Scribd Logo
Importer

Bienvenue sur Scribd !

  • Migne. Patrologia Latina Tomus L.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    753 vues667 pages
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Titre original

    050. Migne. Patrologia Latina Tomus L.

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Formats disponibles

    PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd

    Avez-vous trouvé ce document utile ?

    Ce contenu est-il inapproprié ?

    Signaler ce document
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    753 vues667 pages

    Migne. Patrologia Latina Tomus L.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    sur 667

    Jean Cassien (saint ; 0360 ?-0432 ?). Joannis Cassiani opera omnia, cum amplissimis commentariis Alardi Gazaei...

    Tomus prior (-posterior, in quo etiam continentur : Vigilii


    diaconi, Fastidii, Possidii, S. Coelestini I, Antonini Honorati, S. Xysti III, S. Vinc.... 1846.

    1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
    BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
    *La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
    *La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
    élaborés ou de fourniture de service.

    Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

    2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

    3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

    *des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
    l'autorisation préalable du titulaire des droits.
    *des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
    municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

    4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

    5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
    de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

    6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
    respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

    7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.


    PATROLOGIiE

    CURSUS •
    COMPLETUS
    SITE
    BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA , OECONOMICA,

    OMSIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SfRIPTORUMQUE

    ECCLESIASTICORUM

    QUIAB JEVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII m TEMPOIIA


    FLORUERUNT;
    RKCUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM Qttffi
    EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICE TRADITIONIS PER DUODECIM
    PRIORA ECCLESLE SJECULA,
    JUXTAEDITIONES 1NTER
    ACCUKATISSIMAS, SECUMQUE NONNUI.L1SCODICIBUS MANUSCRIPTIS
    COLLATAS, PERQL-iM
    DILIGENTER CASTIGATA ;
    DISSERTATIONIBUS, CONHENTARIISLECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTERILLUSTRATA;
    . OHNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMASEDITIONES QVMTRIBUS NOVISSIMIS S/ECULIS
    DEBENTUR ABSOLUTAS
    DETECTIS, AUCTA ;
    INDICIBUS PARTICULARIBUS SINGULOS
    ANALXTICIS, SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOHENTl
    SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
    CAPITULISINTRA irSUMTEXTUM BITEDISPOSITIS,
    NECNON ETTITUL1S SINGULARUH PAGINARUHMARGINEH SUPERIOKEK
    DISTINGUENTIBUS
    SUBJECTAHQUE MATERIAH SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
    OPERIBUS CUHDUBIISTUHAPOCRVPHIS, ALIQUA VEKO AUCTORITATE INORDINEADTRADITIONEM
    ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
    , DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUSLOCOPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO , QUIDQUID
    UNUSQUISQUE PATRUM INQUODLIBETTHEMA SCRIPSERITUNOINTUITU CONSPICIATUR >
    ; ALTEK
    . SCRUJTURJESACRiE, EXQUOLEGTORI COMPERIRE SITOBVIUH PATRES
    QUINAH ETIN
    QUIBUS OPERUH SUORUMLOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM SCKIPTUR/E
    TEXTUS COMUENTATl SINT. ,y^~"7
    EDITIOACCURATISSIHA, CiETERISQUEOMNIBUSFACILEANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR I CHARACTERUM NIMDXrAijfy;
    CHAKT.E QUALITAS, INTEGRITASTEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUH YAWET?S*io3
    TUMNUMERUS, FORHA VOLUMINUM PERQUAM C OMMODA SIBIQUE IN TOTO OPERIS
    D ECURS17CONSTANTKR / «^
    SIMILIS,PRETIIEXIGUITAS, PRyESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,HETHODICA ET CllftONOLOGlCA, L_| ~2
    SBXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC1LLICSPARSORUM, PRIUUM —
    AUTEM INNOSTRA BIBLIOTHECA,EXOPERIBUS ADOMNES i£TATR«,LOCOS, LINGUAS C
    ^'».
    FORMASQUEPEIITINENTIBUS,COADUNATORUH.; "I
    SERIES PRIMA, tW
    1N QUAPRODEUNTPATRES, DOCTORESSCRIPTOKESOUE
    ECCLESliELATTM \ \ \
    A TERTULLIANOAD GREGORIUMMAGNUM. \ vj
    \*
    ACCURANTE J.-P. MIGNE, Gurfiuum GompUtorum IN SINGULOS SCIEN J l.li \^
    ECCLESIASTlCiE RAMOS EDITORE.

    PATROLOGLE TOMUS L.
    CASSIANUS, VIGILIUS DIACONUS, FASTIDIUS, POSSIDIUS, S. COELESTINUS I PAPA.
    ANTONINUS HONORATUS, S. X7STUS III PAPA, S. VINCENTIUS LMINENSIS,
    S. EUCHEUIUS, S. HILARIUS ARELATENSIS, ETC.
    \ HORUII TOMCS UNICCS.—CASSIANITOMCS POSTERIOR.

    PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,


    1N VIA DICTA D'AMB01SE, PRES LA BARIUERE D*ENFER,
    00 PETIT-MONTROUGE.

    1846.
    JOANNIS

    CASSIANI

    OPERA OMNIA,

    cn

    AMPLISSIMIS COMMENTARIIS ALARDI GAZ€1

    IN HAC PARISIKNSI EDITIONE, CONTRA QUAM IN LIPSIENSI,

    TEXTUI
    CONTINENTER

    AD MAJOREM
    COMMODITATEM >
    LECTORISSUBJACENTIBUS,

    DITIO ACCURATISSIMB
    RECOG31TA.

    Pmx: 14- FR. IJBS 2 TOL.

    TOMUS POSTERIOR,
    In qno etiamconlinentur:
    VIGIUI DIACONl,FASTIDH,POSSIDII,S. COELESTINI I, ANTONINIHONORATI,S. XTSTI ttl
    S. VINCENTIILIRINENSIS,S. EUCHERII,S. HILARII ARELATRNSIS,
    ETC,
    SCRIPTAQVMEXSTANTUNIVERSA.

    PARISHS, VENIT APUD EDITOREM,


    I* VIA DICTA D*AMB01SE,PRES LA BARRIERE D'ENFER ,
    ou PETIT-MONTROUGE.

    1846
    ELENCHUS QPERUM
    QUJB IN HOC TOMO CONTINENTUR

    fiASSIAflUS (CONTWCATIO).
    Libri delncamalione, quibus triplex subjicitur appendix. Col. 9-367
    VIGILIUS DIACONUS.
    Ilegulo Monachorum. j 3-3
    FASTIDIUS. 1
    Liber de Vita Christiana. 383
    POSSIDIUS.
    Vita oec non Indiculus operum S. Augustini. 407
    * '- '&. ^GOELESTINUS' i. < U--'
    Epistola et decreta. 417
    ANTONINUS HONORATU§.
    Epistola consolatoria ad Arcadium. 567
    S. XYSTUS III.
    Epistol» et decreta. 581
    S. VINCENTIUS LIRINENSIS.
    Duo Commoniloria. 637
    S. EUGHERIUS.
    Libellus de Laude Eremi. 701
    Epislola parrenelica ad Valerianum. 711
    Liber formularum Spiritalis inlelligenliffi. 727
    Instrucliones ad Salonium. 773
    Passio S. Mauricii et sociorum. 827
    HomiliaJ qusedam. 833
    Exhortatio ad Monachos. 865
    Epilome Operum Cassiani. 867
    S. HILARIUS AHELATENSIS.
    Sermo de Vita S. Honorali. 1249
    Epistola ad S. Eucherium. 1271
    Sermo de Miraculo S. Genesii. 1273
    Versus in nalali Machabaeorum martyrum 1275
    Melrum id Genesim. 1287
    PASGHASINUS.
    Epistola una. 1293
    ANNJEIJS SYLVIUS.
    Kalendarium. Ibid.
    TURRIBIUS.
    Epislola una. 1295

    Inrprimeriede VIUYET at SOHCT et O*'


    rue de Sevrt», 57, i Pans.
    JOANNIS CASSIANI
    MASSILIENSIS PRESBYTfcRI

    DE INCARNATIONE GHRISTI

    CONTRA NESTORIUM H^RETICUM , !

    LIBRI SEPTEM.
    ^^T^

    AD LEONEMROMANJE URBISEPISCOPUM.
    b Absolutisdndura Collaiionum spiriialium libellis A portu silentii collocare, ut
    excusareirtJ^aiiitum lu
    Knsu magis quam sermone insignibus (quia alto me esset, per taciturnitatis verecnndiain loquacilatis
    sanctorum virorum sensui sermo noslrx imperitiae audaciam. Sed vicisti propositum ac sentenliam
    impar fuit), cogitaram et propemodum c conslitue- meam laudabili studioetimperiosissimo nffectu luo,
    ram, post illum prodilaeinscitiae pudorem.ila me in mi Leo venerande [Lips. in marg. venerandal, ac
    ALARDl GAZiEI COMMENTARIUS.
    * Prxfationem hanc libris de lncarnatione Cbristi Neslorianamex Pelagiana prognatam ha-
    defensorcs
    a Cassiano prsefixam,atque, instar epistolae nuncu- bere inOccidente , qui Petagiani erroris quoquomodo
    patoriae, Leoni Romana:lunc Ecclesiaearcliidiacono, suspeciireddili essent,per unum ex illis votueritvali-
    postea summo pontifici creaio, qui scribenrii hujus dissimeNesloriumoppugnari. Rursum vero ne qui in
    operis ei auctor et suasor fuerat, una cum ipsis li- Occidsnte articulum illumde libero arbitrio Pelagiani
    bris directam ac desiinalam fuisse colligitur ex ve- erroris scripiis editishactenus defendissent, affmitate
    teri et recepta Gennadii senientia, ubi haecde Cas- dogmalis, consurreciuriessent pro defensioneNestorii,
    sbno (De Vir. Illusl. c. 61) : Ad exiremumrogaius Cassianumin primis, qui omnesantecellebat, Leodia-
    a Leoneurbis Rom. archidiacono, posiea episcopo, conus prudenterquidemscriptione sua eum teneri vo-
    tcripsit adversus Nesiorium de Incarnalione Domini luii obligatum, et cnm eo omnes qiti iuter catholkos
    libros sepiem; et in his scribeudi apud ilassiliam el Pelayiani enoris viderenturesse fautores. Prwstiiil id
    tivendifutemfecit, Theodosioel Valentinianoregnanli- _" libenlissimeCasJnnut, omniquesludioin opusincubuit,
    bus. At operx*pretium fuerit Aiinaliuin Ecclesiasti- quo se acerrimumhostemcum Pelugiani lum Nesloriani
    corum scriptorem de liis plenius et acctmlius au- prwseferrelerroris, quemjam Pelugianorum omnium
    dire disscrentem, nec uliis quam snis hisce verbis famosissimitsLeporiuspublicis lilleris adeo fueral de-
    (Tom. V) : Hnc ipso anno (nempe Chrisii 450, Ccele- lestalus. Insuper autempoluit illudeliam fuissehacde
    ttim papm seplimo) Joannes Cassianus monituLeonis re Leonis consilium, ul perJoannem CassianumCon-
    RonianceEcclesimarchidiaconi,adversnsNestoriumde stantinopolitanwolim Ecctesim diaconum, Constanti-
    Incarnatione Verbiseplemlibros Ittcitlenlissiinosedi- nopolitana admoneretur Ecclesia vilare Neslorium;
    dit. Cumenimipsos ab eo scriptos conslel, dum adliuc ul enimid etiain opinari possimus,aposlroplteUlaAu-
    Nestoriussederet Comtanlinopoli,quem sequenlianno cloris ad fmem operis collocatafacile persuadet, cum
    in concilioEphesino liquel e sede depositum,el Maxi- demum post alia ejusmodi Nesiorium exagilat inve-
    tnumin ejus locumsubrogatum, cumquenulla insuper ctiva : Tu, o impiissimeatque impudentissimepraniarce
    in eis de Ephesino concilio mentio habealur, cujus urbis contaminalor, caiholicmet sinctm plebis gravis
    necessariomeminisseoporluil, ptane ante Ephesinum et exitiosaconiagio, sttire in EcclesiaDei et loqui au-
    conciliumdamnationemqueNesiorii eos ab ipso [uisse des, el blasphemisac furiosis vocibustuis sacerdoles
    elucubraius,dicerenecesseest, el hocipso quidemanno semper illmsmfidei et catholicwconfessionisinfamas,
    quo (ut vidimus)hmresis Nesloriiplane innotuit Occi- magislrorumpriorum vitioplebemConstantinopolilanm
    deniali Ecclesim;anle autem susurri tantum quidam Vrbis errare lCansian. de Jncar. Verbi lib. vn)? Et
    de ea pertigerant oras Occidenlalcs.Sed cur ( dixeril caelera qnse babemur in tine libri seplimi, qnae et
    aliquis)per CassianumLeoarchidiaconusisla prmstari integre reciial Baronius. Kx quo «ua ratione qnave
    voluit, cum ipse Leo et erudilissimus, et quam felicis- C occasione Cassiamis ad scribendos Iiosce libros a
    sime id exhiberevaluisset, cum prmserlimCassianus Leoue fnerit impulsus, haclenus didiciuius.
    de liberoarbilrio haud recte seniire, sed cum Pelagia- b Saiis cvidens est ex lioc loco Joaniiem Cassia
    nis aliquid liaberecommuneedtiis Collationumlibris , num, antequam ad scriptionem boriini lilirorumma-
    innoluissel? 1'ost scriptus enim Collationesipsum , num admovcret, jamdudiim absolvisse libros Col-
    horlatu Leonis, elttcubrassecommenlariumillum con- lalionum, iil recle colligit Baronius islis Cissiani
    tra Nestorium, ipse in operis prmfationelestatur: Ad verbis in medium adductis : Ex quibus, iiiquii, pos-
    hmcquidemillud in primit dicendumesl Cassianumet sumus in!elligereipsum anno superiori (429) vel qui
    alios qui hoc temporeS. Augustini scripta carpebanl, eum pracedil, nisi forte hoc ipso, easdem Cotlaliones
    haudse Pelagii erroresfovereprofessos esse; sei,ut absolvisse.Hoc igitur exiremuin Cassiani opus , et
    impius Prosper ait, el indicant litlereeCcelestiniRo- postremus ejus ingenii parlus diceudus est, tesle
    mani poniificisad Gnllos, ut calholiciversabanluriri- etiam Gennadio, qui ait in his libris scribendis apud
    ter caiholicos,el Pelagianos se damnare errores, et in Massiliainvivendilinemfecisse.
    eos declamarelprwseferebanl. quod\etvidemusab eodem c Sic cnim ipse in extrema periodo collalionis vi-
    Cossimiofaclumin his ipsis libris quos de Incarnatione gcsimaequarlse professus fuerat: Superest ut me pe-
    Verbi adversus Nestorium scripsil, dum frequenterD riculosissimahactenus tempestatejaclatum, nunc ad
    exclamatNestoriumipsuma Pelagianis essemutuatum lutissimumsilentii portum spiritalis orationum veslra*
    errorem. Leonis igilur, hac ex parte, illua videtur rum aura comitelur.
    fuitse consilium,ut ne opinareniur Orientatesharuim
    PAXROL.L. 1
    11 JOANNISCASSIANI «
    « suspicienda charitas m__ RomanallccleSsiae _c _t- A flhot»stsWactIbii8:dr_ii»T__m tis prophetica et sermo-
    vini ministerii decus , pro_ucen*sme ex illo pfaririe- riis evaiigelici divina virlus, me quasi incaniatore,
    diiati silentii recessu in pnblicum formldaridumqUe Tffuihpat. Pafeo obsecraiioni luae, pareo jussionl;
    judicium ; et nova subire cogis, adhuc de praeteritis malo enim de nie ipso tibi quam miln credere,
    erubescMeni: cumqiie efiam'minoribus iiripar fiie- riiaxime quia id lecum sftri-fJesu Christi Doniinimei
    ro, par niajbrfbus'- te%s'se edmpellor. TEgoeriim ne praecipit, qui hoc ipsum etiam in te jubel. Superest
    In illis quidem opusculis, qiiibus.peringenioli nostri ut effectum imperati negoiii ab ipso poslules per
    oblatiunciilam Domiifo sacnficavimiis, itiolfri afiquid quem imperasti. Tuaeniiri jarii hic magis causa quam
    aut usurpare lentassem, nisi episcopali tractns im- mea verlitur, luum magis judicium quam meum of-
    perio. Crevit itaqne per te oris nostri et styli digni- ficium periclitaiur. Me ehim, sive par sim luo im-
    tas. Nam qui jussianlea de Dominicis sludiis loculi perio, sive non sim, ipsa aliqualenus obedientiaj
    sumiis, nuncid exigis ut de ipsa Incarnatioiie Do- ratio atque humiliiatis excusat; nisi quod boc plus
    mini ac majeslate dicamus. Ila qui piius in sancta meriti est in obsequio meo, si minus est in possibi-
    templi velut per sacerdotalem riianum ihfrotiiicli iilale. Facile eiiiiii cojusljbet jussioni ex abundantia
    suuius, nunc duclu tuo atque subsidio qoasi in s:in- satisfa-imus: illiiis officium grahde fest et hiira-
    ctoriiiH sancla penelrainus.Ufaglliis liOnor.sedperl- Bbile, qui eliafh idetti ih jvolb babet quod in viribiis
    culosa progressio -[Lipt. in mafg. professio], qYira ho» hiabel. Tuaergo liaeefe's , luutri hegolium , tui
    obtiiierrsacrorumpenetraliUm ae diviriTpfSehlii;pa'l- "ptidhris opus'est: !6ia et bbsecfa rie imperitia mea
    jna non ipotest, nisHiosie su'peraiO.'Exigisifaqueac peficliielureiectietria; et OpiHibhi"tahtaenbbis rion
    jubes adversum receniem haeresim ac b novuffi (iileii 'fespohdeiilibiis, eliamsi ego per obediewiae veniam
    hostein conserere imbecilles mamis,, et contra pe- beiie pareo, lu tnnren per inconsiderantiam judicii
    Sliferi serpentisgraves hiaiiis aperlo, ut aiurit, bfe rnale imperasse videaris.
    consisiere: scilicet ut iiisurgeiitem in Ecclesfas Dei
    ALARDI GAZ&I COMMENTARIDS.
    » Mendum appafet ifrhis vefbis, qtise riec praece- niim, qn.i aiino Domini 4-8 vel 429 docere coepil
    flentibiis nec corispqueritibus cohaferit'; et iriulfo B. Virginem Mariam hon esse 6-OTOXOV, id est, Dei-
    magis in ediiione LiigdiinenVilibi "mibeliir: Susci- pararii, seu inalrem Dei, sed ^p.o-Toroxov,ui voca-
    •piendacharitas mea RomanmEccleWm,e\c. Qiiid eiiiin bal, id est, rion Diei, sed Chrisii, id est, homiuis pa*
    illud sibi, viili; Charitas mea RoindnmEcclesite?Cre- feiiieiii; el in Cliristo duas esse persona<, alter.<m
    'dideriin sic emendandnin ,ut claiiias, non cliafitas diviii.nn, alieram liiimanam.Ita Prosper in Cbionico:
    legaiur, et mea expiiiigatiir liocihodo : Mi Leo ve- Nestorius, \n([a\\, CansltiniinopolitanusepiscOpnsno-
    •nerandeac suspicieiide{vel ui. alia lectio habet) : su- vum Ecclesiis molilur errorem induccre , pradicans
    tpicienda clarilas RomanaiEcclesiwac diviniministerii Christum ex Maria Iwminemlanlum, elnon Deitmna-
    decus, eic. Ui haec ail ipstim Lebriem feferantur, ium. eique divinitalem co\lalatn esseex merito. Buie
    quem b.is tiiuHs lionorariis exorn.ii Cassiauus, ut impieiati prmciptie Cyritli Alexandriui episcopi indu-
    Clariiatem, seu lumeu "EcclcsiaeRomanrp, et decus suiaet papw Cmlettini repugnat auctoritas. HaecPro-
    ecclesiastici ordinis, seii ihihisterii, uii vere fuit, C sper. Ai ile Nestorio quis qualisve fuerit, plen.ius in
    eum appeljet. sequeniibus declarabitur.
    h Scilic^Nesto'riUm'';e'pr4'6dp-m:'G6rist-htin(i^Diifa-
    "—-—-—-—_____________i___j—' ' ~'
    "^ii^

    MBEB PRIMUS.

    CAPDT PRIMDM. damna Crevisse, ifa "ritnbvo inauditoque miraculo,


    Hmresis hgdfw poeticm cdnipdrdtur. muliiplicalo monibus suis monstro lucri genus esset
    » Traduiit fabulaa poelarum, deseciis quohdam amissio; scilicet dum Iquidquid ferrUm secantis
    iiydram capitibus, numerosius renascentem per sua abscindefet, totum id fecunditas prodigiosa gemi.
    ALARDI GAZ^EI COMMENTARIUS.
    a Iia D. Hieronymus lnprooemio l.iComment. m hydra, mitltiplex capitibusfera de Valentiniani^schold
    Jereiriiam : Lerna-um anauem fabulm ferunl mullis, generaia est. Atbaiiasius contra Arianos : Hwreticut,
    ex medio capite, pullitlftsse serpenlibus-El in pr*.fa- ait, ul res ipsa ddcet, pravum omniko et undequaque
    tiohft lili. vi in Ezecliielem,'ubi de Ruflni jam defnn- ctirruptiim dniinum ad impietaiem habet. Ecce enim
    cij in imfiielaie successoribus ageris : Putabam, in- ubique refiitaii Aridrti , ertibescere tamen nequaquam
    niiit, qubd rnedio serpente confosso, non reviviscerent possnnt: sed cjuemddmddnmin fabtdis elhiiicorumce-
    hyiirce novella plamaria; et juxla 'fabulampoetarum, D lebraia hydra, subidiis prioribus serpentibus utiisque
    Scylla morltia, nequaquamin me Scyllmi smvirentca- putlutantibus, "pervicaciler conlendebal novo semper
    ries, qui latrare non cessant. Porro hyilram (irfxernnt objeciuangnium coiitra eu%iqui vpsisuos serpentes tol-
    poeia'. belluain multorum rapiltiiii, in.Lerna.paluile lebal, ita qtioquvHpsi exsecrabiles liomiiies, eihnico
    omnia vasiantem, qiuirum unoexciso plura renasce- animo, dejecli dbillis qumobjiciebant, aliasreperiunl,
    reritiir, qjiiE tandem ab , Hercule ...fe.rfo facibusque Jndaicas et stultas coniroversias commiiiiscuntur, ul
    oppressa fiierii. Dequo vide ilesiotlumin ©.oyov.yet ita se magis CKrisliperdueltes et dppugriatoresdecla-
    Platoherii in Sopliista. Sident Palres ctim hoc inon- rent. Ejttsdem eiiairi fabiilae'elcganlem accominoda-
    StrOIfiereses atiiue hserpiicos conferre. Sic lrenaeus 1'oneni liabet Basilius Jla^iius in calce libri de Vera
    Gnosiicos suggillans ( Lib. i c. 54) : Tates, inquit, Yirfinitate. '
    tecundum eot. sententiassunt. a auibusj velut a Lernma
    13 DE INCARNATIONE CIIRISTILIB. I. 14
    naret, donec laborans atque sesluans cocptse illius A DominusDeus noster ulquod de morle hydraj illius
    desectionis industrius appeiitor, cassalis lolies inef- gentilium f.ilsitas fiuxit, boc in Ecelesiarum bellis
    ficaci opere virlutibus, forlitudinem belli armaret veriias peragat, et igniius sancti Spiriiusgladius;
    arle consilii, et, admotis, ut aiunt, ignibus, multi- ita in exstinguendanovellahaoresi penilus medullas
    plicem portentuosi corporis prolem fervcnli gladioi perniciosce generationis exurat, ut landem prodi-
    desecartt; ac sic, ambustis intrinsecus medullis,, giosa fecunditas emorientibusvenis parere desistat.
    cum rebelles venas improbaefecunditatis exureret, CAPDTII.
    tandem parturitio monslruosa cessaret. Ita ergc' Varia dwreseonmonstra ex seseinvicempultulantia
    cliam haeresesin Ecclesiis, illius quam poelariimi describil.
    commentafinxerunt hydrae similitudiiiemgerunt; elt a Nonnovaenim sunl hxc in Ecclesiis monstruosi
    istseenimadversum nos linguis feralibus sibilant, eiL seminis germiua : semper hasDomiuici ogri seges
    istae virus leihale jaciunt, et istae seciis capitibusi lappas sentesque toleravit, et assiduum i;i ea suffo-
    renascuntur. Sed quia resiirgerite morbo non debeit calricis zizanisegermen emersit. Hinc enim b llebio-
    cessare medicina; et quanto major fueril segritudo,, nitie, hinc c Sabelliani, binc d Ariani, binc denique
    tanto instanlior debel esse curalio; potens est enini » Eunomiani ct f Macedouiani, hiuc s Fotiniani et
    ALARDIGAZ/EI COMMENTARIDS.
    a In hujns operis adiiu lmerest primiimnosse circa B ] irem exsiiusse blasphemabat. lren. Iib. i adversus
    mysieriumIncarnaiioms Dominicse,varios exstitisse ha?res.c. c
    2ij, Epipli. ha?res. _0,-Aug. I. UeHaeres.
    «rrores el hoeresesolim ab Ecclesia damnalas, qttas Sabellius Noeii discipulus et haeresiarches(aquo
    fereomnes compendiorecenset Auctor; <iuaniuialiae Sabelliani, qui et Patripassiani dicti) personas in
    velnti parentes, aliie soboles esrumdem merito ap- saiicta Triniiale coiifumlebat(Baron. subanno 2G0),
    pelleniur, qua)qiiiilemad iria capiia revocari pos- assercns Deum, secuiidum quod vellet, aut Palrem
    suni.Tria quippede Cbristo poiissinuiuirelinenla, esse, aut Filium, aul Spirittiin sanctum, proinde Pa-
    qnnnium atl personmi ejus attinet, fides caiholica Irem, et Filjum, et Spiriluin saiictum unain esse
    proiiieiur : Prima est ejus divinitas, seu divime na- personain el tria nomina. Contra quem Alexandrina
    lur;e vcrilas; sccundum humaniias, seu vcritas liu- synoilus congregata, ires sulisisiemes personas in
    rhanae naiurae; leriitim harum naturarum ea con- un;i Dei subsianlia confitendasdecrevit (Baron. tom.
    .junclio, per qiiunilit ul veraciter proprieque el Deus; III). Epiph. b_3res. 57, et ex eo Augustinus ubi
    et bomosii. Proinde iriplices eiiam lurreses circai supra.
    Chrisii personam reperiuniur errasse. Nam, ui aiti d Arius, sive Arrius, de quo alias etiain diclutn
    D. Augustinus, I. i Quiest. Evang. c. tilt., Aut de', est, presbyter Alexandriuus tempore Constanlini
    dhinilate, aul de humanilate,aut de utroqueseuutri- Magiiiiuiper.,ChristumDeninesseiiegavii,creaitiram
    usque conjunctionefallunlur. Et D. Li-o senn. 8 dei asseriiii,iiecFiIiuinPatricoa3terntiin,etof/oouo-iov, hoc
    Nativii. Uomini,siinilein fere riiin Cassiino caialo esi, consubstaniialeinei coesseniialeinnguovil.Quani-
    "gumliujusmodilirereseonde Chrislo conlexens : lit( obrem a magna synodo Nica;ha condemiiatus, in-
    alii (Mauicba-i),in<|uii, Dominosolam liumanitatem, , "_ famiexilu in publicis lairinis aniinam simul cum in-
    alii solam ascripsere deitatem.Atii veram quidemiui tesiinis excrevit. Ephiphanitishneresi69, Aiigusiiuiis
    ipso divinilaiem,sedcarncmdixerunifuissesimutalam. hacresi49, Theoiloreiusde Fabul. Iiaireiic., Socrates
    Alii profes-.iveramettmsuscepissecarnem,sed llci Pa- lib. i llistor. cap. 25.
    tris non habuisse naluram;el deilati ejus qumeranll o EutiomiusAetii discipnlus,eique impielate par,
    lutmanwsitbslanlia depulantes,majorem sibi Deum, , et bneresiarcbaturpissinius, ut ex Epiplianio et
    minoremquefinxeruut,cum gradtts in veru Divinitale e epistola synodi Constantitiiipolilanaiad Oamasuin,
    esfe non possit. QuoniamquidquidL'eominusest, Deus s necnon et Suul.iet aliis liquet, non sulum id ipsiim
    non est.Alit(Sabelliani, PairopaschiUe)ccqnoscentes s tenuil quud Arius, Dei Filium creaturam asserens,
    Patris el Filii nullam esse disiantiam,quia nonpo- ei idem qnoquequodMacedonius,de quo infra, Deuin
    terant unitutemdeilalisinlelligere,nisi in unilale per- negaus Spirilum sanctum, et eum inier creaturas
    sonm,eumdemasseruerunlesse Palrem quemFilium,, collocans, sed amplius addidit ex caenosaprascepto-
    el tutsci et nutriii, puti et mori, sepeliri el resurgere
    e ris sui Aelii diabolicaquedoclrina, Spiritum sancium
    ad eumdemperlinere,qui per omnia el hominisperso- creati Filii creaiurain esse. Quamob causam D.Hie-
    nain implerelel Verbi.QuidamputaveruntDominum ii ronymiis in cpisi. ad Epliesioscap. IVdixit: Arium,
    JesitmChrisiumnonnoslrwsubslantiwccrpitshabuisse, :, Macedoniumet Euitoinium,concordanlein impielate
    sed ab elrmenlis superioribus ac subtilioribussum- discordia, ex uno fonle diversoshwreseonduxisse ri-
    ptum. Quidttm attlcm ( Valenliniani, Apollmaristae, , vutos. Vide D. Basilium lib. l et n in Eunomium,
    Eonoiniani) cesiimaveruntin carne Christi humanam n Augusuiiuni h.vresi 54, Sozomenum 1.vi cap. 26
    animam non habitasse, nec fuisse, sed partes animw •B (Baron. lom. III, anno GO)
    ipsam Verbi implesse deiiatem. Quorum•impudeniia a D £ MacedoniusepiscopusConslantinopolitanus circa
    in huc iransiii, ul animum quidem in Dominofuisse ;_ annum Domini558 docuit Filiiun quidem Dei esse
    faterenlur; sed eamdemdiierent mcnle caruisse, quia a per oninia simileui Pairi, sed Spirilum sancium esse
    sufficerelhominisua deitas ad oinnia rationis cffieia. x. creaturam. (JiienisynodusCoiisianliuopoiiianajussu
    Puslremoiidemasserereprwsumpserunlparlemquam- i- Damasi pontiliciscongregnta damnavit (Anuo 158).
    iiam Verbi in carnemfuisse conversam, ui in unius .s Epipliannis hairesi 7», Augusiiniishieresi 52, Socra-
    dogmaiisvapeiale mulliplici non carnis lanlum ani- i- tes I. i cap. 35, Theodoretus liistori-0Ecclesiastic-3
    mmquennluru,sed eliamipsius Verbisolverelurcssen- i- 1. IIc. G.
    lia. HsecS.Leo(Videeumdemserm.ideNaliv. Dom.). ). s Fdiitius, vel Pholinus Sirmiensisepiscopus, pro-
    Qnse ex his qu;einfra dicentur evadenl clariota. diit luciesiarcha teniporeConsiantii imperaioris, de
    !' Ehion, seu llebion (a quo Ebinriiise,seu Heliio-i- quo S. Epiphnniusliaecscribii (Hmres.71,Baron.tom.
    nitw) primus ha-rcsiarchapost Simonem Maguin,nl il III, sub anno 547 el 357).: Photinus (ex quo sunt
    leslauir I). Ignaiius in epislolaad 1'hilatlclphios(Vide
    le Photiniani)itoc lemporevixil, el episcopussanctaiE&-
    Tiaron.tom. 1 anno ~ii), semiclirislbnus, etsnniju-i- clesimcatkoticas[uit, qui infamianon miniinaelalus,
    daeusa D. llieronymoappeHatns(In epist. ad Cal. c. ",. et supra omnesanlese furiosusfaclus, similia his quw
    iu),Clirislum purniii liomiuem,seuliominemtanlum, i, Ptiulus Samosatenus docu\l,de Filie Dei sehsil,et
    nonetiam Deuni, asserebal, ideoquc non anle ma- \- verbamuledicentianeutiquamconsislere valenliaeno-
    15 JOANNISCASSIANI 15
    » Apollinarist-3, cseteriqne Ecclesiarum vepres, et A in Trinitate substanlias. Eunomius autem post hunc
    enecanies bonsc fidei fiugem Iribnli ptillularunt. quidem, scd cjusdem admodum praviiatis, d licet
    Quorum primus llebion, dum Incarnalionem Domi- similem sibi divinam esse asseruiiTiiniUiiem.diver-
    nicam nimis asserit, divinitalis eam conjunctione s.im lanien a seipsa esse comcndit, admittens simi-
    nudavit. Sabellii auteni post hunc b ex dissimilitudine litudinem, excludens parilitatem.Macedouiusquoque
    baereseos snperioris schisma prorumpens, dum in irrcmediabili in Spiritum sanctum impielate blas-
    Patre ac Filio et Spirilu sancio dislaniiam nullam phemans, licetejusdem subsiantia?.Pairem et Filium
    esse contendit, sacram et ineffabilcm Trinitatem, dixerit, sanctum tamen Spiritttm crealuram vocans,
    quanttim in ipso fuil, blasjihema coiifnsione permi- reustotius Divinitnlis full, quia Ia?diin Triniiaieali-
    scuit. Secula estdeinde huncqtiem diximus c Ariauae quid non potest sine toiius Trinitalis injuria. Fotinus
    pervcrsitatis impielas : quaene videretur sacras mi- autem c qtiamvis Jesiiin, qui ex Virgine nalus cst,
    scere nersonas. diversas esse dixit ataue dissimiles Deum dixerit. male lamen f cnm r.rinrinin hominis
    ALARDlGAZyEICOMMENTARIDS
    muit. Hic originema Sirmioduxit, et quandozzaniam invidia hmresiarcharum: propler qnam causam lupi
    in mundum invexit,quod temporibusCowtantii factum graves ab Apostolo nominatisnnt ( Acl. xx ): immo
    est, usquehuc in vita superfuit, a synodo Occulmlali fidem nosfram, dum sibi adversantur, cffirmanl. Et
    in Sardica congregatasubversus ob eam quam evomuit Hilarins 1. vn de Trinilate : Inconsonw pcrfidorum
    blasphemiam.Asseritanlem hic ab inilioChrislumnon senlenliw in unum reclw fidei modulum concintii.l;
    esse, verumaMuria.el liuciisqueipsumexisiere,ex quo tropwumquenostrm victorim, eorum cassa cerlamina
    Spiriius sanctus, inquit, supervenitin ipsumet qcniius " gignunt. Sabellii enim perfidia Arii damnat errorem,
    est ex Spirilu sancto. H:cc Epiphanius. Addit Sozo- rursus Ariani doymaiiserrorSabellii impieiatemexclu-
    menns (Lib. iv cap. 5), Pliolintun non lanlum Pauli dit, ait Vigilius inariyrqui hoc argumciiliiin copiosc
    Samosateni, sed Cerinlhi el Ebionis damnatas lirc- lrac:at ( Lib. ,n et iv, contra Entych.). Quod si ali-
    reses deCbristoresiiiuere atque insiaurarcconatum. quando inter se cnnveniant, id demurnefTicitur.quod
    Quod et bealus Hieronymus, uuantiim ad Ebiunis Athanasius sentit c^nlia Aiiiiios, orai. 2, iuslar
    basresim allinet. coulirmat (Lib- de Scrip. Eccles. Ilerudis et Pilati in blasphemias adversus Christuin
    in Photino et in Epist. ad Galat. c. i), _x quibus p.itet conseniire.
    Pliotiiium cuni Ebioiio el aliis baercsiarchis dncuisse c Libet bic altertim et huic similem calalognm
    Christiim-esse purum hoiniiicin, nec ante Mariam haereseona S. I.eoneroiilexium ascrihere, ut uirins-
    exstitisse. De divinis ilem personis idcin quodi que collaiionc, tuius hic lonis magis illustretur. Sic
    Patilus Samnsalenus ac SabeTlius, iinamqiie lanitim enim ipse casteras lisereses de Chri.-to cum una Ma-
    operationem Patris, ni Filii, et Spiriius sniiai nicluv.oruiuhaeresicnmpiraiis eique opponeus: Atim,
    esse docuisse tr.id'u Theoilorcliis ( De Fab. Hmrel. inqml (Serm. 4 de Naiiv. Dom ), hmreses, licet me-
    lib. 11),qnod conlirmat Socraies (Lib. i Ilisl. cap. rito omnesin sua prrversitale damnandmsint, habent
    25), ob idque in concilio Sirinicnsi fuisse damiia- tnmen singulw in aliqua sua parte, quod verum est.
    tum scribit. Arius Dei Filium minoremPatre et creaturam defi-
    a Apollioaris, vel Apollinarius ( a quo Apoilinari- nicns, et ab codeminter,onmia crealum putans Spiri-
    Sta?, vel Apoliiuarii) Laodicenus granimaticus, pri- litm sancium, magna impieiate se perdtdit; sed sem-
    niiini calholicus, et magme intercatliolicos aur.tnri- C piternam atque incommfttabilemdeilatem, quam in
    latis ( Baron. tom. IV, an. 575 et seq.): post lncre- Trtnitalis tmitatenon vidit, in Patris essenlianon ne-
    ticus facins, cl condcmnatus, quod Verbum Dei do- gitvit. Macedoniusa litmine veritatis alienus, divinita-
    ceret accepisse carncm liumanam absque anima lem stmcti Spirilns tton \recepil; sed in Palre el Filio
    rationali; divinas personas esse imequales. mngiiiim unam polenliamel eamdem confessus esl esse nalu-
    videlicei esse Spiritum saiiciiiin, inajorcm Filiinu, ram. Sabetlitts inexplanabtli errorc conlusus, virtittem
    maximom Palrcm. Epipbanitis lixrcsi 77, Augustintis subsiantimin Paire, et Filio, el Spirilit sanclo inse-
    iia?resi 5S,.Leo supra citaius. senliens, quod mqtialitali Iribuere debuit,
    b Sabcllii hicresim ac scliisma ex dissimililudire parabilem
    singtilariiati dedil; et cuinveram Trinilalemintetligere
    seu contrarieiale Iwrescos snperioris, neinpe Ebio- non vuleret, tinam eamdemquecredidil sub triplici ap-
    nitarum, prorupisse, id csi, emersisse, vel orium pctlutionepersonam.PhaVnusmentiscwcitntedeceptus,
    Iiabuisse, dicit; quia cum Ebinniia: Chrisuim piirum in Christo verum , el substanlimnostrm confessus est
    bominem assererent, ne diviniiaiem in Cliristo pas- hoininem,sed cumdemDeum de Deo anie omnia sw-
    sam admiltere vidrreninr, hi ex adverso (ut »b illis cnla geniluin csse non credidit. Apullinuris fidei soli-
    longissiine recederenl) unani Palris, ei Filii, et Spi- ditate prhwus, Filium Dei ila veram littmanwcarnis
    riius sancti personam agno-cebant: tintle illud cnn- credidit suscepisse natttram, ut in illa carne dicerel
    sequebatur, ut sicul Filius, iia et Pater, et Spiritus animam non fitisse,quia vicemejus expteverilipsa di-
    sanctus ab eis anquedicerentur (prohscelus!) incar- vinias. Hcc tnodo,si oriines,quos calholicafidesdrtm-
    naiiei passi. Sic haerescs plera2i|tieex incatita alie- nat, relractentur errores. in aliis alqtie aliis qniddam
    ritis ha?reseosfuga et insectatione ohoriaa leguniur, up. innoiitur, qtiod a dainntibilibnspossil abjttngi. In Ma-
    nt de Ario compertum est, qui Sabellii | ersonas nichmortun autem scelesiissimodoginale prersut nihil
    confundentis odio, in u: ltir:c disiinciioiieui incidil: esl qitod ex ttlla parle possil tolerabilejudicari. Ha-
    et de Entychele, qui Neslorii errorem fugiens, iu cicutis sancttis Leo.
    iiatuiarum conrtisioncm incttriit, iinam in Cbri-io d Repngnare his verbis videtur S. Augusiinus,
    nattiiam e duabus cotiflntain constituens, ul de hu- nisi hanc simililudinem cum mapna dissimiliiudine
    jusmndi nieriio dici possit: conjunctam intclligas. Sic enim ipsc liscrcsi 54 :
    Inciditin Scyllam,cupiensvitareCliarybdim. Eunomiusin diateclica prmvalens acutius et celerius
    defendit lianc hwiesim, dissimilemper omnia Patri
    Inde vero consequens esl, quod a Palribus praodica- asserensFitium, el Filio Spiritutn sanclum.
    tur, bxTeticorum inler se ptiguas ac dissidia, praj- c Non apparet ex Epiphanio, Hieronymoel aliis,
    claras .esse Ecclesia? caiholica?,victorias cl troprca. quod Photintis Jesum Deum conlessus fuerit, scd
    S.ic Juslinus Martyr quaestione & ad onhndoxos : potius conlrarinm, ul cx dictis paiet; uisi Deinnim-
    Nttnc, inquil, cum damnent hxretici atii atios,ob proprie et sequivoce nuncupaverit, ut alii ha?re-
    vpiuionumdissensiones, penpicuum est omneseorum tici.
    hwretes occasionemhabuitse ex ambitioneel muiua ' Phrasis obscura. Sensus est, Clirislum non
    « DE INCARNATIONECHRISTI LIB. I. 18
    principmm esse Dei confinxit. Apnllinans vero ho- A injnria est. Ita singuli ex simMiiudinebxrescos Iia>
    minem uniium Deo incoitsideraie inielligens, buma- resim prncreaiitcs, omnes qnidem a se diversa, sed
    nain euin non habuisse animain male credidil, quia omneslamcn fldci advcrsa seiiscrttnl. Nnper quoi|tie,
    non minoris erroriscst DominoJesn Christo impro. id cst, in dicbus noslris, emeraissc a liairesim veue-
    pria adderequam propria derogare. Quod enim de nosam, b et maxime Beligarum [Lips. in marg. ex
    illo non ita dicilur ut cst, etiamsi honor videalur, maxima YeligarumJ urbe conspeximus, cerli erroris,

    ALARDI GAZiEI COMMENTARIDS.

    solum ut hominem, ex tcmpore natum, scd eti.im garttm positum pro Relgarnm? Non exislimo : non
    qtialcnus Deutn; quia nimirum crctlebat Photiniis enim iu Rclgio, seti Gallia Betgica, sed Narbouensi
    Chrislo communicaiam a Deo diviniiaicm non per (puta apud Ma^siliam),egisse ei sfripsisse nicmora-
    generalionem aetemam, sed per tinctionem giaiiie tur Cassianus, Gcnnndio, Trithcniio, aliisquu aticto-
    et inhabilaiionem; proinde posse Cliristiim appellari IIIIIIS.In hac ainbigiitiaie nihil piius occurrit, quam
    Deum,.sed Deum facium el lempnralcm, non ivler- Peligii pairiam, pula Br tuuiiani. vel Brilanuiic ur-
    num. Quod idem eiinm doruil Nestorius apud Theo- bem, imde pistis illa enierserii, hic viileri dcsigna-
    doretum lib. iv H.vrei. Fab. tiim. Nam Peliginm moniiclium Pelagianae Incresis
    a Pclagiaiiam Itaaresim, etst cam non nominet, aiictorein, Briioncm, seit Rritanntim nalione exsii-
    omnino designatam existimo, quam el sequenli cap. lisse iosinuat S. Hieronyinus epistola ad Ctesipboii-
    acritis persiringit ,qua? sicut ali Ebionilarum crrore tcni (Cup. 4), diiin eum ejiisque commiliionem Coe-
    traxit originetn, ita eam ad Nestorinm et Nestoria- n lesiiiim perstringens, Briiannia?.tyrannornm ferlilis
    nos tr.insfndit, lempore inier utrosqne niedia, nt in- " ei Scoticoa gentis meminit (sic enim legendum,
    feritis dicit : unde illonun soboles et filia, liorum Scoiiea?, non Stoicse, ut habet Mariani lectio). Rur-
    parens et procreatrix dici poluit, uli infra plenius sus alibi (Inprmfat. lib. m in Hierem.) baec de
    ostendelur. Hanc autcm hrresim , Pelagianam scili- eodem, suppresso tamen nomine : Babet enim pro-
    cel, nuper, id est, suo tempore emer.isse dicit Cas- geniem Scoticm gentis de Britannorum vicinia, qui
    siauus, nempe circa aniitim Domini 410 secuniltim juxla fabulas poetarum, instar Cerberi, spiriiuali per-
    Baronium. Dndepassim ab Hieronymo vocalur nova culiendus est clava, ut mierno cnm suo magislro Plu-
    ex veleri Itmresis,et Pelagiani notiiex veleribushwre- tone silentio conticescal.Ilsec ibi. Quibnsplane signis,
    lici (Hieron. in Hierem. cap.% 25 el 50). El Atigu- ait Barouius (Tom. V, sub anno 410), videas de-
    Slinus librode Haresibus : Pelagianorum, iiiquit, est scriptum esse Pelagium natione Britannum, voluptuo-
    hmresis hoc tempore omniumrecenlissinta a Pelagio snm tuuc monachum. Denique S. Augtistintis epistola
    monachocxorta. Eam vero incerti nominis, sed certi 105 Pelagium asserit Briionem fuisse cognomina-
    erroris esse dicit, quia lunc nonduin ejtis auctor in- tiim. Neque vero inde consequens est, Cassianum in
    noinerat. Pelsgitun euim diutissitne inler catholicos Biiiaunia, vel in Beligarum urbe fuisse: non enim
    Jaiuisse et suas hareses clancnlo setninasse, ante- dicit se Briianniam aut Beligarum urbem oculis
    quam tleiegereiur ha.>relicus,ejusque nomen propa- conspexisse, sed illam veneoosam basresim (nempe
    laretur, haud obscure indicnl S. Hierunymus in in suis scquacibus) inde sub incerio nomine recens
    prn-falione lib. IVin Hiercmiam, tibi ait: Subito liw- emergenlem ei. prodeiiiiteiii. Quod si haec expositio
    resis Pylhagorm et Zenonis a.itoSiia.^,x«i «vajtapT»- dc Beligarum urbe alicui displiceat, alteram ei stig-
    c-ise?.id esl, impassibililalis el impeccanliw,qum olini C gero non minus probabiletn, quam, si magis arri-
    in Origene et dudum in discipulis ejtts Gruttio Eva- deat, seqnatnr, ui per tirbeui Vel;garnm (non Beli-
    grioque Pontico, ei Joviniano jugulala est, cmpil re- garum) Velia, id est, Roma, Veligarum, id est, Ro«
    viviscere,et non solum in Occidentis(Bar. ubi stipra), niaiinrum urbs, el quiilem maxima, ut lioc loco
    ted et in Orientis partibus sibilare, et in quibusdain habet allera leciio, intellig^tur. Siquidem Romam,
    insulis, prwcipneque Sicilimel Rhodi, maculare ple- prisco vocabulo, Veliam, vel in plurali, Velias, fuisse
    rotque, el crescerepr dies singuloi, dumsecrelodocent appellaiatn a Velia Romaecolle ediiiore, sic dicio,
    el publice negant. Cui respondere diu tacens et dolo- qua-i Vellia, quod ibi pastores lanam vellere snliii
    rem silenlio devbrans, crebra fratrum expostulatione esseni, auclores sunl qui de aoiii|iiit:iiibus urbis
    compulstts; nec tamen hucusqueprorupi ut auclorum Romaj et Romanonim scribunl (Vid. Synonyma Or-
    nomina ponerem, mulens eos corrigi quam infamari: telii, verb. Roma). Et haec quidem coiijectura et
    nec enim hominttm,sed erroris inimicus sttm,elc.Quod qualisctimque exposiiio eo plausibilior apparet, quod
    enim hic Pebigianos nolet Hieronymiis, manilestum certo consiet Pelngittm, cttm abOrientis pariibus,
    est ex epislola ejusdem ad Ciesipliontem, elexdia- ubi' prinium damnaius fuerat, in Occidentem se
    logis adversus Pelagianos, tibi inter alios Pelagiano- coniulisset, primnm in urbe Roma, quarumdain
    rmn etTores, praecipne illam «jr«6st«vet «vzftK/3T«- quaistionum pralextu, suarum Incresiim venena
    o-iav,id cst, impassibililaiem et inipeecanliain in- sparsisse, id altestauie Angiistiiio(Lib. de Pec. Orig.
    sectatur. Subdit porro ubi supra idem Hieronynuis, cap. 21), ubi ait, cttm diuiissime Roniai vixisse, ibi-
    Pelagianos occulte latenlcs, et docentes exagituns : que in (lisputaiionibus, conlentinnibnsqiie versatum,
    Aut bona sunl qum docetis, aut mala. Si bona, defen- D capianiem nndique occasionem haiiesis propngandaa
    dite libere; si mnla, cur occultc niiseros jugulaiis er- et propiignatidJC.Qno lempore intcrciiriente, per-
    rore, rectmque fidei ad decipiendossimplicesjaclatis quam credibile est, Joannein Cassi,inum Romae
    exposilionem? qum si vera esl, cur abscondiiur? si cgisse.ct apud siimmnm poniificem legaii munus'
    falsa, cur scribiiur? Rogo, qum est isia insania? prw- pro Clirysostomo in exsilium pulso explevisse, cum
    cipienle Apostolo,ut paruti simus ad salisfaciendum scilicei "h;ec vcnenata hxrcsis, velutethorridus an-
    oinni poscenti nos rationem de ea quw in nobis est guis e latibulo suo sensim prodiret, suo alflaiu
    _ tpe (I Pet. lii), el Propheta clamnnie: Loquebar de pesiifcro urbem illani maximam inlicerei, ut meriio
    teslimoniisluis in conspecturegum, et uon confunde- dixerit Aucior, nnper eam ex maxiina Veligarum
    bar (Psal. cwiu). Isti publicum fugiunt, el susurrant urbe emergenlem oculis conspexisse, atitiqtio n«us
    in angulis perditorum, dolrntque quasi pro suis, quw vocabulo, eoque minus noto, ne Romana?.urbi vide-
    sua metuunl confiteri. Ila Hieronymus. rciur spontc detrabere, eamqtie infamare voluissc.
    b Ita Basiliensis codex, qttetn seculus Plantinus. "Verumcum ncc in bis quidem animns acquiescetet,
    Alii vero, ut in margine notatur, Ex inaxima Veli- alia rurstis de Velia, seu Veligarum civitate aiter
    garum urbe. Qura lectio ajque probalur. At quoenam Opinandi sese obtulit occasin, ex quodam A. Gi-llit
    ii-c Beligarum seu Vcliguruiii urbs ? Au ioilc B.li- ioco (Noct. Ailic. lib. x cap. 1»), ubi pbilosophuui
    19 JOANNISGASSIANI SO
    incerti nominis: qttia cum recenti capite aex antiqua A maret assumptum : b confinis scilicet huic hseresi
    Ebionitarum stirpe surrexerit, dubium admodum esl qu~ riunc exstat, et quasi germana ac consanguinea,
    anliqua magisdici,an recens debeat. Novaenini asser- quajque lam Ebionitis quam bis reeentibus consen-
    loribus, sed vetusta erroribus fuil. Solitarium quippe tanea, lempore quidem inier ulrosque media, sed
    hominem Dominum nosirum Jesum Chrislum natum utrisque tamen perversitaie conjuncia. Sint quamvis
    esse blasphemans, hoc quod ad Dei posiea htmorem ejusnonnullaalia hisquaajam diximus consimilia, sed
    poiestatemque pervenit, humani merili, nondivinse longitm est universa meniorare. Neque enim nunc
    asseruit fuisse naturac : ac per boc eum divihitatem ad dicendum commemorationem prateritorum, sed
    ipsam non ex proprieiate unitaBsibi divinitatis sem- coufutaiionem novorum sumpsimus.
    per habuisse, sed postea pro prnemiolaboris passio- CAPDT III.
    nisque meruisse; cum utique Dominum Sakatorem- Petagianorum peslilentemerroxemnotat.
    que nostrum uon Deum nalum. sed a Deo hlasphe- ' Illud sane unum praHereundum non arbitramur,
    ALARDI GAZ/EI COMMENTARIDS.
    quemd.im inducit reprehendentem hos Virgilii ver- rianas liquet progressas esse\blasphemias : ut non mi-
    sus (JEneid. vi) : reris cumvides Neslorium, Pelagianos limreticosutipie
    damnalos episcopos recepisse Conslantinopoli.a'que
    Eripe me bis, invicte, malis,aut tu mibiterram ut qenliles suos omni officiorum genere confovisse,
    Iujice (namquepotes)portusquerequire Velinos. scripsissequepro Itis ilerum ad ipsum Romaiiumpon-
    lificemCmlestinum.Symbola namque intercessissein-
    Quomodo,aiebat ille, anl Palinurus novisse, aut no- B ter Pelagianam atque Nesiorinnain hmresim plane
    minare poluit portus Velinos, ei JEneas ex eo nomine deteyit Cassiuitus, secnetortimPelagiunorttm optime
    locum iiivenire, cum Velia oppidum, a qno portum, conscius, in tibris ad Leoneqt, BomauwErclesiw dia-
    qui in eoloco est,Velinum dixil, Servio Tullo regnante conum,de Incarnatione Verbi,ubi primtim hmc habei:
    Romw post annum amplius sexcentesimum. quam Illud sane tmum prmtereundumnon arbitramur, quod
    Mneat %nItaliam venil, condilumin agro Lucano, et peculiare el proprium supradiclm illius hwreseos qum
    eq nomine appellalum sit ? Nam qui ab Harpalo reqis ex Pelagiano errore descenderal, fitil quod dicentes
    . Cyri pmfecto ex terra Pltocide fugaii sunl, alii Ve- quidem solitarium hominemJesum Chrislum sine ulla
    liqm, pariim Massiliqmcondiderunl. Hsec ibi. Con- peccaii contagionevixisse,eo progressi sunl ut assere-
    sentanee Ambros. CaJepinus ex Slepbano : Velia, rent homines,si velint, sine peccato esse posse. El in-r
    inqhif, Lucanlm oppidum in sinu Pwstario conditum a ferius : Unde adverlit novus, mmc jam non novw hw-
    Phocensibus, antea 'E>sadicta, et incolmipsi Eleaiw. reseos auctor (Nestorius scilicet) qui DominumSalva-
    Est et yelinus, lacus de quo Pliniiis lib. n cap. 12, toremque nostrum solilariumhominemnatum essecon-
    et Columella lib. vi cap. 16, ex quibus conjicere tendit, idem se qmnino dicere quod Pelagianislmanle
    licet hanc fortasse Veliam (a qua Velinus porlus dixerunt, etc. Et paulo post;: Nec dubium esl, reipsa
    dictus) a Roma longe diversam ac dissitam, hoc peniius declaranle; hinc eninxillud est quod interces-
    loco a Cassiano designatam, utpote Massiliie, in qua sionibussuis (Nestorjus scilicel) Pelagianislarum que-
    agebat ipse , et nomine, et antiqttiLate supparem, relas fovet,et scriplis snis causamillorum asseril quoa\
    irinno et condiiione cognaiam et vicinam , sibique subtiliter his ac(ut veritis dicam) subdolepntrocinatur,
    probe nolam et frequentatam, iu qua Pelagiana lise- consanguinewsibi improbiiati improbosuffragalur af-
    resis jam itim pullulare, atit sna venena diffitndere feclu, sciens scilicelejusdem se esse sensus, ejusdem
    coeperil. Habes,ieclor, triplicem de Veliaet Veliga- C spirilus; et ideo dolens cognilam sibi hwresim ab Ec-
    rurii civitate opinationem aut conjecturam, non as- clesia esse disjunctam, quam scil sibi ulique perversi-
    sertionem. Tui erit jtulicii vel arbilrii quam malis am- late conjunctam.Hwc Cassianusde proleclioneet com-
    plecti,autquid melius, si occurrat,beiiignesuggerere. munione Nestorii cum Pelagianis; idemqueinferitis
    a Quatenus Pelaginna bieresis ex aniiqua Ebioni- eadem refricat et exaggerai, el acerrime (ul par est)
    tariim stirpe surrexeril, et nonuullam originem traxe- in nefandum limresiqrchamNeslorium invehiiur. Sea
    rit, in seqoentibus explicat , nimirnm qua parte hmc omnia in Leporio Petagiano salis perspicuode-
    cutn Ebionitis Christi divinitaiem neganlibus, ipsum monstravil exemplo (Libro y de Incarn.), ea diserlis
    solitariutn, seu purum huminem asseruit: qui lamen sane veibis ipsttm esse professttm in Occidente,qum
    error imer errores Pelagianoriim ab Hieronymo el postea in Oriente Nestorius creatus episcopusprmdica-
    Augnslino non expriinilur, nisi sub illis verbis Au- vit, licet ille pmnitens pafinodiam recantarit. Sed sicut
    gusiini intelligamus esse comprehensum; uhi posl dotosam, ila inanem prorsus esse scias excusaiionem
    peculiaria Pelagianoriim dogttiala recensiia : Obji- illam Nestorii ad Cmlestinutn,qua, ut se Pelagianum
    ciuntur,Jnqhit (Lib. de Ilwres. c. 88), eis et alia non- minimeesse dicerel,de peccato originali atque de libero
    nullu, sed ista sunt maxinie, ex quibus inleiliaunlut hominis arbtirio demonstravit se recle sentire; nam,
    etiam itla, vel pene cuncta pendere. Porro spcctavil etsi non omnia haresis Pelqgianw Lernmmliydrm ca-
    hunc locum Barooius , cum de Nestoriamc hnresis pita in ipso videas, ttnumsaltem, illudque (erocius, in
    oftu et scatiirigine agens (Tom. V sub anno 428) : Filium Dei ejwqtie Matrem extemumfuisseconslal.
    Deducil, inqtiit, eam Cassianus e fwculentisfonlibus fliicusque Baronius, ex boc pnccipue Ca»siaoi loco,
    Dionwis, derivatqueper tutulenios ipsorum cttniculos,jv osiendeiido qnae fuerit Nesiorio cum Pelagianis ani-
    qui CAri.it neyaveruni dwinilatem : tlemnm per Pela- rhoruin et sehtenliarum cokimunio et concordia. E_
    gianorum esseperduciam cloacasiradit. thcc Baronius, qiiibus inlelligimus Nesiorium cnm Pelagiauis noh
    qu33 huic I.oconon niliil lucis affcrunl, ei nosiraeex- in oinnibiis quideni consentisse, sed in duobus praa-
    posilioni sufiraga-nlur. cipue capiiibus, puta de Cbrisii divinitate, sive de
    , b Conflnis Pejagiana ha?resi Neslorianas, intei unica Cbrisii persona in diiabus naturis subsisienle
    Ebionitas et Nestorianos media, ut dicium est. per uuionem hyposlaticam; qua fii ut idem sit Dens
    • Hlusirai itidem htinc locum card. Raroiiius, at- et homo, et de vera 06OTo'xbu, sett Deiparai Virginis
    que ex eo.pa.lam ostendit Nestorium non tan.ium fa- appellatione, sed quod Virgo Deum et hominem ge-
    visse Peliigianis, quod prius demonstravit tum es nuerit, quod Nestorius Pelagianis dogmatibus inbas-
    edicio Theodosii i.m.pcratpris,tum ex litteris Coeles- rens pernegabat. Al Pela|gius peccatum originale
    tini papae,ad ipstira Nestorium; sed eiiam in aiiqui- ih parvulis negabat, et libemm hominis arbiirium
    bus eadem sensisse cura illis : Etenim, inquit, sicui grati33Deipra?ponebat;Ncsioriusnon item.utexlilie-
    de radice truMcus,ita ex Pelasiana impietate Nesto- ris ipsius ad CcelestLuumpohtllicemcolligit Baronius.
    21 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. I. S»
    quod pecuhare ac * proprium supradictaeillius liae-A soriio Dei esse poluisset. Ac sic nullam facerent !n-
    reseos, quaj ex Pelagiano errore descenderat, fuit: ter omnem bominem ac Dominumnostrum Jesum
    quod dicentes quidem soiitarium hoininem Jesum Christum esse distaniiam; cum idem uiique homo
    Christum sine ulla peccati coniagione vixisse, eo nisu aiquc industria sua mereri pnssit, quod Chri-
    progressi sunt, ut assererent homines, b si velint, slus siudio ac labore ineruisset. Quo faclum est ut
    sine peccato esse posse. Consequens enim existima- in majorem quoque ac monsiruosiorem insaniam
    banl,ul sibomosolitariusJesus Chrisliissinepeccalo prorumpenies, dicerent, Dominumnoslruni Jesum
    fuisset, omncs quoque bomines sine Dei adjulorio Chrisium hunc inmundum, non ad praesiandamhu-
    esse possint, quidquidille bomo solitarius sine con- mano generi redemptionem, sed ad pra_betidabo-
    ALARDIGAZ/EI COMMENTARIDS.
    a Suspiceiur fortasse quispiam deNesloriana hae- cramenlumcondiditet exempltim,ut unnm apprehen-
    rcsi ha-c dici, quod verba ista prirseferiiul: Quw ex dereni renascendo,allerum sequerenlurimitundo.Ubi
    Pelagianoerrore descenderat.N^siorianam si(|iiidem noia primo loco sacrameniuin, seu niysieriiim re-
    hanesim ex Pelagiano errore seu liaere-ide-ceodisse dfiiiplionis buiuana?,ut priiuariam caus„io advenlus
    ac velut ex fonle profluxisse,jatti ostensum est, et Cbrisii designari; secnndariam "vero ipsios cxein-
    alias etiam plenius ostendendum. Veriim aliter se pliiiu ad iniiianduin piopositmn. Ei rursus alibi : .46
    Tes h:ibet- Non enim deali.i quam de Pelagiana hoe- B oinnipoientimedicodupiex nobis remeditim prwpara-
    resi iinelligi posse manifestumest ex sequeniibus, lum esl, cujus aliud est in sacrammto, aliud in exem-
    ubi commeinoratis aliquot erroribus Pelngianorum, pto, ut per ttnumconferanturdivind, per aliud erigun-
    subdit AuctorNesioriuin idem dicere quod Pelagia- tur humana. Sanclus ilem Bernardus conlra Petrum
    nislaeanle dixerunt; et idcirco ipsuni Neslorium non Abaillardum , qui cuind^m errorem pra?dioabat,
    novashacreseosanctorem nomiiiat, quia scilicei eam- agens : Quid lex, inquii (Epist. 190), quid prophelw,
    dem barresim Pelngius anie ip.*uriitenuerat et pro- quid apostoli,qitid apostoliciviri nobisaliud evangeti-
    ninlgaral. INequevis in illis verbis facienda esl: Qumi zant, quam quod solus lu negas, Deum videlicel far
    ex Pelagianoenore descenderal.Dicilureniin haresis ctum hominemut liomineinliberaret? Et si angeliisde
    Pelagiana ex Pelngiano errore descendisse, quia a c_s/oatiud nobis evangelhaverit,anaihema sit. Et in-
    Pelagin errante etcir.ca lidem naufragante inventa et ferius : Quid prodest st nos instiluit (Christus), si non
    propalata. restitttit? Aut numquidfrtislra inslruimur, si non de-
    b lnlellige, sine Dei adju'orio, ut poslmodum ex- struaiur in nobis corpuspeccati,utultra nonserviamus
    pnnitur, id e»t, sine auxilio Dei supernaiurali. Enit- peccalo? Si omne qttodprofuit Cltristus in sola futt
    meranlur aulem hic quatuor errores quos Pelagianis ostensioneviriuium,restat tiC dicalur quod Adam qud-
    altribuit Auctor. Pnmus error, Dominum Jesum que ex sola peccati ostentione nocuerit, siqnidem pro
    Christum hominem esse solilarium, id est, pnrum qiialitate vulnerisaltata est medicina. Sicut enim in
    boiniuem, non Deum, quod anle Pelagiummnlii alii Adam omnesmoriunlur, ita et in Christo omnes vivifi-
    hareiici docueruni. Secundus error, unumquemque cabuntur. Ergo sicui hoc, ita et illud. Si vita quam dat
    bominem, si velit, posse esse absque peccaio, iilquc Christus non est alia qtiam instilulio ejus , necmors
    sine auxilio gr.ilia?divina;, ut dictuin est, quem e.rro- C utique quamdedil Ad.amalia erit similiter quam insti-
    rem dicit esse propriuni ac peculiarem hicresis Pc- lutio ejus; ut ille quidemad peccalum exemplo suo,
    lagiana?: non quod vel primus vel solus id Pelagius hic vero exemploel verboad bene vivendumel se dili-
    docuerit, conlraritim enim asserit D. Hieronyinus in gendunt hominesinformaret.Si Chrislianwfidei, et non
    epislola illa ad Cicsiphontem, ubi el Manicliaeuni,et Pelagianmhmresi, acquiescentes,generatioiie, non in-
    Priscilliauum, el Origenem, et alios ejusdem haere- siilulione, traductum in nosconfitemurAdw peccatum,
    sis ponit anclores et asserlores, quod Pelngianis ex- et per peccatnmmorlem,faleamttr necesseest el Chri-
    probraus: Pudeat ergo,inqnit (Cap 2), eos principum sto uobisnon inslitutione, sed regenerationerestitutam
    et sociorumsuorum,qui oiunt possehominemsinepec- justitiam,et per justiliam vilam; ut sicut per uniusde-
    cato esse, si velit, quod Crwci dicunl ava^a/JTVjTOv;liclum in omneshcminesin condemnationem,sic ei per
    sed quia id unum ex praecipuiseipilibus IKLMCSCOS unitis jttsliliam in omneshominesin cbndemnalwnem
    Pelagianae,ac veluti singularedogma Pelagii, majore vitw. Ila-c S. Bernardtis, ct quae seqiiuniur iii eam-
    stndio et conieitlione ab ipso proniulgalum, ul patet dem sententiam. Quartus error Pelagianorum bic
    tiiioilla epislida D. Hieronymi, tiiin ex libris adver- notatns, Christum non natura, sed. snis meritis lan-
    sus Pelagiauos, ubi catholicus, sub nomine Aliici, dem adepium esse divinitatem; nempe anno vigesi-
    pviuiumdialoguni cnm Criiobulo Pelagiano sic ex- mo factum esse Cliristuin per bapiismutn, et post
    orditur : Dic mihi, Crilobule, verumneest, quod a le pissionem et resurrectionetn stiis etiam meriiis fa-
    scriptnmaudio, possehominemsinepeccaloesse,si ve- cium esse Deum; et posse eodem modo alios homi-
    lit ? El respondetCritobulus, verum. Mipsuin etiam nes suis viribus bene vivere, et ad beatitudinem et
    lestalur S. AuMUSlinus, haecde Pelagianis sciibens D quamdam divinilatem pervenire, sicul Christos per-
    (Hmres._8): In id etiam progrediuntur, ut dicanlvi- venil. Quosomneserrores (exceplo fortasse secnndo)
    tam justornm in Itoc swculonullum omninohabere secutttni esse Nestorium iudicat Auctor, ut Pelugii
    peccatum,et ex his EcclesiamChristiin hac morlali- non soluin collega, sed discipulus dici nierilo debue-
    tale perfici, ul sit omninosine maculaet ruga; quasi ril. Ubi animadvertendumestNesiorium sic duas in
    nonsil Chrisli Ecclesiaquw in toloorbe terrarum cla- Christo posuisse personns, ut eliam tempore prins
    mat ad Deum: Dimittenobis debita noslra. Deuique hoininem essediceret, quam a Verbo assumerelur,
    inconcilio quodam PalaeslinocompiilstisesiPelagius siquidem sttnlio el voluulale virLuluiuquemeriiisid
    damnare hunc articulum : Filios Dei non posse vo- landem honoris consecuium esse, ut Filio Dei sin-
    cari, nisi omnimodoabsqueoiuni peccalofnerint effe- gulari amieiiia jnngeretur, immo et Fiiins Dei et
    cti (Vide Baron. tom. V num. 415). Terlius error, Detts dicerelur. Dnde illa iheinoratur Nesiorii blas-
    Cbrisium Domintimin hunc mundum venissenon ad phema jacianlia : Non invideoChristo facto homim
    redimenduin genus htimanum, sed ad pracbenduin Dei, quia, si volo, fio et ego.ldeoque Prosper, iu epi-
    dumtaxat virlutis exemplum, nempc ut bominesdo- tapliio Ne.-torian.-cet Pelagianae bxreseon, sic eas
    ceret htiiniliiateiiijchantatem, etc. Conlra quem er- loqueiiies iuiroducit (Lib. de Ingraiis):
    rcietn sanctus Leo pie et prudeoier ailmoniiilin
    Cbristi morleduo esse ronsideranda, exeniplum et Quonos prascipilesitisanasuperbiam,ers'q,
    Exutasdonis,et tuniidasuierilisf
    sacramenlum : Satvator, inquit (Serm. 14 et 16 de NamCliristumpietateopprumet mercedeyolentei
    Patt. Dom.), notter universisin te credentibuiel sd- EsseDeum,in capitisfoederenonstetimus.
    «> JOANNISCASSIANI ! 91
    norum actuum eximpla venisse : videlicet ut disci- A rum stirpe descenderant,« divina opejam ac pietaia
    plinam ejus sequentes homines, dum per eamdem sanati sunt, orandus quoque etiam nunc Dominus
    viam virtutis incedcrcnt, ad eadem virtutum prse- Deusnoster est, ut quia conscntanea?. sibi iu quibus-
    mia pervenirent: • eyacuantes, quantum in ipsis dam sunt d prisiina illa hreresiset ba?cnova, S'inili-
    fuii, omne sacri advcntus donum et omnem divina? bus malorum iniliis siinilem bonorumexilum largia-
    rcdeiuptionis gratiatn, cuin idem dicerent boroines tur. e Lcporiusenim tunc nionachus, niodo presby-
    consequi posse vivendo, quod pr.-cstitissclDeus pro ter, qui ex Pelagii, ut sujira diximus, inslitulioiie,
    Iiiimanasaluie moricndo. Adiliderunt quoque Domi- vel poiius pravilate, dcscendens apud Galliasasser-
    nuin, Salvatorenique nostrum post bapiisma facuim tor prnedici.nc haeieseos, aut inler primos, aul intcr
    esse Chrisium, post resnrrectionem Deum : allerum maximos, fuit a nobisadmonitns, a Deo emendaius;
    assignantes unciionis mysterio, alterum tnerito pas- ita maleconceptampcrsuasionemmagrificecoudem-
    sionis : nnde advenit novus nunc jam, non novas navit, ut non minus pene admiranda sil correctio
    Jia?rcscosaucior, qtii DomintimSalvatoremque no- illius,quam illaesamultorum fldes; quia primum est
    slrum solilarium hominem iiaium esse contendit, errorem penitus non incurrcre, secuiidum bene re-
    idem se omnino diccrc qund Pelagianisia?anie dixe- pudiare. Is ergo in se reversns, non solumin Africa,
    runt : ct consequens errori suo essc, ut qui uiique B ubi lunc erat atque nunc esi, lam errorem suum cutn
    sine peccaio solitarium hominem Jesum Chrisium dolore quam sine pudore confessus est, scd eiiam
    vixisse asserit, omnes quoqne pcr se bomines sine ad omnesadmodumGallia?civitates Uebiles confes-
    peccaio posse esse blasphemet : nec necessariam sionis ac planclus sui litteras dedil: scilicet ul ubi
    quoque exemplo illius dicant redempiionem Domiui devialio ejns prius cognita erai, illic etiatn emenda-
    fuisse, cum ad coelcsleregnum suo Miiiumhomines tio nosccrelur; et qui lestes erroris antea fuerant,
    nisu (ut aiunt) valeant pervenire. Nec dubium id iidemposlea correctionis essent.
    est, re ipsa penitus declarante. Hinc enim illud CAPDT V.
    est, b quod intercessionibus suis Pelagiaoistarum Publicumpeccatnmpublicaconfessionediluendumesse
    querelas lovet, et scriplis suis causas illorum as- Leporiiexemploconfirmai,simulex ejus sentenlia
    serit : quod subiiliier his, vel, ut verius dixerim, docentquid de VerbiIncarnalionesentienduintit.
    subdole patrocinatur, et consanguineaesibi improbi- Ex cujus confessione, vel potius dcploratione,
    tatiimproho suffragatur affectu, scieus scilicet ejus- nonnullaiusercnda exislimavifmis,duplici ex causa:
    dem se esse sensus, ejusdem spiritus , et ideo do- ut correctio eoruin et nohistcstimonio et bis qui nu-
    leiis cognitim [Lips. in marg. cognatam] sibi lucrc- tant exemplo cssel; qnorumqueerrorem sequi non
    sim ab Ecclesiaesse disjunctam, quam scit sibi uti- C erubuissent.eorum emendationemsequi non crubes-
    que perversitate conjunctam. ^ cerenl; ac sicut similixgritudine infirmareniur, ila
    CAPUT IV. simili remedio sanarenlur. Is ergo agniia opinionis
    suaepcrversiiate, ct inspecla fidei luce, scribensad
    Leporiusuna cumaliis nonnullis Pelagianismum
    recantat. episcoposGallicanos, iia exorsus est: Quid in ma
    Sed lamen quia illi qui de liac pestilentiumspina- primum, o domini mei venerandi ct beatissimi sa-
    ALARDIGAZJEICOMMENTARIDS.
    »Ita divus Bernardus Petrum Abaillardumsimilia d Pristina Pelagiana, id est, antenor; nova Nes-
    tnm Pelagio setiiienlem, rcdarguii (Epist. 190): Si toriana, id est, poslerior, ul dictnm est.
    hoc sapit, cnm Petagio desipit. Quidquidhorum sen- « De quo ita Gennadins(De VirisIllusl. cap. 59) :
    tiat,patet quantumquod ia ipso estevacuetalti dispen- Leporius adhuc'mohaihus,,arbilrio
    posieapresbyler,prmsu-
    tationemmysterii.qui toiumde saliitetribuit devotioni, mensde puritale vilm,quam tanlutn et conatn
    generationi nihil; qui nostrwgloriamredemplioniset proprio, non f)ei sc adjtitorio oblinuisse credebai,Pe-
    tummam salutis non in virttne crucis, nonin prelio liigianumdogmacmperalsequi; sed a Gallicanisdoc-
    tanguinis, sed in noslrmconslituitconversalionispro- toribns admonitus, et in Africaper Augustinum emen-
    in cruce De- datus, tcripsit emmdationispnw libellum,in quo et
    feciibus. Mihi antem absit gtoriari nisi esl
    mininostri Jesu Christi(Gal. vi), in quo salus, vita satisfacit ae errore, ct graliqs aqit de emendalione:
    et resurreclionoslra. Et quidemtria qnmdamprwcipua simul et qnod de Incamaiioke Christi male senserat
    in lioc operenoslrmsalutis intueor: formam humilita- "n corrigens, catholicamsenlentiamiulit dicens: Manen-
    tis,in qua Deussemetipsnmexinanivit;charilatismen- t[bus in Chrisloin sua substanliaduubusnaluris,ttnam
    sttram, qtiamusquead morlem,et mortem crucis, ex- credendamFilii Deipersonam.HascGennadius.Porro
    tendit; redemptionissacramenlum,qum ipsammortem buiic auclorem ftiisse Neslorio stiaeipsius haeresis
    quatn pertulit,sustulit. Horum duorumpriora sic sunl, Cassianus itidem alfirmat libro vu de Incarnalione,
    ac ti super inane pingas.Magnumprofectoet valdene- ubi inter alia h;vc habel, Nestorium alloquens : Ila
    cessariumhumiliiaiis,magnumel omni acceptionedi- ergo et tu Pelayianwhwreseosspinosasoboles,oslendis
    gnum charitatis exemplum,ted non habent fundamen- in germinequodpater tutts hqbuissetraditursuus in radice?
    tum, ac proindenec ttatum, ti desit redetnptio. Leporius enimille (ut Leporiusdiscipulus dixit)
    b QuomodoNestorius stiis inicrcessionibusPela- DominumnoslrumasserebatChrntumfactuin esse per
    gianorum quereias foverit, et suis scriptisadcausam baplismum,tu in baplismotemplumdicis factttm esse
    illorum defenderit, patet ex ipsius litteris Coeles- per Spiritum. Non quidem<adplenum eadem verba
    tinum papam datis, quas recitat Baronius (Tom.V, tunt, sed ad plenum una perversitat, etc. Notavit
    tub aii. 430). Baronius (sub anno 420) alium itidem inveniri Lc-
    „ < Saiis obscure indicat quosdamex Pelagianis adI porium genereclarissinuim, in monasterioS. Augu-
    sanioremmentem et fidemcatholicam revocalos, ini stini profitentem, de quo ipse Augusliuus serm. 50
    quibus Leporius, de quo infra. de Diversis.
    _S DE INCARNATiONECIIRISTI LIB. I. 36
    cerdotes, accusem nescio, et quid in me primum A Dei, qui sibi ante ssecula natus ex Pafre est, nobis
    excusem non invenio. Sie imperitia et superbia, sic a lempore de Spiritu sanclo, et Maria semper vir-
    stulta simplicitas cum persuasione noxia, sic fervor ginc faclum liominem, Deum nalum. Et confitenles
    cum intemperamia, sic, ut vcrius dicam, cum sui ulramque subslautiam carnis ac Verbi, unum enm-
    diminuiione dcbilis fides, simul iit me omuia recepia demque Deum aique hominem inseparabilcm sem-
    viguerunt, ut tot et taniis simul sit ct obetlisse con- per pia fidei credulitaie suscipimus; et ex tempnre
    b
    fusio, et h-2Ceadem ab animo potuisse cedere, milii suscepta?.carnis, sic omnia dicimus quai erant Dei
    stopenda gratulalio, Et post pauca subjungit: Si transisse in hominem, ul omnia qurc erant bominis
    ergo niinime percipientes hanc potentiam Dei, sensu in Deum venirent. Etc bac intelligentia Verbum
    nosiro et propria ralione sapienles, quasi in infe- facium sit caro, nnn ut conversione aut mutabilitaie
    riora [Lips. in marg. quasi inferiora] se Deus agere aliqua cceperit essc quod non erai, sed ut potenlia
    videatur, ita hominem cum Deo natum esse dicamus, divino- dispensationis Verbum Palris numquam a
    ut seorsum qux Dei sunt soli Deo demus, et seorsum Patre discedens, homo propric fleri dignaretur, in-
    qtiocsunt hominis soli hotnini rcpulemus, ° quarlam carnatusquc sit unigenitus sccrelo illo mysterio quo
    manifesiissimc introducimus in Trinitate personam, [Al. quod] ipse novit; nostrum namque esl credere,
    et de uno Filio Deo non unum, sed facere incipimus B illius nosse. Ac sic ipse Deus Verbum, tolum susci-
    duos Christos, quod a nobis jam ipse Dominusct piens quud est homiuis, homo sit; et d assutnplus
    Deus Christus avertal! Ergo confitemur Domiiium bomo totum accipiendo quod Dei cst, aliud quam.
    ac Deum nostrum Jesum Christum unicum Filium Deus essc non possit. Non tamcn quia e incarnatus
    ALARDI GAZ<EICOMMENTARIDS.
    * Sic Augustinus tractalu 78 in Joanncm : Agno- minem intelligentes humanam naturam. Qui tamen
    scamus, inquii, geminam subslantiam, divinam scili- sicubi circuinspcctius magisque proprie loqui volue-
    cet, qua wqualis esl Patri; el humanam, qua minor csl rtint, non hominem, sed humanitatem a Verbo as-
    Patre: uiruinque aulem simul non duo, sed unus esl sumpiam eique unilam diverunt: quomodo frequen-
    Christus, ne sit quaternitas, non Trinitas Deus. Yin- lius ac libeiilius locuti sunl posterinres iheol"gi,
    centius item Lirinensis (Commotiit. i cap. 18 et 22) praBsenimscholastici: Nobis enim in his qumreligio-
    inier alios haereticos, anathema dicit Nestorio, rte- nem spectant, ad cerlam regulam loqui fas est; ne ver-
    ganli ex Virgine Deum natum, et, explosa Trinitaiis borwn licentia etiam de rebus qum his significantur
    fide, qualernilatem nobis inlroducenli. impiam gignal opinionem, ait S. Auguslinus (Lib. x
    b Per illam communicationem idiomatum ex nni- de Civil.Dei, cap. 23).
    tale persona?in Christo resullaiitem, de qua inferius < Noumda sunt aliquot vocabula quibus ut syno-
    agendum, qua fit ui proprietaies lioitiinis Deo, el *- „ nymis uiuntur Patres ad sigmlicaitduin Incarnalio-
    proprietates Dei lioiniui, vcre iribuantur (Eutltym. nis mystcriuin. Prinmm est ipsnni lncarnaiionis vo-
    in c. iv Joan.), et de una Chiisti persona vicissim cabtilum, quod licet in Scripluris iiou exprimatur,
    enunlientur, cum sit idem numero Deus et houin, tamen a Patribus, lam Latinis quam Gra>cis, post
    et ut Graecifeliciler loqtiuntur, BiMpuno; : Qui licet cuiiciliiimNicaenum, npporituie invenlum et nsurpa-"
    Deus sit et homo, non duo tamen, sed unus est Chri- tum est, ulpotc ex illis verbis Joannis : Verbumcaro
    stus, ail B. Athanasius in symbolo. faclumest(Joan. i), inanifeste derivatum. Idein enim
    c Tribus inodis una subslaniia dicitur fieri alia : est, Verbutn camem (ieri, et incarnari. Dbi per
    (Euthtpn. in cap. i Joan.): Primo modo per muia- synecdochen incaro pro hominc pouitur, pars pro
    tionem, conversioncm seu transilionem unius na- toto; quod Scripiuris frequentissimum est, ut
    tiira? in alleram, sic ut altera stibstantia in altcrius osiendit B. AugusiiuuarEnchir. cap. 34, et noia sunt
    naturamcommuietur,ut ciiiuaqtia (it vinurii, Joan.ii; exeinpla : Videbit omnis caro salulare Dei (Isai XL).
    virga serpens, Exod. vi. Secundo per successionem, Non timebo quid faciat mihi caro (Psal. cxvu). Ex
    ut cam ex nocte lit dies, ex nihilo creaiura, ex pane operibus legis non juslificabiiur omnis caro (Itom. in).
    corptis Christi in eucharislia, el incaetetis in quibus Quare cum ex illo Joannis oraculn deductum fuerit
    altera substamia in alierius plane intereuniis locum Incaruationis vocabulttm, aptissime denotat ipsuin
    succedit. Tertio per assumpiionem sive accessionetn mysterium, qitod Deus Dei Filius factus est non so-
    alicrius subslantiaescu naturse, ila ut ex utraque in- lum caro, sed homo, qtri noniine carnis signiGcatur;
    colutni, salva el inicgra, unum subjectum existat, dicitur enim Verbum incarnatuin, non qnia carni
    copulaluin, quomodo apud Au--
    quae hyposlasis dicilur. Sic ferriiin lit ignis, cum in incliisum, aut carniincToaiio
    eum ita convertilur, ut ferrum ignis non dicatur, D gusiioiim dicilur animarum, episi. 28,
    sed ferrum ignitum, quia naturam et proprietaietn mnltoqne minns iticarnatnm quia in carnem versum,
    utriusque, ferri videlicet et ignis, conservet. Sic sed quia Verbumcaro [actum est, id esl, Deus factus
    (nam hac simililudine iitunlur SS. Patres) Verbum homo, servata utriusqiie proprielate natttra?..Quare
    caro factum est, quod carnem seu naluram humanam plus cotnplectilur vocabulum Incarnalionis quani
    in se susceperit, non quod in eain conversum sii, vocabulum unionis ei commixlionis, quibns etiam
    aut in ejus pereuniis locum successerit. Sicuti enim vocibus hac in re veleres usi reperiunlur. Nam ani-
    primus homo dicitur factus in animam vivemem mam unitam carni recte dixerimus, non autcm non in-
    (Gen. i), seu aniiua vivens, quod animam vivenlem carnaiam, boc sensu, id esi, carnem sed faciam;
    ex anitna
    sibi divinitus inspiratam et in unam hyposiasim con- enim anitiia caro aut honio facia est,
    flaiam acceperit, sic Verbum factum est caro, id est, et carne efflciltir humo. Porro vocabulum uniouis
    assumpsit carnem in unitaiem personas divinne.Quod Erasmus quodaui loco tamquam novilium etauclo- stho-
    duobus versiculis exposuit S. Athanasius in sym- laslicum repudiat, non attendcns gravissimos
    bolo : Unus autem non conversionedivinilalis in car- reshoc frequenlerustirpasse. Leo serm. 1 de Nativit.:
    nem, sed assumptione humanilaiisin Deum, unus om- Naiura, inquil, inviolabilisnaturm est unita passibili.
    nitio non confusione subslanliw, sed uniiate personm. Concilium Chalcedonensc dicit nalurarum unionem
    d Sic lib. n cap. 3 : Homo unilus Deo. Cnjusmodi in Clirislo csse f.iclam. Et alii Patrcs passim ita lo-
    loculione, licet improprie, subinde usi Palres (Aug. quuntur. Vocabulum item commixlionis lamelsi du-
    lib. deAgone Chrisl. c. 11, ct serm. 8 de Vcrb. Dom.), riiisculum videri polest, lamen a Pairilius .ubiude
    maxime qui Ncstorii uiupora pr„ce.sertint; per bu- usurpatur. Tertuliianus iu Apolugcl. Nascitur, itnjuit,
    317 JOANNISCASSIANI 83
    dicitur, et immixtus, diminutio ejus est accipienda A Detis homo Jesus Christus Filius Dei. Ac sic in al-
    subsiantia;; novit enim Deus sine stii corruptiotie teruirum unum fit Verjbumet caro : ut manenle in
    misceri, et tamen in veritate misceri; novit in se sua perfectione naturaliler uiraque subslaiilia, sine
    ila suscipere ut nihil ei crescat augmenti, sicut sui pra?judicio, et humaniiaii divina communicent,
    seipsum totum novit infondere, ul nihil accidat de- et divinitati humana parlicipent. Nec alier Deus,
    trimenti. Non crgo ad inielligenliam imbecillitalis alier bomo, sed idem ipse Deus qui et homo; et
    nostrae secundum experimentoruin visibilia docu- vicissim bomo, qui et Deus Jesus Cbrisius unus Dei
    menta facientes conjecturam dea?qualibusse invicem Filius nuncupetur et ycre sit: et ideo id agendura
    ingrcdieniibus creaturis, pulemus Deum hominehi- nobis semper est el credendum, ut Dnmin.umno-
    que commixtum, et tali confusione carnis et Verbi strum Jesum Christum Filium Dei, Deum verum,
    quasi aliquod corpus effeclum. a Absit ita credere, qiiein cum Patre semper et sequalem Pairi ante sa>
    ut conflaiili quodammodo genere duas naturas in cula conliietnur, eumdema tempore suscepta?carnis
    unam redactas arbitremur esse substantiam; hu- factum Deum lioniinein non negemus; nec, quasi
    jusinodi eiiim commixtio parlis utriusquc corruptio per gradus et lempora proficienlem in Deum, alie-
    est. Deus euim, qui capax non capabilis esl, pene- rius stalus fuisse ante resurreclionem credamus,
    trans non pcnetrabilis, implens nrn implebilis, qui JJ alicrius post resurreciionem, sed ejusdem semper
    ubique simul totus est, et ubique diffusus est, per plenitudinis atqiie virtutis. El ilein paulo post : Sed
    infusionem poientisc suae nii-eiicordiier naturae est quia Verbum Dcus in hominem dignanter hominem
    raixius huniana?.Et post pauca : Nascilur ergo nobis suscipiendodescendit, et per susceptionemDci liomo
    proprie de Spiritu sancio el Maria semper virgine ascendit in Verbum, b totus Deus Verbumfactus est
    ALARDIGAZiEI COMMENTARIDS
    homo,Deo mixtus, Cyprianus lib. de Vanilate idolo- quw sibi invicem sunt mulliformium blasphemiarum
    roin : Deus cum homine miscetur. Vigilius marlyr cognalioneconnexm,de tis polissimumerroribusdecli-
    lib. i conlra Eiilycben : Fitius Dei osiendere voluit nandis observanliamvestrm devolionisadinoneo, quo-
    noslri generis naluram, per commixlionisindividuam rum uuus dudum Nestorio auctore consurgere non
    unitatem. Augustinusvero epistola tertia, quaeest ad impune tenlavit, alius nuper pari exsecralioneda-
    Volusiannni, dicil Deum homiui admixtiim. Leo mnandus Ewyche assertore prorupil. Nam ille bealam
    senn. 5 de Naiiy.: Non sic, inquit, creatura in socie- Mariam virginem hoministantummodoausus est prm-
    iatem sni Crealoris assumpta est, ul ille inhabitator, dicare genilricem,ul in conceptu ejus el parlu nnlla
    et iUa habitaculum essel; sed ita ut natura altera Verbiet carnis facla unitio crederelur, quia Dei Filius
    alteri miscerelur. Deuiquc Gassianus, vel potius Le- non ipso factus sit honiinis filius, sed crealo hoinini
    pprius, iioc loco dicit Denm incarnaium el im- sota se dignatione sociaverit. Quod catholicm auret
    mixium, non negative, qnasi noritnixlum, sed posi- L „ nequaquamtolerare poluerunt,qttmsic Evangelioveri-
    tive ei affirmaiive, quasi intra inixitiin vei commix- tutis imbuim sunt, ut firmissimenoverinlinillain esse
    luin. Dndesubdit postmodtim: Novit enim Deussine humano generi spemsalutis, nisi ipse essel filius Vir-
    sui corruptiane misceri.Caeierumprudenier admonel ginis, qui creator esl matrit. Hic atttem Teceniiorit
    Augu-iinus.epitola praedictaad VolusiauuHi.debere sacrilegiiprofanusasserlorunilionemquidemin Christo
    hic audtlorem calholicumrecederea consueiudinecor- duarum confessusesl naturarum, sed ipsa «niiioiie id
    porum, qua soleni duo liquores ila commisceri, ut dicit effectum,ut ex duabtisttna remaneret, ntillalenus
    nculer servet inlegritatetn sitam, quamquatn, inquit, alterius exisiente substanlia, quod ulique fieri nisi aut
    el in ipsis corporibus aeri lux incorrupla miscealur. consumpiioneaut separaiionenon possel.HaccS. Leo,
    Itaque juxla lianc Auguslini adinonitionem, cum boc duas haereses describeiis simul et conrutans. Vide
    commixiioJiisverbuin audilur, vel legitur, non ad eiimdem epistola 97, et|epistolam Haviani ad ipsum
    liquoriim mixlionem rcspicienilum est, sed ad eam Leonem, et Tiieodoretum lib. IV deFab. H.cret.
    magis qua lux tolutu.aerem penetrans, ei permisce- b lloc explicat Damascentisin hunc nioduin(Lib. in
    tur. Dnde Cyrillus, in libro qui dicilur Go.lia,negat Orthod. Fidei cap. 7): Totus (Cbristus) est Deus per-
    naliiram divinam in humaiiitaie perpessam esse feclus; sed non totum Deus, sed et honw. Et totus
    commixlioneni. Et in oflicioecclesiastico canitur de homo perfeclus, non lottim autem homo; non snlitm
    Christo : Non commixlionempassut, neque divisio- enim homo, sedel Deus. Nam totum, est naturm siqni-
    nem. Superesl quarUim bis ailioe, nec iiiinus usi- ficativum; totus autem, hyposlaseos; quemndmoduai
    latutn , assumptiouis vocabulum, quo communiier aliud naturw esl, alius aulein hyposlaseos.Dbi com-
    uteiiles Paires (S. Leq epist. 97 cap. II), et tbeologi mentans Joan. Coclaeus : Jn supersanclm, inquii,
    docent in Chrisio noii naluram a natura, neque per- J) Trinilutis mysterioilidtmlet Incarnalionis enunliando,
    sonam a persoua, sed tiatiir.im hunianam a persona lolus, atius, et similia nomina in masctilino genere
    divina assumptam. Vide Magistrum Sentenl. lib. iu hypostasimet personamdesignanl, in neulro vero na-
    dist. 5, et DD. ibidem. Est antem boc assumendi turam el ejtis proprietalesjnsinuant. Praplerea in Tri-
    verbuni huic mysterio valde accommodaium,uude et nitale admittitur alius esse Pater, et alius Filiut. Sed
    eo similibusqueScriptura iion raro ulittir. Paulus ad non aliud Pater, aliud Filius, quia duersa est Pairis
    Hebneos u : Nusquamangelosapprehendit,sed semen et Filii persona, non tamcn alia tinius el alterius sttb-
    Abrahw iitikapSaiieTcu,apprehendit, accepit, assum- stunlia. E diverso, in snsceptionishumanw nalurm
    psit. Ad Philipp. Ii: Formam servi zluSsv, accepit, commercio,aliud Deuseialiud homo,non tamenaliut
    assumpsit. Deus et alius homo,quiaidiversmsunl Dei et hominis
    * Haecenim fuit baeresisEutychelis, abbatis Con- nalurm, non lamcn personm.Sic recle dixerimusquod
    stanlinopolilani,qui,ut Nestorio comradicerei,unatn Christusesl totus Deus perfectus el totus homo per-
    tantum asseruii in Christo naluram ex duabus nalu- feclus, cum nihil eidem desit divinitatis neque eliam
    ris in ipsa Incarnalioiie conflalam et confusam; humanitatis; non tamen\tolum esl Deus, cum non
    quern cuin DioscoroAlexandrino synodus Chalcedo- solum habeat naturam divinam, sed el humanam; ne-
    nensis damnavit, unno Domini &bl. liinc S. Leo que lolum est homo, cum eliam habeat divinmnaiura
    serm. 8 de Na,tiv. : Pott diversas, inquit, impielatet communionem.Sic ille.
    19 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. II, W
    totus homo. Non enim Deus Pater bomo factus est, A marg. dissentit]. Ita utqui contra hoc sentire nita-
    nec Spiritus sanclus, sed Dnigenitus Patris; ideoque lur, biijus piima stalim fronte non lam sit audienda
    una persona accipienda esl camis el Yerbi, ut (ide- assertio, quam damnanda perversilas : qnia praeju-'
    liler sinc aliqna dubiiatione credamus unum enra- dicium secum damnationis exbibuil, qui judicium
    dcinque Dei Filium, inseparabilem semper a geminae universilatis impugnat; et audientiae locum non
    subsianlia?, etiam gigautcm nominalum in diebus babet, qui a cunctis sialuta convellit. Conflrmata
    carnis suao (Psalm. xvni), et vere semper omnia enim semel ab omnibus veritale, quidquid comra id
    gessissc quae sunl bominis, et vere semper posse- venit, hoc ipso slatim falsitas esse noscendum est,
    disse quaeDei suni. Quoniam ct sic cr.ucifixutest ex . quod a veritate dissemit. Ac per lioc sufflcere ei
    infirmuate, ted vivit ex virtute Dei (II Cor. xni). etiam id solum convenit ad sentenliam damnationis,
    GAPDT VI quod discrepat a judicio veritatis. Sed lamen quia
    ralioui non obest sermo rationis, et semper veritas
    Concors catholicorumdoctrina uti orthodoxa fidet venlilata plus rutilat, meliusque est errantes dispu-
    amplectenda est.
    talionis curalione corrigi, quam censtinje scveritata
    Danc ergo b ejus confessionem, id est, caiholico- damnari; curanda est, quantuni in nobis est, per
    rum otnnium fidem, etomnes Africani episcopi, unde B divinam opem in novis liaereiicisvelus haeresis, ut,
    scribebat, et omnes Gallicani, ad quos scribebat, recepta per sacram misericordiain sauitate, medela
    comprobaverunt. Neque ullus adliuc oinnino exstitit polius eorum det sanctae fidei testimonium quam
    cui fides haecsine inlideliiatis crimine displiceret, damnalio juslse severitatisexemplum. Adsit laniu.uv
    quia professioimpielatis est, probatam negarepieta- disputationi ac sermoni de se habito ipsa Veritas, et
    tem. Sulficere ergo solus nunc ad confuiandam bae- pieiate illa qua Deus ad homines venire dignaius est
    resim deberet consensus omnium, quia indiibilalse humanis erroribus opiluletur, qui ad boc se vel.
    verilalis manifestalio est auctoritas universorum, et maxime in lerris atqtte in bomine nasci voluit, ut
    perfecla ratio facta est ubi nemo dissensit [Lips. in falsiiati amplius locus esse non posset.
    ALARDI GAZJEl COMMENTARIDS.
    * Ila canit Ecclesia in bymno de Nativitate 4.0), anteqnam a Nestorio sua baeresis promnlga-
    Geminaegigas substanlis, relur, inveniri eam a Leporio, suo ipsius lihcllopeni-
    Alacrisui curratviam; tus confuiatam, asserlanique ea de re sincere caiho-
    licain (idem, qua Chrisms Dominiisin una persona
    tlludens ad illtid psalmi xvm : Exsultavit utgigas ad verus Deus el homo, et sanctissima virgo Maria Dei
    currendumviqm. geniirix el Deipara jure astruilur. Et magno qnidem
    b Ejus, supple, Leporii, quam ad flnem usque miraculo fartum esl ut ipse aniea haeresiarcha, adeo
    capilis praecedenlis prosecuius cst. Mirum auletn sincera adeoque vera confessioue damnarei quaepu-
    plane est, quod et Baronius observavii (Sub anno C gnaci disputatione ante defendere consucvisset.

    LIBER SECUtJYDVS.

    CAPDT PRIMUM. tamen ne praejudicio magis adversum eos quam


    Pojleriorttm hmreticorumerrores in auctoribus atque judicio uti velle exisiimemur, ipsain eorum in me
    inventoribussuis damnalos et confutalos esse. dium pesiiferain proposiiionem, vel potius blaspbe-
    Quoniam libello primo quaedam praemisimus, mantcm amenliam proferamus : Sumentesin omnibut
    quihus a novtim haereticum ex aniiquis haereseos scutumfidei, et gladium spirilus, quod est verbumDei
    stirpibus pullulare approbaremus, sufficere quidem (Ephes. vi), scilicet ut resurgens veiusli draconis
    ei ad excipiendam jusiae damnatinnis sententiam capul idem divini sermonis gladius eliam nunc in
    debet priorum baeretieorum justa damnatio. Quia novis anguibus desecet, qui prius in antiquis serpen-
    cum easdem radices habeat, atque iisdem erroribus tibus amputavit. Nam cum idem horum error sit
    \Ltps.inmarg. scrobibus] emergat, satis jam in qui illorutn fuit, pro deseciio.neisiorum baberi debet
    aucioribus stiis ipse damnatus est; maximecum id- deseclio illorum : et quia renascentes colqbvi pesti-
    ipsum quod ipsi asserunt, eiiam hi qui proxime ante fcros in Ecclesia Domini flatus agunt et labescere
    hos male secuti sunt benc coiidemnarint, ut suffi- _. quosdara sibilis suis faciunt, jungenda est propler
    cere his abunde jam in allerutrum suorum exempla novas infirmiiaies aniiquis curationibus recens me-
    debeant, vel horum sciiicet qui emendati, vel eorum dela, uteiiam si illud quod priusaclum est non valet
    qui condemnatisunt. Si enim corrigi queunt, habent ad languoris damnationem [Lips. in marg. curatio-
    in suoruin correciionibus medelam; si corrigi non nem], hoc lamen quod nunc agimus valeat ad lan-
    queunt, babent in suorum damnalione sentcnliam: guenlium sanilatem.
    ALARDI GAZ._I COMMENTARIDS,
    " Scilicet Nestorium, ipsius Gassiaoi tempore exortum et synchronum, quem etiam in praefalione voca>
    Nqvum,lidei hostem.
    M JOANNIS CASSIANI j_
    CAPUT II. A ex Yirgine natum negas, Mariam matrem Domini
    Virginem Deiparam tton tantum XpuTTormtn ^verum nostri JesuChristi » e.orozov, id est, matrem Dei,
    eliam6JOTOKOV,_1 ChristumvereDeumessedemonstrat. appellari non posse, sed hoc est, Chrisli
    X/SIO-TOTOXOV,
    Dicis itaque, quisquis es ille baerelice, qui Deum tanliim matrem, non Dei * nemo enim, inquis,
    ALARDI GAZiEI COMMENTARIDS.
    • Qni Mariam bcntissimam virgioem vere et pro- imbntus opinione, Judaicorum dogmatumquw tenebai
    prie e.oToxov.id est, Deiparam, seu Dei . matrem Ncsiorius ucerrimusfnuior , el ei ad episcopalum pro-
    negiverint baerctici, in dtijdici differeritia repe- ficiscenticomes, ubi Neslbrius cum Theodoro in urbe
    riiinlur. Nam Valentmiani , qui corpus cosleste Mopsoesliacongressus, audila illiut doctrina, a vera
    Chrisio iribueliuil, et eum de coelo lapstim per Ma- pietate descivil; Anastasins, inqiiam, tit a Theoduloiti
    rinti qnasi per canalera lluxissc asserebant; ncc epistola quadam de iis rebus scriplum est, in disputa-
    noii Jlanicbaei, qui corpus phanlasticuin ei afiinge- tione apud populum Christnmsancte culentem, in Ec-
    bant , et si qui alii similia couimenli, cum per lioc clesia Conttaiitinopolilanahabita , palam ausiis est di-
    assercrenl Chtislum nbil de Mnia traxisse subsian- cere : Nemo Mariam Deiparam vocel. Nam, inquit,
    li;c, consequemet' eam Cbrisli inairem pernegabant. homo erat, aiqite ab hqmine Deus nasci non patest.
    Alii vcro Christi matrein eam confessi quidcm, scd Qumquidein verba cum populus Christo coitsecratnt
    Dei inairem, ac 6SOT6>:OV, id est, Deiparam nega- _ graviter et acerbe ferret, el aispulationemillum non
    runi, ni Phoiiniis <:-iNesiorins, tatnetsi ex alio atque **sine causa haberet pro \btasphemia, Nesiorius, isliut
    alio fundamciito. Photinus siquidem post Ebinuitas, blasphemimauctorel dux, nonsoltun non proltibitit il-
    de qiioruni crrore supeiius dictum est, ideo M.iriam lam, neque rectam sanamque doclrinam lulatus est,
    Dci mairein ncgavit, quia Chrisium non Deum, sed verumetiam verbarevera in primis roborarecontendit,
    purum hominetn esse credebat, qui tamen suis vir- et in eis defendendisacrius instiiit. Atque tua ipsius
    lutibus en profecisset tandeni, ut Filius Dei cogno- opinionehiscs adjnncta atque adeo ascripla, venenoque
    minaretiir. Nestorius vero eam Dei matrem faleri animi sui in Ecclesiamejfusoet ejecto, multo majorem
    noluit, quia personas dividebal in Christo , dicens blasphemiamdocere conatus est; adeo ut ad sui ipsiut
    alium esse qui ab reierno genilus sil ex Deo Paire, capitis perniciem, hanc intpiam sententiam, nimirum :
    ah illo homine qui in leuipore nattis essct ex Virgine Ego eum qui spaliit mensiruis, hoc esl, bimestriet tri-
    malre, duos videlicct fllios, alterum Dei P.itris, alle- mestri, et ita deinceps, ddoleverit, Deum cerle non ap-
    riini Virginis matris; illtiui Deum ac Dei Fiiiim, pellavero, proferre non dtibitarel, sicul tum a Socrate,
    himc bominem ei bominis flliuin constituens. Snnt tum a priore concilio Ephesi celebralo, perspicue nar-
    aulem hnecduo capita doclrinaeNestoriauaeita inter ranm esi. Ilucusquc Evagrius, qui et iuferius (Cap.
    se coiitiexa et coliaerentia, ut altero admisso ant 1 ejnsdemlib.) scribil ciimdem Neslorium a concilio
    negaio, alterum eiinm admiui ant negari necesse Epliesino damnatuin, el in Oasim famosissimiimexsi -
    sil; et uno desirucio, alierum similiter deslruaitir, lii locum, Tlieodosii iriiperatoris decrelo deporta-
    ul per se patet. Si enim Chrisius Mariaefilius verus lnni, lingoa a vermibus exesa, ac toto computre-
    Deus sit, utique Mariam cjus matrem , 62OTOXOV , soenlc corpore, digno oh imminuiam Deiparaedigni-
    Deiparam, esse consequens esl. Etaboppo-iio con- G latein supplicio fuisse consumpium ( Vide Baron.
    sequenlis ad opposiiuai anlecedentis, si Maria Dei- tom. V, anno 430 ). Subscribit Tiieodoretus Fab.
    para non est, nec utique Christus ejus filius Deus llxret. cap. i, ubi haec, inter alia, de Nesiorio :
    est. Qui ergo Deum ex Virgine naliim negat, ut bic Primum, inquit, quod innovareaggressut esl, fuil non
    aiiAnclor, ex consequenti, Mariam eeoT.zov, id esl, oporlere sanctam Virginem, qum Dei Verbum peperit,
    Mairem Dei inficiaiur, ei e diverso. Ac proiude quae- quod ex ipsa carnem suscepil, Deiparam confiteri, sed
    CHtiiquevaleut ad probandam vel Christi divinita- tantum Chrisiiparnm , cum lamen antiqnissimiottho-
    tem, vel idiomalum communionem, qua-qne tura ab doxm fidei prwdicatores ex aposlolica tradilione do-
    aliis Patribus, lum a Cassiaiio in hmic finem profe- cuerint nominareet crederematrem Domini.El in fine
    runtur, eadem nmnia valenl ad probandum be-ilam cap. baec de infelici Nestorii exiiu : Vnde quoniam
    Virginem verc ei absoluie esse Dei m.ilretn, e.oTo/.ov, turpissima et maxime ignotniniosamorte perituri sunt
    ac Deiparam, sicque ab omnibus pleno ore nun- iniqtii, pontificatuper sancios qui Ephesi congregali
    cupandam, llinc S. Cyrillus, epislola prima, valde fuerant divino suffragio ejectus est, el jussu imperalo-
    miratur eos qni dtihitant an B. Virgo Deipara ris Oasim habitare damnalus,futuri impiornmsuppticii
    nominari dcbeal, necne. Si namqne, iuqiiit, Deus illinc cmpit exordinm; til qui a sua amenlia consum-
    el Dominus noster Jesus Chrisltis, quomodo Virgo ptus sil, et in se diclum Apostoli compleverit: Qno-
    qum illum peperit Deipara non est ? Et ibidem la- rumdam Iwminttm peccata manifesta sunt, prwceden-
    tius de nomine Dciparae disserit, et hanc esse apo- lia ad judicium (I TimLv ). Ha?cTheodoreius : qui
    sloloruin doctrinam tesialur, supponens ut rem no- quidetu aliquando Nesthrii studiosus ei fautor, post-
    tissiinam, secundum (idem, Chrisluin hominem esse u-. ea lamen n sipiscens, eoitidem graviter insecialus
    Deum. Ut aulem hacc quaede Neslorio ejusque crro- est. His deniuni accedit Vincentius Lirinensis nosiri
    ribns diximus. clariora ceriioraque leddantur, vete- Cassi-ni tcqualis, idemque haereticorum iusectator
    rutn auctoriiate comprohari raiioposiulat. Sicigiiur acerrimus: Nestorius, inquit (Commonit.i, cap. 17),
    Evagrins, Socraiem (Lib. vn cap. 32) et alios se- conlrario Apollinari morbo, dum sese duas in Christo
    haeresis priinordiadeseribit substantias dislinguere simulat~ duas inlroducit repen-
    ' culiis.Nesloriiimejusque te personas, et inauditol scelere duos vult esse filios
    (Lib. i cap. 2) : Nestorius,qui lingua Deumoppttgna-
    vit, qui allerum cum Caipha contra Filium Dei co- Dei, duos Christos; untitn Deum, alierutn hominem;
    egil concilium, qni blaspliemiwofjicinamin qua Chri- unum qtii ex Patre,alter,umqui sitgeneratus exMalre.
    stus denuo trucidalur el divenditurinslruxit, qui natu- Atque ideo asserit sanclhm Mariam non eeoToxov,ted
    ras illius (qui in ipsa cruce ne os quidein, uti sciiptum X/JIO-TOTOXOV esse dicendiim; qnia scilicel ex ea non itle
    est, omnino habuit confractum, neqitevestempenitus Cliristus qui Deus, sed ille qui erat homo nalus sit.
    textilema parricidis discissnm)divisil diremiique, vo- ll.cc ipse, et quae sequiintur in eamdcm seiitentiam.
    cem hanc Deiparam a multis lectis spectatisquePatri- Porro adversus Nestoriuni, ut dictum est, cougre-
    bus fabricatam repulit atque adeo rejecit, el vocem gata synodus universalis Ephesina, atque inter qua-
    CRISTIPAIUM o se veteralorie effictamet conflalam ti tuor prinias et sacrosahctas tertio ioco celebrala sub
    eppotuil, sedilionibusqueinfinilit refersit Ecclesiam, Coeleslinopontilice et Cyrillo Alexandrino ejus vi-
    atque intestina ac civitisanguinis effusionerepievil. Et cesgerenic, praedictos errores ciini suo auctore da-
    edilo ibideui hpc decreio : Si quis non con-
    post pnuca : Conceriatioin Ecclesiissuscepla hinc ha- mnnvii.Lnunauuelcin
    iuit milium. Anaslatiut uuidam pretbyter pervena fitelur tecundum verilalem este Dium,
    83 DE 1NCARNATI0NECHRISTI LIB. II. 84

    \ ALARDI GAZ^EI COMMENTARIOS;


    ideoqueB. Virginem Dei genitricem(secundum carnaliter enim A quamdamatque unicam personm wtitalem, sicut Ver-
    Veriium Dei earnem faclum genuit, quod bum in carne caro, itn homo in Deo Deus est. Ibcc
    scriplumesl, Verbumcaro factum et est) anuthema sit. ipse. Secundo notandum quod PalresdicenlesB. Vir-
    Rursus in synodo Clulcedonensi, deiode in allera giiiem non esse dicendani Cbristiparam, sed Deipa-
    Constaiiiinopolitana ( qnae eliain ambae universaics ram, non propterea quod eam non essc Christi Ma-
    fuerunl) nomen OSOTOV.OU seu Deipane oinnium Pa- trem senliant, ab ea voce abstinendtim admonent,
    iriini consensu comprobatum et commendaium est, sed quia Nestorius sic eam Chrisiiparam asirnebat,
    ut B. Virgini proprium et maxime bonorificum. Sic utDeiparain negaret, signilicans Christum ex ea na-
    enim canone sexto synodi Constanlinopolitan-e, quae tuiii piirum esse boniinem, non Deiim ; atque hoc
    prioris auciorilaic niiitur, dcliniium legilur : Si quis Christiparae vocabulo iutrodticio, notnen Deiparae e
    abusiveel non vere Dei genilricemdicit B. Virginem, sermono et usu fidelium peniius abolere atque ex-
    aut per relalionem, lamquam hotnine pnro nalo; aut plodere nitebatur, idcirco sapieniissimi Patres ea
    ti quit hominis genilricemvocal eam, aulChrisli geni- lempesiateClirisiipira?, nomen, utab ba-reticis exco-
    tricem, ulpole Christo non existente Deo ; et non spe- gitatiim et usurpatum, ineritoque suspecium aversa-
    cialiter, seu proprie, el secundum veritatem, Dei ge- bantur. Sic Damascenus lib.vn de Fide Orthod.cap.
    nitricem eamdemconftteiur , ob id quod ante smcttla 12: Christiparam, inquit, nequaquamdicimussanctam
    geniius Deus Verbutnin ultimis diebusex ea incarnnlus Virginem,quiael ad renuendumvocubulumesoToxor,id
    et nalus est, atque iia pie secundutn sanctam Chalce- esl, Deipara, L'ei genitrix, scelesius, et odibilis, et
    donemtm synodum, Dei genilricem eam confiteri re- cum Judmis sapiens Nestorius id adinvenit. Vernm
    nuit, talis analhema sit. Deuique concilitun L ilera- **posierioribus saeculis, exslincta niniirum et exsiir-
    nense sub Martiuo quinto consult. 5, can. 5 : Si paia ha-resi Nestoriana, et sublaio erroris ac per-
    quis, inquit, secundumsanclos Patres non confitetur versa: inleliigeniiae periculo, niliil vetat quominus,
    proprie, ei secundumvcriiatetn,Dei geuitricemsunctam ut niinc passim fit, (ideles B. Virginem protiiiscue
    temperque Virginem, et iminacutatam Mariam, e:c, et Xpto-TOT.zov, et e.oTozov,hoc csi, et Christi, et Dei
    damnaiussil. Ha-c ibi. Est auicin hic obServaiiduui Matrem appellcnt : qiieiriadmoduin ea ciboriun ge-
    SS. Paircs suuliose admoduin et uiagna cautioue nera quibtis tempore morbi abslinendiim est, depul-
    adjecis>eadverbia illa, vere, proprie, specialiter, et so jain niorbo, impiine suini possunt. Poslremo bic
    bis similia, ne qui- impropric, abitsive, ani meia- annoiamJum, boc nQineu©SOTOZOV, Deip>rae,seu ma-
    phorice malrem Dei Mari.im appellari cxi-tiuiaret; liis ac genitricis D/i, omniuui i|u:c JJ. Virgini tribui
    ca scilid-t ralione qua quisquis Deuininsua auialio- posstiut esse nobilissimiim el aiigiisiissiinum, om-
    runi inciiielide per chaiitauin opeiantegeoeral, Ma- nein<|iie creatune exeedere diguiiaicin. Quulquid
    lcr Oeiquoiiam mysiico et spii mnli cognaiiniiis vin- eniiii prscstaiiliicaiil cxcellentite iu aliis est cjiisdeni
    ctilit in bcriplora appellainr ; quemaduioiliiiii apud sncralic Vngiois denoinin„lioaibus, id quoqticiii hoc
    Maillia-mnciiidam iiiccnti: Ecce mater tua ei ftatres singnlari uomiue, Deipara, contiueiur. Qiiatn ob cau-
    lui foris slanl qumreitteste, respondil Doiniuus, ex- sam observat B. Tliomas (ni p., «. 28, a. 3, ad b),
    lenla iiiaou in di-cipulos suos : Ecce mate.rmea el nonsolere eam in Evavgeiio nominarinisi cum coqno-
    fraires mei. Quicutnqueenim fecsrit volunlaleui Patris minaiionehujus dignilaiis, qimd sil maler Jesu, M.ilth.
    tnei, qtti in cmlis esi, tpse mens [raler, soror, et niater i, Joseph virumMuriw,de qua ualus eslJesus; ibidem,
    esl(iluttli. xn). At non laoliun eo spirimali modo, MaierJesuMaria. Et cap. n : luvenerunl puerum cttm
    vertiui elbmi i-l longe alio oiagis proprio ei geuuino C Murin matre ejus. Luc. n : Unde hoc mihi, ut veniat
    sanctissiina Virgo Dei maicr csi, nt qua? ex se re- Muter Domini mei ad me? Joui. u : Et erat Mnter
    vera corporaliter Deuni genueril, cl sccunduin ipsius Jesu ibi. Et cap. \i\: Siabani juxla crucem Jesu Ma-
    rei (scclusa onmi locutiouis im-i;.phora ei ambigui- ter ejits. El : Cum vtdissetJesus inatrem, dicil malri
    tale) VL-raniexhihilioiiein : nec soliini Dei maier est suw. Eaindein bujiis digniiaiisei iioiiieiiclaiiira?prae-
    et ntiiicupainr, quod lelicissitiio pariti Deum cdidc- rogaiivain mul.is elogiis comiiieiidaui ac pra-dicant
    rit gentieiiique, sed eliatu quia Deum concepit, non SS. Paires, e t|iiibus piuca dumtaxat hic subjiciam.
    nudum liomuiem, sed vernni Denm et veruin Immi- D. Aiiguslinus iib. III de Syuibolo ad caiechiinienns :
    nein.ut pra-cedenlia<|Uoi|uedeclaranl.Esieniinabso- Tanta est, iuquil, Viryinisdignitus. eo quod mater Dei
    luiissimaet pcifectissiinauiaierni iiominisraiio, qua sil, ut plune excedatnon solum oinnium homiuumdi-
    Dei maier vere diciiur, quia veriun Deiim et conce- gniialem, verum eliamaiigelorum. citmlonge prmslubi-
    pii et peperit. Nam si nudutn concepisset el purum lius et excellenliussil esse mutremprincipis qittiinmini-
    lioniiiii.-inper sc siiiisisieniein, el iu sola liypostasi sirum. Tanto enim perfectior unaquwque res appella-
    hiimaiia siislenlaium aliqiiauto tempore, ct deinde lur, quanlo magis unilur et conjungitur Deo, qui est
    aute teinpora pai tus a Filio Dei assuuipium , tum summa perfectio. S. Joanues Daniasccmis loco citato
    quidem veriim Deum et hominem pariu edidisscl, (Vide lnc commentar.Joa. Coclwi): Jtire, ait, optimo
    non lajnen idcireo adeo vere ei absoluie Dei geni- el pro veritute Deiparam incontaminatam nominamus
    irix dicerelur, quanrioquidem ex coucepiu pra-cipue Muriam, hoc enim nonienomne dispensaiionismysle-
    suiniliir maternae denomiiiaitonis cousideratio, quae rium commendut. Nam si Deipara esl, qum genuit,
    tuuc deesset. Eoileni speclal quod Viuceniius Liri- "JJ revera Ueus est, qui ex ipsagenitus est; reverii etiam
    liensis non ininus enucieaie <|iiam pie ndmuiict bis et humo. Quomodoenim ex muliere genitus natusque
    verbis : Absit ut quisquam sanclam Mariam ilhinw Deus esf, ante smcula hypostasim habens, nisi homo
    gratiw privilegiis el speciuli gloria fruudare conelur faclus? El D. Bernardus Semnis. serm. 6_de Saluta-
    (Commenl.i, cap. 2) Esl enim singulari quodam Do- lione angelica : A fidelibut salutalur R. Virgo, cum
    inini ac Dei noslri, Filii autem sui munere, terissime dicitur Maier Dei. Tunta netnpelaus est quttin ei tri-
    uc beaiissitne 6-oTo'y.orconfilendu. Sed non eo more buimus cum dicimut Maler Dei, quod nec in personis
    8:oToxoffquo impia qumdain hmresis smpicatur, quw increatis reperialur limc incogiiabilisdigniias, sciticet,
    asserii eam Dei ilatrem sola appellwione dicendam, quod habeat Dei Filium, nisi in una persona, qum est
    quod eum scilicet peperit hommem,qui poslea factus Palris , el una personu hnmana, qum est Malrts. In-
    esl Deus, sicui dicimus presbylerimalreni, aul episcopi snper majus tst hoc donum, qucd sii maier Dei, quam
    mutrein; non presby.erumaul episcoptimpariendo, sed quod sil domina creaturaritm Dei, quia hocdepenael ab
    eum generundo hotninem, qui postea presbyter aut illo, strul ramus a radice ; propterea ei potiusdicimus,
    episcopus factus est; non ita, inquunt, sancla Maria Muter Dei. qunm domina muiidivel uuiversi. Ad harc
    6:oT.zof, sed ideo polius , qiioniam, ul supra dictum S. Tliomas I). Virgiuemctuii humanitaie Chri.-ii sic
    esl.jam in ejus sacra.o uiero sucrosanciumillud nnj- cotnparai ( i p., (/.25, a. 6 ), ut uirique Irihuat
    tterium perpetratum est, quod propter iinyutareiii quaindam diguitatcin inliuilam ex bono iulinilo,
    55 toANNIS CASSIASI U
    » antiquiorem se parit. Ac de hoc q_i_ehi tam stulto Afaiu? Si utiqiie-bomo ex homine, et caro tantum-
    «rjjnmeiito , quo nativitaiem >Deicarnali intelli- modo nascebatur ex carne, jussio quippe-tanlum ad
    igentia »stimahdam putas, ei mysterium majestatis id pottterat aiit volunlas divina snfficere Si enini ad
    huinauis credis censeriduni esse faiionibtiS, postea, fabricandos ccelbs, fiiridahdam tefram, creandum
    si Deus annoet, dispnlabimus; nunc inlerim et mare, sedes denique ejt ihronos, et angelos, el af-
    Glirisium Deum, ei Mariainmatrem Dei divinis lesli- changelos, et principaius, el potestates, si ad crean-
    bus approbemus. Audi iiaque loquentem ad paslores dam posiremo omnem coulcstem mililiam, et ad illa
    de Dei orlu angelum Dei: Natus est, inquit, vobis innumera divinorum eiercituum millium millia, sola
    hodie Sdlvalor, qui est Christus Dominus, in civilate sibi tanium voluntas Dei impefiumque suffecit (quia
    David (Lucm n). Nesolum uiique in Christo liomi- ipse dixit, et facta sunV;ip$emandavit, et creata sunt
    nem inteiligeres, et Domini tibi et Sahaloris nomen (Psalm. xxxn), cuf id ad conceptiSWetn(ut tu ais)
    adjecii.scilicet ut quem Salvaiorem essecognosceres, unius bominis parum visum est, qiiod salis ad pro-
    Detmi heqnaquam esse dubiiares; et cum salvandi 'cfeaiibnem divinorum omnium 'fuit? et id poientia
    virtus noh nisi diviiue competeret poiesiati, divinaj ac majestas TJeiin orlu uhius irifahtiili jiafiiiri cfe-
    esseeum poleniiae non atnbigeres, in quo poiemiam didit» quod ad conditionem terrenorum omnium
    Saivahdi esse didicisses. Sed hoc incredulitati luae B coelesliumque suffecit. Sed illud utique est, quod
    pariim fortasse videaiur, quia cumangelus Dominum illa orhnia opefa acta fuerarit pferjussionem Dei;
    polius el Salvaiorem quam Deum aul Dei Filium nativitas autem agenda non eral nisi per adveritum,
    nominavit, cum utiqiie impiissiine Deum neges quem quia ct concipi ab homine Deus nisi se donante, et
    Salvatorem esse fatearis. Audi qOoquearchangelum nasci hisise illaberite, ;rion poterat; et ideo arehan-
    Gabrielcm Mariae virgini pra-dicanlem : Spirilus, gelus snperventuram Vjirgini majestatem sacram in-
    innuit, sanctus veniel in te, et virlus Allissimi obum- dicabat, videlicet ut quia agi tanti res per hominum
    "brdbittibi: ideo et quod nascelurin te sanclum, voca- offlcium non valebat, ipsius ad futuram deceret
    biiitr Filius Dei (Lucasi). Vides quemadmodum nati- [Lips. in inarg. diceret!] majestatem in conceplu, qui
    vitalem Dei iiidicaturus, Divinitatis opera praeinise- erat futuriis in parlu. Et ideo descendit Verbum
    fit ? Spiritus enim sanCtus, inquit, veniet in te, et Filius, adesi majesias Spiritus sancti, virtus obum-
    virtus Attissimiobumbrabiliibi. Pulcherrime loquens bravit Palris, utiqtie ht in sacramemo sacra; con*
    angelus, divinitnte verborum, majestatem divini ceplionis omnis esset cooperatio Triniiatis. Ideo
    Ojierisexplicttit. Spiritus enim sancius Virginis inte- inquil : El quod nascetur ex te sanctum, vocabitur
    fiora saucliflcaris, et in his poteutia divinitatis suae Filius Dei. Bene addidit, ideo, ut ostenderet scilicet
    spirans, b huiiiaiue se inseruit miscuitque naiurse, C ideo haec seculura, quia fuerant illa prajinissa; et
    aique id qnod alienum a se fuerat siiuin fecit, vir- quia Deus siipervenissel in conceptione, ideo Deus
    fule idsua, scilicet, acmajestaie pr-esumens. Ac ne fumrus esset in partu. Rationem ergo lantae rei
    a_ inlroiium diviniiaiis biimaiia fortasse inflrmitas puell* reddidit nescieiiti, dicens : Uiique quia Spi-
    non subsisteret, venerandam omnibus Virginemvir- ritus sanctus superveniel,el quiavirtusAliissimiobum-
    tris Altissimi rohoravit, ut cnrpoream imbecilliialem brabit, ideo el quod nascelur sancttim, vocabitur Fi-
    ^ircriiiifusa umbrae sUasproiectione flrmaret, et ad lius Dei. Hoc est dicefe : Ne ignores, inquit, huno
    consoiiimandum conceptus sacri inenarrabile sacra- taniae rei apparatum, boc tanti myslcrii sacramen-
    menium humana infirmiias non deficeret, quam tum, ideo in te tota veniet m.ijesins Dei, quia ex te
    divina obiilnbratio susiirie^ret. Spiritus ergo, iniguit, nascetur Filius Dei. Quid hic ultra adbuc amhigi,
    sdncius veniet in te, el virtus Altissimi obumbrabit aut quid amplius dici polest 1 Deumdixit superven-
    tibi. Si nasciturtis ilaque de sana Virgine bomo tan- turum, Dei Filitim nascilurum. Tu quoere nnnc, si
    sturiimodoSolilariUs erat, quid lanto agebaitir sacri placel, quomodo aiit Dei Filius Deus non sii; aut
    advenlus nuntio? quid tanio divinitalis ipsius appa- quomodo quae Deum edidit, Theotocos, id est, Dei
    ALARDI GAZ^I COMMENTARIDS.
    Ijuod est Detis, cui pfoxime nniuniur : Humaniias D id est, malerChristi, hhminis lanliim, non Dei. Qnod
    'Chrisii, ihqnit, ex hoc quod esl unitd Deb, el beatitndo argnmenium copiose rcfcllit Cassianus lib. vn. Sed
    creata ex hoc qtiod est fruiiio Dei, et B. Virgo ex Iwc breviter liic responderi poiest, non posse ulliim gi-
    ~qiiodesl maier Dei, haberii quamddm dignitaiem infi- gnere aliqiiem se anliqliiorem , seu anieriorem, se-
    himm ex bnno irifinito.qtiod esl Deus ; et ex hac parte ctindtiriiid qUo est anierior. Itaque Maria peperit
    noiipntesialiquid fieri metius eis, sicul non potesl ali- Deuin Cbrislnm, iion secundiiiii diviniialem, qna eral
    'qtiid essenielins Deo. Ei Peirus Canisiiis lib. m de anterior, sed secundum Imm.init.-Hem,qua cral po-
    "VirgVne «•ap.13 : Si eniin, innuit, qiiodllior esl filius, sterior. Nec niirtim si fexemplaalia non Imbeimus ;
    eo dignior mater ceMenda est; qtiisjiire ambigat quin quia mysterium lioc-Rii[gulareesi(Vide infra ad lib.
    "/Sffiitifinili aricloriias a_ dignilas ad matrem ipsam IVcflp._). Si ratio qiimrmir,nonerit mirabile; si exem-
    reHuiidei,.tic Itonofemimmensum illi conciliet, quw plun,non eril singulare, ait S. Angustinus episl. 3.
    sota crimPaireFilio wterno dicere potesl : Filius ineus b Scilicet per illapsum et irifluxiimgrati;e, noq
    "esiu; ego genni te? unionem et assuniptinnem liyposiaiicam; qtio-
    'a Iloc eiat afgumerititm Nestorii: Nemo potest per motlo Verbutn hiuiKinaese inseruii miicuiique naiu-
    anteriorein s_ gigiiefe : Deiis est anierior Maria ; fae, ut dicium est. Solps eoin) Dei Filins naturan>
    riou igiiuf Maria Deuni gigmre poiuil;quare non est assuiiipsiihumaiiam,nori Pater,nec Spiritus sanctus.
    appelianda Dei genitrix, et e.oT.zo»,sedXpto-TOTozof,de quo hie asilur.
    *7 DE INCABNATIONE CailHSTI LIB. II, »8
    maier esse non possit? Sufficere ergo liaeclibi soh, A Deus. Hocenim appellatur nomihe, qHoKl-nattrra.
    immo sulficere hxc tibi summa deberent. Dnde cum Vocandumeum Dei Spifitus'Deum dixe-
    CAPDT III rit, probat se ab Spirilu Dei Vaciium,qui s'e _ rCOn-
    alicnurii. Ecce
    Prosequilut idem argumentumveteris Scripturw testi- sorlio reddit divinae nuncupationis
    nwniis. ergo, inquit, virgo concipiit, ei pariet filium, 'el voca-
    Sed qhia testimonia sacra; nativitatis abunde;sup- bunt nomen ejus Emmamiel,quod eil interprelalutri,
    peiimt, utpote quae idcirco omnia scripta sunt ut NobiscumDeus. Sed illud est fofsitan qti'0_e infide-
    ipsius testes essent, inspiciamus in pauxilla aliqua lis vertat tergiversafio, ut dicat hocquod vocandum
    pdrlione, eiiam ad nuntiationem de Dcoveteris Tes- eum Deumpropheta dixerat, non "tama'd'majestatetoi
    tamenii, ut intelligas fulurum ex Virgine Dei ortum, divinitatis quam ad appellatioiiehi riomihisperiinere.
    rion lunc tanluiri cum factus est nuntiatum, sed Sed quid facimus d qUOdappellatus hoc nomitieiri
    eiiam a'b ipsoadmodum mundi ortu esse praedictum; Evangeliis Chrisius omiiinotion est, et lameti menti-
    revera ut quia iheffabile opus agendum erat, tolle- tus esse per prophetain DeiSpiritus dici hon poiest ?
    ret quandoque incrednlilalem rerum praesentium Quidergo illud est? utinieHigamusiitiquepropheiiam
    praemissasemper annuntialio futurorum. Ait itaque illam divinitatis nomen lunc pfaedixisse,non carnis.
    Isaias prOpheta: a Ecce virgo eoneipiet,et pariet fi- B Namcumealiudin Evangeliobomo unilus Deonomen
    iium, e»b vocabunlnomenejus c Emmanuel, qttod est acceperit, necesse estutique hoc vocabiilum;hoininis
    interpretatum, NobiscumDeus (lsaiw vn ). Quis est fuisse, illud divinilatis. Sed pefgamtiS ulterius, et
    bic incredulaeambiguitati locus? Conceptnram pro- alia ad veritaiem probandam veriiatis testimonia
    pbeia virginem dixit, virgo concepit; filium nasci- convocemus. Dbi enim de Deo agiiur/hulla re divi-
    turum, filius natus est; vocandum Deuro, vocalur nilas melius quam suis testibus approbaluf. Ait ergo
    ALARDIGAZJEl COMMENTARIDS.
    a D. Hieronymusin cnp. 1Matlhsei: Pro eo, in- qumsi. ad Orthodoxos131, Tertullianus adversusJu-
    quit, qtiod evangelista Matthwusdicil ; In utero ha- dmoset lib. III contra Marcionem,Lactnntiuslib.iv de
    bebil,in prophelascriplnm esl: In ntero accipiet. Sed VeraSapienlia e.12,Chrysoslomuslib.deIncarnalione
    propheta, quia fulttra significat quid futurum sit, et cap. _, prophetam,non qui vocandus Cliristus, sed qui
    icribil accipiel : Evangelista,quia non defuturo, sed futurus; evaitgelistam,qui vocaridusel quifulliriisesset,
    deprmieriionarral Itistoriam,mutavil, accipiet, et po- declarare voluisse.Noluit enim dicere propheta fore
    tuil, habebit.Quienimhabel,nequaquamaccep'urusesl. ut propriumChristi nomen esset Eminamiel,sed ut res
    b Sic eniin loctitn Isaia? ciiat et inteipreiaiur eo nomine significata illi conveniret, ideoquemerilo
    Mailha-us(Cap. i), cum lamen apud I^ibini solnm Emmanttelem vocati posse. Quemadinodiiriiidem
    habeatur : Et vocabisnomen ejus Emmanuel. Quod lsaias cap. \ prmdixeratde Jerusalem: Post hac vo-
    ne quis miretur, ailmonel D. Hieronymus in illutn caberis civilasjusli, urbs fidelis.Nonquodeouinqtiam
    locum : In muliis testimoniisqumevangelhim vel apo- nomincvocandaesset, sed quod talis futura, ut ita me-
    stoli de ttbrisveleribus assumpserunt,rion eos verbo-^1 ~ rilo vocari posset. Et de Cliristo ipso, idem Isaias
    rum ordinemsecutosesse, sed sensum. Undein prm- dixit, cttp. IX, fore ut vocareturnomenejus Admirabi-
    tenti, ait, loco, pro, concipietin utero, Malthmus po- lis, consiliarius,Deus, fortis,paier futuri smculi,prin-
    tuit, i/i utero habebit, et pro, vocabis,vocabunt. cepspncis; non quod lol nomina, sed quod tot res ha-
    e Cyrillus Alexandrinus lib. de Incarnalione biiurus esset. Et Jeremias cap. xxm : Hoc est nomen
    Unigenili (Cap.% etad Bebr. n) : Emmanuel nomi- quodvocabunl enm, Dominusjustusriosler. Vereenim
    nalur Deus Verbum,quod Abralimsemenapprehendit, Christus Dominusjttslus noster fuit. Vere quoqneEm-
    el simililer ac nos pariicipavil carni el sanguini. In- manttel, quod est nobisciimDeus. Ita evangetislam
    lerpretalur autemEmmanuel,NobifcumDeus. Confite- tocumIsaim intellexisse,ex eo manifestutn esl, quod
    mur autemnobiscumfuisse Dei Verbumnon localiler. cum dixisset: Vocabis nomen ejus Jesum, quasi ui
    In qtto enimloconon esl Deus, qui implet omnia? probarct ila vocari debuisse, Isaim tocum indixit: Et
    Nec qnod adesse nobis conspicilurauxilii raiione, di- vocabilurnomenejus Emmanuel (Isa. vn), ldem ergo
    etum est enim hoc tnodoad Jesum (id est Josue) : El estJesus et Emmanuel, non sono, ul ait Tertulliauus
    sicutetiant cum Mose,ila ero et tecum; sed quod fa- (Conlra Judwos cap. 9), sed sensu. Esse eriimDeum
    etvs eslin noslris, id est, in humanilate, non derelicta ncbiscum,quod Emmantietis, esl Deum Satvatdrem
    natnra sua. Ergo nobiscnmfactum esse dicimus Deum esse nostrttm, quod notnine Jesu significalur. Hucus-
    Verbumeo lemporede quo dicit Buruch: In terra vi- que Maldunaiuspaucis intermissis.
    sus est, el inter hominesconversatusest. HaecCyrillus. e Neinpe nomen Jesu, quod vocaltimest ab angelo
    Exquibus intelligimus quod Jesus et Emmanuel, priusquamin utero coriciperetur.Ncdesseest utique
    quod ad rem attinei, idem sunl, licei diversa uomina hoc vocabttlumhominisfuisse, id est, Cbrislo ut bo-
    videanLur.Jesus sonatSalvatorem ; Emmauuel, no- D mini .ilirihimiiii; itlud (nempe Emmanuel) divinita-
    biscuiu Deus. Ad hoc auiem fuit nobiscum Deus ut tit, id est, Chrisio tiiDeo convenire, ut perse sonat;
    nos salvos faceret. Nihil crgo aliud signilicat, Deus proindeChristum et veruin hominemet verum esse
    est nobiscum, quam, DeusSalvaior riosier est. Deum, quia non alia esi persona Verbi, alia homi-
    d Tangil objectioni-m quamdain quaede hnc no- nis, sed una eadeiriquein duabus naturis, divina Lu-
    niine Euimanoelinoveii posset, quoniodo Isaias di- manaque, stibsistcns; quam personae unitatem ne-
    xerit vocanduin Emmanuelem, cuni in Evaogeliis cessario conseqiiitur idiomatum seu proprietatuiii
    nusqiiam legaiur Ciiristus hoc nomiue appellaius? utriusque naturaecommunicalio, ut quaecumqne de
    Hanc qu-estionemetiatn movel el solvit ciarissimus Cbrisio Deo vere et proprie dicuntur, de eodem
    doctor Mablonatus his verbis (/n cap. i Maith.) : Chrislo homine vereproprieque dicantur, et conlra.
    Dubilabitaliquis quomodoanqelus Jesum vocari ju- Dndesicutcalholiccconfiteintiriinumeiimdemqueesse
    beat, cttmlsaias dixerit vocandumEmmtmuelein?Id Deum ethomiuem, Filitim Deiet filium horainis, iia
    nobisAudmi,ttl probenl,illam in Chrislo proplieliam confiteri debeamuseumdemesseEmraanuelema pro-
    non tonvenire,solenlobjicere. Sed satis copiose pro pliela praedictum,et Jesumin Evangelio nOminatuui.
    r,ob» iam diu veteresauctoresresoonderuni. Justinus
    80 JOANNISCASSIANI 40
    Sdempropheta alibi: Filiut natut est nobit, parvulut A <econferas? septa et conclusa sunt omnia, non est
    datutest nobit,cujus principatussuper humerumejus, usquam penitus exeundi locus. Superest ut erro-
    et vocabilurnomenejutmayni contiliiangelus, a Deus, rem quem voluntas noluit intelligere, tandem inci-
    fortis, pattr futuri swculi, princept pacis (Isa. ix). piat vel necessilas confiteri. Sed non conlenti his
    Sicut superius uliqiie vocandum eum Emmanuel pro- quae sufticiunt, quid etiam per alium prophetam
    pheta dixeral, ita hic vocandum eum et magni con~ Spirilus sanctus dixerii inqtiiraraus : f Si affigel, in-
    silii nuntium, et Deum, forlem, et patrem futuri sa> quit, homoDeumsuuni,quia vos affigitisme (Malach.
    culi, el pacis principem dicit, cum utique nullo loco m)? ut evidentiora ulique flerent quaeprophetaban-
    eum in Evangeliis vocatum his uominihus legeri- tur, quud de passione Domini nostri propheta ceci-
    mus; ut inielliganius scilicct b non camis essc hxc nit, quasi ipsius de quo dicebatore praedixit: Siaf-
    vocabula, sed divinitatis : atque iilud in Evaugeliis figelhomoDeumtuum, quia vot affigilit me? Nonne
    « nomen esse hominis suscepti, boc d ingenitaepo- tibi, quaeso,dixisse lioc DominusDeus nosler quasi
    testalis. * Et quia nasciturus in homine Deus erat, ad crucem ductus videlur? Cur, quaeso, Redemplo-
    ita nomina ipsa per dispcnsaiionem sacram fuisse * rem vcsirum me non agnoscitis? Cur Deum indutum
    divisa, ut clcarni lioininisnomen inderei, el dlvini- pro vobis carne neseilis? Salvalori vestro necem
    tati Dei. Vocabiturergo, inquit, magni consilii nun- B paratis? auctorem vila. ad mortem ducitis? Deus
    tiut, Deus, fortit, pater futuri twculi, princepspacis. vester sum, quemsuspenditis, Deusvester quem cru-
    Non bic, quisquis es, o haeretice, non hic prnpheta ciligiiis. Quis, rogo, bic error, aut quaeinsania esl ?
    ille divino spiritu plenus, exemplo asseriionis tua?, Siaffiget homoDeumtuum, qttia vos affigiiisme? Vi-
    illum qui natus est, cnnflatili statusect figtnenlo in- des quomodo vox hacc ipsarum quodamtnodo qux
    scnsibili comparavit. Filius enim, inquil, nalus esl actaesunfrerum vox sit? Ntitnquidexpressius quid-
    nobis, parvulus dalus est nobis, cttjus principatus su- quam aut manifeslius quacreres? Vides quomodo
    per humerumejut, et vocabilurnomenejus magni con- tesiimonia sncra nalum in carnc Dominum Jesum
    sUii nuntius, Deus,(ortis. Nc hiinc quem anntinlia- Chrisium, ah ipsis quodammodo incunabulis usque
    bat alium quam illum qui in carne nalus esl intelli- adcrucem, quam perinlii, prosecuta sint? Cum uti-
    gcres, notnen naiivitalis adjccit, diccns : Parvulus que illuiu qneni alibi legis Deutn in carne nasci, hic
    natusest nobis,filius datut est nobis. Vides quot co- Deiini in crtice videas afligi. Et ideo a propbeta et
    gnominibiis ad demonstrandam corporalis orlus pro- iilic ubi iiatus eslDcos diciiur.et illic ubi crucifixus
    prietatem propheia usus sil? el naitim cniin cum et est Detis evidenlissiihe nominaiur; ne scilicet in
    parvulumnominavit, scillcel ut evidentius significa- aliquo digniiati divinitatis praejudicaret carnis as-
    tionemnatae sobolis nomen cxprimerei pnrvilatis : C sumptio, ci bouorem majestaiis infringerct vel hu-
    proevidensabsque dubio divinus Spiriius hanc blas- mililas corporis, vel contumelia passionis; cuin uti-
    phenianiium liyerclicorimiperversiiaiem, bis omni que atigere in nobis affectum ejus et culium debeat
    miirido Deum qui nascebatur rerum ipsarum voca- vcl dignaiio tam humili. nativitalis, vel pielas lam
    bulis dcmonstravil; ut eiiam si blasphemarc hacreti- benigna palicnlis, quia niaximuin ulique et inima-
    cusquaereret, blaspbemia; lamen locum pcnitus in- ni.-simumscclus est, ut ideo apud nos minus bono-
    venire non posset. Filius ergo, inquit, natus esl no- ris habeat, quia plus amoris impendil.
    bis, parvulusdalus est nobis, cujus principatus super CAPDTIV.
    humerum ejus, el vocabiturnomenejus magni consilii
    nuntius, Deus, forlis,pater futuri swculi, princepspa- Ex apostolo Paulo, ejusdem doctrinw teslimonia
    cis. Paiviilum huuc qui lmtus est, et pacis princi- proferl.
    pem esse docuit, ei futtiri saeculipairem, et Deum, Sed his omissis, quas explicari ideo nullo modo
    fortem. Quis est tergiversandi locus ? scparari par- possont, quia sicut iirimensitas bcncflciorum illius,
    vulus bic qui natus esl a Dco qui in eo natus cst non iia et rclaiio inodum non habct, tcmpus est ut for-
    pote.-t; hunc enira quein naitiin dixit, palrem futuri lissimum de co ac manifestissimtun tcsiem cjus
    saeculinominavit; hunc quem parvulum nuncupa- D apostolura Paulum consulamus; lidelissime enim
    vit Deum, foriein prxdixit. Quid est, hxreiice, quo nobis omnia de Deo dicere potest, e cujus semper
    ALARDIGAZJEICOMMENTARIDS.
    • Debentha?cduo vocabula disjunciim legi, com- hoc nomine denotatur. Unus enim Mediator Deiet
    mate scilicet iutcrposilo, cuin sitil duo distincla vo- homkium,homoChrislus Jesus (I Timol. n). Hoc,
    cabulaseu epilbeia parvuli illius queui propheta no- suppio iiomen Dei, qnod in nomine Emmanuel con-
    bis natum esse dicit, quoriini iiirumque apud He- lineiin', ct alia huic similia.
    bra;os Deinomen est. lla docelD. Hieronynius co d Ulesi, divinaeet a-temaemajestalis.
    loci. e Id ost, in huinanilate, ut supra, 11011 in persona
    * Qua3t.-i.men,propter unionem hypostalicamdi- . hominis.
    vinilatis et carins, uni eidenique persouae et suppo- f Iia irieronymns ex Hebraeo,ct est Vulgata ver-
    silo' divinopariter conveniunt. sio. Si-pltcginia vero, nt ipse ibideni notat, inter-
    Nomen Je>ii, nnmen hominis tuscepti, id est, pretali sunt : slmepinii, id est, si supplantabil, pro
    humanitalis assunipuc, ut superius expticatum est; quo Aquila, ei Synimachus, etTheodotio posuerunt
    vel Cbristi secnoduin hiiinaiiiiaieui, secunduin quam p.n «Troo-TEfve-et,id esl, si fraiidiliii, ut sitsensits *Si
    «Oiiveuiiei ofiiciuinSalvatoiis et Hedeinpsoris,quod fiaudat homo Deumt quia vos fraudaslis me ?
    tf DE INCARNATIONECHRISTI LIB. IL &
    pectore loeutu. est Deus. Testaiur ergo in hunc „Deum esse didicisset. Extpectantes, inquit idem
    modum de gralia alque adventu Domini Dei noslri, Aposlolus, bealam spem, et advenlum glorim tnagni
    missus ad destruendum gentilis superstitionis erro- Dei, et Salvatoris nostri Jesu Christi. Vidit profecto
    rem electus gentium magister : a Apparuit, inquit, ille divinae sapientia. doctor ad insidiosas callidi-
    gratia Deiel Salvatorisnostriomnibushominibus,eru- tates diabolicaecaptionis simplicem tantummodo non
    dicns tws ut abnegantesimpietatem et swcularia desi- sufficere doctrinam, nisi sanclam fidei praedicaiio-
    deria, sobrieet pie etjuste vivamusin hoc mundo, ex- nem munimine cautionis armasset. Et ideo cum su-
    spectanlesbeatamspemet advenlumgloriw magniDei, perius nomen Dei Salvatorisque posuisset, hic ad-
    et Salvatorisnoslri Jesu Christi (Til. n). Apparuit, didit, Jesu Christi; scilicet ne ad significandum Do-
    inquit, gratia Dei Salvaloris noslri. Bene congruo ad minum Jesuin Christum sufflceretibi forsitan nomen.
    oslendendumnovaegraliae et generalionis adven- solum non crederes Salvatoris, et non eumdem Je-
    tum sermoneusus est. Dicensenim, apparuit, orlum sum Chrislum Deum esse intelligeres quem Salva-
    novaegraliseac nativitatisexpressit, quia exinde ap- torem Deum esse cognovisses.Quid ergo ait? Ex-
    parere donum gratiae nova. coepit, ex quo Deus in spectantet, inquit, beatam spem, et advenlumglorim
    mundo naius apparuit. Digna ergo et congrua hanc magniDei et SalvatorisnostriJesu Chrisli.Nihilhic de
    novx gratiae lucem verbi proprietate, quasi digito B nominibusDomininostrideest,etDeumhic,etSalva-
    indicaule, monstravit. Hoc enim rectissime appa- torem, et Jesum et Christum vides.Sed omniahaecvi-
    ruisse dicitur, quod subita quasi apparitionis luce dens, omniain Deoesse perspicis. Audisti enim Deum,
    monstraiur. Sicut in Evangeliis apparuisse stellara sed Salvatorem. Audisti Deum, sed Jesum. Audisti
    magis orientalibus legimus (Matlh. n); et in Exo- Deum esse, sed Christum. Separari hoc appellationis
    do, Apparuit, inquil, Mosi anqelus i» igne flammw diversilate non valet, quod divinitas unitate conjun-
    rubi (Exod. m). Inomnibus enim et his et aliis vi- xit. Quidquid libet de his requisieris, idem invenies.
    sionibus sacris hoc utendum vel maximeverbo Scri- Salvator Deus est, Jesus Deus est, Christus Deus
    ptura existimavit, ut apparuisse ha;c dicerel, quaj est: omne hoc quod audis, b plurale est nuncupa-
    insolita claritate fulgerenl. Ita ergo et Apostolus tione, sed unum est potestate. Quia cum et Salvator
    sclensadventum co-lestis gratiae, quae ortu sacrse Deus sit, et Jesus Deus, et Christus Deus, intelligero
    nativilatis apparuit, verbo eam fulgidaeapparitionis apertum est quod omnia hsec disiinguuntur appella-
    expressii, ut apparuisse ulique id diceret quod no- tione, scd jungunlur majestate. Et ctim evidentis-
    va?Iucis splendore radiaret. Apparuit ergo graiia sime audias quod unus in singulis nuncupatur Deus,
    Dei Salvatoris noslri. Numquid causari bic aliquid intelligere utique aperle potes quod est in omnibus'
    quasi de ambiguitate nominum poles, ul dicas aliud ** unus Deus. Ac sic non licet tibi j*amex dissimilitu-
    esseChristum, aliud Deum? ut Salvatorem a majes- dine Dominicaenuncupationis qua?rere discrepan-
    tate nominis sui distrahas, et Dominum [Lips. in tiam potestatis, et pro varietale appellationis diver-
    marg. Detim]a divinitate seceraas ? Ecce hic vir Dei sitatem facere personae. Non licet dicere : Christus;
    ex Deo loquitur, et apparuissc ex Maria gratiam exMaria natusest.etnon Deus; Apostolusenimpro-
    Dei evidentissima praedicatione lestalur. Ac ne clamat:Deus. Nonlicet dicere, Jesus ex Maria nalus
    forte non ex Maria Deum apparuisse diceres, est, et non Deus; Apostolus enim testatur : Deus.
    nomen staiiui addidit Salvatoris, scilicet ut eum Non licet dicere : Salvalor natus est, et non Deus;
    natum ex Maria Deum crederes, qtiem Salvalorem Apostolus enim conflrmat : Dcus. Nihil est quo te
    nalum negare non possis, juxla illud : Quia natusesi conferas; quidquid de Dominicis vocabulis sum-
    vobit hodieSalvator (Luc. n). 0 admirabilera et vere pseris, • Deus est quod nominaris. Nihil est quod
    a Deo datum genlibus magistrum 1 qui sciens futu- dicas, nihil esl qnod afferas, nihil quod improba fal-
    rara hanc h„retica_ pravitatis insaniam, quae in li- sitate confingas. Potes habere in incredulitafe impia
    tem vocabula Dei verteret, et calumniari Deo dt quod non credas, non habes in calumniandi occa-
    suis nominibus non timerel, ne Salvatoris vocabu- _. sione quod deneges.
    lum haereticus a divinitate secerneret, nomen Dei CAPDT V.
    ante praemisit; scilicet ut praemissumDei nomen
    omnia sibi qua?sequerentur nomina vindicaret, ne- Ex gralim divinmmuneribus qum per Chrittum acci'
    ullus in solitarium esse hominem pitnus, colligilipsum vereDeum esse.
    que sequentibus
    Christum crederet, quem in primo staiim vocabulc Quamquam quia de divina hac Salvatoris Domini
    ALARDIGAZ;EI COMMENTARIUS.
    a Urget eliam hunc locum D. Hieronymus (In el ante smcula, et post swcula, et anle mundum, el
    commenlario)adverstis haereticos negantes Chrisli post Mariam, imo ex Maria, magntimDeum appetla-
    diviniiatein : Ubi, ail, est serpens Arins? Ubi Euno- mus SalvatoremnostrumJesum Christum.
    mius coluber?Magnus Deus Jesus Christus dicitur, b Id est dislinctum appeilaiinne, ut infra exponi
    non primogenilusomniscreaturm, non Verbumel sa- tnr, qnia diversic sunt appcllaiiones et nomeni-la-
    pieniia (id esl, non quatenus Deus et Filius Dei), sed tura., quae lamen uni eidemque personae conve-
    Jestis Christus; quw vocabula assumpli liominis(id niuni.
    est, assumptaehumanimtis) sunt. Neque vero alium c Id est, Quidquidnominaveris, Deusest Cbrislns,
    Jesum Christum,alium Verbumdicimtis,ul nova lim- quidquid de co dicatur, quidquidde homine dici.ur,
    resis (scilicel Nestoriana) calumniatur ted eumdem de Deo dicitur.
    PATROL.L. S
    k% JOANNI^CASSIANI 44
    npstri gfSlIa paulo stiperius loqui coepimus, volo ut A quis es, o hajretice, scribens hsec ad ficclesias Pau-
    de eadom re adbuc ex leciionibus sacris aiiqtia di- lus, quid his preeabatuf adqups scribebat? Graitia
    cainus. Legiomsia Actibus Apostoforum, apostolum eriiDS,iriquit, Domiriinosiri Jesu Ciirkti vobjscum.
    Petrum eqs qui^ Evangelium recipientes, nihilomi- SiKomo asblitafius JesiisChristus, ergo elille opians
    nus lameri jugnm vetustae legis porlandum esse ceri- tfafi Ecciesiis graliarii fihrisli, gratiam dari hominis
    sebant, ita redarguentem Quid, iriqtrit, teiitaiii Optabat; et diceris, graiia Cliristivobiscuni,lioc dice-
    Dmn\, iinponefe pigum.super cervrceS dUcipulortiin, bat,gratiabominis vobiscum, graiia carnis.vobiscum,
    qmdiieque palrSs,no$tri>,neqaenosportttteptituimus? gratia inibccillitaiis corpof.eae,gratia fragilitatis hu-
    Sed per gratiam Domiirintatti Jes» Cltristi eredimus manaeAut cur oniniiio riorrien,gratiiBipsius nomi-
    salvari; quemddiriodumei itii (Aotoi\ xv). Doriuiri narei, si graiiam lioriiinis optaret, quia optandi ra-
    1
    cefle-gfalitehujugpei? JeswrriChristunfdairiin apo^ tiri fioii siibsisfeBat, ubi non erat quod oplareiur,
    stoIuS:dicitv Respondie mihi ntinc, sl placet, gr-ati'atii rie'6pfecaridhm efat Utj ejus grafia liis Contirigeret,
    Itaiic qri-_a$salutim. omnium dafs est,-ab hominei qui substaniiarii, ujf aiK ipsiuS qiiceoplabal.tir gra-
    an a Deod-tamexistimes^Si atohomine,, reclaniat tiae rtonhaberef ? Efgo vides haec stulta esse pejiitus
    tibi Vas DieiPairlrisydioens :•Apparttit'gydtia-DeiSul- et ridicula; irhmo pofius non ridicula, sed deffenda:
    vatarii nostri (Tik. ii).,Divihi esse graliam hanc do- fi ea eriini quoe quibusdam facilioribus sunt ridicula;.
    cet muneri», noft. hribecillitatis. bunian;». Et- sane piis ac fldetibtis ileivda surtf, qula in stultitia vestrse
    etiam st sacfunl testimonium n„nr_uppeteret, ipsa irifldelitatis iHi>effurtrJuhtlaCrytnas chaxitaiis, et in
    feii veritas tesliirienio erat, quia pfaestare rem per- irisipierilia impielatis alienaeilli habent lacrymas.pie-
    petui et 1immortalts boni fragiria et fef rentf non pos^- tatis suaj. Resipiscafriijs ergo; aiiquando, et respire-
    SHAC, ncc dare qutsquarti alteri, Talet- quo' ipse in- ririis, qiiia sensus hic nori sapientia tantuiri, sed
    diget^. aut tribuere iliios rei cepinm eiiju- reiUno* Ctiamspifitu carel clinlsit"utique el spiTitalisaipienlia
    pismXsustinefe fateatur. A Deo ergo rtecesse est vacriris, et spiritu saluijs alienus.
    gratiitm; datam rion riegesr Deus-etgoest qui dddit, CA?DT VI.
    datat aufem est pef Dominum noslrum Jesuin Chris- Dmnm graliw cotiferendwfacullalem non accetsisse ins
    tiim;: ergo BomJmisJesiis Christus Deus. Si auterii Ikrisio iemporis progressu, sed ab ipso oriu iili
    eonyeriitainfutsse.
    es.tiile,:mique ut esl>.Deu_,ergo illa qriseDeiinf pe-
    Secl dicas fofsilan ^ratiarii lianc Dqmiiii riqstri
    peflf,*TJreotocos, id. esVgenitrix Dei. Nisi forte;ftd
    lanrfjdreulam blasptremise contradiciionem tendere Jesti eiiristi, de' qha Appstolusscribit, non cunypso
    veliSj.BiriHhm ex qna Deus natusest, Dei>mairem natafri, sed posiea ei tiliapsu divinitatis inljisam;
    neges:cuni illura qui natus est, Deum negare nom G qtiia et Iioino ipse a le!i3bminus noster Jesus Cliri-
    possis-.SeS vide_tn__ tamen quid de hac eadern Do- stus, quem solitafiUm dicis, non cuinDeo riatus, sed
    mmiint>slr>^ratiar etiarir Evangeliam Dei sienserit. pbstesi a Deo dicaHrr assnriiptus, ac pef boc toturii,
    Gratia, >inqui-y et veritas per Jesum Christum facta homini illi gfatiam qiiando et diviriitateni datamTNe-
    est' (Jvan. 1)1Si solitarius horao Chrrstus, quomodo que rios aliud dieimus qluariiquod divina gralia cutn,
    liKCfaclwperChristum? Dnde in eo virtus divina, divinitale descenderit, quia et divina gralia Dei sit
    si meo sola, utais; humana cohditio? Dnde coel_s> etlargitio quodariiriiodq ipsius diviiiitatis ac doiiuni
    tis l«ri%rtas:,si terrena paupertasT Nemo enim potest inuniGcenlia gratiariini. Teriiporis ergo internos for-
    1
    lrib-eBequodrion hab_ti DaTrsergo drvinam gra- sitari putetur magis quain rei esse distantia, quia di-
    tiitti»Chrlstusi habuit quoff dedif; Neque enim po- vinitatem quam nos cuni Domino Jesu Chrislo na
    iesl hsrrani diVersissimaruminter se reruiri quis dif- tam, tu postea dicas infusam. Sed illud est quod
    f6renMam-susfinere;ut simtrl et patiatur ihdtgentiairi riatarii cum Doiriiriodivinitatem negans, nec ppstea
    jriopis, et: frabeat'rrinriificentlamISrgieniii: Et ideri fideliief conffteripotes, quianon pqlesl.una eadem-
    scteiretapostolu. Paulusomries divitiaf um co-IesifanT qiie res in.parteesse iiripia, etjn parte probaripia,
    thcsauros in Christo esse, recteard Eccles:ias'scri- , et eadem ih porlione fidei et in pprtione esse perfi-.
    bit: Gratia DomininostriJesuChristi vobiscum(ICor. D di*. Pfimum"ergi) illud a,le reqniro : Dominum nos-
    xvi). Qui scilicet saipius jam dpcuerat eumdein, tflirti'JesUm Cliristrim, qui ex Maria virgine natus
    Deum esie quenTGlifistuin, cuuciamqueinillo ma- est, hominis tanlum (ilium, an eliam Dei dicas Fi-
    jestalem deitaiis esse, et omnem in eo corporaliter lium? Nos enim, id est^ catbolicorum omnium fides,
    pletiitudineiri Divinitaiis habilare, recte Utiqtiejam nos, irtquam, omries litrumque lioc et credimus, et
    sine adjeciione nominis Dei solam precatuf graiiam inteiligimris, et scimuS, et confitemur, quod et ho-
    Christr. Qala eum eamdem dqctterit sajpius"gratiam iftiriis estifilius, quia ei homine rialus est, elDei Fi-
    , Dei esse qUam.Chosii^pfeffisshTiehUnc^ pre- iius, qriiaex Diyinjiate xonceptus. Tu ergo utrum-
    catur^^gratiamChrisli,;quia ingTaliarGlirisii omnem quehoc, idUsi Dei Fit)um atque.ltotiainisv a» lan-
    seit Deiigratiam corittrieriyGratia ergo, iriquit, Do- tuiri Iioinintsesse assefjsf Si^faritrimriomliiis, recla-
    niihi riosirt Jesu Christi vobiscum. Iritefrogo iie, quis- hiaht t^i.apoistoji, rtc
    '
    :v:.. _; AtA^GAZ/Ei cOMtei^|_1^\.,,:;\:;,...'.,,..-.,
    •tdestV a Deitate'sejuriclus, vel p^rji^bohjo.iit su^;e^ _^^^
    monuisse satis sit.
    15 DE lNCARNAtION>_CHIilStl LIB. II. 4G
    denique ipse * per queni est facfa conceptio Spiritus A riam virginem Dei malrem : Spiritus, inquit, tanctut
    sanclus. Obruiiurim-pudentissimunios luum euti6lis veniet in te, et virlus Allissimi obumbrabittibi. Ideo
    divinorum apicum testimoniis; obruitur sacris vo- el quod nascelur ex te sanclum, vocabilur Filius Dei
    luminibus sanctis lestibus; obruiiur denique ipso (Lucm i). Vides quod ut secundum carnem hominis
    Dei Evarigelio, quasi divina irianu. Et Gabriel iJIe fieret filius Jesus Clirislus, ante est Filius Dei prav
    magnus, qui in Zacharia vocem incredulam virlUte dicatus? Paritura enim Dominura virgo Maria,
    verbi sui coercuit, niullo magis in le blaspliemam . sancto in se Spiritu descendenleet virtute Altissimi
    aintie iniDiamsuo IDSOore damriavit. dicens ad Ma- coorierante conceDit. Ac ner boc inlelli-is h nuod
    ALARDI GAZiEI COMMENTARIUS.
    a Conceptio scilicet Christi, quae per Spiritum vetiimr, Spiritui sancto tribuitur. Unde et ad Roma-
    sanclutn dicitur facia, qu|a non opere virili, sed vir- iios i, Spirilus sanctificationis vocatur. Et hanc
    tute ef operatione SpiritUs sancti cbnceptum , et raliOnem insinuasse videtur Angeius (Lucm n),
    forntttuui e.t in mgfo ViTgiriiscOrpus illud quod in quaiidh post illa' vefba ; Spiritus sanctus superveriiei
    ipsa sui formatione et concepiione simul' cum anima inle, eic, subjecil qaod seqnitur : Ideoque el qiwd
    ralionali assumpiutn est a Verbo seu F.ilio Dei. Iloc nascetur ex te sanctum, elc. Nascelur, inquil, ex te
    quipiie sensu Christurit Coiicepiunide Spiritu sancto n sancluin, quia Spiritu sancto supervenienlCconcep-
    sigtiifioat Evangelista, dicens : Mariatn antequam tum, nulla omnino persexus commixtionem libidinis
    convenirenl(scilieet ipsa et Josepb in opns matrimo- immundiiie concurrcnte. Non erf,ff immundum crit
    nii) invcntamin ulcrohabere.de Spirilu sancto (Malth. quod nascelur, quia non de immundo concipietur
    1). Et AngfelusJoseplro : Qtiod eiiiin ih ea naium est seiniiie, sed de Spiritus sancti vifiute. Altera ralio,
    de Sprritii saricio est. Et ad ipsam Vifgfneni : Spiri- ul sigiiificetur duplex beu_ficitim, et utruniqtie maxi-
    tiis sariciussupervenietih te, ei virtilS Altissimiobuiri- nium, per lncarnationem nobis a Deocollatum, alie-
    brabit'libi; qiiod eriim nascetur ex le saiictum, elc. rttm Cbristo homini, sive seeundurn humanam nniu-
    Uiide iri Sytribolo' profiteiiTiif, Ftlium Dei conce- ram,in eo quod humaria fiatura, nullis pr-scedenlibus
    ptiini de Spirilii Sancio. Poffo ad amplirirem meritis, in lantum honoretn subvecia esl, ut Filio
    liiijiis rei dCclaratioTiem, siiiit aliqualioc locOan- Dei in personae unitaiem jungeretur, et ab omni con-
    mytahda. Primttiri optis Ihcamatioriis Dojriinicasloii tagio reddereiur omni ex parte immunis ; alterum
    es*e Trinit_ti asCriberidtiiri, laifiquaiti effettrici loli liumano generi, scilicet beneficium redemptio-
    ariiiay,juxia vulgatatn- caihrjltee fidei;regulam, qua nis, per Incarnalionem et dispensalionem Mediatoris
    traditirf, Ofiera Triniiatis esse indieisa; rianf, ut procitraium : solent enim iu Scripturis Spiritui san-
    aif D. Artgustiiius iib. i de Triniiat_ (Cap. &): Per- cto altribui dona graiiaruni, et qua?cumque ad ho-
    soriwtlltijdibiriwsicul intepardbUes,itti etiani irisepa- minutn siinclificitionetti peiiiiient. Cum ergo iittlla
    rSbililer operanticr. El- S. Leo (SehiV.5 de Perileco.): sit major graiia, nullura piaesUuiLiusdonum, quain
    Nitiil, iiiqtiit, ibi estin actione divisuni, ubi riihil est quod in Mysterio Iiicarnalionis conlinetur, aplissime
    in votiintale divefsuni. Cuth ergo Filius de SpiriLu. tantum beneficium Spirilui sanclo attril^hilur. Vide
    sanclo coitceptus sit, nnn faiiiqnani' degeiiin3rev(nonC S. Aunuslitiutn Enchir. cap. 36.
    eriim Spifitus sancius suani ei communicavit s"ub- h Fateor me diu multumque in hujtis loci elucida-
    stantiam, qnod ad ratioiieiri parentis aut genitoris lione liaesisse, nee mentem Aucioris satis pro voto
    peninet), sed tamquam de effectore et fabricatore meo assecutum fuisse, aniequam in doctissimi patris
    Jmiiianiin eq Cofpiisculi; seqtnitir einidem opera- Maldonaii commeniarium (In cap. iLuc.) inciderem;
    rtotiehi perinde a Patre atqiie a Filio esse profeciani: ciijus proinde seiiieniiam integram hic reciiare ct
    ideo:;n_ cuWin lidc opefe Spiritus sanctus nomina- cum IiocCassiahi loco conferre visura est operaepre-
    lur, cirteree qtiOque pefsortaedebent inlelligi; sicuti tium, nec Ieciori fore ingratum. Sic igiiuf iile expla-
    eliatri'ubi in aiiquo opere noniinatur solus Patef aul nans vetba Angeli ad Virginem : Ideoquequod nasce-
    solus FiliuS, rion debet cxcludi Spiritus sanctus. Se- tttr ex le sanctum, vocabilurFiliut Dei. Post refuia-
    cundo, quamvis Iricarnatio, u't cst aclio quiedariiet tam Euihymii senieniiam, qui lanlum inielligit Chri-
    opefatio, cbriimunis sit tiibus personis, tameii so- sliim vocandum ab bominibus Filium Dei propter
    lum Dei Filiurri' incarnatnni esse tenet frdes catlio- admiranda atque divina opera quse facturus eral,
    lica, utnieriio janv olfrfidartiiialisint Sabelliani haj- Alii, inquit, omnes, quosviderim, ita interprelantur,
    retici, qui Patrerii eliiim lncarnaiuin et in carnei quasi de Chrislo, ut Deo, aut cerleut homine, in unam
    pasSumas„efebant, non; riiiriiisqUani Filiiiin (undei cum Deo personamassumpto,loquatur Angeius; utra-
    ef PatfOpascbita?.,sive Paffipassiani suivt appellati;, que enim ralione Chrislus verus, tiaturalisque Dei Fi-
    propterea qriod persortas iri Deo iiori disiingiterent. lius esl : ut Deus quidem, quia mlerna a Deo genera-
    ilujus aulem veritatis ralio et explicalio' iiieo posita tione productus; ut homo, , quia licel in lempore
    est quod unio illa natura. hiirriaiia?.crirri divina, j) genitus, in unam lamen ciim Deo Fiiio personam uni-
    quam IiicafriationeniWocairiiis,facta sit ac terniiiiatai tus est. Quare non duo filii, sicut non duw persoiim;
    ad sdlani Filii pefsorium ; proinde licet eamderai sed unus Filius, sicut una persona esl. Qnamobrein
    unionem tres personaecooperaiae sint, sohis taineni antiqui illi auctores Neslorii hwresimduos in Christo
    Filius incarnatus solusque carnein assumiisisse di- Fitios, sicut dttas personas fingcnlis, ex hoc tocore-
    cendusest, qtiod exemplo illo vulgari solelaliqua- fularunt, ut Gregorius lib. xix Mor. cdp. 57, ei Beda
    terius declarafi: si tres hdmines ad vesfiendum uriuriii in comtiientariis hujns loci. Quamquam ego quideni
    ex ipsis conCurrant, hic enim unus et solus sibi ve- atium arbilror esse sensunt, ul non de Ghristo, qua~-
    siem induit, eaque per conserinens iiiduitnr, qiiairi- Deus, tteque qua homo personm conjnnetus divitim,
    vis etiara alii ad vestitionem concurrant. Sic iri opere! sed de sola coiiceptione, liutnanaquegenerutione hoe
    Incarriaiionis et assumpiione huniana?.nalitra?, tres; inlelligaiurj quasi dical Airgelus: VOGABITDR, id est,
    quideni personae divinse pariter operaudo concuire- ERITFilius Dei, quia non a viro, sed a Deo, virtute"'
    rurit, sola tameh persoria FHii carneiri assrirnpsit,,. Spiritus sancti.generabiiur.Neque enim de Christi na-
    sibitjft'}unrvit; Tertio', cuf auleni Incarhatio, setiI iitra, sed de modo generalionis.Angelus agebal; et
    conceplio Filii peculiariter tribUatuf Spiiiiui saricio,, causa quam reddit quamobrem FilwsiDeiftiturussili
    ctftri de Spiritnsariciocohciepiu. dicatiif, duaefatio- quod Spiritus sanclus superventurus-mselin Virtjinenii
    nes praecipuaea Patfibus as'_fgii'iintu'r.Pfima, ult eanique obumbratura virtusAltiesimi, %&nerut apta a»
    sanctiSpiritus ariditVnonihie, lonceptioiiis hujus ab> probandum eo sensu Chrislum Dei Fitium fuluruni
    oimii peccati labe mundities et sanctitas cogitetur. fuissc, qualenut Deus aul quatenus homo in-eantdem
    ^eculiariter enim auidquid sanctum in creaturi» in- cum Deopertonam attumptut; quia potuil etiam purus
    4. JOANNIS CASSIANI ... 49
    Pomini Salvatorisque nostri inde est origo, unde CAPHT VII,
    conceptus; et cum descendenle in Virginem toiius Perfeclam ab wlerno ftlisse, esse et fore in Christo
    Divinitaiis plenitudine nalus sit, filius esse hominis divinitatem, majestatem, potenliam, virlutem, etc.
    non poterat, nisi prius Dei Filius fuisset, et ideo Omnis ergo in eo gratia, omnis virtus, omnis po-
    missus ad annuntiandam sacri orlus nalivilalem an- tentia, omnis divinilas, bmnis denique diviniiatis ac
    gelusDei, cum saci-amentumconceptionis antedixis- inajestatis ipsius plenitudo cum eo atque in eo sem-
    sel, partui ipsi nomen imposuit, diccns: a Ideo et per fuerunt, sive in ccelo, sive in terra, sive in
    quod nasceiur ex te sanclum, vocabitur Fitius Dei ntero, sive in ortu : nihil umqtiam Deo de Deo de-
    (boc esi, illius Filius nuncupabitur b quo generanle fuit; semper enim cum Dco deitas, non Ioco umquam
    est generalus). Dei ergo Filius Jesus Christus, quia ab eo, non lempore separata : ubique enim Deus to-
    et a diviriilaie genilus, et c a divinilate conceptus. tus, ubique perleclus, rioii divisns, non demulatus,
    d Si autem Dei Filius, crgo indubilanter Deus; si non imminutus est; quia ncc addi umquam Deo nec
    autem Deus, ergo gratia Dei non carens, neque enim delrnhi quidquam potest: sic enim irominulionem
    eareumquam caruit quam ipse fecit. Gratia enim deitaiis non habet, 6icul nec augmentum. Idem ergo
    «1verilas per Jesum Christum facla est. in terris fuit, qui et in ccelis; idem in humilibus, qui

    ALARDI GAZ^EI COMMENTARIUS.


    homo, Spirttu sancto supervenienle et virtute Allis- B inquit, nostrm tialivitalisJesus sanctus nasciturus as-
    timi Virginem obumbrante, concipi, qui neulro illo seritur : nos quippe elsi sancli efficimur, non tamen
    modoFiiius esset Dei, cum neque Deus esset, neque nascimur, quia ipsa naturm corruptibilis condilione
    divinasconjunclus personw. Ad probandum antem, id cottslringimur; ut merito cum Prophela gemenlet sin-
    quod naseiturum eral ex Virgine, Dei Filium fulurum guli dicamus (Psal. L) i Ecce enim in iniquilalibut
    fuisse eo sensu quo exposui, aptissima ralio erit Angeli, conceptussum, et in detictis concepitme mater mea;
    quia non ex viro, sed ex solo Deo concipiendns erat. ille autem solus veraciier sanctus esl, qui ut ipsam
    Itaque eiiamsi Christus Deus non fuissel, itlo tnmen corruptibilis nalurm condftionemvincerel, ex commix-
    modo genitus quo genilus fuit, merilo Dei Filius voca- tione carnalis copiilm conceptus non esi. Sanctum,
    tus fuissel, non solum ul cmteriviri sancti, de quibus inquit, vocabilur Filiusi Dei. Qutdhic dicis, Nesto-
    4'tclum est (Psal. txxxi, et Joan. n).- Ego dixi, Dii riane ? qui beatam Mariam Dei negans esse genitri-
    eslis, et Filii Excelsi omnes; sed singulari quadarn el cem. aperte tiiteris imptignare veritittem? Ecce Deum
    propria ratione, quod non alitun quam Deum haberel dixiP superventurum, Dei Filium nasciturum. Quo-
    Palrem, non ab alio quam ab eo generatus : eodem modo autem aul Dei Fitius non esl; aut quw Deum
    prorsus modoquo Lticasinfra cap. m, AdamumFilium edidh, quomodoSSOTOXOCV id est Dei qenitrix, non esse
    Dei vocal, qnia non a viro, se.d a Deo genititsfuerat. poieit? llaec Beda, ei eadem fere Gregorius ubi su-
    Qui fitit Cainam, qui fuit Henos, qui ftiit Seih, qui pra (Lib. XVIII,Moral. cap. 57). Porro vocari, hoc
    fuit Adam, qui fuil Dei. htlelligiiur enim nomen, joco, pro esse ponilur Hebraorum idiomaie, ut
    FILIUS, sicut in omnibus suptrioribus. Qnid igilur ? idem sit, vocabilur Filius Dei, vel, Filius Attissimi,
    Peribitne nobis hic locus, et contra Nestorianosiniitilis u- ac erit revera Filius Dei Aliissimi; ul merito sic
    erit? Non perit: nam non desunl nobis Scriplurw testi- vocari debeat. Sic apud Isaiam cap. i : Post hmc
    monia, quibus eum Nestorii errorem refuiemus, et qui- vocaberiscivitasjnsli, urbs fidelis, id est, eris civitas
    bns melius ex hoc ipso loco et ex proximis verbis jtisti. Isaiaeiv. ht erii, otnnisqui relictus fuerit in Sion,
    Gregorius reftttavitlib. ix Registri epist. 61. Natn cum el residuus in Jerusalem, sanctus vocabilur, id est,
    Angelus dical hoc loco: Quod nascetur ex te, Elisa- erit. Ne quis vero hic ha_reat, ut Ariani, in verbo
    beth versu 63 dicit: Unde hoc mihi. ut veniat Maier fuuri temporis, vocabiiur, quasi antequam nascere-
    Domini mei ad me? Unde colligil Gregorius eamdem tur, Dei Filius non essej., observandum est hic agi
    virgiltem el malrem Itominis, de quo Angelns, el ma- de hoinine quem cmicepjura et paritura erat Virgo,
    trein Dei, de quo Etisabeth loquilur, siinitl fuisse: qni aniequam conciperetur, non modo Filius Dei,
    qnare non duos, sed unum fuisse Filium ; non enim sed ne homo quidem efat. Concepiura enim erat
    alia de causa Nestorius negabut beatain Virginem Virgo non iitidum Denm, sed homioem Deum; homo
    .JOTOXOV, id est, Dei malrem ac genitricem esse, nisi autem Deus non fuit antequam conciperetur : sed
    quiadiws irt,Christo ponebat filios. Huctisque Maldo- homo conreptus, factus est Deus, qtiia in ipso con-
    natus. Ex cujus sentenlia videlur bic locus salis alio- ceptionis inoinenio, a Deo in eamdem hyposiasim
    quin obscurus et intricaius sic posse elncidari: Sat- est assiimptus. t
    vatoris nostri inde esl origo; scilicet secundum liiinia- Md esl, quo operante et producente; non enim
    nam naturam, unde conceptus ipse est, nempe a hic de divina et seterna generatione a Patre, sed de
    Spirilu sancto. inimo a tota Trinitale, seu tolius liumana Christi conceptioue et exortu hic agitur, ut
    diviniiatis pleniludine, ul hic diciiur. Ubi conceptus dicium est.
    potest essc vel substantivum. ut sit iderii quod con- D « Id est, a Deo, seu operationc divina; nam divi •
    ceplio; vel adjectivum, nt ad Chrislnm referaiur, nitas proprie nec gignit ncc gignitur, ut docet san-
    qui e.v Spiritu sancto conceptus et natus est. Et fi- CtusThonias (i p. q. 59, art. 5) post Magisirum (Mag.
    lius Itominis este non polerat, nisi prius essel Fitius lib. i dist. 5). Nam genierare et generari persona.
    Dei, quia ipse Dei Filius se fecil lilium hominis; conveniunt, non haturo;.j
    erat igittir Dei Filitis antequam esset filius hominis : ,d Eo sci.licet modo Deus quo Dei Filitis inielligi-
    esse enim prius esi (saltem nalnra) qiiara operari, lur. Nam si Dei Filius eafnlione, qua Maldonatus
    ^eciindum Philnsophiim. Et quamvis ex illis verbis expnsuit, non proprie et essemialiier Deus, sed
    Angeli non posset cerio colligi ipsuni esse Filium nunciipaiive dumiaxat, curii idcirco Dei Filius appel-
    ,Dei nattifalem, sed ea dumlaxat fatione peculiari, leiur, quia eomodo, id est, non ex viro, sed er Spi-
    |quod non a viro, srid a "sol.oDeo genitus est, nec riiu suicto conceptus est- Si vero eo sensu qaem
    alium habttil patrem quam Deum, qiio modo Adam alii auctores tradiderunt; Filius Dei naturalis intel-
    etiain Dei filius riuncupalur, lamen ex aliis Scrip- ligatur, etPatri consiibstantialis, certe is esse non
    turae locis siiriul collaiis id aflalim et aperte colli- potest nisi Deus. Proinde si Dei Filius, ergo indubi-
    gitur. taiiter Deus. [ ;
    * Venerab. Beda in hunc locum : Ad diiliitctior.em*
    49 DEINCARNATIONECHRISTILIB.IIL 60
    in excelsis; idem in bominis exiguitate, qui in Dei A in Evangeliis : Quod ex le naicelur sanctum, vocabi-
    rnajestate. Et ideo bene Apostolus Christi gratiam tur Fitius Dei (Lucmi). Hoc autem posito, scito to
    jiominans (I Corint. xvi), Dei gratiam nominabat, quidquid de Cbrisio legeris, de Dei Filio legere ;
    quia Christus lolum erat quod Deus : omnis in ipsa quidquid de Doniino aut Jesu legeris, Dei Filium
    staiim hominis conceptione Dei virtus, omnis divi- nominant: omnia haec ejus vocabula, Filium Dei
    nilatis venit plenitudo. Inde enim illi omnis divini- clamant. Et ideo tu in his omnibus qttaecumqueau-
    tatis perfectio, unde et origo. Neque enim timqunm dieris, uoinen divinitalis agnoscens, cum in omtii-
    sine Deo fuerat homo ille, qui ulique hoc ipsum bus videas te Dei Filium inlelligere debere, argu-
    quod erat, a Deo acceperat. Hoc ilaque primum, mentare, si placet,quomodoDeum valeas a Dei Filio
    velis, nolis, negare 11011potes, quod Dominus Jesus separare.
    Clirislus Filius Dei sil; Archangelo utique clamante

    LIBER TERTIUS.

    CAPUT PRIMUM. B tus est, Deus est. Quid circumis ? quid lergiversaris?
    Christum eumdem hominem ac Deum secundum car- Cbristum ex Israel natum secundum carnem Deum
    nem ex Israel et virgine Maria editnm esse. esse Apostolus dicii. Tu doce quando nou fuerit. Ex
    quibus Christus, inquit, secundum carnem, qui est su-
    Scribens Romanis diviuus ille Ecclcsinrum magi- per omnia Deus. Vides quia hoc Apostolus unitate
    iter, cum argueret, imrao defleret Judaeorum, id conjunxerit, separari omnino non potest Deus a
    est, frairum suorum iiifidelitalem, his verbis usus Christo. Sicut enim ex illis Chrislum Apostolus
    est: a Optubum, inquii, anathema esse ipse ego a praedicat, ita Dcum in Christo esse confirmat. Aut
    Chrislo pro fralribus meis, qui sunt cognati mei se- uirumque hoc neges necesse est, aut uirumque fa-
    cundum carnem, qui sunt Israeliiw, quorum adoptio tearis Natus sectindum carnem Ghristus ex illis di-
    est filiorum, et gloria, et testamenlum, et legislatio, et cilur, sed idem in Chrisio Deus ab Aposlolo pra?ili-
    obsequium,el protnissiones; b quorum palres, ex qui- calur. Unde et alibi: Deus enim erat in Christo mun-
    bus Chrislus secundum carnem, qui est super omnia dum reconcitians sibi (II Cor. v). Dividi hoc ab al-
    Deus benediclusin swctila (llotn. ix). 0 alTeclnm, et tcrntro nequaqtiam potest. Aut Christum ex illis
    fulelissimi apostoli, et piissimi propinqui, qui inacsii- edilum denega, aut ex Virgine Deum in Christo
    mabili charitate mori vult, et pro cognatis ul proxi- . C editum confuere : Qui est, inquit, super omnia Deui
    mus, elpro discipulis ut magisier. Et quae tandem benediclusin swcula.
    causa ut mori vcllet? una utique, ut illi viveren!. CAPUT II.
    Vita aulem eorum in quo continebalur? in bocscili- Dei appellatio aliter Christo, aliter hominibus tributa
    cet, ut ipse aii, ut Deum Cbristtim secmidtim car- est.
    nem nalum ex sua carne cognoscerent. Et ideo uti- Sufficere quidem fidelibus ad indicandam majesta-
    que Apostolus plus dolebat, quia eum ex Israel na- tem divinilalis nomen Dei abunde potuit : sed ad-
    tum non intclligereni, qui exsuis cditum plusamare : dendo, super omnia Deus benediclus, blasphemiam
    deberenl. Ex quibus Christus, inquit, secundum car- perfida?asserlionis exclusit; ne quis scilicet irapio-
    nem, qui esl super omnia Deus benedictus in swcula: rum vocabulum Dei interdumetiam homiuibus tem-
    (Rom. ix). Eum scilicet ex illis Chrislum nalum ait porarie dono divinae dispensaiionis indultuin, ad in-
    secundum carnern, qui sit super omnia Dcus bene- juriamsumm-e riivtniiaiisassumeret, elconlumeliosi.
    dicius in saecula.Christum utique secundum carnem Deo comparaiionibus coaptaret, sicut utiquc illud
    natum ex illis non negas; sed idem qui ex illis na- ubi ad Movsendicit Deus : c Dedi te deum Pharaoni
    ALARDI GAZiEI COMMENTARIUS.
    " Egregie hunc locum elucidavii Joan. Gagmcius J) sim, opiarim anaihema esse, et quod Graeci dicunt
    hoc brevi commentario: Si de abalienatione a Cbri- ava8.(i«Tt?._-e„i,id est, pessumdari et exierminnri a
    sti gloria inlelligimus, hypcrbolica esi loculio, ad Christo, modo vel sic illis prosiio. Cerle Hieronymus
    suum iu Judiros afleeuim designandum. Neque enim auatliema sumit pro corporali occisioue. Sic ille.
    qui paulo anle dixii: Scio quod nulta crealura poterit Vide caetera in eamdem senientiam alibi notata (Ad
    me separare a chariiale Dei, quw esl in Christo (Rom. coltal. 9 cap. 18, el cotlat. 15 cap. 6); et plura da
    viu), statim revera ab eo divelli optaret; sed hyper- anaihemale ejusqtie varia significatioiie apud Baro-
    bolicus sermo est, qualis ille Moysi Exod. xxxn : niuin lib. i Annalium.
    Attt dimiileeis hanc noxam; aut si non facis, dele me b Quorum patres, id est, de quorum gente palres
    de libro tuo. Videtur autem mihi sine liyperbole et patriarcbae prodierurit, ex quibus Cliristus se-
    posse legi. Nam anathemala Graecis dictinlur sacri cundttm carueni progenitus. Ilonc eiiam locum Ori-
    scelestique hnmines, qui ad urbis lustraiioiiem diis genes, Ambrosius, Chrysoslomus, et alii sic inielli-
    Manibus et infcris maciabantur, si quae lues aul ca- gunl, ut Chrisius dicatur verus Deus. qiiandoquidem
    laiuitas ingrueret, quam hujiismndi hominum inler- super omuia nihil est, nisi siimmus Deus.
    necione, placatis diis,sedaium iri putabaut, adcujiis- c Vulgatus lexlus : Ecce constitui te deutn Pha-
    modi sacrificia altudens Paulus : Usque adeo milii raonis (Exod. vu). Deus Pharaonis dicius est Moyses
    dolet, inquit, Judicorum ahjectio, quod si Dei ad- ratione poteslaiis ei a Deo collau. ad conlerendani
    versmu illos iram vel a-ovis meo uialo placare pos- Pharaonis superbiam, ut qui Deo subjici nollet, ho-
    W , .IPANNIS .C4SSJANJ jl
    {Expfl. Vjri^ gjit jlljid, Jigp diaci,J/J!** .iiis (Psa/. A dictus in swculaf et i-es siaiini prob-tur in seiJib.,«t
    ^XXXI), cum ulique evjdentissimam indulii nominis verbj res deai.onstratur in ,npipinej quia Pei apnien
    babeal siguifiealionem. Nam ubi dicit, Egodixi, non in Dci Filio a non signilicatip est.adoj>tieniswdultae,
    lam noinen est pptestatis quam senno .dicentis. Sed s.e4veritas rpropriejtasctiienalura;,
    Ct illufj ubi dicU. fiedi le dcuin piiaraoni, npn divi-
    CAPBT m.
    nilateni accipientis, sed potestalem dantis exposuil.
    Nam cum dixeiit, dedi, in illo utigue significata est Explicat illud Apostoli, Nos ex hoc neminemnovtmut
    iecundumcarnem,elc.
    JDei ppteplas qui dcdit, non divinitatis natura in eo
    qui acccpil. De Peo ^utem ac Pomino nostro Jesu Itague, incutttidem ApostoJus, b .Nos neminemex
    Christo cum dicilur, qui est super omnia Deus bene- hoc novimus isecundum parnem, f- et si coguovjtti)u
    ALARDI GAZ.fll GOMMENTAKIUS.
    mini Dei minislro snbjiceretur, Ip Sfriptur.a s.acra, Scripturas., Jesum Fitium Dei nusquam adoplione in-
    ait D. Gregorius (Homil. 8 in facch.), aiiquando mni. S. Hiiariu. Ijb. m de Trinitate : Dominusdicens:
    Deus nuncupative, aliquando veroesseniialiterdicilur. Clarifica Filium tuum, non solo nomine teslatus est se
    Nuiicupative enim dicitur, sicut scriplum est : Ecce tsse Filium, sed eliam proprietate, Nos siimus filii
    fonstitui te d.e»mPJiargonis. Et sicut Moysesait : Si Dei, sednon talis hicFUius. Uic enimveruset proprius
    quis htte veiillud fecerit, applica iilum ad debs (Exod. esl filius origine, non adoptione; veritate, non nuw.u-
    xxu), «idetket ad tacerdotes. Qui rurtum dicit: Dm Bpatione; nathitale, non crealione?S. Hieronymus in
    &an fotj-a.hes,id $st, sac#r4pt$but.EJtsicyf Piqlmistq cap. i sd Ephesios : De Chrtsto Jesu scriptutii est qufa
    ail ; Deus steiil iij syii&gggqdeorum, in medioqutem semper curii Patre fuit,' et numqiiam eum, ut esset,
    deos discerriii (Psd/.' xxxii). JEsseniifltti-rttUterhDeus voluntaspaierna prmcessit; et ille quidemnattira Filius
    4i*itur, sicut nd Moysendichur : Ego sum Deuspatrii es},nos vero niloplkme.lile mtmquamnon fuit Filins ;
    iui, B$us Abraluim, Dem Itaac. Deus Jac<&(Exod, })psantejfuam^semus, prwdf.stinatisumus, ei tunc tpi-
    Iii). Uni# Paulus nposiolm volensftiittcypativamDei rilum adqptionis accepirnusquando credidimus in Fi-
    riomeriab essentiali discerne.re,de Redteriiptorenostro liurit Dei.
    locutus ett dicens : Qtlorumpatres, tx qutbns Chrisius * Jd esl, ex -hoc^empore quo per fidem cognovi-
    ttcundum carnem, qui esi super omnia Deusbenediclus musyivendsjg- esse«oJi.Cbristo, qui prpnobis m»r-
    iri sjwcula(R,om. rx). ,Qui eniin jyuncupaiw dicifw, Juus .est, n.ullius affinitatem a.ut cognatipnem carna-
    deus irite? qmnia; qui vero esseniiatiter, Deus super leni spectairius aut reveremur; qui omnibus ex asquo
    omnia est. Ut ergo oslenderet Christttm naluraliter prodesse cupimus, neiriinem agnoscimus secundum
    Deum, non hunc Oeumtanlum, sed Deum tuper omnia eamem, sive ille afftuis sit, sive aliquando conjuo-
    esse menvqravit;quia tt fleclW quisque, sicut )>rxwmisi- ctus, iii cujusgratiain vivere cupiam. Spectavit enira
    mus, peiin exetytploiustiiiw prwrogaridopositus, deus Apostolus vcrba praacedenlia ; Ut et qtii vivunl,jam
    dici potest, sed inler oh)/ii«, ijfiibmamriuncupative non sibi vivarit,sed ei quVproipsis mortuusest et resur-
    deus; Chrisius autem Oeni e_1super onum, nalurati- rexit (II Cor. v).
    fer fieus. ilaclentis D. Gregi-rius.. c Id est, tamyuam boaiinem nobis siinilcro in lerris
    a Christus enim non adoptione, se,d natura Deu_, agentem : Sed jam nunc non novinms, id est, non
    Q
    et Dei Filins appellaiur; nec jjillo modo Filius Dei talem eum hiodo agnoscimus, sed Verum Deum et
    adopiivus dici potest, cuttl secunduin divinam natu- botninem, euinque post resorrectionem suam, im-
    wni Fiiids Oei sit naturalis, seu verus, ut loquiiur jrnprtalem, iinpassibilemi, et eorpore etiam glorifica-
    Scriplura i Joan. ult.: S.imtts quoniam Filius Dei Iti.nt.Iiaque jam non sectindiim carnein, id est, car-
    venit, et dedii nobis sensum, ul cognoscamusverum naleiti seiisuin, Cbristuih novimus, ui Judaei, vel se-
    Deum, et simtisih vero Fiiio ejns, h\c est verus Deus, ciindum couditioiiem carnis passibilis. Sensus ergo
    u vita telerna. Idemqueconfirntat *«KPawisdt coelu, ij.olex esse potest. Primo ul Paulus de se loqualur
    pt Petri confessioi qua^lirisMis m Pei Filiri.s3s.tru'i- pra eo lempore qup Chrislum persequebatur, et
    tnr, ut ab aliis ituibuscumque viris justis et sauctis dical : Elsi aliquando ( ncmpe cum essemus in Ju-
    distiriguatur, quos cOrislatDei flliOsfuisse adopilone daismo) sfcund.um cariiem, id est, carnalitef jtidi-
    (Mag. Sent. in 3 et• W). Scd neque seeundnm hu- catitee, indign.in existimationem habuimus de Chri-
    iiianainnaiuraiu, sivequatenusbomo FiJius adopii- fto, jamquani purp etmortali boniine, sed jam mi
    vus djcendus est, quod repugnei eaindem personam ila novimus seu existithamus. Vel secundo, ut haec
    Csse natnraleiri SliUm et atioplivuiri. Nam filiatio, Verba referantiir ad divefSa lempora, nori ipsius
    ait S. Thomas {5. p., q. 15, a. 3). iiei«fet adoptio, Pauli, sed Christi, scilicet el ad tempus carnis mor-
    proprieconvenithypostasi,nen imlemnatur/e; estenim lalis, quo ipse nostrjs passionibus subjacebat, dequo
    filiatio proprietas personalis. In Christo auiem non est ad Hebraeosv dicit : Jii diebus carnis suw, id est,
    alia persona vel hypostasis quam intreala cui convcnit jtassibilitali.; et ad lempus resurrecliouis, in quo
    esse filium per naturam, per quod excluditur omnis Christus resurgens ex mortuis, jam non moritur {Rom.
    ratio adoplionis. 111«enim adoptione lilius evadit, D vi), quod supra naiuram camis est. Ilaque etsi, in-
    qui cum non esset, aut certe nun esse posset filius, qnit, in illo primo tenipore (nt in persona apostoln-
    lioc beneficio eoaptatur in filium : quo oiodo angelos rum niagis quam sua loqualur) novimus Chrisliini
    et priaios homines a principio suaecre-tionis lilios -ecundum carnera, id est, passibilem, qund propi ium
    Dei fuisse dicimus per gratiam adoptionis, quia elsi estcarnis; sed nunc jam, iioc est, tempore post ejus
    HUinqiiamab hac gratia et jure h»reditatis a?lernaj resnrrectionera, iu quo non ipsam carnem, sed
    fuerint alieni, tamen esse poterant, ai in puris naiu- modum proprium cnrnis ainisii, non nouimus,scilicet
    ralibtts conditi fuisient. Persona autem in Christo, passibilem (Vide S. Thotnamin Commentario).Qua?
    -inn nori alia eit quam divina oadonique, Deo Patri eiposirlo traditur in septima synodo sub hnem (Har
    tonnaturalia et coaeiteriia,ntimqtiam potuit extranea belur tn Aclis -flrtciiii Ephesini, tom. V). At priorem
    _sse ab Imc jure filiationis, quod ei ratione sure ori- senstim, ut pleniorem, magis spectavit Cassi_nu-
    gnis debebatur. Proindc nulla ratione dici potest fi- hoc loco nsus ad probandara Chrisli Deitaiem, Jit
    lius adopiivus, nisi, ei sententia Nestorii, pluralilas patet ex textu. Cui accedit S. Cyrillus Alexandrinos
    i« Chrino staiuatur personarum), quarum altera nn- enmdem locum exponens : Quid est, inquit, qtuod
    turallfi filii, altera adopiivi nomen oblinoat. Huic Paulushic ait? nuniquid Christi returreciienem infi-
    -ocirinae accedunt SS. Patrnm suffragia. D. Ambro- ciatur? nonne illum sec'tmdnmcarnem resusciiatum,
    cius ia cap. l Epist, ad Roinanos : Leai et releai eumaue eadem ilta earne in cmtum profectum norat*
    «3 DE 1NCARNAT10NECHlllSTl LIB. III. U
    tectmduiacarntm Chritium, ted riunejam nen tioiimus A niiatis exposuit. Dicens «njm , Et .» cognovimus
    4Ii'_er. v). Ben* s-biacuncta sstcri aeraainis scripta Christum tecundum camem, sacramenturii nati in
    wnvenuml, et in onini pehiius sui p_rle, ctiam nbi carne Dei loculus xst; adjiciens autem, Nunc jarix
    verborum-pecienon consonant, rerum tamen virtute non novimus, vim deposita. inlirmitaiis explicuit. Ac
    concerdant : sjcul in .boc quod ait, et si cognovimus per hoc cognttio illa carnis ad sigiiidcalionem per-
    Cbristum stcuudum carnem, sed nunc jam non no- tiriet homhiis, igrioratio ariiem ad honorem tlivinita-
    '
    »t>Miu,-lesiinionirim enim dictiprasentis c__firmatio tis : Hoc est enim dicere, Cognovimus Chrislum se-
    jjuperioris est, quo dixit, Ex quibus Christussecunduin cundutn canicm, quamdiu quod secuiidum carnem
    cernem, qui esl super omnia Deus benediclusin swcula agnosceretur, fnit; nunc jam non riovirnuspostquam
    (Rom. ix). lllic enim posuit, exquibus Christus secun- esse desivit. h Natura enim carnis in spii itualctn est
    d«m carnem; hic auteni, et si cognovimusChritlum translata stibstanliam; et illud quod fueral quondam
    Hcundvm carnem; iiiic, qui est super omnia Deus; «ominis, factum esl totum Dei. El ideo non neviihus
    Itic auiem, Christum «ecundum carnem nunc jam non Christum secundumtcarnem, quia absorpta per di-
    noThnut. Species verborum est alia, _ed rei virlus vinam majeslatem iMrnljtate corporea, nihil sacro
    uha; eumdem enkn quem illic secinidum earDem resedil corpori ex quo imbecilliias in ep camispos-
    nalum Deum super omnia pracdicat, hic secundura B sil agnosci. Ac per bec quidquid fuerat prjus sub-
    cafnem sejam non nosse conlirmat. Ideo scilicet, stantise duplicis, factum est virtulis uiiiu.. Cum uli-
    qttia eumdem quem natum in came noverat Dcum, qtie non sit diibimn Cbrislum qui cr„ciflx_s esl ex
    in sascula conQietur, et ideo a se eum ignorari se- iiifirmilate nostra, totum vivereex majestate divina.
    cundum carnem, quiasit «uper omnia Deusbenediclus CAPUT IV.
    in swcuia; ac per lidc et illud ibi, qui esl sitper omnia Ex ea quw ad Catatas est Epistata profert (esfiiirbijium
    Deus, et hoc dicil, Non novimusjam Christum se- quo probal infirmitatem carnis iu Ghristo per divi-
    eundum carnem, qiiia est Deus<benedictusin smcula. nitalem absorptam esse.
    Ascehditergo quodammodo.quasiin aliiorem gradum Qjiod scilicet Apostolus omni scriptorum suorum.
    doetiirta. apostolica?.prsedicatio, et lieet sibi sensu corpore praedieans, beiie etism ad Galatas scribens"
    in uiroque conveniat, sacrameritum tamen perfecta. ait : Pauiiis aposlolns hon tib hbminibns neque pef
    futei quasi sententia expressiore conlirmai, dicens : hominem, sed per Jesum Christumet Deum Patretn
    Et si cognovitnus secundum carnem Christum, sed (Galat. i). Vides quam bene sibi in prioribus pra?.-
    * nunc jatn non novimus, videlicef, quia prius eum sentibusqtte conveniat. Illic enim dicit, nunc jam
    et hominem scimus et Deum, nunc tanlum Deum. non novimus Chrislum secundum carnem; hic ait,
    Cessanle enim infifmitate carnis, nihil in eo jam no- C non ex hominibus,neque per heminem,sed per Jesum
    vimus nisi viitutem divinitatis; quia tolum in eo Chrislum. Patet quertiadinodum eliam hic idem qiiodl
    virlus est majestatisdivinae, ubi esse desiit infirmiias in supcrioribus dpceat. Dicens enim, missum se
    imbecillitalis humanae. Oirme ergo penitus hoc tesli- non per hominein, hocdicit, non novimus Christum
    monio mystefium et Sumpta?carnis et perfect-3 divi- secundumcarnem; et ideo * hon perhominflm mis-
    ALARDI GAZM COMMENTARIUS.
    Eetjuis isturf illum ignbrasse dicere atideat? Qualem nola nesciri, quia nihil in ea passibile, nihil remdrisit
    toamquein ctirtumascendisse, ac olim inde rursum ven- in ea infirmum, ut el ipsa sitper essentiarh,el non sit
    iurum tciebat, ialem et in ilto quoqne exislereheuti- ipsa per gioriam. Quod autem miriiin, si htic de ior-
    quam ignorabat. Quotnodo igitur Filiitm secnndtim pore Christi profitelur lApOsiotus)qui de omnibus
    carnemse nosse negat? Quoriiamsimul htque ex tnor- Ctiristianis spiritalibus dicit : Itaque nOs ex hoc, rie-
    luis revixeral, salius eral ex divina emineniiaitlum et ntiiietnnovimussecundumcariiem.Ex hiri, iitqiiit, irii-
    riosse et pfbfiteri, quani ex tarhis infirmitale. Etenim tiuiii nobis facluni esl resurrectionis iri Christo, ex qtio
    dispinsatioriis mysterio tionduin expleto, secundum in eo, qni pro omnibusriioriuusest, tolins spei hosira:
    carnem prwdicabatiir, quo nimirrihi Uitigetliins caro forma prwcessil,etc.
    factus crederetur. At verosacramentohocjaiit consUm- < Per hominerh, pofum scilicet et morlalem, sed
    malo, prmslabat ex divinitate iiium agrioscereac pro- per Jesiim Christum vcruiri Dehln. tllilur eodein
    fiteri, quam ex carnis hrimililaieet cxinanilione.Unus _** argumento Cyrillus ad eilindem scopum quo Cassia-
    ilaque esl Chrisluset Fitius, et Domirius.lla CyfHIus. ntis, ad probandam scilicet Clifisti divinitatem :
    * Non quod homo esse desierit, sed qtiia riihil Annon. inqUit, Deum incarnalurii, tinuriique uirobi-
    bumaniim, id est, infirmum et moriale post feSur- que Fitium et Dbhiirinmper htec riobisinsinual Apo-
    reetionem suam retinnit, sed oihrteni ihflfmitatem slolus? Qstid planiiis eniriidici potesi, qtiam se itorihb
    mortalitatis hiimariaedeposuit, ut infra expoilitur. homine, nec per hbritiiiem,ied per Jesnm Christnrii
    b Nortquod veracaro et corporea esse desitefit,sec\ni- inissuinesse? Qttid ergo? ntnnquid eiim, guem wriver-
    dunise,sedquiaspiriiaiiseflecia,idesi,incdfruptibilis so orbi aririuniiarat, 'iioniinctheWefghofat>Ai?Nequa-
    etgloriosaetomnisinfirhiitatisexriefs.queniariThodum qhatn. Nai-at utique hdmineiii esie; ai non homiriem
    dicit Apostoius I Corini. x*.: Seminalur corpus nni- Solitm, sed Dti Veri&itiH horhiriemfdciitm. Civriiefgo
    riiale,surgetcorphsspiritale. Rtsurrectio enim Doriiirii, se non ab horiiihb,sed fer Jesiim riiisWrh'AVpl;'qtifs
    ail S. L_o poiitifek \Serm. 1 de resur. Doriliki), fiori 'dubtieiquiriJesivmChrittuthvcruniDehWiessijstitWai?
    finis carhis, sed comniuiaiiofuit, nec vMiiiikaugmeh- feife.Similiier et D. fliei-biiyihil- ih eririidem loctirn.
    to tohsttmpta fubstaniin est. Qualitas (ratisirir,non Aposiol! POnimerttariS: Ex qxio, iiiquH. approbatur
    'rialura defecit; el fattitm est corpus iriipassibite,quod Ebionis 'etPhotirii itiarii hinc nalrem remidetida, quod
    potuii cruciftgi; factum est iriimortale, quod poiuit Doiniiiui'nVsterJtsus Chrislus Deus sii, dMt Ap.siiJ-
    occidi: factum est incorruplibile,quod poluil vuinira- Itts, quia Christo ad prwdikaiioiieriiEvarigeliihiiisus
    ij. _< merilodicilur caro Christi in eo statit guofueril est, negat semissurriesseab homine.
    55 JOANNIS CASSIANI 56
    sum, sed per Jesum, quia per Christum missus, non A aut homo penitus sine Deo, aut Deu. sine homine
    per hominem missus sum, sed per Deum;nomen credatur. Bene ergo Apostolus missum se sicut _
    'enim in eo jam hominis non cadit, in quo lotum sibi Deo Patre, ita et a Deq Filio praedicans, confessio-
    diviniias vindicavii. Et ideo cum dixisset missum nem statim DominicaeIncarnationis adjunxit, di-
    se non ab hominibus,neque per hominem, sed per cens : Qui suscitavit eum a mortuis; verum scilicet
    Jesum Christum, bene addidit, et Deum Patrem; hoc incarnati Dei corpus suscitatum a mortuis docens
    est, missum se a DeoPatre et a Deo Filio esse desi- juxta illud : Et si cognovimusChristum secundum
    gnans. In quibus ulique licet propier mysterium carnem; bene addens, sed jam non novimus. Hoc
    sacraeetineiTabilis generationis, duplex sit persona, enim se in eo nosse di.it secundum earnem, quod
    generantis etgeniti, una tamen est virtus mittentis sit a morluis suscitalus. In eo vero se eum jam non
    Dei. Et ideo ille missum se a Deo Patre et Deo Fi- nosse secundum carnero, quod cessante carnis fra-
    lio dicens, in personis quidera dualem ostendit nu- giliiate, in sola eum noyerit Dei esse virtute. Fide
    merum, sed in missione unam docuit poteslalem. lis scilicet praedicahdn.Dominicaedivinitatis et sati.
    APUT V. idoneus teslis, qui in principio vocaiionis suae cceli-
    Sicut blaspkemiaest Christo adimere dtvinilatem,ita tus castigatus, mnjestatem suscitali a mortuis Do-
    quoque verum hominemillum esse negare, blasphe- B mini nostri Jesu Christi, non fide tanlnm animi sui
    mum est. crederet, sed ° etiam oculis corporalibus appro-
    Sed per Christum,inquil, Jesum, ei Deum Palretn, basset.
    CAPUT VI.
    qui suscilavit eum a morluis. Praeclarus utique etad-
    mirabilis magister, sciens Dominum Jesum Christum Ex apparitione Chrisli, quw Aposlolopersequenti Ec-
    6icut verum Deum, ita et verum hominem praedi- ctesiam facla est, uiramque naluram in co [uisse
    demonstrat.
    candum, ita semper majestatem divinitatis in eo
    prasdical, ut Incarnationis confessionem penitus Unde eliam Aapud Agrippam regem et cajteros
    non relinquat: excludens utique et a phantasma mundi judices disserens, ila ait : Dum irem Damas-
    Marcionis Incarnatione vera, et b paupertatem Ile- cum cum potestate el pirmissu principis sacerdotum,
    bionisdivinitate perfecta; ne scilicet per alterulram die media in via vidi, rex, de ccelo supra splendorem
    blaspliemia. perversitalem Dominus Jesus Christus solis circutnfulsisse me lumen, et omnes qui mecum
    ALARDI GAZ_LLCOMMENTARIUS.
    " Cerdou el Marcioii haeresiarchae, et posl hos stolos, et nrravit illis quomodovidisset Dominum.
    Manichams, docuerunt Christum non verum corpus, Teriio Paulus ipse I Corint. lx ait : Numqnid non
    aut veram carnem, sed phamasticam assumpsisse, sum Apostolus? Nonne Jesutn Chrislum Dominum
    prppterea quod carnem _ua naiura malam esse et ex C nosirum vidi? Denique idem Apostolus 1 Cor. xv
    malo ortam principio fabularentur. Quem errorem tesiatur Christuin post iresurrectionem suam pluri-
    ex professo refellunt Tertullianus lib. de Carne mis apparuisse, id est, visum esse, in cnrne scilicet
    Chrisii, lrenseus lib. i cap. 29, Augusiinus innume- visibili et aspectabili, ct modo his, modo aliis dis-
    ris prope locis conlra Manicbaeosdispuians. : ATouissimeattiew, inquit, omnium, id esi,
    b Alludit ad nomen Ebionis, quod Hebrake pau- cipulis post omnes alios, tamquqmabortivovisus est elmihi.
    perem seu inopem significat. Sic R. Igiiatius episco- Quod non nisi de corborea visione el apparitione
    pus et marlyr in epislola ad Philadelphienses : Si inielligi potest. Enumerat siquidem boc loco lestes
    quis, inquit, dicat unum esse Deum, et confilealur resurreciionis qui Dominum oculis corporeis vide-
    Christum Jesum, sed eumdem nudum esse hominem rant, et se inler eos ponil. An vero Paulus alias, et
    putet, hujusmodi serpens esl, [raudem et errorem prw- quas hahuerit Chrisii visiones et apparitiones, sive
    dicansin exitiumhominum, el est ejitsmodi inops sen- imaginarias, sive inlellectuales, non est hujus loci
    su, cognomenlo Ebion. Et S. Ilieronymus in c. 1 discutere.
    Isaia; : Aral, inquil, in bove et asino Ebion, dignus d Tres Agrippae apud Judaios regnasse leguntur.
    pro humiliiatesensus, panpertate noiiiinis stti; qui sic Primus Arislobuli filius, magni Herodis Ascalonitae
    recipil Evangelium,ttl Judaicarum superstiiionum,quw (qui primus alienigena sceptrnm regni Judaici obti-
    in umbra et imagine prwcesserunt, cwremoniasnon nuit) nepos, quem a Tiberio imper. in vincula con-
    relinqual. Et rursus in cap. IAVIIsaiae : Judmi, in- jectum C. Caligula solvit, regemque Judaeorumcon-
    quit, et Judaicierroris hwrcdes Ebionilm, qui pro stituit; de quo Josephus lib. xvm Antiq. cnp. 14 ct
    humilitate sensus nomen acceperunt. Paupertaiem -. 15, et Eusebius lib. u cnp. i. Secundus Hcrodes
    itaque Ebionis vocat Aucior faiuam illius de Cbristo Agrippa, primi ilidcm Herodis Jiidaeornmregis lilius
    tamquam de ptiro homine existimationem, ex pau- a Claudio imper. regnum Jud-eorum consecutus, qui
    perlate sensns et judicii inopia, sed magis ex sanse Jacobum apostolum occidit, et Petrum in carcerein
    docirinae defectu orlam, de qua superius dictutn conjecit, ac demum, ob donaiuni sibi a populo nec
    est. repudiatum divinilaiis honorem, ab angelo percus-
    * Quod Paulus oculis eliam corporalibus majesta- sus, a vermibus corrosus, interiit, Acl. xn, Josephus
    tera, idest, carncrn Cbrisii gloriosam, seu Cbristum Iib. xix Aniiquiiatum Judaicarum c. 7, Eusebius lib.
    in carne praesentem et sibi vicinum viderit, Aclo- ncap. 9. Tertius denique htijus filius Agrippajunior
    rum nono colligitur. Primo ex luce qnae illum cir- dicius, de quo hic agitur, apud quem et Festum,
    cumfulsit, tum ex caecitatequam ex niraia ejus cla- Judaeaepraesidem, praesente etiam Bernice Agrippae
    ritaie incurrit. Secundo ex verbis Ananiae,quibus sorore, Paulus a Judaeisaccusatus, orationem habuit
    ait : Saule frater, Dominus Jesus, qui apparuit tibi et causam suatn egit, Act. xxiv el xxv. Hic usque&J
    in via. Si apparuit Saulo, certe visibilem se in pro- subversionemHierosolymprum Judmm regnum tenutt,
    pria carne et specie exhibuit. Et apertius ex Grseco, Romanis semper amicus, ait Beda in cominentario
    ubi habelur : . itfBtito-ot. Qui visus est tibi. Et ibi- ejus loci,
    dem ; Barnabas qpprehentum Paulum duxit «„ apq-
    87 DE INCARNATIONEGHRISTI LIB. 111. 88
    simu/ erant ; omnetque not cum decidissemusin ter- A nantis desuper majestatis urgeret, audires quoqua
    ram, audivi vocemdicentem mihi Hebraica lingua illtid in tanta mentis confusione dignum perfidia tua
    Saule, Seule, quid me persequeris? durum est tibi nomen, Saule, Saule, quid me persequeris?et quae-
    contra ttimulum eatcilrare. Ego aulem dixi: Quis es, renti libi quis esset, responderetur a coelo : Ego sum
    Domine?Dominus aulem dixit ad me : Ego sum Je- • Jesus Nazarenus,quemtu persequeris;quiti diceres?
    sus Nazarenut, quem lu pertequeris (Act. xxvi). Nescio, non ad plenum adhuc credo, deliberare
    ?Videsquod eum Apostolus, quem in tanto majesta- amplius mecum volo quem te esse exisiimem,
    tis fulgore videral, recte jam se secundum carnem qui e coelo loqtieris, qui me fulgore luae divi-
    non nosse dicebat. Cum enim jubar illud divini lu- niialis obruis, cujus vocem audio et majestatem fer-
    minis qtiod sustinere non poluit, in ipsa sui prostra- re non possum. Tractandum mihi de hoc negotio
    tione vidisset, vox haec secuta est : Saule, Saule, esl, credendum tibi sit, an non credendum; Chri-
    quid me persequerit? Cui quaerenti quis esset, ila stus sistu.an Deus :si Deus solus sis,aniu Cbristo;
    evidenti Dominus personae suae significalione re- si Chrislus solus sis, an in Deo. Discretionem banc
    spondit : Ego sum Jesus Nazarenus, quetn tu perse- subtiliter observari et diligenter considcrari volo
    querit. Te, te, inquam, haeretice, nunc inlerrogo, te quid credendus sis, quid judicandus sis. Nolo enim
    appello : credis de sc Apostolo, aul non credis? Aut B aliquid de officio meo perdere, ul cum te ut homi-
    si parum id aestimas, credis de se Domino, aut non nero despiciam, aliquid tibi divini honoris impen-
    crcdis ? Si credis, finita quaesiio est. Hoc enim ne- dam. Si ergo ut Paulus tunc apostolus jacuit, pro-
    cesse est quod nos credimus, credas. Nos enim, stratus htimi jaceres,et fulgore divini luminis obru-
    juxta Apostolum, el si cognovimusChristum secun- tus exlremos spiritus ageres, haec forsan diceres,
    dum carnem, sed nunc jam non novimus. Nos Cbri- hac oliosa Ioquacitatis garrulitate gannires. Sed
    stum conlumeliis non afficimus, nos carnem a Deo quid facimus? quod aliud lunc Aposlolo visum est.
    non separamus, et tottim qtiod Chrislus est, esse in El cum tremensac semianimis concidisset, dissimu-
    Deo credimus.Tu ergo si idem quod nos credimus, landum ultra non censuit, deliberandum amplius
    credis, eadem necesse esl fidei sacramenla fatearis. non pulavit; suffeciique ei quod ineffubilibus expe-
    Si autem a nobis dissides, si neque Ecclesiis, neque rimeniis quem ignorans- hominem esse credidil,
    aposiolo, neque ipsi denique de se Deo credis, os- adinoniius Deum esse cognovit : non dissimulavit,
    tende nobis in hoc quod Apostolus vidit, quid sit non distulit; nec male concepium errorem infideli
    caro, et quid sit Deus. Ego enim hic discernere amplius deliberatione suspendit, sed audito e coelis
    nihil valeo:video ineffabilem illuminalionem, video Jesu Dominisui nomine, subditaul famulus, trepida
    inexplicabilemclaritatem, video splendorem huma- G ut flagellatus, devota ut conversus voce respondit :
    naj fragilitati inlolerabilem, et supra id quod ferre Quid faciam, Domine? ltaque paratissima ac devo-
    moriales oculi quetint, inaestimabilem majestalem, tissima fide id staiim meruit, ut quem fideliter cre-
    Dei luce fulgentem. Quae hic divisio, quae hic dis- didit, eo ipso jugiter non careret;etad quem corde
    creiio est? ln voce Jesum audimus, in majestate transieral, is in cor ejus ipse transiret, diceme
    Deum cernimus; quid esl alind, nisi ut in una ea- ipso de se Apostolo : An experimentum* qumritis
    dcmque substantia Deum et Jesum esse credamus? ejus qui in me loquitur, Christus (II Cor. xm) ?
    Volo tamen de hoc eodem adhuc aliquid apud te
    loqui. Dic mibi, quaeso, si tibi ntinc persequenti CAPUT VII.
    fldem catholicam id appareret quod ignoranti Apo- Aliis rursum Apostoli testimoniisChristum Deumetst
    stolotunc apparuit,si le inopinantem atque securum pronunliat.
    fulgorille circumdaret, et perculsum aique perter- Quo loco volo, hserelice, ut mihi disseras, hunc
    ritum splcndor immensi luminis consternerel, jace- quem loqui Aposlolum intra se dicit, hotno sit an
    resque in tenebrisoculorum alque errorum tuorum, Deus?Si homo, quomodo in corde ejus corpus loqui
    quas tibi immensas et ineffabiles angustias pavor poterat alterius? Si Deus, ergo jam non homo Chri-
    mentis augeret! Dic mibi, obsecro, cum te immi- D slus, sed Deus : quia cum loculus in Aposlolo Chri-
    nentis mortis formido premeret, et terror connni- stus sit, etb loqui in eo non polueril nisi Deus, ergo
    ALARDIGkZJEl COMMENTARIUS.
    * Hoc est, vijliis experimento probare quanta sit riae n :
    Angelus qui loquebalur in me, et daemones
    potesias judiciaria mihi a Cbristo collaia, qui in me saepissime loqiianiur in daemoniacis? Respondeo :
    et perme loquitur, ul per suuin minisirum elorga- Argumenlatur Auctor ex suppositis; supponit enim
    num : sicut rex in suo concilio et senatu et per se- quod etiam est supponenduin, Chrislum qui loque-
    natum loqui er decemere dicitur quidquid senatus, batur in Apostolo, non esse angelum, neduni dia-
    auctoritateregis, loquituretdecernit. D. Ambrosius bolum, quod neque Nestorio veuit in nientem. Hoc
    lcgit : Quomodoprobationem quwrilis ejus qui in me supposito, necesse fnit Christum, qui in Apostolo
    loquitur Christus? etc. Et subdit : Probationemqua- loquebaiur, aut esse Deum, aut certe pururo homi-
    runt Chrisli loquentts in Aposlolo, dum prwceplisnon nein, ul volebai Nesiorius. Al si homo purus fuisset,
    obediunt,volenlesprobare,si ausil vindicare, ul perid iion potuisset loqui in Apostolo, quoniam oportuisset
    inlelligatur esse hdm auctoritatis, ac de cwtero li- euro suo corpore penetrare corpus Apostoli, quod
    meatur. seciiuduronaturaro et humana virlute fieri nequit;
    b Quomodo, inquies, non poluit loqui in eo, nisi erat igitur Christus Deus,
    qni loqucbalur in Paulo,
    Deus, cuin et angeli in prophetis locuij sint, Zaciia- et iion purus honiQ.
    m nmm cm\m\ w
    imtofti» m m&wtAv$ Dgus. Vidsfs ilaque DMI A-totamque jiiSiiio-fiei -C^rjiiJtp et Filii JQeimajestatem
    «we Ms?4»mitpwJ idici iqneat, itec di»junptjo#ei» aut et PflJriiSM poteg,at3*B. $m enim Pater judicat
    4J»i$iosem «lijgimia inter iGhristgm ^eri et 4)$um quemauatn, sed jydipiuiti amne fledit Filio, nt omnes
    iposse, aquiastoius in -Cliristo Deus, et totus jn Deo hongrijjcent Filium, sieui honqrificanl Patrem{Joqn.
    iCljristius.Nulla lijc reejpi disseparMio jpoigs-1, nulta ¥').. Qjii ;erijm negat Patre.m, et Filipm : omnis qui
    «liscis-io s una tontjim est simplex, una itanlum jpia, .negqt Filium,necPatremh(ibet; a tyuiconfitelur Fi-
    ,una tantwro ssuiaconfessio, adorare, aroare eteolers tium,et Patrew habet (JIJoqn, i\), Disce itaque inse-
    X;hristnm Deuro. Vig auteni adhuc pleniss «t cumu- parabilem esse Palris ac Filii bonorem, insepara-
    laiiusjBcire inullam inter Dejira e*;Ghrisliim esse di- iilem dignjtatero; neqtie lionorari Filium sine Patre,
    ofitafUam, et «umdem |>eni.«$ Deum Mitelligendum nec Patrein posse sine JFilio..Honorare autem Deum
    -essequein Ghr.isti.ra? audi Apostolum ad florjnihios ac Dei Filium, pisi jn flbrislo unigenito Det FiHo
    loquenlem .: Omriet enim mos, inqiiit, nyuiifestari nullus valet, quja spirimm ipsuro utique bonorandi
    Jipsrtel ntde tribunat Christi, ut referat unusquhque Pei, nisiinspirituillirislihabere non potest, dicente
    propria&orporit, prout gemit, sive honum, sivemalum Apostolo : Vos autemin oarnenon eslis, sed inspiritu;
    (UCor. vi). Alio autem loco ad RomaiJafljEcclesiam si tamen Spiritus Dei hqbipqt in vobis. Si qnis nutem
    -scribens i Om.net,inquit, asiabimus arite ifibwalDei B Spiritum Chrisli non hqbet, hic non est ejus,(Rom.
    (Rpm. xiv^ Scriptum estenim ; Vivo.igo, dicit DQ- wjij)>;Et iteruip :-Qi«s qccusabitadvenus eleclos Dei ?
    minus, quif! miid fiectetur omne genu, et fonfitebitw Dcus qui juslifwat. ,Quis est qui condemnet?Christut
    ommsIinguaDeo(Isaiai xwx). VideSiergOtumun) at<jue iesus, qui mortuus pst„ immo qui resurrexit (lHd.).
    idem tribunal Dei fulurura esse quod ,G,briS:&i? Intel- Vides ergo ja-m, elsi non vis, nullani omnino penilus
    lige ergo indubitaflter Chrislum Deum; et ubi vides vel iuter Spiritum Deiiet Spiritum Christi, vel inter
    inseparabilem penitus Christi ac Dei e.S6esubsMuj- jadicintn Dei el judicium Cbristi esse distaniiam. Tu
    tian.,i»separabilein qua.que agnosCeesse personam, elige utrum mali^, altcrum enim fieri necesse est, ut
    Nisi ferie quia Aposiolus iii alia no.s raanifesLandos aut ChrisUtm Dcum esse fide intelligas, aut in Chri-
    epistola ante tribunal Cbristi, in ajia airte tribunai sto Deuro damnaiioiie cognoscas.
    Itei dixit, duo forte itrjtounaliaifacias»et alio.s judi-
    CAPtJT VIII.
    candos a Chrisio,alios a Deo ceirseas/Sed haecfrivolsi
    etfuriosa sunt, et insaiiieiiiibiis insanipra. Agnosct: In confessionedivinilatis Christi, crucis confetsionem
    non csse sitenlio premendam.
    ergo omniuiu Dominum, agnosce universiialis Deum.
    agnosce in trihunali Ghristi tributiaiPei. Ama vitam. Sed videamus tamen cselera quaesequuntur. Scri-
    ama .alulem uiam, ama a quo creatus es, iiietue ; nC bens ad Corinlhiorum Ecclesiaro idem, de quo su-
    quo judicandus es.Velis enim, nolis, manifesiandnii perius locuii sumus, doctor Ecclesiarum omnium
    ante tribunal Cbristi es , -et seposiia impielatis bla- Pauljis, ita loetitus esi>; Judwi, inquii, sr^na pelunl,
    sphemiai ac verbor«m infidelinm eaJiiiiena, si alitid •etGrtiscisapienti/un quwrunt: nos auiem prmdicamus
    putas tribunal Dei esse quam Chrisli, veuies antci £lmslmi crucifixum, b Judmis quidem seandatum,
    Iribunal Christi, et invenies ulique documento in- " gentibustmlem sUdtitiam, ipsis aulem qui salvi fiunt,
    explicabili ipsum tribunal Dei esse quod Gbristi , Judmis atque Grmcis, d C/irist«m Dei virtutem et Dei
    ALARDI GAZ/EI COMMENlrARlUS.
    . ? ¥ide hanc septeiiiiam inferjus explicatam. Paire geMta. Eccles. xxiv. fcjo tx oreAlttssimi prodti
    b Unde el ab Isaia, et ab apostoloruni prihcipe primogenitn nnU wfteim crealuran. N<mestatdemsic
    dictiis est lapis offensionis et petra scandali (lsaim inlelliyeadtitn, quod Dsns Pater sit foriis, et sapiens
    vni, IPetr-.a); quia in euin non credenles Judaei, et yirlule, aul sapisniia qenita, quia, ui Augustinuspro-
    de ejus passione et ignominia scandalizati, ipsum bal, vi ik Triiiiiute (Cap.2), sequeretur quod Pater
    sibi lapidem oilensionis (dccasionem et objefcluriisu* Mbetel esseaFMio^quia hocest Deo esse, quod fortem
    dahinaiioriis et perditioriiS] 61 petram scandali suo et sapientem esse. Sic S. Thomas in commenlario.
    viiioetedecitaie fecerunt. Unde ei Simeon ille justiis Et in prima parte, q, |3i*,art. 7 : Paler, inquit, non
    •dixitad Mariiun matrem e]us : Ecce pqsilus esl hic in esl sapiens Sapientta qttam genuit, qriasi SotusFilius
    ruinam el in resurreciioneriimultoruniiri Israet, et in sit Sapienlia, et sie P4'er ei Filius simul ianium pos-
    -i'ij-«_i;'_-slconiradimiir, Luc. n. Et Christas ipse sintdici sapientiq, non qtitem.Paler esl sine Fiiio;sed
    Matih. xi: Reatus qui non fuerit smndalizatus iswe. .™ f, Filius dicitur sapientiq Patris, quia saptentia de
    ," Sfultum quippe, ail B. Gregorliis (Bdrii. 6 iri' Pairb Sapiehfia. Uterque enim per se esl sapienlia, et
    Evang^), lidminibusiisiiin _si, tit pro hetriirtibuiAuctor simut «11/18-*»ttiss^ierjtia.fjnde Pater nan esi sapiens
    ulr.tBriiorerelui. Et iride cdhlra eum homo tcaridalum Sttpien.liaquum genuit, sed sapieniia qum esl suaes-
    sumpsit, "riiideei atnplius debitor fieri debuit. Nam ientia. Hacteiius S; TJiomas. Yerum Apostolns vide-
    tanlq Deiis ab horitiriibus digniUs Aontjrandiis tst, tur hic proprie spectasse humanitntem Christi, cttm
    Hoiitiriibuiet indigria .useepi.. JeSum crucifixum,Judwis quidem
    dicif: Pr-et/itxiniKS
    quajnip.pro
    * Po.suiit hcee duplicilef iritelligi, liimirnin de scandnlum, genUbusautem stultiliami el tamen eum-
    Christo ut T>_o,et de eodem ut hornioe; hOc est, vel dem Dei virtutem ei Dei sapientiam vocatisJudmisad el
    seciihdum ejtis diviriiiatem, fel secundtim humahi- Grmcis, id est, his «jui de Judaais et gentilMis
    tatem, %\ secuhauhl divihitatem, iHcitttrChrisius Dei fidem GtirisU conveithnlur, qui in carneChristi reco\
    Dei virtu-
    vifius,:'._iDM sapieniiti, f/_r quumdam appropriatio- grioseuril( varbaetsunt ejtisdem S. Thoma?)
    neni, ail S. Thorhas. Virtits quidein, iri' qmntlm per teiri-,per quain dmnioriessuperaniur, et peceata re-
    eitmPater oriiriidopetalnr: Jvatl. i: Omriidper ipsUm millunlur, el hominessalvantur. Christum ergo eliam
    et Dei
    facia"suiii".Sapienlia vere iri qunntriinipsurn Virbilm, Secundiim humariitatem vocat Dei virtutem
    quod est Fitiut, nihil est aliitd quam Sapiehtia dt sapieuliam, quia in ipso et per ipsum cruci afuxuni
    61 DE INCARNATIONECHRI3TI LIB. III. $t
    sapientiarii (lCdrinlh. i). 0 forlissiinum fidei Magi- ^ cabat, Judaeis quidem _candal»m, ^Ji^ a»M-im
    strurii^ cui flofcentiEcclesias parum etiam hocloco stultitiam. Sed tamen hpc quod erat a)Jis *cajpdalmn
    visuth est ut Chrlsluih Deum esse diceret riisi cruci- ac stulijtia, aliis erat virtus Dei et sapie>nli8.Pro
    fixum _dj.idisset,sciticetui ad exenissimam ac Vali- diversilaLeenimper6onaruni,er^tdiveri3itas...-J_iUiiiii;
    dissimairi fidei doctrinam eumdem quem crUcifixum et quod expers sani inlellectus et incapax yeri Jtjoni
    diceret, "Dei sapteniiani praedicarel. "Nonergo subti- diflidentia insipiens denegaverat, idial^aipsxks^ninia;
    lilate aliqua aut circuniiiibne verboruin usus est, nec recessus sacrum esse ac saiuiiferuffl jjdes _»8piefls
    In pr-_dicando Domini Evaiigelio crucis Cbrisli no- sentiebat.
    men erubuit. Ellicel boc scaudalum essel Judaeis,et CAPUTIX,
    stuliilia gentibus, * Deam audire natum, Den.raau-
    Apqs(j)licamprcedimiiomm aJmdmsttt §gninlm r*pu-
    flire corporeum, Deum audire passum, Deum audire dialam esse eo qup.dChrlis/lMrn
    Q'ucifi.mmD&ujH$5>e
    crucifixum ; non tamen ille propier Judaici scaridali eonftlerelur. ». .
    impielatem, virtutem pietaris suae non enervavit, aut Dic mihi ergo, bserelice, bostis jjujdera OJBJMPIB,
    propier alienre stuititiae infidelilatem fidei suaerohur sed luus roaxjme, cjij vcrtii;Dpmjfli*io&triifesfl (Ghri-
    Irhiiiinuit; sed palam, cotisianter, forlilereum quem sti, et cum Jud_eis scaodalum est, et stultilia c«j_i
    caro ediderat, homines occiderant, lanCeaperforarai, U gentibus, qui sacramenta yerassalutijiffctiUftnimre-
    crux distenderat, virthtem Dei et sapientiam praedi- jspuis scandalo, ct)storj,iifl tyoi)Sjjiig MvUdit»lS.iC«r
    '
    ALA8DI GA_j_I COMMENTAtllUS
    clarissime manifestata est Dei virlus et sapipntia. Hianim; in qtia proinde -undanluron«*ia wgutnent.,
    Quia quod siulttimesl Dei, inquit, sapieniius eit hoini- quibus utitur Cassianuset aliiPalres3 gd probandam
    tnbus; el ijtt&diit/irmajnest Dti, foriius est hvmiriibus. Clifisli divlnilaiem, ut merito ,bac de repluribus
    Hoc est, quod in Deo et liomiiie ChrisJo cruc-ifjxo agendimi hic fuei-il, int|„a totius-isphtaiibrii- cafdo
    ridieuluni ab bominibus putatur et iinbecille, sapien- versaiur. Porro ex bis salis inielligiiur fcaflc *om-
    tius est et fortiUs omni sapientia et virtuie humana. munjonem idioni,aiiirn\n duojjus consjsjiere. ^jto aut
    * Quod Denm audire natHm, corporeuiri, paSisuih,
    jproprielales divinae tribuunlur homioi, et filio bo-
    morluuBi, elc, Judais scandalum, gcnliiiiis auteui minis, ut cuffi tWcttur: hotno Slie Jes'u„ __t _r'_aior
    stuliiiia visa sit, id non aJiiindeprovenit quaui quod ceeliet terr^e, rex regiim, et Dofliinus itemiriatitiiim,
    mysterium Incarnaiionis non agnoscerent, nec v.ei- >seternus,.omnipotflnj?,,eic,;aut propr*etate« Jjiijfnaoa}
    lent agnoscere. Nam qui Christnm enihdem et Deiifn "tribuuiiitir Deo, et Fijio Dei, ut cum dicimus FiJium
    et homineni agnoscit, «"ubitare non poiest eumdem Deide Virginefoitdtii, criii-ifixuhi,mbfluum', eic. In
    Ct corppreuro pt bominem, et incorporemn ut Dc.uoi. uiroque autem gene.fi5tJuOMlservanda sunt. Primo
    Qiuodcum Judaei et gentiles uon caperent, et Nesto- inspiciendum quid secunduni quid dicatur, neaut
    riani haeretici pernegaieht, mirum noii est si Deum SermOhisabsurdlln.,' adi im'possll)iIitas, vel contra-
    non possent audire corporeum, p*s_uni, morlUUtn, rietas eogiieiur. Waih iiumaha de Deo dicunlur, sed
    quod ei Scriptura aperte tesiatHrj et cajholici non secundutii iutur«m Cjus huftiaftAiri';«tViiia IJilOque
    solum in syrobolo, sed iu quoiidianis eiiam sermo- attribuuritu.r honiinii sed.raiioue natura. diviiiae.
    nibus profiientur. Posiulat etiim hOc illa idiomaturo n Prolnde nulla oppositio aut contradictip tneluejida
    Cbmmunio theologis cantalissima, qiia. Sx iiniiate hie est, tamqoahi coiitrariorura de eodem enuhtiatb-
    personsein Christo necessario conseqnilijr, qiia fu, runi, quia nwi seeiihdtmiiderii de eedgin Ihielli^im-
    ui utriusque naturae proprieiates, Graecis /5ttb/i«Ta, tur. Secondo auejidcjiduui iu abstraeto an in con-
    de se invicem, et de una eademque Chrisli bypo- creto ponaiur id cui lit aitribulio. N3m ut vere di-
    stasi, seupersona, simpliciler ac veraciter enunlieli- eimui bominem illuro omnipotenlem, iia falso
    tur- Quod qui inlelligil, non mjnus credil Peum esse liuroaniialem esne oiiuiipoieitlein. IU*Mticet tere
    corpurehm, crucifixum, inoriuura, qiiftro Deuinesjse dicas Deum passum 4crncifiKum, mprtuuini nbn ta-
    jhominem, Verbuin carnein faclum, Filium Dqj fa- nien vere divijiitatem passadii *fji-ifi-am4 mortuam;
    eium ex muliere,'elc. (Vide Damascen. lib, m Orthod. quia pati, crucifigi, mori ad persoiiaiu speebnit qua.
    Fid. cap. 4). Nain si hoino, certe corporeusj passi- in concreio exprimitur, non ad rtaturam quaBJnabs-
    bijis, etc; si Deus, certe incorporeus, jiiipassibjlis; tracio et per mtiduni formae, Tertio jioiandum iri-
    ei proinde idem corporeus et incorporeus, passi- pjifia idioinata inveniri * jquaedam natur-e djviiiae
    lilis ei impassibilis, qiiod verum non esset, si pln- propria, quaedaui liumanse, alia pefsonae ex utr:iqu
    res in Chrislo essent personae, Sic enim natura cotn- npiura composilae. Nam fereare, oronipotentem esse,
    parauini est, ut numquam quod propriuin uniits et omniscium, aliaquc ejusinodi, solius nauira? divi-
    nalura? est alleri tribuatur, nisi communem ulraque nae raiiooe diGiiulur; pati vefo, famertej«itire, alia
    persoiiam vel commune subjectum babeat; oportet «jus genefis, sohus nainraj huroana. ratione. At sa-
    enim oinnia illa in unum supppsitum convenire quae- tisfaccre( redimere, medi-toreni es«e<pf opter utram-
    cumijue de una eademque re singulari praedicaniur. qtie naturaro Christo iribuumur. Naui el actirinein et
    Sicut noii diciraus in accideni';bus dulce album D passioncm &liq.uameomplefctJlhiHr;satisfaoere eniin
    essfij nisi cuin utraque natura dulcedinis et al- includit et niorlem j et moriis feffH2.aci.-n_ , quoruin
    bedinis idem subjeclum ac suppositum habent, iijud quidem in hatufam liiin;aiiam cadit, hoc vcro
    ul videmus Jn lacte. Alqui iiiiliiiin aliud s^ppo$i- a naliira diviua depeudet. llaque haec allributa, ra-
    lum , nulla alia persona in Christo fingi potesl, nisi (ione utriusqne nanirn:, in uuarn conferxintur hypo-
    aeterna persona Filii t>ei. Nani si earn hominis per- Slasiro;caeteraveroraljone alterius dunitaxat: qtiem-
    sonam esse dicas, sequelur, qund tisi alVsurdissiroiirn, admodum et de homine quaedam dicuutur ratiorie
    personam Filji Dei npn esse in ChristQ( vel exstin- animau iajjtuih, ut quod sapit, imelligil; quaedani
    ctam in ipsa Verbi Incariiatione, vel ab ea prorsus ratione corporis lantumj qood pingnis aut «naeUetUUS
    alienam. Igiiur siqut a priofl, ut loquuntur diaJectici, sjt; ^uaedam ratiojle utriuaqoe^ ut qnod Jrjquimr ,
    seu tamquam ex causa, consequens probaturin Chri- seribit, elc. Et bsecquaiJeibde idioinaium coiiiinuni-
    sio cominunio idiomatum ex unica ipsius hyposiasi; caliouein Christo Doniino,pru locibujus expliCatione
    ita vicissim, sed a posteriori, et lamquam ex effectu, ei arguritemi necessit_tey breviter <licia«int.
    demonslratur unitas personx ex communione idio-
    W JOANNISCASSIANl 64
    Pauli apostoli prxdicaiio, aut paganis stultitia, aut A tus. Ille quem Judaei insectati sunt, quem gentiles
    Judais scandalum fuit? numquid potuerat offendere riserunt, quem tu cum illis ipse persequeris; ille ,
    homines, si Chrisium, ut tu asseris, soliiarium esse inquam, qui et paganis stultiiia est, et Jtidaeisscan-
    hominem etiam ipse docuisset? cui enim naiiviias dalum.el libi utrumque; ille, inquam, esl Deivirius,
    illins.cui passio,cui crux.cui peremptio incredibilis et Dei sapienlia. Quid habcs quod agas ? claudcs
    aut gravisesse potuisset?aui quid novi vel inauditi fortasse aures ne audias. lloc et Judaei, Apostolo
    insePauli praedicaliohabuerat, siid passum hominem pradicanie, feccrnnl. Qnidlibet facias, Cbristus in
    Cbrislum esse dixisset, quod passim quoiidie in ho- ccelo est, et in Deo, et ciim eo, alque in eo in supe-
    minibus conditio humana tolcraret? Sed illud uiique rioribus, in quo et in inferioribus fuit, persequi eutn
    erat quod gentilis stultitia non recipiebat, quod Ju- jam curn Judaeis non potes. Sed facis unum tamen
    daica infidelitas respuebat, quod Chrisium utique, quod polcs, persequeris eum in fide, persequeris in
    quemilli, ut tu, soliiariuro hominem arbiirabantur, Ecclesia, persequeris opinionis impiae lelo, perse-
    Apostolus Deum esse dicebat. Hoc erat ntique quod queris pravi dogmalisgladio. Plus forte aliquidquara
    impiorum sensus refutabat, quod perfidorum aurcs quidam veierum Judae^rum facis : Chrisluro tu nunc
    ferre non poterant, in bomine Jesu Christo Dei persequeris, posiquam eum etiam illi qui persecuti
    praedicare naiiviiaiem, Dei asseri passionem, Dei B fuerant crediderunt. Sed minoris criminis forsan
    annuutiare crucem. Hoc utique erat grave, hoc in- putas , quod injicere in eum jam manus non potes.
    credibile, quia boc erat incredulum huinana?audien- Non iiiinns, inquam, non minus illi gravis illa est
    tiae, quod inauditum fuerat divinaecontigisse naturae. persecuiio, in qtia eum in suis impii persequuniur.
    ltaque securus es tali affirmalione atque doctrina, Sed offendit te Dominicaecrucis nomen, hoc el Ju-
    quod numquam praedicatiotua aut gentibus siultitia, daeos semper offendit. Exhorrescis Deuro audire
    aut Judxis scandalum erit. Numquam lu a Judaeis passum, hoc et genlilis error irrisit. Quaeroergo
    atque gentibus aut cumPetro crucifigeris, « aul cum tiiiiic, in qua ah illis parte dissideas, cum in hac tibi
    Jacobo lapidaberis, aut cum Paulo capite plecleris. atque illis perversiiaie conveniat? Sed ego pracdica-
    ISonenim habet praedicatio tua illorum offensionem. tionem hanc sacrae crucis, praedieaiionem hanc Do-
    Soliiarium hominem natum, solitarium passum asse- minica. passionis noii solura non imminuo, sed ,
    ris. Timere non poies, ne persecutione sua te illi quantum in voto est ac substamia mea, augeo. Hunc
    lcedant, cum tu eos tua praedicatione confirmes. enim qui crucifixus est, non solum virlulem ac sa-
    CAPUT X. pientiatn Dei, qua nibil majus est, sed eliam totius
    Quomodo Christum Dei virtutem et Dei sapienliam divinilaiis ac majestatis Dominum pracdicabo. Hoc
    asserat Apostolus. C magis.quod hic sermo meus doctrina Dei est, dicente
    Sed videarous tamen adbuc aliquid de hoc ipso. 4poslolo: b Sapienliatn loqitimurinter perfeclos: sed
    Chrislus ergo, juxta Apostolum, virtus Dei et sa- sapienliam non hujus smculi, neque principum hujus
    pientia Dei est. Quid habes quod respondeas ? quid smculi, qui destruunlur; sed loquimur Dei sapientiam
    babes quo te conferas? Exire hinc et progredi nus- in myslerio, qum abscondita est, quam prmdestinavit
    quam potes. Christus Dei sapientia est, et Dei vir- Deus anle smcula in gloriam noslram, c quam nemo
    ALARDI GAZMl COMMENTARIUS.
    • Suspicari posset quispiam Jacobum hic positum mortem obiit, sed vullu sursum sublato, genibusque
    pro Slephano protomarlyre, quem consiat fuisse la- flexis dixit: Obsecro, DomineDeus Pater, da illis ve-
    pidatuui, quod de Jacobo apostolo non ita liquet. At niatn, nesciunlenimquiti faciunt, cwperuntsaxain etttn
    huic suspicioni repugnat, immo eam penitus exclu- conjicere.Cumquelapidibusillornm obtererepergerent,
    dii, quoil nimis incongrne inter duos apostolos , et unus de sacerdotibus ex filits Rechnb, qni sunt Jere-
    apostolorum principes, Pelrum et Paulum, poSuisset miw testimonio commendati, voce emissa contentius
    Aucior Slephaniim niediumordine dignitaiis confuso. dixit: Quid agitis? Jtistus pro vobisDetimprecatttr.
    Proinde non alius quam Jacobus apostolus intelligi Atiamen unus ex illis, qui fullo erat, arreplo vecte,quo
    debet, qui frater Doroini,Justus, idemque minor est vestes.solebanl prentere, in capul Justi impegii. Iia
    appellatus, et priinus Hierosolymorum episcopus a vitam beaio et feliei martyrii cruciatu affeciusafflictus-
    B. Peiro ordinatus, de quo Paulus Apostolus scribit -- que amisit. Iia Egcsipr us. ldipsum etiani coulirmat
    ad Galatas (Cap. 1): Alium autem apostolum vidi ne- D. Hieronymu1!Josepl i testiinonio, quod apud ipsuni
    minem, nisiJacobum fratrem Domini. Et ejusdem est videre est. Vide eiiam notas Baronii ad Mariyrolo-
    epislola unica quae inter seplcm cannnicas numera- gium priino Maii.
    lur, auctore etiara D. Hieronyrao (Lib. de Script. b Sapieniiam interpretaiur Attctor vel ipsnraChri-
    Eccles. in Jacobo). At quom.ido hic insinuelur aut stum veriim Deum el homiuein, vel idem, et doclri-
    supponatur lapidatus, nonnulla difficultas est, cum nam Incarnntionis ejdsdem , qtiam Aposiolus vocat
    in Martyrologio Rom. e pinua templi praecipitatus, Dei fupientiam in myslerio abscondilam, qtiia nou
    confractis cruribus, et fullonis vecte in cerebro per- potest naiiirali ralione cognosci.
    cussus occubuisse dicaliir; queinadmoduin eiiani ex c Principes sseculi iuterpretalur Clirysostomus
    Clenienie Alexandrino refert Eusebius, lib. n Hislor. Herodem , Pilatuin, et Judajos , qui elsi nonnullam
    cap. 22. At hancdiflicultalem sustulit idem Eusebius, Chrisli cogniliouem habuerint, numqtiam tamen co-
    oslendeus bistoriam martyrii ejus ab Egesippo, qui gnoverunl esse Deum, quia si cognovissent,numqiiam
    aetati Apostolorumproximus fuit, uberius accuratius- Dominumglorimcrucifixissent(I Corinih. u); sic.uiin
    que descripiam ,. et quod a Clemente praeiermissum Aciis aii Petrus : Scioquod perigiioraiuinm fecisiis,-"
    esl, ab eo suppletum etexpressuin. Narrat eniin Ege- sicut principes veslri (Act. ni). Ambrosius interpreia
    lippusjacobumpriraode pinna lempli praecipiiatum: tur de da_uioiiibus,qui si vere Deum etUcdeinpiorein
    Et quoniam, inquit, dejectui in pnecept non slatim nossent, numqitam ejus mortem procuras.eul. D.
    «_• DE INCARNATIONEC4RISTI LIB. III. __
    l principum smculi hujus cognovit. Si enim cognovis-A figebant. Habent ergo qui confitentnr cum confllenle
    'sent, numquam Dominum majestatis crucifixissent Apostolo partem, habeas tu necesse est cum perse-
    (ICor. n). Scd, sicut scripium est, Quod oculusnon quenlibus portionem. Quid ergo est hic jam quod
    vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, dici queat ? Dominum maj'cstatis crucifixum Aposio-
    qum prmparavitDeus his qui diligunt eum (Ibid. el lus dicit: immuta hoc si potes; separa nunc, si va-
    Isaiw LXIV ). Vides quaro breviter sermo Apostoli- les , Jesum a Deo. Crucifixum certe a JmlaeisChri-
    cus quanta dixerit ? Sapienliam se loqui dicit, sed sttim negare non pntes. Sed Dominus majestatis est
    sapientiam quam perfecli tanlummodo sciant, pru- qui crucifixiis est, crgo necesse est aut Christum
    dentes saeculi nesciant. Dei enini hanc ait csse sa- affixum esse in cruce deneges, aut Deum affixum
    piciiliam, quae sit divino tecla mysterio, et ante om- esse fatearis.
    nia saeculain sanciorum gloriam praedestinaia; atque CAPUT XI.
    ideo eam bis tantum qui Deura sapiunt esse cogni- Evangelicis teslimoniiseamdem doctrinam corroborat.
    lam, principibus autem sseculi hujus penitus igno- Sed forte offeuditle quod tamdiu unius vel maxime
    tam. Causam auiem subdidit, qtia ulrumque quod Pauli aposioli tesihnoiiiis loquor. Satis mihi idoneus
    dixerat comprobaret, dicens : Si enim cognovissent, est quem elegit Deus; nec enim erubesco eum fldei
    numquam Dominum majcstatis crucifixissenl. Sed B meaehabere testem, quem Deus voluit mundi totius
    scriptum est: Quod octdus non vidit, nec auris audi- esse doctorem. Sed tamen ul acquiescam in hoc vo-
    vit, nec in cor liominisascendil, quw prwparavil Deus luniati tuae, qui habere me forsan alios qunrum ular
    his qui diligunt eum. Vides ergo quod sapienlia Dei testirooniis nnn arbitraris, audi perfeclum humanaj
    in mysterio abscondita, et ante saeculapraedesiinata, saluiis et sempiierua. beatitudinis sacramenlum,
    liis fuit incognitn, qui majcstalis Dominum crucifixe- Mariham in Evangelio prsedicaniem. Quid eniin ait!
    runt ? his autem cognita qui susceperunt ? Bene au- Utique, Domine, * ego credidi quia lu es Christus Fi-
    tem in mysierio abscondilam dicit Dei fuisse sapien- lius Dei vivi, qui in hunc mundum venistt (Joan. xi).
    liam, quia nullius hoc umquam hominis vel oculus Disce a muliere fidem veram, disce astcrna? spei
    videre, vel audire auris, vel cor pottiit cogitare, confessionem. Habes tamen grande solaiiuro; non
    quod majestatis Dominus vel nascilurus esset ex erubescas ab ea sacramentum salulis agnoscere, a
    Virgine, vel venlurus in carrie, vel omni afficiendus qua testimonium Deus non refutavit accipere.
    poenaeet contumelice passione. Sed lucc utique Dei CAPUT XII.
    dona, sicut nemo esl qui, cum essenl abscondiia in F,x B. Petri laudatissima confessioneChristum Deum
    mysterio, sapere umquam pcrse poiuerii, iia beatus esse convincit.
    est qui revelala cognovit. Unde quicutnque eam non C Quod si ancioriias tibi forsan personae majori.
    agnoverunt, necesse habeaniur inier principes sae- placet (quatnvis nullius displicere vel persona vel
    culi; qui autem coguoverunt, inler sapientes Dei. sexus debeat cui confessio sacramemi aucloritatem
    Non agnoscit ergo Deum in carne nalum, qui negat; facii, quia quamlibet condiiio cujusquam aut locus
    ergo ei vos non agnoseiti», qui negatis. Sed quidlibet minor sit, virtus lamen fidei nescit imminui), inter-
    faciatis, quamlibet impie uegetis, nos plus Apostolo rogemus tamen non incipienlem aliquem pueruluiu
    crcdimtis. Et quid Aposiolo dico? plus Deo credimus. cujus instiluiio rndis, aut feminam cujus fides for-
    Ipsi enim |ier Apostolum credimus , quem loculum sitan videatur incipiens, sed summum illuro ct inter
    in Apnstoloccrti suiims. Dominum majeslatis sermo discipulos discipulum, et inter magislrps magistrum,
    divinuscrucifixuihapriticipibus hujussscculi dicit; tu b qui RomanaeEcclesicegubernaculum regens, e sic-
    uegas, el illi negabant Deum se cruciliserc qui cruci- ut fidei habuit, ita et sacerdotii principatum. Dic
    ALARDI GAZ,EI COMMENTARIUS.
    Thomas in Commentario docet posse iulelligi de Roma Evangelii sui clavibus januam regni cmlestit
    Iriplici genere principum : Smculares, in.inil, prin- aperuil. Leo serm. 1 de Natali apostolorum : Cum
    cipes hanc sapienliam non cognoverunl, quia excedit apostoli imbuendum Evangelio mundum, distributis
    rationem humani regiminis. Philosophi non cognove- sibi lerrarum partibus, suscepissenl,beatissimusPelrus
    runl~,quia excedit raiionem humanam. Unde dicitur princepsapostoliciordinis, ad arcetn Romani destinalur
    Bartich111: Exquisitores prudentim el scientimviam imperii, ut lex veritatis, qum in omnium gentium reve-
    sapientimnescierunl. Dwmonesetiain non cognoscunt, D labatur salutem, efflcaciusse ab ipso capile per totum
    quia excedit omnemsapienliam creatam. mundi corpus effunderet. Ei Prosper libro de lngralis:
    a His verbis breviter confessa estMartha qtiidquid
    Sedes RomaPetri, quaepastoralishonoris
    de Cbristo poierat confiteri (Vide Maldon. in hunc Facta caputmundo,quidquidnon possidetarmis,
    locum), ejus scilicet divinitalem et humanitalein; Relligionetenet.
    nibil enim ainplius Pelrus confessu* est Matthaeixvi,
    cum Cbristus eura beatum appellavit, et super ipsum « S. Leo serm. 5 in anniversario : De toto, inquit,
    Ecclesiam suam se fundaturum promisit. Quin Peiri mundo unus Petrus eligiiur, qui et universarum gen-
    confessioni hoc etiaro addidil: Qui in hunc mundum lium vocationi, et otnnibusapostoliscunctisqueEcclesiai
    venisii, ul Ruperlus animadvertii; quibus verbis no- Patribus pmponatur, utquamvis in populo Dei mulii
    tavit officiuin ac mysteriiiro redemptionis nostrae, sacerdotes sint mulliquepaslores, omnestamen proprie ',
    qui fuil finis et scoptis advenius et iucarnationis Do- regat Petrus, quos principaliter regil et.Chrisius. Mu-
    minicae. Ad hoc enim venit Filius hominis, ul qum- gnum et mirabile, dilectissimi, huic viroconsqrlium
    rerel el salvum facerel quod perierat (Luc. xix). potenlimsuw tribuil divina dignatio. Et si quid cum .
    b Eusebius, lib. n Hist. cap. 14, de Petro loquens: eo communecmteris voluit esse principibus, numquam
    Salutaris, inquit, prwdicalionis verbo, primut in urbe nisi per ipsumdedil quidquid aliis non negayil.JJmne*
    C* JOANNlS GASSlANt fi*
    m»bt-*_rgo,dic nobi», quaesumus, pritieeps aposio- A idem esset ordoresponsionisqui erathonoris; etip.e-
    l_runr Petre, dio qt»emadmodum credere Ecclesia. antecederet confessiOne, b qui aiitecedebat aelaie.
    D_nn>uVtreartt?aequunt est enim m dkrceas nos-, do- Qaid efgo ait? c Tu e«, inqut., GAWstiwFMut>Del
    Ctor a<Bomiiro,;et aperi__>lwxbisjairaaffl, cujtis-cta- viw(Muith, xvt)i Simpfici et rnstrca ihterrogalione
    veta accephrti. Excludcomnessuffljdierrtescoelesteiw a\i cowfutamiamte itMhvhaeretice; rili' neoesse- est.
    doiwhfif,Bl'e-s'qtf'r per __nJierih_s.C_V_TITBS el UK- Dic-mihi^ qasesoy-uTii_-:
    ffltrfuerit^ cni Pe*lrus>
    ktarf e»
    clto* ifltranersa4rtu_'rrtMhiftturatfertej- qwia certurt spondit?iNegare:noBpotesGhri-lfini fnisse. hrterrogo
    est-tjfto*.jiulhre dstiBnrregiii tft-trateipelerit; nisi* cut ergoy Chrislum quem ivocas? fiominemair Denrir?
    clavi-i-tte 1iiTEccl-Siis csMo-atar[__Ilata}reseraritV lHjmroemtitique absqn. diibio; hinc enim omnis e«t
    Dic ergo quemadmodum credere Jesum ChrJstitta et- tua h-_resis, quia negas Gbrisiwto Filnwi* De*. Eli
    confiteri communem-Bforrrfimiffdebeamus.Respon- ideo etiam Mariam Chrislotocon esse,- noh<Theoto-
    1
    deWutfqhe.Ssbfte cMi&iQaW ifi_"__„s_fl.i ffhalk cdn dicis,- quia Ghrisli gettitrix-sit, non Dfery Glrri-
    \6fl!WMit„!T_oflfl!_rious_itvc«ii»'h-be„eq_-1itersmi stflm-ergo ta«tum: h_iftinem assevis," non Deirm,et
    egwil^fiMf etjhftessirs-?bege •Evattgetufmyc. rtew reqiii- iieo filium esse eiriwbomlnis, non %en Quid!efgo ad
    r-S^irg-mWirMsiTr, e^h^aswitfeSsioifem.meaiff; h*c respondit Petrus? Tt»ei^ inquit, Ghrisim Fi/ins*
    ii*_#illteh»b_«i j&Ts-Wrfm'ffleam, tfbf eVjnf-«8lon_wgiBei vivii Christum htmc qtt&r»lu Iiorninistan+umft-
    rotWmvjq-fcf cwrff pet&Hhstnwa1 gnimmttTtf si«e liufn esseass_Tisrille tejs*aiurFrliuTOHer.Goivis crc
    cbfti^s-WiWmtt ttsbes*,.„nr«erit_« _.t<per_Bti„_me» dafmhs?tibi, anPetro?hpiwor, ndn esiam iiBptjdenS,
    )p_#W»fes_i»i E»te_ri^; evatif_r»T_'idienobis ctfn* uir prseponere te audeas primo apostnlOrurm.Tametsr
    fesSIflttWff f dlfcsiMM* fttett apo_*eWihortfinerirrie qnid; est quod tu non ;audeas? aut fpieuiathnfldum'
    l_i4t„#c^le____- Stl J_5ui»j arr Dennf; Catnernih e* ap_.toiffm nonidesptciaSvqtirDeum negare potuisti?
    taft*u« _SSfr'(tt„_Tltj: „ft B_t FiHnfn'1 m-se-icarir? Ih--- Tues ergO, irrqnir, CArisia. Filins Detniv'u Nunfquid
    terffcgaTWi ergi» DWiniWJeSu Ctorfsfijqweni enm cre- litfc ambigui aiit dbscai^ialiquid in' se habet? Sim-s
    dSrtrhtfjqtt**»c?6'ifi%r-"rtt„res_edfecrp-ii, fcspomdif plei? tanttim est et aperta con-fessio',ChrrsimmDei
    ^ffl-SSpb-^oi^tfF&ress- tina»flt^u_ pro c_i„*- Filiom praedicati Negas fortasse dicttifflr,sed evange-
    Mis»!laarff^ntu-iff- MfKWttespmiio, q%_# ftabe- liSta testatur. Ari iheiiliri apostoliihi dicis? sedde-
    bat omnturfl mi:S-WWnWMi dff_ui.'r_Sif»na%_,ut t_st_bflis"'falsitas, apo_tol„nr felsirntis ttccusans'. Aiif
    ALARDI GAZ^.1 COlMENtARlUS.
    deWq%nyitiifdiosffb^ri^s-q^W^JPhminis^ accipienda, qubd Pelrus c*ief6s oittnes aposihidS"
    tur inlerrogat, et tami^&sffritoteipondenlium commu- setate anteeesseflt, sed qu_d pterdSqne: s„}temrCf-
    mreity qumrtifcn'humairwinlelligentHeambiguitas ex- fere omnest
    e Noiandnm primo Ijanc Petri confessionem e.x
    pficaiur.vAt.ubi quid hqb.eat•sensus discipulorumexi-
    gititr, prinius esl iri pomwi cdhfessiohe, qui pfimus" peculiari Dei revelatione soli Petro factam', eariidera-
    esvmap^tihcria^griiMi. sihiul a tribus divihis perSohi.' afpprdba¥am,uf
    q_'_'-
    ' Ed_«_«toacUTiii'ety ni Mof,'ivitiatns. Bbi pro' C observat Auctor sequenti cap.;. qu_e qtiidem reve-<
    Ecclesia,;.pro co(locatqr. lalio inier aliasPetri prserogalivas merijo annjime-
    <I..<e},lifri'^ipr_kiii..:Be_/e_iijy!in
    collaia^ehiendandura et reponeiidum puto. Qiiis enihi ratur; de qua vide Beljarminum 1. 1 de Rom. Poiiti-
    iie.cii c|iive_'regtit cds&fiim^P-triy lioir a Pefro, Sed fice cap. 19;. Secundo ridiandum Chfistn 11V• iirtefrd-
    a CfirrS# __H_t„s,'ttOh'cblbSc*'ta#?r ntei;foffft sic ex- gasse quetn dicerentliomines esse Frfiuro*liominis,
    potiatu»: Gte»i-»,iiid<e*»?p»iesta* lrgftndi atnue sol> id est, quid de se sentirenl, quejn se esse existima-
    vendi,!JcripL!4r.asinterpre.taiidi, i.t fidei coiitrover- rent; sic enini se Fiiitim hominis per humilitatem
    sias defihleiidi, a f*elfo utpfihiO Clirisii Vtciirid,vel sblebat appcliare, et de seipso loqtii iri tertia pef-
    pef*'FewSffr, Fn RcclesiSrMrocata _t re71.fav soha; Petriim vcro f espondisse in securida pef-sona;
    Videl_wiAii_«j<iinh««re-P_truroc-Meris aposto»- T« es Christus Fitiu» Det .itii,- quasi dicat :Tu, licet
    lis seniorem fuisse, sive coeieros apostolps ajlate s.is jSlius bnminis, et Filium hominis le nomines, es
    praecessisse, quod et sentit Beda irfcnp. i Joaiinis' tanifenet FiKhs Dei; nec alius in te lilius hominis et
    scfibens. EosTe-etiam nonnirHiqiiTprimatiMiFEeelei' Filius Deii sed unus et; idem hominis et Dei Filins,
    stePetro caflattfmdiiierihit prdpier aetaterh, quos' Quod potissimum vaietjContra Nestorium, qui fiJiuro
    refhth"ii-<Eter<niiU_ (Tom: lAnriil. sutratmoMf: JSas- liomrnis rn GhristO'separabrta FilioDei, lioc esl,
    /i^'mqiiM?.«p^areir<^^ qui prmio- duas m eo constiiuebatjpersonas. Tertio notanda hic
    imripntam iPetrodoltafmfy quod'senmi''cmteris;esset; pnlcbfa ahti-lie-is. Ghrislus rogat: Quem ilicunt ho-
    narittymdi&d'hwipectat, ms-invfiatii, eetteAridreqs mines esse FiliUm liomims? Petrus respondei: Tn es>
    najdto#i/tefwiori invomtionej etiriperfeofioris^viiief Christus Fitius Dei trivii Qiiantuin se deprimit Gliri-
    (pimricwlibisj-vtettionvPitrti ptmsfabaf: seatsi-divinh j) stus, lantum enm\exl«lfit Peifus: Quia omnis qui se
    consilii rationeni humqnw menti concessum.est ali- liumiliat, exditabHnn Poslremo nolamiiitftWc Chri-
    quando.per.s6iulian,.iit(i.iri qriaihdMiHu^ cqitsa stutwvereet prhprie tiei Filiumappellari, hf/e est,:
    prwcessissevtdeitir, ui prihceps emVimmcoi&tiMefoIur non adopltone, aut gratia, sed natura, ut diclum est.
    apostolorum, quod in professionejidei cwterisantecel- Cujus rei ceMissiimim<argnmentmn est, quod Petrus
    luit. PU"-1B-fohiliSVBf iniw«trs: ad Mnrlyrologium Cm-i8tumDei Filium appellans, loanni, Eliajj Jere-
    (56 Ntitieihlfi}rti(erthme J«a"imisOh*y-o_t»tniverba miae^-Valiis. pfopheiis! opiJotiat, quos neino neget
    sffrmtSWdBvS;:Aniirri»:^i^KMriar Petra mvitum in* fiHo8-;Dei*fttissegratta.iadoptioiiis et iusiificalioiiis,
    giMsts *.. Amtreufyeiprim^PetrnmadEvangetitcnt Cbristum ergo non: adpptivumi seii naturalem Dei-
    alteMt, itifi-Qkm__t*fl, irfrtoitj,mjhrtttWiperperamm^ Filiuin af pellavit; quemadmodum et apostolus Pau-
    teUigenteg;dnseftmi Pei*itrn'mtute<majorem'f«is& An- lus ffilHebr; i; ubi rpsum eum aiigeli» siccomparat,-
    dreri^MitetoAridfieith Petr&mrii#reni<foijw tesfirtw utsokts ipse haturairs pei PHiHSjangeji vero serti
    S. E^'feto«^s'ferWWf.i_ircusb>iii^^Barvjmus.-i^wiio et ministri dieaiittir, qui tainen alioqnl hlii Dei sunt
    qub_r_tf vtei^<Ahijr«ris<;attiiiet; ut eoar cemmod^ 5 adtrpiivi, et qdidem i>fieiiipui:
    r]-^'ileeT, imefprewmuri n.n videnmr ita^ ^
    60 DE INCARNAflQNECHRISTI LIH. III. 70
    de alio Chrislo aiiquo forsan hoc dicturii esse cori- A*Petntro, quse dicta alia coriseqtiuntur? E-t.egOyirrqw.,
    tendis? Sed novuro lioc prodigiosi comrhenti genus. tibi dic'0 : Quia ttt es Petrus, et sitper hanc petram'
    Quid ergo reliquum esl? unum scilicet, ut euiivet mdificaboEcclesiam riteam. Vrdes rpiod dicttim-Petrt
    quid scriptutn sit legatur, et vefum sit qtfod Iegi'tur-, Ecclesiaefides est ? ergo exlra Ecelesiam stt neeesse
    tandera vel vi vel necessitate constrictus, cum f„l_i-> est, qtti frdem Ecelesia- nori tenet. Et' thW,.irhjtiit
    taiem astruere non valeas, veritateiii iropughare de- DomiiiUS, dabo claves regni cwlormri. h<Eides; liam
    sistas. co-luih ni.ruit, fides ha?cclaves regnrccelesMsaCoe-w
    CAPUT XIII. qua. te mairean.. Introiee clavi-hujuSi
    B. Petri confessioa Chrtsto ipso veritalis-.testimonium pit. Intcllige
    accepit. januaro hori poteris, qui fidem-ebavisist;iusdenegastt.i
    Sed lamen quia summi aposloli tesiimonio usus. Et ptirtm,inquit, infemi nen pranalebnritadverjmmrlei
    sum, quo Dominum Jesum Christum cofam Deo ipse, Porlse iriferni, fidesest hsereticortim, imroo'perfidia.
    confessus sit, videamus quemadmodum confessioneni,- Quanium eriim a cceloinferria disrantj tantWBafeeo.
    . Deuih ConfesStts fuefit m qui negatv
    ejus is quem eonfessus esl approbarii, quia plus esl quiChri.lum
    mulio quam quod aposlolus dixit, si dictum illius. Qumligaveris, ihquit, in terfis, ligaiaerUffltecailiT;
    Deus ipse laudavit. Dicenti ergo apostolo, Tit ei. et qumcumquesolveris super terram, entiisotuimetiw
    Christus Filius Dei vivi, quid a Domino SalVatorc. S coelis.Perfecta apostoli fides potestatem qrjodafhimodo
    responsum esl? a Beatus es,"inquil, Simon Barjona. ( Divinitalis accepit; ut quaeligasset xek solvissei:in
    quia caro el sanyuis non revetavit tibi, sed Spiritus Pa- terris, vel ligata essent ih co_lesiibus, vel sol-W; Tu
    tris tnei qui in cailis est. Si displtcel tibi uti apostolii ergo qui contra fldem apostoli vehis, cum-Mgainmte>
    testimonio, Dei utere; laudando enim Deus qtiod di- jatn in lerris videas, superest ut ligatum quoque in
    clum est, auctoritatem suamapostolicodict&addidit: coelisesse coguoscas. Sed longum est ire per sin-
    ila ut eliam si dictum iilud apostoli ore prodiit, suum gula, qu_3 prolixissimam et copiosissimam disser-
    esse hoc taraen Deus fecerit qui probavit. Beatus es, tionem numero sui faciunt, etiamsi breviter strictim-
    *'"
    inquit, Simon Barjona, quia caro et sanguis non reve- que memorentnr;
    lavil tibi, sed Spiritus Palris mei qui in cotlis est. CAPUT XV;
    Efgo in apostoli dicto et Spiritus sancti, et praesen- Eamdem Petri fidem D. Tliomasquoqueppst reiur-
    Us Filii.efcDei Patris teslimonium vides; quid ergo rectionem Domini professus est,
    arnplius aut quid siroile reqttiris? Filius laudavit,
    Palef inierfuit, Spiritus sanctus revelavit. Apostoli Sed unura addere tameri adliuc fibi apostoli festt-
    moiiium volo, ut intelligas his quae ante passioneni
    efgtj diclum lotius Divinitatis est testimonium, quia
    illius necesse esfc hoc dictum aucloritatem habeat, C Domini acta surit, ea etiam quae pbst passionem
    quo auctore processit. Beatus ergo es, inquil, Simon suntsecutacongruere. Illap.us- ih cOnvetittrrridiscH
    Barjo.no,.quia caro et sanguis non revelavil tibi, sed pulorum Suorumclausis Dominus januis, cum veri-
    Spiriius Palris mei qui in coslis est. Ergo si Petro tatem corporis sui apostohs declaTare vohiisset,
    non caro et satiguis revelaverunt isla el inspirave- palpata Thomas aposiolus carne illlus , trac(„io Ia-
    rtiiil, jam intelligis quis irispiraverit libi. Si illtmi lere, exploratisque vulneribus, comperta penitus
    Spiritns Dei docuitqui Christum Deutnesse confes- manifestali corporis veriiaie, quid proclaroavit ? /)o-
    susest; videsquodttrspiritu daemonis dootns sisj minus, inqtiil, meus'et Dettsmeus (Joan. xx). Num-
    qui negare potuisti ? quid dixit hoc quod tu dicis? homo et noii Deus
    CAPUf XIV. Chrislus, et non Divinilas? Corpus. utique Domini
    B.^Pelri-coHfessiaiiemlaliusEcclesim fidem esse. sui letigit, et Deum esse responditv Numquid discre-
    Sed.tamen diclUm illud Domini, quo- coUaudavil tionem aliquam hominis et tfei intulit? autc' cafriem
    Ai,AR;DIGAZMl COMMENTARIUS.
    a ItLes^t, Ideo beal»s,es_, aii S. teo (Serrii. %in D versario) : Hoc, inquit,- oblihuif illa
    eonfessivyqmw<a
    Anniversarid.et serm. 2' in.Natqlj-apDstol.), qtti&Pdter Deo Patre aposlolico inspiraia cordr omnia hrimima-
    meus le-decuit, nec lerrem opinio lefefeilit, -setfinspi^ rum opinionum incerta. traiiscetidit,et jVmilaiempetrw
    ralio cxleslisinstruxU; ei noncaro ei Sdtiijuh, sed.iile quw nullis iinpulsionibus quuteretur actepit. In< um-
    me libi, cuiu&sumunigenilu.sri/iits, indicatiii. Etego', versa namque Ecclesia.Tues ClrrislusFHius,Dei vwi,
    sicui Palef hieus.tria\tifisid- quoVtdiePetrus dicilj et otririis tinyua ifme' Domiiimu
    iiiquitr dico tibi..-ho.c.esi,-.
    vit libi divhriiatem meiun, ita et egqnprdm ffSt fdcio confitelur magisleriolitijUsiiocis imbviiur.<Hmc frdes
    cxceUeutiatn.iuqin. :.quia lu es Pelrus, id esi, curii'ego diabolum vihcit, et caplivofum eflts vincula dissolvii';
    sim inviolaii.lispetra,, ego lapis attatdarh, qui facio hmcerulos mitndd iii&rit'cceio;et portwinferiadverstis
    utraqueununv,egd.fundairienlumpr.wierquod'tieiiw'po- eam prevalere nori ptissuht.'Tttntaeninrdivmtilusstrlidi-
    lest aiiud poneie; tamen lu quoquepetra:ei; qi.iawea latemunita est, nteariinec hmreticamitqmm^orruthpere
    virtute,solidaris,.ut, quw milii pptestaie' syrit propria , pravitas, necpaganapolntirHsuperare peYfidia,i
    sini libi mecnmparticipalionecoirimuiiia.Ei.super Srdric c E_ similitudlrie vOCutii'evior ifocstemiiiri^edi-
    \ petraniwdificab.oEcctesiamnieam. SiipSr liaytt, hiqiiii, tione etjam Pftriliniafra1 iW_p__r_'tj:m. pfo TiWtfo-
    l (orlilttdinem, alertium.px&lriiaritlethvtuvi, ei Edclesiw chon, vel; Graec. eM.d^oii', le^ereiars Thei_*oc_w,
    mew cozloitiferendq.siiblimiias.iit (Itijils feitfi.firmiiafe qu__vox, c'u_i -pud Gf_sf_o_ pToiI1*_f^itat_i!i_c_ntds
    cansurget.. Ra.ic coiifessioneni,portw.inferi ittitr tette- bitariahi accipiathf, neiftrd tmrim mdiosc seosu
    buntr marlis viitciiki nari ligabuiil; vq'xeniiii istti vix potest hhic ltfco; ceW-ftire/ Nahi*;ew^ojf*?erimsx-
    Viimest, etc. fiaeCS- teo, et tfuoesegiiutifur. ceritu in D_i, sf»_
    sigftifldflt-pm-feiitgffli
    b Ja eamdem senleniiam S. Eeb"(S_ntt. { iii Aririi- CfipafahJ, pehiiltiiyt
    & shiie!ri_3'diet_m e_t, q^iiwito NstM-
    11 JOANNISCASSIANI 78
    illam Theodochon, «t tu ais, id est, susceplricem * A primens, hoe tantnm quod didicerat tenebat. Itaque
    Deitatis nominavii? vel more impieiaiis tuae cum ille, ut tu forsitan putas, ruslicus et imperilus brevi
    qucm contigit, non propter se, sed propter eum quem te nunc responsione concludit, paucis sermonis sui
    in se receperat, venerandum esse memoravit? sed [Lips. in marg. sermonibus suis] conteret. Qtiid ergo
    •' subtititatem hanc discrelionis tuae aposiolusDei forle apostolus Thomas teligit, cum ad palpandum Deum
    noc norat, et elegantiam judicii lui ac differenliam accessit ? Christum utique absque dubio. Quid autem
    non habebat, homo videlicet rusticus et imperitus, exclamavit? Dominus, inquil, meut, et Deus meus.
    dialectic-. artis nescius, pbilosopliicaedisputalionis Nunc si poles, et Christum a Deo separa, et muta
    ignarus, cui scilicet inslilutioDoroini sui abunde suf- dictum hoc, si vales. Da dialeclicam disputationem,
    ficiebat, et qui nihil omnino sciebat, nisi boc quod da prudenliam mundialem, et stultam illam verbosa
    Domino docente cognoverat ? Et ideo sermo suus callidiiate sapientiam. Verte omnes lele in facies, et
    coelestisdoclrina erat, fidessua magisterium divinum contrabe. Quidqnid sive animis sive arte valeas,
    erat; disjungere, m tti facis, a corpore suo Dominum quidlibet dicas, quidlibei facias, exire hinc nusqnam
    non didicerat, et divellere a se ipso Deum penitus vales, nisi hoc quod apbslolus teiigit Deuui esse fa-
    nesciebat. Sanctus, sincerus, pius, innocentiam, pe- tearis. Et quidem si quo modo possis immutare for-
    ritiam, fidemillaesam,scienliaro incorruptam habens, B san historiae evangelicxprsedicalionemvelis, ut nec
    b sensum cuin aslulia simplicem, cum perfecta siro- corpus Domini Thomas apostolus coniigisse, nec
    plicitate * sapienliam totius mali expertem, lotius Christum DominumDeum dixisse Iegeretur, sed im-
    corruptionis ignarum, totitis haeretic-s perversitatis mutari quod in Evangelio Dei scripturo est nequa-
    imraunem, et qui formam divini magistcrii in se ex- quam potest. Cmtumeniin et terra transibunt, verba
    ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS.
    rius nolebat Mariam dici 6eoT_xov,sed Xpco-TOT.xov,nibil aliud sonetTheodpchos quam Dei susceptorem
    id est, Christi matrem, non Dei. 6E6TOXOC vero cttm aut suscepiriceni (Vide plura ad lib. v c. 2).
    accentu in antepenultim», id est, geniius a Deo. " Opportune hic occurrit Joan. Molanide hac voce
    Neuirum autem de cafne Christi dici posse, neque a aliisque notmullis nolaiio (In addil. ad Marlyrol. 25
    Nesinrio dictttm fuisse, per se notum est. At vero Febr.) : Non est, inquil, dicendum. Deitatem, media-
    6«o-uS_x-ff. ~«1 QsoS.xof, id est, Deum capiens, a torem, salvatorem, et similesvoces non esse Latinas,
    verbo eiixoiwu,quod est capio, vel suscipio. Unde quia smculoCiceronisLalinmnon eranl; sed agnoscen-
    stalim et propriissime exponiiur: carnem Tlieodo- ituni esl Chrislianos auctores locupletasse et ornasse
    chon, id esl, suscepiricemDeilatis. Sic enim impius Lalinam linguam hujusmodi vocibus, qum instituendw
    ille Nesiorius camem, id est, huinanitaiein Christi, eranl ad ea Chrislianmreligionis mysteria expticanda,
    vel Chrislum hominem iwn eeovoxov, id est, a Deo qum cmca genttlilas ignorabal(Vide Baron. in notis
    genituui, sed eioSoxov, id esl, Dei susceptorem et ad Martyrot. 9 Sovemb.). Augustiiiuslib. vn de Civit.
    veluti hospitem, vel 6.o$>6/>ov, id est, Deiferum ap- Q Dei cap. i : Hanc divinitalem,inquit, vet, ul sic dixe-
    pellabat, quasi alius esset Ciiristus homoa Deo, quent rim, Deilalem,nam el hoc verbouli jam nostros non
    susceperal, el inlra se gerebat, non unione hyposta- piget, ut e Crmco expressius transferant id quod illi
    tica, sedquadam dignitatis el amicitisepraerogativa e.o-nj-raappellanl. In qiiemlocum legeLudov. Vivem.
    eidem cdiijuhctus. Contra quam hae.resim,in synodo Uaec Mobmus. Porro (ut hoc eliam onere ipsitm ad-
    sunt canones, et snb anathe- eundi lectorem sublevem) nostros inlerpretaltir ille
    generali Ephesina edititertius
    maie sanciti, equibus sic habet : Si quis in Hieronymuin, Laciaiitium, Fulgenliuro, et addil haec
    uno Chrislo hypostasespost unionemdividit sola eas non spernenda : Grmciolim a e.foj, hoc est divinus,
    connexione,qum sit secundum dignitaiemvel auctori- subsiantivum derivabant estonjr, divinitas ; qtimvox
    tatem, et non polius, qum sit secundumunionemnatu- Chrislianis hominibustam laie patere visa est, quam
    ralem conjungens,anathema sit. Et canoii quintus : nomen ipsum divinus. Idcirco cum propriam iltam
    Si quis Christum hominemDeiferumaudet dicere, el Dei naturam appositiorevocabulo significare vellent,
    non poiius Deumsecundum verilalem, anathema sil. 6EOT»Ta nominarunt Athanasius,uterque Gregorius et
    Hoc eniin eeoyopovnomine, sicut et ©eoSo^ou,abu- alii Grmci,quod ipsis magis permiltebalur, ut Quinii-
    tebatur Nestorius ad indicandum personarum ex lianus ail, quam Lalinis. Sed nec Latini deterriti sunt
    quibus Chrisliimcomposiltimvolebat, distinctionem. arctis lingumrigidisque prmceptis, quominus et ipsi
    Siquidem Deifer dicilur homo qui non natura, sed di- Deitatem dicerent, naturam illam Dei significantes,
    vinilatis parlicipatione Deus est, quod Deum habeat qum Deo propria ett, necad alia egreditur, ad qucedi-
    sni cordis habiiatorem, et intiinum hospitem, quem- vinui et divinitat. tiam divinilas dicitur orationis,
    admoduiii pollicetur DominusJoan. xiv : Si quis di- _" libri, rei gestm,hominisel aliarum rerum; Deitas non
    ligit me, sermonemmeumsenabit, et Pater meusdili- dicitur, ticut necilla sunt Dii, licet esse divina possint.
    get eum, et ad eum veniemus,el mansionem apud eum QuocircaLalinosChrisiianmpietatis scriptores imme-
    faciemus.At quisquis est lalis, solus et nudus esl rito mihi Laurentius Valla in Dialeclica sua videtur
    hoino, Dei denominationeni sola participaiiouis ra- arguere, quod Deitale utanlur, novoquidem vocabulo,
    lione sortitus. Christus vero non participatione, sed sed inre prius nonusu Irita. Kam Grmcos reprehen-
    natura Deus est, et naluralis DeiFilius, Deus deDeo dere, quod verba suo sibi finganl arbitratu, hoc ett
    geniius.Non igiturDeifer, vel Dei susceptorappellan- anliquam Grmcia libertatemopprimere. SiC ille.
    b Cum aslutia, id est, prudentia vera et chrislia- 1
    dus est, ul contendebat Nestorius, volens istiusmodi
    appellationis oblentu veram in Cbristo negare divi- ha, quae opponitur prudeniia. caruis, quae inimica
    nitatem, et solam humanilaiem aslruere, quorum este Deo. Roni. vin. :
    utrumque iropium est et blasphemuni. Ex his patet Sapieniiam puto hic rednndare, ctim ad sensum
    haud temere et immerito expunctam fuisse voculam illum simplicein baccreferri possint de quo imme-
    imaginem,ut superfluam, et nescio quaenim ratione quave diale, ulet sequentia epilhela, Corruptionisignarumj
    incuria vel iroperitia inlrusain. Qtiid coinmune totius perversitatisimniunem,nempe sensum, in ma-
    carni et imagini? el quis carnem Christi Theodocbon, sculino; nisi quis legehdum putet, ignarara, ut ad
    fusceolricero Deitatis, iroaginemiuterpreletur, cum sapientiam referalur.
    73 M INCARNATIONECHmSTI LIB. III. f|
    varo Dei non prateribunt (Maltlt. KIV). Ecce enim A re sola docius crederes, qna etiam illiqui persecuti
    eliatn iuiiiCtibi ille qui ntinc [forte legendum tunc] fueranl credidcrunt. Sed lainen quia cceleslis signi
    tesialus est, Tlromas apostolus clainat: Deus est fteimiis mciiiioiiein, nstendam tibi riecnVo signuni:
    Jesus qnem lciigi, Dcuscst cujus membrn palpivi; ct qnidcni lale, cui nc damonesiimqiiaiii tontradixs-
    non eg i incorporalia tenui, nec iutraclabi.ia iraclavi, runi; duiii ipsa veiitaiis necessiiate cogente, licet
    non spiiiiiiiu inanii comigi, ui de eo lamum t-rcdar Jcsiini coriorenin csse ccrnereiil, Deum lanien,
    dhisse, Deuscsi; spiritus euim, jiuia Diinini mei qtiod crat, esse claniabant. Quid orgo ait Evange-
    dicium, carnem ct ossa non habel ( Lncm xxiv). Ego lisla de Domino Jcsn Chri-io? Bapthatus, inquit,
    corptis Dominimui tctigi, rgo carneni el ussa pal- confestiinascendiide aqua. Et ecceapcni tunt ei cceli,
    pavi, ego digilos meos iu locum viilncrnm inisi, et el viJit spiritum descendentemsicut colitmbamet ve-
    de Chiisto Dominome<>,qtiem palpavcram, procla- nientemsnperse. Et eae voxde cwlisdicens: b Hic est
    mavi : Doininusmeus et Dent meus. NOIIeniin novi Filitts meusdileclut, in qttomihi complacui(Malth. 111).
    iuier Chi-isiumet Deuin facere di-ianiiain, inserere Quidadhaec nnnc, haereiice,ais? diciumdisplicet, an
    saciilegas npiniones inier Jesum ct Deiiin noh>,di- persona diccntis? Nrc itilerpreiaiioue cerle indiget
    vedrre a se ipsn Domiiium ineum neseio. Facesse a inlelligcntia allociilionis, nec commendalione vcr-
    me quisquis diverea suulis.quisquis d.versa loqueris. B bortim dignitas alloquentis. Dcus Patcr ea qui dixit:
    • Egoaliud Ciiri.liun qiiam Deumcsse non uovi, hoc F.videuse-t quod dictiuiiest. Nuinqiiid aui lam im-
    cuni coapo-lolis meis teuui, hoc Ecclc.-iisiradidi, hnc pudeniem, aut lani sacrilcgam vocem proferre po-
    g>iililiu-|irn:iiic.ivi,boceiiaiiilibicliimo.CbiisiiisDeus leris , ut dicas tle iinigenilo Dei Filio nec Deo Palri
    esi, Cbrisius l)i-u-est. Aliud mens saua non semit, csse credeiidmii? Ilic est ergo, inquit, Filius meut
    aliud Jidessana ii'>nloqiiiiur,divellia sc Dhiuiiasnoii dilecius, in qno inihi coniplacui. Sed leutabis forsilan
    potesi. El CIIIIIIIique quidipiid est Chri.lus Deussit, dicere, ut esl denieniia,c de Verbo hoc, imn tle Clui-
    inveniri in Deo aliud non pnicst quaui Deus. slodiclnn; fuisse. Dic milii ergo, quis erat qui bapti-
    CAPUT XVI. zabatur?Verbum, an Clirisius?earo,ansp;ritiis?Ne-
    Dei Palrit de Filii dioinilaleprofert tesliinoniutn. gare iit qtie non potes Cliristuni fuisse. Iloino ergo
    Quiil ais lu nnnc, b.i-reiice?suliiciiiiitne lia-ctesii- ille ex hniniiic ac Deo natus, Spiritu sancio in vir-
    monii fidei, etiam sununiu infidelitati, an aliquid giueni desremlenlc, et virlute Altissimi ohunibrante
    adhuc adileiidumest ? et quid vel po>i propheias, concepius, ac sic homiiiis et Dei lilius, ille utique,
    vel po->t:ip>sti>losaddi polest, nisi forie, ut Judaei ut ncgare 11011 poies, baptizaitts esi. Si ergo ille
    qu»nilam cxpostulabaiit signum tibi de cn-lo, eiiam bapiizaius e„t,ille et nominaliis: qnia ille ntique
    tu dari pnstules? Sed peiemi hoc libi, illtid quod G < nominatns, qui bapiizaius est. llic etl, iiii|iiil, Fi-
    respnsiim lunc illisesi, neccsseest rcspnnderi: Ge- liut n.eus dilectus, in qito niihi ctimplactti.Numquitl
    neratio prava et adultera signum qnmrit, el signum dici signifnaniins aut exprcssius qnidquam potesl?
    non dubitur ei, niri signumJonm prophetw. Et vere Cbrisius b:iptiz.iliisesl; Chrisliis asceudit de aqna;
    sufficerc lihi signum lmc vcl cmn Jud.tis <rucifigen- Chrisin baplizato c<eliaperti stint; propter Cbristum
    libus puteral, ul Dominuinnostruin Deum cliatn hac colintiba dcsreudil super Chrisluni; iu corporali
    ALAUDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
    » Alium inalirodicere qnam aliud. Nam alius per- vidit poteslas, non discermt miernitas.Hic esl Filiut
    fonain, alind initnram pr<>;.tiedeiiolat. m siiricriu. meus non adoplivus, sed proprius; non aliuitde crea-
    tislensiiniesl. Unde iiliunidi>initis Fdiuni a Patre in lits, sed ex me genitus. nec de alia nntura tnthi
    diviuU, id e.l. aliani persouam, nou aliiirl, id csl, fttctnscomparabilis, sed de mea essemia, milii nulus
    alius iiiiliira-, 111ducei S. Thoinas (i p., 17. 51, art. mqitatis. Iltcest Filitts nietis, pei quein omuia facla
    _.). Pnrro Ne.^tiuiiis aliuni Christum qiiam Heum siinl, el sine qno factnm est nihil; qttin omnia quw fa-
    aslruebat, quia iuiriim linmiueiii, 1.011Deimi agno. cio, simul et fncil; et tjttidfttidop ror, inxepnrabittter
    S<ebai; cui ciuitrailicen* Auciiii'11011 :<liiiinesse, sed mecmiiatque itidiffsrmteroperalur. In Putre enimest
    111111111ci euiiiilenictiui Dcn. et ipiiin D.-tiniesse. cx Fitias, el in Filto Puler, nec umquam vuitas nostra
    vci-hisThoiiia: aposioli osiendit. Nam sei-iindiimbu- diiittiinr : et cwn alius egn sim, qui genui; alius ille,
    niiuiiiinii.ilui-aiilnegari uoii pmesl Clirisliiin aliud quemgentii; 11011 alin t tamen de illo tobis fas est co-
    esse q.iam Detiin; nliiul, iuquaiii, iil csl, 11:111 aliam, W gilare . qttamde me senlirepossibtleesl.
    p:iia liiiinin 111; 11011taiueii alium , id est, aliaui c Ad inilciKliiinambiguiiaie <isiccnn-lnicnda IITC
    per-onaui. synlaxis : Hu^ diclumfnissede Verbti,nnn de Christo.
    » 'Ouiojftou 0 iyairwTof,q.d. Filins ille mpus; ille, llui', iiiMupeoraciiliim Pairis, Ilicetl Filius meusdi-
    iiiipinn, c arissiinus. O-lcinlil i-iinngemiiio arlicnlo lectus. Vcrlium autem persoua Filii arcipilur, qiiam
    se n»ii «le qiiovs. sed ile iialurali, <lc unito.de Ncsioiitis aCbrislo, sen rcrsona Christi scparabat:
    a-teino, de >-ibiirqiuli Flio loqui: 1 1 cu-ieri lan- sic vafer ille, cutn a Patribiis orlhod .xis premereiur,
    I11111 adoiilione lilii MIIII.Iia M.iltloiiaius.Pleuius id eorum .it^umcuia clmlcre Siitaijcbat.C11111 enini if.ia.s
    cxplii-.iiS. Leo iiiniiifex st-rui. <!>• TiansJiguiaiinne in Chrisio persouas disiicgnerci, qua-cuimjuee Scri-
    Dniii. : Lnlum, iiiquaiii. ei mul iplex lestimofiiuitifuit, pturis :>dpiobxiidam.Chrisii diviiiiiMeinohjicich.in-
    et plus in rerbtirtiiu 1irm ... qmm in mno vocs uuili- lur, ci 11011 dc Cliristo, Sedde Verhn Chrislum inha-
    tum esi. Uicenleenim Patre: IItc est Filius metis di- bitanlc inici prctabaiur. Al hoc cfTugiiimNesiorio
    leclut, in qno tnilii cumplacui; ipsnm andiie. Nonne pra-cludilnr, cmn e Scripturis iiianif.siis-ime osten-
    etUenier atiditiimeti-: llk est Filius mens. cni exme ditur eumdcin csse Cbristiun, et Veihimi, ut bic
    et mecumes.se,sine lcmpor.ecst? qnin ncc.geiiitorge- oslendit Aiicu r, cl alii Palres.n.ienderiiiil, pioinda
    nile p<ior, nec qenitut ett genilore posterior. llic est de Cliristo dictaes.e, qu.c de Verbo dicta fatebalur
    Filius tneut, quem a me non separal dcitat, nen </i- Ne.torius.
    PATKOL.L. 7
    75 JOAWttS CASSIANI 78
    •pecie Spirilus sanctus asiitit; Chrisium Pater ap- A Filium descendissei, nec PaterFilium nisi vereFilium
    pellavil. Hoc si de Christo dicluin negare ausus es, declarassct : praeserlim cum his divinae nativitatia
    supercst ut nec b.ptizatum Cliristuin 'uisse, nec significaiionibus,quaenon solum vcritaiem pisc fidei
    Spiriium desceiidisse, nec Palrem locuiuni esse confirmareni, sed eiiami praviiaiera inipi.e opinionis
    conienilas. Sed urget lamcu et premit le ipsa veri- exeluilerent. IneiTabilienim divini dicii maguificen-
    tas.:, ui etiam si confiteri cani nolis, taiiien negare lia CIIIIIexpresse acsigiiificanier dixisset Pater, hic
    iion possis. Qiiid enim ait evangelisia? Bapiixatus esl Filius meus dileclus,,addit eliam illud quod secu-
    aulem coufanim aicendil de aqua. Quis Jiaptizilus tum est, dilecius scilicet, in quo mihi complacui.
    esl? Chrislus utique. Et ecce, inquil, aperli sunt ei Utiqiie sinut per propbciani Deuro foitein, et Deum
    cteli.Gui sciltcct, nisi illi qtii baplizatus est? Chrisio magnunijam prxdicaverat (Isaimix): ita hic dicens,
    uiiqne. El vhtit spirilum Dei descendenlemsicul co- Filius meus ditectus in.auo mihi complacui,insuper
    lumbamet venientemsuper se. Quis vidil? Chrisius proprii lilii sui nomen adjecit, ut proprietatem di-
    scilicet. Super quem descendil? super Christiun uti- viiue videlicel naiurae npiiiinum siguificaret adjectio,
    que. Et vox facta est de cozio, dicens. Dc quo? de el id ad honorem Filii Dei peculiariter pertineret,
    Cbristo scilicet. Quid enim sequitur? Hic est Fitiut quod niilli omnino homini coniigisset. Iiaque sicut
    meus dilectus, in quo mihi complacui. Ul omnia illa B illa propria ac peculiaria in persona Domini nostri
    propter quem facta esscnt, ogicndereutur, vox con- Jesu Cliristi luerunt, quod eoeli aperti sunl, quod
    secuiaest dicens : Uic est Filius meus dUectus, boc eum Dcus Pater cuneiis videntibus per adventantem
    esl dicere: ilic est propter qtiem cuucla baecfacla aique astantcm columham quasi nianu quodammodo
    sunl. llic est enim Filius nieus, propter liunc coeli sua teligit, et qtiasi digiio indicante monstravit,
    aperti sunt, propter bunc spiritus meiis venit ,.pro- dicens, Hic esl Filiusiineus: iia illud quoque pro-
    pier hunc vox mea facta esi. Hic est euiin Filius prium ei ac singulare,, quod peculiariter dileclus,
    meus. Dicens ergo, hic eslFilius meus, quemdesi- et peculiariter Pairi complacitus nomiuatur: ui pe-
    gnabat? illum ulique quem columba langebai. Quem culiarem utique naiurae signilicaiiouem peculiaria
    ergp columba tetigit? Cbristum scilicel. Ergo Chri- additamenta moiistrarent, cl proprietatem nngeniti
    stus Filius Dei est. Impleta est.ut reor, sponsio mea. Filii etiaro cognominum propiieias confirmaret,
    Vides ergo profecto, haeretice, sigiiuro libi dc coelo quam jain lionor signorum praeccdenlinrn conipro-
    datum: et quidcm non unuro, se.i et iiiulia et singu- basset. Sed jam libelli isiius finis sit. Neque enim
    laria? Ilabes enim unuro iu aperlione cccli, aliud in diclum hoc Dei Pairis aut augeri bumanis sermoni-
    Spiritps descensione, tertium in Pairis voce. Quae bus aul exapquari poiesl. Nobis de Domino noslro
    utique evidentissime omnia Christuro Deuniesse de- C Jesu Cbrislo Filio suo, satis per se ipse Deus Pater
    clarant: quia.euin et reseratio coelorum Deiiinindi- idoneiis testis eat, diccns, Hic esl Filius meus. Tu
    cat, ei descensio super eum Spirilus sancti Deum si conlradjceiidiiin bisDei Patris vocibus putas: illj
    approbat, et allocuiio Pairis Deuin esse coufirmat. a te necesse est contradici, qui eum evidciiiissinia
    Neque eniiii vel coelumnisi Doroini sui bonore pa- dcclaratione Filium suum esse ab omni mundofecil
    tuisset, vel Spiritus specie corporali nisi super Dei agnosci.

    LI®m QIMRTUS.
    ... i
    CAPUT PRIMUM. perioribus libris Dominum Jesum Christuni non prd-
    CAriitum-nt. carnit tusceptionem, Deumab wterno pheticis tantuin alque aposudicis, sed eliam evari-
    fuisse. gelicis alque angelicis testimnniis , cum in carne
    Consumraatis libellis tribus quasi (idelissimisat- atquein terra esset, Deum probavimus: nunc enni
    que Opulentissiniistestihus , uipole qiiorum veritas qni in carne halus esl, etiara ante carnis snsceptio-
    non hiiinanis tanlum, sed eiiam divinis tesliinoniis nem Deuin semper fuisse moiistremus : ut intclli^as
    locupleiata est, sufficere quidem nobis ad causae consentieniibiis et qitasi conclamaniibus sibi divi-
    probationem, per divinam auctoritatem abunde po- norum voluniinum leslimoniis, eumdem le in uati-
    terant; cum ipsa uliqne per se causa. scae auciori- vilate corporea et bominemdebefe credere ei Deum,
    las divina sufficiat. Sed tamen quia plena est bis quem anle naiiviiatem corpoream tanium Deum: et
    lestimoniis sacrorum voluminmn series ubi tot quem post editinnem Virgiiiis in corpore Deiini,
    testes sunt quot sentenliac,iimnp iibi ipsa Scriptura eumdem ante parlum Virginis Verbum Deum. Di>ce
    sacra quasi iiiiumquodammodo divini oris est lesti- ergo priuihin ab Apqstolo lolius mundi magisiro,
    moniiim: accmniilanda qua-dain adhuc puavimus, eum qtii est sine exordio Deum, Filium Dei, iu (lue
    non pro necessiiateapprobatioiiis, sed pro faculiale mundi, id cst, in temporum plcniludine, Filium
    rerum el copia : ut quidquid necessarium non esset hominisfactum esse. Ait enini: Al ubivenitpleiiiiudq
    defensioni. toiuni broficeret ornaiui. Ergo quia su- temporis,* mitit Deut Filiumtuum factum ex muliere.
    ALARDt GAZiEi COMMENTARllJS. ; ! ,
    •Graece iSajrio-TtiXf,proprie einisii, vel poiius legavit. Afisit, inquam, Filium non a icteparatum
    11 DErINCA«RNATIONE CIIRISTI LIB. IV. 78
    factumsub leqe(Galat. iv). Dic mihi ergo nunc, ante- £ oriinibiislicet, non liceat in se, et qui ntique in na-
    qnain DoniinusJesiisChii.tus ex matrcMaria nasce- lura deilatis ipsius id habet ul onniia poJSit Dciis,
    retrir, hibuit Deus Fdiurii, aut iion habuit? Negare in sua tantuni pfersonaid non habeaij iit sil Deus in
    tion potes quin babuerit: neque enim uniqham aut lioinine. Seqiieslralis ergo ac repudiatis Trivolis el
    sinc, pafre lilius, aui sine lilio pater: quia sicut ex CadtiCisterreiiaruni argiinjeiiialionum si61idiia'tib'hs,f
    patre filius, ita ex filio patcr dicitur. siinplici lanlunilnodo lesiificatioriiite riudaecreden-
    CAPUT II. dum est veriiati: el his tariiuni de DeOtcslibus fiiies
    Coitigit(x tiisqum dixit, Virainem Mdriam ariiiqtiio- acc.iminodiiida, quos Deus itiWn, et in quibus ipse
    rem ei majoremse Filium peperisse. de sc , ut ita dixCriin, praedicavit. jEqunni est enira
    Vides ergo qtiod, dicenie Apostolo, misit Deus Fi- ut de agriiiione illius ipsi cre„amus cujus scilicet
    litim suum , sunm uiique Filium , ui ipsius verbis totiiin est quod de eo novinms: qiiia aghosci uii.jiie
    utiir Apostoli, suuin Filium Deus uiisii. Neqneenim Deus ab homine iion pofuif, nisi agniiionetii sui ipse
    aut alieiimn aliquctn filium misit , quia sttum mi- tribtiisset. Et ideo justum est ul lotuin Credatntisde
    sisse dicilur : aul nmnino mittere pntuii, si non efat eo qliod iciinus, cujus est onine quod sciinus: quia
    qui iniitereiur. Misit ergo, iriqtiit, Filium suurri, fa- si ei non credimus a quo scimus, fit ut oriininonibil
    ctnm ex muliere. Ergo et quia misit eiim, misit qui B sciamus , dum ei noii crcdimus per quem scihius.
    erat: ei qnia suum misit, non alieiiuin uiique, sed CAPUT III.
    suum roisit. Ubi ergo illud est luum calliditatis ter- Ex epistola ail Roman. probal Chrisliab wterno
    renae argumentum : a Nemo anteriorem se paril? divinilaiem.
    Niimquidenim non antiquior Maria Doiriimis?niiin- Ilaque quia superiore leslimonio patuit, quod Deus
    quid nonaniiqtiior filia hominis,Dei Filitis? numquid Filium siium misil, el is liliiishoiniuis facius est, qui
    non anliquior deuique homiiie ipso Deus? cuiii uii- femper Filius Dei fuit; videamus an idem Apostolus
    que iiullus lioniinuni non ex Deo. Vides er°o quod alibi simile aliquid tesiimonio buic dixerit, ui luceus
    non solum, inquam, autiquiorem se Maria peperit: jam per se verilas , diiplicata tesiimoniorum luce
    non solum, inqiiam, aniiquiorem se, sed auciorem plus luceat. Ait idem ergo Apostolus : ilfisir Deus.
    sui, et procreans procieatorem suum , facta esipa- Filium suum in simililudinemb carnts peccdti (Rom.
    rentis parens: qttia quam promptum utique fuit Deo vui). Vides titique Apostolum nOn casu aliquid aut
    aativitaiem homini lribuere, tam promplum sibi; inconsiderata voce dixisse, ut id quod semel dixerat
    •jwamfacileul homincm nasci faceret, lam facile ut pracleriret? quia scilicet nec cadere in euin casus
    i<pseex hoinine nasceretur. Neque enim cii cumscri- aut inconsiderantia poterat, in quo plenitiido divini
    pta cst in persona sua polestas Dei, nt quod ei in C consilii et sermonis habilabal. Qui ergo ait : Misit
    ALARDIGAZ^.1 COMMENTARIUS.
    sed per hoc, qttodassumpsit naluram humanam, sic manos i, facius dicitur Cbristus ex semine David:
    lamen til asinu Palrisnon recederet, )estanle:evaiige- niiiiiruiii ui significaret Cbrisliiin non consuelo ge-
    lisla. qui ail: Unigenitusqui eslinsinuPalris(Joan. 1), nerationis roodo procreatuin, seil siugulari opere
    scilicelwteinaliter,ailS. Thotnas; el Joan. m: iVenio djvinitatis iu ulero virginali incarnaluih ct honiiiiem
    flsceiiriilin cmlum, nisi qui descendilde cmlo, Filius faciuin.
    hominisqui estin cmto:quia liceldescenderitpexassum- a Neslorii axioma, de quo superius (Lib. i cap. 2),
    pVionemcarnis, mansil lamen in cozlpper prmsenitam quo probabat Virgiiiein Mariani nou esse Dei paren-
    ditinitatis. Ilem emisil, vel misil eum in muiidum, tein, hoc forniiiio syllogismo : Ncmb aiiieriorem et
    noit ut inciperelibi esse, ubi prius non fuisset, sed ut ahliquioreni se parit: lieus e-t amerinr et antiquior
    ibi novuralione esset, qua prius non fueral, iii est,ut Maria : ergo Maria Deum non pep.-rit. Res| omlct
    visibilisntundoapparerel, indulus carne morlali. Qiiod Aitclor negaiioue majnris : quo veluii fiindameiilo
    explicanssubdil Apostolus: facltimex muliere. Id esl, subverso . loiuin corruit argtimcntum. Snnpliciier
    ex Maria Virgine. A_mmulier iii sacra S.cripluranon eiiim ei absolute falsum est, qm>dnemo anteriorcai
    semper dcnotut corrtiplionem, sed sextim dumtaxal se paril : qnia simpliciier ei absohne veruin cst,
    naturalem, ul patet Genesis lll: ASdiftcitvilDoihiifus Mariam pepcrisse anieriorem , quia pei erit Dei Fi-
    costamin mulierem. El riirsns : Mulier quam dedisti liuui Deo Pairi cita-leriiuui, ei proinde siiiiin aucio-
    mihi. Ubi sernio esl de Eva adhuc iniegra ct intaicia reni et crcatorem : quod exeinplum, licet singulare,
    viro. Nec dubita-.il Chrisius matrem snam miilicrem sulficit ad cveriendiiro illud axioina, quo Nesiorius
    appellare. Joan. u. Quid nvhi, et libi esl, ntttlier?Per p. niteliaiur : quod tamen si sano et legitimo sensu
    hoc eliam, ail S. Thoinas, quod diciturfactut exniu- intelligalur , catlndicani dociiiiiam dc inyslerio In-
    liere, destruitntur duo errores, scilicet Vulentini di- caruaiionis noii infirmat, sed confirmai. Vere enim
    eenlisChristum non sumij.isseirorpusde Virgine, sed dicitur, qund neino aiiferiorein se parit, niiniriim
    allulisseiltttd de cwlo, et per beaiam Virginem, sicut quatenus auteriur est: qiiomodo Mnria ahieriorcm
    per fisltilam ttt canatem transivisse: 'qiiod si verum se Deniii parere non poiuit, qualeiius aiiterior, id
    esset, noh fuissctfuctus ex muliere, ul tlicit Apostolus. est, anie ipsam, et ah aetemo gi-n.ius secuudiiin di-
    Hwcenimprwpositio(ex)causam materialemilctigitut. vinitaiem. Siropliciler laiiieu fateiiiliihi esi, Mariam
    llem error Nestorii dicentis bealam Virginemnon esse peperis-e anleiiuiem se, quia eiiimleui Dei Filinin
    tnuiremFilii De>,sed filii hominis,quod falsum esse in lempore pepeiil de se Incarn ilnin. Un<leinerito
    osienrtitnr per Itoc, qtttid dicil Apostolus: Misil Veus canit Ecclesia: Beuta es, VirgoMaria, quw Domnum
    Fitium suunt fucium ex muliere. Qiti enim fit ex mu- porlitsli, crealorem mundi; geituisVtqui le fecil, elc.
    liere. esi filius ejtts: Si ergo Filius Dei esl facltis ex b lla Lalini rommuniler , et est vulgata versio,
    mtiliere. icilicii ex beaia Virgine,mdnifesitimest quod Gr.cciauictn h o^oto.uKTt„iii:Similiiudiiie. Augiistinus
    beaiaVirgo e»i Mater Filii Dei. Haec S. Thoinas (In senii. 6 de VeVliisApostoli, utroque niodo legit,
    Commentar.), qtii et subdii raiionem, cnr Aposiolus queiiiadinodiimetCnssianus in hoc cap. Videcictcra,
    dixerit faclum ex mulicre, queinadiuoduniet ad Uo- in hanc senienliani alibi notata.
    79 JOANNIS CASSIANI 80
    Deus Filium suum in similittidinem earnis peccati; A ad salulcm humani generis protesiainr. Quod si
    idein ilcral, ideni inculcat iliceu.*: ili it DeusFilitim eviili-ntius declaraiiduin pulas, queui Fiiiuin ad sal-
    swim. Eximius uiique et admirabilis magisler: sciens vandos hoiiiine-i Dens niisciii, qunnvis proprius
    in hoc lotum penitus caiholicac sarraiiH-nium fid.i aique nnigeni us Dei Filius non nisi unus sii : et
    coinineri, ut natusin carnc Domiiius , ct mUstis cuui Filiuin siiiini misissc diciiur, iiiiigeniium utiqne
    e«se in liunc muiultim Dci Filius cre lereur , bnc siiiim misisse mnustretiir. Audi lamen Davi.l pro-
    etiam aique eliam clauiial dc-ns : Misil Deut plielam . eum qui a<l salutem huinanam missns sil,
    Filium suum. Ncc niiium si ad evaiigclizandiini Dei evidciitissinie desi;:uanlem. Misit, imiuil, > Verbum
    adveiituin peculiariter iiiissus sic pradici-.il, cum suum et sanavit eos (Psam.c\i). Nmnqiiiil veriere
    id ciiain antc legem lator legis ipse rlamaveril, di- liic ad Ciirncm p<>ie-?nt <ti<asad -ananduin hunia-
    cens: " Obsecro,Domine, provide alium qtiem mitlas nnin gemis honiincm laiuiiin a Deo missiim. Non
    (Exod. iv). Quod in Ilehraeoiuui vuliiuiiuibusmiillo poes miqiie : r<-i-lamaicniin libi cuui omnibns Scri-
    eviilemius legiiur : Obsecro, Doinine, mitle quem pturis saciis D.nil proi>hela, ilicens : Misit Verbum
    missurus es. Pius uliqne prnplicl.i , et tolius in sc suum. et sanavit eos. Vides rrgo „d s mandos hnmines
    generis humani aff clnm haliens, euni qui mitlendus Vcbinn iiii-sum e sc : quh liret per Christiim sa-
    a Faire ad redemptioncm ac salutem omnitiro eral, B niias data sit, Verbuni tnnen Dei in Christo fuit
    ul quam cclerrime milicreiur, qtiasi toiius a Deo quod pcr Cbii-luin cuncia sanavit: ac sic Uuiln per
    Patre bunianac carnis vocibus pnslulabat, dicens : sarramenluin liic:iriiaii<>n>s Cbrislo et Veibo Dei,
    Obsecro, Domine, mitie quemmissurus es. MLit ergo, facttis est Chri.-iuset Verlu.-inDei uuns ex re uiraqiie
    inquil , Deus Fitium mum in simililudine cnrnis Filius Dci. Qu«d ttliquc ai>osiolusJoaunes declarare
    peccati. Bcne cuni nissuin einn in carnc ilcerel, apcrte volens, Misit<inquii, Detis Filium luum Sal-
    pecciitum ab eo carn s cxclusit. Misit enim, inquit, ratorem iniiiidi (1 Joan. iv). Iutellgis <itioiuodninse-
    Deus Filium tuum in similiittdine curnis peccatt : pnrabili conni-xioneDciim hoiniiicinqiic<onjni.x.-iii?
    hoc esl, ul in vera cainis siiscepiione agnosceretur Christi.s euiin ui ex Maria nalus e-t, Salvator abs-
    verilas non fuis>e peccati : et quaiituin nd corpus que diihin appellaittr, seruiiduin illml, Quia nalus
    verilas intclligereiur : quaiiium ad peccatum, simi- est vcbishodie Salvalor , qui est Christus Dominus
    limdo peccati. Quia cum omnis caro peccalrix sit; (Lurw u). Ilic aiiiem ipiim qund iiii-suni est Ver-
    illc autem siue peceaio caruero habuerit , similitu- biiin Dei, Salvatorem iiomniat, dicens : Misil Deus
    dinero peccalricis carnis in se hahtiit, dum in carne FV.iumsuum Salvaloiem mundi.
    csset: veriialc aulem peecali cariiil, qnia sine pcc- CAPUT V
    n
    caio fuit. Misil ergo , inquil , Deus Filium suum in u Propter hypostalicamnlrinrque in Christonaturm con-
    timilitudine carnis peccaii. juncliomm, et Verbum Si.lrntorem. *'re hominem
    CAPUT IV. inciirnalitm, el Dei Filittm recle upprlluri.
    AVtundeprofcrt ejusdem seitlenlimlesiimonia. Palel ilaqne qttoil per Siiciaiiieiiniin iinili cuni
    Vis scire qnani bcne boc Aposiolus pnrdicarit, lioinine Yerbi fiei, et Vcrbnui <|iio.l ad saUamlum
    audi qiiemadinodum hoc in os Aposioli, quasi ex roissuin csl, Salv.lor dicuur ; ct S.dvaior in carue
    ipsius llei ore d fluxeril , diccnte Doinino : Non nalus, pcr \e>hi iiiique coii>orliuiiiDei Fibcs liun-
    enim raisit Deus Filium situtn in miinduni, ut jttdicet cnpauir : ae sic iud screla ulr:us|iie nominii ma-
    mundtim, sed ut ttilveturmundus per ipsum (Jonn. v). jesialc, quia uiiilus est cuui hoiiiine Dcus, c quid-
    Ecce ipse, ul vidcs, Doininus missum sc a DeoPatre qui-J c-t boiuo <t Detis , lotiiin peiiitus uuncupatur
    ALARDI GAZ/El COMMENTARIUS.
    « A<1hnnc modnin D. Hiernnymus in lsai-jecap. b Vcibiiu. bic suniil Auclor personaliler. sen pro
    vi: Jl/oyses,inquii, cui dixenit Dominut: Veni, miiiam pcison >Filii, cujus i>roi>rinmiwnien esl Vcrl.nin ,
    te ad Pharnonem regetn JEqypli. Et ille ail: Obsecro, ut ilot-etD. Thoma- (i p., q. 51, ait. 2) qund Verluiin
    Domine. non suin digmis. Provtdt tiliiim,quenimitlas: p.-r li)C.i)iiaii'>ncm1111--11111 esi ail s:<ii:ni.l.>s
    lioinincs.
    sire, ui in Hebneo legilur. Mhte, qitem inissurtts es. Non enini est atiud nomeii*ubccelo dalum hominibus,
    Non de conlentptu. >ed de humilitute respond.t. Suut in quo opurliai iws talvos fieri : ut «l.ciin- Aci. iu.
    jgiiur IKCCverba M ysis, quein bic Auc or legisJaio- D Eodeni iiioilo II. RaMius ex|iOii<-iiseiinilcui veisi-
    reui vncai, cmn a liomiu» niitu-rciur a<l populum ciiliiin : Moilnin. iiiqiiii, sulutix docet : De.ttsenim
    Ucbrseorum, et a<lregeni Pliiraoncin , scsc ab hoc Verbum,Itomofncitis, et niisws ul homo{namutDeut,
    lnmieie <t k-gatione olieund.i cxciisaulis; quasi di- incircttnucriptnt nt).omnis getieris unimarum vulnera
    Cerel : Mitle qtte-.nmissurus es, id csl , qucm nosii siinavil.el ctirrtipiitsmenlesinet.lumeireddiilil. I».i cm
    idoneuiii a;i hiiiic legaiioiiein, ei quein levcr.i utiiicre Hii-riiiiyniis V.riiiiin in i-ipru aiur ipsiiiuFiliiiiii.qui
    decrevisli. Sed h:i-c vciha per nllcg>>iiaiiii<iler|ir<-- IJIprincipioer.il Verbum.qui ui EvangeVosanal omwm
    tatur Aucior de Messia, qui miiienilus ciat ad re- languorem <( omneni infirmi.utem m plebe (Joan. i).
    denipli"iieni gciieris liinnaiii : qiii-niadmoilomi-liam Aiii per Veihum inieil'j:uiit iniperium seu volun-
    Ecclesia cadein vi-rhiiin «flicioec<i<>siasii<-o ad Cl.ri- liii-ni Dei. q a lamquaiu causa prun ipali siguifliat
    _ti ailvenliiin accoinm niiii, quem SS. piiniiiicba- et Psaliuisla llehraos in ile.-eno sanato.i a mor-ii ser-
    proplieia. aideiiii.osiuii. vniis ux>pi:i!i:<iii:ciiju-tiinili pentiiin . no i ;• scrpenie ici.eo, queui erexit Moyses,
    siml precatioiies ill i!, cl susiiri.i : Emire agiium, vcl aliqua aiia recrcala.
    Bemiiie , dotiiinutoremterrw (Isaite ix). Uliiiuiii di- c Kaiione coniiiiiiuioiiisiiliomalum, qnaea unione
    rutnperes cveles,el descenderes(Isuiai LXIV).Visila duaiuni naiiiianini in uiio codeiiu|iie supposito con-i
    nos in saluiari luo (Psal. csv). Usleude nobis, Do- sequiiur: ut snpe dicturn esj (Vidt cap. 9 lib. lt).
    m'm. [atiemtmn, ctc (Psal, LX-XIVJ.
    .1 DEINCARNATIONECHRISTILlB.lv. .. . , 82
    Deiin. El ideo idcm ApoMoIusbcne subdidit dircns : A tuni Apo-tolum complcctentem : Unus, iriqnit, Do-
    Quisquiscrcdideril quia Jesus est Filius D i, IJensin minus no-.terJesus Chrisius, p«r qttem cmnia (I Cor.
    ilto manel, et charitas Dei in eo perfecta est (l Joan. vin). Jc II bone, qtianla cst ancloriias in verbis
    |\). Illuiii vere |<ia:<licalciedere , illum plenuni di- lins ! ma eiiiro siinl qua. a tuis per le dicuntur. Ecce
    vina aserit charilale, qui JCMIIIIFilium Dci credit. h<c Ai>osioli..dicliim<|U-.iin pauris qnanla toniiilecli-
    Filiuni -lutcm D.-iVcrbuin Dei csse testaltir : a<:pcr lur ! Unus, iuquil, DoniiitiisJesus Chrutnt, pcr qtiem
    boc iiniim aique idem pi-nitus vult inieUigi unigcni- ontnia. Ntimquid ad pr.-cdicandumlanti inyslcrii s:i-
    lnni Ycrbiim Dei, et Jesiim Cbrisiuiii Filium Dei. ciaiiicnliiiii ali<|ii:icircumitione verborum usus est?
    Vis aiilem plcnius scire, quainvis Chrisius seciindiim aul id quod iutelligi a nobis voluit, longa»oraiimiis
    cainem vere cx hoinine liomo naius esl, lamen narralinne iraclavii? Unut, iii|iiit, Dominut notler
    propter ii.elTabilciiisacramcini unilalem, qua unilus Jesus Chrislus, per qtiem cmnia. Sim|>'ici lanlum et
    ciim De>>liomo esi, " nullam pcuiius inu-r Clnisliini lirevi lociitioue arcauum l.inlsc innjcslaii. edocuit:
    el Verbwn esse tlisiainiiin? Audi DoniiniciimKvan- luc scilitei fiduiia, qna sricbat seruionem siiiim in
    geliiiin, imirio | olius audi ipsiim desceiideuleiiiDcum. negotio f)ei longis argumeniaiiniiibiis uon egcre. ct
    Hwc ett, inquil, vita mterna, b nl cognoscantte sotum fidctn dictis sui.s diviniiaiein dare. Sola enim ad di-
    jerum Deum, el quem misisti Jesum Clirisum (Joan. B clorum confinnaiionem, rerimi suflicit demonslra-
    xvn, 3). Superius audisii vcrhum Dei :ul sanandos tio, qiundo pn>b:ilio in aucioriiatc direntis esl.
    honi ros inissmn e>se : hic auiein amlis eum qni Unut erjio, inquii, DominusJentis Chrstus per quem
    niissus sit, Jesuui Clnisiiiui esse. Scpara hoc si omnia. Considera nbi Imc de Verbo Pairis legeris,
    pnles : cuiii videas taniam imiiaiein Christi el Verbi quod de Chrisio legis. Omuia, inquit Evange'iiim,
    es e , ut non soluiii iuiiiuui cuiii Cbrislo Verbum , per ipsum facta suni, et sine ipso faclum est niliil
    sed eliam prop>eruiiitateui ipsam Chrislus jam Ver- (Joan. I). Apnstoliis dirit, per Christum umnia.
    buni csse dicatur. Evangclium dicil, per Verbum omnia': iniinqiiid
    CAPUT VI.
    repiigiiaut sibi sermoues sacri? uon uiiqne : sed
    Unam esse in Chrislo hypostasim. uniiin at<|tie eumdem iniclligi voluil ct Apostolus
    Sed parum hoc elucere forsitan putas: non qnia Cfiri-liim per qneni omnia rreaia tlixit, ei evange-
    parum liccat, sed mliilelitas lenebrosa semper ipsa list:i Verbiim per quod omnia fada esse menioravil.
    sibi eliam in luce tembras facit. Audi iiaque paucis Amli, iiviuam, qttid ipse de se Vcrbum Dci DeUS
    scriiionibus omne hoc uuiiatis Doininicaesacramen- pronunliarii. c Afmo, iiiquii, ascendit in cmlumnisi
    ALARDl G\Z._I COMMKNTARIUS.
    » Quaninm ad persnnatn atiinet , qua» nnica <>tC c No aiiduin hic utrumque verbnm , ascendil et
    indivuliia in Chisto : in qua proi <le nulla i>ntest desceudit. Ieinp>>riscsse nneieriii, nnn |>r:c>eniis,ut
    e-se. disiamia, i<le i, si-jiiiitii<>,<-l<listincii.>homin s ex Gra-ci*<mis aI, cnaSiGvxivf l xara€a;:undedii|'lex
    a 1)•<>,seu Vcrlio. Unus enim e*tChristns mm confu- euicrgit diriiiiilt.is, ii.tera de as<-eisu, alicra d« tle-
    tione tubtianl a, sed unttale personm, ait II. Aihaiia- sceiisu : d<-a^ceusn <|iiiileni, qnotnodo dicntur Filius
    sins. id esl. Cnri^ius, jaiii anle ascen<li-se ill
    b Abuiebaniur Ariani hoc loco , et ex e» colligc- Iimi.iiiis,
    cceluiii, CIIIIIhii-c Niiodcmo loqueielur, cnni m>n
    bmt Filiiim in n esse verum Denm, quia solus Paler ame qiiailr:.g.-siuuin dicm a sna icsiirrcctione ascen-
    hic veriis Dcns appi-llaliir. Qnilius 1'aircs v.ir is iuo- deril in <fle'uin: de il«s<ensii v.-ro, qimniodo dicaiur
    dis res|ioiideniin. Primo lerba illa : solum verutn dcsCeuils c de cado, qui ut D us oinnia repicl. ct
    Detim, iion rcsiringi ad P.-uiem, s<-<leMcndi etiam l<»iu-> nb;q»e est; <-tui ho<nn, anie coui-cpiioiiem
    ail Filiom per coiijuucii-Mieincopulaiivam. cnui sub- suiiin in icrlo iion f erii? Qne tlifii.uliat s aliier
    tlilur, Et qneiii nttisti Jestim Chri iiim : liiuic eniui s»|vi IIOIIpossiiKl. ni>i laicainiir eiiindeni csse Fi-
    esse oidineo verborinii: h;ec cst vii:>aeicriia, ui ic, lium hiimiiiis, el F.buin Dci : qui ibciiur asceiulise
    <-tqieiu inisisti. Jesiuit Chri-tii.n asmo can: vcriini iu cceuiii, aiitequam li:cc loqiiereiur, quia per in-
    D-n-ii. Iia Clirysnsloiiius <l Cyiillos in eum 1 eiitn. carnaiinneni ei uiiionem liyiiostaticatn lactiiin est,
    FaiiHor esi re-spinsio, persoluin non t-xcludiF.lium, ui IIOIIIOille Chiisius imipciei csse. in ccelo, uhi
    am Spiriiiiin sanc uro . q<iis»iii pcr-inmc ejosdem aule coiicepioneui siiam iion cnit. llnc euii» cxigit
    nalurii- cum P.iire ; scd excludi laniuinmoilo tlola illii iiliiiniiiliiin coiumiinicaiio, et II>IIIU:>i|ii.<<lain
    ei crn.iur.ii., qnac iiwi Mini v<»'i<iii. Qu>>daiitein r, alicrnaiin, ul loi|iiitur Uaina.cenus (Lib. Iil c. . Or-
    .-nlililur, ei qnem misisti Jestiin Chrisiitm. de Clnisto iliod. fitl.), qna- ex iih tini!<nehypost:>li<-:i rcsulial,
    dielii.n, iil lio i'ine, ul lnc sil sen-u-. Ila-c esi vita nl iliciiiio >'St.Quia igiitti- bomo ille Cbri^ltis, .-uiie-
    irlKriia , nl esl, via <t raiio purveuieuili :ul viiaiu qiiain concipeieitir, in roel ti"ii erai; ci po t con-
    a-ierii <»i,si i-ognoscamhoniines pei-fi.le n le Palrem «epiionem i>r»pler.hyposia.ic ni unioii.-iii, m ca»Jo
    S"liun veriiui Denm , id est, prae er quem n»n <sl f.in , in coeliiiiidicilur asceudisse ; <|iii.<si lniinaiio
    alius vciu- liens ; et pnciercu <ogni>scanl,eiinn inorc lnqii.iniiii-.quod i riiis in tcrra f<iit, <l<-i»<le
    in
    iinuiii M"<li:<l iicui Dei et hoiiiii.uin , qn.-in iniM-ti coelo esse c<jepI, i» <oelo :isecudisse d ciiur. E <li-
    Jesnm t.hrisluiii. Sic ililarius lib. lx <le Triniialc. vcrso auicm de coelotles<-en<lissedieiiur, quia qui
    Supponil auiem haec rc-poiisi.i id , quod <sl vcris- prius in coelo erat. in terra iiutein tamelsi eml,
    siuiuiu, particiilaui solum nou esse s ibjeelnni , sed taiiien iion videliitiir, sinnpia liuniana uanira iceuit
    atiriliiitiim, \c!,»l dialeciici I -quiiniur, non se leneie repenie iu lenis \idcri, perindc ai- si de <oelo <l«-
    ex parie sulij cii, sed piaedieaii; sen,<|uotl :<leu-. esi, sce<nlis-ei. Iiaque ejus dcsce»-io ei ascensin uibil
    non relerri »d Pairem, se<lad D.-um. Non enim cst aliuii quaiii lucarnatio, qua Fibus Dei bictus esi Fi-
    sensus : ut cognoscanl te Patnem. qtti solus es verus , lius hominis, el sic per coinn.uuiiationein idionia-
    fceus : scd, ul cosfiioscantte. qtii es ille Deus, <|ui luni Filius homiiiis ascendit in la-biin, et dese^ndit
    s ilus esi verii< Deus ; <iuid i i Graco tcxni cb>rius de ca;l<>.Ascendit. per exalt»ti»iicm biinianiiaiis :
    cxpritnilur : Iv».ytr/vinrxavi.« TOV f*ovova/»j5tv9v Qiiv. desceudii per huuiiliaiioiiciii divinitaiis : quia FiliUs
    «5 JOANNIS CASSIANI 84
    qui de eeelodeseendit Filiiit ItofSflmquTeit in catloi A Verbum Dei: ascendit aulem Filitis hominis : ipsura
    ; (Joan. nt). Et iteruin : Si videritis, inquil, Fififimi autein asCendisse dicit qneni descendisse. Ergo vi-
    hominit ascendentemubi erat prius (Joan. vi). Filiumi des quod idem et Filius bominis, qui Vcrbum Dei.
    liomiriis in coelo fnisse dixit, Filiiim homiiiis e coeld
    descendisse memoravit. Qnid est? quid mussiias? J CAPUT VII,
    Negato hoc, st hoc vales. Sed rationem dicli qnse- Revertitiir qd-prjoremconsiderationem,tit ostendal ad-
    versus Nestprioiios de honttne dici qnw sttni dimtm
    ris ? nop reddo: interim Deus hoc dixit: Deus boc• riaiurie'larAqiidmdeityposlasi dtVinwnaturai,ei&e
    locutus est mihi; verbuin illius sumniii raiio est. Deoe#qiimsiittihumaitmnatiirmtamqtiam de liypo-
    Removeo argumenta , removeo disputationes : sola( stasi.Intmtinmnwurw, propterea quod Ityposlasis in
    mibi ad. credulitaiem sufficil persona dicenlis. Non Christy.u.nica,et.tvnplex sit.
    licetmihi de fldedicti ambigere, non licet delibe- Et ideo secunduin divini verbi magisierium intre-
    rare. Quid mihi quaerere quomodo vcrmn sit quod pide jain el incunctanter ei Filius homiuis e ccelo
    Dcus dixerit: cum.dubiiare non deheam, qiiin ve- descendisse, et Doininus majestatis cruciflxus esse
    r*n sit quod Deus dixeri1?Nemo, inquir, asceiidit dicendus est: quia secunduiii suscepti corporis sa-
    in ccelum, nisi qui descendit de ccelo, Filius liomiriis cramenlum, et Filius Dei factus est Filius hominis,
    qtti est in cwlo. Verbum utique PalriS semper iii coelo B et in Filio hominis crucifixus cst Dominus maje_la-
    fuit: et qnomodo ille Filtuin Iiomihis !sempcr in tis. Et quid plura ? longum est de singnlis roultii di-
    ccelo fuisse nicmoravit? Inlellige'ergo qiioif enm cere: dies eniin me dericiet, si omnia quae ad hanc
    Filinm bominh esse docuit, qui semper Dei Filius rem afferri possunt, conquirere aut explicare tenta-
    fuit: cum utique euni qiii Filius hominis nuper ex- vero. Revolvenda enini hi<c volenti sacra Scripiura
    ttitit, in coelo semper fuisse ebnfirmei. Huc accedit otniiis, ac Icgenda est. Nam qnse sunt quae non per-
    majus aliud, quod eunidem Filium bominis, idest, tincant ad hoc cum omnia scripta sint propier hoc?
    Verbum Dei quod desceudisse de ccelo dixit, etiara Breviier ergo ac strictiih nonnulla dici neccsseest,
    Uinc cum in terra loquiiur, in roelo esse tesiatur. ul dici rios-int : et eiiurocranda quaidam magis quam
    JSemo enim, inqtiii, dscendil in cmliim, itisi qui de explicanda , ac damnis (ut ita dicam) dainna rcdi-
    caio desceridit, Filiitt hominh qui est iri catlo. Quis , menda. Cum propler hoc uiique convcniataliqna,
    quaeso, est qui h»c lnqnitur ? Chrisius utiqtie. Ubi traiiscunr, necCsse sit ])rope cuncia reliceri. Veriit
    anletii tunc erat cnra loquerelur ? in terra scilicet. ergo, inquit Salvaior in Evangelio , Filins homiutS
    Et qiiomodo se et e coelocum natns est dcscendisse; salvare quod perierat (Lticm xh). Et Aposlolus , Fi-
    ei cum loquitur, in coeloesse lestaiur: et eiimdem detis, inqiiil, serrito, tU omni acceptione digttus:
    se Filium hominis esse dicit, cum utique et e ccelo ^ quoniam Jesus Chrislus venit in mundum peccatoret
    rtisi Deus descendere non pottierit: et cuin in terra salvos facere, quorum primut egosum (I Tim. i) Sed
    loquitur, et i» coelo utiqiie nisi per Dei infinitaiem et Joannes evangelisia , In propria, inquit, venit,
    esse non possii ? Advene ergo tandem , el percipe, el sui eum non receperunt (Joari. l). Vides ergo qiiOd
    qund idein est Filius hominis qiii Verbum Dei; quia Scripihra alibi 'Filiiiih bominis, alibi JesuinChri-
    et Filius hominis dum ex hoinine vere nascitur; et stum,alibi Verbum Dei in mundtim venisse pr.rdi-
    Verbum Dei, diim idem qui in terra loquitiir, ma- cat? Intellige itaque a dissimilitudinem appellaiio-
    net Semper in COBIO. Ac sic humanai est iiaiiyhatls, num csse, non reruin : et in diversa nomiiiiini spe-
    qnod Filium se hominis vere dicit: divinae autera. cie h unam es.se virluiem. Nam licet venisse in
    inflnitatis, quod e coelo peniius non rccedit. E( ideo mundiim nunc Filius honiinis, i nunc
    . Dei noiiiiiielur,
    ,.,.>'(
    bene Apostolus inslar diviiiorum verborum docens: id est Verbum ; uiitts iainen tn utroque noiniiie
    Qui eniin, inquit, ducendit, ipse eit, et.qui ascendil desigiiat.ur. |
    super omnet cwlos, ut impleret omnia (Ephes. iv), et CAPUT VIIL
    ipsum descendisse riicit quem ascendisse. Dcscen- Hane, appellalionum
    • varietatem nihil prwjudicare
    ' •''''•>'
    dere autem e coelp non ppttiit, nisi y.erbum Dei. .-:'! <: diviriwpoiesiali.'
    '
    Quod uliquecuni in forma Dei esset, exinanivitsemet- Nam cum utiqne secunduin evangelistam is m
    ipsitm, formam servi accipiens, in similitudinemhti- muiidiim venerit per qiiem ipse faclus est mundus ;
    minurhfactus^elhqbitainvenlui\ut htimo: htimiliatip et Fifius hpminis'faCiu_iit, ejui esi niundi gj-eiiiar:
    temelipsum, facius qbediensusguead moriem, ntorlem Deus: noii ihterest quid in singnlis nonunelur, qui
    autem erucis,( Philipp. n ).' Descendit ergo e cmlo Deus in oihnibus ihlelligitur. Non prsejudicat enim

    ALARDI GAZvEI qOMMENTARIUS.


    Det. teste Apostolo, exinanivit semctipsiim formam nem, dum Filium bominis dicit esse in ccelo : qtiia
    servi dccipiehs^iri simitiiurlihemhomimiin faclus, et proprer' bniic uiilt-Jleni'npccss.1rioseqiiiiur, ut quac-
    habiiu iriveritusui hohio (Phit. n). Ilac rrgO seriten- cuniqiie vcre diciiiifnr "il«iFili»' Dei, etiam vere di-
    tiii. tria lia-c creilciida Clirisins indicat, nalura. cainur de Fili» linmiiiis ,]'ef conlra.
    scilicet hiiinaiiaBassiitiipi.-evcriiaiem , cum se dicit - * Id esi, personariiin, int NesiOriiisdpcebaf.
    Fil tfiii hoiiiinis; id est, homiiieiii; divin» ilem na- b Qiiam Grasci liyposiasim, Laiuii snppositum,
    turie veritatem, durn se e cwlo desceudisse, el in vel pershham;, Aucior supra, affini vocabulo, iiuije]-
    COBIO esse asserit; cum hsec loquebatnr in terra : et staiem appellal, id esi, diviniiaieni, seu divinam
    harum naiurarum in uuitaiem personae conjunclio- personam, |
    «5 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. IV. 89
    divinitaii dignatio, aut voluntas sua ; cum boc uti- A atqiie apostolicis quasi novis testibus usi sumus :
    que inagis divini<aiemip.am comprobel; quia quid- nuncde prophcticis"vcteribuS[_ips.'thwarj. de pro-
    quid voluil, boc fuit. Ergo el quia voluit, in mun- phetis veieres ] proferamns : admiscentes inierdum
    dum venit: el quia voluit, liomo naiiis.est: el quia antiquis nova, ut intelliganl omhes, Scripiuram
    voluit, Filius liominis appellalus est. Oinnia eniiiii sacram venlurum in carne Doniiriiihi, toio qno-
    sicut vocabula sunt, iia virtutes Dei. Non imniinuill dammodo suo corpore, quasi utio ore clamasse.
    in illo dissimiliiudn nominis vim poteslatis. Quid- Aititaque eximius iile et admirabilis tam munere
    quidlibet diclus fuerit, in cunclis uiiiiin est; sciliceli Dei dives, quath lesiimonio, b cui uni admodum
    in specie vpcabuloruin aliqua diversilas, non est in coniigit sanctiflcari anlequam nasci, * Jeremia.
    virlute nomitmin nisi una majestas. propheta , <*Ilic est, inqniens, Dominus nosier : non
    CAPUT IX. reputabitur alius prwler eum : qui invenit omnemviam
    Veterum Prophetarum aucioritale senleniiam haiic disciptinm, el dedit ewriiJacob ptiero suo , et Israei
    corroboral. dilecto suo (Baruch. 111). Post baec in terris visus
    Verurn quia haclenus evangelicis vel maxime esl, el inter homines conversatus est. Hic ett ergo,

    ALARDI GAZ.EI CQMMENTARIUS»


    a Oppnnit veteres testes, id est, prophetas, novis B Quomodoantem vernm sitqnod hic ait Anctor,
    quod
    tesiibus, sciiiccl apuslolis. Alia leclio quae hic liota- uni Jeremiae conligerit Sancliflcari aiitequaih nasci,
    tur, eodem recidil: DJ prophelis veieres; suhainjiiur nou satis expedio; et pulo foria-se iilud uni esse
    eiiiin, lestcs, et vidciur i.lludeie ad illud evaugeli-- obreptiiiuni, nisi de s;inciis veleris Tesiameiiti so-
    cliin : Omiiisscriba doctusin regno cwtorumshititis est lumiiiiidoloqiiaiiii. INamsisanctilicaiioncm proprae-
    homini qui profertde thesauro suo nuva el tetera: deMinntione et vocaiibiie'divina accipiat, ut iiiodo
    (M.at h. xui). exposiiiiuiis, ca cerie couimuuis ftiit oimiilnis pro-
    <b Jeremiam in ulero matris sanciiflcaitim fnisse phelis. Si vero de sanctiflcaiione iinerna per gratiam
    anie.iuam nasceretiir, diser e iradit Scripiura, diceiile Dei ii fiisain, ul videiur iunuere. consiai ciiam Joan-
    Doiuino: Priusquam te formarem in ulero, riovi te; et nem Daptistam eo inodi) saiict ficatum luisse, anle-
    aniequam exires de venire, sanctificavite (Jerem. i). qu >mna-cciciiir, dii'enie «ngelo : Ei Spiritu Stmcio
    Seil iitruin per boc iniellig:<tur Jercmias in uteio replebitnr adlmc ex utero malris sum (Lwmi). Ut iiilnl
    materrin sanciilieatus, id esi, jusiilicaius per infusio- d<:B. Virgine, niliil ileali.is sanctis diciilnr. Qu<>iiiodo
    nein grati.-eet ahhilionem pe.caii Origiinlis, queih.id- erg.) iini, id'est, soli Jercinia. contigil sanc.ilicari,
    mnduin de Joanne Baplisia cerlo creditur, id non aiiireipiauinasci?
    usque ade» clartim exploraiui|ii|ue csl. Q ia ile re c Unus ex qo.-iiiior propheiis, qui majores X*T'
    viii-inli siml ejiis loci interpreies. Certe D. Hiero- i\oyrn viicaniiir, di: quo, praeier ea qu;e in sacris. lit-
    nymus non aliiuJ saricnlicaii.iuis iioinine iiiierJigere leVi.-ilegiii.liii; st'1-iliit.Josep'iusAuiiq. Iib. \t c. 6.
    videliii- qiiiim pr:cdestiualioneiii ac specinlem Dei 7, 10, ei 11', Epiplianiiis de Vita el In;eriiu proplie-
    provideniiam, ct cousiliuui qno pravirdinaius fuerit Q tiirum cai>. 8, llicr nyiiius cap. i in Jcremiain, Au-
    Jereniias ail propbetanduin, sicut Paulusad evange- gusiinus XVIIIile Civu. cap. -3. Notniduiu vero liic
    liza diini. Siceiiiih expouit iliud : Anteiuam te for- citiii prnpbeliain suh iiomiue Jercmiae, qu.-i' lamen
    marem, eic. JVOH quo, aii, ante concepiionen , ul Itw- ex libro Barucli ile-iinpia e.^t, \\ noiaiur, propicrea
    resis suspicatur, ftterit Jeremius; sed quo prwscieiit etnni quixl Biiruch nolarius, ei scriba liicrii Jeremiai, ut
    fulttrumDominus,cuinecdnmfociajam fuclasttnl. s 'cun-• paiet ex prupbelia Jereinia; cn,p, xxxvi. Qn:e catisa
    dtiin iilud qnod Aposioltisloi\iiiliir: Qui vocdtil ea qtiw; iiiii, <ur coiicilin auiii|iia et Patres non posueiinl
    non eranl, quasi ea tjtimessent (Hotn. xiv). Quod autetrir Biiiuch iiominatim in cauone, qui lamen a Cainlius
    saitci'ficalurin uiero, juxta iltttd Aposluli dejemns ticci- concilii Trid.niini intcr sacros auclores. recipiiur
    pere: Puslgudin autem piuctiii eiqui me s greguvit de: (Sess. 4), quia niiniiiim huiic lihriim paricni esse
    utero malris mem,el vocaviiper graliqmsuam, ul reve- jiidicahani vaiicinioriim Jeremiic. Sic Cleniens Ale-
    larel Fitinm stihmiri me, ul evangelizaremillum in gen- x:ind. Iiii. i P,Kdagogii{Cap. 10). ciiat iinniine Je>e-
    libtis (Galatyi). Ita llieninymiis, indicaiis Jeieiniain miae iliud liaruch. iu : Audi, hrael, mutidala vitm.
    eoiiiodo sancliflcaiuiu, qno Paulum, id esi piaescitiiin Et iliud Barucb. iv : Bettli sumus, hrael, qnia qua
    el praeordinatuma D.ioad opus propbelicitm. Nemo piaccnt Deq inaiiifeila stinl nobis. S. tbsilius bl>. iv
    eniindixerit ['aiiliimintra vi.-cera nialernn fuisse.saii- ii[ Euiipiniu.iu, et S. Clirysostoinus in oraiione <7«orf
    ciillciilmn,id eSiiusiilicaliim pergraiiain Spiriius Sau- Chrjislussit Deus, addiicuiil lociini istiun Barncb. iu •
    ctiiSimiliier D.Aiigtisiiiius epist. 37, ad li.irdanuih: Hic est Deus noster., iiomine Jeremiae. D. Aiigiistinus
    Ilta, ihqnil, prinsqnam exirel de vnlva, sanclificii.lioje- xviude Civiiate cap 55, ciiansieiinidc.inlocmn, sub-
    reniim,quamquamnotintitlihocin typum Saloitiorisac- dil,: IJoc teslimonntmquitiam non Jeremim, sed xcriba)
    cipianl, qiii regenertitionerion eguit, lameiieiidmside D ejiis tribMurit,qui vocubuturllaruch. Sed Jeremiw ce-
    ipso prophetaaccipialur, potesi elsecvndumprwdestina'- Ltjirii-iushabetur. lia AugusiiiiuS;
    lioitemtioninconvenienterintdligi; sicut filtos Dei ap > Maiiilesiiiiiiesi baiic propheiiam loqui de verc
    pellal Evungelitimreqeneralos, ubi Caiphas cumde Dp- i)eo.lsr;icl, cui iion assintilabiiur, nediiin ajguabitiir
    miuodixisset: Exped.ilvobisiit unus moriatur homo pro alius ileu-s; qui iliscipljuani, id esi, legem iradidil
    popiilo,eliton lolhgens pereat,moxEvaiigetiumsectttum. . Israeli in nioiite Sina ; qui tandem in tcrris vistis esl,
    aajurixii: hoc autemaseihetipsonondixit; sed cttinesset eLcuiti.lioiniiiibiiscoiiversalus, scdicei homo laclus,
    poiitifexanni illius, prophetavit quid Jesusmprjturus Natnsi dc aiia appariiione loquerelur, qiuc nieilian
    eral pro gettte, ei non ianiutn pro genie, sediu fifiosDe* tibus angelis i'n assjimptis corporibus, vel per solam
    iqtii erant dispersi congregarel iiiiihum. Filios Dei ap- iiiiaginariam aut sensibileiu repraesentatioiieiii, lieri
    peUqVtlutique prmler Uebrmam yentem , in cmleris solei, npn diceret, Posl hwc in terrii visut est, cuin
    eiiairiomnibiis genlibiis conslilutos, nondiim fiSeles, niiilio anle legem daiani fuerit ipse iu terris visus et
    noiidnmbuptizalus, Quomodoeigo Dei filios, nisi se- cuiu patriarchis t-oiiveisitus. Loqiiiiur ergn de sin-
    cundumprmdestinationem,secundum quam et Aposto- ^ulari mysierio Iiicarnaiionis, ut SS. Paires cum
    lus'dicit, quod nos elegerit Veus in Christa aitte consli- Ca siaiio exponunt (Greg. Natian. orat. 36 «14.;
    luiionemmundi (Ephes. \).Iila aiilem inununicongre- Ambros. Lib. i de Fide c. _; Augusl. xviu dt Civ.
    gatie fdctura eos erai ftiiot Dei. Haec Augustinus. '• 33).
    87 JOANNISCASSIAM jtfl
    inqnit, Deusnoifer. Vides a propbeia Deiim quasi A Vidcscrgo qund liscc DominoJcsu Christo pecnliaria
    nianu indice oslendi, ct quasi digiti signiflcanic sunl: ct ideo nou repiitabiiur alitis ad enm, quia
    monslraii ? Ilic est eniin , inqiiil, Deus noster. Dic tinus in hac gloriaeac liealituiliiiissingnlariiaie Deus
    milii ergo, qnem Demn his siguis prnphetn innc ex Deo naiiis cst. Id crgo prophetica doctrinn tunc
    alque indiciis dcinonstrabai ? nuiiiqiiiilnainPalrem ? agebaiur, ut un geniius a ruiiciis Dei Patris Fdnis
    Et q iid in-cesseerat oslendi eiiin quem se omnes discereliir [Lips.in marg. diccreiur]; et cuin ad Fi
    nosse crcdebant? Nnn eniiii Judi-i Dcuin lunc igno- linin noii repmari Dcum allertiui aiidircnl, iiiitim
    rahant: quii suh Dci l<-gevivcbaui. Sed id agebauir utiqiic in Paire ac Filio Dcum csse cognoscercnt.
    utique,, m Filium Dei Dciiroimsccrcni. Et ideo benc Post hirc, inqnit, in lerris vistts ett, et cum liumi-
    propheia eum qui omncm discipliiiam invcnisset, id nibus conversatusesi. Vidcs quod evidenler hic ad
    esl, legein dcdisscl, videnduin in lcrrs, id esl, venius Iioinini ac nativilas desgnaiur? Nuiiiquid
    ventuniin in carne dieebat: nt qnia emn qui legcm enim Palcr umqiiam ,qiii non nisi Filio lanlum vi-
    dedi-sct, Denm csse Judivi n<>ndubitarcnt, cum sibil s e-se lcgilur. aul in icrris visus cst, aut in
    qui in carne veniiirus csset Deum PSSOcrgnnsee- carno ediiiis, HIIIinier homin.s cnnvcrsauis esi ? Non
    rcnt : rum cum mi<|iie queni legislatorem Deum ulii|iie. Ini>-lligisergo qiioil omnia ha?c de Filin Dei
    crederent, viileniluni inier boiuincs pcr siiscci lio- B dicin stiui. Nam ct cum vidintliini in lerris Deum
    neui buiiiaiiii' carnis aiidirenl: ci dem ipso quoqtie prnpheia dixerit, et alius prarter Filitim non sil vi-
    per prnphelain advcnliim propriiim polliccnic : Qttia stis in lcrris, non de r.lio Imc absqne dnbio prophcta
    ego ipse qiti loqtiebar, ecceadvtm ( laaim _n ). Ncn dixii quam de quo diciuiu postca res probavit. Cum
    repuiabitur eryo, inquit, Scripiura sacra, atius prw- cnim videiidiini miqiic Deiim dixerit, non de alio
    ter eum. Pulchre bic pioph.-ta pra.videns perversa h»c vere diccre poluii, hiiam qui vere postca visns
    dogiu.ila, oinneni sensuni biireticii- pciversitatis fuit. Sc<ltle boc salis liactenns, nunc ad ali.i irans-
    cxcluslt, tlici-ns: JVonreputabitur alius pneler etim. camus. « Labor, iiiquil liaia< propheta, /a<JorJEgy-
    Uic est eiiim UIIIISHcx Dco in Deum natus ; cujus pii et neqoliatio j£thiopiw, et Sabaim viri stiblimes
    jussione uuivcrsitaiis op-js sociiliim csl; cujus vo- ad te transibiint, et tui eriinl. Posl te ambiilabunt,
    luntas rcrtim nrius csl; ciijns impcriinn mundi f.i- vincli manicis pergent, et (e adorabunt, teque depre-
    brica e<>l;qui cuncta dixit, ei f.icia sunt: cuncla cubtnilttr; qnoniam in le esi Deus, tl non est praHer
    niandiivit, ci creata sunt. Ilic crg>>unus cst ad pa- te Deus. a Tu et erim Deus notler, et nesciebumus,
    tri.irchas 1 qucns, in propheiis inanens, ex Spiriiu Deus Israel Satvaior ( Jtaiw XLV). Qmun bene sibi
    conceplns, iiatus ex Yirgiue M.nia, iu iuuudo visus, divina seinper soripta conveniiinl! Superior enim
    itrer hoiniues conversaiu-, b alflgcus ligno crucis C propbela dixil: Ilic est Deus nos'.er; iste autcm , tu
    cbiiographum pcccaiorum , triuiiiphans in semet- es Dens nosier. In illn ntiijue divina ducirina, in hoc
    ipso, advcrsarias uobis iuiniicasquc viiiutes inorte liumaua confe-sio esi. A|ler personain tnagisiri do-
    oceiilcns, resurgenili (idem ouinibus tribuens, gloria centis, alier pcrsnmnii popnli cnnfilentis [ confir-
    sui corpuris corruplionem litiniana:carnis iutcriiiicns. inauiis ] cxplicuil. Pone bnim nunc doccntein quo-
    ALAKDIGMJEl COMMENTAKH S.
    • Id est. Deus naius. Undc in Symbolo dicimus : DetisIsrael Salvator. Qtiem loctim quoniam nnnnulli
    Demii de Deo, lumen de luinine, Deumverum de Deo Laiiua- <-loiucnti:c nimis >tudosi »ic vertuni, ul pro
    vero. Savaiore, Servainri-m tlicaut, a Salvainris voce ut
    b A'Imlit verbis Apnsloli ad Colosscnses n : Detens iniiiiH L iiina abiiorreincs, oper:e prctiiim i-xistunavi
    qnod adversus nos eral cltirograpliiimderreii, qnod J lannis Mobniivui ilocns-iini graveui <-tut lem su-
    trat contrarium nobis, el ipsum tulit de niedio. tffajens pcr hac re ccnsuram hic .iscriliere. Sic cniiit ille in
    illttd crnei, eic. Ubi cliirogrnphnui vocat ilelnluui , 3iiiioi:iti.niil>iis.'id Usiiiil-iluinad qniiiiiiin calend.
    seu re.iiiiin, qun se per csiiiu bgui v.-titi su<>squc|.o- Mnlii : V.ilde. inqiiil, ilcmirnr qiiosdam scriplorcs
    sicros Aiiam icieme niorii redilideint obnuxios , el init-rprctes seinper th-clinnre nonieii S.iJv.itoris,
    jnxta decrciiim liei ilinenl's, Quacumquehora come- qnia Cicer» .->iiin Vcrii-ninciione 4 : liaque non to-
    dentis, mone iiioriemiui(Gen. n). Iuin patronumhiijnsintulw.^edeiiamsot.ra fidi inseru
    c Verba suni acleroi P.m-is:<tlFilium in carnc ven- . plum Syracutis. Ilec quaiilum esi? ita magnum, «I
    Hiruin, ci vciiiio .Mcssi.unliiiinuin, qiiilin« cjus divi- " LatiitO uno verbo exprinii non possil. It esl nimirum
    niias inacifotc coinpr-baiiir. Adeo 111 D. llicronymus soler, qui satiiiein dedil. Il:ic qiiidein Cic.ero.Veium
    st-ribai liulliiniesse cllugiuina IKIHI-IS luijtis lesihno- ciiin aliud -it es-c S'-rv; turcin, nliu.lessc S ilvnioicm
    llii. Quimvi- eiiini m pt-ii-cedenlrbusloqiiaiur de Cyro (quoiJex dicto Cicerouis Jocu ••ousiat. ait ciiini eiiin
    rcge Per.-anini, lameii cx iis qtcc sub mio coiilexlu qni siilnleindat un>.Lat uOverbo i-xpiiini ii.>upo»c),
    liic cotscquuntur, patcl h cc noii ntl ('yruni, S<dad no» libnniiiis iitainur vocb s,ilvaio'is, qn:e t-ccle>ia-
    Cbrisiiim i-o-cr. I'crenil:i.N>tn. m aii II. Ilicr >iyinus, siicis M-iiptorbiis niiillo est usiaiior, ct ^alv.iloris
    qnomodo Cyri personm convenielillud: Vere ln es nos ri Jesu Cliri-ti clliciuui iiinllo si.nilicniitius cx-
    Deus, Deus abscondiius,Deut Israel Salvator? Ergo priroit. qiiiuiivocabiiiuniservaioris. Nec niagni facia-
    Deus, in qun est Deut, Dominut nosttr Jesut Chihtus miis Roberti Siepbani vcrba dicenli* : Salvalori- vo-
    reclius imell>gitur, et verius, qui in Evangelio/<•<?«•" cem. lamqiiampariim probain, eruditiores religiose
    tur: Egu tt Pater ttiiiimsntnun; el ego in Patre, el Pater fiigiuni, qui-niadmodiimet verlniin salvo, qn»d nec
    in me.«.t (Joun. x. xiv), Qui Deus apprllatur absccn- ipsum satis Laiiniiiu iiiilioiuil.llucusq<ieMolaniis;cii-
    ditus, proptcr nstitiiiipi corporissuc,amenlunt, el Deus jus senleniinm apjirnlial ct coiiimen<lal Baronius ia
    Jsrael St.lvitlor, quodinteipretatur Jesus. Haec lliero- noiis ad M:trtyiol»gium(9 Novembris).cialiacidem
    iiymtis. dociriiia; cunseniniica iiisiiper addit, qux leulori, ne
    d Ila D. Hicronymns cx Septuaginta. Ex Hebr.TO uimius sim, adtuuda reliut.uo. _
    •utera Vuj£au yatio est; Veretu «t Dm nbseondilut,
    69 DE INSARNATIONECIIRISTl LIB. IV. .0
    tidie in Ecclesia, sicut facil, Jeremiaui prophetanii A lendunt. Palara enim est quod eum nescisse se prius
    ac diremem de Domiio Jesu Christo : Hic est Deusi diciuit, post ii;ni<rantiam confilcnles, quem adhuc
    noiler (Barucli. 111); quid aliud uii pie tesponderetI nesciuut dcncgaules.
    cuncta F.cclesin, siciit facil, qnam itl quoil nliusi C\PDT XI.
    propbela ad Domiiium Jcsum dixit, Tu es Deus nos- Redit ad raticininm Isaim.
    tsr ? Iia til bci.e prajsenii confessioiii eli.im pra-ler- b Labor, inquii, jEgtjpti et negnliaiio jEtltiopiw, et
    la ignoiamia possit atljungi, dicente populo : Tu! Sabaim viri snblimes ad te transibunt (haim XLV).In
    cs Deus noster, el nesciebamus. Beue enim hi qnii his diversarum iiaiit-nitni vocnbulis ndrcntiiiii credi-
    prius, dxinoniacis supersliiionibus oetupati, igno- liiraruni geiiliuin signilicari, neiuini dubium est.
    rabanl Deitui, conversi nd lidem dicere possunl: Transisse autcin ad Clirislum genle., negire non
    Tu es Deus noiter, et nesciebamus. vales, u>poteqiiii: c noiuine C!ir.'sii->nit»iisimleplo,
    non lide tanium ad Domiiuiin Jcsuin Cliristutii, sed
    CAPUT X. eiiaro ipso noinine transieruiii. Quia cum idem tpiod
    Probat Christidivinisaiemlitmex judaizvttium Jttdma- suill vi.cenlur, d factuiu est quod er.il lidei opus ,
    rum perfi.Ha,lum ex confestioneiltorum qui aii Chii- noininis sacrameuiiim. At
    sli hdem coitveriuinur. let inqtiit. transibunt, et
    j} tni ertint: posi te ambulabunt, vincii maniiis peryent.
    Qm.d si ex Judicoruiii magis persona probari tibi Sicnt sutil vinciila coerciiinnis, ila sunl vincula chari-
    Idipsum ciipis, ciuisiiiera post i.ifelicem illam igno- tiilis, s "Ciiudiimillud qtiod ait Dniiiiniis• • Alfraxj
    raniiam et inipiain persecuiioucm rouveitentcs se eos in vinculiscltaritalis (Ose. xi). Vere enim m >gn:l
    ad fidein, el iignnsccnles Deum passm populos Ju- sunt b:cc vincula, ct ineflabilis charitatis, quihus <,ui
    dicoriim; et vide an rccie diccre possiui, Tu es Deusi alhg.intiir gaudeni catcnis suis. Vis scire hoc verum
    noster, et nesciebamus.Sed ego adtlo nliud , ul lihi esse? nudi aposioluin Pnuliim gauitetilein el exsul-
    non ex eonlilenlibiis l.inliiminodoJmbcis, sed elinin liint in vinculis suis, cum ait, Ob/ecrovos ego vimtus
    cx iiegaiitihusprohcui. Inierrnga euiin cos qui per- in Domino(Ephes iv). Et illud : Obsecro,cum sis ttilis
    dnraniadhucin sicrilegio Judaeoi, an sciaut rcl cre- ul Paultts t.nex, tiunc atttem et vinclut Christi Jetu
    dani Deutn. Siire utique se ct credere conlitehiintiir. (Ad PhiLiuoiiem). Vides .pianluui giudchnt vinculo-
    Atconlra inlerroga an credanl Filium Dei, ncgabunt rutii suoruui iueriio, ' quurum eliam alios piovoca-
    profei lo et b'a-phemabiiiii. Vides crgo iitioil de eo bal exciiiplo. Non diibiiun cst aulcni in quibns iuiiis
    lioc pro; heiiidixit qiiini Jud.ei clncsceriinl scn<per, cst Dnmiiiiainor, uuuiu csse Dnminicaevim-ulalionis
    ct adhuc iiesciuul; non de eo quem iitique ci cre- iiflcctum, secuiiduiu illud : Multitudinis antem creden-
    dere se puianl ct confueii. Kt iilco benc hi qui ex r tium erat cor unum et aaima una (Aclor. iv). Te,
    Judacisad fldem post ignoramiam veniunt, dicerei inqiiil. adorabunl, teqtie deprecabunlur, quoniam i»
    pnssunt: Tu es Dcs nosler , et nesciebamus. Reclei te est Deus, et non est prmter te Deus. Dictuni pro-
    euim " lii qui post ignorantiam creduut, ncscisse sei pheue Apnsioliis evidenier expusuit, diccns: Quo-
    dicuui, quem adhuc non credcntes sc ncscire con- niam s Deuserat in Cltristo, mundum reconcilianstitt
    ALARDl GAZiEI COMMENTARIUS.
    • Jnd.ri scilicet ad fiilem con\er-i qui, <b-p«siia t<ve Jurim cujtmdam, sive Joannis seclatoret,
    qui te
    id
    jgnornntia, e-i, inliileliliie. Chrisliiin Hciim suiiin quasi Christi Eccletite ccnfitebaiilnr; quin pont. ttno
    agiiosriuit, <
    <|ii"iiiamc:i nescichaui l ignorabant. di.nptVorutn nonine censebnmur. Tunc opntvti con-
    b D. Hicioiiytiius iu ciunnicnt.irio liu;us Inci : venientei (sicnt Luca tiarrante Acta testanlur) omnet
    Servisse, iuqiii.ej (Christo scilicei) JSqypium, et ditcipulos uno noinine Chriitianot appellanl, dnc r-
    JElhiopas, el Stibant excelsosviros el subliniesnemo nenles c. commiinidimipulorum vocabulo; el ttl tlivini
    dubitat, cum ei tident inundnm esse subjeclum.,et ex per Isa itm oraruti lermo complerctur, quo ail cap.
    paucaruni noiiiiiieniilioinini. qum Imbiiant in exlremis LXII: Serviemibut inihi vocabiiurnomcn uovum, etc.
    finibustenm, ctinctosrmlnrum curdineset omniit terres IJn-c Albniiisiiis.
    litlora e'tcrediiura perspiciul. Unrie pulchre quasi ln- * Viilgala edilio : In funiculii Adam Irahnm eos,
    borantibusin errore tdolotalriw. cessurelubor jEqypli in viticulischariinih (Ose. w). Ulii pro, Adam, Aqoila,
    nominalur. Nuitu enim gm* iia idololalrimdedila futi, Syinm.icbus, oi Sepinagiiila. et Theiilotiii, hoihines,
    et tam innunierabilin ponenta venerata ett, qnam D trniisiuleriiui, ui dicere«t: ht fttinculishominuintra-
    jEgijptw, de qua supra tegimus : Ecie Dominusascen- ham eos, in viitrulis charUatis, aii D Hieronynius.
    det super nubem levem, et ingredietur jEgypliun , et f Siiperflue anica legebalur : Quornm etiani alios
    movebuniur simulacra jEgypii a facie ejus, et cor Deut provocubatexemplo. Qiiorsum cnini hic D.u ,
    jEgyoii tabescetin medio ejus (Isaim xtv). ctim de Apostolo baec dicantur (ut ipsa syntixis et
    « lndepto pr<>.idcpin frequens apud Cassianum. verborom c«niexius docet) qni et gaudebat sii"i-iiui
    d Hoce-i,cxfideinChiisimiicoiisecmisiuiinomen viiculnriim nierilo , ei coriiin eliain exemplo alios
    Cliii-liaiioruin, quod e»t fidei et religionis symboluni provocabxl, scibcet nd paiicnliain ei iiiailyriuin i ro
    ct siicrainenliiiii, qun noiiiiue priuiuin Antioi hiae Christo sutieuiidiiin. lu basileensi edilione paii er-
    liileles cogiiominalos S. Lucis in Actis onniiieinorat rorc legiiur : Quorum etiam nos Dem provocabut
    (Act. xi). Qu:i raiione vero id accderii, S. Aihaoa- exemplo. Uiii ctiam oiniitilur tinus in verbis praece-
    sins in ornlione adversus Ariom iia exponit: Omnes, denlibus : In quibus unus esl Dominiamor.
    iiniiiil. qui credebant in Domino nuttro Jesu Lhristo, 6 Quomodo? inquh Ambrosius (In commentario
    non Chrisliani, sed disciputi tanlummodovocabantur: htijus loci) : Quaii tn vicario, uul legato, sicut fitit in
    et qtiia muli uovorumdogmaium uuctores exstiierunt, propheth, aui aliler? Non sicul fuit IHprtpheiis, iu-
    doctrinmobviantes itpostolicm. omites sectatores suos telliyi polest sic fttiste el in Filio; filius enim nnittra-
    discipulos nominabant; nec ulla eral nominisdiscretio liter est Pulru Dd. Unde dicit: Qnia Pwer in me ett,
    «fcr vem faitosque dUcipulos, sive Qhritii, Doiithci, ct eao in Patrc, Patcr eitim p.t \d intelligiiur.eiit in
    61 JOANNIS CASSIANI 91
    fllCor. v). In te ergo ett Deut, inquif, et non est A vator. Quamvis multis jam Scriptura et evidentibns
    pfdler ;ftrD.«s.!'Betie f-ropheia diccns : jn te esl signis, de quo loqueretur, ostenderel, exprcssit ta-
    Detis," nori iainuih euin qui pra.seiisessei, sed etiam men inanifestissimc in Salvaioris nomine Cbristi no-
    ruin qui essel in pnvsenii, monstravit, Iiabiluitem men, quia idero Salvator
    b: htique qui Cbrisius, diceiue
    scilic.ctab eo in qno ha1>il_ref, naturarum signiii-
    arigelo : Quia nqiut etl vobis licdie Salvalor, qui est
    cationem, iion uiiiiaiis abriegatione distinguens. Chrislut Dominut (Luc. „).' c Jesiim ehira llcbraice
    CAPUt Xll,
    Sqtvatoris appeliationem tiliter Chritto et atiter hotni- Salvalorem inierpretari nemini dubium est, sicut
    -::.?!'" •'"•'nibuiiribiitam etse. > • angelus sancia. Mariaevirgini proiestalur, dieens *
    Tu, inquil, Deut, et netciebamut,Deut Israet Sal- Et vocabitnomenejutjaum: ipse enim salvum fqciet
    ALARDI GAZiEI COMMENTARIUS.
    FiHip,quodupqtileorum substqntia. Ibienim est.uni- Thomae(52, p. 37, oxJ. 3), qnod nomina singutarium
    tqt, ubinulla ett dijffrentia; acper hoc invicetri suril, homimimcommttniterimponuntur ab aliqua proprietate
    quia'et'iniago."eVsiihililudoeoruhi tiitd cst, iit videns ejus cui nonienimponilui; vel a tempore,sicut impo-
    Ftiiurii, titiji.sedicatitr Pairem, siciil ei ipse Dominut nunlur itomina altqitorum sanclorum liis qni in eorum
    ail : Qui.videtme, videt et Paireni. Rec.te erqo dici- feSiitnascunliir; vel a cognutioue, sictticum fiiio im-
    tur.: Deuserql iti Chritlo, hoc ett, Puter1 in Filio, ponllur nomen paliis; vel altcuju* de cotjnationeejns,
    mundumrecoricilianssibi, eic' (Joah. xiV). Sic Ani- B SICHIpropinqui Joanuis Btiplistw volebanleum vocare
    brosiiisDeiihi Palrem in Christo, id esr, in Filio esse, riomine patris sui Zacliariam, non aulem Joannem,
    cf i er ipsum sihi iiiuixlnni, id esl, liiiinainiiu gcnus qttia nullus eral in cagnaiioneejtis qui vocareiur hoe
    i;t>Conciii»s-e:iuie||ig<-ns; qupd etantecedeni.ibuscon- n.omine,tit dicilur Lucafi; vel eliant ab eventit, sicut
    eruit. nbidiciiur: OihritaanteriiexDeo,quih6i recouci- Jotsplivobavil priiitOgenitumsaum tlanassem, diceits:
    lyavitsibijierChrisirini:Ubinianifesteilisiingiiilurper- Obbviicime fecit DeusomniumIsborum meorum; vel
    SOriaPanis crslcsiis a persona Filii, idcsi, Chrisii; etiam ex aliqna qualilaie ejns, cui nameti imponilur,
    ct gaier recoiiciliatus, Eiliiis rcconciliaiordesigna- sicut Geneiisxxv diciiur quod quia qui primus curessnt
    itir, Aiii lameii.aliier. exponunt, hoc modo : Erat est de uiero tnalris rufus eral, et lolus in inorirn pellit
    fieus t.riChiisio', idest.V inCiirisli hutiianitaie erat liitpidui, vocatiimest ntimeriejus Esau, quod iiiterpre-
    Dei-Fititis^hypost-iice iiniiiis. Proinile Deus erai in latur rnbeus. Nontinaaittem qiimimponuniur.aliquibut
    Sferis/b.videinreslac si, tb.cn.ttir: Deus er;at Clirisins, divinitut, semper significant aliquodgraltiiliim donum
    munilumteconcilianssibi ul Deo, et pniinde toii san- eis diyinilus dalum , sicttl Geiiesis xvn dicitim est
    ciissiiiia! triiiitali';, seti per se, id est",per sunin liii- Abrahw: AppelltiberisAbraham , quia patrerhrthutia-
    flKiWi-teVn.iixvi aiiieui ciimiriiinicatioiiisiilioinaliun riim gentium constilui:tlt..lil Mntlliaeixvi diciiiin est
    Htibiiiuiri;psi Dcomnndi reconciliatio, qiue esj.,opus Pelro : Tu es Petrus, ef tuper hanc pelram wdficabo
    : sicut alibi dieitur D-iis acqiii-i- Ecclesiam meam. Qnia igilur Cliriito hocniunrisyratim
    :CliriS,ii;nii,-t)iaiQris.
    visse Ecclesiaiii saiiguine suo (Aci.w) propier idip- Collaiume/ut, vt per ipsum omriessalvareiiiur,' ideo
    matiliWcoiiiiiiunioiieiii,qtin Jii ttt qu-jcpropria uniiis etinveriiehlervocalUtnetl nomen ejus Jestts,' id est,
    n'a!t'unc;siinl'<> alieri tribuanltir , oh iiniooeni hypo- -' Sulvator, angelo hoc r.omenprmnuntante, non solum
    SfcH.iciiin, ut snepedieiinii esi. Atque hunc seiisuin malri, ted etiqm Josepho, quieral futttrus ejus nulri-
    speciMS?e,.vi.deiur Aucior, ut palet ex texiu : eumque tiiis. lia S. Tbomiis. Secundo lioiaiiduniboc nbriien
    di.erie^iradit SVLen "his Verbis (i'ei-»i: 18 de Pass. Jesti Chrisio Doinino esse impnsitum tamqiiam pro-
    Dtifa.y: Ojipositottirins tettimine, Dtus in Christo piiiim nc personale, et esse nomen illud novum et
    'mundninstbi recoucilians(egebalur.Quod non nisi de siiigulare de quo Isaias pr-eilixeral (Cap. LXII): Vp-
    persona Filii intelligi potesi. cabiiur libi iiomenuovum,quod os Domiiti iioii.inarit.
    » 1)1esi, qni visibilis appnrebat, ut bonio; ted Qiiamvisenim mullos alios anlen hoc noiuine appel-
    etiam eiirn qui essetinprwsenii, id esi, Deuinin bu- iaios legiiniis, in quilius prpccipui sunt hi, jesus
    niaiiiiaie lateiiteui. Erat eiiim liuniaiiitasveluti teni- (ilius Nave, Ji.sue xi; Jesus fiiius Joseilei b s:i<erdos,
    pbiin diviniliiiis. Agg.ri i; et Jesus fiiius Sirach , ciijus esi liber qui
    ; b Id esl, disiinguens in Cbrislo nattiras, non per- EcclesiasLiciisdicilur: tameu si ad rein ImcHorciiie
    snnas. Ciimeniin ila Cbnsiuni lioiiiineinalloquiiur : signiflcatam atiendamhs , certuni esl soli CbrUio
    Inteesl />cus, «ignilical in Clirislo aliain esse na- Doniiiioiioinen hoc cohyenire, eique proprio el sin-
    liiraio Deilalis , nliatn hiimaniialis : uitaui tamen guiari jure nc raiione fuisse aiiribuium, ut qui sohis
    pcj-.soiniiiiin utr:u|iic siilisi.sienicin,ei Verbuinbabi- per seipsum , sua vi ao'riierito salutem nou corpori-
    tarein cnrne, eicarnem habitari a Verbo. bus lantiim, sed ct auimis, et saliiiein nnn tempora-
    c
    , D. Uicionyiutisiii cap. i Manbit-i: Jestts Hebrwo riam laniuinmodo, scdlet maxime qtiidem a-iernaiii;
    sfirmone salvaiordiciiitr.Eiymologia.nl ergo-nominii ncque illam tini taniuin , vel duabns geniibus et pp-
    einsEvangelisVasigitavil dicens: Vocabit nomenejm pulis, sed oirinibuscssel allaiurus. Quaiii ralioiicin
    Jesttm: quiaipse salvum.facietpopulumsuum:.Cynl- D et signilicatioiiemangebis aperuit diccns : Ipseeiiim
    lus calecbesi decima : Jesui, inquil, appellatur: vero sajvjint. faciet pppulutn suum. a peccaiis eorunt
    nomineasaluiari ihedicinahabensappeltalioiiem.Jetus (Alatth. i). Hinc Cyrillus iocum illum Isaise inter-
    itaque apttd Hebrwos talvalorem_.-:iti littgua vero prelans : Noinen,inquit, novumVerbodivinoest Jetut,
    Grmca medicumsonat : quandoqttidemel corporuin ei concurrenscutitcarnit iialivilale. Altis ijuippo no-
    medicHSest, et animarum curalvr. Denique D. Augu- men: erat quoda.inhiodocoiiimune, et ccrie yulgare;
    -liuus in suis Medilationibus (Cap. 39) eamdem ety- Cbrislo autcui proprium , et ul propheia pia-dixit
    mologiam inculcat hisiverbis : Quiienint est Jesus, (/saiie LXII),noviiinet singulare, quia en ininloqiio
    nisi satvalor? Ergo propter iemeiipsumJesu, etio mihi deCbrisloiliciliir, tieinini pra'iereaconvcnil,quia inui
    Jesut. Ver<iinj<Jexplicalius el eiiiineiniiis docuit S. csl in aliipio alio snlus. D. Hicroiiyimissnpr:i cilatus
    P.trus aposiolorum princeps duin ait (Act. iv) : eamdcin noniinis elyiiiiilogiain :ih angelu diviiiiiu*
    Notum sif omnibus.vobisqitia non est in alio aliquo tradilain, et Ohristo propriaui ac peciilinrerii,<;xpi-
    satus, niti in ntimineDomini.nottri Jetu Ghritli; i.l cins: Salvqt qutdem, iirquil, Jton ipcredulot, sed po-
    que enim aliud nomen eittub eatlodalttm.hominibui, pulum tuwn,, hpq.etv, jtn te credentes., el sqlvul non
    ia quooporleat nos stitvosfieri. PtJrro deboc sanctis- lam avisibilibui hostibus quam iiivmbilibut,hoc est, a
    simo i>oiiiineJcsu suppeliint alin iioniiullahuic loco peccqijt snlvat, non arinittpugnando, ted peccata ie-
    accoi«modata. Primo supponendum ex docirina D. laxando. Et S. Clirysosiomus in eumdeiu locum :
    93 DE INCARNATIONECHRISTl LIB. IV. 94
    populumsuuma*peccaiit eorum (Luc. i, el Malih. i). A cala m^nfli(Joan. i). Ctrtftri eninf uon stnmrpopn-
    Ac ne forle euni boc iuodo Salvaloretn diceres prae- liiri, sed Dei; et non a peccalis,> sed ab " bostibul
    ' "'<
    •'
    dicaium quo <lealiis dictum est : Etl suscitaviieit saivaverunt.
    Dominussatvatorem' Othoriielfitium Chenetr (Judic.
    CAfUT; XIII.
    111). Et ilenini": Suscitatiif eii Domiriui sdlvatorem
    d Aod filiuihGera (I6id.); adjccif : Ipse entm salvuni Exponit quorumnamin illis verbis^Ttiies Deus nqster,
    el nesciebamut, perttinamiustinuerif-Propheia
    facietpopuUiriisuuriia peccatisetirum (Malifi. i). Non Isqias.
    est nuteni liuiiianaeopis redimere pnpulum a capii-
    viiale peccali, quod illi soTi nlique possibile esf de Ttt es ergo, lnquii, Deus noster, et nesciebamus,
    quo diciuni est : Ecce wnus Dei, ecre qui lollit pec- Detis Israel Satvator (IsqimXLV).« QuoiSmiigis putas
    ALARM GAZ/EI COMMENTARIUS.
    lpse._e.Bim. sqlvtim faciet, e.ic. JVsona bello, itiquit, nos ct Nesiorianos.,Cbrisluroesse -rern.mDpum. quia
    vMb.li, hec a gtad 6 barbarnrum , sed . quod longc snlius Dei est peci-aiadiiiiiiiere, seu a pcccatis libe-
    majiisest. apecralo sito popiilttmnunitit aitgeluxlibe- rare. prnpria scilitet ancioriiate ei virime. juxla
    randuni: Qttodprwslare tiulli fnit hominumaliquandti illiul IsaiaeXL.HI : Ego tum, ego nim ipse qiii deleoiiii-
    possibtle. S. iteiii Anselmus lib. Cnr tiettt Detit Itomo: qttitalet. Sic Seve.iiantisepiscnpns Galbaneiisis (In.
    Satvabit non ab hoslibus corporalibus, Jotue et c. i Mallltmi)a S. Thoina in Cnlena : Veniunt,inquit,
    David, ted a peccain, qttod noriest hominum,sed Dei B ''
    et audiani, qui requirttnt, qitis ett quem Maria gennii?
    soliut. Et hinc Osewdicitnr : Salvnboeos iii Domino Tpse enim salvum faciel poputumsdiim. Unde? a pec-
    Deo sno , elnon salvabo eosin arcu , el gladio, el in calis eorum.Esse Deum,qui peccaiadonal; »iChrislia-
    bello, el in eiinis, el eqnitibnt Deuiine 1). Tliongns: riisnon credis, credeinfidelbus, velJudmit dicemibut:
    Diceiiduiii,iiiquil, qitudhit.qui fueritntanie Cliristnm, Nemii potest peccata dirniltere, iiisi ioitis Deut (Lue.
    poliiiVconveniielioc' ttomeriJesns secniidumaiiquain v) Oiigenes Honiil.30 ile DTverSis': Ipse eritthsatvriiii
    aliam ralionem, pula quiu aliiiuani peculiqremet lein- faciel poputumsuum a peccaliseorum. Duo enim per
    poralem saluiem altiileriinl; sed sentndum raliqttem lioc verbum prmelare detignantur, et quod verusDeut
    tpiriiualis et ttniversalissalulis, hoc:liamen propriuth lit, et verus humo. el quod populut ejus ab ipto sit
    esl Chris'o, et secundumliticdiciiur esse nomennoyunt talvandus; et ideo dictum eil : Ipse enimsalvttmfaciet
    p., q. 57, a. 2). Sic ipse. ll»c erjio propiiuin csl popnluin suum d peccalit eorunt, ul Deut verus. Dei
    ;iiiisti iiomen; q IOet divina siinul Ituinaunqiie na- enim rirtuiis esl a peccatosalvare, vel peccaia dimit-
    SIII
    tura et praastanii.simuni Rctlcinpioris olflciumde- lere. TlieO|ibylacniseliam hrevilercnlligli :>Salvabit
    clarainr. Hoc ttl ipsi dalnm nomen, qtwd esl super popitlumsuum a peccaiit eorum. Unde manifestumeit
    omne noinen, til in noiiiineJesu omne ge.nitfiectaiur, Deumesse, qni nascelur; solius enimDeiett condonare
    ewiesVmm,lerrestriutn ei infemorum (Philip. n). Ita- peccala. Siniilia loca ex Chrysostiuno <>lAnseliiiosti-
    que recie a qiubiisdamailnoialiim esl evnngeiisias, perius annoiaviiuiis. Accedatdcmum D. Thoinas oih-»
    cum Salvatorem no-lriim proprin iioniine appellare niuin Pairum veluii mciJiillam colligere solitus :
    volunl, hon Christiim, sed J>'Sumappellnre, ui M;it- Noltt, inquil (In cap. i Matth.), qutid hic confuridi-
    llia-ii. Lucaei, n, m, el alibi; Chiistus eniin nomen r, tur Nestorititqui diccbatqttodilta qtite Deittint, ul estt
    est officii, Jesus natiira»atque person-je.Nonien ergo ab mierno, esse omnipotenlem, vet httjnsmtidi', tioii
    Jesus, coguomen Chrislus. Tcnio iiolaudiimin lioc conveniuntilli Itomini. Ecce qttodiilem ille homoqtii
    nomine reliqua nomina. lam propria qiinin uictnpho- nnttts esl de Virgine, qui vocalurJestis , ipse salntm
    rica, qiia; Mcssnc in Scripinris tribnuntur, viriuie faciet popttlumsuuina peecatiseorum.Unde cumped-
    comiueri. Coniinent cinin oiniiiuni noiiiiiiiiin pro- catadimuterenon potsit, nitisoltis Deus, oportetdicere
    prieiales el virlules : uiide nicrilo a iioiinullisdicilur qtiod homoiste sit Deits,'eiqttod eaquwDet swit ei
    epilogus omniuni Cbrisli operum nc benelicioruin. verissime ' b
    convenianl.
    Qnod iheologice et suo more exp'icat D. ''Jhninas Similia 'iiint loca, in quibus Salvatnris nomen
    (Ubi supra) bis verbis : ln omnitus illis nominibus homiinbiis iribuitur. IV Reg. xm : Vidit Dominus
    (iii argiinieuto pisilis) qiiiidamnodo significatur hoc arigusiiamIsrael; et dedil Dominussalvatoremhraeli.
    nonienJesus, quod esl significalivumsalutit. Nam in Ilcin Esdr.c IX: Clamavernnl ad le, et lu de cmlo
    hoc.qiioddiciiur, Emmaniiel,quod initrpreialiir, no- audisti, et secundumritisiraVtonciItiastiiitltai deilisti
    biscumDius (ha. VII),designatur cansa salulis, quw. eis salvaiorem,qui salvarel eos de manwliosiium.sho!-
    ett unio divinm el liumanm.nalura in persona Fdii rum. Ex quibus co(ligere debemuSj qiiod ad hiqus
    Dei,per quam factumest ut Deusesselnobiscum,qitasi loci iniellectuin pertinet, dupliccs esse salvatores.
    parlicepstiosirmndtuiw.Per li'6'caiiletri quod dicitur: Unus est siiiiiriiuset piim-iriiis, fteiisscilicet: iilil
    Vocdnomeh ejtis, accelera, spolia detruhe, eic. (isas secundarii, qiii et snmmi iUiiis$alvaidris:suht admi-
    vm), designalur a quq nos salvavit, putq a diubulq, nisiri ei copperatores. Jesus igitur, qtiatenus Deus,,
    eujusipolia abstulil, secundumitlud ad Colpsiensetn : D piiiuariiis et a.niillo dependeris Salvator 1 : quatenus
    Exspoliansprincipaluset poiesiaies, iradtixit buiifideii- hoirio;"est secuhdai-ius quiileih, sed"ifa, di"ih eo
    ter, etc. In hoc aulem quod dicilur : Vocabilitrtiomen genere caeleros^pinnestam ef'.icacitate,quain digni-
    ejus, admirabitis, elc. , designatttr via eVieririihiii taieuahle"deltai;lPorrode Snlvatoris et Servaloris H
    nostrmsaluiis, inquantumscilicetadmirabili.diviniialis vpcabrilisdiclum esisuperiusfCVp: 9)li'
    consilioet virlute, adhwreditqlem fulitrisajculi perdu- c llic primus inler du<i<lecim: Judices qui, post
    cimitr, in quo efji pait::-^'«r]fe^7I/»^»^'%.rW^J^' 0 morlem Josue, populum. Israeliticuni rexcruni: de
    principeDeo. Quiidverodieitui ; EcceviriOrierisitq- quibus exslat liber Jiidicttm inter sacros : ubi ideni
    tuen ejtts (Zacliar. vi), ad idein referiiir ad qttodpri- fraier Calebi, seu potius Calebi ex fratre nepos
    mum, tcilkel ad lncarnaiionis ntysterium, secnndum diciiur. d De Aod, qni secundus inter eosdem judices no-
    quod exortumest in tenebrislumenrectiscorde (1'satm.
    cxi). HiicusqueS. Thonias. Plurn <leglorioso uomine minatnr, dicluin est' alio loco. - '
    Jesu videre cst apnd eiiiudem opu-culo CO, et apud e Rcde quidein sccumlum Gra>caroversionemj
    D lieioai)luui serni. ii et 15 snpcr Cauiica, et Ahti- quani seqniiur et inuituin uigit Aucior : non ita se-
    lensein in cnp. xx Exodi, qua-st. 7; ex rcceniioribiis ctiinluni Lalinam : Veretu es Deus abscondilus: prp
    vero videSalincioiieiii tomo IIIde Inlanlia Salvaioris, quo.verierunl iili: Et nesciebumus,tjuod ail Jiular.o
    Iract. 37 , ei Serrarium lib. i in Josue cap. n. et gentiles refertur. At nosler texius Deo Patri tri-
    Ex his verbis ceno colligunt Patres conira Aria- buituret ab ipso ad Filium dirigiiur, ut dictura esi.
    15 JOANNISCASSIANI 96
    boc dicere? qjuibus hoc tnagis pulas convenisse?,A dicai, qui ulriimque est. Quid intcrscrere le, infelix
    Jud.-eis,an geniiluis? Si Jtidu-is: Judaei utique Chri- fnror, inler Deum el Chri.luin niteris? quidseparare
    Stum lH'll fogiioverunl, secundiim illnd : Israel au- corpus suuin n Filio Dei appctis, et ipsmn a se Denm
    tem me tton eqgnqvit,el poputus meus non inltltexit dividere conaris? uniia discindis, et coujuncia dis-
    (Isaim \), et illud : Et mitudus per ipsutn .faclus ett, cernis. Verbo Dei de Deo credc : null- enini re ine-
    et mundut etiiitnon cognovit: in propria venit, et sui lius confiteri diviiiilnlem Dei omiiino pnieris, • quam
    eum non recepcrtint (Joan. i). Si autein genlibus : si ca ip-a de se, sicut Divinitasdocuit, voce fatearis.
    ppl.im est quod Chrisliim genlilitns idolis occupala Scitoie enim juxla proplieiam, quia Dominus ipse
    nescivit : quamvis illa uec Pairein scierit : sed est Deus, qui invenit omnem viam disciplina*: qui
    tainen etiamsi nunc novil, non nUi per Cbrisium uiique et in lerris visus est, inier liomines conver-
    tamen novit. Vides ergo quod sive ex gentibus sil saius esi. Ipse lumen fidei in mundiiin intnlit: ipse
    credcns populus, sive ex Juda:is, bene pro se uier- lucem salutis ostendil. Detisenini Dominus, etilluxit
    que dicil, Tu et Deui noster, et netciebamut, Deut nolis. Iluncergo credc, hunc dilige, liunc conliiere.
    hratl Salvwor. Quia et genies colcnles prius idola, Quia b quando ei, nt scriptttm est. oinne genu flecte-
    ignoraliant Deum : ct Juda i negantes Dominuin, tur, cwletliumet tcrrestrium et infernorum, et oinnis
    ignorabaiit Filium Dei. Ac per hoc benc de Cinislo 8 lingua confitebiur, quia Dominus Jesus Cltrittui in
    tam illi, quani isii dicnnt: Tu es Deus nosler, el ne- gtoria esl Dei Patris (Phitip, n): veli». nolis, nejrare
    tcitbamus. Quia lam illi nesciebant Deuin qui non nnn poteris, quia Doniiius Jc.-usChrislus in gloria
    credebaiit, quani illi qui Dei Filium negabani. Sic est Dei Patiis. H.cc cnini peilecise coufessionis per-
    ergo Christus credendus est, ut verilas loquilnr, ut fecta virlus e.-l, Deiimac DomiiuimJesmn Cbri.tum
    divinitas proicstatur, ut Chrislus denique ipsc prae- semper in Dei Patris gloria confiteri. Amen.
    ALARDlCAZXEICOMMENTARIUS.
    Utrovis tamen modo locus esi mniiiVsnis et efficax Chri<li, quae tunc pntissinium et palnm nmnibus
    ad prohaiidain Clirisli deitneni: sed cflicncioi-vide- innolescel, quaudo ei cnr.abilur oinne (icnu, tit e»t
    tur in <uli.'iia eilitione, qnaui secuttis D. Hierony- aputl Isainin cap. XLV,ad qtiem lncum altns.il Apo-
    niiis et alii PaiKes. si.lus ntl Rom. xiv; tuui judiciaiia poiestas Clni«to
    * lia eineiidaiuin ex ediiione Basileensi:ubi tnmen ut hoinini a Patre iradiia, o quo conslitulnstsl judtx
    desid.ratiir coiijunciiosi, omninoiiece>s:<ria.Ue-picii tivorum et moriuorum(Act.<x): nonenim Pater jttdi-
    euini pra-ccilculiaverha , <einpe, Unita et conjuitcia, cat qneniqiiam.sedomne judiciumdedit Filio, ut oninet
    pu'a llcuiii el boiniiiein in ClnUto, qua- laiiieu divi- lioiiorificemFilium, sicul ItoittirificantPatrem [Joan.
    debat eldiriinehai Nestorins. v). Kt potestatemded t ei judiciinn facere, quia filiut
    b In judicio scil cet uuiversali, qu.-indo oir.nes Iwminisesl, id esl qiiatcnus liomo csi, ui 11.August.
    attabimusanie tribunal Clirhti, vl recipiut unusquisqne exponit: nam tecundum quod Dei filint et>, teniper
    prout getsil, tive buitum,tive malitm(II Cor. v). Illis habtiit. ail ipsc (1'ract. 9 i» Join. et ter. 64 de Verb.
    cuiin verbis siguilieaiur lum niaiiile.lalio diviiiitalis >
    C Domini). Vidc S. Ttioiunniui p., q. 58 et b% a. 2.

    LIBER QUINTUS.

    CAPUT PRIMUM. mndo snliiarius crcdereltir; et arrepia postmodum


    Acerrime invrhilitr in errorein Petaqiatiistarum qui virlulis via, id enm pie religioscqne viveudo <>btl-
    Chrislumsolilarium hominemaffjrmaveruiti. nuisse, utdignus perhanc tvita:snnciimoniatn fieret,
    DUiiiius libro primo « bx-resiin ill.nn Pclagianae cui se majeslas divina sociaret: nc sic exclusa ah eo
    b.Treseos discipulain alque imilairicem, id oniuibus pcniius sacnn originis dignitale, solnci tantuinmodo
    modis leninsse aique piignasse, ut Dei Filius Domi- meritoruin reliuquereiur elcciio. Id aduiienies uti-
    nus Jesus Chrislus, nalus cx yirgine, homp tantum- que ac laborantes, ut eo quasi b in plebero oinniura
    ALARDIGAZ_EICOMMENTARIUS. i
    » Ilacresim scilicct.Nesionanam, quam eiiam Pe- D Jngratis), quod sic mcipii:
    lagiiina. liaTcseos discipubitn cl iinii;iliicein osieiidil NestorianalucssuccessiPelagi.ins?,
    Iib. i cnp. 2, nbi ail, Nestoiium idem omnino dicere, Qiitstanieuesllitcio proj,'ciicrai:i
    mro.
    quod Pelagianistw ante dixeruni ; ideoque non novm Inlclixmispraegcuitrix, eiiiba uala.:
    Itmreseqsanctorem; ied veteris instauralorenr esse. ProdiViex ipsogermine,quodpeperi.
    Untle et infra diciiur baire-is Ncstorii recens orta, . i
    Cassiani videlicct setate, et 1'el'giaiix pravimiis Plura de hac utriusque haeresis affiiiiiaie ct cogna-
    quasi redivivos cinercs snsciiasse. S. ilidem Prnsper tione dixiimis in pi:i'ecdcnlibus. Et Aucior sequenti
    iii Chronico de conspiralione Pelajiiaiioruin cum cap. eam rursiis inculcat. I
    Nestorio, el sitnili consecula daiiinaiione isia liabet: b ld est, in coiiiiiiuneui lioininnm snrtem et cnn-
    Congrrgaia dpud Ephesum plus ducentoruinsynodo ditionem red-cio, delr:ictovi<lcli<eldivinit:<tis.quasi
    sacerdotum, yestoritts cum omni hmresinominissui et nobiliialis lilulo. Alludillad inorem Homanoruiii,
    cuiri mullis Pe.lugianitqui cognatumsibi dogmajuva- apud qtios plebeii liiulii fiehnnt cx pairiciis, siculi
    baiit.dtttiinalur. Tcstnur id ipsum elegans epila- coutra ex plebeiis patricii. Et i li quidpui ditebanlur
    pliiuui tlc b.crcsi Pelaginna dainnnla, el ciiin Nesto- jn plebein mini, iil esi, in vnlgus, seu f-jceni populi
    rjaua gepulta, ab codetii 1'rospcio edilum (Lib. de rek-gari, ob igiiaviain vt-1flagitiuui.
    07 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. 98
    mi-so, ci ve'ul in tnrbam humani generis aggre- A nntinn esse ; et ideo b Marinm Chrislotocon, non
    eat<>,id rcr bonorum actiiiim cnnvcrsniionem mereri Theolocon esse appcllnndam, quia Chiisli malcr,
    Oiiiues liuniiie- possc dicercni, quidquid beue vi- non Dei. Atldil practerea sacrllegae assertioni quam
    venilo ille meruisset. Pesiifera scilicet ac lclhalis prava argumenta, tain frivola, dlcens : Nemo autc-
    asserlio, quae et Deo vera derogans, et liomiiiibus riorem sc paril. Quasi vero uuigeiiiii Dci nutiviias a
    falsa proiniitens, in uiroque nefandi esset damn.ibi- propbeiis pr.cilicia, a sa-culis praenunliala, liuinanis
    lis meiulacii, diim et sncrilegii injuria Dcum nflicit, sit iractauda aut a-stiiiianda raiionibus : Aitl vero
    et honiinem in spem falsacpraesuuipiioiiis inducit. ipsa, quisquis cs, o hacrct ce, qui de parlu suo ca-
    Perversissima scilicet alque impiissima asseitio, li.iiiini.iris,virgo Maria propriis hoc quod aciuro esl,
    • mortaliiiili dunans quod non erai, Deo tollens cgt-rii coii<iiiniuari>qiieviriuiibns : ut ei in lanta re
    quod erat. Ilujus ergo perniciosae ac nioil fer;e pra- ac tnito opcre imbecilliias objiciamr humana. Si
    vilalis liaec<pnuntinc orta est reccus haeresis, quasi quid itaque in hnc re per boininis opus aciuni est,
    rediviros quodainmodo suscilans ciucres, iu veteri- bum:ii',nsqiiit-rer.<tiones: si nutem lounn quotl aclum
    bus favillis novum movil. iiiccndiuin : Solitariuin c-t, Dei virttis esl; quid inipossibilitaiem specias
    quippe hmninein natum esse asserit DoiiiiiiuinJcsuni bunianaiii, ubi clliciciitiinn vidcs cs-e divinam? Sed
    Christum. Et ideo quid neccsse est ul rcquiramus, U de boc lamcn plcnins postca. N„iicquoil paulo ante-
    an in conseqiieniibus cjus perversilaiis sit quae e-l rius iliccrc coe.piinuscxsequamur : III oinnes sci.mt
    iu capiie ipso sceleris unius? Superfluuin quippe esl in Pelnginnis cineribus c ignes quaerere le, et novis
    exkpectiireinposicrioribusqiialissii.qiiLcexspeclindi sacrilegioruin flniibus favillas veieres excitare.
    oniniuo causas jain in principio non reliipiit: Quae
    enim ratio cst explornre, nn iu similiiudniein supe- CAPUT II.
    rioris baerescose.idero proiuiiiat boinini quae(quod Pelagiano errori conjunctum ac vicinum est Nestcrii
    iinniauis.iiuiiiii scelus csi) eailem lollit Dfeo?Ita ut dogina.
    pene impiuni sit, ciini vidcamus quid praecesseril, Dicis ergoChristum homincm tanttimmodo solita-
    requircre quid sequaliir : quasi vero aliqua in con- riiim naiiim csse. Iloc uiique et illa quam in primo
    seqiieniibus causa afferri possit, qua se,jirobet nnn libro cvidenter ostendiiuiis, Pelnginnae impictatis
    csse impium, qui negarel Deuiu. Ait ergo, ul s.epe liseresispracdicavit, Chrisiuin lioniineiii tantummudo
    jnm diximus, nova b.xresis, DoininiiinJesum Chri- solitariuin natum esse. Addis praterea Dominuin
    stum liominein tautummodo solitariuni, "ex virgine ipsum oniniiim Jcsiim d Christum 9io36yovimaginein
    ALARDl GAZ/Ei COMMENTARIUS.
    » Id est, homini mnrtali attribucns, qilnd ei non C vivossuseilarecineres,in veteribusfavillisnovummovere
    compctii, stilicet posse diviuiiatem assequi suis incendium, in Pelagianis cineribus ignes qvmrcre, et
    meritis. novis sacrilegiorum (laiibus favillat teteres exiilare.
    b C"iilra S. Len ppislo'a 97 ad Lennem Aiisuslum: Qiiihus afiiiie» suul aliae s<-qemi cap. Pelagianum
    Anatliemaimiur, aii, Nettoriits, qui B. Virginrm Ma- vtrtis voinere: Pel.igianospiiitu tibilare.
    rium tton Dei, sed hominis lantiimmodocredidit yeni- d NesCinan hic ferat lecior, ei rursus infra
    (Cap.
    liicem; ut aliam pertonam camis, alimn facerel Dei- teq.), vociibuliiiii ini.igincui, cuni salis conset ex
    tatis. Et Gregorius N.izianzenns episioin priinn ad diciis el ex ipso lcxtu esse frustranenni, el ex igno-
    Clielidoniuiii: Si quis. inqiiit, Virynem Mtiriamne- rautia Grift-.-evocis e.oSo^cv, vel iuiperitia libiario-
    quaquam Dei qenitricemesse credit, is et.aina Devate iiiiii, in lexliiin inlrusuui. Theodoehoii euitii legen-
    sil separatus. t)eni pie iu coucilio Kplie.-ino>>eiierali tliiiii , iiou Tlieoiocoii, supcrius ,0-lcndi : qo.r vox
    haeedno cnpita poiissnniiin fuerc rontia iSestoriiim (riieotiochos scilicet) nihil aliud sigiiilici.f qu.iin s-u-
    delinil.i. Primuiii, iniain essc Christi persoiiam, nnn scepiri. eni Dei, ut mox eliain ab Anciore fxpoiiiiur,
    duas; seciiiuliiii),Mariam Virgiiiciu vere et proprie seu qui DCIIIIIc\ci|iil, a«t snscipii ; qiieniadiiioduui
    Theotocoll i-l iion Clinstolocnii, i<lcsl, Dciparaui et et Mip<inis camem Chrisii Theodoclion,td est,Deitaiis
    llou Chri.lip.ir.-im c.-se appellanil.ini, non <|ti<idnon suscepl.icim dixit. Ki mrsus ii.lra : Et per hoc, om-
    essei Chii-tipara, sed ne pulaivtur >oluinChrNii- nes Theodochisttnt, iiullo imag<uisicspcclu. :mt nien-
    parn, ei nnn Deipara, qu<«lvo'ebai Nesiorins. Porru liooe, quia uihil ad reui facil : msi sic inleipreleris
    ile viicahuo SI-TOV.OU <giinussupcrius. Ciii-iSiiiuiilieoil.cbon iniiiginero, id e-l, iinngiiieiii
    ei _<)>.<7TOT6XO'.
    Nolaodu n VPIO.|iio I, <jII.IIIIvi.s It. Maria vcra et na- _. Dei stisceptricem a Nestuno appella<uui: qutiil ha-
    lu>ais-ii Maier Dei, co qu.ul geimerit Chiistuin, v cleiius iipinl aliiim aiic:o:cill noii legi, ncc facilc
    qui iion soliiin h u.o, sed eiiaoi Dcus esi; inn l.iincn iii ln persiia-eru, hnnc plir.isnu :>b ill<>iisiirpalaiM,
    e-i, ncc dici poie-t iuaii.-r diviuiiaiis, ucc genuis-e cuiii de iiiiagiue iiullii sii habita q<iislio, se.l de <li-
    divinitnlcin, aul deil-lem, ut docei S. Thoiuns bis \iuil:ile. ijuin Iniiieu lam eiliiin D silci-nsis qiiam
    vi-rhia: Quaitivisteilat et Deus non differunlre, dif- Pl.intiiiianii ii.i liaheni, ii.ilui hnc liico, nec iirciius
    ferunl lameiisecundtimwodttmsigtiificundi:quia Dei- cxpung«ie.s<jd Siiiislii.biiileciorein de bis nionius e,
    las siqtfitat naiiiram diiittam >nub^tracto: unde non SIIIIIIIciiiquc liberuin relinqucns jiuliciuui. Porro ne
    pulestsu. poneie pro pertonti; Densn.ileni, quia siynal qui- tuiui-icTlicoilocbonproTbeolot-ouuui nliiiu e.vi-
    tiaiirum d.vinam per modittn concreii, id e.', Ituien- stioel, rcvorauiliiiu bic in incniorinni di-ciiiin-ii su-
    iem iVniniiatem, putesl r'dd:ie locuiionemveram pro pi-riiis inilii'iiiini, iiiicr li.fc iria vocnbul.isibi mnl-
    supp niio : et ideo qnia B. Virgo esi nviier Filii Dei, liiui allinia, Thcotocos,Tiicolocos <:lThcodoch"s; <le
    petetl d ci maier Det, ei non diintilalis, lta S- Tboiuas siigulis noiiniill.c iiucioiiuies pi'o'cr.ud:i-. Esi ergo
    (In« iil, disi. 4, q. 2, o. _). iioi.uiiliim, coiposiia, «eu ilerivata a TUTW,sive
    Niinqu.i-reie se. ui .inle fuit iiiipres^im. Nesto- T.zof, ciini pa-sivc Miimiiiuti', proparoxyioua essc;
    ritini «-iiIIIhi cusque nlloijiiiiur, cl spccla: Mip.-riora sive uoiiiti in aiilepeiiullinia : cuni veiu aciive, in
    Yerba: quasirediriiossuscilunscineres,eic. Siintauiem pciiiiltiica : et boc siue cnniroversia apud oinncs
    |iic elegaules uieiaphorx el plira.e- syuonymac,redi- graiiirouiicos. Iiaque Tbeotqcos (quod vocabuluiq
    W JOANNISCASSIANl 100
    .ppellandum, id esi, non Denm, sed susceptorem Dei; A Deumin se suscipiat, honorandum putas. Hoc utique
    icilicet.uieumnonpropterse, quia silDeus, sed quia illaetiam quam anledixi ha.resisasserebat,*Chrisium >
    ALARDI GAZ„3I GOMMENTARIUS.- '[
    aptid CrxcosPalres usitalissimum est) Dei parenlem ttttm unttm Deitmelhontiriemconfiiemur,nontamqnam\
    sieiiiliciit..:,diciliirqiie,.el Tileoiocos el Theotitocns liominemcum Verbo cpadortthtet', rie divisionis qum- >
    (Vide Damasceti. /. iii Orlhod. fid. cup. 1-), ,H;ec dum .specie»indticatur,\ sed unum tniitum, el euindeml
    cniindno posleriora noii riiro versns gralia ushrpant adofanies. quia non esiat.ieiifintq Verbocorpus svum, j
    poeiac. Sic Norinusin Joannein (Cap. 1) : ctitn qrioetiamipseassidet Pairi. Et ji#c qiiiilem illi
    IXITO
    '•iou<:4xos coatra Nesioriutii, Ci'j>:S hicverba viilgo ferebanlur :
    napftivUi)
    Xptoroto lAiJ-njp.
    VirgoCbrisliDeiparavenil mater Propier eumgui hompnem iuduil, eum qiti iniliius
    El rur?us (Cap.2): esi, veiieror: propler iiivhibileni,adoro vitibilem.Qui-
    hus suiiilia suiit, <iiiii>:ipiid euiinlem Cyrilliiui iilbi
    naoliYO; QMUT^KO?
    _i*a>>T»io.» ytlt{fciiT^p. legiinlur ( Epitl. 10 el 29)'. Propter absconditumadoro
    ViigosequehalurDeipara liliummater. eum qui apparuil: mieparabilis est Dens ab eo qui
    TlieoiOcosyero a Deogen'lus jntelligitur, ut docet riuit apparuil : quaproplfr honprem ejitsqtii non separa-itr,
    Henriciis Stepliaiuls ex aliis siinilihus compositis : H:i:cseparo : naturas sepnro : adoralioneinverunnio.
    Mein in Proiotoeos'[ L^.TriwTOT-zof] et Proioio<-os delur NuKtorius'. lu quibns verbis cun satis evideus
    ILeg -nrowTOTOxojij (Isid. Pelus.-Ep. I. I, ep. 51 ). cnlio, duariitii bv|Hisi:is.on, scu persnnnrum signili-
    cmii diciiiir prOplerabscondium udorari rnin,
    Nain Proloiocps, i<lesl, piiiiing.niius. Lucaeu srtxi
    TOVv/ov «-TflsrTOV7rpo.TOToxov : Peperit filittmsuum n qtti appantil : quasi.aliiis.sii in Cliristo nbscondiins,
    alius in:iiiil'e.-.lus : i I est, nlia pcrsooa Dci nliscoiidili,
    primegeiti:uhi. Et a<i Colossunses piiino, izpuno-co/.o( aba hominis
    niqnt XXIO-SM; : primdgeiiilus onniis creaH.ro;; id est, a|i|i:ireiitis : lanieu cilliilissimc Jingrb.i
    anle oinneni civalur mi ^cinlus, sive quein Deus vnfcr illc qiiaindam :>il;nr:>lioiiis iiui "nem; non quod
    Paier .cnuil, anlequam quidqttainfucerela priitcipio, unain adoraliouem laiuqunmiiuiusesse censiT.-l, scd
    ut Sciipttirn cxp.inil (Prot>er&.viu); iliidcni. el Apo- qnia uniiis ador.iiionciii ;>balierius ndoraiione di-
    stiii^ui iiollct, quin scilicet iliim nd<irnrclur uinis,
    CnlypsisI, 'O rfii-toTOzos' ix TWV vixpdv, priinogeniiiis allcr eliun
    ex iiKiiiuis,iiro qu» nostcr inicrprcs vcrtit posleriore ndorareitir], proptcr arcl ssiinam , ul di-
    loco : priiiiogeriilusnwriuorum, id est, qiiipriiiuis cebnl, IIIIIUS ciiin alier{0conjiinciionem, non lamen
    oniniiini a inorie n-surre.vil, propria scilicel virluie, liypostaticatn et subsiiiiiiialein. El hoc esl quod a
    yel prinilis reSiirgeiiliuiiiad vilaiu immorlalein, sive Nc.-torionsseriuiii
    IIoii
    hoc loco indicat Auclor, Chrisiuin
    se coleniliim; qna-i <lic<-rei,Chrisium
    ea rcsiirreciifiti!', qiiain inors iiulla secuia sil. Pro- lioiu iiropier
    totocis vero qna: priiiitnu genuii. Kx Hpmeri lli.ul. Deiiniiieni noii pro|iier se colciiduni, sed propter
    P': IlpMTOTOxoj,isxriipi). o\>i: ph>dSma.TOxo:o. I.ule,Trpo>- iiihnbiinnieni, a ise petsouajjlerilisiiiiciiun, li-
    Cei Porroatl aniplioreni iinjns
    xpT0x.wpr>intiinpariO. PoiToThi-Mdncho-.esiquiD.uin l.iciiirtlissimeconjuiiL-tiiii).
    exeiinl. yel s.uscipir,lil ilicitiin esl : iliciiurqiie eiiani cirionin cliiciil.ilioiieiii,scieixliiiiipriino, loimu lianc <J<>-
    TlieodiiCo.. Coiiiposiia enini a Siyouai ailiiiiilunt x Con tle Clirisli ndiir.iiioiie, iu iluobus arliculis
    etjj. N; lichiir Xenoilocbos,hdspes, vel Xenodo- ii.imisiere, Chri-ii
    ipioruiu prihius e>l, (ihiisiiini, sen perso-
    in div ii i ei hiuii.na naiura snbsisien-
    cos,"<-i\\ivoSoyjlvexcipere,unde xenpijoebiimi diei- ailoiiiniliiniperfectissinia ilia niloraiioni;l>ln:c
    lur; ei O.ovSpxpf. poetice.uisupraiNoiiuus lii Joannein " tein, toln Tiiuita- ei siiigul:epersonaediviiuc adoran-
    loqueiis de Magd.ilcna(Cap. 11 ): qiia
    C tur. Iloc certa Jide leiiciiduiiiesse ex Scripturis ma-
    /XpujT.» xai-Uttiipa
    itwSoyoi, ^ %iSa^ au*otl nifestiiiu est. Chrislus iniin de se loqucn- dieilJ<an-
    _|AfOT.tOGU(
    <pir.>]«i..
    I.; iiis v : Cl omnes honorificenlFilium sicut honorifi-
    Clirisiipii.chiicomaDeiliospiLa,quaepedesejus canl Palrem. Et Piinlus :.d Jtomauos iv de t^lnislo
    Amliosuuxit.
    expouil illud IsiiiieXLV: iiilti curvabitnr aninegeriu :
    Haece gramniatica de tribtis isii- vocabtilis pro biijus quod de ndoratione soli fleo d.-biia dictttm csse,
    loci occaMone grainninice prolata, rndioribus ac, nenio diibitet. Kl eodent Si-nsu.ad^Philippeiisesiitli-
    si inibi licel diccre, insipieiiiibus, quibus perinde ac cil : ln notiiineJesn om\iegenu fleclatur. Et Thoinas
    snpieniihus, jnxia Aposioli dicliiin, debilpres sumiis, aposioltis ndoraus Christuin, ilixii : Dominusineus
    exposiia, a.qoi, boniqiie, spero, coiisulent a-qui bo- ei Deus meus (Joan.\\)\. Elendein lide ca.cus a Chri-
    nique lcctores. Slo 'illiiuiinaliis. procidens adtnavit etnn (Jo.n. lx).
    " Qtiiisiiooein de Chrisii adoratione, seu cultu ei Endem cl Cenlurio, i:ujus lidem Cbrislus lant.ipere
    exbiliendo, ipsi qnoque Nesioiiaiii nioverunl. Nain coniiuendnvii (Mutt. ix). Ad Hebra-os i ciiat Apo-
    qni duas iii Chrislo poucbaut personas, et Hcuni, slolus illa verba ex psal. xcv : /.( adorent ettm omnes
    at<|ue lioinineni, liiinquaiiialteriun, aique alieriim angeli ejns. Uhi ce<luiiite^lagi tle ndoralione latria.
    siiiiucbini : iia ctiain diipliceiu adoiniioneui, seu ve- soli Deo propria. N iin pr.ccessit .Confundaniur omites
    ncratioiu-maieiiaul esse ileferend.im.niiiiii laniqnain qiti udoraiil sctilpilia, et qui glorianitir in smulacris
    horiuni, alli-ram seorsiin, t.iinqiiaui Dco. Qu.id iit Sttis.Ulii oppoiiitur idolol-lria culiui Dei : Et de co-
    lidci cniholica- coniriiriuin, geuiTaiium cnciliorum dcni ciillns genere inlell giiut. Paires adoraiiorieroa
    decrciis jure daniiiatiim esi. Sic eniin halx-t Epli.e- n Magi- Chrislo cxliiiiiain, nl ipsi suis niiineiibus saiis
    sini concilii (quoil cOnirn Nestoriiiin babilum csi) .professi.sunt(il/oi/. n). DeniqueApocalypsisv el xxu
    caiiou octavu- : Si quis qvdel tlicereassumptnm Ito- hoc inodo iiilnraiil sanCtilOinnes Agiiuin orcisutn;
    ntiiiemcoadoraiidiiniDeo Verbo, et coiiglorificuiiduih, uiqiie.illi et -eilenli in throno siniul cnnialur ab
    qiittsialteritm cumailerO.el iion poiiits una adorat.ohe oinnihiis : Benediclio,et honor, el poiestusin smcttla
    colit Kmmiinuelem,unamqiie.ei ijtorificalioiicmdrfert, smculorum. Denique .qiifi-ciiiuqiieprobani t.hrisitim
    jttx:a iiinid Verbitmcaro ftcluni csi, aniilliemiisit. homiiiem essc eiiniu verinn.Deiim, probant. ex cou-
    linisuiii ConciliiCoii.sLiinliimp' li:aui caliulienono sic sequenli ipsiuii esse n.lornndum ralioue uninnis by-
    ilecrctiiin esl : Si quis adormi in duubus naturis dicit poslaticie cl coniniunioiiis iiliuinnliiiu uinusqite n:i-
    Chrislum,ex qitoduw adorationes inlrodticuiitiir, seor- tur.c. ut diciuui csl. Uuile Aibaniisius, Aii^usiiiins,
    tim Dei Verbo. el seouim hointni, et non una adora- ei nlii Pat>es scribenies conlra Ana <os,ex hac ado-
    lione Dei Verbumiiicarnatumcutnejut citrue adoral, ratioue, quam ex Scripihris coustni Cbri-io Doniii.o
    jtixtti qtiud tanclie Dei Ecclesimab biilio tradilum est, deberi, ininqnatn ex sgnp.seu a. pnsterjori, conclil-
    aua tienta sit. Ennideni doeiriii..ni ut catbolicnni ad- dunl ipsiiin esse veriini IDeuin.SecutidiiSnrl.culii.,
    versus \cS!<))iaiips irnduiii P:>nes, e quibiis Cyrillus hiiiiinniinlcinChrisli siinulct cadem adnralione cuin
    in eui-l«la ad ijisuiii Nesluriuin : lla, inquit, Cliri- Verbo adorandaui, huc est, huinauaui Chrisii uatu-
    101 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. .OT
    non propter se colendum, videlicet quia Deus esset, A Nesioriani Chrislo tribuunl, omnibus viris sanctit
    communemesse.
    sed quia bonis ac piis actibus Deum in se babere me-
    ruissei. Ergo vides Pelagianum te virus vomere, Ais ergo Christum esoSoxovimaginem appell.an-
    Pelagiano te spiriiu sibilare. Unde convenit, ul de dum, id csl, non propter se eum quia sit Dens, sed
    te non tam judicandum quam judicatum esse videa- quia Detim in se snsceperil hnnorandum. Iloc modo
    tur : quia cum ejusdem erroris sis, necesse esl ejus- ergo nihil inier eum et omnes qui fuertint sauclos
    dem quoque eiiam damnationis esse credaris. Ut non homiucs csse asseris, quia omnesutique sancti ho-
    dicam illud interim, quod imperiali staluae Dominum niiues Dcum in se hiibuerunt. Siquidem et in paniar-
    Comparans,in lantam sacrilegii impieialero ac lila- cbis Dcum fuisse, et in prophetis Detini locutum non
    spliemiaro prorupisii, ul recte adniodum eiinin Pela- ignoramiis. Onntes denique non dico aposlolos,
    giuin ipsum qui penc omnes iinpietate vicerit, bac mariyies , sed omiics quoque sanclos Dei et scrvos
    ainentia vicisse videaris. Dei habere in se Spiriluni Dei credimus, secuiidnin
    illud, Vos estis templum Dei vivi; sicul Deus dixit,
    CAPUT III. quia habitabo in eis (II Cor. vi). Et iterttm : Nesciiis
    quia lempltimDei estiset Spirilus Dei habitat in vobis
    Hanc dirimlaiis parlicipalionem quam Pelagiaqi et B (l Cor. m)? Et per hoc omnes » Theodochi sunt, ac
    ALARDl GAZ„-l . COMMENTARIUS. . ic ,I:
    ram, partesqne cjns, corpus ei atnmnro, non diversa divinae mnjesiaiis, cti|iis cuiiiim et revereniinm in
    aliqoa nb alia, qiiae Vcrbo debettir, adnraiione co- cjus corpore el sangnine, s;ciilego cniiinctu et iistt
    lenda csse, i|uciiia<lmoduin iloeuerunl Nesioriani; violat. Aliera ratio est, quod in dcferendis lionori-
    sed cadem prnrsus ctim ea, qu;e Deo.exhiheliir. Iia bus res|iiciiur per.son:e<Hj,'nitas: bicc aulein avsti-
    doi-ciii D. Thouias (111)J. q. 25 , a. \ ct 2), et aiii maiur cx eo. qnoil est hobiiius aique praesianiiiis.
    DD. post Miigi.stium(Lib. m, dist. 9). Cnjas do- Qijouiain crgo Cbrisii pcr.-on:i:digmias in eo polis-
    cirinae duplex raiio assignaiur, Priorest uuitas per- sinium coiis;st:t quod Detts sit, in eo honoiarido hoc
    Son;c.in Cbtislo. Proprie i-niin honor exhih-iiir toli debeinus aiiendere, noti auiem id solum, quod ignp-
    rei subsisteiiii, id est, hyp«siasi, >eu ptT-onac. quae bilitis est : ideoque <|ui Clirisiuin hi.unrarei taninno
    Cttiii sil iinicn in Chri-lo, tiutis qiioque li.uior, sivc ut horoiiiero priiieritn ejus divimc majesi.-ilisconsi-
    adoratio loli Cbnslo debctur, ea vidclicel qnaii! la- derniioix-, is <li;!iiii:iiipersou-."injiirinin potius quain
    Iri.im vocani. Sic cnim Augiisiinus. ciil.iiiu soli Dco hoiiorem irrogarei, periude r.lque si quis episcopuija
    debiium, una voce cxprinieudiini ceusct ( Lib. x de venerclur lantiiininndo ut nrliiiin iiingislriini. Quo fjj
    Civil. cap. !'). Non crgn sebrsiin iu Cbrisio n-iluraui cliani nL, <|iiiinivis Cbrisius inierpellct pro nobis
    humanam vcncrari dehenius, sed quaieuusesi n lura apnd Paircm, quia lauieii iuvocalio i|iia illius operri
    Verbi ficia : cui proinde cum lioiioreni ilclciiiiins, iinplorainus lionoris oificimnest,r honor niiiein -per
    eo ipso Veibum, cujns naiura est, vcnerainiir. Sic ciiii i<l qiiod esi iu pcrsoua pricslanliiis, n<>nrecte
    Augiislimis sermoiie 58 deveibis ll.unini ; Egq, in- di<-:ilurCliri-ln: Ora pro nobis,sed, Fi/i Dei, miterere
    quil, Domtiticaniearnetn, intnio perfeciam in Chrisio P nobis. Est pra-lerea iioiiindum, proposiliouem illnin,
    hitmaitilaleiii.proplereaadoro, quod a di.iriuale sttsce- Christiimnon prcplerse colendum,esse ampbibologi-
    p'.a, alqne Deiluliunila est, ut non alitim aique atitim, c.iin, et p.sse iiauere iluplicem sensum : alieruni Ne-
    sed unitin, eumdemque Deum et homiitemDei Filiain sloriaiiiini et h.c-reliiiini,neinpe Christiim non pio-
    confiiear,eic. Ei in psaliniini xcvm de Chri-to expo- p.er sc colendiiui, cultu scilicei lnlri:e, qni soii l)eo
    nit illa verba : Adorale scabelluui peduin ejus, per debetui', el quia uon Dous ip-c, sed purus lionio sii,
    scabellum, ejus hinuaiiiiuiem inielligcus, quem ibi alius n Deo, ipsi laiucn arcte conjuuciiis : raiione
    Cassiodorus iiuilaliir. Sinnliler el D.nnascenus (Lib. cujus coujuiicii<inisnon siilisiautinlis, sel acciden-
    IVOrllwd.fid.cap. o) dicii cnrueiii Chrisli per seesse talis. sinrul ip>e lioiuo cnin Deo colereiur, etSinilis
    in.idorabilem; ul aulcui Verbo coDJunclam, simul cujusilaui venciatioiiis particeps e.*sei. Atque hoc
    eadein adornii.ine coi. A'<i» enim, inquii, carnem sciisu eam propositionem diimnaveriiut Palres, quia
    ntidam adoramus, sed caruem Dei, id est, incarnaliim Chrisiuni divideret el a Deo sepamrei, ul paiel Ci
    Verbuin. liis nccedit coucilium Tiiileiitiiiuui (ss. 13 dictis. Alier sensus catliolicns et verus : Christinh
    cap. Hel can.S), deflnien ; Eucliari-li.i: sacraiiieniinn, liomiiiem noii propter se colenduni et adorainluiii;
    proplcr iliviiiimiisci liumaniiaiisCbrisii prieseuiiam, id est, raiione lininnniiaiis snac, sed ratione ilivina.
    adorari laliia : Nidtus, ail, dubi.andi Uxus relinqni- iiypostasis. in qua snbsistil hiimana naiura, sive quia
    tur, quin omnes Christi fideles pro morein caiho.ica iilem verus Deus et honio est; ut toia ratio adoralio-
    Ecclesia recepio, lairiw culium, quive.ro Deo debelur, nis Clnisio debiiae. non cx ipsa hiinianiiate, sed ex
    huic sanctistiinosacraineittoin vetierationeexhibeant: diviniiaie eiilem nnila specietur: ex qna utiione nilo-.
    neqneenim ideo minus esl udoraiiditm, quod fuerit a raiio Cbristo exiiibiia, in ip-ain hiiinauitalein reiliin-
    Christo Dotnino, ttl snmaiur, iustiliiliim. Nam illum D det, eniiiuiie pariler coinprclieniiai. Ei huc esi, qiiod
    eumdemDewn prwsententin eo adessecredimtis,qiiem diciiut Pntres, huninnitntem seu cnrnem (.lni->t|
    Paler wteriiittiulroducens in orbem lerruriiin, dicit : ailoraiiiJnm e-^e, non seorsim coiisideratam, sed Ut
    Et adorenl eumonmes angeli Dei{Psat. xcvi. tjibr. i). unilani Verbo, clc. 1'roindccuin sic oramiis ornli no
    QiiemMugiprocidenles odoruverunt; qtum deniquein E<'c!esiae.Anima Chrisii, sanaifica ine, non posnila-
    Galilwaab uposlolisadoralum fttisseScrip uru lesalur iuiis a s.ilii aninia lamquani ab aiiciore s.inclilic.iLio-
    (ilall. II; Muli. xxvm; Luc. xxiv). H;cc ibi. Ex ijui- nein, quit! est opus Dei, sed ab ipso Cbristo, pep
    bns iiiti'l!ij,iiiiiis in sncraiuciiio Aliaris nou ixlor.iri meritiiin aiiiuia; ipsius : .-iiul elnrn a sanguiiiC
    solumuiodoChrisli diviniiaietn , s<-detam humar.i- ipsius p liiiius, ul ablual nos. hoc e.-l, ab ip-o (iliri-
    laieni, circ.a quam piOMtneexercetnr adtiraiio : ua- slo, p.T lueiiluui passiouis, in qua sangiini. ni ellii-
    Ciat siqiiidem sacerd<>sDoiuini cnrpus. uon m houii- dit, aut per sacrninenlum Altaris, sub quu nniin ei
    ni- laniuni, sed ut vere esi, ip-ius Dei; oiuuisque sanguis <t caro ejus contineiiiiir (Gub. Vatqncx ih'ii\
    illa ador.itio non nd Diiliam, scd ad Latriam pcrli- p., disp. b6, a. 5). Ai de bis smis.
    nere censendn est. IJnde Aposiolus dicil eiiin.qni Tiicodochi poiius qiiam Tlieotoci hoe Ihco Ife-
    indigne.accipil iioc sacrnmeuluui, reum esse corporii gcnduin admonei ip-<a scries roiilcxius. lOxpliCat
    et tanauinis Domini(1 Cor. xi) : reum scilicet la-sa cniin qui suiil6io$o'xot, Theodochi, idesi, su.ce^i»
    105 JOANNB CASSIANI 10«
    sic hnc modo cunctos admodum Chrislo similes ct A omnes, habticrunt quidcm in se Deum, et omnes filii
    Deo pares dicis. Sed absit baec aboininandi erroris Dei facii sunl,ci • cinncs Theoioci fuerunl; sed
    impieliis, ut facturae suae Pictor, m famulis suis diversa viique niullo dissiiniliqiie rali.ne. Omnes
    Douiiniis, ul lerrena. fragiliiaii Deiis terreslriuin <-t eniin credenies Denm fibi D.i siint per ntloptiouem,
    cnelesiiuni cuinpaictiir; et lucc ei ex lieneliciis suis uoigcnilus auieiu lanuini Filius per uaiiirnm; qui
    injuria fial, ut qui liahiiatioucsiia tllgiiatiirlioiiiinero, non ex maieria nliqua cst a Patre gcuiius, quia
    idciroo idem quod homo csse dicaltir. omnis rcs et oriiuis leruin maleria pcr iiuigeniium
    CAPUT IV. DciFilium esi; rinn cx liihilo, qnia cx Palre; non
    Jnter Chrislumet sancios quid intersit. quasi pa.itis, quia nilill in Deovacuuin aique muia-
    Qiiiiiiiuinoliocimcr illum imere-1 et saurios omnes, biie; sed ineflabiliief atque iuaesliinalii iter Deus
    qiiod inli-r babilaeuluui ct bibitaiorem, quod uiique Paler ih bis ijtiac inj-eiiita in sc crant, Unigenilum
    iit liabitctur non Imbitaculi esi, sed habimtoiis, in suiini g.-iiii:'t;ac sic abiiigeuit.suinmo el sempiterno
    Cujus scilicet arbilrio est et a-dificatio habitaculi ct Paire uiiigt-nitus suminus et scnipiiernus est Filiiis,
    u->us;id csl, vel in, t-iim velii, habitaculiim ipsum idem lmbciidus in carhe qui babemr in spirilu, idem
    fncerc, velut, cnm fcccrii, diguciur liabiiare. An crcdeinlus in majestate, quia nasciturus in c-irne
    expetintentum-quwriiis,inquil Apostolns, ejut qtti in B [Lips. in marg. idem Ciedentliis in corpore qui cre-
    me toquilur Cluislus (II Cor. xui)? Et alibi : Netcilis dinir in majesiate; quia nasciiiirus in cnrnc]. N<>n
    quia Chiislus Jesus in vvbisest? ttisi forie reprobi estis divisioneni aliquam nul discissiiinem sui fecil, ut se
    (Ibid.) Et iiennii: ln interiore,iiiquil, hominehabitare ex piirle aliqna nnn nasreile p:irs sui aliqua nascere-
    Cliritliiin per fiilem incordibus vestris (Ephes. m). lur;aiil aliquid in eodiviuiiaiis poslea su,ierveniret,
    Vides quiil iutersil inler ilocliiii.<m Aposiolicaro et quod iu eo n.iluin ex Vi-gine non fuisset. Omnis
    blasphetiiiam luani? Tu iu Chrislo Deuoi velui in eniin, juxia Apo-loluni, i>omnit in Clirisio ptenitudo
    boniiiie hibilare dicis; ille Christum ipsuin in liniiii- divinitatit habitat corporaliter (Coluss. n). Non quia
    nibus liabilare leslaltir. Quod proleclo , ut lu ais, aliqnninlo hahiiaveril, et aliquandn non hi.biiaveril;
    rarO et snnguis fncerc nou possttnt, scilicct ut cx hoc nec quia postca fneril, ci auie n<mfocrit. Alioqnin ad
    ipsp quo euin Deuni lu csse negas, Deus probeiur. illiin Pelaginna!« h.-creseosiinpietalcin devulviiuiir,
    Nain ciim eiiin qui in tiomine babiiel, Dcnui non 111dicainus ex ccrln tempore ln.liiianleni in Chrislo
    lieges, necesse cst 111eum quetn iu lioniiinluishnbi- Deum; luin in euiii supcrvcuisse, quaudo ilte vitn et
    lare cogno.-cimiis,evideniissiiiic Deum es^e creda- conversaiioue i<lprouieruerit, ul iu sc virtus divini-
    mus. Oiiines ergo sive iiairiarch.-e, sivc prophetae, tatis hahiiarct, Hominuin ergo, liouiiiiiim suut haec,
    sive apostoli, sive mariyrcs, sivcdcuque sancti C uon Dci, ut in quantuih humana imbeciliitas valet,
    ALARDl GAZ.EI COMMENTAWUS.
    tores Dei, nempe in qtiibus, secimdiim Apostolmn, et quoil Dei filii, scilicct adopiivi; et nlroqne nomine
    Spiriius Dei iohahiinl, lamqunm in leiiip'0 suo; cos Chrisio ciinfi-rclini, non i.liu.J ipsi proprimii ac
    qiiomnilo Mipenus (Lih. ni cap. 15) dixu Ciiris- pcculinre resorvnus, <|ii:uucxrclh-ntinin quamdam
    IIIIIITlnodociion a Nesio io appellai qtiod De.nm prae caBierisnc tligoilalis pr;rr<<g:<livnm.
    b Corporaliler, id esi. siibsliiniiililer, et secuniliim
    in te. suscperil; qtiii el am inodn oiinn-s sanclos
    e.oSoxovf. n<:pcr h»cChiislo similes, iinino pares , Siibsiiinliiin), iiiiii secii iiliim cnergiam ct opernlio-
    iinpins ille nstiuebnl. nein laniiim; vel, corporaliter, id est, vere et non
    "Theodochi. an Theotoci hic lcgpmlnin sii, ambi- scciiinloiii iinil.rain i-i li^iunni inniutn, sii-ul in an-
    gna iuilii si-uii-niia est. N:un ul 7headochi suadere gelis veieris f<sliuneini peisonnm l)t;i gereutiluis;
    vidcliil-quodeadein verbastipoiiiiMMirpanl Auclor : vcl corporaliler, i.l esl, in cnrpore per unioiiem by-
    Omnes Theodochi sunt, ubi Theodochi pMius legi posiaiieam; ei nou iu aniui.i laiuuni, utinalii. s.nc-
    dehere nioiiuiinus, inagis lainen probntur h cc Plau- t:s, .|iiia divina iiniur.i iinita est non tnnluin aninia»,
    tiuinna letlio, qnaect Bnslceusis , ut TJieoinci pas- seil ctinui corpnri Chrisli, et ex Vcrbo tli\inn el hu-
    si»e lnc iliriiiiiur homiiics jusii , spiiiinli r<geu.ra- niann ualura iliia sul>sl:inlia lorpoien <l visihilis
    linnc a Deo geniti, seu ex Den nnli, et Dei naii, et con.stat. Et Imc ino<lnDj.Augiisiinu- per illud, cor-
    Dei fil iperadoptioneinelfecli, q'i<-iii:<diiioduin sintim poraliier, idein .-'i]»oili<
    n:iini esse dicil <|iiod illis ver-
    expo.il Aiidor - 1)110iiidi-m ir.ndo I). Jonnnes dicit iiis, Verliitmcaro faetumlest{Joun. l). Theophylactus :
    honiincs D,i fitiosfieri. quinun ex xanguiitibus.tieqtie ilubiittvit, inquil, in eo forporaiits, et tina stibntania
    ex vottittUilecamis, nequeex voliuuaieui>t,sed ex Oeo r. cum eo quod asstimpsit. Leo Pouliiex : In Chritto ha-
    nali mini {.loan. i). El alibi rursns : Oinnis qui d.liyit bitul omnis pleniittdo diviniiaiit cuiporalil"r. Toium
    frairem sutim. ex Deo natus eii (7orm. iv). Al Clinsius igitur ccrpits iinplel lola\diviniias. et sicul niliil deesl
    Theolocos, uli Prololocos, n Deogeniliis ei priinuge- illiiis inajestatiscujus habitaiionerepletur Itxbiiactilum,
    niliiS, non ndi.pli <iieniit parl cipiiiiniie, si-il natiira sic nihil deesi toipms quod non suo habitatore tii ple-
    el pleuituiliue diviniiatis, tii diciuin csi. Ilnlieiuiis nnm. IK-IIIalibi : 6'»<»inrorporea sit ttibsuntliu Dei,
    igiinr i-x Cin-iano iria ill.i vocabuln supenus nn-ino- qiiomodocnrporaliitr in Chrisio habiiat, nai quiu caro
    raia, ei in h«c iirgumeiit > fri-queiiialn, Thuoiocon, noilri c y;neris facta etl curo Deiiwis? i-lc.
    id e.-t, Deipnram. <|uod fa-ien» u.-iiaiins esi; llico Driqun bb. I (Cau. 5), ubi Pela>>iniioriini cirores
    liiion |ti'<>p:ii()xyioiiuiii,id est, : l)e<>ge, iliiui. vcl reieuset : Adtliderttntquoijiie.iuqnii, Donuiiuin Sal-
    ex Deo nnliiin :i<:Dci hlimii; ei Theo.loihon, id est, vatoremquenotirttm po*t\ bapiisma [ucliim e>te Ciirit-
    Dei susi-eptorem , vel ,susi:<'|)trici-ni.Neque relerl itim ; pnsi resiirreciuinenipDeum ; alterum assignanlet
    quoil superixri capile Tbi-o.l.x-lii, lnc vcro TJieoloci unctiunis niyslerio. iillertiminerito pitsiows. IJa-eibi.
    diianinr liii snneli; inn iiiqm; cniiu adinillebnl Finl itleoi error Phoiini an iqniuris haTesinrclia;,
    Kesiiirius, iiiiniiiiio TsoScxoufcl ©toTozo.f esse, a quo Peligiaiu aciceperiiiit,III cnp, pru-ceilenliejus-
    uodetDeisusiepioresesseui, idesi.Dei hahitacula. deiu libri esi aniiOlMumex Epipbauio et aliis,
    10S DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. I0C
    Deo se humilient, Deo subdant, Dei se babilaculum A t CAPUT V.
    faciant, et haberehospilem atque habitalorem Deum Chrislum ante ortum temporalem Deum semper u
    fide et pietale mereaniur. Quia prout quis idoneus prophelis appellalumfuisse.
    munere Dei fuerit, iia eum divina gratia muneralur. Iste ergo est de quo propheta dicit : Quoniamin
    Proul si quis dignus putatur Deo, ita Dei fruitur ad- te est Deus, el non est prwler te Deus. T« es enim
    ventu, secundum illam Domini proroissionem : Si Deus noster, et nesciebamus, Deus Israel Salvator
    quis diligil me, sermonemmeum servabit; et ego et cum (Isaim XLV);qui in terris ulique poslea visus esl, et
    hominibus conversalusest (Baruchm). De quo
    Paler meus veniemus ad eum, et mansionem apud
    etiam David propheta ex persona ipsius dicit: De
    eum[aciemus(Joan.xiv). Longeautem alia de Christo
    ventremalris mcwDeusmeuses tu (Psalm. xxi), os-
    rcs atque ralio in
    est, quo omnis plenitudo divinitalis tendens mique quod numquam " homo ille Domtni-
    habilal corporaliter, el qui ila divinilalis plenitudi- cus sine unilate Dei fuerit, in
    qtio in ipso stalira
    nem in se habet, ul cunctis de sua plenitudine lar- Virginis utero plenitudo divinilatis habilaret. Sicut
    giaiur; qui inbabiiante in se divinilaiis plenitudine, ctalibi idem prophela, Veritas, inquit, de terra orta
    ila ipse in singulis sanctorum babitat, prout eos di- est, et juslitia de cmloprospexil (Psal. LXXXIV), ut
    gnos suo puiarit habilaculo, et ita omnibus de pleni-. B intelligeremus scilicet prospicienle e cosiisFilio Dei,
    tudine sua tribuil ut ipse in plenitudine sua jtigiter id est, adveniente ac descendenle, justiliam natam
    non phanlasiain corporis, sed
    perseveret; qui utique eliam cum in corpore suo in, esse e carne Virginis;
    terra esset, aniroabus tamen sanclorum omnium veritatcm. Ipse est enim veritas, sccundum illud
    ipsius testimoniumVerilatis : Ego sum veritas, et vita
    inerat, coelos,terras, marc, onincm denique univer
    Ergo quia anterioribns libris veriiatem
    sitatem infinitale potentiaesuaeac rnajesiatis irople- (Joan. idxiv). Dominum Jesum Chrislum natum ex
    hanc, est,
    bat; et ita totus in seipso erat, ut eura tamen mundi 1
    Virgine Deum probavimus, nunc, ut libello abhinc
    universanon caperent. Quia quamlibet magna sint et1 proximo insliluiraus, cum qui ex Virgine nascilurus
    jneffabiliaqua.facta sunt, nulla laraen (am capacia et' esset semper Deuro prscnunliatum esse doceamus,
    immensa sunt, quse ipsum possint capere factorem. Ail itaque Isaias propheta : * Quiesciteab homine,
    ALARDIGAZiEI COMMENTARIUS.
    De homine Dominico, et an Clirislus dici debeaj attestatur. Unde discimus edilionem Grsccara, quae
    homo Domiuicus, dictum est alio loco (Ad collat; nnnc circumferlur, non esse Septuaginta Inierpre-
    11 cap. 15). Et satis mirum est Cassianum, cum in tum, aut certe non esse puram, sed alictibi auctam
    hislibris contra Nestoriumex professoagat, non abs- vel mutatam (Vide BellarminumLib. n de VerboDei
    tinuisse ab hac plirasi, quse Nestorio favere , et cap. 6); quod et Juslinus in dialogo cum Trypbone,
    duas hypostases, duo supposita in Chrislo innuere et Hieronymuspraefaiionein Paralipouienon eialibi
    videiur. Et quamvis etiam alii Patres, praeserlimG aflirmant. Siquidem in omnibus exemplaribus tam
    D. Augustiiius, interduni hac loculione usi leganlur; Graccis quam Lalinis hoecsententia reperitur iute-
    tamen ipse Augustinns cam posiea reLractans, sibi gra, et cacteri interpreles, prseier Septuagiuta, eam
    displicuissedeclarat, ut suo loco ostendimus : cujus reddiderunt, licet aliter quam noster interpres.
    retraciationem secutus D; Tbomas (Part. m, q. 16, Aquila cnitn qui velus Testamenlum ex Hehrieo in
    a. 5), negat siropliciter hanc loculionem esse usur- Gra-cuin transtulit, posterioretn partetn ita rcddidit:
    pandam; quia Dominicusdicitur deiiominativea Do- Quia in quo repulalus est? quasi dicat : in nullo.
    mino, et supponit disiinctionem a Domino; quare Pagninus, qui ex Graccoin Latinum vnrtit, sic edi-
    cum Chrisius ipse sit Dorainus, non debet homo dit : Quid enim reputationis est ipse ? Haerelicusin-
    Dominicusappcllari. Nam per hoc indicatur error terpres Munsterushoc modo : Quid enimille reputa-
    Nestorianus et distinctio personarura. Unde et D. tp,r ? Solus D. Hieronymus eo modo inlerpreiatus
    Gregorins Nazianzenusoratione 51 refert Apollina- esl, iu habei L.-itinaet Vulgaia versio.quam hoc
    ristnsilla voce uti solere; ipse verosubdit : Ne ho- loco, ut veriorem et evideniiorem, magis probal et
    minesisli alios decipianl, vicissimqueipsi decipianlur, commendat Cassianus, qui tamen alibi frequenter
    hominem Dominicum, ut ipsi loquunlur, vel potius Graecamversionem Sepiuaginta sequitur, ut videre
    Dominumet Deutnnostrumtnentis expertemesseasse- est in indice locoruin hujusmodi ad ipso citatorum.
    rentes. Nequeenim hominema divinitale separamus, Secundo notandum eiiam, ex Hieronymo, vocabu-
    sed unumet eumdemconfiieinur.Ubi Eiias Cretensis : lum Hebraicum Bama esse ambiguum : inlerdum
    Perquam caute, inquit (tamquam videlicet non cilra eniro significat excelsum,inlerdum, in quo. Hector
    errorem Dominicus diclus sit, idque divisionis sus- Q Pintus in hunc locum comtiientans : Hmc diciio,
    picionem inducat), et hsec verba adjunxit, ul ipsi inquit, Bamah, significat excelsum; in quam sigritfi-
    aiunl, et item correctionem hanc, vel, ut rectius lo- calionemaccipitur I Reg. ix : Aiitequamascendat ex-
    quamur, Dominumac Deum nostrum. Dominusenim celsum. Et in Psalmo : Et super excelsa slaiuens tne
    in loiiim, ac DeusChristus est, non autem Domini- (Psalm. xvn). Et aliis in locis. Quam significationem
    cus homo. Iloc eniro Apollinarisiae nugabantur; in prmsenliseculus esl, et recle quidem, divusHiero-
    tamquara alius atque alius esset, nempe Doininuset nytnus, qui ita transtulit, ut esl in Vulgata editione.
    conspicuusille homo. Sic ipse. Qualenus lamen haec Sed quoniammalt significatquid, et ba significatin,
    locutio excusari possit, etqno sensu interdum a Pa- existimavilAquila hocin locoduas essedicliones,quw
    tribus usurpeiur , habcs alibi in notis explicalum ratione adductus translulit, in quo, dicens: Quia in
    (Vide Suarez in tn part. ubi supra). Vide, si lubet, quoreputatus'est ipse? Ita Pintus. Tertio hanc Aqui-
    Rufiuumin Apologia proOrigene, circa fincm. lae interpretationem, ut Judaicam et maliliosam
    b Locu. Isai:e difiiciliset obscurus : Quare uotan- (cui affinisest illn Pagnini et altcra Blunsieri), gra-
    dum in primis, quod Septuaginia Inlerpretes (ut viter refutat D. Hieronymus, et suatn siroul aperit
    refert Hieronymus) hanc sententiam omnino prae- senleiiliani his verbis : InlelligettiesergoJudmi pro-
    lerroiserunt, quod et Basiliusin bunc locum scribens pheliamessede Christo, verbumambiguuhuindeierio-
    VATROL.I» fr
    lOf rJ0ANNlS CASSlANl 108
    cujus spiritut in naribus ejus, quia in quo reputatus, \ stanter verilatem hominis assereret quam Dei, quia
    ett ipse, vel, ut verius alque evidentius in Hebraeo haec fides vera est et calhclica credere Dominura
    cst, quia Excelsus reputatus est ipse (Isaim n). Pul- Jesinn Cbristum ita subslanliam veri corporis sicut
    ^chre autera dicens, gaiescile, verbo vim prohibentis verilalem perfectae divinjiatis habuisse. Nisi forte in
    b
    inqiiictudincm persecutionis expressit. QuiesciVe, illo aliqui.dambigendum puies, quia Excelsum pro
    itiquit, ab homine cujus spirilus in nqribus ejus, quiq Deo posuil; cutn utique hic inos Scriplura. sacrae
    Excelsus reputalus ipse esl. Numquid npn una ea.deni- sil Excelsum pro Deo dicere, sicut illud propbela»,
    que se.ntentia el humani corporis snscepljpn.^ni et Dedit vocem suam Excelsus, et mota est terra (Psal.
    jDeilocutus est vcritatem? Quiesci(e,inquU, afeiorniiie, XLV). Et, Tu solus Excelsus stiper omnem lerram
    cujus spiritus innqrlbus ejus, quid Ep&lsiis repufalus (Psal. LXXXH).Isaias quoque, qui hacc dicit: Excel-
    eslipse. I-ionnetibi, quacso, palani .alloqui persecur sus et sublimis habilans mternilatem (Isaim LVII).In
    tores Domini videlur, d.icens, QmescHeab homitie quo manifesie inleliigendum est: cum iJlicExcelsum
    iguem perseguiraini» ,ouia hic hpm.oJDeu.s.es.t?.>E.t sine ulla ailjectione Dei posuerit, quod etiam hic
    licet in iiumiliiate humanae carnis appareal, ihcel- Deuni in Excelsi nomine nuncuparit. Ergo quia evi-
    jsitudine tamen divinae magnjjfipen.tiaejvei-seyerat. denier per prophetam sermo divinns Dominuin Je-
    Bene autem dicens prophela, Qiiiescite qb liqmineB sum Cbristtim et bominent et Deum praenunliavit,
    cujus spiritus in naribus ..ejus,, cer.tjssin^ hiimani videamus an veteribus lesiimoniis eiiam nunc con-
    corporis significali.Qne hpmin.em ^emonstrayif. Jn- veniant et cpncprdent noya.
    trepide utiqueac ja4uc,j.li,terr, jttpo|e,squiJ&m CQP-

    i . A_AR(DI-GAZJEI C0MME;NTARIUS,

    remparieminterpretatisunt, ul viderentur non laudare reputatus est ipse. Saspe enim id guod non videmus,
    (^hrisiutn, sei nwiligpfind4re,,:Qux.estmimveriip.rium odore comprehendimvis;jta iit ntiririullwres etiamctim
    consequenlia, el qui qrdti rqlipnis act/entus, ,ut dicq- longe jaceant, fragrantia nobis suw qualitatis innote-
    mus': Cum liwc ita se liabeanl, ei diesrienltira sil scant, dumqueper nares' spiriluv} ducimus, plerttnique
    D.omini, in qua iini«er.us Jndmm itatiis Subverlendus aliqtia et invisa perspiciptus. Redemploris ergo nostri
    esl et omnia conterenda, moneo vos alque prwcipiq, spirilus essein ejus naribtts dicilur, ut videlicet scien-
    ui quiescalis ab homine qui ila spirat ttc vivit ul rios lia illiui esse in prwscieiitiadesignetur; qtiia quwcum-
    homines, qttia in niltilo compulandUiS est? Quisquqmne que se scire iu nalura lifimatiiiaiisinnoiuit, hwcnimi-
    horriinttm ita quempiqin laudet, ui ftkai : Cavele tie rum ante smcula ex divinilate prwscivit. Qni unde
    offendalis eum qui omniito nihil esi?' Ergo econtra- tpirilum in naribus hnbuerit, mox per prophetam sub-
    rio sic inteiligenduin : Cutn Itwcuititiersa ,iieii(ura":sinf junxit dicens : Quia excelsus rsputalus est ipse. Ac si
    t-ohis,et prdphelali spiritu prwdicunliir, moneoatque ~ diceret : In inferioribus ventura prwscivit,quia ad ima
    prmcipio ut quiescatis ab co qui secttndum carnem de cmlesiibusveritt.H-ec;Gregnrius.
    et ita spirat.et n Sic D. Ilieronyinns veriii exHebraeo, et subdit in
    quidcm liomp est, et habei aiiimam,
    naribus haiitum trahil ut nos homines spiramtis 'e.lvi- Commenlario : Quod auiem Chrisins Excelsus sit, vel
    vimus; sed sectinduin divinam mqjestatemexcelsuset Altissimus,qui alio serntoneapud Hebraos appellatur
    est, et reptitalur, el credilur.Taciiamecummente per- Elion, in octogesimosexto psalmo legintus: Niimquid
    tracians, non possiiminvenire ratione.mqtiarein Septuqr Sion dicel, homo et lionionalits est in ea, et ipse fun-
    Grw- davit eam Aliissimns? El in Evangelio : Et tu puer
    ginta tdin perspicuam de Cltristo prophetiam verlerunt
    cum noluerint vertere. Cmleri enim, qui prophcta Altissimi vocaberis. Ac ne longum funem
    quidem, sed sermonemambiguumad hnpielatis traxere traham, bwma, apud Hebrwos , non excelsus dicilur,
    sensum, nouinii-umcur maie inierpretaii ,tint, necvo- sed excelsum. id esi. ipsa altiludo, atque sttblimitas;
    luerint de Christo gloriosum quid dicere, in quem non quasi side aliquo dicamtts ; non est divinus, sed divi-
    credebant, videlicetut Judmi, aut semijudwi, id est, nalio; non est rivus, sed fons; non est homo, sed ipsa
    Ebionitm. Hucusque D. Hieroiiynius. Et hsec prima humanilas. Origenes hunc locum ita interprelatus est.
    expositio horuin verborum, qttam hic secntus est b Est enim Excelsi^s, alias Altissimus, uomen
    Cassianns, ui patet ex decursu hujus capiiis. Alii proprium solins veri Dei, D. Hieronymo asserlore
    paulo aliier sic exponunt: Cavele offendere a.ul in- in epistola 156 nd Miircellam. Nam in psalmis quos
    jnria aflicere hominem illuni. nerope Messiaro ven- hic citat Auctor, non Excelsus, sed Allissimus legi-
    turum, quia spiritus in naribus ejus, id e.st, quia tur in Vulgaia ediiione. Porro hoc nomen tribiiitur
    irani suam vobis raanifestabit, ef.ning.nospirilu in Christo a Davide psaltjio LXXXVI, ut inodo dicUiro
    vos desajviet, ul solenl homines ira.ti hiagnos spiri- D est. Unde idem llieronymus ibidetn Ariauos, perinde
    tus ej flaiiis cx ore et naribus effundere. Unde et ac Cnssianus Nestoriaiios, hoc loco exagitans .-Re-
    de diabolo furente dicilur : Denaribus ejusprocedil spondeant,inquit, Ariani, quoniam dicuni Allissimum
    fumm, sicul tillmsuccensw atque [erventis (Job. XLI). sqliim Pttirem esse. Ecce hic de Filio dicitur : Etipse
    SicPintUs : Habere, inquit, spiritumtinnarjbus, est fundavil eam Altissimtis. Non dixil : Filius Dei, qui
    iratum esse. Dicens, •Quiesceqb hqmine, ostendit erat a principio apud Patretii; sed quid dixit? Homo
    Chrisfi humaiiitatem. hicens autem, Quia excelsus natus est in ea, et ipsi fundavit eam Allissimus.Si
    reputaiuS est ipse, ostendit ejus sanctissimuni nomen. autem Altissimus, qtiarilo magis Verbum Dei? Hsec
    Ac.si dicerel : Videte neChrislum contemnatisverum Hieron. Idem nomendjam Cbristo tribuilZacharias
    Deum, el vsrum liommeni, quiiratus poterilvqs facile Lucaei teste Beda in ;Gommentario, et verba ipsa
    perdere, et omnem vestrani rempublicamtqbefaclare, salis aperte hoc signilifcanl: Tu, puer, proplieta Al-
    ei.peniius exstinguere. Slc ipsef,qui tamen et alseram tissimi vocaberis; preeibis enim mte faeiem Domini
    aliert exposilipnem D. Hieronymi superius relatam. parareviasejus. Ubi Joannes diciiur futurus prophe-
    Tertia exposiiio est D. Gregorii Jib. xxxi Mora.liura ta Altissiroi, quia praeibit ante illum parare vias
    Cap. 21 : Naribus quoque, ait, prwscieritia designa- ejus : praoivit autem ante Christum, non anteali*
    tur, sicut per prophetam dicilur : Quiesciteab homi- quem alium, ul notum est.
    ttt, CUJMS. suirilus est in naribus ejus, quia excelsus
    109 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. -HO
    CAPUT VI. A manifeslata esi;eividimus,ettestamur,et annuntiamut
    vobisvitam mternam, qum erat apud Pqlrem, et ap-
    Eamdem doclrinam novi lnstrumenli testimoniis
    illustrat. paruit nobis. Vides quot indiciis, qtiot mcdis, quam
    variis, quam muliiplicibus dilectissimus ille ac de-
    Quod fuit, inquit apostolus Joannes, a principiq, vincLissimus[Lips. in marg. devoiissimus] Deo app-
    quod audivimus, quod vidimus oculis noslris, quod stolus sacramenturo divina. incarnationis insinuet ?
    perspeximtts,b ef manus nottrm palpaverunt de Verbo Jam priinura quod eum qui in principio semper fue-
    vitw, et vita manifestala est; et vidimus, ellestamur, rit, visum in carne esse testafur. Deindene id quod
    tl annunliamusvobisvitam wternam, quw erqt apud audilum ac visuro dixerat paruro incrediilis videre-
    Patrem, et apparuit nobis. Vides quemadmodiira ye- tur, palpaium quoque, id esl, tactum alque tracla-
    tera recentibus roborentur, et anliquam praenuntia- tura tara suis quam cauerorum roanibus conlirmavit.
    tionem novae praedicationis confirmatio consequa- Bene uiique per manifestaiionem assumpt_e carnis,
    tur? Isaias dixit: Quiescileab homine, cttjttsspirilus * opinionero Marciouiiarum ac Manichaei errorem
    in naribus, quia Excelsus reputatus est ipse(Isaimii). eicludens; nequis pbantasinm ab lioniinibus yisam
    ipse Joannes autem, Quod fuit, inquil, a principio, crcderet, cum palpatam corporis verilaiem a se
    quod audivimus, quod vidimus oculis nostris, quod g apostolus praedicasset. Deinde addit Verbum viiaeet
    vitam manifesiam, hoc se vidisse, boc annuniiare,
    perspeximut,et manus nostrw palpaverunt. Ille per-
    Eequenduma Judaeis hominem csse dixii, hic pal- Iioc proiestari, simul scilicet et exsequens officium
    patutn hominem humanis manibus praedicavit. llle fidei, et ingerens terrorem incredulitati, ut cum ille
    eumdem quem hominem annuniiarat, Deum excel- utique protestaturse praedicare, sibi jmputaret pe-
    sumesse praedixit; hic euro quem palpatum ab ho- riculum suum qui noluisset audire. Annuntiamui
    mhiibus esse docuit, Deum in principio semper vobis, inquit, Difamalernam, qumerat apud Patreht,
    fuisse memoravit. Ergo evidenlissimum est quod et apparuit nobis: boc quod apud Palrem semper
    arabo DominumJesiim Christuin et hominem mani- fuit, lioininibus apparuisse ; hoc quod in principio
    fesiarunt el Dcuro, quia eumdem poslea hominem seraper fuit, ab horainibus visum esse; hoc quod
    quem semper Deiiin, ac per hoc hominem el Deum, Verbum vitae sine exordio erat, palpaiura bumanis
    quia honiinemipsum Dcum. Quod fuit ergo, inquit, manibus docuit esse. Vides quot modis, quam va-
    in principio [Lips. iti marg. a principio], quod audi- riis, quara multiplicibus, quam individnis, quam
    vimus, quod vidimusocutis noslris, quod perspeximus, apertis ita sacramentum unita. cum Deo camis ex-
    tl manus nostrw palpaverunt de Verbo vitm, et vila posuit, ut nemo alierutrum dicere omnino nossit.
    ALARDI GAZyEl COMMENTARIUS.
    ,* Exordium primae Epistolae R. Joaunis apostoli, iC Dei non in vero corpore, sed phantaslico etumbra-
    in quam ex.tal pectiliaris iractatus sive commenla- tili apparuisse; hoc est, non carnem nostra» simi-
    rius D.Atigustini lonio IX Operuin ejus. Scite D. Tbo- lem assumpsisse, sed phantasma dumtaxat, et nihil
    nias quaerit cur non more aliorumaposloloruin epi- nisi inane spectrum humanis aspectibus objecisse.
    stolns scribemium, et aliaruin duarum ejusdem Hujus erroris primus auctor Cerddn, ut rerert Ter-
    Joannis Kpislolarum, bic non pr.-cmiserit saluiatio- lullianus lib. de Praescript. Haeret. cap. §1, Atign-
    neni. Respondei, ut ihitium Epistolmsuminitio Evun- siinus lib.de H-Cresibus,liairesi.l.ldero postmodum
    gelii sui concordaret, ubi dicitur : In principio erat docuit Mircion ejus discipulus, contra queiii Terlul-
    "Verbum,etc, ut sic appareat eumdem scripiorem lianus multa scripsit (Lib. de Carne Christi et lib. iv
    Evangetii el Epistolw, el quasi hoc operi Evangelii conlra Marciontm).Irenaeus itero lib. i adversus hae-
    prmcedenti continuarel. Sic ipse. Admonet deiude rescsdecip. 29, Epipbanius haeresi 42, Ambrosius
    'conslructionem hujtis lextus sic debere ordinari: lib. lncarnationis Domiiiicaemysterio. Aogustinus
    Nos apostoli, et vidimus, et testainur, et annuntiamus hseresi _2 et alibi saepius. Marcioni successit Apel-
    vobis illud quod fuil ab iniiio, id est, selernnliier, les ejus discipulus, qui quod aliinet ad carnem
    scilicei Verbum Dei. Et addit: Tria tempora sunt, Clirisii, cuin suo magUtro non oinnino cadem sen-
    'prwteritum,prmsensel fttlurum. ln hit, quod perfec- sit; fiiebaiur enim verain carnem in Christo, sed
    lionis esl, Deo convenit; qttod imperfectionis, non. eam sumpiam ex elementis asserebat, non amem
    Prmlerilnm verode Deo dicilur, propler perfeciionem, ex Virgine, et ideo Chrisium in passione sua ele-
    prmsem propter aciualituteni, futurum propter dura- meniiseaiiireddidisse. lla narrant Phibster in libro
    tionem. Aiias veronullum letnpusde Deo convenienler de llceresibus,el Augustinus lib. de Hairesibus, cap.
    dicitur : nec prwteritum, quia non est; nec prmsens," 28. Cuni Marcione auiem et aliis convenerunt Ma-
    quia lransit;ntc (uiurum, quia nondum est. Haec nicbxi Ineretici, sic dit-ti a Manete quodam, natione
    S. Thnmas. Persa, sive a Manin, ut nit D. Augustinus lib. de
    b D. Anguslinus in hunc locum : Quis est qui ma- Ha_resibus, cap. 25. Eiimdem errorem postea do-
    nibus traciet Verbum, nisi quia yerbum caro [actum cueruntin Hispania Priscillianus episcopus Abulen-
    esi, el habiiavil in nobis? hoc aulem .Verbuin,quod sis, et discipuli ejus dicii Priscillianistae, tempore
    caro faclutn esl, ut manibus tractaretur, ccepil esse Leonis pritni pontificis, qui praediclum errorem iri
    caro ex virgine Maria, sed non tunc ccepitVerbum, eisdamnat epMola 93 ad Turibiuin. Damnaluridem
    quia auoderal ab inilio dixit. D. Thoinas hinc sumit crror iu coucilio Lateranensi (Cap. &el 17) sub
    argumenturo quod non solus Thomas apostolus pal- Innocentio tertio, et refertur in capitulo Firmiter
    pavit latus et vulnera Christi, sed etalii, inquit, se- (Lib. i Decretalium),de sutnina Trinitate el (ide ca-
    cundumGlossnm.Quod etsignificat Aucior iuferius, tholica, el in oniinbiis couciliis in quibus deliniun-
    hbi ait: Palpatum quoque, id est, tactum alque tra- lur duas naluroe in una persona Christi. De quibim
    clalumtain suis quam cwterorummanibus. supra. Vide Alpbonsum a Caslio, veibo Chrtslusf
    D hi. aclini)supeiiiis. Euit nulcm iuec aniiqua liaitc.i 2.
    baerc.i- prope tempora apostoloruiu exorf-i, Kiliuiij
    iU JOANNISCASSIANI 112
    qtti non utrumque memoraret. Quod ipse quoque A orius? scilicel quia idem in homine nuper ortus, qui
    Aposlolus alibi evidentissime : " Jesus enim, inqtiit, anie orlum omninm Deus. Et ideo Christus lotum
    Christits heri et hodie, ipse et in swcula (Hebr. xm). nominatur quod Deus, quia tanta est Chrisli et Dei
    Hoc esl illudutiquequod superiore lestimonio dixit: unilas, ut nemo uiique j'am oronino possit vel Chri-
    quod erat a principio, hoc manus nosirw palpa- stnm dicens non Deum in Christi nomine dicere, vel
    verunt. Non quia palpari spirilus per se possit, sed Deum dicens non Christum in Dei nomine nuncu-
    qiiia Verbuni scilicet caro factum in horoiue quo- pare. Ac sic uniio sibi penitus per majestatem sa-
    diimmodo cui unitum fueral palpabatur. El ideo crae naiivitatis utriusqhe substamiae sacramento,
    idein Jesus heri et hodie, id est, idem anle exordium quidquid erat, scilicet homo et Dcus,factum est
    muiidi qni in caine; idem in pracierito, qui in prae- toium Deus. Unde Apostolus Paulus videns revelaiis
    senli; idem quoqtie etiam in saecula, quia idem per fidel oculis loiura in Clirislo inexplicabilis raajesta-
    omnia, quiante orania. Ethoc totuin DorainusJesus tis arcanum, ita loculus esl, invitans ad referendaro
    Christus. Deo graljam , agnosceiites beneficia Dei populos :
    CAPUT VII. Gratias , inquit, agentes Patri, qui dignos nos [ecit
    Rursum ostendit ex conjunctione duarum in Christo porliohe soriis sanctorum in lumine, qui eripuit not
    naturarum in unam psrsonam, ea qttw divinmna-
    •„..-
    turm competunt,hqmini; -f qnm humanw, Deorecte B de ptileslaletenebrarum, el translulit inregnum Filii
    accommodari. dilectionis stim, in quo habemus redemptionem per
    Et quomodo idera ante mundlorium, qui nuper sanguineritipsius, remissionem peccaiorum; h qui est
    ".:•..•.,-> ALARDl GAZiEI COMMENTARIUS.
    • CyrilluS Alexand.: Ver&um.iriiiiiit, quod ex Deo nomen Dei,-juxta illud Apostoli: Immortali, invisi-
    gignitur, tuhc deniitmJesu Chrisli appellationem sor- bili, soli Deohonor ei' gloria (1 Timoth. i). At respon-
    tiium comperimut, cujn t$ muliere facium est homo. derunt Paire< Filium dici, el esse perfectissiroam
    Sedquomodo idem est ei lteri,et hodie, etin swcula? imaginem Dei invisibilis, quia etiam ipsa imago est
    jionalia iiVtqueratione,quam carnis, quaiiiassuinpsit, invisibilis; est enim simillima ipsi exemplari, et
    cum Dei Verboconjunctione, ejusdemquead uiium Fi- proinde omnino Inlis quale ipsum. Undead Hebraeos
    liUmrelalione. Hac namque consideratione^eliamsi ut idicitur splendor glorim, et figura subsianlim ejus,
    tarrie indulus esl anitno concipiaiur, suain niltilominus supple, Pairis; id est, omnimoda similitudo, etex-
    naturalem stabiliiatem integram semper reiihei. Plures pressa , caque non accideniaria, sed subsiantialis;
    alias expositiones hujus senteniiae videre est aipudF. non imitatoria, sed naturalis: imitatoria enim imago
    Riberam, ab ea quaehic subjicitur nonnibil diversas. non est ejuSdem cum exemplari suo essentiae; pro-
    Huic lamen consenianea est aut certe alfinis expo- inde sic esl Christus imago Dei invisibilis, utsit et ipse
    sitio'D. Anselmi, quam idem relert his verbis (In invisibilis,sicut Paler, aii S. Thnmas. Quod enira in-
    CcmmenlarioEpist. ad Hebreos): fferi,mqUit; timne visibilis etiam Filio perinde ac Pairi conveniat, qnia
    prmterilum tempus et omne spalium mlernitaiis quod ^- nimirum secuiidum suani Deilalein videri non potest,
    ante mundi originemfttil significal; hodie, onthe prm- nisi se ipseraanifesiet, quod soli Deo proprium cst,
    sens lempus; illud autem, ipse el in smcula, omnespa- patet Matthaeiundeciino,"ubi dicilur: ATemo novil Fi-
    tium temporis et infiniiaiis quod futurumest. Ilaque lium nisi Paler;neque Prifrem quis novil, ritsiFitius, et
    Jesus Christus(uit heri, quia in principioerat Verbuin, cui votuerit Filius revelare. Et Apocalypsis xix : Et
    et ab wterno usque ad nostra temporaipse est; hodie nomenhabel scriptum, qt/od nemo novil, nisi ipse, et
    quoque, id esl, in nostro temporeerit et in swcula; qitia noinen ejus est Verbum Dei. Untle colligilur Verbuiii
    Wlcrnalilermanebit. Unde el Apocalypsispriino de eo Dei esse qtiid invisiliile, quando solus ille, qui est
    dicilur: Qui erat, et qui est, et qui veniiirus esl, id Verbum Dei, novit quid hoc sil; nec tainen exclu-
    est, qui futurus esl per omnia swcula. Sic Aiiseliiius, dunlur Pater et Spiriius sanclus, qui eamdem cum
    cujus exposiiionem amplexus videtur D. Thomas, Verbo essenliam et scienliam habeut. Obsetvai prae-
    cum in commentario liujus loci ita concludit: In lioc terea S. Thomas (In Comment. ad Coloss. i) in illis
    eryooslendit ApostoluswterniiatemChrisli.Gagncus in verbis Apostoli, quoehic citautur, triplici ex capite
    cumdem locuni: Jesus Christus heri el Itodie,idem ipse seu iriplici comparaiione conimendari ac pracdicari
    perinanebitinsacula, id est, idem est qui ab aeterno Chrisii digniiaiem et excelleutiam , qund ciiam ad
    fuit, hoc significat heri; qui uunc esi, hoc signilt- hunc locuro et scopum Aticioris spcciai. Pritno re-
    cal hodie, etiqui permanebit in aelernum. Bellarmi- specltt Patris, seu comparalione ad Pairem, cujus
    JIIISpaulo brevius ( Lib. i de Christo cap. 8): Jesus est imago perfectissima,!sicque ad vivum expressa,
    Christus heri,el hodie, et in swcida, id esi, semper ut eamdem numero et tptam ejus compleclatur es-
    fuit, semper est, et semper eril. Similis est locus sentiam et naiuram. Sennndo respectu creaiiirnriim
    Hebr. vn: Neque inilium dierum, neque finem vitm J) in j$eiicre,cuin dicitur, Primogenitus omniscreaturm,
    liabens. Et Joniini- v : Hic est verus Deus, et viia id est, ante omnetn creaiuram genitus, nt CbrysosLO-
    atterna. Nam si Chrislus vitn aiierna est, non potest nins inlerprelaiur: iion huia sii priiua creniura, ut
    uoii fuis>eatque esse etiam ipse aiternus, ac proinde volcbat Arius, vel qiindxrentumm <lese posiea Pa-
    verus Deus, quod iineiulil Aucior. ler genuerii, sed sicui seciinduin buniaiiiiatiiii pri-
    .> Propier omninwdam , ait Chiysoslomus , simiti- mogenitus Mnria-dicitur, noii qund alios de se po.-tea
    tudinem el mqualitalem.Fitinmvocal imaginem. Cbri- Virgn genucril, sed quia noii aliuiu unle ip-uin ge-
    Slus eniro ut Dei Fiiius, diciiur imngo Pniris, quia nuiL; et quia inos est Sciipunae priroum pro uno su-
    Pairi per omuia similis, Pairem pcrfcclissinie re- rncre, nt idem sit prinn gciiilus ac unigenilus; qua
    "pr.csenians (Vide S.TItoin. i p., q. 57,ait. 2), sicut de re infra latius (Ad tib. vt cap. 18). Vel, sccmidum
    ipse dicil: CJiiiviilei tne, videt el Patretn (Joun. xiv). S. Thomain, primogeniius omnis creaiurm dicitur,
    Esi nulcni invisibilit hic genilivi tasns, el referliir quia sic a Paire gcniius, ut Verbum mcnte conce-
    iion ;>diiuapiiiein, s-ed nd Dcum Pntrem, ut pniet pliim repraescnlans omriem crenturaro, et ul prin-
    ex Graico aofKTov. Unde abutehaniur Ariani hoc cipiuin oninis crcaturae. Unde Aposlolus explicans
    Joco, diceiites lu>ciioincn invisibilis, soli Deo Palri quod dixera), innx subdjt: Quonittmin ipso condita
    convcnire, non F.lio, proinde Fiiiuin non csse ve- suiti omnia, etc. In ipso, jid est, per ipsum, ul dicitur
    rum Dcum, cum invisibilis, iuier alia, sit proprium Joaimis primo : Oninia per ipsum facla sunt, Vel in.
    113 DE INCARNATIONECHRISTI LJR. V. m
    jma^foDei invisibilis,primogenittisuniversmcrealurw; A quia in ipso complacuit omiiemplenitudinemhabilare,
    quia in ipso condita sunt universa in cwlis et in terra, et per ipsum reconciliare omnia in ipsum, pacificant
    visibiliaet invisibitia, sive throni, sive dominaliones, per sanguinemcrttcis ejus, sive qumin cxlis, sive qum
    sivepolestales: omnia per ipsum el in ipso crealasunt, in terra sunt. Ntimquidindiget primatu universorum
    et ipse est ante omnes, el omnia in ipso constanl. Et Creator omnitim? aut primatu eorum quae a se facta
    ipse est caput corporis Ecclesiw , qui est principium, sunt, ipse qui fecit? Aut nuroquid dici de Verbo po-
    primoyenilus ex tnorluis, ut sit in omnibitsipse pri- lest quod in eo qui sit primogenitus ex mortuis
    matumtenens; quia in ipso complacuitomnemplenilu- complacuerit omnem pleniludinem habitare, qui uti-
    dinem habitare, et per ipsum reconciliare omnia in que unigenitus Filius Dei, Verbum Dei ante uni-
    ipsum, pacificansper sanguinetn crucis ejus, siiequw versa rerum exordia, Palrem invisibilem iu se ha-
    in cwlis, sive quw in terris sunl (Culoss. 1). Numquid bens, ita prius omnem pleniiudinem in se habuit,
    et hnc nliqua interpreiationis adjeciione indiget, utesset ipse oinnium pleniiudo? Et quid postremo?
    cum ita copiosc et evidenter expressum sit, ut in se Omnia, inquit, pacificansper sanguinemcrucis ejus
    non solutn rerum fidem, scd etiam exposilionis ha- sive qtimin terra , sive qum in cmlissunt. Manifeslavit
    beatclaritatem?Gratias enim agere nos Palrijubet, uiique aperiissime de quo dicerct, quem priinoge-
    inagna utiquc causa agendae graiiac adjecla, quia JJ nilum ex morluis nominasset. Numquid enim per
    dignos nos fecerit portione sanctorum, el creplos Verbi nul Spiriius sanguinem reconciliala ac paci-
    de potesiate lenebrarum transtulerit in regnum Filii ficata sunl omnia? Non utique. Neque enim in na-
    dileciionis suae, in quo habeamus redemplionem et turam cadere inipassibilem res ulla potuit pas-ionis,
    remissionem peccatorum ; qui sit imago Dei invisi- aul fundi sanguis valuit nisi hominis , aut mori alier
    bilis, priinogenitus universaecreaturse; quia in ipso quam homo; et lamen idem qui in sequentibus mor-
    ac peripsum creata sint omnia, quorum utique sicut tuus dicitur, superius imago Dei invisibilis praedica-
    factor ipse, ila etiam gnbernalor sit. El quid post lur. Quomodo ergo et hoc? scilicel quia id omni
    haec? Ipse est, inquit, capul corporis Ecclesiw, qtti esf modo ab aposiolis caulum est, nealiqua videretur
    principium, primogenitiisexmortuis. Resnrreciionem in Christocsse divisio, et unitus in filio honiinis Fi-
    quasi generalionem Scriptura nomiuat; quia sicut lius Dei inciperet per erraticas interpretationes duas
    generatio viiam creat, iia resurrectio generat ad vi- habere personas, ac per pravas atqne inipias opinio-
    lam. Unde eliam » rcsurreciio ipsa regeneratio nun- nes qui essel scilicet in se unus duplex fierct in no-
    cupatur, secundum illud Doniini testimonium: Amcn bis. Et ideo pulchrc ac mirabiliter ah ipso unigenito
    dico vobis, quod vos qui secuti estis me, in regenera- Filio Dei usque ad unitum Filio Dei filinm hominis
    lionecumsederitFilius hominisin sede majestatissuw, C praedicatio apostolica descendit; utsicut ipse rerum
    sedebitisel vossuper sedes duodecimjitdicanles duo- ordo, ita etiam doctrinaeserrao decurreret. Iia cuncta
    decimtribus Israet (Matllt. xix). Ergo primogenituni inseparabili connexione et quasi quodam pontecon-
    ex mortuis eum dicit, quem superius invisibilem Dei tiuuans, ut sine ulla pcnitus divisione et intervallo
    Filium atque imaginem praedicavii.Quis autem imago eum quem in principio mundi iegeres, in fine lemporis
    invisibilis Dei, nisi unigenitus, Verbum Dei? et quo- invenires,nequeulla omnino distraclione impiae dis-
    modo is resurrexisse ex mortuis dicitur, qui imago cessionis admissaunumincarnealquealiuminspirilu
    ac Verbum Dei invisibilis nominatur? Et quid tamen Filium Dei credercs; cum ita apostolicum magiste-
    adhuc additur? Ul sit, inquit, ipse primatum lenens, ritim, Deumpariter atque hominem per sacramentum
    ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS.
    tpso, tamquam in exemplari, archelypo et proloty- tur, duae rationes alTeruntur. Priraa, quia tunc
    po. Tertio ex comparatione ad Eeclesiam universam, totus inundus rcnovattdus est, et quodaromodo re-
    cum dicitur: Etipse est caput corporis Ecclesiw,qui generandiis, ut ait Joanncs in Apocalypsi cap. xxi:
    est prittcipium,etc. Sic ad Ephcsios 1: El ipsum dedit Vidi cwlum novuin, et terram novam; et vers. 5 :
    capitl supra omnem Ecclesiam, quceest corpus ipsius .Ecce »ot>a facio omnia. Et D. Petrus in secunda
    et plenitudoejus. Supra oinnein Ecclesiam, mililan- Epistola c. in : Novosvero cmlos, et novam terram
    tem scilicet in lerris, ei in ccelis trittmpbanlero, quaeD secundttm promissa ipsius exspectamus. Et Isaias
    secundum Auguslinum (In Enchirid.) etiam angelos cap. LXV,17 : Ecce ego creo cmlosnovos, et lerram
    complectitur. Uude concludil Apostolus Clirisiuin in novam.Et cap. LXVI: Sicul cwli novi, et terra nova ,
    omnibus primatum lenere : sive ui Deus , sive ut quw ego facio stare coram me, dicil Dominus, sic sta-
    bomo considerelur. bil seinenvestrumet nomen veslrum. Et D. Paulus ad
    * Regeneratio duplex in Scriptnris exprimilur: Romanos vm : Ipsa crealura liberabilur a servitule
    aliera est baptismos, de qua Joan. i)i: Nisi quis re- corruplionisin tibertatemgloriwfiliorum Dei. Aliera,
    nalus fueril ex aqua el Spirilu sanclo, elc; ad Titum quia lunc mortalitalem exuli, indiiti vero immorta-
    iii: Sulvosnos fac per lavacrum regenerationiset re- Ijiaieni, rcgenerandi quodammodo homines sumus,
    novationis Spiritus sancli; et 1Petri i: Regeneravit ul D. Panlus ait II ad Corintbiosv : Nametquisu-
    nos in spetn vivam.Altera, resurrectio mortuorum in mus in hoc tabernaculo,ingemiscimusgravali, eo quod
    fine S3_culi,dc qun apud Mailha.um, in regeneratione nolitmusexspoliari,sed supervesliri,ut absorbeatur quod
    tttmsederit Filius hominis; Graece;EVTftnuliyysvstritf. tnorlale est a vita. Et ad Pbilipp. iu, 21: Reformabit
    Ilaecenim resurrectio, velut quaedamgeneratio ertt corpus liumititalis nostrw conftguratumcorpori clari-
    secundum corpus, quemadmodum in bnptismo est tatis suw.Sic D. Augustiuus lib. iu conira duas episto-
    secunda hominis secuiidumanimam generatio (Mal- lasPelngianorum . cap. 3; D. Gregorius lib. iv Mora-
    donatus in cap. xix Matthwi). Cur amein resurrectio lium, cap. 26: el D. Bernardus in declamatione quam
    ipsa, sive extremum judicium regeneralio nuncupe- iu hsec verba scripsit : Ecce nos reliquimut omnia.
    iH JOANNK CASSiANI UC
    corpores "nativitatis unisset, ut eumdem tibi recon-, A missum esse dicebat. Unde [eliam [illud fuit quod
    ciliantem in cruce omnia demonstraret, quem ante dicentibus ad se Judaeis, Quinquaginta annos nondum
    exordium mundi imaginem Deiinvisibilis praedicasset. habeset Abraham vidisti? convenientissima acteriii-
    CAPUT VIII. tatis ac majesiatis suaevoce respondit, dicens: Amen
    amen dico vobis, b priusijuamAbraham fieret, ego sum
    Aposttilicamtentenlium Dominiaucloritate corroborat.
    (lbid.). Qusero ergo, cujus dicluro boc velis esse?
    Quod quidem quamvis Apostoli dictum sit, tamen Christi ulique absque dubio. Et quomodo qui uaius
    doctrina Dpmini est. Idem eniro hoc in Aposlolo ad recenti tempore fuerat, ante Abraliam se esse dice-
    Christianos, qui consimile illud in Evangelio ad Ju- bat? Per illud scilicet, cui uniius erat pcnitus, Ver-
    daeos per se locuuis est, dicens : Nunc autem quw- bum Dei, ut iutelligerent omnes qttanta essel Cbristi
    ritis me interficere hominem, qui " veritalem vobislo- ac Dei uniias, cum qtiidquid Deus in Chrislo dicercl,*
    eutus sum, quam audivi a Deo. Nique enim ego a me toiuinjiim sibi ilivinitiuis unilas vindicaret. Deneaii-
    iptb veni, sed ille me misil (Joan. vni). Et Deum uti- lem conscius aeternilatis sux, illa in corpore tunc Ju-
    que seet hominem esse indicans. Ilominem in hoc daeisvoce respondit, qua quondamdMo.silocuius fue-
    quod hominem esse se praedical; Deum in hocquod ratin spirilu. lliccnim ai;t: Priusquam Abrahamfieret,
    missum se esse confirmat. Apud eum enim necesse B ego sum. Mosi aulem : Ego * sum qui sum (Exod.w).
    est fuerit a quo venerat; et ab eo venerat a quo se Admirabili ulique divinacriaturaeaeteriiitaieiu sermo-
    ALARDI GAZA.I COMMENTARIUS.
    ffanc seilicet veritatem, ait Chrysostomus (Ho- sum, etc.: Utitur, inquit (Lib. vi c. 23), Dominut
    tnil. 53 in Joan.), qitodsil Pairi mqualis, propler hoc noster ad eos verboillo essenliam designanie absolule
    enim Judmi qamrebant eum interficere; et ut osiendal et sine cttjusqiiamadjeciione sumplo, quo diviniiatem
    hoc non esse conlrarium Patri, subdii: Quam audivi a suttmitlis certius tignificaret, cum eo de se verbolo-
    Deo. qrtalur quod soli Deo competeredignoscilur,et prius ad
    b Appende verba, inquit Augustinus (Tract. 43 in slosen de Deo dictum csf. Cum enitn Moses ad libe-
    Joqn.), ei cognosce mystcrium. Anleqttam Abraham rqndum ex Mgypti serviiutepopulumIsraeliticum mit-
    fierei; iriieilige, fieret, ad humanam naiufam; sitm, iendus inlerroyaret de 'nomine mittentis, respondit
    vero, addivtiiatii pertihere substantitini. Fieret, quia Dominus: Ego sum qui stirit. Et rursum, Sic dicis
    creatura eral Abraham. Non dixit : Aniequam Abra- ad filios Israel: Qui esl. misit me ad vos (Exod. ni).
    ham eitet,, ego erqni;_sed, Antequam.Abraharrifieret, Hoc igilut.verbo revocat eis in memoriamsetpsitm, qui
    quinisiper trie ritirifieret, ego surii. Nequehoc dixil: prius ad Mosen hoc se nomine vocari contestatris est.
    Antequam Abraltam fterei, ego facttit sinn. ln princi- Augustinus Iractalu 38 in Joannem : Multum est, in-
    pio enim fecit Deus,cceltimel lerram; nam in princi- quit, qnod ait ipse : Ego sum, quia sic dixerat Domi-
    piq erqt Yerbuni. AntequqmAbraham fieret, ego sum. nus Mosi,,: Eyo sum qui sum. Quis diyne eloqualur
    AgiiosciieGreatoreih,'discerhile crealuram. Sic Augu- quid sit sum? MitiebaiDeus per angelumsuum servum
    Slintis'. D.' Gregftrius (Hoih. 18 ih Evarig.) : Aiite in- stium Mojjseth, ad liberdhdum ex ASgypio popultiiri
    quit, prmterili iemptiris est; sum, prmsenlis. Et quia - suum; miltebat trenientem, excusanlem, sed obedien-
    prqsieritum et fulurum teniptts Divinitas non habet, letn. Cum ergo excusarel,, ait Deo, quem logtti in an-
    ted semper esse hdbet, riqh aii: Anie Abraham ego gelo intelligebal: Si dixerit mihi populus : El quis est
    fui; sed ante AbraKam ego siim. Unrie et ad Moysen Deus qili ntisit te? quid dicam eis? El Doiitinus ad
    dicilur : Ego sum qtti sum; el dices filiis Israel: Qui eum : Ego sum qui sum. Et repetivit : Dices filiis
    est misitme.ad vos.Anie ergo et. post Abraham Ita- lsrael: Qui est misit me ad vos. Non ail ibi : Ego
    buit, qui et qccederepptuil per exhibitionemprwsentim, sumDeus, ego summundi fabricator, autego stimom-
    et fecedire per cursum Viim.Veritas vero setiiper esse nium reriim condiibr, arit ego sum ipsius populi tibe-
    habet; quiaei quidquam nec priori temporeincipitur, randi propugnator; sed hoc lantum : Ego sum qki
    nee subsequeniiterminatur. HaecSS. Patres, Cassiani sum, et dices fitiis Israel: Qui est. Non addidit: Qui
    dictis in hoc cap. perqnam consenlaiica. est Detis vesler, qui esl Deus patrum vestrorum; sed
    0 Crediderim polin.s legcmlum : Toittm sibi divini- tanlum hoc dixit : Qut est misit me ad vos. Tertio uo-
    tas uniti vindicarel. Et linnc esse sensuin : Quid.|iiid tanduin, ex illis ipsis verbis colligi boc iioinen, Qui
    Deus in Christo loqueretur, tolum homo Christus est, sive fiv, uiiiiin esse ex propriis et maxime pro-
    loquerelur, ob unitatem scilicet personae in Cluisto. priis Dei nominibus, quod unauimi coiii-en-u nffir-
    Unitus enim bomo, in.elligitur bumanitas uniia di- mant Palres. Dionysius Areop;igiia de Div. Nom.
    yiniiaii in uniute persoii-., ut alias diclum cs!, ut cap. 15 : iVonabscelebralur re, iiiquii, Deus ipse ab ea nuncu-
    idein sit divinitas unili, ac homo Deo uuUus, et Deus patione, Qui est, principalius et potitts quam
    honiini. a reliquis aliis, tamquam a dono anliquiore, priore et
    d ld cst in sua diviniiate; opponit enim divinita- anteriore (scilicet nantra) qtiam sunt reliqna ipsius in
    tetn corpori,, id est, humanitati Cbristi; vel in creaturas diffusa dona. Enimvero ipse Deus habens
    spiritu, id est, spiritali et aeiiiginalicavisione el lo- D ante creaturas omnes prmexistere et superexislere, et
    cutione. quidem supereminenter,\ipsumper se esse fecil cmteris
    • Notandum primo, in Hebr__olegi: Ero qai ero : suis muneribiis,qumrebus conditiscommunicavit.prm-
    Hebraei enim uiuntur tempore fuiuro pro piscsenii, eminere et supereminere;alque per idipstimper se esse;
    quia verbuin Hebraicuro caret tempore pi-_senti; ul quidquid uliquo exislendi modo esl, subsisterel, ef-
    in Graecoauiem : syu jfnj _ Bn. Ubi participium esi fecii. Gregor. Nazianzeiius oratione 36 dicit, inter
    uv, quasi dicercl: Ego suin itle qui.est. Secundo no- omnia noroina Dei, Ens et Deus, esse.niaxime pro-
    tandum, ad haecverba Chrislum allnsisse, cum ali- pria, et inter baec duo, proprius esse nomen Eniis :
    qtlpties in Evaogelio dixit: Ego sum, ut suam Dei- Quia nos, iftquh, naturatn ejusmodi inquirimtis qum
    tatem significarel. Joannis vm : Antequam Abraham ipsum esse per se habel: et hoc significat isttid nomen
    fteret, ego sum. Ibidcm : Si non credideritis quia egc Est, sive, Qui est. Eodem modo interpreialur6 Euse-
    sitm, morieminiin peccalis veslris.Joan. xvn : Ubi egc bius Caesarieiisis lib. xi de Prreparat. cap. et 7 :
    suin, el iiti sint mecttm. El alias s;cpius. Quod non Qui est, id est, qui necessario el eodem modo semper
    o.biier annotavernut Pntres. Cyrillus iu Joannein, exisiit. Ubi eliain refert seiitentiam Pytliagora» et
    traetans illa verba : Si non credideriiis quia ego Platonis, qui hoc nomine Deum appcllamlum docue-
    «7 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. 118
    nlsmagnificentiaprsedicavit, quia » nihil dc Deo tam A dem ipse DominusJcsns Christus, cum de Abraham
    convcniensdici polest, quam ut semper esse dicalur, diceret, diversitatesermonis ostendit, dicens: PWtts.
    quia csse nec praeteriti inilium ncc futuri terminum quam Abraham fieret, ego sum. De Abraharo dixit,
    habet. Et ideo apertissime hoc de selerni Dei natura priusquam fieret;de scautem, ego sum; scilicet quia
    dicitur, quod aetemilaii optime coaplatur. Quaequi- temporalitalis est lieri; esse, aeierniiatis.b Et ideo
    ALARDIGAZ_£l COMMENTARIUS.
    runt; et ex Plutarcho refert ita explicatum verbum qum per te facla sttnt, qtiid esl qnod tibi proprium
    Gra^cnmquod in tem|ilo Delphico erat scriptum, ut quiddam tenttisti tpsum esse, quod aliis non dedisii, ut
    qui illuc ingrederentur, eo verbo veluii ->aluiarent lu solus etses? Nam qnomodo audio : Ego sum qui
    scu confiterentur Denm, dicenles : tt, es. Ambrosius sum, quasi alia non sinl? Et paulo posi sibi respon-
    epist. 65 idem nomen explicans : Hoc est, ait, ve- det. Ues quwlibelproritis qiialicumqaeexcellenlia, si
    rum nomeh Dei, esse semper. Ilieronymus cpisi. -150 mtitabilisest, non vere esl. Non enim est ibi rerum
    ad M.ircefain, inter dccem Dci nomina Hebraeisusi- esse, vbi esl et non esse; qttidquidenimmutari potest,
    tata, sexlo loco pnnit jEser cheie, quod in Exodo, in- tnutalitmjam esi quod erat; si nonest quod eral, ntors
    qnit, legimr : Qui est, misit me. Augusiinus lib. IH quwdam ibi facta est; perempium est aliquid quod
    conira Mnxiniiun cap. 26 et lib. n (Cap. 1) de Mo- erat, el non est. 0 verimsqtimvere es! nam in onnii-
    ribus Manicbaeorum,ct nlibi, dicit hoc esse nomen btts uc.ionibus el molibus noslris, el in omni prorsns
    intmntabiliitttis, quia omr.ia qune mutantur aliquo agitalione creatttrw, duo tempora invenio, prwterilum
    modo desiniinl esse; et mternitatis, quia illud, Ego R et futurtim; prmsensqumro, nihil slat; quod dixi jam
    sum, et, Qui esl, idem valet quod wiernus sum; in tton esl, qttod diciurus sum nondutnest. Prmieriium
    quo nibil fuit, nec futurum esi, sed laniuinmodo est. et futnrutn invenio in omni moiu rertim; in veritate
    Rupertus lib. i in Exodiim cap. 14 riicit Deum illo quw manet, prmleriiumef fulurum tion invenio, sed
    loco Exodi ni duplex sibi imposuisse nomen, alle- sotinn prmsens; et hoc incorruplibililer,quod in crea-
    runi ualiirae, scilicel, Quiest; alterum dignationis tura non esl. Haecibi. Cyrillus Alexandrinus iu Joau-
    et gralio»,scilicei, Deus Abraham, el Deus Istiac, etc. neni lib. vi (Cap. 25): Si rerum, inquit, omniumna-
    Dainasceuus lib. i(Cop. 12) de Orihodoxa Fide : iuram indagaverimus,soli Deoessein primis convenire
    Principalius videtur omniumde Deo diclorum nomi- comperiemus,ut qui ab alio minimesabsisiat, sed fons
    nutn e>se, Qui esl; qtiemadmodumipse dmis respon- primarius est exislentimrertim omnium, ex qito, per
    sum Mosiin monte, inquil : Dic filiis lsratl: Qui est quem el in qtto sunl omnia. Neque quidpiam aliorum
    ntisii me. Totum enim in seipso comprehendeiis,habet ad perfectionemdivinwessenliwpertingere valet; sed
    ipsum esse, veltti quoddam pelagus substantiminfini- cilra proportionem omnem ab ea deficit, et quodam-
    lum et inierminum. Bcrnnrdus lib. v de Considera- modoad non esse dilabitur. In comparalionesiquidem
    tioiie : Nil compelentius miernilati, quw Deus esl, efus qui vere est, qui incommulabilis,el exordiumhon
    quam hoc nomen, Qui est. Si bonum,si magnum, vel habel, nec aliunde accipit esse, sed a se habel, quasi
    quidqtiid tale de eo dixeris, »n hoc verbo intlauralnr, nonsunt, qum mutabilia sunt, quw principium sul
    Quodest. Denique S. Thomas (i p., q- 13, a. 11) hinc esse habcni, ct idipsum ab tilio sorliuntur. Quod enim
    probai noineii, Qui est, esse maxime propriurii Dei, dicilttr fuit, non est; et quod dicitur erit, nondtim
    quia furmaliier significat ipsum csse, quod est ipsa Q est. Dcusaulem lantumesl, qui novii (uisse, vel [utu-
    essentia Dei, aftcrtqiie dtias alias rationes ejns- rum esse. Gregorius lib. xvni Moralium cap. 33 : So-
    dem asscrlionis, quas apnd ipsum videndas relinquo. lus veraciterest, quia solusincomtnulabilisest. Ul ergo
    Est igiiur hoc nomeu essentialc, et Deo inlimum, in parlicipaiioneiliius essentiwaliquid sitnus, coyno-
    significaus ties personas, ut sunt unus Deus, qui est scamus nostnetipsos,quia proprie nihil sumus. Alia
    fons ei nrigo loiius esse, et cujus essentia est ipsum plura prajiermitto, ne lectori i.cdium afferam.
    e se; et cum non habeal esse ab alio, dat rebus om- b Htinc locum et magnain parlem cap. scquentis
    nibus ut sint. Huic affinia stint alia dunnomina, iisdem pene verbis expressa reperio in sermone illo
    nempe, Deus, ei tiomen lelragrammaion, quod a sive trnciatu de AssumptioneB. Marise,qui ad Pau-
    Graecis «vtzywvuTov , inelTabile dicitur. Haec enim laro et Eustochium liiulo D. Hieronymi falso inscri-
    elinm ab eo, quod esl, desumunlur; sed hoc est dis- plus inler ejus opera circumlerlur ( Tom. IX, epist.
    criininis, quod nomen Deus significat ipsum essc 10), qtiem nonnulli exislitnant esse illitis Sopbronii
    Dei, velut in specie; Qui est, antem, signilicat ipsura cujus idein D. Hieronymus meminit in libro de Ec-
    esse in genere seu absolutc ct absqtie ulla determina- clesiaslicis Scriptoribus, qua de re posimodum vide-
    tione : iiomeu vero leiragrammaloii significat ipsatn bimus. Quia vero attctor ille non pauca superaddidil,
    Dei essentiam existenlem in tribus personis (Hiero- quae hic vel a Cassiano, vel ab ejus exscriptoribus
    nym. episl. 158 ad Marcellain). Sed hoc obiter, et aut lypographis, per oscitantiam forlasse procler-
    ex oecasione dicium sit. missa"desiderantur, quaclamen huic loco elucidando
    a Multa sunt ct praeclara SS. Patrum elogia in non parum snbsidii ac supplemenli alferre possint,
    eamdem sen.-cniiam(prscier ea qua?niodo dicta sunt non abs re visum est cjusdem auctoris verba hic de-
    de noroine Qiti esi), e quibus nonnulla eiiam hic de- •Dscribere, ut iis cum Cassiano collatis, ejus sententia
    libasse pro loci hujus explanaiione juvabit. Hilarius magis illustreiur, et quond ejus fieri potest in inte-
    lib. l de Trinitaie, iracians illud : Ego sum qui sum. grum resiiluatur. Sic igitur ille, post niulla dc lau- ,
    Admiratus sum, inquit, ptane tam absolutamde Deo dibus Deiparte Virginis et mysterio lncarnationis
    significaiionem,qum naturm divinwincomprelteiisibi- dicta : Constai, iiiquil, lempus non prwjudicassesa-
    lem conditionemaplissvno ad intelligeniiamhuinanam cratnenlounili hominisac Dei; ita ul jam esset in illo
    sermone loqueretur; non enim aliud proprinm magis per uniiatempersonmab inilto swculi, qui nondumerat
    Deo quam esse inieUigitur. Hieroiiymus epist. 57 ad natus de Maria virgine,quod mullis Scripturctruinde-
    Daroiisum: Una esl Dei el sola natura, quw verc est, claralur indiciis. Unde Dominus ad Judwos : Ante-
    id est, quaecx se habet esse, idque incomniuiabile quam Abraltamfierel, inquit, ego sutn. Nani Abraham
    et -cleriium. Et suhdit iulerius : Solum Deum esse antequam fieret, hitmanilaiis esl brevitas. Ego autem
    qui essentimnomen vere tenet. Auguslinus in iractatu sum, mternitas naturm declaralur; in qua ntmtrum
    illo 33 in Joanncm, sic Deum alloquitnr : 0 Domine mlernilalejam se fuisse, qui loquebatur,per sacramen-
    Deus nosler, qitid est quod ais ? numquid terra non titm suwincantationisinsinuat. Quod Apcslolut Judas
    esl ? niimqtiid non stinl ea quw in lerra el in ccelo volens apcrliiis dilucidare : Jesus, inquit, poptiltim es
    tuiil ? numquid liomoipse ctti loqueris, non est? num. jEqyiilo satvans, secundoeos qtti non crediderunt pcr-
    qnid angclusquemtniitit non etl? Si omnia sunt hwc. diiin (Jttdw v). Ef alibi Paulus: Neque tenlemu»
    119 JOANNISCASSIANI m
    illud factiim esse, humanffi tribuit brevitati; illud A circa filios Itrael jaminde a tempoributMoysisrfe-
    : signata sunt, conficiturquoqueillum jam otim anie
    aulem, sum, natura. suae. Et baecomnia Christus
    ortum tuum temporalem exstilisse.
    utique, qui per sacramentum uniti bominis ac Dei
    in illo qui semper fuerat jam se fuisse dicebat. » Quod apostolus quoque cum dilucidare ac ma-
    CAPUT IX. nifestare omnibus cuperet, ita locutus est: h Quo-
    Cum Christo tribvantur prodigiota illa 'operU qum niam Jesus populum de terra Mgypli salvans, se-
    ALARDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
    Christum, sicut quidam eorum tentdverunt(I Corinlh. cetaleHieronymi deiricarnationeChristiobortamhac-
    x ). Non quodjam esset Jesus, aul Christus natus ex resim esse conslet. Hine videas, inquit, manifesiam
    Maria; sed quia in illo unico Filio Dei jam unilas hominisimposluram,quiad promerendamfidem,Hie-
    personwcommendabalur,quw occulta erat myslerio. ronymi, Paulw el Eustochii nomina est eo opere nun-
    Quod el alibi evidenter: Qui elegii nos, inquit, ante dinalus. Haecibi Biironius (15 Augusti). Idemque in
    Hmttdiconslitulionemin ipso (Ephes. i); quia profeclo notis ad Manyrologitim : Exstat sermo VnuloS. Rie-
    quidquid Dettsfecit ab inilio, Christtts fecit tolum per runymi ad Paulum et Eustochiumscriptus, quemnon-
    unitatemsacramenli.El ideo jam Jesus eral in Filio nulli exislimarunt esse illius Sophronii, cttjus idem
    qui populitmcducebat, el Chrislus in eo qui ientabatur, S. Hieronymusmeminitin libro de Scriptoribut Ec-
    quoniam sentper per sacramenlitinitalemin Deo fuisse clesiast., sed neulrius pulo : quin conslatesse alicujus
    non dubitatur. Alioquinisi ita credideris, aut Christus aucloris qui vixil circa vel post lempora concilii Ephe-
    Deus noneril omnino,autcontrapropltetamDeusrecens_ sini vel Chatcedonensis;mullum enim versatur in de-
    esse videbilur. Sed ne talibus qtiatiamur calumniis, " struendis Nestorii atque Euthychetis dogmatibus,qitx
    scrntandie suni Scriplurw, in quibttsunitas in Cliristo quidemlongepost temptiraHieronymi atque Sophro-
    commendalurpersonw,quoniamnon prwjudicatlempus nii in Ecclesiamirruperunt. llucusque Baronius. Cu-
    ne iinus scmpar dicalur. Hinc quoquebeatusPetrus lo- jus quidem ratiocinatioj illa ex lemporum ratione
    quens de Palribtts, ait: Per gmtiam Doinini nostri ducta, nescio an salis valida sii ei ellicax ad suppri-
    Jesu Chrisii credimttstalvari, qtiemadmodumel itli mendam illam pcrvulgaiSunopinionem de Sopbronio
    (Acl.xv). Namqtie,illos solas Dominusducebat, et non illius libelli seu serroonisauctore; cttni superius ex
    eral eis Deusalienus. Unde nec nobiscumDeus recens, Cassianodemonstratuin sii Nestorii dogina seu ha_-
    quia unus idemque est, qui et eorum ductor fttit, et resim non ab ipso primum inventam et excogiia-
    noster per passionem carnis suw redempior : unus si- lam, sed mulio ante a Pelagio aliisque anliquiori-
    qnidemsnnin came, untis in sacramenlo, unus in spi- bus hacresiarchis invcctam; quani proinde etiam
    ritu : nec adminil ralio, ttl alius Fiiius hominis, alius aute Nesioriuiu auctor iile, sive Sopbrniiius, sive
    Filius Dei intelligatur : qtti nec tcmpore prmscribitur, quis alins, oblala occasione, impugnare polucrit,
    nec passioneseparatur; sed lolus Deus in Chrislum,cl queinadmodum de Leporio Pelagiano nd fideiu con-
    Chrislnt in Deum transiit; ut quidquid Dei Filius est, verso superms diximus. Quare cum nibil certi hac
    Chrislus dicattir: el quidquid in cartte Chrislus pertu- de re haberi po.-sil, hec Baronius ipse exploraium
    lil, id Deus pertnlisserecie credaiitr. Atioqui si ad ra- quid habueiil, satius est rem incertnin ac dubiain in
    iionemrespiciamits,et ad sensus humanos, nequaquam medio rcliiiquere, qii.unabquid iuconsultonlfirmare.
    ita hactentispolueiunl inier se convemreDeitas el hu- * Aposiolus scilicet Jurias, non ille Iscariotes pro-
    mana condilio : conxenerunt linnen in Christo, et Q ditor, sed aller, qui ct Tbadaens dicitur, cujus ex-
    utius ex ainbobusEmmanuel. Ila-c ille, et nlia quae stal Epislobi, qnivin recipit Ecclesia ut cauonicam,
    sequuniur, Cassiani diclis nnn setisu lantum, sed ct ciiatur a SS. Palribus, ut canonica (Dionys.
    et veiborum contexiu ac s:ylo adeo consonaniia, ut Areop. de Div. Nom. c. i, Hieronym. cap. i ad Ti-
    qtti utrnque inler se conferat, dubilnre neutiquam tium, Conc. Trid. sess. i), ex qua desuinptum cst
    possit nltcrum ab allero muiuauim. Cauerum de au- tesiimoniiiin quod isequitur. Porro cuin aticior su-
    ciore illo, quis fuerit, non una inicr docios viros pradiclus loco ciialo aposlolum Judani hic expressc
    sententia e-l. N.un Erasmus ccrie epistolnin illam, noniinet, et posniiodum aliud Pnuli tesliiiioniuiii
    ut supposiiitiam, cum aliis ejusdero generis quario subjiciens, disiincie eliam dicnt: Et alibi Paulus,
    loino roncluserat, quam Sophronio poiius tribucn- pro quo Cassianus absque tilla dislinciione subdit,
    dam exisliinavii. Marianus autcm Victorius in no- Sed et alibi, quasi de eodero aposlolo loquens ; saiis
    num tomtim suae editionis eamdem conjecit, prse- evidenter apparet, hunc Cassiani icxlum esse vitia-
    niissa lainen in praefatione ejusdem bac sua cen- ttim et muiilum, aiqtie ex illo auciore supplendura
    sura : Sermo de AssumptionebeatmMariw virginis ad aut exppnenduni.
    Paulum et EusiochiumGrwcipotius qttam Lalini ho- b In his verbis nolandum primo quod pro Jesus
    minis esl, quippe cumLaline scribere exercitalushaud Grscceest xOptoj, id est, Dominus, quod contra illos
    sit, et Grwcum hominem Latine in eo loqttentem facit qui haoc de Jesti Nave, sive Josue filio Nun,
    videre liceat. Sopltronii autein esse, D. Hieromjmi Mosis successore, dicla inlerpretantur. Secnndo:
    amici, illius scilicetqui Hieronymicntalogumde Scri- Populum de jEgypto salvans. Graice est parlicipium
    ptoribusEcclesiasticisGrwcumreddidit,pro compertis- pr-eterili teraporis, o-wo-Kf,id est, cum salvasset;
    timo credilur. Ita Mnrianus, ex aliorum forlasse sen- O ubi manifesle tribuitur Cbristo salvatio el liberaiio
    tentia magis quam sua luec scribens. Verum ab his populi lsraeliiici a servitute j_gyptiaca, ratione
    dissentil card. Baronius lum in Annalibns (Tomo I, personac divinae quae una in Chrislo est, Deus et
    anno Christi 48), tuin in notis ad Martyrologium homo. Spectai siquidem liic locus ad illuri Deuiero-
    Rom. Priore loco de Assumpiione B. Virginis dis- nomii xx : Ego sum DominusDeus tuus, qui eduxi te
    puiaiis, ha>cinier alia scribit: Quod autem peninet de lerra jEgypii, et illud Deuteronomiixxxn : Do-
    ad libellumillum seu epislolam ad Paulam et Etisto- minus solus dux ejus fuil, et non erat ctim eo Deus
    chiiim de AssumplioneB. Marim, Hieronymi nomine alienus. Quas sine coniroiersia, de vero ei summo
    prwnotalam, eam non lanlum non etse Hieronymi, sed Deo, quem Judiei colebant, dicuntur. El tanien Ju-
    nec Sophronii, cujtts idem Ilieroiiymus meminit(ul das apostolns ail: Jesuspopulum de JEcjyptosalvans,
    aliqui existimaruni),judicium omttitttneruditorum ap- seciindoeos qui non crediderttnl perdidu. Ergo Jesus
    pello. Videreesl enim auclorem eo commenlarioiu- est ilie vems et sumrnus Deus. Notavil hoc argu-
    tum essein inseclandoac impugnandodoymateNesto- menlum etiam Venerab. Beda in biinc locum. Ter-
    rii quem longepost Hieronymi et Sophronii tempora lio advertendum quod illud secundoquod sequittir in
    vixisse nulla est dubiiaiio. Et paulo posl, eunidem sententia Judae, sumitur pro, deinde, aut postea, ut
    auctorein mendacii redarguit ex eo quod nullam exponit Glossa. Quarto, eos qui non crediderunt, id
    121 LE INCARNATIONECHRISTl LIB. V. 12_
    cundo eos qui non crediderunt perdidit. Sed et alibi, A aquarum vias siccis pedibus abductum, ac per va-
    a Neque lenlemus, inquit, Chrittum sicut quidam il- stas [eremi soliludines conservatum, non nisi a solo
    lorum lenlaverunt, et a serpenlibus perierunt (I Cor. absque dubio Deo novimus, secundum illud : Domi-
    x). Eximius quoque apostolorum Petrus : Et nunc nus solus dueebat eos, et non eral cum eis Deus alie-
    quid tentalis Deum imponerejuyum stiper cervicesdi- nus(Deut. xxxn). Et quoroodo apostolus tot et tara
    scipulorum,quod neque patres nostri, neque nos por- evidentibus testimoniis, et a Jesu liberatum ab
    tare potuimus? Sed per graliam Domini nostri Jesu .Egypto populum Judaeorum, et Christum a Judaeis
    Cltristi credimus salvari quemadmodumet illi. Libe- tunc in deserto tentaium praedicat, dicens, Neque
    ratum ab .Egypto Dei populum, et per ingenies tentemusChrislum, sicul quidam illorum tenlaverunt,
    ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS.
    est, qui non perseverarunt in fide et cultu veri Dei, Est autem hic in primis cavendus error Origenis,
    sed adhaeseruntCbore et aliis. Quinto, perdidit, per qui posuit animas bumanas longo tcmporis inier-
    serpentes ignitos, Numer. xxi, et aliis modis, ait S. vallo, antequam corporibus unirenlur, in coelocrea-
    Thomas : Multis enimntodis perierunt: quidam igne, tas fuisse; unde consequens essel sanctissimam
    Numer. xi et xvi; quidam devorationelerrm, Nitiner. Christi animaro prius unilam fuisse Divinilaii quam
    xvi; quidam morie communi, scilicet omnes a viginti corpori, et lunc vocatum esse Cliristum; queni er-
    annis, et supra, exceptisJosue et Caleb, Num. xiv. rorem refutnt Joannes Damascenus bis verbis : Non
    Salvavit erqo populum suum primo per misericor- R ul quidam falso aslruunt, anle Incarnationem ex Vir-
    diam : sed punivit secundo per justitiam, quia prom- gine, aritma unita esl Deo Verbo, et ex lunc vocatut
    plior etl Dominus ad miserendum quam ad punien- esl Christus. Hmc enim est ex Origenis deliramenlit
    dum. Ita S. Thomas. abturda pronuntiatio, prmexistenliam animarutn do-
    a Tentant Chrislum qni de ejus polcntia, vel pro- gmaiizantis. Nos autem Filittm, et Verbttm Dei, et
    videntia, vel misericordia diffidunt, sicut Judaeiin genitum, et vocatum dicimus, ex quo in sanctmVir-
    deserto dicenles : Cur eduasisli nos de Mgyplo, etc. ginis utero conceplus est, el caro incommulabiliter
    (A'umer.xxi)? Et rursus : Numquid poterit Deus par factus esl, el unita est caro divinitati; unclio enim
    rare mensam in deserlo (Psal. LXXVIU)? Cbrisiuin ipsa ttd huinanilatem atlinel, ut iheologus ait Giego-
    Deum eorum ducetn in Moyse lentabant. Qui enim rius, el sacerrimttsAlexahdriitontmepiscopus Ctjriltus
    experiri virititein aut bonitatem alicujus cupit, de ad Theodosiumscribens. Hmc autem dicit : Oportere
    illo se diffidere oslendit, eumqiie lentare merito di- dico neque Verbum, quod ex Deo absque humanitale,
    citur. Ei ideo a serpenlibus perierunt, donec scilicet neque ex mttlure nalttm hominem, el templitm non
    erectus est serpens aeneus, ad cujus aspectum sana- unilum VerboJesum Christumnominare. Nam huma-
    bantur. Porro ex hoc loco cum verbis Moysiscollato nilati secundum dispensalivam unionem ineffabitiier
    simile firmatur argnmenlnm cum eo quod supra, conjuncltnn, quod cx Deo est, Verbum intelligitur
    ad probandam Christi Deitatem. Siquidem Nuiuero- Clirislus. Et infra ex Athnnasio : Prmexislens Detis
    rum xxi dicitur : Locuiusquepopulus contra Deum et anle advenlumin carnem, non eral homo, sed Detts
    Moysenail : Cur editxisiinos de jEgypto, ul morere- erat apud Deum Pairem invisibilisel impassibilisexi-
    mur in soliludine? elc. Quamobremtnisil Dominusin Q stens. Quando vero factits esl homo, Nomen Chrislus
    populumignitos serpenles, etc. Ubi procul dubio agi- induclum est, el quw seqitilur nomen, passio et mors.
    tur de unico et vero Deo Israel. Et tamen Apostolus Siquidem divina Scriplura affirmat: Propter koc unxil
    ail illum.ipsum Deum essc Clirisium : IVetjuetente- le Dens, Deus tuits oleo Iwtttiw (Psal. XLIV).Scien-
    mus, inquit, Cliristuni, sicut qnidam eorum lenlave- dum autem quod divina Scriplura swpenumeronlitur
    runt, et a serpentibttsperierunt (1 Corinth. x). Igitur prwteriiotemporepro futuro, ut: Posthwcin terra vi-
    oportet Christum esse verum Deum, et unum om- sus est, et cum hominibus conversaius (Baruc. 111).
    niuo Deum cum Patre. Est praeierea animndver- Nondum enimvisus fuerat, nequectimItominibuscow
    tendum in duobus locis modo explicaiis (quod etiam versatus, quando hwc dicebanlur. Et: Super flumina
    adverlit auctor ille de Assumntione B. Mari;c), Do- Babylonis,illic sedimus,et (levimtis,dum recordaremur
    minuro ac Salvatorem nosirum, et Jesum, et Chri- lui, Sion(Psal. cxxxvi).Nondumhwcfactacontigerant.
    stum fuisse appellatum ante inefTabilem cum carne Hasc Damasccnus, ex quibus dtiplex elicilur ralio,
    unionem, lllic eniin (In Epist. Judm) dicilur, Jesu, cur Scripiura Clirisium ante ipsius adveniuro in cnr-
    duce Moysesalvasse populiiin de vEgypto; hic vcro nem nominarit. Primo, quidem ad designnndatn uni-
    (I CoriniA.x) filios Israel tentasse Christum in de- tatero et identitaletn personae seu hyposlasis Verbi
    serto : quortim utrumque longo ante Dominicam anle et post carnis assumptionem, ex qua unitate
    Incarnaiionem tempore faclum esse consiat. Insu- secuiura esset illa KotvwvtaiStau-aTav, communio
    per Ecclesiasticus (Cap. XLVH)dicit in laudem Da- idiomalum, qua fit ut utriusque uaiurae proprielaies
    vid regis : Christus ptirgavit peccaia ipsius, el exal- Christo vere et absolute tribuantur, ut saepe dictum
    tavit in wternum cornu ejus (sic enim habent vetu- _ est; proinde quidquid Dei Filius gessisse', vel circa
    stiora Biblia). Manifestumaulem est peccata David, " ipsum gestuin esse legitur ante Incavnationem, hoc
    diu ante assumptionem carnis a Deo esse purgata et Cliristus gessisse, et circa ipsum gestum esse di-
    (II Reg. xu). Rursum Apostolus ad Ephesios i: Be- citur. Secundo, nd insinuandum quod licet ante ad-
    nedictus Deus, et Pater Datnini nostri Jesu Cltristi, venium CbrisLiin carnem non fuerit exhibita reipsa
    qui benedixitnos omni benediciionespiritali, in cmle- unctio humanitalis assumplae a Divinilaie (unde
    stibus, in Christo, et elegit nos in ipso anle mundi sumplum est et indiium Cbristi nomen), fuil tauien
    consiituiionem,etc., ubi dicii Paulus nos a Deo Pa- a Deo praedefinita, praedeterminata aique praeor-
    trc clectos esse anie mundi consiitutionem, in Cbri- dinala, et non minori certiliidine futura qttam si
    sto (Actor.iv), id est, per Clirislum, vel ob mcrita jam lunccotiiplcta fuisset. Iiaque ad commendatidum
    Christi. Sedet pluribus Psalmoruin locis, Chrislmn mysterium hujusce unionis, futurae quidem serun-
    appellalum legimus, ut psalmo tt : Astiterunt reges diiin exbibilionem, sed a Deo praevisae,sacras liite-
    terrm, et principes convenerunlin unum adversus Do- rae ipsum noroiuaveruut Christum ante assumptio-
    minum et adversusChristum ejus. Psalmo LXXXVIH : neni carnis. Sicut propbetarum oracula futurum
    Tu vero repulisti, et despexisli; dislulisti Cltrisium quidpiam denuntiantia sub practerili lemporis ra-
    tuum.Psalinocxxxi: Propter Davidservum litum, non tione sa-penumero conscripia sunt, ad deiioiandam
    avertas [aciemChrisli tui. Itero Abacuc III : Egressus rei fulurae, perinde atque si praeterila foret, infalli-
    es in talutem populi tui, in talutem cum Christo tuo. bilem certitudinem.
    125 JOANNIS CASSiAtif 1S|
    tia terpentibus fMeitaHiomnesquoque sanctos qui A rem ex -Egyplo israeiiiica» plebis esse dicebat, ut
    vlxerunt sbb lege veteris Testamenti, beatus aposfo- eum ulique qui ex Virgine natus est hominem, semper
    TiisPetriis per gratiam Doihini nostri Jesu Christi per sacranienii unimiem in Deo fuisse senliret;
    pradicat esse salvatos? Exi iiaqiie, effuge hinc, si alioquin, nisi ila creditur, aut cura haereticis Chri-
    potes, tti quisquis ille es qui, rabido ore ac bla- sius nou Deus, aut i.erle contra Prophetam recens
    sphemo spiritu fureiis, nibil interesse admodum in- csse credilur. Sed absit hoc a catholica Dei plebe,
    ler Adam et Cliristum putas, et qui eum etiarh post litauta Propheta dissentire, aut cum hacreticis sen-
    parttim Virginis Deum denegas, ostende peniiiis tire videalur; et in maledicium forsitan illttd po-
    ^uerhadhidduhi etiam ahte ortum corporis Deum pultis benedictionis incurrat, ut spcm suam in ho-
    non fuisse convincos. Ecce enim Apostolus clamitat mine posuisse dicalur. Quia enim Dominum noslrum
    populum de terra /_gypti ab Jesu esse salvaluro, in Jesnra Christum soliiarium hominem natum asserit,
    deserto ab infldelibus Christum esse tentaturo; pa- dupliciter maledictioni obnoxius sil necesse est,
    tres qhoque nosiros, id est, patriarchas atque pro- sive in eum credat, sive non crcdat. Si enim credit,
    phetas per graliam Domini nostri Jesu Christi sal- k Maledictus qui spem suam potiit in homine (Jerem.
    valos; nega tuhaec, si potes. Ncc mirabor si feceris, xvn). Si autem non credit, maledictus ulique nihil-
    _t ncges quae omnes legimus, qui quae omnes credi-. B ominUs, quia licet in hominem non crediderit,
    mus denegasii. Intellige ergo tahdem qula jam tunc Deum tamen penilus denegavit.
    et ex-_gypto populum in Deo Ghrislus eduxit, el inL CAPUT X.
    Deo Ghristus a populo lcritaiore lerit_tus est, et oih- Explical qitid sit ctinfiteri,el quid solvereJesuin,
    hes justos iri Deo Cbrislus gratis- suae liberalitatei Hoc enim illud esl quod, revelanle sibi Domino,
    salvavit; quia per sacramenti uiiitatem ila et Deusi charissimus ille Dei Joannes prxvidens, id de eo
    in Christum et Christus in DeUm transiit, ut eit ipso locuius est qhi inse loquebalur. Onirits, iriquit,
    quidquid Deus feeit, Cbristus id perfecisse; et quoc[ spiritus qui confiletur Jesum in carne venisse,ex Deo
    postea Cbristus perltilit, Deusid pertulisse dicatur. esl; et c omnisqtti solvit Jesum, ex Deo nonesl;dethoc
    Et ideo dicens Propheta, * Non erii in te Deus fe- est Antichristi, quod audistis quia venit, et nunc jam
    eens, nec adorabis Detim alienum; hric sensUet hot; in mundo est (I Joan. iv). Oadmirabilem Dei singula-
    spiritu praedicabat quo aposlolus Christura educto-- remque pielatem, qui velut caulissimus ac pruden-
    ALARDI GAZiEI COMMENfARIUS.
    •Deus recens, id est* Deus quem non coiuennt Diestormsnesctre se proaiatt Itancaulhenltcisexempla-
    patres uii. Sic enim boc explicattir in Cantico Moy- ribusindilam fuissetehtentiam, atque ideo solvefenon
    sis, Deui. xxxii. Vere lainen scribit S. Augustinus timuit Jesum, dicens beatantMariam virginemnon Dei,
    omnes falsos deos, esse deos recenies, quia non (J sed hominis tantuin ekstitissegeniiricem, ut aliam per-
    suni seinpilerni, nec carent principio, sed ntiper in sonam hominis, aliam faceret Deitalis, eic. H;cc Vcn.
    ollicina sculptoris, vel in cerebro bunianne vanitatis Beda, qui quod de crasione istius seutentiae ab bae-
    formati; unde sculplilia et idola vocaniur. Redar- reticis pracsumpta, et de Nestorii inscitia, a Sucrate
    guunt etiam isia, ait D. Basilius (InScltoliis Psalm.), accepisse videmr, qui haec cadem laiiu- commemo-
    et Arii ei Eunomiiinsaniam. Si enim UnigenitusPatri rat his veibis (Lib. vn Hist. cap. 52) : Porro aulem
    non esl homousios, utiaue recle vocttbiluratienus. Et ignoravil(Nestorius) fjuodscriplwn sil in veittsiisexem-
    si fuit teinpus aliqupd quando non eral, ergo recens plaribut Epistolw cailtolicwdivi Joannis : Omnis spi-
    esl, el non sempilernus. Haec Ba.iiius, qui Cum Ario ritus qui solvitJesum ex Deo non est. Quippe hancsen*
    et Eunomio Nestorium ulique nominasset, si eum teniiam omnet qui divinilatem ab humanilate Chrisli
    oon pr;ceessisset. sejungeresludebantex velustis exemplartbusdelere tol-
    . b SicetD. llieronymusexhocJocoargumenlalur: lerequenon diibilarunt. Quapropter vetercs interpreles
    Si matediclut est liomoqai confidit in homine, Paulut idem ipsum significarunt quosdam videliceieste qiti it-
    autem Samosalenuset Pliotinus, quamvis sanctum et lam Epistolam depravassent,quo in Chrislohominema
    •eunctis excelsumvirtutibus prmdicent Salvatorent; ta- Deo separarent. Est duiem ejus humanitas citm divini-
    menhominem.corifitehtur; ergo maledicti erunl spem tate conjuncla, elnori sunt duo, sed unnm. Qua raiione
    habentes in liomine. Ubi similiier posuisset llierony- nixi veteres, Mariam Deiparamappellare norisuiil veri-
    mus Nestoriuin, si eura iiovisset. li Ila eliatn Eusebius Pampliilus iii tertio libro (Cap.
    c Solvit Jesum proprie, qui dividit Salvatorem in 42) de Vita Constantini loquitttr: NobiscumDeus pro
    duos, seu qui duas in Chrislo personas siatuit, ut _. "
    nofrijnasci sustinuil,et locus iltius nativiiatis proprio
    Cerymhus, Neslorins et alii staiuebant. Vel latitis, nomine apud HebrmosBethleem appellatur. Quocirca
    ut exponil Beda : llie solvit Jesnm, qui vel divini- iritperatrix sanclissima Beleiia, Deiparmparlum eximiis
    tatem ejus (ut Arius), vel animain ratiorialem (ut monumenlis decoravit, sacrumque illud antruin variis
    Apollinaris); vel carnim negal (nt Manichaeus) , cujusquegeneris illusiravit irisignibus.Quin eliam Ori-
    qumeum verariter habere fides catholica docet. Sotvit genes in primo tomti Commenlariorumin Epistotam
    elille Jemn, qui mandala etverba Jesu vel perverse Ptiuli ad Romanos conscriptorum,hanc rem pluribus
    vivendoi vel perversius interprelando corrumpit. Sed discutit, dutn explicatcausam ctir Maria Deipara dicta
    et ille quiunitalem lanctw Ecclesim,quam Jesusvenii sit. Itaque Nestoriuslvidetur veterumluctibiaiionespe-
    colligere^turbal, Jesnin quantum in se esi solvereniti- nitus ignorare, et ob qam causam ItancvocemDeipaiam
    tur. Necmirumti lales ex Deonon sml, qui Deiope- iusectatttr. llucusque Socrates, quae cum Cassiani
    ra, velverba, vet sacramenta rescindunl. In tantum argumenio beue concordant.
    namqtte ex Deo non snnt, utquidam etirurri,quipravoi d Iia ex Graecolektu : -xaiTO.TO tczi TOVAvrijrpi-
    dogmate separare volebaUtab hominis dispensatioitti orou o ay.riY.buTt. At Latina et Vujgaia versio bal>„t:
    dmniiatem Christi, hunc quoqueverticulumi qtio dici- Et hic est Anticltrisius, de quo andistis, eic. Ani:chri-
    tur : Et omuis spirilus qui solvit Jesumex Deo noni sius non in persona, 9e.din figura, sicul Joannes dici-
    e*i, ex hac Epistota eraserint, ne scilicet per aUctorita> tur Elias, Matth. Xii.Aniiclirutus, id est, prwambulu»
    tem beali Joannis eonvincereturerror eorum. Deniqutt Antichritli, ail S. Thomas (In Coinmtnlario).
    ___. DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. 4S*
    tissimus medicns venturos quandoque in Ecclesiam A qui solvit Jesum, ex Deo non est. Solvere autem hoc
    suam morbos ante praedixit1et cum praenuntiaret in- est, quod unitum est in Jesu velle rumpere, et quod
    firiniiatem, dedit ex ipsa pramtintialionemedicinam,, individuum separare. Quid autem in Jesu unitum et
    utomncs, scilicetagnoscenleslanguoremingrueniero, individuum? Homo uiique et Deus. Ergo ille Jesum
    procul jam atque longe vitare inciperent quae imrai- solvit, qui haecseparaveritatquedisruperit. Alioquin
    nere didicissent. Et ideo sanctus Joannes : Omnii, si rion disrumpit, ac separat, ergo nec solvil. Si au-
    inquit, qui solvit Jesum, ex Deo non ett, et hoc est lem separat atque disrumpil, ille utique solvit.
    Antichristi. Agnoscisne cum, haeretice? Agnoscis de CAPUT XI.
    te jam palam et designanter dixisse? Nemo eniroita DominicmIncarnatiohis sacramentum Chritti divini-
    solvit Jesum quam qui non conJileiur Deuro. Cuni tatem manifeslecoarguit.
    enim in hoc oronis Ecclesiaefides et omnis cultus sit, Et idco omni horoini in banc blasphemiam aique
    Jesum Deum veriim fateri, quis magis veneralioiiem insaniam prorumpenti, ipse pro se in Evangelio Do-
    ejus et cullum solvere poluit, quam qui lotum in eo minus Jesus illud qriod ad Pharisacos locutus est
    quod omnes colimus denegavit? Caveas ergo, obse- clamat ac proleslatur:'' QuodDeus conjunxit, homo
    cro, caveasne quisetiam Antichrisium dicere queat. noii separet (Matth. xix). Quod licel illic ubi a Deo
    Conviciarime aut maledicere putas? Non roeumest B dictumest, c adcahsam aliam responsum essevidea-
    quod loquor, ecce evangelista dicit: Omnis qui sol- tur, taroen profundiias Dei, quae non magis de car-
    vit Jesum, ex Deo non est, el kic est Anlichristus. Si nalibus quam de spiriiualibus loquebatur, cum de illo
    non solvis Jesum et Deum non negns, Antichristum hoc, tum magis de hoc voluit intelligi; quia creden-
    te nullus dicere polest. Si autem negas, quid accusas libus tunc Judaeisid quod lu dicis, liomiiiem laiiluiit-
    quod Antichristuro le quisquaro esse dicat? Tu hoc modo Jesutn sine Deo esse, cura de socielate conju-
    de te, lu, inquam dum negas, ipse dixisti. Vis scire gii Dorainus interrogarelur, non de eo lanturo, sed
    hoc verum esse? Dic mihi Jesum cum ex Virgine na- etiam de hoc edocuit, et de roinoribus consultus,
    sceretur, quid velis, horoinem fuisse an Deum? Si eiiam de altioribus majoribusque respondil, dicens,
    Deum l.intum, solvis utique Jesum, qui in eo bomi- Quod Deus conjunxit,Itomonon separet. Hoc est: No-
    nem unitum Deo fuisse deneges. Si autem hnmiiiero, liteid separare quod in me Deus junxit; hon sepa-
    solvis uiique nibilominus, qui solum tanlummodo, i-et humana itnpietas quod iri me univit divina maje-
    ul facis, hominem natum esseblasphemes. Nisi forte stas. Vis autem plenius scire boc itaesse, audi Apc-
    exi.tiinas quod hon solvas Jesum, qui fuisse cuni stolum de his ipsis de quibus tuitc Salvator doctiit
    Deum negis, qui solveres iitiqueetiam si natum cum disserentem? qui ufiquc uipote magister a Deo mis-
    Deo hominem denegares. Sed exemplis forsan boc G sus, ut capere tunc auditorum imbecillitas poterat,
    nianifestius velis fieri; accipe de utroque. » Marii- ea ipsa quae Dcus in mysterio praedicarat exposuit.
    chaeusexlra Ecclesiam est, qui Jesuth Deiimtantum Cum enitn de conjogio carnali, unde interrogatus in
    fuisse asserit; Hebion, qui.i horoiuem. Uterque enim Evangclio Salvator fuerai, disputaret, replicavit ea
    Jesum negavit ac solvit, alter solum dicendo homi- ipse, quibus ille usus tunc fueral, lcgis veieris testi-
    nem, alier tantuhimodo solum Deum. Quia licet di- monia, scilicei ut inielligeretur quod earodem rem
    versa dixerint, par tamen ipsius diversitaiis impie- exponeret qui iisdem leslimoniis uterelur. Adjiciens
    tas. Nisi quod si ulla imer uialorum magniiudinem prseterea, nedeesse causae aliquid videretur, eiiam
    polesl esse discretio, injuriosior blasphemia lua est, carnale conjugium, mulieris quoque ac viri nomen,
    quae solum hominem asserit, quaro illa qune soluro quos ad mutuuin adhortabalur affeclhiri, ii'a posuil:
    Deum; quia licet ulrumque malum sii, conlumelio- Viri, diligite uxores vestras,sicutel Chrislus Ecclesiam
    sius lamen estdivinaDomino quamhuroanarapuisse. (Ephes. v). El ilerura : Ita elviri debent diligere uxo-
    Fides ergo hacctanlura catholica, ha_c tantum vera res suas, ul corpora sua. Qui uxoremtuam diligil, se-
    est, DomintimJesuroChristum sicut Deum, iia etbo- ipsum diligit. Nemoumquamcarnem suam odiohabuit,
    minem,et sicut hominem, ita et Deum credere. Omhis sed nutril el (ovet eam, sicut et Christus Ecclesiam,
    ALARDIGA.1JEICOMMENTARIUS.
    " ManichapusChristumveram carnem, scilicet hu- J) litteraro diclura est a Domino, allegorice accommo-
    manam, assurapsisse negabat, sed phantasma dum- dat Auctor ad mysterium Incnrnationis, quo divini-
    laxat aut inano spectrum liomimim aspeciibus obje- tas et humanitas sic in una hypostasiconjunclaesunt,
    cisse; propiereaque Cbrislum ut Deum lanluro agno- tit nulla ratione separari ac dirimi queant. Et notan-
    scebat, non etiam boroitiem. Econtrario Ebion, dum quod non dixit Dominus, Quos Deusconjunxit,
    Cerynilius, et horurii sectator Nestorius, liomincro sed : QuodDeus conjunxit; ut uon tamqtiam de duo-
    tanium oblatrabant, ut saepe dicturo est. Hinc 1). bus, sed tamquain de uno corpore loqui viderciur :
    Hieronyniiis in cap. i ad Galatas : Ecclesim fides, quia pattlo ante dixerat : Itaquejam non sunt duo,
    inqtiil, inter [aisornm dogmatumnaufragia constitiita, sed una caro. Quod etiam in mysterium Incarnatio-
    si Chrislum (atealur hominem, Ebion, Photinusqiie nis quadrat, ubi Deus ethomo non duo, sed unus eit
    subrepunt. Si Deum esse contenderil, Manichwuset Cltristits, una hyposlasis, unuin suppositura, qtiod
    Marcion, et novelli dogmaiis auctor ebulliunt. Et D. dissolvi ac separari nequit.
    Augusiinus lih. de Haeresibus: Ebionmi Chrislum c Nempe ad imerruga<ionem Pbaris.Torum de
    etiam tantummodoItominemdicunl. carnali conjugio viri el uiulicris, et causis diiuilleii-
    b Qudd de conjunctioiie viri e't uxoris secundum dfe uxoris.
    127 JOANNIS CASSIANI 128
    ijuia membrd sumus corporis ejus (Ephes. v). Vides A Evangelio Dominus usus fuerat testimonia, dicens,
    qtiemadmodumChristi atque Ecclesiaenomina viri ac • Propter hoc relinquel komo patrem sttum et malrem
    mulieris nominibus adjungens, omnes a carnali au- suam, el adjungelur ad uxorem sttam, et erunt duo in
    dientia ad spiritualem intelligeniiam traxit. Cum cameuna (Matth.xix). Elquidem posi liaecquasi cum
    enim omnia ista dixisset, subdidit ea quibus in magna clamoris protestatione subjecit : h Sacramen

    ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS. /


    • Verba sunt non Apostoli, sed Adami in Genesi et Ecclesia. Sacramenlum igitur magnum, quod pro-
    (Cap. n). Sed quia licet ab Adnmo dicta sint, Dei missum spectavit. Adatn sibi conjunctam vidit quam
    tanien afflatu et inspiratione dicta sunt, propterea credidit conjttgem. Nobis per fidem vivorum signavit
    Dominus in Evangclio a Deo dicla cdmmemorat futuram Ecclesiam. Matrem appetlavil omniumvivo-
    (Matih. xix), quod Dens per Adamum, seu Adami rum, ea sciticet causa, qua ex latere Adw dormienlis
    ore, ea protulcril : sicut loculns esl per os prophela- (ormala Eva; ex iatere Chrisii in cruce pendenlis,[or-
    rum (Luc. n). Porro ex his verbis coHigunl Patres, mandam, ut factum est, prwvidil Ecclesiain,qum est
    Adamo inillo soporesive exsiasi sibidiviuilusimrois- mater omnitimvivorum.Ilmc est enimilla mtilier, qum
    sa revelaiuin fuisse mysierium Incarnaiionis Domini- cusloditur per tempusj et tempora, et dintidiumlem-
    ca», etimqiie a sornuo illo exchaium, in illas voces poris a conspecluserpentis, ui in Apocalypside Eccle-
    erupisse : Hoc nunc os de ossibus meis (Gen. n), et sia dicitur (Apoc. xn). Bernardus sermone b' de Vigi-
    quoe sequunlur, hisque verbis significasse arciissi- _" lia Naialis Dotnini : Primus homo omniuinviventittm
    mam(quse,per Incarnationem futura erat) Cbristi pater, magnumeructaiis sacramenlum, quodin Christo
    conjurictionemcum Ecclesia, vel cum natura huiiia- et in Ecciesia Aposloiuspostmodum evidentius com-
    na : proinde ab exordio generis humani Christum in mendavit : Relinquel,'ait, liomopatrem el matretn, et
    carne venturum hominibusfuissedenuiilinium. Fnn- adhmrebil uxori suw,,el erunt duo in carne una. Et
    damentutn auiera praecipuum, quo Patres utunlttr, sermone 2 de Septu.igesima : Qualis ille sopor dicen-
    uthanc semeniiam astruant, est teslimonium Apo- dus sit fuisse, vel credendtts, quem Dominus immisil
    sloli, quod hic citalur, ubi explicans verba praedi: in Adam, in quo, sine sensu omnino dotoris, in tnulie-
    cta Adami : Sacramentum, inquit, hoc magnum est, rem wdificandamcostasubtala est de lalere dormientis?
    ego autemdico in Christo et Ecclesia (Ephes. v). Hoc Mihi quittem non nisi iticommutabilisveritatis intuitu,
    est, in illis verhis Adarai lalel magnuin mysterium et abyssodivinw sapiehliw, corporeisexcedenssensibut
    conj'unciionis Christi cum Ecclesia. Sic Terinll. lib. obdormissevidetur : qttod ex ejtts verbis vel maxime
    de Anima (Cap. H el 21): Adam slalim prophetavit conjici potesl. Rediens nimirum indical quod abissel,
    ntagnum illttd sacramentumin Cltrisiumet Ecclesiutn: dum tamqnamebrittt de cella vinaria veniens, et eru-
    Hoc nunc os ex ossihut meit, et caro ex carne mea; cians illud maqnum sacratnentiim, quod lanto post in
    propter Itoc relinquei homo patrem et matrem, et ag- Christo, el in Ecclesia Aposlolus comntendavil: Hoc
    glutinabit seuxori sum, et erunt duo inunam carnem; nunc, inqttit, os ex ossibus mets. Et propler hoc, in-
    qccidentiamspiritus passus est, cecidil enim exstasis quit, relinquel homo pqlrem et matrem, elc. An libi
    super illum, sancli Spiritus vit operatrix prophelim. penilus obdormissevidetur, qui in hanc vocemexcila-
    S. Epiphan. haeresi 48 dicit Adam illis verbis vati- tus erupit, et non inagis dicere politisse: Eyo dormio,
    cinatum essede futuris. Hieronyinus in euindem lo- G et cor meuin vigilat (Cani. v)? IlaecBernardus et cas-
    cum ad Ephesios : Primus, inquit homo, et primus teri Patres citnli in eamdetn sentcniinm.
    vates Adam, hoc de Christo el Ecclesia prophetavit, k To ftuarrijoiov,mysteriuni, quod nosler inlerpres
    quod reliquerit Domintis noster alque Salvalor Patrem verlit sacrameiilum, hoc loco appellat Aposlolus,
    iuum Deum el matrem suam cmlestemHierusalem, et quod in priori ad Corinthios (Cap. x) vncal TOirov,
    veneritad terras propter suum corpus Ecclesiam, el de liguram, et in Epistola ad Gnlatas (Cap. iv) allego-
    suo eam tatere fabricalus sil, el propter iltam verbum riam, in qua significatione hac voce usus est Nnzian-
    caro faetum sif. Augustinus lib. ix de Geuesi ad litte- zenus, ut videre est in commcmario Budaeiin iin-
    ram (Cap. 19): J//a exstasis, inqnit, quam Deus im- guam graecam.Hinc D. Ambrosius: Mysterium, in-
    misit in Adam, ut soporalus obdormirel, recte intelli- quit, hoc magnum est : ego autem dico in Christo et
    gitttr, ad hoc immissa, ut et ipsins mens per exstasim Ecclesia. Mysterii sacramentumgrande in unitate viri
    fieret pgrliceps tamquam angelicw curim, el inirans in et feminm esse significal. El llierouynius : Id ipsum,
    sanciuarium Dei inletligeret novissima.Denique evigi- inquil, per allegoriam in Chrislo interprelalur et in
    lans tamquam propheliwplenns, cum ad se adductam Ecclesia : ul Adam Christum, el Eva prwfiguretEc-
    coslam, mulierem suam vidisset, eruclavit continuo, clesiam. Fuctus est enim novissimusAdam in spiritum
    quod magnum sacramentum commendat Apostolus : vivificantem(I Cor. xv). Ui quomodo de Adam et
    hoc itunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea : uxore ejus ontnehominumnascitur genus; sicde Chri-
    hwc vocabiiurmulier, quoniamde viro sumpta est: et slo et Ecclesia omnis credentium mulliiudo generata
    propier hoc relinquel homopatrem suuin et tnotrem, et est: qum unum Ecclesiwcorptts effecta, rursum in la-
    adhwrebil uxori suw, el erunl duo in carne una. Quw -. lere Christi ponilur, el costmlocum reptet, el unum
    verba cum primi hominis fuisseScriplura testelur, Do- viri corpusefficilur,ipso Dominoid in Evangeliopostu-
    minus tamenin EvangelioDeumdixissedectaravit. Ait lante : Paler, da, ut qtiomodoego et tu unum sumus,
    enim : Propter hoc dimittethomo patrem et tnairem, sic et ipsi in nobisunum sinl (Joan. x). S. Thomas in
    etc. (Matth. xix), tit hinc inielligeremus propter ex- Commentario sacramentum inlerprelaiur sacrw rei
    slastm quw prwcesserat in Adam, IIQCeum divinitus, signum, scilicel conjunctionisChrisli et Ecclesim.Sen-
    tamqnarnpropheliam, dicere poluisse.Leo Ponl. episl. sus igitur Apostoli a Patribus traditus hic est : Licet
    23 : Ab ipso, inquit, principio generis huinani, homi- ad litieram ei historice de muttia viri et uxoris con-
    nibus Chrisliis est denuntialus, in carne venturus. In junciione et dilectione dicta sint haecverba ab Ada-
    qua (ticul dictum est) eterunt duo in carne una, Deus iiio, hoc tamen magnum est sacramenlum, et my-
    et homo, Christus et Ecclesia, quw de sponsi carne sterium, hoc est, sub iisdein verbis et sub primteva
    prodiit, quando ex latere crucifixi, manante sanguine matrimonii inslilutione mystice lalet, et designnlur
    et aqua, sacramenlum redemplionis el regeneralionis Chrisli et Ecclesiaeunaiiiiuis el indissolubilis con.-
    accepit. Prosper. lib. i de Praedict. et Promisso Dei juuctio. Sicut enim patrem et malreni relinquit ho- .
    (Cap. i) : Hoc, inquit, factnm este, ul rem gererel el mo, ul uxori adhacreal : sic quodainroodo Patrero l
    figuram,AposlolusPaulus testis est. Exponens quippe homo facius dereliquit Christus, sicutipse ait:£~ivi
    hunc locuin in Epislola ad Ephesios, -il : Sacra- a Jraire, et veni in muridum (Joan. xvi), non per de-
    mentumhoc magnumest: Ego autem dico, in Christo sertionem deiiatis, sed per humanitatis assuroptio-
    «_9 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. 130
    fum, in.-juit, hoc magnum est. Removit utique de hoc Atem faciliora cognoscant, ut cum prompliorem iniel-
    omnino et ampuiavit carnalero inlellectum, ubi sa- lectum coeperint capere, ad altiorein valeant perve-
    craineiiium penilus dixil esse divinum. El quid ta- nire, et planioris nunc rei adipiscenlia sil poslea
    men posi isia subdidit? * Ego aulemdicoin Christoet profundioris via.
    w Ecclesia.Cum dixisset, sacramentum hoc magnum CAPUT XII.
    csl: non dixit, htcc est cxpositio sacramenti. Sed Latius exponit quodnam illud saoramentumsit quod
    quid ? Ego aulem dico, in Christo et in Ecclesia. sub viri et uxoris nominibusdesignalur.
    Hoc est dicere : Illud quidetn magnum est sacra- Quod ergo magnum illud est sacramenlum, quod
    menlum, sed ego in Christo dico et in Ecclesia. Hoc sub viri atque nxoris nomine designatur? Apostolum
    est, ut> quia capcre illud nd pracscnsforsitan omnes ipsitm inlerrogeraus, qui ad docendam enmdem rem
    non queunt, vel hoc capiant, quod tainen ab illo non alibi verbis rei ipsius usus est dicens :c Et manifeste
    discrepai, nec diversum est, quia utrumque de Christo magnum est pietalis sacramentum,quod manifestalum
    est. Sed eui profundiora illa non capiunt, licecsal- eil in carne, juslificalum est in spirilu, apparuit ange-
    ALARDI GAZiEI COMMENTARIIJS.
    nem ; et malrem synagogam, cui qoatenus Judaeus, B niuin, ratione significalionis,quia significat conjun-
    suberat, dereliquit, ul uxori seu sponsaesuae, id est, ctionemChristi et Ecclesiw.
    Ecclesiaegenlium adhaereret. A qua expositione ve- ° Annoiavit D. Hieronymus, ei ante ipstim Gre-
    tertnn Patrum nonnihil defleclit Auctpr (Cap. teq.), gorius Nnzianzenus pafticulam illam, Eyo autem
    ut hiinc locum Apostoli ad suum inslitulum trabat dico, modesiiacet bumifiiaiis causa ab Apostolo ad-
    et accommodet. Nam quod illi de conjunciione Cbri- ditam : Uumilitatis, inquit, ejus indicium est, inferen-
    ti cum Ecclesia, ut verha Apostoli prae se ferunt et tis : Ego anlem dico in Chritto el in Ecclesia. Grego-
    exigunt, hoc ipse de conjunctione divinitatis cum rius Nazianzenus vir vatde eloquensel in Scripturis
    anima in carne Christi inierpretaiur, ut sequenti apprime eruditus. cum de hoc mecum tractaret loco,
    cap. clarius patebit. Porro solet etiam bic locus a solebal dicere : Vide quantum islius capituli sacra-
    Patribus adduci ad confirmnlionem ecclesiaslici do- mcniumsit, ut Aposlolus in Christo illud el in Eccle-
    gmatis, quod matrimoniumsit sacramenlum.Sic enim tia inlerprelans, non se ila asseral, ut teslimoniiposlu-
    ipsi verba Apostoli intellexerunt, ut pronomen hoc labat dignilas, expresse,sed quodammododixeril; scio
    non solum referat mysterium latens in verbis illis quia locus isle ineffabilibusplenus sit sacrantentis et
    Adami, nempe desponsaiionem ac unionera Chrisli divinumcor qumral interpretis. Ego autein pro pusilli-
    cum Ecclesia, utdiclum cst; verum etiam rein prirao tate sensus mei, in Christo interim illud et in Ecclesia
    significatamiisdem verbis, puia nrctissimum mairi- intelligendumputo : non quo aliquid Christoet Ecclesia
    monii vincnlum et conjunciionem conjugalem inter majussil, sed quod tolum,quod de Adam el de Evadici-
    virum et uxorem : quae conjunciio licet lam in legc turinCltrislo el inEcclesia interpretari possedifficilesit.
    naturae, quain Mosaica, non nisi naltualis conlraclus G b Lncus obscurus et ambiguus. Quid enim refert
    fuerit in officiumquidem uaturae ante peccalum, in illud quod ad praesens forsitan omnes capere noii
    remedium autem concupiscentia. post peccatum : queant, et hoc quod facilius capiant? Speciare mihi
    niodo tamen, hoc est, in Chrisio, sive sub Christo, videlur verba praecedentia : Sacramentum hoc ma-
    el in Ecclesiamagnumest sacrainenluin,id est, veruro gnum esl, non dixit : hmc est exposilio sacramenii.
    et propriedictum novaelegis sacramcnlum, quod est Sacramenlum ergo vocaL quod ex i<jso verborum
    invisibilis gratiae signum efficax a Cbristo Domino sono statim concipititr esse illud magnum piclatis
    insliiulunifMoj. Senf. in IVdisf.26; S. Thom.; Sotus saeramenium ab Apostnlo commemoralum, quod
    el alii ibid.). Id patet ex concilio Florenlino (In manifestalitmest in carnf, id est verbum Dei incar-
    decreloArmenisdalo), ubi inter seplem sacrameiua naium quod iuiiio capitis sequenlis proponit ex
    novie legis annumeratur inairiinonium; et exprcssius Apustolo, et Iiuiic vocat paulo posi, promptiorem
    ex concilio Tridemino (Cap. Ad abolendam, de intellecium. Exposiiioueni auieni sacramenti videtur
    Hwret. ss.24, in doctr. de Sacram. matrim.), ubi hoc inieliigere prolundiurem etrecondiiiorem allegoriam
    ipsum definitur his verbis : Graliam vero, qum na- de Cbrisli conjunciinuc cum Ecclesia, velutcapitis
    luralem itlum amorem perficerel, el indissolubilem cum corpore, sponsi cuni sponsa : quae non iia fa-
    uiiilatcm confirmaret, conjugesque sanctificarel, ipse cile, et in promptu ex illius sacramemi auditu con-
    Christus venerabiliumsacramenloruminstilulor alque cipitur, ticet utrumquede Christo sit, ut ailiufra., et
    perfector, sua nobis passionepromeruit, quod Paulus ad Chrislum referatur. Facilius enim, ut ct prius
    apostolus innuil dicens: Viri, diliyite uxores veslras, naiura, quis concipit Cbrisliim esse Deum incarna-
    sicul Chrislus ditexit Ecclesiam, et scipsum Iradidit Intn, qiiain esse capnt et spnnsum Ecclesiae : quo
    pro eu; moxsubjungens: Sacramentum hoc magnumD proprie c speclant verba Aposioli ad Ephesios v.
    est; e.goauiemdicoin Chrisloel in Ecclesia. Cum igi- Manifeste bp.o\oyoMp.ivoKquod perinde sonal, ac
    tur in lege evangelicaveleribusconnubiisper Chrislum si dicas, confesse, vel in cnnfesso est. Unde Amliro-
    gralia prmsiet; merito inler novm legis sacramenla sius periphrasi i-eddidil: Et quidem, inquii (Lib'. ad
    unntimerandttmsancli Palres nostri, concilia, el uni- Irnperal.), omnium confessione,magnum est pietatis
    versatis Eccletim Iradilio semper dociiernnl, elc. El sacramenium, etc. Cyrillus liunc cumdeiii lncum
    cainiiic primo de eailem re e.tit.i : Si quis dixeritma- contra Ncsiorium allegaus : Quis is, quwso, est, in-
    irimonittm non esse vereel proprie ununi ex septein quil, qiti in carne manifesiatus esi? An non modis
    legit evangelicmsacr imenlis,a Christo Doniinoinslitu- ontnibusperspicuumesl, nonalium esse, quam ipsum-
    titm, sed ab homitiibitsin Ecclesia invenlum; neque mel Deum Verbum? Binc itamquetuagnum illud pie-
    gratiant conferre, anathema sil. ll.i-c ibi. Non est de- latis mysteriumperspicilur. Hic autemab iingets visus
    liique pnciercuiiHiiui.q.uod hic pr.-ciereaannnliil S. est, cum in: cmlum susceptus est. Pradicatus poiro
    Tliomas (In commentario),quod qu.niior suut sncra- gcnlibusest per sattctos aposlolos. Credilus aulem est
    meula qna: dicun.ur magua, sed diver-a raiione : %nmttndo.Sed numqytd ut homo absoltttenosiri simi-
    Rc.piismus,ini|iiit, ralione effectus, quia delel omnem lis?Nequaquam : veium ul Deus liomofactus, nostro-
    culpam,et aperiiparadisijanuam. Confirmtitio,raiione qttt simtlem ortum soniius. Assiimpliislandem ett in
    tninisiri, quia solt.m a ponlificibusei nonab atiis con- gloriam : quo Patreut dicentemaudial : S.edea dex-
    fertttr. Eiiiharilia, ralione conlinentiw (id ett, rei tris meis, douec ponam inimicostitos tcubellumpeduin.
    fontentw),quia totum Cltrittum contiuet. Et matrimo- tuorutn (Psal. cixj.
    131 JOANNIS CASSIANl 151
    lis, prmdicalum ett gtntibus, creditumest in tnmdo, Abaesit humana. carni, qua.i uxori suae. Et idcirco
    atsumptuat est in gtoria (II Titn. ni). Quod ergo ma- de patre exprcsse dixit, relinqiict boino patrem
    c
    gnura est illiid sacramenium quod maoifestatum est suum : de matre autero non dixit, suara, sed lan-
    in carne? Deus scilicet natus e carne, Deus visus in tnmmodo matrem posuit, quia non tam ipsius erat
    corpore : qui ulique sicut palam est nianifestatus in maler, quam universorum credentium, id est, om-
    carne, iia palam cst assumplus in gloria. Hoc ergo nium nosirum. Et adjunctus est uxori suae, quia
    majgiiumest sacranientum, de quo ipseait iPropter- sicut vir et mulier unum corpus sutit, ita majcstas
    ea relinquet homo patrem suum et iriatrem, et adhm- divinitatis et caro hominis uniuntur, et facli sunt
    tebit uxorisuw: ef erunt duo iu carne una (Matth. xix). dno, id est, Deus alque anima in carne una. Quia
    Qpi fuerunt ergo duo |n earne >una, Deus scilicet sicut caro illa habitatorem in se habuit Deum, ita
    atqiie aniraa. n in una enim, quse Deo unila est, animam qtioquc in se cohabitanlem Deo. Hoc ergo
    carne hoiuiiiis Deusest atque aninia, secunduro illud magnum est illud sacramentura, ad quod inquiren-
    ipsius Domini, Nemo polest a me lollere av.imam dum nos admiraiio Apostoli vocat et adhoriatio Di-
    nteatn; sedegq pono eam a me ipso. Poiestalem habeo vinitalis itivilai : noh alienum ulique etiam a Ghri-
    ponendi eam, et potestatemhabeo ilerum stwendi eam sto et ab Ecclesia, ut ipse ait, ego autem dico iu
    (Joan. x). Tria crgo nunc in hoc vides, Deuro, car- B Chrislo et in Ecclesia. Quia et caro Ecclesiaecaro
    nem, animam : Deus est, qui loquilur; earo, in qua Christi est, et in carqe Chrisli Deus est atque atiiina;
    loquitur; anima, de qua loquitur. Propterea ergo ac sit idcm in Cbristo quod in Ecclesia, quia sacra-
    hoino ille de quOprophela dicit, b Frater non redi- mentum qupd in Christi carhe creditur, eiiam fide
    mit, redimel liomo(Psqtm. xL\'in)?,Qui, ut dictum in Ecclesia contiuetur.
    est, ascendit ubi eratprius (Joan. yi),etide quo legi- CAPUT XIII.
    mus, Nemo ascendit in cadum, ritsi quide cmlode- Quaufo desiderio veteres pairiarchm sacramenti istiut
    scenditFilius hominis,quiesl itt ccelp(Jbau. m). pro- '•'.' revelaliorietrividere exoplqrunt.
    pier boc, inquain, .rciiqiiit homo patrem stium et IIoc ergo sacrametitum, qnod et manifestatum est
    mairem, id est, Deuni ex quo natus est, el Jerusa- in carne, ct apparuit in mnndo, ct gentibus praedica-
    lem illam quae est ihater oihiiiuin np-struni; et ad- tiir, * multi sanclorum veterum sicut prxyidebant
    ALARDI GAZiEI COMMENTARITJS.
    «.Singularis mihi videtur Cassiannsan hac sua in- baec verbn : Exspecias ut homo teredimat abiraven-
    terpretalione qux nulli veteruro venif in ineniem, ut tura?Siie frqter non redimel, homo te redemplurus
    palet ex diclis : nec salis qnadrat dictis Apostoli. est? Qitis esf frater, quisi non redemerit, nullus homo
    Non enim ait Sacramentum hoc magnum est : ego -• redemplurus est? Qui post resurreciionemstiamdixit:
    anlem dico in Chritlo lanium, sed, in Christo et in Vade, dic [ralribus meis ( Matfh. xxvin ; Joan. xx ).
    Ecclesia. Quorsum enim adderot el in Ecclesia, si Frater nosttr voluit esse, el cum dicimus : Puter no-
    tlmtummodo Christum speclaret, hoc esi, unionero C Ster, hoc manifestalur in nobis. Qui enim dicit Deo :
    Verbi cum aninia in carne Ciiristi, ut hic Atictor Pater nosler, Lhristo dicit : Fraier. Ergo si ipte non
    expnnit? quamvis vera sint, quaede hac unione dicit. redimet, redimel Itomo? Aliquis homo redimet, st Fi-
    Praeierea illa commenlaLio hic adjuncta : liomo ille lius Itominis non redimit ? Si Christtts non redimit,
    de quo proplteta oit: Frafer tion redivit, elc; homo Adam redimet ? Sic Augustinus. Cbrysoslomus vero
    ipciuain, itleadhmsit humanw carni, quasi uxori sum : et alii toium de Chrisio interpretautur, in huiic mo-
    quam dura sit, et a sensu Scripturse extranea, nemo dum : Non redimel, Clirislus (iniinduni stilicel) ut
    lipn vidcl, quamvis eam inferius excusare nc defen- frater, hoc est, ui Jiidaens, sive perlegem Judaicam,
    dere nilatur. At bic liceat ipsi abundare in sensu sed ut bonio factns. iNeque pro sui redeniptione of-
    suo, ubi pro fide, non contrn, abundat el laborat. feret seipsum. nec dabit Deo placationem stimn et
    >bVersicultts hic varie a Patribus exponittir. D. pretium redempiionis animaj sU;e, sed pro aliis om-
    Ambrosius cum Cassiano consentit hoc commenta- nibus. Chrislus non sua enirocausa, sed nostra, mor-
    rio : Quem frater eodernmalris uiero effususin iucem tuus est.
    redimere non potest, quia parilis naturw inftrmiiniere- c Argula observntio, quasi non subaudiretur, suam,
    tineiur, redimet homo, sed itle homo de quo scriplum sicut ante expriroitur, suum. Cerle D. Hieronymus
    est quia mittet itlis Dominushominem qui salvabit eos in Coniinentario Epistolae ad Ephesios, habet et
    (Isaiw xix), qui de seipso dixit: Qiimritisme occidere sttum et suam, licet ilii omiiiat suam. Qnin et ipse
    homintm qui .veritatemloculus sum vobis (Joan. vm). Cassianus superius (Cap. 12) ita cilavit: Propier itoc
    Et infra : Solus redempior inletligUur, qui peccalo relinquei hoino palrem suum et malrem suam, quod
    veleri obnoxiusesse non possil. Ergo ptr hominem, II mirum est ipsi excidisse, nisi textus sit viiiaius.
    Dominum Jesum inielligainus , qui suscepit hominis >*Conseiitan.ee huijc loco B. Irn.-i<euslib. iv adver-
    conditionem, ul in carnesua peccatumomniumcrucifi- sus hiBresescap. 5». Quoniam, inquit, non solum
    geret, ei chirographumuniversorumsuocruore deleret. prophetw, sed et justi mulli prmscientes per Spiritum
    Ita Ainbrosius. Ad D. Hieronynius per inlerrogaLio-! 'adventtimejus, oraverunt in illud tempus venire, in
    nero ilegil boc modo : Frater non redemit, redimet quo (acie ad faciem viderent Dominum suum, ei ser-
    itomo? Et duas suggerit interpreiationes : Si Chri- mones ejns attdircnl, \Dominus fecii manifestum dtsci-
    s(us, inquit, liou redemit ( illosscilicetqui conlidunl putis dicens: Mulli pyophetm et justi ciipierunt ridert
    in virlute stia, etc),qui se fratrem dixit apostolorum, qum videiis, et non viderunt, el audire qtimaudilis, el
    ei resurgendo faclus esl primogenitus resurgenliam; non audierunt (Matth.xm, Luc. x). Queiiiadinodum
    nonredimet Adam, quiaprimtis homo mortttusnon re- igilur concupieruntei audire etvidere, nisi prmscissent
    surrexit. Nam fraier noster Christus est, Deus et ho- fulurum ejus advenium? Quomodoautem prascire p.o-
    mo, qui i\ps redemil; vel, quodnon rede.milMoyses, tuerttnt, nisi ab ipsti prmscienliam ante accepissent?
    redemii Chrisltis. Hsec Hieiqnymus, seu quis auclor etc. Est autein in illis Domini verbis observandum,
    ejus Comraeiiiarii. Cui, quoad priorem exposiiinnem quod Matihaeus prophetas cl juslos, Lucas vero pro-
    et JHlerrojjaiiouctii li.am, cousenlii Augustinus in pheias el reges nominavil. Et credibile esi, ait M..1-
    _5S OE INCARNATIONE.EHftlSTl LIB. V. 134
    in spiritu, ita videre etiam in carne voluerunl. Ainer.: A dixi, qui adventum ipsius precabantur, sic erat ac
    enim, inquitDorainus, dicovobis quia multi prophetm loquebalur. Et quid necesse erat ut hoc omnes po-
    : et jusii cupierunt videre qum sos vidislis, etnon vide- scerent quod habebant, si hoc petebant
    quod jam
    el
    rtitit, audire qute auditlis et non audierunt (Malth. acceperant ? Aut quid videre oculis cuperent, quod
    xnt). Et ideo Isaias propheta, « Utinam, inquil, Do-> corde retinebant, pracsenim cum plus sit eamdem
    mine, disrumperesccelos, et descenderes(Isa. L.XIV). rem babere qnempiam intra se, quam videre extra
    Sed et David : Domine, inclina ealos, et descendei se? Aut si sic habitaturus erat in Chrislo Deus sicut
    (Psal. CXLIIJ). Moses quoque : b Ostende, inquit, mihi: insanctis omnibus, cur magis Christum videre omnes
    teipsum, ut manifesle videam te (Exod. xxxm). Nemo> sancti cuperent quam seipsos? Et si earodem rem
    adroodum propius quam Moses legero capiens, allo-< visuri in Domino Jesu erant quaro in se habebant,
    quentein e nubibus Deum, atque ad ipsam admodum cur non plus mul.'o arbilrarentur eamdera rem in se
    pncseniiam majeslalis accessit. £t quomodo cum habere quam in altero videre ? Sed erras, infelix l'u-
    nemo propiora quam ille de Deo cerneret, adhuc ror, uoii iiittlligens, ut Apostolus ait, et JIUW
    loquaris
    manifestiora poscebat dicens : Ostende mihi, inquii, et de quibus affirmes(I Tim. i). Omnes enim
    prophetas
    ut
    teipsum, manifesle videam le, scilicet quia hoc ille et omnes sancti portionem quamdnm divini Spiriius,
    fieri precabatur quod iisdem admcdum yerbis Apo B prout capere pojerant, a Deo
    acceperunl. In Christo
    stolus factum esse dicebat, id est, utpalam Dominus autem omnis
    plenitudg 4ivin\latis babitavit atque hq-
    manifeslareLur in carne, palam appareret mundo, bitat corporaliler (Colos,.n). Et ideo
    longe de ejus
    palam assumerelur in gloria ; et omnia oculis tan- pleniludine omnes sunl, ex cujus pleniiudinealiquid
    dera carnalibus sancli cernerent, qtta. spirilalibus
    accipiunt.(Joan. i)-. flpprum adimpletio.Ctirjjstijnu-.
    prsevidebant. nus, quia vacui ulique omnes erant, nisi Jpie esset.
    CAPUT XIV. omnium pleniludo.
    Impiamel blasphemamhmreticorum%entenliaxn redqr- CAPUT XV.
    guil, /jui Deum in Chrislovelut in organo sivestatua
    habitasseet locutum essedixerunt. Sanctorum de Messim adveniu vota quid continebant,
    aut quale illud fuerit detiderium.
    Alioquin si, uthaereticus ait, Deus fulurus iti Do-
    mino Jesu Cbrislo erat, « velut in stalua aut in or- Hoc ergo sancti omnes optabant, hoc precabantur,
    gano, id est, ut babitarel tanlum quasi in bomine, et hoc sic videre oculis desiderabant^ sicut animo ac
    Ioquerelur quasi per Iiominem, non ul ipse esset qui mente sapiebant. Et ideo Isaias propheta : Uiinam,
    habitaret, alque ex se et ex suo corpore loqttereiur inquit, disrumperes cmlos,et descenderes(Isaim LXIV).
    Deus; jam uliquesic et habitarat in sanciis,et locu- r Sed et flabacuc idem auniinlians quod ille opians,
    tus fuerat e sanctis. In his quoque ipsis, quos supra <iDum appropiant, inquit, anni, ostenderis; in adventu
    ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS.
    donatus (In cap. xni Matth.), Chrislum ea tria per- Iiomine Cbristo habitasse, et per os hominis illius
    Sonarum praestantissima nominasse, prophetas, re- locuium fuisse : Sicuti etiam loculus est per os sancto-
    ges et justos; scd Matthacumreges, Lucara jusios rum qui a swculo sunt, prophetarum ejus (Luc. n),
    prasterniisisse. nullaro vero habuissecum eo unionem hypostaticara.
    » Ut ardens eorum desiderium ostenderet prophe- Aut taroquam in organo verba edidisse, sicut ventus
    la, non ait : Ulinaro jam venires, sed : Ulinam di- aut spiritus sonum edit in organo, et per organum,
    rumperes cmtos, et descenderes.Quasi diceret: Utinam scilicet inslriimentum musicum ; aut in org.mo ge-
    tam cito venires et tam veheinenti iinpelu, ut non neraiim, id est, lamquam in instruroento. Nam Sp-
    quaereres ostitim, sed subito coelos rumperes et de- yavovest inslrumenium quodcumqtie. Porro esse Dei
    scenderes:nonquodnecesseessetpeumcoelosdisrum- habitactilum et Dei instrumentutn, commune esl
    pereaulinfringere titveniret; sed loquitur propbeta cuni aliis sanclis hominibus. Quod enira Deus in
    rnorebuniano,utfervoremdesiderii,quoantiqiiiPatres sanctis suis, ut in templis habitet, lestaiur Aposto-
    adveuliim Christi exoptabant, demunstraret. Eodem l' lus 1Corintb. m: Nescitis quoniainleinplumesiis Dei?
    modo David: Domine, inquit, inclina ccelostuos el de- et I Corinlh. vi : Nescilis quia membra vestra lem-
    scende (Ps. CXLI).Ubi ingens exprimiiur exiinii pro- plum sunt Spirilus sancti, qui in vobis ett. Glorificate
    pheiae desiderium, dum ne Deus in aperieniis cceli et porlate Deum in corpore vestro. Qtiod auiein per
    foribus moraro faceret, pelit ut coeltim inclinet et liomines, ut per organa et instriimeuta sua, operetur
    descendat. Deus, idem Apostolus inculcal Rom. xv : Non audeo
    i>Divus Hieronymus in c. LXVIsaiae : Hunc, ait, n aliquid toqui eorum quwper me e/fecit Chrislus , verbo
    quwrebat et Moyses loquens Deo. Si inveni graliam " et factis, in virtute signorumet prodigiorum, in virtule
    apud te, tistendete mihi manifeste. Majores divitias Spiritus sancti. El ICorinth. xn : Divisienesoperatio-
    thesauris jEgtjpli, Chrisli opprobrium prmslolans, num sunt, idem vero Deus qui operatur omnia in emni-
    dum reiribulionemdesiderat ftituronim, et invisibilem bus. Ilaec igiiur, et alia his similia, quae Nesiorius
    Beutn, quasivideiet, animo.conlemplatur. De quo el tribuebat Christo, et in cseteris sanclis inveniuntur.
    in Psatntis legitur : Spes qmniuin jinittm terrw , et in At certum est longe aliter Verbum incarnatum ha«
    mari longe (Ps. LXIV).El in Genesi: Et ipse erit ex- bitasse in homine, id est, in huniauitate, et per hu
    speclatio geniium (Gen. LXIX).Itu Hieronyroussignifi- manitaiem nobis locuiuro esse, quam in aliis sanctis,
    cans Moysen illis vcrbis expetiisse -dventum Messise cura dicat Aposlolus ; magnum esse pietaiis myslerium
    in came, in qua manifeste videretur. At D. Augu- et sacramentum,quod Deus apparuerit in carne(\Tim.
    stinus (Qumst. 151 in Exod.) el alii existimant Moy- lii). Quid enim magnum et singulare quod aliis om-
    sen efflagitasse visionem divinseessenti». nibus esi commune ?
    c Quomodo daemones in slatuis et idolis habita- <*Id est, manifesiaberis. Vulgata edilio habet;
    Lant, et subinde loquebanlur, et oracula sua redde- /n medio annoruin natum facies. D. Hieronymus ex
    banl; sic iropius Nestorius blasphcmaiial Deuin in Septuaginta vcrtit: Cum approptnquawrint anni, to*
    135 JOANNIS GASSIANI 150
    temporumdemonttraberis:Deut deTheman, Biveillud, A quam, intelligentes, ijuia quanlum sit nemo intelli-
    Deiu ab Austro veniet (Habuc. vm). David quoque : git, consona orohes a dventum Dei voce et quasi con-
    Deus manifetle veniet (PS.XLIX). El iterum-: Qui cehtu muluo postulabant. Scientes utique in hoc
    tedet tuper cherubin, appare (Pt. LXXIX).Alii ad- spcm omnium consistere, in hoc salulem omnium
    venium ejus quem mundo praestilit, annuntiabant, contineri ; quia nulliis solvere viiictos possit, nisi
    alii postulabant. Nonnulli specie dispari, sed affectu immunis a vinculis; nullus eximere peccatores, nisi
    pari, intelligentes utique aliquaienus quanlam rera pcccalo carens; nemo enim liberarc aliqua re quem-
    precarentur, ut Dcus in Deo babilans, in forma Dei qtiaro polest, nisi ea re ipse liber sit qua a se alius
    ac sinu permaiicns, scmetipsum exinaniret, formaro liberalur. Ei ideo cum in otnnes mors periransisset,
    servi acciperet, et se usque ad suscipiendas omnes omnes vila indigebant, ul in Adam sciiicet morientes,
    passionum acerbiiates contumeliasque submittcret, in Chrislo vivereni. Quia quamvis niulti sancli, multi
    subiret poenam pro beneficiis, el, quod intolerabilis- electi ac lamiliares admodum Deo fuerunl, nulli la-
    simum e.t et indignissimum, ab his ip.is morlem men potuerunt per se penitus esse salvi, nisi fuissent
    exciperel pro quibus ipse mOreretur ;. inielligentes advenlu Domini el redemptione salvaii.
    erca lioc aliuuatenus saucti omnes. aliouatenus. in-
    ALARDl GAZJEI COMMENTARIUS.
    qnosceris. Cum advenerit tempus', demohstraberis. B cuc juxta Hebraicum tegimus : /n medio duorum tem-
    Quod exceptis, inquii, Septuaginla;.nec in Hebraico, porum cognosceris. Scripium est in Evangelio secun-
    nec apud queinpianialiorum habetur inlerprelum. Alibi dum- Joannem per tria sabbala Dominutn venisse in
    /Tioiii. II) idem Hieronymus euiiidein locuni respi- Jerusalem, quw duos annos .efficiunt. Hacc Ilierony-
    ciens : Duo ami, inquit, de quibus in cantico Haba- mus.

    LIBER SEXTUS.

    CAPUf PRIMUM. quinque panibus, innumeram Dei plebem esse sa-


    turatam (Joan. vi). Etquomodo id lamen faclum
    Ex miraculo saturatw multiludinis e quinque panibus. sit, ncc enarrare sermo, nec colligere -sstimatio, nec
    hordeaceit et duobuspiseibus,divinmvirtutis immen-
    sitatem osteridit. concipere sensus potest; Tanta et tam incomprehen-
    sibilis divinaevis potestatis est, utcum habeamus
    b
    •Legimus in Evangelio, appositis, jubenle Domino, in nobis facti ipsius conscienliam, impossibile
    ALARDI GAZyEI COMMENTARIUS.
    » Ris in Evangelio legimus hujusmodi miraculum C cap. xv Matih.) his verbis : Tantum, inquil, in his
    contigisse. In priore(qtiod quatuorevangelistae retule- quw discrepant immoremur. Supra (Maltli.xiv) legi-
    ruiil) quinque inillia hominum, «VS/JWV id est, viro- mus : Vespereautem ,faclo accesseruntad eum disci-
    rum, abSque parvulis et inttlieribus, satiavit Domi- puli dicentes : Desertus est locus, et reliqua; hic
    sus quinque panibus hordeaceis et duobus piscibus (Uatlh. xv) discipulisconvocatis,ipse Dominus loqui-
    (Mallh. xiv, Marc. vi, Luc. ix, Joan. vi). In poste- cum. lur : Misereor turbw, \quia triduo jam perseveranlme-
    tiore (quod soli Malihxus et Marcus commemorant) Ibi quinquepanes eranl el duo pisces, hic septem
    septem panibus et paucis pisciculis quaiuor lantum panes et pauci pisckuli. Ibi super fenumdiscumbunt,
    millia pavisse legilur (Malth. vn, 3/arc. vm). Fuisse hic super lerram. Ibi qfii comeduut,quinquemitlia sunt;
    autem haecduo diversa niiracula, manifeslum cliam hic quatuor millia. Ibi duodecim cophini reptentur de
    est ex verbis Domiui ad discipulos de penuria pa- reliqtiiis fragmenloruqt, hic septemsportw, etc.
    num diffidentes, Maithaeixvi, quibus utruroque dis- h Impossibile pro valde diflicili posiium existimo,
    tincle comniemorat et inculcat. Quid cogitatis mo- ul sa pein Scripiuris ponilur. Quamvis enira Dei
    dicm fidei, quia panes non habelis? nondum intelliqitis oinnipotcntiam, tum |in hac panum roultiplicaiione et
    neqtte recordamini quinque panum el quinque millium non dislribuiione, lumin aliis miraculis, coroprehendere
    hontinum, et quot cophinos sumpsislis ? Hinc Augu- possimus, tamen ex aliis similibus exemplis et
    siiiins lib. 11(Cap. 50) de Consensu evnngelislarum : roiraculis possumus hujus miraculi raliones seu mo-
    Huc sane, inquil, non ab re fuerit admonere, in hoc dum aliquntenus intlelligere. Tn hac siquidem fra-
    miraculo deseptempanibus, quodduo evangclistmMat- ctione ac dislribuiio|ie intelligenda est mirabiliier
    thmusel Marcus vosuerunl, quia si aliquis eorum id _. facta paiiuromuUiplicalio, ad eum modum qtio per
    dixtmel qui de illis quinquepaitibus non dixisset, con- multiplicationem seh additionem roateriae extraneae
    irarius cwterii putarelur. Quis enim non existimaret ex costa una Adae fdrroata est Eva, Gen. n; et quo
    unttm idemquefactum csse? Sed quia illi qui miracu- hydria farinaenon defecii, et lecyihus olei non est im-
    lum de seplem panibits narraverunt,nec itlud de quin- ininutus in domo Sa|replanae,juxta verbum Eliae 1(1
    que panibus lacueriint, neminemmqvet, el utrumque Reg. xvu ;etnonquo parum olei ad preces Elisaeiim-
    [acium omnes intetligunt. Hoc ideo diximus, ut sicubi plevitvasa a pauca, IVReg. IV.Primum exempluui
    timite invenittir factum a Domino, quqd in aliquo ulleri tractat Hugo S. Victore lib. l de Sacramemis, Ma-
    evangetistw ita repugnare videalur, ul omnino solvi gister Sentenliarum in 2 dist. 18, et S. Tbomas i
    nonpossil, nihit aliud intelligalur quam ulrumque fa- part. q. Qi arl. 3. Secundum et tertium allegat Ter-
    ctum esse, et aliud ab alio commemoralum,sicut de lullianus lib. IV (Cap\ izljcontra Marcionem. Addit
    cenlenisel quinquagenis discumbenlibuscommemora- eiiam qiiartum huic simile exemplum Elisaei, qui
    vimus. Quia si non eliam illud utrumque apud unum viginti panibus hordeaceis pa\it homines ceniuni,
    inveiiiremus, contraria itngulos dixisse putaremus. IV Reg. iv. Si quarlum, inquit, resolvas[id cst, revol-
    Uajc Augiistinus. Porro iiiriu.sqiie miraculi variaset vas] (nenipe librum quartum Regnm), inuemestofum
    . «r.as drcuiusianisas expljcat D. Hicronymus (/n hunc ordinem Chrisli circa iiluinDei hominem, qui
    157 BE INCARNATIONECHRISTI LIB. VI. .5 5
    tamcnnobissit facliralionemscire.Jampriinum enim A non incongriie, ut reor, quinque eos libris quosjara
    quis compreliciidcre quc.il quoinodo taro cxiguus evolvimiis coinp.irainiis. Sicut cnim numero pares
    painimutitticnis, nmi dicam ad csiiiu ac saiuritatein, sunl, sic specie non dissimilcs. c Nani cum illi hor-
    sed cliatii ad divisimicm ipsain apposiiiuiicniquc dcncei fucriiii, et lii, quaniiim ad ingeniuin nosirum
    sufleeeril, cinn plura mtillo niillin boiiiiiium fnerinl perliiict, hordeaeeidiii pis-uni, quainvis tcstimoniU
    qiinm pnnes ipsi, > plura pcnc convivia qiiaro de tot sacris locujileiaii, despic.ibilibus involucri» saluli-
    panibiis frngn enta esse possiut? b N.ila e.t t-rgn cx furas npcs coniegani. Etiain in hoc siilncl ab illis
    verbo Doiuinircium cn-pin.Crcvit in actu optis. Et nou discrepanics, quin sit-ut iili cum essent paupe-
    CIIIIIpartim cssi-t qnod vi.b b lur, f.uium csi ina-s- res spccie, facti stuil diviles beiiediciione ; iia bi
    tiinabile quml ilabaiur. Nnllus cigo hic conjcctiir.T, qunq.ii: c ingcuio noslro vilus sHl, suiit lamen
    liulhis biiiiiniiiL'
    xsliinalioui aul rnli<>nib>cu-. So'um sarra ndroixiioiie preciosi; ct rmii pra-fer.nit in se
    cst qu«d iu mli re lidelium ac sapienliiini n eiilibtis cx sernione nosiro Imrdei vi iiatcm, habeui lanien
    scire licc.ii; ut qu 'inlihel inngua sinl qu:i>.a Deo itilriiisi-cnsex Duniinicis te.limoniis panis vivi sa-
    fiiiut, altiuc iiiasiin ahilia, ciiamsi ca ipsa scnsu porein. Supcrc.l tit nd exemp'11111 illoruni, perdivini
    iinn capanl, impossibilia laincu Deo iiuila csse co- iiiuucris grniiam, innuineris ex seiuiiiibns salutife-
    gnoscaiil. Se<l<lchis laincn lam inclfuhilihus divinaeQ IOScibos pr.-cbeiuit; ci sicut illi corpornlein tlede-
    Virnuis nclihiis. quod ruciissime iuclfnbill.us s.icii ruiii cilt-iiiiliusfiiniiiidinem, iia ii spiriia eni legcn-
    critisinir.iculi. coaplalur.quia iia res poscii, pkuius tihtis tribuant saluhiilnlein. Potens e»t auleiii Domi-
    pos.ca. nu>, cujiis etinm hoc doiiuiu cs', sicul illud fuil, ut
    CAPUTII. qui percibum i luin f<cit 11011 delicere in via saturos,
    Mtjtterittm htijus stplenarii tvjtnuriquinquepanitmet per IIIIIICquo<|uefacial 11011 deviare saturalns. Sed
    duorttm ptscitim auclorsuo iperi ttciomiuodai. (amen qui.i illic ubi parvo qiiidcm esu, sed magno
    lnicriin quia quinque panum fcciuius iucuiionem, niuucre iiiiiiimcia plebs Dci pasla esi, addiii quin-
    ALvRDI GAZ_.l COMME.VTAHIUS.
    oblalosviginlipaneshordeaceos,cttm popttlo distribtti disi<ibiilioic numerus mnnduraniiumcilo pcrcipipos-
    juttissrl. ei iutnislrr ejtts, provide comp ruta tnuliiiu- si-t nb apostiilis, quorum ciinm iniuisieiio «b hoc
    dine el paluli niediocritttle, respotuiissel: Qttid ego vsiiisus, ei ip-i cti.iui maiidiicauics nul IH advcrte-
    Itocdetnin cunspsctuincenttiiniiiiUibuslioiiiiiium?Da, icnl ini>ncnli Hiagiiiindiucmel verilaieiu. Sicipse.
    i' D. ilihiiiit- I1I1.v dcTiiuiinle: Quinqtie,aii, pa-
    inqnil, ei niuiidttaibtiiit,quutiium luvcdicil Louiiiittt.
    Et mundiicavirun:,el r<liqnerunt letiquiiis, leciinditm nes offeittnlurturbwel fraiiguntur; siiirepunl 111ftuit-
    diclituiDunvni. Sic il'c. Uhl prn ceiilum miltibus Se- C yent.uintiianiis quwduiitfritgmeiitorumprucreationes;
    piungiiiia vi-rt-ruoi SXKTOV 110-ler iuicrpr>s. centiim, nun iiniitiniiilitr, unde pei/i inyilur, et perfrinyenlis
    ii11le.iMiiluincsi, niiii so miilibu.t, ut uoiat P. ine- Mtiiiiini[ray neiila occnpanl; nun teiisns, nun vUut
    lins. D. cli.ni Ainhro-iti- (/« c. ix Luc.) «-ouferih<c prufecittm tiiin consp cabilis operalionis assequitur;
    iilcii)iniri.culiini <-uuiiuirafiilo aipni: in viuiiui COII- -nf quoil iiou erut. tidelur qitod non inte/ligitur; to-
    vers< iu C 11:1Gnlibi-ai, Joannis 11 Sic in it"ptiis, luiii svpercst tti Drtis omnia pcsse crtduur. Amliro-
    iuquil. ex fouiibtttvittti,minislris operitniibiis,cotornn- sius iu Lucnui : Visibiltier,iiupiit. piiiit isle, incr.di-
    tur ; et ipsi qui iniplcreranihydritis uqua, v.ituinquod bili ruione, dttm frany tur. dum dittdiur, dum cdiittr,
    11011deitilerant hauriebanl. Comprelte<ide si potes, sine tilla dUpeitdn comprthen»iunecumulaiur.Nec du-
    tanttirerum mirucula. IIic edentibuspupttlis, tretctinl bilcs quo.l in miiit.buHiiiiiiistai.lii.ni vel tn edeitlium
    suit fritiimenladetideriit, et de qtV.ntjuepaitibitsina- ore cbus iiicrescul.quitiidottbiqtie no irt uperis tetti-
    joret lelqttiw quam siiinma est colliynitlitr. lllic in tnoi.iuinud fnnuiiitatliiincreduliiatis adsciscitur. Uie-
    ulienamspeciemverinniur cleinema.uec sttos putilur ronyiiiii-iii C<iiiiiii-nlario: Franyeule Dominotemi-
    tttilura defecttts,nec sitos agnoscil oriut, mut lamen tiitrtitmfil ciboium.Si enimfttisseniiniegri, et tion i»
    propriosrecoynotcil. Qiiin eitammAior est mntaliviui fritsludisretpti, nec divisiin inullipliceintegeiem, lur-
    ttttlura quamittiii, quia in arb.iriu Crealurts eti, <t lytius bas. et pturos, ct feminas, et liiiiiiiin niiitV.tttdinem
    velitutuiassignare nalutis, ei quas nalurus iinperlire alere non pot.rant. Suhdit dende allegoriciiin seu-
    gignendis. F1111.: Frangitiirergo Lexcum Prcphetis, elin frusta
    • Special illinl Luca".i\ : FacV.e illos discumbere discerpitur, ei ejtts 111 mediummysteiia proferuntur, ut
    per conviviaqitiiiquugeuos.Pro.pioapud .tlaiciiiul<>gi- _ quod int gruin cl periuaiiensin s.utu prislmo non ale-
    Utr: Prtecepiieis ul accnmberefiicerenloiiiiiei tecundum" bal, aicistan in pttries atal geittiimi tnuliiludinem.
    contuberniatuper vitide foniiui.Ei tHscubuei11111 in pnr- Iliic SS. 1'aircs, quae ml loci hujus cxplani.iioiiein
    tes, pn centeitus et quinquayeiiO" (Murc. \i). Uhi piliuere visa smn. Pnrni ulii inullipiicali fucriiit
    Tin-opliyl.ii-iiis: Perhuc, I.HIIIl, dutttr iiitell.giquid pam-s, lliruin in iiiiinibus1111I
    11111111I1II-
    Clni.li, .111 iu iii:iiii!:usapo-
    teqneit ttti discubueruntper partesetpirtes. ln Grwco sioloroui, .n in in 011;sunieiilium , du-
    eiiim,qttod IV.cdicititr, srcundmn cvntnbernia, dup.i- bitnllliliniiis. Iliuronyiiiusiii inaiiibns Chrisii.Clny.
    ealur, ac si dicereiar, pcr contubernia conlubentia. sosionmsei Eulliyiiiius in iiinnibusa|iosiolnriiiii 111 ui-
    Jauscuius id cb<ru- cxplicnus (Concord. Evuny. c. liplcnlos fui^se puiinil. Aiuhiosius vi-ioeliaiii in ma-
    bi) : Qiimluos h ilicinus, inqilii, secttndumcontuber- iiihns ct oru cdcitiium id 1'ncluuiinnuere \idclur.
    nia. Gr.rre rsl, o-jixTroVia cvpuziata, hoccslronvivia Scil hi-c pruoccasione hnjus 1 ci dicia stifJiciani.
    cmivixin. Est .11111:111 , quo ilicliiilies gc-
    tlc<>l'.ii_.i,us c 1'lures uxpo-itioiies IUUItillcg.ricas, luniniora-
    ininnniiir p.n nuiuero disli ilml.vo, ul fit SHIIMIS : per le-, de pauibus hordenccis <-ii<>tiliujus imraculi se-
    sii.guia conMvm,„111p. r di-uilioia «oiivivi.i.Siu et ric viduru licel apmi SS. Palres, ll.lariuui c.inone
    po-iei CIIIIIin Marro hhi-nnis, pjr pnrles (Uarc. li in MiiitliiL-iiin, liieroi yiiiiiin, Amlir«siuin, liudnm
    Vi), l.r;e<e et-l-rpao-ixivpwriai. lioce-*l,aicnlicareo- in Cuiiiinuiiiariis; Cyrilluiii lih. 111 Jouiinein cap. 17
    \;v, pn> i'o.|iioU«-$i,per are.ihs singulis. Pra-cepit Aiigusiiiiiiin bb. LSXXIIIQuaesiionuiii qu_»si. 61)
    anlein Domiiiuslurbns disciiuibi-re, iilquc in smlali- Glo-.?aniordiiiar.aiu, supcrillud : Sepiempanei, etc,
    Vu niiiuiTu ccniiiio, :nit i|iiiiiqna^iiila, ittin ul oiiinia quaui rctcrt ciiam D. Thomas in Catuua.
    ordinaie el siuu luuiultu licrcnt, tuui ut cxhujusmodi
    PATBOL. L, 5
    i$f JOAfiNlSCASSIANI -*0
    que illi» p-hibus diio pisces leguntur, par est ut nos A leibifero illo virosi anguis spiritu afflati sunt, cor-
    qlioque qui olterri per nos omnibus sequentibus ruptoqite aniniaiiiiii ac mentium slaiu, pesiiferos
    Deum populis a spiriialis prandii alimoniam cupi- venis languentibus morboS trahunt, des cnnctts sani
    mUs, quinque illis libris quasi quinque panibus, sensus vigorem, des plenani fidei sanitatem, ut tri-
    duos adbiic libellos quasi diios pisces adjiciamus. bueus per scripta haec nostri operistui nuineris sa-
    Te oraiites, Domirie, le obseeraiiies, ut videns ni- lutarem oninibus curam, 'ad inslar penitus sanelifi-
    sum ofJibii ac voii noslri, des pio conatui opus edi- cafi in Evangelio a le cibi, sicut peresuin illuro cor-
    cax; el ciiui nos pro obsequio alTeciuque nosiro nu- roborasii esurientes, ita per bunc sanari jubeas ta-
    nieruth illuni panum ac piscium libelloruin numero besceiites.
    exajqilare cupiamus, tu virlutcm benediciionis illius , CAPUT III.
    in' h-.c trahsfcras; etqui scripiiunculam nostrain TeslimonioAnliochehm
    numerO evangelico nuiiierarig, nuitierum quoqueip- synodi adversarium convincil.
    sum evangelico friiciu expleas, tribuasque lucc ad Igitur quia negnnti Deum hacreiicoahunde jam, nt
    sancium et salubrem cibumcunctis Ecclesiaetuae po- reor, cunclis superioribus scriplis diyinorum lesti-
    oulis. omni aetaii et omni sexui. Et si qui forte jam moniornm auctoritate resiiondimus : nuncbad fldeni
    ALARDI GAZ_.I COMMENTARIIJS.
    » Haciehus inipressum fuerat, nescio quo errore : B rupiamscripioediinm declararunt, eamquead ip«uni
    Spirilalis pfandii cupimus, elc. Ubi ceriutu est ali- PnulUniSamosai.episcop. ex syuodo iiiisernul. Eama
    quid desiderari ad sensum perlii iendum : idcirco FranciscoTiirriano e latebris viiidieatamet Laiiniliite
    vocero alimoniam,ut htiic loco propriain et accom- doiialam, iuiegram relulil Baronius 101110secuiuio
    mOdafaih,omnino ndjicieudain duximns. Si quisali- Aniialiuni.Sed liic.ejusiniiiu.rohtiicloco aceoniiiinda-
    ler judicet, non repugno, naodOquid uielius sug- tum retulisse suJTeceri.l,qyod est luijusn.iodi: Decr.e-
    gerat. -.,., vimttsfidem scripio edere et exponerequam a principio
    i> Nqtandqm hicprimo, quod dnac AntiochtaBcla- accepimus elhabemus.tradilain et servalam in caiho-
    rissimae urbes eiiain in Scripiuris iiiemorantur. Al- lica el sancta Ecctesiu Usque in hodiernumdiem, a
    tera Syriae metropolis et toiius regionis caput, ad biatis apostolh. qui.viderunt ipsi, ef ministri fuerunl
    Orontein fluvium sitn, quae prius Keblailmdicebilur, verbi, prmdicalainex leije el prophelis, ac Novo Testg-
    ubi Nabuchodonosor, corani paire inierfeclis fliiis, mento: Esse tthuih Deum irigehituih, sine princjpip,
    oculos Sedechiaejussit auferri (IV Reg. xxvi, ei Hie- invisibiieni,iinniitiabilem,queirinitllus liomintimtidii^
    rem. xxxix). Alins eiiaiti dicta est Coele, et magna tteque vtderepoiesl; cuius gloriam vel amplitiidinem
    Hcinalli, nt auctor esl D. HierOiiynius(In cdp.iv lsa. inteiligereaul eiiiirrare pro dignilate, ut ht re et ih ve?.
    el in proximo cohiment. in Amos). ln hsic dist-ipuli ritaie est. Iiuniaria riaiura rion potesi : notionem verg
    priuium appellari coepernnl Chrisiiatii, Acior. xi. In ejus, utciimqueniedwcrem.si habemus(lew-lanteFilio,
    hac Paulu- et Barnabas in Optis et proedieationeih ejus, sictii aii : Neino ilovii Pairein,nisi Fitius, tit cui
    Evangelii ai Spiriiu sancto ordinati ac deslinali, Act. Filius revetaverii), coniehtiesse debimus.Huneauieih
    xni. ln haC eiiairi orta conientio inier Pelruin et "_ Filiuirigeniiutri, uitigehitum:initiginemDei invisibilis,
    Paiiluin de-legsliiini• observalione, Gal. 11. Deuique prii.ogeniluiri oth.is crealiirm, supienliairi,et veibhrrij
    hujus AutiociienaBEcclesias priinus episcopus Jiiit ac virlitteth Det atite smcula, non prwcogmlione,Sea
    Peirus apostiilus, eanique septein annis rexit, anie- tubstantia, el hyiiosiasiDeittri,DeiFiiium, crimin Ve-
    qtiam Rotiiam coiicederef: quod Lucas in Actispeni- teri.et NovoTestuinentocognoveritrius,confilemur ei
    tus oiriisitj' ait Div. Hietoiiy.ihu. pdst Eiisebiuni 'i'n prwdicamus, eic. Ilac coiilessione convjcius ille Pau-
    CbroiiicO'.llaec,„adem a Jusiiniano imp. iiislaur.ita, lus, errorein suum recautavit, et lideni caiholicatn
    Theophilb.-id esl, Dei- civitas est huncupaia, tesie se servaiuruin pro'mi--it. At pOstmoduuicuni veliit
    Nu«phoro libi xvii c. 2, et Cedrerio, anno 2 Justi- canis ad voiniiutii rediiSsk, et abilicaiain seroel h:e-
    niani irnp- Alteraest Auiiocliia, Pisidiae-metropoli-s, resiiu alque priori coricilioAiilioclieno proscrijiiahi
    de qna-Plin. libi v c. 27, ct Simbo lib. xn. Esi au- re-tituerecouaretiir, ob hiinc causini iteruni Autio-,
    tem Pisidia regio Asiae Minoris cujiis populi 0)1111 cliiie CDiiveiiieulihusepiscnpis, oniniuni senteniiii
    dicii sunt Solymi, ut tradit idem Plinius. lu bac iii- coudemiiatus est, atque episcopatu dejectus. Atqiie
    deili AntiochiaPauliis et B.irnabas prn-dicaruni, Acl. hoc est secuhdiim conciluiiu Anliocheuum sub eo-
    xiil, ubi 11011 Simpliciier AritioChia,sed ad distinctio- dein Dionysio papa habiijum anno Domiui _7-, de
    nenialterius, AntioChiaPisidiasnuncupaturi Secundo, quo Eusebiuslib. vn cap. ;25 et _4, ibiqiie iiiiera fi-
    iioiaiidulii syniboluni Aiiiioclieiiuin,cujus hic menlio dei profesSioedicta, quaiii ilideiu referl Burmiius
    habetur, referendUin esse ad prioretn Antiocbiain, (Tonio IV Ahiiatium), quakqueapud syuoduin Epjyj-
    quseet scri;>toribusnoiior, et ob Sedetnnatriarcha- sniaui habetiir iiiiexta,cujiis inituiin est: Co:ifiiemur
    lem et sedem Peiri ibi collocatam celebrior ei illus- Dominumnostrum Jesum Christum ariie smcula qui-
    trior, boc noinine simpliciier appellari consuevit. In TJ dem ex Pdtre; per Spirithm sanctum noiissiniis vero
    illa ilaqtie Aniiochia Syriae edituin inielligiiur hoc temporibus ex virgine secundumcaritemnutum : itiia
    symbolnin, quod inde Autiochenum vocatur, id est, dumtaxdtpersona,ex cmlesiidivinituieet liumanacarrie
    formula seu piof ssio Ddei in concilio ibidem habito confluta, subsistentem,etc. Terlium couciliiini An-
    expressa etapprobaia. Tcrtio, omissis mullis conci- tiochenuiiiati. 365,sub L|beriopa|iaet Joviiiiauoiiii-
    liis, seii potitis cohciliabulis haereticormn, quae An- perat., celebraiuin, ulii nulla iinvii litJri luruiula a„t
    tiochiacdivei-sis teinporibus haberi contigit, recen- syniboliiin ediinin Jegiiuri,siedfldus duiiitnxat Nicae-
    senlur tria pnccipue ConciliaAniiocheiia ab orlbo- nae synoili coiifirinata el stabilitii : libc"aticstanie D.
    doxii»seu calholicis habita, et ab Ecclesia approhata : Hieronyinii in Cbrpnico liis verbis : Synodus Ahtid-
    provincialia lamen, non geucr.dia. PriiiiuniConCiliiiih chiw d Meletio et suis (qcia, ih qua lioiiiiiisitiel Ho-.
    anno Doniiiii 2.66, Dionysii papaesexto, Galeni iinp. merisiorejecto, tnediiiminier nmckombusioiireceperuHt
    1_,Contra P-iiilhm Saiiiosnieiiunicmigregaium,cujus et Macedoniahumdogmarejeceruht. Ex dictis colligi-
    meniiniifSiseMus Caesarieiisis lfb. vii llisionae c.22. nius"Aiitiocheiium syiiibplumde quo liic agitiir, id
    ln hoe Coiicilioepi>iiihpiqui coiivenerani, ipso primo illud priiniim velsetulidiiin ConCiliuihAntiocheiih'in
    congressu^ finie oihnin, caiholicain lidem de filio 1: esse rerer^Wdiiih; yei qhbd veiiuS putb, syiirboluiit
    Dei, quam a inajbribus accepisserit, et ipsi ab aposio- Aiuibclieiii-ih:hb_ lOCoihielligi, qiiod a Nicifeiiai$k
    1Utraditamservassent in omnibus illihatam et incor- iiodoacceptuiil.iiipbSirerob ilio conciiio Aiiti.ch.iio
    til DE INCARNATldNECIIRISTI LIB. VI. .«
    Anliocbcni symboli virtulemque veniamus. a In qua A.est: Credo in uhum et soluro verum Deum, Patnera
    cum ipse baptizatus sit acrenatus, suis eum profes- omiiipoienlem, crealorem omnium visibiliumel in-
    sionibus irgui, suis (ut iia dicam) armis conteri visibilium creatiirarum; et in Dominum nostrum J.e-
    dportet.:,hic enim ordo est, ut superatiis jam tesli- siini Chrisltiih, FilTuihej.iisunigeiiitum etprimpge» :
    nioniis sacris, eiiaiii seipso (tit ita dicam) tesie su- niium totius creaturae, ex eo iiaiuni ante oinniai
    '
    peieiur. JNequeenim aliis jam rebus cpnira eUmagi saxula et non facium, Deum verum ex Deo vero
    necesse,erit, cum p.ilani se et evidenter ipse cbiivi- c hohioousionPairi: per qiicm et.saccula,cpmpagi-
    cerit.b Textus ergo ac lides Anlioelieni synibolihacc nata suni, et ohihia facVa;qui propler nos venit; et
    ALAHDlGA5__1COMMENTARIUS.
    onnfirniatumest et approbatnm (Raron. tom. III, ah, lcinne iliileni olim fmsse ut catliolici cum .haarelicis
    323)v Hn-eeniin esi st-cra fnlei formnla iii inaiihq ageiiles.auicnniracnsaliqiiid delinienles, ndeiiisoaiii
    concilioNie.ivnoconcepia,qnaiii symubluihNiea/iiuih in <|iiab;i|itiz;ili fuisseut.illis ohirndcrentei obiecta-
    appellaie fi.lelcsconsiicve<uiii; ijuae cum apiitt di- rent, nt hoc veluii clynco ninnili, fortiiis iilos imini-
    veisns -«i-ripiore», verbis iinnniliil diversis scripta giiareiitaui rcpellerenl. Sic in roncibii ClialccdiMiensi
    r»pi'riaiur, a 1).Aihanasio in ejiisiola ail JoVininTiuhi (Acl. 2), pnst exposili<>ri'"in syniboii NiCicni.a P;iiri«
    ini|i<*raioiem,htinein niodiitii evprimiiur : Crediitfus liiis acrlanialuin lcgilur : Hwc calliolicorumfides.';
    in Deum Palrem, omriutm visibiliumel iiivisibitiuin huir. omnes credimus; in hac baptizntinumuset bapli-
    ereatorem; et in DoitiiiiumJesuin CiiristurriFiliiim zrimus;Itmcverafitlesjiwc sana fides, hwc setnpiterilQ
    Dei. natum ex Paire el iimijenitiiin,hoc est, ex sub- B fides; in hac baptizaiisumus, in hac bapliziimus.lluc
    staniia Patris, Deumcx Deo, iumen de lumine, Detirii speclai quoil accedenies:id bapiisinum, si ndulti fue-
    verumex Deovero, genilum, riorifaclum, ei consab? rini, .-ynibiiluiiiiipi>s:oliciim pal.un ore proptio reci-
    sttiiiiialemPatri, perquem otririiafacta sitril, tam iri lare consiieveriiii : si v<-roinfnntes,. scisciielur sa-
    cwlisquam in lerra. Qui proptcr riosliohtinesel prdpier cenlos a tarvulo : Credisin Deum Patrem omnipo-
    nosirttiiisalniem desccndii,et iucarnatits est, el liomo teulem? Pmrini vero seu suscepiores ejus iioiiiino
    facius at, passnsest, et resurrexit terlia die, et ascen- respondeatit : Crcdo. Ciijns:iinii|iii-siin;eobsenalioi-
    dil itt cwlos. venliirus intle ad jiidicaiidum vivos el nis lesies ipsiahliqhissiiui, S. Di.<nysius Arcopagita
    mortuos.El in 'Spirilitm sanctuth..Eos auieiriquidi- de Ecclesiaellierarcb. cap uli,, nbi, illos reilar^uit
    cunl : Eritl qttando non erat, el aiileqriam fieril itori qui hiiin:riniiiiirridcbaiil, quod qui infaiiles ofliriint,
    eral; aul-ex non enlibttsexslilil,ex dlia siibslariiia', pro eis alirehuiitiantei lidei sncranienla proliieiitiir.
    sitbsistentiaqtieaut crealiim, aul boiivertibileni, ttul dt- S. Aiiibrnsiiislib. n de SnirauK-nlis cnp. 7 :./nler-
    lerabilcm dicetttes Filiitiii Dei : lios aiiailieiualeferii rogalits es : Crcdis in DetimPqtreinontnipoientetn ?
    caiholicael aposlolicaftdes.lliicusqiieNicamiirii"syin- Dixisti : Credo, et mersisti, e.tq. S,. llieroiiyiuus, seu
    boliini, quod sectiiithrOidiversas lrahsl.itiontisiti L!a-' quis attcior in.cap. u Proverb., ait hajjtrziiidos pro-
    tiniiin• fa<-ias;iulcrdnni aliquibus diveisis verbis liieii se syiiiboluiiiciedilurtis. El iii dialowoatlvcr-r
    scripiuin habeiur, ul in coneilio Cbnlce.lbiieiVsi '(Act. sus Lueiferianos: Prifterea, iuqiiil, cui?jsolemriesit
    2), el apttil l>.Ilasiiimn (Epist. 78) aiiisqiii-in'Ihci.S.' in tavacro postsTrihtlaiis cqnfes.sionem,.in.te.r,r,ogar^;
    Ex quoquidCmsymbolocifnvit AucliVrqiiaind£uiiiii Credissancldin Ecrlesiamcatholipani?cre,dis:rernissio-
    insiilniuiiifaciebaut,omissis'reliquU.dequihus ihfra, "Qneiiipeccaiurum? S. AugiisiiiiusdfiKide,eiOficribus,
    El rrliqtia, inquit, nimirum illa reliqua ab ipso prae- C. 11 : Cur ergo baptizanilis^velsyniboliim.tradimus^
    termissai .',.',. vetreddendumreposciinus. ?vEtjn,e|ii,s,i,,15,i!,iJ:B,i).wfi»-
    ,o Inqua, scilicet firle,non ili quo, iifnrilea excu- ciuiii, circa i\w,m:Iidque,pdrvulum.Hel,si nondnmftdes
    sum.Noia ililigenterolitn qbservaiiini in qna.quisqiie illa qttmin credeiilitim,vobintatfi.cqrisislif,,jqiii..,iariien
    eeclesia hipiizatusTuissci.-ndeNesioriuih veiieiiifin- ipritts fiiei sncramenlumfidelenifectl.; nam, si.cut.cre-
    ler> liic urget Cassiinusquod litleih Antiocbeii;cEc- dere respondelur, iia eiiam fidelis.vocqtur,non remip-
    clesi:e|'in qua baptizalus el educatiis fiiei-m, Tuipii- sam menleaniinendo,sedip\ius rei sacramentumexci-
    gnaret, aique instar vipeiarum, inaierna viseeia piendo.Hoc qui iion creditel fieri non possearbilratur,
    dilaceraret. Siquideni-Ne^loriiimpairia Aniibcbenum profecloinfidelisest. . ..,. _ ., .... ,, . ,,.
    el ex nmnnclioAntioclienopresbyieiuiiV,il)'ii!',le Vefo h Veri>iinile est Cassianiim hanc fidei formulnm
    crcalum fuisse episropum Coiisiaiiiinopoliiainiih Gra>cedescripiamet iu Eccle-ia Anliochenacoiiser-r
    tradil Socrates (Lib. viii cap. 2i), el lalius infra o_- vaiain, ex concilioillo postienio npud Aniiochiam
    leiiileliir.Nec vero alia ra<ione opinur-hie Autioche- hnbiio accepisse, el hisce verbis iu Lilinuin v^rtisse.
    num .«.yiubiiluma Cnssiano iinroiu-.iri,qiiod potitis Nam alia cerle syiiibnli Aii.iiocbena,qna; cxsiiint,
    NiCicniimdici-ndmnfuerai, nisi til Aiitiocheiii sym- eisi re cnnveuinnt, yerbis taihen IIOIIparuiii discre-
    boli coiniiieiiioraiione,Nesiorium ipsuin, uipbte ci- psjiii, ut ex dictis paiet. • . , , . i ,„, ..-..
    veni Aniiochenniu,ut patria»reiiginnU ei iidei i>rp- c De honioousio,sive homousio,vel boinusio,tria
    d;torem acileseriorem acrins ptingeref eisiiggillaiet. " diceiulastiiit : primum, quid signiiicel, et qui ab nhis
    Ilii:c eliiiinapud Gralinnum anti.juilus stnlutiim le- vocibus consimilibus diflerm; se('iiutluin,,cur piisi-
    giutr, ut cniti adnlii baptiznrenliir. noiiicn el votuiri D inni fuerit hoc voeabiiliini in syi.ubnJo-Nic-.noet
    suiiiii in scriplis dnrent, qund in libro pecuiinri iu- Cotistaiiiinopolilniio,iiecnon, ut hic hahetur, etiam
    sciibe.retnr (n, q- 1, cap. Legum; et de Consecr. in Antincheno: tcrtiiiin, iiiioi modis accii ialnr. llo-
    diit.i, cap. Baptiztndi). Et in concilio Tridentinb inoousios quid sit, Pntres cnncilii. Cha.lcedoiiensis
    nioiieniur pari.chi ui baptiziioruro noinina in libro exiiresserunt, nci. 2, nbi in exposilioiie symholi Ni-
    desciibanl ( Sess.24 c«p. 2, de Reform.Matrimon.). ca-ni, postilla verbn : lloivousion.Pairi,a<ldiderunt:
    A'l cujits rei iiniiaiioiiemD. Benedienis cap. 58 Re- hoc esl, ejusdem cum Patre substantiw(ejusiicm, in-
    gnlie stniiiit «f suicipiendusfruter (seiicet ad profes- qunui, eluniiis subslaiiliiu,non tnniuin specie, gi-d
    sioiD-inquaese<uiulus baplismti- a Pairibtis appella- numero et individuo): prn quo in sviuboloConsian-
    lur) in oratorio coramomnibuspromiiiutae stabiliiate tinopoliiano quod in Ecclesia canitur, habeinus :
    sua,ei conversioneniorumsuorum,el obedentia coram constibsianlialeniPatri. Diciiurenitn hoinousios ab
    Deo-elsanclis, ul si atiquundoaliter [eceril, ab eo se o/xoj, id esl, idem , et ouo-ia,substaniia ; vel ab
    dainnaiiduin scial quem irridel. De qua protnissiont 5/iou, id e^l, siniiil, ut expmiit Mariiis Victori»
    sua (aciaipelitionem(fuaminauusitascribal; aiti certt jus in libello de llotnousio. Suul aulein nlia iluo
    si non tal lilterus,aller ab eo rogaius scribat, et illt voeabula liuic multiiin nffiuia , ab eodem foiite.
    novitiufslgitiiinfaciut, et inann sua eam sitper dliare neinpe ouaiK,derivala , puta sinousios et honioii-
    _.!(_(. lijfccibi. Sed et illud obseivaiione diguuni so- sios, quuruui utiuinque etsi sauo aliuuo seusu ad-
    liS JDANSIS C..SS1\NI 14«
    natus est et M»ria Virglne; et crucifixus sub Pontio A Scripiuras; et in ccelos ascendit; et iterum veniet
    Pilalo, el lepultus; et tertia die resurrexit secundum jiidicnre viyos et morluos. Et reliqua. In symbolo,
    ALARDl GAZ.-ElCOMMENTARIUS.
    ihUti riOs«p|et de personis divinis pradicari, lamen tiijrnm duiinctio, et naturm unitat signifiealur. Deni-
    Pairihus utnimqiic siiSiiectuui, et iueriio improlia- que Marius ille suprn cilatus: lloc uno, iniiiil (Lib.
    tmn est : illml , quod Saheilm <'lSabellian s per- II advtrtns Arium), vocabutu,homoontios, omne vene-
    gonas diviiins roi.liin.lenli'118 ; h"C, quod Aiia- num Ariani dojmulis inlerntcalur. 0 docti epitcopi, o
    nis Clirisii divi. i atem abnegiiiniliu-fiven* videielur, taitai. o fi.lem tpiriiu confirmanitt! o Verbum,vert
    et nb eis ad suiipriiiienilaiiiTOUoaoo.o-<ouft.leni sub- Vetbunt Dei, quo Deut et Aoyo;osiendilur ex eeterno,
    dol-rx^ogi aiuui et iiilrodiiciuui e-sei. Na n syuou- et temper, earieinquetubtiantia. Dicium igiiur Latine
    sios qiiamvis iilein lere sonei ac consiibstaiilialis, la- est homoontion: ttnde necettario eliam Gimce ponen-
    tiien quaindam confusioncm, aut c<>itioiie:ii,vcl coni- dnm atque faciandum. Ilicc ipse. Quae v<ro occasio
    mixiionein iiininre videtur: synousion enim signi- Nicaeno-Paires impuleril, ut hiijusmndi vocabnlum
    ficnt iinitaicni sine ilisiinclione : houioiision vero adhiberent in docirnia fidei de Chri-li iiivin>l<iesan-
    kignilicat iinitateii: ciirii dis inciioue. cl priice.«sinn<*.i ci<-ndn,iilein Anibrosiii- sic exponil ( D- Ftde I. ui,
    Unins :<balicro. Umlc Rpiphanius in Aninrnio : Yco; cap. tili.), ui. qiii.il plane m rnniliun esl, Arianos
    ipLOO-ieiot TW IJat/si, o-J ffuvouo-tof , «).V o.uooua-tof ip-os inucroiicin hiinc, <ptoeoruni jiigulntus ac pro-
    TOUTIffTlV oOx Iji-O-VTOUHaT/>6f'/SWrfiu!, «f TtVSf flig.itus esi errnr. f-nih>hci<|x<rr<;xis<cinsinuel, sic
    sitwvcia tfipovtott6so.t SiXavTifstv«t TOV TIOV, xat oOx ciiiin aii: Qititl esi a'itid, cnr homoittionPatri Filittm
    uKrfidz'. <3-.v5£0-/-o; 8s TJif 7ftuT.wfoj_.oou.-iov ).i-y£tv. thiluntdici. ttisi qrita iiutunl illitmF.litimDei confi eri?
    "Eftvyip tiir>ifTOouooOo-tov. s-uiraf _«?£/XiouTrjvSOVK- ticut attctor ipsorum Ensebiui Nicnmediensisephlola
    fttv' OOOE y«pofiooOctovfttar Orroo-TaiTswfSOTISflXwTtxiv, n stiii proXulil,dicens : Si verumDei Filimu el iiirrea-
    «).).«xsii Ev.7riJ>TT«Tov iTij-aivEtTOV llaT-ca, xat fvujro- tuin dicimtii. Iwmontiuitcum Palre iucipimuscunfiieri.
    eraTov TOVTIOV.x«t svujroTTaTov TOIbi.ua TOaytov. Hivc citm Ittltt txiel episloln in conalio Sitano, hoc
    UzXivSs TOouoouo-tov oux atloxpiovT«f uixii: fisoTWTOf,verbiimin iruitalu posnerttnlPutret, qttod vtderttnlad-
    ctiwAvti a).).a6sovcx6souTOVr!ov,xat 6sovTOllvrJ/ta vertariis essejorniitlini, ut latnqnamevuyinttioab ipsis
    *<.'litytOV Tljf «UT«fSsoTJlTOf, OUT/iEtf6£OUf.Fillllt, glttdio. iptorttm itiftfnltc capttl lnrrctts ampiuurent.
    inqu t, ett liowom oS Patri, non syuousio*.id «.., -i- ii:rc Aiiilirnsiiis sigiiilic.ins occa.ioiicin hujits no-
    tnttl habent essentiam,ted homousiot,id esi, non extra miiiis iisiirpaudi n Pairihii-.Nicx-iiicimi-iliiaccepam
    Patrem genitus. ut qitidtm troriu j tclanl, posiiu, sive ev v.-ibs K»scbii Niconn-ileiisis ei>isco|>iAiaui in
    adip ione volentesest: Fiiium et non veritate. Consen- «•yiio.hiiceililK. P.irro qn.iila aiiiinonin cootcn-
    sui autemett fideidicere hamotmtion. i.l esl, ejnsdem Imiic lalioi-ariiiiiAriani, in pro liniiuiusio, liu >i-
    essenVw.Si eitim dixeri* lioinousion, id ett, cosscn- 1'iisiouiiiiroiliiccren', i-lbac voc- -io.illuiia, ei iiniiis
    tialem. tolvi ti Snbelliirim. Non eniin iiniimhtjp >sta- diiuiMxal lilii-rulr a.ljeeiioie «IITirciPein iisiiin li-
    sim tiynificiil hac vox, ted in te sttbtittere Patrem, in delitim itiilncia, TOUluionioi noii SDIIIUIrcui, sed
    te subtiskre Filium, et in te tubsitiere Suiritum san- voccin i|i-aui pouiius ahjKcclcsia prnscrih.-reiil, es
    ctum. Prwterra vero tion alienum ab eadem dcitttte hisioria cid.-s asiien iioii.-siimiiii e-t: qiiod lameii,
    sigiiifiral srd Dew.nex D/o Filiwn, et Denm Spinlum uecviiilla iicc f.niiililius nsseipi pnlin»ruiit, Pnlri-
    taiictum ejntdem divhiiinit, noi tret Deos. Sic Kpi- bus orlhxloxis in bnc vi-ritaie |iersislcii|i|)iis, Cl vo-
    plianins.Cni coiisenlieus C.i-saiius. N«zanzeni fra- cem illiim, qu.K ilc iiupio Anan.run <l gmaie in
    ter, iu libro Qiiacsiionim (Q wst. 12): Crede. nil, C"iirili<>N ci-no triiini|.lii -gcrat, iiicouciissi>rcli-
    ejusdein ciiniPatretstmliw esse Fdium. nonrmn uita C hcnlibus: quiet hoiiioiisiiisiariiiiiiinim-ii,<|imdipsU
    estenlia, juxia Sabellii crapitlant. Itlud enim(homon- ob haiic ciusain, i>rohr.>seab \riuiis nhj ci soleh.il,
    tion) deelrirat hypitiatini, tive subfsieutiam. IIoc ampl iin ei honorifi' iini sibi seui|ier criisiieiiiin, ut
    autem (tynoution) blatpliemimett, Filium et Spiriium teslaiur D- Basdms (Epitt. 75). Quoil vcro c.iluiunia-
    lanclum initcetttiicutri Patre, el in ttniiaiem. Tnitita- rei.iur Arinui »'•c-iii illniii <:-se exoticam et novain,
    tem rttoleewis: quod prorttts alienitin etl a divinit le- nec iu Sciiptura sacrn r.'periri, resp.inleruiil Pnlrei
    gibut. S>cipseex versi >neUeiiehr.irili. Pn<ro liumi- pr.nio, IIOIIqiii.leiii vocin, si-d iein ipsam, seu vucis
    outiot, id est, similis liiiur.i; (Lib. i de Trinit.), sive ngiiilii-nlioiieui i'x sm-ris lilleris hnbei-i. pr:c-teriiiu
    similisin naiura, esseutin, v<-ls bstnnlin (ha-c eiiim illis vcibis n.imini, Jannis x: Ego et Paier unum
    synonyuia suni) simile autcm suhsianiia In igealiud iiimiit. Qiiml IKIIIalimlesi, iiii.uii, uuius el ejusileiu
    est acoii-ub«lniitiali, qtixl ulruiiique cotnplcciil.ir. su s snlisi .nli:i'. SicAugUslin is li!>.iiicon rnM.ixi-
    ncmpei-t ex Palris»ub->tantiaesse, t-l siini em eul.-in iiiiiiiiin (Cap. 14): l'wer, i.iqui , ci Fiiiut unius tunt
    esse subslai>li:i. Nnm timilem, inquil Alhnunsiiis ejutdeniqueaibiiunliie. Iloc est illud homoution, qnod
    (Ltb.deSynodis ArimiitietSeteiicia). Putri tecunditm in CmiciliuMcwno adver.mt hcrelicus Arianot a Ca-
    tubtianliam Filium dicere, neitliqiiuintaiit est, eum lltuliii,puiribusveiitttts anclu.iiate.elaucloritniisvni-
    siannuinquidemargenln simile sit, et lupns cani, et wt tate firntutitmest: quodposieuiit ConcilioArumuensi,
    futvescensvero aitro: ilaiinuin vero neqnetit urgeiiluin, propler nev.lateinin vrrbtt minus qttamoporuit, i«ttl-
    neque ex argento; nequeinpiis catulut cttnit habeutur. lectu.n. quum tnni:n fttlet annqitn p pererai, mnlli»
    Ex bis paict, hoc iioineii lioniifisii divinitii«, H nou paitcorunifrande iltceplis, hmretica iitpielas snb hw-
    tine niagno iniraciilu invenluiii videii, nimiriim ad rj retico impeiulore CunsUiititilabefactareteniaril. Sed
    destrueiidas simul conirinias h;cre e> Arii ei Sabt-1- pott non longumlempttt, libertxtefidei cattioltciepret-
    lii. Sabellius siquidein falebalur Paireni el Filiuin va[ente, posleaqtiumvit verbi, titul debuii, intrllecta
    eauidem lubcre essenliaiii, sed neunbnl unun nb alio eti, hoiiwutioniilud caihulicwfidei tanital» longe ta-
    procedere. Ari:uii vero faleb:.niiir Filuini es-e a teguedefensum[aiias diffusum\eti. Qu%i_»( eriun Ao-
    Piitre, sed negabani ejus<ieni es-e snhsiantiae: unile tnounioJi,nisi unittt tjutieitique ttibstumiw?Qtiid ett,
    Albaiiasins in libro de Decretis Nica.iia_synodi, dicit iuquam, homoution, nin: Ego ei Paier unum mmut?
    Arianos oiuiiesaliat voces adiuisisse, pia-ler islnm, II t-usque 1). Angiistiiing: cujus verhn ealeni ciiaus
    quia omni-snlias pnieratit trahere ad suniii seiisnni: (Lib. i Senteut. ditt. 34) Peims L<iiibanln., infrrt
    ei ideo Nicsenam synoduni in symbolo, postqiiani deimie: :V«Mergo inter proanat vocum noviiaiet koe
    dlxerat Filiuiii esse Dettmverumde Deo istro, gmi- vilundumett. Srcuiiiliirespmiil«iu<it 1'alies lum esse
    tum, non faclum, et ex tubiit.ntia Patiis naimn, aiii- ha.uc vocciii iiovain aut recens invi-utaui, se<lab
    inndvenisse ista omina fludi posse ah A<ianis, et nuti iiiioribiis Palnbus \ auie Niceiiiiin eoncilium
    ideoaddiili.se, homoouiion Patii. II. itein Ainhro- usiiipalnm, tieinpe n Dioi.yso Hoiiiaiiu pontiltcc. et
    sius lib. ni de Fide (Cap. 7) : llecte, inquit, liomou- a Dinuysio Alevandriuo episcopo, el aliis, ut videre
    tifH Palri Fitmm dicimus, quia verbq eo tt verto- e>t apud !j. Aihanasiuni et Theodorelum U«*OWM.
    »« DE I3CARNATI0NE CHRISTI UB. VI. 148
    qnod Ecclesiarnm omninm fulem loquimr, scirc npto Acedo. Ei quid coneedo, dicamTad utrumque te,
    qu d sequi malis: homiiium aucioriialem, an Det? ctiamsi nolis, Iraho : b utrninqiic cnim iu symbolo
    Quamvis eso te<um n >nrensorie aut scvere ngnm, cssc si vis, oportel sapias voluniaiius : si non vis,
    nt libi eli'cml i- laniiiiii alicrios n-i copiam iribuaiii, necesse est compellaris invitus. Syinholum quippe,
    Ul • iiuii.ii perimens [Lips. in marg. perinilteiis], nl- itl scis, e_ (ollnlio.ie nomeu actepil. Quod cnim
    tcriini iugcai: ulr_in<iue eniui do, iitruinqiic con- Cra.ce c e-vft€o).ov dicitur, Lalinc ccll.nio iioiniiialur.
    — ALAROI GAZiEl COMMENTARIUS. 1
    iti rp'tl decet. Nicwniconcil.contra Arianos; Theodor. b Uirumque, nempe Dei aucioritatero, simul et
    lib. i II»'.. cap. il el sequent.). Jamvt-ro n.l i.l, quud boiniiium. Ile <|iiihiissii|<e<iiis.
    lenin IM-IIipia_reb»lur,qu.it inmhs ae.ipi Conlingai c lnti-r vnriasei niuliipliccs syinhnli accepliones
    li"C voc.il.tiliiui,honioiisioii, respoudctur, p<s<c<>n- cl noiioncs, quns n-fei I vir dnclns Uudiviis in suo
    cil IIIIIiiia;inim Nirasuuiu iion nlin-r a cnlliolicis ac- Tliesauro, Ires siuil |i|;i-cipua- qu:i; syu b >l<>lidci
    ceptuui etiisiirpaiuin, qii.un ui ab ill.s Pirtiliii- fiu-ral nilnptnn possunt. 1'iiina, qna: lnc langiur. ut syui-
    insliliiiiiiiicicv|di: aiuiii. niiiiiiiloexpliciniiiius: niuea 1oliiui collnlio cx|)oiiniur, n vcrho >7ui/>.a)).ouat con-
    Inincn. neui|>cin coniil oillo Antiocliciio coiiirn Pau- fer<>,conjitio. Iln c Pn-cl ymeres liionysn iuierprei
    liim Smn satt-iiuui congregatn pattlo i.l ier iiuclle- in <np. I. iiiiiui Ec<lcs. Ih<rnichiii-, .snihii svuilio-
    Ctiini. Ihiciiiui iliscru- iieg-iiiiiil Pntn-s Filiuin l'»lri IIHIIsiguilic. ic TOV EfKvov.col eilaiii. x*i TOSt^6,uivov
    ess<-ii<innusmi, sed ec. n.lnin iucnieni »ain<salei.i, stf SiitjTvov,i<lesi. qiind cnnb'rel>at r pro nxnn ut
    qt-i Filiuni dii-i-liat Palri <-.iistibsln. t alciu qnoiiiodo **:i|.ii.l li'<<niiuni in Ai.dria : tymbolum d<dit; <-i: Te
    lionio hoii.ini c. iisulist-.iiiinlisi-sl,-icnl dn.i-.-iiii uh- ad njtiiboliimvenire unclum noti pudet ? id e.stad coe-
    siaui n-.scdt-jusilen.spci i)-'.Mcui ini hiijusionirover- iiam. ail <iiiain pniaiiilam iniilii c<uil<relinnt. Unde
    si*S. A hni <siu-(Lib.deSynodit),ciioia.itadversiis «o-0^€o).ofdnebnliir, qni gratis cunain siuii|isis.sel.
    A>i:ni..s,<piic:<rp>liani N cii-nani synodniii iie «crhn h.\ q>>aMgmlicationeplenqiie Pairuin bte<eii) illnm
    consi.hsliiniinlis a syixxlo Aiiiioc.be,a nliier arcepin: ariicii'oruui lulei cmiiplcxiiiin-iiisynibolumappella-
    *i<dciii iisirnus u r«mq«e <<nciluiiu idem de Ci.risii li.in ct-iisiieriini, qiiotl quisqne apostol ruin aliipiid
    diviiiitiiie seiisi-se. Si igiiur, ii.quit, atiquii carpn Ni- in ci nimiiiic ad ccitaui fidei regnl.uii, linitpinni
    Citensei.quud non dixerint omwa, quw iptoium ante- iiiciisnm, ciedeniibtis iiisirneiiilani, rtintulis-el. Sic
    cettmbus plucuertuit, idem quvqiie inerito carpserit pr.ilcr Cassi iiumlioc lon>, CleiueiisRoiuaiius cpisl. l
    trpiuatfvila epscopos Pat.li Samosaleni condeiiinalu- ad Jacobiiiii fraircin D. iiiiui : Chrhto, inquii, rmur-
    res, tjnud e:i, quw unUcessorumerani, non obserave- gente el utcendente in cwiuitt, mitso S. Spiriiu, col-
    rint: an ecestores auiem eorum [uerunt duo hti Dio- lata apostulit tcientia linguarum, adhuc in uno posili,
    nysii, cwl rique. qw RemmUtnc congrtgali fuere. Ve- symbolum, qtiod la.nc fi .elit tenet Ecclesia, tiniisquit-
    rum n utte lioi, n que illus (us __i culptre : Omnes qite qnod senstt dtcendu, condidtritnl, itt discedenles
    eitimChristi cttram gestere, siuiliaque sua conlru hte- ub iitvictm hancregtilam per omneseentes prmdicarent.
    reiicot intenderunt; et /li qitidcm Sttniosateuum, tili Sunimam eryo totius fidei cathilicw recentenies, t'i>qua
    vcro Arianam hwresim condriiinurunl: Rene veroet hi el in:eyrilas irednliiaiis usiend.tnr, tl imius Dei omni-
    tt illi pro subj.ctn maerta scnbunl. El pauhi inlVrius: potenlt»(i. e. sunctw Trinilais) trqtt.lilas declaratur,
    Ei li uinbor..inconcilioruin Palres di ersimodedecon- el mijiterium iitcarnationis Filii Dei, qui pro satule
    tubtiaitliali mentioneinfccere; non tiiinen ea de causa C lnimuiii yeneris, a Patre de cwto descendens, de Vir-
    ab iilts dssidire debemns,se.l illorum mntles tcrutan: yine ntisci uignatus esl, qiwque ordine, vel quando
    qnud ti fecerimus, tntnitiu inveritemut uvtbttssynodus iiwrteiuptriulerit, quomodo sepulttts turrexerii et in
    int r se cun entire. Qni enitn Satiiosutciiutn sustule- carne ipsa ccelos ascendeiil, ad dexlramque Pinris
    ruul; hattc vocemcos UB-TASTIALIS. curpuruliter ac- ctiisederil. ei Judex veniitrits sil, acquuliler remistio-
    crpere; citm Pa ttt*sopitisticaii vtllet ttc diceret: Si nem percaiurum :acro baplismale renalis contulerit,
    Clirkttts non ex hoirimeDeis fiictus esl; iyiiur cousub- el resiiriTciionenihitiiiani grneris iu cadem corne, in
    staiiiinlit esl 1'airi tt necessaiios,quiiur ires essc sttb- vi'am iviernmn fuluram sic doctterun'. Sijinbolumenim
    siantius: unain quidein, quw priur sii, ni prtnreps ; Grwce. Laiive lotLlio d.cilnr. Et Itoc pradicti sancii
    reliquas rero dttas ex ea orntndas. ldeoque meriio ei- uposloli iitter se per Spiritum sancltim salubriter (ut
    tantes illud sophisma Pauli, dixcre i.hrisiuni non esse dictum est) cuitditierum.lla poui.fcx. Iu entiideiusen-
    consubs.antiulein: nou enim ita se habet Ftliiis ad Pa- tcnliain I). Ambiosius si-rm. 5<s. Ardiiror. iuqnit,
    trem, ul ilte cogttubit. IIrc Atbnnasins, quai h.c apustoicam fidem duodecim arlificum t peititione cm-
    prolivius recilnre vi-iunesi, iiliiiii-lligainus ipii ra- (l.ilaw.W. Ilieii.iyiiiiis, ^eu pni.us lietla in cnp. xxill
    Iinni- dixeril nuct<>rin syinliolo Aniioclieiio halu-ii, Pn.verl i riiin, i-inidein .spet:lnnselyu.<> ogi 'in : Sym-
    homooiiSKUiliilri: <nm e conlinrio cmisicl, banc btiliwi,uiqi:ii, Crittitni itomenesl, etinierprttaiur cvl-
    voi-eiuini li.isse rejectnin. iVm uniiu <c prinio ct latio. t_i inlia. Symbotim vero di.re esi, sicul tmus-
    sei-iindodlo -yiiibolii ci coiuil.o Aiiliocheiio, q«od qutsque soletpro pmte sua c.bos ad rescrndum, Va ire
    anlc nanin h <n-sin Arii hnli.iiiin csi, sed de t<-nio cuiifiibulatioiie detractionis vetba confene. D. Augu-
    iuiell geiiiliiin viletnr, uhi syiiiholiim.Nii-a-u;rt-ytiotli ., si niis si-rin. _ itilt inis Piilinariiin : Symtolum, tn-
    rcceptuni et a|.pii)linliiin, m q«o v<iba illa couli- quii. cumpreheasio csl fiilei noiltm, ctque pcrfectio.
    n<-iuiii',in superius iistensuni ist iVid. D.non. lom. (Vi.-cvcrl.aiiiiilunitisviililur bnc loco Ciis-ia us.Sub-
    lU.an 5-25; Bellarm. lib. n deCltrisio c. 5). Al de uil tli-iuile Aiigusiinus collalioucni siiigiiloiuin aili-
    h onntisiobncleiinissniis : <;ui inineii plnra di-snli-ral, rulorum liiijns symboli a singuls npo-l)! s faclaui
    videat Baroiiiuiii in Auualibus, cl licllaimiimm in hoc iinidn: Peirus dixit: Credo in DeuiuPutnm oiuni-
    Conirnversiis. potenlem. Joannes dixit: Crealoremtwli ei leirm. Ja-
    * Ita in e-l t one Basilcen-i. Suggerimr lamen in tobus dixit: Crcdo el iiiJesttm Chrittum FiHuin ejut
    ediiiooe Planiiiiiana, ad iiiargiiieni, nlti-ia li-ttio, ut uiticum, Dominumnostrttm. Andreas dixit : Qui con-
    permitient pro peii.iit'//*legni.iir. Al h:i-cendeni r<-ci- cepms esi de Spiriiu sancio, natus rx Maria virgine.
    dn. N.iiii perimens lioc l«c>, idein nc d.-liniens, de- Philippus dixit .- Passus sub Pontio Piluto, cruiifixut
    terniii.aiis, c<>iicliidens.Sic apud juri.-coiisuli<isp<-r- moriuus , et sepuius. Thomas ait : Lesccndit ad in-
    empta cui-a d citur, id e-i, deli.iii-i, teriuin.iia: per- ferna, terlia die resurrexit a murtuis. Barlholomwus
    eiii|>loria exceptio, ipne lilein tcrnuiial, si probnla dixit: Ascenditad cwlos, sedet nd dexteram Dei Patrit
    fuerit; lerniuiiis pcremptonus, i.l t-si, definilus. El omnipotenlis. Matihwus dixii: lnde venturus esi judi-
    in l;:du peiiii.i dicitur, tjuod juie, vel »pouie care vi os el murtuus. Jacobus Alphwi: Cretio el i»
    ceditur. Spiriium sanctum, sanctam Ecclesiam cuthoiicain,
    .47 JOANNISCASSIANI HK
    Collatio aulem ideo, qnia in tinum cnllata ab apo- A mensa fiinditur copia, tqinni in symboli colligiiur
    stolis Domini, totius catbolice legis fide, quiilquid b^viijite perfecla.jsectindum illud Apostoli; • V.r-
    per universum divinorum voluminum corpns itn- bupt, iiiquit, consitmmans et. brevians in wquitate':
    ALARDIGAZiEI GOMMENTARIUS.
    5tmon Zejotes: Sanclorum communicnem, reitiittio- occttWerW^uis,de qttq dubiletur, inlerrogatus symbc-
    nem peccatoriim.JndasJacobi\:CqrnUresurrectiqnem. lum,prpdat:'iji sithosiis, tiii' sticius.rihiciciiiis:Kii))-
    Matihiat conipievil: Viiummiernam,Amen.ll.cc npnd nus. Subscnbit eiiam S. MnxuiiusT.uirineu.is epi-
    Aiigusiinutii: quamvis au sit ille sermo Aitgusilni, 'Sjtfptis', iii lioniiiiii de iradoinnu Symboli : Beuli
    revocetur in ilubiinn, ut uotnvit Baionius (T^om.I qpqsto(i, iiiniijl!i(^^i^.exi^i^i(.''.^,ie<jfne'»/e.l Ercl^aiw
    Aiinab-anritfvSed ciijus iit;M\u\ilWhil intefest, di'</i>.i>7ic)i
    /i'ro>:is:\i.)7«ar
    cum desingulis dttodeciiri'Aptislolofum'distVtcii'sv'etb- .-9^°<7)Wf''»_"'aj^i''^'"*'/i*^. 'H"/f'T«"u»
    'bqiii,'riiysiftrjutrisyniholb irridideritiit,ul.quin sttq-unp
    ijiis, suppelunt < etiam atioriiiii''te'ttiiiioftia'iNaiiideiis- Chrisii itpriiine,creae'ntiiinieiqi.(ulwa dii\ersitaS:, tig-
    riemsingnlorrim Apos<olofuiri' !senieAiiis hmc'"etiaiii "naculitni Syirib.oii iiver fideles, peifidnque secerzieret,
    <&VLeopapa ad Plilcheritim Aiigusiaiii\Epist/\?>)': eialieiius d fide a<q''\e,liatiis.ap.i>ur:ireiEcclesm. ,(V:rt)p
    lp,ius catltoliei symboi breriket perfecili cbrifessio, foei),ut'iradil BiiilaeVis, <Tv^o_oy'^ighific:il ^iiujijjLit-
    quce duodecim upostolorum lotidem esi 'iignald seiiien- oiheni.'ei quaiiiilain caiur.»»iiiiiiniiiiiilnlem: tpia.-.ru-
    His, tuminslructa sil' mtihi.ion^cwiesli.iit tihines iim- iio/ie Arisioieli s '(Lib..ii d-eOrtu). pulchre"dixji e.lcr
    Telicorumopininitessolo ipsiits pqssirilglddio detrtih- meiiii! q(i:e' inieiVse qii.alitaie una cqifiiiiunicajiit,
    mr.hi.Etidem Venantiiis Foiiiiritilu^ et 'tilii irudiint ffufiifo^iij.tv.£§ uSxroc jnqiiil,.ya xai ix yis.nip io-xnfi.
    :lVenattt: iit'p>'mfat.expos. Stjm ;Alciiniif de^OffiL ?Zzl T'P *}l¥!?KP9!'fyyfP.ffuftiSola.^iqui bicc.ialio
    Eccles.-«.'__ , Haban'. de liisliV Cter'."lb.ii,c.hii ; cti;ini nosiro syniiiolij rccie coKgruii, q.io lauiquam
    Budwus supra Geriebrar.tibiiii d'eTrinit.1; Sic Jia- ioiiiis religionis et fidei complexu ei cominniiipjie
    dhoniiisjPoiToqliia syiiibolniiialiasigiifJii-aiioue•iioini —fldeles i.nler se 'cohsjifraiit et coiicoidatit, et i.nin-
    -Sigiiinn,iutliciiiiii, te<s<-rairi,'iiialueruul Vilii'tfu_t;Va quVmceija rogtjla 'as.iri<:iii.' coniiiVeiiiur,ij.tue b.tutp
    lcsseiamiliiari siiniliiiiiliiie, qibe ihiliiitiiisv uVse qudeiiii uhgiiein a'vcri|:ite abejTeiii. Quod eiiani
    muluo ajftioseant, daiiir, Synibnlimr fiilci vocnri : iiinuOie viilihiirAposipliisii'Iis"verbis : ii.olltcili.^er-
    tpiasi itiiiiciiiihietsigiiumqiiit niilites Ghrlsii 'a falsis vtire iiniial>>rn spifiius ih vinculop-tcis; qnum cqrpns,
    frairilxis Saiauae inereiililiiis di-ci-iniinliir.So cliaiit etjihirs sip/.rftK.,1siciif vpcalieihhtti una spe lucaiiqni.s
    et ain Gricciin pactis coiiveiilis iiti (jiiiliu-d.nn i'es- vestrm. Uniis Dqiniiiiis. vnq jides, unum bap:i.ma
    Seris, <pi:e loco'1'ahiiiai-iimMsyrigraphai-iitijqiie es- (EplitiS.i<). El nlihi'; Eienim iit utto Spiritn oinnes
    aent, cx• qiiiliiis jiis dicereiur, qiiae et ivocaiehiur iips: bnpisali sumits, sive Jitdosi, sive geiililes, sive
    syinbola. Ad hunc• igiiiirmodum siiinriia'fidei'com- sefvi, sive Itberi, et otnriestn ujtb spiiiiu puiali sumus
    peudio verburnin C<>ncepla'sive aV aprisii>lis;sive (ftim. xii). (d est, liiia.flile ei doetrinn iuibuii. Siilii-
    ab 'Kcclesia; symboUiiii vere dicitiir, quod ea in liter D. Aiigii-iiiiiisseriiio.iieI iii.vigilin Penie<:o-ies:
    iiidiciuiu Ecclosi.e' reliita- dcclaret )>eneseum esse Saticii tiposjqli,inqiiil, eeilum reyiilam fidei ir.adide-
    religionis Vcritaiem, 'qui i(isam in siiie lidtii proba- fuiii, qutimsecunduminumefumaposlolicumditodecitn
    tioiiemcorjferl. S c r.Ieiheiis bxociinlo, cujus verba seitieriiiis.ctiiiipreiierisairiitymboturii vocaveruni,,'per
    referuiitur iii cohcilio Florentino sess. 21 : Dicitur, qtiain credeniesc,atiiolicqm ^ieiiereniunitutem ei limre-
    iniuit. et iridiciumyquod per Uitic, qui recte cre- licatn cbrivincerehl pravilatem. Hnc itsiiur raiiiine
    dideril, indicatur. Rulinus aiiieiiN-Aquileieiisisiilratn-
    ' Syriibolunidiciitir, quasi qjiiictlnmiioio et coinple.vip
    qtie syinboli raiionem , Siuiul et origiriem, plu- Jidelitiin; qiuc tamen r.atiocuin pnore fere coiiici-
    rihus verliis exponil in bunc niodum : Tradunl ma- diLSed liaclentis '"; *"" satis de- nouiine ' et eiyinologia
    "
    jores nOSlri, quod post asceiisioneiri D otiitnicum C
    per Syiiill.iii. -.-
    adtienium saiicti Spiiitus super singutos quosquettpo- '" IjaciliU Apostolus | 1-saia!paucis immuta-
    |ociim
    stulos ignemlingumsedisserit,riulla lirigum barburies lis, qiii sccuiiibihi Vulgalnih versioncin sic iinbel:
    iriaccesstividireittr, etirivia, prwceptutiieis i Domino CunStimiriaiiobreviaia iiiitndabii justiliam. Coiisum-
    datnm, ob prcedicandtimDci vcrbum, tid' singulas riiaiioiieineniih el obbreviaiiohemDominusDeusexer-
    quemque proficisci' haiioiies.'jpi.cessari itdque ab in ciiiiiim (aciei iri medio oiiiiiis ierr<B".'E'staulein- lijc
    vicem, normaht prius fuliirw pialilicaliomsih"conimu verlium accijsniivi casus, ut piiei ex Gr;ccb >\oy6y
    hi constiiuunt, he fortetilitisab alioabducli, diversum o-OvT.Xwy, el seiisus est - vprbum eiiiin cl sernioiieii)
    aliquid his qui ad fidem Chiitliiiiiiiabiiiiiurexpone- Id est, coiisiiiiiiiiViI
    cpi'isii.h'iiiiaiis.e'_l, ei (ireviiit, vel
    rent. Omnesergo in uno posiii, et Spitilu sancto re- breviabit lyoiiiiniisseriiioneih. Hihc"Tertiillianusatl-
    pleti, breveistud futtirmtibi, ut dixiintis,'prmdicatib- tersus" Marcionem(Lib.iv\'cap. i) s-iclegjjiet cxpo-
    Hitindiciiim;coufereridoin uinimgiiod
    '
    seiitiebatunusr lii.t: Quoniam."deci>ain serhionemfaciet Domiiius in
    quitque, componttnt,atqiie htiiiccredeniibiisdandam tefrq Vcompmdirilttthesientm tibvuihTeslameqlqin,et
    eise regulariisiaiuiint. Symbbtumditierhhbctriuliis et u Legisittciniositpneribusexpediium.$ic ipsc -.quein
    iuslissiinis ex catitis appellari votueruiiii Syaibolum iiiiiiatus p. Hier<)iiyriiiis.(7h CoiiiiHciir.lsq.) in >3um-
    enim Grwce,indicium dici poiest, el cbllaiiotktic est, dein'tpeiim :!Abbreviaius.Injiuit, atntie perfecuisS}I:IHO
    quod plures in uintiii conferuiit. Idenim fecerttnlapo- Evangeticus,qtii pro cunctjstacinioswLegis cwrentq-
    sloli in his sermonibusj in unum confererido qitod niis dedil prwccpium'hfeyidimum dileclionis el fidej.
    vnttsjvisque seusit'.' lridicmmautenii' vet signitmid- Uhi'%'hehaiihsa'd Teriijiiia)ium: Ldcinipsa, iu.quif,
    dfco dicittlr, 'quia iltti teriipore, sieut eiPaiilus qpo- jj oniiravbctifSnutlipliciq, ct qiiw hoitiinc*occupalipriir
    siotus dicit '(rCdr. „i), eiih "ActisAposlolqrrimre- bits dislihebaiii,''stcul' impedii irigressumffsiis laci-
    fertur {Aci.XV),multi ex 'circuhicisis'JridwtS siriiula- jjiosa. iiic ille U. Basilins ih coniiiieiiiario ejusdeiii
    btint se esse apottotos Cliristi, ti,luc'ri rilicujus vel lofci*:Aposiblus,ihquit, in"fa, quw ad ttopidriosesi,
    venirii' grqtiaind prqidictinduiriproficiscebaniur,no Epistoltt, Itac seiitenlia prophelmusus, paitcis adtn.}-
    rriiriaiitesquideniChr'niuin,sed nonintegfisirqdiiionum dum dkiiduibusiiiiiriulaVis.Siquisvero causani extjui-.
    lineis iinitlimites.ldcirco ergo ihud indiciumposuere, rai qriare' uliu' gttideritprmierthiseril,alia "iero itumu-
    prr qttod agnoscereUtris qui Christrimvere secundum tarit Apdsibl'is,iltud'h6verii.priiiiuiii,qi.iais Hebrivus
    apoxtolicasregulas prmdicarel, Dsniqtte el iri betlis ctim essei', rioiitilservihlef iili ediiiontbusquibits nos
    CtvilibtttItoc abtervart (efiint, qtioniam et armorum ( Grmci nimiritm ) wimitr ,: sed sensu,ii .Scr.ipiura)
    kabimspar, et tonut vocisidem, el tnosunus est, aique queritudihnduinjacet iiilerpretaius iia expjsuit. Si-
    eadeth insliluta bellandi, ite qua doli subreplio fiat, guidtin Uebrmi videnluf pj-opius accedere et cm-
    tymboliiditcreta unuiquisquedttx tuit mililibui tradit, sentanee 'iritigisAposlolicmenarratiorii. Hjec Qasi-
    fttai Latint vet tignavtl indieia nomiiiaritur;ut tiforte iius:
    J4S DE INCARNATIONECHRISTI LIB. VI. 180
    fttia vtrbum breviatumfaciet Dominus super terrqm A est ex Maria yirgine, et cruciflxus sub Pontio Pilato,
    (Rom. IX). Roc est ergo breviatum verbum quod fe- et sepultus. Et terlia die resurrexit secunduin Scri-
    cit Dominus, Ddem scilicet duplicis Teslamenti sui pturas, et incoelos ascendit. Et iterura yeniet jutfi-
    in pauca colligens, et * sensum omnium Scriptura- pare vivos et mortuos. Et reljqua..--..
    ruin in brevia concludens, sua de suis condens, et CAPUT V.
    viin lotius legis compendiosissima breviiate perfi- Lectissimis argumentit agit contra adversarium, et a
    ciens. Cousulens scilicet in hoc, ut piissimus pater, majoribus acceplam retiqionem mordicut tenendam
    este ostendit. - ..
    vel negligentia. quorumdam filiorum suorum, vel
    imieritiae: ut non laboraret utique, quamvissimplex ' Si Ariana-j aut Sabelliana. haereseos assertor
    et iinperita, mens capere, quod possit facileetiam esses, et non tuo ipso symbolo tecumuterer, convin-
    memoria contineri. cerein te tamen lestimoniorum sacrorum aucioriiale,
    CAPUT IV. conviiiccrem legis ipsius voce, coiivincerem denique
    Symbolumfidei divinam et humanam habere auctori- probata per universtim mundum Symboli verilate :
    la.em. dicerem te, etiamsi expers intclligentise ac sensus
    Vides ergo in Symbnlo auctoritatem Dei esse : esses, 0|iortere lamen seqni saltem consensuro ge-
    Jierbum enim brevialumfaciet Dominus super terram B neris bumani, nec pluris facere debere paucorum
    (Rom. ix). b Sed bominuro forlasse quaris. Ne id iroproborum perversilatem quam ecclesiarum om-
    qiiidem deest, per homines enim id Deus jecit. Sic- nium lldeiii; quse uiique a Cbi isio fundata,; ab apo-
    ut enim immensaro [ Lips. in marg. uuiversarn ] stolis tradita, non aliud existimanda csset quam vox
    jll-iii Scriplurariim sacraruro copiani per patriar- atque auctoritas Dei, qua. haberet in se utique et
    chas et prophetas maxime suos condidit, ita Symbo- vocem el sensum. Dei. Et quid tandem si sic apud
    Tuui per apostolos suos sacerdote-que consiiliiit. El te agereni, qnid diceres? quid responderes? nOnne,
    quidquid illic per suos larga ac redundanii copia obsecro, illud ? Non iia te imbutum, iion ita insiitu-
    dilatavit, i<lem hic per suos plenissima breviiaie tum esse; aliud libi a pareutihus, al.iud a magisiris
    conclu.-it. Nihil ergo in Symbolo deest, quod es alqtie atietoribus tuis tradilum. Non hoc le iu con-
    icriptis Dei per aposiolos Dei condiium, lotum in yenticulo illo patcrni dngmaiis, hec in ecolesia ve-
    se, quanlum ad aucioritatem pertinet, habet quidquid stra. professionis audissc; aliud postremo texium
    vel hominum est, vel Dei. Qu.nnvis eiiam quod pet ipsum alque sermonem tradiii tibi aiqne insinuiti
    homines fartum est, Dei exisiimandum sit, quia 'svmboli continere. In eo < fe baptizatum',
    i ' .. '..->. in eb'1'ere-
    .•»<,
    H'.'.
    DOIItam illortun per quos f.ictum est, quam illius naiuin esse. Iloc lenere quod accepisses, et m eo te
    credendum est esse qui fecit. Credo, ergo inquit C vivere diceres, in quo rcgeneratum esse didieisses.
    Syinbolum, in unum verum, solum Detim, Patrem Nonne, quseso, dicens haec, foriissimo te eiiam con-
    omnipntentem, creatorem oroiiium visibilium et in- tra veritaieui sculo uti arbitrarerisf Etvere in ne-
    visibilinm creaturariim; et in Dominum nostrum gotio quamvis improbo non imporiuna defensio, et
    Je-uni Cbristum, Eilium ejus unigenilum, et piimo- quae non absurde causam erroris dicerel, si perti-
    geniiuro loiius creaiurae, ex eo natiini anle oniniii nnciam non sociaret errori. Narh cum hoc teneres,
    saeculn, et non facium, Deum verum ex Deo vero, quod a parvo accepisses, d plus baberet in teeinen-"
    homoousion Patri, per quem et sarcula compaginaia dniio quod de praesenti errore corrigerei, quamse-
    sunt, et omnia facta. Qui propter nos venit, el natus veriias quod de praeterilo vindicaret. * Nuiic autem
    ALAliDI GAZ/EI CO.MMENTARIUS.
    « S. Cyprinnusde Oraiione Dominica : Cum Domi- pattcis ver.bisdicalur, ttnde multtim acquiratur. Simi-
    nutnosler Jesus Chrislus colligens doetos pariler et iia habent Isidorus (Lib. iideOffic.-cap.'2.3), Raba-
    indoctas, omni sexui atque wtili prwceptasalutis de- <nus{j_ifc. II de lnstittit. Cler. cap. 56), el alii; -."
    deril. •prmceplorumsuorum [ecit grande coinpendium, - t>Supple, nucioriiati-in in Symb.lo, de qna supe-
    ul in disciptina cwlesti dtscenlium memorianon lubo- rins di\it: ln Symbolo, qtiod Ecclesiarum omnium
    raret; sed quod essel simplici fidei nccessarinmveloci- fidemloqttilttr, tcire oplo, qtiid tequi tnalii, hotninum
    ttr diixeret. D. tiiemnyiiius in epi-tola ad Painnia- D tittciurilaiein, an Dei? V>dctiir_uieiii hic Syhilioiuin
    cliiniii (Epist. 61) : In Symbolo fidei el spei nostrm, - aiioslolicum cuin Aniiocheno, tle quo supr.r egit
    qnod ab apcslolis tradiium non scribititr iri cltarta et (Cap. 3), confundere, et de altero ad nllerum trnhs-
    atrumenlo, sed in labulis cordis carnalibus, posl con- ire, quod ulrumque verbum ahhrevjatitm, id est,
    fessionemTrinitatis, el itnilatem Ecclesim, omneChri- breve coropendiuin lolius docliinae caibolica», vera
    sliani dogmalissacratnenlum carnis resurreclione con- dici pnssit, ct utiins<|iieendem sit (ides, eadcin sen-
    dudiiur. S. Augustinus serm. 1 in vigilia Penieco- lenlia, licet aliquid iu uno expressius tlicatur, quod
    stes : Symbotttm,inqtiil, breveest verbis,sed magnum in nliero subitilelligiiiir. • • '•.»:
    esl sncmmemis. Quidquid enim prmfiyuratnm ,est in c De Ariana et Sabelliana bxresibus, earumqua
    palriarchis, quidquid denuntiaium in Scripturis, quid- auctoribus, alibi saepius actuni est. , ;....,.
    quid prmdicltimest in Propheiis, vel de Deo ingenito, d Id cst, plus labiuaixbim esset tle pra>seiitierrorai
    , vel ex Deo in Deum nato, vel de Spiriiu sancto, vel corrigendo, quain de culpa pnrterjta vindicanda. :~
    de susciptendoomni sacramenlo, vel de morte Domini, c trbe scilicet Antiocliena. Urget rursuro et ve^»
    resurreclionisque ejus mysterio, totum breviter hoc hementer pungil JNesiorium, ui pairiaj et aviiaere-
    Symboiumcontinet, et continendo habet et confilendo. ligionis deserioieni, ut qui lidem in qua baptizatus
    El in alio sennone (Serm. 5 de feria _ posl pomini- fuerat, quamquea majoribus acceperat, abuegasset;
    cam Palmarum) : Symbolum estbreviter comptexa re- qua de re supra (Capl >3).
    gula fidei, uf mentem instruat, nec oneret memoriam;
    .51 JOAN.MSCASSIAM iSl
    enm in cntbolica nrbe natus, cailiolica fide insliiu- A iidem, lcne Symbo'i veritatem, lenr> haptismaii»
    tus, cntln.lico haptismale regencraius sis, numquid salulein. Quod gcnus 111te prodigii, qnod genus
    agcre terum qimsi cuni Ariano aut Sabclliano pos- ir.onslri e_?b Pro ie tu non fncis quod abi etiam pro
    sum? Qtiod uiinnm fuisscs! mintts dolerem in nmlis crrorc feceruni. Sed progrcjsi satis in abiim siirous;
    ediluin, quam de honis lapsiim; iiiinus Ihlem non cl c pr<>cognalaR nrbis nJTectu seqnenlcs doloris
    habilani quain aiuissam; iniiius veterem ha-rcticiun impeiiiui quisi veniiiui fervenlem , duni cupidi
    qtiaiii novum apo-iniam; mimiscnim iiinilisscscuii- cursus sumus, tenorem ad.nodum recii itincris cx-
    ClasEcclesiie vcl labis vcl pcsiileiui:c; miuus dcni- ccssimus
    que e-ses vel ncerbus atl dnlorcm, vel gravis ad CAPUT VI.
    exeropluin, • M pnpulnris poiius lentnrc qu.iin saccr- Itursitt ad Anliocheni xtjmboliprofessioncmiltum
    dos Ecclesiam pns.es. Erg», m supra dixi, si Sabel-
    provocai.
    lianae, aul Ariaua:, vel cujuslihei Imri-seos dis.ipu-
    lus aquc assertor esscs, incri uiiqne le pnrcnluin Symbolum crgo, h.-crplice,cujns snpcrius textum
    excmplo vclis, inagislroruin insiiluiionc, plcbis diximus, licel oinniiini Ecclesiarum sit (quia una
    S.icietale, symboli (idc; non iniqnuni. hitrclice, non oniiiiiiiii fnlc-), peculinritcr lamen Aniiocln-nc ur-
    iiiiquum i.iil gravc alitpiid po-lulo. Ilnc fac in clbo- bis cst aique Ecelesin-, id csi, illius, in qna lu criiius,
    lica ll.le <-dlus, quoil fiicras pro perversiinte faclu- in <;iiainsiiiuiiis, in qu.-irenalns cs. Hnjiis le per<
    rus. Tene parcntuin iiisliliiiioix-iii, icnc Eccl.si.i: R ilnx-i syuiboli fidcs ad vit.c fontcm, d ad salulis
    ALAItni GAZ/El COMMENTARIUS.
    Si popttlarit, iil csl. I.-TCIK.ul vifsn dicilur, nul d Sicrniiento bapli-nii, sive re.encratinnis, sta-
    quivis c |iopiil.i. MIIIIISc liui scninlnli nfTcrei Inicus lim nitch irisiimn suhjiingl. spcctnns. <<pinor.anli-
    Ecclesiiin iiiipiign:<n<,ipnm si sncer.Ios. iininoeiii- quuin ni >rem p-iin-liv;»- Ecclesi;c, ipi» hnpt zalis ,
    SCopil-,E'Clcsi:i-S|>»iisuset pa-ior. nt crnt ill>;Ne- sive iiifnutilius, sive nibillis. iniix a baplisiiin porrijji
    storius. Qumi grnvc auinin si-niuliiiiiu pcr ipsmn snlcl euchiiisii:i. ul irallit li. Hi >nysius Aieopagila
    E<'Cle-ia!ill.itiin fuetit, Vinccniius Liriuen-is cjus iluobii- iu locis. Piiiniiiii iu KcclesiasiicasHicrarch.
    teinpui s scri|i or graviier expemlii. ei <leplor:»this c. _, ubi cniiiniinoriitis ritihu, ct cn-remoni s in
    verlii- (Coniraprofan. hasretic. Movit.c. lii) : Qnalem bipii-ino ailhibei-i s<>litis, ila co<icluilil: ln fine
    [uisse nup?r lenluiioiieinpuianins. enm vifetix itle iVc'- aitieui otiviiitm,poif.ifex<iia perfec.wn ad sacratissi-
    ttorins, snbilt>e.toveconversnsinltipitm, yre.gemChri- mtm entii:iri\Van vocat, atque contnnmanlinin illi
    sti lacrrare cwpissel; citin Iti ipsi qni rudbuiitiir e.t sar.'atmniornm cnmmtiitione.n Deificam iradit. In
    niagiia adlinc p'tne ovem creleretv, idenqne morsibiis qocin lociim Stip deiisif, vir nuli u laiuin perilus
    tjrit magts piverent. Nam qnis euui fnctle errare arbi- (S nits in i disl. I_, q. \, art. 9): l'<iiuiliv:n, inquil,
    Irareluf, <ivemtvitlosacerdolum smd-o prosecutumvi- Eiclesi.c inoris fn l, pir^nlos snnclo regcneralionis
    iefe.il r/ni «m» ntagnotanctornm a nure. snmmo po- lavncro, cl baptismo peracio illiiiiiiniKis, ad con-
    puti fttvureeelebrnrelnr, qttoidie pulam divina Iracia- su IIIIIIIIIIMII ciiinnmninticiiisacrosnncli cnrpnris et
    baleloqnia,ei nuxiot qnoqw Jitdtenruninlqnegeniiltum saii{uiiiis U -ilcniiiioiis iinstii v-.carc, ete<>saltissiuii
    confiiitibit errores. Qtto Uinlemjnstu mo.lonon cttieis myslerii omuin quiilcm illa coiisiimninuiis p>r iiipes
    fiitn faceret se recta dac-re, rec'a pnedicare, recta /-. efiie-rc. Qinnl el nilliui: in nmi.|uis n.yslcrioriiui
    senlin,fini ttl a>i>hmresintm iidilutnpulefr.ceret,ctin- voln iiiiiilois<-ii.iii ili; infiniilxis hoc, mo io lcg lur :
    ctarunt Itwreseonblaspliemias insectaimlitr?e:c. Nec Si episcopusadexl. sintm confi mari oponei; postea
    lllD.ns :.|)|>osilc,et nccotiliunilnleml huuc locnill D. rommiinictiri. Episcopns si pnesens non f.teril, nnle-
    AiigiisiiimsI. xi de l.ivii.lc Oci iCap. -5): Intole- qnam litctenirinfaiis. aulalintiidgnslaverit. comuiunicet
    rasite, inqiiii, aique a tann doctrina nimis deviitm, eitm sncerdos de corpote el sangritne Domini, ante
    ut multiac pe.nemiinesqrii lnvresesimpiasconditlerunt, Mtssnnieliam.st necessittisiiniriiil. II>-cille. Rtirsus
    exetinlesde ciiihaliin Ecclesia, et facti mnl Itwresiar- idcm D.otiysiusejiisdeni libri c. 7 : Trndil, iuquif,
    char, nifliores It ibeitnlcattsin qutm hi qni niimqnam puero sanda nnjtteriiiptnvtfex. nlmiiiriaiur in ipsis,
    fneiuni ca Itulici.riitn in eoruin laqneos incidissent; si negitevitam ulia.it hubeatnisi hinc, qiwdhina inspi-
    illos lurresitircltas hoc facii liberuri a suppliciosempi- ciul semper, el qim liiijnsmodi taitcui communione
    Jerno , quott in calholicn Eccletia baivizali tttnl, et proficiat. I.lem ct<n:n quonil ii)fniucs eollijiinir ex
    sacramentuin corpons ChriAi in vera Cliristi corpore si-rinnue D. Cypriaui ilrf Inpsis, ubi <leqiiibu-tlain
    pr.milns accepernnl; riiui pejor ulipie sit desertor Clnislia is agcus. <iui lcuipore |>erseciitioiiisiilnlis
    fidei, et ex desenore, oppugwttor ejtis e/feclus, quam iininolaba il, ail iufiiilcs eormii, qm ad idola porla-
    itleqiti non deseruit quam niimqivimtentiii. h.iuiur, iioii a nisisse jusiinain quniii in bapiismo
    b Pn> veritulf, legemliiiii puicni. orqvmendi cnim pexcp.-rniit: Qnare cum dies jitdicii venerit. Deo,
    hic veritns err.ni, ut sit s<usiis: i<ifide.n ci verita- inqiiil. tlicerep-ilerunt: Nns nihil fecimns,nc dere-
    tem cntholicnni IIDOlueris, qunm n nnioribis ei licto cibo, ei poculo Domini, ad profann tontugia
    pnreoiihus nccepi-li, cnm alii e <liv<-rs>i crror.-in a sponte properaiitiitis Qn.-evciim D. t.yi.rinni ciians
    mnjoriluis acccpuiui nionlicus leoc.iol ae dcfcndaiit, D H. Augiisiiiius in cpisi. 23 ad Bonirnciiiiii, snlnlit
    paiernie insiiiuli >niscl exempli ohieniu. aliam histor>aui, :<bcoilem Cypri.nio rehnnni, cujus-
    <•U'biss'ili<:clCoosiantinopoliianic, uhi CasOnnns: ilani iiifanlulir <7<-<P, lurbaih, in mii, in fuqam paren-
    apuil S. Cliiysostomuni coiiiuioraius el liouorilice tibitt. nutrici derelicta, et ab eadem idclorum tacrile-
    hnbilus est, qiinin idcircn vncnl -ibi rounnlnni, id giis impuciu,potleaiuecclesin illatam sibi eucltarisiiam
    cst, amicn:ii, fnmliarem , innsn t necessiniilno con- miris motibuseigestibutrespuebat,quia, inquil Cyoiia-
    jiiiKiani; cui mcriio et ex aiVeciulaleni dolei obli- nns, tii corpore atque ore violato euckaristia perma-
    gi-se pasiorein, qni in lupiim convcrsns eam dila- nere non polnit. Eamd.-incoiisueludincin cominuiiio-
    niann v»l cene, cogna m ttrbis, iii e-t. Aniioclicnie, nis parvulnruni sua adliuc uiairt viguisse lesinlur
    ipsi Ncs <>riocognati-, id csi, cj<is nltrici cveduca- idein Aiigiistiinis cpist. 107 a-l Vilalem. Dcr.iqu*
    trni, cui Cliiin jnre <•< lidnleiiililni fnil lalein obli- Ceniiiiluis, scu quispiis a>ulor de Eccle-iaslicif
    gisse nluinnuin ac civcro; cujus verbis et Eccle-ia?: l)i)<jinaiibus, c>p. ;:2, ct icfenur apul Ciaiinnuro
    memiiiitctinin inilio cnp. scqueniis : In quu, iuquit,, de Cocscir.il. dist. 4 cnp. Si qui: Si parvuli sunt,
    adiiuSf in qua inttitulut, in qua renatut et. jnquit ( scilicel baplizaudi), vtt htbtiet, qui dociri*
    153 DE INCARNATIONECBRISTI LIB. VI* 131
    regeneralionero, ad Eucharisiire graliam, ad Domini.A non fnctum. Jam primum ad haec respondere tc cnn-
    coiniiiiinionem. Et qunl pluri? 0 nimiuiii gravis i-t veuil: Conlitearis Imc <le Jesu Cbrisio Dei Filio ,
    iuctunsa conqnestio! ad mHiisterii eiiani olflcium, aul neges ? Si conlileris, sana snnt niiinia. Sin mi-
    ad presbylerii culmen, ad sacerdolii dijMiilatem. Fa- iius, quomoilo iiiinc negas quod ipsc anle couf.-ssns
    cile hoc, infeix fumr, am lcvc e-se nrbilrnris ? Non es? Elige ergo qiiid malis, iilicruni enim e duobus
    viiles qtiiil cgeris? in quod ie bnrailiruin |ira-cipita- fieri ncce-se cst, uteariem te lua ipsa confessio, si
    ris ? Pcrilens symbuli fuleni, " tntum quod fm-ias, perinaiiit. sol >libcrct; nut si iieg.ivoris, priiiia con-
    perdiilisii; sacrainenla ciiim sacenbnii ac saluiis demnet. Crcdo cnim, dixisti in syinholn, in Domi-
    lu;c synibob verilale consl.-ibant. Negnre le lanluni- linm iiostrum Jesuin Clirisluui Filium cjns unigeni-
    mod.iillud puias? Tcle, inqiiain, ipsum negasli. Sed Itiin ct primngeiiiliiin toiius crcalui.T. Si tiiiigeiiilus
    negare le forsiian non putas. Videamus symboli etpiiinogenilus loiius crenluru» DoniinusJesusChri-
    tcxttim, iit si ea dicis qiins prius, uon arguaris; sin sius, crgo lun ipsa confessione iutliiliitniier Deus.
    actcm mnlloalii ct conlrnria. nnn exspeote* jam ut Nei|tie eiiiro nlius uuigeniiu. primogciiit;:s toiius
    a me confulcris, ciini ic lu ipsc dnmnaveris. Si cnim creatura», nisi iinigenitus Dci Filius. Sicttl piinioge-
    et alittil nuiic nsscris quatn iu sytnbolo csl, et alind nilus
    creatiirarum, ita cl crenlor omnium Dcus. Ct
    qnam prius ipsc dixisti, qnid reliquuni c-t, nisi ut qiinmodo snliiaritini boniincin ex Virgine natnm
    nulli, pr.clerqiinm libi, inipiilcs aiiiniailversiiuieiti
    cuni asserU, queni Detiroanle srccnla fuisseconfes-us es?
    tunm, carodeiti cssc videas senteniiam iu le
    omniiim qnain lnain ? C.rcilo, inquil syniboliini, in Heindc, iu |iut syiiiboluin, <x Pane nniiiin nnic nm-
    iinum Deuin, Pnircm omoipi leuicm, crcninicni oin- nia sicul.i, el uon fnctum. Iloc syiiiboluui per 16
    iiiiiin visibilium el iiivisibilium creaturarum. £l in loculum esi, boc tu pi-r syinboluiii: Jesuui Clin-tiiui
    DoniinuniJesuin Chrisliiin, Filiuin cjus u<igcnitim anlc sa.-cnlaex Deo Pnlre iialuin, cl nim faclum.
    totius creaturoe, cx co natum anle oiniiin siccula, ct Niiinqiiid aliquid dc phantasiis his qiiibus ntiiic furis

    ALARDI GAZ„_I COMMENTAHIIS.


    nam non tapianl, respondennt pro illis qui eos offe- ( De hmre'ic. fab. lib. iv): Omwbus, inquil, nolnsille
    ntnt, jnrta invrembaplizandi; el *ic per ni>iriitsimpo- ex'titii. F.x Cervimicinrumrtrifnie (Snidiis [In Nesto-
    sitionemcltrismate cominuiticiili.eucliarisliif mysieriis rin] cxpoiil. <-xGervaniciii nrbi- Syrinf, ni1 quis de
    admiitaiilur. Iln-c ihi. Vcruin r.uiii npud nlios .ntnio- GiM-iiiunia hic cngiict) nrtus homo iste. ruinam exer-
    res iuilla vcl rari-sinia liat bujiisce consneliidinis cilio iniiio dediius fueril, ignnro. Ex alia rero tiVam
    inciilio, ineriio sii-picntur iloclissinius Pauioiclius regioncm pemgrans, instat jEqyptiacm plagw, a I ma-
    ( Atl lucnm Cyp'iam sttpra cilatnni) iicqm»iiuiv.rs:)- _ yiam Aniiochensiumperveniturbem, in qita tibernlibus
    b-ni fuisse, iicque posl I). Aiigiisiiumiiiliu ilhun pcr- '-* anibus mediacriier iutrucius ei imbuiu», ei pnlcher-
    dnrnsse. II euim aliquihiis locis, icinpore pr.rs.-niui riina ei mtixitnuprtrdvus rcce, in Ecclesittm Dei cum
    pcrseciilinuis, Inctuin, vel p.itnis periiiis-inn ah Ec- cerla ejtts pemicieirrepsit; rl saceidoittm nuinero a-
    clcsia crctlcre |i»r est, qun ah itlolnruui saciiliciis, scriptits. popnli Dei regendi suscep'a cnra, in ipsomet
    in qiiihus a'iqui 1 iilololliyli ciiam inlnnlibus iu os principin. qnalis in loiu v>iasua (nlurus essei, aperte
    ingcri sulcrei, lnuniiieg u.agis ahslialiercntur. Ces- osteudit. Knn enim inynnuum ilttim ei friiciuunim di-
    sa- le vero peiseciilioimiii procelli, ei nilultoriun ceudi rharaclerem intilaliis est, ntti liominiim animos
    bnptisnio in ilcsiictiiiliiicm nbenn e, mcriio sul.lnln pascere possel; sed ud popnlarem aitram dedintnido,
    ill i consiiiludo, CIIUIaliis itidein ritibus cirra Inpti- el raiiiim popnliapplausum, ul quivisalins, ancitpuiido,
    ziios olini usurpari soliiis, <lc qiiihus Durnuius ilislitbileet abjeclttm rulgns ad sni desidrrinm eonci-
    (De Ititib. Eccles.) lib. i cap. 19, c.iin rali <doccnt lavit. Sordidu quidem indnius vesie, niotxttu. et tiisiis
    inf .nlCi iicque eiicbaristinin nb nliis cihis dijudicare iitcrdens, forenses iitiiiulliit dceilaut, rorpnris pallore
    ac discerin re, im<|i>cn<l illnui nccipieiiilnm cnm et iiiucie iibstinsmiam simulam, libris domi ttt plnri-
    aiiimi pielaleni et -ni ipsius prnhationein, <|uain rc- mitm incnntbenseliniewus. elqitielesibi vivnis; hisarti-
    quiril Apo Inlus (lCor. xi), i.flVrre poss.'. Cxleruin bitieisimulttiioiiibutplerosquenllicirbal ad sui admira-
    qimxiaic bapii7,:ilusfnerii Nc torius in Ecclcsia An- lionem, qitotisiue «d graviorem provenitmialem, vidtri
    tioclicna. in nns, nu ailnllus, id n»n oinuino coustat: puliits qiiam este Chrislianus, et tuam mayis quam
    sed si cmijei-liiris agntur , creriideriin paiius jnni Cltriii qluriam qnwrere, studens. Iln-c Tho«lo cius
    ariulia u-inie fuissc hnptiznlum. II i-niui iunuerc de ftcsiorio, ct alia oua» sequiii.iur, alihi rcciiata.
    viilcntur h.i-cAucinris verha : In qua tu ed.lus, in qtta D Ubi ariverien.liiui qtmd nit ip-iiui ex alia alinin rcgio-
    instititiut, in qua renatus ts. Iri esi, in qua nntus. h"oi pi-i-ngrniileiii. dcinuin Aiili<>clii.-iiii pcrvcnisse ,
    cnlecbiz.ilns, ac deiiiiim baplizatus es. Quod si insii- in qun liberalibus arlihus iiistinilus <-liiiibuiiis. sncer-
    lutus cl cnlccliizatiis niiicipiuin bnpnzatns, eerle doliiiin lauili-m assccutus sit; de qno hic in-nlio ba-
    rniioniscl i«sliiiiii<<nisrapax, non inf.ms, scdnilul- beiur. Quoil si iu Aniincbcnn tirbe el Eccles-n conli-
    lu-et inenlis compos Alioquin infirniior et niinus git ipmin Ncsiorium haplizari, nl jnlli nli<|ii lies
    elficax videretur hxc in Nesloriutn mwciiva, qua sic iiiculcut Ca-si;inns, quod lacuit Tlien<loreii|s. consc-
    CIIIIIpeislniigitct suggilai, quod a li<lequam p<ililicc quens cst, iisiinijain in ptieriiia-allcm, vel ixlole-
    in b.iptisiiiiilepr<>fes>us fucrai riescivi-set, si tiou per sccnlia, po-t pcra-^ralas alins regioncs, AniKcbiiim
    •se.scd iliinnaxai per suos parentes, aut susccptores, advenias-e, ibiqne bnpiismum perccpisse. Quoniodo
    idliuc iiifnns ei ignaru-i id pr.esmis-ei, ut tnodo iti- eniiii iidbuc infans varias rcgiones peragrasset,
    fautes faciunt ilum bnpliznntnr. Vernni id miili.i cla- priusquain Anliocliinm venirel ?
    rius colligi viiietnrex Theodoreio, si cuin Cassiano a Non quod vcl haplismi, vcl cnnfiriratinnlr, vel
    ;<uiferainr. Sic eniui ille dc Neslorii ortu, ndvcntu ordinis sac*eidotali>< ct episcnpalis chnr.ii-teres onini-
    AiiliochHm,cilucaiioni!, inoribus, ac siuriiis, ac de- 11')iudelchilcs amiscrii; setl qund otnni Clirisiiani-
    iiiiuii sacerrioiio, et curn populi iliiilcm susccpta, Intis niiM-ittieiorriiuisccclesinstici linuore ac iiiuncre
    -titcquaii) ad e><i-copaium Coustnniiiiopolil>iiuiii si; redriiderit indignum et vncunin, duiii lidcin lotius
    eveheietur, coiuiuemoiat jn c.islula ad S.ioiadium Chii.tianitaiis symboluiu el luiidanieiiiuiu auiisit.
    4.5 JOANNISCASSIANI 156
    symbolum dicit ? Numquid etiam tti ipse dixisti ? *.A propter se eum, sed propter eum qui quasiineo
    Clii birfstaluai? ubi drgaiium-iuuhi, inquam ? Absit spiret ac respnet honorandum esse blasphemas'
    V;;eiiiih'ut: hocalierius sit qiiam tiiuni. Ubi illud quod Dixsli in symbolo Domjnuiii Jesum Cbrisiuiu nalura
    > DominumJesum Chrisluin slaluae instar affirmans, ex .Deo Patre ante omnia sxcula, et non facium ,
    - non qiiia Deus, sed quia
    iimago;Dei,adorandum pu- qiiod uliqiie non nisi unigenilo lantum Dei Filo
    las ; etex Doinino maje^talis organum faciens, non competit, > ut nativjtas illius factura non sit, ej
    ALAltDI GAZJEI COMMENTARIUS
    * Spectat qiind superius dixit ( Lib."'y~c.14) : Si ' ttir, creaiura ettam factus primus invcnilur inter Ito-
    ut)k'£f'eiieiis'
    ('Ne.lhriU-') ait,<Deiis fiiiurus in Domino <mines,qttos assumriia naiura re/brmat)it;'et.iDnina-
    tiisn CliriSio,veiutinsl<itua, autin orguno, id est,ttt sceni lih. in de Fide c. i: Chrislus hoc tiHidem
    fiabUurettantffmquasi in homine, ,et ioquerelurquqsi hqbet, qttod utrumquesimul el Deus ei homo dicatiir,
    per liomiiiem, etc. Cneieriiinquud his ipsis verbis creatus el increaius;''possibiliset impess.bilis. 'Ex Li-
    '?lii:toi'iiis iisus a iquaiidiifuerit',>etChrislum Dei sta- linis vcro Patribtis idem non rointis clare docuerunt
    .-•(lianiclDci orgaiiuin aiipellarjt, apud aliuin aucto- D. Ainbrosius sermpne 5 in p-.ilnium cxvin : =/Von
    rein lion reperio. Seri qii<>il ad rem atlinet, mnnifesie iiereor, iuqiiit, ne quis dical: Creatumergo Christuin
    i-"coliigil(ii' ex diictriiia Nestririi, uiide coll gil CaS- asserit ? respondebo,ilal Creatumdico, quemadiriodum
    ,'£ia.nns<lt.trevera etim sensissi»,etsi verbis forie non factum tego ; id est, factum ex muiiere, factum sub
    , «xpresseril [.VideBellar. lib. 111de lncarnat. cap. 5 lege, creuius ,est, ul retlimeret creaturas.- Similtcr
    ' '«'"_')• Qui enim Jesinii puruhi lioniihem asseruit, ," p. Ilieronynius in cap. nEpistolae ad Epliesios: JVos,
    Jloii Deihn, scd Deiferiim, vel Deificatttin,. vel Dei inquit, libere prociaihamus rion esse periculum eum
    iduiiii!>x;illinbiiaciilinii,liospiliuio.iiiiagineiiifiso.ci^ov, dicere crealuram, qhemvermem,et hominem,et cfitci-
    itlest, Peisuscepiricem, l>eicoojierariuiii,Vthoniiiieiii fixum, et tnaled ctioifemtuta speinoslrm fiducia profi-
    T>ohiinicririi-'ei'ipsuinnoii propter 'se', sed' propler lemiir. Ubi periculuro esse uegnt crrons el fasitntjs,
    peiini iuliabiiaiiieiii esse coleiiiluin et adoranriuin, qiiin scilicet hietiiei|"dum'noii slt ne a vero aheiret,
    qujd nliud, secuiidtiin rerii, quam Dei statuam aut qui Cliii-liini dixcrit esse creaitiratn. I'laua qunque
    -'siiiiiilacriiiti ,: atit' or^aiiiini , ipsurii fiiixiV? IpSius esl lisec D Leonis seuieiiiia:sernione 5 rie Penieco-
    -;<!*•.»p.(*e<iNes>iprij. verb.KSWt, •ex.jpsius seriptis.col- ste : Sihomp ud imqyinemet similiiudiuentDeifaclus,
    lecla, et in exiremo lomo Operutn Cyrilli relaia : ih suw itonbie.naitiimntansissel, nec diabolica fratide
    Eum qui dixil: Detts meits, Deus meus, ut qnid me decep'us a legt sibi posita per concupscentiamatvias-
    dereliquisti? eitmqui Iribusdiebusiriniorte periiiiiiisit, _ct, Crediortnundi crealura non fieret. Quia ignur
    'hunc cutn diyiiiilaff, lamquam diviini;auctorilalis co- hoino npn raansit in suai honore nalurdK.fnlcturLeo
    Jopefaritim, tidqro.'.'JEtppsi: Prqpler e'u'mgut gexlal, Greatorein miiinli racium esse creaiurain. Deuique
    ifumcplo qui yeslntur; propterabscoiidiiuih,qdproeum j). Aiigustiiiiis lib.de Fideel ;SymbuIo'(_.«/>, i) :"Ea-
    ,(iui appuruii'. Sic ij|e siiaui siaj.uaniei'org:inuin.coih- dein, iiiquit, sapienlia, qumdepeo yenilaesl, dignata
    pohejis. Al contra liaiic statn.im, yel poiiiis' iilolum est etiam in hqininibiiscreari. Et sermone 12de icm
    .Wesliirianuiiietorganuui plinniusticiiin aut Saiapi- Jipre: Propter titiscfeaiiis est Cretiiof. Ilis aiictorita-
    *6iiiii,,D. jdyrillus Jii.s anaihei.iiaiismiis,eosqiie pe- tibus accedit iiidero inanifesta raiio : quia certis-ima
    ^ ,r:enipf<>rios, iriloisil : Si qnis Jesiim dvefbo Dei tantr regula est, et nxioihn iheologpriiiri,de Chrisii hytio-
    qiiam hominemactum ei impulsum esse, et unigeniti C ( slnSi utiiusque nitnne proprielaies veraciier ilici,
    gloriamilli, lamquaqiqlleri citidamasediverso, uccet- j-.ationeuuiouis bypostaiicic, ut superius diclum cst.
    .tisse dicit, aiitiiiieiriqsit.bttn: Si qnis dudet dicere Sicut crgo creator est el diciiur raiione diyiniiaiis ,
    ' pssumptuin huminem una cum Deo'Verbo qdqrantium ila creaiura est raiioiie bumauiialis: qiiemadiiioduill
    ei,gj.tiiificqnditm,.eVl)eumqllerurn crimallerti appel- ut esl iiieorppreus ;et incomprehensibijis secundum
    \qiid.ametie (tllud ehirii pqrlicuia, c.iijii, pcrpelup, si diviiiiialem, iin est corporeiis ei cnriiprehensilulis
    .adjttttgqfnr,inleUigere cogii), et nonniacjis und ado- seciindriro hiiniahitaiem; ideoque sicut siiic addito
    ratiqne .Eiiiiitanutiein honqrat, eiunrim flli gtorifica- y.ere dixit Chrisius; Pafer majur me est \Jonn. xiv),
    iiqnem sicut Verbuincaro est facium.adnpiat, anathe- quia inajorest seciiiidiiindiviuitaiem; iiavere ei sine
    ma.sit. Jlein; Si quisitnum Ihminum Jesum Christum adiJitnineiiiodici potest: Chrislus minor est Patre.
    q Spiritu, iantqiiariitilienavirtttte, qttaper ipsum sit Ut dixit Alhanasiiis |n syriibolo, qiiin niiiior cst se-
    usus, gloriftcaiurnesse,eta6 illq accepisseqttw conlra cuiiduin buinnnitalem. Quod enim additur, secin-
    spifitits imriiundos bperaius est, et quw diviiiitalis diiin liiiiicaul illaiiin:ilui;nn, non sermonis, ut'verus
    tigna inter Iwminesprmsliiii; ei non tnttgis pioprinm sii, resiriciio est, ahl deiermioatin neressaria; sed
    ipsius esse Spiriitim dicit, per qttetndivinitatis signa explicalio, qnid seciiiidiim quid debent inlelligi.
    qperalusesl,d>iaiitema stt. HaecCyrillus. Unile et sinipliciler et sine aililno dicilur D<-usiialus,
    -b In qiiirsiioneuii.yerliVuraiind scholaslicos llienlo- passtis, moriiiiis; ei Chrisius liomo crcflor, oinni-
    ,.gos (Mag. Seni. lib. iri dist. 11, ei DI). ibideni),nnro piuens, aeieniiis, elc. Veruni bis ex adverso et pro
    jGhrisiusdci possit creaiura, seu factura ? Pro cujus pirle negaiile opponuhthr verba D. Ambiosii lib. de
    noiiiiulla explicatione, qunm hiclocus videlur poslu- ]T\ Fide : Prubemus',iiiijuil, creqluram non esse Dei Fi-
    Jare, jipiaiitlum in primis Clvnstupi, quaterius hoino Uum.Au'diffmitienim.inEvriittirliopominuinmtiiidasse
    . est, crealuram esse, inler doctores rioh ambigi. Est disciputis ': PrcedicqieiEvdiiyeliuiiiuiiiversm cretittirm
    enim liiimnna naiura ih Chrisio, sicut in aliis omni- (Marc. xvi). Qiti uriiversamcreaturam dicit. ttuUctm
    bu>, cieiiura : proinde Christus, qiialenusconside- excipii; etiibisuhl qui creqtttram Clirislumappellanl?
    ralur ut lionlo , negari ac he duhitari qiiidem polest Nam si.cretilura essel, sibimaitdarel Evahgelirint).„»-
    quin sit creatura. Sed in hoc versatur <|ii;islio, iium dicari, et subjectusesselvaniiati, quia.letlante Aposlo-
    Sinipliciier ct al>si|iieadditnmento admiiienda sil haec io: Omnis cfeaiiira vamiati subjecta eit (Itotn. vi).
    proposiiio:.Christus est creaiura, vel: Chrislus est fa- Nonergo Christus creatura est, ted crealor, qui do-
    cius. aul cr_n/«s? Sectindo noiandum diversas esse cendmcreaiurm discipulismqndat officium. Iti-iu Ail-
    hnc iir re SS. Palruin sententias, et jn speciero con- guslini lib. i de Triiiit. cap. 6 : Oittnia, iiiquil, per
    . irarias videri. In parlcm eiiini affirniativaiii, prseter ipsum [acia sunt (Jqan. l). Non dicit emnia, riisi qttm
    Scripiurain, ubi dicitur Chrislus[aclus ex muliere et [acta sunl; idest, bmriemcreaturam. Ondeliguido ap-
    qui tecundum Deuni creqius est (Gal. iv, Ephes. iv). parel, ipsum (aclutn non esse, per qttem omriia [acta
    Aperla est in primis assertio GraBcorumPatruni, sunt; el si [aciut non esl, crealura non est. El alibi
    Cyrilli Afexandrini 1. x Thesauri, ubi ail : Nam cum rursus (Lib.. LXXXIJI, q. 67): Dicitur crealura, quid-
    ivte nqtura increatus sit, et qmniumDominusel crea- quid (ec\t Deus Pater per Filium, qui nonpoiest ap*
    157 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. VI, 158
    hatiis tantummodo, non facttts esse, dicatur; quia A ngmentum. Dixisli in symbolo verum Deum, nnnc
    conira• rationeiirrei ipsius atqiie lionorem tsl, ut dicis homiiiem solitarium.' Quoinodo hiec sibi com-
    factor omiiium facttira esse credatur, et sic ipse peiere etcoaptari queutil, ul idem summasit yirius,
    auctor creptorum omnium coeperit, sicnt ab eo cun- idetn sii sola infirmitns; idem suroma majestas, idem
    c'a coeperuni. Et ideo naius, non factus dicitur, quia spla mnrtalitas ? Non conveniunt hacc sibi in uno
    singulaiis ei est nativitas, non faclura cqmmunis. eodemque Domino, ut eunidem in culiiim et in con-
    Ei cutn sit Deus ex Deo nalus, tpium necesse est turoeliain dividens, ex parte qua mavis fncins hono-
    habeat divinilas geniti, quidquid magnitudo gene- rem, ex parte qua mavis facias injuriam. Dixisli in
    rantis. Sjmbolo, cum sacraroenlum vera? salulis acciperes :
    i-y...... CAPUT VII. Dominum Jesum Chrisium, Deum verum ex Deo ve-
    Perststit in eodem argumento ex Anliocheno symbolo ro, hotnoousion Palri, creatorem saiculorum, facto-
    desumplo. fem oinniiini. Ubi es, o dolor! ubi es ille qtii lunc
    Sequitur aulem in syiiibolo : Deum verum ex Deo fuisii ? ubi illa (i<les? ubi illa cmifessio? In porlenla
    vero, lioinoousionPalri, per qtiem et sasculacompa- nunc alqne prodigia recidisti [Lips. in mary. reces-
    ginata sunt, el omnia facta. Et cum hoc loturo dixe- sisli]. Quae le siiiltilia., quaa amenlia. perdiderunt?
    ti>, " memento de Domino Jesu Chrislo te cur.cfa B Deum toiius poleutiae ac majesialis ad inaniniam
    dixisse. Hoc euim in symbolo babes: Credere te in maieriam et ligmeuta insensibilia transiulisti: pro-
    Doininum Jesum Clirislum, Filium Dei nnigeniium, fecit videlicetfides ttia tempore, prolecit .-Elate,pro-
    5t priuiogenituin loiius crealurae. Et post boecatque fecit sacerdotio; h dcterior senex quani quontiam
    ali:i : Deuin verum ex Deo vero bomoousion Pairi, parvulus, iiunc pejor veteranus quam tiruiiculns,
    per qiiem etsaecula compaginata sunl. Quomodo ergo delerior episcopus quam incipiens faclus es, nec di-
    idem Deuset non Deus, idein Deus et idem staiua,' scipulus posiijuain hiag^ster esse coepisti.
    "
    idem Deus et idem organum ? Non concordant sibi CAPUT Vllt.
    ha?c, o liaeretice, in aliquo, nec coiiveniiini, uteum- Quomodo Chrislus dicaiur venisseet natus ex Virgine.
    ''
    dero, cura volueris, dicas Deum; cuin volueris, putes Sed videamus caeiera qua»sequuntur. Dicens ergo
    ALARDI GAZiEI COMMENTARIUS.
    pellari creatura, qnoniam per ipsum [acla sunt omniti. qtti Cliristum asserentes creatnram , non id sccnn"
    ItirAiigusiitius: Denique insyrobolo Nicoeno, Gon- diini buinnnitatein, sed seciiiiduin proprtam Filii De>
    sianiijiopoliia.no,vel ni -Cassiauusyocat, Aniipclicno, nalurnni inielligcbnnt; juxti quein inlellccium nie-
    Qecnmi Aihanasiaiio, Filium Deigenituiii,nonfueium, ritojnm oliin illa propusilio lainquam ad Ariaiiuhv
    siiiipliciler crinfiiemur. Ex qiiibiis etiam Coiicludit diignia pertinens, a Pairibus dnmnnt;i est: aul ccrie
    Auciiii-boc loco, quod Chrisli nalivilas factura non in liujusinndi propositionibus, de quarum inlcltcclu
    iit, et nalus ipse laniummodoj non faclus esse dicalnr, V bicre-is iiliquaudo exsiiiit, ea cauiione uieiidum, ut
    elc. Tertio lnco noiauda el amplecieuda regula D- naturam dequa intelligen<l-_snni exprimanuis; quod
    Augiislini (Lib. i deTrin. c. 12), qua sil:'Cuinde et a Pairihus factum, quoiies cirCunispcclius I»nni
    Chrislo loquiiriur, quid secundum quid el propler qriid voluerunt. Nam lliernnyiuuS' el Ainbrosius Jocis
    dicaiur, prudens el ditigens, ac pius teclor inlelligere initio ciiatis seipsos expouunl, te-tantes se loqnide
    debet. Secundum qnid, jd est, scciinduni quani imtu- Chrisio se<uiiduni naiuram assumpiam. Posirenio
    ram , divinam an humanau:. His prauiiol-iis propo- hotandtini Cnssiaiium hoc luco non temere aul for-
    sitic quicsiioiii respondeiidum est , de Filio Dei tuito usum laotnra! nomine potins quam creaiiine.
    duplieem esse consideraiionem, iinam qua ad Incnr- Cuui enini :iii Dei Filiumuon factum, versutos quos-
    nationem ejus respiciiur; alierain, qua in se coriside- dani Arianos et eorum sequaces Nestorianos impetit
    ratur, rernoto hocmysierio, sicuti et ante ouinia ac piingil. Ili siquideni ciealur.e voceui ul niinis
    Sseeiilaexsiiiit ijnigei.iius Det Filiiis; qiia posteriori exosam et toii miinilo inrisam, non usinp:>bant, qtii
    consitleratioiie 'coirtehdebat' Arus Filitim Dei crea- ninjesiati Reilemploris sui, a quo lota spes salutis
    tura esse, quia non genilus de Palri. substnnti;i, sed dependeret, i-auiopcre ileirahi non sine horrore fe-
    ejus oTtitiipotehtevoluiit:iie creaifis tle nibilo esSel. rebant. Iinque virus suuro nielle oblinentes, subinde
    Atque id esl jn quo illi liaerelico SS. Patres constan- faiebantur Kiliuin Dei non esse creatum, et ereaiu-
    tissiine resilleruni, dbcentes Filuini Dei non esse him , sed fnciuiu pneilicabnnt; at<|iie hoc specioso
    creatuni a Paire, sed ex'Deo'geniiuhi, nec iuter lilulo signifieare volehant Clirisuini non esse ualu-
    crcaturas depiilandiim , cnin is'sii per qiienioiniiia ralem Dei Filnim.et Deuin Vernin, sed Deificatumet
    facta sunl. Ciiin autem ad Iucnrnaiionis iiiysioiuiil D esseiiiiaium, ac dono graiia» ad tantaiu uiajesiuiein
    respicerent, qiio Deiisbo:i:o,'et proindecrentor crea- eveciuin , ut Detis dieeremr. Quo elinm spectans
    turn ficiu-i est, noii" aDsufde''censuere Filiuin Dei Aihinasitis in symbolo, disiincle cl absque taurolo-
    vocari 'creaiurani; neqiie criim tainuiii creatura atit gindixii Filium Dei non lactuin, nec creatuin, sed
    * <. , ... -— •,-, <.
    pura creatura asserilur, sicuf ab Ario ; ''.ed simul genilum.
    creatof 'et' crenlura. Caeieriiniquia plierunique;ctiro » Qnid enim refert pronomen relalivum qui ct
    cre.atura'sirie nddiiametilo' diciiiir, 'netjue "apparct quem, nisi Deum verumde Deovero, immediaie no-
    circiiinsianiia qua. indicio sil quonam respiciatur , minntum ? ipiod et grainniatici, inimo idiot;e non
    coiisuevil inielligi creaiura cum exclusione crealoris, ignorant. Cur iyiiur Jcsnin solvit, et in duos dividit
    id esl, ea quae pura -il creatura; eo lil ut passiin Nestorius, et in uno eodenique coniextu symboli par-
    atque usitate neque expedi;it neque conveniat Cliri- tem uni, pariem alteri iribuil, quie nd uiiuiii eutu-
    sium vocare creniuram, qui poiius pro sua, in qua demque Dei Filium ninnifesie referuntur ?
    a_<iualisest Patri, excellentia, creatoris vocabulo b Parvitlus, non tainen infans, ut opinor, sed ado-
    hoiiorandus. Abstiuenduni iiaque ab istiusmodi ser- lescens, aut puer ralionis cuinpos, cum bnptizaretur
    nioue mcriio censent DD. ob erroris et perversi in- et lidem proliieretur, ut superius ostensnro (Ad cap.
    lellcclus periculum, ne cum Arianis setuire aut 6 hujus tib.).
    commimiasalleui cum illis habere verba videamur
    159 JOANMS CASSIANI 160
    symbolum: DomimimJcsum Cbristum, Denm v<rnm A erat suppeiere poteral nt veniret. flomoautem anic
    ex Deo vero, hoinooiision Palri, pcr quem faecula concepluro oinuino non fuii; crgo in se non habnit
    coropaginala suni, et iniinia facia, hoc inseparabili ui venire possit. Demn ergo venissc cerlum cst,
    stalim connexinne subjunxii. Qui propter nos, in- s cui in iiiraque re proposiia ct csse suppeiit et ve-
    quii, venii, el natus est cx Maria virgine. Ille ergo, nirc, Qui utiquc et quia crat venii; ct quia venire
    qui verus Deus, qui bomoousios Puiri, qui creator .em|icr poluit, scniper fuit.
    siiculoruin, qui factor omniuiu; ille, inquam, venit
    in niuntluro, ct natiis ex Maria virginc; scciinduin CAPUT IX
    illnd scilicel Pauli aposloli: At ubi venit plenitudo Rurtut advtrsarium ex lua iptiut confetsionepestiferi
    erroris redurguit.
    temporum,misil Deus Filium suum (aclum ex nnttiere,
    fuctumsub lege (Calat. iv). Vides quomodo Scriptu- Sed quid de verbn argunieniamur, cnm res elu-
    ris s>cris symboli sacrainenta coiiveiiiunl? Aposto- ceani?ci in symboli lextu judicia rcruiti quariiniis,
    lus Filium Dei urissunia Paire pradicat, syinbolum ciiui ipse in co sit sermo rerum? Repetamus confes-
    venisse coiillrmal. Hoc eiiim eralconscquciis iiiique, sinueiii symboli, ct luam; tua cniin qur. illius, quia
    ut quein luissum Apostolus cdocuerat, lides confiie- coufcssioneni illius luani conliicudo feciMi, ut inicl-
    rclur iiosira venisse. Deiodc Aposiolus ait, cx mu- B ligas prav„ricaluni tc non tautiim a symbulo, sedet
    liere factum; syinbuliiin auiem, ex Mariaprncreaiuro. a le. Crcdo crgo, inquit symbolnni, in uiium solnm
    Advenis ilaque quod ipsa in syroholo Scrip.ura lo- veriiui Deiim, Patreni omnipotciitcm, creatorem
    quitur, a qna syiiibulinnipsitm se dcsccndisse tt-sia- omiiiiim .isibi.iuin cl invisibilium crealuraruro; ctin
    tur. Bene autem Apo lolus, faclum, inquiens, ex DomiiiumJesum Chrisluiii Filiuui ejus iinigt-nituin,
    muliere; » faciuin pro naio posnil, divini cloquii ct primogcniiiiui loiius crenturae; ex co naiuin ante
    consiietiidiiic, qua f c.us pro iiaioponitur, secumlum oiniiia sx-culn, et non facluui; Deuin vcruin ex Deo
    illud : b Pro pntribiis luis facti sunl tbi filii (Psalm. vero, l.iimoou-ion Patri, per quein et sseculacom-
    xuv). Vel illud :c Priutquam Abrahumfieret, egotum paginata sunt, ct ornnia r.icta; qui propter nos veuil,
    (Joan.yiu). lu <,uo sciliccl cvidenier dixisse no.sci- et naliis est ex Miria virgine. Proptcr nos ergo, in-
    tur : Pi iusquani nasceretur, cgo siim ; facli iioniine quit syiiibohiin, Doininusnosler Jesus Chrisius venlt,
    rctn naliviiaiis osiciidens, d quia eflicieniiam facii ct naius c.-l cx Mnria virgine, cl crucillxus e-t sub
    liahel quidquid non indiget ul li >t.Qui proplcr rois Pouiio Pilaio, ct scpitltus, ct rcsurrexit secimdum
    crgo, inquit, veniict uatus est cx Maiia virginc. Si Sciiplttras. Conlitcri hoc Ecclesias nnn pndel, npo-
    homo solitarius ex Maria nntus esl, cur vcnissc di- stolos pncdicare non putltiit. Tu ipse, m, inquam,
    citur ? Neqnc enim venit nisi qni habet id ipsiini in C ipsc, cujtis nuiic omuis vox sacrilegiuiu est, qui nlhil
    csscnlia ul venirc possit. e Qui anlcni itomlmii id- admodiiin non ncgas, b;cc lamcn onniia ncgasli,
    psuin accepcral ui c.sel, qinuiiodo id liaberc polc- Dcum uiique naltiui, Detttii passuni, D.-innresurre-
    rat ut veniret ? Vides ergo quomodo ipsc adventus xissc. El quid post hsec? quo dcvoliitus es? quid
    noinine fuisse anie designaiur advenicns? f quia (a- eflectus? in quae rcdac us? quid ais? quid cvomis?
    cullatcm non babucrat, nisi cui cx hoc ipso qtiod k qnod nec ipse scilicet, ut quidam ail, non sani
    ALARDI GAZ.€I COMMENTARIUS.
    0 Sic ct D. Ilieronymus (In comment. hnjus loci) ctiam auclores prn nnsci sumiiur, ut apnd Plalonem,
    farliiui pr» iinlu posiliim inlerpiciuliir. Dititicitter, epist. 8, yatoQtu UJTM,sihi ipsi na-i-i; et opist. 9,
    inqnil, ailendite. quod noii dixeril (aC.uin per initV.e- (xa-rro; ivitovo-ixK£TM povavyiyovt : Noslrum quisque
    rem, quoil Marrion el cwitrw Itwrtset roliini, qnw pu- hoii sibi soh iiiilus esl.
    talivam Christi curntm simttlanl, scd, tx mttlicre; ut * Similicr in Cra-CO: rrpct 'AGpaatx•/iveo.eu.Op-
    non per illam, sed tx ila, na<uscsse tredatiir. I) Tho- ronuiilur cniin hic vcliit e iliniuciro. fieri ct etse.
    iuas iii ciiinilcui loi iui, Aposloli ( ln commtnt. ad Ficri, ul liuiuiiiiset cnjnsvis cicniiinc; esse. ul Dei
    Caltit. iv): Licel, ioqul. po»s>'tdici nalitt ex mulicre, pronriiim, i-ujus cst dxere : Egn sm, qni sum
    tignanter liniicn dicit, factum, et non tiatuin. piasci ( Exod. ni). V.de quae supia in hauc seiilenl am no-
    eiiim nltquid. est ipsttm produci sulnm ex principio tatn.
    cuujiinclo; sed fieri, est prodnci e.xpriucipio scptrnto. d M csl, ipsam veri alem el signific-nionem; qnod
    ATCJenini fit ab anifice, sed frucnis iiasciitirex arbore. peiinde cst nc vcrc r.icius ilicilur. q >ij_m iiatus in-
    Piincipiitm auiem hiunantc creitlinniscsl rinplex, sci- D cipil cssc, CIIIIIaiiti-a noii cssel. Sic el abbi Cai-
    lcet materitile; et qiiantiiin nd hoc Cltrislns processil sianiis cflicienliam u-iirpal.
    tx principiu cbiijiincio,qui tnri.erian suicorporis siiin- o I<1c-t, <piisccnndiiiu Ncstorinm non erat, anie-
    psil ex Virgine. Untlesecundttin hoc diciinr naseide qiiam nnscerciur cx Virg-iic, <|in r:<ti<>nevenire
    ea,Mntih. i: De qttaitaltts est Jesus. Alittd est piin- potcrnl? Aiqui venisse constat; erat igilur aniequaiii
    cipiutn ncticitm,qttod quidem in Christo, qtianlum ad vcnirei.
    id quod principinm hubtiit, id est, qitanlumad forma- f llabutrat pro habebni, f lrullatcm veniendi sci-
    tionem torporis, non fuil coiijiincium,sed separanim, licct in carne, el iu cirne nascendi, si nou ante
    quia vi/lus Spiriius sancti forinuvii iltud. Et qitantum advcntiim siiiini exsliissct.
    ati hoc, non\dicitur natits ex muliere, sed fitctus, quasi s Id e-t, rui uirumque competit, et sempcr csse,
    ex prinripio exteriori. S c S. Thoinas. et semper venirc posse.
    ! b lia e Grxcn iytvvniriistva vcrho yivottui,fio. At k JVousanus. id esi, insnnns. Paroemia est a Juve-
    Vulgata versin inelior, qune hnhcl : Pro pulrtbtts luis nalc ct aliis usiirpata in honiines .iinentes el lurio-
    ^nati tttiit tibi filii (Ps. XI.IV).Nnni niagis proprie «li- sos, qni quidlibel ciriiliunl, iurant, pejcranl, et
    fcimus liliosgigni, nut nnsci, quam lieri, quoil latius ncsciuni q iid dicant, instar Orc.-lis, qucin pneis
    patut; ct verbuui yivtaSm passim apud profanus linguiit ob tnalris ctedein furorc coi;repiuui, cl tueuie
    161 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. VI. *K
    esse homiois non sanns jnret Oresic-. Q.iiil cniin A es'e dici ? Quoniodoeiiamlu ip^e dixisti? Conferainus
    dicis? * Quid <-sl, inquis, quia ex Ciiiistoioco nalus cnim ciiin bis qu;c anie a le dicia sunt ea qna»nuiic
    e»t Filius lli-i? ui puia si divci imus, Crcdo in Deum a ie diciintur. Dixisii prius: Credo in Dtiiin Patrem,
    Veilmni Filium Dei, unigeoitu u cx Paire iialiun, et iu Jesuin Cbrisiiim Filiuin cjus, Deiim veriitn ex
    lioiiiooii-ion Patri, qui dcscendii et sepiilius esi; Deo vero, hniiioun-ioii P.lri, qui proplcr nns venit,
    iion sl.itim audiltis ipse accipit pbignni? Deus mnr- etmlusex M.irin -.iigine, ct crucilixus cst sub Pon-
    tuus? El iteriiui. b N:c, licri, inquis, polcst, ul qui lio P.lnio, ct sepulius Cst. d Ntinc ntilcm quid ais?
    antc ouuiia saeciil natits esi, « secuiid i vice n.i-ca- Si dixeriitius : Crerio iu Deiini Vcrbuiu Fil uni Dei
    lur, ct hoc Dens? Si lieri oniiiia h:i-c oiiinino non uiiigeiiilinn, cx Pairc iiatuiii, bnnioousion Pairi.qui
    potucrunt, quouiodo Ecclc.iaiuni .syn.buli.iii facta desccudit, et scpulius est; 11011 statitn auditus ipse
    ALARDI CAZ.EI COMMENTAIUUS.
    alienalum. Umle Virgilius 111JF.natd. : Et scelerum neicrn.ini el divinnm: rnin vero dc codem Dei Filio
    furiit agiltilm Oretlrs. El Stnliiis lib. i Th h. : El Jesu Clirisio diiiinus : Qtti coucepiusest de Spiritu
    iitunrmntentisUrestem.Iluicaliiid siuiiiu provei biuni sancto, naliit ex Mara tiryine; nlierain ei seciiiiil.nii,
    apnd JIIIIIIIIII(Cetiiur. 5) : Orestis insaititnn insatiie. ncoipe hiiiuaii iiii et iemp<ii',-ileiiiiiniiviliiieiii aper e
    C<>nfei l igitur Auclor N'-si<uiu.n CIIUIOrcsle, ut jiroliii-niui-.Uuil>:in c<uicili(> Coiisiauiiuo o ilan<>ca-
    aiui-iiiciMcnin amciilc, umilo ;ifliiiu;iul<iii, iuodo noiic _ niinlbein i dicilur, si quts non confiieretur Dei
    iii-gniilein, ct more 1'inh-i virins ludijoiiieni vulius, B Verbidnas etse nativitaies, unam quidem anie smcula
    iintno cl ips» 0<esic aincnlinrc.inargiiii, ul tpti lalia ettine temptireexPal-e incorporaliler; uliamvero eius-
    cvoiiMTclqu l<»nceOresics io-aiii<iis<'fl',;lii<'t. dein in nuvistiiiiit diebus de^cende>ttitde cmlo, et in-
    « lliim- locuiii anlcn in;>iiife-le <l.p nv.tuai, si: cantaii exsancttielqloriosn Dei
    geuilrice.II ipsiiiu an-
    resiiiuendiini conj.-clnviiiius cv seqiu.-ulhus, ubi icn in coiieili<)E|iliesuio,neeiioo ju Clinlcednneiisi,ex
    cn.lcm vcrh.i lepelniiliii', ilc.inplis supeiHius. Siinl episio':i Cyril i al Xcsloriuiii, fuerai decl.ir.itiim lns
    auii-in hi-c vcrh-i ipsius Nc-iorii, qcem Aucior lo- verlns : /*, inquii. t/ui nitie smcula omniu est tialut
    qiicuiciu imlucii, ct hoc inodo ni fnl|.<r.<-x(.om-ixl.i: ex Putre, eiiam ex muliere carualiier est procrealits in
    Quil est qttin ex Cltrislolocoittilitsesl FtV.nsDei? I.l lempore : iion qi.ia divma iptius nitinra de Virgite
    CSI.qiiain nbsiiiiuiii,cl pnraitoxou,ul CXClnisloloco, sumpsil excrdium, nec prupter seipsaiit opus Itabuil
    id c-l, Clirisiipnia vii-giiii:nalus cieil-nui' Filius Dei, secundo uasci posl illttm intiiritaUmqttttm habebat ex
    put.i si dixeriinus ; Credo in Dettm Verbiun Filimn Palre; esl enim iitetittimet sluttam hoc dicere, quod is
    Dei. Sonne slaiim aud.iits itrripit playitm? itl est, qui uule oinnia smcula est. et consetnpterntts Patri,
    lioiiiie hoc ainl.to, sl.iiitn auri-s p.-ii-clluulur. per- secundmgeiierationisegnerit ul esse inctperel; sed qttia
    lioncscui.l, ct fcrre iieqiicinil? F.i Deus nwiiius ett; propter noslram salntetnnaittram sibi copnlavil h, ma-
    i.l cst. il ilixcriiuus, quia Dcus uiorlull- L-SI,noniie ntiin, et processit ex miiliere,idirco diciluresse nittus
    similii.-r aud.ius refugit, cl co audito graviter sau- earnaliicr. .V<?c enim pritno Itw.nonaitts est commutiis
    ciamr? de sancta ei Utnc demum tnhitbitavit in eo
    b Na: |icr diphtlioiigum cv Grav-nv«f. adverbium Verbnm; Vvgiite. seil in ipsa vulva utero ;«e vrginali secttm
    aflirinniiiis : vel f>.ria--c inii.-rjcciio ailmirnuiis, ut Q carnem conjunxit, et stistiiiiiitgenertiiionemctiruttlem,
    apud Cicer«neiii in Cniiliiiam : ,\'i_, illi veheinenter suwniti:vitttieiticarnis snum fuciens. Iliicu-que Cyril-
    erriint, id csi, ccrie. Scd fnriassis inversiuii f.ieril Itis. Ist igitur secuiiiliiin lidein raibolicain uuiiis
    vocabuliim.scrihnruiii aul lypoginpliirniiioscilnnlin, cjiisilcui<iuepersonu'Ciuisli duplex agu<>scen<la ge-
    iil pro fterine potesl. Icgcrclur, ne lieri p.olesi. elc. cl
    nerntin, geinina nativiias; et coiiseiueiitcr l.ileu-
    Suiil cuiiii h.cc rinsiis verlia Ncslorii g.-iiiinani, id duni e-t Christuni his naiii.ii, b:s geniiuui esse, seinel
    cst, ilivinam cl liumaonniChristi naliviiaieui abhor- ah rrteruo, ei iieruui III leinpore, qiieinadinoduiii a
    renlis ct pio nbsiirdoiliiC nlis. qiiodaiii pnca nmi iui uis i-h^nner quam vere dic-
    c Sc Ncsiorius ab inipossibili, nt iipinalialur, liiin csi (Vidas inilio Christwdot) :
    argiiincnlaiis, gciiiiuam Chris'i geiicra>ionemel uali- Spiritusalroe,luo licealmihinumine Regcm
    viinlcin iiiipngnahni, l<-re ad iusi-ir Nicodemi sinnli Pis geiiiuiiiirauere.
    arguinciito ju siiiuli neg.lin ulenlis, Jo.iiiuis m. Ut
    eiihii ille adhuc riulis diccbnl: Nttmqtiidpntest homo In iitraque auicm Christi nntivilate, el nliquiil simile,
    natci, cttm til senex? inttnqnidpoitst in ventremmaiiis ct ali |ii;d snijjtil.tre : in illa eniui P.itrcm h.ibuit
    suw iteriito inlroire et reuasci? Ila Nesloiius : Nuin- Clirisuis sine inatre; in hic vcro mairein hahuit siue
    quiri loluit Dei Filius sccuudo nas<i dc Virgiur, qui pntrc. Quo rctulit D. Auihrn-iiis quoil scriptuin e-t
    jnn nnli: ominn sa-ciilael nh n-terno nitiis csl? QnodI ad Hebr.cos rap.vn d.<Melchiscricchin liginaClirisii:
    ciini inpossibile essc pra-tenileret, coiiscqiens e-sei Sine pairr, siite malre. Sine mute enim, iiiquii. natus
    Tnli-bnt,ut <)<<: Dci Fibus de Virginc nntiis. nec ipsai «I Dtii Filitis genertilione cmlesti, qniu ex sulo Deo
    eroroxo,-, Dciparn, sed lioiuiuipara diunaxnt crede- Patre naius esl; et iltrttm s.ne pntre ntitus, quando
    re ur. Ilic nann|U<*fuit n.tius Nrsioriaua: ir;ig<edi;u : D natus est ex Virqine. Non enim ex tirili se.nine yene-
    scopus »Cfinis, nl ci Clnislo diviniias et Mariaj ma- ralas est. «•</de Spinin sancto ex virg ne Maria uiero
    tcma D<ri|>:ircniisdignitas ailinicrelur. Conira veroi ediln* vrgtnali. iNequevern t>rnpierc<<hioslilms nut
    Eccb-siae» ho!i<a Chri lum vciiun Deiluiel ho.iiiiieuii riuns prolcs du-ere nccese csi, quin riupl-x sit ngno-
    pgnoscens, Deiini alernu, hniiiuicin teiupornli geue- scuiida 'r'cnei;ilio; se<liiiiuui dunlaxnt Deirl hoiiiinis
    raiionc, iion iinlurnruiu coiifusioiie, tluas iliiletn na- liliiiin, piopler iiiiiiniein pe".<>n<•in <|iinniuirnqiie
    livimtes in Cbr;sto cxiliielur e.t credi, nliernin qnai i la cadit iialiviMs; iinpussibile v.deri debel quud
    cx Palre nalus Dei Ftlius anle sicula, ahernni qun> fucril nnlcqii.iiiiex inairc u.iscei-eliir,quia .s.-cundum
    cx nialre uaius esi liouio et hniiiinis Jiliu- in tem- nliud (ii.-iniii: Hciliiein) s<-iiiperfuil, ei seciinihim
    pore. llinc Daniascenusbb. 111de Fule Onhod. c<p. ali»d d (iieinic iiiiniunitaicni) unsceu.lo csse coepil.
    7 : Confieniiir, inq iu. duas C/uj.ti naiiviiwes, unami Ex Imc loco approb.ilui' correctio texius siipe-
    quwetl tx Patre miema, et tm tm tmm est ex tnvirt; rius inductn. Repctil iniin et inculcat senel dict.i,
    temporalit. W.vcpnrro ilnciriiri ninnif.-sle c«.| igitiir ncc hic I.IIHIIII, scd cl cap. 11, ut Nestorinin sui
    cx ipso syuibolo nposloloriiin I'.iini CIIIIIIdicimis : imuieitioretii sibiqiie ipsi ciiiitrndicenieiiiredarguat,
    Crede in Jesum ChrisiumFilium ejtts nnicum, priinaini qui qiiod in syiubolo profe.sus luerat, retractaret
    Bgtio.c---<vsgcneraiioitety et iiauvitaicin, ne.npei ac peruegaret.
    '• '
    m J0ANNI8 CASSlANI 1 1«
    accipit plagam? Acerbitas quidem atqne impietas A si Judajorum quispiam aut paganorhih catholiCai
    dicti tui cogere nos ad immoderaium ac fervidum fidel synibolum neget, nuni audiendutn eum existi-
    respondendi impetum potest, sed restringenda pau- mes esse? noh uiique. Qtiid si id ipsum haereiicus
    lulum pii doloris sunt retinacula. aut aposiaia? niullOcerte miuus, quia a intoierabi-
    CAPUT X. lius est veritalera cpghitam derelinquere qtiam inco-
    Invehilur in-.illum , qttod desertor catholicwreligioriis gniiam negare. Duos igiiur in te yidemus, catholicuni
    nihiiominus iii.Ecclesia docere, sacrificare, et jus
    dicere ausus esset. ,,, et aposlataro; etprius quidera catholicutn, et post
    Te, lhquam, ergb, leipse consulo;dic mibi, qngesp, ''jappsialam.Quodfergo nobis sequenduinpules, ipse
    ,,„'., .. ,^:.0l, ,. ....... ... ....... ALARDl'.GAZ.E.ICOMMENTARIUSi,
    " Ex sentcniia principis apostolorum dicentis (II lur; e quibus illa. qiiatuor in primis celebres Athpnis
    Pelr. n) : Si eiiim refugientes coinquinattonesmundi fuere,. Acaderoica , P.ripatetica, Stoica, Epicunca,
    in corjnitioneDomini nastri ei salvaioris Jesu Chrisli, superius a D. liieionyino homin.ila.. Usus ctiam
    hisrursus impltcati, st.ipsrantur, faciasuni eis poste- Gra<cavocei Ciccroi liiin iu Paradoxis (A'dAitic. tib.
    riora deieriorq priotibtts. Melius.,enim.eral illts non xiv ep.si. \S,,ad Fainii. lib. xiv epist. Ib); luin abis
    cognoscereriam,jiistilim,qutmpQSi_aptiiioiiem rel/or.r in locis. PhiJo ltideni-Jud.-eiisiu lib. de Vita suppli-
    sum eoqverii qb eo, qttpd illis traduum est, saitcto B cum apud Eusebiuiii (Lib. n Ilistor. cap. 17) i no-
    mandr.lo. Conligit eni.n.eis iilud veri provt-rbii: Canis stram religionein ha.resim vricat, neque in inaJ.im
    reversus ad suuin vqmititm, et.sns.loia in votuiabro pariein lainen, sed inore illi<isaelalis loqnens, Scri-
    luii (Prov. xxvi j. Ubi viile S. Thoinaro in Coinmen- psitet Galenus , etinsciipsit librnni tl-pi ulpicrsuv,
    tario.. „, .,.,. id esi, Ueseciis seu opinionibus medicoruni. Deoitpit!
    b;Nesiorium iiempe ex catbolico factum h_.re!icura etiain Pbrasi Lalina iion niale dicilur : In ca suiii
    et apnsiauuii,.id ,est, iidei desertoreni, Cnjus occa- hicrcsi, idest, opinipiie.Qu-iiietinm in sacri» Liiteiis
    sione hie obiter aljquid dicendiiin de liiere.i et apo- pni indilTerenii iniehluiii accipiiur. Aci. xv : Siirre-
    slasia .,, et iiiriusque discriinine. Prj.iiiuin.quod ad xeruiit quidam ex liwresi Pliarisworum. Act. xxiv :
    nouien et nniioiienrhairesoos. ai.liuei, illud vulgaiuro Corifueoriiutemhoc t?bisqtiod secuitdumsectam, qitam
    est, baeresininb eJe,cioue dici a.roT.o_at/?io/~«.-., quod vocanl hwresim, sic deservioPalri el Deomeo. lviirsus
    est eligo (AlphonsusCastr. coni.Htms, l.b. i.cap. 9, caji. xxvi: Secuttdtimcertissiniamseclamnosirm rtii-
    Metchiqr Canus tib. xn deLoc Theologicisc. 9). Hiuc giouis vixi Pkariswus. Ubi Griecc : v.uza tiiv cdpietv.
    Tertiiliiainis lib. de Praseripiionibus Il.creticorijih: Saepius laiueii et usiiiatiusin mal.iiii p irieiu accipiiuV,
    Hwreses, inqui.t,, dictw Grwca noceex interpreUtiione utlGir. xi: Opbrtethiereses esse. Ad Gal. v': Opem
    eleclioiiis, qtia guis.sive ad iiistiiuendas sive ad susci- carws surit, hw eses,invidim, aedes, eic. Ad Tiluiii
    piendas.eas utiltir.jdco elsibidainnalttmdixii. (Apu* MiHwreiicnth hominempost iinam et alteram admo-
    Stolus qd Tjtumm;) hwrelkum,, quiael in quo dant- nitioKcmdei-iiBi11-Peii.u -.lnduiettt exiuules hwreses.
    ttalur ;;sibi eie.gil. lit lib.i adversiis.<Marci<>iiem : (/*. . Al|iie hoC inodoGhrisliaiii scriptores couiiaci» vo-
    hinc,in suil, jatn destinari possithwreiicus,qvideserio, r- cnliulo baeresim iiuiicnpant sectaui et diviSio.iem .pia
    quod prius fueiui, idppslea sibi elegerii quodr.etro quis a coiiimuiii se Ecclesia. (ide sejungil, piiviiiiiin-
    non era1. Eodeui pcriinel ibud Ircnaeiadversus lla»- que <'piiiioneni eligens , a caiholica instiiniiiiie tit
    reses bb, iu c, 2; Hunc. wqn\l,.sapieiiiiaiiiviiuMiuis- verilatis rcguin discpdit. Limleet illud coii.i'qniulr;
    que eorum esse.dic.it.,..qiiam a se.nietipsoadinvenerit, quod , licet oniiiibns iioiiiin sit, comineiiiorniiibim
    ficiiotiem scilice.1; unvsquisque. enitn ipsortim oiiini esi l-.uneu, docirinaiii evangelicini atque Calhol.caro
    modo ptfversus,, semetipivm.regnlam-vmiults prmdi- proprit- neque ha-resiin iicque sectaro esse appclla.i-
    carenon. co.>i(unditur..D. lli<!i<iii);inus..inrtc;i,p, ,v,ad daro , luin quia eaiiincnsequ^iiiui' ex ck-ctioiie uo-
    GaJatasr:.AXp.>Ttf, inquit, Grwce ab ekctiane diciiur. stia ,sed exiiiisiiiulniiie divina <;tuin qnia , m ait
    qwd sciiicel eam sibi.unnsquisque eligut discipliuam TertuUIaiiUS(Lhlde Prwscript. llwrelic. c. (J),nobis
    quqm pttiat r.sse meliorem. Q.tiicinnqne.igilitr .atiier nihil ex nusiro arbitrio inducere Itcel; sed nec cligere
    Scripiuram intelligit:quam sensus Spiritus stiiicli (la- quodaliquisde arbilriosito iitduxeril.ApuslulosDinniiii
    gilai, a quo conscripla est, lieel ab Ecclesia noh recas- liabeinusauciores, qitinec ipsi tftiidquamexsuo arbitrio*
    serit, ttimeii hafelicus ttppellari poiest , eide ctifhis qttbti iudticereni; elegeriinl, sed nceep'am a Clirisio
    operibus est , eligens qum pejora sunt. Sijnilil.T in ' disciplinam fidetiter nalionibm assign tverunt. Itaqite
    Episi. adi.Tiinm c.<p.ni: Hwresis.Crwceab electione eliumsiungetusde cmlisutuer evangelizarel, aitalheina
    dicilurzi quod scilkel untlsqunque.idsibi eliyal quod dicer.eltir:a nobis (Cat.l). Sic ipsc. Cui coiiscuiit
    ei tnelius ejsSevideaiur, Philtisopliiqitoque , Slotci , Theophylacius in cnp. n Kpisiola. ntl Colos-eiises.'
    Peripaielici, Academici,,Epicumi,illius vel illiris Itm- Porro Origenes ( In cap. in lipisl. ad Tiiitin) h i re-
    reseos pppettaniur. Uiec Hieronyiinis. EniJein Jcre , liCuni hoiuiii.-ih hoc modo dcpingil : Uwreiicwrlia-
    Isidorus :Eiyiiio)og:.bbr. vin cap.i.5., El Raianus 1D bendtisest umnis itlelqui Christo qttidem credere se
    de Iiislilui, Cieiic. libr.,ii cnp. S8. Porro Gr-e&Jin prvftletur , atind lanien de fidd Ciifislianw veriiaie
    voceni Lntiinis Nrivi-.Tesiaineiui iiilerpresiiiierduin credit quam habeat defimlio iraditionis eccfesiuslieai.
    serv;<i.(iCor. xi ), inierdiini vero iii-eciam veitit', Paukinliier D..Aiigupiiuus lib. tle-Uiiliiaie cred.ndi
    ut ari Gabiias v-.,;nbi.criitio Lniina inter.carnis npera cap. 1 : Hwreiicus est, qui aliiujiis lentpofatis cotn-
    secias.noininai; Gia.cailiabei,ha.reses. Et-Aet.xxvili modiyei-viaxYme vancfglbrim,priticipulusqitestti grana,
    Juda»i, CjUui,P;a!ilii iii<)tiiiiiit:Namde secia Itac noium (alsas ac nortis opitiiiinesrel yigniii, vel sequiiur. Et
    nobis , quod ttbique ei. conlradicitur. Lucas Gr*ce lib: xvni de Giviinie (l'«p. 5l) : Videiis-,ihjiiil,dia-
    liaresiiii: dixil. Secia. igiiur et liauesis. eaiieni res bolus letripla dmmonumdeseri, et in noinen iiberanlis
    sunt, seduijSeclaa seciaiitlo, sic hairesisab cligcndo Mediatoris cltrrere genus htcmaiiuni, hwreiicosmovit,
    dicjlur.iCuin igilurihaji-esis nihil aliud sonei quam qtii snb vocubuloChristiaiiodoctrinmresisierenl cailio?
    jirivntniii alicujiis eleciioiiein , qun quid propri<ijtt- licm; qnusi possenliiidiffereniersine nlla curreplone
    dicio elinit eii|ue inlncrel, <onseijuens est vocabiilum Itaberiin civiiale Dii,-sicul civilas coufnsioiiisitidiffe-
    ex se esse coinmuno et adiaplioruin , et unaniqnam- renter tiabuit philosophos, inier se diversa eUadvezsa
    libel seciam desigiiare : iiiule npinl jeihnicos vaiin; sentienles. Qui ergo in Ecclesia Cltrisli morbidnmali-
    philosoplioriiiii laciiones a Graecisha-reses, iaLniinis• quid pravumquesapiunl, si correpti, ut saritimrcctwib-
    sccia» ciira oniiiem Coiiiumebam el probrum noini quesapianl, resistuiti 'conluiitaciler',»siiacjus:';«.
    siifera
    riaJiatituRV-qupd.aJii ntqtie aiii <>emis
    aliqund disci- el nwrtifera doqmala <emeftdafenolunt, sed defeitsare
    pliu* et iiistituti proprium eligereut atque sectaren- piKsumunt, Itmretici\fiunt, etc. Sic Au^usiinus; Ve-
    U&.i DE INCARNATIONECURISTl LID. VI. 168
    constitue; alterum enim prseponere in te non potes, Aminum uliqne Jesuro Christum, Deiim verum ex
    nisi, alterum in te ipsedaronaveris. Dicis ergo dam- Deo vero, homoousion Patri, per quem sarcula creata
    nari a te eum qui prius fueril, daronari catholicum sunt, et omnia facta, buuc eumdetn propler nos ve-
    a te symbolum, damnari omnium confessioncm, da- nisse, et naturo esse ex Maria virgine. Cuin ergo
    mnari fidem? Et quid igitur? o indignum fncinus! Deutn natum ex Maria dixeris, quomodo Mariatn Dei
    o intoternbilis dqlur! * Quid facis in Ecclesia catho- matrem negas ? Cum Deum venisse dixeris, quo-
    lica, calliolicorum praevaricator? Cur CQHUIII populi modo Deum nunc negas esse qui veuil? Dixisti in
    polluis, qui fidem populi detiegasli? Insuper et con- symbolo : Credo in Jesnm Chrislum F.liutn Dei,
    sisiere in altario, el.conscen.dere tribunal, et offerre credo in Deum verum ex Deo vero, liomoou.sioiV
    impiidenti-simum ac perfidissiiiiuni os tuum populo Pairi, qui propter nos venil, el nalus est ex Mnria
    Dei aus.u5es?.occupare,calhedram, prasumere sa- virgine, et crucifixus sub Ponlio Pilalo , ei sepulitis
    cerdotinm,j)roliteri magistrum? Ut quid.docesChriT est. Nunc auietn dicis: Si dixerinuis, Credo iu Deiitri
    slianos, Clirisium nqn.credens? curo ipsuro, in cujus Verbum Filium Dei unigenitiira , ex Paire naturii;
    Dei teniplo suni, Deuni neges : el post haec oninia, homoou ion Patri; qui descendit, et sejiullus est;
    o in-ania! o.furor! doctorem te et episcopum pulas, non stitim audilus ipse accipit plngam? Vides ei-gb
    ciim eiun ipsuro pijque, o infelixcaecitas1 eum ipsutn, B desiruere le peniius aique eradicare onineni cailJd.
    inquain, Deiiiii d.encges, cujus te. esse asseras sacer- lici syinboli, ouinem caiholiei sacramenii lidein ? d
    doteui? Sed efferimur prae.dolore. Quid ergo ihquit scelus ! b o ponenitim! tit ille aii, irt iiliimas ierra_:
    syrabolum? vel quid tu in symbolo ipse diiisli? Do- , asportandura! quia hoc rectius de le dicilur,c ut in
    ALARDI GAZi_I COMMENTARIUS.
    rum, nl clarius, ita exactius, a scbnlasiicishoc modq ctione ha?relicus , sed a discessione dicendus esi
    defiiiiri soleiil: Hmresis esl ejris cjui fidem professus aposiata, ut vocabula ipsa sonant. .,, ',,..,
    fuer.ilerrqr perliiiax veritqti catliplicwcoiiirariiis. Hm- a Ad eumtleui fere niodu.ni Cceleslinus papa itj
    reticits ierti prbprie diciiur, qui sub Christiani no- litietis ad Nesiorinm scripiis , qnne ei in conciliiji
    miiiis prtifeSsiunecbnlra fideiii caiholicnin firma vo- Epjiesino lecnc suul (Baron, tom. V, an. .30),, ipsuih
    luniaiis optniorieerrat, aiii coniruiium dogma arit- gravi.ier increpai. et cxagiiat liis verbis : Quis enim
    ptec'ittir. Uhi iii prinijU nol.iu.la illa ,<laiisiila qtia inira ovile rapacem lupum pularel abscondi? El iiifra.;
    dicitur, siib Clirisiiaiii nouinis professione , e|c. Mttle lu in hunc arma desperalione,movisii , ,qui,,ta
    Qua.par.iedistiiighilur ha-resis ab aposiasia proprie super familittmsuam, velut fidelem prudentem'"Ufpex*
    suhipla ', ut positnoriiuii oslendetiir. Ipsum aiileiii miserat nitte cottsiitui. Periit libi.liujus vice<ffi.ii beq-;
    nomen apostasia. u.ihil aliu.d,sonat. qnnin d srrlio: tiludo promissa. Non solu-n non das cibumin tetiipore,
    neiii, deteCliorierii,anl reirocessibnero.. Uride disiin- "- verum eliam veneno inierficis quos ille suo simguii\i,.
    guiiMt-a caiionistis Iriplex apiistasiae spccies: prima el sua mone qttmsivit. Veneniimriamque est sui) iuit
    a Ojle; VeCuiidaa reiigione . seu iuonachaiu ; leriia labiis, quw malediclipiiiselaniariiudinis plena v.demits,
    ab <>!<lirie.:seii cleiiCntii. Aposlasia a.lide, deqna Jiic cunt couiru eum, qui sttavis est,nileris dispulqre. Vbj.
    aginir, defiiiijr.ipoicstlotiusChrislinnilnlis, seu Cbri- CStdiligenlia pnstorcilis? Pasiqr bqnus animam suani
    Slinh* fidei et religionis , nbdicntio et. abnegalih. . pohit pro ovibus suis; mercenarius vero esl,,,qui ,eqs
    Uiiile niniiifestuiit ev-ri.il qii.i raiibiie apnsiasia tij-: lupis dimillil el iradil (Joan.. xvi). Qui Mc.tu pastat
    stiiigiii-iurah hn'resi. Natn eisi in boc conveiiiapt, aclurus es , qtti Domiiitcumgregempro liipis ipse.dj-
    qiioila Qde tilraque recedit, differunl tainen ih modo spergis ? Ad qumnam grex Dominicussepta eonfugiet$
    recetientli: si qiiidein ajio-tnsia a lide recedit abso,- si intra ovilia Ecclesiw sauciaiur? Qua fuiurns est
    lute.et ioiaruer, bxresis yero non riisi qitoarialiquiti; luiiiohe defensus, qui te paiiiurprQ.custodeiiap^o.reiii.?
    et hicresis eiiaiii miineri et profe-sioriein Chrislianie Et alids, inquil Doniinus.,hcibepopes, qute jtqn sunl
    religWiiis sibi vlnilicai , qunin apostasia peniius aji- ex lioc ovili, et illas pportei me atfd.ucere.Tlle qlias se
    jicif ei abdicnt (Gregor. Valenl. in 2., disput. 1, q. promiilil adducere, tibi pereuni quas habebas. Tametst;
    11) Is ergo pj-bprieapostaia'<li<itur. qui cuui Jideni quidem cerlum sit, qnoiies ista conliiigunf, .-ixonoves,.
    caihoiicaiii sernelaiiiplexus fuerji, posiea ab en pe- pastoribus, sed mnyis ovibusperire pastores. Ei vocen\:
    niiiis/recedit^yerbique Dei ilociriiiani, ut siuliani meam, inquil, audient. Quqre ?,u( fiai, unusyrfx- Ad
    irridel ,' i.iisectaiiirqiie,siciil Juliaiius impcraior fc- illius vocein,tinus fil yrex; ad liinm vocem uuijnfici-
    cisse lejiiur : iiride nonien apostnia. sortiius est, tur, attl fugatur. Durum est ulinte de Aciibus.Apostq-
    Sic veteres Christiani eos iiifaiiii vucnbiilo apostaias lortim bealt Pauli verba convenianl;.Ego, inquit, scio.
    viic.abniit,.*quiab]ecl:i rioii sojuni fide, sed etrioinirie D quia inlroibunl posl discessumineuin lupigraves jn vo,$,
    Cbristiaiiitaiis, ad pagnuisiiiuronut judaisinuiii dcfe- noh parce.ntesgregi; et ex vobisipsis .surgenl homtnes,
    cissent. Ex liis patei, si aposialn proprie ei stricte quwrentes perrersa, ut.rabducanl discipulqs.posi.se
    suiualur, neque"liaereticiiihaposlalatn , neqie ;i|io- (Act. xx). Hmc a te aliis qnam diaa libi :veltinns,:
    stataih esse lia-ieiiciini, quod vel sola iioiniiiis Ducenda enim tibi [uerant, non discenda.,Ntm,.quiSi.
    Clirisiiani prolessioiip.ei abneg.iliohe inier se diffe,- ferat doceri episcopumqualiter deleat esse Chrisiiqtius.il
    ranf;, siri. yero niiuus proprie et largius sum-iiur Diiigenter aspice in quani coudilionem coceris, accer-
    ap.isiaia, pro qUoiihet fidei di-seriore , quOniodobip seris, arqueris? quid horum convenilsacerduti, eic.
    suiiiif Aricior, djini Nesioriuni hici-iticuiiivocat siinul b Ciccro Aci. lv in Verrein, __ ,,..,, ,,. ...,
    et uposiaiam,, sic oiiinis baareliciis apnsliita clici * Yiriciur lnc Cassiainis .prophetam. nut yaieni-:
    possii; at hon cnnira , qiia la iiis paiet, ut iiotiim egisse et pisesagii-se id quod liiiiiruiii ernt, jieinpi^..
    est. Uh"deyeteres illi et fumosi a|iOs.l;it;e, Aipiila ex, ut in Oasiiu seu Oaseiiam soliiudineiii ioter i£gv,pti:
    JufliieoCiirisiiirius , et..ex Cliiisiiino Judiits, liec sobiiiilini-s remoiissimniii,el vasli-siiiiam ini|iiiis ijie
    noh Luciaii.ris,Jriiiniius, Pprphyriiis , el nlii siniiles Nesiorius, quod nli.i.s.iiidenj notavimus „ jiost l:>|attt
    ailierayii^i^a^ciTecii^h.usqiiotii ha-i-ciic.i:!|)pellii.ti iu ipsuiii n coiuilio Eplic.siiiodainnaiionis et ilepi)- ,
    leguh|uV,J,Et^ipVOoVqiri^deih. N;jm ut aitfD..Ji^qinas, sitipuis senteniiam., .Xlieodp.sii.i|iip.ernto.rjs.,,ed,iciOi
    qui ioiamChWstidocifiridmrejicii^iiiiiil v.idelnretige- deporiareiur, ubi n,uj uin,.,uiJiie tJic.ituV,.queiUjperr.i
    te, sed penitus a fide discedere. N.u cigo is ab ele- deret et ha-resi sua inhcerct, iuvenire posset. la
    16* JOANNIS CASSIAKt 163
    illnm scilicel solitudinem transeas, ubi nulluin vnlcas A imlis qund omnes snht, quod tu velis. Pracclara vi-
    invcnirc quein pcrdas. Fidem crgo salutis nnstr.R , delicei aucioriias, 111qnia lu quod eras nou e*, esse
    «acrameiitum spei icclcsiastic.e lu aiiditns lui nique iuundus desinat quod fuii.
    auriiim plagain pntas. Ei quoiuorio qiinndnm, ciun C\PUT XI.
    ad biiptismuiii ciirrcics , sanis fxc saciaincnia au- Diluil objertionem taciiam Itwrelicorum
    qni fidri suw
    rihus aiiilicbas? Quouindo cum te mngi-lii !.<rli-sia- professionem in pueiili mtaie [actam tecantare
    rnin docercnl, nurcs lua»non vnliicrnln' sunl ? sinc volunt.
    lilln liinc certe plnga duplici oris nlquc nuritiui fun- b Se<l parvulum tc forsiian, cum renascercris,
    geharis olficio, cuw et andita nb nliis diccres , cl fuisse d:cis; ei i.lco nec -apere iiinc, n<c reclamnre
    ipsc le dicciilem dicior aniliies. Uli eranl tunc h.-cc vnlnisse. Vcriim e-l, obslil l tibi iiilnntin ne conirn-
    aiiriuni iiiariiin vulni-ra? ubi hac auriilus lui plaga? dicercs, <•'qui mori vir coniradicendo poluis-<S.Q ti
    Cur IIOIIconlradixisii et reclainnsii? Sed vidcl cct cnim si d in illa fidclissiina ac d<voiissiiua Chri-li
    pro arbilrio ac lihidiuc tua, cuui vis, disciiuilns cs ; Erclesia, c cutn saccrdos syinboliiiii ri-spoiidemi et
    et Ectiesiae, cum vis, hnstis ; cuni vis , raiholinis; acclamauli pnpulo Dci irntlcrel, inulirn 111in ali.jno
    cum vi-, apostnta. Digims niiiiiiuiii iiuctr, qui in aut reclaiuarc leniasses? and cndiis foriasse fueraS,
    quanilibei pariein tt: coiiiulcris , Ecclcsi.<s posi le II ac non sinlim ut iiovum prodigii aut monsiri gi-iutl
    trahas, cujiis volunlas lex vita. nosira. sit. qui nuiia- in pesteni nliqiiam cxtcrininiuroqiie niiiteinliis. Non
    bililate tua liuinaiiuin genus uiutes; et " qnin lu csse quia piissima illa ac religiosissiina plebs Dei conta-
    ALAItDl GMJEl COMVIENTAIUUS.
    Oisim siqniilciii r_«llio relcgntiim nc dcporlntiiui iu hnc c.i'>. siiluliibitnsse, cl quasi incxp!ora'iini ha-
    esse Nesitiiiom , Tliendiireius i,i epi-toln ad Spnra- buisse. Nam cum Imcicuus velut pro c.-no snpp.sne-
    ditiiu ir.xlil his vcibis : Non solum mcerdolw Nesto- rit ipsiiiu nilu tiorein bnplizniuui ct reuatiiin, nniic,
    rius ejeclttsfuil: divino siqniilem judicio , suncioritm coiili-nrin hypolhesi ci ciuirc-sa, ipsiim iiihiloiinus
    Enhesi tonqreganrnm Pn»gtn decrelo , sed imneriali redmgiiii, quoil cam liilcui <|iiniu per sno- saltem
    tiulit Oasim iucolere daiiiXnlus, pmnas qttm itnpiot Susccptcres olim professus liier.ii . po-l. cresccnle
    exspictant prwgttsiare cmpit. Idipsuni iifliinml So- neinteel ralionis jndiiio, cnin mlolevissi-l, jnm ma-
    cntes [Uist. ib \\\ cap. _3). IJ dcnique cx ijisius luriis, ac sui cotnpDsclfeclus. II.II lerac.rni; iinino
    Nestoru lnii-ris Ev <gnus p<odii iia si-ribcns (Lib i ci in ininisterio erc esia-iico ac sac<-r<l»iali,t.nito
    cap. 7): Qitemidmoiliimnuiem Nes:orius in exsiltnm lcui|inre, cl ad senescenle i> usqne a.l;.lcin, scicns
    ejeclus sil, ei qrinl postea de tllu (uctiuii, el quent vitw nc priiilens rctiuucrii:; uodo j un rcfincinrius ei re-
    exitum sil conseculut, et quas ponttit bliispliemnv. ttatsa caiiiator. peilidun iioiiim eiiam hac ux parte cffugeie
    deder l, neutiq am tllis qui e/ns res gestus tcriptis ncqiicnl.
    prodideruut tradiium est. Qu.j onvna plaue intercidis- <•Id cst, qui mnrlispcrictilum incurrisscs, _i ndul-
    seiit, fnisseiiiqiielemporis diuturnitule tla d.leia obru- tns comr.utixisses.
    taq»e, ul ne de illis itmiiinorel semel atuVri posset, d Aiii<ielieii;iscilicet, in qua Ncstoiins br.piizaiu<i,
    nisi in libruni qttemdant ab ipto Neitorio ediimn , in ut suprn : in qun Pe.ru- nposlolus ct liil.in pl.uita-
    quo istiirum rerunt cotitiiwlurnarratio , forte forinivt vit, el .-..ilciii lucavt (Act. xi), et iu qua i>riiuum
    incidissem. El infra ex aliis cju-deiii Ncstmii llli-ris, Q ili-ciiuili Chri-tiaui stiiil nppelbni; q x cx liiie cliam
    raferi h.cc cju* vt-rlm : Ex Imperaloris edicto Oasim, ac devoiioi e i b -opnlis, id c-t. Dei tiviias poslea ett
    alio nominiIbin appetlttlam, demigrare cottcli siimtis. i.ppellati (Niceph. Itbi MV,c. 31).
    H.cCaplld Evagriuin. Poiro qilie , et qtialis fuerit * Solcrouis rilus ct anliqua isereniouia jam inde
    iilnU.isis s liiiilo, in quaiu f cinonisissiini hoinincs a icinpoiilius nposioli.ruin iu hiipiisuio admiiiis-
    reb-gari soler.nl, habes acriiraieexplic;iiuiii a Ba- Iraiido ohservata. ut bnplizandi, si adulli fueriul,
    ronio in iiotis nd Mnrlyrologiiiui(Ad ViJuitii), ut eicatci-hiiiiieni.syinb iluui :i| osiolicuinperse.seiioie
    aliunde iiih.l opussit accrseie. proprio et pnlnin r.-iiicnl; si vero infmiles, srisc.te-
    " Moiiluni e s<iliiinc locniii, cl hinleiim, qunmvis tur saccrilos : Credit in Deum Patrein ttmnipoenlem?
    tam llasi ccnsi ipiam Plnuiiuinua e.liiimic ua excu- ci imirini, sen sii«:. plorcs, i<roinfauie rc-p.ixlcnni:
    SIIIII,iicnio hiiii vulei : ei ln<c do slippleii scnsus Credu. Hnjiis obsci vatioms tcstes suiit S. Di«nysius
    oiiiiiino posiuim : Quin tu esse nolis (-npj.le cnilioli- Are«|<ngiiaEc<icsin^tic;i; llicrarch. c. 2, libi ilicit
    Cus) quod omiiessunl (<ui r<-ce seiitiuii) ontnes sinl, ciini qm hapiiziiin- ter Cltris'unt profiteri, el oiimibits
    qttod lu velis , i.cinpe lim-r.liii N.slonni.i. Vcl si sic fidei documenlisdiviiVrustraditis cons •nlire. quo.l uli-
    consoiinniiiis viileniur: Qttia In esse nolis qitod onnies que fii per syniboli proiu-siouem; ct S. AinLrosius
    suttt, omnes quod lit es esse relis, neinpe li i rclicos, I. ii ile Sicrnincnt s, c. vii, lnlerroqatus es, in inil,
    m niodo expliciiiuni esi. Sic enim iile ouuic.s sui credis in neum Palreni oifinipotenteni?dixhii: Credo.
    sinriles cssc. i.lciii seniire, ac snpcre opinhnl. qucin- Et inersis:i, cic. S. IIieionyniiis a.lversus Lu<ifcrin-
    niluioiliiiii Pnuin. s<tlnlin SCIISII ei siiiriiii, tli.ebni: lio« : Cum sn'emne sit in lavacro, posl Trinitalis con-
    Volooniiits vos esse, sicut me ipsum (I Cur. vu ) : Et fesdoneni interrngare, CredtssanctamEccleiuimcatlio-
    alihi ail Agrippnui : Opto npuil D.um, el in motlico, D licitm? c>edisr.m ssuuem peccaturum? l-.t iu cnp. u
    ti in magitu, nan litnlum te setl eitam omnes qui uti- Provcibioiiiiii, aii hnpiiziitulosproiiu-ri se sy-iibnluui
    diiinl, liodie fieri ti.les, qititis cl eyo sum (Act. xx). ci-cdiiiirns. S Aiigiisliinis I h. <le F.de <t 0,>rribus
    b CIIIII icna-cerciis, id c»', cum h..piizncii«, c. 11 : Cur ergo b»p'iiundit vel lymboitm tradimus,
    quoil i-st rcnasci ex aqin <-iSpii itn sancin, Jonn- vel rrddenittn reposcimns? Ei lih, iv de ^yiiilxiln ad
    n s III Aliinl effj-jium, iiiii cnvilliis, qio siln ohje<la Canchiinicnos : AccepiJis tyinboluni, protecli ntnl
    cluilcrc p<>-M-i Ncslo ins, di oinlo silu iulaiili bnpli- conlra piilitrienlit leneiin serpentis. Et I. in c. 1 :
    znui alicnniii li.leni inalc i;i pu nri; n.c potuis-e m- Sacrameiuwn symboli qttod uccepr.tit, menitiriwjue
    f.iiilcm quiil lieril inielli^erc, init ri-ii.iinnre. At maiidtiittm p>o vestra sitlitte relineiit, tto:eritit Itoc
    hiiiic c.villiiin fnlsiin)nc iiiei.dncciu es-e supcr us esse cgtltoliiw fidei fu ttliimeiiluiu, mper quod wdtfi-
    cx Theodii|'cii et Cnssi.uiid.c U iuler su lollmis citttn l.cciesiwcuitstriatum esl ntanibut apostolorumtt
    riiiliprohaviiiius, el ipsum non iofnnlcin, scd :<dul- proplieiarum. Vido plnra superius allaia, ad huuc
    tuui liaplznluui osteiul IIIIIS,quod ei A-icior bacie- tituui speciantia.
    p.us coiisiantcr asscrml. Dc quo tameu v.deri pos.it
    169 DE 1NCARNATI0NEDOMINILIR. VI. 170
    minari vel impiissimi cujusquam sanguine velit; sed A Domini, quae stultiiia gentibus et Judseis scandalum
    quia in magnisplerumque urbibus fervens Deiamore fuit, libi ulrumque est. Neque enim aut stultitia ulla
    populus, cum exsurgere contra Deum suum quem- major est quam non credere, aut majus scandalum <
    piam viderit, calorem fidei retinere non novit. Sed quam audire nolle. Vulnerabantur ergo illorum au- ,
    esto: infans, si tamen ita est, conlradicere ac recla- res ad praedicationemac passionem Dei, sicut nunc
    mare symbolo non poiueris; cur adultior jam ro- vulnerantur tuse. Plagam esse hoc auditus sui pula-
    bustiorque tacuisti? Crevisti certe, et vir factus, et bant, sicut tu putas. Et binc erat quod ad nomen
    ministerio ecclesiasiico insertus es. Per tol ergo Dei ac Domini Jesu Christi, prsedicante Cbristum
    seiales, per tot officii ac dignitatis gradus, numquam Deum Apostolo, b claudebant illi capitis sui aures,
    intellecta a te Udes est, quam tamdiu ante docuisti ? sicut tu claudis animi. Par in hac parte utriusque
    Diaconumcerte ejus te et presbyterum fuisse nosti; vestrum videri posset impietas, nisi quod hoc ma-
    si displicebal tibi salulis regula, cur suscipiebasejus jus est crimen tuuro, quod illi eum negabant, in quo
    rei honorem, cujus non approbabas fidem? Sed pro- adhuc passio ostendebat hominem; lu eum denegas
    vidus videlicet vir et simplex religiosus, ita tempe- quem eliam resurrectio jam probavit Deum. Ac per
    rare te inter utrumque voluisti, ut teneres et sacri- hoc illi eum persequebantur in terra, tu persequeris
    legii perfidiam, et calholici dignitatem. B et in coelo. Nec solum id, sed hoc utique crudelius
    et scelestius, quod illi negabantper ignorantiam, tu
    CAPUT XII.
    post fidem; illi nescientes Dominum, tu confessu»
    Christus crucifixus scandalum et stvltitia est iis qui Deum; illi sub semulatione legis, tu sub professione
    illum solilarium hominemfuisse affirmant.
    antistitis; illi eum a quo se arbitrabantur alienos,
    * Plaga ergo auditus ttti et vulnus aurium tuarum tu eum cujus sacerdos es. 0 facinus indignum et
    est Dcus natus, et Deus passus. Et ubi illud tuum inandiium! eumipsumpersequerisinsectatione,cujus
    esl, Paule apostole : Nos autem prmdicamusChristum adhuc uleris dignilate.
    crucifixum,Judwis quidemscandalum, genlibusautem CAPUT XIII.
    stultitiam, ipsis autem vocalisJudwis et Grwcis Chri- Respondel objectioni illi qua dicebant homoousion
    ttum Dei virtutem et Dei tapientiam (I Cor. i)? Quid parienti essedebere nalivilatem.
    est sapieniia et virtus Dei ? Deus utique. Christum Sed magno videlicet perfidiseatque impietatis tuse
    autem, qui crucifixus est, Dei virtutem et sapientiam argumento ad negandum ac persequendum Domi-
    praedicat.Ergo si absque dubio sapientia Dei Chri- mitnDeum uteris, dicens:c Homoousiosparenti debet
    stus, ergo absque dubio Chrislus Deus. Nos ergo, esse nalivitas. Nondum ad plenum dico ac profero
    inquit, prmdicamusChristum crucifixum,Judmis qui- C in Dei nalivitate penitus hoc non esse servandum,
    dem scandalum.aentibusautem stutlitiam. Crux ilanne 4 nuia non narientis fuit nativitas iDsa. sed nati: et
    ALARDI GAZiEI COMMENTARIUS.
    • De qua superius (Cap. 5) dicebat Nestorius : auribus. Et rursum: Continueruntaures suas, et im-
    Nonne statim auditus accipit ptagam ? audiendo scili- petum fecerunt unanimiterin eum.
    cet Deum natum, Deum passum, morluum, etc. c Id est, filius debet esse consubstantialis matri
    b Ubinam Paulo prxdicante Judaei vel gentiles seu ejusdem nalura» cum matre. Abstractum enim
    anres suas occluserint, nullibi reperio expressum, hic ponitur pro concrelo, nalivitas pro nato. Argu-
    nisi sic accipias illud, quod in Actis legilur : Viden- menlum autem hoc Neslorii subobscure indicaium
    tes lurbas Judmi, repleti sunt zeto, et contradicebdnt clarius proponilur in hunc modum : Filius debet
    his qum a Paulo dicebanlur, blasphemantes. Tunc esse homoousios parentibus, sed Chrisius non est
    constanterPaulus et Barnabas dixerunt: Vobis opor- bomoousios Mariae, cum ipse sit Deus seternus et
    lebat primumloqui verbum Dei; sed quoniamrepMitis omnipotens, qua. Marioenullo modo conveniunt;
    illud, et indignos vos judicatis mlernm vilw, elc. ergo, elc. Huic argumento et objectioni respondet
    (Actor. XIII).Et rursum : Cuni autem quidam induce- Cassianus duobus modis : primo negando assum-
    rentur, et non crederent, maledicenlesviam Domini ptum, sic universe acceptum. Nam ut hoc axioma
    coram mulliiudine, etc. Quibus similia sunt loca verum esset ac perpeluum in rebus naluralibtis,
    Acl. XXIIet XXVIII. Porro de hoc genere hominum cujus tamen contrarium multis exemplis astruitur
    ad prxdicationem verbi Dei aures sive capitis sive libro sequenti (Cap. 5 ei 5); non tameu sequerelur
    mentis claudentium, crebra in Scripturis esl menlio. locura habere in nativitate Filii Dei, quaesupernatu-
    Isa. vi: Excmcacor populi hujus, et aures ejus ag- ralis est. Nam supra communem naturae legem nasci
    grava, et oculos ejus claude; ne forte videat oculis v-. poluit, ut voluit, qui naturam ipsam condidit, nec se
    suis, et auribussuis audiat, el corde suo intelligat, et naturae legibus astrinxit. Secundo respondet conce-
    convertatur, el sanemeum. Quero locum sic reiulit dendo illud assumpium, el ostendendo eiiam habere
    MatlbiBUS (Cap. xin): Audituaudielis, et non intelti- locum in Christo, si sane et legitime intelligatur et
    getis; el videnlesvidebitis,et non videbitis. Incrassa- exponator. Nam sensus illius axiomatis legitimus
    tum est enimcor populihujus, el auribus graviter au- est, iiliuni debere esse homoousion parenlibus, se-
    dierunt, et oculossuos clauserunt, nequando videant cundura eam naluram quam ab eis accepit, sive qua
    oculis, el auribus audianl, el corde inlelliganl, el con- parle eoruro filius est. Chrislus autem Deusnon ac- ,
    vertanlur et sanem eos. Alii Evangelistaeet Paulus, cepil a Maria naturam divinam, sed humanam; nec
    verbis quibusdam iromutatis aut omissis (Marc. iv, est ejus filius, nisi quaienus homo: ac proinde satis
    Luc. vin, Joan. xu, Actor. xxvin). Sic Jeremia. v : est si matri sil homoousiosquatenus homo.quemad-
    Habentesoculosnon videlis, et aures, et non auditis. modumPairi est homoousios quatenus Deus. Atque
    Et cap. vi : lncircumcismaures eorum, et audire non haec soluiio, ut facilior, ita el multo soljdior esl
    possunt.Michsea.vu: Aureseorumturdmerunt. Zacha- priore.
    liae vu : Anres suas aggravaverunl ne audirent. d Id est, non tam *matri ascribendum, quod ex
    Attor. vn : Dura cervice,et incircumcisiscordibuset ea natus sit Det Filius, quam ipsi nato, qui sic natuj
    P-TROL. L. 6
    171 JOANNISGAS3IAN1 17_
    lpse natus est ut voluit, cujus fuil hoc ipsum ut A imilaris. Illi quasi aliquando desinunt Detim ne>*are,
    nasceretur. lnterini a qui homoousion parenli dicis lu numquam. Quamqaara nec iliorum habCnda sit
    nativitatem esse debere, ego Dominum Jesum Chri- ad plenura vera confesaio, qni Salvatori pojt pas-
    sturo bomoousion dico fuisse e.t Patri pariter, et sionem laniuin honOrem divinitatis impertiunt; et
    matri. Pro persoiiarum; eni-m diversitate rcddidit cum eum aiite Deum negent,- postea confltehtur:
    parenti tinicuiquc similiiudinem suam. Secundum quia, ut mihi videtur, in Deo qui partem denegave-
    divinilatem enim homoousios Palii, secundum car- rii, tolum hegat; et qui non sempferftiisse tebhfesstts
    nem autem homoousios mairi fuit. Non quod alter fuerit, seraper negati Sicntet tu, eliam si Ilodte in
    qui homqousips Patri, alter qui bomoousios matri, coelo Dominum Jestim Chrismm, qui ex Maria vir-
    sed quia idem Dpniinus Jesus Clnistus et bonio gine natus cst; veraha Deum dicfefes- tameh tiisi
    ratus et Detis ulriusque in se parentis habuit pro- semper Deum dicereSj non vere cOnflt.rerls. Sed
    prietatem, dum et in eo quod homo est humana» videlicet non vis mutare in aliqtto aut variare sen-
    matris reddidit similitudinem, et in eo quod Deus tenliam : quehi natuin hominem solitarliiitt dicis;
    Dei Patris habuit veritalem. eiiam liodic Deum non esse ctrntefldis. Oribri_"_
    GAPUT XIV. singularis impieias! quero cum h*reticis ho&iibehl
    Comparat hunc enotein cuni Peldyianorum doclriha, 1. esse asseris, Deum nec curo h*reticis cohllteris:
    Alioquiu si non idem CiirisiuJ ex Maria est qni ex caP-uT 'it.
    Deo natus, duos absque dubio Christos facis, secun-
    dum illud scilicet Pelagiana» inipietatis sceliis, qu__ Eos qnihuic ftrori p^lrqciriqntur dribsCkristbs 'tigno-
    solitarium hominen. ex Virgiue natuih assereiis, teere bsieridii.
    !>eruditorem euni dixil bumani generis, mngis quanl Sed i-ffl_h,:di__r_jiri_iltUefaiii, dtios &ie absque
    redemptorem fuisse,; quia non rederaplibnem vitaa dublo fJhristo. fleri; IttibsijtifiatiutidnHdiith esh Dic
    hominibus, sed vivendi dederit exemplum : videiibet ffiihl, iju*sb| tii ijhi Ghfistiiiii a FllihDei „_pkr_'s,
    xtt sequenles eum bbniines duni similia agercnt, ad qtiomOdo in symboit. GhrTstUfflet b%bnailitt'_.._
    cohsimilia perveiiireut. Una ergo impietatis vestrie ftl-SatiS» Ais enirri i feredb ih D^UihP_irelt",'k ih
    origo, eadem errbrhih i-__ii C-t. illi s>_iilariuinho- Ght-isiilmJe.hhi VWitiinDej. HSbdi.eigti hic ie„iihf
    minero ex Maria iialunl asserunt; et tu idcm. llli Chfistuiri Filihih DSl; tJttrrs _htein ex lliaflii hbh
    filium bomitiis a Filio Dei separanl, el tu idera; euitidfim Filidih T*ei hatuih. Efgo &\M fex fi-6
    c llli Salvatorem aiunt per baptisma Christurii esse GhfihUsj ait-f hx M_i_i-1:Diio efgo ih sehttifitia tlia
    factum, tu iri bapiismo lemplum DeifaetUm. Illi Christi siint: Qui ciihiih syfnbolb CliHsittn.ii3n nc-
    eum Dettm non negant factum posl passiontm, tti G g'eS', hlkbfhndex M.ifia Christitm a___fi_ijtiam _iiih
    negas eiim etiam post ascen.ionem. In uno ergo quehi ih gymbdio cbhWlfefi.: Sed tiici_ffcii_i_-t Giftifl-
    admodum tantum distat vestra perversiias, ijuod illi _tbS nbri _-.__ex Deo natum; et quomodo in sym
    in terris btasphemare vtdeiiltir DowinUhi>tu et ifl bOl-bais : Credd in JestihJ Christtfm FiliUm Dei?
    ek, hbii hjegaiiius,ijiibs Ahf ii.g-iufiis es ergo, syiiibblura, aul coiiiessufus
    ccelo. Vicisli ac supfeirigHSsus
    ALMlil GA.ZJEICOMJlfciSTAliltS.
    estj ut vdluit, et qdando voluit, et ut ex Virgine thus, tempore apbstolhrhm, utabfcet IrenieuS lib. i
    naSeeretur effecit; jYon hic\ ai« S: Leo (Serm. _ de contra h-5feses cap. _S, et TeriuIliaribS lib. dblTnrh^
    Nativil:), coqitetur parientis cDnditio,seitnuscentisar* Chtisli. Hi namque separabarit Cllristum a Je.h, et
    bilrium; qni sic hoihonatiis est, ul vbieVaiiet poterat. Jesum nudum homiiiem es„e;Voifebantex Maria et
    Siveritatem quberis, humnnm ntilurm cognosce riiate» Jbshph natuhijChrtstbih ailleih Filium.Del *iefrinih;
    ridm;tiratioriem scrutttris 'ariginis\,virtutein confitere anno trigesimo, tiuih baptirarfetUr, iii JfeSumdesceh-
    divinam. disse ih sp^cie cblumbiK;et iii eo hdbila.Se, et hbc
    a Parenti potins quairt paTleriti; tum hic, tum modo fuisse Jesuni unltum chihClifisto; per Socic-
    supCrius; legendum cblligitUr e* sequentibus; tibi tatein quamdam et iiih-liitationem. ^uatti h-_fesirrt
    dicftnr, veltn esplicationTs gratia : i*a;ri pariter et postea iteruth e.crtaiuht Pela^ahi, de qriibus tiic
    matrii Et pauio post : Vtriusifuepufi?ntis;Esset ta- agitur.dicentes^purtJitihptriiiiemesse hatufh, et.euiH-
    men generatior senteritia si parienti legatur, et na- dem" snis meritis, airrio deihuih trigesinab factillh
    tivitas pro bmni fetu accipratur: D esse Ghristum; fet ptf_tpassibn.m suis etiain mferiti-i
    b Pelagiah'i negantes peccatum originale, et grsti-S : fabtum es-.e DeUih, et pO.Seeodbiri ihodd ifios hd-
    neBessitalero; cwii_etiueiitefriegarhnt Cliristuffl rios mines sui-. viribus. hfene vlvendo, ad beafit«diriem
    redemisse; aat pro nobis satisfecisse, sed ad boc pervenire; sicut Chti-ius pisrvenit. Ita GassiiSriuS
    tantum venisse, ut doctrina ei exemplo suo bomiiies lib. i cap. 5 Pelagtarferurii efrbfes cbmhiembfahs :
    erudiret, et ad vlrtutis'studium provbcaret: unde Addiderunl, iuquit, Domitium^dlvatoremquenbtirum
    eradHoMmet docterem euin; non rederopiofem fet post baptismai [aclurh esseGhristrim; posi YesurfeciiO-
    mediattjreth; afnoscefenti; ut stiperios ostensiim est.: riem, Derim; attefum «aisigriahiesimctibnis myiierib,
    Quem erwremi e*'p»rie .efeihus est^Pitrus Abaillar-i attetum inerito ptissiohis.Sic' ijtse. Hos detiiiilns^fcu-
    dus (bibitmpi $; 'epist. l&O),terappreD; fterhardi, tus eSt Me.iotihs; qui ho-_i_iiieri:alhpliiis addidit;
    qui ipshm acriter impugnavlt;, quamvis enim ille ut Glirisluni ^jato po_i a_c(mSioriemsii-hi Dehhi
    non negaret <peccatumoriginale, negabat tamert esse hegaret; it (*nriim hbminehi astfiieretv ht Kic
    Chrigtum libs redtemisse et libefa.se tfe poiestate djetlaraiur: ICjusdemerforis piacbnes, et -tl&igiifih.i
    1
    diaboiii DBmnatur idem en Or ab IriiiocehVroII, iiii Theodorus Mopsuesienus, Atiasinsins qbidain, et alii
    rescriplo ad ipsum Bernardnm, quod exstat inter Nestofii assect* et pSitfoni; nt refeft theodoretus
    ; lik )v de Haeret. i
    epistolas ajiitnhmtiEpai. im)'.
    * Hojttsihi~r-Si9 f timi auctores febfOn et Cetirii-
    flS DE iNCAMATlOJife DOMINlLIB. VI. 174
    Filium Dei Christum. Si autem confiteris in sytn- Aest, quem velis esse: Dicis hbmirieni
    solitarium,
    bolo.Chrislum Filium Dei, necesse est ut eutndem juxta illud quod ipse dixit: b Quod riaium esi ex
    ex Maria confitearis Christum Filium Dei. Aut siv came caro est (Jotin. ni). Sed appellafi hdriio iion
    alium ex Maria Chrislum asseris, duos utique Chri- potest soiilaiius, qui sola nori est humanae creatio-
    slos esse blaspbemes [Lips.inmarg. blasphemas]. nis lege generatus. Quod enim iri ed hatum est, in-
    CAPUT XVI. quit augelus, de Spiritu sanclo est (Matth. li). Et
    Oslendit insuper doctiiriam haric Trinitatis confes- hoc lamen etiam lu ipse, qui briihia admodum
    sionemevertere. sacramenta saluiis negas, negare non audes. Cum
    Sed tamen, etiomsi perver.itas ac perfidia tua hac ergo ex Spiritu sanclo riatus sil, et diei hohio non
    syraboli fide non concludatur, nonne, quaeso, raiione queat solilarius, qttl est Deo iiispiranle conceptus;
    ipsa ac luce veritaiis obfueris? Dic mihi, qttueso, si ille non est, qui, juxta Apostolurii, semetipsMi
    quisquis ille es, hseretice. Trinitas eefte est quani exinanivit, formam servi accipiens (Philipp. n); et
    credimus, quarti conDteniUr,Paier et FiliuS et Spi- Verbuin caro factirm eit (Joan. i); et humitiavit se-
    rilus sanctus. De roajesiate Palris ac Spiritus nhlla metipsum faclus obediens usque ad mortem Cor.
    (II
    quaBstioest. Filio calumniarisj eo quod non eumdem vm); et qui propler nos egenus facius est, cum esset
    ex Maria dicas editura quem ex Ded Patre genera- B dives (Philipp. li); dic mihi ergo, quis ille est-, qui
    tum. Dic mihi ergo : cutn Filium Dei unigenitUhi et ex Spiritu sancto editus, et Deo bbumbrante ebh-
    uatum ex Deo a non negas, hunc qui ex Maria nalus ceptus ? Allerum c absque dubio csse dicis. Duo ergo
    ALARDl GAZ/EI COMMENTARIUS.
    a Perperam omissa fuerat negativa «oii in pr.tCe- natris, quo qui nascuntur,
    peccatores, id esl, carnales
    denti editione, sensu peniius everso. Non eriiiii n<_- riascunlur, et animus ipse, iicet substantia s<piriiualis
    gabat Nestorius Dei Filium ex Deo Palre hatUrii, peccatoinquinatus cnrnalis esl. Contra ver'6cttrti cum
    ut noiuiii esl, et texius inaiiiiest.il. libera esi Deoqttecbnjuncta, spiritus dicitur:
    fi Hoc eiiam loco abuiebatur Neslorius, ex eodeih peccaloQui adhwret, inquit, Domino,untts spiriliis est. I Cor.
    sic raiiocinans : Quod nalum esl ex carne, caro est; vi. Hinc qumsiioiitti faeite solvitiir, quaiii Chnjsosto-
    Christus naitts est ex carne; ergo Christus est carO. mus el Eutliyiniusmeriio excitaiatn non satis, riitroqiii-
    Quod quidem lotum verum est; at nihil pro Nesibrio dem judicio, explicaverunl. Si qttod riaium est _•_spi-
    facit. (juis enim negal Christum esse cai-nem, cuin ritu, spiritus esl, Clirisiiim,qtii ex Spiritu samio nalus
    Verbum caro factum sii (Joan. i), et in hoc lottiiii est, spiriium esse oportere. Respondent enim illi etiam
    mysierium Incarnalionis consisiat? At non inde effi- ex carne Virginisnaturii esse, itaque veram ftdberecar-
    citur Cbristuro esse lanlutnmodo carnem, et proinde netn. Quasi refovmident concedereChristttm spirituni
    hoininem solitarium, id est nudum liorainem, rion esse, non carnem, el ex spiritu, non carne natum esse:
    Deum; aut aliuro esse carnis, seu horoinis filiUrri, qiiod eo quidem sensu quo Chrislus hic toquitur refor-
    alium spiritus, ul volebat Nestorius; sed eumdem tnidandum nori erat. Nam quamvis Christus veram
    esse carnero et spiritum. Nam sequitur ibidem : kabeai carhem, veraque ex carne naius sh; tamen eo
    Quod nalum est ex spirilu, spirilus esl. Lnde simili sensu quo hic ipse loqititnr, rieque ex carne riatus est
    argumento contra Nestorium concluditur : Quodna- tteque caro est. Nasci eitiitiex cariie, hoc in loco esi
    tum est.ex spiritu, spirilus est: Chrisliis uatus est ex - Iwmano hasci more, hasci ex lionihie peccatore lionii-
    spiritu, id est, Deo, nam spirilus est Deus, Joannis , n<?mpeccalorem,alque hoc ipsum est esse carnem : et
    iv; ergo Chrisius Spiritus est. Non ergo lantum Chrislus neque peccator, tiequeex homine peccaicre
    caro; sed caro et spiritus; id esi, Iiomo et Deus : nalus est. Ilaque carnein liabet, sed caro rion est.
    caro ex carne, spiritus ex spiritu; nam si prior sen- Conlra vero spiritum esse, et ex spiritu nasci, est Deo
    tentia inChristo locum liabet, cur non et poslefior'? simitem esse, ejusquespiritum aecipere : qum duo Cum
    Tangit hoc argumentum Teriullianus lib. de Carne in Christo inaxime ftierint, riiaximeille omnium et ex
    Chrisii cap. 18 : Dominus, inqttit, senlenlialiler el spiritu nalus est, el Spirittis esi. Hucusque Maldo-
    definitivepronuntiavil: Quod in carne naiutn esl, caro natus.
    est, quia ex carne naium est. Sed si cle liominetanlum-. c Hoc enim Ne_torii dbgiha pecullafe et •
    modo dixil, non et de semelipso,ptane nega homineni alium vel alteruih ieSseJeSuiri ex Vifgine natum ei; vdlgaturii
    Chrislum, el ila defende non et in ipsum competisse. alium Dei Filiuni ex Patre nattim, ut ei (Oto hbc
    Atquinsubjicil: El quod de spirilu naium est, spiritus tfactaiu etaIiiindecOnstst;ietquodiHderevei'a sequi-
    esl: quia spiritus est, et de Deonalus est. Et libro ad- tur, quainvis NestoritiS hon bxprinnstet, duos esse
    versus Praxean (Cap. 27): Ex his Jesus constilil, ex Filios in Christo, dU6 supposila, duas personas
    came homo; ex spiritu spirilus. Sic ipse. Sicul ergo disiinctas. Cujus occasiorie (lu«.agitautur ijua.StipneS
    ex posteriore sententia et syllogismo non recte con- .,apud scbolasticos (Mag. shntent. lib. iiitiist. 6, et
    cluditur Gbristum esse solummodo spiritum; ita ne- DD. ibid.): una, aii Christus dici possit afius atqUe
    que ex priore recte infertur ipsum esse solunimpdo. alius, vcl alter et ailef, v^l plUfes aut duo jfi hia^cu-
    carnem, el non spiritum. Nam ex uno, inquil ibidem, lino. Qus3 quidem licet, snbtiliora, tameh ad liujus
    Tertullianus, hwcesse possunl. Ex his Jesus conslitit, D loci spectari videhtur Ihieliigeniiam, proiride noa
    etc. Verum aliam ilioruro verboruiii Cbristt senten- omnino pra3tereurida. Quttd ad piimurii aitinet, vera
    tiain, et a sensu Nestorii longe diversam, proponil et catholica sententia est, Chfistufli iion tios.e dici
    et explicat doclissitnus Maldonatus, cujus vcrba ad alium atque aliuni, vei altefuhi ei aiterurii, heque
    hujus loci elucidationem maxim.e opportuna hic, posse dici duos vel plufes; sed oihhino dici debei-e
    ascribere operaj pretium duxi : Bene, inquit (In unuin et eumdem; quas Sehlentia apUd Patres est
    commenl.Joan. m), a Tlteophylactoobservatumest, notissiraa, et dpiima ratione ab iisdeih cbrifirhiatur
    carnem hoc loco pro homine carnali, spfrilum pro quia sicut unus fnasculihe prdprie fefertur ad urii-
    spiriluali, id ,est,subslantivapro adjectivis. totus enim ta,tem personae, ita alius et iiltfef, dt dud ii] pJures
    hoiiiodicilur ex carne nasci, et lotus caro esse, quam- ad personarum djstiriciionem. U,ndd in divinis dici-
    lis animus allera ejtts pars nec ex carne nascatur, nec mus alium esse Palrem, alium Filiuhi, aiiuin Spiri-
    caro sil; quia ex sanguinibus, el ex vol-untatecarnis, lum sanctura, quia alia est persoita Patris, tiiia Filii
    (I ex voluntale viri, lioc esl, carnali et humano more alia Spiiilus sancti, ait S. Athanasius. Cum auteni in
    175 JOANNISCASSIANl ,"'"'" 176
    sunt: id est, et ille qui est ex Deo Patre in coeloA peculiariter suo quemque honore venereris. Ac per
    genitus, et ille qui ex Maria Deo inspiranle conce- hoc inlelligis quod negandoac separnndo a se Filium
    ptus. Ac per hoc a quartus est hic, quem introducis : Dei, totum, quantum in te est, sacramentum divini-
    quem in tanlum cum verbis hominem solilariurn di- tatis evertis. Dum enim quartam in Trinitate pcr-
    cas, re ipsa soliiarium non fuisse confirmas; ut sonam conaris inserefe, vides te totam Trinitalem
    euin, etiamsi non ita ut debes, tamen et honorabi- penitus denegasse.
    lem et venerandum et adbrandum esse fatearis.
    cum et adorandus sit Dei Filius qtii ex CAPUT XVII.
    Ergo utiqtie
    Patre natus, et adorandus qui per Spirilum sanctum Qui in uno calholicmreligionis arliculo hallucinatur,
    universamfidemfideiquemeritumevacuat.
    ex Maria procrealus; duos ergo et honorabiles libi
    et vcnerabiles facis, quos in tantum a se dividis, ut Quaecum it.i sint, h negans ergo unum Jesum
    ALARDI GAZ._1 COMMENTARIUS
    Christo unica dumtaxat sit persona, consequens est pliciter dici quod Chrislustit duo. Hactenus S. Tho-
    ntalius el alius dici nullatenus debeai. Aique lieec n<as. Quod igitur apud Patres interdum leghur Chri-
    doctrina probatur esse de fide, omnibus Scripluras stus esse aliud atque ,-iliud, propter duas in eo na-
    testimoniis, quibus probari pote^t; et probavit hac- turas, ut apud Hilarium lib. ix de Triniiate , dicen-
    tenus ac deinceps Cassianus Christum unum et tem quod Cliristus sit aliud de Patre, aliud de ma-
    enmdem esse Deum el hominein ; et absolute eiiam tre, apud Augtutinum lib. i de Trinitaie c. 7, et
    deliniia esl in concilio Alexandriuo, in epistoia ad 8 Enchir. 35, ubi dicit Cbiistum esse aliud propler
    Ncsiorium, quae est decima inter epislolas Cyrilli, et Verbum, etaliud pronier honiinem : ha»ei hujus-
    probala in concilio Epbesinoin confessione lidei, et modi senteiitiiv impropria; ceiisenibc sunt, ei com-
    canone 2 elo, ubi daronanlur qui Cliristiiui in duos modam requiriml inlerprelalionem, ut sensus sit,
    dividum; et Chalcedonensi, act. pritna, ubi defini- in Christo esse, vel Clirislum in se habere aliud at-
    tur Christuin esse unum. Canone antem lenio damna- que aliud, id esl, aliam aique aliam naiuram. Ita
    tur qni dixerit alium esse Dei Verbum, alium Chri- enim comra Felicianuin scribens, seipsuro AiiRiistU
    suim, qui passus esi. Insexla synodo, aclione-4, ex nus exponit, ubi cumjdixissei, ln mediatore Dei et
    epislola Agathonis papae, nbi expresseesse dicitur Cbri- homintim,riliudDei Filius, aliud hominis fitius, sub-
    stnm non esse alium et aliuro, neque alium in dil (Cap. 11): Aliud, inquam, pro distinctionesubstan-
    alio Christo. Denique in concilio Laieraneusi sub liw. non aliits pro unitate personw. Gregorius autem
    JUartino primn, consiillatione S, canone 6, definitur N-izianzenusin epistola 1 ad Ceiidonium, magis pro-
    Christum esse nnum el eumdein. Patres etiara lum prie et accuraie lociiujs : Aliud, inquit, el aliudsunt,
    Graeci, tum Laiini, idem tlocent. Atbanasitis in syin- ex quibits esl Salvalor, non tamen alitts alque alius.
    bolo de Christo loquens: Qtti licel Deussit et homo, Absit. Amboenim hmc connexioneunum sunl. Efin-
    non duo tamen, sed unus est Christvs. Leo Magnus fra : Ergo secundum rilittdet aliud, primogenitusse-
    epist. 95, cap. 1, damnat eum qui ix dixerit Christum cundum kumanilalem, unigenitus secundum divinila-
    esse alierum el allernm. Hilarius de Triniiaie : tem.
    Et cum tion alitts sit filius hominis, alius Filius Dei, a Cbristus scilicet naturae filius secundum Nesto-
    eic. Augustinus Enchiridii cap. 5_: Utrttmquesimul, n rium, utpnte iribus personis divinis qtmriaminodo
    scilicet Deus, et homo , non duo , sed unus Christus. asciius et associatus, fet velnt ascriplitius Deu<,quo-
    Id. Anselmus lib. de lncarnaiiunecap. 5; Damasce- modo deos ascriptitios vocabaul genliles Gnece,
    nus hb. n, cap. 5 et 7. Quoarialierain quxstiouem, jrap.y7pcbrT.1if,minofum genlium deos, qui ex ho-
    illud in primis tenendum est, qtiod quamvisin Cbri- minibiis in deornm ordinero coopiati fuissenl (Cicero
    sln sit aliud atque aliud, hoc est, alia naiura diviua, de Legiius; Lticiantts Dialogo : Jupiler tragwdus;
    alia humana, non tamen propric neque usilate dici Greg. Naziunz. Oral. 51). Quanivis eniin Ctirislus
    potest : Chrislus esl aliud alque aliud; et multo hoiuo solilarius Nesturio dicerelur, idesi, a persona
    minus dicendus est esse plura, vel duo. Rationem Verbi et a divinitate sejuncius ; pari tamen honore
    liiculenter explicat D. Thoinas his verbis ( m p., q. coleudus el adorandiis censebattir, ob arct'Ssimam
    17, a. 1 ) : Dicendumquod natura secundumse con- cum ipso conjunclionem, 11011lamen hyposialicani
    tiderala, proul in abstracto significatur, non vere po- et personalem, sed aCtidentalerodumiaxat, et pre-
    test prmdicari de supposilo, seu persona, nisi in Deo, cariam, ut snperiiis evplicaium esi: unde et inferius
    in quo non differt qttod esl, et quo esl, ul in prima quartam vocat in Trihilate jiersonam. Quem erro-
    parte liabilum est. ln Chrisio autem cum duw sint na- rem spectavit D. Atigitstinttstract. 78 in Joannem,
    turm, divina scilicetel humana, allera earum, scilicet ubi ait : Agnoscamusgeminam subsianiiam Ckristi,
    divina, putesi de eo prwdicari et in abstracto et in divinttmscilicet, qna mqitalisest Palri; el humanam,
    concreto: diciinns enitn qttod Fitius Dei, qui suppo- qua minor est Palre. Otruntqueatttem siiiiul,non duo,
    niiur in hoc nomine Chrislus, el est divina natvra, cl sed unus est Christus : tte sil qttaternitas non Trinilas
    esl Detts.Sed humana natttra non potestprmdicari de Deus. Sicut enim unus est homo, anima raiionalis el
    Chrislo secunditmse inabstrdcto,sedsoluminconcreto, D cai. .- sic tinusest Christus, Deus et homo:ac per hoc
    proiitsciticetsiqnificalur in supposilo.Norienimverepo- Christus est De.us,aniina ralionaliset caro. Ita Augu-
    test dici quodCkrislus silhumana nalura,quia humana stinus. Poiro aliaro quateriiiiateni in divinis posuit
    ttalura nonest nataprmdicnridesuosttpposito.Et infra: quidain abbas Joacliinius noinine; quam refuiat, et
    JVe.iortam',ponenlesin Chrisloduas personas,dicebant: daronat lnuocentius III exlra de sunitna Trinitale et
    Christum non solum esse duo neulraliter, sed eiiam fide calholica cap. 2 (Lib. 1 Decrelalium tit. 1).
    duos masculine. Qaia vero nos poniinus in Christo b Hxc asserlio, qtrunvis nou absolule de oronibus
    unam personam, et unum suppositum, ut ex supradi- fidei aniculis, sed acCororoodatead rem proposilam,
    clis palel, seqnilur quod dicamus quod non solum ei secundum nienlem Auctoris, ut appaiet, de solis
    Christus est unus masculine,sed eliam quod esl unum illis, qui ad niysieriuro Incarnalionis pertincnl,qui-
    nemraliler. El in solutinne quinti arguiin-nli addit, que ex se inutuo dependenl, et iuvicem cohajrent,
    qtiod in mysierio dtvinmTriniialis natura divina prm- ut sequentia declararit, exponi possit : tatnen eiiatn
    dicalur etiam in abstractode iribus personis : et ideo generatiin a D. Thonia asiruitur, videlicet non
    timpliciter potest dici quod tres personmstni unum. posse habcri fidem unius arliculi, ab*que fide
    Sed in mysteriolncarnationis non prwdicantur ambw alterius; et qui lidero unius aroiserit, eliam caete-
    naturm in abstracio de Christo : etideo non poteslsim- rorum amitlere. Prooat auiero S. Thomas hac
    177 DE INCARNATIONEDOMINILIB. VI. 171
    Christum Filium Dei, negasti omnia. Nam et ha.c ra- A dicente Apostolo : Qui enim descendit, ipse est qui
    lio ecclesiastici sacramenti et caiholicae (idei est, ut uscendit (Ephes. IV). Ergo quantum in te est, Domi-
    qui partem divini sacramenti negat, partera non va- nus Jesus Christus neque ab inferis resurrexit, ne-
    Jeat confiteri. lta enim sibi connexa et concorporata que coelum ascendit, neque ad dextram Dei Palris
    sunt omnia, ut aliud sine alin stare non possit, et sedet, neque ad illum, qui exspectatur, exaroina-
    qui unum ex omnibus denegaverit, alia ei omnia tionis ttliimaediem veniet, nec vivos ac mortuos ju-
    credidisse non prosit. Uaque si negas Deum Domi- dicabit.
    num Jesum Christum, necesse est ut, Filium Dei de- CAPUT XVIII.
    negans, etiam Pairem neges. Quia juxta Joannis vo- Convertitsermonemad ipsum udversariumcontra ^nem
    cem : • Qui non habet filium, nec patrem habet : qui dispuiat, et itlum ad resipiscenduminvital. Reconci-
    autem habet filium, et patrem kabet (Joan. i\). Negans liationis sacramenlum lapsis ad salutem necessa-
    rium.
    ergo genilum, etiam geuitorem negas. Negans qtio-
    que Filium Dei in carne natum, consequens est ut Inielligis iiaque, o infelix et furiosa perversitas,
    eiiam in Spiritu natum neges, quia idem natus in evacuasse te penitus omnem symboli lidem, omnem
    carne, b qui prius natus in Spiriiu. Non credens er- spei sacramenlique virlutem. El in Ecclesia insuper
    go in carne editum, necesse est etiam passum esse B siare austts es, et esse te sacerdotem putas : cum
    non credas. Non credens autem illius passionem, illa omnia denegaveris, per qua»sacerdos esse cce-
    quid reliquum est, nisi eiiamresurrectionem neges? pisti ? Redi ergo ad viam rectam, recipe sensum
    quia fides suscitali ex fide mortui est. Nec slare prisliiitim, resipisce tandem si aliquando sapuisii.
    polest ratio resurrectionis, nisi fides mortis ante Regredere ad temeiipsum, si lamen habttisti in te
    prsecesserit. Negans ergo passum et mortuum, negas quondain aliquid quo lunc regrediaris. Agnosce sa-
    quoque ab inferis resurgentem. Consequeus utique cramenta saluiis tuas , pcr qua»innovatus, per quae
    est ul neges etiam ascendentem, quia ascensio sine renatus es. Non minus libi nunc opus sunt quam
    resurrectione esse non potuit. Et qui resurrexisse tunc fuerunt : utc te per poenilentiam nunc regene-
    non creditur, necesse est nec ascendisse credatur, rent, d quae per fontera ante generarunl. Tene ple-
    ALARDI GAZ._I COMMENTARIUS.
    ratione: Dicendum, inquit (--2, q. 5, a. 3), quod in fides, acceplamjustificationis graiiam amilii, Ubi licet
    Itmreticodiscredenleunum arliculum fidei, non manel non deliniatur expresse, tamen supponitur haec ve-
    fides, neque formaia, neqne informis. Cujns raiio esl, ritas ttl ceria et indubitata. Caeterum in contrariam
    quia speciescujuslibet liabiltts dependet ex formali ra- partem non de-anit etiam argumenia cnmplura , nec
    iione objecti; qua sublata, species habitus remanere improbabilia : quibus lamen proferendis breviiatis
    non potesl. Formale autem objectum fidei est veritas cansa supersedeo, ea contentus anuiisse, qua»Au-
    prima, secundtim qttodmanife.latttr in Scripluris sa- C Ctoris nosiri sententiam confirmant.
    cris et doctnna Ecclesiw, qum procedit ex veritate pri- a Vi-rbaJoannis apostoli in prima Canonica : Quis
    ma. Unde quicumque non inhmrel huic infullibili et esl mettdax, nisi qui negatquoniam Jesus est Christus?
    divinmregulmdoctrinm Ecclesiw,qumprocedit ex veri- Hic est Aniichristus. qui negat Patrem et Filium. Qui
    tate prima in Scripluris saciis manifestata, ille non ttegat Filium, nec Patrem habet : qui confiteiur Fi-
    habet habitum fidei : sed ea qum sitnt fidei, alio modo lium, el Patrem kabet (1 Joan. n ), id e»t, agnoscit.
    lenet quam per fidem. Siau si aliquis lenel menteaii- Prninde nescio nnde accitlerit ut pro Joannis antea
    qttamconclusionem,non cognoscensmedtttm illius de- legeretur, ipsius patris, quai-i Dei Palris haec esset
    monstraiionis, manifeslnm est qttod non habet ejus: vox : nisi quis malil legere, juxta pii palris vocem,
    sdcnliam, sed opinionemsolum. Manifeslum est au- quod de Joanne.aiiostolo intelligendum sit.
    lem quodille qui inhmrel doctrinmEcclesim, tamquami b Id est, in divinitate, juxta illud Joannis iv : Spi-
    infatlibiliregttlm, omnibus assentil quw Ecclesia do- riius estDeus. Unde et sequenli cap. dicit: Natum in
    cet : alioquin si de his qnw Ecclesia docet, quw'. Deitate, natunt corpore, quod bic in carne.
    vttlt lenet, et quw non vull non tenet, nonjam inhw- CLI est, reparent ac reslaurent. Nam regeneratio
    ret Ecclesim doclrinm, sicut infallibili regulm, sed! propiie baptismo convenit, quod est lavacrum rege-
    propriw voluntali. Et sic manifestum esl quod Itwreti- neralionis el renovationisSpiriius sancti ( Actor. in ).
    cus, qui pertinaciler discredil unuin arliculum fidei,, Quia tamen hic conferinr pceniientia cum baptbmo,
    non est parattts sequi in omnibusdoctrinam Ecclesim. v.iut cum piiina generaiione spiriiali, non male di-
    Si enim non perlinaciler, jam non cst hmrelicus, sedI cilur et ip-a reireneraiio, id est, altera, vel secunda
    solumerrans. Unde manifestum est quod latis hwreli-- r» generatio spiriialis ( sicnl frequenler a Patribus
    cus circa unum articutum fidem non liabet de aliis ar- (Tertul. lib. dePvenit.; Hieron. in cap. ui Isai.;
    ticulis, sed opinionemquamdam, secundum propriami Gratianus de Pmnil. dist. i; Conc. Trid. ss. 14, cap.
    voluntatem. HaecS. Thoinas : quibus eiiam Scriptu- 2) dicilur secttnda post naufragium tabula : secunda,
    ra suffragari videlur. Nam Aposiolus haereiico. qua- scilicel jiost baptismum : posl nattfragium scilicel
    lescumque censet naufragium facerc in fide, atques peccaii) baptismus vero dicilur regeneraiio absolu-
    adeo ab ea excidere, quos lanien con-itat non negare! le, qui succedit geiieralionicarnali,justa itlud Joan-
    Oinnesarticulos lidei, dum nionel, ut Habeamusfidemi nis lli : iVisiquis renalus fuerit denuo.non polest vi-
    et bonamconscienliam,quam quidam, inquit,repellen- dereregnumDei. Quodexplicans posimodumsubdidit:
    tes, naufragaverunta fide (1 Tim. l). Et ad Epbesiosi Nisi quis renatusfueril exaqua el Spiritu sancto, etc.
    IV aflintiai veraro fidem non esse nisi unam, id est,, d Per lontem scilicet baplismi, Generarunl, si se»
    per quam ab omnibus crrdaniur eaedem veriiates> cundam renovalionem et spiritalem qiiamdam re-
    diviniiiis revelatac, et ab Ecele-ia propositae. Ilis ac- gener.iiionem, quae lit per poeniieniiaui, respicias ;
    cedit contilium Trideniinum ss. G, cap. 15, ubi siro- at verius regenerarunt, si pi iniain generatiouem
    pliciter asseritur, per inlideliiatem (cujus species estt carnalem species, ul dictum est. Est auiem bic sy-
    hasresis) amitti fidem. Asserendum est, inquii, noni necdochica quacdamloculio, qua gentis pro specie
    madoinfidelilate, per quam el ipsa fides amiltitur,scdl ponitur, sacramenla salulis nosirm pro poeuiientia et
    ttiam quolibelmortali peccato, quamvis non amittaturr baptismo, qui per fontero et fontes designalur, psal.
    "
    m t-1 JOANNIS$my#$ :, : **°
    inuipsyrnbpli o,rd,iiiej(i; tgpe pfrfec.ta.iji,fi.deiyprita- <j_jp ipim^pijlorera et ip iin.jim-g^aituni {et eunijlpm
    i$i#. J>ej?|ein Deutn P.a.Vre.in..«reijj», in f iU-upiDeuin : .tatpen «^tg^tpi fet pjimpgepitqm) Dppjinum
    ALAftDI GAZ/EI COMMENTAftlUS.
    TI : fienedicire Dbmino de (ontibusIsrael. Isaia»xn : repughat euradem esse,primogenitum et uhigehitum.
    Haurielk aquas ingaudiode fonlivusSatviUoris.Zi.ch. At ha»c pfimogehiti sfghificatio longe contfactlor et
    XIH.-:• ;Erif. /^JJSpaient Oonjijii DavMi (i. habilanli- strictior est quam altcra, qua primogenitus vocatur,
    bus Hierusatem, in ablulionem peccatoris et m.eit- aiitequeui iio.n cst aliusgeniius siv.eppst ipsun) aliqui
    slruatw. '
    ,_.....
    a Primogenilus^Chrisius geiiitisuiit.Ujt ppst Rii^n.,aliiiilii Jacpb; ^ive nuilus
    'secundum kumanitalem, postips'um;geiiithsht'nku_, ut pbst DomihuriihostfUm
    unigenitiis secMU/fciw, dipinilatem, ^Xt JJi- (Jregpriits nnll-usex sacratissima mrgine Marianatus est: secun-
    ISa^iaiiieiius s^r^j?j,tal.u? (Ad cdp. xyi'),.^l qin-^ret dum quauj primogtyiitiacceptionem, omnis uBigenitus
    quJspjarn cur Qon efiam priinpg.eu.iiu!s, secjmdu.niili- est etiaip priroogenitiis^t non e^iversp^ ut nojumest.
    viriitatem , et imigeriitus seciindum humahiti>lem? Hoe igilur modb docet D. Hieronynius, et aliiPatres
    Curnon primogenitus Patris, sicut primogeniius ma- infra citandi,Christum _ppellari primogenituhi.hon
    iris, qu^iiiadinodum unigeoitus et Patris ct matris? quodposteuoialiusgenitus et natus sitfilms,utvolebat
    flujc pbj.ectionj,sperp ppsloipdum.ex Pa.t,rip.\i§salis- Helyidius; sed quod ante eiiin ncnio geniuissit: Upnc
    f-ctumifi, si pauCa lariiurii praemi.serO.Ih piiihis eniih frequent^sitnura Bcripturaium esseusugi,nt uni-
    •exis.iiho <Grcg„riiimNaziahz. specia-Se dub loca geniti etiahi^fiinhig>_iiipdic_httif: quiyqui uiiigenitus
    Evaogelioriim jiotissinia, quorum altero, videlicet «st, necessario anieomnes alios.id csi.nemoaineeum
    Maiihoejij ,4i,ci^ui-Mqria peperissefiliurn,suum\prirtiti- genitusestjqu.ftd^t ifisse priroogenitura. §ic Esodi
    penitum, qiiod ad humariitatem srjectai, Alt^po, nem- iv Deus vpcat pppuluih Iy-ael pripiogeniluHi suupi,,
    pe Joaniiis primo: Denm netho vtdiiriritquarri: unige- -, "
    cuni aliiim siii cultorem hoh iiabefet.Et cap. xii di-
    nitus, qui esl in sim Palris, ipse enarravil nobis. «itur percussisse omnia ^irimogehiia terrae jEgypli :
    nliquie ad,:djyiniia.ierorefertv.r. Es his iiaquc iiitei'qua», «oiij <iubiuinyuin aliqui untgeniii fuerint.
    tuod
    uobus locis utriyisqiig Evan^eiii yeiht ijiilialibijs JE.tcap. XIJU ju^ct pnifleip,priroogeni^pmsibj sancli-
    et pervnlgatis ihtbiit, ut bpinof,: Niiziahzetius sen- iicafi:'coiisueiudp autpm, le-gisihterpres, etiam itni-
    U-silian) iMam, qua divit Christum unigenilUin genitos dbcet ;infelligeh„o_: alinqui exspectandhra
    secondum divijjilateui, et piiiiioge.iiitum seeuu- erat, donec alii posterius genili nascereniur. Cum
    dum iiuniiinii^tero» npp qupd, tipp, sit el|a,m iinir igimr usiialiprs Sf-rijRturarum more primpgepiius
    geniius matris socundura e't
    humauitatein , primoge- appejletur, qui 'pri.muSest genitus, et ante queip uul-
    nitusP-iris secundtira deitalein, sed qbiaEvaiigelium lus aliiis ab iisdeinpareniibus est geniius, nec post
    ulramque appellationem ita disiinxil, uialttriim a di- euip.-^liqjujis gignendus, manifestuin est, CbristoDo-
    vinitate, alteram ab humaniiale prjmo ei tribueret. mino uiruiiKjuenq.menetunigeniti <?tprjmp^eniti prp-
    Qiibil epirii eliam seciindufn divimtafehi pTiroogeiii- jpriissimecqnyen.iie,.siiv^apatre.,jsivea tnaire gejijtus
    t\i's dicendus sit Christiis, Scriptufa mauifesjura fa- considefeiur, Soju^ enijp ab-_.terno nattiralj. esf Dei
    Cit, ilum eum dicit primogeniluin omrtis ereaturm, et j-Iiu^, pmnisque cffeatpfaeprimogeiiiius ab ApPSlplp
    primoijeniiuminmuliis fralribus (Coioss.i;Rom. vin). nuncupitinr, quoiiiaVnjkhte omnia geniiiis est, et iii-
    sNainsi prim.ogehitus, certe geuitus, nec ab alio hil anie ipsum (Coldss^f). Ideiri vero cpm liomo es?e
    quam a Deo Paire : ergo primogenitus Patris. Se(l yoluii, Siafiaefactu| e|l priniqg.eniivis;ideinque jroi-
    expressius id ipstim aflirmai Appstoius ab flebrajps i, geniitis, quia prjroys je| soVtis iex iila patqs, iiullum
    cum ajt : Et eum iterutn iniroducit -(Patier•poeles^is) ut babeat ffatpem e? paaeni roaire naipr|liler prp-
    primogcniljim in qrb,em terrm. Ilaijue et.si Vefbo et C creaturo^ .Sgdqijp,piagis hagcpateanf el gjiic|s^ni,
    npiiohe aliud, re taroeu ipsa piigiogenitus et iiiiige- aufii^iiius iuiiic Pkifes iie uiraque japi dicia namen-
    iiitus ih Ghrisjo idem suri,i : ld.eipv(juippfepnjgeiiitus ciatiifa Chrisio Dpmip,p triijuenda hob IIPO,'fPfljio
    et primogenitus, tarn Pairis secundum divinitatero, dlsserenieii. Aihanasiti|, c.ohtra Arianojf, serwone 3,
    quiiui matris secunduin htimanilajero : priinogeniius >spectansduojppa AposibJi (Coloss.i, Rqm. yin), ubi
    quta jprinius; unigenitus, qpia spil.iiset pnicos filius.. Clinsips pfiropgeiii|hsi^3citiirf espectu cre.aiufsjrum:
    At qhbmodo, ingins','prijpipgehivus,§inhi,geuitus, cuin Npn polest, ipqMit,i4«m niiiyenilus et prinipgmittjt
    hapc videantur repijgnareV Ubi enim seciihdo gieni- gsSf, nis,iqlio qiojuetititi'referqtur., ut u^tgenjiu$qtii-
    tus huiius iesj;^lieg 'pTi.hrlp^eiviitiJ&iesse" |>0J^sjt.: pri- deni h.qbeaiur,'ob' generqtionen}ex Pairp; piri,n\qgeni-
    mum' enirii ad secandunij et" qii^ deine^pl seguUit- fus verfi,' ob ctindtJsceribytn ad ci>ialv,ras,et iJiiiijorujn
    tqr, respeciuro ii-ibeij...(loe ar§utiientp ulebantur, jrtitrum, quqi ih^g fj^ciiuf, ctjngepnanilatein, Cuin igi-
    'HelvicjiusContra quem Di ,Hi.efonyiiius,aliique hae- tnr ditq isfa inier se cbnlrqxia iifht, mcrtta quU dicat
    reiici, tjhi iJe perpetija Maftaevif^inj.iate roale sen- ohtitiere pptis$imumin verbpproprietatemnnigeniti, eo
    sefunt : jqui quideni ex eo, qupd ev.angelisii)eChri- quod non sit aliud Vfrbum, aul tilia Sapieniia, quqm
    stiiiii MafiiBprimogeniium appeileni, asiruere cpnati ipse qjii sotus, unicus \ae .griis esi Palris sui FHius,
    _snnt ipS-m post Cliristj naiivi.l.^temalios iiidem fi- ei non cum causq adjuncia, sed $[i»tplicitexiinigfnitus
    iips e? Joseph genuisse; quprum collytione, Doniinus Piti^S,qui esi in.siiiy Paffis appcUatus : pripiogeqilus
    nqster primqgenitus jlicefetur, existiroahies eum qutewdictys,fun}qq\ditii^niqeiip,sm:creqmwruvt,enim
    soliirh primog>spitn.ih dipi dcbefe, posi queip alii ,grq\iq, primpgenijus est fqgt^si Sic Atl|apasiu)5. iJbi
    siihtgehi.tL Hinc D. Hierpnyroijs ip illyd MajtliaeiV,_.'adverteq.upQ
    v ijipn negat abisoluie Cliristunidipi iie-
    .AccepiiJpseph cpnjugem suqm, el npn cognoscebqt ber.e primogenijuin fe|pectu Pairis, sed docef Jiac ex
    eqm, doriec peperit fiiium suutn]prin}0y,enilum: Ex parje inagis ei ponvcnire proprieiatetn piiigeni|i
    hpc locq, iiiquiij quidum perversissimesmpicqniur et quain priniogeiiiti : respcctu aiitem cre^iurarum,
    qlios Mips habuisse Mqri.tim^4icentes, primogenitum magis convenire proprietatero priiuogeiiiti quaqiuni-
    tion dic\, niti qai habeat, e( [rair^ : cuni Itic tnos sil gepiti. Quo ptiira §mm Qrpgpnus Nazianze«»s SHPS-
    divinqrum Scripturaruxn, u( py'mqgeniiurn rioy ev.rn liqs dixii Christum qnigmituin secwtdum divinitatem;
    vpfeiit, quem [fqires sequqniur, sed eum qui primus primqgenitum v?ro se,citn4un\immqnitqtfm, Siipiliter
    hatussiCLege prmdiclnqiiibetluina4v^rsi/:sHelvidium. gl Cyrillus Alcxiindrinqs lip.de fidcadTbeodosiiun :
    Happliierpnynius,: s? cujqs seiilepti^ cpiligiraus pri- Ifiem,, inqt|.it, unigenilus et primqgenUuses(. Umgeni-
    mpgeiiitum -duoBtispiptji.saccjpi, iffirmalive ei ne- tus quidetn, ttt Diens: pritnogenilas verq, quateuus *e-
    |£tive, Prio.re mpdo primogenitus iiciiHr, flui prjr cundum mconqmicamunionem inier nos et inter mul-
    piis inier fralrgs e* iisdeni parefitibussehitus, et los frafffs ItoiiiQversulus.est,quo et nos quoque in ipso
    jpost quem alii geniMpnjl; quomotjp jtuben primo- <elper ipsum secundumnaiuram el graiiam:, filii Dei
    geiiitus Jacob dipitur (Genesi xxx): et hoc modo, ejftceremur.Secundumnaluram quidciit,vel nalurities.
    181 DE INCA-VNATIONE DOMINILIB. VI. 182
    omhiihii Jesiim Chfisftihi; borridoiiSiohPatfi: naliim iVpradicabat, diceris':' Tu es Chrtstus Filius Dti vivi
    in deitale, natUm ih cofpbffe: driplicis quidM riafi- (Matih. xvi). Ideo Thbm_._,curh carn_hi tangeret,
    vitatis, sed uriius hiajestalis. Qui creathf omhiuni Deum se letigisse credebai, dicens : Dominus meus
    creatufarum idem fuefit naius ei Patre, qui posiea et Deus meus (Joan. xx). Uiium enim Christum om-
    iiatus ei Vifgirie. nes confilebanlur, ne duos facgfent. Punc ergocrede;
    CAPUT XIX. et )ta crede Dominum omnium Jesum Chrislum, uni-
    TemporalemCkrisli orium nihil honoris aitl viriulis genitum etprimogenitum.eumdeih fefum crealorem,
    detrqxisse d\vinilali. quem horainum conserVatorem: eumdem prius con-
    . Hoc epjm, qvjod es carpg atqqe in <eanies«niu ditorem totius hrundi, cptem postea redemptorem
    ortus ejus fuit, non imminulio : et natus tanium est, generis humani. Qui ciim Patfe atque in Palre per-
    npn £<emiiJ9lus.Quia Hcef iii fyrma Pei roajiens, ft>r- manens, Homoousios Palri, juxta Apostolum, for-
    Ettamservi aspumpserit,iiilirniilas tanifin babitns |iit- iham servi accipiens, humiliamt se usque qd morlem,
    m.-ini non ijibrmavit qaiuraip Dei ,: sed incolunii morlem autem crucis : et juxta symbolum : Natus est
    utiqiie gfque jnte^ra 4iyioit3tis virjpte ?n carns hp- ex Maria Virgine, crucifixus sub Pontio Pilato, et se-
    Bijflisj«j.uin qqod sc«um est, 1 prpfeplps f(iit Jignii. pullus; et tertia die resurrexit, secundum Scriptu-
    nis, non defectip majesiaiis. Nara cum editus inc-aj-neJj ras; et in coelum ascendit; etiterum veniet judicare
    humar.a Deus est, L nondum est.in p^rne n^tus, gg vivos el mortuos. Haecest enim ftdes nostra, haec est
    Deus in se m.aneret, sed ut Reo;in se manente homo ealus nostra : Deum ac Doniinum Jcsum Cbristum,
    Deus es.set. Et ideo Martlia cuni carnalibus oculis eumdem et anie pmnia cfedere, et post omnia. Qito'-
    hpminenj cernerei, spiritii|ibus tamen Degm cpnfite-: niam, ut scriplum est, c Jesus Chrhlus Iteri el hodief
    balur, dicens: Vtique, Dpniine, ecjq ftcdidiquiq tu es, ipse et in swcuia(Hebr. xm). In heri enihi onine prse-
    CftrtgiitsFUim Dei vivi, qui in tnundum venisti (},aqnr teritum tempus osteiidit, ih qho ante principium na-
    xij.ldeo Petrus, reyelanteSpirilu sancto» cumextrhiT lus a Palre est. In hodie autem saeculi bujus spatia,
    secus hjium bominis aspicerel, Dei taroen Filiura in quq rursus ex Yirgine natus est, passus est, re-

    ALARPIGAZ;^! COMMENTARIUS.
    tamquammembra ipshts : parlicipatione vem et secuiir ipsum esse primogeniluni,tamquamipse eisel creatura.
    dum gratiam per ipsum in Spirilu. Quemadmodum Quia verb et primbgehitttset unigenitus dicitur, opor-
    igilur Christi Iiuinaniitili,pr6ptereaquod secundumdis- iet utrumque in ipso salvare (V.iq,e> ibj Cpiijjjieni.JJi/?
    pensgj,ioniscopulain, verbo cqnjuitctq esf, tf.Kiigen\ltini lii). PpmqgenHum dicimns,ipsum pntnis cr.eqlp.rw.
    esseet dici proprium effecturhesj; (ta Verhd, eo'qu6d quia ipse exDeo, el creaturm ex ueo;'sed ipse exsub-
    unitum est cami, idpecuiiare faciumest.ul intermullos stanita Dei Palris solus inlemporaliier genitus,el io%
    fralret primogeniiustii et appellelur. Porro D. Hjero- C circo non abs re unigeniius.Primp.gmilus, et non pH-
    nymus contra llelvidium ostendit Cljrjstuni $mv\ mocreatus : nqm creatura non est ex subslantia Patris,
    secundum humanam naluram tiiiigenituih iit et pri- sed volvrilateejus ex nihilo ad essededucta. Primoge-
    hiogeniium vere dici et esse. Ex"hoc, inquit (scili- nitus autem in mullis fratribus, Nam el unigen\tus es
    cet loCo Maithici siipra cit.iio), Helvidius nititur ap- matre existit. Posteaqnamparticipavitcqrniet sqnguipi,
    probare primogenilum non posse dici, nisi eum qui sicut el nos, et hotno [tictiis est, facti sumus eliam
    habetil ei fratres : sicut unigenitus ille vocatur qui et nos per ipsum filii Dei, «rfoptali per bapiismum,.
    parentibus sotus sit filius; rios aulem iia definimus : Ipse vero natum Filius De\, primogeniius in nob\s
    timnis unigenitus est et primoqenitus : non omiiis adoptione, et gralia fitiis Dei factis, el fratribus ejus
    primogenilv.t est migenitus. Primogenilus est, non existentibus(aclus est, etc. Vide Isidoruni Pelusiotani
    tanium posl quem el alii, sed anie queiit nullus; nlio- epist. lib. lii episi. 31, etflispalensem Jib. de Dilfe-
    quin si non est primogeriitus, niai is iantum quem rentiis q. 5, denique S. Thomam m p., q. 2?,' art. 3.
    sequmtur frdtres, tamdiu sacerdotibtis primogenita « Leo pontifex sermone 11 de Passione Opinini;
    nbn debenltir, quamdiu et alii non (uerint procreati; Hac, inquit, fidei r.egulaiquam in ipso exordio sym-
    ne (orie pariu postea non sequente,unigeniim sit,el boli per auctoritalemAposlolicwinstiiptianis accepimus,
    nori primogenitus.El infra : Denique interroga de Dominum noslrum Jesum Christum, quem Filitim Del
    ioanne, quem consiat esse UJtiseMiltim,dn et primo- Patris omnipotentis uniountdicimus : Eumdem qupqus
    genitus fueritf Vlrumne el ipse, secundum leyem, pro de Spiritu sancto natum ex Maria uirgine CQnfitemur*
    tolo eilegi ftterit obnoxius? ambigi nun poiest.Cerle Nec ab ejusdem tnajeslaie discedimus, cum ipswK
    de Sakalore Scripiura sic toquitur : Cttm expieti es- j) ci-uci/i-rtim,et mortuum, et die tertig credimus suscita-
    sent dies purgationis eorum, Seciindumlegem Moysi, tutn. Omnia enim quw Deisunt et qutVkominis.simul
    duxerunieum in Hierusaiemul pfferrenteumDominq, et liumamlas el deitas explent; ut dum pqssibili im-
    ticut scriptum esi in lege Domiiii: Quia onwe masculi- passibilis iriest; nec virtus infirmitate affici, nec ittfir-
    numadaperiensvulvam,sanclumDomiuovbeabitur,etc, iniias possit virtute superari. Et sermone 8 de Nalj-
    (Luc. n). Si hmclex tantum ad primogenitosperlinet: vijate : Deus Dei Filius, de scmpiierno et ingenito
    primogenitumaulem sequentesfaciunt, non debuit legt: Patre unigenittis, sempiternusmanens jn fornto Dei, el
    pritnogeniti teneri, qui de sequenlibusigiwrabat. Sed incommtttabiliteralque intemp<traliw habeqsnoxialiud
    quia teneltir lege primogenitieiiam ilte qpem fralres esse qttam Pater, formam semi sine $um delrimento
    non sequunlur, colligitur eutn primoyenitum vocdri majestatis accepit, ut in stta n.o§ prqveheret, non ipse
    qui vutvamaperiat, et anle queni nullus sil; uon eum in nostra deficeret. Unde ulriqne naturw in suis prq-
    quemfrater postgenilus subsequatur.Hxc D. Jlierony. prieiatibus permanenti, iania est uniiqtis faciti commtf-
    mus, et quae sequuntur in earodero sententiam. Ac- nio, ut quidquid ibi es\ Dei non sit ctb humqnitaie dts-
    cedit et Damascenus, qui iib. iv de Fide orihodoxa, juncium, quidquid aulem esl hominismn siiti deitate
    cap. 8 ita scribit: Primogenilus est qui primus geni- divisuin (Vide eumdenxserm. { et %de Nativit.).
    tus est, sive unigeriilus, siiieante aliot fratres. Sic igi- b Id est, non ita est in carne jiatus, ut noii Deu-,
    iur dicereittr Filius Dei primogenilus, ei non etiam di- in se maneret.
    ceretur unigenitus, suspicari possemus crealuramm e II;cc sentenlia superius citata et explicala est»
    i_3 JOANNISGASSIANI .8*
    surrexit. In eo vero quod ipse in saecula dicitur,, A prophelarum atque sanctorum divinitas venit: ergo
    a omnis fulurae aeternitatis immensitas designatur. et in illis in quibus habitare dignatus est, Verbum
    CAPUT XX. caro faclum est: ergo per unumquemque illorum
    Docet ex diclis non efficiut Deusmortalis vel carneus exinanivit semetipsum, formam servi accipiens. Ac
    ante swcula [uisse dicatur, elsi idem sit Christut per hoc nihil novum nec pracipuum in Cbristo fa-
    qui abmterno Deus et in temporehomo (aclus est. ctum est; nihil singulare, nihil mirabile nec conce-
    Sed dicis forsitan : Si eumdem in fine temporum plio ipsius habuit, nec nalivitas, nec mors.
    natum dicam ex Virgine, qui ante omnia natus lue-
    CAPUT XXI.
    rit ex Deo Palre, carneum me etiam anle mundi inilia
    Chrislum ab mterno (uisse, divinarum Scripturarum
    Deuiii dicere : qui ipsum dicam postea hominem, tradit auctorilas.
    quem semper Deum : ac per hoc hominem illuin qui Et tamen, ut ad superiora redeamus, cum hsec iia
    natUs sit, posiea semper fuisse. Nolo te hac igno-
    sint omnia, sicul diximus : quomodo Jesus Cbristus
    rantiae caecitate atque hac errorum nocte confundi,
    tu hominem tantummodo esse asseris, etiam
    nt putesme b hominem qui ex Maria natus est, ante (quem
    ex Virgine hasceretur) semper fuisse le-
    exordia rerum asserere, et Deum eiiam ante princi- antequam
    _ gitur et a prophetis atque apostolis Deus etiam ante
    pia mundi semper corporeum prsedicare. Non ita, ssecula praedicatur? dicente Paulo, unus Dominus
    inquam, non ita dico, quod priusquam nasceretur
    Jesus, per quem omnid (1 Cor. vm). Sed et alibi:
    ihomo, in Deo fuerit, sed quod postea in homine natus in creata sunl omnia in cozlis
    Deus sit. Non enim caro illa qua. ex carne Virginis Quoniam Christo, inquit,
    visibilia etinvisibilia (Coloss. i). Symbo-
    nala est, semper fuit, sed Deus, qui semper fuit, ex et in terra,
    lum quoque et humana pariter et divina auctoritale
    carne Virginis in carne hominis advenit. Verbum
    contexlum : Credo, inquit, in Deum Patrem, et in
    enim caro factum,c non carnem secum exhibuit, sed
    Dewn [Lips. in marg. Dominum) Jesum Chrislum, Fi-
    carni se hominis dignatione divinitatis univit. Dic
    lium ejus unigenitum, el primogenitum totius crealurm.
    enim mihi quando vel ubi Verbum caro factum est,
    Et post alia : Deum verum ex Deo vero : per quem
    autubi exinanivit semetipsum formam servi accipiens,
    et d swculacompaginatdsunl, et omnia (acta. Et ilem:
    aut ubi egenus faclus est, curo esset dives? nisi in
    Qui propler nos venit, el natus esl ex Maria virgine,
    illo sacro Virginis utero, ubi, dum incarnatur, Ver- et
    bum Dei caro diciiur factum; dum editur, formam crucifixus, el sepultus.
    servi in veritate suscepit; dum humana conditione CAPUT XXII.
    patibulo afiigilur, fit egenus, et pauper reddilur Conjunctiohypostatica tacit ut ea quw carnit tunt in
    passione carnali, cum esset majestate divina dives? Q Christo, Dco tribuantur.
    Alioquin, si,ut ipse ais, posl hsec in eum, ut in unum Quomodo ergo cum ipsa e confessione nostra ante
    ALARDI GAZ„_I COMMENTARIUS.
    Alii codices : Omnit fulura mlernitas et immen- c Carnem scilicet prius existentem, vel aliunde
    sitas designatur. acceptam : quomodo Apollinaris dicebat Chrisium
    b Hominem, nempe ut hominem, vel secundum de coelotraxisse corpus, ei per Virginis uterum quasi
    humanam naturam. Alioquin simpliciter el absolute per canalem permeasse : quemadmodum referunt
    "vera est hoecpropositio, demoustrato Christo : homo Epipbanius et Augustinus lib. de llseresibus. Vel ut
    iste| ex Maria natus ante exordia rerum et ante sae- alii dicentes caruem Christi conceptam prius quara
    cula exstiiit: quia homo supponit pro persona, quae a Verbo assumeretur. Contra qiiem errnrem idem
    non alia est in Christn quam persona Filii Dei, qua. Auguslinus lib. de Fide ad Petrum cap. 18 : Firmis-
    semper et ab aaterno fuit ( S. Thom. p. in, q. 16, a. sime, inquit, crede, et riullatenus dubiles, non carnem
    9, et Mag. Sentent. init. dist. 12). Unde ipse de se Christi sine divirittale conceptam in Virginis utero,
    in Evangelio loquitur Joannis viu: Antequam Abra- priusquam susciperelur a Verbo, sed ipsum Verbum
    hain fieret, ego sutn: quod non minus vere sic elo- Deum sum carnis acceptioneconcepium,ipsamque car-
    qni poiuit : Antequam mundus fieret, ego sum. Sic nem Verbi Incamalioneconcepiam. Et epist. 3 ad Vo-
    eniin alibi loquilur : Pater, clarificame claritate lusianum :Cum enim VerbumDei permixtumest anintm
    quam habui apud te priusquam mundus fieret (Joan. habenti corpus, simul el aitimam sttscepit et corpus.
    xvn). Et jain olim Paulus Samosatenus baereseos Athanasius lib. de Inc-rnaiione Verbi-s Carnis unio
    damnatus est, quod diceret Christum non semper cum Verbidivinitate ex utero originem traxit. Ibi enim
    ftiisse, sed initium ex Maria habuisse, ut refert eam Verbum, cum e cwloadvenisset, consliluil: quippe
    S. Angnstinus hseresi 44 (Euseb. lib. vu Hislor. v-. qum non erul, antequatn Verbum cmlitus adveniret.
    c. 24). Et illud Arii de Christo dictum, Erat, quando Damascenus l.m de Fiile Orihod. c. 2 : Ilaquesimul
    non erat; et non erat, antequam nascerelur; a Patri- caro, simul Verbi Dei caro, simul caro animala ratio-
    bus Nic..n-3 synodi anathemate damnatum (Rufin. nis parliceps, intelligens, proptereaque non dicimus
    tib. i Histor. tfccles.). Sicuti ergo Filius hominis est ItominemDeificatum, sed Deum humanntum. ldem c.
    Hbique, et in caeloet in terra, quemadmoduin ipse 12 : Simul conceptus, et subsislenlia mirabiliter con-
    ait, Nemo ascendil in cmlum, nisi qui descendil de fecla sunt; conceplusquidem Verbi, carnis autem in
    cwlo, Filius hominis, qui est in cwlo ( Joan. m ), non Verbo subsislenlia.
    quod in coelolum esset quatenus Filius hominis, sed 4 Alii tum hic, tum in praecedentibus legunt:
    quOd idem esset Dei et hominis filius : ila vere di- smculacreata sunt. Ubi s__cula, pro rebus saeculari-
    citur homOille semper fuisse, raiione personae, non bus, seu creatis in saeciilo, sive lempore.
    ratione humanae natura», ut Nestorius somniabal, aut e Illa nimirum, qua superius (Cap. 20) Nestorii
    cavillabatur : quemadmodum ex eo quod per incar- errorem et filsam intefpretationem exclusit diceus:
    nalionem corporeus faclus sit Dei Filius, inferebat Non ita, inquam, non ita dico quodpriusquam nascere
    ipse ab seierno corporeum fuisse, tam nugatorie lur homo in Deo fuerit,,sed quod postea in hominena-
    quam fraudulenler. iws tit Deus. Non enim-taro itla, qumex cqrne Yirgi-
    .85 DE 1NCARNATI0NEDOMINILIB. VI. Igfi
    Virginis partum atque conceptum * Dominicus homo A atque concorporat, ut nec in tempore admodum ho-
    omnino non fuerit, Christus tamen, qui a te homo minem quis a Deo, nec in Passione possit Deum ab
    soliiarius dicitur, Deusin scriptis sanctis sine exor- homine discernere. Si enim ad lempus respicis, in-
    dio prsedicatur? et tanta hominis ac Dei unitas legi- venies semper Filium hominis cum Filio Dei. Si ad
    W b ut et homo Deo semper ante coaeiernus,c et P^ssionem, invenies semper cum Filio hominis Dei
    postea homini Deus compassus esse videatur? cum Filium : ita scilicet unitum et individuum sibi Chri-
    jutique nec d ininitiabilis homo, nec passibilis Deus stum Filium hominis ac Dei Filium, ut quanttim ad
    credendus sit esse. Illud est utique, quod jaro supe- vocem divinse Scriptura. perlinet, nec homo separari
    rioribus scriptis lestati sumus, quod unitus homini, a Deo tempore, nec ab homine Deus omnino valeat
    id est, suo corpori Deus, nullam fieri patiatur inter Passione. Hinc enim illud est: e Nemo ascendit in
    hominem ac Deum humana opinione distantiam. Nec cmlum,nisi qui de cmlodescendit, Fitius hominis qui
    admitti omnino voluit, ut alius a quoquam Filius esl in cmlo (Joan. m). Ubi cum Filius Dei loqueretur
    hominis, alius Filius Dei crederetur. Sed ita omnibus in terris, Filium esse bominis, testabatur in coelis :
    scriptis sacris Dominicura hominem connectit Deo et eurodem Filium hominis quem ascensurum dicebat
    ALARDI GAZ.EI COMMENTARIUS.
    jiis naifl est, semper fuit, etc. Ubi manifestura est, fijusmodi quw dicuntur de Christo (sive secundumdivi-
    hominem accipi pro ipsa humana natura, seu carne nam naturam, sive secundum humanam) dici potse
    hominis, utipse statim exponit : quoinodo Patres lam de Deo quam de homine. Unde Cyrillus dicil (In
    ssepe loquuntur, quarovis minus proprie, ut alias di- conciiio Epltesinoi, can. 4): Si quis duabus personis,
    ctum est, cum dicuut boroinein a Verbo assumptum: seu substantiis, id est, hypostasibus, eas quw in evan-
    vel Deum in hnmiiie naium : per hominem non per- gelicis et aposloticis conscriptionibus sunt, dividitvo.
    sonam, sed naturam boiuinis iiitelligeiiies. ces, vel ea quw de Christo a sanclis dicuntur, vel ab
    * Hicrursus impingit in illani phrasim a Palribus ipso Christo de semelipso, et aliquas quidemex his ho-
    plerisque improbatam, et Nestorio polius faventem, tnini applicandas credideril, aliquas vero soli Verbo
    dequa supra (L;'t>.v, c. 5): ubi tamen, qua ratione deputaverit, analhema sit. El ralio hujus est quia cum
    aliquaieuus lolerari possit, indicalum esi, nimirum sit eadem hyposlasisutriusquenaturm,eademhyposlasis
    (ut alias interpretaiiones omiitam) si per hominem supponitur nomine utriusque nalurm : sive eryo dicaiur
    intelligainus ipsam humanttatem, ni modo dictum homo, sive Deus, supponilur hypostasis divinw et hu-
    est, et consequenter per horoinero Doroinicum, ipsam manm naturm. El ideo de hominepossunl dici ea quat
    Dotnini humanitatem, seu Duminicamcarnem et hu- sunl divinmnalurm, lamquam de hypostasi divinmna-
    manitalem : quaeexposiiio hoc loco plane exigiiur. turm, et de Deo possunt dici ea qum sunt humanw
    Quamvis eiiim bomo Christus cum non distinguatur naturw, lamciuamde hypostasi humanw nalurw. Et
    a supposito divino, quod est Dominus, nou possit inlfa in solulione primi : Dicendum, inquil, quod
    Dominicus appellari, quia innuilur error Neslorii et opposita prmdicari de eodemsecundum idem, est im-
    distinctio personarum in Christo (Suarez. in jn p., _ possibile: sed secundumdiversa, nihil prohibet. Et hoc
    q. 16, a. 3): tamen nilui repugnai, quin bumanilas " modo opposila prwdicantur de Chrislo, non secundum
    Christi vere possit denominari Dominica, quia est idem, sed secundumdiversasnaturas. Ha»cS. Thomas,
    distincta a supposito, sicul dicilur crux, vel passio qu_aad hujus capitis intelligentiam et totara Nesto-
    Dominica, et hoc forlasse modo locuii Patres tum rianorum cum catholicis controversiam, quae his li-
    Graeci, tum Latini, cutn hominem Dominicuiii no- bris conscribendis occasionem dedit et arguroentuni,
    minanl:ut Athanas. in Expositione lidei, Chrysosio- penitus ac medullitus concipiendam visa sunt neces-
    mus homilia de Cruce Dominica, Epiphanius haeresi saria; ideoque minime praetermillenda, quoe cum iis
    69, Augustinus traclatu _8 in Joannem, el alibi sa_- quie de comniunicaiione idioinai.umalibi notata sunt
    pius. Quod autem hanc expositionem praesens locus contulisse juvabit.
    exposiulet, patet ex eo quod dicitur, et ilerata Au- d ld est, absque initio: Graece Sva/sxof. Porro,
    ctoris confessione asseriiur anie conceptum et par- quamvis neque homo secundum se ininitiabilis, ne-
    tum hoino Dominicus omnino non litisse. Qtia. pro- qne Deus secundum se passibilis ( Datnas. lib. l de
    posilio, si personam Christi respicias, ut verba so- Fide, cap. i ), Cbristus taroen, quia Deus et homo,
    nant et supponunl, absolute falsa esl, ut ex diclis eiiam iuinitiabilis qua Deus, id est, neque initium
    patel. Debetergodehumaniiale intelligi, velde Christo dierum, neque finem vilw habens (Hebr. vn), ut ex-
    quaicnus homo est, ponit Apostolus; et passibilis, qua homo vere et
    b Id est, Chrisius homo selernus, quia idem est, absolute praedicatur : unde eiiam sequiiur, ut ha.c
    ct fuit semper Deus. eadem pricdicata de se mutuo possint prcedicari. Si-
    c Id est, cum homine Deus passus, quia idem Deus cut enitn vere dicitur, Homo est Deus : ita non mi-
    et borno passus. Ex qua identiiate et uiiiiate sequi- D nus vere, Servus est Doininus, finitus est infinitus ,
    tur ilia cominunicalio idiomaium, de qua saapius in temporalis est seiernus, minor esl aequalis, et e con-
    pra_cedentibus(Lib. m, c. 8). F.t D. Tbomas propo- verso : cujusmodi enunitaiioiies reperire licebit apud
    sito hoc articnlo (P. m., q. 16, art. 4) : Verum ea Leonem sermone 2 de Nativitale, Vigilium Tridenii-
    qumconveniuntftlio liominis, possinl prmdicari de Filio num 1. v, elalios Patres. Hsecenimalternatio et mu-
    Dei, et e converso?Consentanee buic loco ita scribil: tua praedicalio nibil aliud est quam idiomatum com-
    Dicendumquod cilra hanc quwslionem, diversitas fuit municatio, ut docet Damascenus lib. in de Orth. c. 4.
    inter Nestorianosel catholicos. Nestoriani enim voces c Si Christus (se enim vocat Filium hominis) erat
    quw dicuntur de Christo dividere volebanl Itoc modo, in coelo quando loquebatur in terris, igilur siinul in
    tit earquw pertinenl ad humanam naturam dicerentur ccelo et in lerra erat : uon aulem corpore lunc erat
    de liomine. Vnde Nestorius dixil : Si quis Dei Verbo in ccelo, cum se diceret ascensurum in ccelutn; igi-
    tentat passiones iribuere, anathema sit. Si quw vero tur alia in Christo nalura erat pricier humanam
    nomina sunl quw pertinere possunt ad ttlramque natu- illam quse cernebatur oculis, videlicet divina, qua.
    ram, de lalibus prwdicabamur ea quw sunt utriusque immensa est, et coeluinsimul ac terram replet (Bel-
    naturw, siculi hocjtamcn Clirislus vel Dominus. Vnde larm. lib. de Chrisio cap. 8). Vide caeiera iu hanc
    concedebanlChristnm esse nalum de Virgine, vel ho- sententiam superius annolaia (Ad lib. IV cap. 6).
    minem ab wiemo fujsse. Cuihvlici veroposuerunt, hu-
    }#1 v JOANNIS(JASSIANl 188
    i1? Pte[idffi!i#f?* quhqHe.apte» tgstabatur e( h ergo quod Chrislus omma est, et nomeii illiiis slgni-
    ,$(&$,<> f-el }\)$§ *},,§i vtyeptis fiHui» bofninisqsfen ficatio utriusque natili-as: quia et bomoet Deus na-
    ^mt^jtpi .er«t^ri%s,(^ep. j;i)r:,cjiffl euip quiesi tos: ita et in se cuiicta complectitur, ul in ejus no-
    ijorroJi)p|,in superni? taroe» mn
    fiojpine na|uft; ef>t,, mine nihil deesse noscatur. Nofl crgo ante partum
    per fqjsse test^tiir. Sp4 >etApostplus, si ad teropns Virginis eadem in praeterito anernitas liommis quae
    r.espiq|t^r, pgr Clji-isJumQpima facf-aprmsJicat: P?i8s Pei: sed qiita in utero Virginis uniths est Deus ho-
    fnim, irjquit, Dorn\pusJes<qsChristuSiperqueiriomnia miai, faetUraest ut in Christo oinhino non pOssital-
    (\Cor. iiiji). Si suiemad passionem niajesiatis, Do- terum siiie alt*ro nominari.
    iJijjiiuroprucifixujii e.sse designat. S, «njm, inquit,
    cognayiisent,J[iumqugm Dominumnidjestiiliscrucifixis- !'...\.. ''q^pTxxjji.'.;
    sent{\Por.. jij. £t ideo etjaro symbftlpm, qnigeni- Synecdochkain hane locutionem, qua a parte totum
    Ipui et primpgenilum Pominum Jesum Chiislnm infelliyiiut:, dirinis lHleris " esse perquam fqmi-
    tiareiri.
    Deum veruii^ex Deo yerp, b.ompopsjooPatri, etcrea-
    tprero PfpniJirodicens, natufl»gji Virgine, et crucj- P Quidquid erfs de Domino Jesu Gbrislo dixeris,
    fixura, postea et sepultum esse lestatur. Ita concor- tolum dicis, et in Dei Filio Filium hominis, et in
    porans scilicet Dei et homiuis Filiubi; et uniens Iib» J-Jiiominis Filio Dei Ejilium nuncupabis; ° tropo sci-
    ininero ac Ppum, ut neein teropore (ieri ullii valeaj, ; licet synecdochesj quoet a parte totum intelligiiur,
    nec in passione, diyisio ; cum idem utique Dqminus et a toto portio nominalur. Docentibus id litique
    JesiiS ClirisiUs, <8tper settjrnit^terii;teiiipori-sDeps, et'aih scriptjs sapris, jn quibus Doniinus «aepebpc
    et per tpleranl)aro passjonis Jipmpesse rfoceatur: ac tropo utens, dum dle aliis sic docet, sic etiam de
    licethec homo iniiiitiahilis, nec Deus paSsibilis dici seipso voluit ihtelligi. Neque enim in divinis volti-.
    '
    debeat, ih imo tamen DproinpJesU Christp et hpjjip niinibjis aijiervel dies iiiterdiini, yel res, v.el bomi-
    aiije pjffp^us, ,et Deus moriiius pr.8sdieatuf. Vides nes, vei lempora designantur. J_icut illud, 4 quod
    ALARDl GAZJII COMMENTARIUS, 1
    - * Augusiinus in eum locum (Tratl. 1 in Joan.
    yii): temporibus. Et priihum quidem exemplum prdine
    Fitius liominisChrisiusex virgine Mariu, hic essecas- retrogrado profert ijntemporibus seu spatiis iempo-
    pil in terra, ubi caritem assumpsii ex terra; qttid efyo rum designandis, de| quo postinodnin.
    mtlt, qudduit:Ctim videritis Filium hominis ascen- d DilfiGiiltasnon parva inter Scripturss interpre-
    dentem, ubi erat prius? nisi ut inleliigamus mam tes et comnicntator^s orta ex duobus tribusve locis
    persontim.<esse CkrUtumDeumet hominem, non duas? sibi in speciem repbguaniibUs, quorurn prihius est
    -.ncfides nostrasitquaiernitas, non Trinitas. Sic ergo qui hic citatur ex Genesis decimo quinlo cap., ubi
    ercttFilius hominisin cwio,queinadntbdumFilius Dei pr.-cdixitDeus scmeh Abrali_j,id est, populum Israe-
    traVin terra: Fiiius Dei i'« teria in suscepta carne; iitichm, servilururo i in -Egypto (ut videlhr textus
    Filiui hominisin cmloin unilate personw. C ihnuere) annis qiiadringeiitis. Cui consehianeus est
    V Id est; idim et de eodem dicis : quia quidqUid ioclis Aot. vti, ubi $1 Stephanus ait : Locutus est ei
    de Christo enuniiatur, tam de Filio Dei quam de Deus, qnia erit semin ejus accola in terra aliena, et
    Filio homitiis enuntiatur per communieationera servituii eos «ubjicient,et mate traciabtmt eos annis
    idiomatnm, quia Christus unus idemque Dei et hb- quadrinyenlis, Terlihs, Exodi xn : Habitatio autem
    -minis Filius. filiorum Israel, quamanserunt in Mgyplo, fuit qua-
    * De hoc Qutntilianus lib. vin C 6 et lib. ix c. 5. dringentonttk triginla annorum. Quibus expletis, ea-
    De frequenti •autem synecdochesiisuinsacris litieris dem die egressus est omnis exerciltts Domini, etc.
    videndus D. Gregorius Nazianzenus oratione 51, Quartus Apostoli ad Gal. 111:Jfoc awfem dico testa-
    sive epistola ad Gelidoiiium, ubi plufa ejus rei aJTert menlum eonfirmatuth a Deo, quw post quadringentos
    exempla. O. Augustinus lib. 111 de Doctrina Ghristia- triginta anttos factti esl tex, tton irritum facit. Quaa
    na, c.55: Tropus, a\i,synecdoche, aul s parte tolunt, verba sic construehda sunt : Lex Mosaica, quaepost
    auta toio ptirtem fqcii iiiieUiyi;sicul unus evangetista annos 450 facta, el data est, non irrilum facit, id est,
    ptiSt dies octo fqcium dicit quod ttlivs post dieS sex, non abrogai, nec infirmai, teslamentum,id est, pa-
    ijuundbin morite% disciptitis tdntum tribusprwsentibus, eluin, seu promissionem factam Abraha. de bene-
    facies Domtni ui sol resptenduit, et vestiihentaejus dictione gemium in semine ejus. Totius autem dif-
    sicut nix(Luc. ix, Matth.imi). Ulrumque enim verum licullalis summa in duobus consislit: primo, quanto
    essenon posset, quod de numero dierum dictum est, lemporis spatio, sive quotannis manserint aut ser-
    nisiillequi dixit post dies octo, intetligatur partem vierinl lsraelitae in .Egypio; secUndo, unde, seu a
    nbvissimamdieiex quo id ostehdit ij)lp<«<um, pro totii j) quo lempore, comphtaudi sint anni isti. Ad qunruin
    duobus diebits atque integris posuisse; is vero qui dixil nonnullam ac snmihariam explicalionem quam hic
    : posi diet sex,integros omnes _i lofos, sedsolos medios locus solummodo rhquirit (nam plenior et accura-
    coriipriiasse.Hoc modo locuiionis, quo significatur a tior abipsis interprfetibus(VideGlossam ordin. Abu-
    parte ioium, etittmiliti de resurrectioneChristi sotvilw ' lehs. el Pereriumj ei alios) peienda est) suffecerit
    quwsiiO;Pdrs enim novissimadieiquo passus est, riisi aliquot auctoritales veterum in medium aitulisse.
    prq iotti die accipialur, id esi, adjuncta eliam nocle Priintim Eufebius Ca»sariensisin Chronico hasc ha-
    prieteriia, elnoxih cujus parte uliimqresurrexit, nisi bet : Abrahamcum 75 esset annorum, divino digntis
    totus dies nccipiatur, adjuncto sciiicei die Hlucente Aabelttr alloquio, et repromissionequw ad eum facla
    Dotriinitb,rion possuht esse tres dies, et tres noctes, est: a 75 Abraltm usque ad Mosen et egressum ex
    quibus selricorde lerrm prmdixit (uttirum. HOJCAu- Mgyplo genlis Hebrqemsuppulantur annl 430, quorum
    gUstihiis, et plura alibi ih eaindem sententiam, infe- meminitPaulus ita dicens : Teslamentumcorifirmatum
    fips recUahdSi Indicat Sutem hic Auctor quadrnpli- a Deo, quw post 450jdnnos [ttctaest lex, eic. lpsequo-
    cis gehefis syftecdochen in Scripturis usurpari : que iii Exodo Moseslhis congruensloquilur : Habiia-
    'A* ih diebiis seu namero dieruin et nociitiin; 2° in tio aulem filiorumlsrael, qua habittiveruntinMgyplo,
    relihs quibuslibei.ciim parspro ioto,aul totum pro et in terra Chanaari,ipsi el ptttres eorum, anni 430.
    parte ponilur; 3* in homiuibus speciatira; i" in HaecEusebius. Hiefon.ymusvero qusestionem lianc,
    i89 DE INCARfiATlONEDOMINILIB. VI. .-190
    quadringenlis Israelem annis servilurum .Egypliis kquia peregrinum frit semin tuum ih terrd hori iiiu,'
    Bens pr.cdic.t, dicens ad Abraham : Setehs sciio, et serviluti eos_H&jict_M, eiafiigent eos dnnis
    ' guadrin-
    ALARDIGklMl COMMENTARIUS.
    indicata taniom ejtis difficuliate, indecisani reliquit. tiicti, perspicuaveritate subnixa est. Ab illaenim pro*
    Sic enim scribit in Commentario Episiplss ^d GqlSr':; miisione cotnputal quadringentostriginla annos, qua
    tas (Vide eliamibi CominentariumD. Thqmw): Svp- vocqvitDeus Ab,ra(iqmut exkret4e tefra ,ma \p iei;ra\n
    putanii In hoc ioeoanhi rib eo iemporequbpomtnus Chqnaan; quia et Apoitoius cwn .(audqre(..'etcpm-
    ad Abrahamloculusest dicens: Et in setninefuq be- tnthdaret fidem, in ea promissione,,quqfihrislwnytili
    nediceniuromnesyenles(Geii. xxn), usquead legistq- intetligiprophetalum,idesf, qufi prppnjsitD.etfsAbra-
    lorem Moysen,utrum qnadringenti trigmitt sinl; vel hmqued benedicerenturinfti qrnnesiribut te,rr&.floc
    quomodoin Genesi ipsi AbraliwDomihuspqtticealur aulem dico, inquit, quia ietlqmeniupiconfixmgluma
    quod postquadringentosannos de terrri servilutisfilii Deo, post qiiadringenios ir',gintqqnnas factqiexnon
    -*/»_ exituri sunt; rionenim parvares est,'et d multis infirniat adevacuandpsprqrtiissiqnes,Exi((q ergqpo-
    qtimsita,nescioariab tiliquosil invenia.Ubi iiolanduip cationequa vocqtusest Abralian\,ei crgdiditDeo, pott
    non dnbiiasse Hieronymum de veritaie illius suppu- quadringentosei irigiritaannpsfactam (egern4icit Apo-
    tationis, ut betie monel Pererius (Comment.in Geq. stolus, nqn ex lempoxequo:JacQh jjijrjnif' t» JEgy-
    lib. m), sed de tnbdo conciliandi locum iilum Pauli plum. Deinde ipsa Scriplura Exodi sqlis hqc signifi-
    cum alits Scripturae locisin speciem jHscrepahtilniil, cavit; itoii enim dixit : huotatus filiqruiit,,Isr.qel,
    ut dictiimest. Ileminit idem Hieronymus ejiisiiero quem incoluerunt iii terrq Mgypti, ann(f quadringen-
    difflcultatis in epistola ad Damastim (jEpist. 1_5), lis iriginla; sed aperte dixit : Quem incoluexunt'\n
    qtnxsiinne 2, Augustinus lib. xvi de Civitate Dei terra Mgypii, et in tfrrq Chqnaan,ipsi et pqtres
    cap. 24 '. Quod dictum est, iiiquit, ad Abrahittn: «. eorum. At per hoc mamfestumcst cqmputan^uimesse
    Seiendosciesqttia peregrinumerii semen tiriiqiin ter- tentpus etiam palriarcharum Abralnp,Isqqc, et Ja-
    ra non propria, el in seniititJcmredigenteos, et affli- cob, ex quo perfgrinqri cwpit Abrahamin lerrq Chq-
    gent eos qiiadringeittis anriis, de populo Isrqel, qui naan, id est, ex Ma promissione in qua ejus fidem
    fuerat iit Mgyplo sei-uifurus,nperiissimepropiieiqtum iaucfal Apostolus,usque qd iliud iemptisquqingressus
    esl. Non qitod in eadem servilulesub Mgypiiis affli- est lsrael in Mqypittm. Totp quippe isla temporepe-
    genlibtisquadringeniosannos fuerat peraciurus, sed reyrinati suni Patres in terra Changan, el deindeie-
    in ipsis quadringentisannis prwnunliaium est hoc /ti- tnel Israel in Mgypto, quando facia est /«* »'»monte
    tjiriini. {JKemfldMiodiim enim scriptum est de Thqrq Sina, etc. Ac ppstremo taiulem ita concludit : Quod
    patre Airahm : Ei (uerttnl dies Tharw in Charrri, ergodixit Qeus ad Abraham: Sciendoscias qu>apere-
    quinqUeelducenlianni; non quia ibi omnesqcti sunt, grinum erit semen tmm »1terra non propria, el iq ser-
    ied quia ibi compleli sunl; ila ei liic prbpterCiiinier- vitutemredigent eos, pt nocebunt illis , q^adri.ngmlit
    positttmest : Et in servituiemredigent eos, et afjtigeitt annis, nonsic accipiendumcst, c/uasijn ilta dwissima
    tos quadringentisannis : quoniamiste numerusin Ca- servitutequadringentosaiinbs Dei populus [uerii; sed
    dem affliciioiiecompletnsesi, non quia ibi univsrsus quia scriplum est, In Isaac vocabilurfiii scmen, ex
    peractrisest. Qtiadringentisane dicuntur anni propier anno nativitatisIsaac usquead qnnurri egressiovis ex
    itumeripteniliidinem,'quamvisaiiquanto amplius sinl, Mgypto, computanluranni quqdringentiquinque. Cum
    siveex Itoclemporecompuienittrquo ista promUteban-- ergo de quadringeniistriginta detrqxerisviginliquinque,
    lur Abra^m,siue ex q;:o naius esiIsaac propler semen qui sunt a promtssioneusque ad na^umIsuqc, non mi-
    Abraliw,de qiioisla prmdicnnlur.Computanlurenim, rum est, si quadringenlos el quinque anngs summa
    sicul sttperitisjnm diximus (Cap. 16 ejusdemlib). ttb {\ solida quadringeiitosVQIIIU appellqre Scriptttra , quw
    ajino septuagesimoel quinto Abralim,qiiaqdqad eum splet tempora ita nuncupare, ul quod de summa perfe-
    fncia est priina promissio,ttsque ad exitumIsrael ex cliaris numeri pqululum accrescit, dut in[ra est, non
    Mgypto,quadrinyenli el triginta anui, quorumApo- computetur.Non i\aquequodait: In serviluiemredigent
    stolus intminit, Jnm ergo isti quadriiihenliIriginlq eoseinbcebuntiltts, ad quadringentosanqosre[erendum
    tinni, quadringerilippterant nunctipari,guia non suiit esi, tqmquamper tot qnnos eos Iiabuerintin seriiitulc;
    mulloqinplitts; quanlomqgiscitm aliquoljam exislo sed referendi sunl. qnqdiii\genliqnni ad id tiuod dU
    humero prwierissenl,quando illa in visu demonstrqta clum est, peregrinum trit semenluuminlerra nonpro-
    ei dicla suiit Aprahm,vel gunndo haac nqltts esicen- pria qiiadriitgeiitisnpnis. Illud. autem interpositum in-
    tenariopatri sub, a pritha promissionepost viqinliquift- teiiigattir : Et in servilutemre\tiigei\ttos, et nocebunt
    que anttos, cum jam ex isiis quadrittgentis et triginiq iltis; ita ut ad quadringentospiips isfa jjiferppsitio
    quadringenti et quinque remanerent,quos Deus qittt- non periineat. In extremqetenimparte annqrum sum-
    drihgeniosvoluithominari! Haecibi Augusiinus. ldt.ro ihw hujtfit, Itoc est, ppsl hiorientJpsepli, jactum est
    Verp (Lib. i to;u. IV) super Exoduin quasstione 47, iit in Mgypto populus Dei durqmperugeretservitutem.
    quaesliohenieamdem cnpiosius tractans : Si quadrin- Bucusque D- Augusiiiiqs; ip cujus vfirjjis illpd pri-
    gentos, inquil, annos sic acceperimus,ut in servitute nio observanduin est, qiipd stit in Exodp habcri,
    sub Mgyptiit inteltigantur, non parvumtemporisspq- pula juxla tr.inslafionem Sepl-aaginta,liabilalipncm,
    tinm fttitqiio iiti populus muttiplicaretur. Sed tot an- seu incolaium . ac pcregrinsitiohem filiorum Israel
    nos non (uisse apertissimotndicio Scriplrira teslalur. : in „5gypio, et in pianaan fuisse431).aniiofu^j: quain
    Quidameriitnpulant quadringenlostriginla annos ac- n leciionein necessario sequtndarn, eiiain ex veriiaia
    cipi debere ex quo Jticpb intravii'in Mgyptum, donec Hebraica docet veneraji'i|is{leda lib. d^ $f>%setatibus
    iridepopulttsper Moysemliberalus, quoniamin Exodo muiuli: eamque oinn^s chj-onograpjii iH^h Grseci,
    tcriptum esl: Incolqtus auiem fiiibrumlsrael, qiietii tupi Lalini secnji sunt: pfpjndeju^ta Jiapc inierpre-
    incoluernntin ierra Mgypti et in ierrri Chanutin,ipsi tationem infelligenduro esse locuni iDuinExpdi. qui
    et patres eorum, anni gUadringetititriginta. Serviliitis in viilgala ediliotie tantpqi habei, Hfq,bita(io fiiiorum
    auteth eqrutrivoluntesseunnosquadringentos,prpptef- lsraelin Mgypto, etc. (Exoi. xii): cnip consjpt,
    ea qupd scriptumesi iri Genesi: Sctbndb scias quia filiosIsrael iion habitasse 400 annis in j$ifyptq s sed
    peregrinumfiituntm esi setrienluuni in terra v.onsua, niulto minus, tii infra patebit. Chro crgo penesis xv
    et in servitiitemredigem ebs, et nocebiinlillis quadrin- dicitur semen Abfaha» pefegrinaturum 400 aiinis
    qentis ahnis. Sed qtxoniamskvitulis anni post ritor- in lerra non sua, per lerram nqn ^tiaiii iu|elligi
    iem Joseph compulantur(illo enim vivo,hon soturhibi debetuon soluni terra ^gypti, spd eii.qjnterf?! Cha-
    non servierunt, veruin etiam rdghdverunt),nbn' est haau, in qua npn solum i\braham, sed ei lsaac et Ja-
    quemadmodumcompiiteiiiiirquaaringenli trigtt\ta iq cob iiefegrinati stint, usque ad descensum ejusdeni
    Mgypib, eic. Ei ihfra : Proinde ilta rinnirumcompu- in __gypiiitii: uiraque enini pcregrinatio ih illo 400
    tatio, qiiam seculus esl Eusebiusin Historia sua chro. annorum spatio comprehenditur. Secundo colligilur,
    191 JOANNIS CASSIANI m
    genlit (Genes. xv). Cum, si omne tempus ex quo A gatur, mentitus forsitan, quod absit a Christianis
    Deus locutus est considerelur, plus sinl quam qua- sensibus, Dei sermo videatur. Sed dum utique * a
    dringenti; si autem illud tantum quo servierunt, tempore divinae vocis, et totum vitae tempus annos
    minus. Quod scilicet lempus, nisi hoc tropo intelli- pius quam quadrinsenlos, et servilus minus lnullo
    ALARDI GAZ4-I COMMENTARIUS. |
    disiinguenda hic esse cjuatnor lempora. Primum, a illud tempus quo servierunt Hebrsei in jEgyplo. At
    proihissibne Abrahaefacia usque ad exitum ex -Egy- de"his hactenus satis.
    pio, et legem.Mosidatam in monte Sina : qtiod leni- Id esl, promissionis Abrahamo facta»,de benedi-
    pus fuit 430 annorum, juxia Apostolum ad Galatas. clione gentium in semineipsius, qui est Chrislus (Gal.
    SecBhdum, tempiis peregrinationis, sive incolatus >iu): qiiam proroissiopem Apostolus vocat lesiamen-
    semen Abrahae peregrinatum est partim in terra tiim a Deo confirmaium. IJbi D. Hieronyinus : Si
    hanaan, parlim in .Egyplo : quod coraputari debet quis, ait, diligenter Hebrwa voluminaet cmteraseditio-
    Suo
    a nativitaie Isaac, qui fuit primuin semen Abrahte nes cum Sepluaginla jinierpretum translalione contu-
    per repromissionem datuin : qui cum nalus sii anno leril, inveniet, ubi tesiamenlumscriptttmest, non testa-
    centesimo palris sui, conseqnens est, huc lempus tnentum sonare, sed pactum, qttod Hebrmosermone
    durasse annis quinque sUpra quadringentos , detra- dicittir BERIT.Ei infrii, menlem Aposloli explicans:
    rtis nimirum viginti quinque, qni ab anno sepluage- Simplex, inquit, sensus, qui in hoc loco lexilur, hanc
    simo quinio Abralne ad centesimnm usque excur- vim habet, ui doceai Apostolus non posse , per legem
    rUnt. Et de hoc tempore inteHigitur illud Gen. xv et qum poslea daia esl, repromissionesqum anle faclw
    Act. vn, quo dicitur semen Abraha»serviturum annis r. sunt ad Abraham dcsirui, et posieriora prioribus prw-
    400. Quod enim Scriplura 400 annos tantuin nomi- judicare, cum reproqtissionesad Abraham ante qua-
    net, hoc facit more suo, quo solet in snppuiatione dringentostriqinta anhos datw sint, quod benediceren-
    temporum vel rerum, iiunierum cardinalem dumia- tur in itlo universwntitiones: legis autem observatio,
    xat expriinere,J licef aliquid supersit aut desit. Nam quod qui fecissel eam, i.ver-t in ea, post quadringen
    si in jure, de minimisnon cttrat prwlor, mirum non los triginla annos Moysi data sit in monle Sina. Iia
    est, si Scriptura magnutn illum el soliduin 40l) anno- Hieronymus. At jam, quaeritur de qua promissione
    rum mimerum noroinaiis, parvum qiiiiique annorum hic agatur, a qua inijium compuiationis illoriiin an-
    excessum non curarit exprimere. Tertium , teinpus norum sumeiidiim sit? Multiplex enim legitur pro-
    peregrinalionis seu habiiationis filiorum Israel in missio facta Abraha», ut observat D. Augustinus iib.
    terra -Egypti, quod incoepit a descensu Jacob in xvi de Civitate Dei (Cqp. 16, 18, 21 el seq.): Harum,
    -Egypium, duravitque annis dumiaxat ducentis quin- inquit, prima ila legitur : El dixit Dominus ad Abra-
    decim, ut tradunt Josephus, Eusebius, Augustinus , ham : Exi de terra luq, et de cognalionelua, et de do-
    et alii. Et colligitur ex verbis Apostoli (Gal. m). Nam mo patris tui, el vadein terram quam libi demonslra-
    si lex lata est annis 430, post promissionem illam vero, el faciam le in gentemmagnam, et benedicnmle,
    Abrahaj faciam, quo lcmpore agebal ille annum se- et magnificabonomeriluum, el eris benedictus,et bene-
    ptuagesimum quintum, ut legiiur Genesis xn : ctim dicambenedicenteste,\et maledicaminaledicenteste. et
    ab eo tempore usque ad ingressum Jacob in -Egy- benedicentur in te omnesIribus lerrw (Gen. xn). Ubi
    pium effluxeriiii anni ducenii quindecim , nenipe advertendum estduas res promissasAbralim,unumsci-
    •usqne ad ortum Isaac viginii quinque, Gen. xxi: licet, quod lerram Chqnaan possessurumfuerit semen
    hinc usque ad oriuro Jiicob sexaginta, Gencsis sxv : C ejus : quod significaluf, tibi diclum est: Vade in ier-
    inde usque ad ingressum Jacob in -Egypium, ccuunr. ram quam tibi\ demonstravero, el faciam te in gentem
    triginta, Genesis XLVII;supersunt duiinaxat, usque magnam. Aliam vero longe prmslanliorem,non de car-
    ad legem lalam, anni 215, qui, cum pari illoruro nu- nali, sed de spirilali semine, per quod pater non est
    mero, cfficiunt annos illos 450 de quibus Apostolus. unius gentis Israeliticw, sed ommum genlium, qum
    Quartum, tempus servitulis et alfiicliouis Hebra-o- fidei ejus vestigia consequunlur, quod promilli cuipil
    rum in jEgyplo, qtiod ccepit paulo po>t mortem Jo- his verbis: El benedicenlurin le omnes tribus terrm.
    seph et fratrum ejus, ul dicitur Exodi i, duravitqne Alque hanc promissiJmemspeclavit Apostolus, dum
    annis circiter centum viginii. Cum enim ex ducentis ad Galatas scribens ait: Providens autcm Scriptura
    quindecim annis, quibus Hebraoihabitavere in -£gy- quiaex fidejustificat genlesDeus,prwnuntiaviiAbraltw,
    pto, detrahere oporteat untim et septuaginia annos, quia in te benedicentrirqmnesgenles(Gal. m). Ab hac
    quos vixit Joseph postadventuin patris sui iu ^.gyptmn auiem promissione cpniputationeni illoruro 400 anno-
    (loto enim hoc tempore non scrvierunt, sed reynave- rnm ducendam esse jdocet idem Augustinus verbis
    runt potius Hebrmiin Mgyplo, ait S. Aiigusiinus su- consequentibus : j5f«hc,inquit, promissionem faciam
    pra); et prasle.readetrahendi sunt anni viginti duo, arbitratur Eusebiusseptuagesimoquinlo wtalis Abrahm,
    quibus Levi fratri suo Josepho snpervixit: ex quibus tamqttummox ul facla est, de Charra exierit Abraham:
    efficiunlur anni nonaginta tres : his detractis ex illis quoniqmScripturw cdnlradici non potest, uli legilur :
    ducentis quinque annis, supersuut tanturomodo anni Abraham eral qttinque el septuaginla annorum, cum
    cenluin viginti duo, Juda»orum serviiuti ei afflictioni exiil de Charra. Sed si eo anno facla esl ista promistio,
    assignandi. Sed haec pluribus apud Pererium habes -. jam uliquein Charra cum patre suo demorabalur Abra-
    explieata. Ex bis porro exponendus resiat nostri ham; neque enim inde exire posset, nisi prius ibi ha-
    ' Auctoris lextus qno ait: Si omne iempus ex quo locu- bilasset. Num qiiidntim ergo conlradicitur Stephano,
    '' tus est Deus, illud nempe quod pr.ecedit, Sciensscito Adictnli:Deus gloriw apparuit Abrahw palri noslro ,
    qttia peregrinum eril, etc., consideretur, plus sunt cum essel in Mesopqtamia, priw.quam habilarei iti
    qitain quadringenli, quia 430, ab eo tempore usque i.Cltarra(Act. vn). Sed inteltiyendumesl, quod eodem
    ad egressum ex /Egypto ei finem serviuuis ^Egypiia- 'anno facta sunt bmnia, et Dei promissio antequam in ,'
    ca»,numerantur: Si aulem illud tantum quo servie- Charra habilaret Abrdham, et in Cliarra habilaiio ejtts,
    runt, minus, et multo minus certe, ut patet ex dictis: el inde profectio: nonsolum quiaEusebius in Chronicis
    Ita fit,ut vela toto pars, vel a parle totum valeat intel- ab anno hujus promissioitiscompulat, et cslendil post
    t tigi, id est, vel totum pro parte, vel pars pro toto quadringentos el trigirila annosexitum essede Mgypto,
    ponatur, per synecdoejien scilicet, quae sacrse Scri- quando lex data esl; iserumetiam quia id commemoral
    pturas frequens ac famlliaris est. Pars siquidem pro apostolus Pauttts. Ha(:leuus Augusiinus spectans lo-
    toto posita inteiligitur, si plures quadiingenlis: toium cuni Apostoli, qiiem etiam citat Eusebius, uhi ait, i
    vero pro parte, si pauciores. Prioris exemplum, si legero latam post quadringenios annos ab illo tesia-
    omne tempus, ex quo Deus locutus est Abraha. usque ntenio sive pactoet promissione Abrahae facla, anuo
    $d legem datam, conitderetur : posterjoris, si tqntum ictatis ipsius septuagcsimo qutrilo, nt Scripluia testa-
    193 DE INCARNATIONEDOMINILIB. VI. 19*
    a
    quarr, quadringentos babet: ita fit ut vel a tolo pars, \ pheta» fulurum Filium hominis Doniinus in corde
    vel a parle totum valeat intelligi. Non dissimilis terroe tribus diebus ei tribus noctibus essc praedixe-
    quoque eiiamde diebus inlerduro ac noclibtis signi- ril (Mattlt. XII): et post scxtam sabbati, qua cruci-
    iicaiio est: ubi cu:n in ulroque tempore unus dies fixus est, non nisi una tantuin aptid inferos die et
    intelligatur, in parle unius temporis lempus ulrum- duabus nociibus fuerit, qimmodo divini serinonis
    que nionstratur. lloc siquidem modo eliam illud, verilas invenilur ? Tropo scilicet syuecdoches, id
    quodde tempore Dominicse passionis obscurum vi- est, ut ad diem qua crticifixus est, nox praeteriia, et
    detur, aperilur. Cum enim sub exemplo Jona. pro- ad noctem qua resurrexit, dies futura referatur: ac
    ALARDI GAZJ.I COMMENTARIUS.
    tur. Non enim certo cnnstaret numerus iste annorum cius. Finge aligttemhora nona egressumesse de man-
    430, si ab aliis posierioribus promissionibus dedu- sione, et alterins diei hora teriia ad mansinnemalteram
    cerelur, ui manifeste dncet coiiliuuus sacraj chrono- pervenhse: si dixero brevieum fecisseiter, non statim
    logiae dr-cursus.Neque his obslat quod in prima illa reprehendar meudacii : quia ille qui ambulavit non
    promissione nulla fiat meniio de semine Abrahaeet omneshoras uirimque diei, sed quamdam purtem in
    benediciiune oninium gemium in seiuine ejus, quaro itinere consumpserii. El in Commeniario super Mat-
    promissionem urget Apostolus eo loco; i-ed de pos- B ihajiim (Cap. xn). De hoc loco plenius in commentariis
    sessione lerrae Clianaan, quaead Chrisiuiu nnn per- Jonm prophetm disputavimus: ad iltum ergo locttm
    tinei. Niim licet iu prnna promissione noiniuatiin lecioris diligemiamremittimus: hoc breviter nunc di-
    ei expresse non fiat niemio seminis Abrah.e , quod xisse contenti, quod synecdochicetotum intelligatur ex
    praecipue maximeque nrget Aposlolus : tacite tamen parte, non quod omnestres dieset tres noctesiu inferno
    et iuvoliiteinsinuatur illis verlns : In le benedicentur Dontinus sUleril, sed quod in parle parasceves, et do-
    omttesgentesvel cognationesterrm. lllud naiuque, in tninicm.et tota die sabbati, tres dies et totidem noctes
    te, dictum esi pro, in seminetuo, quod expliciie et intelligantur. Ita Hieronymus. A<iguslinusvero lib. m
    perspicue postea dictum est Abraine, cuiii iinmolare de Consfinsu Evaiigelisiarum (Cap. xxiv): Usitatits,
    voluit liliumIsaac : nun eiiini verba illa, si ad perso- inquit, loquendi modus divinm Scripturm est, a parte
    ham Abrah.t; referantur, veratn senieuliatn cnniiue- lolum significare. Nam el ipsum triduitm, quo Domi-
    rent: sin auiem ad Ciiristum , qui esl semen ejus, nus morluus csi, et resurrexil, nisi isto loquendimodo,
    coiitinent verissiiriam. Paulus igitur primain illam qtto a parte lolum dici solet, recle intelligi non polesl.
    promissionem coiiimemoraiis, et ex ea, quod inten- Hinc magna reddiiur ralio verbi Domini. Ipsi qttippe
    debat concludens, ad senlenliam potius speclavit ail: Sicut fuit Jonas in venlre ceti tribus dlebuset iri-
    quam verba. Iia Pererius. bus nocttbus,sic erit Filius hominis in corde terrmiri-
    Quo seusu Filius bominis, id est, Chrislus di- bus dicbuset tribus noctibus. Quidam autem, hunc
    catur fuisse tribus diebus et tribus noctibus.in corde modum loculionis Scriplurw nescienles,noctem volue-
    terrae, hoc est, vel in sepulcro, vel potius in inferno - runl annumerare Ires illas horas a sexta usque ad no-
    (unde ariiculus fidei de deseensu Christi atl inferos), natii, quibus sol obscuratusest, et diem tres hnras alias,
    quandoquidem sexta feria sepulius, die Uominica, quibtts iterum terris est redditus, id est, a nona usqiteud
    quaeprima sabbali vocabatur, resurrexerit; non uuo ejtis occasum.Sequiiur enimnox futuri sabbaii, qua cum
    modo a Patribus exponitur. Isidorus Pelu-ioles epi- suo die compulata, eruni jam dttmnoctes el duo dies.
    slola 114 lib. i plures aflert expositiones, quarum Porro auiem posl sabbalum, sequilur nox primm sab-
    duie pr.Tcipua.his verbis conceptas: Sexta hora pa- bali, id est, illitcescentisdiei dominicm, in qua tunc
    rascevesin crttcemaclus est Dontinus. Ab hac hora ad Dominus resurrexit. Erunl ergo duw noctes, el duo
    ttonamusquetenebrwexsliterunl. Hoc tu noctemintel- dies, et una nox, etiamsitota possel intelligi, nec os-
    lige. Rursus a nona lux. Hocrursus pro die httbe. Nox tenderemus,quod iUuddiiuculumpars ejus extremasit.
    rursus parasceves.Tum dies sabbali, nox subbaii, domi- Quapropter nec annumeratis illis sex horis, quarttm
    nici diei diluculum, juxta evangelistamdicentem: Ve- tribus sol contenebralusest, et tribus eluxil, constabil
    spereaultm subbaii,qttmlucescitin prima sabbati.Quod raiio trium dierum et trium noctium. liestat igitur ut
    si terliamexpositionemex me intelligere postulas, ea illo Scripiuraritm usitalissimoloquendi modo, qua a
    est hujusmodi: ln die parasceves Dominus spiritum parle lotitm intelligitur, inveniamus extremum dieni
    tradidit. En una dies. Sabbatum tolum in sepulcro tempusparasceves,quo crucifixus el sepullus est Do-
    exeyil: poslea ejtts noctem. Lucescentedominicae se- minus, et ex ipsa extrema parte totum diem cum sua
    pulcro snrrexit: id quoque dies esl. Siquidem a parle, nocte , qui \am peractus fueral, accipiamus : medium
    ut nosti, lolum intelligitur. Si aulem nos quoque eo- vero, id est, sabbatidiem, nona parle, sed integre to-
    rum qtii mortem obeunt memoriam celebrareconsue- tum : tertium rttrsus a parle *ua prima, id esl, a nocte
    vimus. Quacumqueenim diei hora quispiamvitamcum lolum cum suo diurno lempore : ac sic eril triduum ,
    tnorte commularit, poslero dumtaxui die, interjecto D quemadmodum illi octo dies, post quos ascendit in
    atlero posl die lerlianum ipsius diem agimus. HsccIsi- montem,quorummtdios integrosattendenlesMatihmus
    dorus. Verum priorem illam expositionem DD. Hie- el Marcus dixerunt post sex dies (Malih. xvn , jtfnrc.
    ronymus et Augustinus pari studio elsententia refel- ix), quod Lixcasdixerit posl octo dies (Luc. xxiv). Ha»c
    lunl. Sic enim Hieronyiiius in cap. n Jonae ; Hujus eo loco Augusliniis. ldem vero alibi (Lib. iv deTrin.
    loci mysteriumin EvangetioDominus exponit (Matih. cap. 6) paulo clarius hoc ipsum exponit hoc modo :
    xn), et superfiuumest velidipsum velaliud dicere. Hoc Ipstim atitem triduum non totum et plenum fttisse
    sotumqumrimus,quando ires dies el ires noctes feceril Scriplura testis est; sed primus dies a parte extremi
    in cordeterrm? Quidam ttaparjy.svirn,quando sote /«-< lulus annttmeratusest : dies vero terlius a parte prima
    giente, ab hora sexla ad horam nonam nox successit el ipse toius : mediutautem inter eos, id est, tecundus
    diei, in duosdies et noctesdividunl, el apponenlessab- dies absolute tolus, vigintiquaiuor horis suis, duode-
    batum, tres dies el Ires noctes wsiimanl suppiitandas. cim nocturniset duodecimdiurnis : noxenim usque ad
    Nes vero cwxSozexai tolum inlelligimusa purte : ut, Sluculum, quo Domini resurrectio deciarata est, ad
    ex eo quod svirapa<n>.tvri morluus est, unam diem sup- lertium perlinet diem. Sicut enim primi dies propter
    putemus, et noctem, ei sabbali alteram : tertiam vero fulurum hominis lapsum , a luce in noclem, ila isii,
    noctem,qumdiei dominicmmancipalur, referamus ad propler hominis reparationem,a tenebrisin lucemcom-
    exordiumdiei allerim : nam el in Genesinox nonprm- putantur. Hactenus SS. Patres dc triduo morlis el
    cedentisdiei est, sed sequentis,id est, principiumfuluri, sepulturse Domini.
    non finisprwltriti. ttoc ut intelligipossit, dicamsimpti-
    m JOANM CASS-iAflt 196
    slt iltldiiis et hocte iju-i iir^-_e__iidiei _„&, ei dle A nisi qtfM iii uho DdroihoJesii Ghrist_ i_tjjbsterjbfi-
    qui StlBsefculUs festhocti •_„_»,nibil defuisse ihlegrd ts_ hoihihis, _t Yftfbi ahtiquitSs dehihn-sifatur. Ac
    tefopbii hoscitrif.-qiloBa siii paf te iihblfetUr.Sbaierit sic fit ut imh-.idethqu. Dbminli. ahte illurri fhSHt et
    liis fniiohuift exemplis Si-fiptuf__sacra», sed lbnghm post Illum verierit, "<}ai_ et securidUriicarnem est
    eSt UHivefsa hiinlbfaffe. Sic etilhi dicehtie psalttib: Jbaririe pbstefibr, et stetnduhi diviriilateni btoiiifcti-S
    Qutd 2st hbiiid, qudd menibies ijus (Psul: viJi)? a pribf. Et ideo ille VirUftiiantuiriHioddnbhiihahs, ei
    <p_f<i- tdlrim intelligilUr- dttm hho horiiine hhnbupa- hdihiiibiri iiehiohSlf_.yii,et Vefbuth; quia fcufti\%*
    t8; plShftiMoHuhi-riige'rt6fi_deihoiisif_ttif. Siteetiam roihuisJfesbsChflsl_s Filiiji Dei, ieitioihihi. bbnsithi-
    illud b ubi Achab peccavit, peccasse plebs dicitur; matus fuerit, et Verbo, unum de eo dicens, oronia
    dum universitateappellata,a tolo poriio desighatuf. demonstravit. Et quid plura ? Dies me, ut reor, de-
    <•"JtJShhis tjiibtjiifepf-?c'eSsbf Dtihiiril,Posi riie, iriqliit, ficiiit.slbhihia ijbse de hoc dici posshht cbliigefe aut
    v'en\t vir qui ante me factus est, quia prior me erai enarrare lentavero. Et satis hsec.quae nunc dixinius,
    (Joan.; l). Quombdo igitur post se venturum indicai, in hac negoiii p.irie dumiaxat, et ad symboli siint
    qUeiftahfe $&ftftssie desighat ? 9i ehim db liomiue cxpositibhem, et ad c_Us__ offlciinri, et ail libri
    libc, qui pbsiea halus est,ihieiligitur, quohiodo ante , modum.
    insum fuit? Si de Verbo. ouoinodo vir d vost mevenit?
    ALARDl GAZ^EI COMMENTARIUS.
    * bhd _k_nipla •_yn'e_ddchi»s adtiohiiries spCctati- B bomihis Filium, de Vifgine liaitiih, passibileih, hior-
    1%: pfiriVuih, In qiib pars pro toto poniiuf, homb luuhi, etc. Qua raiione ideih Clifislus et Joahhe ah-
    sihiui_ris pfb totd geriefe hiihi-no; Slieriim, in quo tefior d
    et posterior vefe dicitur.
    tblhhi prb pafie, populUspro parte pbpuU : de aliis Qui posi tnetiehitt Quidam expohurit de adVehtu
    vefo f^bus hulluih .attulit exehipjuro (jiibd ad secun- Cliristi pef nativilatem ih muiidum, qtlasi post Jban-
    dim _fi_ci'emsupefius expressaiii aiiin.eret , qiiod iiem venisse dicaihf, jquia sexto jidst illurii rhense
    lJ^jft^mbdi fexemj^lali^fequeiitissiiHa:ihima sini e't. passiin iiiitUsbst. Ita Epiphanlius hairesi 69, Ambrbsius lifj.
    bbvia, illud prreseflihi qiib cafbyel pro toto ni tie Eide cap. 5, Gregprius hoinilia 7 ih fcvanijelia.
    hoihiiie ^bhifur (Geries.xi,vi, Rom. iii et xin el Et Cassiahus bOcloeo. viiieiur innucre? duni ait : De
    Jbtiri.i).'.'-,' I.:,.. ..',..-... . Itbriiihehoc qui posiennaius est. At parlicipitiiii ep-^o-
    h Achiib septiihiis rejjuhi Isfael, id est, deceiri fiEyof.,qui venii, pfseseiitis tempofis, posithih iameh
    tributiih, qiii, uucia iixpfe Jesaliei/fesjis Sidoriiorum prb fufufb, qui -rehtufns est, nbh videlur iiiihcsett-
    iiiia, ab ea "dem.entiilus, idoia gehiiqiii iiiiibdiisit, sum admilterc. Jani enim Ciiristiis haius.ierat •_iihi
    faiium iri Samafia senificavit, .aliafe Baai, ei lueuiii Joaniies li.sbcdiceiet, et tamen Ibqnituf de ftiihrQ :
    itlbiis.dicavil, pfinni- .iieniqiie noVas stipersiitibhes siciit 3e Eliii dixit Matthiei xvii: htitis quidemvehit,
    ihvexit.: uiide iHti.tiv ulgaliim,jh, Sfifiplura :.Qui pec- prcj, vejiltirus est i ut<hosier etiam yeftH ihferpfes.
    cavii el peccdre fectl Isriiel (ljl l{'eg>xiv ei.x.vi); non MMiUsergo de Cliristi pr__dicatioii"eostehsibiieqtie
    qupd lotus .isiaeliiichs.pbpiilUs Iiujiis exemplo pec- ibielii.giiuf, ut Chrysosiomus et Euibymius expdhunt.
    ciifil et cuftumvefiDerdesefue^ ihajor pafs, Clifisliis feiiiiii post Joahhem veufsse dicitUf, quia
    ut iiic ihdic.ai AucVof, Nam set iempofe Eiia» dereli- ^- ~ jiosl euhi sese miindo per praedicaiioneihei hiiracufa
    qrieral ''stbiDbrinnui in isrtiel seplemhiiliia virorum, liiahifestavit. Iliis auleni verbis : Anie tne [abtus est,
    qitarum ytritia noh sttni trjctiH'a.l«aiiie Bctal, \\ Reg. docfeiii iPatfes sighificafi iion CTiristuni pfbdticiuhi
    xix. jii Jiociiaque exelhplq a ioto poriio desightiiur, aiite Jpanijem, sed J6|iniii pfselaVumei antepo*siiiiiii,
    id.esL;idtu-mjifo piift'e.pohituf..,. ac si Joiinnes dixisset» Qui posi me venil, nlajbr ih>_
    *. HIc jam ^iendit qudrooilb etiaih in sermone de. est; vei, "utappd M-iiiiaeiimlegiiiir : Foriibr riie esi,
    Ciifistb ibcuhi Habeatilla;syiigcdo'chicaib.cutiO,cujiis cujrisrionsum dignriscalceameriiaporiare(Matih. iiij;
    exeihpla pr*e£dehtia e Scnptiiiis pfbtulil; quia hi- idque'cbtiigiiur ex. leilu. Naih sicait: AhJemefacr«i
    inirum qubd Christo cbiivehit secundiinidivinath ha- esi, ^Uiaprtdr tne eflsJ;,id est, pfa*cfessithie digiiitalfe-,
    tufahi, iiorhini 'tfibqituf, cuiri diciiinis liothiiieih quia pra3cessit astcrhiiate, ipse ehim -.tefriui, bgd
    istuiii,, deiwoslratb Clifpipf. eske Filiiim Dei, ;e\er- fempofaliiS.ita AugusiiViustractatu 4 iri JbShh'_ih.:
    num, b.mh,i'pbi]e'hiehi, etc. Et vicissihi, quidquid iio- Aiiieriie , inquit,,jfaciujs.'«!,, qitia prmltitus esi ritilti.
    iIiini.illVcohveTiii secuiidu eiiam Priqfrrie erai.quiti Vtipfthcipid eiratJerbuhi, el Vei-
    ipjeb.ifiiiultuf, cuih ilittihhs eumdero Cbfisturo esse btlin eratapud Deuih, ei.Deuserdt Verbum.
    ».i-,:.;-"i—V~>'" .-.-" • : i. ->: - . -<.••.•- >—_-.—: .
    IIBEM BEPTmm,
    •.:;.
    •', ;:..;.' '^CAfi-T^IMlJM' nerim, eum ipsum flnemincipiam meiuere- adquem
    D
    AaVeharidraiH,'etitumniisrespbri'surrisdivihi riurriiriisdesidefaV_r_mperVehife. Sed ut PrOpheta 4it: Do-
    qjiemjiiipibitxl.,v)i tibcetiiortitibhemhmreticisticce-
    pjmrhitieiiiammihus riiilti adjutbr est, hbh iimeboquid [acia\ thihi
    ''iisibai.ift. qui adiiisputaridrim citin homo(Psalm. cxvtt): non limeamus praBieniashaere-
    ticorom insidSsniitimfoveas et bbsepias spihis pas^
    ; ^ttdtf'fe-r^ii^. hi^ s.^ bva- sihi hbffehiibus Vias,; quai chm a-pefeht fhagis itl-
    serinl, aut praiteiitas portibus syrtes» aut vicina lit- nera quam claudant, de eraundatione nobis potius
    tbribUs s_p forteia-Wtj mihi hbc __m_i_um„ccidit>, labor, quam de possibilitate formido. Quia cum n<_-
    iid uitlmhih qnibhs^ih Mi^tibbfhih
    lit rfes-iir-fa.fts bl_ agehiiBUsfectffm Itef infif_hlt_f se objiciaht, _i
    ciilumniis, cura jam ad exacii laboris terminum ve- * iiqrreant ambuiantibiis magis quam obsint, 'VpIuS
    ALARDIGA9./EI COMMENTARIUS.
    .- Id est, horrore et pavore conciitiihtui', hbbis est abiatiViife abibliiths.
    ambulantibus in via Domini, etc., ubi ambutuntibus * Hbc fesi;magfe hafttahdtiirl hobis>bst ie -itmK
    197 DE INCAlYNATItJNE DOMlNlLIB. VII. Idl
    liabet ofDCiumatqufe opns nostntm in purgaiione Aetdraconem (Lucmi.j Psaim.m). Tribuasque per
    qurtil 9'gat; quam ex difflcultate quod linieat. Igitur intrepidahi inhocentix constantis audaciam : & ut
    * „d Ihohslruosiini illud letbifcrl serpenlis caput delecleturinfaht ab titmresuperforamirie
    aspidis, et tn
    mitteittes mariuiii, et pertfactare omriia admbdum : cavernam reguii\ i/tit abiaciatus fuerit^ marittm suam
    illigiit- iflgeiitiblls spiris IbrtUOSiGbrpofiSmembm ' mittat (lsaite xi). Da ergo et nobis in cavernaS hhjus;
    cupietiles; te, qhejn senrpei-precati samus eiiam immanissimi ac scelestissiihi reguli inriocua„ manus
    alque etiani, Domine JfesU; precahiur, iit des hobis mittere. Et si irt foraniinibus quibuBdamjam; idest,
    verbumin apertiorietiris (Ephes. vi) ad b destructiorieth in sensii huroanorum laiebras aut cubile liabuitf aut
    iiiiiniiitinunijcogilaiionesdesirtientes, ei briihenialtitu- ova posuit, aiii squaitiOSitracths semifaitn dereliquilv
    dinem eiciotleillemse iidversumsciehlidm Dei \ tit cu- aufer ab uhivfefsiSpefrtifeiosHsimiamjuis hnjus sor-
    piivemus bmiieniiriielkiiuih ih bbcdiehtiditiii (II Cbr: didum ct fedle cbiilagium; Exir.ibe Hlatas perftdiae
    x); quia vife llld liber frt; ijui cceperit tibi _s._ fc'_- iiiimUndilias • et obsCssas redoleriti oceno animas
    piivu-.: Adesto fei-gbtu * bfflcib tua bpefi, tui_ pH-y « ventilabro sacra» purgaiionis emunda; ut spelunca»
    te supni merisUfaritvlfibtii ieohhitentibiis.Dtt hiaiitia latronum domus oratidtiuni _int. Et' in quibus nunc,
    novi __rp_hiis ofa , et iillhfehtia lethalifaiis vehefiiS ut scripium est, diversoriis ericii et Ohoceritauri, et
    c.olla'cbtltererb; tjui faeis shpr_ sefpfente. et Scof- S'pilosi, et divefsbfiirii pfbdi^ibfum hibnslra versan-
    pibnes illsrsoi tjrfedeiitiuilipedes ingfedi; _c super tilr (Isaice xxxiv); in his sancii Spirilus tui dona, id
    aspidetti et b-siHsbdm ambulare, conculcare leonem est; fidfeiac religiohis dceora resplendeant. Ae sicut;
    ALARDI GAZ-EI COMMENTARIUS.
    gatlbfte et ihhnditiai cdrdis ttd^tfi • qdarii d<„dililciil- herbti fulloiium, et sedebit coriflaht;:et emtmdans ar*
    late ac molestia qiiaro hobis; ahjieere possjfit; qtipd genluin, el pttrgabit filiqs Levi, et colabil eqs.auitsiau-
    alia phrasi synon,yma paulp aiileidixii: De ehtunda- rum et argentum. Et Luc. in : Cujus veiilildbiumih
    lione n.obispqtius ictBbrquam de posiiBilitdti'.,vei, manu ejtis, et purgabli tireaht shdih, ei btitiyregabiliri-
    poiios, linpos.iii/fiafc,(oriiiidd. ticiVmiri Itorrettriisutim, etC; :
    A Id est, Nestorii h-_fe_imVafiis ambagibus et fal- , f Spectat locum Isaiai xxxjy ubi de Jerusaleni ^t
    laciis implexam e:t implicaiaiii. , Judaea dicitur : Et vossidebunt:eamonocroialuset eri-
    b
    . ,Yerba sunt Ajjdstoli in secuiida aii Cbrintliibs : ciiis, ibis ei cbrvus litibilabttuith fd, 'eferXtitibtib'drti-
    Nbri sefcfljiflijm 'caYiiehimiiilaiiius. Ntini ttrriidmillfilm cbhiim'et -Jriit/iliiJJitttH, t%.bcciirrerii dmmoniaonocen-
    nositm ftijiicdrhaiti. sulil, sed potentia Beo', ad destru- laurisi el pilosusclainabitatler ad alterum; ibi cubavit
    ciionem mtihitiomim; consilia desirusnie.ij.,.et.,o.mnepv:lawiq; e.tinyeiiilrequiepi: ibi habuitfoveqniericius, ei
    aUitudinemexiQ.llenlem se adversus scienliam Dei. Ubi eiinirivit cainlos, etc. Cbi t>. HieVbhyihfi-(lh lsaiw
    poiehlihtfeo, iil e<_l,tisqiie adfeoper tjfefigr.itiam Va- c. iti, et Eiechitl. xvi _j xVtii, ietOse. xii, et tiU6i)i
    lida; ht OihheSS4taha_HkihitibheS et m_cliihaihenui "*§ii tropologlam; ipquit;;iequuntw',,'expukb popuio
    destruere possint et. everiere,. Consitiq.destruenies, Judworum , sub bestiatum el porteniorum nqminibus,
    Gr*ce,a>tTaifiouvT££-, in quibus verbis sploecismusest, idololatras (ut sunt etiam hicrbiici, nam.et hse.resis
    nisj iia le^athiis : Nbh secundutii carriehi imliiariiuSf sjifeeiesfest ldoMatria., iibdeVn-hciore) 'ei variis sri-
    cbnillitidMfaetiies, eic: Sfc _nib legit D: Ambr'osiir_y; persiiiionibtts servienies in Jerusalem habiiaturos esse
    ut %i-iiirtierceduttt per pareiilJiesim legantur ; vel confirmant; et hosi-esse.onpcr.otaioset ericiqs, ibin et
    dit-amus parlicipitiin pro verbo positum, ut bic inci- corvitm, drqcones eljtruthiofles, et' onocerilauros, et
    piat sententia : Cotisilia eiiini destruimus , etc. tDlii dwmonia, ei pilosos, 'el laniiaHri,quw 'WebraiceaiciiJai'
    pro consilia Grsece est 5.0710-^0.^, qifbd Tlifebpli-flar , lililh , el a soio Symmacho Iranslata est lamia, quam
    cluSjinlerpretiitur syllp^ismqs, el humanas philoso- quidam Hebrworumip-ivvnv,id esl, furiam suspican-
    pIipr,ui^.aVgi^liiBreiic#iJtim rsiliuiifciil'hs',
    qiiibnSse M ttir. Ila Hierbnytriu_.Taiiblis itii^ue iridhstris et pbr-
    eveiteridaih Clifisli fid^iii iiiiinifissciiijiit. {. , ' tentis, de quibtts eliaro alibi egimus, conipural AtVctor
    f Superii.ue'-ddithin vi.-fffetijf bffiiq, iii-i officiiiHi' Sesibriiini; ejusqhe i!mil6_basreticbs;'quemadnibdHm
    >p'ronen"eP.cio ^r^iiixi seti eflreaclii acc'i{iias,'lit bfftcio et D. Hieronymus cdhtra Vigilahiiiiiii basrtesiareham;,
    sii ablaifvi ca|us, qiiisi bi bjffiji.il.Doriilitis ehiih quali novUtiiinoiisiriim ih GaMiisfexbrthrtl, ea_em
    offjcitim ii.il;:e.Hicientfpdipi.um Jl.iiisif,<rjubcl sit iiliid hsus allliSione, elegahti.siihb >__rip_it:Mnttain orb'e
    quod ,que.mqu.e,pfb;coHdiiibii^ su_i jJefsona. fa'ce'fe; hidjistra ijiejierafasitiii: CBhJauro.it siretlnb, Ulutas et
    deceat. Oitjre D. AmbfbsiiiS,lil). ibfftcibriim : &ffi- fftioirotalbs,ih isaiti letilmus(liaiai xxxfv). Jbb Levia-
    -i'»m)ih4iht, ..$. ii[tcien0 dtclurixjj|tfiiiij„_',t$asi effi-[ ilitih et BeWembthriiysticbiermbhe describit (Jbb XL);
    ciuhi; seii,propler deiufSt -ej-iiioiiis,fytd'iittiMitiia D Cerberum ei'Siyinph'dlidh,ti'pftimqtteEririiahiliufn, et
    tiliera, officiifthnuncupari. Sed, RiFlissSJ. jHe)iu„ fiife teonerii Neihemuih, chimmPamal^ue A||rfrdMirririito-
    dicefeliir,, .iiitefpbsiU cbhjtiiiciioiie', OqHcibttid 'ei,1 riihi capitum nari-ani"[tibiild p'd_(iir«i«:EaCuriitiescri-
    op.cfi.Viiietuf.enim reifiifcefe <qti'p'diiiperihs dixit :' Mi Virgiliris; iri[brm'e\nGerybniriiHisjtahiie prodide-
    jPirishaieVojqtciuniatque opus iiOsirMi, 6tb: UJbioffi- ...riiril; sold Gttilia riiorispaiidri fitibuit;'sed "viifssemper
    ciuih eiiriibpere cdrijurig.it; s;ed ^lidd' ijjl Siiiitridixil, (oitissimis et 'eldqkenlissitirisiibuhdtivit. Exorttis ett
    bic Dei niunus agnbseit, Debquti acbefittijn i-efefci. : snbito Figj/an(i'its,seu 'veHusKb-riiiilaftritl.-,' tyitii»ij«Bft-
    a Ita fefthlliaiiUs iib. iv adver^ils Milfcidheiit;sed do spiriitt pugnei 'cbiiWA ChfrstisjJiHJtim;bic': ItU Hi-*
    aliai yefiione : Cfeatoi-,ihqiiii, ftaiic jjoi&iaieU eiiarh fdHyiiitis in Uhb Vigilahlio bmhe_ii-.tesiarieh_„ de*
    parvutis puiris per Isdiam j'epj'Misi( <j<3h|;_fei;'e tii&r piiigehS-tnibiiStrisdksiiiiil-H^ Alji'PaliHfe3ci__ipai:iiit
    nuiii ih idverhdm aspidtt'm\ et i'H'cilbife•hniorilriiiispU ctistfeih Ibeiii.sihiis-ferdeis-iraiscjfiSbijscii_:ilgHaiTtu*
    ilutnj nec:Joihniriolasii. E\ uiique .cijjiits1[s'a't\)asWi-1 ebisiola ad ShiyHiaibfe,cahibilSrabidiS; -Serpeirtibusij
    piiciidie Siripiurw, nqi'Arhic e't ifisfe tesfrm noderM 15_silisci_et sqhamb_i_ ili_6biilbUS. B;; Gyprianas
    potcrujii ubi fides (iierii) fi^guruiepei sbbifiiqsei cbl&T 1 (Epiit. 5_) lupis fell* fcaiiibti.fijobil e( SSeriplhr-ieoff-
    bros pdrteridi.spmtqiidne^uitim; q'u'b'riimips'e prfji'c_pi iiiiiiai. AriiBrosiuS(Serhi. 45) hocluis ^ti yulpibiiSi
    iriserpeiuisel draconih, eleiriinintissiiiik 'citjusqiieWe- nieroiiymus itero (In c: ti Hubaei) scariib-.iif.Vincfen-
    sliie haihm.edepuieiur,,.eic. , , : lills LirinfeHsi.tlri CdiiihiuitU'.)r„tils _l;iiiti>cl'Sttlori-
    «' Allutiit etiam ad tbciim Staiaciii-3iii libi de MeS- tiiti.. Augu-.tihusfcimicibilS;qtii driWliivurii iwbrtf.ntf,
    •iadicitur : Ipse enim quusi ighis corifltiiis, ei qriasi iiiortui aiHfebifetehi (In P.aitn. fcixx)-. '
    m JOANNISCASSIANi 300
    ejeciis quondam idolorum cultibus exterrainatisque A bus haecdici possunt. Nemo enim ei his anteriorem
    siroulacris, fecisti ei fanis daemonumtempla virtu- se gignere prsevalet, quia ea quae orta jam fuerint
    . tum, inserens in cavernas serpentum et scorpionum redire in id rursum non queunt, ut nova creatione
    fulgentis luminis radios, et ex cubilibus errorum ac ijenerentur. Et idfeo nemo anteriorem se parere,
    turpitudinum domos ornamenlorum ac pulchritudi- quoniam nec anteriorem gignere potest, quia non
    ntim reddidisli, ita omnibus quorum oculos caligo venit causa pariendi nisi ex possibilitate generandi.
    liareticae pervcrsitatis obsedit lucem misericordia. Tu ergo id in nativilale omnipotentis Dei, quod in
    luaeac veritatis infunde, ut Incarnationis tua» ma- orlu terrenorum animalium considerandum putas ?
    gnum ac salutiferum sacramentum reserato tandem et ei naturam humahas conditionis objicis, qui est
    ac puro lumine contuentes, ita te ex sacrosancto illo auctor ipse naturae ? Vides ergo, ut supra dixi, ne-
    immaculataeVirgiuis utero edilum mundo verum ho- scire te unde aut de quo dicas, qui faciuras faclori
    ininem esse intelligant, ut verum tamen Deum sem- comparas, et ad sestimandam Dei omnipotentiain
    per fuisse cognoscant. earum rerum exemplo uteris, qusc ipsa»utiqne non
    CAPUT II. essent, nisi idipsum ex Deo essenl quod sunt. Deus
    Dissolvit objectionemsumptam ex iltis verbis: ergo ut voluit, et quando voluit, et ex ea qua vo-
    Nemo anleriorem se parit. B luit, advenit. Nec tempus ei, nec persona, nec con-
    '•'Ac priusquam de his rebus loqui incipio quas nec- suetudo hominum, nec exempla rerum prxjudica-
    dum libris snperioribus prxlibavi, sequum arbitror runt; quia obsistere ei non poiuit lex crealurarum,
    ut enitar exsolvere qua»jam ante promisi, ut ex- qui est creator ipse cunctorum. Et posse ei quod
    pleta penitus sponsione, liberius de imactis dicere voluit promptum fuit, quia potestas adftiit volun-
    ordiar, cum de pollicitis satisfecero. Ait ergo ad tati. Vis scire aliquatcnus quanla sit omnipotentia
    destruendam sacra naiivilatis fidem sibilans in Dei Dei ? ego id etiam Dpminum de creaturis suis facere
    Ecclesia novus coluber : a Nemo anteriorem se pa- posse credo, quod tu euro de se ipso facere potuisse
    rit. Primum ergo te non solum quid dicas, sed non credis. Oronia enim animaniia qua» posteriora
    etiam unde dicas, nescire arbitror. Si enim scires, se paiiunt.si modo iil Deus jubeat,b anteriura mullo
    aut intelligeres unde diceres, nequaquam unigenili se parere possunt. Nam et cibi ipsi el pocula, si ea
    Dei nativitaietn mortalis opiniuncula» ratione cen- Divinitatis voluntas sit, in conceplus quosdam et
    seres; neque ei qui exlra conceptum httmanaeori- progenies verti possunt. Aqux denique ipsae, qui-
    ginis natus est, humanis definiliunculis prayudicare bus ab exordio rerum manantibus, et quibus admo-
    tentares; aut terrenas impossibilitates divinaeom- dum omnia animantia utunlur, corporari, si id Deus
    nipotentise objiceres, si Deo impossibile nihil esse C jubeat, in visceribus et gigni possunt. Quis enim
    cognovisses. Nemo ergo, inquis, anteriorem se pa- sacris operibus modUm statuet, aut divinam provi-
    rit. Dic mihi, quseso, de quibus te loqui causis, de dentiam circumscribet? aut c quis, ut scriptum est,
    quorum animantiwa sestimasdefinire naturis ? horoi- dicil ci: Qtiid (ecisli (Isaim XLV) ? Si negas omnia
    nibus te an feris, avibus an pecudibus legem ponere Deum posse, nega anleriorem nasci ex Maria, Deo
    putas ? Ista enim sunt et alia hujuscemodi, de qui- nascente, potuisse. Si autem impossibile Deo nihil
    ALARDl GAZ/EI COMMbNTARlUS.
    a De hoc Nestorii axiomale aliquolies egimus in cior indicare, certe non video, nisi aquas in tota
    praecedemibus. specie accipiamus qua»anie hotninem conditx sunt,
    b Magno qtiidem miraculo id lierei, si fierel quod quod de cibis itidem ac potibus dici potest. At hxc
    numquam faclutn legitur, ut aniroal quoddam aliud, exempla non inultum urgere, satis perspicuum est;
    quod prius exstiiit, animal de novo gigneret ac pro- neque aliter a Cassiano prolata fuisse, nisi ut ali-
    duceret (quod esset anterius se parere, secundum quatenus rem exporieret, et obiter ostenderet fieri
    verba Nestorii), non lamen Deo impossibili, nec posse per divinam potenliam ut posterior anlerio-
    lam admirabili, ac supernaturali quam est mysie- rem se pariat, conira Nestorii axioma; proinde non
    rium Incarnationis. Potest enim Deus idein nuinero esse Deo impossibile ut Maria anteriorem se Dei
    corpus exslinctum, immo in sua prima principia Filium pepererit, atteslanie angelo, quia non erit im-
    resolutum, restituere, ut certa fide credimus de possibileapud Deum omne verbum(Luc.i). Et ipso
    resurreclinne hominum. Potesl et de lapidihus su- Salvatore dicenle : Pater, omnia tibi possibitiasunt
    scitare (ilios Abrahae, el tam de aquis quam de ci- (Marc. xiv), quse scilicet possibilia sunt absolute,
    bis el potibus hominetn vel quodvis animal produ- seu qua» non Implicanl contradiciionem, ut expo-
    cere; sicque cibi ipsi et pocula in conc.eptus quos- D nit S. Thomas (Pail. i, q. 25, orl. 3), post D. Au-
    dam ac progenies verterentur, ut hic dicitur. Et gustinum lih. v de Civitate Dei cap. 10.
    vertuntur sane etiam cilra miraculum, etc, dum in c Locus est Isaiaei qui in Vulgala edilinne sic ha-
    substantiam aliti et in maleriam semeniinam naiti- bet: Numquid dicil lutum fiyulo suo, Quid facis, et
    raliler convertunlur, unde fetus el progenies na- opus tuum absque mtinibusest ? Vm qui dicil patri,
    scuntur; qua ratione fit ut bomo, vel quodcumque Quid yeneras? et mulieri, Quid parluris ? Cui similis
    animal, anleriorem, id est, antiquiorem se gignere locus Jeremise xvnt : Numquid sicut figulus iste,
    ac parere quodammodo videatur, dum id quod prius tjfin potero vobis (acere, domus Isracl ? ait Dominus.
    exstiiit in aliam subsiamiam emergit. Qua etiam Ecee sicut lutum in manu figuli, sic vos in manu mea, /
    ratione aqux, quae ante bominem exstiterunt, et domus Israel. Quem locum imitaius Apostolus ad
    prpinde auteriores hoinine sunt, in corpore homi- Romanos ix scribit : Numqtiid dicit figmentumei
    nis corporari, id est, in corpus aiiimatuin efformari qui se finxit: Quid me fecisli sic? Annon habet pote-
    queunt. At quomodo lunc aqua vel homo dicaiur statemjfiqulustuti ex eadenimassa facere aliudquidem
    anteriorem vel anlerius se parere, ut videtur Au- vas ia nonorem, aliudvero in contumeliamf
    $01 DE INCARNATIONECIIRISTI LIB. VII. Wt
    est, cur ei impossibilitatem in suo ipso adventu .A constitulionibns constitulor. Vis autem plenius scire
    objicis, cui impossibilu nihil in omnihus esse co- quaro non solum impiae, sed etiam incpi» sint hat
    gnosc.is? calumnia»tua», et non videnlis penilus Dci oiunipo-
    CAPOT III. teniiam canlilcna. ? Dic inihi, qu.TSii, 111,qui non
    nisi cx paribus paria nasci piiins : mide b iuexplica-
    Respondelad illa verba: Itomoousiosporienli bilis illa quondam in eremo coiiirnicum numerosi-
    essc debel nativitas.
    tas ad pasiiun Israeliiica: plebis rcpente nata sit
    Secunda aut pcrversilalis lii.nevel calnmnia bla- (Num. xi)? Non enim eas ante in aliquo loio a gc-
    sphemaliix, vel l.>lasphemiacaliimniatrix esl, qua nilricibiis snis editns, scd suhito adveniu lcgimus
    ais: * llomoousiosparienli dehct esse nativilas. Non illalas. c Cihus denique ipse illc ca-lestis, midc per
    di-siuiilis superiori; verhis eniin magis qnain re et qitadraginla annos in llcbrxorum casira ileflnxit?
    genere diversa est. Cuin enim dc nativit.le Dei aga- nuroquid luannain ni inna generavit ( Exod. xvi ) ?
    tur. idein dicis, poleiniorem ex Maria non pmuisse Scd II.TCde vetusiis rcrum iniraculis. Quid de no-
    nasci. quoil superius , anleriorein nnn pnluisse gc- vis?' 1 Paucis panibus ac pisciculis innumeras po-
    ner.ri. Et iden vel iil quod supra dicluni est (Vide pulorum sequeuiium lurbas DomiuiisJesus Christus
    cap. iZtib.w), ciiam de boe rc.-poiisuiiipuia ; vel B in ercmo non scmel pavii (Matth. xiv et xv). Salie-
    id quud nuuc dicemlum esl, eliain ile illo respun- taiis raiio in cibis non fuit, qttia csurienics catisa
    deri existima. Ais ergo: homoousios parieuti debct iu\isibilis ct arcana saturavit, prxseilitn cum plus
    esse tt:ilivitas. Si ad lerrenas cre.itioncs respicit, mullo siiperfueiit saiurilali qunn appositum fucrat
    vel niaxime iia evenii. Siu auiein atl iirluin Dei, esurilinni. Qna raiione hoc loium facium est, ut
    quid in uativitale ejus naiiira».exempla consideras ? cuin siitieiaieni edenies caperent, etinm augmentis
    •
    quia coiislitutiones conslituloii sunt obnoxi.c, non incffubilihuscibus ipse dilcscerel? Natum iu Gali-
    ALARDIGAZ/El COMMENTARIUS.
    » Alterum Nesloiii axioroa, de quo iu superiore quo Sedulius prxclarc et coiisenlanee huic toco ce-
    libro aciuni csl (Cap. 15): ubi etiam parenii potius cinit (Lib. n):
    qiiam paiienti approhaiiiiii. Ouidrof.Taminnumprascoelestipane calerv.ii
    •> Innumerosiins aiuca legebitur. Al quid opus Augulicossumpsissi: cibos,ninihisquesuperni
    barbarie, ubi Lalinila-; siip.xitil? <le hac pnrro co- N ciaiis..ieiia populuuidulcedinepasLum,
    lurniciini iiiniM-insiiiiie divuntiis iinniissa, sic in £Vll- ln pluviishabuissedajies,et iu Jmbribu<. escas?
    meris legiiur: Vtnlitsegrediensa Domino. arreplans Qtind vcro ait (iiiisius, .loannis vi: Non
    trani niarecolurnkesd<lulil, el demitil m caslra , ili- dedit vobispnnemde cwlo. Moytet
    nere quaif.ummio d e conficipotest, ex onti.i pane iclli-ico, iulelligendiim est detoelo
    casiroriiiiiper circniiuni. votabtiilnuein nere dnobus quoil pnipiie ilicitur eoeiini. Do coslo eiiiin
    eubitit in iiliitidine super terram. Snrgensergo pnpu- sceixlii; prnpiii- esse ilicnur, qiind dt; <oe!oip^n vero do-
    Cbrisius verus panis de COBIO
    tti* tnlo iie tllo, el nocle, el die altero congiegavit sccmlii, qiiomodovcre coe'«sis panis fnii. Mauna
    de-
    coiurnicaiii, qtti parum . decemcoros (Niim xi). Ihcc (]' voro illuiliili-oqm; noii <lncoclo, sed de aeie ptucrat, dice-
    ihi. ConliiK-laiiiein coius irigiula moilins. secnn- bi.iurque inipropri); panis de cm!o ; qiieiuadinndum
    diim llieroiiyuuiiii(Incttp. iv Eiech.). Umlexsiimari Volucres c<Kii sive qnia aer ipsc pcr
    poiesi quani inexplicaliilis tiierii ifl. iiumem-iias :<p,>ellaniur,
    col-iriiiciim, si qui paruiu, seu niiiiiiiiiim, c popiilo Ciiiatiiresnnroelumilicilur ; sive quia <|iio<lalie de
    aere cailil, de <oelnc.-idire vid<-iur.Ita Cinyso to-
    collegeral, de<e.n <oro- ex <i>impleverii. Unde in miis, ei Aiiguslii.us in Joauiicin (Cltrysost. hom. -44;
    pxalinnLXXVII c<>inpar:ilurhxc l.llu ingenscopia pul- Anqnsl. tracl. 2S).
    vi-ii terrx. etarenii- maris, <|II:L- iiiiineiiiii i>eiiii-nlil. ^ De Imc inir.iciiloegimus eiiam superiore libro
    Ptttil, inqnit, illis s:cnt pnlvtrtni cnrncs, tl sicul are-
    nam niaris volaiilia pennnla; et cecideritnlin medio (Lib.w c. 1). De qui iudetn Sedulius, ipstim cum
    illis niiiaculis COliiparatis,sic Evaiigclicam
    canrurum, circa tabtrnacula eorutn. El manducave- vctusiis
    riini, et suturati sitnl nimis. Scienduin niiicin bis a historiam illii>lrat :
    Di-odaluiii Tui.seHebraais<ibiiin t-ainis, seincl una Cumquedohincpopnlumsese In denert-iscculum
    C-.IIIIiiianna , I xmli iu : Facliitnesl ergn vesuere, et UtlypicusMoses,verusqueProphelavideret
    atctndens rolurnix, cooperititcasira ; ntuneqnoijtteros Aiiliqu„ii> si.Milirefiiiieiu,majoribusaclis
    jacttii per circuilutncuslrorttm, eic. fct niisus solius Aiili<|ti.'iiti
    uioti.slravilopeni;
    - luiu:alitciiiulla
    Ciirnis.Niiui.xi. Ei ni-tiiuacum c.irnilius daliiin cst, Carnisupiuiadi-iliL<,'i'iniuis ninilopiscitiusauxlt.
    Sullit-ietistuncMaunapluil: modopjiiibusnniplum
    anleiuiini nqux eilucercutur ile peira, scd cibus Quiiiqui-.tleilitvicluiuper inilliaqiiiuqueviroruiu.
    caruis solius d.Uusesl posl illam cdui-tioncm aquue. CiBleiiilurlia lalel, nuiiieronec liaudiiurullo,
    Porro <h; coluiiiieihu-., cariiniqiie propii<;i:itihusj) Maximiipiirvoiiiui le^io,velma-imamalrum.
    multa scilu il.gna iradii Plinins lib. x cap. 23. Oiioqiiem:i'.'issLupeas,co'phinosalilalnreplerunt
    c Qui iiiiinuiidiciii* est, diicto vncabiilo:ib admi- Fruginin-liissenos,poi.ulisqucvoi-nlibusaucta..
    raiionc populi Isiiielitici, <|ui videus lerran: cooper- Qtia»redila cuuclisuouestdala copiainensis.
    l.iin IIIIVII
    ill >cibo. exclam<ns ail : Mitnhul quod Et iniia de allcro simili iiiirnculo:
    signilical; Qttid est lioc? Un.le Sepluauinin lnier- Pisciculispaucis,et septempanibusagmen
    piele*, prn lerniissn ipso nomiue, s< l.un posu.runt PaviteiioriiK;viruui,pnelt-rqueinlirmasecundt.
    nomiois iiiierpieiaiionciu: Ti iazi TOOTO; quos sccu- Se.xuset ieiatis,saturavilquuiuorillic
    tus Plavius Josi-phus II). lil Autiquiiaiiim J.idaic. Millinvesi-cniuiu: plusul uiireris,el .iuclas
    cap. 1 : llebrtti, iuquit, Itoc edule vocant manna. Disr.efuissedapes: epulasnulrivitedendo-
    Mattenimseciindiimuosiriimvernaculum serinonem, Vulgus,ct aitril* creveruntinorsibusesca».
    periiiiiciaiivnparlict.lnesi, Quid est huc? inierroguns. e Sciie in hymno ecclesiasiico ( Vide Joann. CQH
    Sic ipse. Dii-iluraulem iiiauiia cihus, vel p.inis <<X- claum in expticationelittjitsIttjm.)canilur :
    lesns, qnia e i-tcloaereo pliieh.il : et pauis augelo. Noiumjjtenuspolemise:
    ruw, quia npera et ministerio angeloruiu liebal: de Aquserubescunthvbria),
    pATROL. L. 7
    -203 JOANNIS CASSIANl 20*
    la»a vinum de aquis legiuius ( Joann. ii). Dic milii A tens Deus natus esl, dicis: Homoousios parienti
    quomodo disparem a sui qualitaie sulislariliam dis- debet esse nativifas : qtiasi vero cum quolibet homi-
    par natura generavit ? praesertim cum id quod Do- num humanis legibus agas, cui impossibiliiatemsuam
    miiiicse nativitati maxime convenit, noliilioris ad- objicias, quera terrena infirmitaie concludas. Com-
    modum rei ortiis ex inferioi-e processeiit? Dic mih] munem omnium dicis cOnditionem esse nascendi,»
    ergo quomodo ex illa hquie siibplicitale egregius earadem legem esse geperandi; non potuisse peniius
    vini et admirabilis sapor hatus sitf quomodo sit in universitale generis huraani uni tanlum homini
    aliud liaustuni, aliud infusum? Nhtoquid cisterna illa contingere, quod veluerit Deus omnibus provenire.
    vel puteus hanc nalurahi habuit, ut aquas ex se Non inielligis de quo dicas, non vides de qUoloqua-
    sumptas in optima vina iriutarct? Aut numquid va- ris: quia aucior utique omnium conditionumet ciin-
    sorum id qualitas, aut ministrorum egit indusiria ? ctarura lex naturarom est, per quem est, et quidquid
    nihil Uttque horum. Et quomodo facii ratio cOgila- homo polest.et qUidquidnonpotest; quia ipseutrius-
    tione cordis non comprehendiiur, cum facti tamen que rei pehitus ntoduih statuit, et usquequo acce-
    veritas conscientia»firmitate servetur? * Csecosuper dere facultas, et quo ulterius non progrederetur
    oculos in Evangelio (Jbann. lx) lutum posituni est, infirmitas. Quam iiisarie ergo tu ei impossibililaleni
    et oculi abiulo nati sunt. Nimiquid ant aqua haiic B humanam Objicis, cui possibililas ipsa debetUr?Si
    naturaro babuit ut oculos pareret?autiulum ut lucem personam Domini terrenis iiifiriniiatibus aestimes,et
    crearet? nihiliitique horum, praeserlim cum aqua omhipoteitliam Dei huhiahis rallonibus metiaris, ni-
    C3.CO nihil conferat, lutum auieui videntibus etiam hil uiique, quod Seciindumcorporeas ipsius passiones
    obesse possit. Et quomodo res nocehdi vim in se Deo congroum videaiur, invenies. Si enim verisimile
    habens ofiicium reinedii ac saluiis exhibuit; et qhse videri potest, ut Maria anteriorem se Deum parere
    obesse sanis solel, quasi ministra tunc sanitatis non quiverll, quomodo verisimile erit, quod cruci-
    luit ? Dicis itaque Dei iianc tribuisse virtutem, Dei Qxus ab hominibus Deus iuerit? et tamen idem qui
    prxslilisse medicinani: et omnia basc qu_e diximus crucifixus esl, Deus ipse prsedixil : b Si affigethomo
    omnipotentiam penitus effecisse divinam, qui potens Deum suum, quia vosaffigitisme (Malach. v)? Si ideo
    sit utique et ex insolitis nova condere , et ex con- nalus ex Virgine Dominus non puiabitur, quia ante-
    trariis salubria conslituere, et ea qu_e in impossi- rior parienti fuerit, qul nascebatur : quomodoDeus
    bilitatibus atque in efGcientiis sita sint, in rerum sanguinem habuisse creditur? et tamen ad presbyte-
    possibililatcs effectusque mutare. ros Epbesiorum dicitur: Regite Ecclesiam Dei,quam
    CAPUT IV. acquisivilsanguine suo {Act.xx). Poslremo, quomodo
    Deum sicul in rebus cwteris, iiq in temporali ortusuo Caociorvita» privatus yita exisiiniabitur? Et lameh
    omiiipoteniiamsuam declaravisse. Pelrus, Auctorem,inquit, vitm interfecistis (Aclor.
    Idem ergo de ortu ipsius Domini, quod de rcbus iii). Nemo in lerris situs, in ccelis esse potest: et
    omnibus conJiiere. Crede Deumnatum, ut voluit, quoinodo Dominus ipse dicit, Filius homiriisqui est
    quem non negas potuisse quod voltiit : nisi forte in cmlo(Joan. m) ? Si dehique ideo naium ex Virgihe
    virtutem, qu:e ci ad alia oninia adfuit, ad seipsimi Deum non putas, quia hoinoousios parieuti debet
    aestimasdefuisse; et ipsi ad nativitatem suam omni- esse nativilas : quombdo res dissimiles exdissimili-
    potentia sua defuit, quae ab eo procedens universa bus crediturus es substiiisse naiuris? Ergo apud le
    penetravit. Tu mihi in nalivitate Domini, -objicis: nec colurnices subito venius intulit, nec manna de-
    Nemo anteriorem se parit; et in partu, quo omnipo- cidit, nec vinum ex aqua nrodiit, nec mulla millia
    ALARDIGAZyEI COMMENTARIUS.
    Vinumquejussafundere luti virtuie, sed divina iChristi polentia, curaiionem
    Mulavitunda origineni. fuisse factam. Solet Deus liac de causa ad facienda
    Nec possum etiam elcgantes hac de re Sedulii versus miracula, rebus uti maxime contrariis. Nihil esi,
    pra»terire (Carm. I. m): quod aquas magis amaras atqUe impoiabiles reddat
    Primasua»Dominustbalamisdignalusadesse quam sal: quis enim marinas bibat aquas?Atqui
    Virlulisdocumenladedit, convivaqueprassens Elizaeus immisso in amaras aquas sale, dulces ae
    Paseere, nonpasciveniens(mirabile),tusas D potabileslreddidil (IV Reg. n). Quid tam contrariuro
    In vinum convertit aquas : dimiltere. gaudent extrahendo de aquis ferro, quam lignum; quod ipsum
    Palioremlatices: mutavitlaesasaporem re alia exti-ahatur, necesse est? EIiza»ustamen, in-
    Uiidiisuum,Jargilamerurn,mensasquepiVromnes
    Dulciauon nalorubuerunt poculamuslo. jecto in fluvium ligno, fecil, utferruro securis, quod
    Implevitsex ergo lacushocneclare Cliristus: in flumen ceciderat, enataret (IV Reg. vi). Sic B.
    Quippeferax qui vitiserat, virlute colona Hieronymus in cap. xxxvm Isaiae, ubi dicilur Eze-
    Oiiiniafruciificaiis,cujussub tegmineblando chias jussisse suisulceribus apnlicari massani flciium
    Mitisinocciduas(idest, immortales,aut perpeluas)enu- vel Jicorum : Aiunt, inquit, Hebrmi verbum SEHI.N,
    [trit pampinusuvas. quod prwlermisereSeptuaginta, ulcus sonare, non vul-
    » Plerique inlerpretes existiroant ideo lutum a nus. Nam et Aquila, Symmachus, et Theodotiofky.o;
    Christo posilum snper oculos caeci nati, quo magis inlerpretati sunl, per quod morbumregiuminielligivo-
    appareret vis et magnitudo miiaculi. Elenim si alia lunt: cui contraria putantur, vel sumpta in cibo, vel
    re mintis visui contraria curavisset (Joan. ix), videri apposita eorpori, quwcumquesunt dulcia. Ergo, ut Dei
    potuisset non divina, sed naturali aliqda atque -e- potentia monstraretur, per res nos&atet adversas, sa-
    creta medicameiiti virtute curavisse (Maldon. in nitas restituia est. Ita llieronymus.
    Commeni.).Cum aulem luto curaverit, quo niliil ma- b Sententiam hanc vide superius (Lib. n, c. 3) ex-
    gis conirarium oculis est, credi non poteral nalurali plicatam. i
    205 DE INCARNATIONE CHRISTILIB. VII. -_0G
    hominum exiguo cibo pasta sunt, nec post lulum A rienti nativitas esse debeat, id est, quod dissimilem
    cxco lumen apparuit. Quod si haec omnia incredi- sibi res quaelibetparere nou possit: eliam terrena-
    bilia ulique et contra rationem videntur, nisi a Deo rum rerura exempla proferam, quo ex dissimilibus
    facta credantur, cur in nativitate e]us denegas, quod nasci roulta convincam.Non quod in tali re compa- :
    in operibus cOnGteris?Aut numquid prsestare ortui ratio ulla aut fieri possit, aut esse debeat, sed ut non ;-
    suo adventuiquenon poluit, quod humanis remediis dubites in sacroortu existereid poluisse,quod eiiam '-•
    atque utilitatibus non negavit? in terrenis his et caducis videas provenire. a Apes, "
    CAPUT V. sicut niiiiiuia admodum, ita prudenlissima ac soler-^i
    tissima animalia, ex diversissirois edi legibus alque
    Argumentis,exipsa nalura depromplis,docet,reyulam
    illam advertaribrum.qua statuunt liomoousionpa- exire naturis. Cum enim sint miri iugenii animamia,
    rieitliesse'deberenalivitatem,in multis fallere. et non solum sensu, sed etiam prudentia abundent,
    Longum est de hac re et prope fabulosum, am- excerplis quibusdamherbarum iloribus procreantur.
    plius dicere. Sed taroen ad confutandam ineptiam Quodinajusexemplumadhibendum,aul assumendum
    b
    alque ihsaniam luam, qua ais, quod homoousiospa- putas? ex atomis animalia [Lips. in mury. ex in-
    ALARDIGAZiEI COMMENTARIUS.
    a Deapibus, earumquesolertia et induslriajuverit B irtansionem,unius palrim clauduniur limine, in com-
    hic nonnuila tum ex sacris, tum ex aliis auctoribus muneomriibuslabor, communiscibus, communisope-
    elogia delibasse. In primis notandi duo Scripttira» ralio, communisusus et frucltts est, communisvolatus,
    loci insignes : prior ex Proverbiis cap. vi : Vade ttd etc. Haecet plura D. Ambrosius, piaediclatnsenten-
    apem, et disce quomodooperaria est : operalionem liam noii modo ex Provcrbiis Salomouis citans, sed
    quoque,qiiamvenerubilemfacil; cujus taboresregesel etiam egregteet pariiculaiitn explanans. S. Hierony--
    idiotm ad satiitatem afferunt. Appelibitisaulem est mns in cap. in Ezechielis: Et in Proverbiis, ail, de
    omnibus,et clara, etiam cum sil robore infirma, sa- ape dicitur, quamquamItoc Hebrwanon Itabentexem-
    pientiam lionoransevectaest (Prov. vi secttnd.LXX). plaria : Vu.dead apem, et disce quomodooperalrix sil,
    Qttilocusquamvisneque in Hebraeo,neqtte in vulgata el opus suum caslumfacial, cujus laboribus reges et
    ediiione contineatur, citatut- tamen a Patribus ut imperiti pro sanitaie abulunlur. Et in epistola &ad
    senienlia Scripturae, sicut altera, quoede formica Rusticum monachum,eamdem specians sententiam:
    eodeni Scriptur.c loco babetur. Inler alios D. Basi- AptttJj,inquit, fabricare alvearia, ad quas te mittunt
    lius bomilia8 in Hexaetneron,post recensiiasaliquot Salomonis Proverbia, et monasteriorum ordinem ac
    apum proprietates : Aitdiant, inquit, hwc Chrisliani, regiamdisciptinumin parvisdiscecorporibus.Ad eum-
    quibuslege sancitum est, neminiumquam liominired- deni quoquelocum alludere videturEccIesia, dum in
    dere malum pro malo; sed mtilumvincere, supera- benedictione cerei pasclialis apiculam fcstive col-
    reqttebono.Itnitare moresapispeculiares, qiuenemirii laudat hisverbis : Suscipe,sancle Pater, incensi liujus
    prorsus officiens,nec alienosfructus dentoliens, favos sacrificium vesperlinum,quod libi in hac cereiobla-
    exslruit, et compingit suos. Elenim ceram quideiiia *-<tione soiemni, per ministrorum manus, de operibus
    floribusaperte colligit: mel autem, hitmorem,qui spe- apum sacrosanctareddit Ecctesia.El postmoiluin, ac-
    cicmprwfertroris,inspersumfloribns, ore tibutum, til- censo cereo, subdit: Qui lice.t sit divisusin partes,
    que atlructum, in cavosfavorumsiiiusimmiilit. Et iu- muluati tainen luminis delrimenta non novit.Atilur
    l'ra : Pulchra decoraqttelaude a Proverbiorumauctore enim liquantibusceris, quas in subslantiam pretiosm
    prmdicala est apis, sapiensoperalrixque niinctipala: hujus tampadis apis maler eduxit. Denique eodem
    adeo pttbithimditigenter, elaborateqneconyerens.Ctt- spectat quod in officio B. Caeciliaecaniiur : Cacitia
    jus tabores, inquii, tam reges, quam prtvati liomiiies virgo, quasi apis argumentosa Dontinodeservit. Alter
    ad luendam sanitalem edttnt. Adeo sapienlcr, adeo loctts Ecclesiasticixi : Brevis in volaiilibus apis, et
    exctcla,miraquearle apolltecasmellisexslruens utqtie iniliumdulcorishabet fruclus i'//t«s.Ubiinitium posnit
    fingens,etc.Similiter 1). Ambrosius lib. v llexaenie- interpres pro principatu, quia Gra;ca vox apxn
    ron. cap. 21 : Meriio, inquit, quasi bonamoperariam uirumque signilicat. llabet eniin mel, inter liquores,
    Scriptttra apem prmdical dicens : Vadead apem, e't dulcoris principalum. UndesacraScriptura siiinmaiii
    videquomodooperaria esl. Operalionemqitoquequain dnlcedinem nomine mellis solet exprimere. Psalmo
    venerabilemoperatnr : cujus laboremreges, et medio- xviil : Dulciorastipermelel favum.Psal.cxvin : Qua»i
    cresad saltttemsttmunl. Appettbilisenimest omnibtis, dulcia (aticibustneis etoquialua, sttptr mel ori meo!
    tt clara. Attdisquid dicalprnpheta? mitlil utiquete, ut Eccles.xxiv : Spirilus meussupermeldulcis,et hwredi-
    apicttlwilliussequarisexempliim,imiterisoperalionem. tas tnea super met et favum. Apocal. x : In ore tuo erit
    Vides quam laboriosa,qnatn gratasil. h ructiisejus dulce tahiquammel. Denique praefert oronibus rebus
    ab omnibusdesideratur,et quwriiur,nec pro persorta- quamumvis dulcibus, cum ait Judicum xtv : Quid
    rumdiversilatediscernitur; sed indiscreia sita gratitiD dulcius melle? Plura de mellis dulcedine et utilitate
    regibuspariter, ac niediocribttswqualisuaviiatedulce- apud b
    Basiliuroet Ambrosium locis supra cilatis.
    scit: Nec solumvoluptati,sed eliatnsaliiti est: fauces Etsi alia lectio fortasse probabilior hic in mar-
    obdulcat,<elcurat vulnera, internis qitoqttetnedicamen- gine ascripia habeatur, tamen baecetiam non sper-
    lum infunditnlceribus.Itaque cum sil infirma robore nenda, nec respuenda via est, quaeet Basileensiet
    apis, valida est vigoresapientimet virlutis. Et initio Plantiniana ediiione probalur, et veritate ilidemful- ,
    ejusdem cap. idem Ambrosius : Hoc, inquit, reipu- ciiur. Vere enim ex atomis apes gignUiitur,id est, •'
    blicwusus est, leges omnibus esse communes,atque ex niintttissimis e.t tenuissimis succis vel flocculis
    observari ex devotionecommuni: uno omnes teneri florum. Est enim alomus individuuni corpusculum, ,
    vinculo;nonalterijtis esse,quodaliussibi inteltigatnon quod ultra dividi et secari non potest. Unde Lucre-
    licere : sed quodliceal, licere omnibus; et quod noni tius atomos roinutiores esse dixit corpusculis illis
    licel, omnibusnon licere. Esse eliam commutiemreve- quae infusis per fenesirarn radiis solis videmus; et
    rentiampatrum,quorumconsiliorespublicagubernelur; Epicurus roundiiinex suis alomis, id est, indivisibi-
    communeomnibusurbis domicilium,communisconver- libus corpusculis fabricatum exisiimavit, ut refert
    sationis ofjicium,unum prmscripium,omnibus unum Aristoteles in libro de Ortu. Allera tamen lectio, ut
    esseconsilium.Magnahmc: ted quantoin apibusprm- dixi, probabilior ac germanior apparet, quia et
    ttantiora, qumsolmin omni genereanimautium,com- Auctoris scopo magis accommodata, et ad rem pro-
    munemomnibussobolemItabenl,unam omnesincolunt posilam magis expressa.
    _(tf JOANNISCASSIANI .03
    aniinis anima.ia, ex in«ensibilibus sensibilia^nascun- A niaierna carne didieerimt? b Nec uterum utique no-
    tur. Qiiiopif<-.xillic, qui fahricalor esi, qui furmalnr riint, nec semen sciunt : depa-ui laniuinnindo flores
    corporum, qui inspiraioraniniariim ? Souiim dcnique in alvearia coiigernnlur; ex quibus iiiaesiiiiiabili
    ipsum, quo inicrse qna-i loqininlur, quis dcdil? Con- opiibi.) apes exeuni. N hil illic genitricum vi-cera
    ciiuiiiates has pcilum, arlem oiiuni [Lips. inmarg. pniihus coiiferunl; neque apes cx apihus edimtur;
    ingcnioruin], clcgnniiainqucpinnai um [Lips. iu marg. operaria» sunl tantum, non prorreatrices; ex herba-
    linxil atqi e composnit? •»liigeiiiuni, riiin flosculisaiiiinatiiia prodeunt -.quid siiuile heibis
    pcnuai uin] quis
    irain, provisionem, niotmn, pl iciditateni, concor- et aiiiiiiaiilibus? quis fabricaior igitur rcruin isiarum
    diam, dissen.ionein, bulla, pacem, ordinalionem, sil credo intelligis. 1 tiuiic ei anibige, an poiueiil na-
    di»posiii'>nem,olficia, principaius , omuia denique tivitaii sua_ DoininusU tribuere, quod vides eum
    qua; sunt illis quasi cum liumano genere coiniiiunia, etiam faciuris iniiiimis prx-tilis?e? Supeifliiumforle
    •
    cujus dncirina, ant cujus inuuere, quo iiubueiile aut sil po-l ha-c et alia adlli nliqnid sed lainen eliain
    quo instiliieiiic suropserunl? Nuniquid boc a pateruo non in-cessaria inl exciiiplum, addniiturad ciimiilum.
    Seniiiie indepta»sunl? aul in gcniiali utero, ntqiu; in c Locusiis repc.utc subiexi aera, itnpleri leiras vide-
    ALAUUIGAZ/EI COMMKNTARIUS.
    ' Qui volet ista fusius iradila et expliota, L-gat II risnt eit nnmqiiam Plnret exifimarere oportere ronfici
    Arisiolelem I. 111de Gfiicraiiiine aniuialiinn, cap. 10 fluribus composilis ante nlque utiliier. Aliqui coitu
    el lib. ix de llisiorii aiiiina-ium, cap 40; V.ni-.uieiii ejni qni Rex in qttoi/ue appellalur exmnine. Sic ille.
    I. iii de He Rusiica cap. 16; Plinimn lih. si cap. 5 Neruni ahi id |>r<>o-rlo siniiinl. apes ab-qm; ontu
    ei seipieiilibns; deniqin-Virg.lium iv Gc.rgicui, ubi geiier.-iicetgener.iri, al.|ii-:t<l<;i)vig<nt;spennani-re;
    elc/inlis-iuu: apuin naluiain pn>priel:ii<-s<|ue d<;-cri- qttoiJ hic Cassi.ious iil conipci tuiu el vulg.ituui aflir-
    bii. P.nica lanien cx Pairibus in-uper ad<l»,nnn uii- mal. lta Virgilius in iv Georg.:
    lia laniiiiu, sed et juciiud;i. Grego<ius Nizi nzeuus
    Oiati IIH45: Nunc sedulwapes. tolulis pennis, et re- lllum adeo placuiisoapiliusmirahere morem,
    liclis tilvearibus,sapienlim sitw dociimeitininprwbent, yuod uee coiieuhiluiii<liil?eui,m-ci-oiporasegnei
    nc , Ia veiiuri»iiisolvuul.aiilfelusiiivihiiK eiluui:
    ad
    atque praia convulanl. floresitttediripiitnt; ptr- Verniii ipsae fnliis el suavihusherhis
    Vtmcetlttlas etaboranl, sexangulus, et inter se orp >si- nalO"<,
    Oro legunt; i»s_>llcfji-mparvosqueUuuiles
    tas fistulas allexenles, reclusqueangularibttsallernnn- SuOieiuut,aulasqup. ei cerca regna rcfiguiit.
    ad
    tis, non ntinits operis elegtinliamquam ad stcttri-
    talem ; parlim mel in hnrrea rcconduiit. atqie hospiti Ei Virgiliiim iinila'us baud <lul>ieD. Ambrngius :
    suo dnlcem fructum el inarnlum p-nferunt : qtiesn- Communis,in iiiii [Ubi sttpni), omnibusgtitcralio, in-
    ndniodum utinain nos quoque, gut Cltrhti apiarinm legrilas corporis virqinnli omiiitmscomiiiuiiis,cl par-
    iiimus, IICtnie parlim sopieiuiw, pariiii induslriwct tns ; qiioiiiniuneine ullo ruiicub.tiiiitisrenur; nec li-
    labons exemplumaccepimntt.l',h<et Nhetas pulc.re bidine r^sulvnnlitr. uer parlnitqnnlittiilttr>lolorib«t,et
    t-l cnpi-ose ile lislem. S. Kphreui in serinoin; quo- P ^1subiio nfixitwim filortti» examenemitiniti, e folris et
    iliiin asotiico dc Vna leligios», inon x-iniin sic :ill<>- kerbis ore suo prnhmllegeiues. Unlinu- Aqnileieiisis
    quitui". Jmi are apem. cliarissime, ei admirnbile ejns in Kxposiiioi»; ymhnli a os'oli<-i.sinnlibiis iiaiura»
    cerue niysterium, quo pario tllti ex variis sparsisqne exeuii lis i-l :))'«iinii;ilis nnn Cissi n<>iiicus, probal
    term floribus suum colligit npifiium. In hnc eryo liou es-i; iiicredibi|i;Vir!>iii<-in pcpcrisse : Qitidenim,
    parvo uc vili animanle soleiliam mngnam considern. ail, iiiiriimvidelur,si Virgo conceptrit, cmt Oricntis
    Si e.nimomnes sapier.teslerrw cunctiqtte orbis philo- avetn, quam pltxtticemv-cnni, in tatttum sine cunjuge
    tophi congregiiti fuerint, sapienliam illius edissnere nnscivelremtsri cnnstel,ttl semp"r el una *>t,et semper
    vtquaquam ral bttnl, cic. S. A'i>brosiu; nbi supr.i : sibi ipsa nascend, »Wrenaseendosurcedai ? Apescer'.e
    Opns ipsum tuaisede floribm, de hrrbis dulcibus ftin- tieicire conjityia, nec felns nixibns edere, o-nnibus
    tlitminuprima ponnniur. Qnid enint aliud esl favtis, pnlam est. Sed el nla noiiiuilla depr.Iienduntur uti
    nisi qutrdam custrorum species? Qum castra Vintuin liujusmodisorte ii'>srendi. H»c ergo tncredibilevide-
    possuni hubere artis e.l yraliw quaiiluni habml crutes bilttr divinti rirtttie ad Inlittsmundi r/dinlegratio em
    favorvm, in quibtts miintimuc rotitndw celtulw con- faciitm. ctijtis exempla ttiam in animalium nativiiale
    nexione sui inviceinfulciuniur ? Quis enim a- cliilectus cernnntur? Sic ili; :<p;o-ite :nl IIIIIK:IOCIIU). D. Ailgil-
    ens ducttil hexagonia illa cellttrum iitdhcreltt laieriini siiiius lih. xv <l<-Civilatt;,eap. _7,<le niinuiis auiina-
    mqiinlitatecomponere,ac tenttes inler domoriinisenla lilius agcns: AHa,\n |iiil. sitiit qtiwdequibutqnenbits
    ceras suspende.e,ttipare mella, el iniexla flur.bnshor- sine concnbitnilanmtcuiiur, m poslea concuntbanl,el
    rea nectare.quodam dislendere? cernas ontnes cerlare genere.:it,sicnt inuscat; aliu vero in qmbitt ttiliil rit
    de munere: ttlias invigilareqttarendo vicltti; nlias sol- timrii, vel fitniitw, rittit upes. Peirns Dainiaiii. c.-irdi-
    licilam caslris adhibere cttslodain; tttias fnlttros ex- D nal s U-lien«is. Kpislolarnin I. n epistola 18: .4 M
    plorare imbres. el sptculttri cursus ntibiuni; nlias de scnt sttnt immunes a coilu, ita etiam nullaienut cor-
    flnribus ceras fiiigrre; alias iitfiisumfl»rib>t*rormi ore riiiiipitntur in parlu; et stcttl in conceptu texit* trxtti
    colligere : iiullam tamen alienis insidiari Itiboribusel non mitceltir, sic i» eiletiilis fetibus neqiittquainvirgi-
    rapio vniimquwrere; nlqne tiiinnm rap:orum iiisitlias nalis inlrgriia* viol tlitr. Non eiiimvitlva. ted, w(iia
    non tiimreni! Hubettttttmen spicula sun, ei inter iiiiltn lotiuar, bitccasobolemn*ocreaiil, et illibniw prortut et
    fiiiiditntvenennin,si{uerinilacessiimnnimasqttepointnt integrw ab onwi cnrrnpVImcontngioperteveranl. Nnm
    itt vuluere, ardore vindiclw. Iluciisqiie Au.brosiu, ore lilios e foliis leqiiht, et sic sttccessivwposteiitalis
    niuliis phrasibiis ex Virgiiio iii'iiu:nis. Cilcra viile exainenemvliinl. S;<:ijise. 1'orro api-s etiani ex bu-
    apiul eumdeiii. Shnilia baliet D. Chiyso-ioinus ho bulis rainibiis <-llimo unsci viilg.iuui esi. Uude Vir-
    mili.i 15 in Epistoliim ad Ephesius cap. iv, queiu gilius [ln fine iv Georg ) Arstu-uiii qucmdiiiii p:>si<i>
    inetu prolixiialis praiteren. roin liii.it, priiniisaiiiissas ape-, jiiguliiiis _li.;uot
    b Aristoteles lib. v.dc Animalibus(Cnp. xxi), nnn hoiim jogis,qui repiiranl. Et Plniins : Sunt, i.iquil, qui
    <:on-tar>- dici: qiinmodoapes genereiitur, aiiis n.-g.iri- pulent in lontm amisxa*repnrari ventributbubulit re-
    lihus coir.;, seil al unde deponare letniain. Plinius cenlibiiscum fimo obmlis; Vi gilinsjuvencoruni cor-
    iieui dtihiiainer haie de apinn genitura scribit (Lib. pore exaitimnto. liuii d_ apihus vide apud iiioniam
    xi c. I» ): Felus qttonam niodo progenerarent, maqna Caiiiipraiiiiiiiui iu sno Apiario.
    inter trudiiQSet tubtilit qumtiio fuii. Apumenimco ins « Locusta satis noihm animalculum de genere in«
    .09 DE INCARNATIONECIIRISTI LIB. VII. ttO
    lnus. • Prode eamm semina, prnde orius, prode A uunc cs in ncganda Doniini nativitate furinsus. Et
    jjpneia riccs. Iwle cuim, ul vitles, cxciint, uude na- quid post liaec? Numquid progredi nos debere nllra
    sciniliir. Pi-iiscribt; his it-bus oiiiiiihus, quod liomo- vcl lu ipseexistimasVAdhuc addimus tamcn aliquid:
    ousios pari<-inicssc naliviias sua debcat. El lam in- b cx ovis vi.lucriim, quas in -Egypio ibes vocaui. ba-
    veiieiis in | ncs. ripiionibus his ridiculus, qii.im sibscos serpenles g<gniindubiiabile csi. Quid rogna-
    ALARDl GAZiEI COMMKNTARIUS.
    seclorum. Iiuiniiter plerumqne ct saliamlo volilaus ; ejusdcm libri cap. 17 lalius de Ineusiis cl earum
    unde et Callice iniiiien habei Satiierclle. In Ali-ica partu di.-seiii. Puidil ctPliuius lib. xi cap._9 <l<:lo-
    el Syrin ni.ijoe <oi|ioie nascuiitiir, liriiiioiibu-que cus is agens: Pariunl, inquil, in lerrnm, demissosp'na
    alis; lan.ii nuh-in topia, 111hi-rb.s mipss.s ii:e onuies caule, ova condeitsa,autuiniii tempore, <>lc.Et h.ira .-
    aut. rn.liiiil aul laciii ailuraul. Quiu etiaiu el maria Cuilus loctistaruni, qui el iutwuritm omnium qmvco-
    Irmsvol <re<luiniiiii', . l, a-suuiplis doiiifsiic s nniiii- eitnt, murem porlante (emiiia. Iliec Plinius. Al Inc iun
    bus, evema pahuiiiipi.i r<-re,in.o sine inl.ni ln eo- de onlin <riael iiiiliiiali, srd exirauidiuari.i, t;i si
    ruiii pra;s:<gioa>l<pi«spu<ve<ierii<l.'Axjsi^a; hlrirco nou Mipi-iiiainiiili el iitiincul. s>, cerlc pr.ihgiosu
    Gruci voCiinl,v<-lqnoil suiiiiinlatcs frugiim c-l iirb >- loctt l.iiuni gein-r.iiioiieagitur, qualis IMUIIilubie illa
    rimi depa-caiittir. vi-l, ul -utl Isidorus (E yinnl. tib. /Egypiiaca ; <|ii:<lisct alm a D. Iln rouyuio c.iuine-
    Xil cup. ull.), <|ii<xllii)i:-ispcdibii. el qii.si liastilis iiioiaia, el id genus .ilm-, qiiariim S<niiii,i,«rius, ge-
    sini: lliiile ei hasl goms v<ceiiiur. I». Basilms ho- " iici-.iiii<-<-s, ut hic liiibi-lur, qui- priulat, quis niani-
    niiiia S .n llcxae.iiit-rnii: Quoiiam pactu, m.|iiii. tibi l<sici,el palam lacial in bis boiiioi.si>ne-.separiuuti
    mililius cxerciltMjtteloctttlwlenibites enttrravero,qtim, ii.ilivililleoi? bnc <>sl<|U0<1 voluil Aucl<>r.
    velut nyiiiiiie (acio, sttb una tes>ern in ittblime uni- b S inilc qiiiiliiani h'giiur I-aia» us, quo respexisse
    versa simul etuit, casvi* loto la.e po<i'is ayro, non viili-iui' Auclur : Oca, in<|iiii, aspidum rnperunl, et
    ttiitettsaue \ruclits depasciiur quam ip.i sif u Den cott- lelus arahew lexnerunl : qui comedertt de ocis eoritm,
    rtstuni aiqne iiiandatum. eic. S. Auibrosiii-. lib. v morietur; et qtwd confuliim esi, erumpel in regulum;
    llixn-iiieioii c:>p._3: Uiqitcud locuslam quoqiieyra- ubi I). Iln iiiiijiinis t.un cx Ueliin'0 quam ex Cncco
    Ua diriiin p.-ncltii-it, qnw citm agmine cou/ecloregio vertit ova as<iiilum,ui, et cirieri iiiterpret<s, cum
    nis cujHtqaeoc<uparerii itilituiineiii, iitnimu pritnum CIHIIIORI. p<i:ipli:iisii-. In sei|iiciilihus ver<>vai-,:isaf-
    (erlur h tbiiuculo, nec [ructns tnliospiluti tncursione lerl cxpo-iiiiine.s : Qui conitderit, inquil, de ovis eo-
    rep>scititr, itixtdirittw siqnum piwtepiiuuit acceperit. ritm, hoc esl, qni consiliiseorum ccqnieveril, qitoinodo
    Eiiitim scul in Exo.o legninis (E.nd. \), ea quotme Abel acquievil Cuin dicenli : TrHnseamu.sin campum,
    twtt'lt» ultioncmvffenii"itis exteqitiiur, p w niinistra sttitim iuierficieiur; sitie, it( Seplutigiiilatransiulrrunl :
    viitdiclte. Ilt.nc quoquenvisdevoral seteucis(sic enim Qui volnera de ovis eorum comedere. coniemit inve-
    Grwtu avis litrc uiinciipatur nominr)data ttd remedium iiul puiridum. el in ipso regulam. Qui enim pritna
    tualorum qttw locusia contuevil iuferre; cui Crealor fronte deceptus, ova putaverit gallinurum et ntittrnm
    inexpt-b teni d.dil dtvoiatidi iviluram, ul insul ubili volucrum, qtiarum esus innoxivs esl, si [regeiil anie-
    pastu plagtm qitnmsttiradiximtts posnt exsiiuguere. quiiineomedat, stttlim putorem teterrimum jetoremque
    Sic Ainbio-iiis. L..(-usiiini-iii >le Exndi est cap. x, cognuscet; et' quud conjotum est, inveniet reyulum;
    ubi mier plaaas /Igypii oiiava ri-censetur plaga lo- £ sit-e, juxta Sijiiimachutit et Tlieodolionem.atiptdim.
    cusiai iun. Ins verliis: Extendit Moyses virijnm stiper Aqiulaatitemviperampuiuif.lia llieronytiius.Quodergo
    terram .< gyoli; et Doiiiiints induxit venlum urenlem iliideaspidei-jusqu.-ovtsilcilur, hociriluiu C.ssianus
    totti die illtt, et nocte ; et mnne fncio vetilus urens le- ibi, st-u ilmli : iinile viden pnssil, cl iiou levis Mispi-
    tntil locuslas, qtiw ascenderitnl super timversainter- cioe-l,pnxivis iispidiiin lcgis-c, vei abalioauilu-.se,
    ram Ayypli, ei sederuul in cunclts finibits ,Egyplio- ovaibidum, cir< reiiililindiunproclivi ex tanla vocuui
    rtim inituiiie abites, quales anle illttd temptts noti viciuiiale: vcl ccrli; diccndtiui <|iiodbac ciiileiupro-
    fueiant,nec posi-a futtirw sttnl. Operttertintque uni- pnelas cnaoi ibidi a iiaitim iusii, vel ex ejus «vis
    versam siiperjicirin lerrm, vtnsiunesomniti, ctc. D. cniiluiis cl calefaeti-. regulussivc ba iliscus criiin|iat,
    liieroiiyuius <n cap. n J<i<:l<s:Elam, impiii, noslris quod Ca-siauiis lui iuiliiiiilanlerab iillirinai, ni vel ex.
    itmptiribtts lidimiis ngmina locttstarttniterrum lexisse saciicSiripturit: atii-ioritae, vel explmala piuha-
    Judwam, qumposteninisericordiaiiiDominiinter vesli- tatpie liiniiiiiiiiii lide <>1 expcrieniia, compcrissc vi-
    butttmei attare (tn>cist. inler rruris et resurreciiouis di-iilur. E-l aiiieni ibis, de qua lnc agiiur. avis snli
    Ititun) sucer-otibtts et popul.s Dumiuiniideprecanii- iE.ypio pectil ans. quu-serpentihus vesciutr : tletpm
    bus ulque ditentlius: Par-e pupulo luo.vento sur- CiceiO lib. li dc Naiura Deoruin: Ibes, ui ,<<ii,ma.ri-
    gente. in w.ire primmn et nuvissimum prwcipimiw ntam rim serpeiilum conficiuni, cum stnt aves cxcetsw,
    tutit. Citiiiiiie littoia ulrtustpie ma>is n&rvis mortita- dttiis eruribtts, corneo proceroquerostro ; aveilunl pe-
    ivm io. ustarnm, quns nquie cvomiieriinl,implrrentur; slein ab /Eyytno, cttm volucres atiyues ex vnstilalc
    pttired. eiiriiinel feiur in tuninm noxitts (u:l, ttt aerem Lihjtu rento Africo ittveclas interfinunl alqtie consw
    qtioque.coirunperet, el pei-tileiiiia lam jim.enlorum D tniint; ex quo fit ul illw vivw tice.ntorsit uuceant, ttec
    quum liuminitm q gitere tir. Demque Aii^ustiiu- lih. odore ii,or um. Et iiirsiiiii in Tusculanis ( Lib. v):
    ill .!<•Civilati-c<|>.51 : Loiiisluriim, inquii, in Africa jEyyplio um nwteiiiquis igtiorat: qitorvmintbinmtnen-
    iiiiilliiudinemprodiyii siiiiitein fnisse, cnm jam estei lei praviluVn e-.roribus. qttamvts cuiiiifiiinaiii priut
    pupuli Ronuint pru tncia, lilttrts maiidavtruitl: con- sttbierini. qunin ibim, nui aspidem, uut cracodilum
    sumptis enim fructbus foiiinine lignurum, ingeuli at- vtotint. Pliniti- ileui hb. x c. .8: liivocanl jEgypiii
    que iittesiin b li nube in mare dicunl esse dejectum. ibes suas conlra serpsntium advenlum. I l cap. 50 :
    Qua muilua, redduaqne littiiribus. atque liinc aert Ibis circa Pelusium lunlum nigra esl, ca-Jeiisoninibus
    coriupin, itiniam ortum pe*tileuliumdictinl, tti in solo locis cttndida, quixl cx Arislolele siiuipiuui csl (Lib.
    regno Mttsstuistmociingetiln hutniitum nr.ltia periisse ix de Aniniul. cap. _7). Denique lstil«rus K<yino>
    refi-rantur, el mnlta ninpiius in terris lilloribusqut lo^iarum Iili. xn c.ip. 7: Ibis avis Nili flu.ninis,
    proximis. lluc Aosusii.ius. Cladem atilem isl.nn a qitm semetipsam purgal roslro in ulvuin nquuin fun-
    ionisii- illatiini rifcnint cliain Livius lih. ix,Urosius deiis. Ilmc serpeiiliuin ovis vescitur, ex eis rscatf
    lib. v cap. 11, Eutroidii- lib. o. graiisstmam nidis sttis deportam. Ila-c de ibi, cjusqne
    a Pnniil quideiii Aristoieies lib. v de llistoria ani- proprielaiibus. Basiliscus vcro serpens, qii La-
    maliiiiii c p. 19 (El lib. vi aVGeneral. animal. c. 10) liue regulu- ilicitur, solo aspeciu bomines neciius,
    ubi na-cile imeetis : Piocreaitiur purro insectaaul ex de ipio itiilem lliero yuiii- (In cnp. xiv lsuim):
    aninialibus gmtris ejusdem, ul pkniangut et arnnei ex Regiilus , iui|tiii , quem Grmci vocanl bastliscum,
    phalangiis et ara.tcis, ut britci, tucustw, cicudm. Kt cujas aspecltim nulla avis polest illwsa transire; ttd
    81- JOANNISCASSIANI 211
    tum et cohsentaneum avi atque serpenti?Curhomo- j_tuit; etad totum, quod possibilitate agendum erat,
    ousios parienti nativilas sua non est? Et tamen hsec velle suflecit.
    omnia nec gignenies agunt, nec nascenies sciunt;
    CAPUT VI.
    sed iiunt latentibus causis et inexplicabili quadam
    atque multiplici gignentis lege naiurae. Et tu ejus A/i«rfjVes<oiii argumehtum,quo Chrislum'Adamoper
    omnia pqrernefficerecontendebat,refellit.
    nativitati terrenarum opinionum prascriptiunculas
    objicis, qui ne earum quidem nativitatum ralionem Sed tempus landem est ut reliquas etiam occultio-
    reddere potes, quae nuiu ipsius ac p.rseceplionena- j-es.alque insidiosiores bl.asphemiastuas, quia, quod
    scuiiiur, cujus arbiirium totum agit, cujus inipeiium maluissemus, jam ignorare non possumus, saltem,
    tptum efficit: cui niiiil contraire, nihil obsistere po- ne ignoranles capiant; detegamus. a Posuisti in quo-
    ALARDI GAZiEl COMMENTARIUS.
    quqmvis procul fuerit, ejus ore sorbetur, id est, af- omnes hwr.eses,libros ocio, et adversusNestoremiibrot
    fiatu perimiiur. In, ho.c porro ta.m insoliia»genera- s.ex,el adversusPelagium libros tres, etc. Quaeta-
    tionis exemplo liic commemorato, duplex elucet na- mcn verba non esse,ipsius Genuadii, sed ab alio ad-
    turse miraculum/Nestoriano axiomati contrariiim : jecta nounulli censent,(Posseuin.in Appar.). Neque
    quodavis serpentera, ibisinnoxia etveneniexpersba- hic Caialogus jam exstare videtur. Porro de hujus-
    siliscum venenosissimumatque iiocenlissimiime suis modi Nesiorii scriptis eorumque pesiifera promul-
    ovis procreet gignaique, ut hic dicilur; congiua nt-. B gatione agens Baronius in Annalibus (Anno 420) :
    miruih alimenti, id est, serpenluni, quibusvescilur, N.eslorius,inquii, quumpromulgassetliwresinConstan-
    viruleniia iii semehiinammaleriam proiluente, ut ex tinopoli, ciipiens per iqtum orbem amplioribusspatiis
    Cicerohis senteiiiia colligitur; unde consentaneum dilatari, omnes quibus pollebat, vires impendil, quo
    sil virulentum animal aliquando prodire. Ubi taiiluni, ista possel implert; parttm enitn sibi visusin ipsa pri-
    abest ut linmoousiossil felus parienti, ut aiebat Ne- maria ttrbe novamhmresinpromulgasse, ad eam laliut
    •toritis, quin potius toio genere ab ea disiet. Quis diffamandamsua scripla ad diversos dedit, el inter.
    enim nescit aliud esse genus volatilium, aliud repti- alios art AHgyptimonachos,qnos ut deciperet, se non
    Jiiim? Siinile adagium etiam apud lsaiani legitur nisi Nicwnwfidei professoremesse oslenlans, nihil se
    cap. xiv de radice, id esi, de semine, ul Sepi.uaginla nisi ex Nicmniconcilii prmscriplodocere,fraudutenter
    veriernnl, sen, qnod ideui est, de ovocolubri egre- suis litteris prm se ferebat : ex qtto (aeium estui non-
    dietttr regutus, el semen ejus absorbensvolucrem.Quod nulti ex eisdemJEgyplimonacliisipsiuserroriconsense-
    si secundum proprietatem vocum et natutae verita- rinl. HwcquidemomniaCyrilliisipseiestatur(Epist. 1).
    tem inielligatiir, aliud ilidcm helerogenia. genera- JPOJTO noji Iitteras lantumad diversosNestorius spar-
    tionis exemplurostippeditat. Nam coluber ct regulus sil, sed el libros ejusdem hmresis defensores dedil;
    liaud dubie lieierousia sunt, et specie differunt. Ca»- quos eliam per Anliochum,virum illnstrem, ad Gwle-
    ternm tienioattenius non animadvertit hsee exempla stinum pontificem.misisse,idem qui accepilipse Gmte-
    nihil aut parum ad rem facere, el poiitis ad homi- stinus papa testatur (Epist.S). Qualesautem iiessent,
    nem producta esse et responsa Nestorio. Cum enim qum de iisilem Nestorii iibris postea per visumdemon-
    jste ex suo illo axiomate probaret Cbrisium non esse P strata ftierunt sanclissimoAnachoreim,declarant, quee
    Dei Filium, et proinde Mariam Chrisliparam, non hic adducemusin meditimex Sophrouio rem gestam,
    Seiparam, esse appellandam, quia homo Deo homo- ut se habuil, describenle his verbis (Pral. spirit. c.
    ousios esse non possit, nec Deus homini; hujusmodi 66) : Accessiwtusad abbatem Cyriacttm presbylerum
    exempla opposuit Cassianus, ut osienderet etiam Laurw Cwlomonisjuxta SanctumJordanem, narravit-
    heterosenia et heterousia ab heierogeniis et heter- que nobisdicens : Die qupdamvidiper somniuminulie-
    ousiis generari; ac proinde Jalsum esse ejus funda- rem, honesta facie, purpura indutam, el cum ea viros
    menlum, nec quidquam ex eo concludi. At revera duos, et ipsos venerandohabilu el aspcclu prwclaro.
    Cbristum ut hominemmatri sua»bomini homoousion Arbilralussuin mulicremillamesse Dominamnostram,
    esse, sicut eumdem ut Deum seterno Deo Patri con- sanctam Dei genitricem; duosque viros, qui cumea
    substanlialem esse, nullus ncgat, nisi Arius, Nesto- er.ant, S. Joannem Baptistam et S. Joannem ikeo-
    riiis, ei id genus ha»relici. Proinda eliam hic ciira logum et evangeiislam.Egressusquede cetla, rogabam
    periculum admitii poiest axionia Nesiorii, ut supe- illam ut ingrederelur;qumnon accessil.Permansi ergo
    riirs ostensum esl;quod tamen in quibusdam pa- diulius oruns et obsecrans,dicens : Ne, qnwso,aver-
    titui- excepiionem, ut exemplis a Cassiano productis tatur humilis faclus confusus, et alia plurima hujus-
    liquet. tnodi. Iila igitur, ut mevidit insiareprecibus,eatndem-
    a Iiicertum quo. Multos enim hujusmodi tracla- que poslulalionemiterare, severiusmihi respondit, di-
    tus el libros edidit Nestorius, blaspliemiis re.fertos, cens : Habes intra cella\n inimicum meum, et vis ut
    de quibus GennadiiisMassiliensis ila scribit (Lib. de ingrediar; et, his diclis, tibscessit. Vigilans autemafr
    Eccles. Script. c. 53, sivein Catal.llluslr. Virorum): fligicwpi, el cogilabamnumquidin mentem peccatum
    Seslorius (alias Nestor) hmresiurches,cum. in Anlio- D confraillam admisissem; tteque enim aliquis aliusin
    chena Ecclesiapresbyier.indocendoinsignisex iempo- celtamea, nisi egosolus.Diutiusigitur meipsumdiscu-
    re declamator haberetur, composuii infinitos iraciatus tiens , nihil inveni qttodin itlam peccassem.Gumvero
    diversarum hypotyposeon,in quibus jam tunc sublili vidissemme nimio mmrore absorberi,ivrgens cepi li-
    nequitia infudit posteaprodictwimpielatisvenena,qum bjr.tttnul legerem, quo per hujusmodi Ittlionem dolor
    moralis interdum occultabalsuadela. Postquam vero, rem ineum cogitationesqtterepellerem; librum atitem
    eloquenliaejus et abslinenlia commendanle,Constun- illum mutuo acceperama B. Esychiopresbytero Hie-
    tinopolittinmEcclesiw pontificatu donatus est, aper- rosolymitanm Ecclesiw. Evolvensque tibrum, inveni
    tum se Ecclesimhoslem, qtiemditt celarat, ostendens, duos Nestorii librosin fine voluminisscriplos,moxque
    scripsillibrum de Incarnalione Domini, sexaginta el aynovihitncesseinimicumillumsanctwDominainostrm
    duobttsdivinmScriplurm lestimoniis pruvo sensu suo Dei genitricissemperquevirginis Marim. Tunc snrgens
    constructum; in quo quid asseveraverit, in Galalogo abii,librumqueilliqui eum mihiaccommodaveratreddi-
    hmreticorumdemonstratur.Iia Gennadios. Quem veroi di, dicensilli: Accipelibrum tuum, fraier, nequeenim
    h„.reiieorum hic inlelligat, non video, ex eo lantum utitiimis accepi quantum detrimenti.
    • Caialogum
    nisi quem ipse designat, et inter sua opera recen- Cumille vero dttrimenti ipsius causant sciscitaretur,
    set in extremo jj.bro de Yiris Illustribus ubi ait: omnemilli r_j ordlitemrelvli. Qtiizelo snccensus,pro-
    Ego Gennadius Massitiw presbyter, scripsi adversus; linus dun%HlosNeslorii tibros ex volumineprmcidit,
    213 DE 1NCARNATI0NECHRISTI LIB. VII. 214
    4am peslifero tractatu tuo, dicens : Quoniam.divi- A ptionem, pieias divina repararit : Corruplam cnim,
    na? naluja» imago est homo, hancautem projecit dia- inquis, reparat imaginem. Jam hoc quam subdole
    bolus i.ncqrruptionem, doluii sicut pro imagine suai quqd ais, corruptam reparat imaginem, scilicet, ut
    I)eiis, sicut, pro statua sua imperator, et corruptam i persuadeas tiihil plus fuisse in eo in quo imago re-
    r.eparat imaginem; et sine semine formayit de Virgi- parabalur, quam in ea ipsa imagine fuerit cui repara-
    ne naluram, secuii<lumilltim qui sine semine naipsi tip proestabaiur. Ac per hoc idem tanlumniodo vis
    es.tAd:im,ei perlioiiiiiiemliiimanamnnluramsusciiat; es.se Doroinum quod Adam; nihil plus iiuaginis re-
    quoniamenimper hominem mors, ideo el per kominem paratorein quam ipsam imaginem corruenlera. De-
    resurrectiomortuorum (I Cor. xv). Veneficorum quo- nique quid agas, quid moliaris, sequentibus probas,
    ruiiidam, ut aiunt, consuetudo est ut in poculis qtiac dicens:Sine semine formavit naturani secundum
    cpnficiuni venenis mella permisceant, ut dulcibus illum qui sine semine nascitur Adam, et per liomi-
    nocilnra celentur; et dum qtiis mellis dulcedine ca- nem humanam naluram suscitat. b Siinilem in om-
    pjiur, veneni peste perimatur. Ita ergo et tu, dicens,: nibus et parem Ada?Dominum Jesum fuisse asseris:
    P)vinse naturoe iniago est botno : banc autein proje- illum utiqtie sine semine, et bunc sine semine;
    d.t diabolus in corruptionem; doluit sicul pro ima- illuni homitiem solum, hunc hominera solitarium.
    gipe sua Deus, sicut pro slatua sua imperator : B Ac per hoc vides le diligenter cavisse ac prospexisse
    • ora quodammodo
    poculi pestilentis.'dulcedine qua- ne Doroinus Jesus Chrislus aut niajor in aliquo
    dam et quasi melje circurolinis; ut haurientes inge- Adamo, aut forle melior putaretur; cum ita eos sibi
    stum poculum iiotnines, dum iljecebrosa degusiant, mensuris paribus comparaveris, ut derogalurum te
    perniciosa non sentiant. Dei nomen objicis, ut reli- quodammodo Adoealiquid crederes, si eidem quid-
    gionis nomine meniiaris; sancta pracmittis, utper- piara praetulisses.
    verisa persuadeas; et coiifiieiido Denm id efficias, ut CAPUT VII.
    e.um ipsum neges, quem confiteris. Quis enim non Hmrelici dogmata sua divinw Scriplurw pallio tegere
    videt quo eas, quid moliaris? Dicis quippe : Doluit consueverunt.
    sicut pro, imagine sua Deus, sicut pro siatuasua im- Quoniam enim, inquis, per hominem mors, ideo et
    peraior, et corruptam reparat imaginem, et sine se- per hominemresurreclio morluorum. Etiamne aposto-
    mine formavit de Virgine naturam, secundtim illum lico testimonio perversitatem ac scelus probare nite-
    quf sine semine nascitur Adam, el per boniinein hu- ris? elcontagione impietatis lua. Vas electi.onis in-
    manam naturam, susciiat; quoniam enimper homi- famas ? videlicet, ut, quia a te auctor saluiis tua»non
    nem mors, ideo et per hominem resurreciio tnortuo* intelligitur, idcirco etiam Apostolus Deum negasse
    rum. Hoc ergo tanto sludio, hoc tanto actu pr_-lo- C videatur. Et tamen, si Aposiolieis testimoniis uti
    CUtionibusblandis fallax insidiator egisti, ut Deum placebat, cur uno ejus contentus cuncia siluisti, et
    in prascedentibus nominans, ad hominem in conse- hoc non subdidisti statira : Paulus apostolus ab ho-
    quenlibus pervenires; et eum ipsum solitarii homi- minibus neque per kominem, sed per Jesum Chrislum
    nis contumella post afficeres, cui subdohc liumilitatis (Galat. i)? aut illud : Sapientiam loquimur inter per-
    officiohonorem Dei ante detulisses. Dicis ergo quod fectos (l Cor. n)? et posl alia : Quam nemo, inquit,
    imaginem Dei, quam diaboliis projecerit in corru- principum swculi hujus cognovit.Si enim cognovissent,
    ALARDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
    eosquetgm tradidit, dicens : Non manebit in cella mea Theodorelus (In prowmio lib. i Hwrel. Fab.) : Cum
    DoritinmnoslrwsanctwDei genilricis semperque virgi- homines iuqnit, sua operalione dignos elegissel (dia-
    tiis Mariw ininiiciis.Hmc ibi. Ejusmodi namque fue- bolus), et tamquam melie quodam os pocuii illivisset,
    runt libri illi, quos (ut diximus) per diversas orbis par- exiiiale mendacii venenumhominibusoblulit. At multo
    tes Nestorius divulgavit; quorum blasphemias idem, expressius Viucenlius Lirineusis in Commonitorio
    qui supra, Cyriltus seorsim collegil et confulavit. Hac- (Cap. 55) : Tanto, inquit, magis cavendi ac perlime-
    tenus ex Baronio el auctoribiis ab eo citatis. scendi sttnt hwrelici, quanlo occultiussub divinw legis
    a Meliusforlasse oras legeretur, juxia illud Lu- umbraculislalitant. Sciunt enim fctores suus nulliforte
    crelii a D. Hieronymo telaium in epistola ad Ctesi- cito es^e placituros, si niicli et simplicesexlialentur;
    phontem : D alque idcirco eos cmlestis eloquii velut quodam aro-
    Acveluti pueris absinlhiatetra medentes tnate aspergunt, ut ille qui liumanum facile despiceret
    Cumdare conantur,prius oras poculacircum errorem, divina non facite contemnat vracttla. Itaque
    Contloguotdulcitiicllisflaioqueliquore. faciunt quod hi solent qui parvulis auslera quccdam
    temperaluri pocula, prius'oras metle circumliniint, ut
    Quibus versibus D. Hieronymus Rufinum perstrin- incaula mlas, cum dnlcedinemprwsenserit, amariludi-
    gens, qui, hac fraude usus, in libro quem de Mo- nem non reformidet. Qttod eliamhis curceest qui mala
    liacbis scripsit multos Oiigenistas inierseruit, mox gramina et noxios succos medicaminuni vocabidis
    subdit : Ita ilte unum Joannem in ipsius libri posuit prwcolorant, ul nemo fere, ubi supra scriplum legerit
    principio, quem el catholicnm et sanclum fuisse non remedium, suspicetur venenum. Vide eumdeni cap.
    dubiumesl, ut per iltius occasionemcwterosquos posue- sequenii ejiisdein libri, et Irenseuni 1. m adversus
    rat hwreticosEcclesiwintroduceret. In eamdem sen- hsereses cap. 19.
    tentiam Gregorius Nazianzenus (Lib. de Fide sive bAlia baeresis Nestorii, nihil omplius Christo Do-
    Orat. 49) : Vt solet, inquit, lethale poculum mellis roino qttani Adamo tribitentis, et iiliiimipie ex-
    dulcedine temperatum suavitate fallente, perimere; sic sequaniis: quaelainen in illa primatia el principali in-
    et hoc malum (hsereseos), per blandimenla aurium, cluditur, qua Chrisluin non nisi purum ei solita-
    audientiiim sensus quadam labe contaminans, conta- rium hominem asserebat. ;
    qione adharrente inficit. Et eadem simililudine usus
    515 JOAN.MSCASSIANl 918
    numquam Dominum majestatit erucifixistent(Ibid.)1 A latn bonor cst, quam injuria. Ncqtio cnim in boe
    >el illud : Quoniam in ipso liabitat omnit pleni- ipso tribuis Douiino Jesu Christo lionorcin divinila-
    tudo divinitatit corporaliler ( Cvlott. n )? <-t: Vnus tis, sed negas : Subiili quippe inipiclaiis arle hono-
    DoiiiinusJenus Christus, perquem omnia (I Cor. vin)? r.indinn cuni Deo dicjs, ne Deum esse faiearis : et
    u An in paile Apnstoliiin probans, in pane repro- boc ipso , <|iiovid-ris i-um fallaciicr
    cnnjunxisse ,
    bans . in co laiiiuro cniii recipis, in qno protlispcn- disjiingas. Nim cuin iitiquc euni non ut Deum colen-
    saiioue hoiuineinCbrisitim noiiiinat; in co repudias, dimi, sed quasi riim lleo boiior:.ii<lunii-sse blasplie-
    in quo Dcum? Paiilus enim hoinniein Jestun non mes, idco ei irihiiis<livin;ovicinitaiiscoiijuiicliotiem,
    hegat; sed Dciun lamen euindcm liouiiiiein cnnfile- ut deitatis aufi ras verilalcm. Impiissinie et calli-
    lur : el ila humano generi pcr homiuem rcsurre- dissime bo-iis Dei, pcragercvis scelus ueganlis, sub
    ctionein vcnisse pra-dical, ut in homine lamcii ipso iiomine coiiliieiitis. Ilonoreniu-, inquis, sicul divinaj
    Deiiin rcsurreii-se conlirmet. Vulc enini, an eiini, qui volnnlaiis iiiseiaiabilcin slatuani, sicin intaginem
    resurrexeril, Deum pr.cdicet, qui eutn, qui cruci- lalenlis Dci. Profecii vhlelicel aptid iio», per benc-
    flxus Cbt, Dcum majestaiis esse lesialur? ficia sua. hmior Crcnioris ac Itedcinptoris nnstri
    Domiiii Jesu Chrisii. Si idco ab <o <leaelerno inter-
    CAPUT VIII.
    U nnslruui sia-
    Solam imagiuem deitatis Cliritlo iribnunl hwrelici, itu rederopli siimus, ut Redemptorem
    ideoque cum Deo, non uti Deum honorandumat- liiam dii-CK-inus: digno vidclicct ohscquio, iligno
    serunl. cultii respondere henigniiaiiac pieiali illins iikiinur,
    Sed tamen, ne Dominum Jesum quasi unum de si niaje.-ialem, qnam ille propier nos liiinnliare non
    plabe crederes, dedi-tiei aliquid diguiiatis, tribucns reuuit, nos ctiain aufcnc couemur.
    ei honorem ut sancto liomini, non divjuiiaicui vcio
    homini ac vero Deo. Quid euim dicis? Formavit CAPUTIX.
    DeitsDominicam Incaiiiationem : b iheotoci forniain Errare illos, qui Chrisli ortttm occtiltum ftiiste dixe-
    hoiiorcmus cum Dco , sicut tinam forinam deilalis , runt; cniitetium palriarchm Jacob manifesiedentun-
    sicul diviiiii!volunlaiis inseparabilem statiiam, -iiitt ttratus (uerit.
    imagincm latcnlis Dei. Superius iinagineni Dei Adam Scd e\cu-as videlicet illalam Dominocnniunieliam
    esse dixi-ti, hic Chrisium iniaginem •licis: illum subdili bonoris uffu-io, dicens : taiuquam iniagiuem
    siatuam , et liunc statuam. Sed graiiae videliccl tibi lalcntis Dei. In hoc, qnod iinaginrin dicis, buii.anai
    pro honore Dei agcnda»sunt, quod ihetuoci formam eiini comparas conilitioni. In hoc, quntl latentis Dei,
    honorandam cuui Deo essc concedis : in quo non ceiiissim.-e dcrogas diguitali. c Deus enim, inquit
    ALARDI GAZJEI COMMENTAltlUS.
    • Attende in Nestorio comnmne li.in-iicorum in- C lione iheoioci formam cutn Deo liouorandam et ad-
    genium, ct aniiquom arliliciiiin iu pcivoilendis , oraiiil.im pradicahai. Qnare inerilo ambigi pos.-it,
    truncaiidis.clail suossensiis ileiorqueiiilisScripturis theodnoi, :m llu-oilocbipoius lcg<-iiiJiiin sit: iiam et
    sa-pcnuniero a Pairibus uoiaiiini. Teriullianus lih. iilu llieo<l<<cbi formaiii el imagiiieiu Christo afliuge-
    de Prasciptio-iibus ndversus haur<-tic«s: Hmresis, bat. id et, «iiam gercbni, ac pras se ferehat ipse
    inquit (C«p. 17), iion reeipil quasdam Scripiuras. et Chi-islus 6soS6^ofD<-isnsceptiT et hospes : cujus
    si quas recipil, adjtclionibns et detraciionibut ud dis- Di'iis inquiliuii-ei inliahilatnr, ut ip-<;volehal.
    positiontm instituii sni intertertit : et _i recipii, non « Quamvis liic l.x-ii- dc Fccnudo Cbristi advenlti,
    recipit imegras : el si aVqunleniisintegras prwsta1., ncnipi.-iiiljiiilicniin. mainfeste iiiiclligatiir, nt se.pien-
    iiihiliimiiinsdirersas erposiltoitesctimmenlnlaconverlil. lia i-jiis<lenipsaimi doeent, et Palie.s i«ii-rpieiaiiiiir,
    S Cypriiiiius liii. d« Uniiate E'Cl<'si;c: Corruptores Aticior lameii :id priniuiii a.lveuloin iu cariicin referl,
    Eraitgrlii tilque interpreleit fnlsi extremit ponunl, el in quoiliil, ciini eliiini manifesti; vcnisse, noii quod
    superiora prmltreunt. partis memorenet pariem sub- IIIIK'"iit<ihos iiinoloeiil, ei iiiauifesiaiiis fue<ii; scd
    dole coinprimenles.llt ipsi nb F.crletia tcinsi sitnl: ila quotl siifticiuiuilius si^nis, iiiui e cieln, nini iu terra
    capitttli itniiis seiiieri.inmscivdnnl (Vide ihi Pumelii eiiili- iuiioiescerc polucrii, <t multis iimolueiil. ac
    nolami. D. Aiignslinu- ha-resi 4<is<i|icet M.-uiiclin-n- panlaiini innuis :<c inauis imiiiiuerit. Quo eliain
    riiin : Ipsius . inqnil, novi Testamenli scripluras ila niixlov d.iui' D. Hiiioi yiniisciiiinluui P-aliuisi:e lo-
    lequiit, ut. qund roluerinl. inde arcipiani; quod itoliul, euui <l<;primn ( hiisti iuiveutu inl>rpr. lari. scribcns
    rejiciiint. E< lncnsi 70 : Priscillianixtw, iiHiuii, hoc iu c, xxx l-aia-, uhi alio- !.cripiura- I ros cuui eo-
    verstttioresManiehwis,quod nihil scriplnrarum Cano- I, dcm cuiiferi, illiun pniseiiini Luc. xn : Iqnem reni
    nirari.in repudiani, simul citm apronyphit legentes tniitere tu terram. el </«nnivolo ttt nrdeul! (>ic ip-c ci •
    omnia e.t in aucloritnle sitmenlts : sed in suot teiuut l:il) qiii tle piiiuo ailveniu haud dnlie imelligiiur.
    alleqortznido virtentet, quidiinid in. tanciis libris est, Ciii-iiiiieninon «niiiiluisstaiini inan<l'e-liises-e de-
    quod eomm neriat er.rorem.De Imcc.ideni lnereiico- buetil Chnsti ailvenlus, e.t linin.ina naiivitas, tres
    liiiii fiaml.' laiins di-seiii Kpiphiinius, lian-es.4.2. raiiooes alTeit D. Thomas (m p , q. 56, ttri. i): Di-
    b Theoioci, id ••st, a Dco geniii, a fco.oxor, non cendum, inquii, qnod nalirilat, Chrisii non debuil esse
    Ssorox»;: ileqnoruni di-criiniue alias cgiiuiis (Ad lib. commintileromnibus manifena. Primo quidem, quia
    v cap. .) Inipiti- siquidem Ncsiorius, cnjus bxc per hoc impedita fuittet humana redemptio, qum
    SIIIIIveiba. duas in <;hri to consiiiuetis personas, et per erucem ejut peracia eti: quia ut dictlttr primw ad
    ex conseqiieiiti <Iu<>- films, iilleruiii lininineni, abe- Cor. II : Si cognovissenl,nitmqttam Dontimimqlorim
    riim Denni; honin'iii illiini snliinile vucabat theo- crucifixissent. Seciindo, quia huc diminuissettnerilum
    toci, i<le-t, lilii Dei Ibiiiiam, satuain, iniaginem, fidei, per qnam veneruthnmine*justificnre, secundum
    or<j.aniimci his similia, nt ex prii-rcdeutihus liquet, illud liomuitortimtn: Jusiilia Dei per ftdeinJe»uChri-
    unde statim hic cxponil : Imaginem De.i lateniis; sti. Si enim inanifesiis indiciis Christo naictnte ejut
    quatnvis alias eumdem eliam SioSi-^o-j,id esl, Dei nativiias omnibitsappareret, jam tolleretur raiio fidei,
    uscejiiorem et hospitem appellarei: et utraque ra- puw esl argumentum non apparentium, ut dicitur He-
    217 DE INCARNATIONECflRISTI LIB. VII. 218
    Daviil, tnanifesie veniet, Deus noster el non silelit A cnitn liiliialurum, qui venttirnm omnil-ns prnndjce-
    (Psalm. XLIX).Et venit utiqiie et nnn siluit, qui bant. Erras iiifclix caeciias, c.uisas hlasplieiiiaiiili
    prlusquam ipse quippiam po-t ortuni suiun diceret, qnicreiis, ct non iiiveiii.-ns. Tu citni laiuisse etiam
    advcniuin suum cl lcrrenis pariicr, et diviui. tesli- posi adveniuin sinim dicis : cgo ciiin m-c prins qni-
    bus declaravit, dnni slella indicat, dum magi ad- dem latuisse approbo, qnam venirct. Numquid eiitn
    oranl, dum angiii aiintiiiliant. Quid qua-ris aixplius? » pairiarcbani illuni cxiniitim cui vocabulum visio
    adhnc vox ilbus silebat in lerris, cl honor illius jam Dci praisentis impostiit, qua cx supplanlaloris no-
    clamabai in co:lo. Laluissc crgo in co, ac Iatere m niine b in lsraclis nomcn asccntlit; iiuniquiil sacra-
    Denin dicis ? at non hoc pioplu-isc, non pati iarclise, ineutiim nasciiuri t-x virginc Dei laluii ? " qni cum
    non denique lex univcrsa prxdixit? Non dicehant niv-icrium fulura. Iiicainationis cx concerlalione
    ALARDI CAZiEI COitMKNTABIUS.
    braorum uiiderimo. Tertio, qwa ptr hoc venisselin du- nomenluuni princeps ctim Deo, hoc est, Isratl. Quo-
    bmm verdasliiimiinilntisipsins: unde Atgtisliiitii dicil modo enim prinrcp* tgo sunt: sic el ttt. qni meciimlu-
    in epistnla ad Volu ininmi: S'tnittlus cx parvulu in jit- clari poitttsii, prineeps vocuberis.>i auiem mecum,
    veniuiemmttlarel m aVs, nullos cibos, nullns caperet qiti Dettssum. sive angelns {quaritam plerique varie
    somnos, iionne op niun m confirmareterroris: nec lio- inlerpretuntur) pngttare pnlttisll .' qiiuitiu mag * ctini
    minetnveriintnuilo modositscepissecredereittr, ei ilum huniinibtis, Itoci s1. e.mn F.xtn, quem fvTinidare non
    omnii mialHier factl, auferrel quod misericordiier < B debes? Illttd autem, qtnd in tibro nomiiium interpre-
    fecil ? tatur Isrnel, vir vide.usDeiini, sivcmens videns Deiim,
    " Jacob niniirnm, qui primo iliclus Jacnh, itl
    esl, omtiium pene scrmone detrilum, non tam vere quant
    Silppanliitor; sive quud in oriu planiaui 'na.-cen- viuleiile.rillilli iiilernrelaliim ridetur. Quo<lproliiil cx
    lis lialris appielit-mlerit: sive <inoilpnslea eunuli-iii lilleris llebraicis, quiluis iiliiiiniiiie vocabnluni, sci-
    arlc il.-jcieril, elsinerarit, pm-repiis ci primogt-niiis licel Israel, ci vid<-«sD.-iiui, scrihiiur. Deinde suli-
    ci beneilielione palerna. IJiiile Ksan ad patr.in : dn : Qttamvis iqiltir grandis tittctoriiaiis sinl tt tlO'
    Jttste, inipi t, vocalumest nonen ejns Jacob: supplun- quemiw, el iptnrnm itntbra nos opprimai. qui Israel
    taAl enim me tii allera vice (Gen. XXMI}. viriiin. _/<_meulemvideuiem lleiinitrniistuleriiiil: nos
    b I<l<>sl, iiniiicn Israclis dignius <-isanclius snrli- inaqis
    Scriptitrtn el tmgelisive Dei, qui ipsum Israel
    tus esi, vel Auclnris plira-i, indepins, posi<|uanicuni vocaiil, aitcloriinleditcimitr, qunm riijuslibeleloqnen-
    augel» cnlluclaliis esl. Geu. xxxu. Cujus iiominis lim. Sic lli<-r<'iiyiuus.Aleu» igilur I raclis elyiiinlii-
    lri,.|irem iiileipietationcin apud veieres rcpi-rio; gia, s<-eiiniliiiii liirroiiyiiiuui, illn e-l, •}»>•ex verhis
    quaj hic nierelur iilciim<|iietlisculi. Prima el cominii- aitgeli col.iiginii-: NequuqunmJncob nppellaliltir no-
    nis imerpreiaiio est qua l-racl exponitni-, t>.rvidens nien tuuiii, sed Israel: qitoninmsi ionlra Demn fortit
    Deunt. lt:i f.assianns hoc lo<-<>. uln d<:Jai-oli : Cni, fitisii. qutinto iiingis conira hnininesprmvalebis (Gen.
    inqiiit, vocabulumvisio Dei prwsentis imposuil. El in xxxvn) v qiiilms ve.tbis ciyuioloKian noinitiis a se
    priina pncf.iiione Collationuin, uiriiisque iioininis impniu iiiauile.sleileclarnl, nleliain D. llieronyinus
    speil-in- Iropologiani : Quisqttis. iiiquil, J tcob itlius inculcal. Cui i-xpnsiiioui sufiVaganir eiiain 'fcrliil-
    intelliqibilis nomcncariialium vitinriiiiisupplanlalione Q ( lianus lib. iv adversus Marcioneui. cap. 5!>,ubi ait:
    promeruit, imnc etiam non tam met, quam Pamun CttmDeo iiivitletceiuh, quod e.l inierpretniio Israelis.
    inslituta sttscipiens, divinwjnm puriinlu intuitu, ad Jitxla liaiic iginir iirripiciaiionciii , Isiaii dicilur,
    merilum el (ttt ila dixerim) diquilalem transieus hrae- qu.i-i priuceps ruiii Den, ul vull lli«l-<>nyiuiis , vet
    lis, qnid in Itcc quoqtte pet(sciionis cnlmiiie debeat pticvalfiis, aiil d.iniiiiaiis runi Deo, Vfi inv.-.lscens
    observnre.sim liler inslrnatttr. Ita eli.ni D. Hieiony- Deo, ut Tcrnil ianus. 'I.nia lanuii huic aflinis in-
    imis iu <ap. xxxi llicreinia; : llle, ail, Israel esl, qtti terpietaiio esl, ip.a Isracl .."..TaTOfQtov , iile-t,
    tnenle cerml Denm.El in p-alniuin cxni : lu uos, in- retli-siuius Dei, vel ditcc il- l)ci appclhilnr. Undo
    quil, primitus esseJncob, id esl, supplaittalores rilio- D. I.ieroiiymii- ulraniqii.' inlerpr<'talioii<;iuc<>i)jiiugil
    Tum debcnnts, ut posica possimus es>e hrucl, id eil, l«co cuaio : hrael, ait. iiilerprelaltir princeps Dei,
    ariunw videnle* D^um, el oculis cordis contemptari sive direelits Dei, Itoc esl, e-jfiiiTaTo; 0soO. Aubi >ero
    Deum, secitiidniiiillud : ll.nti nnindo corde; qiiuiniiin (ln rup. \i.iv haiwi li.-inc.'i-paial;«: disiinguii : Pto-
    ip.i Deuin lidebunt (Mallh. v). Siu.iluer I). A«gnsli- prieenim. iuqntt. juxta He.brivotcl litlerartim firinn,
    lios xvi <leCivitale Dci, cap 40: Iitterpretaiur, ail, hrael rectits Dei dicilur; vtr autcm vnlens Dettin,
    Israel tidens Det m, quod erilin fine pramiiumomniinn non in elemeniis, srd in sono vocis est. Vnde el liber
    justorum, |<|<-mi-laui iusinuat Giegoriu- Nazianze- Cencseosuppellatnr euSsiwv,id esi, jusioriim, Abta-
    niis lis vcrhis (Omt. xxxiv): Jacob pro pietalis prw- ham, lsiiitc. el Israel. Kt in iiip. xu 0-<-ii-: Jacob,
    •mio, itominisciimmiittilionemnccepit, pro Jucob nimi- ioqu.i, in forlttndiiie directus esl cum angcto, qnttndo
    rum, magno i lo et eximio lsraelis uomine nuncnpa- ad torreniem Juctib advcrsnm aiiytlum lola iwrie pu-
    lit*. V<iuiiiham- inicrpretaiioiicin alibi iniuiis piobnt , gnavii. El qtVmdirecius esl cttin nngelo, propierea
    D. llieroiiyiinis(Jj|qutrst. Hebr. Jtt Gciies/HiJ.eainqiie" SU.UT«TOO, quod Ihbraice diciiur tasat, huc est, tliri-
    violeiitnn asserit, im citaus verba ang<li nl J.<c«b: genlis, sive direcii, nuinenaccepit. nanC qunque ety-
    Jam non vocabiturJacub nomen tiutm: scd vocabitur iinilogiaiiispcciasse videtur Cassianu-: Collaiioue 1-2
    nomentuum Israet: quia inratuisii ttim Deo, el rnm rap. 11 ail: Quisquisergo inlellectualis illius Jacub,
    homiiiibusralebis (Gen.XXMI).Josephtts in prinio Atl- id est, nupplaniaioris tramcenderii gradi.m, ubilla ron-
    tiiiuitalnmiibro (Cap. _7), Isruel ideo appeltattim pu- lineittiwcottuclulioneac supplaiilaiioue viliiirmii. ob-
    tnt, quod ndcersvsA»gel»mstelerii: quod ego diligen- slnpefacio[emoris nerro, ad Israelis meritum perpeiua
    ter rxcutiens , in Hebrmo pmitus invritire non poltti. cordis directione conscendet.
    Eequid me necesseesl opiniones qumrere singulorum, c Allegorica exposiiio colluctationis Jac<b cum
    iitm etymolngiamnominis exponat ipse. qui posuit? Angelo, ;>dqiiam speciatquod Ensebius Ctcsaiiensis
    Non vocabitur, inquit, ttomen inum Jacob, sed lsrael sciibit lib. i llistoriic rap. 2, ubi probat Chri-tum
    ierit tiomen tmim. Quare interpretatur Aquila, OTI etiam a Pairibus vet<ris Tesiameiui sub forma lin-
    apZxs,._..« 0£o_. Symmachus, Srt rff?>_ iayyi ttpos mana visnni, ciiliumque el invocaiiini : Ettmdem,
    6-ov. Srplnaginta el Theodotion, OTIbiirryjia-u.tp&zu inquit, in hominh ftyura rursus Jacob coinpnreniem,
    6iou. Sariilt enim, quod ab Israet vocabulu derivaiur, eitntquestc coinpellunlein: Non amplius vocubiturno-
    ptincipem sonal. Sensus hic itnqtte est: Non vocabilur . tiie» nuim Jacob, sed hrael erit nomen tuum, qttin in-
    notnenluum supplanlalor, hoc est,Jacob, sed vocabitur valtiisii cum Deo,divitta Scrtptura Detvmnomiiiul. Qu{
    U% J0ANNIS CASSIANI 280
    lucianctip secura bominis agnovisset: " Vidi, inqiiit, A (Gen. xxxn). Quid, qua>so, viderat, ut vidisse se
    Deum facte; ad ifaciem, elsalva (acta esl anima mea Deum crederet? numquid inter fulgura se ei i et lo-
    ALARDl GAZ.EI COMMENTARIUS.
    quidem.temppre.etipm Jacob, vocavii'nomen loci.illius cob, et aliis prophetis dicere potuit, eos scilicet vi-
    vhionem Dei, sic enimloculus est":' Vidi Deum facie ad disse, hoc est, praeviilisse,agnovisse, lide niniirum
    (ticiem,etsalia fticta esl aniriia mea (Gen. xxxii). Sic et propbetica revelatione, diem suum, id est adveu-
    npse perquauiconsentanee huic loco, qtieniadmodiiro tum siinm in carne, el lempus dispensaiionis el con-
    <»i,CyrillusAlexandrinns lib. ix adversus Juliauum, versalionis ipsius in terris, ut SS. Patres exponnnt.
    ubi, commetnoraia eadem his,ioria Ja.cob, snbiiit : (Irenmus t. iv c. 11 et 12, Hilar. xv de Trinit., Leo
    '0'inagriuhimirticulum, et virtiitem, ad inielliyendum serm. deEpiph.,Bern.serm. 6 de ViyiliaNativ. c.28.)
    claro sensu el subtili mtnle sacramenluinClirisli! Cer^ * Quoinoilo Jacob ^iderat Deum facie ad faciein,
    tanff enint, hontine, fqcie ad faciern vidisse se dicil non miniina q.uiesiioesl, quani omissis aliis auji-ori-
    "Itylim, ei specieniDeiiilum nominal. Deus enim eral bus, ex solo Gregorio elucidasse suffecerit. Sic au-
    vkre, et eslVerbum, tdmeisi facium sii caro. Quod au- tem ipse scribit lib. xviu Moraliuro cap. 57 ad illa
    tem homd iuctaits coritra Jacob sit unigenitus Dei Ver- verba libri Job: Abscondila esi ab oculis omniumvi-
    ttiin, qridmodofulitrus eral stio tempore in specie no- ventium Sapientia,, ioquit, qum Deus est; si amnium
    stfdiprmmqnslranssanclis Patribtis, ex Itis qttw Moy- vivenliumoculisocculla essel,hanc procul dubiosanclo-
    sWscripsiifticiliquisqtte comideraverit.AileniiniDixit rum nemovidhsel. Sed ecce, huic sentenliai Joannem
    n_few'Domihusad' Jticob, elc; D. iteiri Amhrositis audio concordantem,qui ail : Deum nemo vidil um-
    Wbriide J.ico)i el Vita Beaia : Qiiia ihsuperabiliserat quam (Joan. \el\ Joan. v). RursumquecumTestamenli
    fljStes'Jacobtiiquedevolio, secretaei Domiiiusmysteria veteris patres intueor, tnultos horum, ieste ipsa sacrw
    rjeveiabat,Jangenslaiiii'tdi.nemfemorisejiis, eoquod ex o lectionisItistoria, Deiim vidissecoynosco.Vidii quippe
    eMserttigeiteratioiie Dominus Jesus oriturus ex Vir- Jacob Bominum,qui ait: Vidi Dominum (acie ad (a-
    gihe,'qu.i Deo neciritpar nec ihmqualisessel,cujus cru- ciem, el salva facla esi unima mea (Gen. xxxu). Vidil
    ieih:pbslnpescehsfemorisiqt.iludo signqbal, eo quod MonsesDeum^de quoscriplunt esl: Loquebalur Domi-
    m]ft^fp^luh^vers^m'muri'dfim.. remissidne peccati sa- ntiS'ad Moysenfacte ad [ucient,sicut loqui solet homo
    Iritaris foret.omnibus, qui siupore corpOrissui, ac su- ad amicum siwm (Exqd, xxxnt). Vidil ilem Job Do-
    doH resrirreeiidriemiribueret de(iinciorunt. Vnde noh minum, qui dicit; Audilu auris, aitdivi te; nunc autem
    immerito<exorius\esisoisancio Jucob, cujus generi crux oculus meusvidet te (Job. XLJI).Vidiihaias Dominum,
    Dorriini satutaris iltuxii; simul quia Sol ei oriiur ju- qui ait : Anno, quo mortuus,'estrex Ozias, vidi,Domi-
    'sftiim(Mqidck. iv),qui Deum cerhit, quiqipse est lu- num sedentem superl soliitm excelsum et elevatum
    miri^mierriuriii^ Paulo, aliter D. Augu- vi). tftdtt' MichdeasDominum^qui ait : Vidi
    syihgs (xvi Civiv,cap/59;), sub eadem lamen allego- ilsai. Hminum sedentem super sqlium suum, et omnem
    rfi dpcet,' hbn Dbi Filluih, aut divinani personain, exerciium cmli assistentemei a dexlris el q sinistris
    sfed hhgelhro, Clirisii tahien vices ac iyputn geren- (II Par. xvni), Quid est ergo quod tot veteris Testa-
    tpni,; sub'' humaiia specie Jacob apparuisse, atque tiienti palres Deum se vidhse. teslatisunl, el tatnen.de
    diiiii' eo luciatum fuisse, ita scribeus : JJoc nomen Itac Sapiehtia, qum Deus est, dichur : Abscondiiaesl
    (urae}h)illiabtiri^ qiii cum illo fuerat' ab oculis omniuinvii)entiitm;etJoannes ait, Deum
    tji''iiiherp' deMesgpqiarnid redeunte luctatus, iypum riernqvidit umquarh; tfisi hqc,quod palenter daturAn-
    CHrisii'evidehiissirriegerens; Namquod ei prwvaluit lelligi, quia quamdiu \hicmortaliter vivilur, videri per
    fqcob', uiiquevoiehti., uimyslerium ftguraret, signtfi- quqsdam imagtnes Deus potest, sed, per. ipsam na-
    cat pahioriem tltfisti, ttlit.risi'sunl ei prjjevalereJudmi. G turrn sum speciem noh polest; ut anima. grqiia, Spi-
    ~Ejtaineh benedictionepab eodem angelo.quem supera- ritus afflatuper figttras quasdam Deumvideat, sed ad
    virtftl impetrtivii; qc sic hujits nominis impositiobene- ipsttm vim e/«s esseiina?non perlingal. Binc esl enim
    aiiliq fuii:' Et"a'|jl)i. ideni Augusiiiius (SeriJJ. -40de quod Jaceb, qui Deuiii se vidisse lestaiur, hunc non-
    *$efbipphi. secijqqhnent): Jucob cum redirel de Me- tiisi in angelo vidit. Hinc esl quod Moysesqui cum
    sdpotdhiid,Iticiqtus estctiin eti angeiiisin via. Quw Deo facie ud faciem loquebatur,sicut loqui soltl hotno
    V]ir'luscqniparari potesi, qhgeti et honiinh? Ergo myr cttin amico suo, eiinier ipsa ver.basumlocutionisdi-
    sikriumesi,ergo sqcrtinienium,ergp prophetiw:quando cii: Siinveni gratiamin conspectuluo, osiende tnilti
    vtciqr. d victo behedicebaiur, Chrislus figurubaiur. temelipsum manifesle, ut videam te (Exod. xxxm).
    KiirsuS alibi, (Serni. 80.de Tempore) : Jacqb in illa Cerie enim si Deus non erat cum quo loquebqlur,
    criitjttctatidneJudwprum popufum figiiravit', angeltis Ostende milti Deum,diceret, et non Ostende temet-
    qui cumilto luclqbaturiypurn Domini Salvaidris prm- ipsum. Siautem Deus erat cum quo facie ad faciem
    [irebtit. Luciqbaturii.acob cuni qhghlq, ariitipopultis loquebalur,,cur petebtit Deurn videre, qttem:videbai?
    Jridmpruhiiiictaiurusertit cum Ciirisio. VincebtilJacob Sed ex hac ejtts petiijone colligitur quia cum sitiebat
    arigflum, qutajudqsoruriipdprilus Christumusque ad per incircumscriptw tfqturm suw claritatem, cernere,
    mpfiempersecuiurriserat.Et qitidharitoirispopulusJu., qtieinjamcwperai per qua&damimayines videre; ut sic
    dieprum infideiisexsiiiit Christq', sed nori pdrva triutti- stiperna essentia trien\>sejfis~ocu(isadesset,,qttalenus
    l^dpin.ho.mineejusiegitur^ tid. mier.ni.ldiisvisipnern.nullqintago.creala^temporali-
    •'»qtiticlau- iff. ihteresset, Eiviflcrtini ergp.ptiiresTestamenti vete-
    f'.m$Jqiipy,eVci$hd^
    ^jicri^^Jri^qidsjqutiii Chrisirim iioiicrjedideriint figitr j) ris Dqminuni, et lameri, juxtaB. Job, senlentiam:
    riibdi; iUerierp'qui sdnttsreritansil illpru.mitjpumges- Stipiehtiti, qtim Deus esi, absconditaesl ab ocutis om
    siff quiChrisiurii' Domiriumreceperuiii,"etc. Hiec de niutri viventium, quiaiih hac morlali carne cqnsisien-
    ailegbricb sbhsu illius' colluctalionis, qui! ad myster tibus et videri ppluit per quqsdam circumscriptasima-
    riuni Domiiiicie In.car.nalionis sp.ectaf. Mprales verb gines, et videri npn potuil per ihcircumscripltimluinen
    sive trbpologicas expositioiies qui requirit, videat mlernilatis. JlucusqueJD. Gregorius; cujus dociriiiam
    Airibrosiuin 'locb citatp, Hieronymum ip, cap, vi S. Thomas compendip iradens (p. i, q. 12, art. 11) :
    Episiblaj,ad Ephesios, Augustinum in psalmum Dicendum, inquit, ijiuodsecundum Dionysium,i cap.
    Lxxyii, Gregorium liomilia14 in Ezechielem. ei alios Cmlesiis Hierarchiw, sic in Scripturis dicitur.aliqnis
    iii illum locum Geneseos comnientantes. Quod au- Deum vidisse, ih quantum formalw sunt nliquwfigurm
    tem bic dicilur Jacob mysterium futuraeIncamationis vel sensibilesvel imagipariw, secundum aliquam simi-
    in colluctatione agnovisse, consenianeum est illis litudinem aiiquid divinum reprmsentattles. Qnod ergo
    Cbristi verbis.J.oahnis yin : Abrqham patcrvtsierexr diciiJacob : Vidi Deiim facie ad faciem, referendum
    sutiavii, ui vitierei diemmeum; vidit, el gavisus esi. esl non ad ipsam diviham essenliam, sed ad figuram
    Quod enini de Ahraham dixii, idem de Isaac, et Ja- in qua reprmsenlabalurDeus.
    .21 DE INCARNATIONECHRISTI LIR. VII. <m
    nitruaDeus protulit? aiuvreseraio intrinsecus coeloA. Iflte venlurus. Quamquam quid njiremur, si lantus
    coruscans se ei facies divinitaiis ostendit ? Niliil patriarcha indubitanter credidit, quod ei ipse.per se
    , utique eorum, sed e, diverso, m.agisyidit horainem , Deus tam evidenter ostendit, dicente ipso : Vidi
    et agnpvit Deum. 0 vere dignus a indepto nonijije, Dettm facie ad faciemj et salva-facta etl anima mea?
    "etqui interioribus magis, quam exterioribus oculis, Quid ei lantum Deus praeseniis diviniiaiis pstende-
    iVocabulia Deodati meruit diguitatem ! Luctaniem rat, ut demonstratam sibi faciem Dei diceret? Homo
    secumhumanam speciem videbat, et videre se Deum eniii.iei, utvidebatur, tantummodoapparuerat, qneni
    protestabatur. Sciebat utique, quod illa hominis eliani in concerlatione superaverat. Sed hoc utique
    species Dei veritas erat: quia in qua tunc erat spe- per pra_currentiarerum indicia Deusagebat:b ut ne-
    cie Deusvisus, in ea erat speciei ipsius postea veri- mo esset, qui Deiitn tiatum ex liomine non crederet,
    ALARDl GAZ._1 COMMENTARIUS.
    » Indepto, pro.adeplo, passim in Cassiano noian- tis Scripturarum lestimoniisest comprobatuperfacile.
    dum, npmine, scilicel Israelis, id est, videnlis Detim; Hii-c illi. At pro allera parte stant alii autiquissimi
    ut qui interioribus oculis Deutn in humana specie et sanctissimi Patres. Dionysius Areopagila, cujus
    agnoverit, ei Deum se vidisse affirmarit, uomenque haecsunt verba, libro de CoelestiIlierarchia, cap. 4 :
    loci illins visionem Dei appellarit. Lea;(ut divina Scriptura testaiur) per angetos nobis
    , i> llanc raiionem subindicat eiiam S. Leo, in epi- indulta esl, inclytosqueistos patres nostros, qui anie
    gtola 15 ad Pulcheriam, cur scilicet Deus antiquis g Legem,quiquefuere post legem, angeli ad Deum sub^
    patribus et patriarchis sub humaria forma apparue- vexere; sive quid agendum esset admonentes, alque ab
    rit : Potuerat, inquit, omnipotentiaFilii Dei sic ad errore sacrilegovitaqueprofana ad rectum verilatisiler
    docendosjuslificandosquehominesapparere, quomodo traducentes: sivesacra quwvisinstituta, seu cwtestium
    et patriarchis et prophelis in specie carnis apparuil, sacramentorumocculias visiones,sive divinas aliquas
    cumatit luctameniniil, aut sermonemconserv.il,cutnve prwdiciiones docendopandentes. Et infra : Cmterum
    officiahospilalitalis non abnuit, vel etiam apposilum divinw iltw apparitiones sanctis viris per signa Deo
    cibumsumpsit. Sed illm imagineshujus hominiserant convenienlissima,sacris quibusdamet intuentittmmodo
    indicia, cujus veritatemex prwcedenliumpalrum slirpe ac viribusaccommodatiscontigere.Hujusmodivero di-
    sumendamsignificalionesmyslicm nunliabant. Porro vinas visionesceleberrimiilti palres noslri minisierio
    hic observandura est dubitari non posse Deuro in cmlestiumvirtutum ediscebant.S. Hieronymus iu illud
    veteri Tesiamento frequenter in forina visibili appa- ad Galalasterlio : Lex ordinata per angelos,elc.: Hoc,
    ruisse, qnod Scriptura disertissime lestaiur : verutn inquit, vult inlelligi, quod in omni veleri Tesiamenlo,
    illud in quseslionemvertiiur, an Deus per se et per- ubi angelus primum visus referlur, et postea quasi
    sonaliter apparueril; per se corpus et speciem aspe- Deus loquensinduciiur, angelus quidem vereex mini-
    ctabilem assumpserii, et in ea se visibilem exbibue- stris pluribusquicumquesil. visus, sed in illo Mediator
    rit? an vero per angelos lisecfieri curaril? Sunt enim loqualur, qui dicat : Ego sum Deus Abraham., Deus
    in utramque partem apposita» veterum sententiae. Isaac, el Dens Jacob. Nec mirum, si Deus loquatur.in
    Cassianus siquidem hoc loco sentire videtur Dei Fi- angelis, cum eliam per angelos qui in kominibussunt
    lium per se et in propria persona tam Jacob quam ioquatur Deus in prophetis, dicenle Zacharia : Et ait
    aliis patribus apparuisse; praeseriimpaulo superins, *-'angelus qui loquebalur inme; ac deincepsinferente :
    ubi ail : Sciefcat utique (Jacob) quod illa kominis Hwc dicil Dominits omnipolens.Neque enim angelus
    tpecies Dei veritas erai, etc. Si Dei veritas erat, Deus qui esse dictus fuerat in propheta ex sua personaaude-
    ergo erat, non angelus, qui apjiarebat. Etrursus ex bal loqui, hwc dicii Dominus omnipotens.Augustinus
    ipsa ratione quara subdit : Vl nemo esset, qui Deum lib. conira Adiiuantum cap. 9 : Ipse Filius, qui est
    natum ex hominenon crederet, elc. Cura ergo Deus VerbumDei, non solum novissimis temporibus, cum
    per se et personaliter in carne natus sit ex Virgine, in came apparere dignalus est, sed eliam prius a con-
    consequens videtur ut et per se iu liumaua specie stitutione mundi, cui voluil,de Paire annunliavit, sive
    olira se manifeslarit. Cui sententiae, praeler Ambro- ttiquendo,sive apparendo, vel per angelicam aliquam
    sium superius citatum, suffragantur etiam alii n»n poiestalem, vel per quamlibetcreaturam; quia ipse in
    pauci, nec obscuri auclores. D. Clemens lib. v Apo- omnibusesl veritas, et omnia, itli constant, et omiua
    stolicarum Constiiutionum, cap. 21, sic loquitur : itliad nulum serviunt atque subjecta sunl, ut etiam
    JJunc Christumvidil Jacob uti hominem, et dixil : oculis. per visibilem creaturam, cui. vult, quando di-
    Vidi Deum facie ad faciem, et salvaiaesl anima mea. gnaiur, appareat; cum ipse lameu secundum.divinita-
    HuncAbraham acceptohospitiojudicem suumque Do- temsuqm, e.l.secundumidqttod VerbumeslPatris, co-
    niinumcunfessusest. Hunc Moysesin rubovidit. Hunc mlernumPatri el incoiiimutabile,per quod facla sunl
    viditJesus Nave, dux exerr.ilus Domini armalum,si- omnia, non nisi purgalissimo.elsimplicissimocordevi-
    mul puynantemad Jeiicho. Origeues homil. 1 in cap, deqtur. Et ideo quibusdamlocis etiam Scriplura ipsa
    vi Isaiae: Quis est isle unus de Serapliim? Dominus teslalur apgelum v.isum,nbi dicit Deumvisum; sicutin
    meusJestts Cltristus: isle juxia dispensalionemcarnis.D illfi luclfltione,Jacob,el, angelus diclus esl qui appa-
    missusest, habens in manu sua carbonem,el dicens: ruit; et cumapparuii in rubd Moysi.(G,enes.xxxu), et
    Ignem veni mittere in terram- Terlullianus^ lib. ad- ilerum.in eremo, cuth jam duxisselpopulum,de ler.ra
    versus Judaeos, sic habet: Quiad Moysenloquebalur. Mgypii, quartdp,Legem.accepil, Deus ei loculus est
    ipse Filius, qui el semper videbattir. Deum enim (Exod, in). Sed sive in rubo, cim eum misit; sive
    Patrem nemovidit umquam, et vixil; et ideo constat postea, cum Legemdedit, augelum dicit Stephanus in
    ipsum Dei Filium Moysi esse loculum, et dixisse ad ActibusApostolorumei apparuisse. Quodideo dicimus,
    populum : Ecce, ego mitto anyelum meumante faciem ne quis arbilretur Verbum Dei, per qwd facla sunt
    tuam. Eusebius (I_?sariensis,loco supra citato, haec omnia, quasi per loca possedefiniri, et alicuivisibiliter
    addil: JVesuspicariquidemfas est visionesillas Deum apparere, nisi per aliquam visibilemcreaturam. Sicut
    reprmsentantes(ut sunl ittw factmAbrahamoelJacobo), enim verbumDei est propheta, el recte dicitur : Dixit
    qttmsunt sacris litteris prodilw, anyelis voluntaiiDei Dominusquia VerbumDei, quod est Chrhtus, in pro*
    tervientibus,ejusque sedulo obeunlibusministeria, al- pheta loquitur verilatem; sic et in angelo el ipse
    irtfruendasesse; quandoquidemcum quisqueex istorum toquilur, qnando veritalemangelus annuntiat, et recte
    numero hotninibusvisus sit, non ocqttltal sane Scri- dicitur: Deus dixil, et: Deus apparuit. Et item recte :
    ptura, sed nojninalimangelum, non Deum, nequeDo- Angelusdixil, el angelusapparuit; cum.illuddicatur
    tninum hominibuslocutum esse asseverat, sicut infini- ex persona inhabilanlis, islud ex persona. servieiilii
    125 JOANNIS CASSIANI 124
    cum in humana specie Detim Jam patriarcha ante A CAPUT XI.
    vidisset. Dwmonemmttttis raliori.bu*intpnlinm fuisse ut Chri-
    stum Deitmesse opinaretur.
    CAPUT X. Diabolus dcniquc ipse, runi cnm omni illeccbraruni
    Congerit plura ejusdemrei testimonia. ambitu, omni nequitise surc arte tcntaret, quid aut
    ncscicns suspicahaiur, aul lenlans scirc cupiehat?
    Sed quid egoin nno exemjilo tamdiu commoror, aut quid tantnpere enni moverat, qiiod D<-umin
    quasi niulia desint? Numquid eniin laiere homincs hominis hiimilitale qua»rebai? Numquid ilocumentis
    jam tum poieral in carne venlurus Deus? cum dc eo prioribus id didicerat? Atil quem vcrn in huir.ano
    quasi ad omne liumanum geuus palam propheia di- corpore Deum vrnisse cognoveral? Nnn uiijue; scd
    cerel: Ecce Deus vester (Isnim XL); cl alibi, Ec;e magnis signnrum indiciis, magnWrcrum expcrimen-
    Deus noster (Isaiw xxv); ct illiul, Deus, fortis, paler tis, et veritaiis ipsius vncibusad suspiciouem etin-
    futuri smctili, princeps pacis; el regni ejus non erit quisiiioncni rei liiijus compellebaiur; nipote et qui
    finis (Isaiw ix)?Sed ct cum jain veuisset, iuiinqnid scmcl jam a Joanuc audierat: * Ecce agntts Dei, ecce
    laieliat eos quod vener.il, qui veni-se eum palam qtti tollii peccatummnndi. El iiernm ah eoili-m: Ego
    confitebanlur ? Numqnid ignorahat Dei adveutuin B a te dtbeo boptizari, el tu venisad me (Joan. i)? De-
    Petrus, ditens : Ttt •»_Christus, Filius Deivivi (Malik. sccndensqu<:qiicdcio.to, etsian- supracapul Doiniui
    xvi)? Niiicqiiid Maitlia quid loqueretur, aut qiiem columba, evidi-nleni se ac nianif<-sian<l:eclariiali
    crederet, nesciebal? Vtique. inquieus, Domine, ego \Lips. in marg. nianifcstam dcc'arali] D<-iindicem
    credidi, quia iu es Chrislus Ftlitts Dei vivi, qttiinhunc dederal (Malth. m). Vox quoque eum non per aeni-
    mundtimvtnisti (loan. xi)?Omiies denique, qni ab gmala ncc per figuras a Deo inissa permoveral, di-
    eo vel morhornm remedia, vel membroium rcsiiiu- cens : T» es Filius tneus dileclus , in te complacui
    liones, vel morluoruiii viiam p-iebml, ab hoaiiuis (Math. i) Kt iile<>,liccl hnininemcxlrinsrcits in Jesu
    id inllrmitale an a Dei omnipotentia pnslulabaiil? vidcrei,b Filiiitn Dci invcstigabal diccns :Si Ftliut
    ALARM CAZ._l COMMFNTAItlllS.
    ereaturw. Ex hac rcgtila etiam Aposlolttsaii: An vttl- Deum imnieiliaie ac per se corporcam aliquam spe-
    th experimeniiimejns qui in mt. loquilnr Cltisli (II t-i'in as-uinpsisse, in qu >olim innrl.-ilibus sil visus,
    Coritilk. xn)?Iilein lih. 111ile Trii.ilaiecp. II : Om- qiiemailiuoilum Patres prn minre sciilentii cilali
    nia, inquit. quw pa'ribits visa sitnl. ciim Dens illhse- (liicueriint.Si-cundn collig" nibilo<i>inusaliorinn Pa-
    cunditm dispeusalionem sttam lemparibns congrnnm Iriim si>n'ciili:nn, qiincd«cet divitias illas appnilio-
    prmsenlaretur, per crealtirnm fncla esse manifeslnm ncs aiigeb.runi opera <-tminislerio faclas. inulioesse
    est. Et infra nccurrens huic ohjecli ni : Scd uil ali- C prohabiliorem, luiii qiintl firiiiioribiis argumeutis et
    quis : Cur ergo scriptinn tst: Dixil Ditnv.nu»ad Muy- riiiioniliiis niiatur. qiiaruiii ill:>ir.-ccipin est, qnam
    sen, el non poiins : Dixit anqeltts nd Moyse.n? Qnia divimis i!l<-l):<)iiysins-iig'.eiil (Cce/esl.Ilierar. can.i),
    cum vtrba judicis p-wco pronuntinl, non scribitur in qiiotl DIIISlniiic mubilinn, et qn.cciiiiique in mniido
    gestis : Ille prmco dixt, std : Ilte judex. Sic etiam sunt, noii p<-r se soliim, scd per causas secumlas,
    loquente pruplteta sancio, elsi dicamtts : Proplieia pni-prliin vcrn l«-r angelos a<lininislret, liiin quod
    dixit. ttiliit itliitd qttam Domimtniriixsse inlelligi vo- in seboli- sit maais recepl> cic«iiin<iiiiiibeologorum
    lnnius. Et <i dicainus: Domiiiusriixit. propltetttmnon asseusu coinprohaia ; ut vitlere est apiul Magismim
    stibtrahimits. scdquisper etint d'Xeriladmoiieiiws.Ac ScnU-ni.ii lib. dist. 28 <t DD. ibideni. T<-nioex iis-
    deimim iu fine cjus lilni im c>>«clu<lit : Sed jnm si- dem aut-loriialibiis prn hae s.nlent a produclis , f.i-
    tis, qnnnlttm exisiimo, pro cnptu noslro disputnliim cdc est rcspomlere prxcipun fumtaiiieti'o piioris
    contlitutttmque,et probnbililalcrationis. qitantumliomo, sentrniiic, quml ev Scripiura neiiiur, qu.-i!Deuin in
    vel pviius qttnn'.umego polni, tt firmitale ituctorilalis, v.-leri-Te.sliini-iiln iiiuliis apparui-se commemoral.
    quantnm de Scripturis iliviua eloqnia pa'tierunt. quod Jam eniin a Palribus responsnni e-t hiijiisiii<>di »p-
    aniiquispntribus nostrit nnte Incarnniionem Salvnto- p.-iriliones D>-oallriliui, quod :>ngeliapparenles Dei
    rit, cum Deus appnrere dicebatttr, voces il'm ae spe- vice< gerercnl, pjnsipie ancinniaie ac magisieiio
    cies corporales per angelos factw sunl, rive ipsis lo- fingercntur. Vitle plnra aiuid Pe:rnm Tbyracuin
    qnenlibtts. vel atiqnid agentibns ex persona Dei. sive (Lib i rfe Vision. apparit. cap. .3).
    assumenlibitsex creaiura qttod ipsi non esset, nbi Deus a lia Graici codic.-s et tniilii Lalmi Ifgunt in singll-
    figurale demonslrarelur hominilius. H >ctenns Atij.il- D l.ni . peccalum tniiiitli. Ei rationem aflert Thcophy-
    sliims Pn-ireino D. Giegorius xvvm Moraiuoi cap. lacins na scr.hens : Qitnre non dixit, pecculamundit
    2,oimii-m Dei liiciitinnein, qnx uon iit s«la vi in- Vi videlicelp"r hocqttod riixii, pcccaium, ttnireisaliter
    tern:n inspiraiionis, il«cet fir-ri p<-rangelos : Scirn- peccalitmrideretttr iitntiere; s'cul coiisuev.musdtcere
    dum, iuquit. quia dtiobns modis locmio divina distiit- quod homoejecius csl rie paradiso, id est, omne genut
    gtiitur. Aitt per semetipsumvamqtteDoiiiiiinsInqititur, hiimanum. Sic ipsc. Sob-nt i-tiam llehrtri, ul rccte
    aul per crealuram anij-licam ejtts ad nos veiba farinan- aiinolavil Lyriinus, singulari iiuiiu-rol"t:nn rci na-
    tttr. Sed rum per temelips':m loquiiur. tola nobis vis tnraro <l ingenieni copiani -ignili<:ire. Venii, inquil,
    iiilernm inspirationisaperitur. Cum per semetipsuinlo- mwscagravissima, Exod. tni; hoc csl. niagminiiisca-
    quitttr, de v>rboejtis sineverbis et syllabiscor docclur, ruiii innliiiudo, aul omnemiiscarumgenus, ut ihidcni
    qtiiu virlut ejut intima qttadam sublevalionecogttosci- exponiiiii'.
    tur, eic. Habes, !<;<-tor, quiil ile r<;controversa scnliant b Perplexa admndiim ct amhigua qu.rslio cst, an
    amiqui Paires. Kxquihu- colbgo primiim i|ii.i>stionem ct quando (lialvliis Chrisli ilivimiatem el inysierium
    banc IIOIIesse cx t-aiuro iiiuncro <|uaruiiiallera pars Ini-arnalionisco^i<ovi-rii?Snnl eniui hac in re<liversa
    lide sit tcnenda; aliera, ul liibi contraiia, respiiendn : Scripiurn» loca in speciein pnjjnnnlia. Quoil enim
    sed problcmalicis qinrsiinnihus iiiiniimeraiidaiii, de (liaboliisClirisniio veriiin Deuui eiiam anle e.jus pas-
    quibus, salva (itle, iilrumlihet sentire liceal, cuni sioneni t-t lesiirieriitiiicin ngno\ieril, colligi videiur
    nentra pars Ecclesj.-ejudicio sit delinita vel impro- ex i.vangelio iMnuliifivm, ubi diuui«iii-s cl.imave-
    bata; proinde absque melu hsereseos dici posse runt : Qttid nobis el tibi, Jesu Fili Dei? venistihue
    128 DE INCARNATlONECHRISTI LIU. VII. __8
    Dei es, dic vl lapidts isti panesfiant (Litcmiv). Num- A vinitatis eripttit, ut per hoc, quod hominem videbai,
    quid diabulo coiiteinplalio hominis suspicioiiem di- crederet Detini esse non posse? Non ulique; sed
    ALARDI GAZyEICOMMI£NTARIUS
    anle tempitstorqttere nos? Et Marci i : Quid nobisel ler cxplicimlis ct coneiliandisdico primo dicmonem
    tibi, Jestt Nazirme? venhli perdere nos? Scio qui sis, ob haiic i-aiisun pra»cii<uea<l tenlauditiii Clirisuun
    tancittt llei. o ayiof, adilito arlhnlo emplialieo, ul arci-s-issn. ul eju- diviiiiiaieui explnrarci; p<oimle
    iiiinoiaiit Eii:liyniius ct iinop yiaiins. qu > Deus ad id tisi|iie lempiis , ex i>isqua- tmn in nalivitate
    ipse , ul proprio iiouiini-, mtnrttts itomiualtir. Ei? Clirisli a<-<lciuceps,lum in <-jusbapiismn ac dcinceps
    Luca: VIII: Quid milti el libi, Je u Fili Dei aliissimi audieiai cl \iili'i;ii, 3.II1111:
    diibiuui ct .'inxiuin liiisse
    N>-cd. oni-s soli, quos l.ii-ile posst-mus cie.lere miiii Chiisius FiliuS Dci cs-el, 11que id i-xplorate
    fuisse iiieniilos , aui ailulaior <; ii.i loi-mos, ne a cognnvis-t;; ni-ciainen exisiimasse id heii nonposse,
    Cbristo lorqiiercniur, iiiliruiiiut se Cliiisluin cn»uo- 11Irccic coiu liulil hoc Joco Cassianns; iiemo si|iii-
    ,'rerr; sed ipsi eliaui cvatigelisla»,qui im-nliii eerle, dein tle 00 ilubiiai, aut teulando impiirit, quod
    Spiritu sancio inovi-ilc, n o poluenioi, iloccm t-os certo novii es-i; fiil-iiin aut impnssibile : pioinde
    vci-pcoKiKivisse. Mart-.oseodciticap.: Dwmonmmiilta deeiior ilinbolo Neslorius osiendilur, qui, quod
    tjicitbat, rl non sinebut ealoqtti, aquun au darmoitiasciebitnl diiiliolu- VITUIII es-e ^u-pi<ab nir, falsuiiioiiimiioet
    tttm. Et Luias i-ap. iv . Exibant tnuUis imp is-ibil<; iisiriK-rel. Hicc eaileui <:siseuliiitia II.
    tlimanlia eldicenlia, qttiatti es Ftlnts Dri; n imrepans l-ii.ilii aiiiii|iiissiiin Pairis in cpislu'a vm a.l Ihilip-
    non linebnl ea loqui, qitia sciebcnl ipsttm esse Chri- peuses : Te, iniml, 0 dwinon, antjclornmsnlulJtio
    Stuni. Ihs iiiceditci rii-sima d.-nionsiiii io. <|iialolli- obs itpefacie'iil, magoruma toratio , ex:rius stellw; nd
    g.Ti; polueril .lu-iuoiiChrisliim es-o Hoain, ila sccuiil 1n ig: orniiiiiimdeit o redis, ob ea qtta' crrnis vilia. Nam
    raiinciuaiiilo. Quod Doos p>r uiiracnl.i conliiui i, e.isilia tili vidtnlttr cttnabnlii, mritmnm,cirruiiicitio,
    II«IIpocst iioncsse veruiii, :ili«q«i icsiis .-ssei falsi- lactutiti. Indignu libi Itwc Deo viilenur, eic. Item :
    Ir.iisel inendacii : ted Ci.rislus p<-rnrilla iniiacult Vidisii hoihinemqittidrayinta di.bits el noctibusnullo
    proHavii se v.Miiinesse D.MIIII ei Dci Filiuiii; eigo liitmaiio cibo dejusiato persevernsse, anijelos inini-
    necessc e-l id csse vernin. Non ciiiui i<i«oi:irepo stranles, qui pruiiumtideratqnai liominemcommmtem
    luil ibi-iiioiiini ar«l;i Chrisii <<in<ietiiualiir.u vini bnplizttum, de.itde posl jejunitim esuritnlem ; rursum
    supemrc <>lessi; vcra niiiai «l:>; nec <-a caluuuiiari animuin resitiiiebns, ac leitlabnsqnisi coiniiiunemho-
    pollit iinire J.iilxiruni dicrnii >i« : In Beeltrbiith iiftietti , ignariis qu s esset : dttebas eiiim : Si Filtus
    ejiiil dwmfjiiia (Muith. xn). Et alia i-ilit iniinc <la, Deies. IIucenimesl igntiraitiim.Ilaclen»s B. Ign lius.
    CIIIIIscirent nihil lale -ibi c<>ncess<uii; duhiiiiri; er^o ldcm tlocciit alii P.iires : 1: Gnccis Cbrysosioiims
    de hac veiii.ile «ninino umi poiueriinl. E divcr-o liomil. 15 iu Mnitli:i'iiiii: N sciens tnanifeslesttsceplx
    l.iiii.n o<<uriit illa P..uli senteiilia, qua disene le- lioniinissacra neiitiim, et quintum essel Chrislus, relia
    s atur saiieiuiani in mysi.rio i.bscoudiiaiii, quaui jncere molilur, per qum se istud secreliimop:iia'itr nrf-
    pra.-<li<ab:il,hoc e-t, inysteriuui In<ainalioiiis ac discere. V.Latmi- S. \inl>i'o>iusiu Liicam (Cap. iv):
    pa sioius DiiniiiiieaB, eliatu ip-os da»moiies,quos vo- Cogitovernldn:mon Filium Dei venlurum , sed venissi
    t-at priocipcs hujiiss.fculi laiui—e: Luqtiimur.iuquii, per Ituiifiiifirmitiitemcjrporis non puiaba'. Sic lentitt,
    Dei sapieniiiiinnt my^terio, quw abscondia es , qitnm ut exi lnrct; sic exploral, ul tenlet. Econlra Dominus
    prwdenlinavUDetts ante sitcula in gloria.n ntistrn », sic ftitlii, ttt vincttl; sic ndltttc viucit, ut laltut. Natn
    qiiam nrmo pnncipiim liujits swct.ti cognovil;si enim si ct.nieriisselnaiuram, prubaretcrentorem.D. Iliero-
    cngnovissen;iiuiiiitutiiifDominumgluriw crucifixitseiilr" iiynnis llaiibi-i iv : I n omuibusteniatitmbus lioc agit
    (I Cor. u). Quo<lile<la»m«uibiis imcrpreiaiiir Amliro- dtttboliisttt inltlliyal si Fttiits Dei sil. Sed Doniintissic
    sius eo l<c>, i-l llierxiiyiniis iu c p. x Daniclis, el responsionemlemperal, ttt eiiin relinqnat ambiguum.
    alii Pair.-s. Loquilur iinieiii Apostolus non <le tem- S. Aiigustiiius I. ix de Civilnlfi, c. 21 : Dnbitavil ,
    pore <|imha-c dicebai; iiinc enini <la>moiies haue uo- inquii, d« illu dminonumprincept, eiiimiuelentavtt, an
    vprant -apieniiaiu, -icmi et iiu.c ips«s agnoscurc ct Chrisius essel explorans, quantitm se tenlari ipse per-
    rrpileiv (.hiisiinii cssc Deiim iiemo csl qui aiuhigal. misit, ut hiimiiiemqueniqer:bat ad iios'rm imilniionit
    Jai-oho ap.islnlo ilueule : i.l dwmonescreriunl , el teniperitrele.retitpluni(Vide S. Leonemserm. _ ri 5 de
    toniremiscuni; cri-duui. iuquain, n«n li.le i <f«siei Quudrag). Q101Iexnon l LuilovicusVives : N<;ipsc
    sup-riiaturali, scd aeipiisiia cl expi-iiincntali : si-d veieri h .iiiiiiinu coiulitio«i viilereiur exeinplus ,
    l»ipiilur Ap"Siolusde leinp >r<:<piudCbnsii p.i-sio- qilod Snliisiibiiel inleiiliilus: ll<:po-t illiini ulii, qui
    liem et Evaugi-Iii pra-dkiilionein pr.-i-ressii; qno I-IIIIIveiii-rarciituriudi^in; lerrent leulari se, qui sci-
    lemp r<d rin.ines, si Cliri-lum vcruui Deiiiiiciiuiuidi ri-iit invideiiiis iiniim illuni ei coiifideiiiissimuuiliu-
    redeinploicin c<>gii<>vis-ein, nu.nqu.nn I-JIISiiioi-icm iiiaiii liosii-m g nei-is ue a C.lni-io qiiiili-mleuipc-
    proL-uiassciil,-c I conali poiiiiscs-cul caiti impi-tliri;. raSsC-Sic ille. S. M.ixiiuu-homilia _ tl<>Qnailragesi-
    Aiqm iion iuipedivcrunl, sed procuraruiil. Miserunt mali Jp.junio: Cogttabat, itl astimo, apud sedialmlus,
    tnim in cor Juriw ut tradcrei eum, Joannis xiu. Et et diccbal: Si llic ipseest (sciliecl li.-ns, vel l).-i Filius)
    Juibcos ihiilcinad ijus ncieiu impiilerunt, ipso ai- cujiis prwceploe»urientibiisper dese.ta poptiVsmanna
    lesiaiiie, uhi ait : Vosex patre diabolo eslis, el deii- fluxil. poieril imnc in pnnim lapides tran-f.rmare.
    derta p-iirit vestti vulV.sperfirere, id est, mc interli- El si 11011 men pc.iliime, sua laiiten necessiiute, qi:i
    <eiv, ul ipspincl c\|i«nil Joiinnis vin. Iil.un ci>ll><_i- D esttril. Qund si feceril, Deum prubabo; si ncijitiiirr.i,
    l«r ex lciita io ihus diahiili; uiin quia, si vcriim lii.-i hominemdeprelteudain,eio. Ueirque S. Leo pmitif- .
    FIIIIIUIvcru niiii; Me-siiiiiicogun.isset d.i-uioii, «011 s-riiioiiu i <l<-Qiiadragesiuia : Expuvescens, inqu'<i,
    ul li-n-aodocxpl iiassel; liim quia en line lenlavii, d.abiilttsin Cliristo qtmdraginta diernm noctiumqie
    ui i<levplor.iiecogii<>sc<:i'.-l. Si FtliitstDei es, riicttl jejuiiiiiin, exploriin calide volnilmrttm liuncconViieii-
    lapidfs is'i panesfiani. El rursus : St Filius Dei e.i, limn donaliintliaberit, au prnpriam, ut non melueret
    mitiele deunum (Muiih. iv). At, iii:er alias raiioues decepiouum snarum op-ra sulvenda, si Chrisiw>fjiit
    oli <innsvoliierii Cl.iislns ex virgine desp<><<saia et csirt coiditinuis cijns esl curporis. Primo ilaqite dole
    vcre iiupla na-i-i, h.ec eliam a Patrihns alTeriur, ut icrutaltts c>/an ipse essel substanliurum cretttor, 7111
    niysleiiiimIiicaruationis <liab<>ln celaretur. iluiii i-iiin rerttmcn.-poreartt.itpisnel, in qttmvellel mtttare nalii-
    pntiii noii<l<;virgine, se<lde uxor« naiuui. lta S. Igna- rax. Serunilo a 1 sub hiimantv cartns specie diviniias
    lius in epi-lola i|iiinla ad Philipp.-nses. Ivl referl obutnbrttia legereltir, cui factle essel pervntm facerd
    D. Ilieroiiyiiiiisini-ap. prio.iini Miltlnri. Suiil auii-ui iterem, el lerreia per vitr.iiuminenibra librure. Sed
    in bac ijiiii-sliiiiicliiiii vetrriioi quani r.ceniioruin cum illi Domitinsju.tiii.ain maluisset oppunere veri
    auctoi uni discrepatites senlentia;; pro quibus brevj- hominit quainpotentiam manifesiare Deitaiit, ad hot
    227 JOANNIS CASSIANi __&
    quid ait? Si Fitius Dei es , dic ut lapides isti panes A perscrutabatur; de veritaie ei eratsollicitudo. non
    fiant. Non ambigebat utique esse posse quod anesset de impossibililate securitas.
    ALARDI GAZ.EI COMMENTARIUS.
    convertit lertiw (raudis ingenium, ut eum in quo di- est, quia videbat diabolus in Christo multa signa
    vinwpotestatis signacessdverant, dominandicupiditalei infirmitaiis humancej quaein Deum cadere posse non
    tentaret, et md venerationemsui , regna mtindi polli- phlabat; nec videbiit ipsam humanilatem Christi
    cendo, traducerel. Sed prudentiam diaboli stultam fecit: cum persotia verbi ;hypostaiice esse Conjunctam;
    sapientia Dei; ut 'superbus kostls hominem videns, hoc enim supernaiurale est: quod auiem supra na-
    quem aliqnando superaverat (in Adamo sciiicel), rion turam est, dsemon suopie ingenio capere nequit. Ml-
    metueret eum persequi, quem pro omnibusoportebtit racula autem Chrisli non erant ita perspicua et evi-
    occidi. H:i;c S. Leo duplicem indicans diaboli tenia- dentfa', ut per se suflicerent aclfidem ceriam de ejus
    tionem, sive duplicem iu teniando inientionein, al- Deitate faciendam, seu ad credendum Chrlsium esse
    teram prsecipuam et primariam , quam diximus, ut Filium Dei naluralern, absque interna inspiratione,
    exploraret, quod scire avebal et snspicabatur, Deusne illustratione et nioiione diviha, quam dicmones uti-
    esset Christus;alieram secuiidariam, ut ad peccatuhi que non habuertnit. Proihde quamvis scirent vera
    qualecumque alliceret: de quo <genere tentationis esse miraciilii, tatnen propria malitia excaecati suspi-
    alibi CassianusetPatresibideiiiin nOiishoslrisciiati. cabantur fortasse, aut certe subdubitabant, hsec a
    Verutn hic quaeret aliquis qui fieri poiueril ut dia- Deb fieri non ad probandam ejus diviniiaiem, sed
    bolusex divinis valiciniisel prophetiis, ex angelica eximiarosanciitaiem et dignitatispra»rogativam:unde
    annuntiatioiie, ex partu Virgiiiis incorrupio et illaesa coiligebantCiirisium fcsse quidem DeiFiliuin.singu-
    virginitate , ex angelorum gratulatione, magorum laiiler adoptatum ei unice dilectum,non lamen uatti-
    adoratioiie, Simeonis testimonio, ex verbis Joannis, T. ' raleni, genuinum ac propiiura. Qua ratione respon-
    ex Patris voce in baptismo coeliitis emissa, aliisque detur deinoiistraiioni superius facta». Porro certitu-
    adiniialiilibus siguis, non inteilexerit Christum esse dinem quamdam et mbraIemcognittonem,noii lanien
    Denm, eiiam aniequam ad euro teiilaiidumaccederet? oinnimodaraet indubiam de Cbrlsti divinitate persua-
    Respondel Cajctanus in cap. iv Luc.-e,daemortisiii- sibhem dftmonibos trijbuuntPaires, prar-terCassianum
    tellectum, ne id iiitelligeret, fuisse a Deo impeditum. in hoc et sequenti ci^p. D. Ilieronymtis in cap. vin
    Quod a suo •magistro didicit Cajetanus. Sic enim MatlhaM,ad iilud : Quid nobis et tibi, JesuFHi Dei?
    D. Thomas (m p.-, q. 29, art. 1) : Dicendum, inquit, Tarh dwmones, inquil, qfuaijjdiabolus (id est, dsemo-
    quod, sicul Augustinusdicit in in de Trinilale (Cap. 7 num pfinceps) suspicari magisquam nosseFiliutn Dei
    et 8), diabolusmulta potest viriutesuw naturm, a qui- inteltiyendisunt. Aiigusiinus seu qtiis anclor Qtii-stio-
    bus tamen prohibetur virtule divina. Et hoc moilo num novi et veteris Testamenti, a D. Thoma ci-
    potestdici quod virtutenatttrw sttwdiabolus cognoscere tatus iu Caiena : Qitod autein dwmones clamant:
    poteral matrem Dei non fuisse corruptam, sed virgi- quid nobis el libi, Jesu Fiti Dei? magis ex suspi-
    nem; prohibebatur tamen a Deo cognosceremoditin cioiie quam ex cognitione dixisse credendi sunl. Si
    partus dtvini. Quod aulem postmodiimeum aliqtialiler enim cOgnovissent,nuinquam Dominum glorim cruci-
    cognovit diaboius esse Fitium Dei, non obstat, quia figi permisisseni.Et alioloco (Lib. ix de Chit. c. 2i):
    jam lemptis erat utChrislussuam virlutem contra diti- Ipsi, ait, dwmOtteseliiftnhocita sciunt, ut eidem Do-
    bolum ostenderet, el perseculionem ab eo concitalam mino infirmitaie carnis indulo dixerint: Quid nobis et
    patereiur. Sed ia infantia oporiebat impediri malitiam tibi, Jesu Nnzarene? Venisti anle lempus perdere nos?
    diaboli, ne eum acrius persequeretur, qttando Christus Clarum est in his verbis quod in eis et lanta scientia
    necpatidhposueral, necvirlulem suam ostendere, elc. C I erat, el charitas hon ertit. Pwuam quippe suttm formi-
    Ha»c S. Thoitias; qui quod de virginiiate Deiparse dabtintab itlo, non inillo justiliam diligebant. Et in-
    incorrupta asserit, etiaro de aliis mullis signis et fra : posl illam vero ientatiohem, cum angeli, sictit
    indiciis iutclligeudum reliquit, ex qiiibus poitiisset scriptum est, ministrareht ei, boni ulique el sancli, ac
    daeinonnalurali facullate et ingenii perspicacia col- per hoc spiritibiis immundis metuendi et tremendi,
    ligere Cbrisluiii esse verum Messiam, verumque Dei mtigh maghqne inhotescebatdmmonibusquanlus esset,
    Filiuin, nisi a Deo impeditns fuisset. Favet huic sen- ut ei jubenli, qitamvis in illo conlemptibilh viderelur
    lentia»S. Hilarius, ita scribens (Can. Zin Matlh.) : cdrnis infirrnilas, fCsistere nullus auderet. Remigius
    Ita. digwumnequiliadiabolierat, ut in eo, cujus cala- apud eumdeni Thothain : Quotiescumque ejus vir-
    mitatibus gloriabatnr, homine vinceretur, et qui Dei tutetorquebantur, el sigha etmiraculafacienlemvide-
    beneficiahomini invidisset, ante lenlationemDeum in baut, wsliinabaiiteurn\esse Filium Dei; postquam vi-
    homineinlelligere non posset, etc. Et S. Augustintis debanteum estirire, siiire, et his similiapati, dtibi-
    lib. ix de Civitaie cap. 24. Tantutn Cltrisirisdmmoni- labctnlet credebantitomihempurUm.Gregoriiis Job. n
    bus innoiuii, quantumvoluit: lanlum autem voluit, (Vttfe eumdem lib. xxxiuJtfora/. c. 1) : Malignus,
    quanlum oporluit, etc. _r<mr>, inquit Cajetanus , ap- inquii, spirilus, cum RedemptoremnOstrummiraculis
    parel inlellectum dmmonumtigalum, seu impeditum coruscare conspicil, clamal: Scimus quod sisSauctus
    essea <Deo, in pamam peccati; itaqnodrion soltim Dei, qui hmc dicens cognoscendoDei Filiiirn perti-
    potentia eorum est ligata, sed eiiam inielleclivavis, ut mescit. Sed iameiivim supernwpiettitisignortins, durii
    non pqssenl cognoscere qum ex vi luminis naturalis passibilemconsiderat, hominempttrumpulat, etc. Be-
    ri cognoicere poiuissent. Ex eo enim quod post verba -jv da Lin-33IV: Quem dierum 40 jejunio fatigatum dia-
    : Gabrieiis ad' Virainem, postverba angeli ad pastorcs,' botUshominemcognoverat, nec tentando valebatan et
    post berba de eoeloin baptismo ediia, diabolus non Dei Filius essel experiri, jdm nunc per signorum po-
    cognovit Jestim esse-Filium Dei, habetur quod noii letitiam vel inteliexil, vel polius suspicatus est esseFi-
    irttellexil testimonia. Sic Cajetanus. Idem sentit Abu- tium Dei. Deniqiie S. JTJjomas(iu p., q. 44, art. I):
    lensis Matib-ci iv quaesiione 22. Dmmon, visis miraculis, ex quadam suspicationecon-
    Secuiido dico, non a meipso, sed a Patribus, jecturavit, eum esse Filium Dei. Ex his patet, quo-
    Christum Dominum etiam post lentationes diaboli modo intelligendum sit illud quod in Evangelio le-
    cas.-ttas, ui infra dicitur, id est, superatas, et iu cas- gi:ur (Jtfnrc. i et Luc. iv) : JVonsinebatea loqui,quo-
    sum reddilas, per opera etmiracula sua dxmonibus niam vel quia sciebantipsum esse Chrislum. Sciebant
    roagis ac magis inuotuisse, et morali saitem certi- enim n«n certa et evidenti cognitione, sed probabili
    tudine pro Deo, et Dei Filio, veroque Messia habi- conjectura et vehementi suspicione, ut dictum est.
    tuhi liiisse; non tamen omnino stabili el iirmo as- Quaniquam alii aliter exponunl quoniain vel quia pro
    sensu ac persuasinne, absque ulla dubitatione et for- quod positum esse, iit ______sit: rion siriebat Do-
    Biidine de opposito.ut loquuntur dialectici. Ratio minus dscmones hocjdicere, scilicet quod scirent
    129 DE INCARNATIONECIIRISTI LIB. VII. 230
    CAPUT XII. A lerie, qhi diabolicam iropietatem fuerit supergres-
    Hanc dmmonh opinationemel verhimilem suspicio- sus; quod ille in Dominoconfessus est esse posse,
    nemcomparalcumperlinacielprmfracta adversario- tu non credis esse potuisse.
    rum sehtentia, el hanc illa nequioremmagisquebla-
    tphemam'essedemonstrat. CAPUT XIII.
    DmmonemItancdivinitathin Chrisioopihdiioriem,pro-
    Atqui sciebat utique DominumJesum Cbrisium ex pter occuliamejtts quam sensil operaiitirietn,nsque
    Maria natumesse, sciebat pannis obvoliilumin prae- ad ipsam crucemet morlemejus semperhabuitte.
    sepio positum,apauperem ejus inter humana exordia Sed cessavit poslea fcrsilan ac conquievit; et,
    parvilatem fuisse, et egenam eliitm legitimis incuna- cassatis lenialionibus suis, deposuit suspicionem,
    buloruro ministeriis infantiam : non dtibitabal quo- quia non inveniebal effectum. d Mansil quinimmo in
    que eum veram carnem habere, vere hominem na- eo semper, et usque ad ipsaroDominicrucem suspicio
    tum esse. Elbcur ei hoc ad securitatem parum visuni in eum per formidines proprias cumulata pervenit.
    est?cureum,quem vere hominemesse noverat, Deuni Quid plura? ne lunc qiiidcm opinari de eo Filium
    posse esse credebat? Disce ergo, infelix furor, discti Dei desiit postquam tanium in eura persecutoribus
    insania et crudelis impietas, disce tandem vel: t suis licere cognovit. Sed callidus titique hosiis inier
    diabolo minoris esse perUdite. Ille si dixit, Filiu.s n ipsas quoque corporeas passiones signa divinitatis
    Dei et; (u dicis, Filius Dei non es. Quod ille inter- aspiciens, etiamsi esse eum malebat hominem, su-
    Togavit, tu negas. c Nemo adhuc inventus est, prse spicari tamen compellebatur Deum; quia licet -ho.
    ALARDI GAZ.EI COMMENTARIUS.
    ipsum esse Messiam;non permiilebat eos loqui ver- vidil quod guitnre teneret. Nam quamvis eum fuerat
    baista: Nos scimus qui sis, Snnclus Dei, id est, ipseconfessusFilium Dei, veluttamen purtim hominem
    Messiasa Deo inissus; quia mentiebanlur dicentes mori credidit, ad cujus mortemJtidworumanimoscon-
    se scire quod non sciebant, ei nolebat Cbristus a citavit. D. Isidorus lib. i de Summo Bon'6(Cap. 16):
    Paire mendaciitesiimoniumaccipere. lta Cajeianus, Cltrisiiis, ostensa sttw carnis morlaliiate, quttminteri-
    Jansenius et alii. iiaque nou a-serunt evaiigelisiie mendamdiabotnsappeiebal, absrondit divinilalem, ut
    dtfhiones lioc scivisse; sed h«c lauium dixis-e se laqueumquo eum. velul avem improvisam. irreliret,
    scire, et a Christo probibitos esse. Similis esl lochs eic. DemiimS. Thoinas in piima parte (Qttwst. 64,
    Mallh.ei xvi: Prmcepitdhcipulis sttis, ul nemini di- arl. 1, ari 4): Myslerium, inquit, regni >D'ei,quod
    cerentquiaipse essetChrisius.Ubi manifeste quia pro est impletum per Christum, omnes quidemangeli a
    quod ponitur. prinripioaliqtiomodocognoveruntmaximeex quobeaii-
    Tertio dico itidem ex sententia Palruro : Myste- ficali sunl visioneVerbi, quamdwmonesnumqttamha-
    rium redeinpiionis Iiuinanoo.per morteui et resur- buerunt. nonlamenomnesangelicognoverunlper\ecle,
    reciionem Cbiisti non cognoverunt da_inones, an- neque wqnaliler. Vnde dwmonesmullo minus, Cliihto
    lequam reip-a peractum fuit. Haecest eniin sapien- exislentein mundo, perfecle myslerium Incarnalionh
    tia in mysterio abscondita, hoc est, secretuin, seu cognoverunt. Non enim innotuit eis, ut Auguslinus
    mysteriuro , quod eiiain daemoneslaiuit: quum, ut dicit (Lib. ix de Civit. c. 21), sicut angelissanctis, qui
    ail Apo;tolus, nemoprincipumlitijusswculi coqnovil; Verbi parlicipata wlernitate perfruunlur, sed sicttt eis
    si tnim cognoiissenl, numquamDominumglorim cru- - terrendisinnotescendumfuit per qumdam temporalia
    cifixhsenl (I Cor. n), a quo scilicel se debellandos effecla. Si aulem perfecte et per certitudinem cogno-
    el spoliandosinielligerent. Iia S. Leo sennone 9 de vissentipsnm esse Filium Dei, et e/fecitnn passionis
    Passione Domini: Nec ipse diabolus intellexit quod ejas, numquttmDominumytoriwcrucifigiprocurassenl.
    swviendoin Christttm suum destruerel principalum, Ita SS. Paires. At de proposila quaeslione plussa.is
    qui aniiquwfraudisjura non perderet, si se a Domini dictum. Ignoscal lecior si limiles nolationum in re
    Jesu sanguineconiinerei. Sed malitia nocendi avidus tam anib gua et perplexa nonnihil excesserimus , in
    dum irruit, ruit; dum capil, captus est; dum perse- qua eiiam Cassianuslotis liibiis capitibus iinmorainr.
    quilur mortalem, incidit in Salvaiorem. Et sermoue a Similibus verbis S. Leo sermone4 de lipipha-
    11 : Christtts ut Itumatvim genus vinculis morli(erw nia : Vtrferuiifmagi et adoraverunt puerum, quan-
    prwvaricatioitisabsolveret, et swviemidiabolo polen- titale parvulum, alienw opis indigum, fandiimpotem%
    tiam suw mnjestalis occuluil, et inftrmilatem iioslrm elin nullo ab Itumanminfantiwgeneraliiale dissimilem.
    humilitalisobjecil. Si enim crudelisel superbus inimi• h Id est, ttt seciirus esset, nec diibitaret non esso
    eus consiliummhericordiwDeinosse poluissel,Judwo- Detim,quein horoinem, iniino puerum parvulum esse
    rum animos mansneludinepotius lemperarequamin- videbat.
    justis odiis studuisset accendere; he omniumcaptivo- c Est hyperbole. Namet alii Nestorio anliquiores,
    Titmamitleret servilutem, dum nihil sibi debenlisper- Chrisio periude injuriosi, nec minus quam ille , dia-
    stquitur libertatem.Fefellil erqo illum malignitassua, bolicam impieiatem supergressi bac in parte dici
    intulit suppliciumFilio Dei, quod cunctisfiliis homi- possunt, ut Cerynthus, Ebion , Arius, Manichaius,
    num tn remediumverleretur;fudil sanguinemjustum., et alii hicresiarcbae.
    * Existimnninonnulli post diaboli tentationes in
    qui reconciliandomundoel prelium esset, el poculum. D
    Et rursus sennone 18: Hoc magnw pietatis sacra- deserio cassataset superatas, non modo suspicionein
    menlttm, dileclissimi, sicut Judaica impielas, ila dia- vel opinioneui cutn formidine de opposito mansissc
    bolicasuperbianesciebat.Si enim cognovissmt, nutn- in dseiniinibus, sed certatn lidetn ac persuasionetn
    quam Dominumgloriwcrucifixissenl.Sed qitia hosletn Deitatis Christi eis obortam; adeoque lunc eiiaro
    generishumanilatebalconsiliummhericordiwDei, et, verura fuisse quod ait apostolus Jacobus : Et dmmo-
    oppositocarnis velamine,Deusin Chrhto mundumsibti nes credunl, et coniremiscunl(Jac. n). Ita Maldonatus
    reconcilianslegebalur, persliiit in eum furere, in quti in cap. vni Maithiii. At buic opinioni mulias SS.
    nihil suum poteral invenire.D. Gregorius ad illa ver Patrtimopinionessuperiusopposuimiis, quibusosten-
    ba Job. XL: Numquidilludes ei, quasi avi? In pas dimus daBinonesnec Christi diviniiniein, nec redem-
    sione,ihquit, Dominusillusit avi, id esl, dmtnoni. piionis nostra»mysterium cerlo et explorate cogno-
    dum ei unigenitiFilii sui ostendit escam, sed laqueuni visse aute ejus inortem, quaudo reipsa et certo
    abscondit. Vidit enim, quod ore perciperel, sed noii experimenlo id didicerunt.
    551 JOANNIS CASSIANI 831
    niallel credere, quod volebai, cogebatur larocn ad Atem? quis supergressus est ? Ille cum Filium Dei
    id, cenis rertiin h.didis, <|uod liuicbai. Nec inirum; esse suspicalus cst, etiam ctun inortcin pcrtulit; lu
    quauivis eniiii <uni et couspuiuiii, et flagellatum , et ncgas etiiiin cuin resiirrcxil. llle eiim Dcum snspi-
    conluiiieliis affet-luiti, ct iu ciucem acluin videret, calus est, cui seocculuit, lu negas, cui probavit.
    ceriiebal lameii inicr ipsas injuriariiin indi^niialcs, CAPUT XIV. t
    divnias cx.ihuntlare virtutes, dum velmn leiiipliscin- sacram llimreticos pervericre. oslendit,
    dum Scripluram
    diiur, iliiin sol refugii, dnm ilics ob-cuiaui', re>pondentad eam ralioneni q»mex Apostoliverbis:
    passiouis virtuieiii omnia scnliuni; cuncta eiiain Sinepatre, sitte matre, etc, Hebr. vn.
    qiin; Deunincscimit, opus divinitaiis :>gnosruni. Et Uu-ris crgo advcrsus Deum Scripiuiis sacris, et
    ideo videns hne diaboius ac iremeiis oniniiiioilo per- suos in ipsiini lesies agere conaris. Sed quomodo ?
    ve«ire ad Dui agiiiiinnem, cliam in ipsa homiiiis vere, ut non soluin Dei, sed etiain tesiimonioruin
    coii«tiinmatione, lenlavit dicens pcrensqiii ciucifi- ipsorum praivaricalor sis. Nec iiiirum utique, si,
    xerant: » Si Filius Dei est, descendal nunc de cruce, quia id qnod vis non poies, id facis solum quod po-
    et credimttsti (Mittlh. xxvtl). Scnsil ulique Dtmiinnm les ; qui vcrtere in Denm tesiimonia sacranou vales,
    Deiiin iiiisliinn passiouc eorporis rcdcinplioiieiu hu- quod vales, ipsa pervertis. Dicis euiin : Ergo etPau-
    nianie salutis «pci.ni, siuii:l.|ue ea et sc destiui ac B lus menliiur, de Chrislo dicens : b Siue matre, sine
    subjiigaii, el nos rcdimi aiquosalvari. El ideo hustis genenloyia.Interrogo te, de qno boc velis dixisse
    generis liumiini oinnimodo cl omni dulo cassari ea Paiiluin ? de Filio el Verbo Dei, an de Christo, quem
    voluii, qiia; ajti pro omiiiuiu rcdeniptioiie cognovit. tu a Filio Dei separas, et honiineni tiuiium esse bla-
    Si Fititis, inquii, Dei esl, descendutnunc de crttce, el sphemas? Si dcChrislo, miqiiequein liouiinemsolila-
    credimusei; scilicei ul, iuoliis verb.rum coiiluu elia, riiiin d'tis, quoniodo nasci boino sine malre el siue
    Doniiuus desurerel sacii.nieniuni, iliiui ulcisceretur geneal. gia maleriiu: origuiis poiuifSin auicin di-Dei
    injuriain. Vides ergo Dominuin cliain in crucc posi- Verbo ac Dei Filio, <midlacimiis quodidem Apnsiolus,
    tum Fdiuin Dei appellari; vides eos id qiiud nonii- iitiu sacrilcge xstimas, tesiis luus, eodcui locoatque
    nanl suspicari. Discc ilaqne, 111sup<-riiisdixi, vel a codem testiiuonio euni, queni tu siue uiatre as-eris,
    pcrsecutoribus ipsis, vel a diabolo, Filium Dei cre- ciiam sinepalrc esse lesiainr, dicens: sinepatrc, sine
    derc. Quis uinqu <ma-quavil damioniacam inlidcliia- mutre, sinegenealogia?Ergo supcreslut Apostoii tcsti-
    ALARDl GAZ.€I COMMliNTARIUS.
    » Chrysosiomus in scrm«ne de P.issi«no Doniini : C Sent dueilttr pwnitentla; et quot instigitvilad crucifi-
    Considrra, inquit, voeem filinrum diabtili, qnomodo gendum, iniligal nd suadeudumut des.cfidtl de crttce.
    imiianlur vocem paternmn; diitboitts eritm dicebat : Denique si rex hrael est, iiniuiitnl. descendat de cru-
    Mitie le deorsum, M Ftliits Det es. Et Jndwi riieunl: ce, e.l credimus ei. llwc plane serpemis aslutia, hmc
    Si Filius Dei es, descende de crnce. Ilicrnuymus in adiitrenlio
    b neqttitimsp:.rittiitlis,etc.
    _H'«m<-lllario: Fratidiilenla aulem est promissin, cnm Klcganiiiisin Gr:cco. voeiliiisconposiiis, legittir,
    adtliinl : el credimttsei. Q.iirf eriun plns es', de cruce txnuTup.Kp.-irzuip. Sunl aiuciii lia:c ab
    a.yt-iistit.y.if/nTQ;.
    adliuc vivememdescendere, wi de sepulcro inortutim Aposioio <iu:ta(Ihbi\. vii) <le reg<; M<lcliisedeth,
    resurgere ? Resttrrexil. et nuii rredidistis; ergo, etinmii quiiemis Clnisii lypuuii-lsiiiiili iiibni-ni'„'es-il,quein-
    de crttcedt.scenderet,non crederetis. Sed milii videniur nilinoiluni et qua; s.-i|iiiiniur iliiilcin : Nrq-ie iniiium
    hoc dmmonesitnmittere; stalim enint ttt crucifixttsest dhrum, neqne finem tittv habens; qiiarc n<'Ces-et-st
    Doiniiuts, sensentiil rirttitem crucis, et intellexernnt iilriqnc suo inodo conven''re, et de uiroque vere
    (raclas esse virt» sttas; et hoc agttnl, nt de cruce ciiiiuiiari. Al priuiani i<aiein liuju- seinenii.i-, qund
    descendal. Scd Dominttssciensudeerstitinrumiisidius, sibi contrari.-i essci, t-alliil.;-ubiicebat N<-st<>iius, ei,
    permatietin palibulo, ui dialolum destruat. Lco pou- eu sic truncata, c«lli^<-baiManam IIOIIesse esoroxov,
    tifex tain Jiidicoruui c.rciialein ipiam .1rnionnn ma- Dei malreiii, cuiii Clirisms atxmap, sine mttire, ah
    liliaui redaiguen- (Sernt.i de Pass. Dom.): l)e qno, Apnstolo diccrclur ; lallaciicr d.ssiintilans <-adem
    ail, rrroit» fonle, Jitdmi. de quo invicVmlacit, lalum ranoue colbgi pos>e nec Chrisiuu ut lieuin habere
    bltisplietninrnmreuena polntiis (liucilitl. S. Thonias Palicm, CIIIIIeliam uMKzupeaih-ni Ap isloli semeulia
    in Caicirn omissh nnnnttllh) ? Qnis vobis matiisier y. pi-Bdiceltii-,ut hic pl-iiuis de<i:ii'iiliii'. Dicliis anlein
    tradtdi', qttw doclrinu persuasil, qnod illitm regem - Csi Melcluseibch siiu; patre, siue iiia-re,sine geiiea-
    hruel illitin Dei Filiuni c ede.redeberetis, qui se uut logia. non qu«d patrein, ;iut niaiiem inui Imb icrit,
    crucifigi noit sinerei, anl » coufixioneciavorttmliberttm sed quia de bis Scripiura nun inimiiiiit. El hac ra-
    curpus excnterel? non huc rubis Letps mt/iltria ttiti tione Cbrisii lypns i-x-iiiil: quii sicui ilius paler
    priiplirtarum ora cecinrunt. Sed ilttid vere lcgislis : noii iiivi-nhur, iln nejue Chii-ii seciiiuluiii carueui;
    fiiciemmeain non nverii a confttsione tputorum ( Is. el sicul illins m<icr nnn lcgitur, ita ueque Ciinsii
    Liil). Et ileiuin: Fodernni maniis iuens, el pedes seciiniliim divioitaiem : imnio nec reipsa babuii.
    meos, et diiiiuueraverunlnmiiinossamea ( Psnl. \xi). Uutli;vcr-us ciiam a |D. Thoina cilaiu» (In comment.
    Ntnuqnidlegislis : Dominusdescendii de cru.ce? Sed ad llebr. vn) :
    legislh : Dmninusregnavii a tiqno ( Nitm xxi). Sinii- Est sine malre Deus, cst sine patrc caro.
    liii luilici Grcgnrius lo.mil. 21 in Ev.ui^clia, cl B<-r-
    nniliis -eriiiom: 1 <leUe<urreeli«ii<::Hocest, inquit, Cui similis alius:
    qitod dolet venenati serpentis aslnlia, exttltaluni in De genitore Deus,de genitrice puer.
    deserto serpeme.nameum, cnjns imituu saiieiiuir vul-
    neru qttm inflixil. Alioifiin quonam alin insliqaiile nti- Niuiirmn Deus sinc nj.itre. puer sine paire; ctsicut
    sisse crtdiiiatxuxoreniPiln.i ud ipsnm,dicentem: Ntltil Meli-liisi-dctii KysvsK^OTUTOj; , si«e gi-ne:ilogi:i, iu
    tibi et jiimi illi, mnli» euim p SMIsuw Itnriie per fi- Scnpiuris repcruur, q<niinon noiuinaiur, sic ne<|ue
    Sitni prupler illum? Timebal ergojunt liinc, sed niinc tlivii.a» Chrisii geueniiionis origo et modus com-
    maxime, virtute cructs enervari se settVieininimicus. preheudi potest.
    _35 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. VII. 25.
    monio utens, quia FiliumDei sine matre asseris , A vitatem corporis sibi ipse suffecit sine patre. Ergo,
    etiam sinepatre esse blasphemes. Vides ergo perver- inquil Apostolus, stne matre, sine geneatogia.
    sitatis ac nequitia. tua»studio, in quod te impietatis CAPUT XV.
    pr-cruptumjeceris : ut quod nemo adhuc a sxculis, QuomodoChrislustine genedlogiaab Apostolo fuitti
    nisi insanus fortasse, dixit, dum Filium Dei matrem dicutur.
    non habuisse dicis, etiam patrem ipsius deneges. Et Quomodo sine genealogia Dominuro fuisse dicit,
    hoc tamen nescio impietate majori an ineplia; quia cum Evangelium Maiiluci evangeli icea gcnealogia
    quid stullius, quid ineptius, quam Dliinomen ponere cceperit Salvatoris, dlcens: Liber generationis Jesu
    el patris nomen velle reticere ? Sed dicis : Non reti- Christi, filii David, filii Abrakam?Ergo etjuxta evan-
    ceo, non nego. Et quis ergo te furor compulit, testi- gelistam habet genealogiam, et juxta Apostolum
    monium illud ponere, ubi .dum matrem eum non non habel: quia juxta Evangelium ex malre habet,
    babuisse dicis, etiam patrem ejus negasse videaris ? juxta Apostolum ex patre non habet. Et ideo bene
    Nara cum in eodem testimonio, sicutsine malre, ita Apostolus dicens, Shie palre, sine matre, sinegenea-
    etiam sine patre esse dicatur, necesse est ut si sine logia; ubi eum sine matre genitum esse posuit, ibi
    matre ibi intelligi potest eodem modo quo sine ma- etiam sine genealogia esse merooravit. Ac per hoc
    tre esse ibi intelligilur, etiam sine patre esse creda- B in utraque Domini nativitate, et evangelica sibi et
    lur. Sed hoc prxrupta illa ad negandum Deuminsania aposlolica simtil scripta conveniunt. Quiaetjuxla
    non intellexit; qticccum id (runcatum poneret, quod evangelislam habet genealogiam sine patre in carne
    inlegrum scriptum est, non vidit reserata sacri volu- nalus;et juxta Aposlolum non habet, sine matre
    minis serie redargui impudens atque apertum posse Dominus in Deitate generatus, Isaia dicente : b Geni-
    mendacium. 0 stulla blasphemia et araentia ! quse ralionem autem ejus quis enarrabil (/.. LIII)?
    dum ipsa non videt quid sequi debeat, eliam illud CAPUT XVI.
    *
    non sapuit quid legi possit; quasi vero quia aufe- Ad inttar dmmonisCliristumlentanlis, ostendit hwre-
    rebat sibi intelligentiam, auferre posset oranibus ticos Scripturam sacram truncare et perverlere.
    leciionem; aut ideo perdituri omnes ad legendum Cur ergo, haeretice, non hoc modo quse legeras
    oculos capitis sui essent, qula ipse jam mentis oculos integra et incorrupta posuisti ? Vides itaque Aposlo-
    perdidisset. Audi 'ergo, Iweretice, quod furatus es; lum bac ratione qua nalum Dominum sine palre
    audi plena et integra, quas debilia ac truncata po- posuil, hac etiam sine matre posuisse; ut et qua
    sui.ii. Apostolusduplicem Dei nativitatem insinuare rationa intelligeretur esse sine palre, bac nosceretur
    omnibuscupiens, ut et in Deitaie natum Dominum esse siue roatre. El sicut non possit utique sine pa-
    et in carne monstraret, ait, Sine palre, sine matre; G trecredi, ila sine matre quoquenon possit intelligi.
    alterum enim proprium est divinitatis nativiiati, Cur ergo, hserelice, non hoc modo quaein Aposlolo
    alterum carnis. Quia sicut in Deitate est sine matre legeras incolumia etinviolata posuisti ? sed c partem
    generatus, ita in corpore est sine patre : ac sic cutn ingeris, pariem subtrabis; et ui astruere falsitatem
    nec sine palre, nec sine matre sit, et sine patre per scelus possis, veriialis verba furaris. Video a
    lamen et sine maire credendus est. Quia si duin ex quodocluses. Illius enim habere credendus es insti-
    palre nascitur, respicis, sine matre esse; si duro ex tutionem.cujusseqiierisexempIum.SicenimdiaboIus
    matre, sine patre. Ac sic in singulis nativilatibus in Evangelio tenlans Deum:Si Filius, inquit, Dei es,
    alterum habens, alterum in utroquc non habuit; mittetedeorsum. Scriplum est enim quta angelis suis
    quia nec divinitatis nativilas matre eguit, et ad nati- mandavildete,utcustodiant te inomnibusviistuis(Luc.
    ALARDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
    • ld est, nolebat intelligere quod legebat. De quo tio ex Virgine. Ipse etiam Hieronymus in Commen-
    Psalmista: Noluit intelligere,ul bene agerel. Dc Ne- tariis Isaiic Jatetur eadein verba dupliciter inlelligi,
    storio proprie, ut bene sentiret et loqueretur. aut rie divinilate, aut de partu Virginis. Apertissime
    b Haec verba Isaiaede divina et -.lerna Christi vero D. Leo serroone 3 de Nativitate : Nonenim, in-
    generalione a Palre interpretatur etiam D. Hiero- quil, ad illud tanlummodosacramenlnm,quo Filius
    nymus scribens in cap. i Mallhsei: In Isaia, inquit, Dei consempiternusest Patri, sed etiemad hunc ortum
    legimus: Generationemejus quis enarrabil ? Non ergo D qtio Verbumcaro factumest, credimnspertinere, quod
    putemus evangelistampropheim esse conlrarium, ut diclumest: Generationemejus quis enarrabii ? Et ser-
    qnod tiie impossibiledixiteffalu, hic narrare incipiat; mone 10 : Salvaloris nostri naiivitasnon solumsecun-
    qniaibi de generalionedivinitalis, hic de incarnalione dum Deilatemrfe Palre, sed etiam secundumcarnem
    est dictum.A Maith-BO scilicet, qui suum Evangelium de malre, ita facultatem humani excedit etoquii, ut
    sic exorsus est: Ltter generationis Jesu Cltrisii fitii merilo ad utrumquereferalur quod diclum est, Gene-
    David (Malth. i), etc. Verum alii Patres eumdem rationem ejus quis enarrabit? etc. D. Thomas ulraro-
    locutnetiam de humana et "temporali generatione que senientiam explicans et concilians (5 p., q. 31,a.
    et naiivitaie Christi ex Virgine exponunt. Teriullia- £):Dicendum,inc\ml,quod,siculdicitHieronymussuper
    mis lib. adversus Judseos cap. 13, Cyrillus 1. v in Matlhmum, Isaias loquilur de generalionedivinitalis,
    Joannem c-2, Chrysostomus homilia de S. Joanne Mallhmusaulem enarratgeneraiionemChrhtisecundum
    Baptista, Ambrosius lib. i de Fide, ad Gralianum, humanitalem: non quidemexplicansmodum Incarna-.
    c. 5, ubi, cum prius de aeterna generatione dixisset: tionis, quia hocetiam est ineffabile,sed enumeranspa-
    Mihi quidemimpossibile est generationisscire secre- tres ex quibus Christus secundum carnem processit.
    tum: niens deficit,vox silet, non mea tantum, sed et c De hac hsereticoruni praviiate in truncandis et
    angelorum.Subdit inferius : iVonsola admirabilis ex dilacerandis Scripturis superius dictum esl.
    Paire qeneraiioChrisii, admirabiliseliam ejut genera-
    PATROL.L.
    .35 JOANNISCASSIANl 436
    iv, ps. _c). Et curohoc dixisset, cohaerentiaet sub- A elegit, per Spiritum sanctum eletatus est (Actor. i).
    jecta subtraxit, id esl, Super aspidem et batiliscum Hunc denique qui tantam gloriam Christo donavit.
    ambulabis, et conculcabisleonemet draconem.Callide Omnis ergo in his blasphemia tua liaec est, ut nihil
    Utique superiora posuit, inferiora subtraxit; illud Christus per se habuleril; sed nec ipse, ut tu ais,
    enim posuit ut circumscriberet, a hoc reticuit ne se solilarius homo aliquid a Verbo, id esi, a Filio Dei
    ipse damnaret. Sciebat enim se aspidem et basilis- acceperit, sed totum in eo donum Spiritus fuerit.
    cum, se ieonem et draconem prophetica voce si- Si ergo omne id quod tu ad Spiritum refers, esse
    f nari. Ita ergo et tu partem objiciens, partem sub- ipsius demonstrabimus, quid reliquum est, nisi ut
    trahens, illud scilicet ponis ut circumvenias, hoc quem tu ideo hominem vis intelligi, quia, ut ais,
    subtrahis ne si tolum ulique posueris, circumscrip- totum habuerit alienum, nos ideo probemus Deuro,
    tionem tuam ipse condemnes. Sed tempus tandem quia habuerit totum suum? Et qnidem hoe non dis-
    est ad ulieriora transire; nimis enim diu in singulis putationibus tantum, aut argumentis, sed voce ipsius
    commoranies, dum affeetu copiosaeresponsionis du- Diviriitatis probavimiis, quia nulla de Deo rectius
    eimur, modum libri etiam longioris excedimus. quam divina lestantur. Et quia nulla semelius quam
    ipsa Majesias Dei novit, nullis de Deo diguius cre-
    CAPDT X^H- B ditur quam his in quibus Deus ipse est testis suus.
    Christi gloriam et dignitatem non ita Spiritui sanclo Primuiii ergo quod ais, quia huroaniiaLemejus Spi-
    ascribendam esse, ut ab ipso Christo negetur pro- ritus sanctus crearit, possemus id nos simpliciter
    feila, quasi omnis qum in illo fuit exceltenliaaliena intelligere, si agnoscercmus te id non infideliter
    et aliunde profecla fuerii.
    protulisse. Neque enim nos conceptam ex Spiritu
    Ais ergo in alia dispulalione, immo in alia blas- sancto Domini carneni negamus; sed ila tamen con-
    pbemia tua, et Spirilum de divina natura separans, ceptum corpus cooperanle Sjiiritu dicimus, c ut
    qui liuiiiaiiitutem ejus creavit. b Ait enim quia Quod crealum tamen sibi a Filio Dei hominem suum esse
    ex Maria natum est, de Spiritu sancto est (Mallh. i). dicamus, dicente ipso in Scriptis sacris Spiritu san-
    Qui et justitia replevit, quod creatum est. Ait enim: Cto, atque lestante: A\Sapientiawdificavitsibi domum
    Apparuit in carne,jutlificatut ett in Spiritu (I Tim. m). (Prov. ix). Vides ergo quod id quod conceptum esl a
    Itero, qui eum fecit et dsemoniismetuenduro. Ego Spiritu sancto, aedificatum a Filio Dei atque perfe-
    enim, ait, in Spiritu Dei ejicio dmmonia{Luc. xi). clum est?non quia aliud opusFilii Dei, aliud Spiri-
    Qui et carnein ejus fecit templum. Vidi enim Spiri- tus sancti; sed quia per unitatem divinitatis ac ma-
    tum ejtis detcendentemquati columbam,et manentem jestatis, etoperatio Spiritus aedificatio Filii Dei sit,
    tuper eutn (Joan.i). Item, qui ei donavit elevationem C et sedificiitioFilii Dei, cooperatio Spiritns sancti. Et
    in ccelum. Ait enim : Dans mandatum apottolit quos ideo.* non soluro Spiritus sanctus in Virginem super-
    i; ALARDI GAZ4BJCOMMENTARIUS.
    n Scite D. Chrysostomus (Hom. S>Oper. Imperf.); siiigula toiidem conlinenl contra Cbrisli divinitatem
    Odiabole, quoniamFiliusDeimanibtis poriatur legisti, biasphemias. Legendnin igiiur hic secundo loco et
    et quia super aspidemet basiliscumcalcat non legisti? sequenlibus : Ait enim, nerope Scripiura; non, ati
    Sed Utud quidem exemplumprofers ut superbus, hoc enim, ut initio capilis, quod in pracedenli ediiione
    aulem taces ut aslulus. D. Hieronymus in Commen- non observnlum. Singulis eniin suis dictis Nestorius
    lario : Hoc, inquit, iu nonagesimopsalmo legimus; singulas Scripiurse auctoritales prave intellectas ad-
    verum ibi non de Christo, sed de viro sancto proplietia hibebat, ut hic videre est.
    est. Maie ergo interpretatur Scripturat diabolus. Certe c llominem suum, id est, humaniialem suam;
    li vere de Salvatore scriptum noveral, debueral et iltud quoniodo Patres ssepeloiiuuntur, ut alias dictum est.
    dicere quod in eodempsalmocontra se sequiiur: Super Suam, inqiiam, hiinianitateiii ipse Dei Filius creavit,
    aspidem ei basiiiscumambuiabh, el conculcabhleonem quoniam in ipso comleptionis momento, corpns sibi
    et draconem. De ungelorumattxilio quasi ad infirmum de purissiinis imroactilaia»Virginis sanguiiiibus apta-
    loquiiur, de sua conculcaiionequasi tergiversatortacet. vit, et beatissimam suain animam eidem infudit, et
    Et D. Bernardiis sermone 14 in eiimilem psalmum : divinitiitem suam iitique hypostalice univn atqtie
    Animadvertite et videte quomodo sublicuit malignus et conjiinxii. Qtiod S. Aihanasius in suo symbolo lucu-
    fraudutenlus, quod matignitalis suw commenladissol- lenler expressit.
    veret. Quid enimmnndavii? in
    nempequod psalmo se- d Hicronymus, vel potius Beda in hunc locnm :
    quitur : Vl custodiant te in omnibusviis luis. Num- Sapienlia wdificavilsibi domttm: quia hominemFilius
    quid in prmcipitiis? Qualis via hmc, de pinnaculo T\ Dei, quem in unitatem suw personmsusciperet, ipse
    tejnpli miitere se deorsum? nonest via hwc, sed ruina; creavit. Ubi homineni similiter pro assuropia huma-
    et si via, tua est, non illius. Quid vero taces et ittud nitate posuit. |
    quod sequitur: Sttper aspidemet btmliscumambulabis, e Sic et Chrysostbmus interprelatur (Homit. 49,
    etc.? Te enim hwc parabola tangit. Monstruosatnali- in Gen. iv), virtutem Allissimi a Spirilus saucli ob-
    gnitai monttruoiii appetlatipnibus conculcanda signa- umbraiione distinguens, et viriuiem Altissimi Chri-
    lur,b elc. slum ipsum appellans : Insuper : ait, et virtus Altis-
    Profcruntur hic rursus verba Nestorii, qui ex simi obumbrabil tibi. Altissimi Regis virtus Christus
    «acris litieris probare contendebat, Chrislum nihil a est, qui per adventum Spiritus sancti formatur in Vir-
    se habere, sed omnia a Spirilu sancio, quasi alio et gine. Et Gregorius xvni Moral. cap. 2 : Propter men-
    gratuito donatore et collatore, accepisse, nempe lis refrigerium ctxlilus daium Marim dicilur : Virtus
    humaniiaiem ipsam, generalionem, justificationem, Allissimi obumbrabitlibi. Quamvishac in re per ob-
    tanciificationem, potentiam, exaliationem, et glo- umbrationisvocabulum,incarnandi Dei utraqne potuit
    iiaro, ac proindenon esseverum Deuin, sed hominem natura signari. Vmbraenima lumine formaiur et eor-
    9urum et solitarium, uii vocabat. Qu„ quidem dicta pore; Dominut autem per divinitatem lumen e$tr atii
    |S7 DE INCARNATIQNEqHRlSTI LIB. VII. S38
    venisse, sed etiam virlus Altissimi obumbrasse A (eroplum, et quod a Spirilu elevatus ?it in coeliim,
    Virginem legitur; ut quia sapientia ipsa plenitudo sacrilega et furiosa sunt omnia : non quia in his
    Divinitalis est, Sapienliae sibi domum a»dificanli omnibus qua»ipsefecit unitas et cooperatio Spiritus
    omnem divinitalis plenitudinem nemo arabigeret defuisse credenda sit, utpote cum iiumqtiam Deitas
    affuisse. Sed infelii blasphemandi amentia, dum se- a se desit, ct in operibus Salvatoris seraper virtus
    parare Christum a Filio Dei nititur, non videt se fuerit Trinitatis; sed quia lu DominoJesu Christo,
    ipsam a se Divinitatis peniius reparare naturam. Nisi quasi inopi et imbecillo opitulatum vis Spiritum
    forte credit quod ideo aedificataei a Spiritu sanclo sanctum, qui ea illi utique iribderit, qua. praestare
    domus sit, quia idoneus ac potens aedificare sibi sibi ipsi non quiverit. Disce itaque ex sacris testimo-
    domum ipse non fuerit. Sed hoc quam insanum est, niis Deura credere, et falsitalem yeritati non adroi-
    tam ridiculum; ut qui nutu omnem coelestiura ac scere, quia res non recipit, et ratio perhorrescit, ut
    terrestrium universilatem creasse creditur, adificare divinis testimoniis daemoniaci spiritus intelligentia
    sibi corpus non potuisse credatur? prsesertim cum misceatur.
    virtus sancli Spiritus virtus ejus sit: et » ila unita CAPUT XVIII.
    sibi atque inseparabilis divinitas sit Trinitalis at-
    n Illud Aposloli quomodo intelligendum sit : Apparuit
    que majestas, ul nibii omnino in una Deitatis per- in carne, jusiificatus esl in Spiritu, etc.
    sona possit inielligi quod a plenitudine divinitatis
    valeat separari. Ergo boc posito et intellecto, quod, Jam primum enim hoc b quod ais, quia justitia
    Juxta fidem Scripturaesacra», Spiritu sancto super- repleverit quod creatum est; et hoc Apostolico vis
    veniente, et virtuie Altissimi obumbranie, Sapientia testimonio comprobare, quoddicat, apparuilin carne,
    sibi domum aedifieaverit, reliquae calumniarum blas- justificaius est in Spirilu : utrumque insano sensu et
    phemiae nihil sunt. Neque enim dubium est quod furioso spiritu loqueris. Quia et hoc quod a Spiritu
    ipse per se alque in se universa fecerit, in cujtis vis eutn repletum esse justitia, ideo ponis ut osten-
    noroine ac fide eiiam credentium fides nulla non das ejus vacuitatero, cui praestitam esse asseras jus-
    poiuit. Neque enim ille auxilio alterius eguit, cum titi-_ adimpleiionem. Et hoc quod super hac re Apo-
    ne illi quidem eguerint, qui in virtute ipsius credi- stolico testimonio uteris, divini testimonii ordinem
    derunt. Alque ideo et illud, quod ais, quia a Spiritu rationemqtie furaris. Non enim ita ab Apostolo po-
    justificatus sit, et quod meluendum eum dsemonibus situm est, ut lu id truncaium viiiatumque posuisti.
    Sniritnf fecertt, et quod caro ejus a Spiritu facta sit Quid enim Apostolus ait? Et nianifestec magnumest
    ALARDl GklJF.l COMMENTARIUS.
    mettianleantMttifi ejus utero fieri dignatus est perhu- G Dei, ita et virlus Dei eadem similitudine vocari.
    manilatem corpus. Qttia ergo lumen incorporeum in Luca» xxiv : Vosautem sedeie in civitate, quoadusque
    ejus eral utero corporandum, ei qumincorporeumcon- induamini virtute ex allo. Aclorum i : Accipietisvir-
    cepit ad corpus. dicilur : Virlus Altissimiobumbrabit tttlem supervenientisin vos Spirilus sancti.
    tibi, id esl, corpus in te humanitath accipietincorpo- « Nuniquam enim, ail S. Leo (Scrm. 3 de Pentec),
    reum lumen diviniiatis. Similiter et Damascenus lib. ab omnipotentiaPatris, el Filii, Spiritus sancli est dis-
    m cap. 2, Beda et Tbeophylactus in Commentariis. creia majeslas; el qttidquid in disposilione omnium
    Ex quibus D. Thomas haec summatim, more suo, rerum agit divinu moderatio, ex lotius venit providen-
    colligit, qnae huic loco elucidando commode ser- tia Triitilalis. Vna est ibi benignitas misericordim,
    viunt : Dicendum, inquit (111p., q. 32, a. 1 ), quod una censurajuslitiw, nec aliquid est in actionedtvhum,
    opus conceplioniscommnnequidem est toli Trinilati; ubi nihil esl in voluntale diversum, etc.
    secundumtamen modum atiquem altribuitttr singulis •>Qttia, pro quod,juslilia repleveril(scilicet Spiri-
    personis. Nam Patri attribuitur auctoritas respeclu lus) quod crcatum esi, id est, Cbrisiuin, quem crea-
    personm Filii, qui per hv.jusmodiconceptionem sibi vii. H«c enim es; tertium Nestorii dicitim, seu blas-
    assttmpsilhumanamnaturam. Filio autem attribuitur pheniia, inter alias superius (Cap. 17) expressas :
    ipsa carnis «ssnmptio. Sed Spiritui sanclo attribuilur Qui etjustitia replevilquod creaium esl.Cui infia res-
    formalio corporis, quod assumilura Filio. Nam ipse' pondehilur. c Gra.ce legitur : K«1_po).-7o_/~v._?
    Spirilus sanctus est Spirilus Fitii, secundum itlud (id est, om-
    Gal. iv : Mhil Deus Spiritum Filii sui. Sicut autem nium confessione, ut Ambrosius veilit, vel exira
    virtus animw, qum esi in semine, per spiritum qui in JJ controversiam, ut alii) fts^a iarl TOriis suu.S.ta? fiv-
    semineincluditur formal corpus in generationealiorum cTijptov,Gsoj iauvtpiiBnsvtrapy.l,eSty.airaBin iv UvevfjMTt.
    hominum; ita virlus Dei, quw est ipse Filius (secun- Ubi manifestuin est non haberi quod, ut in nostro
    dum illttd I Cor. l: Chrislum Dei virtutem)per Spiri- textu. sed pro eo, eso?, id est, Deus (ut sciie obser-
    tum sanclum corpus formavit quod assumpsit. Et Itoc vavitGagneins), tit hoc magnum pietath el religionis
    etiam verba angeli commonstrant, dicentis : Spirilus myslerium, sive sacramentum,intelligatur Deus Chri-
    sanclus supervenietin te, quasi ad prwparandamelI slus, qui nianifestatus est in carne; qui euiin antea
    formandammaleriam corporis Chrisii; et virtus Altis- homines latebal in diviniiate, per carnis assumptio-
    simi, trf est, Christus, obumbrabit tibi, corpus in le: nem illis innotuit in sua humanitate. Juslificalus est
    Itumanilaiis accipiet incorporeum lumen divinitatis. inSpirilu; quod indubie secundum humaniiaiero in-
    Vmbra enim a lumine formatur el corpore, ut Gre- telligi debet, secundum quam justificatus dicitur,
    gorius dicit xvm Moral., Allissimusatttem intelligitur quomodo et sanctificatus, Joannis x : Qttem Pater
    Paler, cttjus virtus est Filius. Hueusque S. Thomas. sanctifiravitet misit in mnnduin.Justificalus autem est
    Porro Euibymiiis el alii pro eodem accipiunt et quod Spiritu, id est, per Spiritum sancturo et pleniludi-
    Spirilus sanctus supervenerit in Virginetn, et quod nem gratii» ; vel juslificatus est, id esl, justus appa-
    %irius Allissimi eam obumbrarit; ul sit ejusdem ruit. Nam etsi comcssator et polaior vini, et daroio-
    sentenlia» sub aliis verbis repetilio, quae )_cripiiirisi nium habens, a Juda»is audirei, juslus tamen ab
    frequens est. Et solet Spititus sanclus, sicui digiiusi omnibus agnitus est, et aroplius agnoscetur cum Ju-
    $3» JOANNISCASSIAM 210
    pielalis tacramentum,quod manifestatumestin carne, A tamen adhibemus exempla. Dic mihi, quaeso,tu, qui
    juslificatum estin Spiritu. Vides ergo quod mysterium hoc, quod eum daemonestimuerunt, non suum dicis,
    pietatis, vel sacramenlum, justificatum Apostolus sed alienum, nec potestatis hoc vis fuisse, sed mu-
    praedicavil? Non enim tam immemor ipse dictorum neris, quomodo etiam nomen ejus potestatem habuit
    suorum ac doclrina. sua»erat, ut eum justitia»eguisse qua ipse, ut tu ais, indigens fuit? quomodo » in no-
    diceret, quem ipse semper justitiam praedicarat, di- mine ejus daemones ejecti, debiles curati, mortui
    cens : Qui factus est nobisjustitia et sanctificatio, et suscitali sunt?Petrus enim apostolus claudo illi qui
    redemptio(I Cor. i). Alibi quoque : Sed abluti, inquit, sedebat ad speciosam porlam templi, In nomine,in-
    estis, sedjustificati estis, sed sanctificatieslisin nomine quit, Jesn Christi surge, ambula (Act. m). Et iterum
    Domininottri Jesu Christi (ICor.vi). Quam Ionge ergo in civitate Joppe, ad eum qui ab annis octo paraly-
    ab eo estut adimplelione justiliae indiguerit, qui jus- ticus jacebat in lecto : Mnea, sanet te, inquit, Do-
    titia universa complevit; etutmajestasejus justitiara minus Jesus Christusi;surge et slerne libi (Act. IX).
    non habuerit, cujus etiam nomen cuncta justificat. Paulus quoque : Prwcipio, inquit, tibi, ad spiritum
    Vides ergo vel quaro inepta blasphemia tua, vel quara pylhonem, in nomineJesu Christi exire ab ea ( Act.
    insana sit, quia id auferre Domino noslro niteris, xvi). Et exiit ab ea dsemonium.Sed quam longe bxc
    quod ita ab eo in omnes credentes large semper ef- B imbecillilas a Dominonoslro fuerit, hinc iniellige,
    funditur, ut numquam in ipsa tamen jugi largiiale quod ego ne illos quidem imbecillos fuisse dico, quos
    minuatur? ille pernomen suum potentes fecerit. Siquidem nulli
    CAPUT XIX. umquam apostolorura post Domini resurrectionem
    Quod Chrittum non Spiritus solum, sed ipseseipsum vel dxmonem vel ullam infirmitatem obstitisse agno-
    quoque metuendum fecerit. vimus. Quomodo ergo meluendum eum Spiritus red-
    Dicisquoque quodSpiritus euro fecerit daemonibus didit, qui alios fecit essemeluendos? aut in seipso
    metuendum. Ad quod quidem respuenduin ac refu- infirmus fuit, cujus fides eliam per alios super uni-
    tandum, etiamsi ipsa dicti exsecrabilitas salisfecit, versa regnavit ? Poslremo hi qui potestatem a Deo
    ALARDI GAZ.EI COMMENTARIUS.
    dex omnium apparebit. Sic psalm. xvni : Judicia dici debeat, id est, a tola Trinitale, cujtis opera sunt
    Domini dicuntur justificata in semetipsis,id est, con- indivisa, ul dictum est. Ut igiiur stulto, nerope Ne-
    summata,quibus nemo possit detrahere. Et Matibaei storio, juxta slultilitim suam respondeatur : replevit
    si : Justificata est sapientia a filiis suis, id est, com- Spiritus sauctus justiiia Christuro hominein, quem
    probata et vindicata ab omni calumnia. Itaque tam creaverat, ul ait Nesibrius; at non solus, sed Paier,
    ex Grsecotextu quam Latino aperte convinciturNe- et Filius, et Spiritus sanctus: proinde et ipse Chri-
    storii nequitia ac versutia. Ex Grsecoquidem, quod C stus, ut lieus, seipsum, ut honiincm, id est, huma-
    suppresso nomine eso? (quod eum jugulabat), iia ci- niiatem suaro justitia et sanctitate rcplevit.
    » Formam et ralionem daemonia ejiciendi invo-
    taret verba Apostoli: Apparuit in carne, justificatus
    est in Spirilu, cum dicere debuisset: Deus apparuit catoChristi iioinineip-emetCbrisins instituit,quando
    in carne, juslificalus est in Spiritu, elc, ut habet tex- dixit : In nomine meo dmmoniaejicient(Marc. xvi).
    tus Graecus, et integra et vera sententia est : quo- Unde et apostoli de boc munere sibi collato glorian-
    modo eam citantPairesGra»ci,Aihanasiusinilio lib. les : Domine, inquiunt, eliam dmmonia subjiciunlur
    de Incarnatione: A Paulo, inquit, diclumest magnutn nobisin nominetuo (Luc. x). Iinmo et de Judaeorum
    essecilra controversiammysteriumpietatis, Deumma- exorcistis dicit Joannes : Vidimusquemdam ejicien-
    nifestalum essein carne, justificalumin Spirilu, visum temdmmoniain nominetuo, qui non sequiturnobiscttm
    angelis, prwdicatumin geniibus, elc. Et Cyrillus in (Luc. ix). Primi eiiam Christiani et viri sancti quo-
    declaratione secundi anathematismi contra Neslo- vis saeculohac ratioue in expellendis daeraonibususi
    rium : Scribil divinus Paulus : In confesso tnagnum sunt, attesiante Justino in disputatione cum Trypbo-
    est pietatismysterittm.Deus apparuit in carne, juslifi- ne : Per nomen, inquii, ipsius Filii Dei et primogeniti
    calus est Sptrilu, visusest angelis, prmdicatusest in- crealurm omnis, dmmdniumomneadjuratum vincitur,
    ter yentes, fidesilli habitaest in mundo, assumptusest el in dilionemredigitttr. Et paulo ante : Ejus nominis
    in yloria. Quid iqitur est qtiod dicit: Deus apparu.it in potentiam dmmonestremunlet formidant,et kodie qao-
    carne? Hoc est, Verbumex Deo Palre caro factumest, que ipsi per nomen Jesu Chrisli crucifixisub Poniio
    non secundum transmutationemaul conversionemin Pilato adjuraii nobis parent. Atlianasiusiiem in libro
    carnem mutatam, sed magisquod carnem ex Virgine—Ide Incarnatione Verbi : Vbinominatur vel Chrislus,
    sumplampropriam sic feceril unus el idem appeltatus vel fides ejus, indeomnisidotolalria depellilur, et dw-
    Filius ante Incarnationem, tamqttam carnis expers el monuminsidiw palefiunl; ac quotquotsiint dmmones,
    Verbumtantum, post Incarnalionemveroidemexhtens ne nomen quidemejus toleranl; sed ubi vel tolum id
    in corpore,etc. Ex Laiino autem interprete iei vul- audierint, in fngam avertunlur. Prudeutius, in Apo-
    gataversione (quam Cassianus, ulpole inter Latinos theosi contra Judaeos.:
    et Latine scribens, seculus est) eiiam redarguitur '
    Nestorius, tum quia licet non exprimatur Detts, la- . | TorqueturApollo
    NoniinepercussusChristi;necfulminaVerbl
    men subintelligiiur curo dicilur : Magnum pielalis Ferre potest: -gitaht miserumtot verberalinguse,
    sacramenlum, quod manifeslatum esl in carne, etc. QuollaudataDeiresonaiuroiraculaChristi.
    Quod enim aliud fingi poiest tam magnutn pieiatis
    ct religionis Chrislianae mysterium, manifesiaitimin Et ut exemplum nnume cenluriis proferam, refert
    carne, etc, nisi Cbrislus Deus et liomo, Verbum Sozomenus de Arsacio (Lib. iv Hislor.c. 15), quod
    caro facttim est? lum quod Clirislum sic inierprela- cui» quidamvexatus dmmonioper forumgladio siriclo
    relur juslilicalum a Spirilu sanclo quasi exlraneo, cttrreret,'omnesquefuyerent ab eo, et lumullus urbem
    ct quasi per sejusiiiia vacuum, omnis gratiae exper- occuparel, Arsacius,fqclusitti obviam,Christumnomi.
    tem el aiiena» opis indigum, cum non a solo Spiritu navit,+erbo hominemldejecit,eum extemplo dwmont
    lancto, sed pariter a Patre et a seipso jusiilicai.us purgavit. >
    241 DE 1NCARNATI0NECHRISTI LIB. VII. S4S
    acceperunt,numquam potestate ipsa ul sua usi sunt, j&.mundale, dwmonesejicite(Malth.±). Et iteruro : b In
    sed potestatem ipsam ad eum a quo acceperant retu- nomine, inquit, ineo dwmonid ejicietis (Marc. xvi).
    lerunt : quia nec potestas ipsa vim ullam umquam Numquid ad polestatem exercendam alterius noroine
    habere potuit, nisi per nomen ipsius qui dedit. Ideo- eguit, qui ipsum nomen suum potestatem esse fecit?
    que et apostoli et omnes ministri Dei nihil in suo Sed quid adhuc additur : Ecce, inquit, dedi vobispo-
    umquam, sed in Chrisli nomine alque invocatione testatemcalcandi super serpentesel scorpionesel super
    fecerunt; quia potestas ipsa indeaccipiebat virtutem, omnemvirtutem inimici (Lucw x). Ipse certe milem,
    unde habebat exordium; et dari per ministros ne- ut vere erat, et humilem corde se esse dicit (Matth.
    quaquam poterat, nisi ab auctore venisset. Tu ergo, xi). Et quomodo, pro summa utique poteslate, in
    qui idem Dominumfuissedicis quod unum ex servis nomine suo operari alios praecipit, si ipse in nomine
    suis; quia sicut aposloli nibil utique habuerant, nisi operabatur alieno? aut aliis dabat quasi suum, quod
    a Dominosuo accepissent, ita tu nihil vis Dominum ipse, ut tu ais, non babuerat, nisi accepisset alie-
    ipsumhabuisse,nisi quod a Spiritu acceperit,acper hoc num? Dic mibi autem, qui sanctorum potestalem a
    etipsura quod habuit, non ut Dominum vis habuisse, Deo accipienies sic operali sunt? aut numquid non
    sed ut servum accepisse: dicmihi ergo quoroodoille insanus Petrus credilus fuerat, aut furiosus Joannes,
    potestate ipsa, ut sua, non ut accepta, ulebatur? B aut amens Paulus, si quibuscumque aut aegrisdixis-
    Quid enim de eo legirous? Surge, inquit paralylico, sent : In nomine nostro surgile; aut claudis : In no-
    tolle grabalumtuum, et vade in domumluam (Matlh. mine nostro ambulate; aut morluis : In nomine no-
    ix). Et ilerum supplicanti pro filio patri : Vade, in- slro vivile; aut illud ad aliquos : Damus vobis pote-
    quit, filius tuus vivil (Joan. iv). Et illud ubi unicus staiem calcandi super serpentes, et scorpiones, et
    malris ad sepulcrum deferebatur : » Adolescens,in- super omnero potestatem inimici? Intelligis ergo ex
    quit, tibi dxco, surge (Lucwvn). Numquid ergo, ut boc ipso insaniara luam : quia sicut haecverba in-
    nios eorum qui potestaiero a Deo accipiebant, pote- sana sunt, si sint humanae pracsumptionis, ita tu in-
    statem quoque ille dari sibi ad efiicienduro invoca- sanissimus, qui divinaeliaccnon intelligis potestatis.
    tione divini noroinis postulabat? Cur non sicut apo- Ex duobus enim alterum confitearis necesse est, aut
    stoli in nomine ipsius, ita ipse quoquc in noroine posse hominem divinam potestatem et habere et da-
    Spiriius operabalur? Denique quid de ipso Evange- re; aut certe si nullus omnino hominum id potest,
    lium protestatur? Erat, inquil, docenseos sicut pote- Deumfuisse qui potuit. Nemoenim divinam virtutem
    slatem habens, non sicut Scribw et Pharismi (Matlh. potest tribuere in muniflcentia, nisi qui habuerit in
    vn). Aut snperbum et arrogantem forsitan vis fuisse, nalura.
    qui potesiatem quam a Deo, ut ais, accepisset, suaeC CAPUT XXI.
    potentiaedeputaret? Sed quid facimus quod poleslas
    numquam est obsecula famulis, nisi per nomen auc- Cltrislo perindecaro alque Spiritui sancto atcribendum
    et humanitas ejus templum Dei
    esse, quod
    toris; nec babere efficientiam potuit, si aliquid sibi facta sit.
    ex ea faciens depulavit.
    CAPUT XX. Sequitur autem in blasphemia tua, quod caro ejus
    Gravioribusurgentioribusqueargumentis sententiam templura a Spiritu facta sit, ideo quia Joannes diie-
    illam invalidare conalur. rit: Vidi enim Spiritum descendentemde cmlo, et
    Sed"quid tamdiu evidenlibus quidem, sed tamen manenlem super eum (Joan. 1). Quia furiosam asser-
    minoribus argutnentis contra furenlem blasphemiam tionem tuam eliam divinis lestimoniis confirmare
    agimus? Audiamus ipsum ad discipulos loquentem conaris : quam ob causam videamus an boc, quod
    Deum : Infirmos curate, morluos suscitale, leprosos tu ais, teslimonium sacrum dixerit.c Vidi cnim, in-
    ALARDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
    » Observa hic discrimen inter Christum et aposto- D guat Tbyraeus [Lib. de Dwmon.c.
    xui], non video),
    los atquealios sanctos in patrandis miraculis. Petrus ul cum dicit venisse se in nominePalris, Joan. v, id
    quidem dixit morluae puellse : Tabillta, surge (Act. est, ex Patris decreto, auctoritate, volunlate. Inter-
    ix); sed r.on dixit : Tibi dico, surge; quia non sua, dum pro meritis, ut cum omnia promittit pelentibus
    sed Christiauctoritaie et nomine loquebaiur. Undeet et rogantibus Palrem in nomine suo, Joaii, xiv. Pe-
    alibi dicitur Christus per miracula manifestasse glo- tere eniin in nomine Christi, est petere per merila
    riani suam (Joan. u), id est, divinitalera suam; ut Christi, ut Ecclesiseusus interprelalur. Denique pro
    intelligamus aliler Christum, aliier prophetas el virtute ac potestate sumitur, cum dicit: Opera quw
    alios, miracula fecisse. Nam multi quidem prophetoe ego facio in nominePatris mei, ipsa tesiimoniumper-
    miracula fecerunt, de nullo tamen eorum dictum est hibent de me, Joan. x. Porro, quarovis etCbristi im-
    gloriam euro suam manifcstasse; quia non tamquatn perio, et Christi roeritis, et Christi potestate dici
    creaiurarum doroini, sed tamquaroCreatoris ministri possil expelli daemonia,quandoad nominis ejus evo-
    in creaturis miracula faciebant, sicque non suam, sed cationem expclluntur, proprie taraen virtulem ejus
    Dei gloriammanifesiabanl; Chrislus vero suam,quia inlelligimus, divinam, inquam, virlutem, ut idero sit
    ipse Creator et Dominus, ipse primus auclor ac pa- in Christi nomine aique in virtute Christi dseroones
    tralor miraculorum erat. Quod coniirmat Auctor, cum ait: iVum-
    b In his verbis duo notanda. Primum illud, In expellere.
    quid ad potestatemexercendamalterius nomine eguit,
    nominemeo, varie accipi in Scriptura. Neque enim qui ipsum nomensuum poteslatemesse fecil?
    una est ipsiusnominis significatio.Accipitur interdum c Docet D. Gregoriusin linelib. n Moralium, ali-
    pro imperio, seu auctoritate (cur etiim hxc distin- ler in C.hrisio,aliter jn viris sanclis Spirilum S. ma*
    2« JOANNIS CASSlANI 244
    quit, Spirilum dcscendenlemsicut columbam, et ma- A habuisse traditur in radice. • Leporius ille enim (ut
    nentem supeireurii. Di.cerhe hic, si potes, qtiis polior, Leporius discipulus suus dixit) Doininum noslrum
    quis major sit, quis hbnbratior? is qui desceiidebat, asserebat Christum factiim esse per baptisinum : tu
    an is ail queiri descehdebatur? is qui deferebat honb- in baptishio templum Dei dicis faclum esse per Spi-
    d
    rem; ah is cui deferebatur honor? Ubi hic in testi- ritiim. Non quidem ad plentim eadem verba sunt,
    monio sbnat, qbod carnem ejus templum Spiritus sed ad plenum una perversiias.
    lecerit? arit in quo honorem Dei minuit, si ad de-
    nionstrandtim humano generi Deum Detis ipse de- CAPUT XXII.
    scendii? Cum titique non minor inlelligi debeat is, Elevalionem Chrisli in cmlumnon soli Spiritui ascri-
    indicata sit is index fuerit bendam tsst.
    cujris dignitas, quam qui
    dignilatis. Sed absit uliam credere aut fieri in divi- Addis autem etiam hoc prsedictisimpieiatibus tuis,
    nitate distahiiam : quia eadem una deitas, et aequalis quod elevationem Domino in coelum Spiritus condo-
    poteslas opihionem penitus impiae inaequalilatis ex- narit: Ostendens scilicet sacrilego sensu iuo, quod
    cludit. Et ideo in hoc hegotib, cum et Patris persona tam imbecillum ac tam egenum Dominum Jesum
    et Filii el Spiritus sancti sit, et cuin Filius Dei sit Clirislutn fuisse credis, quod nisi eum Spirilus ele-
    ad quem descenditur, Spiritus qui descendit, Pater B vasset in coelum, adhuc hodie forsitan futurum aesii-
    qui teslimonium dicit: nullus plus liabuit honoris, mares in terra. Ad probationem autcm dicli etiam
    nullus quidqnam accepit injuriae : sed aequaliier ad testimohiuih sacrum adhibes : inquis enira : Dans
    plenilhdinem deitaiis totum redundat: quia qnaevis mandata apostoiis quot elegit, per Spirilum sanctum
    in Trinitate persona honorem in se totius conlinet elevatusest (Act. i). Quid te appellem? quid te exisli-
    Trinitaiis. Et ideo dici hinc amplius non necesse est, mem? qui corrumpendO divinas litteras, id agis ne
    nisi ad manifestandam tantum impielatis tuae causam teslimOniasacra habeant vim leslimoniorum ? Novum
    atque originem. » Quia spinae utique ac tribuli ex audaciaegenus, quod id efficere argumenlis nequiiia.
    radicibus emergentes qualitate sui stirpem suam suacnitiinr, ut falsitatem veritas confirmare videalur.
    produnt; ex eo ipso quod sunt, indicant unde na- Non enim ita in Apostolicis Aeiibus dictum est, ut lu
    scantur. Ita ergo et tub Pelagiana»haereseosspinosa ais: quid enim Scriptura dicit? Qum cwpit Jesus
    soboles idem ostendis in eermine, quod Pater tuus facere el docere, * usque in diem qua prmcipieris
    ALARDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
    nere. Quomodo, ait, singulare signum est, quod Spi- nas et tribulos, tamquam maledicta lerra, germina-
    ritus sancius in Christo permanel ? In donis, sine qui- vit) spinosa proinde progenies ostendis in germine,
    bus ad vitam perveniri rion potest, Spirilus sanctus id est, in le ipso, qui es germen illius, quod pater,
    sive in prmdicatoribus suis, sive in electis omnibut C id est, praecessor tuus (scilicet Pelagius, vel Lepo-
    semper ritanet. In illis autem, quibus per ostensionem rius Pelagianus) habuisse traditur in radice : quia
    iltittt non nostra viia servatur, sed aliorum quwrilur, ex ipsius errore tamquam ex radice, haeresis tua
    nequaquam semperitt prwdicaloribus permanet: quia pullulavit: hoc est, idem reipsa doces et asseris,
    semperquidem eorum cordibusad benevivendumprm- quod c
    illi ante te docuerunl.
    tidet; nec tamen per eos virtutum signa semper osten- De Leporio prius insigni Pejagiano, post opera
    dit, sed aliquando seeisa signorum ostensionibussub S. Augustini, et Gallorum doctorum (inler quos
    trtthit: Chrisius tiriiem th cunctis Spiriiurii et semper Cassianus) ab haeresi ad fidem jcatliolicam Cohverso
    et continuehabet prwsentem, quia et ex lllo idem Spi- diximns alias (Lib. i cap. 4). Apparet auietn ex hoc
    rittts per substantiam profertur. Recle crgo, cum in loco alierum fuisse Lcporium ejus discipulum (Gen-
    sanctis prmdicatoribusmaneat, in Chrislo singulariter nad. de Vir. Illustr. cap. 59), a quo Cassianus liaec
    manere perhibelnr : qtiia in istis per graiiam manet acceperit : prscter alium itidem ejusdem nominis,
    ad aliquid : in ilto per substanliamrhanet ad cuncla. D. Augustino charum et in ejus ccenobio religiose
    Sic Gregorius. versaniem (Augusi. de Divers. serm. 50).
    " Speciare videlur illud Lucae vi : Non est enim d Similiter lib. i cap. 5 : Addiderunt (Pelagiani)
    arbor bona, quw facit fructus malos : neqiie arbor Doniinum Salvatoremque nostrum post bapthma,
    mata faciens fructum bonum. Vnaqumqneenim arbor factumesse Cltrislum;poit resurreciionem,Deum:atte-
    de fructu tuo cogndsciiur. Neque enim de spinis colli- rum assignarites unclionis myslerio, alterum merito
    gunt ficus, neqtte de rubo vindemianl nvam. passiotris. Vnde advertit nqvus non novm hmreseos
    b Nestorium Pelagianas haereseos sobolem ac ger- •p.auctor (Nestorius ) qui Dominum Salvatoremaue
    men voc.it, ob raiionem j:nn dudum expressam : " nostrum solilarium hominem naitim esse contendit,
    quod Nesiorius Pelagianae haereseos non tanlum idem se omnino dicere, quod Pelagianhtm ante dixe-
    h__resac sectator, sed et patronus ac fautor essiiie- runt, etc.
    rit, ut soperiiis ostensum est (Lib. i cap. 3). Verum • Redarguit Ahcfor Nestoritim, quod in his verbis
    alii {Basil. editio) legunt : Tu Pelagianm hwreseos noji soltim Scriptiirae seiisum, sed et verlmrum or-
    tpinosam sabuli fidem ostendisin germine, quod pater dinein perverterCt atque cohfunderet : quippe cura
    tuns habuissetradiltir in radice. Qtiam leclionem secu- verba illa, per Spiritum sanclum, quae ad eleciionem
    tus Baronius (T. V Annal.,an. 420) colligit binc Lepo- aposlolorum referenda suhl, ipse ad assiiinptionem
    rium illum Pelagianum, de quo infra, auciorem seu ascensionem Clirisli rcferret, ita cilans et con-
    fuisse Nestorio sua» ipsius baeresis. At prior lectio struens hunc locnm : Dtiris manda'.aapostolis(id est,
    ul faciliorel clarior, Do. Cnychio in edilione Planti- prwcipiens aposlolis, ut noster Inleipres vertit) quos
    niana magis plaeuii, qnam el libenler sequor. Nam eleg.it,per Spiritum sanctum elevalusesl. Vcrurnalii
    verba illa : Pelagiarim hmreseosspinosam sabttli sobo- auclores censent illud, S«« Uvf6p.aro;«ytou,per Spi-
    lem ostendisin germihe, etc, qtiem sensum habeant, ritum sanctum, posseadjjungi et praecepto Christi, et
    et quomodo cohaareant, diflicile esl expedire. At eleclioni aposlolOrutn, et assumptioni Christi. Primo
    juxiii nostram leciionem, sensus hic esse videlur: enim et proxirae referri potest ad praeceptum Chri-
    Tu Nestori Pelagian.-e haereseos (quae nihil nisi spi- sli, secundum Chrysostomum, quia Spiritus sancti
    «5 DE INCARNATIONECHRISTI LIR. VII. 24«
    apostolit, per Sfiritum sanctum quos elegit, as- A mihi, quomodo ipse ait, b Nemo atcendit in ccelum,
    sumptut ett. » Quod utiqtte hyperbaton est, et ila niii qui de cwlo descendit,Filiut hominit,
    qui est in
    intelligendum : Quae coepit Jesus facere et docere
    cwlo(Joan. m)? Agnosce ergo qnam ridicule et
    usque in diem qua assumplus est, pr__Cipiensapo- stulte
    stolis quos elegit per Spiritum sanetum : ut respon- pulas non potuisse eum in coelum ascendere,
    deri tibi forsitan aroplius quam testimonio ipso in qui cum descendisset in terris, iiumquam abfuisse
    bac parte non debeat: quia sufficere utique ad ple- dicatur e coelo : et an possibile ei fuerit linquenti
    num veritaii debeat integritas testimonii, si falsitati inferos coelumascendere, -iti prompiutn fuerit eliam
    poterat satis esse correptio. Sed tamen, tu qui putas in terris sito, semper in coelestibuspermanere. Quid
    Dominum nostrum Jesum Christum non potuisse autem illud quod ipse ait: Ascendoad Patrem meum
    coelumascendere, nisi elevatus esset a Spirilu : dic (Joan. xx)?« numquid in ascensione haciniercessu-
    ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS.
    ductu et instinctu praecepta dedit Christus apnstolis sit Christus quam a Patre et a seipso, hoc est, a tota
    tpiritalia, non humana, ait ipse Chrysostomus.Atque Trinitaie, cujus opera sunt indivisa, ut superius
    ila sensus.hic erit : Usque ad diem illniii quo as- dictum est. A seipso enim assuthptus est, quaiemis
    sumptus esl, dato per Spirilum sanctum mandato homo, hoc est, a sua deiiale, vel a sua persona
    illis quos elegerat apostolis. Alludere enim videtur divina, et ab anima sua communicante corpori dotem
    ad niandatum illud, quod refert Marcuscap. ultimo: agilitatis, qnaecorporibus gloriosis inler alias dotes
    Docettteseostervare omnia quwcutnquemandavivobis. B assipnatur, juxta illud IsaiaeXL: Assumentpennas, ul
    Et mox subdit: Et Dominns quidemJesus, postquam aquitw; volabunt, el non deficient.
    locultts est eis, assumptus est, elc. Praecepit ergo a Sic et Vener. Bedain
    commentariis(Lj>J.viii,c.2
    apostolis per Spirilum sanctum, quia hoc pirecepium et 6): Per hyperbaton, inqtiit, legendum, Vsque in
    non huraano, sed divino Spiritu conceptum apostolis diem qua assumplus esl, prwcipiensassumptionem,id
    tradidit (lta Gagneius). Secundo referri potest rbSux est, prmcepladans apostolis, etc. Est atitetn byper-
    nvs.fiaTOf«ytou ad electionem aposiolorum (Salme- balon apud rhetores, verborum et consiruciionis
    ron et Lorinus), quos ut designarei et eligeret Chri- ordo lurbatus. Quintilianus verbi traiisgressionem
    sius, prius pernoctasse legitur in oratione Dei: quo interpreiatur, quam frequenter ratio comparaiionis
    ostenderet electionem apostolorum sequenti die vel decoris exigit. Nic. Perotlus (In Cornucop.)• Est,
    factam non ab spiriiu humano, sed a divino pro- inquit, hyperbaton undique confusum, ut illud Vir-
    fectam : et posl resurreclionem suam insufjtavitin gilii (JEn. m) :
    eos Spiritum sanctum, postquam dixerat: Siculmisit Tres notusabreptosin saxalatentiatorquet,
    me Pater, el ego miltovos (Joan. xx). Alque in bunc Saxa vocantllali, niediisquaefluclibus,aras.
    sensum Syrus interpres ita vertit: Vsqtte in diem
    illum quo sublatus est, poslquam mandata dedisset Est igitur iu illis verbis Lucas byperbaton, id est,
    apostolisillis quos elegit per Spiritum sanctitatis. Sic quscdam confusio et transgressio verborum. Nam
    ille. Elegit autem Chrislus apostolos per Spiritum dicendnm erat : Vsque in diem qua assumptiis e.st,
    sancium, non quasi per alium, vel extianeum ope- etc. Quaevero inierjaccni, hiulcani etminus concin-
    ratorem, vel administrum, ut volebat Nesiorius; sed ,Q nain reddunt orationem, ut in illo versiculo ps. XLIV :
    ut per ejusdem secum inspiralionis, vocalionis, Sagilim tum acutw, populi sitb te cadent, in corda ini-
    eleciionis, missionis auciorem, suumque ipsius Spi- micorum regis. Quod suavius dictum fuisset et sine
    ritnm, sibique connaluralem, ct in omnibns coope- hyperbalo : Sagiltso tuaeacutaein corda inimicorum
    ranlem, qnia niliil esl in actionedivisum, ubi nihil est regis. Et postea : Populi sub te cadent. Sic in pro-
    tn voluntatedivtrsum, ait S. Leo (Serm. 5 rfePente- posito : Usque in diem qua assumplus est (Jcsus)
    coste): Qum ergo illuminal Paler, illuminat Filius, pr.ccipiens, id est, posiqtiam praecepisset apostolis
    illuminat Spiritus S., elc. Poslremo illud per Spiri- quos per Spiritum sanctiim elegerat.
    lum sanclumadjungipolest(licel incommodius)verbo b 1'raeleralia in hanc sententiam alibi nolata (Ad
    «v.)it)5>6)j,assumptus esi, quamvis aliler hic senlire lib. iv c. 6et l. vi c. 22), occurrit modo D. Augusli-
    videaiur Cassianus: ul hic sit ordo verborum : Usque nus sernione 14 de verbis Aposloli : In terra erat et
    ad diem qua assumplus est per Spiriium sanctum. in cmlose esse dicebat; el, quod esl majus, in creto
    Namsicuii conceptusel natus dicitur de Spirilu saticlo, Filium hominis, ul unam demonstraretin ttlraque na-
    Matthieii et Lucae i; juslificalus, idest, sanctilicatus tura personam, etc. El Theophylaciiis in Joannem:
    a Spirilu sancto, I Timot. m; unctus et ad evange- Cum audieris, inquil, Filium Itominisdescendissede
    lizaitdummisstis, IsaiaeLXIet Luca» iv; et dsemonia cmlo(Joan. m), ne exislimcsquod caro e cmlodescen-
    ejecit, et alia miracula fecil in Spirilu Dei, Matth. deril. Hoc enim Apollinarius docttit, quod Clirislus
    vni, ct teste Apostolo, per Spirittim sanctum semet- habueril corpus de cmlo,quod per Virginem, lamquam
    ipsum obtulit immaculatumDeo (Hebr. IX); deiiique per canalem transierit. Verttmqttia una hypostasis, id
    loinni opus redemplionis noslrae peculiari quadam . esl, iina persona Chrislus ex cluabusnaturis consliluta
    ratioue aitrihuiiur Spiritui sanclo: ila vere ac me- D est, ideo qum sttnt hominis dicunlur rfe Verbo, et ea
    rito dicilur in ccelum assumptus, ut homo, per qum sunt Verbi, altribuuntur homini. Sic el hoc loco
    Spiriium S., quia ejus ascensio et assumptio nostrae Filius Itominisdiciiur descenderede cwlo, eo quod una
    fuit redemptiouis complemenlum el consummaiio. sit persona, una hyposlasis, elc.
    At huic intellectui nonnihil incomroodare videntur c Praeclare D. Gregorius (Homil. 29 in Evang.)
    illa inierposiia, o_f $it\i\a-:o, quos elegit. Nam si de Chrisli ascensione, et ad illustrandum liunc lo-
    voluissei Lucas TOSta nvsvfwtTora-ytou, conjungere cum apposite : In veleri, inqnil, TeStamentocognovi-
    verbo posiremo «iiin^n, quorsmn inierposuisset mus quod Elias sil raptus in cmlum(IV Reg. n ), sed
    illud, ouf s?s>sSaTo,cuui pronomen illud relativum aliud estcmlumaereum,aliud wthereum.Cmlumquippe
    non aliud referre possit quam apostolos? Proinde aereutn lerrwestproximum; unde et aves cwli dicimns,
    merilo redarguendus Neslorius, qni hanc interpre- quia eas volilare in aere videmus. In cttlum itctqueae-
    tationem, tanio hyperbalo confusam et perplexam, reum Etias sublatusest, ut in secrelamquamdumlerrw
    qnam duas priores et commodiores de induslria vel regionem repente ducerctur, ubi in magna jant carnis
    maliiia potius elegeril, ut suo errori fucum obtende- et spiritus quiete viveret,quousquead finem mnndi re-
    ret : quo lamen nihil assecutus est; cum per Spiri- deat, et tnorlis debitumsolvat. llle etenim mortemdis-
    tum sanctum, et Spiritu sancto non.aliter assumptus tutit, non evasil. Redemptor autem notler quia non
    fc47 JOANNISCASSIANI _48
    ram opem * indicavit alterius, qui in hoc ipso quo A blasphemias luas adjectione concludas. Qui tamen,
    ascensurum se esse dixit, virtutem propria»polesta- inquis, gloriam Christo donavit. Gloriam nominas,
    tis ostendit? David quoque de ipsa Domini ascen- ut contumeliam facias. Nam in eo quod donaium
    sione : Ascendit, inquit, Deut in jubilo, Dominus in Dominumgloria asseris, dum aecepisse dicis, indi-
    voce tubm(Psal. xtvi). Evidenier majestatem ascen- guis&eblasphemas. Hocenim ail impius sensus suus,
    Jenlis per polestatem ascensionis explicuil. ut largilas munerantis indigenliam accipiemis osien-
    CAPUT XXIII. dat. 0 infelicem impietaiem tuam! et ubi illud est,
    Persistit in eodem argumento, ut ostendat, Christum quod de ascendente in ccelumDomino Je.u Chrislo
    non indiguisseatiena gloria, sed habuisse propriam. ipsa olim divinitas pramuntiavit? hAttollite,inquiens,
    Sed videamus tamen qua tandem praecedentes poilas vestras, etinlroibit Rex glorim (Psal. xni).
    ALARDIGAZiEI COMMENTARIUS.
    distulit, superavit, eamque resurqendo consumpsit,el essetin aelum, aliit docenlibusnosse; quosdamitem
    resurreclionh suwgloriam ascendendodeclaravit. No- ad Jesu ipsius hwsitantet aspectum, divinique illius
    tandum quoqueeit, quod Elias in ettrru legilur ascen- operiset pro nohis assumptmcarnis scientiamdiscere
    iisse, nt videliceiaperle demonstraretqtiiahomopitrut cupientes,quos ipse Jesus per se doceat, eximiamque
    adjulorio indigebat atieno. Per angelot quippe facla beiiignitatemsuam primp ipsis insinuet: ego enim, in-
    illa ei ostensasunt adjumenla; quia nec in cwlumqui- quit, toqnor justitiam, et judicium salutaris (lsaim
    demaereum per se asctndere poleral, quem naturm B LXIII). Dignumveromiraculoesl, cur primm illm quo-
    tuw infirmitasgravabal. liedemptoraulem non curru, que virtuies angelicm(qum cmlcraslanto celsiiudinis
    non angelit subtatuslegitur, quia h qui feceratomnia, honore transctndunt) divinarttm intelligenliasrerum,
    nimirum super omniasua virtttte ferebatur. llto eniin quasi non summw,sed ntedim sint, a Deo reverenter
    revertebatur,ubi erat; et inde redibat, ubi remanebat: addiscerecupiant, non enim ad ipsum slatim verba
    qttia cum per humariuatemascenderetin catlum, per dirigtint, interrogantes: quare rubra sunt veslimenta
    diviniiatem suam, et terram pariter continebal et cm- tua ? sed prius inter se limrenles,inquirunt, ul oslen-
    lum. IhaecGrcgorins. dant quidemse discendiavidas, et divini operisscien-
    » Legebatur antea, indiguit. Nec nmnino male. tiam cupere, verumhanc sibi nequaquamante divinm
    Sed muiandns fuerat accusativus in abiaiivum, quem illitstralionisgratiam suo ordine procedentisusurpare
    poslulat verbum indigere. Al baecnostra lectio faci- prmsumere.liaec divinus Dionysius, utrumque Scri-
    lior et aptior videiur. Respoudet eniin verbum, iitrfi- ptura»locum, utpote cohsiinilemet maxiine aflinem
    cavit, verbis sequeiilibus, dixit, et ostendit, spectat- inier se componensaiqpe conjungens. D. Hierony-
    qne verba snperiora : Ascendoad Patrem meum,etc, mus in epist. 142 ad Damasum: Virtules, inquit,
    quibus verbis non indicavit, non signiiicavil Cbri- quw Domino(ascendenti) ministrabant, ad cwlestes
    stus interveniuram sibi opem allcrius, iu sua scilt- alias fortitudines procltimabanl, ut pandant januum
    cet Ascensione,sed se propria virtute ascensurum Dominorevertenti: Tolltte portas, principcs,veslras;
    ostendit. ut Aqtiilainterpretatur : Attollite, porlw, capila
    b Varia et mulliplex hnjus versicnli et sequeniium sive,
    vestra, el introibit Rex gloriw. Rursum illw quem in-
    reperitur expositio. Prima, et maxime ohvia, et Iit- Q dulum carne conspiciuiil,novomysteriosttipefaclmin-
    teralis, ut sitsermo ipsius Psalmista»,qui prophetico lerroganl: Quis est iste Rex gloriw? accipiunique re-
    spiritu praevidens, ac mente contemplans Christum sponsum: Dominusvirlulumipse est Rex gloritv:Quod
    devicta morte gloriose in coelumascemlentem, nimia in Hebrwoscribilur : DominusSabaoth. Sciendumqtie
    adrniiaiioin: correpius, angelos coelestisanlas prin- quia ubicumqueSepluayintaInterpretes Dominumvir-
    cipes sic alloquaiur et interpellct, ut pnrtas coelestes tulttm, et Dominum omnipoteniemexpresserunt, in
    adveiiienti Rejii gloriaeet Dotnino virtuluin, id est, Hebrmosit posilum, Dominus Sabaollt, etc. Et in c.
    Chrisio vero Deo aperiant, et ipsum triumphantem Lxm isaiae, ubi bunc lociimcnm illo similiter con-
    ovantes cxcipimt : et more poetico introducat an- ferl : Jsie esl, inquit, quemangelicmpoieslalesviden-
    gelos, qui vicissim ipsum interrogeiit quis sit ille tes ad patrem ascendere cruentum, imperanl cwleris
    Rex gloria»: non quod angeli in hac Ascensione Do- angelis, el ab eh uudittnt: Levaie porlas, principes,
    mini ignorareul Christum esse Regeui glorise, sed vestras,et introibil Rex gioriw, elc. Inlerroganl igittir
    ut exprimat ingentero admirationem quam secum anyeli, rei novilateperterrili (mysterium enim passio-
    afferebal novitas illa, quod cerneretur verus homo nis et resurreciionisChrisii, secundumapostolitmPau-
    corporalis ascendere super omnes coelos, non lam- lum [II Cor. n ], cnnclts relro generalionibusftterat
    qnam hospes, scd laroqttaroDominuset Rex gloriosa. ignoralum): Quisest isie qui rfeterra cruenlusadvenit?
    et sempiierna»civitatis. Respondet auiem Propheta etc. Denique et ipse commentans in psalmum xxm:
    Regero gloriae esse Clirisium Domiuumfortissimum Ascendente,inquit, Domino,hi qui prwcedebani,sive
    et poieniissimum, qui potenliam suam ostendit in comitabantur, aliis eorum principibus acclamabant:
    praeliocontra principero tenebrarum, quatn devicit, _" Tolliie portas, principes, vestras, et elevamini,portm
    spoliavit ei alligavit. lia Bellarminus. Sic videiur miernales. Hoc est, reserate cmlestesadilus, pateat
    Auctor inlelligere, cum subdit: Cumqueipse sibi, ut ^emaitst/i^ressus.S.Angusiinus sermoneode Ascen-
    solet sermodivinus(id est, propheiicus) quasi sub sioue Domini : Viderttnt,inquit, cmlitesctincli specio-
    inqmrentis nominerespondisset, eic. Secunda expo- sum vulneribusChristum\ spolia de castris tyrannicit
    silio ut sit quidaro dialogus et colloculio angelorum reportata, el admirantes fulgentia divinw virtutis ve-
    bonorum, superiorum videlicet elinferioruin, de ad- xilla, talibusconcrepantItymnis,deducunlquetmtanles:
    miranda Chrisii Ascensione inter se confercntiuni.% Quisesl, inquiunl, iste Rex gloriw? et aiu.nl:Dominut
    Est communis fere SS. Patrum. Sic enim R. Diony-'^: virtuiutn ipse est Rex gloriw. liic est ille candidus el
    sius Areopagita CoslesiisHierarchiae cap. 7 : Istud, i? roseus, compunctusa multiludine. Hic esl ille, qui
    inquU, theologi(\c\ est, rerum divinarum scriptores) '<•non habuit speciem neque decorem(Isaiw mi), in-
    aperlins indicant, infeiiores scilicetcwtestiumspiri- . firmusin laqueo, foriis in spolio, vilis in corpusculo,
    tttum ordinesa superioribusdivinorum operumscien- armalus in prwlio, fmdusin morle, pulcher in resurre-
    tiam honestissimediscere; qui vero celsioresomnibus clione, candidusex Virgine, rubicundusin cruce, fus-
    sunt, a Deitateipsa (ut fas est) seorsumsacratiuseru- cus in opprobrio, clarut in cmlo.Teriia expositio, u>;
    diri. Quosdamenim ex ipsis inducunt a prioribus sa- sit h:ec mutua coilocutio et responsio angclorum
    eramenta perdiseere; Dominumquecmlestiumvirtulum bonorum et malorum. Sic D. Hieronymusin Com-
    esse, ac Regemglorim,qui humtina forma attumptui roentario ejusdem psalnii: Vox, jnquii, anqelorum
    _49 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. VH. 850
    Cumquelpse sibi, ut solet sermo divinus, quasi sub A eum gloriam habere propriam, ut non negemus ta-
    inquirenlis nomine respondisset, Quis est iste Rex men hanc ipsam gloriaeproprietatem ei cum Spiritu
    glorim? slatira subdidil, Dominus fortis el polens, ac Patre esse communem. Quia quidquid Deus pos-
    Dominus poiensin prwlio; sub praelii ulique gesti sidet, Deitatis est; et regnum gloria» ita est Filio
    nomine, victoriam Domini triumphantis ostendens. Dei proprium, quod non est tamen a tolius Deitatis
    Deinde cum ad complendam rei exposilionem, tex- proprietate divisum.
    tum supradicti sermonis iterasset, hac majestatem CAPUT XXIV.
    Dominfcoelum introeuntis conclusione monstravit, B. Hilarii anclorilate doctrinam hanc corroborat
    dicens: Dominusvirtutum,ipse est Rexglorim. Scilicet Sed teropus landem esl finem libro, immo universo
    ne susceptio corporis honorem summae imminueret operi imponere, si paucorum tamen sanctorum vi-
    divinitatis, euroderohic Dominum virlutum, et re- rorum atque illustrium sacerdotum dicta subdidero,
    gem coelestisgloriae esse docuit, qtiera superius vi- ut id quod auctoritate testimoniorum sacrorum jam
    ctorem inferni pralii praedicavit. Nunc el donatam approbavimus, eiiam fide praesentis temporis robo-
    Domino gloriara esse dicito, cum et prophetia eum remus. » Hilarius vir virtutum omnium atque oma-
    Regem gloria»esse dixerit, et ipse de se ila testifi- mentorum, et sicut vila, ita eloquentia insignis, qui
    catus sit: Cum veneril Filius hominis in gloria sua B et magister Ecclesiarum et sacerdos, non per sua
    (Matih. xxv). Repugna, si potes, et conlradicito; ut tantum merita, sed etiam per profectus crevit alio-
    cum ille se habere tesletur gloriam suam, tu acce- rum, et inter procellas persecutionura ita immobilis
    pisse eum dicas alienam. Quamvis nos ita dicamus perstitit, ut per invictse fidei fortitudinem b etiam
    ALARDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
    bonorumad angelos malos, quorum princeps diabolus fu.itimpletnm,habuerunl notitiamexperimentalem,sive
    est. Et infra : Quis esi iste Rex gloriw? Vox majorum intttitivam, etc. Juxta hunc igitur sensum interpre-
    dmmonum,ac si dicerenl: Nos nostrum reyem habe- landa sunt verba Dionysii et Hieronymi, quae igno-
    mttsdiabolum; iste Rex ylorim quh est? DominusfortiS irantiara lam Incarnationis quam divinilatis Chrisli
    el polens. Vox angelorumbonorum: forlis est, qui ali .etiambeatis angelis, et in ipsa ejus Ascensrone, Iri-
    tigavitforlem principem veslrum; forlis cum suscepit jbuere videntur : quia nimirum non plene et explo-
    mortem, potens curii vicit infernum. In prmlio : cum Jrale cognoverunt omnes ejus circumstantias, condi-
    tpoliato tarlaro, reduxil secummullitudinem captivo- liones ct eifeclus, qtios postea per revelationem
    rum. Hsec Hieronymus. In eamdem sententiam D. divinam, et per praedicationem apostolorum et ipsam
    Thomas (iu p., q. 52, a. 2), dum causas alfert cur experienliam didicerunt. Qtio etiam spectat illa D.
    conveniens fuerit Christiiin in infernum desceudere, Pauii sententia (Ephes. m): Mihi omniumsauctorum
    banc terliam assignat: Vt sicut, inquit, potesiatem - minimodata esl gratia hwc, in gentibus evangelizare
    suam ostendittn terra vivendoet moriendo, ita etiam *-'investigabilesdivilias Cltrisli, et illuminare omnes qum
    polestatemtuam ostenderelin inferno, ipsum visitando sit dispensatio sacramenli absconditia swculisin Deo,
    et illuminando. Vnde dicilur in psalmovigesimotertio: quia omnia creavil: ut innotescatprincipibuset potesta-
    Attolliteporiat, principes, veslras. Glossa, id est, prin* tibus in cwleslibusper Ecclesiam mulliformis scientia
    cipesinferni, auferle poteslalem vestram, qua usque Dei, etc.
    nunc Itominesin inferno detinebatis. Et sic in uomine a S. Hilarius, Pictavorum episcopue, et S. Atha-
    Jesu omne genu flectatur, non solum cmlesiium, sed nasii a»qualis, quamvis jam proveclae aetatis Chri-
    eiiaminfernorum,ut dicitur Philip. n. Sic D. Thoroas. stianus factus, tamen brevi in ecclesiastica doctrina
    Plures alias exposiliones affert idera Hieronymus ila profecit, ut doclor roaximus, et Ecclesiae calho-
    eodem loco, quas breviiatis causa praeterniiuo. Porro licoe colurona roerito liabitus sit (Bellarm. lib. de
    cum ex praediciis Palribus, praesertim Dionysio et Script. Eccles.). De eo MartyrolojyumRom. (15 Ja-
    Hieronymo, videri possit lam angelos quam daemo- nuar.) : Pictavis in Gallia natalis S. Hilarii episcopi
    nes ignorasse, etiain in ipsa Ascensione, Chrisium et confessoris,qui ob catkolicam fidem, quam slrenue
    esse verum Deuro, notandum hac de re ejusdem propuguavit, quadriennio apud Phrygiam releyatus,
    Thomaeinsigne documentum (i p., q. 57, a. 5,arf 1): inter alia miractita morluumsuscitavit. Scribil de.eo-
    De mysterio, inquit, Incarnalionis dupliciter continyil dero, ul notat Baronius ibidem, in primis S. Iliero-
    loqui: uno modoin generali, et sic omnibusrevelatum nymus lib. de Script. Ecclei., in Apologia adversus
    est a principio sum beatitudinis. Cujus ratio esl, quia Rufinum, in cpistola 6 ad Floreniium, in epislola 7
    hoc esl quoddamgeneraleprincipium, ad quod omnia ad Laetam, epist. 84 ad Magnum, adversus Lucife-
    eorum officia ordinantur. Omnes enim sunt admini- D rianos, aliisque in locis; Severus Sulpitius lib. n
    stralorii spiritus, ut dicitur Hebrmorum primo, in mi- Historiae sacrae; Rufinus lib. u Hisloriae, c. 30 et
    ntsterium mhsi propier eos qui hmredilalem capitint 31; Socrates, I. III c. 8; Sozomenus lib. ni c: 13 et
    salttiis, qtxodfit per Incarnationis mysterium. Vnde lib. v c. 12; Cassiodorusin praefat. Divin. Lect.For-
    oportuil de hoc mysterioomnes a principio communiter tunatus res gcstas Hilarii duobus libris conscripsit;
    edoceri.Alio modo possumusloqui de mysterio lncar- sed ex multis pauca perstrinxit. Habet etVenantius
    nalionis quantum ad speciales condiliones.Et sic non Fortunatus de eodem epigramma lib. xu de ejus
    omnesangeli a principiode omnibussunt edocli; immo miraculis, Gregorius Turonensis de Gloria conlpss.
    quidam eliamsuperioresanyeli postmodumdidicerunt, c.2.b
    ut paiet per aucloritatem Dionysii inductam. Sic D. De nomine confessoris non praetereunda hoc
    Tbomas. Lyranus addit angelis innotuisse myslerium . ioco card. Baronii insignis et scilu digna noiatio (ln
    Incarnalionis per Ecclesiam cognilione intuitiva, notis ad Marlyr. 2 Januar.) : Sciendum est, inquit,
    quod aniea cognoverant cognitione abstractiva. iVott diversa admodum siynificationea prwsenlis temporit
    solum, inquit, hominibus fu.il absconditum Chrisli utu hanc vocema majoribtisusurpatam. Itli enim ne-
    mysterium,et maximede vocalionegentium; sed etiam minem eo nomineappellabant, nisi eum qui Christi fi-
    angeli sancli non coynoveruntad plenum, donec prm- dem interpellatus coram fidei hostibusconfessusesset.
    dicantibusaposlolisfu.ilimpielum. Quia anlea tanlum Si vero aliquod genus tormentorumesset experlus, nec
    habuerunt simplicemnolitiam, qumpolest dici abslra- tamen marlyrio occubuissel,tunc et mariyr vocatut,
    tliva, in quantum est rei non pratentis; ttd quando idemque atiquando etiam dictus reperitur confetior,
    251 JOANNISCASSIANI 251
    confessoris ceperit dignitatem; * in libro fidei primo.A Deus nostri cama homo, id quod tum non erat, gigne-
    (Lit. 1 de Trinilat.), Deum verum ex Dfeovero Do- reiur. Idem in eodeln : Tertium deinceps iliud con-
    minum Jesum Christum, et ante saecula natum, et gruum fuit, ut quia Dens homo genitus in mundo, et
    postea hominem genitum esse testatur. Ueni in se- cmtera. Hsec quidem pauca sunt de salis mnllis. Sed
    cundo libro:b Vnut unigenitut Deut in corpusculi hu- tamen vides etiam ex his quae dizimus quod palam
    mani formam tanctce Virginit utero inserlus accretcit, et evidentef natum ex Maria Deum praedical. Ei ubi
    qui omnia continel, et inlra quem cuncta suni, humani illud tuum : Ndn po^iit creatura parere Creatorem ;
    partus lege proferiur. Item in eodem libro : Angelus quod natum est ex carne, caro est ? Longum est de
    tettit ett, Deus nebiicum eil, ille qui natdtur. Item in d singuiis personis convenienlia dicere. Enumeralio
    iibro decimo: Nati quoque in hominemex purlu Vir- magis quam exsecutio dictorum agenda est, quia sibi
    gini» Dei sacrdmentum docuimu». llem in eodem : ad exsecutionem sui ipsa sufficiunt.
    Namque cum in homine natus DevCssit, non idcirco CAPUT XXV.
    natut est, ne Deusnonmaneret. ltem ejusdem in proce- D. Hilario Ambrosiumasiipulari ostendit.
    mio Expositionis c Evangelii seCundumMatthaeum: 8 Ambrosius eximjus Dei sacerdos, qui a manu Do-
    Erat namqueprimum necesiarium nebis, ut unigenitus mini non recedens, in Deisemper digitof quasi gem-
    ALARDl GAZJEI COMMENfARlUS.
    quod scilicetnondum martyrium consummasset.Licet, B gno pontiflce in epislola 97, quae est ad Leonem
    si vim harum vocum expendas, emdemsinl; nihilomi- Augustum, c. 3.
    nus tam apud Terlullianum (Ih lib. adMartyr.), quam 6 Ejus etiam meminit D. Hieronymus in Catalogo
    etiam apud Cyprianum, et alios plerosqueantiquorum, operum Hilarii.
    eo sensu, quo diximus, eas vocesaccipi consuevisse, d id est, de singulis auctoribus testimonia consen-
    perspeclumsatis exploratumque habelur. Consuie, si lanea proferre. Enumeratio magis quam exsecutio
    hmcexaciius scire eapis, in primis Cypriani epist. 7, dictorum, etc. Excussio dictorum potius legendum
    9, 10, 15, 30, 51, 52 et 81 edit. Pamelii, qui eadem opinor, ul sensus sit: Salius est nonnuUade multis
    annotavit in scholiis epist. 9 (/Vol. 1 ep. 9, 50, 83). recensere aut indicare, quam ea discutere et exami-
    HsecBaronius, ac paulo post subdit: Juxla ejusdtm nare : quia sibi ad excussionem seu discussionem sui
    Cypriani sententiami qui non inlerpellatus se martyrio ipsa sufficiunt, id esjt, lam clara et aperla sunt, ut
    ingerebatihic dicebaturprofessor; si adhuc autem quis discussione non egeftnt.
    timore correptus, ne fidem proderet, sua suosque re- e S. Ambrosius episcopus Mediolanensis, doctor
    linquens, exsilio spontaneo procui a patria vitam age- Ecclesiacsanclissimus et doctissimus, subGraliano et
    ret, hic appellabatur extorris, cujus non erat despi- Theudosio imper. (loruit, de quo Martyrologium
    eienda conaiiio; nam etnumeromartyrum recensendut Rom. Ii;nc habet (4 Aprilis): Depositio S. Ambrosii
    erat, si ea de causa mortem oppetiisset. Hmc omnia episcopiel confessoris, cujus studio, inter cmtera do-
    more majorum alque velustoioquendigenere. Obtinuit clrinm et miraciilorum insignia, temporeArianceperfi-
    poslmodum usus ut omnes qui sancla et laudabili vita dim, tota fere Italia nd catholicam fidem D. conversaest.
    vixissenl, sancloquedemumac probato fine in Dominop^ Ubi videitdus Baronius in nolis. Exslat Ambrosii
    quievissent, confessores appellarentur* Hactemis Ba- Viia summa fide descripta a Paulino quodam, non
    ronius. Consule eumdem lomo III et IV Anualium. illo Nolano episcopo, ut ostendit idem Baronius in
    Unde promptum est intelligere, qua ratione dicatur Annalibus (Tom. \sub an.397), sed clerico Medio-
    Hilarius per tanctrn fidei fortitudinemeliam confessoris lanensis Ecclesiae, et ipsius Ambrosii amanuensi,
    eepisseseu accepissedignitatem, quippe qui fideicon- idque suasu et horlalu D. Auguslini, ul ille ipse ejus
    stantia non tantum episcopos Arianos, sed et Con- exordio lestalur, ija scribens : Horlaris, venerabilis
    staniium imper. iiidem Arianum superarit, et ratione Pater AugUstine,ut sicul beati viri Athanasiuset Hie-
    perseculionum, et exsilii proflde tolerati non modo ronymus presbylerstylo persecuti sunt Vilas sanclo-
    confessor, sed etmariyr yeiusto more appellari me- rum Pauli el Antonii in eremo positorum; sicut etiam
    ruerit; quo modo de S. Manino Turonensi canitur Marlini venerabilis ephcopi Turonensis EcclesiwSe-
    in Ecclesia : 0 sanetissima anima, quam el si gladius verus senus Dei sermone contexuil; sic eliam Ii. Am-
    perseculoris fwn abstulit, palmam lamen martyrii non brosii episcopi MediolanensisEcclesimmeo persequar
    amisit (Ex. Sulpil. epist. de Obitu S. Martini. Baron. stylo, etc. Sic ille. Attamen, inquit Baronius, brevius
    U IV, swftan. 5b9). quam par erat, et non levi jaclura posterorum, quam
    a Libros (idei vocat libros de Trinitale ab Hilario plurimaabeo prmtermissanoscunlur; quibus quidem
    conscripios, dequibiis D. Hieronymus in Catalago : auctam ejusdem sdnctissimi Palris Vilam a nobis
    De synodo Byterrensi in Phrygiam relegalus, duode- conscriplam, Sixlus\pontifex maximus, cujus jussu
    cim adversus Arianos confecit libros, etc. Coinmendat eam suscepi provinckm, sum editioni ejusdemS. Am-
    eosdem scribens ad Laeiam (Epist. 7), his verbis : brosii operum prmfixam edendam curavit; quam ad
    Athanasii epislolas^et Hilarii libros inoffensodecurrat D scripta de eodemin Annalibus, cum quid diversumin
    pede; illorum dAecietur ingeniis, in quorum libris ea invenies(quodposteriores cogitalionesmelioresesse
    pietas fidei non vacillat. Haec Hieronymus qnoad sa- soleant), confirmandamintelliges. Hsec Baronius. Et
    nam de Trinitate doctrinam, de qua vigebant inler eadem fere in notis ad Martyrol. ad septimum De-
    Cailiolicos et Arianos controversiae. De iisdem haec cembris, quo die commemoralur ordtnotio S. Am-
    Sozomenus (Lib. m c. 1) : Hilarii aulem libros de brosii episcopiet Ecetesim doctoris, ubi fatetur ejus-
    fide, eliam ab iis qui contrarium tuebantur fidei catho- dem Vitam eiiam a Joan. Coslerio editam , editione
    licm opinionem, admodum commendatos esse prcedi- nimirum basileensi, anno Doniini1555.
    caht. Porro Cassiodorus (DeDivin. Lect. c. 16) trede- f Ailudit ad innrem magnatum, qui gemmam, sl
    cim libros Hilarii (nisi forte mendum sit) de Triui- quam habeant aliis pretiosiorem, et egregie rutilan-1
    tate scriptos commemorat, ita scribens : Ad tonfir- tem ac prsefulgeniem, auro inciusain non tam digilo
    mationemigitur fidei noslrm, et hairelicorum prceca-. quamoculis gestant, summa cura cuslodiuut, el vix
    vendasinsidias, legendisunltredecimlibri bealiHitarii^ umquam deponunt, et pro sigillo subinde utuntur :
    quos de sancta Trinitate, profunda et disertissima ni- unde annulus signatorius, aut sigillaris diclus. Cut
    mis oratione conscripsil. accedit vulgatum apud nos adagium : Garde tpn fi-
    b CiiaiUur haecet alia Hilarii verb^ a Leone Ma- dile iirvileur, commela perle «ur Congie. Et illud
    JB3 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. VII. SM
    ma rutilavit; * in libro, qui esl ad Virgines, ita me-, A mundi nascitur, el nullus esl gemilus parientis : va->
    nior.il (Lib. i): b Frater meus candidus elrubicundus. cualur uterus et verus infans excipitur, nec tamen vir-
    Candidus, quia Patris splendor est;rubens, quia par- ginilas violatur. Fas eral, ut Deo nascente merilum
    tus etl Virginis. Mementotamen antiquiora in eo di- cresceret caslilatis; nec per ejus egressum violarentur
    vinilatis intignia quam corporissacramenta. Non enim integra, qui veneral sanare corrupta. Item in e Expo-
    ccepit ex Virgtne; sed qui erat, venit in Virginem. silione Evangelii secundum Lucam : Quod ea polissi-
    ltem ipsius in e Natali Domini : Videte miraculum mum tecta est ul Deum parerel, quw erat desponsata
    d matris Dominicm:virgoconcepit,virgo peperit, virgo viro (Lib. n). Natum certe ex Virgine Deum praedi-
    cum parlurit, virgo gravida, virgo post partum. Sicut cat, Mariam matrem Dei hominai. Et ubi illa est
    in Esechkle dicitur: Et porla erat clausa, et non est prodigiosa atque exsecrabilis vox tda, qua ais,f Quo«
    aperta, quia Dominus transivit per eam (Ezech.XLIV). modo mater potest esse alieni a nalura sua? si au-
    Gloriosa virginilas, et prmelara fecunditas. Dominus tem mater ab ipsis vocatur, humanitas est quod na-

    ALARDI GAZiEI COMMENTARIUS.


    Ecclesiastici xxxm : Si est tibi servus fidelis, sii tibi rius in psalmum quintum posnitentialem : Gandidut
    quasi anima lua. Eodem referri polest illud Exodi ex divinitatis specie, rubicundus ex pastionis cruore.
    Xiu : Et erit quasi signum in manu tua, et quasi mo- S. Bernardus in hunc locum Canticorom (Serm. £8
    numentum ante oculos luos, el ul lex Domini semper in Cantica). Singularis, inquit, mixtura est cotorumj
    sit in ore tuo. qui in sola persona Domini operatione divina conve-
    « Quatuor libros seti potius traclatus, cjusdem fere niunt in unum, nec ut sint unus, sed ut sint in uno. 0
    argumenti edidit S. Ambrosius, qui omues iu primo g gratiosus sponsus, et amabilis valde, in quo gennratio
    tomo veteris editionis Parisiensis aliarumque vetn- divtna candet, el rubel liumana. Ipse est.enim candor
    stiorum contiuebantnr. At in alia posteriore editio- lucismternm(Sap.vii), etc. Et infra: Quidni candidus?
    ne Parisiensi an. 1586 inverso ordine in quintum ipse lux esl, tt in eo tenebrmnon sunt ullm. Quidni ru-
    et postremum lomuni conjccti sunt. Primustractatus bicundus? Deus enim ignis esl, et ipse ignem venit
    esl.De Virginibusad Marcellinamsororem suam, tres mittere in lerram. Si tibi ministrat inlelligentim lu-
    libros coraplectens; secundus : Ad virgines exhortaiio cem, candidus est; sed si non animum accendit ad
    lib. unicus; lertius: Instilulio virginisinscnplus, ad amorem, noneum sentis rubicundum. In seipso utrum-
    Euseliium, lib. unicus ; quartus : Ad virginemdevo- que esl, sed libi non est, nisi cum eorum in te sentis
    tam lib. unicus. Sequitur deinde liberalius Ad virgi- effeclum, etc. Plures alias exposiiioncs leges apud
    nem lupsam. At hic, Bellarmini judicio (Lib. de Scr. Tlieodoretnm, et alios, qui in Cantica scripsere.
    Eccles.), non videtnr esse D. Ambrosii, ob rationem Sunt autem fratrueles, ut hoc obiter addam, duorum
    ab ipso redditam. Porro quae liic citaniur verba Am- fratrum filii; qui et fratres palrueles a jurisconsul-
    brosii non in eo libro habentur qui vulgo Ad Virgi- tis dicuniur qui frairibus ex duobus progeneraulur,
    nes iiiseribitur, sed in primo libro De Virginibus: et sicut cousobnni qui ex duabus sororibus, ut docet
    paulo aliter apud ipsum atictorem leguntiir, in hunc Justinianus iib. m Institutionum.
    modiim: Fraternus meus candidus et rubens. Decet c Habentur haec verba non in aliquo sermonuni
    tnim ul plenenoveris, virgo,quem diligis, atque omne qtii nunc feiunlur S. Ambrosii noinine, sed in ser-
    in eo et ingeniim divinitaiis el assumplm mysterium mone sexto S. Augustini de Natali Domini, saltem
    incorporalionisagno&cas.Candidus merito, quia Pa- majori ex parte. Nam mulii sermones Ambrosio
    trit splendor; rubens, quia parlus est Virginis. Color C ascripti inveniuntur inter sermones Aiigustini; alii
    enim in eo fulget et rutitat utriusqne naturm. Memento iiem inter sermones S. Maxirni, ut osiendil Bellar-
    tamenantiquiorain eo divinitatisinsigniaquam cornoris minus (Lib. de Scripl. Eccles.): Vl plane, inquit,
    tacramenta; quia non ccepit ex Virgine, sed qui erat judicari non possit, utrum Ambrosiovel Maximotribui
    venit in virginem. Sic Ambrosius. Ex qu<busCassia- debeant. Sed ei quam plurimos sermones ejusdem
    nus paucula verba mutavil, et paucula non neces- Ambrosii constat esse deperdiios, ut docel Baronius
    saria omisil; et pro libro qui est Ad virgines, secun- (Tom. v Annal. an. 597), qui tempore Cassiani for-
    dum vuigaium hodie tilulum, dicere debuerat: libro lassis exstabant; inter quos esse poluil sermo ille
    primo De Virginibus.Sed error est forlasse temporis de Natali Domini, unde verba ista deprompta quae
    potius quam aucioris. hic cilantur.
    b Vulgatiistextus : Dileclus meus candidus etrubi- d In sermone illo apud Augusiinum legitur : Ma-
    cundus. D. Hieronymuspassimlegit: Frutruelis meus. tris Dominici corporis.
    Idque varie exponit, quemadinoduin et alii Patres. * Hujtis expositionis (quam nullus dubitat esse D.
    Allegorice de Christo, nt hic, in I-aiae cap. LIII: De Ambrosii) librum secundum sic exordiiur Anibro-
    quo, ail, el sponsa in Canlico canticorum : Fralruelis sius : Lalenl quidem divina mysteria, nec facile, juxta
    meus candidusel rubicundus, electus de millibus. Can- propheticum dictum (Isaim xn), quisquam hominum
    didus plenitudine ac puriiale virlntum; rubicundus in potesl scire consiliumDei. Sed tamen ex cmlerisfaciis
    passione,de qua postea lecturi sumus:Quis est isle, qui alqueprceceplisDominiSalvaloris possumusinletiigere,
    ascendit de Edom, fidvida vestimentaejus? El iu cap. et hoc propensioris fuisseconsilii, quod ea polissimum
    Lxiu -.Fratruelismeusrubicundusetcandidus.Rubicun- Tj electa esl ul Duminum parerel , quce erat desponsala
    dusinpassione, candidusmre>urreclione.kl\bi(lnepi- viro. Cur autem non anlequam desponsarelur, impleta
    taph.Paulmep. 27) de Christo et Ecclesia ejusque va- etl ? elc. Quae ergo sic sequuntur : Natum certe es
    rietate, allegonce siimil et tropologice : Non solum, Virgine Deum prmdicat, etc. Non sunt verba Attibro-
    inquii, effusiosanguinis in confessionerepntalur, sed sii , sed Cassiani ex Ambiosio Mestorium arguentis.
    devotmquoquementisseruitusimmacutata quolidianum Natum enim ex Virgine Deum prsedicai Ambro-ius,
    mariyrium est. Illa corona de rosis el violis pleciuur, et Mariam Dei mairem nominat, cum eam a Deo
    ista de Iiliis. Unde et m Cantico scribitur Canlicorum electam asserit ut Deum parerei. Quid enim aiiud
    (Cap. xiv): Fralruelis meus candidus et rubicundus, est Dei matreni, seu 0SOT6XOV esse, quam Deum <
    et in pace et in belto eadem prmmia vincendbus tri- peperisse?
    buens. Et 1.1 adversus Jovinianum (Cap. 17) : Can- ' Hecest, quod aliis verbis superius (Lib. vi c.
    didut in virginitate, rubicundus in martyrio. D. Au- 13, et lib. vn c. 3) dixit Nestorius : Homoousiospa-
    gustinus supra citatus (Serm. 5 de Ascensione): Can- renti debet esse nativitas. Quod ibi pluribus refutatum,
    didus ex virgine, rubicundusin cruce, etc. S. Grego- est.
    S85 JOANNISCASSIANI S55
    tum est, non Deus, Ecce eximius magister fidei, et A CAPUT XXVI.
    hominem dicit eam esse quse genuit, et Deum esse Acceditad prmdicia D. Hieronymi testimonium.
    qui natus est; et tamen hoc non infldelilalis causam, a Hieronymus catholicorum magisler, cujus scri-
    sed fidei esse miraculum. pta per tiniversitm roundum quasi divinae lampades
    rutilant, b in libro ad Euslochium : Dei, inquit, Fi-
    ALARDl GAZJEI COMMENTARIUS.
    • S. Hieronymus presbyteretdoctorEcclesias prae- habuerimusviros, neminem tamen qui tot ac tanla in
    cipuus , qui (ul in Marlyrologio Rom. legitur) om- omnidoctrinarum genere sciverit, et quitot linguurum
    nium studia litlerarum aaeptus, ac probatorum mona- habuerit cqgnilionem\,invenimus. Quod si in aliqua re
    chorum imitator factus,multa hmresiummonslra gladio ipse ab aliquo vincatur, semperlamen ei supersuntalia
    sum doctrinm confodit; demum cum ad decrepitam in quibut tandem illis prmttans Hieronymus victor
    usque vixissel mlatem, in pace quievit; sepultusqueest abscedat.
    b
    Haecille.
    ad prmsepeDomini. Haeclbi. Porro docloris Ecclesiae Librum ad Euslocbium hic vocat epistolam D.
    cognomentum ob insignem et omnibus saeculis ad- Hieronymi vigesimam secundam de custodia virgi-
    mirandam eruditionem non modo post obitum , sed nilatis ad Euslochium Paulcenobilis Romanaefiliam,
    vivens adhuc, merito jureque conseculus est, uti ex et virginem Deodevotam (dequaaliaspluradiximus),
    hoc ipso Cassiani loco colligit Baronius (In notis scriptam, sub cujus finem hsec verba habentur, se-
    Martyr. 30 Septembr.), ubi calholicorummagister am- -,R "
    cundum edilionem Mariani (In notis ad Reg. S. Pa-
    plistimo litulo nominatur. At non minus prxclara thomii) : Dei Filius pro nostra salute hominis faclut
    et illustria sunt D. Auguslini et aliorum Patrum de est Filius : novemmentibus in utero, ul nascalur, ex-
    S. Hieronymi admiranda doctrina ejusque scriptis, spectal, faslidia susiinet, cruenlus egreditur , pannis
    instar lainpadum, ut liic dicilnr, per universum invplvitur, blanditiis detinilur; et ille pugillo mundum
    mundum ruiilantibus, posteritali iradita elogia, huic includens , prmsepis\continelur angusliis. Sic ibi. At
    itidem loco consentanea, e quibus nonnulla delibasse verosimile est Cassianum in antiquis exemplaribus
    suffecerit. Augustinus certe, qui Joanni Bnptislae Hieronymi legisse decem mensibus,non novem, undc
    eum comparat, fatelur in se nec esse, nec esse um- et eadem verba bis repetit e\ inculcat in hoc cap.,
    quam posse tantum scientiaodivinarum Scripturarum, quam lectionem, ul antiquiorem ita et veriorem, re-
    quantiim in Hieronymo esse videbat (Episl. 113). Et tinere potius quam mutare visum est. Nihil enim
    in alia epistola (Epist. 15): Quamquam, inquit, se- incommodi est, si dicatur Christus exspectasse de-
    cundum honurum vocabula, quwjam Ecclesim usus cem mensibus, id est, in utero Virginis latuisse, an-
    obtinuit, episcopaluspresbyterio major sil; tamenin tequam nasceretur, non quidem decem mensibus
    multis rebus AugustinusHieronymominor est. Et con- integris , sed novem explelis , et decimo incboato,
    tra Julianum scribens (Lib. i c. 7) : Nec sanclum, quod more loquendj ecclesiastico usitatissimum est.
    inquit, Hieronymum, quia presbyler fuit, contemnen- Et revera plus energiae et emplmis habet, si dicalur
    dum arbitreris, qui Grmcoet Latino, insuper et Hebrmo, exspectasse decem mensibus, quam si novem, ut per
    erudilut eloquio,ex Occidentaliad Orientalemtransient se clarum est : quod utique spectasse D. Hierony-
    Ecciesiam, in iocit sanctis alque in litteris sacris usque mum perquam credibile est, suffragante Scriptura,
    . ad decrepitamvixit mtatem, cujus nobis eloquium ab C ubi Salomon ait : Sum quidem et ego mortalis homo,
    Orienleusquein Occidentem,inslar lampadis, resplen- etc. Decem mensium lempore coaqulalus sum in san-
    duit. Item lib. decimo octavo de Civitate Dei (Cap. guine ex semine hominis, elc, Sap. vn. Enimvero
    43) : JVon defuit, ait, temporibus nostris presbyter Christum Dominum conceplum fuisse vigesimo
    Hieronymus, homodoctistimus , et trium linguarum quinto Martii, natum vero vigesimo quinto Decem-
    peritus, qui non ex Grmco, sed ex Hebrmoin Latinum bris constat tnm ex tradiiiotie ecclesiaslica, tum au-
    eloquium Scripturas converlil. Augustinum imitatus ctoritate SS. Patrum, Athanasii in lib. Quxsiionum
    Prosper idem versibus expressit, ubi hcec de Hiero- ad Antiocbum, Cbrysostomi homilia prima in Lucam,
    nymo (Lib. de Ingratis) : Augustin. scrm. 18 de Nalali Domini, et lib. iv de
    Trinitale c. 5, ubi lianc senlentiam pulcherrime ex-
    Hehraeosimulet Grajo,Lalioquevenuslus
    Eloquio,morumexeuiplummundiquemagister, plicat in hunc inodum : Non immerito,inquit, in mdi-
    ficationecorporis Dominici, in cujus figura lempluma
    etc. Cassianus itidem in praefatione Institutionum, Judmis eonslructumiriduo se resuscitaturum esse dici-
    Basilium cum Hieronymo commemornns : Alius, in- bat, numerus ipse senarius pro anno positusinleltigilur.
    quit (scilicet Hieronymus), non solum suo elucubra- Dixerunt enim : Quadraginta et sex annis mdificatum
    tos ingenio edidit libros , verum etiam Grmca lingua est templum(Joan. n), et quadragies sexiesseni fiunt
    digestos in Latinum tertit eloquium. In eamdem sen- ducenli septuaginla sex. Qui numerus dierum complet
    lentiam Cassiodorus (De Divin. Lecl. c. 21) posl prae- novemmcnses el sex dies, qui tainquam decemmenses
    clarissimas de viro laudes, addit : In Beihleemotio- parientibus feminis imputantur. Non quia omnes ad
    tum habitasse non arbilror, nisi ut in terra illa mira- _ sextum diem post nopum mensemperveniunt,sed quia
    eulorum, ad ihstar solis, ejus quoque ab Orientenobis " perfectio corporis Dqmini lot diebusad partum perdu-
    * lampareteloquium.SedelMarcellinusComcs inChro- cla comperilur, sicul a majoribus traditum suscipiens
    nico : Finem, inquit, vitm fecit admodumsenex, ibique Ecclesimcustodilauctoritas. Oclavoenim eatend. Apri-
    (Bethleem scilicel) sepultus est, cathoticisquidem in- tis conceptus creditu?, quo et passus : ita monumenlo
    expugnabilis turris, hmreticisautem infatigabilishostis, novo quo el sepullus est, ubi nullus erat mortuorum po-
    tam proposito vitm sum quam librorum a se edilorum silus, nec ante nec poslea,congruit uterus Virginis, qno
    asseTtiettiimsdepugnans. Postremo Marianus Victoriu» conceptusett,ubinutlutseminalusest mortalium.Nalus
    Vitam S. Hieronymi a se descriptam (quam ei Baro- ' autem tradilur octavocalend. Januarias. Ab ilto ergo
    nius [Tom. V Annal. sub an. 420] commendat) hoc die usque ad islum compulati ducenli septuaginta el sex
    insigni ornat elogio, non praeteieundo : Hieronymus reperiunlur dies, qui senarium numerum quadragies
    vir cui nec Grmci nec Latini quem comparent habeant texies habent. Quo numera annorum templummdifica-
    atiquem. In eum enim doctrinm omnes et virtutes ita '-. tum : quia eo numero senariorum corpus Domini per-
    cumulate se contuterunt, ut post eum, quem in aliqua feclum est, quod morlis pastione deslructumtriduo re-
    re gentibusinvideal, Ecclesia nemineminveniat. Nam tutcitavit. Dicebattnim hocde templocorporissui, sicut
    ttsi multot in Eccletia prmttantittimot ac doclittimot tvidentitsimo et robustissimoEvangelii testimoniode-
    * Lampnre,pro iplendtn, » vtrbo Grsco u*»», tlaratur, quo ait : Sicut fuit Jonas iti ventre celi tribns:
    ditbm (t tribus noctibus, tie tril Fiiiut hominitin corde
    $57 DE INCAftNATlONECHRlSTl LIB. VII. $58
    liut pro nottra talute hominit factut est Filius : decetn.A sium crealor est, et non meftsTOm'partus. Ecce enim
    men»i6min ulero, ut naicatur, txtpectal; et ille cujut Hieronymus vir sicul maximaescientiae, ita probatis-
    pugillo mundus inctudilur, prmsepiiconlinelur angu- simaepuraeque doctrinae, iisdem prope verbis quibu»
    ttiis. Item ipsius in commentario Isaiae (In Isaia vu): tu Dei Filium mensium partum negas, ille partnm
    Dominusenimvirtutum, qui est Rex glorim,ipse descen- mensium esse testatur. Decem enim, inquit, mensi-
    dit in ulerum turgitia/em, et ingressus est et egressus bus in utero, ut nascatur, exspectat. Sed parvatibi
    orienlalemporlam,qumsemperclausa est (Ezecft.XLIV). forsitan viri hujus videtur auctoritas : idem omnes
    De quo Gabrieldicitad Virginem : Spiritus sanclussu- atque iisdem verbis putato dicere; quia quicumque
    pervenietin le el virtus Altissimiobumbrabittibi. Pro- Dei Filium parlum esse Virginis non negat, partum
    pterea quod nascelurtn te sanctum vocabiturFilius Dei esse mensium confitetur.
    (Luc. i). » El in Proverbiis: Sapienlia mdificavitsibi CAPUT XXVII.
    domum (Prov. tx). Compara hoc, si placet, doctrinre Superioribusadjungit Rufinum et beatumAugustinum.
    tuae, immo blasphemiae,qua ais : Deus enim b men- c Rufinus quoque, Christianx philosopliia»vir,
    ALARDIGAZiEI COMMENTARIUS.
    lerrcetribus ditbus et tribusnoctibus(Matth. xu). Ipsum B Cyrillus. Effutiit autem ista nefarius Nestorius, cum
    autem triduum non lotum el plenum fuisse Scriptura inter alios contulit cum Theodoto Ancyraeepiscopo,
    testis esl; sed primus dies a parte extrema totus annu- et AcacioMeliteno, qui postea ha:c eadem detulerunt
    meratus est, dies vero lertius a parte prima, et ipse to- Patribus in synodoEphesina considentibus, ul habent
    tus; mediusauleminter eos, id est, secundusdiesabso- acta ejusdem synodi. •
    lute tolus viginli quatuor horis suis, duodecimnoetur- c Rufinus vel Ruffinus presbyter Aquileiensis,
    nis et duodecimdiurnis. liactenus D. Augustinus; et sancti fuit Hieronymi quondam amicissimus, ut ipse
    his similia habet lib. LXXXIII Quaestionum,quaest. 56 divus Hieronymus scribit in epistola quinia ad Flo-
    (E( Tract. in psalm. cxxxn). Ex quibus intelligimus rentium : Fraler Rufinus, inquit, individua mihi ger-
    novem menses et sex dies inlercessisse inter conce- manitatischaritale connexusest. Noli nos ejus msli-
    ptinnem et nativitatem Christi, quod tempus continet mare virlulibus: in illo conspiciesexpressa tanctitalit
    276 dies; ex quo numero, si singulis novem mensi- vestigia, etc. Itemque episiola 41 ad ipsum ftufiiuim
    bus Iribuantur triginta dies, secundum anliquum scribens, suum in eum sic amorem exprimit: 0 si
    morem, efficiunlur ducenli septuaginta, et remanent mihi nunc (inquit) Dominus Jesus Christusvet Phi-
    sex dies, qui ad mensem decimum pertinent, et pro lippi ad eunuchum (Act.xvm), vel Habacucad Danie-
    mense decimo compuianlur (Vide Oros. I. vn c. 2, el lem (Dan. xv) translationemrepenle concederel,quam
    Petrum DamianiEpist. I. n epitt. 21). Quare verissi- ego nunc lua arctis slringeremcollacomplexibus; quam
    mum est quod tradidit Damascenus lib. iv de Ortho- itlud os, quod mecumvelerravit aliquando, vel sapuil,
    dox. Fide cap. 15 : Christum explevisse novem men- impressisfigeremlabiis. Et infra : Credas mihi, Fra-
    ses in uteromatris, ei decimum jam ingressum fuisse, p^" ler, non sic tempestatejactatus porlum nauta prospe-
    cum in lucem prodiil. Ejus verba sunl : Quoniam, clat, non sic sitienlia imbresarva desiderant, non sic
    inquit, consuetotempore (nam novemmensescomplens curvo assidens litlori anxia filium maler exspectat,
    el decimumattingensnascitur) id fit legeparlus ; quod postquam mea luo lateresubilusturbo convulsit, post-
    aulem sine dolore, supra legem partus est. Idem colli- quamgluiinocharilatis hmrentemimpia dislraxit avul-
    gitur ex epistola Volusiani ad D. Augustinum , et sio, etc. Postea vero inimicissimus evasit, ut ipsius
    Augustiniresponsione ad eumdem (Episl. 2 et 3 inter Rufini invectivae in divum Hieronymum abunde
    epist. August.), tibi simililer liaec verba , quasi ex teslantur. Scripsit inter alia expositionem symboli
    Hicronymodeprompta, habentur : VerummundiDo- apostolici, cujus singulos articulos latissime expli-
    minus et rector imemeralm ftminm corpus impleveril, cat, el ulriusque Testamenti Scripturis confirmat:
    pertulerit decem mensium fastidia maler, et -tamen quod opus, Ruflnietiam titulo jam olim editum inter
    virgo enixa sit, elc. Utrumque igitur verum est, sive opera divi Hieronymi, nunc exstat inter opera divi
    dicalur Chrisius e.xspeciassenovem mensibus, sive Cypriani, ex editione Pamelii. De Rufino autem hsec
    decem, si secundum prxdicla intelligatur. Sed hujus habet Gennadius MassiliensisCassianidictis consen-
    ambiguiialis vitandaecausa, expressius in Martyro- tanea, Iibro de llluslribus Ecclesioe Scriptoribus,
    logio Rom. haecverba majeslate et snnctiiate plena capile decimo septimo : Rufinus AquileiensisEcclesim
    legunttir (8 catend. Januar.) : Jesus Chrislusmternus presbyler, non minima pars fuit doclorum Ecclesim,
    Deus, mterniquePatrisFilius,mundum volensadventu et in transferendo de Grmcoin Latinum elegant inge-
    suo piissimo contecrare, de Spiritu sancloconceptus, nium habuit. Deniquc maxima ex paxte Grmcorum
    novemquepost conceptionemdecursismensibus,in Be- BiblioihecamLatinis exhibuil. Et infra : Proprio au-
    thleemJudm nasciturex Maria virgine factus homo. D lem labore, immo gralia Dei el dono, exposuit idem
    « Hueusqueverba Hieronymi in illo Commenlario Rufinus symbotum, ul in ejus comparatione alii nec
    Isainr. Quaevero sequunlur, Cassiani snnt, cum apo- exposuissecredantur. HaecGennadius hucusque lole-
    strophe ad Nestorium, ut in praucedeiitibus. randus; at sub finem ejusdem capitis merilo redar-
    b Hanc Nesiorii blasphemiam , ejttsque originem gucndus, ut non optimtc fidei anctor, dum Rufimim
    clarius expressit Evagrius lib. l cap. 2, ubi rem ge- ita extollit, ut divum Hieronymum dcprimat, eum-
    stam narrat; ex quo superius eadem retulimus, quae que velut lemtilum et. obtreciatorem Itulini gravitet
    niliil attinet hic repelere. Cyrillus item epistola 20 insimulel; eadem scilicet temeritate (Cap. 38, 84,
    haec de Nestorio scribil : Obslinationemviri hujus 19, 32, 42) qna divum Auuuslinum, aliud Ecclesiae
    admiralitumut. Non enimresipuil, nequesuper iis qum Itimen, de mnltiloquio, immo errore perstringii, qua
    conlra omnium nostrum Servatorem Christum dicere Prosperi librum Adversus collalorem damnat. qua
    tst ausus ploraAt, immo Ephesi coram constitutus, iis- Pelagii Eulogias commendat, quas divus Hierony-
    demusns est termonibus, iterumquese pervena sentire mus, libro primo contra Pelagiauos capite octunge-
    declarucit,ila ut cum intiqnes melropolitanipieniissimi simo qiiinto, plenas hteresibus asserit; qna dniis
    tpiscopiilli loqutrenlur, ac cum e divina Scriptura con- Fausti Semipelagiani lihros de Giatia et Libero Ar-
    cludcrenl ac probarenl Deum esse qui sacia esl Vir- bitrio miris laudibus effert, quos Petrus Diaconus
    qine secundumcarnemnaius, scelcsiavoceususdixerit: et omnes Orieutales anaihemaiizant; qua Scveri
    Bimcttrtm ego et trimesirem Deum nun dico; et alia Dialogttm pnedicat, quem divus Hieronymiis, in ca-
    vraterea quibus VnigeniliIncarnattonem tollebat. Hacc pul trigesiinum sextuin Ezechielis, et post eum.Ge-
    15d JOANNlS CASSIANE J60
    haud contemnenda ecclesiaslicorum doctorum por- A anima inter carnem Deumque mediante, generalus.
    tio , itli iu expnsitione symboli de Dpmini nativiiate Numquid obscure Deum ex homine natum testifica-
    testanir : Filius enim , iiiqttit, Dei nasciiur ex Vir- tus est ? b Augustjnus Hipponae Regiensis oppidi
    cine , a non principaliter soli carni sociatus sed, magnus sacerdos (Tract. 2 inJoan.), ut autem
    ALARDI GklMl COMMENTARIUS. i
    lasiiis pontifex capite Sancta Rnmana, disiinctione El Encliirid. 34: Carnem, iiiquil, pro toto homine
    decima quinta, reprohat; qua denique alia plura his debemus accipere, ubi dicitur : Verbumcaro factum
    similia, quibus suspicionemnon pariiam reivfu.it sum est. Nam nihil naiurm humanmin illa susceptionefas
    mn rectat fidei, ait Card. Bellariniiuis. At vero quo est dicere defuisse. Exsiant etiam apud Nicepliorum
    Joco inter Scriptores ecclesiasticps habendus sit (Lib. xvu c. i&) canones coucilii Coiistaniinopolitani
    Rulinus, e( quam impar auctorilale, ut et sanctiiale, in hanc senteniiam : Si quh dicit aut sentit animam
    et docirina lon»e inferior Hieronymo, deelaravit Domini prmexstitisse,unitamque esse Deo Verbo ante
    Gelasius poniifex in concilio Romano 70 episcopo- Incarnalionem et nalivilatemex Virgine, anathema sil.
    .jtujpi splemiii decreto in haec verha edito (D. Cgp. Et: Si quis dicit ani\senlil prius formatitmesse corpus
    S, Romana, qpnd Graitanum): Vtias Patrum, Pauli, Domini nostri Jesu Deum Chrisli in utero Virginis, el dein-
    Anldnii, Hilarionis, et omnium eremitarum, quas ta- ceps unilum esse ei Verbum, aique aniinam, ut
    men beatissimus scripsit Hieronymut, cum omni ho- " qum prius exslilerit,',anaihema sit. Tertio cavendum
    nore suscipimus. Et infra : liufinus vir religiosusplu- etiam ne sic cogitetur caro Chrisii unita mediante
    rimos eeclesiasticieperis edidit libros, nonnullas etiam anima, ut inlelliga'tur non eam uniri proxirne et
    Scripturas interprelalus est; sed quoniam beatus Hie- immediate, sed aninia interposita, vel quasi colli-
    ronymus tn aliquibus eum de arbilrii libertaie notuvit, gante et copulanie icarnem Verbo, sicut glutinosa
    itla sentimus qum prmdiclum beatum Hieronymum cOrpora media esse dicuntur inter eas res quas inter
    tentire cognoscimus. El non solnm de Rufino, sed se volunuis cohaerere. Nam divinilas proxime atque
    etiam de universis quos vir smpinsmemoratus zelo Dei intime et carni et nnima; juncla esl, nec vicinior
    tt fidei reiigione reprehendit. Hsr.cGebsius. Eat nunc potest aninia intelligi quam caro, quasi quodam siiu
    Geiinailius, et Rulinum cum D. Hieronymo • conferat, aut ordiue posiiionis, qui in sola corporum conjun-
    aut, quod impudentius est, ei praeferat. clione locttm habet.lQuarto, restat igitur ut solum
    a Quo meus Rtilini in hisverbis melius percipia- natuisc ac dignitalis ordineni hic cogitare debeamus.
    lur, integra videtur afferenda sententia, quae sic Ciim enim natiuae Ordine ac pracsiantia et aniina
    haliel: Substantia Dei, qum per omnia incorporeaest, corpus, et animatn mens sive spirilus exsuperet,
    inseri corporibus, vel capi ab eis principatiler non po- ideoqiie et aninia quani corpus ct spiriius quam ani-
    ietl, nisi aliqua media sit subslaiuia spiritaiis, ut quce ina propius ad natiine divinaeperfectioneih ac puri-
    capax esse divini spirilus possif. Verbi graiia, si tatem accedat; talis, ordo recte in harum partium
    dicamus: Ltixomniaquidemmembracorporis illuslrare assumpiione coiistiluitur, ut assumpta dicatur anima
    potett, a nullo tamen eorum nisi a solo oculo capi po- per spiiitum, et corpus per animam, seu mediante
    iest, solus enim oculus esl qui capaxnonsit lucis. Et Fi- aninia. Vide Magistrum Sent. lib. m dist. 2, et
    lius ergo Dei nascilur ex Virgine, prinnpatiter G S. bThomain (m p., q. 6, n. 1 et 2).
    toli carni socia.us, sed, anima inter carnein Deumque Miriyrologium Rom. quinto caleud. Septem-
    media generatus. Anima ergomedia, et in secreta ra- bris : Hippone regio m Africa nalalis sancti Augustini
    tionabilis spiriius arce Verbum Dci capiente, absque episcopiet Ecclesimaacloris eximii, qui beati Ambrosii
    ulla, quam suspicaris, injnria Deus naius est ex Vir- episcopiopera ad catholicamfidemconversus,ei bapli-
    gine. El ideo nildl ibi lurpe putandumeralest, ubi sancti- xalus, eain adversus Manichmos aliosque hmrelicos
    et anima, qum
    ficalio spirilus ineral,carnis. Dci capux, acerrimus propugnalor defendit, mullisqiie atiit pro
    lla Rufinus. Sitniles au- Ecclesia Dei perfuncius laboribus, ad prmmia migra-
    parliceps fiebai eiiam Auttustinum
    lem senlenliae apud el Damascenum vit in ceelum,etc. Addit Baronius in iiotis, quod ad
    Agnne Chri- noslrum etiam inslituiiim spectat, migrasse ex hac
    leguntur. Augusiinus siquidem libroetdeincommulabilis
    stiano, cap. 18 : Invisibilis, inquit, vita f heodosio xni et Valeiitiniano conss., dum ad
    verilas, per spiriinm animarn, el per animam carpus concilium cecumenicum Ephesintim (conlra Nesto-
    omnibus eum rium neinpe congregatum, in quo et Nestorius dam-
    tiiscipiens, toto homine assumpto, ab liberavit.
    ihfiriniiaiibus, nntla sui contaminalione l)a- naius) Theodosii imper. legaiione vocaretur. Is erat
    mascenus vero lib. in de Fide Orthod. cap. vi: Vni- annus a Chrisio Domino 430 (Ibi vide Baronium in
    tum, inquit, esi carni, mentis et medio Verbum Dei, Annalibus). Po^sidiu^ Calameiisis episcnpus in ejus
    mediantis inter Dei puriiatem carnis crassiliem. Vita : Hic per acceplissimumDeo, et in oplimis viris
    Principatum enim animm el carnis mens lenel, puris- praclarissimum sacerdoiem Ambrosium, verbi Dei
    simum vero menlis Ueus. Quid auiem sibi velim Pa- prmdicatoremfrequenlissimum, divina prmstante opi-
    tres hujiismodi sententiis, ut intelligaiur, notandum _" lulatione, et doctrinqm salutarem H dkinq percepit
    animam, uon sacramenta. Moxque ex intiinis cordis medullis spem
    priin», hsec duo nomina, spiritum etvidelicet
    res diversas, sed umus ejusdenique, animae omnim, quam habebdt in smculo,dereliquit. Factum-
    raiionalis, d.versa signare olficia. Spirilus enim, seu que est ut, interjeclo lempore,sanclo episcopq Valerio
    mens, iutelligilur pars animae superior, quae divina id agente, omni.busgratulanlibus, episcqpqtiimsusci-
    et humana contemplatur; anim.i vero pars ejusdem pere Suoviventeepiscopocoaclussil. Atque id faclum
    inferior, qtiaehinnanis et temporalibus inlendit. Iia esl, ut ephcopus multo inslantius ac fervcntius,tnnjore
    enim hicc subinde distinguit Aiigusiinus. Secundo auctoritate verbum salutis mternmalacriler pullntanti
    niillum temporis ordinem hac duclrina significari, alque crescentiDomiiiiEcclesim prcedicaret.Et ii IraJ:
    scd iiainrae duuiiaxat,qui cx variis dignitatis gradi- Tanta aulem ab eodim dictata et edita sunt, tantaque
    bus sumilur, earum scilicet parlium quibiis nalura in Ecclesia disputaiq, excepta, atque emendaia, vel
    noslra consiai. Nain quod ad ordinem lemporis atti- adversus diversqs limreticosconscripla, vel ex canoni-
    net, id pro certo ac definiio habeudum est, non cts tibris exposita ad eedificationemsanctorum Ecclesice
    prius tempore animam assumpiamVerbo esse quam car- filiorum, ut ea omnia vix quisqne siudiosprum nosse el
    nem, atit carnem lempnre prins copulaiam periegere sufflciat.\lkra infra: Verbum Dei usque ad
    quam animam, sed simula eodemqne momenio omnes extremam wgriludinem imprmtermisse, alqcriter, ac
    nalune humamc parles Filio Dei assumptis esse. foniter, sana menle, sanoque consiiio, in Ecclesia
    Quod inculcans D. Auguslinus epistola ni ad Volu- prmdictivit. lfac ipsje. Exstat et praeter alia nohiU
    Sianum ; Cum Verbum Dei, inquil, permislumesl ani- encDiiiinmD. Auguslini in episjoja 8 Ccelesrmipapaa
    VUehabenticorpus, simul et aitvmamsuiccpii el ctrpus. ad episcopos Galli^eJqua pre»bytero5 (iuosdam Gal-
    161 i>E INCARNATIONECHRISTI UB. VII. 262
    • homines,inquit, nascerentur ex Deo, per quem ef- A sibi, nec in eadem miraculorum potentia superio-
    ficimur; et natus ex femina, per quem reficeremur. rem, sed plane Dominum Deum pmnium, et homi-
    Item illic : Et Verbum caro factum est, et habilavil nem propter homines factum, venturum pronunlia-
    in nobis. Quid ergo mireris , quia homines ex Deo verunl. Qui proplerea et ipse talia facere voluit, ne
    nascuntur ? Attende ipsum Deum natum ex homini- esset absurdum , quae per illos fecerat, si ipse non
    bus. Item ejusdem in epistola ad Volusianum (Epist. faceret. Sed tamen etaliquid proprium facere debuit,
    3) : Sed et ipse Moyses et ca?teri proplietac veracis- nasci de Virgine, a mortuis resurgere, in coeium
    sime DominumChristum prophetaverunt, el ei glo- ascendere. Hoc Deo qui parum putat, quid plus ex-
    riam magnam dederunt; hunc non tamquam parem spectet ignoro.

    ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS.

    licanos ejus scriptis obloquentes, eaque passim in Massilienses clericos Augustini semulus, Pelagiano-
    suspicionem haereseostrahentes, graviter redarguit: rum hostem acerrimum, qnem lsedereaperte non po-
    ubi inter alia, haeCait: Auguslinum sanclts recorda- tuit, callide, quasi blandiendo, momordit. Almeliora
    tionis virum pro vita sua atque merilis in nostra com- sunt vulnera ddigmiis quam(raudutentaosculaodientis,
    munione semper habuimus, neque umquam hunc falsm ait Sapiens ( Proverb. xxvu). Et longe aliler sensil
    tuspicionissaltemrumor aspersil; quem tantm scientim ac judicavit Ccelestinus pontifex supra cilatus, qui
    olim fuisse meminimus, ul inter magistros optimos*B suos antecessores secutus, Augiistiiium ab oinni er-
    etiam ante a meis antecessoribushaberetur. Bene ergo roris suspicione vindicavit, ejusque obtrectaioribus
    de eo omnesin commune senserunt, utpole qui ubique silenlium imposuit. Nec non Gelasius iiidem pomi-
    cunctis et amori [uerit et honori. Haec pontifex. Plura fex, qui B. Augustini opuscula (sic ipse vocat, ut et
    in Iaudem B. Augustini apud sanctum Hieronymum alioium Patrumscripta)eademauctoriiate apostolica
    in epistola ad eumdem 94. Ubi libros duos de Ori- approbavit, etin Ecclesia calhoiica retinenda decre-
    gine Animarum sibi ab Augustino dicalos ita com- vil (D. Cap. Sancia Romana, dist. 15). Jam vero
    mendal: Certe quidquid dici poluil, et sublimi inge- quod ad Hipponem Regium, vel ut hic ponitur, Hip-
    nio de Scriplurarum sanclarum hauriri fontibus, a te ponam Hegiensem, attuiet, duae memorantur hoc
    positum alque dissertum est. Et infra : Mihi autem nomiue uibes iu Africa, quarum alteiani Uticaepro-
    decrelumest te amare, le suspicere, colere, mirari, ximiorem, Hipponem Regium ; alteram a liitore re-
    tuaque dicta, quasi tnea defendere. Et lib. III contra motiorem, quod in palustri loco sita sit, Diarrythum,
    Pelagianos, ubi validissimum commilitonem in dimi- hoc est, dilutum vocant, propter aquarum irrigua,
    cando adversus eosdem haereticos se habere gloria- ut auctor Plinius lib. v cap. 4. Prior Hippo Regius
    tur, ipsum videlicet sanctissimum, atque dnctissi- appellatus, quod a regibus inhabitatus. Unde Silius
    mum Augustinura, quippe qui jam ante adversus Italicus:
    eamdem haeresin. gladium spiritus exseruisset, et AniiquisdilectusregibusHippo.
    recensitis hac de re scriptis ab eo Commentariis ad
    Marcellinum, ita subdit: Alios quoque specialiter tuo Hujus Hipponis Regii, seu Hipponensis Eeclesiae
    nomini cudere dicilur, qui nec dum in nostras venere /.,u episcopus luit D. Augustinus, non alterius (ut per-
    manus. Onde supersedendumhuic labori censeone di- peram nolavit Lud. Vives (Ad lib. xvi de Civit. c.8)
    catur mihi iliud Horaiii: In silvamne ttgna ferus. Aul contra omiiium senieniiain), Valerio ejusdem urbis
    enim eademdiceremusex superfluo; aut si nova volue- episcopo adliuc supersiite el procurante ad sup-
    rimus dicere, a clarissimo ingeniooccupata sunt melio- plendas ejus vices, invitus licet, consecratus eique
    ra. H;ec Hieionymus. His accedit S. Prosper Augu- suffecius; in quo munere cum annos circiler triginta
    Slini observantissimus, qui de ipso haec habet in quinque vixisset, civitate Hipponensi a Vandalis ob-
    Chro;iico : Augustinut episcopusper omnia excellentis- sessa, tertio obsidiouis mense (quatuordecim enim
    simus morilur quinto calend. Seplembris, librisJuliani menses eam perdurasse obsidionem lestatur Possi-
    inter impetumconsidentiumVandalorumin ipso dierum dius) diem clausit exiremum, cum eo slatu res Afri-
    luorum fine respondens, et glorioseinconfessioneChri- canae essent, ut exceplis tribus civitatibus, Cariha-
    tiianm graliot perseverans(De Script. Ecctes. cap. 38). gine, Cirta et Hippone, reliquae omnes a Vandalis
    Al libethic eiiam Gennadii de Augustino audiresen- captse esseni, post cujus tamen obilum, urbs etiam
    tentiam, quo, juxla proverhiuni, opposila juxla se Hipponensisincolis deslttuta, ab hostibusfuit concre-
    posita magis elucescanl. Augustinus,ait, Afer, Hip- mata, teste eodem Possidio (Baron. an. 430). Notat
    ponensis episcopus,vir eruditione divina et humana pranerea Ambrosius Calepinus hoc nomen Hippo,
    orbi clarus, fideinleger, el viia purus, scripsit quanta modo masculini generis esse, modo feminini. Lnde
    nec inveniri possunt. Quis ergo glorielur se omnia il- HippoiiemDilulum legimus apudPlinium, ubisttpra,
    tius habere? aul quis tanto studio legat, quanlo itle et utramque Hipponem apud eumdem lib. vi cap.
    scripsit? llacienus hononlice de Augusiino Genna- 34. Auctor item est Snlinus utrumque horuin oppi-
    dius. Verum quod proprium oblrectatorum esl, ut 'D dorum a Gra;cis equitibus cundiium fuisse , atgue
    post laudem alicujus, vitium aliquod impingant, que inde nomen accepisse. Haec ille. Porro Hipponam
    tota laus obscuielur; ita Gennadius laudes Augusti- Regiensem, vel Regiense oppidum, ui hic liabetur,
    no ascriplas plane denigravil, dum subjecit: Vnde in hoc sensu apud aliutn auctorem non lego.
    el multa loquentiaccidit, quod dixil per Salomonem " Apparet hic nonnulla desiderari, ex
    Basileensi
    Spiritus sanctus: ln muUiloquio non effngies pecca- editioue, quae sic habet : Vt autem homines,
    lum (Proverb. x). El inferius : Calholicus permansit nascerenlw ex Deo, primum ex ipsis nqtus estinquit, Deut.
    latneii, et error iltius sermone multo, ut dixi, contra- Chrislus enim Deus, el Chrislus nalus ex hominibus:
    ctus. lucia hosliuinexaggerulus,necdum hceresis qum- non qumsivitnisi matrem in terra, quia jam Patrem
    stionem dedit. Sic ille, insignes scilicet multiloquii habebatin ccelo.Natus est ex Deo, per quem iffici-
    el erroris notas Augu~iiuo inurens; et qnam prius mur ; et natus ex femina, per quem reficeremur. Sic
    tribuerai laudein, quodammodo retracians aut ele- ibi. Apud ipsum vero Aiigustinum postrema veiba
    vans : Errer, inquit, ittius necdum hmresis qumstio- ita lego : Natus ex Deo, per quem efficeremur: r.atus
    nem dedit; quasi dicat : Eisi necdum hseresis occa- ex femina, per quam reficeremur; iu aliis editionibus:
    sionem dedit, lamen in pnslerum fucile daiuius cst. Per quem reficeremvr (Tract. 2 in Joqn., sub finem).
    Ita bomo Felajjiana fuligine aspersus. el inter alios
    263 JOANNISCASSIANI aw
    CAPUT XXVIII.. A astumpserat humana natura, unum e duobustibi in-
    Grmcorumtive Orientatium epitcoporum testimonia vicem contrariit txistens, carne ac spiritu, aliud in
    producturut primo loco D. Gregorium Naniante- Deum assumilur, aliud deitatis gratia prmstat. 0 nova
    num affert in medium. . el inaudita permixtid! 0 miraet inexquisilacompago!
    Sed forte quia hi quos numeravimus viri in diver- Qui erat, fit, et creator crealur; et qui immensus est,
    sis mundi partibus fuerunt, minus probabiles tibi capilur mediante anima, Deoet carne; el ille qui omnet
    auctoritale videantur. Ridiculum id quidem, quia divites facit,pauper efficitur.c Item rursus deEpipha-
    loco fides non imminuitur, et quid sit quis, non ubi nh:Sed quid fit? qhid de nobisagilur, vel pro nobis?
    sit, cotisidcrandum, prseseriim cum religio omnes nova qumdamet inaudita efflciturpermutatio natura-
    uniat, et hi qui in fide una'sunt, in corpore quoque rum; et Deut homo fil. Item illic, el Dei Filius cmpit
    uno esse noscantur; sed tamen aliquos tibi, quos esseet filius hominii non conversusex eo quod erat,
    non despicias, etiam de Orienlalibus proferemus. inconverlibilis namque esl, sed atsumens quod non
    «Gregorius splendidissimum scientiseacdoctrinx ju- erat; misericorsenim esl, ut capi potsit qui capi non
    bar, qui cum olim jam vila functus sit, etiam nunc poleral. Vides quani praerlare atque magnifice ita
    tamen auctoritale ac fide vivit, et cum olim jam cor- majestatem deitatis pracdicat, ut dignationem in-
    pore absit ab ecclesiis, tamen voce ac magisterio B carnationis insinuel? Sciens utique admirabilis fidei
    non recedit.b Cum ergo, inquit (Oralionein Natalem doctor, ex his omnibus qtiae nobis in mundum ve-
    Salvutoris), processissetex VirgineDeus, in ea quam niens Deus tribuit, beneftciorum esse cumulum, nou
    ALARDl GAZ£I COMMENTARIUS.
    » Gregorius a Nazianzo secundse Cappadocise An libi parva in uno Gregorio episcoporumOrienta*
    oppido Nazianzenus dictus (Martyrol.d Maii), S. lium videtur auctoritas? Est quidem tanta persona, ui
    Basilii seqnalis, et intimus amicus ac socius, ob sin- neque ille hoc, nisi ex fide Chrisliana diceret, nec itli
    gularem divinarum rerum doclrinam, cognomento eum lam clarum haberenl alque venerandum,ut hwc
    Theologi donatus, qui collapsam Constantinopoli ab illo dicla, ex reaula nolissimmveritalis agnosce-
    calholicam fidem restituit, liaeresesque insurgentes rent. Gregoritis presbyter in Viia ejusdem Gregorii
    compressit, de quo D. Hieronymtts lum alibi saepe, episcopi : Dogmatum sublimilate ac theologia usque
    tum in Calalogo : Gregorius, inquit, primum Sasimo- adeo excellebat, ut- quamvis permulti viri doctrinm
    rum, deinde Nazianzenus episcopus, vir eloquemissi- laude cetebresvariis smculistheologicmrei opcram de-
    mus, prmceptormeus, a quoScripturas explanante di- derint, hic tamen solus post Joannem Evangelistam
    dici, ad triginta millia versuumomnia opera sua com- Theologinomineinsignitus sil, atque hoc cognomenlum
    posuit. Haec et alia D. Hieronymus : qui quod ait ipsi velut proprium et peculiareattribulum. Enimvero
    Gregorium Nazianzemimfuisse episcopum, sic acci- quemadmodumalias omneslaudes atque virlutes animi
    piendum docet Baronius (Tom. IV an. 371), non quod complexu lenebal, ila ne a propheiim quidem gratia
    aliquando ordinatus fueril episcopus Nazianzi, sed deserebatur. Sic ille. Vide plura elogia iu laudem
    quod ejus Ecclesiae curam administrationemque, vi- Gregorii Nazianzeni a Jacobo Billio collecta, et an-
    venie et rogante PalreGregorio seniore ejtisdemsedis notata in operttm ejus prseambulo.
    episcopo susceperit, et ad breve tempus ut vicarius £ b Haeceadem verba ex Nazianzenocilat Leo Ma-
    et coadjulor in spirilualibus funclionibus gesserit, gnus pontifex in epistola 97 (Cap. 9) ad Leonera
    videlicet usque ad obitum palris; qua de re exstflt Augusium adversus Nestorii et Eutychelis blasphe-
    ipsius oralio coram palre publice habita (Orat. 8 mias, hanceamdem cumCassianoversionemsecutus.
    edit. Billian.); nec non ejusdem expressa atlestatio Est autem haec oralio trigesima octava in Christi
    in epislola ad Gregorium Nyssennm in haecverba : naiivitatem inscripta secundum editionem Jacobi
    Interomnes enim constat, me non Nazianzi, std Sasi- Billii, qui hseceadem patiloaliter vertit hunc in mo-
    merum anlistiiemcreatum fuisse; tametsi patris reve- dum : Progressus autem Deuscum huinanitale,unum
    rentia, et eorum qui supplices hoc a me contenderunt, ex duobusinler se contrariis, carne nimirumet spiritu,
    ad breve tempus prmfecluram, quasi hospiles,accepe- quorum allerum dcificavil, allerum deificatum est.
    rimut, Haec obiier quoad Hieronymi sententiam 0 novam mixtionem! 0 admirandam lemperationem!
    dicta sint (Eptst. 42). Rufinus Aquileiensis : Grego- Qui esl, fit; qui creatus non est, creatur; qui nullo loco
    riut vir per omnia incomparabilis,qui verboet operibus contineri potest, per inlerventumanimmintellectuutis
    ctarus, splendidissimumlumen scienlimChristi Eccle- inler divinitatem et carnis crassiiiem conlinetur; qui
    siis prmbuit, dum ea docuit qum fecil; nec seipsum locupletesalios dital, paupertate afficitur, elc.
    condemnavilagendoconlraria, quam docebal.El multis c Est oralio trigesima nona ejusdem editionis
    interjectis : Hujus neque vita aliquid probabilius et Billianae,prsecedenlis orationis comes el cognata, et
    sanctius, neque eloquentiaclarius et illuslrius, neque In sancla lumina, sive In feslumsanclorum tuminum
    fide purius et reclius, neque scienlia ptenius et perfe- inscripta; ubi de baplismo Christi agilur, qui etiain
    ctius inveniripotest, qui solus sit de cujus fi.dene dissi- a Patribus illustratio appellatur, et ipso die Epipha-
    denles quideminter se (ut fieri solet) parlesel sludia D nise lam apud Grsecosquam Latinos celebratur; non
    disputare poluerint; sed id obtinuerit apud Deum et depurificationeseu prsesentatione Domiuiin lemplo,
    EcclesiasDei meriti, ut quicumqueattsus fueril do- quse Grsecis vizonav-Ldicitur, ut quidam opinati
    ctrinm ejus in aliquo refragari, ex hoc ipse quia ipse sunt. Sicaulem Billiana versio, et editio hiijiis loci :
    magit ttt Itmreticus,arguatur. Manifestumnamquein- Quid igilur fit? quamquemagnumcirca nos mysleriutn
    dicium esl, nonesserectmfidei omnemqui in fide Gre- designalur? Innovanlur nalurm, Deusque homoeffici-
    gerio non concordut. D. Augustinus lib. 1 contra lur, et qui super ccelumcmliad glorim sumel splen-.
    Julianum Pelagianum, post citatos Occidcniis epi- doris Orienlemascendil,invilitatis el humilitatisnostr<e
    scopos, sic dc Gregorio Nazianzeno, quem primum occatu celebratur; Deiqne Filiut, hominisquoquefitiu\
    inler Orientis episcopos, sicut Cassianus hoc loco, et esse et vocari suslinet; non quod erat immutans(ne-
    noininat : Sed non tibi deerit magni nominis et fama que enim mutatio in Deum cadii), sed, pro suo erga
    celeberrima illustris episcopus, de par.tibusOrieniis, hominesamore, id quod non erat assumens,ut qui na.
    cujus eloquiair.genlismerito graijce.,eliamin Latinam lura sua coinpreltendinon potest,cqmprehendatur,etc,
    linguam tramlata usquequaquetlaruerunt. El infra : VideKicetsecoromentartum.
    165 DE INCARNATIONE DOMINILIB. VII. 266
    honoris imminutionem, qnia qnidquid homini Deus A semper Leus ftit, et ett Filins, Verbum,et himen, et
    praasiiiit, augere ejus in nobis debet affectum, non tapienlia Patris; et quod posleapropter not carnetn
    minuere diguitaiein. tumpsil ex Maria virgineiheoloco,et homofactus est.
    CAPUT XXIX. Ilein posl alia : Multi ergo sancti fuerunl et mundia
    Proximo toco ponit B. Alhanasilauctorilatem. peccnto: Jercmias et ab utero stmaificatusest; et Jo-
    • Alhanasius quoque Alesandikc urhis sacerdos, annes cum estcl in ulcro, cxsullavit in gaudio voce
    eximium constanlisc et virlulis exempliim; quein Marim c iheotoci, Deum iiliqtic Dei Filium, qui, ui
    bscrcticsc pcrsectitionis proccila non coutrivit, sed vcrbis ipsius fidcmunivcrsorum loquar, Verbume-.t,
    probavii; qui similem scmpcr splendeuli speculo ct lumcn, et snpicntia Palris, propter nos carnem
    vitain habens, ' prius pcne indeptiis est mailyris sumpsisse dicil; ct ideo iheolncon virginem Mariam,
    meritum quatii confcssoris caperet dignitatcin. Vi- quia sit maier Dei, appellat (Lib. de Incarn. Verbi).
    deamus quid de DominoJcsu Christo vcl de Domini CAPUT xxx.
    malre senscrit. Hmc ergo, inquit, intentio et cha-
    racler tanctm Scriplurm, quod smpe cliximus,dupli- Addit etiam D. Joannem Chrysostomum.
    cemtste in todem satvatoretignificaiionem: quod et d Joannes Constantinopolitnnorumamistilum de-
    ALARDIGAZ^ICOMMENTARIIJS.
    » Saeerdos, per minsim, pro cpiscopo pmitur |1$vissimas perscculiones, calumnins, exsilia p.issus,
    (nl siiperius in Aiigiisliiin), qui euain, vderi usu aiqne adeo ad mortem sa-pt: expciiius, mariyris
    lui|ueiidi, suniuius sacenlos vel priinus preshyter di- l.nidemei meriliim nonsolum apu IDcniiicoiisecntiis
    Citur. UIHIB AiiKiisiiiinsq>i;i'si.4 (Tom. IV)ex utro- sii, vcriim inter catliolicos manyris notnen prome-
    que mixtum: Pretlyterum, inquii, inlelligiepiscopum riuis, co srilicct loqtiendi more quo mniyrolim
    probat Paulus aposiulus, quando T.motheum, quem dicebaiui', qui aliqimd genus loimentonim pio fidei
    ordinavit presbylerum.instruil qnulem debeatcreare defeii-ionees-et cxpertus, quamvis inarlyrio iniiiinio
    epitcopum{l ud Titn. m). Qud esi enim cpiscovus, oceiiliuis-et (Videsuprn, cap. 24); quoiuodo Tcrlul-
    nisi primus presbyler, hoc est. sumnns sacerdos?Di- lianus ci Cypnanus mariyres suleiil appell ue. Ante-
    nique uon aliter quam compreslytcros hic vucat, el quain confessoriscapereldignilalem,id esl, a ilequain
    consacerdotessuos. Ihcc Augiisiiiiiis. Porro de S. lideui cailiolicain iuterpellatiis coram lidci hostibus
    Ailianasin,Alexaudriimepiscopn sive arclncpiscopu, professus e-sei, aiquc inde confessoris litulo et di-
    prtricr e« quaualibi noiavimus hscc iu Martyrnlogio gnilate c
    iu Ecclc-ia lnmorari meruisscl.
    (J/nii2) lialienltir : AlexundriasNatalis sancti Aiha- Non ilieotcci', ul antea impressum fuit. Est
    nasii ejusdem urbis episcopi, saiictilate el doctrina euim Ozorixa;communis generis, ui noium est. Ncc
    elarmimi, in cujus persecuiioneinitniversuspeneorbis apud Paties reperitur theotoca.sed theotocusdtimta-
    cmijiirarerat; ipie lamen catholicamfidetna tempore xat; d
    de qua voce salis iniilu alihi iioiaviinus.
    Cunslanliiiiusquead Valenlemudversus imperatores, S. Jnaiiiies arcliiepiscopusConstanlinopoliianus,
    prmsidet,et immmerosepiscoposAiinnosstrenuepro- propier aureum eloqueuliteflumen, cagnomentoChry
    pugnavit, a quibus plurimas perpessusinsidias, pro- p" soslominunciipuius,qui verboel cxemploChristiunm
    fuyns tolo or^e acius esi, ttecutlns ei tutus ad laten- religiompluriinum profuil, et posl mulios labores in
    duIII supererat loctts; tandemad luam Ecclesiumre- exitliovitamfinivil(Ex Murlyrul.Rom.6 kat. Febr.).
    tersu*.poslmultosngones,multutquepalientimcoronas, Ejns res gesia-.lot.uuqiie viiam et morlem iu exsilto
    quatirutjesimusexto sni lacerdoUi aituo migriivit ad siisceplam cx Historiii ccciesi.isiicacidlegit suisqiie
    Dominum,tempote Valenlinianiet Valenlistmperato- Amialiliiisin^crnii Uarouius (Tom. v Aniial.). Exstat
    rutn. Ihec ibi. In ejns latidein S. Gregorius iViziali- et 1'r.i'clariinide Joanne elogiuiu Coeeslini pap.u ad
    ziMiiisluciileniain liahiiit oralinnem (Oral. 21 edit. Cleriiui.ei po|iiiluii)CimslaiiiiiiOi'olitaiiuui, qit.iipsius
    B.lli.in.), hoc pnrclaro exordin aiispicatns : Atlitma- alioruniqiiu cjiisdem Ecclesiaepasinrum ineiiiwiiam
    tium laudans, virlutem laiidnbo.Idem enim etl i,tum ct cxeiiiplum eis ob ocolos pnnii, cl ut iu majornm
    dicere, quod virtutem taudibus efferre, quoniumvir- lide ci religione coiistiiuicr persevereiu (similiier ut
    tutes otnnesin unum cullectas teneiat, vel, ul veriut hic Cassiaiiiis) serio admoiiet his vcrliis : Ante om-
    loqnur, lenel. 1.1rursus in oratione quam in latidem nia autem constanterin hitce vobis persistendumexi-
    Heronisscripsit, Ailiaiia-iunipost alas laudes, ocu- stimo, q»mex priorum pastorum vestrorum docirina
    lum orbit, sacerdotum aiitixlilem, voceai sublimem, hatisistis; ui quidemcerto persuasumhubemes,sacer-
    fidei colttinen,Chrisii luceriiam,el secundumprmcur- doteshucuiqnevobisobiigissesanclimnniael erudiliont
    torem appellal (Oral. 25). S. Basilius cliam quam prm.tanies;quiquidema palernistraditionibusne latum
    iiiulia de einleiii, qnain illnsiria! Cujus exsiant coin- quidemculmum recedenles,sumtnacum pace et tran-
    plures ad ipsiimepisiulc, pra:s>Tliiiiepistola 48, ulii quiltitaic Ecclesia.nDei rexerunt. Nam, ttt a tnorluii
    ejus aiixiliiuii pio KcclcsiaAull chcna implorans : iniiiumfaciamus, quid itt tnentesveslrasbeatmmetno-
    Quis, inqiiil, ad ista perficienda prudenliam luam D rimepiscopiJuannis eruditionon instillavit?cujus ora-
    excellet? Quis actttitis,qttid (aciemtnmsh, expendel? lio caiholicamjidemmdificantconfirmansqnein totttm.
    Qutsad utiliumenergtamefficacior?Q.<isadconsideran- lerrnruiiiorbemdiffusaest: adeoenimsuo, in docendo,
    dtiin fmtrum necessitatcmcundoleutis affeclu mayis muneri non defuil uinqnnm,ul eiiamnum, ubicumque
    prmditus? quis universo Occidemi honoiabili cumtte cnm legi contingal.concionelur.Accuratumporro illius
    tua venerabiltor? clc. De Alhauasii itidem scriplis sapieiitiainexcepitconsiamiael sevcritasluieeelebrata."
    magiia aviilnale perquircndis, pcrquisilisque colen- quandoqitidemsanclmmemorimepiscopusAlticus,Chri-
    dis. esi illa praccbra COSIIUL- alibaiis :>p:nlSopliro- stiunum populum ad anieceszoyissui exemplumgu-
    iiiimisenieiiiia : Cuin, iin|iiit, ex S. Athanasiiopus- beriums, sacrilegoshtvreticorumfurores ucerrimein-
    culit aliquid inveneris, nec ud sct^bendumchartas sectabalur, clc. Quod auiem ad Clirysosioini seriptt
    habuens, in vesiimentisluii scribeillud. aliinei, Cassiudoriislnec habel(Jnpric/'<i(.Div.Lect.) -.
    * De tisu ei signilieat one liariim vocum, confes- Ferunl iiaque divinas Scripturas retetts noviqiieTe-
    sorisei mariyiis, apud Cliii-iianos, dicliiui eslsupra ttameiuiabtpso principiousquead finemGrmcosermuni
    (Cap. 24). Uude facile iutelligiiur, cur dicatur liic declarasseClementemAlexandrinnmcognomentoStro-
    S. Athanasius pene prius indcplus sen adeplus mar- mateum, el Cyritlumejusdeincivitaiis episcopum, ei
    tyrU meiiluiii, qiiaiu coiifessoiis capeiel digmtaicm: Joannem Chrysostomum,eic. ln eaindem quoque seu-
    niumum qui tiuii a gcutilibus lutn ab Arianis gra- tenii.im Suidas : Universam,inquit (in Joun. Chry,-
    PATKOX.. L. 9
    267 JOANNISCASSIANI 268
    cus, eujus sanctitas a absque ulla gentilitise persecu- Amitas, non Deum; illi autem ChrfsttiiH Dominum,
    tionis procella, ad martyrii merila pervenit; quid de verum Deum. Tu Mariam Christototon, non theoto-
    Filii Qeiincarnaiione senseritacpraedicarit, ausculia: con esse blasphemas : e illi ila Chrisiotocon non ne-
    Et illum, ipqtiit, quern sj nuda deilale ve.nissel,nqn gant, ut theoiocon esse cbgnoscant. Non res lanium
    cmlum, non lerra, non mqriq, non ulla,crealuta-susii-% blasphemiis tuissunt oppositse, sed et verba rerum,
    nere poluisset, illwsa Virginis viscera porlaverunt. ut aperle intelligamus olim adversus blasphemias
    linjus ergo fidem atque dociriiiam , etiam si nliorum tuas muiiimen a Deo inexpugnabile pracparalum;
    ignorabas, seqni ac lenere debueras.;,1' cujus uiique quod venluram quandoque vim haereticae impugna-
    amore ac desiderio te antistitem sibi plebs religiosa tionis, paratojam muro frangeret veritatis. Et tu, o
    delegit: quia cum de AnUpchena Eccle>ia te.sibL. -impiissime atque impudentissime prseclarse urbis
    sumerel sacerdotem, ex qua illuin ante praelegerat, contaminator, calholicaeac sanctse plebis gravis et
    recepturam se in te credidit quidquid inillo habere exitiosa contagio, stare in Ecclesia Dei ac loqui au-
    desiisset. Nonne, quseso, hi omnes quasi prophelico des, et blasphemis ac furiosis vocibus luis, sacerdo-
    olim spirilu ad confundendas [Lips. in marg. confu- tessemper illaessefidei et calholicse confessionis in-
    tandas] blasphemias tuas cuncta dixeruni? Tu enim famas, magislrorum priorum vilio plcbem Censtan-
    DominumSalvaloremque noslrum Cliristiim,esse claT tinop, urbis errare?aTu ergo emendator priorum
    ALARDIGAZ^El COMMENTARIUS.
    tost.), Judaicam ChrislianamqueScripturqm ille com- B Tripurt. lib. xn cap. 4): Erat namque tllic Nestorius
    mentariis sic illustravil, ul atius ante ipsuirfnemo. Et ex Germaniaoriundus, vqceinprimis sonora, linguaque
    paulo post : Cceierumopera ab eo conscripia non est diserla; elobeam causam, tamquam ad docendumpo-
    hominis percensere numerqndo, sed solius Dei, cui pulum admodum accommodalus,de illorum sententia
    nota sunl omn\a. HaecSuidas. Sed et de ejus scriptis accersitur. Hucusqne ex Soerale Baronius. Vide cse-
    et moribus haec Spplironitis : Juste et dignissimeJo- lera in eamdem sententiam superius noala.
    annes pro puritqte doctrince, et splendore venttsiissimi c Quo sensu quave raiione SS. Patres B. Virginem
    eioquii Chrysostomus cognominalus esl ; qui ex quo Mariain negarint aut non negarint dicendam esse
    salutarem baplipmum accepissel, numqnapi omnino XOKTTOTOZOV, Christiparam, superius abunde explica-
    juravit, etc. Pliira in ejus latidem ajiunde accersere tiim est (Lib. II cap. 2), Quia enim Nestorius in B.
    supervacanetim puto, cum tam amplu(n et lucultjn- Virginem blasphemus, Chnstotocon eam vocahat, ut
    tum in hoc cap. et sequenti suppetai Joatmis Ch.ry- hoc noinine significaretlipsam niidum ac purum ho-
    sostomi eneomium a Cassiano ejns discipulo, ad iin- minem geuuisse, qui Ghristus dictus esset, id est,
    mortalem ipsitts niemoriam posleriiatirelictum. uncttts Spiritus sancti oleo, et cliarismaie in ipsuin
    * Nonenim a gentilibus, sep paganis persecutionem abunde effuso, eo seilicei modo quo sacerdoies, re-
    passus est, sed a Christianis, videlicet a Theopliilo ges, prophetse et homines jnsti, Chrisii uuncupati
    episcopo Alexandrino ipsi infetisissimg injuste con- sunl, ob corporalem aut spiriialem unctinnem : binc
    demnatus ac depositus, ab Arcadio iniperat. et Eu^ oculatissimi et perspicacissimi Patres, attendenies
    doxia Augusta, instar Herodiadis, in ipsum furenle, veneimm sub melle et anguem in herba latitare,
    bis in exsiliuni actus, a militibus in ulliinas leiras p*-•Chrisiiparae nomen admittere recusahant; nOn quod
    deporlalus, et indignissinie.habitus, inedia, /rigore, absolute negarent B. Virgiiiem esse Christiparam,
    morbis aliisque ajrumnis confecttis, landem in exsi-. hoc est, Cliristurn genuisse ac peperisse , sed quo
    lio, ut dicliim est, vitam ha»ic finivit, ut meliorem remotiores ac sejunciiores essent ab impia Nestorii
    inveniret; meriio beatiis etinarlyr aRpeilaiidus-,non assertione etne verbo quidem vel solo illo vocabulo
    jlla taiuum.generaliori acceplipiie tle qua supra, ve- ctiui eadem coinmunicare viderentur. Eninivero si
    rum et stricliori,qua maityr proprie dicitur, qui pro intelligatur nomen Chrisii (ut debet intelligi) ut du-
    fideaut justitia persecuiionemet morteni ipsam patH plicem naturam, divinam et humanam, designat in
    tur-; qiiod qnidem jbaiini Cbrysostomocontigisse ex unaFiliiDei liyposlasi conjunctas (secundum quam
    Historia ecclesiastica (Socrat. lib. vi cap. 1$) notissi- ratiouem soli Domino nostro Jesu Christo propriuhi
    mum est. est ac peculiare), consentaneum esl beaiissimam
    b De hac Neslorii electione Baroniqs (Annq 428) : Virginetn non minus vere et proprie Chrisliparam
    Sub iisdem, inquit, consulibus, Felice el Tauro, 4 ac Duiparam appellari; iinmo tautumdem valet sive
    idus Apritis, suffeclumin locum Sisinnii Constantino- Chrisiiparam sive Deiparam quis dixerit. Chrisliis
    polis episcqpi NestiiriumpresbtjlerumAntiochenumex enim Deus noster est:: proinde mater Christi eadem
    monacho, Socrates tradii (,Lib. vn cap. 29). Quod et Deipara. Et hoc qiiidem vocahulum hoc tempore
    enim otitn ab eadem Ecclesia Anliochenasanctissimum etmultis reiro saeculis absque ullo pravae opinionis
    atque docliss\mymnacta fuisset antislitemS. Joannem aut coiiiiiiunicationis lisereticsc periculo recte usiir-
    ChrusostdniumConslaniinqp.Ecclesia, inde alium itli patur, cum ipsius Nesiorii impietas duduni explosa
    timilem accepiura post aliquoiannorum spaiium, mira sit damnaiaque, neque amplius Ecclesiam infestet.
    omniumcqnsensione,Nesloriumdelegii;ejusmodienimD Sic igiiur SS. Patres MariamX/jtoTOToxovChrisiiparam
    illorum fuisse consilium, teslalur Cassianus suorum non negabant, quia Chrisium ipsum Denni, ac pro-
    lemporumscripior, cum ait hmcin Nestorium: < Quto inde ejus Matrem eiiam ©EOTOXOV agnoscebaiit et prse-
    cum de AntioclienaEcclesia,te sibi sumeret sacerdo- dicabant.
    tem, ex qua illum ( Nempe Joannem ) ante prmelege^ d Tres nominat recenti tunc memoria notissimos
    rat, recepluram se in le credidit, quidquid in illo hor ac celebres Constantinopolitansesedis antistiies, Ne-
    bere desiisset.> Quodprmcipuefaciumscias (ait B.iro- storii antecessores, sibique continue succedentes,
    nius) Theodosii imperaloris impulsu. Sed quomodo. Gregoriiun scilicet Nazianzenmn, clequo supra, qiii:
    quandove.eleclioNestorii facla sit, Socrutemaudiamus prius Sasimorum episcopus,ul dictum esl, post Tlieo-
    ita dicenlem(Lib. vuc. 29) : Post morlem Sisinnii, dosio iinperatore profeurante ad episeopatum Con-
    visum esi iinperatori, proptcr hominesinanittmrerum siantinopoliianum evectus anno Domini 38i, p.ost:
    appetentes, neminemexilla Ecctesia (licet multi Phi-* breve tempus ob pacem, et sedandam quoiunidam-
    tippum, compluret Pmclumsed designatumcupercnt) ad episcoporiim invidiam eidcm sponle niiniium misit,
    eptscopalumillum eligere, advenam Antiocha aCf Neclarium ejusdem Gregorii successorem, qui eam-
    certere conttituit (Nicephor. lib. xiv cap. 31 Bislat. dem sedem aliquot annistenuit, ac demuiu anno 397
    469 DE INCARNATIONE DOMINILIB. VII.
    aniistitum, tu condemnator veterum sacerdotnm,.A riiis (Coloss,n). Mementote magistrorum veterum
    tu Gregorioexcellentior, tu Neclario probatior, tu sacerdotumquevestrorum : Gregorii nobilis per or-
    Joanne praestantioromnibusque Orientaliumurbium bem, Nectarii sanclimoniainsignis, Juannis fide ac
    sacerdotibus, qtii etsi non ejusdem nominiscjijus hi pmitate mirabilis. Joannis, inquam, Joannis illius
    quos nominavi, ejus tamerifldei fuerunt? Qubdqui- qui vere ad similiiudinem Joannis evangelistae,et
    dem, quantum ad hanc causam pertinet, sufficit, discipulus Jesu et aposiolus, quasi super pectus Do- '
    quia cuin de ftde agitur. omncsin eoidem sunt quod mitii sempar, affeclumquediscubuit. Illius, inquam,
    optimi, in quo consorles sunt qpUmqrum, meiiientote, illtim sciquimjni; illius puritaicm, illius
    fidem, illius doctrinam ac sanclimoniam cogitate. -
    CAPUTXXXI. Hliitsmementote semper docloris vestri ac nuirito- .
    Deplorat Cpnflantinqpolitanmurbis casum infelicem ris, in cujus quasi gremio quodammodoamplexuque
    propterucceptamab isto hcerelicocladem; simulqtie crevisiis. Qui communismibi ac vobis magister fuil;
    hortaturcives ut in anliqua calholicaet avita rcti-
    cujus discipuii aiqtie institutio sumus. lllius scripta
    yioneperseverent.
    legite; illius informalionem tenete; illius fidemac
    Unde ego quoque ipse humilis atque obscurus meritum amplexamini. Quod etsi assequi grande est
    nomine, sicut merito, licet inihi inier eximiosCon- B ac difficile, sequi tamen pulchiiim atque sublime.
    slantinopolilanae urbis aniistites locuin magistri Quoniamin summa rerum, non adeptio tanlum, sed
    usurpare non possim, studium tamen discipuli affe- etiam imitatio ipsalaudanda est; quia numquam fere
    ctumque prsesumo.a Adoptatus enim a beatissimaj aliquis ejus rei portione ad plenum caret, ad quam
    memoriseJoanne episcopq in ministerium sacrutn, scandere ac pervenire contenderit. Ille ergo vobisin
    atque oblatus Deo, et si corpore absum, affcctuillic seasu semper et quasi in conspectusit; ille in animo
    sum; et illi dilectissimo, miki ac veuerandissiino atque in cogilatione versetur. Illedenique ipse vobis
    Dei populo, etsi nunc prsesentia non admisceor, ta- eiiam haec,qiisea me sunl scripla commendet; quia
    men mente conjungor. Et hinc est quod condolensei haec,qttaeego scripsi,. ille me dncuit, ac per lioc non
    atque compaliens, in vocem nuuc tristitiaccomniunis tam niea haccquain illius esse credile , quia rivus ex
    ac doloris erupi, et quod iiniim potui, per opusculo- fonle conslat, et quidquid putatur esse discipuli, to-
    rum noslrorum flebilem querimoniam, quasi pro tum ad honorem referri convenit magistri. Te au,tem
    membrorum atque artuum meorum infirmitale cja-. prseter omnia, ac super opmia, Deus pater Domini
    mavi. Elenim b si juxta Apostolum (I Cor. xn), dor nostri Jesti Cliristi, seque vote ac menle supplici
    lente qtiidem minore corporis parte, condolet major obsecro ut hoecquseex largitate tui muneris scripsi-
    alque compaiitur, qttanto magis dolente majore nii- C mus, tu donotui amoris insinues, Et qtiia, ut ipse
    noremcompatioportet? Iiihumanissimumqnippe est: nos Dominus Deusnostor unigenitus luus docuit, iia
    ut in uno aiqiie eodem corporemajorum infirmilatem dilexistihunc mundum, ut pro salule mundi unigeni-
    minora non semianl, cum minorum majora patiautur. tum luuin mitteres, dones hoc plebi tuas, quam. re-
    Unde obsecroac deprecor omnes vos, qui intra Cpn- demisli, ut, in Incarnatione unigenitiFiiii lui, el tuum
    stantinopolilanaeurbis ambitum siti, et per affectum donum et affeclum illius sapiat : et hoc quod pro
    patriaecives mei, et per unitatem fidei fratres' mei nobis unigeniius tuus DominusDeus noster et natus,
    eslis, ut separetis vos ab illo, u.t scri.pium est, Iupo, et passus est, et resurrexit, ita omnes et intelligant
    rapaci, qui devoral Dei populum, sicut cibum panis: el ament, ut dignatio suse [Lips. in marg. sacrse]
    ( Psal. LII).Ne teligerilisnequeguslaverilisquidquam majesiatis, profectus sit nostri amoris : nec in ani-
    iilius, quia sunl omniain interitum (II Cor. vi). Exite mis uuiversorum humililas illius imminulionemha-
    demedioejus, ac separamini,el immundumne tetige-? beal honoris, sed augmentum semper pariat chari-
    ALARDlGAZiEI COMMENTARIUS.
    defunctus, successorem habtiil Joannem Chrysosto--~»i ipsius defuncli memoriamapud Constantinopolitanos
    mum, qui hic terlio loco nominatur, et Nestorio pa- laniis
    I laudibus effert, et prsedicat, sicque eos com-
    riter opponiiur, quique ab eremo et monastica vita pcllans,
    ] specimen in omnibtts edit amantissimi et
    adclerum vocalus, presbyter Antioclicnus.oidinatus observantissimi
    i Joannis discipuli, de quo et post
    est anno undecimo Valentiniani Jtmioris, eloclavqni exsilium, immo el post moricm adeo bene mereri
    Theodosiisenioris. Anno deinde quarto Arcadii ei " istuduerit, ut ne vel tenuis nsevusin ipso penitus
    Honorii episcopusConstantinopolitaii,uslacius; lan- idignoscipossit alicujus simultatis assertse. Iia Baro-
    dem anno decimo terlioeorumdem iinperaiorum, e.t nius.
    episcopatussui nono, mortem obiil citca annum Do- b Primse ad Cor. xn : Si patitur unum membrum,
    mini 407. compatiuntur omnia membra: sice glorialur ununi
    » Ex hoc cap. perspicue redarguit Baronius (Annq membrum,congaudenlomniamembra. Vosautemestit
    404) quosdamerrore lapsos, ijui iradiinl. Cassianum corpus Cltrisii, et membrade membro,id esl, mem-
    a Joanne Cbrysostomo diacouum ordinatum, post bra invicem connexa et dependentia. At jam tem-
    aliquol annos ab eodem expulsum Massiliamse re- pus est (quoniam quse sequunlur in hoc cap. satis
    cepisse: qua de re lalius alibi disseruimus (In prm- clara sutit et expositione non indigent) ut quemad-
    fat. ad tectorem),eamdemque opiniouemconfutavi- modiim Cassianus suo operi de liicarnalione Verbi,
    mus. Quomodoenim aui quando hunc ab eo expelli ita ct nos hisce noslris annotationibus finem in.i-
    contigerit, qui etiam post ejus exsilium in ipsius ob- poiiamus cum gratiarum actione Deo Opt. Max.
    seqnioperseverassecognoscitur, et pro ipso functus debita, cujus ope ac beneficio hucusque pervfH
    leeaione ad Iunocentium pontificem? qui etiam nimus.
    '
    271 AD OPERA J. CASSIANlAPPENDIX: 2»
    latis : ac beneficia sacrscmiserieordiseitn omnos pie A rimus nos Dco nostro, qiianto liumilior propter nos
    ac sapienter inlelligamiis, ut lanto plus debere nove- factus cst a se Deus.

    APPENDIX PRIMA.

    • REGULA S. PACHOMII
    A. S. HIKRONYMOIN LATINUMSERMOKEHCONVERSA.
    PILEFATIO HIERONYMI.
    Qaamvis acutus gladius et levigatus, si diu in vagina conditus fuerit, sordescit rubigine et splen-
    '
    ALARDI GAIJEI COMMENTARIUS.
    • Qnod ad calcem hujus voltiminisregnlain S. Pa- et cominiianda unam nffirint. Primum qnidem Pal-
    chomii abbil s a D. Ilicroiiyuin, ut crcdilur, Latiue _" Indius (queiii ei Sozoincniis ci Nicephoius seculi
    redditam atlexere iu aiiimuin iniiuxeiim, amicc le- Siini) iioli inlcgram l';n homii Krgiilam n se descii-
    clor, duaeine cansaeiiiipnlenini: unn quoil eanuleni plim lniid oliscnre insiniiat illis verbis, quilius ail,
    temporis vetusiaie pene abolitain, ei hacieiius in ob- j'acli.nnio seoenle m speluoca, visiim ei es-e auge-
    scino dcliiescenieii', siudiosecoiiqui-iiam, a iiiendis IIIIII qui dixii ei: Pachoioi, e< qunlm i|iia: ad te
    expiirgnlaru, et majnn snltem cx parie resliiuiain peiiiiicnt, recle et ex virlute iiea i->ti,supervacaitee
    Peirus Ciaconius presbyier Tolctanus iu cdiiione ergo sedes in hoc loco. Agecrg», cgredere, et con-
    sua Roinana, ul in>ign« anliqnila is iiioniinieniiiiii grega oiiincs jiniores moiiaclio-, cl iialula iun eis
    novissime reperium, in lar appeudicis operibos Cas- ei seqiicns furiuam quaui d.ln nbi, eis Irges cnn-
    siani subnecteiidam judicarit; cujus sane consiliiiin slilue : eiqne dudii lalnilain ameuii \Lipoman. legit
    et exeiiiplum imiari ex publicn u-u cs-e duxi. Alte- labulas rcrcasj, iu <iu»hiic srripi» eianl: (auic<de
    r», quod de Pachomianis, sive Taheniirnsihiis ino- liiiiciiiijin:tit c.oiicd t ei liiliii pro viril.m, eis quo-
    nacliis, deque eoriim moribus ei instituiis nnilia pas- qtiu iuniidaopein ou.i' pioporiinne co veniani il re-
    sim commemorel, et suis scriplis insperpl nosier spondeant. eic. Qnis Imclatn aliriii toexonlio Hcgu-
    Cassianus, prsesertim libro quarto Ins ilulioniini, laiii illam angclicaiii <l ecelesiemcredat inchoal.nn,
    quibus haud parum lucisallntura videlur h.tc regula et noii iniilia al a prailvrm ssa pr'ic<'p'a inajiis -piri-
    integre, quoad iieri poluit, hoc loco reddita, et po- tnaba, inaj-isquc.-aluiaria, ei monachis iligna T <u-
    stcritnti servaia. ju-niodi snnt lam <|ii:e illic ileincops c ii-cquiiiiliir,
    Veriini hic non parva orcurrii difficiillas,nuin hsec qiinm<pi;eiu h c plcniore et amplime exiniiiiitiiiur.
    cadem regula cuin illa censeriilehuai.qniiui Palladius Acciilit qnod nnlliis alicujus noniiiis auclor <lcsu-
    in Lausiacis, nliiqiiecommemoraiit (Pcllad. Lausiac. C pridicta distimiione ineniioiKiiiiillain facial, aut
    38; Gennad. de Viris Illustr. cap. 7: Murtyrol. 14 plnrcs cl divcrsas It^gulns a S. P.ichoiiiio naditis
    Mati; Soiom. lib.m cap. 13; Niceph.lib. ix rap. 14): agnoscal; S'<l<iinnes m ImcCnlisenti ni Pa<lioiniii
    an vero diversa? uam ex iniiltis cer e aiguiiienlis delatain, aut iliclat.nii:ih an^clo fnisse Rcgnlam, ad
    colligi viilelnr dnas salicm , si limi plures uioiinclio- cjiis iiorinam inonaclios in-iiuierct. Pioii'<l<: si
    rum Regulas a S. Pachomio eniana>se: nlter.uii nb qiiain Pachoinii regnlain et ins itiiiioneui muiiacho-
    an;elo sive dictanlc cxe, puitn, iitGcmmdius referi, riim Iransiiilfiit D. Ilieioiiyinii;, m ipsiinei hic pro-
    Marlyrologio etiam Romauo sullrag.inte; sivc •
    in la- liieliir, cam ipsnm, noii nlinm e-se oponeai : ciiam-
    hula tenea diviniius iradiiam, ut Gnccus ill nuctor <inam verosimile sil inm nh ipso, qnam ah aliis
    incerliis. nec non Palladius, Snzomciius. NicepKo- Palribns ejus <lic pulis, Tlieodoro scilicel, ei Orsie-
    rus, et alii iradunt: alieram uon a sol» Pacliomio, Si<>. plnribus pr.X'Ccplisaiiciain, cn niilaiain, et eoin-
    sed a irilms Patribus infia nominatis compositam, et plclam fuisse: ut hac ralione pltire- icguia:. vel a
    iuncliiii cdilnm, quam D. HierouymusLatiniialu do- tiibus Pntribus iiis|ilnt.i' ilici polneriul. Suffragari
    navil. Non csse iinam eamdemqnuItcgulninprohntiir deuiipie xideiin Haionius, <| j nini in Aimalibtis,
    primo. Nam illasoli Pachomio, htec tiiluis 1'niribns, lnm iu n ois a<lM.iilyrologiiiniregulis S. I'a<lioniii,
    1'aeliomio, Theodorn, ct Orsiesio ascribiittr : unde quas ip.-e angelo ilictaulc excepn. :i D. Iliermiymo
    iuitiuni Krguloeest liiijiisnndi: llmc sunt prwcepta Lnl.nc rcdiliias di-enis verbi-. ei nbsque <dl<> discri-
    vitalia, tribus a majoribus tradila. 2° Ihec niliil fcie liime afiii ni.il (Baron. tom.Vamw 404, et Murtyrolog.
    liahet roiiiiniine eum illa, ut paiet inincnti. Nam 44 JWaii).IIujii-.s^n enii.e snbsrribil R P. lit-nlier-
    hsec mulio plura coiiliuel pr.iccpla, e ique ah illius "-. tns Ho wcylus iu pr iludiis ad Viiam S. 1'achoinii,
    Regulscpraceptiselsanclioiiiliiis pltiiimiiiii divcrsn. uld h:i'c siililil: Rcguhe | liiijiis nliqnod brcviaiiiin
    Quod ut cerlius et clarins cnnslel, illam ipsniu iisdem liabes h c iu Viln Pnclimlni cap 32. Inicgrani ram
    verliis, quibus a Palladioexpressa est, linic siibjmi- primiis, qii"d sciam, c<ld t Aihi h's Siniius Lusita-
    - gereslaltii, ui ex ulriusqnu collalione, qnanl i"ler IHISlypis Itoinanis, Anno Dii-uinit375 ; ileimleanno
    se discrepcnt agnoscatiir. Denique lianc lnuin Pa- 1588 Pelrus CiiConiu^enm coireciiorem lypi» i|iio-
    trum regulum, sivu pr.rcepia priinum /Egypiiare IIIICItomaiii- dedit, ci Cassinno a se reien-it« ad-
    scripia, deinde in Craccuinlianslata, D. Ilnt*..iiymus juoxit. Sic ipse, scnticns lircviarniiii, liocisi, breve
    Latino seniione se verlissc tesiainr pr.cfal.one lnc coiiipeniliiiin, vul ir.igmeniiim Itcgnle dnniUx.it,
    ei-dcm pnvfixa : illam vero apml P.illadiuio deseii- noo toliin legiilam v. r.icliomii a Giiico illo anctore
    plam Gcnliinus lierveliis cjus interprus e Graucnin inceilo, qiicm et P.llailius ct alii imilati snnt, ct
    Laiiniini Iranslnlisse fertur, ul viderc cst in Bililio- aliis veib s i.lcin exprcsseiuni, fnisse descripiam :
    theca SS. Patriim cdit. 3 tom. VII. Ex advcrso ta- inlegiam vero hanc quam trnchniiiisa I). Il.er nymo
    iuen iion desuut itidem :-rgiiiueiil:i, qiiilms hainl iruisi.ilain, nosiris deiniim lempnl us typis piimiim
    immerito suspicari liccal. nou nisi iiuam Pachomii Itmiiaiiis, demde aliis posi<-ri<nibiiss.ipms edilam,
    Itegulam agnnsccnd.niicssc, eamque nb angelo seu el nb olilivionis injura viiidicaiain. Ilabes, leclor,
    dictiinle, seu defcienle, S. Pnchomio irndiinm, ac qi.isiium iilain de Rcgtiln S. Pachomii iilrinqua
    dcmiim a D. HieronyiiinLaline iiadmtam; sed ejus Vcntlaiani : tui eiil judicii et solertisequam iu p»r>
    partem lantiiinmodo a Palludio et nliis obiier et cur- tem magis propeudea», dispicere ac pcrvider*.
    •un relataui, qusehuiccompingenda aut intersereuda
    '*ii REGULAS. PACUOUH. »7»
    dnrem prlsttm decnris amittit. Unde cgo a moerens A sos suscepcrat, ut mihi injungeret iransferendos.
    fupcr tlornnlioiie bsnnctse et venerabilis Pauln'(noti Aidint eniin quod iti Thebaidc, cl in monasieiio
    quocoutra c fpr,ccc| lum Aposldi fncerem] (I Tltets. r MclaticciPqunddeTanoboiii poenileiiliamfeliei no-
    :c.l quo ii nltoriim incis.i illius morie d refrigeria minis coiivcrsioite mulatum est, habiiarenl plurimi
    Ml-piianin) acccpi lilnos ab hoinine Dci Silvano Lntinorum, qui iguornreiit /Egyptiaciim Grxcnmque
    presbytcro mihi directos, quos ille e Alcxandna mis- sermonem, quo * PacliomiiclL Theoduri, el ' Orsie-

    ALARDIGAZiEI COMMENTARIUS.
    » Ifa pnssim D. nieronymns (Epist. 29) dormiiio- ret, et omnis multitndo inopnm se matrcm et nutrl-
    neni pro decessu ex hni- viia iiusiciipnt C"jns etinm linm prrdidisse clnmar<'l. Itursns in cpistola ad
    raiinurm redili', his veibis : .\<lveisummuriis iluri- Tlirnpliiliim, episcopnm Alcxaiiilriniiin, excnsans se
    tiem ri ciii<lelis-iin.111necessiialeiii hoc >olatiocri- quoil I brniii ejus Pnsclialcm tnrdius iu Lalimim
    giiniir, ipioil lnrvi \i-uri sniiiiis eos qios dolemus iransiiili-set, occasinoe <hitus S. Paulse : Obsccro
    nlis-nlcs jN qu<>cniiii nior-. srd ilutiiuiio et SOIIIIIIIS le, itiqnii, ignoscas lartlilaii mca*. lia <uiui sanclse
    apprllmur. Uutleei lienlus Aposlolus velnl du <lor- ac vei crahilis P:iula>confrctiis siim dormilioi.e, ut
    iineinibii- cnnlrisiari (I Tltess. iv); ui quos d"tmire absquc liaii-latioin' liujus liliri usqtie impra scntia-
    noviniiis,-tiscilari posse ircilan.iis et post ilige- rmn nilnl aliml tlivini «pcris scripserim. Pcrdiiliitius
    Slnm -oooicin vigilme cuiii sanct s,elc. El. nlilii rur- eniin (ui ipse nosti) repente solalium, qnotl ul con-
    smii (Lib. adcerntts Vigilunt. cap 5) : Sancti, inquii; scienlie imsira' te-liscsi Doniinus, non nd proprias
    liiin apprllamur iiionui, sed ilorinteires : tiiid.-el p" dirimiis necessilate-i, sed ad sanclorum rclrigeria,
    Laz>rns. qui le-iirrectiirns erai, tlorniiisse perhi qoilnis ilhi solliciir serviehal.
    btiur (Jo.n. xi). el Aposolu. vetat Thessaloi.icen- e Nempe iEgyplia, siint rnim plnres Alcxnndriai
    scs <lcd-irmieniibus con r.siari. ali Alexamlro Magoo romlila'; sed hac omnium
    b H:ccesi Piiula nohihssiiiia et sanrtissima ma- cclilicir i, lliiuai- No niiiicnpnia, inter i£gy-
    trona Roinnnn Ensiochii maier, loi laiidibus passim ptuiii, Afiicain, ct mnre, qunsi clanstrum posila,
    a I). Ilieroiiymo celubrata (fcpul.%7), qu.e rt ipsum juxta Maivolin lacinn. IMiniuslib. i cnp. 10.
    snis facultn ilms alnii, el, exsiruclis m Bthlcein f Metanoei Latiue pn nileniia dicitnr. Monasic-
    ilnohui miiiiasicviis,uiio iu quo viri, aliem in qno rium ilaiue .Meancna diceliatiir in quo nachi
    fcinin.n virginrs De<>inservir.in, et lerlio pro cxci- aspcrriin.ini ngehant poenitciiliam; iileoque iniila-
    pirniis pncjrinis ipii <;o ad iavisemla loea sancia imii ejus nomeii, quod autca Tanobns vicaba ur.
    umliqie <oiiflnebnut,tierpeiuam Hieronymo scilcm De hujnsmodi iiionaslerio preiiitinliiiiu, qnoil ct
    loeavl (Vide lib. III Insitl. c. 4). Uinbiis heneficiis cnrcer appell batnr, cl iimnacliis illic inclusis et
    ips' nmi iugra.us ejns vilain, morlem et res jje-ias poeniic .iihos, mira scnbil Joanncs Chinncus gradu
    iiiaigui cpimpliio complrxus csi, quam ei ohiisse qninio sn;c Scalse.
    tcsiatur (Baron. in Martyrul. Januarti -.6) llonorio s P. chomiiis, alias Pachumius, cx milite gemili
    ' A. s<xiu o et nuiiicinlnr
    Aisleiu t.o <:oss.,<|iiianmis serundnm mnuachtis probaiissimns efiecius, sancii Autonii
    n Chr stn 401, S.l ni"cen io ;i'.|iiiilis, ct fi.rie discipulns. dequn Miriyro <ig;nn)
    Omiphriiim,
    R in. Ecclcslse pracsiilentc.Fuiirt alin Pauia, jnuior. Roiiiniiu.il h;i'C hahcl ( Pr.die idus lilaii ) : /n
    dicla, setiioris ja u dicise ex Toxeii» lilio neplis, ile A gtjato S. Pachomii abbatis, qui plurima in ea re-
    cujns insiitiitioiie id.ni Uicr.iiyouis ad L:ctam ejus C gim.e tnonaslena erexil, et Regulam monachorum
    matrcm epistolnm sepiininm scrip-il, <|uo tempore scripsit, qunm angelo dictante dkticerat. Ejus viiam
    mnllo anlc S. I anl:i c »ivis exces>serat,ui oslcndit priniii- iiiuiiiiimdesciipsii (nrcusatictor aiiony.i.us,
    Baronius iu Annalihns (Tom. V). enmt|iie L linc reddidii D ony-ios Exijjuns dicms,
    « Pr:eccp:iini Aposioli in priore ad Thcssaloni- qua; haiieiur in Yitis Palrnin iib. I liovn*cililionis.
    censes cip iv, nhi ;.ii: Nulumus aul m vosignumre, Agtini de endem Sozonniius lili. iu cnp. 13, Palla-
    fratres, de dormienlibiis.ul nun coniristemini,ticul el diu- in l.ausiacis (l.up 38), Cnssoiloms in irip rlia
    cmeri, qui spem non h benl. Ubi nmi :ib.-ol<iievctal (llist. Tripurl. I. vnt tap. II), Niccplinnis lih IX
    Apostolns COIIristnn dc mortu nniieoruin, se.l in- cap. 14; ileiiiqne Gcnnailus in Cnialogo (Cap. 7),
    ordinales u inniioilcrae lnsi.ni, inorc scilicct gcn- iiliicliiiii le.-ianir abiodem scriptns cssc noniiiillas
    li iiini, q;;i liilcm ci spcm n sincclioiiis nnn linbeul. cpisiolas, qiiaiiuii iodicnlom reccusei. Tii lniiiins
    Uiidu Ecclrs. XMI dici U'- : Modicum ptora super (l)e Sciipcir. Eccles.) claruisse scriuil snb Vah'nti-
    mortunm. qiioiiiutnreqnievit. niano el Tneodosio priucipibus, auno 5!0. 1'orro
    d Kefr gt-rmm pro e'eemosyun. suhsidio sivcsub- divcrstis n Pachomio luil l,,.<liniiabl as, alms eii.un
    miicslialionc siiiiiilnr elinm a Teitiilliano in Apo- Paehomios diclns, dequo Palladiti-Lansijica 20.
    logelico (Cup. 59) , nbi de ngapc Ghnsliaiioium u l)c Tlieotloro nbbatu P climnii sticccs-oie ii|
    agens : Qunirisr que, in<|tiit,sumptibus conslcl, inoiiiisicno Tnbenuctisi ngit Ca-sianus lili. v liisliiut.
    JiiCiiim<-st p etaiis ii iniue lacere siiiupitiiu. Siqui- cnp. 33, ct collationc sevta ejus noiniiic iu-cnpla ;
    dem in p's tpi.'Si|tieref:ig<'rio islo jiivainns. Sic <t (|u,ln;s ci.ain locis plu a du cothiii aniiotaviinus.
    refrigeiine n ud ruimlcm (AdversusPntx. c. 16) pro rv VitleCcniiad IMIubi -tipra (Cnp. S).
    juvare, S"l ri, recrearr, qnid apiul Graecos,auciore ' Onesis, si»e Oie-iesis, \ul Ursicsins (varie cnim
    Ge!l;o (Coll. Noct. Aitic. lib. xni cup. uli), du-itur si ribinn) 1'ach ii a q alis, lloruii anno .4(1, ut no-
    Kvaipujat.qunsi renitimare, atil aiiiinam resiiinere. tal curd. B llariiiiuus (Lb. de Scripl. Eccl.). De
    Qiioiuotlo eliani vuriit iolcrpivs apml Aposioliiin, eodem Cennndius liac hahci in suoCalalo^o. Orien-
    II Tim. ( : Smpe me tefrigernvii. Ei inlra iu hac sis in.iiaclius nmhorum, td est, Pai hnniii, <i Theo-
    pisef.tiioneD. iiierouymus (Epist. 27) : S*IIC>:I*. m- dori C"I!cga, vir in sanrtis Sciipiuii- ad pcrfecliini
    quii, feniina! refiigerans ainmnm. Qiomodo atilcni in-tructiis, coinposuit librnm divmo comlil ni sale
    inoriu P.iilsc incisa, i<les', siibtracia ei iiiimiuuu lntumque inoiiaslicsc disciplina: iiistniineniis con
    fiierum iiiiillorum refrigerii, declarnl idem llicro- slnicluiii, et, itl simpliciier dicam, iu quo totuin
    nynnis iu ejns riiitnphio. dicens ne iliinni quulem pene vcin- ac novuiii Testnnienuim coinp<iidiosi«
    iiummiimnb ca li i.c dcrcliclitm. scd m:g>s ars-alie- disseitionihiis, juvia mnti.iclmrumduintaxm neces-
    num, el curam frainim ac sororum, ncmpe inona- sitatcoi. inveniliir cxposiiuui: queni laincn 'iceTe-
    cboruin et inniiacliarnm, qubtis illa exsiruxeral Manicnti prope uiem obitns sni franibiis ohtulit. Ita
    moiiasieria, et lamn lide et divoiione onniia <llar- Geunadius. Al Suffiidiis Peirus addit : Hic sciiptnr,
    siia fucrat. ut ad ultiinaiii e^estatem pene perveni- iu uxcusis exemplaribus, ut ct apud Iloiiorium et
    975 AD OPERA J. CASSrANrAPPENDIX. 270
    Sii tifiecepta cohscripta sunt, qui primi per Thebal- A dfaginta plus minusveTratres habilent, qtti bhediant
    dem et JEgyptum ccenobiorumfundamenta jecerutlt prseposito, sintque pfb numero fralrum trigihia, vel
    jlixta pfaeceptum Dei et angeli qui a Deo sub hanc quadraginla domus ih uho monasterio, et tefnse, vel
    ipsani ihstitutionem missus fuerit. IlaqHe qiiia diu qttaternx doinus In unam trihum fcederenliir, ut vel
    ttcuefShij et dolorem meum sileritiddevofararri; iir- 'acl opera simnl vadant; vel in hebdomadaruni mi-
    jjeuaht aulem misfeiad me 6b hanc lpsam causam hisiefib sibi succedaiit per ordinem. ' Quiciimque
    Leontius presbyter et caeteri cum eo fratres, accito autem monasterium primus ingreditur, primus se-
    a noiario, ut erant de jEgyptiaca in Grsccamiihgiiam cfet, pfimus ambulal, primus psalmum dicit, primus
    yersa, nostro sermone dictavi: ttt et laniis viris im- in mensa maniim extendit, prior in Ecclesia commu-
    iperantibtis, ne dicam fogaiitibus flbedireih; et bono, hicat; hec setas ihier ebs qd.serituf, sed pfofessio.
    iil aiuht, auspicio lorigtimsiiehtium'riihiperem, red- Nihil habeni ih s cellulisprseter h psiathium etduo
    dens me prislinis studiis, et b sanctse feminserefri- Jebitonaria (quod ^lgypliis monachis genus vesti-
    gerans animam, quaj.monasteriorumsemper amore menti est 'sine mariicis); et unum jam attritum ad
    flagravit, et quod vistira efit in ccelo, hoc in terris dormiendum, vel operandum; et » amictum lineum,
    meditata est. Venerabilis qtioque.8 virgo Ghristi Eu- i cucullasque duas, et caprinam pelliculam, quam
    stochium haberetj quod sororibiis legendttm tribite- B melotem vocant, balteolum lineum et caligas, ac
    ret, nbStriqtie fratres iEgyplibriim, hoc est, a Taben- baculum itineris sbbiUmi JEgrolantes miris siisteh-
    nensium monacjiorum exempla sequerentur, • qui lanlur obsequiis, et adi omnem copiam prseparalis
    habent per singula monasleria Patres, et dispensa- cibis : sani majori pollent abstinentia. Ris in hebdo-
    tores, et-bebdbmadarios, ac miiiislrps, et singnla- mada, die quarta, et sexta sabbali, ab omnibus je-
    fum domorum prsepositos; ita ut in una domo qua- iunatur, excepta Pentecoste. Aliisdiebus comedunt,
    ALARDI GAZ^EI COMMENTARIUS.
    Trithemiuiri, Oriesis; ih nostris mss. Gbd., Orcste- Regula Pachomii dicnnlur principes monasterii. Se-
    sis est. Sic ille. Exstatpbrfp hic liber in Ribliolheca cundi dicebantur diSpensatores, vel Graeca voce
    'SS..Pairnm editiohis secuivdselomo qtiarto. ceconomi,qui fratribus necessaria providebant et
    a Nofarii aptid vetefes (iicebanlur, quiab alio di- dispensabant. Tertii minislri, et hi qnidcm varii :
    ctnta litteris.aut notis excipiebant el consignabant ham alii servilores bebdomadarii, qui fratribus per
    (Vide Bdron. tomo II, anno 220), ita expedite et vices hebdomadalim ad mensam inserviebant, alii
    pfompte, ut ioqiientis ceieritatem compendio aequa- ministri hospiium, aliiinflrmorum, alii culinse, etc.
    rcnt, et qiiemadmodum ait D. Hieronymus ( Epist. Qtiarto loco prseposili 'domofum; distinguebantur
    &4erl40), veiocitef dicta velox consequerelur ma- enim domus a monasteriis : nain in singulis mona-
    htis, et liriguse celeritalem pfenderent signa verbo- steriis eranl triginta vel quadraginta domtis singulis
    Tum.;U«cleMartiaijs Epigram. libro quarto : priiepositis subjectae,qui snb itno communi Patre,
    Currantverba licet, manusest veloniorillis : i"_ seu jprincipe monasierii,|sive totius congregationis,
    Nondumlinguasuum, dextra peregit opus. dictas domos sibi commissas, velutprseposiiurasau>
    prioratus conventuaies, adnniiistraljant. In singulis
    lidem scribiB et amaiitiehses dicti. Librafii vefo, autem doniihus Iriginti, nt miiiimum, vel qnadra-
    qui a noiariis excepla in libris disiincieet explicate ginta monaciii degebarit. Unde colligere licel quan-
    'aescfi.bebiint. tus fuerii monachorum niimertis in unoquoqne mo-
    b Paulse scilicet, de qua supra ; cujus jani tum in iiasterio. Nam si quidem fuerinl triginta domus, et
    ccelo beatam ahimam hac scriptione fefrigetatam ih singulis triginta monachi, elficilur numerus 1200
    docet, hocest, exhilaralain, et gattdio qiiddam ac- monaehpnim, qui hic recensetur minimus; si vero
    cessorid, sive accidentali, ut Vocant theolOgi,affe- quadraginla domus, et in singulis qnadraginta mo-
    ctainetcumulatam; quod hunc laborem ejuscausaet nachi, efficiturnumerus 1600 monachorum, qui hic
    recordatione susceperit, idqite in gratiam et titilita- riotatur maximus. Quibus intermedii fucrint 1500,
    tein monachoriim, quos illa tantopere in vita sua 1400, 1500. ,
    cOiueratet foverat; qua de re vide cpistolam D.Hie- ' iloc imilatus D. Bencdicttts in Regula similiter
    fohymi 27. slaluit ut secundum ordinfesquos constitueril abbas,
    c"PauIaejam diclse filia, qusc cum matre ad pfae- iel qtios habuerint ipsi fratres, sic accedanl ad
    sepe Doiniili"sive ih moiiasterio Bethleemiticouna pacem, ad communionem, ad psalmum imponen-
    cum a|iis virginibus enutrita, et maifi diusuperstes dum, in choro standnm, et in cmnibus omnino lo-
    praeclaris viriutum exemplis effulsit. Hsec et Julia cis selas non discernatur in ordiue, nec prsejudicet,
    dicta est, qitdd ex Julo et genie Julia originem dti- qiiia Samuel et Daniel piieri presbyteros judicave-
    cerel, ut auclor D. Hieroiiymus in epitapliio-Paulx; ]fj rurit. Ergo exceplis his quos allion consilio abbas
    qui eiiam eideni ihlegros Commeriiariosin Isaiam pfiClulerit vel degradaverii, certis.ex causis, feliqui
    etEzeciiielehi, aliosque peculiariier ct 'honiinatijn pmnes/ut convenuntur [ld est,Relifionem ingre-
    iiiscripsit, iit ad Painmachinm scribens ejusmodi ^iunttif, vel profiieniuri, |ia sint : ut, verbi gratia,
    eam commendat elogio: Qiiid Eustochio foftlus, qtiac qui secuiida hora diei venerit in moiiasteriuin, jti-
    hobilitatis poftas et arfogaritiam generis.constilaris iiibrem se illius noveril esse, quiprima hora venefit
    yirginalipfbpbsito fregefit, etiiiprima lirbe primum dici, cttjuslibet setaiis, aui dignitatis sit. HaecD.Be-
    gehussiibjugavcfit pudiciliae? nedictus.
    A Dc Tabenria insula et Tabennensibus monachis s De cellis et cellulis monachorum vide in notis
    vide holaia ad lib. iv liistii. cap. 1. ad lib. v Instit. cap. 57.
    c Dno sunt hic ohservatione digna, et ad aritiqui- h De psiathio actum est lib. iv cap. 13 et alibi
    lates monasticas spectantia. Primnm designanlur lib. l c. 7. Reclinam selltilam vocat Regula Pacho-
    hic quatuor aut quinque dislincla oliicia, sive ordi- mii art. 50. De lebilonarip lib. i cap. 5.
    nes Ofliciariorum apud monachos. illos jEgyptios. 1 Mavortem et angustuim pnlliolum vocat Cassia-
    Piiini Vocabantuf Patres, alias abbse vel abbates, nus ibidem, quo colla pariter et|humeros tegebant.
    .; nichiinaiidritie, coehobiarchse, id est, rectores et i De his omnibus sigillatinvet distincte lib. l per
    pMisideSSingulofum moriasteriorum, qtii etiam in aliquot capita.
    *n REGULA S. PACHOMII. 878
    ,gui volunt, ppst meridiem; et in coena similiter j^.ae sal accipit, sive uno die voluerjt, sive biduo.
    iriensa ponitur propter laborantes, senes, etpueros, Cumque major, vel stans prior in gradu, manu per-
    sestusquegravissimos.Sunt qui secundo parumcom- cusserit, de Scripturis quidpiara revolvens memori-
    edunt, alii qui prandii sive ccenaeuno tauium cibo ter, ut oratio finilur, nnllus consurgit tardius, sed
    coiilenti sunt: nonnulli gusiato paululum pane egre- omnes pariler elevantur; neino aspicitalterum ope-
    diuntur. Omnes pariter comedunt: qui ad mensam rantem, sed defixis luminibus unusquisque in suo
    fre noluerit, cellula sua panem tantum, et aquam, opere intentus est, etc.

    INCIPIT REGULA S. PACHOMH.


    Haecsunt « prsecepta vitalia, b tribus a majoribus III. Quando in collecta orant fratres, nemo egre-
    tradita : diatur I absque jussione majornm; nisi inlerroga-
    I. * Si acciderit ut psallendi tempore, vel orandi, verit, concessumque ei fuerit exirepro nalurse ne-
    aut in medio lectionis aliquis loquatur, aut rideat, cessitate.
    solvet cingulum, et, d iriclinata cervice, manibus ad IV. k Omnes memoriter retexerit quse sibi fuerint
    'mferiora depressis, stabit ante aliare, et a e pfinci- imperata, de quibus si quis oblitus aliquid fueril, aut
    'pe monasterii increpabilnr. Hoc idem faciet et in hsesitaverit in dicendo, negligentise et oblivionis
    conventu fratriim, cum ad vescendum pariter con- increpabiiur.
    venerint. V. i In die dominica, in collecta, in qua offerenda
    II. Quando f ad collectam « luba insonuerit per B est oblatio, absque prseposiio domus et majoribus
    diem, qui una oratione tardius venerit, superioris monasterii qtii alicujus nominis sunt, nemo psallen-
    increpalionis ordine increpabitur, et stabit in Ioco di habeat potestatem. Psallente autem quolibet de
    convivii. Noctu vero quia corporis infirmilati pltts majoribtts, id esl, dicenle responsorium, si quis de-
    aliquid conceditur, hqui post tres oraliones venerit, fuerit, slatim ante altare poenitentise,increpationis
    ebdem in collecta etl in vescendi loco ordine cor- ordinem snstinebit.
    flpietur. VI. De collecla, in qua offerenda est oblatio, qui

    ALARDI GAZM COMMENTARIUS.


    * Spiritualia, seu quibus vita spiritualis et reli- mirttm ut vel omnes aeque una pulsatione convoca-
    giosa hic ducitur, et seterna compafalur. Cassian. renlur, vel sigillatim fores siagulorum pulsarentur.
    cpllal. 25 cap. 4. Cujus exemplum exslat apud Pallad. Lsittsiac.104,
    b Pachomio scilicet, Theodoro et Orsiesio, de ubi ait: Postquam hoc modo solitum lempus imples-
    qnibus supra in prsefatione. set, signo matlei, quo cmteros fratres exciiabat,per-
    * Silentitim in oratorio, sive in ecclesia servan- cutiens fores omnium cellarum, eos congregabalad
    dmii. De qno vide Cassianum lib. n Instit. cap. 10, oraiorium (Videnolas ad lib. ni Instit. cap. 2, et lib. iv
    et D. Benedictumcap. 52. cap. 12). Alque hinc fortasse malleiet tabulseper-
    a Modns correclionis apud iEgyptios monachos. cussio ad singulas claustri fores et officinas, Velut
    ldem infrn art. 5 et 78. ad monachortmi cellas, etiam in exsequiis fratrura
    e AlinsPatre monasterii, seu abbate. defuiictorum, quibusdam in locis ac monasteriis
    ' Id est, ad converitumseu congregationem mo- _ inolevit. Porro linlinnahuloriim usus reddita Eccle-
    hachorum in ecclesia, sive ad orandutn, sive ad " sioe pace post tyrannoruin perseculiones inlroductiis
    verbum Dei audiendum. Missam passim vocat Cas- fuit: quaesi grandiora erant, campanse, a Campa-
    sianus et synaxim. Similiier D. Hieronymus epist. nia regione lialiae, ubi primo fahricata sunl; si vero
    C0. Cunicelebraretur, inquit, colteclain ecclesia. Et miuora, nola, a Nnla ejusdem Campaniae civilate
    infra ibidem: Vt ibi collectam lecum ex moreeccle- sunt appellnla , ut noiat Dttrandtis lib. i Ralion.
    siaslico facerem. cap. 4. Illud vero ndmodumsingulare videtnr, quod
    s Tuba, ui opinor, cornea, pro nola, aut cam- refert S. Hieronymus epist. 27. in nionasterio san-
    bana, olim in usti apud cremicolas monachos, ut- clte Paulse, una voce altius decanlata, nimiium al-
    pote aariset cnjusvis metalli inopes. Qua occasione leluia, omnes ad synaxim vocari solitas moniales.
    nbiandum triplici inslrumento solere fideles, prse- Sic enim ail: Post alleluia decantatum, quo signo vo-
    sertim monachos, ad ecclesiam convocari, tuba ut cabanlur ad collectam, nutti residerelicitumerai; sed
    Itic habelur, tabnia lignea, et tintinnabttlo, sive prima, seu inter primas veniens, cmtcrarum opperie-
    canipana. De tuba nullum aliud exetnpltim inicr batur adventttm. Haecibi.
    Chrisiianos tistirpatum hactenus mihi occurrit. Apud h Ciaconius posuit in margine : f. duas.
    Hcbrscossacerdotem ex eminenti lurri, sonitu tubse, ' Snperius tn loco convivii, quod vu'go refecto-
    poptilo cerlas diei horas el sabbaia indicare consue- rium vocatnr. Qua voce usus eiiam lnnoeeiilius III
    visse auctor Josephus de Bello Jtid. lib. v cap. 9, et pontifex in cap. C«m ad monasterinm, de slat. nio-
    Galisuotum est e Scripiura ttibartim usum in sacris nach., conciliuin Turonense cap. 23, Aquisgranense
    f jtibus fuisse sGlemnem.Quod ad tabulam ligneam cap. 117, et Leo IX apnd Gratianum, ii, q. 1, cap.
    aiiinet, ea nnnc utitur ecclesia tanlummodo tribns D Necessaria.
    postremis diebiis majoris hebdomadae, silentibus j Majoresdicebantur omnes seniores. Priores item
    lunc campanis, in signum mcestitise.Usi sunt lamen et decanos vocat D. Benedicl. cap. 21 et 70.
    etiam olim monachi subinde in signum feslivitaiis k Conferendus hic arliculus cum art. 26 et 80, ubij'
    et laeliliae.Sic enim legitur in secunda Nicaenasy- explicatur quaenam fuerint menioriter tenenda et
    nodo art. 4 : Cum sanctm civilati reliquimsancimap- ediscenda.
    1 Soleinne sacriliciumm diebns dominicis. Missam
    propinquassent,surgentessubito, lignaque facra pul-
    sanles invicemobviamfucli sunljn veneranda virginis solemnem et convenlualem vocatnus, in qua mona-
    Deiparmmde, elc. Haecibi. Duplici-autemmodoute- chi omnes communicabant. Cassian. lib. IH Instit-
    bantur ad convocandos in ecclesiam monachos, ni- cap. 11, et alibi ssepe.
    279 AD OPERA J. CASSIANI APPENDIX. S80
    sihe prsccepto mnjoris cxierit, stnlim incrcpabilnr. A pluris aliqnid mediiabuntur, nullusque babebit oper-
    VII. Mnhc pef singulas donios, linilis oratituiibus, tuin caput'« mcditniionis teinpore.
    non statiin ad suas cellas revcrieiiiiif; scd coiifcreut XI. Cuin auiem ad vescendum venerinl, sedebunt
    inier se, qox pr;rpositos ninlicriiii dispiilantes, ct pcr onliiieiu slalutis locis el operient capitn. Sia-
    inlrabiiiil cubiciila sna.'.»' Di-putaiin nntem n prse- lim ui tibi n innjoru fucrit impernium ui de alia
    posilis doniornm per' singiilns lnbtloiiiadas tcrtio incn-a ntl nliam iranseas, irc debehis, in nullo pe-
    fiei, et in ipsa dispulatitmc sedciites sivc slanics niliis conlradicens. Ncc anie praeposiium domtis IUSB
    fraires siium ordinem non mtilnbimi,justs domo- maniim in ineiisa cxlcndas ; nec c.ircumspicias ve-
    rum ordlncm et hominum singiildrutii. scenies alios. Uiiusqiiisque prseposiiorum docebit
    VIII. Si .qnis dormilavcrit sedens, prseposilo do- in (loiuo sua qnomodo (leheanl cum disciplina, et
    mus vcl monasteiii principc dispiitnntc, surgere sta- mansueiudinc comcdere. d Quod si qnis vel l»culus
    tim compclliiitr, ct tamdiu stabit douec ei videbitur fuerit, vel riserit in' vesceudi lemporc, sgel pceni-
    tit sedeat. tcntiiiin, el in eodem loco inox increpabilur, el Sta-
    IX. Q lando signum insonnerit nt convcninnt et bii,., ilonec suiftant r alii •de vescendo.
    andiant prsccepta inajoriiiii, uulltis remanchil; b liec |
    XII. Si quis nd coiiicdcndiim lardius advcnerit,
    succciidiiiir foctis aiiieqiiniTidi-puialio complealiir. B 8 excepto majoris iniperio, similiicr ogel pceniten-
    Qui iiiiuni inamlatiim de his prajlericril, ptxdiclac tiam, ant ad domiim jejiitins rcvertelitr.
    corrcptioni suhjnccbit. XIII. Si aliqnid nccessai iinn fuerit ad mcnsam,
    X. Dimissa collecta singuli cgredicntes usque ad nemo audebit loqui, sed ' uiinbiranlibus signi so-
    cellulas suas et usquc ad vcscendi locum dc Scri- nitum dabil.
    ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS;
    - » Disputntinnes monasticse, el in monasteriis olim in locis eamdem meditntionis legem et insiitntionem
    frcqiieniatae, alias collatinncs dicla* apml Cnssinn.; suis c<enol)i:isimlixit1.N:imc. 4S stalnii Iwrat riiti
    de quihus ctiam D. Hieronym. epi-i. 22 haecrefert. ab opere Dei, sive cffi:iod.ivino vacanles iia dhtribui,
    Potl Jioram nonam in commune concurritur : psatmi ul ut.morationi (si^e iiicninli sive vocali) atim lcdioni,
    retonant, Scriptnrm recitantnr ex more, et rdmp'elis aliat operi manttum inipendantur ; in qno triplici oc-
    oralionibiis, cnnrlisque reiidcrtlibus, medius qitem c palioniini .grncru docet ihnlein TnrrecreinatiiS
    Patrcm vocanl incipit disvulare : quo loquenle, lan- vitini moiia licnm cohsislerc. Et c. 58 de prima no-
    lum sUentimnfit, ut nemo iilittm respicere. nemoau- viiii rccn- ailniissi insiiiuiione agcus :.Pottea, in-
    deat exscreare. Dicentis tons in fleiu est audientiitm ; quit, manducet, el dortimi in cella novitioium; ubi et
    tacitm volvuniiirper ora tacrymx, et ne in siitgitlius mediieiur. Ex iiis palct qinm procul a sui ralioue
    quidem erumpil dolor'. Cnm rero de regno Chrhti, el iii-liinli el avi.la pieiale ilcfleclant nioiiachi, qui ciim
    ae fttiura beatlmitne, et de gloria cmperit uminntiare P viiani coiilcniplalivani ex in-lilnto sui onlinis prn-
    venturn, videas cunctos, mnileralo suspirio et oculis ^ li.ennor, ii liil tanieji minus qiiam de cniiiempla-
    adcmlnm levatis dicere: Quis dabit mihi pennas sicul lione anl iiicdiiaiitmc cogitant, cl ne qnadraiitem
    colnmbai, el volabo, et rnquiescnm? 1'oslca coticiliiim qn dem iiora! liiiiciauV pio cl salniari tneditalionis
    solvitur, et unaqiimqnedecnria citmsuu purenle pergit exrrtilio iu «lirs iinpciidiml, toti iu rebus ct ofliciis
    ad rhensam, eic Similia hnbct D. Augu-l. lib. i de cxleniis occnpati. ' j .
    Morihus Eccl. cap. 31. d Siliniiiiiii in mensa sivcin refcctori". Dequo D.
    b Focns comimiuis in monaslerio : nhi dum silenlii Hicioiivimis nbi snpia. Niillus in cibo sncpinis. nc-
    temnoro as-iddur, sileinliim ; aiit Irctiimi, vd c<d- nx>coincdtMisltM|iiiinr,C»S'i.I. iv c. 17. Apii<IvEgy-
    loquio spirilnali, non fahulis oiiosis et sircnlaubis piios, vrl inaxim • inheiincii-ioias, innluin >ileuiium
    vncamliim. Iia in Coiisiiiiiiioinhiis Cssineiisiiim ad ah OMinihiisrxliilienir, iu cuin in tiiiniii t.inla iiiime-
    cap. 52 Hcgulae: Silentium servemr nd igiiem com- losiins friiiriim refeciionis oblenlu conscdcrii, iiiillus
    munemfratrum. Vide ciinin infr.i aii. 67. nec inulirc <|uidcm aiiih-al, prii-lcr cimi qui sii;« de-
    c .Meditaionis sivc oraiimns inentalis exerciiiiim ca ic pr;resl. vcscenl lius eis sdcniii hu-
    Tanlai||iic
    anli<|iiis Palribus iisitalissiniiiiii, el. monacliis niaxi- jus discipliua servatiir, ul cucnllis ultra oinlorum
    me propiitmi, a quo potissinimii aaxor'A, id cst, . pali.i-liras tlcmissi-, ne si ilicel liber aspeclus hatieat
    cxercitntores olim dicli ( II ud KiiscbiinoI. u llist. curiosiiis c«piaiii evagaiidi, niliil amplius iniiieantiir
    c. 10'). Uinleexcrcitali oiiiiu piiiinaliiim lam crebra . qitam inensam, cl appogitos in <a, velqnosex ca ca-
    in ipsoniin historiis siiniil rl scriptis ineiilio, ut pinnt cilios; ita ul iiueiiiadmodiimvel quaniiim rcli-
    nihil fieqiientitis inculceiiir nm iinpeusiiis c<>muicn-. ciat iditis , nulliis invi'cin iioiet. Hsec ihrCnssianus
    denir. Dc cndcm rtiam ngiiur infra nn. 16, 53 ci 63. 0 plane consoiia hnic aiticulo Rrgnhe Pachomianse.
    Et apud Cassianum I. n lnstit. c. 14, ubi docet ino- Vidc notas nostras in cuintleni lociim.
    nachos iijgypiios tam noctu i|nain imridiu opcri " Ainhigiia siint liirc.verba: possiint en;m referri
    innnmim ptiiier et nicdiintioni nssidtie vacasc. ad piiorein senienliiini, iioc modo : Si quis venerit
    Sicui enim, inquit, nullum ferme ab eis olii letuput lanliiis, nisi ex pracepto majoris, vel alias legiiime
    excipititr, ita "nec mediiationi qtitdem spiritnali finis . iiiipuiliius, eie., vel;ul posieriorem, ui scilicet agal
    imponitur. Nam mriter exercentescorporis animmque poeniieniiwii,n si ex inajoris vrl prselati nrbitrio seu
    virtutes, exterioris ItominUslipendia cuw emolumetitit mipcrio . ab eis absoivaiur vel <xnnaiur: quamvis
    intetioris exmquant, ila ut qnotl ex quo pendeal. haud prior snisiis nielior sil,iiliiatet ex nri. 72, ubi dici-
    facile possit a quoquam discemi. id est, utrum propler lur : Nemo; eieal fqrqs;, exefpip maiorit imperid; id
    medv.aiioiiemspiritalem incessa ile manuiim opusexer-, . est; nisi cum m •jpris "inypijrio.
    ;eant; an propier operis jngiiatem lam prcectarum ' Signorum iiionasiicoriim anliqiiitas, etiristitiitio
    profecium soirilus scienlimquelnmen acqnirant. Mem ad ciistotlieiiduiii silrniium. De quib ts ct Cassinnus
    rufsiii iiiiiihai I. in r % et iv c. 12, et alihi docet ibidem: Decanus, .iiiqijii', si q id mehsm svpirinfnri
    e.xscnluiit n alihaiis Theodori scienliain Seriptura- v.l.auferrTjteCrt.sariumiesse perviderit, sotii-n poliut
    rutit inajiis (iraiione et meditaiionc quam multo stu- quom vocesiguificel. Et Nice.plior.I. ix/-. 14: Signis,
    dio et lcciiime comnieniariorum comparari. Vide ait, quibuxdam,manuum impuUione,vel nutibus rem
    wiaju coilat. 14 cap. 10. l>.ctiaut BeuedieUis«Juobu» tieciitariam, abeit quibut «i mmm pmidereiU,olm*
    «81 REGULA S. PACHOMH. 183
    XIV. Si egressos fueris a cibo, ne loquaris in red- A . XX. Nullus introeat « locum .rgrotnntium qui
    cundo, doiiec ad locum tuum pcrveneris. non srgroiat. Qui sr-grotaverit, a prsnpnsito ilomns
    XV. Ministri ahsqttc Tiis qune in coinmune Irntri- dticelur in triclinium srgrolnniiuin; qttod si optis
    hus prsepnraia sun), nihil aliud comedant, nec «inu- liabuerit pnlliolo, aul luiiica, aul ca-leris qu.c nd
    la-los cibos sibi audeanl pr.vparare. opcrieiidum vel ad vescendiim ncccssaria suni, ipse
    XVI. b Qui pcrciuit ad vescendum, dtim congre- prsrpnsitus accipict a minislris, ct tlabil segroianti.
    ganlur Iratres, mcdilettir nliquid in perculiendo. Nec pnierit inngitidiis ingredi cellam vcsceniimn, ei
    XVII. Qni ante forcs convivii egrcdieniibus ero- comederc quaedesidcrn!, nisi a minislro, qui litiic rei
    gat fratnbtis • dutciamina, iu tribuendo meditctur praeposilus esi, ducaliir ad vescendum. Nrinei licc-
    aliqtiiil de Scripturis. bil de his quae acccpcrit in loco seprQinniiuin,
    XVIII. d Qui suscipit ea qux dantur, non in cu- ferre nd ccllnlain suam, ncc pomiim qiiidem.
    culla, sed pelle accipiat, neque guslabit de hN qttae XXI. h Qni ptilmeniaria coquiint, ipsi niliil gu-
    acceperit, donec ad domiim pervenerii. Ipse niiiein Stantes edeniihiis miiiistrahunl.
    qni cieicris dividit, suam partein a prsepo-ito acci- XXII. ' Viiunn ei ) liqiiamen absque loco scgro-
    piai. Quod et cscieri miiiistri faciant accipienlcs nb . lantinm niillus ntliugnt.
    alio, nihil sihi suo arbitrio vindicanies. Nemini plus B XXIII. Si nliqnis eoriim qui pcrepre miittinlur in
    alteri dabit quam alier accuperit: quod si obiendi- itincre vtl in via .Tgroinveril, et hahiicril neressila-
    tur infirmilas, * praepos lus domtis pcrgct ad niini- lem sivc (lesiilcriuni cnmrdendi liquamen de pisci-
    stros :i'grolantium, el ab bis qtise neccssaria sunt bus, vel aliptiJ eorum quse comcdere iion consue-
    accipiet. veruni, nmi mandncahii cum liairibns c&teris, scd
    XIX. Si de ipsis ' ministris aliquis srgroiavcrit, separnbitur, el dnhiliir ei n niinisliis ad nmnem
    non babebll licenliam introeumli in co.|iiinam vel abiindnniiam, ut in nullo fraler languidus coniri-
    cellarium, ei sibi aliquid aufercudi; sed ci cseteri stctnr.
    ministri id quod nccessarium viderint dabmii; nec XXIV. ^grotanicm absqtie concessu majoris
    permiltitiir coquerc sibi quod desiderahil, sed prse- nullus audent vi-iinre, nec prnpinquus qnidcm al-
    positi domormn, qunc necessaria videriiu ci, ct ab qtie gcninuiis, sine imperio praepusilidointis, mitii-
    a',iis ministris accipient. slraudi habebunt polestalein.

    ALARDI GAZiEI COMMENTAIUUS.


    niutl, insinuando pelerent. Plura de his «ijjnis nolata prsefationc : Aigrotanles, inqnit, miris siisteniantur
    eodeinCas»inni loco. Vide etiain nri. C5infia. el ttd ontnem copiam pnrparatis cibis. r'Ain
    * 1(1esl, alins a commuiiihiis, vrl eosilem quidem, ob„equiis,
    episiol i ii n<lKusiocliinni: Si qnis cmperit aqrotare,
    sel nliipia in rc muiaios, aut aiiier apparatos vel C tratisferiur ad exedrnm laiiore.n, el tanto senum iniiii-
    comlilos. steiio confuveiur, vt nec delicitts ttrbium, tiecinatrit
    blile«f,qui<tigniimriainiitpulsaladmensam.Pii1sari iiuwnit itlfectum.S. Aiiiinsliiiusin Itcgula Clericorum
    aiilem sive perrini solut iiistrumeiiium, quoil alii la- c. 8; S. IJiieilir.nis c. 56.
    lml iiii, nlii liiiiiunahiiliiin vel iinlani, nlii campnnel- L De piilmeiitis, sive piiliiicn'nriis nnnnihil nnia-
    Inm, alii cymhilnm, alii scillnii vel sqaiihnn IHIIICH- vimiis ad collaiii.iiein 15c. 1; de i|iiibus cl D. Bene-
    p iil, vas sciiicet seneuiii el rotuiiilum, scilUesive dicuis cnpile tiige-imo tiono H.gol;c.
    cepaeniarina', qiiaopnmrie scilln diciiur, similitndi- > D. Uirroiiymiis rp. 2'J , dc iisdem monnchis
    neni supcrnc refuiens. Diirnmlns I. l Ralioonl. c. 4: i£gvpli s ngeus : Vinnm, impiii, lanlttm senesacci-
    SqniUa, inquit, ptitsatitrin triciinio, id csi.rcfeclorio, punl; quiLus, et parvutis smpe fil prundinm; ul nlio-
    eymbaliimin cluui.tro, uola irt ihoro, ctc. 1'ctrus Clu- rtiin fessa snstenteinr mltis, aliorum non fraiiqnlur in-
    niacensis 1.1Mirac.c. 12: .4 priore,*ecundnmmorem, cipiens. I). Aiigiisliinislibro piaiuo <h-M. iihns cccles.
    vno ictuscilla percusta est; quo soiio audit", lefcrl cap. 31: Non suliim a carnibns et vino ubslinent pro
    deinde liuaiiim esse dsemonem qui nionacbum e sufficienlia doniandaritm l b.diintni. sed ab iis rliam
    clausiro ahducere iiiiehamr. tanlo concttalittslenlris et gutlurh provocuntitp-
    « Forie aliquid mellis vel fructuum; alias dulciaria, qttie
    petilum,quaiiinqnasi mnndiora notiHiillisvideiitur,elc.
    vel lu-Ilaria. Alque IIIIIC,opinor, D. Beacdielus ncccpil, quod nit
    *•Hinc disciir.ns monnchos illos non lanlum cx cap. 40 : Licet legatnus vinumoinninor.onesse mona-
    opriibus iinniiiim suartim, scd etinm cx rlcemn- chorum, qnia lamsn nostris tenpnribus id monachit
    synis vel emcndicaiis, vel sponte ohlatis el donatis f. persuuderi non poiesl, salteni vel hoc cunsenliaiuvs, ut
    viciilasse; undc ordioes meudicantium cxemplum non itsqtie ad salietaiem bibiimut, sed pttrcius; quia
    accipere. vinttmaposlatare factletiam sap'entes. Scil iliml dictum
    • Pra^pnsiiusolim diclus, oui nnnc prior, Htet in exi'.ru-sius Irgitur in Vilis Paniim 1 v, his<e verliis
    Regnla l). U'iiedieii c. 65. D. Ilieroiiymus in sua (Libelloiv nuni. 51): Narraverttnt quidamabbalipastori
    pra-faiioiie: Ih.b,nti singilariim domorunt prwpisiios, de quudam monachoqui nonbibebutvinutn; el dixil eis:
    ita ut in una domo quadraginta plus minusve fralres Quia linum monachoriimomntnonon esi. Sic ibi. Umle
    habitent, qui obediant prmposilo. etc. Gcutinijuisin verisinnle cst hnc tlictum ahi.s-e in proverbiitm. L<'-
    Piclioniio ail ipsimi scripsisse ad omuiiim monaste- gerai nempe D. Henedictus alicubi, cum dicat: Licel
    riorum praepostios epistolam unam. Simililer et ad legamut linum, clc.
    diem remissionis quae mense Augusto agitur, ut in 'i Liquamen dicehaiur liquor ex piscibus exprcs-
    unum pra-positi congregareiitur.epistolam uuam. Sic stis, ut colligilur ex art. sequenti, uln dicilur liqua-
    ille. men ex piscibus. lsidorus lib. xx K ymol. cap. 5 :
    1 De variis ministris inler illos monaclios vide su- Liquamen, inquit, d.ciunt, eo quod soluti in salsamen-
    perius col. 275 nit. e. to pisciculi eumdemhumorem liquant. Qui liquor ap-
    sNosocomion,sivc inflrmarium et inlirmorum cura peliatur sulsugo vel muria. Videcollat. 8 cap. 1
    UHjdvciCit»uionacaois,Ucaua D,Uiersnsrmusia MH
    5*85 AD OPERA J. GASSIANlAPPENDIX. «84
    XXV. Si nnum ex his ab aliquo fuerit praitermis- Amorc Dei, et locqm, separatum ab omni virorHmvi-
    sum alque neglectum, increpatione solita emenda- cinia eis tribuent: ' ul nulla sit occasio hlaspbe-
    i .bitur. mandi. Quod s sijad vesperas venerint, al)jicere
    XXVI. * Siqiiis accesseritad ostium monasterii eas nefas est; sed accipient, ut diximus, separaium
    yplens sseculo renunliare, et frairum congregari locum, et clausum cum omni disciplina.atque cau-
    numero, non habebit intrandi potestatem, sed prius tela, tit grex fratrnm libere stto officio seryiat, et
    nuntiabitur patri monasterii, et manehit paucis die- nulli detur offendiculumdetrahendi.
    busforis ante januam, et docebitur orationem Do- XXX. Si qtiis ante osiinm sieterit monasterii, di-
    minicam, et psalmos quanios poiuerit disccre, et cens se velle videre fralrem suum vel propinqimin,
    diligenter sui experimentum d.abit, ne forte aliquid janitor nuntiabit Patri monasterii, et ille accitum
    fecerit, el lurbatusad hpram discesserit, b aut sub inlerrogabit prsepositum domus, si apud eu.m sit, et
    . .aliqua poiestate sit, et utrum possil renuntiare pa- permiltenie eo, accipiet comitem egressionis suae,
    fentibus suis, et propriam facultatem contemnere. cujtis ftdes probata^est; et sic mittetur ad fratrem
    , &Sieum yiderint aplum ad omnia, tunc docebitur et videndum vel ad proximum. Si forle aliquid attule-
    reliquas monasterii disciplinas quas facere debeat, rit ciborum qiiibus, in monasterio vesci licitum est,
    (jquibusqueservire, siyein collecla omnium fratrum, B suscipere ipse non poierit, sed vocabit janitorem, et
    _(Siye in domo cui tradendtis est, ;sive in vescendi ille allala suscipiei; quae si lalia fuerint qtise cum
    ^rdine; et iiistruetiis atque perfectns in omni opere pane vescenda sint, niliil horum ii quibus allata sunt
    ybono fratribus copuletur. « Tunc nudabttnt eum ve- accipient, sed pupcta ad loca segrotantium defe
    siimentis ssecularibus, et induent habitum mona- renltir
    chqrum; tradetur osiiario, ut oralionis tempore ad- XXXI. Si fuerit nuntiatum quod de propinquis
    ducal eum in conspectum omnium fratrum, sedebit quis aegrolet, janitor primus nuntiabit Patri mona-
    in eo loco in quo ei praeceptum fuerit. Vestimenta sierii, et ijle accitum interrogabit praepositumdo •
    Iflusesecum detulerat accjpient, qtii huic rei pt-sepo- mus. Videbunt virttm cujus fides et disciplina pro
    .siti.sunt, et inferenlur in repositorio, et erttnt in baia sit, et miilent cum eo ut visitet aegrotantem;
    polestate principis monasterii. tanlum accipiet viatici quantum prseposifus domus
    XXVII. Nemo manens in monasterio suscipiendi ejus decreverit.
    quempiam ad vescendum habent poteslalem , sed XXXII. Quod si necessitas impttlerit ut foris ma
    a mittet eum ad ostium xcnodochii, et
    snscipiaiur neat, et vescatur in paterna aut propinquorum domo,
    ,=abiis qul buic rei prsepositi sunt. hoc non faciet, sed b manebit in dominico vel in
    XXVIII. Quando ad ostittm monasterii aliqui ve- C monnsierio * ejttsdem fidei. Quod si ei affines vel
    toefirit, 'si clefici fueririt aut mnnacbi, majori ho- cognati prseparaverint cibos et apposuerint, hec ac-
    jpiore suscipiantur; lavabunt pedcs eorum, serva- cipient omnino, nec vescentur, hisi his quae in
    buntEvangeliipfsecepta, el deducent ad locum xe- monasterio edereiconsueverunt, non gustabunt li-
    nodochii; praebebutitomnia quaeapta snnt usui mo- qttamen, nec vinuro bibent, nec aliud quidpiam,
    'pachorum. Quod si voluerint oralionis tempore
    quorum edendi non habent consuetudinem. Si a
    atque collectae venire ad conventum fratrum, si tanlum comedent
    ejusdem fidei fuerint, ininister xehodochii nuntiabit parentibtts quidpinm acceperint,
    Patri monastefii, et sic deducenftir ad orandum. quantum in via sulficit; caetera quse femaiiserint
    XXIX. Si sseculares homines aut dcbilcs, aut dabunl prseposito domus suse, et ille porlabit in
    « vasa infirmiorai id est, mulierculac venerint ad cellam languentium.
    bstium, siiscipient singlilos in diversis locis juxia XXXIII. Si propinquus alicujus aul consangui-
    ordinem praeposiii et sexus sui, pra^cipue feminas neus n)Oftuusfuefit, prosequendi ftintis non habehit
    majori honore et diligenlia curabunt, cum omni ti- poiestatem nisi Pater monaslerii praeceperit.
    ALARDlGAZ/EI COMMENTARIUS.
    « Modtis suscipiendi novitios, vel, utD. Benedi- J),pellare, 1 Tbess. iv : Vt sciat unusquisquevestrumvas
    cnisloquilur, disciptina suscipiendorumfralrum; de suum (id est, uxorem suam) possiderein sancitfica-
    qna late Cassianus lih. IV Inslituliouum. Vide eliam tione et honore ; I Peiri tn: Quasi infihniori vascuto
    infraart. 80. muliebri imperlienleshonorem.
    b;Puta servtis, vel puer, sive impubes. Hi enim t Aliis verbis explicaiur in fine ejusdem afliculi:
    non possuni ingredi nec admitti in religionemabsque Nulli delur offendtculumdetrahendi.
    consensu dominorum aul parenttim, ut sacris est « Ad vesperas, poniinr pro, ad vesperam.
    caiionibiis expressum. b Id est, in ecclesiis , vel in locis Dominncon-
    c Mutatio habitus et alii aniiqni ritus monaslicse secratis. De Dominico egimus ad lib. m Insiit.
    professionis; de quibus vide Cassianum lib. iv ca.p.3 cap. 7.
    et seq. A quibus eiiam auctoribus D. Benedictus ac- » Hocest.catholicse et orthodoxae fidei et commit-
    cepit. nionis. Fuere enim illis teinporibus mulli monachi
    d Exceptio hospitum ad quos pertineat, Cassia- liaeretici vei schismatici caikolicis vitandi, dequihus
    nus lib. v cap. 23 et sequenti, et collat. 2 cap. 25 Cassianus collat. 1 cap.20. Hinc D. Hieronymus lib.
    ct 2t>.;Ethoc etiam institutum imitatus est D. Bene- in Apolog. adversus Rulfinum, scribit se in mona-
    dictus cap. 43, De hospitibussuscipiendis. sterio Bethleeinilp agentem omnes hospiles exce-
    ' Solet enim Scrjptura vasis nomine feminam ap- pisse, praeterquam haerelicos.
    888 REGULAS. PACHOMII. 8815
    XXXIV. * Nullus solus niittatnr foras ad ali- A'fe'o"hliUrfi,et, Jota veste, revertentur domum ; "ct
    qnod negotinm, nisi junclo ei altero. Qnnndo autem -siccatam reponet ille ciii hoc injunctum est.
    reversi fuerint in monasterium, si viderint ante XXXVIII. Nullus de horto tollat olcra, nisi ab
    osiium qnaerenlem aliquem suorttm affinium de his horlulano acceperit.
    qui in monasterio commoranttir, hon auilebunt ire XXXIX. d Palmarum folia, unde texunlur spor-
    ad eiiro, etniihtiafe; vel TOcare, et omniho qtiidquid itae, nemo stio jure tollatj absque eo cui palmse sunt
    foris gessefint; attt atidierint, * ih monastefio naf- cfedksc.
    rare iibn poterunt. XL. e Nullus Uvas aut Spieas adhuc immaturas
    XXXV. c Si signum datum ftierit ut egrediantur comedere audeat prseter ordinem disciplinse; et
    ad opus, ^rsepositus antceedat eos, et nulliis iri mo- fcmninode omnibus quae in agro sunt vel in poma-
    nasterio remanebil, nisi is cui Pater praeceperit, et rio , neiiio comedel separatim, antequam cunctis
    hrqui vadunt qiio pergunt non interrogabunt, sed fratribus Pater exhibeai.
    «musquisque de Scripturis aliquid meditabiiur. Si XLI. Qui coquent, antequam fratres comedant,
    forte aliquis eis Occurrerit, vel voluerit cum aliqiio f non audebunt edere.
    eorum loqui, prscposilus cui hoc iujunctum fuerit XLIl. Qui super arbores potnarias i et super vi-
    occurrentibus respondebit. Operantes nikil loquan- Bneas sunt, non comedent de fruciibus earnm , nisi
    tur saeculare, sed aut mediteniur qtise sahcla sunt, fraires prius comederint. Si jussi fuerint pomoruin
    aul certe silebunt. Nemo palliolum tollat secum va- •velvinearum fructus colligere, praeposituscolligen-
    dens ad operandum, nisi concessione majoris. Ope- litim dabit in eodem loco siHgulis ad vesceridum
    rans non sedebit sine majoris imperio. Omniaau-
    modica; et cum ad monasteririm veneriht, inier
    lein ferramenta post operalionem ad domum repor-
    cseteros fratres paries suas accipient. Si autem in-
    tabuntur.
    arboribus poma cecidisse , comedere
    XXXVI. Absqueprsepositijussione nemo frairum, venerint sub
    si necessarium habuerit, aliquem miliere poterit; non atidebttnt, sed inventa in transitu juxla radices
    quod si ipse qui major est cogiiur necessitate ire ad arborum collocabunt, Ipse quoque qui cseleris coLt-
    aliquem locum , officium suum ei qui post se est in ^entibus dislribuit, gustare non poierit; sed por-
    ordine delegabit. tabit ad dispensatorem, qui cum cseleris dederit, et
    XXXVti. Si quis lavare vbluefit vestimehtum, ipsi tribual partem suam.
    conlnioiiebit prsBpositumstium , et ille mitlet ciihi XLllI. B Nullus in cella sua reponat aliquid ad
    ALARDI GAZ^EI COMMENTARIUS.
    " M.osisie, ut monachi non soli, sed bini, id est, C viderit aut audierit, quia plurima deslntctioest. Quod
    unus cum socm et comite foras prodeant, manavit si quis prwsumpsertlvindiclwregularisubjaceat. Idem
    primtim ab exemplo Christi, qni discipulos suos non infra repetitttr art. 49.
    solos , sed binosmisil ante faciem suatn in omnem c Modus protedendi foras ad exercendum optis
    cMiaCemet locum quo erat ipse venlurus, Lnc. x, manuum, hocest, ad colendos agrps, vel hortos,
    et a.d parandum paschalem , Lnc. xxu, (jueinad- ineteiidas segetes , colligendas fruges, vel fructiis,
    modum et ad visendum ejns sepulcrum, Joan. xx, efc. De quo fuse Cassianus lib. x Instit. cap. 22 et
    ei in civilatem Saniarise Petrus et Juaunes, hoc est, deinceps. Et D. Ilieroiiymus ad hoc institutum spe-
    duo simtil abierttnt, Act. vin. Secundo ab institttty ctans epist. 4 ad Rusiicum monachum : ASgyplio-
    sanctortim Palrum, Pachomii liocloco, Basilii serm. rum, inquit, monasieriahunc moremtenent, ut nullnm
    1 delistit. monachorum, Dototlieiseim. 20, el Au- qbsque operis labore suscipiunt. Idem Augustinqs lib.
    gusiiiti in Regula ; cujus solius veiba hic recitasse de Moribtts Eccl., ubi snpra. Cassianus ilem lib. u
    iiiquil, proccditis, simul ambulate; cap.
    snffccerit.«2Maiirfo, 5, D. Benediclus capiie 48 et 57.
    cum.perveneriiisquoilis, siniul state. Tertio nh exeui- d De palma arbore ejusqne multiplici usu aptid
    plo eorumdem. Prior abbas, ut est apud Sozomenum veleres monachos egimus lib. x cap. 24.
    lib. vi cap. 29, non nisi assnmpio socio ad soiorcm e Cassianus lib. iv cap. 18, bunc looum spcctans:
    pcrgere voltiit. S. Tliomas Aquinas rcligiosum qui Antequam,iiiquit, vel postquamlegitimamcommunem-
    soliis.procerieretvocabaidiabolum solilaiium. Etcum ifUe refectionempercipianl, snmma caulione servalur
    ab «economo qui eiini non agixiverai vocnttis esset, ne exlra mettsam quitlquam tibi penitut ori suo quis-
    ut se ad iiiacelhim comitaretur, l'benier et prompte „ gua,(iindulgere prcesumal; ul incedenlibusper horlos
    secutusesi, ute.-tin Chronico Dominicauorum.Vide et pomoria, cum pas*itn blandeque per arhoresxpoma
    Cassiauumlib. v cap. 40, et D. Gregorium in Regi- tPfindeniia,non solum objicianl sepecloribus transeun-
    stro hb. x ep. 22, nbi monachorum quemdam Con- lium, verum etiamslrala per lerratn conculcandapedi-
    siantinum itnmine a fralribus expeiiium iu abbatem bus offerani,atqueadcolligendurhparata,facilead con-
    idcircojepulit et indignum judicavit quod ad mo- sensum concupiscentiwillicerevateanl iniuentes,et op-
    naslerium quoddamsolus pergeresinenliqiiofratrum :porlunilale, vel copiu, quamvisdistrictos, atque absti
    suorum pra-stimpsisset.Ex qua, ait, ejus aciione co- nentissimosad sui desiderium provocare; sucrilegium
    gnoscimvsciuiasi sine teste ambulat, recte non vivat. dicatur non modo quidquam cx his dcgnstare, verum
    At quomodoaliis regulam leneal, quam sibi ipsi nescit .etiom manu conlingere,absque eo quod palam cunctis
    lenere? Ita Gregorius. Denique ab honesto et utili; reficienlibusin communeexhibelur,el ad percipiendum,
    nam h nestas religionis et monachatus id suadet, ne mconomidispensalione, per fratrumobsequiapubticenii-
    soi incedani inonachi, quasi gyrovagi et soluti. Uti- nisiratur. Hmc ibi, qum eliam spectanl articulum 42
    litatem commendal licclesiasticus illis verbis : Vte sequentcm.
    to!i, qui cum ceciderit, non habel sublevanlemse , f ldem supraart. 21.
    cap. i. s ldem infra art. 63. Vide exemplum Serapionis
    b D. Benedicius cap. 67: Nec prmsumat, inquit, eollat. 2 cap. 11.
    auisquamaliis referre qumcumqueforis monasterium
    «87 AD OPERA J. CASSIANI APPENDIX. 28S
    vesccndum absque bis quse a dispensatorc acce- A LI. Si jcjimii instat dies, ct silire cotperit, bikere
    perii. non audebit. ;, j
    XLIV. » Qui nolunt in communc vesci cum LII. Nemolavare allerum potcrit aul ungere, nisi
    cscleris , quasi majori abstiiicntise se dicanles , ei fticril impcraium.
    quando edere debuerint, quod eisuna.die sulficiat, Llll. f Nemo in lenebris alicri loqtietur. Nullus
    pancm el sal accipianl lanlum. Praeler monastcrii cum altero dormial, mamim alierius ncmo leueat,
    autem coquinam, nulli coquendi cibos habeant pote- sive ambulaverit, sivc sederit, aut sieteril, uno cu-
    slaiem. .',,,.. bitodistei ab altero.
    XLV. b Nemo in cella sua hnbeat praiter ea LIV. Nullus aliondeat caput, absque majoris ar-
    quae monasierii legc pr.ccepta sunt, nec paticos bitrio.
    nummos nec proprium nliquid: extra habitum suum LV. s Mitlarede kis qtiac a prseposiio acceperit
    si quid inveneris, absque conlradictione aufcrcs. cum altcro nctno audebit; nec accipiet nielius , et
    XLVI. Si qnis iransfeilur de domo in alieram dahit deierius; aut econtrario dans n.elius, deterius
    dotimm, c excepto ea quse ustii quolidiano ad ha- accipiet. ct in vestimento, et in habilu suo nihil
    bltuin necessaria suni, secum Iransfcrre nihil po- novi, prseier cancros, causa decoris, invuniel.
    terit. B LVI. Numo vadens in congrcgationem ad vescen-
    XLVII. Nullus neque ambulandi in monaslerio duni, dimiltnt codiccm nnn ligaium. h Codices post
    * neque extra murum motiasterii proccdendi ba- nonam atiendai, ad quem pertlnet.
    beat facultatem, uisi iulerrogaverit prsepositum,et LVH. » Si quis frairum laesusfuerit aui pcrcussus,
    ille concesserit. tamen leclulo non dccumbii, sed ainbnlai invalidtis,
    XLVHI. Cavendum est autem ne quis de domo cl aliqua rc indigebit, vestimento vel palliolo, et
    in alleram domuin verba imnsferat, ncc de mona- cseleris ulensilibiis, prxpositus accipict et dabit.
    stcrio in moiiasterium, ncc de monaslcrio in agrum,
    Cumque sanus fuerit, reporlabit sinc mora ulla.
    nec de agro in monasicriiim. LVIII. Ncmo ab allero accipict quidpiam, nisi
    XLIX. Si quis amhulavcrit in via, vel naviga-
    jusserit.
    veril, aut opernius fuerit foris, non loquatur in pwpositus
    monasterio quae ibi geri viderit. LIX. In villam nuilus vadat nisi missus; super
    L. e Non dormiat quis pracler reclinam sellulam; nuduin dorsum asini duo parilcr non sedebunl, nec
    cumque nd dormicndiim se collocaverit, alicii non super tcmonem plaustri.
    loquniur : posiquain obdormierit, si posl somnum LX. i Ad oflicinas divcrsarum artium soli pergent
    nocte evigilaverit, orct. C prscpositi, ul accipiant quod necessarium cst.
    ALARDI GAZ£1 COMMENTARIUS.
    » D. Hieronymus in prapfaiionesnb finem: Omnes prselnli, perinde nc donniio monnchis est illicila ,
    pariler coinedunt: qtti ad mensnmire notneril, ceilula qnia cst actus propriclatis volo paupertaiis repu-
    tuapanem tantum et aquam ac sal accipil,siveuno die gnans.
    volverit, sive biduo. L Cura bibliolhecse in coenobiis nutiquissimn, ubi
    fc.Cassiauoslih. 4 Inslit. cap. 13 ct sequcnl., D. codiccs mnntiscripli nmues roiiilchaiiliir ct riiligcn-
    Beneriicttiscap. 35. Vide infrn arl. 63. tissime scrvahanliir. De <|iiaiiidein divus AiiLiisliiuis
    ' Pro, exceptis iis. Est enim exceplo adverbium, in Regula cap. 2i : Qui codicibttsprmpununtttr, >,ine
    idcm nc prmler. murmureservianl(ratribus sttis. Et Codices
    a Clausnra inonaslica hoc exigii. ut nnUiis sine ccrta hora singnlis diebns petantttrcnpi'e25:: extra horam qtti
    _
    licenlia de mnnastrrio ogrctlinliir Quam licruliam, pelierit, iwn uccip'<al.Ei D. Benedirlus c. 48 : Diebus
    ut praciptiuiii obedieniiic rl siihjecli' nis sigomii, Qitntlraqesimmaccipitmtomnessnigiiloscodicesde bi-
    Patres lanli fecere, ul S. Basiiius dieat in loslil. bliotheca,qtios per ordinemex inleg>olegattt. Qui co-
    monnch : Siqis egreditttr e tnonnsierio, non accepta dicesin capiie Qnadragesimmdindi sttnt. VideCas-
    benedictione,aut non tlimissttsa Patre, et prmfecto siodorinii IIIlosiiuil. Div. lect. cnp. 8. Uat perinent
    monaslerii, sil excommunicntus. I.lnii»*a monachis ea ipi.T du scriplione libroiaim iu monastriiis. pia*-
    stricie ohservaiinn fitis-e pnict ex Gii'g'wio Mas;oo siiiiin Reiicdictiuoruiii,olim consueta iioiavimus ad
    lib. II Dialognium, ex S. Dorolhro srnn. 9, Joaniic I. v c. 39.
    Climaco gratlti i, D. Benediclo cnp. 67 el nliis (De • Puriinet ctiam hic nrticuliis ad cttrani infirmo-
    Ctautura Monastica; vide nolatiohem ad collat. 24 r» rum. de qun snpra n:ticulo vigesimo.
    c. k) i Erant cnim iti inona-t.-riis nffieinaeomniiimfere
    e 1*1esl, extra psiathinm, dc qno D. Hieronymus arlium, qnm iiionach»riim et inoiiasleiii usihus ne-
    in nrti-fatiohe, et Cassianus lib. iv c. 13. et coliat. 1 cessaria*.videhnniiir. IIuic Palladius in Apinhonin,
    cap. ull., et alibi. Sellulam dicit. non cellulam. Esl de inonacliis Pachoiniaois hniiens : Exercent, in-
    cnini seiliiln diiiiiiiuiwum n sello, oitr a sedcndo quit, oinnein artem: nlius qiiidem laborat in ngro
    dicilur. Keclinam, id esi, reiro inclinatam, nc resu- colendo, alius in korlo. alius in pistrino, alius in
    piuatn,iit ei iucubantes soiiimiiii capcrent. Apu.l seris ollicina, alius iu labricando, alms in consuen-
    1'alladum in Itegtila Parh>mii Irgitur : Dormiant dis calceis. alius in polchro scribendo. Hac ille. Ne
    non_ reciimbeiiies; sed exstiaiclis sibi scililm- patilo quis vero nd officinas opificum iiiipnriiitius attt in-
    stipinioribns, et illic suis imposilis stragulis dor- jussus acrederet, sanxil eiiam D. 3a-ilios his ver-
    mityit sedenies. bis : Si qnis imporlnne vettilin cutinam, aul in celfc
    ' Cassianus libro secnndo , capile decimo quinto, rium, exctptix ttesignatis, aut lits qui tliscipljnmboni
    ct librn tpiirlo, capile decimo t<exlo. ordinis curam ge.runt, care.al benediclione.Vide Cas-
    s Muinlio, sive permutniio rcrum alicnjns pre.lii, siatmm lihro qtiarto capite deciuio sexto.
    Ul librurum, Yeslimcnloruin, clc, absque couscusu
    XS3 RECULA S. PACIIOMII. 890
    LXI. » Ad alterius cellulam intrnre nullus au-; A qni riserit in reHquis orationibus, constitulo ortline
    dehit. agci pceiiiieuiiaiii.
    LXII. Cmnmendatum aliquid, etiam a germano LXIX. Qnamlo domi rcsident, * non cis liecni
    fraire, nullus accipiat. Inqui alii|uid srcculare, sed si qtiis praeposiiusde
    LXIU. b Nihil in cella sua ahsque prsepositi jns- S.ripluris docueril, vicissim inler se rmiiinent,
    sinne qiitlpiam cnulel, ncc poma <|uidem. et rcfcrent quae audicrinl, vel quas inemoriter
    LXIV. Si prsepositus ptofectus fticrit, ant alier lcnent.
    pricposittH, autqii sccuiiduscst, curam proficiscen- LXX. h Qui vas ficlile fregerii, vel aliqnam
    Hsexerceat, vel quem ipse pnepositus elegetildc ulilein rem ad tisus monastcrii, aget posniieiuiam.
    fratribus, et cnrain ei siiain injunxer t. LXXl. ' Si fraier dormierit, oninis cum frattr-
    LXV, c Quaudo farinam coiispergunl aqita et nitas proseqiinlur.
    massam subigunt, nemo altcri loquatur. El qtiamlo LXXII. Nemo excat forns, ncmo loqnaiur, nemo
    tabulis ad furiium deportanl panes, siinilc silenliiim rcuianeat, excepto mnjoris impi r o.
    hnbebum ; taiituni de psalmis ntil de d Scripiuris LXXIH. Atttliio signo excitantis , aul voce psal-
    aliquid iiiediUbnntur, donec Opnsimpleant. Si quitl lcniis, omiics siiignni , currentes ad nraliones.
    necessarinin ftierit, non loqiianliir, sed dent signnm fj Nullus nmc ps:il'at nisi ci jnssuin fueril, nec com-
    bis qui possunt alferre qme ncc.-ssaria sttnl. Qnando plcio psaliiio, alleiuni sine prteposiii juss one audeat
    ad miscendam fariiiam vocati fueriui, iiuitis reside.it jungrre.
    in loco panes coqtieniiiim , excepiis iis qui coclioni LXXIV. Nemo anie prarposittun suum ct ducem
    suflicient, ct quibus ju-siiin fucril. suum ambtilei. i Nullus remaneat de ordine suo.
    LXVI. 11 navibiis similis disciplina est. Nenio a LXXV. Si qu!s aliquid perdiderit, auie nlmre
    terrn Solvil navig.i fiiiiiculuiii, ncc movcl uavigiiim pnblice corripietiir. Si vero de.propriis vcsliculis
    absque ju-sione Patris. lti intcri .re parlc navis eac- fuerit qtt"d perdilum est, tribiis hebdoiiiadibus
    leris fratrihus super traiistra ct Inbulnln quiesccn- ntm nccipiet, ct iu quarta, acta pceniicniia, dabilur
    Ubus, iinllns dormiat; ct saccularcs l.oiniiics donnirc ei quod ami-il.
    seciim uullus pati.ilnr. e Vasn iufiriniora ciim eis LXXVT. Qui invcnerit aliquiil, pcr lres dies
    nnu uavigabunt, nisi furle Pater moiiasterii pracce- 1 ante c llectam fratrum suspendat, ut lollat qui
    perit. cognoverit.
    LXVII. Nullus iu domo sun audehil f.icum facere, LXXMI. ! Lotum in domo nemo facint absqne
    nisi iu coiiiiiiiiiieoninibus succemlalur. pr;rpo-ilo ; el oiiiue quod novuui est illius senlcntia
    LXVUI. ' tQui una oratione tardms veneril, vel Q disponetttr.
    qui mussitaverit aut locutus fuerit ad alterum , vel LXXMII. m Otnnis corrcptio ita fiet nt discincli
    ALAftDI GWJEl COMMENTARIUS.
    * Aliis vcrliis D. Bencd'c'iis rapite qitadrnsesimo rimum se coiloquiis ohleclantes. Cnm atilem.
    inquil,
    «irlavo: Neque fraler ad frulrem jttngatur, horis in a iuil quidvis loqiieitiilur, siatim samii nngeli rece-
    eompeteniibus. dehnni loiigius; veniebant aiitcm porci soidnlissimi,
    h l.lem supra arlicnlo qtindragesimo terlio. et vo iitilinnt se iuter eos. I.amones eiiim in specie
    « Cnisonat iis t|n.e snpernis dicia SIIKItle offici- pccorum ilc^cclalianlnr enriiiii vaniloqinis. Be.>tus
    nis «pilicum, iu <*mbussilciiiiuin servahaiur. aucni se ior hscc commoncbat per niouaste-
    d Vidcs mcditatioiiis exercitinni, de quo supra , ria fratres d censvidrns, : Cohihe.e a niulliloqiiio; el ab
    pri-cis uioiiaclis linsse frei|iieiilissiiiiiioi ne la.nilia- ofOsis scriiiiiiiliiis lingiiani, per quam malus inter-
    lissiiiitiin. iinnio pune nssidoiun; ita nl nou solum ilus aniin.r geiirraliir.
    in t.raiorio, vcl privauin in i-elliilis, sed in oiiini fere h Cassianns lib. IV Inslit. cap. dccimo sextn, D.
    loen et tempoie, ac peue ad.onine» acius ei fuiictio- Bencdiciiiscapiie ti ijjes.nioseciiiido et quadragesinio
    nes eo se occupareni, ac prf hoc a vnnis cogiiaiio- sexio.
    uihus et coll<it|uiis avocarrnt, sicque animiim nd 1 Si (raier dormierit, id esi,
    ohierit, orotiis eum
    cudeslia ct salutaria siispirnntein et ercctum reline- fraterniias, id est, congregaiio fralrinn, prostquatur,
    rem. Vidu att. 16 et 17. scilicet ad tiiiniiliiiii. <i Ir.inorilice sepcliat. Saiitilis
    * ld est, mulieres, ul supra articulo vigcsimo Clirysos.ouius lioinilin
    piima in Job iiionachoiuiii
    nono. (ibiiniii fiiini-ipic ricscrilirns : Cum ultimo, inqn t,
    * Cas-innns lih. iv cnp. lli, D. Benediclns cnp. 43. sphitu laboramem
    s Colloqtiin de ruhus vaais, profauis et ^senilart- ry dent, ulttiiiuque ejus (fratrem) httbverinl, circuinsi--
    audiunt teiba; adltoitatitni t
    btts vitamla. Corrtttnpttntenim bonos mores ciiUoqnia et monila alta cle mduslr.a tidliibeul, os deoscul. -
    pravu, I Cotinili xv. Cnssianus lih. v cap. 9: Vidi- tur uliimo osculo; exintle cttm reddiderit an muni,
    IIIIIS,inquit, sciicni, Maclieiein iiomine, h mc » l)o- manustompoiiunl, oculos r.Uudunt, elc. Vide D. lio-
    inino graliam dinnirnis precibus iiii|>elrasse , ni roiiyiiiiiin in rpitaplro P.iiila-, Snl. iliuo 111V.t.i
    qtioiqnot iliebns ac iioctihus ngitareiur c dlaiio spi- D. Mniiini, et iiiiiiium .'niii.|ins iinuni Diouysicm
    riiualis, iiiimi|uaiiisomni torpore pemtus l.ixaiciur. Areopagitain Kc<i. Ili rar. cnp. 7.
    Si quis vere deiraciioiiis verlmni vel otiosum ten - J Id <st, cxtra ordiuem suuin, dum simul anilu-
    lassel inferrc, in somnuin protinus coni i.lcbal; ac lant, evageiur.
    sic ncc u.-que ad nuriiim rjus pollotioocm viru i k l<l<'sl, ante fores ecclesin1. vcl oralnrii.
    obioquii potcral pervrnire. In Viiis Patruin (Lib ui, 1 Lolioiiem vestiiiieiiloium, aul ipsius domns <l
    11.36;«/ /. vi, libelto 1 iiiim. 3) legiuitis m.ignum vasoiiim.
    qufiiidam viriiin hanc graliain a Deo ohiiuuisse, ut m Viiiu snprn, art. I, ei quse notavimiis n<llib. n
    in colloquiis piis fralrum, quae du saciis Scripturis cap. 16 de Correctioiio et Disciplina leguhuj
    feabebantur. videret sancM* angelog astanles et olu-
    m AD OPERA J. CASSIANI APPENDIX. m
    sint qui corripiuntur, et demissis manibus et humi- A etiam nolens legere compellatur; el omnino nullus
    liato capite, emendaturos se promitteiites vilia in erit in monaslerio qui non discat litleras et c de
    quibus arguuntur, veniam deprecentur. Scripluris aliquid teneat qttod minimum est, usque
    LXXIX. <•Qui absque ordine fralrum recesserit, ad Novum Testamentum et Psalterium. Oinne quod
    etpostea a.cta pcenilenUa redierit, b non erit in or- in conventu fralrum audierint dispulatum, cogenlur
    dine siio, absque majqris imperio. inter se ut recolant.
    LXXX. Qui rudis in monasterio fuerit ingressus, LXXXL Ad psallendum et ad orandum nullus
    docebilur pritis quaedebcat observare, et cum doctus sihi occasiones inyeniat quibus se dicat occupatum ,
    ad universa cpnsenserit, dabiuit ei viginti psalmos quasi ire non possit, et si in navifuerit, et d in
    aut duas Epislolas Apostoli, aut alterius Sciipturse agro , ct in itinere vel in monasterio, quolibet mi-
    parlem. Et si liitcras ignoraverit, hora prima, lertia, nistcrio detentus, orandi et psallendi tempora non
    et sexta vadat ad eum qui docere polest el qui ei praetermiliat.
    luetit delegatus, ef siabit ante eum, et discet studio- * Depuellamm disciplina.
    sissime cuin pmni gratiarum aciione. Postea scri- LXXXII, f Nemo ad eas vadat visitandas, nisi qqi
    kentur ei eleinenia, syllabse, yerba ac nomina; et habel ibi malrem, vel sororem, aut propinquas, et
    ALARDI GAZ^II COMMENTARIUS.
    • Id est, prceter, aut cohtra ordinem et legem obe- B ciunt hi quibus lectio curm est, seu memoria Scriplti-
    dientiae regularis. rarum. Haecibi. Monachos itidem soiere Psalterium
    b ld esi, nnn obiinebit locum suum, sed posire- ad verbuin ediscere, et memoriter lenere, colligo pri,-
    mum in congregaiipne, Ila D. Renedicltis cap. 29; mum ex verbis DJ Hieronymi modo recitatis, tum ex
    Frater , qui proprio viiio egreditur, aut projicitur e aliis ejusdem ad ftnsticummonachum epist. 4: Num-
    monasterio, si reverti voluerii, spdndeal prius omnein qiiam de manu ei. oculis recedat liber (supple Psal-
    emendationemviiti pro quo egressus est, el sic in ulii- morum), nam sequilur, discatur Psallerium ad ver-
    mo yradu, r$cipiatur, ut ex hoc <y'«shumiliiqs compro- bum, etc. Et in psalmum cenlesimum trigesimum
    beiur. Eadem pcena, praeter ajias, in jure canonico tertium : Scripttiras Jcgimus, Psalmos ediscimus,
    punitiiiliir rrioiiaciiiqui de monasteriis ad audiendam Evangelia tenemus, Prophetas edisserimus. Solent
    physicam, id esl, inedicinam, aut leges civiles monachi hoc inief se habere certamen ut piures
    exeiini, et iolfa dnos menses non redeunt cap. Non ediscant Scripluras, et in eo se puientessemeliorcs-
    magnopere, Nec ctericivel monachi, etc. Habeseam- si plttres edidicerint. Deniqtte Cassiodorus in praefa-.
    dem pceiiani inlcrius statutam in furiosos el iracun- lione insiilut. divin. lect. lirones Christi primtim
    dos art. 85. Psalmos discere suadet. Porro alia expositio illius
    *. LqcuS: obscurus et (ni fallor) corruptus. Quid senteniia!, eaque subtilior , nec improhabilis mihi
    enim hoc sibj vult: usqu^adt novumTeslamentumet nuper obiala estjin hunc sensum, ul aliquid icneat
    Psalierium? Piilo tamen posse sic exponi. Quod mi- de Scripturis, qiiod minimum esl, usque ad npvum
    nitnum e^t, id est, intelleelu faciHimtim; usqiie ad Teslumenlumel Psalterium. Hoc est: Teneat ut mi-
    novimi Tcstameiitum et Psalterium, id est, prauer /i.nimum novtim Tpslamentum et Psalterium; vel ali-
    novum Tesiamentum et Psalierium , quod memori- qtiid usque ad nojvi Testamenti seu Paalterii cogni-
    ter omiies aut plerique monachi ediscebant. Niihi lionem. Ubiillud usque nonestexclusivum,sed poiius
    qnod ad phrasin attinet, ne cui videatur absurda , conjunctivum, seu conclusivum. Qna significatione
    docet Anibrosiiis Calepinus eieganter dictutn apud, fere usurpatur in Scripturis. In Genesi: Ab homine
    Pliiiium : Assensi suht omnes coiisules, usque a^; usque ad auimantia. Semini tuo usque in swcutum.
    Pompeium, id est, excepto Pompeio, vel praeter Vsque in prwseniemdient. In Psahnis : Non est usque
    Pompeiuin. Quod et nostrse veriiaculae congruit. ad unum. Vsquead nocleni increpuerunt merenes mei.
    Sensus igitur est': Nullus erit in inonasierio, qui, Ab homine usque ad pecus. El similibus iocis qttaiu .
    non aliqtiid teiieat de Scripturjs, id est, de veteil plurimis, quibtis non exclndilur quod hnic voculae
    Teslamenlo, qiiod facile possit ab omnibus intelligi, adliihelnr, sed coiicludilur elcomprehendiiur. Verum
    ut stiril'plera'qiie senteiitise Proverbiqrum, Eccle,- hstc expositio, si bene inspiciatur, ferecoincidil cum
    siastse et Eccl.esiasiici, et faciliiires ac yulgaiipres pri.ore. Ctim enim exponitur: Vsque ad novum Tesla-
    iiistorise. Novuin aiilem Testamehtum et Psiiiterium m.entum,Psalterium, id est, praeter novum Testa-
    omhes addiscant. De EvangeliOet novo Testamenlo, mentuin et Psalterium, non sic excltiditur novum
    quoad ejos lieri Dptest, iiiemoriae cominendando , Tesiamenliim ct Psalierium, quasi non sil dicendiim,
    D. Hierbiiymus'(Epist. 7) ad Laetam in instiiuiiqne, sed poiius, ac potissime, ac prse aliis comprehen-
    iiliae, virginis Deo dicandae,, tibi liunc ordinem.le- ditttr et commendatiir ediscendttm.
    gendi Scripiiiras pfiiescribit: Discat primo Psalter d Siniiliierstaiuii D. Benediclus cap. 50, ut fralres
    riuni; his se caiiticis. avocet; el in Proverbiis Salo- qui omnino longe sttnl in labore, el non possunl occur-.
    monis erudiaiur ad vitani; in Ecclesiaste consuescat P rerehora congruenli ad oralorium, agantibidem opus
    qii:e iiiiindisunl calcare ; in Job virnitis el pafiemise Dei, ubi operantuy, cumtremore divino flectentesge-
    exempla sectetur. Ad Evangelia transeat, numquam. nua; similiter qui \inilinere direcli sunt, non eos prm-
    ea depiisitura de tnanihus; Aposiolontm Acta et tereqnt horm constitulm, etc.
    Epistoias tota cordis imbibat vpluiitate. Cumque o-Nempemoniajlium,vel sanctimonialium, vel mo-
    pectoris sni cellarium his opibus iocupleiaverit, nacharum. Refert Palladius in Vita abbatis Ap.hthor:
    inandet meuioriae Prophetas, etc. Divus Chrysosto- nii trans fluvium Nilum, e regione monasterii Ta-.
    mus serm. 3 de Lazar., D. Basilius et aiii suadent
    ea maxime el prius legi ac memorise maudari quse
    novi Tesiamenti sttni, quod haec uliliora, clariora , f Id est, invise^ndaset salutandas. Non enim hic
    magisque necessaria suni, el nobis propria. Itemque agitur de visiiatione monialiitm, quae fit a snperior
    Cassianus lib. n cap. 6 refert veleres monachos aliis ribus, juxta cap. Attendentes, de statu monac.h.,sed)
    qoidem hebdomadse diebus unam veteris, et aliam de familiari visitaitione,,saluiaiioiie, colloquio, fre-
    novi Testanibini Icctionem Psalmis addidisse: In die quenlalione, quae etiam sac.iis canonibus , c.t pccu-.
    vero, ait, sabbali vet dominicmutramque de novq Te- lianter mouacliis inhibetur. Vide cap, Monasteria.
    tlamento. Qnod etiam totis Quinquageiima dtebut /is* De Vita tlHontst. cleric, (Lib. l Decretat,).
    895 REGI3LA S. PACHOMH. 29fc
    consobrinas, seu matrem filiorum suorum; si autem A cuam, per sex vices commonebitur, et in septima
    et arite conversionem paterna eis debetur haereditas, facient eum surgere de ordine sessionis suse,et inler
    aut aliqua causa manifesta est, mittent cum his pro- ultimos collocabitur, docebuntque eum ul ab liac
    batae setalis virum, ac vitse, et videbunt eas , et pa- mentis perturbatione mundetur. Cumque tres lestes
    riter revertenlur. Nemo vadat ad illas , nisi lii quos dignos lestimonio adduxerit qui pro eo polliceantur
    supfa diximus; ita ut primum faciant renuniiari nequaquam simile quid esse facturum , recipiet ses-
    palri monasterii, et ille mittet ad " seniores, qui sioncm suam ; alioqui si permanserit in vilio, more-
    monastefio virginum deiegati sunt, qui occurrent tur d inter ullimos, perdiio priore loco.
    eis, et cum ipsis videbunt eas quas necesse habebunt, LXXKVI. Qui falsum cupil probare coiitra alte'-
    cum oinni disciplina et timore Dei. Non eis loquentur rum, ut opprimat innocenlem, terlio commonebiluf,
    de rebus ssecularibus. et postea e reus erit iniquitalis, sive de priori loco
    LXXXIII. Quicumque de his mandatis aliquid fueril, sive de inferioribus.
    prseterierit absque ulla dubitalione, negtigcntiae at- LXXXVII. f Qui habet pessimam consuetudinem
    que coiiieniplns aget pcenilentiam , nl possidere va- ut fratres suo sermone soilicilet, et pervertat animos
    Ieamus regna coelorum. simpliciorum, lertio commonebilur : si contempse*-
    b Prmcepta et instiluta Patris nostri Pachomii ho- B rit, et obstinato animo in duriiia
    perseveraverit, se-
    minitDei, qui fundavit ab exordio sanctse vitsecom- parabunt eutn extra monasterium, et s verberabunl
    munionem juxla imperiumDei. Plenitudo legis cha- eiiiti anle fores triginta novem, dabuntque ei ad ver
    ritas; scientes tempus,quod insiethoraul de somno scendttm oanem solum et aquam, donec mundelur a
    consurgamus, quod viciniorj sil salus noslra quam sordibus.
    eo lempore cum credidimus. Nox praecessit, dies LXXXVIII. b Qui habel pessimam consuettidinem
    autem appropinquavit. Deponamiis opera lenebra- murmurandi, et quasi gravi opere se opprimi que-
    rum , quse sunt contentioues , delractiones, odia, et ritur, docebunt eum quinquies quod sine causa mur-
    lumentis animi superbia. muret, et osiendent perspicue verilalem; si post hsec
    LXXXIV. Qui facilis est ad delrahendum , et dicit inobediens fuerit, et est perfecise setatis, ila euni
    quod non est qui in hoc peecato fuerii deprehensns, Iiabeliuni , ul unttm de segrolantibus, et ponetur in
    monebunt eum secuudo ; et si audire conlenipserit, loco infirmorum, ibique aletur otiosus, donec redeat
    separabunt eum extra conventum fratrum sepiem ad veritatem. Si autem justa est illius qucrela et a
    diebus, et c panem tantum cum aqua accipiet, do~ majore inique opprimitur, qui eum scandalizavit ei-
    »ec polliceatur alqtte conlirmel se ab hoe vitio re- dem sententise sitbjacebit.
    cessurum, et sic dimiltetur ei. C LXXXiX. '<Si inobedicns quisfnerit, aut conten-
    LXXXV. Si quis iracundus et furiosus frequenler tiosus aui contradictor, aut mendax, et est perfectse
    irascilur sine causa , et propler rem itianem et va- aelalis, decies commonebitur ut desislat a vitiis. Si

    ALARDI GAZ^I COMMENTARIUS.


    bennensis.seu Pachomiani, fuisse aliud monaslerium dttnt; ab iis invicem auod victui opus est resumen-
    quidringrntartim puellarum seqiieniinm eadem insli- tes, eic.
    luta Pachomii, ad quas praeier preshy erum nemo » Hinc colligilur moniales jam tum habuisse qttosr
    trnnsiret. D. Hieronymus epist. 16 seribil S. Mar- dam seniores seu Patres spirituales in pnximo com-
    cellam ab Alexandrinis sacrrdotibus el S. Athnunsio morantes , a quibns insiruerentur et dirigereutur,
    Vitam S. Antonii, nec non monasteriorum in The- quivnlgo confessarii vocaiitur.
    baide 1'achoinii, et virginuin ac viduaium ab eo in- b Vidciurhicaddendum alia, ulsit hsecnova sectio
    stiliitarum didicisse disciplinam, nec eruhuisse profi- etparsRegulse,quueadcorrectionemvil.iprumspeci£|t.
    teri quod Christo placere cojiiioverat. De iisdem et c Jejuniiiiii in pane el nqua, in gravioribus cuj-
    aliis nionialibiis agens epist. 48 : Moris est, inquit, pis.d De quo eiiam infra art. S7 et 121.
    in Aigypli el Syrim monasleriis, ut lam virgo quam I.lcm supra ari. 62 ct infra art. 92 et 94.
    vidua, qum se Deo voverinl, el smculo remtntiantes e Calumnia', seu falsi crimiuis et poensecalumnia-
    omnes deiicias smculi conculcarinl, crinem monasie- toribns statiitse obnoxius.de quaexstant duo decfeta
    riorum malribus offerant desecandum, non inlecto lib. v Decrelalitim, tit. 2, de Calumniaioribtis.
    poslea, contra Apostoli volunlalem (I Cor. xi), inr 1 Susiirrones et ttirbatores commuuilalis oliiti
    cessurm capite, sed ligato pariler ac velaio, etc. verberibus coerciti. Vide Hegulam divi Benedicti
    Vidr.eumdemin cpitaphio Pnulae, ubi monialiiim ejtis cap. 23 et 28, post Cassinnum lib. iv c. 16.
    discipliuam, psallendi iiiorem, aliaque instituia de- s Puto csse ahlativi casus,non nnminativi; et
    seribit. S. itetn Aiigustinus loco iilo saepe citato de „" suhaiidicndiim verberibussive plagis. Vitlentur eniui
    Moribus Ecclesi;e, postquam de monachorum el cce- spectasse cxemplum Apostoli, qui se proliteiur quin-
    nobiiarum vita egerat, subdil deinde de monialibus quies quadragenas, una minns.idest, triginla novem
    et virginibus, quseeisdem iegibus et institutis vive- plagas a Judais accepisse (II Cor. xi). Quorsum enini
    banl: Hsec est etiam vita feiniuarum Deo sollicite trigiiila novem monachi ad unum verbeiandum con-
    casteque servienlium, quse habilacolis scgregalsc, ac currissent ? Eadem pcenaslatuilur infra art. 121.
    remoia; a viris, quam longissime decei, pia lanliim b Vititim murmurationis olim graviter inter mOf
    illis charitale jtinguntur, et imitaiione virtutis; ad nachos punilum. De quo Cassianus lib. iv e. 6 el
    quas juvenuin nullus accessus est, neque ipsorum D. Benedicliislumalias saepe, niin prsecipuecap. 34:
    quamvis gravissimoium et potentissimorum seniim; Ante omnia, inquil, ne murmurationis malum pro qua*
    nisi usqtte ad vestibuium, necessaria praebendi qnir licumque causa, in aliaud auglicumque verbo vel si«
    bus indigeul gratia. Lnuilicio iiamque corpus exer- gnificatione appareal.
    cenl atque susleutanl, vestesque ipsas fralribus tra- • D. Beuedictus cap. 23 et 28.
    198 AD OPERA J. CASSIAM APPENDIX. «98
    autcm audire nnliterit, mnnasierii legilms iticrepabi- A et otio, et correpii non potuerint emendarl, debet
    lur. Quotl si alierius culpa ari h;ec vilia devolviiur. prseposiius usque ad dics iriginU ipse eos monere
    et hoc luei it comprobatum, ille qui causa exstiiit rcui itcorripere. Si videril in pravitale pcrsislere, el non
    erit uliionis. nmiliaverit Palri monastcrii, et aliqund pcccaium
    XC. Si dcprchensus fucril nliquis de fratrihus ' in ris foeril deprehensum, ipse pro eis culp.e suhja-
    lihcnier cnm ptieris ridere, ct lutlere, el habcre ami cchi. juxla qnod pcccmuin fuer l invenluin.
    cilias aetatis infiini;c, tcrtio commouebiliir ut rece- XCMl. Oniiies auiera piicri qui non tiinrnt con-
    dat ah eoniiii nccessiiudinc, et meinorsii hoiie^iaiii liindi pro pcccato, et per inipiideiitiamjudicimn Dei
    ac limoris Dei. Si nou cessavcril, corripielur, ut di- noii cogitant, et correpii vetbo uou emendaverint.
    gnus est, correpiione scvciissiina. veibeienttir quamdiu disciplinam accipiaut el li-
    XCI. Qui conteiniiiint prT-cepin mnjorum ct re- morem.
    gtilas iiionaslcrii, quse Dui prsccepto coiistituitc siint, XCVIII. Qui injusle judicaverit, justeabaliiscon-
    el parvipeiiilnni scniorum consil.a, coi ripientur jux- deniiiahilnr. .
    ta oidinem consiiiutiim, donec corrigainiir. XCIX. r Qui conseniit peccanlibns, et defcndit
    XCII. b Qni juilex est omnium peccalnrnm, et pcr- alium delinqitrntem , malediitus erit aptid Di-uinet
    verritale menlis ac ncjiligciitia reliquerit veritalcm, 3 hnniincs, et corripietnr iiicrcpniione severissima.
    vigiuti viri sancli ei tiineuics Deum, sive decem, el Qund si per iguorantiani deccpius est, el non iia pu-
    usque nd quinque, de quihiis oiones deul tnslinio- lavit ui vcrum est, ignosceiur ci: ct oinnis qui per
    niiuii, Sedeliunl et jiidicalmiii eum , et degradabunl ignornntiam peccat, facile accipiet «eniam. Qui au-
    in iiliiinimi grailuni, donec corrigatur. tem sciens peccaverii, susiinebit increpationein juxta
    XCIII. Qui conturbat frnlriim aniinos , el facilis menstirain opusque peccnti.
    est ad tlelrabrndiun , liles >erens etjurgia , dccies C. s Pra-cepta et leges Pachomii. h Ne pltts fra-
    commoncliiuir ; et si iion ftierit emendatus , corri- tres faccre coinpellanlur; scd moderatiis labor om-
    pielur ordine munnstcrii doncc corrigaiur. nes ad lahoranilnii provocet. Sil imcr eos pax el
    XCIV. ° Qni viderit de mnjoribus ei pr.epositis concordia , et libenter majoribu* subjiciantur. Se-
    frairum siioium tribulationem , et noiuerit catisain dentes, et ainbulantes, et slantes, invinem de humi-
    tribiilniionis iuquirere, eainqtic coutempseiit, quc- litate decerleot.
    relur causa a supradiciis judicibus inter fraireni at- CI.' Si quis pcccatttm fecerii, Patres monasterio-
    que prxposiitim; el si deprchenderiut negligeutia rtim emendare polerunl, el constiiuere quid sequi
    prarposiii vel superhia coungustaluin fratrem , el ju- debeat.
    dicassc eum non scctindtim verilatcm,sedsecunduni G CII. ) Prxpositus aiilem dnmus, et qui sccundus
    peisoi.am, dcgradabitur de solio suo, donec corri- ab eo csi, hoc taniiim juris halx bunl, til cninpellnnt
    gatur, cl ab iiijusliliu*sordihus emendelur, quin non frntres in piiuclis singulis, vul colccia doinits, sive
    consideiavii vcriiatem sctl pcrsonas, et servivitpra- in collccln iunjore , hoc esl, omniuin fratruiu , sub-
    vitaii anim;c siue, et nnii Dci judicio. jacere pceniieniise.
    XCV. Si quis promiscrit ohscrvare rcgulas mona Clll. Quod si prscposiius peregre fnerit, qui se-
    Sterii, el farcrc rceperii, casque dimiseril, poslea ciindiis est lociim fjiis implebil, lam in poeniientia
    autem reversus egerit prjenilenliam,obteiidens inlir- frairnm recipicnda quain in quocumque alio eorum
    mitaieii) corpusciili, per qunm ntm possit iniplerc qua: in donio ncccssaria sunt.
    quod dixerai, fnciant eum intrr laiigueiiiescoinmn- CiV. Si quis k alisque conscicntia duornm ierit
    rari, et pascctur d inter otiosos; donec, acta poeni- an alternm doiniim, vel allerius domus fratrem codi-
    teniia. implcai quod promisit. cem ad legendum miiluuin postulaverit, vcl quod-
    XCVl. ." Pueri in domo, si fuerint dcditi lusibtts libel aliud, monnsierii ordine incrcpabitur.
    ALARItl GAZ^EI COMMENTARIUS.
    » Id magnn cauiionc et severiiate proliihitum a D f Trihuiliir luvc srntentia Isidoro nptni Gralia-
    Pairibiis, ob periculimiimpudicitix, cui pucri.issetas iuini, 1, q. 3. Eadem cxsiat aputl Smarngduui in
    vehemcnler obnoxia. Exposiiitme Keguhe cap. 69.
    b M esi, si.cerdos, sive snperior super concien- u Aha liiisiiin tl>sinciio, nd quam designnndam
    lins siihiliioriiin jmlex conslinnus. viihtiir rliaiii hic aildeinlum cditt, ul snpra.
    ' 1'hiasisolisctira, ei hoc intxlo exi licanila : Qilis- b lilcni exprcssiim in Regula S. Paehomii npud
    qtiisde inajorihiis seu pr.eposiiis videiii inbulaiin- P.illaiiinm. Sozntiieiiiiin, et Nicrplioriim, uhi supra.
    neni aiil iiiigi stinin iiliciijns liairis, el t oniciiipseril lia et D. Benediciiis t ap. 48 : O.nnia, iuquit, mode-
    juvareet solari, iiiniiocoiura emn jmlicnverii nijnste. rale' fiant propter pusilluiiiiiies.
    tlij-iiiisest qm tl. gra. ctur. Proind.: non puto per iri- Supple p ihli. ii ii. Nain in htijusmodi pr.Tsertim
    hiitatiooem inlrllgi coiitciilioiiem, imhnm, altcrca- corrrclio inoiiacliorniii spcctai nri abliaiein. seu Pa-
    li -m, m posiii io priore cililionr, sed vernui angii- Ircin iiionisieiii. Vitte coiicil. Tridenl. deereluin
    stiam ei iiice-liiiam, lamrn e\ uli ;ua oiinoi couien- se.-s. 25 cap. 14, ile lliguliiiibii-.
    lioiie cinii praeposilo, unde iristiiijin vocat iulra, i Pia-posito, sive priori clausirali, mullse leges
    arl'. 112. et finiciioiies iinpoiiiioiiir.
    1 l<lest, vacantcs ab operc mnnuali proplei im- k lil rst, nisi iliiobus consciis ct tcsiibus, pra-po-
    liceillilatem, vel in iiilinnaiio coiisiiinlos. sito sciliccl el sncio cum qmi miiieniliis. Iloc enim
    • Pucroriiiii uisiiiuiio tit disciplma de qua D. speciare vj.lcnir, ne qtiis lurinn vel jolus egrcdere-
    Beuedicius cap. 30. tur, ut supr:, art. 34, 47 etaliis.
    297 REGULAS. PACHOMII. 298
    CV. Qui vult sine macula et contemplu in domo j\ De vestibusmonachorum.
    cui deputatus est vivere, omnia quse prsecepta sunt CXIII. b Si quis de his quai praeceptasunt amplius
    coram Deo observare debebit. kabuerit absque concessione majoris, deferenlur ad
    CVI. Quidquid necessarium est, sive in agro, custodem veslium ; et intrandi illuc, vel postulandi
    sive iii monasterio, praepositusetiara non postulatus nonhabebit potestatem, sed erunt sub prsepositi ar-
    impleat. bilrio, aut qui secundus est ab eo.
    CVII. » Sex orationes facient vesperlinas, juxta 1 Prmcepla Pachomiide colleclafralrum, quomodo
    exemplummajoriscollectae.in qua omnes fralres pa- collecta fieri debeat, et fralrcs sint congregandi ad
    riter congregantur. audiendumverbum Dei, juxta praeceplamajorum, et
    CVIII.Sumtnaedilectionis est, b etiamsi difficile doclrinam sanctarumScripluraruin, ut liberentur de
    fuerit, ut nullum onus babeant, nec ex onere nasca- errore animae conversorum, et glorificent Deum in
    tur taedium. luce viventium : ut sciant quornodooporteat in do-
    CIX. Si quis deforis venerit, et aeslu laboraverit, mo Dei conversari sine ruina et scandalo, et non
    aliique fratres oralionem celebraverint, si ire non inebrientur aliqua passione; sed steut in mensura
    potest, non cogatur. veritalis et tradilionibus Apostolorum et Propbeta-
    CX.c Quando praepositidomorum fratres de con- j» rum , et solemnitalum ordinem teneant, iinitantes
    versione sanctsevitae docebunt, absque gravissima conversalionem corum in domo Dei, et jejunia atque
    aegritudinenullus aberit. orationes ex more complentes. Qui enim bene mini-
    CXI. d Majores quicumque e fratribus milluntur strant sequuntur regulam Scripturarum.
    foras, quamdiu ibi fuerint, habebunt jus prseposito- CXIV. Hoc est ergo ministerium, quod ministri
    rum, cuncta gerentur arbitrio eorum, docebunt fra- Ecclesiseimplere debebunl. Congregent fratres ora-
    tresperconslitutos dies; et si forte aliquid inter eos lionis tempore, et omnia faciant quserite complenda.
    ortumfueril simultatis, audient ipsi majores, ct jttdi- sunl, ut nullara occasionemdetraclioni tribuant, nec
    cabunt causam, et dignum culpa increpabunt, el ad tinant quempiam ambulare contra ritum disciplinae.
    imperiumeorum statim ad pacem pleno corde con- Si codicemposlulaverint, deferant eis.
    sentient. CXV. Si quis deforis venerit vesperi, et non oc-
    CXII. e Si quis de fratribus conlra prsepositum currerit accipere opus quod postera die facturus
    domus susetristitiam habuerit, aut ipse praepositus est, mane tribuant; si defecerit optts quod babebat
    conlra fratrem aliquam querimoniam , f fratres in manibus, i referat ad majoris senlentiam, et
    probatseconversationiset Ddeiaudire eos debebunt, quod ille prseceperit faciat.
    et judicabunt inter eos. Si tamen absens est Pater1C CXVI. k Qui minister est, habeat sludiura ne quid
    monasterii, vel aliquo profectus, primum quidem operis pereat in monasterio, in nulla omnino arte
    exspectabunt eum ; si aulem diutius commorari vi- quae exercelur a fratribus. Quod si quid perierit, et
    derint, tunc audient inter praepositumet fratrem, ne negligenlia fuerit dissipatum , increpabitur a patre
    de suspenso judicio major tristitia oriatur : et ille minister operum singulorum, et ipse increpabit
    qui prsepositusest, et ille qui subjccius est, ef hi qui alterum, qui opus perdiderit, dumtaxatl juxta vo-
    audiunt, juxla timorem Dei cuncta faciant, el in nulloi lunlatem el sententiam principis, absque qua nullus
    dent occasionems. increpandi fratrem habebit potestalem.

    ALARDIGAZiEI COMMENTARIUS.
    » Magna verborum diversitas apud auctores et miltuntur
    foras, etc. Solebant enim seniores cum
    interpretes circa bunc articulum Regulae Pacho- junioribus milti, ad eorum curam et custodiam.
    mianae.Palladius ita refert: Constkuit ut per totum c Magna prudentia et moderationeusisunt Patres
    diem facerentduodecimorationes, e.lin noclurnisvigi- in judicandis et dirimendis fratrum causis et con-
    liis duodecim,et in malutino duodeoim,et hora nona troversiis. Vide supra art. 94.
    tres. Sozomenus: Ct duodeciesin singulos dies ora- f De quibus supra art. 92. Viginli viri sancli ct
    rent, et sub vesperamitidem; totiesenim noclu, hora limenlesDeum, sive decem,etc. Erant igitur in mo-
    nona ternis vicibus.Niceph. : Vt duodecies inlerdiu nasteriis, practerabbatem et prsepositos, aiii ex se-
    temperorarent; itidem veroad vesperum; noclusimi- nioribus ad boc delecli et deputati, ut controversias
    liter ; et itemhora nonatertio. D et contentiones inter ipsos ortas vel emergentes di-
    b Legebatur in editione Lugdunensi : Etiamsi rimerent, et iu ipsos etiam superiores animadverie-
    facile(uerit, inverso sensu etnullo. Vult enim dicere rent: ttnde et judices etdiffinitores, alias discreiiet
    amanti et vere obedienti nihil esse difficileaut one- consultores dicti. De quorum auctoriiate et officio
    rosum: guta perfecta obedieniia (qum cum charilale vide Conslitutiones congregationisCassinensispart.
    conjunctaest) legemnescit, terminisnon arclatur; non I, c. 12.
    conlentaangustiisprofessionis,largiori volunlale fer- s Supple, conquerendi,aut murmurandi.
    tur in tatitudinemcharitatis, alacrisqueanimimodum h Vide supra art. 45. Cassianus'in lib. iv
    cap. 15,
    nonconsiderans,ininfinitam libertatemexlenditur: ait Regula D. Benedicti cap. 33 et 55.
    D. Bernardus lib. de Praecept. et Dispens. Vide cap. 1 Aliadistinctioelconstitutiode convocandiset col-
    68 Regulse D. Benedicti, cui titulus : Si fratri im- ligendis fratribus sivead concionem.siveadpublicam
    possibilia injungantur. synaxim.qusemajor collecta dicebatur, de qua infra.
    c A cnncione seu exhortatioue superioris nemini J ld est, consuiat superiorem.
    abesse licebat. k Ofticiumminisiri seu prsefectioperum, etc
    d Credo legendum : 1 Id est, Palris monasterii sive abbatis.
    Majores qui cum fratribut
    FATROI. L. 10
    299 AD OPERA J. CASSIANIAPPENDIX. 500
    CXVH. Si veslimentum ad solem expansum ter- A tentiam. Quod si eadem hora, qua fugerit, non
    lius invenerit dies, * dominus vestimenti pro eo nunliaverit Patri, reus erit peccati.
    . increpabitur, et aget pcenitenliam publice in colle- CXXV. Si in domo sna prsepositus viderit delin-
    cla, b stabitque in vescendi loco. quentem, et non nunliaverit Palri monasterii, ipse
    CXVIH.Si inventus fuerit unus e fratribus aliquid increpationis ordini subjacebit.
    per contenlionem agens, vel contradicens majoris CXXVI. 8 Per domos singulas vesperi sex oratio-
    imperio, increpabitur, juxla mensuram peccati sui. nes psalmosque complebunt, b juxta ordinem ma-
    CXIX. Qui mentitur, aut odio aliquem habere joris colIeclSDquse a Cunctis fratribus in commune
    fuerit deprehensus, aut inobcdiens, aut plus joco celebratur. Per singulas bebdomadas' dispositiones
    quam honestum est, deditus, aut oliosus, aut dure a prseposilis complebuntur. NuIIus in domo quid-
    respondens, aut consuetudinem kabens fratribus piain faciet, nisi quod prsepositus jusserit.
    delrahendi, vel kis qui foris sunt, et omnino quid- CXXVII. Si omnes fratres qui in domo sunt vide-
    quid contra regulam Scripturarum est et monasierii rint pr.cpositum nimium negligentem, mensuram
    disciplinam, audiet Paler monasterii et viitdicabit rrionaslerii excedenlem, referent ad Patrem, et ab
    juxta mensuram opusque peccati. eo increpabitur. Ipse autem praepositus nihil faciat
    CXX. c Pellicula, caligse, et cingulum, el si quid JJ prscler id quod Pater jusserit, maxime in re nova,
    aliud perierit, qui perdiderit increpabitur. i nam quse ex more descendit, observabit regulas
    CXXl. Si quis tuleril. rem non suam, ponetur su- monasterii.
    per humeros ejus, et aget poeniteutiam publice in CXXVHI. k Prsepos'ttus non inebrielur, x nec se-
    cqllecta, stabilque in vescendi loco. Si aulem in deat in humilioribus locis, juxla vasa monaslerii,
    ftirto fuerit deprehensus , d triginta novem verbera- m ne rumpat vincula quaeDeus in ccelo condidit, ut
    bunt eum, et foris dabunt ei edere panem, et nquam observentur in terris , n ne lugeat in die festo Do-
    lanlum, et • opertum cilicio et cinere per singula mini salvatoris. Dominetur carni suse, juxta men-
    ofationum teinpora cogent eum agere poeuileniiam. suram sanctorum. ° Non inveniatur in excelsis cu-
    f Eademque lex in fugitivis observabilur. bilibus imitatus morem gentilium. Non sit duplicis
    CXXII. Praepositus domus increpationi subjace- fidei. Non sequatur cogitationes cordis sui, et subli-
    bil, si aiite tres dies non nuntiaveril Patri, sive in mioribus non resislat tumenti animo potestatibus ,
    via, sive in agro, sive in mouasterio quid perierit, non fremat. nec irruatsuper humiliores, non trans-
    et aget poenilenliamjuxta ordinem constilutum. feral terminos, non S)t fraudulentus; nec in cogila-
    CXXHI. Quod si homo fueril, el anle tres horas tionibus verset dolos, non negligal peccatum animse
    non nuntiaveril Patri, reus eril perditionis ejus, G suae exstirpare, nec vincatur carnis luxuria, non
    nisi eum iterum invenerit. ambulet negligenter, non cito loquatur verbum
    CXXIV. Haecest ultio in eum qui fratrem de do- otiosum, non ponat scandalum ante pedes cseci,
    mo perdiderit: iribus diebus aget publicam poeni- non doceat voluptates animam suam , non solvatur
    ALARDI GAZMl COMMENTARIUS.
    «Dominus improprie ponitnr pro usunrio, cum Minores autem collectae et privati coriventU9quoli-
    nullius rei dominium habeat monachus, ne vestis die fiebant in singulis domibus statis horis el tem-
    quidem qtia induitur, nec panis quo vescitur, sed poribus, ubi solummodo triginta aut quadraginta
    simplicen) usum dttmtaxat, a voltnitaie superioris conveniebant, ut ex diclis liquet. Vide ariic. 102.
    dependeutem. 1 ld est, ordinalioues sive conslilutiones et leges
    b Species correclionis et mortiiicationis monasti- cujusqtie domiis.
    cse, slarc in refectorio tempore refectionis , de i Hoc est, in rebus consuelis et usitatis observabit
    qua vide insigne exemplum apud Climacum gradu regulas monaslerii. Opponitur enim res nova con-
    quarto. suetis, quae ex more descendunt et frequenter ac^
    c Quse melotes apud ipsos dicebatur, de qua Cas- cidunt.
    sianus lib. i cap. 8. k Mores et conditiones prscposiii, sive prloris, late
    d Superitts id explicalum art. 72. Posset tamen kic describuntur.
    eliam hoc modo exponi : verberabunt, id est, pr.se-»j i Qnid hoc, non satis expedio; nisi forte rie ver-
    sentes erunl dum verberabitur. Nam in singttlis do- setur in cellis penttariis, ubi vinum, sallem prb
    mibus erant ad summtim quadragima monachi, ut infirmis ei senibus scrvabatur. De quo supraarl. 22.
    dicium est in prscfatione D. Hieronymi, qiiorum m Puto, voia frairum, nutstatuta niajoriim.
    dum unus verberaretur, reliqui restabant triginta n ld est, ne jcjunet die dominico, ut recle CiaCO-
    novem. niiisiinnolavit. Qiiod htrnm liceat ttecne, Vide Citpii-
    e Cilicii antiquus usus inter monachos, de quo catiim apud Cassianum Iib. li cap. ult., collat. 21
    vide annotalionem ad lib. i cap. 3. 19 et sequent.
    f Fugitivi et apostaia: etiam verberibus et flagris cap. 0 Respicit, ut mibi quidem videlur, id qiiod su-
    punili. VideJoannem Climacum gradu quinto. pcrius dixit iirt. 43, tion dormiat quts extra rebtinam
    s Ita eliam superius art. 83. Sed foriasse quia sex sellulam, id est, hnmilem lecttilum, vel poiius sedile
    orationibus sex itidem psalmi jungebantur, idcireo recurvum, ut Ibi dictutn est. Vult ergo prsepositos,
    Palladius et alii duodecim orationes illis priescriptas sive priores, pefinde ac csf.teros monachos hoh aliis
    dixerunt. uli cubilibus quam snis psiathils, sive sellulis ; ne
    b Major cohecta dicebatur , cum conveniebanl morem,
    inquit, imileiur gentilium, Sive«aecularium
    omnes fratres cjusdem monasterii sive congregatio- liominum, qui quo hohoratiores aut polentiores sunt,
    nis inecclesiam, diebus nempe sabbalinis etdomini- «o sublimioribus et splendidioribus thoris et cubili-
    cis, aliisque solemnitatibus ad divina mysieria cele- bus uli solent.
    branda et percipienda, et verbmn Dei andiendum.
    501 REGULA S. PACHOMH, 302
    stultorum risu ac joco, non rapiatur cor ejus ab his ^ritatem ob tumorem animi, nec deserat justitiam
    qui inepta loquuntur, aut dulcia; non vincatur mu- propler lassitudinem, nec perdat animam su3m
    neribus, non parvulorum sermone ducatur; non propler verecundiam , nec respiciat dapes lauiioris
    affligatur in tribulatione, non limeat morlem, sed mensse, nec pulchra vestimenla desideret, ne senes
    Deum, ne praevaricator sit propter eminenlem ti- negligat, semper dijudicet cogitationes suas, ne
    morem ; » nc relinqual verum lumen propter ntodi- inebrictur vino, sed humililatem junctam habeat
    cos cibos, non vacillcl nec fiuctuet in operibus suis, veritali, quando judicat. Sequalur praecepla majo-
    non mtitet sententiam veram, sed firmtis sit solidi- rum, el legem Dei, quse tolo orbe prsedicata est.
    que decreti justa cuncta considcrans, judicans in Si quidqttam de his prselerierit, reddetur ei men-
    veritate absque appelitu glorise, manifestus Deo et sura juxta quam mensus est, et recipiet secundum
    hominibus, et elongans se a fraude, non ignoret opera sua, quia mceckalus est in ligno et lapide, el
    conversalionem sanclorum , nec ad eorttm scientiara propter fulgorem auri et splendorem, animi dimisit
    csecus exislat, nulli noceat p,-r superbiam ; ne se- judicium, et desideriis temporalibus lttcri, Iaqueis
    qnatur concupiscenlias oculorum suorum, non eum se induil iniquorum, et b eveniet ei contritio Heli,
    superenl incentiva vitiorum, veritatem numquam et filiorum ejus (IReg.iv), maledictio Dei quam
    prseiereat, oderit injustitiam, et personam num- gimprecatus est Cain (Gen. iv); perditio qua pecca-
    qunm judicet pro muneribus, nec condemnet inno- lores terr.e hialus absorbuit (Num. xvi); et inter-
    centem per superbiam, non rideat inter pueros, itus Cliananseorum, et c contritio hydrise ad fontem
    non deserat verilalem timore superatus, non com- (Eccl. xu), et arenarum cotnminulio in litloribus,
    edat panem de fraudulentia, non desideret alienam quse salsis fiuctibus verberanlur; eld confractio vir-
    terram, non opprimat animam propter aliorum spo- gse gloriosac (Jerem. XLVIII ), e ut sit quasi csecus
    lia, non despiciat eos qui indigent misericordia, nec palpans manu parietem (Isaiw LIX).Hoecomnia eve-
    falsum teslimonium dicat seductus lucro ; nec men- nient ei, quia non servavit veritatem in judicio et
    tiatur propler superbiam, nec contendat contra ve- inique egit in omnibus quae ei credita sunt.
    ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS.
    » AJia IecliO habel: Nec retinquai verum fiumen ejus in bello peremptis, ipse de sella corruens fraclit
    propler modicos rivos. Ubi allusio est ad illud Jere- cervicibusexspiravit. Ad corrigendosigitur subdilorunt
    miaeu : Medereliquerunlfonlemaqum vivm, et fode- excessus tanlo diligentius debet prmlatus assurgere,
    runt sibi cislernas, cisterhas dissipatas, qum cohtinere quaiito damnabilius eorum offensas desereret incor'
    non valehl aquas. rectas. Haecibi.
    b Qui cum audiisset capiam esse Dei arcam a Phi- c Ecclesiaslsexn: Anlequamconteratur hydria super
    listseis, ceciditde sella retrorsum, et fractis cervicibusC (ontem.Ubi D. Hieronymus: Conlritio, inqnit, hydrim
    exspiravil. Notent hic superiores quanlis pcenis se super fontem, el rolw confractiosuper cisternam, mor-
    reddaut obnoxios, si suo muneri desint, vel in eo lis wnigmatasunt, elc.
    negligenter se gerant, prxserlim in corrigendis sub- d Respicil illud Jeremisfextvni: Quomodoconfracta
    ditorura excessibus. Qua de re exstat insignis textus esivirga fortis, baculus gtoriosus?
    et huic loco accommodaius in jure canonico iu hsec 6 Deuteron. xxvin : Et palpes in meridie sicut pal-
    verba (Tif. de Simonia) : Licet Heli summus sacerdos pare solel cwcnsin tenebris.Etlsaioc LIX: Palpavimus,
    in se bonus existerel, quia tamen filiorum excessusef- sicul cwci parielem, et quasi absque oculis altreclavi-
    ficaciler non corripuil, et in se pariter et in ipsis mus, impegimusmeridie, quasi in lenebris; in caligi-
    animadversionisdivinw vindiclam excepil; dum filiis nosis, quasi morlui.

    EJUSDEM S. PACHOMII REGULA PROUT A PALLADIfJ RELATA EST.

    Tabennensis est locus, qui sic vocalur in The- viribus comedenlium : eis quoqtie mahda opera,
    baide, in quo fuit Pacliomius monacbus, vir ex iis quae proportione conveniant, ac respondeant; et
    qui vixerunt in summo el perfecto vilse inslituto, neque remanere prohibe, nec comedere. Sic quidem
    adeo ul is ftierit dignalus et futurortim praediclioni- fortibus forlia manda opera : imbecilla autein et
    bus et angelicis visionibus. Is fuit valde amans pau- levia iis, qui se magis exercentj et sunt imbecillio-
    et charitate in homines. Eo se- ® res.
    perum, raagna ergo
    dente in hac spelunca visus est ei angelus Domini, II. Fac autem diversas Cellas ifi eadem aula : et
    qui ei dicit : Pachomi, ea quidem quse ad le perti- tres in cella maneant.
    nent recte et ex virtute gessisti: supervacanee ergo III. Ab omnibus autem cibus in una domo capia-
    sedes in hoc loco. Age crgo, egredere et congrega tur.
    omnes juniores monachos, et habita cum eis, et se- IV. Dormiant autem non fecumbehtes, sed ex-
    quens formam quam dabo libi, eis leges constitue. structis sibi » sedibus paulo supinioribus et illic
    Elque dedit tabulam seneam, in qua haec scripta impositis stragulis, dormiant sedentes.
    fuerant. V. Noctu autem gestent b lebitones lineas, suc-
    I. Concede unicuique, ut comedat et bibat pro cincti.
    * Id est, psiathiis. b Id cst, tunicas lineas.
    ZtfS AD OPERA j. CASSIANl APPENDIX 501
    VI. Habeat unusquisque a pellem ovillam albam h. X. Si venerit bospes alterins monasterii, quod
    laboratam. Absque ea neqtte comedant, neque dor- babet aliam formam (id est vivendi rationem ) cum
    miant. eis nec comednt, nec bibat, nec ingrediatur mona-
    VII. Ingredientes aulem ad Chrisli communionem, sterium, nisi fuerit inventus in via.
    sabbato et dominica zonas solvant, et pellem ovil- XI. Porro eum qui semel ingreditur, nec polest
    lani deponanl.et cum sola cuculla ingrediantur. cum eis ad Iriennium suslinere c certamen, non
    VIII. Fecit autem eis cucullas molles lamquam admittent. Sed cum opera fecerit difficiliora, sic
    a
    pueris: in quibus etiam jussit imponi Dguram crucis prodeat in stadium post triennium.
    purpureae. XII. Comedenies autem velent capita cucullis, ne
    IX. b Jussit autem esse viginti quatuor ordines fraler fratrem videat mandentem.
    litterarum : XIII. Comedenli • non licet loqui, nec exlra qua-
    fratrum, cx numero viginii qualuor
    praecepitqueunietiique ordini imponere nomen ele- dram et mensam usquam alio oculos convertere.
    nienlum Graecumab «, |3 et quae deinceps sequun- XIV. Constituit atitem ut per lotum diem facerent
    tur usque ad t», ut diim interrogarct archimandrita duodecim orationes ; et in noclurnis vigiiiis duode-
    de aliquo in tanta multitudine, scisciteturquomodo cim, et in malutino duodecim : et Iiora nona tres.
    se habet ordo A? aut quomodo se habet ordo R? B f Qttando aulem videfetur comedendum esse mulli-
    Rursus saluta R, sequendo qttoddam proprium no- tudini, constituit ut unusquisque ordo in unaquaque
    men litterarum. Et simplicioribus et sincerioribus oratione psalmum pjius caneret. Hactenus Regula
    impottens noraen I, difficilioribus aulem S et sic con- vel pars Regulse S. Ppchomii ex Palladio deprompta,
    venientcr institulis eorum, et vitae,el moribus, nnicui- quam aliis atque aliis verbis Sozomenus etNicepho-
    que ordini elemenlum litterse accommodans, solis rus expresserunt.
    spirilualibus intelligenlibus ea quse significantur.
    Mdest, melotem. littermipsius habitum,laptumaccbmmodandocognomen.
    1 Hunc locuni inelius expressit Nicephorns lib. ix B ld est, reiigionis austeritatem.
    C. 14 his verbis : Prwterea ul ad numcrumGrmcarum a Probalio triennajis ante professionem.
    litterarum ccelum monachorumcohabilantium in vi- • Addit Nicephorus, Signis autem quibutdam, ma--
    ginli quatuor ordines dividtret, el cuique ordini con- nuum impulsione, vel nutibus rem necessnriam tusi-
    gruentem, sicuti animus, vita el mores cujusque (er- nuando peterent.
    f C«HIcibus esset capiendus, ut orationem quamque
    rent, imponeret appellalionem, sciticet ut simpliciores
    i eto,qui vero pravi e sent ei minus recti^et \ voca- psalmus prmcederel. Sozomcnus lib. m, cap. 13; Ni-
    renlur; alque aliter aliijuxla cujusque inslitulim el cepborus lib. IV,cap. 14.

    APPENDIX SECUNDA.

    FLORES JOANNIS GASSIANI


    5IVE
    ILLUSTRIORESQUJEBAMACBREVIORESSENTENTLEEX EJUS Oi>ERIBUS DECERPTJE.
    (Lib. l Instit. — Cap. 3.) Quidquid inter famulos C (Lib. iv htslil.—Cap. 8.) Mullis experimentis
    Dei prsesumitnr ab uno, vel paucis, nec catholice edocii tradunt monaChum, et maxime juniores, ne
    per omne corpus fraternitatis tenelur, aut super- voluptatem quidem concupiscentix suae posse refre-
    flutim, aut elatum est: et propter hoc noxium judi- nare, nisi prius mortiiicare per obedienliam suas
    candum, magisque spesiem vanitatis, quam virtulis didicerit volimiates.
    ostentans. (Cap. 9.) Aliler subtilissimus diabolus illudere,
    (Ibid.) Generali omnium constitulioni paucorum vel dejicere juiiiorem non poterit, nisi cum eum,
    non debet praeponi nec praejtidicaresententia. sive per arrogantiarn, sive per verecundiam, ad
    (Lib.n Inslit. — Cap. 3.) Bene regere, vel regi, cogitationum suarum velamen illexerit. Generale
    sapienlis esse pronuntiant, summumque donum et namque et evidens iridicium diabolicse cogitalionis
    gratiam sancii Spirilus esse definiunt. Nam neque esse pronuntiant, si eam seniori confunditur ape-
    salularia praecepta quempiam posse obtemperanti- rire.
    bus praestituere , nisi qui prius universis virtiitum (Cap. 12.) Obedientise virtntem non solnm operi
    disciplinis fuerit inslructiis : ncc obedire quempiam manuum, seu leclioni, vel silentio, et quieti cellse,
    seniori posse, nisi eum qniconsummatus limoreDei, verum eliam cunctis virlutibus ila prseferuiit, ut
    ethumilitaiis fuerit virtute perfeclus. lmic judicent omnia postponenda; et unlversa dis-
    (Lib.m Instit. — Cap. 8.) Nullatenus potest fra- pendia subire contenti sint, dummodo hoc bonum
    gilis caro ila toiius noctis quiete fraudari, ul per in nnllo violare videanttir.
    cniiscqtientem diem sine dormitaiione, menlis ani- (Cap. 20.) Non soliim seipsos non esse suos, sed
    inique torpore inconcussam possit servare vigiliam. _" eiiam oirnia, qnaesua sunt, credunt Dominoconse-
    (Cap. 11.) Semper sequaiiimius qusclibet fatigatio crata. Propter quod si quid fuerit monasterio semel
    sustineiur, et sine lastidio labor impendiltir; si in- illatum, uisacrosanciuin, cumomni decernant reve-
    terjccta ei vicissiittdo qnaedam, vel operis immuta- remia debere tractari.
    tlo qualiscumque succedat. (Cap. 33.) Sicut immensa gloria fideliter servien'
    505 FLORES J. CASSIANi. 506
    tibus, ac secundum Regulse institutionem ei adhsc- j^ (Inst, l. vin.—Cap. 16.) Summa emendationis ac
    renlibtis promtttitur in fulurum : ila poenscgravis- tranquillilatis noslra non est in alterius arbiirio col-
    simaeprseparantnr his qui lepide eam negligenter- locanda,quod neqtiaqnam nosirse subjacelputestaii;
    que fuerintexsecuti; et secundum hoc.quod professi sed in nostra potitis dilione consistit.
    sunt, vel quod ab hominibus esse creduntur fru- (Cap. 17.) Solitudo sicui novit emendatis moribns
    ctus etiam congruos sauctitatis eidem exhibere ne- conlemplalionem purissimam reserare, et inluitu
    gleterint. sincerissimo spiritualium sacrameniorum scieniiam
    (C/jp/51.) Abrenuntiatio nihil est aliud quam cru- revelare : ita eorum qui minus emendati sunt, vitia
    cis»ac monificntionis indicium, i. e. repraesentatio. non solum servare, verutn etiam exaggerare con-
    (Cap. 57.) Bene coepisse nihil proderit, nec pleno suevit.
    fervore renuntiationis arripuisse principia; si hsec (Ibid.) Magis enim exerciiio usuque humano ces-
    congiuus eiiam linis similiter non comtnendaverit santeefferantur in nobis vilia, si non fuerint ante
    alque concluserit. purgata.
    (Cap. 41.) Tria haec in congregatione necessnrio (Inst. I. IX.—Cap. 8.) Procurandum itaque nobis
    custodienda simt tibi, ut scilicet secundum Psalmi- est, utnoslra potius emendare vitia et mores corri-
    stse sententiam velut surdus, et muiiis, el csecus gere festinemus. Quseprocul dnbio si fuerint emen-
    incedas : ut universa qusecumque videris minus sedi- data, non dicam cum hominibus, sed etiam cum
    ficationis habentia, velut caecusnon videas, etc. Ve- feris et belluis facillime nobis conveuiel.
    rum et quartum hoc prae omnibus excole, ut stnl- (Inst. I. x.—Cap. li.) Mens otiosi nibil aliud cogi-
    tum te secuudum Apostoli sentenliam, facias in hoc tare novit, quam de escis ac ventre.
    mundo, ut sis sapiens, nihil scilicet discernens, " (Cap. 23.) Haec est apud JJgyptum ab antiquis
    nibi! dijudicans ex his quse tihi fuerinl imperau, etc. Palribus ^sancita senteniia, operanlem monachum
    (Lib. v Instit. — Cap. 4.) Monachus spiritalia daemone imo pulsari : otiosum vero innumeris spiri-
    mella condere cupiens, velut apis prudentissima, tibtts devasiari.
    debet unamquamque virtutem ab bis qui eam lami- (Cap. ii.) Experimenlo probatum est Acediseim-
    liarius possideui defiorare, el in sui pectoris vase pugnaiionem non declinando fugiendam, sed resi-
    recondere : necquid minus aliquis babeat discutere; stendo supcrandam.
    sed lioc tantiim, quod virtutis habeat, coiilemplari, (Inst. I. xi.—Cap. 7.) Ilscc est sublilis inimici
    studioseque decerpere. versutia, ut militem Christi propriis faciat telis oc-
    (Cap. 6.) Quibuslibet escis referttis venter semi- cumbere, t|uem bostilibus armis snperare non poiuil.
    naria luxurise parii, nec prsevalet mens discrelionis (Cap. 11.) Iia videtis quam perniciosi rerum se-
    gubernacula moderari, ciborum poudere prselocata. cuiidarum soleant esse successus: ita ut qui non
    Verissimaest Patrum, probaiissimaque sementia, potueriint adversis frangi; prosperis, si incauti fue-
    jejuniorum et continentise modum in mensura par- rint, acrius elidantur : et qui in confiiciu atqtie acie
    citatis tanium , et casngatione consistere : et hunc niortis evaserunl discrimina, tropseis propriis
    esse perfectac virlutis in coinmone omnibus linem, triumpliisqite succumbaiil.
    ut ab escis, quas snniere sustentandi corporis ne- (Insi. I. xii. — Cap. 3.) Nullum est vitium aliud,
    cessiiate compellunlur, adltuc in appetitu earum quod ita omnes virtuies exhauriai, cnnctaque jnstilia
    po'sili temperemus. et sanctitatehoniiiiem spuliet acdenudet, ut snper-
    (Cap. 11.) Numquam polerit ardentis conctipi- C biie maliim.
    scentiar stimulos inbibere, quisquis desideria gulse (Cap. 27.) Quisqtiis superhiae morbo fuerit occu-
    refretiare nequiverit. pam-, noii suluiii nullim siibjeciionis autobedientise
    (Cap. 21.) Quidquid exlra consueludinem praesu- rcgulatu ctistodire tlignatur, verum ne ipsam quidem
    mitur, usumque communem , ut vanse gloriae atque aurihus suis doctrinam perfectionis adiiiiitit.
    osteutationis morbo polluluui aniiquissima Paitura (Cap. 52.) Nttllo inndo poletit in auima nostra
    tradiiio noiai. virtutum siructura consurgere, nisi prius jacta Itte-
    (Cap. 41.) Ita debet monachus jejuniis operam rint verse humilitaiis in nosiro corde fuiidameitta;
    dare, quasi cenltim annis in corpore cotnmoraiurus: qu;e firmissime collocata perfectionis et charitalis
    ila motus animi refrenare, et injuriarum oblivisci, culmen valeantsusiinere.
    tristiiiasque respuere, doloresque ct detrimenta _ (Collat. 1.— Cap. i.) Finis quidem noslrse profes-
    coiuemnere, lamqnam quotidie moriturus. sionis regimm Dei, seu regnum ccelorum est : de-
    (Lib. vi lnslit. — Cap. 6.) Nulla virtute tam pro- stinatio vero, id est scopiis, puritascordis, sinequa
    prie carnales homines spiriitialibus augelis imita- ad illura linem impossibile eU queinpiam pervenire.
    tione conversaUouis seqiianlur, quam mcrilo et (Cap. 7.) Jejunia, vigilise,tnediiatio Scripnirarmn,
    graiiacastilatis, per quam adhuc in lerra degentes, nuditas ac pnvaiio omnium faculialtim, non perle-
    babent, secundiimApostolniii, miinicipatiiinincoelis: ctio, sed perfeclionis iiistriiineuia sunt: quia non in
    quod deposita corruptela carnali liabituros pro- ipsis consistit disciplinsc istitts linis, scd per illa per-
    mittilur in futurum, hic jam in carne Iragili possi- venittir ad linem. Iiicassum igiinr hneccxerc tia mo-
    dentes. TVlietur, qttisqiiis his velul siimmo bono conientus iu-
    (Cap. 25.) Sicut puritas et custodia diei noctur- lenlioncm sui cordis bncusi|ue defixerit, et uoii ad
    nam prseparant castitatem : ita nocturiise vigiliae capiendiim finem, propler quein haec appetenda
    cordi pariter et observationi diurnse stalum soiidis- suni, omni conatu semet cxteiiderit.
    simum roburque promitlunt. (Cap. 8.) Hic nobis principalis debet esse cona-
    (Lib. VJI Instit. —Cap. 19.) Fertttr setilentia lus, hxc iminobilis deslin;.lio cordis jugiler affe-
    sancti Basilii prolata ad quemdam syucleiicum, id ctanda, ut divinis rebus ac Deo mcnssemper inhaj-
    esi, senatorem, qui retenta sibi parte bonorum suo- reat : quidqttid ab hac diversum esl, qitamvis
    rum monachalum professus fuerat : El senatorem, mngnum; secuiidum tamen , aut etiam iultiiiuin , seu
    inquit, amisisti, et monacbum non fecisii. certe noxiiim jiidicandum esl.
    (Cap. 21.) Non soium pecmiiatum est cavenda (Cap. 17.) Menieiu quidem non imerpellari cogi-
    possessio, verum etiam volunlas ipsa ab nnimo pe- laiioiiibus impossibiie est; suscipere vero eas,sive
    nitus extriideuda. Non enim tam aflecius philargyrise respuere, omui sludenti possibile est.
    (i.e. proprielaiis) vitandus est, quam affectus ipsius (Coilat. 2. — Cap.-4.) Oinnium viittitum genera-
    radicitus amputandus : nibil enim proderit pecunias trix, custos, moderairixque discretio est.
    non habere, si voluntas in nobis fuerit possidendi. (Cap. 10.) Vera discretio non nisi veia hnmilitate
    't (Cap. 27.) Nemo est qui non habeat quod diinit- conquiritur. Cujus lniinilitalis h&'Ceril prima pro-
    lat. Universisrenuntiavit factillalibiis mundi, quis- balio, si uuiversa non solum quse agenda sunl, scd
    ojiis affecluin possidettdieas radicitus ainputavit. etiamquaecogitaniur,seniorutiireservenmrexami!)i:
    307 AD OPERA J. CASSIANIAPPENDIX. 508
    ut nihil quis judicio suo credens, illorum per oninta A prosperjs, quam adversis : liaec enim interdum
    definiiionibns aeq.uiescat, et qujd bonum, vel malum cliam iovitos retinenl, atqtte humiliant compun-
    debeat judicare, eorum traditiope cognoscat. ctiona saluberrima, vej minus peccare faciunt, vel
    Nullalenus decipi poterit quisqqe, si non suojudi- emendani; illa vero mollibtis mentem ac perniciosis
    cio, sed majorum vivai exempio : nec valebit igno- exlollenlia blandimentis, securos felicitatis stiaepro-
    ralioni ejus caHidus hostis illudcre, qui universas vcntu ruina majore prosternunl.
    cogiialiones in corde nascentes perniciosa verecun- (Cap. le.) Nulla virtus potest immobiliter ab ho-
    dia nescit obtegere; sed eas maturo examine senio- mine possideri; sed ul parta jugiler teneatur, ne-
    rum vel reprqhat, vel ad.mit.tii.ljlico namque ut cesse est eam semper illa qua acquisita est sedu-
    patefacta fuerit maligiia cogitatio, marcescit; et an- litaie atque indtistria, el (quod magis verum est) ju-
    tequam discretionis judicium proferatur, serpens vantis gratise henefitio custodiri.
    leierrimus velnt e tenebroso ac subteiranep specu (Cotlat, Q.—Cup.1.) Omnis monachi finis, cordis-
    confessionis virtute protractus ad Iucem, et tradij- que peifeciio, ad jugem nlque indiruptam oralionis
    ctus qttodammodo, ac dehqnestatus abscedil, Tam- perseveranliam lendil, et quantum bumanae fragili-
    diu enim suggeslioites ejus noxise domipaniur in tali concediiur, ad ijnmobilein tranquillitatem men-
    nobis, quamdiu celantur in corde. tis ac perpetuam nitilur puritatem.
    (Cap. 11.) Nulloalio vilio tani praecipiiem diabo- (Cap. 5.) Quidquid ante orationis horam anima
    lus monachum pertrahit, ac perdttcit ad tnortem; noslra conccperit, necesse est ut orantibus nobis per
    quam cum eum, neglectis Qpnsiliisseniqrum, suo ingestionem recordalionis occurrnt. Quamobrem
    judicio persuaserit, definilionique conlidete. n quales orantes volumtis inveniri, tales nos ante ora-
    -
    (Ibid.) Et ideo semper setiiorum sumina.cautione lionis lempus praeparare debemus.
    sunt secianda vestigia, atque ad eos cuncta, quae in (Coifat. 10. — Cap. 13.) Trin sunt quse vagam
    nostris cordibus oriuntur, sublaio copfusionis vela- mentem, stabilem faciunl, vigiliac, meditatio, ora-
    mine, deferenda. lio; quarttm nssiduitas et jugis inlentio, conferunt
    (Cap. 12.) Nullus inimici sufferre posset insidias , animse slabilem firmitalem.
    seu rarnales sestus nalurali quodammodo igne ila- (Collat. 11. —Cap. 13.) Tria sunt quse faciunt
    eranles, vel exstinguere, vel reprimere; nisi gratia bomines a vitiis temperare, aut metus gehennse sive
    Dei vel juvaret fragililatem nostram, vel protegerct praesenlium legum, aut spes alque desiderium regni
    ac muniret. ccelorum, aul affectus boni ipsius, amorque virtu-
    (Cep. 22.) Generalis hic coiitinentiae (id est, abs- lum.
    tinentise) modus est, ut secundum capacitatem (Cap. 10.) Evidens indicium est animae necdum
    virium, vel selatis, tantum sibirael cibi unusquisque vitiorum fsecibus eliqualse, in criminibus alienis non
    concedat, quantum sustentatio carnis, non quantum affeclu misericordise condolere, sed rigidam judi-
    desiderium saturitalis exposcil. caniis tenere censuram.
    (Collat. 3.—Cap. 3.) Nihil proderit nos sublimiter ( Collat. 12. — Cap. 5.) Si carnales concupiscen-
    inchoasse si similem principiis non exhibuerimus et tias de cordibus nostris desideramus exlrudere, spi-
    finem. rituales earum locis plantemus prolinus voluptates ,
    (Cap. 10.) Quemadmodum inspiratione Domini ut his nosler animus semper innexus, et babeat
    provocati ad viam salutis accurrimus, ita etiam ma- quibus jugiter immoretur, el illecebras prsesemium
    gisterio ipsius et illuininatione deducli, ad perfectio- G ac temporalium respuai gaudiorttm.
    uem suiniiise beatiludinis pcrveniamus, (Cap. 61.) Quantuin quis in levilale ac psiienlia
    (Cap. 11.) Ntillus jtistorum sibi sufficit ad obti- cordis, tantiim in corporis puritaie proficiet, quau-
    nendani justitiam , nisi per momenta singula titu- toque longius iracundiae propuleril passionem, tanlo
    banli eidem, et corruenli fulcimcnla manus suae casiilatem tenacius obtinebit. Non eniin sestus cor-
    supposuerit divina clemenlia, ne prostralus intereat poris declinabit, nisi qui animi motus ante com-
    peniius, cuni iuerit liberi arbitrii iufirinitate col- presseril.
    lapsus. (Cap. 16.) Unicuique noslrum adversus spiritum
    (Collat. 4.—Cap. 20.) Unum alqne idem inobe- fornicalionis totis viribns desudanti, victoria singu-
    dientiaegenus est, vel propter operationis instanliam, laris est de rnerito conalus sui remedium non spe-
    vel propter otii desiderium senioris violare manda- rare. Qua>ftdes, iicet facilis el plana onmibus videa-
    tum : tamque dispendio-um esl pro somno, quara lur, tamen lam difficile ab incipicntibus, quam
    pro vigilia monaslerii stainia convellere. ipsius castilalis perfectio possidetur. Nam cum eis
    (Collat. 5. —Cap. 14.) Unusquisque vitium, quo vel parlicula puritatis arriscrit, coiiiinuoiu eonscien-
    maxime infesiatur, explorans , adversus illud arri- tise suacsecrelis elaiione quadam subtiiiter illabenie
    piat priucipale certamcu, omnem cnram inentis ac sihimet blandiuntur, credeutesqtie eam sediligentise
    tollicitudinem erga illius impugnationem observa- SUSB sludio consecutos, necesse est superno iilo prse-
    tionemque defigens, adversus illud quotidiana jeju- sidio deiiudaii, ut lamdiu illis, qtias divina virius
    nioriim dirigens spicula, contra illud cunclis mo- exstinxerat, passionibus opprimanttir, quamdiu
    memis cordis snspiria, crebraque gemituum tela p expericntia docente cognoscant se viribus aique in-
    contorquens, adversus illud vigiliarum labores ac dusiria sua puritatis boiutm oblinere uon posse.
    meditationes sui cordis impcndens, indesinenter (Cotlat. 13. — Cap. 3.) Non solum actuum, verurn
    quoque orationum fletus ad Dominum funiieus, et eliam cogitationum hoiiaiuni cx Deoesl principium,
    impugnationis suse exsliuctionem ab illo specialiter qui nobis et initia sanclae volitntatis inspirat; et
    ac jugiter poscens. virtulem atque opportunitatem eorum, quaj reclecu-
    (Cap. 26.) Turpior erit et immundior anima, ac pimus, Iribuit peragendi.
    supplicio graviore plecletur, quae se renuniiasse (Collai. li. — Cap. 6.) Impossibile est uniim
    huic sseculoglorialur, dominaiitibtis sibi viiiis,quam eumdemquc homiuem simul universis fulgere vinu-
    ftierat quondam in sscculoconstilula, cum nec disci- tibus. Qtias si quis voluerit pariler affectare, in id
    plinam monaclii fuisset professa, nec nomen. eum incidere necesse esi, ut dum omnes sequitur,
    (Ibid.) Perfectionis puriiatem uumquain poterit nullam integre consequatur, magisque ex hac inuta-
    obtinere, quisquis eam de sola continentia, id est, tione et varietate dispendiuin capiat, quam profe-
    iejunio corporali speraveril acquirendaui; nisi no- ctum.
    verit ob id se hanc exercere debere, ut humiliala (Ibid.) Multis viis ad Deum lenditur : et ideo
    carne jejuniis, facilius adversus alia vitia possit unusquisque illam, quam semel arripuit, irrevocabili
    inire ceriamen, non insolescente earne saluritatis cursus sui intentione conficiat, ui sit in qualibet
    ingluvie. professione perfectus.
    (Cetlat. 6. — Cap. 10.) Facilrus quis elidi potest (Cap.9.) Impossibiie est eum,qui proposito acqui-
    509 FLORES J. CASSIANI. 310
    rendse laudis humanae, studio lectionis insislit, do- A inani lumore persuadeat, quod possit collaiione al-
    num vene scientiae promereri. terius non egere : nam etiamsi judicium ejus diabo-
    (Cap. 10.) Festinandum tibi est, si nd veram lica non fallat illusio, elationis tamen et superbiae
    Scripturarum scienliam pervenire desideras, ut hu- graviores laqueos non evadet.
    miliiateui cordis primitus consequaris, quse te non (Cap. 28.) Certissima esl prudenlissimorum viro-
    ad illam quse inflat, sed eant quae illuminat, scien- rum iila sententia, veram concordiam el individuam
    tiam chariiaiis consummatione perducai. societatem, nisi inter emeudatos mores ejusdemque
    Impossibile namque est immundam mentem do- viriniis ac propositi viros stare non posse.
    num scientiaespiritalis adipisci (I Cor. vm). (Coll. 18. — Cap. 10.) Licet a nonnullis soleant
    (lbid.) Et idcirco omni cautione dcvita, ne libi indiffei-etitermonasteria pro ccenobiisappellati : ta-
    perstudium lectionis, non scientiae lumen, nec illa men hoc interest, quod inonasterium nomen est di-
    perpetun, quseper illuminationem doctrinse promitti- versorii, nihil amplius quam locum, id est, habita-
    tur gloria, sed instrumcnta perditionis de arrogan- culutn significans monnchorum : ccenobium vero
    ti;e vanitalenascanltir. eiiam professionis ipsius qualiiatcm disciplinnmqiic
    (Cap. 13.) Vacare cunctis cogitationibtis niens designat; et monasterium potest etiam unius mona-
    huniana noti potest : et ideo quamdiu spirilualibus chi habitatio notninari : ccenobium antem appellari
    studiis non fnerit occupata, necesse esteamillis, noii potest, nisi ubi plurimorum babitanlium degit
    quae pridem didicit, implicari. unila communitas.
    (Ibid.) Evidens est tepidseac superbac mentis indi- Cap. 11.) Vera est cordis humilitas retinenda,
    cium, si verborum saluiarium medicinam, quamvis g quaenon de affectata corporis atque verborum, sed
    sludio nimia' assiduitalis ingestam, fasiidiose, negli- dc iiitima meinis humiliatione descendit: quse tunc
    genterque suscipial. demum evidentissimis patienlise suse fulgebit indi-
    (Cap. 16.) Nullus in quo adbuc carnalittm passio- ciis, cum quis non ipse de se crimina ab aliis non
    imm ct maxiuie fornicalionis dominatttr affecius credenda jaclaverit; sed ab aliis sibimet arroganter
    spirilalcm poterit scientiam possidere. ingesta cor.tempserit, et irrogatas injurias mansueta
    (Cap. 18.) Duabus ex causis inefficacem spirita- cordis acquanimitate lolerarit.
    lium rerum constat esse doctrinam. Nam atit ille qui (Cap. 15.) Non esset lattdabilis, nec admiranda
    docet inexperta commendans vario verborum sono patieutia, si nullis inimicorum jaculis impetita tran-
    instruere nititur auditorem, aut certe neqtiam ac quillitatis proposilum relentarel; sed in eo est prse-
    viliis refertus attditor salutarem spirilualis viri san- clara atque gloriosa, quod irruentibus in se tenlatio-
    ctamqiie doctrinam obdurato corde iion recipit. num procellis immobilis perseverat. Nam in quo
    (Collat. 15.—Cap. 7.) Humiliuis est omnium vexari, frangique adversilatibus creditur, in eo po-
    magistra virtulum, ccelestis scdificii firmissimum tius roboratur; et in eo magis acuilur, in quo puta-
    fmidamenlum, Salvaloris nostri' donura propriuni turoblundi.
    atquc magnitictim. (Ibid.). A passionibus enim el suslentatione pa-
    (Cap. 8.) Majus miraculum est de propria carne tientiam diei nullus ignorat: ideoqueconsiat palien-
    fomiteni eradicare luxurise quatn expellere immun- lem pronuntiari neminem posse, nisi eum qui uni-
    dos spiritus de corporibus alienis, cl magnificeiiiius versa quae sibi fuerint irrogqta absque indignatione
    signum est virtute patienli» truculentos molus ira- toleravcrit.
    cundiae cobibere quam aeris principibus imperare, C (Ibid.). Non in hoc differt a peccatore vir sanclus,
    pltisqtie esl exclusisse edacissimosde corde proprio quia non simililer et ipse teiitalur, sed quia hic
    tristiiise morbos quam valeludines allerius febresque etiam magna impugnatione non vincilur, ille autem
    corporeas expulisse. etiam parva lentatione superatur.
    (/6/d.)MuItis modisprseclarior virtttssublimiorque (Cap. 16.) Nec perversos atque exsecrabiles quos-
    profectus est animaepropriae curare languores quam que sanctorum virorum nuniero insertos latitare mi-
    corporis alieni. Quanto enim bsec sublintior carne remur; qttia, dum in Imjus sseculi area conculcamur
    esi , tanto prseslanlior ejus est salus; quantoqiie atque conterimur, nccesse est eiiam paleas igni
    preliosioris excelleniiorisque est substatilise, lanlo perpeiuo depuiandas inter electissima frumenla mi-
    gravioris ac pcrniciosioris est ruinae. seeri.
    (Cap. 10.) Major est virlus, ac sublimior graiia, (Cap. 17.) Sciendum sane est invidisc morbum
    interuam libidinem carnis exstinguere, quam nequi- difiicilius ad medelam quam csctera vitia perdttci.
    lias dsemonisextrinsecus irruenles, signoDomini ac Nam eum quem semel veneni sui peste corruperit,
    virtutisAltissimi potentia subjugare, vel de obsessis pene dixerim carere remedio.
    corporibus divini nomiiiis invocatione propcllere. (Ibid.). Cunctis ergo viliis perniciosiorem alque
    (Collat. 16. — Cap. 3.) Haecest nmicitiaeUda, in- ad purgandum dilficiliorem esse constat invidiam,
    solubilisqtteconjunctio, quaesola virtutum parililate quae ipsis remcdiis quibus reliqua exstinguuntur ac-
    luudatur. Dominusenim inhabilare facit unius moris cenditur.
    in domo (Psal. LXVH).Et idcirco in his lanttim indi- Collat. 19. — Cup.3.) Melius est devolum in ini-
    rupiapotesl dilectio permanere, in quibus uniiiii pro- D noribus professionibus, quam iudevoium in majori-
    posittim ac voluntas ununi velle ac nolle consistit. bus professionibus inveniri.
    (Ibid.). Apud Deummorum cohabitatio, non luco- (Cap. 5.) Miserum namque est cujuslibet arlis ac
    rum uniia fratres habitatio conjungit: nec potest studii disciplinam quempiam profiteri, et ad perfe-
    umquam pacis integritas custodiri, ubi voluntatum clionem ejus minime pervenire.
    diversitas invenitur. (Cap. 8.) Finis ccenobitaeest omnes suas mortifi-
    (Cap. C.) Qitemadmodttmpoleril vel lenuem con- care et cruciligere voluntatcs, ac secundum evange-
    ira fratrem relinere tristiiiam, qui se credit quoli- licsc perfectionis saltitare mandalum, nihil de cra-
    die, immo coiitinuo ab hoc sseculo migraiurum ? Stino cogitare.
    (Cap. 7.) Sicut nihil praeponendum est charitali, (Ibid.). Eremitae vero perfeciio est exutam men-
    ita furori, vel iracundise nihil est econtrario post- tem a cnnciis iiabere lerrenis, eamque quanlum hu-
    ponendum. Omnia namque, quanivis nlilia ac neces- mana imbecillitas sinit, iinire cum Cbristo.
    saria videantur, spernenda tamen sunt utirse pertttr- (Cap. 15.) ln congregationibus inilium salutis ac-
    balio deviteiur; et omnia etiam quse putantur adver- quirilur, el sani in solitudine esse non possunt, nisi
    sa, suscipienda, atque loleranda sunt, ut dilectionis, quos prins coenobiornmmedicina sanarit.
    pacisque tranquillitas illibata servelur : quia nec (Cap. 14.) De niorborum suorum ctiratione solli-
    ira atque odio perniciosius quidquam nec cbaritate ciUsreinedium saluiaredeesse nonpoterit, et idcir-
    utiliusest credendum. co eodem modo, quo uniuscujusque vitii deprehen-
    (Cap. 12.) Nullus sibi, quamvis scicnlia praedims, duniur indicia, etiam remedia sunt auairenUa
    311 AD OPERA J. CASSIANIAPPENDIX. 312
    (Collal.20.—Cap.10.) Ut unumquodquepeccalum ,Anum merita, universa ' virtutum studia postponun-
    1 possit exstingui, causa atque occasio, per quam est lur.
    admissum, debet primitus ampuiari. (Cap. 20.) Quantomagisprofeceritmenshumana,
    (Collat.21. — Cap. 5.) Non tam laudabile est, si el ad sinceriorem coiitemplationispervenerit purita-
    ab illicitis, quam si eliam a licitis temperemus, et tem, lanto se immuiidioremquasi per speculum suas
    his propter ejus reverentiam non utamur, qui ea no- puritatis inspiciot: qiiia necesse est, ut dum animus
    bis propter infirmitatemnostram ulenda permisit. ad sublimioremse extendit inluitum, et majora,
    (Cap. 14.) Quidquidimperalive decernitur, mor- quam agit, prospiciensconcupiscit,illa in quibus est,
    tem irrogat non impletum : qusecumquevero sua- itt inferiora ac semper viliora despiciat.
    dentiir potius quam jubentur, facta prosunt, infecta (Collal.24. —Cap. 2.) Parum est renuntiasse mo-
    non puniunt. nachum semel, id est, in primordio conversionissuae
    (Cap.26.) Omninobis cautione curandum est, ut contempsisseprsesentia, nisi eis quolidie renuntiare
    omnes noslri corporis sensus, mattttinis prsecipue persliterit.
    boris, tamquam sacrosancta Domini holocausta in (Cap. 8.) Mensuramvirium suarum unumquemque
    omnibus illibala atque intacta servemus. nostrum convenit diligentius ante pensare, atque ad
    Non est tantum lucrum jejunii, quantum irse dis- ejus modulum arripere quam libuerit disciplinam :
    pendium; nec lantus lectione capitur fructus, quan- quia, quamvisomnes utiles sint, lamen aplse cunctis
    tum contemptu fralris incurrilur delrimenltim. cunctaeesse non posstinl.
    Dtio hsec credere nos oportet: primo quidem, (Cap. 25.) Si comparare volueris suaveolentem
    quod sine Dei permissu nullus omnino tentetur; se- _R virginitatis floremel tenerrimam castimonise purita-
    cundo, quod omnia qusc a Deonobis inferuntur, sive tem tetris ac felidis libidinum volutabris; quielem
    tristia ad prsesens, vel laeta videntur, velut a piis- securitatemque monacliorum, periculis et serumnis
    simo patre clementissimoquemedico pro nosiris uti- quibus mundi liujus homines implicantur; pauperla-
    litatibus irrogentur. lis nostraerequiem edacibus divitum trislitiis ac per-
    (Collat. 22. —Cap. 1.) Duplices congregat quse- vigilibus cttris, quibus non absque surnmovitse peri-
    stus rerum spiriialium dispensator. Lucrura enim cnio diebus.ac noctibus consumuntur; suavissimum
    non solum in illius qui audit profeciu, verum etiam jugum Chrisii onusauelevissimumfacillimecompro-
    in sua disputatione consequilur, non mintts semet- babis.
    ipsum ac desiderium perfectionis accendens, dum (Cap. 26.) Monachj soli perpetuae conjunctionis
    instruit auditorem. retinentunitatem, atque indiscrele possident univer-
    (Collat. 2. — Cap. 3.) Una et sola est theoria, id sa, qui oinnia sua esse quaefratrum, omiiia fratrura
    est, contemplatioDei, cui merito omnia justilicatio- credunlesse quaesua sunt.

    APPENDIX TERTIA.

    H. CUYCHII ANNOTATIONES
    SIVECENSORliE
    NOTJE

    AD J. CASSIANI LIBROS.

    Gelasius pontifex distinclione 15 cap. Sancta Ro- C prorsus sit diffitendumnostrum quoque esse adniti,
    mana, D. Joannis Cassiani opera inter apocrypha velle et laborare, ut divinaebeneficenliaeac mune-
    numerat. Et B. Prosper Chseremonis abbatis de ' rum ipsius capaces efficiamur; dummodo lanieu
    Gratia et libero hominis Arbitrio disceplaiionein, hanc ipsam animi prseparationem illi quoque ascri-
    quai collatione tertia decima contitieiur, ex profes- bamus, a quo omne dalum oplimumet omnedonum
    so damnat, edito ad ejus confntaiioiiembrevi opu- perfeclumdescendit(Jttc. i). At fides et prima bonse
    sculo, quod inscribil, Conlra Collatorem. Quocirca vohmtatis motio, a solo Deo, ntilfo nosiro merito
    nc incautus lector tstius Chaeremonis et aliornm dalur, id quod apud Joannem indicat Christjs illis
    abbatum, quorum seiiienlias in Collationibus refert verbis : Nemovenitad me, nisi Paler qui tn.tit me,
    Cassianus, auctoritate persuasus, in errorem ttllum traxerit eum (Joan. vi). Quamvis enim ii qui jecun-
    impingeret, censuras isias ad calcem operis ipsius dum naturse legem horieste et laudabiliter vivwrt,
    consullo duximus adjiciendas. tales sese prseslent qui niinus sint inepti minusque
    Libro vi Insiitut. cap. 18 indigni gratia Dei ac muneribus iliius; non tamen
    idoneos aut dignos se, divino adjutorio exclu-
    Diversasunt dona,et non omnibusuna graiia Spiritus aptos, facere possunt. Verum quia homini per bapti-
    sancii tribuilur, sed ad quamunusquisquese sludio so, mum semel juslificato, et in se est ex in-
    fVelindttstria sua dignumaptumque prmbtterit.De- habilante Spiritu facieriti,qttantumDeus in his qtisesttnt ct
    nique cum in omnibus apostolis sanctis virltts inle- ad permanendum in justitia et ad salutem necessa-
    gritatis perfecla fuisse. credatur, abundantius ia-
    men scientimdonum exuberaviiin Paulo, quia se _ ria numquam deest (Spiritus enim adjuvat infirmi-
    ad hanc aplum solerti studio alque industria prm- " tatem nostram, inquit Apostolus (Rom. H); et ipse
    Deus apud eumdem ApOstolum(Hebr. xin), Non le
    paravit. deseramneque derelinquam),idcirco recte a Cassia-
    (Annot. l.)PeIagianorum senientiafuit, Deumsua no dictum est, unumquemque nostrum in ea potis-
    rnunera non mere gratuito, sed secundum hominum simumvirtute excellere, in qua se sttidio ac labore
    ineriiadistribuere. Sedaliud doceicathulica ctoriho- indcfesso exercuerit; etscientise donum in apostolo
    doxa fldes. Non enim efficiuntur.sapientes, jusli ac Paulo exuberavisse, quia se ad hanc solerti studio
    temperati qui sead hasce virlutesaptos idoneosque atque industria prseparavit.
    faciunt,sedquosDeus liberali et gratuita suabonitale
    virlutibus islis ornare dignatur. Nam Deusin donis Lib. xn Inslit. cap. 14.
    suis liber esi. et nemini obstrictus; quamguam non Vl enimdicimut conatushumanos apprehendereper-
    Sl5 H. CUVCHIIANNOTATIONES. 5U
    feclionemper seiptos sine adjutorio Dei non posse, A enim hic exclusit adjutorium gratiae Dei, sed negaf
    ila pronunliamuslaborantibus tantum ac desudanli- pntienliam sola aliorum hominum modestia acquiri
    bus misericordiamDei gratiamqne conferri, et, ut! posse, noslro autem sludio ac labore opus esse ul
    vtrbis Apostoli loqttar, volentibus et currentibus; acquiralur; procul dubio de illis loquens quos divi-
    xmpartiri, etc. Et rtirsum : Prmsto esl namque, oc- nus Spiritus inbabitansnd culmen perfectionis asse-
    casione sibi tantummodo a nobis bonmvoluntalisi quendum omni momento exslimulat et invitat. His
    , oblata, ad hmcomnia conferenda. itaque propier habitualem gratiam, ut vocant theo-
    cum assidue nganlur spiritu Dei, quemadmo-
    (Annot.2.) Videnlur etiam hsecverba Pelagianam{ logi,
    baeresim rcdolere, quibus asserit Auctor Deumlabo- dum dilficile non est assidua exercitalione et malo-
    rantibus tantum suam gratiam largiri, nostrum veroi rum loleranlia patientise sutiimum apicem attingere,
    esse bonsevoluntatis occasionem Deo offerre, qua ita quoque impuras et ab immundis spiritibus sug-
    provocatus, munera sua in nos effundat. Verum se- lere gestas, sive e nobis ipsis exortas cogilaliones repel-
    cus res babet; loquilur enim non de paganis aut et refutare; quainquam interim dubitandtim
    infidelibus aut impiis hominibus, sed de his qui non sit quin sicut hse cogitationes parlim a iualignis
    adoptione facti sunl filii, et quos Spiritus inhabitat; spiritihus snggerunlur, partim oriunlur ex nobis,
    atque ita non excludit in ista prseparatione divinum ita quoqtie earumdem refutatio atque rejeciio libero
    adjutorium, quasi possit homo suapte sponle labo- nosiro arbitrio et gratise Dei conjunctim ascribenda
    sit. Omitio quod in quibusdam mss. codicibus legi-
    rare, et seadgraliam Dei suscipiendam disponeie,
    sed excitat in his verbisignaviamnostram.ul nos qui lur: Suscipere vero eas sive respuere, omni studenti
    _ per graliam Dei possibileest, quod ea lectio non vi-
    Spiritum Dei nccipimus,qui semel illuminati sumus, ** deaiur esse genuina, ei in perpaucis iisque recen-
    qui donum coeleste gusiaviintis, in bis quse sempi- lioribus tantum exempiaribus invenialur.
    ternain nostram promovent salutetn, ingenium et
    vires omnes impendamus, id quod unice ab omnibus
    in Christo et per Spiritum sanclum renalis expostu- Coll. 1 cap. 19.
    lat divina majestas. Quod vero in hisce verbis nihil Ex nobisoriunlur cogitationes,cum naluraliter ea qum
    divinae gratise derogare volueril Cassianus, ex quin- gerimus, vel gessimus,vel audivimus, recordamur;
    que subjectis capitibus dilucide videre licet, in de quibus B. David, Cogilavidies anliquos, inquit,
    quibus suam de gratise necessitate sententiam latis- et annos wternosin mente habui, et medilatus sum
    sime prosequitur, eamque tum ratione, tum divinae nocte, cum corde meo, et exercitabar, el scopebam
    Scripturae auctoriiate corroborat, docens omnia spirilum meum.
    studia nostra, Iabores, et conatus cassos esse atque
    irritos, nisi divino adjutorio et prseveniamur in bo- sexlo, (Annot. 4.) Beatus David in psalmo septuagesimo
    unde est hic versus, de illa dierum
    no, et omni momento fulciamur ac suslentemur. antiquorum etsumptus
    Quam sententiam adeo diffuse et clare hic prosequi- loquhur, quae confert sempiternorum annorum recordatione
    ad veram et christianam pce-
    tur, utpersuasum inihi habeam ea quse in hisce ca- uitentiam;
    pitibus ex propria scripsil sententia, inslar apolo- seterni et infernalis qua peccata commissa consideratione
    getici cujusdam suscipienda esse adversus eos qui exercendo supplicii plangimus, et sic uos
    illura de divinaegratioeadjutorio perperam et contra strum. Ad expurgamus,modum et scopamus spiritum no-
    catbolicae alque orlhodoxse fidei doctrinam sensis- quemetiam S. Ezeehias, inCan-
    se arbitrati sunt; in his siquidem monasticarum C suae. lico, recogitatomnes suosdiesin amaritudineanimae
    Constitutionum duodecim libris, sicut et in libris de bis exPorro istius modi recordatio uon orilur in no-
    Incarnatione Verbi propriam senientiam exponit. In ccelitus solis liberi arbitrii viribus, sed a Domino
    Collalionibus autem illorum refert opiniones quos oculis nostris percuti debet petra pecloris nostri, ut ex
    loquentes introducil; in quibus si qui subinde erro- marum, quibus largiter fiuanl aquae et fonles lacry-
    res cum vera et caiholica doctrina pugnantes inve- vetera peccata nostra defleamus.
    ii collaioribus non Cassiano Quamquam fieri possit ut peccatores subinde male
    niantur, ipsis, sunt a se transacli temporis exiganl ralionem, et annorum
    ascribendi. seternorum recordentur, de vera animi conversione
    Col. 1 cap. 17. et vilse melioris proposito noiidiim quidquam defi-
    Mentem quidem non inlerpellari cogitalionibus impos- nientes : cujusmodi recordalio ex his qtise naluraliter
    sibile est, suscipere vero eas siverespuere omni stu- gessimus vel audivimus, excluso etiam divino adju-
    denti possibile est. Quetnadmodumigitur ortus ea- torio, iu nobis esse potest. Et hsec videtur esse ab-
    rum non omnino pendel a nobis, ila probatio vel batis Movsisentenlia.
    eleclioconsislitin nobis. Nec tamen ex eo quod dixi- Coli. 3 cap. 12.
    mus impossibiieetse meniemcogitalionibusnon etd-
    iri, tolumvetincursuivelmalisspiritibus tribuendum Sicut occasionessalutis diversis modis Deum cogno-
    ett, qui eas nitunlur ingerere; alioqui nec tiberum scimus operari,ita nosirum est occasionibusa Divi-
    in hominemaneret arbilrium, nec in nobis slaret nitale concessisenixiusvel remissiusfamulari. Nam
    nostrm correplionisinduslria. sicut Dei fuit vocantisoblutio, Exi de terra tua, ita
    D Abrahmfuit exeunlis obedicntia,elc.
    (Annot. 3.) Abbales isti quos in Collationibus lo-
    quentes introducit Joannes Cassianus, frequemer ita (Annot. 5.)Inoperejuslificaiionisnoslrse qttsedam
    loqui videntur quasi gratise Cbristi una cuni Pela- a solo Deo efliciuntur, qusedam vero conjtmctim
    gio fuerint iniquiores; sed faeile est plcrosque illo- et libero nostro arbitrio et Deo sunt ascribenda.
    rum ab hoc errore vindicare, si animadvertanms Nam ipse prior spiritum salulis nohis adbuc in ira
    eos nou loqui de his qui omni gratia Dei vacui solo sua conslituiis et immerilis inspirat ef, ut bene veli-
    liberse voluniatis arbitrio aguntur, sed de Christia- mus, efficil; deinde vero, excitata prava noslra vo-
    nis et his qui in vilse monasticseperfectione magnos luntate, operatur una nobiscum velleet perficere pro
    fecerunt progressus; qui per spiriium adoptionis bona voluntate (Philipp. n), ac demum perficit et
    facti fiiii, in eo quod semel acceperunt, perseverant, suprentam adjicit manum. Nec aliud vult hpc loco
    crescuni, et progrediuulur. De quibus etiam locutus Paphnutius abbas, quemadmodum liquido videre
    est Pinufiusabbas lib. iv Instit. c. 42, cum ait non licet ex his quse tum in hoc capile, lum in sequen-
    debere nos patienlise virtutem de aliorum probitate tibus usque ad finem collationis, ac prsesertim cap.
    ac modestia exspectare, id est, ut lunc eam tantum- 19 et 22 subjiciuntur. Nos enim per haec quse prolu-
    modo possideamus cum a nemine fuerimus irrilati, limus, inquit, non liberum hominis arhitrium volu-
    quod ne possit non evenire, nostrse non subjacet mus submovere, sed huic adjutorium et gratiam Dei
    potestati, sed potius de propria humilitate ct lon- per singulos dies ac momenta,necessariam. conipro-
    ganimitate, guaj in nostro pendet arbitrio. Non bare.
    •ft8 AD OPERA J. CASSIANI APPENDIX. 3(6
    Coh 4 cap. 7. A stro et lenacissima cordis inlenlione non posse pro,
    Hane pugnam ulititer noslris quoque membris inser- hiberi videatur, qnin ad alia et externa dilabatur,
    tem, etiqm in Aposiolo iias legimus; Caro enim ideirco quibusdam persuasum erat, non noslro, sed
    coitcupiscit adversus spiritum, spiritus autem ad- uaturae vitio has animae pervagationes humano ge-
    versus caritem. Hmc autem invicem adversanlnr neri i.nsitas esse. Huic quaestioni respondet abbas
    sibi, ut non qumcumquevultis itla faciaiis. Habes et Serenus, mentem bumanam quidem esse semper ac
    kic pugnam invisceralam quodammodocorpori no- mullum mobilem, nec posse umquam otiosnm con-
    stro dispensatione Domhti procuranie. Quidquid sistere, siciit ct Sapientis dictat auctoritas, qui dicit
    enim generaliler et sine aticujus exceptioneomnibus terrenum istud habi\aculum aggravare mentem multa
    inesl, quid aliud credi polesl nisi ipsi humanmsub- cogiiantem(Sap. ix);sed nostrum interim esse asse-
    stantiw posl ruinam primi hominis velut naturaUler rit ut in alterutram pariem mens cotitinuo ac diutino
    qttribuium? et quod universis congenilum concre- exercitio iiiflectainr, atque ita longo usu assuefacta
    tumque deprehenditur, quomodo non credendum circa bonum aut malum circumagat indefe-sos vo-
    sit arbitrio Domini non nocentis, sed consulentis in- Jatus (sic eniin ille loquitur), et imtnorandi robur
    serlum? acquirat. Non ergo lianc noslri animi evagationem
    vel Deo creaiori, vel natijrse humanae debemus ad-
    (Annot. 6.) Concupiscenliam , quae membris no- scribere. Vera est enim Scriplurae sententia, Quia
    stris ab ipsa qrigine propier eulpam primorum ho- Dominus fecit hominemrectum, ipsi autem quwsierunt
    mijiuin insita atque ingenita esi, qna spiriiui caro cogitationesniullqs\(Eccle. vu). Quod ergo subjicit
    perpeluo reluetaiur, ipsi Deo lamquain auctori tri- ,T, abbas Serenus, a nobis pendere cogitationura no-
    buit abbas Dajiiel. Quotl si de tiaturali appctilu in D strarum qttalitalem, non sic est accipiendum quasi
    telligatur, qua concupiscimus et appetiinus ea omni- in solis liberi arbilrii viribus positum sit, ut spiri-
    no quaenaiurac nostrse sunt consentanea,verissimam talibus sludiis aniinus noster incum-
    habet senlentiam, quia Deus ut naturae, ila quoque bat; sedlantummodp negare vuli illam animi nostri mobilitatem
    pmnium facultatum et virium iiaturalium auctorest. et evagalionem Deo aut naturse imputandam esse,
    S.ivero in ipsa concupisceulia spectenius excessum ctim in nostra potestale sil accedente divinse gralise
    illuni el declinationcm a recliludine ralionis, qua auxilio longa assuefactione aninium ad honesta tan-
    spiritui caro perpetup obluctatur, id non perinde lum.sanctacasiaqiie studia etcogilationes inclinare.
    Dep. ascribendum est : nisi forsitan hac ralione, Atque haecest hujtis capitis quarti aperla et dilucida
    quia Deus hominibus post riiinam primoruin paren- sententia. Cujiismqdi locuiiones apud D. Chrysosio-
    tum frenttm illud originalis justitiae, quo ralio infe- raum, Nazianzenutii et alios veteres, immo et apud
    riores omnes intra prsescriptos a se limiles coiui - ipsum Augtistinuii);strenuum divinse gratia? asserlo-
    uebat, subtraxit; quo nblato necessario consecitlura rein passim inveniuntur. Nam hic, sermone 36 in
    est ut vires iilae semiendi, veluti indomiti equi, ca- sermonibiis de Diversis ita loquitur : Multo majus
    pistro et repagu!is omnibus solutis, quoquoversum esl quod limere debes (loquilur de suppliciis geheiinse
    ferantnr. SJCfere Petrus Lonibardus in n Senlen- et morlis selernae)et in poieslale habes ne veniat libi
    liarum distinct. 31, proposita inierrogatione utrum quod times; et majus esl, et longe ntajus, incompara-
    concupiscentia sit a Deo an aliunde, respondet quod biliter majus quod litnere debes, et in poiestale habes
    ea consideraiione qua pcena est propter peccatum ne veniat tibi; etenini si bene vixeris, si tnale vixeris,
    inflicla, Deum habeat auctorem; qua vero conside- C niorilurus es. Nqn effugies ut non moriaris seu vive.n-
    ratione culpa cst, diabolum aul hotninem repi obum. do bene seu vivendomale. Al verosi etegeris. hic b>ne
    In his enim qui bnptismalis sacramento initiaii al- vivere, in wternqs pienas non milteris.
    que regenerati sunt, ubi ralio amplius non parel
    concupisceiiiise, sed illi renititur atque obsistit, noii jCol. 7 cap. 8.
    est peecaium, diccnte Apostolo ad Rom. vm quod Sicul in dmtnonibusest
    nihil sil damnalionis in iis qui sunt in Christo Jcsu, instigalionis copia , ita et in
    nobisvirlus respuendi, sive acquiescenditiberias est
    qui non secundum carnem, sed secundumspiritum am- attributa.
    bulant; relinquilur tamen in illis concupiscenlia in
    pcenam, et ut sit renaiis virtutis exercendsemateria. (Annot.8.) Cpnsentaneum est hoc iis quse proxime
    Id quod abbas Daniel hoc loco dispensalione alque antegressa notatioije diximus: nempe istamanimi no-
    arbilrio Domini non nocentis, sed consulentis, fa- stri lubriciiatem volubiliiaiemque, qua saepenumero
    etiiin esse affirmat. Eamdem sentemiam latissime a sancia iheoria ad extcrna minimeque adrem per-
    prosequitur B. Auguslinus lib. v in Jultanum, cap. tineiitia evagalur,non esse dsemonibus ascribendam,
    3 et 7. sicutvolebai abbas Germanus; sed nostraepoiius su-
    Coll. 7 cap. 4. pinilati ac tarditati, qui non assuefacimus nos ipsos
    A nobts earum qualitas pendet, quia coqitatio bona, sanctis et spiritahbus exercitiis. Quamquam enim ad-
    inquit, scientibuseam appropitiquat, vir autem pru- versarise illaepoiestates profectui noslro semper insi-
    dens inveniet eam. Qutdquid auiem ul inveniri pos- dientar, recte ian|ien Serenus abbas uegat. illos esse
    sit nostrmprudentimindustricequt subjectum est, si n" impulsores malorqm. Namsi ilaessei, inqttit, nullut
    non fuerit invenlum, noslrm sine dubi.odesidimvel omnino hominumposset vitare peccatum quodcumque
    imprudentim, non naturm vilio, imputandum est. illi in cordibusnostris ingerere voluissent, si eis quem-
    Cui sensuiPsalmista quoquecongruil dicens, Btatus admodum ad suggerendum, ita et ad compellendum
    vir cujus esl auxilium abs te, ascensiones in corde facultas violenta siippeleret. Quamobretn sicui in UU»
    suo disposuit. Videtis ergo in noslra dilione consi- est insiigationiscopia, ita el in nobis virltis respuendi,
    slere ut sive ascensus , hoc est, perlingenles ad sive libertas acquiescendtest atlributa. Quod tamen
    Deum cogitationes, sive descensus,ad lerrena sci- cum exclusione divini adjulorii minime accipiendtim
    licet el carnalia corruentes, in cordibus nostris dis- esse ex sobjectisverbis manifestumesl; subjicil eniin:
    ponamus, etc. Quorum tamen potentiam et impugnationessi perlime-
    scimus, etiam proteclionesatqae adjutoria Dei econlra-
    (Annot. 7.) De inconstantia humanse menlis et rio conferamus: de quo dicilur. Mujor est enim qui in
    evagalionibus ad quas a tbeoria spiritalittm et divi- nobis esl, quam qui in mundo. Cujus auxilia multo ve-
    narum rerum animus noster delabi solet, proposita hemenlioremililanl virtule pro nobis, quant adversum
    eral dispulatio utrum ese natorse vitio an vero ipsis nos torum mullituda confligil. Nam bonarum rerum
    hominibus imputari debeanl. Cuin enim per singula non lantmn suggestor, sed eliam faulor atque imyulsor
    ' momenta cogiiationibus lubricis evageltir animus, esl Deus, ita ul nonnum^uam r.ns eliam invilos el
    siad Dei limorem sive tbeoriam sese compoiiaispj- ignorantes allraltal\ad salutem. Hactenus abbas Se-
    ritaleii), usque adeo ul etiam summo conamine no- renus.
    5,7 H. CUYCHII ANNOTATIONES. 518
    Col. 7 cap. 13. A tormenliseorumquosprwtereuniespotuerint decipere,
    Licet pronuntiemusnonnutlas esse spiriiales naluras, delectenlttr, sed de risu lantwnmodoet iltusione cou-
    «1sunt angeli, archangeli, cwiermquevirlules , ipsa tenli, faligare eos potius sludeanl quam nocere,
    quoqueanima nostra, velcerte aer iste sublilis; la- quosdam vero solummodo innocuis incubationibus
    men incorporewnullalenus mslimandwsunt; habent hominum pernoctare.
    enimsecundumse corpusquo subsislunt, licet multo
    tenMtiisquam nostra. Nam sunt corpora secundum (Annot. 11.) Beatus Antonius apud Alhanasium de
    Apostotisententiamita dicenlis: Elcorpora ccelestia ingeuiorum diversitale quae in dsemonibus existit,
    et corpora terrestria; el iierum : Seminatur corpus loquens, dicit quosdam summiim nocendi verticem
    animale, surgit corpus spiritale. Quibusmanifeste attingere ; alios autem ex comparatione illorum pene
    innoxios videri, ct singulos pro possibiiitate viriura
    colligitur nihil esse incorporeum nisi solum Deutn. suarum diversa contra singubs causstssumpsisse cer-
    (Annot. 9.) De corporibusnngelorum vetus est tamina; omuibus lamen hostile contra Chrislianos,
    apud philosophos el tlieologos agitata qtiseslio: aliis niaxime veroconlra monachos et virgines Christi,
    corpora eis attribuentibus ac solum Deuin spiritum odium esse. Quod ergo hic dicit abbas Serenus, quo-
    et mere incorporeuin esse statuentibus, aliis negan- rumdam ejus inodi esse ingenium, ut jocari quam no-
    tibus. Ea vero recepiior magisque probaia sententia cere malint, sic accipiendum est, divina virtule eis
    est, quse angelos corporis expertes facil. Sic enim ademptam esse nocendi facultatem ; ideoque ludicra
    tradit B. Diouysiuscap. i Coelest. Hierarch., el de illusione contentos esse,quia nonpermittuntur nocu-
    Divinis Nnminibus cap. 4. Sic Alhanas. lib. de Com- inenlum sive Isesionemaliquam inferre: quod titique
    muni Essentia Patris et FiliietSpiritus sancii; Gre- B facerent nisi divinitus prohiberentur. Omnibus enim
    gor. Naz. oral. 2 de Theolog.; Chrysost. bomil. 22 inest nocendi voluntas,' ideoqtie bene monet S. Anto-
    in Genes.; Cyril. lib. iv in Joan. cap. 10; Theodor. nius, ul oinncs illorum macliinaiiones, jocos, ap-
    contra Graecoslib. ni, sub linem; Sophronius in plausus, cachinnos, aliaque omnia quse circa nos
    epist. ad episcop. Constaiitinopolltau. qusc lecla est geruut habeamiis suspecta ; quia cum furore el tru-
    in sexta synodo, actione 11; Daniascenus lib. JJ Or- culentia nocere neqiieuni, his dolis atque artibus
    tbodox. Fid. cap. 3; Gregor. Magnus lib. iv Moral. circumvenire sludent. Spernendw sitnl , inquit,
    cap. 9; Beda Iib. 1 de Elementis philosopb.; denique ecrum increpalioneset admonitionesjejunandi, vigi-
    B. Thom. Aquin. lib. de Spiritalib. Creaturis , ari. liarum quoque fraudulenta suggestio: ob id enim fa-
    S, lib. u contra Gcntcs cap. 91, et i parle Suimnae miliures nobis species assumuni, ut afftnitate virlutum
    Theolog., qusest. 50 et 51. Cui etiam stiffraganiur nocenta, facilius virus interserant, el innoceniesquos-
    scholastici doctotes in secundi libri Sentent. distin- que per speciem honestatis elidant. Et paucis inter-
    ctionem ociavam scribentes. Polesl' heec ipsa sen- jectis ; propterea eliam Dominus cum de Scripluris
    teutia rationibus quoque stabiliri: nam angeli in di- loquentemjubebat lucere, quia peccatori dicit Deus,
    vinis litteris passim vocanlur spiritus, qood est in- Quare lu enarras justiiias meas et assumis leslamen-
    corporeae substantiae vocabulum; rursus Marci v et lum meum per os («uin? Omnia dmmonessimulanl,
    Lucsevi referl Scriptura iu unum homittem legionem colloquunlur swpe cum fralribus et eos sctpe conlur-
    integram dsemonum ingressam fuis^e. Legionis no- bant, swpe incondilos excilant sonilus, manus appre-
    mine auletn ( uti B. Hierouym. lib. tv in Matthseum hendttni, sibilant, insipienler cachinnanl, ul vel in
    attctor e=l) sex millia daemouumconiprehendunlur : Q puncto peccati Christiatuim pectus iqlroeanl; cnmque
    qui si corporei esseut, neqtiaquam in unum liominem ab universis fuerint repulsi, ad exlremum debilitalem
    ingredi potuissent. Ad extremum in synodo Latera- suam lamentalionelestantur. El Dominusauidem quasi
    nensi sub Innoccuiio Hlcelebrata, captit primum Deus, et sumconsciusmajestalisobmulescerehis impe-
    nianifestesignilical angelicain naturamcorporesesub- rabal, nos autem vestigiissanctorutn inhmrenles,eam-
    staiitise expertem esse. Sic enim liabenl verba illius dem gradiamur viam; qui metnoralassubtilius fallacias
    synodi : Deus ab initio lemporis ulramque de nihilo pervidenles, canebant: Cumconsisterelpeccator adver-
    condidit creaturmn, corporalem scilicet et spirilalem, sum me, obmului, et humiliatus sum, el silui abonis.
    uugelicam scilicet el mundanam; deinde humanam, Et iterutn : Ego vero tamquam surdus non audiebam,
    quasi communem, ex spirilu et corpore consliiulam. el sicut mutus non aperiens os suum ; et factus sum
    sicul homo non audicns. Chrisiussilenliumut Dominus
    Col. 7 cap. 50. imperavii, ut tws diabolo nihil credamus; et vincemus.
    Communionemsacrosanc.am a senioribusnostris nuni- Si orare compellunt, sijejunia suadenl, non ex eorum
    quam meminimusenergumenisinterdiclam; quiniin- nos monilis, sed ex nostra consueiudine id agamus.
    mo , si possibile esset, etiam quotidie eis imparlire Denique etiamsi irruentes morlem uobis intentare vi-
    eam, debere censebcmt. deantur, ridendi poiius sunt quam timendi; quia cum
    (Annot. 10.) Exeraplocujusdam Andronici abbatis sinl debiles minantur cuncta, nee faciunl. Hactenus
    aliorumque energtimenoruin, qui per Eucharisticam ex B. Antonio. E quibus verbis clariim esl omnia
    cummunioneina dsemonibus liberati fuerunt, osten- illa quse dsemones circa nos facitint, ut nos ad sui
    dit abbas Serenus energumeuos a salutaris bujus escse " familiaritaieni per jocos, cacbinnos, et similes
    perceptione minime arcendos esse; quamquam pro- ineplias abducant, eo spectare ut ipsi nos ad pec-
    candum alliciant; ideoque omnis illorum societas
    pter exscreationes, vomitum ct ejus generis alia in- caute
    cotnmoda, quibus hi qui a daemonibusobsideniur ob- prudenterque vilanda est, ut nulla in re eis
    noxii esse solent, non nisi maturo cum judicio et ac- acquiescamus, uullam etiam quacumque in re ser-
    curato circumsiaiiliarum omnium examine prsemisso monibus aut consiliis illorum adhibeamus fideni.
    ad tremenda haecet sacrosancla mysteria sint admit- Sic enitn Corinlbios monet Apostoius I epist.xcap.:
    tendi. Id quod imn debet videri mirum , cum ssepe- Nolo vos socios fieri dmmoniorum. Et ad Epbes. vi
    numero etiam bis qui sola corporis aegritudine labo- cap.: Nonestnobiscolluctalio adversttscarnemel sau-
    rant, sacra communio justis de causis negetur, ne guinem, sed adversus principes et potestales, adversus
    qua sanciissimo augustissimoque sacramcntoirreve- mundi rectorestenebrarum harum. Rursum D. Petrus
    rentia irrogetur. I epislolse v cap.: Adversariusvesler diabalus, inquit,
    Col. 7 cap. 52. tamquam leo rugiens circuit qumrensquem devoret. Ex
    quo tempore enim in baptismate diabolo renuntia-
    Tot aulem essein inunundisspiritibus quol in hominibus vjmus et liostem nobis esse professi sumus, capitale
    studia, non dubie comprobalur. Nam nonnullos odium inter nos et illtiii) intercessit; usque adeo ut
    eorum quosetiam Faunos vulgus appellat, ila sedu- numquam velit cuiquam in eo prodesse, quin mullo
    ctores et joculatores essi manifeslum est, u\ certa acerbius, perniciosius ac gravius lsedat in alio. Ciijus
    quwaueloca seu vias juqiter obsidentes neauaquam rei evidens testimonium et exemplum videre est apud
    51» AD OPERA J. CASSIANIAPPENDIX. 389
    D. Gregor. lib. i Moral. cap. 9. Quo loco scribit vir-. A Satanam sicut fulgur cadenlemde cmlo.Clarnm igitur
    ginem quamdam energumenam per magos et ariolos evadit ipcum una cnm C03I0conditum esse. His acce-
    ab unico dsemonio liberatam fuisse , sed in locum dunl prima illa verba Genesis, In principio creavit
    illius sex aut septem millia dscmoniorumsuccessisse. Dewscwlumet terram: hoc est, ut Philoet alii com-
    Et B.Leo serm. 19 de Pass. Dominiaffirmat daemo- plures exponunt, cnelum et lerra ante omnia alia
    nein, si non in corpore, in anima tamen semper no- creata sunt: ita lamtenut coeli nomine angeli quoque
    cere ac lsedere. Qtiod etiam confirmat D. August. et sub tcrra corporese res et animatse intelligantur.
    lib. LxxxiiiQuaestionum, qusest. 78. Sulfragatur quoque superioribus D. Epiphan. in hae-
    Coll. 8 cap. 7. resi Pauli Samosaleni, quaeest 65 August. lib. xide
    Civit. cap. 6et9, etlib. xncap. 15;Theodor. quaest.
    Ante conditionem hvjus visibilis crealurm, spiritales 3 in Genes. et
    cwtestesque virtutes Deum fecisse, qute pro hoc 10. Ut inlerimGregor. Magnus lib. xxxu Moral. c.
    scirenl se ad tanlam beatiludinis omiilamus mullos ex his quos ante
    ipso quod gloriam produximus in patrocinium prioris sententiae, si di-
    beneficio Creatoris ex nihilo fuisse produclas , ei nostrse sententiae non dero-
    gratias referenies indesinenler ejus laudibus inhm- ligeiilerinlrospiciantiir,
    gare : nam plerique illorum non lam asserunt quam
    rerent, nemo fidelium dubilat, etc. dubitant, ntramque senlenliam proponentes in me-
    (Annot. 12.) Spiritales snbstantias mtilto anle dium: alii vero sui lemporis vulgo receptam opiiiio"-
    creationem cceliet terrse exstitisse, Deumque niiiltis nem referunt, sicut hoc loco fecit abbas Serenus.
    ante saeculislaudavisse , recepta fuit olini apud pri- Denique Magisier Sentent. cum tota ttirba scholasli-
    scos Christianos senlentia , sicul hoc loco Serenus r, corum posieriori sentenliassubscribit lib. 11Sentent.
    abbas affirmal. Cui etiam astipulatur D. Basilius " dislinct. 2. Quapropler nobis qitoque magis probalur
    hom. 1 Hexam., enarrans illa verba Genesis : In ea sententia, quaecum Augustino et his quos comme-
    prmcipio creavit Deus cwlumet lerratn: et homil. 2, moravimus, angelosjajt significari ccelorum nomine
    ad illa verba , Terra autem erat inanis et vacua. qtiando Moyses Deuriiin principio ccelum et terram
    Origenes quoque inlibris mpl apxav,et potissimum fecisse dicit; ideoqtie primo die cum ipso coelocrea-
    lib. in cap. 5 , et hom. 4 in Isaiam; Gregor. Naz. tos esse. Ilinc eiiam B. Gregor. lib. xxvtn Moral. cap.
    orat. in Christi Nativitaiem; Ambros. lib. i Hexam. 14, ad illa verba, Cum me laudarent astra matu'.ina,
    cap. 5 , et in praefatione primi psalmi; Hilar. lib. dicit angelos vocari aslra maiuiina, quia primo mane
    xu deTrinit., paulo ultra dimidium libri, et in bello creati sunt; nec debet quidquam movere raiio ah
    conira Auxentium , paulo ante iinem; Hieron. in i abbate Sereno in contrarium adducta ex illis verbis
    cap. Epistolse ad Tiium ; Isidorus Hispalens. lib. l Job, Quando facta sunt simul sidera, laudaveruni me
    de Summo Bono cap. 12; Damasc. lib. n Fidei Or- simul omnes angeli mei. Nam ad illam objeclionem
    thodoxse cap. 3 , et complures alii lam Graeciquam respoodent Theodorettis et Epipb.inius locis noiatis,
    Latini. Porro B. Auguslinus, quamquam magis pro- stellas quarlo deinum die crealas fuisse, ac propierca
    bet opinionem asserenlium angelos simul cum coelo jam tum poiuisse atigelos Dominumlaudare , sicut
    et lerra creatos esse, in undecimo tamen de Civitate revera quoque laudabant. Quod vero ubjiciunt, si
    Dei volumine cap. 32, permittil ut in hac contro- angeli non fuissent aute mundum creati, conseq.uens
    versia quod quisque velit opinelur, dummodo spiri- fure.Deuin aliquando laudaloribus caruisse, ila dis-
    tales subsiantias Deo non faciat coaeternas , sed solvit Tbeodorettis , ut dical Deum non indiguisse
    omnia visibilia et invisibilia falealur i.n lempore C laudaloribus, queniadmodum ne nunc quidem illis
    condita esse. Ad eumdem quoque modum Tbeodo- opus babei. Dcinde etiam hi qui statuunt angelos
    retns qusest. 3 in Genesin, posleaquam adversus D. prius factos esse, diffileri tatnen nequeunt Deum illis
    Basilium copiose multa disseruisset, iia demum multo semper fuisse antiquiorem; ac proinde semper
    concludit: Iltud porro scire necesseest, omnia quw- fuisse tempiis aliqudd quo Deuslaudatoribus careret,
    cumque exislunt, excepta sancta Trinilate , naluram numquain tamen indigeret.
    habere corruptioni obnoxiam. Hoc autem concesso , Coll. 8 cap. 10.
    si quis angelorum turbas , anle ccelum et terram
    conditasesse dixerit, non offendet verbum pieiatis. Priorem diaboli lapsum, quo superbiendo corruerat,
    Quod igitur Lateranensis synodus Romae sub Inno- quo cliam serpensmerueral nuncupari, secundorttina
    centio III celebrata cap. 1 babet, Creatorem om- per invidiam subsecutaest; qum invenienseum adlmc
    nitim visibiiium el invisibilium , spirilalium el cor- aliquid in sese rectum habeniem,ita ul etiam cujus-
    poralium sua omnipotenti virtttle simul ab initio dam colloquii alque consilii cum homine possel ha-
    bere consorlium, senlcnlia Domini utiliter in ima
    ulramque de niliilo condidisse naluram , spiritale.m
    et corporalem , angelicam videlicet et mundanam , dejecit, ut nonjani sicul ante sublimealiquid intuens
    non sic accipiendum est, quasi in verbis istis prior excelsusincederet,'sed ut soio tohwrens reperet, el
    illa senientia uti faisa reprobetur; sed propositum humiliatussnpervinlrtm terrenisvitiorumescis alque
    concilii erat Origenis cseterorumque qui spiritiles operibus prtsceretur.
    substantias productas a Deo dixerunt, ut spiritali '. (Annol. 13.) Geminam diabolo rtiinam in hisce
    dignitate potirenlur ; deinde cum peccassenl, creaia "n verbis iribuit abbas Serenus : priorem superbise, qna
    fuisse corpora omnia, quibus velut carceribus in «elum ascendere, sttper aslra Dei soliutn suiiin
    inclusae scelerum darent pcenas, errorem confu- exallare, et Aliissinjiosimilis esse voluit; posterio-
    tare. Sic enim Iocum liunc intcllexit S. Thomas rem invidise, qui primos nostri generis auctores ad
    in expositione primse decreialis. Esse aulem poste- peccandum induxit. Addit quoqtie, ante sccundaiii
    riorem illam sententiam veritati magis consenta- hanc invidiae ruinam, fuisse adhuc in dsemone ali-
    neam, divinarum litterarura et muliorum etiam ve- quid reclitudinis, quam posleriore illa transgressione
    tenim scriptorum demonstratauctoriias: nam Exodi amiseriu nempe cilni Dominus illi dicerel, Super
    xx scribit Moyses Deum sex dicrum spalio ccelum , peclus luum gradieris, el lerram comedescunclis die- \
    terram, mare, et omnia quse in eis sunt, creasse ; bus vilwtua (Gen. 111).Utrumque hoc loco nobis erit
    angelos auiem esse in ccelo, et idcirco coelestem mi- excutiendum. Ac primum quidem quod ad ruinam
    litiam appellari nemo est qui ambigat. Quocirca daemonisattinet, illud in coufcsso est ipsum, cum
    confiteri oportet illos etiam sex dierum illorum spa- sit spiritalis el incorporeus, propria actione non
    lio creatos esse. Ecclesiasticus quoque xvui cap. potuisse peccare hisi duplici illo peccali generc,
    dicit, Qui vivitin wlernum,creavitomnia simut, nempe superbia?.videlicet et invidiie, quod utriusque obje- \
    intra sex primos miindidies. Et D.Joannes 1 Epist. ctum (ut vocant) sit spiritale; illius quidem excel-
    Iii cap. diabolum ab initio peccasse dicit: certum est lentia propria, lnijds atitem excellentia aliena ubi
    autem ipsum fuisse in ccelo quando peccavit: nam impedit nosiram. Aliornm vero peccatorum objecti
    |)oc si,gmf'canlilla verba Ghrisli Lueac x ; Videbam suitt pccunisc, cibuS, poius, voluplales tangendi et
    521 H. CUYXHUANNOTATIONES. 342
    gustandi, torpor et similia : ideoque peccata quse. sempiternaebealitudinis adeptione ipsum arcere stu-
    circa res istas versanlur, non possuntdsemonespro- duit. Neqtie vero licet existimare id quod hoc loco
    pria actione admittere, sed consilio lanliim, exlior- scribit abbas Serenus, fuisse in dsemone post prio-
    laiione, suggestione, co.isensu et similibus modis. rem superbise ruinam, qua Deo aequari voluerat,
    Utrum autem illorum duorum, superbhc et invidise, aliquid rectiludinis, quo per subsecutum invidise
    altero prius a daemonefuerit admissttm, controverse pcccalum, divina permitlenle justitia, spoliatus sit;
    disputatur. NamB. Augusi. lib. xi de Genes. ad litt., nam quemadmodum angeli post primnm bonse vo-
    cap. 14, scribit quorumdam hanc fuisse sententiam, luniaiis actum et meritum iia in bono confirmati
    daemonemtum demtnn peccavisse, quaudo bominem sunt, ut ab eo excidere nttmquam possint, ad eum-
    ad imaginem Dei creatum fuisse vidit, et hanc ei dem plane modum maligni spiritus ad primum stiper-
    gloriam invidisse, quod metueret ne prse se ad ini- bise peccalum in inalo ila obduruerunt, ut ad bonum
    inorialem vitam, unde ipse exciderat, elevaretur; se converlere ntimquam poluerint, et extra statiim
    posteavero superbiaeculpam, qua Altissimo aequalis merendi conslituti omnem suam rectitudinem et in-
    esse voluit, accessisse. Ila opinali sunt D. Cypr. tegrilatem amiserint. Ilinc D. Damasc, lib n Fid.
    serm. de Zelo et Livore,et D. Basil.orat. de Invidia. Orthod. cap. 4, id quod in hominibus est mors, id
    Contra B. Augustinus ioco commemoralo multis in dsemonibus primam illam ruinam fuisse dicit;
    raiionibus ostendit invidiam superbia fmsse poste- propterea quod sicut per mortem omnis merendi
    riorem. Jnttium enim omnis peccaii superbia, inquit ac demeiendi via nobis prsecluditur, ita in daemoni-
    Ecclesiasticus (Cap. x). Et de diubolo scribit S. Job, bus primus ille castis ante hominis creaiionem
    ipsum esse regem super omnes filios superbice(Job. . omnem ilidem merendi poteslatem eis ademit. Homi-
    XLI).El Tobias cap. iv: Superbiam ntimquaaiinin luo nibus enim lotuin hoc mortalis vitselempus pro statu
    sensu, aut in tuo verbo dominuri permittas; ipsa viaeconstituii Dcus, daemonibtisautem brevissimum
    enitn iniltttm sumpsil omnis perditio. Huic senientise quoddam temporis spatium ab exordio siatim crea-
    suffragantur D. Athanas. qnaest.:6 ad Antioclium; lionis illornm concessit, in quo vel sempiternam
    Gregor. Naz. orat. de Nativit. Cbrisii; Chrysostom. beatitudiiiem, vel perpetuam, horrendam ac justis-
    lib. i de Compuiict. cordis ; Theodoret. in Epitome simamDeidesertionemproiiierereniur. Necmovetnos
    divinorum decretorum c. de daemonibus, et lib. in quod Serenus abbas senlentiam suam ex eo stabiiire
    contra Graecos; Ambros. in ps. xxxvi, ad illa verba, nitittir, quod daemnni ante invidise culpam qua ho-
    Vidi impiumsuperexaltalum, el epist. 84, ad Detne- ininem ad peccandum allexit nondum negatum fuerit
    triadem , quam Prospero plerique ascribuut; D. consortium et colloqttiumcum homiiiibus; non enim
    Hieronym. in cap. xiv Lucse; August. lib. xu de hoc arguit fuisse in eo aliquid rectiludinis, cum
    Civit. Dei cap. 6, et lib. xiv cap. 13; Leo epist. ad etiamnum ea facultas penes illum relicta sit, ut se
    Tubium cap. 6; Gregor. lib. xxxiv Moral. cap. 14-17; in hiimanam speciem, vel etiam in angelum lucis,
    Damascen.iib. ndeFid. Orthodox. cap. 4; Anselm. transformans, noslris obtutibus objiciat, et verborum
    iib. de Casu diaboli cap. 4, ct Bernard. scrm. 22 in illecebris in noslram sese familiariiatcm insinuans,
    Cantic. Accedit et ralio : nam dsemonprimos lioini- in peccali foveain incautos praecipitare sttideat.
    nes tentavit ad superbiam, ideoqtte vcrisimile est Porro quod altinet ad ea verha quae Dominus ad
    ipsum quoque per superbiam priinum corruisse. serpentem Iocutus est: Quia fecisii hoc, maledictut
    Sic euim ratiocinaiur D. August. lib. xiv de Civit. es inter omnesbestias lerrw, super peclus luum gra-
    Dei cap, 15. Praeterea rex civitatis Dei maxime eni- ( dieris, etc. (Genes.m), major dillictiltas esi, propter-
    tuit ac illustris fuit virtute humilitalis ac modeslioe; ea quod per hauc senteiiliam videatur d.emoni
    ex adverso igitur princeps tenebrarum et rex diabo- aliquid rectitttdinis, libertaiis et facultalis ademptttm
    licae civitatis potissimum ac primum per superbiam esse, nec eum omni omaiu suo in quo conditus
    corruit. Rursus Michael archangelus et miiiiise cce- eral exutum fuisse nisi post secundam illam trans-
    leslis princeps cum diabolo quondam conflixit, ei- gressionem qua hominem per invidiam seduxit.
    que maxime adversatur. Is autem ab humilitate no- Quamquam enim juxta B. Chrysoslomi enarratio-
    men accepit, natn Michael idem valet, ac si dicas : nem verba illa ad corpoialem serpentem primo
    Quis ut Deus? et significat rcprehensionem super- directa sinl, contendit tamen B. Augustin., lib. xi de
    bise, ut ne quis Deo velil oequari aut similis haberi, Genes. ad litt. c. 36, vel de solo doemone, vel certe
    iil quod Satanicaeilli superbise qua Lucifer peccavit, praecipue de illo esse intelligenda Is enim postea-
    adversatur. Ad extremura invidia ex sua natura qttam superbia et livore inflammatushoininem tenta-
    supcrbia posterior est, atque ex ipsa procedit, visset, ut ei non solum ad coelestem beatitudinem,
    quemadmodtim erudite D. Bonaventura exponit in quam ei invidebat, aditum prseclttderet, verum
    ii Sentenl. distinct. 21, scribens : Superbus, inquit, etiam sibi suseque lyrannidi per superbiam subjice-
    amal excellentiam, atque iia nullum sibi parem ad- ret, etimque jam in peccati consensum pertraxisset,
    mitiit, sed excellentiam appeiit singulariler el soius divina id exigenle justitia, cunuilavit sibi damnatio-
    possidere; et ideo slalim vel actu vel habilu invidet, netn; et quia universum genus hominum sibi obstrin
    cum nolit bonum quod possidet alteri esse commune. gere et subdere voluerat, idcirco lnalediclum ilium
    Haec Bonaventura. Credibile itaque est dsemonem pronuntiat Dominus prse omnibus bestiis terrse, ac
    ante persuperbiam, qua in ccelnmconscenderenite- si diceret, Ttt imperium supra homines usurpare
    batur, lapsura fuisse quain primi homines a Deo voltiisti, censeberis ab omiiibus maledictus, erisque
    creali essent. Nam hi sexlo demtim die ex limo miserriinus et vilissimus, non tantum inter peccato-
    terrae formnti sunt; illum autem verisiinile est res, sed eliam super omnes belltias et animanlia
    exiguo admodum tempore in veriiale steiisse, et terrae. Gradierissuper pectustuum, et terram comedet
    paulo post creationem suam, nempe primo die, per cunctisdiebus vitw lum; boc est: confisus in callidi-
    superbiam cecidisse.Creato verohomine,animadver- tate propria, fuiurum sperabas quod superbo etelato
    tens diabolus ipsum in eo statu constitmuiu quo po- pectore supra omnes homiues imperium obtineres;
    terat fraudibus et dolis suis illura circumvenire, et at contra quam sperabas eveniet, nara prseier ter-
    in suam redigere poteslatem, vel quo, si divinaejus- ram nibil comedes, hoc est, terrenos, carnales et
    sioni pareret, ad sempiternain felicilatem, e qua ipse abjectos bomines, quos Dominus ejicit atque evomit
    dasmon exciderat, conscendere potuisset; superbia ex oresuo. Nam homo, inquit Augustinus, in pmnam
    ateue livore inflammatus hominem tentare ccepii, peccati faclus est diaboli cibus; quando enim serpenti
    euinque cum omnisua sobole elposteritaietyrannidi dicium est, Terram comedes,diclum estetiam homini,
    suse subjugare, eta spe cceleslis retribulionis detur- Pulvis es. Si ergo homopeccatorpulvis, el pulvis ser-
    bare conalus est. Et superbia quidem illum stimula- peniis cibus, ergo homo peccator serpenlis esl cibus.
    vit in eo quod hoininem sibi subdere voltiit, illique HsecAugustinus (Lib. de AgoneCltrittiano cap. 2, ei
    praeesse et imperare; invidja autem in eo quod a lib. iii de Genes. contra Maniclu cap. 17). Hoc igitui
    328 AD OPERA J. GA$SJANIAPPENDIX. 314
    est dignissimum illiuSISuperbite diabolicae, qua ho- A luor angulos terrse \(Apoc. xii), qui olim una cum
    minibus universis imperare voluit, supplicium, ut angelis suis in ipso creationis suae exofdio cum
    solos terrenos, pulvertilentos et peccatorutn sordibus Michaele et angelis |in ccelo decertans, non prajva-
    inquiiiaios comedere possit ac debeat, eisque prse- luit, sed proslratus est et projectus cum angelis suis
    sidere, hi aulem qui imaginem lerreni hominis in terram. Ad eumdem iiioduin quod dicilur in Psal.
    exuere niluntur, quos divina Scriptura subinde cvm : Diabolu»stet d dexlris ejus, non signilicat Ju-
    coeiumet coelestes appellat, ab illius tyrannide per dae traditori singUlaremaliquem malignum spiritum
    Chrisliim eximerentur. Hoc enim verbis illis signi- assignatum fuisse, qui ei assidue fuerit a dextris,
    ficalur quse stalim subjungttntur : Inimicitias ponam sed daemonem (qnem in prsecedenti hemisiichio ap-
    inter te et mulierem, semenluum et senienillius. Ipsa pellaverat peccatorem, in illis verbis, Consliluetuptr
    conterel capul luum, ei.tu insidiaberis calcaneoillius; eum peccatorem) Jjidse prsevaliturum fuisse. Sic
    in qua sementia per semen serpeiitis Anticbristumj enim constitulus esi super illum peccator, sive Sa-
    per semen mulieris Christum intelligi docent seriri. D. Ire- lan, quia traditus est auctori omnium scelerum, et is
    naeus lib. 111contra Haeres.cap. 58, D. Leo 2 potestatem atque imperium in illum accepiti Eadem
    de Natal. Domini, et B. Ruperius lib. ui in Genes. igiturest et posterioris hemistichii sententia, Dia-
    cap. 19. Deus enim, inquit Leo, prmdestinalamundi reno- bolus stet a dexlris ejus, pro quo in ChaldseaPara-
    vandis mortalibussucepietatis remedia inter ipsa phrasi legitur, Diabolus stet super dexleram ejus,
    primordia prmsignavii, denuntians serpenli fulurum quam translaiioiiem Hebraicaveriias quoque admittit;
    semen mtilieris quod noxii capilis eialionemsua virtute lioc est: dsemon prievalebit viribus adversus illum,
    contererel: Christum scilicetin carne venlurum Deum „" et dominabitur ei qiiia dextrae ejus preevalebit; est
    hominemquesiynans, qui natus ex Virgine violalorem enim familiare diviiiis litteris per dexlram supre-
    humanm propaginis incorrupta nalivitate damnaret. mam hominis potestiatemac vires inielligere. Unieum
    Haecille. Christus itaque est illud semen mulieris igitur angelum custodem, ac veluti nutritium et
    henedictum, quod contrivit caput, hoc est, fastum psedagogum nnbis dedit Detts; maligni autem ssepe
    illum et superbiam callidissiini serpentis, effecitque plures et varii nos infestant, quibus ille Satan el
    ue ille sui imperii terminos latius extenderei, sed serpens antiquus veluti salellilibus nlitur ad nos ex-
    solis impiis, terrenis et peccatoribus, qui mundi pugnandos; ubi autem expugnaverint, tum dicitur
    istius spurcitiis ac sordibus involuti nihil praiter supra nos constitutus, et siare nobis a dextrisj sive
    •terram et carriem sapiunt, dominarelur. Hinc jam supra dextram.
    dilucide intelligi potest, sententiam istam, qua Do- Cdll. 8 cap. 12.
    minus serpenti maledixit, nihil rectitudinis diabolo Nulto modo credendum est spiritales naturas coire
    ademisse; ueque verbis illis, Super pecius tuumgra- cum feminis carnatiter posse. Quod si aliquando hoc
    dieris, significari quod ante secundam transgressio- secundum lilteram fieri poluissCt, quomodo nunc
    nem rectus fuerit (quemadmodum Serenus abbas quoqtie vel frequenler, vel raro idipsum non evenire
    intellexisse videtur), sed quia supra omnes homincs contingeret, et abstijuesetnine vel coitu viri aliquos
    erigerese ipsisque praesidere voluerat^idcirco inler- ttasci similiter de\ mUlieribuS conceptu dcemonum
    ram prostraium atque dejeclum fuisse, dictumque illi
    ad instarillorum cerniremus, citm Iprmserlim eos constei libidinum
    esse, Super peclws tuum gradieris,el sordibus admodnin delectari, quas procixldubio per
    animantium quse lerra pascunlurel vivuot, lu etiam
    cunctis diebus vitw tum. semetipsosexercere pius quatit per homihes mallent,
    praeter terram niliil comedes C si illud tillo modopotuisset impleri?
    Coll. 8 cap. 17, et coll. 13 cap. 12.
    id (Annot. 15.) Divus Augustinus, lib. xv de Civit.
    Quod uhicuique hostrum duo cohmreant angeli, est, Dei cap. 23, de coilu spirituum immundorum cum
    bonus el hialiis, ScriptUra iestatur, etc. hominibus contrariam habet sententiam iis quse bic
    (Annot. 14.) Sumpla est hacc sententia de dnobtts a Sererio abbaie dicuntur : Apparuisse,inquit, homi-
    angelis unicuique nostrum depntatis, ex quorum alter nibus anqelos in tdlibm corporibus, qum nonsoium vi-
    silad custodiam, alter ad exercitium, aniiquissi- deri, verum etiam tdngi possent, verissimesacra Scri-
    mo libro quem vpcant Pastoris, quem ab Hennete ptura testalur; et qitqniamcreberrima fama est, mul-
    discipplo, ciijus aiiquando meminit Apostolus Pau- tiquese expertos,velabeis quiexpertiessent, de quorum
    lus, dictatum esse asserunl. Eaindem sententiam fide dubitandum non est, audivisse confirmaht Silva-
    Origenes quoque ttiiatns est homil. 35 in Lucam. nosel Faunos, quos vnlgo Incubos vocant, improbos
    Veruiii quod ad libri iliius qui Pastoris inscribiltir smpe mulieribus exslitisse, el earum appetisse ac per-
    aiicloritatem attinet, quamquam apud Allianasium, egisse concubitum, ef quosdam dwmones, quos Galli
    Theodoretum et ali.os, pro canonico subinde cite- Dnsios nomihani, hdnc assidueimmundiliamel lenlare
    tur, D, Hieronymus tamen in Prologo Galeaio, et el efficere, plttres talesque asseverant, ut hoc negare
    Gelasius Pont. in concilio 16 episcoporuin inter impudenlimvidealuri Exstat et Innocentii VIII epi-
    apocryphos illum fejecerunt. Neque niovere nos slola decretalis advefsus maleficariini mulierum ha?-
    debel Origenis auctoriias, narii is iu muliis passim resin, in qua legunlur haec vcrba : Non sine ingenli
    haliucinatus est. D. Prosper quoque, in opusculo «| molestiaad nostntm ipervenitauditum complures ulri-
    adversus tcrtiam decimam collationem edito, hanc usque sexus personas proprim salulis immemores,et a
    ipsam sententiam de duobus angelis, aliero ma- fide catholica deviatiles, cum dwmonibus, incubis et
    ligno, altero bono uti falsam rejicit. Necniirum; nam succubis abuti. Quapropier ne labes hujus Itmrelicm
    neqtie necesse fuit duos angelos nobis deputari, pravilatis in perniciemanimarumstra venenadiffundat,
    neque congruum aut conveniens ut : ipsi cnim daemo- opportunis remediis, proui nostro incumbitofficio,pro-
    nes non egent incitatione aliqua nos infestenl aut viilere volentes, stalnimusut inquisilores per nos de-
    ad peccandum incitent, cum ad id faciendum ex putati debitum inqttisitionisofficiiimin hujusmodi per-
    perversse naturae suse iticlinatione ipsi propendeant. sonas exsequantur. Sunt qui Serenum abbalem exeu-
    Si vero eiiam Deus maltim angeium nobis dcputasset santes dicunl eum nbn voluisse negare quin dseinones
    in exerciliuu), videretur profecto peccati auctor esse, cum bominibus possint coire, sed id non posse na-1
    nimirum ipsum peccati auclorem, fomitem, sive turaliter fieri el naitirali animantium more, hoc est,
    causaiii nobis subiiiinislraiiS.PorrO Salan ille qui D. semende sua siibstantiacommiinicando.Nampossuiit
    Jobum tentasse dicitur, non fttit iili a Deo peculia- quidem dsemones, Augnstino teste, noh solum coire
    riter ad exercitium depuiaius, qnemadmodum opi- cum feminis, sed eiiam sobolem procreare et vere
    natur abbas Serenus; sed credibile est fuisse draco- . homines generare, non tamen proprii seminis vir-
    nem illum et serpentem antiquum de quo Joannes iu tute, quod nullum ex seipsis habeut, cum sinl in-
    Apoc, qui vocatur diabolus et Salanas, qui seducit corporei, sed ope alieni seminis, quod ipsi maribus
    pniversum orbem, qui obambuiat et circumit qua- sttccubanles turpiter exceperunt, quodque eiceplum
    525 H. CUVCHII ANNOTATIONES. 5SO
    feminis incubantes infuderunt; ila ut, juxta B. Au- A , se consecuturum esse vitam aMernam. Nam huic
    gusiini in tertio deTrinitale (Cap. 8) senlentiam, is senlentise sacrse litterse' pa;sitn reclamanl: monet
    qtii ex ejusmodi generatione nascitur, non daemonis, enim Ecclesiasiicus ne qiieniqnam beatum dicamus
    sed hominis filius sit. Qui ad hunc modum abbatem anie mortem (Eccles. in). Et apostolus Paulus vult
    Serenum excusant, videntur pro carnaliter legisse nos metuere, ne ab olea excidatnus(Rom. n); ut qui
    naturaliter, cum lamen mss. codices omnes, quos stat, videat ne cadai (l Cor. x): ideoque hortatur
    nobis quidem hactenus videre licuit, legant carna- etiam ut cum limoreet tremure salutem nosiram ope-
    liier. Jam vero addit dsemones libidinum sordibus remttr (Philipp. u). Qtiis enim sciat se in profectu
    maxime oblectari, quodque eas per semetipsos mal- justiiiae perseveiaturum usque in finem? nisi ab illo
    lent quam per homines exercere, si hoc ullo modo aliqua revelatione fiat ccrlus, qui de hac re justo
    fieri potuisset; id nobis quoque non videtur proban- latentique judicio non omnes iiistruit, inquit August.
    dum. D;rmonesenim voluptatibus et illecebris carnis lib. II de Bon. persever. cap. 13, et de Corrept.
    non propter se deleclanlur, lamquam illse sint na- et Grat. cap. 13, et ritrsum lib. n de Civit. Dei
    turse illorum consentanese, sed quod experimento et cap. 11.
    Jongo rerum usu didicerint eam esse naturse nostrae Col. 9 cap. 24.
    pravitatem foeditatcmque, ut illis cupiditatibussemel Videtis crgo qualis nobis ab ipsoqui per illum exordh-
    jniplicala eluclari nequeat. Nulltim Cnim est vitium dus est judice oralionis sil modalttsel forMa propo-
    quod perinde effeminatos ac molles efficit homines sita; in qua nulla divitiartini peiitio, nulla memoria
    alqtie luxuria, nullum aeque oblundit, obnubilatet dignitatum, ttulla potenlatus ac foHiludinis poslu-
    obfuscat ingenii acumen. Absorbetur eniin ratio per ,Q
    intelleclus sensus' B latio, nulla corporewsanitatis Seutemporalis viim
    voluptates venereas, obscuratur, mentio continelur. Niltil eitim caducum vult a se,
    pervertitur, et universae corporis atque animi vires nihil vile, nihil telnporale, mternitatum conditor
    ligantiir, enervanliir, frangunturque; ita ut nihil ain- implorari.
    plius homo percipiat de his quss Dei sunt: nam cse-
    citas illa et obtusio mentis tollit omnem spiritalium (Annot.il.) Redarguit abbas Isaac illos qui po-
    rerum non tantum guslum, dulcedineni et suavila- tiora et spiritalia bona posteriore loco habeht, et
    tem, verum eliani cognitionem. Recte autem repre- his praetermissis temporalia peliint a Deo. De tem-
    bendit Serenus abbas iilos qui asserebam feminas a poralibus enim etcadlicis boiiis, quamquam a Deo
    nobis beatisque angelis adamatas, et foediscongres- quoque exspeclari et expeti debeaiit, minima nobis
    Sibus viliatas, cum dicilur in Genesi (Cap. vi), Vi- cttra esse debet. Non enim frustra nos monet Chri-
    denles filii Dei filias hominum quod pulcltrw essenl, sius ut primtim quseramus regnum Dei et justitiam
    etc Nam impossibile est ut corporese illse mentes ejus, ac tttm fore promittit ut reliqua hobis adjician-
    contempto divino amore in quo olim fueranlper Dei tur. Et hanc fuisse istius abbatis sententiam ex sub-
    gratiam confirmattc, sese demiserint ad impuram jectis verbis liquido animadvcrtere licet. Subjicit
    fetninarum Hbidinem, rnutata angelica nalura in bu- enim : Ilaque magnificentim ejus ac munificentim
    manam formam, juxta poeticarum Metamorphoseon maximam irrogabil injuriam, quisquis his sempiternis
    fabulas. Id quod diserte ostendit B. Cbrysostoiri. peiilionibusprcetermissistransilorhtm aliquid el cadu-
    bomil. 22 in Genes., Augustin. lib. xv de Civit. Dei cum ab eo malueril postulare; el offenscm poliut
    cap. 25, ct qusest. 3 in Genes., et Philastrius Bri- quam propilialioneinjudicis sui, vilitate orationis ih-
    xiensis episc. cap. 108 Catalogi sui adversus hse- G curreli
    reses. Coi. 9 cap. 34,
    Col. 9 cap. 19. Si cunam exaildilionum eaiismnos othniho deficiuht,
    Secunda petitio mentis purissimmadvenire iamjamque saltemanimet nos importunilalis inslantia; qum abs-
    regnum sui Pdtris exoplat; nempe illudquod prw- que ulla meriti vel laboris difficullale, in cUjusque
    siilulo tempore omnibus est perfectis el filiis Dei volenlissita est poleslate.
    generaliler repromissum, in quo eis diciiur a Chri- (Annol. 18.) Non excluditur divinae gralise adjuto-
    slo : Venitc, benedictiPatris mci, possideteparatum rium, quia quemadmodum absqtie illo non
    vobis regnum a consliluiione mundi; intentis quo- orare, ita neqtie assidui vel importuni esse pnssumus
    in ora-
    dammodo illud obtulibusac defixis desiderans et lione. Quod ergo abbas Isaac hanc importuiiitatis
    exspectans, dicensque ad eum ; Veuiai regnuni instautiani in cujuscumque volcntis poteslate posi-
    tuum. Novit enim leslimonioconscienlix sum, cum tam esse dicit, inielligi debet de iis quos inhabitans
    apparuerit, mox ejus se fulurum esse consortem. Spiritus sanctus assidtie regit ac ducit, et in quibtis
    (Anitot\16.)Jpsespirt(us,inquitApostolusadRom.viii longo usu confirmaia est bene agendi aique orandi
    cap.: Testimoniitmreddit spiriluinoslro quod sumus filii volunias. Videat lectorannolationetn tertiam.
    Dei; si autem filii et hmredes: hwredes quidem Dei, Col. 10 cap. 2.
    cohmredesaulem Chrisii. Ei D.Joan. I Epist. v cap. :
    Qui credit, inquit, habettestimoniumDei in se. Quam- Intra AHgypliregionem mos iste anliqua tradiiiont
    quani haec testilicatio non ita certa sit aut evidens jv " servalur, ut peraclo Epiphaniorum die (quem pro-
    ut hon liceat de ea dtibitare : nemo enim noslrum vinciw iltius sacerdotes vel Dominki baplismi, vel
    nisi per divinam revelationetn certo cognoscere po- secundum carnem nalivitalis esse definiunt; et id-
    test sitne ariiorean odio dignus, nemo certo slatuere circo non bifurie, ut in occiduis provinciis, sed sttb
    quod futurus sil hseres ccelestis et sempiternie re^ una diei hujus fesiivitate, hujus sacramentisolemiti-
    tribulionis; sed spiritus divinus snggerit nobis lale tatem concelebrant) epislolwpontificis Alexandri-
    tcstimonium, ut bene confidere de Dei bonitale de- ni, eic.
    beamus, utque ipsa conscientia noslra propter con- (Anhol. 19.) Senlentia qtise hac pafenihesi interi
    sortiutn fidei, propter commune vinculum charilalis cludituf, dubia, obscura et explicalti dilficilis esij
    et commnnicaiionem meritorum Christi quse nobis quani obscutiiatem potissimum iiiducit illu disjuri-
    in sacramentis applicanlur, certa cum fiducia pro- gehs conjnnctio, vel, quae pro copiilaiite videiuf aC*
    priae salulis et seternaevitsebona exspectare audcai. cipierlda esse : hoc sensu quod aplid j^gyptios sa-4
    Sic enim Spes Christianorum a theologis deliriiri cerdotes recepla fiiisse videatur ea senteniia qu*
    solet, quod sit virlus infusa divinilus, per quam cerla habet Cliristum liberatorehi hostrum eodein die ria-
    cum ftducia noEtrsesalutis el seternsp,vilse hona cx- ttim et bapiizatum, qtio Magis ex Perside venieiiti-
    spectantur. Hseceo a nobis annotata sunt, ne quis bus esl manifesiatus. Nam hac de re variattt veterum
    existimel abbalem Isaacum bis verbis cum seclariis senleiitiae. Quamquam ea opinio jam sdlis oblinuerit
    nostri temporis affirmare voluisse quod quisque no- apud Christianos, qua creditur DOmintisebdeih dlS
    strum certo et infallibiiiier apud se statuere debeat a Magis adoratus. et evoluto trigesimo KtMS iuaj
    m AD OPERA J. CASSIANIAPPENDIX. 328
    anno baptizatus. De Nativilate autem incerta et A Ut, et ex nolentibus, reDellibuset refractariis volen-
    varia est opinalio (Epiphan. in hwresi 51; Origen. tes facit; id quodjin nostris viribus situm non est.
    homil. 8 de diversistom. II; Ambr. serm. 22, et D. Naiu volunlas nostra qua eligimus et refugimus, ita
    Janseniusin Concordia Evangelica); quam nos aliis est depravata per peccatum et inobedienliam primo-
    ? relinquimus disculiendam. Cseterum quod altinet ad rum hominum, ut suis naluralibus prsesidiisnon pos-
    celebrationem islarum festivilatum, conslat ex Flo- . sit quidquam velle, nedum facere, quod ad salutem
    rentina synodo, occasione Armenorum controver- conferat, nisi gratuito Dei munere prius excitata at-
    siam aliquando fuisse in Ecclesia, quo potissimum que adjuta fuerit. Deinde vero semel per gratiam li-
    lempore celebrari deberent; quam controversiam berata et sanata, non polest in eo quod borium re-
    Eugenius ponlifex ejus nominls quartus in suo illo ctumque est persisiere atque proficere, nisi per mo-
    decreto quod synodo Florentinae adjungitur, defini- menta singula diyinae gratise prsesidiis adjuveiur.
    vit. Nam in c. 8 Constitutionis illius aposiohca au- Deus enim est qui operatur in nobisvelle et perficert
    ctoritate mandat Armenis, ul consuetudinemRoma- pro bona veluntate (Phil. l). Quod regius propheta
    nae Ecclesisc, quse sanctorum Patrum testimoniis el David in Psal. xxix quoque agnoscit', cum ait, Ego
    omnium aliarum Ecclesiarum tam Grsecarum quam dixi in abundanlia mea : Non movebor in mternum;
    Latmarum consuetudini consentanea est, suscipiant Domine, in volunlaielua prmsthisti decori mco virlu~
    sequanturque; utque Annuntiationis Deiparse Virgi- lem ; averlisli faciem luam a me, et factus sum conlur-
    nis festum die vigesima quinla mensis Martii, Nati- batus. Minimumigitur est quod in opere justificaiio-
    vitatis D. Joan. Baptistse vigesima quarta Junii, Na- nis nostrse a nobis ipsis agitttr, ita ut pene lotum
    talem Christi vigesima quinia Decembris, Circumci- Deo sit ascribendnm : nam ipse prior nos vocat et
    sionem priina Januarii, Epiphaniam sexta Januarii, » movet; deinde efficit ut velinius. ac demum con-
    et Purificationem secunda Februarii festiva ac so- summat ac perticit voluntatem nosiram. In primo
    lemiii recordatione celebrent. itaque et lertio nihil libertati nostrse licet tribuere,
    Col. 13 cap. 8. quia sieut Dei gratla ad bonum nos prior invitat, ita
    sola etiam voluntatem nostram perficit. Sed in me-
    Cum in nobis Deus ortum quemdam bonmvolunlatis dio, nimirum in ipso conseusu, et, ul ita loquamuj-,
    inspexeril, itluminat eam confestimatque confortat, volitione
    et incitat ad salulem; incrementum tribuens ei men ut hicgratiae cpoperatur nostra voluntas : sic ta-
    etiam potissimas ac primas partes obli-
    quam vel plantavit vel nostro conaiuvideril emer- neat gratia, secundarias voluntas nostra : ea propter
    sisse, etc. in divinis lilteris major frequentiorque est divinae
    (Annot. 20.) Hsec Chneremonis abbatis sententia graliae, quam nostraevoluntatis commcndatio: nem-
    prorsus baeretica est, quam idcirco prudens lector pe qtiia ab illa est pracipuum robur el efficiendi fa-
    usque ad finem collationis pertranseat. Multa enim cultas; etquia hoc propter nos ita fieri expediehat,
    hic proferuntur ad extollendas liberi arbitrii vires, ad eximendam scilicet e mentibus nostris omnem
    et ad deprimendam divini adjulorii necessitatem; arrogantiam. Quis enim te discernil, o bomo? Quid
    quse idcirco eliam Dionysius Carthus. in sua Para- . enim habes quod non accepisii? Si aulem accepisli,
    phrasi consulto omisit, et in locum illorum rectaro, quid gloriaris quatinon acceperis(I Cor. iv)?El alibi:
    orlhodoxam et calholicam de gratia et libero homi- Nemo potestdicere, DominusJesus nisi in Spiritu san-
    nis arbilrio doctrinam subslituit. Est aulem, ut com- cto (I Cor. xi). Rursus II Cor. HI: Non sumus suffi-
    pendio retn tolam exponamus, baecabbatis Cbsere- Q cienies cogitarealiquid ex nobis quasi ex nobis, sed
    monis sententia, quuedam ab hominibus recte geri sufficienlia noslra omnis ex Deo est. Nemo igitur ad
    prseveniente et incitante illos divinae gratise beuefi- gratiam vel ad quodlibet bonuin per cogitationem
    cio; quaedam vero ex solo naturse dtictu, excluso bonam se quoquo modo disponere potest, absque
    Dei adjutorio : ita tamen ut Deus ipse quod inchoa- singulari munere et gratia ipsius Dei. Nam B. Au-
    tum est atque incceplumperficiat. Hanc sententiam gust. lib. l cont. duas Epist. Pelag. cap. 19, recte
    posleaquam sub fineinoctavi capilis illis verbis quse monet non dixisse Christuni neminem posse ad
    hic annotala sunt proposuisset, prosequilur deinde ipsumvenirenisiPatereum duxerit, sed nisi traxerit
    et conlirmat in cap. nono; deinde vero undecimo, (Canon. 15) : ul ostendal quod amequam Deus prse-
    duodecimo, tertio decimo, quarto decimo, quinto veniat, nemo velit ire; ac proinde neminem esse
    decimo, et septimo decimo capitibus, argumentis ex qui se disponat. Nam qui se disponit, hic certe vult
    sacra Scriptura, ex variis exemplis, ac demum ex ire. Hinc eliam David in Psal. LXXVI : Et dixi, in-
    ipsa ratione depromptis corroborat. Verum B. Pro- quit, nunc cmpi, hmc mulaiio dexlerm Excelsi. Sic
    sper Regiensis episcopus peculiari volumine bunc Isaias cap. LXV,ex persona ipsius Dei, Inventus sum
    errorem confutavit, quod inscribit, contra Collato- a non quarentibus me, palam apparui his qui de tne
    rem. Est aulem perplexa et difflcilisde gratia et li- non interrogabant. Sic Jeremias in Threnis cap. v:
    bero arbilrio disceptatio, propter pugnantes ei con- Converlenos ad ie; Domine, el converlemur.Converti
    trarias bsereses, quarum altera libero arbitrio, altera autem procul dubio est disponi ad salutem et gra-
    gratisc Christi iniquior est; ideoque mediocritatem tiam; quam dispositioncm hic a Deo exspectandam
    et veritatem ipsan, atlingere perquam difficile est. ^ esse his verbis insinuat propheta. Sic denique S.
    Cui accedit quod ipsa quoque Scriptura divina liberi " Ezechiel cap. xxxvi: Non propter vos ego.faciam,
    arbitrii vires ita subinde extollil quasi gratiac mul- domuslsrael, sed propter nomenmeum. Deus ergn in
    lum derogatum voluerit, subinde ad gratiam omnia nullo mortalium quidquam invenit, cujus intuitu
    referre videtur libero arbitrio excluso; quamquam ipsum vocet adsalulem; sicul de ZachaeoetLatrone
    secus res habeat: nam Spiritus sanclus utramque senlit abbas Chseremon; sed quidquid circa homi-
    hseresio, de gralia scilicet Pelagianorum el Mani- nem facit, ex mera misericordia et gratia sua imme-
    cbaeorum de natura exorituram prsevidens, sermo- ritis et indignis prsestat. Id quod non soluin ex divi-
    nem suum in divinis liileris ita temperare voluit, ut nis litleris luce clarius demonstrari potest, verum
    utrumque errorem alibi ad gratiam, alibi ad etiam apud veleres et orlhodoxos Palres passim do-
    iberum arbitrium omnia reltilisse videretur : nempe cetur. Nam in syriodo Arausicana, quse paulo post
    fropter
    ut hinc intelligeremus nos esse o-uv.pyoui;,hoc est, tempore Cassiani coacta et celebrata est, et quam
    cooperalores gratice Dei. CoTicurruntenim gralia et D. Leo pontifex hujus erroris occasionc convocavit,
    liberum arbitrium, atque ita ca loca Scripturse san- negant Patres posse quemquam invocare Dei gra-
    ctae qua»pugnare inler se videntur, facile redigumur tiam absquegraiia : Si quis, inquiunt (Canon. 5), per
    in concordiam, si noslrae voluntatis actum et cona- invocationem humanam gratiam Deidicit posse con-
    luni cum Dei auxilio copulemus : ila lamen ul ipsi ferri, non autem ipsam gratiain facere ut invocetur
    Deo primas et potiores partes tribuamus. Ipse enim a nobis, contradicit Isaise prophelse, el Aposlolo
    ja nobis omnem bonaevoluutatis motionem anlever- idem dicenti: lnventut sum a non quxreniibus met
    520 H. CUVCHHANNOTATIONES. 330
    paiam apparui his qui de me non inlerrogabant.El.A. Col. 17 cap. 8.
    rursum canone4 illius synodi et sequentibus, ex ip- Salius est vos hoc mcndaciivel non impletmpromis-
    sius Augustiniverbis quasi ex professo adversa sen- sionis subire dispendium.,quod semelprwleritum,
    tcntia ulpote hsereticaetfalsa conderanatitr.Postea- nec ipsum ullra jam repeti, necalia per semelpoie-
    quam enim Pelagii doctrina, qua ille homines rit generarepeccala; qnamin illud incidere,perquod
    omnia bona opera velle el facere posse statitebat lepidiorisvitw, ul dicilis,slalus quotidianovosutque
    absquegratia Dei, nisi nomine gratiae iulelligerelur interminabiliafficialdetrimento.
    liberum arbitrium, lex, doctrina, correptio et his
    similia externa adminicula,ab Ecclesiarejecta fnis- (Annot.21.) Non lemcreea quseab isto cap. octavo
    set, exorti sunt quidam alii in Galliis ac potissimum usque ad finem collalionis de mentiendi licenliatra-
    apud Massiliam, quos vocant reliquias Pelagia- dit abbas Josepb, DionysiusCarthusianusin sua pa-
    norum, qui mediam quamdam viam inier ortbo- raphrasi omisit. NamB. Augustinusin libris de Men-
    doxam Ecclesisedoctrinam et Pelagianum errorem dacio el contra Mendacium, etalibi passim , iiulla
    congressi,docebant non posse qtiidem homines ad de causa mentiri licere gravissimisratioiiibus demon-
    veramjusiiiiam pervenire sine auxilioDei: atiamen strat; in cujus senientiam cseteri quoqtie orthodoxi
    ipsum Deum omnibus offerre atqtie proponere salu- scriptores doscendunt. Verum Origenes in Commen-
    tem ac fidem, nec aliud requirere aut exspeciare tario Epist. ad Galat. et in lib. vi Strontatum, simu-
    quam promplitudinera voluntatis nostrae; posse laliones et mendacia Chrisiianis hominibus licita
    autem uniiinqiiemqueex virihus liberi arbiirii vclle csse asseverat: llomo, inqiiit, cui mentiendi necessi-
    credere, el velle sanari, quamquam Dei esset hanc "R ias incumbit,attendat ttt sicinterdum utatur mendacio
    volunlaietn perlicere et consummare. lsliergoDei tamquam condimentoet medicamine,ut servetmensu-
    graliam fonli publicocomparabant, de quo possent ram ejus; nec excedatlerminosquibus tita est Judilh
    qiiicumqnevellent hatirire; vel soli, qui omnes illu- contraHoloplternem,el viciteumprudenli simulalione;
    ininat, dummodooculos aperiant, nec aliud impedi- imilelur Esther , qua Arlaxerxissententiamdiu tacita
    mentum opponant; vel liberalissimo medico qui genlisverilatecorrexit; el in priinispatriarchamJacob,
    omnes volenfes gratis curare paralus sit. Ita doctiit quemlegimusbenediclionespatris artificiosoimpetrasst
    FanstusquidamGalliarumepiscopus, et permulti alii, mendacio. Ex quo perspicuum est nisi iia mentiti
    iirter quos eiiam venit numerandus iste Chxremon fuerimus, ul magnum nobis ex hoc aliqtiodquscralur
    abbas.Sed contra hunc errorem scripsit D. Prosper, bonum, judicandi sumus quasi inimici ejus qui ah ,
    lib. i de Vocat. Gent. cap. 5. ln opusculis contra Ego sum veritas. ln eodem libro approbat Plalonis
    Collatorem,ad objectiones Vincemianas,ad capittila sentenliam quscest in lib. m de Republ., ubi habet
    Gallornm, et alibi. Scripsit eliam hac de re in Plato, Dco quidem indecens et inutite esse menda-
    epistola quadam ad Augustinum quse est in tomo cium, hominibusveroquandoqueutile et necessarittm,.
    vii operuui Augustini, cui adjuncta est ejus- ttl eo tamquammedicamentoutantur, ad magna bona
    dem argumenli D. Hilarii Arelatcnsis epistola ad procuranda, vel magna mala evitanda. Rtirsus lib. x
    eumdem Augustinum.Et occasione ejusdem erroris Stromatnm, addit Petrum et Paulum non vera, sed
    videtur GelasiusPont. in concil. 70 episcop. Joannis siinulata contentioneinvicem apud Anliochiamcon-
    Cassianiopusculainter apocrypha recensuisse, sicul tendisse, ut eo simulationisgenere Judseoset genti-
    et libros Fatisti Galliarum episcopi. Laudat vero B. les inier se de legalibus dissidentes ad concordiam
    AugustinietProsperi scripta in quibus hic error con- C revocarent. Qua: fuit eliam B. Hieronymi sententiaj
    futatus est. Hisadjiciendisunt D. Fulgenl. de Incarii. in epist. ad D. August. et in CommentarioEpist. ad
    et Gralia Chrisli cap. 15, 17, 18 et seq.; Gregorius Galat. docentis hypocrisin bonis viris in tempore ne-
    bomil. 9 in Ezechielem,Bernardusin libro deGratia cessariamad imitalionem multorum illuslritim viror
    et LiberoArbitrio:lnnticeniius primnsepist. ad con- rum, de quorum numero Jehu rex Israel, sub fallaci
    Cil.Carthaginiense.quae91, inter epistolasAugustini; promissione colendi Baal, sacerdoles ejttsdem Baali
    Coelestiuusprimus in epistola ad episcoposGallia- interemil; Davidficta insania, periculum vitaeevasit;
    rum, ubi dicit coercendosesse illos qui contra B. Au- Patilus, simulata objurgatione, Petrnm nullius culpse-
    gustini sententiam in hac materia scnlirent aul scri- reum ad terrorem Judaizantium reprehendit, et ttt
    bereni; D.Hieron.conlra Pelagiumscribens; denique JudaeosChristo lucrifaceret Timotheum circumcidil,,
    B. August. prope infinitis locis, et praccipnein libro ipseque caput totondit in Cenchris, et facto calviii»
    de Gratia et Liber. Arb. cap. 14 et 17, lib. i contra oblationem obtulit in Jerusalem. Videtur quoque-
    duas epist. Pelagian. cap. ult., et lib. u cap. 8-10, cum D. Hieronymosertsisse S. Chrysostomus, qu*
    lib. iv in Julian. cap. 8, epist. 107 ad Vitalem, et in in fine primi libri de Sacerdotio, fraudes, dolos ae
    duobus libris ad Prosperum et Hilarium : alicro de deceptiones quaenon nocendi studio, sed magni aK-
    Prxdeslinal. Sanct., altero de DonoPerseverantise. cujus boni gratia sttscipiuntur, quandoqueadeo ne-
    Huc spectant ei illaecomparationesScripiuraesaerse, cessarias esse affirmat, ut aliqui pcenas luerint quia
    quibtts anima nostra vel luto vel tcrrae inaquossesi- fraudesnon exercuerunt. Id quod non solum confir-
    milis essedescribitur.Sic enim regiusPropbeta post- mat exemplo miiitum qui in bello vario stratage-
    caquam dixisset neminem in conspectu Deijustili- j. malum genere hostes suos fallunt, et medicorum qui
    catura iri, paulo post adjunxit: Expandi manus meas multis artibus aegrotos circumveniiint, ut sumant.
    ad te, anima mea sicul terra sine aqua tibi (Psalm. amara pharmaca, sed etiam auctoritate apostoli 1'auli;
    CXLII). Si absqueaqua sive arida cst anima nostra , quem hoc simulationisgenere ssepeftiisseusum scri*--
    nihil itaque germinare potest. Deinde si recte Jere- bit, et hac ratione multas myriades Judaeorumad se-
    mias in cap. xvm, et Apost. ad Rom. IX, luto com- traxisse. Fraudis, inquit, magna vis esi, dummodoc
    paraverunt animam humanam ; nihil igiiur ex sese non fiat aniitio fraudulento.Cseterumqui recto sem-
    ipsa potest, sed a Dominoomnemnon solumagendi per c.alleingreditttr, de eo numquamdeflectens,saep©
    faciiltalein, verumeliam prseparationem exspeclare fituteietiam cui non astum aliquemstruxerit, malo-
    debet, quemadmodumlulum nontanlnm formatur a rum incommodorumquequam plurimorumauctor sit.
    figuloin vas figulinum, sed ab eodem etiam praepa- Itidem in Epist. ad Galat. scribens existimat cum B'„
    rat r, mollitnr ac disponiiur. Haaca nobis brcviter llieronymo Petrum et Paulum non vera, sed simu-
    quaiitiim insiituii nostri ratio postulat, dicta suffi- lata contentione , ad discipulorum et fidelium quii
    ciant. Namdissolulionesargumentorum qme ab isto praeseniesaderant uiililatem, summa animi concor-
    Chiereuionein medium allata siint ad enervandam dia inter se conlendisse; ut dttm Petrus a Paulo si-
    diviniadjutorii necessitatem, apud D. Prosperum vi- iiiulaia reprehensione propter legalium observatio-
    dere tsl. qui singtila dilfuse adinodumin opusculoi nem redarguttis, non contradicit, sed quasi dehcturai
    contra Collatoremproscquilur et perslringit. sttum agnoscensobmutescit, Judsei, el qui Icgalia,
    servanda uutabant, resipiscerent, et a legalium ob-
    PATROL.L. 11
    «i AD OPERA J. CASSIANlAPPENDIX. 3SS
    servatione abstinerent. Eidem sententiae astipulan- A circa inilium, libri : Os jysti, inquit, tic»ct'<* menda-
    tur Theodoretus Heraclese episcopus, Eusebius Eme- cium. Et B.llieron. in 1
    Apolog. contra ftiifimim
    sae episcopus, Didymus Alexaridrinus,Apdllinarius arguit Origenistas propter locum paulo antc ex lib.
    Laodicese episcopus, Theodoretus Cyri episcopus, vi Stromat. a nobis adductura. AcceditB. Gregor.
    Theophylaclus; et OEcumeriiusin EpistolanV ad Ga- xvitt Moral. cap. 2, ubi etiam levissiraa mendacia
    lat. scribentes. Adduritinsuper rieutfum illorum apo- dicit esse peccala. B. Isidorus quoque in lib. Sym>-
    stolorum simularidOpeccasse, eo quod lifteat, imtto nyraorum omne mendacii genus fugieudum esse de-
    et oporteat simulationem piojuvaridistudio noniiuiri- finil. Et Innocciitiiis papaejus nominis tertius in De-
    quam adhibere, Sed has illqrum assertjones D. Au- cretalibtis, tit. de Usura,cap. Supereo, divini praece-
    gustinus in iibris duobnsalter ad Conseniiuiri, quorum pti verbo. coiistanter veiari alfirmat, ne quis etiam
    alter est de: Mcndacio, contra Mendaciura,;ex pro alterius vita servanda mentiatur. Atque huic san-
    ad D. Hieron- dolel ctioni pontificia»omnes theoiogorum scholsesubscri-
    professbdamnat; et in epist.derensamfiiisse
    eam aliquandoabs nieronyriio {Epist. bunt in iii Sentent. dist. 37 el 38 scribentes, qtii non
    8, c. 3). Sic enim ioquitur in ea epistola: Legi qum- solum mendaciumomne profitemur esse peccalum,
    damscripiaqum lua dicerehiurin EpistolasPauli,qua- vernm eiiani oinne sivc noxiam sive olficiosamsimu-
    rum unam ad Galatas cumenodareveltes, venilin rha- lalionem cl fraudem esse vitium veritaticonlrarium,
    nus iocus iile quo appsiqlusPelrus a perniciosasimu- et ad mendacii crimen pertinere. Nam sive sermone;
    latione revocatur: ibi mehdaciipatrociniumsusceptum sive quocumque facto vejllaedendivel juvandi studio
    abs te tali viro, non mediocrilerdoleo.Mihienimvicler quispiam mentiatiir, mendaxest et omne mendacium
    tur exiiiosissimecredi eoshominesper guosnobisdivi- „. peccatum. Et Arjstoieles in iv Elhicorum (Cap. 7),
    na Scriptura ministrata esl atque conscripta, aliquid Mendacium,inquil, ex sese parvum est el fugieitdum,
    fuisse meniilos.Alid quippequmstio estsilne aliquando verumautcm omnebonttmatque tattdubile.Quodsi ex
    vtentiri titri boni, et altaqumsiio esl ulrum..scriptorem, se inaluiiiest et viluperabile mendacium, uullo igiiur
    sahctarum Scriplurdruihmentiri oporiuerit; immovero fine,. ntillave circumstantia bonumeffici potest; ne
    non alia, sed nulld qumsiiq.est. Admissqenim semelin tum quidem quando humilitatis vel pudiciliaeac sa-
    taritumtieritatis fastigium officiospaliquo mendacio, lutis causa stiscipiiur; sicut furtum, rapina et simi-
    nulla illorum. tibrorum pqrifcula remanebit,qumnon lia peccata, si ad proximorum subventionem refe-
    ul cuiqttevidebiiur,velad mores difficilis,vel ad fidem rantur, non propterea peccaiirationem amittuiit, quia
    incredibititeadempiernicidsissiina reguta ad mentienlis ad linem bonestum aique utilem ordinantur, eoquod
    auctoris consiliumofficiumquereferatur. Si enim men- in propria ratione maluiam includant, et, sicut phi-
    tieiatur aposlolusPauius cumapostolumPetrum objur- losophi loquuniur, habetit convolutammalitiam. Jam
    gansdicerei: Si tuJudmus cum sis gentiliier, ei non vero quod attinet ad ea quse in ista collatimieex sen-
    Judaice vivis,.quemadmpdurhgentes cogisjudaizare; tentia Josephi abbalis scripsit Cassiaiius, ut rem to-
    et recte illhvidebalur Pelrus fecisse, quem non recte tam compendioabsolvamus,rcspondemusexsenten-
    fecisseefdfx'itet:scripsii,niurfrespondebimuscutnexsur- tia S. Augnstiiii lolam mendaciorum multitudinem'
    rexerini perversihomines?elc.ldtm prosequitur Au- quae in diyinis liiteris continefi videntor, io duas
    giislinus epistola 9 adhort eumdem Hieronymumcap. 3 classes dividi posse, in quarum priore slattiendi sunt
    et 4. Peirus ilaque ficte aut simulale, sed vere hi qui revera mentiti non sunt, tameisi mcrniri vi-
    ac jusie a Pauloreprehensus est, quod ilia simulatio deantiir. Primum,enimerratin eo abhas Joseph quod
    in Judseorumsalutem suscepla in scandalum et per- C sponsionisacpromissionis muiationem cum mendacio
    niciem genliiiurt)vergeret, et illos in errorem illuin confundit,in hanc seiitentiam, ut quemadmodumcon-
    induceret quo exislimare:potuerant ritus, legales ab silium ac propositum licet mutare dum aliquid nobis
    omnibus servandos esse. Quamquam etiam faieri melius ac sanius occurritatque suggeritur, ila qnoqtie
    oporteat acerbius subihdede Petrp,scripsisse divum mentjri licere asseveret. Nain sponsionem qnideni
    Atigustiiium, cumonera ait illuin siiperslitiosa et prava etia.mjurejurando confirmatam, prsesertim si incauia
    simulaiione legis gentjbus imponere.yoluisse, et imprudens sil, absqne ullius mendacii periculolicet
    et dum hanc ipsam simulaiioneniinter gravia illius mutare et corrigere. Unde B. Isidorus bene monet,
    crimina admiscet, quemadinpdum.videre est in Comr. ut in malis promissis rescindatnrfides, sictil habetur
    tuentario EpistoLead Galatas, et de AgoneClirisliano; 22,-qusest.4, cap, In malis. Hinc recte abbas Joseph'
    cap. 30; Rorro autem npn,esse iieque umquara fuisse cap. 8:istius collationis, Veniabiliier,inquit, immoet
    jicita mendacia, ne veleris quidein instruineuti lem- laudabititerdefinilioincaula mutabitur,si ad salubri'&-
    pore (sicht abbas Germanussensisse videtur in cap. rem transeal parlem; nec conslaniiw prwvaricatioeste
    18hujuscollationis),Scriptura manifestedocei Exodi credendaest quotiesspoitsiovitiosacorrigitur, sed, le-
    xxiu. Non suscipiesvocemmendacii,inquit, Domiiius, meritatis emendatio. Id quod deinde rationibus el
    necjunges manumluam ut pro impiodicas falsumtesti- exemplisex divina Scriptura et aliunde allatis, norio,
    monium. Et paucis- interjeclis: Mendacium fugies. quarto deciino et vigesimo septimocapitibus confir-
    Rtirsus Propheta regius in ps. v: Odistiomnesqui mat. Verum sponsiouis sive pactionis correctio non
    operanluriniquitatem,perdet omnetqui loquunturmen. eslmendaciiim, utiipseexistimavit; qtii enimaliquid
    dacium. Sapiens quoque in J*roverbiis(Cap. xx), Sua- J) promittit, si babcat voiuntatem exsequendi id quod
    visesl homini panis mendacii,inquit, et posteaos ejus pfomitlit, non menliliir qoandopromiitit, quia non
    imptebiturcqicuio. Et Sapientisei: Os quod mehiitur loquitur aiiud quam facere intendit. Si aiiteio non
    occiditanimam. DeniqneEcclesiasticixvn : Noli velte itnplet quod promisil, videtur quidem violare fideiny
    mentiri omne mendacium.Quam sententiam latissime. quia corisiliumet inslitutum mutat, potest tamen ex
    prosecutiis est B. Auguslinus in duobusillis ad Con- duplicicausa correctid ista atque mtitatio excusari;
    Bentiuralibris, ubi neqite pro servanda pudicitia , Priore, si promiserat id quod noh licet, aut, eujus
    nequeprovita letnporali tuenda, nequeulla omnino exsecutiodivinselegi contraria est; qtii enim promit-
    ; Priscillianistas (qtiorum. erat illa tendopeccat, corrigendo promissionem suam bene
    1 de causa adversus
    sententiaijura, perjura, secretum prodere noli) facil. Recte iiaqueDavidpostquamtemere jurassetse'
    mentiri licere oslendit,; El bealus Joannes Anacho- (iccisurumNabal, rogatus e.tincrepatnsab uxoresen 4
    reta, magnus ille propheta apnd Palladium c. 4^ Hi- tentiam et juramentum suuin retractavit, intelligens
    storiaeLausiacae,docet neque uarvtim,nequemagnum se jurarenon debuisse quod postea cernebatsefacerff'
    mendacium esse fingenduin, etiain humilitatis inen- non debere. Id quod ibeneannoiavit B. Augustinus
    daecausa (id quod abbas Joseph cap. 21 et 22 hujus contra Mendaciumcapi 9. Posteriore, si res ip.ssej
    collationis permittit), eo quod mendacitimomnea rerumque circumstaniiaeet conditionegmutatsesunt;
    malosit, uti Joan. vm dicitur. Sic etiam D. Justinus ut enim recle dicit Seneca lib; iv de Beneficiis, c. 34'
    in Apologia secunda dicit Chrislianos mori malle ct 35, tenetur bomoid faeerequod promisit si orrinia
    quam semel menUri. Ambrosius lib. u in Lticam, permaneant immutata: alioqui enim non fuit in pro-
    353 H. CUVCHIIANNOTATIONES. 88«
    mittendo mendax, quia pfomisit quod habebat in .\ apostolusPetrus hoc ignorabat,sed id faciebat timen»
    mente;, nec fuit infidclisnon implendo,quia esedem eosqui de circumcisioneerant.Hncusquc D. Angusti-
    condiiinnes nou exstant. Ei ad hiinc modumoportet mis. Quam sententiam eliam prosequitur in lib: coris-
    apostolum Paiiliin) a inendacip viiidicare,quutl non, ira Mendacium.12et 13 capitibus, exponens mutta
    iveriiCoriiitiium quo se iiuriiiii proiniscrai, fluia simjlia loca Evangelii,quse mendacio pairocintfri
    propiersiipervenieriiiaimpedimentaire prohibjeba'tu.r videiilur; quibus annumerari debet factuin apostoti
    (II Cor, i). Nec aliler intelligendje suril ihitiae'iij.ae; Paiili quod urget abbas Jpsepli in cap. 20 htijus
    quibufsDeiis in Scripturis Ezechiae morte, NinivjUs collationis, quo jussus est ab apostoloJacoboet se-
    subvefsionemet excidiuin, et peccaioribnsdiyersar nioribus EcclestseMosaicosrilus Jerosolymis' obser-
    supplicia coinminatiisest, quas intuiiu superveriieii- vare, ne videretur legem contemnereaiit"iniprnbare.
    lis poeniientjaeillum legimtts relaxasse acremisisse.:. Nam in hoc facto non usus est prava siniulatione
    quaeomnia hic abbas in confirmatjonem senteniise Apostolus; sed qnod verus esset legis semiilatorVO-
    suaeadiliicitcap. 15 hujus collationis, ut statiiatticita luit indicare, qtiodquede lege. rion sentiret' perpre^
    esse meiidacia,quasi vero Deusetiam, qtti est Rrjiiia ram aut perniciose,-sed ejus observationcm his qui
    el infallibilisverilas, absque ingenti bjaspheniia.alj- ex Judseisconversi erant esse liberam, geniibusau-
    quarido meriUius fuisse credi possit. Nondistinxil leiji nequaquam imponendam. Hinc B. August. ihV
    igilur Auctorinter comuiinaiioiiemet affirmitionera; lib. de Mendaciocap. 5 cxcusat eumdemApostoluriK
    item ihter mendaciuniel propositi mutationein,qua- a suspicitinesimulalionis, quse illi imputari posset
    lis fiiit illorum angelbrumquos Moysesscribit prius propter Tiniotliei circUtncisioneraet alia5qusedam
    nohiisse iugredi domum ipsitts Lot, sed poslea pre- _" Jodaica sacramenta ab eo observala; et asserit eutri
    cibtis iilius adductos ut seiiteniiaui muiarent (Gepes/ hoc fecisse ex liberiate sententisijsuse, qua prswli-
    xix). Qubddeiridein cap. 8 simuiationeset ficlion.es cavit nec gentibusprodesse circumcisionemnec Jtfi
    omnes putat esse tiieiidacia, ipsosqne apostolos,a-t- da:is obesse : ideoqne et Timotheus,inqtiit; cum iri
    seritmendacio subinde .usos,fuisse, id qnoque falsum prmpuliovocatus esset; tamen quia de Judaea iiialre
    est; quamquamenim B. Petrus, sicut paulo anle a orius erai, etoslendere cognalissiiis debebatad eos
    nobisdictum est, in eo qiiod cibos discerneret, et lucrifacieudos,non hocse dedisse in disciplinaCliri-
    similia quadainlegis prsccCptapropterJudseosobser- sliana, utsacramenla illa quse legis veteris'cs>cnt;
    varet.sinitilaiionesit usus, non tamen nieniitusfuisse abominaretur, circumcisus esi ab Apostolo, ut boc
    pulaudiisesl: Non enimmenlimurnisi falsumaliquid modo demonstraretJudseis,non ideo genieseasusci-
    intendathtts; nec omne quod ftngimusmendaciumest,, pere quia mala sint, et perniciose a patribus obser-
    inquit Aiigusiinus (Lib. u qu. Evang. c. 51),- sed vaia, sed quia jam saluii non necessaria propter
    quahdodeftngimusquod nihii signiftcat. Cum aulem advenlum lanii sacramenti quod per tam longa lem-
    fictionoslra refertur ad aliqnam significalionemver pora toia vetus illa Scriptura propheticis locutioni-
    ram, nonest mendacium; sed aliquafiyuraveritalis. bus parturivit. Minoris momenti simt qtfse isihic
    Et proferl argumentiimsimile in liginatis locutio- afleriintur ex xvn Actoruiii ApostolicorUmCapite,
    nibus, qttalessunt metaphoricae, ironicoe, hyperbo- aut ex Epistolis ad Romanos et Corinthios, iiiqui-
    licae,aritiphrasticse,in quibus lingiiur qusedamres bus etsi multa dicat etinduigeat Apostoliis 1
    ex affectti
    non ut asseratur vera, sed proponitur titi figura alte- misericordite, iiihil tamen bahel in quo faliacis si-
    rius quod asserere volutuus. Ad hunc igilur modimi mtilationisaut mendaciijure argui posSil. Huc re-
    Christnsin Evangeliofinxitse longius ire, quia com- G ferri possunt omnia bellica stratagemaia, militarcs
    posuitmotum suum quasi voleniis ire longius; sive insidiae,ctetersequemedicorum el 'judicum' siinula-
    ad significandumquod ipse longe adbuc iihesseta tioues qu:e, remoto omni falsitatiscrimine, in sola'
    ftde illornin, ut vult Gregoriu-i(Hom. 25 in Evang), verilatis occultationeconsistunt. NSmin illo' judicio
    sive quia cum longiusad eis discessurus esset in ccer Salomonis ui Reg. i cap,, quodahbasJoseph addu-
    ium, per hospitalilaiem quodammodoretinebalur in cit in cap. 25, ad staluendam meniiendi licentiain; 1
    lerra , queiiiadnioduui exponit Auguslin. lib. n-. item in verbis Josephi palriafchse Geii. XI.IT, qu;B
    quxst. Evang. cap. ul'-, ei in lib. contra Mcndacium ille ad fratres suos non tam asserendo quatri explo-
    cap 15. Talis fuitet apostoli Petri simulatio, qui se rando et lentando loctitus est, iiulluin metid.iciitiii
    Judajuinin Judaicis illis observationibus simulabat; continetur. Rursus, necilli mentili smil, qui figu-
    IIOIIquod Jiidieusesse aut haberi vellet, sed ne Ju- rate, mystice ac propbetice locuti fuisse desciibuii-i
    dseiolferidereiitui',si una cum gentibus legis onera lur. Cujusinodilocuiionisexemidum liabeinus ih Ja-
    contempsbset. Similemquoque siinul.itiouemhabuit cob patriarcha, in illis verbis, Ego sum primogeniiv.s
    et suscepit iu seapostoIusPaulus, qaamloJudseisJu- tuus Esau. Non eslenim hoc mendaciunt,inquit Att-
    dams, infiimis inlirmus, bis qui sine lege erant, gnsi. libr. contra Mendaciumcap. 50, sed tnysteiittn.
    quasi sine .lege fuerit, et oinuibus oiimia lacttis est Qute simendaciadixerimus, omnes eiiam pdrdbolm,
    utonines litcraretur. Hmc enim, tesie B. Aiigiisii.no ac figmmsigidficaHtlarum quarumcumtjue rertim, qum
    (Epist. 9 ad liieron.), compassionemuericotdiwdicta nonad proprietulemaccipiendmsunt, sed iit eisaliud
    sunt, non simutalione [allaciw. Fii enim. tamquam ex alio est inieltigendutn, dicentur esse niendacia:
    wgrotusquimiuislralmgroto, noncumse febreshabere " Quodabsit omnino. Idein proseqnilur Angustinus
    mentiiur,sed cttmaniiuocondolentis cogitat quemad- quicsiione 74in Genes; et Ambr. li'b. u de JaroK
    modumsibiminislrari vellet, si ipse ivgroiaret. Nam cap. 2 cl Inooceiiliusin ca'p. Gaudemustitulode Di-
    vliqueJudmus eral, Christianusauleai factttt, non voriiis. Verisimilcetiam est ipsumJacob iionigno-
    Judworum sacrqinenta reliquerat, qu.e- convenienter riivissequod sccundumdivinam Providentiam quae
    ille populusel legilimotemporequo oportebat accepe- illum ad primogenituram delegerat, vere primoge-
    ral. Ideoquesusceperalea cetebranda,cumjum Chrisli nitus erat, et jure fratri suo anteposiius- ld quod ex
    essel aposlolus,ul doceretnon esse perniciosaiitquia niatre scire poterat, quse revelationem hujus myste-
    ea veltenl,sicui a parenlibusper legemacceperantcu- rii divin.tus acceperal. Nonrecteigituf abbasJoseph,
    slodire, etiam cumChristo credidissenl;non tamenin cap. 12 et 17 hujus collationis, palriarchara Jacob
    eisjam consliluerentspemsalulis, quoniamper Domi- asserit non solum pro mendacio suo nullara con-
    numJesum salus illa qum illis sacratnenlissignifica- traxissedainnaiioiiem aut reprehensionem, verum
    batur, advenerat.Quapropternon ideo Petrum emen- etiam perpetua benedictionis haereditate ditatum
    davit, quodpaternas tradiliones observaret; quod si esse. De David quoque insaniam simulanle (I lieg.
    facerevellet, nec menduciter, nec incongrue faceret, xxi), dubiumnon est quin, sicut alibi passim, ita
    sed quoniamgentescogebaljudaizare : quodnulto mo- hoc locoetiam Christi lypum et figtiram expres-
    do posset,nisieasic ageret lamquamadhuc eliamposl serit. Porro ii qui aliquid veri alfirmanles, aliquii
    Dominiadventumnecessaria saluti forent; quodvehe- etiam quod verum esset utili silenlio conticuerunt,
    menlerper apostolumPaulutn veritas dissuaiii. Nec ad nanc prioiem quoque non mentientium classeiq
    555 AD OPERA J. CASStANlAPPENDIX, 556
    fperlinent. Hocenim dilucide docel B. Augnstinus in A dole (I Reg. xxi). Rex Hifeu sive Jehu cum sacer-
    /commentario psalmi qninti enarransverha illa : Per- dotibus Baal (IV Reg. x), Raab pro exploratoribus
    \des omnesqui loquuntur mendacium: Ne quis arbitre- Judneorum (Josum i), Chubi ad Absalom pro salute
    lur, inquit, perfeciumet spirilalem hominem,pro isla regis David (I Reg. xvn)i Judith ad Holophernem
    Uemporalivila, in cujus morle non occiditur anima, (Judilh. xi), obstetrices Hpbrseorum(Exod. i), Tha-
    tive sua, sivealterius, debere mentiri. Sed quoniam mar (Genes.xxxvm), et complures alii. Verum ex
    'aliudeslineniiri.aliudestveruin occultare; siquidem horum facto et mendacio neutiquam cfficitnr licita
    aliud est falsumdicere.aliud est verum tacere.ut si quis esse mendacia. Non oinnia enim, inquit Augnslinus
    forievel ad islam visibilem mortem non vult homi- lib. ii conlra Mendaciumcap. 9, quae a sanctis vel
    nem prodere. paratus esse debet verum occultare, jttslis viris legimus facta, transferre debemus in mo-
    non falstim dicere, ut neque prodat, neque mentia- res; sed etiaro hinc discere quam lale pateat, et ad
    tur, ne occidat animam suam pro corpore alterius. quod usqite perveniat, qttod Apostolus ait (Galat.
    Ad qucm modnm Abraham patriarcha Gcnes. xu vi), Fratres, elsi prmoccupatusfuerit homo in aliquo
    cap. qnando Saram sororem suam esse dixit, non delicto, vos qui spirilales'eslis, instruite hujusmodi.
    est mentitns ; sed dicendii verum veritalem lamen Prseoccupalionesenim surit islse, in quibus delinqui-
    aliqnain subticuit. Erat eniin soror ipsius non ex tur, dum qnid faciendum sit, atit ad horam non vi-
    maire, sed expatre, utloquitur Scriplura; id quod detur; attt qui viderit, vincitur; ut scilicet fiatpec-
    Tecciitioresnonnulli, inter quos est Cajetanus in cainm, cum vel latet veritas, vel compellit infirmi-
    Geiiesim,elDominicusSotolib. nde Juslii.etJur. qu. tas. Quamquamenim divina Scriplttra haecmendacia
    3 art. 8, proprie dictum accipiunt, quasi Sara non JJ recenseat, nusquam tamen ea laudat vel approbat.
    fuerit quidem uterina snrorAbrahaeex eadem nialre, Nam illos ipsos quidem qui inentili fuerunl nonniim-
    sed ex eodein patre geniia. Sed huic inte.llectuire- quam laudatos et bonis temporalibus a Deocumula-
    pugnant Joseplius lib. i Antiq. cap. 14; D. Hieron. tos legimus; nullo modo tamen acstimare licel, re-
    in qusest. super Genes., explicanscapnt unilecimiim, muneratam sive laiidatam in eis fuisse fallaciamsive
    et Augustiii.lib. xvi de Civit. Deicap. 19, et lib. xxn mendacium ; sed pietatem, cbaritaieni, et fidemqui
    contra Fauslumcap. 55, qui dicunt Saram non fuisse complexi snnt illos, pro quibus mentiri non limue-
    ejnssororem, si proprie loqui velimus, sedfiliam fra- runt, quemadmodumprolixe et erudite proseqiiitnr
    tris. Nam Genes. cap. xi, posteaqtiam dixerat B. Augtistiiius contra Mendacium cap. 14, 15, 16
    Moyses Abrahamum et Naehor accepisse uxores, et 17. Quocirca perperam Collator iste (Cap. 17)
    illum qnidem Sarai, hunc Melcham, stalim addit censet Raab meretricem mendacii sui merito populo
    Melchamet Jescham filiasfuisse Aram fratris Abra- Dei aniiiimeralam, aut genealogise Christi a Mat-
    h.ieet Nachor. Jeschain auietn D. Hieronymus asse- thaeoinserlam fuisse; vel patriarcham Jarob propter
    rit fuisseSaram; non eniin credibile est Scripturam mendacium sutim Domini bcnedictione diiaium
    prodidisse nomen patris Melcha; et non Sarac. Sic fuisse, sicul latissime notatis capitibus prosequitur
    existimat D. Auguslin. !ib. xvi de Civit. Dei cap. Auguslinus.
    12. Deindepropriam sororem accipere uxorem natu- Prseier ennmerala diviiiaeScripturae testimonia et
    ra penitus abhorret, usque adeo tit Levitici xx occi- exempla quae Auclor addueil ad sianieiiilain men-
    di jusserit Dominus illumqui sororem, siveex patre, lieudi licentiam, cavendbe siint in hac insa colla-
    sive ex matre, accepisset uxorem. Est vero divinis tione sentcnfnc aliqnot perniciosse,quas hic ex or-
    litteris familiare avos vocare patres , nepotes filios, G dine subjiciemus.
    et consanguineos fratres ; sicul Danielis v cap. Na- Prima est : Mendacio tamquam etleboro nlendutn
    biichodonosorvocatur pater Balthasaris, cujus avus esse, quod sumilur imminenle aliquo exiliali morbo
    eral, quemadmodum scribil in illittn locum S. Ilie- (Cap. 7 el 19). Corporisqnidem salus et viia men-
    ronymus. Et Lot in Gencsi (Cap. xm) vocatur frater dacio sttbinde servatur : at quia ex sese pravum est,
    Abrahae,cum tamen ex cap. xi constet ipsum fuisse idcirco ntill.iei vis inesl animum medendi; sed qua-
    filitimfratris Abrahre. Rursus Tobias junior cap. vin cumque tandem cansa adhibeatur, nocumentiim ci
    libri Tobiae dicil quod non luxuriae causa sororem infert, dicente Scriplura, Os quod meniilur occidit
    suam acceperit uxorem, quse tamen non crat proprie animam.
    soror. Quapropter in eamdem plane senlentiam acci- Secunda : Quandogravealiquod imminelde verita-
    piendum est, Saram fnisse sororem Abrahse, qtiia lis confessionediscrimen, tunc mendaciorumsunt re-
    consanguinea erat, et fralris stti filia. Aliqnid ergo cipiendaperfttgia; ila tamen ut reatu humitis con-
    veri tacuit, inquit Augijstinus, non falsi aliquid dixit scientimsalubriter mordeamur (Cap. 17). Quod non
    Abraham, (|iiando lacuit uxorem, dixit sororem. Hoc est aliud dicere, quam lacienda esse mala, ut ve-
    et lilius ejus fecit Isaac :nam et ipsttm novimus pro niant bona.
    pinquam suam conjugem fuisse sortiium. Quod vero Terlia : Deumnon respicerenec mstimare vocalem
    idem Abraham cap. xxn Geneseos, immolaturus fi- siveexternumverilalis confessionem,sed inlimamtan-
    Hum, ad pueros suos dicebat, Exspectalehic cumasi- tumtnodocordis pietatem (Ibidem el atibi passim).
    no, ego autem et puer illuc usque properantes,post- Repugnat Aposlolus, qui dicit, Corde credi ad justi-
    quam adoraverimus,reverlemurad vos; D. Ambro- r. liatn, ore auiem fieri confessionemad salutem. El re-
    sius lib. i de Abrabam cap. 8 sic exponit, ut fatea- gius propheta psalmoxiv ab homine jnsto utrumque
    tur eum illic fuisse mentitum dissimulaudo, et si- requirit: utet veritatem loquatur in corde suo, nec
    mu.letiam prophetasse, sicut fecit Caiphas, qui ne- agat dolum in lingoa sua.
    sciens prophetavit; aique ita eadem verba putat Quarta : Per mendacinmpoluisse qnosdam jutlifi-
    fuisse mendacium uti ab Abrahamo proferebantur, cari (Ibidem). Absil a Christianis nientibus ul cre-
    et propheiiam quanttim a Deodirigebanttir. Rectius dant justitiam mendacio comparari. Non enim est
    lamen mea senteniia. B. Augiistirmssermone 72 dc juslitia ubi dolus regnat vel falsitas.
    Tempore el lib. nRetract. cap. 22 negat in hisver- Quinta : Charitate excusari mendaciumsi ad ter-
    i)is Abrahainuiii fuisse meniitum : Credebat enim vandamalterius vitam, vet propriam aut alienam pu-
    Deumslatim a morle txcitaturtim fuisse Isaac, si ettm diciiiam,vel propter magnum aliquod bonum susci-
    immotasset,atqncitase ttna cum illo ad puerosrever- piatur. Natn Sapiens dicit eruendoseos qui ducuntur
    surum; juxtit illud qttod Apostolus de illo dicit in admortem. Et Apostolus: Nemo quod suumestqtim-
    Ephlola ad Hebr. : Fide obtulitAbrahamlsaac filium rat, sed quod alteriut (Cap. 19). Rcciius B. Augusti-
    suum, arbilrans qucd a morluis sitscilare potens est nus in librisde Mendacio ei conlra Mendacium,do-
    Deus. cet ita siudendum esse alienae saluti, tit propriam
    In secttnda classc (Cap. \l) reponimus eos de lanieu non postpouamusj Si quit, inquil, ad le confti-
    quibus dubiiare non licetquin mentiii fuerint: quo- gerit qui mendaciotuo pdssita morte tiberari, non es
    mo(Io menlitus esl David cnram Acliimelechsacer- menliturtis; ot enim quod mentitur, occiditanimam,
    *
    537 H. CUVCHIIANNOTATIONES. 53S
    elc. Eruendi itaque sunt quidem qui ad mortem du- A Cassianus ita commemorasse, ut sese quoque de iis
    cuntur, sed non per vias obliquas, per ftiria, per non immerito suspectum nobis reddiderit. Nam et
    fornicaiiones, per mcndacia, aut quaecumque alia sub finem collalionis ita loquilur : Hac beatissimi
    peccata. Nam per hsec non promovelur charitas, Joseph inslilutioneatque docirina velul divinooraculo
    sed violatur. confirmali, in ALgypio residere maluimus, elc. Et
    Sexla : Veritasquibutdam nocuil, el profuilmen- quod magis ad rcm facil, in lib. vi Instiiutionum do
    dacinm. Nam Daeg Idummuscum apud Saulem pro- Archebio abbate scribens (Cap. 57), dicit illum rcli-
    didissetfaclumsacerdolisAchimelech,pro Itac veritate giosa circumvenlione el charitalis mendacio apud
    eradicari meruit de terra vivenlium, ut dicilur in ps. fratres usum fuisse. Quaa loculio non aliud sonare
    Ll, m qita terra Raabmerelrix pro mendaciocum sua videtur quam quod servandsechaiitalis gralia, el ad
    cognationeptantata esl. Sumson quoque proditmveri- juvandos alios mendacia recte adhibeantur, id quod
    taiisjustas lulit pmnas(Cap. 20). DeRaab diximus illa hacteuus ostendimus non licere. Immo nulhim est
    inm esse remtiiieratiim mendacinm, sed pieiaiemet omnino charitalis mendacium; non enim pugnant
    fidem in exploralores urhis et terne Jerichontinac. charitas el vcritas, sed contra potitischariias menda-
    Nec refert quod veritalis confessio, si iucatite et im- cio et falsitati inimica est.
    prudenter facla sit, qnibiisdam male cesserit. lllos Quod denique in uliimo cap, islius collationis se-
    enim noniam veriias ejusve confessio quam impru- ptimse decimaevetatabbas Joseph nemonachusquid-
    deutia qna usi sunt, in dscrimen adduxit. In mariyri- quam definiat, aut quidquam cerli statuai.de ohser-
    bus autem confessio veritatis, quamquam temporale vandis corporalibus exercitationibus, utpole de ir-
    nnctimenium eis alttilerit, non propterea infelices n rernisso jejunii rigore, de vini, siveolei, sive carnium
    fuisse putandi snnt; sed hoc eis ad gloriam cessit, perpeiua abstinentia, de progressu cellulse penitus
    et ad sempiiernam vicioriam atque salutem. cohibendo, de lectionis seu meditationis incessabili
    Seplima : Qui mirabilia rirtulum suarum, vel pro- jugitate, non esl itilelligendum de his quse solemni
    prios actus, qnos necesse eral ad instructionemjunio- voto in rcligionibus subinde promiltiintur, nam hoc
    rum tn collaiioneproferri, sub aliorum solcbanlcolo- licet in approbata religione; sed de his quaequisque
    rare personis,quid aliud possumusquam apertum su- monachus privala quadam lemeriiale apud se spon-
    per hisjudicare mendacium? Ad quod eliam nos suo det, qtiseres uti imprudenlise, ita periculi plena est.
    magisteriodoclor gentiumeiidenler insiiluit; qui reve- Coll. 20 cap. 8.
    lationumsuarummagnitudinentex allerius maluit pro- est qui non possit sttppliciter dicere, Peccatum
    ferre persona dicens : Scio hominemin Chrislo, sive Quis meum cognilum tibi feci el injttstiliam meam non
    in corpore,etc. (Cap. 2i). Frivolum plane argumen-
    lum ; nam qui in tertia persona de se loquitur non operui ? ui per hanc confessionemetiamillud confi-
    denler subjungeremereutur, El tu remisisti impieta-
    propterca mentitur, nihil enim falsi enuntiat, quam- tem cordis nxei. Quod si, verecttndiaretrahente, re-
    quam aliquid vcri taceat. Verilatem aulem silemio velare peccata tua coram Itominibuserubescis, illi
    premere, uon esi mentiri, sicut antediclum est, nisi
    falsitas aliqua misceatnr. quem lalere non possunl confilerieajugi suppticatio-
    Octava : Humilitatis causa menliendumesse, ul ne ne non designas, ac dicere: Iniquiialem meam ego
    quis eliam interrogatus prodal aliis proprias virlules, cognosco,ei peccatummeum conlra meest semper;
    et ne prodendo jactantiam noxim vanilalisincurrat tibi soli peccavi,et matum coram te feci, qui el abs-
    verecundiwpublicatione curare, et sint
    (Cap.21, 23 et 24). Hanc sentenliam damnat B. Au- I2 que ullius donare consuevit.
    gustimis in hsec verba : Cum humilitatis catisa men- improperio
    tiris, si non eras peccator anlequatn menlireris, men- (Annot. 22.) Similia loca complura videre est npud
    liendo efficerisquod vilaras : verilasautem ipsa in le D. Chrysostoinuni Joannis Cassiani prsecepiorem,
    non est, nisi le ila dixeris peccatorem, ut eliam esse homil. 2 in Psalmum h, homil. 4 de Lazaro in cap.
    cognoscas;veriiasatitem ipsa est, ut quod es dicas. vi Lucae, homil. de publicano in cap. xviu Lucae,
    Nam quotnodoesthutnililas ubi regnal falsilas? Plura boinil. 1 in cap. xn Epist. ad Hebr., hoinil. de pca-
    videre est apud Gratianum 22, qusesl. 2, Cttmltumi- nilentia et confessione, homil. 8 de pcenitenlia, et
    lilatis, qui est caapn nonus, et scq. Nec movet nos homil. 5 de incomprehensibili nainra Dei: quse loca
    argumentum Josephi abbaiis qtiod habet in cap. 21 Lutlierani nna cum Calvino c. 9 Insiiluiionis addu-
    hujus collationis; affert enim illic lestimonia evange- cant adversns sacramenlalis confessionis necessita-
    lica, quibtis velat Dominus ne velimus videri jeju- tem. Sed perperam el imperite ; non enim loquunlur
    nanles. Et rursum : Nescial sinistra lua quid faciat Clnysostointis et Cassianus de secreta et auriculari
    dexlera. Quam objectioncm bene dissolviiB. Grego- confessione, quse sacerdotibus liat, et sacramenti
    rius homil. 11 super Evangelia : Invenius thesaurus, poeiiiteniisepars est. Sed hocsolum diccre volunl,
    inquit, abscondilur ul serveiur, quia sludium cm- quotl IIDIIsit ad salutem necessaria illa thealralis et
    lestisdesideriia malignis spirilibus custodire non suf- publica confessio, qnse in publica pcenitcniia olini
    ficil, qui hoc et ab humanis laudibuscnonabscondit. iiebat, quando prcnitens ceu in thealro corain epU
    In prwsenli elenimvita quasi in via sumus, qua ad scopo, sacerdolibus, et popnli niultiludine crimen
    patriam pergimus. Maligni aulem spiritus, quasi qui- fj aliquod cnorme confiiebatur. Ad hanc igitur confcs:
    dttmlatruncuti iler noslrum obsident. Deprwdariergo siouem eos qui occulte deliquerant, D. Chiysosio-
    desideratqui thesaurum publiceporlal in via. Hocau- mus adigere nolnit, lum quod non judicaret omnia
    tem dico, non ut proximi opera nostra bona non vi- occulia peccata publicandaesse, lum (|tiod circa lisec
    deant, cum scriplnm sil, Videanl opera veslra bona, ipsa lempora publica conlessio nietu furenlis populi
    et glorificenlPatrem veslrum qui in ccelis est, sed aNeciario Constanlinopolitanoepiscopoip^iiis Chry-
    ul per hoc quodagimuslaudesexteriusnon qumratnus. sosloini praedecessoreabrogata esset; idque propier
    Sic aulem sil opus in publico, quatenus intenlioma- matronam quamdam a diacono subconlessionis prae-
    neat in occulto, ut el de bono opere proximisprmbea- texlu compressam, sicut refert Zozomenus lib. i%
    mus exemptum,et lamen per intentionemqua soli Deo Hisl. Tripart. cap. 35. i
    placerequmrimussemperopiemussecretum. flactenus Col. 21 cap. 4. I
    ex Gregorio. Qui ergo de virtule quam babet, aut
    de bono aliquo opc.re a se admisso interrogalus, Sic et David prwceplaLetjis cognovimussttpergressum,
    veritatem confitelur, nec in eo sibi placet, sed Deo qui prmcipienleMoyseul inimicis talio redderetur,^
    fert acceptum, illiquegloriam omnem ascribit, non non sotumhocnon fecit, verumetiamdileciioneconi'
    peccal in illam legem : Nesciut sinislra lua quid fa- plexus esl persequenles,et pro his Dominopie sup-
    ciatdextera, qtisede sola inlentioneac proposito ani- plicuns, eliam lugubriler flevil, et ultus est inlei'
    mi nostri disponit acprsecipit. (ectos.
    Has seutentias Josephi abbatis videtur Joannes (Annot.25.) Videtur alludere ad secundi libri Re*
    350 AD OPERA J. CASSIANI APPENDIX. 540
    guni eaput primum, nbi refert divina Scripiura,, k.dat;quod nqn fontes,sed limes furoriiest, nbn ut id
    quod Saule, Jonaiha ct multis aliis iii praelioPhi- quod sqpitum erat hinc\qi:cendereiur, sed neid quoa
    lisUnQram jntedectjs, eaque re.atjL^ures ipsius qrffefigl, ultrq etcfendereiur; imposita est enjimjusla
    Davidjs P*>rl*|ta,David seideiiit v^stiinenta sjia,' pm- vindicta qumjustedebelu\ ei qui passiis fueritirijuriam.
    iiesque vjri qui erant cum eo, ei planx.ernnt,, et "f)e- Qtiqd.autemdebetur,ettf benigne remitlitur, npn tn-
    veruntifit jpjunay.eruntin dieillausque.adyftsperam meniniqu,erepelilur. liaque cumpeccetqui immoderate
    super Saul et super Joiiathain filinm ejus :et super ,,vultj>indicari,non autem qui puli jusle vindicari, re-
    popultim Domini, ct siiper Doiiiuin Israel, eo qupd moliqr.esta.peccatp qui omnino nqn vull vindicari, el
    ,Corruissentigiadi|)--:Piierum;yeroAmalecitenqui hsec jdeo subdii;,Egd,dttiem\dicp vpbis non resistere malp.
    aunliabat, jnlerjici jiissit, eo.quod iiiannm suam.mi- _Jneanidem seiitentiam B. Hieronyitius enarranshunc
    sissei iji Ghristum Domini. Eiat haec eximia quaj- ,p. Malth.locuiTjii.iascrtbit: Dontimts tfostervicissiiu-
    '•iamDavJiiis in Satijejjiiliottem.suumjftiet^s^quaiiii dinept lollens, iruncatinitia peccalorum; in iegenamque
    -sempefpepercjt, irogavit pro.eo Dflmlnum,i;et ,prp Cfilppeniendntur,Jjic peccaiprumauferunlur exordia.
    . mortuo lacrymatus est,.,et jej.urj^.vit.jQit.od,v.ero Hsec.Jlle.iLex igitur ,il)a qtise lalipnem praecjpiebat,
    The.onas*bbas;idfiJege;iaijonis,!di:Cit,,Jllama Mpyse jiuiicibiis.daia erat, ut juxla illius prapscripiuinjusia
    pi'{i]ceptamesse, ntinjsic.in.tejjjgas.veii.mhapc.pj.se- JJcrcl compensalio; non enim Jicebal Iseso ei a quo
    «epUonejn .ad onioes.pertinujsse; Jtautcujque laeso Jscsus erat lajioneniredrjerc, sedjudex qui poenam
    perroissumifiierjt taiiliimdi;m,dan)niiin,ferre.eia ,q,tio bajjc decernftbat, iijem et exigebat.
    lsesus esset, quaiitiim passus fiiisscl; ,sed -ad judices
    ;Iex illa pertinebat, qui jn RepubJ. jux^a PJiilosophi Col. ii cap. S.
    4cnteniiam (Arisl.l. v Ethic. c. ,4) sunt veiuii me- B Non erqo Lltrislus ad cxcelsa virtutnm fastigia quem-
    dium el justum quoddam aniiiiatiim , ea qjise in- qtictmprmcepti necessithte constringit, sed iiberi ar-
    lajqiialiaiSmjiad.Kquaiitaiemredigentes. Naniin cap. biirii pfovqcqt potestcite el salubritale consilii et
    xxi.iSxotiiubijlex tisia.decretaiesi, pr.ascribitur nor- dgsiderip.perfeciibriisaccendit.
    ma qtiaMlamcerta, quam judices jn punifiridisdeliciis (Annot. 24.),Provo,calj quidern Cltristus liberi ar-
    sequi dyebeaiit-Sic/eniii)habet illius capitis iniliiim, biJiii yir.es; sed rios ijon seqiiiiiiur neque parehius
    Hmc suril judicia quce propoqes eis, etc. Et Levit. v^icaii, nisi ex munereipsius Dei. Nam ipse langit
    xxiv, pau'o post repeUtam talionis Jegem subdit Do- corda nostra, movet, excitat, inclinat, et facil tit
    minuspeus, AEqutimjudicium xti.ntrer v6s.,'sivepe- ianibiileniijs in pra^ceptisipsius; nec lanlum in prse-
    ipgririjis Sivecivis peccaverii. Denique in^Deulerono- ceplis sive jussionibus, verum eliani in consiliis eyan-
    niio (Cap. xix) prsecipitDbhiiinis iit pen'es'jtidices et gelicis suscjpiendis, qnaelquo sunt excejsiora siibli-
    sacefdtiiessit 'pceiise'isiius definitio; quicniri irive- jjjjoraque , eo ampJiore gratia Dei , ut impleahtur,
    JierJht falsnm aliqtiem tesiemdixisse coiilrafralrem iiidigent. Sed liaec latej proseculi sumus iii tertia
    suuni jneiidaciurri, iedderii ei sicul fratri suo facere idecimanptatjoiie; idcirCo brevitati Jioc loco.stude-
    cbgiiaviC At jud.ci, ac potissimom Scribarnn) et bimus, lectorem ad enm' locum remitientes. Jiulla
    'Phafisseoruin scliola, ad omnes etiam pfivatos ho- Si quidem hiijijseemodi loca passimoccurreut, e qui-
    raifles.Tegeihbaric"extendebat, quasi iquilibet illorum bus nos quied.amlanttimmodo indit abiiiiiis. In qiiifius
    pqsset a proximd suo, si ab illo ltesiis esset, hanc illud semper lec.ioreminemiiiissevolo, quod ,in lertia
    tafioiiis pueiiamexigere. Huic pofrO pravse illornm aiiiiotalione a nobis dicium est, .nimirum abbaies
    opinioni occurrens Christusapud Matlhaeiiih;(Cap.v), C istps non loqui de iis qtti,;divii>,ae .graiia' profsjis ex-
    hortatur nevindictam ullam a fratribrjS .expetamtis, perjes suut, sed de his qmjs inliahitans spifiiiis
    sed ulpercutiehli dexleram maxillam pnrati siin.us UJoderajur, et ,ad hpnuip sem|ier invitat ,.,nec um-
    etiam alteram, si opus est, jpercuiiendani offerre. q.uam otiosos essepaiittir: aiquejta non excluiiinir
    ,Audisiis,tinqnit, quia diciuvi est, oculumpro oeulp, et .ncciilla.iniuriafitgraiisejpei, qusesempercooperari
    dentem pro iente; ego autemdico vobis non resislere (in.ielligenda.est. SijniJis [(pcus,p.stin septiini capit,is
    mato. lh quibus duabus senlenliis, inquil Aiigiisliniis principio in iijis.verbis : Jn twstrd situni est potesiftte
    (Conlra Adimantumc. H),duorum Testamenlorumdif- ulrum sub Evangeiii gratia, an sttL Lcgis velimusier-
    fereniia dehtohstraiur, sedamborum tamen ab.uno Dep rpre consistere,;qttod, excluso Deradjulorio, hsereii-
    constitulorum. N.amquoniam primo carnales homines jcjjm et falsum est. |
    ardebant imullo amplius.se vihdicarequam erai illa in- Col. 21 cap. 9.
    iutia de qua qtierebantiir, conslitulusest eis.primus le-
    nitatis gradtts, ut injurim acceplw mensuram nullp Si ego, inquit beatus Theonas, te abstraherea morie
    modo dotornjindicantise.xcederet.su enim et ,donare hon possttm (alloquitur \txOremsuam), nec lumese-
    dtiquando posset injuriam, qui eam pritno non super pardbis a Christo f.lutiu*est aulemmihi cum homine
    rdre didicissd.\Vnae Dominusjam per Evangelii gra- quamcum Deo'hubere aivorlium. Aspirante itaque
    tiam ad summampacem popuium deducens, huicgra- gratia Dci, defittjiionis\sum exsecvlioneminstanter
    j-tti stipermdificdvitdlterttm,ut qni jam audierat non aggressus esl, nec intepescsreper aliquam moram
    desideriiSuipassus est ardoretn;nam confestimomni
    'ismplioreairindictamquamquisq.iielce&vs essel reddere,
    mundana fqcultdte nudqtus, ttd monasierium per-
    placala mente totumse donare gauderet. Quod etiam *,"i volavit.
    in itlis veteribuslibris<Prpphetaprmdicdt,,dicens: Do-
    mine Deusmeus, ti feciislud,iSi,est iuiquitas in muni- (Annol.25.) Etsi factumistud abbatis Theoiia;, quo
    >bus meis, siireddidiretribuentibus:imilii[malai(Ps.,yn). ppst, laps.umquinqiientiii kempns (quo ctim sua coii-
    Et alius Propheladicil.deihujusmodivko pulieniein- •jiige inmafriinbnio vixerat) ad rintnsisleriunireclsi-
    jurias, mt lenissime lolerahie: Dabit percutienti se nianie.uxore confugit, VPaifibus ^jrypii adeo min
    maxillam, saturubitur opprobriis(Thren. iu). Ex quo -Sit r,ep,t;ehensum,iit ipse qtioque prppter varias ani-
    -bttilligitur et mensumm vindicandi recte carnalibus ..oiiaSuiidoles, et appstoJicarum signa virtuiun) ac
    'onstitutam, et omnimodaminpirim remissiohemnon ,,prod,igior.um,ih di.icoiiiae,piuiieremultisaliis siimmis
    anium in novo Testamentoesse prwceptam, sed longe ac subli.missimisviris pralattts sit, .quemad.niodu.ni
    fntein veteriprmnuntiatam. Eairidem sentenliam pro- scribit Cassianiis.cap. lOhujus collationis, liulloino-
    sequiiuf idem Augustiiius lib. xix contra Faiistum do tamen iraiiendimi.esl iii exeniplum;riam canonis
    itbp.it. Quis, inquit, facile cphtehtusest tantum re- omnes repjignani': hon eni.mpoiest Deo accepia esso
    .penderevihdictwquantum accepil injuriw? Nonne vi- siulia ,et fallax proniissio J qiia quis rem non suajii
    demus leviter imsoshdminesmoliri cwdem, siiire san- pilefl, sed quaein alteriusj est polestaie. Jdeoque si
    gu\nem,vixque invehireinmalis inimici undesatientur? vir sui corpqris potesiatemnori hdbei, secundum Apo-
    Huic igitur immoderatmac injustm ultioni, tex juslum stoli sententiam, sed mulier; et vicissim mutier npn
    moilum figenspwnam talionis instituit, hoc est, ul habet sui corporis liberam polestatem, sedvir- iion
    Uttalemquisaue intulit iniuriami lale sttppliciumrepen- potest ergo vincidimi cnujiigalc , qnod per ?npcrve-
    .341 H. CUYCHH ANNOTATIONES. 342
    nJentem carms copulam, et per mutuam corporum A in scecutoremanere. PrsetCrea Alexander III Exonensi
    traditioneih cbnsummatum perfeciumque est, hisi episcopo scribens de cohversjone cbhjiigatorum cap.
    SOlacorporis iribrte dissolvi, nec potesl alter irt alte- '4 ( Videetiath ibid. c. 8, Vxoratus, et c. 13 Ad apo-
    fius praejudiciumcontinentiae votimi Deo nuiicupafe. 'stolicam): Cum sis', inijuit, prwditus scienlia littera-
    Hinc rursus Apostolus ad Romanos (Cap. vii); Quw "tum, ignorare noh debes sanctbrum Patrutn esse con-
    sub virofest mulier,vivente vird, inquit, afligdtdest siiiutioni contrdriuin, ut vir uxofe.sud, at/tt uxor viro
    legi (nempe connubii); si autem mortuus fueril vir ejus hon dssumente religioniiihdbituhi, dcbeat religio-. '
    tjus, sbluta esia lege, ut non sil aduliera, sifiieril cum nem inirare. Ad mohdsteriumconverlidesidcrans,Nam pro-
    «/io »tro. Porro si matrimonium conlracliim quidem Mbetur suscipi,nisiuxor ejuspariter.gonverlaiur.
    "Sil per mutuumconsensuin aliaque omnia quseadhu- bum unum utrorunigue corpviscdnjugii copulationc sit
    jiis sacratnenli perfeciionem necessaria'esse Triden- fdclum, incongruum esi pdrtem converli, et partem in
    stiriasyriodus defmivit, nondutn aUtem acCessilcar- swculoremanere. lnde est quod auctoritate apostolica
    rlalis copula per quam uterque suum corptis in alle- prohibemus ne in episcopatu tuo virum ve.luxnrem,
    fius transferai potestatem, manet adbuc Iibertas illa nisi uterque ad religionemmigraverit, transire permit-
    ad vota sanciiora etiam invito aliero trariseiindi; las. Verum si uxor ita senex est et slerilis, quod sine
    qii;iiiiqoanisecus opinatus silEiasimis Roterodanius, suspicionepossil essein smculo, dissimulare poleris,
    •>qiiiprioris Epislolse ad Coriuthios caput seplimuin iit ea in swculo remanenleet castilatem prdmittenle ad
    enarrans, putai non debere sponsum stia sponsa frau- religionemtranseai vir e/us. Nec referl, quod canones
    idari propter approbaise religionis ingresstim. At isli multo post Theonae abbatis et Cassiani (empora
    Contra sacri canoiies deliniverunt, quemadmoddm T>editi sunl, ctnn iiialrimoiiiiuii consuminaium, ex sua
    1ividereliceleap. VerumdeConvers. conjugatorum, et condilione et natura, non autem ex pontificia babeat
    cap. Ex publico,et 27, q. 2, ex Eusebio, el ex Nico- aitctoritale, qitod dissolvi nequeat. Cujus vinculi
    Jao, can. Scrtpsit, ut omiitamns exempla Macarii, tres polissimUm causse sunt : prim.um etiim sacra-
    Alexii, et aliorum quos legimus Celebralis nuptiis roenti raiio impedit nb possit iilio modo diriini;
    arite niatrimonii consummationem caslitatis volo sese uitdeEugenius ponlifex in synodo Fiurenlina : Ter-
    astrinxisse. Quod eliam de D. Joanne Evangelista tium bonum, inquil, est indiiisibililas tnatrimonii, pro-
    miidam senserunt, quem asserunt e mediis nuptiis a pler hoc quod significat indivisibilem conjunctionem
    Christo ad apostolatus honoreui evocatum atque eve- Chrisli et Ecctesim. Quamvis aulem, ex caiisa fornica-
    cium fuisse. Si vero post consensum coinmixtio et lionis liceat tori separalionemfacere, non tamen aliud
    '-iriutuacorporum traditio fueril consecma, tolliturisia matrimonium contrdhere (as isl, cum vinculum tegi-
    libertas, ut neuter sine aiterius volimlate religionem time conlracti malrimqnii perpetuum 'sit, Sic etiam
    iiigredi aut proliteri queat. QiiemadmodunYeiitin Aposiolus Ephes. v : Sacramehlum hqcmdgnum est,
    spirilalis illa et prior copula, quae per mutuum cbh- ego autetn dico in Christd et Ecclesid. Eanideni ratio-
    sensum in ipsius sacramenti susceplione efficituf , nem subinde urget B. August. de Bohb Conjugali
    'per solum feligionis ingressum, qui est veltit mors cap. 7, lib. v contra jiiliaii. cap, 9 lib. i de Nuptiis
    qusedam spiritalis. diriinitur; ita .arnalis coptila et etConcupisc. cap! 10 et 21. Alfera ratio sumitur ex
    corporum commixlio, sola corporis morte dissolvi lege quam Deus iriparadlso priniis hpiniiiihus jirse-
    potesi, nisi forte ex mutuo consensu uterque conjux scripsii(Ge*ies.n), et quam Christiis apiul Matlhaiiim
    feligionem velit proliteri. Hinc recte B. Augnstiiius repelitet cnnfirmai, Cumail (Cdp. 19) : Propler hoc
    iri psal. CXLIX : St dicat vir, inqtiil, Continerejarrivolo, G relinquel homo palrem el matrem et aahmrebil uxqri
    Nolo autem, ttxor; non potest. Quod enim tu 'vis, illa sum, et erunt duo incarne una. Itaque jam non sunt
    non vult. Numquid per conlinentiam luam illa debet duo, sed una caro. Qtiod ergo Deus cqnjunxit, homo
    fieri fornicaria? Si atii nupserii te vivo,aduttera erit. nonseparet. Ad lianc lcgem respexit Aposloltis I Cor.
    Nonvult tali lucro Deus tale damnum compensari. vu; His, inquit, qut nialrimoniojuhcti sunt pracipio
    Redde debitum, et si nonexigis, redde. Pro sauclifi- non ego, sed DomihUs,uxurem a viro riqn discedere;
    catione perfecla Deus tibi compulabit, si noh quod libi quod si discesserit, matiere innuptam, aut viro sup re-
    debetur exigis, sed rtddis quod debesv.xori(33, qnmst. conciliari. Hanc quoque l.eg.em'iifgei B. August. in
    5,"can. Si dicat vif). Rursus epistola 199, ad Edi- libris ad Potlenlium de AdulicfinisCtmjtigiis,' et cap.
    " tiam
    (Can. Secundum verbu): Secundum verbaAposio- 7 libri de B"no ConjUgali, ubihanc legem vocat di-
    iica etiam si vir conlinere voluissel, et iu noluisses, vinam regulam. Deriique inspliibile est conjttgium
    debilumtibi reddere cogeretur, Ei episi. 43 (Can. Vna exipsa lege naturse, id quod iJJaChristi intcriogalio
    isofa): Vna sola causa esse polesl qua te ad id quod videtiir insinuare, quse est apud Mattliaeum: Non le-
    vpyisti non modo nbn horlaremur, sed eliam prohibe- gistis, inquit, qtiia qui fecit ab initio, cbnditmasculum el fe-
    rehius implere, si fortetua conjux hoc iecum suscipere minatn fecit eos; ac si dicat, ideo sic Deus na-
    ' ariimi vel carnis infirtnilate recusaret. Nam vovenda turam in gemino illo sexu, lit ex ipsius haiuroe con-
    talia non sunt a conjugalis, nisi ex conserisuet volun- stitulione intelligeretuf non posse mairiiijonium ulla
    'tate cotnmuni; et si prmproperefactum fuerit, mOgis 'ratione dirimi aut dissolyi. llihc B. Hieron., enar-
    'est corrigenda temeritas, quampersolvendu promissio. fans hunc MaltliaeilOcum, dicit Christtim lcffomna-
    'Non enim Deus exigit si quis ex alieno aliquid voverit, j) turalem in testirnbnium adduxisse. Nisi eriiin ab ipsa
    sed potius usurpare vetat aiienum. Hucusque ex Augu- lege naiurse.et ex priniaevacreatione vinculuii) istud
    stino : qui alibi eliam (Lib. l de Adul. Conjugiisc. 2) bumaiise naturab irisitum fuisset, sed tahttim ex con-
    hanc sententiam apostoli Pauli auctoritate corfo- stitutione aliqua ppsteriore obligarei, non stringeret
    botat; nam I Cor. vn.non vult conjiiges se intii- lgitlir ethriicos ef iiifideles; qtiod "faisiimest : nam
    cem fraudare carnali debito, nisi ad tempus, ui va- Jiihocchtius cap. Gdudemus,titulo deDivoriiis, elhni-
    ceht oiaiioni, idque ex mutuo consensu. El iterum cis reiiudiuin csse illiciiiira, ipsosque ciim prima
    reverlimini,inqtiil, nelentet vosSaianas propter incon- iixore pefmajicfe debere, afjirma). Hinc apud gcntes
    iiheiiiiam vestram. Accedit ad jam ditta ReihenSis ei praesertim apiid Rdmanos vitio vertebaiuivsi quis
    coriciliiauctoritas(S3,auo3si.5),inqiio decrelum est, corijtigem repudiasset : nam Spurio 'Cartiilio qui
    olis qui uxorem suam velari permisserit, aiiam rion qiiingeiiiis vigiriti iribus annis ab Ijrbe condita uxo-
    accipiat, sed similiier converlatur. Et S.Gregorius 1. rem repudiavit, id vitio datum fuil, uti AtiltisGellius
    "Vepist. 49, adUibicum abbatem : Qttia Agalhoprm- lib. iv cap. 3 auctor est, et Valeritts Max. lib. n cap.
    seiitium lator in monasterio dilectionis tuw converti l.Hujus cnim Spurii exemplocomplures alii Romaui
    desideral, hortatnur ut cum omni eum dukedine dile- levissimis de causis conjuges rbpudiabant, qucmad-
    ctionequesuscipias. Quem lamen ita suscipiendumesse modum scribitPlutarchus in Ronianis Problematibus.
    cagnosce, si et uxor ipsius simililer converli voluerit. Nec verisimile etiam esi Judaeis umquani licitum
    Nam cumunumulrorumqueccrpus conjugiicopulalione fuisse repudium, quemadmodum hic ad suaevolunla-
    si' faclum incongruum esl partem eonverli, et partem iis cbnfifmaiibnemet; exciisationem asserit Theonag
    345 AD OPEIU J. CASSJANlAPPENDIX. 34«
    (Cap. 9); sed propter duritiam cordis ipsotum ira- A , propler Christum? Anibobusquippe ChrislianisDomi-
    pune tantuminodo permissum erat ut nxores dato nus prwcepit ne quisquam uxorem dimitlal, excepla
    libello repudiarent. Fiiit autem hic error scribarum causa fornicationis; ubi autem qumlibetex eis pertonet
    ct pharissebrum, sicut apud Matthaeumvidere licet, infidelis est, consilium Apostoliattendatur ut ti infide-
    quod repudium tempore legis licitum fujsse crede- lis consentithabilare cum viro infideli, vir non dimittat
    rent; quod eliam senserunt Durandus , Petrus de uxorem. Simitiler et uxor fidelisvirutn, si cumillo ha-
    Palude, Scotus in Sentenlias Magistri scribentes, et bilare consenserit. Quod si infidetis, inquit, discedit,
    Alphunsus Tosiatus Abulensis episcnpus Mattbaeum discedat; non est enim servituii subjeclus frater aut
    enarrans. Vernm cum hac sententia pugnat ipse soror in hujusmodi: id est, si infidelisnoluerit etse
    Christnsapud Mallhscum. Dictumest, inquit (Cap.\), cum conjugeftdeli, hicagnoscatfidelissuam libertalem,
    Quicumquedimiserit uxorem suam, det ei libellumre- ne ita se subjectum deputet servituli, ut ipsamdimittat
    pudii (Deul. xxiv); ego autem dico vobis, quia omnis fidem, ne conjugem amiltat in/idelem. Hoc el de filiii
    qui dimiserit uxorem suam, excepiafornicaiioniscuusa, atque parenlibus, hoc tde frairibus el sororibut intelli-
    facil eam tnmchari;elqui dimissamduxeril, adulterat. giiur, propter Christum omnes esse dimittendot cum
    Si adnlterat qtii dimissam duxcrit, non cst igitur proponitur ista conditip, ut Chrislum dimitlal, si itlot
    ipsa dimissio sic liciia, quasi per eam conjugium secum esse desiderat. IHaec eo loco Augusiinits, in
    disSnlvatur. Rursus apttd eumdem Matllisemiiten- quibus verbis dilucide exponit quomodo inlelligi de-
    lani ibus DoininumPbarisseis et percunciantibiis anne beanl illacScriptursc qtoibusadmonemur ul parentes,
    liceret quacumque ex causa dimiitere uxorem? re- fratres, cognatos, uxores, insnper el animam nostram
    spondet : JVonlegislisqttia qui fecil ab inilio, mascu- Tj odio proseqiiamtir; ulex hac expositione manifestum
    lum et feminamfecit eos?et dixit, Propter hoc ditnittet evadat quam frivolum et infirmum sit argumentum
    homo palrem et malrem, el adhwrebit itxori sum, et quod binc stimit abbas Theonas ad divorlii ac rcpu-
    erunt duo in carneuna. Itaque jam non sunt duo, sed dii sui excusatiouem. JNoncnim dixil Dominus apud
    una caro. QuodergoDeusconjunxil, homonon separel. Matlhaeumquod quisquis dimiserit uxorem, pairem
    Rursiim imerrogant: Quid ergo Moysesmandavitdari atit malrem, cenluplum accipiet: sed qui hmcdimi-
    libetlumrepudiiet dimiltere? Ail illis, QuoniumMotjses serit, inquii, propter nomen meum, id est, propler
    ad duriliam cordis vestri permisil vobisdimitiere uxo- nomen Cbristi aul Christiani; nempe cum illa con-
    res veslras: ab initio autem non fuit sic (MaV.h.xix). ditio proponiiur, ut velCbrisli nomen, vel illa sint
    Acsidiceret: Mnysesqnidem praecepit dari libellum deserenda. Ad enmdem plane modum, ineptum est
    anie dimissionem, in qun dimittendseuxoris accusa- el illud qund addit, se ad evadendam gehennaepos-
    tio scriberetur; ipsam autem dimissionem et repu- nam ad sanciiora vota transire debuisse: et rursum
    diura non praecepit,quamqnaiiinon puniverit propter qiiud subdit, Si non possum te a morte abslrahere, nec
    duriliam vestram. Ab inilio aulem non fuil sic; quia ttt tne separabis a Christo. Videlur enim in hisce ver-
    alia fuilDei volttnias, et aliud inslitulum in paradiso: bis damnarc conjttgii sacramenlum, quod lamen
    id quod magis inviolatum servari conveniebat. Sed Apostolus dicit magiiuin esse sacramentum,iit Christo
    et ipsa lex Moysis quaeest in Deuteronomio (Cap. et Ecclesia (Ephes. v); et ad Hebraeosscribens (Cop.
    xxlv), palam arguit ipsum Moysenadeo non prsece- xin), Honorabile connubium, inquit, itt omnibus, et
    pisse repudium, utetiam fateatur eam quserepudiata lortis immaculatus. Hinc recie eliam B. Atigustinus
    est non esse liberam aui solutam a lcge viri, sed (Epist. 89, qumsl. i),\Desinant isli, inquit, conlra
    pollui si misceaiur alteri. Si acceperiihomo uxorem, C Scripturas loqui, et in suis exhortationibusad majora
    inquit, el habuerit eam, et non invenerii gratiam anle sic excitent, ut minora non damnenl. Nttm enim et
    oculosejus propler aliquam fmdilatem.scribet libellum sanctamvirginilatemaliier exhortando persuadere non
    repudii, et dabit in manu illius, et dimilteteam de domo possunt, nisi conjugalia vincuta damnaverint,cum, do-
    sua. Cumqueegressa allerum maritum duxerit, el itlei cenle Aposlolo,Vnusquisquedonumproprium habeal a
    qttoque oderil eam dederitque ei libellum repudii, eli Deo, alius sic, alius auiemsic? eic. Non oportet igitur
    dimiserit de domo sua, vel cerle mortuus fueril, noni coiijiigaiorum ordinem aut conjugii leges ab ipso Deo
    poleril prior maritus recipereeam in ttxorem,quia pol- in paradiso iiisiituias, etinditas homini, el a Christo
    luta est, et abominabilisfacta coram Domino.Et S. rursum in nova lege laudalas ac sacramenti honore
    Jeremias cap. ni: Vulgodicilur, inquit, St dimiserit! ditalas damnare; nec licet conjugale viuculuin prae-
    vir vxorem sttam, et recedensab eo dnxeril virutn alle- texlu sanclioris voti dirimere, sicut fecil isie Theo-
    rum, nuniquid revcrlelur ad eum ultra? numquid non> nas conjuge sua reclamanle; quamquam id cum
    polluia et conlaminata erit mulier illa? Si poiluia,, utriusque consensu, et si uierque ad religionem pro-
    coniaminata, et abominabilis cst ejusiuodi mulier, batam transire velit, lcgilime lieri queat. Quod si
    non erat igilur soluia a lege cl vinculo prioris ma- qtiis objiciat hiinc Theonam tolius collegii sui suffra-
    rili, nec legitimaccrant secundae nupiise quas datoi gio, omnibus aliis in diaconise munere praelatum
    repudii libello conlraxerat. Hanc sententiam ample- fuisse, atque adeo ab ipso Deo edendortiui miraculo-
    ctuntur D. August. contra Fauslum Jib. xix cap. 26,, rnm dono fuisse exornalum, respondebimus in ipso
    Clirysostoinus in v et xix Mattb. cap., et D. Hiero- zelum illuin el studiiini perfeclionis ac pudlciliaere-
    nym. in cap. xix Matth. Minus momenii habent ra- D muneratum fuisse, non autem divortium, quemad-
    tiones aliae quas adducit iste Theonas : nam verbai modum 21 annotatione diximus de iis qui meniiU
    illa quibus Dominus patrem, matrem, uxorem, ault aliquando fuerunt, Deum in illis numquaro Jaudasse
    filios, aul agros relinquentibus centuplum proinitlilt mendacium, sed bene pielalem illam ac sludium ju-
    • in boc saeculo, et in altero vitum seternam (Malth, vandi eos pro quibus mentiti fuissc leguntur. Videtur
    xix), non ita sunt accipienda, inquit Chrysost. hunc3 autem liic Theonas in seipso sensisse pudiciiiaedo-
    locum enarrans, ut per eas nuptise intelligantur di- num, allendisseque quod non lam sua volunlate
    vcllendaBaut dirimendse, nisi forte cum utriusquej qiiain parentum imperio conjugii leges stiscepisset;
    conjtigis consensu. Et B. Augustinus (Episl. 89 quwst, sicut habet caput "rimum hujus collal., eoque confl-
    4): Jtt iis qum Dominus dimiitenda mandavit, eliair, i demius dimissa conjuge ad monasterium pervo-
    uxor commemorata est, inquit, qitam nullis humani:s lasse.
    lcgibus licet vendcre, Chrisli autem legibus nec dimil- Coll. 21 cap. 29.
    terc, excepta cuusa fornicatiouis. Quid sibi ergo volun/ Quadragesimmlege istqui juslus est atque perfectus
    ista prcecepta? Non enim possunlinier se esseconirariai, non tenetur, nec exigui htijus canonis subjecliont
    tiui quia occurrit aliqttando necessilatisarlicultts, ubii conienlusest; quem profecloittis qui per loluman—
    aut uxor dimitiatur uut Christus; ul alia omitlum, sii num deliciis vel negotiis smcularibusimpticantur,
    ipsi uxori maritus displicuerit Chrntianus eiquepropo. Ecclesiarum prbtcipebstaluerunl, etc. Et post pau-
    suerit aut a sedivorlium, aut a Christo. Hic ille quitd ca : Cmterumjusti,q\iibus lex non est posita,quiqut
    ((iqati nisi Chrittum, el dimittat uxqrem laudabiliteir tpiritgiibut officiisnon txicjuamillam, id ett, dicu
    34S H. CUYCHIIANNOTATIONES. 549
    fflam partem, sed tolum vitmsum tempus impendunt, A dunt opus legis scriptum in cordieut tuis (Rom. u).
    quia liberi tunt a decimarumlegalium funciione, id- Omnes itaque legi subjecti sunt jusli alque injusii;
    eirco si eoi supervenfensItonestael sancta necessitas sed hoc a se invicem distant quod illi sponte ac li-
    coaretarit, audent slationemjejunii absque ulla dis- benler parent, hi aulem inviti cogumur; et cis lex
    ceptationelaxare. omnis dora, acerba et observatu dilficilis esi. Fuii
    attiem bic error Tlieonscabbaiis Begardis et Bejjui-
    (Annot. 26-) Apostolus Paulus I Timoth. i cap., nis communis, qui dixerunt homines Christiaims ad
    cum dicit legemjusto non esse positam, sed injustis, ecclesiastica jejunia nnn teneri cmn ad perfeciionis
    et non stibditis, impiis, et peccaioribus, de lege ve- slatum pervenerunt, qui error in concilio Viennensi
    teriintelIigendusesi,qusetimorem habet conjuncium, sub Clemente quinto condemnalus est.
    coaclionem et pcenam : nam paulo ante hortatus Col. 21 cap. 30.
    eral suuin Timotheum ut denuuliaret qiiibnsdam ne
    aliter docerenl, neque intenderent fabnlis, etc. Sciendum sane hanc observantiam Quadragesimct,
    Deinde addil : A quibusquidam aberranles conversi quamdiu Ecclesimilliut primilivwperfectio inviolata
    smt in vaniloquium,volentesesse legis doctores; non permansit, penitut non fuisse. Non enim prmcepti
    intelligentesnequequm loquuntur, neqttede quibusaf- hujus necessitale,nec quasi legali sanclioneconsiri-
    firmant. Scimus autem quia bona est tex, si quis ea cti, arctissimis jejuniorum terminis ctaudebantur,
    legiiimeuiatur, quasi diceret: Lex illa veius habuit qui per totum anni spulium mqualijejunio conclu-
    suam ttlilitatemin popnloDei, quemtimore urgebat, debanlur.
    cteratilli veluli psedagogus quidam ad Chrisitim; U (Annot. 27.) Qnadragesimalisjejunii observalio-
    sed ut habet limorein conjuncium.et compellit atque nem esse apostolicam sanctionem et traditionem,
    cogit, non perlinel ad jusios et ad voluntarios : qua- B. Hieronymus in epistola ad Marcellamadversus
    les ilii sunt qui per gratiam novi Testamenti et per Montani errores, manifeste significat iu baecverba :
    inhabitantera Spiriium sanctum legem cusiodiunt; Nos uuam Quadragesimam, secundttm apostolorum
    nam hos non opus esl timore aut pcenis adigere ad Iradilionem,temporenobis congruojejunamus; illi tret
    legis observationem, quamquam alioqui eliam prae- in anno Quadragesimas faciunt, quasi tres passi tint
    ceptum sit juslis ut nou occidant, non fornicenlur, Satvatores.Cui asiipulantur canon o9 inler canones
    non furtum faciant. Lex vero pro lege veteri hoc apostolorum, Div. Clemens Rom. lib. v Apostolica-
    loco accipiiur, etinea plenitudine, utin se compre- rum Consiiiuiionum c. 12, D. Ignaiius in Epistol. ad
    hendat oiiiniailla terriiamenta, comniinaiiones, poe- Philipp. cap. 4, nbi Quadragesimsejejuiiium, Dei et
    nas et onera quae a Moyseveteri populo data eraut. hominis imitationem appellat; Basilius Magnusora-
    Haec enim cessare debuit, qtiando per gratiam novi tione de Ebriosis, et in utroque de Jejunio serroone,
    Testamenti renaii homiues, non amplius tiinore in quorum altero dicit angelos teropore Quadragesi-
    aguntur, sed spoiite ac libenter jusiitiam colunt, et mse per omnes Ecclcsias jejunantes describcre, et
    praeceptacharilaiisde corde puro, conscienlia bona, minus esse periculi si riiiles abjcclo clypen ad inimi-
    ct fide 11011licla custodiunt. Hanc esse bujiis Incisen- coriim aciem el castra transeat, quam si Christianus
    tentiam roanifeste indicat B. Augusl. concione 10 quispiam exlra catalogum jejunantiiim invenialur.
    snper psalmiim cxvm, exponens illum versiculum : In eamdem senientiam B. Ambrosius serm. 2 non
    Legempone mihi, Domine, viam justificalionum tua- leve pcccaium esse asserit indiclam a DominoQua-
    rum. Numquid talis eral ille, inquit, qui dicil, Legem G dragesimam violare, qnia qui dicit se in Chrislo ma-
    pone mihi, Domine, qualibut beatus Aposlolus dicit nere, debet sicut ille ambnlavit el ipse ambulare.
    posilamlegem?Absil;sienim talis esset, non superius His assenliunlur Epiphanius, Leo, Ilieronymus,
    dixissel, Viammandatorumluorum cucurri. Quid ergo Theophiltis, Eusebius, Chrysoslomus, et plures alii
    quod oral ul sibi lex a Dominoponalur, si non poniiur vetusti Palres, qui concordi sententia tradunt quod
    iutlo? Aneo modo non ponitur juslo quomodoposila ab exordio nasceiilis Ecclesiaefuerit apostolica do-
    est populoconlumaciin tabulis lapideis, non in labulit Ctrina et constittitio de hoc jejunio suscipiendo, co
    eordit carnalibus, secundum velus Teslamentum in qnod memoriam conlineat vitse Chrisii et evangeli-
    nwnleSina, in servilutemgenerans; sed secundttmno- caelcgislationis. Nam Dominus praedjcaturus Evan-
    vumTestamentum,de quo scriptum esl per Jeremiam geliiun, jejunavit prius qnadraginta diebus et qua-
    prophetam: Pott illos dies, dicit Dominus, dabo leges draginla nociibus, quod jejunium quicumque nobis
    measin mentibuseorum, et itt cordibus eorum scribam indictum esse negant, sicui faciunt proteslantes, si
    eas. Eccequomodovoluitistelegemponi sibi a Domino: noluiit etiam vitaeChristi mernoriam habere ; quem-
    non sicut injustis et non subditis ad vetus Testamentum admodum non vult memoriam passionis Christi ha-
    pertinenlibus, sed sicut sanctis , filiis liberm, hoc est bere, qui non vult sequi vestigia ejus et compati, ut
    tupernmJerutalem, filiis promissionis, fitiis hwredita- conglorilicetur. Sicut enim passus est Christus utet
    lis mternwsancto Spirilu tamquam digito Dei in menle nos sequamur vestigia ejus, ila quoque quadraginla
    dalur, et in cordibusscribilur non quam memoria te- diebus jejunavit ut uos illum iroitaremur jejunando,
    neantet vita negligant. Hactenus Augustinus. Fallitur orando, abstinendo, et per omnia vestigiis illius in-
    ergo Theonas duin puiat Apostolum de omni lege D sistendo. Nam hoc est htpy&c, id est, efficaciter et
    locutum fuisse, ideoqtie viros justos ac religiosos ad ipso alfectu meminisse vitseChristi, imitari illain, et
    legem ecclesiastici jejnnii non astringi; sed posse pro nalurae nostrac modulo, utquisque ferre potest,
    illud propter honestara et sanctam aliquam necessi- moribus et vita exprimere.
    latem laxare et solvere : Omnisenim anima potesta- Col. 23 cap. 2
    tibus sublimioribussubdiia est; non esset autem sub-
    dila poteslati superiori, nisi etiam legibus illiusesset Quid sil principatiter bonumquodApottolut non po-
    subjecta; nec potest quisquam quanlumvis justus ac lueril perficere cum vetlet, diligentiut indagemui.
    probus ab obligatione earum legum quae toti reipu- Multa enim novimut bona qum beatum Apoitolum
    blicaeChristianse praecipiuntur, eximi, nisi lex ipsa omnetque illius meriti viros et habuisse per nalu-
    aut legislatorjusta de causa dispenset. Quod si quis ram, et acuisse per gratiam negare non pottumut.
    forte contendat apostolum Paulum de omni prsece- (Annot.28.) Bonum hifariam dicitur, nempe officio
    ptione ac lege locuium fuisse, non tamen hinc effi- sive secundum substantiain acttis,ul loquuntur scho-
    ciet, justos non teneri quadragesimalis jejunii obser- lastici, ei bonum verse virtutis, quod sil seiernseviUe
    vatione, sicnt vult abbas Theonas; sed negat Apo- meritoriuni. Illud potest ab hominibus fieri ex solis
    stolus jusios esse sub lege, qnia nulla est lex qusein naturae viribus, sicut permulti philosophi et aputl
    illos habeat vim coactivam, ut loquuntur, sicut ha- RomanosatqueGrsecos celebres viri multa moraliter
    bel in injustos; aiqtie iia jttslo non est lex posita, et officio leutis bona feceruni. Mansitenini in homi-
    quia ipsi sibi sunt lex, inquit Aposlolus, dum otltn. ' jtibus post oeccatum inclinaiioquaedait)generulisad
    JM7 AD ORERAJ. CASSIANI APPENDIX. 348
    seu Teliquise qusedam virtutum, propier A mitts, Hilarins, Arnobius,et cp.mjmentariiis D- Hie-
    -; vWtutes,
    «^«^''p^ra.boU^^ra^eliebi^osi riiinam suarii hbyno '. fbriyrii. ascfip.tiis exponiirit, si homihjsj;a|iiiia ad
    ^' ^^.'',^'*fl*:?'^-'/P^''1l*, f1-^-***'deis^ribiiur,' cujusm.odi"rieli- eximiam' iliam Dei jiistitiam cqiiipareiur^ei^uxta
    (f. squit^"sifht1sBbhiiih''esse airiafepeujn, benefaciofi- illara exquiratuij, non juslificabltuf iri cofispeciu
    -:'ftrts^es^tf^ep^ifTOfld^hH5 jlfrattart','pafferitesesse cofen- ijljus, nec yidebilur essjejusUiia. Numqujd enipt jw
    «fb^r^hdminbm' Jhjiiria afljelendrtm esse. 'Pef'fias
    < VeTini)J?B', Slificqripptest homo compqsilusDeo (inquit.S. Job.in
    .jB;Aiigustiiius libfb n de Serm. Dbmiiiiin c. xxy), autappqriremtiridus natus dp mttliere? Ecci
    1eliani
    ': WoWte;Detirtf ih pefverSissimis hoini- luna rion.splendetet slellmnon snnl murtdminconspe-
    qhdiidie
    nibus loquiasselit; iiuiiiquahi' 'eniiti lliseperiitus ciu ejus, qnanto magis homo puiredo et filius vertnis?
    ohlitterantur aut exstingiiuntiir, sed quamdiu natura Etcap. iv : Numqnid homo Dei comparatfonejnslifi-
    .^psaperscverat, taindiu mmietetiam aliqtta ad bo- cabitur? Adeosuhlimis igitur est Deijti.sti(ia, ul om-
    Mncljitatio, sictit ostendit Atigiisliiins libro de nis h.utnana et angelorum jiistiti.a citm ea comparala
    pmiu et,jLitiera cap. 25 et 27, et lib. n de Libero injustitia esseyideat.ur. Sicut stellae s.unt quidem in
    j^biU-jpcap.jip^Basil. iji Regulis fusius dispuiatis Se clarissiinse, atjai ad soiem conferantjir aul corani
    fjjjin
    ' ,,c^p, JS.et.a ;,CyriilJ.;Sqperillud Joan., lltuminat om- illo siaiuantur, nihil lucis hahere videiiiiiiiiir. Nam
    ^mfipn^uepi.pfnienle.niin hunctnun.dum; P. thonias D. Bernardus serjiii. 5 de Verbis Isaiae etjajn ad an-
    1-2, quaes't;65, art. 1, et quaest. 85, art-. 1, 2el5. ,ge|tis exleiidit ilitid Prqphei.se, Non ptsi\iicabimr in
    Quoruni sentcnlise astipulantur INIeoterici,1). Turn- CQn.speclu.tuo oqmis vivens.Justi siijil angeli, inquit,
    "%6btili'jsi"Riiafdiis, 'Lavbtiius, Domini.cusa Sofo, et sed ex eo, non autem coram eo; et munere ejus,
    '"^onrpllifes alii. At yerae virtutis bbriutn, quod Deo _. hpn coniparatione. Ipse enim sibi jusiiiia esi, cujus
    iife gfaios efficiat, et ad sempiierna; salutis adepiio- volunlas lam sequa est quani ipsa ,a't|uiias.Angeli au-
    ' "liem pfbihefeiiiJam confefat,:nortest iriviribus ribsiris tem vivnnt lanioyerins quanto propius assisiutjt ei
    ' 'libsitumj sed ijivinitus dohari debef, quia Deus gra- apud quem est.fops vilae. Ideoque justitia illorum ad
    1\ttfjlai'.stia bohitate rtepfessos nos sub 'pn.ere peccati JDei eiaciissimairi jiistitiain et regula.nisuam com-
    ^rfcUafe, ijhiminare, et pef Chfistujh erigeredebet. 'p.arafa, non videjur esse jusiitia. Quofl si ila est,
    Ji}im Ipse ist qui', sicuiait Apostoliis, operqiurin no- iriultp minus ergo justificari poierit homo in conspe-
    ','•'Sif'vme';ei pirfrcere'pr'6 bpnqvplurilaie(Pliiljpp. ii). ctu iljius, uipolelctii ira, inqujl jliiariiis, cui dolor,
    coiifiteiur S- Jeremias, $cio, Domine,in- rcjbicapiditas, cuj ignoralio, cui oblivio, cui casus,
    1:'!B$#behe
    q'uTt,iqrttiajiottest ftorhinisvia ejus^necviri esl tti dm- Ctijnecessitas,ve| per nanjtam corporis, vel permo-
    ' PttJeWdt^ alibi.: Sicut iijm ani.msesempjerflii.ctuantisadinixta sttnt.Hinc fit
    ''ASihfdpi'iiqW poiest muture pelletn stiarn, sic nec vot .Utjustjtia qjjas in nobis.est, qiiamquam sit veri no-
    cum sj/ts nta/i 'j[Cqp.'i%). Et i.pse ihiiiis justiiia, tamen propier occultasmaculas, pro-
    '"'''fbiiesiisbehefdeere
    tfbmihirs in TSvangeJib: Nemb veriiidd me,nisi Pdter pter snbrepenles superbise cogiiationes et venialia
    7 %Uimisit.meiraxerit eum. Rtirsus ajio ioc.o : Sine me delicfa, qusefrequenteranobis etiam cnm recle ope-
    • Whiipdtestis facere.Sic 'etiaiif apbsiolus paujus su- rantur adiiii;tunlu.r,.etquibus ipsa opera nostra bona
    ' ''pefbiainnbstfairiincreparis loquitur : Quid hqbes, o yeiiiajiler saltem ihquinantur, immunda quodam-
    '}Homo,'giiod' riph dccepisti? Si duiem dccepisii,qitid modo esse videatur, et veiuti pariniis menstruorum
    ' 'g%ridris'guasihon deceperis? Ndh enimsuriiussuffr- sordibus inqninatus. De hac dispu.tiiione plura vi-
    'yieriies'duidljua'mcbgiiare eXnqbis iamquam ex ridbis, dere est apud D. jAugnsijnum loto Jibro n.de Peccal.
    • '''ied^sit^cf^itia hq'tira ex peoest. Mulla'praeteireaJiuc C.Mierit. et Remiss.,, ,D. Hieron. ad Cte.siplionteni, et
    *4n%ri'piisseiit','sed feniiiiimus JeCtpfeiji ad yigesi- ,B. Greg- lib. vx Mpral. cap. 1', el.super psalm. CXLII.
    ' mahi hoiatiqnerii,'ul)i dijfiise Iiac 'dere (iisputaviinus. 'Iforio Isaias propheta, cujus auctoritatem ex capite
    'fjflbd; efgtfhoc ibco "dicTtt^jeii.nasapbstbi.uniPauliim LXJVliic addueit abbas Theonas, in illis verbis : Sicut
    : 'a'liOS;que ejUsdem'niefiti'viros habiifese riiulta bpna pahnus tnenslruuim,etc, sustinet persoiiani impio-
    " fpef 'hathraiii^^eit:niuita'per graiiam a.cquisivisse, si rtiin, qiionim jusiitise erant conlamiiiaisemultis sor-
    " 'deilfis bbnisiritelligaiuTqiiji! yere boiia sunt,et qjise clibns idololatrise et siniiliuiii scelerum, quia etsi
    '^bsepsiiilbpoii humefat,'ut'po!fcede castitate, de ihi- Dcniii iiniim colere viderenlur, hanc justiliam tamen
    'Wficbrdia, de tempefantia, 'de"justitiaj efror est,' et .frequeiiii idolonim cultu sjepenumero.coiitamina-
    ''a'd'Peifigiari'arri
    ' hsefesiin accedit; si aulein de nalurae bant. Quem locum Isajae adversus nostri leroporis
    dbhis'qtiihiisiiahiaccipia^ hajreiicosdoctissimelraclaiB. Augustin. de Spiritu
    ' %st"'dtssimiieyerOqubdAposibfu^ CtLitteracap. .5(5.
    ab
    [jifdperfsjoiies ipsjSnauira, siye ad hiimanitaiem,
    ;'3siVe''»d fiiis.eric'ofdisini,prudeniiam'e;t siiiiiles vipiu- Col. 18 cap. 16.
    '
    tCs,^^cujusihoijipropehsibnes Deus ipse naiiir.sebojmi- Licel hunc Nicolqum quidam asserant non illum fuisse
    iium
    ' alias atqtie ali;is iiidere coiisuevit. qui ad opus ministeriidb apostolis est eleclus, nihilo.
    Coi.25cap, l. mintts tamen eum de illo discipulorum fuisse nu-
    Sicut bonitas noslra supernm bohitatisintuiiu in mali- mero negare non possunt, quos ontnes tales tamque
    tiam vertitur, ita etiamjustitia nosira divinwcollala, perfeclos itt lemporeillo fuisse manifesiumest, qiia-
    . jutlitiw panno menstrualm similis deputatiir, di-. D les nunc perpaucos vixin cmnobiisinvenimus.
    cente Isaia, Sicul pannus mehstruatmuniversmju-
    slitimnosirm. (Annot. .30.) Haoc notationem trigesjm^m .et po-
    sifemam exira ofdinem adjicimus, prppter opiuio-
    ,, (Anttot. 2fl.) Joannes Sotteausacr,T, theologise li- ,,fiem quoruindam quae hic refertur de NicolaiUshae-
    ,j*enUatus, ;in prsefatione operum B. Prosperi, occa- reticis, quos opinati suni nonnulli ab alio jSicolao
    :i,S;i;o.ne eprum qnae in Jioc quarto.cap. 25 collationisi accepisse nomen!et appellationem, qnam sit diaconus
    ,de,justitia hoininum per quamdam tatrtivutrtv. sive) jileuiius e septem qui in Aciis Apostolorum ab apo-
    exienpaiipnem dicitabbas Theonas, pestilciitissimumi stolis ad niiiiisternitii ecclesiasticum electi fuissc
    iilutn Martini Lutheri errprem, quo justiliam no- describuntur. Est .enim hsec improbabilis opinatio,
    stfam vefius esse injustitiam docebat, atque adeo> ei receptas apud jomnes passim sentenliie contraria.
    .heiiiihem iii liac vita justum esse nisi extefrie et peir Nam D. Ignatiijs ad Trallianos scribens, a Nicolao
    iiiipuiationem Justitise Cliiisli, Cassianb impingii;; diacono Nicolaitas putat esse nuncupatos :,Fugite
    sedibmefeet Ialso.!'Nonehim negat Theonas in ho- immundissimosNicolailas, inquit, amaiores libidinis,
    bis esse iustitiam, sed dicit illam cpro.pafatiorteex- malos calumniatores. Nam talis fuit apostolorum mi-
    cellentis justitiae quse ih Deo existit obfuscari, ita uit nisler Nicolaus. ^Suffragatnr huic sententiae B. Ire-
    14nqnVjideaturlessejustitia. Ad quem mpdum Psalmo-" nseusjib, i contra Haeref. cap. 27, Epiphanitis ha
    grapluis ih psalmo cxiii dicit qubd rionjustificabiiur . rest 25, Augiistih. li;i*fcsi5,ilicronym. ad Sabiuum
    in conspeclu Dei ©mw'«utiiens; hoc est, uti Euthy- el alii complmesl
    349 P. CIACONIIOBSERVATIONESIN J. CASSIANUM. 350

    P. CIACONII OBSEBVATIONES IN J. CASSIANUM.

    Quoniam Gelasius pontifex.maximus in .concilioi A rura summumque bonum, nempeDeum, non refere-
    70 episcoporum Joanois Cassiani opera apocrypha bant. Juxta hanc sanctorum Patriim doctrinam ex-
    judicavit, idqueea ratione poiissimum, quod collat. poni posse videtur de morali soltim bono prima illa
    13 aliisque locis de gratia et liber.o hominis arbiirioi Cassiani propositio, videlicet : — Posse nbs aliquid
    more Pelagianorum Jocutus, a Prospero Aquitaiiico, boni velleet facere cx nalurm viribus. — Iloc enim af-
    scripto adverstis eum libro, coiivictus esset, dispi- firmat collat. 23cap. 2, el collat. 13cap. i, 5 ei 12.
    ciendum quid in ejus scriptis respttendum sit.quid Quibiis locis illum de morali bono loctiium esse inde
    autem piam recipere possit interpreiationem. Loca perspicuum est, quod alibi non sentel negat nos ali-
    igilur omnia quae Pelagianismi sitspicionem gene- ,quid ex nobisaut perficere, aut incipere, aut velle
    rare posseni, uttdecim propositionibus comprchen- posse, nisi Dens opiluletur. QUSBquidein aple non
    daui. cohaereni, nisi posteriora hsecde bono quod Chri-
    PRIMACASSIANIPROPOSITIO. stianae juslitiaeesl intiiiium, exponantur, priora vero
    illa de honesio moraliterque laudabili. Tametsi non
    .Pritisquam primara propositionem hic ascribam, negarim Cassianum licet deliac ipsa re non maJe
    illud comnionendum videtur : liberum bominis arbi- sentientem, ad eam tamen probandam coltat. 13 c.
    trium ad gloriam pronierendam, vel ad gratiam au- lSabusum ulcumque fuisse exetnplo David de sedi-
    gendam, Spirittts sancli graiia inhsereiile penilus -flcando teniplo, cogitantis ex semetipso; etenim non
    jndigerc; neqtte totam legem Dei iniplere posse suis ex. semeiipso, sed ex Dei gratia id cogitasse proba-
    viribus, neque ad gratiam se prseparare ex.propiiiquo, bilius est propter ipsius operis religionem.
    nisi Spirilus sanctt motione sublevatutn; neque de-
    ,mum aliquid quod ad aeternam saltjlem spectet, ex B SECUNDA CASSIANI PROPOSITIO.
    seipso velle seu facere, qua de causaDominus dixit, Peraliquod recte factum ac bonam voluniatemposse
    Sine me nihil potestis facere; conira vero Dei gratia nos ex nobis ulcumque ad gratiam prwparare, ila ut
    communitum hsec omnia posse .prsestare. Ila fit ut Spiritus sancti motionemvoluntasinterdum nostra prw-
    sanctse aclionesac recte facla nequesinl solius gra- veniat.—Ita videiur docere lib. ,xn delnstil. Reiniiil.
    tiae neque solius liberi arbitrii,sed uiriusque, quem- c. 14, collat. 7c. 7,coll.l3 c. .7, ,9, 11, 12 et,13.
    admodum rectum iter conficitur et gradientis equi -Hsecsecunds propositio, ut intelligatiircatholice, il-
    - labore et equltis dirigentis industria. Caeterum pr;e- Iii(l pra'fandtim est, duplicem a
    theologis distingui
    ter bsec opera verae jusiitise intima, sunt ei alia quac dispositionem seu prseparaiionem ad gratiam : remo-
    non potest, potest tamen nonnulla, alinquin non dif- tam unam, qtiae per.opera quiedam .mor.aliter bona
    fereet a morluo. Tuenttir haiic senleotiam, inter lieri solet, lamqtiam initium quoddam redeundi ad
    scliolasticos S. Tbom. 1-2 qusest. 109 art. 2, et 2-2l -Deum eique obtemperandi, dum naiurajemquis ra-
    quaest. 10 art. i, et utrobiqueCaj. Alen.sis.part. ui lioiiem, quod est Itimen vullus divini sigiialiim su-
    quaest.69 menibr. 3 art. 3ad fiuem, Bonaveu. lib. u per nos, recte aliquid agendo incipit audire: qua ex
    Sent. distinct. 28 art. 2, ct caeteri fere omnes. lio- re aliqualiter idoneus efficilur cui Deus opiluletur
    rum .doctrinaefavenl plerique Palres, ac primutn S. ad suam graiiam consequendam , cum ei -docilem
    Hieronym.lib. ni contra Pelagianos. Iloc est, in.quit, iractabilemque aliqua ex parle se praebeat; alteram,
    qttod libi in prinripio dixeram, in nostra esse posi- quam appellant proximam disposiiionem,.quse in eo
    tum potesiaie vel peccare vel non peccare, et vel ad posita est, ut animusnoster divina ope subnixus crc-
    bonum vel ad malum exlendere manum, ut liberum C dat, speret, et diligat Deum ut oporiet, etpropier
    servetur arbitrium ; sed hoc pro modo et tempore; eum peccatum omne detestetur.iUujusmndi prsepa-
    et eondilione fragiliiatis hnmanw, perpetuitatem.au- rationem Tridentina synodtis sess. 6 c. 6 describit,
    tem impeccantiaesoli reservari Deo, et ei qni Verbumi snbdiique cap. 7 : Hanc dispositionem seu praepara-
    caro laclus, cariiisdctriiiienia et peccata non perlu- tionem justificatio ipsa consequitur; quae noiiest
    Jit. Nec quia ad bfeve possum, coges roe ut possinii sola peccatorum remissio, sed et sanctdicatio, reno-
    jugiter. Possum jejunare, vigi.lare, ambulare, legere,1 vatio interioris bomiuis per voluntarjara susceptio-
    psaliere, sedere, dormire; jiumquid in perpetuum ? nem gratise, et donorum , unde homo,ex injuslo fit
    Et aliqnanto superius : Hocel nos dicimtis posse ho-. juslus, el ex inimico airiicus, ut sit haeres secundum
    mirtera hbri peccare, si velit, pfo tempore, pro loco, spem vitae aeternse. Ha*c ibi. Et qtiidein certa iide
    prb iiribecillitale corporea, quamdiu intentus est credimus proximaepiseparationis non nisi adjuvante
    aniirtus, quanidin chorda nullo viiio laxaiur in ci- -Deo compotes esse nos posse. Cnnstat deinde, etiam
    ibara; qnod si paululum se remiserit, quomodo qui si remola dispositio adsit, non esse satis ad graliam,
    adyersOflumine lembum trahit, si remiserit nianus, riec oportere ut semperadsrt, cum interdum sine.ea
    siatim retrolabitiir, et fluentibus aguis quo iion vult ad proxiinam veuiatur. Illud etiain inter.theolpgos
    dttcitiif, sic humana condilio si pauliiluin se remise- convenit, nonnumquam iiiipiiiinadeo roale esse aife-
    rit, discit fragililatem suam, et multa se non fiosse ctnni, et tanta .peccatoriim sarcina oppressum, ,ut ne
    cogitoscit.Multa in eamdem sententiara Origenes iib. remote quidem ad graiiam jpseise prsepaitet.uetiam
    II hi'Epist. aij TJbrii-cap. ii, iitque homil.S ct 14in Biiforte pos-ii, nisi Spiritu sanctostimulanie incile-
    Genesiin, Basiliiis in Qiiajstion. fu-ius explicatis ad plur.-Coiitra vero accidii snipcnumero, ul noiinulli
    miaest.^.Prpsper lib. f ,de Vocaiione Geniitim c. '2, quorniii animi aciem vilia minus hahelarint, sicttt so-
    OEcuuieniusin cap. ixEpistolse ad Rbm. Solent et la naturse vi, niulla qnse o licii lionestiqiie ralio exi-
    Paires Jaudare nonntillorum philosophorum hone- gil pr.cslare possum, ita per ea remotese prseparent
    Stissimasactiones ex viribiis naturaeprofectas, ut Ba- ad gratise donum adipiscendum, facienles aliqua ex
    silius ii) epist. ad adolescenies, Hiefonymus libro u parte quod in ipsis est. Quam sententiam amplexi
    adversiis Jovin., Clemens Alexandr. iu lib. Stroma- «sunttheologi scholastici quam plures. Neqiie obest
    luni, August. lib. Hypognostic. et Jib. de Spiritu et huic «ententise can. & concilii Arausicani, quo alie-
    Littera c. 28, et lib. de Civitate Dei c. 25, et lib'. xxi nus a lide censetur , qui putat alium misericordia,
    c. 16, et lib. iv conlra Julian. Pelag. cap.3. Quibtts alium ad baptismi graiiam posse per liberum arbi-
    locis Augustinus concedit sine Spiritus sancti gratia trium perveuire*; non obest, inquam : nam ad ba-
    potuisse philosophosea.quae ex suo. genere honesla ptismi gratiam non venitur sine proxima dispositione,
    Suot exsequi, rectse rationis praescriptum sequenles; quaenon curreniis hominis,nec volentis esl,sed mise-
    tametsinolit ea nomine virtutis ornare, quia ad ve- rentis Dei. Huic doclrinae favent aliquando plerique
    Z51 AD OPERA J. CASSIANIAPPENDVX. 352
    Patrcs, -iim docent nonnumquam Deuma nobis prse- A TERTIA CASSIANIPROPOSITIO.
    veniri, vel eum non prsestare auxilium graiiae nisi Aliquodvel initiunPpmnitentim,vel propositummu-
    eis qui se dignos effecerinl; vel tum nobis adesse, tandm velconsiliumreverlendiad Deutnex nvbis
    cimi nos quod in nobis e-t prasiiieriiiins; velbonum esse. —vitm, Sic senlire videtur coll. 15, cap. 11, 13 et
    aliquem nostrse volimtatis alf.eunii, aut conatum 15. Hsec poenileniiaseu conversio, de qua Cassianus
    exspeclari a Deo priusquain nobisopiiuletur. Ad qusc agit, inchoata quaedam altrilio esl, quam plerique
    omnia comprobanda, lesiimonia quudam Patrum ad- theologi in potestaie nntune collorant,' ut S. Thom.
    ducam, Primum,Chrysoslom. homiI.de Convers. Pau- lib. iv Sent. disiinct. 17 q. 2 arl. 1 q. 3. Bonaven-
    li, et lib. i de coinpmiclionecordis : Venit, iuquit, ad tura lib.n Senl. distincl. 28 art. 2 quaesl.1 ad fin. et
    unumquemque gratia Dei : sed apud eos qui digne alii; idque ea raiione, quia sic.ut omni nalurae insi-
    explent ea quse in ipsis sunt, permanel; ab iis vero tus est naturalis amor sui, ita et naturalis limoreo-
    qui miniis digne agunt, cito discedit; ad eos autera rnm quse ut noxia concipiuntur. Jam vero cuin pec-
    qui nec initium faciunt converlendi ad Dominuin, catum valde nobe.il, ei hominis dignitati ob suam
    omniiio non venit: rcctas eniin mentes diligit, et sine turpitudinem, el famseatque honori si aliis innole-
    fucoproposiiiim.Quodeliam inPaulorespiciens, licet scat, et rei famiJiari si ea dilapidetur , el corpori si
    adhuc alio itinere videretur incedere, lamen quia morbos pariat; cumque ex ciil]ia reatus omnis exi-
    proposito recto et zelo Dci lioc agebat, dicitdeeo stat poenarum, quas vel bumana lex vel divina de-
    Dominus: Quia vas electionis est mihi isie. ldem ho- cernit, non est omnino supra naturam odisse pecca-
    mil. 19 in Acta Aposl. : Dignumprofecto mirari cu- tum, quod naiuram ipsam tot raalis nocumenlisfacit
    nuchum illum Candacis reginse : non vidcr.it Jesum obnoxiam. Atqne boc iniiium quoddam pccnitentix
    Christum, non viderat signum; ultra viderat quis Q est et reversionis ad Deum. Quare ita conMituta, to-
    staius Hierosolymis, et credidil Philippo. Unde igi- lcrari potest illa distinctio ( licet paulo
    turtalis faclus esl? Sollicita erat aniina illius, atleu- quam Cassianus tradit collat. locap. 17 :duriorsil)
    Quorum-
    dit Scripturis, vacavit leciionibus. Idem tradit pluri- dam, inqtiit, Dehs est susceplor, quorumdain salva-
    bus aliis locis. Hieronymus initio lib. 111conira Pe- lor. Non enim ibi de gratia justificante loqui videtur
    lag. : Scito, inquit, baplismum praeterita donare pec- (secundum eam namque omnium salvator est, quia
    cala, iion futuram servare justiliam ; quseiabore et quicurnque jusiificantur, ab hoc salvalore justi-
    iudustria ac diligentia , et semper super omnia Dei ficantur), sed remoto conatu accessuque ad ju-
    clementia custodiiur , ut nostrum sil rogare , illitts stihcationem, secundutn quera eonim vocat Deum
    tribuere quod rogatur ; nostrum incipere, illins per- salvatorem , quos ex otio ct ignavia salvat in
    ficere; nosirum offerre quod possumus , illius im- loium, eorura vero susceptorem, quorum bonam
    plere quod non possumus. Scribunt nonnulla in hanc aliquam solliciludiiieni benevole suscipit, et mi-
    parlem Angust. lib.xxxvm q.68; Amlir. lib. n de A- sericorditer promovet. Postremo quod ait Cas-
    bialiam c. 10, et inPs. cxviu, serm.10; Hilarius in sianns coll. 13 cap. 19, divinae fuisse dignaiionis
    Ps. cxvm, iu \erba : Inclina cor meumDeusin tesli- quod David per Prophetam fuerit reprebensus, qund
    moniatua; ClemensAlex. lib. vu Stromat.; Cyrill. vero peccatum snum agnoverit, propriaefttisseliber-
    Alexand. in Apol. contra Julianum lib. in ; Origenes latis opus, expbni potest juxta id quod ipsc ibidem
    I. vn, in vui cap. Episl. ad Rom. in verba: Qui secun- praecedenti capite scripserat, nempe in honiinisesse
    dum propositumvocatisunt. Hsecilli 1'aires, qua; Cas- ^ libertate et arbilrio gratiara Dei negligere vel ama-
    siani sentenlise suffragari videntur. Neque vero si J re, eique vel obsequi vel resisiere, tit decernit Tri-
    aliquo noslro conatu possurous ad Deum paulisper dent. conc. sess. 6 c. 4, iia tamen ut numquam in-
    accedere, attractio divina lollilur. Haecenim proprie telligalur exclusa specialis Dei motio, qua fit nt vo-
    accessum istum consummat, non ille conatus , cum canti obsequatur, et peccatum eflicaciler detestetur.
    nec salis sit solus, nec necessarius semper , nec nisi Qtiare cum Cassianus prxmisisset Dei gratiam, quae
    improprie lanto dignus accessu ; nequc inde fit con- non solum inlus, sed eiiain foris arguebat Davidem,
    sequens ponionem quamdam credentium Chrisii gra- subdit propriaefuisse libertatis opus quod peccatum
    tia justificari, cseleras naturoevirihus : id enim alie- suum agnoverit.
    num cst a Cassiano, qui omnium redemptionem
    ascribit Christo passim in libris vu de Incarnatione : QUARTA CASSIANIPROPOSITIO.
    Omnis namque justificatio gratiae est, non lamcn Nonnullum fidei moium ex nobis incipere. — Si-
    oinnis prseparatio ad eam ; nam proxima quidem gnificaiur id cojlat. 13cap. H et 13, clarius vero c.
    semper est Spirilus sancti; remota in quibusdam 15, ubi exercuisseChristum scribit curaliones secun-
    est fructus gratise; in aliis nalurae. Neque adversan- dum mensuram lidei in qua unumquemque reperil,
    lur Cassiano nonnulla Scripturarum , conciliorum vel sicut unicuique ipse parlitus est; ac si dicat, fi-
    Patrumqtie loca, qusenihil nos boui ex nobis aut fa- dem aliquam nos habere ex nobis, quarodam vero
    cere, aut inrhoare , aut cogitare posse, frequenter Deum impariiri. Mttitorectius senseral coll. 3, cap.
    inculcant: id enim etCassianus docet identidem. Illa 16, donari et augeri fidem a Deo, nisi haecet id ge-
    ergo erit horum omnium conciliatio, quod cum boni n ims alia loca intelliganlur de fide seu persuasione
    quidquam nostrse tribuilur facultali, intelligatur de humana , cttm iis quaerevelai Dens per Ecclesiam,
    ea operum volunlatumque bonitate , quse et in bone- incipiinus saltem probabiliter assemiri propter ali-
    sli officiique ratione spectatur, et ad graliam dispo- quas rationes , argumenta , miracula , sanctilatem
    nit e longinquo ; cum vero omnis ad bonum conatus evangelizantis Christum ; cujusmodi fidem natttrali-
    ac poteslas nostrse denegatur naturae, de eo expona- ter. acquiri posse auctores sunt Solus Hb. III Scnt.
    tur bono quod aul gloriam mereatur, aut ad gratiam distinct. 27 qusesl. unica, Durand. lib. n Sent. dis-
    praeparet e propinquo ; quodque verse pieiali, Chri- tinct. 28 qosest. 1, Alex. Alensis part. ni qusest. 68
    stiana? justitise.vilsequeseciindum Deuminsiituendse membr. 2, Bonavenlura lib. ni Seni. disiinci. S5ari.
    jntimum sit. Augustinus de jialurae viribus prius te- 2 qu. 2, Cajet. 1-2 qu. 109 an. 1 nolab. 3, Caprcol.
    nuissime sentiens, demum ila se explicat lib.iv cont. lib. in Sent. distinci. 24 qnaest. iinic. art. 3 ad arg.
    duas Epist. Pelag. c. 6,1. n de Bono Perseverantiae, Scoti cont. 2 conc, tibi etiam multa loca S. Thomsa
    cap. 13 lib. iv cont. Julian. Pelag. cap. 3 tract. adducit pro hac sententia ; a qua certe nec videtur
    45 in Joan. et lib. de Spiritu et Littera cap. 28. Et abhorrere ipsemet S. Tbomas 2-2 quaest. 6 art.hu- 1,
    Trident. synodns sess. 6 caii^ Srahucrespiciens ita ubi concedit posse esse iliquam persuasionemsuffi,-
    decernit: Si quis dixcrit sine^praevenienlcSpirilus manam inducentera ad crddendum, sed non
    sancti iuspirationc atque ejus adjutorio hominemcre- cienicm, nempe ad fidem catholicam; nam ad hu.
    dere, sperare, diligere, aut pcenitere posse sicut inaiiam non negaret, cum omnis persuasio liuman
    oportet, ut ei iusiificationis gratia coqferaiur, ana- naluraliler apta sit ad giguendumaliquam opinione
    jieina sii. el assensum levem saltem. Quare ibidem misest,!
    553 P. CIACONHOBSERVATIONES1N J. CASSIANUM. 554
    art. 3, haeretico non credenli unum arliculum de- A siderio procedere, eamque a Deo exandiri, non ex
    negat fidem catholicam etiam circa reliqtta quaecre- debito jusiiiisc, se.t ex pufa misericordia , si neces-
    dii; concedit lamen humanam ex proprio judicio ac saria ad salutem perseveranter ac pie pro se lionii-
    vuliiniate nascentem, id quod hserelico posset oblin- nes petant; quod uliimum Cajetanu* exponit de in-
    gere etiam ante acquisilum fidei humanae habitum, tentione, qua etiam peccator potest in aliquo opere
    ut si qua hora credidit, postmodum non credat. Hoc diligere Deum propter ipsum Deum. Si qttis autem
    ipsmn etiam ralioni valde consentaneum est, quia cnntendat hanc pietatem ad impetrandum necessa-
    ea qu;e exirinsecus nos ad fidem movenl, qualia suul riam, non posse esse sine aliquo speciali auxilio, ul
    miracnla, vilsesanctilas, prophetiae, et castera id ge- significare videtur ibidem art. 15 ad 1, certe is ne-
    nns, elsi non pariunt evidentiara veritatis , afferunt gare non poterit ex sententia S. Thomaealiquam ora-
    tamen evidentiam credihilitatis , id est, ostendunt tionem posse ex naturse bono prodire, quamvis im-
    non esse lemeriiatis vel imprudentise credere, et petratura non sit, nisi ex divino auxilio aliqua illi
    propterea in assensum aliqttem potest sua^sponte pieias adjungatur. Nequeqitem moveat canone 5 con-
    naiura prorumpere; non c.atliolicum tamen , nisi cilii Arausicani sic statuentis : Si quis invncationem
    Spiritus sancti lumine collustreltir. Sed qualisqualis; buinanam grnlitc Dei dicit conferri, non aiilem ipsam
    fuerit Cassiani sententia , cerium esl multo magisj gratiam facere ul invocetur a nobis, contradicil lsaiae
    probandam esse Prosperi expositionem contendeniisi prophetae vel Aposlolo idem dicenti : Inventut sum a
    tam Andreae, Petri, Pauli, aliorumque apostolorurai non qucerentibusme, palam apparui iis qui me non in-
    fidem, quam Zachaii, Cornelii, Centurionis ct Latro- lerrogabuni. lpsum enim concilium canone 6 semet
    nis vocationem, graiise ascribendam ; et non modoi R exponii, ctim affirmai sine gratia Dei non posse orari
    non illos, sed ne hos quidem habuissc ulltim fideii sicut oportet; id enim , ut oportet fieri non potesl
    motum, antequam gratia prsevenirentur, quia licett sine fide et spe. Augustinus in Psalm. LXXXVJI : Ego',
    Spiritus sanctus foris eos non traxerit, iraxit tameni inqttit, ad Dotninum clamavi, hoc est, Dominum ui
    intus, qui suos varie trahil ad salutem: Neque enim,, salvus essem, invocavi. Quomodoauiem invoearem,
    inquit Prosper, pulandum esl quod potcntia gralise; nisi crederem ? qubmodo crederem , nisi audirem?
    eos tantum ad filinm attrahat, quos aut voce incre- Sed ut audita crederem, ipse me attraxit. Ex quo fil
    parit, aut poenaattriverit, aut terrore tremefecerit;; utrecte consilium nisi statual graiia faciente nos orare,
    illorum autem menlibus nihil suse virlulis admoveatt quia non orainus ex fide, quae graiiae donum
    tranquillam coliortationem. Ilaec Prosper. Certe> est: et qui sentiat solatn fidem absque novo auxilio
    ic Iocus proeier alios causam videtur prsebuisseGe- ad aliqualiter Deum deprecandum saiis esse a pro-
    Ser
    lasio papacut Cassiani opera inter apocrypha nume- Jatis modo sanctnrum senteniiis non aberrabit, dum-
    raret. modo non neget etiam ipsisjam credentibus perle-
    cliiin orandi studiuro non provenire nisi ex Spiritu
    QUINTACASSIANIPROPOSITIO. sancto, qui postulal pro nobis gemilibus inenarrabi-
    Nostris oralionibus nonnumquamDei graliam prm- libus, tainelsi cum naiuraliier divinaroProvidenliam
    veniri, juxta illud: Et mane oralio mea prmveniette. agnosci posse recipiamus, nihil sit absurdi ex naturae
    — Traditur id coll. 3 c. 19 el coll. 13 c. 9 et 12. Ni-- viribus citra ullam fidem divinam posse esse oranlis
    hil hsec sententia hahere videturabsurdi. Licetenimi affecltim, si non cfficacem et ardenteni, at aliquem
    ipse orandi Deum affecius sit donum Dei, nihil ta- tamen, cnni ipssegentes iis quos deos puiabant, tem-
    men prohibet aliquem ejus conatum ex nalurse bonoi C pla dicarint, aras, victiraas, paeana,sacerdoles insti-
    posse depromi, et per eum nos Dei adjutorio qua- tuerint. Sensisse autem Cassianum modico qtiodam
    damlenus dignos eflici. Id enim qiiodammodo signi- solum conatu orandique affeclu Deum a nobis prac-
    ficant lisecverba Patrum. Chrysostomus homil. 2 ini vcniri, plciiuin autem ac perfectura a Doinino prae-
    Epist. II ad Corinth. Tu qtioque et illud jam miliii veniente proficisci, significari videtur collat. 13 cap.
    considera, quod etiam si quid Deus prsestat ex mi- 12 ad finem. Pnevenit, inquit, hominis voluuiatem
    sericordia, tamen mtiliuin hsec momenti afferat de- misericordia Domini, de qua dicitur: Deus meut mi-
    precatio. Initio siquidein misericordiis Dei saluiemi sericordia ejus prwvenietme. Et rursus Dominumre-
    suam acceptam ferebat: Deut, inquit, misericordia- morantem atque iitiliter qtiodammodo subsislentem,
    rum ipse nos eripiel; hic vero illorum etiam precibusi ut nostrum experiatur arbiirium, voluntas praevenit
    acceptaro refert. Nam ctillum qui tam multa lalenta nostra, ctim dicitur: Et manc oratio mea prmveniet
    debebat, ubi procubuisset adgenua, miseratus est; te; et iierum : Prmveniin maturitate , et clamavi; et:
    sic enim scriptura est : Misericordia molus dimisit: Prarvenerunl oculi mei ad te dituculo. Advncat etiatn
    illum. Quin et. Cananeae post multam instantiam et nos et invitat cum dicit: Tota die expandi manus
    importunos clamores , tandera largitus est filiaesa- meas ad popultimnon credentemmihi et conlradicen-
    lutem, et lamen illam ex misericordia servavit. Hinc tem. Et inviiattir a nobis cum dicimns ei: Tota die
    itaque discimus quod qdhmquam misericordiam su- expandi manus meat ad te. Exspectat nos cum dicitur
    mus experluri,tamen utnos ipsns pritts misericordia per prophetam : Propterea exspectatDominus, ut mi.
    dignos prabeamus oportet. Hieronymus lib. iu con- sereatur veslri. Et exspeciatur a nobis cum dicimus :
    Ira Pelagianos : Scito, inquii, baptismum praeterita j.E^spectans exspeclavi Dominum, el intendit me;el:
    donare peccata, non fuluram servare justitiam , quae Exspeclabam salutare tuum, Domine. Confortat nos
    Jabore et induslria ac diligenlia , et semper super cumdicit: Etego erudivi et confortavi brachia eorum,
    omnia Dei clementia cusioditur; ut nostrum sit ei in me cogitaverunt malitiam. Et ut nosmelipsi s
    rogare, illius tribuere quod rogatur; nostrum inci- confortemns, honatur cum dicil: Confortale tw«-
    pere, illius perficere. El infra : Totus serrao san- nus dissolulas, et genua debilia roborate. Clamal Jc-
    ctorum ad Deum oratio est, tota oratio et depre- sus Si quis sitit, veniat ad me et bibat. Clamal etiam
    catio extorquet clememiam Salvatoris, ut qui no- ad eum propheta: Laboravi elamans, raucm facite
    siris viribus et studio salvari non possumus, illius sunt fauces mem, defecerunt ocnli mei dum spero in
    misericordia conservemur. Ubi aulem inisericor- Deum meum. Quserit nos Dominus, dicens: Qumsivi,
    dia et gratia est, liberum ex parte cessatarbitrium, et non erat vir;vocavi, et non erat qui respondercl.
    quod in eo tantum esi, ut velimus alque cupiamus, Quseritur et ipse a sponsa flebiliter conquereme :
    et placilis tribuamus assensum. Jam in Domini po- Iri cubili meo in noclibus qumsiviquem dilexil anima
    testale est, utid quod cupimu.s, quod laboramtts ac mca, quwsivieum , et non inveni; vocavieum , et uot
    nitimur, illius ope et auxilio implere valeamus. Hila- respondii mihi. (Et cap. 7: Divina, inquit, henignitas
    rius in Ps. cxvm : Est a nobis, iuquit, cum oramus, cmn bonae voluntatis in nobis quantulamcumque
    exordium, ut munus a Den sit. Nec S. Thomas ab scinlillam emieuisse perspexerit, vel quatn ipse tam-
    bac doctrina videlur alienus : nam 2 qti. 83 ait. 10, quam dc dura silice nostri cordis excusserit, confo
    conceditpecc.itoribus orationem ex bono naiurx de- vel eain , et exsuscilat, suaque iuspiratione confor
    555 AD OPERA J. CASSJANIAPPENDIX. 356
    tat.) Vides in iis locis non solum praeveniri nos in- A libero arbitrio, excludit graliam, qttasi sola gratia
    terduiii, prsevenirenonnumquam, sed nostrum etiam aut liberum arbitrium solutn sufliciat ad salvandum
    prspvenire esse modicum aliquod initium, quod ut hominem. Rectequidem, qnia cum aliquid exmultis
    perficiamus praevenimur a Deo. causis depeiidel, nutic uni carum, nuncalteri potest
    ascribi, dnmmodo caeierae non excipiantur. Hinc
    SEXTA CASSIANIPROPOSITIO. illae Scripttiraruiii voces : Spe salpi fqcti estis;justus
    Eiidinpost prwvaricdfipnisIqpsum.mansisseinAdqm ex[fiMeviiiit; Chafiias opkrit muliitudinejnpeccatorum;
    sctentiqmboni, cum sii lex ipsa naturqlis, el qnmdant Pknilehtiqm agiie, appropinquabit regiiuni cmlorum;
    viriuiupi semmqotnni aniritwbeneficio.Creatqrisinseriq, Fiii.es tuaie salvqm fecit;,Eleemo'syna exstitiguiipec-
    Id ad verbum, scfiptum reliquit collat. 13 c. ,12. Ne cqiutn. Niiiil hofum certe soltim justitiam perfecit
    autem quis existiinet scieiitiam bqrii cum labe pec- Christiahafri, quae'.iam'e'>i iiuncisti, iiuncilli tribuil.ur
    cati non pottiisse cbnsisiere, fereomiies sancti Pa- seofsuin, quia his omnibiis vera pielas' nilitur. Sic
    tres naiuralem aliquam, licet niiiius claram quam efjain Joiiuunlur el saiicti Paires, ex qno magna no-
    quse ftterat innocentis Adae, scienliam boni in nobis bis ad inteiligendum Cassianum prsesidia comparan-
    aghqscuni', et quaedam virtutura semiua properisio- ttir. Nai.nqiiod a|d cogitaiionum qualiiaiero speclat,
    nesqne ad ea quaarecla siint. Ita Basilius in Qusest, Aiigustiiius Iib. jiii de Lihero Arbilrio iia scribit':
    fusius explicalis ad qiiaest. 2, Ainbros. epist. 71, S. Quoniam ybiunttjfem non allicii ad laciendum quod7
    Hieroii. epislol. 151 ad Algasiam quaest. 8, Cyrillus libel,, nisi aliquid visum, quod auteiii, qiiisque vel*
    Ajexaiid. Jib. iii coriira Jiilianurn, Chrysbstbiutis^ sumat velrespuai eslin potestate; sedqUo.yiso tari-
    hotnil. 9 de Pojnileniia, atqne inlerpretes Jere omnes „ galurnulia potestas esl, faienduin estel ex superib-
    in cap. ii ad Rom. snper illud : Gentes qua legem c ribus et ex jhferi lrilius visis animuni tangi, ut ratiqr
    nonhabent, ui Chrysost. Hierbnym., OEcum. et alii. naiis snbsianiia et ex utroqtie suniaf qupd voluerit,
    Quin quod ad vefi bonique scientiam pertinel, Au- et ex meriio suiriiVndivel miseria vei beaiitas sut>-
    gtistiiiits reiractat aperte quod lib. nSoIiloq. advef- sequatur. ldero'iradit Basilius in honiilia , Atlende
    Sus hanc senieiitiam scripsisse videbatur: Non ap- tibi ipsi. Augiisiirium el Basiliiim sequitur Cassianus,
    prObq, inquit lib. l Reiract. cap. 4, quod in oratione doceiis"qualiiatem nostrarum cogitaiiOnum a nobis'
    dixi : Detis qni uisi inundos yertim scire noluisti; petidere; sed nepler id nobis soliim deputat, veruni
    respohderi enim.potest, inulios etiam non mtindos iridicare voltterurii esse eliam penes nos, adjuVante
    njiifta 'scife vera. De semiiiibus vero virlulum ila Deo, visa qtiibus tangimur respuere, yel probare, et
    scribit lib.de Libero Arbitrio, cap. 10 : Satis enim ita piis inediiaiiohibusconsuescere, ul turpibus visis,
    esl quod islas tainquani regulas. et qusedam Jumitia aditus prscchidalor.
    virtutum et vera. el incommutabilia, et sive singufa,
    sive omiiia, comiminiter adesse ad conteinplaiiduiii NONACASSIANI PROPOSITIO.
    eis qui hsecvalent sua quisque raiione ac ineiiie con- Posl receniemhdmiriis IdpsumclariUs fuiSie lumen
    spicere, pariief roecum vides, certissimumque esse raiionis, tit minus Deo tunc egeret illuminante qttam
    coucedis. posttnodum.Sic liabetur coll. 8 cap. 23. Quod quidem
    SEPTIMA CASSIANIPROPOSITIO. nqvum judicari nou debet, cnm id ante Cissianum
    dpcuerii llieiqnyjnus episl. 8 de Virginit. ad Demetr.
    Cavendumesse nobis., ne itn ad Dominttm otnnia diseftis vefbis, cujus rei hsec ralio potest assignari.
    sanctarummeriia referamus, ut nihil nisi id quod ma- C Noiissimum est pbilosophis affeetus qui sentientem'
    lum.est atqtiepervefsum humanw ascribamusnaturw. animum pcriurlianl sine corporis comiiiuiatinne qua-
    Verba sunt Cassiahi collat. 13 cap. 12. Ex quibus dam non excitari; sanguis enim ntiric effervescit,
    ne cqlligas quosdamnaturse mefiUs, qiiosdam divina nunc tepescit; fltiit, refluit, procurrit, recurrit.
    gratia salvos fieri. Non etiim id tradidit Cassianus , Cor eiiam varie, iaut conlrahitur aut dilalalur. His
    sed docere voltiit, non sicut omriia mala sunt ex no- cordis et sangiiihis affectionibiis afficitintur varje
    liis, ila oirinia merita esseex Dcb solo, cum et Dei et parentiim corpora, eorumque facultas seminalis,
    iiostfa sijit omnia, cbbpefaiur enim gratise nostra quae vitiutn quod! hitusit a fonte ad liberos lamquam
    voiiintas in merendO. Iia passini scribit Cassiarius , ad rivos transfuiidii; et dum filii naluiae quam acce-
    utlib. xiide Insiii. Ren. cap. 12; coliat. 5 cap. 11, perunt a parentibus vitiaiam, suis ipsi moribns ad-
    12,. 15ei 19, collat. 5 cap. ltj et24; et coliat. 13 jiciunt corruplelam, lit ut quo diuiurniof lemporum
    cap.' 9, 10,11 et ult. Nec Cassianus solus, sed et decursus est, eo bona nalurae semina roagis obruan-
    universi faifes docent liberi arbitrii vim non soluiri tqr, majorque nepolibus quam eorum ntajoribus ne-
    iri eo siiaro esse, ut aliquis recie faciat ex seipso , cessitas gratise illiiminanlis accedat.
    utque vocahii .moveiitiqtie Deo possit obniti, sed DECIMA CASSIANl PROPOSITIO
    etiam ul.op.us bonum et ivieriloriiim non solus Deus
    periiciat, sed l)qus et voluntas nostra, et totum qiii: Dividere Spiriium sancium.variosgraiimgradus prb.
    dehi ilie, ttjluni ej ista, Ila Patres fere omnes doceiiti vario hominum cqplu, tabore, industria, conulu. Id
    S. Hiefbn. in episiola ad Deiiietfiadem de Virgin, sigriificallih. vi de Instit. Henunt. cap. 18. collation.
    servaiid.', ei ilb. n et lii contra Pelag.; August. 1. de U 3 cap. 11 ei 12, pbllal! 15 cap. 15 et 16. Hoc ut ca^
    Natufaet Gratia c. 10 ei 29, el lib. de Graiia c,t Li- iJitilice iiitelligaiur, illud lenendum est, nosirum
    bero Arbitf. cap. 4et5,Jib. ni Hypbgnosticon; Chry- huiic captiini et cphalum, cui Deus suse gratise dici-
    sostomhs jioinil. 2 iri Episi. II ad Corinlh,; Ansel- luf^adaptafe mensuram, rOferri posse ad tria. Prii'
    mus in Epjsi, ICoriiiilu cap, xy, snpef illa verba : ihuin.qiitdetn ad remotam prseparatioiierii, quae cuni
    Ndn egd, sed grutia Dci mecum;S.Gregbrius homil. iibiuiulla esse possit ex nqbis, cum Detis eaiii mise-
    9 iu Ezechielei.il; Be.rnardus lib. dbGraiiaet Libero ricorditef respicit el juxta eam sua dbria largitur,
    Arbiir. et coiicil. Tridenl. sess. 6 cah. 32. dici poie.stufciimque noster conatus mensura gratiae.
    OOTAVA CASSIANl PROPOSITIO. Utcumqtie dixi, quia nbn proprie et' perfecie, tui)1)
    quia isthaec prseparatio vix fines meriti cohgrueriiis
    Nosiraruni qualiiaieni cogilaiiphum aut recordatio- ingreditur, tuin quia illiusmodura divinse lafgitalis'
    numiri tidsird pdsitdhi esse pdteslale. Id aflirmat col- magnitudo frequenter excedit, quod disefte Cassia-
    lat. 1 cap. 17 etl9, et coliat. 7 cap. i. Hoc loco illud ntis affirmat coli. 13 cap. 16, additque, cap. il et^
    arinotaiidiimestqubiJ scribit Ariseimusin lib.deCon- 15, nonnuilos esse quos de salutis suaerehiedio nihil
    conlia prafsciehiise' et pfsBdestinatioiiis, gfatiseque cogitantes, neque ad id se pfseparanies. Deus sporiV
    ac liberi afbilrii ckp; 3. Si bene, inqttii, conside- tahea gratiai suaedignatioiie prseelcgit. Refefri potest'
    reiitur quse dicta siint, aperle cognoscitur quia cura secundo loco npster ille conatus et taptus ;id pi-oxi;
    aliqiiid d'i(*itScripiiira pro gratia, hbh atnovet om- maiii disposjiioiieni : cujus quia Deus est auctbf, ciihli
    nino iihefiioi arbitrium; neque cum loquitur pro ejus modulo Deus justiUcarilemgratiam meiitur, noq
    587 P. CIACONIIOBSERVATiONES1N I. CASSIANUM. 558
    auxiliame ad perferendum, sed degratia nos*
    potest nostra voluntas dici mensura gratiae, sed di- A gralia
    infundit, ' protegente a malis, patet; ex illis verbis quaede Job
    \ina, quae tantura gratiae qua justificiimurlicet
    <|iiantumgfaiise prseveiiieiJUadmovefai, eliam in hUiicroodiimscribil : Licet etiam gratia Dei noo
    iiic nostfse vbluntatis conatus exigatur, qui tamen in loiuiii illi defiiissecredcnda sit.quse laniam ten-
    ctiiti divina licet motione coiijunclus, ad justitiam tatori tentanrii tiibiiit poteslatem, qnanlam et ilhiln
    utin resistendi noveiat habere virtutem, non eumab illiti^
    consequendam, iheriiiobviriet condignitateni,
    concil. Tfident.' sess. 6 c. 8 decernittir. Posiremb impugnaiione sic protegens ut iiulliiin virtoii Immanse
    iitister iJle captus et conatus spectari poiesl in eo qui relinqueret locum, sedifoc lantum procuraris,ne viO^
    gratia jam'inhaerenie jiistus est, et negari non po- lentissimus ininiicus, animam ejus amentem facienset
    test illam esse mensuram ex .condigniiale parem' impotera sensu, impari eum atque iniqiio certamiriis1'
    augendse gratiae et ciiaritati. Clisritas, inquil Augu- pondere prsegravaret. Et infra de-Abraham': Utidey
    stinus tracf. 5 in epist. Joan., iriefetuf. augeri, ut' inquit, non immerito (idei ejus conslantia campfoW'' 1
    aucia iiiereatufet perfici. Idem concil. Trid. sess. (T tur, atque ad eum subvenientegratia Dei, qu;uetlin
    cap. 10. Et licel vir juslus solo habitu graihc virni- paulisper subreliqiierat- ut probatet, iia diciiur':;
    pielatis' Ne inferas manuni inam in pueruni neque facias eV
    tunVque infusarum non salis munitus sitadadnoiinulla
    opefa vel omnia vel semper obeunda, quidqtmm, nunc enim scio quia%times Deum lu-,'
    tanieii et aliquamdiu inliabitaiitem graiiani et virlu- el non pepercisli filio luo dilecto propler me. ltaqtie'
    tes satis esse circa noviauxilii neeessiiatem setitiunt docere lanlmii voluit jtistos deslitui gralia qtise vin'-
    Cajet. 1-2 q 109arl. 8, Dominicus Sotus lib. art. IIIde dicat ab adversis, non ea quse eos in advefsis fovel"'
    Natiira et Gratiac. i, et Decanus Lovaniensis 7 "R ac sustinet ue succnmbant; et pugnare ebs tton"Dei
    de Lib. Arb. Et sicut iii potestate est obiiuentis gra yiribns ait, sed suis; Dei namqtie viribus lunc pu-
    tiairi ea nihil nti ad operandnm (propter qiiod rogat gnarent curn Deo agente servarenlur illaesi, suts'"
    ApostoluS: Nein vacuUmgraliam Dei recipiamns, ei vero'piignant cum Isesi toierant ea qme Isedunt. SilrS'
    ipsesde se prnedicat : Gratia ejus in tne vacua non dixit, non suis tautum, ul nostrae voluntatis corifli-
    fuit), ita etiam jusio unicuique liberutu est vel tau- ctum et coualnm adhihendum esSe moneret, nbti'
    lutn opefari quaiituiii potest ex gratia, vel niinus; autem soli gratise fidendum. Ideo dixefatde Job
    ita'u'1posseoperari lanlmn, auCtanium, sitex gr.ilia'; eum contra inimicutn sua virlute, non Dei sotius"
    ope.rari' vferolenlius aut enixius, intra mensuram et graiia proiegente, congressmri esse, nec absqtte ttllal'
    laiiiudineih acceptae gratise ; et per gratiain quain viriute patieniiie suae divina tantum' OpiiiilatiOne"
    possidet, aiiam majorem, iuiiiorenive lucrari, ex sulfultuni. Et infra : Cttm isitiin, inqtiii, propheiarii"
    nosira pendeatiiberiate, ut ait Cassiauus, nec ad id autsoiiiniaiorem sufgere permiserii Deus; iiaiie[eoss1
    novb sehipei' sit opus auxilio. Mulia sunl in hanc quorum lidem probare dispouit pfoteciurus'essC
    senteiit.iiimsanciorum Pairum (esiimonia, pise^ertim ribns credendus est, ut nullum penitus locuiri quosuis vi-
    llieronymi lib. uadvers. Jovinianum, et lib. i contra vet arbitrio? cum tentatore confli^aiii libero eorum'reser-
    Pelagian., Dionysius Areopag. lib. de Crelesi. Hie- ullicet Alteram subjiciam-interpretatibifem;'
    rarch. cap. 9 ei lih de Divin. Nom. cap. 5, Orig. graiia proprie pro dono intus opitulanie ahi'
    lib. vii iii cap. vni ad Rotn., Clirysost. hoiu. 9 quod etiatn 'inliabitante sinnatur, liac lamen bifariairi de-
    neroo Ii.ediiiirnisi a se ipso. Imino idem hic sanctis- slitui iios posse intelligamus. Priiniitn cum iibii sup-
    siniiis dtictor hoinil. 19 in Acl. Apost. signiiicai id peditatur lactiltas ad snslinendum necessaria: Itefuih'
    qubd Cassianus liij. IX cap. 18 docet de peculiari C cuiniicet qtianlum saiis est suppetat, nil ultra ta-
    progressu Si Pauli in scienti.i ob veheitiens Scriplu- riien additur, qnod id, quod pati possumuS, ex gj-a-
    rariuu stqdium. tia.minus laboriosum molestumque reddatur. Pfii/ri'
    quidem modo iiumquam Deus qiiserefitesse dereliri-
    UNDECIMACASSIANIPROPOSITIO. quil, posleriore autem frequenief. Vult enim suos
    Eos qiiorum Deus fidem ac virtutem per se vel per athletas viriuies quas ipsis impertiit exercere; nec
    aliuiri ientatorein explorat a divina gValta paulisper qusetere ul ntillo dolortiin mblestiaruirique sensti
    tubrelinqui, ul probenlttr, et snis non Dei vinbits vin- langaniur, tamquam divinae ducediiiis ebrielate
    carii. Tdtidem verbis id asseril collat. 13 cap. 14, consopiii, sed acceptse gratise Virii lotattiexpefiah-
    aique iia lehtatam pittat iriiyrautiam Joh iraditi in lur, perferemhi et quarita'illa estiii pfaxim et^optis1'
    mauus Satanae, ohedieutiani Abrahse in filio immo- ' adhibendo, licet id ipsis mullum n!isl'iti;eet angofis
    lando, ei fidemcetitiirionis cui Duniiius suam prac- sit allaturum, ut in eos quadrent iljse voces : Euntis
    sentiam obiulit, dicens : Etjoveniaih et curabo euni, ibanl ei flebant tniltenies semina sud ; Oninis crealura
    Mirabitur quisquam lam gforiosam de teterriinb ingetniscitet parturit usque adhuc; Noti solum aulehi
    hoste victoriam forlissitiio Job obtingere poiuisse ilta, sed et nos ipsi primilias spiritus habentes; Mulier
    sinegraiia, utei videanlur necniartyres in suis ago- cuhiparil, trislilium liabet, quia venithora ejiis, etc'.
    nibus gtatise yiribus eguisse, si Job lain gravem op- Derelinquit igitur suos Deus cum novani gratiarii'
    pugnatorem J)eo nori juvante pfosiravit. Duplex huic noiisuggerii, sed coilat;e usum exigil. Praeclarb tu-'
    loco pbtesi adhiheri inlerprelatio. • Prior qiiidem , lurii hunc Iticiimillu.-lral Origenes Jib. mnepi afySri^
    qund hic Cas^ianus usurpet gratise nomen juxia la- U Sicnt hi, inquietts, qni agonibus prsesutit eosqui a'd'
    tissimain ejils signilicatiimem, qua non solnm intcr- certainen veniiini utcumque neque fortuito inter d&'
    nas Sphiius sancli moiioiies habitusque infusos, sed siriuni inire certamina; sed diiigente examiiiaiiOiili.y
    oninem etiam graiuitatn Dei curam jiistoriiinque pro- prout corpora viderint vel aeiates, aequissiroa'cbni^
    teciiotiem extrinsecus adbibitaiii compreliendii, quo paratione jungenies illum ctiin illo, verbi' gfaiiaj
    sane modo eos desiiluere divina giatia dicitur quos pueros cuni pneris, viros ciim yiris, qui sibi vej sevji
    a molestiis, laboriltus, sefuinnis, nbciimenlis non vefroboris propinquitatecoiiveniarti; ita iiitelligeh-'
    servat ant libefai'. Hinc illi jtistorum gemitus et que- dum est eiiam de divina Pfovidentia, quod oiiiri'^
    relaa : Deus, Deus meus, quare me dereliquisli; Di- qui iii hos huuianse vitse descendefini agones jiistis'-1'
    centes, Deus dereliquileum, persequiminiel cumpreheri- sim.a niodcratione dispenset secundum rationem
    diteeum,,quianon est qui eripial; Et dixii Sion, Dere- uniiiscujusqtie virlnlis, qnatn ipse solus qtli solUS
    liquit me Dominus,el Dominusoblilus est mei, elc. Et cpnlVihominum intueitir agnoscit, ut alios qliidem"
    haecdercliciio sancioruui ve>:aii<>nem crucialuniqiie piignel adversiis carnem talem, et a|ius quidein iii'|
    designal, non internse fortitodinis amotionem. De laiitiim tempus, alius vefo iii' tantum ; et ui alisV'.
    hac eiiim praecipue sunt illae -prbmissiones : Non le iustiget caiiiem in lioc vel illttd, alins vero in aliud;
    deseram, neqtiedereiiuquam; Cum ipso sum in tribula- tuiti vero ut alius resistai adversus iniiiiicaih po.ifi.
    lione; Norividijustum derelictum; Sapienlia vendi- stateni illam vel illam, alius vero advefsus duas ye,t
    tum justumlnan .de/eliquit, ete. Cassianuni vero noh trcssiinul; aut nuuc quideniadversus aliam, nunlc!
    loqui de inlerha derelictiohe, sed de exterua nec de iteium adversus aliam, et certo tempore uuo adver*
    J59 AD OPERA J. CASSlANIAPPENDlX. 560
    sus illaro; vel post quae gesla adversus quas pugnet, A ctum viribus confitetur. Ulius, inquit. viribus, quia
    post .qitsevero adversus quas malitias. lntuere enim suis ille viribus ushs est, gratia prseferens omnem
    ne forte lale aliquid indicetor per hoc qond dicit molestiam, nec exspectans tanlam sibi superinfundi
    Apostolus : Fidelis auiem Deus, qui non patieturvos gratiam, quae otnitem molesiiam absorberet; sed
    lentari supra id quod poiettis; id esl, pro eo quod expronipsit quidquid in ipso erat ut gratise coopera-
    singuli pro viriulis suie quanlitate vel possibilitate retur, quaequidem absqne dubio pugnse erat sequa-
    ieuiantur. Nectamen quoniam diximtts justojudicio lis, licet airocissimse. Non enim sine copiosa gralise
    unumqueinque pro virltitis suae qiiantilale tentari, ubertatead lantam pervenisset sanciitalem, quantam
    idcireo pulandum esl qttia omni gcnere deceat vin- divinum illud prseconium declarat: Numquid consi-
    cere qui tentatur; sicut ille quidem qui in agone derasti servum meum Job, quod non sit ei similis in
    contendit, quamvis sequa moderatione comparatus terra, homo simplex et rectus ac timens Deum, el
    sit adversario, non taroen omni genere vincere po- recedensa malo ? Hanc praeterca Cassiani fuisse sen-
    lerit. Verum nisi sequalis fuerit ceriaiitium virius, tentiam rieclarat, ijuod de Abraham ibidem sulidit:
    non erit justa palma viticeniis, nec jnste culpabiiur Exploralionem, iriquit, fidei in Abraham qtioque
    victus, propterea quod permittit quidem nos ten- divina dispensavit justitia cum dicilur : Et factnm
    tari, non lamen supra id qund possumus, pro viri- est post hmc verba fentavit Deus Abraham. Non enim
    bus emm noslris tentamur : ut vcro hoc quod posse illam fidem quam ei Dominus inspirabat, sed illam
    nobis ipsededit, vel strenue vel segniter impleamus, quam vocalus semel atque illuminatus a Domino, per
    in nobis est. Dubium enim non est quin in oinui ten- arbiitii lihertatem poterat exhibere, experiri volnit
    tatione adsit nobis lolerandi virtus, si tamen nos com- p divina justitia. Vidbs augmeutum solum gratiae lem-
    petenter utamur virtule concessa. Non enim idem est pore lenlationis removeri, non gratiam anie colla-
    habeie vincendi vinutem, et vincere; sicut ipse lam, cujus usum in teniaiionepoieratexhibere. Ea-
    Aposloluscauiissimosermone sigtiavit, dicens: Quia dem ratione exponi potest lam quod subdit de Deo
    dabit Deus exitum, ut sustinere possitis, non ut susti- nos probante per pseudoprophetam aul somnialorem,
    neatis. Multi enim sustinent, sed in lenlatione vin- qnain quod sctibit de gemibus in circuitu Hcbraeo-
    ciinlur. A Deo aulem datur non ut suslineamus rum relictis ut Israel exerceretur ad prselium; illud
    (a)ioquin nullum jam videretnr esse certamen), eliam quod de Cerilurionis fide affirmat, de qua Do-
    sed ut sustiuere possimus. Ea autem viriiue, quae minus in Evangeiio: Non inveni tantam fidem in
    nobis daia esl ul vincere possimus secundiini liberi Israel. Non eiiiin Cassianus, qui saepe docueral lidem
    arbilrii facullatem, autindustrie ntiniur et vincimus, esse donum Dei, negat Ceniurionis fidern a Patre
    aut segniter, el superaiimr. Si enim lotum nobis hoc luminum descendisse, sed supra fidem qua jam Cen-
    detur ut oinni genere superemus, et nulio modo lurio credebat in Cliristum, aliam adjectam fuisse,
    vinciimur, qnse jam superest causa certandi ei qui ut in magnilicam jllain professionem erumperet:
    vinci non potest? aut quod palmae meritum ubi re- Domine, non sum dignus, elc. Illam enim conlendit
    pugnandi adimitur vincendique facultas ? Si vero exhiberi favere potuisse ex lide quam jam babebat. Cui rei
    seque quidem omnibus nobis vincendi possihilitas quatdam videntur argumenla : primum, quod
    prsebeatur, in nostra autem positum sit potestate , scribit, cum Dominus ei suam obtulit prsesentiam,
    qiioiiiodo hac possibililate uti dcbeamus; id est, vel ideo oblulisse ut fidem lentaret, in qua fidei explo-
    industrie vel segnjter, justa erit vel victi culpa, vel raiione siinilemillum facit Ahrahse,Abrahse veronon
    palma victoris. Ha-cOrigenes. Cui consimilia scribit C fidem ascribit, sed usum. Deinde, quod subdii liaec
    S. Grcgorius, sed brevius lib. u Mnral. cap. 11. verba : Tale est et illud quod ab Apostolo dicilur :
    Idem vero cum Origene sensisse Cassianum, ex col- Itaque qui se existimatstare, videat ne cadat. Tenlatio
    lat. 13 cap. 13poiesl intelligi; namque sic scibit: vosnon apprehendii nisi humana. Fidelis autem Deut,
    Magisier gentium licel gralia Dci ai>ostolatusgradum qtti non permiltet tios tentari supra id quod poteslis,
    sorlitum se luisse testetur, dicens : Gratia Dei sum sed faciet cum tentalione exitum, ut sustinere potsitis.
    idquod sum, lamen se qtioque divinse gratise respon- Cum enim dicit, Qdi stat, videatne cadat, sollicitam
    disse pronuntial, dicens : El gratia ejus in me vacua reddit arbitrii libertatem, quam utique noverat per-
    non fuit, sed abundantius illis omnibuslaboravi; non cepta gratia vel slare per industriam, vel cadere per
    auiem ego, sed gratia Dei mecum. Nam cum dicil : negligentiam posse. Cum autem infert : Tentatio vot
    Laboravi, conaturo proprii signal arbilrii. Cumdicit: non apprehendit nisi humana, iufirmitatein eoruni et
    Non autem ego, sed gratia Dei, viriulem divinaepro- inconstaiiiiam necdum robusisemenlisexprobrat, qua
    lectionis ostcndit. Cttiii dicit: Mecum, non otioso adhuc spiritaiium nequiiiarum turbinibus non pote-
    neque securo, sed lahoranti ac desudanti eam co- rant impugnari, adversum quos semetipsum vel illos
    operatam fuisse declarat. Hscc Cassianus, et snbdit perfectos noverat quotidie dimicare, de quibus ad
    staiim initio capitis 14 : Quod etiam in Job, proba- Ephesios dicit: Jatn non esl nobis colluclatio adver-
    tissimo athleta suo, ctim eum diabolus expetisset ad sus carnem et sanguinem, sed adversus principatus,
    singulare certamen , divinam legirous providisse adversus potestates, adversus mundi rectorestenebra-
    jusiitiam. Vides quod de Paulo dixerat, transferre rum hffrum, contra spiritalia nequitimin cmlestibus.
    etiam in Job, nempe ul laboravcrit quidem, non ta- yj Cuin *ero snbjungit: Fidelis autem Deus, qui non
    men solus, sed graiia Dei cum ipso, et gralia Dei in permitlet vos tenlari supra id quod poteslis, non uli-
    eo vacua non fuerit, quod et sequentibus confirmat que optat ne eos Dominus tentari permilterei, sed '
    verbis : Si contra inimicum, inqnit, non sua virlule, ne supra id quod: sustinere poterant tentarentur.
    sed Dei solius fuissel gralia protegente congressus, lllud enim indicat liumani arbilrii facultatem , hoc
    et absque ulla virtute paiientia* suae, divina tantum vero Domini gratiain tenlalionum luctamina mode-
    tipiliilatione suffultus (animadverte non excludi gra- rantis ostendit. ln liis igiiur otnnibus approbatur ita
    tiam, sed soiam fuisse negari, quia Job ex se adhi- semper divinam graliam arbitrium hominis incitare,
    buitusum gratiae,et lioc appeliatCassiantis sua illuro ut illud non in omnibus taliter protegat ac defendat,
    virtufe pugnare), mulliplices illas tentationum roo- ut non eliam proprpi|;jeumconatibus congredi adver-
    les perlulissel, quomodo non illani calumniosam sum spiritales faciat^limicos, in quibus vel gratiam
    diabolus, quam prius emiserat vocem adver.-mseum, Dei vict<>r,vel inlirmitatem suam superatus inielli-
    jiistuis itcrassct; Nnmquid gralis Job colit Deum? gal; etita discat non desua fortitudine, sedde divi-
    Noh tu vallasti eum ac domum ejus, et universam no semper sperare suffragio, atque ad stium jngiter
    substantiam ejus per circuilum? Sed aufer manum recuriere proteciorem. Neque moveat quemquam
    tuam, id csl, sine eum suis meciim viribus decerlare, quod de Cenlurioiiis lide paulo aute dixeral: Mullius
    nisi iiifaciein tuam benedixeril tibi. Sed cuni iiullam laudis esset ac meriii, si id in eo Christus quod ipse
    ejuscemodi tjiicimoiiiam calumiiiosiis hostis post donaverat, praetulissel; alioquin dixisset: Non dedit
    conljiciiiiii audeai iteiare, non Dci sed illius se vi- tanlain fidem in Isrdcl. Non enim de lidei habilu, ut
    361 CASSIANISENT.ENTLEPIAMlNTERPRETATIONEMDESIDERANTES. §62
    ostendimus, loquitur, sed de usu atque actu quem A convenire videntur, quaruni alteram nisi caulus
    exhibere nostrse poteslalis est; et in hoc posila est lector adhibeat, Cassianum hac in re citm Pelagianis
    ratio roeriti nasccntis exopere operantis, de quo hic sensisse facile judicabit.
    erat sermo. Hse duse expositiones huic capili posse

    PAJJCM QUJEDAM CASSIANl SENTENTIJE


    PIAMINTKRPRETATIONEM
    DESIDERANTES.

    Col. 8, cap. 17, etColl. 13 cap. 12. damnat in Priscillianistishaerelicis.Undelnnocentius


    Vnicuiquetiostrum duo cohmrentangeli,— id est, bo- III cap. Super eo de Usuris, decernit divini verbi
    nus et matus, ut liber Pasloris docet. De hoc vanda praeceptotueri ne quis etiain pro alterius vita ser-
    libro Pastorisita scribit Hieronymus in Catalogo Ecciesia mentialur. Verum prinsquam ea verilasab
    viroruin illuslrium : Herroas cujus apostolus Paulus definiretur, nonnulli Patres, Platonem Iib.
    ad Romanosscribens meminit, asserilur auctor esse D vdeRep. secuti, senserunt virum prudentem posse
    libri qui appellatur Paslor, et apud quasdam Graecise Itaofficioso mendacionon secusuti quam medicaniento.
    Ecclesias etiam publice legitur. Revera utilis liber, in fineOrigenes lib. vi et x Stromat.; Chrysostomus
    libri de Sacerdotio, et limnil. Zi ei 53
    inulUque de eo scriptorum veterum usurpaverunt in Genesim,primi et epist. ad Olymp.; S. Hieronymus i»
    tesiimonia; sed apud Latinos ignotus est. llaec Hie- n
    ronymus. Cseterum tanto ante Terlullianus in libro jicit cap. Epistolsead Galatas : quod ei per liileras ob-
    de Pudicitia, eam scripturam ab onini concilio Ec- est Augustinus. Horum itaque senlenliam secutus
    clesiarum interapocrypha et falsa judicatam affirmat* H6r6t Cassianus, priusquam Ecclesia contrarium decer-
    et demuin GeJasius papa in cap. Sancta Rom. dis-
    linct. 15, ut apocrypham repulit. Itaque quod de Collat. 20 cap. 8.
    malo angelo liber ille Pastoris alfirmat, falsum est, Quis esl qui non possilsuppliciler dicere: Peccatum
    licet id scripserit etiam Origencs homil. 55 in Lu- vmeum cognitumtibi feci, el injustitiammeamnon ope-
    cam, nisi forte figurate, inali angeli nomine, qui rui, ut per hanc confessionemeliam illud confidenter
    nobis cohaeret, fomes ipse intelligatur peccati, qut subjungeremerealur: Et tu remisistiimpietatemcordis
    ex mali angeli suggestione traxit originem. mei ? Quod si verecundia retrahente revelare coram
    hominibuserubescis,illi quem latere non possunt, con-
    Coll. 9 cap. 19. fiteri ea jugi supplicationenon desinas, ic dicere: Ini-
    Qut mentis est purissimm,novilteslimonioconscien- quilatem meamegocognosco,et peccatummeumcontra
    tim sum, cum apparuerit Christus, mox ejus se futu- me est semper; libi scii peccavi,el maium coram le
    rum esseconsortem.— Huc perlinet illud Pauli ad feci; qui et absque utlius verecundimpublicalionecu-
    Romanos cap. vm : Ipse Spiriius leslimoniumreddit ^* rare, et sine improperiopeccaladonare consuevit.—
    spirilui nostro, qucd sumus ftlii Dei, et illud II ad Non videtur negare necessitatem poeniientiseetcon-
    Corinlh. i: Giorianoslrahwc^leslimoniumconscientim fessionis secretae, sed publicae,cujus ipsemet Cassia-
    nostrm. Ex hoc testimonio dicit Cassianus nosse nus meminit lib. Hde Institut. renunt. cap. 15 et 16,
    justos fore se Cbristi consorles, sed non affirmat eos lib. iii cap. 7, lib. IVcap. 10 et 20, lib. ide Incar-
    id certo nossequiahaecnoiilia certiorincertiorveesse nat. cap. i. Et certe si quis attente ejus verba per-
    potest, prout Spiritus sanctus per clariora vel obscu- spiciat, animadvertel eain publicam quadrare pceni-
    riora signa reddit nobis de nostra salute testimo- tentiam de peccatis secretis: Si revelare, inquit,
    nium, qualiasuntinterna dulcedo, utentis illustratio, peccata lua coram hominibus erubescis, non dixit,
    vitse puritas, et id genus alia, iu quibus tanien nihii coram homine, vel sacerdote; etsubdit: Deus remit-
    est indubilatura, nisi certissima accedat revelatio, tereconsuevitabsque ullius verecundisepublicatione,
    quasi humanse menti opus est, ut in agnoscenda et sine iinprpperio; nam a secreta confessione longe
    SpiriLussancti prsesentia non fallalur, mulio magis absuntet publicatio et improperium : de qua fllum
    ul desua perseverantia in bono certior fiat. Quare non esse loculum, illud argumenlo est, quod nullus
    quod ponit Cassianus testimoniuiu conscienlise de veterum aul recentiorum hunc illi errorem objecerit.
    obtinendo Christi consortio, ncc de perseverante, Quare seculusvidetur doctorerasuum Chrysostomuni
    nec de prsesente juslitia potcst esse certum, sed vel ita passim Joquentem, qui tamen numquain, sicut
    de altera, vel de utraque probabiliter verum. nec ejus prsedecessor Nectarius, secrelam sustulit
    Col. 9 cap. 23 sive 24. confessionem, sed publicam, ut fuse adversus Calvi-
    num probat Decanus Lovaniensis art. 5 de Confes-
    Jn orationeDominicanihil caducumvulta se Chri- D sione.
    slus, nihil vile, nihil temporale mternitatumcondilor Collal. 21 cap. 4.
    implorari. — Non quod putet Cassianus temporalia Sic David prmceplalegis cognoscimus, qui prmci-
    non esse petenda, sed non esse eorum causa peti-
    Uonem spiritalium postbabendam. Subdit enim : piente Moseut inimicistalio redderetur, non solumhoc
    non fecit, verumeliam dileclione complexusest perse
    MagniliccntiseDei ac munificcntisemaximam irroga- quenles,
    bil injuriam, quisquis his sempiteruis petitionibus briter el pro his Dominopie supplicans eliam tuyu-
    et ultus est inlerfectos. — Prsecipienie,
    prseiermissistransilorium aliquid et caducum ab eo inquil;flevit, et vere: prsecipiturenim Exod. xxi, Levit.
    maluerit postulare. Deuter. xix ; sed judicibus prsecipitur, qui mi-
    Coll. 17 cap. 15 et seq. et lib. v de Instit. Renunl. xxiv,
    nislri Dei sunt ad vindieiam malorum, laudem vero
    cap. 37 el 59. bonorum ; privatis autem id non prsecipilur, ininio
    Ex quadammconomiael dispensationelicere officiose prohibelur, cum dicitur Deul. xxxn: Mea est uliio,
    menliri. Et hanc maculam seu nubeculam quamdam et egorelribuam. Quod Paulus Apostolus in Epist. ad
    subire potiusquamverilatemprofilerinobisaliisnoxiam, Rotn. cap. xn, iis verbis refert: Scriptum est: Mihi
    probatur ex patriarcharum inuliis prophelarumque mndicta, el ego retribuam. Tametsi neque Moses,
    mendactis,qui omnibusomnia facti, — aliquid a per- neque ulla Jex vetuit, quin deposito odio et cessante
    fectionisrigose relaxavere menliendo. Hsecsenten- scandalo, possentprivati a judicibus exposcere ultio-
    tia tuta non est, tit fuse probat Augustinus libris Jiem siudio justitise bonive publici, vel ad emeitda-
    duobus contra Mendacium ad Consentiuui eamque tionem pcccantis, ut fuse declarat S. Thomas 2-2
    P ATKOL.L. 1$,
    565 AD OPERA J. CASSIANIAPPENDIX. 5C4
    qttaest. 108: nam quaede perterendis injuriis ac re- >ivero omnibusobedienti.i* momentis et actionibus, et praeter fre-
    mitteiidis iiabentur in Evangelio, non secundum ope- quentissimas laudcS, nuibits oinncs suas
    ris exhibitionein seraper, sed secundum animi prse- Instittitiones el Collalionesaspersil, collaiione eliam
    parationem exponit Auguslinus lib. de Serm. Domini 19 c. 6 jnter alia conimoda vitaesqcjalis^quse csse
    m roonte^ap; 3+.-Hanc lcgis concessiouem diCitTif comhienibrai ih ccenobio, illud adjicit abbas Joannes,
    David supergressus quod nollet uti Jege quse pr.icci- qnod usque ad finemj iuqnit, subjectus abbati, illuro
    piebat judicibus ut talionein redderent, pfseseftihi aliqii.itenosvidear oetnulari, de quo dicilur : Humi-
    cum id qui lsesi erant postularent. liavit semelipsutn factus obediens usque ad moriem,
    Ibidem cap. 10. merearque illius verbum humiliter dicere: Quia non
    veni facere volunlatetrimeam; sed volunlalemejut qui
    Faclum Theonw qui post consummatummatriiiw- misil me Patrit. A lege itaque Quadragesimse nou
    nium, retkla conjuge, monasticamvilam professusest, eximit perfectosi irel ndmiue 'pcriectibni*, vel pras-
    Gnssiithui ttdrfat iihdnsitdio tdiittaibrii, dt fide nar- texiu vanaelibcriaiis, quo iiitchanliir Begardi et Bc-
    Puib ISf sjnJiidiXumvixerum Deo guini, dicentes : Vbi Spirilus Dominl, ibi tibtrlas; scd
    rsfffr&j U subdit: ffori
    auctore prdidtiilh efrassi fitdicium; qtitid eiiahi iribus de catisis, qu;e ex ejus verbis colligi possunt:
    innffl sitjnorum, ut supra jatii dicliim est, adihitdlio quia. justo non est lex posita, aii Apnslolus
    ionftmdbat. — Qdai vefba signilicaiit peculiarcm sli- *
    f im. i deiridequia qui lolumvilselempusspiritalibus
    Frimum,
    quem insliricium saricti Spifiiiis liitefteflisse vel ini- ofliciis lmpendunt, liberi sunt a decimarum legalium
    ptellentis adt facjenduhi,, Vel fdclhm cqmpfobiiriiis functione, qtiaiein dicii esse Quadragesimam, per
    virtute lhiracuroriim; idqoe proeter ordineiii et le- _
    hon iiiii- quam tamquam decimatio qusedamdierum anni Deo
    |em, ut haberemos quOdmii-iiremiir, quod "redditur; postremo, si eos superveriiens honesta et
    taremui. ,. sancta neccssitas coarctarit. Aique hse tres causse,
    Drideni c'a"p:29. si recie iiiteiiigantur, versesunt. Quod etiam ail pri-
    Pfb irileiiigehdb cap. 29 col. 21, illud yideiur prse. iiiam atlinet, noiissimum est viros justos ac per-
    mbhendum, diipliceni a iheblogis distingui Iegis tam fectos teneri quidem lege, et culp;e pcen*i]ue
    diviuae quain humanse vim ac potesiaiem : unam obnoxios esse, si eam ut recte vivendi ducem non
    quidem quseinstaf fegUliehuraanas dirigit actiones, sequaniur; liberos lameii a lege dici, qua parte ter-
    BUiqtieiranSgfessbres peccati viricuioidevincii; aite- roribiis ac pcenis honiines ad sui cultum observan-
    ram vero (jiiaesubditos ad sui obsefvaHiiaih Cogit, tiamqiie corapellit, lioc euim severitaiis mctu non
    Thinis eoS poenisque coercendo. Et quidem cOuslat indigeht viri justi, quibus Spiritus sancli gralia el
    ihter erriiiescatholicbs quiid ad vim diiectf icem per- charilas dilatavit cor ad currendain viam mandato-
    tinet ortines legi Subjacere, sive irijustos sive jusios, rum Dei. lii quera sensum seipsum expiicat Cassia-
    sive iniperfectos sive perfecids, itaui'quieam violaiit IIus in bac coll. c. 13el lih. lv Inslil. tteinint. c. 39.
    scientes etvolentes, licet aniea sanctissiinl lueiint, Altera vero causa vihi habet apud eos qui sentiunt
    etculpatftet poerisereattirii iiicuirahi. Quod vefospe- iion lciicri eos lege, prxserlim hiimana, apud quos
    etat 3d cogendi puniendiqite potestateni, perfccios finis el ralio lcgis lociun non habet. Nain si quadra-
    viros a lege Paulus apbstblus eiimii, eiim dicit: Jusio gennritim jejunium iiisliluiiim fuit ut deciinsequse-
    non est lex positd; quia hon coacti ihetii pcenarufti dam annui temporis Aticlori lemporum solveremur,
    obteriiperant legi, sed ex chafitaie.quse si perjectaesi, abunde eas snlyunt qui Omneyitse teinpus ctse tolos
    forasrriiitil limorem.Ita seiiiit August. concionclOirt ^ Deo lamqiiaro iiolbcaiisia qu;edam exhibeiit, inmulta
    #S'al.cxvni; ila et Cassiarius1.iv deItist. retiunt. cap. patientia, in tribulationibus, in tiecessilatibus,inangu-
    30,et col.21 cap. 13. His expositis facde est caiholice sfiisjn laboribus,in vigiliis,injejuniis,in castiiale,etc.
    interpfetaii quod de Quadragesiiha scribit eadern cbl. Certiesi legis potesias legis line nititur, non possunt
    cap. 29; sicetiim ait: Hac igiiut Quhdrd^esimm leyequi non probare secundurii Cassiani ralioiiem, qui legis
    justus atque peffectus est hoh teneiur, riec exigui liu- bbligationem ex cjus fine desumunt. Quorum sen-
    jus canonis subjeciioneconleritus est, giiemprofccloil- tentia, licet eam Ecclesia nusquam damnaverit,
    tit qui per ioluiiidnni spatiuih deliciU velhegoliis sw- quininiiiio a plerisque viris doclissimis delendatur,
    cularibusimplicariturEcclesidrumpfineipes sialuefunt; mihi lamen nun usquequaque probamr, nisi terlia
    ut vel hac fegati quoddmmodd heecssiiuie constricti, Cassiani fatio accedat, hoc est, honesta et sancta
    his saltem diebiiSvacate Ddmirio cbgirehiur, ac die- necessitas.quae sisit evidens, nec ad praelalos, penes
    rum vilrn suw, quos totosqiiast (tuclus quosddm fite- quos jus est dispensandi in hujusmodi licclesiaesan-
    rdnt voraturi, vei decimasDomihddedicarenl.Cwterum ctionibus, facilis patet accessus, potest per se ipsum
    justi quibus lex non esl posita, quiijue ipiritalibus nori unusquisque jejunium solvere, ut auctor est D. f uo-
    exiguamillam, id est, decimririiparteth, std iolum vitm mas 2-1 qusest. 147 art. i.
    Siiwtempus impendurit, (jjuiatiberi suht d deciriidrum 21 cap. 30.
    leijaitum funclione, idcircb si ebs supefvehi&is iidtiesia Col|.
    et sancta necessitascoarciarit, audettt slttftonemjejuriii Sciendutn sane hanc observanliam Quadragetimm,
    absque ulla disceplatione laxare. Hoc ipsum probat quamdiu Eccletim illiut piimiiivceperfectib inviolata
    Rabanus lib. n de lnstit. cleiic. cap. 20, et Isidorus 0 permansil, penitus tidn futste. Non enith prmcepUM-
    li.b. i de Ecclesiasticis Officiis cap- 56, et uteiqiie jus necessiiate, hec quasi legis sanciione eorisirjcli,
    Cassiani testimoiiib id confifhiai. Nbh desunt tamen arclissimisjejuhitirumierminit ciaudebanlur, qiii iolum
    qui srisplceritur li6e Ibcb favere Cassianum Begardis anrii spatium wgualijejunio coricludebaril.Verumairk
    et Be|Uihis, qudfuin hsefese^daihhaise suht sub Cie- ab iltu aposlolica devolionedesciscensquolidiecreden-
    mente Vlh coiiciiio Vibrihensi, felatointer Ciemen- tiiim mulliiudo suis ppibus incubaret, riec eas uiui
    Uiisisip clem. Adndstruih, <leiHaereiicis. De secundo cunctdrum secuudutn apostolofum imtituia dividerit,
    ehiW et teftio illorum efrofe ita 'SCribitconcilium : sed privatim impendiis suis consulent noritervdre ian
    Asserunt secundo qubd jejunafe hbii opbrtet liomi- tum,sed etiant augtre coritenderet,AiianimelSapphirm
    nem nec orare postqUam gradum perfeclionis hujus exemplum non conlenta sectari; id universis tunc sa-
    modi luerit assecutus; quia lunc sensualit.is est ita cerdotibus placuif, ui hominet curis sacuiahbus ilR-
    perfecte spiritiii et fatioiii slibjecta, quod bomo po- gqtos, et pene (ut ila dixerim) continenlim vel com-
    test libere cdrpofi cbncedefe quidquid placet. Tertio, punctionis ignaros, ad opus sanctum canonica jeju-
    quddiHi qui sunl irt hrsedicto gradu perfectiotiis et niorum indictiqne revpcarenl, et velut legalium deci-
    spifiiu libeftatis, hbri surit huirianae stibjecii obe- marum necessilate cotnpellerent,qumnon utique infifmit
    dieiitisbi hec a8 aliqiia "pfaeceptaEcclesiae obligah- prodesse pqsset, perfeciis prwjudicare pottet, qtti
    tur quia (iit asseruht) Vbi Spiritus Domini, ibi liber- sub gratia Evangelii— cqnstituti, volunlariu Ugemdexo-
    tas. N.cuirum efforem sapit Cassianus, qui col. 10 tione transcendunt. llic locus non pugnat usque-
    tir Itflierfecto» toto anno afllrmat jejunare, orare quaque cum Pafrum coiislantissiina sentenlia qui
    m CASSIANISENTfeNf\M PIAM IWERPRfifAfldNKM DESIDERANTES. 360
    0uadftgesimSm ad apbsioiofum feferurit traditib- iVniseam falsam judicari. Quod vero adjicit CassianU»
    hem.Lieet eniminstiiuendi quadragesimalejejuujum toto Orienti jejunari ex traditione apostolica quinis
    fatio eonsecrata fuerit lum in Mosis, Eliaeet Chri- hebdnmadse.diebus, sabbato vero et dominico die
    sli jejunio, lum in prseceploDomini de jejunando jej iiiiiiii)solvi, ne corpus inedia flaccscat, id obser-
    genefaliler, cunodicil Luc. v: Venientautem dies, vari a multis, maximea monachis, leslaiur Augusti-
    tittri ablaius fueril ab illis sponsus, et tunc jejuna- iitts. Homreetiam paucissimosclericos aut mona-
    buht, etc, tnnc in multis commodis quseex jejunio chos sex diebus jejunare, ut solo die dominicojeju-
    bfiuniur; fieri lainen potuit ul cum primis illis na- nium relaxent. Illud etiam Cassiano cum Augustino
    scenlis Ecclesiaeannis fere quolidie jejunarent uni- convenit, nec in Orienie, nec in multis Occidentis
    versi, inillum fuerit de Quadragesima prseceptum, pai tibus sabbato jejunari: ex quo colligunt hoc je-
    §ed illud posimodum ad pullulantem. jam quorum- juniiim ex apnstolorum Iradiiione non discessisse
    daih liceniiam Coercendam accesserii de sententia et recte. Neque Innoceniius jejtiniuin sabbati aposto-
    bmniumsacerdotum, hoc est, aposiolorumet senio- lortim prsecepto instiiuium tradit, sed exemplo,
    fnm.Nametiam hosadhiberi solitos in concihumab nempe quia apostoli tum Ghrisius paleretur jejuna-
    apostolis Lucas"Act. xv teslatur. Certum ilaque est runt. Quartam tamen et sextam ferias jejunio depu-
    Qiiadragesimamapostolorum esse instilulam, proba- talas ab apostolis sensit Augustinus: illa, qnia imic
    biie etiam ciim ipsa inccepisse Ecclesia; hoc tamen consilium iniere de occidendo Domino; banc vero
    non usque adeo certum, ut catholice non potuerit qtiia in ea mortuus esl; sahhato autemi quia quievit
    opinari Cassinnus pnst aliquot, lioc est, decem vel in sepulcro post opus redemptionis, ut olim Deus,
    duodecimannos instilutam, et ita quidem, ut ejus . peracto creationis opificio. Inde, ait Augustinus,
    institutio et perfeclis non prsejudicaret, ul Cassia- *" orta v.irietas, ut alii sint (maxime Orienlis populi)
    hus ait, eo modo qtiem exposuimus superiore ca- qui propter requiem signilicandam mallent relaxare
    pite, et incoiilinenlesad officii rounus revocaret, ob jejunitim; alii propter humilitatem moriis Domini
    quos prsecipue instiiuebalur; quod non obscure si- jejunare, sicut Romana et nonnulJa: Occideutis Ec-
    gnificat S. Leo serm. i de Quadragesima. Debeba- clesise, inter quas fuit Africana, a qua Mediolanum
    tur, inquit, quidero tantis inysteriis iia incessabilis profecta mater Augustini, ctim ibi non jejuoantes
    devoiio, et conlinuala reverentia, ut tales permane- sabbato reperisset, hujusmodiresponsuih ab Arabro-
    femus in couspectuDei, quales nos in ipso Paschali sio acccpit : Quando Romse sum, jejuno sabbalo,
    festo diguuni esl inveniri. Sed quia hac fortitudo quatido hic sum, non jejuno, ul ibidem Augustinus
    paticorum est, et dum carnis fragilitate austerior et episiola 128 ad Januarium narrat. Et quidem non
    observamia relaxalur, dumque per varias actiones de sabbati, sed de quartse et sexlse fciiae per amium
    vitse hujus sollicitudo disiendiiur, necesse est de jejunio, lamquam per totam Ecclesiam recepto, et
    muudano pulvere eliam religiosa corda sordescere, abaposlolis tradilo, idem cum Atigustiho scribunt
    niagna divinae instilutionis saliibritatc provisum esl Clemens Alexandrinus lib. vu Slromatum, Epipha-
    lit ad reparandam mentium purilatem quadraginta nius hseresi 75, Origenes hom. 10 in Levil., Dama-
    nobis dierum exercilatio mederetiir, in quibus alio- scenus lib. de Haeresibus,in .ASrianis.
    riim temporura culpas et pia opera redimerent, et Lib. v de Institut. Rentint. cap. 34.
    jejunia casla decoquerent.
    Lib. v de Insiitut. Renunt. cap. 40. AbbasThecdorusmonetmonachumad Scriplurarum
    nolitiam pertingere cupienlem, in animo polius pur-
    Laudat duos adolescentet, qui vitam amittereind- Q gando quam iit commenlalorumlibris operam atque
    luerunt, quam circa seniorum mandatum vesci ftcu- industriam debere coltocare.Non aliud certe docet
    —
    bus, cutnaliud non haberenl. Recte quidem laudat qham quod universi Patres, prsecipuumnempe in-
    .obedientiamev simplieitatem ob quain ipsis id vitio telligendarum Scripiurarum prsesidiumin cordis po-
    daium non est, tamelsi ex suo genere non saptenter situra esse puritate, tametsi commentatorum
    id factum sit, cum potuissent (nisi selatis imperitia prsesertim sanctorum nequaquam damnet: se libros, ipsum
    obstilissei) mandatum senioris in extreino necessi- enim damnaret, qui in libro ultimo de Incarnatione
    tate pro se inlerpretari, si id ad vitam sufficere po- Domini ad finemex Patrum libris clarissima adver-
    tuisset. sus Nestorium testimonia depromit, nec depromere
    Lib. xn de Inslitut. Renunt. cap. 4 et 5. potuisset, nisi eos diligenter perlegisset.
    Amisitdiubolutbeatitudinem qua Dei munerefrui-
    balur.—Beatiludinemvitse intellige, non patriae. llla Coll. 1 cap. 20.
    in fide, spe, amore et contemplatione absenlis boni Quogenereilli quoquedeceptitunt, qui post profet-
    posita est; bsecvero in Deo videndo faciead faciem, tionem monachi,nitore sermonit et quibusdam tunt
    aique eo sicut cognili sumus cognoscendo. philosophorumdogmatibutineitati, qumpritna fronte
    Lib. III de Institut. Renunt. cap. 2. piis quibusdamsensibusac religioniconsOhitaudienles,
    velul auri futgoret fallentia, quos semetsuperftcie il-
    Utatiusesl voluntariummunus quam(unctionesquw texerant, veltttnunmmalibut areis faliisque deceplos,
    cHhohicacompulsioneredduniur. — Gratius, subaudi, perpeiuonudosae miseros reddtderttnt, vet ad tmculi
    hbbis; nam Deo, non item, nisi ex accidenli, cum D eosstrepitumrevocaiitet,velhmreticosefforesi ac pres-
    ifistitia ex prsecepiomultumdemitex animibilaritate, sumptiones tttmidus pertrahenles.Qttod etiam Achar
    cujusiriodi affectio aplior est ad incremeuta chari- in libro Jesu Nave legimusfuitse perpettum, qui de
    smatum, quam tfistitia ex necessitate, Hilaremenhn castris Allophytorumregulam auream concupiscent
    datortm ditigit Deus. atque(uratus, anathemalepercutiatqtteatetna meruit
    Ibidem, cap. 9et 10. morte damnari. Nou damnat Cassianus cloquentia»
    Cautamtur in Vrbetabbalo elim jejunaretur, putat vel philosophisc sludium, quo adjuti et invisibilia
    etu quia apostoiumPelrum eodemttie conira Simo- Dei per ea qum facla sunl intelligimus, et divinorum
    nem magumconfliclalurumRomani atsererent jeju- dogmatum veritatem explicamus, luetnur, et exor
    naite, cum anteanonjejunaretur.— At lnnocenlius I nainus; sed incautos reprehendit, qui vanis quihus-
    epist. 1 ad Eugubinuuiepiscopum cap. 4 feria sextai dam invenlis philosophorumcapiunlur potius quam
    ei sabbato jejunandnm esse tradii, quia ca bitltio ex ipsorum stercore aurtiin exeernaht,et JBgyplio«
    tnoestiobChristi Dominimortem jejuuatunt. Si ain- rum se superstitione contamiiiani potius quam ipsis
    bse causit nequeunt esse verae, error est Cassiani ini tamquam injustis possessoribus vasa detrahant ad
    bisioria, quam, cuiii ipse ab Urbe longe abesset, itai veri Dei cultum -transferenda, quod facicndum ecse
    retulit sicut acceperat a qtiibusdam Romanorum, docet Augustinus lib. u de DoctrinaChrisiiana c. i,
    qujs in ea scntentia fuisse refert Augusiinusepist. cum eiliiiiconinilibris vacaiiir : qtto ddectu ac .dis-
    86 ad Casulaiiom,lamctsi atldtt a plerisque lloma- crimine qui usi uon sunt, roultariim baiesuin sege-
    367 AD OPERA J. CASSIANl APPENDlX. 368
    tem ac pabulum habuere philosophiam, ut scribit A nent. Cseteri iram aljquando concedunt, quia eam
    Tertullianus lib. de Prsescriptionibus haereticorum, intelligunt, quse imperium rationis excitat ac mode-
    ei lib. adversus Hermogenem. ratur. Unde S. Greg. lib. i Moral. cap. 33 : Curan-
    Lib. 8 de Institut. Renunt. cap. 20. dum, inquit, summopereest, ne ira, qua instrumentum
    virtutis assumitur, menti dominetur; nec quasi do-
    Sciendum tamen in eo quod in quibusdamexempla- mina prweal, sed quasi ancilla ad obsequiumparata,
    ribut invenitur : Qui irascilur fralri suo sine causa, a ralionis tergo numquamrecedat. El licet Cassianus
    , reus eril judicio, superfluumesse, sine causa, et adjt- eodem lib. c. 6, 7 et 8, significet irse ministerium
    \ ctum ab hit qui amputandamiram projuslis causis mi- ad hoc solum nobis esse inserlum, ut lascivientibus
    -, nimc putaverunt, cum utique nullut quamlibet absque motibus 3C vitiis animi nostri irascamur, tamcn
    . raliom commotus sine causa se dicat irasci. Quam- eadero d%causa nonniunquam etiam erga alios iram
    tbrem apparet ab eis adjectum qui proposilum nonin- proferendam esse cum ratio postularit, non obscure
    .' tellexerunlScripturmvolentisfomitemiracundimomni- significat coll. 16, c. 26, cum scribit: Nec ego dixi
    modis amputare, nullamqueindignalionis occasionem quod illius qui fortis !est ac robustus virlus loleran-
    penitus reservare, ne dum jubemur irasci cum causa, tiaque vincenda sit, sed quod infirmi pessima vale-
    etiamsi sine causa irascendi nobis intromiitatur oc- tudo, illius qui sanus eslsusteniaiionenulrila, alque in
    casio. Finis enim patientim non in irascendo juste, delerius quolidie prolabens, generalura sit causas ob
    sed penitus in non irascendo consistit; licet a qui- quas ipse utlra non debealsusiineri.
    busdam hoc ipsum, quod dicitur, sine causa, ita in-
    terpretari sciam, quod scilicetsine causa irascalur is " Coll. 11 cap. 13.
    cui expetereultionem irato non liceal. Melius tamen Cassianus Christum vocat hominem Dominicum,
    est ita tenere, ut novella exemplaria multa el antiqua quomodo et ante vocarant muiti antiqui Patres, et
    omnia inveniuniuresse perscripia. — Idem anie Cas- Augustinus lib. LXXXIIIquaest. 36, lametsi hanc lo-
    siatium dixerat llicrouymus super illud Matlhsei v : cutionem postmodum emendarit lib. i Retract. c.
    Qui irascitur frairi suo. In quibusdam, inquit, codi- 19, quia cnm Cbristus Dominus sit, Dominicus im-
    cibtis additur, sine causa; cseterum iu veris definila propriedicereiur : significarelur enim illtim rinmi-
    sententia est, et ira penitus tollitur. Et contra Pe- nem non esse Deum ac Dominum, sed Doroinicum,
    lagianos : Qut irascilur fratri suo sine cattsa reus erit hoc est, esse suppnsitum humanum unitum Domino,
    judicio, licet in plerisque codicibus anliquis, sine seu snpposito Domini; qnare duo supposila in Chri-
    causa, addiium non sit, ul scilicet, ne cura causa sto fingerentur, quod Nestoriauum est. Et quoniam
    quidern debeamus irasci. Auguslinus ctiam lib 1Re- constat Cassianum non solu.m non consensisse Ne-
    iract. c. 19. Neque tamen hos dociores credendum storio, sed contra eum septem libros scripsisse,
    est commendare voluisse Stoicorum cmiSsiav, quam quibus probat non duas, sed uuam esse Christi per-
    refellit August. lib.ix de Civitale Dei, c. i, et merito. sonain ; ideo homo Dbminicus apud eum excusandus
    Nam siira non fuerit cumcausa subesl, ul ait Cltryso- esl eo modo quem pohit S. Thomas ui part., qusest.
    stom. hom. 11 in Matthaeum, ttec doctrina proficit, 16, art. 5 : Homo, inquit, Dominicus nonnulla ra-
    nec judicia slant, neccrimina compescuntur.Irse ila- tione posset defendi, quia scilicet posset aliquis
    que nomine, Hieronymus et Cassianus auectum dicere quod dicilur bomo Dominicusratione humanse
    qttemdam inlellexerunt qui rationem antevertit. Hic nalurse quam significalhocnomen homo, non aulero
    enim eliamsi ex justa cattsa erumpat, modum ser- G ratione suppositi. Vide Rufinum in Apologia pro Ori-
    vare noii polest; ideo peuilus non irascendum mo- gene, prope finem.

    DE CASSIANI DOGTRINA ANNOTAMENTUM DIDACI ALVAREZ.


    Ex lib.i disp. 2 § 3 de Auxiliisdiv.grat. et viribuslib. arbit.

    ' Error Cassiani circanecessitatem gratim et vires naturdles nostri arbitrii.


    Antequam dicta Cassiani subjiciamus, advertere naturaliler ea qumlegis sunt faciunt, etc. Ait enim :
    oportet, ipsum in collat. 13 abbatis Chsereroonis, Concepitergo Adam, post prmvaricationem,quam non
    mentem ejusdem abbatis aperuisse circa gratiam et habueral, scientiam mati; boni vero quam acceperat
    liberum arbilrium. Cujus senientiam, quia non re- scientiamnon amisit.lDeniquenon amisissehumanum
    probateam, visuseslsequi;acproptereaS. Prosperin genus,poslprmvaricalionem,scientiamboni, etiam Apo-
    libro queni conlra Collatorem composuit, enm vehe- stoli senlentia evideniissimedeclaratur,qua dicit: Cum
    menter impugnat,etaPelagianorum semitisnon dis- enim gentes, qumlegem non habenl,naiuraliter ea qum
    cedere evidentissimisdemonstrat argumeniis ex Scri- legis sunt faciunl (Itqm. n). Et paulo inferius subdit:
    plura sacra etAugustiniscripiisdepromptis.Undeet Deniqueulpossibilitaiemin eis esse signaret, increpans
    Gelasius pontifex d. 15 cap. Sancta Romana, Joannis Pharitmos : Quidautem, inquit, eiiamex vobisipsit non
    Cassiani librum, qui appellatur Pastoris, inter apo- judicatis, quodjustum est (Luc. xn)?quodutiqueeisnon
    crypha numerat. Et doctores Lovanienses, qui in do- ^. " dixisset, nisi eos judicio nalurati id quod mquumest,
    ctrina Augustini sunt eruditissimi, annotaiiones quas- scisset posse discernere. Vnde cavendumest nobis ne
    dam et censuram in varia dicta Cassiani subjecerunt, ita ad Deum omniasanctorummerila referamus,ul nisi
    in fine impressionis Antuerpise 1578. auod malunxatque perversum esl, naturm atcribamus
    Est ergo primnm dictum Cassiani: Homo in na- numanw. Et paucis interjectis, inquit: Manetin ho-
    lura lapsa habet naturale judicium ad cognoscen- mineliberumsemperarbitrium, quo gratiam Dei possit,
    dumbonum etmalum,et naturalem facultatemad vel negligere, vel arriare.
    utruinque ampleclendum. Verba ejus sunt (Collat. Dicit secundo, bominem habere nalitraliter quae-
    13 c. 12, tn prittc.): Nec enim talem Deus hominem dam virtutum semina , qusetamen, nisi per gratiam
    fecisse credendus est, qui nee velit umquam nec pos- ad perfectionem pervenire non possunt: Dubitari
    sit bonum, alioquin nec ei liberumpermisitarbilrium, ergo, inqttit (Cap. 12 cit.), non potest, inessequidem
    si ei tantummodomalumut velit et possit, bonumvero ontni animm naturaliter virtulum semina, beneficio
    a semelipso nec velle nec posse concessit.Et posl Creatorisinserta; sed nisi hmcopilulalioneDei fuerint
    pauca, probat non amisisse genus humanum, post excitala , ad incrementum perfectionif tton pot.eruut
    praevaricationem Adse, scientiam lioni,non ex illo ad pervenire,quia secuhdum apostolum: Nequequi plan-
    Rom. u;Cum enimgentes, qum legem habent, tat est aliquid, neque qui rigat} sed qui incrementum
    w DE CASSIANI DOCTRINAANNOTAMENTUM DIDACI ALVAREZ. 510
    dat Deus (I Cor. xni). Et cap. 8: Qui cum in nobis A Propltetam: Propterea exsveclatDominus, ut miserea-
    Deus ortum quemdambonmvolunlatis inspexeril, illu- tur noslri (Isaim xxx).
    minal eam confeslitn,atque conforiai, et inciial ad sa- Quod auiem aliquando Deus non praeveniat, affir-
    lutem; incrementumiribuens ei, quam vel ipse vlan- mat eodem cap. 12, cum aii: Prmvcnit ergo hominis
    tavit, vel nostroconatu viderit emersisse. voluntaletn misericordia Domini, de qua dicitur: Deus
    Dicit tertio hotninem posse ex sola facultate liberi tneus misericordia ejus prmveniet me (Psal. LVIII).
    arbitrii habere charitatem. Colligiitir hsec assertio Et rursus Dotninum remorantem, alque ulililer quo-
    ex ejus dictis, coll. 13 c. 14, uhi explicans illud dammodo subsislentem ul nosirttm experiaiur arbi-
    Deuter. xin (Secundum LXX): Tenlat te Dominus trium, voluntas prmvenitnostra, cum dicilur: Et mane
    Deus tuus ut pulam fiat, utrum diligas eum in tolo oratio mea prmveniet te (Psal. LXXXVII).Etcap. 17
    corde tuo, et loia animu lua , an non, inquit, Sed docet Deum quorumdam quidero volentium et sitien-
    ulique nec tentari eos justiiia Domini permisissel, nisi * tium cursum ad majorem incitare flagranliam, qtios-
    parem in eis scisset inesse resistendi virtuiem, qua dam vero eiiam nolenles invitosque compellere. Et
    possenl wquitalisjudicio in utroque merilo vel rei vel idem repelit cap. 18, ubi ait: El alios quidem vo-
    laudabilesjudicari. Idem colligitur ex capite decimo, lenies currentesquesuscipere, alios quidemnotentesre-
    ubi fatetur, inesse omni animae naturaliter virtulum nileniesque perirahere, et ad bonam cogere volunta-
    scmina, in qnibus eliam comprehendit charitatcm , tem.
    cum absolule loqnatur de virtutibus. Unde sanctus Dicit, sexto, non esse ila totum tribuendum gra-
    Prosper hoc dictum tribuit Cassiano , cnm ait (Lib. tise, quin aliqua laus et industria servanda sitlibero
    eont. Coll. cap. 50): Et tanla esl, secundum istum , H arbitrio. Ait euim (Collal. 13 c. 14) nullius enim
    liberi arbitrii vel incolumilasvel facultas, ul charita- B laudis esset ttcmeriti, si id in eo Christus quod ipse do-
    ttm qumin omnittmarce virlulum est, non ex Dei mu- naveral prwlulisset, alioquin dixisset: Non dedi tan-
    nere, sed ex sola habeatvolunlate. tam fidem in Israel. Hanc etiam assertionem tribnit
    Dicit quarto, quod homo in naiura lapsa sufficien- Cassiano S. Prosper (Libro conl. Cottat. diffinit. 11),
    tes vires habeat ad resistendum lentationibus etiam cum ait: Impius sensus, qui putat beatiorem esseho-
    gravioribus, etsuperaudasquasciimqite diffictiltaies. minemcui Deusnihil dederit, quam cui universa con-
    Iia dicit coliat. 13 cap. 14, ubi loquens de tentatio- tulerit.
    nibus Job, quaegravissimse fuerunt, inquit: Sed cum Dicit, septimo, bominem ex facultate naturse posse
    nullam ejustnodiquerimoniamcalumniusus hostis post medicum quaerere, elsanitatem desiderare: Nec enim,
    conflictumaudeat ilerare , non Dei, sed illius se vi- inquit (Ead Collat. c. 9, in fine), cum volueritquis sa-
    ctum viribus confitelur. Licet etiam gralia Dei non in nitale perfruitur, aut de mgritudinis morbo, pro arbi-
    totum illi defuisse credenda sit, qum laniam lentatori trii sui desiderio liberalur. Quid aulem prodesl sani-
    tentandi tribuit potestatem, quaniam el illum resisten- latis graliam concupisse,nisi Dominus, qui vitmipsius
    di noveralhabere virtuiem, non eum ab illius impugna- usutn tribuil, etiam vigoremincolumitatis impartial ?
    tione sic protegens, ut nullum viriuli humanw relin- Quaeverba sanctus Prosper impugnans (S. Prosper.
    queret locum. Et paucis inlerjectis : Et quid eos ne- Lib. cont. Cotlat. c. 8), ait: Doces ergo non posse
    cesse est vel tentari, quos ita infirmos novitac fragiles, hominemper semetipsumapprehenderesanilalem, sed
    utnequaquamvirtntesuavaleaniresistere lentatori? Sed habere eum a semelipso desiderium sanitatis, et sua
    ulique nec lenlari eos juslitia Domini permisisset, nisi tanlum spontevenire ad medicum, non etiamhoc ipsum
    parem in eis resistendi scissetinesse virtutem, qua pos- G tnedici esse quod veniat.
    senl wquiialisjudicio in utroque merito vel rei vel lau- Dicit, octavo,homini ex naturalibusconanlifacere
    dabilesjudicari. El coll. 7 cap. 7 Germano dicenti: quod in se est graliam dari, qua Deus bonos conatus
    Resisti illis (scilicet teniaiionibus terribilibus adver- naturae dirigit, confortat, et voluntatem incitat ad
    sariorum) ab Itac prmsertim fragili carne impossibile salutera.Ne autem cum Pelagio consentire videatur.
    crederemus, niti ad hanc opiniunem vestris senlemiis sic istam assertionem temperat, ut dicat conattts illos
    velut cceleslibusanimaremur oraculis. Respondet ca- non esse merilorios gratise, nec semper necessarios.
    pite octavo, ejusdem collat.: Quamobremsicut in iliis Et quidem quod homini conanti ex naturae viribus
    est insligalionis copia , ita el in nobis virlus respuendi deturgratia, affirmat coll. 13 cap. 8, cum ait: Qui
    sive acquiescendi libertas est attributa. Unde capite cum in nobis orlum quemdambonwvoluntatis conspe-
    decimo quarto explicat illud : Fidelis auiem Deus, xerit, illuminat eam confesiim, alque confortat, el
    qui non permiltet vos tenlari supra id quod poleslis incitat ad salulem , incrementumtribuensei quam vel
    (I Cor. x), de potesiate resislendi teniationibus ex ipse plantavil, vel nostro conatu viderit emersisse. Et
    facultate naturse. Ait enim : Fidelis autem Deus, qui cap. 11: Nam cum videl nos Deus ad bonumvelle de-
    non permiltet vos tenlari supra id quod polestis, sed fleclere, occurrit, dirigil, atque confortat: Ad vocem
    faciet cum tentaiione et exiiu, ut suslinere possitis: enim clamoris tui statim ut audierit, respondebit libi
    Cum enim dicit, Qui stat videat ne cadat, sollicitam (Isaiw xxx).
    reddil arbitrii libertalem, quam ulique noveral, per— Quod autem illi conatus non sint merilorii gratise,
    cepta gratia, vel siare per induslriam, vel cadere per asserit in cap. 16 ejusdem collationis, siatira in prin-
    negligentiam posse. Et post pauca: Fidelis autem jv cipio, cum inquit: Nemo autem exislimethmca nobis
    Deus, qui non permiltet vos tentari supra id quod po- ob hoc fuisseprolata, ut nitamur aslruere summamsa-
    testis: non ulique optat, ne eos Dominus tentari per- lutis in nostrm fidei ditione consisleresecundum quo-
    milteret, sed ne supra id quod sustinere poteranl tenta- rumdam profanam opinionem,qui totum libero arbitrio
    rentur. Illud enim indical humani arbitrii faculiatem; deputantes, gratiam Dei dispensari secundum meritum
    hoc veroDominigratiam tentalionum luciaminamode- uniuscujusquedeliniunt. Et cap. 13, poslquam dixe-
    ranlis ostendit. rat nonnumquam Deum exigere vel exspectare quos-
    Dicit quinto, Deus exspeclat noslros conatus , et dam conalus bonaevo!uniatis,subdit: Et nihilominus
    aliquando nos praevenit. Primam partem htijus dicli gratia Dei semper graluila perseverat, dum exigui»
    expressis verbis tradit Cassianus collat. 15 c. 13, quibusdam parvisque conalibus tanlam immortatilatis
    cum ait: Et ita setnper gratia Dei noslro in bonam gloriatn, lanla perennis beatitudinis dona inwstimabili
    partemcooperaturarbilrio, atque in omnibus illud ad- iribuit largitate. Et post pauca : Quantumlibet ergo
    iuval, prolegit ac defendit, ut nonnumquam eliam ab enixa fueril humana fragititas, futurm retributioni par
    «o quosdam conatus bonmvolunlalis, vel exigat, vel esse non poterit; nec ita laboribus suis divinam immi-
    exspectet,ne penitus dormientiaut inerti olio dissolulo nuit gratiam, ul nonsemper perseveret.
    sua dona conferre videatur, occasiones quodammodo Quod vero conatus illi nonsint semper necessarii,
    qumrens quibus, humanm segnitiei lorpore discusso, affirmat cap. 15 citalo, inquiens: Et ita sempergra-
    non irrationabilis munificentimsum targilas videalur. lia Dei noslro in bonam parlem cooperatur arbitrio,
    Gt cap. 12 iuquil: Exspectal nos, cum dicitur per atque in omnibus illud adjuvat, protegit ae defenditi
    W AP OnU J. CASaiANI APPENDH. | 57»
    «f nonnumquamttfam ab(oq,mdatn eonamibptus A expresse tn eodem captte exciudit mejritum da con-
    voluntatis vel exigai vel exspecm. Nonnumquani (in- djgno; nara jnter alia inquit: Dicimus enm secun*
    quit), non semper. Et cap, 17. Per hmcigitur emnpla, dum $qlva(pris senteniiam dari quideni petentibut, et
    qum de evangelicisproiulimut monumcntis,evideniis? apcriri pulsantibus.et q qumrenlibusinveniri;ted peti
    sime polerimus advertere, diverm gtque innumerii tionem tt pulsqiionem nostram npn etse condignam,
    nwdis, et inscrutabilibus viis, Deum salulem humttni nisi misericordiaDei id quod peliinus dederit, E| hoe
    generis prpcy.rart; et quorumdam quidem vptentiur^ sensu Semipelagianoruio errorem Hilarius epistola
    et sitientium cursum admajorem invitare flagranliam, ad Augustiniim iniellevisse videtur, cum refert ipsos
    quqsdqtn vero eliavqnolentesinvitosque compellere.Et asseruisse, Nec negari graliam, si prmcederedicatqr
    riunc quidem , ut impleanlur ea qum uliliier a nobis. talis voluntas qumlanlupi medicumqumral, non attfept
    desiderulaperspexerit adjuvare, nunc veroeliam ipsius qtlidquamipsa jam vqleat. In eodem sensu loqiiiiur
    sqnctf desiderii inspirare principia, vel initium boni concil. Arausicanum, jcanone ii; Si quis sine grqiia
    dperis vel persevcrantiam condonare, Diccns utique; Dei credentibus, votentibus, desideranlibuset pulsaiw
    Qaprnmdu»! quidem vqlcnlium et silienlium cursunt tibttt pobis misericqrdiam dicit cpnferrf. Miseripqrs
    id tnqjqrem invitare flagrantiam, quosdam vero nor diain, inquit; nam Massilienses fatebantur anxjlia
    lenfes cqinpelfere, saiis iudicat prajcedentes conaJus pr.cvenieniis gratiae adjuvantis dari ex misericordia,
    bonae voluniaiis non semper esse necessarios ut non ex debito jtisiiUaepetentibus, qurereniibus, pul-
    aux.iliumgraiiai homini conferaJur. sauiibus ex facultaie naturae, licet occasione borum
    Picit, nono, graiiam prpevenieiUem pendere e? coiiatunm nalurse tiibuerelur a Dcp,
    ppejibijs n.aturae, et causalem islani esse veram, quia *U Eumdero fuisse Semipelagianorum sensum faie.n?
    iniiiitni bojisevoJuntatig pru-bet homo, ideo Deus mi- tur quidam llieologi recentiores ex illis qui negpnf
    seretur ei. Constat hoc ex cpllai. 13 c, 11, in prin? Deutn, actuali gratia adjuvante, prscinpvere, applj?
    cipjo, ubi ajt: El ita sunt hatc quodammodoindiscrete care, scu prsedetermiijare eflicacitgr volti|iiateifl
    permixta aique confusa, ut quid ex quo pendeat iqte* creatam ad coiiscniiendum, quod confirmatit aucto-
    muitps magna qucestionevolvatur, id e»l utrum quitt ritate sanctorum Patrum, prsesertim Augustin. lib.
    initittm bqnm voluntatit prmbuerimus,miserealur no- de Prxd. SS. c, 2 dicjenlis: Videte si aliud agitur
    stri Deus; an quia Deus misereiur, consequamurbpnae islo modo nisi ul gralia tecundum nierita nqstrq deiur
    voluutuiis inilium: mulit enim singula hmc credenles, quoltbetmodo, ac sicgratia nonsit gratia. Ubi po.nde-
    ac jiiilq amplius qsserentes , variis sibique contrariis rant particulam illam, quolibet inodo, nam ampliat
    tunt erroribus involuti, Et in discursu ejusdein collat. merilum ad quemcuroque uiodiim merili.
    docet: ajiquando quia inilium bonaeyolunlalis pra> Ulliuiodicit prsedestinaiionem Deiesse generalem
    bemus, miseretur nostri Dcus; aliquando vero, respeclu oronium, et non gr;ituitam respectu aliqno-
    quia Deusmiseretur, consequiinur bon* voluntaiis ini- rum. Constat lioc ex col. 13. c, 7, ubi ait: Cujus be-
    lium; satis aperte indicansquod prnpter bonum illum nignilas cum bonwvoluntatis qnantulamcumquescint
    usuro noslrse voluiilatis dalur anxiliuni prsey.enienlis tillam etnicuisse protpcxerit, ve.lquqm ipse tqmquam
    grati.ae. Idejn cojljgiiur ex eadem coll. cap, 9, ubi de dura siiice nostri corporis excusserit, confoveteant,
    de operibus iiaturiiepraecedentibus graiiam intelli-r et exsuscitat, suaque jntpiralione confqrtqns, vij.il
    git illud Apostoli: Peus reddet unicuique secundum omnet Itomines saivos fieri el ad agniticncm verilfftit
    opera ejus (Rom, lf). JUh.deS. Piosper hanc asser- venire. Et post pauca :'Qui enim, ut peregt ums ex
    tioiiem tribuit Cassiano, cum ait (Lib. conlra Coll, C pusillis non liabet vgluntalem, quqmqdq sine fngeitii
    c. 6): Quomo.do/autfWnpn adverlis le in illud dainnta- sacrilegio putandus est, non universaliter ornnes, se4
    tum incidere,quod,velisnolis, convincerisdiperegra- quqsdam tatvos fieri vellepro omnibus?Hsec in conir
    tiatn Dei secundum tneri.ta noslra dari, cutn aliquod mtini dicta stifficianlde errore PelagianorumetSeraL-
    prmcedere boni pperis ex ipsis Itominibuspropier quod pelagianorum. Ex qtiibjis facile potcrit uiiusiiuisqii.e
    gratiam cpnsequantur affirmas. Itoc auiein dictiini, colligere, in quo Seinipclagiani a Ptiagianis ditte,-
    sicut et pr.seced^ns,iva temperat Cassianus, utdicat ranl, vel cum illis couveniant. Hoc uiutin esi jn
    gratiam non dari propjer bona illa opera, ut propter calce liujus ilisputaiionis notandum, qund Fatislus et
    merila, sed l;uiiquam propter solam occasionem, ut Cassiauus quamJibet vel qualemlibet priveiiieiitetu
    palet ex lib. xii Josu c, 14, ubi aii: Prmsto esi nam- gratiam admiseriiit, eam tandem re ipsa negaverunt,
    que (scilicet iiens) o«asiuiie sifcitaniummpdp, a nq- cum asserucriiit secundiim mcriiiim fidei nobis dari.
    bis bpncevoiuntulis oblata, ad hic omnia conferenda, Unde Maxentius loqucns contra Faiistnm, qui iji suo
    Quibus verbis ab operibus natune tniine ineritum li.bro promiserat se prohaturum coiilra Pelagiura
    excltidit tam de coodiguo quam de .cougruo, cum gratiam non secundum merita nostra dari, inquit:
    dicat illa opera solum e-se occasionem qua accepta Ppstea autem immemor sui prqmisti, tolam plenius
    Deus conlerat priora auxilia prsevenientis graUse. Et gratigtn evacuare convincilur.
    33 VIGILII DIACONIREGULA MONACHORUM. #

    AHWODOMINICDXXX.

    VIGILIUS DIACOTOJS.

    PROLEGOMENA.
    i Vigilius Diaconus, inquit Gennadius cap. 51, A Hsec Scboenemannus. Jam antea Regulae Vigilii
    < composuit ex tradilione Palrum MonachorumRe- ipse editor Marianus Brockic dixerat:
    t gulam, quse in coenobio ad profectum fratruni ii « Hucusque octo Regulse Oritntalium Pairum exhi-
    « conyentu legitur, brevialo et aperlo sermone lo- biiae suut in lioc Lncae Holslcnii Codice, ex quibus
    • lius monasiicseprofrssionis in se tcneniem disci- Vigilius Diaconus hanc Monachorum Regulam com-
    f pljnam. } IIJ Trilhemii Commentariis hsec auteni posuit, quae proin merito et Orientalis dici potest,
    Laudat qul-
    leguntur : t "VigiJiusDiaconus et jnonachus, yir jr. quamvis in Occidente scripta videatur.
    < Scripturjs sanclis studiosiis el eruditus, inonastica dein hanc Regulam Geniiadius, asseritque illam bre-
    t disciplinsE!cusios et rector, feriur ad sedificationen yiato el aperto sermone totius monasticse professio-
    t monachorum quaedam cudisse opuscula, quae ac nis disciplinam continere, ex qua proin S. Benedictus,
    t nosiram memoriam venire ei locorum et tempo- Anianae abbas, suse Regular^im Concordise multa in-
    t rum distaniia prohibuit. Dicit attiem jiresbytei seruit; quemadmodum et Smaragdus, S. Micbaelig
    i Gennadius, scripsisse illum valde ulilem Uegulam in Lotharingia abbas, in sua Reguloc Benedictinsa
    t de conversalipnc monacjiorum in uno Jibro. D« Expnsitione. Constat autem haec Regula XLVII ca-
    t caeteris non loqnitur. Claruit stib Honorio et Theo- pitibus, quibus includitur quidquid ad bonum cujus-
    < dosio principibns, anno 420. t Exstat tamen hsec B que roonasierii regimen pertinet, et quae ex Regula
    Hegula sub liiulo Regulm Orienlalisex Palrum Orien- S. Pachomii plerumque desumilur; cum perssepa
    taliuin Regulis cqllectm q Vigiliq Diacono iu Co- ibidem propriac S. Pachomii sententiae repcriatilur.
    dice Regularum quem edidil Komsean. 16G1, in-4°, Vixit quidem Vigilius Diacpnus saeculo quinto, sed
    Lucas Hplstenius; parl. i ed. Parjs. 1663, in-4% ignoratur cujus Ecclesise fuetit diaconus , quamvis
    p. 88-95; et noyaequain accuravit Maiiaiuis Brockie apud Gallos floruisse supponi possii, cum nonnulli
    et post morteni ejus ediderunt socii ejus Augtisiap contendant, hanc Regulam Drienfaltm, ab ipso com-
    Yind. an. 1759, sex voluminibus in-folio, tom. I, p. posilam, in monasterio S. Maximini Trevirensis eo-
    60-64. dem saeculo fuisse observalam. »

    VIGILII DIACONI

    REGULA MONACHORUM,
    Quce vulgo dicitur

    REGULA ORIENTALIS.
    Cp,d.Rfpgjilar.Marian.Brockietom. I.)

    I. Ut neque seniores in regendis fratribns inaniter C get, condemnet, vel suscipiat, si ita utile videlur,
    laborent, neque disciplina juniorum vacillet, quse venientes ad raonasterium; vel ejiciat, si ita neces-
    abbatis conversatione stabilila firma sit, oportet ab- silas fuerit, male habitanies.
    batem irreprebensibilem esse, severum, patientem, II. In monasterio seniores sint duo, ad quos vel
    jejunum, pium, humilem : utdocloris et pairis locum prsesente abbate vel absente omnium fralrum disii.
    impleat seipsum fprmam pracbens bonorum operum. plina et omnis ctira inoiiasterii pcrlineat : dantes
    Ad cujus ordinationem omnes fralres respieiant; sibi vices per dies, el dividenies inter se pondus ac
    nihil sine consilio et aucloritate ipsius facientes. Qui necessiialero monasterii; ex quibus unus lempore
    sustinens monasterii necessilates de omnibus quae suo praesens in monasterio semper erit, ad praestan-
    in nionasteriq sunt libere judicabit; nutlius perso- dum abbati solatium , vel obsequium advenientibus
    nam accipiens, nec ulli gratiam prsestans, sed unum- fratribus; et ad procedendum, ubi necessilas com-
    quemque secundum merita quotidianae conversatio- munis exegerit, atque diligentiam cirea oinnia quaa
    nis in reritate judicans, admoneat, liortetur, casii- ad quotidianam custodiam et conversationern mwst-
    ;S16 VIGILII DIACONI
    sterii pertinent adhibendam : ut quaecuroquead ob-iA prsescientiam principis, absque quo nullus increpantii
    seqiiium usumque monasterii facienda sunt, sine fratrem babebit potestatem.
    negligentia et querela faciant. Alius cum fratribus XIV. Si invenlus fuerit unus a fratribus aliquid
    eril, tempore suo exiturus cum ipsis ad omnia opera per contentionem agens, vel conlradicens majoris
    et omnem necessitatem , providens ne quid contra imperio, increpabit juxta mensurara peccali sui.
    disciplinam faciant. Qui considerans omnes actus XV. Qui mentilur, aut odio quemquam habere
    singulorum , si quse conlra rationem facla viderit, fuerit deprehensus , aut inobediens , aut plus joco
    sed per se emendet, vel abbati indicet. quam honestum est deditus, aut otiosus , aut dure
    III. Ille vero, qui secundum ordinem disciplinae respondens, aut habens consuetudinera frairibus de-
    ordinatione abbatis cx consilio et voluntale omnium trahendi vel his qui fOris sunt, et omnino quidquid
    fratrum fratrilms praeposiiusest, omnem ad se cu- contra Regulam Scriplurarum est et monasterii di-
    ram de disriplina fratrum et diligenliam monasterii sciplinam , el audierit pater monasterii, vindicabit
    revocabit; bahens potestatem abbale absente faciendi juxia mensuram opusque peccati.
    omnia quse abbas prsesens facit. Ule autem patien- XVI. Si omnes fratres viderint prsepositum ni-
    tiam , mansueludinem , bumilitatem , charitatem, mium negligeniem, aut dure increpanlem fratres, et
    aequitatem , sine personarum acceptione servabit; B mensuram monasterii excedcntem, referanthoc pa-
    ita agens, ut nec abbati tsedium generet, nec fratres tri, et ab eo increpelur. .pse autem prseposiius nihil
    iutemperantia illius Jaborent. Haecobservabit seuior faciat, nisi quod pater jusserit: maxime in re nova.
    monasierii qui fratribus prsepositus est, referens ad Quse ex more descendit, servabit Regulam mona-
    abbalem omnia , vel prsecipue illa quse per se non sterii.
    volueritexplicare. XVII. Praepositus vero non inebrietur, nec sedeat
    IV. Commendatum aliquod etiam a germano fratre in humilioribus locis. Ne rumpat vincula quse Deus
    nullus accipiat : nihil in cella sua absque pracposiii in coelocondidil ut observenlur in lerris. Ne Ingeat
    jussione qtiispiam babeat, nec poma quidem vilis- in die festo Domini SaJvaloris; dominetur carni suae
    sima, et cselera hiijuscemodi. juxta mensuram Sanclorum. Non invenialur in excel-
    V. Operanles vero fralres nihil loquantur ssecu- sis cubilibus, imitans morem gentilium. Non sit du-
    lare : sed aut medilentur ea quse sancta sunt, aut plicisfidei. Non sequathr cordis sui cogitationes, sed
    cerle silebunt. lcgem Dei. Non resistat sublimioribtts tumenti ani-
    VI. Qui aulem coquinat, antequam fratres refi- mo pntestaiibus. Ne fremat, nec birrial iratus super
    ciant, riort gustabit quidquam. humiliores; nec transferat terminos Regulse. Non sit
    VII. Nemo in cella aut in domo sua habeat quid- C ' fraudulentus, neque in cogitationibus versetdolos;
    quam pra-ter ea , quse in communi monasterii lege nec negligat peccalum animse suse; nec vincatur
    prsecepta sunt. carnis luxuria. Non ambulet negligenler. Non loqua-
    VJII. Cumque ad dormiendum se collocaverint, lur verbum oliosum. Non ponat scandalum ante pe-
    alter alleri non loqualur. Cellam allerius, nisi prius des cseci. Non doceat volunlatem animam suam. Non
    ad osiium perculiat, inlroire non audeat. resolvalur risu slultorum ac joco. Non capialur cor
    IX. Mutare de bis quse a prseposiloacceperit cum ejus ab his qtti inepta ioquuntur et dulcia. Non vin-
    altero non audebit. Nec accipiet ntelius et dabit de- calur muneribus; non parvulorum sermone ducatur.
    terius, aut econtrario dans melius et deterius acci- Non deficiat in Iribulatione. Non mortem timeat, sed
    piens. Nemo ab altero accipiat quidpiam, nisi prae- Deuin; non prsevaricator sit propter imminentem
    positus jusserit. limorem. Non relinquat verum iumen propter modi-
    X. Clausa cella nullus dormiat, nec habeat cubi- cos cibos. Non nutet ac fluctuet in operibus suis.
    culum quod claudi possit, nisi forte setati alicujus Non mutet sententiam, sed firmus sit solidique de-
    vel infirmitati pater monasterii concesserit. creti; justus, cuncta considerans; judicans in veri-
    XI.Nemo a terra solvat funiculum absque jus- tate absque appelitu glofise; manifestus Deoel homi-
    sione patris. Qui in monasterio fratrum invenerit' D nibus, et a fraude prociil. Ne ignoret conversationem
    quidpiam , suspendat ut tollat qui cognoverit. suorum, nec ad eorum scientiam caecusexislat. Nulli
    XII. Ad collectam et ad psallendum nullus sibi noceat per superbiam; nec sequatur concupiscentias
    occasiones inveniat, quibus se dicat occupatum, oculorum. Veritatem numquam prsetereat : oderit
    Secundum personam numquam judicet
    quasi ire non possit. Et si in monasterio, vel in agro, injustiliam.
    aut in itinere, aut in quolibet minislerio fuerit, pro muneribus, nec condemnel aniroam innocenlem
    orandi et psallendi tempus non praetermittat. per superbiam. Non rideat inter pueros : non dese-
    rat veritatera timore superatus. Non despiciat eos,
    XIII. Qui minister est, babeat studium ne quid
    qui indigent misericoijdia. Non deserat juslitiam
    operis pereat in monasterio. In qualicumque omnino propter lassiludinem; ne perdat animam suam
    pio-
    arle, quae exercetur a fratribus, si quid perierit, et pler verecundiam : ne respiciat dapes laulioris
    per negligentiam fuerit dissipalum, increpetur a pa- mensse : nec pulchra vestimenla desideret; nec se
    tre ministeroperum; et ipse iterum increpet alium negligat, sed semper dijudicet cogitationes suas. Non
    «jui opus perdideril, dumtaxat juxla voluntatem <tt jnebrietur vino; sed humilitati junctam habeal veri-
    577 REGULAMONACHORUM. 578
    tatem. Quando judicat, sequatur prsecepta majorum Jx seniorum consilio. Qui etiam omnia utensilia quse
    et legem Dei, quaein toto orbe prsedicalaest. in monasterio sunt, id est, veslem, vas, ferramen-
    XVIII. Si deprehensus fuerit aliquis e fralribus tum, et quidquid usibus quotidianis necessarium est,
    libenler cum pueris ridere et Iudere, et habere ami- custodiat; et unamquamque rem proferens , cum
    cilias setalis infirmse, terlio coramoneatur, ut rece- fuerit necessarium, ab eo iterum ad reponendum,
    dat ab eorum necessitudine, et memor sit bonestatis cui mendo consignaverit, recepturus. Ad victum
    et timoris Dei : si non cessaverit, corripialur , ut vero fratrum proferat ac tradat septimanariis, ad
    dignus est correptione severissima. condiendos cibos det necessaria secundum quoti-
    XIX. Qui contemnunt prsecepla majorum et Re- dianse expensoeconsueludinem,neque profuse neque
    gulasmonaslerii, quse Dei praeceptoconstitutse sunt, avare; ne vitio ipsius vel monasterii substantia gra-
    etparvipendunt seniorum consilia, corripianlur juxta vetur, vel fratres patiantur injuriam. Sed et necessi-
    ordinem constitulum, donec corrigantur. talem infirmorum fratrum ac laborem considerans,
    XX. Majores, qui cum fratribus mittunlur foras, nihil segrolantium desideriis neget ex his, quse ha-
    quarodiu ibi fuerint, babebunt jus prsepositorum, buerit, quantum iliis necesse fuerit. Advenieniibus
    et eorum regentur arbilrio. Docebunt fratres per diversis fralribus escas parabil. Hsecerit cura custo-
    constitutos dies; et si forte inter eos ortum fuerit ]B dis cellarii, recurrens seraper ad seniorum consilium,
    aliquid simultalis, audient ipsi majores, et dijudica- et requirens de omnibus, vel prsecipue de his quse
    bunt causam, et dignum culpa increpabunt; vel ad proprio suo intellectu non potuerit adimplere.
    imperium eorum statim pacem pleno corde conso- XXVI. Osliarii eura sit, ut omnes advenienles
    cient. intra januas recipiat; dans eis responsum honestum
    XXI. Si quis frater contra prsepositumsuum ha- cum humilitate et reverentia, ac stalim nuntians vel
    buerit tristitiam, aut ipse prseposituscontra fratrem abbali, vel senioribus, quis veneril, et quid petierit.
    aliquam querimoniam, probatse fratres conversatio- Nec ullus exiraneorum paliatur injuriam; neque ha-
    nis et fidei eos audire dcbent, et dijudicabunl inter beat cum aliquo de fratribus necessitatem ac facul-
    eos. Si lamcn absens est paler monaslerii, vel ali- tatem loquendi, absque sciemia abbatis, vel senio-
    cubi profectus, primum quidem exspectabunt eum : rum praesentia. Si quid vero cuicumque de fratribus
    sin autem diutiusvident foris deroorari, tunc audient missum mandaiumque fuerit, nihil ad ipsum perve-
    inter praepositumet fratrem; ne diu suspenso judi- niat priusquam abbati vel senioribus indicetur. Ante
    cio tristitia major oriatur, ut et ille qui prseposilus omnia ostiarius Monasterii lixc observabit, ne quem-
    est, el ille qui subjectus est, et illi qui audiunt, juxta quam de fralribus foris januam exire permittat.
    timorem Dei cuncta faciant, et non dent in ullo oc- '" XXVII. Si quis accesserit ad ostium volens sse-
    casionem discordise. culo renuniiare, et fralrum aggregari numero, non
    XXII. Nullus miltalur foras ad aliquod negotium babeat liberlalem intrandi; sed prius nunlielur palri
    solus. Missivero non singuli, sed bini vel terni am- monasterii, et manebit paucis diebus foris anle ja-
    bulent: ut dum se invicemcustodiunt etconsolantur, nuam, ac docebitur orationem Dominicam, et psal-
    et seniores eorum de honesta eorum conversatione mos quantos potuerit discere; et diligenter sui ex-
    securi sint, et illi non periclitentur. Observantes ta- perimenlum dabit, ne forte mali quidpiam fecerit,
    men hoc, ut non se invicem fabulis inanibus de- ut turbatus ad horam limore discesserit, aut sub
    slruant, neque negligentisedent locura destructionis; aliqua potestale sit; et utrum possit renunliare pa-
    sed unusquisque in actu suo attentus sit, prout tem- rentibus sttis , et propriam contemnere facultatem.
    pus ftierit. Si eum viderint aptum ad omnia , tunc docebitur et
    XXIII. Quando autem reversi fuerinl in monaste- reliquas monasterii disciplinas; quae facere delieal,
    rium, si anle ostium viderint aliquem quserentem quibusque servire, sive in collecta omnium fratrum,
    suorum afflnium, de his qui in monasterio commo- sive in domocui tradendus est, sive vescendiordine :
    rantur , non yalebunt ire ad eum , et nuntiare, vel ut inslructus atque perfecttts in omni opere bono
    evocare. Et omnino quidquid foris gesserinl, in mo- **fratribus copuletur. Hsec observabit cuslos januse,
    nasterio narrare non prsesumant. referens omnia, sicut superius scriptum est, et an-
    XXIV. Omnibus erit potestas legendi usque ad nunlians senioribus.
    boram terliam : si tamen nulla causa exstiterit, qua XXVIII. Seplimanarii ad cibos parandos, vel ad
    necesse sit etiam aliquid Oeri. Posl horam vero ter- luminaria conciniiaiida, vel ad nilores faciendos, et
    tiam si quaeslatuta sunt, sicut scriptum est, per su- quse ad obsequium ususque monasterii pertinent,
    perbiam, vel negligentiam, vel desidiam interceden- semper parati sint. Hos nulla alia necessilas occu-
    tem non custodierit, sciat se cum in boc errore de- pet, sed in hoc sludium impendant, ut rem susce-
    prehensus fuerit, culpabilemjudicandum; quia per ptarn utililer et diligenter impleant. Et si quid forto
    suum errorem et alios in vitium mittit. nesciunt, de liis quse agere debenl, sine dissimula-
    XXV. Cellarii vero cura sit, ut abstinentiam et tione seniores suos semper interrogent.
    sobrietatem studens illala in monasterio ad sumptus XXIX. Hi itaque quibus disciplina, vel ulililas, veJ
    fratrnm diligenter el fideliter servet : nihil susci- opinio, vel obsequium monaslerii creditur, officia
    piens, nec quidquam tradens sine aucloritate vel sibi injuncta ftdeliter custodiant et impleant. Hos
    37» FASTJPIIJS, BRITANNOBUM EPISCOPUS. 3B>
    enim errare non deeet, qui ad omnes errores emen- A alienu»a timore Domini, ut tot casligaUonibuset tot
    dandos praepositisunt. Qui si vel superbia, vel ne- remissionibusnon emendet, projiciatur de monaste-
    gligentia , tel desidia aliqua ex liis prsetermiserint, rio, et yelnt extraneus habeatur : ne vitio ipsius alii
    quse in Regula continentur; per ipsosque destructio periclitentur.
    esse coeperit, per quos debet sedificatio crescere, XXXVI. Quod si aliquis loculus fuerit, vel risc-
    omnibus condemnationibus, quas Regula continet, rit in vescendo, increpetur, et agat poenitentiam.
    lubjacebunt. XXXVII. Si quis ad manducandumtardius venerit
    XXX. inter omnes fratres faocobservabilur, vel absque majoris imperio, similiter agat poenitentiam,
    obedientes senioribus suis, et deferentes sibi invi- aut ad cellara suam jejunus revertaiur.
    cem, habeant patientiam, moderalionem, humilita- XXXVIII.Si aliquid necessaritimfueril in mensa,
    tem, charitatem, pacem sine figmentoet mendacio, nemo audebit loqui, sed minislrantibus signum soni
    et malediclione, et verbositate, et jurandi consuetu- dabit. Ministrivero absque his quae in communefra-
    dine, ita ut nenio suum quidqtiam vindicet, neque tribus prseparata sttnt, nibil aliud comedant. nec mu-
    ullus aliquid pecttliariter usurpet; sed habeant om- tatos cibos sibi audeant prseparare.
    nia communia. XXXIX. Nemo plus alleri dabit quam alter acce-
    XXXI. Sine seniorum verbo et auctoritale nullus B pit, quod si oblendittir infirmitas, prsepositusdomus
    fratrum quidquam agat : neque accipialaliquid, ne- perget ad minislros segrotanlium, ab bis qute neces-
    que det; neque usquam prorsus procedat. saria sunt accipiet.
    XXXII. Cum vero inventa fuerit culpa, ille qui XL. Quando ad oslium monasterii aliqui venerint,
    culpabilis invenilur, corripiatur ab abbate secrelius. si clerici fuerint aut monacbi, majori honore susci-
    Quod si non sufficitad emendalionem, corripiatur a pientur : lavabuntque pedes eorum, juxta Evangelii
    paucis scnioribus. Quod si nec sic emendaverit, ex- prseceplum,et prxbebunt eis oronia , quaeapta sunt
    communicetur; et non manducet quidquam. Cui si usui monachoium.
    nec hoc quidem profuerit, in quolibet loco fuerit, XLl. Si quis ad ostium roonasterii venerit, diccns
    posiremus inter omnes in psallendi ordine ponatur. velle se videre fralfem suumvcl propinqunm,janiior
    Quod si in pravitate perseverat, etiam psalleudi ei nuntiabitabbati, etpermiltente eo accipiet comitem,
    faculias auferatnr. Quem si vel bsecconfusio non cujus fides probata est; et sicmiiieiur adfratrem
    commo*erii, abstineatur a conventu fralrum ; ita ut videndtimvel proximum.
    nee mensae,nec Missaeintersit, neque cum eo ulltis XLII. Si propinquusalicujus mortuus fuerit, pro-
    frater de jiiniorihtis cojlnquatur. Abslinebiturautem sequendi funus non habebit licentiam, nisi pater
    tamdiii, quamdiu vel qualilas culpae poposcerit, G mnnasterii prscceperit.
    secundum abbalis ac seniorum arbilrium; vcl se ex XLIII. Nullus de horto tollat olera, nisi ab bortu-
    corde pro culpa pceniiens lniroiliaverit, et veniam lano acceperit.
    erroris sui omnibus prscsenlibuspetierit. Quod si in XLIV. Nemo alteri loquatur in tenebris; ntillus
    frairem peccavit, etiam ab co ffaire veniam petat, in psiatho cum allero dormiat; nianum alterius
    cui injitriara fecit. nemo teneat; sed sive steterit, sive ambulavcrit, sive
    XXXIII. Si quis errori ejus consenserii, et secun- sederit, uno cubilo distet ab altero.
    dum duritiam illius magis consilium dederit, ut se XLV. Si quis tulerit rem non suam, ponetur su-
    tardius humiliet, sciat se, cura in hoc crrore fuerit per humeros ejus; et sic agat poenitentiam publice
    deprehensus, simili modo culpabilemjudicandum. in collecta.
    XXXIV. Hoc etiam addendura fuit, ut frater, qui XLVI. Si prxpositds injuste judicaverit, injnsti-
    pro qualibet culpa arguitur yel increpatur, patien- tise ab aliis condemnabitur.
    tiam habeat, et non respondeat arguenti se : sed bu- XLVII. Qui conseniit peccatis, et defendit alium
    miliet se in omnibus, et emendet. delinquentem, maledictus erit apud Deumet homines,
    XXXV. Si vero fuerit aliquis tam durus et lam corripietur increpatione severissima.

    ANHODOMINICDXXX.

    FASTIDIUf,

    SRITANNOftUM EPISCOPUS.

    PROLEGOMENA,
    GALLANDH NOTITIA fflSTORICO^IJTTERAfilA IN FASTIDIUM.
    (Biblioth.Vett. Patr Gallandiit.IX.)
    |. QIJIQ
    JjjnipqrejiJajftfrffaj^JflwiMrW & '^-eM°Iu» Ajjcwanus, |!orujsse mioqu§ Fast^iail»
    581 PROLEGOMENA. «H
    Britannorum episeopum ex Gennadio Intelligimus,, A Michaelino, Victorino ac duobus Sorbonicis, nec
    qui medium inter eos hunc scriptorem recenset (a), non cum Holslenii editione Romana collaium, eyul-
    Episcopitiiulum Fastidio detrahunt viridoctissimi (fr),, garunt clarissimi opernm Augustinianorum editores
    quos item Pagius est secutus (c); permoti scilicet au- Parisienses (p). Alque bujusmodi prseclarum exepi-
    ctoritale vetusti Gennadii exemplaris Corbeiensis, \ni plar lypis exprimendum tradidimus. Verum ne mu-
    quo legitur tantum, Fatlidius Britto, neque a primai neri nostro penitus deesse videremur, illud ilerum
    manuascriptum habeteumdem tittilum, sed additumi cum edito Holsteniano comparavimus : qua ex colla-
    posl vocemBritlo calamo receniiore. At unoexcepto lione nonnullas deteximus lectipnes (juij)us forlasse
    Corbeiensi, reliqui codices, quos inter eo inulto prae- planior scriptoris textus reddafur, easque prqipde
    stantior Veronensis, ut fuse probant eruditi viri (rf), subnotare libuit.
    ajiiqueduopervetusti bibliotheca?Lain))eUjanseWar- 3. At verp baud est plane prsetereundum , quod
    thuno Jaudati (e), vulgatam Gennadii .Jecjjpiieropise jam pridem nioiiuere viri doctissimi : Fasliditim
    se ferunt: neque aliter in suo codice legiss/eeorope- scjljcet Pelagii conterranei sui hscresi fuisse addi-
    ritur Honorius Angustodunensis (f) Gennadium ex- ctum; adeoqtie nihil mirum de eo tradidisse Genna-
    scribens : ut propterca prseter citatos Bullerinios et diiun, fuisse ipsum jnibutu«) sanq et digna doclrina:
    Wartlionum , Usserius quoque (g) ac Norisius (h), B presbyterum enim illum Massiliensem divinaegratiae
    quibus accedere videtur ct Tillemontins (i), Fastidii inimicis favisse incomperlum nemini. Qua de re am-
    episcopatum agnoscant, Jicet ejus sedes habeatur plissimum historise Pelagianaeconditorem (q) et qui
    incerta. ejus opera junclim edenda curarunt (r) nec non hi-
    2. Teslatur Gennadius (j) scripsisse Fastidium ad siorise liuerarise Gallicaeauctores (s) prae cseleris
    Fatalem de VilaChristianalibrum,etalium de Viduitate consulas velim. Sed nt in viam redeamus, Faslidius
    tervanda, sana et digna doctrina : ut fert codex Cor- de Adajcnohsec babel (i) : In quo nihil fuisse incre?
    beiensis. In editis Gennadianis legitur ad Fatalem duliiatit invenio prater tolam inobedienliam, cujut
    quemdam, errore forle sive ipsius Gennadii, sive causa ille damnatus est, et omnet suo damnanlur
    potius librarii: nam liber de quo mox dicturi suiiius, EXEHPLO. Ilaic vero ipsa est Pelagii haeresis ita do-
    ad viduam quarodam missus esse perhibetur, quam centis, ut ait sanclus Prosper (u) :
    dilectissimamsororem auetor appellal (k). Uinc vero Progenilosigitur nullumtraxissereatum
    abs reansam arripuisse Pagium (/) Fastidio abjudi- De patrihus,nec dissiuiilesnuncuascierillo
    Orlu primorum, qui iiberlate maleusi
    candi librum de quo Gennadius, recte arguunl viri Peccaruut,foirua nocui, nonsemineproli.
    erudili quos modo laudavimus (m). Errasse quoque Et clarius adhuc auctor incertus epistolae ad Deme-
    Gennadium statuii Possinus (n) cum aliis, qui ex C triadem (v) : Hinc, inquit, Adw peccatum, EXEHPLO
    uno libro duos fecit : quod enim sub opusculi finein posteris asserebatur nocuisse, NONTRANSITU. Quem
    disseril auctor de triptici Viduitate (o), baud novus quidem Pelagianum errorem passim exagitat sanctus
    traclatus, sed libri de Vita Christiana clausnla est. Augustinus (x). Practerea suae viduse ista suggerit
    Ilic porro libellus qui jam dudum inler opera sancto nosler auctor (*/) : llle autem ad Deum merito extollit
    Augustino suppo-iia ssepius prodierat, pareuii suo manus, ille preces bona conscientiafundit qui potest
    landem Lucscllol-tenii sludio est restitutus. Nacius dicere, Tu nosti, Dotnine,quam sanctm,quam innecen-
    enim vir ille doctus vetuslum exemplar in monaste- tes, quam purm sint ab omni fraude et injuria et ra-
    rio Cassinensi Fastidii episcopinomine insignitum, pina, quas ad te expando manus; quamjusta, quam
    opusdescripsit aceditioni paratum reliquit: illudque immaculata labia et ab omnimendacio libera, quibus
    deinceps cum duobus aliis opusculis ex museo Hol- tibi, ut mihi miserearis, preces fundo. Hsec porro
    steniano Romaein lucem emisit annp 1665 Petrus sutil ipsissima Pelagii verba, quibus viduain Julianam
    Possinus. Quod quidem opus denuo expolitum et Demelriadis matrem docebat, quemadmodum sancti
    cum veteribus codicibus Corbeiensi, Remigiano, qrare debeant. Ea recitat s,anctus
    AugusUnus (£)f
    Gennad de Vir. lllustr. cap. 56. 0 (o) Fastid. I. c, cap. 15 infra.
    b)BB.in Append. ad tom.VI opp. S. Aug. pag. 485. (p) In Append. ad tom.VI opp.Aug., pagg. 185-192.
    c) Pagi. ad ann. 420, § xxix. (q) Noris. Hist. Pelag. lib. II, cap. 16, opp. tom.
    d) Baller. Observ. ad Opp. Noris. tom. IV, pag. I, pagg. 462 seq.
    ifl)
    884 et 923-996. ad Noris. opp. tom. IV, pagg. 923 seq.
    (e) Warth. Hist.de episc, et decan. Londin. pag. 6. Hist. lilte>. de la France, lora. II, pagg. 633
    SBaller.
    (f) Honof. Aug. lib. II de Script! Eccl. cap. 55. seqq.
    (^)Usser. Briiann. Eccles. Antiqq. cap. H, pag. (i) Fastid. de Vit. Christ. cap. 13 infra.
    171 edit. sec. Londin. 1687. (u) Prosp. Carm. de lngrat. sub init. opp. tom. I,
    (h) Noris, Hist. Pelag. lib. i, cap. 49, opp. tom. J, pag. 71, nov. edit.
    pag. 194. (v) Ibid. in append. Epist. ad Demelr. cap. 10,
    (i) Tiilem. tom. XV, pag. 16 et 18 init., ac pag. pag. 527.
    857, not. 4, sur S. Germain. (x) Aug. de Nat. et Grat. cap. 9, opp. tom. X,
    (j) Gennad. I. c. pag. 131, et alibi.
    (*) Fastid. prsefat. de Vit. Christ. infra. (y) Fastid. I. c. cap. 11 infra.
    (0 Pagi.l.c. (i) Aug. lib. de Gest. Pelag. cap. 6, num.16, opp.
    (m) Batler. 1. c. tom. X, pag. 200.
    (n) Possin. in Monit. ad Fastid. edit. Rom.
    $83 FASTIDII BRITANNORUMEPISCOPI 581
    nitqiie In Diospolitana gynodo Pelagio fuisse objecla. A Vita Chrittiana impias Pelagii sententias exscriptas
    Eadem quoque refert sanctus Hieronymus (a); inseruerit, Pelagian.i illum loligine aspersum non
    qnibus in medium adductis, stalim exclamai : dubito : indeque suspicio crescit, quod Pelagius
    Chrittiani est hwc, an Pharismi superbientis oraiio ? Britanniam patriam infecit, lateque ea pestis univer-
    Alia insuper minus recte pronuntiata notat in hoc sam insulam pervagata fuit. Unde anno 429 a con-
    Fastidii opusculo Tillemonlius (b).« Quare, ut cum cilio Gallicano legali contra Pelagianos in Britan-
    Norisio loquar (c), cum Fastidius hic dicto libro de niam missi sunt. >
    («) Hieron. lib. III Dialog. contr. Pelag., num. 14, (c) Noris. Hist. Pelag. lib I, cap. 19, opp. tom.I,
    opp. tom. II, pag. 784, edit. Veron. pag. 195. I
    (*) Tillem. tom. XV, pag. 17.

    FASTIDII
    BRITANNOROM
    EPISCOPI

    DE VITA CHRISTIANA
    LIBER UNUS.

    Ul ego peccator » et ultimus, insipientior cscleris B impertil: ad cujus non tam muneris speciev *]t?am
    et imperitior universis, te, ut sanctitatis et justitisc animi respice volmitateni, et diligenter adverte quid
    viara pergas, crebrioribus audeam lilteris admonere, libiilla negare potefii,quse totum dare b poluitquod
    non me proprise justitiae fiducia, non sapientise peri- habebat.Obtulisset etiamquod nonhabebat si posset,
    tia, non scienliae gloria, sed sola quam secundum quae lotum ° poluit quod babebal offerre. Silil itaque
    Deum animo ac mente concepi, charitatis tuse causa ille, sed parum, qui decurrentis interim rivi aqua
    compellit; quse me peccatorem et ignarum ad dicen- non potest esse coutentus, donec ad fontem uberio-
    dum ita hortatur et provocat, ut cum loqui nesciam, rera purioremque perveniat. Nec illum satis esurire
    tacere non possim. Vellem itaque et libenter opta- credo, qui cum panes cibarios habeat, nitidos ex-
    rem te eorum habere notitiam quorum et sapienlia speclat et candidos. lta et tu, dilectissima soror,
    affluentior est, et facundia major, et scientia ube- quam ego certus sum esurire nimium et sitire coe-
    rior, et conscientia ab omni peccatorum contagione lestia, cibarios interim mande panes, donec siligine
    liberior, qui te verbis juste instruerent et exemplis. candentes invenias; exigui et turbulenti rivuli aquaui
    Nos enim praelerquam quod menlem noslram ita pota, usquequo affluentioris haurias puriorem. Nec
    insipientise et ignorantise caligo caccavit, ut divinum tibi inlerim panis noster, quamvis rusticus videatur
    aliquid nequeat sentire vel dicere, adhuc insuper et C esse, displiceat. Rusticus enim panis incultior vide-
    omnium redarguit conscientia peccatorum, ut etiam tur esse, sed fortior et celerius esurienlem stoma-
    si quid luminis possit habere, abscondat; et ita fit cbum satiat, fessumque corroborat, quam qui siligi-
    ut prseterquam quod dicere non habenms, hoc eUam neus videtur et nitidus. Nunc ergo dicam sermonem
    quod habemus nbn fiducialiter proferre, conscientia prout valeo, et quid Christianum agere conveniat,
    prohibente, possimus. Tu tamen, dum peritior libi ut potero, explicabo. Cujus rei et unde prius exor-
    apparere possit et melior, rudibus admonitionibus dium sumaro, jusliiis non invenio, quam ut primum
    nostris interim esto contenta, et charilati da veniam, de Cbristiano ipso vocabulo disputem, et cur quis
    cujus est non considerare quid offerat, nec quod Chrislianus nuucupetur exponam.
    non habet quserit, sed totum quod habet libenler

    INCIPIT LIBER.

    CAPUT PRIMUM. D satis pauci de plurjmis mererentur accipere : et hoc


    Chrisliani nomenctatura et dignilas. usque ad advenlum Domini nostri Jesu Christi, quera
    Chrislum unclum interpretari, sapientium et fide- Deus oleo Imtitim,iii est; Spirilu sanclo, prm caeteris
    lium nullus ignorat. Uncios vero non nisi sanctos consorlibus suis unxit (Ps. XLIV,8). Ex quo lempore
    viros et salis Deo dignos semper fuisse manifestum credentes illi et baptismatis illius sanctificatione
    esi, nec alios quam prophetas aut sacerdotes aut purgali, non aliquanti, sicut sub Lege prius fuerat,
    Et tam fuil unctionis sed omnes in prophetis et sacerdotibus unguuntur et
    reges. magnum ipsius myste-
    ad-
    rium, ut in Judaico populo non omncs illud, sed regibus. Cujus unctionis quales esse debeamus
    * Editi hic add. primus, quod abest a mss. et " Ita mss. At Holsten., totum dedit quod poluii
    Holslenii editione. offerre, Editi alii, totum quod poluit offerebat.
    i> Edili, tiolwti.
    3SS DE VITA CHRISTIANALiBER UNUS. 386
    monemur exemplo, ut in quibus tam sancta estj \ Dominus loquitur, et quantum velit homini miseri-
    unctio, sit non minns sancta conversatio. Ex sacra- cordise pietatisque largiri, proprise vocis benignitate
    mento enim unctionis hujus, et Christi et Christia- depromit, dicens : Et iniquussi converlatse ab omni-
    norum omnium, id est, in Chrislo credentium, vo- bus iniquitatibus suis quat fecil, et cuttodiat mandata
    cabulum descendit et nomen : quod nomen ille fru- mea, et faciat judicium et juslitiam et misericordiam;
    slra sortitur, qui Christum minime imitatur. Quid vita vivet, et non morielur; omnia delicta ejus quorcutn-
    enim tibi prodest vocari quod non es, et nomen libi que fecil, non erunl in memoria: in justitia sua quam
    usurpare alienum ? Sed si Christianum te esse de- fecit, vivet (Etech. xviu, 21, 22). Et: Numquid vo-
    lectat, quse Christi sunt gere, el merilo tibi Chri- luntate volo morlem injusti, dicil Adonai Dominus,
    stiani nomen assume. Aut forsitan non esse, sed quam ti( averlat se a via sua mala, et vivere eum (a-
    vocari desideras ? IIoc saiis fcedtimet miserum est, ciam (Ibid. 23)? Et alibi: Iniquilas iniqui non noce-
    te velle vocari quod non sis. Nemo enim ila transit bit eum, in quacumquedie averteritse a sua iniquitate
    ad Christum , ut Christianus appelletur, et non sil. (Exech.xxxni, 12). Et iterum: Convertimini,filii, con-
    Qui Christianus dicilur, Christum se habere Domi- vertentes, et ego sanabo contritionemveslram (Jerem.
    num profitelur. El vere habet, si ei in omnibus HI,22). Ecce quomodo te Deus, ut a peccatis luis
    obsequatur et serviat. Si quo minus, Christi illenon -g vel sero convenaris et salvus esse possis, monet et
    famulus, sed subsannator est et derisor qui cjus se provocal. Ecce qualiter jam morti obnoxinm ut vivat
    servtim dicit, cui servire dissiroulat. Hinc ergo judi- bortatur, quam leniter, quam clementer invilat, ut
    cium geminum servatur, et pro Dei subsannatione, eiiaro peccatoribus patris non neget pietatem : et
    quem sine causa Dominum appellavit, et pro quali- adhuc filios appellat, qui patrem Deum peccando
    tate peccati. perdiderunl; sicut et iose se perdidisse peccatores
    CAPUT II. alio in loco cum voce>flebili et miserabili quadam
    PeccatoresDeut itlico duplici ex cauta non punit. Jamentatione testatur, dicens : Sine filiis fucius sum,
    perdidi populum meumpropier peccala eorum(Jerem.
    Sed plerosque ittcredulos et impudentes et perfi- xv, 7 ). Ex hoc ergo cognoscequaliter te Deus diligat,
    dos misericordis Dei longa patientia peccare ° facit quem mavult vivere quam perire. Et lu eum con-
    intrepidos, ut ex hoc peccatorum suorum Deum non teronis el despicis, qui amplius quam lu ipse te di-
    arbitrentur ultorem, quod non staliin velit punire ligit, qui te mori cupientem vult vivere?
    Noto,
    peccantes. Miseri et ingrati, suae salutis improvidi, inquit Dominus, morlem f peccatorum, sed ut conver-
    b quia hoc etiam Deo imputant, quud eorum diflera- tanlur et vivant
    (Exech. xvm, 32). Tu ergo mori vo-
    tur interitus: ignorantes Dei providenlia duplici ra- luisti peccaudo, ille te s vivere vult converlendo. 0
    Q
    tione servari, ut et humano generi Jonga ejus pa- stulte, o irreverens et
    ingraie, qui nec in hoc Deo qul
    lientia consuJatur, et ne ille judicetur impatiens si tibi vult misereri consentis,
    qui te mavull sua pie-
    illico volueritc damnare peccantes. Nam si lam pa- tale salvare
    quam tuo perire peccalo!
    tiens non esset, jam diu humani generis origo de-
    siisset; nec justos de peccatoribus haberemus, si CAPUT III.
    confestim Deus vellet punire qui peccant. Nonnullos Pietate Dei abutentes, etiam hic puniri.
    enim scimus et legiinus qui antea, aul ignoianlise Nemo ergo sibi ideo blandiatur, nemo se stulta et
    csecitate, aut causa perQdise, aut adolesceniisevani- vana suspicione decipiat, nemo idcirco securus de-
    tate decepli, multiplici et vario pcccatortiin genere linquat et liber, quod super peccaiores confestim
    tenebantur obnoxii, et per sustenlanlis Dei clemen- Dei ira judiciumque non veniat, ul ex Iioc opinetur
    tissimam patientiam postmodura ab errore sunt con- se impune peccasse, quod non illico perimatur; sed
    versi, inajores adhuc d operas fecisse justitise quam hoc magis differre Deum quam dissiroulare cogno-
    ante peccata commiserant. Deus enim non donat scat, et iram ejus peccatoribus h quam veniatn
    peccata, sed differt; nec perseverantem peccatorem subilo et repeute venturam, sicttt scriptum est :
    a raorte liberat, sed ul vel sero convertatur et vivat Ne dixeris, Peccavi, et quid accidit mihi trisle? est
    JJ
    palienter exspectat, sicul beatus Petrus aposlolus enim Altissimus redditor patiens (Eccti. v, 4). Et alibi:
    ait : Non tardut Dominuse promissis; sed patienter Ne lardes converliad Dominum,neque differas de die
    agit propter vos, nolens aliquos perire, sed omnesad indiem; subilo enim veniet ira ejus (Ibid., 8, 9).
    pmnitenliam converti (II Pet. m, 9). llle enim te Quod in plerisque impletur, quibus ob nimia peccata,
    quasi pius, benignus et clemens, illico idcirco non etin prtesenli Dei ira supervenit, et in futuro serva-
    percutit, uttu quanta illius erga te sit pietas, quanta tur. Sed hoc nemo inlelligit, nemo cognoscit, nec
    clementia sit recognoscas, qui te peccaiorem et im- quisque adversa sustinens inalis suis sestimat irro-
    pium exspectare mavult, et servare conversum, gari, sed quod pertulerit consuetudinis politis puiat
    quam punire peccantem : sicut per prophetam ipse esse quam criminis. Et idcirco Deus inprsesenli non
    * Edili, siml. * Holsten., morieniium; mss. Sorbon. et Remig.,
    1 Holslen., qui. morientibus. Michael., peccantium. Corb., peccatori-
    * Plerique mss., punire. bus morieniibus.
    * Editi, opera, renuentibus mss. s Mss., vivificare.
    * Ms. Corb., vromissareddere. •* Edili, quamvisseram, subito.
    887 FASTIDII BRITANNORUMEPISCOPi 888
    vldetur pnnire peccanles, quia cnm punit non co- A Sed hoc magis sentire nosconvenit, lamdin unum-
    gnoScitnr. Miiltisunt enim quos nemo intelligit, qui qiiemque Dei patienlia stisteutari, quamdiu nondum
    ob iiiiiltitudinem pcccatorum jam ante judicii diem peecatoruni suorum terminum finemque replevit:
    in praesenti eliam jtidicantur, Aut dieat quis si quem quo consummato eum illico percuti, ncc illi jam ve-
    sacrilegtim, sanguinarium, rapacem, lalsarium, ho- niam ullam reservari.
    micidam, fnrem, fraudulentnm, adulterum, cselero- GAPUT IV.
    rumque criminum reum, vel in praesenli tempore Gerto peccatorMmnum:o tompleto Oeum punire pec-
    potuerii videre longaevumt Nos efiim plurimorum tatorem.
    exeinpla videmus, per qtlae probare sulficiiniis seele- Esse iutem certum peccatorum niodum ntque
    ratos et impios, peecalorum suorum fine complelo, tneiisuram, Dei ipsinstestimonio declaraiur. Eiquod
    ei Iroceliatn tempore judicarl, et prseseiiteiri eis vi- unnst]ui'qtle vel celerius vel lardius, prnui peccaio-
    tam negari non miiius quain futurami rumsttorniii inodum expleverit, judicctur, evidentis-
    Sed lioc ille facilins intelligcre potest, qui per di- sime (lemonstratur, quando de SodoinorHiiiet Go-
    versa tempora diversoruin judicum impie scelerate- morrliaeorum interitu atque inceridio, qui sha jam
    que cotiversantium » exspeclavit interiium. Quoruin peccata repleverant, ad Abrabam Deus loquitur, di-
    quo potestas sublimior esl, eo ad peceindttm major B cens : Clamor Sodomorumet Gomorrhmorumrepletus
    audacia, qnse totum sibi licerc credit quod potest, et Cst, et peccala eorum magna vehementer repiela sunt
    dmh alterius judiciuin iion timent qtii alios judicant (Gen. xviii, 20)i De AmorrliaUsvero quid dicit, qui
    ad peccandum praecipitessunt. Ila lit tit qui hominis SUaiiondum peccala flnieraiit, quos post roulios an-
    lion ttment in delinquendo judicium, Deum judicem hos qtiam sitpra diclse civitates crematse sunt, con-
    seiftianl et ultorem. Ex quihus alii qui insontium slat esse deletos?
    «nlmarum sanguinem frequenter effuderanl, ita iram Nondum repleta lurit peccala Amorrhmorumusque
    •IWIjudiciumque sensere, ut ipsi poslmodum san- adlmc (Cen. xv, 16). Quo exeroplo inanifestissime
    gtiihem fuiidere cogerenlur suum, qui libenter fun- insiriiimur et docemur, singulos secundum peccaio-
    ftebaiit alienum. Alii vero qui similia commiserant, rum suorum plehitudinem consitinmari, e't lamdiu
    sie Dei indignatione prostrali snrit, ut Jiisepulli ja- ulconveriahtursusiineri, qiiamdiu cumultimsiiorum
    cereht, et esca feris et cosli volucfibiis fterent. Alii non habiicrint deliciorum. Neiiio se, inquam, fallat,
    ahteni qui iiinuinerabilem honiinuin multiiudinem nemOse decipiat: malos non amat Deus, peccatores
    injuste peremerant, merhbratim parliculatimve con- hbn auiat, injtisios iion amai, rapaces, crudeles, im-
    cisi, Ut non miuor fuefit eortcisura membrorum pios; sed amat bojios, justos, pios, humiles, inno-
    qtiam quos interitni fecerant numerus punilorum. Et G ccnles, miles, sicut scriptum cst: Qiionidm non
    quorum judicio maritis injttste peremptis multae ef- Deus voleits iniquitatem tu es. Non habiiabil jttxla te
    -feetaeviduae,multi orphani patribus occiais derelicti, malignus, nequepertnanebunt injusti anle oculosluos.
    quibus prseler orbitatem mendicilas irtferebattir et Odisliomnes qui optranlur iniquitalem, perdes omne*
    nuditas [nam addebant impietati et crudelitati quod quiltiquunlur mehdacium(Ps. v, 5-7).
    deerat, ut eorum quos fecissent occidi spoliarent et
    ftlii CAPUT V.
    liberos], niinc vero ipsorum conjuges viduseet
    ad securitatem,
    (Jrphani alienis quotidie egent panibus. Noniie vide- Moft propera malisad ptenam, bonis
    Tittrlibi istud tbstimohium in ipsis esse completum Sed dicit atiquis, Quid est quod videmus bonos
    tbmminaiilis Dei et dicentis, Vidudih el orphanos eiiam perire cum inalis? Illi non pereuiit, sed eva
    hbh iiexabitis. Quod st vexaverilis eos, el vbciferantes dunl, qui de roalorum consortio et perseculionibus
    ciamaverintdd rrie, exaudiam vociferaiionemecrum, et liberantur, et ad requiem transferuntur. illi plane
    irascar ahirhb, ei periihaih vbs gladio, et ertint conju- moriunlur et pereunt, quOs de hoc mundo receden-
    ges vestrw iiidum, et filii vestri orphani (Exod. xxn, tes inajoris adhuc judicii suppliciuin exspectat et pce-
    22-24)? Cfihdignum hefas! o scelestum facinus! o na. Vocaniur enini ante tempusboni, ne diutius ve-
    himia et nbu ferenda crudeiitas! Duo saevissimaet D xentur a noxiis; roali vero et impii tollunlur, ue bo-
    atfocissima uho perpetrautur in tempore, homici- nos diutius persequantur. Justi de pressuris, tribu-
    dium fit utrapina succedal; occidunlur mariti, occi- lationibus et angusliis vocantur ad requiem, iinpii
    dunlur et patres, quo facilius viduae spolientur et vero de luxufiis et opibus et tleliciis rapiuntur ad
    brpiiani : el ita quisque in alterins roorle congaudet, poenam.Illi enim vadunt ut jUdiccnt, isti ut judicen-
    quasi non sit ipse quandoque moriturus. Merito ergo tur; illi utvindicentur, isti ut in eos vindicta cele-
    Deus iiujusmodi crudelitatibus et impietatibus com- brelur, sicul scripluih est : Justus autem si morie
    hiovetur. Merito judicium suum in quibusdam eiiara prmoccupatusfuerit, in refrigerio erit (Sap. lv, 7). Et
    ante lempus ostendit. Merito vita talibus nec prae- iierum : Vivensinter peccaiores transtatus ett (lbid.,
    sens nec fulura conccditur. Quorum nos, ne scele- 10). Et iterum : Placita enim erat Deo anima ejus,et
    raios et impios in prsesenti etiam Dei judicium eva- ideo properavit de medio iniquitalis etipereeum (Ibid.
    dere posse existihieiiius, atlinonemur exempltf. 14.) Etilerum ; Cumimpiit iter ad moftimi M au-

    " Pro. sueciavit.


    589 DS VITA CJIRISTIANALIBER UNUS. 390
    tem tunt in paee(Sap. lrt, 3). Vides ergo hanc solu- A GAPUT vn
    tionem cofporis jiislis et Dei culloribiif rcquiemesse, Deis senlpet jtistilia ptacatus fuit, ei injustitia offen
    nbn poenam; et cuin dissolvuntur, liberarl eos potiusi tus. ^
    quaih perire. Et idcirco ipsam Soluiidhem qui fide- S6t8ne m6 ex sfthsu proprio lnqui quis arbitrejfw^
    les sunt nec timenl hec veferituf; sed vehire Hiagisi aiit credat, aUt eum putet se factle posse contejjhhe-
    desideram et a exoptant, per quam sibi requiem in-• re, qiiod slla pbtius voliintaie quariilegis atictoriiate
    tclligunt exhiberi, non poenam. Iniqui vero et impiii lb|uatur; jam ntiiic ipsitis 1 gisj eiijusprteccplis-iio-
    et sunrum scelerum conscii eam merilo naturali pro- bli Viise aditus aper)iur« tain vetefts quam hoiiiB-'
    vidSitita peftimescuhi, per quanl se fidii heSciunt ju- ifltiplam exeiiijda pfoferre; ei ostcnd.Te quid Dens
    dicafl. Quapropter hab faiiorib feddita et acceptat, ab iniiit) **siaihs inundi hnuiano generi obsenare
    nori bporiei rios bmhinb peccafe, pfalseriirii ctith nbiii prie»iep6fii, ih tjno Sbiftfi(*rplaeaiiis fnerit vel offen-
    igribremuspeccatoribus judicium et ifi pfsesenli esse, sUs. Lego eniiii post Adani; qtii a Ucn primiis for-
    el ih fdturb servari. malhs' est (Geh; i, 27), de fchjirscausa muic ilicen-
    CAPUt VI. dilm nori est, Iri evtlrdio mnmli Cain i-t Ahel rralres
    Indecofum est Chrittiani noirien sibi arrogtire sine te. fuisse germanos (Geh. i*, t seq.) : e qiiihus iintis
    Nec iii lioc hobis nomine tantum, quod Clirisliani B Deo placuit, eti qUOdiriri«6Siise^set et jiistus: alter
    dicimuf, btandiahiuf, sed pfopief hoc etiairi hoS ju- Vero, qdia injiisins et rioceris, Deo ptaeere non po-
    dicandds cfedamuS, si nomen nobis fruslra vindice- tuit. Deinde inlerveiiiente tempore, Enoch salis ju-
    mus alienum. Aut si aliquis larri ihcredulus est, tarii stuih fuisse Scriptura deiignat (Gen: v, 22 seq.), cui
    infidelis, lam pertinax, tam obstinalus, tatn audax, tantiim jtistiiia conltilit, iil nec prseseniem mortem
    ut qusequahdoque Ventura est, b Dei judicis iram sciret, sed 6t ad immortaliiaten) de medio oniniiim
    indignaUdhemqtie nonmetuat, vel bumanarti consue- morlalittm singulariter raperetur. Cnjus moisiraiiir
    tudinem efubescat; et videat qiiarri brulus, quam in- exeiiiplb, uniim Deo jiisturo plurimis peccalniibus
    sipiens ilie, quam stulttts ab ipsis eliam gentibus jti- cliariorem. Noe quOque et ille jiistus (6'ett. vi, 8),
    diceltif, ciijus tanla est vanitas tanlaque dementia, cui jttstitiae meritiim qtiid prsesiiierit novimus, ut
    ut sibi uonieri adipiscalur alienum. Quis ehiih tam ipsi cum siiis lantiim vita daretur; per dilnvium toto
    v.inUset riiiser est, qui advocatum, ctiiii litteras he- rauhdo damnato. Abfaltam quid per fidei ei jtislitise
    scit, audeat profiteri? Qtiis tarii insarius et excors, meritum Coiisecutussit Scripliira testattir (Gen. xv,
    ul pfofiteaiur militerii, qui nesciat arrtia gestare? 5, 6), ht illo in lempore solns afriicus Dei essel in
    Nemo enim quodcumque nomeri sitie causa sortilur. terfis, qiii solus fueratjustus inventds: Lolh vero
    Sutor ut dicatur, necesse est iil calceamenia confi- 'G (Geh. xix, 12} tit pereUnlibus cunctis de Sodomita»
    ciat; ut vocetur quis faber aut artifex, arlis perilia ruin libefaretur incendio, qhid aliud quam justilise
    facit; ut hegotians nuncupelur quis, charius quod meritum fuit? Longum est nos ire per sitigttlosjet
    viliiis emerat distrahit. Hujusrhodi enim exerriplis oihriiuni merita fecensere;
    agriOscimusnullum sine actu riomen, sed oiiirie ex CAPUt VIII.
    aclu nomen. tu ergo quomodo CliristianUs diceris, Israetiias itleo multis miseriis
    in quo nutlus Cbrisliani actus, Chrisiianus justitioe, afjlixii Deus, itt dd dptra
    piexalisihsifUefet.
    bbnilalis, inlegfitalis, patieniise, castitatis, prtidcn- PdpitttiiniJudaicuih, quem ad se Deiis primum e>
    tiae, c iiumilitatis, humanitatis, iniiocenlia?, pietaiis semihe' Abraham prse c«teri9 gentibns pertinere
    est nomen : et tu iltud tibi quomodo defendis et optavit, quomodo erudierit, qtrid eum, ut sibi plsi-
    vindicas, cni de tam plurimis rebus riec pauca suh- Ceret, facerb, quid bbserVSre prseceperitj scire noS
    sistunt? Curisiiamis ille est, qui non nbmine tanliim, convenit. Primo in \6t&, quod derellcts regione in
    sed opere est; ille qui Christum in omriibus imitatur qua habitare semper optaverat, psltiaqtte desefta,
    et sequitur; qui sanctus, innocens, inconiaminatus, ih alienam provinciam, hoc est; in ^lgyptum • ihi-
    intactus est; cujus in pectore malitia non habet lo- gfafe fecit, non sinefcahsa rte6sine Dei provideniia
    cum, ciijus in pectore sota pietas consistit et boni- " factum esse rebf. Sed haric fiiiss^epnto rationem :
    tas; qui neminem novit nocere vel laedere, sed Oro-• quia t)bus populuih sulim qiieifl elegefat f j Hiiseri-
    nibus opeta ferre. Cbristianus ille est, qui exemploi Cbpdia3,pietatis, jusUtiai, cselefisque bonis operibus
    Christi nec inimicos novit odire, sed magis advcr- copifttis erudire, voliiit euhi \ii ejftera psttrta pro
    sahtibus sibi benefacere, et pro persecuioribns suisi tbmpbrb esse peregfihiim et caplivamj ht capiivita-
    et hostibus exofare : nam et quisquis aliquem lae- tiS et peregriiiaiibriis riiisefiam discefel et laboris;
    dere aut nocere paratus est, ille mentitur se essei qiio facilius pbstmbduin hiiSefefi pefSgfimfhiibUset
    Cbristianum. Cbristiantis esl, qui potest justa vocei labOfantibus urisset, si ipse affte p6t-'e'griHali©rtis mi-
    dicere : Neminem nbcui bominum, jusle vixi cuml sefias didicisset. NerifrJeiiihr pefcgfttto tiHrtlihenter
    omnibus. misefetur ei advbnsi;, nisi q'ui pefegrinationis exitus
    * Mss. tres, extpectant. • Abest a potiorjbus mss. migrare, pro quo iq
    B ABestvox Deia mss. Sorbon. ire, apud Holslcri. iter.
    * Deesi in mss. vox huniiliialis. V Sic Holsten. fecte. abest vox quitn fn edit. BB.
    * Sic uotiores mss. At editi. staiim.
    m FASTIDII BRITANNORUMEPISCOPI ] 592
    novit. Nemo sic hospjtem et sine tecto, suo inlro- A quam Prophetarum constare praeceptum, et illuin
    ducit hospitio, nisi ut qui ante indiguit alieno, Ne- legem implesse quijhaecpotuerit implere; nibil enim
    mo iia esurientem cibat, nemo sic sitientem potal, aliud in lege veteri quseriquam utDeum etproximum
    nisi ut qui sitim esuriemque perpessus est. Nemo diligas. Et vere ille legis consummator et factor est,
    tam facile nudum suis operit vestimentis, quam qui qui necin Deum, necin proximum peccat,
    nuditatis et frigoris novit injuriam. Nemo sic tribu-
    CAPUT IX.
    lanti et misero et laboranti succurrit, nisi ut qui
    tribulationum et miseriarum casus expertus est et Deumquis diligat.
    laborum. Merito ergo Deus misericordisect pielalis Sed quid Deum, quid proximum sit diligere, prse-
    magister, qui legem postmodum erat editurus, per terire minime ac dissiraulare debeo. Deum diligit,
    quam populo suo misericordiseet pietatis omnium- qui suis in omnibus mandatis obtemperat. Deum
    que bonorum operum prsccepia traditurus, voluit diligit, qui teges ejus et prsecepla custodit. Deum
    eum prius omnes pressuras et tribulaiiones et angu- diligit, qtii ut ille sancius est, et ipse se sanctificai.
    slias in terra perpeli aJiena, qtio facilius postea pos- sicut scriplum est : Sancti eslote, quoniam et ego
    set tali,a patientium misereri, et snis obtemperare sanctus sum Dominus Deus vester (Levii. xix, 2).
    mandaiis. Ut putes eum bonum fuisse agricolam, qui B Deura diligit, qui et illud Prophelse dicentis implel
    priusquam semen mittat, diu lerram aratris et ra- eloqutttm : Qui diligiiisDominum, odiie malum (Ps.
    stris doinat, ne quod illi crediturus est semen per- xcvi, 10). Detim diligit, qui non alia quam coeleslia
    eat: ita et Deus populum suum diu ante macerat cogilat el divina. Deus enim non nisi sanctitatis et
    et domat, quam ei salutarium mandatorum semen jtistiliae et pielatis amator esl; et ille Deum diligit,
    impertiat. Denique utob hanc causam hseceum per- qui non aliud quam quod Deus amare videtur ope-
    tulisse evidentius clareat, ipsius Domini intueamur latur. Quid sit enim Deum diligere, Domini et Sal-
    mandata, dicenlis : Advenamnon vexabitis, nec iribu- vatoris doctrina declarat, dicenlis : Qui audit verba
    labilis eum, fuistis elenim el vos advenmin terra mea, el facit ea, ille esl qui diligil me (Joan. xiv, 21).
    jEgypti (Exod. xxu, 21). Et iterum legimus : Deus Si igitur ille Deurii diligit, qui quod Deus prsecipit
    magnvs, qui tion accipit personam, sed nec accipit mu- facil; qui non facit, isle non diligit. Omnis vero qui
    nera, faciens judicium proselylo, orphano et vidum. non diligit, odit. Unde clartim alque manifestum
    Dare panem et vestimentumdilige, quia el ipse (uisti est, ab eis Deum odiri, qui sua roandata non ser-
    in terra Mgypii (Deut. x, 17-19). El alibi dicit: Si vant, de quibus c Proplietam dixisse puto : Nunne
    autemmessusfueris messemin agro tuo, el oblivisceris qui oderunl te, Domine, oderam, et super inimicos
    * manuatn, nonreverteris accipere Ulam; proselyio et C luos tabescebam?Perfeclo odio oderam illos, el ini-
    orphano et vidum erit, ut benedicatte Deusin operibus mici facli sunt mihi (Ps. cxxxvui, 21, 22). Odil Pro-
    manuum tuarum; et memor eris quia famulus eras in pheta justus peccatores, adulteros el injustos, clDei
    terra &gypti; ego ideo prmcipiotibiverbumhoc (Deut. mandala spernentes; sicut alio in loco dicit : Vidi
    xxiv, 19-22). Unde facile pervidelur atque dignosci- prmvaricantespactum; et labescebam(Ps. cxvni, 1S8).
    tur eum populum ob hanc causam cunctis afflictum Et iterum : Iniquos odio habui, el legem tuam dilexi
    fuisse miseriis.utmisererialteri suo docereiur cxem- (Ibid., 113). Vide ergo quam jusli, quam inlegri
    pto, sicut scripium est : Docuislienim populumtuum esse debeamus et, sancll, quibus prseterquam male
    per tatia opera, quoniamoportetjustos esseet humanos conversari non licet, sed nec male conversanies
    (Sap. xu, 19). Qualem populuin suum esse velit, agnoscere. Hoc et beaius Aposlolus evidenter osten-
    late, ut arbilror, patet; et quibus possit operibus dil, qui nec panes curo peccatoribus frangi prscce-
    promereri, plurimis probatur exemplis. pit, dicens : Si quistrirater cognominalur inler vos
    Sed ne ad manifestandam ejus voluntatem parum fornicator, aul avarus, aut idolis serviens,aut maledi-
    videatur esse quod diximus, Legis etiam et Proplie- cus, aut ebriosus,aut rapax, cum ejusmodinec cibum
    tarum prseceptajungamus; et quid Deoplaceat sem- sumere (I Cor. v, 11).
    perque ptacuerit, et quid crebrius fieri el obscrvari D Sanctum esse populum suum Detts voluit, et ab
    prseceperil, tam veteris quam b novaeLegis testimo- omni contagione injuslitiae et iuiquitatis alienum.
    niis comprobemus. Diliget DominumDeum tuum ex Talem eum esse voluit, tam justtim, tam pium, lam
    to(o corde tuo, et ex lota anima lua, et ex tola mente purura, tam iinmaculalum, tam simplicem, ut nihil
    tua, el ex tolis viribus tuis (Deut. vi, 5); et diliges quodin eo gentes redarguerent, invenirent, sed quod
    proximum tuumticut te iptum (Levit. xix, 18). Legis admirarenlur, et dicerent: Beatagens cujus est Do-
    et Prophetarum praecipuumesse mandatum, Domini minus Deus ejus, el populus quetn elegit in hmredita-
    et Salvatoris noslri testimonio comprobalur, dicen- tem sibi (Ps. xxxn, 12). Taies convenit esse Dei
    tis : In his duobusmandatis lola lex pendet et prophe- cultores et servos, mansuetos, graves, prudentes,
    tw (Matlh. xxn, 40). Quod rescindi non potest nec pios, irreprehensibiles, inlaclos, immaculatos; ut
    mutari, in duobus istis mandalis omne tam Legis quisquis eos videril, stupeat, et admiretur, et dicat,
    Alias, manipulum, renucntibus mss. e Ita rescripsimus curo Holst. et ex contextu. Ai
    b Mss. plerique, quam novmincipiamexemplapro- edit. BB., de quibus per Prcpn.
    ierre, Diliget.
    593 DE VtTA CHRISTIANALIBER UNUS. 394
    Vere hi homines Dei sunt, quorum talis est conver- A bonum non fecerunt, coudemnanlur. Ex hoc enim
    salio. Ita se bomo Dei exhibere debet et agere, ut quisque prudens et sapiens recognoscat quam spem
    nemo sit qui eum non velit videre, qui non audire illi habere possint qui versantur in malis, quando
    desideret; nemo non, cum viderit, Dei esse filium eliam illis viia negatur qui mali nihil fecerunt, nisi
    credat; ut vere in eo prophelicum illud impleatur : etiam aliquid gesserint boni. Neque enim Deus hoc
    Fauces ejus dulcedinis, et lotus desiderium(Cant. v, tantum qttrerit a nobis, ut mali non simus, sed ut
    16). Naro si se talem exhibeat Christianus, si se (a- efficiamur boni. Ex malis enim operibus vocantur
    lem exhibeat Dei servus, ut his qui daemoniis ido- mali, ita e contrario ex bonis appellantur boni. Et
    lisque deserviunt, conversando efficiatur sequalis; duosunt quibus boni cservire videntur et mali: bonus
    incipiet per eum Deus blasphemari el dici, 0 Chri- Dens, cui omnes bene conversantes deserviunt; dia-
    stianum Dei servum! cujus tam mali actus, tam tur- bolus autem malus, cujusquisquisqui male operalur,
    pis opera , tam nequam est conversatio; cujus est famulus. Non enim a nobis hoc solum poscitur, ut
    vita tam impia, tam scelesta, tamluxuriosa, tam non vivendo male servi esse diaboli desinamus, sed
    sordida. Et erit illius prophetise reus, Nomen vivendobene Deo servire videamur.Namdquisquisnec
    enim Dei per vos blasphemaiurinier gerites (Isa. LII, malum videtur operari nec bonum , cujus servus
    5; Rom. u, 24). Sed vae illis per qtios nomen Do- B videatur esse ignoro; vel quomodo vitam a Deo
    mini fuerit blasphematum. Deus enim a nobis nihil polerit sperare perpetuam, quam bene faciendo non
    e
    magis desiderat et requirit, quam ut per actus no- meruit. Nemo, inquam, sensu proprio se decipiat
    slros nomen suuro magnificelur ab omnibus , sictit et illudat, nemo se vana existimatione seducat.
    scriptum est : a Sacrifica sacrificium laudis (Ps. Quisquis bonus uon fuerit, vitam non habet. Quis-
    XLIX,14). Hoc esl enim sacrificium quod Deus su- quis justilise et misericordise opera non fecerit,
    per orones hostias qurrrit et diligit, ttt per justitise non potest regnare cum Chrislo. Quisquis nou
    nostrse operanomen suum ubique laudetur, et Deus fuerit humanus , pius, hospitalis, benignus, cle-
    verus esse servorum suorum actu et opere compro- mens, gehennae non evadet iucendium. Deus malos
    betur. Illi vero Deum diligunt, qui non aliud quam non amat, non diligit peccatores. Quisquis malum
    nnde nomen ejus glorificetur exercent. fecerit, inimicus esl Dei. Quisquis sine dolo non
    CAPUT X. fuerii, partem non potest habere cum Chrislo. Nihil
    enim amplius est Christiano quserendum, nihildesi-
    Proximi dilectio. derandum magis, nihilque plus tolis viribus eniten-
    QucmiodoDeus diligi debeat, ut potuimus, dixi- dum, quam ut malitiam suo excludat ex corde,
    mus : nunc vero quid sit proximum tamquam se ip- C quaro ut nequiliam intra pectoris sui conscientiam
    sum diligere, ut possumus, explicemus : quamquam non admitlat, quam ut bonilatem leneat, justitiam
    ipsius causac expositio alio in loco breviter disse- servet, purilatem mentis custodiat. Esto innocens,
    ratur, cum dicitur : Quod tibi non vis fieri, alleri ne si vis cum Deo vivere. Eslo simplex, si vis regnare
    feceris (Tob. iv, 1). Dominus quoque et Salvalor cum Christo. Quid tibi prodest malitia, quse in mor-
    noster dicit: Omnia qumcumquevultis ut faciant vo- tem trahit? quid nequitia, quse prohibet regnare cum
    bis homines, ila el vos facite illis similiter (Mallh. vu, Christo, quae se habentem exterminat? sieut scri-
    12). Nemo esl enim qui sibi malum optet ab aliquo ptum est : Anima enim nequamdisperdet qui se habet
    fieri. llle ergo proximum suum tamquam se ipsum (Eccli. vi, 4). Si vis vivere, audi Prophetam quid
    ditigit, qui ei non mali aliquid, quia nec sibi, vutt loquilur; si regnuin Chrisli diligis, audi quomodo
    lieri; sed si quid boni, prout ipse ab omnibus per- illud merearis adipisci. Quis est, inqtiit, homo qui
    cipere optatet consequi, libenter iropertit; quia non vuli vilam, el cupit videre dies bonos? Cohibetinguam
    hoc soluin a Chrisliano quaeritur, ut malo careat, tuam a malo, el labia tua ne loquanlur dolum. Divcrte
    sed ut exerceat bonum : qui etiamsi nihil mali fece- a malo, el fac bonutn; inquire pacem, et sequere eam
    ••itnec boni, tamen ad aeternaevitae prcemium non (Ps. xxxm, 13-15). Hujusmodi enim homines Deus
    admittitur.sed gehennse ignibus mancipatur, sicut in jj honorat et diligit, qui malum nesciunt, qui mentiri
    Evangelio Dominumdixisse legimus de iis qui nihil non noruttt, quorum dolum labia non loquuntur, iu
    mali faciunt, nec boni tamen aliquid operanlur: quibus non nisi bonitas videlur et purilas.
    Disceditea me, maledicti, in ignemmlernum, b quem Innocentia est quae nos commendat Deo, simpli-
    prwparavit Pater meus diabolo et angelis ejus. Esu- citas est quse facit regnare cum Christo. Quomodo
    rivi enim, et non dedislis mihi manducare; sitivi, et Deus non nisi innocentes diligat, et sibi velit essc
    non dedistismihi bibere; hospes fui, et non suscepis- conjunctos, testimoniis plurimis declaratur, sicut in
    lis me; nudus, et non vestislis me; infirmus, et non Psalmis scriptum est: Innocentesel recli adhwserunt
    visitastisme; in carcere, et non venislisad me (Matth. mihi (Ps. xxiv, 21). Et alibi mandatur et dicitur :
    xxv, 41-43). Non quia malum gesserunt, sed quia Cuslodi innocentiam, el vide wquitatem,quoniamsunt
    a Sic mss. Alias, Sacrificium laudis honorificavit
    l c Holsten. et mss., erudiri.
    tne. d Sic legimus cum Holsten. Sed edit. BB. quisqtiis
    b Holsten. hic et infra cap. 13, quetn paravit pa- qui nec.
    ter vester diabolusel angeli. « Holslen. el tass., inquit.
    PATHOL.L. 13
    05 FASTIDH BRlTAtjlNORUMEPISCOPl 59»
    reliquia hormntpacifico(Ps. xxxvi, 37). Quantumin A bAPUT XI.
    uQcentja bomini prsestet el conferal, etiamsi sert Quorum prfces Dtus non exaudiat.
    servetur, prophetse David teslimonjo comprobatur Nam b lu illum Ghristianura putas, in quo nullus
    qui cum graviler ante peccasset, ppsiea judicari s» Christianitatis est aplus, in quo conversatio^nuita
    non timet, ex quo innocenliam nosse cccpit, sicu justitise est, sed nequitia, impietas et scelus? llluin
    ipse dicit •.Judica me, Deus, quoniam ego in innocen- Christianum putas, qui opprimjt miserum, qui pau-
    tiamea ingressussum (Ps. xxv, l).Sciebat igitur sib perem gravat, qui r >sconcupiscii alienas, qui ut se
    jam noii metuendum esse judicium, quia jnnocen divitem faciat, plures cfficit indigenles, qui Iucris
    tiam vel sero cognoverat. Et alio in loco dicit : Jlft gaudet injustis, qui de alienis lacrymis cibum capit,
    autem propter innqcentiam suscepisti(Ps. XL,15).SUS qui miserorum ditatur interitu, cujus os assidue
    cepit posimodum propter inrioceiUiamDeus, queni mendacio violatur, cujus Jabia non nisi indigna et
    propier maliti.uu ante repuleral. Innoeentes vert. obscena et scelesla loquuntur el turpia, cui cum ju-
    nec confundi coraro Deo posse, mauifestum est, cuni beatur distribuere sua, invadit aliena? Et adeccle-
    dicilur : Quanip tempore innocentes custodierini jus- siam talis audenter accedit, et temere et importune
    titiam, non confundentur (Prov. xjn, 6). Nihil enim expandit impias mauus illicilo raptu et insontium
    Deo. dignius, nihil cUarius esse potest, quam tii B cruore violalas, et ore illo pollulo atque sacrilego,
    iiiiiocentia tota observatione leneatur. Licet qnis in quo fuerat paulo ante aut falsa loculus aut turpia,
    aliisoperibusdevotusappaveat,si illam non babuerit. preces ad Dominum, quasi nihil sibi mali conscius,
    sibifrustrablanditurdesuadevotione.Si illain Judseis fundit. Quid agis impudens et miser? Quid te majo-
    etiam sub veteri legedegentibus,quando adhuc illis ini- ruro peccatorum onere gravas? Quid Deo praeter
    raicum licebat odisse, observarc prseceptum est; quid comemptum injuriam irrogas? Quid ad provocan-
    te nunc agere convenit Christianum, qui inimicum dam celerius ejus irara jn testimonium puensetuse
    tuum juberis amare ^(Malth.v, 44)?Quando enimin- sceleralas ad Deum porrigis manus, ad quas ille
    nocens non eris, vel cuiesse poteris malus.qui inimicis non respicjt, qui non nisi sanctas et immaculatas
    prseciperis esse bonus? Sed tu forsiian et proximum sibi jussit offerri? Quid ore illo Deum rogas, quo
    odis, cut nec externum odisse conceditur; et fra- paulo ante locutus es male, cujus, quamvis roulti-
    trem persequeris, qui amare praeciperis inimicum; plicentur, aborainatur preces, sicut scriptum esl:
    et Clirislianum te esse credis, qui nec novi nec ve- Cutn exlenderilis mdnus veslras, avertam (aciemmeam,
    tgris Testamenti praecepta custpdis ? Sed ne sine a vobis; et si multipticaveriiis preces, non exaudiam;
    causa te Chrisiianum sestimes et de solo tibi nomine manus enim vestrce sanguine plenm sunt. Lavamini,
    blandiaris, qualem te esse oporleat Apostolum audi C mutidt estote, atiferte nequiiias ab animis vestrit (Ita.
    dicentem : Qui (urabatur , jam non fureiur; magis i, 15,16). Bene sibi ille conseius esse debet et cer-
    autem laboret operando manibus suis quod bonum est, tus, et suae innocentiae fidus, qui ad Deum manus
    ut habeat unde tribuat necessitaleni patienti. Omnh exlendit et porrigit, cum Aposlolus dicat, Volo au-
    sermo malus de ore veslro non procedal; sed si quis lem viros orare in omni loco, levanles puras manus
    bonus ad mdificationemfidei, ul det graliam audien- (I Tim. II , 8).c Uie autem ad Deum merito extollit
    libus. Et nolite contrislare Spiritum sanctum Dei, in manus, ille preces bona conscientia fundii, qui po-
    quo signali estis in die redemptionis. Omnis amari- test dicere : Tu uosli, Domine, quam sanctse, quam
    tudo, et ira, et indignatio, el clatnar, et blasphemiaau. innocentes, quam purae sint ab omni fraude et injtt-
    feratur a vobiscum omni malilia. Eslole aulcminvicem ria et rapina, quas ad te expando, manus; quam
    benigni et misericordes; donanles invicem, sicut et jusla, quam immaculata labia et ab omui mendacio
    Deus in Christodonavil vobis (Ephes. iv, 28-52). Es- libera, quibustibi, utmihi miserearis, preces fuudo.
    lote aulem imitatores " Dei, sicut filii charissimi; el fd Talis enim cito meretur adfliri, et antequam pe-
    ambulate in dilectione, sicul el Christus dilexil nos, nilus preces fundat, ] potesi impetrare quod postulat.
    et tradidil semetipsumprp nobisoblationemei hostiam Scio enim esse qiios ila nequitise et avaritiae pro-
    Deo in odorem suavitqtis. Impudiciiia autem et omnis Wfunda caligo csecavii, ut cum illis prospere cesserit
    immunditia et avaritia nec nominetur inter vos, sicut quod aut pauperem per polentiam vinxerint, aul in-
    decet sanctos, aut iurpitudo, aut slultiloquium, aul nocenlem testimoniis falsis obruerint, aut infirroum
    scurrililtis quw ad rem non pertinet, sed magisgraiia- virtute superaverint, aut furtum fecerint aut rapi-
    rurn actio. Hocenim scitole, quod pmnis impudicus, nam ; Deo gratias agant quo opitulante talia perpe-
    aut immundus, aut avarus, quod est idolprum servitus, trasse se credunt, et tam iniquum Deum judicent,
    non erit hmres t» regno Christi et Dei (Ephes, v, l- ut putent eum scelerura suorum fuisse participem.
    b). Ille se merito Christianum judicet, qui lisec prse- CAPUT XII.
    cepta custodit, qui sanctus, humilis et pudicus et
    justus est, qui in misericordiae et juslittcc operibus Eleemosynwde lucris injuitis.
    conversatur. Stulti et miseri usque adeo suis iniquitatibus excse*
    a Mss., excepto Michael., mei. dial. 3.
    h Sic Holst. et BB. Forte JVwn. d Pro his verMs unica in mss. vox er* isle, et apud
    * Ipsa Pelagii vcrba apud Hieron. sub fmem Holsten. is.
    597 DE VITA CHRISTIANALIBER UNUS. 598
    cati, ut non intelligant Deo non posse placere quod A Adam a Deofacuis est homo primus a in primo slatu
    probibet; et quasi unum crimen salis non sit, nis:i inundi, perfidisean peccaii causa damnatus est (Gen.
    adhuc male sentiendo de Deo adjiciatur et aliud. Iii, 17)?In quo nihil fuisse incredulilatis invenio prse-
    Alii vero hoc se justificari existimanl, quod de sub- ter solam inobedientiam, cujus causa ille damnatus
    stantia pauperura exiguam eleeniosynam faciant; el est, et omnes suo damnantur exempIo.Cain quoque
    de eo quod plurimis absiulerunl, uni quiddam mini- non perfidisecausa, sed quia fratrem interemerat,
    muro largiuniur. Cibatur unus undc plures esuriunt, Condemnatusest (Gen. ly, 11). Quid plura ? Univer-
    et de multorum spoliis vix pauci teguntur. Non ta- sus Iiic mundus ut diluvio interiret, non perfidisecau-
    lem eleemosynamDeusquaerit, nec vult pietatem uni sam, sed criminurn lego fuisse (Gen. vi, 43). Sodo^
    de atlerius crudelitate praestari. Melius est enim le ma et Gomorrha ul repentino cremarentur incendio,
    uon facere eleemosynam, quam unde paucos tegis, nttllam causam incredulitalis invenio, nisj pecca-
    inde plurimos facias denudare; et ut unum vestias, torum et scelerum (Gen. xvm, W); quod Scriptura
    plures spoliare vestitos. Illam eleemosynam Deus evtdenlissime demoostrat, et dicit: Homines Sodo-
    comprobat, .quaede jtistis laboribus ministratur, si- milmmali el peccalores erant in conspectu Dei valde
    cut scriptum est: Honora Deum de luis juslis labori- (Gen. xni, 13). Populus ille Judaicus ut b tam fre-
    bus, et delibaei de luw justilim fruclibus (Prov. JII,9). B quenter interire videretur et corripi, nonne pecca-
    Nam iliam abominalur et reprobat, quse de lacrymis lorum causa prsestabat (Act. v, 4-9)?
    praestatur alienis. Quid enim prodest, si te benedi- Sed dicit aliquis: veteris Legis testimonia tanlum
    cat unus unde plurimi maledlcunt? Vel quid confert non accipio, nisi mihi et novi Testamenli exempla
    libi illa eleemosyna quse de substantia prsestatur al- protuleris. Accipe Ananiam et Sapphiram, quos
    lerius? Revera timendum est quod Deus non habeat aposlolica sententia, non perfidiaecrimine, sed furti
    unde pauperes suos pascat, nisi lu aliena diripias. et mendacii causa damnavit. Forsitan diclurus es
    CAPUT XIII. mihi: Quid ei'go Apostolus dicit: Arbitramur enim
    juslificari hominemper fidemsine operibustegis (Rom.
    Fidetn sine-operibus non prodesse. ni, 28) ? Ipstim qui boc dicit, tego hominem absen-
    Alios autem novi, quos ila insipienliae et impru- tem eliam condemnasse, quia uxorem patris acce-
    dentise tenebrosa ignoranlia fallit ac decipit, ut li- perit (ICor. v, 1). Intetligenda Scriptura, quse scien-
    dem quaro habere se simulant, sine justitise operibus libus convenire videtur in omnibus, et non nisi sotis
    apud Deum sibi censeant profuturam : et hoc crroris a quibus minime intelligitur discrepare. Justificari
    genere sine meiu crimina nefanda commiltunt, dum hominemApostolus per fidem sine operibuslegis dicit
    credunt Deum non criminum , sed perfidise tantum C (Rom. m, 28) : sed non sine illis operibus, de qui-
    ullorem. Et ejusmodi non solum se ipsos perisse bus alterum apostolum audio dicentem : Fides sine
    coutenti sunt, sed et alios, in quibus nulltim divi- operibus mortua esl (Jac. n, 20). Paulus enim apos-
    nse scientiseJumen est, suis nituntur laqueis impli- lolus de operibus legis locutus est, lioc est, de cir-
    care. Et impielur in iliis Salvatoris nostri sententia cumcisione carnali, et neomenia, et sabbato, et
    dicentis : Cwcusti cmco ducatum prwstet, antbo in bujusmodi cseteris, quse lex fieri ante praeceperat,
    foveamcadunt (Malth. xv, 14). Nam si nullum cri- et jam Christi tempore non erant necessaria ; iste
    men, sed sola perfidia condemnatur; ergo securi vero de operibus justilise loquitur, quse qui noh fe-
    peccamus et liberi. Et sine causa dedit Deus man- ceril mortuus est, quamvis se simulet esse fideiem.
    data justitise, si sola sine justitiae opera fides pro- Sed dicit quis illud Apostoii dicentis : Cordeenim
    dest. Unde hic tam impius, lam scelestus, lam credilur ad juslitiam , ore autem confetsio fifad sa-
    perfidus ignorantiseerror obrcpserit, scire non pos- lulem (Rom. x, 10). Stulte, hoc baptismi impletur
    sumus, nisi forte ex illis qui hoc exemplo in lege jn tempore, quo ut baptizetur quis, sola confcssio
    veteri populum seducebant, et secttm seternsemorti desideralur et fides. Nam quid libi ipsius baplisroi
    cl perpetuo tradebant intcrilui, de quibus scriptum lavacrum prodest, si sola sine justitia fides quseri-
    est: Notile audire sermonesprophetarum qui prophe- " tur? Baptismo enim peccata ablui fides omnium te-
    tani vobis, quoniamvani sunt ipsi, et visionesa corde net. Si deinceps peccandum est, abluisse quid pro-
    suo loquuntttr, et non ab ore Domini. Dicunt enitn his dest? Audi quid dicat Dominusliomini semel sanato:
    e
    qui repellunt verba Domini, Pax eril vobis; et omni- Ecce sanus faclus es, jam noli peccare, ne quid tibi
    bus qui vadunlin voiuntalibussuis, omni qui vadit in deterius eveniat (Joan. v, 14). Hoc et beatus Petrus
    errore cordis sui dicunl: Non venient super te mala apostolus manifestissime docet, ei deterius aliquid,
    (Jerem. xxm, 16,17). Multa quidem nobis, irorao qui post agnitam juslitise viam peccaverit, evenire,
    totiuslegis lestimonia aderant, quibus lam pemicio- cum dicit: Si enim refugientescoinquinalionesmundi,
    sum errorem destruere ac sepelire poteramus; sed in cognitioneDomininoslri et Satvatoris Jesu Christi,
    ne legentem diulius fatigemus, sufficiant pauca de his rarsum implicali superantur, facla sunt eis poste-
    plurimis. Respondeat roihi ille cujus tatis est sensus : riora deteriora prioribus. Meliusenith eral itlis, non

    a Sic mss.; at editi, slalim in principio mundi. c Mss. nonnulli, ulterius noli.
    J>Mss. plerique, tam crebro interiret, nonne.
    599 FASTIDU BRITANNORUMEPISCOPI, LlBER DE VITA CHRISTIANA,ETC. 400
    retror- A credidistis mihi; unle intelligi datur eos non incre-
    cognoscereviam juslilim, quam post agniiionem
    sumconvertiab eoquoditlis traditum est sanctomandato: dulitatis causa, sed propter bonorum operum steri-
    contingit enim eis illud veri proverbii, Canis reversus litatcm esse damnandos.
    ad suum vomiium, et, Sus lota in volutabro luti (II CAPUT XIV.
    Petr. n, 20-22). Hoc etbeatus apostolusPaulus tes- Quis sit vere Chrislianus.
    tatur et loquitur, hominem post baptismi sanclifica- Nemo igitur alterum decipiat, nemo seducal. Nisi
    tionem pristino errore peccantem non sine ingenti quis justus fuerii, vitam non habet; nisi quis in om-
    poenilentia conservari, dicens : Impossibile est enim nibus Christi mandajta servaverit, partem non po-
    eot qui, postquam semelilluminali sunt, guttaverunt testhabere cum illo ; nisi quis terrena despexerit,
    eliam donum cxlesle, et participes suni facli Spiritus divina non capiet: nisi hitmana contempserit, non
    sancti, guslaverunt nihitominus bonum Dei verbum potest possidere coelestia. Nec quisquam se Chris-
    virtutesque smcuti venturi, et prolapsi sunt, renovari tianum judicet, nisi qui Cbristi et doctrinara sequi-
    rursus dd pmnitenliam, rursus crucifigentes sibimet tur et imitalur exemplum. Sed tu illum Christianum
    ipsis Fitium Dei, et ostentui habentes (Hebr. vi,4-6). putas, cujus numquain pane ullus saturatur esuriens,
    Quemdam ad Salvatorem accessisse, et quid fa- cujus potu nullus relicilur sitiens, cujus mensam ne-
    ciendo vitam seternam perciperetinterrogasse, evan- B mo cognoscit, sub ctijus tecto nec advena nec pere-
    gelisia testalur, cui ita a Domino responsura est: Si grinus aliquando succedit, cujus nemo nudus tegitur
    visvitam habere, serva mandata (ilfo«/i.xix,17). Non vestimeutis, cujus pauper nullus fovetur auxitio, cu-
    dixit, serva tantum fidem. Nam si sola fides quseri- jus bonum nemo sentit, cujus misericordiam nemo
    tur, superflue jubentur mandata servari. Sed absit cognoscit; qui in nttllo imitalur bonos, sed irridet
    ut ego Dominum meumaliqtiid dicam praecepisse su- potius et subsannat, et pauperes persequi non ces-
    perfluum. Sed dicunt hoc illi, qui peccando jam filii sat ? Absit hoc a mehtibus Chrislianorum omnium,
    perditionis effecti sunt; et hoc tantum solatium se ha- absit ut hujusmodi Christianus dicatur, absit ut Dei
    bere credunt, si alios secum poluerint morti perpe- filius possil appellari qui talis est. Christianus ille est,
    tuse mancipare. Nam si Deus peccalorem non punit, qui Chrisli viam sequitur, qui Christum in omnibus
    ubi est illud propheticum : Si justus vix salvus erit, imitatur, sicut scriptum est: Qui dicit se in Chrisio
    peccator et impius ubi parebum (Prov. xi, 31; I Petr. manere, debel, sicul ille ambulavit, et ipse ambulare
    iv, 18)? Et alibi: Quia peccatoresperibunt (Ps. xxxvi, (Uoan.u, 6). Clirislianus est, qui oronibus miseri-
    20). El ilerum : Deficiantpeccalores a terra et iniqui, cordiam facit, qui omnino non movelur injuria, qui
    ila ut non sint (Ps. cm, 35). Et iterum : Sicul deficit opprimi pauperem se praesenle non patitur, qui mi-
    fumus, deficianl; sicut fluit cera a facie ignis, sic pe- G seris subvenit, qui indigenlibns succurrit, qui cum
    reant peccatoresa facie Dei (Ps. LXVII,3). Nullum hic mcsrenUbusmceret, qui dolorem alterius quasi pro-
    tantum incredulum et infidelem, sed peccatores au- prium senlit, qui ad fietum fletibus provocatur alie-
    dio condemnari. Et Salvrttorem nosirum quodam loco nis, cujus omnium communis est domus, cujus ja-
    dixisse lego : Non omnes qui dicunl mihi, Domine, nua nemini clauditur, cujus mensam pauper nullus
    Domine,intrabunt in regnum cmlorum, sed qui faciunt ignorat, cujus cibus cunctis offerlur, cujus bonum
    eoluntatem Patris mei qui in cwlisesl (Mallh. vu, 21). omnes norunt, et nemo sentit injuriam ; qui Deo die
    Ulique in Christum credebant, qui eum etiam Do- noctuque deservit, qui ejtts praecepta indesinenler
    minum nuncupabant; nec idcirco illis cceleslis re- meditatur et cogilat; qui pauper mundo efficitur, ut
    gni janua panditur, quia illum ore, quem factis ab- Deo locuples fial; qui inter bomines habetur iuglo-
    nuunt, confilentur. Negari autem Deum factis non rius, ut coram Deo ct angelis gtoriosus appareat;
    minus quam verbis Aposlolus dixit: Deum confilen- qui in corde suo nibil videtur habere simulatura vel
    tur te nosse, factis aulem negant (Tii.i, 16). El Do- fictum ; cujus siroplex et immaculata est anirna, cu-
    minus in Evangelio : Mulli mihi dicenl in illa die: jus conscientia fidelis et pura est, cujus tola in Deo
    Domine, Domine, nonne in nomine tuo ejecimus dw- mens, cujus omnis spes in Cbrislo est; qni ccelesiia
    monia, et tn nomine tuo virtutes multas fecimus? Et D potius quam lerrena desiderat, qui humana spernit,
    dieam illis: Numquam vos cognovi. Disceditea me ut possit habere diviha. Nam his qui hoc saeculum
    omnes qui operamini iniquitatem (Matth. vu, 22). Us- ditigunt, et qui in prsesenti lempore gloriantur et
    que adeo isli credidisse dicuntur, ut in nomine Do- complacent, audi quid dicitur: Nescilisquia amicitia
    mini virtules etiam operarenlur : nec tamen eis pro- hujus mundi, inimica esl Deo? Et quicumquevoluerit
    derit fldes, quia justitise opera non fecerunl. Itaque esse amicus hujus sieculi, inimicus Dei conslituitur
    si sola fides prodest; cur illi cum angelis Satanse in (Jac.ty, 4). I
    perpetuum gehennse ignibus mancipantur, qui non CAPUT XV.
    perfidise causa, sed quia boni nihil fecerant, judi- Viduarum triplex genus.
    cantur; sicut scriptum est: Et dicet eis Rex qui a Hsec libi, soror dilectissima, quid Christianum
    tinistris tunt : Disceditea me, maledicti, in gehennam agere conveniat, prOut polui, explicavi. Si ergo
    aternam, quam paravit Paler meus diabolo et angelis omnes generaliter qui Chrisiiani nuncttpantur, esse
    ejus. Etwivi enim , et uqn dedislis mihi manducare , tales oportet; nunc tuae prudentise est sesliroare
    etc. (Jf«((A.xxv,41,42). Non dixit uiique, quia non qualem tu te viduam debeas exhibere, quaro cun*
    401 POSSIDIUS EPISCOPUS CALAMENSIS.PROLEGOMENA. 402
    ctis bene conversantibus esse oportel exemplum. A viduam dicit, qtise nihil tale aliquando opcrata est?
    Tria autem esse viduarum genera non ignorare te Sed sunt aliquaedivites, nobiles et potentes, quibtts
    credo. Unum quod perfectissimum est, costesti forsitan videiur indignum, ut aut filios Deo, et non
    praemio destinatum, quod, ritu illius de Evangelio sseculoeducent, aut hospitio recipiant advenam, aut
    viduae (Luc. n, 37), Deo orationibus et jejuniis die sanctorum pedes laboriosos, lutulentos et horridos
    nocluque deservil. Aliud vero, quod filiorum curam lavent, et delicalis et nilidis roanibus langant. Sed
    habere dicitur et domus, non tanto dignum, nec nec dignae erunt tales in futuro lempore sanctorum
    lamen peccatis obnoxium. Tertium autem genus est esse consortes, quos ita in prsesenti spreverunt; nec
    in epulis et deliciis, qtiod selernse morti servatur et parlem habere poterunt cum Christo, quem susci-
    poenae;sicut scriptum est: Viduas honora, quwverm pere noluerunt, et cujus planlas suis contrectare
    vidumsunt (I Ttm. v, 5). Istse sunt primae, quse di- manibus horruerunt : quia Christum spernit, qui-
    ctintur et verae, et qusejubentur a tanto sacerdote, cumque ejus famulos spernit, sicut ipse dicit : Qui
    boc est, a Timotheo Iionorari. Secundse sunt, qui- vos spernit, me spernit (Luc.x, 16). Marise, unde
    bus jam haberi non jubetur honor, nec tamen vita Christi pedes lavaret, lacrymse abundarunt; b nostri
    negatur; de quibus dicitur : Qum autem filios habent aulem temporis feminis unde peregrinorum pedes
    aul nepotes, discant primum domumsuam pie a tra- B lavent, ipsa deficit aqua. Tu ergo sanctissinoa et
    ctare, et parem graliam reddere parenlibus(Ibid., 4). prudentissiraa femina, ne velis imitari hujusmodi,
    Illae vero terliae sunt, de quibus scriptum est: Vi- quas cum audenler malefecerint, benefacere erube-
    dua aule.m qum in deliciis est, vivens mortua est scunl; et confunduntur juste vivere, quse non sunt
    (lbid.,%). Unde intelligi datur, non omnes viduas peccare confusae; et quse se morti ultro oblulerunt,
    esse aequales; nec eas Deo placere, quse corpore nec invitatse revertunlur ad vitam; quae hominum
    tantum vidusevidentur esse, non opere. magis risus, subsannaliones el fabulas, quam Dei ju-
    Qualis aulcm Christi vidua debeat esse, Apostotus dicium pertimescunt: et quibus cbarius est miseris
    dicit: Qumautem verevidua est, sperat in Domino, et hominibus placere quara Christo. Sed eslo talis,qua-
    instat orationibus die ac nocte (lbid.,5). Nec illud lem te Doroinus esse prsecepil, qualem Apostolus
    prseterire te volo, quod quando veras viduas Apo- jubet c exhiberi Chrislo. Vidua esto sancta, humitis
    stolus nominat, esse demonstrat et falsas, hoc esi, et quieta; niisericordirfiet justitiaeopera indesinen-
    aclu, mente, conversatione, non corpore. Et alibi ter exerce. Et quisque te in opprobrium habeat,
    viduseveraeet electse aclum conversationemque de- quisque subsannet et irrideat, tu tanlum Deo pla-
    scribit idem Apostolus dicens : Vidua eligatur ceas, et quae Christi sunt geras. Ante omnia inces-
    qum fuerit in operibus bonis teslimoniumhabens : Si C sabiliter Domini tui meditare mandata, oralionibus
    filios educavit,quod subintelligitur, Deo; si hospilio et psalmis insianier incumbe; ut si possibile est,
    recepit, si sanctorum pedes tavil, si tribulaiionempa- nemo te aliquando nisi aut legentem inveniat aut
    tienlibussubminisiravit,si omne opus bonum subsecula orantem. Et cum fueris talis, nostri memento, qui
    est. (Ibid., 10). nanc esse veram viduam judicavit, te lantum diligimus, ul quod prsesentes prsestare non
    cujus talia sunt opera. illa vero quomodo se Cbrisli possumus, conferamus absenles.
    * In plerisque mss., bene. « Ita legimus cum Holslenio. Neque enim placet
    b Vid. S. Aug. serm. 145, n. 1, in
    append. hujusmodi edit. BB. leciio : Jubel exhiberiet Chritti
    tom. V. vidua, eslo, etc.

    ASNODOMINlCDXXX.

    POSSIDIUS,
    EPISGOPUS CALAMENSIS.

    PROLEGOMENA.

    <
    SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORICO-LITTERARIA IN POSSIDIUM.
    (Scboen.Bibl.Hist. Litt. Patr.Lat. lom.II.)
    § 1. Vita. amara ulla dissensionefamiliariter ac dulciter cutn
    Afer, Augustini discipulus et familiaris, quo vix Augusiinovixisse, nec minus honorificum est testi-
    chariorem ilte aut amanliorem sui habuit. Quippe monium, qttodHipponensisepiscoptis de amico juxla,
    pse de se narrat Possidius annis ferme xi, absque quam discipulo tulit in litleris ad Memorem Capua>
    405 POSSIDIUS EPISCOPUS CALAMENSIS. 404
    rium episcopum Juliani Eclanensis palrem, dum Aplum naufragioque expositum Neapolimpefvenisse
    ttimis inqnit, ingratum ac ferreum fuil, ut te qui nos atque adeo diem supremum in Itatia clausisse.
    sic athas, hie sanctus frater el collega noster Possidius, i§ II. Scripla.
    in quo nostram non parvam prmsentiamreperies, vel Duo exstant Possidii scripta, digna amicitiae et
    non disceret, vel sine lilleris nostris discertt. Est enim amoris ejus in Augustinum monumenla, Vila Attgu-
    per minislerium nostrum non lilteris illis, quas varia- stini et Indiculus scriplorum ejus.
    rum tervi libidinum liberaies vocant, sed dominico § III. Ediittines, versioneset codices.
    pane nulrilus, quantum ci potuii per nostras angttstias ! Ediliones.
    dispensari. Quse quidem satis manifestant, quam ar- llla ab ineunte arte lypographica omnibus fere
    ctum, quamve diuturnum inter ebs fuerit vinculum. operum et opusculorum Auguslini coltectionibus
    Unde haud immerito censent, consona etiam amo- prsefigi consuevit eaque via ad insignem lecUonum
    rura nola, ascriptum fnisse Possidium societali illi mss. codicum copiam emendata a Maurinis patribus,
    clericorum, quam Augustinus presbyler Hippone seOrsim denique novo variarum lectionum subsidio
    congregaverat et Regulis monastlcis astrinxerat. recognita et nolis non indoctis illuslrata est Joanne
    Nec sane improbabile videtur, iltum ex eodem mo- Salinasio, theologo Romano a. 1731. lndiculus scri-
    nasterio ad episcopatum Calamae, oppidi Numidiae,B ptorum Augustini editus est primum a Joanne
    »on longe ab Hippone Regio distantis, esse eve- Vlimmerioa. 1564. Migravit pariter ab isto tempore
    ctum : id quod anno 397, post Megalii obitum, ac- in varias Opernm Augustini editioncs, et ex vetustis
    cidit. In eo vero loco spaliostis ipsi aperiebatur membranis casligalus esl in Benediclinorum edi-
    campus ad eas dotes explicandas quas Hipponensis lione. Sed longe plenior el emendattor ex ms. Ve-
    prsesulis institutio aut consueludo in eo effinxeral ronensi prodiit Venetiis a. 1735 In sequenli
    et fonnarat, nec pauca sese offerebant, quse com- indice nihil omissuih est quod ad accuratiorein insi-
    muni amici consilio gerenda essent, in quibnsve vel gniorum cditionum noUtiam conducit; singulorum
    auctoritate vel adjuiorio ejus indigeret. Talia fere vero Augustini Operum recensionem nemo exspe-
    erant quse sub inititim muneris sui cum ipse lum ctabit.
    Ecclesia ejus a pagnnis Calamensibus paliebatur; SJECULO XVI.
    mox item quse cum Donatistis accepit certaraina. 1564. Lovanii apud Hieron. Weltmum; in-i'. Pos-
    Quaecausa cum non magis universaeAfricseEcclesise sidii Calamensis episcopi Vita el Indiculus Operum
    commuriis quam Augustini propria esset, non pote- D. Augustini ex edjtione el cum scholiis marginali-
    rat a Possidio levi studio suscipi. Itaque jam a 404 bus Joannis Vlimmerii; cum Sermonibusaliquot Au-
    Crispinum DonaUstarum apud Calamenses episco- C guslini ab eodem recens prolatis. Tota bsec Vlim-
    pum ad cottoquium secum ineundum sollicil.avit, merii opera translata est in editionem Basileensem
    invitumque coegit et solertia sua superavil. Anno Operum Augustini a 1569.
    410 nna cum tribus aliis episcopis a patribus Afri- 1573. Colonim Agrippinw; in-fol. Vita Augustini
    canis Carthagine congregatis legatus missus est ad episcopi.,...edita a Possidio primum ejus discipulo,
    Honorium Aug. pro abrogatione legis in favorem postea episcopo Csjlamensi; in Laur. Surii probalis
    Donatistarum latse et ad obiinendam cum Donatistis SS. Viiisad diem 28 Aug., T. IV pagg. 953-47. In
    collationem. Allectus fuit deinde a.411 in collatione uovissima Coloniensi a. 1618, hoc mense, pagg.
    cum Donatistis inler septem actores partis catholicse 302—309.
    actisque ejus subscripsit. Interfuit eliam conciliis SJECULO XVII.
    Africanis ob Cceiestii et Pelagii hseresim celebralis, 1690. Parisiis, apud Franc. Muguel; in-fol. S. Au-
    unaque cum aliis Numidiaeepiscopis ex concilio Mi- relii Augustini Hipp. ep. Vita, auctore Calamensi
    levitano litteras ad Innocentium episcopum Roma- episcopo, ipsius discipulo. Item Indicnlus libroruro,
    num dedit. Ingruente tandem a. 430 Vandalorumi tractatuum et epistolarum S. Augustini Hipp. ep.
    ssevoper universas Afrieseproyincias exercilu, etop- • edilus cura Pcssidii E. C. ex variis codicibus mss.
    pressa ab iisdem Calama nutu quasi divino impulsusi D emendata et cum lectionis diversitate in P. III ap-
    fuil Possidius, ut Hippouem se confevret. Vix enirai pendicis tomi X Opp. Augnsltni ex ed. Benedictino-
    eodem concesserat, cum et hrec urbs obsidione clau-• rum. In ed. Anluerpiensi pagg. 164—200 Clerici
    deretur aique Augustinus febre correptus decumberett observata in Possidium non tanli sunt, ut aliquem
    et post paucos dies astante amico obdormiret. Postt solliciiare possintJ Nec vero Salinasius de victoria
    Augustini obitum rarescit etiam Possidii memoria, ab eo reportata gloriari debet, quippe cujus omnis
    nisi quod Prosper narrat in Chronico ad cons. Aetiii defensio non solum ab ipso, sed aliis quoque jactata
    n et Sigisvulti (a. 437) Possidium cum Novato ett in solo conatu defecit.
    Severiano catholicis episcopis, Genserico catholicami S^CULOXVIII.
    fidem Ariana impietate subvertere cuptenti fortiter 1731. Romm, lypisJo. Zempel; t'n-8*.S. Aurelii
    restilisse; sed eodem meruisse ut ecclesiis suis pri-- Augustini Hipponehsis episcopi Vita auctore S. Pos-
    varetet civitaiibus pelleret. Unde colligunt eumdem,, sidio Calamensi episcopo ad mss. codd. recerisita
    1 capta ab Genserico a. 439 Carthagine, cum ingensi noUsque illustrala opera et sludio D. JoemnisSati-
    clericorum turba ex omni Africa ejiceretttr, proscri- nai Neapolitani Can. Reg. Lat. ac Sac. Theol. Ject.
    4U5 PROLEGOAIENA. 406
    ad reverendissimum P. D. Ascanium Varesium Can. A auctore S. PossidioCalamensi episcopo ad mss. codd.
    Reg. Lat. abbatem generalem. 2° Ibidtm eodem.De rccensita, notisque illustrata opera et sludio D.Joan-
    Vita et rebus gestis S. Possidii Calamensis episcopi nis Salinas Neap. Can. Reg. Congr. Lat. Accessit
    Dissertalio ex P. Augusliniscriplis ecclesiasticisque Michaelis 111ad exemptas Insulas Wengenses Cann.
    monumentte coricinnata opera et studio D. Joannis Rflgg. UlmseSuevorum prselati, S. Cses. ac Catb.
    Salinas, ete. Maj. consiliari) et sacellani perpeiuf Disquisitio cri-
    Textum editor juxta lcctiones a PP. Maurinis ex tica de variis geslis,dictis ac visionibus S. Augustino
    codd.mss. proposilas etvelustaexemplaria Vaticana falso aut minus solide tributis. — In posteriori dis-
    a nemine ante adhibita rccensuil, varietates diligen- sertatioue multarum de Augusiino fabutarum origo
    ter notavil notasque et observationes addidit, Bene- docte ac sagaciter ostendilur.
    dictinorum aliorum ;ue virorum dociorum copiis Versiones.
    abunde dilatas. Arduum profeclo non erat in tanta 1742. In Venezia,per Pielro Bassaglia e Francesco
    Augustini et de Augnstino scriptorum copia et post Hertzltauser;in-&°. Vita di S. Aurelio Agostino
    tol tamque diversa circa res ab eo et per sevumislud scritta da S. Possidio vescovo di Calama, tradotta
    gestas sludia, prsesertim vero post eruditissimum in Italiano da un' autore anonimo col lesto Latino;
    editorum Parisiensium de vita ejusCommentarium, B in limine operis Augustini de Civitate Dei, Latine
    notas non plane ineptas ad Possidium fundere. At- juxta quam Italice ex anliqua anonymi auctoris, sed
    que hi ductores procul dttbio Joannem Salinasium quem vulgo Jacobum Passavantium putant, interpre-
    suis ipsius viribus alioquin minus alacrem, ut Vin- tatione duobus voluminibus h. 1. et a. editi.
    cenlii Lirinensis eodem anno ab eo eademque forma 1764. In Milano, presso AntonioAgnelli; in-8'. Vila
    editi ei Clementi XII dedicati exemplo ostendemus, di S. Aurelio Agostino vescovo d'Ippona dottoredi
    mirifice sustentarunt. Spoponderat in prsefatione, S. Chiesa, scritta da S. Possidio vescovo diCalama,
    Augustini vitse se junclurum esse Hugonis deS. Vi- tradolta in Italiano da un'autore anonimo; in que-
    etore opusculum delnsiiiutioneNovitiorum unacum sta seconda edizione ridolta secondo il testo Latino
    aucloris hisloria; sed mulavilpostea consilium el loco de' migliori codici manoscritti, accresciuta di alcune
    ejus, separatim lamen, exscribi fecit Dissenalionem note, e dedicata all' illustrissimo signore D. Antonio
    de Vila et Rebus gestis Possidii amplam sane el non Fissiraga, doltor di Collegio, decurione, et oratore
    indoctam; quo magis mirari subit, qui tam sero in eraerito della cilla di Lodi.
    eam cogitationem auctor sit adductus. Cf. N. Acta Editor F. Romualdus Maria de S. Gaetano Augu-
    Erudil. Lips. a. 1734, pagg. 18-21. stinianus Excalceatus Mediolanensis versionem su-
    1735.Ve»e(iis Possidii lndicutusscriptorum C perioris editionis, sed ad novissimaerecensionis tex-
    S. Augusiini vulgato auctior ex vetustissimo ms. tum refictam, ipso texiu Latino omisso, excudi cura-
    codice Veronensi; cum duabus Augustini Epistolis vit. Notas quas aspersit ingenue fatetur non sibide-
    in GottwicensiAustriaeabbatia recens reperiis. Man- beri, sed e Benedictinorum, Salinasii, CmsarisBenve-
    sius ad Fabric. Bib. M. el Inf. Lat. Alibi laudatam nuii elLaurenlii Bent(Vila3Auguslinianse scriploris)
    non inveni, adeo ut, quaepriora sint, posteriorave notis aut Commentariis esse selectas.
    in hac editione prorsusignorem. Codices.
    1743. Anluerpim,apud Bem.Alb.van der Plasche; 1. Vitm Auguslini: Benedictinorum; sex, nempe
    in-fol. S. Augusiini Vitse pars secunda, prsesertim duo Floriacenses, Germanensis, Vedasiinus, Fossaten-
    ab anno trigesimo leriio setatis usque ad obitum au- sis ac Cis(era'e»sts.Ex his larga provenit variantium
    ctore S. Possidio sancti Docloris discipulo ejusque Jectionum copia. Nec vero pauciores ex quinque mss.
    per anrtos fere quadraginla conlubemali. Ex edi- quos Salinasius in usum vocavit, quorum avo quidem
    lione Romana a. 1731, collata cum vetttsto ms. co- cxstabant in bibl. Reginw Suecorum sub num. 541 et
    dice. Accedil Indiculus scriptorum Augustini eodem 1025, tres veroaliosex Vaticana nacluserat, signa-
    auclore; in Actis Sanctorum Anluerpiensibusmeusis tos 1188, 1190 et 1191. His tandem omnibus accen-
    Augusli tomo VI, pagg. 427-460. — Secunda VitacD seri debet exemplar tns. Musei Societatis Jesu An-
    pars andit Possidii opera h. 1. propterea, quod ei tuerpim, quod Boltandistm noiant signalum fuisse P.
    prsemittunlur CottfessionesAiigustiMtatu», quibus Bol- MS. 5, el vetuslissimum dicunt.
    landistae titutum prioris parlis Vitae Augustini po- 2. lndicis Operum Auguslini : prirtise edilionis,
    suerunt. Accedunt singulis sectionibus annotata docte nis. bibliothecmabbalim Villariensis,ex quo eum pri-
    et sobrie scripta. mus excudit Vlimmerius. Benedictini eosdem adhi-
    1768. Awgusta?Vtnde/tcorum, apud Fralres Veilh; buerunt quos in Vita Auguslini codices. Novissima
    t'tt-8*.S. Aurelii Augustini Hipponensis episcopi Vita tandem editio manuscriplo Veronensidebetur.
    407 S. COELESTINUSI PAPA. iOS

    POSSIDII,
    EPISCOPICALAMENSIS,

    DE VITA S. AURELII AUGUSTINI


    LIBER UNUS,
    ET
    INDICULUS OPERUM EJUSDEM S. AUGUSTINI.

    Haeeduoeximiaoperajam edidimusin OperumS. AugustinitomoI ( qui nostrsePatrol. trigesimussecundusexstat),


    Satissit igitur nobisbenevolumlecloremadmonere,ut adeat16cumcitatum.

    ANNODOMINICDXXH-CDXXXII.

    COELESTINUS I PAPA.

    PROLEGOMEJXA.

    NOTITIA LIBRI PONTIFIC ALIS .


    {ExNov.Coll.Concilior.Mansit. IV, col. 4b3.)
    Ccelestinus (a) natione Romanus [Al. CampanusJ,.A pensantes singulos Jibras 5; aquamanilos argenteos,
    ex palre Prisco, sedit annis 8, mensibus 10, diebus pensanles libras 10 [Al. 20]; candelabra argentea 2,
    17 (b). Hic multa constituta fecit, et constituit ut pensantia singula libras 30; cantbara cerostrota serea
    psalmi David CL ante sacriflcium psallerenlur, anti- vel senea [Al. vel aenea deest] 24, pensantia singula
    phonatim ex omnibus, quod antea non Jiebat, sed libras 30 [Al. 20]; item coronas argenteas 10, pen-
    tantum Epistolse beati Pauli recitabant [Al. Epislola santes singulaslibrasIO [Al. ilem... libras 10 deesi];
    recitabatur], etsanctura Evangelium. Hic fecit con- ad beatum Peirum [Al. Paulum] apostolum, farum
    stitutum de omni Ecclesia, roaxime et de religioni- canlharum, pensans libras 25 [A/. 15], ex argento
    bus, quodhodie archivis Ecclesisetenelur recondi- purissimo [Al. ex argento purissimo deesi]; canthera
    tum. Hic dedicavit basilicam Julii in qua obtulit argentea [Al. deesl argeniea] ceroslrota in greraio
    postigem zeticum [Al. Postignegeticum. Forie postem basilicse[A/. deest in gremiobasil.]24, pensantia sin-
    settricum]; patenamargenteam, pensantem libras26 gula libras20; ad bejituin Pautum apostolum, farum
    [Al. 25]; scyphos argenteos 2, pensantes singulos li- cantharum argenleunji, pensans libras 25; canlhara
    bras 8; amas argenteas 2, pensantes singulas libras cerostrota 24, pensahtia singula libras 20 [Al. hwc
    10; calices minores [Al. minores deest] argenteos 5, omnia desunt ab ad beatum Paulum].

    (a) Cum post obitum Bonifaciisedes dies 9 vacas- B lagiana, Orientales Ecclesisea Nestoriana hseresi sunl
    set, tertio nonas Novembris, anno Cbristi 423, Theo- expurgatse, Burgundipnes etHiberni ad fidemCbristi
    dosii imperatoris 16, Cceleslinus, sine ullaplebis sttw conversi. Uuam inepte itaque unus Laurenlius Valla
    discissione, inquit Augusiirius epist. 161, creaius est grammaticus, ecclesiasticarum rerum plane ignarus,
    poniifex, quamquam ii qui Ettlalii factionis erant, in Ccelestintimpapam, qui primus omnium Nestorium
    schismate perseverarint, neque uilo pacto cum Coe- Romse damnavit el perlegatosab oecumenica synotlo
    lestino communicare voluerint. Theodosius, pietatis Ephesina sequeejiciehdum curavit, ejusdem Nestorii
    et religionis aroantissimus imperator, propter im- hseresibus intectum fuisse asscruerit, nemo non in-
    pugnatas lisereses et catholicam fidem defensam, telligit. Hsecex Prospjero, Beda, Baronius an. 423 et
    siugulari Dei benehcio omnium lyraiinorum meiu sequentibus. SEV.BINIUS.
    ac periculo liberalus fuit. Africa, Arianai perfidise (b) Octavo idus Aprilis anno 452 defunctus, ab
    tenacissima, et acerbissima catbolicoriim persecu- exordio sedis usque ad diem obitus* mensibiis dtim-
    trix, occulto Dei judicio, a Vandalis aliisve barbaris taxat quinque etdiebiis tribus post octennium abso-
    incensa, direpta et vastata, centum deinceps anno- lutum, sedetn tenuisse potuit. Baronius prnedicio
    r.um spatio sub barbarico jugo permansit. Auclori- loco. SEV.BINIUS.
    tate hujus pontificis Britannia, Scolia et Italia a Pe-
    {09 PROLEGOMENA. 4)0
    Hic fecit ordinationes tres in urbe Roma per roen- A coemeterio Priscillte, via Salaria, vm idus Aprilis.
    sem Decembrem, presbyteros 32, diaconos 12, epi- Et cessavit episcopatus in urbe Roma dies 20 [Al.
    scopos perdiversa loca 46. Qui etiam sepultus est ini dies 21].

    NOTITIA GALLANDII.
    (Biblioth. Vett. Patr. lom. IX.)
    1. De sancto Ccelesiino verba lacturi, ea potius Pagius certum esse debere, ait «, eum sedisseannot
    quamnostra,hicdescribendaexistimamus,qusepaucis novem, mensesdecemet dies novem, ideoque obiisst
    Jicct, salis lamen apposite ad nostrum institulum die 18 aut 19 Julii. In Corbeiensi lamen codice Vi-
    edisseruit vir doctus Coutanlius. Sic igitur ille " : gilii papse lemporibus exarato, cum quo nonnulla
    « Cum Bonifaciusanno 422, Septembris 4 die, ex saltem Chronici Prosperi exemplaria consentiunt,
    bac vita migrasset, mox, Augustino teste b, Cce- annos 9, menses 10, dies 17 sedissedicitur. Hinc Se-
    lestinum in Romana sede Dominus Deus sine ulla baslianus Tiilemontius Cceleslini mortem anno 432
    plebis suw discissione consliluit. Observat vir erudi- Julii 26 die consignare licere arbitratur d. > Huc-
    tus, eum Ecclesise Romanse tunc fuisse morem, ut B usque V. C.
    nisi quid obstaret, defuncto ejus episcopo statim 4. Jam vero ejusdem Ccelestini epistolarum edi-
    successor sufficeretur; adeoque Ccelestinum, cum tionem ab ipso Coutantio adornalain exhibemus,
    in eum conspirarint lotius plebis suffragia, nulla in- nonnullis in locis recensitam; ex cujus proinde an-
    terposila mora, ac proxima post Bonifacii morlem notatis haurire in promplu est, quse ad hujus ponli-
    dominica, quse in 10 Septembris diem incidebat, ficis res prueclaregestas magiselucidandas perlinent.
    fuisse ordinatum. Quod superesl, si quid iis addendum, legendam
    2. < Pluribus gestis episcopatus ejus insignis fuit: existimarim disquisitionem in decem capitula episto-
    nominatira vero adversus Nestorium sententiam pri- lse Ccelestini21 ad episcopos Galliarum subjecta,
    mus edixit: Cyrillum ad eam exsequendam vica- quam viri eruditi elucubrarunt e, ubi accuratissime
    rium instituit, et regulam prsescripsit ac formam, post ipsummet Coutanlium quid de illis sit censen-
    quam ut canonicamEphesinse synodi Patres sequise dum exponunt. Cujus quidem cpistotse Ccelestiniad
    ultro sunt professi. Prseterea hujus synodi conflrma- Gallos occasione annotare libet, Vincentium Lirinen-
    vit acta; Pelagianos totius Italise fiuibus deturbari sem magni fecisseillam ejusdem ponliflcisseiitenliam
    curavit; Novalianis ecclesias quas Romse plures ha- quse in ea epislola ad Galliarum episcopos habetur
    bebanl, ademit; nascentem coercuit Semipelagia- G his verbis f : Desinat, si iia res sunl, incesserenavi-
    nam hseresim, et Augustinum adversus uovos ejus tas velusiatem. Quibus relalis, subdit Vincenlius s:
    reprehensores defendit. Ergo hwc fuit beali Cmleslini beata sentenlia, ut non
    3. « Eum ipso anno 432, quo Maximiani in Nesto- velustas cessaret obruere novitatem, sed potius novilas
    rii loeum subrogati ordinalionem, velut ad coroni- desineret incesserevetustatem.Ilaud equidem ignoro
    dem profligatse bsercseos Nestorianse, approbavit, ejusmodi Vincentii verba in alium sensum ab eo
    lam gloriosum pontificalum finiisse, Prosperi ac quem prse se ferre videntur, detorsisse doctissimum
    Marcellini Chronicis confirmatur; quo die, non ita cardinalem Norisium h: ejus tamen opinio uullo
    est exploratum. Eum Aprilis 6 vcl 9 die sepultum pacto probalur erudito Coutanlio {. Neque vero
    pontificaleslibri ac Marlyrologia tradunt. Yerum sibi illud prseclarum de CcelestiiioProsperi teslimonium
    non cohscrent pontificaleslibri, siquidem annos 9, bic demum omittendum i : Citt, inquit, ad catholicm
    menses 10 et aliquol dies, non secus alque veleres Ecclesiw prmsidium multa Dominus gratiw sumdona
    catalogi, pontificatui Ccelesliniascribunt. Antonius largilus est.
    a Coustant. Epist. Rom. Ponliff. pag. 1051. s Vinc. Lir. Common. cap. 32.
    •>Aug. epistt. 209, num. 1. **Noris. Hist. Pelag. lib. n cap. 11, Opp. tom. I,
    *• c Pagi. ad ann. 452, 5. 391 seq.
    «*Tillem. tom. XIV, §pag. 738. pae.
    » Coustant. ad epist. 21 Ccelest.not. 3, infra pag.
    • Baller. lib.ncap. 6 Observ. ad Opp. Noris. lom. 533.
    IV. pag. 909 seqq. i Prosp. conlra Collat. cap. 21, al. 41, num. 2.
    ' Coetest.epist. 21, § 2. B

    NOTITIA SCHOENEMANNI.
    ( Biblioth. Historico- Litterar. toin. II.)
    § I. Vita Cmteslinipapw. rabat adhuc Romansesedis in Afrorum judiciis po-
    Patria Campanus, Prisci cujusdam filius, proxima testas/ tamdiu ab ipsis Africanis episcopis coneessa,
    statim post mortem Bonifacii Dominica , id est 10 donec consultis Nicseniconcilii verissimis exempla-
    Septembris die a. 423 episcopus ordinalus est. Du- ribus, utrum in eis reperirentur laudati a Zosimo
    i&H COELESTINUS1 PAPA. 412
    canones, certiores facli essent. Quo jure a Ccelestinoi.i mine poslhac notal!*fuit, repressit el defercntibus
    in ipsis stalim muneris novi auspiciis Antonii Fus- Prospero Aquitano et Hilario taico homine Gallise
    satensis episcopi et aliquanto post Apiarii Ob nova episeopos graviter reprehendit, quod tantum pres-
    flagitia remoli et ad Ccelestinum provocantis causa byleris suis indutgerent, ut ihdisciptinalas qumstione»
    suscepta fuit. Sed illius querelas, subdolasel injustas, vocanlesin medium,prwdicarenladversantia veritaii,
    evertit Augustinus, suaque rei gestse enarratione et Auguslino, quem inrpense laudat, obstrepere aude-
    apud Ccelesiiimmpervicil, ut sententiam apud Afros rent <=.Prseter hsec Prosper modo laudatus prsedicat
    in eum lalam ratam baberet; huncpropria scelerum ejus studium in Pelagianis non solum ex lota Italia,
    damnavit confessio.Quam dum Ccelcstino nuntiant, sed etiam Brilannia eliminandis, quo nomine ab
    simtil omne jus, quod interim de appellationibus eodem missus est sanctus Germanus Augustodunen-
    Romansesedi permiserant, penitus susltilerunt, de- sis cum Lupo Trecensi episcopo. Prosperi denique
    precantes , ne in posterum ex Africa venientes sive testimonio nilitur, qtiod Palladius ab eodem ad Sco-
    'episcopi sive presbyteri interioresve clerici, sive tos in Chrislum credentes ordinatus et primus epi-
    .laici ctiam facilius admiiterentur, excommunicalive scopus missus sit. ObiitCcelestinus anno 432, mense
    in communioncm prsepropere restituerentur. Neijue Jttlio.
    eriim hoc magis quam illud, quod pridem de jure n1
    § 11. Cmlesitmpapmscrtpta.
    episcopi Romaiii legatos a latere in Afrieam mitiendi
    Faustinus asservisset, in Nicsenis-conciliis, quae ex Reslant XVIII Ccelestini epistolm, inscriptse ; I,
    aulhentico ab Attico Conslantinopolitano episcopo EpiscopisIllyrici. Assignalur anno 425. II, Oninersts
    sibi transmissa essent, scriptum reperiri.Quapropter episcopisper Viennettsemel ISarboncnsemprovincias
    nnlhim omnino judicium iransmarinum nedura cle- conslilutis,scr. d.2o Julii a. 428.III, Vniversisepisco-
    ricos Romanos tamquam exsecutores ad se missos pis per Apuliam el Calabriam constitulis, scr. a.
    in posterum laturos esse signilicabant. Sed quidqutd 429. IV, Cyrillo Alexandrino episcopo,scr. d. 2 Aug.
    ex bac parle Romanse sedis potestali decedere vi- a. 430, quemadmodum et tres sequenles. V, Johan-
    debalur, exaltera quodamtnodo reparavit initum a ni, Juvenali, Rufo et Flaviano episcopisper Orientem,
    Cceleslino cum Cyrillo Alexandrino fcedus conlra a pari. VI, Nestorio..VII, Clero et populo Consianli-
    Nestorium, quo tam callide usus est, ut qusecumque nopolitano.Quatuorhas epistolas Laline scriptasesse,
    hujus causi gesta non magis Cyrilli studio, quam dubilari nequit, sed statim in linguara Grsecamcon-
    Romani episcopi vigilantise deberi viderentur. Nam versas et una cum versioneGrsecaad Cyrillum trans-
    simul ac satis sese a Cyrillo instruclum sensit, quid missas esse suspicatur Coustantius; simul tamen
    pro bseresi habendum esset, festinavit, ut primus C * eumdem esse primigenium, quem nos habemus tex-
    eam anathemale feriret, ejusque auciorem, ni erro- tum probavit. VIII, Ctyri//o Alexandrino, scr. d. 7
    ribus valedicturus esset, coromunioneprivaret; mox Maii a. 451. Hanc ex Grsecoversam, non Latino au-
    ad synodum ab imperatore Theodosio apud Epbe- thentico descriplam esse diversis notis sibi depre-
    sum indictam legatos misil hacgenerali prseceptione, hendissevisus est Coustantius. IX, Episcopis et pres-
    ut Nestorii damnaiionem * et a sede sua depositio- byleris euniibuSad OrienlemCotnmonitorium,scr. d.
    nem urgerent: in reliquis vero, quse casus vel disce- 8 Maii a. 451. \,Sanctm synodoapud Ephesum con-
    ptalionis ordo allaturusesset, moniti eranl, ntquid- gregalw, scr. a. 451 Latine et in Epbesino concilio
    quid in Cyrilli arbilrio viderent, facereni. Itaque Latine primum lecta gestisque iuserla, lum vero
    quxcumque ab eo in synodo isla gesta essent, pleue etiam in gratian) eorum, qui Latine nesciebant,
    approbavit, eique et omnibus, qui in ea cum eo sle- Grwce recitala. XI, TheodosioAttguslo, scr. eodem
    terant, lamquam de vicloria ab hostibus Chrisii ipsi- a. XII, Episcopis Galliarum, scr. eodem a. XIII,
    que atteo imperatori, invito sane victori, reportala Sanctw sijnodoapud^Ephesum consiitulw, scr. uti et
    gratutatus est, nec non Maximianum Nestorio de- sequentes a. 432, post damnationem Nestorii. XIV,
    pulso sufFectum episcopum statim salutavit, hoc TheodosioAug., post synodum. XV, Maximianoepi-
    iintim restringens in istorum indicatis, ne asseclis D scopoConstanlinopotitano.XVI, Cleroet plebiConslan-
    Nestorii qui.resipiscerent, omnis pcnilus spes venise linopoli consistenlibus.Prseterea Arnobius in libro u-
    et resiituliOiiis prseciderelur b. Enimvero in bis ad- de conflictifcumSerapione servavit Fragmentum ser-
    versus Nestorium geslis illustrior vitae pars Ccele- monis, quem Cmleslinusin concitio Romano, mense
    slini, non lamen omnia ejus de calholica fide et Ec- Augusto anni 430, qdversushmresimNestorii habuit.
    cjesja merila continentur. Idem enim fuil, qui exu- Auctoritates aulero prmterilorumsedis apostolicwepi-
    berantem in Gallia hseresim,quseSemipelagianseno- scoporum de Gralia Deiverius Ccelestio abjudicantur.
    * Hanc in concilio Rom. in Nestorium dictam sen- p. 1201.
    tentiam per Cyrillum ad Nestorivimprimuro et nisi )<Ep. ad syrtodumEphes. post Nestorii damnalio-
    ille pariturus esset, ad reliquos Orientis episcopos nem apud Coust. 22, p. 1146.
    mitli curavit. Atque bocest, quod vicesm Cyrilluro ° Ep. 21 apud Coust., cui ob lioc argumentum in
    ' agere dixit, quatenusstaiutum suum velNestorio vel1 .plerisque codicibus adjici consueverunt auclorilales
    universis fratribus innotesceret. ad Nestorium, prwterilorum sedis qposlolicwepiscoporum de gratia
    • 13npnd Const. p. 1150, el itefumEp. in Epist. ad Cle- Dei et tibero arbitrio.
    : rum et populttm Constantinopolitantun. Coustant.
    413 PROLEGOMENA. 414
    Qorn porro ipsi fatso tributa fuerunt, aul deperdita ;A 1576. Ingolstadii, ex-typogr. Dav, Sartorii; in-i".
    sunt, indicat Coustantius. VariseCcelestini Epistolaeoccasione concilii Ephesini
    scriptse; inter Acta omnia sacros. magni et acum.
    § III. jEdJltOnesoperum Cmteslini. ConciliiEphesini ed. opera TheodoriPeitani soc. J.,
    Ex hi6 Ctetestini epistolis IV, V, VIet VII, in Actis cap. 16, 17, 18, 19, 64, pagg. 248-74 et 388.
    concilii Epbesini, II, III et Xll, in Collectionibus Sunl Epistolse ad Cyrillum, Nestorium, Clerum et
    Dionysii Exigui, Hadrianea, Hispana et lsidori ser- Pop. CP. Joannem Antioch.et Synodum Ephesinam.
    vataeet cum in iis lum ex iisdcm per varias Conci- 1591. Romm; in-fol. Ccelestini papse Epistolse, in
    liorum ediliones vulgatse sunt. Augeri ccepit nume- Tomo 1 Collect. Epistolarum Decretatium Ponlificum
    rus priroum per Petrum Crabbium Fragraento epi- Romanorum, quam a card. AntonioCarafa inchoatam
    slolae X, quam integrara postea Antonius de Aquino absolvit Anloniusde Aquino.
    inColleciione EpistoiaruroPontificiarum Autonii Ca- Ocio sunt, riempe quatuor intcr Acta concilii
    rafaecardinalis prolulit. Idem vero Antonius plures Epbesini, ires per Dionysium Exigunm nobis trans-
    Ccelestini epistolas erutas subinde e schedis Vati- missse. Vna vero, cujus fragmentum antea Petrus
    canis daturus erat in Auctuario, quod laudataj Coi- Crabbe dederat, nunc inlegra prodit, velut ex Cres-
    lectioni addere decreverat. Sed ciiius fato occubuit, B coniana colleciione excerpta, ut Coustantius iriqtiit.
    nec quidquam ex omnibus, qua*indefesso ille studio 1594. Romm, ex Ttjpogr. Val.; in-fol. Ccelestini
    luci paravcrat, tenebras evasit praeter epistolas, , Epistolse (XIV); in Baronii Annaliumtomo V, ad a.
    quas olim Baronio concesserat. Hinc faclum cst, ut 430-32. Sex antea inediimad a. 451 num. 6, 19 et
    sex novseCoelestiniepislolsa, videlicet VIII, XI,XIII, 452 num. 4, 12, 17, 20. Repetilus est hic tomus
    XIV, XV, XVI, in Annatibusad a. 431 et 432 pro- Romm 1607. Complectitur idem annorum 6patium
    dierint. Uis qualuordecimEpistolis, quas junctim iu- loolus qttintus ed. Coloniensisa. 1624, et septimus
    lerea exhibent Biniuset Collectio Conciliorum Regia, MansianmLucm 1741. Sperabat Baronius Antonium
    moxque correctiorcs passim repetiit Ph. Labbeus, de Aquino, a quo inediias illas epistolas acceperat,
    accessit tandem Iper Holstenium in CollectioneRo- in auctario Epistolarum Pontificiarum.qnod medita-
    marta biparlila, et IX per Slephanum Balutium in baiur, fontes, unde eas hausisset, indicaturum. Ve-
    Nova ConciliorumCollectione. Tot antem perpolien- rum spes irrita fuit.
    das et iliustrandas accepit Pelrus Coustantius,cujus S*CCLOXVII.
    editionem nuper iterum Andreas Gallandius expres- 1606. Colonim Agr., apud Jo. Gtjmnic. et Ant.
    sit. Mansiusvero Labbei vestigiis inhseret. Hieral.;; in-fol. Vita, Epislolse et Decreta Ccelestini
    C papse I; in ConciliisSeverini Binii T. I pagg. 622-632.
    S.ECULO XVI. Ex qtialuordecim, quas Binius partim ex Antonio
    1525. Moguntiw: in-fol. Decreia Ccelestini papse de Aquino, partim ex Baronio collegit epistolis, nOn
    nuroero XXII, i. e. Epistolm ires : 1° ad Episcopos omnes una serie producuntur, sed nonnullsenumeris
    Galliarum, cui junguntur Auctorilates prmteritorum lanlum suis indicatse inter Acta Ephesini concilii
    sedis aposlolicmepiscoporumde Gralia Dei; 2° ad epi- locum obtinent. Aliquibus additse sunt Notte Bi-
    scopos per Viennensemet Narbonensemprovinciam; nianse.
    5° ad episcoposper Apuliamet Calabriam conslilulos; 1609. Lutetim Parisiorum; ttt-8". Decreta Ccele-
    in Joannis Wendelstinied. CollectionisCanon. Diomjs. stini papse I (Epistolse ires) in Codice Vet. Eccl.
    1530. Colonim; in-fol. Eadem; in Coll. Concilio- Rotn. pagg. 404-426.
    u rum Jac. Merlini T. I, fol. CLXXXHI-VI. Edilio prima 1629. Parisiis,sumpt. Seb. Cramoistj; in-fot. Cce-
    facta est a. t523. Terlia prodiit a. 1535, Parijits, lestini papse I Epistolse dumad episcopos Viennensis
    in-8°, ubi Cceleslini Epistolse exsiant fol. cxcvu-cc. et Narbonensis provincia? el episcopos universos
    1556. Basilew; in-fol. Ccelestini papae Decreta i. Galliarum; in tomo 1 ConcitiorumGallim Jac. Sir-
    e. Epistola ad universos Galliarum episcopos subje- mondi.
    ctis capituiis seu indiculo constitulionum sanctoruro D 1644. Parisiis e Typogr. Reg.; in-fol. Vita, Epi-
    Patrum de Gratia Dei; inter selectissimasvelustissi- stolse et Decreta CceleslinipapseI; in T. IV Conci-
    morum prwsulum Epistolas additas ClementisReco- liorum colleclionis Luparensis pagg. 469-510. Aucto-
    gnitionibusex editione Jo. Sichardi pagg. 302-506. ritates de Graiia Dei episfolas antecedunt.
    1538. Coloniw, apud Peirutn Quenlet; in-fot. De- 1661. Luletiw Paris.,apud. Lud. Bitlaine; in-fol.
    creta Ccelestinipapse, quo nomine comprehendunttir , Ccelesiinipapse Decrela (Epistola; tres cura Auctori-
    Epistolm tres laudalse; Decrela ex Gratiano et fra- ialibus); in codice Dionysii Exigui apud Giu7. Voel-
    gmentumEpislolm ad synodum Ephesinam; in Con- lum et Henr. Justellum in Bibl, Juris Canon. pagg,
    citiis Pelri CrabbeT. I, fol. cccix-cccxm. ;215-222.
    1570. ColonimAgr., apud Jo. Brinckhtannum; in- 1662. Rqmm; in-8°. Coslestini Epistola ad episco-
    fol. Ccetestini Deereta seu Epislola ad universos . pos per Itlyricum nunc primum edita e scbedis Vati-
    Galliarum episcopos, etc, inter Epistolas Penli/f. canis inter Acta synodi Homansesub BonifacioII; in
    Rom. D. CtementifQneribut ex ed. Lamb. Gruteri ColtectioneRom. Bivart. Lucw Holttenii p. I, pagg.
    «ubjectas pagg. 561 565. 85-88.
    415 COELESTiNUSI PAPA. PROLEGOMENA. 416
    1671. Luietim Parisiorum; in-fol. Vita, Epistolse jk ex ed. Franc. Pithcei h.a.et l.recuso pagg.219-228.
    ,et Decreta Coelestini papse I, cum notis Sev. Binii, SJECULO XVIII.
    Jac. Sirmondi et Obss. Phil. Labbei; in Conciliis 1715. Paristis, e Typogr. Regia; in-fol. Ccelesiini
    Phil. Labbei et Gabr. Cossartii cura editis tomo II, papse Decreta (Epistolse III); item Epistolse per Acla
    pagg. 1610—1638. Ephesini concilii distributse, ad Nestorium, ad clerum
    Nonnullse epistolse nomen tantum suum in hac etpopulum CP., ad Cyrillum, ad Joannem Antioehe-
    serie professse sunt. Ipsse exslant inter Acta Ephe- num, Commoniloriumad legatos, ad synodum Ephe*
    siui concilii tomoIII, pagg. 345, 346, 353,376, 614. sinam, ad Theodosium,ad Cyrillum secunda, ad syno-
    Pressius nimirum sequitur Labbeus Binium et edilo- dum post damnaiionemNestorii,ad TheodosiumJun.,
    rera CoIIectionis Regise. Quo obsequio adeo facluin ad Maximianum,ad clerum etpoputum CP. secunda;
    est, ut alias bis exscribendas dederit. Nam quse in in Jo. Harduini Acits ConciliorumT. I, pagg. 1251—
    bis sunt IX ad Theodosium, X ad Cyrillum, XI ad 62. 1299. 1311,1321,1323, 1347, 1467—74, 1671
    synod.Ephes., XII ad TheodosiumJun., XIIIadMaxi- —82.
    mianum, etXlVad Constantinopolitanos, reeitantur 1721. Partsiis; in-fol. S. Ccelestini papseEpistolse
    iterum inlegrse lomo III, pagg. 619, 621,1069, 1072; et Decreta ad justum temporis ordinem reductse,
    T. IV, pagg. 1074 et 1075. Accedunt in Appendice'.B juxla vet. codd. fidem recognitse et emendatse, prse-
    hujus secundi tomi pagg. 1817—19, Notm poslhumm viis admonitionibus, noiis criticis et dissertalionibus
    Sirmondi in duas ad Galliarum episcopos et Aucto- illustralse per Pelrtim Coustanl; in Epistolis Ponliff.
    rilales tedis apostolicm. Rom., T. I, pagg. 1051—1228.
    1675.Lutelim Parisiorum, apud Jo. Bapt. Coignard; Insertse sunl episiolae aliorumad Cceleslinum, vel
    in-4°. Epistola Ccelestini papse ad episcopos Vien- ad res abeo gestas spectantes, scilicetab initio ora-
    nenses el Narbonenses. Ejusdemque ad episcopos niura 1° Augustiniepistola ad Cmleslinum,scr. circa
    Apulisc et Calabrise; in Codice Canonum Ecclesim initium a. 423, inter Augustinianas 209; 2° Aurelii
    Rom. a Pasch. Quesnelloin lomo II Opp. Leonis M. et cwterorumqui universaliAfricwconcilioCarlhaginis
    vulgato, cap. 35 et 36, pagg. 133—137, editionis adfueruni, ex codice canonum Ecclesise Africanse,
    Lugdunensis (a. 1700) pagg. 71—75. scr. judice Coustautio vel sub exitum a. 425, vel
    1682. Lovanim, typis Hieronymi Nempwi; ttt-4°. ineunte a. 426. Item post III, 3° et 4° duw Neslorh
    Commonitorium Ccelestinipapseepiscopis et presby- ad Cmleslinumlilterw Gr. Lat.; 5° Epistola Cyrilli ad
    teris euntibus ad Orientem: nunc primum e Vatica- Cmlestinum,scr. a. 430 Gr. Lal.; 6° Commonilorium
    nse bibliothecse manuscripto in publicam lucemdata Cyrilli Posidonio cum Rotnatn mitteret datum, Gr.
    per F. Christianum Lupum, Iprensem, in Epistolis C Lat. Post XIV, 7° Neslorii ad Cmlestinum, scr. a.
    variorum Palrum ad concilium Ephesinum ex ms. 450, Gr. Lat. Post. XIX, 8° Epistolasynodi Ephesinai
    Cassin. Bibl. ab eodem desumptis et edilis, capite ad Cmlestinum,Gr. Lat. Decimoloco est fragmenlum
    226, fol.CCCCLXX. Repetitum est hoc opus in torao sermonisa Cmleslinohabiti. Subjungitur Nolitia Epi-
    VII Operum Christiani Lupi (Venetiis apud Jo. Bapt. slolarum, qum ad Cvtleslinumpapam atlinent.
    Albritium, Q. Hieron. et Sebast. Coleti a. 1726 ; tn- 1757. Venettis,afmd Sim. Occhi; in-fol. Ccelestini
    fol.), ;inque eo CoelesliniCommonitorium pagg. 585, papseEpistola ad episc. Viennenses et Narbonenses,
    386. ilem episc. Apulise et Calabrisecum varietate exern*
    1683. Parisiis, ex off. typogr. Franc. Mugttet; in- plariuro tam editorum quam mss.; in Codice Vet.
    fol. Commonitorium papseCcelestinidatum episcopis Canon. Constitut. S. sedis aposlolicm Pasch. Ques--
    et presbyteris euntibus ad Orientera. Ejusdem varise nelli iterum edito a Balleriniis Frr., tomo DI Opp.
    Epistolse occasione concilii Epbesini scriptse; in LeonisM. cap. 35,36, pagg. 270—77.
    Steph. Baluzii Nova Coll. Conciliorum, T. I, pagg. 1760. Florentim; in-fol. Vita, Epistolseet Decreta
    381,424, 431, 436, 438,489—93. S. Ccelestini papse I, cum notis Binii et Sirmondi,
    Commonitorium reperit primuro in vetustissimo item Excerptis aliquot e cod. mss. epistolarum et ti-
    codice bibliothecse Colbertinse num. 1865 optirae D tulorum veteruin epislolarum quarumdam Coeleslini;
    exarato. Aliud deinde exemplar in Vaticano recen- iu tomolV Collectionis amplissimm ConciliornmJo.
    tiore num. 1520, Nicolai V pontificatu scripto, ad Domin.Mansi pagg. 453—74.
    eum misit Hieronymus cardinalis Casanata. Sed Epistotas, quseinler Acta Ephesini conciliihocipso
    emendatius erat in Colberlino quam in Vaticano. tomo comprehensse referuntur, non integras in hac
    Ignoravit aulem Baluzius idem annoante jam a Lupo serie reprsesentavit, id quod post Labbeum etiam'
    fuisse evulgatum. Reliquse Epislolse, inler Acta Coletus, quem raro alioquin Mansius deserit, fece-
    Ephesini conciliidistribtttse,sunt: iaEpistola ad Ne- rat; sed Binium sequi maluit, titulisque [et verbis
    storium;%" ad clcrum et populum Constantinopol.; initialibus ad illa lectores ablegat. i
    3° ad Cyritlum; 4° ad Joannem Anlioch.; 5° ad recitalis,
    syno-
    dum Ephesinam ; 6° ad Theodosiumimp.; 7° ad Cy- 1773. Venetiis,exlypogr. Jo. Bapt. Albrilii; in-fol. t
    ritlum Alexandrinum. S. Ccelestini papseEpistolse et Decreta, quibus non-
    16871 Parisiis, e Typogr. Regia: in-fot. Decreta nulla intexta ad euihdem sanclum pontificem perti-
    CcelesUnipapse (Episl. 111)inCodiceCan. DionysiiEx. nentia. Ex edilione Y. Cl, Petri Coustanlii; in tomo
    417 S. COELESTINlI VkPM EPISTOL/E ET DECRETA. 418
    IX. Bibl. PP. et SS. Vet. Eccl. Andrem Gallandii A in-fol. Ccelestini papseepistola ad episcopos provin-
    ,pagg. 287-346. cise Viennensis et Narbonensis. Iiem Epistota ad epi-
    AdmoniitonesCouslantii epistolis aliquibus prse- scopos Gallise, pro S. Augustino, additis decrelis et
    tn-issasresecuit sententiasque earum passim in notis decrelorum titulis nec non Sirmondi, Quesnelli et
    coutraxit. De Ccelesliuo disserit Prolegg. cap. 8, Coustantii nolisetleclionibus variantibus excerptis;
    pagg. xix, xx. in novissima ConciliorumGallim Collectione a PP.
    ( 1789. Parisiis, sumplib. Peiri Didot fil. primog.; Maurinis nuper inchoata, tomo I, pag. 384 et426.

    S. C<ELESTINI I PAPJE

    EPISTOL^E ET DECRETA.
    (Ex edit. Coustantiiapud Bibl.Vett. Patr. Galland.tom.IX.)

    • EPISTOLA I. B longum est explicare : ila ut ibi presbyteri qui eis


    c congregandis a nobis primitus constituti sunt,
    AUGUSTINI HIPPOHENSIS EPISCOPI ADCOELESTINUM
    PAPAM. exspoliarentur, csederentur, debililarenlur, excseca-
    rentur, occiderentur; quorum tamen passiones inu-
    Anloniiepiscopi Fussalensis, qui administratione Ec- tiles ac steriles non fuerunt, unitatis illic securitate
    clesimsuw ob scelera privatus, aposlolicam sedem
    Sed quod ab Hippone memoratum castel-
    appellaverat, causa exposita, obtestalur ul laiam in peffecta.
    ipsumsentenliam vigere sinat. Ium millibus quadraginta sejungitur, cum in eis
    regendis et eorum reliquiis licet exiguis colligendis,
    Domino beatissimo et debita cljaritate venerando quse in utroque sexu aberrabant, non minaces ulle-
    sancto papse COELESTINO in
    AUGUSTINUSDomino
    salutem. rius, sed fugaces, me viderem tatius quam oporte-
    bat extendi, nec adhibeudse suflicere diltgenlise
    1. Primum gratulationem reddo meritis tuis, quam certissima ralione adhiberi debere cerne-
    quod te illa sede Dominus Deus noster sine ulla, bam, episcopum ibi ordinandum consliluendumque
    sicul audivirous, plebis suse discissione b constituit. curavi.
    Deinde insinuo sanctitati tuse quse sint circa nos, 3. Quod ut fieret, aptum loco illi congruumque
    ut non solura orando pro nobis, verum eiiam con- C requirebaro, qui et Punica Hngua esset insiructus.
    sulendo et opitulando subvenias. In magna quippe Et babebam de quo cogilabam paralum presbyte-
    tribulatione positus, bsec ad tuam beatitudinem rum, propler quem ordinandum, sanctum d senem
    scripiadirexi; quoniam volens prodesse qttibusdam qui tunc primatum Numidiaegerebat, de longinquo
    in noslra vicinitate membris Chrisli, magnam iilis ut veniret rogans Jitteris impetravi. Quo jam prse-
    cladem improvidus et incaulus ingessi. sente, omniunique in re tanta suspensis anirois, ad
    2. Fussala dicitur Hipponensi territorio confine horam nos ille qui mihi paratus videbatur omni mo-
    castellum. Antea ibi numquam episcopus fuit, sed do resisiendo desliluit. Ego autein, qui ulique, sic-
    simul cum contigua sibi regione ad parceciam Hip- ut exitus docuit, differre potius debui, quam peri-
    ponensis Ecclesise perlinebat. Paucos habebat illa culosum prcecipitare negotium, dum nolo gravissi-
    terra catholicos, cseleras plebes illic in magna raul- mum et sanctissimum senem ad nos usque fatiga-
    tiludine hominum constilutas Donatistarum error tum, sine effectu propler quem venerat tam longe
    iniserabililer obtinebat", iia ut in eodem castello ad propria remeare, obtuli non petentibus quemdam
    nullus esset omnino calbolicus. Actum est in Dei adolescenlem Anlonium qui mecum tunc erat, in
    misericordia ut omnia ipsa loca unitati Ecclesise monasterio quidem a nobis a parvula selate nutri-
    cohsererent, per quantos labores et pericula nostra, tum, sed prseter lectionis ° officium nullis clericatus
    a Scripta circa initium anni 425. Inter
    Augustini D communionesuspendunt, quorum schismateplebs etiam
    epistolas est. Statim atque Ccelestini clectio et or- reliqua vitiatur. His, conventione prmmissa, viginli
    dinatio in Africa divulgata est, adeoque circa anni dierum condonamus inducias, intra quos nisi ad com-
    423 principium, scriptam esse Augustinus ipse ab munionis redierinl unitalem, exputsi ttsque ad cente-
    exordio satis aperte declarat. Neque vero scrupuli simum lapidem, solitudine quam eligunt macerenlur.
    de Antonii Fussatensis causa ipsi injecii procrasti- c Hoc est. sehismaticis ad unitatem reducendis.
    nare eum sinebant aut quiescere, donec promptum d Puta Silvanum, qui apud Augustinum episiolse
    eis remedium invenisset.
    b Quamvis necdum exEuIalii faclione defecissent 128 ut sedis Senex ecclesimSummensis, et epistolse 129 ut
    primm provincimJVutntditFepiscopussubscribit.
    schismatici, contra quos Baronius ad ann. 423 et • Zosimus epist. 9, n. 5, decernit.ut qui ab in-
    425 putat legem 62 tit. 5 lib. xvi Cod. Th. Aqui- fahlia ecclesiaslicis ministeriis nomen dederil, intet
    leise, Theodosio aug. xi et Valentiniano caes. conss., leclores usque ad vicesimum mlalis atintjm conlinuala
    hoc est anno 425, xvi kal. Augusti datam, qua ca- observationeperduret.Qun in reis papa Siricii episi. 1
    vetur :Circa hos autem maxime urgenda commotio n. 13 decretum secuius est. Quocirca Aiitouius ille
    ett, qui pravis suasionibus a venerabilis papm sese a parvula setate lectorinitiatus, statimque Augustinrj
    419 S. COELESTINII PAP^E EPISTOLiE ET DECRETA. 4*0
    gradibus ct laboribus notum. At ilii miseri, quod A 6. Sed quid multis roorer? Collabora, obsecro, no-
    futururo fuerat ignoranles, offerenti eum mibi ohe- biscum, pietate venerabilis domine beatissime, et
    dieulissime crediderunt. Quid plura? factum est, debita cbaritate venerande saucte papa, et jube libi
    esse illis episcopus ccepit. quse directa sunt omnia recitari. Vide episcopatum
    4. Quid faciam?Nolo apud tuara veneraliouem qualiler gesserit; quemadmodum judicio nosfro us-
    gravare quem nutriendum collegi; nolo deserere que adeo consenserit, communione privatus, nisi
    quos colligendos tirooribus et doloribus parturivi; prius Fussalensibus oronia redderenlur; jam poslea
    et quomodo utrumque agam, reperire non possum. ut re acta ajstimatis rebus solidos seposuerit, ut ei
    Res quippe ad tanlum scandalum venit, ul in eum communio redderetur; quara versuta suasione san-
    liieapud noscausas dicerent, qui de illius episcopatu ctum senem a primatem nostrum gravisiimum vi-
    suscipiendo, tamquam bene sibi consulentibus, ob- rum.ut ei cuncta crederet, quem velut oroni modo
    temperaverant nobis. In quibus causis cum stupro- inculpaium veiierando papse Bonifacio commenda-
    rum crimina capitalia, quse non ab ipsis quibus epi- ret, induxerit; et csetera quse a me quid opus est
    scopus erat, sed ab aliis quibusdam objecta fuerant, recoti, cum memoralus venerabilis senex ad luam
    probari minime potuissent, atque ab iis quse invi- sanctimoniam universa retulerit ?
    diosissime jactabantur, viderelur esse purgatus, B 7. In illis autem multiplicibus gestis quibus de
    lam miserandus factus estet nobis et aliis, ttt quid- illo nostrum judicium continetur, magis deberem
    quid a caslellanis et illius regionis bominibus de vereri, ne tibi minus severe quam oporteret judicas-
    inlolerabili dorainaiione, de rapinis e.t diversis op- se videamur; nisi scirem vos tam propensos ad
    pressionibus et contritionibus objiciebatur, nequa- misericordiam, ul non solum nobis, quia illi peper-
    quam nobis lale videretur, ut propter hoc vel pro- cimus, verum eliajn ipsi existiinelis esse parcen-
    pler simul cuncta congesta, episcopalu eum puta- dum. Sed ille, quod a nobis aut benigne aut remisse
    remus esse privandum, sed restiiuenda quae pro- factum est, in prsescriptionem vertere atque usur-
    barenlur ablata. pare conatur. Clamat: Aul in mea calhedra sedere
    5. Denique sententias nostras sic temperavimus, debui, aui episcopus esse non debui; quasi nunc se-
    ut salvo episcopatu, uon tamen omnino impunits deat nisi in sua. Propter hoc enim loca^ illa eidem
    relinquerenlur, quae non deberent vel eidem ipsi dimissa atque permissa stint in quibus et prius
    deinceps iterumque facienda, vel caeleris imilanda, episcopus erat, ne in alienain calhedraro conlra
    b
    proponi. Honorem itaque integrum servavimus ju- statuta pairum translaius illicite diceretur. Aut
    veni corrigendo; sed corripiendo ininuimus pole- vero quisquam ita esse debet sive severitatis sive
    statem, ne scilicet eis prseesset ullerius, cum qui- C lenitatis exactor, ul qui non visi fuerint episcopa-
    bus sic 'egerat, ut dotore justo eura sibi prseesse lus honore privandi, nullo modo in eis aliquid vin-
    ferre omniuo non possent, et cuiii suo illiusque dicetur;aut in quibus aliquid visum fuerjt vindi-
    pericuLoin aliquod scelus forsilan erupluram impa- candum, episcopatus honore priventur ?
    tienliam sui doloris oslenderent. Quorum talis ani- 8. Existuijt exempla, ipsa sede apostolica judi-
    mus eliam tunc, quando cum eis de illo episcopi canle vel aliorum judicata c firmanle, quosdam pro
    egerunt, evidenter apparuil, cum jam vir speclabilis cttlpis quibusdam, itec episcopali spoliatos honore,
    Celer, de cujus adversum se praepoleiiUadminisira- nec relictos omnimpdis impunitos. Quseut a noslris
    tione conquestus est, nullam gerat vel in Africa vei temporibus remotissir.ia non requiram, receniia
    uspiam potestatem. memorabo. Clamet Priscus provincise Caesariensis
    traditus non immerito credatur, uti fieri lunc con- cens populis scandato e^t et exitio; nec tam facile
    suevisse pluribus exemplis in citatum Siricii locum sinereniur, postquam Ecclesiam primum sibi cre-
    probavimus. His adjicimus illud Cbrysostomi, de ditam lseserint,- pr.ocul ad aliam administrandam
    q"uoPalladius dialog. pag. 227 scribit : Octodecim transire; cui lanlo certius inserunt damnuro, qtianto
    annos natus recessila rhetore Libanio, alque aMeletio minus ab eortim flagitiis cavetur. Hoc ad summum
    Antiochensiarchiepiscopobaptizalur, et lector ordina- liceret, ctim graviutn scelerum accusali, nec plane
    lur. Antonium tamen ultta vigesimum setatis an- >Dconvicti, propria? plebis ob aspersam famae macu-
    num in lecloris officio perstilisse liinc colligitur. lam minus utiles fore Sic se primuui
    a Valentinum scil. Baianum, qui in fronte episl. 2 gessisse videntur Afrijudicarentur.
    erga Apiarium, cum objecta
    ad Bonifacium primm sedis provinciw Numidim in- crimina impudenter negaret, nec essel unde aperle
    scribiiur. Hunc inter Antonii judices non sedisse convinceretur.
    hiiiccotligilur. Verumenmdemposiea^communicaiis c Apostolicse sedfs in Afrorum judiciis poteslas
    cum eo gesiis, non tantum errorem abjecisse, sed hic aperte prsedicajlur; sed observat vir eruditus,
    et veriorem omnium relationem ad Ccelestinnm hsee eo intervatlo dicta esse quo Afri Romam appel-
    nna cum hac Augustiniepistola misisse subnexa in- lare perroiserant, donec consullis Nicseni concilii
    dicant. Verissimis exemplaribus, utrum in eis reperirentur
    b Afris ignota tum erant Sardicensia decrela, ut laudati a Zosimo canones, certiores facti essent,
    ex eplstola sequenti, n. 3, palam liet. Unum igitur Cerle Lanrentius infra appellandus Cod. can. Eccl.
    hic intelligit Augustinus, ac servandum sibi propo- Afr. c. 133, anno419. Carthaginiensi concilio non
    sueruht Antoni) judices, Nicseniconcilii canonem 15, tanium velul Icositanus' episcopus, sed tamquam
    quo slatuitur, ut clecivilalead civilatem non episco- legalus provincim Cmsariensis subscribit. Nondum
    pus, non presbyter, non diaconus transferatur. Optan- igitur hoc anno adversus euna prolata erat scntentia
    dumforct ut el nostra setate servaretur haec regula, quam Augustinus mox memorat.
    maxime erga presbyteros quorura vita turpis ac no-
    m EPIST. II. CONCIL.AFRIC. AD COELESTINUMPAPAM. 422;
    sctate firmatum, a quo sic
    episcopus : Aut ad primatum locus, sicut cseteris i i balum, nondum saltem
    et mihi patere debuit, aut episcopalus raihi rema- affligerentur, inflixi. Neque huic noceri volo, cui
    nere non debuit. Clamet alius ejusdem provin- quanto magis sinceram habeo charitaiem, lanlo
    cisc Victor episcopus, cui relicto in eadem pcena in magis pravse ejus cupiditali obsislo. Ulrique mise-
    qua et Priscus fuit, nusquam nisi in dicecesi ejus ab ricordiam mereantur luam, illi ne mata patiantur,
    si a calho-
    aliquo communicatur episcopo; clamet, inquam : iste ne faciat; illi ne oderint caiholicam,
    Atit ubique communicare debui, aut eliam in meis licis episcopis, maximeque ab ipsa sede apostolica,
    locis coramunicare non debui. Clamet tertius ejus- contra catholicum non eis subvenitur episcopum;
    dem provincise Laurenlius episcopus, et prorsus isle autem ne se tanlo scelere obstringat, ut quos
    hujus vocibus clamet : Aut in cathedra cui ordina- molitur invitos (accre suos, a Cliristo faciat atienos.
    lus sum, sedere debui, aut episcopus esse non de- 10. Me sane, quod confilendum est bealitudini
    bui. Sed quis ista « vituperet, nisi qui parum at- luse, in isto utrorumque pericnlo tantus limor et
    tcndit, nec inulta omnia relinquenda, nec uno modo mceror excruciat, ut ab officiocogilem gerendi epi-
    omnia vindicanda? scopatus abscedere, et me lamentis errori meo con-
    9. Quia ergo pastorali vigilique caulela bealissi- venientibus dedere, si per eum cujos episcopatui
    nius papa Bonifacius in epistola sua posuit, de An- ',B per imprudentiam suffragalus sum, vastari Eccle-
    tonio loquens episcopo, et ait, Si ordinem rerum siam Dei et, quod jpse Deus avertat, etiam cum va-
    nobisfideliter indicavil; accipe nunc ordinem rerum, stantis perditione perire conspexero. Rccolens enim
    quem ille in suo libello reticuit, ac deinde quse quod ait Apostolus : Si nosmet ipsos judicaremus, a
    post ejus sanctse memoriaeviri in Africa lectas litte- Dominonon judicaremur (I Cor. xi, 51); judicabo roe
    ras b gesta suni; el subveni hominibus opem tuam ipsum, ut parcat mihi qui judicaturus est vivos et
    in Chrisli misericordia multo avidius qtiam ille po- mortuos. Si autero et membra Cbristi qusein illa re-
    scentibus, a cujus inquietudine desiderant liberari. gione sunt ab exiliabili timore ac tristitia recreave-
    Judicia quipoe illis, et publicas potestates, et mili- ris, el raeam senectulem hac mise.ricordi justilia
    tares impetus tamquam * exsecuturos aposlolicae fueris consolatus, retribuet tibi, et in prsesenti et in
    sedis sententiam, sive ipse, sive rumores creberrimi futura vita, bona pro bonis, qui per te nobis in isia
    comminantur; ut roiseri homines Chrisliani catho- iribulalioite succurrit,el qni le in illasedecoustituit,
    lici graviora formident a catholico episcopo, quam, d EPISTOLA II.
    cum essent hseretici, a catbolicorum imperalorum CONCILH AFRICAM ADPAPAM COELESTINUM UR6IS
    legibus formidabant. Non sinas isia fieri, obsecro te r> HOilMEPISCOPUM.
    per Christi sanguinem, per apostoli Petri memo- " Notum ei faciunt qui Apiarius flacjitiasua fateri coa -
    riam, qui Christianorum prsepositos populorum mo- clus sit. Tum rogant, 1° ne a se excommunicatos
    nuit (I Peir. v, 3)neviolenterdominentur in fratres. prmproperecommunianires(i(ua(, 2° til presbylero-
    rum aliorumqueclericorumimprobarefugia seu ap-
    Ego Fussalenses catholicos, filios in Christo meos, pellalionesrepeltat, 3° ne de latere suo niitlat qui
    et Antonium episcopuro, filium in Cbristo meum, appellantis causam recognoscanl, 4° neque petenli-
    bus exsecutores concedat; poslremo ne Faustinum
    benignitati charitatis sanclitatis liire, quia utrosque in Africam remiltat.
    diligo, ulrosque commendo. Neque Ftissalensibus
    Dominodilectissimo et honorabili fratri COELESTINO,
    succenseo quia justam de me queriinoniam ingerunt AuRELIUS, ePALATINUS, ANTONIUS, TUTUS,SERVUS-
    auribus luis, quod eis hominem nondum mibi pro- DEI,TERENTIDS, FORTUNATUS, MARTINUS, JANUARIUS,
    a In promptu erat his exemplum adjicere Apiarii, Apiarii, qui anno 419 concilii Carlbaginieiisis scn-
    de quo Atricanum concilium epist. 2 ad Bonifacium teniia remolus ab Ecclesia Siccensi, Thabracam ce-
    papam slatuisse se scribit, ul de-Siccensi Ecclesia, lebrem in proconsulari provincia civitatem sese re<
    retenlo sctlicethonore gradus sui, removerelur, et ac- ceperat. Sed ab urbis bujus civibus denuo nefandis
    ceploepistolio,ubicumquealibi vellelet posset, presby- flagitiis accusatus, eaque de causa ab altero Cartha-
    terii honore fungeretur. Vcrum ubi Auguslinus judi- giniensi concilio communione privatus, Romam con-
    ciorum a sede apostolica lirmatorum cxempla in jj fugiens, meniitusque se ab hac sententia provocasse,
    medium adducit, niiniis ad rem illius accoinmodatum communioni a Ccelestino restilutus est, misso in
    erat exemplum Apiarii, qui et presbyter tantum Africara Faustino, ut et ibi communio ei reddere-
    erat, et ab Afris iia est judicatus, ut eortim judicium lnr.Observal Tillemoiititistom. XIII pag. 860 tumul-
    ab-apostolica sede firmatum non legatur. Ad pro- lusex Honorii morte et usurpatione Joannisin Occi-
    bandam tamen Antonii iniquitatem valel, quatenus deMe excitatos, ab Augusto mense anni 423 ad Jti-
    aliquem clericum pro culpis ita plecti posse oslendit, lium anni 425, liberum Romam inter et Africam
    ut bonoris sui gradu non omnino dejicialur. non permisisse commercium; adeoque epistolam
    b Hsenon cxstant. hanc vel circa exilum anni 425, vel in annum 426,
    e De exsecutorum munere commodius nolis in esse dilferendam. Ut enim anno 423 ante Augustuna
    2
    epistolam disseremus. In nova Augustini editione scripta credatur, non sinit ejus exordium, in quo
    observatumest Antonio minime redditam Fttssalen- nulla est, quae prseteriri non solet, de felicibus uovi
    sis Ecclesiseadministrationem, siquidem curam ejus pontificis auspiciis gralulatio.
    Augustinus sub vitse suse ftnera gerebat; adeoque e Quidam inferioris notse mss.,Palaslinus. In uno
    Ccelestinumnibil eorum molitura esse quse pius ille Harlseo, ut apud Merlin., Palestinus. Apud Lab. in
    praesul tantopere verebatur. Palentinus et Palatmus; at in textu, Valen*
    d Codexcanonum AfricanseEcclesise hac epistota marg., tinus: quod et arriperemus ullro, nisi sinceriores
    ctauditur. Exslat prselerea in iisdein mss. et colle^- mss. Reg. Colb. duo Harlsei, elc, prseferrent Pala-i
    ctionibus, in quibusepistolam 2 eorumdem Afrorum tinus, quomodo legit et interpres Grsecus.
    ad Bunifaciuraexstare diximus. Scripta esi occasione
    425 f, S. COELESTINII PAPJE EPISTOLJ<EET DEpRETA. 424
    OPTATUS, * CELTICIIS, DONATUS, THEASJUS, VlNCEN- Afortis et Ionganimis magno compendio resecavit.
    TIUS,FORTUNATIANCS , et cseteri qui in universali Telriore quippe ac putidiore obstinatione compressa,
    Africano concitio b Carlhaginis adfuimus. qua lantum libidinum ccenum impudentia ncgatio-
    1. Optaremus c ut quemadmodum sanctitas tua nis volebal obruere, Deo nostro ejus conscieniiaiu
    de adventu Apiarii lsetalos vos fuisse missis per com- coarctante, et occulta quse in illius corde tamquam
    presbyterum nostrum Leonein litleris intimavit", ita in volutabro criminum jam damnabat, etiam bomi-
    nos quoque de ejus purgatione haec scripla cum lse- nibus publicanle, repente in confessionemcunclorum :
    litia mitteremus. Esset profecto et nostra et vestra objectorum flagitiorum dolosus negalor erupit. Et '<=
    modo atacritas certior, nec prsepropera videretur, tandem de omnibus incredibilibus opprobriis ullro-
    quse adhuc d de audiendo quam de audito prsecesse- neus se ipse convicit, atque ipsam quoque nostrara
    rat. Adveniente sane ad nos sanclo fratre et coepi- spem, qua eum et credebamus et optabamus de tnin
    scopo noslro Fauslino, concilium congregavimus, pudendis maculis posse purgari, convertit in gemi-
    et credidimus ideo eum illo missum, quoniam sicut lus: nisi quoniam istam nostram mcestitiamuno tan-
    per ejus operam presbyterio antea redditus fuerat, lum solatio mitigavit, quod el nos Iabore diuturnio-
    ita nunc posset de lantis criminibus a Thabracenis ris quseslionis absolvit, el suis vulneribus qualem-
    objeclis eo laborante purgari: cujus tanta ac tam B cumque medelam, h etsi invila ac suaeconscienlise
    iramania flagitia decursum • nostri concilii examen reluctante confessione, providit, domine fraler.
    invenit, ut et memorati patrocinium potius quam 2. Prsefato ilaque debitaesalutaiionis officio, >im-
    f
    judicium, ac defensoris magis operam qttam disce- pendio deprecamur ut deinceps ad vestras aures hinc
    ptatoris justitiam superarent. Nam primum e quan- venientes non facilius admitiatis, nec a nobis ex-
    tum obstiterit omni congregationi diversas injurias communicatos in communionem ultra velitis exci-
    ingerendo, quasi Ecclesise Romanse asserens privi- pere, quia hoc eliam Nicseno concilio i definilum
    legia, et volentes eum a nobis in communionem su- facile k adverlat venerabilitas tua. Nam et si de in-
    scipi, quem tua sanclilas credens appeltasse, quod ferioribus clericis vel de laicis videlur ibi
    prsecaveri,
    probare non poluit, communioni reddiderat? quod hoc de episcopis votuit observari ? ne
    minime tamen licttit, quod etiam geslorum roelius quanto magis
    in sua provincia a communione suspensi, a lua san-
    lectione cognosces. Triduano tamen laboriosissimo
    ctitate prsepropere vel indebile videantur commu-
    agitato judicio, cum diversa eidem objecta afflictis-
    simi qusereremus, vel moras coepiscopi noslri Fau- nioni reslitui.
    stini, vel tergiversationes ipsius Apiarii quibus ne- 3. Presbyterorum quoque et sequentium clerico-
    fandas turpitudines occulere conabatur, Deus judex, C rum improba i refugia, siculi te dignum est, repel-
    a In vulgatis, Ce/(t/tus, aut Celticius. In aliquot collatione cap. 258 Habetdeus dixit, Magnum justi
    mss. Celsitius.In roelioribus, Ceiticus. Episcopi hu- cognitoris indiciuth est, quod uni parti concessit, atteri
    jus Auguslinus lib- de Octo Quaest. ad Dulcitium, non negare; vel qiiod llonorius imp. Cod. Tb. lib. xvi
    q. 7, n. 3, ubi nec una ratione in mss. exprimitur, tit. 5 leg. 45 edicit: Neque enim morle cognitorispe-
    meminit. rire debet publica fides. ,
    *>Colb. ms., Carthagine adsumus. « Grsecus interpres, Trpwrovyap «VTSOT» , hoc est,
    cMss. magno consensu, siquidem admodum, nisi primum enim obslitit (seu adversatus esi) vehemenler;
    quod in uno Harlseo, siquidem quemadmodum,et in quod planius sublato inierrogalionis puncto.
    Coislin., secundis euris, si quemadmodum, quod •*lta cum Justello omnes nostri mss., nisi quod in
    Merl. et Crab. arripuerunl. Leonem autem niox uno Colb.: el licet inviius suw conscientimreluctante
    appellatum alium esse ab eo quiXysto papse suc- confessione prodidit. At edil. concil. : etst itiinVael
    cessit, hoc argumento est, quod Prosper in Chro- sua consciemiareluclante confessioneprovidil. In po-
    nico hunc Leonem etiam sub Xysto diaconum nun- sterioribus tamen sublalum est confessione.Ad invi-
    cupat. las ejusmodi confessiones reos compellit Deusea vir-
    d In edilis, ut in ms. Reg., hic additur tam; quod tute, qua omnia potest. Narrat Augusiinus episi.
    metius abest ab aliis mss., ejusque loco potius sub- alias 137 nunc 78 n. 5 : Mediolani apud memoriam
    auditur. Quam particulam reticere Augusiinoaliisque sanclorum, ubi mirabitiler el terribililer dmmonescon-
    ejus oevi scriptoribus familiare est. Prseproperam fitentur, furem quemdamqui ad eumlocum veneralut
    quamdam Ccelestini festinalionem, qua Apiarium D falsum jurando deciperel, compulsumfuisse confiteri
    damnaium audierit, quem potius audiendum differre furlum. Idem et Nolsein eo loco, ubi beati Felicis
    debuerat, quoad partes adfuissent, modeste bic Afri corpus conditum est, conlingere solere ibidem testa-
    carpunt. tur; eaque de causa duos e clericis suis sese mutuo
    • Faustini videlicet, cujtis agendi ralio hic argui- accusantes illoc niisit, ut rei veriias patefieret.
    tur, quatenus cum justi judicis el sequi cognitoris * Isidorus Mercalorin epistola, quam Orientalium
    partes implere debuissel, patroni ac defensoris offi- nominead Julium papain scribemiuro coniinxit, hunc
    cio fungebatur. Sed ejus operam Apiarii vitia supe- locum exscribens, pro tmpendto, substiluit propter
    rarunt, adeo ut illa defendere aul purgare prorsus beati Petri honoremimpenso.
    noii valnerit. i Nictcn. conc. c. 5.
    ( Hoc est, qui examinantis vice fungitur, unde k Ita ros. Colb. At Merl., advertil, et alii tibri, ad-
    sequam sententiam ferat. Grsecus inierpres tum hic vertet. 1 Concilii Milevitani u, canone 22, consliluilur ::
    disceptatoris, tum infra, n. 3, cognitorumnoraina uno
    eodemque TOUStaTVuorouet rfiv StayvMorwv vocabulo Vt presbyleri, diaconi vel cmteri inferiores clerici in
    reddidit. Cognilor autem is vocatur, qni causaecog- causis quas habuerint, si dejudiciis episcoporumsuo-
    nbscendsejudex et arbiter prseest. Quo nomine Mar- rum questi fuerinl, viciniepiscopieos audiant, el inler
    cellinus Comes in collalione Carthaginiensi cui prae- eos quidquidesl finiant adhibiti ab eis ex consensuetti-
    fuit, passim donalur. Huc spectat quod in eadem scoporumsuorum. Quod si el ab eis provocandumpu-
    428 EPIST. U. CONCIL. AFRIC. AD COELESTINUMPAPAM. 426
    lat sanctitas tua; quia et nutta patrum definiiione A vel muttis aliis impedimentis, adduci non < pote-
    hoc Ecclesise derogatum esl Africanse, et decreta runt ?
    Nicsena sive inferioris gradus clericos, sive ipsos 4. Nam, ut aliqui tamquam a tuscsanctiiatis la-
    episcopos, suis metropolitanisaperlissime commise- tcre milianlur, in nulla invenimus • Palruro synodo
    runt. Prudentissime enim justissimeque vidcrunt, constitutum : quia itlud quod pridem per eumdem
    a quaecumquenegolia in suis locis, ubi orta sunt, fi- coepiscopum noslrum Fauslinum tamquam cx parte
    nienda, nec unicuique providentise gratiam sancti Nicseniconcilii exinde transmisisiis, in conciliis ve-
    Spiritus defuturam, qua sequitas a Chrisli sacerdo- rioribus f quse accipiunlur Nicsenia sancto Cyrillo
    libus et prudenter videatur, et constanlissime lenea- coepiscopo nostro AlcxandrinseEcclesise, et a vene-
    tur : iriaximequia unicuiquc coiicessum est, b si ju- rabili Altico Conslanlinopolitano anlistile, ex au-
    dicio offensus fuerit cognilorum, ad concilia suac theniico
    c missis, quaeetiara ante hoc per Innocentium
    provinciae, vel etiam universate, -provocare.' Nisi et Marcellum subdiaconum, per quos
    fone quisquamest qui credat uni cttilibet posse Deura presbylerum
    nostrum examinis inspirare jnstitiam, ct innumcra- ad nos ab eis directa sunt, venerabilis memoriao
    bilibus congregatis in concilium sacerdotibus dene- ; Bonifacioepiscopo decessori vestro a nobis trans-
    gare. Aut quomodoipsum transmarinum judicium R missa sunt, in quibus tate aliquid non potuimus re-
    ratum erit, ad quod testium necessarix personse vet 1 perire.
    propter sexus vel propter senectutis inftrmitatcm, 5. Exsecutores * eliam clericos vestros quibusqua
    (atxrint, non provocentnisi ad Africanaconciliavel,ad b In ms. Reg., qui judicio. Id porro concessum
    primatet provinciartimsuarutn. Ad transmarina autem Milevitani u concilii canone 22, et confirmatum in
    qni pulaverit appellandttm,a nullQ inlra Africam tn Codice c
    can. Eccl. Afr. cap. 28 et 125.
    coinmuniottemsuscipinlur. Totidem verbis inserius ldeoque concilium Carthaginiense ui, can. 2,
    est isie canon Codici cnn. Eccl. Afr. c. 125. Cujus constituii, proat hoc stalulum Codici can. Eccl. Afr.
    liltenc si hserearaus, soli presbyteri inlerioresve inserlum legilur, u( secundumNicmnaslatuta propter
    clerici, non episcopi, ad transmurina,boc esl ndnpo- causas ecclesiaslicasquwad perniciemplebiumveiera-
    stolicam sedem, provocare prohibeniur. At licet scunt, singulis quibusqueannis concilium convocelur,
    nunc Afri, ad idem decretum verba sua accommo- ad qttod omnes provinciwqumprimas sedes habentdt
    danies, Coelesiinum,ut presbyterorumet sequenlium conciliis suis bittos aut quantos delegerint episcopos
    clericorumimprobarefugia repellat, rogent, nequa- mitlant, ut congregatoconveniu plena possit esse au-
    qnam laroeii episcoporum ad iransmarina appellatio- ctoritas. Hinc quid Afri bic simpliciter conciliumuni~
    ncs permitterc se significant; iromo quse hac de re>: versale, quid concilium Cartliaginiense m, can. 7,
    sententia sua sit, mox aperiuni, cum Nicsrna lau- conciliumuniversale anniversarium, quidve Augusti-
    dant decreta, qumsive inferioris gradus clericos, sive nus variis in locis conciliumplenarium vocet, imeJH
    ipsot epitcopot, tuit meiropolitanis apertissime com- ligere est. Quippe concilium quod universaleappel-
    miserunt.Et is ijnidcm canon in laudalo Codice can. iatur, quia ex omnibus provinciis congregatum, ple-
    Eccl. Afr. cap. 28 sic exbibetur, nt nppettaliones ad narium iiein nuncupatur, quia in eo plena auctorita»
    iraiismariiia non tninus episcopis quain cscteriscle- °p sit.
    ricis prohibitas fuisse doceat. Sic eniin ejus clausula d lncommndi hujus vitandi gratia, Cyprianus-
    ibi effertur : Quod si et ab eis provocandumpulave- epist. 55 edixit: Oportetutique eos quibut prmsumu»
    rinl, nOnprovocenlad transmarina jtidtcia, sed ad ... illic agere causam, ubi et accusatores habere, et
    primatessuarum provinciarum,aut ad universalecon- tesles sui criminis possint. Ideo el Afri Cod. c»n_
    cilium, sicul el DE EPISCOPIS S^EPEconslituium est. Eccl. Afr. c. 30 caverunt, u( accusatusvel accusator
    Unde iu inemorato Mileviianiconcilii canone episco- ineo locounde ilte esl qui accusaiur,si metuit aliquam
    porum roemio videlur ideo praiermissa, quia de ip- vitntemerarim tnuliiludinis, locumsibi eligat proxi-
    sis jam ssepeeadem res decreta fuerat. Porro bsec mum, quo non siidifficile tesles producereubi causa
    accessio, Sicut et de episcopissmpe conttitutum est, finiatvr.
    quam et DionysiusExiguus asservavit, magnis con- » Hnc igitur si in Sardicensi synodo, cui Gratus
    troversiis, qmbiis diriroendisnon suffieit marginalis Carthnginiensisepiscopus intcrfuit, statutum fuisse-
    aogustia, locuro dedit. Si tamen perpendamus hscc comperisseut, niillo, ut videiur, negotio suscepis-
    Cypriani sub linero epistolae55: Cttm siatulum sit sent. Sed et ab boc suscipiendo decreto non parutn
    omnibusnobis,elmquumsitpariteracjuttum,ut unius- eos deterrnjt Fauslini in toto illo negotio quidam
    ctijnsquecausa illic audiatur ubi esl crimen admis- typhus nec satis aequaagendiralio.
    tum; sietiam alia, quse idem sanclus bis subnectit, ' ;'••Reg. ms., qui accipiuntur.Grsecusintcrpres bimc-
    cum iis quaenunc Afri opponunt conferamus; facile loeum ita verlit, ut legisse videatur, in exemplisvt-
    unum in illis ingenium et animtima transmariuis rioftbus Nicmni concitii, qum atcepimus a sancto ;-
    appellaUonibus
    ,; pariter abborrenlem deprehende- quOdsane nilidius est.
    mus. D s Ex*secutoressecundum superiorem epistolam n..
    * Hoc autem providerunt canone 5, pro prsecepe- 9 ii vocabanlur, qui lamquam exsecuturi apoStolicar
    runt dnnis singulis per unamquamqueprovinciambii sedis sententiamdestinabantur. Horum munuserat ,.
    in anno conciliacelebrari,ut, communiteromnibussi- : eos quorum intererat couveiiire, ac de dicta senieu-
    mul episcopitprovincimcongregatis,discutiantur hu- lia' admonere et certiores facere, ut si inira cerlos
    iuimodi qumttionet,quaeobortse fueranf. Eodem ca- dies jtidicata re stare nollenl, velut rebellcs habe-
    nnne pneterea neepiscopi extra lines provinciaesua* renttir ac segregarentur. Ilinc et acltis illc quo con-
    judicemur veiiium esse pariter intellexeriint Orien- veniebantur, conventionispeiinde Ctexsecutionitno-
    lales, ut in episiojam 4 Iimocentii pag. 775, nnt.c, minibus donabatur. Ita porro CcelesUnusepist. lt>
    observiivimus. Nec male dicunt Afri episcopos et ii. 4 Cyrillum ut vicarium suum, ac stt.e adversus
    infcrimis gradus clericos metropolitanis siiis eo ipso Nestoriumsentcntiae exsecutorem alloquitur : Aueto-
    Canoiicfuisse commissos; quia licet in hoc diserla ritdie igitur lecumnostrmsedis dscila,vice nostraususr
    iiielrOp"lii:iiiimenlio iion Iht, id tamcn ipsi non im- hanc EXSKQUERIS disiricto vigore sententiam, ut aul
    mcriio Irihuitiir, qund concilium provinciaecui prse- infru decemdies ab hitjus CONVENTIONIS dienumerandos:
    est, decernil ac judicat. pravas prmdicaiionessuas scripta professionecondem-
    PATROL.L.
    m S. CCfiLESTlNtl P^PJ: EPl^TQLJ; ffiT DECRETA. 428
    petentibus nolite imittere, nolite concedere; iite fu- A/litate causarum ;poteritis advertere. Nunc tamen
    mosum typhum sseculiin EcclesiamChristi quaelu- Dyrrhacenaeprovincia*causa nose monuit, ubi quo-
    cem simplicilatis et liumililatis diem Deuni videre rumdam accusantium factione frater et coepiscopus
    cupientibusipcsefert,videamur,iBd.u()ere. nosterf EeIix,,sirnon nostra iutervenisset diligenlia,
    6. NamdfiifratrB npstro:FapsUnq;(tanioW)ij«m prp fuisset oppressus. Nec novarhaecsediapostolics cura
    ' suis nelimdiSfijequiUis? de Christi $6C)esja.doIendq de vqbis est: statuturo s nostris ssepiusexperimen-
    Apiaripjsccurisumus, quod ctim prpbitate ijc mp- tuqi hoc.qijod nos agjmqs, Thessaloiiicensi Eccle-
    salva^Jraterua cliaritate, sise semper,es.secoinmissum, ut vobis vigilanterjn-
    deraiip^e,tti,a!:;sqiicliUI'u!,
    iillerjqs,, Africa,mjpjme*,paU.etur.,,Et qlia niqnu: tendat. Facile disciplinsesubdi se paUfur, qui ipsam
    Deus npster sanctiiatem yestram sevolqngiore oran- ut condecet amplectitur disciplinam. Ita enim or-
    tem pro nobis cuslodiat, dominefraler. dinalio cuncta se.babet, ut inajoribus ea quse sub
    bisesse docentur, obediant, et in hoc gradu regula- ,
    ,; «EP.STOLAiHI rum cuncta verluntur. Nosqueprsecipuecjrca onines
    ... JJOELES.TfNl I PAR*ADEriSCpPpS. JLLVRICI. cttra constringimur,quibusnecessitatemdeomiiibus
    Qugnta\efUS:Curij deipr.ovipciqIUyrici. Qtii quominns tractandi Cbristus in sancto Petro apostolo, qum
    Felix purrhacenm .vrovincimepiscopusa quadam
    fdcliWm^sii6p)ffessu's,bbsiitehi. Vicefn iuam ie R Jlli claves aperiendi claudei|dique daret, indnlsit j
    Rufo comntisisse.Qumillius poteslas. et inter apostolps suos, ijpn qui altero esset inferiqr,
    DilectisiiiqisfratribusaJ IPEIUGENI, JDSNATO, BASILIO, sed eum;inaxi)pe qui esset primus, legit. Doroinen-
    SAPIO,PAULO, .ETEBNALI, SABATIO, JULIANO et SB- tur h nobis regulse, non regulis doroinemur; simus
    ««CioNiepisCopiSpfer'HiyiicuinCoEttsTiNOs. subjecti canoiiibus, cuin canomim prseCepraserya-
    Inter cseterasctHiasetdiversa negplia qusead nos mus. Sunt culpie aliquaiitajnon leves, quce illis jn-
    ex.cunctis veniunt seuiper Ecclesiis, tpropejisiorem nalae provinciis ad nos, cum sirous longius, non
    noS eliarii Vestri sqllicjtudihemgerere, et ex decre- possunl pefveriire; aut jam semotis omnibus, hon
    tqrum,ijosti:qr.uni .s^nc-tipnediscetis, et jpsarum quar ita ut siirifact3, iiiterpc;sJio.teinporis^pa|ip ,per^e-

    tte(, eic.lEt ad ealcem epistolse 11 Nestorium de ceperuntwgutas exsequantur.At.asperiusaliquid SO-


    roissaassp f«rmula,.cum qna eum Cyrillus conveni- nal idem.verbumapud Gregoriumlib.xnind. 5 epist.
    retjfsecnndumiijetereniinier.pre.emadinonelhis ver- 31, uhi Joanni priuiae Justiniajise episco|>oprspcjpi-
    bis x^Pntiariiiyittir aqnotce hanc nastrath esse senten- tur, ut contumacem qnemilam episcopum nomine
    liam.quia.... nisiiicniciii/idelemnovilalemabadoranda Paulum, districla faciat cxsecutionecompelli.
    et venerahdaScriptum sejunxeris, et intra decemdies « In ms.Colb. bic additur, atemetipso separqlus:
    a primo 'tnnolescentistibi hujus EXSECUTJOMS die nu- C quod admitti ,posset, si (Prseniittereinr, qui est. iln
    merandotaperla et scriplapr.ofessionedamnaveris,ai snperioris epis|(il:e clausulaepm., quiipse.tsejsjepar^t,
    omnicathoiicalEcclesia.excommunicatum.Hinc illu- seareaafl^iin(>esieidefini|ur.
    stratur qnod in endioecanpnum Ecctesiae Africanae *;Ita codex,(,plb.; alj.ivero, pa(ta(«r.
    c. 96 legimus : Placuit prmterea, ut EXSECUTOBES in .<;Ex bipsrijja collectioiieRojnanaquseLucseHol-
    omnibusdesideriisquwhabet Ecclesia, quinquepostii- stenii opera in luceni prodiit, a nobis descripta est.
    lenlur^qmm.d/iversisprqyinciis.imperiiantur; ut.ni^ Etiamsi quo ,anpo.scripta sit certo nequeat definiri,
    mirurodecretiide.conveniendisDonatislit, in eodem illud lairien asserere liceat, primam illaro videri, qua
    Codicc.cap.!)l prseniissi,exsecutionem ctlrent. Quo- CoelesiinusIllyiici episcopos de vice soa per ipsp-
    circa.subindecap. 423 stattiitur iit siepiscopus iin ruip proyincias Bijff)dem.^pdata Cftriiores Ijterit.
    convestendis Donajtstis ,negf'tgensfoeriti, a viciuis Ut autem ei Jjanc quantocius deinandarel, induceba-
    episcopiscpnveniatur; ac post tresab hinc menses, tur tum decessprumexemplis, tniii novis molitioni-
    si in negligentii peretiterit, non ei commnnicetur, bus nonnullorumqui Komansesetlisin Illyriciinijura
    ca tamen conditione posita, si in ejus provincia-exte- anliqiiare, et ad Constantinqpoliiaiuim aiitistiiem ,
    cutie fuerit. AU«^jiniipr8ecipitur,;Ut*t exsecutor.ad transferre leniaverani. Quapropter.epistolani istam .
    locanon,vener\t,nohiascribaiur.episcqpc.lnnuit prse- sequeuiibns aiiterioretrifaeile qredimus.Ac prsejer^a
    terea Augustinus in epistola superiori n. 4 clericos de Nestorii rebus alium stleiiiiuiiiiiion levi indicio
    illos exsqcutores a Romanoepiscopo destinaios pu- est, htinc bseretictjiiinihilduuiin .EQclesia.movis^e,,
    blicaruiji poieslaturo et militariuro manuiim prsesi- cum ** scripta est.
    dium,quoaposiolicsesedissenientiamexsequerenlur,,JJ Eptiesjnp in cqncilioacl. 6^^recpnsetur Perigenet
    interdum .adliibuisse. Sed bic Afri fastum in eis, non episcopus Cqrmthi Bpnifacii cpislolis satis notiis;
    violentiaro argiitint. Ltrumflue yero Leo epist, 12 iie.m Dynatus, seu Dinaius, yej Dopatus episcopm .
    iti Anastasio palam reprehendit: priiiium qujdein n. NicqpolisEpiri ,»»^^i"j»., ^c^enejcian..cpiscopus $cp-
    2 bis verbis : Dum dominari magis quam consutere drensium.Ad''«C. jienjcicui^. Nprjs. ttist. Pelag- iib.
    subditis placet, honor inflal superbiam, el quod pro- ,ti c. 9 pag. 252 et 233,'BasiiiumLaiisswin Tnessiir
    vitumeit ad concordiqm,tendit ad noxanx; alterum lia, et Julianuip Stttdicm.senSerdicm.(cprrupte pbn-
    vero num. 3 in bunc inodum : Nudatum est iltud, nijllis in.,'is:crjpiis'\JBn((fG.ia;tj'. Qjiaqia
    i"p^' .a^ejjfnerrahea,
    aditam scilicel et
    Iltyrici prmfecturnm sublimissirnam metropojjtes fuisse probat
    inter mundanosapicespolestalemin exhibilionemin- _•'.,For|e,.,mo»ti(.]i''\','..,' ,. ,.,,.,' ,,fel
    sontis antistitit excitatam; ut missaEXSECCTIONE TEB- f Notat\iriet O.concilii
    in\a]c|i^ne l|g|\eitni ;J%fe
    BiBlLi,att«eomnia tibi pubtica officiaqdjungerei, elc. Apolldhim,r^jqiise ip.yyrjiacenaj.'provijjpi*.,^ii
    "' .Epjji
    Sed hiijusniodiexseculipnesnullo vel suo, vel deces- novaeuibs.estVfie)e)ijr'isv'ep,i.scppu's. ''.".', ,V.
    sorum suorum .scrjpto apostolica?sedi uinqpam prc- «'Tr>r£e,inqstisscepiusexperitnento. '.'..''•'.' V.V
    batas esse idem papa in fine num. 2 astruit. ipse h tluc spettat iiioiiituin Augustipi in
    superJQri
    siropUcjus.extequendi verbo utitur in his epist. 73, epistoia 1 num.^rCmiestipumpbsecrariii? per 6^1
    notlros ppst diem venerabilemdirigemus,qtti... ea Peirl memoriani,qtti,C/irislianorum'pfiBposiU>ts pojjy- ,
    a
    qum nobis fuerint constiluta exsequaniur; aul cqm lorum in
    mp*tui(,neviplehiera\otnineniur frqirjei.fluqd
    epist. 76 Lncenliumet Basilium a se missosscribit, quidem Ccelestinus, cuni ba»cscrjberet, ,ih meji|e
    qui ditpotiiiontt meat, inquit, »ecundumeat quat ac- habuissehaud temere ceriseatur.
    '
    4*9 EPIST. IV; S. CCELESTINTPAPife ADEPISCOPOS PROV. VIENNENSlS. . , 430J
    rnnttir; quas omnes nos intercessione fratris letcoe- A COEJLESTINUS universis episcopis per Viennensem.et
    •'" Narbouensem'provinciasconslitutis e.''
    piscopinostri Rufi,cujus experieriliaih compfobatam
    e.sgcin causls^bninibusietvitse aCtibus:ii'quet, 'volii- 1u,i,d,eih,MW&WW,iir?;9Clff?**ruJP
    mus resfccawiiCui^iCcro 'hosffShr' per vestrani $ro- '...„4* .PVPSfj6"}!!?:
    tia ordinattqiie£)ga^
    vihciamfhovefitis'esse 'cbiriniissam: ita-ut' acf'eunS', deprofectu
    quam.aijqiiid .ad^jssum.jo^rtjra.^jscipU-
    fraires charissimi, quldqtiid de'tia'hsis'agftiir,'releW- nani ecclesiasticam d.oleremtis. Ad iiostram eiiim.
    turiSineejusiconsilio^hullusOrdihetur': nullus usuV- 'ise^Uiia^m ,et ^bene fa^.taperveniunt^iet .n^ceraris,acu,-
    ipet, eodemlnconsciOVcomriiissam^iili^Oviriciam'. jejsnosqu.se iuevmi^\e^pta. ,cQmpungupt.$cc,
    Colligere nisi cumejtis Yoluritatefeprscotioshhh pr'ie- ^ilerenqssuneus^f cuirt hpc,.,ut.^b iljjfiitis rteyocer
    «umarttifper^Um etlamadnOs.si'qiild 'M',"ietefi- nius aliquos,,^ffigiinosjri^prpypcemurjinstinc^u;,)'^
    tur. 'Sed >hacprseceptiohe'«SbghOsCeiit, et euih'qui speculis a Dep c.onsti,tuti,u.t ,yjgilan,Use^ostrse^djjir
    *efi*«ganclum'nosir3e auctorifati'v6l'iilius *cre!diderft gentiam comprobanles,.et quse,c,oercenda.suijtrese-
    jussioni, a fraiernitaHisccDtu,'chm'ipSeb'se'sejiatef, cemus, et. q.useojjservaijdasunt, ^anciamus.^, Girqa
    segpeganckiiti. ' quamvis ioiiginqua sjiiritaUs cura non deficit, ^sed
    "-EPISTOLAIV "]'i'.'\ per.omnia qua nomen pei.prsedicatur^exteiiditj.n^c
    COEMBSTINr P*P*I"A*:|*EPISCOPOS PROViNdljE VtEN-''^Bnptiliam npstrani iSub^erfugjunt^quse ,in eyersip^en»
    •::, . -, . VSENSIS.JETmAHBONENSis.i '' ' '
    regularum, noyellsep^sumpUonjisaucjloyita^e,J,ea-
    I. iQuotfttondefreatitsaCerdoies'aitt clefici'pdlliishthi- tiintur.
    Jstiiaui .prcccinctiliimbis-inecciesia,-minislrare.'^ CAP.I. — 2. Didicimus.enirn quosdain Domjni
    .11,p.uo<|rHui/i/t<si(yfM^^^
    III. Quodper gradus ccclesiasticosqd episcqpctpis sacerdc-tessuperslhioso pqlius cujttii inseryjre,q,uaf}i
    debeai tifficiitmtfefvetcrri:—\S.Quod 'uridquwque raentisvel flcjei pu.rilatL Sed npnanirum, si .cpfllra
    pro-vinciasuo melrapqiiianotdebeai-esseconXental '-^- iecclesiasiicumliiorem
    fachtnt, qui in E^J.esJa nqn
    , y,.,Qjufdnotenlib.us(,ajjdi.l^sjid.:c/enr;t>i^/;nof¥M»)
    rierito'debeai episcopus qrdinari. — VI. Qu,Q,dah creyerunt, sed aliq yenient^s.**,e,ntu,;sequmib,a?c,in
    iliicilis'siidr'dihaii6nibus'dbsiinendum. Ecciesiam, qtise in alia l cpnyersatione .habuerant,

    » Quod Nicsenasynodus .qpti\ium,pielropo,litawtum ij,ureiservnlo;< NlU.sde.con-


    uietropplitanp^c-ujq.tifi.J.rt
    *wa> concifiis'bis' iti anho cdri- junclionibus qui ad sacerdoliumadmillendisunt., Dio-
    !prhViricia;<ebrui(Hiu'e-
    gregiodis, viridicat, id cThessalouicensi«pjscopo hlc nysius autem Exiguus lolani epistola..min.qiiinque
    et dejneeps attr&ui vir.,e.j;ulditus .observat; adeoque partiiiis esttitulos,qhOrum prihios apudipsom'TXlV,
    et curosuperioribus, quihus Ccelestjnus reguljs.s.e secundus XV, et sic deinceps numeranUir, quia ni-
    non dominari, sed siibjecium esse profltelur,' ista rmriiiu duas alias Cceleslini epistolas, quas in XIII
    eomponi non posse censet. Verum eadcm synodus <Clitulos divisit, buic pr;cmitlit. ,Titul<)sillps ,ex ipso
    jeodemcartone6coiistiliiit tilsuis pjivilegiiiserveriiiir ctescriptosexhibetnus. ,, , , ,'.. ,,, ;• ;i..:
    -Ecciesits.iNecullusin(icias>ierit,nihil'liic Thessafo- eDion. et Isid. liiic ajjdiinj, in Doinjno .sq^utein,
    nicensi episcopoiaCcelesUnoattribui, nisi qnod saj- quodabest a poti.onbusms/.' .,.,,;..
    a
    -tem Bainaso ejusque ^suceessoribus cmisiariier ei f Edit. Rom. et'cbnc.,pQSt,Crab.,a<i.,/io£,iPj;sepo-
    coiicessunt'fuerit."sNil*igitn"r'Sdversus synodmii d'e- sitionem ad expu.ngim.usiauc^tp.rjlate^rJ.uetyiCim-
    «revifcificBlestinus.-cumpriVilegiiim toi decessoruih nium mss. ScdusQuesn. Ict^oi diu.nc ita jexbit>,et:
    suoruniauctpeiiate«firfliatrim'sH5rvari'voIuif. Prscterea Qutn abillicitis revocemusawqupSfPlpfficii^iqiiri pro-
    metropohiani.sIllyrici episcopos >velordinandfvel vocemus ad bonuptinsliiictu. ;.
    colligeaidinon omnimodam negatpotestatem, sedVie s Editi cum j)ion. etjs.id.. : Et quamptsxir.calon-
    allenutruai prater ^piscopi ;Thessaloi)icehsis eon- ginqua; quinque qpUmorum rjiss. ^up.iorjlate^corri-
    scientiam aggredianlur,<drrmta)tatcavet. Qtio aufeYh guritur." h
    modo «t T.bessalonicensisantistitis privilcgium vet Edili ac plures mss. itiifere\,el jn ifiqet\e;.enjen-
    meuropolitarumjura servanda sint.Leo epist. 14, ' daninr ope codicis Corbei,eiisis.sseculo.yi.SjCwpU.et
    n. 8, 8et,10 explicat. uriiusColberlini, in qtiibusiexstat^trnVum, p/;oJ?j:t(u,
    1
    ,biiyoculamse supplemus, quairt librariis, cutii ter hocest norma et.r.ation.evjyendi. Inaliero ms.,post
    repelei«tur,.seroel excidissenilmirtniiest. Hac clau- yerbtmi creverunt, prqjiiiqe .^ubjicitjir.^na*_e)iim,in
    sula Goelesiinus,nt ,et infraepisl. 12, n. i, segrega- alia «ont)eisa(io*ie.,Pori:p,!iiiiid inEcclesfanqn creve-
    lioiiis,seuexcommunicationisinvidiani in ipsiimmet runi, non ita inieiligendum, qiiasi cxtra. Ecclesiam.
    reuni «onfert.lta et Afros, Apiario anioto, eamderiijp in baeresi auisch.isnjiaieadp;ley,erij,it; sed jbi Ecclesia
    in.hunc presbylertim contulissepostrema in epjsto- i ecclesiasticura orcjiiiem,cuimojiasticjis pppqnatur,
    lam;2nota est probalum. • 'Un soiiat. Neque obsciiruriiest eos.Iiic nolari, quos ex
    . „c(laieditujConciI;'ll.Quseautem 4 erat, niinc lli.' riiohasteriisad Ecclesiarum suarqro regimen Nar-
    Exslal inplerisq.ue omnibtis anliqnis colleolionibus, bbnehsis aliseque vicinarum provinciarum civita.tes
    pula.DionysiiEx-igui,Hadriani, codicis a Quesnellb accersere amabanl. Aliquatndiu tamen ad non me-
    vulgati,,Hispana, Isidori'Mercaloris, nef: iion in ea diocrem Ecclesiseutiliiatem perseverayit hsec e mo-
    quaui exhibent pervetusta exemplaria, Corbeiense, nasleriis, prsesertimLirinensi, episcopos variis civi-
    ColbeEiiauroJita.er.isLangobardicis exaratnm. Lau- laiibus quserendiconsuetudo.
    datur a Cresconioin Breviariocan. et aliis. 1 Hoc est, ttt alio vivendigenere. Quocirca non
    d ApudQnesn.,;.tit in uno ms. Colb., inscribitur, placetquod in duobus mss., conversione. Mabillo-
    ad episcofiosViennenses et Ndrbonensesconslitutio nihs noster, prsefal. in u part. ssec. iv act. lietied-
    lilii/orumX/ iiullo tatnen subject» titulo. In veier- n. 179, observat episcopis roonasticen prius,,pj;o-
    riiuo.codiceiCorb. toia in baecocto dividitur capitu- fessis jarhsaeculo v religionifiiissemonasiicuni Jiabj-
    la : \. ,de .tacetdotibus superstitiosocullu deservienii- lmri penitus abjicere. Tum ex hoc loco probat(quqd
    bus; ll.idepatniteutiammorientibusnon negari;\\\. de ut e.ertumoranino.et evidens confirmare nolim , ,vi-
    imperilis epitcopis ordinandis; IV. de ordinationibus deri taincn poiest probabile) nonnullos etiatn epi-
    tacerdoluut; S. de-accusationezvirginum monacharum; scopos, quamvis monasiicaa yitae e,xperies, eprum
    VI. de reservalo privitegio stdi apostolkw; VII. de exemplo monaslicum liabitum suscepisse. Saltera d*
    «1 S. COELESTIM 1 PAP.E EHSTOLiE ET DECRETA. 49?
    intulerunl; amicti pallio, et lumbos prsecincti, cre-. )Ltus sui teropore hoc animse suse cupiunt remedio
    dentes fe Scripturse fidem, noh per spiritum, scd per subveniri. Horremus, fateor, tatiise impielatis ali-
    iitleram completuros. Nam si ad hoc ista prsecepta quem reperiri, ut de Dei pietate desperel: quasi
    suut, ut taliter scrvarentur; cur non fiuntpariter nonpossit ad se quovis tempore concurrenli suc-
    quae sequuntur, ut lucernae ardenles in manibus* currere, et periclitanlem sub onere peccatorum ho-
    una ciim baculo teneantur? Habent suum ista mys- minem, ponderequose illeexpediridesiderat, libe-
    teriiim, ct intelligentibus ita clara sunt, ut ea magis rare. Quid hoc, rogo, aliud est, quam morienti
    qiia decet signiCcatione serventur. Naro iri lumbo- mortem addere, ejusque animam sua crudelitate, ne
    rum pnrcinctione castitas, in baculo regimen paslo- absoluta esse possit, occideretcum Deusadsubve-
    rale, in lucernis ardenlibus boni fulgor operis, de niendum paralissimus, invitans ad poenitentiam, sic
    quo dicilur -.Operaveslra luceant (Matth. v, 16), indi- promittat: Peccator, inquit, quacumquedie eonver-
    caniur. b Habeant tamcn isiiim forsitan cultum, sus fueril, peccala ejus non imputabuntur ei (Ezech.
    inorein potius quam ralionem sequentes, qui remo- xxxui, 15). Et iterum : Nolo mortem •> peccatorit,
    tioribus liabitant locis, et procul a cxleris degunt. ted taritum convertatur, et vival (Ibid., 18, 35 ).
    JUridehic habitus in Ecclesiis Gallicanis, ut tot anno- Salulem ergo liomini adimit, quisquis morlisf prse-
    ruriv tantorumqrie ponlificum in alterum habitum B teriti tempore pceniteuliam denegarit. Et despera-
    consuetudo vertatur ? Discernendi • a plebe vel cse- vit declementiaDei, qui eum ad subveniendum mo-
    teris sumus docirina, non veste; conversatione, non rienti: sufficere vel momento posse non credidit,
    babitu; mentis puritate, non cullu. Nam si sludere Perdidisset lalro praemium in cruce ad Chrisli dex-
    incipiamus novitati, tradilum nobis a patribus ordi- teram pendens (Luc. xxiu, 42), si illum unius horse
    nem calcabimusi ut Iocum supervacuis superstitio- posnitentia non juvisset. Cum esset in pcena, pceni-
    hibus faciamus. Rudes ergo fidelium mentes ad talia tuit, et per unius sermonis professionem habitacu-
    non debemus inducere. Docendi enim sunt potius lum paradisi Deo proroiltente promeruit. Vera ergo
    quam d ludcndi. Nec imponendum eorum est oculis, ad Deum conversio in ultimis positorum, mente po-
    sed menlibus infundenda prsecepta sunt. Erant qui- lius est xstimanda, non tempore, propheta hoc tali-
    demmulla, quseprodisciplina ecclesiaslicavel ipsius ter asserente; Cum conversut ingemueris, tunc tal-
    rei dicere ratione possemus; sed ab his ad alia revo- vut eris (Etech. xvni, 35). Cum ergo sit Dominus
    camur. cordis inspector, quovis lempore non est deneganda
    CAP.II.—S. Agnovimus pcenitentiam morienti- poenitentia pesttilanli, cum illi se obliget judici cui
    bus denegari, necillorum desideriis annui, qui obi- occulla omnia noverit revetari.

    iis qui a monasticse vitae professione ad episcopatum G mune?. Nominatimvero Sirmondus apudLab. tom. II
    assumpli fuerant, bic prsedicatur, Amicti palito. Et Concil. pag. 1817 clericos a cseieris non in vita so-
    hujusmodi quidem pallio Cesarinm Arelatensem, lnm communi, sed et sacro in ministerio baliilu in-
    ubi ad episcopatum accersilus venit, amictum fuisse discrelos fiiisseasirUit.Nec dissimulat quod Hierony-
    Ennodius epist. 150 notat. Quocirca mox dictis ver- mus hscc EzechieliS xuv, 17 : Cumqut ingreditntur
    bis pallium monasticum rectius inlellexerimus, quam portas alrii interiorit, vtttibut lineit indurntur, ita
    Cum llolstenio nolis in epistolam Dairtasi ad Acho- commentatur: Per qumditcimus, non quatidianis et
    lium et socios pallium pliilosophiciim,quod a Da- quibuslibelpro utu vitmcommunispollulit veitibut nos
    maso in eadern epistola babitus idoli vocalur, et a ingredi deberetn tancla sanctorum, sed munda con-
    quo philosopbi ab Augustino lib. xtti de Civ. Dei c. scienliu et mundis vestibm tenere Dominisacramenta.
    16 COgnominanturPalliati. Tacendum non est qund Neque binc dc senlentia movetur. Ilis quippe llierc-
    Creseonius cum hoc CoelesUniloco sub eodem titulo hymi verbis mnndiores quidem et niiidiores, sed non
    copulat etistum concilii Gangrensis can. 12: Si quis singulares et ad sacrum dumtaxat ministerium desli-
    virorum propler conlinentiam, qum putalur, amictu hatas vestes commendari intelligit. Idem sentit et de
    paltii ultlur, quasi per hochaberese justitiam credehs, en quod idem docior dial. 1 contra Pcla<;ium,qui ve-
    el detpicil eot qui cum reverentia birrit ct aliit com- siium ornatuni Deo adversari contendebat, aii: Quas
    munibut et sdlitis uluntur vettibus, anathtma sit. Unde tunt, rogo,inimicitimcontra Deum,situnicamhabtomun
    apparet pallium speciale• quoddam fuisse professae diorem, si episcopus, presbyter et diaconus et reliquut
    COntinentiseindicium. , ordo ecclesiatiicutin adminitlralione cumcandida vtstt
    « Hscc verba, ttna crimbaculo, in uno ms. Colb. et processerint? Ibi enim candidam vesiem imerpretatur
    altero Laudun. desunt. Ea oinittenda non esse ex j. nitidam. Observant alii, vestesillas nilidas, dum rarius
    subnexis plamim est. Eane a Coelestinoin Evange- inusumadbibereniurci asservarentur sludiosins, eo-
    lio Lucse lunc lecla sunt, quse nunc in nullo exem- que pactociiius mutareiur communis vestium forma,
    .. plari legimus YNihil forte aliud voluit ille papa, riisi quam illae perirent, paulaiim evasisse singularcs.
    ut ostenderct quam incoinmodum foret, si praesujies JMerl.Crab. etedit. Rom. cum Isid. iuudtndi.
    cum baculn quem ecclesiastico usu gestare solent, .' Veterrimus codex Corb., mortem morientit; ac
    eiiain lucernas ardentes in manibus ex evangelicse deinde, tantum revertatur, ubi apud Quesn.,*ed magit
    liltera: prscscripto lenerent. ui convertatur.
    i>Edit. Rom. el concil. cum exemplis coll. Had., f Editi cum ms. Pilh., mortittempore spcralampoz-
    haoen(. Rectius alii libri, habeant. Permitlit quippe nitentiam denegaril. E c;eteris mss. nulliis, sicut nec
    Ccelestinus habilutn illuui singularem remotiorum Ivo, habet speratam. Sed vetus Corb. cum uno Colb.
    locorum habitaioribus, hoc esl monaCliisqui procul prae se fert, prmlefeal temporepaenitentiamdenegare.
    aCxteris liominibus degebaut, cujusmodi erant Li- Noiiniilli alii, pvmtereatemporepmnitentiamdentgttrit.
    rlnensis insulse incolse. Jam igitur mo>et usus obti- Veriusreliqui, prmttriii, etc.; quod ita foret clarius:
    nuerat, ui a vulgo monachi vestibus secerneretitur. morlis igmpqrepmnitentiamprmteritideneaarit, Eodem
    0 Inde confici censent eruditi, laicoriroi clerico- loquendi modo epist. 22 n. 5 visur' sumus: Nunc
    rumque vestes primis Eeclesise saeculis fuisse coro- auia dt prmteriti tmtndationt gauttemus.
    433 EPIS.T. IY.S, COELESTINIPAPJE AD EPISCOPOS PROV. VIENNENSIS. 451
    CAP.HA.— 4. Ordinatos vero quosdam, fratres A direximus), in pontificii dignitatem Itoc teihporc
    charissimi, episcopos, qni nullis ecclesiasticis ordi- qno ad causam diccndam missis a nobis litieris vo
    Dibusad tantse dignitatis fastigium fuerint instituti, cabalur, obrepsit. Sacro nomini absit injuria. Faci-
    eontra * Palrum decreta, hujus usurpatione qui se lius est ut hanc dignitatem lali dando ipse amiserii
    hocrecognoscit fecissedidicimus; cum ad episcopa- * ordinalor, quam eam obtineat ordinatus : cui con
    tum his gradibus quibus frequentissime cautum est victo sociabitur qui eum sibi credidit, largiendo
    debeat perveniri, ul minoribus iniiiali offlciis ad pontificium, sociandum. Qualis enim ipse sit, quis
    majora firmenlur. Debel cnim ante esse discipulus, quis tales ordinaril, oslendit. His ergo in medium
    quisquis doctor esse desiderat, ut possit docere quod nunc deductis, ctim plerique veslrum sint, qui apo
    didicii. Omnis vitae institutio hac ad id quo lendit se stolicse sedis statula cognoverint, nobiscum lem-
    ratione confirmai. Qui minime litteris operam dede- pore aliquanto versati, ad disciplinse nortnam, nos-
    rit, prseceplor esse non potest lilierarum. Qui non tris conventa adhoriationibus, omnia fraternilas
    per singula stipendia creverit, ad meritum stipendii vestra revocarc feslinet.
    ordinem non potest pervenire. Solum sacerdotium CAP.IV. — 6. Primum, ut, juxta decreta cano-
    inter ista, rogo, vilius esl? quod facilius tribuitur, num, unaquseque provincia suo metropoliiano con-
    cum difficiliusimplealur. B tenta sit, ut deccssoris noslrif data ad Narbonen-
    5. Sed jam non satis est laicos ordinare, quos nut- sem episcopum continent constiiuta, nec « usurpa-
    lusfieri ordo permitiit, sed eliam quorum crimina lioni locus alicui sacerdoti in allerius concedatur
    longe lateque per omnes pene sunt nota provincias, iujuriam. Sit concessis sibi comentus unusquisque
    ordinantur. Daniel, nuper missa relalionc ex Orien- limitibus; atter in allerius provincia nii prsesumat.
    talibus ad nos partibus, ab omni quod tenucrat vir- 7. Nec emeritis in suis ecclcsiis clericis peregrini
    ginum monasterio nefariis est objectionibus accusa- et extranei et qui anie ignorati sint, ad exclusio-
    tus. Muttab de mullis objecia flagitia. In quanam nem eorum qui bene de. suorum civium mercntur
    lateret terrarum parle qusesilusest, ut si suse inno- testimonio, prseponantur, ne novum quoddam, de
    centise, confJderet, contra se judicium posiulatum quo episcopi fiant, instituliim videatur esse colle-
    ininime declinarel. « Missumad Arelalensem episco- gium.—CAP. V. Nullus invilis detur cpiscopus.
    pum per Fortunatum subdiaconum nostrum, ut ad Cleri, plebis et ordinis, consensus ac desiderium re-
    judicium deslinaretur, epistolium. Tanlis gravaius quiratur. Tunc altcr de altera eligattir Ecclesia, sh
    testirooniis, tama facinorum accusatione pulsatus, de civilatis ipsius clericis cui est episcopus ordi-
    sacrarum, ut dicitur, virginum pollutus inceslu, epis- nandus, nulius dignus, quod evenire non credimus,
    copus asseritur ordinalus (in nostris libelli scriniis C potuerit reperiri. Primum enim illi reprobandi
    d conUnentur, quorum ad vos qupque exemplaria sunt, ut aliqui de alienis ecclesiis merito prseferan-

    Siricii videlicet epist. 5, n. 5. Innocenlii epist. eruditus, qiu-situm existimavit Danielem, ul ad


    57 n. 4, Zosimi epist. 9 n.2. His addit scholiasies in orienlalcs episcnpos, ab iis m propriis episcopis ju-
    Harleo ms. Silvestri decretum 11 et 12 ex Consii- dicandus, dcsiinaretur VerumipseCcelesiiiius,infra,
    tuto videlicet, quod in appendicem tom. 11aman- num. 9. de mentc sua ambigere nos non siuii, ubi de
    davimus. eodem Daniele snbjicir, qui se nostro (iion Orienla-
    b Edit. Rom. et Lab., a mullis. Unus ms., qum a liuni) ptdicio debel objicere.Porro epislolium periude
    multis. est mandaium liiteris deniiiitialuin. Quocirca
    e lta vetus codex. Corb. cum Colb. nisi quod in qui atque nunc misso epistolio, mox missis a nobis liilerit
    boc episcopalem,in ilto epiicopalium, loco vocis epi- vocatos dicitur. Is vero cpiscopus, ad quem missum
    siolium, exstet. Eamdem lectionem confirmat alter boc episloliuin, Honoratus fuil, qui Palroclo anno
    ms. Colb. Langobardicis litteris exaratus, utpote in 426, ut Prosper in Cbronico auctoresi, csesosuc-
    quo legitur, Missmad Arelatensemepiscopumper Fpr- cessit. d Edit. Roro., continelur; Mer). et Crab. post
    tunatumtubdiaconum nosirum, ul ad judicium detti-
    naretur, epittolm. Ab hoc prirosevsecolteclionis Dio- Isid., utin noslris tibellis scrinii continelur; Quesn.,
    nysii exemplar regiuintanlum in eo distat, quod ante ei ui in noslri scrinii libellis continetur; eiiiendanlur
    verba, u( ad judicium, prse se fert prmceptionesper- ex aliis libris. MonelCcelcsiinus libelliiruro ad se a
    peramadditum. Hincin excmpliscoll. Hadr. facium, toio virginum monaslerio adversus Danielem inisso-
    Mittm... prmctptiontt ut ad judicium dettinaretur epir rutn, quoruro apographa miiiit, autograpba in apo-
    seopale.Inde in priscis cdit. concil. et Rom. ut in mss. r\ siolica: sedis scriniis asservari.
    Isid. obtinuil, Misswsunt.... prmceptionet, ut adju- • Ordinatorcm hujusmndi, non secus alque ordi-
    dicium episcopaledestinaretur; Sirro. Misswsunt.... natum, eadem poena plecti pariter Zosimus epist, 7
    ut ad judicium episcopale destinarelur, epislolm; n. 2 vu(.t.
    Quesn.cum terlio ms. Colb. et Lab., Missa est (Lab. f tionifacii epist. 12.
    omittit esl), ut ad judicium episcopale deslinaretur, i=I:i vulgatis ut in ms. Pilb., usurpqtionit. In
    epiitota. In hoc peccant omncs illoe lecttones, vel exemplis coll. Hadr. et Isid., uturpatione- Isiud Cce-
    quod addiliiium verbum prmcepliones babeant, vel lestinus post laudalam cpislolamZosiini ad Hilarium,
    quod ex corrupta voce eptstolaeinductum episcopate Narbonenstin sobjiciens, privilegitim,quod Palro-'
    " vocabulumuna cum ipsa epistolmvoce retineant. Ne- clus in duas Narbonenses provincias oblitiiierat
    que vero de episcopali provinciae Arelalensis judi- usurpaiionis arguere videtur ac notare. Ne.c aliud1
    cio, sed de judicto apostolicae sedis, ad qtiam dela- qiiidem Leo epist. 11 u. 7 de hoc privilegio sentit.
    tum fuerat Danielis nomen, sermonem hic esse, ver- Falendum tamen est generalein hic. a Cceleslinode
    bum dettinarttur ac lota oraiionis series suadent. omnibus provinciis tegulam praescribi, seu polius
    Prsedict» vocis episcopale accessione deceplus vir conlirmari.
    m -i < Si COELESTINII PAP^E EPISTOLJJ ET DECRETA. 438
    lur. Habeat umwquisque » suae fructum militiseiri M reret; «et vestro eum aVdien«dmCollegiodeli(lgaui*Js.
    Eccleeia in qua suam per omnia oflicia transegit as? Dataivii.katendayAegisii, -«iFlayiisFfcliCeetTattfb
    tatem. In alieha stipendia tninirae alter obrepat, riec virieiclaiiissimisconsiilibus.
    alii debitamalter sibi audeat vindicarefnercedem;
    Sit faeultasi clerieis renitendi,; si se viderint prae-• '!,.',',.-,'?.'^".TfSfo^A"y%-i.'..1.™...!^^
    fravari; et quosisibi ihgeri ex transverso agnove- L^/3^fl^,«ttu//j,,^eer^^ve«!»ioneS:
    II. ndn j.iceaii ignprgze.rm
    clericis Ecclesiq-i
    Qttod
    ^ rufnV'y(S7(i«ft oporleaL coniemptis
    riwtj non timeant refutare. Qtii si nbn debitum prse- ^i'«ctfpos'!brain^ft.-^-:1il'.Quod^dfc
    Hriom' velliberumide ed qui eos recturus est; de- oenduesUpopTilttoymwteqteiuiut.' <' :i :
    bent h*J»erejudwiunv. M• OeBLBSTttfU^eptscopus universis episcopis petApu-
    CAP.VI. ^ 8. Abstinealur ab illlcitis-ordiiiationi'- ;F:i,,.,! , (iamet Calsbriamiconstitiuis. •« ,
    bosvNirilusex laiois,i-nrillusdigamns, nulltts qur-^iti -^.'Nu]liiJ''sae»d6t«m';sutis Ifeet can»«eS ighb-'
    •(idiin^mafitusiautfueriitiiordifieturi;sedirrepreheri» rnre, mec qoklqiiam facefe"quod Pairiinr posslf regu-
    sibilis, et qualem elegit Aposlolus, fiatiPer Moysen lljboHiatetQiKBienlni a!H0bis reS^digiisi-servlWtiitr,
    Dominus pi*3weptt.:!'Vir$|inem!ar<;tpta( tacerdbs uxo sfideicfetalium.nOrrdaconstitutornihpro abquortim
    r«m (Levii. x<u,:45). Subsequitur et swpplet Aposto- liblttjylleentls*pOpulisJpefhrissa'iifrangatur ?i;!
    ItB'; eodefn' locuius spiritu, ttmRs utioris<viriim'K 2. Audivimus quasdam prOpriisdestitutas'recto-
    (1'T/m. 111,2)debereepiscopum consecrari. Adhane ribiii^ivliatesiepTScc»pts«'pe'rere:sibi! velle difficis,
    e¥tjo;«liganttiri formulam saoerdotes; et si quse fa- ^iaWiimqtieJfastigiuinitam vile^rfedfere, uthWiis
    Ctse stlhf ordinationes illicit»; removearitur : CJBO- qiliWriDfeh, sed^saculo milttaverihf, sestihiehtrios
    niam stare rion possuu*,' nec discusslonem liostram1 puSse''cc*fe'fre!^hoh'sultim ihale' cfe!suiseleficis,1in
    SubtHrlitgerepolertiiit, qu»mris lutcre' se sestimeht qtrofuffl^bhtenipttim1hOCfaciuftt; jiidicanfes* sdd^de
    kip^paliterper^enerhrtt,' «tbulHtfTeJHjfidftis raveYen^' mJBts^pessWWe, 1ijttoiS^redUnt1hoc pfisse farJeffe*, sefff^
    tW^WiC^itMeifllSCelUri'Nort'sit vi(n»'gloriatio paP-' tftWWsvQdcMfiuhlqtiahi ahdereht; si rion qfeirum-'
    ' dltfl,:illid!iiii^^
    lllkis*.Spte^apatetJt'^mdremj-cjin-episcopi-suW»i;s"*^ consfeMen^^sehtetriia cdhWiv«¥ei;Ita"
    •
    quaifHiri"^ iniiiobiv ^uuiuu-;; ,;: , ;.;.>,-.:-. ;> nffiff quAfilre^#ehtii|s sbnt decreta''pfdficihnr; hl
    qdi-^curfalMhehrpenWi : hT)^qVaffl3Wh't«cjdam
    •*9fi*>D'aWieli'ifrf'di*?m,tfs, i'de'!Haiiip^ar'te!sefi'pto'm
    WefTtj;:
    1
    fl^lliboribrfe^sublerfngere se.pwsse c^edldit, et ald i^i^titf.^Qhidpfc^i^r^nghls^lSHcoittlpeh^^
    ^ti^iniM tahlilffliyaeci/sBthreSisues 1 fugiendo, pef-'' dWfflfli^ss^-^oihHenl-e^sse i#^
    5"
    \eiitiP, rf^nMteUSfvrttraJcteitliinteriiri se'hoVerit sefa,lfei;fii-s'i ^'Wlp^fatUH^suWt.^laiclSye^
    «e^reg^tflhV*qui>'seihostrb judiciO debet objicefe, 'si' ruli^.^quPvae^es^s^fcWoSet-o ^cefeSitistii'
    CohScieiitiaf;sui3 novit corilidentiilmseliaberel ; '
    C:bdrtT%hMnyihi!hg5cie'«teSi saitypfiepfdpefd tif alre^
    , ' W.- '•'Massiliensiisvero' Ecclesiae sacerdbteifl,•q ol ' nuh¥iibn8feto^blhhtJim'm^
    dicitur, quod diciu nefas est, in necero fratris f ta- cendere, et in aliud vitse genus, calcata reverentia
    Jiter gratulatits, ut huic qui ejus sanguine cruentus eccksiasUcse disciplinse, transire? Talibus itaque,
    ai^eijprfltl porjioijert)!ciim eoden.) Iiab^turuspccur- frfltr^s chArissimii qui juris nostri, ifl est, eanoiium,-
    '
    *'I|i' edit; Hdiri. ac' posteriorjbus hip;;addithrclerr- Palfhclum qui nahc sihiZoSimb COheederiteftff oga^
    cdfuW. 'Mflinet vir piiiS episeopale; friiihtls'*.quod bat dignitatem, ' inimicitias
    ' et -••
    simuliates quasdiiri
    suhrhti !ac sahcUssitiUyiri semper ttfforrhidatidnm eisHHsse:'- - • r . • ' --'-^ '
    fti|erunlV noiiab ipsrs clerfcTsvelhi'ffficium!niiiiti'se'' HParticula el, pro etiam posita, ex ms. Colb.^re-
    sW»;'^ ab'atiis Cferisehdum'essfe., v^catuf•;' sWra§ahtibH!is;: ei;"cseteris1!cum' Jfefl: et
    ;*!Ita'6uesh'i.cUm-felere codice Capticio. Rotoin. ' Cfaib.-ihcfuibtfsejuSstft.B8;>legitU.r"ex..Subinde"'mtiiih^
    I?aWa'ln!cum; urio ms:;Colb. et altero Harlseo,s*- eipufixit* Qiiesri.,: hee/ tiegMidiim est tiaTic-vtdcW- -:
    cuitcns'cfofis, qiii'lalitef. eaeteri vero ffiss-.',qualitef". laih^dUhdare,i;sed JiiirOniiiibu'S!niss'. <$x:h'ifle^fV
    « Unus codexColb..cum Corb., Da«i/ie/um:qUam . ^fliKl' ^^hhV^S^Pfa^iVi&ieh^F/fttitfs jSfW-Sifih.i
    loc^tioiifetoHtlari^Usitsttam-ruisstein-nova ejus edi- reim&e^^irmA^CbrH^^sibtf-etla^^ih^ho-flblbi
    tiohepag; SiWnbt. Ki;579fwot:a, 403 not. c, ob- et^Ktfihec h^iovtefiqhisdfcbei' qiiod 1
    iidMWeohsiilfeS'
    sisrvaiiitn esi. ccMPtHiiibl iv*Ut; 6; leg. 2i Ct li.fi.!#tm-:2 ifegl
    f: D
    •''Regiunicoll. Dioti. exemplari dtilendo. Exeiripla tgi-et^-sthe-hcttptofomiiie^^h^^^
    cdll. Hadi-.et Isict. hecriohediti libri, excepioQtiesii.,; quippW^codic1^ priebbmiiiahujtismbcti 'Omitirioleritl. -
    laWdo'1 Ormscodex Colb. cum vctfere£<>W'.,-W Atifti-cibtlfe*PiUr.-trt^selert; DatimiWYkal:
    ac Pitli; cattfQilef}/!- '.r !*'9dKptea«flM*#. |tfeditvCohC.!5.Qh^!a»fteni;5
    ciendo. Verius alii duo r""i Cotb.
    *•-'"• ••- '"'""V **i*IW^Hsdgme^iStmss^infqhibus sh'!
    eT8l,"riuYi'c
    tMSUBi'."!" frr
    ''PArb-m., ^«rstHeV«ii,.ThHaffK cOIL;e*en¥J)lliS; ' pn-ii*6(nsi»4siai*e'? pMembirulhiiis;APfWfteSuehi es*5
    Jlfoari/tensis.Is episcopus puiatur Venerius. V 1", ih «IhHiBSstithlhfiihH^iVisio.y WdhfsiW;e!an\f4n*Ttei
    ' Edit. Rom. ac posteriores cohiJH;,frwtrti stit. paTrlftd<«st*'qHostf&iliXX-lWXXIIiippella-W.-Qmi!
    Aie$mmW.,Cm., QiiesH.et niss. Nhfari-liic tubf-eMlt-iH^. GoSfl^i^ihittmrttM-.tjuofuiH-pflhiiiS
    1AriilaterisiiJ
    vTTOuR^jiibrsi^Palfbicli episconi.qhi, iit; ideni qftl' apWa-M^yskitti; 1mm'"MWqMiWM^
    l8q^iWrrPr6siJe'ffirt Cfifohlcb a'di;.aihhiimi'425,r'a*(ftT'.! mHiarAuf^elemif^Kmni^dW- inicis^ht ' bm diiittS'
    FUiib'^uddii^bk^baTdvulrieribustdri^ hpcfd- tib^mi^fichifrd^ridhtlt^ciWM^
    c\nW dd %cuUdm"jussibne'rri':FeliCi»:magistri htilitUm-' otfwfer .Eeic/ei^
    Mirebdiw. Quoeifca' hujps episcOpiqui intefem-' QueiSh.eriiempilaf'uiiuhi:;hilMc pf^e^-Igh.ffft/tliiWii'*'
    sdcerdoiiid&ntUMW. -" : :' ,f:
    plWs"ek, MassilieiiBishrsesnl frater censendus est (ofcijfuW-dtf • t itdittehi
    ":i'!
    oltriWaie; hbn getiere. tfeciihifumi est ihter succes-' r1Ita:Stne;-eplSt;;:I',n^mv:2i^dtSti:38Vc'i:'*i: "
    mM Procultf cul-pfimatis:^pfaefogaUvamih! jtlHM ^"Vta^conciH NitiSeiiifeap1;«. ! ' "-; •'^
    i BrovinciisTaurinensis synodus can. 1 indulserat; et:
    ,4?7 EPIST. VI. NESTORII AD COELESTINUMPAPAM. r*38
    pbernacuja cus^odimus, necesse est obviemusf: A geuere, tn, quo quisisensusNestorius suos aperire limens, yi?
    paucis retegit; cum in epistola illa
    bisquefraier.nitaiem vestj-amepislolis commonemus, illps flseresiih suani satis ample atque cdplrise asserat,
    ne quis Jaicunv ad ordinem clericatus admittat;, et Mevm latefe aiit ambtguavideri jam ribn possit.
    sinal fieriitnde et illum decipiat, et sibi causas ge- 5. In ulramque cadi.t ista Cassiani,de Nestorio ex-
    neret quibus retis constiluiis deeretalibus flat, pqstulatio (Lib.i.de Inc.c.t), quod iniercessipnibus
    s'M' Pefagiaiiistarum querelas' fovei, ei scripiis suis
    5. Poceudus est populus, non sequendus. Nos- tadsPs' illtirum ddjuvat. Unde noh lcvis5'conjectura
    que?»' si nesciuiit e.os quid liceatquidve non liceat, Capitur, saltem pri.oriem anno 429 fuissg, scriptam.
    commonere, non his consensum praebere debemus. Hpcquippe anno J.iilianumcuni sor.iis sua
    Cpnstantino-
    politaham civitatem inquietuflirie periurbasse
    Quisquis vero conatus fuerit teijtare prohibita, sen- cerliim est. Necalia de causa' nisi ut buiCimalo me-
    tiet censuram %edisapostolicse niinime defuiuram. diereiur, Maribs- Mercator in consulalu Florenlii et
    Qjjseenim.sola adiiionitioiiis auctoritate non corii- Dipnysii, boc est ipsp anno A19, Commonitorio
    Ecclesise Constaiitinopolilaiise aliisque oblato,
    gimus, necesse est per severiiatem congruentem re- ipsi Juliarii ac sOciorurti habresim etjustam illius pro-
    gulis vindiceinus, Per totas hoc, quse propriis re- seriplionem omiiibus manifeslam fecit.
    cLoribus carent, Ecclesias volumus innotescat, ut Neque conjecturse hujc repugnat, quod Augusto
    nullus sibi spe atiiiiia forsitan blandilus ilhidat. duuitaxai mense anni 45fJCcelesiinus ad NesiOrium
    Flo- _, fescrijjsit. Nam et iste papa'respOiisi lafditatem
    ,I>ata \ duqdecimo kal.endas Augusti, Flav.iis " iride excttsat; qudd diu exspectatus sit,<qui Nestorii
    reulio et Dionysio,yiris clarissimis consulibus. Jitteras Latine redderet. Forte,eti.am ex earumin-
    lefpreiatione manifestas in illis depreliendens has-
    MONITUMINDUAS EPIST. SEQUENTES: fesefis notasi rescfibefe citius timuit, donec dii hoc
    fi Hbse inie episiblfe a Baronio primum arf an- toto- nesotio certior instructiorque fieret.
    8M*i4Sue schedis Aittoiiii Augiistini, tum a Lab- EPISTOLA VI
    beo tom. III Concil. pag. 549 e codice ms. veterts
    ediLionisLaunse Ephesiui concilii; postremoa Steph. NESTORU ADCOELESTlfiUM PAPAM URBISB0M«
    Balnzio nov. coll. concil. pag. 428 ex tribus mss. Ciei cum epi-
    edi.tsesuntiiAmbas Joaiines Garnerius primse parti " sighificet quti pdcio gerere se'deb'e'ai
    1se
    opernin M.Mercaloris pag. 66 inseruit, cura et-dili- Sfctiptiquibusdam Occidentdlibus,qui ihiqua pati
    ea-postutabant. Tum ul hwrelicos lraducitqiii]Peum
    geniia ad.bibita:, qua easex proprii ingenii conjectu- erbuttrtidturri, ac Mhriam
    ;,fjs,;e.mendaret. Grtccus eartiin Jextus, quem unum f moriuuih, seputtuth,
    Nestoriiis 6s6tok>vdsserebarttr.
    -Sineii.iterpret.ttioHigLaiiua miserat, exci-
    diU Earum salleni prima, dum exspectaretur inter- 1. Fraternas nobis1invicem debemuS collocutic-
    , p/es. responso diu caruii. Utriusque, sicut et csete- hte, ut Utia.inter nWs seciinddm c obilhentemcfOn-
    raiuni, ,quse vet ConstanUnopoli Itoinani Grsece, vel cordiam' diabbitiri)'pacts iniihicurti. Quor-
    ^otna, Coiistantinopolini Lajine roissse sunt, obscura pugilaiuri
    . identidem et intrieata iiitCFpreiatio, indicio est in, -gjjm hoc anteloquium? Julianus quidam et Florus
    utraiitie illa urberaros tmn fujsse qui Laiiiiatn simuf • grOroriUus 1et FabiuS, d dicentes sfe'Occidentalium
    et,G,isecamliiiguamapi>i'imecalIereni,adeoqueCoele-
    stino pontiftce de- unaque ijla .civitate licuisse di- jjiffliurh episcoposj. ssepWetpiisfefmj^^t p^rsedica-
    cere, quod de Consianiinopolltana suo, saiculo Gre- tissimum imperatoreni.adieruiiii,.ac,suas causas de-
    gorius lib. vn epist. 50 ad Nar.^enscripsit : quia ho- fleverunt;' lamquam oflhodoxi teihporibus orthodo-
    die in Consianlinopolilatiacivilaie qui de halino in xis;
    Grwcumdiciata bene transferanl non sunt; dum enim perse^titioiieri) cisissi':'sai''pe!eadeih e't apudnOs
    verba custodiuni,*et sensus mintme aitendunt, nec lamentanies, ac saeperejecti, eadem facere non de-
    verba intelligi faciupt, e( sensus frangunt. Qua in re sieruni; sed insistunt per dies singulos, implentes
    nec Leohis,sevum feltciusi fuisse Flaiiani apud euin- aiifes' omuium VbcibUSlaCrymOsiS:"Hisquidem ad
    dem Leonein epistolse 57. antiquior interpretatio
    exemploerit.. eos sermonibus, quTbus':o'pcifluit,usi sumus, chin
    ,2. Epistolarum illarum veritaiem non tanlum Cce- negotii eorum veram fidem nesciremus. Sed quo-
    lesiinns, sed etiam Cassianus etCyrillus coufirmant. niam apertiore nobis de causis eorum notitia opus
    Is quidem ad Joannem Antiocbenum scribeus, ipsa- no-
    mei prioris epistolaeverba citare ac describere non est, rie piissiihus et cliristlartissiihus ihiperator
    dnbiiatur; sed; quaientis episiolam illam prolixam ster molesliam ssepe ab bis siisiitieal; n.e nbs, ignp-
    (pMxpav)dixerit, iniuus est perspicuum. rantes eoruro causas, cirea negotii-defenjionem di-
    Neque tamen vel alia quserenda, vel ea, quse ad vidamur, dignare nobis notitiam de bislargifii ne
    nos pervenit, mutila videri debef. Usccaulem pfp-
    tjixg, seupotius longa ideo forsitan appellata est, Velqtiidatn, ignorahdo jjistitiaih yeritaiis, inipjortuna
    quia nequaquam de itlo est breviorum epistolaruro roiserationeconturbentur, vel canonicam indignatio-
    * Yide Gelas. epist. 2 num. 15. * Ita Baluz. At Baron. et Lab., seciiridumdblinente
    •fjiflii 29 a'n. 429.Ihunoe rriss. Colb., Dalaxui concordid.Non disjilicet ^uhd^Labberisad'ri)arginem
    kal. Aug.; in allerout in Corb. Data ktil. Auq. Tiiiu ahnbtavit, unanimiier riobiscum'dbtihentecohcordia,
    alius item Corb. sttbdil, ff. illi Forehtihi, etPith. ff. impughaturil Gafrieriusvefd ipsumeiiairi teitum ita
    ' II: Flbrerisio ei Diohysio. Sicut pro augiistti''natarii corhpOsuit: vetut (v'era iiiier nqs sectihduni Skriptu-
    ' sfefibere'"shtentauq. e't angg. geminala litiera g pro fWdbliriehle
    d concordia)'pugnaiuii ih Dihbolurii.
    ita cuih pro Flavio pingefe soleant Fl:, Hi Pelagiarise sectie siinl antesignaiii. 1'Jiilianus
    • aiigusiis;"
    pfo Fiaviis pinxerunt FFli. Quocirca nori placet Eclanensis episcopus shis iri Angiistinum scriptis
    vettis exemplar cod. Qiiesiiiliabei,. Ftavioset fariiosissinnis evasii. FlOrOille hseb scripta iiuncit-
    ~ quod
    Fiorentinoet Dionysio; sed prseferiinus''ciim uno pSvii; in qiiibus eteiimdem^apudAligiistiiiiim, lib.
    Colb.' et Corb., Flaviis Floreniino et Diohysio.;Aliis i!Op'. Imperf., c. 2, piissimum'pait'emappellai. Altei
    in libris desideratur Ftaviis. Dionysius vero totain e pfsecipuis Pelagii discipulis, Annianiis nomine, lu-
    omisit chronicam notaai, In cod. Th. lib. xvi tit. 8 ><cubfalipnemqua bomilias Chrysostoini Latinitate dot
    lei' 29 iisdem consulibus ccnsignattir. navit, Orontio inscripsit. Yideinfra epislolam 19 n. 6.
    439 SVCOELESTINl I PAPJE EPISTOLiE ET DECRETA. 446
    nem bealitudinis ttise, quaeconlra eos pro seclis re- A Deitatem Unigeniii et ad originem conjuncta»carnis
    ligionis forle • probata cst, aliud quiddam quam hoc referunt, ct commortificant carni. Carnem vero con-
    aesliment. Nam sectarum novitas b muliam merelur junctam Dcitati ad Deitatem transisse blasphemant
    defensionem a veris pastoribus. ipso verbo f Deificalionis. Quod nihil est aliud nisi
    2. Unde et nos non modicamcorruptionemorlho- ulramque corrumpcrc.
    doxisc apud quosdam hic repcrientes, et ira et le- 3. Sed et Virginem Christotocon ausi sunt cum
    nitaie circa segros quolidie ulimur. Est enim segri- modo quodam Theotocon dicere. Hanc cnim bTheo-
    tudo non parva, sed aftinis putredini Apollinaris e locon vocanics nori perhorrescunt : > cum sanctiilli
    et Arii. Dominicam enim in bomine unionem ad et supra omnem pradicationem Patres per Nicseam
    cujusdam cOiitemperationis confusionem passim nibil amplius de sancta Virgine dixissent, nisi quia
    'ommiscent: adeo ut et quidaro apud nos clerici, Dnminus noster Jesus Chrislus incarnatus estex Spi-
    ^uorum alii ex imperitia, alii ex b-erelica frande in rilu sanclo ei Mafia virgine. Et laceo Scripturas,
    se olim celala, qua plurima el Aposlolorum lethpo- qnse ubique Virginem matrem Christi, non Dei Ver-
    ribtts conligeriint, lamquam hseretici SDgrolent, et bi,et per angelos et per apostolos pradicarunt. Pro-
    aperle blasphemcnl Deiiin VcrbuinPalri homousion, pter quse quauta certamina suslinuimtis, scslimo fa-
    tamquam originis initium de Christoloco Virgine 6 mam prsecedenicmdocnisse beatitudinem litamjhoc
    sumpsjsset, etd cum lemplo suo sedificalus esscl, et quoque alteiidentem, qiiod non frusfra certaverimus,
    .carni eonscpullus. • Carnein dictint ppst resurre- sed cmendaii sunt; graiia Domiiii multi ex iis , qui
    ctionem suaro non mansissc carnem, sed innaturam perversi erant di^cedentes a nobis. Quia propria I
    transiisse Deitatis. Ut in compendio dicam, f et est parienti liomousios nativitas.cui vivere commissa
    • Magis arrideret ptolala, scilv indignaiio. Ila Ne- invidiam facere conatus est, quasi humanam Christ-
    storius subdubitare se innuit, num expulsionis prse- naluram convcrsam in divinam prsedicarent: eaqne
    dictorum Pelagii asseclaruin alia exstiterit quam re- de causa libellum composuit, ctii titulum indiderat,
    ligionis causa. Adversuseos qui propler unionemaut Vnigenili deita-
    > Baron. et Lab., mulium ; et ad marg., n«(/atn: tem comminuunt, aul humanitatem DEIFICANT. Quem
    qiiam coiijeciuram Garn. in textum.tran»tiiIit/..Eam libellum Cyrillus in episiola atl clericos CP. apud
    tamen recie Baluzius roonuit a Nesiorii iriehie esse Labbeum lom. 111IConcil. p. 353 a refulat. Adeo ve-
    alienam. llle quippeiioc lantum sibi vult, quoiies ro Deificationis verbuin carnis in Cbrislo naiuram
    novse excitantur seclae, muliam a pasioribus deside- periisse non snnal^ ut eam eiiam mutationem qiiaea
    rari vigilaniiam, ut a I.u.pisoves tlcfcndant. cicicris bominibiis post resurrectionem speraiur, eo-
    e Si re ipsa cathoiici quod illis affingebat Nesto- dem vocabnlo etmnliare sancti Patres noii dubitent.
    'rius seiisisseht;: huiiiaham videlicet-divinaroquena-- r Bernardus lib. de Diligendo Deo cap. 10, deperfecta
    turam in Ctirislo confnsam fuissCj Apolliiiariset Arii '-' prselocuius cbariiate, quam in solis beatis esse pb-
    errpri valde aftinis fuisset eorum, senteniia. Nam stea dcclarat, virtiiiem illins ila exponit : Sic affici,
    sjcut cx prava Arii et Appllinaris opinfOiie,qua Ver- PEIFICARI est. Augustinus hunc Deilicaiionis roodum
    "burii vice aniihsD'functum esse volurii,: sequitur ut explieai postremis bisce verbis Sermonis 166 : De-
    trislilia, dolor aliieqtie alfectiones, qusesolins anitna* ponentesergo mehdacium, toquitnini veriiatem": u( et
    sttni, in Verbi.naiuram ceciderint,,, iia et ex prsedi- caro isla mortalis qnam adhuc habetis de Adatit, prm-
    cja naiurarum confusione consequitur eatlem perver- cedenle novitate spiritns. mereaiuret ipsa innovationem
    Sitas. Sed calholici personse uniialeiiiita prbpitghah- e'. commutationem\temporeresurrectionis sum; ac sic
    ics, ut naluras dislinguere non desinaiil, ab Arii et totus homoDEIFICATOS inlicereatperpelumatque incotn-
    Apollinaris com.mentis procul absunt. Vidc Cyrillum mutabili Verilati. Quomodo spiiilus inbaerendo carni
    ep.ist. i ad Succeosum pag. 131. carnalis, el caro obsequendo in omnibus spiriiui spi-
    d Supple tamquam. Quocirca non pladet quod apud riialis facta dicitur; itn bomo post resurrectionem
    Garn. -. Cutn lemplosuo mdificatumesse el carni con- liiimanseinlirmilalis nihil habeiis, acdivinam quam-
    septtltum. . dam indtilus viriulem, Deilicalus prsedicattir. Immo
    ;.;* Barort. et Lab. : Eamdem dicuntposl resurrectio- et ante resurreclicinem corpus ; quod Deus Verbum
    nemsuam commiscuissecarnem, sed. Gafh.: Eamdem suscepit, ui in epistola ad Paulum Samosalenum
    carhem diciiitl post resurrectionemnon htansisse, sed. Lab. tom. I pag. 847 e loquunlur Antiocbeni concilii
    Baluz. :'Carnem dicunl post resurreclionemsuam non Paires, TeOeariobnTca, Deificalumesl.
    tniscuisse carnem , sed .*quse leclio, sublato inendp, '- h Hunc locum diserte notat Cyrillus epist. ad
    qup miscuisse pro mansisse irrepsit, omnino sincera D Joannem Aniioch. ji part. concilii Ephes. c. 21, ubi
    est. Siiigulares aulein Patrum locutiones, quse ca- de Nesiorio habei In prolixa epislola ad dominum
    lumnise liuic ansaro praebuerunt, in generali prsefa- meum CoslestinumpiissimumEcclesimliomanmepisco-
    tiohe novse edilionis Hilarii a numero 182 etdein- pum missa, inter cmteraadversus eos qui ab ipso dis-
    - ceps explicanitir. '•*.' sentiunl adjecit: Sqcram virginem Deigenitricetn di-
    ' Suppressa conjunclione et, qusebicabundat,to- cere non horrent, ovt vijv a*yiKvtrapOevov jBeoroxov/i-
    la evanescet Inijus loci obscuritas. Quia; nimirum yovrtf ou 9>,oirov(7jv. Kurndem, ut videlur, summatim
    catliolici itnigenilum Deum et naluni proliteniur et perslringens Casbiaims lib. n de Incam. c. 2 ait :
    iJriortuuin, calumniatur Neslorius, eos et nativitatcm Dicit ilat-ue., quisquis es ille „hmretice , qui Deumex
    ei' Virgine et mortem, arf dlvinam referre naturam, Virgiitenalumnegas, Mariairi matrem Domini »d*(i»
    perinde ac si divinitatem cutn conjuncia carne simtil Jesu ,Chri»ii.Xheptdcon, id est matrem Dei appellaix
    'nasci el simul mori sentirent. Qnid.'.nempe inter Inqu pqsse,,.tedChrislolocon, id est CHIUSTI TAMTUM
    Deum nasci et divinitatcm nasci dilferat, dissimulare HATREM, NONDEI. I
    solcl, (inamvis ipse apud Baliiziuni nov. coll. concil. 1 lla Baluz. At Lab., qtiod sqncti; Garn., quan-
    pag. €9S discrinien aliquod inier ulraroque lncutio- dosancti; et infra uterque, dixisse leguniur ; pro di-
    ; ncjij.agnoscat, quefaturquc ci.iih iluiissel, Mariatn xisseitl. .
    rion peperjsse divinitaiem, sic dicium siiuiii mutatuin, i Apiid Baron. ejt Lab., quia prqpria et pariunl ho-
    Dei vtix suljstilueretpr,. ..
    ut;dttJ?tit(n(ts,joco > mousios nulicitai, cui viverecommissa est: itlainho-
    * Propter vocis hujus usuin Nestorius catliolicis mine unio creaturm est humanitatis Domiuicm, Dtt
    441 EPIST. VII. NESTORII II AD COELESTINUMPAPAM. 412
    est, illa in homine unio creatura est humanitatis A EPISTOLA VII
    DominicaeDeo conjuncise ex Virgine per Spirilum. NESTOnil ADCOELESTINUH PAPAM EPISTOLA II.
    Si quis aulem boc nomen Theotocon propler naiam llerum rogal ul quo pacto cum Juliano aliisque
    ejus-
    humanilatem conjunciam Deo Verbo, non proplcr demsectmsese gerere debeat quam primum nunliet;
    •parenlem proponet, dicimusquidem hoc vocabulum acsuos laboresjactitai adversus eos qttos duaiChri-
    sli naturas confundere obtendit,
    in ea quse peperit, non esse conveniens. Oporlet
    enim veram mairem de eadcm esse essentia b ac ex 1. • Ssepe scripsi beatiiudini tux propter Julia-
    se natum. Ferri tamcn potest hoc vocabulum pro- num, Orontiumet cseteros, qtti sibiusurpantepisco-
    pter ipsam considerationem ° ct quod solum nomi- palem digniiatem, et creberrimam aditionem apud
    netur de Virgine boc verbum proptcr inseparabilei piissimum et prscdicatissimum imperalorem facinnt,
    lemplum Dei verbi ex ipsa ; non quia ipsa ma- nosquc concidunllreqiieiitibuslamenlationibus, tara-
    ter sit Verbi Dei, d nerao enim antiquiorem se quam temporibus orlhodoxis de Occidenlc projecii.
    parit. At huc usque scripla de his a lua veneralione non
    4. Hsec quidem existimo prseccdentem famami suscepimus: qusc si haberem, possem eis respondere,
    significasse : cxponimus vero cliam quse contige- daremque comperoliosum responsum f luctibus eo-
    runt. Rebus ostendimus quia fraterno animo nego-. B rum. Nunc enini ab incertis dictis eorum non habet
    lium eorum quos prx-diximus nosse cupimus, noni quis ad quod se convertni, aliis hserelicos cos s vo-
    desiderio curiosiiaiis imporiunse; cum et nostra nar- canlibus, et idco de Occidenlalibus parlibus proje-
    ramus tamquam fratres fralribus , veritatem secla- ctos esse dicenlibus; ipsis vero jurantibus caturo-
    rum nobis invicem publicantes, ut sit mihi littera- niam se sustinuisse, et perirulum pro orlbodoxa
    rum principium verissimnm. Dixi enim, cum hasi fide cx subreptione perpessos. Quorum utrurnvis cer-
    litleras inciperem, quia fraternas nobts debemus in- tum sil, nobis gravis est ignorantia. Nam condolere
    viccm collocutiones. Omnera quaetecum est in Chri- eis, si vere bscrelici sunt, crimen est; et iterum non
    sto fraternitatem ego et qui mecum sunt saluta- condolere, si calumniam sustinent,durum el impiura
    -miis. , esi. Dignetur i«itur amatissima Dei anima tua infor-

    conjunctmex Virgine per SpiHlum. Casligaiibf visai susceptasa diviniialii hatura nostrw rtaturm pfimitiat.
    est leclio Balnzii, nisi quod ubi liabet, visio creaiurai Ita ille MariamDei genitricem falebatiir, ul pcrso-
    est, prxferendum duxituus, unio creatura est. Garne- nalem negare iinitaiem etCbrisiurn in diibs.inho-
    rius vero hunc locuni, mulando alque inverlendbi mineni scil. et in Deum, divitlere viderelur. Non in-
    verba, ita emendare conatus est, iit nemb primige- ficiabatur quidem naluram a Verbo susceptarii esse
    nium textum ab eo exhiberi dixerit. Nestorii atitem inseparabile templum Dei, vel, nt ad calccm sermonis
    sententiam sic explicare licet: Quia proprium est pa- C 5 loquiiur, Deitalis inspoliabileveslimentum; sed ut
    rientis sobolem,cui vila (GraeceTO{jjv pro « ?<a>i) im- rooiiei Cyrillus in epistola 2 ad Succcnsum ,'seettti-
    perlita est, homousiongignere: illa in homine unioi dum honoris wqualitalem. secundum auctoritaiem, se-
    humanitatis Dominicw Deo conjundm ex Virgine per cundumeamdcmvoluntatem(non secundum peisonse
    Spiritum erealura esl, non Deus. Quod qnidenrihae- unitalcin), indivisum illum esse hominem in quo Vet-
    reticus ille apud Marium Mercatorem edit. Baluz. butn habitavit, volebat.
    d lluc speclare vidclur illud Casstani lib. vu de
    pag. 55 etseqq. apertius asserit in biec verba : Noni
    Maria peperit Deum; quod enitn de carne natum est,, Incarn. c. 7 : Ait ergo ad desiruendamsacrmnativita-
    caro est. Non peperit creatura increabilem, Sedpeperiil tis fidem sibilans in Dei Ecctesia novus coluber : NE-
    hominem deitatis instrumentum. Non creavit OeumJ lio ANTERIOREMSE PABIT.Quamquam Nesiorius etiam
    Vtrbum Spiritus sancius (quod enim incarnatus est,, irfsermone 3 apud Mar. Mercatorem pag. 71 eam-
    de Spirilu sancto esl) sed Deo Verbo templutnfabri- deiri Senlenliam repelit his verbis : Nemoenimquite
    calus quod habitaret, ex virgine. - est aniiquior generat. Nec cerlo apparet ad Utrum
    •Forte, parienlem. scriplum Cassianhs rcspiciat. Cyrillus' quoque in
    b Pariiculam ac, quse facile propter superioremi contestatione qua Nestorium Pauli Samosatensis se-
    vocem in a desinentem exciderit, supplemus. ApudI ctatorcm esse astruit, art. 5 et 6, ulriusque in hoe
    Balttziiim autem post verbum cottvetiietts proxime nominatim dicto consensioneni sic probat: Paulut
    adjungitur : Ferrt lamen .polesl IwCverbumpropter dixit, Maria Verbumsuscepit, ethonestseniotVerbo ;
    inseparabiletemplum Dei, pluribus omissis. Nettorius dixit, Quomodoergo Maria se anliquiorem
    c Pro et quod mallemus eo quod. Moxex Grseca j» peperit? '
    phrasi TOO i? aurrjf, non siropliciter ex ipsa, sed quod! e Iilud jeepequasdam innuit Nestorii litteras desi-
    ex ipsa orium ducil, convertendiim fuerat. Hoc enimi derari. El quidem Cyritlus in epistola qnam Ccele-
    sibi vult, Mariam dici Dei genitricero tolerabiliter stini rescripto adjunxit, memorat Nesiorii ad Ccele-
    posse ob unara illam rationem, quia corpus quod in- stinuro epistolam, in qua ille sc ideo laicos a commu-
    «eparabile Dei Verbi lempluro est, gehnit. Quo- nione submovisse, et clericOs depositione mulctasse
    circa in sermone 4 qnem post acceptas Ccelestinii iridicabat, quia sibi conlradixissent, cum tamen nec
    .itteras protulit ,apud M. Mercatorem pag. 78, pcr-• in.hac nec in superiore epistola de liujusmodi depo-
    mittit ut dicatur genilrix Dei propler uniium Verburni siiis aui excoromunicatis iillum sit verbum.
    templo, genilrix Dei non propter nudam humanilatist ' Garn. siibstituit vocibus. Reliquse tamen orationi
    ' '" ''
    divinitatem, sed propter unitum templo Deum Ver- magis congruit («citius.
    bum; simulque vult ut et dicalur hominis genitrix,, s Maritis'Mercator, Commonitorio Gonstantinopo-
    id ett aySputroToxof. propler templumquod substantiale; lilarise Ecclesise oblato, eos nou solum hserelicos
    (lcg. consubstanliale) esl naiuraliter Virgini; vel ul; vocabat, sed et ab haereseoslabe immunes noriesse
    hahet Serni. 5 pag. 89, genitrix quidem Dei propter- demousirabai. Hoc ipsum evincebat Zosimi Iracto-
    ea quod lemplumguod in ea crealutn est a Spirilu san- ria, qusc non iia pridem, ipsoM. Mercatore pag.
    cto, unilum es( DisUalt,*h.ominiivero genitrix, propter 138 tesle, Constantinopolim missa fuerat.
    tSS S. COfiLESfiNl i fkPtf EPlstbLiE ETDECRETA. 441
    niare nos, qui ad utrumque momentum huc usque; A slghificat utramque naturam, idlestCbristus, est Dei-
    ,. . ,ii i:j.'>-r*}'lsluMwt irip,i[tr.3j.:<:Xj >>;. n ss.-->~i£iii
    diVidimur, ld esi, ei ad odium et ad miserationem tati Patris homousios; humanitas vero posterioribus
    ^if)VD«cerPa^in!Vq &$*& tempbflbiis hata est ex sancla virgine, ' juae pro-
    ji^^ji^tjeiniea^^ eqsd^imyirosper pler cbnjunctionem Deitatis ab arigelis et hominibus
    dies singulos, dissiroulantes spe.et exspeetatione simul colitur.
    beatjtudinis twe. Non est enim, p venerandissime, 3. gum ergo qui hic propter sectaruirt pravitalem
    sicut nosii, fes vilis discussio piacsectae, nec parva iot" laboribus faiigatur, considero s quid iterum
    est ptobatib eorum qui hoc agunt. pati necesse est, s negotitim prsedictorum,virorum
    2. MuJiusenim etiam nobis labor hic .::;:.!::.,::.; hesciat, tiroeatque nirais ne additamentum h.-ereti-
    lii'!!'i!.«n;.'.-..:!;";'.'.1';';,;>;,; -:.;?i.,•;::;..;;} >•: celebratur,
    duiri elaboramus eruerc sordidissjmam impietatem cbfiim pef. ignpraiitiam •» hic positusfacist. ijiide
    ifessfmje; o^iriibnisApbiiinaris et Arii de Ecclesia rogo ui undiqtie studibsumsitsanctse animsetuse do-
    Beii Nescio enim quemadmbdum quidam de eccle- nare notitiam prsedictorum virbrum, maxime cum
    siasticis , quamdaro contemperatioms lmaginem ex litterarum sequester fidelissimus Valerius, cubicula-
    Deliaie el iiumaiiitate IJhigeniti accipientes, spgro- rius possit neatifudihi tuse per se exponere mo|eslias
    lanf.aegfiiiidine prsediitorum "<'v' nsereticbrum , dtim et ,, eorum. Omnem in Christo fraterriiiatem quae tecum
    ,;3<!flf! iii>i;UV.Wr-' '. • i ii'- V:•'"' „ >: ,. --il> J B est
    Corpons passionesZii-j) audent superfundere Deitati .']' Um- et
    ;,-, mecum
    r.{>ego sunt :- ;! salutamus.
    ,".;•; qui -- ' :>;> plnrimum
    i,;;;^', ::;'•;,'.
    ^eutii*'H iromUtaMitateiii^Deilatis adnaiuram cor-
    MONlfOM INEPISTOIi/AM SEQUE1STKM.
    pSrisi tfansisse coiifiiiguiit,et ulramque nafuram quae
    ft'^f'conjunctionemsummam et ihconfusam c in una 1!. Epistblae. bUjus Liberaius meminit hls verbis
    'pWioha^Uni&eriitiactofatuf, contemperationis mula- ftutun Cujti Mj):''Cyfiiiis ifito' pe^' PoSidbnium diticdnum
    retulU.de e0i(NeslnrJ!o):fi(ipiB Coelestinoyet qnid
    fifflt^^cbnfujjciiinf. C*cvqui'Jiec ssinctoruin ilio-
    QpnstqvJinqpplia^ej-elm,per ei
    epistolaiPfSuamaUegavit.
    'Wm'jratu'>inexpbsVtTdheihmemirieriint, apefte ad Apud Cyrlllum (Episi. 9) Labbetim i part. Concil.
    Mk '•Pfeclamafiites: Cfemmusih uhjim.DdhiinithiJe- Ephesi capV-'MvGfiMcefe'!'L^tirieViH^MiiibnVafifem
    Romaii* poniiftciariim episiolaTum*tailttlii» Laliiie
    'sti$Chftsittih Ftliiuhi bei, iricarriaiurnex Spiriiii sah- habetur. Ilaecaulem interpretatio qnamvis in ijtultis
    m et Wana vtrgtne. Hsecenim *vox, ui nomine quod deficiai, in citatis tamen locis eadem servata est.

    .6-#ts^H°\^8n*:», Mnmm-. «*.».<>.Ye.rip.apucLj^ab, mftup\,perseutramque Christi naturam, sed:unam


    4a^g>arj#neroir#rocjo,.o^ ;d.iyiiiamsignifii;aljsadeb.ut^yerburos cil]n naluraiu
    vXt^Mf»^ 1?ex:^.:reMitutunji,e.s)\. k(imanam accepit, formam^«griiiinbn:Domhii,oacce-
    fM^W-fji
    aJijMiSj.sejr/egipqstutat Qtffepmut,,, qupd.etCiar1ni. pjsse ab Apostola dicatur. Clarius. Iiacita ordjna-
    M^XWif"i.j- ,"';/;'";'!;'. ;.:; '.. xeniur: Hcecenim ?otjp,^'(< e«(,Chrisim.^aatenm hoc
    4itfM#¥nWif MbMm?&Z Si«/punt;hsBCCyJciiU ttqpiunMr,m9Ve>Wt*m<ni tignificah esl witaii Patris
    ,!lPj^8toli*f"!Wt;JMlt*1!t^Mf:
    ' P^s.t9riuni?i part. conciL ;V4fi'-?0^!fl**!;Ne.stftrms: ipse; i,Hi:f(iagmentis»> Cyrjllo
    JMWS8*fflki $•wHi §?% D;: ^* verium,;i»v*Ss<" ¥erp ,e,**icer.ptis.^pud,Mr, ^ercaiqrero edii. BalujKpag.iOS,
    h.apc seiitentiam; suam -plfin.iusie^ponit his verbis:
    ,jMqlksuq}y,c^}U,.gener.qlionein stfci tj/ proprjani i'in- JI/otj(«,,e*ttntvertio,in r.ecofdationemconciUi:N.icmtti,
    Jfaepnfr.M efttytfeffly.moiipni,-Hiud pqstum et res\tscj,r quod nusquamqtisumestdicqre, gpiaferJHi,mJ),eUltiii-
    tdtum aictmus : hon quod Verbuni.:Deiatiifilagas,,qut tus est exvirgineMunia; auenim, Credimus inunum
    .pe^fqrqtion^ciflvqrum qutalta td genup,m prppriam palrem omnipotenlem, et.in unum Dominum J.esum
    %$}{TwKq^epffli (^qm^dWW^ humen,cqrppris Chrittum, Aiieiiditequicipritis ctm posuistet Ghrisium,
    ^ers,e,st,ilqperpeli quoque riihil poiesfl, sed quia ,qy,f>d dtiarum nomen naliiraruin demontlrut, non dixe-
    Cffip^.gHo&ybfMci.vpM^ .rujft. Inuhum DfeumVerbtitii, sed acceperuntnomcn
    Wihfflspm nosjtricatisa iUaperpestUWatseritiir,. Iupir ^,orf:*ij$/Sc«re(^ rursui*i?ineptstola
    ^d^yriiluro toni..,llI Concit. Lab., pag. laiavirJeple-
    s^^uepfaj^^.esi/buius^Mctrih sut tens, lianc adjungit observatiiineii) : Qfia qmdem in
    .mti^iUtiMemidMin.aj yjiigfiniti naiuj-a^ aut impatibi- re Pauli auctoritatetnsectiti sunt-.Hic enim divfftmin-
    Ja^^hA Sjw.,i^utabit(t«teHi, sopporis ipsius.nalu,!;» carQ.qiipnisfacta mentiane, eaque,mox subjuncturut
    ^tfibperei.f..;;,!,. .;:,,.. :- , ,: ,,.,;,. ; ,:: -:,,.,. . qua^pqssiqniserant.primum ifiud nomen Ckrittus, ut
    ?,\-SrIfes|p>iMS..cg|bo|j^m;iidj^» hicapeuerprpfiteri paulo anie Mcebam, utritfue nuturas commtute-pomt.
    vllei^^nisvdeifeujusm^ tirjn,. Niliilque aut in :seriiionibus aut iii epistelis Nestorii
    ififtt:i$tM nPs monitbs.v/»inis,sc.t.:•Quo^si^uis.ewm frequeiilius recautaliir boc ipsius ellalo, Christi no-
    (Nestofium ) putal in liiieris suis uhum Chrislumdi- K" Dfflen esse, ^«irutn miurar^m^appfilidtiqnimsignifica-
    fifstfijeiwm (*hriptim^mmpem^W^^h\ terhere tkWtr' .?<.: •- ::•;,,;:.. . . -,,.. . n .-,.. ,-, ...
    j&j^.{A%trfrm! tyu4MlW&;W<i$WfiWnMm.W!>r& f lllud 9t<(8,n(inaijiyiirginem, sed ad buroanitatem
    .pjrbow fqciliui'suaderet et malq... attt: p%irtepqst refertur; ideoque alGarnerio, ut ambjguitatem tolle-
    Mtfittntjfitii yirjjinif, ita rin; mum C-|r'*tt# (i«|»<i* fft?r.- ret cujn apiecedente Verboes( suppressuih fuiu...
    M^;, cqnvetfisseperfipnas,, ut iprnfitt,qp$c$pjtutseu ,;j?;ApiidV$aluz,, quod itexum, Hec|feis,;3ii|libri,
    pc^tusvirginoi lemppre-,el aUquanti>pot{ea,dufisChri- jui^r fleslprius, gui, ut suos,pro senientise-.'pr-fipriae
    stos'fume>cpntendat.Nernm sl; un3m Ctim>%perf assertione labcires jactilaret, instituiura da.lielajjia-
    soham in virgineo;pariu ideo negaba l. iie MariaDei nisisermonehi intermiserM, nunc ad eumdem redit;
    ^iih^jx et Deus natusidiceretur; piliilo magjs etiam aiiqiie considerare se quid sibi Juliani ac sociorum
    postea linitatem personse in Christo admistsse cre- grijftia:paliendum sjjt.si veram igporans eorum cau-
    qujiDeum pasguin aut D.enmmortuum >«ani,.:pra!.l^,,iv^esai*.qua; et Arii.et ApollinaFis,er-
    ileiijd!is:,est<,!
    j^jminpristudio qiiam Deuin conceptqmaut natuin TJPJI^S, induci(.diciitaliat, etjam, novpr,*^ijJ<rriim lise-
    ^4ieaHpr#Jj|ibebat,,.,, V. >,',... ipticorum accoss^pneni;in,^urbe sua, per igfturaiitiani
    .^i^;:I*g^r«?c|»nifln(t«»». ; fieri permitieret; Nam illud, Eumergo, nonj de alio,
    ,S4^G«i«Kleglt: Vo*.in, jDowinum,-tignifieat utram- sedde se ipso diciti v -,-. ;"', '' .'. . V
    s
    que naiuram;etenimGhrisiutesi Deilqtt>:quam lectie- Apud galuz., tmpoiilij fqcianti Magis placerel,
    nem Baluzius merilo respuii; non enim vox in Do- hic potitit faciat.
    445 MONITUMIN EP ST. CYRILLI AD COELESTINCM. 446
    QJrttnoperam dederit Cyriiliis, Ut priusquam earoi1^ rilihVpir epislolam dicldrare siquid et lamquam bld-
    mjiierel, L,aiine,.conveji-ieretur,. vix ambjgeiKlumi sphemum vel.impiumvidebaluridebere iiotari, couvi-
    est; curo circa. tomp^ei adjunctos id prsestitjsse se! cfionumterrqre pefmotus,>et:fldjvifipes:0,b-,hocperiUrf,
    ad[ipsius{episiolsecaicemconcjipiis vc^aMssignificeti buliomsexquirens,:ad.Rqnvenum Caeteslinwneonvef-
    Sed hanc interpretatiqnem Ljberato ignojam fuissei lifur+quippe ut ad sitnpliciorem quatti qui ppssel vim
    hoc indicjp,est, quod cum aliarum Cyriiliepisinla- dogjnalum subtilius peiietiare.. Et ad hwc ittvehiens
    rtiro quolies jiientionein facit:,. priiita verba cjnibiisi viri illi.ussimplicitateni,,fiircumfert,(}eg,.cireunwenitX
    incipiiitil indicare spleat, hunc,roorcmc.irca istami. pueriliter aures ejus iiltisionibastitlerarum, otim qui-
    noii,ser.vetr.;Nequeetiam in aiuifluacQnciliiEpsliesini dciiiNO^TRA coNSCRiprA. JransmilJens,quati adidemon-
    iiiterpretatioiie, qjjaro penesGregnriiim 1aique ipsiiit) tlrationemconviciionum quibusconfradici non possel,
    Liberauim luisse Siepb; Baluzius observat (Nov).coll. tamquamego.Chrisluni,.purumiwminemdefihirem, qui
    canciC,pqg.%f*!5), comparet. Ciira igitur vetus illa et cerle legem(scilicel, 6S Cod. th. lib. xvi til. 5) t'n(er
    gCJJiiiiiainterieriti nec in oninibus probelur quse obn ipsa ordinationis meoeinitia contrai eos qui Chrislum
    tiqei, noya nobisconcinnai|da,fuit, pmum ho.minemdicunl e( contra reliquas. hceresesin-
    .%, Si Nicephoro, Ca.llisti babenda fides (,Lib, xi>7 nfl«aD(.:EvcERPTioNES vero iniertexenssernwnum con-
    c.,35), e synodo.proviiicise Alexaivdrinsecura, ejus- syipta conrposuit,nf, socictaliscompactionedelegeretur
    deiii syriodi gestis. Romam missa est bsec epistola. iltata culumnia. Et qucedamquidem ALIOCUTIONIBUS
    Aljpse Cyrillus iirfra , II. 2 , sibi quidem in animo KOSTfiiS'' adjitiensi aliquorutn vero partes. abrumpens»f
    fuhjse sgnodicislilleris.Nestoriuro copiniQiiefacerev ei.illa:coniexens,qu<B,a nobisde dqminicahumahatione
    sed.hoe se minimefecisse testatur. N.e Coelesliiiiuii°_ sunt dicta, velut ctepuro ea homim dixerimus.divinir
    quidem de bac causa nisi summa caulione monitum tutis aulem qiice a nobis diclw sunt laudes , quatdanv
    voluit. Neflipe adactns neeessiiate' ul et cailiolicam- , quidem modis oninibut a comcriptis abscindens,non-
    fideui adversus baereticam iiovitatem, et se ipse con^ nutlas vero extra ordinjemrelinqmns^ita seductionem
    tra Nestorii calumnias lueretur , ipsum Nestorium vefisimilemconcinnavil,.Et,utin paucis ejus nequitiam,
    limuit prsevertere. Quocirca Posidonium in Urbero qualis sit etiam circa reliqua, propalemus, dictum est
    mittens cum ista epistola , in qua bseretici prsedicii, ifcnabis alicubi, dum contra pagunostoqueremur, di-
    sic nomini parcit, ut vix eum semel appellet, hoc ei cenles (id esl, qui dicebant)quod nos.substantiamDei
    mirirdalttiridriderat1,;u'f tfaditam'sibi epistolain' Cce- cfMfam novilei ex Vifgiiieprteditetiitis. NONppWBifV
    leWiirirjfteqUaijilanTfeddefet',sWfeTeffei poiiiiif, si 1 dPffJii, MARJA DEiTATiM,'sEtfMpWfr HbkiSEMnivi-
    Nestbrti attvefsus ipstfm scripta eitlem papa^Vroih^e ; (iiifkfis'
    1, iNSEPABABiLE' di iiie" vocem
    lNsfB'fJliiB^Tjk,;'
    data esse comperisset.v,HovC" 1
    iti Epliesirid "e'6n\filic?:
    i0'BfviNifkr\s irhmutan^', fecii','Nofc i&TtEmT',cipTi»ft,
    nov. coJI.JBalHZ..p.aer^JiSS, jta narraiur, :,.Eitijcens MARIA PEUM.TUIIIliitjc exempjo alierum adjicitsatts'
    ideriifetierehtissimus'Cyrilfys^quiqdiRomath prbiixiim, cui.sihiile^est qjjpd in Epi^esinb conciiio
    tunt ab eo (Nestorio) episiotceeicddices expositionum act. 1, velut exipsiusNestbrii quateriiibne27, pro-
    j$j«ft*tcripsit:et ipser«d.:reverenlissimumepixcopum telur,'indeque; probsirenjtituri, Cyritthm rli stiis
    ftomV^Cxieslinupi.per, P.psjififiniunidiQfpntim.sjuuni^ ipsji^s,dtc^Sjresecaindis.roujta,sibijcontraifidemi pjejv
    deniahdahs.et :'Quid.siihveniifueriht. re<tditVip'si misisse, Ac demum coiicludit_..:,Simvliciter multis
    (CcBestiiiH)) codicesexposttiiniuM-ejiis efephtdW) feade (dnbui eViaVroiiriiils ei'hddiidnuh&s,'siciiiei visurh esi,
    etmeas epistolas.; sive (feg. siverp) non, affer eas huc utertteCyritld'-,sedsciionibuit ejus mox tam>aliiqtiam
    non.,rgd4itas.:Isteinti:enie>ts. expopjliones et cpistotas G etiam Cwlestinusabr,ept»Si,e'thCerte Batusius arinota-
    ei reddilas, necessarioel ipse reddidit. Ei scripta sunt tipnibus ,in hunc locupijbji^j^estoyio n^tari arbitra-
    qUa>>compeluni a>sdhctissiritoet reverentissimoROtrid- tuf Cyfilli lucubfatibheni^ qiiaVih ffohie loiii. VI
    riorurirEccltsm episcopo-Ccclestino, formam*ceftarit bperuih' MujtiS's'ahCfi diitthri^^pfaariHtiiiiif. Et huic
    cpntinentia. quidem scripto congruit (omor«»iappelkitio. Inlibros
    5. Ex tempore quo missa sunt liaecCcelestini.scri- quippe quinque divisuni, est,. quorum singuli (o;»i
    pia, colligere esttempus qiio scripta est ista Cyriili niihcupantur. Prseterea Nesiorii consiai dictis. quibus
    epistola. Veri ertitn simile rion est Cceleslinuin ih Cyfillhs in'!caiholici' dcfgmatlsgraiiahfsn^
    lam gravi negotio, quod inoras non paliebatur, re- sceti ln eoetiam ctim epistohCyrJlIivquaj^sliiiulcum
    sponsum dju d.isjulisse,maxiine ciiin Cyrillus episiolaa touiis ad Cadeslinuin niissa est, consentii,, qtiodin
    suaJLatinam interpieiationeiii adjungi curasset. Sic utroque scripto noinini Nestorii seque parialur.' lp
    tanieh' fesiihasse credendus esi" Hic papa^ ut nihit Hrit tameiidperei hoh ea ipsa'VbfBa'qi)ai!Nestoffus'af
    ' prsepropere ageret, quippe qui hanc causam, uti Cy- Gyfillo prseter' fldera' e»scripia essei querSturV sed;
    rillus episl. adjoaniieni Anliochenum docet, mullis tantum simjlja,,pag,,40 offendjtmusjlli.me&U tQmOr
    cohsessiius consultaiionibusquehabiiis , prius disculi rnm a Cyrillo ad Cceiestinumjnissorum'nomine in-
    stBduil,"quamqurdquam rescriberei. Aiqui Ccelesti- feillgehdas esse dtibiurii nb'hest s'ehtehiias!eNesio'Hi!
    rius 10 Aiignstidie aniii 450 rescripsit. Nihil est igitur scriptis ac ferte etiam e PatWih catholicorhm oiieM-
    curCyrilliim autmulto ante, aut lotige post medium bus evcei ptas, ciijnsmodt Ephesino in concilio act.
    annum 450 epislolam istam scripsisse ponamus. lhabentur, ut Nesiorii assertiones a Pairtim (ide
    4.'Posidoiiio cum liac episiota Romam prolici- -.j. uissentire coniprobeiuf.
    sce^hiiGyriliusGomiiionivofiumiradidit, quod; a Jac 6; Jam Vefo de mox dieta''Nestdrii' sive ctitn1'Cyi'
    Sirmondo in schedis relicUHn et a Steph. Baluzio rilJoseu eum Goelestiuoexpostulnticineqnid seriliett-
    nov. colt. concil. pag. 337 publici juris factum , ad dqm.^it, cuin ea de re.h{c..p^qrs^s,jjjiIe^i:^i^,nj)>]|j
    epistolae calcem subjicimus. Dcmum Cyrillus simul liceat', paucis aperlehcltimestl Priihb qoiqem cifca
    ad Cceleslinum per eumdem Posidoniuin mittere se lb'cufii'iiitiiio; cuhi^mxiyiiC-S^asserat1,' Mii pepMt
    signilicat lum epistolarum duarum quas ad Nestorium Maria divinitatem, Cyrillum divinitatit voceni; inu-
    scripserat exempta, itiui (ptnosexcerpla qusedam ca- t,asse queritur,, ac feeisseriyQ,^peperit Maria Dtutn;
    Ditula-contiueutes.,-quibusquae Nestorii, quseve Pa- observamus eumdem locum a Mano edit. Baluz^ pag.
    ifum sehieiiiia sit, Ccelestinus dignoscefe valbai." 5o*iisdeirivefbis'felerri (fpaff! Cbricil'.'EffiesJcliW
    Hinc licet capilula, quibus Gyrillus in Commoniiorrd Nec iiegaititisianieii elermn GonstsiuinOpi.» ih conitw
    ad
    docirinam-Nestori.isuroroaliro; perslrihg4t,-. ej.qs- statione, quse publice proposiltiest, divinitaiis,ycicera
    dein Coiom.otiiloriicalcem etiam tomos yocet, valde servasse, etiinque dixisse memofet,;jfTex«y, u^it-cvi^s,,
    lameri ab lis diversi sunt illi tomi quos sub fineiii M«pi«T«VeiioTiiTa:sed nihiiohiihus'idem' clerus li'6c
    episiblai acTCcelesiiriumcommemorai. eflattmi arguit, haud dubte propter adjuneia; tBdeqiie
    Si-TomosHlosindicare.videtur jpseNestoriusapud Nestoriuro cum Pauto Samosateno cousentife probat.
    Cbristianum Lupum loin. 1 cap. 6 ac Siepli. Baluzium Reipsa locum eumdem Amobius lib. n de Coiitticlu
    iov. coll. concil. pag. 6fl4 , ubi cum Cyrilio expo- cum Serap. ila refert: NoiipeperitsantltssimaMaria
    stulal in miic modum : llle vero (Cyrillus) omittent Deitatem : hamquod natumest ex carrie caro est. Non
    447 S. CCELESTINl I PAPJJ EPlSTOLiE ET DECRETA. 448
    peperit creaturaCreatorem, sed peperit hominem Dei- A rita Ccelestinisimplicitate bsereticus ille effudit fldem
    tatit thinittrum. Cride Mariam a Neslorio non solum abroganl caeiera hujus pontilicis scripta seu gesta
    Deitatis, sed et Dei alque Creatoris genitricem pro- (V. concil. Ephet. t parf. c. 26). Ad hsccCoelestinum
    miscue negatam esse liquet. Sane si Dei ac Deitalis iii liac causa nihil egisse constat sine synodo Homana,
    vocabtlla cOnfundere ipse noti affeclasset, nihil ei cui maxime in rebus qnse ad fidem attinent, scien-
    fuisset ctir Cyrillo Arii Apollinarisque commenta tiam deluisse nemojnisi calumniose dixerit. Hic reco-
    lam periinacitcr atlribiierei. Verum in co quod ait lendum est quam raruin sit hsereticorumduces nan-
    sibi a Cyrillo per epislolam decTarari debuisse si quid cisci quibus aut amicum errorero mendaciis tueri,
    velui inipiiim in ipsius scriplis vel diciis offendisset, aul eos qui sibi contradicunt calumniari, religioni sii.
    idque ab itlo prseJermissuni esse aliirmat, mendacii 7. Longe alia ratione lum Cyrilli aniraus erga Cos-
    iipertc conviiicilur. Nbii enim una lantum, sed et lestinum affecius erai. Iis eniin scriptis quse tunc ad
    duabus episiolis, hac de re ilium Cyriltus montiit, illum misit hoc inserlum esse credimus summse ob-
    adeo ut Ccelesiinus duas illas epistolas duarum mo- servantise tesiimonium, quod Arnobius lih. n deCon-
    nilionum caoonicariim vice haberi voluerit. Quapro- fliclu cum Serapiohe memoriae prodidit liis verbis:
    pter nec majori dignum est (ide quod adjicit (Epist. Sanctus Cyrillus AlexandrinceEcclesiceepiscoput, cum
    13 n. 5), uiulia suis ipsius scriptis nequiier a Cyrillo cognovissetNestorianum dogma contrarium fidei pul-
    vel detracia vel addita esse, quibus tnox mni alHquam lulare, scripsit per lotam Aigyplum, et ad sanctum
    etiam Ccelestinusabreptusest. CerteCcelestirtum Cyrilli Caslestiuum apostoliccerecordatioriit antistitem mitil
    latrociniis et additamentis seduclum alque, abreplum .- dicensad laudem siidtn pertinere si ab eo qui pontifica-
    esse Irosira ohtendit{Episti 13'».' 2), cum ad ipsuro tus arcem teriebatfuisselaliquid emendatum; lioc est,
    scribens is papa, illins hseresim noo aliunde magis B Coeleslihi censurx ac jiidicio sua submisit scripia ,
    quain ex ipsiu-met litteris ab eo ad se missis sibi ex- laudi se habilurum lestatus si quid ab eo emenda-
    ploralam esse testetur, Neque minus iis quae deimpe- retur.
    -:';„ ,','V..'..,'; -;. VV « EPISTOLA VIII.
    Quampestilerti Netierii sit docirina, quidve hactenut egerit, quo eum ad reclam fidem revocaret, Cyrillus expo-
    ','riit.' 'Ab.liftiiitcqtnmvriione se nondum aperie discessisse,donec a Ccelesiinoquid sibi faclo opus sii didicerit.
    ' ViCcclestinut'missit quam primum ad Orientisac Macedoniceepiscopot litteris,suam ea de re sentenliamno-
    iamfdciat.Sitbjeciisddcqlceriic^ explicaiur.
    Sanctissimo Deiqiie amantissimo palri COELESTINO Tu o(rtwT«TM zat 6£oyi).tffTaT(u 7r«TplKij\t(rrivii)
    '"*':':". G?MLMJS iii ppmihO;isaliitera.; "VV "kipitkot h Kvpia>'^«i/sejv., ;;
    1. Si silere, et non pietaiem luam de omnibus Et jxlv rn>ai.anzfiaa.t,xai p\r>isicrxa.'T>j<njBtoatStim
    qusBmovcnlurlilleris cerliorem facerecitraciitpam 7j»«f«*ra'TBxtvWiisvft,xat fiE/jiiJ/ciiui;;t%<ayivitrSai, -xai
    SuV slffistrseV^p^ihiwS^iii^ni ^rses^fiim
    ,"lifeejfje^.?i 5taj)y,yeXv,.Suvair6ai;Ti,'5oxouv "hjiitipav,xal paktarK t»
    in rebus adeo necessariis,; nbi, eliam recla Ddes a avayxawifOUTW irflm(iaaiv, onouxai» TWfirwTeuf opr
    nonnullis depravata periclitaiur; iri memet ipso dice- 0OT»!f irapao-aAeoeTOit irapu Ttvwv,ifv/it m bi ijuoirSi'
    rem, Bonum feiper^ KaXtj.xai.axiySvvofii.oiiwTCn,' xat TOtj/jefisiv.ToO Totpocr-
    statque quielam vitamagere quam turbatam. Sed TeaSaixpetTTOv. 'Ejre*3nSi.xat 6eof twtaiTei: irap' ij.awv
    quoniara Deus liisce in rebus vigilantiam a nobis " TOvjjya^tovh TOOTOII; , xat Ta p.v.r.paTWV'ExxXwt5v
    exigit, et'* loriga Ecclesiarum consuetudo suadet, ui eBij'irsitiovGiv "&vaxotvo0b-9at "tii ari baihxrrri,ypktfiavx-
    hujusmodi res cum sanctitate tua commtinicennir; /\tvavayxaifjf,exetvpSiAwv.oTi StaxuxaTarravTaxaivuvo
    scribo. plane necessitate adactus, ac significo, Sata- XctTavaf,xai p.era \\E.ieg. xaTajTwv'Exx>\)jfftel)v'ToO eeoO
    nam in prseseniia omnia miscere, et contra Ecclesias •iatveTat',xat opSoiroSbuvTaf ev TrtaTetTOU;airavTa^offe
    bei.^urere, nec hpn pmnium ubique pbRuiprum qui Xaouf7Teij5aT«i Stao-Tjae^etv. Ou yap •fi('tp*iTOTapjti-
    in recta flde ambulant subversionem moliri. Non vnpovixetvo©Jiptovixai c tvtpbprtrovetf affeSttav.*Eo*tyuv -
    enim ab impietalis sludio umquam desistit pessima ftev ouv Tra/Jia^ijxoifa xatpo'v xai ouSevoi(af ouve jrpof
    illa et effrenis bestia. Sane baclenus altum lacui, ac TijyChv6eoo"e6etav' yiypatfa rcepiTOOVOV ovrof ev Euv-
    nihil omnino de eo (Nestorio) qui Conslantinopolita- o-TovTivouTroiet, xcd riv "Exxiijo-tav Stiirovrof, oure fnjv
    naro Ecclcsiam nunc adminislrat veiad pietalem 7rpofIrtpoV TWVo-)jHetTOup*vSv, TOh TOUTOIS npoictrif
    tuam vel ad ullum cohsacerdotum nostrorum scripsi, oux s%a> p.i)po\>xttaBairrto^Teuwv. ETretSiiSe etf «xftiiv
    persuasum habens prsecipitem in hujusmodi rebus &amp nxopnvTOpxaxoO, Setvu^fiqvavayxaiuf avetvat
    celeritatem a vitio non esse immunem. Al quia ad ^otirovTIJV *j().5tTayxat 7tavTaet7tetvTa xtxivnpiva.
    extremum propemodum malorum devenimus, omnia
    quse acciderunt, rupto silentio, necessario enarranda
    esseduxi. D:Vr.
    V:!i.':-:r'rV;-,":
    2. Sfempe mehSoratus simut ul ordinatus esi, cum '0'yaprj*v»fJioSief>8etf apa xex^po^oviTrai,xai iim
    exhorlationibus populos, tum pfopfios,; tup pefe- ra.ii KKpaf.yietat,JTatf.etf T6 ayaSbv,«a^peletv, rouf TI
    grinos, quorum magna multitudo ex omnj, ut ita er*ta-e;:^aoufrxat Tour 7ra/iejriS>i|ii:opyyaf SAiovf 7ra^t-
    dicam, civitate';tic fegione! illuc cbhfluere >•solel, ad jroMiot3e oufjitVxaKaTrOTrao-ijf, <ifeirof et7retv,jroXeif
    Kbh^ny^exciiwSyi^i^ prffidicafelaffectsiyitab- T«;xai xwpaj',"OTTOUSSV efleTOXaXetv'exTOTra fwa, xal
    surda qusedam et a ratione aliena, quse.longe absum. e^w loyou, xat ooTauaxpav eoTtTnf inoarphxns xai
    ab apostolica et evangelica fide, quam patres magni i eua*J7eitxflfjrto-«af, »iv f-e^pi •JTOVTO; rsrvpwtmiv «i
    1 Girca med. annum 430. •' serie usiiata consuetudo coiiiinenilatur.
    • •*Labs prastulit reiu*. Prscstat Grsecsebserere lit- '9 Forte, «y^/iijTBvi.•
    terse, qua non tanlum antiqua, sed el longa tetnporuu i
    419 fePIST. VIII. CYRILLl AD COELESTINtJMPAPAM. 4S6
    semper constantia servaverunt, et nobis velut pre- A Vatejoef,7rapeSoaavrt hpXvwf rzokirtpov/tapyaptTttV.
    tiosam margarrtam iradideruut. Illius autera honii- Kai Taf fievo/it).iaf, u; sV exxAvjaiaf etpvjxe,xai TOOTO
    lias, • quas in ecclesia el frequcnler Itabuit, et lia- 7rXit(7t«xtf, xai Xeywv0U7raueTat,icenopfu rn crvjSeoae-
    berc nbn cessat, tamquam evidens doctrinse illins Seia, wf etSrjatvav.ptSn. 'Eyw Se ojxo/oyw,xatTOt(36u-
    argumentum, ad pietaiem luam misi. Mibi quidem, j\vj8eifauvoStxwypap.pjt.rtyavepovaurw xaTaaTrjaat,
    fateor, in aniroo fuisset synodicis illum iitteris com- OTITauTa\iyovri xai ypovouvTtxotvwvstv60 Suva/ie6a*
    moncfacere,noscum eo qui talia dical ac Senliatcom- TOUTO /tev ou 7re7roi>jxa* Aoytaa/tevofSi, 6rt ypn TOtf
    municare non posse: sed hoc non feci. Ratns tamen oAia8>jaaaiyjdpa St5o'vat,xai wf aSeAyouf7reaovTaf
    lapsis manum porrigendam, prostratosqiie ttt fralres iyeipat, izupriveau Sta ypa/t/taTwv, umayiaQut Trjf
    erigertdos esse; illum perlitteras b exhorlalus sum ul TOtauTijfxaxoSoc-iaf.'AJWwvvjaa/tevouSev. 'EjretSvjSe
    a prava hujttsmodi doctrina abscederet. Sednihil pro- /is/ta8»izev, ort TOffourov aj/eo^Tijxcz/tevTOUTa auTa fpo-
    movimus. Immo ubi didicil lantum abesse ut eadem 'vetv, ' : "'wf-'xai e7rt7rtajTTetv auTov
    ' ftSTatTTiivat TWV otxetwy
    *, • '» « * v «'.' '.' ' ' ,
    senliamus, ul eum etiain objurgemus, el asuiscom- eu/3»iftaTwv, ou yap av et7TO!/« ooytiarav, izavra TOOTTOV
    mentis (nOn enim dogmata dixerim) discedat admo- e7ritfou).vjf xexivuxe,xai etf BTI.catauwv bu 7raueTat.
    neamus; nullam struendarum insidiarum viam non Ort Se TrpotfeSoxw/iev aurov 6e/>a7reusa6at, xat aizoa/i-
    tentavit, ctliuc usque teulare non cessat.Dum aulem B aiui TWV x«TaXpiarou Soy/tiTwv,eyvw/tevOTt5mp.ap-
    exspectabamus donec resipisceret, etab iisquse con- •njxa/tevTvjfEJ\7riSof, TotouTOu TtvofyeyovoTOf.
    tra Chrisitim docuerat abslineret, bac nos spe ialsos
    esse cotuperimus, cum lale quid contigisset.
    5. Erat Consiantinopoli cpiscopus c nomine Do- THvevKwvi7TavTtvou7ro'),et e7rio"x07rof
    ovo/taTtAwpoflcof,
    rotheus, eadem qusc ille sentieus, vir quseslus caussi Ta aura ypovuv aurw, avijp ^/oetox6J\al; xai vpoittrrjz
    adulationi deditus, linguaque ad (emeritatem usque,, yjiksat, xa9wfyiypurtraC o; ey o-yv«|stxa8e?ouevou e7ri
    sicut scriplum esl, protnptus. Is in publico conventu,, TOU8/)6vouTnf 'ExxXrjq-taf TOOTijf Kwvo*TavTtvou7r6J\ewf
    revercndhsimo Nestorio in cathedra Constanlinopo- eu^afieo-TaTOU Neo-TOpiou, avaffTaf/teyalvj T>JywyrjTe-
    litanoe ecclesite sedente, surgens magna voce incla- ToX/iTjxev tiittlv et Ttr esoTOxov etvai \iytt TijyJU«/?txv,
    mare ausus est: Si quis Mariam Deiparam dixerit,i ouTOfava8e(*aIVTW.Kaiyeyove/tevxpauyrjfttya),»7rapa
    anathema sit. Tum ingens universi populi clamor elt 7ravTOf TOO\o.o\>,xai ex5po/i>j. Ou yap ri8eJ\ov ert xotvw-
    discessio consecuta esi. Nolcbant enim cum iiii vitv aUToffTotauTaypovoOo-tv. 'ilo^Texal vOv«noaxiv-
    amplius coromunioncm habere, qui lalia sentirent; ; axTOUfetvat TOiif>aouf Trjf KwvffTavTtvouTroXswf, jrlrjv
    adeo ut etiamnum plebs Conslaniinopolitana, p.iucisi oliywytkuyporipuv,xai TWV xo^axeuovrwv auTOV.Ta Si
    levioribus ct qui illi adulantur exceptis, synaxi abs-• "• /tovacrrrjptaayt^bv urtuvrur.uioi TOUTWV upyip.uvipirut.
    tmeat, sed neque eo conveniunt monasteria penei xai Trjf (7uyx).rJT0U Tso)loiou onjvayovTat,SeStoVef/irj
    omnia eoriimque arcliimandritoe et senalorum multi, aStxrj8wiTiv sif jrto^Ttv,auToOxui TWV a-uv«UTW,ouf ursb
    Terenies ne aliquod in fide detrimenlum accipiant, rvs 'AvrioytLusavaSaivwvrjyaye, jravTwvJ\a^ovvTwy TK
    cum et ilte, et ii omnes d quos secum Antiocliia dis- Suarpap.p.iva.
    cedens adduxit, perversa prxdicent.
    4. Cum autem bomiliis ejus in iEgyptum perlatis,, 'E7retSvj Se TWV 6/ttXtwvauTOueve^fletawvetf TWV At-
    . levioresquosdam in errorem abduclos, cunctantesque! yujrTOV, EjxuQov OTtekuypbrepoiTtvef eruvr!p7rao8>jcrav,
    rectene loquerelur an erraret invicem quseritare! xat ^ot7rovevSotaiJovTef 7r»6f a^rj^ouf etpacrxovTApa
    didicissem; veriius ne morbi contagium alliores ra- 6p8wfy,iyet;upu E7r^ayij8>i; SeSotxcif/t>ip'tc"w6>j Ta ri;
    dices in simpliciorum roentibus ageret, ad ^Egyptii vocrouev Tatf TWVaTrAouerTepwy iJ/u%atf, syputyuTotf
    monasteria generalem epistohm " scripsi, ut eorumi xaTa TvivAiyuTrTov povuarnpiot; xa6oitx>iveTTioro^viv,
    monachos in recta (ide confirmarem. Cujus quidem /Setfatwv auTouretf 7rto*Ttv 6p6rjv.EtTaTtvefaJOjyayov tv
    epislolse exempla Constantinopolim a nonnultis de- Trj KwvaTavTivoujro/et Ta laa, xal wtpeXijvTat piiv &va-
    * Nestorius ipse exegeseonsuarum qualernionesjairi D Cyrillus i part. Cnncil. Ephes. cap. 10 exponit, sta-
    ad Cflelesiinum,miserat, ul Cyrillus ad. Joannem liiinjue subdit: Quid veiabatet nos quoqne vocibusil-
    Anliucheiiiiin concil. Ephes. i part. c. 21 scribit. lius contrariis scribere, ac dicere : Anaihema tit qui
    Quam ob causam, inqtiit ibidem Cyrillus, compulsus Mariam Deiparam esse negavil? Verum id hactenus
    tum el ego quoqueea omnia quai inier meel illum in- propter Neslorium facere nolui, ne sini qui Alexandri
    tercesserunt(eidem papsc)aperire. Hos auiem Nesto- num episcopum/Egypiiamvesynpdumqnathematisteu-
    rii quateruiones sibi per Antiochum virum illustrem lenliam in Nestorium tulisse dicant. Et liac quidem
    redditos fuisseCoelestinusinfrain epistola 11 lestatur. usus est moderationc, tum ut caveret schisma, luin
    b Lillerarum illarum exempta una cuni liac epi- eliam ne Tbeopbili avunculi siii erga Joanjiem Cln v-
    siola ad Cceleslinuni misisse se Cyrillus in ntodoi sostnroum iniquitalem imitari putarctur.
    laudata episiola ad Jo.inucm commemorat. Exstam d Inter perversos illos prxcones, quos Nestorius
    i part. Concil. Ephes. cap. 6, el apud Baluzium nov. Amiochia secum adduxerat, a Liberato c. 4, post
    coll. cnncil. p. 400, ex antiqua intcrpretatioiie, sed Socratem lib. VIIc. 52, notntur Anasta^ius pre.-by-
    alia ab ea quam Liberatus diac. cap. 4 primis ea- ter, qui in ecclesia docens, teste Socrate, eiupit in
    rum verbis relatis, se vidisse indicat. lia*cverba : tVento Mariam vbcel Deiparam.' Maria
    • Scilicet, Marciannpolis in Moesia,quiet in Ephe- enini homo [uit, ex hoinine autem Deus natci non
    sino latrocinio Cyrilli »c Memnonis depositioni sub- potesl.
    rcripsit. Rursus eamdetn episcopi bujus impietatero e Quaeih Ephesini concilii i parte c. 2 habetuf.
    Mi S.apragJffl.l.FAttl BEIStQ|^ET,DECRETA. .452
    portata, ibique lecla, tanlo adjumento fuerunt, ut
    plurimi e magistratu' niihi ejus causa gralias per lit- r^ w,^E.«rT,oi,Twy,fv !rsift.,ii;l3iove 5^ u\)r^>mLrovxo rpoyn
    tefas egeriiit. Veriim hoc ipsi iriaecontra me sus- TSs;^aT'|{ip,vXyirjfjXKf_.("£ syJ)fi(Ap.uxer%t, tni^hicrejtoy
    ceptse fomentum subministravit. Me itaque ut Ijostem ?X.W,hw&*&u$ fy.&??,?*,9Hx.?fV^"(£PFaf.T!?,''0,.af/50,
    impugnat, aliud plane nihil de quo me incuset ba- ayrw. 'iLfyu,xai:eitpim^oiaa.Kp)),^,;, nv ..itapeyaSop.ev
    bens, nisi "quod ab Viis quas sentit abhorreq, eam- sx Tr.KTep/uv.jrtijTjy,, *>uil>>uJ[if^oji.ev ix ^f^fls.taffyp^n;,
    que qiiam a patribus accepimus, et ei idivinis Scjri- exelvapyiyia.rpf.ftt igwy.ayTp^ff, ,oiEoH?ai. SeitTii,"fl^if.xat
    pturjs didicjmiis, fidem airiplectendam esse serioper- oi^p.ov^i.aatrS>y:,ftup'',f>t)rti)p fyeyofiiyavx«T's^jij!.f^!a
    stiadeiis,rouitos ad sanainiiientemredujieriiu. Verura
    fibcci iacierts ^uaJVadversUn)me machinatus festj ^iarp\pv.yt^pttfar&p.vi}^oye}}Beyril, r.m sxSta.tvtciff,,ey
    Deoqiie qui bmnia riovit et valel, committens omnia, cuvTo^a«{• 9p%; nrierTSWff s%qu<rav, itapuxcd^iyre up.p
    alieram rursUs'* episiolam, qiise rectse fidei exposi- stal;Sfup^aprxifopiieypf pijTiajtat .if^pyttv.xat, iaiety;, u)X
    tionein brevi cOmperidjocoioplecteretur, ad memo- ayn>a«7ta}.iylqyiSey. "Exerut Sexai^tf .Ss.ypprStyiai',uf-
    ratuirt misi, bo^ians sinjul et pnieslahsi.be aliudl^ehr ^ff, xoti,p*iin»i5sT«t ^alpoi.*ree5MpTT/?«i*fisva.
    tiret acloqueretuir:.rSednecrufsura quidquam pfjpV
    feci. Ijs eriim quae ab initio comroentus fuerat, huc
    usque pertinaciter adhaeret, nec u^emipefversa do-
    cendi facit.
    5: « Sciat et hoc pietas tua, in omnes OrientUI rtvw<r'xsT(a Ss xatTOUTO 11a.i 6eoaiSeta,pytxai aitaqt
    episcopos convenire quse dicuntur, scilicet pffendii TO.tffxaTa rnv avurohqviiriaxbitoi; o-uvaost -TaItyop&va-
    oranej "e*tdoleffe,1&a^imevefo reyefendissimbs'ka- xai Svay^epaivovat nuvrs; xui .Iwjtovvrat, xui p«l.iqra
    cedonise episcopos. Et cum hoc cbmpertum habeat,, o!xaTaTJJV MaxsSoviay eu/aSsoraTpiswwxojrot.KaiTOUTO
    se oniriibus d sapieritiorem esse, se «oluin Scriptura I stouf, oteToit ;oTt7ravT6*v io-TiffoywTspof. xai jxovofotSe
    diviniujs inspifaia? scbpuih attigisse, et Christii TOV axpTrov ri; SeOjrveucTOu J/sayiiff,xai TOTOUXpto^Tou
    *
    roysterium cognbvisse arbitratiir. Atqiii quomodoi p;ucri5/3t6vxatTotVwffoux e3ei ith>pofbpeta9uipJuiloy
    noii oportuit euih illiid pbtiris pro certo liapefe, eiimi «UTOV, oTiVavfwvT5VxaTiitituauv rriv oixou^isv»v op6o-
    omnespeflottfifr^ episcbpii *36§(a'v S7riirx07i;uvx«i'Wxiuv ofioXbyouvTtav, ort xul ©Eor
    abiScrChfisibin^Deum, ac Virgirieirt quajjilnirt ge- 'vy o Xpiaros,'xui &iorbxosn rexovau aufovirapSsvof,
    riliit "Deipafam confiieantur, se soiu.ra qui lioc inff- jrXavaTatftoyof aufof TOUTO apvoufjnvof;aWpf^uCTat,
    datur^^are^^iifuWTastii' tumens ac sedis pbteu- x«i qtsTatoTtiTJi. SuyacTTSta TOO 8|3pyou rtuatv (jr^SpuXeuuv,
    tia, ut bmnibUsirisidias struat, abutens, efTectiinimV xal,:i5ftpiff.^sxai irpu.f,?[i\Xpuf..ajr|(ty.Taiff,
    ayetJreitrst.Tec«yi«
    se arbitratur ut et nos et reliqUi oriines suse ipsius
    ^jppye^iayi^, . i
    sententiai^^bs^lMbWiTs. ':::: - : !.;.,, . ^li,,. • : . ; >:-,, , .
    ? ciim illuHft'
    lit |
    6VEcojiiii igitiif facierous neqiie ,.,Tt. jrpiyuy,Sp^pjtfy,,*,iq%6(jay^iTetflowsff .oeyr^y,,.py<p
    resipiscat, hequesiit ejusfabdi cbbcionlbirs altsistat
    .liptpvmav xgti.bnyipiput
    inducere queamus; populusque ConstaiiliiiopolUariiis OT<Supi«t;:Siuya/*Eypi.fri5v ip/kiSiv,
    TWV XKMVTWV ev Kwver-raaTtvouriiEtjixai
    magis ac magis in dies corruinpatur, lajiietsi haec xaTe^Sap^svcdV
    ^u^spaivoi/TWvttiv, ixcte^oixivwv fjc riv'<ifupar&v^bp-
    iddiglneferat, etab brthbdoxls^
    exspectet ?' Nbbis.sauei d'e febus yuigafibiis sV'mb ;<J68o^cliv;'St5«trx«tXtJv Ijftxouptav;'xal:t)0'jrspi'fSv'fiijj3v-
    nori.est, sed peque peyicnlj e^ir^fs"Wei' ppliVii^ !rtiiy^b%yos''^p1ii^:^>k\i''b>llM axivSuVdf^''crtwriri). S'^^
    .riSiejiiriiCfifisljis cbijvlciis"appetitu.r, qiip- ^Uffjj^sifarXjOttrfDff/Trwff
    slferit^ijiDi jjjtst? o-tWijirwixevSxatTOtTpu
    riibdo noS silebimus ? maxime ciim Paiiliis scrifiat": fiauftu"7p«5>6vroff* Ei yap extiv TOUTO Ttpuaavi,ftto-Sov
    *Setiieet,^«*i6i*fb, «ujus 'nome^in*u1gais%ter-- Soerates ibid. exeo pr<>bat,quod^Mariam^Deigeiii-
    preiaHojieoWteJt-iHfcapxpi iiailuraqiuidein^-.^ijguja ir.!cero:#u'i«»nare,renueret,quain v«leres Scripinfis
    hoc Cyrillus non sine causa constanter Giaecesileat, nixi, noroinatimque Origenes tom. I in Epistolam
    eiJam,Latineduximus tacendum. ..,' , p Pauli ad Koinanns, et Eusebius lib. iu de Vita.Con-
    !:
    V» Cx^rWhi^^pbla^-VpaltVii^rti^i. fepHies/e. ^MWiihpbflmnltfelp^^
    8i Mhiiquam^iSsfim^ NesttTil, exemplo admonepliir 'qiii ''simifi'||icen|i
    "nov;;Cnl'l;cohcil. pag. ^i etlrHpi^ ied;Jitiartrab^ fde^lftitefgauUeni^i^nc^-^iain dbtein ad 'if^ciartdfs
    qD^m^jLibejtatuVt:^ 4 prajftiviliii^yefll^MnajcMVi fidei ir^s' non satis lessejdisdaintgrife^cateri qiiibrts
    t: V^f^afil:!irYi^rpyeiatvb''lii iiigentorinri aeumen jjflt jjjrptia pliis ieijuoplacei;%%
    *'\^;*!r|r*^c"a.fliiifer^'r^fed|
    buub iWovJuw. ;iSiJiai;)i|^^ SeindeJabduci fenlej^ siriant; Tes;eniiri;fideiiifotftarti
    tqsj;y^ud/Cyril-.',^**;?'?*-.).*^^»V!^fi^^.V^M^^f"^X*1"* ! iiigenii <j[uam;tifadiiiOms esse, easque iibh: ic^i^ 'ab
    'nOn
    OrietAi&es 'pdMre^seA bWendifqSgc dqle~re. snlitiiibus hirittiiiise;irierifisihveritis,' sefdH&ei'\'ep6
    tf'1dem1rtep vititim .rSB,c'rares'1i1); ^ir <?V32 repfe- ciprtsti(tiii'^(6'^i.d^li'iPa^triikrt-'tt-aditiPdiWe
    tiobWfi-adgm.is-'
    liendit liis verbisVAffb^iJHtia./jiiimCldius'db'dicefidi Stt ftil^iri;: Afd- injitatibrjern'!aiJ|t,e!rn eoriim quae"n^f*
    'facultafem,'librqs'iiidrh'veterumi^ huudqua- C^ttluis de ^sjqfio pai*fat;;ista ViiiceiiliPLiflneiiSs
    guam tcgeie'dignqp.dtUr!'sedsefysumtetiquis otnnibtlt aa'!;ca1cem;capv''iii expressa sjirtt Vefba :f /nti/ifj
    prwsiaVeeii«<tmiito..Hii1iicarfdgaritife ' ^tarriMniiiiyh Nestdtli sCeliralaih prwSUmplionem,
    liBbt''Verba: iilius' in ;'|rtperiiire;,admonjiiprie felaia, qubd bacrdm'Scripiurqm se, ^ifhum:ei'sbium i»i$liir
    ijuiljus Coelestinum 'simpliciofem 'atgrte :te gerfi, et omnes ebs^igfiorasse'jdctarii'nmic^ihqiikqriXt
    prabdicat, qnani ut ad dogmatum vitn ac sensurii se' mugisietnvintfhife*prddiii
    " "' '''''' ' : "n''"-' diiina ' etoqtsidirdctavit-
    "'"' ""''
    penetfare valeat. lpsius vero Nestpxit ignorahtiaiii serit. i
    m EPIST. IX. CYRILU EPISCOPLCOMMONITORIUM, ETp. 45*
    Si enim volenshoc ago, mercedemhabeo; si autem,A sx«' ei Se ur.uv, oixovofttavjrsjrto-TSU^tat. Ot rolvuv
    invitus, dispensatio mihi credila est (I Cor. ix, 17'). eJLiieittaTe\ip.evoi TOOXoyourvv oixovotitav,xul Tifff
    Nosi»itur quibus veflti dispensatio fideiqttecustodia jriorecoffrnv aafukeiuv, ri epoypiev ey fip-ipuxptaswf,
    credita est, quid in die judicii dicluri sumus, si con- otav EjriTouTotfo-tywcoftsv;
    tra isihsec obticuerimus ?
    7. Ab illius tamen conjmiinione palam et aperte Ou ttpbrepovSs rns rtpbi auTovxotveoviocf Ex&aXXoftsv
    nosmetipsos non prius divellirous, quam hsec pietati saiirov; peru ttuppriaia;,liplv uv iuvra rp ap 9eoaeSej.u
    tuaj indicaverimus. Digneris igitur nobis decjarare «yaxejtVeoercoftsSa. Ato5» xaTatjicacrov TUTreocrat TOSoxouv,
    quid libi Videalur,et utrum aliquando cum illo corti- xul Ttorepbv JTOTS ypn xotveovstv auTcji,»)Xotjrovajrei7fjiv
    municare oporteat, an libere denuritiare, nemlaehi fteta Ttappiiaiu;,OT<roiuvru •jpovovyrtxul otSAaxovrt
    cum eo qui lalia sentit ac docet, communicare. Op.tis ouSeifxoeveovet. TovSsejriTouroeff erxojrov Tijfferijf^«ocri-
    est autem ut luje pietatis super hac re sententia tiim 6Etaffy_p13yEvsaSatSta ypup-piuravxarufuvn xai rots
    piissitnis "Deiqueamanlissimis Macedoniaeepiscopis, suo-EOEOTaTote; xai SEoyt^so-TaTotff sjrto-xoTroiff TOtfxaTa
    tum omnibtisOrientis anlistitibus perlitteras iiiani- MbcxsSoviav, xai a7racrttotff xaTa rnv murffkriv.'Ejrt|ur
    festa fiat. Illis.enim cupjenlibus ansam dabimiis ut ftoOo-t yap uyroi; Siiaop.ev a<popp.as rpv jrayTaffpu&$\>xn
    unoanimoiii una senientia persistant, etrecUe lidei ,B xai piu vvwftijcrTvjvat, xui eiruyuviauaButripopt5pjrtp-Tst
    quae imptignattiropem ferant. 'itby.ep.ovpevp.
    8. Quantum eni.ro jn illo fuit, et patres npstri illii Oaovyap TOxa^' aurov,xai ot rtaripes vpMV ot (tsy«-
    admirabil.esqueetprpbatissimi virf, qui sanctam Vir- Xotxai fiauftao-Toi xai suSoxtftot ©SOTOXOV ttvat TIJV ayiav
    gineni deiparam .esse dixerunt, el nos qni adlitic! siJrovTEf jrapSevovavetiEfzaTio-fluerav, x«i ripii; Si ojiv
    superstites sumus, cum a illis anathemate percussi[ auTotff ot ?covT£ffETI.ial sjretSijiSlu ftayHTOUTO jrptijcrat
    suintis. Et cum jd ipse ore proprio facere nollel,, ouxffl&paev,aXXov earnae rbvjtvnp.oyeyi6ivra Ajwipfepy,
    alium siibstitnit, nenipe memoralum Dorotiieum,, xai.TOUTO sijrsfvjrafEtrxeua<7Sv , pcuToy. jcaBeiJof/tevpy jjai
    quem ut hoe se prassente el audiente diceret induxit.;; axc.uovTofw xai X«TE).6COV ajro TOOSppvpueOSuff xixpi-
    cutii quo eiiam, confestim e cathedra descendens,, vcovuxsv, T« 6sta pM/rr^pta,
    sjrtTE>\sa-Kff
    divinw mjsteriis celebratis, commuiiicavit.
    9. Ut antem sanctiias tua quid ille dicat ac sen- "Tjrip Si TOOeiSsvato-«ycofTUJV cijv oertoT>)T«, ijiyP!
    tiat, quidre beali el magni palres nostri, exploratun1 soriv u auTOfp.iv \iyet xui.fpovet, riva. Si/>i uaxap;pt
    habent; misi tomos, quibus capitula quxdam excerptsI xai peyakotjturepe; >?KCOV, «7rso-TEtXaTO/touf,xeyt»J\ei,(jav
    continenlur : quos quidein, quanlum licuit per eos3 7re/5txo7r«f eyovru;. 'E/suvivEuSjjvai Se jra/jeojxeyoco^e, jjff
    qui "AlexartdriseVitam degunt, •Laline reddi curavi.. C sveSs^sTO Totf EV'Ale^avSpeiu,xui ra; rtup'lepov7Pptr
    b Epistolasquoque a me Scriptas tradidi dilecto Posi- feiau; eittarola; SESeoxa TCO aya7r>)Tco noo^stScovteo, iv-
    donio, inwn|eus illi ul eas sanctitati tuae oiTerat. TStl«uevofx«i «uTaffirpoor«ytieytiv T5 crjj^o-tOTWTi.
    EPISTOLA IX.
    S«u cpjjntiiciiforiiitn«ancJissiniiepiscopiCyrilli, iquod *Xjvof«v»jaT«eov TOO«ytearaTou,£7rto^(Q7rou KujotHlXoij .yjvio-
    Pqsi4tjii\fi,df(iit,t;umiuj**jRotiwm .tqilleret propter /«eyov7rf pf IloersiSeovtov
    .«7rbo-T«/\s'vr«
    ;jrap'KUTOU ev Tij
    N,esipxii,$e'gojium. ;, ifj^wfo)xcov.xaTaNeerToptov iivexsv.
    i. Nestiifiifldes seu potiiijS.peryersa.sententia s.ic :'ft Nearapiovitiari;, paXkov Si xaxo8o|i«,SKUTO» sjj«
    se iiabet. Ait DeutnVerburo, cum eumqui exsancta Ti?viSuvafttv fqaiv brtb 6eof WyoffjrpoeyVcdxear"eTtt'{
    Virgine natus est, sanctumet magnuin futurUmpraj- sx Trjf ayiaj jrapSsyouysvpfjtevoff, ijytoff.epTTpei
    ,x«l.f4(r
    scisset, ipkuroidcirco elegisse, ac fecisse ut sine viro yaff, ei{ TOUT'sejsisgaTO «urov, xat ,jrajoe«-xsu«o!« ,ftfei
    nasceretur ex virgine, hancque ei contulisse gra- yevv»j9)7vat Si^a avSporEXTijfitapievov, 'e^ajiieraTO'$£
    tiam, ut suis ipsius nominibus appellarelur, c eum autw tp xa^sierOatToiffauTOubvoyptqtv,e xui riytujty
    denique a^irtp/tuis suscila^e. .Quocirca cuui unige- ayrpv."iloTExctvS:yKv8^wjniB-«f Isy^iratt5fMvoysyiof rTSW
    nilum Dei VerbumMiicarnamm dicitur, ideodicitur 8sou Ibyo;, OTIO-UV^V «ei, <afccvSfstajru ayiw Tt5isxTTJC
    incarnatum,quiacumihomineillosancto qui de Vir- _' itupSivov, Sea TOUTO J\eysT«t.ivay^.ia^ffai*,.t5ermf>.'i3t?.
    gine natjis est sertiper '.'fiiit. Quemadmodum aulein eruyijvTotffjr/ifiyijTa^ff,,ou^ea,,f*tai,, >xuiTpyrjp.xf»^
    ciiin proplMiiiS,sic, inquit, fpit cum isto .secundum ftsi?ovao-uvaystav. Aiu.rovro.fivytiylt^yrayfivi.ro MfStv
    roajorem' conjunctionem.Qaare tibique fugit dicere Ti)V!iTvi»ertv, «XX'dvofta$st o-uvaye^y,waritp'";eovrlv pf.
    *' NesloriiisJ)ofotheo asiierttiens, iis qni Mariaro c Interpres, qui o,peraniisuamS.alpz(ocpmmoda-
    Deipiarain yncafiht anathema dicenti, eique statirn vit, de §uo jiic addi.dil,. aigue iia dicer.eturjFiliys^
    commnnioijemsuam imperliens; et patres vita fun- DoiriiriuSet Christus.Fecit elfqntutprp nobis morere-
    ctoset supersrites' catiiolicns anatheniate pprcellere ttir, rtisi forte id quod his verbis resppiideret ;in
    eo modocensetur, quo Hilafiiisjn :librd de Synndi^s Graecojibrurii
    * (\scitan|ia fjjeril.pijaetermissqm.
    n. 9I,|ek decreto Ahcyrte ediib, in quo liohiousiqn GfKea^litt^rseJ^aer^rites fan(jgui, hun\anatumseu
    prtEJic^Wtibusanailiema dicebatur, probat sequi ut irihumanqturii
    • pra"fe.f.re.sqlenij. ; ,
    in anathemate sint Patres Nicaentialiiqtiesacerdotes 'piest conjiinciioapiid Cotislaniiufn^iiliirelpaulo
    sancti qui tn Chrislo guiescebant. anle jrpoereyyeoxeiff, p*eiidijSe..Po^ro hujusmndi Cqjpr
    1 ni fallor, siiperius,' niim. 3 et 4, moniipfiiijii,coiit|j]iro.uscnfli^^^ditp.jn
    bi,Ires Hridelicei, ^qqiario.Jfl)|ip.flr>
    memoratas, (jijaruhi una' ad mphaOhps^Egypti, aliab doreti If Garneriapo, pag. ^,1^pqq.ig^ujjjjj; ',."-.:'...
    diiij ad ipfi^m;^esldflum scriptse. Ideoque Christus soiushabensprwcipuqineofjtut-
    M. S. CdELESTINt I PAPJEEPISTOLJE ET DEGRETA. 4b8
    unitionem, sed » cbnjunctionero vocat, qualis est ea A I?ta8ev,xai cof«y Xeyrjitpbs'lueroOv, OTtxatTuff rjv utra
    qua conneciitur qui extrinsecus est, et de qua Deus MwOpii,oyTtoffterofiatfjt6T«o^ou.KpUJTTCOV SSrr,v uai-.
    dicit ad Josue : Sicut fui cum Bloyse, ita ero lecum SetavXeytt, OTJEXpirpu; OTJVTJV «vrea.
    (Josue i, 5). Ut autem tegat impietatem, Verbum
    cum ipso ex utero b dicit fuisse.
    2. Idcirco neque ipsum esse dicit veruin Deum, At«TOOTO OUTS SeovaXrjStvovaurovstvai Xeyet,aX).'co;
    sed velut cx benclicenlia Dei c eo nomine donatum. cuSoxtaTOU6eo0 xexXriftevov ouTUf*xav Kupeofuvoua-
    El quamvis Dominus sit appellatus, eadem rursus o6rj, ouTcofjraXtv«UTOV (3ouXtrai%vptoy,u; TOU6eou
    ratione vult esse Dominum, quia hoc ei Deus Ver- Xoyou/afJto-a/xevou auTtoTOxaXeto-6«t xat OUTU.
    buin dederil ut sic appellaremr.
    5. Nec ait quod dicimtis, Filiuro Dei d pro nobis Mrjfvatv OTIorrtpXeyoucv,«jrofi«vetv ujrip rjuuvTOV
    mtirtuiiin esse, ct rcsurrexisse : sed liomo (inquit) vibvTOU 6sou, xui avao*TrjvRt, o avSfiujroff«7reflave,xa>
    morluus est, et bomo resurrexit, nihilque ejusmodi o avSpujroffuviarn' x«i ouSev• TOUTO itpbs TOVTOU
    ad Vefbuni t>ei pertinet. 9eo0 Xoyov.
    •4. Nosrqiiidcm Verbum Deum immorlalem ac yi- Kal rjftctffftcvyap oftoXoyoOftsv ort xai er9«VaT0f cortv
    tam esse conriiemiir; sed et credimuscarnemfaclum, ]} o TOO6eo0 Xoyofxat ?uri eoriv"aXX«jrtvrcuofuvOTI
    hoc esi.curo univisset sibi carnein cumanima ralio- yeyovscapt;, TOUTSO-TIV eauTcoTrlvcapxu fitra
    eveaer«ff
    nali, passuih essc in carne secundum Scripturas; et •fyvyjns Xoytxrjff,cjraSeo^apxixaT«T«ffypufis' xai cjrctSri
    quoni.im corpus ejus passionem susiinuit, ipsummet TO aupju «UTOU jrejrovfisv,auTo;7.cycTae jraSitv, xatrot
    dici passiim esse, quamvis nalura sit expers patien- Trjvyuo-tva7ra9rifuii*xai ejretSrjTOaufta ocuroO kviarn,
    di; rursumqiie quontam resurrexit corpus ejus, non ou yap ctScStaySopavrj erape;aurou, XeycTatOTtaurof
    enim Yi&it corruptiohem caro ejus (JPs. xv, 10), aviarv ujrep vexpuv."Exeivcp 3t ou TauTa Soxet, aXXa
    ipsum dici surrexisse pro inortuis. llle autem non ita •fhaivOTIavt5pujrouyeyoveTOjr«8of, xai av8pujroui
    sentit, sed passiehem liominis esse, et resurreetio- «tuaraats, xai cvTOtff o*uftaeerrtvctvfipujreu
    fiuaTrjptotff
    iiem liominisesse; et quod ininysleriis f proponitur, TOjrpbxeiftevovTjftetff OTtTOUXoyouiarl
    3e jrtffTct3oftev
    hominis corpus esse prasdicat. Nos autem credimus aup%(uo7r*tctvlayvavau Sta TOUTO, OTITOU T«JTOVTB
    Verbi carnem idcirco s vivificandi virtutem obti- (uoirotoOvTOf X6youycyovttrapitxai uipa.
    nere, qiiia Verbi oinnia vivilicantis facta sit caro et
    sanguis.
    8. Haecille dicere cum non sustineret, effecit ut TauT«oux«vc^uvXcyetv cxetvof,KsXteTTeovjrapicxiua^
    Coelestiuslibellps traderetadversus^Pbilippuni pre- C atv ejrtSoOvat xaTa4tXijr7rou
    XtSeXXouff TOU jrpcaSurcpou,
    ciionemadD.eumVerbum,in symbolONeslorianoapud c. 6, se a Cyrillo Calumniosc,quasi Christtim purum
    Mar. Mercatorem edit. Baluz. pag. 191 pradicaiur. boininem pi sedicarel, iiifamalum.
    * lmino huic vocabulo quasdam adjungehni parti- d Si totum, inquit apud Mcrcat. quatern. I6pag.
    culas, quibus ab arciissima*coniunciionis cogilatione 210, novttmtcrulaiut fueris Testamenium, nutqnam
    mens avocabatur. Ceile Mai. Mercator pag. 206 ex in eo inveniasmorlemDeo assignalam,ted aul Christo,
    rjus quatemione 15 illud prpfert: ColamusQUADAMaut Filio, aul Domino.Sed si Clirisms nonalia ra-
    divina cunjunclionccum Deo omnipotente.coadoran- tione Dominuset Filius quam qua Deus appellaiur,
    durii hominem. Cui cognatum est el istud symboli utrtindo vidiinus, ac symboliimNesloriailiiro p. 191
    Nestpriaiii apud eumdein.M.,Mercatorem pag. 191: explical; exquo mnrieiii ipsi Domittoac Fiito novum
    Inducentes etidm qssumplutnFilium.de Natareth, Testameiituiii aiiribuii, eam eliam Deo assignari pcr-
    quem unxit Deustpirilu'^it viftuie QVKSIconjunctione mitlit. Quia Deusest qui est mortuus, elsi non se-
    ad Deum Verbum. QuapTOpier"ef Cyrillus conjun- cnnduin naluram divinam, vere taroen Deusmortuus
    clionis seu eruvaytiafvncabnluin qUo Nestorius ute- dicitur.
    batur, repiidiabai,/xaXXov.Se T6 rn; avvuftiu; ovopta 0 Forle, TOIOVTO.
    jrapatToOfitSa,ufbvxsjruiv txavuffenjftrjvatTrjveveoertv, { Id quod Nestorius simpliciter jrpoxciftrvov,et
    inquil ipse ad NestorJUnitoirt. V part. n pag. 71, hoc Marius Mercator procimeriumLatine vocat, idem
    est: lmmo cohjitnctionisrespnimus.nomen, ut minus Nestorius apud eumdemMercatoremp. 209, et' apud'>
    idoneumqttounitio.tignificetur;seu, ut Mar. Mercator Cyrilltim lom. VI p. 108 c d, nequaquam Deitatem,
    edii. Baluz. pag. 562 Laiiiie converlit: lmmo potiut ry sed liuiiianilatemcxhibere aflirmat. Necvidit hxre-
    cunjunclionisevilamus noriteh, lamquamnon exiiteni ticus in liis Chrisii, Sicut misitme vivent Patcr, et,
    idoneum quod significeiunilalis arcanum. Qui mariducatmearhcarnemet bibit meumsanguinem,
    b Nc islud quidein syiiilMilumNesiprianum apud in me mahel, et ego in eo, verbis me et ego non hu-
    Mar! Mercat. pag. 190 citraahibiguitatem elTert.Nam manitatem, sed personam quae divina est significari.
    in liis, hominemnosirw naturm consimitem Spirilus Pravaro illius intelligentiam refellit Cyrillus lum loco
    saricii wrtuteinyulvaiVirgmis fictttm (Deus Verbum) citato tum. VI, lum anathematismo 11. Sed in hac
    inwstimabiiitersibi cohjuuxii, titrum in vulva Virgmis conirovcrsia, de lioc Cyrillum inter et Nestorium
    ad fictvim,'inai sibiconjunxit, referalur, non mani- convenit, verum Chrisii corpus in eucharistiaasacra-
    resiea'p*paret'. mento a nnbis nianducari.
    « ApppllatinnisImjiis ratipnem Nestnrius qnatern. « Apud Balnz., idcirco vivificatameste, oscitanlia,
    16 apVnlMerciii. p. 207 hahc rcddil,: Quiain assttm- ut puto, librarii, qui vivificatamloco verbi vivifican-
    piq honinelhus est,ex ebquidisuhipsit,isqui assum- iem am vivificam,supposuit.
    jlius e«i;,'QOASiDep CpnjunCiUs, Deusesse cognoscitur. h Is Pliilippus, ut ex Socrate lib.vn c. 20,27 ct
    keni-iii^yiiitiJilii Nesiitriatio p. 191 legefe esi : Do- 29, disciiiius, cuin atlliuc diaconus esset, uiia cum
    miiiiispersibsiantiam est Deus Ve.bum, cui isle con- Joan. Cliiysosloino versari ut pljirimuni est solitus.
    iunctu» horioricbmmunicnt.Qnerebatur lainen Neslo- DeMitlein subiirbano Constanlinopoleos cui iionien
    ritfs;i:rjlvidereest apud Christianuin Lupum lom. 1 iElea, presbyterii gradum sortitus, post Altici eju$-
    W$7 EPIST .X.—FRAGM. SERMONlSIN CONC. ROM. ADV. UMli. NESTORII IIABITI. AHS
    ibyterum, qui euro arguebat, et cum ipso propler Aa eXsyj^ovTa auTovxal pixsTt flEXricravTa uuvatoSrjvat
    hasresim nolebat amplius convenire. In his autem ftET"auTou StdTiivutpeatv evSe roi; XtSsXXoif aeViart;
    iibellis accusatio qusedam erat, quod Manichaeuses- rjvOTIMavt^atofSPTIV.EtTa xsxXrjxs TOVav8pu7rovsif
    eet. Deinde hominemcitavitad concilium. Venit ille, ffuvsSptovxaxetvof ^XSEV , 7rpaytta jrotuv xavovcxov,
    secundumcanones sese gerens, quo causam dicerct. SToi^wffeytav ajroXoyrieraerflat. 'EjrEtSrjSi ouSeveiyt
    Ccelesliusautem, cum probare nihil valeret.clanculo Sstl;aio KEXstrTtof, ufavii iavrbv xariamae, xae oux
    BCsubduxit, nec ad concilium accessit. «jrflXSsvei; TOeruvsSptov.
    6. Hac occasione curo decidisset, aliam excogita- Ovy Eupcov auTijvTITV ayopftrjv,if^erepoetiywpnaev.
    vit. Dicebat enim : Cur privatos conventus b egisti, "Eyvjyap, OTC Tivo;evexevjrap«puvac;tv iitoinaa;, xai ev
    et in domooblationemcelebrasti? Atque omni prope Trioixta irpoaifopuv ETsXeaa;; jravTOff aysSbvTOU xXrjpou
    clero dicente:Id facit unusquisque nostrum curo tem- XsyoVTOff, '°TIxui vjfteov
    sxaoroffev xutpSt x«i jfpsiatff
    pus et necessitas flagitat, depositionis sententiam TOUTO ajroyacrtvxaSatpepeuf xaT«TOU
    7rotse,st;s'vsyxsv
    adversus homincm tulit. avSptajrou.
    c
    En habes tomos quibus capita blasphemiarum 'iSouE^Etf TOfzouf 1/ovTafxe5>«X«ta TUVf3X«ery«(itco»
    Nestoriicontinentur. NSPTOptOU.
    1FRAGMENTUM
    SermonisquemCaetestinusin concilioRomano habuit adversus hwresimNeslorii.
    1. Recordor beatae mettioriaeAmbrosium m die B nalura nOn filtt Dei, per ipsum effictunturfihi Dei;
    Natalis Domini nostri Jesu Chrisli omnem populum quanlo magis ipse qui natura Filius Dei est, hunc cum
    fecisseuna voce Deo canere : Veni, Redemptor gen- quo voluntalesua alvo virginaliconcepluset nalus esl,
    iium, oslende parlum Virginis : miretur omnescecu- ila sublimavitin Deum, ut in ejus nomine omnegenu
    lum, lalis decet parlus Deum. Nuroquid dixit: Talis fleclalur, cmlesliumel terreslriumet infernorum, et
    partus decethominem?Ergo sensus fralris noslri Cy- omnislingua confiiealur,quia DominusJesus in gioria
    rilli, in hoc quod dicit 6EOT6XOV Mariaro, valde con- est Dei Palris (Philipp. n, 10).
    cordat, Talis decet parlus Deum. Deum partu suo 3. Item proecessormeus Damasus scribens ad Pau-
    Virgo eifudit, ipso potenle qui omnipotentia plenus linuin AnliochenseEcclesiaeepiscopum, f inler cae-
    est. tera ait : Analhemalizamuseos qui duos filios Dei as-
    2. Hilarius quoque vir acris ingenii, scribens ad serunt, allerum qui cx Patre ante smculaest genitus, et
    Constantium imperatorem, de Incarnatione Domini alterum qui ex assumptionecarnis nalus est ex Virgine.
    sic ait : e Filius, inquit, Dei factus homoDeusesl. Et Ilem ipse apostolicsememorisevir Damasusin altera
    prseposteransrepeiit : Deus filius hominis factut ett epistola s ad Paulinum : Analhematizamus eos qui
    (homo enimfaclusestDeus, nonDeus fuclus est homo), duos in Salvatore filiosconfilentur, alium anle incar-
    el filius hominisfaclus estFilius Dei. Superavit enim C nalionem, et alium posl assumplionemcarnts ex Virgi-
    magniludoDomini parvitatem servilis formce, ita ut ne, el non eumdemDei Filium et ante et posleaipsum
    ipsa servilisformaquam assumpsitcessaret esseservi- esseChristum DominumDei Filium qui natus est ex
    lis per eum Dominumqtti eam assumpsit. Si enim qui Virgine, confitentur.
    MONITUMIN QUATUOR SUBSEQUENTESEPISTOLAS.
    1. De illarum veritate nullus est ambigendilocus, 2. E Romano concilio, cui Ccelestinuspraifuit, et
    ulpote quse non modo veterum codicutn aucioritate, in quo convenerant qtii tum in Urbe reperti sunt
    scd et Nicolai I papse, Liberati diaconi, Cyrilli episcopi, muliis cnnsessibus habitis scriplas esse Li-
    Alexandriniel Joannis Antiocheni alioruroque tesli- beratus diaconus cap. 5 et Cyrillus in epistolis ad
    moniis asseruntur. Joannem Antiochenum et ad Juvenalem tradunt. Id-

    que successorisSisinnii morlem, a multis in eorum laudemveroCyrilli el in conspecluDeiet omniumprw-


    locum cooplatus, Slsinnio lamen ac postmodtim Ne- dicasset,asserenssensumejus praclarorum nostraspro-
    storio postposilus fuil. Coelestiusautem Pbilippi ac- vincimepiscoporumprmdicationeroborari, et Damasi,
    cusalor is put3tur Pelagii discipulus, qui Attico pon- Ambrosii, Hitarii, huncfuisse sermonem.Ailenim in
    tifice,ut Mar.Mercator p. 115 tradit, Constantinnpoli ipso concilio,Recordor, etc. Nequc obscurum est hoc
    pulsus fuerat. Ad hunc Crelestium exstat apud Mar. in eo dictum esse concilio in quo Coelestimispost ac-
    Mercat. p. 131Nestorii epislola, qua eum velut indi- D ceptas Nestorii Cyrillique litteras, sententiam in
    gna palientem et injusle damnatum solalur, ac bono illum hajreiicum ac sequentes liiteras conscripsit,
    animo essejubet. Id vero Pelagianis solemne erat, adeoque mense Augustoanni 430.
    catbolicos quasi liberi arbitrii eversores Manichaeos e In nova Hilariieditione p. 1215, observatum est
    appellare.
    a Lege sXsyxovTOf, verba hic laudata ad eam libelli i ad Constantium
    t b. et infra 6sXvio-avT0ff. partem quse manifeste mulila est. Quo ati-
    HosconventusItauddubie Philippus agere tum pertinere
    tem intellectu ea protulerit Hilarius, ibid. pag. 1367
    coepit,cum Constantinopoliiani audita impia Doro- not. b, el in prsefatiohegenerali num. 190, expos»-
    thei concione, convenire cum Nestorio desierunt, ut tum est.Et ea quitlem ad illustrandum et coniirman-
    in epislola superiori n. 4 narratur. duin quod de naturse humanae post resurrectionem
    " Hoc est, sententias summalim ex Nestorii libris Christi DeificationeCyrillus asserebat, idonea esse
    excerptas. ex praedictaexplicatione planum fiet.
    d Arnobiuslib. n de Conflictucura Serapione mo-
    | f Epist. S num. 3.
    nitnentumboc nobis iransmisit, de quo ibi sic prav
    s est, in expositionecatholicsefidei quaj sub-
    fatur: Sanclus Cceleslinusitaencomiaslesejus (Cyrilli) nexaIloc
    est epistolt» 5 proxime laudatsen. 1.
    lexifiitt, ttt in Nestoriidamuationediclassetsentenliam,
    PATROL.L. 15
    459 S. CELESTINII PAPJ! EPISTOLiE ET DECRETA. 4C0
    circo eas Cyrillus idem et in epistola ad Joannem A docet, Grtcce nesciebat, secundoquodRomanis pra*-
    Romanaesynodo, et in epistola ad Juvenalem, atquei sulibus id rooris erat ut Latine ad Graecosscribcrent,
    ' alibi, Ceelestino altribuit, cui uni in omnibus exem- et in ipsis etiam Graecorurn synodis eorum litterse
    plaribus nscribunlur {Concil. Ephes. \ p. c. 21 et! primum Latine legerentttr, ut ex Ephesini concilii
    24). In designando die quo datse sint, hoc dissident actione 2 pag. 111 comperimus. Eum tamen cavisse
    veteres codices, quod in aliis m, in aliis iv idus Au- arbitramur, ne Nestorii instar litteras suas snla ver-
    frusfi corisigrieritur. nacula lingua sine iiionea interpretatione mitteret.
    5. Qualuor illae epistolse per Posidonium Alexan- Inde sane Nestorio d.tta fuisset occasio ne litieris
    drinae •Ecclesise diaconum, qui Cyrilli litteras et illis intra tempus praescriptum obsequeretur. Imi-
    scripta Rprttam pertuleral, ad cumdem Cyrillura tatus est potius Cyrillum, qui qtiaead ipsum miserat
    roissse surtt, u't'ejus opera ad eos quibus inscriptrje scripta prius in Latinum sermonem conveni cura-
    «rant transminerentur. ld nominatim de epistolis 13 verat. Tunc igilur id praestitisse credendus esl, quod
    el 14 Cflelestinus(Episl. 14 «.8), ac de 11 Cyrillus postea scribens ad Ephesinam synOilum fecit, ubi
    in epistola ad Juvenalem testantur. Joannes quoque legali Aposlolicsesedis lilteras ipsius Laline scriptas
    lAriiioCheiJus%xefiipluhiepistolae sibi a Coeleslino cum Grxca inierprelatione oblulerunt. Certe subse-
    missse ab Alexandrinis clericis accepisse se Nestorio quentes epistolas etiam utraque lingua veteres co-
    riuiuiat (Concil. Ephes. p. I c. 25). Ad Rufum et dices exhibent. Duos nempe Graecosin regia biblio-
    FJavianuiii quod altinet, cum hi Urbi essent vici- theca, unum Latinujmin Navarrea nacti sumns. J.im
    niores, nil opus crat, ut ejusdem cpistolaepar exem- antea e tribus aliis, Turonensi nimirum, Bellova-
    plum a Cyrillo susciperent. Quia tamen ea ipsa, qua3 T, censi, atque Colberiino Stepli. Baluzius in nova col-
    Joamii missa est, simul Rufo et Flaviano a pari in- lectione Latine illas ediderat.
    scribilur, hos etiam epistolam ab eo suscepisse pro- 6. Hinc hova oboritur quaeslio, num videlicet
    babile est, a quo eamdem Joannes accepit. primigenius earum textus ad nos pervenerit. Eum
    i.4. Notatu dignum est quod scribit Coelestinus,eam quidem, quehi ctiamnnm habemus, veterem esse
    JBCiiicet Ncstorii esse causam, qutc ipsius praescnliam testes sunt mox memorali codices. lmmo neque alium
    postularet; sed quia id non permitteret longa loco- esse ab eo qui Liberati sevo, id est saeculovi, circitm-
    Wm imercapedo, in boc loto negotio suam se vicem ferebatur, lioe argumento est, qttod idem Liberatus
    Cyrillo delegare. Et liuic qiiiilent mandato paruit epislolarum 11 et 13 principia lisdem verbis quibus
    Gyrillus : eidem miorem gesserunt alii, neque illi -hsead nos pervenerunt indicet. Qutedam tamen in
    Joarines Antiochenus refiagatus est (Ibid.). Immo illis, maxime vero in 14 deprelienduntur impropiiae
    jsusceptis Coelestinililteris, Nestorium, ut eis obse- loculiones, unde non e Latino fonte, sed e Graecis
    queretur, hortaius est his verbis : Licet dorriinus rivulis fluere compfobanlur. Quamobrem sicubi iu-
    nteus CoetesiinusDeo devoiissirnus episcopus decem -cidtint hujusmodi minus propriae loculiones seu sen-
    tqnlum dierum intervallum, ler.minumusqtte respon- lenlise ex ancipili altertiirins Iingu.teidiomaie deri-
    iioni prmfinilum valde anguslum lilteris suis interpo- vatae,eas ut plurimutn vel nolare, vel etiam explicare
    ^uerit; famen*resea ejusmodi eSl, ui non dico decem non piguit. Quod procsertim in postrema, quae caele-
    jdiebtis,teduno, immoveropaucis horis confici possit. ris primigenii lexiusLatini minus lenax est, duximus
    Isla vcro non solus scripsit Joannes, sed tnulti cum praestandum. Observamus pnclerea, ctiin in hac po-
    tib episcopi, quos ad epistolas calcem recenset. strerna repetatur sententia quam Coelestinus in
    5. Qualingua tum scripscrit Ccelestinus,Groecane,'G antecedente adversns Nestorium pronuniiai, in utra-
    nn Latina, an utraque, nonnemo lorsitan quseret. que tamen non iisdem verbis non solum Latine, sed
    Ad nos quod atlitiet, eum Laline scripsissc inde etiam Grasce, enunliari.
    riobis est persuasum, primo quod, uliepist. 13 ipse
    EPISTOLA XI.
    COELESTINI 1 PkPJBk» CYnfLLCM ALEXANDftlNnil EPISCOPDM.
    Cyrilli in propugnandafide sludiumlaudat Cmlestinus,el hmresimNestorii damnat, ac, nisi corrigalur, Cyrillo,
    demandatavice sua, pmcipit ut eumamoveatab Ecclesicecommunione,el Ecclesimipsiusalium pastorempro-
    videat.
    Charissimo a CYRILLO COELESTINUS. TcociyajrijTM <uSe\fCi KuptXXco KsXeortvoff.
    1. Trislitise nostrse sanclitatis tuaelilieror*.missse Tjj rjttSTs'paoruyvOTUTi T« Se«TOU ucourjftcovIIoo-Et-
    pter filium noslrum Posidoniuin diaconiiin lsetitiam SoviouTOUStaxovou|«7roo-T«Xs'vTa 7rapa Tijffan; ayto-
    reddiderunt, et gaudium allernavimus cum mcerore. TTjTOf ypuu.p.urauneSuxevev9vp.iuv,xai avTixaTijXXala-
    Cum enim respicimus et recensemus quae dixerat is fts8« TOiSo; jrpiff TOXujrouv.'A7roSXs7rovTSf yap xal
    qui Constanlinopolilanam perversis pr.xdicationibus Evvoouvres «Jrspstrrsvo TijvevKo,JVerTavTtvoujroXet'ExxX
    ttirbare conatur EcClesiam,nOnparvO anihius noster triav Sttarpaup.evdi;jrpoo-OfttXtatf rupurreiv eittyeipSiv,
    dblore coneussus, diversis cogitationum slimulis Ve- ou erutxpep xaT'auTijvTiiv•tywyr,v jroveo,Sta-
    jrejrXuyfisvot
    xabatur, qualiler populis possit, ut in fide persiste- fbpot; .axtyecavxsvTpptff j3aer«vt?6fts8a, IvvoouVTSff
    ojreof
    rertt, subveniii. Dum vero mentero noslram ad tuaj 1 /3orj8£tv EtfTOEftptsvsev rv ttiaret. '&; Se rnv nperepuv
    Ifraternitatis scripta 'c convertimus, paratumjam re- " Siavotavetf ru jrapa TrjferfjfuSelfOTrjTOf ypufhru pte-
    1'mediuin quo pestifer morbus salubri remedio vita- Teorijo^aftEV, rjpetveuBifSTOtu.oTaTrj
    eoySij Ssparreta,St'Jf
    Vetur, invenimus; scilicet pnri fonlis liquorem de rj XotfjeeoSuff vocrbfuyteivcpfuppaxtd uireluBeiri'fypu Sij
    tuae charitatis sermonemanantem,qui ccenuin omne TIJVTrjffxaSapaff7r«yi5ff Ezpotav,Trjvuitb TOUXoyouTrjff
    male fltieritisrivi detergeret, et omnibus quid de fide an; uyartyi;expiovauv,Siov.Tti.aa.d xuQupuirutv t>.uf
    nostra sentire debeant aperiret. Ut illum ergo repre- TOUx«xcoff5ta%£Ofts'vou peiBpov,xai Trao^tv «voiyETat 6
    * Ex Grteco liic adjicieridurii fratri. Nec ad piura Cyrilli scripta pertinet insignis illa Coe-
    b Reg. mss. f?ori8r)8rjf. Forte (3or)8j7Ttf. lestini approbaiio, qua quse sibi a PosiJonio tradita
    • lloc est, quae Gytillus proxime cnm superiori sunt cum (ide sua prorsus consentire testatur. Neque
    epist. 8 miserat, scilicetduas ad Nestorium episto- igilur bacc ad Cyrilli anathematisinos attinet.
    las, nnain ad monachos, cum tomis qtiibus quae Ne- d Unus ms. xuOuptirat.Forle xuQutfeirae.
    Storii ct qnac Patrum csset scnteniia palefacicbat.
    4P EPIST. XI. — COELESTINIPkVJE AD CYRILLUM. 462
    liendimus et notamus, ita sanctitatem tttam velut, A rpoitos rrjf Seouemfjrcpl rhv ipxriptn vlaxa fovoiaf.
    prtei-entemin lilleris suis doniinicasumus charilate tos-jrspouvEXEtvov xat ori?oftevxat ptpfbp.tOu,our» TTJV
    coiiiple\i,cnmunum idemque nos senlirede Dnmino errjvaytoTijTa,eoerjrep TrapouoavevToiffiSioiffypappuat, "
    vitleremus.Necmirura est providentissiraum Domini TrjTOUxupiouayajrrj jrspurXsxofteSa, 1 opSrvrtsort ev
    sacerdotem, pro fideiamore b hac virtule pugnare, xaiTOauTOjrEplTOU SeenroTOU ypovoufjeev. Kal Savpuarbv
    ut tiilvcrsoruinimprobasresislat audacia?,ct sibi cre- ouSsvTOV 7rpovov)TixcoTaTOV TOUxuptoutepeaV7ripTOU
    diio-; bac admonitione cojifirmet. Quam ergo nobis Trjf Tria-TSeof speoTOff TOtauTJ) Sea/tajjetr8atdpsTjj,coerTE
    illa fueriini amara, tam ista sunl dulcia, quam illa T>)arb-a TWV evavrieovTOXCM) avSierraerOai c, xui TOiiff
    cceuulenia, tain ista sunt pura. Graltjlamur (antam cauTtp einteitiarivpevovs TotauTaif VTtopvvaeat/3e-
    inesse sanctitati tuae vigilantiam.ut decessoruro luo- 6ojtouv."Qerjrepixetva rjfttvjrexpd, oureo T«UT«IOTIV
    rum qui et ipsi semper defensoresorlhodoxi dogma- rjSea' eoerjrepsxetva iXucoSrj, OUT<» T«ura xafiapd. Ral
    ti.sexstiterunt, exemplajam viceris. Vere tibi evan- /aipoftsv TOoauTflV evetvatopcoVTeff T>> orj euX«6eiaeypri-
    gelicuro potest testimonium convenire, quo dicilur : yopatv, coffrfSuersvsvtxrjxevat ra vjroSeiyftaTaTCOV trou
    Pqsior bonusponitanimamsuampro ovibussuis(Joan. ftponynauuevuv,yevofisveoi» ceeixal auTtovixSixeov TOU
    x, 11). Sed ut lu bonus pastor, ita ille nec tamquam op8oSoi;ouSoypeaTOff. 'AXrjScof TI eVi crov «ppbaet »5
    nialus potesl mercenarius sccusari, qui non ideo g euayyeXtx») paprvpia rj Xsyouera* '0 jrotfirjv0 ayaSofTrjv
    qttod oves relinquat arguitur, sed quodcas ipsed la- •jivyjbvaUTOuriOtatvujrip TCOV tSieovjrpoSaTcov. 'AXX
    niare inveniatur. uaitep av Trotftrjv «ya86f, ouTeofexstvos.ouSIelf xaxoff
    ftto-SeoTOff xaTnyopsterSat «ejtof offou Sta TOUTO 5ta6«X-
    XcT«t,cojTa eauTouxaTaXtTrcov TrpoSaTa,«XX'OTC «upeSrj
    «uroffStao-jrapaTTeov auTa.
    2. Adderemus aliquid, frater charissime, si non DpoerSeevat Ss Ttva xal rjfterf «ftiXX.Oft.EV, icyuitnri
    te eadem sentire quie sentimiis omnia videremus, «SeX^i, el ptr)Eeopuptivcrs Ta aura ypovouvrajravTa,
    et in ipsa assertione fidei defensorem fortissimum oc7rsp ypovouftsv xai iv rrt (3s6ateoeret T»f jrioreeofiSoxt*
    probassemus. Ingesta vero nobis sunt cuncta per ft^Joftsvffc ezStxov ier^upoTaTOV. *AjreSo8rj ydp rjftev
    ordinem a lilio nostro Posidonio diacono, qusecum- jravTaxaT« T«t;evSe«TOUueouijfteovnoo^stSeoviou TOU
    que de bacre tna sanetilas scripsit. Omnes tendi- Staxovou,oo*a7repiTOUTOU TOU rtpu.yp.urosri o~buytbrnc
    culas praedicaiioniscallidaedetexisli, et fidem taliter, yeypufnx-.|nivTa T« Sixrua Trir SoXiaf ttpoaop.d,iu;
    ne Christo Deo nostro credentium cor in alterajn lyuftveoo-af,xai OUTCO T»Vjrto-Ttveoxuj°o>0"«f, <of ftri
    parlera tralii valeat, communiisli. Magnusfldei no- SuvaerSatTijv xapSiav TCOV TWXpterTco Tto 6sto rSfteo»
    stra; triumphusest, et asseruisse nostra tam fortiler, C jrttTTEUOVTUv etf eripov eXxuo-6>)vat ftspof. Miyaj ouTof
    et adversa sanctarum Scripiurarnm lestimoniis sic eart TvjfijftETspafTtiarea; 0 6piaft6off,to «TfoSetejat ra
    devicisse. Quid agat jam? quo se ille circumfcrat, rjftsTEpa ouTcoff ierxupcoff,xai OUTCO vsvtxrjxivatT« SVKV-
    qui amator impiaenovitatis, dum suo voluit pctius Ti« Stu rn; ro>vQiiav ypufSiv psuprvpia;. Ti Xotjrov
    ingenio servire quam Chrislo, sibi credilam plebem St«7rp«£;sT«t; rj jrou iautov Ixstvof iteptarptyet; of ys-
    veneno voluit suae prnedicaliontsinficere; cum et voptevofipaaris ' uaeSovsveeorsptCTttou, eofESOUXSTO
    Taef iauTOu evvoiatff * SouXeuetv
    legere debuerit el tcnere, pravas quaestiones, et ftaXXov iauTw, rj TCO
    quoenon proficiant ad salutem, sed ad perdiiionero XpterTco, TOV IftjrearsuSevTa laUTcoSrjptov fSXujiutnBelnat
    animaruin nitantur, vitandas potius quam scquendas TCO rr,; iSiu; jrpoerotttX.taf * Slovxui «vayveovat
    SrjXr)Tr)piep
    (Tit. m,9)? TOUTO xai xaT£%£iv,0« ra pJuruta.tJnTriftara,xul ptrj
    jrpoxojrTovTa cif uyistav, uH),ay^upovvratif ^vyfiy
    «jreoX.Eiav, ftvyetvftaXXov, »1ijrtSJjjTEtv Sst.
    3. Sed ad prsecipitia festinantem, immo jam in 'A)XofteoffciffxpufwoufauTOUfijTEtyoptsvov, iptaXXov
    prsecipiti, unde corruat, constitutum, si possimus1 Se nSn iv auTeoTCO xpnttvep,oSsviteastrut, StayoVTa,st
    revpcare debemus, ne ruinam ejus, si « non succur- ye SuvaftsSa, avazaXseerSae oysiXoptev, ftr) rnv rtrStatv
    rimus, urgeamus. Cltristus Deus noster, cui suae1D OUTOU rS> jSorjOsev itpoau>Oiaapev.'0 Xptarbs 0 ©sof
    guacslio nativitatis infertur, pro una ove laborarei rjftwv,cSlituyerut £i)T»eriff jrepi TriffiStaff ysvvrjo-seof,
    hos docuit (Ltic. xv, 5), volens eam suis quoque! iSiSu^zvrjitaf xauvEtvUTrsp 7rpo6aTOO ivor, SiXwv xai Se«
    bumeris revocari, ne rapaci lupo pateret in prsc- TCOV tSieovwp.a>v dvaxaXsecrSat, tof ftri IxxsrjTatTejiXuxeo
    dam. Et qui pro unius ovis currere salute nos docttit,, cif «pjrayrjv.EtTa 6 StSdeJaftejfMtr OUTW SpaptXvirtep

    * !ta mss. At edit. eiSoTe?.


    *•ApudRaluz., amoreac virtute. Grsecalittera 8eov,xul TOV .*castigantur ex mss.
    pb- s In Regiis exemplaribus Grsecis post verbum
    stulat amere, hac (seu hujusmodi) virluie. PonSstv additurr) peri,bautl dubie ex nota marginali,
    ! * Edili bicaddunt 8uvao-8at,non mss.
    a Bnltiz., laniel, inveniiur. qua quis anliquarius parliculam pe»janle •verbtim
    Graccus texlus exigit : desitlerari roonuerat. Nam istud n, lioc
    iid ille dignttsesl qni accttselur,non ul matus merce- pncdictum
    est vel, respondet nostio forte, eaqne pariictila no-
    narius,quippeqtti nonideo quod ovesreliquerit,argua- lare solent aiitiqui lectiones, qnas vulgatis pracferen-
    tur, scd quodeas ipse laniare inveniussit. das censent ac mcliorcs. Ccnsuit igitur aniiquarius
    e In mss. deest aaeSov;. nosler Graecelegendnm ™ ptrj(3oyj9sev,
    ' Edit. SouXsueov ejusque cen-
    l
    wySrj auT&in TcoXptaripHjaxoXou. snram lectio Latina, si non succurrimus, conlirmat.
    *65 S. COELESTINII PAP.E EPISTOLJE ET DEtftETA. 464
    qualiter nos vull pro ipsarum oviumlaborare pastore, A ereOTDpiaf jrpo6drouivof, ir5>;upa.rjjxaf xdpistv(3OUXE-
    qui Officii et nominis ejus oblitus in rapacitatem Tat U7rlpauTOuTOUTWVTtpoSuruvjtoiphios', offTrjf
    lupi se ipse convertit, gregem cupiens perdere, quem itpoanyopiu;ruvms xui TOUeituyyiluuroe ltttke\napi-
    debuerat custodire? Quem nos a septis agnorum voff,auTOflauTovsif a upnuynv XuxouftSTrjXXai;ev, Ijrt-
    removere debemus, si non ita ut volumus corriga- Bupeeov uitoliaai rtjiiayeknv,nv uvrb; coyetXs ouvTriprjoae.
    mus. Sitb spesveniae corrigenti; malumus enim ut TOUTOV ouvrjftsiffdiro TnffjrsptxXsioswff Tcovdftvwv a7ro-
    revertatur et vivat, si vitam sibi commissorum ipse xtvfjoatbfeikop.ev,iuv ftrj eturov,eofSsXopesv, StopSwoeo-
    c
    non perdat. Sit aperta senteniia perduranti; absci- ftsSa.Etrj ETIeruyyvebftr)f IXTrifStopSouftsveo- SsXofttv ydp
    dendutn est enim tale vulnus, quo non unum mem- tva u7roerTpsiJ/rj xal ?rjcrrj,Ei fti) aurof TIJV?wrivTWV
    brum Iseditur, sed totum corpus Ecclesisesauciatur. lf*7rsTreerTSUftiv&)v iauTeodTroXscrstsv. Ee» Sl Ttffyavspd
    Quid enim * cum consentienlibus faciat, qui solus d7r6coaeref xaT' auTou ep.pevovro;.'Exxoitreov yap TO
    sibi sapiens a nostra credulilate dissenlit? Sint in TOIOUTOV TpaOfta,St' ou ovy ev filXof|3X«7rT£7.at, «XX«
    communione, quos ipse resistentes sibi a commu- jrav T6 owfta Trjf exx\naiu; Sturtrplaaxerui. 1i ydp
    nione f submovit; nostramque communionem ha- jiotst (jtST«TCOV «XXriXotff oftovoouvTWV, offptovof lauTS
    bere se non posse noverit, si in hoc perversitalis fpoveiv Soxwve aitb rfi; -nuerepu;St%ovoetrtiarta; ;
    suaetramite apostolicae doctrinse contrarius perdu- JJ o6evftsviTcoerav ev rn xotvoovia,ouf auTof «VTtXlyovTKf
    rarit. «UTCO djrsxivnosTrjfxotveovtaf. Kai ytvo>ox£Tw OTIaurof
    TrjvrjftsTEpav xotvtoviav 'iyetv ov SuvrjosTae, Idv iv TauTij
    Tri Trjf StacrTpoyrjff oSco7r«papts£v>), ivavTioufjtsvoffTij
    djrooToXtx^ StSayf.
    4. Auctoritate igitur tecum nostrse sedis ascila, SvvufBeian;aot roivvv rii; auSsvTiasTOUrip.eripov
    «snostra vice usus, hanc exsequeris districto vigore DpbvovT^ rjftSTspa^ StaSo^ij ypnaup.evo;, ruvrnv
    sententiam, ut aut * intra decem dies ab liujus con- ex6t6do£tffdzpt6stOTEppoTDTt rr,v uitbfuatv, Ivu rj IVTOJ
    ventionis die numerandos pravas prsedicationes suas Ssxa rjfjespSv dpi8ftouftsveov «TTO Trjf liftspafTnf u7roftvrj-
    scripta professione condemnet, et hanc se de nativi- oscofTauTrjff,T« xaxd xvpvyuuru euvrov iyypdyepofto-
    tate Chrisli Dei nostri fidero tenere conflrmet quam XoyiaoSernan, xai lauTOVSta6s6atwcr)3Tat ruvrr,v xuri-
    el Roroana, et tuaesanclitatis Ecclesia, et universalis yeiv TJjvjrioTtv TrspiTrjf ysvvijoeeofTOUXptOTOu TOU
    devolio lenet; aut nisi hoc lecerit, mox sanciitas ©SOU rjptcov,rjv xdi t) "Peoftaiwv xui rj Trjforjff«ytOTijTOf
    lua illi Ecclesiae provisura, a nostro eum corpore ixxXrjoia,x«i rj x«86XouxaSootcootfxaTix,sf rj idv fjtri
    modis omnibus sciat esse removendum, qui nec in TOUTO 7rotvioi),suStiffrj oij «ytoTrjfexeivn;rH; IxxXnoiaf
    se medentium curam voluit admitlere, et in perditio- Q itpovonauuevn,uiSri avrbv TravTirpbita, urtb TOUriue-
    nem tam suam quam omnium sibi creditorum i male Tspou owftaTiou «jroxevnTiov,oj OUTSTISVTCOV Sspa-
    pestifer festinavit. jrsuovTcov taotv rjSIXrjos xaTaSse;«o8ai, xai Etf a7rwXstav
    auTOuTS xat jrdvTeov TWV «UTCO 7rS7rtarTCUfteveov xaxcof
    XotfttoSrjffr)7rsi%6rj.
    5. Eadem autem scripsimus et ad sanctos fraires Td Ss auTaiypdiJ/aptEV 7rp6f TouffdyiouffdSEXyouf xai
    ct coepiscopos nostros, Joannem, k Rufuro, Juvena- ouvS7riox67rouf rjftwvIeodvvrjv, 'Pouyov,'Iou6EvdXtov, xai
    lem et Flavianuro : ut nota sit de eo nostra, immo *Xa6i«v6vevafuvepu 5 ri Jtepi avrovrjfteov,ftdXXov 31rj
    Cbristi nostri divina sententia. Data III idus Augusti TOU XptoTourjfteov8sta d7r6fKOtf.
    1 Theodosio xm et Yalentiniano mIII consulibus.
    a Ita mss. At edit., stf uprtuyu Xuxov. Inter eos autem quos Neslorius subnioverat, prseci-
    h Edili Grsece,st ETIouyyvwptmff eltti; StopSwooftsvw, puus censensus est Philippus presbyler, de quo in
    SuvrjerETae jrsptXsijrsoSat* : castigtiniur cx mss. superiore epistola 9 num. 5 est dictum.
    SsXoftev
    quibus Latiiia leclio et orationis series suffragantur. « Et hic cum Latino sermone consentit Grsecus
    c In vulgatis, sit certa sententia. Grsecus textus regiorum exemplarium lextus. In vulgatis atitem
    postulat sit aperla sententia, hoc est palam et aperle habetur, xuirf nperepurov rbtrovStaSoyjrtiit eijouoia
    dicta sententia damnetur, si in errore persistat. Hic D Xpuodftsvof, hostraque vice ac loco cum poieslaie
    respondet Coelestinusac plane satisfacit Cyrilli peli- usus. h In mss., Soxj).
    tioni. ls enim epist. 8 n. 7 nondum quidem se a
    , Nestorii corarounione aperte discessisse significarat, 1 Ita ms. ISavVr.,suffragante Grseco. At Baluz.,
    . sed quid deinceps sibi agendum foret, Coalestinum infra.
    ut dignaretur enixe rogabat. j Hinc perspicuum est Graece x«xS>;,non, ut in
    '' ddocereHoc est, cum iis qui in una fide concordant.Alln- mss. Regiis ferlur, xd8wf tegendum esse. Ex hoc
    , dit Coelestinusad verba Cyrilli epist. 8 n. 5, unde mendo locus datus videlur glosseniati, quod in vul-
    Nestoriura a communi omnium ortliodoxorum sen- gatis exeroplaribus Grsecisobtinet, ola XotfteoSrjfvooo
    tetitia discedere, seque unum omnibus sapienliorem inteiyOrtSp«ftstvStdTOU Trjf'ExxXrjoiaf erwfueTOfIXauvo-
    arbitrari didicerat. peEvoff.Tamquam pestifer morbus in lotum Ecclesim
    ...c:ln yulg. additur aptara. corpus invadens \feslinavilserpere.
    f His et Cyrilltts obsequens, pfoxime postquam k Rufum et
    Fjavianum ideo nominaterat Ccelestinus,
    lias accepit Ccelestini lilleras, ad clcrum populum- quia bic archiepiscopus, et ille primas Macedo-
    que CP. parjier scripsit : Cum iis clericis et popula- num, quos novis Nestorii commentis graviter offen-
    ribus quoque, qui propter rectamfidem ab illo excom- sos esse Cyrillus epist. 8 n. 5 prxmonuerat.
    municali vel gradu moti sunt, nos libere communica- 1 Augusti 11,1aroio 430.
    mus, injustam illius sententiam minime approbantes, m In mss., Vqlenlinianovi.
    ted eot polius qui ista perpetsi sunl comtnendantes. t
    465 EPIST. XII. — COELESTIiNlPAP.A5AD EPlSCOPOS ECCLES. ORIENT. 46$
    EPISTOLA XII.
    Quam exitiosasil Neslorii doclrina, Cmleslinusexponit. Se a sua communione itlum ejusque fautores secrevisse,
    et contra in communionemrecepisse quos ille novissimeabjecerat. Ut infra scripli prmsulesfortiter pro Ecclesia
    cerient horiaiur, monetqueNestorium a communioneEcclesite removendum,nisi aamonitusintra decimumdiem
    damnel quod prmdicarat.
    COELESTISOS episcopus * JOANNI , JCVENALI, RCFO, e \ Tcpdyajr»Tcp dSsXyw 'IwdvvrjKeXsoTtvoff.
    FLAVIANO episcopis perOrientero, b a pari.
    1. Optaremus quidem, sicuti una est c Deiessen Eu^6ftE8aftlv wo7rsp ftia ioTt TrlffSsoTrjTOf ouoia,
    lia, it;i inler orones qui ubique sunt homines unan OUTW x«i Trapd jrdot Totf 67rouSr)7roTS ouotv dv8pco7rotf
    rectse fidei verilatera teneri. Minor tamen gemilu: ptiaVTrif6p8r)f7rioTSwff «Xrj8Eiav eyetv. EXaTTwv Si 6'ftwf
    est, si qui se extra gregem Dominicum segregantes 6 arevuypb; eariv, idv TivsffauTouf ix.TOff Trjf dysXflf
    et per angulos laiebrasque latitantes d, alios sibi ve TrjfSeo7roTtxr)faTro^wpi^ovTSff, xai Std ywvtwvxal ou-
    paucos qui secttro sentiunt, occulto errore persua oxiwv T07rwvXavSdvovTeff, iauTOtffrj xui oXiyotf Ttoi
    deant. Cum vero aliquis sacrosanctse Ecclesiae Dei ouft6ouXsuwotv,oftovoouotvlauTOtffIv TriXavSavouor)
    sub nomine e praepositus sacerdoiis, ipsum Cbrist jrXdvrj."OTSSl iv rn TOU0SOUiepu 'ExxXrjoia6 itpoSt-
    populum a tramite veritatis in praeceps devise per- . 6XrjftEV0ff U7TOTCpOVOftOTl TOU tspiwf aUTOU TOVTOUXpt-
    suasionis avertit, et hoc in amplissiroa urbe, ac arov Siiuovurtb rn; bSov rri; «XrjSsiafxaT« xprjftvwv
    quam propter inhabitantis imperii reverentiam d< a7rooTpsyEt OUX
    TY? 6p8iiouf*6ouXr), xai TOUTO SVrtt fts-
    universo orbe conQuit multitudo; lunc plane est ge- ytoTV)7r6),st,etf rjvStd TIJV f (3aoe-
    TtftrjvTOU evotxouvTOf
    ininanda lamentatio, et major sollicitudo, ne*quid XEIOU d7rojravTofTOU xooftououvTpe^stTOjr).rj6of,TOTE
    lupi s rapacitas prtevaleat, adhibenda. Minor enim JJ SrjXaSri St7rX«ot«OTSOf loTtv6 Bprjvof,xai ftsiijwvrj ypov-
    h cura est obsidentis inimiciquam intra mcenia de- Ttf, tva pri Tt v) upituyn TOUXuxouitupuyevouivovXKT-

    Quaedamin Grseca et Lnlina epistolae bttjus in- lestini epistolam merito referatur illud Gfnnadii dc
    scriplione apparet dissensionis species, cum in ills Script. Eccl.: Cmlestinusurbis Romm episcopusdecre-
    uni Joanni, in hac plnribus aliis inscribaiur. Latinst tum synodi (Romanae) ad Orientis et OccidentisEccle-
    suffragatur tum Liberatus diaconus cap. 5, ubi hanc sias dedit, confirmans duabus in Christo manentibus
    Ccelestini epistolam sic indical, Eadem de re (de qna perfecte natnris, unam Fitii credendam esse personam.
    Cyrillo) pariter scripsilJoanni Anliocheno, Rufo Thes- lloc enim confirmavit, non conceptis quidem verbis,
    talonicensi, Jttvenali Hierosolymiianoet Flaviano Phi- sed quatenus Nestorinm, qui, nt statim exponit Gen-
    lippensiarchiepiscopis; lum Ccelestinus in superiore nadius, liuic senlentim ostensus esl esse contrarius,
    epistola 11 n. 5, ubi liabet, Scripsimus et ad sanctot condemnavit. Ad Latinum epistolae hujns textum
    fratres et coepiscoposnostros Joannem, Rufum, Juve- quodattinel, euni exbibemus, quem Steph. Baluzius
    nalem ei Flavianum. His accedit et Nicoians I papa ad quatuor mss.,nos ad Navarreum recognovirous,
    epist. 8 ad Michaelem,epistolam istam ut Orientnli- quemque b
    Nicolaus I constanter sequitur.
    bus episcopisscriptam commemorans. Graecaenibilo- Vocabulum a pari in ins. Navar. omissura. Balu-
    minus lavet tolius epistolaeconlextus; niisquam enim zius e suis expressit; qui et nolal ea locuiione id.
    ad plures, sed ad unum Coelestinus sermonem con- significari quod apud Liberatum cap. 5 pariter, quod
    veriit, nec verhis fratres charissimi, seil fraler charis- Gracceapud Cyrillttm epist. ad Joannem Antioch. Td
    sime, utitur, et sanclitatem tuam, non veslram, com- taa (addere poterat, et quod apud Mar. Mercatorem,
    pellai. Est etalia qusedam Cyrillum inter et utrius- Commonit. c. 5, similia eademque exempla); ideoque
    que textus inscriptionem pugna. Hanc enim episto- r quod Theodosius i part. Concil. Epbes. c. 52 scribit,
    lam, quam uierque textusCcelestino.Cyrillus synodo yiypaitrat yap T« to« jrapd rn; np-eripu;yaXrjvrjf,non
    tribuit. Primam dissensionis speciem conciliat atque male ab aniiquo interprete concilii Ephesini apud
    coniponit Cyrillus epist. ad Joannem Antiocbenum ipsum Baluzium nov.coll. concil. p. 4S4 Latinecon-
    queni sic alloquitur: Scripsit (Romana synodus) ei ad versum esse, Scriplum namqueest a pari a noslra ma-
    tuatn pielalem. Scripsil et A PARI(T« toa) ad tiufum jestale. Hinc et niere observat conjecturam Lupi Cliri-
    piissimumThessalonicensemepiscopumet ad nonnul- sliani, qui Thessalonicensi episcopoin Pbilippenscu)
    los alios reiigiosissimosMacedonim episcopos, qui ei nullam tum auctorilatem fuisse colligit, quasi hac
    sempersuffragari solent. Scripsit nihilominus ad Ju- locutione a pari, is illi par et sequalis dicatur. Prae-
    venalem Rierosolymorum episcopum. Earum quippe terea inde refutatur eadem Lupi conjeclura, quod si
    epistolarum, quaepluribusa pari inscribebantur, uni- ea valeret, Pliilippensis episcopus non minus Antio-
    cuique eorum quorum nomina pra*se ferebant, simile cheno quam Thessalonicensi par et sequalis dicendus
    exemplum separatim mitiebaiur, proprio cujusque foret. c Duo mss., consentiente Graeco, Deitutis.
    nomine inscriptum. Quapropter sic in eis loquuntur
    d Ulud alios non novitGraecus lexlus. Clarioresset
    papae, quasi ad unum scriberent; et cum unum hu-
    jusmodi exemplum singulare reperitur, ejus unius Latinus, si itaefferrettir, vet sibi, vel paucis qui secum
    cui destinatum erat nomen prae se ferre debet. Hinc seniiunt, occultum errorem persuadeant. Grsece aptitl
    quod uni Joanni inscribatur Graecus epistolae hu- Lab. legere est, XavSdvovTSf JiauToufctxatotf XoyotfTtoi
    jus textus, hoc indicio est solum hujus exempliim ouft6ouXsuwotv oftovosivlauToef.Nostra leclio est uis^.
    quod Joanni niissum ftterat, repertum ac vulgalum Reg., nisi quod in uno pro oftovoouotv exstal oftovosiy,
    esse. Epislolas autem quas Romani pontitices babita D ac veteri Latino lextui magis est cousentanea.
    e Nilidior esset hsec constructio, prmpositus sub
    prius synodo scribebant, ipsi synodo tribuere iicebat,
    quamvis eas ipsis pontilicibus vulgo ascribendi mos nominesacerdotis. Mox loco devimpersuasionis, Grse-
    et usus obtinueiii. (juoeirca bsec epistola et a Cyrillo cus interpres legit devia persuasione.
    Romanae synodo, et ab aliis Cueieslino ascribilur. { Sic mss. ac Lab., <3aotXswf.
    Neque obscurum est ipsius Cyrilli votis nunc Ccelc- s Adde advenientis.
    stinum obsequi, quem ille praesul, epist. 8 n. 7, ob- h Seu solliciiudo est, cum hostis murum obsidet,
    secrarat ut super Nestorii doctrina sententiam suam quam cum intra debacchatur; leviusque sollicilat et
    (uitt Macedonimepiscopis, tum Urientis anlisiilibus angitanimum lupus.
    perspicueperiitteras exponeret,Praeterea ad hanc Cce-
    m S. COELESTINI I PAPJE EPISTOL^ ET DECRETA. 403
    bacchantis; leviusque sollicitat lupus exlra ovilia A «erjjuorjj.'EXdrreov-j/upeorev » fpavrls iroXtopxouvToff
    pererrans, quam inter gregem locum pastoris inya- TOOeyBpov,rj evTOfiTStxwvlz6ax3£suovTOff* xai zouyo-
    dens : quia bellum plus quam civile est, Ctim intra repovitupevoy\e"ib Xuxo; IxTOfTWVjrotftviwvdrojrXa-
    Ecclesiam, id est intra * ipsum Chrisii thalainum "veoftevoff, «rrep iv auTrjTJ)dysXjT07rov Ttoip.evo;tTttlutb-
    tela sectae impiaejaciunlur. Unde vehemenler con- ftevof ljretSi)7rep jrXlovTouIptyuXiou jtoXiftouIOTJV, 6Vav
    tristata sulit iiOstra viscera, quod is qui Coiistanti- IvTOfTrifIxxXrjoiaf,TOUTSotiv lv-6f auTouTOU oexouTOU
    nopolilanatn obtinere videlur Ecclesiam, devolissi- 6sou, Sbpuru uxavrifrrut Trjff«oESoiJf8prjox;taff.&8E>'
    mis Christo populis perversa quaedam contra reve- ifdvuavvrerv.pa.xrutrjptwvTa aitluyyyu, Srt ouTOf,oari;
    rentiam virginei parlus et conlra spem nOStraesalu- Soxsi"xuriyjtv trjv exxlnaiuv KwvoTavTtvoujroXswff, Totf
    tis infundit. Hsec ad nos ingerente dolore fidelium x«8eootwftEvotff TOUXptoToOSrjftocffSesoTpKttftsva Ttvd
    perveherunt, Iiscc libris quos ipse miserat publicala txyitt, uirsveKVTtK trlff Teftrjfxai «eSouffTOU TOXSTOU T«f
    sunt; et, qubd majoris probalionis est, lioecad nos dytdf 7r«p6svou,xui vitevuvriurrj; IXjriSofTijf yueripus
    missis epistolis L ipsa auctoris subscriptione mu- fftotnplaf. TauTa etor)X8ev uiro6«XXouo»f rn; dXyrjSovof
    nilis ita insinuata sunt ut dubitari iilira non TWV jrtOTtov,a lyvwpioSrjStd TWV/3t6Xiwv, ajrep «UTOf
    Hceau IjreftvVe-x«l ojrep ftsi?ovbfdjroSst|£wffrjv, 1teuf9etaS>v
    B iTrioToXwv 7rp6ffrjftdff, UTroypayji«UTOGTOUau8s'vTou
    wyvpapivtjiv, a>; dft»ji6Xrj8rlvae c jrap' erepav ftrj lejov
    stvat.
    2. Unde quOniam in talibus causis non est tuta 'OflevijretSr)U7riptotouTCOv «mwv oux e*OTtv deryaXrjf
    longior conniventia, quia tantumdem pene criminis »5peaxporipairapevSuftrjertf* TOWUTOV yup iart o^sSov
    est conniverc a talibus qhanti scelcris est tam sacri- syxXrjfta7rapsv8ufteto8ai Ta TOtauta,oTrotovEOTIftuerof
    lega praedicare, et episcopum Neslorium ct si quis rotauTa tepiouXaXlyetv"xai TOVS7rioxo7rov TSearbpiov,
    alius eum secuius bsec praedicat, a nostra commti- xai et Ttf aXXoff OUTCO dxoXou6i)oaf TOtauTaXlyst, a7r6
    nione sccrevimus, d quanidiu scriptura professionis TrjffrjfisTepafxotvwvidtff uiroy_upi>%op.ev, ta; ov St' iyypu-
    emissa pervcrsitatem quain cceperat docere condehi- fov OftbXoyiafjrefte»8eioi:r,rnv Stuarpofriv, rjv rifearo
    net, et hanc de virgineo partu, id est de humani ge- SjSdoxeev, xaTaxpivrj,xai TauTrjviauTovitepi TOU 7rap-
    neris salute,fidem asseratse tenere.quam secundtira flevexou TOXOU, TOUTIOTC jrspi Trjf aarnpias TOUTWV dv-
    apostolicam doctrinam Romana ct Alexandrina et Opeojrwv ysvouff,TTJV 7riffTtv6ftbX,oyr)ovi xaTl%etv,rjv TIVK
    catholica universalis Ecclesia tenet et veneratur et x«Ta T/IV«7roOToXtxriv StSaoxaXiavn 'Pwftaiwvxai r)
    praedicat. Si quis vero aut ab e episcopo Ncstorio, 'AXexavSpioov, xai rjxaSoXexrj 7rotvraxouIxxXijoiaxaTlj^ee,
    aut ab iis qui euiti seqountur, ex quo talia prsedica- C * jrpooxuvrjorj TSxai oftoXoyriorj. Et rts 31 n diroNSOTO-
    re cceperunt, vel excommunicalus, vel exutus est seii piou, rt aiib TWVctXXwv KUT^) ii;axoXou8«odvTwv, dy' ou
    antislitis, seu clerici dignitate, hunc in nostra com- T« TOtauTa»p?«TOXttXttv,r) dxotveov»TOff iysvsTO, r;
    munione et durasse, et e dttrarc rtianifestum est; eyufjtveoB» TrjffTOU lepeu; ul,ia;, rjT»ffTOUxXrjpezou, TOU-
    nec judicamus remotum : quia non polerat quem- TOVIv TjjrjftsTspaxoevwvtaxui ftsftsvrjx-vzt,xai ftsvetv
    quam ejus removere senlenlia, qui se jam prsebuerat Etf TOi>%ri; eo//oX6yjjT«f KalouSsXiyoftsvOUTOV djroxsxt-
    ipse removeodum. vnaOaf eitetSnitepovSerjSuvaTO Ttv« r) TOUTOU «Troyaotff
    «Trbxtvstv, ooTtf I«UTOV itapkayev riSr)dTroxivijTEOv.
    3. Hsec, frater charissime, ad sanctitatcm tuam T«UT«, dSsXylTtpttwTaTE, 7rp6f Trjvorjv ayt«ouvv;v
    scribenda duximus, ut in Domino roboraltis, ct la- eypu-.pap.ev, tvu sv5uv«ftw6iiff Iv TW Sso7roTrj,xui rbv
    miliarem pectori tuo loricam Christi cum h scuto ca- oixEiovTWOT»9st8wp«xaxai TrjvsXTriSaTrjffx«8oXtxrjf
    tholicx prsedicationis indutus, greges Domini nostri bp.oi.oyiu;IvSucrdftEvof, TTJV i.yelrrJTOUrjptsTipou 5so7r6-
    Jesu Christi, qui pro nobis natus et passus est, qui TOU 'JrjffouXpeoTou,offTtvU7riprjfteovEysvvijSrj xai S7r«-
    reseratis inferis et roorte devicta pro nobis die lerlio 6iv, oortff xai dvoiyivTtov TWVx«T«^8oviwvxal TOU 6X-
    resurrexit, a persuasionis pessimae pravilate de- vdtou rjTTvj8ivT0ff, urrip rjpewvTJ rpirp auepu uviarv,
    fend.is. D «jro Trjffjrovrjpaf xai «io^iffTrjf StSaozaXiafiXzuorjf.
    4. Sicut autem ad sanclum fratrem ct coepiscopum Do7rspSi xai npbs rbv u/tiirarov «SsXeoov xae ouvs-
    nostrum Cyrillum, bonum l fidci catbolicae defen- jrtoxo7rov rjftwvSuptXXpv, TOV d/pi6rj Ti)fxa8oXexr)f sxzXrj-
    sorcm, scripsimus, hanc de eodcm Nestorio sciat otaf xai jrioTSwjexSexov,eypu-i/uptv,itepi TOU«UTOU
    sanctitas tua a nobis, immo a Christo Deo, laiam NEOTopiou ytvwoxeTW »5an dytwouvrjjrap' rjftwv,ftdXX.ov
    esse sentenliam , ut aut intra decem dies 1 ex con- Si ujr' auTouTOU SsoTroTbu XptOTOu xai ©Soui^svDVEyfti-

    » Gnecus interpres legit, intra ipsam domum Dei. s Adde deincepsi


    •>Supraepisu. 6 et 7. * fro sritlo male interpres Graccus legit spe.
    e Leg. jrepatTtpa». • In GraJcOiEcclesimel ftdei.
    d Ceu quoad. J M«s., ex conventtone hujus diei. Ex epistola sn-
    • Nomen epitcopi Grsecus interpresreticet; et mox periori legendnm esSe liquet, ex conventionishujus
    pro prasdicitrecceperunt,legit prmdicare cwpil. Ipsa die, vel siropliciter ex cmtventionisdie , hoc est, ut
    tamen lectionis Latinse verba Nicolaus I epist. 8 ad interpres Graecusrecte intellexit, ex die quo conven-
    Mich. retinet. tus fuerit. I
    Leg. jipooxuvetTJ xal ofjtoXoyei.
    469 EPIST. Xin. — CCELESTINIPAVM AD NESTORIUM. J70
    ventionis httjus die numerandos, sacrilegas de A vrjvstvat errjv«jroyaertv,tva $ svroffSsxa rjpeepeov dptSjttoo.
    Cliristi nativitale prxdicationes suas scripla profes- ftivwvuf r); rjttepaf vitopvriaBeisras tepoouXoufauTOu
    sione condemnet, et hauc se profiteattir fident sequi StSaozaXteeff jrspi TijffTOUXptOTOu yevvijoswffiyypdcoeo.
    quam Romana et Alexandrina et universalis servat bpoloyiu xuruStxuari, xal ruvrrt iuvrhv opeoXoyrjorj TTJ
    Ecclesia; aut episcoporum ccetu remotus, intelligat jrtOTStdxoXou6eiv, IJVTtvazai rj 'Pwftaiwv,x«i rj 'AXsej-
    • sibi suam obfuisse perniciem. Sed ut liaccquae a avSpleov, x«i rj xa8oXtxrj 'Exxlnaia' r) aTrorf.s
    yuXdTTEtv
    uobis decrela sunt b exercilatius agerentur, per fi- ouvoSouTWVIjrtozoTrwvdjroxtvr)6£eff, ytvwoxeTW otxetto
    tium nostrum Posidonium Alexandrinae Ecclesiae eaUTOV /3e6).«5p8at oXsSpep. "iva 5iTauT« Ta 7rap' r)p.S>v
    diaconumnostras ad dilectionem tuaro voluimus fide- uitofuvBivruaitovSaibrepovV-u-jva8ein, SeaTour)p.er£pov
    lius epistolas <-commeare. Data idus Auguslid Theo- utou IloostSwviouTOUSiaxovouTrjff'AXslavSplwv ixzXr)-
    dosio xiii et Valenliniano iu consulibus. ffiaf Taf rtperipu; iittarokus jrpof Trjvorjv5td8sotvrj6ou.
    X»o6r)/uev jrtoTOTEpov 5taxoftto8ijv«t.'0 0e6f uytttivovTaj
    ffs StaouXaTTOt, dSEXol TtftteoTaTS.
    o EPISTOLA XUI.
    COELESTIM TkPJEI ADNESTORIUM.
    Ipsum impimnovitatis reum convinci, atque anathemate dignum esse. Denuntiat ei, nisi quos e regia urbl
    injusle ejeceratrevocarit, et quod intpie senserat apertedamnarit, post decimumdiem ab Ecclesiascommunion.
    segregandum esse.
    Dilectissimofratri NESTOBIO COELESTINUS. . B Tw ayajrurw «SsXjwNsoTopitoKsXeffTtvof.
    i. Aliquantis diebus vitae nostrae, post nefandum 'Ee/rjftspaffTtvdf Trjff?wrjf rjptwvptsTaTOdvootovxai
    et saepe damnatum dogma Pelagii alque Coelestii, 7roXXdztff xaToxpeSiv 56yetaIlsXayiouxeelKsXeoTiou ft r.ov
    * catholicam Cdemquies habitit, quando eos ctim suae 6oXexrj TrioTCf seprjvsuffsv,OTTOTSixsivouf fteTaTWV E7ro-
    disputationis sequacibus s telo unitac sentenlix Oriens ftivwvT» S6H>) auTwvrjre «VKTOX» xat rj 5uotf dxovTtra
    Occidensquepercussit. Deniijuesanctse recordationis erupeywvouorjf d7roj>doewf sVXijilsv.Aimxa 6 Trjf dyi«C
    Atticus, catholicae magisler (idei, et vere beato ptvrjftrif'ATTtxof,6 StSdoxaXofTrjffxaSoXtxrjf itiartas,
    Joanni etiam ad isla successor , eos ita pcrsecutus xai «XrjSwff TOUfjtaxaptou'Iwdvvoux«2 etffTauTte5t«So-<
    est pro b rege communi, ut iis ne slandi quidem illic yo;, oi^TwrIxEivouf!Siw!;evU7ripTOUxotvou(3aotXlwf,
    copia praestarctur. Mansit nos post ejus exilum solli- OJOTS auToefftij TOUixst tOTavatavsotv ffuy%wprj8riva e
    citudo vel maxima, cum successor ipsius titrum eiiam "EOJ^EV rjfiKf ftETaTrjvIxsivou e^oSovou^ rj TU^OUOU
    in ejus fide succederelquxreremus, quia difficilecst fpovri; ' IxSej^oftevouff, jroTSpov 6 ixsevovSeaSstidftsvot;
    conlinuari quae bona sunt, nam sibi snepealternis eti)auTOtixai sef rnv itiartv StuSoyo;.'ETtetSn Svaytpe;
    vicibus adversa succcdunt. Habuimus lamen post eartv IxTsivsoSatTa xaXd*7roXXaxtff ydp lauTaf dptoi-
    hunc a quo eramus continuo i deserendi, sanctum 6aS6v«t svavTtOTJjTEf StaSI/ovTat.'A)Xeayjixuptv utt'
    • Planius ad litteram Graecam,proprii exilii se sibi C tem habuit, sed refragantibus tum htijus epistolae^
    fuisse attciorem; qno pactn infeiius, epist, 15 idein luin antiqnae inlerprelationis concilii Epbesiui mss.
    e Editi, lelis, ac deinde B.tron. secundtim edit.
    Nestorius seipw perilurus auctore dicitur, si oblatum
    correeio remeditim respnat. Pcrgit Coeleslinustolam Rom. unitatis : corriguiiiur ex mss. Qunil nunc me-
    excommiiniolionis invidiam in reuni transferre. moratur. maxime accidil, cum cpiscopi Zcsitni epi-
    b Sen accuraiitts. Interpres GraecusIegisse videtur stola, utMarii Mercatoris pag. 138 verbis utar : Qum
    sfudiostusperficerenitir. tractoria dicilur , qua CmlestiusPelagiusque datnnali
    « Ediii cuni tribusmss., commendare: corrigunlur sttnl, el Ctmstanlinopolimel per totum orbetn missa,
    e codice Bellovac. Deinde ex Graecosupplere liceret, subscripiionibus sanctorum Pairum est roborata.
    Deus le incolutnemcuslodiat. Mox in mss. iv idus, et b Edit. Rom. et Daron. prorecommuni, refragan-
    contra edit. ValentiniunoIV. tibus aliis Iibris ctGraeco. Regem communem intel-
    «*Atigusli il anno 430. ligereest universorum regemChristum, cujus gratiam
    • ln etliiinneRoin. Lalinus ejus contextus nolatur Pelagiani, ut Aposloli verbo utar, evacuare niteban-
    ut eCresconio descriptus. Eumdem exbibent Navar- tur. Qui aulem Atticus eis resiiterit, M. Mercator in
    reusaliique tres niss. a Baluzio memorati. Ejus ini- Commonit. sic narrat : Sitfr sanctm memorim Altico
    titim Liberatus cap. 5 ita indicat : Cmleslinusvero episcopo ttrbem Conslanlinopolilanampeliit (Coslc-
    papa Rumanusscripsil Nesiorioincrepationiscpislolam illius stitis), ttbi in similibus deiectus, tnagno itudio sancli
    cum exhortationeel viiuperatione,quia errare non de- viri ex prmdicla altna urbe detrnsut esl, litteris
    btteril ad cujtts ordinalionem gavisus est. Est ejus super ejtts nomineet in Asiamel Thessatonicamel Car-
    principium : Aliquantis diebus viim nostrm. Eadem _" thaginem ad episcoposmissis. Quani ob causam et a
    epistola laudatiir ab Evagrio lib. i c. &, et Pliotio Prospero in carmine de ingratis sic laudari roe-
    cotl. 15; a Nesiorio, ut infra visuri sumus, Novein- ruit:
    bris 30 die accepta esl. In concilio Ephesino perlecta Quldloquaret curammagnaquamgessitip urbe
    cst tola. Nempeact. 1, Juven. Hieros. postulante ut Constanlinopoli doclobonusore sacerdos
    leganlitr et lillerm sanctissimi el reverenlissiittiarchi- Atlicus,anttqualegalosbaerelicorum
    episcopiRomanorumCmiestini,quas deslinavitde fide, Confutandofide, etc.
    primicenus noiariorum legit, ut habetnr apud Bafu-
    ziuiii p. 462 : Epistola domni Cmlestini episcopi Ro- 1 A mss. Reg. nbest ix5s/ofiivour.
    mani ad Nestotium. Dilectissimo fralri Neslorio Cmle- i Cum scilicet biennium nonduin exptevisset, ut
    tliuus. Aliquantis diebus vitm noslrm posl nefandum lib. VJIC.28 iradit Socrates, qui et cap. 26 leslatiir,
    el smpe damnalttm dogma Pelagii, elc. Graecum eum ubique celeberrimum fuisse lum pielatis nomine,
    textum ad mss. regiorum fidem exegimus. tum quod pauperibut [ovendiietiatn ultra viresincum- '.
    • EditU consentiente Graeco, catholica Mes guie* beret.
    471 S. COELESTINII PAPJE EPISTOLiE ET DECRETA. 4.2
    Sisinnium, celebratum simplicitate et sanctilate col- A ixsfvovTOV ptiXXovTa rjtt«f Ta^iwf x«TaXi7reiv, TOV dyiov
    legam , eam fidero quara invenerat praedicantem. Stoivtov,eu5oxtu.rjo«vpa ETriTS T» djrXoT»Tt xotvwvov ,
    Legerat profeclo simplex sanctitas et sancta simpli- aurrjv TiivjrtoTtv, rjv supe, x»puTTOvra" dveyveoxet 5»-
    citas, timendum magis quam alte sibi esse sapien- XaSrjIxetv»rj aTrX»euXd6etaxai sOXa6rka7rXoT»ff, Sstv
    dum (Rom. xi, 20); et alibi, altiora sectanda non ftaXXovyo6sto6at, » tSiaf ouvsoswfff3d8of?»TSIVxai
    esse (Eccli. m, 22); et iterutn : Si quit aliud prmdi- akkayov, pt»Sstveevspeuvav Ta |3a8uTepa*xai 7rdXtv,Et
    caverit quam quodprmdicavimut,anathema sit (Galat. Ttf otXXo x»pu?eesxai vofto8sTr)ersce itap'o Ixijpuejaptev ,
    I, 8,9). Hoc tamen exeunte de saeculo,cum se solli- dvdSeftaeoTW.'AXXd x«tTOUTOU IXTOU xooftouftsStoTa-
    ciludo nostra in tantum , in quanlum ei Dominus ftsvou, eiff» r)u.sripulfpovri; eiti TOOOUTOV iauTrjviljs-
    permisit, extenderet, laetificavil animum noslrum TSIVSV, if baovb KupiofiTriTpEV/sv, Ijrapo7roi»osv»ftwv
    venientium narratio nnntiorum , quam mox firmavit T»v I|JU^»V r) St»y»otffTWVepyopevavdyysXwv,»v su-
    eorum qni interfuerunt ordinationi tuae relatio colle- 6iwf l6s6atwo£v» TWVrjftSTipwv xotvwvtov uyufopurSsv
    garum, qui tibi testiroonii tanlum delulerunt, quan- 7rapayEVOftivwv Tji oi) %eipoTOvia- ot ttvsf TOOOUTOV aot
    lum ferri litticdebuit qui alitrode videbatttr electus. euuprvpnaav, ooov eypr)v rS> uXkuybQev eittkeyBevri.
    Tanta ante opinione vixisti, ut tuis te aliena civitas MsTaT0oauT«f itpbrepbvvitokrrtyeoi; s?»oaf, WOTS xai
    * uera roauvrn; Sevvv
    invideret; lantob nunc borrore vitaris, ut tui in aliis B sy86v»oeToej ooeffdXXoTpia 7r6Xef
    videant qualiter fuerint liberati. aT07riafyeuxTiovffSaUTBV 7rapaffxeuaoaf,wffTOU;aov;
    iv etXXoTpiotfopav, 07rwfa7r»XXdy»oav.
    2. Dudum sumpsimus epistolas tuas, quibus c in Dpeo»vISe?dfie8aT«f aa; eitiaroWuS, ui; ev arevS>OUK
    angusto nihil poluimus dare responsi; erat enim in »Suv»8»ftsvdjroxpivaoBat's^Sstydp TOVXoyovsif 'Pw-
    Lalinum sermo verlendus. Quod cum licet sero ftatxovftSTa6X»8»vat. Orrspwf f3p«Siw;StdT»Vdvdyx»v
    d facimus , sancti fratris et coepiscopi mei Cyrilli E7roeouftsv, ISsejdftE6« TotauTa7rspi oou ypap-uuruTOU
    probatissimi sacerdutis per filium meum Posidonium «yiou«SEXyou xui avveittaxbitovftou KupiXXou, TOUSO•
    rfiaconum lalia de te scripta suscepimus, e quibus xtftwTaTOU tspiwff, Std TOUuiou ftou IloostSwviourov
    his qui de tua ordinalione retulerant perisse suum Staxovou, uf eov afbSpu IXu7r»6»ftEV a7roXwXivat TWV
    testimonium doleremus. Bonis enim principiis luis jrepi oou dvevsyxovTwv T»Vuuprvpiuv' xukus y«p oou
    malus, quantum videmus, successit eventus : bnnis, Taffupyu; xax», eoffopwftsv,djr66aoiff5tE5sl;aTO' xaXdf
    inquam, principiis quse apud nos ita celebrata fue- fijut upya;, ru; itup' rjittv OUTW yrjftto6£ioaff, wf S£i5ae
    rant, ut responsum dantes ad relalionem fratrum, rjftaf Iv Tri a7roxpiost•rrtixpb; T»VuvufopuvTWV«SSX-
    nos ' faceremus participes gaudiorum. Sed consi- yeov,07rwff nuevxoevwvoi Trjf^apaf/AXXdvuvIwooyvTEf,
    derantes niinc et querelam de le praedicti fralris, et C xai T»Vjrepi oou ptiftijjjiv TOUitpoetpnpivov«SsXjou,xai
    inlerpretatas tandcm epistolas tuas apertam blasphe- Taf odf iirioToXdflpft»vsu6£io«f, at Ttvsf fuvepa;
    miam continentes, illud nobis Apostolicum videmus typvat f3Xao9>»ftiaf, opwftevoTt XEXTIOV jrap' »ftwvTO
    esse dicendum : Vellem mutare vocem meam , quia djroffToXtxov ixEtvo*"H8eXovdvaXXdi;at ftou T»Vywvijv
    confundor in vobis (Gatat. iv, 20). Qtiin immo niu- OTtxaTato%uvoftaiIv upeev.MaXXov 51 »XXae;a , et ft»
    tavi, nisi de praecipiti se revocet impius disputator; iauTovdjro TOUxpnuvt>vuvuxukeaeuvb aaeSri; jrpooo-
    necesse est eniro ut malum ex nobis ipsis, sicut fttX»T»f'dvdyz» ydp IOTIV , eva af »p.wvauTwvTOxa-
    praecipitur, auferamus. Legirous ergo epistolarum xov, wojrsp ixsXsuo8»fi£v,«7rooT»owpEV. 'Aviyvwf/.ev
    tenorem, et eos libros quos illustri viro filio meo TOtvuv TCOV l7reoToXwv TOueoof,xai Taf pioXoufTOUtt£-
    Antiocbo reddente suscepimus. ln his quidem s no- yai.oirpeitearurovuvSpb;TOU utou rjpecov'AVTCO^OU aTro-
    bis vestigattts, deprehensus et lentus, quodam mul- StSoVTOf «7rESE?dfts8a. 'E7ri TauTatf dve£VEu8siff piiv
    tiloquio labebaris, dum vera involvis obscuris, rjfttvxui evpeBei;xal xaTao££8Eif7roXuXaXia Ttvi ie;w-
    h rursus utraque confundens, vel conliteris negala, Xio8avsf,T'dX»8»TOtfoxoTCtvotf xai jrdXev
    iyxaXu7rTWv,
    vel niteris negare confessa. Sed in epislolis luis avyyiwi exuripu, rS>buokayeivftevTa dpv»6lvTa,iitt-
    apertam non tam de fide nostra , quam de te lulisli yetpeiv 51 upveiaOutra u>p.o\oynuevu. 'Ev 51 Tatf oalff

    * Hoc esi.tix aliena Ecclesia, nempe Antiocbena. 0 ' Seu, ut Graecussermo habet: not otlenderemus
    Recolendum quid hac de re Ccelestinus ipse epist. 4 participes. Hoc Ccelesiiniresponsum, sicut et episco-
    n. 7 praecipiat. porum de ordinatione Neslorii synodalis relatio desi-
    b Edit. Rom. errore, Raron. lerrore. Caeteri libri deranlur.
    Latini horrore. Et hujus quidetn horroris testis est su- « lla mss. At edil. Rom. el Raron. : a nobisinve-
    iieriorCyrilli epistola 8 n. 3. Deinde Graecusinterpres sligatus, deprehensuset lenlus es,quod mulliloquiolabe-
    proe vitaris, legisse videtur vitandum te prmbuisli. factaris. His cnncinit et Lab., nisi quod poslremi
    lloc est, cilius ac modica interposita mora. verbi loco reslituit labebaris.
    d Grascuslextus postulat: Quod cum sero propter b Ad Iitieram Graecam: et rursus
    ulraque confun-
    necessitatem(interprete scil. prius deficiente) face- dis, vel confitendonegala, velnitendo negare confessa.
    remus. Nesiorius in litteris suis primo MariamDei genitri-
    e Accuratius quid sonat Graecus textus, videlicet cem esse negat; tum qnodnegarat videtur confiieri :
    exquibus eorum qui de ordinationetna retuleranl testi- et utruroque postnindum confundit, dum, ex eo quml
    moniumperiisse(atque evanuisse)valdedoluimus. Non res creata gignere non potuit increatam Deitatero,
    enim eis qui dederunt, sed Nestorio cui daturo fuerat, Mariam negat Verbum Deum carnerofaclumgignendo
    Derui hoc testiroonium. genuisse Deuro.
    173 EPIST. XIII. — COELESTINIPAP.eEAD NESTORIUM. 474
    seiitentiam, volens de Dei Verbo aliterquam fides A sjrtffToXatff fuvtpuvuitbfuatv ovy OUTW jrepi Trjfnptri-
    habet omnium dispulare. pu; jrioTewf,eJff7rspi osaUTOti iijrjveyxaff,8iXwvjrepi
    TOU©eou XoyouaXXwfx»pui;at,Hitep» jrdvTwvjrioTtf
    syet.
    3. Ecce nunc in quam de te vocamur sententiam, 'iSouvuvetf oeavxaXoupesSa uitbfuatv jrept erou*tSou
    ccce quae tuarum sunt beneficia novitalum. Post- otui eiatv ul evepyeaiat TWVaS>vxaevoTrjrwV dy' ou
    quaro ignoratus electus es, et cognitus accusaris, jam dyvoouptevof ftlv " a7reXij^8»ff , yvaaBti; 51 xaT»yoprj-
    nunc cum illo gentium Doctore dicendum est: Nam 8»f XoerrovftsTa TOUTWV I8VWV StSaoxdXouXexTSov Ti
    quid oremussecundumquod oportel, nescimus (Rom. ydp Eu5wfts8«eof ypn, ovx touEV.TApaou TauTaTa
    .vin, 26). Nonne haecEcclesiaeilli verba conveniunt, p'»ftaTasxsev»T>)'ExxX»oiaitpeitet, »TtffSsSoxtftaofti-
    quaeprobatos b sibi viros , non noiiiiam tuam sed vwv!v auTr)dvSpeoTtwv x«Tsypov»ersv, dxoXouSouoa TMoij
    Tamamsecula, contetnpsit? Impositum esi opinioni frtun, ou T7Jyvebost;»7r«Tij8» » uTrovota TWV xaXwv TTEpi
    bene de te credentium. Quis enim c intra ovile velut oou7reoTEuerdvTwv Tiffydp IVTOJ 7rpo6aTOU ftaXXou up-
    rapacem lupum putaret abscondi? Vox est ejusdem ituyu xexpvfButXuxovvofuoEtE;ywv»IffTtv«UTOU TOU
    Apostoli : Oporletetiam hceresesesse, ut probali ma- «7TOOT6XOU, SEIV xai «tpiostf etvat, evaoe SeSoxeftaoftivot
    nifesti fiant (ICor. xi, 19). Aperi aures tuas, et ejus- *»favepoiwoev. "Avotyioou T«ffdxodff, xui TOUTOU TOUff
    dem ad Timoiheum (I Tim. vi, 20) vel Titum (Tit. jrpoffTtpt68eov x«i TITOV axoueXoyouj.Ti aXXoxsXsuet,
    ln, 9) dictosaudito sermones. Quid his aliud ptae- » tva Tdf j3s6»Xouf xatvoT»T«ff TWV ywvwvdjrooTpiywv-
    cipit quaro ut novitates vitent vocum profanas? ad T«e;T«UT« d
    ydp sif do!6Etavitpoyapei, uittp aei «xdv-
    impietalemquippe isia proficiunt,quaesemper spinas 6af xai Tpt66Xouf jrotst. Tov51 Ttft66sovxat jrapaxExXrj-
    BItribulos intulerunt. Timotheumcerte etiam rogasse xevatiuvrbvfnatv, tva rrt 'Eyiowjrap«ft!vwv,jrapayystX.ri
    se dicit (I Tim. i, 5) ut Ephesi remanens denuntia- Ttoi, firj Ttf aXXox»pu§>].npo 6ep8aXfttov ftoi ioTt ru
    ret quibusdamne quis aliter prsedicaret. Anle ocu- p'»ft«T«'IspEftiouTOUjrpoyrjTOU •*o6sp«,fnaiv, iyiveTO
    los inihi Jeremise prophetae verba sunt : Horribilia, i7rdvwT»ff yrjf ot jrpoyrjTatdStxiav jrpoy»TEuoufft.
    inquit, facta sunt super terram : prophelminiquilalem TauTa. etjrl pot, eofayvwoTaoot itapepyerut, » eif
    prophelant (Jerem. v, 30). Hsec, dicas volo , quasi «yvwoftevwvxy.Taypovetf ; et psv wf ayvwoTa oot
    ignota le transeunt, aut quasi nota contemnis ? Si itupipyerut, pr) aiSsoSrjfftaSetvTO 6p86v, elff oux
    quasi ignota te transeiint, non sit pudori discere iyo6»8»ff oTOStearpuuphov StSdilat.EtSe cifflyveooftsvwv
    reclum , quando limori non fuit docere perversum. xaraypovetf,vostoTtdvajroXoyuTa oot EOTat,OTavdjro
    Bi quasi nota contemnis, intellige te inexcusabilem oou TOUi7rtTpaJr!vTOff ooe TaXdvrou TOVXoyovexetvoff
    fore, cum a te commissi libi talenti quaesierit ille G !jrt?»T»o»,6? St'»ftwv «jro TOUTOU TOU«yiouSavsier-
    rationem (Matih. xxv, 26), qui per nos de hoc san- - ptaTOf iauTw xspSof dsi IxSsxsTat. "Opa ota Tt-
    cto fenore suuni lucrum semper exspectat. Aspice ptwptaixetvovftevetTOVxpui|javTao etX»yst,ert ye ur)v
    i|uae pcena illum maneat, qui abscondit acceptum, TOVft» 6X6xX»pov drroxaT«OT»oaVTa ojrep etXriyefo8ev
    r qui integrum certe restiluit quod accepit : unde yavspeofjrpoos^s, ooof xai oeof6 xivSuvof, -mSeojrep
    cvidenteradverteqtiodsitet vel quale periculum, nec eXa6sffaTroSiSovat. TApaav TWSSOJTOT» »ftwvIpstff*Ouf
    quotl acceperis reddidisse. An tu Domino nostro SeSwxdfftot,ifvkttW\u' bitbreouTwfdxouoftsvB ayi&aBut
    riicluruses : Quosdedisti mihi, custodivi(Joan. xvn, eiff ftsp» T»V'ExxX»otavauTOu;fte8'otaff ouvetS»oewf
    12), cum sic scindi in partes audiamus ejus Eccle- c^»f,o^eSovdrroTrdvTwv iv TauT»TrijroXetxaTaXety8eif;
    siam? Qua conscienlia vivis, pene ab omnibus in hac nvybunyauTOUf TOTe p.uk'kov yeyev»o8«tdoyaXeif,» vuv
    civitaie desertus? Oplaveram eos tunc fuisse tam eiatv, k oveiauTOtf ljrt?»Touotf?o»8etav.U68svoot etf
    cautos quam nunc sunl, cum sibi desiderant subve- ToiaOra?»T»ptaTai8uvstvXoyouf,aTrepivvostv^Xdoy»-
    niri. Unde tibi in has qusestiones verba dirigere, pov",7r68sv!7rtox67rw sif Srjf^ouffTauTaxnpuTTEtv, 8t' wv
    > quas sit blaspbemumcogitasse? Unde in populos TOo!6aff TOU7rap8svtxou TOXOU TiTpwoxeTat; ouxbfti-
    baecepiscopo praedicare, quibus virginei partus re- XouotT»f upyuiu; ttiarta; T»Vxa8apoT»Ta(3Xdff?»ftot
    verentia saucielur? Non debent veteris fidei purita- I* i eif TOV ®sovXoyotStaTapd?at.
    tem blaspliema in Deum verba lurbare.
    Unus ros. reg. i7rsX!x6»f;alter, u7rsX!^8»f. * Editi hic addunt ft«8etv,et mox xui anle SeSdilat,
    b Magisplaceret cum Grseco, in se, hoc est in suo refiagantibus mss.
    jpsius J-inu et obsequio institutns, de quibus idem ' Clarius diceretur accerte integrum; etin Gneco,
    papa epist. An. 7 dicil: Primum illi reprobandisunt, xaiToiys TOV filv oX6xX»pov. Certe orationis series par-
    ut aliqui de alienisecclesiismerito prteferanlur; etde liculam pt» respuit. Hsec autem sententia , propler
    quibus staiiro subjicit : Habeat unusquisquesum fru- verbum siXrjyse repeiituivi, in Reg. mss. excidit.
    ctum militimin Ecclesia in qua suam per omnia offi- s Ila mss. At edili hic addunl afu%taBai x«i, et
    cia transegit mtaiem.Decreti hujus necessitatem com- omittunt eif ptlp».
    nendare videbatur Nestorii exemplum ; sed eam h Mss. OTS,omisso supra TOTS.
    haereticusille praseferebat pietatis speciem cum elo- 1 Edit. Rom. et Baron., qumtil blasphemia; reni»
    quentiaelaude conjunctam , ut ipsam Antinchenam tentibus mss. et Graeco. Antea pro verbis: OptavCram
    Ecclesiamiu qua meruerat non roinus fallere po- eos, mallemus, Viinam lunc (cum te elegerunt) tam
    tuWset. [uissent cauli quam nunc sunl, etc.
    c Graece: inlra ovinam pellem, rapacem. i A mss. abesl sif TOV eiov.
    d Mss. tcv,pro «1; et mox itotji, non jrout.
    475 S. CCELESTINII PAPiE EPISTOL.eE ET DECRETA. 476
    4. Quis umquam non dignus est anathemate judi- A , Tif jreijreTeoux xtjtofTOOomaSiftaTtoBjjvat Ixpi6», r)
    calus; vel adjiciens vcl detraltcns fidei? Plehe etenim ayaepwvTt, » jrpooTjtSsiff T>)jriorst; TKydp ftsoTwffXKJ
    ac nianifcsie tradita ab Apostolis nobis, nec augmen- yavepwf jrapaSoSivTarjpitv 7rapdTWVurtoarbluv, OUTI
    ttim, nec iinminulionem requirunt. Legimus in liliris jrpoo8»x»vOUTS ftsiwotvE7rtSs^STat- 'Avlyvwftsv!v Tatf
    nostris (Apoc. xxu, 18), non addi debere, non de- (3i6Xotff »«wv, pe»TS; jrpoerTiBsvatSstv, fwire ufu.oeiv
    trahi : magna quippe et addentem ct detrakeiilem (teytarn ydp xai TOVjrpooTt8svT«xai TOVdy«tpoiJvT«
    pcena cOiistriiigit. Unde cauterium praeparamus et rtuapiu Seapei. *08evxauTrjpaxai alSnpoviToiptde^oasv,
    ferrum , quia lillra non erunt fovenda vulnera, quae e7retd»7rep iTspeoffoux SOTIxaTavT>»TlaTa rpuvpa.ru,
    merentur abscidi. Scitnus certe roajora vitia majore uitep eari \qntbvutoxoitn; u\tu. "lapev ydp ru peyiara
    semper dolore sanari. Inler multa quae a te impie IXaTTwftaTa ftsTaftsiSovoff uei jrovouBepuitevbp.evu. 'AXXd
    praedicata universalis recusat Ecclesia, symbolo * ab peru^v jroXXcov, «Tripjrapd ffou doE6wf x»puTT6ftsv« »
    apostolis tradilo plangimus haec verba fuisse sublata xa66Xou «7rw8srTai'ExxXrjoia, xXaioetsv uuktaru rb, ruvru
    quaenobis tolius spem vitse salutisque protnittunt. ru p'»ftaT«jr«pd ooy !Tr»p8aidrroTOUouft66Xou,«7rsp
    Quodquarefiatloquunturepistohuuae, dequibus nulla npXvituaris ?w»ffxai aarnplu; STtuyyiXkerut T»V!X7riS«.
    dubiiatio estquia eas ipse misisti; quas in manus P7rsp Std TtyivETai, XaXouertv «i !7rtoToXaioou, Trspt
    hostras nolueramus venire, ne de tanti cogeremur B wv ouSsttia df«»t6oXia IOTIV£7rstSr)TauTaffauTOfa7rs-
    sceleris genere judicare. Omnium disputationum lua- OTStXaf, «f oilx rj6oyX6f*e8« tX»X.u8iv«i etf rtperspu; yei-
    rurn vias brevis earum sermo conclusit; extendisti p«f, piiQdv«yx«o8epfjtev Stxdoat 7repi TOUetSouf TOU
    te latius, mullis anfractibus circumisti, sero tameii T»XexquTOU fjtuootff.illaowvTWV 5taXet;swv oou ru; oSouff
    diverso itinere pervenisli ad impium constitiitum. 6 jSpuyy; exsiveovjrepelxXetoeXoyof"»7rXwoaff osauTov
    Scimusquid illecaverit, qui praecepit contentiones TrXarJTSpov* xai jroXXatfb iteptarpofxi; jrspt»X8sff* b-tyi
    et pugnas legis esse vitandas : sunt eniro , inquit, Si optuffSjd Siaf opeov6Swvetf TOV «OS6»opove'f8aoaf.
    inutiles et vanm (Tit. m, 9). Quod igilur vanum et IoftsvoTI IxsivQfSI!T«5SV o xiXsuoafffevyetv ru; ept-
    inutile judicatur, nemo dubitat minime profuturum. Saf xui T«f ptuya; ru;
    ittpi TOUvop.ou*sioi ydp, tp»oiv,
    aypnarot xai ft«T«e«i,ojrspToivuvet%p»OTOv xai pt«T«to*
    xptvsTat,ouSsifdptyt6dXXst ptaxpdvetvat eoyeXsiaff.
    5. Ilaque quamvis et jam frater Cyrillus secundis Totyapouvei xui b dSeXyoff KuptXXoff »5» ffeStdSeuTS-
    le epistolis suis asserat esse cpnventum, inlelligas pcov !7rtoToXwv pts8oSeu8»vai fnat, c 6eXwvoe TOUTO
    volo, post primam et secundaro illius, et hauc cor- 7roi6iv,OTIft£T«jr»v jrpeoTnvx«i SsuTipavIxeivou, x«2
    replionem nostram, qitam cqnstat esse jam 4 tertiam, T«UT«V T»VrjfieTipetvijrtTififlotv,«v SrjXoveoTtv stva»

    * Verba, ab aposlolis tradito, Graecnminlerpretem C psil. In citaia auteni epistola, in qua hanc symboti
    fugerunt. Ex eorutn regione Romanus editor anno- Nicoeniet Scripturie sacrae dcpravationem aperlissi-
    layit, symbolumapostolorum Nestoriits mulilavit, Cce- mani esse asserit^ non vocum syllabas, sed genui-
    lestini inentem, ni fallor, baud satis asscculus. Is nam earum intell:geniiam sive a symbolo Nicaeno,
    enim pontifex verba quae spem salutis proniiltiint a sive a divina Scripfnra auferri perspicuum est. Ipse
    Nestorio sublata esse querilur, quatenus nativam eo- etiam Acacius in verbis relatis suam ca de re men-
    runi noiionem sustulit, non quatenus ullos apices tem satis explicat.,
    supprCssii. Nempe cmn apostolorum symbolmn primo b Unus ms. Reg.jOTpoyaifjrpo»X8ef;alter, o-Tpoyatf
    ponat, El in Jesum Christum Filium ejus «itiicum,Do- St»X8sff. |
    miiium nostrmn, ac deinde subjiciat, Qui conceptus c Leg. 8!Xwffi TOUTO voetv.
    esl de Spiritu sancto, nalus ex Maria Virgine; po- d lpse Cyrillus ijis obsecutus buic Coelestini epi-
    strema b;ec vcrba funditus lollit, 'quijMariam Dei slolse adjuncta projiria, quae habetur Epbes. Concil.
    genilriceiu negat. Nam si illa.Dei genitrix non esl, part. 1c. 28, Nestorium convenit alque alloquitur
    neipte eliain Dei Filius Dotninus nosler natus ex Ma- liis verbis : Ecce itjitur una cum sancta synodo , quce
    ria dici potesl, quibus yerbis enni qui Deum habet in magna Romanorkmcivitale sanctissimo et reveren-
    paircin et Mariam niairem liabere profiieinur. Coale- dissimoepiscopofralre et comministronostro Cmlestino
    siiiii suecessor Xysius epist. S n. 5 Nestorii com- prmsidenteconvenit,jam TERTIO his le litteris contesta-
    meniis de symbotoprimum inler apostolostradito de- mur et obiesiamur,fetc. Nitiiur aiitein hic mos prse-
    roguri pariter scribit; ac deindc episl. 6 n. 4 suam ceplo Doniini Matth. xviu, 15, quo queroadmodum
    ac decessoris sui menteni aperit et explicai his verbis: p. corripiendus sit frater piscscribijur, ut ipse Coslesti-
    Butninem namque naium Christum lanlummodo prm- nus episi. 21 n. 9 exponit. Civilem ea de re judieio-
    dicabal (Nestorius) auferens Incarnaiionis mysierium rnm legcm Julius Pauli lib. v lit. 5 ita explicai:
    et illtid evacuans , immo illud impugnans, ex quo se- Trinis lilleris vel ed,iCt'ts,aut uno pro omnibus dato,
    cundum symbolum el fides et salus nostra subsistii. aut trina denuntiatione conventus,nisi ad judicem ad
    Hoc couliiinare licel verbis Acacii Meliienae episcopi quem sibi denuntialum est, aul cujus litteris vel edicto
    in concilio Epliesino act. 1 pas. 493, primum de Ne- convenlusest, renerit, quasi in contumacemdicta sen-
    storio sic lnqueniis, ut qui divinas Scripturat depra- teniia auctoritalem judicatarum rerum obtinet. Quin
    vaverat, ei tqnctorum quqque dogmata adttlieraveral; immo nee appellan potest ab ea. Noius esl ea de re
    tum atl bujus rei probaiionem liaecstibjicienlis : Et- aposiolorum canon 73, quo episcopum accusalnm ,
    - enim epistota illius qumpaulo ante recitaiaest,apertis- si se jtulicio non sistat, prius tertio vocandnm esse
    -, sime iudical quod vocibusquibus de unigenilq Dei Filio pnrcipitur, quam sentenlia advcrsus eum pronuntie-
    518 patres et divini episcopisuo in symbolo usi sunt iur. Iiiiic autem juris praescripto sic morem gessit
    ablqtis, etqum ad salularis illius dispensalionis mysle- Cceleslinus, ut duas Cyrilli epistolas ad Ncslorium,
    rium pertinel soii carni tributis, nudum Dei iemplum etiaro ante scriptas quam is ad Romanum praesulero
    nalivitalemet mortem sustinuisse prmdicarit. Ita ipsi deferretur, duplicis monilionis vice computari volue-
    auogue divinceScripiurm sententiam hanc falto ascri- ril. Nimirum aegriiudinis qualitas, ut joifra^num. 9
    477 EPIST. XIII.— COELESTINIPAP.eEAD NESTORIUM. 4T8
    • ab universitate collegii et conventu ChrisiianorUrtiA Xot7r6v rpirnv , itavrekS>;«7r6T»f TOUouveSpiou«fttov,
    te prorsns esse sejunctuin, nisi ntox quae inale dicta xui T»f TWVXoeoTtavwv ouvoSoud7rs/Xeio8»f,iuv ft»
    sttnl corrigautur, nisi iu cain vi.un redeas quam se eu8iwfT« xaxw; eipnp-ivaStop8w8j)ff, sdv pn ei; TaUT»v
    Chri-tus csse tesiatur (Joan. xiv, G). Male in liunc T»v656vi7raviX8riff, »v SKUTOV 6 XptoTo;Etvatpuprvps-
    arina desperaiione movi>li, qui te super familiani Tat. KaxwfXKTK rovrovoitlu xur uvehttariuv ixivnauf,
    siiam vclut hMeleinpruileiilemque seivum permiseral o; iTrdvwos TWV OCXETWV KUTOU , eiff7TIOT6Vxai OUV:TOV
    anie constinii (Matth. xxiv. 45). Periil libi Imjiis b SouXovtTtirpfiie jrpo-spovx«T«oT»vat.'AjreoXETO ooe»
    officii beatiiudo promissa. Non solum nmt das ciluini UTripT»; TOIC.UT»? vitripeaiu; iituyyekBiiaupiuxupibrri;.
    in tempore, verum etiam vcneno inlcrfieis, quos ille Ou ydp ftovovTfofr,viu itapeyet; !v xatpw, dXXdxae
    suo sanguine et sua morie quaesivit(Act. xx, 29). 5»X»T»ptcp uvuipei;, ov; exiivo;TWe5iwuiuurt xui TW
    Vencniim« namque est sub tuis labiis, quac maledi- e'5iwBavaTWixipSuve. A»X»Tiiptov ydp vrtb Totffootff
    ctionis ct amaritudinis pleria videinus , ctim contra yeileaiv iart TCUTK, djrsp xurupu; xai 7rtxp0T»T0ff f*E-
    eum qui suavis est, nitcris dispuiare. Ubi e.stdili- OT«x«8opwftEv, 07T6TS xaTa TOU6'vTOff rjSlof E7rt/stpseff
    gentia pastoralis? Paslnr bonus aniroam suam ponit 5eaXiyEo8at.IIou IOTCV rj 7rotftevix»l7rtfx!Xeia;jrotpjv
    pro ovibus suis; mercenarius vero d eas lupis dimit- dya86ffT»V^ivynv auTou Tt8»otvU7r!pTWVeSiwvTrpo-
    tit et tradit (Joan. x, 11). Qwidliic lu paslor acturus B 6aTwv fttoSeoToff 5! IOTIV,8f TaOra TOtfXuxotfxaT«-
    es, qui doniiniciim gregeni pro lupis ipse discerpis? Xtpt7rdvei i xai 7rap«SiSwot. Ti 5| ou, w7rotft»v,!vTau8a
    Ad qusenamgrex doniinictis sepla confugiet, si inlra 7rpdi;eif,oTt T»J 5eo7roTtx»v dy!X»vdvTi Xuxwvuvrb;
    ovilia Ecclesiaesaiicietttr? qua futurus est tuilione 5t«ff7rapdTTeif; etff7roioufXotjrov eppayftouf» SsoiroTtxij
    defensus , qui le palitur pro custode raptorem ? Et dysX»xurufvyeivSvvurut, st e evrb; TCOV !xxX»otaoTtxcov
    alias, inquil Dominus, oves habeoqumnon sunt ex hoc jrepe66Xwv TiTpwoxsTae; » 7roi« TrapayuXaxr)«oyaXrjf
    ovili, et illas oportel me adducere (Ibid. 16). Ille EOTae,67T6T£ OSTrdff^stdvT?fvkuxo; upituyu: xai vikla,
    alias se protniitii adducerc; tibi ' pereunt quas ba- fnaiv 6 Kuptof, eyw itpbSuru, ur.ep oux SOTIV«TTO
    bebas. Tamctsi quidem certum sit, quoties isla cnn- TOUTOU TOUjrpoSaTSwvoff, xdxsevaSse (te xaTayayeev.
    lingunt, non oves pastoribus, scd magis ovibus perire ExsevofSiXkusjrayyiXXsTat dyaystv, ooi 5! djrEp etye;
    paslores. Et vocemmeam, itiquit, audienl (Ibid). «7r6XXuTat. Et xai Ta ptdXtffTafuvepbv ioTtv, bauxi;
    Qttare? Ut fiaiunus grex. Ad illius vocem unus fit ruvru ouft6atvst, ou Ta itpbSuru roi; itotueatv, aXku
    grex; ad luam vero aut inficitur, aul fugatur. ftaXXov Toif itpoSuroi; rovs jrotftivaf dir6XXuo6at. Kai
    T»Vywv»vftou, fnaiv, uxovaovrut. Atd r'f, tv« ylv»Tat
    p-iujrotftv».npof T»VExsivouywv»vptiadyiX»ytVETat*
    L 7rp6f51 T»Vtnjv j3Xa7rTSTae, » efuyaSsusTae.
    6. Durum est, ut in le de Actibus Apostolorum SxX»povloTtv,Tvairri ooi «pitoo» Ta priuuru TOU
    beati Panli verba conveniant: Ego, inquit, scio quia ftaxapiou IlauXoua7r6 TWVnpie;SwvTWVKTTOOTOXWV *
    intrabunt posl discessummeum lupi graves in vos, non 'Eyw,fnalv, otSubrt tlaeWevaovrui pteru T»Vift»vdva^eb-
    parccntes gregi. Et ex vobis ipsis exsvrgent Iwtnines pnatv Xuxot(3apeeffx«6'utewv,ft» yetSoj/EVOt TOUjroe-
    loquenlcsperversa,ul abducanl discipulospost se (Act. ftvtou. \Ay'uftwv dvaoT»'oovT«t«vSpwjrot XaXouvTEff
    xx, 29, 30). Ilseca te aliis quam libi dicia vellcinus. Stearpuppivu,tva dydywotTOU;fta6»TaffOTriow KUTWV.
    Docenda eniin libi fuerant, non discenda quoe dici- TauTa »6ouX6fts8ajrapd oou dXXoef,» oot Ee'prjo8«t-
    mus. Nam quis ferat doceri episcopum qualiier de- StSaxTsaydp »v Trapdoou, ou uuBrniuoot, «7rspXsyo-
    beat esse Cliristianus? Diligenter aspicc in quam ftsv. Tiffydp tpspEt,St5doxEo8atEjrioxOTrov 07rwffbftikei
    cnndiiionem voceris. Incesseris, argueris, accusaris; etvut yptariavb;; iitipeka; itpbaeye el; oiav ulptaiv
    quid hnrum convenit sacerdoti ? Duris dura respon- x!xX»crat. 5t«6d)^»,xu-cnyapr,'ri TOUTWV
    TIpoxa).rj, esp£t
    sio, si (qua) tamen vicissitudo est, verbis blasphe- itpertet', oxX»potfoxX»pddirozptotf, ei rt; a.pu iariv
    roiam vindicare. An tibi a nobis existimas esse par- Kftuva,XoyoefTiftwpstoSatTa £3Xdoef>»ft«. THu7roXaft6d-
    cendum, cum animse luscita ipsc non parcas, ut om- vstf OTt»ftstf oou fZtabuiBu,b-nbreT»f iceut-ou-^u^rlf
    nibus velis et praiterilis, et pracsenlibus, et fuiuris D «uTOfou ftiSn, of jrdvT«fBeket;Touf y8doavT«ff s x«t

    loquilur, nnllas indueias permittebat. Immo ad prse- nostram confirmal quod mnx sequilur, prmmiumcon-
    scriptum DominiMatth. xvm, 15, Coelestinushac in fessionisa;quirere. Ci-rtein tribus illis locisuno veibo
    re .-e gessit. xEpSatvEtv interpres Grcecususus est.
    * Magisplaceret qnod habet Grsecus sermo, a no- c Ad lilteram Graecam,namqttesub labiis luis sunt
    stri socielate collcgii, vel simpliciler ut infra, n. 10, ea,d qum.
    a noslro collegio.Eadem ratione de banretico eodem Ita mss. At editi, mercenariusest qui eas; et in-
    seriptiim legimus epist. 11 n. 4 : A noslro cum cor- fra dispergis, pro discerpis. Antea more lupentm roal-
    pore sciat esse remavendum; et epist. 12 n. 4 : Aut lemtis. quain pro lupis.
    episroporttm cmluremolus, elc. 8 Ediii. iv Toffjrept66).otff,
    cnrrigiiniur cx rnss.
    b h» Riluz. cuni m-s. At cditi alii, hujus vice cfficii. t In vnlgalis nblinel Grtnce av Ss a7rsp st%ev«7roX-
    Gr.Tcalittera sic simpliciter reddenda : Periii tibi Xuetf,I» aulem quus habebat perdis. At leelioni La-
    pro tali minisleriopromissa bealiludo.Mox pro qttm- linseconsenianea est Grsecain tnss. regiis, iii>iquod
    tivil, Graccainlerpretatio suadel legeiiduines&eacqui- in his mendose exstet av 51, pro ooi Si. Nostrain
    tirit, maxime cum ad verba Pauli Act. xx, 28, bic correclioneni subnexa confirmant.
    respici manifestumsit. Hinc et infra, n. 7, qumsilus s In mss. non exstat xal rouf vapovras-
    pro acguititus positum suspicarour, suspicionemque
    S79 S. COELESTINII PAP.E EPISTOLiE ET DECRETA. 480
    beneficinm salutis auferre? Persequar plane boni A Toufitupbvru;xai TOU;ftlXXovTaff afutpeiaBat T»Veuep-
    Domini mei fldelis servus inimicos; cum Propheta yeoiavT»f aarnpiu;; Stebxw5»XOV6TC TOU;eyBpov;TOU
    asserat, eos odio se odisse perfecto (Ps. cxxxvm, 22). xaXouSeffjroTouftou,!o>;SouXofjreoTOff" 07T6TSfnaiv 6
    11Moneor rursus, altero loquente ne parcam (I Reg. jrpof»T»ff,TsXsiw ptioseTOUTOUJ petostv.'T7ropevtf*vwxo-
    xv, 5). Quem hic ego respiciam? cui honoris aliquid ftat 7rdXtvaXXouXaXopvTof, tva ft» ysiowitat. Tivt !yw
    cervem, quando agitur ut niihi totius spei roeaecausa eVrauSajrpooj£w; Tivt Sl Ttft»v yuXdeJw, OJTOTE TOUTO
    lollaiur? Ipsius in Evangelio verba sunt Doniini, qui- 5pwitpurrbuevov,tva ftot dp8r}» a7rdo»feXTriSof vrtb-
    bus ait, non sibi patrem, non sibi matrem, non filios, 8eerej;OUTOU TOUKupiouiv TWeuayyeXie» pnparu eartv,
    non aliquam necessitudincm debere praeponi(Malth. otf fnat, ft» iturepa. ur) pnrepu, p» Tixva,ft» Ttvaouy-
    x, 57). Est enim TALISFBEQUENTER PIETAS,ex qua yivetetvoysiXstvKUTOU itportuuaBui.*EoTtydp jroXXdxtf
    nascatur impietas, cum, vincente carnis aiTeclu,cha- TOtauT»suo!6sta, uf »f b.aeSeturixrerut, OTSvtxcoo»f
    rituti illi quse Deus esl, charitas prseponitur corpo- T»f xaTa odpxa 5ta6ioewf, exsiv»f TWJdydir»f, »Tef
    ralis, cUjusintuitu aliquibus ssepedeferimus.bAt cum EOTIV 6 ©eof, » owptartx»uyuimitpoxpivtrut,5t' »v TTOX-
    in hnnc tenditur qui est ipsa dileclio , necesse est Xdxtfptlv TtftwftlvTtVaf.'AXX' OTSX«TixeivouioTiv, 6f
    nec illa serventur quorum auctor vocatur in causam. iffTtvaur» » uyaifo , dvdyxwXot7r6vxdxetvac;Taf c sv-
    B voiaf !x6dXXso8at, wv6 upynyb; ei; SixnvxaXseTat.
    7. Expergiscere tandem, quia non sunt istae di- 'Ee-u7rvio8»Te 6^1TTOTE" OUydp XSXTIOV TauTafsyp»yo-
    cendse vigiliae, quas non exhibes custodise, sed ra- p»'ostf, df a7roviftEtfou T» epuXaxi), «XXdT» uprtuyfi.
    pinae. Dormire le vellemus inhocqnod prsedicas, et 'H6ouX6fts8d ae ev TOI5TW, W x»puTTStf,xotftdo8at,xai
    vigilare in hoc quod impugnas. d Levius certe ferre- !yp»yop!vatxa6' ou 7roXepcEif. Ti Si Xiyw; fopnrbrtpov
    mus, si in iuroqtie dormires. e Nemo tibi perditus rivnu.lv,ei ixotftwsif IxaTspov.OuSsvadjrwXXusf, ouSiva
    csset, nemo f quaesitus; nullo animarum dispcndio ixipSaevsf,!v ouSsftiat^»fti«*|JU^WV » ExxX»oialoTuy-
    tnoereret Ecclesia, nullo compendio Isetaretur; satius vac^sv,Iv ouSsvixipSsetyatpev npxet aur» ei rS>tSiw
    ei esset si hanc sponso suo, iia ut susceperas , resi- yvpLfiwaurrjv, woirspjrapEtXrjystff, x«i jrapESiSwff.'AHXu
    gnares. Sed quid mullis immoror, loquente archi- TijroXXotf Ift6p«5uvw;XiyovTOff TOUdp%iTixT0V0f nau-
    lecto Paulo, Frustra per te supersedificatunialiquid Xou,ftaT»vStd oou .IjrtXTtoSiv Tt $»TW,iv w ovy_bpS>
    quaero, in quo non invenio fundamentum (I Cor. 8spt!Xtov.'Axouw(3iav ujroftivstvToufxX»ptxouf ysytOT»v,
    III, 11)? Audio svim maxiroam caibolicesentientes, Touffxa6o).txwff ypOVOUVTKff, Otff»fiStffXOtVWVOUftSV, e,jf
    quibus nos communicamus, clericos sustinere, ila XiysoSataurouf xai T»f7ro'Xswff a7roxExX£to8at.Xaipoftsv
    ut his etiam civitas interdicta dicatur. Lselamureos ort TOEiraSXov T»ffoft^Xoytaf ixipSavav-dXXd Xujro0ftE6a,
    prsemium confessionis acquirere, sed dolemus quod G OTIijrioxOTrof 6 Stwxwv.'O paxdptof aTrooToXof IlauXof
    episcopo persequente. Beatus apostolus Paulus «7r6StwxToustf x»puxa ftET»XXdy»* vuv Si ueyiarov
    b perseculorem prsedicalore mutavit : nefas est do!6»f*a,Eif Stwxnjva7r6xnpuxofperrikkuy8ut.'ApiBptt
    maximum prsedicatorem persccutore mutatum. Di- ToufjrdXat uipertxov;, ot TevsfToeauTaf£»T»'oseff T»
    gere in numerum retro » haereticos, qui hujusmodi 'ExxX»oiasjr»v£yxaVTif jrwTTOTE drro ToeauT»feptSo;
    quaestiones Ecclesiae intulerunt. Quis umquam de vcxnau;uveyi>prioev;eyet; ujroSstyptaT»ff7r6)EwfT»;
    hoc certamine victor revertil? Habes ccrte tuseci- errjff.n«GXo;6 Saftoo«TSuffi7ri6dffT»f AvTto^iwv!x-
    vitatis exemplum. Pattlus civis i Samosatenus, oc- xknaiu;, &; rivu sxnpvrre, ouvrjpeTCOV tSiwvaTteppi.ro>v
    cupata Antiochena Ecclesia, cum aliqua prsedicaret, TOBipo;.Totif Xotrrous TWV xaxwveupETKff xKTaoxoWaf
    collegit suorum seminum messem. Reliquos inven- TWV!xxX»oewv,dsi r) avrr) areppbrn; rr); aitofaatta;
    tores malorum Ecclesiis occupatis sententise censura X«T(6«XXSTS.
    semper non dispar ejecit.
    8. Hos quoque haereticos, de quibus nos, velut 'AXXd xai TOUTOuf Toiif aepsTtxouf,7repiwv »ftdf, w?
    eorura quse gesta sunt nescius, consulere voluisti, TaxaT aurouf dyvocov,IpwTrjoat»8!X»oaf,ix TWV iSiwv
    sedibus suis injusta dicentes expulit jusla damna- Spovwv,wf aStxa XaXouvTaf, xaTaSix»5tx«l« l?!woev.

    8 Editi, Memor rurtut: corriguntur ex mss. et n rem ibid. vocat.


    Graeco. ' Forte, acquisitus.
    b Baron., post edit. Rom. At ttbi adeum. Rectius e Nitidior lieret oratio hoc verborum ordine :
    ross. Al cum in hunc, hoc est adversum eum , sett Audio clericos, qui catholice sentiunt el quibuscum
    cum quis adversatur ei qui est ipsa dileclio, luni, se- communicatnus, vtm maximamsustinereac pati.
    cunduin Graec, necesseest et illi abjicianlur affeclus, b Grsecalittera: Ex persecutore in prmdicalorem
    quorum, etc. mutatus est; nunc veromaximum est ne(as, ex prm-
    c Leg, euvoiaf. dicatore"(sm enm qui prsedicator erat) in perseculo-
    d Ex Grsecq bic supplendtiui, Sed quid dico? rem fuissemuialum.
    8 Seu ad litteratn Grxcam, neminem perderes, i Codex Bellovac, hmreticorum.Retinendum hm-
    neminemacquireres ( aut tucrifaceres); Ecclesia de reiicos; sed antca recense aut enumera mallenms,
    ntillormereretanimarum damno, de nttllo lucro gau- quam digere in nurnerum. Mox Ecclesiis, loco Ec-
    deret; satis ei esset si ipsam sponso suo, etc. Haec ctesim, Baluz. cum mss. praetulit.
    idcirco scribit Coelestinus, quia ut infra epist. 25 n. j In rass., Samosaieus. In lioc Paulo Nestorius
    8, latebilur, Nestorium in officio paslorali non desi- habere dicitur civilalis suaeexemplum, quia is orlum
    dem, non negligentem,sed hominemtermonis assidui habuerat Antiochiae, cujus Paulus Ecclesiam occu-
    essenon ignorabat. Quocirca eum vigilem perdito- pavit.
    481 EPIST. XIII. — COELESTINIPAPJE AD NESTORIUU. 4S2
    lio, quos illic invenisse requiem non pulamus esse A ouffexet eupnxevatdvdjrauotvou 8aufjid?ofteV suprjxaoi.
    mirandum; invenerunt enim impiam prsedicatio- ydp doe6!f xrjpuyfta,OTS!v ouyxpioetIKUTOUJ evbpiauv
    nem, cujus comparalione se existiment innocenles. dvtuSuvouf.'EvTKuSa IjrstS»rj euxaepiaTOUXoyoud7T*i-
    Hoc loco, quia opportunitas sermonis exposcil, ta- T»oev,ou SvvupeBaOCWTCKV OTrsp6auptd£ofisv.'Aviyvwftsv
    cere non possurousquod stupemus. Legimus quam 07rwffxaXwffjreoTEuetf jrepeT«f xaTa yiveotvuuuprius,
    bene teneas originale peccatum, qualiter ipsam na- xaioirwf auT»vTMV yuotv Setxvuetfetvat x«Taj£piw,xai
    turam asseris debitricem, et eura " debitum raerito TOUTOV StxaiwfdjroSouvatTOypio;, o; diro TOUyivouf
    reddere qui descenderit de genere debiloris; quid TOU^pewoTouxaTayeTat.Ti peru aav jrotouotvot x«-
    tecum faciunt, qui b sunt haec negando damnati? TaxptSivTSf, OTITKurar)pv»o«VTO ; ouSiTTOTe c dvujro7r-
    Numquamsine suspicione ea quse sibi sunt adversa TwfTa ivavTiaiaUTOtfouftywvet.'AXXd pi»vse;s6dXXovTO,
    conveniunt. Ejicerentur denique, si tibi quoque si- ei xai oot opcoiwf «7r»psoxov. "OptwffStd ri vuvT« xaT'
    ^ c^»TetTe
    roiliter displicerent. Cur lamen ea quae in hos tunc ixetvwvjre7rp«yftiv« , o7ro'Te5>]X6v eoTtvOTI
    sunt acta quseruntur, cum certum sit illinc ad nos a exeiBevitpbs vfxu; itupu TOUTOTE ejreoxoTrouTOUx«6o-
    catholico lunc antisiite Attico gesta,e directa?cur XtxoO'ATTIXOU Ta u7roptv»ft«Ta dwEoTaX»; 5td ri p.r)6
    non sanclae memorise Sisinius ista qusesivit? Quia T»f dyiaf ftv»f*»c; ttaivio; E^»T»oe ; 5»Xa5»6Vt ISoxt-
    utique sub decessore suo probaverat eos jure dam- g ftaoev«UTOUff TrapdTOU jrpo»y»oaf*svou Stxaiwf8 xara-
    natos. Defleant infelices, * spe se hominum fuisse xsxpto6at. KXatiTWoav oi d8XtoeixjrE7rTwxoTef T»ffxaT'
    oeTtvefstf ptov»vT»Vxotvwviav
    deceptos, quibus b jaro potuit propter communio- dv8pw7rouff IXrriSoff, 5td
    nem sola poenitentia subvenire. Ecce scire de his fteT«voi«f|3o»8eio8«trjSuvavTO. iSou »p|w piaSetvrrepi
    «UTWV ee TCitpS>rovnyvbnav.;.
    incipis, si qua anle nescisti.
    9. Causam ' tuam magis modo quam aliorum ca- 'AXXd TOOOV rpuvpu ptaXXov, r) TO«XXWV, x«8oXexj5 x«i
    lliolica et feslina deliberatione curato, quia conve- i7rtTaxuvopievn oxlipst 8sp«7rEus,oTt rjpptooptivwf Xiyo-
    nienter dicimus, Medice, cura te ipsum (Luc. iv, ptsv 'laTps,Bepatteveaeuvrbv, b /3o»8si"v dXloefOXS7TT6-
    25), qui aliis desideras subvenire. yEgritudinis tuse ptsvof » 7rotoT»fT»ffvooou T»f onff ouTSi7re5ixsTat,
    qualitas non recipit aul praestari permillit inducias. OUTS eitvtpeitetS8o»vatdvaxw£»v.Tou iepea; riis 'AXe-
    AlexandrinseEcclesiae sacerdotis fidem et probavi- tjavSpiwv !xx),»oiafT»V7rioTtvxai lo^nxaptsv,xai i^oftsv
    mus et probamus; et tu admonitus per eum, rursus SESoxiftaoptlv»v. Kaiov St' uvrov VTtouvnaBeis T« auT«
    j senti nobiscum, si vis esse nobiscum. Cui fralri »petv7rdXtv fpbvnaov,ei jieB'»pewv stvatSIXEtff,w«SsXyi.
    k
    si a le prsebetur assensus, dainnatis omnibus qtuie Ei SISOTKCdp« ooe ouvsotff,7rdvTwvxaTayvoiiff,wv
    huc usque sensisli, statiro hsec volumus praedices aypt TOU itapbvro;ifpavoaus, evOvsruvru, eif 8eXopeev,

    « Edit. Rom. ac Baron., delicium: emendantur ex C oblatum Commonilorium regia urbe pulsos dicat.
    mss. et Graeco. Immo cerlum est eos inde necdum exturbatos esse,
    i>Grsec.: Qui quia hmcneqabant, sunl damnati. ciiin Nestorius secundam epistolam quse longe post
    c In ims. Reg. desideralur dvujr67rTwff. priinam scripta est, ad Coelestiniim misit. Neque
    d Leg. ?»T£tT«t. obscurum est Coelestinumeosdem ejectos ignorasse,
    « Mar. Mercator in Conimonitorio Atticum, Cce- cum hanc ad Nestorium scriberei. Quod enim nunc
    lestioex urberegia ejecto, statim litteras super ejus ait, Defleantinfelicesspe se hominumfuissedeceptos,
    nominein Asiam et Thessalonicam ad episcopos mi- non ideo dicii, quia Pclagiauos iniperiali praecepto
    sisse dicens, ea quse lunc temporis gesia sunt etiam regia urbe pulsos sciret, sed quia absolutionis gra-
    Romam transmissa esse siluerat; sed hoc nuuc tiam cnjus spein illis Nestorius dederat prorsus ne-
    Ccelestinussupplet. censerel. Utrum igitur Theodosius iinp.
    f Ad spem alludit, quam illis Nestorius fecerat. gandaro
    Pelagianos regia urbe ante detrudi jusserit quani hse
    Nam licet baereticusille, ut Mar. Mercator prtefat. Coelcslini lilterae in Orientem pervenirent, certoex
    in tractatus Neslorii edit. Baluz pag. 119 exponit, Mercaioris verbis constitui nequit.
    a Pelagianorum placitis dissenliret, tauien Julianum 8 Mss., xexpiaOut.
    olim apostolica senieniia exauctoratum aique deposi- h Gneca liitera: Quibus ad communionemsolam
    tumin umicitiaminlerimcum seciis censuil suscipien- per pmniieniiampotuit subveniri; non niale, si hoc iia
    dum. SPEMenim absotulionispromittens, ipsum quo- intelligatur, ut cum conununione sitnul et dignitate
    qtte Cmlestiumlilteris sttis consolatusest. Quo aulem exciderinl, sola eis poeuileutibuscommunio restitui
    animo eos spevana; promissionisfovendosei tactandos .. potuerit, non dignitas. Quamquam nec alius est in-
    putaril, idem auclor ibid. sibi inceriuin faletur. Hac " tellectus Latinae lectionis, cui f.ivet illud Prosperi
    Nestorii dissimulatione cum periculum fidei immi- conlra Collat. c. 21 n. 58: Cmlestinussciensdamnatis
    nere Mercator laudatus cernerei, auno 429 Theo- non examenjudicii, sed solum poenilentimremedium
    dosio augusto Commonitorium obtulit, perquod, esse prmstandum, elc. Nam lege Ecclesiaeconstitu-
    cognito[unestissimoerrore , imperiali prmceplo, tam tum erat utex poeniteniibus ntillus ad clcrum adniit-
    Julianus sequaxejus (Coeleslii) cttm cmlerissociiset teretttr. Idem, Augitstino teste lib. de Pecc. Orig.
    parlicipibus suis, quampostea idem Ccelestiusde Con- c. 22 et epist. 190 n.22, jam praecesserat Iunoceniii
    stanlinopoli urbe delrusi, in synodo quoque Ephe- ac 1Zosimi de Pelagio et Coelestiojudicium.
    siensi275 episcoporumsenlenlia postmodum in prm- In Grseco, vulnus luum, quod cum subnexis
    senli damnali sunl. Quibus ex verbis plaue conficitur, aptius cobseret.
    ante eos quam Ephcsi synodus haberetur Constanli- Ita Baluz. cum mss. At edit. Rom.: Rursut
    nopoli fuisse pulsos. Iisdem fulltts Henricus Norisius eademsentire te oporletqum nos; ac deinde : Si no-
    Hist. Pelag. lib. n, cap. 7 pag. 20 i, pulsos putat biscum,fruter, esse vis. Sitibisensus datur,damnalis,
    antequam hae Ccelestini ad Nestoritim litterse Con- quod * poslremuin consenlit cum Giseco.
    stantinopoliro pervenissent. At non necessario istud Mss., jrapd oov.
    ex Mercatoris dictis sequitur, cum non stuliro post
    i8a S. COELESTINII PAPiE EPISTOL.eEET DECRETA. «&*
    quscipsum \ideas prscdieare. Nosa conlra fas etiam A XrjpUTTS, KTTEp aUTOV X«pUTT0VT« XaSopaff.'HfJtStfydp
    sacerdotes volutnus esse correctos; quibus sicut jrapd TOirpiitovxui TOUJtspstf dvs^6ftj6aStopOwGnvae*
    ' pra'inissa couveiilione consulimus, ita in hos ne- «XX'wo7rspypovTi?oft-v b auTwvTW
    itpbrtpovptBoSevivt,
    cesse est damnationis se.ntenliam, si abutuntur no- ouTtbfECKTro^p»ootvTb T>5uyisf U7roftv»ostuvuyxnr,uu;
    stra saiiibri admonitione, firmemus. Hoc lamen f3s6atwff«tX«T' auTwvTMVT»f x«TaSix»f K7r6'j>Koev.
    erit, c p.ost damnalionem pravi dogmatis , plenum TOUTO 51 EOTae,fi£T«lTOxaTayvwoaios TOUOPIZUXOU St-
    . cor^eptioiijs indjeium.si revocentur pmnes adEccle- SdyftaTOf,ftsoTOV ptcpTuptovT»f d Stop6woswf,ei dvf-
    siam, quj propter Christum, capttl ejus, videntur xX»8wfft 7r«VTEff stff T»v!xx).»otav,ouf S»X6v tartv uitt
    exclusi; revocenlur • orones. Quod nisi fiat qupd di- xsxXsto8atStd TOVXptorov, of loTt TauT»fxsy«X».'Ava~
    ciiiius, ejiciendus qui ejecit, quarnvis in nostra xX»8wot jrdvTSf otf et pt»yiv»Tat o Xiyoftsv,lx6X»T!of
    commuuione sint isti in quos Jalis cognoscitur ex- of leji^aXev'se xai TKftdXtffTaIv tj riperipu xotvwvi»
    siilisse. etoiv, etf ouf eofSijTOeouTOff.
    10. Ad clerum qnoque Ecclesise Constantinopoli- K«2jrpoffTOV Si T»f exxX»ot«fT»f xafd Kwv-
    xXrjpoii
    tana*, vel omnes qui censentur nomine Christiauo , ffTaVTtvoujroXev, xal 7rdvTafToif eittypufopivov';T6 TOU
    qualia nccessiias exigit, scripia f direximus; ut si _ XpeffTOU ovofta, ota «7r»T»osvrj dvdyz», ulteardkap.ev
    in perversse dispiilalioiiis obslinatione persisiis, nec ypdptftaTa"tv« et iv rri rn; Stearpup.p.evri;:5t«X!t;£Wff
    lisec qua; frater Cyrillnsnobiscuni praedicat prsedica- itapauovri StafeXiffriff,xai pe» TauTa, a7rep o uSelfbf
    veris, a noslro collegio, cijm quibus tibi 1101,1 potest KupeXXof fts8'»pewyxijpuTTSe, x»put;rjf,ftd8woias uito-
    essc coinmunio, le iiilelligant separalum, sciluri, xeytopiaButTOUrjptsTipouffuv£5ptou.pt£8'wvffoeou 5u-
    e.xemplojain cauii, qualiter auimaesuse decocto et vaTae xoivuviu eivuf eiabpevotx«i f OUTO , xat Xotjrov
    maiuralo judicio dcbeant providerc. ovTSfTWu7ro3siypt«Tt doyKXetf.S ojrwffT»f jivyr); lau-
    TWV7rpovoEio8at oysiXouotxa6»i|ii]ftlvv)xai jrsTrspifiiv>7
    xpierEt.
    H. Aperte igiiur hanc nostr.tm scias esse senten- ^avspwf TOtvuvto8t, T«UT»V rjp-wvEtvatT»Vajroyafftv,
    , tiam, ut nisi de Deo Christo noslro ea praedicesquse cofsdv p:rirt-pirov 0kou XpeoTOu »ptwvTauTax»pui;»f,
    cj Itpinaun el Alejiaridrina el universalis Ecclesia djrsp xae » 'Pwptaiwvxai » 'AXslavopiwv,xae 7rdoarj xa-
    calholica tenet, sicnt et s.icrosancla Constantinopo- 6o).tx»'Ez-/.).»oia tof /.ai » uyiu » X«T«T»Vb
    xaTS^st,
    litana; uibis Ecclesia ad te usqne r.piime tennit, et KwvoTaVTtvoujroXtv 'ExzX»cri«swf oou xdXXtoTa
    hanc perfidam novilatem, quse hoe quod venerabilis ftsydXnv
    niliiur intra decimttm xaTioj^s" xai TauT»vf»v aTrtoiovxatv6T»Ta,» Ttffifft-
    Scriptura conjungit separare, p*-* V . w . , . ...
    dicin a primo ini.otcscentis tibi liujiis conventionis ^sepst 2£wpt£stva7rsp ouv«7rT£t » uyiu ypa©»,Evioff
    die .nunierandum aperta ct scripta confessione dam- Ssx«T»f»ft!paf uptBuavp.ivn;uitb rn; -nuipu; TauT»f
    'navetis, ab nniversalis te Ecclcsiaecailiolicie commu- T»f u7T0ftv»oswf, epxvspaxui lyypdyw optoXoyiauBtrn-
    nione dejectuin. Quam formam i ad te nosiri judicii o»f, ' «7r6 itaan; xoevwviafT»ff x«6o).tx»ffixxknaiu;
    per inemiiraium lilium meum Posidonium diaconum iz6l6).»o«t."OvirspTUjrov 7rp6fae T»f iuezipu; xpioswf,
    :*Uffl tonvnibus charlis ad sanctum consacerdotem Std TOUptv»povEu8!vT0ff utou rjftwv IloosiSwviouTOU
    'Wetiih memoratac Alcxandrinaeurliis nntislitem, qui 5t«x6youpira JTKVTWV TCOV j^apTtwv7rp6ffTOVaytovxai
    ad nos super boc ipso plcnius reiulit, desiiiiavinius, ffuvS7rtoxor6v
    ptou T»ff pvnuavevOdan;'AXse;«v3p£ixff
    vi agat vice noslra, quatenus slaiutum noslrurn vel
    TOV 7rp6f »a«f jrspt TOUTOU auTOuIvTsXloTSpov
    'tibi vel universis fratribus innolescat, qui.i omnes iepea, ' T07T0T»pwv
    «vsvsyzovTa, dTreoTEiXapisv,tva rjfttvTOUTO
    debenl nosse quod agilur, qtioties omnium causa
    tractatur. El alia manu, Deus te cuslodiat incolu- jrpdl», COOTS TO7rap' mptwv eoptffftlvov,ffotTSxai 7rdot
    mem, frater charissime. x Dala ro III idus Atigttsti TOtff,«5sXyotff«vspw6jsvat*sjrstS»7rdvT€feiSivat opst-
    * Cohcinniiis Coslcstini merts expriniitur Grseco i In edit. Roin. desideratur tirfte.
    .textu, qiie.m Laiirte rcddere sic licerel: Nos enim ^ MSS.TOTT0T»p»TWV! riuS>V.
    etiam rhajori quatn decet paiienlia sacerdoies corrigi l Atigtisti ti aniio i50.
    eixspectamits. m lta ras. N-.ivar.cum edit. Rom. Bar. et Lab. At
    b In lino Reg. nis.,, lauTouff. ..,.,,' cum iribus mss. prsefert iv idus. Deintle iu
    ]
    rjB;ilii7..
    > Graec.: Postqttam damriaveris pravum dogma. edit. Rom. Theodosioxiv, mendose. Henricus Nori-
    a ltn inss. At eilit., ouvstSriostoff. sius Hist. Pelag. lib. li c. 7 pag. 204 observal in co-
    * lstud revoceriiurvmnes videtur abttndare; itleo- dice Piilatino-Vaticantjtsermoncm baberiNestoriicum
    qiie apud Lab. Graice el Lalinesupprcksuin esl. Kx- hac epigraphe : Item ejusdem sermoin eeclesiahabitus
    isiiit tanien in edit. Rom. et veieii\ius litriiisquelin- posiqitam tilteras CmlestiniRotnani episcopi et Cyrilli
    gtiaecodicibus.et qnamdam habet ehiphasiin, qua id Alexandrinidehunlialionis accepil, vm idus Decentbris
    qnod ,jnbet Coelesiinus, maxime veile se significet. consutaiu Theodosiixm et Valenliniani in augg. post
    Ante.i in Graeco: eyttosmdnifeslum est cxclusosette sexlum diem quam easdem lilleras sumpsil. Qiiem co-
    propter Chrislum. Deinde in eodem Graeco , quibus dicem Steph. Baluzius cum recognosci curasset, ei-
    .(elegaufiiisquam quod) nisi fiat. Hox in cdit. Roro. que M. Merealoris exijmplar Bellovaccnse reperisset
    Cogitosceris pro coghoscilur, favente GraccoSifBns. consentaneutn, nov. [coll. concil. pag. 422, monuit
    f Epist. u: coriigendam esse apud Gariteriuin part. 2 pag. 84
    8 Mss., orrsp. ejusdem sermonis inicriptionem, quae nimirum prse
    b Mss., ftsystXojroXev 'ExzX»oia. se fert: Sermo in ecclesia habiius, in qua litteras Cm-
    4 ).n mss. nonest d/Toitv.?n;. tlHini accepit vu idus Decenibris, ciiut retiiTendiitn
    *S5 EPIST. XIV. COELESTINIPAPJE AD CLEMJM ET POPULUMCONSTANTINOP. 488
    Theodosio xm et Valenliniano III augustis consu- A Xouert TOjrpaTTOftevov, codxt; **ji jrepixotvouT.puypuros
    libus. » ffxs\f«ff.
    b EPISTOLA XIV
    COKLESTIM PAPJEI ADCLEKDM ET POHJLUH CONSTANTINOPOLITANUM.
    Cohortatur ium populum, ut in doctrina sibi a ntajoribttsiradita cotulunter perseverel,ac novas repellat Nesto-
    rii impietates, lumclerum, utpro fide adversus eutndem fortiier cerlet, mrumnas palienter fernt, hec timettt
    exsilia. lrritain declaralsenlenliam qua Nestorius nonnutlos vei toco stto vcl communionedejeceral. Vtces
    suus Cyriilo commisissese nunlial. El ad calcem, senlentim adversus Nestoriumlatccformam subjicit.
    COELESTINUS episcopus preshyleris, diaconibus, cle- KeXsoTtvof E7rioxo7roff
    7rpsot1uTipoir,Staxovotf,x^rjpw;
    ricis, Dei servis, et catliolico populo, degeulibiis 0sou oouXotf x uix«6oXtxw X«wSedyouoev iv KcovoT«y-
    Coiistaniinopoli dilectissiniis fralribus in Domino Ttvou7r6XEt,dya7r»Toif«5EXyoeff iv xupewyaipetv.
    salutem.
    1. Ad eos qui faciunl Ecclesiam c mibi loculuro IlpoffTOUTOUff peot5t«XE^8»ooft!vw, ot Ttvsff'ExxX»oiav
    det apostolicus sermo principium, ut sancti discipuli 0sou 7Toiouoe, itupi.ayot 6 «7rooToXexoff Xoyofjrpooipttov,
    prius audiant illius qui proedicavit gentibus verba tvu oi EuXafistfpt«6»T«ijr/iwTOV «xouowotvixEivouTOU
    docteris: Prmter illa qumsunt, inquit extrinsectts,in- StSaoxdXou T« pnuuru, b; roi; eOveatvix»pue;EV* 'ExTOf
    stanlia tnea quolidiana, sollicitudo omniuntEcclesia- exeiveov, y»oiv, «7repicriv e%o>Bev, » iittpovr)pov yuOn-
    rttm (II Cor. xi, 28). Et rursus, Quis infirmalur, et £ ueptvn, r) ypovTifituaS>vTWVixzX»otwv. Kai 7rdXtv- Tif
    ego non infirmor?Quis scandalixatur, elego non uror do6sv£t,xu.i oux do8svw; Tiff eryavSaXiiJsTae, oux iyeo
    (Ibid., 29)? Ita et nos, licet longe positi, ubi per- xaioptae;OUTW y.ui»peseff,si xai 7ro'pp'w oVrsff.cof.iyv<o-
    versitate doctrinse cognovimus nostra membra lace- xapesvsvTKuSaSiuarpofn 5e5aoxaX.iaf Ta nperepu ftiX»
    rari, patenia sollicitudinc nos nrenie pro vobis, alicno StuattaparreaBut, itttrptxn; fpovriSo;rjptdffu7rip uptwv
    flagraYimusiucendio; licet inler Ecclesias Dei, qua2 xatouo»f, dXXoTpiw 7rupi ivE7rp»o6»pt£V ee xui T« ptd-
    in untim Christi thalamum ubiquc referunlur, nihil XeffT«jrapd Tatf !xxX»oiatfTOU©eou, «t TtVEff stf sv«
    longe sit, nihil censealur alicnum. Cum ergo nostra 8dX«ptovXpeffToO 7ravTa;£0U dvayipovTae, Ti dvst» itbppa,
    viscera sitis, jure trepidavimus, nc fidcm vestrani, Ti 5! vopetoSsij)
    dXXoTpeov; OVTWV OUV upcwv np.erepuvtts-
    qua*ubiqne proedicatur,a (raniite veritatis insinuatio Xwv,Sexatwf»ywvtdo«ftsv,uri rnv vuerepuv itiariv, rry
    male docentis avertat. Nam Nestorius episcopns de ituvruyav xnpvrrop-ivriv., iatb rn; o.SouT.»f.«X»8siaff »
    virgineo partu el de divinitate Cltristi Dei Salvatoris evSekiyeturov xux5>;StSuaxovro;uitoarpetyr,-KsoToptof
    nostri, velut ejus reverentise ct communis omnium ydp o i7rtoxo7rof TrspiTOU7rap6Evtxou TOXOU x«t ji$pi T»f
    salulis oblitus, nefanda prscdicat, vitanda persuadet, 6soT»TOf ToiiXptoTouTOU ©souxat owT»pof»pteov, eoffTrep
    sicut et ejus scripta ad nos ab ipso cum propria TOUosSdoftKTOf «UTOU, xui T»f xotjijf ituvrav atarnpiu;
    subscriptione Iransmissa, sicul etiara relalio sancti G E7rtXsX»ofx!vof, uOeuiruxnpvrret, fevxreuffufjefiouXsuEt,
    fratrisel coepiscopimei Cyrilli per filium meum dia- wf xai T« ypupLpa.ru uvrovper' iSia; vitoypuffi;artoara
    conum Posidonium ad me missa palefecil. Quibus XivTarjpeiv.eoffxai » dvayopd TOU«yiou .«SEXJJOU xui
    omnibus recensitis, magnam vitandamquc perversi- ovveitiaxbitovptouKupiXXou Std TOUufou ftou IlooetSw-
    talem itnpisc prsedicationis invcnitnus. Ilumanam viouTOUStaxovou7rp6ffitti «7roOTaX£to« !SiSai;sv.TQv
    enim in Cliristo nostro d discutit divinamque natu- jrdvTWV dvayvwoSsvTwv, p.tyiarnvxuifevxreuv Stuarpo-
    ram, nunc solum hominem, nunc ei societaiem Dei, yrjvdoEfioufxnpvypuro;evpnxupev.T»vydpdvfipwrrtv»v
    quoties tamendignatur, assignans. Sed nos, sicut Je- xai T»v6si«v yiiotv iv TWXptoiw c<vazptvst, vuvptdvov

    fuisset, postquamlilleras Cmleslini... accepitwuidus. Textu eodem usus est Nicnlaus I epist. 8, 40 el 45.
    Porro ex mox dicla nola disrimiis has Coelestiniad Grifcum e Coneilii Ephesini part. i cap. 19 exscri-
    Nestoritim litteras prius ad Cyrillinn quam ad Nesto- ptuui ad duoriim mss. regioruro lidem recognovinnis.
    rium fuisse missas, easque a Ncstorio Cyrilli opera Tolain episiolam Liberiiiusdiac. c. 5 sic siunmaiim
    cumaliis ip-ins Cyrilli ultinio NnvembrisUieaiiniioO perstringit: Scripsit et ad cleruntConstantinop.admo-
    fuisse acreptas. Norisius quidein loco laudnto, duni nens eos cntttra doclrinamNeslorii fortiler stare, ejus-
    istud, YIIIidus Decetnbris,ctiro proxiiuo verlio acce- D que persecutionespatienter ferre, qtttcfructus afferunt
    pit, uon (uni superioiibtis sermo in ecclesiahabitus , coronarum; scientesab 40 excommtttiicalosvetdejeclos
    copulat, lineras illas sexto Decembtis censuit acce- in «apostolicwsedis permanere communione.
    ptas. Sed lioc die laniuin Nestoiii scruioneni babi- Adde Dei.
    * Cum verbum Grrecum «vaxpivEt
    lum ibi indicari suadet luin nalivus orationis ordo , proprie quastio-
    lunt niaximc quse siniul accepta est Cyrilli ad Nesio- nem habere sonet, tton niale isie locus Laiine sic red-
    rittiii cpistola synodio, utpole qitsc data mensisNo- deretur: Dehumana etiim inChrislo divinaquenalura
    tembris die sdindicl. 14 in oinnibus niss. not.Uur, ut qumsltonemhabet, nttnc solutn hominem;(.Mip|)!casse-
    Stepli. Baluzius nov. coil. concil. pag. 422 ob-erva- rens), ntinc ei societatem Dei, quoliesdignalur, con-
    vii. lbi eiHinverbum data, tit idem vir eruditus nio- jungens. Cui inierpreiationi lavet illud ivum.'2 : /m-
    nuii, non tempus quo scripta est epistola, sed qno pieiHidisputalionetn debet fides veslra respuere ; nec
    Nestoriotradita esi, et ex quo decem induciaruro dies non istud iiiim. 3 : Qui de Deonostro aliter dispulat.
    numcrandi crant, designat. jEadein lanien ratioiie qua nunc, infra, nuin. 4, ver-
    " In mss. deest i. butn dvaxpivstusurpalur. Ncc negandumesi CcelesliT
    b In editione Rom. nolalur e CresconioLatine de- nd, ubi de iuipietate Nestoni agilur, verburo discu-
    scripta. Latintisillc lextus qui nunc a qiiain plurimis tere valde esse familiare; nominatim vero epist. lti>
    mendis eniacutatus protlit, a Stcpli. ttaluzio ad tres n. 3, cum ipso expostulai quod ejus temerilate discu-
    mss. )>cnovissiiuea nohisad NaYarreuuiexactusest. Ttlurqui discussurus est omnet.
    «87 S. COELESTINI I PAPJE EPISTOLJE ET DECRETA. 4MS
    remias ait, talium prophetaruni vanos non possumus ,fi uvBpartov,vuv OUTWxotvwviav©sou, oodxtf xaTaljtot,
    audire sermones (Jerem. xxm, 16). Audiat el Eze- jrpoodjrTwv. 'AXX'»fistf, cof'ispEfiiafy»ot, TWV TOCOUTWV
    chielem; et quid sibi immineat recognoscat: Exten- jrpoy»Ttov TOUJftRTaioufdxoDoat ou 5uvdfts8aXoyouff.
    dam, inquit, manum meam super prophetas qui videnl 'Axouo»TOS'IS?EXI»X,xaiE7riyvw Ti «UTW «TreeXet-'EXTSVW,
    mendacia, et loquuntur vana; b in populi mei disci- y»oi, Trjv * fMej£«eocev ftou i7rdvwTWV7rpoy»TwvTWV
    plina non erunt, nequein scriplura domusIsrael tcri- opwvrwvipeuSrj,x«i XaXoiivTwv xevd' evT» !7rtoT»ftpTOU
    bentur, et in terram Israel non intrabunt, quia popu- Xaouptououxi'oovT«t,ouSeiv TrjypaefjTOU otxou'Iopa/jX
    lum meum teduxerunt (Ezech. xtu, 9, 10). Ubi est ypufrioovTat,xui ei; T»Vy»vTOU'IoparjXouxseosXsuoov-
    debita erga sanctum gregem cura pastoris ? Ubi est T«e,OTC T6V"kubv uby r)itumauv. nou !OTIV » j^pewoTou-
    doroinicoium sollicitudo septorutn ? Quid spei habeat ptsv»7rspiT»Vtspdv!dy!X»vypovTiff TOUjrotftivoff; jrou »
    grex, quando lupum se ipse pastor ostendit, et sic jrpovot« TWVSsojrorexwvjrsptSoXwv;7rot«v5! IXjriSa
    oves invadit, ut grasselur in singulas ? Eo namque sejEtr) dyiX», OTEXUXOV !KUTOV 6 jroeftrjvSsexvuot,x«i
    ore laniantur, quo impia proferuntur. Praebentur OUTW TOtff
    7rpo6dTotf ijripj^STat,eoffx«6ixdoTOU Xuooav;
    pabula c non relectura, sed noxia. Beatus tamen ixsivw ydp TW OTJofJiaTt Se«O7rapaTT0VTae, itf' ou Ta
    grex cui dedit Dominus de pascuis judicare. dos6rjitpofiperut. iTpoyaijrapaSdXXovTae ovy at jrtai-
    B vouoat, d).X'«t XsjTTuvouoai. Maxapia Si optwff r) dy!X»,
    ij itapiayev 6 xvpto;xpivetvjrepi T»f iSiu; vop-n;'
    2. Unde sicut vos facere non ambigimus, impiam "08ev, o oux dft9>e6dXXofiev 6VejrotstTe,TijvdoeS» Std-
    disputationem debet lides vestra respuere, ut aptid XsejtV djrw6eeo8«toyeiXet» jrioTe?uttwv eva jrap' uptev
    vos, d vigilantes in Christo, inter cibum et venenum iv XptOTweypnyopbatfuvepu » StayopdTpoyn?x«i S»-
    sit certa discretio, et permaneatis in his quse ser- X»T»piou,xai ijrtftsiv»TETouTOtf,«7rsp TOUXoyouTWV
    mone superiorum pastorum docente didicistis, scien- jrpOTipwv jrotptivwv,StSdoxovTOf ueuaBnxurf eiSbre; 5r\
    tes fnisse vobis hactenus sacerdotes magisierio et uypt TOU jrapovTOf!O%»X«TE iepeu; s"vTST» StSaoxaXia
    sanclilate pollentes, qui numquam a paternis tradi- xai dytoT»Ttitpovypvra;, ot TIVS? OUSSJTOTS ^wpi?6ftsvoi
    tionibus deviantes, Ecclesiam Domini summa qttiete Ttovjr«Tpexwv7rapaSo'oswv, T»v'ExxX»oiavTOUKuptou
    rexerunl. Nam ut a recentioribus inchoemus, quid pST«peyiarn; ixvSipvnauvnavyia;. °lvu ydp a7r6TWV
    non animis vestris eruditiosanctse memorise episcopi vsapwvdp5wpes8a,Ti oux iviSaXsTatf -tyvyui;uptwv»
    Joannis infudit, cujus sermo astruens calholicam jraiSsuoeffTOU T»? dyiaf ftv»ft»fsjrtoxojrou'Iwdvvou,ou
    fidem tolo orbe diffnsus est? qui nusquam per do- 6 Xoyofstf jrdvTa| TOVxooftove^eyvBn,oixoSottwvT»V
    ctrinam suam defuit, quia ubicumque lectus est, xa6oXtx»v jrioTtv;of ouSapiouxaT« 5tS«ox«Xiavd»T»V
    prsedicavit. lllius e diligenti prudehtise constantia C 07rouydp SrirroTE «vsyvwoS»,ixrjpue;E.Trjv Ss ixsivou
    celebrata successit. Rexit enim sanctse memorise i7rtftsX» ouvsotvareppbrn; StuSsSonuevn Sts8!i;aTO. 'Exu-
    episcopus Alticus Christianum populum decessoris 6!pvs xat 6 T»f dytaff pvnun; E7riffxo7rof 'ATTtxofTOV
    exemplo, et sacrilegos perseculus est luereticorum yptartuvbv XaovTW TOO7rpo»y»oaft!vouU7roSstyptaTt,
    furores. Habuimus, hoc decedente, collegam bealse xui iStwtjsTdf tspoouXouf TWV atpETtxwv ptaviaff.'Eo^»-
    memorice Sisinium, scientemf quid possit glorisc re- xapesv5i, TOUTOU unoytvouivov,xotvovovTOV T»ffdyeaff
    manere, si inlegra et inlemerata, quse ad se usque ptv»fjt»ff 2totvtov, EISOTK ban SotjaauTOUs'u.stv6v,si fv-
    pervenerant, catliolicse fidei ornamenla servaret. "ku^ttiv,6X6xX»pa xae«6Xa6»Ta a.ypi; StupeLvuvrarn;
    Intelleximus ei nec columbae simplicitalem, nec xa8oXtx»f7rioTSWf xoerftta.'Evonoaptsv6*7rwff ixsivepoux
    s prudeiiliam defuisse serpentis. Flevimus, fratres eXeeipe xai «7rXoT»fitepiarepu; , xai avveat; ipiterov.
    charissimi, velut prsescii futttrorum, cito nos ejus 'ExX«uo«peEv, dy«7r»Toid5e),yoi,5>aitepirpoopS>vre; ra
    prsesidio destitutos. ptiXXovTa, TOTaj^EWfrjptdfT»J ixsivouf3o»8siaff «7reoTe-
    p»o8at.
    3. In huc enim, qui de Deo nostro aliler disputat, 'Ev TOUTW ydp dyvowjrotavIXjriSaEup»oottsv,of jrspi
    quam ipse de se, quani de ipso apostoli tradiderunt, TOU0eou »pwvetXXjwf 5eaXaft6«vse, r) uvrb; itepi iuvrov,
    qnid spei inveniarous ignoro; qui non solum altrilos D » ot d7TOOToXoe jrspi «UTOU 7r«pa5sSwxaotV6f ou ptovov
    non alligat, sed et atterit alligatos; non soluro elisos TOiiff ouVTSTpiftftivjjuff oii ouvSsop.sf,«XXdxae ouvTpi^Ee
    iion elevat, sed etiam stantes conatur allidere; non fouffouvSsSsftivouf* ou ptovovTouf xaTa6s6X»ptivouf oux
    solum dispersa non colligit, sed et collecla dispergit, iysipEt, «XXdx«i irouffioTaptivouffxaTa6dXXstv ijrt^st-
    Quaiuvjs nec conteri possitDeo mens dicata, nec elidi pst" ou ptovovTa Stsojrapptivaou ouvdyst, dXXdxai Ta
    qui stat virtute ccelesti, sed nec sancta turba dis- ouvnyptivaStaptEptSet.Ei xat Ta ftdXtoTaOUTS avvrpf
    pergi. Aperte ergo dilectioni vestrse, quod sine la- 6»v«t 5uv«T«tStdioea depespw/xsvrj 0sw, OUTE xaTaSX»
    crymis non possumus dicere, nuntiamus. Movit dis- 6»v«t JoTaptsvoff oupaveaSuvdptse,OUTE TOispovjrX»8of

    a Unus e mss. Reg., pjkyatpu. Leg. x6'/5** nacius hserenterii. Ambiguitalem el obscnritatem
    b lla mss., consenliente Graeco. At cdii. Rom.,» » vitasset, hunc ita reddens, dum vigilalis in Christo.
    concilio (Vulgata, in consitio)populi mei non erunt. 6 Id est, bunc diligentia ct sludio commendaiura
    c Griec. : JVon qum saginent et pinguefaciant, seii - successor excepi^ constantia celebris.
    exteuuent. f Gra?c. : Quanla ipsum gloria maneret.
    qure
    d Hic locus interpretem prodil Grsecselitterse te- t Edil. Roni.j «ituliam.
    m EPIST. XIV. COELESTINI PAPJE AD CLERUM ET POPULUMCONSTANTINOP. IW
    putator vester prselium verilali, auliquse fidei intulil A SiKftspi£so8«i.«tavspwfouvT»dyaTr»upewv,07repXwP^t
    manus; impuguat apostolos, prophetas respnit, Saxpuwvou Suvdft£8aEiTieev, «TrayyiXXoftsv. 'Exivijosv«
    ipsius Domini nostrt de se dicentis verba non sequi- StaXsxTexof upewvp.aynv itpb; T»VdX»6£eav, Tij upyui^;
    lur. Cujus religionis, vel » quibus legibus se episco- jrioTStyeipu; ijrnvsyxs,itolepei itpb; TOU? dirooToXouf,
    pum dicit, abusus novo et veteri Teslamenlo. Nam TOuffitpofhru; exSaXktt,uvrov TOUKupiou»p.eov7rsp;
    et intellectum figuraerespuit, et inter nos versatam iaUTOuXlyovTOf Toefpnuaatv ovx dxoXouSet. rjotaf 8p»-
    noii recipit veritatem; aliter b denique Cbrisli Dei ffxsi«ff,» 7roioifvbuot; iavrbv iitiaxoitovkeyet,uitoypn-
    nostri tractat arcanum, quam fidei nostrse palitur auueva; rri xaevjixai T7j7raXataSea6»x>). Kaeydp xui TO
    sacramentum, quod reverenter seculus est omnis VO»TOV TOUaynuuro; sx6dXXee, xai ov Seyerut rr,v pts-
    catholicus disputator. Nemo enim bene religioni de- ru^v npS>vuva.arpeftiauv «Xrj6se«vx«e «7rXwf,«XXwff
    dilus aliud de Cbristo senlit quara de se voluit ipse Itepi TOUftUOT»ptOU TOUXptffTOU TOU0sou rjp.wvSt«-
    sentiri. Movit aliquando d sacrilegam qusestionem Xaft6dvst, » dvij^sTai TO T»r jrtOTSwfT»f nperepas
    Samosatenus Paulus, cum sanctse apud Antiochiaro «yiaopta,S>pera aeSa.apa.ro;»xoXou8»os TrdfxaSoXezwf
    praeesset Ecclesise; sed eum de throno cui feralilcr Se«Xsy6fcsvof. OuSeefydp xaXwfT» Bpnaxetuc ixSsSofti-
    prsesidebal, sacerdotum catholicorum sententia unita vof, «XXwf7rspi TOUXpeoTOuifpbvnatv, » «UTOf7rspt
    dejecit. Semper enim abscidendi sunt hujusmodi, B sauTou ypovsto6ae»6!X»osv.'Exiv»o! 7TOTS ispoouXov-
    qui conturbantes animum populi Christiani, et pro ?»T»oev6 Sap.oo«T£Uff TlauXof,6T£ T»? dyiaf X«T«T»V
    arbkrio suo evangelia • evertentes, Deo frucliGcare AvTtoj^seavixxX»oi«fitpoiara.ro' «XXdTOUTOV «7r6TOU
    non possunt: et colenda est vinea, quse jus posses- Bpovov,evw peeap&jf 7rpouxa8!?ETO, xa6i)p»xsvsvw8seo«
    soris agnoscat. TWV xaSoXexcov tEpiwvuitbfuat;. 'Asi ydp oysiXouocv ot
    TotouToexatpito? exxbttreaBat, oe TevsfT»VI|JUJ£»V TOU
    jjptoTt«vou' Xaou SeaTap«TTOVTSf, x«i jrpof T»Vyvco ft»v T»V eSiavT« su«yy!XeaSeaffTpiyovTEf, TW0£Wxap-
    * i!>TOStxatovTOUXT»TOp0f
    jroyopstvou Suvavrat x«i yswpy»TS«ioTivrj apejrsXoff, i7TtytVWOXOUff«.
    4. Certum est autem quia tales sermonum novi- ArjXovSi ioTtv, 6re «t T0t«uTatTWV Xoywv xaevoT»T£ff
    tales de vanse glorise amore descendunt. Duin sibi «jro ptaTaeoueparo; 56t;»fyivwvTae.*QfTtvsf_i6i).ouot
    nonnuHivoluniacuii, perspicaces et sapientes videri, jrap iauTOt?Soxstvoiti;, bitrtxoi xui fpbvtuoi, S»TOuot
    quaerunt quid novi proferant, unde apud animos Ti jrpoosviyxwoe e;!vov,o8sv7rapd Taef «7r«eSEUToe? ibv-
    imperilos temporalem acuminis gloriam consequan- yui; itpbaxuipovSb%uvb\vrnro; uiteveyxuivrui.'AXXd
    lur. Sed quis umquam veram gloriam, dum sibi sa- Ttf TOUTWV 7TOT! dX»8»S6§avexepSuvev,!«UTWSOXOJV
    piens videtur, obtinuit? Deus enim nosler infirma fpovtpo;; 6 ydp 0s6f Mftcov Ta do6sv» TOUxo'optouiTrt-
    mundi elegit s contra fortia, et sapientes per mundi C Xey£T«t,xai ex TWVivavTiwvavyyeet TK iayypu, xal
    stulta confuudil (ICor. i, 27). Quis in mundi sa- Toufffpavlpov; Sed TWVTOUxoopeoupewpwv.Tif iv T»
    pientiaglorietur, nisi qui seconfitetur esse de inundo, TOUxooftouaofia. xauj^aTat, ti ur, oftoXoywv !«UTOV ix.
    nisi qui illius se negat esse discipulum, qui ait se TOUxooptouEtv«t;Et pirj6 dpvouftsvofiauTovizetvoustvat,
    non esse de mundo (Joan. xvn, 16)?Una estgloria, fta8»T»v,TOU stjrovTOfft» stvaeiauTov«7r6TOUxoopeou ;
    ut, sicut Apostolus ail, qtti gloriaiur, in Domino glo- pxa,eari 56|«, eva, 6Sffnaiv b 'Aitbaroko;, b xauj^ebfis-
    rietur (1 Cor. T, 31). Nonne huic vestro episcopo vor, iv Kupiwxauj£«o8w.TApa•' ou TOUTW TWuptETipco
    (sed nunc usque vestro, nisi quod credimus credat) E7rtox6jrtp(«XXdaj^pt vuv uptETipw,sdv pt» 7rtffTEuo»
    videmus hanc sententiam convenire : Stullus factus 07repjrtoTeuoftsv), opwpeevT«UT»V rr,v yveopc»v
    7rpe7rouff«v*
    est, cum se dicit sapientem (Rom. i, 22); professa pewpofiyivETO, of Xiyst!«UTOV aofbv: eopeoXoy»p.!v» ydp
    quippe stultitia est illum quem Dei scimus esse sa- ioTe pewpeaTOix.Etvovuyvoeiv, bv "apev ©EOU ffoyia»
    pientiam virtutemque (ICor. i, 24) nescire. Nescire Etvatxat Suvaptev.'OptoXoyEt ydp S«UTOV T«UT«dyvosiv,
    enim se ea quse » discutit confitelur. Nec hunc di- «7rsp dvaxpivst.Kaept» J 6«Uftdo»» uyaitn uptwvdrra
    lectio veslra miretur a via veritatis errasse, quem T»f 6SouT»f dX»8si«ff «7ro7rXavao8Kt TOUTOV, bpSiau6Vt
    Christum qni est via nostra (Joan. xiv, 16), videat TOVXpeoTov,doTCf656f »ptwvTuy^dvse,K7rcoXEos. Ka-
    perdidisse. Deprehendimus interdum se sinistra dis- *^ reiknfttusv avrbv eviore oxaia 5t«X!?£titpoSiSbp.evov,
    putalione prodentero, interdum latentem quibusdam ivtbre xpvitrbpevbvrtat X«v8«vouo«tf StoSotf, x«i axi-
    cuniculis et sua venena celantem; et cum oportuerit itovra ru tSta S»X»T»pt«" xui Ssov»pe«f«XOXOU6OUVT«I

    R In eadem editione : Cujus legis se ipsum episco- B Editio iRom., ul eonfundal fortia, renilenlibus
    pum judicat: refragantibus aliis libris et Graeco. Lab., Baluz. ac ross. Ad Grsecamlitieram legenduro
    >>lta Raluz. cum mss. Al edit. Rom., aliler enim, esset, et ex conlrariis confundit fortia. Sed et verbum
    ac deinde curo aliis edit.: De Christi Dei nostri tra- confundit, quod Latine ambiguum est, et vel coro-
    clat arcano. Coelestinusarcanum Christi vocat incar- mixtionem, vel pudoris suffusionera sonat, Grsecus
    nationis mysterium. interpres contra Ccelestini roentem reddidit, dum
    c Reg. mss., ixSsSsptivoff. nequaquam ipso Apostoli verbo xurataybvtt, qtiod
    d Apud Lab. ut in edit. Rom. hic additur hanc, est pudorem suffundit, sed' verbo avyyitt, quod est
    quse vocula abest a mss. et Grseco.Vid. Euseb. Uist. commiscet, usus est.
    Eccl. lib. vn cap. 50. h In mss. Reg., ouv.
    e Sic Raluz. ac mss. Alii vero edili, vertenlet. 1 Seu quse in controversiam vocat.
    Graecavox perveriehlesproprie sonat. i Reg. mss. 6pauo-».
    < In mss. Reg. deestXaou.
    PATROL. L. 16
    491 S. COELESTINII PAPJ, EPISTOLE ET DECRElA. 4&2
    IJOS,sequentes senlenliam prudentissimi Salomonis, A Tjiyveoptrj TOUeroywTaTOU SoXopewVTOf , pt»5sptiavStSovai
    nullum ad ejus iroprudentiam praebere responsum djroxptfftvjrpof T»V«votav «UTOU , pe» oftotot«UTW ys-
    •
    (Prov. xxvi, 4), ne similes ei essemus : suademus vwpts8« ojrwf oupi6quXsuopt£v, eva fts8'»ptwvToefdrro-
    tamen ut apostolos, ut prophetas uobiscum sequatur; oToXotfxai Tocf jrpqp»TaefdxoXou8»o»,fi» eof 7raot
    iie cum omnibus solus * occurrit, solus ab omnibus ptovoffavBiarurut, ftovof jrapd jrdvTwvexSknBri.'Tftstf
    refutetur. Vobis vero diligenlius vigilandum est, ut Ss ijrtptsXsffTEpov eypnyopevutbftikers , eva «VTiffT»TE
    inimici prsedicationibus resistatis. Major enim vobis Toif TOUij^Spoux»puyftaffc.Msi?wvydp uttevioTt fpov
    Solliciludo est, cum intra Ecclesiam vobis Ecclesise ri;, oruv ivrb; rn; 'ExxX»oiajXiyvjtaeupeevTa Tp 'Ex-
    adversa dictintur. Ilabeanl laboris inducias, quos ad- xX»oia!v«tTiouftEV«. i'Ej^iTwoavixsevoe«vaxwj^ijvTWV
    Versarius ibris posilus incessii, qui dispersi b pro- xape«Twv,ouf jrpoxaXsrTae 6 dvTtStxoff Stdywv, x«i
    E'C;W
    pugnaculis, murorumsedefensionetutanlur. Nesciunt oe «vsff 7TEpiTOUfit,popuyS>vu;Sesojrappeivoe, doyaXi-
    ferias, irt quibus intus est hoslis. Sed in hoc inleslino £ovT«tiauTOufTJ TWVTStj^wv|3o»8£ia.Oi 5i eyavrt;
    hello, in hoc domestico prselio fides vobis murus sit, e'v5ovTOV TroXsttov, dpytav oux toaotv. Oftwf sv TOUTW
    ct conlra perfidiam spirilalibus se telis ipsa d defen- TWiptjJuXiw 7roX!uw, iv TauT»T» C otxsta payn se»upcev
    det. Servemus hanc, quia nos servata custodit. Per TStj^ofn itiart;, xui xa.ru rn; uittariu; avrn !«UT»V
    ltanc firmamentum nostrum Deus est atque refugium B sx5tx»oEt7rvsupe«Ttxoeff dxovTtoef. *uX«£;wfjisv T«UT»V, OTC
    (Ps. LXX,3, i). e Eripit de manu peccatriris, cui vos yuXaTTOptiv» yuXdTTStrjptaf. Aed TauT»f » a.afukeiu
    in fluctu positos convenit dicere, Domine, libera nos, rjpewv!OTCV 6 0e6f, xai » xaTajsuy».'KpitaX,ei ix J£Eip6f
    - TOUTW
    perimus (Malth. vni, 25). dpeapTeoXou. »ptdff!v xXuSwvtxstpeivouff 7rpijret
    XiyEtvKupeE,iXsuSipwoov rjptdff,«7roXXupi£6a.
    S. Ad vos nunc, clericl et omnes qui devoti estis Ilpof uftdf vuv, w xknptxoix«i jrseVTEf ooot x«8tspco-
    Domino, noster sermo vertendus est. Dicat fortnsse ptivot EOT!rS> 0EW,ueruarpeitrio; 6 Ttup"r)pS>v Xoyof.
    aliquis ordinero non esse servattim. Voluirous et nos lEpsfTtf TUXOV, T»VT«|evpt» jr£5puX«x6«e. 'H8sX»oap.ev
    prius, quod ratio postulabat, habere verba vobiscum; xaXnuei; irpbrepov,bttep a7rpTSt» dxoXouSia,SeaXsj£8»-
    sed eorum cura major obtinuit quos voluimus in vae upetVdXX'ixp«T»OEV » 7T£pe sxEivouffpovri; ftfijcov,
    commune servare. Neque enim de vobis dubilare ouf iSiXopesv seffTOxoevovowoae. OUTSydp jrspi upiwv
    debemus, quibus utique ducibus illos s pro fide slare djUyibdXXsiv JysiXoptsv, wv 5»X«5»»yEptovsu6vTwv, ixti-
    credimus. Sancti et Deo araabilis fratris et coepi- vouffiv T» itiarti iaruvut irtarevopev. *HuvufopuTOU
    scopi mei Cyrilli per filium meum Posidonium dia- «yiou xai ©swspaofttouTOUdSEXyou xai ouvETrtoxoTrou
    conum ad me directa relatio **ea contra vos agi lo- ftou KupiXXou, »v «TrioTEtXs ptot5td TOUutou »fiwvIlo-
    quilur, quse potest in Ecclestse membra agere qui Q OEtSwviou tou StaxovbuEKUTOU , TauTa dvs5i5Ke;s itpar-
    ejus capili non pepercit. Non vos ista discrucient. reaOai xa6' uptwv, ajrsp SuvaTatxaTa TWVptsXcov T»f
    Major gloria est in labore majore : quia certaminis "EXxX^Otaf 7roestv, 6 'rf,f xefaikn;auT»f ftrj fttauutvo;.
    qualitas facit prsemii quaUtatem. Legitis enim nobls- 'AXXd TauTauptafpt»j3aoavt?iTw.Msi?wvydp 56t;a!OTIV
    cum, quod is qui legitime (iertaverit, coronabitur iv peei?bvt xapeaTW" OTI» 7rotOT»fTOUdywvofjroeseT»V
    (II Tlm.11,3). Unde adhorlatio vobis nostra debelur, TOUaX8oujroeoT»T«.' 'AvayevcooxeTS ydp pie8'rjpttov,CTTC
    quse et pusillanimis et viriliter resistentibus neces- 6 vopeipiwff dywvt?6fteitof o-TEcoavouTKt. "06sv» ' itporpoifh
    saria est: ut tentamenta valeant ferre qui i neque- rjpewv j^pswoTSeTae ujJcev, » XKC toe"fptexpou/uj^oe? xai roi;
    •
    iint, et firmius pOssint slare qui certant. Numquam dvSpsiw?dvStoTattivot?dvayxata iotiv eva xui TOU?
    noslri regis arma vincuntur. Probatio est omnis ten- jTEepaoptouf 5uv»8wottpipsevoept» Suvdftsvot,xai iayv-
    lalio Christiano; quippe quse patientiam, sicut Iegi- pbrepovoTtootvoi dvStOTaftsvoe. OuSi7roT£ T« 07rX« TOU
    mus (Rom. v, 4, 5), operatur. Ex liac spes nascitur, |3aoeAiwf»fiwv »Tt«Tae."EXsyJ^of SOTI7raf itetpu.ap.bs
    •
    quse neminem Scriptura spondenteconrundit. Cnde, TWypiariuvSi k TOUTOV ydp , w? iviyvwptEv,u7ropeov»
    fratres charissimi, quia consolatio vestra ex Deo !pyd?ST«t.'Ex TauT»?sX7rifysvvaTat,rjTtfouSiva, T»f
    est, cul corpora vestra, hoc est vps ipsos, ut ait ypay»f s7rayyEXXopi!v»f, »7rdT»osv."06ey, «ya7r»Toi
    Aposlolus (Rorri. xn, 1), hostias exhibetis, repu- D d5sXyoi,i7rstS»» itupup.vBiuvuS>vunb@eovSOTCV, w Ta
    gnanlesl holiie deficere. Dat ille virlutem, qui per owpeaTauptwv,TOUT!OTCV uptdf«urouf, e^eooaf,cofffnatv
    Apdstolum nos roonens (Rom. vi, 13), esse vult; 6 'A7rooToXof, 6uoia?itpoofipere, pn uitoxapnreonOtaru-

    * Plartius in Grreco, tesistit attme Opponitur, prudenti;! dieianle ierraoneni babuissel, ld escusa-
    * Grsec.^circa propughacula. Deinde edit. Rotrt.: tum Voluit, fassiis ultro rauonem digrtitatis cleri
    MuroTumdefensione nituniur. Nesciunt ferihs quibtts aliud postulasse , nisi pia necessitas rertim ordinem
    ihteiest Iwsiis, corrupte. mutare coegissel.
    * ftegi mSS.,b?xsidx».: h Baluz. cum niss. , circa vos agi. Deiftde fflagis
    d Ralnz. com ins<., 'defendai. placeret ut est in Grseco, edocuit, quam tbquitur.
    * Lab. post edit. ftom., refugium demanu, omtsso 1 In uno ins. reg., in ailero, p'o7r».
    Tporr»;
    verlro eripii, qubd ex mss. et Graecorevocatur. Ni- i MalleiuUs,qui non valeht, prse Infirniitaie vide-
    tidior is essel ordo verborum, De «lann peccatoris licet afiimorutn.
    eripit eui. * Leg. OUTOf U7T0ft0VrjV.
    ' Forte, ouTofejiuptctf',sublato prips ptincto. 1 Hoc est, ttc resistere ne cessetis. Et
    B Grsrc., in fide. Nolatu diginis is loeus ,: in quo repugnare
    bic locus sajjit liiterpretein Grsecai phrasis paulo
    cnm Coeleslinusorius ad populum, quam ad clerum, tenaciorem.
    493 EPIST. XIV. COELESTINI PAPJE AD CLERUM ET POPULUMCONSTANTINOP. 4 4
    menibra nostra arroa juslitise suse. Habetis exempla J*VftEvot.Ilapiijst exstvofSuvajttv, of Sedtou d7rooToXou
    sancloruro, qui olim serainanles in lacrymis, in MftdfStSdoxwv,SsXstTa nuirepu ptiXrjojrXaEtvat Trjff
    gaudio messuri sunt in futuro (Psal. cxxv, 5). Non iauTOuStxaioavvn;."EJ^ETS UTroSsiyptKTa TWV dyewv,ol
    amat Dominus noster servum nisi " experimentis Tevif7TOTS soTrstpav!v Sdxpuotv, varepov5! iv yupu
    probatum. Christianas animas rerum palscstra sem- Oeptovatv.Ou yeXst6 nuirepo; Seaitbrn; SouXov,ei pt»
    per exercet. Currite, ut vos in viis Domini invicem TOV !v 7rstpa SsSoxtTftivov. Tdf j^ptoteavdff"^vyu; dst
    transeatis. Nolo vos ab adversariis comprehendic. » TWV7rpKyft«Twv itukuiarpa. yvuvut,ei Tpiyere tv«
    Oportere dicitesse Apostolus quae videmus (ICor, «XX»Xou? !v TaiffoSoeffTOUKupiou7rap!X8»TE. Ou 6iXw
    xi, 19). Forlitudinem fidemque nonnisi campus os- upedfvitbTWV dvTtSixwv b x«T«X«tt6dvso6«e. $nal 5! xaj
    lendit. Difficilecst otium coronari: prsemia nonnisi 6 «7r6oToXof, ^prjvaeyeveaButuitep bpauev.'loj^uvxai
    laboribus deferunlur. Nolo salulis galeam capila d 7rioTtvou Soxep.d?et, ti pt» 6 T07ro?T»? erJpt6oX»f.
    vestra deponant: nolo se loricam fidei exuat, qui 'HoujreavOTSyavouo8at Suoj^spif Ta eVa6Xase ptrjToef
    doneum Christi militem profitetur. xuparot; ou 5i5ovT«t.Tnv 7rsptxeyaXaiav T»f uytetaf ai
    xsyaXaiuptwvpt» «7ro6wvTae' pt»|!x5uo»T«tTOV 6eop«x«
    TrjfjrtffTEws S ETrayysXXoptsvor
    oTp«TtwT»ff TOUXptOTOU cfcibypea;.
    6. Nostri nobis bella moverunt; si tamen nostri B Oi rjptSTEpot xaS'»ftwv7r6Xsftov xsxtv»xaotv,ei upK
    dicendi sunt, quos ad inimicuni transisse rupto »pt£Tspoe XEXTEOC outot, ou? »o66pee6a. puyivro; TOUrr,;
    0 foederesentianius. Vesirum est stantes pedes ha- f fd.ia.; vop.ou,7rp6fTOV i^^pov »UToptoX»x!vae. 'TptETe-
    bere in atriis Jerusalem (Psal. cxxi, 2). Volumus pbv iariv larupivov; eyeivTOUfjroSaf !v Tot?7ruXwoev
    vobis gresSus esse perfectos , ne umquam in exem- l£pouo«X»ft. 0iXope£v uftwvTaf J3do£t?EtvaeTsXEtaf,p.ri
    plum simile alicujus vestigia movcantur. Sequantur 7T0TS 7rp6?toov U7rd5seypta Ta tj^v»TtvofitupuaukevOri.
    cuin malo s diabolum , qui se ex eo simul esse co- K«i dxoXou6»owot TW5CK66XW peru tou x«xou,oe£7rtyi-
    gnoscunt. Vos qui filii Dei operibus apparelis, quia vwoxoVTSf EKUToOf Et;sxsivouovTaff.'TftEif, ot Ttvscueoi
    ex fruclibusvult unumquemque cognosci(Mallh. vil, ©souh TOtfspyotff9>atv£o8£, ijrsiS» !x TWV xap7rwv6sXse
    16, 20 ), vicissim menles consolamini pusillorum , 1 IxaoTov5eayevwoxeo8«t, «pLot6aS6v Taff Stavoiar TWV
    innrinos quosqUesuscipite , confirmantes eos. Non peexpoipu^wv itupup-vOnauaBe, xui ev.uarovrSv do6evwv
    vos seducat impietas, sed de bono et malo pro qua- u7ro5ii;Ko6£, ^eSutovvre;auTOUf.M»5» d7r«T»o-jj u/j.af
    litate sui tenete sententiam, vitantes perversa , quse uaeSeiu, «XXd7r£piTOUxaXouxai TOU xaxouXKTaT»V
    sunt recta laudanies. Abominationi est enim Deo , ixdoTOU7rotoT»TaT»Vxpiotv xaTSj^ETE, yEuyovtsfT«
    Salomone dicente (Prov. xvn, 15), quisquis vel ju- Stsotpaptpiva,v.uiru bpOueitutvovvre;.'AitoSlnreo;yup
    stuinproinjusto, \el pro justo ducit injustum. Nulla C iott TW0s5, XiyovTOff TOUSoXopteovrof, OOTI? r>rbv Si-
    est tribulatio teroporalis, i si sit antc oculos perenne xatovKVTJdStxou,» dvTtStxatouSij^ETat«Stxov.OuS!»
    prsemium, cui nibil ccnvenit anteponi. Clamat noster 5! iffTtv» itpbayaipo; Blbjii;, uv itpb oj>6«Xptwv » TCV
    hymnidicus ( Psal. xxvi, 3), si adversum se castra Ktwvtbvl7r«6Xov,ou ou5iv itpoxpireov.Boae np.erepo>,
    coiisistarit, spe illuminationis illius sibi penilus non lfiaXpiwSof, 6'TCiuv X«T'«UTOU ouotji 7ro'Xspeof, !X7ri5e
    timendum. Si certamen cum gentihus haberetis,esset exsivouTOU^wTtoptouo).wfou fo6»8»osTat.Ei dywvec
    utique magna vicloria superasse eos , quos semper 7rp6fT« s8vn£tj£ETS, 5»X«3»peyiarn; uv »v'vixnf,vtxav
    1 haberetis inimicos. Quanta est dicenda victoria , touf dsi upitvyEvopisvouf ij^6pouf. n»Xix»5i ixEiv»»
    ubi sacerdos, prsedicatione mulala , catliolicorum vix»J\SXT!«, o7rou6 tspsuff,«XXayivTOf TOU xnpvypuro;,
    faclus est perseculor; contra Paulura proprie in 5cwxT»fTWVxatSoXtxeov iysvsTO,eStxwf!v djraot xu.ru
    omnibus sentiens , qui Evangelii Domini quod ante HauXoufpovoiv,o? TOU suayysXtouTOUKupiou,ou 5tw-
    fuerat persecutus, factus est posteaprsedicator? De- XT»?»v itpbrepov,varepa»lyivero X»pu5;xKtsXstyS»6
    serlus est impius disputator ' a sancto Spiritu, post- aos'6»?SeffiXsxTtxo?-jrapd TOU8siouTrvstfttaTOf^OTroTS xat
    quam in ipsum Spiritum sensit adversa. Merilo , si aUTOU TOU'SEIOU 7rv£UptKT0f iyp6v»0£V ivaVTta.Aexaiuf,
    persistit, audiet a nObisSarauelis verha , quaeSauli sdv i7rtp.stv»,dxouoETatjrap' »pewvT« pnp.«rutoO lu-
    tunc ab ipso dicla sunt sacerdote : Spernet te Domi- D peou»X,«7rsp TOTEtS SaouXjrap' «UTOU TOUispiwf*

    8 Ex Grsecoinlerpretari liceret, in tentationepro- 1 Uitus ms. reg. hic addit x«i.


    batum : quod magis ad reiii facit. * Lab., fxaoTOf.
    b Unus e mss. reg. bic addit TOUKupeov. 1 Ex Daluzio et mss. parlicula si, in aliis libris
    e Apud Lab., comprehendi: etsi Apostolusdicat id omissa, revocatur : ideoque Grsece Svcum uno cp-
    oportereesse sicitiividemus.Itetinenda leciioc,*tero- dice regio, non cum cseteris dXXdprseferimus, Antea
    rum cod,cum. Respicit Coslesiinus ad illud Apostoli, pro nutla est, in Grseco exstat nihil cst, tioc est prp
    quod et in epistola superiori ad Nestorium n. 3 coin- nihilo reputatur.
    meinoravit, Oporlel etiam hmreses esse , ul probati k Leg., habuistis.
    manifesli fiant. 1 Edit. Rom., sancto Spiritu, uine prsepositione.
    d In uuo e mss reg., xui x.bitov; in altero xat Grsec, a divino Spiritu. Dcinde mox dicla .editio, iti
    \
    ,T»jrov. ipso Spiritu. Hcclius alii libri, in ipsum Spiritum.
    • Add., amiriijee. Ex quo et Grxce X«T'«UTOU, non x«i auToulegendurn
    ' Mss., ytXav8pw7ri«f. esse conjectura est hoc sensu : poslquamin senten-
    * Vocem diabolo apud Baluz. ut itt mss. Iiic le- liam abiilivse etiam divinoSoiritui contrariam.
    Oiere adjectam esse Grsec.ustextus persuadet.
    4J>5 S. C0ELEST1NI I PkPM EPISTOLiE ET DECRETA. 49f,
    a
    nus, ne regnet tuper xsrael (I Reg. xv, 23). Si hoc. tV'El;ou6sv»oiioe Kiiptof,tv« ft» (3«fftXevor)ff sjri 'ltrp«»X.
    ille meruit, quia solum in agendis rebus , Dei prse- Et ixeevofa|eof yiyovev, OTtftovoviv itpuyuaaiv uittp
    cepta contempsit; quse huic pcena debebitur, qui se eitpurre, xurefpovnaerS>vivToXwv TOU©SOU, jroiaTOUTW
    in ipsum Dominum majestalis erexit? Curare nunc jCpEWOT»6rjoETae Ttftwpia,offEKUTOV XKT« TOU KupiouT»f
    vestrum est quodcumque vulnus inflixit, et his prse- 6soT»TOf uipwos; vuvuptSTEpov ioTt 6£pajrsuoatTOTrap'
    bere medicinam qui ejus sermonibus sauciati sunt. ixstvou rpuvuu, xai iuauaOatTouf 7rap'KUTOU pnp-art
    Firmis i» hunc stale vesligiis, quera, sicttt ejus ser- TSTpwptivouf. 'AoyaXioev XyyeaivXaraaBexa.ru rov »5»
    mo demonslrat, jam cecidisse videamus. Quidquid jrsoovTOff, wff6 7rap'aUTOuXoyoffSsixvuot.Kai et TI
    in vos intulit, ferte b palienter. lndixit injurias, in- uptivi7r»veyxev, dvee^exdxwff
    fipere. 'Epnyuvna*.rovSpet;,
    dixit exsilia? 111e in suis hsec passus est, quem susce- sunyuvnauro Ufoptaupv;; exeivo;c auTOfiv TOtftStotf
    pisse pro nobis hominem dilfitelur. Unde nullus de- 7ri7rov8£v, ovu7roS!5sjf;8«eU7rip»ftwvav6pw7rov dpvstTKt.
    fleat quidquid in aliquos vestrum facere molitus est. 08svpt»SsiffxXauo»T«x«TaTtvoffupewvi7rtvo»8!vTa.
    7. Patienlise vobis atque constantise forma sit Trjffdvs^exKxiKff xal TrjffuTroptovn? TU7ro? st» Srifuvo;
    Stephanus, primus Christi testis existens. Plebs in b jrpcoTOf TOU XpeoTOu uuprv;. '0 oj^XofTWV«TiioTwv
    liunc prsedicantem slriduit perfidorum ; nec tamen XKT'auTOueSpvye' xui optwf6 ouvo5ot7ro'pof TOUXpt-
    idoneus Christi comes lacuit quod videbat. Excla- B ffTOuavx eati>itnaevprtep eb>pu."E66apesTa|uptaevopti-
    mabal inter furentes (Act. vn, 55), inter religionis vwv, ueru%vrS>vrrj; Bpnaxeiu;iyBpSiv,XiywviauTOV
    inimicos, videre se apertos ccelos, el Filium horoinis opav dvewypiivouf Touf oupavouf, xat TOVuiovTOUdv-
    propter quem talia pateretur, stare ad dexteram Dei. 8pw7rou,5e'ovTauT«Iitaayev, larauevovitpb; T» 5st;ea
    Longum est ire per singulos, qui vitam vel morte TOU©sou.MaxpovioTt j^wpstvSt'EXKOTOU TWV jrptKfii-
    vel confessionemercati sunt. Habeiis vos quicumque vwviauTorff?w»v» 8«V«TW » optoXoyia. "EJ^STE uptsiff,
    ecclesiaestisejecti, pene nosirorum temporum bealse oooeT»ff'ExxX»ot«f!x6s6X»o6s,ojfsSov TWVrjptETipwv
    recordationis Alhanasii AleitandriiiseEcclesisc pru- xaipcovJjjroSstyptK TOpTrjffptaxapi«ffpev»pt»f 'A6avaoiou
    dentissimi sacerdotis exempluni. Cui non consolationi TOUooywT«Tou tspiojf T»f 'AX.s5«v5p!wv 'ExzX»oiaf.Tivt
    sit illius tolerantia? cui non sit exemplo illius for- ouxav st» jrap«peu8ia» ixsivouujropov»; Tivtouxav ee»
    titudo? cui non spem faciat ejus d exspectata rever- u7r6Sseypta » ixsivouareppbrn;; rivt oux «v jroerjostsv
    sio? Ejicitur Ario persequente, sed revocandus Do- iXjriSarj ixsivou jroXu7r66»TOf E7rdvo5of," 'Ex6dXXET«t
    mino prosequente. Passus este carcerem, passus 'ApeiouSteoxovTOf, dXX'dvaxX»T£Off TOUKuptouitportep.-
    angustias; nec mirum, si vir apostolicus ea passus jrovroff."ErraSsfvluxny, eitaOt Ophtyei; • xai ou 8auptK-
    est quibus se Apostolus (II Qor. xi) gloriatur exer- OTOV, si 6 a7rooToXex6f uvnpravra iteitovOe, St eoviauTOV
    citatum? In his tamen oiunibus secutus est illtim , « ysyuptvdoSae x«uj^«Tae6 «7rooToXof. Kaiiv TOUTOif jraoev
    qui sibi in tribulationibus se placere lestatur (II Cor. sxsivw»xoXou6»os TWuuprvpouivu, ort iaurw iv Tatff
    xii, 10). Fugatus illinc, in nostris parlibus f recrea- Skitjieatv apeaxet.'E5teojf;6» ixEe8sv,r.uievroi; optrepotf
    tus est. Denique hic ei redintegratus est status, et pespEoev dvEXTiff«TO. 'AptsXse ivTauSaauTOur) xaruaruats
    in hac sede requiem communionis invenit, a qua uvtxutviaBn,xui evTOUTW TW8povwsups xoevwviaff dvd-
    %semper calholicis subvenitur. Nec tamen sensit in 7rauotv,uf ov uel roi; xK6oXcxofff ysvvKTKe ponOetu.Kui
    tribulationibus lassitudinem, qui factus est in perse- opewfiv T«ff Spiipsotvoux riaOeroitbvov6 yevbuevo;ev
    eutione confessor. Unde CIIRISTIANORUM nullus illa- Tw Siuyptw6ptoXoy»T»f. "oBev ouSeiffTWVypiariuvi>v
    um sibi temporale deflere debet exsilium, quia EORUM xX«uo«toepeiXet T»ViiteveyOeiaavuvrS>itpbaxuipov!e;o-
    HEMO cxsul est Deo.Timeamus ne e regione vivorum, piav, Srt ixsivwvouSsift^aptauevo; iori 6seo. MdXXov
    hoc est illa quaro nostram patriam esse volumus , 5>o6»8wpesv, pt»«7r6T»ffyapct; TWV ^WVTWV, TOUTSOTCV
    exsulemus. IUudest nostrum, illud perpetuum, illud «7r'ixsiv»f, »v nperipttv SiXoptEV stv«e7r«Tpi3a,itjope-
    xternum. Nostrum enim non estunde transitur; sed o8wpeEV. 'ExsevoioTtv iipertpov,exeivoSvnvexe;,ixeiva
    illa vere nostra, quse spes certissima pollicetur. Sunt aiwvtov.OuxsoTtydp ixsfvo»piiTEpov,5t'ou peov»7rdp-
    autem, dicente Apostolo, qum oculus non vidit, nec o5of dXXdTauTa dX»8w?»ptiTsp«,nttep aafukearurn
    auris audivit, nec in cor hominit ascenderunlhaecqu« D ekiti; eituyyikkerut. EOTIoi Xiyovrofdxouo«tTOU drro-
    i

    In vulgata leclione Grseca, si ixeivofdvde;eof,Si c Athanasius nullum passusesse carcerem legiiur,


    ille (uit indignus; quod polest admitti supplendo nisi vocetur carcer, lalibulum in quo se Valentis per-
    reejtiihonore. Cum regiis autem mss. utpote quibus secutionem fugiens abdidit.
    f Ila ross. cum Baluz. Quse leclio Grsecsevoci
    Latinus lexlus concinit, agttr prxferentes, subaudiri
    intelligimus u( iperneretur a Deo. dvsxTtoaTo,sive ut in vulgatis «V£XT»O«TO, respondet.
    b Baluz. curo mss., sapienler. Deinde edit. Rom., At in edii. Rom. Lab., ut et apud Nicolaum 1, robo-..
    Induxit injurias. ratus est. Tum Baluzio roagis placuil, Deniquehinc,
    * Leg. auroc. qnamvis mss. Colb., Turon. et Nav. refraganlibus.
    d ln epistola 45 Nicolai I, ad Suessionenses , ubi Sed et quod antecedit in nosiris partibus, non a no-
    totus hic locus describitur, oblinet quidem inexspe- stris parlibus; nec hpn quod subsequitur in hac sede,
    etaia, sed in vetusiiore ejusdem cpislolseexemplari non ab hac sede, etiam hic, non hinc, prseferendum
    Colbertino exstat eliam exspeclata.Gnecurn vocabu- suadet. Quam Jultus papa Athanasio opem lulerit t
    lum proprie sonat summe desideranda. Quainquam nullus ignorat.
    suspicio est roore antiquo scriptum esse exspectata, s Hseccitat Nicolaus I, episl. 40.
    nro speciata, id est, clara et gloriosa.
    497 EPIST. XIV. COELESTINIPAPJE AD CLERUM ET POPULUM CONSTANTINOP. m
    pmparavit Deut diligenlibusse (I Cor. n, 9). Ne tamen A OTOXOU" *A6y6«Xp.6f ouxseS3v,ou5i dxo» »xouoev,0*i8l
    vel ad tempus ejus videatur valere senlentia, qui in eiff x«p5i«v dvSpeojroudvnXSsvTauT«, « rJToipeaertv •
    se jam divinam sententiam provocarat, aperte sedis ©EOff TOtffdyajrwoevauTOV.Iva 5i pt»Sia jrpoffxatpov
    nostrse sanxit auctoritas, nullum sive episcopuro , Sox» TOUTOU iayvetv r) uitbfuat;, TOU»5» x«6'eaUT0u
    sive clencum , seu professione aliqua Christianum , T»V8se'avdjroyaoevjrpooxaXsoaptivou, yavepwf» au8ev-
    qni a Nestorio vel ejus similibus , ex quo talia prse- Ti« TOUnuerepov Bpbvovwpio«TO,p»S!v«» i7rioxo7rov,
    dicare coeperunt, vel Ioco suo vel comrounione de- » xX»ptxov, » XKTK TCsVdyyeXptK j^ptOTtavov, TWV 7rapd
    jecii snnt, vel ejectum vel excommunicaturo videri. NeoTopiou,» TWV TOUTOU opeoewv, dy'ou TOCKUTK x»puT".
    Sed hi omnes in nostra communione et fuerunl, TEtV»p5«VTO, » TOUlOtOU T07TOU, » T»ffXOtVWVtKff «7TOXI-5
    et huc usque perdurant; quia neminem vel deji- V»6!VTWV , Soxsfv» «7roxExtv»o8at, » d7roxotvcbv»T0V ye-
    h
    cere vel reroovere polerat, qui prsedicans talia yevnaOttt.'AXX'OUTOI ttavre; iv T>5»ptSTs'pa xoevwviax«t
    titubabat. iyivoVTO, x«i uypt TOU7rap6vTOf seoiv"OTtou5iv«» x«-
    - SsXsfv,» d^oxevrjoae Sf iv TWx»puTTSev
    «SuvaTO, T«t«uT«,
    uafukS>;ovy eiarnxet.
    8. Oronesigilur prsesens sermo in commune com- HavTKff Toivuv6 jrapwvXoyof sif TOxoevoviteptitki-
    plectitur, utmagis ac magis roborati, et confidentes B XETae, tv« ptdXXov ioj^upoTCOt»6!vTEf xai Oupaukeotyevb-
    in Doroino, non moveamini, quin immo et medea- ptsvotiv xupieo, pt» ptST«xtv»8»TS, «XXdptdXXov 8sp«-
    mini infirmilalibus aliorum. Jam enim vobis illic jrsuerWTE Tdf c «XX»Xwv uaOtveiu;. "H5» ydp upfv SXEI
    commendamus infirroos, ubi sic videtur ipse medi- ToufdoSsvsfff 7r«paTt6!pts8K, 07rouopwttsvaUTOv VOOOUVTK
    cus segrolare, cui lamen volumus, si adhuc possu- TOV lurpbv w SeXoptsv optwi;, si STCSuvdpes6K, fionBeiv.
    mus, subvenire. Nam cum ad sanctum fratrero no- 'Qf ydp 7rp6ffTOV dyeovdXsXyov xai ouvs7riox07rov «piwv
    strum el coepiscopum Cyrillum responsa congrua KupeXXov «ppeoSioufuitoxpiaet; eitip.itop.ev,xui upefv
    mitieremus, et bsec d vobis per charissimum Posi- i7r£OTsiXapesv Sed TOUjro8stvOT«TOU IloffetSwvtouTOU
    donium ejus diaconum, et huic, de quo agitur, diri- Seaxovou«u-ou, T« itep.ttreu itupu TOUauTou «SsXyow
    genda ab eodem fralre ineo scripta Iransmisimus. pcouxui itpb; ixsfvov7rspiou Xoyof.K«l i7rse5»iv T»Xt-
    El quia nostra in tanto negotio propemodum prse- XOUTW itpuyuurt n nperepu ayeSbv itupovaia «vayx«£«
    sentia necessaria videbatur, vicero nostram, e pro- ifuivero, rnv np-erepuvSiuSoyj)v,SedT« X«T«8«X«TT«V
    pter marina vel terrena spatia, ipsi sancto Iratri meo xai y»v 5eaoT»pt«T«, «UTW TW«yew«SsXyw ptouKupiXXu
    Cyrillo delegavimus, ne morbus iste longitudinis oc- d7revsipeaptsv, f*»auT» » voooffdeoopfMJ T»f puxpbrnrof
    casione grasselur. Vos lautum aposlolicos anle ocu- eittrptSn. MovovuptsffTouf a7roffToXexouf itfb 6y6aXpewv
    los habentes sermones, in eodem sensuet in eadem C sytre Xoyou?,sv T» auTJ) Seavoeaxui ev T^ yveopt»yt-
    tenienlia esloie perfecti (I Cor. i, 10), ul, sicut legi- VSO6E TsXstot-eva, eof dviyvwpesv, jrapapeivovTSf uypt r£-
    mus (Matih. x , 22), permanenles usque ad finem Xouf SUV»8»TS ow8»vat."Iva Si yvwTSif' oew 6'pwT«
    snlvi esse possitis. Ut atitem noveritis sub qua defi- yeypapcptiva dirsoTsiXKpesv TWjrpof ovuptfv6 Xoyo?,auT»v
    nitione litteras f miserimus, ipsam sententiam huic T»V «jroyaocvT»V XKT'KUTOU NsoTopioui7rot»oKpesv
    epistol.fifecimus subter annecti, ut datam de ipso T«uT»T»!7reoToXjU7roTay»v«e, ev«yvwTeTOV 7rep_i«UTOO
    formulam cognoscalis. Deusvos incolumes custodiat, SO8!VT« TU7rov. 'O ©eo?uptdffuyteff fv/\a>%ui,dSsXyot
    fratres charissimi. Data s m idus Augusti Tlieodosio jroSeevoTaToe.
    xiu et Valentiniano III consulibus. EOTI5i opoffpee8'STepaouTOf
    9. Palam h igilur agnosce hanc nostram esse sen- SufS>;roiyupovvpea8»o»T«UT»V r)uerepuvctvut rnv
    tentiam, utnisi deChristo Deo hsecexposueris, quse aitbfaatv,S>;ei ptrjjrept XptoTouTOU©eou rjpewv ravrx
    et Romana, et Alexandrina, et omnis catholica sentit !i;»y»o»,« xai » 'Pwptaix»xal »'AXEe;«vSpex», xai aittmot
    Ecclesia, sicut eliam Constantinopolitana
    •
    Ecclesia x«6oXtx» 'ExxX»oi«vosf, x«8wffxai r) euayeOT«T»TCOV

    Ita mss. At edit., itpbayutpa;. ]


    D k In edit. Rom. et Lab. eadem formula aliter enun-
    h Grsec.: Qui pradicando laliq^ firmiter ipse non tialur hfs verbis : Aperteigitur agnoscehanc nostram
    iteterat, scilicet in Ecclesisedoctrina et fide. Nicolaus essesententiam, ut nisi de Chrislo Deo nostro ea prm-
    1, epist. 8 ad Mich., superiora verba ad hsec usque dices qum Romana el Alexandrina el universalis Eccle-
    •xscribens, nnsqnam a lectione Latina discedit. sia et sancta ConstantinopoliianaEcctesia usque ad te
    c Lcg. TWV SXXwv. oplime tenuit, juxta expositam in Nicatna synodo fi-
    d Illud tjoiiii,ae subinde isla, et huic de quo agilur, dem; ac nisihanc perfidam noviialetn,quam (leg. qua)
    desideranturinedii.Rom., quibus verbis Ccelestinus hoc quoi venerabitis Scriptura conjungit niteris sepa-
    cum banc, tuiii superiorem epistolaro, ad Cyrillum rare, intra decimam diem a primo innotescenlis tibi
    misisse se signiiicat, ut ejtis opera bsec ad Constan- hujus conveniionisdie numerandam deposueris, atque
    linopolitanos et ad Nestorium altera transmitte- aperia el scripla professionedamnaveris; noveris te ab
    retur. universalis Ecclesiwcaiholicatcommunionedejectum,
    • Hoc est, quia longa maris terrasque spatia non et ad omnia qumcumquesacerdotalis auctoritalis sunt,
    sinunt, ut ipse eo me lacile conferam. minime idoneum. Qtia»interpretatio non e codicibus
    ' Grsec.: Ad eum de quo vobis loquimttr miserimus, c quibus sttperiora descripia sunt, sed ex epistola 13
    ipsam senlenliam quatn adversus Neslorium tulimut, addito posteriore versu est adscita. Verum, lieet Grse-
    huic epistolm,elc. cutn ac Latinum textum ex veterum exemplarium
    « Augusti 11 ann. 430. Apud Baluz. iv idus. In Odehic exprimendum duxerimus, ulruinque lamen
    edit. Rom. decst hsec chronologica nota. in superiort epistola puriorem esse fatendum est.
    499 S. COELESTINII PAPiG EPlSTOLiE ET DECRETA. 500
    usque ad te, charissime, ititellexil, jtixta exjiosita.mA KwvoTKVTcvoujroXtTwii Ixxknaw.p-iypi oou, u BeXTcoTe,
    in synodo Niesena fidero; ac nisi hanc infidelem no- ivo»oe, X«T«T»VixTeSetoavittartv iv TIJ NIXKIWV OW-
    Yitatemab adoranda etveneranda Scriptura sejunxe- 65w, XKC ee pt» T«uir»vT»V5uo7rtOTOv xKiv6r»Taos-
    ris, et intra decem dies ex innoteseentis liujus exse- Saarf xul aeSuquittypufy Stuarnap;, evrbs Sixa »fts-
    cutionisdie nunierandosaperta et scripta professione pwvUf »f yvwpigovtaiooeT«UT«T« ypdpepeaT« TauT»f
    »
    damnaveiis, ab omni te catholiea Ecclesia excom- T»f pesSoSsiafT»Vaj rjpeipavivapiSptwv,Ta fuvepu xui
    «lunicatum. yeypapeptiva rn; xaT«5tx«oiftou«JpioEWff,«7ro jrtwr»ff
    x«8oXtx»ff'ExxX»oi«fdxoeveovMTOV •' Etv«t osauTov, x«l
    dvsv!oy»TOv jrpof jrav OTtouvrS>viH auSsvTiafispaTix»?.
    d EPISTOLA XV.
    NESrOBII ADC0ELE5T1NUM PAPAM.
    tiuirl r.nrillu*. aiud iiixede. vncabulisBeorbxo;el Xatarorbxot:sentiat.
    CeeussfirJOpapte NESTORIUS cpiscopus Consiah- foret longo inultoque de hac ipsa causa sermone.
    tinopolilanus. 3. Sed et sine hoc, illud quoque omni modo bea-
    1. Didici hoheslissimum Cyrillum Alexandrinse liludini luse noiuni est, quia si sestimemusdttas se-
    urbis episcepum, propter libellos contra eUmno1)ii ]g ctas contrarias sibi stare, et harum altera hanc vo-
    oblatos exterriltim, ac sibi veiianlem lalebras, ad cem proferat solam esoroxof, altera vero illam solam
    evitahdairi sacram syhbdiim, propter hos ipsos iibros dv8pwjrbt6xi)f; et ulraqiie secta ad suam confessionem
    fuluram, quasdam alias interea cogitationes excogi- h trahat, aul si hoc non impelraverit, periclitetur de
    tare verborum , et amplecli • verbum quod est Ecclesia cadere; liecesse erit l jactatse huic rei de-
    esoToxoffet XptoTOToxof, quorum alterum admitlit, putatuin, habentem pro utraque secta curam, mederi
    flltertiffl vCrO modo quidein de Evangeliis eximit, periculo utrhisque parlis ex voce ab Evangeliis tra-
    modo vei'0 rursus adinittit, hoc est XptoTOToxof, dita, qnseulriusque naturse signiflcatrix sit. Horum
    securtduin quarodani, credo, prudentise nimietatem. enim,sicut dixi, assertionem i vox illa, quse est
    2. Ego autem ad hanc quidem vocem f quse est XpeoTOToxof, quia et^blaspltemium Samosateni remo-
    ©sotoxof,nisi secundum Apollinaris et Arii furorem vet, quod est dictum de oroniura Domino Christo
    ad confusiohem nalurarum proferalur, volentibus di- tamquam puro homine, sedetArii et Apollinaris
    cere non tesisto; nec tamen ambigo, quin hsec vox roalitiam fugat.
    ©totoxbffilH voci cedat, quse est XptoTOToxof, tam- 4. Hascautem ipsa etiam honestissimo Alexandri-
    quam profalse ab ahgelis el s Evahgeliis. Et nisi hsec norum episcopo jWipsi, sicut potest beatitudo tua
    ad venerationem tuam scienlem dicerem, opus mihi,Q Cognoscere ex exemplaribus : quse liis meis litteris
    a Reg. rtlSS.,»pt£Tipav. 1 Apud Garn., tractandm, ad aucloris menlem sa-
    b In rrtss. reg. , stvaeosauTov.ftic locus sitpra tis accommodate.
    epist. 13, §11 clariusexpriniiiur. J Garn. hic de suo supplevit verbum lemperai, et
    c Leg.sis ea;i;omm?(Mic«/«s. Si itihil in Grscco lextu aniea harum, locq horum posuil, grammaticse regu-
    est temereaddjiu.ro, hic supplendum est: Et ad -om- lis scrupulosius ha;rens. Pronomine auterti horutn,
    nia quiecuriiquesacCrdoialisauctorilalis sunt inhabilem. eos inteiligere licet qui sectse addicti sunt Chrislum
    Isttid quidem soppiementum insuperiori epistolanon nierutn hominem asserenti. Ita integer erit locus, si
    modo Latine, sed etiam Gra-ce desideralur; ei tamen verbum removet,post voces tamquam puro homine
    favet quod Cyrillus Ccelestini senleniiam Nestorio rejiciamus.
    denuntians, sic eurri .apud Daiuz. nov. coll. eoncil. 1 Substituit blaspheriiiam,sed deinde reti-
    Gajrh.
    pt 41"5alloqtiiUir '. Si hoc noh egerit tttu reverenlia nnit quod est dictttm, cum qum est dicta grammalirse
    eecundum definiiasindvcias in iiueris memomii san- leges poslularept. Frustra autem obtendit Neslorius,
    cjfssimi,etreverentissimiepiscppi etcomminisiriRonia- voce XptoTOToxof, Santosateni blasphemiam remo-
    ndruriiCmlestini,cpgnoscele ipsurn riullamsorlemhd- veri. Non eniro Sarnosatenus M.iriampeperisse Cliri-
    bentem nobiscum,iieque iocum iii saceJtfoilioitsDei el stuln negabat; sed ideo blaspliemus fuit, qnia quem
    episcopis. Christum confitebalur, merum hominem esse, non
    d Scriptaanno430,subfinemNovembris.AMario eliam Deum afhrmabat. Contra Nestoriiaroicus Joan<
    Mercatote nobls transrnissa, ex ejus editionibus, nes Aniiochenus de nomine ©soToxofsic epist. ad
    quas tuih Sieph.Baluzjtis, tuirtjoan. Garneriusador- -'n ipsum Nestoriunwi p. concii. Ephes. c. 25 disserit :
    naruiit, siroul collatis hic descripta est. Is observa- Si id, quod hominis hujus significationeefferlttr, non
    vit indiciam qttidem generaleiti synoduro in ea me- recipirhus, restat Ul in gravissintumerrorem proiaba-
    morari, sed litlerarura Coelestiniper Cyrillum mis- mur, ihtmovero ut inexpiicabilem illam Vhigeniii Uei
    sarumiiullam fieriirientionem,adepqueillas nondum mcpnomiam abnegemus: qttando quidemnomine hoc
    Neslorio redditas fuisse. Quod hlsi dissimulaiii Ne- sUblato, vet poiius hujus nominis noiione repudiata,
    Storius, inde sequilur ul hsec epistola intra 19 et 30 sequitur mcx illum non esse Deum, qui admirabilem
    Novembris diein scripta sit. Nam Tlieodosii sacra illamdispehsationcmsalutis nostrmcausasvscepil.Qna-
    qua indicilur cficunienicasynodiis, dle 19 NoVembris circa vox illa repudiari, quinslatiro Samosateni hse-
    Congignatur,;Co3lestini.autemliHeriis Nestdrius ejus- resi faveatttr, nequit. Sed el paulo ante prsemiserat
    /*dfemiiiensis 30 die accepit. idem Joannes : Nomen hoc &eorbxo;ntttlus umquam
    » Ita Batuz. ex mss. fide. At Garn., verba qiim ecclesiaslicorumddctorumrepudiavit.Qui ehimUlo usi
    4Ufil. sunt, el mulli reperiuntur, et apprime celebres.Sed
    ' Suppie^uod aitihet. Alioqui, pro ad hanc, legen- neque magis Ariiaut Apollinaris, qnamSainosateni,
    dum cum Garn. et Itanc. perfidiam vox XptoTOToxof fugat, cum Mariam Cliristi
    s Garn. hic et ihlra, evangelislis. niatrem neuter iniicielur.
    * Addit Garn. n/tera«i. M.aluejri.lforte quis subau- 1 Duse Nestorii epistolsc ad Cyrillum, et Cyrilli
    diri quemque. ilem dusead Nestoriumexstattl i parl. concil. Ephes.
    Ktl KPbT. XVI. COELESTINIAD CYR.1LLUMALEXANDRLNUM EPISCOPUM. 502
    adjtinxi, vel quse ad nos ab eo scripla sunt. Placujt A Nonne nobis respondet illico per proplielam, mor-
    vero", Deo adjuvante, etiam synodum inexcusabili- lem se nolle nsorienlis (Ezech. xvni, 32); et per
    ter totius orbis lerrarum iudicere propter inquisitio- apostolum Pauluin, omnem hominem velle salvum
    nem aliarum rerum ecclesiasticarum. Nam b dubi- fieri et venire ad scienliam veritaiis (1 Tim. n, 4) T
    taiioneverborumnonsestimohabiluraminquisitionem Numquam displicet Deo accelerata in quocumque
    difficuliatum, nec impedimentum esse ad traciatum correctio. Tuse sit hoc sanctilatis cum venerando
    divinitatis DominiCbristi. fratrum consilio, ut orti in Ecclesia strepitus com-
    « EPISTOLA XVI. primantur, et fmilum Deo juvanie negotium votiva
    correclione discamus.
    CCELESTl.W I ADCYEILLUM ALEXANDRINUH EPISCQPUM. 3. Conventui autem nos deesse non dicimns: ne-
    SentenlimadversusNestoriumlatm indulgentiamcor- que enim ab his absentes esse possumus, quibus
    reclo esse offerendam: ul si perlinax fuerit, ipse nos ubicumque posiiis fides lanien una conjungit.
    perditionis suwauclor jvdicelur. Se cum iis quos Nolo nos corpore isto censeri, cujus prasentiam
    Curillus suspectos habel, summa caulione tracta-
    turum. Apostolus assignat infirmam (II Cor. x, 10). lllic
    sumus, f qui quod illic pro omnibus agitur cogita-
    CcELESTiNcsepiscopnsCTRiLLoepiscopoAlexandrino. B mus: spiriialiter agimus, quod corporaliier agere
    1. Intciligo senlenliam sapiemissimi Salomonis non videmur. Sludeo quieti calholiuae, studeo per-
    impletam. Non enim aliter quain sitieus aquam euntis saluti, si lamen volueril segritudinem confi-
    frigidam (Piou. xxv, 25), de terra longinqua itera- teri. Quod ideo dicimus, ne volenti se corrigero
    tum nnntitim per lilleras tucedileclionis accepi, quae for^itan deesse videamur. Nam si et nobis s susti-
    nos invicem noslri consilii participatioue conjun- nentibtis uvam (Isa. v, 2), spinas sibi addiderit;
    gmit. Indifficulterest Ecclesiarum et catholicse fidei implealur, manentibusslaluiis prioribus, sui fructu
    speranda tranquillitas, quaudo pro liac elaborare judicii; colligat quod sulco diabolico seminavil, non
    Clirisiianissimosprincipes sic videmus. Non est in- nostro consilio, sed se periturus h auctore. Probet
    efficax, in divinis maxime causis, cura regalis, quae nosveloces pedes ad effundendum sanguinem(Psal.
    perlinet ad Deum qui fideliter tenet corda regnan- XIII,3) nou habere, quando sibi etiam remedium
    tium (Prov. xxi, I). Itaque breviter responsum ttue cognoscat oblalum.
    reddimus sanctilati. 4. His autem quos erga catholicam fidem tua fra-
    2. Etenim quseris ulrum sancta synodus recipere ternilasdicitse liabere suspeclos,si scripiadirexerint,
    debeat hominem d a se praedicata damnantem ; an pro qualitale rerum eis nos respondere necesse est.
    quia induciarum tempus emensum est, sententia du- C In quo negolio nemo subripiet, » quin loia cautione
    dum lala perduret. Super haec ' ulrique consulta- (racietur. Dala nonis Maii Basso el Antiocho viris
    lione communi communem Dominum consulamus. clarissimis consulibus.

    capp. 6-9. Poslerior autem Neslorii, in concilio d Hoc esl, an recipere debeat Nestorium, modo
    Ephesino act. 1 pag. 461 lecla, communi Patrutn damnet quce impie antea praedicarat. Iltec phrasU
    calculo reprobata est. inlerpreiem subolet Grsecse liilera?.lenacius hsereii-
    * Garn. hic adjecit, piissimisimperaloribus.Horum tem. Idem sapit et superior vox minime Lntina /n
    sacra, qua episcopi ad Ephesinam synodum vocan- difflculter.
    lur, liabeluri part. concii, Eplies. c. 52. e Supple, qum qumris. Apud Baron. et Balui., ut
    b Locum hunc iia resareire conatus esi Garner.: in schedis Holsien., legjlur, Super hac utique: sed
    Dubilalionem... inquisilionemdifflcilem,nec impedi- emendatio nostra nnlli, puto, temeraria videbitur
    mentofuturamesse ad Iraclaium. Confirmarevideiur f Baron. Quidquiditlic. Magisplacet cnm Baluzift,
    Nestorius quod praemiserat, quajstionem scilicel de quia quod illic. Cum hominis proccipuapars sit ani-
    dnobus verbis, utrum XptoroToxo? an 0£or6xofprse- mus, eaque a rebus corporeis dislinguaiur, iilic ho-
    ferendum sit, nihil quidqiiamdifjicultaiis habiiuram, mo magis esse censetur ubi est mente, quam ubi
    nec impedimentofore quominus Christi deiias tra- versaiur corpore.
    cteuir et asseratur. s Et ha^cvox inlerprelem sapit, qui quod in Gra3-
    c Scripta Mail7 anno 4~>\.Hanc aulera epistolam co iinceps erat, satis apie distinguere nescierit. La-
    una cum subsequenle 19 primus Baronius ad an- tine dubio procul Cceleslinus primum scripseral,
    num 431 in lucem emisit. Eas acceperat ab Anlo- exspectantibus,iiut dum exspeclanms,non sustinen-
    nio de Aquino, qui pontificjarinn epistolarum ;ui- libus.
    clarium tunc meditabatur. Is dubio procul imlicas- D h Pergit Coelesliuus excommunicationisinvidiam
    set unde illas eruerat, si meditalum opus perficere in eos rejicere qui excommunicantur, quia ipsi per-
    poluisset. Verum cum ante vita sil functus, istud ditionis
    1
    suoeauclores sini.
    hactenus latuit. Nullus tamen videtur ambigendi lo- Baron., quia tota cautioni tractatur. Melius apud
    cus quin ex atiquo Epliesini concilii Lalino exem- Baluz., quin tractetur : hoc est, nemo per sub-
    plari.cnjusmodi nnum asservat Ecclesia; Bel|ovar repiionera efficiel, ut non io|a cautiooe iracteiur.
    censis bibliolheca, erutai sint. Prseierea, inler mo- Hoc mnxiniedictimi esi Joannis Anlioclienialiorum-
    nimenia quse Lucas Holstenius vel ut nova, ve! ul que Syrix episcoporum causa, Hi quippe duodecim
    ad veteres codicescollata, collegit et ediiione digna anaihernaiismis quos CyrillnsepisloW ad Neslorium
    existimavit, autograplia ipsius exempla in percele- subjecerat, offensi eum Apollinarianaebgereseossu-
    bri bibliotheca Barberina reperiuntur. Ulramque specturn habuerunt;indetjue vicissim ipsi Cyrillo, ut
    Sieph.Baluziusnov. coll.concil. pag. 49-2et 494,ex Nestorii faulores ac suffragatores, suspecti facti
    Bellovacensiscodicis fiderecudi curavit. In hac pri- sunt. Vide Liberatum cap. 4. Joannes vero a Ne-
    riia non desunt notac quibus eam a Graecoversam storii conimeniis quanlum abhorreret, epistola ad
    iiOne Latino auihentico descriptam suspicemur. jpsuia Nestorium scripta luculenter patefecit.
    603 S. COELESTINI 1 PAPJE EPISTOLJE ET DECRETA 504
    * EPISTOLA XVII, A.quioribus slandum esse exemplaribus,quorum omnium
    IED COMMONITORIUM PAP.E COELESTINI EPISCOPISET veluslissimumnobis exhibel Crescgnianacolleclio, u»
    PRESBKTERIS EUNTIBUS ADORIENTEM. nulla imposlurce possit esse suspicio. Negandum qui-
    dem non est Grsecdm epistolse sermonem ,
    Jn Ephesina synodo, sive nondum soluta, tive jam qualis ad nos pervenit,ejusdem non paucis locis a Laiinse
    absoluta sit, quei se gerere debeant. oralionis sinceritate plurimum aberrare. Unde, si ea
    1. Cum Deo nostro, sicut credimns et speramus, ipsa est interpretatio Graeca,cinatnconcilio Ephesino
    auctore ad destinata vestra charitas venerit loca, ad legaii obiulerant, colligere est quam raritunc essent
    fratrem et coepiscopum nostrum Cyrillum consilium qui linguam utramque vel mediocriter tenerent.
    Neque tamen concedendtim, exemplar illud Latinum
    vestrum ornne convertite, et quidquid in ejus yide- quod Baronius secundum editionem Romanamrecudi
    ritis arbitrio facielis,* et auctoritatem sedis aposto- curavit, esse omnino genuinum. Rivulum enim, qai
    licae cuslodiri debere mandamus. Si quidem instru- nonnihileGrsecisdixeris curruptelis secum passimadmixium
    etiones quae vobis traditse sunl, hoc loquantur, ut habeat, potius quam purum fontem. Purior
    sane ac longe sanior est textus a Steph. Baluzio nov.
    interesse conveniui debeatis: ad disceptalionem si coll. concil. pag. [490 editus, quem veteres mss.
    fuerit venlum, vus de eorum senlentiis judicare ** Colbertinus, Turon^nsis, Bellovacensis ac Navarreus
    aniiquae concilii Ephesini inlerpreiaiioni insertum
    debeatis, non subire certamen. Quod si transactam asservant. Nec ambigendum videtur quin is ipse sit,
    * synodum, et redisse omnes episcoposvideritis, re- _ qtti coram synodo recitatus, episcoporum jussu ipsius
    *» aciis insertus est.
    quirendum est qualiter fuerint res finitse. Si pro an- synodi 2. HseCoalestinilitterse Ephesi summa veneratione
    tiqua c fide catholica res gestse sunt, et sanctum summoque totius synodi plausu exceptse sunt. lis
    fratrem meum Cyrillum Constantinopolim didiceri- quippe recitatis (Act. 2 pag. 618), omnessimul reve-
    tis profectum, ire vobis illo necesse est, ut epistolas rendissimi episcopi qcclamaverunt : Hoc justum judi-
    cium. Paulo Gfjelestino,novoPaulo Cyriilo, Cce-
    nostras principi porrigatis. Quod si aliler aclum leslinoNovo
    cuslodi\fidei\ Cmleslinocum synodo concordi,
    est, et in dissensione rcs sunt, ex ipsis rebus conji- Cmlestinouniversasynodus gratias agit. Tum Projecto
    cere poleritis quid cum consilio supradicti nostri apostolicoesedis legato postulante ut qnse Coalestinus
    fratris agere debeatis. d Data vm iduum Maiarum dudum ante definire, et nunc inmemoriam revocaredi-
    gnatusest,s,ynodusadfinemnumerisomnibusabsolulum
    Basso et Antiochoconsulibus. deducijuberei, Firmus CmsaremCappadocimepiscopns
    dixit : Apostolicael^sanctasedes Coelestinisanctissimi
    MONITUMIN EPISTOLAM SEQUENTEM.
    episcopi per lilleras, quas ad religiosissimosepiscopos
    i. Laline scripia fuit haec epistola, et in Ephesino Cyrillum Alexandrinum, JuvenalemJerosolymitanum,
    concilio (Acl. 2p. 611), quo salisfieret consuetudini, ei IiufumThessalonicensem, necnon ad sanctas Con-
    ut apostolicmsedis lillermLatine in primislegantur, vi stanlinopolis el AntibchimEcclesias misit, eliam anle
    idus Julii Latine prfmum lecia est, ac deinde gesi.is de pmsenli negotiosentenliamregulamqueprmscripsil,
    Inserta. Ttim etiam Grasce, id efflagitante synodo, in quam nos quoque seculi...., formamitlam exseculioni
    gratiam eorum qui Latine nesciebant, recitala est. C mandavimus, canonicum aposlolicumquejudicium in
    Et eam quidem propterea legaii Latinum in sermonem illum proferentes. Ibi autem loco verbi proferentes
    conversam detulerant. Primam Latini textus partem Graecelegiiur xKTavowavTs?, hocest, judicium adver-
    Petrus Crabbius in lucem primus emisit. Subinde sus Nestorium prol;i|uni perpendentesetcognoscenles
    yero in Romana pontificiarum episiolarum edilione canonicum esse aique aposlolicum. Ex iis vero epi-
    integer prodiit velut ex Cresconio, hoc est e Cresco- stolis quse a Firmo memoramur, etiamnum habemus
    niana collectione excerptus. Inde totam epistolam quae ad Cyrillum et ad Constantinop. Ecclesiam
    isiam exscribens Baronius ad annum 431, hsnc ei scriptse sunt. Nec desiderandse sunt qtise ad Rnfum
    praemisit censuram : Observandumest eas (Cceleslini ac Juvenalem notantur missse, siquidem episiolse 12
    lilteras) scriptas fuisse ex moreLatino sermone, inde ad Joannem Antiochenum paria tantum ac similia
    vero reperiri in Grmcumtranslalas, et e Grmcorursum exempla duobus illis episcopis simul missa fuerant.
    Latinitali restitutas, non sine tamen magnoprmjudicio Ad summumexcidit epistola ad Ecclesiam Antiochise,
    germanm sinceritatis , ui ex diversitate earum satis si alia ibi ab ea quse ad Joannem civitatis bujus epi-
    intelligi potest. Porro nemo non videt, Latinis anti- scopum scripta est memorelur.

    a Stephani Bahizii operanov. coll. concil. pag.381 litanos datis praeceperat ul ipso Pentecostes die, qui
    in lucem prodiit hoc commonitorium, cum e Colber- hoc anno 431 in 7 JMaiidiem incidebat, Ephesi con-
    tino codice 1865, tum e Vaticano 1320, descriptum. venirent. Quare, si indicia die convenissent episco-
    — Edidil item post Baluzium ex oplimo codice bi- pi, synoduspridie quam hoc Commonitorium (rade-
    blioihecse Capiiularis Veronensis Scipio Maffeiusn balur, congregaia ante potuisset solvi, quam eo le-
    V. C. istud papse CoelestiniCommonitorium, et qui- gatic pervenissent. i
    dem emendatins, ad ealcem suse Historim theologicm, floc ideo dictum quia fides nullam palitur mu-
    inter opuscula eccleslaslica, pag. 71. Anie uirum- lalionem. Nulla est igiiur, Coelestini judicio, cceius
    que tamen idem Commonitorium evulgarat Chr. quantumvis numerosi deftnitio, quse cum anliqua
    Lupus inter Epistolas Epliesinas, pag. 470. catholica fide manifesie pugnet.
    b Quia nimirum Theodosius litteris ad melropo- d Ann. 431 Maii 8.

    * Idem codex Veron. omittit conjunclionem et, cliones, etc. Quod magis placel. Neque aliter Lupus;
    atque sic legit interpungitqne : et quidquid in ejus qui**tamen habet : tiquidem et instr. GALLAND.
    xiderilis arbiirio, facietis. ^Luctoritatemsedis aposlo- Idem cod. Yer^n. debetis; reclius ut videtur.
    HcfEcustodiri deoere mandamus : siquidem instru- GALLAND.
    505 EPIST. XVIII. COELESTINLAD SYNODUMEPHESINAM. SGd
    EPISTOLAXVIII.
    B. COELESTIM PAPiEI ADSVNODUM EPHESINAM.
    Vt ab aposlolis tradita fidetiter custodiant. Vtcerlent fortiter pro Christi causa. Vtuno animo it fidei adsint
    el Ecclesiarum quieli. Legatos se destinasse,qui synodi gestis intersint et a se statuta exsequantur.
    COELESTINUS episcopus sanctse synodo apudEphesum A KeXso-Ttvof Tjikyia o-uvo5w,T~ev TEyeo-<» a-uvuyQtlai)
    * congregatse. 'yanriroU xal 7ro6etvoTaTOtf, cv xupiw/uipttv.
    1. Spiritus sancti teslalur prsesenliam congregatio Tou ayiou 7rveuftaTOf eftyavi£eiT«V7r«joouo-iav TWV
    sacerdotum. Cerlum est enim quod legimus (quia tspiav vj o-uvoSof.'AX>j8ef yup eort TOytypupp.ivov,
    non poiest veritas b menliri, cujus in Evangelio ista £7ret3fl y.ui ou Suvarai « aXrjSeta^ievaaaBai, ort 5»j e'v
    senienlia est), Vbi duo vel tres congregalifuerint in euayyeXiw TotauT»eyxetTatywv>j- "O7rou5uo i Tpetf tiai
    nominemeo, ibi et ego sum in medio eorum (Matlh. cuvnyftevoteVi TWeftwoviftaTt, exetetftt ev fteVuau-
    xviu, 20). Quod cum ita sil, c si nec buic lam brevi r~v. TOUTOU ourwf ej£0VTOf, et OUSE TOUOUTW fipayios
    numero Spiritus sanctus deest, quanto magis eum apiQ/iOV TOTrveufiaTOaytov«7roXei7reTai, 7r6o-wftaXXov
    nunc interesse credamus, quando in unum convenit auTovuv fteoTreueiv7rto-Teuoftev, o7roueif sv o-uv>jj£6>j
    tanta turba sanctorum? Sancium iiamque est pro TOO-OUTO 7rX>jSof ayioiv; xa£ yup aytov EOTIxaTa TO
    dcbita veneralione d collegium, in quo utique nunc otxetovo-sfiaf O-UVES/UOV, ev w v.aSairtpexeivrjfTrjf fie-
    apostolorum frequcnlissimse illius quam legimus yioTHf TWVaTroaroXwv o-uvoSou,&>favsyvuftev,eartv
    (Act. xv), congregalionis aspicienda revereniia esl. bpavr-hveuXafietav. OuSe7TW7roTE TOUTWV a7roXet7ret
    6 7rajo'
    Numquam his defuite , quem receperant praedican- atJTwvxvjjsu^SetfStSao-xaXof irup~vauTOtfaet 6 xujptof
    dum; adfuit his semper Dominus el magister, nec g xat SiSaav.«~o; , aXX'ouSef StSao-xoftevot 7raf>aTOU
    docentes a suo doclore deserti suni. Docebat ille otxstouStSao-xaAou TrwTroTe "0 7refnJiKj
    xaTeAetcpSijo-av.
    qui miserat, docebal qui et dixerat quid docerent. eSiSao-xev6 einitv ri 5t5«?ou(rtv s5tSao-xsv,o * TOtfot-
    Docebat ille qui in aposlolis suis se confirmat au- xetotfa7roo-ToAotj eauTovh eftoavt^wv.'Axoueo-6w TauTa
    diri (Luc. x, 16). Hsecad omnes in commune Do- 7rapa 7ravTwv et? TOxotvov, xuptotaSeAyota -rif 7raf>a-
    mini sacerdotes mandatseprsedicationis cura perve- Te9eto->if StSao-xaAtaf ri fpovxii7rafie7refti|(e.
    AtxatojfzA»-
    nit; hsereditario namqueinhanc solliciludinemjure joovofttav etf >jftafev TauT>!T~ fpovriSt afiyyop.eBa,ot
    conslringimur, quicumque per diversa terrarum TravTa^ouxat ava 7rao-avT>jvot'xoUftEv>jv T>3IxetvwvSta-
    eorum l vicc nomen Doniim prsedicamus, dmn iilis 5oj£»)TOOVOftK XUftOU XJJjOUTTOVTEf, Wf6X8tVOtf 7rj30(TTs'-
    dicilur, Ile, doceteomnesgentes ( Matth. xxvm, 20). TaxTafHofjeuSevTEf ftaSnjTSuo-aTE ?ravTKTa eT9v>j.
    2. Adverlit veslra fraternitas quia accepimus ge- nfJoo-E^Etv uftETepaa5e).yoT>jf OTtnapeSi^aro
    oyEtAet,
    nerale mandatum : omnes eliam nos agcre voluit ytvty.r)v EVTOX>JV. Kat >jftaf auTOufTravTafTOUTO Ttpur'
    j quod illis sic omnibus in commune mandavit, of- TetvvjS£A»o-ev, oortf 7rao-tvexeivotfKtpi r~t eveTeiAaTO
    ficiumnecesse est nostrorum sequamur auclorum. Ktarsoigv.aiItirovpyiu;' avayyuiiviartv, oVeof7rf>oo"U-
    Subeamus oinnes eorum labores quibus l successi- xovTWf TOtfeauTtovirurpuatv axoAouSijtroiftev, k u7reiaeX-
    musin honore. Praesiemuseorumdiligentiamm prse- n SoVTEf uavTSf KUTWV TOVxaftaTOV,xat ot T>jvTOUTW»
    dicalis, posl quae, monenle Apostolo (Galat. i, 8, 9), StaSeJaftevotTtft>jv,^of>jy>jo-ft>fiEv T>jve7rtfteAetavTotf
    nullam prsedicationemjubemur ° admiitere. Non est TOUTWV 5tSayftao-t"ftefl'a, " u7rof«tfiv>jo-xovTef
    TOU«7ro-
    minor P iradenlis officiocustodia traditorum. Illi ja- O-TO).OU, ouSefuavStSao-xaXiav rrpoadiivatxeXEUofteSa. Oux

    »Solus codex Bellov. etiam refraganie Graeco, i In vulgatis, qui. Concinniusin ms. Navarr., quod.
    constitutm.Tum Grsecus interpres addidit, charissi- Deinde Baron. et edil. Rom.: Illis sic in commune
    mis in Dominosalulems mandavit offlcium(Grsec. : De ftde et ministerioman-
    •>Baron. cum edit. Rom,, veritas nostra. Rectius data dedit), necesseesl ut competenternostros sequa-
    abest nostra ab aliis libris. Grsecus inlerpres hsec mur auctores, Latino texlu ad Graetum ex parte ac-
    ila convertit, quasi legisset : Verum enim est quod commodato : castigantur ex mss.
    scriptumesl, quoniam nec veritas polest mentiri, quia k Leg. uTrsio-sXSfifiEv,expuncto proximo v.ul.
    in Evangelio tatis jacet vox. Vel ninc liquet neque 1 ln vulgaiis hic repelitur omnes,quod meliusabest
    texlum uostrum Latinuin, nec cum quem Baronius a ms. Navar. ei a Grxco.
    Annalibus suis inseruit, e Grseco fuisse expressum. "Baron., prmdicantes.Edit. Rom., prtedicationis.
    Pluribus similibus locis id conlirmatur. Verius alii libri, prmdicatis,hoc est, iis qum ab ipsis
    c Pro particula si, edit. Rom. nam, el Baron. prmdicala sunt (seu ul sonat interpretatio Grscca,
    ul prx-ierunt. In ms. autem Navarr. simpliciler ex- eorum doctrinis)diligenliamprmbeamus.
    slat, Quodsi nec huic. n
    d In edil. Rom. et concil. ut apud Baron., conci- 0 Leg. U7r0fUflV>J0-X0VT0f.
    Edit. Rom., adducere. Baron. et Lab. Grsccum
    lium : refragantibus mss. Collegii nomen pro epi- D secuti, adjicere. Obscurum non est hic respici ad il-
    scoporum consessu Coelestinofamiliare est. lud Pauli Gal. i, 9 : Si quis vobis eoangelizaverilprm-
    * Vocem magister, et mox particulam sed ante ler id quod accepislis,anaihemasit. Quocirca magis
    nec docenles,quse in iisdemedit. habeniur ex Grseco placet cum Baluz. et mss., admittere.
    perperam repetitse, removentur auctoritale mss. P Id est, traditarum rerum cusiodia non est quid
    f Leg. SISKO-XOVTS?. minus ipso iradenlis officio; ideoque officio aposto-
    * Addc Iv. lorum, ad quos perlinuit tradere quse credenda
    b Leg. itpoaStSaiiivaxoueo-8at,avxii irpoc rraVTaf suni, non minus estopus pastorum, quorum est cu-
    ci; T6xotvovitpiac TOUKufiiouT>jfnupar. StS. w fpov- stodire quse tradita sunt. Ccelestini verba Grsecesic
    Ttf SfBaat. \ixaiq>xXijjoovoftiaf. convertit interpres, quasi legissei, Non minus hono-
    1 Edit Rom. el Baron. eorum voce,emcndantur c* rificum est docenti obsequi, quam Iradila custodire,
    mss. et Grseco. mentem illius non satis feliciter assecuiu*.
    507 S. COELESTINII PAP.E EPJSTOLJE ET DECRETA. ;otf
    ctaverint fidci • semina ; nostra hsec sollicitudo cu- ,A,EO"Ttv eXaaawvTtftvjT>jfv-Kripsaiu;TWSiSaaxoVTt vjTeov
    Stodiat, ut incorruptum et mtiltiplicem fruclum nostri 7rap«5t5oftevwv yuXaxvj. 'Exetvoteb-Tretpav rrj; Kiarto>;r«
    Patrisfamjlias advenlus inveniat, cui soliuiique bas- anipfiara' rixvra >j;>jfteTepa ypovri; uafuli^saBia, OTrwf
    signaiur ubertas. Loquente namque eleciionis Vase, a5t«9>8opov Jtai 7roXu7rX«o-tao-6evTa v.upnbvr) r.apo-oaw.
    planiare et rigare non sufficit, nisi Deus dederit in- TOUijfteTepou Seo-iroTou eupot, w ftovw" >japutbrri; r~v
    crementum (I Cor. m, 7), Agendum igilur nuuc est airoffToXwv Eftyavi^STat.Kat yup d XaXwvTotf EC.UTOU
    labore communij e ut credita et per apostolicam sxXexTO/f IlauXof,eaUTOv BUTEUEIV xat 7r0Ti?etv oux £7rap-
    successionem huc usque detenla servemus. lllud f in xeiv eyjj, et f«j ©e6f TOa\>~uvta6vtv.ui 7rXrj6uvea6at
    nobis, per quod secundum Apostolum ambiilernus, iy^apiaaro. Tot^apopv7repta7rou5ao-Tov eo-Tt,xat Trpax-
    ~
    arguitur. Non enim nunc species, sed fides nostra Teov07rwfxaftaTwxotvwTa ift7rttrTeu6evTa, xat Sta T>jr
    \ocatur ad causam. «Troo-ToXtxvjf StaSo^Wfewf TOU vuv o-uo-j£e8evTayuXa^w-
    ftev.'Exetvo yap7rap'>?fiwvatT£tTat,Tva xaTaTovaTroo^ToXov
    jreptiraTiQO-wftev. OUTJyap vuvjrpoo-wvrov Tt, «XX'vjvjftsdpu jrio-TtfxaXstTatr.pb; Sixjjv.
    3. Spiritalia arma sumenda sunt, quia bclla sunt 07rXa7rveuft«Tt7.a 8wp>J5ao-8Kt Sst, E7ret5>j 7r6Xsuot
    meniium, et tela verborum, ut in nostri regis &fce- xtvouVTat ^u^wv, xat j3IXvj p'>jftaTwv, o>rwfEVr~ iriartt
    dere perduremus. Omnes nunc ibi positos beams P TOUj3«o-tXewf «ftSv 7rap«ftstvwfiev.IlKVTafviiv Toiif
    Paulus apostolus monet, ubi Timolheo remanerc exefo-e 6 ftaxaptof nituXof u7rofttftv>jo-xet, e"v8a©tftoSeov
    mandavit (I Tim. i, 3). Idem igitur loctis, eadem ftevetv IvsTeiXaTO. 'O auTof rotyapovv T07rof,>j auT>j
    causa * ipsa, etiam modo ipsum requirit ofhcium. U7r69se-tf TMV auT>jvStaxoviavxai vuva7ratTet."Hftetfrt
    Nos quoque nunc agamus quod agendum lunc ille vuv 7rpa§wftevx«t CTrouSao-wftEV etf TOUTO, O EXSIVW
    suscepit: ne quis aliter senliat, et quaestiones pra> TrpKTtetv Tzpoariruv.raftva ft>j «XXoTtf fpov~, xei t,n-
    stantihus maxime fabulis ne quis intendat, ut ipse rriati; i iv T>jf 7rapouo*>jf p.u\iara ftaxpoXoyiaf ftvjSEtf
    priecepit (Ibid. &; et iv, 7). Simus nnanimes, unum SXTEIVETW, tif aUTOf7rpoo-£Ta5s. Mivwftev ofto-^u^ot, ^v
    quia sic expedit, sentientes. Nihil per conlenlionem, xai TO«UTOfpOVOUVTEff, £7r£tSvj TOUTO avfifiptt' ftvjSiv
    nihil per inanem gloriam agere gestiamus, una aui- Sta ytXovetxiav, ftvjSrvnpurrtiv Sta n«TaiavxevoSoliav
    ma cum uno corde sit cunctis (Pliilipp. n, 2, 3). eu^o'ftevot.Mta -tyvyjiv.cdy.up~iufti« EO-TW Totff7r«o-tv,
    Qtiandoquidem fides, quse esl una, pulsatur, doleat, OTCVJ7rio-Ttf,VJTtf flta ECTTt, 7r«pKT«p«TT£Tat, TroveiTW,
    immo et lugeat, hoc nobiscum omne in commune ftaXXov 5e 8pvjvtiTW TOUTO fte8'vjftwvxotvvj7ravTOcuve'-
    collegium. Vocatur in judicium qui judicaiurtis est Sptov,Eif xptTvjptov iXaXstTKt 6 xpivwv7rao-«v TVJVotxou-
    uiundum; discutilur qui diseussiirus est omnes; et ftevvjv,eu6uvST«t6 k o-eiwv7rao-«vTVJV y~v, xat 6 Xu-
    calumniam patitur qui redeniil. Accingatur armis p rpcarr);avv.oyuvrh.vvrcofAtvn. 0wpvj^ao-8w TVJV7ravo^Xtav
    Dei veslra fraternilas (Ephes. vi, 17). Scitis quee TOU©tou vjvjitripu aSeXyoTvjf. 0?5KTCTVJV Ktptv.tfu-
    galea caput noslrum muniat, quse lorica pectus in- Xatav, vjTtfTVJV v?fteTep«v «a-yaXi?ET«t xeyaXvjv, [vToror
    l
    cludat, non vos nunc demum ecclesiastica reclores 8wpa5TOvjfteTEOOv a-T>j8of rtiyiXfii' ou vuvnp&rovuptaf
    casira ceperunt. Nemo dubitet, favente Domino qui ot £xxXvjo-t«o"Ttxot 7rspiSoXot 5i5KO-x«Xouf fSs^aVTO. 0u5etf
    facit utraque unum (Ephes. n, 14), deposilis armis K[ift6u~\ot, TOU©eou;o-uvepyouvTOf, 6f 7rotetTaup.fbrtpa
    pacem futuram, quando se causa ipsa defendit. lv, ormtp «7roTe8£VT;.)v 07rXwv etpvjvvjSt«5£%£T«t, e7rti5>j
    aUTvju7ro6EO-tf eauT>jv exStxet.
    i. Respiciamus rursus eliam illa nostri verba do- 'Ava7roX>jo-wft£v 7r«Xivxaxetva T«. p-hy-uraTOU>jfte-
    ctoris, quibus proprie apml episcopos uiiltir, isia Tepoum 5eCT7r6Tou, otffiStxwfiyjmauro n 8t« TWV otxeiwv
    prsedicens : Attendite, inquit, vobisel universo gregi, e7rto-x07TMV, TOUT«TrapayyiXXwv. IIpocri^ETe,yvjo-tv,
    in quo vos Spiritus sanctus posuit episcoposregere Ec- eaUTOtfxat TTKO-VJ TVJaytlri, vjf uft«f TO7rvEuft« TOK^IOV
    clesiatn Dei, quam acquisivil sanguine suo (Act. xx, era^ev evrta-xoTro-Jf ,! StotzetvTVJV exxXvjaiavTOU©eou,
    28). Inde ° ad hoc vocalos hos legimus, qui istud vjyKtpitKomauroTWt'5iw uriart. OSevTotouTOUf xXvj-
    • Apud Baluz., semen,quocum sequens pronomen D videiur inlellexisse. Eo lamen terrena substantia, quse
    hmcconcordare nequit. Mox i.n mss., patrisfamilim. lititim fons et origo esse solet, commodius imelli-
    b Ita Baluz. cum mss. At in aliis edit. ex Grseco gainr.
    hic adjiciinr apostolorum, praeter menlem Crelesiini, h Ad lilteram Graecam Lab., fide, reiuctantibus
    a quo etiam in subnexis aberral Grsccus textus. mss. Sed et allegoricae Iocutioni Ccelestini vocabu-
    . c Leg. vjeuxapjTta«v«Tt6eTat. lum foedereaplecongruit.
    dLeg. : AaXouvTOf TOUTvjfsVXo^vjf o-xeuouf,yUT.xai 1 In mss. desidieraiur, ipsa etiam modo. Leclio
    JTOT. oux tnapxsi, ei ft>j. Graacaposmlai, eadem causd idem modorequirit offi-
    e Tres rnss., ut commissa, non alio sensu. Mox cium, qjiod esset nitidius.
    jnagis placerel retenta, quam detenla. J Leg. : Itapi^ouirt ftaXtaTKftii6oifft>jTtffjrpoo-E^rj.
    • Sic Baluz. et mss. At editi alii cum Grseco: Itlud k Leg, £u8i'ivwv.
    tnim a nobis petitur, ut secundum Aposlolumambute- 1 Gracus inierpres Iegit, nunc primum, quod et
    mus. Non enirn, minus ad rem. Hoc quippe sibi vtilt magis arridet; quasi diceret, In Ecclesisemilitia ti-
    Coelestinns, in catholicis a Nestorio id argui, per rones non estis. Subinde apud Baiuz., rectoris, ubi
    qnod secundum Apostolum anibulanl, qualeous quod relinendum esse rectores cum ex Grsecotum ex ora-
    Sibi de Maria Dei genitrice credenda iraditum est tionis serie liquel.
    tenent. m Leg. 5i5aax«Xou.
    i Vocabulum species, verbis KpbaartbvTI reddens n Leg. 7rp6fTOUf£7rtax6vTOUff.
    Grsccus iuterpres, lioc noinine personam aljquai» 3 Iia Baluz. cum mss., nisi quod in Navarr.: lndj
    «09 EPIST. XVIII. COELESTINIAD SYNODUMEPHESINAM. BlO
    audirent, quo nunc sanctitas vestra convenil. Ephe- A SivTaf «viyvwfisvToif TaOra axouaavTaf 'Efeciouf,
    siis ergo, quibiis cst nola fidei prcedicatio, sitnunc ev8«vuv vj uft£T£p««ytoTvjfauveXvjXuSe. Totyapbuvoitf
    erga hanc etiam nostra nota defensio. Exhibeamus eaTt yvwptftofvj StSaaxaXiK TvjfvriaTewf,EVTW yvwaTij
    •his nostrse menlis illa veneratione constaniiam, xai vjvjftETipaexSixwtf. napaaxwftev aUTOtfSta v~(
    quse sunt Vdigna, quse magna sunt, quse pio sensu vjfterepafStavotu;exeivvjff Tvjf7rpoaxuvvjaEwf Ttjviayyv,
    tranquillitas diuturna servavit, e el intemerala rc- VStiatv u%tot'v.u\fteivvj*aT«XaXiKf u^vjXoTepa, &tvat-
    gnarunl. Numquam conira Regem regum verba ly- Set Stuvoia.vj 8tvjvsx>jfeyuXa^evsipvjv>j. 'AvTayyeXXeaSw
    rannicse dominationis admissa sunt, nec opprimi vrap' uftwvT« >T«p«TWV«TroaToXwv jrpox>jpu^6ivTa' on
    per falsitatem potuit negolium veritatis. Vos horlor, ouSevTWTOTe d TOSp«atXiwf TWV(3«atXeuovTwv pvjftaTa;
    fratres charissimi, respicialur illa dileciio, in qua Tupxvvtxvjf tKtytip-hata; rikurraraf ovSixaptveivvj5u-
    utique secundum vocem Joannis aposioli (I~ Joan. v>30>j St« 7rX«aToXoyi«v vj SuvKfttfTvjf aXvjSetaf.'Xptaf
    in, 17 etiv, 16), cujus reliquias prsesentes vene- ' VTp07r£ft7T£TW, U~t\fOlTtfttWT«TOt, EV.eivVJ ftOVVJ 'Ktpi-
    f
    ramini, manere debemus. Sil oralio communis ad axovreiaSwvj ^vwftij xaTa rhv ywvvjv'iwavvou TOU
    Dominum. Scimus quse vis divinae illius prsesenlise tvayys~\tarov,ou TKXeti|iavK Kupbvrt; reripLhv.arftaroy
    sit futura (Act. IV,31), supplicaiite concordiler tanta xotvvjeuj^vjTrpofTOVxiiptov. OtSaftevvroiaSuvafttf Tvjf
    muliiiudioe sacerdotum, quando locus ille h moveri B 8ei«f auTOuv.ui eaoftevvjfTrapouatKffiaTati 7rapaxa-
    potuit in quo unanimiier duodecim legimus stippli- Xouavjffoftoiiu^wffTvjf ToaKUTvjf TWVtepiwv TrXvjfluof
    casse. Quaetamen fuil Apostolorum peiilio depre- ejretSvjTo^of exetvofxtvefv SuvaTKt,evw oftpyvwftovwf
    canlium ? Ncmpe ut acciperenl verbum Dei loqui TOUS SwSexa«veyvwftev. Ttf TWVSovSexa vj «tTvjatff5ep-
    cum fiducia (Ibid., 29, 30), et ' per ejus manus vir- ftivwveyyueTO Jva SiijwvTaiTOV
    ; SvjX«5vj Xpyovrov ©eou
    lules agere, quaruin prirstanle Cliristo Deo nosiro XaXftvftETKKuppriaiug, v.ui St« Tvjf KUTOU 5uv«ftewf
    acceperant poicstutem. Et vesi.ro nunc sancto con- ivspyetv, wv, StSovTOf XptaTpuTOU©EOU vjfiwv, etXvj-
    ventui quidnam aliud postulandum, quam ut cum fetaav rhv e^ouaiaV xui r~ ufttTepa vuv UyiuauvoSo
    fidiicia loquamini verbum Domini? quam i ul dejt Ti eaTtvaXXo«tTetv,vjyup OTrwfftsTa izupprieiusXa-
    servare, qusepraedicare concessit? ul repleti Spirim XvjavjTe TOVloyov TOUXptarov; xai Taura k SiSwxi
    sancto, sieut scrjptum est (Act. iv, 31), licel ore di- 9>uX«TT£tv, wajrep xat xvjpiiTTeiv e^apiaaTO; xat jre-
    verso, unum tamen, quod ipse SpirUus docuit, pro- 7rXvjpwftevot TrveuftaTOfuyiav , xa6« yzypunrut, ti v.ai
    ieralis. His omnibus breviter auimati, quia, sicul ait Stufbpa aTOftv.Tt, EV OILOI;,ortep avrb TOTrveOfta eSi-
    Aposloltis (Rom. vn, 1), scienlibus legem loquor, 5«?e xai l TrpoaisTat.TouTotfTraat>"auvTovwfvevsu-
    et loquor sapientiam inler perfectos (I Cor. n, 6), pwftivotf,«TretSvj, x«S«yvjatv6 uKoo~ro~\os, etSoatXaXw,
    adestote calholicse fidei el Ecclesiarum " quieli; ad-' L xai XKXW ruvsatv evTotf rsXeiots'snayoivtaaadexaBoXtxv^
    eitote, quia sicdicendum esl, et praotcritis et prsesen- 7riaTet, x«t T>JTWVexxXvjatwv eipvjvvj-avvnyophaurs,
    adhnc vocatos. Alii vero edili, lnde advocatos. Re- Eucherii creditur, cum impiis judicibus expostulat,
    spicit Ccelestimisad illnd Act. xvn : A Miteto Paulus quod veneranda ossa in cineresredigebant.Ijnmo idem
    niUlensEphesum, vocavil majores natu Ecclesim, qui- scriptor etiam adorandi verbo utitur. Sic nernpe ju-
    bus dixit: Attenditevobis, e!c. Grscco intnrpreti ver- dicem Blandinse mox iriierpellat: Adorandas rell-
    tendtim fnerat IzstSsv (non 68£v),vrpof TOUTO (non quias Rhodano tradis. Et paulo ante cnm obscrvas-
    TotouTouf),«xouaovT«f (non axouaavT«f); ac deinde set, quo pacto ipsaoetiam beslire ac flammse sancto-
    omissa voee 'E^Eo-iou?, po.-l particulam rotyapovv rum corpora illasa eiintemerasa servareni, adversus
    adjiciendtim erai 'Emeaiotf. sacraruin reliquiarum conleniplores orationeni cbn-
    0 Baluz. cum mss., huic, quod ad fidem referri vertjt in liunc modnm : fJiii sunt qui dicunt veneratio-
    potest. Alii libri, h's. nem sacris martyrum non deferendam esse corporibus?
    h Lab. post Baron. : Qua sunt digna qum magna Ecce cruentm ferilatis immanitas, qum religionis non
    sunl, quwpio. Rom. edit.: Qua sunl digna, sinl inie- recipit sensum, defert venerationis obsequium el
    merata qum pio. Hsecita converlit interpres Grsecns dum pielati reverentiam prmstat, profert lacitam de
    quasi legisset: Qua sunl digni; et maneani delractione imvietaie sententiam.
    superiora qumpio intellectu tranquillilas pirpetua ser- » Edil. Rom., moverepolerit; Grnec, movere po-
    vavit. Annuntientur a vobisquw ab apostolis prmdieata lesl: emendantur ex aliis libris, quibus suffragatur
    sunt, quia numquamcontra Regein, elc. illud Aclorum : E( cum orassent, motus esl loeus.
    0 Balnz. cnm ms. Bellovac. : Inlemerata apud nos ' Baluz.: Et ea per manus ejus virtutes ogere, quo-
    qum ab apostolissunl prmdicata regnarunt; quia num- T\ rum. Edil. Rom. : Et per manus ejus virtutem agire,
    quam. Apud Lab. : Annuntientur vobis qum ab apo- quorum. Lab. cum Grseco : Et per ejus virtulemogere,
    slolit iniemerata reynarunt, quia nnmquam. In ediiis quorum. Placuerat primo cum ms. Navar.: Et per
    aliis : Annuntienlur vobis qum ab aposlolis sunt prm- eum virtutes agere, quarum ; sed expensis Aclorum
    dicata, quia numquam. Leciionem Grsecam in supe- verbis, Da servis luis cum omni fiducia loqui verbum
    riori rtOtaexpo-uimus. Noslra, quae, panicula el ex- tuum, in eo quod MANDM TUAM extendat ad sanitates,^
    cepta, est niss. Colb. Tnron. el Navar., a glossema- el signa et prodigia fieri per nomen sancii Filii tui
    tis suspicione purior visa est.
    4 Adde xaTa. Jesu, lectionem quam cum Baronio sequimur since-
    riorem esse nobis persuasum fuit.
    e Leg. 7rpOTp£7TW. J Edili, excepto Baluz., quam ea servare; resar-
    1 Leg. : 'Ayamj, EV'~ftivetvoyeiXoptev
    ~ Verbovenerandi fevereutiam sacrisxaru. ciunlur ex mss.
    k Leg. StSw.
    reliquiis de-
    bilam antea Hilarius alque Hieronymus expresse- 1 Leg. -Kpoaoiarirt.
    ranl. fias quippe cum ille iib. conira Constantiuth m Leg. auvTPftwfveveupwttEvot.
    n. 8, tum hic lib. adversus Vigilantium veneranda n Lab., quietem, ac deinde cum edil. Rom,, defen-
    ossa nuncupant. Eadem loquendi ratione Eusebius dite, quia sic diclum est.
    Gallicantis in horoilia de S. Blandina, quse potius
    JMl S. COELESTINII PAPJS EPlSTOL^l ET DECRETA. Sil
    libus et futuris, roganles aique servantes quse ad A evretSvj ouTWfetpvjrat, xat TOtfrraXatttai TOtf vuv xxl
    pacem sunt Jerusalem (Ps. cxxi, 6). TOtfftlXXouat,7rap«xaXovvref xat aaZovrts TKsif etpri-
    vvjvT>5'iEpouaaXvjfti.
    5. Direximus pro nostra sollicitudine sanctos fra- 'A7reaTetXaftev TVJV vjftSTepavavaSsj£OfitvouffypovriSa,
    tres et consacerdoles noslros, unanimes nobis et Touf ayiouf «SeXyouff xai auXXetTOupyouf vjftwv,oftoipu-
    probatissimos virqs, Arcadium et Projectum episco- j^ouf vjfttvxai SeSoxtftaaftsvouff, 'Apx«Stovx«t Hpotevrov
    pos, et Philippum presbyterum nostrum, qui iis quse S7rtaxo7rouf, vt«i*iXt7r7rov TOVvjftiTspov7rpsa6uTcpov, ot
    Bguntnr intersint, etqusc a nobis ante slatuta sunt~ TOtffirpaTTOftivotf 7rapiaoVTat,xat Ta 7rap' vjftfiv7raX«
    exsequentes. Quibus prsestandum a vestra sanctiiate 6pta8e'vTaiv.StSuadvatv.Otf 7rapKaj£e8>jvat 7rapa Tvjf
    non dubitamus assensum, quando id quod b agilur uftETEpaff«ytoTvjTOf oux Kftfi§KXXoftev oruyxKTaSeaiv,
    videatur pro universalis Ecclesise securitate decre- £7retS>j TOUTO, ovrepav ^VWTS, rraawvTw»
    Soxvjurrep Tvjff
    lum. c Data vin idus Maii, Basso et Antiocho consu- exxXvjatwv Kftepiftviaff xey.ptaflat.
    UDUS.
    d EPISTOLA XIX. !
    COELESTINI VkVR.ADTHEODOSIUM IMPERAT„RXM.
    Ne quid turbidmnovitalis auctoribus permittat. Majoremipsi esse debere fidei curam quam regni.
    COELESTINUS episcopus THEODOSIO Augusto. B terrarum. Subsequuntnr enim omnia prospera, s*
    1. Sufficiat licet quod sollicitudovestrse clementise primitus quse Deo sunt chariora serventur. Abraham
    circa fidei catholicse defensionem, cui pro Chrisli fide floruit, omnemque orbem gloria suse • posterita-
    Dei nostri amore qui vestri imperii rector est adesse tis implevit. Moysespopuli liberator zelo Dominicon-
    modis omnibus feslinatis, integram immaculatamque tra eos se, quos a Dei vero cultu recessisse probaret,
    eam, pravorum dogmatum damnatoerrore, servatis; armavil. David regem sua prsecepta servantem in
    in hoc semper munimen vestri constituentes impe- regno, ut illi inimicos suos subderet, Dominus cu-
    rii, scientes regnum veslrum sanctae religionis ob- slodivit. His rogo exemplorum vailati praesidio,
    servantia communitum firmius duraturum : sed huic f iide, observatione, viriute, universalis Ecclesisein
    coslestieurse vel glorise unusquisque nostrum pro sa- Deuinnosirumpiissimuincultum, ne sibi aliquiddis-
    cerdotali officio operam noslram, in quantum vale- sensio vindicet, custodite. Pro " vestro enim imperio
    mus, impendimus; et huic synodo quam esse jussi- geritur quidquid pro quiele Ecclesise vel sanctse re-
    stis, nostram prsesentiam in his quos misimus cxhi- ligionis reverentia laboratur.
    bemus, pietatein vestram sub divini obsecrantes 3. Hsec, gloriosissime et tranquillissime imperator
    oblestatione judicii, ne quid turbidae novitati licere auguste, quse in veslro corde esse novimus, Deum
    vestra mansuetudo permittat, neve (acultas aliqua his Q illic inesse nondubii, augustis etiam auribus per fra-
    qui divinse majestatis potentiam in humanx disputa- tres et coepiscopos meos Arcadium el Projectum, et
    lionis rationem arctare contendunt, quo perturbelur compresbytcrum meum Philippum, quos misimus,
    pax ecclesiastica, tribuatur. intimamus, lioc a pietate vestra suppliciter deposcen-
    2. Major vobis fidei causa debet esse, quara regni; tes, quod vos habere credamus in vobis, ul quod a
    h
    ampliusque pro pace Ecclesiarum clementia vestra Deo petitis, hocin fidei ipsiuscausa prsestetis. Data
    debel
    —-—"—V snliicita. miam
    etse ..V.«.V.»-, .,»-... nro omnium .vv........v
    ,..— v......__ securilate .v..vuv
    idibus .».»..,
    Maii. *.HVVV
    Basso :VV Antiocho consulibus
    et **....VV..VVVUVU..VVV
    1 EPISTOLA XX,
    SEURILATIO QUAM SANCTA SYNODUS EPHESINA ADCOELESTINUM PAPAMTRANSMISIT ,
    Inquaqum inipsa sancta et magna synodo gesta sunt explicanlur.
    Sanctissimo el reverentissimo comrninistro COELE- 'Avafopu.Tw «71WT«TW xat SeoasSsaTKTO) auXXetTOupyw
    STINOsancta synodus, quse secundum Dei gratiam KeXeaTivw ri uyia jauvoSosvj xaTa 0eou yaptv auv-
    congregata est in Ephesiorum metropoli, i in Do- K^6Etaaev TV^ 'EysaiwvfHjTpoiroXet ev xuptw^aipstv.
    inino salutem.
    1. Tuse quidem sanctitatis circa pietatem zelus, TvjfftevavjffoatoTvjTOf orreptTVJVsuae'6et«v$>jXof,xat >)
    * Forte, exsequantur. D h Maii25ann. 431.
    b Ita mss. cum Lab. el Baluz. Al apud Baron., 1 In concilio Epbesino inter gesla actionis 5, quse
    legitur, etin edil. Rom., legitis. Hinc Grsecus inter- anno431, Julii 17 die habiia notaiur, locum obtinet.
    pres videtur posuisse «vivvwTs,quamvis nunc lega- Scripia Graece, Latinum nacta est interpreiem litie-
    muS, av yvwrs. rse valde tenacem ideoque a sensuum perspicuitate,
    « Maii 8 ann. 431. In edit. Rbm. desideralur ne dicam veritale, interdum recedentem. Ejus inter-
    chronica hsec nota. pretationem Nicolaus I epist. 8 ad Michaelera secu-
    d Ex iisdem fontibus e quibus epistola 17 ad nos lns, de aucloritate! illius certiores nos fecit. Quam
    fluxit. ob causam elegantiori eam prseferendam eo pacto
    * Editi, prosperifajts implevit.... Zelum Domini duximus, ut commodiorem suis locis suggerere non
    conlra eossiquos. Rectius in schedis Holsten.... po- piguerit. Illam ex Baluzii nova colleclione ac ssepe
    steritatis... %elo...Unde contra eos se, non si, legen- nominatis quatnor mss. descriptaro exhibemus., In
    dum esse nobis constilit. his exemplar epistolm scriplm a sancla synodo archi-
    * ArCliet., fidei, obsuv. episcopoRomanorumCmlestinoinscribitur. Hujusmodi
    « Sic Holsten. At »\\ libri, pro vestri impeni exemplaria Latina Labbeo ignota non fuerttnt.
    ttlute. i Apud Lab. Laline Castestinoepiscopo, et Grseca
    Bl? EPIST. XX. SVNODIEPHESINJE AD COELESTINUMPAPAM. 511
    et circa rectam fidem Salvatoris omnium nostrum A vrepiTvjf6p8vjf7r£aTewff TWjraVTWV vjfioivo-wnjptOlS
    , Deo amica vel placens sollicitudo, digna omni admi- yiXvjTexat «psaxouaa ypovTif,«|i« Kuvrb;ysyoveflati-
    fratione fuit. Mos esl enim vobis ila magnis existen- ft«TOf."E6ofyap ufitv rorf OUTW uttyakoi;euSoxtfiefv slg
    tibus in omnibus bene probari, et ~ omnia studia aKuvra, epetaitu re TWV sxxXvjatwvra; eauT&iv 7rot£ta8at
    Ecclesiarum vestra propria facere. Quoniam autem a7rouS«f.'E7r£tSvj Se s/pvjv a7r«VTastff^vwatv Tvjf«rvjff
    oporlebat omnia ad scientiam tuse sanctiiatis referri oatoTvjTOf «vsvs^6vjvaiT« 7rapaxoXou8vja«VTa, ypayoptev
    quse subsecuta sunt, scribimus necessario, quia se- «vayxaiwf, 6YtjtaT«/3ouXvjatv TWVvTavTwv vjptwvawrvj-
    cundum voluntatem omnium nostrum Salvaloris poffXptaTou,xat xura. SsavriaftaTWV tvat§taruro>v xat
    Christi, el secundum decreta piissimorum etamato- ftXo^piaTwv/SaatXewvauvvj^6vjftev ev -rvj"Eyeaiwvfivj-
    rum Cliristi imperatorum, congregati sumus in TpovroXet ex 7roXXwv xat Sta^opwveTrap^twv,uvrepTOU?
    Ephesinornm metropoli ex multis et diversis provin- StKxoaiouff 6'vTefTOV «ptSftove7rtax07rot.Etra TWV euae-
    ciis ultra ducenli existentes numero episcopi. Dein- 6wv 8ea7rtaft«TwvTWVytXojjptaTwv(3«atXewv,St' wv
    de piissimis decretis amatorum Christi imperatorum xexXvjfts6«,xatpov 6pi£ovTwvTW auvsSpto»T>jffuyiuc
    pcr quse vocati sumus, tempus b definientibus ses- auvoSouT>JV >jftep«vTVJJuyiu; vrevTvjxoaTvjf, avTKVTWv 5i
    sioni sanctse synodi diem sancue Pentecostes, omni- auvSeSpafttjxoTwv, ftKXiaraSt« TO eyxstaO«tTaff TWV
    bus concurrentibus, maxime quia conlinebaiur in B jSKatXiwv auXX«§«tf,wf et fivjTtf K7rKVTvjaets xKTtiTVJV
    lilleris imperatorum ut si non aliquis occurrisset, wpiaftevvjv 7rpo8eaftiav,ouxaya8w auvetSoTtavroXtftTra-
    c postdefinitas inducias, non bona conscientia abesset, veT«t,xai eartv uvuKO~\bynro; vrapa rt ©ewxai av6pw-
    et essel inexcusabilis lam apud Deum quara apud 7rotf, uaTipvjaevo' euXa»iaTaTOf'Iwavvvjfo Tviff'Av-
    homines, defuit reverentissimus Joannes Antioche- Ttoj^swve7riaxo7rofo\>%<AfUKOyvwftvjf«TrXvjf,«XX'
    norum episcopus, non quasi voluntate simplici, sed ouSeTOU5t«aTvjft«TOff TOUv.uru.TvjvoSotvroptav eft7ro5wv
    neque spatio ilineris impedimenlum faciente, sed oc- yevoftevou-«XXaxpu7rrwvftevj3ouXvjv 'etf vouv TS xui
    cultans menteconsilium etcogitationemdissonanlem axeiptvuKuSovauvTW ©SW,VJVOUXstff ftaxpav sX6wv
    a Deo, quam non longo post tempore veniens Ephe- eSst^tvsv rr~'Eftaioiv. "T7repe8ifts6« TOIVUV TOauvsSptov
    sum demonstravit. Distulimus igilur concilium post ftST«TvjvoptaSstaavvjftipav Tvjff«ytaf 7rEVT>jxoaTvjf sp'
    definilum diem sanctse Peniecostes loties decem et oX«tfSi^a v.ut e\ httipuis' xui rot vroXXwv eViaxojTwv
    sex diebus, cum multi tam episcopi, quam clerici, T£xui xXvjptxwv v.ulvoaw7r£7rt£aft£vwv, xui Ts6Xtftftsvwv
    el aegritudinecomprehensi, et afflicli essent in ex- etffTK5«7rKVvjftaT«, sviwv5s vtai s^oSsuaaVTWv TOU jSiou"
    pensis, aliquanii vero et de vila migrassent: et erat, x«t vjv,wf opa >j avj oatOTvjff, ufiptffftaXXovxaT« T>jf
    sicut perspicit tua sanclilas, injuria magis conlra aytaff auvoSouTO Spupevov.Toaavrr; yap vKepBiaet
    sanclam synodum quod agebatur. Tanla enim dila- C SuaTpovrwfeyphauro, xui rot ySaaavTwvauTovTWVJX
    lione perverse usus est, cum utique eum prsecessis- ftaxpOTEpwv SiaaTvvftaTWv/Oftwf ftE6'hp.ipavexxatSsxd-
    sent multi ex longioribus spaliis. Verumtamen post TVJV VTpoiSpaftOV TlVEf TWV aUVttUTW£7rtax67rwv, ftvjTpo-
    diem sextum decimum prsecesserunt quidam ex iis 7roXtTat Suo, 'AXi^KvSpof x«t erepo; 'AXe^av-
    'A7r«ftei«ff,
    qui cum eo erant episcopi, metropolitse duo, Alexan- Spoff'lEp«7r6X;wff. EtT« >jftwvatTtwftsvwv TOT>jfayi^swf
    der Apamesc, et alter Alexander Hierapoleos. Dein- j3p«5ofTOUeuX«§eaTKTOU E7rtax67rou'Iwavvou, e'fuao.v
    de nobis incusantibus adventus (arditalem reveren- o\>xuna%, «XXK7rX£taT«xtf,PTI evsTeiX«To vjfttvunuy
    lissimi episcopi Joannis dixerunt non semel, sed sa> yetXatT>JSepaeSsiK uftwv,&are el yivptTPauTPVxotteTt
    pius, Quia demandavit nobis nunliare reverentise ve- PpaSuvat, fjchU7rep8ia8«tTVJV auvoSov, 7rotsta8KtSi
    slrae, quod si contigerit eum adhuc morari, non ftaXXov a Set. TPUTPV «TrayyeX8ivTwv, xat yavepouyt~
    differri synodum, sed facere qusc oporteat. His nun- yovoTOf KTTO Te TOUfipuSav; xai ex TWV 7rap' OUTOU ftvj-
    tiatis, d et manifesto facto tam ex tarditate, quam vu8ivTwv,OTt7rap«tTetT«iTOauveS/Jtov, vjT>^NEaTopiou
    ab his quse ab eo nuntiala sunt, quia recusal conci- ytXta j£apt£6fievoff, vj xai OTIxX>jptz6fyiyove TvjffUTT*
    Iium, sive amicitiae Nestorii e prsestans, sive quia D auTovsxxXvjaiaff, vj xai Tatff TtvwvuvrepauTOUKapu-
    clericus fuerat sub se constitulse Ecclesise, sive xXvjaeatvefxwv, auvvjSpeuaev>j kyiu avvoSos ev rri
    quorumdam pro eo petitionibus cedens, consedit ftEy«XvjTVJxaTKTVJV 'Eyeapv"ExxXvjaia,r~ ejrixXvjv
    sancta synodus Ephesi in majore ecclesia, qusevoca- MaptK-
    tur Maria.
    KeXeaTtvw hic repctitur. Sed hsecduo verba
    eTrto-xoTrw, fide) firmentur.
    non modoin Latiiiis mss.,sed nec in duobus vetustis b Navar. ms., definitivis.,Codex sancti Marlini a
    regise bibliothecse Grsecis exemplaribus habentur. Campis, definilivum. Baluz., definitivus. Ex Grseco
    Quare non legendum erat, 'Kvufopu™ aytwTKTw, sed planum est rettiiuendum esse definientibus.Decre-
    mulata interpunctione, 'Avayopa.Tw «ytwTccTw, etc. lum seu sacra qua id definitur exstat l parl. Concil.
    Quod observandum fuit, quia subinde nonnullijpon- Ephes. c. 52, pag. 437.
    " Seu ad conltitutum.
    tifices Romani, ac nominatim Nicolaus I in epistolis
    cuin ad Salomonem Britannise regem, tum ad Festi- d Clarius :tempus
    Cum manifeslumfuissel lum exhac tar~
    nianura Dolenseni episcopum anno 866, Maii26 die, dilate (afieciata), tum ex iis qum.
    datis, apostolico nomini scribentium nomina antepo- e Iu ms. Bellov., commodans, forle pro conce-
    sita' esse conquesti sunt. dens, subaudito id; hoc est : Ita se gerens seu in
    Ad lilteram : Et firmamentumEcclesiarum sludia gratiam amicitimqum ipsi cum Nestorio inlercedebal,
    vestra 'acere, seu hoc vobissludio esse, ut Ecclesia (in seu quia clericus ftierat Ecclesim Antiochense, etc^
    klk st CORI.ESTINIi PAPJF, fepisTnr*. v.r nicdftETA. ftfff
    _2. Cum aulem omnibus alacriter convenientibus A A 'EJTEISVJ Se TTKVTWV 1
    7rpo8uftWf auvSeSpaftvjxpTWV ftovoff
    6oIus deesset concilio Nestorius, commonuit eum «TreXtfi7T«vST.o TOUauveSpiouNeaToptPf, U7riftvvjaev vj
    saiicia synodus canonice per episcopos prima et se- ayia. avvoSo; xavovpwf auTOV St' evTtaxojTAjv 7rpwTj) xat
    cimda et teriia vocatione. Ilie autem miliiibus cir- Sevrepaxai rpirri xXvjaet.*0 5i arpurtoirut; tKifpa%ul
    cunicludens suam domuni, superbiit contra eccle- TVJV eaUTOuotxiav, K7rsvo>j6>j xKTaTWVTVJ? 'ExxX>)aiaff
    a
    siasticas leges, nec passus est semetjpsum mani- 6eaftwv, xai ouxvjvia^SToSKUTOV Epyavvjx«T«aT>jaat,
    festum Conslituere, nec salisfacere de iniquis suis OUTS ftrjva7rpXoyvjaa;0"8at7rsptTWV «voaiwv«UTOU Suayvj-
    *>
    blaspheiniis. Poslea relectse sunt litterse, quse fttwv. Aotvrov Ta ypuy.p.uruT« ypufivra Kpb;
    avsyvivjaSfl
    scriptse sunt ad eum a sanctissimo et reverentis- «UTOV vrapa TOUaytwTKTOU v.ai Beoftksarurov£jrtax07rou
    simo episcopo Alexandrinse Ecclesise Cyrillo, quas Tvjf'AXe^avSpiwv 'ExxX>jaiaf KuptXXou, « v.uieSov.iy.uaev
    et probavit recte habere et irreprehensibiliter san- h uyiu auvoSofbpBoi;v.ai KXvjvrTwf eyttv, v.uiv.ara ftvj-
    cta synodus, et nullo modo dissonare aut a divini- SivKTppTrpv KauftywvaetvatvjTatff6E07rvsuaTOiff ypufut;,
    tus inspiralis Scripluris, aut etiam a tradita et ex- nyovvr~ napaSoBeiarimartt, xui exTeSetavj evTVJ fisy«Xvj
    posita fide iu magna synodo sanclorum Patrum, qui avvoSw7r«pKr~v ayiwv 7raTEpwv TOJV sv Ntxaia auveX-
    in Nicsea per tempora convenerunt, sicut et tua 6O'VTWV X«T«xatpoufflx«8« xai vjavj oatOTvjf bp§o~;rovro
    sanctitas recte hoc probans leslificala est. Lecta au- g] SoxtftKaKaKeft«pTUpvjaev. 'AvayvwaSeiavjf 5e xai Tvjf
    tem et epistola Neslorii, quse ad ipsum scripta est ETrtaToXvjf NsaTopiou^ TvjfvrpofKUTOV ypuftiar,; rbv ftvvj
    nienioraium sanctissimum et revereniissimum fra- piovsuBivTK aytwTKTOv x«t "soaeSearurov «SeXyovvjftwv
    trem nostrum et comministrum c, censuit sancta jtai auXXstToupyov KuptXXov, eSix«twasvvjuytu auvoSoff,
    synodus aliena omniiio ab apostolica et evangelica «XXoTptavravTsXwf TvjfTS «TroaToXtxvjff v.aisvuyys\iv.~;
    fide esse quse in ea erant dogmata , multis et no- 7riafswffetv«t Tti sv auTvjSbyp.uru, TtXetaTvjv oavjvxui
    Vis a lahguentia blasphemiis. Lectis vero similifer et \\ivrivvoaovvraTVJV Suayvjftiav.'Av«,j/vwa6etawvS£ 6p.otwf
    expositionibus ejus impiissimis, nec non eliam xat TWV '~nyhaeo)v«UTOU TWVaae8eaT«Twv,trt ys uhv
    scripta ad eum epistola e a tua sanctitate per quara xai Tvjfypufeian; Kpb; avrbv e-Kiarol-h;Kapu.rh; avjf
    rationabiiiter condemnatus est, uipote qui biasphe- oatOTvjTOff, 5t*vjfsuXoywfx«T£xpivETO wf Suayvjftayeypu-
    rna scripserit et irreligiosas voces suis expositionibus 5>wf,xat «voaioufywvctfT«tf tSiatf e^vjynasatvsv8£tf,
    inseruit, senteniia prolata est justa depositionis tyhfo; E^EVVJVEZTKI 5tx«t« -/«8«tpiaswffXKTVUTOU- ft«-
    ejus; maxiroe quia in lanuiui longe est a poenitentia, "haru OTtToaPutovKvriia^sTO TOUft£Tavovja«t, vjftsTa-
    3ut (a recogniiione eorum in quibus blasphemavit yvwVKt S5>'otff eri TVJV
    SsSuatpvjfivj/.ev, TWVKwvaTKVTtvou-
    adnuc Constanlinopoiitaham habens Ecclesiam, ut vfoXtTwv eyjAvExxXvjatKV, waTEx«t Iv KUT>J TVJ'Eysaiwv
    eliam in ipsa Ephesinorum metropoli sermonem fa- Q ( lihrpoKokeiStukiyeaBut7ipb; rivu; TWV uyioivftvjTpojro-
    ceret ad quosdam metropolitanos episcopos non XITWV ETrtaxovrwv, «vSpwvoux izavjftwv,«XX'EXXoytftwv
    igiibrahies, sed doctos et reverenlissimos, et au- xai 8£oae€eaTaTwv, foXftvjaatTS£t7r£fv- 'OTI l^w T6VSt-
    deret dieere, Quia ego & bimenstrem et trimen- ftrjvaiovxai TptftvjvKtPV ©eovou^ bp.at.oyai'x«t CTepa5e
    slrem Deum non confiteor, et alia insuper diceret 7rp6fTouTOtff stTrsyulsKoirepu
    acerbiora.
    3. Sicut irreligiosam igitur el abominabilem bae- 'Qf ouvuvoaiuvv.u.ifti«pwT«T»v uipsatv, xat ayurpe-
    re_im et perverienlem * evangelicam noslram se- •Kovauvrhv svuysaiurnv vjftwv6p>jax£tav,x«t oXvjv ;E'X
    ctam, et oinnem fundilus mysterii dispensationem j5«8pwvTOUftuaTvjptou TVJVoixpvoftiKv «osatpouaavy.oBsi-
    evellentem deposuimus, sicut superius diximus. Sed Xoftsv,wffVJSVJ fpu.auvre; stTroftsv.'AXX'ouz VJV, wf eotv.s,
    noii poierat fieri, ul videlur, in Christo charitalem l Tvjfstf XptaTovuyuKn; TOyvvjatovtyynu;, v.ui£vjXw-
    habentes et zeliim in Domino, non multas expefiri aavfaf tw Supiw,ftvj JTOXXWV 7r£tpK8>jvat Kpayp.uro.t..
    difjicuilates. Speravimus enim, revereniissimum XlpoasSav.haap.ev yup rbv evluSearurov rf,; i".vrtoyJo)v
    *. Iri mss.: reg. desiderahlur haic verba x«i t>ux grutia ter {Corij. niss., qua gruter ; fbrte quapropter)
    vjvsa%ETO eauTOVe/xfotvhxaTaaTiiora, oure... aurou mundus stttri a sanguine vcstro , el moda ed vos non
    §uo?flf«wv,quse Latinius siq redderentur: JV«^av venio; additque Liberalus euin cnm suis recessisse,
    prmsens adesse, neque de impiis biasphemiissuis ra- © ] et cum cseteris concilii Patribus deinceps convenire
    tionem reddere dignalus est. noluisse.
    b Forle, lectm. h Loco verbi Graeci
    c Adde Cyrillum. EuaysaTKTvjv, quod e mss.
    d Seu , ac mullis el novis laborare blasphemiis. regiis revocatur, cum in vulgatis obtineret suasSs-
    ~ araTvjv,legit inlerpres noster evayytltxhv. Nec satis
    Supra epist. 13. patefecit hic particulam a; csplicanili, non compa-
    F lia fiatui. ctjni tribds mss. At Navar. et Camp., randi yiin babere.l Vertendum ei fuerat: Hmresim
    rccqgitqtionis,Netitra voxplacet, Grsgcaproprie so-- igitur vciut irreiiijioiani et sanctissimam religionem
    natre«"pis«erv. Aptius igitur hsec ila Latine conver- nosiram perverlcniem, el omnem mysterii dispensa-
    lerentur: Tantum abest ut pmniteat, ac resipiscens tionem fnndilus everieiitem profligavimus. Ouod hic
    ea revocet qum, cum adhuc Constantinopolil. haberel miislefii dispensatio, et ab Hilario lib. v de Trin.
    Ecciesiam, blaspltemandoeffndit. n. il dhpensalionis evangetica:myuerium, vocamr,
    s Maliet forte quis bimeslrem el irimestrem, sed inteliigere est incarnationis mysteriuin; quod t«unn
    refragantur mss. Hasc ipsa verba Liberatus cap. 5 re ipsa et cnm eo religio sostra corruit, si Verbuiu
    sic refert: Cum plurimi Deum eonfiterenlur Jesum Dei eo tanlum modo quo in propheiis exslitit in
    Chrisiw) * Eqo, inquii N<eslorius,qui fuil duorum Christo Jiabitasse sentialur.
    j/ttJrium rnensium numquum cmfiie»r Deum: qua 1 Adde sinceram, et mox
    leg. |>ro Domino,
    347 EPIST. XX. SYNODI EPHESI&E AD COELESTINUMPAPAM Si8
    '
    Antiochenorum episcopum Joannem et sedulila- }A eiriaxpjfov'iwavvvjv TVJV ri ur.pLSetuv TvjfauvoSouxui TVJV
    tem synodi et pietatem Iaudare, et fortasse culpare euasfistave7r«tviaKt,xai ruy^u JTOU xui ftefti|/aa8«tTOevrt
    depositionis larditaiem. Evenerunt autem nobis om- TVJ xaSatpidet (3p«Sof.MeTK7ri7rTwxe 5e ti; #av TPUVKV-
    nia b quse in spe fueraul contraria. Inventus enim Ttovf« Tvjf7rpoaSoxt«ff hu-iv. EupvjTKt yap ej^Spofxui
    inimicus et hostis tam sanctoe synodo, quam etiam vfoXsfttwfaTOf fvj ts uyia avvbSoi,xai «UTvj5s TJj bp~~
    ipsi rectse fidei Ecclesiarum, sicut ipsse res indicant. itiaret TWVexxXvjatwv,wf avru pujvuetT« Kpayp.uru.
    Moxenim quod ingressus est Ephesum, nondum ex- "Afta T£ yap etVvjXSev (t'f TVJV 'Eftaim 7r6Xtv,Trpiv«jro-
    cusso itincris pulvere, nee exutis c itinerariis in- vfXuvadSatTOiftaTtov,avvxyuyo>v rtvu; TWV TWSSeaTP-
    dumCntis, congregavit quosdam qui cum Nestorio piw auva7rodTKT>JaKVtwv, st«ijSXKdyvjfta XaXouvTwv xarot
    recesserant, et blaspiiemias contra suum locuti sutit TvjffiauTwvxs^KXvjf, vtat ftovPVou^ixKT«7rat56vTwv Tvjf
    caput, ac d non solum deridentes gloriam Christi, So%n;tou Xptdfou, xai duXXi^afwdjrepxoXXviytov eavri"
    et congregans tamquam collegium sibi triginta ho- rptdxovra TrouTOV «ptflftov«v8pw7rwv, evTtaxojrwv e^ov-
    miniim numerum nomen episcopalus habentium , TWV wvoi ftiv ei&tv«itoXiSe;,ayokatpvrs; 5e y.ai
    6'vop.K,
    quorum quidam sunt e sine civitatibus, vacantes ixvlnaiu; foj s'yovrs;, Irepot Sexat Trpo7roXXwv etwv ejri
    autem et Ecclesias non habentes, alii autem ante SetvafffatTtatf v.uOnpnyivOt urtbTWV tSiwvftvjTpOTroXwwv,
    multos annos pro acerbis causis depositi a suis mc- Jg dvv aufot? Si v.uiUslayiuvoixuiKeXsdTtavoi x«!TWV utzb
    tropolitis, cum ipsis autem et Pelagiani et Ccele- QetfaaXia;eV.SsSXvjftivwv ftvlf, 7rp«7ftafetoXftnxev«vo-
    stiani, et de bis quidam qui a Thessalia projecti atov, o ftvjSeiffK&ntoreTWV TfpoauTou. _usi«7rfetyap
    sunt; rem prscsumpsit iniquam, quam nullus f ho- xuruu-bvu;yupriov, xui Svjxa8stipias»fbvofia,xui uSptv
    rum qui ante eum fuerunt. Composuil etenim so- Kpoaerpvtyuro TWaytwTKfwx«i 6eoae6eaT«Tw T«f 'A).s?-
    ~
    lus chartam depositionisquidem nomine, et injtiriis «vSpiwvEjttdxotrwKupO.Xw , xai TW8eods6sdfaTwvjftwv
    affecit sanctissimum et reverentissimum Alexandri- «SsXywxai duXXetTOupyfii sjTtdxosw Miftvovt r& fvjc
    nse urbis episcopum Cyrillum, et reverentissimum 'Eysatwv,ouSevofvjftwvEt'S6tPf,aXX'puSitwv vSptaSiv-
    coepiscopum nostrum Memnonem Ephesinum, nullo TWVeyvo>y.broiv rb SpwftsVov, vj 5t« Troiavatfiav TOUT»
    riostrum sciente, sed iiec iis qui injuriam pertule- TSToXftvjxaatv. 'AXX'wajTSp oiixayavaxfouvTO? iTrifouTOtf
    runt agnoscentibus quod agebatur, vel propler quam fou ©sou, ouxOVTWV xoivoVwv ixxXvjatadTixwv , n ov tteX-
    causam boc prsesumpsissent. Sed tamquam pro bis XovfwvxtvSuvsOetv«u-ffivStizt6 £7t! fPuTotf SpadOff'
    non indignante DeO, el quasi non essent Canones u§pi?oudtSe TWTvjffKxotvwvsjaiaf 6v6p.«TtvMtitaauv rr\*
    ecclesiastici, aut quasi non periclitaluri ipsi propter auvoSov.K«i Svjx«i Svjftoaiayaprio) ravrx iizlBivres
    hanc audaciam, & injuriis afficiunt excommunica- 7rp0u8saavEtf «v«"/vwatv TOtfifiiXoudtTotf TPU6eaTpou
    ~
    tiOhis nomine eliani omnem synodum. Deinde et pu* Q foi^otf 7fpbd7rvj5«vtsf,5va tvjvaufwvaaiSetav 8satpi-
    bliee ih charta lisecinserentes proposueruhl ad le- awdt. Kai ou pe%pt Toutwv jiiyovjv«ufoff t« ToXfHi-
    gendum volemibus, theatri parietibus affigentes, ut ft«T«"aXXayup v.ui riBapahxaatv, w? Spuaxvrii « x««-
    Suam impielalem l spectacula facerent. Sed non huc vovtxov,x«i sif «vtoaffwv sudjiSeafKtwv v.uift~\oy_piaro>V
    usque eOrUmprocessit audacia, sed enim i fiduciam |3adtXiwvavsvs^xstvfa fotaSe;
    assumpserunt. Scripserunt aliquid quasi canonicum,
    et ad aures piissimorum et amatorum Cbristi imperati;ofiim referre qu:e hujiismodi sunt.
    i. His ita faclis, sanctissimus et reverentissimus ToufwvOUTW ysyovotwv, 6 TS«•yiojfaTPf V.uiQeofii&-
    episcopus Alexandrinorum Cyrillus, nec non el re- aruro; eniav.oKo;Tvjf 'AXe?av5piwv kuptXXof,xul ftvjv
    verentissimus episcopus Ephesinorum civitatis Me- xai 6 8eoytXiaT«TOff fvjf 'EfStfiwvTroXewff i7ridxpjfpfMs-
    iinion, libellos a se compositos, k quibus insimula- ftvwvi,ptSXia auvSivfeff,x«t atTtadaftEvotairbv ri riv
    bant tam ipsum reverehlissimum episcopum ioah- euX«6idt«f0v£7ridxojfov'lwavvvjv,*«1 fpuf duv «»«&
    * Apud Baluz. ut in mss., subiititatem. Graecavox telligere est episcopos qui vacent et Ecclesias non
    JJ
    •U
    postulat sedutitatem. Cselera eleganlius sic conver^ habeatit, vel quia a populis non sint adinissi, vel
    lerentur : Speraimnus enim fore ut. . . laudaret, et quia fuerinl ejecli.
    fortasseculparet in senientia depositionis ferenda iar- ' Supple, ausus est.
    ditatem. " Elsi eam
    b Snpple iis. composuit solus, lamen cum concilia
    bulo cui placuisset ul CyrUliet Memnonit
    « In mss. Colb. et Turon., exuiis mentis; lectio deposiiio, praeerat
    reliquorum vero excommunicaliodictqretur,
    mulila.qisse ex Nav. Bellov.eiGamp.redintegrantur. totius conventiculi a quo et subscripta est noniine
    Verbum Graecum fftattpv, quod a|iud priscos scri- illam dictavit. Habetur apud Lab. lom. Ill pag. SSjf.
    ptores pattium, seu indumenlum quo tunica tegitur, h Leg. injurioso.
    sonat, indumenlum ilinerurium non male auclor 1 Baltiz., in speclacula facerent; magis arrideret
    noster
    ' interprelattir. spectaculo facerent, seu in thealris manifestam om-
    Male hic non solum pro lantum non positum est. nibus facereni.
    Aptius versum esset : Contra suwn loquebatur caput i Ex Grseco lege : ausi sunt, quasi canonkum quid
    (boc est Cbristum qui caput est Ecclesiaj), ac lanlum egissent,
    k
    eliam ad aures.
    non ludibriohabebant gloriam Cltrisli. Pro verbis antiqui interprelis et convenientes,
    e Recentior interpretatio iti edit. Rom. el concil. istn, quibus insimulabant, ex Graeco substiluenda
    vulgata verbum «7rpXtSef voce extorres Latine reddit. csse duximus, ne oratio rclinqueretur intellecius
    Ipsius vocis Grsecse vim ac polestaiein interpres cxpers, vel etiam aliquid prsetcr synodi senienliara
    noster, quem et Nicolaus I hunc locum citans seeu- sonarel.
    tus est. antius exjiressit. Eo autem nomine illos in-
    819 S. COELESTINl1 PAP-tE EPISTOLii ET DECRETA. &20
    nem, quam eos qui cum eo hoc egerant, obtulerunt, A TOUTO Spuauvru;,itpoahyuyov,bpxovvrt;vjftfivTVJV ayiav
    conjurantes nostram sanctam synodum, ut evocaret avvoSovptsruKept^iuaBut xovpvtxwfKUTO'V TE'Iwavvvjv,xai
    canonice et ipsum Joannem et eos qui cum eo sunt; Toufavv auTw, WO-TS «7roXoy>jaaa8at 7rspiwv•rsToXftvj-
    quatenus satisfacerent de quibus prsesumpserant; et jtaat, xai et tt syxaXsfvs"^otsv,si SUVKVTKI, si7rstvx«i
    Si quidem accusare haberent, si possent, dicerent SteXeyfat.'Ev yap TWypufivrt Kup' auTwvxaSatpeTixfi,
    et convincerent. In charta enim quse scripta est ub ftaXXov SeuSptaTtxwyaprio>,Kp6fuatv s"nv.aV~Ort'&.K0>
    eis depositaria, polius aulem injuriosa, tt occasionem XtvaptaTaix«i 'Apetavotxui Euvoftt«voietat, xui Stx
    inseruernnt: Quia Apollinaristscet Ariani et Euno- TOUTO xa8>jpvjVTat jrap'vjftwv.'EvtaTKftsvwv ToivuvTWV
    miani sunt, et propter hoc depositi sunt a nobis. In- TVJV ufiptv uvroftetvavTwv TVJV 7rap'sxEivwv, TTKXIV vjftstf
    stanlibus igitur bis qui injuriam suslinuerunt ab illis, avayxaiwfauvsSpsuaavTEf sv TVJ ftsyaXvj sxxXvjaia, uirsp
    iterum nos necessario congregati in magna ecclesia Touf StaxoaioufETrtaxojrouff 6Vref,ftta v.ui Stvripa xui
    supra ducenlos existentes episcopi, una el secunda rpirn x.X>jaet,ev hp-epui;Suai, -/ezXvjy.aftev KUTOV TS
    et tertia vocatione biduo evocavimus et ipsum Joan- 'JWKVVVJV x«i Touffavv avro>sif TOauviSptov,S>artSte-
    nem et eos qui cum eo erant in concilium, quatenus \ey\ut TPUfuSptaftivauff,x«i avToXoyvjaaaSat, x«i T«f
    convincerent injuriam passos, et saiisfacerent, et atViKfetvretv,ey' atf TOTVJ? xaSatpiaewfauvi8>jxav yup-
    b
    causas dicerent pro quibus deposilionis composue- B Ttovxui oux e8«pa>jaaviXSefv."ESetSe auTov, etTrep
    runt charlam: et non c praesumpsilvenire. Oporte- «X>j8wf ekeyyect VJSUVKTO TOUJftvvjftoveuSevTaf oaiouf
    bat aulem eum, si vere convincere poterat memo- «vSpKf,wt aipsTtviouff 6'vTaff, v.ul VKUvrhautxai Sst^ut
    ratos sanctissimos viros quasi existentes hsereticos, rovro «XvjSsv ov, o xai XaStivwffiayypbv v.uiuvup.fi-
    et venire, et ostendere hoc verum esse, quod acci- 6oXov EyxXvjfta,Tvjv 7rpo7rsTvjvj/vjyovxaT KUTWV e£vjviyxKTO.
    piens ut validum et indubitatum crimen, temerariam AXX'u7r6 aaOpovavvetSoro; ov%vnhvrnae. To5e xaTa-
    sententiam contra eos protulit. Sed d ex fragili con- axeua£6fisvov,sxsfvo vjv-wvj8>jy«p, OTITVJ? KTOTTOU T«UTVJC
    scieniia non occurrit. Quod autem conslruebatur, v.al sxvoftwT«Tou uSpiwf Xuoftivvjff, auv«v«Tpavr>ja£T«£
    ~
    iliud erat: putavit enim quasi hac inepta etin- xai >jStxaia -fyhfo;rh; auvoSou>ji^eve^etaa xa.ruTOU
    jusla injuria soluta, pariler solverelur et synodi afpeTtxouNeaTopiou.'AyavazTvjaavTSf ToivuvetxoTwj
    justasententia quae prolata est contra hsereticutn eSouXeuaafts6« ftlv TVJV ta>jvxaT'auTOU xai TWV aXXwv
    Nestorium. Indignali igitur merito f tractavimus qui- •fyhfov i"tveyxtivevvoftwf,>jvauTOfvrapavoftwff X«TKTWV
    dem sequam tam contra ipsum , quara conlra alios e7r'ouSevi xaTeyvwaptevwv i'~ero' vKepSerov TVJV sxsivou
    sentenliam proferre iegitime, quam ipse contra le- TtpoKeretuv [iuv.po9vp.iu vtx>ja«t,si v.uiort ptuktaru5t-
    ges in eos qui in nullo reprehensi sunt protulit: ut XKtwf«vevraSevaurox«i evvoftwff, TETvjpvjzKftsvT>Jxpiatt
    autem illius temcritatem patientia vinceret, Hcet C T>jfavjf"eoatStiu;xuiTOUTO" Tiwf auTOiifaxotvwvvjTouj
    juste boc paterelur et legitime, servavimus judicio 7rot>jaKVTeff, xai 7repteX6vTef KUTWV 7rKa«ve^ouai«viepu-
    reverentise lusc boc. Interim eos sine communione Ttxvjv,&art ftvjSuvaa8«tj3X«7rT£tv 5t'oixeiwvaiToyaaewv.
    fecimus, amputantes illis omnem potestatem sacer- Touffykp ouTWffaypiwffxai «7rvjvwff v.ui axuvoviara;
    dotalem , ut nullum possint Isedere per suas senten- yo>petveio>Bbru; ijri T«OUTW Ssivav.uiKuyyJOsKaTWV
    lias. Eis enim qui ita ferociter et crudeliter et con- 7rs7rp«yftivo>v , 7rwffoux vjvuvuyv.uiov xui ovy^i/.bvru;
    tra canonesirruere solent ad pessimas et ssevissimas KupekiaOut TOUSuv«a6Kt
    Tvjff i\\ovaiu;'
    ~ (3X«7TTEIV
    res, quomodo non erat necessarium, quam non
    habuissent, adimere lsedendipotestatem ?
    5. Fralribus igitur nostris et comministris Cyrillo Totf ftsv puv«SsXyoffuftwv xui auXXstTOUpyoff, Ku-
    et Memnoni, qui ab eis sustinuerunt injuriam, et piXXw TSTW£7rtaxoVw x«t Mspvovt,rotf 7rap' auTW»
    communicatoresomnes sumus, et post illorum teme- u7ropt£ivaatv uSptv, zat xotvwvtxoi7r«VT£f eaftiv, xat
    ritatem h ministravimuscum eis, et simul ministra- ftETaTvjvixsivwv Kponiretuv avve\etrovpyhauu.ev y.ai
    mus, communiteromnes congregationes celebrantes; r. auXXetTPupypuftev, xptvij7r«VTefTtiffauva^etffevTtTE-
    evacuantes ex scripto illorum lusum, quem invali- XpuVTefaxupwaiinTeffsyypatpwfTa sxsivwv7r«iyvta,
    dum et effectucarentem monstravimus. Injuria enim aviaj£upa TSxai «SpavvjvravTsXwf - "tSpt;
    «7rpyvjvavTEf
    * Reciius, id prmlexuerunt. ms. regio, in quo eadem lectio olim a prima manu
    k Leg. sSapoTjo-ev. exstabat. Eam confirmanlelsubjecta, inquibus offre-
    " Grsecum verbum
    postulat prasumpserunl: sed nis eorumdera licentiainproferendissententiisadver-
    hoc ex inlerpretatione Latina corrigendum esse ora- sus eos in quos non habent polestalemdenuo carpitur.
    tionis series persuadet. h Supple, quos deponere ausi sunt. Deinde post
    d Seu: Prava conscientia deterritus prassentiam verbuin mtnis(ravimus,subaudiinecclesia.lsla clarius
    tuam
    ' negavit.ut hac. omni ambiguitate remota sic eDerreniur : sacris una
    Seu, fore cumeis operatisiimus,el adhuc operamur,communiier
    { Liitersedum hseret interpres, concilii sententiam universisynaxes(quibus ad fundendaspreces et sacri-
    involvit penilus nec satis explicat. Hoc autem sibi ficium Deo offerendumconveniri solet) celebrantes,
    vult: Nobis igilur rei indignitate commotis, merito cum ludicra illorum scripta abrogassemus,invalidaque
    quidemplacueral ejusmodiin illum et alios sententiam acprorsus irrilaet nulla pronunliassemut.Gesta quse
    secundumlegesproferre, cujusmodiipse conlra leges synodus Ephesina nunc ludicra vocat, in epistola
    in eos qui nullius criminisconvictisunt lulerat. ad imperatores appellat nugatoria, persuasum vide-
    t Si vulgatam lectionemGrsecarasequamur, legen- ' licet liabens ea ab episcopis minime serio patrarj
    dum erit, vel invilisadimere.At non ou^ exovTaf,sed poluisse.
    »0xixovrat noster interpres legit, sufiragante ei uno
    5« EPIST. XX. SYNODlEPHESlN/E AD COELESTl.MJMPAPAM. 624
    solummodoerat, el aliud nihil. Yiri enim solummodoA yup ftov>j v.uierspovovSivnauv. AvSpsfy«p TOV «pt8ft6v
    eral, et aliud niiiil. Yirienim numero triginta, elalii Tpt«-/0VT«, zai ot ftiv «tpeaewfa7riXwXKTEaTtyp.ivot,
    " 7rofovs^ouat auvoSou
    quidem eorura bacreticamacula notaii, alii autem ot Se«7r6XtSef XKtsxSefiXijfisvoi,
    sine civiiaiibuset ejecii, qualem habent synodiper- 7rp6aw7rov; >j7rotaviayyv xaru auvoSouauyxpoT>j8e£a>jff
    sonam, autqnalemb virttitem contra synodum con- e? «jT«avjff Tvjfujr' oupavpv;auv>j5peuaKV yup vjftfvxul
    gregatam ex omni orbe qui sub cceloest? Consede- oi Kupu rh; batbrnro; Tvjf avjf KjrsaTaXfiivot 6eoo"l-
    runt cnim nobiscumct qui a tua sanctitate deslinati 6iaTKTOt 'ApxaStOfv.uilipottv.ro;, Jtai auv
    E7ria-/07rot,
    sunt reverenlissimi episcopi Arcadius et Projectus, auToff6 euXaSiaTKTPf Kpsafivrtpo;4>iXtjrrrof, TVJV trvjv
    et cum eis sanctissiraus presbyier Philippus, tuam vjftfvKapovaiavSt' EKUTWV yupit,bp.evot,jtai Tvjf«7ro-
    nobis prsesentiamper se donantes, etapostolicsc se- aToXtzvjf x«6iSpaffTOV TOJTOV«va7rXvjpouvTef. 'AyavaxTvj-
    dis locum replentes. Indignelur ergo tua ° reveren- auro>TotvuvKpoafbpo>;S7ri Tofffyeysv>jftivotf vj avj
    tia competenierpro his qusufacta sunt. Si enim data oatOTvjf.Et yip So8s£vj Toff eSiXouatv «Ssta xat TOUJ
    fuerit volemibus licentia et majores sedes injuriis ftst^ovafvSpi^stv8povouf,xat za8' wv oux e^ouatv
    d afficere,etcontra eosein quibus non habent pote- e^ouatav,7r«pav6ftouf OUTW zai «x«vov£aTOUf exftpetv
    f
    stntem, contra leges sic et contra canones proferre ^vjyouf,ft«XXov Se ufipetj, v.uiTofffuvrepT>jfevaeSeiu;
    sententias, magis auiem injurias, ~et his qui pro pie- JJ ToaouTOUff «6Xou?urroftefiev>jx6atv, wv evexevv.ul vuv
    tate tot cerlamina siisiinuerunt, propier quos et vjevaeSeta0t« TWV rh; ah; batbrnro;«veX«fti|/Sv,
    evyo~>v
    nunc pielas per vestrse revereniiae orationes efful- oi^>jaeT«t7rp6f iayurnv aro\\iuv r« rh; exxXvjaiaf
    sit, ibunt ad ullimam confusioncm Ecclesisc res. •Kpa.yp.uru. ZwopovtaBivTwv 5e x«8' ov 7rpoavjxsi rpoKov
    Castigatis aulem secundum congruum modum lalia T« TOl«UT« TSToXflVjXOTWV, «pyvjaElVTKf 66pu6off,XKt>J
    audenlibusvacabit omnis lurbalio, el condecensca- vTpsjrouaa Toffxavoatvai'5wf 7r«pa7r«VTWv aw8>jaETKi.
    nonibusreverentia ab omnibus servabilur.
    6. Lectis vero in saneta synodo geslis qtisc ccle- 'Av«yvwa8ivTwv 5i ev TVJ«yiotauvoSwTWV ujropivvjpia-
    brala sunt in depositioncm irreligiosorum Pelagia- TWV TWV 7TE7rpayftivwv £7riT>jx«6«tpiaet TWVavoaiuv
    norum el Coslesiinortim,Cociestii, Pelagii, Juliani, Il£Xayi«vwv xai KsXsaTtavwv, KEXsaTiou, HsXayiou, 'lou-
    Prsesidii,Flori, Marcetliani,KOromii, et similia eis Xtavou,nepatSiou,*Xwpou,MapxsXXivou, 'OpevTiou xai
    1sapienlibus.censemuset nos valida ct firma perdu- TWV T«KUTK TouTotf ypovouvTwv, eStxatwaaftev jtai vpttt;
    rare qusedcfinha fuerunt a tua reveremia, ct con- iayypu v.ui"eSutuftivetvTKSVT' auToffwptafievavrapa
    scntanei sumus in senleniia omnes, deposiios eos Tvjf a>jf"saaeSeiu; K«t auftifojyot 7r«VT£f eapiv, xa'n-
    habentes. Ul aulcm integrc omnia cognoscas quse pvjftivoufs'^ovT£ff «uTouf.'Tjrep 5e «xptSoufsuft«6taf
    acia sunt, dcsiinavimusI gcsla. Et subscriptio.Sal- G K7TKVTWV TWV7rs7rpayftivwv, «7rEatei).afttvxai ra UTTO-
    Vumte csse, et ut mcmor nostri sis in Domino,de- fit-jhuuruv.viru; vKoypufit;TvjfauvoSou.'Epp'wa8aiae
    prccamur, dilcclissimect desiderar.tissime. Subscri- xai ftvvjfioveueiv vjftwvTWxupiweu^opteSa, aya7rvjTi xat
    riseruntetdeiiicepsomiiesepiscopisecundumnomen. jToSetvoTKTe.
    MONITUMIN EPISTOLAMSEQUENTEM,
    EIQCESCB.NBXAS ABCTORITATES.
    1. Deveritatc epistolsenulla est comroversia.Non solum exstat in collectionibusDionysii Exigui, Ha-
    * Scil., Pelagiani el Cmlesliani.
    * Leg. potestatem. episi. 13 iteratis ejtts petiiionibus salisfaciens, lioc
    ' unum n. 8 rcspondet : Hos quoquehatreticos,de qui-
    ApudNicolaum,qui hunc locurn epist. 8 citat, bus nos, velut eorum qnmgesta sunt nescius,consutere
    religio, nullo«lin in cselerisdiscrimine. voluisii,sedibussuisinjustudicentesjustaexpulitdamna-
    d Forie, afflciendi.
    ' tio; nbi sicut ct in subnexis, nihil quidem novi a se
    in quos. adversus Pelagiauosgeslum vel decretum nieinorat,
    f Leg.
    Leg. proferendisententias,aut potius injurias. sed satis habet ea iu inentem rcvocare gesta vetera,
    s Ita ms. Bellov.Aliiveio qualuor, quorum causa. ignorare Neslorius nequibat, quse decessor
    •>Nostri mss., LaHre/iiii.Aliisin libris ad imitalio- quae
    ipsius Sisinius quserere non eguit, quibus et antea
    nem Gra>.ci lextus, Orentii.Indiibiiatitmcst legeudum Ariicus assenticns dc damnatis a se Pelagianisgesta
    esse Orontii,de qno Nestoritissupra scribebai epist. Romamdirexerai. Non alia igitur ailver.susPelagia-
    6 n. 1: Julianus quidemel Florus, el Orontius, et Fa- n nos gesia in Ephesinasynodo lectameriio videantur,
    bius, dkentes se Occidentaliumpartiumepiscopos;" quam quse Coslestinus in mox laudata epistola 15
    et cpist. 7 : Smpeseripsi beatitudinitumpropterJulia- commemorat. Eodem aitinct illud Prosperi contra
    num, Orontiumet cmteros.HuicOronlio iuscripla est Collat. c. *21n. 58 : Per hunc virum (Ccelestinuni)
    epistola, quam Annianus insignis Pelagii assecla etiam OrientalesEcclesimgeminapeslepurgatmtunt,
    bomiliis Joannis Chrysostomi in Matihseum prse- quandoCyrilloAlexandrinmurbisaniistitigloriosissimo
    Cxit. calholicmdefensoriad exsecandamNeslorianam
    1 Legendumest sapienlium,nisi malis ct eorumqui fidei impietaiemapostolicoauxiliaiusesl glaJio, quo eliam
    eademsentiunt. Pelagiani, dum cognatis confmderarenturerroribus,
    i Quri;sint illa de Pelagianisgesla, quaein synodo iterum proslernerentur. Eodem quippe lempore et
    reciiaia, et ab eadem(Irmai.il:':cdiciinliir, quxriliir. cpistola adCyiillum qua Nesioriierrores damnanlur,
    Henticus Norisi.is, bb. u Hi>I. Pelag. c. 9, inde in- ct episiola :uibuiic liscresiarchamqua Pelagianorum
    ferl iiomiullaaCoelcsiino pulilicalafuisse gesta, quse daumalio confirmalur, a CcelfStinoconscript:csunt.
    leinpiirtiiiiinjuria iiilerciilerim.Al hiijusinodigeslo- Tillemomiiislom XIII, pag. 752, non alia existima,
    ruin vel dccreiorum Coelcsiiuus niisqiiani meminit, gesia Epliesi recilaia, nisi ejus synodi Romause,quat
    ciiam CIIIIIcorum niQiilio ipsi necessario facienda praesidenleZosimo, Pelagius et Ccelesiius ilerums
    Videlmiur.Qnippe a Neslnriosemel et iteruin immo cumque cis Jitlianus ei socii damnati et a sedibu,
    et steperogaius do Pelagianisquid senliendura esset, suis abacti sunl.
    PATBOL.L. tl
    523 COELESTINII PAPJE EPISIOLJE ET DECRETA. 824
    driani 1, Hispana, Isidori, scd el laudalnr a Prospero, A.hunc modum:I. De Prospero et Hilario;\l. De sanctq
    lih. contra Collat. c. 21 n. S8 et 59, VinceniioLiri- Augustinomira laudts assertio; III. Prmterilorumtedis
    :;r-nsi Commonit. c. 43, Cresconio Breviar. Cah. c. apostolicmepiscoporumauctorhatesdegratia Dei; IV.
    .H8, etPhotio cod. 53 et 54. Ceelesiinusillam, nl QtiodAdamomnestmserit,-ete.i,ut infra. Dionysiura
    Yincenttys.loquUur, Gallprumsacerdptibusmisit, ar- pro more seqiiiiiirCresconiiisin BreviarioCanonico,
    guenseoruriiconnivenliam,quod antiquamfidemsilen- a cujus capite 288 ad 298 tredecim tittili, in quos
    lio destiiuenies,pfofdnas novitates exsurgerepaleren- Dionysiusepistol.nnadiGallos ac subnexas auctori-
    tur : evidenter pronuntians, inquit Prosper locolau- taies parlitus est, singillatim, terlio dUmlaxatprae-
    dato, quantumsibi prmsumptionisisiiiis.novilasdispli- lermisso, \eh\iex decrelispapm Cmlestinilaudanlur.
    cerel,qua auderenlquidqmadversumanliquosmagistros Hos tredecim tiiulos paritcr in fronte ejusdem epi-
    irisurgeri, el jndiscipiinfltijeaiumriiaprmdicalionive- slolse prsefiguntcpllectionis Hispansecompilator et
    ritatis obstrepere.Quibus-Prosperi vcrbis ;viri erudili lsidorus Mercator. Prseterea et Ccelesiino subnexa
    eos maxime notar.i Rutant, qui Massiliae,Cassiano capitula ascributit plurimi iique graves scriptores
    prseceptpre acmagistrp, Augustinoobloqui et novam ab Henr. Norisio et Pascli. QuesneHomemorati,
    doctrinam praedicareceeperuni; ideoque Venerii, qui Florus diaconus ih opere.qiiod Ecelesise Ltigdunen-
    MassiliensiEcclesiaetum prajerai.uoinen in inscri- sis nomine adversus Joannem ScoiiiitiErigeham lu-
    ptione epistolaehujus cse.terisanielerri. Et liimc qui- cubravit, Uiiiciiianis Bemensis lib. de Pra^destina-
    dem opinionemProsperi, cum in ex.ordio,tumin fine tione c. 21 et 22 et alibi,,Lupus Ferrariensis abbas
    libri contra Collatorem, dicta non mediocriter con- in Collectaneisqusest. 2, HemigiusLugdunensisepi-
    flrmant. Hujusmodiautem prsedicaiores Vincentius „- scopus cum sua Ecclesia libro de iribus epistolis
    Lirin. c. 43, qiftntum verba ejus sOnant, meriio er- cap. 25, et in Jibellode Afcoltitione qiisestionis,Ivo
    roris argui, ideoque jure corripiendos, liberaque Carnut-, etc.
    novitatum prsedicatioiie interdicendos esse, aut si 4. Postmodumlamen a tanipruni virorum senlentia
    non desinant, velut qui B. Coslesiinimemoriaeinsul- disceilerenon dhbitaruiit receniiormn plurimi, Joan.
    tent, audire debere agnoscit, cum illud laudat ejus- Wendelsiinus.qui CodLcanonumei decreiomm pon-
    dempapa?.,Meritocausa nos respicii, st silentiofpvea- tilicioium Moguiili* edidit anno lt>i~>,neooon con-
    mus errorem. El paucis inierjeclis addit: Ergo hmc cilioriiin post Merlinum editpres Craubius, S.urius,
    fuit B. Gwleslinibeatasententia,non ut vetustascessa- NicoliiiUs,Labbeus; quibns addendi cardinalis Ca-
    ret obruerenoviiatem,sed potius novilas desineretin- rala, seu qui post ejus obitum epislblarum pontifi-
    cetserevetustaiem.A<:demum his proxime snbjungit: ciarum edilionera Roma) curavit, Baroniusad ann.
    Quibusaposloliciscatholicisque decretis quisquis re- 431, Fraiicisc..Suar.esiproleg.6de.Graiia c- 1 n. 11.
    (tagatur, insultelprimutnomnium necesseeu memorim Jac. Sirmiindus notis iii tom. I Concd. Gall., Gerar-
    S. Cmlestini,quislatuitul desineretincesserenoviias' dus VossiuslibrO IHistor. Pelag. c. 30, Elias Dupin
    veiustatem.,Quaprppt.er..au.tis Vinceniiusjnter novja-. in Bibliotli., Jac.iHiacynthusSerry in opusculoquod
    tores illps quos modo Cdelestinuscorripii, ponendus Augustinum vindicalum inscripsii. Specialis est ea
    nbn videtur, et atiiis a'b ed est censetidus, eujus ob- de re Pasch. Quesnelli dissertatio 3 in Leonis Opera..
    jecta Prosper librb contra Vincentianas objectiones Neque minus diligenier eamdem uaciat Henricus
    inscripio confu.lavit.Au.tsi erudito cardinali Norisio Norisius in vindic. Aiignsl. c. 8 p. 208.
    lib. ii Hist. Pelag, p..857 et seqq. aliud propugnaiiii 5. Argumenia quibus eruditi illi viri moti sunt ut
    «st asseniieiidmn, Vineeniium eo loci magna arte C praedictacapiiula Coelesiiiioabjudicarent, praecipua
    usum, indignaque srmuliitione locuium esse conce- ea sutit: i"'qiiod eOrumauctor ac parens de Romana
    dendum est sede lamqnaiiide atiena, non tamquam de propria
    2. HancCoelestvniepistolam ad annum 431 eruditi loquitury -et.ubi Romauos rectoreslandai, eosmini-
    vulgo referunCIdcefteestexpibratum scripiamineam me vocai decessores snos, prseter morem aljorutvi
    non esse, nisi poslquamAnguslini mors, quse 28 poiitificum,immo et Coelesiiniin ea ipsa ad Gallos
    Augusti diem anni 450 incidit, ante in Iialia et Galltis epistoia. Deinde Ccelesiimisin prsemissa epistola
    pervulgata esset. lnimo nec longe Coslesiiniobr nulliim de subjiciendis illis capilulis verbum facil,
    itura Giillistedditam fiiisse conjeciura e&t.Frustra cum Romani pontifides,quoiiesiitteris suis scripta
    enim elogium quo CoalestinnsAugusiinumcouunen- nonnulla suboeciunt, de his prxmpnere in litteris
    dat, leiitassent r,cprehensor,esejus eludere, atque suis soleant. Prseterea Prosper iib.contra Collaiorem
    obtendere istam in sanclum Angustinumidudatioriem c:ip. 10, probaturus bonarum voiuntatuminitia Dei
    proariteridrumscriplorum»ieritis,non pro novissimls, iuspiraiione generari, adductis lnnocentii ac Zosimi
    quse reprehensione digna censebam, fuistecollatam, testiuioniis,ad adversarium sic orationeincpnvertil:
    si Coslestinusadlmc superstes consuli ac suain ea de Videsneregulas tuas invictarum constiluiionumsoli-
    re sentehtiam planius aperfre poiuisset. ditate confraclas ?Cumenim de sanctarumorigine
    Z. Ad subnexas aulem aposto.licsesedis auciorita- volunlalumet fideicliaritatisqueprincipiisinter noslros
    tesquod aitiiiei.utriim ab eodem Ccclestino c.oiiscri- et Pelagianos qumstioversaretur,non ancipitivictoria
    ptaesimulque missse sint, an vero ad aiium scripto- necdubiodireniptumesl finecertqmen,ut udhuc nobis
    rem aliudve tempus pertineant, coniroveriiiur, nee "n de iniqutssimahujus fmderis tui pace tractandumsil.
    eadeiri semper ea de reomnitim sentenlia fuit. Si Quid vero ci opus erat in Innoceniii et Zosimi ad-
    vetustiores a saeculovi ineunte pene ad nostrum se- versus Pelagianos scriptis quserere, unde certamen,
    qiii placet, Ccelesiiuotribuenda: sunt. Nam PetruS quod Cassianusinsiaiirabai, jam dirempium demon-
    diaconus iic sbcii epistolse quam ad episcoposin siraret, si Ccelesiinnshis capilulis novissime in Gal-
    Africaexsules circaannum 520 scripserunt pleraque liam missisnovaecontroversiaeconceptisverbisfmem
    inserunt subjeciorbm capitura 11 et 12 verba, eaque imposuisset? Eoautem gravius ac firmius est hp.c
    laudantvelul tealissimiCmlestiniin epistolaadGaltos. argumentum, quod Prosper in eodem libro cap. 21
    Et quasi occurrere voluissent posterorum dubiiaiio- Ccelestinurn,cum ob multa contra Pelagianos prjse-
    ni, ubi laudata a se epistola desinat notare sic slu- clare gesta, tum noiiiinaiim ob susceptam in epi-
    duerunt: Terminat autem idem magister Calestinus siola ad Gallos Augustini defensionera, laudibus ex-
    hanc ipsam epistolamatque concluditita diceris:Quia ipllii. Aliud propbiiitNorisius argumenlijenus quoijL
    ad confitendamDeigratiam «( prorius nOnopi- cseteris semper praetlulissese prolitetur. Ns«npe si ~m
    nemur cathOlicumquodapparuerit prmfixis sentehtiis Coelesiino,adeoqne ab apostolica sede, emanassen.il
    essecontrarium. Petro ac sociis concinit Dionysius capiiula illa, sibi incomperturaesse ait quo pactpab
    Exiguus. Nam cum Coelestini decrefa in 22 titulos hseretica labe pur^ari Fanstus Reiensis, Hila,rius;
    dividat, epistola ejus ad Gallos una ctim subnexis Arelaiensis aliique Gallise epispppi possent, Ulqs.
    apbstolicsesedisauctorilatibusinter tredecim primos eiiim regulis quaein hisce capitulis traduntur nonBi.?.
    hujiispapse titulos seu decreta recenseiur ab illo in hil contrariuin eliam post Cceleslinic-bitumdocyjsse
    515 MONITUMIN EPISTOLAMSEQTJENTEM. 520,
    in confesso est, cum horum capitulorum compilalor.A etiam a X«ystopontifice Atigustini:doctrinaprobare-.
    posiremis opusculi sui verbis testetur ac veli!,,fjl tnr. Undeet subjicit (Num. 60): Quod.nehypocrita-.
    prorsus non opinemur calholicum quod apparueril rum obtinealurinsidiis,(ut scil. ^novissirai.Augustini
    prmfixissenlenliisesse cqnlrarium. ;Iibri ab apostolicaisede nonprobaii existimentur),
    6. Pascbasius Quesnellus.liicubrationemeamdem confidimusDorhiniprotectioneiprmstandum,,ut,.quod
    quaeIndicttlinomineab eo donatur Leoni vin.djcans, operatusestjn Innocentio,Zosimo,Bonifacio,Cmlesti-'
    suamea de re sentenliam eiponit his yerbis:A,jLeionv no, opereturetin.Xyslo; et in custodiaDominicigregis
    compaclumessecompendiosumhunc lndiculum prbr- .hmcsit pars glorim.huic servata ponlifici, ut sicutilU
    sus existimo,uon ex quo pontificatumgessit,sed per lupos abegeremanifestos, ita.hic depeltal occultos.
    id tempusquo diaconisolummodofungensmunere,Cm- Ttttn igitur, ut Xystum adiid prsestandum iuduceret
    testinopontificirerum ecclesiaslicarumminister-ioffuit. facilius, Indiculum lexuisscinerito credatur, in qtiu
    Verumsi res ita se habercl, qnid vetaret quominus doctrinam, ((uani.iniiovissimisAugusli libris ar.gue-
    idem Indiculus Gcelestino ascriberelur? Cerfe tisu bant.adversarii, pricteritornmapostolicsesedis prac<
    venit ut mini&terqui aliquid atictoritate illius. facit sultim definitionibusconsenlancamesse demonstra-
    cui niinistrat.opus illud non sibi.sed ei qni prsecepit .tur. Ilunc piirro Indiculum a Xysto ita confirmaium
    atiribual.Quoeirca et qni alicui ftbepistolis esl, lit- fuisse, ui quod.expressis in eo capiiulis de gratia et
    teras quas illius jussu scribit, non suo, sed ejtis cui libero arbitrio iraditur tleinceps propria Ecclesiaa
    ininistrat noniine inscribii. lia eiiam prsedicius ln- Romanaedoctrina evaderet; adeoque Prosperum id
    dicuius, si eum Leo tamquam Ccelestiniin rebus ec- quod de illo pontificesperaverat feliciter assecuiiim
    clesiasticis minisler aggressns est,-huic papae tri- r. esse, indicio essepoiest quod Horgiisda epist. 122
    buendus fuii. Hinc et advcrsus istam sententiam ad Possessorem scribit :.De arbitrio tamentiberoei
    redeuni argtimentasuperiora, qtiibushanc lucubra- gralia Dei quid Romana, id est caihoiica, sequdlurae
    lioneroneqnein Ccelesiinumneque in ejus lemjpora servelEcclesia, licet in variis libris beati Augustim
    convenire comprobatum est. Hoc; ipsum subnexis . possit cognosci,et maximead Hilarium et Prosperum,
    coniirmabimus. lamenet in scriniisecclesiasticisEXPHESSA
    CAPITULA con-.
    7. Idem opiisculumplerique alii Prospero adjudi- tinentur.Nonenim alia hic capitula notari imelligunl
    cant: primoquia in eo quaedamsermonis ac senien- eruditi, nisiquse in Iudiculo nosiro expressa sunt.
    tiarura cum cseteris ejusdem scriptis observalur Sanecausara ctijus coinponendsegraiia concinnatust
    consensio.Deinde eademprorsuslnnocentii, Zosimi, est noster Indiculus a Ccelestino finitam non esse
    Africanorumque cnnciliorum lestimonia, quibiis ni- aperte docel Prosper in landaio libro.contra Colla^
    tuntur indicuiipraedietisenienlise, Prosper in libro torem cap. 22, ubi de Auguslini reprebensoribu3
    conlra Collaloremprofert; adeo ul quse pluribus in islud adjungit: Quorumtamen, dumadhuc non suni
    hoclibro edisseruerat, in isio Indiculo paucis per- a fraterna societaledivisi, lolerandamagis eU inlenlio,
    stringere voluisse videaiur.Ad'haec, eo consiliocol- quam desperanda correctio: ut donec Dominus per
    iectus est lndiculus isle, ut adversus eos qui oblbqui Ecclesimprincipeset iegitimosjudiciorum suorummi-
    Augustinonon desislebanl, tanti doctoris memoria nistros hmc,quw per paucorumsuperbiamet quorum-
    vindicaretur. Augusliniauteni adversus novos ejus dam imperitiamsunl turbata, componat; nobis, Deo
    reprehensores defendendi curam speciali qiiadam adjuvante, sit siudium, quieta .tnodeslaquepalientia
    rationc aProspero susceptam fuisse fidemfaciunt odiis dilectionemreddere. Si enim princeps'Ecclesise
    iilius contra Coliatorem liber, necnon ad capitula IZ et judicioruin Dei legitjraus minister Ccelestinusde
    Gallorum, ad excepta Genuensinmel ad objeciiones re controversa sententiam jara dixissci, ac diserte
    Vincentianas responsa. Ei lianc quidemcurain.ipse pronunliasset se prorsusnon opinari catholicumquod
    in postremi hujus operis praefatione sibi a Bomano apparuerit prmfixis(in lndiculo) senlentiis esse con-
    poniifice commissamac delegatam csse indicat,jubi trarium, idi|ue iu Galliis promulgatum essel; nihil
    fidemcontraPelagianosex aposlolicmsedis auctoritate erat cur Prosper de iis qui placita prsedictissenten-
    defenderese lestificatur. Ilinc et Hincmarusin epi- tiis conlraria lueri non desinebant tim bene spera-
    siola quae primo ipsius operi de Praedestiiiatione ret, aut tam modeste cum iis ageret.;Cerie hoc posi-
    prsefixaesi, paulo post initium, ad Carolum regem to niliil fuisset cur Augustinisemulilibros ejtis anle-
    scribit : Posl ejus (Augustini)obitum, quidam invidi riorcs tanium, non novissimos,a Ccelestinoprobalos
    capitulalimde ipsiusscriptiscotligerecuraverunt esseobienderent. Unde plane confirmatur, quod jam
    Qumvidelicetmmutorummendacia EX DELEGATIONE confecturaerat, ssepiusdictum Indiculura.nequaquam
    SEDisROMAN.E per Cwlestinumpapam sanclus Prosper Cueleslinivel auctoritate yel jussu fuisse concinna-
    catholicoet prudentislylo falsa et imprudenterobjecta tum
    ottendit. 9. CensetGerardusVossius Prospcrum in boc ope-
    8. Ccelestino quidem adbuc supcrstiie, Prosper re adornando cum Ililariuni, lum alios Augusiini
    adjunclc sibi socio.Hilario Boinam se contulerat, et defensores sibisociosadjunxisse. Nuliamvero Iwjus
    episiolam obtinuerat ad Gallos (Episl. 21 n. 2), In opinionis aliara rationem profert, nisi quod plurali
    qualaudaluspontifexAuguslinireprehensoresacriter ntiraero ulatur, ac dicat, jungeremus, compendioso
    corripiens, aique hunc doclorem nnllo umquamsini- ]y manifeslamusindiculo,etc, non jungerem, ant mani-
    slrm suspicionissaltemrumore asper wn, sed ubique feslo, etc. At si valet bsec ratio, eliani Prosper non
    cunctiset amorisimul el honori fuisseleslalus, semu- solus, sed cum sociis ad objeciiones Vinceniianas
    lis ejus nihil reliquisse videbatur, quod ipsi objice- respmidisse dicendus est, si quidem in liujus libri
    rent. Verum,inquit Prosper (Lib. cont. Collat. c. 21 prsefatinnesimiliter plurali numeroconstanler loqui-
    n. 59), contra isiam clarissimmiaudalionis lubam, tnr, pandamus,judicemus, defendimus,tatia in nostro
    conlraistamsacratissimilestimonii d gnkatem, audet sensuesse qualia diabolicocontinenturIndiculo.
    quisquammalignminterprelationismui::ntr emittere,et 10. QuamvisauleinCoelesiiniepislolanistibuexum-
    perspicumsincerissimmquesententiuinubem obliqum que Indiculumad diversos annos perlinere.manife-
    amfnguitatisobtendere,ul scilicetquia in epislolapapw stum sit, alterutrum tamen scriplum nusquamrepe-
    (Ccelesiini)librorumde quibus actum est non expres- rimus seorsim editum.Jam abineuute sa:culo sexto,
    susest litutus, hinceos (librosqui in reprehensionem uli praediximus,Afri episcopi ac deinile Dionysius
    vocabantur)appareatnon probalos,et istam Auguslini Exiguus et innumeri alij pro uuo Ccelesliniscriuto
    laudalionempro anleriorumscriplorum mcritis fuisse iilrumque habuerunl. Undeet utrumqueabipsn Vn>
    collatam. Quse sinistra inierprelatio quam iniqua spcro in unum conflatumesse haud lemere conjicia-
    quamque insulsa esset, ex novissimorumAugustini lur, ulfibrorum Augustiniacdocirinae iu eisasseit:»
    bbrorum cum anterioribus summa consensione de- pleua et integra simui baberetur cum Ccelestiuijuili-
    monstrasse non contentus Prosper, ne quid adver- eio, tum antecedemium sedis aposlolicse pracsulu:n
    sariis suueresset effugii, agendum sibi duxit, ut consensu, fulta defensio. Quocirca religioni uobis
    527 COELESTINII PAPJE EPISTOL/E ET DECRETA. 628
    fnitopus distrahere, quodsede numqnam non conjunctum A nem vero animarum aut tacitam debemus relinquere,
    lcgimiis, quodqtie ipsa apostolica volente ac aut sine contentionetractare.. .maxime quodsine fidei
    pitibanie credimus copulatum. Neque ipsos etiam detrimenlopotesta fidelibusignorari. Addit ipse Ful-
    iiitulos, quos ei DiouysiusExiguus eis praelixit, duximus geniins lib. iu de Praedestin. et Grat. c. 8 : Cujus
    .rcmovendos, ut anliquorum qui usi sunt fides qumstionis B. Auguslinus profunditatem sibi imper-
    scrutabitemcernens, riullamvoluii hujut rei definitan:
    Jprobeiur.
    11. Observavit Henric. Norisius.Vindic. Augusiin. proferre sentenliam. Nec ambigendumquin eadeinac
    tpas. 213, eadem capitula libro de Dogmaiibus Eccle- similes illic nolentur.
    I siasiicis, qui GcnnadioMassiliensi ascribitur, a capite EPISTOLA XXI.
    '22 fuisse inserla. Sed Iiocpraeter veterum codicum
    fidem faclum esse annoiarunl nostri (Append.tom. 1. CCCLESTINI PAPJE I ADEPISCOPOS CALLIARDM.
    VIII August.), qui novissimara Aiigiislini editionem I. De Prospero et Hilario, qui qnosdam Gallim prt-
    adoinariini, ideoque illa snppresserunt. Monuit quo- sbyteros accusant Pelagii sectatores.—II. De sancto
    que laudalus cardinalis postrema capitula, scil. a mira laudit assertio.— III. Prmteriiorum
    in homilia S. Joannis Auguttino
    cap. 11 ad calcem, II
    Chrysosto- sedit apostolicmepiscoporumauctoritalesde gratia
    mi de Adam et Eva lom. edit. Bisil. ad verbum Dei.—IV. QuodAdamomnesImserit,necquemquam
    fnisse exscripia cnm aliis 40 versibus libri Aiiguslini nisi Chrisli gralia possesalvari. — V. Quodnemotit
    contra Juliauuin cap. 3. Unde homiliam illam cento- bonussuis viribus, nisi parlicipationeejusqui solus
    neni csse liquel. est bonus. — VI. Quod nisi gratia Dei continuaju-
    12. ln hac «bmstila quid vocentur profundiores B vemur. insidias diuboli devitare non possumus. —
    difflcilioresquepartcs incurrenlium qumsiionumdisce- VII. Quod per Chrittumliberobeneutamur arbilrio.
    ptaitir. Noniiulli hoc luco tlieulogorum dispulationi — VIII.J)uod omnia sanctorum merita dona sint
    et
    periniui putant ea dc graiia praedestinatione san- Dei. — IX. Quod qmnit tancta cogilatio et molus
    clorum capita quse Augustinus velut ad lidem per- pim voluntalit ex Deo sit. — X. Quod gratia non
    tinentia propugnat. Sed ab eorum opinioiiequantum solum peccata dimittat, sed etiam adjuvet ne com-
    absil Ecclesia Romana , testis idoneus est vel unus mittaniur, et prmsiet ut lex implealur; nnn, sicut
    Ilorrnisda, qui loco supra citato, de arbilrio libero et ail Pelagius, facile. quasi sine Dei gratiu difflcilius
    gratia Dei quid Romana, hoc esl catholica,sequalur possilimpleri.—XI. Quodprmlerttaiuta tedit apo-
    ac servet Ecclesia, in variis libris B. Augustini, et stolicte, omnes orationes Ecclesim Christi graliam
    maxime ad Bilarium et Prosperum, cognosci posse resonent,qua genusreparalur humanum (addil Isid.
    docel. Docius vero Norisius in Vindiciis memorniis, et ab mlerna damnalione reducitur. —
    Mercaior)
    pag. 2)6, qua'Slionumprofundiorumnomine illas in- XII. Quodgratiam Dei etiam baptizundorumtesletur
    telligi putat, in dc
    quibus peccato originali ac inodo instituia purgatio, cum exorcismisel exsvfflationibus
    quo propagatur, ncc non de concupiscentia reliquis- ab eis expellunlur immundi. — XIII. Quod
    tpiritus
    que miscriis qttse sunt poenacoriginalis peccati, dis- profundioresqumstionesnec contemnendmsint, nec
    seritur; earumque assenioncm ab Indiculi hujus
    non vel penitus asserendm.
    siriplorc ideo piseiermiiti arbitratur, quia
    ni uStufopuv parlium disputationi permissam, scd Dilectissimis fratribus* VENERIO,MARINO,
    vel LEONTIO,
    quia pro tempore ac proposito scopo non nccessariam ~ AUXONIO, ARCAOIO, FILLUCIO et caeteris Gallia-
    judicaril. Auctor, inquii, illorumsini capitum intendit tra- rum episcopis COELESTLXLS.
    dere contra Massiliensesquantm liberi arbilrii vires
    el quanta gratim necessilas.Scd qnia de peccato ori- 1. Aposiolici verba prsecepti sunt, apud Judaeos
    ginali, deque modo quo propagalur, ac de iniseriis atqne gemiles sine offensione nos esse debcre (I Cor.
    qine illud consequuntur, nulla erat Auguslinuminter x, 32). Hoc quisquis Clirisiianus est, tota animi vir-
    et Massitiensesconlroversia,ideo dixit, NONNECESSElule custodit.
    IIABEIIUS ASTKUERE, quod est, nolle se de iltis canones Quod cum ita sit, non parum periculi
    e iere, quod ad prmsenlemcum Massiliensibuscontro- illum manere poterit ante Deum, qui hoc delreclat
    versiam non conducebant, non quod libero dispulan- etiam fide ibus ~>exliibere. Nam qualiter nos, qui
    tiitm assensuivel dissensuiilla dimittere vellel, qumest neminem
    insulsa recentiuminlerpretatio. Si lamen vim cxpen- perire volumus, ista contristent, quse
    ilamus verboruni, profundiores difflcilioresquepartes auctoribus Chrisiianis percellunt animos Cbristianos,
    incurrentium qumstionum, baec pralerea nonniliil Dominicus in Evangelio sermo tesiatur. Ait enira
    alitid sonare fatendiim est. Apte autein qumstionum ipse Salvator, quod expediat scandalizanliunum de
    incurrentium vocabnlo qnasdain interprctari esl quse-
    stiones quse non per se primario, sed veluii per ac- pusillis, in maris prorundum demergi (Matth. xvni,
    ccssionem, idcoque non necessarie, tracienlur. Ubi 6); el ideo quae sil ejus jam pcena quseramus, cui
    vero qiiaestionumillarum partes profundioresdiffici- lale suppllcitim legimus cxpedire.
    iioresqueaudimus, eas notari quae cuique minus ob- - CAP.I. — 2. Filii nostri prsesentes Prosper et
    vise quam quse explicatse suni, ncmo non inlelligit.
    Paschas. Quesnellus ad caicem operum Leonis de' Hilarius, quoruin circa Deum nostrum sollicitudo
    hoc loco In-c ei copiose disserens, dis-ert. 3 part. n laudanda est, tantum nescio quibus presbyteris illic
    cap. 2, profundiores quaestiones liic designatas di- licere qui dissensiohi Ecclesiarum studeant, sunt
    griosciposse censet ex his Augusiini lib. in ad Boni-
    iacinm c. 8. Cumigitur Pelagiani liis atquehujusmodi apud nos prosecuti, ut indisciplinatas qusestionesvo
    veritutistestimoniisel vocibus urgeanlur... immitlunt cantes in medium, pertinaciter eos dicant prsedicare
    filiarum nebulas qumstinnum... de lautle creaturm, adversanlia veritati.Sed vestrse
    dilectionijusiiusim-
    laudenuptiarum, laude legis,laiideliberiarbitrii, laude
    ianctorum. El cap. 10: Addunt sane ,od laiebrarum ptitamus, quando illi supra vos habent copiam dis-
    nuirum nebulasPelagiani de origiue animmnon neces- puiandi. Legimus supra magistrum non esse disci-
    sariam qumslionem...Aiunenimnosnnimnrumlraducem pulum
    cum peccati traduce contueri. De liac novissima quse- (Luc. vi, 40), hoc est, non sibi deberequem
    siione menlem snam apud Fulgenlium cpist. 15 n. 10 qttam in injuriam dociorum vindicare doctrinam.
    iia explicant episcopi in Sardinia exsules : Qumstio- Nam et hos ipsos a Dco nostro positos novinius ad
    ' Edil. Merl. Crab. et Roin., Siltucio. Posteriores cbll. Ilisp. et Isid., Fillucio.
    cum exemplis coll- Hadr., Filianio. Keiiueintis cmn b Apud Lab.. debere, refraganlibus aliis libris.
    liocero coil. Uion. eseniplini n-gio, nee non mss.
    829 EPIST. XXI. COELF.STINIPAPiE AD EPISCOPOSGALLIARUM. S30
    docendum; cum sii, dicenle Apostolo(I Cor. xn, 28), A tris Tucntii dedimus scripta responsum. Nunc tainen
    eis tenius ' locns intra Ecclesiam depuiandus. Quid repetentes saepiusadmonemus : vitentur hujusmodi
    illic spei csi, ubi, magistris tacemibus, ii loquunlur. qtii laborant per icrras aliud quam ille nosler jussit
    qtii, si ila est, eorum discipuli non fuerunt? Tiraeo agricola semiuare. Nec tainen mirari possumus si
    ne connivere sit, hoc tacere. Tiineo ne magis ipsi hsec erga vivemes hi nunc tenlare audeut, qui ni-
    loquanlur, qui perinitttint illis taliter Ioqui. ln tali- tuntur etiam quiescentium fralrum memoriam dis-
    bus causis non carel suspicione lacilurnilas, quia sipare.
    occurreret veriias, si falsitas displiceret. Merilo CAP.II. — 3. Augustinum sanctse recordationis
    namqiie causa nos respicit, si silentio b foveamus virum pro viia sua aique meritis in nostra commu-
    erroretn. Ergo corripianiur hujusmodi. Non sit his nione semper habuimus, nec umquam bunc sinistrse
    c liberum habere pro voluutate sermonem. Desinat, suspicionis saliem rtimor aspersit : qnem lantae
    si ita res suni, incessere nnvitas veiusiatem; desinat scicnliaeolim fuissc memininras, ut inter magistros
    Ecclesiarum quietem inquietudo turbare. Conantur optimos eiiam ante a meis f sempcr decessoribus
    saepe nanfragio mergere quos inira portum stantes haberetur. Bene ergo de eo omnes in communi
    siatio facit fida securos. Fida qnippcesl omnium sta- senserunl, utpole qui ubique cunctis ct amori fucrit
    tio, qtiorum perfeciis gressibus vestigia non moven- B et honori. Unde resistatur talibus, quos male cre-
    lur. Recurrerunl ad apostolicam prscdicti sedem, scere videmus? Ncfasesthaccpali religiosas animas,
    hsec ipsa nobis quaelentat perturbalio conquerentes. quarum affiictionc, quia membra nostra sunt, nos
    Habelote, fraires charissimi, pro catholicsc plcbis quoque convenit macerari, quamvis maneat hos
    pace tractatum. Sciant se, si tamen d censentur pre- beatitudo promissa, quicumque probantur persecu-
    sbyteri, dignitate vobis cssc subjectos. Sciant quod tionem propier jusiiiiam sustinere (Matlh. v, 10).
    sibi oinnes qui male docenl, discere magis ac magis Quibus quid promittat Dorainusin futurum, sequens
    ~
    competat quam docere. Nam quid in ecclesiis vos sermo declarat. Non esl agcntium causa solorum,
    agilis, si illi summam tencant pracdicandi? Nisi forte universalis Ecclesia quacumque novitale pulsalur.
    illud obsisial, qttod non aucloritate, non adhuc ra- lntelligamus haccipsa vobis, quse nobis non placent,
    tione colligitur, ut aiiqui e fralrum uumero, nuper displicere. Quod ita demum probare poterimus, si
    de laicorumconsortio in collcgium nostrum fonassis imposito improbis sileniio, de tali re in posterum
    admissi, nescianl quid sibi debeant vindicare. Super querela cessabit. Deus vos incolumes custodiat,
    his • multa jam dicta sunt eo tempore, quo ad fra- fraires charissimi.

    * In ms. Rcg. desideratnr locus. Respicit Ccelesii- iC fuisse concederei. Nequc facile crediderimus Vin-
    nus ad illtid Pauli, Quosdam quidem posuil in Ec- centium ca fuisse aiiimi csecitate, ut illum evidemia
    ctetia, primum apostolos, secundoprophetas, tertio tanta fugcrci; aut ea simulntione, ui aliud teniaret
    doctoret. suadere; vel eiiam de aliis iia male scnsisse, ut hoc
    h Ita Dionysii exemplar reginm. Nec aliler legit cis rontra manife.-tamveritatem persuadere se posse
    VincentiusLirin. c. 43. At iu coll. Iladr. substiiu- confideret.
    tum est faveamuserrori; qiiani leciionem auclor coll. d Edili, censeanlurvresbyteriidignilale ; corrigun-
    Hisp. et Isid. indeque epistolse liujits ediiores arri- tureex scripifc.
    puernnt. Ulriiin super his, quos c laicorum consorlio in
    • In haec vcrba Vinceniius Lirin. qnscslionem collegiuin episcopale admissns proxime questus est,
    istam propouit: Hic aliquis forlasseaddubitel quinam an super his quos nova praedicareacceperat, dederit
    sint ilti, quos habere prohibeat liberum pro volunlale Hud ad Tuentii scripla responsum; num eliam
    termonem, velustalisprmdicatores, an novitaiisadin- Tuemius is fueril, quem Zozimus episi. 4, n. 4, ut
    ventores. Ac proxime adjtingit : Ipse dical (Ccelesii- illegiiime a Proculo Massiliensiepiscopo ordinaluin,
    nus), et dubitationemlegeniiumipse dissolvat.Sequitur in qtiocuniquegradu ccclesiasiico suscipi vetal. alio-
    enim: Desinat, inquil, si ita res esi, id est, si ita est rum perraiiiimusjudicio. Probabile lamen esl Tuen-
    ut apud me quidam urbes t. provinciasvcslras crimi- liiini bunc ab ill > non esse diversum, nec non de iis
    nanlur, quod eat quibusdam novitatlbus consentire qiii inilisciplinatas quxstiones in medinin vocabant
    noxia distimulatione facialis; desinal, inquit, si ila :id illius scripia fuisse responsum. lloc rcspbnsum
    ret est, incesserenovitasveiustatem.A Viucentioau- j. iion ex-tat. Deinceps luce clarius esi, coritmnoiniiie
    tem ibi Coelestinidicta adversus Auguslini doctri- " qui novas in Ecclesiam doctrinas inducere molitin-
    nam ejusque dcfensores arte arguta detorquere, tur, non Hilariiira a Coslestinoinlellini ant 1'rospe-
    Henric. Norisius lib. u Hist. Pelag. pag. 429 et 250 rura, sed eos qui nituntur eliam quiescentinmfratrum
    contendit. Perspicuum tamvn est illud, si iia res (ac nominaiim Augustini) memoriamdissipare atque
    sunt, non ideo a Ccelesiino proxime adjungi, quia infamare
    utri novalores habendi essent, Aiigustinine docirinse f Ex Merl. et mss. revocatur semper,quod a Crab.
    adversarii, an ejus defensores, dtibitaret; sed quia ac ~deinceps omissum fuerai.
    dictabat prudenlia ut presbyleros illos quos Eccle- In mss. coll. lsid., sola. Apud Mcrl., solarum.
    siarum dissensioni sludere Prosper ct llilarius deiu- Tum in aliis editis additur quando. Il-cc vox abest a
    lemit, iiequaquam damnaret, nisi rem i:a esse, hoc mss. sed in eorum unum, loco solorum, irrepsit
    est veram esse illorum delationem, conslilissel. Ne- sota cum. Ex islo auiem cum prsedicta vox quando
    que minus evidens est Coeleslinumdefensionisanti- originem habuisse probabiliter credatur. Coelestini
    qtias doctrinse laudem Augustino tribuere, tilpole mens lioc syllo»ismo fict manifesiior. Cniver.-alcm
    guem lantm olim scienlimfuisse, inquil, meminimus, Ecclesiain ptilsat qiicecumquenovilas. Atqui cau^a
    ut inter magistrosoptimos etiam ante a meis semper qtise agilur, novitatem sapit. Non est igilur unoruiu
    jees*.oribushabereiur. Alioqui novilalis dociorem a agentiuin seu litigauiium, scd toiius Erclcsisecausa.
    uccesspribus suis inter maqistros opiimos habilum
    831 COELESTINlI PAPiE EPlSTOLiE ET DECRETA. 531
    11Incipiuni prmteritorum sedis apostqlicmepiscopd-.A tiiisutiturbonis,
    rum aucloritatesde gratia Deib. eadphsin prsevaricalionis profunda
    demersus est, et nihil quemadmodum exinde'' sur-
    CAP.III. — 4. Quia nulli, qui catholico nomine gere posset invenit; suaque in aeternum libertate
    gloriantur, in damnatis hsereticorum sensibiis seii deceptus, hujus ruinae s jacuisset oppressu, nisi eum
    pravitatc sive imperitia demorantes, piissimis dispu- post Christih pro sua gratia relevasset adventus, qui
    tatoribus obviare prsesuinunt; et cum Pelagium at- per novse regeneralibriis purificalionem orniieprse-
    que Ccelesiium anathematizare non dubitent, c nia- leritiun vitium sui baplismatis Iavacro purgavit. >
    gisiris tamen.nostris, tamquam necessariiim modum CAP.VI — 6. Neminem esse per semetipsum
    excesserint, obloquuntur, eaque laiitummodb sequi bbiriurh,nisi participationein
    1
    sui ille donet, qui so-
    ei probare profitentur qusei sacraiissima beali apo- lbsestborius; Qbod ijn eisdeiiiscriplis ejusdempoh-
    stbli sedes Peiri contra inimicos gratise Dei per mi- tificis senteiiiia protlestatur, dicens : c > Numquid
    nisteriiim praesulttm suorum sanxit et docuii; ne- nos deebrum posthac recttim mentibus aestimemus,
    cessarium fuit diligenter inquirere quid rectores Ro- qbi sibi se plitant debere quod boni sunt, nec illum
    inanse Ecclesiaede haeresi quae eorum lemporibiis cbiisiderant cujus qubtidie graiiam consequuniur i,
    exorta fuerai. judicarint, et conlra hooenfissinios qui sihe illbiahlum sc^asseqtiiposse confidurit?»
    liberi arbitrii defensores quid de gratia Dei senlien-'.B GAP.VI. — 7. Neminem etiam baptismatis gralia
    duui essecensuerint; ita ut etiarii Africanorum con- renbvatum idoneumJessc ad'superahdas diabbli in-
    ciliorum quiisdam sehtentias jungeremus, quas siSfas et ad vincehdas carnis concupiscentias; nisi
    utiqiie stias fecerunt apostoliei antistites, cura pro- per quotidianum adjutoriuni Dei perseveraritiam
    barunt. Ut ergo plenius qui in aliquo dubitanl in- bbhabcoiiversatibnis acceperit. Quod ejusdem anti-
    struantur, constitiitionessanclorum Patrum compen- stliis in ejusdem paginis k doctrina confirmal, di-
    dioso mariifestamusindiculo, quo si quis non nimitnn ceiis : « Nam quatnvis homiiiem l redemisseta prae-
    est contentiosus, agnoscat omnimn disputaiionuin tferiiisille peccatis; tamen sciens itcrum posse pec-
    connexionem ex hac subditarum aiicloriialum bre- cafe, ad reparatibriem sibi, queraadmodum"posset
    viiate pendere, nullamque sibi coniradiciionis illum el post ista corrigere. mulla servavit, quoli-
    superesse rationem, si cum catholicis credal et diana praestans illi reinedia; quibus nisi freti cbrifi-
    dicat. sique niiamur, nuilalbnus bumanos vincere poieri-
    CAP.IV. — 5. In praevaricatione Adseomnes ho- mus errores. Necesse est enim ui quo auxiliante
    inines naturalem possibilitatem etiniiocentiam per- vihcimus, eo iieriiib nori adjtivante vincamur. >'
    didisse, et neminem de profundo illius ruinae per CAP. Vll. —8. Qnod nemo, nisi m per Christura,
    liberum arbitrium posse consurgere, nisi eum gra- C liberp bene utatur arbitrio, idem magister in epistola
    tia Dei misefantis erexerit",. pronuntiante bealae ad Miievitanuni conciliura data n praedicat dicens :
    irfembrlseIhnbcentio papa, atque dicenie in epi- « Adverieiandemj opravissimarum inentitim per-
    stola a a'd Cartbaginense concilium : <Liberum enim versa doctrina, quod priraum bouiinem iia liberlas
    arbilrium e olim ille perpessus, duin suis. inconsul- ipsa .decepit,.ui dum indulgentius frenisejus utitur,

    n Verbum incipiunl, quo alterum scriptum ab an- spercohtra Coll.il. c. 5 n. 15, Augustinus lib. n ad
    tecedente epistpia' distinctum designatur, exstat in Bonifac. c. 4 n. 6, et Innocenlius, concimint.
    oi.nhibiisColl.Diorilaui Hadr. exeiuplaribiis. Expun- s"Iia iiostri iiiss. nisi quod in iis.quomodo apud
    ctum Cstauteni ab HispahaRcolleclioiiis compilatore, Prosperuin cbnira Collai. in codice Corb. habetur,
    qiieiii ei isidorus secuius est. At iii veieribns edii. el^qtiombdbetapud Augusiiiiuin lib. n ad Bonifac.
    concil. ac Rom. lotus hic litulus omissus fnit. pTiirtbus ii) iriss. baberi observatum est, exsiat td-
    V Quesn. et Lab. post Sirm. hic adduiit, et libero titissei. At legitur apud Merl., hujus ruina tatuisset
    voluniatis arbiirib,,quqd a.iiiss. lum hic, linn in ge- oppressis; apud Crab., liujus ruina jacuissetoppres-
    nerali titulprum indice, abest. Ad hujus quidem Irt- siis; iii edil. Roni., liuic ruinm jacuissel oppressus;
    diculi calceni in ii^dem mss'. legere est : Expliciunt apiiu Sirrii. Lab. et Quesn., huic ruirim subjacuisset
    prmteritorumsedis apdstolicmepiscoporumauctorila- oppressus.
    tes de gratia Dei et liberl>'arbitrio; sed lituium in h ita riiss. consiahter sive liic, sive in Iocis;Au-
    frPnte priemjssani siriceriorom csse, fidein facit ipse J) guslihi et Prosperi, tibi liaeceadem citanliir, sive iti
    qui bas aucioriiates collegit. Hanc eiiim opc,r:iiiiideo ip^a lnnoceniii epistola. At Sirm. etQuesni cuin
    a, se siisceptaniiteslificatur, ul coritta nociriiitsimos edit.
    ' .coiicil. el Rom., per suam gratiam.
    iiberi arbiirii defensbresquid de gratia Dei (nec addit Edii. coiicil. tiec rion Rbmi el Sirm., Numquid':
    eide libero arbiiribjcensueriht RomanieEcclesimrectb- corrigiintur ex sincerb Dion. exemplafi regio, quod
    ret innptescerei. et ciini laudaia Innoceniii episiola coiiseiitii. Mox
    c In priscis edit. ut in mss., magistros tameri no- liys'.Cbislin. cum uno Harlaeo,qui sibi repuiunt de>
    stros. beri. Verbum autem deberi etiain in priscis cdif.'
    '*' Episl. 29, num. 6, concil^acRom. ut in p|lerisqucmss. oblinei.
    e
    . Vbx o/ttn.apud Merl. et in mss. desiderainr. i Qiisedainliic prseiermitluiitur' Innocentii verba,
    Quesn., ut in epistola Innoccmii, snbsliluil : Libero sive brevitatis ergodaja opera.sive, propter itera-
    eriimdrbilrio olim itte perversus, ita el hic lcciionem tum verbiiin consequuntur,librariorum lapsu.
    eamdem retinuii, mss. iion minus hic quam in epi- k Epist. 29, num. 6.
    stola Innocentii reluctantibus. Si quid miiii de meo I Apud Merl. et Crab., ut in mss., redimeret
    mutare liceret, niallem, ut dixi, Libero enim arbi- m Edit. Roni. post Merl. et Crab., per gratiam, U-
    irio..... permissus. bero.
    * Sirm. Lab'. et Quesn. post veteres edit. concil. II Epist. 31,-num.
    •t Rom. returgere, refragantibus mss. quibus Pro- 3.j
    533 EPIST. XXI. COELESTINI FAPM AD EPISCOPOS GALLIARUM. &5<4
    in prsevaricationem prsesumptione conciderit. Nec Aloqueretur : « Quodergo, ait, tempiis inlervenil,
    ex hac potuit erui, nisi ei providentia regeneralionis quo ejus non egeamus auxilio? Iri oriniibus igitur
    stalum pristinae libertatis Christi Domiiu reformas- aciibus, causis, cbgitationibus, motibtis, adjutor et
    set adventus. » protector orandus est. Siiperburii est eriirii ut quid-
    CAP.VIII. — 9. Quod a omnia studia et omnia qiiam sibi bumana natura prsesurnai, clarnante
    opera ac merita sanclorum ad Dei gloriam laudem- Appstolo : fion est nobis coltuctalio adversus carnem
    que referenda sint; quia nemo aliunde ei placet, et sanguinem, sed conlra principes et poiestates aeris
    nisi ex eo quod ipse donaverit: in quam nos sen- hujus,. contra spiritalia nequilimin caleslibus (Ephes.
    tentiam dirigit beatae recordationis papae Zosimi re- vi, 12). Et sicut ipseiterum dicit: Infelixego homo,
    ijuiaris auclorilas, cum scribens ad lotius orbis quis me liberabit de corpore mortis hujus? Gralia Dei
    episcopos, ait : « Nos autem instinctu Dei (omnia per Jesum Christum 6ominumnosirum(Rom. vn, 24).
    eriim bona ad auctorem suum referenda sunt, unde Et iterum : Gratia Dei sum id quod' sum, el gratia
    nascuntur) ad fralrum et coepiscoporum nostrorum ejus inme vacuanon fuit; sed plus illis omnibus labo-
    conscientiam universa retulimus. » Hunc autem ser- ravi. Nbn ego autem, sed gratia Dei mecum (I Cor.
    moneiri sincerissimse verilatis luce radiantem tanlo xv, ld). »
    Afri episcopi honore venerati sunt, ut ita ad eum- B CAP.X. — H. « lilud etiam qubd intra e Cartha-
    dem virum b scriberent: < Illud vero, quod in litte- giriiensis syuodi decreta consiitutum est, quasi pro-
    ris quas ad universas provincias curasti esse mitten- prium apostolicae sedis ampleciiriiur, quod scilicet
    das. posuisti dicens:« Nos tamen instinctu Dei, » leriio capilulo definitum est : Ut quicumque dixerit
    etc., sic accepimus dictum, ut illos, qui contra Dei graiiain Dei qua juslificamur per Jestirii Clirislum
    ~
    adjutorium exlollunt humani arbitrii liberlaiem, Dominum nostrum, ad solam remissibrieiri peccato-
    districio gladio veritatis velut cursim transiens am- rum valere qusejam commissa sunt, nori etiam ad
    putares. Quid enim tam libero fecislis arbitrio, quam adjutorium ut non commiliantur , ahatbema sit. Et
    quod universa in noslrse humilitatis conscientiam iterum quarlo capitulo ; Ut quisquis dixbrit gratiam
    retulislis? Et tamen instinctu Dei factura esse fideli- Dei per Jesum Christura propler hbc laritum nos ad-
    ter sapienterque vidistis, veraciler fidenterque dixi- juvareadnon peccandum, quia per f ipsam nobis
    st|s. ldeo utique, quia praeparatur voluntas a Domino revelatur et aperilur intelligenlia mandatbrum, ut
    (Proij. vm, 25, sec. LXX), et ut boni aliquid agant, sciamus quid appelere et quid viiare debeamus, non
    paternis inspirationibus suorum ipse tangit eorda auiem per illam nobis prsestari, ut quod faciendum
    afiiiorum. Quotquol enimspirilu Deiaguntur, hifilii cognovimus, eliam facere diligamus alque valeamus,
    Dei sunt (fiom. vm, 14); ut nec nostrum deesse G anathema sil. Cum eriini dicat Apostblusi Scientia
    seriiiamus arbiirium, et in bonis quibusquu volunta- iiiflat, charitas vero mdificat (I Cor. vni.l), valde
    tis humanaesingulis motibus magis illius valere non impium est ut credaraus ad eam quae iiiflat nos ha-
    dubitcmiisauxilium. > bere gratiam Christi, et ad cam quae aedificat non
    CAP.IX. — 10. Quod ita Deus in cordibus homi- habere, cum sii ulruirique donuni Dei; et scire quid
    riririiatque in ipso libero operelur arbiirio, ut sancta facere debeamus , et diligere ut faciamus, ut aedifi-
    cogitatio , •pium consilium, omnisque raotus bonse cante charilaie , scienlia noii possir inflare. Sicut
    voluntatisex Deo sit, quia per illum aliquid boni autem de Deo scriptum est : Qui docel hominem
    possumns, sine quo nihil possunius. Ad banc enim scientiam (Psal. xcni, 10), ita scriptum est etiam :
    nos professionem idem doctor instilnit, qui cum ad Charilas ex Deo est (I Joan. iv, 7). Ilem quinto capi-
    toiius orbis episcopos de divinse gratise opitulatione tulo : Ut quisquis dixerit ideo nobis gratiam juslifi-

    .." Pelrus diaconus ae socii iri epistola ad Afros in 418 kalendis Maii liabitum ea pertinere, curri ex Co-
    Sardinia exsules apnd Fulgentium epist. 16 c. 8 n. dice canonum EcclesiseAfricanaecap. 111,112 et 113, '
    28, bsec verbs sic aceipicntes, quasi ad proximum trim ex veleribus exemplaribus codicis a Quesiiello
    Inhoceniii locum aiiirierenl, ila citanl : Similiter e.diiicap. 13, utex his Zosiini verbis liquet. Prosper
    Innocenlius apostolicm sedis antistes in epislola ad yero.lib. conlra Collat. c. 5, e iribus illis decretis
    conciliumMilevilanum,Omnia, inquit, sludia et cmriia iiiediumsicoraiorioloquendiiuodolaudat -.Erraverunt
    opera ac merita... nisi exeo quodipse donaverit. Tum D Africana concilia, qum decrelis suis constituerunt ,
    bis adjungiuil: Quodditigenlius manifestiusquein epi- ulrumque donum Dei esse, el scire quid faciamus, el
    slola sua ad papam Zbsinmmreplicando iptius papm diiigere ut fuciamus. Ha'C pofio veiba, Illud eliam
    senlenliam explicanl Africuna concilia dicendo, Illud quod intra Carthaginiensissynodi decreta constitulum
    autem quod in titleris, eic, ui infra. est, etc.,iion auctnritainm illarum collcctor, sed
    b Iia mss. At editi, rescriberent.Ut Zbsimi, ita et ipse Zosimus proferre ac prosequi censenduS est.
    Afrorum, Iaudata scripla ad nos non pervenerunt. Neque vero in collectprem, sed in aposlolicae sedis
    c Reg. ms., exlendunt. praesulem conveniuiit isia : Quasi proprium'aposto-
    d Editi, corda fidelium. Concinnius in mss., ut et licm sedis amplectimur. Quseantem hic a Zosinio vo-
    apud Prosperum contra Collat. c. 5,n. 17, corda cantur 3, 4 ei 5 capiiula, in Queshelli codice 4, 5
    filiorum. et 6 appellantur.
    ' Qui Romanam curavit editionem, annoiavitde- f In exemplis coll. Hadr. tit in' cbdice Quesnelli,
    ?. creium hocetsequentia in Mileviiana synodo baberi. per ipsum. Al iri Cod. can. Eccl. Afric. Latine et
    iJ Ea quidem in ediiionibus coiiciliorum sub nomine Graece, per ipsam, quomodo l.egitDionysius , atque
    ' Milevitanin concilii anno 416 celebrati can. 3, 4 el etiamnttm in regio exemplari collectionis ejus exstal,
    5, legunlur. Sed ad Canhagiiiience concilium anno
    635 COELESTINl I PAPiE EPISTOLJE ET DECRETA. 53»
    cationis dari ut quod facere per libcrum jubemur A charitatis suse (Coloss.i, 13), et ex vasis irse faciat
    arbitrium, facilius possimus implere pergratiam, vasa miscricordiae(Rom. ix, 22). Quod adeo lolum
    tamquam, etsi gratia non daretur, non quidem facile, divini operis essei sentitur, ut haec efficienti Deo
    sed tamen possimus etiam sine illa implere divina graiiarum semper aclio laudisque confessio pro
    mandata, analhema sit. De fructibus enim mandato- illuminatione taliuni vel correctione referatur.
    rum Dominus loquebalur, ubi non ait: Sine me dif- CAP.XII. — 13. Illud etiam quod circa baptizan-
    ficilius poteslis facere, sed ait : Sine me nihil pole- dos in universo mundo sancla Ecclesia tinilormiter
    stis facere (Uoan. xv, 5). » agit, non otioso cbntemplamur inluitu. Cum sive
    CAP.XI. —12. Prscier has autem bealissimse et parvuli, sivc juvenes ad regenerationis veniunt sa-
    apostolicse sedis inviolabilcs sanctiones, quibus nos cramenlum, nou prius fontera vit;c adeunt quam
    piissimi palres, pestiferae noviialis eleclione dejecia; exorcismis et exsufflationibus clericorum spiritus ab
    et bonse voluntatis exordia, ct incrementa probabi- eis immundus abigatur : ut tunc vere appareal, quo-
    lium studiorum, et in cis usque in finem pcrseveran- modoprincepsmundi bujus mittalur foras (Joan. xn,
    tiam ad Clirisii gratiam referre docuerunt; obsecra- 31), et quomodo prius alligelur fortis (Matth. xn, 29),
    lionum quoque saccrdotalium sacramenia respicia- ct deinccps vasa ojus diripiantur (Marc. ui, 27); in
    mus, quse ab a apostolis tradita, in loto mundoalque B posscssionem translala victoris, qui captivam ducit
    in omni Ecclesia calbolica uniformiler celebrantur, caplivitaiem (Ephes. iv, 8) et dat dona hominibus
    ut legem credcndi lex statuat supplicandi. Cum enim (Psalm. LXVII,19).
    sanctarum plebium prsesules mandala sibimel lega- 14. llis crgo ccclesiasticis regulis, et ex divina
    tione funganlur, apud divinam clementiam humani sumptis ancioriiale documentis, iia adjuvanle Do-
    d
    generis agunt causam, ct tota sccum Ecclesia con- mino confirmati sinnus, ut omnium bonorum afle-
    gemiscente, postulant ct precanlur ut infidelibus cluum aique operum.ctomninm sludiorum omnium-
    donetur fides, ut idololatrse ab impielatis su:c libe- que virtutum quiluis ab initio fidei ad Dcum lendilur,
    rentur erroribus, ut Judseis, ablalo cordis velamine, Deum profiteamur auctorem; et non dubitemus, ab
    lux veritalis apparcai, ut hserciici catliolicac fidei ipsitis gratia a omnia liominis merila prscveniri, per
    b perccptione resipiscant, ul schismatici spiritum quem fit ut aliquid boni el velle incipiamus el facere
    redivivsecbaritaiis accipiant, ut lapsis poeniientise (Philipp. ii, 13). Quo uiique auxilio et munerc Dei
    * remedia confcrantur, ut denique calechumcnis ad non auferlur liberum arbilrium, sed liberaiur, ut de
    regenerationis sacramenta perductis coelestis miseri- tcnebroso lucidum, de pravo reclum, de languido
    cordiaeaula reseretur. Hsee aulein non perfunctorie sanum, de iniprudente sii providum. Tanla enira est
    neque inaniler a Domino peii, rerum ipsarum mon- C erga oranes homines bonitas Dei, ut nosira velit esse
    strat effectus : quandnquidem cx omni errorum ge- merita quse sunt ipsius dona; et pro his quaelargitus
    nere plurimos Deus dignatur atlrabere, quos erulos esi, scterna prscmi» sil donalurus. Agil quippe in
    de polestaie tenebrarum, transferat in regnum lilii nobis, utquod vult et velimus el agamus, nec otiosa
    • Nominatimqiie a Paulo I Tim. n, 1, cujus verbis d In uno ms. Remig. et Coislin., ut in vulgalis,
    in niedium prolatis scriplor librorum de Vocalion. confortati.In aliis, conformati. Praeferimuscum Regio,
    geniium lib.i. c. 12,subilit: PrmcepitiiaqiieApostolus, confirmaii. Hic locus quamdam liabct coguaiioncin
    immo per Apostolum Dominusqui loquebalur in Apo- ctun co quo Augiistiiius librum suum deDono perse-
    stolo, fieriobsecrationes,postulationes,gratiarum actio- veraniiac clnudit, tilii operis sui scopum in mentem
    nes pro omnibushomiriibus,pro regibus, vio iis qui in revocat bis verbis : Satis docuisse me existimo, vel
    sublimitatesunt. Quam legemsupplicaiionisila omnium potius plus quam stttis, dona Dei esseet incipere in
    sacerdolum etomnium (ideliumdevolio lenet, ut nulla DominumcreJerc, alquein finemiliDominopermanere.
    pars mundi sit in qunhujusmodi oralionesnoncelebren- Cmteraverobona ad pilam piamqua Deusrecte cotitur
    lurapopulis Chrislianis.Supplical ergoubiqueEcclesia perlinentia , etiam ipsi propter quos hmc agimus , Dei
    Deo nonsotum pro sanctis etin Christo jam regeneratis, dona ' esse concedunt:
    sed eliam pro omnibus infidelibus pro Judmis, pro Apud Sirm. el Lab. desideralur omnia : qnod
    hmreticiset schismaticis.Nimirumjuslus Dominuspro p. cura aliis edit. omnes noslri mss. cxhibent. Apud
    omnibussibi vuti hominibussupplicuri, ul cum videmus Fulgemium in epistola 16 Pelri Diaconiet soc. ad
    de tam profundismalis innumeroserui, non ambigamus Afros c. 8 legitur, fwminis omnis merita; quse lectio
    Deum prmstitisse,quod ut prmslaret oratus est. Eodem posset ferri, quatenris senicntiani cxpriinit primario
    arguraento Auguslinus non semel utitiir. Ejos ex Cassiani coinmenlo contrariam. Is quippe, lesle
    epistola I07,olnn 207, ad Vitalem verba hic referrc Prospero lib. contra ipsum definit. 5, eos pariter
    satis est: Exsere, inqnil n. 2, contra oralionesEccle- errare volebat, aut quiexgralia nasci bonam volun-
    sim disputationes tuas ; el quando audis sacerdotem tatera; aut qui gratiam ex bona volumate pendere
    Dei ad allare exhorlantem populum Dei orare pro ih- putani; decemebatque ita utramque sententiam sus-
    credulis, ul eosconverlatad fidem,el procatechumenis, cipiendam , ut interdum gratia bonam voluntatem
    ut eis desideriumregenerationisinspiret, et pro fideli- praeveniat, quemadmodum in Paulo et Matlhxo, el
    bus, n1 ineo quod csse cmperunt, ejus munere perse- interdum ex bona voluniaie pendeat, ut in Zachao
    verent, subsanna piasvoces. El niiui. 26 : Numquid et Latrone. Cui commfiiito plane adversatur, qui a
    orare prohibebis Ecclesiam pro infidelibus, ut sint Dei gratia non hnjus aut illTus, sed omnis hominis
    fidelespro iis qui nolunt credere, ut velint credere, ete. merita prmveniridocet. Verum, ut dixi, omnes niss.
    Quibns locis ritus qnem eiianmuui Lxclcsia in die omnia linbenl. Sed et Prosper apud Aiigustinum
    farasceves observat, aniiquiias conunendaiur. episi. 2^5 cos ul nn i rccia seniienles notai. qui re-
    b In inss. coll. lladr., perfectione. Rectius Dion. fngiunt iaieri, ab ea (giMtia)omnia bona merita prce-
    codex
    " Itaregius, perceplione. veuirj, el ab ipsa, ul possinlesse, donari.
    oinnes mss. Atediti, remedruin conferqtur,
    837 EPIST. XXII. COELESTINTPAP^E AD SYNODIIMEPHESINAM. KSS
    in nobis essepatitur, quae exercenda, ' non negli- A j qui convenientes in unum, cl secundum Aposiolum,
    genda, donavit, ut et nos b cooperatores simus gra- non quae vesira sunt quierentes, sed qua; Chrisii
    tise Dei. Ac si quid in nobis ex nostra viderimus Jesu (Philipp. II, 21), negotium Domini cominuni.
    remissione languescere, ad illum sollicile recurra- egisiis. Apud vos ergo de vesira loquimur sanctitate,
    mus, qni sanat omnes languores noslros et rcdiinit quorum in omnem tcrram sonum gaudcmus exisse,
    de inleritu vitam nostram (Psal. cn, 3, 4), et cui cum et in finem ejusde.m orbis pracdiciseveritatis a
    quotidic dicimus : Ne inducas nos in tentalionem, sed vobis verba venerunt (Ps. xvm, 5). Deus noster non
    libera nosamalo (tlatth. vi, 13). patitur latere quod praesliiit, quia niunquam bene-
    CAP.XIII.—15. Profundiores vero difficiliorcsque licia supema celanlur. Ita namque fit ut tanto mu-
    partes c incurrenlium quacstionum, quas latius per- nere innotescente ccelesti, pro voluntate divina,
    traclarunt qui bsereticis resliterunt, sicut non aude- sicut scripium esi, orauis homo salvus fiat, et veniai
    nius contemnerc, ita non neccsse habemusastruere, ad scicntiam veriiaiis (I Tim. n, 3). Loquor ergo
    quia ad confiteudum graiiam Dei, cujus opcri ac di- victoribus , et qui in praeiium solam contra lioslem
    gnalioni nihil peuitus subtrahcndum est, satis suffi- portaverunt fidem, quse, ct Joannc apostolo dicente,
    cere credimus, quidquid secundum praedictas regulas vicit et niundum (Uoan. v, 4) : vobis ejusdem pro-
    apostolicse scdis nos scripta docuerunt : ut prorsus B 1 prie scribo sermouibus, qui secundum divinam pa-
    non opinemurcatholicum, quod d apparuerit oraefixis ginam , ut palres cngnovistis quod ab initio esl, et
    senlentiis esse conlrarium. ul juveiies , dum fortcs eslis, et verbuni Domini in
    • EPISTOLA.XXII. vobis manel, vicislis malignum (Uoa». n, 13, 14).
    COELESTINI PAP.Ei>OST DAHNATIONEM NESTORII ADSAN- Iu lalilius sociis graluiantes , de hoc eveniu miniraa
    CTAUSV.NODUM EPBESINAK SCRIPTA. dubiiabamiis. Ilabuilanimum nosirum (iducia 'supe-
    MaximianiinlocumNestoriiordinalionemlaudalet pro- randi, qui vobis videremus divinaecausse pondus in-
    bal. NesloriumAntiochimprocul amandandum sua-
    del. De iis qui cum ilto socklale conjuncti sunt, nomi- cumbcre, quos bene adftioduranoveramus, secundum
    nalimque de Joanne Antiocheno quid staluendum, illud propheiicum, odisse congrcgationem maligno-
    quidvesequendumsit, decernit. rmii el cum impiis non csse sessuros (Ps. xxv, 5).
    CoELESTiNcs episcopus sanctae synodo apud Ephe- i Obtinui ergo quod crcdidi, quia contra nocentei
    sum ' constitutse. atque pcrvcrsos, sicul supra dicms ail: Innocenlet <l
    1. Tandcm malorum Gne gaudcndum cst, tandcm recli adhmserunt mihi (Ps. xxiv, 21).
    nobis omnibus in commune diccndum : Dextera tua, 2. Una igilur cademque relalionc per filios nostros
    Domine, glorificata esl in virtule; dextera manus tum religiosos ct Deo amabiles viros Joaunem presbyte-
    confregitinimicos (Exod. xv, 6). Proprie nair.que ipsi < G rum et Epictctum diaconum dejcclionem juslani, et
    confracii sunt, quando iniqua loqueniium , dicente cxaltationera didicimus jusliorem; iiludquod in Evat»
    David, os videamus esse obsiructum (Ps. LXXII,12). gelio legimus approbantes, qtiia Deus noster exallat
    Hujusce tamen lam fideliter peractse rei vos ~ exse- liuniiles, et potentes de sedc deponit (Luc. i, 52). A
    cutores nobiscum videmus fuisse, Dei h sacerdotes; qua scntentia ille noster sapienlissimus minime de«
    ' In ms. deest non negligenaa.
    Reg. injuria in summis foliis corrosus est, quanium in
    b Lab. post Sirm;, operatorcs. Retinendum cnm nobis fuit , cxepimus et casligavimus. Apnd Lab.
    aliislibris, cooperalores. Priinum enim de gralia di- sanctmmcmorimCmleslinihaecinscribiiur, haud dubie
    ciiur, Agit in nobis; lum de ejns donis sequitur, non quia ex aliquo monimenlo est descripla, ill quo pro-
    oiiosain nobisesse,sed exercendactnon negligenda. Ex lata vel laudaia co jam vita fniicto fuerat.
    quo et aple coiisequimr, ut cooperatoresgraiim Dei ' Hoc est, qum constitula fuernt; jam enim soluta
    simus. Quod quo pacto tiat, episcopi in Sardinia erat synodns. Quociica ires epistolae seqnentes,
    exsules npud Augusiiniimappend. tom. X pag. 154, qtiamvis eodem dic daiae, posl synodum etiam in mss.
    et apud Fulgentinmcpist. 15 n. II, ad Joannem et inscribuniur. Idcirco autem Ephesinm synodo hane
    socios rescribenles explicant, scilicct ul sota Dei Coeleslinus inscribit; quia ii episcopi qui Maximia-
    misericordiainitium saluiis conferat, cui deindevolun- num ordinarani, ab bac synodo in regiam urbem
    tas hominis cooperatrix sum salutis existat; ut mise-._. legati eam revrmsentabant, cujus decreta fuerant ex-
    ricordia prmveniensvoluntatishumanmdirigal cursum, "' secuti.
    el humana voluniasobedierts,eademmisericordia sub- s Apud Baron., defensores.Rectius apud Lab., ut
    ' Kdit.secunduminleniionem
    seqnente, currat ad bravium. in ins. Colb., exsecutores.Jam in ipsa synodo Eplie-
    Rom. ac veteres concil., occiirrenliMm.Alii sina, Lab. lom. III pag. 618, Firmus Csesareseepisco-
    vero libri, nec non Crab. ad marg., incurrentium. pus dixerat Coelcstinura liticris Ibrmam regulamque
    6 Lab. et Sirm. post. Crab. et edit. Rom.,
    quod prsescripsisse, quam nos, inquit, seculi, formam illam
    apparuit. Exempla coll. Hadr., quod oporluerit. Reg. txseculioni mandavimut.
    tns. accseteri, quod apparuerit. In omnibus autcm ad h Lab., fidei defentores. At Baron. el ms. Colb.,
    ralcero subjiciiur, Expliciunt auctoritatet prmterilo- fideisacerdotes. Legendum esse Dei (scu, o Dei}sacer-
    rum sedis aposialicm episcoporum de gralia el libero> doles, persuasum nobis fuii ex his ntini- 3 : Cum hit
    arbiirio. senserit, quos ejus (Dei) noveritsacerdoles.
    fipistolam hanc tresquc subsequentes ab Anio- 1 Apud Baron., sperandi. Recliusapud Lab., supe-
    nio de Aquino acceplas Baronius in Aiinalibns adI randi. Quippe Coelestiuus loquens victoribus, qtiibus
    ann. 432 primus in lucem emisit. Easdem Labbcus proxime dixit, vicisiis malignum, euniquc cventum
    lo:n lom. II iuler epistolas Ccelestiniad imilaiinnem sibi eiiam anlca dubium nou fuisse tcslatus cur non
    B'iiii etBaronii, lnm lotn. III pan. m Concil. Eplies. dubius fueril, nunc raiionem redili*
    cap. iO, 21 ct 22, correcliorcs recndi curavil. Eas ad I Baron. : Oplimeergo credidi.
    peran iijuuin cbdicem Colberiinum , qui lemporum
    i.-to MELESTINI I PAPiE EPISTOL-dSET DECRETA. EAu
    ^ajjit,, gmpi\,,f3iDeo npstro humiliiimservalam me- Adilectionis vestrai ejus sententiam videremuS esse
    •nprv^^etperditomsup^rborum x;21). Quod concordem. Nec mirum est, si cor regis quodest in
    q/;ando giagjs videatur implelum , quarii nunc, cum manu Dei (Prow, xxi, 1), cumhis senserit quos ejus
    S.iJLvaJ.or noster parans bene merilos honorare, ossa noverit sacerdoies. Itaque sermo regalis divinas res
    bominnm sibi; pjacenliuni dissipavit (P*. LU, 6), et exsequendo d militavit Augusto. Felix imperium cui
    p/oviso pastpre dignissimo (Maximiano), feralem rnilitaiexseculio divinorum, nec hic minus felix quem
    J^p^.depyil^bus suis,iinmaculatus, Agnus ejecit? prsedicat dominatio mundanorum. Hoc lestimonio
    lfe,gimus ejps a vestra fraiernitate scripla prseco- dignus est qui ordinandus probari, non qui impro-
    nia; nec quisquam tiosirum mirari potuit, quia nota bari poluit e ordinatus.
    d^ixisiis. Assertip impendatur incertis , testimonium 4. Scimus quo itinere sanctus frater et coepiscopus
    COmperta iion quaerunt. Bonorum hiinc actuum palse- nosier Maxiniianus, quibus gradatim stipendiis ad
    sirg seraper exercuii : lalem buuc didicimus, qualera fastigium sacerdotale pervenit. ' Non Iiunc divitiarum
    iii litteris invenimus; talem certe, ut breviler dicam, gloria, nonvelut in potentia cupidum, qui solet
    esse ut inesse ambientibus " fidelis servus
    qualeni Doctor noster praecepit sacerdotem, honorum, quibus
    cpnyenienter omnium judicio mereaiur audire : Ecce et prudens cibum dabat in tempore, superomnia Do-
    vere homo Isrpelila, in quo dolus non esl (Joan. B mini sui constitutus est bona (Matih. xxiv, 45,47):
    i. 47). Nonne laudibus in eum veslris ista conveniunt? el tamen etiamsi desiderium fuit episcopatus, non-
    Taliter denique quse dixistis, audistis. Talem succes- nisi propter opus bonum, sicut ait Apostolus, concu-
    sorem quaerebat sanctae memorise Sisinii beatasim- pivii (1 Tini. m, 1), Ita Deus noste^ et quid velimus,
    plicilas, ut locum suum nonnisi sui similis obtineret. et cur velimus atiendit. Quis dubitet posse magis
    Etenim melius agimus, si abstinenles jara ab illius agere praesidenlem,quod poluit exercere subjectus?
    sacrilegi (Nestoriij.nomine, ^edem vacasse dicamus. Exosus et blasphemus (Nestorius) istud olucium non
    Actum est diyinpjudicio ut hiinc Ecclesia pro reme- polerat habere, id est, corporum curam, qui nileba-
    diomereretur. Denique discprdiam tulit, el concor- tur animas vulnerare. Facta est ruina ejus magna;
    diam reddidil b prdiriatus, Quid non poteril praestare lam ruina magna, quam prava doctrina.
    perteriipora, cujus hoc primordia praestiterunt? Hsec 5. Nunc quia de praeteriii emendatione gaudemus,
    de eo invicem dicimus, quem pax reparanda qusere- cavere nos convenit in fulurum, ne possint magis ac
    bat. Interfuimus, nec nos dixerimus absentes, cum magis quse abscissa sunt pullulare : quia necesse est
    ejus capili e verba mystica dicere.ntur, cum reddere- quocumque pestis haecloci sit, nostri corporis mem-
    tur omnibus divina lsetitia salutaris. Postremo nemo bra vexentur, et per patieniiam nostram pejora prio-
    jllic cathpljcorum defuit, ubi omnes in commune vi- G ribus nutrita videantur. Scripsimus clementise prin-
    cerunt, cipali, ut de sanitatis medio longius inlirmiias aufe-
    , 3. Lsetaii praelerea sumus de hocclemenlissimi et ratur. Didicimus namque hunc Antiochiam h rever-
    cbristianissimi principis lestimonio, cum epistolis tisse, atque sibi illic, unde venerat, vivendi prxstitam
    • Neque hic placet quod apud Baron.: Scripta pri- dum esse duximus saltus evexil. Nempe Ccelestinus
    merdia, Hic memorantiir praeconiaquibus Maximia- Maximianum a viiiis eorum procul abesse testifica-
    nurh in locum Neslorii suffeclum synodica relatio tur quos epist. 5 n. 2 culparat, qui videlicet vacan-
    e*orhavit. tes smculo, el omriemecclesiaslicum ordinem riescien-
    b; Cplbs!msi,\orno<ttii' tes, saliu prmpropero in alienum honorem ambiunt
    c Apud Edmundum Marlene, de Aniiq. Ril. Eccl. iihmoderata cupiditate transcendere. lnde et
    cupidum
    tonw Hpag. 540, is itt ordinatione episcopi ex Ponti- liic mulandum non esse firmatur.
    ficali anle annos 900 exarato prsescribitnr ritus: s Hoc Videtur dictum, quia cecononms Ecclesise
    Episcopuscumordinalttr, dno cviscopiponant el teneant CP: fuerit. Illum Socrales lib. vn c. 35 sanclitatis
    Evrtngttiorumlibrum super cervicemejus, etunus fun- opinioneni eo norhine adeptum esse prsedicat, quod
    dat super eum benediclionem; etpostea islas tret ora- pfopriis sumplibUfmonumenta conslruxisset, quibut
    lionet omnet episcopiqui adsunt recitaredebent, re- religioiimri post obitum sepelirentur. Verum ex sub-
    liquivero,manus suas supet caput ejus tangant. Quo jv u nexis planum est, eum demandato sibi officio non
    respiciens Coelesiinus, hoc nnnc sibi vult : Et nos in defunctorUm tantum, sed et in vivorum corpo-
    inierfuimus Maximiatiioidinationi, et orationes illas ribiis curandis emicuisse. Qua in re dignum se exhi-
    recitaviiniis nnas recitare debent onuies episcopi qui bijit successorem: Sisinii, quem Socrates lib. vn c.
    adsunt, cum Evangelinm: super capu.t ordiiiatl tene- 26 in eamdem sedem loiius populi volis ob hoc
    lur. Uade morishujus probatur antiquitas. praecipue- cooplatum fuisse ait, quod paiiperibus
    4»Bar<>|iivmulliplieat in Augusto; el ad marg., fovendiseliam ultra vires tuat incumberci.
    militat Aug. MalTemusexsecuturo mililavil. Deinde " h Nestorius ipse apud Evagrium lib. i c. 7 refert
    afiqaid suspicamur omissum; quo ut regem. sacer- sibi id roganti perriiissum esse, ut ad monasterium
    doli, ita sacerdotem Augusto militare docebamur. suum revertereiur|situm ante portasAntioehiae;et cum
    Imde sic intelligendum quod sequitur : Felix impe- ibi quadriennio cominoraius atque oroni honore affe-
    riiim seu imperator^ cui militat is cujus est divina ctus fuisset, Theodosii imp. edicto,in locum qui Oasis
    exsequi; nec minus felix antistes quem prsedicat qui dicilur, fuisse relegatum. Hoc nionaslerium, cujus
    iiuindanorum dominalur. nomen Nestorius silet^illud fuisse existiinat Evagrius,
    " Nestorium tacite notat, qui post ordinalionein quod Euprepii dicjebatur. Quod autem Nestbrius ibi
    ccepii improbari. seomni honore affeclum dicit, mox Coslestinuscon-
    * Aliquis forte hic mallet l«mid«m; sed ex eo flrraat. Verum illic euni ne biennium quidem totuhi
    quod mox assumilur, et tamtn etiamsi desiderium cxegisse in epistolam 6 Xysti III probaturi sumus.
    fuit episcopatus, cupirfnm retinendum esse convin- Variam exinde fortunani expertus est.
    cetur. Deinde ubi obtiuebat taltus evenit, restituen-
    .11 EPIST. XXII. COELESTINIPAP^E AD SYNODUMEPHESINAM. 542
    facultatem. Innocentum exiiiitm est isiud exsilium. Aactibus vestrjs quseso respondeat, quia nolumus in
    \ Aspiciamus diligeniius quid illic possenl parere, quae modieo vos deesse, qni inaxindaperegistis. Adjutorio
    illic sunt ante concepta. Non est nobis suadere diffi- apud reges terrse his estote qpa?scripsimus. Norunt
    cile. In oculis est ejusdem civitatis Ecclesia , quse et ipsi quid suis debeant prsestare b tempprilms,
    per liuncr*pcrdidit sacerdotem (et tamen laboramus scirint quod calholicse (jdei fundamentp sua regna
    advertere qiiis cui ftierit cattsa peccati), nisi forle, subsistanl. Pura ab hseredibus sanctis patprnae et
    qnod pro qriiele Ecclesiarum dicimus, deceptum se avitae creduliiatis vena servatur, fluit ab illis, incor-
    ille demnnstret, deserendo damnatum. Sed quis illic Tupla per ppster»s, nec hanc in his aliquis umquam
    speret aliqiiem posse corrigere, ubi arcem tenere limus infecit. Custodit fontis " sui fidelis cursus exor
    videat perversitatisauctoremyubi colatur ab'omni- dium, cum id qupd in origine acceptum.estvidetur
    bus exsnlatus? Magnaillic est, qnod lrigentesdicimhs, in proie.
    desperatio sanitalis, ubi, sicul Jsaias dicit: Omnt 7. Canem et operarium malum pariter persequa-
    caput in dolore, et omne cor tn mmstilia a pedibus mur. Facite praesentes, quod hortamur absentes.
    usque ad capul (Isa. i, 5, 6). Qnando ibi membrum Nam cum hanc curam generaliter omnibus debea-
    aliquod habere poterit spem salulis, ubi periclitatui " mus, prsecipue tamen nos convenit Aritiochenisd pe^
    corporis tota compago?Elaboraie, fratrescbarissimi, riclitantibus subvenire, quos pestifer morbus obsedit»
    elaborate obsecro, ut vere tollatur de medio vestrnm Absplvamtismodis ~ talibus civitatem, iri qua, sicut
    qui hoc opus fecit (I Cor. v, 2). Sola decet tales ho- Actus Apostolorum loquuntur, diclos primum legi-
    mines solitudo. Ubi enim debet bic invenire sola- mus Cbrisiianos (Act. xi, 26). f Omnibus ergo vir-
    tiura, qui sic tractavit ubique regnanlem? tutem praestemus, quibus secundum religionem
    6. Peracla est a vobistotius summa negotii: agen- debere nos novimus quod vocamur. Hanc autem
    dum nunc est quod instat et restat, ne sit in vactmrri spllicitudinem nostram prsesentes probarunt Deo
    laboralum. Longius quidem sumus ppsiti, sed pei amabiles filiiet charissimi atque animis nostris acce-
    sollicitudinem totum propius intuemur. Omnes habe t pfissimi Joannes presbyter et Epicletus diaconus,
    beati Pelri apostoli cura prsesentes, non nos antti quos reversos ad vos festinato remisimus, sollicitiug
    Deum nostrum de hoc possumus excusare quod sci- hoc agenteS , ut quos diebus Dominicse nativitaiis
    mus. Nam quamquam hsec quse loquimur sanctilas: accepimus, resurrectionis Dominicaetempore ~ red-
    vestra. tacuerit, agnovimus tamen omnia diligentius; deremus.
    requirentes. Tantse igjtnr causae finis qui superesl 8. De his autem qui cum Neslorio videntur b pari
    a Apud Baron., periit.. quod et Lab. tom. III pag.. G esse. Tillemontius lomi XIV pag^ 498 ha;c Coelestini
    1070i»alle se annotat. Retinendnm tamen perdidit. d,icta referri posse censet ad eam synodum inqua
    Antiocberia scil. Ecclesia per Nestorium perdidissci Himerius Nicbmedise, Helladius Tarsl, Eutlierius
    dicitnrepiscnpunYsnnnvJoanriem,quod eiiletn Neslo- Tyariorum et DOroiheus Mircianopolis episcopi de-
    rio pertinacius adhaeresceret, noiidum qgidem depo- positi sunt. Et ea qnidemin s.ynodnin qua Maximia-
    siium, sed a ccmmuninne Ecclesiae suhniotuni, a(• nns in locum Nestnrii suffeclusest eo mndo quo apud
    certe deponendiim, nisi damnatum Neslorium dese- BaluJiiumnov. coll. concil. pag. 581 paucis narratiir,
    rendo, sese dpcpptunidemonstrei. quatuor episcnpos illos depnsiios fuisse Garnerius
    b Respicit Coelestinusad imperatorum sacram.qua i ip.Mar. Mercat. part. n pag. 357, prb cerib ponit.
    episcopiad Ephesinamsynodum vocati fuerant. Haric: yerum. inquit laudatus Tillemontius locpcitato.pag;.
    quippe ab his auspicati verbis : Pendet a religiont: 497. Maximianus ordinationis suae indices liileras
    qua Deus colitur noslrm reipublicm slatns , sic posl ail Helladium niisis^e in synodico apud Baloziiim
    pauca prosequunlur : Anteomnia operam damus nl nov. coli. concil; cap_.48 e.t 49, pag. 752et 753 le-
    ecclesiaslicusslaius ejnsmodi sit, qn\ et Deum decenl, gitnr, ac repugnat eura episcopi qiiem an brdinaiori-
    et temporibusnosiris quam maxime congrual, idemquii bus sui-! depositum sciret, cbmmuriioneiricxpetiisse.
    ex omniumconcordiael consensionesuam tranquillita Sed .nuserivicissim potest an commuiiioneiriexpetie-
    tem' oblineat. rit episcopi quem Epbesinae synodi sentenlia acl. 5
    Baron. acLab. tom. II: Foriis cui fidelisest cur- lata, et act. 7 repelita, communione ecclesiastica ct
    sus. At Lab. lom. ni revocavit sui, qttod retinendum. onini sacerdotali potestate privatum nosset. Ari fbrte
    Item:antea , loco fortis, legendum esse fontis nobis; |) Helladib aliisve.qui cum Joanne Antiocheno prasule
    persuasum est, hac videlicet ratione : Fidelis c-rsui cbiivenerani, nllata fuii Maximianiisynqdica, ut si
    custodit fontii sui exordium-. illani Nestorii' deppsilipnem et caelera
    d Edili, vrmcipitantibus;corriguntur. ex ms. Colb. quae insusciperent,
    Ephesino concilio fuissent gesla probar-eac
    e Apud Lab.,.modis omnibus. Praeferendum cum s"uscirierf' iudicarentur? SI Helladius ex ep quojdsyp
    Baronio et ms. Colb.. modit talibut, hoc est, Nesto- nodicam Maximiani suscipere detrectassei, subinde
    ritim totius iriali captil orociil.ablegan.do. Quanti fa- aji.epiicopani amotns,est. hecdinn hqc fescir,e potiie-
    cienda et unde commendala sit Anliochena Ecclesia', rat Cceiestinus, cum lianc epislolam scripsi.i, ulpole
    eadem raiinne Innocentius epist. 24 n. 1 explicat. iis ipsis reddiiam qui eamdem Maxiinianisynndicam
    ' Forle, hominibus. aftnlerant Nihil igiiur restat, nisi ut eos qui Con-
    ~
    Cnmputato videlicet tempore quod in itinere staniinopoli ad ordinandum Maximiannin conveue-
    conlicipndo consumpturi erant. raht, Ephesinae synodi moderatione non coiiientos,
    b Barbnius, quem et Lab- lom. II sequilur, pprum seyeriorem adversus Nestorii sncios ac fautpres sen-
    pie consensisse.Mox solus Lab. tom. III pro sceleri- tenliam protulisse censeamus, qua iliis etiam resipi-
    bus, substituit sceleris. Quo haecattineant, inter eru- scentibus venise spes adimebatur, quod nunc Coele-
    ditos cnnlroyeriilur. Hic nonnulli notari putant stinus improbal. Ejus autem moderationi consenla-
    Epbesini cnncilii eanonem 4 quo staiuiltir : Si qui neum est Thcodosii de pace constitutum ad joannem
    aulemclericorumdefecerint, el ausi fuerinl vel priva- Antioch. missum, quod legere est in part. concil.
    timvel.publke qumsunt Nestorii ant Cmleslii sapere, Ephes, c. 30.
    tancitum ett a sancla suiodo istos guoque depoiitos
    543 COELESTINII PAP* EPISTOLiE ET DECRETA. 544
    irapietate sensisse, atque se socios ejus scelcribus A dicto loco liorum malum caput et causa < auferatur.
    addidefuht, quaraquam legatur in eos vestra senteii- I Data idibus Mariiis, k Aetio el Valerioconsulibus.
    i
    tia, tamen nos quoque decernimus quod videtur. EPISTOLA XXIII.
    Multa perspicienda sunt in lalibus causis, * quseapo-
    COELESTINI I PAPJEADTHEODOSIDM JDNIOREH AUCUSTOM,
    stolica sedes semper aspexit. Quod loquimur, Coe- POSTS1NODDM.
    iestianoruin testantur exempla b. Qui spem de syn- Vicloriam
    odo huc usqne gesserunl, habent, si resipiscunt, per eum de inimicis Chritti ette partam.
    Quanta hinc ejus gluria. Maximiani ordinaiioni me-
    c
    copiara revertendi: qiiod his solis non permittitur, rito eum suffragatum esse. Ot Neslorium ab omni
    quos proprie cum auctoribus hscreseosomnium fra- socieialeremoveat. Qui legalos cum sacris apiabus
    Irum constat subscriptione damnatos. Per Dei nam- susceperil. Possestiones Eccletim in Asia a Proba
    d retictas ei commendat.
    que misericordiam aliquos ex eorum numero ad
    nos jam rediisse gaudcmus. Quod hoc consilio fa- COELESTINDS CpiSCOpUS THEODOSIO AllgUStO.
    Ctum est, tit quos conscientia mixta non poterat, 1. Causis suis divinam providenliam pnestitisse
    saltem senlcntia separarel. Iloc, moneo, vestra fra- quod sperabamus, agnovimus. Ncc enira aliud futu-
    ternitas sequatur exemplum. Sit caput sccleris cum rum mentcs polerant sesiimarc fidelium regnantibus
    his quose syuodalialoquuntur statuta damnalum; re- B vobb, qiiam id quod evenisse gaudemus : ut prsedi-
    liqui, quos cuni lioc scntienlesincoraraunionc eccle- catio in Deum inipia concideret, etcum suo auctore
    siastica non habemus, ejicianlur e civitatibus suis, novi dogmatis damnata pravilas deperiret. lllata
    et se in nostro collegio novcrint non fuluros, nisi quidem lidei bella sunt, et Regis xlcrni sacrilegis
    secundumccclesiaslicumel Christianorum principum vcrborum jaculis nativilas nppelila*:sed vos Cliristo
    conslitulum, damnata f cum actoribus sociisque .Dco noslro aticiore regnantes, hosles impios lidei
    damnanles, se profiteantur catholicos sacerdolcs. vestracvirlute vicisiis, coelestemrevocantes trium-
    Quam formam etiam circa eos volumus custodiri. qui phum, per quod religioso munimen in perpeluum
    '
    subripiendum in ecclesiasticis causis Chnslianis praesteli.iimperio. Vere cnira proplietica glorise ve-
    principibus crcdiderunt, ct alio ordine rursus Eccle- strae vox convenit, et rcgnum vestrum dici poiest
    sias occuparunt. Autiochenum vero, si habet spem regnum omnium smculorum(Psal. CXLIX,13), quod
    correclionis, b epistolis a vestra fraternitate volu- defensa;lidei mefilis propagaiur; et crescenle sancise
    raus conveniri, ut nisi qusc senliraus senserit, no- religionis observanlia, Ciiristianaeinsertum reveren-
    vellam blasphcmiam, eodem exemplo, scripta sua liae semper augetur, gloriosissime et tranquillissime
    professione condemnans; inlelligat de se quoque imperator Augusle. Ecce nunc domus Domini ora-
    Ecclesiam, quod Odci nostrse respeclus impcrat, or-1C lionibus vacant, el vestrum pcr omnes Ecclesias,
    dinarc. Credendum tamen de divina esl misericordia. Deo noslro oblatis sacrificiis, commendatur impe-
    quod omnes in viam redeant veritatis, si de supra- rium. Nihil, amolo perlurbatoris ausu, scandalis li-
    • Baron., quat. Reciius Lab. cum ms. Colb., qum, Ecclesias rectperunt; prius scilicct ut ad ejusdein
    referturque ad mutta. Comraoniloriicalcem adjicitur, Pelagio damnato,sedi
    b In vulgatis, lestantur exemplaquod spem de sy- apostolicmse submittentes,et pmnitere se tuper his qum
    nodo huc usque gesserunt.Quam primtim conjectura male scnserant profitenles, Unde liquet Ceeleslinuni,
    restituendam putabamns leciionem, codex Colberti- iis ob oculos posiiis qusc post damnalos a Zosinio
    nus firniavit. Hocita intelligere est: Qui spcm venia: 'Pelagianos circa eodcm gesta suni, ea quse erga Ne-
    quam ipsis resipiscentibus synodus fecii, hiic tisque slorii
    ' fauiorcs gereuda sint praescribere.
    gesserunt, etiamnum eadem conditione copiam ha- Qui scilicei in senteniia synodi Ephesinae act.
    bent revertendi. 5 prolata, et act. 7 ante canones repetita recensen-
    • Non quod his omnis ad Ecclcsiani negaretur ad- tui.
    ilns, sed quod cautius permitieretur, et quod cum ' Hoc est, ea qumdamnaia sunt. Baronius hsec ila
    aliis redeunlibus sui servarenlur imerdum gradus. mutavit : Damnala hmresi cum auctoribus sociisque
    haereseosducibus solum puenitentiaereraedium con- damnatis. Christianorum principum constiluiiim pro-
    cederetiir. Istud unuin Pelagio ac Ceelestio reliquum xime laudatum rion aliud videtur ab eo quod Tbeo-
    fuisse Augustinus non semel asserit. Coelesiinusau- dosius imp. pari. in concil. Ephes. cap. 47, in alia
    lem haerendumputat decrelo quod Hilarius pritnum sacra mense Aprili anni 433 dala commemorat his
    anno 355, ut ipse lib. contra Constaiiiiuin num. 2 verbis : Decernitnuseliam ut quicumque impiam Ne-
    narrat, adversus Arianos edidit, quodque postea tota storii opinionemiemuluntur, vel nejariam ejus doctri-
    Ecclesia, nominatimque Romana, adversus reliquos y. nam seclantur, siquidem tpiscopi aut clerici fuerint,
    hseroticos perpetuo usu comprobavit; ut nimirum ex sacris Ecclesiit expellanlur; tin vero laici, analhe-
    hsereseoscapita quaein alioruin perniciem male pro- malitentur, prouljam quoquea sacra majestate nostra
    licereni, ainpuiareulur, indutta cmleriseorumcontor- lege ~ cautum est.
    libus resipiscendifacitltate. Baron., ex ecclesiasticis causas a principibus.
    d Istud aliquos referri commode potest ad Ccele- Legil quoque Holsten., causas.
    slianos.ita ui probare incipiat Ccelestinus quid eorum h Idem pro cpislolis substiluit episcopum.
    lestentur exempla. Certe Mar. Mercator inCommoni- > Scilicet Nestoritis, qui demum in exsilium, ips"
    torioquod anno 429 scripsit, ubi Coelesliumac Pela- Joanne Antiocheno agenle, deporiatus esl.
    gium Znsirni tractoria damnaios, illorum damnatio- i Mariii 15 ann. 432.
    nem Palruin per orbem subscriplionibus roboratam, k Colberlinus codex in his consnlibus notnndis
    ac Juliaiiuin et socios ci subscribere deirectantes non sibi consiat. Nam hic Aetioet Valerio, in seqnenti
    depoMtnsfuisse narravit, adjungit: Ex quibus plurimi epistola Flavio Elliio et Valerio,in snbscquenti Ftavio
    resipitcentet, et a prmdiclo errore correcii, regretsi et Valerio, in postrcma Flaviis Eutio et Valerio
    iwit supplicesad sedem avotiotieam, et suscepti suas «liibet,
    WS EPIST. XXIII. COELESTINl PAP.E AD THEODOSIUMJUNIOREM. biC
    cet; pestifer ulterius animas hnminum sermo non A gaiionis quse interfuit, ordiuato ad componendum
    Vulnerat: salutem oranibus suarum animarum, dum Ecclesiae statum, etomne viiinus pravac haeresis ra-
    universali Ecclesise consuliiis, reddidistis. Haec est dicitus evellendum, ne audeant quae abcissa sunt
    vestra pncdicandi regni vestri clemeniia, per qnam pullulare; obsecramus et poscimus sub illius invo-
    non lerrae, non provincise, sed omnium animsc sunt catione quem colitis, fidei b veslrae ut consuesiis
    defensx. Impulabitis hanc omni modo victoriam, arma praestetis. Nunc enim est omnis opponenda cu-
    quam non bellis, non gladiis, sed sola devblione qua slodia, nc rapax lupus ovilibusdomiuici gregis, cum
    Deo estis dcditi, conquisistis. sscvierit, exclusus rursus serpentino lapsu ad mor-
    2. Manet hic vestrse gloriae litulus, et manebit, ut tem pcrveniat animarum, effossis qua poiest paric
    nulla illum setas, nulla veiustas aboleat. jEterna cuniculis. Nec enim poiest quiescere, cumlpraedse
    cnim sunt quaexlerni Regis amore prseslantiir. Sic suae rapidus cupiat incubare. Munimen sanis, reme-
    Abrahae fides saeculis durat. David regis meritum dia pracbelc sanaudis. Vallate muris vestrse fidei re-
    Dei zelus fecit esse perpetuum, cum inimicos Dei liginnis caiholicae veritalem, per quos et credentes
    suos credidit inimicos, et odisse quos Deo odibilcs muniti sint, ct tanti sequaccs erroris non audeant
    approbasset (Psal. cxxxvui, 21, 22). Elias etiam kitroire. Hic enim plenus vicloriae vesirse frucius cst,
    propheta falsa prophetanles non fuit conlcntus relel- 6 niliil relinqucre quod rursus Dei Ecclesia debeat
    lere, sed etiam in illos voluit vindicare; ut eos pcr- formidare. Quem igiiur universorum ejecit scntentia
    sequendo perderet, quos in perdilionem sui populi sacerdotum in praedicaiione sacrilega perduranlem,
    aili pervidcrel (III Reg. xvm). Par libi cum illo eum veslra clementia ab omni socieiate removcat,
    gloria. Ille falsa prophetantibus resliiit, tu falsa do- ul facultatem aliquos perdendi non habeat.
    cenlibus. Ille menlientes in Deura proplielas perse- 5. Religiosos vero filios meos Joanncm presbyle-
    cutus est; tu dc Chrislo Deo nostro prsedicantes im- rum et Epicteium diaconura, laniaerei nunlios, cum
    pia abigis sacerdotes. Illc tantum vindictae intentus lolius Ecclesi:c gralulatione suscepimus, et lectis in
    est; veslra pietas sic irapia vindicat, ut quae sunt c lotius congregaiione Clirist anae plebis apud bea-
    religiosa defendat. tissitnum aposiolum Petrum vestrse pielalis apicibus,
    3. Nec enim sufficeret abegisse morbos et pesli- Deo noslro pro vobis vota persolvimus. Ita enim ad
    lemiam repulisse, nisi et salubres auras redderes, et vos agenlc Domino pervenerunt, ut ad eum diem
    vitalera infectis subslanliam minislrares, talem illi quo celebrabamus Chrisli Dei noslri naialem scctin-
    Ecclesise consiituendo pontificem, qui olim hoc se dum carncm, cui quseslio infcrcbalur, concurrerent,
    dignum fastigio omnibus quibus notus cst approbas- et impielatem conjunclim univcrsa congregatio con-
    set. Fert illi, ac si sui a corporis parli, Romana te- C futaret.
    stimonium, quse bunc semper inier suos habuit et 6. Causae fidei congrue et ecclesiaslicac et pau-
    numeravit, Ecclesia : ferunt suorum mcrila, quibus perum utilitaiis causa subjungilur : ut qui integrita-
    sancte adhscserat, decessorum. Ita enim reverendis- lem fidei prcstitistis, pauperura quoque commodis
    simse raemorise viro Ailico, caibolic.e fidei propu- cunsulatis. Ulustris et sanctse recordationis Proba
    gnatori fortiesimo, mente pariterelofficio cohserebat, possessiones in Asia conslituias longa a majoribus
    ut jam tunc futnri in eodem cpiscopatus insignia vetustate sic reliquit, ut majorem summam redituum
    praelucereni. Sed sit hoc arcano divinse majesiaiis clericis, pauperibus et munasteriis annis singulis
    arbitrio, ut in posterum qusecumque sunt meliora pracciperet erogandam. Sed hse possessiones ibidem
    serventur, etad quielem per aliqua turbatorum scan- constilnlse, in damnum pauperum hujus negligentia,
    dala veniatur. Debitum est fralris mei Maximiani ut gravius nibil dicamus, qui liis prsefucrai, ea sunt
    episcopi gloriae, ut aliquem illi prselaluin fuisse in ratione tractaiae, ut non solum consueta non solve-
    hoc quod susiinuit civilas pcenileret; et nunc electo rcnt, verum etiam subreplitia impetratione earum
    eodera, illi se integritatem iidei debere sentiret. d jus dominiuinque violetur. Rogamus pieiatem
    4. Sed huic tantae pro suo merito illius Ecclesise vestram ut rcligiosac et illustri domui et Ecclesise i.l
    sacerdoli elecio taliler, el consensu sanclse congre- D pro clemenlia vestra praestetis, ul omnis ab his insi.,
    • Romana Ecclesia Maximianum semper inter quo simpliciter diceremus fidem vestram, vel vesi t
    suos numerasseeo sensu intelligi potest, quo Coele- arma.
    stinus epist. 22 num. 3 adversus Massilienses qui c Baron. cum ms. Colb., in totius congregalionK
    Gallias conturbabant, dixit : Nefas esl limcpaii reli- Chrislianmplebis. Lab., in tota Christianmplebis con
    giosas animat, quarum affliclione,quia membranoslra gregatione. A ms., nt minimum potiiimiis, recessi-
    sunt, nos quoque convenit macerari: quia vidclicet inii-. Iliuc veiin praesulum. nomiuaiiiiique R>niano
    Miiximianus Romanse Kcrlesiae fidei comniunione ruin llrmaiiir mo-, quo lilteras qna3 ad Ecclcsiam
    nuinqiiain nou cohaesii. Sed eum pr:cteie:i Ronianuin atlinebani, in ccclesia coram plebc legi curabnnt.
    ortu fuis-e Graecorinn Meinca leslantur; idjtie tir- Superius* Libcrium audivinius lesiamem se Orien-
    mal Mtiximianinoinen, (|iiod cerle Gnvcum non est: talium litteras iiuimasse, leghse Ecclesim.et jEgypiio-
    neque tameii Ecclesise Coiislaiiliiiop. videri debebat rum episcoporum de Athaiiasio sentenliam similitct
    alicnus. ntpole quem in cjus sinu conseiiuisse cx recitasse-
    subcexis liqnel. d ApuJ Baron.,JHititiMdominium
    b La!i.. u.:stra'. Magis placet ciira fiaron. et ras.
    C'>lb., veslra'. lia infra, Vallate muris jidei vestrm,
    «on Hosirw. ilic Mei vestrm arma co iil<itur uiodo ' Videlom.VHTnnslpicP-.«ro!
    817 COELEStlNI I PAPJE EPlSffJLiE ET DECRETA. 548
    diantium inquietudo diseedat, et lam Ecclesise quam A suse ubcfa; revoca qrios d inhibito veneni sapora
    suis dominis sit tuta possessio : ut quod inde ali- abstraxerat inimicus. Gonfirma in fide quos videris
    monise pauperum acquiritur, vestrum esse credatur. appetitos, ctira quos inspexeris vulneratos, remove
    » Data idibus Martiis, Flav. Aetio el Valerio viris qui non senliurit medicinam. lnterdum erihn ' do-
    clarissimis consulibus. lore tollitur, et cum ea quae sunt noxia praecidun-
    EPISTOLA XXIV. tur, sahis reliquis praeparatur. Laius campus est,
    COELESTINI I PAPiEAD MAXIMIANDH CONSTANTINOPO- frater charissime, in quo gloriam et vigilanlis pasto-
    LITANUH JEPISCOPDH, POSTSYNODDM. ris Dt benigni isacerdotis exerceas, et,f saporem
    Iptius. etectionem suo suffragio confirmat; atque ,ut Christianae salubriiatis infundas: ut plus in repa-
    Ecclesimsibicommissmdamna resarciat, etCmlestiano rando
    errorivigitariter obsitlat, hortaiur. potuisse te liqueat, quam ille potuit in I.-c-
    CoELESTiNus episeopus MAXIMIANO episcopo dendo, qui imitalor diaboli maluit essequam Christi,
    Constantiuopolitano. perturbans omnium Ecclesiarum quietem; cui nuitc
    1. Vidimus et amplexi sunius frateriiitatem luaih debemus operam in commnne praestare, ut omnium
    in liUeris Uiis, talemque sanctitaiem luam, qualem una fides et tinus sit animus sacerdolum. Teiieat
    noveramus, inspexiraus, simplici scilicel puriiate manus tua Dominicum ventilabrum, et purget aream
    gloriosam, :et raenlis fulgore potius quam b sermnne ^ creditam tibi, ut a frumentis pale.se separenuir
    perspicuam. c Sed in se atque in stalum suum illa (Luc. ni, 17), et omne, juxta mandatum Christi Dei
    de cujus fide semper gloriabamur Ecclesia, quae nostri (Matth. xm, 30), horreis trilicum aggre-
    Duncte prsesnlem divino judicio accepit, poslqnara getur. i
    illum qui eam obsidebal ejecit. Suirie gubernacula 3. Locum impietas novella non habeat, et com-
    ~
    notse libi navis, eamque ut didicisse le a tuis prio- presso oiini per lotum orbem sua damnatione noto
    ribus novimus, rege. Obsiste undis quas^ille ventus, Ccelestianoerrori tua vigilanlia resistatur : ut qui-
    qui et anavi vectores abegerat, sed omnibus inimi- cumque liujus dogmatis sunt sequaces, ab omni so-
    cus excivil, omni eam laterum cupiens compage cietaie liominum repellanttir. Obsistat illis per te
    dissolvere, ut rapidis eam posset vorticibus devo- Spirilus sanclus his in omnihtisqui ad lias quascun:-
    rare; iprofessus falsum (qtiid enim non iniquitas que conaniur provincias pervenire, ne eorura irapia
    profitetur?) ^ubernaloris oflicium, ut videretur re- prsedicatio resurgat. Obsisteeis : ita enim, ut dam-
    gere, quns perdere nilebatur. nenlur quocumque perveniunt, innotescunt, et tam-
    2. Adhuc le excitatae ab eodem undae cirCumso- quam non illis senteniia tolies repetiia sufficiai,
    nant, ei elati flucius vel procellae sollicitant. Resiste longinquas terras remotasque «provinciasinquietant.
    jpervigil, et commissae tibi navis magister saluti Q Sed eos ille persequitur, cujus fidemsua pravitate
    commissorum libi qua potes cura succurre. Fac persequi nitebantur, L et a quo se abscondere, ad
    iquietnm mare esse quo navigas; fac tua arie tuiam quasvis lalebras confugiant, sua se impietate pro-
    mavem |iost e.is tempestates quas sustinuerat, qiiam dentes, non possunt. Filios vero noslros religiosos
    gubernas. Illuni sequere piscatorem, qui niaris aquas viros Joannera presbyterum et Epictetum diaconum
    pedibus, ut ad Christum Doininum nostrum quem cum magna lsclitia. suscepimus, '
    et cum majore gra-
    ambulantem in mari viderat, possel pervenire, cal- lulatione remisimus. Data idibus Martiis, Fl. Aeiio
    cavit (Matth. .xxiv, 29). Seqiiere priorum a quibus et Valerio viris clarissimis consulibus.
    eruditus es et niitritus, exempla ponlificnm, beaiis-
    simi Joannis in pr«dicando scientiain, sancti Attici EPISTOLA XXV.
    in repurgandis ba-resibus vigilanliani, decessoris tui COELESTINI I PAP^:ADCLERDH ET PLEBEM CONSTANTI-
    Sisinii, cujns le successorcm credimus, siinplicem NOPOLl CONSTITDTAM, POSTSYNODUM.
    pnriiatem, ut de illa, sicuti solebamus, graluleinur
    Ecclesia. Congrega spnrsos, piuinqiie animuin qua- Neslorii exagilat pravam doctrinam, perlinaciam, su-
    lem te habere novimus, in eos quos dissipaverat perbiam; ac subinde damnationem ejus juttam
    (uisse ostendit. Idemtidemqueet suum erga Constpn-
    perlurbalor exerce. Congregapopulos luosad raalris D ttnopolttanosstudium, el horum in fide constantiam

    « Manii 15 ann. 432. d Apud. Lab., invitos. Ex Baronio revocanius,


    b Baron., quamhonore. Lectioni ms. Colb. et Lab. inhibUo,quanivis mallenius, imbibito; quod et Lab.
    -auTfragaiuurSocrates lib. vn c. 35, ac Liberatus ad marg. annolavit.
    di*c. c. 7,,a quibusMixiinianiis, in sermonerudis et e Baron. pnefert, dolor. Forte legendum,
    Mgri-
    impolitiispraedicatur : forte qnia collatuscum Nesto- ludo enim dolore\ tollitur, loco particulae interdum
    rio qni cloi|iientia pollebal, in sennone imperitus substituia voce mgriludo.
    videbatur. Epistola ejus ad Cyrillum, qnaeuna ad nos f Apud eumdein, el sapore mentes.
    ~ Scilicet Zosimi tractoria ad omnes
    pervenit, habeiiirque part. m concil. Ephes. cap. 17, Ecciesias
    elsi virum humana facundia nnn admodum expoli- missa.
    lum, certe Christianis sensibus probe instructum h Edili, el quo se abscondanl,ad quas latebras con-
    «pirat.
    ~ Barnn., fugiani; resarciuutur ope ms. Colb., in quo taraen
    quem m se, renitentibus mss. lntegra ad quesvis,pro ad quasvis. Sed in mss. frequens est
    «rit lectio, si pro Sedit, restiliialur Redit, quomodo at pro ad; et facilis est a in e mutalio..
    nos, consulta Labbei ea de re conjectura, corrigen- 1 Martii 15 ann, 432.
    duiii esse cum illo opinati sumus.
    EHfi EPIST. XXV. COELESTINlPAPiE AD CLERUMET PLEBEM CONSTANTIN. 550
    ebmmendai.Maximianumipsisprmfeclumpaucis ad A de patientia fuisse sermonem. Jactavi quas debui
    calcem,(audal. semina sacerdos in animo Christiano, nec me in
    COKLESTINDS episcopus clero et plebi consislentibu» vobis seges exspectata decepit (Matth. xni, 24, 25).
    Constantinopoli. Quid enim paliemise vestrse messis intuleril, ip-is
    1. Exsultatioraatris est congregalio filiorum. De- fructibus approbalis. His invidens severat peritura
    niqnc laetatur Ecclesia ita se filios quos diabnlus zizania inlra aliquanlorum mentes agricola peritti-
    disperserat, iterum congregasse, ut ex his nisi filins rus : severat longe aliud quam acceperat Seminah-
    perditinnis nemo sit perditus, quia eum filiumsuuin dum, vel invenerat semiualum. Habemus cenelidei
    nequaquam pater agnovit. lllum namque ex quo nostrse semina, quse ipsius Domini sermo vel apo-
    erat, sicut legimus (Joan. vm, 44), imitatus, vobis siolorum doctrina jaclavit; quae,quoties ista contiii-
    legitimis Dei filiis hsereditalem conabalur auferre; gunt, non ea * (errsequaesuscepit, sed alia snperfusa
    quos, dicente Apostolo (Rom. vm, 17), pro fide corrumpunt. Nihil vestrse simplici fidei messis Do-
    vestra et hseredesDeiet Cbristi nostri futuros credi- mini poierit imputare, qui in Evangelio auciorem
    mus cohseredes. Non ergo ei palmam de liis referre zizaniseinterrogalus ostendii. llli tum dixerunt: In
    pennissum est, qui de ipso magis per arma fidei bono semine unde zizania (Ibid. 27)? nos dicamus,
    triurapharunt. Yictores vos, immo communis regis B In lanto regno fidei unde perfidia? RespondemnS
    de hosie victoriamloquiiur tyrannus exclusus; vicit tamen vobis sermonibus Cbristi, Homo inimicusho»
    in vobiS,cujus inceria fieri diviniias putabatur. Se- fecit(Ibid. 28). Qualiter vos exercuil priorum pa
    paretur a nativitas, qusestionem dixerim, quam sibi lsestra doctorum, forlitudo vesirse mcntis astruxit.
    unusquisque bene credens debet simpliciteraperire. Ipsis f agniiioiicmdebetis hujus erroris, qnorum hi*
    Quis enim ad examen vocare audeat Deum,'eumque indignus laudibus fuit. Qui bona tam gloriosa de-
    disculere qualiter venerit subvenire? Non fuit diiti- spexit, non " partim columbaesimpliciiati (Maith,
    cile Deo posse quodvoluit, cum dignatus est liberare x, 16), sed in toto studuit serpenlis aslutise.
    qui potuit. Sed unde illi peccalori in tanta caligine 3. Nec mirum si parans occidere simplices ani -
    sua lumen b non videre? unde terrenis argutiis in mos, eum suadendo secuius est qui suadendo pri-
    superioribus positam colligere verilatem? Hsec in mus occidit. Denique verbis illum legimus decepis-
    tenebris suis videre non possunt, qui lucernaeillius se ; hic inferre moriem nonnisi per verba tenlavit.
    verbum nesciunt, quod esse lumen semitis suis David Non lamen impune suum est secutus auctorem,
    propheta lestatur (Psal. cxvm, 105). Cum qno quando Judae episcopatumbejus aller accepit(AcM,
    c psalmigraplio,ut supra diximus, matrem Isetantera 20). Jure utrumque lenet una sentenlia; quia in
    in utermn suum, quem dissipatio hitc usque ridicula C unum, sicut legimns, ambo peccaverunt. Sit licet
    el blasplienia turbabat, reversis filiis suis cantare uterque ante oculos nostros Salvatoris nostri calum-
    deleciat: Eccequam bonumel quam jucundum habi- aiator et tradilor, tamen deliberare difficile esl in-
    tare fratres in unum (Psal. cxxxn, 1)! Competenler ter discussorem nativitatis et mortis auctorem.
    hsec ergo verba de eo fuerim mutuatus; milii nara- Factisui videlicet vacuura statim Judara poenituit,
    que ex parte raaxima, venerandse Trinitatis auxilio, praevenit > exitum traditi supplicium proditoris;
    Ecclesiscuniversalisquietem et summam prseseniium ille statira laqueum, peccatum suum confessus, ele-
    vindico gaudiorum,quem huc usque qui scandaliza- git; hic irapietatis pertinacia gloriatur. Nec ego per •
    bantur urebant (II Cor. xi, 29), et infirmitas ali- fidiaehuic dabo nomen erroris, non est error im-
    quautorum faciebat infirmum. pietas omnis. Denique quoties Ecclesiae vel ejus
    2. Merainitcbaritas vestra apud vos milii d dudum quieli diabolus invidus fuerit, intra eam nata con-
    a Labbeopost Baron. magis arrisil pravitas, rc- verbis: Videopopulumnoslrum... in dogmatetheogno-
    jecio ad orain nalivitas; quod vcrbuin exstat in mss. sue ignoranlia labi: id autemnon essecrimenpopuli,
    Eo autein significaturqtuestio de Domininativiiate sed, ut honeste dicamus, non habuisse retro doclores
    ex Maria.Hocenim sibi vult: Non nosdetineat nali- tempusaccuratevobisdogmata demonstrandi, In quae
    vitas, liocesl qumstio,quamquisquebeneac timpliciler Cynllus epist. 8 apposite haecanimadverlil : Nuni-
    credensapertam ac cerlamhaberedebet. quideloquenlioresl Joanne? Numquidmqualis vet sa-
    b Expungendumvidetur, non. D pientior esl beato Atlico? Immo vero cur ingenuenort
    c In vulgatis psalmographo.Ex mss. revocamus agnoscil, doctrinamse invenisse peregrinam ptanequit
    psalmigrapho, quod ea ralione dicitur, qua inlra inusilalam,qumprm sua absurdilate majoribusnostris
    idem propbeia hymnidicus, non hymnodicus, praedi- in nullis Ecclesiisaut fideliumcmtibuscognita fuit vet
    caiur. approbata
    ~ ?
    d Epist. 14 num. 5 et seqq. Ita duximus, cum oblineret par-
    e Lab., non ea qua terra; Baron., non ea terra tem. corrigenduin
    qum. Ex mss. fide restiluimus, non ea lerrm, quodI h Baron. suppressit ejus. Addendum poiius ut vei
    referri potest ad superfusa.Nitidior esset tectio liu- instar ante vocemJudm, hoc est: siquidem uli Ju-
    'usmodi: JVonea terram qum suscepii,sed alia ei su- d;e locum sorlitus est Matthias, iia episcopntum
    erfusa corrumpunt. Nesiorii Maximianusaccepit.
    f Scilicct Joanni, Attico atque Sisinio, quorun;i > Apud Baron., exitium oris. Apud Lab., exilum
    estorius indignus successor, eiiam laudibus quibusi tradiwri, quomodo et in ms. Colb. primum ferebar
    lli celebrati sunt indignus fuit. Illos lamen velul iii tur; sed in hoc recte secundis curis restilulum,
    rudiendis populis negligentes ac desides bic haere- exitum traditi, hoc esl, mortem Cbristi qui trauV
    iarcha apud Mar.Mercat.edit. Baluz. pag. 210 edil, tus erat.
    arn. part. n pag. 8 et 9 culpare non veretur liii
    851 COELESTINII PAP^E EPISTOLiE ET DECRETA. K8
    tentio saiyam servavit ipsius certaminis causam. A bal. Ilerbam mortiferi graminis horrulstis, sepsi-
    '<Quo proficiebat iste confliclus, quo laborabatur, stis aures vesiras spinis (Eccli. xxvm, 28),{ nec
    non ut religione quis vinceret, sed ut ipsa religioi lingiiam ncquam poiuistis audire. Non ergo perve-
    viuceretur? Meministiscerle ejus, quia necesse est nit ad sensum quod offenditauditum; nec interiorcm
    meininissc, b blaspbemiae. ferirc pntuit, quod exterior non recepit. Vilastis
    4. Sed jam oblivioncm lanlorum malorum volo eum cui,quanlum didicimus.ct in facicm rcsiitistis.
    sanctis raentibus imperaiam. Ex animis tollatur qui Viiasiis quem a memoria digna sancia Alexandrina
    sublatus est oculis; tollaliir, inquam, qui sic voca- Ecclesia, secundum beali Pauli apostoli sententiam
    tus est praecursor inferni. Habuit crcbras sinister (Tit. ni, 10), jam! sciretis csse ~ correptum.
    praedicalor insidias, telendit arcuiii suum frequen- 7. Legistis namque, et memoriier jam lenelis,
    ter, IIl legimus, et ore suo spicula vcnenala jacta- sacerdotis, hocest catholici, ad hunc scripta docto-
    vit (Ps. x, 3); neminem tamen veslro in numero ris, quibus eum ita corrcptum, ut vellet csse cor-
    quera ferirct invenit: retorla in se tela redieruni, reclum, studuit : nisus cst labentem revocare colle-
    posiquam sagiilare in obscuro reclos corde non gam, porrexit dexleram magistcrii sni.in unoyolens
    poiuii (Ibid.); et niliil in filioslucis licuit filio tene- plurimis subvenirc. Perccllebat animuni veieris
    brarum. Quaenos de vobis in bello inlestino positis B sacerdoiis, h quod nutat episcopus ruina multorum.
    cura atque solliciiudo lunc habuit? ln modum die- Egii, sicut scriptum est, > benediciuin opus Domini
    rum duximus nocles, quia talibus causis omne tem- diligenter. In nullo ei officioaposioli vir apostolicus
    pus angustum est, non oculos somno declinavimus defuit : obsecravit, admonuil, increpavit (II Tim.
    inquieies. Quem enim raperet dileclio dorraiendi, sic iv, 2). Et ille qui in profundnm blasphemiarura sua-
    '
    vigilanle raptore, nesciebamus. Quis intra caulas rum ponderc mergereiur, lanti viri docirinam re-
    limor, quanta intra septa formido, quotics luporum nuens, et abususj horiatu, docilis essc noluit, cum
    d vicina csuries multo circuit adilu, quaeritprsedam, doctor essc non posset. Egit injuriis tenacem recli
    sscvit et absentibus minata perniciem? Quania hic perversilatis asscrlor. Gloriaiur hinc, nec comrisia-
    pro sua cautione laude grex dignus est, quem non tus est frater, secmn reputans quod mcrilo sibi con-
    attigit secum raplor inclusus? servo non parceret, qui suo domino derogaret.
    5. Patet causa tuiiionis hujusce, in aperto est qui Inventus est per diligeniiam illc de Evangeliofrugi
    restiterit inimico. Intelligamus ct fatcamur omnes, filius et providus servus (Matih. xxv). Nam ct pater-
    quod vos ille tutatus cst pastor, qui in Evangciio se iiani servavit siibstantiain, et auxit numerum taleu-
    dicit esse pastorem (Joan. x, 11): affuii, nec vos torum. Nec duplicasseeum, scd multiplicasse dixe-
    deseruil qui patiebatur in vobis. In hunc namque C rim sortem, qnem videamus etiam longe positis pio
    quotidianis acuebatur lingua blasplicmiis, in ipsura fenore subvenissc. 0 sanctoe prscdicalionis usurat
    denles suos impius ir.iciator armabat : inani lamen Quam hic gratiam antc communem Dorainuin fidei
    scraper elusus esl inorsu, qttando ejusdem pastoris negoliaior inveniet, qui proptcr animaruin lucrum
    virga vos consolabatur et baculus (Ps. xxn, 4), cui negotium et illic exercuii, ubi i alier accepit ? Non-
    gregera suum etiam pascendum tradidit iturus ad ne hic merilo a patrefamilias audilurus est, Euqe,
    ccelum(Joann. xxi, 15). serve bone el fidelis, intra in gaudium domini tui
    (8.Haecvobis huc usque non mutata sunt pascua, (Maith. xxv, 21, 25)? Haec huic compcttsnl qui illa
    eisdem pabulis estis impleli, apostolico vos docto- quoque quaaaliis sunl commissa servavit.
    res et pio semper sermone paverunt. Verum noxia 8. Quid ille audiiurus est, quidve diclurus, cum a
    fuerat pro salubribus cibis esca supposita, quando se comraissse sibi rei ratio rcqniretiir, qui, utique
    adversarius esurientibtis animabus mixtas spinas involvitur realu, etiamsi vobis per alios perditisesset
    floribus • cxhibebat. Nec lamen frims isia decepit ipse servalus?Nostis profccto, pro vestra erudilione,
    vos, qui Chrisii suavis odor estis in Domino (II Cor. quac poena negligentes maneat sacerdoies, quippe
    II, 15), postquam vobis longe aliud oluit quam sole- quos Apostolus prseesse ctiam domibus suis jubeat
    * Colb. ms., pro quo fiebaliste. ] resim scripsit, quseque ob id facinus memoria et
    b Idem codex blasphemii; et inferius, blasphemio-D laude di^na prsedicatur.
    rum suorum. b Colb. ms.: Quod mutatepiscopusruinam. Forie :
    c In eodem ms., sciamus qnis intra. Quod nutat episCopusin ruinum. Cyrillus anno 412
    d Ediii, jejuna esuries mntta circuit, adilu quarit episcopus creatus, anno 429, qtio ad Ncstorium
    prmdam; liim Baron. : Smvitei absentibusinconsum- scribere ccepit, velus sacerdos, prscsertim Nestorio
    mata pernicies.Casliganlur, ex lide ins. Colb., Iioc comparatns. vocari potnii.
    lanliim excepio. qnud in eo exstat minata pernicie. • Ediii, benedicam;meiius ms. Colb., benedictnm.
    ~ Alludit Ccelestiiinsad eloquenlise florcs, quibus Ex vertiis Jeremim XLVIII,10, ubi secundiim anli-
    iNcsioriush;i:rcseosspiuas admisceb.il. inlerpreialinnem iegimus, Maledictusqui fucit
    1 Qnron.:Ne linguam nequamvoluissetis.Non dis- quam opus Domini negligcnler,bsec perantiphrasim quam -
    iliccict nec. . . voluislis. Quaiuqiiam haud male dara siml expressa.
    ilii iiur nec poluistis, pro nec sustinuislis. i Apnd Baron., ubi4§lenta. Verius apnd Lnb.. '•!
    e !n vnl^atis,correclum. Concinniusin ms. Colb., in nis. Colb., ubi alter, Nestorius videlicet, <|iii V.e
    correpium,scilicetab Alexaudrina Ecclesia, cui nunc clesiaeConslantinop. fncliis episcopus, ejus quiiieiii
    Coelcstiiiustribuii, quod Cyrillus ejus cpiscopus, cnrandae ncgoiinin acccperai; scd ipsius cnrain Cy-
    congregata svnodo, contra nasceiilein Ncj)£ij bse- rillus variis ad illara missis scriptis ac Htteris egii.
    553 EPIST. XXV. COELESTlNIPAPJK AD CLERUMET POPULUMCONSTANTINOP. 554
    diligenter (I Tim. m, 4). Denique Heli sacerdos per hA psit. Quis pelitorem synodi synodo crederet d afutu-
    se inculpabilis, divinam per filios incurrit offensam rum? Pressa est illic falsitaiis levitas pondere veri-
    (I Reg. iv). Offenditpontifex pater, offendit potesias tatis, nec se ausa estfulgori radiantiuin sacerdotum
    et pietas. Si igitur ille cum prscsumptionem filiorum laiitantis perfidi caligo miscere. Lucem tenebrae
    non refrenat, a incurrit, quanto magis hic Dominum, ftigerunt, quia societatem legimus bis esse non
    dum nec ipsi parcit, offendit? Non hunc desidem posse (II Cor. vi, 14). Invicem se coniraria semper
    non hunc dixerim negligentem. Habuistis hominem offendunt. Ubi cst quod sibi diclum est, quod loque-
    sermonis assidui, atque (apud experlos Ioquor) vi- retur in ltimine, el supra tecta, quod audiret in au-
    gilem perdilorem. ribus, prsedicarel(JI/(iHA.x, 27)?Sed • idcirco volens
    9. Nec tamen beatus Petrus aposlolus deseruit prscsens latere, ui ferendam sententiam verecundia,
    tam graviter laborantes. Nam cum separari tale ul- judicnnte conscicnlia, praeveniret. Lucernam suam
    cus de ecclesiastico corpore horrens omnibus putre- cur voluit habere sub modio (Matth. v, 15), si eam
    do suaserit, cum ferro obtulimus etfomentum. Sed bene putabat accensam? Toto sancio conventui lu-
    ille abusus noslro studio, quo illum sequimur qui cere debuit, ut habere lumen omnium lumine pro-
    nec de pusillis aliqnem vult perire, morlem bdeside- barelur. Non fallit divina sentenlia, quoniam qui in
    ratus optavit. Denique et medicinam respuens, elegit B I tenebris sunt, lucem videre non possunt (Joan. xn,
    abscidi : tulit de se apostolicum, vel hoc nobiscum 35). Mansil absconditus, ut vitando sacerdotale col-
    sentiens, ipse judicium, ut abscideretur qui nos legium, ipse renuntiaret quodam modo dignitati.
    contristabat (Gal. v, 12), et volebat convertere Evan- Sic se ille primus homo Adam peccati sui conscius
    gelium Chrisli (Gal. i, 7). Nulla suo vitio Ianguenti antc faciem Domini nudus occuluit (Gen. m, 8) : et
    medico, ut diximus, arte defuimus. Non factum est qui nou in eum, sed in ejus mandata peccasset, ex-
    nostrae celeritale senlentioe ut esset nobis publi- pavit illam quam contempserat vocem, et timorem
    canus aut ethnicus (Matih. xvm, 17). Scimus quali- dcceptus incurrit, postquam simplicitatis fiduciam
    ter et quolies hos qui ad hsec lendunt, Scriptura vilio praevaricationisamisit. ' Non facit dubitare de
    jubeat conveniri (Ibid. 15), quod nunc quoque vide- crimine confessio latebrarura, nemo se in causis
    lur impletum. Dicendumdenique adhuc. Tunc frater gravibus innocenter abscondit. Sic ergo illius nosirae
    fratrem admonuit, dehinc perlinax uno et allero, mortis auctoris, perdito honoris et gloriae vesti-
    immo c multo teste conventus est, consequenier ab mento, secutus exemplum, merito lioc cum primo
    universa Ecclesia, nostro quoque sermone corre- homine Adam fecerit, qui Deitatem Adae novissimi
    ptus. Nihil praecoquum,nihil in hoc egiraus imma- sic negavit. Non fuit antc oculos lantorum vexatio
    turum, quem diuturnse constitutionis servatus ordo C ( sacerdotum, non congregatnra ex. omni pene mundi
    daranavit. Non potuimus ullra differre; ne, sicut parte concilium ; afuit ab his, cum quibus se esse
    scriplum cst, cum furante currere videamur, et cum nesciret.
    adultero fidei nostram ponere porlionem (Ps. XLIX, 11. Quid illi profuit hoc vilasse? Refugere voluit
    20), maxime quando oculus scandalizans jubeatur quos effugere non dabatur. Qua enim ratione possit
    auferri (Mutth. v, 29). Ad hsec ille compendio toties evadere, persequente eo cui se nullus abscondit? An
    oblata remedia, campum ad certamen exposcit, sa- quia talibus sociis usus est, sine peccato se existi-
    cerdolale poslulat cui non erat interfuturus exaraen; mans, negare « dignatus est quod Proplieta clama-
    egreditur ad bellum castrorum dux hoslem profes- vit, Quo ibo a facie tua, et ab Spirilu tuo quo fugiam?
    sus, et doctor iidei conira fidem portans arma per- Si ascendero in cmlum, lu ibi es; si dcscendero in
    fidiae, cum non tam profectus quam videtur ex- infernum, lu ades (Ps. cxxxviu, 7, 8). Ille clamat
    pulsus. latebram suisdeesse peccatis, nec aDeo possecelari.
    10. Non quaero qualia tunc ad Dominum nostrum Ille enim fatetur ubique prsesenlem, quem hic co-
    vota fudistis, cum exitus doceat quid polueritis natur assercre intra uterura defuisse susceptura.
    oplare. Necnos geslarum rerum putetis ignaros,qua- 12. Tandem in sacerdotibus suis sanctus, sicut
    rum nobis ordinera sancti fralris noslri Cyrilli relatio D semper, Spiritus vivens, unus in omnibus statuit,
    patefecit. Admonuil hominem, quem nunc inexcu- quod omnibus subveniret. Nulla de putredine,
    sabilem faceret ex more conventio, adesse conlem- nulla de vulnere nascente suscepit, quia diligenter
    "
    Supple, offensam. in vulgatis, abfuturum. Sic et infra afuit in eodem
    b Baron., desperalus. Colbertino nis., qui hic ob- codice legitur, non abfuit. Deinde in vulgatis, Per-
    litteratus est, nos deficiente, revocaraus ex Lab. culsa est.Concinnius auiem in laudato codice, Pressa
    desideratur, qno verbo Cosleslinus quanto salutis est, quia ponderis proprium est premere.
    Nestorii sludio flagrabat exprirait. e Apud Baron.: Sed si idcirco. Integrior fierel
    • fiditi, et multis testibus. Eleganlius ms. Colb.,et sententia in hunc modum : Nisi idcireo voluil prm
    multo teste. Prsescriptas a Domino correptionis re- sens latere, ut . . . prmveniret; lucernam suum
    gnlas erga Nesiorium servatas esse hic Coelestinus cur, elc.
    oslendit. Quocirca inferius, loco diuturnm constitu- >"Editi, Nam facit: corriguntur auctoritate ms.
    tionis, mallemus divinmcqpsliiulionis; licet hic Cce- Colb.
    lesiiuus iis occurrat qui Neslorium prsepropere s Sic ms. Colb. At editi, indignalus esl; et mox,
    damnalum dictitabant. ab aspectu, pro ab Spirilu.
    *Ita pingitur hoc verbum in ms. Colb., non, ul
    PATHOL.L.
    «55 EPiSt. XXV. COEtiESTlNI PAP^E AD CLERUMET POPULtJM CONSTANTINOP. S56
    lampulalum est, quod manus a Spiritus talis absci-.A positus inter torraenta cognovit, quem bic posilus
    dit. Ejice, inquit Salomon, de concilio contentiosum, in lionore nescivit.
    "et exiet cum \\lo discbrdia (Prov. xxn, 10). Seciim 14. Nonne lioc illud est, Ei homo cum in honore
    scandalurii sitrini quod imulerat, ampulavit, quia esset, non intellexiv, comparatus est jumentis insipien-
    apud vos quod b invcnerat, bo.c rcliquil. Non pote- tibus (Psal. XLVIH,13)? Quid cst aliud intcllcctus
    ifai, loqnente Domino (Malth. xv, 13), eradicari • ct judicium, nisi scire sapienliam et disciplinam,
    pMnlatiokiaam plantaverat Patcr, et quaein eo ubc- et intelligere verba prudcntix (Prov. i, 3). Iila est
    Terii rfuctiim pfobarclur afferre. Servavit yineam vera sapientia quae, ipso Salomone diccnle, de ti-
    «uam Dorainus Israel (dorrius ejus (tsa. v, 7) est morc Domini sumitexordium (Ibid. 7), quam se in-
    vinea fibriiihi), ietideo mirandum non est, si furem tcr perfcctos loqui beatus Apostolus affirmal (I Cor.
    VJPriiiis"ejiiscvasTt, cujus legimus ncc dprmire nec II, G), qtiani non t;im grave cst quod eam lunc mi-
    'fturrriitare custbdeiii (Psal. cxx, 4). nime mundus agnpvit, quam quod nunc episcoptts
    13. Qiiid aget impius pertinax? Quid sibi spei, ignoravit. IIoc locp utar Domini nostri per Jere-
    Ijuid permansit auxilii? Non Iiabet locum veniac, cui miam sermouibus : Culloreslegis memnescieruntme,
    %criptum quod riec bic ncc in fuluro possit ignosci et prophelanlibus iiniquilatem prophetis plauserunt
    \Maiili.~in, 32). Ihciinaiur oriinis elatus; contra, B manibus sacerdotes(Jer. n, 8); cl per eumdem alibi:
    "«xaltstibrieiri jpafit liumililas cbrisliaiia, quia liunc Sacerdotesmei sacrificaverunt milii ficle.
    ipsequi supfa cum rcqiiicscit, exaliat (Isa. LXVI,2). 15. TJiebalur lamcn defensionc et laude gcntilium,
    'Slibs pefproplietarii vefba siirit: 2Vonhabitat in me- episcopum lalcm numquara fuisse teslaiitium. Vero
    "Oliodomnsmemfacienssuperbiam(Psnl. c, 7), qui pcr lixc et probabililer loquebantur. Nam quarido po-
    -SLpostoluriipromiltit se siuliam mundi sapienliam tuit cpiscopus inveuiri, qui Cbrislianus csse nesci-
    ^erlditrifurri (I Cor. I, 19). Audiat nunc a nobis qnod rel?Ideo tamen {inimicus csse probalus cst, quia
    fPablus tuiic elcum pracdicarci audivit: Ad insaniam numqunm displicciit hostibus proditorcs.
    ' muliarnm
    pervenit iiiuere liitcrarum (Act. xxvi, 24). 1G. Aiidivinms hunc agentcm contra legem et ini-
    Absit tariien ab co bujus exemplum. Non enim qnod quum (Psal. LXX,4) quac sinl solalia prosecuta.
    %~doctore dictum cst, digiius est audirc indoctus. Adfuerunt inter alios, nec deserucrunt eum Ccele-
    "Cur praclerea cbnira vas abjcctionis, vas cleciionis stiani, iniquiiatis pperarii, qtios hymnidici nosiii
    vocemus iri medium, cum ad cxprobrandum liunc prosequitur manifesta seiiieutia : jam dudum quippe
    Sie stifficiai, qnem in cruce curii Cbristo post scclera Inimici Dei « disperguntur, et percunt qui operan-
    tonta pendentein (Luc. xxm, 45) supplicii bencfi- lur iniquitatein (Psal. xci, 10), (ac), sicut idem di-
    icitimfech Dominum confueri? Sui ab eo memoriam C I cit, velut cibum panis plebem Dominicam dcvora-
    j^Pscitin regno ; hoc brcvi sermone diluit quidquid bant (Psal. xin,4). Ilabuitergo secum sui magistros
    admisit, criminibus tcmporum tcmporis puncto sub- exsilii, liabuh Imjusce rei perfectos tiro doctorcs.
    Veniehs. Nec moraiuf praemium confiicntem : statim Nam separare diflicile est quos scelera sola junxe-
    icjus remuneralio et vicissiiudo. Respondit qui li- runt, quia majore liganlur glulino foedera vitiorum.
    benter excipit hora ad se quacumque convcrsum : Quis lamen borum fiuis est? nempe ille quem lcgi-
    Mecitm, inquit, eris in paradiso (Ibid. 43). Prornillit mus : lrriiavit in illb Domiiius, et erunt posl hmcde-
    ei futuram societatem, qui secum prsesenlia patere- cidentes sine honore in contumetia inler mortuos tn
    Mir. Ad justiliam corde credulitas, ad salulcm fai-ta miernum (Sap. iv, 19). Sed quid diulius immoramur?
    est ei ore confessio (Rom. x, lb). Exclamare liic in Fastidium lorsiian faciet sermo prolixior:ditnittamus
    tanta contrarictate rerura pariler elflere debemus : mortuos sepelirc morluos suos (Malth. vm, 22).
    efas est, hoc episcopum « pcfdidisse, quod lairo 17. Audile nunc et capile siinplicis verb.i docto-
    potiiit invenire. 0 fidei et perfidiie prxmium! o ju- risb; audite al> eo quae a majoribus nostris nobis-
    «SciaDei abyssus riiulta (Psal. xxxv, 7)! Lalro pa- cum positns frequenter audivil; audite cerlesemper
    radisummeruit, et sacerdos cxsilium. Habcamus (a- audila, nec studio novilalis invcnta. Nostro vobis
    «eri liujusce rei d admonere interpretes. Ilunc ille 1D loquitur ore collcga, quia una fides necesse est uni-

    ~ In
    vulgalis, spiritalis. Et hic nostrum ms. se- sic intclligere est; nec desit nobis ratio quam rei hu-
    qtnimur. jusce inlerpretationem quaerentibus suggeramus.
    bilbc iest, calholicam dbctrinam qria decessores e Colb. ms., intelleclus in judicium.
    i#.his Consiantinopoliianos imbuerant, ab eorura iRcstiluendum videiur, immicis iste probatus est.
    anifnis auferre non pbluit. Sic Coelestiniis inanem gloriam. quam forte Nesto-
    e Editi, hoc episcopiim, qupd latro potuil (et ad rius sibi apud ethnicos dicendi facilitate compara-
    rciarg.peliit) non inveuire; reslaiirariiurex ms.Colb. rat, acutesnggill.il, nempe niliil inirum esse si Chri-
    Porro perdidil Neslorius paradisum ob pertinaciam, siian.c rcligionis proditor ejus' iniinicis placeat, eis-
    q«em inven.itlatro per poeiiitennam. Tum Dei judi- que probaius sit.
    cia miralus Ccelestinus, ea in otriusque causa non B Ccelestianividelicel ac Pelagiani, qtiorum duces
    ila occiiifa csse ngrioscit, itt illbrutfi laieat aequitas, varias experti sunt dispersiones, quas Mar. Merea-
    cum Nestorius peifide neget quod latro fidcliler tor in Commonitorio enarrat.
    profiteiur. b Maxliniani recens electi, cujus doctrina non su-
    d lta ms. Colb. At cdili, habemus tamen hujusce specta, et laudabilis vita.
    re\ veros intervretes. Noslrara lectionem commode
    557 NOTITIARELIQ. SCPJPTORUMQUiE AD CCELESTINUMI PAPAM ATTINENT. 558
    ter praedicetur. Non hic in ejus persona alicujus le- A lium faligalm; labanlia, horlante propheta, genua
    stimonium miiluatur; a nobis daius est, qui estele- roborentur; qui pusilli sunt animo, convalescant(lsa.
    Ctusex nostris. Non est incugnitus, non aliunde de- xxxv, 4). Noster Salvator apparuit; ostendit falsi-
    ductus; babuisiis laudabilcm de pracsenli a judicio . tati Deus quid sit pulsare et incessere veriiaiem,
    suo. Fama dudum dccepit abscntcs. Plura de eo lo- postquam sibi controvcrsia inde facta cst unde sub
    qui cautio est, quia opera supcrvacua est, nola lau- venit. Undc, filii cliarissiini, permanele in eum qui
    dare. Nunc tamen vos noslris propriis sermonibus est, ut vincatis in vobis. In ipso sensu et in eadem
    decet cavcre commonitos. sententia estote perfccti (1Cor. i, 10); ut a Filio
    18. Nemo in vobis illud quatiat fundamentum, hominis, cura venerii in majestate sua, non audia-
    quod firraa pclra et angularis lapis ille construxit. tis, Discedilea me maledicti, sed, Venite, benedicti,
    iEdificale super lioc catholici quod solelis. Didici- possitis audirc (Matth. xxv, 34, 41). Maneat liacdos
    stis quid sit superscdilicare quod ardeat (I Cor. m, repulsa venturi. Vostales volumus inveniri, ut cura
    11 seq.); hoc deirimento illud pcnsabiiur, cum in igne stent abjecti a sinistris, vos a dextris invitet
    ppera singulorum probare cceperit ignis examen. ad fcgnum. Non exspectabitis ut paretur, quod olim
    Gaudeovos fundamcnio liuic non stipulam, non li- vos ut regnetis exspeclat. Angustam nunc portam
    gna, non fenum, sed illas imposuisse divitias quas B festiuanlcr intrale (Malth. vu, 13), qusc eos accepit
    archiiectorum sapientium pracceptamandabant im- quos numquamspatiosa inveneruut.
    poni. Bene manebilis; quia lam sollicite fabricatis. 19. llaec dilectioni vestrae pro laetitia catholico-
    Habitaculura niaguum laics pollicenuir expensse : rum dicta sufficiant: qusc ssepius reccnscre vos vo-
    auro, argento el lapidibuspretiosis illam vobis quse lumus, ut triumplio fidei gratulantes, inlelligalis
    scstimari uon polcst, consiruilis mansionem.Nullo Deum charilalis et pacis esse uobiscum (Philipp.
    pretio taxantur aetcrna,qnippeqtiacnon injuria, non iv, 9). Data b idibus Martiis Flavio Aetio et Valerio
    vetustate solvuntur, qusejam ab instilutiune ninndi viris clarissimis consulibus.
    jusiis DominuspracparaviuConfortenturmanus fide-
    ' IIoc viso ac sola fama cognito lulistis.
    est, eo judicio quod de ipso proesenliasua quam b
    vbbis rioto, nori quemadmodiim de Nestbrio iius- Marlii 15 ann. 432.
    .Illl I --! !——— ! IWW«*WMM1«————^i

    APPENDIX.

    «OTITIA RELIQUORUM SCRIPTORUM QUJE AD COELESTINUM I PAPAM AfTlNENT.


    § i. Ephlolm ad Cmleslinumalliriehlet. G 2. Eodem temporb apud Ccelestinumcum Augu-
    1. Antonius quidam ab Augusiino FussalensiUm stirio expostularunt Fussalenses, quod juniorem ado-
    iristifuius episcopus, postea de intolerabiti domina- lescentem nec satis probatum sibi temeirepraeposuis-
    tione, de rapinis et diversis oppressionibus(Cmtest. set, atque ut ab ejus inquieludiile liberarentur,
    lipist. 1, n. 4) a castellanis el illius rcgionis homini- Ccelestiniopcm enixe implorabant. Illorum querimo-
    bus accusatus, cpiscopalijudicio sic damnaltis cst, niam sequam csse confirmans Angustinris, iia Cccle-
    ut ei servaretur honor episcopatus, sed ejus regimen Slimim allnquitur : Neque Fussatensibussuccenseo,
    ct admiuistraiio negarctur; ac proc.crea privareltir quiajustam de me querimoniamingerunt auribut tuis,
    «•bffimunione.donecablala restituissct (Ibid. num. 6). quod cis liominemnoridum mihi probalum, nondum
    Huic judicio primum consentirc visus cst; adeo ut saltemmtate firmatum, a qito sic afjligerentur, inflixi
    aeslimaiodamno quod Fussalensibus intulerat, sepo- (lbid. num. 9). Quamob causamidem pius pater sup-
    Suerit solidos, quo communio ipsi redderelur. Sed plicibus corum precibus adjungerissuas, ait: Sub-
    tftoxYalenlinum Baianum episcopum Numidisc pri- veni hominibus, opem tuam in Christi misericordia
    tnatem, a quo fuerat ordinatus, induxit, ut eum veliit multoavidius quam ille (Antonius)poscentibus,a cu-
    emni modoinculpalum papm Bonifacio commendaret jus inquieludinedesiderantliberari. Et huhc libellum
    (Ibid. num. 9). Tunc Bonifacius missa in AfricamD Ccelestinocum Valcntiniet Augustini litteris obla-
    episiola, absolvit quidera Anionium, sed ea condi- tum credimus.
    tione, si ordinemrerum fideliterindicavit(lbid. num. 3. Hoc exemplo, quo Antonius episcopus in Africa
    4). Moxe viia migravitBonifacius.Sed Numidiseepi- damnatus, ad Romanum pontificem provocavit ,
    scopi, acccptis illius litteris, majori nuraero conve- neque appellalionem illius irritam duxerunt Afri,
    tiferunt.Tum ipse primas Valeutinus, visis gestis qui- probarunt iidera episcopi, quam sincere id quod de-
    bus jusle daranatus fuerat Antonius , senteiiiiam cretis a Zosimo missis de appcllationibus episcopo-
    muiare non dedignalus , Bonifacii successori Coele- fum constiiuebatur, servalurosse esse prbfessi sunt,
    Stino rerum ordinem fideiius indieavit, Ilsec aulem quoad decreta illa Nicsenanon esse sibi consiitisset
    Valeniini ad Ccelestinumrelatib una cum Augustini (Bonifac.epist. 3, n. 5). Antonii quippe causa Boni*
    ad eunidcm pap.imepistola liaud dubie roissa est. facio pontificeccepta est. Afri auiem tunc taniuni:
    »59 AD OPERA COELESTINII PAP^ APPENDIX. 560
    authantica receperunt Nicsenorumcanonumexem- A accusabatur. Cur autem virgines in Orientalibus par-
    plaria, cum idem ponlifex vivere desiit. tibus constitulseadversus eum Romaui pontificisjudi-
    4. Circa idera tempus, Coelestius novi pontificis cium iraplorarint, non alia videiur fuisse causa nisi
    deliidendi spe caplus, Coelesiinopreces obtulit, qui- quod Danielemin Gallias fugisse audierant. Libellos
    bus audientiam ejus expeiebat. Sed prudens ponti- illos nuper acceperal Ccelestinus,cum DanielemRo-
    fex impudenlem ac pertinacem bserelicum audire mam perduci se jussisse, aique hunc jussis necdum
    dedignalus, eum totius Italiae fmibus exlrudi jussit. paruisse, epistola4 Julii 25 die, anni 428 daiasigni-
    Istud Prosper lib. contra Collat.c. 21 n. 58 memorise ficat. Ex quo libellos illos nec mullo antc, nec longe
    prodidil bis verbis: Venerabilismemorim pontifex post anni 428 initia conscriptos luisse colligitur. Coe-
    Cmlestinus,cui ad catholicmEcclesimprmsidiummulta leslinus eorum appgrapha cum epislola quarta mil-
    Dominusgralim sumdona largitus est, sciensdamnatis tens in Galliasad episcoposper provincias Viennen-
    nonexamenjudicii, sed totum pmnitentimremedium sera et Narbonensemconstitutas, eorumdem autogra-
    esseprmstandum,Cmlestiumquasi non discussonegotio pha in scriniis apbslolicsesedis recondi curavit.
    " audientiam poslulantem, totius Italim finibus 8. Antequam autem ea de causa Ccelestinus ad
    jussit
    exlrudi. Adeoel prmcessorumsuorumslatuta et decreta mox diclos episeoposscriberet, ad Patroclum Arela-
    tynodalia inviolabilitertervanda censebat; ut quod .B tensem antislitem per Fortunalum subdiaconum mi-
    semelmerueral abtcidi, nequaquam admitleret retra- serat litteras (Epist. 4, n. 5), quibus Danielem Ro-
    ctari. mam destinari prsecipiebat, ubi si suae confideret
    5. Fullus erat Ccelestinusnon tantum decessorum conscientise, objecta dilueret crimina, et ab accusa-
    suorum ac synodornm statutis, sed et imperatorum toribus ejus postulatum apostolicse sedis judicium
    praeceptis, ut hac severitale ciim Coelestio ageret non declinaret. Tunc veroDanielem episcopumordi-
    (Baron. ad ann. 420, n. 2 et 3). Jam enim ab anno nari conligit, hoc est eo inlervallo qtiodin perferen-
    481 Constantius imperator VolusianoprsefectoCoele- dis litteris quibus idem Daniel ad dicendam causam
    stium ex Urbe pelli conceptis verbis mandaverat. vocabalur, Fortitnaius subdiaconusinterposuii. Unde
    Indeque staiim edicto prsefectorum prsetorio fuerat et hanc epistolam ad Patroclum , epistola 4, quse
    submolus. Yerum exstincto Bonifacio Romam repe- menseJulio anni 428 consignatur, el in qua memo-
    tere non veritus, meruit utetiam totius Iialiaefinibus ratur Danielisordinatio, aliquanto anteriorem esse
    cxcluderetur. Tunc convolavit Constanlinopolim,ubi liquet.
    aditum, quo in gratiam et amicitiam Nestorii se insi- 9. Eodem anno 428, mense Aprili, secundumLi-
    nuaret, nactus est faciliorem. Et ab eo quidem veluti beratum quidem primo die , secundum Socralem
    veritalis defensor epistolam meruit consolatoriam , 'C auiem decimo, Nestorius AntiochenaeEcclesiaepre-
    quam MariusMercator Iatinitate donavit (Mar. Merc. sbyter in episcopumConstanlinopolitanumcooptatus
    edit. Balux. p. 131). et ordinatus fuit. Ordinaiionisejus relatio ab episco-
    6. Apiarius Siccensis Ecclesisepresbyter , Bonifa- pis qui ei interfuerant ad Coeleslinummissa est. Et
    cio pontificein Africanoconcilio a Siccensi Ecclesia in ea quidem tanttim Nestorio tribuebant illi episcopi
    iia remotus est, ut Faustini apostolicae sedis legati testimonium, quanium, inquit Ccelestinus(Epist. 13,
    opera servatus ei sit bonor presbyterii, atque alibi, n. 1), desiderabatnr ei -qui ad alicnam Ecclesiara
    ubicumque vellel vel posset, gradus sui munere fungi regendam aliunde accersebatur.
    permissum ipsi fuerit. Subinde rursus de immanibus 10. Ccelestinusepiscopis qui sibi de Nestorio re-
    flagitiis a Thabracenis accusaius , ideoque commu- cens eleclo gratulantes scripserant, statim rescripsit
    nione privatus, Romara confugit. Tum ipsi, aposto- (Epist. 15, n. 2), eisque se muluorum gaudiorum
    licam sedem appellasse se mentienii, paulo facilius participem oslendit, innuens lamen non probandam
    Ciulestinus fidem habuit, alteraque parle inaudita fuisse presbyteri ex aliena ecclesia electionem ,
    communionemreddidit. Res tamen gestas ignorari nisi hsecdisciplinseoffensioelecti merito compensa
    ab Afris nolens is papa, litteras adeos per Leonem retur.
    presbylerum misit, quibus se de Apiarii adventu ad- ' ' 11. Hic tacenda non est sancti Germani episcopi
    modum laeialumfuisse testatus, eum a se communioni AntissiodorensisinaBriiannias;iegaiio,dequa Prosper
    restitutum esse significabat. Exinde Faustino Poten- in Chronico ad annum 429 istud memorisemanda-
    , tinse civitatis episcopo ac sedis aposlolicselegato in vit: AgricolaPelagianus, SeverianiPelagiani filius,
    Africararedeunti Apiarius se adjungens, novumAfro- EcclesiasHibernimdogmalissui insinuationecorrupit.
    rum judicium subiii. Afris autem mox dictae Ccele- Sed aclionePalladii diaconi papa CmleslinusGcrma-
    stini litterse paulo ante redditae sunt, quam ipsi de num Amissiodorensemepiscopumvice sua mitlit, ut,
    Apiarii causa eidem papserescriberent, adeoque eirca deturbatishmrelicis, Britannosad calholicam fidem
    exitum anni 425. dirigat. Quippe CoeleslinnmGermano vicem suam
    7. Ex Oriente quoque Ccelestinusrelationem seu sine scripto commisisse, atit bunc sine illius lilteris
    libellos accepit monialium adversus Danielem, qui in Britannias profeclum esse quis sibi persuadeat?
    monasterium ipsarum tenuerat (Epist. 4, n. 1 et 9). Neque his sletit Ccelestinus; sed Palladio Scoitis
    His in libellis Danielde nefariis flagitiis, ac nomina- ordinato episcopo, eflecit ut in insulis illis fides non
    tim quod sacrarum virginum incestu pollutus esset, modo purgareiur ab haeresi, sed etiam latius propa-
    m NOTITIA RELIQ. SCRIPTORUMQU.E AD COELESTINUMI PAPAM ATTINENT. 562
    garelur. Qua in re studium ejus Prosper lib;' cbnt. A temporequo ad fratris nostri Tuenlii dedimus scripta
    Collat. c. 21 n. 58 laudat his verbis : Nefi vero se- responsum.Cum autera Tuentius ille non alius ab eo
    gniore cura ab hoc eodemtnorbo (Pelagiano) Britan- esse videatur quem Zosimus epist. 4, n. 4, a Proculo
    nias liberavit; quandoquosdaminimicosgratim, solum Massiliensi antistite ordinatum indicat, presbyteros
    sum originisoccupanles, etiam ab ilto secretoexclusit illos, de quibus a Tuentio Coelestinusconsultus est,
    Oceani, el ordinalo Scollis (Palladio) episcopo, dum merito censeamus Massilienses, qui Augustini de
    Romanam insulam studet servare calholicam, fecit gratia doctrinam lunc palam improbare cceperunt.
    etiam barbaram Chrislianam. Quocirca et quod Tuentius scripsit, et quod rescri-
    12. Nestorius, dum novam ac perversam publicare psitCcelestinus, ad eumdem annum 431 exislimamus
    aggressus esl doctrinam, multos offendittam clericos pertinere.
    quam laicos qui ipsi contradicerent. El laicos quidera 15. Dum Ephesina celebraretur synodus, Cyrillus
    communione, clericos autem gradu suo privavit. Ac Alexandrinus anlistes epistolam ad Leonem tunc ar-
    deinde ad Coelestinumscripla epistola , hoc ei indi- chidiaconum misit, per ipsum Cceleslinoreddendam,
    care festinavil. Epistolse hujus meminit Cyrillus in qua Juvenalem Jerosolymitanae Ecclesise episcopum
    eo scripto quo sentenliam Nestorio denunliat, quam in prsediclasyuodo Palsestinseprovinciseprincipatum
    Ccelestinus adversus ipsum tulerat. Primum enim B ambiisse , atque insolentes ausus per commentitia
    ibi prsemiltit: Omnibus,qui a tua reverentia (o Ne- scripia firmare contendisse significabat; simuletiam
    stori) separati sunt propler fidem , vel depositi, tum sollicila prece multum poposcitul nulla illicilis cona-
    laicis quam clericis communicantessumus. Stalimque tibus prmberelur(Romae) assensio. Hanc autem epi-
    subjicit: Nec enim mquum est eos qui recta sapere stolam ideo arcbidiacono inscriptam esse , ut ipsi
    norunt, luis condemnarisenlentiis, QUIATIBI, bene papse redderetur, ac re ipsa ei redditam fuisse isiud
    facienles,CONTRADIXERONT ; hoc enim indicasti in epi- argumenlo est, quod authenlicum ejus exemplar in
    slola qumscripta esl a te ad magnm Rommsanctissi- apostolicaesedis scrinio asservatum sit. Quocirca cum
    mum coepiscopumnoslrum Cmleslinum. Atqui ex ejus apograpbum a MaximoAntiocheno episcopo ad
    epistolis, antequam istud Cyrillus scriberet, a Leonem jam pomificem niitti coniigisset, eidem Ma-
    Neslorio ad Coilestinum missis, duas tantum habe- ximo rescripsit ipse Leo (Epist. 110, n. 4): Cujus
    mus, in quibus hsereiicus ille de iis qui sibi conlra- epistolmad nos exemplaria direxisli sanctm memorim
    dicebant, vel a communione, vel a cleri gradu, re- Cyrilli, eam in nostro scrinio requisitam nos aulhenti-
    molis nullam mentionem facil. Sed et in earum se- cam noveris reperisse.
    cunda Nestorius smpejam ad Coelestinumscripsisse 16. Quaiuor mensium a depositione Nestorii elapso
    se ab exordio commeniorat. Quocirca ista , de qua C spatio , die 15 mensis Oclobris anni 431, episcopi
    Cyrillus loquitur, inter primam et secundam quse adi quos Ephesina synodus ad Theodosium imperatorem
    nos pervenerunt, adeoque circa exitum anni 429, delegarat in haerelici memorati locum ordinarunt
    scripla merito censealur. Maximiauum Ecclesiae Consiantinopolitansepresby-
    13. Poslquam Nestorio denuntiata esset adversus> lerum statimque lilteras ordinalionis ejus indices per
    ipsum iata sentenlia,atque indticiarum ei indullarunai Joannem presbylerum el Epictetura diaconum ad
    tempore jam dudtim emenso, gradum ab haeresi mi- Coelestinummiserunl. Liiteras illas, quaeMaxiraiani
    iiime referret, dum Ephesi synodus indicta paraba- cominebant elogium , Ccelestinussibi proxime anie
    tur, consuluit Cyrillus Ccelestinum(Epist. 16), utrunji Natalem Domini diem reddilas fuisse docel ( Episl.
    Nestorius , eliara si errorera deponeret, in synodci 22, n. i).
    essetrecipiendus; an verolata deposilionis senlentisi 17. Tbeodosius imperalor, praediclisepiscoporum
    in quam spretis induciis incurrerat, remitti ei noni lilteris epislolam peculiarem adjunxit, qua Maximiani
    deberet. Monebatpr.cterea Cyrillus Ccelesiinum, nei ordinationem probari sibi testabatur. Tum bujus ini-
    ab iis quorum suspecta erat lides incaute captari se: . peratoris sententiam cum episcoporum teslimonio
    paleretur. Huic Cyrilli epistolae Coeleslinus7 Maiii concordem cernens Coelestinus, lanto perfusus est
    die anni 431 rescripsit. Unde illam non longe posl D gapdio , ut sacros illos augustaepielatis apices ipso
    anni ejusdeminitia scriptam esse conlicitur, maxirae natali Domini die coram lotius Christianse plebis
    curaineamemoreturEphesihabenda synodus,quam congregatione in basilica S. Petri legi voluerit, quo
    Theodosius imperator 19 Novembrisdie anni 430 in- eadem plebs lsetiliaesuse particeps fieret, ac publica
    dicere primum cceperat. pro ipso imperatore vota Deo libentius persolveret
    14. Eodem anno contigit ut in Galliis presbyterii (Epist. 23).
    nonnulli quasdam de libero arbitrio qusesliones ii:i 18. lpse quoque Maximianus in regise civitatis
    medium vocarent, quce novilate sua Ecclesiam per- sedem assumptus, lilleris suis Ccelestinumde ordi-
    turbabant. Tum de bis consulendum duxit Tueutiusi natione sua ceniorem fecit (Episl. 24, n. 1). Litterai
    episcopusCcelestinum, el ab eo responsum babere: illae sermone simplici sinceram mentis ac fidei pu-
    nieruit (Epist. 21, n. 2). Subinde Ccelestinuseadem ritatem prodebant.
    de causa scribens ad Gallise episcopos, cum illudi 19. Socrales lib. vn cap. 40 celebres quasdam
    Tuentii scriplura , tum suum ipsins rescriptum me- memorat Coelestinilitteras, quas, inquit, CyrilloAle-
    morat his verbis : Super his mulla jam dicta sunt et' mndrino, Joanni Anliochenoet RufoThessalonicen?
    fctK AD OPERA COELESTINII PAPJE APPENDIX/ KAA
    (addit Yalesius tn eam rem, qupd abest a Graeco) JA.58, laudata, verum etiam a decessoribus suis Julio
    miserat, aocens niliil obstare quominus is qui alicuius I epist. l,n, 5, Damasp epist. 5, n. 4, et epist. G,
    Ecclesim nominatussit aut re ipsa existat episcopus, n. 3, Siricip epist, 10, n. 16. Ncque is erat ut, islud
    ad aliam Ecclesiam transferatur.Vefum hac in re callens, aliud vel praeciperpt yel per.milteret.
    nobis valde suspecia cst Socralis narralio. 23. Non respiienda lamen prorsus Socratis narra-
    20. Doctus quidem Tillemontius , tpm. XIV pag. tio, Neque iiificiandum Tbeodoslo exhiberi poluisse
    149 et 150, de litterariun illarum veritate nijiil du- Ccelestini lilteras, quibus quominus Proclus ad se-
    bilans , eas tum forle scriptas opinatur, cum post dem assumeretur Conslanlinop. Ecclesiae, nihil ob-
    Sisiuii moriem in jocuni ejus consiiuiliis esset Nesto- stare prpbarelur. Pcrigenes Patrcnsibus olim ordi-
    rius, ac multi, qui cooptarant Proclum, repulsam natus, sed ab iis rejectus, ppstmodum a Coriniliiis
    passi essent. Scd si ea occasione, hoc cst ab anno in episcopum coopiaius, aposlolicaesedis auctoritate
    428 epistolam liujusmodi scripsisset Ccelestinus, et concessus iis fueratj Exinde Perigenis causam, ut
    qtiseslionem dc episcopis uni Ecclesiae ordinalis, ap appstolicse sedis judicio finitam, Coeleslini decessor
    liceret eos alio iransferre, tunc dccidissel; nihil jam Bonifacius a nullo insiaurari aut rctractari permi-
    fuisset ctfr Prpclus, annp 431 Nestono dcjcclo, plu- sit. Ipse Ccelesiinus lerliam ex epistolis suis Peri-
    riiius ei rursum siiffragantjbus, in solip Qpnstaniino- JBgeni nominalim ut iiiier primarios Illyrici episcopos
    polilanae Ecclesise non sufficeretur. Quomiiius enim locum tenenti inscripsit. Cum igilur de Procli eie-
    borum a quibiis postolabalur, prxyalueril senlemia, ciip.ne agereliir, ne cui haereret ob canouem qnon-
    id iinum pbstitisse Sperates lestalur, quod eleciioni dam ei objecium scrupulus, opportune :n mcdium
    ejus intercessissciil uoniiulli, eccUiiasticocanone ve- proferri potuit epislblaj hujus exemplum.cx quo ex-
    tilum esse dicenles,ne is qui aticujus civitalis designatus. ploraiumcsset, Proclum ad Ecclesia; Consiantinop.
    fuerit episcopus, ad aliam civitntemtmnsferalur. cpiscopatum. licere iransferri, cum Coelestinus, cujus
    21. El vcro Socriies Cceleslini liileras, quibus id decretis Epliesiiia synodiis lanluni reverentiae delu-
    decidebaiur, post Maximiani ordinaiionem scriptas, lerat, hnjusmpdi trapslationem raanifesle approbas-
    certe ppst, episcopi liujus mortem priinuni exhibitas set. Quod qiiidcra ex aliorum rclatione audiens So-
    fuisse docet. Ubi cnim Maxiniianum, cum perbien- - craies, el facia omriino diversa, non insueto sibi
    nitim ac mens.es quinque Ecclcsiam suam admini- more, conjungens atque confundens, id Ccelestinum
    strassct, fatp functum tsse narravit, tunc, inquit, in celebribiis illis liiteris (Cmlest. episl. 12), qnas
    Theodosius imperaior absqueulla cunctalione, non- cliainnumiiabemus, et in quibus nihil simile legimus,
    dum depositoMaximiani corpore, ephcopis qui aderant adCyrillum, Joannera et Rufum missis docuisse sibi
    mandapit ut Pfoclum inepiscopali totio collocarent; 'C persuasit. Id vero in aniinum suum eo indnxit faci-
    id enim Co?lesliniquoque episcopiRomaniiitterm tunc lius, quo prajconceptsc in gratiam translalionis epi-
    exhibilmconfirmabant, quas ilie Joanni Antiochenoet scpporum opinioni, quam data opera lib. vu cap. 56
    Rufo Thessalonicensimiserat,dpcent nihil obttare,elc., tuelur, magis faveret.
    ut supra. Sed neque istud cutn liislorica yeritate com- 24. Majori fide digmis videiur idcni scriplor in eo
    poni facile poiest. Eo.quinpe anno qui Maximianior- quod lib. vn c. 10 tradil: Cmleslinusquoque Nova-
    dinaiioneni cxcepit, obiil Ccelcsiinus, et anlea Joan- tianis ecclesiasquus Romm habebanl ademil, et Ru-
    nes AiiiioclienusEpliesinsesynodi senleniia submotiis sliciitum eorum episcopumclam in privatis mdibusple-
    ab Ecclesiaecoiiimnnioiic, ad obilura usque Cceleslini bem colligere compulit. Quibus et boc addii: Etenim
    ab ea segregaius permansit. IIunc aulem papam ad et ad id usque temporis Novaiiani Romm plurimum
    episcopum , synodi scnlcntia quam ipse confirmarat floruerant, cum mulias ibi ecctesiat possiderent, et
    segregatum, litteras pacis et communionis indices maximam populi mulliludinem in eis colligerent. Jam
    dedisse quis sibi persuadeat ? anlea tamen, ipso Socrate ibid- c. 9 teste, Innocen-
    22. Ultro largiar, hoc Ccelestinum scribere tum lius eosdem bserelicos persequi cceperat, eisque
    potuisse, niliil scilicct vetare quominus Proclus Cy- Muitas ccclesias eripuerat.
    sicenis ordinatus, sed ab his numquam admissus, *r § II. Decrela Cmtestinoascripta.
    Ecclesix Constantinopolitansc prseiiceretur. At in 25. In libro ponlificali Ccelestintisconstiluisse di-
    animura nuraquam inducam meura, ul Romanus cilur, ut psalini David CLante sacrificium psatleren-
    pontifex, cujus scripta summum paiernorum statti- tur, quod antea non fiebat; sedluntum Epislolm Pauti
    torum intemerate scrvandorum studium ubique spi- et sanctum Evangetium. Verum etiamnum habemus
    rant, praeter disciplinam a decessoribus suis studiose honiiliaselconciones quibusPaires etiam Cuslesiino
    commendatam, et a successoribus per mulia sascula antiquiores psalmos aliasque ab Evangeliis aut Pauli
    constanter custodilam, nulla exigente necessilate Episiolis Scripiuras cxplicant, quae populis, dum ad
    «cripserit, ut non solum is qui nominatussit (nec ad- sacrificium celebranduin convenirent, recitatae fue-
    missus), sed eliam qui re ipsa 'existat episcopus, ad rarit.
    atiam Ecclesiam transferatur. Non ignorabat Ccele- 26. Quatuor alia decreta in editionibus concilio-
    stinus hoc postremum conceplis verbis vetitum esse, rum a Crabbio ac deinceps vulgaia sunt velui ex
    non modo a Nicaenasynodo can. 16, Sardicensi can. Gratiano cxcerpta. Primum cx illis ita exprebsum,
    i et2, Capuana in concilio Carluaginensi IH, can. Nullus primat,nullut meiropolitanui, nulluiquireti-
    565 ANTONINUSIIONORATUS EPISG. CONSTANTINENSISPROLEGOMENA. SSfi
    qnorum episcoporum, allerius adeat civilalem, etc, A pntinjitT duodenm; el deponatur, st tamen in con-
    notatur ut a Graliano 9, quaest. 2, c. 3, Ccelcstini scientiam populi devenerit.
    nomine prolaiura. Sed Crabbium, aliqua Graliani 29. Dc duobus illis decretis lioc non ambigcndum
    falsa editione.deccptum, temere secuti sunt cseleri vidclur ea simul et ab eodera parente fuisse edita.
    conciliorum editores. Apud ipsum cnim Gratianum Nequc illud iis qui aliquam ecclesiasticse disciplinse
    loco cilalo, ut apud Ivonem parl. v c. 102, ct Bur- notitiam percepcrunt, minusest perspicuum, hujus-
    cbardum lib. i cap. 66, aliosque canonum compila- modi dccrela in Cctleslini nostri setatcm niinima
    torcs, non ascribilur Ccelcstino, sed Callisto, in convenirc. Tum a gradu suo dejiciebantur episcopi
    cujus epistola 2, ab Isidoro Mcrcalore conficla lo- vel prcsbyteri lapsi: sed publica eis pcenitcntia non
    tum reipsa Iegitur. imponejoalur certo annorum numero exigcnda. Lon-
    27. Alterum cx Gratiano 50, qusest. 1 cap. 9 ita ge miniis lunc oblinuerai usus ut bxc pcenitentia
    refcrlur : St quit tacerdos cum filia sjpirilalifornicar peregrinando persolveretur. Mullo autem magis Cca.
    tus [uerit sciat se grave adutterium eommisiss~.Idcirco lestini III quam Cceleslini I cevo consueludo ista
    femina, si laica est, omnia dcrelinqual, et res suas congruit.
    pauperibut.tradat, et contersa iiLmonasterio Deous- 50. Postrcmum^ quo viri qui binarn duxerit uxo-
    que ad mortem serviat. Sacerdos autem qui malmn B rcm, quse vcra sit uxor dcccriiitur, et quo parenles,
    exemplum dedit hominibus, ab omni offlciodeponalur fratrcs ct cognatos in matrimonio contrahendo vel
    et peregrinandoduodecimannis pceniteat. Posiea vero dirimendo lcsles adhibcri possc dcfinilnr, Gralianus
    ad monasterium vadat, ibique cunclis diebusvilmsum 55, quccsi. G, cap. 2, vclut a Palca Coelcstino attii-
    Deo serviat- bulum ita dcscribit : Videtnr nobis quod secunda, ^
    28. Iluic affinc cst lertimn, qnod cidcm Graiianus quam conlra prohibilionem Ecclesim duxit, non sit
    eodein nominc proximc subjicil in luinc modum: uxor, etiamsi primam non haberct detponstilam, eic.
    Non debet episcopus aul presbyter commisceri cum At in Grcgorii IX Decrelalibus lib. iv, lil. 18, c. 3,
    mulieribus qum ei sua confessm fuerinl psccala. Si Clcmcntt III, rcstilnilur, notatnrque ad marginem
    forte, quod absil! hoc contigerit, sic pmniieat, quo- illud olim Ccelestino III fuissc ascriplum.
    modo de filia spiriiali, episcopus quindecim annis,

    ANNODOUINl CDXXXVIH.

    ANTONINUS HONORATIJS,

    EPISCOPUS CONSTANTINENSIS.

    PROLEGOMENA.

    SCHOENEMANNI NOTITIA HISTORIGO-LITTERARIA IN ANTONINUM.


    (Schoen.Bibiioth.Hisl.litt. tom. II.)
    § I. Vita. G varias in Bibliolhecis Palrum repetitiones emenda-
    Antoninus Ilonoratus seu, ut alibi audit, Ilonoratus tior facta el illustrata est a Theodorico Ruinarlo, hoc
    Antoninus.Constantinensis in Africa episcopus, vixit indice teste. - SfCULOxvi.
    tempore persccutionis quam Gensericus rcx Vanda-
    lorum in catliolicos excitaverat, et Arcadium quem- 1S28. Basilem, apud Ilenr. Petr.; in-fol. Antontni
    dam Hispanum ob fidera in exsilium pulsurn, per episcopi Conslantinensis ad Arcadium exsulem con-
    Anlidolo contra omnes
    epistolam consolatus et ad graviora perfcrenda ex- solatoria; in Joan. Sichardi
    iiortaius esl. hmreses, fol. 241,242.
    1556. Basilem, apud eumdem; in-fol. Antonini,...
    § II. Scripla.
    Restat bodie illa Epistola, ad labores pro Christo ad Arcadium actum in exsilium a Genserico Vanda-
    ferendosexhortatoria, gravis et elegans, quam recte lorum rege consolatoria; in Joan. Hcroldi ilseresio-
    Baronius antiquum illura aposlolicum characterem logia, p. 702-704.
    redolere ait, scripta fcrme intra annos 437-440. 1575. Parisiis, apud Mich. Sonnium ; in-fol. Ea-
    dcm in Biblioth. Palrum Bigneana tom I.
    § III. Editiones. 1589. Parisiis;in-fol. Anionini ep. Constantinensis
    Edila est primum ~ Sichardo an. 1528, et post episc. ad Arcadium actum in cx.ilium a Genserica
    567 ANTONINIHONORATICONSTANTINENSISEPISCOPJ 568
    rege Yandalorum Epistola consolatoria; in Bibt. PP. A 1644et 1654. Parisiis; in-fot- Antonirii... ad Ar-
    Bign. editionissecundmtom. III. cadium exsulem Epistola consofatoria; in Bibl. PP,
    1595. Romm, ex typogr. Vat., in-fol. Episiola tom.IH.
    Antonini ep. Constantinse ad Arcadium; in Card. 1677. Lugduni, apud Anitsoniot; in-fol. Anlonin
    Baronii Annalibut ad an. 437 primm editionis lom. Honorati ep. Constantiniensis Epislola cofisolatori:
    IV (qni totus accurate recusus est in eadem typogra- el ad labores pro Chrislo ferendos exhortatori'2.; ii
    pbia an. 1607) pagg. 659-61; in Coloniensi1624 lom. Max. Bibl. PP. tom. YIII p. 665 sqq.
    V pp. 743-45; et Mansiana tom. VII (Lucm, 1741) 1694. Parisiis, ex typis Theodor. Muguet; tn-8*
    pp. 499-501. Honoraii Anlonlni Conslantiaein Africa episcopi Epi
    SJECULO XVH. slola cohortatoria ad Arcadiumpro fide exsulanlem,
    1618. ColonimAgrip.; in-fol. Antonini.... Epi- sub Genserico Yandalorum rege Ariano; in Theodo'
    stola consolatoria ad Arcadium quemdam a Gense- rici Ruinarli Hislorix persecutionis Vandalicm part
    rico Gothorum rege in exsilium actum; in M. Bibl. u, cap. 4, pp. 433-39.
    PP. lom V, part. m.

    ANTONINI HONORATI
    CONSTANTINIENSIS EPISCOPI

    EPISTOLA CONSOLATORIA

    AD
    ARCADIUM
    KEGEVANDALORUM.
    ACTUMIN EXSILIUMA GENSERICO
    (Max.Biblioth.Bign.tom.VIII.)

    Perge, fidelis anima, perge; et confe-sor unilalis, B Sursum cor, perfectam inchoasti pugnam. Ipse ar-
    gaude, quia pro nomine Christi pati meruisti contu- changelus qui cecidit, diinicat; ipse tecum luctatur;
    meliam, sicut apostoli cum flagellati sunt. Eccejam sed tecum est Pater et Filius et Spiritus sanclus.
    serpens ille sub pedibus tuis jacet, ipse condigere Vide ne timeas, adjuvat le ut coronet te. Septem
    potuit; sed ipse cecidit, quia te elidere non potuii. filios Machabseamater pr.o.Cbrislo misit ad mortem.
    Rogo te, preme caput ejus; non surgat isto in agone Ante cam cruciabanlur, et ipsa magis eos hortabatur
    martyrii, nemo le commoveat. Ecce gaudet Christus ut morerentur : ipsa autem post filios occisos, ecce
    et inspicil te; lsetanlur angeli, et adjuvant te: turba jam exsultat cum filiis coronata. Respice quia in
    daemonumcalcaneum tuum observat; ne deficias, ut utero malris Deus te fecit; ipse libi spiritum et ani-
    dsemones qui nunc lugent, gaudeant. Tecum est mam dedit, ipsc le ornavit ratione et sapientia. Ipse
    omnis chorus mariyrura praecessorum tuorum; ex- coelurafecit et terram, et oinnia quoe in eis sunt. Sic
    speclant te martyres et defendunt, et coronam ex- te vull suscipere pro fide morienlem, ut tibi plenam
    lendunt. Rogo te, tene quod tenes, ne ailer accipiat exhibeat majeslateiti. Respice mundum : periturus
    coronam luam (Apoc. xxxi). Quantum temporis est est. Respice solem et lunam et stellas : et ipsa sol-
    quo pugnaturus eris! et quantum temporis erit quo venda sunt. Conflige forliter pro anima tua, quse aut
    in seternum, viciurns eris! Jjra ccepisti, perfice: C semper vivit aut semper perit. Ecce dimissa sunt
    hobie apparet cur paleris; Dominum nihil latet; non tibi peccala tua; et oinnes iniquilates luas Deus pro
    te fallat diabolus in causa, cum tibi ingerit nebulam; hac pugna delebit, quascumque usque hodie com-
    hoc vult ne cliarissimus patiaris. Yerum, fraler, habes miucre potuisti.
    certamen; integra est isla confessio : Si mortuus Andi de hac re Ezecbielem prophetam dicenlem :
    fueris, cerlus esio, mariyr eris. Quacumque die iniquus conversus fuerit ab iniquilalt
    Job non attendit uxorem, et ideo vicil; non fami- sua el feceritjusliliam, omnet iniquilatet ejut non me-
    lias, non divilias, non amicos, et merito superavit. morabor ultra, dicit Dominut (Ezech. III). Jusiitia lua,
    Adam mulierem suam plus satis dilexit, et ideo tam fides tua (qruiajustus ex fide vivit [Rom. i, Hebr. x]),
    lacrymabiliter cecidit. Sic dicit Dominus : Qui non tribnlatio, exspoliatio, exsilium, remissionem libi
    dimiserit palrem, aut matrem, aut uxorem, aut filios, contulit peccatorum; mors autem aperit tibi regna
    iiil filias propter me, non est meus discipulus(Marc. coalorum. Qualis eris cum te cum sancto Stephano
    x). Quid, si condilione vitae moriuus esses, uxor te videris? Qualis eris cum Petrum et Paulum, quos ro-
    aut familia habuit revocare? Nam quem tenuisti, gare solebas ul patronos, habebis amicos?Christum
    ipsum atiende, ipsi haere; lene eum fortiter, ne dimit- mox tua anima videbil; et corpus tuum erit in refri-
    tas, ne resoexeris retro ad uxorera aut familiara. D gerib resurrectionis, ut et ipsa caro videat quod tua
    569 EPISTOLA CONSOLATORIAAD ARCADHJM. „70
    anima cum exierit mox videbit. Fremit diabolus,, A pertinet sapientia, licet non recedat ab anima. Ecce igi-
    gaudet Cbristns. Roga, plora, posce auxilium;et I tur in sole calor et splendor in uno radio sunt, sed
    mox accipies in mente solatium. Tirae pcenas scter-• caior exsiccat, splendor illuminat: aliud suscipit ca-
    nas, ubi semper ardetur, ubi semper in tenebris ett lor, aliud suscipit splendor, licet ab invicem calor et
    corpus et aninia cruciatur, ubi cum diaboio animai splendor non possint separari. Suscepit ergo splendor
    et corpus in selernum exuritur. Gehennas expa- illuminationem, non fervorem; suscepit calor fervo-
    vesce, et Clirislum modo tene. Modo est ut aut vivasi rem, non illuminationem.
    aut pereas. Nento le recuperabit si in ista pugna de- Aliud ergo singulariter agunt, et tamen ab invicem
    feceris. Et quid libi prodest, si diabolo consenseris, non recedunt. Sic et Filius suscepit solus carnem,
    et mox corpus amiseris? Aut nescis quia vita cor- et tamen non deseruit Patrem, nec se divisit a Patre.
    poris tui in potestale est Dei tui, qui tibi confeslimi Filius itaque suscepit carnem in proprielale, et ta-
    auferre potest carnera, si dereliqueris fidein? Qui- men et Pater el Spiritus sanctus non defuerunt ma-
    dam Cbristianus dum pro fide in eculeo torqueretur, jestate. In divinitate sequalitas, in carne Filii pro-
    retulit aslitisse sibi angelum splendido vultu, cum prietas : nec tamen ab eo Patris aut Spiritus sancti
    linteo aqua perfuso, quiei aquam in faciem spargeret recessil divinitas. Caruem suscepit Chrislus, num-
    et linteo detergeret. Donec tortus est iste, angelus B quid a Patre aut a Spiritu sanclo recessit? Ergo vera
    non recessit, consolans eum et refrigerans eum. Con- est unitas. Implevit autem carnem Christi, et Pater
    fessor autem Cbristi peenas quas sustinebat penilus et Spiritus sancius; sed majestale non susceptione.
    non sentiebat. Minus tormenta sentiuntur quar.do Vis scire quia in eo fuit Pater : Non sum sOtus, in-
    pro Christo pugnatur, quia virtus anitni superat do- quit Chrislus, sed et Pater mecum esl (Joan. xvi).
    lores mundi; et cum invocala frierit divinitas, niiii- Audi de Spiritu sancto, quia, quod cum eo erat,
    gatur tormentorum acerbitas. Ecce pro homine tenlus evangelista referat : Jesus plenus Spiritu sancto rt-
    es; et affliclus non perdes fidem, etiam si amiseris gressus ad Jordanem (Luc. iv). Ecce solus Christus
    carnem. Exhibe Deo hanc perseverantiam, et ne suscepit carnem, et tamen Pater et Spiritus sanctus
    valde timeas poenam; aul enim grandis erit, et cito non defuerunt majestate. Si coelum et terram im-
    finietur; aut levis erit, et non valde cruciabilur plent,carnem Christideserere non potuerunt, quando
    anima. Tu tamen exora, quia luctari ccepisti nec de- in divinitalis uuitate manserunt.
    fecisii; martyrium inchoasti, custodi animara tuam. Ad hoc, citharam respice, ut musicum melos sonis
    Adjuro te per Trinitalis unitatem, pro qua pateris dulcibus reddat: tria pariter adesse videntur, ars,
    mortem, serva cor tuum, et confirma per Spiritum raanus et chorda. Ars dictat, manus langit, resonat
    sanctum, qucm in le exsulflare voluisti, et quem in 'C chorda. Tria operantur, sed sola chorda resonat
    le honorasti. Conflige foriiter per purilatem bapti- quod audilur. Nec ars nec manus sonum reddunt,
    smi, quod contemnere noluisti. Securus eslo de co- sed eum cum chorda pariter operantur. Sic necPater
    rona; securus pugna, donec voluerit libi Dominus nec Spiritus sanclus suscipiunt carnem, sed tamen
    terminare victoriam. Probat modo Deus animum cum Filio pariter operantur. Sonum sola chorda ex-
    luum; ibi est oculusDei : contemplatur te de hora in cipit, carnem solus Christus accepit. Operatio in tri-
    ,horam, quid agas, quid cogiles, quomodo pugnes, bus constat; sed quoinodo pertinel ad solam cliordam
    quomodo stes. Si firmum te viderit, gaudet et adju- soni reddilio, sic perlinet ad soluin Christum carnis
    vat; si infirmuin, succurrit et sublevat. humanse susceplio. Hsec a parvo in grandi moerore
    Tu tamen certa pro veritate usque ad mortem; et posiio, ut quxcumque dicta sint, vix cordi raeo oc -
    eris non solura libi, sed et cseieris in salutem : alio- currere potuerunt. Haecest recta regula fidei. Pro
    quin a te Deus exiget et tuam animam et alienas. Si- hac si quid tibi contigerit, martyrium perfecisti.
    gnifer es Christi; in acie primus ambulas : si lu Chrislus alapas accepit, Christus sputa aliena susti-
    cecideris, ab aliorum morte non eris immunis. Hsec nuil, Christus felle et aceto poiatus est, Christus
    tirae : nam et, si viceris, pro muliorum salute pu- spinis coronatus est, Christus crucifixus est, et inter
    gnasli, et coronam mulliplicem accepisti. Deusunus 1D lalrones iniquos deputatus est juslus; Christus Iancea
    est, Deus non potest esse minor, Deus non potest perforatus est, Chrislus hsec pro culpa tua, quanlo
    immutari. Scis ista, tene fortiter veritalem. Audi inagis tu firmus stare debes pro anima tua, ut nemo
    autem breviter quod praemisi. Deus unus est: Paler tollat coronam luam. Jam in stadio es; calca fortiter,
    et Filius et Spiritus sanctus, et lamen ad solum ne timeas; nihil paveas, nihil penitus pertimescas,
    Chrislura pertinet caro. Nerape aliud est anima, aliud quia oranis pro te Ecclesia deprecatur ut vincas. Ex-
    raiio: et lamen iu anima esl ralio. Et uua est anima; spectat le Ecclesia catholica marlyrem suum, ut
    sed aliud anima agit, aliud ratio : anima vivil, ratio honorificet sicut Stephanum suum. Vide ne confun-
    sapit.Ad animam pertinet vila; ad rationem pertinet das nos in hoc sseculo. Yide ne humilies nos in con-
    sapientia : et tamen nec anima est sine ratione, nec spectu adversariorum. Sustinet lecum Dorainus
    ratio sine anima; et cura unura sint, aniraa sola sus- Christus, sustinet tecum Ecclesia. Esto securissiraus
    cepit vitam, ralio sola suscepit sapientiam. Sic Pater de corona; non timeas penitus prseterita quaecumque
    e t Filius, licel unum sint, et unus Deus sit, tamen ad so- committere potuisti peccala.
    um Ciiristum pertinet caro, sicul ad solam rationem
    m S. XYSTUS III PAJ?A. 572
    |

    ANNODOMlttl CDXXXU-XL.

    S. XYSTUS III PAPA.

    pROLEGOJJPN^i

    NOTITIA LIBRI PONTIFIGALI&

    (JExNo.vael Ampliss.Coll.Concil.D.Mansitom;.V.)

    Sktus (o) natione Rpmanus, ex patre Sixio [Balle- A Sixliis episcopus cnm linteaminibus et aromatibus
    rtni %\~\~\, sedit ajinis 8, diebus 19 (b). Hic ppst an- manibus suis tractans, recondidit, et sepelivit ad
    num nnum et menses 8 incriminatur a q.npdam beatum Pctrum ppostnlnm in cubiculo parentura
    Basso (c). Eodem lemppre audieqs hoc Yaleniinianus ejus. Hic fccit BasilicamSancise Mariae(d) malris Do«
    Augusius, jnssit cpncilium et sanctani synodum con- mini, quoeab antiquis Liberii cognominabaiur, juxta
    gregari. Et facio conventur cura magna exapiina- maccllum Libyai, ubi cl oblulit liaec: Altare argcn-
    tipne, perjiidiciura synodicum purgalura t\~ epjsco- teum purissimum pensaps libras 500; patenas ar-
    pis. Et cqndenniaiur Baasus a synpdo, ita tamen, ut genteas 3, pensanlcs libras 60: amas argemeas qua-
    uliimp dieviaticum ei non negarelur propter huma' tuor, pensanles libras 60; scyphum aureum puris-
    nitalem [In ms. Lueensi deest prqptex bunianitaiem] simum, pensantein librasi2; scyphos argenleos 5,
    pietatis Ecclesise. Hoc audjeps. Yalentjnianus, Augu- pensantes libras 50; calices ministeriales aureos 2
    slus, cum matre sua Placidia Augusla, furore sancto [Bailer. tres], pensantes singulos libras singulas;
    comrooli, prqscriptione Bassum conderaiiaverunt, et calices ministeriales^argenieos \o, pensanies singnlos
    pmnia pr:»:dia faculiatum ejus, Ecclesiaecalbolicaj libras 3; aquamanulos argenteos, pensantes lib. 8;
    sociavjt [Bqller. sociarunl]. Qui Bassus nutu divino coronam farsim arite altare argenteam, pensantcra
    intra tres iiienses defunctus morilur. Cujus corpus B ljbras 30; cpronas| farales 34, argenteas, pensantes

    (a) Ppst interregnura viginiidicrum,'Sixtuspairia catholicorum restaurayit; episcopos orihodoxos na-


    Roiriantis, creiiius est pontifcx, anno Chrisli 432, silicis priVatosetibm civitalibus expulit, plerosque
    qiii est Tbeoilosii vigesimus quinins et Yalcnliniani alios fideles mariyrio affecit. Occnpata dolo pacis
    octsvus. Ut. recta fides ubique ler-rafum iniacia Con- C:irlliagine, expilatis calholicorum ecclesiis, sublatis
    serv.aret.ur.initio ppnlilicaius Epliesinam synodum etluiicoruin reliquiis, everso Coelestisidolo in Africa
    ejusque decretaaposiblica auctoriiaie fifiiiavit. Joan- celeberrimo, urio lerme die prsestitit, quod plurimis
    ribin Aiitioclienum, aliosve Orientis episcopos ab Ec- conciliis, episcopofumstudiiset imperatornm rescri-
    clesk scliismaie divi-os, ejusdem uniiati et conimn- ptis praestari non potuit. S. Prosper io Cliron. Yide
    njoni reslituit? Revelatipne Dei, mpnituquc sapclo- Baron. ann. i~~~usque ad annum 440. SEV.BIMUS.
    riim Peifi el Apoiliriafis priroi Raverinaiis sedis epi- (fr)Cumsedissel annis octo minus triginta diebus, V
    Sco(ii, cognovii, in lociini defuncii Joartuis ejtisdem Italendas Apfilis, alnniClirlsti 440, qui est Theodosii
    sedis episcopi, Petrum diaconum cognomento Chry- 53, et Yalentiiiiani imperatoris i6, ex hac viia mi-
    solpgum Rav,ennaiihus esse praeliciendum. Brictium gravit, S, Prosper in Cliron. Baron. ann. 4,40. Sxv.
    Turonensem episcpimm, qiiamquam caliimnias ad- BINIUS.
    versarlorufn' miraculose confiitassct, sede ariiOtum (c) Qua de re vide quse dicemns infra in notis con-
    'ffdstfsepterinium feslituit. NesloriuS extra orbem cilii Romani StibSiXto.Scv» BraiOS.
    Romanum. amaridaius , Theodosii imperaioris cle- (d) Eoriasse in aiiipliiirem diimiaxatformam resli-
    meniia, libere inter Caiholicos Antiocliiaeiii mona- tuit, et amprioribus.ornaraeritisexprnavit, in laudera
    stefio saricti Euprepii agere permiSsus, trfdtiano in- ^ et honorerri Dei genitricis Mifise, cui, de Nestorii
    certdio Coristaritiiiopoliianaeurbis, de quO sancliis biasphemiis tfiuinphanti, lantum Ifiumphalem for-
    Prospef et Mareell, iu cliron. jiislo Dei vindicis ju- niceiu erigere voltierit.. Meminit hujus ecclesise Ila-
    diciocausam dedissc videinr. Hanc ob causani im- drianus papa. ad Cirolum Magnnm impcraiorem, his
    pefatbr Meianiae, ut credibile e-t, zelo'caiiiolicae verbis : Magisaulem successorCmlesliniSixlus papa
    iidei sestiiaritis iri Nestorium incitattis, ejus liliros fecit basiticamsancix Dei genilricis Marim cognomento
    liabcri vetat, et sub posna publicationis bonorura Majorem, qumetad,prmsepedicilur.Simiiimodoet ipst
    flamrais addici mandal, Tandem eumdem, lainquam in melaltis aureis, quamquam in diversit historiis, sa-
    malorum piriniuni iiujus ieriupbflsauctorem, in exr crijsdecoravilimaginibus.Has temporis vetustaie non-
    silium ablegari mandavit. In exsilio degenlis linguam iiiliiideiririieiiti passas, Dominicus Pinellris cardi-
    a vermibus luisse exosam scribil Evagrius. Cuni lin- nalis, ejiis basilic*ldignissimus arcliipresbytef, sum-
    gua tiuiim corpus puircdine fuisse, eonsjuinptiwiscrir ma adhibita opificura diligeniia rcsarciendas, et jam
    bunt Thepdoriis, in Cpllecianeis, Cedrenus in Cum- collabeiilcs conser^andas cnravii. aliasiue majornm
    periilib, et Nicepiibrnsiib. xiv cap.'26. Geriseficus exemplo venerandas iniagines/liisioriain Dci geni-
    Vanilalorum rex Arianus, vpleiis cailiPtieiiiii fiilL-m iricis Marisc repraeseniantes, addidit. Baron. ann.
    Ariana impielate subvertere, in A-fricapersecutionein *4fi, n. 2. S*v. Iksius.
    873 PROLEGOMENA. 87*
    singulas libras 10; candelabra argentea 4, pensantia Apurissimo. Fecit altare, pensans libras 50; cancel-
    singula libras20; thymiamaterium argenteum, pen- los [Lucent. purissiino pensans lib. 50 ; cancellosj
    sans libras 5; camhara ccrostrota oriclialcea 24, argenteos supra platonias porphyrcticas, pensantes
    pcnsantia singula libras 15; possessionem Scaviria- libras 500; absidem stipra canccllos ctim stalua
    nam [Ms. LucensiScaurinnam] in lerritorio Cajetano beali Laurentii marlyris argenteam, pensanlem li-
    [Lucens. Geiano], praestantemcum omnibusadjacen- bras 200. Fecit autcm basilicam beato Laurentio,
    tibus atiiguis solidos 312 et tremisscm; possessio- quod Valentinianus Augustus concessil [Baller. con-
    nein Mirinoraiaui in lcrritorio Pracnestino, prseslan- sensit] (c) ubi et obtulit hscc : patenas argenleas 3,
    tein solidos 92; posscssioncm Celeris in lerritorip pensantcs singulas libras 15 [Baller. 20]; amas ar-
    Asiliano [Lucens.Filiano], pncslantem solidos 111 genteas 5, pensantes singulas libras 15; scypbos
    et tremissem ; domum Palmatii intra urbem, juxta argentcos 4, pensantes singulos libras 8; scyphum
    inibi basilicam curn balnco ct prisiino, praestanicm singularem aureum, ornalum dc margaritis, pensan-
    solidos 154 et siliquas S; domos Claudii in Sicimino lem libras 10; lucernam nixorum [Baller. lyclino-
    [Lucens. Siciniimj, prieslanlcs solidos 104; cervum ruiii] decem auream, pensantem libras 10; oliees
    argenteuni fundentcm aquara in fontem bapiisterii, argenteos ministeriales 12, pensantes singuloslibras
    pensantem libras 20; omnia vasa sacra fwpiisiniar- B 2; aquamanulos argentcos, pensantes libras octo;
    gentea, pcnsantia libras 15; ccenaculaaregiae(a) gra- ministcrium ad baplismum vel pcciiitcnliam, ex ar-
    dorura adbaerenlia basilicse,vcl quidquid inlrinsecus geuto libras quinque; concham aurocbalceam, pen-
    esse videtur. Ilic ordinavil de argenlo confessionem santem libras £0; coronas argenteas faralcs 30, pcn-
    beati Pctri aposioli, quac habet libras 400. IIujus santessingnlaslibras sex; fara canlhara tria ex ar-
    supplicalione oblulil Valeutinianus Augustus imagi- gcnto, pensanlia singulas libras quiiidccim; cande-
    nem aurcam cum duodecim portis, etduodecim apo- labra argculca duo, pensanlia singulas libras Iri-
    stolos, ct Salvatorem gcinmis preliosissimis orna- ginta; cantliara ccrostrola serea in basilicae gremio
    tum supra [Lucens. ornatum qiiem voti graiiae (sic) viginli quaiuor; faraserea 60. Hic fecil in basilica
    suoesupra] confessionem beiili Petri aposioli. Fecit Coiislantinima omamenlnm super fontem, qtiod
    et Valenlinianus Augusius cx rogatu Sixtiepiscopi ante non erat, id est, cpistylia marmorea, et co-
    fastigiura argenteum in basilica Coiisianiiiiiaiia , lumnas porpbyreiicas crexit, quas Constanlinus Au-
    quod a Barbaris sublalum fuerat (b), pensansMibras gustus congrcgatas dimisit, ct jussit ut crigerentur,
    1610 [Lucens.11]. IIujns etiam lemporibus fecil Var
    et versibus exornavit (d). Hic fecil platoniara iu
    lentini.inus Augustus confessionem beati Pauli apo- quas
    nomina episcopo-
    stoli cx argento, quoe [Baller. quod] habet libras Q ccemeterio Callisti via Appia, ubi
    200. Item fecit Sixtus episcopus conlessionem beali rum ct mariyrum scripsit commemorans [Baller*
    Laurenlii marlyris cum columnis porpliyreticis, ct cum memoriis]. Hic fecit ordinationem in urbe Roma,
    ornayit transennanj\[Lucens. ornavit pbilonius iran- per mensem Decembrem, presbyteros yigintii octp,
    sennam; Baller. exedram; al. suggestum], et altare; diaconcs duodecim, episcopos per diversa loca quin-
    etconfessionerasanciiraariyris Laurenlii de argerto quaginta duos, qui eiiam scpultus est (e) via Tibur-
    (a) Locusobscurus. ut animadverlit M:msi.EDIT. calo catholicam asserlionera contra Pelagianam bae-
    (b) Ilinc planc inlclliginiiisquod dum Goihiurbcm ut rcsin contincant, placuit cosdem hoc loco recensere,
    occuparent, non ab omnitiin ccclesiaruni orrianienlis qui utiliter loto orbe promulgantur, in perpeluaS
    absiiniieriiil, sed ab iis dumlaxat quse ad basilicas selernitatcs coiiserventur.
    sanctorum apostolorum Poiri et Pauli spectare scie-
    bant. Ita direplionem etUrbis spoliaiioncin, de qua Genssacrandapolisbisseminenascituralmp
    supra in lnnoceniio, explices fiecessuin cst. SEV. Quanifecundalisspirilusedil aquis.
    Kisins. Virgineofelu genilrix Ecclesianalos,
    Post liaecverba itaCodex Quosspiranle Deoconcipit,amne parit.
    (c) Lucensisproseqiiilur: CcelorumreRriumsperaleliocfonlerenalL
    Fecilautem monasleriumin catacumbis. Fecit et fon- Nonrccipitfelix vitasemelgenilos.j
    tem baplislerii ad sanctam Mariam, et columnis por- Fonsblc csl vila, et qui tolumdiluil orhem,
    phyreiicisornavit. llic constituit columnasin baptisle- S\inieiisdeCUrislivulnere priiicipium.
    rio basilicmConslqniiniana, qum a lempore Conslan- \t) MergerepeccaLor,sacropurgandofluenio,
    lini Auguttifuerant congregatmex melalto porphyre- Qnemvelereinaccipiet,proferelutidanovum.
    tico num. 8, quas erexit et epistolis suis et versibus Insonsesse volens,istomuniare lavacro,
    in cmmelerio ubi Seu palriopreineris criniiue,sen proprio.
    el
    exornavit; plalomam Callisti, com- Nullarenascenlumest distautia,quos facilunum
    memoransnomina,ejpiscoporwn,Fecil autem scyphos Unusfons,iiiiusSpirilus,una Qde.s,
    aureos 5, unumad sanctum Pelrum qui pensat libras Nec numerusqueniquamscelerum,necformasuorum
    6 ; ad S. Paulum unum, qui pensal tibras 6; ad bea- Terreat. Hocnatusfluminesanctuseris.
    tum Laurentium i, qui pensat libras 5 ; calicesmini- Haccex Baronio anno Doroini 440, num. 5. SEV.
    sterialesaureos 15, pensanlessinguloslibras singulas. Bmius.
    Hic fecit ordinaliones3 per mensemDecemb.: presby-
    teros 28, Diaconos12, cpiscoposper diversa loca 52. (e) Injurias, qnas supra notis epistolscprimaj Sixii
    Et hujus lempoributfecil Petrut episcopus Basiticam prinii Sixtum primum llomanum pontificem ;ic mar-
    in urbe Roma S. Savince. vbi et fonleni constrttxitV: tyrem post obilum, auctorc Hieronynio pertulisse
    Qui etiam sepultusesl via Tiburtina, clc, ut in ediiisv diximus, c^sdcin etiaiii.etuuiilem mnjorc^Sixiiis I!i,
    MANSI. dequohic agimus, snsiinuit. iNainsicui cjus uoniiue
    (rf)llorum vcrsuum, in octangulato opcrc, binosin ab OrigeiiisusSixti prodiit liber Sixli.-vcl Sexli Pyth;>go-
    sin£ulis episiyliis exaravil. Cumquedeoiiginali pec- rici, ita bujus nomine a Pelagianis tria volu-
    S75 S. XYSTUS III PAPA, | 576
    tina in crypia juxta corpus beati Laurentii [Baller. A episcopatus dies viginti duos (a).
    ad S. Laurentium] v kalendas Aprilis. Et cessavit

    mina scripta fuerunt: primum dedivitiis; secundum calice Babylonis vmena, insigni nomine honestata,
    de malisdocloribus, operibus fidei et judieio futuro; bibas. S*v. Bmiusl
    tertium vero de caslitate. Hsec Pelagianlsmis referta (a) Verius quadraginla duobus. Iia enim scribit
    esse ostendii Baronius ann. 440, num. 7, 8, 9, 10 sanctus Prosper in Chron. ann. 440 : Defuncto Sixto
    e.t 11, ex eo quod primo volumine Pelagianum hoc pontificekalendit Aprilis, quadraginta amplius diebus
    contineat, non posse salvari divitem, nisi omnia sua Romana Ecclesiasine antistite fuit, mirabiti pace atque
    pauperibus erogel; seeundo volumine omnia opera patientia adventum diaconi Leonis exspectans: quem
    libero arbitrio, gratiae divinse nibil tribuat; demum tuucinter Aetiumel Albinum(duces Romani.exercitus)
    quod terlio volumine eos subsannet, qui ex gratia amicitim redinlegrdndm causa Galtimdetinebant, etc.
    Dei boiiuni castitalis provenire contendant. His ita- In hunc itaque locum Anastasii mendum irrepsisse
    que coloribus libellum manileste salis depictura,qui dubium non est. Baron. lomo YI, anno 440, num. 1
    non sine gravi periculo fidelium nomine Sixti haud el 2. SEV. BINIDS.
    pridem excusus fuit, lector agnosce, [ne de aureo

    NOTITIA GALLANDII.
    (Ex Bibl.Velt. Patr. Galland.lom. IX.)
    1. Ccelestino qui anno 432, exeurite Julio, ex hac B est, dileclissimefrater, ut proprii doni cuttos, eccle-
    vita irtigravit, Xistus paulo post sufiicitur atque in siasticam pacem cbnservare dignetur. Prselerea illud
    Romanam sedem evehilur. Qui cum Mtio et Valerio ~ quoque prseclafum. tunc accidit, quod ejus ordina-
    coss. ereatus fuerit pontilex, postquam onnts et lioni totus Oriens | quodammodo inlerfuerit, quippe
    diebus 18 pontificatum gessisset, anno demum 440, quae peracla sil piiaesentibnsHermogene ac Lampe-
    Valentiniano augusto v et Analolio coss. e vivis ex- tio episcoporum prientalium legalis. Sic enim in
    cessil, ut ex Prosperi Chronicoerudiraur (a). Dedie eadem ad Cyrillurii epistola loquitur sanctus ppnti-
    autem.et inense quo sive fuerit ordinatus, sive su- fex (g): Gratiam habentesDei nostri circa nos huma-
    premum diem clauserit, haud concors est erudito- nitati, quod eo tempore quo nos ad supremum sacer-
    rutn senteiilia. Alii enim ejus ordinationem die 31 dotii apicem vocare dignatus esl, concessil nobis se-
    Julii, quse in diem Dominicam incidebal, mortem cundum pietalem litam, prmsentiamsanctorumfratrum
    vero die 18 Augusti consignandam censent(i). Alii et coepiscoporumnpslrorum Hermogenis et Lanipetii;
    autem paulo oliter. « In libro Pontificali, ait vir necessarioad veslrqm fraternitatem per eos lias litteras
    doclus (c), cui pervetustum exemplar Corbeiense dedimus, lestes ordirialionisnostrm. In his enim omnes
    aliique Rofnanorum pontificurn veteres catalogi ac vos a quibus illi missi fuerunt, aslitisse credidimus:
    Prosper, saltein in novissima ediiione, concinunt, G quandoquidem nullalenus intervatlo separantur, quos
    idera pontifex annis 8 ac diebus 18 Ecclesiae prse- conneclit gratia spiritalis.
    fuisse dicitur. Quapropter Anlonius Pagius ejus or- 3. Magnam sui nominis celebritalem consecutus
    dinalionem in mensis Julii anni 432 vigesimam est Xystus, cum adhuc presbyteri munere fungere-
    quartam quse dominica erat, et obitum in 11 diem tur. Primus enim adversus Pelagianos coram fre-
    mensis Augiisti anni 440, diffcrt (d); fultus pracser- quenlissimo populo analhema pronunliavit, ut ait
    tim verbis Prosperi, qui eo defunctb quadraginla et Augustinus ad ipsum presbyterum Xyslura rescri-
    amplius diebus exspeclatum tradii, ut in illius locum bens (h): qui et alibi testatur (i), ejus litteras, bre-
    sufficerelur. Majoflamen esset cum praedictis Pro- viorcs licet, hac de re ad beatissimum senem Au-
    speri verbis consensio, si Xystum circa Julii exitum relium per Leonera acolylhum missas, exsultanti
    obiisse poneretur. » Hoecille. alacritate ab sefuisse descriptas, et aliis quibus-
    2. Pontilicaium iniit summus antisles, ait Pro- cumque poterat magno siudio perlectas. Quid enim,
    sper (e), lolius Urbis pace et consensionemirabili. subdit, gratius legi vel audiri polest, quam gratim Dei
    Cujus quidem rei tesiem locuplelem, ipsummet tam pura deferisio\adversusinimicos ejus ex ore ejus
    Xystum habemus. Scfibens enim ad Cyrillum Ale- qui eorumderii inimicorum magni momenti patronus
    xandrinum (f) : Quali aulem omnium concordia, in- D ante jactabatur? Deinde acceplis paulo post de boc
    quit, per diiiinmProvidentiaJ dispensationem,hmc no- ipso argumento ejiisdem Xysti presbyteri prolixiori-
    stra facta fuerit ordinatio, ubi sanctiias veslra didi- buslitteris fidei suspsinceriiale plenis, magna perfu-
    cerit tum ex nostrit litteris, iumex relatione fralrum; sus est animi laetitiasanctus Doctor: qui statira doc-
    omnirio gratiam prmbenli Dbmino pro hbbis habilura tissimam ad ipsum Xystutn perscripsil epistolara (;'),

    (a) Prosp.Curon. inler. opp.edit.nov. pagg. 452, Prosp. 1. c. p'ag. 432.


    454.- ..,.'.. f) Xyst. epist. 1, •num.l, infra.
    (*) tillem. tom. XIV, pagg. 260,265. et tom. g) Id. ibid.. I
    XV, pag. 889, not. 2, sur S. Lion., !e)h) Ang. epist. 1^4, nura. 1. opp. tom. U.
    (c) Coutant. Epistt. Bom. Pontiff. pag. 1227, (t) ld. epist. 191, nuni. 1, ibid.
    (d) Pagi. ad ann. 432, § 6, et ad ann. 440, f*. (;') Id. episl. 194 cit.
    577 PROLEGOMENA. 678
    in qua catholicae doctrinae adversus Pelagianos A sione notissimi. Proinde alii severius coercendi, atii
    assertae summa capita exbibuit, ha?c sub initium vigildntiusvestigandi; alii tractandi quidem lenius, sed
    adjiciens (a) : Itaque, frater charissime, quamvis non non segnius docendi : vlsi non timenlur, ne perdant;
    le videamusoculis carnis, animo tamen in fideCkrisli, non tamen negligantur, ne pereant. >
    in gratia Clirisli, m membris Christi tenemus, ample- 5. Prosperi vota rebus prseclare gestis comproba-
    ctimur, osculamur. vit Xyslus in Petri cathedra constitutus. Id porro
    4. Hujusce Augustinianse epistolae fragmentum cumulate saiis testantur ejus epistolse, quas Coutan-
    reciiat Prosper; qui pastoralem Xysti vigilaniiam lium secuii rursum edidimus : ex quarum una locum
    laudans, isia praemittit (b): ConfidimusDomini pro- recitans Yincentius Lirinensis, hsec habet (d): Ad
    iectione prmstandum,ut qucd operatus est in Innocen- exlremumadjecimus... aposlolicmsedis auclorilatem,...
    tio, Zosimo, Bonifacio, Cmleslino, operelur in Xysto; scilicet sancti papm Xysti, qui nunc Romanam Eccte-
    el in custodia Dominicigregis hmcsit pars glorimhuic siam venerandus illustral Ait ita sanctus papa
    reservala pastori, ui sicul ilti lupos abegere manifeslos, Xystus in epistola quam de causa Nestorii Anliocherio
    ila hic depellat occultos: illo auribus suis doclissimii misit episcopo(e) : <Ergo, inquit, quia, sicul ait Apo-
    senis (Augustini) inlonante sermone, quo collaboran- stotus, fides una est qum evidenter [Al. el vincenter]
    tem secum hortatus esl, dicens (c) : < Sunt enim qui-• B obtinuit, dicenda credamus, et tenenda dicamus. » Qum
    dam qui justissime damnalas impietates adhuc liberiusi sunt tandem illa credenda et dicenda? Sequitur, el
    defendendas putant : et sunt qui occultius penetranl' ait: < Nil ullra, inquit, ticeal novitali, quia nihil addi
    domos, et quod in aperto clamare jam meluunt, in se- convenit vetustali. Perspicua majorum fides el credu-
    crelo seminarenon quiescunl. Sunt auiem qui omninoi lilas nulla cmni permixtioneturbelur. > Omnino apo-
    siluerunt, magno limore compressi; sed adhuc corde' stolice: ul majorum credulitatem perspicuilatislumine
    retinenles quod ore proferre non audenl; qui lameiti omaret, novitias vero profanitutes cxni permixtione
    esse fratribus possunl ex priore ipsius dogmatis defen- describeret.

    (a) Ang. epist. 194, num. 2. (d) Vinc. Lir. t.ommon. 2. cap. 32.
    (b) Prosp. conlr. Collat. cap. 21, al. 44, num. '. (e) Xyst. ep. 6, num. 7, infra.
    (c) Aug. epist. 194 cit., num. 2.
    - -
    NOTITIA SCHOENEMANNI.
    (Ex Schoen.Bibl. Hist. litt. tom. II.)
    § I. Vita Xysli papm. C spbemam esse novitatem universae scripturae con-
    Ortu Romanus, Cceleslino successit anno 432, or- irariam, legiiimasque ei anliquas sanctorum Patrum
    dinatus secundum Baronium26 dieAprilis, Pagio ju- tradiliones analliemalizantem, gesta illius concilii
    dicedie24mensis Julii. Hicdum adhuc inpresbylcrio sine raiione et legibus et ab ipso principe reprobata
    consiitutus esset, odio in Pelagium et Coeleslium omninoque Cyrilli elTrenaiamin illis fuisse licenliam.
    nomen suum inclylum fecit. Nam cum nescio quo Tanto majus ipsi g.iudium fuit muialio Joannis An-
    paclo fama aliqua suborta esset, Xystum non solum tiocheni, qui ipso imperatore horlantc tandem se
    Pelagii docirinse favere, sed ipsoruro eliam Pelagia- senlcntise in Nesiorium prolalac assentire et Maxi-
    norura amicum ac patronum esse : adeo animo in- niianum pro episcopo Constantinopolitano agnoscere
    census est ad hanc calumniam diluendam, ut primus professus erat. Inter extremas ejus laudes referre
    in concilio Coelestii causa a. 418 habito anaihema in solent, quod a Prosperoaccepimus.eum Juliani artes,
    etim pronuntiaret. Mox etiam lilteris ad Augustinum quibus iierum in Ecclesiae cailiolicae communionein
    et Alypium scripiis doctrinam suam de gralia ita irrepere conatus sit, vigilantia sua elusisse. Obiil ex
    explicavit, ut ille sibi magnopere eam probari aique Baroniicalculodie28Marlii,juxtaPagiumi,dieU Au-
    placere epistolis etiamnum superstitibus significaret. gustijiixla Coustanlium vero sub exitum Julii a.440.
    Quse omnia ei non potuerunt non prodesse ad conse- D § II. Scripla Xysti pupm.
    quendum summum ecclesiasticae dignilatis apicem. Epistolm ejus superstites scriptac sunt: I el II ad
    Cnniigit autem, ut in ipsa ordinatione ejus adessent CgrillumAlexandrimepiscopum,scr. medio anno 432.
    lcgati Cyrilli AUwandrini aliorumque episcoporum Nonnisi ex inlerpretatione Graeca nobis transmissse
    pacis in Orienle componendsecausa ad praecessorem sunt, Latine Cotelerius vertit, qui etiam observat
    cjus missi; quapropler eximie lsetatur in epislola priorem, elsi soli Cyrillo inscriptam, revera ency-
    ad Cyrillum de ordinatione sua data. Cyrillo enim et cliam fuisse. III, ad eumdem, scr. a. 453. IV, ad
    Ephesini concilii placilis Ccelesiini exemplo fortiler Joannem episcopumAntiochenum, scr. eodem anno.
    adhaesit frustraque ab iisdem eum alienare conati V, ad Pcrigenem Corinlhiorumepiscopum, scr. anno
    sunl Euiberius Thyanensis et Helladius Tarsensis, 435. VI, ad synodum Thessalonicm congregandam,
    episcopi, licel vere non minus quam graviter ipsi scr. ut et sequens a. 435. VII, ad Proclum Constan-
    scripsisseni, Nestorium seque ac alios episcopos in- tinopolilanum episcopum, scr. cum sequenti a. 437,
    juste esse damnatos, duodecim Cyrilli capitula bla- "VIII, ad iotius Illyrici episcopOs.
    879 S. XYSTDS III PAPA. PROLEGOMENA. '80
    Deperditarum, quas tum ante ponlificatum, tumi A nias a. 1530, in fol.) folio CXLVI— CLXXXVII ; et ter-
    eo durante scripsit, notiijjim praebet Coustantius3 tiae (Pdrisiit, 1555, tn-8°) folio cc—cci.
    *
    (a). Huic aulem Xysto a cobo Salonio primum1 1558. Colonim,qpud Pctrnm Quenlel; in-fol. De-
    tribuli sunl, posl etium aJoaune Gamerio adjudi-- creta Sixti papae III, scu Epislola ad Oiieiiiales; iu
    cati, libri tres, de divitiis, demalit docloribusct de» Conciliis Peiri Crnbbe, T. I, fol. cccxvir—cccxx.
    operibus fidei, et de caslitate; scd fatendum est coss Item ColteclionesSixli papm de Expurgatione sua,
    conjeciura magis, quam ullo probabili argumcnto> quas collegit impelilus a Mariniano et Basso, fol.
    niii. ldem vero Joannes Gamerius admodum prolixa, cccxxi—cccxxv.
    disseriaiioucad Opera MariiMercaloris id cgit (b), utt IIicc est prima editio Expurgationis illiris Xysti et
    libros Ihjpomnesiicanapud Augusiinum in appendice, Polychronii, quam Petrus Crabbius in duobus vetu-
    tomi X cd. Bcnediciinorum vulgatos Xyslo huic as- slis, admodura mendosis ac depravaiis exemplaribus
    sereret. Sed refellil eum Natalis Alexander sacc.v, deprehendit. Quacctim horrida quadam barbarie iia
    pagg. 49 sq. Gesla deXijsti purgationeet Polychronii intcr se coucerdarcnt, ul dissiderenl maxime verbo-
    Hierosolymilani episcopi accusaiione, ipsius Xysti rum sentenliarumque singularum variclate, ille non
    jussu collecla, quaePelrus Crabbius in conciliis a se modo iinri indigniim existimavit ulriusque (exium,
    editis primum evulgavit, non soluin horrido ac bar- B inilla facia muiatiorie,duabuscolumiiisrepracseniare,
    biiro sermonc, scd innumcris ctiam in historicam sed utrinsque discrepaniias etiam conjecturse ope
    veriiatem peccatis inficcium impostorein produnt. componere et ad saniorem sensum politioremque
    Couslanlius cx eadem officina prodiisse stispicaiur , orationem reduccre nisus cst. Alque ha;c, quam ipse
    qli.i Sinuessanaesynodi sub Marcellino, Honiancesub conflavit narratio, mcdium iruer uirasquecolumnas
    fiylvestio et Libcrio gesta, dc quibus suis illc locis locum oecupal.
    aculissime et doctissime disseruit, procusa fucrint, 1589. Parisiis; in-fol. Sixli III P. M. Liber de di-
    nempe Symmacbi pap;e lemporibus et in gratiam viliis; ejusdem Epistola de malis doctoribus el ope-
    judicii, quod Romnna synodns ineunie sacculovi de ribus fidei, et dc judicio futuro ; ejusdem Liber de
    causa biijus pontificis pfotulit. Itaque haec fraus castiiate ad quemdam verc Christianum; in Bibl.
    longe lsidori Mercatoris imposiuris est aniiquior, PP. Bign. seeundseed. tomo V,
    'qui laifien ipsemmiifre oaiosiisfiiit, sed Xysto III af- 1591. Romm; in-fol. Sixti papae III Episiola ad
    finxit Episiolam ad Orientales, cui et ciiininationis Orientales; in CollectioneEpistolar. Decrel. Pontif.
    Bassi et purgationis Xysti fabulam inseruit, sed Rom. Anl. Card. Cdrafm. T. I.
    quidquid ibi disserit, illud cx uno Anastasio vulgato 1594. Romm, e typogr.Val.; in-fol. Sixli papoeIII
    seu pontificali libro mutuatura esse monet Coustan- C ( Epislokcduse.videlicet: 1° ad CyriltumAlcxandrinum
    tius. de amolo Ncstorio et damnatis ejus liaeresibus,gra-
    § III. Editiones scriptorum Xysti. tulatoria; 2° ad Joannem Antiochenumejusdem ar-
    Ante Baronium nihil lilierarum genuinarum Xysti giimenii; ex Vaticano codiceediisc in Baronii Anna-
    libus ad a. 433, iium 12-21 lom. V; cd. repetitma.
    pfoSiabnt. Isidori feliim ediderat Mcrlinuset iterum
    -Cfabbiut, forlassc in Romanam qnoque Epislolarum 1607, pag. 655-37; ed. Colon. Agr. 1624, p.agg.
    Decretalium collectionerii receplus fuit. Qua ab-olula 718,719; ed. Mansianm tom. VII, 451-55. Acta Ex-
    demuin duas epistolas, III scilicct et IV, c mss. exem- purgationis Syxli juxla mendosum exemplar habcs
    ibidem num. 5_seq.
    plaribus Yaiicanis nactus cst Antonius de Aquino
    et Cmn Baronio communicavii, qiii ih Annalibusad SJECULO XVII.
    anrium 433 eas proposuit. Post longuin satis inter- 1606. Colonim Agripp.; in-fol. Vila, Epislolrc et
    tallum quatuor tiovas V, VI, YIl, VIII, in iisdcm bi- Decreta Sixii papaeIII; in ConciiiisSev. Binii, T. I,
    bliothccae codicibus deprehendil Lucas Holstenius fol. 922-26. Nempe duse insunt cx Baronio et epi-
    ad Orientales.Acta Expurgationis Sixti juxta
    easque luci dedit card. Barberiniiis in ColiectioneBi- .slola
    fartita Romana ex schedis Ilolstenii posl obilum cjus D - ed. Crabbei cdiia suntfol. 928-929.
    edita. Tandem reliquas -duas iuvenit Cotelerius, sed 1618. Colonim Agr.; in-fol. Sixli papse III Liber
    Graccetantrim. Quocirca de suo illc in Latinura ver- de diviiiis, malis doctoribus el castiiate; in 31. Bibl.
    til, et in MonumenlisEccl. Grmcmimprimi curavit, PP. tom. V, p. n.
    1644. Parisiis, e typogr. Regia; in-fol.Viia, Epi-
    eaSdemquc reprocschlarunt Balutius ct Harduinus.
    Omiiibus dcnique cmaculandisct illusirandis manum stolseet Decrela Sixti papaclll, cumnotis Sev. Binii;
    admovit Coustantius,quem sequilur Gallandius. in Coll. llegia GonciliorumT. VII, pagg. 1-12.
    1662. Romm, lypis Jac. Dragondelti; in-8". Xy.sti
    SAXULO XVI. papaeIII Episiokc quatuor e codd. Vaiicanis reccns
    1523. Parisit»; in-fol. Sixti papai decrela, i. e. Epi- erulae, vidclicel: 1° ad Perigenem Corinlhiorumepi-
    stota ad Orienlatet ab Isidoro Mcrcalorc conlicia; in tcopum;~,o aditniversos episcopossynodoapud Thes-
    Jac. Merlini Conciliit T. I; editionis allerius (Colo- talonicam congregandos;Z° ad Proclum; 4»ad uni-

    H.nncnotitiam vfde infra. EDIT. pnnlo superiori tomo XLYIIl, adopera Marii Merca
    ia)b) Habciur hsec disserlaiio Garnerii in nosiro lorfc. EDIT.
    «81 MONITUM TN DUAS EPISTOLASSEQUENTES. S82
    tersos episcoposper Illyricum consislentes;inler Acla iA et Decreta, undequaquecollcclscet chronoloplce br-
    Synodi Rom. sub BonifacioII a Luca Holstenio pro- dinatse, insuper notis criiicis ct historicis ct admo-
    ducia in CollectioneBipart. Rom. part. I pag. 90 sqq. nitionibuS illusifalaea Peiro Couttantio, in Ephiolis
    1614el 1651. Parisiis; in-fol. Sixii III P. ascriptus Pontif. Rom. T. I, pagg. 1229-72. Insertrc sunt:
    Liber de diviliiset Epistola de malis doctoribus, 1° pnst seciindunl, Epislola Joannis Anticclieniad
    opcribus lidei ct de judicio luluro; iiem Liber de ca- Xyslum, Gr. Lat. scr. circa a. 453, ct ibidem;
    «litate ad quemdamvere Chrisiiarium;in Bibl. PP. 2° epistola Eulherii Thyanensisepiscopiet Hclludii
    T. V. Tharsensisad eumdem, scr. eodemanno. Acccdit a
    1671.LulelimParisiorum;in-fol. Vita, Epislofe et pagg. 1273 ad 1280 Nolitia reliquorum scriptorum,
    Dccrela Sixii papscHl; in ConcxiiisLabbeiet Cossar- qumad Xyslum allinent, et in Appendicelitijus lomi
    iit T. III: vidclicet : 1° ad Cyrillum inter Actaconc. Gesla ExpurgatiouisXysti cuin notis et admonitione
    Ephes. part.m, cap.41, pagg. 4175; 2° ad Joannem pagg. 111-124. Atque in his omnis haccprarstantis-
    Antiochenum, ibidem pagg. M78, et itefum pagg. sima Cowsianiiiopera subsislit. Ex prsefationcqui-
    1261, 1262; 5° ad Orientates, pagg. 1263-65. Ibi- dem discimus, magnam adhuc partem ejus in mss.
    dem incipiunt Aclaexpurgalioniset aceusalionitJ?o- autographis beaii aucloris latere, et sperabamus, si
    lychroniijuxta tres Crabbeieditionesusque ad pagg. B ; nort omnem laudati viri luctibrationcm aliquis ex
    1285. congregatione Maurina foras daturus esscl, fore la-
    1677. LutetimParisiorum, apud Franc. Muguet; meu, ut in progressu operis spleudidissiini, quod
    in-i". Xysti papa; Romoc, suecessoris Coelestini,ad nuper Palrcs isti inchoaverant, collectionem dico
    Cyrillum Epistolx dnsc, ex codice ms. Colbenino omniumG.illi:eConciliorumSirmondiana longc au-
    recens edilae Gra:cccum Laiina versione editoris cliorem ct ornaiiorcm, ea saltem pontificuinRoma-
    Joan. Bapt. Coteleiiiin Monum.Eccl. Gr. T. I, pagg. norum monumenta, qux ad GallicanamEcclesiam
    42-47. Iricipit prior Lmtalus tum, altcr Graiiamha- penincnt, qiioe saiic nec pauca sunt, nec minimi
    bentesDeo. niomcnli, Coustantii manu perpolila prodircnt. Sed
    1677. Lugduni; in-fol. Sixti III P. M. Liber de fefellcruni, immo abruperunt spem jucutidissiniam
    divitiis, Liber dc cnsiilate, ct Epistola de malis do- turbulentissima, in quse nunc Gailia incidit tem-
    ctoribus, quaeperpcram pridem eidem iribuunlur; pora.
    in Jfa*. Bibl. PP. T. VII. 1761. Florentim; in-(ol, Vita, Epistolaeet Decreta
    1683. Parisiis, apud Franc. Muguel; in-fol. Xysli Sixti papacIII; in Collectioneampliss. ConciliOr.cu-
    papx Epistolaedtia: ad Cyrillum a Colelerio Gr. et ranle Mansio T. V, pagg. 1150-1156. Scilicet duse
    Lat. editae; in noia ConciliorumColleclioneSleplianiC priores epistolacnon hoc loco, sed inter Acta con
    BaluziiT. I, pagg. 657-62. cilii Ephesini cxscriptas sunt. Succcdunt hic a pag
    1162 Acta Expurgationis, elc.
    S_CULO XVIII.
    1773. Venetiis; in-fol. S. Xysli Mpapa) Epistolae
    1715. Pflrisfis,e ttjpogr. Regia; in-fol. Xysti papse et Decreta, quibus nOiinullaintexta ad eumdem san-
    III Epislolaetres ad Cynltum Alexandrinum,quarum ctum pontificem pcrlinenlia ex editione V. C. Petrx
    duse posteriores Gr. Lat. a Cotelcrio cditae; ct una Coustaiitii; in Bibl. PP. et SS. Vet. Eccl. Andrem
    ad JoannemAnliochenum;in UarduiniConciliisT. I, Gallandii T. IX, pagg. 518-532*Addita?Stilll not«
    pagg. 1707-1714. ex Coiistantioselectae,accessitquecapite \~Prolcgg.
    1721. Purisiis;in-fol. S. Xysti IHpapse, Epistolac dissertatio de Xysto.
    m —————^—^—_____

    XYSTI III PAP2E

    EPISTOLZE ET
    DEGRETA,
    Quibus nonnulla intexta
    AD EDMDEM PONTIFICEM PERTINENTIA.
    fEl edit. Eplst.Kom.Pont.P. Coustantii,apudGallandium
    Yett. Patr. Bibl.tom.IX.)
    »—___-•_—
    MONITUM1NDUAS EPIST. SEQUENTES. D interpretatio ad nos pervenerit. Utfamque VerOsta-
    lim ab ordinatione Xysli conscriplarn esse liquet,
    1. E GraccoexemplariRcgiaebibliolbecaeprimum adeoqueanno 433, aul circa iniiiuniMaii,si non lalsa
    a Joanne UapiisinCotelcrioerutac, Laiiuitaie donataj est vulgaris de die ordinaiionis liujus papae seinen-
    ac MomuncntoruinGraecorumlonio 1 vulgaisc sunt tia, am circa esiiuin Julii,si Pagiiopinio praefefcmla
    illae episiobv. Easdem suliinde Siepli. Baluzius in est. Utraque satisfacere aggrediiur Xysius lilteris
    nova collcctinnecniicilioriiiiipag. 658 recudi cnra- quas Cyrillus clalii Orientalesepiscopi, prooompo-
    vil. Anibseduliioprocnl Latiue, prtesitliiniRomano- nenda Orientis pace, ad decessorerii ipsius Ccelesti-'
    rum more, scriptiesuni, licet earum Graeca tautuin num pcr legatosmiserant. Idcircoforsitanprima noo
    583 S. Xmi III PAPiE EPISTOL_] ET DECRETA. S84
    sim liciter Xysti, sed Xytti succettorit Cmlettinino- A vilam in evangeliciscertaminibusdesudando transegil,
    mine, ineinorato praeter inorem Cceleslino, inscribi- etsyriodis multis \inlerfuit. Alia praeterea Xysto ad
    tur. Qnainquam hoc tieri potuit, uno antiquarii stu- Acacium scribendi causa fuit, quod nimirum is, cum
    dio, nt ab aliis Xystis nostertdisiinguereiur. Epliesum vocatus prae-senio adesse non valuisset,
    2. Prima non ad Cyrillum taiiimn, scd et ad alios litteras proxime a Joanne memoratas vice sui ad
    Orienlis episcbpos, a quibus destinati fuerant legati, Theodosium misit cum synodo communicandas, quas
    et ad quos scribi legati ipsi petieranl, a pari scripta re ipsa imperatof llle perferri Ephesum curavit
    cst, licetunum praiseferat Cyrilli nomen; hauddubie (Lab. tom. 111Concil. pag. 722). Harum Acacii litte-
    quia quod ipsi iiominaliminscriplum erat exeinplum, rarum ipse meminit Theodosius in sacra quam post
    unum ad nospervenit. Hincneinincm moveredebent Nestorii, Cyrilli ac Memnonis depositionem adsyno-
    Cyrilli laudes, quas Xystus, nisi ad alios eliam per- dum scripsit. Cura igitur Xyslus Acacium non modo
    tiutiisset hacc epistola, vel lacere, vel aliter efferre apud Joannem et socios, sed etiam apud imperato-
    debuissel. Eamdem ad Acacium Berceac episcoptim rem lantum posse animadverteret; plurimi interesse
    missam esse, nec aliani ab ipso indicari opinainur judicavit rit ad componendampacem, idoneis condi-
    in Synodico, quod Baluzius posl Chrislianum Lupum tionibus proposilis, ille in primis adduceretur. De
    nov. coll. concil. recudit, cap. 55 pag. 757, ubi sic nique banc priroam Xysti epistolam nntare voluisse
    loquilur: Episcopus, qui Romm est, unam ad me videtur Gennadius lib. de Vir. Illuslr. ubi ail: Xystus
    scripsit epistblam. Et vero inler eos qui a Joanne successor Cmlestinipro eadem re elud ipsum Nesto-
    slabant, aut Cyrillo adversabantur, prtccipuus erat rium et ad Orienlis episcoposadversus errorem ejut
    ille Acacius. Uude et ipse Joaiu.es ciim sua synodo, succidendumsententiasdirexil. Quod si ita esi, gra-
    apud eumdein Baluzium ibid. c. 17 pag, 711, -aij B viter hallucinatus est ille, cum epislolam ad ipsum
    Theodosium imp. ita scribit: Bmc aulem ( Cyrilli Neslorium directam dixit, in qua discrte adversus
    capiiuia ) sicut vestrum agnovilimperium,et Deo ami- eum pronunliat Xyslus (Num. 4): Solus igitur itle
    cisiimus et sanctissimuspater nosler et episcopusAca- sil naufragus, quem in lanla caligine propriarum
    ciussanctam synodumper lilteras edocuil, quodApol- doctrinarum nihit"cernenlem impietatis fluctus allisit
    linarii impietaii conveniant.Novitvero hmc clare vir, tcopulo depositionis.
    aui centum decem vitmannos exnlevit. omnem vero
    ~ EPISTOLA I
    XVSTI III, BEATISS1MIPAP_R0M_,SUCCESS0R1S COELE- miXTOAH snTOTTOrMAKAPlnTATOT nAPAP0MH2 AIAAOXOr
    STIHI,ADCIRILLUH. KEAEITINOr, HPOJ KTPIAA0N.
    Episcopis Orienlis nunliat unanimi consensu faciam esseordinationemsuqm; cui et illos in legalis suis inter-
    fuisse gralulatur. Cyrilti erga Nestorii sectalorespia pelitio laudalur et confirmatur.
    1. Graliam habentes Dei nostricirca nos humani- Xaptvo/xo^oyou«T£f T»jxepihpu; rov &eavhpb~vftlav-
    tali, quod eo tempore quo noS"ad supremum sacer- ~po>izia,ort v.uruT6Vxatpbv iv t" hp-u; ei; rb vmpeyov
    dotii apicem vocare dignatus est, concessit nobis, rh; iepo>avvntav.povxakkaut racTYjgicoo-ev, iSo>phaara
    secundum pietatern suam, praeseniiam sanctorum jj/auvxara TIJV iStav evasSetuv,rhv jtupovaiuvro>vuyio>v
    fratrum et coepiscoporum nostrorum Hermogeniset _ «Sek<pb~v Ttatavveirtav.lnro>v hp-o>v'Epp.oyevov;xui \uu-
    Lampelii, necessario ad vestrara fraternitatem per ireriov, avuyxalo>;irpb; rhv vpsrspuv «Sskfbrnra SC
    eos haslitterasdedimus b testes ordinationis nostrae. auTfiv ruvru ra ypap.p.ura paprvpovvrmvjjftwv r~
    In his enira omnes vos a quibus illi missi fuerunt, %etporoviuSeSi>xup.sv. ~EvTourotf yup iruvru; vp-u;,
    1
    asiitisse credidimus, quandoquidemnullalenus inier- nup o>vev.eivoi uircar«keaav,napuytysvhaiutvemarev-
    vallo separantur quos connectit gratia spiritalis. xup.eVeiretShovSap.'; Siaarhpari xo>pi~\avrut, ov; avv-
    Qnali autem oranium concordia, per divinscProvi- Seapst TrveufiKTOoj yupt;. Ms8'oiaf Seituvruv op.ovoiu;,
    dentiae dispensationem, hsccnoslra facia fueril ordi- xura oixovophxi"eiu; irpovoia;, uvrri h hp-sripuyfye-
    iiatio, ubi sanctitas vestra didicerit tum ex nnstris vijTatyetporovia,\p.uSavauxai IJvp.erepauytaavvn ex
    liiteris,' lura ex relalione fratrum, omnino graliam TWVhp.erepo>v ypap.p.uro>v,xai ix rh; avatfopa; TWV
    praebenliDomino pro nobishabitura est, dilectissimo uSektf&v, irctvra; rb So>pov ri> irupuayhvri xvpio>vrzip
    fraler, ut proprii doni custos, ecclesiasticam pacem h{io>v bfjiokayhaet,aSekfb; 'yuirnrbraro;' Iva rh; ISia;
    conservare dignetur. Deus noster, qui cnncta qnaead £>vSo>peu;tfvkailrhv i-xv~.nataariv.hv siphvnvrephaat
    se perlinenl ita dispensat, ut ne unnm qtiidem defi- xuru~to>ay.o Bebj;hji~v, 6 vuvru e't; avrbvru uvhxovra
    cere permittat, beneficium mihi in occasione frater- oijTwfSioiv.o~v, lv« ptnSeev "ketyutavyyaphan, evepyt-
    nitalis dedit. Nam per sanctos consacerdotes nostros aiuv p.oievrh atfopp-hrh; uSektfbrnro;SeS&ixe. At« yup
    Hermogenem et Lampetium qui interfuerunt ordina- rS>vayiorv awtepeorvhp&v'Epuoyevov;xai Aauirtriov
    tioni nostrae has lilteras mittere visum est ad pieta- itupuysvopivo>v r~ hy-erepuystporovia, ravra raypap.-
    tem luam, quales utique ad sanctam synodum c mi- puru £Sol\ev ajroo-Tatoatirpb; rhv ahv tbaiSetav, ota Se
    simus, de seductoribus Nestorii. irpo; rhv uyiavo-i{voSovifirtareikupev,ittpi rb~>v
    ejro^ievwv
    titaropia.
    « Scripta circa med. ann. 432. sectaloribus agitur, ac circa eos quid sequendnm sit
    t>ObservalCotelerius vocabulumtestesad litleras, decernilur ; verbo mitimus ideo utitur, aut quia cen-
    non ad legatos referendum, adeoquc Graecetiaprv- seitir in decessore suo successor illius , aut quia lil-
    pavvra loco futprvpovvrav legenduin esse : Quaravis teras illas e setitentia concilii in quo ipse Xystus
    enim ordinaiionis Xysii lesles fuerint legati, si istud prsecipuas agebatpartes Ccelestinusmiserai. Sed hoc
    laineneniinliarc voluisset imerpresGraecus paprvpav potius signilicat, lales a se ad Cyrillumlitteras initti,
    polius quam piaprvpovvro>v verbo usus fuisset. Quas quales seu quafum paria et similia exempla siniur
    observaiip
    " Si priuiis uiini. 5 verbis (irniatiir. mittebat ad cseterosOriemis episcnpos, quorom no-
    Xysuis Cuelestiniepistolam 22 hic indicat ad mine Lampetius et Hermogenes Romam veneranu
    Epheiinam synoduminseriptam, in qua de Nestorii
    m EPIST. 1. XYSTI PAP^E AD CYRILLUM. 68«
    2. Valde igitnr, fateor, laetati snmns, quia conti- .A 'OptokoySt roivvv, afbSpu ha'nuev, ort avviSn jfyuv
    git nobis una cademque opponunilate et quae ad fi- Stup.tu; v.uirh; avrh; evv.atpiu;rare izepirh; iziarso>;,
    dem, ct qnae ad nos ipsos peninent, communicare. xui ru izspi,vj_„v auTwvuvuxotvo>aua8uC atzavra; yap
    Onmcs qtiippe fratres prscsentes kabuit ordiuatio no- taye TOUJuSeXfOv;izupbvru; h yeiporovta hp.S>v. Ti;
    slra. Quis cniui non inlcressc visus est, quando yup av eSo\\euh izupuysvia"ut,bizbreh uvorokhStu TWV
    Oriens persuosb lcgalos aderai, qui quidem specta- ioiwv" izpsaSvrspo>virupsysvsro, xui eBsuaavro piuv
    runt iiniiin oiniiinin cor, el unam in cuuciis animara izuvro>v v.apSiuv,v.uiuiuv evizaat tyvyhviyvo>auv,buo-
    agiioverimt. lOiisonainque diviuai iDiilliludinis vo- ywvovTSTOOflsiouizkh~ov;fo>vhv;ourwf h xura'P6>[inv
    cem ? Sic Roinana Ecclesia unum suffVagiumcusio- 'Exvlnaiu piuv -tyhfovtfvka\\e rh xuraaruatt TOUTVJ?
    divii in instiliitione piaedicatoris fidei, ut in ipsa li- iztarso>;xhpvv.o;,o>artepiv «\>rS> rS>rh; iziaret»;xn-
    dei praedicalioneiinani scmpcr seuleiiliaiii servavil. pvyuurt uiuv usi yvo>unv c irhpnauv.
    5. Qiioniamergo sufficil paucis verbis slgnificasse 'EizsiShToivuvapxsi Stu fipuyso>v SsSnkS>a"uip.ovrhv
    ordinaiionem meain, nobis loquendiim supeiesl de yetporaviuv, kuknriovkotizbv.huiv, izepi wv o uyto;
    iis quae sanclus fratcr uoster Cyrillus, immemor «Sekfb;Kvptklo;, auvnp-ovS>v rh; iSi«; vSpso>;xui ruv
    propriae comumeliae et laboriini, posiulal. Eienim xup.«rt»v,airei. 'hpv.si uev yup ru hSn ypufivra izupa
    sufliciiint qiuc jani a bealacmeinnriac d<cc-sore meo B TOUrh; uuxupiu; uvhun; TOO ipi izponynauuivovizepi
    scripla fueriint de fide, pro qna gaudemus trium- rh; iziareo>;,.vizip n; yuipousv "ptupSevovre;v.urot
    pbaiites secutidiim auxiliiun Christi Dci nosiri, in porfistuvTOU Xptarovrov &eovhpS>v,v.a'' av h ?>JTVJO"t;
    quein quacstioraola fueral. Allamen quoniain pigcre exsxivnro°Ouo>;irzetShovx bv.vnreov avakuuSuvstv jro).-
    non debel, sarpe repetere quoe salubrilcr definita k«xi; TKvytS>;bpta"ivru, uvuyv.utov hynauunv,ypifuv
    sunt, necessariiini duxi, scribens nunc ad fraierni- vuvizpb; Tijvahv «SekfbrnruStur~v «yio>vuSekfdvxui
    tatem liiani per sanclos fralrcs cl cocpiscopos no- avveittav.bizo>v huo>v'f.puoyivov;xui h.u.p.izsriov, ruvra
    strns Hermogencm el, Lampetium, bocc paucis de- SnkovvStu \3puy_so>v. «izsp izo~0.o>
    r,Snr~ koyo> irUkuth
    clar.ire,qiuc niulio jamsermoue olim apostolicacsedis «izbfuat; rov «7rso-To).ty.ou Spbvovaptae' v.ul p.h uizo•
    senieniia dcfinivit;etiiefaiiscat.iudieiis.sed cl liben- xuun uv.ovo>v,'_ui~u v.uihSiaru uv.ovsro>, Et
    ortveviv.nxev.
    ter audiat, quia vicil. Si cnim Neslorius <?impiarum yup fisarbpto; b TWV «vo.iwvSturpitio>vStSuav.uko; j~t-
    dispiifaliomimiiiagisierlibrosediditpracdicanssiibvcr- 6/i'ssez5e5w7.£, v.npvrruv ru v.aBxtperia,irbao>'pukkov
    tcnda, quanlomagisnosoporielapparerepaleriiiefidei Sip-u;Ssi fuivso&ut rh; izarptxh; iziareo>; fvkav.u;,
    custodes, quaesuiifsubversaomniuo aiiferenles? izuvrn«'.ui.povvru;ru v.uOnpnuivu ;
    4. Sanclus auiein et cocpiscopus nosier fraler an- Q 'O Se uyto; v.ui avvs7zlaxoizo;huo>vuStkfb; 6 tzpo-
    tisles Alexandrinorum Ecclesia', osiendens quomodo arurn; rb~>v 'Aks"xvSpetav SEIJSVUWV
    'Ej!x/\>jo-iaf, OJTWJ-xui
    et quanlam lidei curam gerai, contemnensquc cou- oaov s fpovriilow rh; Tziareo>;,v.urufpovo>v re rb~v
    tumelias quas gloriose sccundinn Aposiolum passus v'oeo>v,"; 'vSb%o>; xu.rurbv atzoarakovizerzovBt, uuk-
    est (II Cor. XII,9), magis ordinari Ecclesias, quam kov StoixnOhvutru; Ev.v~.naiu;,vj eauTovexStxnOhvai
    sc vindicari desiderai. Confestim aulem in naufiagio eiztQvusi.A.vriv.aSe rai; sv vuvuyio>v.up.vovatv airti
    laboranlibus petit aperiri portum : ejus unius con- avotyShvut ktuivu' iv.sivovpbvov upv.ovp.svo; rS> 6a-
    teiiiiis morle, qui cum in imperiiia doctor esse vide- VKTW, o; Sov.o>vstvat ev uizutSevaiuStSuav.uko;,e£e5ixtt
    reiur, vindicavil sibi Dominici s temonis guberna- eauTwru rov Seanortv.ovfbSoviznSuktu.ukk'siztfj.ivetv
    cula ; sed permanere in sede unn potuit, qui docere rS>~pbvo> ovv.hSvvrfin, StSao-zetv oux eiSo>;.Movo;ouv
    nescivit. Solus igilur illc sit naufragus, qiiem in lanta eirjvuvuynaa; uvrb;, ov iv roaavrn buiy)n rS>vioiwv
    caligine prnpriarum doclrinarnin nihil ccrnenlem, StSayfxaTwv unSevbpS>vra,rbrh; «asSsiu; v.vuuizpoa-
    impietalis fluclus allisit scopulo depo^ilionis. Ilabuit ippn%tTMaxoizikwrh; xu"uipsaso>;. Eayj ptlv ou»
    qiiidem nmnes una lempestas; veruin, eo qui isia izuvru; yjt.p.o>vetf ukkx "v~ta"evro;rov ruvru eirt-
    excogitavit submerso, sanari vult cseteros. Est iia- vohauvro;,vyiuaBhvuti~ovker«tToOfkonzov;."Eo^Tt Tot-
    que et in nobis eadem senientia. Prastat eiiini pie 1D vuvjiat ev hpiv h uvrh tyhfo;. EvasSeivyup rzepiTOU-
    1 i-3g. KptaSevrcov. vitatcm Clirisii atque geniiricis ejus dignitaiem im-
    1 Cotclerius quldcm lilteram Graecam seculus ila piasdisi utaliones excitare ac fovere cuipisse.
    convenii, per presbyterossuos : sed mendiim in Grae- Baluz. cnm Coieler., subverienda, quasi de ra
    Cumtexium irrepsisse, acTzpeaSevrS>vluCt>izpeaSvrepo>v iiondum acta ageretur. Proeferendumquod et littera
    resliluciidumesseiion iiificiasierii,quianiinadverierit Graeca exigit, subversa nempe qna; Nesiorius pracdi-
    cnra supra num. 1, lum nunc Oiientis episcopos caverat, primum Crclestiui, tum etiam Ephesiui con-
    Xysli ordinaiioni non alio noiuiiie pisesemes dici, cilii~ nucioriiaie siibversa sunt,
    nisi quod ipsoruni legati Hcrmogeiies el Lampetius Forte, fpovrii^et.
    illi imerfuisseni. Ili auiera le_:»ii non prcsbyteri, s Gr;cca lilicra verbis Dominicitimorisaul terrori*
    sed ppiscopi ernnl, l.anipeliiis Casii, et Heriuoge- Laiine convcrienda esset. Coielerius vero, uiramquo
    nes Rliiuocuroruiii, ambo in Auguslauinica provin- vocem ad Xysti scopnm minns apiam judicans, Do-
    ci.i. minicmreligionis substiluit. Sed obscuruin non cst
    c Leg. irhpnaev. intcrpreteni Grxctim vncabulorum affinilate dece-
    AApml Ciiii.-ier.el Baluz., impim scholmmagisler. pinm, iu exemplari Laiino limoris aut terroris, loco
    Nesiiiriiiin iiullius schclae inagisirum cxsiius-e legi- temonit, lrgis>e. Leclioni nostrse cognala bsec est
    iniis, sed ex Aniiocheua Ecciesin in episcopalem Ccelestini iu epistola 24 ad Maximianuninum. i
    regisRurbis sedem assiutiptum, st.itiin udversus iiatt> Sume gubernaculanotcetibi navit.
    PAIMOX..I» 19
    887 XYSTIIII PAPJE EPlSTOL^EET „88
    DECRETAJ.
    circa illos agere, qui erga Deura impie se gerere A TOUC §ekriov; ei; &s'6vuasjisiv izuvaupevov;."o8ev
    cessaverint. Unde recipianlur qui voluerint ad re- ~ty6S>atv oi fZovkopevoi
    ei; TVJV eu9etaveizavtkBeiv. Tiepi
    clam viam reverli. De quibus multa loqui opus non o>vizokvkoyetv ov %ph, TOUTWV TWVakiyoivupxovvrur».
    est, cum hsecpauca sufficiant. Scianl enim * eccle- Ftvo>axera>aav yup taea"at fpovriSuizepir«; xuruknf-
    siarum ab ipsis occupalarum curam fore, si non 6eiau; izup' KUTWV Exxknaiu;,ei pth«UTOI eauTOtfj3ovj-
    ipsi sibi consuluerint, et ea ipsa quaenos, sentire 'haovat, T« avra huiv fpoveive~ekhaavre;.
    voluerint.
    5. De Joanne antem Antiochisehsecdefinimusde- Xlepi5e TOU 'Avrtoyeiu;'iwavvouTaOTaof>i£oftev btfei-
    bere servari, quaein lilteris h ante missis prsescripla ketvfvkarreaQ«i, aizepeyxetratrai; izpouizearukp.ivutf
    sunt, ut noverit fulurum se unum caiholicorum, si eiztarokui;' tvu yvS>fabuevo; et; TWVv.u~oktxS>v, ei
    c
    cuncta per synodum eversa subvertens, ostenderii izuvruizupu rh; avvbSovxu~«tpe'ivruv.u"utpS>v, aizo-
    se ipsum catholicum sacerdotern.Retine fortiler igi- Sei^eteveauTovxuBoktxbv ispsu. Kureye ovv iaxvpS>;,
    tur, cum quse a synodo, tura quaea nobis definiia rurs o-uvoSiza,xai ra izup'huS>vo>ptausva,«Sekfe
    sunt, fraler dilcctissime.Remittit enim d frater con- uyuiznrbrare.'AfLnatyup b aSekfb;ru; vSpet;, atrtve;
    tumelias quaeei utiles siinl coram communi Domino. avro> xpnatuevovatvsvw7rtov TOOvtotvoO Seo-jrorou. 'H
    Hujusmodienira conlumeliavictoria est. Unde sequo]B yup rotuvrn vSpt;. vj.xn iariv. "o8ev STztetxS>; iivtyxe
    animo tulit omnium aculeorum plagas; neque illa izuvrwvTWVxevrpo>vru; izknyu;' ouSs exeivuavrbv
    eum contristarunt de quibus nunc Isetalur, raeraor ekviznaev,if ot; vOv vjSeTai,ueuvnuevo;ort yyuvi-
    quod certaveril propter coronam. Novit enim qualia aaro Sta oreyavov.QtSeyup ot« usvetvtxnrhptaroxie
    maneanl prsemia eos qui lalia vicerunt. Exsultet TOtaOTavtxwvTaf.'AyaA),t«o-8w sizi TVJxotvwviaTOU
    ~
    de triuraphi hujusmodi societaie omnis qui rever- TOIOUTOU BptauSovizu; b izapuyevbuevo;, r~ 5e tyv%h
    sus fuerit, et animo in eamdem sententiam conspi- avvutveaai.
    rarit.
    6. Haecvero ad vicinorum fralrum notiliam volo Tuvru Se ei; rhv rS>v yetrvto>vro>v «5s),ywvyvwo-tv
    mitti per pietatem luam, ul discanl in re lanta etsi (3ouAoftat izeutfOhvutStu rh; ah; svkuSsiu;,tva fia6wo-(
    olim cuncla plenissime definita fuerint, non cessare izspi rov TVJAIXOUTOU izpuyuuro;- et xai izukut izkn-
    aut segnem esse tamen apostolicam sedem, neque pearuru izuvru wpiauvro, ftvj 'pyeiv ouo>;rbv uizo-
    eniin permitlit nos quielos esse ab ejusmodi curis aroktxbvBpbvov.Ov yup eiztrpsizethuu; hps/jteivuizb
    omnium Ecclesiarumsollicitudo. TWVTOIOUTWV ypovTtSwv h vizep izuaS>v TWV exjtAjjo-te-v
    uiotuvu.
    ~
    EPISTOLAII.
    XYSTIIII PAPvE ADCYRILLUM. EUISTOAH ETSTOT nAUA HPOS KTPIAAON.
    itterat ei mitlit teslesordinationissum, cui ipsum in legatis interfuisse gavisus esl. DeJoanne Antiocheno
    cmlerisqueNestoriiconsortibusquid decretumsii, siqnificat.
    1.Laetalussum in iis qtiseper epistolama sanctilate C Ho-Svjv £TrtTof?Svj^w6efo-iuot 't' eiziarokh;izupu ry,t
    tua indicata sunt mihi de sanctis et coepiscopis ah; batornro; izspi rS>v«yio>v xui avveiztaxbizuv ptov,
    t meis, quos brevis usus et congressioquales quan- ov; bkiynyphat; v.ui avvrvyiu oloi re x«i oo-otetev
    tique essent ostendit. Et forsan minus litleris quas «izeSsiie-Kai Taj^anrrov av roi; izepi«UTWV ypup.uu-
    de eis scripsisti credidissemus, nisi earum testimo- atv eiztarsvauusv: et pt-hTVJV izup'avrS>vuuprvpiav
    niuni vicisset sibi ipsi atleslans bominumprsesentia. sytxnasvsuvr~ uaprvpovaa h TWVavSpb~>v izupovaia.
    Vidimusvere Dominisacerdotes; vidimusviros ple- E"Sop.sv uknOS>t TOOKuptouiepeu;' et'5oftevavSpu;p.e-
    nos gratia spiritali, quse in primis ab ipso concedi- arov; x*ptro; izvevu:artxh;, hrt; sv rzpb>rot{izup'avrav
    tur Deo. Sed et ipsos graliores nobis Dei circa nos SeSoTatTOO0soO.'ETI fivjvauToujyuptearepovthpXy
    judicium effecit. Illos cnim prsesentes babuit nostra ij TOO ©soutzepihuu;xpiat; uiz£Seu~ev. "Eo-%e yupuvrove
    ordinatio. Et in cunclis quse sacerdotem peificiunl rzupbvru;h husrepu\yeiporoviu.Katevjr«o-tTOtfajro-
    ornati, ipsam nobis prsesentiaraexhibuerunl sancti- TSAOOITIV iepeu xexoaunuevot,aurvjv vjfttv izupoveiav
    talis tuae, quara non sine mulio merito, fraterno af- eveSetSav T>ifo-visaytbmro;, hv ovxavev izokkhtrht

    ' Coteler. Latine convertit, Circa ecctesiasab iis D Nestorio scribit, ut nisihoc feceritquod prxcipiebat,
    derelictas, licet Grsecelegerit ac retinuerit xaTaAJir mox sanctitas tua illi ecclesim (quam occupabat sive
    f~siau;, non xaroiktitfleiaas.Nihil autem caussevide- oblinebat) provisura, a noslro eum corpore modis
    lur, cur recedamusa Grsecolexlu. Neqne tamen hic omnibussciat
    k
    esserlemovendum.
    sermonem esse puto de iis qui, ut Coelestinusepist. Coelestinividelicet episi. 22.
    22 num. 8 loquitur, subripiendumin ecclesiasticis c Sive, ut loquitur Ccelestinus in modo laudala
    causis Christianisprincipibuscrediderunt,et alio rur- epistola ~.i, n. 8, damnata cum auctoribussociitque
    sus oidine ecclesiasoccuparunt, sed de iis qui, licet damnans, se profiteaturcatholicumsacerdotem.
    legitirao ordine ecclesias suas obtinuerinl, hoc ho- dCyrillus.
    • Coteler., omnisassistenset animoconsenliens.
    nore sese indignos per favorem quemhseresiimpen^ 1 Simul cum superiore, quae episcopis Orientis
    debant, subinde prsebuerunt. Quibus interminalur
    Xystus fore, ut nisi resipiscant, ipsorum ecclesiis, communis erat, hsec privata et peculiaris Cyrillo
    meliores subrogandopastores, prospiciatur. Eodem missafuit.
    ~
    laodo Cuslestinusepist. 11 ad Cyrillum num. 4 de Hermogeneet Lampetiolegatis.
    m EPIST. II. XYSTI VAPM AD CYRILLUM. 5„0
    feclu complectimur.Tantum enim tibi debet orbia ,A a'iu;, aSekftx' Stu&eaeiiztptizktxbp.e6u. TOOTJOTOV y«*
    Ecclesia, quanluni tibi omnes sunt obnoxii, qui uli- o-otbfsiketh xoo-ftotvj 'ExxAvjo-ia,oo-ovo-otizitvrettiaht
    que omnesubiquevicisti. vTzoyeiptot,os yeizuvr«x<>v izuvru;vevixnxa;.
    2, Insistenle igitur, et salubriter cuncta sugge- 'Emuivovro; roivvvjtat vyu"; izuvzu iizoSukkovroc
    renle filionostro Tbemisone archidiacono, congruas TOU utoOhuS>v &euiao>vo;rov «pxtStuv.bvov,ru izpeizovra
    a
    dedimus litteras ad fraires el coepiscoposnostros, SsSi>v.uusv ypupparu izpb; TOUJ«SeAjou.jxai o-uv67H-
    ad quos petierant praedicli consacerdoles noslri. o-vtovrouc vjftwv,izpb; ov; nrnauv ot izpoetpnpsvot avvit-
    '
    Sufficiebantquidem illse,quas et antea per Ecclesiae psi; jjftwv."Upxetftevyup xuxeivu, izpbTOUTOU 5t«rs
    Coiistantinopolitanseb clericos, et postea per diaco- r£>vrh; xura ~~o>varuvrtvovizf>kso>s,Ev.xknaiu; xknptv.S>v,
    nos luacsanctiiatis plenas omnibus necessariisrnisi: xui varspovSturo>vSIUXQVO>V rht ah: uyuornro;spnzktta
    ~
    at nunc d obsequens lum exspectationi sanctitatis izavrtavavuyxuitav aizeareikweizbuevo;Se rb vuvTVJ
    tusc, lum nostrse consueludini, quse niihi salubriicr re u7rof*ovvj rh; ah; «Sekfbrriro;x«i rb~> huerepo>s~et,
    suggesta sunt, agere non omisi: gratiam habens, ou izupskecfya ri vytS>;ftot Ojro6Xvj8evT«- yuptv bpoko-
    et in beneficiisducens hoc, quod persuasum habeo yS>v,xui ev evepyeaiut;TiSeftevo? TOOTO , 6 7re7reto-ft«{
    mibi coolitusdonalum fuisse ut de mea ordinatione ftotovpuvbOev SeSo>pha~ut, tva 7TEjsi
    rs r-i.teftvjj^SI/JOTO-
    ac lide eadem ad unanimitatem luam conseramus B viu; xui rht iziarso>;, T«auTa izpb; rhv ahv oftovota»
    verba. ftiijwftev
    phuaru.
    3. De Antioclienoautem ct reliquis qui cum eo HepiSe TOU 'AvTio^eiajxat TWV /ot7rwv,ot Ttve?fteT*
    sectaloresNestorii fieri voluerunt, et de cunctis qui KUTOO «xoAouSot yevea"utT~earopLov vjSeAvjaav, xai 7ret"
    praeier~ecclesiasiicam disciplinam Ecclesias insti- 7TKVTWV SeTWV Tra^saTVJVexxAvjo-taorixviv 'E*
    E7rio-Tvjftvjv
    tuuni, jaro anlea boc definivimuscustodiendum: xAvjcriK? StotxouvTWV,xaTEiAvjyoTSff, TOUTO mpLaapsvfv-
    ut si resipuerint, el cum suo duce rejecerint omnia kuv.riov,\va ei «VKVVJI^EIKV, xat ftETaTOOtSiouhyspbvo;
    qusccumquesancta synodusnobis confirmanlibusre- uQsrhastuv"izuvru uizep h uyLuavvoSo;huStvemne-
    jecit, redeant in sacerdotum consessum. Sicut enim Sutoivro>v hQirnaev, S7rKVeA8otev ei; TOTWV iepeo>vavvi-
    persistentes prioribus non potueriint in nostra esse Sptov."Qaizepyup siztuevovre; roi; itporepot;o'x VJSUVVJ-
    communione,sic volumus eos, propter unisalem ac fivjcavEVTvjhuerepu etvut xotvwvia,OUTWC fiovkbue~«
    pacem Eeclesiarum, satisfacienies ut diximus sus- aUTOUf St«TVJV SVOTIJTKXKtEtfViJVVJVTWV SXx),VJO-lWV,«7T0-
    cipi. Ipsi vero in seipsosinvcnientursequam "
    senten- Aoyouftevouc o>;eiphv.au.ev,vTzoSiyea'ut.AUTOI 5e x«9'
    liam proiulisse,si exlra manentes, cum eo qui de- IKUTWV TVJV
    eupe8vio-ovT«t to-vjv«izbfuatve"sveyxxp.evot, ei
    jecius et expulsus est, tantaeimpielaiis sese o«lcnde- e~o>p.svavrs; Ssi"staveuvrov; izpbt rbv xaruSknBsvra
    rint socios alque parlicipes. C xai e|wo-8ivTa Too-auTvjf«o-e&eiafxotvwvoufxat ftETO-
    X~~>~-
    MONITUMIN EPISTOLAMSEQUENTEM.
    1. Haecepistola , quam ex Ephesini Conciliim do, pacis curand:e gratia episcopos,quos Constanii-
    parte cap. 27 huc revocamus, a Baronioet aliis re- nopoliessecomperit, una cum universo clero convo-
    ferlur ad annum 432, a Tillemoniio autem in ineii- cavit; eorumque consensu id in primis constituit, ul
    sem Martium anni A35 diffcriur. Pr.r.cessit certe imperator ipsorum rogatu ad Joanuem Antiochenum
    concionemquani Cyrillus 28 die mensis Pharmuti, episcopumlitteras miiteret, quibussponderet fore ut
    lioc est 25 Aprilis. confirraatajain pace, ad pnpuluui omnis altercalionis materia e medio tollereiur, si
    suum habiiit.Nec permillunl itus ac reditus , quiliiis Nestorii depositionisubscriberel, illiusquedoclrinam
    ad hanc pacem pervenlumest, ul hoc citius anno 433 anathemaliztiret(Ephes. conc.m part. c. 24). His an-
    contigisse censcamus. Sed ct qua ratinne pax illa nuens Tlieodosius, litteris ad Joanneni, dum adliuc
    inila confectaque sit, non ignorare, adeoque rem Ccelestinum superstitem crederet, per Archelaum
    pauloaltius repelere juverit. iribunum missis, praedictaspacis conditiones propo-
    2. Maxiniianusregiae nrbis anlisies his Ccelestini suit (Ibid.). Quibusconnnoius Joannes, non statim
    verbis (Epist. 24) aniniatus, Gloriamct vigilanlispa- tamen cessit, sedaliquamdiu, ul exepistola discimus
    sloris et benignisacerdolisexerceas, et saporemCliri- Cyrilli ad Donatum (Ibid. c. 38), ubi toia rei gestae
    slianw salubritalisinfundas, ut plus in reparando po- series enarratur, tergiversatus cst. Primo enim non-
    luissele liqueai,quamilte (Nestorius)potuit in Imden- nulli qui cum eo erant auctores ipsi fuerunt ut ad
    ~ Hoc est, paria dedimus
    epistolacexempla ad eos D nunc tum palieniiamsanctilatis tum, tum consueludi-
    Orientis episcopos,ad quos Lampelius et Hermoge- nem nostram, non dereliqui, etc, haud satis ad men-
    nes ea mitli petierant. tem Xysti, docenlis eum esse Romanoriira moreni,
    b Per EcclesiaeConstantinopolitana:clcricos, Joan- ut propriis lilteris eos a quibus fuerint salutcti, resa-
    nem scilieet presbyterum et Epicicium diaconum, luteni, neque dubitare se quin, si lmic officiodees-
    missacsunl qtiatuor posteriores Ccelestini epistolse. set, Cyrilli exspeclalionem deciperet.
    Nec alias bic iutelligere licet, siquidemXyslus hanc c Seu ad lilteram : Occupavimushoc definirecusto-
    statim ab ordinatione sua, anlei|tiam ullas miitere diendum.Quippe verbumGrsec.xuriikvfbrtt non hic,
    potnissel, scripsit. llas igitur misisse se dicit, quia ui CoteleriusLaiine convertit, aecipientes,sed occu-
    jubeute Ccelestino primuni illas per EcclesiaeCP. pantes et anlevenientessonat. Hoc autem occupatum
    clericns miserit, ac postea Cyrilli diaconis inlerve- est a Coslestinoet synodoipsiusin epist. 22 n. 8, quam
    iiieniibus earnm exempla eisdcm tradideril. Magis apertius in epislola superiori n. SXystus indicat his
    placeret jiiisimus, scilicet ex synodo Romana cui vcrbis : De Joanne aulemAntiochenohmcdefinivimus
    Xysius interfuerat. debere servari qum in iilteris ante miuii vmscripta
    c Forte, ajrea-TetXaftev. sunt.
    dGrsecnm Colelerius ita reddidit, Sequens vero ' Neslorio.
    m XYSTI III PAPiE EPlSTOLiE ET DECRETA. 5W
    Cyrillnm scriberet AcacinsBerceensis episcopus, et A.indeque miserit Rerceam qui Acacium ad scriben-
    ouiiiia ipsius adversus Nesloriiiin scripta supprimi, duiii Cyrillo indiiccret; iinn Acacin- qnidein liiteras
    el velnl <rila liaberi postularet. Quod et factiiniest: Alexandriain miserit, sed cuin a Cyrillo rcpiulialae
    sed lainabsnrilae peiitioni asseiistim neg >viiCyrillus, fuisseni, Paulus Emiscniis episcopusa Jnaiine et so-
    ac |i>ngeaei|iiiiiscssere-pondit, 111ipse Joanncs cnm ciis seniiester pacis delegaius, Alexandriam conien-
    suis Ncsiorii blaspliemias mialliemaiizaret. subscri- derit, Cyrillo novas Juanuis litieras necnoii cjusilem
    bercl illius deposilioni, et ordinalionein Maximiani ac sociiiruin iiniiiineobmlerii libellum, ac ium de-
    coinpmbaret. Tum Joannes ac socii Paulum Emisc- imiin Alexandria Constantiuopoliiii legili fuerinl Cy-
    iiuin episcnpum Alexandri.ini mitlunt, qui Cyrillo rilli clerici, quibus episuda nosira rrediia esl. Neque
    liiicras traderet (Exf.ant apud Buluz. Synodici cap. conjeclura deesl, duas illas Panli Eini-eni ad pi>pu-
    80) coinintinioiiis quideni imlices , sed quas ille. nb lum Alex.iinlriniiiiihomilias, qiiaiiim uua Decembris
    insiaiiratas adversus se querelas nonnullas, non piins 25, aliera Jamiarii 1 die consignaiur, per illam rao-
    admittiMidasduxit, quain Paulus hoc tx mera animi ram habitas es-e, qna legatoruni niox dictnrum re-
    timpliciittte scriptuin jnr.issel. Demum idera Paulus, ditus exspeciabatur (Ephes. concil. p. m, cap. 31 et
    eorum qiii ipsum iuiserant nomine, Cyrillo libellnin 32). Qniid si iia est, epi-iolain islam, qiiam retiile-
    oflerl(HflfretHrEp/i«s.vonc.p. 111c. 28), iu quo quid- runt, circa initiiini anui 433 scriplam fuisse couce-
    quid ile paciis pacis coiiditionibus tlagiiabatur prse- deiidum cst. Sane rerum ab iniio pacis negoiio ge-
    stat. Necduiii lamen liis coiitenius Cyrillus, duos e siaruni series eam ciiius scriptam credi non permit-
    cleriois suis, Cassium scilicet et Aiiiiiioniiiiii, cum tii. Ciiui his igitur stare nequit opinio Baronii, sive
    Aristnlao iribuno Antiocliiara destinat. qui a Joanne "R cuin banc epUiolam e concilio quod Joannes post
    ut easdeni condiiiones subscriptione sna lirmet exi- accepiara Theotlosii sacrain Aniiochisecoegit, scri-
    gnnl. Quibiis cuni Jo.nines et qni cum eo illustiiores piain pu>ai, sive ciim eaiinleni Cyiillo datam negat.
    erant satisfecissenl, eani conlinuo ail Cyrillum mise- Ipsi eniiu noii secus aique Xysioel Maxiniiano in-
    ruiit episiolam, quae ad pacis compleinentum exspe- scripiaui fuisse ejus eniiniiai cp'grapln\ ouain et ipsa
    clabitur, qiiamque in m partc concilii Epliesini c. Cyrilli verba superius rcl ua dixerle confirinant. Al-
    30 videre licet. Miseruntauiem,inqu'lCyrillus(ibid., tera quidem nd iileni ienipu* aitinens ni pari. ponc.il.
    c. 38), eamdemillam epittolam. quam ad me tcripse- Eplies. cap. 3i>hahetur soli Cyi illo inscnpia ; sed in
    runi, ad piitsimosquoque tanciittimosqueXyslum ma- liuju-inodi iiegmi s nihil veiat quoniiinis nni cidera-
    gnm Rommet MaximiunumsanclmEcclesimConstanti- queepiscopo duas epistola- siinul scripiss, iinaiucinn
    nop. episcapos. aliisccmiiHinciii,alicrnn privatam, adraiuamus. Nec
    3. E\ iis igiiur quaeCyrillus, cum in pracdicla epi- longe qiiaereuila exempla, cuni hujus rei testes sint
    Stola atl Donaium, tuni in aliera ad Acacium Meliti- dme superiorcs Xyali epistoloead eumdem Cyrillum
    nensein narrat, sequiiur, ut Joannes post iraperatnris siinul missae.
    aacram ab Archelao accepiam, concilium habuerii,
    » EPISTOLAIII.
    I0ANN1S ANTIOCHENl EPISCOPI CETERORDMQOE QUICUM EniIT0AH IQiNNOT EUIIKOnor ANTlOXEIA- KAITQNAOIDQN
    ILLOERANT ADXVSTDM EPISC0PDM ROMANUM. CVRIL- jrN ATTQ nPOISriTONEMIKOnON PQMHS,KAIUPOX KT-
    LDMALEXANDRINOM ET HAXIMIANDM CONSTANTINO-' PliAONEnilKonoNAAEIAN4PEIA2, KAIMASIMIANON EOI-
    FOLITANDM. XKODON KQNITANTINOrnOAEQS.
    Probare se declarant depositionit senteniiama sancta synodo adversus Nettorium prolatam,necnon blasphemat
    ejus doctrinat analhematizare, el assemiri Maximiani oidiuulioni.
    Sanclissimis Deoque dilectissimis fralribus et consa- G Toff 6o-twTaTotf xat Seoyi-Aeo-TaToi? «5eAyotfxat ovk-
    cerdoiibus XVSTO, CYRILLO el MAXIMIANO, JOANNES ketrovpyoi;HUOTW , Kvpikko> xui ~\u~iuiuvo>,'Iwavvvjf
    el reliqui omnes qui mecum sunt, in Domino sa- xui ot Aot7roiizuvre;oi avv euai iv Kupiw^aipetv.
    ltnera.
    1. Omnibus qui sacerdotium sortiti sunt et quibus Kal o-7rou§>j xat o"xojrof7rao"tTOtftepao-BatAaxoOo-t,
    divinum episcopalus ministerium a Salvatoreomnium Jtai TVJV SetavT>jfejrto-xoTrvjf AeiTouf)'/iav7rejrto-TSUftevotf
    nostrum Christo creditum est, studium et scopus is izapu TOUizuvruv hptb~vao>rhpo;Xptarov TOiv bp~h
    esse debet, ut in recta flde excellant, eamque popu- izLartt Staizpiizetv,OUTW Te 5t5ao-xetvrov; vizb x~i~K
    los sibi subdilos doceant. Cum itaque res ita habeat, kuov;. OUTWTotvuvej^ovTOC TOU-zpuyp.aro;xv.ru TO
    annobelapso, ex religiosissimorumChristique aman- lzupo>yjnv.b; ETOJEXflEo-jrio-fiaTOj TWV euo-eSEOTaTwv xat
    lium imperatorum decrclo, doclrinseNeslorii gratia, wtXo^pio-Twv ayia o-uvoSo?
    f3ao-tAewv,: 6Eoyt),eaTaTwve7rt-
    in Ephesiorum metropoli convenit saucta synodus ev.bizo>v avvhyjln xura rhv 'Etteo-iwvpnrpbtzokiv,rht
    Deo dilectissimorum episcoporura : qui cum • lega- xn.ru1~iarbpiov v-zo"ia$o>; yuptv ot xai o-uvsSpeuo-avTef
    tis a beatsememoriseCceleslino,Romanaeurbis quon- afta TOtfa7roo-TaXeto-tv sxSixot?7rapa TOUTvjfpiuxupiu:
    dam episcopo, missis facto consessu, dicia deposi- ftvvifojfKeAeo-Tivou , TOU yevoftevou67rio-xo'jtouT>jfhyLut
    tionis sententia, ejecerunl memoratum Nesiorium, 'Pwftaiwv'Exx).vjo-iaf, tpijsw xa8atpeo-eufvrtoStSkhxuai
    ut qui profana uteretur doctrina, et multis scandalo TOVftvvjftoveuSevra N»o-T0j0tov, <if /5e6vj).wStSaoicaAia
    esset, ac non rectecirca fidem ambularei. Cum vero ^pwfttvov, xat o-xavSaXio-avTa izokXov;,v.uioux bpSorzo-
    et noseo properassemus, reni invenientesconfectani, D Sio-avTa iztpi rhv 7rto-Ttv.SuvSeSfvattvjxoTef 5e xat huei;,
    segre tulimus. Hac de causa cum inter nos et san- tlra TOUTO yeyovofeufvovTCf, TauTUfivtxct
    ).EAU7rvjfts9a.
    ctam svnodum conlroversia intercessisset, ac multa TvjfatTiaf, Stufopa; ft,tT»5y7tvofttv>jf«ftwvTSxat T>if

    * Circa iniiinm anni 435. Coelestino ad Epliesinam synodnm missi sunl, in


    k Anno431 Junii 2. die priranm convenil Eplie- Gracis ipsius concilii aciis nusqnam tv.Siv.oi,sed
    voco
    aina synodus. Ex quo sequiiur ut si elapsus anniis Latina Graecis accoiiimod.iia khyurot :\\>\ellanlur.
    hie nienioraius intelligendus sit proximus, haccepi- Quimquam cuin missi sint ut senieiiiiam aCoeltstino
    Itola ad anuuin 432 perlineat. adversus Nestoriuin prolaiani defendereul ac vindi-
    • fieu ~i lilieram Griceam, defensoribus. Qui a eareni, ixSiwi non nwle vrrnnif»
    893 EPIST. IV. EUTIIERH TYANENSISEPISC. ETC. AD XTTSTUMPAPAM. SM
    ultro cilroque dicla et facla cssent, ad nostras Ec- A aytaf o-uv65ou, xat 7roAAwv fiSTK^u 7r67rfiayfttvwvTSxsti
    clesias ac civiiates reversi siiinus: neque per id lera- tipnuivav, ei; Taf sauT&iv exxAuo-iaf Texai iToAetf UJT_-
    pus ealenns consciisimiis sancu- synodo, ut prolatse arptyuptev, ov avvevey"ivre; TO TvjvtxauTaTVJ«ywc
    adversus Neslorium deposilionis sentenliae subscri- avvoSo)Si vizoypufhtei; TVJV xaTa Neoro-
    el;ev6j(8stb-av
    beremns. piovxu~aipiaso>;^iiyov.
    2. Cum Ecclesiaein graves discordias incidissent, Atvjpeftevwv7rp6f StjjovotavTWVexxAvjo-twv, sVstSvi
    quanilo omnesid inaximecurare oporebat quomodo, TOutouftaAtcra 7ravTafy/30VTio-ai ejyjvjv,07rwfo-uvst-
    oinni aniinorunidissensioue sublata, ad couconliam fBelev,ex p.saav yevouevn:Sij^ovoiafajrao-vjf,xat T«J»
    addncercnlur, alque ut ~hoc fieret religiosissimi ac "eoaeSearuruvxai ytXo^jsio-Ttov f~xaikio>v a~rb 5vjTOUTO
    Deo imaiiiisMini regcs prsecepissent, cjusque rei yevia~ut "saiztauvro>v,xat etf TOUTO i.eizoufaro>vTOV
    gralia spectabilera iriliunuin et nmariiim Aiistolaum QavuuatovTptSouvov xa?voTafvtov 'Afto-ToAaov, avvhptaev
    misissent; nos ipsi qnoque, tit omnis e medio tolle- ei; uvaipeatvizuant ftkovetxiut,xai U7repTOU TVJVelphvnv
    retur contentio atque Ecclesiis Dei pax rcddereiur, l~puSev~hvui rui; ev.xknaiui;TOU Seou, xat «ftaf auTOUC
    decrcvimus sancla: synodi scnlcnli.c advcrsus Nesio- o-uv8io-8at TviSe$hfo>rh: uyiu; o-uv65ou, TVJeSeve^Seio-vj
    rium prolai;c assentirc, ipsiimqiie babere pro depo- xaTa Neo-Topiou. ej£Etvre avrbv xu"ripnuivov , xui ava-
    slto, ei b!asphemascjns doctrin is analheinalizare : " "s/jtur'iautru; 5uo-!fvjftouf auTouStSao-xaAiaf, Sta TOr'<
    eo quod iioslrx Ecclcsiae, peritnle ac ve>lra saticii- izup ijftti ev.xknriu;T>jvbp'hv «et xai a6e6ri).oviax*l~
    tas, rectam serapcr ct sinceram >>liahncrinl fid<-m, xsvat7rio-Ttv , xa8a xat vjhueripu batbrnt, Jtat Taurjjv
    eainqne semper servaverint ac pnpnlis iradideriut. uii puAa.TTetv xai TrajoaStSovat TOtf Aaotf. Suvatvouutv
    Asseiitimnr eliam nrdiuationi Mlximiani sanctissirai Sexat TVJx~'P"~""i<" TOU6o-tMTaTou xai 6eoo-e6eo-TaTou
    el religiosissimi sanclae Ecclesiae Constantinopoli- T>jfKwvo-T5tvTtvou7ro),tTwu ayiut exxAvjo-iaf SJTIO-XOTTOO
    tanae episcopi, et cum omnibus loiius orbis rcligio- Ma5'fttavou,xat xotvwvtxoi7rao-tveo-ftevTOtfxaTa TJJV
    sijpimis episcopis, quicumque fidem orilioiloxam el otxoufisvvjv "eoasSsarurot; tx"x>~''~~ XK' Tvjpouo-t jri-
    immaculatam babenl ac servant, comrauuicainus. o-Ttv.
    ~ EPISTOLA
    IV,
    6EO AMICISSIMI d EDTHERII TVANENSIS EPISCOPI ETHELLADII TARSENSIS, SCRIPTA ADMASNI NOHINIS ROMJE EM-
    SCOPUM e XYSTUM.
    De Joannis Anthiochenimntaiione atloniti, plurium provinciarumnomineXystumroganl ut orbisuccurrer*
    non differat, cum in ea parte qum errat, tum in ea qumtyrannidem sustinet.
    '. Multam provideniiam liumani generis per sin- gula lempora faciens Dominus Christus, alio lem-
    * Ea scilicel sacra, quae 111part. cnucil. Ephes. <2 peninaces, apostolicoesedis prsesulcmantevenire ac
    cap. 24 habe.lur, qiiauique escipiiint aliaedua) ( nna sibi conciliare contcnderiint. Siinile quiilpiam in
    niniiium ad Sineoncm, ct ail Acaciinn Dcioeenseni Joannis Ciiiy-nslonii causa conligisse cx iis qiise in
    altera), quibus Tliendosius coruni preces ei operain Nnlitia episiol.irum non exslaniium Iunoceiiiii colle-
    rigat IIIJnaoiips ac sccii ad cmicnrdiain rcvncrnlur. giiiios prolialur.
    *>Quam vere hoc a^scrat Joannes, dubilare nos d Apml Cyrillum, ut ipse in epis'nla nd Donaliim
    non sinunt ipsius ad Ncstorium liitcrseauiccnncilium sciibil. P.tuliis Kiiiisciiiwpacis scqueser iu gratiain
    Ephesiiium scripta>,quibus eum vehenienier cohor- Eullierii, llellndii, lliincrii, et Dor«lliei vchiiuenier
    latnr tit cmendare nnn pudeal quod iiicnnsiilto pro- im-literat, ut ca qiiaeconlin ipsos derreln eraiil nb-
    lulissel, nec saciain Virjjinem appellare delreclet rogaieniiir, conlendens pacein Eccb'1-iariiiiiperlici
    Deiparam, cuin hoc nomennullus umquam ecclesiasti- nliler imn possc; ^ed cuni respondissetCyrillus rein
    corumdoctorum repudiurit. Exsiaut haelitierae i part. eiun ronaii qu:u licri non possel, prnpnsilo dc»tilit,
    concil. Epbes. cap. i5. nec in paciis|iacis conditiouibiis ulla eorum 1'aclacst
    " Ex iis esl cpistolis.quas eCasinensi codice eruit mcmio. Ilos ineiropolilanos, uti jam observavimus,
    Cliiislianus Lupus, ac suliimle Slephnnus Ealuzius n synodo qua>Maximianiiniepiscopum Coiisiantino-
    nov. coll. C"iicil. suli Synodici titul» cap. 117 edidit. politanum onJin:ivit,depo.ilos fuisseGarnerius nnlis
    Noniinc plurinioriim episc<i|mm<ii ex nlraque Cilicia, in Mar. Mercaloicm p. 357 nssrrii, iininu el proba-
    secundaCappadocia, Bithynia, Thessalia et Thracia, bile putal alios eorum loco fuisse sulfectos. Iu Syu-
    uti ii. 12 declaratur, per clcicos et inonacbos missa odico lamen npud Cliristinnuin Lupuin el npud lialu-
    est. Prius auiein quani ad Xy>tumpciferrciur, illam .n zium c. 48 lei'iiui' epistola Joannis Anliocheniepisconl
    Ilcllailius et Eutherius, utalicr.i Euiheiii episiola in -J
    • ad Ilelladium Tarsi episcopum,quando (idem Ilella-
    eodem Syuodico cap. 116 relata nos dccet, Alexan- dius), atlata sibi MAXIJIIAXI SYNODICA (de onliiialionft
    dro llierapoleos el Thcodoreio Cyri episcopis, qno ipsius). jiofntt ejus nomen in dypticha recipere. Tiinr.
    abeis probareiur, miui ciirnverunt, simul rogantes cnp. 49 sequiiur altera ejnsdem Joannis epistola ad
    ul et suas ei litleras .idjungcrenl. Festinandum vero clerum et populumTarsensis Ecctesitr,qnmulo perso-
    putabant ne Romanus antisies Joannis lineiis ante- nuerat quod imperaiorjussissel ut inde pelteretnr Hel-
    occupareliir.Huic igiiiirepistolaeoccasioneuipraelmit ladius, eo quod minime susc>pisselMAXIMIAM episcopi
    Joannis muialio, de qua prospiciebant fore ut ipse (ConSlniitiiinpiiliiani) SYNODICAM. Q. oil argiiinentn
    Joannes Xystum qiiamprimum certiorem faceret, est.saliem llelladiiiiu neqiiaquam a synoiio qoae Ma-
    quod re ipsa snperioiibus liiteris prsestiiit. Quncirca ximianum ordinavii, sed aliquanto posiea, ciuii hujus
    bis Joannis liiteris istara Euiherii el Ilelladii episto- praesiilisoidiiiationenisuscipereooluissei,liiis>e<lcpo-
    lam haud multo poMerioremesse manifestum e-t. situra; aul certe banc ob causarn senteniiae ab Eplie-i
    Hic notatu digna videiur ea in lota Nesiorii causa sina syuodo adversus liserelicoslat c nbiioxiiuiifuisse
    pnriium festinatio. qua Nestorius ipse, Cyrillus, judicatum, adeoquedignum quiasedesua iwperatoris
    ac socii, Enllierius ac reliqui episcopi cmn
    ' Joannes
    iis cnnsemiemes, hoc esi, hicretici, catliolici, sclii- e In Synodico, Syxlum.
    smatici seu a scbismaie discedeuies, scu in eodem
    RfiK XYSTI III PAPiE EPISTOLiE ET DECRETA S9IV
    pore alia luminaria prseparavit ad eorura ducaium A bem lerrariiin, el in illa parte quaeerrat, et in illa
    qui bonse sint voluntatis, a convictionemquecontra- quaetyrannidem sustinet, qua.que ad hoc inipugna-
    riorum et mendacii quidem destrnctionem, veritalis tur, ut iisquse non conveniunt assensnm praebeai,
    aulem cohlirmaiionem.Sicut etiam sub illo ~~amaro eo quod nec velit nec expedire judicet, ut jEgyptio-
    Pharaone beatum Moysencontra Jamnes el Mambre rum capitalorum varias vocuni novitates excipiat.
    {kfTtm. rii, 8),et sTcutper SimonemMagum Petrura 3. Scribeus enim Cyrillus Alexandrinus blasphe-
    bene viricenteriY;sic et coiitra eos qui nunc insurre- mam v,ocumnovitatcm perbis sena capilula univer-
    Jieriint, inimicostuato prolulit saiiclilatem, per quam ssedivinitus inspira|aaScripturaecontrariara, etana-
    bonae spei sumus et oos, quod orbis terrarum ab M- tbematiznntem legiiimas et anliquas sanctorum Pa-
    'g'ypliOc'fibeireturerrore;qui Moyses novus exislens, trum traditiones, et maxime illorum qui excelsa
    omnem qUidCmiEgyptiumhaereticum perculies, sal- quidcm Christi divinilati ascribum, humilia vero
    vabis vero omnerii Israelitara orthodoxum. Igitur humanitati ejusdera, nusquam unitione ejus interci-
    contra veritatem mullis millibus geslis et mundissi- denda; pr.oposuit ej qui tunc sanctam sedem rege-
    ma orlhodoxiaed margaTitaroultas exclpienle inimi- bat magni nominis ttrbis ~, qui fuit a principio pro-
    eitias, et quantas riiilla umquam tradit liistoria, ab batuset notus circa fidem, circa vitam, circa doctri-
    Jiisqui haruni vocum novitatem conira paternam fi- B nam Verbi et cir.ca universa, Nestorio, ut aut con-
    dem apostolicam e repererunl: nostrum quidem est, sentiret capitulis ejus, aique subscriberet ea, et
    qui triplices inultiplicesque patimur tempestates, et perraaneret episcopus, aut certe periclitaretur in
    perie in piralas incidimus, ad eum clamare qui a Deo gradu, et a sancla Ecclesia pelleretnr. Ille autem,
    productuS est gubernator, eumque pro amore veri- propositioni nequara Dei timore praelato, eligii po-
    tatis qiianla possibile est edocere: tuaeautem grntiae tius multis millibus periculis sibi injuste inferendis
    sapientiseque est non despicere neque otiose trans- tradere semetipsum, quam dolis haereticispraeb^e
    currere hujusmodi qnaestionemtantamque causam, consensum, etconfirmare totitis orbis errorem.
    sed el perscrutari cumdilectionellmi laboris, et im- 4. Ad hsec synodus convenit in Epheso, et in
    ponere emendalionem cnra tota constamia et Deo nullo correptus, neque rationem reddere expetitus,
    dilecla fiducia.; aniequam convenirerit qui h suslinebantur universi,
    2. El olim siquidem ssepius jam, ex Alexandria exactus est ullionem, dum illorum capitulorum bla-
    hujusmodi haereticis zizaniis irisurgentibus sufiecit sphemiae obviaveritj et omni credulitate ei quaedi-
    vestra aposlolica sedes per universum tempus illud cilur damnaiioni el aliis aliquibus subjeclus est,
    ad mendacium convincendum, impietatemque repri- dum certe Cyrillus auctoritatem judicis non habeiel,
    meudam, et corrigenda quaenecessarium fuit, mu- C sed ejus qni judicandus est ordinem, eo quod con-
    niendumque orbem lerrarum ad gloriam Christi, tra ihvicemlnoverint qusestiones. Et efat praesidens
    tam sub illo ter beato et inter sancios habendo epi- reus et * senlentiat princeps, qui i susiinebatur
    scopo f Damaso, quam sub pluribus aliis gloriosis multis senlenliis supponendus.
    atque admirabilibus. Ctijus rei gratia et nos praesu- 5. His fjesiis, aliis quidem cuncta qnoe acta sunt
    inimus has supplicationes offerre : ut adjuvetis or- lacrymis digna, aliis vero ridicula videbantur; ila

    jussu pelleretur. Hic obiter notandus Ecclesiaj mos Quocirca Theodorelus lib. v Hist. cap. 5 Melelinni
    antiquus, quo recehs instituti episcopi nomert, syn- Apo.llinarioqui cum Damaso communicare se jacii-
    odicis ejus susceptis, in cOmmunionis indicium di- tabat,.dixisse testatur : Miror le, o amice, lam impu-
    ptychis inscribi snlebat.Hoc pacto Bassianus Epliesi denter repugnareveritati, idque cum probe scias Da-
    episcopus in Chaicedohensi concilioact. 11 p. 693, masum asserere perfectum hominem a i'eo assum-
    «um Proclo communicassese approbavit, teslantibus plum, te conlrarhtm affirmare non cessare Quod »i
    -EcclesiseGP. Clericis, quod revera suscepit eum,ei! falsasunl qumdicimns, nunc saltcmrenuntia novitati,
    communicavitexbeatmmemorimProclus, ct,fecit syn- elDamasi doctrinamamplectere.Tum his adHitThen-
    doretus, jEa;hac radice pullulavitin Ec-
    -daicaslitterasietdndyptichiseumposuit.
    *' B6c est, ad eos revihcendosqui boininibusbonae'. ctesiis opinio illa,(Apollinarii)
    uiitimessenaturam carnis et deita-
    voluntatis adversaniur. tis,et illa qum Unigenili divinitati passionem attri-
    b Lupus amor*irt nrchetypo offendiSsese pfaemo-r. buit. Quibus verbis notare forie voluit Cyrillum,
    nens, in lextii majore exhibei, qliasMiic Pharaonii cui.quia epist. 1 ad :Siiccessumid excidit, iit unam
    comparalus CyrillUSPharao mihor diceridusinniia- Dei verbi naturam incarnntam diceret; liujusmoili
    turi Sed neqne ih hac conjecmra stans, forie Acliori,,' opinionem Theodoretus ac socii falso affingebaiii.
    quo nomine Pharaoneiri Hebrasonira persecutorenii Unde D.iniasuiii nonnnodo, ut Lupus inierprelatnr,
    secundura quosdara appellatum ait, proi amore siib pr.opler Liicinro Arianum episcopum, aut Maximum
    «tiluendum opirtalur. Ipsam archeijpi lectionem Ba- Cyniciim ab.eo damnritos, sed etiam inaxinie pro-
    luzius, etiamsi onini sensu destitinam fateatur, re- pler Aipoljinarii crro^es ab eodein epist. S ad Pau-
    v,ocavit.Simpliciiiracnulli errori obnoxiaesthbstra. linum proscriptos, bic commemoratum inlelli-
    Scil. Cyrillo. gere
    ~ est; j.-,..
    aId:esti
    ~ Nestorio. Constantinopolilanse.
    12
    Apud Lupuii),pepererunt.Cyrilli anathemati- ^ Grsecum verbum Latino exspectabanlur,aplius
    smi bic taxantur. redditum csset. De Joanne Antiocheno et aliis qui
    - f Cum nuncupare Julium potuissent, qui Atliana- cnmeo erant, hoc dic.tumesse facile quisque videt.
    sii ad se confugieniis causam, doniecsedi suaeresti- Sed antea Nestorius falso negaiur rationcmreddere
    tueretur, propugnare non destitit; Damasum in;me- expeiittis. I
    ilium proferre maluerunt, iitqui ApOllinariidamna- 1 Eorte, sententiabat.
    j C;ibaeresim, quama Cyrillo inslauraiam volebant, i Btiirsum hic praeferendum fuissel exspectabor
    S97 EPIST. IV. EUTHERII TVANENSIS EPISC, ETC, AD XVSTUMPAPAM. 598
    ut et ille qui Antiochenam lenebat Ecciesiarii Dei;' Aa^tqrie con'cilirim, et quod omiiibus placuissel, una
    et Memnonem i sententia de eo ~ verii'
    posl haec venieiis, Cyrillum quidera firmaretur; qui lyrannidero
    ~
    damnationi subjiceret communi decreto De'6'ariVi- sic' aperte pertulerat, judlcium verax lieret aique
    cissimorum sanciissimorumque episcoprirum usqties fe|itimum; ut coiiVicttisquidem de corruplione ve-
    ad vigimi duorum metropolitanorum, caeteroruriiques fitatis, adjiidicationemconsone sustineret nb onini-
    qui pariter aderant, qui illos haereseos ac seditioriisi bus: si vero ex loto innoxius probatetiir, in snTipto
    principes judicarunt et ecclesiasticarum b aemulosi abdicarel illa nobiscum quaecumqueincoiigrua' qui-
    sanctionum; caeterosvero qui eis ad omnia incon- dam vel ejus persoriajvel ex aliorum nomine ex su-
    grua complices exstilerant, alienos a eommunioiie> spiciorie aut accusatibne jactaverant.
    fecerunt. Sed illi egregii contra veritatem simul et 9. Sed ista quidem displicebant iis qui ex sola
    fegulas sibimetipsis indulgentiam relaxantes, ter- aucloritate devincere, non autem vel suadere vel
    ribilium mysteriorum communionem irreverenler siladeri volebant. Prsecipiebant vero universis ut
    sibi continuo praesumpserunt; alios vero communi- abrupte analhematizarent et damnationi subscribe-
    care sibi periculose fecerunt : ita ut omnes divinse rent. Quicumque autem se integriori deliberalioni
    c ita ~ ordinabalur ab
    regulae decreto subjaceaiit, quse eos qtti regunt servasset, damnabatur, eis, subji-
    omniiio perdamnat. B ciebalnr calumniis, malsedoctrinsevocabatur. Ordi-
    6. Haecaddiscens Deo amicissimus et bonus vi- nabantur pro talibus alleri : quia consentire nole
    ctor princeps, continuo definivit d vacare quae sic bant h laudare quidem damnatione digna capitula,,
    iiiordinaie iiiconsequenterque sunt gesta conlra eum damnare vero eum qui, quantum nos conscii sunius,
    qui in nullo cOnvictus est, abrupte vero et furiose nihil aliud dixit nisi ea quae a sanctis propbelis et
    addictus; denuo autem de dogmate cum veritalis evangelistis et apostolis per Spirilum sanctum mani-
    artiore fieri quaestionem per interrogationem et re- festesunl Iradita.
    spdiisionem et demonstrationem, quse omnibus sua- 10. Volebanl enim et apostolos criminari, dum
    deret, non quae auctorilate tyrannica imperarel. supervacue adjudicant illuni qui ea quae ipsorum
    7. llli vero ad solutionem canoinum id qtioque sunt praedicabat. Talem namque et eorum quse di-
    adjecefunt, ut nec bis piis litleris obedirent. Et ni- cuntur gesiorum fecerunt actionem, ut inconsoms
    hil de fide dicere vel audire acquiescentes ullerius, et incerta adversus illum virum proferrent, et ple-
    ad solam se universi pertinaciam contulerunt. Ad : Cur, in-
    alios ruinque irreprehensibilia reprelienderent
    coiisensumcosperuntliabere iniqui judicii, qui-
    dem fraude, aiios violentia, alios prceniiis. quiunl, Neslorius dixit, quod passionon deilalem, sed
    '
    8. Constupentessuper his nos, per niulluni tem- Q
    humanitatem Chrisli atligerit? interdum vero falsa
    ab ipso dicla fuissent
    pus rogabamus, obtestabamur, cum omni fiducia scriberent, ponendo quod
    provocabamus,ut niliil irralionabiliter fieret aut le- verba quae nec quicumque infidelium, immo nec
    nereiur; sed de qusestione quidem dogmatum et de agreslium daenionum, dicere pracsumpsisset, id est,
    Cyrilli capilnlis communis proponerelur traclatus quod Chrislus esset i Chrislus Domini, sicut Saul,

    tiir^ noc est, de quo exspectabamus fore ut multi- Chrysostomi adversarios abusos esse observavimus.
    plici sententiae subjiciendus essel ut reus, is ipse d Inter acta Ephesini conciliabuli pag. 703 haec
    senientiam dicit ut judex. Theodosii sanctio habetur.
    Decretumhoc cuni 43 episcoporum subscripiio- c Neslorio.
    nibus exslat iu Ephesino conciliabulo. Lab. lom. III, f Negarc non audent, incongrua et scripto abdi-
    pag. 598. Mox lorielegendum, atqueviginliduorum. canda ~ esse ea quorum causa Nesiorius damnatus est.
    b Hoc est, ddversarios. Eosdem in decrelo modo Orationis series poslulat abdicabalur, seu depone-
    cilalo sic compellant: Tu, Cyrille Alexandrine,et lu, batur ab eis, aul qtiid siniile.
    Memnon hujus civitatis episcope, scitole vos deposi- h Clarius boc ila efferretur, quia cum illis in eo
    tos.... ut qui in causa fuislis ut Patrum canones con- consenlire nolebanl, ut laudarenl quidem damnalione
    culcarentur, el imperatorum decrela contemnerenlur. digna capilula, damnarenlvero. Quod auiem proxime
    Ubi observare est, id quod illic Patrum canones, D legimus, Ordinabantur pro lalibus alteri, maxinic di-
    hic ecclesiasticas constitutiones vocari. Ipse eliain cinin est propter Nesiorium, cujus loco ordinatus est
    JOannes in procamio senienliae adversus Cyrillum Maximianus. An similiter alii aliorttm locis suffecli
    et Memnonem prolatse locutionibus iisdem promi- sint, ignoramtis. Tanlum piures e scdilius suis pul-
    scue ulitur. sos esse num. II et 12 perspicue docemur.
    c Antiocheni videlicet concilii, cujus canone & 1 In eo non erat reprehensione dignns, quod duas
    consliluilur : Si quis episcopusa synodofuerit depo- Chrisii naturas distinguens, passionem buinaniiati,
    silus et prmsumpseritsacerdolii seu sacri ministerii nondeilati, attribuebat; sed quod, personacunitalem
    aliquam aclionem,non ei amplius liceat nequein alia non admitlens, Deumpassum negabat, utinegabat na-
    synodo spem restiimionishabere.... sed et communi- tum. Qnapropter et Deiparm nomen Mariae nolebat
    cantesei abjici ab Ecclesia.Quapropter infra restitui- ascribi : lioc tantum exigebaiur ab eo, ut propier
    mus perdamnal, nbi obtinebat perdamnant. Clarius uniias iu una Verbi persona naluras Deum passura
    legereiur, ut omnessubjaceantdecreto divinmregulm, esse fateretur.
    qum. Sed hnnc canonem in ipsos qui illum objiciunt i Lupus, qui legit Christi Dominus, recte a Raluzit
    facile retorquere licet, siquidem communioiieNesto- emendatus est; nusqnani enim vel Saul, vel David,
    rii noii absistebant, qnem Coslestini ejusque concilii vel Cyrus, aut quivis alius Christj Dominusdictus est
    senteniia, a tot Ephesinae synodi Patribus confir- aut dici queat. Quod autem Helladius et Eutherius
    niata, deposiium noverant. Eodem decreto Joannis a Nestorio dictura negant, hoc ab illo dictum esse in
    •198 XYSTI III PAPiE EPISTOLJE ET DECRETA, 6C0
    sicut David, sicut infidelis Cyrus. In quibus facile est A J deinde, Quia etsi \lla blasphema capitula Cyriltusab-
    convincere volenti calmnniam. jeceril, eum ne luiic quidem suscipereper tacramenta
    11. Ea vero quae de Aniiocbcno Joanne sunt ge promisimus; eo quod princeps ipse sit factus iniqum
    Slsi, si essel possiliile, lacere vcliiims. Sic irraliona- hmresis. Uude d allerum cor accipiens ignoramus,
    bilis apud nos ejus miiinbilitns facta esl et manife- oninibus moiibiis suis esi adversnlus, et Cyrilli
    Sta Iransgressio, et proditio veritatis, qnae ex im- coinniiiiiicaior clfectus non replltinis quae niale
    proviso complela est sive peiacin. llle enim, quia cnnscripserni, qui euni numquam siiscepiurum se,
    ameqtiam veuiremusad Ephesum, haereticnni repc- vel si ca rcftiiassei in scripto, juravernt : el solus
    rit capitulorum fraudem, plurimis pcr.Iitierns " in- vinculum solvit, qnod cuni • laniis Cyrillo el Mem-
    dicavit: per priniam Cappadpciam scciindamque, et noni noxiis consequenler inttilerat. El nullnm secu-
    per diversns locos, nt ab cis sepbservareni, admo- ritatem his qui pro pietatc fueraiii offensi ' procu-
    nuit, qunsi Eunomioet A.rio et Appllinario consona- rans, ipse quidcm reconcilialus est ei quem pridem
    rent; i>el qui acnle ac fervide in Cyrilli damiiaiio- sic amare noinvcrai; permisit vero Ecclesias per-
    nem prosilivit, et ad hoc onmes bortatus esl. Quippe turbari, ct prxsulcs qnosdani quidem mancre depul-
    adiit ct ipsam reginm civilalem, ul huic inipietati sns, alios autem adliuc muliipliciicr exlurbari. Sed
    rcsisteret; el idem nobis scripsit adhuc c Ephesi B I etiam litteras iniraliiles lccil, in qtiibus nil damna-
    conslilutis, prins qnidem diccns, Qnia illum, id est luin se liabere Nestorium, et anathcmaiizare quid-
    Nestorium, dimissum coqnoscentesab Epheso, valde quid ioipie dixit ant sapuit. Sicet accu«aiinneei de>
    doluerunl animmnoslrm, eo quod illa qum sine judicio iiioiisiraiione dcfecit, ut nccdicerei, lllam vel iilara
    et iniqtte sunt yesta, videantur inlerim roborari; siveillam aiinibcinaiizoscnieniiam; sedaits, Quid-
    concilio Epbesino act. 1, pag. 524, ex ejusdem qua- alii nd pncem ct unitiicni addncli sunt. Notnnda est
    lernioiie 27 probatum esi. lpse qiinqne Nesiorius ca de re in capiie il7 Svnodici inseriptio scii sumnia
    apud Baliizium Synodici C;>p.0. pag. 693, istinl di- cpislolae Joannis ad Tlieod, siuni imp. in qua, ut ibi
    xisse se. fatctur : Sicut dicilnr ChristnsSanl el Cliri- lcgilur, ciinni catliolicmfidei illa confessioconlinetur,
    slns David, et rursus Chrislus Cyus. et deinde Baby- quam poslen CyriUns pcr pacifiram laudmil episto-
    lonius, dum cerle David circn pie.tntemnon fuerint si- lam; licei ad <-ju>.deiii epislolac calcem Joaimes scri-
    miles; sie vocamusquidem Chrislnm vel Filinm etiam bat. ah nmnibiis eiiiscopis daninanda esse ea qum ad
    Dominatorem :verumtainen communionomitvimmtjna- inficienilas Ecclesias iiitroduda sunt conira orlho-
    lilatem non facil dignitatis. I)e boc tino cnm iiS qui 'doxam fidem a pnvfalo Cyrillo capitnla. Ilis iiimiriim
    liae.cverba sna proferebant, expnsiulai. quod ex- COnviciisiieqiiaqiiamdelerrilus esi Cyiillns, qiin mi-
    ceptionem istam, verumlamen commimio nominum IIIISJoiiinis fiilcin ipiain recmin ei iniegram prnba-
    mqualitalemnon facit digniiatis, siipnresslsseiii. Scd C ( bnt, pniain Imnlarei, caqne ngendi rntione Joannem,
    ct in hoc adjiincto fraiis meriio nieiucinla erat. re- ul .'cpii •!•:!de ipso senliiel, facilius adduxii.
    corilantihii-i olim Valenicni ei Uisaciiini in Arimi- '• Forle , aique acnte.
    nensi concilio conclnmas-e : Si qnis di.rerit Fitiuin c Eo, .iit cnnji-tjiiirn est, ipso tempore qno iden
    Dei creaturam esse, sicut siinl cmlermcrealurm, ana- Joannes ae socii legali Conslniilinopnli nd Orieuta-
    thema sit; el cu:n his vcrbis Fiiiu.ro ci.eiluram sin- les, qui Epliesi reiiianserani. 'cripscriml. III apud
    cere ncgasse exislimarenliir, poslea"psilam, lesie Balnziiim Syimd. cap. "iti legiiiins : Ex opinione eo-
    Ilernnymo Dial. c-mti-a Lncifer. jartiiarp, coepisse, gnttvimns, qnia anie octo dies advrntus noslri p issimo
    se Fillum non creaiuram negasse, sed similem cmteris imveratori placuerit dominiim Nestorinm ab Epheso
    creainris. Qnippe Irauili longo magis paiehai Nesiorii dimilti quocumqtteire voluerit, et omninodoluit anima
    exceplio, quain praedicla vcrba Ursacii t:l Vaienli<. noslrn. Ilauc aiilein cpislnlam Gorinmimensis unde-
    a Capituli iPn, aiiteqiiaiii Cyiillus eoruiii iulerpre- cimo, hocest, m linicrprciaiur llaioniiis, Scpiein-
    talioiiem edidissel, Joannes velienifenter improba- bris tindecimo, vel, ut c.ensei Lupus, ejiivilenimen-
    hnl; ei in cpistola quidein ad Firninm Cacsareseepi- sisidii-, scnpsisse se indicniii. l-.pisiolam vero
    scoiuim apud Baiuzium Syood. cap. 4. pag. 691, nec pr:i>fer-lorumqn.i Keslorins ;«b Ephcso dimissus est,
    Cyrilli ea credere se scribit: Consonant enim, iuqiiit, Syiindicon sacpe iiieiiinraiuiii cap. 24 exlnhet.
    magis verosunt eadem his propter qum ApoHinariusa d ( larius lioc ita eniiniiarelur : At ignorumus «n-
    Christi est disruptus Ecclesia. In Kpliesiuo aulein de (seu qua de cau-m) alterum cor accipiens.
    conciliahiilo pag. 595 et alibi ea conccptis verbis " Hoc
    est, cum toi ac tnniis, srilirei hS.episco-
    hmretica appellat. Unde Synodici cap. 32, pag. 731, ry. pis, qni Cyrillo el Meninoni ndversabantur, eorum-
    iniperaloreui per treniendiiui Deijmliciuin coniesla- qiie.daniiiationi siih<-°cripserant.
    tur, jubeat ut hmretica illa capituta qum superimro- t Tncite sese negleelos, nec ut in sedessuas resti-
    ducla sitin fidei, expdlantur, qitia sunl omnimodea tuereiitur, Joaimeni curasse nrguunt Huic tamen
    rettis dogtuatibus (tli»naet hmreiieisvesaniis consona. oldcio euin non ilefuisse lestis e»t, uii jam cxposui-
    Silii euiiii persuaserat, ut in I nnlaia ad l'iiiiiun) nius, Cynlli nd Dnn.-itumepi;tnl;i. Prxierea idem
    epislola lomiiiut, capitulis illisid inicnili, ut corpus Joanues Synod. cap. 91, png. 798. ila in eoiiui) gra-
    qnod Deus Verbum.desancta Virgine assitmpsil,ejus- tiain.ad inipcraloiciii scribil : Supplicamns autem
    demcujus divinilas, esse naturm credaitir. Al eorum pielati vesirmul perfeclam festivhaiemprmstelis mun-
    cx^licaiionem a Cyrillo subinde yiilgainm ne Theo- dd, quatenus nulla civitasab hac celebriialecommunis
    doretus qiiiilcin, ctiam anieauara n schismnticorum fesiivitatis extorris sit, et jitbealis Deo amicissimiscpi-
    socJeMiediscedcrel, rectae fideicniiseniaiienm negn- scopis qui inter prmcedeives turbas txptlli ccclesih
    vii. Ita mullae sopiri posseul disputniioiies, si recia visi sunt. ad priorem habilnm reducaniur.
    sent'eiis, scd pervcr-e iutelleciu-i, apertiorem ver- ~ Joannes in
    superiori -fpisiol' ad Xystuo». n 2,
    boniiii SUHIIIIII explicati»iiein edere i on iledignare- piMlitelnrse blasphemasejns doc rinas anali<emtiiizare.
    tin ; et.qui ciini auiea prave seinire suspicnti eranl, Endein verlia et in epistola ail ilyrillmn Eplics. co»-
    ubi laudein' caiholicam subjeeit vcrboruni suoruui cil. part. III cap. 30 rcpciit. Qnibtis conciiiil illud
    explicalioiiem, hanc laudare ct suscipere non re- libelli, queiii Paulus Eiiiiscuiis Joannis nnraine Cy-
    : liucrcot ul oriliodoxam. Hoc agendi modo Cyrillus rillo tradidit: uvu'itj.uriXopsvru ev 5ivao°°/.a).tKf uipu
    ; ac Joaimes primuro, ac paufo serius Tlieodoretus et ao-s-Swf«VTS> tiflntytivu.S ed a verbis modo ohieciif
    60? EPIST. V. XYSTI *>APiEAD CVRILLUMALEXANDRINUM. C02
    quid do eotmpte dictum est, dum certe aperte dicere \ nosirae crga vestrain crcdinius sanciiinicni. Civis
    debuisset, ut ab eo sensu quisque catilior reddere- enim nosler * cxislens, errore totius orbis extin-
    tur : sicut clare abominamur nos Cyrilli capiiula, clo, illius npostolic-c sedis factus cst ornnincinum,
    et qnrcsiimusuniversos ut se ab itisita illius maligni- el a beato Petro dextcram socielalis accepit (Gat.
    tate cuslodiant, praeconvincentes eas qiue in ipsis II, 9), ul apparcrct ab utrisque aeqnnnisubiiliiaiem
    sunl blaspliemias, cl cas clare omnibiis publicanles. dogmaiiiui ciistodiri.
    12. Haecpauca de pltirimis cum mulla abbrevia- 15. Eiiam qusesumus nc despicinmur a vobis nos,
    lione conscripsimns , scienlcs quod horum malorum qnos tot mala circumdant. Non euiin de pecuniis vel
    nimieias non solum Jeremiae lamenlalionibus digna gloria aut quolibet alio icmpornlium deccriainus;
    sit, sed et iiniversam Iragccdiani superaverit. Roga- sed pro piclatis possessione comn.uni, pro paterno
    inus vero, et sanctis IU:Brcligiositaiis provolviniur fidei ihesnuro, pro spe eoiiimiinilidelimn, pro bona
    pedibus, ul manum porrigas saluiarem , el auferas confe<°sioneapo^lolorum , pro iiiiniorlali cei-inuine
    mundi naurragiiini, oinniumque horum inquisilio- mnriyrnm, el mnxiinc proadvcnlu clenieniinque Do-
    nem jubeas lieri, et his illiciiis ccelc-lein snperduci minicn ; cojns virtulcin invincibilem invocnntes sine
    correclioncm , ttl revocenlttr quidem snncii pasiorcs cessaiioneclaniainiis: Parce, Domine,populoivo, tlne
    qui Injuste stint a suis ovibus effugati, et rcdd.itur B dederis hmredilatemtuain in opprobrium(Joet. n, 17).
    gregibus ordo ct antiqua roncordia , et ut non ultra Euthcrins episcopns raelropolis Tyaiieiisinn; sub-
    lameiilaliis et miigims pro voiis offeranlnr nc psal- scripsi, et qua-so ui me nrcs incoluniem, Deo arai-
    niis , dum multi dispcr.-i sunt; et ne qiiiquniii peri- cissimc ct snnciissiine paler.
    clitemur circa ca quaepraccipua sunt, diun vilnnt Ilclladius episcnpus mclropolis Tarsi snbscripsi;
    ab hoereiicisvcl lavacrum rcgenerationis vel inysii- ct rogo ui nie ores incolumcni, Dco amicissime et
    cam comn.unionem acciperc , quac ali orlbodoxis saueiissinie palcr.
    sumere ad salulem minimc porniilliinliir. b EPISTOLA V,
    15. Quseex parle qnideiu videnies , cx parte vero S. XVSTI 1>AP.°E ADCYniLLUII AI.EXANDRINUM. P0CT
    PACESl FACTA5I IJITERIP.-UMCYRILLUH ETJOANNEH.
    audientes, oliin concurrissemus ad sniiciilaiem tuain * Bti
    nos qni e diversis regionibus siiiniis, id cst ex Eu- liujus reltilionem in couvenluepiscoporumse no-
    tam fecisse. Quanta liinc EcclesimIwlitia. Felicem
    pliraiesia, ex utraqne Cilicin, secnnda Cappndocin, fuiste laborum ('.yrilli exitum, eosquesibi el COH-
    Bithynin, Tlies<°nliacl Moesia: ut ct fonies effuiule- cilio suo in omnibus probatos e»se.
    remus lacrymarum, et publice defieremus peregi ina XYSTUS episcopiH CYRILLO episcopo Alexnndrinn.
    et insueta hujus vitacmala , nisi deliueret nns lupo- 1. Mngna suiniis laetitia nlacrilniis impleli, post-
    rum tcrror insidianiium gregibus ad rnpinam et' quam, sicnt legiuiiis, ex alio nos Oriens • visiiavit
    ad errorem omncmque adversitaiem. Unde coacti (Luc. i, 78). Ecce eiiim solliciiis nnbis, qnia ncini-
    siimiis nostra vice dirigere religiosissimos clericos ncm pciiie voliumis, sanctitas ma redinie-sraluin
    et monaclios, qui implennt locuin nosirii.ii. cnrpus Ecclesiic suis cpisiolis indicavit. Redennlibus
    14. Qua-suniusigitnr ut absque dilalione cxstirga- ejus in sun uiemlira cnmpngibus, neiiiineiii foiis jani
    tis, ei fervido zelo niagnuni vicloritc tropirum cou- vidcnius crrnrc, quia iniii^ onines positns fides una
    tra sciiiulnriiincuuens erignlis, anie ocuios haben- icsiainr. L:(-i:iiinirc incdio nosiruin qui hoc opus
    tes bani Pastoris diligentiam simul et stiuliiim circa fecit nlilniuin d : snli sibi iiiiuc non crcdenti quod
    ovem qna; erraveral (Luc. xv, 4). Et non absque pe- sensit imelligii obrui'°sc, qui contra Iiunc ' nixus
    ric.ulodepmciis, si quid fastidiose circa lot pastores esl, qnem profiteinur omnibns profuisse.
    ct oves agalur; dum ilhe quidem errent, illi vcro 2. Sed convenit a tristibus nos nd laeia transire,
    tyrannicam sustiucaiit violenliam. Imitamini polins quia ipse cui quacsiio mola fuernl, de Ecclcsia uni.
    ct inagnuin pieiatis prseconem Paultim , oculum versnli mcerore sublnlo, lenipus nobis pncstitit gau-
    mundi, qtiem nos ul piguus habere familiaritatis diortim. Clirislus deuique Deus noster, quam s vere

    propius abest, quod Joannes in epistola nd Tlieodo- ]D Pntriim ediior, ipsa verba , scd sentenlins qunsdnm
    sium Synod. cap. 91 pag. 798 ait : Deposilumsive suiiiniatiiii delibalus exccrpsit. Tani preliosiim nm-
    damnttlum liabemus Nestorium.... anulhemalismo niinenium nb Anlniiio de Aquino e Valicnno c>dica
    subjicientesqumcumqueab eo aliene ac peregrine dicta dcsci-iptiur. Ilaniniiis in Annalibiis ad nnn. 435 cu-
    " contia aposlolicani
    sunt doctrinam. demluin riu-avii. Illud deinde Lnbbcus paulo enien-
    Uipoie iiiius Tarsi, cujus Helladius id scribens datius actis Ephesinae Syuodi parl. in cap. 41
    episcopus eiat. 1175 sulqecit.
    ">Cyrillus, ut Husticus Vigilii papoediacnnus ali- png." Ad Joannem alludit qui Orienli praeerat, cujus
    qnnnlo posl initiuiii dinh gi conira Acephalos obser- jam acceperat litteras ciim creleris pacis coufccia:
    va|, epislolas suas el Orientaliumde pace transmissas gesiis quseCyrillus miserat.
    BomanmEcdesimsedia sanctissimoXysto confirmari d Nestorium videlicei, ctijus opera ab Ecclesitc
    sategit.Xystus ep'slolis illis in synodn sacerdoliim , compnge mulla niembra discesserant.
    (|iii ad orili<aiionisipsius dicm celi-brnnduiii conve- • ilic Nestorio opponi videtur Cyrillus, qui liuic
    neriMil, perl>-<:lis, ex eadein syuodo, uli infra n. 7 resi-tens , omnibus profuit; sed hunc taroen poiiui
    tcstauir, rescripsit Cyrilli labores cura a se tmn ab inielligerc est Clirisiuni, cujus tliguiialeiii Ncslorius
    onini fraiernitaie probari in omnibiis et coiifirninri. impugnavit. Tolus iste locus apud Baron. valde eg(
    Hoc lescriplum etiam Rusticiis in cilaio dialogo lau- depravalus.
    davit, et ex eo non , ttt existimavit Bibliotbecoe ( Ila Baron. At Lab., 17110111vera sit.
    *ns XYSTI III PAPJE EPISIOL^E ET DECRETA. 60»
    ~
    ifii-siii Caus*; -mons-travit,qttando ita res dignatns A 4. Non se exsuli veslro sanctus frater noster
    ~
    "SStgnbefflSrfeyuf tarit*: rei et talis indicium ser- Joahnes addiderat, non ejus est blasphema praedi-
    vafet suSturae&livehtui sacerdotum. In unnm con- catiorte deceptus ; nam , quantum rerum exilus do-
    gregati apostoli de fide saipe traciarunt: iri uniim cet, suspendit stiam sententiam , non negavlt. Nam
    nunc convenientes apostolici de ejus victoria gratu- quid in inventorem malorum possel aliud judicare,
    •"'lanlur. 0 relatib digha mittente, digna convenlu! nisi h quod probatur ipse per sacerdotes suos cujus
    £ Gaudii ccelestis iirdicirim tales habere debuit cogni- agebatur causa, Sentire ? Statuerat hoc nimirum de
    ? Jtofes.'Et quia fes et causa deposcit, locum quoque nbstrorum deser^ore caslrorum , quod a ducibus fi-
    donvenit;b rion taceri. dei l suaderet perfidia judicari. Numquam Se a no-
    3. Ad beatum apostolum Petrum fraternitas uni- stfo nuraero sepkrasset, in quem poluit et reverti.
    tersa corivenit: ecce auditorium congruens audito- 5 Exsulta, fraler charissime, et ad nos recollectis
    fflbus,- convehieris audiendis. Habuerunt coepiscopi fratribus victor exsulta. Quserebat Ecclesia quos re-
    nostri illum congfatulaiionis testein, qucm c babe- cepit. Nam si neminem perire volumtts de pusillis,
    mus honoris exordium ; sanctas namque et venera- quanto magis gaudendum nobis est sanitaie recto-
    Wli synodo, qiiain natalis d mihi dies favente Do- rum? Legimus lina ovis quanium gaudii reporlata
    ttiino' congregarat, quia sic credendum est, ipse B prsestiteril (Luc.jxv, 6); et idcirco inlelligendum est
    praesedit, quaiidoquidem probatur nec spiritu nec quid laudis babeat tanlos revocasse pastores. Gre-
    corpore defuisse. Affuit palmae, qui contentionl non ges aspiciuntur in singulis; nec unius hic causa
    ~
    •fhjfuilyjuvit ahiriiorum vota nosirorum, qui videt tractatur, quolies agitur de sanitate i multorum.
    . symholo primurh inter Apostolos tradilo derogari: Lselamur k hic nihil egisse nos prsecoquum, quando
    non passus est f nefandum caput gaudere solatiis, fructu noslrae spntentiae gratulamur. Sustinuimus
    '
    nec turbari diu sivit lululenio gurgile fontis illius fralres, certi eos non spinas, sed uvas esse factu-
    perspicui piiritatem. Ad nos reversi sunt fratres, ad ros (Matth. vn, 17). In evidenli est noslrorum vin-
    iiv», inquam, qui rnofbum commuhi studio perse- detnia gaudiorum, quae sanclam synodum largitate
    quentes, animaruni curavimus sanitaiem. gralulationis implevil. Vineam suam custos ille cu-
    • Et hic indicium, et infra , Gaudii cmlestisindi- numquam similia Neslorio sapuit, sed a principio
    ciumpraefefimus ; quamvis utrobique in vulgatis fuerit orlhodoxus Joannes sanclissimus frater nosler,
    obtineal judiciitm. Quippe de fe noh agitur jiidican- licet olim sententiam suam suspenderii, ut nobiscum
    da,;,sed de indicanda ,et percipienda , quae cognito- Neslorium mininiecondemnarei. Cum orthodoxus ab
    res npn ad exciiliendam causam, sed ad laeiitiam iniijo luerit Joannes, atque egregia epistola Nesto-
    cririi eis ex causa feliciter finita cooimunicandam riiim , antequam daninaretur, arguere non dubita-
    '^osluletlln veteribus autem libris judicium et indi- Cvefit, cur postfnodum ab hoc lueretico condem-
    eium non aliier pinguntur. naodo sese suslinuit? Hoc nimirum in causa fuit,
    .}*..ApudyBaron.,convemtinlueri. quod Nesiorius accepia ipsius epistola rescripsii,,
    c Affmisest iiic lpcus illi Siricii in exordio epist. 4: ideo tanlum a se nomen Deiparaevitari, ne inde nos
    Ctthi iri liriiimpliirimi conveiiissemusdd sancli apo- scquaceshmreiiciApoltinarii reprehenderenl. Unde et
    Hoii Petri reiiquiais, per quem et aposiolalus el epi- JOannes ad Firniurii Synodici cap. 4 de Neslorio
    scopalus inChrislo cmpit exordium. scribit: Quia vero et anie sapuerit ( de Dei genitrice
    ,,d Non js quo.in terris ortus, sed quo Ecclesiae sicut nos), inde convincilurquia el citoconstititadmo-
    Roinaiiaeoriiiiiatus eist'episcopiis.Hiinc dieiri pariler nentibus nobis, sicut a propriis fil, et ipsum nomen
    ab Aiiastasiol nalalem suum vocatum esse, ad eum- accepit, et in duobus sermonibus sanam fidei exposi-
    que, veluli- more jam receplo, multos episcopos tionemet irreprehensibilemnobisdirexit. Verum hae-
    ..inyi.tari consuevisse, Xysti successor Leo plures reticus ille etianisi quandoque linguam, numquain
    in eadera celebritaie sefmories habuil. Et in prinio tamen animum, virorum prudentum judicio, mu-
    quiileni, cap. 5, pIurirnos,episcopos ad illam cbri- tavit. h Id est, niti id, quod Christus, cujui causa age-
    vgnife solitos riolat his Verbis : Cumque hanc vene-
    rabilium consacerdolumsplendidissimamfrequentiam batur, probalur per sacerdotessuos in synodo Ephe-
    video, angelicumnobis in ioi sanctis sentio interessei sinn 5 congregatos sentire.
    conventum.Exinde celebritatem illam, Xysti instar, Labbeus inallet, sua deberet. Relinendum sua-
    "•a'dbeati Petri gloriain referens, adjecit: Nec abest, dereihoc intellectu, Joaiirteiiiid de Nestorio statuis-
    ttt confido, ab hoc cmtu beatissiniiapostoli Petri pia jj se, quod perfidia ejus noia suaderet die illo a duci-
    dighatio et fida devqtid, nec vestram devotionemille btis fidei judicari.
    desetit, cujUs rios reverentia congregavit; QuOCirca i Nort displicet Labbei corijectura , qua rectorum
    sermohem 3 sic claudit: Illiergohunc servitutisno- forie legendum esse admnnei. Quamquamcura ple-
    sirm NATALITIUM DIKM, ilti ascribamus lioc festum, cu- bis multitudo censeatur in rectoribus, rectoris
    jus palrocinio sedis ipsius meruiinus esse consortes. cujusque k
    sanitas, sanitas est multorum.
    "Eadem quoque; ralione de liOc festo llilarus papa Hanc senientiani Rusticus loco citatosic retinet,
    epist. 8 Ibqiiituf. ut verba prorsus mutet in hunc modum : quia bene
    • Apud Baron., quivideret. Qua; in epislolam 13i fecimus, qui nihil contra eum definivimutimmaturum;
    NCstbrii' num. 4 de Nicseni symboli depravatione clarent enim nostrorum vindemimgaudiorum.
    annotata sunt, videsis. 1 Apud BaroiU, tecluros. Lab. ad marg., laluros;
    • CtimXyslus Nestorium nunc nefandum caput, rectius tameh in textu , facturos. Alludit quidem
    mox exsUlemvestrum, subinde imietitorenjmalorum , Xyslus ad illud Matth. : Numquidcolliguntde spinis
    postea deseriorem castrorum vocet, aliaque ratione uvas? seduthinc probat spinas non esse, quia certus
    Supra indigitet, nOmini illius videtiir parcere vo- erat fore facturimala essent uvas; cum Cbristus dicat:
    Inisse, quod ne semel quidem appejlat.
    ~ Rusticus Nonpolest arborl fructus bonos facere. Quo in
    diacortus paulo post initiuiii Dial. con- loco vers. 17, 18|et 19, verbi facere, non ferre, con-
    ira Aceph. proprio stylo isla sic reddit: Quoniam stans usus est.
    COS EPIST. V. XYSTI PAPJE AD CYRILLUM ALEXANDRINUM 60C
    ravit, quem ad custodiendam domum Israel nec) A sunt semper molestise fidem praedicanti. His imuqiu.-
    dormitare nec obdormire David propheta tesiatm~ cum beatiludine copiosa merces paratur in cosli,
    (Psal. cxx, i). Infecundum illud Christo nosiro, nec: (Ibid. 12), quibus propter jusliliam malediciiones ,
    afferens fructum, suscepit flamma sarmentum (Joan. persecuiiones et omnemalum prsecipiiur suslinere.
    xv, 6). Sed ut hoc videmns convenire daronato, ilsi Passus es falsilatem, utvictricem faeeres verilaiem ;
    de reversis ad nos frairibus convenit dicere , quiai el ideo nunc insuliandura esi falsitaii, quia nullus
    non potuit a diabolo eradicari plantatio quam pian- perire potuit veriwti.
    taveraf Pater (Matth. xv, 13). Illura ergb sibi igtiisi 7. Exspectamufj igitur memorati fralris noslri
    aeternus, hos possessoris seierni vinea vindicavit ini Joannis clericos, et 0]ifa'ihuSveiiire : scimus et pro
    tantum ut AntiochenseEcclesiae sacerdotem vocarii honore et labore tuo dare responsum. Non « es,
    a sancihale lua jam nunc venerabilem virum et "1 secuti fratri el coepiscopo rtostrO Maximiano saepe
    domnum gaudeamus. Et merilo vocatur domnus, quii jam scripsimus, etiain ipse redeiintibus difficilis
    communem Dominum recognovit, qui incarnatio- aperire januam : ul vere nisi perditionis filins ne-
    nis ejus mysterium voce calholica nobiscum confi- mo sit perdiius ( Joan. xvn , 12 ); sitque ei major
    tetur. causa lugendi, quod meruit solus excludi. Haecad
    6. Bene nobis breviter tua fraternitas quse sunt'. B venerationem tuam fraternitas mecum sancta scri-
    super eodem negotio gesta narravit; sed inirati non bit, probans tuos in omnibus et confirmans labores:
    sumus, quod a dissentientibus in te compositam Ie- qui tamen graves aut amari esse non potuerunt,
    gimus b dejeclionis injuriam ( Matlh. v, 11). Novi- quia huic impensi sunt, cujus onus leve et jUgum
    mus FREQI°E°-;TER PATEREcalumniis veritatem, nec suave portamus (Matth. xi, 30). d Datum 15 kal.
    tamen umquam posse falsitate superari. Votivsc Octobris, Theodosio xm et Maximo consulibus.

    ~
    Cyrillus in inscriptione epistolse quam Joanni esse oporieret; sed ad illum referri nequit, cum ante
    post compositam pacem misit, Epbes. concil. part. initam pacem nihilesset, cur de illius ad aperien-
    in, c. 34, illum appellat dominum, sed non addit dam redeuntibus januam faciliiate Xystus ad Maxi-
    venerabilemvirum.Quapropter epislolam a Cyrillo ad mianum scriberet. Idcirco restituendum duximi.s
    ipsum Xystum scriptam, quaedesideraiur, hic indi- Non es, ut id de Cyrillo ipso dicaiur, cujus pro pace
    cari existimamus. Si nullum est hic in archetypo studium Xystus supra in episiola 1, quae et ad M:i-
    mendum, fallitur Quesnellus not. 43 in Leonis epi- ximianuin missa est, eo commendat, quod proprias
    stolam 54, ubi vocis domnus usum ante Leonis lem- contemnens conlumelias, magis Ecclesias ordinari,
    pora receptum negat. Ipsius opinioni item adversa- quam se vindicari desiderat; confestimautem in nau-
    tur, quod apud Augtistiuum ad calcem sermonis 111 fraqio taborantibus
    d Septemb. die petit aperiri porlum, etc.
    nov. edit. legimus : Quod noviicharitas veslra sugge- 15 ann. 433. ChronicanV hanc
    rimus : dies anniversnrius ordinationis DOMNI senis notam Pagius falsi suspectam haliet, quia cum e
    Aurelii craslinus illucescil. Ad haec in concilio Chal- Gconcilio episcoporum, quos aniiiversariuS ordinatio-
    cedonensi acl. x, pag. 657, d, idem usus firmalur nis Xysti dies congregarat, scripta sit haecepislola v
    his verbis: DOM.NUS aulem Samuel male habebat. Por- cum eo lamen die quo Xysium cousecratiim esse pro
    ro nominum dbminus el domnus discrimen ct usum certo ponit, noia.illa componi non potest. Observat
    exponit autiquus iste versus a Pagio ad ann. 453, quoque Tilleraoniius, Joannis clericbs, qui litteras
    nura. i, laudatus : ejus Xysto reddituri exspeciabantur, liecdiim jn
    urbem pervenisse, cum hsec epislola scriptaest;
    CcelestemDominum,terrestrem dicile domnum. adeoque hnjus et sequentis epistolae, quse post nd-
    ventum Joantsis clericoriiin data est, epocbain non
    unam esse debuisse. Nim inficiatur tanieri lieri po-
    Eodem usu et Graeci ccelesiem Dominum Xuptovet tuisse ut, licet una prius; allera posterius scribta
    lerreslrem xvpovappellant. Quocirca in loco concilii ambaetamen simul datae eodemque die cbiisignatae sit,
    Chalcedonensis proxime lattdato, domnus Sarauel fueriiit. Sed hoc posito, mulandum fuisse censet eum
    xbpot, non xvpto; vocatur. In hunc auteni Xysti lo- num. 7 locum, iu quo Xystus Joannis ciericos ex-
    cum Pagius istud notat: Porro depositi non amplius Spectare se dicit. Verum ex meris hujusmodi con-
    vocabanlurDOHNI, nec ullo honoris litulo exornuban- jecturis certas notas, quas vetus exeniplar aliasiii iis
    tur. Ac deinde infert: Xystus gaudet Joannem a Cy- exhibendis fidele asservat, iejicere vel mutare pru-
    rillo jam nominari venerabilem domnum; exindeque dentis non est, et ipse quidein Xysius, qui Cyriili
    coltigit tmsumJoannis honoremplane resarcilum fuis- litteras ih concilio episcoporum ad ordinalionis suae
    te. Verum ex verbis Xysii hoc taiiium seqttitur, tft "D diem congregatorum lectas e't ab' uiiiversis probalas
    Cyrillus honorificislitulis Joannem exornans, palara ftiisse superius num. 2 dOcet eo-dem episcopos pa-
    eum communionis ejusdem consoriem agnoscere se riter liiterarum Joannis lectionem audivisse in
    testatus sit. At non inde piiriter sequitur, ul Cyril- epistola sequemi num. 3 indicat. Uude sequiiur ut
    Ius antea Joannis honorem laeserit, aut eum ut de- Xystus episcopos qui nd natalis sui celebrilatem
    positione mulctatum habuerit» Certe auctor ei fuit Convenerant, ad clericofum Joannis adventum deti-
    Coelestintis, ut summa cum illo prudentia et mode- nendos judicarit; quo ii qui Cyrilli de pace Orientis
    ratione ageret. litteris
    b Baron. et Lab. ad marginera , dictionis; sed Joannisrecreati jara fueraut, de eadem re auditis
    scriptis certiores facti, perfecto gaudio cu-
    recte prsefenint, dejectionis. Non enim hic aliqua mularenttir. Nec ambigendiim quin simul retenti
    adversus Cyrillum diciio aut contumeliosus sermo , sint et qui a Cyrillo venerant, nec nisi cum Joamiis
    sed en nolatur depositionis sentenlia, quse Ephesi clericis fuerint dimissi. Tumutrisque eodem diedaiae
    adversus illum ab iis qui Joanuem Antiochenmn se- sunt epistolae, et licet una paulo ante adventum
    quebantur, lata et parietibus affixa fuerat, de qua clericorum Joannis scripta eos exspeclari indicei,
    ninnrum synodus Ephesina episl. 20 ad Caelesiinuiu istud iion debuii mutari, cum ii per quos miltebatur
    n. 3 coiiqueritur. ad rertim gestarum ordinem enarrandura idonei es-
    In vuljjatis, Non est; quod de Joanne dictum sent.
    «07 XYSTI III PAPJE EPIST0L.E ET DECUETA. 808
    •EPISTOLAVI, A. 3. Audivit universa fraternitas, qurc od natali.
    S. XISTI fkPJE III AD IOANNEM ANT10CHEKBM. mei convenerat diem, qualiter bono liiiiiiani gcneris,
    sedis me prseside '.... Excedanl licet
    Ecclcsimde Joannis reditu tmtitia. jEquitas lalm ad- apostolicae
    versus Nestorium senlentim. llomanm Ecclesim in meritum meura el exlra me hsec esse cognoscam,
    servanda fide constantia, et i« ejusdem fidei causa exordium tamen lui sermonis gralus accipio, quia
    imperatorum studium. Quam idoneus sit Maximia- non est tibi coniroversia perferenda, qui Christum
    nus, qui matis a Nestorio illalis medeatur. Dominura nostrum bono humani generis ita ul natus
    XYSTUSepiscopus JOANNI episcopo Antiocheno. est conliteris. Subsequenter Ecclesiae addis lucife-
    1. Si ecclesiasiici corporis gloriara, si ejus inte- rum et ubique lucenlem. Sed et nunc vos, immo
    grilateni dilectio tua considerare dignetur, profecto omnes qui lucis illius signum fronle h gestamus,
    Iseiitiaenostrse non quserel interprctera. Ipssenamque luciferos coulilemur. Sint crgo onines fidem prae-
    rcs evidentissime loquunlnr, mcerorem noslrum re- dicanies Domini sacerdotes luciferi el ubique lu-
    penlino sancti fralris Cyrilli sermone in gaudium centes.
    esse conversum. Tantam hanc ergo sollicitudinem 4. Sit et Nestbrius ille lucifer de qno scriplum
    nostram nos evasisse dcleclat, poslquam reo iidei est: Ceciditlucifer, qui mane oriebaiur (Isa. xiv, 12).
    noslrie tua fuit b sanitas pcenitndo. B Cecidii, sed supcrbienscecidii, sed elisus cum ascen-
    2. Nunc vere ' se exsulem d, nunc se sentit eje- dere disponit in coeluin, et ponere super coelisidera
    ctum. Abundantei in deserto spinae(Matth. vn, 16): sedem suam, cl promillit Altissimo similera se futu-
    quia deest uva quam colligat. Hos habet fruclus, rnni. Ille ad siiniliiudinem se nptnbal Allissimi; isto
    qui erga vineam Doraini nostri noluit cxerccre cul- in sunm simililudinem vocabat Aliissimum. Ibuni-
    ttiram. Credoad dilectioneni tuam rcrutn cursus et nera nalniii cnm lanluiiiniodo prred.cabnt,
    ei voluimus nostra admo- namque
    ordo pervcnerit, qualiter
    et illud evncuans,
    niiione * succurrere. Relinuimus in praeceps eun- anferens incarnationis mysieriura,
    erat in immo illud impugnans, quo secundum symbolum et
    tem, qui blaspheminrum pondcre profundum
    ct salus noslra subsistit. Nonestceriandi jam
    nieigendns. Si negoiii qualilaiem justa lance pense- fides
    mus, nulli non videbitur Neslorius scro damnatus. lempus, hoste prostralo : transeundum nnbis ab his
    * llic fiieiit debitus sermo praeterilus. Fruaifnir nuuc cst quaebella mqverunt, importunum vicloriae tem-
    prseseniibns bonis, nec diu hxreamus in trisiit JS, pore adlmc de prscliis dispmare.
    quibus Dominus gaudere concessit. 5. Quaehic evidentior rerum fides, quse ratio ma-
    * Una cum superiore ab Anlonio de Aqnino e C et ad Orientis episcoposadversus errorem tjut succi-
    rodice Vnlic. eruia, Itaronii siudin in liicem prodiit. dendum sententias direxisse. Sed jam a piima episto-
    Lau laiur a Vincenlio Lirinensi Conimonit. cap. 4. In quain Xyslus iuicns epi.scopatumscripsit, de Ne-
    Nnn siiperiofi Joanuis cpisiol e 3, sed aliuri quaenon stm-io ut prorsus dcspernto lo piitur, prob:itq<ie
    exstai, quiiin<|iieJoaiiues a Xysti laudibus exordie- Cyrilli senLeininn, qua ejus unins conlentusesl morie,
    balnr, respondet.
    b ApiibLab., fuii sanciitas plenitudo; lectio non igiluripscquc, de lioc! h.i-resiarchi slaliui edicit : Solut
    ille sit naufragns. quem in tanla caligine pro-
    spernenda forct, si anlea rebus fidei nostrm lcgi priarum docirimiritmnihil cernentem implelalis(luclus
    subiiexa sinerent. Qnare qnod Baroniits ex Valic. allisit scopulo dejiosiiionis.Hecolendum esi Xysiuin
    ms. lide expressit. revocamns, nique iia inielligi- de iis quse decessor iliius Cceleslinus in liac causa
    irnis, lit Nertorio fidei iioslrn: subversae reo grnvis ge<sil, lainqunni de rebus a se gcsiis Inqui solerc.
    ac niiilcsti focrit Joannis saniias. Certe de Nesto- Coslestinusnulein Ne-toiiuindalis induciis, ad sanio-
    rio serinonein Xysiris prosequilur. rem fulein suscipiendam cst cohorlatiis. Ac postca,
    • Snpple,' Aestoritis. consultiis a an emenso inducinriim lemiiore
    d Opera s<ilicet ipsius Jnannis, qui, ut Evagrius scntciiiia in Cyrillt»
    illum lata pcrdurare non deberel, cpist.
    lib. i cap. 7 irailii, cum cefiieret Nesiorjumin sub- 16.I1UII1.3, palerne respondii: Studeo pereuntit
    urliano Anlin(:lii:e degenieii) , blaspSiemiasua ne- saluii, si lamen voluerit mgritudinemconfiteri.
    qiiaqiiam (lesisiere, i-itud ad iinperalorein referens, - f Baron. cui riort profuerit; (]iiatec.lio.iicnd mar-
    effecii nt pcrpeiuo exsilib coii.deijmnrciur..JIoc. au- gineiii rejecia Lab. i-esiiiuit, liw fuerit. Deinde pro
    lera perpelui exsilii cjiisdecretnm le«erecst III part. f. debitus malleiiius delelus, quasi diceret Xyslus :
    Ephes. concil. cap. 14 et 15. Quocircn CIIHINesio- Serino ille qno Joaiines ac socii Nesioriuni pnccipili
    riuS apud eumdem Evngriuni iliid. quadriennio se judicin. daiiinalnm conqncrebaniiir , oblivioue jam
    in monaslcrio ad quod ab Eplieso diinissus liieral, deleatur, nec nieraorelur ainplius ; hacc tristia juu
    comuioratnin esso affirniat. aut meniiiur, nnt qua- prorsus abieriiit. ,
    drienniuiii illud aliter nc vefha ilbus npud Evagrium B.Hic alii|uid deesse Lnbbeusadmonet: quod qui-
    sniiani, est intelligeiidiini. Ut enira in superiqrein dem iRironius Jiddito verbo gratulentur snpplere
    epistolam 4 observavinius, Nestorius anno 431 octo conalus est. Taiiien ad Xysti mealein aplius ita rc-
    dies niite Gorpimi mensis undecimum, hoc est, vel sarciretur : apos'olicm seai meprmsidere graluleris.
    Augiisto meiise exeunle vel iiicunie Septembre, ab Apparet quippe Joanneiu iu exordio episiolacsuae
    Eplieso diinissns ac relrgauis in niooasteiium suuui Xyslum ila laudnsse ut euin liono generis humani
    aiiiit. Jam.verb ex hac episiola liqueteum anle men- aposiolicsesedi prreesse prirdicarit. Quaiu landem
    seiri Septemlirem ainii 453 e fiequenti urbe in deser- nindesia qnadam industria Xystus a se ad gloriam
    tiim locum, nbi nuilus efat qiiempervertere valeret, Chrisii, qui revera bono humani generis natus est,
    fuisse ainaiidaliim. A prinio'..igitur cxsilio ad hoc convertit. Subiiiile, ubi euni Joannes /ucifermn et
    alienim lie bieiniiuin quidem lolum in moi<asterio ubique luceniemprmdicabat, eadem solerli.i et hanc
    suo cxcgit. '.,',,:'"...... :i. lainiem cnm oninibus fidei consoilibus et
    « Fayefe yidetuf is locus verbis Gennadii lib. de praedicaioribus communicat.ejusdem
    Sipript, Eccl. diceniis, Xyslum ad ipsum Nestorium h Baron., geslalis.
    fll» EPIST. VH. XYSTI PAPJE AD PERIGENEMCORINTHIORUMEPISCOPUM. eio
    ~
    lor pntest esse, quam palma ? Fruamur, auctore A.cio consecraliim, ut acgritudiiiis morbum quem astu-
    Doiniuo, bono aiquc jucundo, quia in iiiiuni fratres tisc veiiena f solius infiulcraiit, superet simplicitatis
    rursns ccepiroushabilare (Ps. cxxxu, 1). Ila-csan- dulcedosiiccedens; qui non ilic almd quain credi-
    ctiiatcm luam volumus prsedicare quaesci ibis. Ex- mus polerit pracdicare, nisi i-uod a dcccssoribus
    pcrius es ncgniiipraesenlisevcniu, quid sit senlire h raeis, nobi-ciiin posilus frequenier andivil. s Dala
    iiob°scuiit.Bcaius 1'etrus apostolus in siiccessoribus xv knlendas Octobris, Theodosio xiv et hUxini»
    suis, qnod acc.cpit, hoc tradidit. Quis nb ejus se consulibus.
    vel.l sepnrare dnciriun, qneni ipse inter apostolos >•EPISTOLA VII,
    priniiim magister edocuit? Non bunc aud.lus per nl-
    ITSTIIIIPAPJE ADPEKIGENEM CORINTUIORUM EPISCOPUM.
    teruni, non serrao lecttis instruxit : docius cst cum
    aliis ore Docloris. Non scriplurae, uon scnptorum Vt vicarii npostolicm sedis dignitutem Anastasio
    pnssus est qiiaesiinncm; absolutnm el siinplicem fi- Thessaionicensianlistiti a se exnniquo morecon-
    cessamreverettiur,atque ejus auctoriiati se tubtra-
    dem, ct qu-e conlroversiam non haberet, accepit, here ne tentet.
    quain utiquemediiari scmper, et in qua manere de-
    Dilectissimo fratri PERIGENI XVSTUS.
    beniiis, ul sensupuro sequeniesAposiolos,inlerapo-
    stolicosessc niereamiir. Non parinn nobis oneris, B 1. Graiulari potius quam conqueri deberemus de
    non parum laboris incumbii, ut EcclesiseDomiuima- lusc fraierniiatis nclibus, cum tibi aprislolicsesedis
    cula desil et rnga (Ephes. v, ~\~). anctorilas in ipsis luac ordinationis iniliis, quod le
    '
    6. Qinni senipcr super liocesse solliciti nos de- semper incniinisse oponet, affuerit. Sed ut no-
    beamiis, clciiieniissimoriimetchrisiiaiiissimoriiiiire- slriim cst noii isia retexerc, ita tune convenit fidei
    gum cura lcsiaiur. Aspice, fraler cliarissimc, coele- relinere. Nunc nliqua incitnrc voluisse cognovimiis:
    sti negotio quam se vigilanter impenderint. Cogila- sed haee, cmn res per noslrorum praeseniiam,quos
    lionuui * fcrias nesciveruni; nec dignnti siinl terrena vice uoslra ad eas partes propter has causas direxi-
    curare, nisi coelesiibnsparuisscnt. Quolies apostoli- mus, sopilie sint, praeierimtis. Nam et sanclos fra-
    cam sedem, quoiies diversos fraires eorum sermo tres nostros Martianinumpresbyterumi idem ct dia-
    eoininovit? Impcnderunt se ejus negoiio qui se eo- conuni Lollianum egissc credas, quod et ulilitalibus
    rum nmnquamnegavit imperio.Sciunt se illi fencrare tuis et scdis apostolicae atictoritali congruerel: et
    solliciludinem suam qui earn cum grandi reddat idcirco nnnc ad frnicrnitatem tuam nil tale scripsi-
    usura. De qua re nos convenit gloriari, quia coeleslem mus, quo libi iristitiain genercmus, quia malumiis
    Regcm videmus foederntos reges haberc terrnrum. correctione pacifica id quod lentalum fuerat aboleri.
    ntelligunt, sicut ail David, ct eruditi sunt qui judi- C 2. Nunc ergo, fratercharissime, admonitus nostri'.
    nt terram (Ps. n, 10), quando, sicut dicit alibi, epistolis per fratrem et coepiscopum nosirum Lu
    psi et oranes populi iaudant nomcn Domini (Ps. cam, qui ad vos soln chnrilniis gratia provocatus ad-
    XLvm,12). venil, sanclo frairi el coepiscopo nostro Anastasio
    7. Ergoqoia, sicut ail Aposlolus, fidcs una est Thessalonicensis urbis antistiti eara servaio revcren-
    Ephes.iv, 6), quaeetd vincenler obtinuit, dicenda tiara qnam caeteri quoque poniifices per lllyricum
    redaraus,et lenenda dicamus. Niliil ullra liceat no- consiituti erga prsedicti digniiatem reservare non
    itaii, quia nihil adjici convenit veiustali. Dilucida abiiumit; cum sciamus niliil novum illi a nobis fuisse
    t pcrspicua ranjorum e credulitas nulla cceni per- concessiira, sed id quod ejus decessoribusnoslri de-
    ixiione iurbeiur. Habet probaturo nobis virum fra- cessores detuleranl, habita consideralione discipli-
    rem et coepiscopumnostrum MaximinnumConslan- nse ecclesiasiicse consliiuiuni. Tua eniin magis in-
    inopolilanaeEcclesiaesacerdotein, divino illicjudi- terest ut huicplurimum deferaiurkEcclcsiae,quae libi
    ~ Subnuditur de ~
    fidei adversariis relala. Xysti ar- Apnd Viiiceniium Lirin., fideset credulilas.
    nmciiiu ii verbis nitinir I Jomi. v, 4 : Hmc etl vi- f Barnn., sopilis. V':ni:eNestorii eloquenliae, quse
    loria qitmvincitmundum,fides veslra; qnnsi dicerel: solo asiu fulia hacreseosvencnum infiinilebai, sun-
    i lidei pro irium est vincere, quod niajos indicimn D plicilas opponitur praedicnlionis Maximinni, qui li-
    sse po-,sit pcues nos esseveram lidem, quani quod dem cerlaiu etnb npnslolicasedeaccepiain, uon sine
    enes nos pnlmn est atque victorin? (Juapropter non ea ~dulcediue qunm veriins paril, tradebat.
    ilaccii*twl Biromi, quam ut pulmafruamur auciore Sepiemb. 15 nmi. 453.
    ominoet bono. h ilaic cpisiola una cnni trihus siilisequeiiiilh•;
    b Hoc est, rum itposlolicasede, cni in primis fidci Colic.ilioRoiiinno suli B inifaciu II, quod Locas lioU-
    eposilum a Cbrislo in Pelro crediiiini, ct a Pelro lcnius pulilicijuris fecit, inserti csl. Cliionna noia
    iiccfs-oiilms suis tradimm alque irnnstnissum fuit. quac huic dec.-.l,ex seipienli siipplenda esl. Obscu-
    « Eadumlomendi ratinne utiliir Snnplicius papa, riiin ciiim iiDiieslutraiiiqiie eadeindccausa eademque
    ni episiolam 19 sic ordiiur: Cogitationumferias non occnsinue conscripiniii cs-e.
    abemus; ne.cenim qniescerenos rausa permiltit. 1 Cnjus rei fideiu faciuut BonifaciiI epistolse4, 5
    d Apud Barou.et Lali.: Unaestet vincentesoblinuit. et!5-
    >ivulj>atoVinceniii Lirin. Cnmnionitoriocnp. 43, ubi i Forle, item.
    i-c seinenlia rcferlur, Vnaesi qumevidemerobimuit. k PerijieiiesiimlloniRomanaedebebatEcclesiae.ul-
    ro evidenter, in pcraiuiquo eju->deni Coinmonitorii poie cnjus prasul Bnuilnciusrnin piaefecer.ilCorin-
    xeniplari Corb. exslat rincenler, quod perinde csl lliiis, siiqtient lianc sciicm inviiis irniiilis reiineret
    ique cum victoriae palma. Rursum. hic ad verba cffeccrai. Niinniliil qn(>q.;edebuii Tliessalonicensi,
    oan. v,4, Xystussua exigit. praeseMimcura Uonilacius iiiuiu Corinthioruin epi»
    «11 XYSTI 111PAPiE EPlStOLiE ET DECRETA. 612
    larilum honoriscontulil, ut pro te contra eos qui tibi . Cui necesse est nos quoque, siquid tenlare voluerit,
    lunc aemulifuerant repugnaret. obviare; qui prselerilorum quaeilli per nos praestita
    sunt memores sumus et illicitis semper usurpationi-
    " EPISTOLA VIII,
    bus obviainus.
    XYSTIIII PAP* ADSYN0DUM THESSALONlCX 3. De cseleris vcro, qusecumque illae srint, noslris
    CONGKEGANDAM. praesentibus volumus finiantur: quoniam d tota illo-
    Vicarii dignitatem per Illyricum se de more Anastasio rum apud nOs (ides est, ut mise illi probaverint, nos
    I'hessaionicensiepiscopo tribuisse. Qum ejussilpo- credamus judicasse pariler et probasse. ° Data vm
    teslas, qum munia. Vl ei Perigenes Corinthiorum
    idus Julias, Theodosio xv el Valentiniano iv augu-
    episcopussubjicialur.
    stis consulibus.
    Dileciissimis fratribus universis episcopis synodo EPISTOLAIX,
    apud Tbessalonicam congregandis XYSTUS.
    X¥ST1III PAP/EADPR0CLUM CONSTANTINOPOLITA
    1. Si qiianlum inservitur legibus el principum con- EPISCOPUM.
    stitutis, quaesiinl temporalia et inutaniur, et saepe Vt sine Thessalohicensisantistitis formata, ex iis pro-
    saepiusabotentur, tantum divinis legibus aeternisque vinciis qum adillum pertinent, nullum sacerdotem
    ad se venienlemsuscipial.
    mandaiis obedentiaepraeslaremus, essemus profecto
    su.mraaebeaiiiudinis compotes, et mundanae vexaiio- Dilectissirao fratri PROCLO XYSTUS.
    nis niolestias vitarenius, illo rcctore vel prsesule qui 1. Licet fratefnitatem tuam, disciplinis ecclesia-
    subinde subvenire cupieas qnolidianis vocibus cla- sticis erudiiam, ea omnia quse ad regularum et cano-
    m»l:. Conteriimini adme, et convertar ad vos (Zach. num observanliam pertinentcustodire summa sollici-
    I, 3);.. (Inler cmlera el ad locum) Nos fratri et co- tudine noverimus, nec quidquam '
    aut ipsam facerc,
    episcopo noslroAnaslasio lanlumtribuimus,quanium aut facere alios^sacerdotes se connivente permit-
    decessoribusipsius a nostris decessoribusattributum. tere, quod velusta Patrum constituta pervertat, do-
    Prionni) judicium sequiinur, haec constiluendo quae- cumentis evideritibus probaverimus (id enim oplimo
    ab his novimus conslituia : quia et ipsum liujus pio- convenitet Deo dignissimo sacerdoti, utetadseper-
    bamus meriti, cujus luerunt illi qui lalia meruermit. tinemia qua potesl cura custodial, etalios fratribus
    Nullus obviet salubribus conslitutis, nullus pra-ce- suis debita niiniine inquieiare vel lemerare ex aliqua
    ptionibus liis resultet.Habeant honoremsuum metro- parte, MODEIIATIOREM HONORIFICENTIAH suain majore
    polilani >>singularum, salvo bujus privilegio quem gloria servaturus, si nihil lieere conlra morem vele-
    honorare debeanl amplius honoraii. In provincia rum alientantibus sinat), nostra tamen adhortatione
    ~
    suajus habeant ordinandi; sed hoc, inscio vel inviio per gratiam charilaiis lioc fraternitaii tuaespecialiter
    quem de oninibus volumus ordinaiionibus consuli, debet accedere, ut contra subreptiones aliquorum
    nullus audeal ordinare. Ad Thessalonicensem majo- circumspecta sauciitas tua facultatem non prsebeat
    res caiissereferainur aniistiteni. Ipsum major cura borumincongruaevoluntati, qui Ecclesiis per se scan-
    respeciet, eos qui ad episcopaium vocanlur discu- dalumcupiunt etdiscordiam generare, volentes per
    tiendi sollicitius et probandi. lpse optimos soleriissi- Ecclesiarum perturbationem crescere, el locumsibi
    niosque de veslroiiuaiero eligat, quos negoiiis seciun per di„,,cnsatioiiem facere sacerdotum.
    aseiscat arbitros; aut sine se tribuat, qui in disce- 2. Id ergo, quod nos qnoque servamus, fraternita-
    suo more ~
    plationein missa compoiiat. tem tuam, quain scimus boc facturam,
    2. Noveril Coriutliius episcopus sibi licentiam po- volumus cusiodire; id est, ut si quis ad fralrem et
    lestalis liberaeiDiiiiiiieIribuendani, si liuic voluerit coepiscopum uostrum Thessalonicensis urbis antisii-
    Ecclesiae c resultare, quani sibi noverit profuisse. tem harum provinciarum h, qu.c ad eum perlinent,
    ~
    scopum, nisi RufiThessalonicensis antistilis testimo- Quo niminim ea quae ecclesiasticae disciplinse
    nio et opera, institui noliierit. Perigenes tameii, ni snnt, servare splet. Ut aulem nihil a Proclo durum
    nosira nos fallit coiijectura, quam ex Leonis epistola aut ipso indignum exigere se suadeat, el hoc quod
    13 firtnare licet, syiibdis a Thessaloiiicensi episcopq rogat, a se erga episcopos Illyrici servari proxime
    irtdiciis interesse, aut ei ulla irt re subesse deire- testatur. I
    ctabat. w Holstenius pc aliquid deesse, atque ita supplen-
    * Tantum decurlata in nclis cbncilii Roraani, qu-E rt diini pulat : Qum ad tuam spectaret Ecctesiam, sa-
    Lucas Holsteniiis in iucem emisi.t, prolaia esf. Nec cerdos sine tuo \onsensu accesserit,vel contra ad tuam
    aliud succurrit exeniplar unde resarciatur, Nil cerie sancthaiem tstnrum prouinciarBi»,qnmad eum perti-
    fuit oiiiissuni quod ad aposiolic.sesedis in Illyrici pro- nenl, eic. Veruin hoc stipplemenio anlistiti Constan-
    vincias jus stabiliendum confeiebat, ciim ea lantiiui tinopolilauo praeter Xysti meiilem, dandarnm for-
    de cansa prolata sit. malariiiii, adebque et metropoliiicunijus concediiur,
    b Supple proui-jciuj-Min. qiiod longe pbstea Gelasius ei negavil, episi. 23
    " Tbe-saloiiicensi. niim. 10, scribens CP. civitatem «o» solum inter se-
    d Lege, io°i(a. Ilic iides commendatur legatorum, des minime nutnerari, sed nec inter melropolitanor-um
    quos Xysius ad synodum mittebat. jura censeri. Iiiteger erit locus, si iia legatur, nt si
    «Julii 8anni435. quis a fratre et coepiscopo nostro Thessalonicensis
    * Apud.Holslen., cohibente. Experti nihil in vele- urbis antisiite harum prpuijieioruni, etc. Planior au-
    ribus libris iisilatius offendi, quain ulpro connivere tem sic (ieret :| Vl si quis harum pro»i)i«aru»i, qum
    el conniventiapingatur conhibere et conhibentia, liic ad fratrem cl cpepiscopum noslrum Thessalonicensi»
    restituere iion dubitamus connivenie. urbis aniistitem pertinent, etc. Ambigua cerle iiou
    613 EPIST. IX. XYSTl PAPiE AD PROCLUMCONSTANTlNOPOLlTANUM EPISCOPUM. 6«
    sacerdos adveniat prseter ejus conscienliam, si sine jA.Ephesina in synodo Palestinseprovmciaeprincip„iuiii'
    ejus epislolis atque formata venire tentaverit, tam- obtinere sluduit; eaque de re consulendum monet
    Leonem in episiola ad Maximianum episcopum, hoc
    quam disciplinse ecclesiasticaedespector et contem- est, quod in epistola illa legimtis : Difficile est ut
    ptor canonum, quos nos temerari ex aliqua parte cupiditas improborum non aliquid supra mensuram
    non patimur, habeatur. Reverentiaevestrae in com- molialur appetere; sicut eliam in Ephesina synpdo
    mnne prsestatur, si alter alterius bonori debita,pr°£r Juvenalis episcopus ad obtinendumPatesiinmpiovindm
    principalum credidit se posse sufflcere, et insolentes
    venientes invicem per charilatis gratiam, reservetis; ausus per commenlitiascripla firmare (Leo epist. 110
    qaaefieri "nolumus ut legimus. Discuit omnes illius cap. 6). Verum ad haec Xystum minime respicere
    nobis persuasum est °.primo qnod, Cyrillo Juve-
    provincise sacerdotes tantae fralcrnilatem tuam esse biiic
    nalis ambitioni intercedente, irrili fuerint illius
    censurse, ut non permittas fieri quod non licet a conatus, adeo ut nullum ea de re decretum, immo
    sacerdole tentari. nec verbum in Ephesina synodo exslet; cum tameri
    3. Diceremus plura, si non de tuse fraternitatis Xysto de conslitutis, non quse iinus episcopus, sed
    mente nossemus majora et ex hac parle sentire, quaesynodus decernere voluit, hic serino sit. Deinde
    eiiamsi obtinuisset Jtivenalis quod ambiebat, idque
    quara nos in nostras epistolas hasce quas ad te di- firmari decreto aliquo impetrasset; ad episcopos
    rigniius, possumtis sermone conferre. Habes recen- Illyrici quid attinebat usurpatus Palestinse principa-
    tissimum nuper babitae actionis exempliim fratris g tus? qmdve opus erat, ut eos Xystus ad synodum
    vocaret, ubi sialuto se miniiiie leneri
    nostri Idduse b, circa quem luae fraternitntis decre- adinonerentur?liiijusniod)
    vimusjudiciura custodiri; cognilioni luse facereno- ~. Eadem verba quo referri queant, incomperlum
    lentes injuriam, curn ejus intentionem justissimam sibi esse scribit Tillemontius (Tom. XIV pag. 264);
    nisi his decretum noietnr Ephesina3synodi acl. 7, iri
    innocentia tuereris. Monendic sunt ignorantes; at quo non solum ecclesiarum Cypri asserilur libertas,
    scientem atque servanlem lalia si diulius velis in- setl et sua caeteris Ecclesiis jura servantur, atque
    struere, non tam admonere quam exprobrare igno- edicilur : Placuit igitur sanctmei mcumenicmsyno.do
    rantiam videaris. Sttfficiant ergo quae scripsimus, unicuique provincimpura et inviolala, qum jam inde
    abinitio habuit, suajura serveniurjuxtavelerem con-
    frater charissime, quoniam ad baec corrigenda atque sueludinem, et liberum sit cuique metropolitanoacto-
    servanda animum tuum atque censnrara nobiscura rum exemplaad suam securitatem excipere.At simul
    fatelur vir modestissimus, decretum illud, posl-
    sentire confidimus : quoniam unum cor et animura, sedis apostolicse legati Ephesum advenissept,
    ut dicit Scriptura (Act. iv, 32), circa religionis ob- quam
    constitutum esse, nec tamen uspiam quidquara legi,
    servantiara, canonum cuslodiam et disciplinam ec- unde legatos illos ei reclamasse colligamus. Xystus
    clesiasticam retinendam nos babere, ut debemus autem de consiituiis loquitur quae sedes apostolica
    d et credimus. e Dala 15 kalendas Januarias, Aetio nuniquam probaverii. Praeterea Xystum synodi quae
    summam sedi apostolicacreverenliam exhibuit, vel
    iterum et Segisvulto consulibus C decreia rejecisse, vel auctoritalem imminuere vo-
    luisse quis credat? llle certe concilium cecumenicum
    MONITUM1N EPISTOLAM SEQUENTEM. non vago synodi Orientalis, sed saliem proprio syn-
    1. Ad epistolae liujus scopum assequendum non odi Ephesinmnoinine designassel.
    parum relert nosse quid sibi velit Xystus bis nura. 4. Hnjus papse verba prima fronte congruere ma-
    3 verbis : Nec his vos, fratres charissimi, constitutis, gis videnlur Constantinopolitansesynodo anno 381
    qum prmler nostra prmcepta Orienlalis synodus decer- babitse, utpote cujus decreta, in iis quse ad (idem
    nere voluit, credatis teneri, prmter id quidem, quod attinent, ita receperunt Romani ponlifices, ut cae-
    de fide nobis consenlienlibusjudicavil. Quse sit illa tera constituta eliam diutissime post Xysti teinpora
    synodus Orientalis, quseve illius constiiuta, quibus probare prorsus nolnerint. Qnocirca liujiismodi de-
    Illyricanae Ecclesiaenon teneautur quaerilur. creia, cum ab Analolio valde jaclitarentur, iiullius
    2. Lucas Holstenius, noiis in hunc locum, verbis momenti esse Leo ad ipsummet Anatolium rescri-
    illis innui existimat negoiium Juvenalis episcopi, qui bens contendit liis verbis : Persuasioni enim tum in
    est mens Xysti. Vult qtiippe nulli licere Illyrici epi- in Asianas provincias jure poiiium esse Iargiamur,
    scopo quoquam sine antistitis Thessalonicensis for- a mendacio purgari nequil 1'liilippus presbyler,cum
    mata proficisci. in Clialcedonensi concilio act. 15 Leontio episcopp
    a Restituendura videlur, volumus ut legimut, sci- Asianarum provinciarum privileginm vindicanti ac
    licet apud Paulum (Rom. xn, 10) prsecipientem, dicenti : A sancto Timolheo usque nunc 27 episcopi
    Honoreinvicemprcevenientes. facti, omnes in Epheso suni ordinati, respondit,
    b Ephesino in concilio png. 544, e, depositionis D Sanctm memorimJoannes (Chrysost.) episcopusCon-
    Neslorii sententiaesubscribit ldduas Smyrnm episco- staniinopotitanusquindecimepiscoposdeposuit prpfe-
    pus. Unde Holstenius Proclum in hunc episcopum clus in Asiam, et alios ordinavit, el Memnonhic ordi-
    patriarcliico jure egisse, ab ejus jtidicio Idduaui ad nalus etl. At quoquo modo Coiistaiitiiiopoliianicon-
    apostolicam sedem provocasse, cl Xystum Procli cilii canones 2 et 3 interpreiati sunt regiae urbis
    sentenliam ratam esse jussisse opinatur. Ex qno prsesules, eos a Xysti successoribus, saltem ad Hor-
    sequeretur ut Xyslus ejus in Asianam dicecesin pa- misdam usque, nedum ab ipso Xysto, admissos non
    triarchicum jus ratum habuisset; quod ipsius sedi esse certuui est.
    ne Constantinopolilanaquidem synodus attribuerat. c Non cum proxime dictis de Iddua, cujus exem-
    Hujus quippe synodi canone 2 decernilur ut Asianm plum Xystus velut in iranscursu attigit, sed cum
    dimcesisepiscopiqumsuntin solaAsiana administrenl, superioribtis lirecconnectenda sunt. Xyslus nempe,
    et Thracim episcopiThraciam tantum reganl. Quam- qui non plura dicere se praemiserat, rei hujus raiio-
    vis aulera hocillijus primum Chalcedonensis con- nem reddil: quia nimirum pluribus doceridi sunt
    cilii canone concessum sit, illtid tamen Aetius archi- qui ignorant, non qui,ut Proclus, quid officii suisil
    diaconus in eadem synodo act. 15, pag. 796, sic apprime callent.
    Vindicat,quasi jam eidem sedi a CP. synodo atln- d Supple, ita.
    butum fuerit. Immo nisi Consianlinopoliianum an- • Decemb. 18 ann. 457.
    tistitem, ctia i! ante Chalcedonensem synodum hoi.
    R,S XYSTI III PkVJE EPISTOLJE ET DECRETA. «18
    nulio, penitus suffragalur quorumdam episconornm .A sesc nd inendas Antincbeni cpi<°copip^ries cjntu-
    anie sexaginia, ut jactas, annos facta conscriplio. lisse, iileiiquc grave Dinscori.odiiinisuscepisLe. Et
    numquamquen praice.-soribusinis tul apostnlictvsetlii vcr» Tiicodnrciiis in laudaia episioln Dioscori odiuin
    transmissu noiiiinm (Leo epist. 97. H. Ii). Qni- niilein IIOIIi li-o in sc cuiciialiiiii ilicil, quia pra:-nlis Anlio-
    il*-fi<i<! lniii (lelinla fueraiil, ali eailcin syiodo aii clieni jina defcnilcjil acri'.cr , sed quia synodi snb
    Dniiasuin niissa csse, ex ipsius synodi ml eiiiinleni Pio:lo baliiiaecoiistilniis nssentiens, Aniioclieni pi-
    pipam epismla 15 n. 4 colligilur, nec n i|iinipiaui lius pr.i-sulis, non secus nlque Alexnmli-inijina pro-
    calliolico cxinile rcpudinia esse lcgimus. Cerie liu- di,li-se jii.licjbaiur. Nec in illa synodo finnati sunt
    jus syiiodi symboliiin in ConcilioClialcedoneisi ;n t. Nic:<:nnili-cictn, seil ile illi*, ut ex Xy-t» conliciiur,
    2 CIIIIIoiniiiiiin plausu recil iiim, uct. 5 ejitsdem fiiil ilerogaitnii. Alicrcaliouis vcro Dmsc >ri diacnni
    Cnnciiii dcfiniiioni loiuin cuni N ca-in>iiisi-riiiinliiit. cuiii Aniiocliciiii pr.csnli: nulluin apparel in verbis
    Vfiiiin ooniiullis decrelis, qu.e rccenlius coiistiltlla Tbi:nili>r>-li ve-li^iiiin, idquc iiier.im 1'ilnilnni snpit.
    siiil, Xysimii bic in<iveriprope cerioin e-t. 8. Non imincrilo igilur a Baronii scnteniia Joan.
    5. Ceiiseiniis igitur syiioiliim ab lioc papa noi.iri Garneriiis iu Am-lnrioTlieodorcti, Hi-.iori.ii ejusdein
    ipsus :i-v<ihabiiam, in qun ipiaedain adveisus Ec- cnp. 7, n. 7, et nd ejus i.-iiiialiniini Aulon. Pagins
    cle-iaiuni, ac nouiiiiniiin Tlie-s loniceisU, jura, nd aoniim 43!), n. 15, disce-scruiit. Seil uec illi iniilto
    Proelo itisiignnie, sive, iilleiiiu«li>qiiiliirip-eXysms, fclic us Tlieodoreii ineiileiii videntiirassecnti, diiui ab
    connivene, i-misiiluin siin. Quociica Xy»ni< in epi- lmc siripiore meiijornri pinani liiieras synodicns,
    slola siipeiion: 1'roclum sumina iiioilerntione ac qnas Pioclus ail iloniiniiii Anliocheniiui antistitein in
    pi-inli-niiacorripiens, loun in eo cst, ut ill un ei .,B gi-atian) Allinnasii Pyriheuoniiii episcopi scripsii ,
    »d venisia Pairiiin coiisiilnla ciisloilienila, et ail ijiiieqne actioni 14 cnncilii Clinlceilonensis inserlse
    serviiiiiliiinantisliti Tbe-salouiccnsi hmiorcin dclii- suiil. Qiiod iil eviilenliiis paieat, nliservaiidiini est
    iinn cohorleiiir. Porro ex Tlicodoreii episiola 86 ad opislol.iin cnjus explicaiioneni i|ii:criinus, eo coiisilio
    Fl.iviaiiui)) episcppuni Cl'., discimus sut) Proclo a Tlieodoreio scrip|iam t-sse, ul Flaviani opcra aique
    celcbraiain esse synoduui, iu qiia iionniilln, liaud .Milisiilinmailvcrsus Dioscori cnlnmnias sibi coucilia-
    dnliiC m grnli.-iniCoi-si°iniiiiopnlii:iiiiniilislilis, wn- rct. llnjiis i-cigniia Flavianum urgci, ut decreioruin
    Irn Evclesinriiin nliarmii jur.i consliiiiln MIIII.Sic in gencrali conciliii Coiiftaiiiinopoliiann sauciiorum
    eiiim ihi Theodnrciiis Flav.auum alloquiiur : Scito, sil viinlex, ac llioscori superbiam, qua pra finilis sibi
    riomhie mi, hanc illum (Dioscuriim Alexandiiniiiii liuiiiibiis ciinliiicii unn vuti, reiiuulat. Timi in cpi-
    cp scopiini) tidcersus me pus'llitatem ge.rere,ex quo scopi hiijiis odniiii cx eo iucnnisse se narrat, quod
    syiiudkis vesiris snb beaim memttriit-Proelo (actis, liiieiis synn .icis siih Proclo faclis assensciit, quasi
    sanclornm Patrum regnlis inhmreiiies, assensimus; hoc asscnsii Alcxaiidiiiioriiiii Aiiiioclienorumqiii.: jura
    ac de liocnos semel titqite iicrum increpasse,quasi et prodidissei. Jnin vi:ro litlerariiin Procli in graiinm
    Antiochenorum,ul ait, ei Alexandriitorutnjura prodi- Allmnasii sciiptaruni, cl syni dcarui], quibus assen-
    derimu». Snin: in liis Tlieoilnreli yerliis niliil esl sit Tlieoilorelus , qinc conscnsi>? Procul dubio si
    qund iioii ru-.iiiis qnse Xysitis de Orienlali syuodo laiiiiini fiieris pro 1'yrrlieiiorum cpiscnpo scriplis
    lialicl appriiue coniponalur. subscripsis-et Tlieodoreius, uihil indc fuissct cansae
    6. Quotl si ita est, de Concilio quod sub Prnclo - cur npinl Dioscinuin Aiitioclienoroin, longe ninius
    Iinliitiini esse memoral Tlieodorelus, hoc allirmare Ale.Kainlriiioriiiii,jiniiiiu proditor nudiisset. Prinio
    tict-al, primo illud ncn serius anno 457 celeliramiii C einin mcre ro-niiieiiilaiiii-c sunt ha: lilicr;i:, ncc in
    csse, el in eo alia qiiideiii dc lilc cuin npnsioliea": iis Proclus qiiidquam silii jniis an-ogai. Iinnio An-
    sedis coiiscnsii, alin extra lidein el ciica disciplinain lini-licna- Ecclesi:e jura io lioc lolo ncgi.tio salvn et
    •
    pnrler i-jusdem scdis ra-tTpla fnise consiinila. ill;i-sa esse discrti: dcclaral, ubi cjus antis ilcm Dn-
    Deinile Xy lus mnnifesie docct coiisliiuiis illi-, qua: iiiiiiiinsic nlloquitiir : Non igitur lua religiositut arbi-
    praeler ipsius pra-cepla cdi'a .-unt, Isrsa fuisse Tlies- treiur quia lamqudm ad injuriam sedis Aniiochenm
    saioiiiceiisis auiisiins jura. Neque iniuiis cx Theo- mnxmm riviiutis huc vrnil memoratus Dei amantissi-
    (loicio liquel, iisdeui pnriier, salieni Dioscnrijudi- mus episcopus Athqnatius, eic. Deindc liticras illas
    cio, violala luisse Alexaiidriiinriiiii nt<|iie Auiiochc- non suo innltini, sed ipsius elinm Cyrilli noinine scri-
    lioruiu privilegia : adeo ut D OSCOIIIS '1liendorelMii, pias csse lcsiilicalurac dicil: Prmsentibuseiim(.Vlha-
    quoil iis-eiisii suo decrc-a illn (Onipiobaral, veluli n.isiiim) lilteris consolantes, con/idere jussimus ego
    prodiloiein haheret Alexnnili-iiioruiiicl Anlioclie- aique suiictissimus episcopus el consaceidos Cyrillus.
    11'iuiii juriiiin, eni|in:de cauv.ijusio illuni odio pr<i- An KcdeMSC.-iia:jnia iiinc igiimasse aul pmdidisse
    . scqui se exisliiiiarel. Und<;incrito conjicen: e.-t, Cynlliis ekisiiinamlus est? Longe poiiori jurc credi-
    consiiiiiiis illis en conlirn-aln vcl eiiam ;iu i;i esse deii s syiu-dicas Prodi litteras, quas Thendoreius
    privilegia. quae jaiu ali aiiuo 581 iu cmicilio Cou- cni-i. 8U ad Flnvinuuni nu-iiioral, oiiiiiino alias esse
    sianliin poliiauo leui:!-urliis piasuli alirilniia simi. ab cis qiiascoiic.iliiiniChnlceiloiu-iiseacl. iSexhibet.
    Si etinin synodo sub 1'roclo non iuleifuii Thcmlo- Scd nbi episiolnin Xy.-li cnm pm-dicia Thcodoreli
    relus, scd ejus decrclis posiiuodiiiiinssensii, con- cpisioia conlerimiis, ex iim na luce quaui silii invi-
    siiiui.i idn per proviucins, ut episc.-pnrii.ii assonsu r. ccin coiifciiiul, ile iin.i cadcinque synodo deqiiC iis-
    ac. siibscriplioiie finiiarenlur, nussa esse iiule col- di-in consiitutis in |iili'aqiieserinoiiem Csschaud dif-
    lig tnr. ficuitei-deprclieudiiiiiis.
    7. Ilinc corrigendi Daronius et qni euin secmi sunl
    roncilinriim edilores, qui qiiidem coiiciliin» illinl sub EPISTOLA X.
    Pioclo nd aniiiioi 439 rcfeuint, ac ilc ill», mns Thco- XVSTI PAr* ill AD" TOTIUSILLVRICI EP1SC0P0S.
    doieli \erbi< fulii, niulla coiiiiniiiisciioiiii'al, co pror-
    sn-. aiiena. F ii-znntnempe liinscniiiin a llinc diacn- Vices suas per Iliyricum Anastasiode morc commi-
    lllllll , 0111)1ConSt niilinpoli a|-i)rnsai illlll d< l.-si.i: sisse se significnt. Qumsit illius poteslas. Vt ei re-
    Aiexniiili°iii:e;ig'-rei, ciini Aiilioclicno cpiscnpo cmi verenliamcxliibeanl.
    lciidissc pro piinialii, camqiie <>licansaiu c -iijjregnia Dileciissiinis fiairibus universis cpisropis perlllyii-
    syu<iil->fui-sc deliuiium. ut quK in ~l:cmnocliisque ricuiii cons sieiiiilius XYSIu-.
    cohtfiliisjiacdere clim ctmsliiuia(uitseni, rntti ac firma
    mtmerenl (Baron. sub finein iinn 43'J ; l.ub. lom.jv, 1. Doclor gentinni, vas clcclionis, religioms no-
    pag. 1284), ac dciiiuin 1hcodorcium Cyri cpiscopuui stra: liriiiissimiiiii lundameiilum, episiolis onmibus
    " Qnos vidcliccl iil. una In synodo cougrcgnios hac ipsa aiigiirnri licei, en cnusa fuit ut Tessaloni-
    Xttllis iu cXoidio all, qiiilui'. Ijnjns auieiu convo- censis Lcclesian jina, qn;<: Prmlus iisurpare aut
    caudae synodi auautura e supcriure cpibtola el cx iiiiniiuueie tciilabat, inlegra viiidicartniur.
    617 APPENDIX. NOTITIA SCRIPT. QVM AD XISTUM ltl PAPAM ATTINENT. ,818
    quas ad singularum civitatum scribit Ecclesias, de. A ciam non requiratur : ut vobis pariter convenienli-
    sua in Domino gratulatione testalur, quos legis prae- bus possit in commune coustiiui, quod Ecclesiarum
    ceptis parere videat, et in Dei nostri timore versari. servet quietem, et populos teneat ad salutera.
    Si tanta igitur Apostolo tam docto quam sancto est 3. Nec his vos, fratres cbarissimi, constitulis, quse
    mentis hilaritas, quod a lanlos pariler, quod novit prseter nostra prsecepta Orientalis synodus decer-
    et his ad quos scribit et religioni proficere, unis ap- nere voluit, credatis teneri, prseter id quidem quod
    pellet epistolis, quanto nobis gattdio existimatis esse, de fide consentientibus judicavit. A canonurn prae-
    quoniam in commune sanctitatis vestrae datur nobis ceptis vestrum nemo discedat, nec ab his deviet,
    appellareconcilium, el sermonem nostrum affectio- quaejttxta regularum ordinem frequens ad vos dire-
    nis pise circa vos testimonia conlinentem, cum ve- cta sedis apostolicae decrevit auctoritas. Si quid
    strasanciitateconjungere?IlleenimsinguIas,utdixi- forsitanautinler fratres natum fuerit, aut fratri cui-
    mus.epistolis suis visitat Ecclesias : nos b tot pariter piam aliquaactio qua pulselur, illata; aut illic fratre
    credimus Ecclesias nostris appellare nos litteris, et coepiscopo nostro Anastasio judice eveniens ne-
    quot estis qui ad sanctam syuodum conveniiis. Iili gotium terminelur, qui vices apostolicsesedis agere,
    est sermo cum rudibus atque discipulis; nobis ser- ut beatae memoriae Rufus decessor ipsius, ex nostra
    mo cum collegis et doctis. Et ut a beatissimi Pauli, jB voluntale cognoscitur; aut ad nos, si illic finiri non
    rujus maxime prseceptis obedire vos convenit, non potuerit, eodem lamen suis litleris causam omnem
    recedamus exemplo, non vobis grave sit de liis quse quse verlitur prosequente, veniat exanten.
    ad noslram nolitiam perveniunt, ut servetur disci- 4. Nullum corpus est, quod capile non regatur.
    plina ecclesiastica, commoneriacsi prsesentes. Ergo Estis quidem membra, ut novimus sancla; sed ve-
    vobiscum quod ad regularum canonumque cuslo- strum caput respicere et honorare vos condecet:
    diam proficere novimus, pro sollicitudine nostra quoniam honor capitis ad spem totius proficit san-
    conferimus, sequeslro fiiio nostro Arleraio presby- ctitatis; et suum corpus sollicitis tuelur oculis, quod
    tero cujus nobis efficacia in agendo pariler et mode- sibi aptum et dignis videatur ad unamquamque rem
    ralio placuit et amor, ul traditus trames a patribus, officiis convenire. Sed ut omne corpus capile regi-
    firmis vestrae dilectionis vestigiis teneatur, et ea tur, ita ipsum caput, nisi suo corpore sustentetur,
    quse a nobis propler quietera Ecclesiarum suntc cu- firmitatem et vigorera suum perdit, et non tenet
    slodita, serventur. quam habuerat dignitatem. Estote igitur, ul esse
    2. Illyricanae omnes Ecclesiae, ut a decessoribus convenit Domini sacerdotes, Ecclesiarum proesules,
    nostris accepimus, et nos quoque fecimus, ad curam rcligionis noslrie doctores.Reservate fratri etcoepi-
    nunc pertinent Thessalonicensis anlislitis; ul sua (C scopo noslro reverentiam quam debetis, et inter vos>
    sollicitudine, si quse inter fratres nascantur, ut as- pacera et concordiara custodite. Sitin vobis, utesse
    solcnt, aciiones distinguat atque definiat, et ad eum crediinus, cor unum et anima una (Act. iv, 32). Nec
    quidquid a singulis sacerdotibus agitur, referatur. credatis vobis minui quidquid reverentiae illius, ad
    Sit concilium quolies causae fuerint, quoties ille pro quem et majores nostri et nos Illyricanas Ecclesias
    necessitalum emergentiura ratione decreverit : ut juxta raorem tradilum voluimus pertinere, a veslra
    merito sedes apostolica, relatione ejus insiructa, dilectione et servari voluraus et deferri. d Data
    quaefuerint acla confirmet. Evocatus vestrum venire 15 kalendas Januarias, Aetio iterum et Segisvulto
    nemo contemnat, nec congregationi sanctse ad quam consulibus.
    debel festinare, se deneget. Excusatio per contuma-
    * Id est, tam multos pariter.
    b Primura istud nos in recto, sequens in quarto po alienum non est cuttodile. Nihil enim novi con-
    stituit, sed quse a majoribus sunt constitula cui
    casu sumitur. slodit.
    '
    c Mallet Holslenius consliluta. A Xysti tamen sco- Decemb. 18 anni 437.

    APPENDIX.

    NOTITIA RELIQUORDM SCRIPTORUM QUJE A» XYSTUM III ATTINENT.


    ~
    I. QumXyttus adhuc presbyter scripsit. JJanalhema pronuntiavit; ac deinde Leonis tum aco-
    l.Xystus,Zosimo summo pontifice,Romanseeccle- lythi opera epistolam ad Aurelium senem misit, bre-
    siae presbyter tanti erat nominis, ut cum fama eura vissimam quidem, sed in qua et de perniciosissimo
    Pelagianis favere jactasset, hinc non mediocriter dogmate et de gratia Dei quid seniiret satis cxpn-
    efferrentur Christianse gratise inimici, ac nihilorai- nebat; nectacebat quanto vigore, ut recentis erro-
    nus contristarentur ejusdcm gratise defensores (Au- ris fautores coercerentur, egisset (Idem epist. 191
    gustin. epist. 194 n. 1). llle vero sinistrum rumorera n. 1). Demum non ita multo post ad Augustinum e|
    ut quantocius dissiparet, primo Christianse gratise Alypium, Firmo presbytero deferente, aliam proli-
    inimicis in frequentissimo populi costu prior omnium xiorera transmisit epislolam, in qua quod asserue*
    PJTROL. L. 20
    619 AD OPERA XISTI III PM?M APPENDIX: 820
    rat. priore latius et aperlius explicabat. Duac illae A Pelagii senienliam, qua divites a legBOcceloruni cx-
    ; cludii, a Xysto propugjuatam non,esse istud maximo
    e^is^ql» exciderunt.
    2. Ad has Auguslinus duas vicissjni reddidit, sci- indicio est, quod cuni Augustimis epist. 1-94 eninia
    licet 191el 194. Seorsim rescripseiat ct Alypius, Xysto exponat, simulque diluat Pelagiauorum argu-
    sad'«eque l»oe scriptum ad nos peryenit. menta, de quibus. eum adoionendum. esse ceusebat,
    ~k IA bihliotheca Patrum ad saeculumvi.,, tres ha- de hoc singulari Peiagii circa diviies placito propsus
    beBJtur.liiwi, prijnus: de Divitiis, alter de Malis Do- silet. ¥el hinc igitur in Xystum minisae convenire
    ctoribus el de Operibus Fidei, poslremus de Casii- probatur primum. de Diviliis librum; quo ei abjudi-
    tate*,Xyslo Ul papaea Jaeoho Salonifi primum ascri- cato, alios duos pariter eidem abjudicandos esse
    pti, sed ei a pletisque omnibus euudilis abjudicati. nemo inficias ierit. Prailerea ai Xysti re ipsa exsti-
    Sane uteos Salonius Xysto nostro altribueret, una ti^sent illi. libr,iycuin>illnnv iis in libris praya sen-
    wotu8 estiexemplacis sui auctoritate; et fatetur la- sisse, ac docuisse exploratum esset, non soiis suspi-
    msn 1" bituiuni liis libris in suo exemplari praenxuin, cionibus ac ruinoribus falsis, sed eerlis argumentis
    ~" non
    esse recentioris manus, Xysii III papm, setl ut haereticQrumfautor audire debuisset. Nec tuui ad
    Xysii papwet mar%ri» nomen praesefetre: postremo injeetam de se famam expurgandam aaiis ei fuisset
    libser Ulbs Xysto papae et maBtyri, ulpate cujus R Pelagianis anatlienia dicere; sed simal damnandi ac
    astate posteriores eos esse exploratum est non con- siipprimendi erant illi librj, ae perversse Pclagii do-
    gruere. Sed si felsus titulus, quid ecat eur ex ejns ctrinae eis inserte conlraria fides prefitenda. Cutn
    fideiXystOjIttpapsB.quicerte raartyr non fuit, ascri- igitur. non una ratione historica? veritatr repngnet
    ierentur? Deinde apud omnes eruditos in conlcsso, libnos-illos Xysto asoribi, mirum est lauiuin lilulo
    est libros itlos Pelagianis erroribus refertos essev a recenti manu addito ac manifesle falso defemi:po-
    nomiiialimqua hanc Pelagii sententiam, Divilgm tuisse, ut ealholico presbytero, summi pentificis di-
    manenlem i» dM'iliis suis, in regnum Del nonposse gqitate postea insignilo, ascribereiur baeretieum
    ingredi, quam Augustinus epist. 157 ad Ililariuin c. opus, quod si Xystinostri fuisset, noii Sitit papm et
    4 pluribus refellit, diserta in iilis propngnari. martyris, sed Xysti presbyteri nomine inscribendum
    4. Yerumvboc ar^umento, quoalii hoc opusXy* erat.
    Sto abjudicant, Joan. (iarneritis ulitur, ut illud ei 6. Hoe tamen jacto fundiamento, quod Xystus er-
    adjudicet: quia, inquit, constat Syxtum olim Pelagia^ rorum Pelagianorum faulor aliquamdiu exsliterit,
    nis favisse, suumque ipsis aliquamdiu hnpendiste pa~ eosque libris editis traditterit, inde laudatus vir in
    Iroeinium (Garn. in Mereal. p. I pag. 362). At quod alias ahit GOiijecluras,qutbus etiara iibros Hypo-
    yireruditus, velul Augustini verbis epist. 191 et -S mnesticon apud Aiigustinuin in appcndicetomiXvul-
    194 nixus pro eerlo ponit, minime certum est. Non gatos Xysto attribui posse opinatur. Verum funda-
    enim ait Augustiniis quod faveret, sed quod eum. mento btijusmodi diruto, corruant necesse est eo uno
    fama jactarel inimicis Christianm' yratiw favere. Aut fullse conjecturae. Et vero in novissima Augustini
    si ex bujusmodi fama eum Pelagiano errore inle- edilione, eensura libris illis prcefixa, eosad Marium
    «lum hsereticis illis favisse conficitur, eumdem quo^ Mercat-orempotius quam ad Xysluin' pertinere de-
    que Nestorianum exstitisse concedendum erit. Is monstratur.
    cnitn pariter de illo postea dissipatus est rumor, 7. Argumenta non desunt qnibns Xyslum, dura
    fluod Nestorio faveret. Quo circa Cyrillus ad calcem adhuc presbyier esset, ad Nestorium, ad Joannem
    episiolae ad Acacium Melitinensem scribit: Si qui Anliooheiium etad CyrillumAlexandriiiumscripsisse
    £pistolam tamquam a Philippo reverendissimoRoma- colligamus. A Gennadio lib. de Script. Eccl. Xysti
    nmEccle-i&pretbytero "criptamattulerint, perinde so- adNesiorium epistola memoratur. Ipse Xystus epist.
    tiantem ac si sanctissimus episcopusXystus depositio,- 6 n. 2 Joanni episcopo Anliocheno in memoriamre-
    rtem Nestorii moleste acceperit, eique opem luierit; ne vocat qualiter (inquit de Nestorio) ei voiuimusnosira
    /tr&dal lioc sanctitas tua.(ConciL tom. III p. 1229),. ad.monilionesuccurrere. Eum aulem jbi de litleris
    Tum addit Cyrillus : Scripsit enim consona sanctm ^ ante pontificatum scriptis loqui liquet ex ipsius epi-
    syiiodo (Ephesinse) omniaque illius gesta oonfirmavii, slolifit ej. 2.,Hempe adbuc superstite Ccelestino le-
    ac nobiscum senlit. Et hujus quidem rei lestes sunt gatos Romara deslinarat Cyrillus, et qualiter cnm
    ipsius epistolse. Nempe cum Xystus integerrimse Joanne Anliocheno kgendum esset consuluerat. Tum
    semper ftdeiftierit, ejus lamen erat indolis, ut in in GoBlestiiiifoenmsuffecius.Xy,sliift,,ac lagatis prse-
    damnandis hsereiiGis nihil prseproperum vellet, sed, senlibus ordinains, respondit: Sufficiebantquidem
    omni» prius cuperet experiri, si forte temperamento illm litlera:,,quas et antea per EcclesimConstantinopo-
    aliquo ad veritatem adduci possent. Inde virisqui litanm. c.lericosei.per diaconostumsanclitatis (boc est
    minus patientes erant data occasio qua, suspectani Cyrilli):plenas.omnibut necessariis misi.. lis tamen io-
    Iiaberent iilius fidem, et praediclos ruotores temere cis litteras quaeCoelesiinj nomiue scriptsc missaeque
    Bererent. Aliud est autem quamdam erga haeceticos fueiant, coramomorari.suspiGSimur,Xyslumqpe opi-
    lenignitatem prseseferre, aliud eorum doeere aut nainur de his loqui veluli da suis, non solum quia
    tueri ercores. siiccessori liceat dccessoris sui seripta gcstaque in
    b. Nomihatim v«o singularem iilam ac pravam hujusmodi causis sibi altrabuere, aut qjua litterarum
    &~~ NOTITIA SCRIPTORBMQlhE AD XYSTUM I» PAPAM ATTINENT. m
    illarum » Ccelestinoe synedo scriptarura partieeps JWaetres aut qualuor a GyriHooprst«}as-ad se senptafr
    fuerit factus, verum eliam quia Ccelestino in scri- esse signifieat. Quod et ipse confirmat,-cum unius
    bendis episloiis adjutor cxsiiterit. Et eumdem qui- ex illis Cyrilli epistotis exeinplnm ad Alexsndrumt,
    dem slylum, idem ingenium, quod frequentibus sen- mitlerese praefatus, inde sperat fore ut pedum do-
    tentiis deleetatrir, Coslestini Xyslique litlcrac sa- lor, quolaborabatAlexander.sublevelur, cttmin illo
    pinnt. exemplo qusediligenler et aecurate GyriHusexplica-
    } II. De scriplis quofad Xyslum jam pontificem al- bat inspexerit.Si vero, inquit,sicut scripsisti,nunc us-
    tinent. qui pedibus doles*mspieiens litleras Deo aniicissimi
    8. Ad Coelestinumquidem destinaii erant Orientis episcopi Gyrilli,.et cognoscensquanla sUusus uxpi^titt
    legati Hermogenes Rbinocurorum et Lampetius Ca- in fideieaasa, etc.NihileStigilureurobAcacii laudatii
    sii episeepi, sed Cyrilli epistoia ipsis traditsf, Xyslo verb» ullas Xysti ad Alexandrum Hier^apolitanutri
    reddita fuit (Epist. 2 n. 1). Tanto elogio in bac epi- episcopum lifteras deSideremus.
    stola comfliendabantur Iegati, ut forsan, inquit Xy- 11. Ucet Xystus, inepistola 5 ri. 7 die 15 Septerii-
    stus, minua lilteris quas de iis scripsisti credidisse- bris aimi 453, stepe se ad Maximianum scripsisse
    mus, nisi earum teslimoniumvicissetsibi ipsi atlestans memoret de facilitate qua Cyrillus redeuntes ad Ec-
    prmseniia. Tura Cyrillus quo erga Orientales, qui ab B clesiam suscipi peroplabat, ex iis tamen epistolis
    ipso dissidebant, animo esset affectus, pluribus ex- non restal nisi una, scilicet prinia, Gyrillo quidem
    plicabat. Quippe ul ad pacem Orienlis viain pande- inscripta, sed cujus exemplum etiam Maximiano
    ret expediliorem.contumelias proprias ultrocontem- traditum est. Uride sequitur ut aliqua sahem epi-
    nere se, atque Ecciesias ordinari quam vindicari se stola ad Maximianumscripta exciderit.
    malle testabatur. Quocirca Nestorii unius exsilio 12. Statim ut Joannes Aniiochenus cum aliis
    eoBientus, cseteris in eodem naufragio laborantibus Orientis episcopis ad Eccleaiaeunitatem, composita
    manunr porrrgi flagitabat, simulque rogabat qui cun* pace, rediit, Romam desiinavit legationeni, qna
    Joanne Antiocheno se gereret. Xysto se cohaerere testaretur. Tum Gyrillus et d»
    9>., Huic Cyrilli epistolse reseriberis Xystus , confecta pace, et de Joannis legatione Xystum' lit-
    ejusdem rescripti parra exeiiipia etiarii ad aliOS teris admoiiere festinavit (Epiit. 5 ir.- 6). Xystus
    Orieiitis episcopo-S'ad quos mittT petierarit legail, vero Hlierasillas legi cuTavit in ccetu episcdporuni'
    mi»isse se significat. Quod indicio est legafo» qui ad anniversarium ordinalionis suse dieni conva1-"
    illos ita episcoporumOrieatis riomine venisse, ut Sd" nerant (Ephes. Concil. iu pai*. c. 32). Cutai auteift
    lius tanieri Cyrilli litleras afferfent. Alioqui nilitf Orienlis pax inounte anno 4*5 firmata' sity Uti dt
    opuseranjtquibusnamsibressei Scribendum Xy-stiisC homilia Pauli Emiseni primo bujus anrii die habita
    a legaii» discefet, maxime cuni id ftioris fuerit Ro- liquet, hasCyrilli litteras et post initiuin anni 455
    manis iSontiBcibUsutsibi scfibentlbus rescfibererit. scriptas, et anle anniversarium Ordinationis Xysti
    Probahilr autem est, legafionem illam turic tantrini' diem acceptas esse haud temere colligatw.
    deslinatam esse, cum Ccelestinilillerae, M°arlii'l°5 dfe' 13. Aliquotpostdies, qui praemintiafi ftimnl 1 *
    anni 432 datae in Orieritem pefveftissem; ddeoqiie Cyrillo Joarinis legati Romani veflerurif, reddide-
    minus probabilem inde fieri opinionein, quse Xysli-' runtque litleras, quarum exordium Xysti laudibul
    ordinationem mense Aprili ejusderiianni 452 cdrisi- referlum erat (Epist. 6 n. 3). Nominatim vero illum
    gnat. Neque vero sine causa tardius diffeff Pagiifc bono humani generis apotioticmsedi prmsiderepraedi-
    hanc ordinaiionem, si ante acCeplsefueriiit ri10°jdw cabat Joannes, ac tuciferumubique lucentemvocabat.
    ctaelitteraequam legati, quos ordiriationi suac InTer- Ideo autem seript» eraiit hsti litferae, lit el Nestorii
    fuisse gratulatuf Xystus, ex Orienle proficiscereritur. depositionem, et Maximiani in ejus lociirri ordina -
    10. Xystus legatis rtdeurttibus duas fradidit epi- tionem probare se Joannes solemriiter festafelur.
    •lolas, quas eliamnura Babemus, Cyrillo reddetidas; Eas quoque Xystus dignas judicayit, qtfseih eoriim-
    unain privalara, alteram cuiri aliis comtiiuriem.Hri- derivconveritriepiscbporurtlVqtli ad( natillenf ip"siu#
    jug exemplum sibi missum esse Acacius Rerceaeepi^ ^celebfaridum sese in Brbem coritulefaiit; legefentuf.
    scopus ad Alexandrum Hierapoliiariuriitestatur hi* Neque eniiri ebs qiii HlteraSlegatioriiS Joanriis pfae-
    rerbis : Episcopusquidem qui Romm esfunttm ad me niirilias alliilerarit p^rlusdimiHendos-duiit?, quam
    tcripsit epistolam (Baluz. nov. colt. pdg: 757). Setf-! legatioriis ipsiuS testes facti fuisserit^
    quia statira adjungit Acacius, Alvxandrim'vetro tm: M. Eo ipso teinpore' qu'0'Jbaiines acCyfillift' /ega-
    vel quatuof, ex quibus uniUs' rescriplUnitme religiosfa tionetii pafarjSrit', Ofieritis eplscdpi, qurBiis #'M a
    tati direxi; duni istud sic interpretatur Tilleihbntius- Jbanneiiiit^displicebat, fesfinaiiduihsiblcehsiiferiinf
    (Tom. IV pdg. 521) qiiasi, Me^aridrim'loco', Alexdit-- nri pactibries coriveritsea Xyslo flfiiiaferitur. Hac°
    Ariamlegisset, Xyslum eo tempore quo ad Acaciurii1 de causa Eulfiefius Tliyariensis et; flelladius ThdrSi-
    scri'Sait, etiam tres aut quatuor epistolas Alexan- episcopi epistolani, quarii etiamriurh Habemds",rion-
    driam misisse arbilratur. Sed potior est interpreta- modo conscripserunt Xysto, sed et eam priusquam
    tio Raluzii, perinde istud Alexandrim vero, quasi ha- mitleretur cum Alexandro Hierapoleos ac Theodo-
    beretur, episcopusveroqui Alexandrimesl, inlelligen- reto Cyri episcopis communicari sluduerunt. Neque
    tis. Tantum igilur Acacius allalo locounam a Xysto, hac re contentus Eulherius, privatis etiam lillcris
    6-25 AD OPERA XYSTI III APPENDIX. «24
    simul missis utrumque cohortatus est, ut et ipsi in A gettimut; id quoque ritu excipiaiur. Unde conjicere
    Occidentit partes, hoc est Romam, aliquos destina- est, cum Cyrillus capitulorum suorum publicasset
    rent (Balux. nov. coll. pag. 817 ). Timor est enim, explicationem, quae omnibus sequis viris atque ipsi
    inquiebal, ne prmvenientibuslilteris aliorum (Cyrilli etiamTheodorelo probata est, adversarios illius hanc
    scilicet ac Joannis), quasi unitio facla sil, et rebus arripuisse occasioneiriut duplicem illain epistolam
    incongruisconsentientibusuniversis (id esi, ubi rebus confingerent.
    incongruis consenserint universi), segniores appa- 17. Sancti Britii Turonicse civilalis episcopi, qui
    reant ( Romani) ad ea qummale acla sunt corrigenda. beato Marlino successerat, varia fortuna fuit. Et is
    Quibus monitis morem gerens Alexander, legatos in quidera olim a Lazaro accusatus, in synodo Tauri-
    Urbem misit, accusans impias illas pacliones( quas nensi a Proculo meruit absolvi(Zotim. epitt. 3 n.~).
    Cyrillus et Joannes ferierant), qumsuper aliaincon- Postmodum tamen anno 430 a populo suo expulsus,
    grua et in fide auxerunt discordiam(Ibid., pag. 821 Romam confugere coactus est, uti Gregorius Turon.
    e(822), uti loqui placet Irenaeo, hoc esl acerrimo lib. nHist. Franc. c. 1 narrat. Verum, inquit idem
    Neslorii defensori. Iisdem monilis cum Thcodorelus, Gregorius, lib. x c. 31, seplimo rcgressus anno cum
    tum alii episcopi, quorum nomina Meletius Mopsue- auclorilate papmillius Turonos redire disponit. Quod
    •itiseepiscopus nobis indicat, paruerunt. B duplici ratione intelligi potesi. Vel enim istud cum
    15. Cum enim illorum clerici Roraam conten- aucloritaieiiAdictum est, ul Rritius non auctoritate
    dentes Mopsuestiam divertissent, Meletius de illis sua, sed Xysti jussu ad Ecclesiam suam redierit.
    Alexandro,Theodoreto,Abbibo, Beliadi, Mari, Davidi Cui interpretationi favet illudGregoriiejusdem ibid.:
    et Acilino sic -rescripsit (Ibid., pag. 822): Eos qui- Briliut vero septemapud Papam Vrbis annis degens,
    dem, qui ad Occidentemdirecti sunt, Deo amanlissi- idoneus ( forte innocens) invenlusa crimine, ad urbem
    mos clericos ita suscepimus, ut consequent erat, suam redire jussus est. Vel cura Tillemonlio, tom.
    nostros (leg. vestros) et qui pro tali causa deslinali XIVpag. 264, verbuni auctoritatissic interpretari licet,
    tunt, id est, ita suscepimus ut deccbal suscipere cle- IIt eo notenlur litterse a Xysto dalae, quibus inno-
    ricos vestros, maxime pro tali causa destinatos. centiaeBritii fidem faceret, eumque sine controversia
    Tura his adjunxit: Feslinamus et nos, si Dominus recipi praeciperet. Eodem auctorilatit nomine Zosi-
    annuerit orationibus vestrmsanctilatis, similia gerere, mus papa epislolam suam primam indicat, ubi ait
    quia oportetomninout offeramuset not qum credimus (Epist. 1 n. 1) : Quam aucloritatem ubique not misisst
    «xpedire. Istudne, quod ibi spondet Melelius, praesli- manifestum esl. El is quidem usus cum non solum
    terit, aut quo pacto a Xysto suscepti sint Alexandri Roraanis pontificibus, sed et scriptoribus aliis fami-
    alioruraque legati, nullo moniraento comperlum G liaris sit, maxirae in boc Gregorii testimonio locum
    habemus. Indubitatum tamen est atque ex ipsius lit- habet. Britium enim post tam longum in Urbe seces-
    teris exploratum, hunc papam in tuenda fide con- sum, inde ad plebem quae ipsura expulerat sine
    stantem semper fuisse. Neque ambigendum videtur coinmendaiiiiis papae litteris dimissum esse nemo
    quin simul etiam in iis qui errabant sustinendis et, probabile judicaverit.
    quantum in se erat, ad unitatem reducendis pium se 18. Aliud Xysti prseclarura facinus Prosper in
    ac benignum de more prsebuerit Chronico ad annum 439 memoriaecoramendavit his
    16. At quamvis eum inducere non potuissent ut verbis : Hac tempestate Julianus Athelenensis(leg.
    quidquam in parlium suarum gratiara scriberet, eo Eclanensis) jaclanlissimus Pelagiani erroris assertor,
    taraen processit nonnullorum impudentia, ut quam- quemjludum umissi ipiscoputus intemperans cupido
    dam de ipsius mutatione confingerent epistolam, exagilabat, multimoda arte fallendi, correclionittpem
    earaque per provincias circumferri curarenl. Hacde [ Aug. ms. speciem ] prmferens, molitus est in com-
    re Cyrillus Succensum, ad calcem epistolae2 quam munionemEcclesimirrepere. Sed his insidiis Sixlus
    ad hunc episcopum scripsit, raonet liis verbis : Si papa diaconi Leonis hortatu vigilanter occurrens, nul-
    autem nonnulli circumferant epistolamut a religiosis- lum aditum pesliferis^conatibutpalere permisil: et ila
    timo RomanmEcclesimpresbyteroPhitippo scriptam, " omnes catholicosdefeclione[ Idem ms. de retectione, ,
    quati tanclissimus episcopus mgre tuleril Nestorii forle dejectione] fallacis beslim gaudere facit, quasi
    dtposilionem, eique opem tulerit; ne huic rei fidem iunc primum superbissimamhmresim apostolicusgla-
    accommodetvestrasanctitas: consentaneanamquesan- dius delruncasset.Ita ille eximiam gestis suis coroni-
    etmsynodoscripsii, et omnia apud eamacta confirmat, dem imposuil, seseque dignum ostendit successorem
    I et eadem qumnos sentit. Eadera quoque monitio in Innocenlii, Zosimi, Bonifaciiac Ctelestini; qui qui-
    flne epistolae 1 ejusdem ad Acacium Melitensera dem omnes uno aniirioad comprimendos Pelagii ac
    episcopum repetitur. Tum in utraque pariter subjicit discipuiorum varios conatus vigilanter el studiose
    Cyrillus: Si epistola a quibusdamafferatur lamquam incubuerunt.
    u me tcripta, quati nos eorum paniteat qum Ephesi
    625 VINCENTIUSLIRINENSIS. PROLEGOMENA. 626

    ANNODOMINICDXL.

    VINCENTIUS LIRINENSIS

    PROLEGOMENA,

    NOTITIA GALLANDII.
    (Ex Bibl.Vett Patr. Galland.tom. X, Proleg.)
    i. Vincenlius, natione Gallus, Lirinensis dictus, iA remolioris villulm et in ea secreium monasterii se in-
    quo ab aliis duobus ejusdem nominis distingueretur colere habitacutum tradat: neque enim, inquil vir
    qui eadem tempestate claruere, aliquamdiu variis doctissimus, ulla erat villula in Lirino, sed tantum
    ac trislibus tmcularis mililim turbinibus se ipsum monachorum cellulse insula toia dispersse. Qua-
    fuisse jaclatum profitetur (a).Sed tandera in portum propter conjicit eumdem in Massiliensi quodam mo-
    religionis Christo aspiranle ingressus, ibi, depositis nasterio degisse : licet mox Gennadii auctoritate
    vanitalis ac tuperbim flatibus, Christianm humilitatis permotus annuat, illum apud Lirinenses supremum
    tacrificio placare Deum studuit (b). Quibus ex ver- diem obiisse. In aliam tamen a Norisiana senten-
    bis in eam adductus est sententiam noster Baronius liam abiit cl. Antelmius: quod minus advertit Tille-
    (c), utsibi persuasum haberet auctorem quo de agi- montius (p). Norisio quidem is assentilur, opinanti
    mus fuisse illum Vincentium cujus meminit Sulpi- auctorem nostrum extra Lirini monasterium Com-
    cius Severus (d), virum egregium omnique virlu- monitoriura elucubrasse; at monachum Lirinensem
    tum genere prsestantem, qui vivente sancto Martino tum jam fuisse statuit, secus aique Norisius. Sic
    Turonensi episcopo Galliarum prsefectura fuisse enim scribit (q) : < Vincentius E MONASTERIO LIRI-
    auctus comperitur. Verura hujusmodi viri magni NENSIin montis Capo-Fulvi (CupBoux, quod pro-
    conjeclura Papebrochio (e), Tillemonlio (f) aliisque B . montorium est orae Forojuliensis maritimse, e re-
    scriptoribus erudilis (o) minus arridet. Alii prseterea gione Lirini) secreta magno religionis et anachore-
    ex epistola sancli Eucherii ad Hilarium de taude seos ardore secedens, in illis Commonitoriiscriben-
    eremi (h) arguunt, Vincentium nostrum sancti Lupi di et digerendi propositum sumpsit. i Hsec aliaque
    Trecensis episcopi fuisse fratrem germanum. Athsec vir erudilus. Verum Tillemontius doctissimos duum-
    item sententia viris doctis modo laudatis, Papebro- viros, Norisium et Antelmium, sibi sapere sinit (r);
    chio, inquam (i), Tillemontio (j) atque Gallicsebis- aique adbserens interim ipsemel Gennadio, in in-
    torise litterariae auctoribus (k) haud probatur. Qui- sula Lirinensi monasticen professum vixisse ac scri-
    bus addendi operum Norisianorum editores (l), sed psisse Vincenlium existimat. Neque aliter censent
    impriniis ipsemet Norisius, qui hac de re pluribus Gallicaehistoriae litterariae scriptores (s).
    erudite disserit (m). 3. Enimvero haecde auctore nosiroGennadius (t)i
    2. Abdicatis itaque Vincentius sseculi curis, ac Vincenlius, inquit, APUDMONASTERIUM LIRINENSIS IN-
    vitam monasticam deligens, in insulara Lirinensem stihJEpresbijter,vir in Scripturis doctus et notitia ec-
    secessit(n). Locus autem, inquit, quod urbium fre— clesiasticorumdogmalum sufficienterinstruclus, COM -
    quentiam lurbasque vitantes, remotioris villulm et in POSUIT, ad evitanda hmretieorumcollegia nilido saiis et
    ea secrelummonasterii incolamus habitaculum. Ex '" aperio sermone VAMDISSIMAM DISPDTATIONEM , quam
    his porro verbis arguit Norisius (o), monachum qui- absconso nomine suo tilulavit, PEREGRINI ADVERSUS
    dem fuisse Vincentium, dum suum scriberet Com- HJERETICOS. HOCest autem celebre Comnioniiorium:
    monitorium, sed non Lirinensem ; propterea quod < quod quidem, ut ait Baronius (u),quam mirafuerit

    (a) Vincent. L. Commonit. § 1, infra. (k) Hist. litler. de la Franc. I. c.


    (fcj Id. ibid.ad (/) Ballerin. ad tom. IV Opp. Noris., pag. 913.
    (c) Baron. ann. 434, § 20. (m) Noris. Hist. Pelag. lib. n, cap. 11 Opp. lom. I,
    (d) Sulp. Sev. Dial.l.cap. 26. p. 395.
    (e) Papebr. Act. SS. Maii tom. V, pag. 284, (n) Vinc. Ler. 1. c.
    num. 4. (o) Noris. I. c. pag. 396.
    <f) Tillem. Mem. Eccl. tom. XV, pag. 143. (») Tillem. 1. c. pag. 860, not. 2.
    ig) Hist. lilter. de la Franc. tom. II, pag. 505. (q) Anlelm. de ver. opp. SS. Leon. et Prosp.
    (n) Eucher. cpisl. ad Hilar. pag. 562, edil. Paris. Dissert. 9, cap. 15, pag. 419.
    1579. (r) Tillem. 1. c. pag. 144 et 860.
    (i) Papebr. 1. c. num. 2. (s) Hist. liiler. de la France, tom. II, pag. 306.
    (/) Tiltem. 1. c pns-;.859, not. i, sur Vincent de (t) Gennad. de Vir. Illusir. cap. 64.
    Ltrins. fw)Baron. ad ann. 434, § 20.
    657 VINCENTiySLIRINEMSJS. 628
    scriptoris erudiiio, paiam ostendit: ut vix sit rcpe- A ctorem noslrnm Vbicentiamt objeclionesquas r«fu-
    rire qui paucioribus charlis majora el felicipri tra- lasse sanclum Prosperum novimus, complures eru-
    ctalu concluserit: > cujus auclor proinde (a) magndm i diti Vifiexistimant; qui proplerea eum legitima Se-
    tui nominitin Eeeiesia ealholicaImdem reiiquit. Hsec «lipelagiafljsBH «uspKione Jaborare contendnnt :
    inagnus fJa/qijf1-1«,qu> et alibij(6) opusjljud conirai -neque porro ah hac labe ijnniuae ipsins quoqiio
    hsereses scriptum, cerle aureum appellat. Et jure! Commonitorium ducurit. inler eos, ut aliosproeier-
    plane optimo egregium hujusmodi libellum summlsi eamus, eminenl Nofisius (j), Antelmius (k), Natalis
    prseconiis auxere alii viri dociissimi, ut videre estt Alexander (/), Pagids (m) et Norisii operum ediio-
    apud Norisium, noR solum catiiolieornnt {<;),verumi res {#). £onira vgro nb hac nota Vincentiumvindi-
    eliam heterodoxorum elogiapaucis congerentem (d); cant Baronius in primis (o), Labbeus (p), Papebro-
    qui Commonitorium, opus eximium, aureolum, au- chius-(a) atque Gallicae historiaeliiterarioe scripto-
    reum, divinum,numquamhomini Christianodeponen- res (r). Neque ab his longe abesl Tillemontius (s).
    dum manibus, honoris gratia dixerunt. Utcumqtie sit, < nulla per nos, inquit Norisins (/),
    4. Quo porro tempore hoc opusculum scripserit Vincentij sive eruditioni sive sanctitati injuria im-
    Viiicentius, tgstaturipsemetubj inentioneminjicit fe) porlalur, dum illnm eum iis Massiliensibus censui-
    ancif epncilii quod ANTETRIENNIUII ferme in Asia g mus qui Semjpelagiani vulgo audiunt. Neqne eniin
    upiuiEphesum eeiebratum est VV, C.C.Bgsso Antio- isti erant id lemporis haeretici, sed viri doctissimiac
    cfmqtiecmsulibus. Fpisse autem coactam cepumeni^ sanctissimi, quos sanctus Augustinus fratres ac dite-
    canj ^ynodijm Ephesjnam anno 451 nemo nescit; ctores sui («); Prospe.r yero, licelalias eorum lrostis
    adeppe annp 434 suuni illuni JibeJJunj scripserit sanctos, honoribus ei meriiis claros, et egregiosin
    yjjipentius. Neque ajibi pjane quam in insttla Liri- omniumvirtutnm sludio viros, honoris causa appella-
    nensi opus iJlyd liuerjs ipsum eonsignasse fas est bant (w).Qiiis auteni nesciat Hilarium Arelatensem,
    opinari, u,t raodo ex Geiinadjp jnlelleximus: cujus Joannera Cassianiim ac Faustum Reiensem , adhue
    qgidgni qg.ct-oritatiEueherij qunque Lugdunensjs in yivis magna in aestimationein Galliis fuisse; mor-
    episcopi testimpjiium addere Jibet, qui SalOHJurofi- luos yero, ATelate, Massiliseet apud Reios uli san-
    _ Jiiamsic .aljoqujtw.(/) : fixdum, inquit, deceniannos ctos coli, qunni tamen iidem fuerint Semipelagianse
    ngtus, E.REMJJM ingressus,inler illas sqcras manusnon scholaj magistri? Tiincab Augustino in controversia
    soiumimbutusest verumetiamnutrituses sub Honpralo dc pr.Tedestinalionead fidem recedebant, quaudo fas
    pafre H(.o,pafreinqu~mpriwP JNSDLARDM, postea etiam erai, ea de re in iitramque partem disputare. Anno
    Ecclesiarummagisfro; cum t~M-MC beatissimiHilarii., enim deuiuin centesimo ab Auguslini obitu, snncti
    tuncmsuLAvilirgni", ~edjam nunc summi poptificis,C ( doctpris septenllia in Arausicana synodo inter fidei
    daclrinciforynqretper omnet spiriiualium rerum disci- canones relata est,.... Quare cum in omniiim pene
    plinas; a/t hos etigmte postea conmmmantibussqnctjs septentia, illa Augustini doctrina de efficacielectione
    viris, Safvi-no atque yjNCEHTio,, efoguentiqpariter acj primam graliam contraria putaretur pairum opi-
    scisntiaqite prwminenlibu.s.Ecce jjbi Vjncentius in nigniel ecclesiasticosensui, teste Prospero in epislola
    ereme, id «estjn Lejrjn.o,ubi HpnpratU', ubi Hitarius, ad euindero sanctum doctorem, et prmter paucos re-
    .Saloniuin sacris .d.iscjpjjnjs jns.tjipe.ns. Supremum liqui nno consensu contra eumdem conspirarent :
    jandejn diem clajjsij yir optimus, Gennadjo tesie (g), quid niirum, si Vinceniiusqui toto eo eruditissimoac
    Theodosio(j.uiijore)ef Vateniiniimo(III) regnuniibus: elegantissimovoluminetinumhocurget, nempecom-
    ac proinde ui maxlfnecirca annum 450 quo Theodo- munem sententiam privaiis opiniunculis, ut ejusdem
    .sjjis,,di* 28 Jujji, indicU.Ofle3 e viyjs excessij, Tbeo- verbis titar, prsepoqendamesse, ea in controversia
    doro Lectore perhjbent,e(/i).Ejus memoriain tabulis communi inter Galliaedoctores sentenlise sibi inhse-
    ecclesiasiicis recolilur ix kal. Junii : cujus reliquiae renduin esse putaverit, relicta Augustini Africani
    nobiji loco repo.sjiae in Lirinensi pipnasterio asser- opiriione, quae nova putabatur et contraria palrum
    yantur (i). opinioniel ecclesiasticosentui ? Hsecfusius prosecu-
    5. ff~~'~r Cpronionijo.riun)scripsisse gupque au- tus sum, quo nonnullorum querelis facerem satis,

    (a) Baron. iri notat. ad Martyrol. ix kal. Jun. ]D \l) Natal. Alex. Hist. Eecl. ssec. v, part. i, cap. 5,
    fb) U. ad ann. 431, § 488. art. 2 sei;. i
    (c) Noris. Hist.Pelag. lib. n, cap. HOpp. tora.I, (m) Pagi.ad ann. 434, §§ 16 seqq.
    p:ig. 387. (n) Ballerin, Observ.1 Jib, j, cap. 6, pujn, 3, ad
    '{d) Id. loni. IH, pa^g, 993 ~~~~- lom. IVOpp. Noris. pag. 912.
    (e) Vioif. Ler, Cominpn, %, § 29, infra, (o) Baron. ad ann. 451, § 488, etin No}a.t,ad Mar-
    (f") Eucber. praefai. ad lib. de Prsesl. vet. et floy. tyrol.ix knl. Jun.
    Tesiam. (p) Libb. Dissgjt, deScripl, Eccl. lom. 11,p~g.489.
    (g) Gennad.I. c. (fl)Papebr. Act. SS. tom.VMaii pag. 285, nuriim.
    (h) Tlieod. Leet. JH>> i|, num. 64. 6 seqq,
    (i) Notis. flist. P<4ag.Hb.n.cap, 11, Opp.tom-1, (r) jlisf. lilter. de la France, tom, II, pag. 369.
    pag. 397. (s) TiJJiem,MeraJEccl. toip. XV,pag, 860, not, 3.
    (j) Id. ibid. pagg. 387 seqq, et alibi passim.cnm (t) Noris. 1. c. lom. I.pagg. 397 seqq.
    in Cimful. Pa1hwd.,i\im in Djsfert. jpscripta Ano- («) Aug. lib. de dono Persey. in (ine .et Jib, de
    nymi scrupuli, etc, Praedest.SS, iiiit. ei cap. 14.
    (*) Anlelm. 1. c, J 17, pagg. 419 seqq. Iv) Prosp. epist. ad Atigusl.
    Vt~ PROLEGOMENA. 630
    qni gfandi piaculo adstringi pulant eura qui Vincen-1 l gnare scilicetquin sit illud Symbolum Vincentii Lirt-
    tium Lirinensem , eximiae eruditionis ac sanclitatis nensis opus, si alias certum quodpiam £uppeter«t
    patrem, in Massilicnsiuraalbum refert, quasi Semi- pro Vincentio vel codicis vel scriptoris alicujus te-
    pelagiani id lemporis haerelici fuerint, non veroviri stimooium. Sed bsechactenus. Nihil pon o reliqui d«
    supra caetefos in Galliis doctissimi atque sanctis- auctore nostco nobis .superest adjiciendura praeter
    simi.» Hactenusvir praestantissimus:qui et alibi ad- monitum de illa editione qua nsi sumus in ejus Com-
    -versusBlondellum(a)optime astruit(fc), Vincenliura monitorio excndendo. Eam nimirum adhibuimus
    jure fuisse ab ecclesia sanclorum iastis ascripmra. quani Parisiis anno 1684 ter-tioevulgavitcseteris prse-
    6. Non solura autem auctori nostro tributae Vin- stanliorem Stephanus Balu-ius : qui prinuun «ura
    ceniianmobjeclionesab iis viris criticis quorum ^su- duobus codicibus mss. bibliolhecse Regiaecontulit
    periusmcrainimus; verum etiamsymbeJuro Qnicum- ejusmodi opusculum; deinceps vero illud rursus ex-
    que variis argumeniis eidem asserere couatus est Cgit ad alios duos eosque vetustassimos, quorum
    laudaius Antclmius: inler quse alicujus^sane nio- alter nunc asservatus in bibliotheca CoJbertina, fuit
    memi videlur esse illud, quod petit vir eruditus ex olim Petri Piihcei- alter celeberrimi moHasteriiCor-
    aliquibus loquendi formulis magnam cum Symboli beiensis. Notas autem Baluzianas quarum pr-ccipuus
    par.ilculisquibusdam similitudinem prae se ferenti- B scopus est variantes lectiones indicare, textui adje-
    hiis, quas ex Yincentii Commonitorio ille collegit. cimus, paucis pro more nostro ad calcem pa^inarum
    Eas refert ac expendit c.l. Montfauconius<c), aitque appositis.
    id probe erudili viri argumentis confici, nihil repu-

    (a) Blondell. de Primat. in Eccl. secl. 6. pag. 52, (c) Montf. Diair. in Symb. Quicumque ad opp.
    edn. 'Hi. Ailran. tom. 11,pag. 724 seqq.
    (b) Noris. opp.tom. III, pagg. 1010 etseq.
    - - ..... -^ ' | j,
    I*I ")' .'>'* ..-.: '•••• • i —- ' •— ' - . ;

    NOTITIA SCHOENEMANNI.
    ( Ex BiM. Hist. Litter. Lat. Pat. tom. II.)
    § I. Vita VincentiiLirinensis. est neque Peregrini nomen, neque Commonitoriifcitu-
    Lirinensiscognomen ipsi inditum fuit, ut ab aliis lura ab ipso auctore profecta, sed «x prajfatione libri
    ejusdem nbminis atque aetalis scriptoribus discerne- petita esse. Multa disputata sunt a recentioribus,
    retur, ab insula, in qua maxiraara vilsesuse partem prseeuntibusVossio et Norisio, de Semipelagianismo
    monaslicis studiis impendit. Pauca et non salis certa Vincentii sludioque ejus Awgustinianamdoctrinam
    Q
    de ortu ejus atque conditione meraorisetradita snnt. de gratia tamquam hsereticamtraducendi. Quin pro
    Natus fuit in Gallia Celiica vel Belgica, ei si vere prium in eo operis hujus consilium nonnulli agno-
    germanus illius fuitLupiis ille Trecensis, quod la- scere sibi visi suni ct loca omnia Semipelagianismo
    men dociissimirerum utriusquc scri ptores negant(a), consona diligenter enotarunt, de quibus itemque iis
    Tullum Leucorum patriam haouit. Quo lempore pri- quscab aliis oppositasunt Oudinumadire praesiat (b).
    mum saeculonuntium remiserit et in insulam seces- Eadera fere de causa a quibusdam Vinceaiio tribui
    serit, quandoque el ubi presbyleri dignilatem sit ccepisestmt ObjectionesillaeVincentianmcontra Au-
    adeptus, ignoramus : sed raature factura esse debet, gusiini doclrinam, quas singulari studio oppugnavit
    si quidem Eucherius de eo prsedical, eum filium Prosper in libro Responsionisad capitula objeeliomm
    snum Salonium, qui ab Honoralo abbate institui Vincentianarum,et opus Pmdestinati quod an. 1643
    cceperal, cura Salviano consummasse, obitumque Parisiis exire fecit Jac. Sirmondus. Sed praeter le-
    Cjus an. 450 assignant. vem nominis in altero et doclrinaein utroque cum
    § II. Scripta VincenliiLrrinensis. , illa Semipelagianismi in Vincentio suspicione sirai-
    t Coiriposuit ad evenenda haereticorum collegia litudinem omnia alia arguraenla cessant (n).
    nitido et aperto sermone validissiifiam dispulatio-
    D III. Editiones, versioneset cbdkes bperUmVincentii
    nem, quam absconsonominesuo attitulavil Peregrini, § Lirinensis.
    aiversu- hterelkos : cujus operis quia secUndilibri
    maximam in schedulis partem a quibusdam furatiini Editiofies.
    perdldit, recapitulato ejus paucis serraonibiissensu, Vincentii Commoniiorium, ut primum ~ manibus
    primo coiripegit et iri unum librum edidil. » Haec auctoris sui exiii, plures statim , et frequentes dein-
    Gennadiiisc. 64. Superesl bocce opusctilum, iiiscri- ceps per omne sevtimlectores et ex lectoribus ania<
    plum Commbnitorium, sen Commomloria duo pro tores invenit. Non immeriio quidem. Est enim huic'
    catholicmfidei antiquitate el nniversitateadvtrsus pro- auctori pro; rjum acumen quoddam, etsi falsum in-
    fanas omnium hmreiicorumnovitates. Sed ccrturh terdum el inepliens, et dicendi genus concisuni

    (cj) Hist. Litt. de la France, t. II, p. 305. 309, qui minirac Pelagi inismi odoratoribus assen-
    (b) Dissertat. de Vincentio cnp. 2, 3 seqq. t. I, tiunt.
    p. 1234-45. Cf. Hist. liii. Gallimauctores, l. II, p. (c) Adeundus eliam de his Oudinus cap. 4et &.
    C51 VINCENTIUSLIRINENSIS. 633
    crebrisque interrogationibus et respondendi docen- A netiis apud Jac. Gazeilum.Ubi in alterulro sive loco,
    >dique quadam fiducia vividum, quod facile multos, sive bibliopolsenomine, error esse debet. Idem vero
    quorum quisque suam opinionem ad lectionem affe- Catalogus cum addit sive de suo, seu, quod froba-
    rebat, detinere poterat. Quaecausa eliara fuit haud bilius, ex titulo libri\primum editut, fefellit Benedi-
    dubie, cur recentioribus temporibus inter utriusque ctinos, ut principem Vincentii editionem anno in-
    Ecclesiaesummi ac infimi ordinis eruditos admirato- certo Venetiis factairi coraminiscerentur.
    res ac laudalores invenerit et ab utraque parte ad 1552. Veneliis, ad tignum Spei; «n-8°.Vincentii...
    alterara erroris convincendam adhibitum fuerit. Ex libellus pro catholicaefidei veritateelantiquilate.etc.
    quo aulem primum an. 1528a Jo. Sichardo in Anti- Cat. Bibl. Reg. Paris. Huic accessisse aiunt Benedi-
    doto contra omnes hmreses,incerlum unde, foras da- ctini, Jo. Cochlmidissertationemde Votis.
    tum csl, tam crebro per islud saeculumet sequentis 1552. Lovanii,apud Anthon. Maria Bergagne; in-
    pene dimidium typis exscriplum est, ut legendi con- 4°. Vincentii Lirinensis Galli pro catholicse fidei
    tenlio fregisse videatur, quod non poterat non multis antiquitate et veritate, adversus profanas omniura
    suboriri paulo doctioribus desideriura eraendate illud haereseeoiinovaliones liber elegantissimus, ante an-
    legendi. Quippe ex immensa ediiionum grege Basi- nos mille ab auctore conscriptus. Additum est breve
    iem imprimis, Parisiis, Cotoniee, Lovanii aliisque B commentariolum, peirJoannem Costerium, in eorum
    locis ac terris per singulos pene annos procusarum potissimum gratiam, qui in divinis littcris minus
    ad annunt usque 1663, paucae tantummodo critico exercitati sunt. Effigies Leopardi in titulo procul
    aliove editorum munere sunt memorabiles; nempe a dubio est insigne typographi.
    textu emendatiori duae, altera Petri Pithmi, facta 1554. Rhemis, apitd Nic. Bacnelium; in-4°. Idera
    Parisiis an. 1586, in-4°, altera Bartholommi Pelri liber. Cat. Bibl. Tell. ibid.
    emissa Duaci an. 1611, in-16, cum notis ejusdem; 1554. Colonim 24. Idem liber cum eodem
    prseter has Costeriana,qnseprodiil Lovaniian. 1552, comm. Cat. Bibl.Baiuz. t. II, p. 1001.
    in-4°, propter comraentariolum, et Jo. Fiiesaci Pa- 1556. Basilem,apud Henr. Petrum; in-fol. Vincen-
    ris. 1619, in-4°,jet CalixtinaHelmestadii an.1629 et tii.... pro cath. fidei antiquitate et universitate,
    1655, ob consilium editoris multis nominibus cele- etc; in Jo. Heroldi Hmresiologia pagg. 643 -665.
    berrimi. Memorabileiautem dico, in honorem edito- 1560. Parisiis, apud Jo. Foucherium, viaJacobma,
    rum scilicet, quorura culpa profecto non fuit, quod sub scuto Florentim;\in-{~. Vincentii pro catho-
    sequiores editiones cx iis non profecerint. Neque Jicse fidei antiquitate et veritate, adversus profanas
    cnim ullam ex his peculiari consilio recusam esse omnium hserese&ranovationes, Jiber elegantissitnus
    novimus, solaque Costeriana vel Costerii commenta- " ante annos mille ab auclore conscriptus. Cum brevi
    rius potius decies et amplius est repetitus. Tanto coramentariolo in fine addito, per Joannem Coste-
    luculentior vero apparuit opera Stephani Baluxii, rium. In Cat. Bibl. Barberin. laudatur hujus anni
    qui Vincentium ad codices Regise bibl. Parisiensis editio facta Colonim;in-l~.
    recognitum et notulis doctissimis illnstratum una 1561. Parit.,apud... Buon;in-{% Vincentii....
    cum Salviano orbi litterato impertiit a. 1665, ite- pro catb. fidei antiquitate, etc, cum Slanisl. Hosii
    rumque an. 1669, et tertio an. 1684 recognovit et curdinalis dialogo de communione Eucharistise sub
    auxit. Repetita est Baluziana Cantabrigm 1687, ulraque specie; Conjugio sacerdotum ; et Sacro in
    Bremm1688, Romm 1709, et nuper demum a Gal- vulgari lingua celebrando. Laudant Benedictini,
    landio. Nec Salinasii edilio an. 1731 praeter Baluzia- nescio quam vere. Cerle error aliquis ex sequenlis
    num textum laudabile quidquam habet. Testimonia editionis confusione profluxii.
    accipe ex sequenti indice editionum chronologico. 1562. Parisiis, apud Joannem Foucherium; in-12.
    S&COLO xvi. Vincentii liber pro catii. fidei antiquitate, etc.
    1528. Basilem exc. Henr. Petro; in-fol. Yincentii Repelita ed. a. 1560. lbidem eodemque anno et for-
    Lirinensis Galli pro catbolicae fidei antiquilate et _ ma eadem, sed non una cum Vincenlio excusus est
    universitale, adversus profanas omnium hsereseon Stanisl. Hosii de expresso Dei Verbo libellus recens
    novationes: in Jo. Sichardi Antidoto contra divertas aucius et recognitus cum libellis paulo ante no-
    omniumfere sec. hmreses, fol. 202-214. minatis.
    1543. Lugduni, apud Jacob. Gaseltum; in-8°. ldem 1562. Lovanii; t'n-12. Idem liber curaeodem Com-
    liber Bened. in Hist. litt. Gallim. mentario. Cat. Bibl. Balux. t. II, p. 1000.
    1544. Parisiis, apudeumd. bibliopolam;in-%°.Vin- 1568. jLoDanii,apud Joannem Bogardum; in-12.
    centii Lirinensis Galli liber pro catholicaefidei anti- ldem liber, nescio an et Commentarius. Benedd. et
    quitate et universitate, adversus profanas omnium Ceillier. t. XIII, p. 582.
    haereseon novaiiones; item Q. Sept. Florent. Tertul- 1569. Colonim, apud Matern. Cholinum; in-12.
    liani Jiber unus de Prsescriptionibus adversus hsere- Idem liber cum Commentario Cotterii. Possevin.
    licos. Secunda editio. Cal. Bibl. Reg. Paris. app.t. III, p. 355.
    1547. Ibid., apud eumd.; i'n-80.VincentiiLir. pro 1569. Paritiii, apud Mich. Julianum; in-8°. Idera
    catholicse fidei liber. Sic Benedictini 1. 1. Ca- liber haud dubie cnra eodem Commentario. Cat.
    lalogus Bibl. Telteriano-p. 35 impressara tradil Ve- Bibl. Bodlei.
    833 PROLEGOMENA. **>
    1575. Pari.iis, apud Mich. Sonnium;in-fol. Vin- A tiones, cum notis Jo. Costerii; in ChronologiaSan-
    centii.... Commonitorium pro fide catholica contra ctorum et aliorum virorum iltuslrium ac abbalum sa-
    haereses; in Bibl. PP. Bign. tomo V. Titulum ex cra insutm Lirinensis, a Domino VincentioBarrali,
    Illigio laudo. Salerno monacho Lirinensi in unum voiumen com-
    1585. Lugduni, apud Guil. Rovillium; in-16. Vin- pitata.
    cenlii.... liber pro calh. fide; cum Dionysii Areopa- 1618. Colonim, apud Anl. Hieral; in-fol. Vincen-
    , gitm Operibus, et Epittolis S. Ignatii, Polycarpiet tii Lirinensis de profanis vocum novitatibus liber;
    Marlialis. BENEDD. in Magna Bibl. PP. t. V, part. n.
    1586. Parisiis , apud Sebaslian. Nivellium; in-i". 1619. Parisiis, apud Dionys. Langlois; in-'°. Vin-
    Pcregrini pro catholicse fidei antiquitate et univer- ceniii Lirinensis, monachi, seu Peregrini, Commo-
    siiate adversus profanas omniura hserelicorum novi- nitoria duo, cum Commentariis Joannis Filesaci.
    tates Commonitoria duo; in Velerum aliquot Gatlim Cat. Bibl. Reg. Paris.
    Theologorum Scriptis a Pithmo editis pagg. 1 - 76. 1622. Lugduni, sumptibus Claudii Landry; in-12.
    Titulus addit, ex opusculisin hoc voluminecontentis Vincentii pro cath. fidei antiquilate et univer-
    nonnulla ex veteribus libris emendatius, aliqua nunc sitate, etc, pagg. 65-131; in libro cui litulus*
    primum edi; quse quoniam nullus in eo praefationi B Sandapila Silicernio quinii ac sexti Evangelii effe
    alitve declarationi locus est, cum auctoris nomine rendo humeris ac nisu valenlissimorum quatuor
    pro commendatione esse debent. succollatorum. Quorum anleriores duo , TERTDL-
    1589. Colonim,apud Herslium;i»-16. Vin- LIANUSlibro de Prmscriptionibus,VINCENTIOS£I/-
    centii liber pro cath. fidei antiquitate, etc. Be- rinensis Gommoniiorioadversus hmreses.Posteriores
    nedd. ex Postevino. ilem duo, EDMDNDDSCampianusde Soeietate Jesu,
    1589. Parisiis, in-fot. Vincentii Lirinensis de Hae- gloriosissimus Christi martyr, libro Rationum Aca-
    resibus liber; in tomo IV secundse ed. Bibl. PP. demicis Oxoniensibus oblatarum, LEONARDUS
    Bign. Letsius ex eadem Socielate, Consultalione de Reli-
    1591. Londini; in-8°. Vincentii.... liber pro catb. gione.
    fidei antiquiiate, etc. Cat. Bibl. Bodki. Prsefatio hujns opusculi latius acumina tituli ex-
    1591. Pragm, typis MichaelisPetreli; i'n-12. Vin- plicatel facile prodit ex qua schola edilor bellas
    centii libellus pro calbolicsc fidei anliquitate et ve- istas elegantias hauserit.
    riiate, adversus profanas omnium haereseon nova- • 1624. Parisiis, in-fol. Idem liber Vincentii; in
    tiones cum notis Jo. Langii inarginalibus. Cal. Bibl. c Bibl. PP. tomo IV.
    Bunau. 1629. Helmstadii, in acad. Julia, typogr. Calix-
    1594. Colonim; i'n-12. Vincentii liber pro tino, exc. Henningo Mullero ; in-8°. Vincentii Leri-
    catb. fidei antiquilate, cum Variis DoclorumFironim nensis Cominoiiitorium. Georgius Calixlus recen-
    Noiis. Cat. Bibl. Barberin. suit et edidit; cum Auguslini libris IV de Doctrina
    1600. Colonim,inofficina Birkmanniana; in-12. S. Christiana et de E'ide et Symbolo. Peculiaris titulus
    Vincentii Lirinensis libellus adversus profanas hae- est : Peregrini sive Vinceniii Lerinensis pro catholicm
    reseon novaliones, cura scholiiset commenlariis/o. fidei antiquitale et universilale adversus profanai
    Costeriiet B. item Edmundi Campiani S. I. in An- omniumhmreseonnovaliones. Commonitoriaduo, quo-
    glia pro religionc catholica occisi, rationes decera rum tamen poslerius maximam parlem iniercidit.
    oblati certaminis in causa fidei redditse Academicis Prommii ad Lectorem maxima pars ad Vincenlii
    Angliae.Cat. Bibl. Reg. Paris. librum refertnr, cujus senteniias et regulam accu-
    S/ECULO XVII. rale explicat, et in primis ostendere studet quid hse-
    1605. Cracovim; in-16. Vincentii Lirinensis Galli resis nomine venire debeat, ei quse sit consensionis
    adversus profanas haereseon novationes libeltus vere Ecclesinrum in unam doctrinam ratio. Hinc cala-
    aureus distributus in capiia et notis brevibus ex _ mum conlra Caiholicorum de traditione itemque de
    Joannis Costerii Commentariis illustraius. potestatc et infallibiliiaie prsecepta dirigit, et quem-
    1611. Duaci, apud Marcum Wyon, in-16. Vincen- admodum iis in reipublicse omniumqne potestattim
    tii.... adversus profanas hareseon novationes cum detrimenttiin Loyolitae tum abuti cceperint perorat.
    comraentariolo Jo. Cosleriiet BariholommiPelri no- 1631. Oxonim; in-~". Pcregrini, id est, ut vulgo
    tis breviculis et dissertatione apologetica de Vin- perhibetur, Vinceniii Lirinensis Commonitoria duo
    ccntio ejusque scriptis. Caveust. I, p. 425 ed. nov. adversus profanas hsereses; adjicitur D. Augustini
    Ox. liberde Hseresibus, editio repurgaia, caeteris emen-
    Benedictini monent, Barth. Petrum textura Vin- datior. Cai. Bibl. Reg. Paris.
    centii juxta duos vetustos codices mss. recognitum 1644. Parisiis, in-fol. Vincentii Lirinensis de Hse-
    dedisse describendum. resibus liber; in Bibl. PP. tomi IV, part. i. Haec
    1613. Colonim;i'n-16. Idem liber cum commen- editio, ut saepe a nobis monitum est, ab illa a. 1654
    lariis Jo. Costerii.Caveus. non nisi tiiulo diversa est.
    1615. Lugduni Vincentii Lirinensis de ca- 1655. Helmstadii ex typographeo Calixtino opera
    tholicse fidei aniiquitate, adversus hseresium nova- Henningi Muelleri; in-~°. Vincenlii Lerinensis Com-
    m VINCENTHUfilN-rrNSlS «56
    B^ila-roaa Geengiii^ -Calixltis recesveuit el edidit.
    Editi» adtera. 1709. Romm, extojpoyrufhia sacrmCottgr. de Pro-
    iluic editioni ad «alcem accessk -hova ^kpulatio fag* f/ie; 4*»-8*.Vihcentiiiiirinensis^ConMnoriitorium
    «diioris, AdmoniUonisad Leciorm. noaaioe. ln -ea ab in Josephi Tommasii lnslilulionum Theoiogicarum
    inilio declarat unde sibi ante annos xxvi prima An&quwnMPdtruiii ton» 1, pagg. 193*275. Recu-
    VioceiilH edendi oecasio enata -fuerit. * Cum enim sse suniesedem ibidem, a. 1746 totidem tomis.
    iiioe temporh pon-tificii, jnquit, i« bac et vicinis •Exemplarifiibiiothecae nostrae nonnuila ascripsit
    proviuciis monasteria et benefieia eceiesiastic» oe- b. C. A. Heumannus, ex quibus hsec aotasse juva-
    «_par<Mit, n-sst-ros ejieerent, *t ao-fa.stta dogmata b'U: <Hoc Jibello, inquit, Vir.cenlius «labilire co-
    «lenUbus noiiB-ilkirtma,qui aures praeberent, inse- natur sumrais viribns prsejudiciumaucloritatis, con-
    j-er* .ponarefliur, yenii mihi Ao-me»temCom-wriJto- tra hominibus eripere studet omnem «sam rationk
    rinm a Vincentio sub nomine Pe-iegriui «djtin», quo in sacris, «(MiimendaiisprorsusWpsiova^ov. A-git
    oinneia, qjjod -sttinei diigma-taad salutem igitur bic noii veritaiis patronum, sed erroris. Er-
    j-ji).vita;iei»
    oec&s&aria, serio *eiseyere rejicit, et id solum ad- roris est, quserere, ut sub umbra auctoritalis *t au-
    ffljtlendiim censet, quod testiinouio anlii°uiiaiis ni- iiquitatis ialeat. Veritas sua luce radiat<et omnibiis
    taitur, sive quod, nt loqujiur, nttiyeisaJiter anijquj- B omni tempore se praebet inspiciendam atque exarai-
    ius iccepium fueru: venit quoque in mentera, nandam. Bonum aurum, si vel sexcenties examina-
    .seriptores poiitilicios reccntiores, quos praecipuos veris, semper reperies bonum aurum. Sic etveritas
    j^gere aifiminissera, doctfinaw Vincciitii suiamppe- pftst mille exaraina Jnanet yerilas, eiqueniadmodum
    re la-udafe.et approbare, et projnde recie rae Jjaetu- arilbmelieus conipiuationis suseyeritatem numquam
    •rjwi), si ihanc ipsani, aiiuquiui-is adeo temcera el probat per conserisum aliorura aritlimeticorum, sed
    adver&ariis tantopere gratain, ponlificiis Aoviiati-bjiS exclamat: Prob.a, emmina. Sic et veritas. > Notavit
    oppofterein. > Quod quemadwiodum fecerit, anlea Mem, quantopere hoc opus contempserit Dan.
    me-niiuiu esl. Whitby in prsef. ad librum de Patrum in Scriptttram
    1665. Parisiis, apudFranc. Muguet;in-~". Viiicen- S.. commenlariis.
    iij Lirineiisis GommonitoriuB),STBJ>HA°SSS B*LD- 1731. Romm, tupisJo. Zempel prope MmtemJor-
    ZIDS ad fidera codiewn mss. emeodavit notisque dahum; in 8°. Sanetorura Vincentii Lirinensis et
    illustravit; cum Salviano ejusdem. Hilarii Arclatensis Opera ad rass. cod. insignioresque
    Adliibuit duos codicejsRegiaeBibl. Paris. et pau- editiones recognita ac notis observationibusque illu-
    culas notns addidii, de quibus vide adSalvianuro. strata a D. Jeanne SALINAS Neapoliiano Can. Reg.
    1664. Racebutgi, per NicolaumNi$sen;in-i~. Vin- C Lat. ac S. Theol. Lect. ad sancliss. Palrera Cle-
    eenlii Lirioensis prc- calh. fidej antjquitaie, ele. mentem XII pont, max.
    Cat. BibL Buttau. Scilicet no» saadenuo opera recognilum dedit
    , 1-669.Parlms, apud Frmc Muguct; in-S". Viii- Vincentium, sed Baluzianara editionem a. 1669:
    ccnlii Lirinensis Coinmonitoriuni e* secunda DALUZII naoi tcrliam .baud novit, sicui nec cseterarura edi-
    «ditione. lioinmi praeterqnam ex Labbeo ei Caveo notitiam
    i§~~. Lugduni, apud Anitsonios; iwfol. Vincenlii Iiabuit; iramo non unam laudat diserte editionem in
    . «CoinniOHitorJUB) adsersus hserftses; in Bibl. Max. ctijus anno iionerror sit. <Notasvero observaliones-
    PP. t, VII, pagg, 249 -265. que, inqtiit, tales adjecimus, quse laborem diligen-
    1«»84.Parisiis, apud Franc. Muguel; i»-8°. Vin- iiamqiie desidcraruni (sic): utrum postea alieujus
    ceniii Lirinensis Cominonitoiium ex iertia editiouc sint utiliialis, dicere non audeo, et ljbens illas sequi
    STEPH.BALUZII ; cum Sahiano. lectoris judicio siibmiUo. Capitum distinctionem li-
    ,. Retractavii et passim rnuiavit priorum editiontmi cet a Baluzio sublatam , cura editoribus aliis reli-
    texluin, notasque auct.iores addidit. ftere juslum ac rationi consenianeum apparuit (sic),
    1687. Canlabrhgim, ex off. Joan. Hayet, impensis et meo quidera judicio non prorsus inutiliter. De
    Guil. Graves; in-12, Vincentii Lffineosis adversus D doctrina S. Viri, pergil, circa Traditiones alibi djs-
    profanas omnium novitaies iiaereticorumComraoni- seremus contra Joannem Dallscumac Georgium Ca-
    torium, cuui noiis V. C. Steph, Bahtzii. AdjicilurS. lixtura, Lulheranae familise liominem, ^iti Helmsta-
    Augustini liber de Haeresibus, dii periit 11 Eodejn slylo et ingepio notas suas per-
    Fraecedit immensa praef-tiio. Notis addilus est iexuit statim subjeclas.
    Appendix Actorum advenm Pelaaium ei Cteksiiimm. 1774. Veneliis\ apud Jo. Bapt. Albritium; in-fol.
    ¥jd. S^VIABUS, Vincentii Lirinensis Commonilorium jnxla lertiam
    1688. Bremm, sumptib, Bermanni Braveri; in-'°. Steph. Baluzii edilionem cuin notis ejusdem expres-
    Vincenlii Lirineiisis Commonitorium a Balutio Tu- sum; in Andrem:Gnllandii Bibl. PP. et SS. Vet.
    telensi ad fidem veterum codicum rass. emendalum Eccles. t. X, pagg. 103 -121.
    et illustratum. Prxroissa dissertaiione G. Calixti in Pauculas de srio observaiiones ad oram p»g'm*
    Vincentium, etc; cum Salviani Qpeiibus, inferiorem apposuit, dissertatipnemque de Vincen.
    Caiat) dissertatio ex prooemioejus desumpla est. lio prsemisit in Protegg. cap. II, pagg. IV-VI.
    537 COMMOMTOBICMPfilMUM. t58
    Versiones. A cenl de Lerins, contre les beresies avec denx «pis-
    llaud sjegnlori, quam qao superiorjbus duoiwas *nes, i?tinede S. Cyprien, i-aulre de S.Hiej-osme;le
    ssecnlis docli indoctique viri eontenderunt ad Vin- -tout traduit en drancofs par le Sr. de ia Brosse.
    centii textura lypis roultipiioandum studio, «b aiiis 1684. Paris, dtez ChrhstophJourncl; in-i~. A°ver-
    allaborattim est, nt recentiori aliquo idiomate loqui -lissemens de Vincent de Lerins, toueliaiit Panti-
    eum docereiit. Primum quantum soio exemplum An- ijuiie et i'<miversiiede la foy «atholique centre les
    glorum fuii, sed FraneogalU pltirimas et eptimas nouveauiez profanes de tous les hereliques , tra-
    versiones deeJerunt, utsequentk docebunt. duits en francois avee des remarques par de Frm-
    4° Angttm. — 15S4. London, by Robert Caiy; in- tignieres.
    8°. The waye liome io C-hristand truth leading ffotn 5° Ilaiicm. — 1565. In Monte Regale, presso LiO'
    Aflthichrist and errour, -madeand set forth in Hie nardo Torreniino; in-S~. Libro de Vincentio Lire-
    Lsiine tongue , by tbat famous and grent Clearice nense contra le profane innovationidittttteJehere^
    FiflMnl.Gu, Le retour a Christ, compose p.nrle doe- sie; tradotto in lingua Itatiana per ffierommo Mvlio,
    teHr Vincent de Lerins, francois de nation, et tra- Justinopolitano. Argetatl Bibt. degti Votgurhx. i.
    duit en anglois. Cat. Bibt. Reg. Par. unde et se- IV,
    pag. 109.
    quenlia deeerpsimus. T> Codices.
    2° Galiicm.— 1560. Paris, chez M. Vascosan;in- Ex iis quse in antccedentibus monita sunt, pale-
    8°. Traiig de Vincent Lirinense, pour la veriie' et bit quatuor tantum Vincentii editores consuluisse
    antiquite de Ja foy catholique contre les profanes mss. exemplaria, nempe Jo. Sichardum, Petrum
    nouveautez de toutes lieresies, traduit de latin en Pilhceum, Barlholommum Petri, de quibus quod di-
    francois par G. Ruzi. camus haud suppetit. Poslremus fuit Baluzius, qui
    1S80, Paris, chez Fedef. Morel; fn-S". Eadeni duos habuit, alterum Colbertinum, eumdem qui Pi-
    •yersio. thcei -luerat, aiterum monasteriiCorbeiensis.
    1615. Paris che- Jean de Heuqueville;in-8°. Vin-

    S- VINCBNTM

    LIRINENSIS

    COMMOMTORIUM PRIMUM.

    (Ex editkne Baluziana.)

    IscjjPiTTRACTATOS{I) Peregrini pro Calholim fidei an- C grino quod res non minimaeutilflatis, Domino adjii-
    tiquitale el universiiate ddvenus prophanas omnium vante, lulura sit, si ea quse fideliier a sanctis patribus
    Hmfeticorumnpvitates.
    accepi jilteris comprehendam, inijrmitati certe pro-
    I, DICENTE Seriptura et monente, Inierroga patres priaeperneeessaria; quippe cum adsitio prompluiinde
    tuos, el dicenl libi; senipres tiips, el adnmiiiabunt tibi, imbeciljitas memoriaemeseadsjdua leetione reparetur.
    Deut. 52, et itera, Verbissapientiumadcommodaaurem Ad quod ine negolium non sojum fruclus operis, sed
    tuam, Eceii. 6, etitem, Fili mi (i), hos sermones ne etiam consideratio temporis et.oppojtiniitaslcicifldlior-
    Mivhearis, tnea auiem perba cuslodial cor tuum, Prpv. tatur. Tempus : propterea quod cum ab eo omnia hu-
    3, videtur mibi minimo omnium seiyoruin Dei Pere- niana rapiantur, et nos ex ~~ ajiquid ifliyiPeinrapere

    (\) Paluzins et Jpsepb Antelmius ferunt banc libri •rel, ut legit Corbeiensis Codex, prmtitnla-it Peregrini
    epigrapiieii)Jggiip tribiismss, Bifal.reg., ablatis vocu- ddversumhmreticos.Praesertim quia iractatus rioniine .
    hs n)iitgneGai(if qiiaein antiquioribus compnrenl edi- ab antiqiiis inlelligunlur non tam dispuiat.ionescOfltra
    tioiiiJ)iis.Suspjeor ct4.tnfjosterio a Lir. Jiunc liiulum hserelicos, quam sermones ad popuiiirii faabiti. Hjnc
    praelixijiiiJuisse opefi ; .Cpm.iiipnitpHnni Peregrini ad- nostercap. 40 Commonitorii ait: < Posuit tertiodo-
    tersus hjpreticos;vl Tert.iiil. ipscripsii aijreum opus,a < ctores, qui Tractatores nunc appellantnr, eo quod
    qup npii paucif Igfljerp.sii.Vinceni.iusr De Prmscript. < per eos Prophetarum mysleria populis aperiantur.i
    odu..^cjypt.Fayetppijiioiii Geiiiiadi.usdieens< texuisse '(%)In vetusto Cod. Rp|. scriptura est: Fiii meus,
    <disptitalionem, quam aJjspousQnomine attiiukvii,! sefm. In Recenliori vero : Fili, meos termonet. Bal.
    639 VINCENTIILIRINENSIS 640
    debemusquod in vitam proflciat seternam; prsesertim' fidemsuam, Dominoadjuvantc, dcberet: primum sci
    sum et appropinquantisdiviniJudiciiterribilis qusedam Iicetdivinselegis auctoritatc, tum deinde Ecclesiaeca
    exspectatio augeri efflagitetstudia Religionis,et novo- tholicsetraditionei Hic forsitan requirat aliquis : Cum
    rum Haereticorumfraudulentia multumcurseet atten- sit perfectus Scripturarum Canon, sibique ad omria
    lionis indical. Locus (1) autem, quod urbium frequen- satis superque sufficiat,.quid opus est ut ei Ecclesias
    tiam turbasque vitantes, remotioris (2) villulaeet in ea ticae intelligentisejungalur auctoritas? Quia videliee
    secretummonasterii incolamus babitaculum, ubi abs- Scripturam sacram pro ipsa sua allitudine non uno
    que; magna distractione fleri possit illud quod canitur eodemque sensu universi accipiunt, sed ejusdem elo-
    in psalmo: Vacate,inquit, et videtequoniam ego sum quia aliter atque aliter alius atque alius interpretatur;
    Dominus, Psal. 45. Sed et propositi nostri ratio in id ut pene quot homines sunt, tot illinc sententiseeruj
    convenit; quippe qui cum aliquandiu variisac tristibus posse videantur. Aliter namque illam Novatianus,ali-
    Ipsccularis militiseturbinibus volveremur, tandem nos ter Sabellius, aliter Donatus exponit, aliter Arius, Eu-
    in portum Religionis, cunctis semper fidissimum, nomius, Macedonius; aliter Photinus, Apollinaris,
    Chrislo adspirante condidimus; ut ibi depositis vani- Priscillianus, alitjerJovinianus, Pelagius, Cseleslius;
    tatis ac supcrbiseflatibus, Christiansehumilitatissacri- aliter postremo Nestorius. Atque idcirco multum ne-
    licio placantes Deum, non solum prsesentisvitaenau- cesse est, propter tantos tam varii erroris anfractus,
    fragia, sed etiam futuri seculiincendiavitare possimus. ut propbeticse et apostolicaeinterpretationis linea se-
    Sed jam in noroine Domini quod instat adgrediar, ut cundum Ecclesiasliciet Catholicisensusnormam diri-
    tcilicet a majoribus tradita et apud nos deposila descri- gatur. In ipsa item Catbolica Ecclesia magnoperecu-
    bam,relatoris fldepotius-quamauctoris prsesumptione; randum est ut id teneamusquod ubique, quodsemper,
    hac tamen scribendi lege servata, ut nequaquam om- quod ab omnibuscredilum est. Hocest etenim (1) vere
    nia, sed tantum necessaria quaequeperstringara, ne- proprieque calbolicum,quod ipsa vis nominis ratioque
    que id ornatoet exactosed faciiicommuniquesermone, declarat, quseornnia fere universaliter comprehendit.
    ut pleraquesigniflcatapotiusquam explicatavideanlur. Sed hoc ila demum fiet, si sequamur universitatem,
    Scribant ii laute et accurate qui ad hoc munus vel in- antiquitatera, consensionem. Sequemur.autemuniver-
    genii fiduciavel offlciiratione ducuntur. Mevero sub- sitatem hoc modo, si hanc unam fidcni veram essa
    ievandse recordationis vel polius oblivionismeaegra- fateamur quam loti per orbem terrarum confitelur
    tia Commonitorium (3) mihimet parasse suffecerit: Ecclesia; antiquitatem vero ita, si ab his sensibus
    quod tamen paulatim, recolendo qusedidici,emendare nullatenus recedamus quos sanctos majores ac patres
    ct implere quotidie, Dominopraestanle, conabor. At- nostros celebrasse manifeslura esl : consensionem
    que hoc ipsum idcirco prsemonui, ut si forte elapsum quoque itidem, sii,iu ipsa vetuslale, omniumvel certe
    nobis, in manus sanctorum devenerit, nihil in eo te- pene omnium sacerdotum pariter et magistrorum de-
    mere reprehendant, quod adhuc videant promissa finitionessententiasquesectemur.
    eraendationelimandum. III. Qnid igitur tunc faciel Christianus catholicus,
    II. Ssepe igitur magno studio et summa attentione si se aliqua Ecclesiaeparticula ab universalis fideicom-
    ut
    perquirens a quamplurimis sanctitate et doctrina prae- munione praeciderit?Quidutique nisi pestifero cor-
    stantibus viris quonam modo possim certa quadam et ruptoque merabro sanitalem universi corporis ante-
    quasi generali ac regulari via catholicoefldeiveritatem ponat? Quid si nbvella aliqua contagio non jam por-
    ab haereticsepravitatis falsitate discernere, hujusmodi tiunculam tanlum, sed totam pariter Ecclesiam com-
    semper responsum ab omnibus fere retuli, quod sive (1) Proprielate catholici nominis usi sunt Palres ad
    ego, sive quis alius vellet exsurgentium baereticorum refellendos haereticos,quoniamjuxla Propbetarum va-
    ticinia per Orbem diilundenda erat Ecclesia, et non
    fraudes deprebendere laqueosquevitare, et in fldesana coarctanda in angulum parvseregionis, vel in Terrae
    sanus atque integer permanere, duplici modo munire particulam; alioquin ut recte arguit Optatus lib. 2 de
    Schism. Donatist. num. 1 : <UbieritproprielasCaiho-
    (1) Insula Lerina vel Lirinus , qiiaejacet Lat. 43° < lici nominis, quum inde dicta sit Catholica, quod sit,
    50' 6" Long. 24° 42' 55". Lerina bodie nomen S. Ho- < rationabilis et ribique diffusa.> Quod nomen quia
    norati habet, qui celeberrimi quondam lotius Gallise honorificum, speriaquesalutis compleclens, invident
    monasterii in illa insula auclor fuit ct conditor. Hsereticinobis, conanturqueeripere, ut olimChrisliani
    (2) Ergo in insula illa, prseter monasterium , erat nomen inviditJulianus Apostata. At RomanseEcclesiae
    aliqua habitatio hominum secularium. Remotiorem filiis convenire acute ex ipsa hsereticorummenle do-
    porro villulamvocavitLirinum: quia cum insula esset monstrat Augustinus lib. Op. Imperfecti num. 75 :
    m mari Mediterraneo, raanifestum erat eam remolam <Atbanasianos, iriquit, vel HomousianosAriani Calho-
    csse ab urbibus et oppidis. <licos vocant, non et alii hsnretici.Vosautem non so-
    (5) Vincentii tempestate in usu erat Commonitorii < lum a Catholicis, sed etiam ab Haereticisa vobisdis-
    vox : tura ad signiflcandamandata legalis scripto data, <sentientibus, et pbis similibus, Pelagiani vocamini:
    ut a TheodosioCommonitoriumElpidio coniiii datum <quemadraodum non tantum a Catbolica. sed etiam
    Ephesum proflciscenti ad Synodum, et alterum a Zo- <ab hxresibus vocanlur Ariani. Vosvero soli nos ap-
    simo Faustino consignatum, quum in Africammissus <pellatis Traducianos, sicut illi Homousianos, sicut
    fuit. Frequentius tanien suniebatur pro lcge a man- <DonatistaeMacarianos, sicut ManichaeiPharisaeos, et
    dantc praescripta,ut exsequatur,quod constat cx Epist. <caeterihaereticidiyersis nominibus.Nec mirum esse
    Innocentii Papaepro Joanne Chrysostomo. Hic vero, < debet, quod novi hceretici,catholicisa quibus exeunt
    ut recte observat Baluziusin notis, significatscripiio- <novum nomen imponant(quod placuit etiam vanitati
    nis genus, cujusmodisunt adversaria ad suWevandam <hiereticorum nostri aevi).Hoc enim, et alii fecerunt,
    mcmoriarii. <qiiandosimililer exierunt. >
    «ii COMMONlTORiUMPRlMUM. Ut
    tomculareconelur? Tunc item providebit ut antiquitati roris sui furias pracipitaret, cumque immemor nomi-
    inhaereat, quaeprorsum jam non potest ab ulla novi- nis, religionis, professionis, unius hominis sacrilegam
    tatis fraude seduci. Quid si in ipsa vetustate, duorum temeritatem EcclesiseChristi praeponeret, tunc qui-
    aut trium hominum,vel certe civitatis unius aut etiam curaqueper Africam constituti, profano schismate de-
    provincisealicujuserror deprehendatur? Tunc omnino testato, universis mundi Ecclesiisadsociati sunt, soli
    curabit ut paucorum lemeritati vel inscitise, si qua ex illis omnibus intra sacraria catholicaefldeisalvi esse
    sunt, universaiiterantiiruitus universalis Ecclesiae (1) potuerunt; egregiam profecto reluiquentes posteris
    decreta praeponat. Quid si tale aliquid eraergat ubi formam, quemadmodumscilicet deinceps, bono more,
    uihil hujusmodireperiatur? Tunc operam dabit ut col- unius aut certe paucorum vesaniaeuniversorum sani-
    latas uiter se majorum consulat interrogetque senten- tas anteferretur. Item quando Arianorum venenum
    tias, eorum duntaxat qui diversis licet temporibus et non jam portiunculam quamdam, sed pene orbcm to-
    locis, in uniustamen EcclesiaeCatholicoecommunione tum contaminaverat, adeo ut prope cunctis Latini
    et fide permanentes, magistri probabiles exstiterunt; sermonis Episcopispartim vi, partim fraude deceptis,
    el quicquid non unus aut duo tantura, sed omncs pa- caligoqusedammentibus oftunderetur, quidnam potis-
    riter uno eodemqueconsensu aperte, frequenter, per- simum in tanta rerum confusione sequendum foret,
    severanter tenuisse, scripsisse, docuisse cognoverit, tunc quisquis verus Christi amator et cultor exstitit,
    id sibi quoque intelligat absque ulla dubitatione cre- antiquam fidem novellaeperfidiaeproeferendo, nulla
    dcndum. contagiiipsius peste macuiatuscst. Cujusquidem tem-
    IV. Sed ut planiora fiant quae d.cimus, exemplis poris periculo satis superque monstratum est quantum
    singillatim illustranda sunt et paulo uberius exagge- invehatur calamitatis novelli dogmatis inductione.
    randa; ne immodicaebrevilatisstudio rapiantur rerum HUncsiquidemnon solum parvaeres, sed etiam maxi-
    pondera orationis celeritate. Tempore Donati (2), a mse labefactatsesunt. Nec enim tantum adfinitates,
    quo Donatistse,cum sese (3) multa pars Africaein er- cognationes, amicitise, domus, verum etiam urbes,
    (1)VetustusCodex Regiushabet, VniversalisConcilii populi, provinciae,nationes, universum postremo Ro°
    decreta. Baluzius. roanum Imperium funditus concussumet emotum cst.
    (2) Donatum Magnum hic intelligit Vincentius, a Namque cum prophana ipsa Arianorum novitas, velut
    quo appellatos fuisse Donatistas in Divi Possidii Vita
    luculentoOptatitestimonioprobalum est; quem locum quoedamBcllonaaut furia, captoprimo omniumImpe-
    consulat lector. Observaretamen oportet longa aetate ratore (1), cuncta deinde palatii culmina legibus novis
    post schisma invectum appellatos fuisse ex Donati subjugasset, nequaquam deinceps destitit universa
    parte ejus sectatorcs,quum primo dicerentur ex parte miscere
    Majorini. Hinc in relatione Anulini Proconsulis ad atque vexare, privata ac publica, sacra pro-
    Constantinumlegitur : <Libellus EcclesiaeCatholicae phanaque omnia, nullumboniet veri gcrere discrimen,
    <criminum Csecilianitraditus a parte Majorini.> Si- sed quoscumque conlibuisset, tanquam de loco supe-
    militer Augustinusduin de libello loquitur ait ablatum riore
    fuisse a parte Majorini. At quia circa ann. Ch. 370, percutere. Tunctemerataeconjuges,depullatae(2)
    jam dicebatur Douati pars; <quasi vere, inquit Opta- <aliquorum. Nam a multis ssepe desideratum est, ut
    <tus, populum cum Deo divisisset, ut intrepide suam <ad eruendam veritatem, ab aliquibus defensoribus
    <diceret partem: > propterea iste S. Vir lib. 3 de <conflictus partium haberetur; ct fieri potuit. >
    Schism. Douatist.num. 3, disserens de libello, qucm (1) Constantiumintelligit, de quo acerrime queritur
    Constantmodederunt Capito, Nasucius, Dignus, et Hilarius Pictavensis libro contra eumdem edito anno
    caeteriEpiscopi, vocat eos partis Donati, et non Majo- Chr. 360. At candide fateri oportetquod Imperatorem
    rini, forte substituendonotius nomen antiquo. At in- prorsus excusat alter ejusdem meriti vir Grcgorius
    genuenibilominusOptatilapsum fateri debemus : quia NazianzenusInvectiva 1, in Julianum eadem scribens
    ex tali libellokifert Romsea Melchiade,et Concilioab tcmpestate; et de patratis acerbe incusat aulicos, to-
    eodemcelebratoproscriptumfuisseDonatumMagnum; tam in istos refundens invidiam.
    quum m Collatione concesserint Catholici Praesules (2) Ita antiquiores editiones, Duacensi excepta, quse
    ilamnatum esse Donatum esse a Casis Nigris. Vide fert depopulalm.Notum est viduis, virginibus, ac pne-
    Augustinumin Brev. Collat. diei tertiaecap. 12 et 17, nitentinus riullas impositas fuisse vestes. ln Missuli
    et in lib. Retract. cap. 21. Francorum lib. 3, LiturgiaeGallicansenumer. 11, ex-
    (5) Quarto seculo, Optato teste, major erat nu- stat benedictio vestimentorum Viduae, quaecomparet
    merus Catholicorumiri Africa, quum lib. 2, n. 1, Do- etiara, in ordineRomano. HincSanctus AsteriusAma-
    natistis vix particulam concedat, dicens: <Ergo ut seaeHellesponti MetropolisAntistes in Oratione San-
    <Ecclesiaiu particula Africae,in angulo parvseregio- ctaeEuphemiae,inquit numer. 3: <Adstat Virgo pul.a
    < nis, apud vos esse possit, apud nos in alia parte <veste, ac pallio philosophiam-professa.> Et iterum
    <Africsenon erit? > At>eodera labente seculo ac ver- num. 4, <casta virgo in pullis vestibus sedens sola,
    gcnte, longe plures erant Scbismatici, ut refert Possi- <manus ambas extendit in coelum.> Floruit Asterius
    dius in AugustiniVita cap. 7, dum ait: <Per sanctum circa 4 seculi flnemArcadio Imperatore. Ut autem vi-
    <illum virum, levare in Africa Ecclesia Catholica duis Ariani detraxerunt pullas vestes, ita Donatistse
    < cxorsa est caput, quse rebaptizante Donati parte sacratis Deo virginibus mitellas abstulerunt. iDetra-
    <majorem multitudinemAfrorum,seducta et oppressa <xistis, inquit Optatus lib. 6, n. 4, non capitis orna-
    <jacebat. > Suspicorita crevisse factionem, quia intra <menta, sed bonrevoluntatis indicia. Jam consecratos
    anius seculi spatium vix unus, et alter, Optatus nem- <Deo sparsistis immundis cineribus crines, jussistis
    pe, et Augustinus, inventi sunt, qui scriptis illorum <etiam falsa aqua perfundi. Et utinam vel id quod tu-
    aperirent fraudes ac dolos, convincerentqueinsidias, <listis, velociter reponeretis : protraxistis moras, ut
    quum interim Donatistseomnesper singula loca male- <retroactaein pristino habitu, aliquaediutius remane-
    dicis vocibusperstreperent,ut loquitur Optatus lib. 1, <reut, retractis signis, quibus se jamdudum contra
    num. 4, quibusipse ab atiqua occasionearrepta respon- <petitores et raptores muniverant. Qui quum viderent
    dil. Quomodo, inquitOptatus, <satisfiet, et desideriis <prsescriptionem sibi jamdudum oppositam, a vobuj-
    643 VINCENTIILIRINENSIS 644
    vidijae,prophanataeyirgines, monasteria demohta (1), < taracn damnata fraude signarunt; qui yiolare non
    distujphaticjerici, verberati levite, acti in exijiumsa- < ausi sunt, Confessoreset martyres exstitcrunt. Quo-
    cerdotes, oppleta sanctis ergastula, carceres, me- < modo fidem eorum possumus dencgarequorum vic-
    talla P): qiioruin pars max-ima, intcrdictis urbibus, < toriam prajdicamus? »Ibid. lib. 3. cap. 7, alias 15.
    protrusi atque extorres, interdeserta, speluncas,,feras, Prsedicamusplane, inquam, 6 vcnerande Ambrosi!
    saxa, Buditate, fame, siti affecti, contriti et tabefacti praedicamusplane, laudantesque miramur. Nam quis
    sunt. Atquehaee omnia nmaquid ultam aliam ob cau- ille tam demensest qui cos, etsi adsequi non evaleal,
    satn, nisi otique dura pro ccelesti dogmate humanae non exoptet sequi; quos a defcnsione fideimajoruni
    superstitiones introdHeuntur, durn bene fundata antt- nulla vis depulit, non minae,non blandanenta, non vi-
    quitas seelesta novitale subfuitur, dum superiorum ta, noii mors, non palatinm, non salelliies, mn Impe-
    institutai violantur,. dtmi rescinduntur sciiar patriim, rator, non iroperiujn, non homines,. nondaemones?
    durixeoavelluntur definita majorum, dirm sese intra quos, inqnam, pro religiosaevetustatis tenacHatetanttf
    sacratae atqiie iiicorruptse vetustatis castissiinos lfc- munere Eominus dignos judicavit (1) ut per eos pro-
    mites prophanse ac novelke curiositatis libido non stralas restamwet Ecelesias, exstinctos spiritales po-
    cantinet? pulos vivificaret, dejectas sacerdetum coronas, repo-
    f. Sed forsitau odto novitatis et amofe*vefiistatis neret, nefarias illas novellaeunpietatis' noir litteras,
    hsee fmgimus. Quisquis hoc aestimat, beato sattem sedliluras, infusocoslitusEpiscopisfidelhimlacryma-
    credat Araftrosio, qui, in secundo ad fmperatorem rran fonte, deleret, universum poslremo jara pene
    Gratianuni libro, acerbiiatem temporis ipsedepibrans, mundum sseva repentinae haereseos tempestate per-
    ait: < Seifjam SatiS,inquit, omripotens Deus , nostro culsum adantiqitaroftdem a novella peffldiai, adanli-
    < CxiliprtpstroquesanguineConfessofuirineces, exilia qnam sanitatem a riovitatisvesania, ad antiquam Iu-
    t Sacerdotiim, et nefas taritae impielalis eluimus. cem a novilalis csecitaterevocaret. Sed in hac divina
    <'Satis claruit eos qui tic-laverintfidemliitos esse non qtiadam'Corifessorum(2) virtute illud est etiam; nobis
    < posse. > Ambros.tib. 2 de fide cap. i, alias 1G. Item V-elmaxime cOnsiderandura, quod tuhc apud ipsam
    irt tertio ejusdem operis libro : < Servemus igitur, in- Ecclesiaevetustatem non partis alicujus. sed universi-
    < quit, praeceptamajbrum, nec haereditaria signacula taiis ab iis est suscepta defensio.Neque eninvfasefat,
    <ausi rudis teineritate violemus.Librum signatum il- < Regem superiores facile cxstiterunt. >•At cognito
    <lum propheticumnon Seniores, non Pbtestates, non dolo Arimiiicnsesffipiscopi'coiitestabanlui-corpus Do-
    < Angeli, nonArchangeliaperireausisunt:soliChrislo mini, et quidquid' in Ecclbsia sanctum est, se nibil
    mali fuisse suspicatos,quae flenles asserebant parati,
    < explanandi ejus praerogativascrvata est. Librumsa- et subscriptionem:pristinam', et omnes Arianorurii
    < cerdotalemqiiis nostrum resignare audeat, signatum Blasphemiascondejnnare, ut loquitur Hieronymus in
    <a Confessoribus,et multoruro jam martyrio conse- Dialogo cont. Lticiterianos.
    (i) Hi Sancti Vifi per quos tam mira operaius est
    <cratum ? Quemqui resignare coacti sunt (5) postea Deus, fiiere Athanisius, Hilarius, Eusebius c-tArobro-
    sius. Hinc Hieronymus iu Dialogo cont. Luciferianos
    <eSSesublatairt, de sponsis faptores effecli sunt; nec ait: < Tunc tviumphatoreiiisuum Atbanasium-*gy-
    <yisus est unusquisque sibi peccasse, diim talem ra- < ptus excepit,' unc Hilai-iumde praelioh:ei°cticofuin
    <piiit, qualem viderat, quandb ut uxorem acciperet i revertentem, GafliarumEcclesiacomplexaest, tunc
    <postulabat. > < ad reditunr Eusebii lugubres vestes Italia mutavit, >
    (;!)' Codi. Reg. habet, ditacerata monasteria. Balu- De Ambrosiovero post Hieronymumad armumGra-
    ziiis,- tiani XI; loquitur Prospef in Chronico , dicens : Post
    (2) Lucifer Calaritanus, in lib. Quodmoriendum pro Auxentii « seram inoFfem, MediolaniAmbrosio Epi-
    Filio Dei, Constantium culpat,,quia'< omnia.metafla, < scopoconstitiito, omnis ad fidemrectarnItalia con-
    < ut.loquitur, omoiaque loca, exiliavocariqn* puta- < vertiiiir, > idestjrfegioriumillarumpoftio, quseVica-
    < bantur digna.,nostro tiiaecalliditati resistentiunife- rio Italiseparebat, iiempe Irisubria, yEmiliaet Liguria.
    * plesti numero : relegando insontes, fame, sili.nudi- Sua namque pfsed|cationeAmbrosius dislraclas Ec-
    < ujte. vexando. > Quinimo reBtauravit morem a clbsias junxii', ac riexuitcum fidci vertlce, a'ccustode
    Cpnslantino abrogatum ieg, % de poan. Cod. Theod. RomanoPontifice. Hinc in Commentariis supef Lu-
    ut,<-siqjiis iriiludutnfuerit,.velin.metallumdamnatus, cam per id tempoffs conscriptislib. 9, cap. 20, gjratu-
    < .rijiriiineiri ejusfacie scribatur..... Quo facies, quse latitr de baeresisupacta iri sui episcopatitsexordio di-
    < ad similitudiiieinpulcbritudinisccelestisest figurata, cens : < Dissfcnsionumomhiurn procella deferbuit.
    < mjriimermaculetur, > illud lestante Hilario num. 5 < cuncti secularis cupidilatis ardores, sestusqueoriines
    cf;l,l.lubri:cont°raemndem: < Querelafamosa est, ait, < quibus Italiaepopulus per JiidaicaeolimAfiartsepro-
    < jussps S;te Episcppos non- osse, quos condemnare < ximaesaevitatisiiiceridiacoqjiebatiir,sereriOjart spi-
    < nuIJiis audefaai,eiianvnunc m-ecclesiasticis fronti- ramine tcmperatitf. » Cnde Feiix-Eiihoditts iri ejus
    < bus sewptos jnetallibae:damnationis litulo recen- laudem cecjiiit lib.!1'Cafm. rtum. xv, ByiiiiVO vi.
    <.serji..> .. _ . .._..". _. Adjunctushinc A.postolis,-
    (STjatellMfjjiAmbrosiusEpiscoposAriininolapsosan- Reditxitexputsamfidem,
    np Cnris_U, 359,; quosfidenvejurare coegit Consiantius Dixii iriumphosmartyrum-,
    djfii^^.^e^^envaiuiiiy dum pauperiate» et setate Lingr.mvirentislaureis.
    lassis Episcopis,reditum ad propria negat. Quse-tanto- Ei hsec sincer-acfidei praedicatiocausa-ftiii, Romano
    rnm malorum fuerit eausa Sevcrus Sulpjcius prodit Pontifice annuentc,utMetro°j)oiitica-lia%ri(wperitMe-
    lib. 2 Hisiepisesacrae, c. 41, disser-ensde legaiis ad dioianensis Ecclesia; quoddocte^ac solerter vidit Be-
    lmpei-aturemraissis : <Ex parte nostrorum , inquit, nedictus Bacchihiusin dissert. dc Eccles Hierarchiae
    « legufltur boHiinosadoloscentes,paniim doeti et pa- ofigipibuspartc 2r,iiuiii. 10.
    c.vura
    " cauii : ab-Arianis autem ipigsiseues. caliidj. ct (§);i(a jirorsus Godd. Bogii..q.iuni'editioi.es habe-
    ingeniovalentes, veterno perfidiseimbuti, qui apud rent Coiifessionnm. Baluzius.
    m COMMOKITORItlAi Pftl&MJSi. 640
    ut tanti ac tales viri nnius aut duorum bominum erra- cseterisqrideni cellegis stiis, sed lamen prai csetevis
    biiitdassibique ipeki«onffarias Siispiciotte»tam mngno restitit, digmiin, ut opinor, cxistknans sireliqnos oin-
    mttiinjineadsereieitt, autyeno pre- alicujii» provnicia nes tantuin fidei devotione vinceret qiiantum loci au-
    lae teraeraria quadiun coiispiratiorie certarent, sed- ctoritale superafcit. Deniqus in EpistoJa (1) quse tunc
    omniuia sancts» Ecclesiae saeerdotimv apostolicse.et adAfricam missaest, bisverbissanxit:NHHLNQVAS-
    eatholicaeveritatis hseredum decreta;et deftiiita see- IIUMNISIQUOD TRADITUM E&T.Intelligebat etenim vir
    tantes.rflalueruntseinetipsos qnam vetusu* universi- sauctns et pvudens nibil aliud rationem pietatis adroit-
    tatis fidemprodere. Undeet aii taniara gkiriaiivperve- tere, nisiut orania. qua-fidea patribus-sijseeptaforent,
    nire meruerunt, ut non: sohinv Confessores, veriiHi. eadem fide filiisconsi^iarentuii; nosque Religionem.
    btiaaiCorifessorumprincipesjure meritoque habean- non qua vellemus ducere, sed patius qua illa duceret
    tur. sequi oportere; idque esse proprium Christianae mo-
    VI. MagntntThoe igitur eorumdem beatorum exem- destise et gravitatis, nan- sua postera tsader*, sed a
    plum, planeque d|vinum, et veris quibusqae Catholieis: ma|oribns acceptaservane'.Quisergo-tuncuniversi ne*
    indefessameditationereeoJendum, qui modum septem» gotii exitus ? Quis utique nissiusitatus et salitust?,Re>.
    plicis candelabrf septena sancti Spiritus lucc radisrate, tcnfiiest seilicotantiquitas, explosanovitas. Sed forte:
    clarissimamposteris formulam praemonstrarunt quo- tunc ipsi novitise adinveDtioni pateociBia defueruntt
    nam modb deinceps per singuliaquaequcerrorum va- Imovero tanta vis ingenii adfuit, tanta eloquentiseflui-
    niloquia , sacratae vetustatis auetoritate propbanae mina, tantus adsertorunv numerns, tanta verisimilitu;--
    novitatisconteratur audacia. Neque hoc sane novum. do, tanta dhinae legisoracula, sed plane novo ac mala
    Siquidem mos iste semper in Ecclesia viguit ut quo more intellecla, ut mihi omnis illa- eonspiratio nullo'
    quisqueforet religiosof, eo pr-omptius novellis adin- modo destrui potuisse videatur.nisi sola tantv molirai-
    lentionibns contraifet. Exemplis tali&us plena sunt nis causa ipsa illa suscepla, ipsa.deiensa, laudkta novi-
    omnia.Sed nc longuni'flaf, unum aliquod, et hoc ab tatis professio deslituisset. Quid postremo?' Ipsius
    Apostolicapotissimum Sede sumemus; ut omnes Iuce Africani Concilii (2) sive decreti qu» vires? Donante'
    darius videant beatorum Apostolorumbeata successio Deo, nulise; sed universa tanquam somnia, tanquam
    quantarvi semper, quanto studio, quanta contentione fabulse, tanquam superflua, abolita, anilqtiata (5) cal-
    ilefenderit susceptae semel' Religionis inlegritatem'. catasunt. Et, orerum rairaiconversio!Auetoi*esejus-
    Quondamigitur venerabilis memoriaeAgrippimisCar- dem opinionis Catbolici, conseetatores veroiHseretici
    tbagineriSis(1) Episcopus,primus omrium mortalium judicantur; absolvuntur magislri, condemnantur di-
    oontra divinumCanonem, contra uriversalis Ecelesiae scipuli; conscriplores librorum'filii regni.erunt, adsef-
    regulam, contra sensura omnirimconsacerdotum, eon- tores vero gehennasuscipiel. Nam quis ille:tamdemeos
    Ifa roorcm,atque institata majorunr, rebaptizandum- est qui illud sanctorum omnium et Episcoporum et
    esse censebat-Quaeprsesumptiotantum mali irivexit, Martyrum lumenbeatissimum Gyprianuin Gumcacteris
    Utnon soliunHaerelicisomribus formam sacrilegii, sed1 collegissuis in aeternuradubitet regnaturum esse cum
    etiam quibusdamCalholicisoccasionem proebuerit er- Christo ? Aut quis tam contra sacrilegus qui Donnli-
    forls. Cum ergo undique ad novitatcm rei cuncti re1- stas et cseteras pestes, quaeillius auctoritate Goncilii
    clamarent, atque omnes q^aquaversum sacerdbtes pro
    suo quisque studio retiheferitur, tuncbeatae memoriae pbanus, qjii paulo ante Lucio successerat. Unde coa^
    cta anno 256, Romoesynodb acres aculeatasque dedit
    Papa Stepbanus (2) ApostolicseSedis antistes, cum ad Africam, ac Firmilianum, Helenum Tarsi, aliosque
    ApostoliGas Iilteras, et si fidem fiabemus Dyonisio
    (1) Secundus CarthaginBnsiuni:praesuliun.,quorunv Alexandrino in Epist. adXystum, statuit < nori com-
    memoriaad nosusqjue pervenit. Sub eo duo celebrata < municandum csse his„ qui rebaptisant; sed. dfebere
    fuere Carthaginensia Concilia, priroum de haereticis < considerare magnitudinem rei,, quia non, quicum-
    baptizandisab Episcopis Pfoconsularis Africaeac Niit- < que, sedpermagnv, et noJjilcs Episcopi viri sunt,
    midito, in-tertiiseculi initio. Nam TeBtullianusq(uicer- <.quihus hoc visunvesl. >
    to, ut fertur, lapsus est circa haereticorum baptisma , (1) Deperdita epistorasententiamsefvatam habemus
    ait in libro de Efeptisnwieditopost amvumGbr.200': inEp. 74, Cypriani ad Pbmpejanum. CprisullUseiiim &
    < Circa haereticossane quid custodiendum:sit digne Pompeio Sabraiensi Episeopo lia;ceX.Stephariegisiola
    t quis retractet? ad- nos. enimeditunvest; > quibus decerpsil: < Si qpis ergo a qiiacumqiteliaBresivenerit
    verbis ad: Agrippini respexisse decretum! concedet <ad nos, nihil innovetur,.nisi' qpoatraditum est, ut
    teciuuslector. Hinc non-safe recte a P-.Harduino- af- < manus illi impoiiatur in pcerilenliain ;.quiijnipsi hse-
    lixum est tale Concilium ann. Chr. 215., pisesertim < retici propfio altortttrum ad se yeniehtes noii baptt
    (|uum Cyprianus in Ep. 75 , ad' Jnbajanuroidata anno <-zent,,sed communicenttantum. >Son errasse Poiifti-
    Clir. 25*, dicaf: < Apud nos norisnova; aut repentina fiGemiii rebaptizatiosiis negotio taiita afgumeritbfutn
    t resesf, ut baptizandos-censeamuseos, qui.ab-hcerer- IUGOprobat Doclissimus Palcr D, CQjistaiiliusCour
    r ticis adEcclesiamveniunt, quando multL jam anni stani, tom. 1, Epist. Pontif. a pag, 221'7, ut iiiihium
    < sunt, et- longa-setas, ex quo sub Agripphwbonae tar4us, vel maligmtssit, qpi.illis non suadetiif.-
    <•memorise-vjroconvenientesin unum plurimi!.Epis6o> (2).Ter.tiumintellig.itAfricaeuniversale, qpfcdsifigtt-
    < pi;&Jcstatuerun(?, > Altenun Goneiiium,.in-qno'san? lari.inodestia mfellit Augustinus lih, 2'et-a„de, Rapf.
    eitUscaiion : NederitmsutUis tutelam, curamve susgi-- cont. Donatist.
    peret, eetebfatum fuit eir-c:ann, Ghr. 215. . _ (3) Suspicof Lirinensem:ad h®c iiieroiijnii'iri DJa-
    (2) CelebratoaGypriano'lH';Garthaginensi-Cbncilio logo contra Luciferiaiios-respexisse: <-ConaluSesjt^B.
    in causa rebaptizationis anno Ghr: 25S vei 256 ,. KaJL < Gyprianus,inquit, conti-itoslacns.fupre,.B^lii1)ofe
    Sept; cum Episeopis 87- Pfoconsularis Proviriciae, < de aqua aliena : et idcirco lisBreticoruni-baptisma
    piuinidise,acMauritania»,gra-*iiercommotus est Ste- < rcprobans, ad Stephanum tunc RomanaeCrbis Ebi^
    6*7 VINCENTHLIRINENSIS 648
    rebaplizare se jactitanl, m sempiternum neget arsu- gnoigitur raetu nobis immutataefidei ac temerataere-
    ros esse cumdiabolo? Iigionispiaculum pertimescendumest; a quo nos so-
    VII. Quodquidemmihi divinitusvidetur promulga- lum constitutionisEcclesiasticaedisciplina, sed eliam
    tumessejudicium propter eorum maxime fraudulen- censura Apostolicsedeterret auctoritatis. Scitum enim
    tiam qui cum sub alieno nomine hseresim concinnare cunctisest quam graviter, quam severe, quam vehe-
    machincntur, captant plerumque veteris cujuspiam menter invehatur in quosdambeatus Apostolus Pau-
    viri scripta paulo involutius edita, quae pro ipsa sul lus, qui roira levitate nimium cito translati fuerantab
    obscuritate dogmati suo quasi congruant; ut illudne- eo qui eos vocaveratin gratiam Christi, in aliud Evan-
    scio quid quodcunqueproferunt, neque primi neque geliuni (1), quod non est aliud; 2 Tim. i, qui coaccr-
    soli sentire videantur. Quorumego nequitiam duplici varant sibi magistros ad sua desideria, a veritate qui-
    odio dignamjudico, vel eo quod hsereseos venenum dem auditura avertentes, conversi vero ad fabulas; 1
    propinarealiis non pertimescunt, vel eo etiam quOd Tim. 5, habentes damnationeraquodprimam fidemir-
    sancti cujusqueviri memoriam tanquam sopitosjam ritam fecissent; quos deceperant ii de quibus ad Ro-
    cineres prophana manu ventilant, et quaesilentio se- manosfratresscribit idem Apostolus: Rogoautemvos,
    peliri oportebat, rediviva opinionediflamant, sequen- fratres, ut observetiseosqui dissentioneset offendicula,
    tes omnino vestigiaauctoris sui Cham, qui nudilatein prmterdoctrinamquam ipsi didicistis,faciunt; el decli-
    venerandiNoenon modooperire neglexit, verum quo- nate ab illis. Hujusmodi enim Christo Domino non
    que irridendam caeterisenuntiavit. TJndetantam laesae serviunt,sed suo ventri, et per dulcessermonesel bene-
    pietatis meruit offensamut etiam posteri ipsiuspeccati dictionesseducunteorda innocentium, Rom. 16. Qui
    sui maledictisobligarentur, beatis illis fratribus mul- intrant domos,etcaptivasducunt mulierculasonera-
    per
    tum longequedissimilis, qui nuditatem ipsam reve- tas
    peccatis,qumducunturvariis desideriis; semper di-
    rendi patris neque suistemerare oculis, ncque alienis scentes,et ad scientiamveritatis nunquampervenientes,
    patere voluerunt, sed aversi, ut scribitur, texerunt ~ Tim. 5. Vaniloquiet seductores,qui universasdomos
    eum : quod est erratum sancli viri nec approbassenec subvertunt,docentes non oportet, turpis tucrigraiia,
    qum
    prodidisse(1); atque idcircobeata in posteros benedi- Tit. 1. Hominescorrupti mente,reprobicirca fidem, 2
    ctionedonati sunt. Sed ad propositum redeamus. Ma- Tim.
    5, superbi, et nihil scientes, sed languentescirca
    < scopum,super hac re ad Africanamsynodumdirexit, quoestionoset pugnas verborum; qui veritate privati
    < sed conatus ejus frustra fuit. Denique illi ipsi Epi- sunt, existimantes quseslumesse pietatem: simtd au-
    < scopi, qui rebaptizandos haereticoscum eo statue- tem etotiosidiscunt circumire domos
    < rant, ad antiquam consuetiidinemrevoluti, novum ;non solum au-
    < emiseredecretum. >Baluziusobservateo sensullie- tem otiosi, sed et verbosi, et curiosiloqucntesquaenon
    "ronymumdixisse novum emissuraesse ab Afric. de- oportet, 1 Tim. 5 : qui bonamconscientiamrcpellen-
    cretum, quia cernebat a melioriac majofiparte Dona- tes, circa fidcm naufragaverunt, 1 Tim. 1: quorum
    listarum scelus damnari in rebaptizandis haereticis. multuin proficiunt ad impieta-
    Ulcumque tamen se habeat quod Hieronymusrefert, propbana vaniloquia
    certum est post Stepbani obitumXysto sedente, Dio- tem, et sermo eorum ulcancer serpit, 2 Tim. 2. Bene
    nysio Alexandrino sequestro pacem restitutam fuisse autem quod de iis item scribitur : Sed ultra non profi-
    [ioraanaminter,el AfricanamEcclesiam.Undea Pon- cient.
    tio in Vila Cyprianinum. li, Xystus appellalur bonus Insipientia enimeorummanifestaerit omnibus,si-
    et pacificus Sacerdos. Et CyprianusEp." 80 alias 82. cut etillorum fuit. 2 Tim.3.
    Successumde Xysti passioneinonet, aitque a < mmiiis VIII.Cum ergolalesquidamcircumeuntesprovincias
    < quos Romam, ut exploratamveritatem haberet, mi- et
    < serat, de gravissima persecutione et Papje marty- civilates, atque errores venalitios circumfcrendo,
    < rio se factum fuisse certiorem. >Haecpax forte in eliam adGalatas (3)devenissent, ciimque his auditis
    causa fuit, ut multi ex Afris veritatem intelligerent, Galatae nausea qriadam veritalis affecti, Apostolicae
    prsesefthn quum Cyprianoteste quidamcum Slephano Calholicsequedoctrinsemanna revonientes, haerelicac
    communembaberent sententiam. tta sese Apostolicse
    (1) Filios verenda patris sui superjectodorsis pallio novitatis sordibus oblectarentur,
    aversos operuisseest, ut Gregorius25 Moral.,cap. 22, poteslatis exeruitauctorilas,ut summa cura severitatc
    loquitur, bonissubditis sic prsepositorumsuorummala
    ne quid nolitia dignum dissimu-
    displicere, ut tamen haecab aliis occultent: < Operi- morem ipsi gererido,hisloria.
    < mentura, inquit, aversi deferunt, quiajudicanles fa- lelur in Ecclesiastica
    < ctum et venerantes magisteriumnolunt videre, quod (1) Hoc Apostolicumtestimoniumnon aliter a Ter-
    < tegunt. >Quod prudensoptimi Pontificisac Vincen- tullianolib. -4cont. Marcionem,et Hieronymoin Com-
    lii monitum, summoporecommendatcelebrisex Pro- mentariis super hanc epistolamlaudatur, reluctanteta-
    testantium parte editor Cypriani Joannes Fellus Epi- men Erasmo.
    scopus Oxoniensis; at aliis placetPatrura castigareer- (2) Falsi hi fratres docebant hominem ex operibus
    rata, inter quos libenter nomen professus esl suum Iegisjustificandum,deceperuntqueGalatas, ut circum-
    Clericus; quam ob causam in Ep. 6 Crit. et Eccles. cisionem, ac alias legis ceremonias una cum Chrisli
    culpat dissimulationcsomnes in Ecclesiaslica historia lege vcltit ad saliilem necessarias observarent. Hinc
    ut illicitas.At demus magnorumhomiuum csse casli- PaulumdeprimebanlinterAposlolos, eum insimulan-
    ganda peccata, ne forte incauti illa sequantur; quo ta- tes, velut aliis cpntradicenten*.. Qui fcpnesi/norans,
    animisila mede-
    men modo id a quibusdam est prsestitum, non dico ubi rescivit, epistpla segris &alatarum
    christianum, sed nec ingenuum decet hominem,nem- tur: 1. improDorumcoercet audaciam,dignitatemsui
    pe cum amaritudine, rabie, acerbitate; doloselevia Apostolatusdefeiidens. 2. doctrinsesuse concordiam
    errata invidiosisvocibus exaggerando,praeteritis dis- cum aliis Aposiolisex habita cumillis eollatione pro-
    siraulatisque ingentibus meritis. De tali ac tanta ini- bat. 5. accersitis fationibus ac veteris Scripluraetestl-
    quitate graviter postulatusest Clericusipsc a viris pro moniisseductosab errore revocat. Epistolara scripsit
    fiitateet doctrina conspicuis,quod opus fuit advertere, circa ann. Chr. serse56, a Chr. morte 23.
    649 COMMONITORIUM PRIMITM. (..-so
    decerneret: Sed licetnos, inquit, aut angelusde cmlo semper, et ubique per litteras suas clamat ille, flle vas
    evangelizetvobisprmlerquamquodevangelizavimusvo- electionis,ille magistergentium,ille Apostolorumtuba,
    bis, anatliemasit, Gal. 1. Quid est quod ait, Sed licet ille terrarum praeco, ille ccelorumconscius, ut si quis
    nos? Cur non potius, Sed lieel ego? Hoc est : Etiamsi novum dogma annuntiaverit, anathematizetur. Et con-
    Petrus, etiamsi Andreas, etiamsi Joannes, etiamsi po- trareclamantransequsedam, etcyniphes, etmuscse(l)
    stremo omnis Apostolorumchorus evangelizetvobis njoriturse,quales sunt Pclagiani, et hoc Catholicis:
    prseterquamquodcvangelizavimus,anatheraa sit. Tre- Nobis, inquiunt, auctoribus, nobis principibus, nobis
    menda districtio, proptcr adserendam primoefidei te- expositoribus, damnate quse tcnebatis, tenete quse
    nacitatem,nec sibi, nec cseteriscoapostolispepercisseI damnabatis, rejicite antiquamfidem, paterna instituta,
    Parum est: Etiamsi angelus,inquit, de cmloevangelizet majorumdeposila; et recipite : qusenamilla tandem?
    vobis,prmlerquamquodevangelizavimus,anaihemasit. horreo dicere : sunt enim tam superba, ut mihi non
    Non suffeceratad custodiam traditcesemel fidei, hu- modo afirmari, sed ne refelli quidem sine aliquo pia-
    hianseconditioniscommemorassenaturam,nisiangeli- culo posse videantur.
    cam quoque cxcellentiamcomprehcndisset. Licet nos, X. Sed dicet aliquis : Cur ergopersaepedivinitus si-
    inquit, aut angelusde cmlo.Non quia sancti ccelestes- nuntur excelleutesquaedampersonaein Ecclesiaconsti-
    quc angclipeccare jampossint; sed hoc est quod di- tutae res novas Catholicis annuntiare? Recta iutcrro-
    cit: Si etiam, inquit, fiat quod non potest ficri, quis- gatio et digna quaediligentius atque uberius pertracte-
    quis ille traditam semel fidem mutare tentaverit, ana- tur: cui tamen non ingenio proprio, sed divinaelegis
    thema sit. Sed haec forsitan perfunctorie praelocutus auctoritate, Ecclesiasticimagisterii documentosalisfa-
    est, ethumanopotius effudit impetu, quam divina ra- ciendum est. Audiarousergo sanctum Moysen; et ipse
    tione decrevit. Absit. Sequiturenim, ct hocipsumin- nos doceat cur docti viri, et qui propter scienliaegra-
    genlimolimineitcrataeinsinuationisinculcat: Skutprm- tiam al> Apostolo etiam prophetsenuncupantur, pro-
    diximus,etnunciterumdico: Siquis vobisevangelizavcrit, ferre interdum permittantur nova dogmata, quaevelus
    prmterquajaquodaccepistis,anathema sil. Non dixit: Testamentum allegorico sermonc deos alienos ap-
    Siquis vobisannunliavcritpraeterquamquodaccepistis, pellare consuevit, eo quod scilicet ita ab hserelicis
    benedictussit, laudctur, recipiatur; sed, ahuthemasit, ipsorum opiniones sicut a gentibus dii sui observen-
    inquit, id est, separatus, segregatus,exclusus, ne unius tur. Scribit ergo in Deuteronomio beatus Moyses:
    ovisdirum conlagium innoxium gregem Christi vene- Si surrexerit, inquit, in medio lui propheta, autqui
    nata pennixtione contaminct. somnium vidisse se dicat, Deut. 15, id est, magis-
    IX. Sed forsitan Galatisista tantum prseceptasunt. ter in Ecclesia constitutus, queni discipuli velaudi-
    Ergo et illa solisGalatis imperata sunt quaein ejusdem tores sui ex aliqua revelatione docere arbitrentur.
    Epistolse sequentibus commemoranlur: qualia sunt Quid deinde? et prmdixerit,inquit, signumatquepor-
    hsec: Si vivimusspiritu, spirilu et ambulemus. Non tenlum, et evenerit quod locutus est. Magnus profeclo
    efficiamurinanis glorimeupidi, invicemprovocantes,in- nescio quis signatur magister et tantse scientiae qui
    videntes,Gal. 5, et reliqua. Quod si absurdum est, et sectatoribus propriis non solum quse humana sunt
    omnibusex sequoimperata sunt, restat ut sicut hsec nosse, verura eliam quse supra hominem sunt prse-
    morum mandata, ita etiara illa quaede fidecauta sunt noscere posse videatur; quales fere discipuli sui jacti-
    omnes pari modocomprehendant, et sicut nemini licet tant fuisse Valentinum, Douatum,Photinum, Apolli-
    invicem provocare aut invidere invicem, ita nemini narem, caeterosqueejusmodi. Quidpostea? et dixerit,
    liceat, prseter id quod EcclesiaCatholicausquequaque inquit, tibi: Eamus, et sequamurdeosalienosquosigno-
    evangelizat accipere. Aut forsitan tunc jubebalur, si ras, et serviamuseis. Qui sunt dii alieni, nisi errorcs
    qiiis annuntiasset praeterquamquod annuntiatum fue- extranei quos ignorabas, id est, novi etinauditi? Ei
    rat, anathematizari; nunc vero jam non jubetur. Ergo
    et illud quod item ibi ait: Dicoautem, spirituambulale,
    (1) Suspicatur P. Macedorespexisse GelasiumPon-
    et desideriumcarnisnon perficietis,tunc tantum jube- tificemad hunc Vincentiilocum, dum in Epist. ad Epi-
    balur, modo vero jam non jubetur. Quod si impium scopos per Picerium constitutos, vocatdebrum quem-
    dam senem muscam morituram, qutim
    pariter et pcrniciosum est ita credere, necessario se- vulgata lectio,Pelagianum
    ut ille loquitur, habeat muscmmorientes;
    quitur ut sicut haeccunctis setatibusobservanda sunt, unde in Comment. Eccl. Polem. cap. xi, infert Liri-
    ita illa quoque qusede non mutanda fide sancit_.sunt nensem non fuisse Pelagianalue infectum.Poteral ad-
    cunctissetatibusimperata sint. Annuntiafe ergo aliquid dere, appellari etiara ranam a Gelasio. < Oblatus est
    <nobis, inquit, miserabilis senex Seneca nomine, in
    id
    Cbristianiscatholicis,praetcr quod acceperunt nun- <Pelagianaevoraginis coeno, sicut de quibusdam in
    quam licuit, nusquam licet, nunquam licebit; et ana- <Apocalypsilegimus, velut una ranarum imprudenter
    thematizare eos qui annuntiant aliquid prseterquam < imniersus. At Gelasionotum fuisse Vincentii opus,
    non credo : alioquinillimeritum rependissel honorcm
    quod semelacceptumest, nunquam non oporluit, nus- in recensione librorum, et lestimonium illudEccl. 10,
    quamnon oportet, nunquam non oportcbit. Quaecum v. 1, de muscismorilurisforle legit in Optalo Milevi-
    ita sint, estne aliquis vcl tantaeaudacise qui prseter id tano lib. 7, num. i, vel Auguslinolib. 2 cont. Ep. Pe-
    tiliani cap. x, ubi ait: <Propter numerosiiatemmnscis
    quodapud Ecclesiam annuntiatum est annuntiet, vel <arbitror esse comparatos; sed hi exterminant oleum
    tantse levitatis qui prseter id quod ab Ecclesia accepit <suavitatis, qui non ipsam Dei gratiam, sedhominun.
    accipiat? Clarmt etrepetendo.clamat, etomnibus, et <mores irituentur. >
    PATROL. L. "
    651 VlNCENTll LIRINENSIS
    serviamu'eu, ld est, credamus eis, sequamureos. Quid gratia quam divina, eos potius commemoremusqui
    ad extreraum? non audies, inquit, verbaprophetmillius roultis profectibus multaque industria praediti non
    aut somniutoris.Et quare, oro te, a Deonon prohibetur parvsetentationi Catholicishomiiiibusexstiterunt. Ve-
    doceri quod a Deo prohibelur audiri? Quia, inquit, lut apud Pannonias majorum memoria Pholinus Ec-
    tmfat vosDominusDeus vester,ut pulamfiat utrum dili- clesiam Sirmitanam tentasse memoratur: nbi cum
    gtitis euman non, in totocorde el in tota aniina vestrA. magno omnium favore in sacerdotium fuisset ascitus,
    Luce cjarius aperta causa est cur interdum divina Pro- et aliquandiu tanquam Catholicus administraret, su-
    videntia quosdam Ecclesiarum inagistros uova quac- bito, sicut malus ille propheta aut somniator quem
    dam dogmatapraedicarepatiatur. Ut tentetvos, inquit, Moysessignificat, crediiamsibi plebemDei persuadere
    DominusDeus vester. Et profecto magtia tentatio est cuepitut sequeretur deos alienos, id est, errores extra-
    cumille quem tu prophetam, quemprophctarum disci- neos, quos antea nesciebat. Sed hoc usitatum. Illud
    pulum, quem doctorem et adsertorem veritatis putes, vero perniciosum, quod ad tantttm nefasnon medio-
    quem sumroavenerationeet amore complexus sis, is cribus adminiculis utebatur. Nam eral et ingenii viri-
    subito latenter noxios subinducat errores, quos nec bus valens et doctririaeopibus (1) excellensel eloquio
    cito deprehendere vajeas, dum antiqui magisterii du-
    ceris pnejudicio, nec facile dajnnare fas ducas, dum (1) De Pholroonatioue Galata, ita in CbronicoEu-
    sebiiab Hieronymoaucto ad ann. 579 juxtaeditionem,
    magistrj veteris prsepedirisaffeclu. Arnaldi Pontaci Vasatensis Episcopi: < Photinus in
    XI. Hic forsitau efflagitetaliquis ut ea quae sancti < Galaliaraoritur, a quo Photinianorum dogma indu-
    Moysiverbis adserta sunt, Ecclesiasticis aliquibus de- <ctum, qui multa cojitineutiae,et ingenii bona uno su-
    monstrentur exemplis. JEqua. expostulatio, nec diii <perbiaeinalo perdidit. > At Joannes Clericusin prael.
    Aftis Crit. Edition. Germanicaj 15, ad sequentem
    differenda.Nam ut a proximis et manifestis incipiam, transfert Basilium voces illas, <pag. qui mulla continentiae
    qualem fuissenuper lentationejn putamus, curojnfelix <et ingenii bona unp superbiaemalo perdidit, > quod
    ille Nestorius, subito ex ove conversus in lupum, gre- probatex MSS., < tfemerafiamcorreetionem, ut ait,
    <non passis, et ex Nazianzeno.>Miror haecexcidissc
    gemChristi lacerare coepisset,cum eiimhi ipsi qui ro- homini, qui ubique yeritatis amorera ac candoris inge-
    debantur ex raagna adhue parte ovem crederent, ideo- nuilatem praefert acJactat. Sane Pontacus sex vidit
    que morsibus ejus magis paterent? Nam quis eum MSS.Codd. Vaticanps, quorum dno tantum recenlio-
    facile errarearbitrareturquem tanlo Imperii judicio(1) res ac infimaenotae| tfibtiunt Basilio, quum quatuor
    alii nota ac vetustate digniores constanler Photino in-
    electum, tanto sacerdotum studio prosecutum viderct; genii laudem, ac su|»erbiaeroaluin adjudicent; qnibus
    qui cum magno sanctorum amore, suramo populi fa- addere liccat duos alios, nempe Cod. Ribl. Vat. Pala-
    vore celebraretur, quotidiepalam divina tractabat ejo- tinaenum. 818, el alterum Bibl. Card. Ottobonilit. G.
    iv, 1. InBibHolbecaetiamChristianaeduosuntCodices
    quia, et noxios quosque Judseorumet Genlilium con- nuni. 555 et 560 ChroniciEusebiani ab Hierouvmo
    fulabat errores? Quo tandem iste modo non cuivis aucti, et tamen illa minime in Basilio comparent,
    fidem feceret se recta docere, recta prcedicare, recta quamvis nullem pass: sint temerariam correclionem;
    et revera in notis ad hunc locumtestatur ad-
    sentire, qui ut uni haeresi suse auditum patefaceret, jecta iila aScaliger
    quodanifiiisse ad oram, ut a textu cxtranea.
    cunctarumbaereseon(2)blasphemiasinsectabatur?Sed Qusediximus, Patrnm etiam auctoritatefirniantur. 1)3
    hoc erat illud quod Moysesait: Tentat vos Dominus Pliotini jngenio, ac superbia satis sit audirc Epipha-
    Deu»vester si diligatis eum an nonl Et ut Nestorium niura iii hser. 71, ubi sic loquitur: <Photinus insania
    <non minima elalus, et supra omnes furiosus fac-
    in
    prsetereamus, quo plus semper admirationis quam <tus, etc, fuit loquax et aculaelinguac,et qui multos
    utiliiatis, plus famaequam experientisefuit, quemopi- <posset proriuntiatiojne,et dicendi promptiludine de-
    nione vulgialiquamdiitmagnum humana niagis fecerat <cipere. > De Rasilio vero alia sunt prorsus judicia
    Pairum, nam a Conc. Ephesino <Magnuset Sanctis
    (1) Erepto e vivis Sisinio, ortis dissldiis inter cleri- <simusest appellatus: gloria Ecclesiaeet vere famulus
    cos, ConstantinopolitanaeEcclesisea Theodosiojeju- <I)ei. >Ab AthanasipEp. ad Joanneni < Orbislumen,
    niore reiiuntiatus est Prsesul,Nestorius, qui Antiochiae <vox et tuba ofbis. poctrinse palalium >a Greg. Na-
    Stib liabitu et professioneraonachivivebat. Et ut nar- zianzen. Ep. 10. Ab Augustino lib. 1, cont. Julian.
    ral Socrateslib. 7, cap. 29, ordinatus fuit anno Christi cap. 5, num. 18, indgnis vir, et clara prmditussancti-
    428, i Id. Apr, bonis ojnnibus applaudentibus, gratu- late; cujus ingens meritura sic divinitus B. Ephremo
    Untibusque quasi alter futurus esset Chrysostomus. oslensum est. Nani quserensa Deo, ut ostenderetsibi
    Consulatlector Cselestioi epist ad eumdem parte 1, qualis quantusque vir esset Basilius < Annuit volis
    Concii. Ephes. cap. 17, Cyiilli episl. ad Theodosium <Deuset oranti Eplifemo oblata cst e regione Altaris
    part, 5, Conc. ejusdem. < spewes columnseimmensoeadeo ut jungeret cceltim
    (2) Vjx urbem Ecclesiamque ingressus, ro prima <terris, vocesquesoijuerein hsecvcrba.:Qualemvidisti
    quam habuit concione, Theodosiumallocutus est ce- <columnam igneam, talem credito esse BaSilium: >
    Jebri illa senlentia, quse sicut nonnullis placuit, ita quod grave teslimoniumexstat iu tom. 1 Bibl. Orient.
    truculenta, et arrogans aliis apparuit: <Da mibi, Im- pag. 59, num. xi, miignoEeclesisebono, ac litterariic
    «peratpr, puram ab haereticis terram, et ego coelum Reipiiblicaerocrenierilo editaea viro Clariss. Josepho
    «vic}ssimtibi dabo: eyerte mecum haerCticos,et ego Siroomo Assemano. Nec obstat nedum ab liaereticis,
    «tecum Persas evertam. > Unde acriter insequi exor- sed et a Catholicis de supercilio accusatumfuisse Ba-
    susestcujuscumquesectaeitominesvoceet manu, Prse- sjJiuro,quibus et ipse respondit Ep. 164, iltesipieNa-
    fectorum urbis potentia fretus. Et si fides Gothofredo zianzeni pia gravitas notat, ut iniquoset acerbosrermn
    postBaroniuin, ampla illa Theodosii lex in Haereticos judices. Orat. in laudera Basilii, ac postertirummemo-
    lata o»nes anno Ch. 428, circa Maii finem, prodiit riae lestatum reliqujt <virum hunc, et se ab anibi-
    Nestorloauctore. Vide Comm. Gofliofrediin.leg. 65 <tione et thcatrica quadamingeniiostentationeabhor-
    Codic. Theod.,.et Socratem Iib. 7, cap. 28 et sequ. <ruisse.i
    655 COMMONtTORIUM PRIMUM. 654
    praepotens; quippe qui utroque sermone copiose et XII. Hic a me forsitan deposcatur ut horum quos
    graviterdisputaret et scriberet: quod monuraentisli- supra commcmoravihaeresesexponam, Ncstorii sci-
    brorumsuorumraanifestatur,quosidem partim graeco, Jicet, Apollinaris, etPhotini. Hocquidcmad rem de
    partira latino sermone composuit. Sed bene quod qua nunc agimusnon attinet. Propositum etenimnobis
    commissaeipsi oves Cbristi raujtura pro catholicafide est, non smgulorumerrores persequi, sed pauCorum
    vigilanteset cautae,cito ad praemonentisMoysieloquia exemplaproferre, quibus evidenter ac perspicue de-
    respexerunt, et prophetseatque pastoris sui licet ad- monstretur illud quod Moyscs ait, quia scilicct si
    mirarentur cloqucntiam,tentationem tamen non igno- quando Ecclesiasticus aliquis magister, ct ipsc inler-
    rarunt. Nam qucm antea quasi arielem gregis seque- pretandis prophetarum mysleriis propheta, noviquid-
    bantur, cumdem deinceps veluti Jupumfugereccepe^ damin EcclcsiamDei tentct inducere, ad tentalionem
    runt. Neque solum Pbotini sed etiam Apollinaris(1) id nostram fieriProvidentiadivinapatiatur. Utilc igitur
    exemploistiusEcclesiaslicaetenlationispericiilumdis- fuerit, in excursu, quid supra memoratihseretici sen-
    cimus, et simul ad observandaediligenliusfideicusto- tiant breviter cxponere, id est, Photinus, Apollinaris,
    diara commonemur.Etenim ipse audiloribus suisma- Ncstorius. Photini ergosecta haecest. Dicit Deum sin-
    gnos sestus(2) et niagnasgeneravitangustias; quippe gulum esseet solitarium,et moreJudaicoconfitendum.
    cumeos hiicEcclcsiaetraheret auclorilas, lnicmagistri Trinitatis plenitudinemnegat, neque ullam Dei Verbi
    retraheret consuetndo; cumque intef utraque nuta- aut ullam Spiritus sancti putat essepersonam. Chri-
    bundiet flucluantes,quid potius sibi sebgenduinforet sttun vero hominem tantummodo solilarium adserit,
    iion cxpedirent. Sed forsitan cjusmodi illevir eratqui cui principiumadscribit ex Maria: et hoc omniraodis
    dignus esset facileconleinni. Imovero tanUisac talis dogmatizat, solam nos pcrsonam Dei Patris et solum
    cui nimiumcito in pluriniis crcderetur. Nam quid illo Christum borainemcoleredcbere. Haecergo Photinus.
    praestantius,acuminc, exercitatione, doctrina? Quam Apollinaris vero in unitate quidem Trinitatis quasi
    multas ille haeresesmullis voluminibus oppresserit, consentire se jactitat, et hocipsum non plena fidei (1)
    quot inimicos fidei confutaverit errores, indicio est sanilate; sed in Dominiincarnationeaperta professione
    opus illud triginta non minus librorrim, nobilissiraum blasphemat. Dicit enim in ipsa Salvatorisnostri came
    ac maximum, quo insanas Porpbyrii calumniasroagoa aut animam humanam pcnitus non fuisse, aut certe
    probationummolecoufudit.Longumcst miivcrsaipsius talem fuissecui mens et ratio non esset. Scd et ipsam
    opera commemorare; quibus profectosunimis aedifi- Domini carnem non de sanctaeVirginis Marisecame
    catoribusEcclesise par esse poluissct, nisi prophana susceptam, sed de coeloin Virginemdescendissedice-
    illa liaerelicaecuriositalis libidine novum nescio quid I>at; eamquenutabundus semperet dubiusraodocoae-
    adinvenissetquoet cunctosIaboressuosvelut cujusdanj' ternam Dco Vcrbo, modode Verbi divinitate factam
    Jeprseadmixtionefoedaretet committeret ut doctrina praedicabat.Nolebat enim in Christo esso duas sub-
    ejus non tam sedificalio,quam tenlatio potius Eccle- stanlias, unam divinam, alteram humanam, unam cx
    siasticadicerelur. Patre, alteram ex matre; sed ipsam Verbi naturam
    putabat esse discissam,quasi aliud ejus permanerel in
    (1) Prseter Apollinarium Hierapolitanum Antisti-
    tem magni nomrais virum, qui sub M. Antoniofloruit, Deo, aliud vero versum fuisset in carnem; ul cum ve-
    circa quarti seculi inediumduo exstiterunt Apollinarii ritas dicat ex duabus substantiis unumesse Curistum,
    pater nempe el filius ambo Alexandrini genere, ac ille contrarius veritati ex una Christi divinilale dtias
    ulerque Laodiceam se contulit sub Theodoto urbis dseratfactas cssesubstantias.Hsecitaque Apollhwis.
    Episcopo, commoratique ibi sunt sub Georgio illius
    successore.At ab isto fuere a communionesemoti, li- Nestoriusaulemcontrario Apollinarimorbo, dumscse
    cet paler in presbyterorum, ac filiusin Lectorum or- duas in Ciiristo substaniias distinguere simulat, duas
    dinem essel cooptatus. Qua autem de causa incertum introducit rcpente personas, et inaudito scelere duos
    est dissenlientibusveteribus. Nonnullidicunt ob ar-
    ctissimumamicitisevinculum,quoEpiphanioSophistse (1) Miror doctissimumvirum DionysujmPelavium
    homini gentiliuterque erat junctus; alii, ut Sozome- tom. 5. TheOlog.dogm. lib. 1, cap. 6, n. 15, opposi-
    nus,quiaAthanasiocommunicaverantLaodiceamtrans- tunvlegere, quasi nempe Vincentiusdixerit, et ipsum
    eunte, ut Alexandriam ab exilio rediret; quoniam plenafidei sanitatc, reclamantibuseditionibus,ac con-.
    nolum Apollinariiserat Georgiumparum in Trmitatis textu ipso : prseserlimquianonlatuit virum omnigena
    professione sibi constare. Utcumque res acciderit, eruditione referlum a Basilioin Ep. 295, etaGregorio
    Apollinaris fiiius illatam injuriam impotenler ferens, Nazianzenoin Ep. 1, ad Cled. pag. 744, reprehensum
    artis sucefiduciafretus, etulciseendicupidilateifovaro fuisse Apollinarem, ut in Sabellii eiToreminclinan-
    excogitavit baeresim; quam nec disseminare quievit tem, cujus rei testes hic posterior affert libros illius.
    paulopost Laodiceno Episcopo renunlialo. Et quia Hinc minimeaudiendusLeontiusin lib. desectis Act.
    antequam in infortunium delaberetur. Sanclis viris i, tom. 11, Bibl. PP. dum affirmathominemnon er-
    Epipbanio,Athanasio,Basilio, Serapioni,aliisquefidei rare circa Trinitatem- < Tametsi, inquit, Gregorii
    defensoribuserat apprimecharus : propterea funestior <araboetiam hac in parte erroris illum arguant. > Sed
    ejus lapsus Ecclesiseaccidit, uberioresque lacrymas praeterGregoriosexstat etiam Basiliusel Lirinensis,
    Epiphanioet Basilioexpressit, infelicemtanti vin exi- ut alios omittam; unde suspicor non pervenisse ad
    tum deplorantibus. Consulat Lector. Dionys. Petav. Leontium Apollinarislibros, in quibuserratum depre-
    tom. 5, Theol. Doi».lib. 1, cap. 6, num. 2 et 5. hendilNazianzenus: nisi forte quis dicere nialit, homi^
    (2) Hsecest lectio Cod. Reg. 'Cnde confii-njaturcon- nem contraria dogmata vulgasse, quod accidere illi
    iectura Barthol. Petri Duac., qui in marginjpedit. suae potuit, dum <in tractanda Theologianon e Scripluris,
    adnotavit hic legendum mstuinro eo quod editiones <sedex humanis inventis argumentapetebat, >quem •
    habebantactus.Baluzius. admodtimait Basilius.
    655 VINCENTHLIRINENSIS 656

    essevuttfiliosDei, duos Chnstos, unum Denm, alte- anima, aliud caro; ncc tamen duo Petri, caro et ani-
    rum hominem, unum qui ex Patre, alterum quisit ge- ma; aut alter Paulus anima, et alter caro; sed unus
    neratus ex matre. Atque ideo asserit sanctam Mariam idemquc Petrus, unus idemque Paulus, ex duplici di-
    non Theotocon,sed Christotoconesse dicendam : quia versaque subsistensanimi corporisquenatura. Ita igitur
    scilicct ex ea non ille Christus qui Deus, sed ille qui in uno eodcmqueChristo dusesubstantiaesunt; sed una
    erat bomo, natus sit. Quod si quis eum putatin Jitteris divina, altera humana; una cx Patre Dco, altera ex
    suis unum Christum dicere et unam Christi praedicare matre Virgine; una coaeternaet aequalisPatri, altera
    persoriam, non temere credat. Aut enim istud fallendi ex tempore et minor Patre; uiia consubstantialisPatri,
    arte machinatus est, utper bona facilius suaderetet altera consubstantialis matri; unus tamcn idemquo
    mala, sicut ait Apostolus: Per bonummihi operatusest Cbristus in utraque substantia. Non ergo alter Christus
    morlem, Rom. 7. Aut ergo, ut diximus, fraudulentiae Deus, alter homo; nori alter increatus, alter creatus;
    causa quibusdam in locis scriptorum suorum unum non alter impassibilis,alter passibilis; non alter scqua-
    Christuin et unam Christi personam credere se jactitat, lis Patri, alter minor Patre; non alter ex Patre, alter
    aut certe post partum jam Virginis ita in unum Chri- exmatrc; sed unus idemque Christus Deus et homo,
    stum duasperhibet convenissepersonas, ut tamen con- idem non creatus et creatus, idem incommutabilis el
    ceptus seu partusVirginei terapore, etaliquantopostea impassibilis, idem commutatus et passus, idem Patri
    duos Cbristosfuisse contendat; ut curoscilicetChristus et sequaliset minor, idpm ex Patre ante seeula genitus,
    homo communis primum et solitarius natus sit, et nec- idem in seculo ex matre generatus, perfectus Deus,
    dum DeiVerbo personseunitate sociatus, posteain euni perfectus homo. In Deo summa divinitas, in homine
    adsumentis Verbipersona descenderit; et licet nunc plena humanitas. Plena, inquam, humanitas : quippe
    in Deigloria maneat adsumptus, aliquandiutamen nihil quaeanimamsimul habeat et carnem, sed carriem ve-
    inter illum et caeteroshomines interfuisse vidcatur. ram, nostram, maternam, animamverointellectu prae-
    XIII. Haecergo Nestorius,Apollmaris, Pholinus ad- dilam, mente ac ratioiie pollentem. Est ergoin Cbristo
    versus Catholicam fidem rabidi canes latrant: Photi- verbum, anima, caro; Sed hoc totura unus est Christus,
    nus, Trinitatem non confitendo; Apollinaris, converti- unus filius Dei, et unus Salvator ac Redemptornoster.
    bilem Verbi dicendo naturam, et duas in Christo sub- Unus autem, non corriiptibili nescio qua divinitatis et
    stantias non confitendo, et aut totam Christi animam bumanitatis confusione, sed integra et singulari qua-
    aut certe mentem atque rationem in anima denegando, dam unitate personse.Neque enim illa conjunctio alte-
    et adserendo pro sensu mentis fuisse Dei Verbum; rum m alterum convertit atque rautavit (qui est error
    Nestorius, duos Christos aut semper esse, aut aliquau- proprius Arianorum)(1), sed ita in unum potius utrum
    diu fuisse adseverando. Ecclesia vero Catholica et de que compegit, ut manente sempcr in Christo singula-
    Deo et de Salvatore nostro recta sentiens, nec in Tri-
    nitalis mysterio nec in Cbristi incarnatione blasphe- (i) Ut Ariani facilius improvidis suaderentVcrbum
    alterius esse a Patre spbstantiae, passum asseruere in
    mat. Nametunam divinitatem in Trinitatis plenitudine carne; ac animx instar fuissc corpori divinitatemillam
    et Trinitatis aequalitatemin una atque eadfcmmajeslatc Verbi veluti secundariam aiebant; unde ex eorum
    veneratur, et unura Christum Jesum, non duos, eum- mente in humanitatem quasi conversa erat divinitas,
    dum substantivaehominis formsein Christo locum te-
    demque Deumpariter atque hominemconfitetur.Unam nuit. Hunc errorem assuraptaehumanilatis destruen-
    quidem in eo personam, sed duas substantias; duas tem fidem praeter Lirihensem exprobat illis Leontius
    substantias, sed unam credit esse personam: duas de sect. Act 2, Athanasius in lib. de salutari Adventu,
    * et bv altero de incarriatione Cbristi: ac potissimmn
    substantias, quia mutabile non est Verbum Dei, ut Hilariusin toto lib. x de Trinitate, undenumer. 9, ait:
    ;psum verteretur in carnem; unam personam, ne duos <Volunl plerique eorinn ex passionis metu, et infir-
    profitendo filios, quaternitatem videatur colerc, non <mitate patiendi; non in natura eum impassibilis Dei
    Trinitatcm. Sed operae pretium est ut id ipsum etiam <fuisse Sed inferioris a Dco Patre naturae, et hu-
    <manaepassionis irepidaverit metu, et ad corporalis
    atque etiam distinctius et exprcssius cnuclecmus. In <poenaecongemueritatfocitatfcra.> Quaequuraita sint,
    Deo una substantia, sed tres personae; in Christo duae jana sine ambiguitate ulla facile dirimitur tota contro-
    substantiae, sed una pcrsona. In Trinitate alius atque versia, quam ClaudianusMamertus, Berengarius ac
    Joannes quidam apud Pbilippura bonae spei Abbatem
    alius, non aliud atque aliud; in Salvatore aliud atque excitarunt Hilario, quasi humanasinChrisioPassioiies
    aliud, non alius atque alius. Quomodoin Trinitatc alius neganti num. 25 cjusdem libri dum inquit: < Passus
    atque alius, non aliud atque aliud? Quiascilicet alia et <quidem est DominusiJesus Cbristus, dum caeditur,
    persona Patris, alia Filii, alia Spiiitus sancti; sed ta- <dum suspenditur, dum crucifigitur, dum moritur :
    <sed in corpus Domihi irruens Passio, nec non fuit
    menPatris et Filii et Spiritus sancti non alia et alia, <Passio, nec tamen naturam Passionis exseruit, dum
    sed uua eademque natura. Quomodoin Salvatorc aliud <et pcenaliministerio desaevit,et virtus corporis sine
    atquealiud, non alius atque alius? Quia videlicet al- <sensu poenaevim poehaein se dessevientisexcepit. >
    tera substantia dranilatis, altera humanitatis; sed ta- Sensus ergo est: Passio qua C3esusest Christus, fuit
    ex parte corporis, seu bumanitatis a Verboassumptae,
    Kiendeitas et huraanitas non alter et alter, sed unus quaesensu, dolore, tolerantia demutata est; sed vera
    idcuique Christus, unus idemque filius Dei, et unius non fuit ex parte Verbi, quod demutationis effcctibus
    caruerit: el hoc est quod Hilarius inquit Filium. Dei
    ejusdemquc Christi et filiiDei una cademque persona; vim pmnmin se desmvientissine sensu pmnmexcepisse.
    sicut in homine aliud caro, et aliud aniraa, sed unus CorisulatLect. generalempraefatipraemissaraOperibus
    idemque liomo anima et caro. In Petro et Paulo aliud D. Hilarii Edit. P. Coustant. § III.
    657 PRIMUM.
    COMMONITORIUM 658
    ritateunius cjusdcmquepersonse, in -eternumquoque versione, uniendo se homiri, non confundendo, non
    imitando factus est homo, sed subsistendo. Abjiciatur
    permaneatproprietas uniuscujusque naturae; quo sci-
    licet nec unquSunDeus corpus esse incipiat, nec ali- ergo tota penitiis personaeUliusintelligentia quaefin-
    quando corpus, corpus esse desistat. Quod etiam hu- gendo imitatione suscipitur, ubi semper alius est et
    manseconditionisdemoustratur exemplo. Neque enim aJiud siinulatur, ubi ille qui agit, nunquam is est quem
    in prsesentitantum, sed in fuluro quoque, unusquisque agit. Absit ctenim ut hoc fallacimodo DeusVerbum
    hominum ex anima constabit et corpore, nec tamen personam hominis suscepisse credatur; sed ila potius
    unquam aut corpus in animam aut anima vertetur in ut incoromutabilisua raanente substantia, et in se per-
    corpus; sed unoquoque hominum sine fine victuro, in fecli hominis suscipiendo naturam, ipse caro, ipse
    unoquoque hominum sine fine necessario utriusque homo, ipse persona hominis existeret, non simulalo-
    substantisedifferentia permanebit. Ita in Christo quo- ria, sed vera, non imitativa, sed substantiva, non de-
    que utriusque substantise sua cuique in seternum pro- nique qusecum actione desisteret, sed quseprorsus in
    prietas, salva tamen personse unitate, retinenda substantia permaneret.
    est. XV. Haecigitur in Christo personse unitas nequa-
    XIV. Sed ciim personam ssepius nominamus, et di- quam post Virginis partum, sed in ipso Virginis utero
    cimus quod Deus per personam homo factus sit, vehe- corr.pacta atquc perfecta est. Vehementer enim prse-
    raenter verendum est ne hoc dicere videamur quod cavere debemus, ut Christum non modo unura, sed
    Deusverbum sola imitatione actionis quse sunt nostra etiam semper unum confiteamur: quia intoleranda
    susceperit, et quidquid illud est conversationis hu- blasphemia cst ut eliamsi nunc eum unum esse conce-
    manse, quasi adumbratus, non quasi verus homo fece- das, aliquando tamen non uuum, sed duos fuissecon •
    rit; sicut in theatris fieri solet, ubi unus plures effingit tendas, unum scilicet post tempus baptismatis , duos
    repente personas, quanun ipse nulla est. Quotiescum- vero sub tempore nalivilatis. Quod immensu.n sacri-
    que etenim aliqua suscipitur imitalio actionis alienae, legium uon aliter profecto vitare poterimus nisi uni-
    ita aliorum officiaaut opera patrantur, ut tamen hi qui tum hominem Deo, sed unitate personae , non ab
    agunt, non sint ipsi quos agunt. Nequc eniin (ut, verbi ascensu, vel resurreclione, vel baptismo, sed >'amin
    gratia, secularium et Manichseorum(1) utamur exem- matre , jam in utero, jara denique in ipsa virginali
    plis), cum actor tragicus Sacerdotem effingit aut re- conceptione fatearaur : propter (raam personse unila-
    geni, sacerdos aut rcx est. Nam desinente actu simul tem indifferenter atque promiscue et quae Dei sunt
    et ca quam susccperat pcrsona desistit. Absit hoc a propria tribuuntur homini, et quaecarnis propria ad-
    nobisnefariumscelestumqueludibrium. Manichseorum scribuntur Deo. Inde est enimquod divinitus scriptum
    sit ista dementia; qui phautasiae prsedicatores, aiunt est et filium hominis descendisse de ccelo , et Domi-
    Filium Dei Deura, personam hominis non substantia num majestatis crucifixumin lerra, Joan. 5. 1 Cor.
    extitisse, sed actu putativo quodam et conversatione 2. Inde etiam est ut carne Dominifacta , carne Do-
    si.nulasse. Catholica vero fides ita Verbum Dei homi- inini creata, ipsunvVerbumDei factum, ipsa sapientia
    nem factum esse dicit, ut qusenostra sunt, non fallaci- Dei impleta , scientia creata dicatur; sicut in pra>
    ter et adumbrate, sed vcre expresseque susciperet, et scieutia manus ipsius ct pedes ejus fossi csse refe-
    qusecrant huroana, non quasi aliena imitaretur, sed runtur. Per banc, inquam , personae unitatem illud
    potius ut sua gereret; et prorsus quod agebat, hoe quoque similis mysterii ratione perfectum est, ut
    ctiam esset. Sicut ipsi nos quoque in eo quodloquimur, carne Verbi ex integra matre nascente , ipse Deus
    sapimus,vivimus,subsistimus, nonimitamur homines, Verbum natus ex Virgine catholicissirae credatur, im-
    sed sumus. Neque enim Pctrus ct Joannes, ut eos po- piissime denegetur. Quaecum ita sint, absit ut quis-
    lissiraum nominern,imilando erant homines, sed sub- quam sanctam Mariam divinse gratiae privilegiis et
    sistendo. Neque enhn Paulus simulabat Apostolum, speciali gloria fraudare conetur. Est enim singulari
    aut fingebatPaulum; sed erat Apostolus, et subsiste- quodam Dominiac Dei nostri, Filii autem sui, munere
    bat Paulus. Ita etiam Deus Verbum adsumendo et verissime ac beatissime theotocosconfitenda; sed non
    habendo carnem, loquendo, faciendo, patiendo per eo modo theotocosquo impia quaedam hneresis suspi-
    carnem, sine ulla tamen suae corruptione naturoe, hoc catur, quae adserit eam Dei matrem sola appellatione
    omnino prceslare dignatus est ut hominem perfectum dicendam, quod eum scilicet pepererit hominem qui
    non iraitaretur aut fingeret, sed exhiberet, ut homo postea factus est Deus; sicut dicimus Presbytori
    verus non videretur aut putaretur, sed esset atque sub- raalrem, aut Episcopimatrem, non jam Presbyterum
    sisteret. Igitur sicut anhna connexa carni, nec in car- aut Episcopum pariendo , sed eiim generando homi-
    ncm tamen versa, non imitatur hominem, sed est nem qui postea Presbyter vel Episcopus factus est.
    bomo, et homo non per simulationem, sed per sub- Non ita, inquam , sancta Mariatheotocos, sed ideo
    stanliam, ita etiam Verbum Deus, absque ulla sui con- potius quoniam, ut supra dictum cst, jam in ejus sa-
    (1) Arbitratur Baluzius a sciolo quodam adjeclam crato utero sacrosanctum illud mysterium perpetra-
    fuisse parenthesi Manichmorumvocem : qui Vincen- tumest, quodpropter singularemquamdam atque uni-
    tium non inlelligens, putavit comparationenieam sumi
    a Manichaeis.Deindead voces Sacerdotenteffingit,ait, cam personaeunitatem, sicut Verbum in carne caro,
    tragcedos et comcedosinduisse palam Episcopi per- ita homo in Deo, Deus est.
    sonam, non secusac aliorum hominum. XVI. Sed jam ea quaesuprade memoralis bteresi-
    C59 VINCENTHLIRINENSIS CCO

    bus vel de catholica fide breviter dicta sunt reno- si Deo placuerit, uberius tmclanda et explicanda.
    varidsecaiisa memofiae brevius strictiusque °repeta- Nuricad pfoposituni fedeamus.
    XVII. Dicebamus ciigo in snperioribus quod in
    mus; quo scilicet et intelligantur iterata pienius, et
    firmius ihculcata teneantur. Anathema igitur Photirio Ecclesia Dei tentatio esset populi, error magvstri, et
    non recipieriti plenitudmem Trinitatis, et Cliristum tantoinajor tenlalio qtfanto ipseesset doctiorqui cr-
    honiinem tantummodo solitarium prsedicanti. Ana- raret. Quod primum iScripturai auctoritate, deinde
    thema ApoHinariadserenti in Christo conversaedivi- ecclesiasticis doceoanius exemplis, eorum scilicet
    nitatis corruptionem, et auferenti perfectachumamtatis coramemoratione-qulcum aliquandiu sanaefideiforent
    Anaihema Nestorio neganli ex Virgine habiti, ad extremum tamen aut in alienain decidis-
    proprietatem.
    Deum natura, adserenti dnos Christbs, et explosa sent sectam, aut ipsi °>..amhaeresim condidissent.
    Trinitatis fide , quaternitatem nobis intToducenti: Magnaprofecto res. et ad discendurautilis, et ad re-
    Beata (1) vero Catliolica Eedesia , quaeurium Deura Colendumnecessaria; j^uam etiam atque eiiam exem
    molibus illusttare atque inculcare debemus;
    in Trinitatis plenitudine et item Trinitatis -equalitatem pJorum
    vere Catholici noverint se cum Ecclesiado-
    in una Divinitate yeneratur; ut neque stngularitas ut omnes
    non cum doctoribus Ecclesiacfidem
    substantiaepersonarum confttndat propfietatem, neqne ctores recipcre,
    deserere debere. Sed ego ita arbitror, quod cum raulios
    ilem Trinitatis distinctio unitatem separet Dcitatis.
    In Christo duas veras in hoc tentandi genere proferre •yaleamus,nemo pene
    Beata, inquam, Ecclesia, quae
    sed unam Chrisli crcdit esse sit qui Origenis tentationi valeat comparari; in quo
    perfectasque substantias,
    plura adeo prseclara, ladeosingularia, adeo mira ex-
    personam , ut neque riaturarum distinctio uritatem stilermit, «t inter iniltialiabendam cunctis adserlio-
    personae dlvidat, neque item personaj uriitas differen- nibus
    tiam confundat subslanliarum. Beata, inquam, Eccle- ejus fldem quivis ille ifacilejudicaret. Nam si
    vita facit auctori tatem, magna iili industria, magna
    sla , quse ut unum semper Christum esse et fuisse
    f.udicilia (1), patientia, tolerantia. Si genus vel
    fateatur, uritum hominem Deo, non post parlum ,
    sed jam in ipso matris utero eonutetur. Beata, in- (1) Pudicitiae amorC suum evirare corpus ausus
    quam, Ecclesia , quae Deum factum hominem non iiiit, non lam ferro exseclis genitalibus , quam cicu-
    conversionenaturae , sed personae ratione intelligit, tam illis adbibcndo, ut Athenienses Hierophantas, ad
    compeseendam libidimkniUevissetestis est ipse lib. 7.
    pef sonseautem non simulatoriae et transeuntis, sed cont. Celsum : licet in diversas abeant etiam veteres
    subslantivaeac permanentis. Beala, inquam, Ecclesia, Patres opiniones, quod candide oportuit fateri. Hoc
    facinusipsc, etsi sero, damnavit tamen, vehe-
    qusehanC perSOnaeunitatcm tanlam vim habere proe- grande
    dicat ut propter eam miro ineffahijique mysierio ct raenterqueabsterruitaliostom. 15, adcap.19, vers. 12,
    in Matlhaeum, tum Scripturarum auctoritate, tum ra
    divina hoririri e'tDeo adscribat bumana. Nam propter tionum pondere, ne cimviciis, ac ignomiria afficien
    eam et hominemdecoelosecundum Deum descendisse dos , se omnibus praebeant; et his verbis apposite
    et Sextum argnit: «At his , inquit, Sa
    hori abnegat, et Deuni secunduirthoniiriera credit in Philonem,
    < crarum lilterarum cjrca ijlara sententiam ininime
    terra factum, passum, et cfucifixuiri. Propter ea de- < assecutis fides babenda non est; nam si inter fruc-
    nique et liominem Dei filium et Deum filimn Virginis < <tus Spiritus, curii cbaritate, et gaudio, et patientia,
    et
    confiletur. Beata igitur ac veneranda, beriedicta, et < reli(*uis quoque «iasiitasTecensetuf, hanc potitis
    lauda- tanquam frucluin dare, et inasculum corpus a Deo
    sacrOsancta, et omnino illi
    sUpernae angelorum < datum, conservare (pportet, quam aliud quidpiam
    tioni comparanda confessio, quae unum Dominura < audere , adeo ut transgrediatur aliquis per apposi-
    Deum trina sanctificatione glorificat. Idcirco etenim «<tum ad fem de qua agttur hocce praeceptum: Non
    -vitialrisaspectum barba; tuae, Lev. 19, v. 27 >
    vel roaxime unitatem Christi prredicat, ne mysterium Et allatis Scripturse locis nonnullis ferventiori fide
    Trinitatis excedat. Haec in excufsu dicta sint, alias, pracditos juvenes sic[ alloquitur : <Jam vero cum
    < anitno suo cogitet, qui tale facinus commissurus
    (1) Qtiumtot, et tantaeolim fuerint, qnemadrao- « est: quaeuamab iis sit passurus, qui probris eum,
    dum et nunc sunt, otiosaehsereticorumifaudulentiae t et couviciis appetentes, his verhis utenlur : Non in
    CoritraTfiriitatis Incarriationisquemysteria, stat nihi- < trabit Eunuchus altritis, vel amputatis testiculis in
    lominos .cathoJtee fidei integritas, tanquam rupes « Ecclesiam Domira ;' virum bunc inler castralos
    Valida, et immota adversus omnes ventos, pluvias, * numerantes. > Deinde paulo post subdit : < Quas
    lorrentes, quia, inquit HilariusJib. 2. de Trinit. nu- <nam vero capitisfravedines patiuntur^ quas. yerti
    mer. 22. < Ut quaedammedicamentorum genera sunt < gines, quaementem etiam quandoqnc invadunt, et
    t ita comparata, nt non slngulistantum segfitudinibus <ima^inum foririatficem aniinse vim sibi novas , et
    < utilist sint, sed omnibus in «oinmune medeantur <innsilatas ex hac materia (sehifine.rmgehtemspecies
    < liabeantque in se virtutem generalis auxilii; ita t perturbant.» Quibus si addatur, id qnod acute vidit
    < et fides csit5io!icanon adversus singulas pestes, sed Augustinus lib. 6, prioris .operis adv. Julianum cap.
    < contra omnes morbos opem medelaeCOmmunisim- 14, num. 41, spadoriesetiam carnalis concupiscentiae
    i pertit; non infirroanda genere, non viricendanu- urgcri sthiiulis, <nrinus qiiideni laboriose, ne, inqult,
    t mero, non diversitate faUendaj sed una atque <concumhendi quamvts iiTituSipse cwiatns in eam
    < eademadversum singulaomniaqucconsistit.Magnum t tiirpiludinem veniat ,jpropier quam CalligonumVa-
    » est enim, tot in una ea esse f emedia, quot morbi < lentiniaui junioris Eunuchum gladio novimusultore
    < surtt; et totideni vefitatis esse doetrinas, quotidem - »punitum ariefetricisconfessioneconvictffln; neque
    ' <erunt stolia falsitaiis. Contiabantur in unum no- « enim, «i in Lib. Eccl|eSiasticoadhiberetuf inde simi-
    < mina hacreticorura, et omnes scbolse prodeant: «litudo atque dicefetuf : * Vidensoeulis , et ini^emi-
    * audiant uriurii ingenitUniDeum patrem., et unum 8cens_quasispado<»mplmcrisvirgincni,et sttspifans,
    • unigenitum Dei Filium pefTecti Patris perrectam xmsieiipsi imvermtur eoncuphcentimcarnatts effet-
    f pracemem, >etc. qusesequuntur. libus. Iket de.stiiwHww-Akeffectibits; » si, imjuam, ye-
    661 PRIMUM.
    COMMONJTORIUM
    eruditio, quid eo nobilius (1), qui primunj ih ca domo fuit tam amcena,tam lactea, tam dulcis oratio ut mihi
    natus est quse est illustrata martyrio, deinde pro ex ore ipsiusnontam verba quammellaquaedamfluxisse
    Christo non solum patre sed omni quoque facultate videantur? Qusenon ille persuasu difficiliadisputandi
    privatus, tantum inter sanctae paupcrtalis profecit viribus elimpidavit, quse factu ardua non ul fatiliima
    angustias ut pro nomine Dominieaeconfessionis(2) viderentureffecit?Sedforsitanargumentorumtantum-
    ssepius,ut ferunt, adfligeretur. Neque vero haecin illo modo nexibus adsertiones suas texuit? Imo plane
    sola erant quse cuncla poste.atentationi forent, sed nemo unquara magistrorunj fuit qui pluribus divinae
    tanta etiamvis ingera1, tam profundi, tam acris, tara legisuteretur exemplis.Sed, credo,pauca conscripsit?
    elegantisut omnes pene multum longeipie superaret; Neroomortalium plura; ut mihi sua omnia non solum
    tanta doctrinaeac totius eruditidris magnificentiaut non perlegi, sed ne inveniri quidem posse videantur :
    paucaforent divinse, pene fortassenulla humantephi- cui ne quicquam ad scientiae instrumenta deesset,
    losophisequsenon penitus adsequeretur : cujus scien- etiaro plenitudo exabundavitsetatis (1). Sed forsitan
    tisecumGrteca concederent (5), Hebraeaquoque ela- discipulisparum felix? Quisunquam felicior' Nempe
    borata sunt. Eloquentiamvero quid memorem, cujus innumeri cx sinu suo doctores, innumen sacerdotes,
    rum est hoc, quod ait Sanctus Doctor, certe nihil confessores et martyres extiterunt. Jaui vero quanta
    juvat exsiccatione, vel exsectione proprium evirare apud omnes illius admiratio, quanta gloria, quanta
    corpus. Consulat Lector Baron. ad ann. 250, et Hue- gratia fuerit, quis exsequi valeat? Quis non ad euro
    tium lib. 1, Origeu.cap. 1, num. 15, adversusHal-
    lou, qui Origenisfactunvexcusandumsuscepit 1. 4, paulo religiosor ex ultimis mundi partibus advolavit?
    Orig. def. Quis Cbristianorumnon pene ut prophetam, quis phi-
    (1) Genere fuit j-Egyptius, Aiexandrisequenatus losopborum non ut magistrum veneratus est? Quam
    anno Chr. 185, ac Commodi6, Eleutheri Papae9,
    Friario Materno,etM. AtliloBradua Coss. Ejus pater autem non solum privataeconditioni, sed ipsi quoque
    fiiit LeonidesMartyr, qui supplicium tulit capilis x. fuerit reverendus imperio declarant historiae, quse
    Kal. Maii; quum LaetuspraeessetjEgypto, ac rilu fe- eum a matre (2)Alexandrilmperatorisaccitumferunt,
    rino in Ecclesiaefiliossaeviret. ccelestisutique sapientiaemerito, cujus et illegratia et
    f2) DoclissimusPrscsulHuetius lib. 9, Origen.cap. 1.
    n.9, exEpiphanio in baer. 64. cap. 1, hoc prscclarum amore illa flagrabat. Sed et ejusdem Epistolaetesti-
    exlmiumqueopus ab Origeneproestituincommemorat raonium perhibent quas ad Pbilippum Imperato-
    an. 18, suaeaetatis, quum a Demetrio Alexandrinse rem (5),qui primus RomanorumPrincipum Christia-
    EcclesiaeEpiscopo, Catecbumenorumcura ei fuisset
    demandata : in qtto sicut summa cum laude nomen « cernere, ut accurate perspeximusab Hebrseisedocti,
    Dominiconfessus est; ita exinde nunquam gentes < cum ipsorura exemplaribus nostra coroparantes,
    hominipepercenrat.Quumenim /flJgyptiorumDeorum < quae testimonium habent ab ediliouibus Aquilae,
    minislris mos esset abrasovertice in prophani Sera- < Symmachi, et Theodotionis, quaenon sunt depra-
    pidis gradtbuspopulumaUoqui,cum palmarum ramis, < vatse. > Consulat lector Fabriciuni lom. 5. lib. 5.
    ut adsacraobeundaascenderent, quo more gravissimae cap. 1. p. 225., et 224. Tiliemonliumin Mon. Eccl.
    illorum cseremoniaecontinebantur: ille acceptispal- de Origene disserentem, ct D. Bemardum a Monte-
    marum surculiserecto fortique animo alta voce sic falconisin Praefat.ad HexaplaOrigen.
    corapellabatadstantes: Adeste, accipiteramum, non (1) Vixit annos 69, quum labore confectum Tyri
    Templi idolis consecraft,. sed Chrisli. Unde ani.mis summumvtrum mors consumpsit aun. post Ch. or-
    Etbnicorumin se concitatis"fugere , latitare, ac late- tum 254, quo anno InteramnaeGalluset Volusianus
    bras commutare coactus est. Accideruntautem haec interfecti sunt. Eadem in urbe sepultus est, cujus
    sub AquilaAlexandriaePraefecto. sepulcrivestigiabodie superesse, qui loca illa lustra-
    (5) AmaruseruditaeantiqujtatiscensorJoannes Cie- runt, apud Huetiumlib. 1. Origen.cap. 4, num. 7et 9,
    ricus in quaest. 2. Hieronymianasuadere conatur, referunt.
    Origenemimperitissimum Hebraicae linguae fuisse, (2) Mammaeanempe, quse quum Antiocbiaemora-
    reluctantibusTillemontio,Montefalconio,et Fabricio. retur, Origenemaccersivit. Post Severivero mortem,
    Nonvacathlc nec lubet Clericiexpendereargumenta, sub Zepherino Romam venit, non assectandaeMam-
    quumnolarum angustiaeid non permittant; unde satis msesesludio, quod censuit Baronius , sed desiderio
    sit observare, ila ab OrigeneconsultosfuisseJudseos penitiis cognoscendaeRomanaeEcclesiseomnium an-
    in difficilioribuslocis , quod nedum Hieronyinus, tiquissimae, leste Euseb. lib. 6. Eccl. Hist. cap. 10.
    verum etiam ipse testatur, ut aliquando cum iilis pu- (5) EusebiusCaesareeusisin Chronicoab Hieronymo
    blice decertarit, ac sapientissimumillorumAlexandrise aucto ad ann. Cbr. 247, hsec habet: < Romano-
    ex Scriplura juxfa hebraicam veritatem convice.rit; <rum xxiu, Philippus regnavit aiinis 7. Pbilippus
    quod refert ipsc lib. 1, cont. Celsum : < His verbis, < Pliilippum filium suum consortcm regni facit pri-
    < inquit, ineminimc urgere veheinenter Judaeum,qui < musque omnium ex Romanis ImperatoribusChri-
    <sapienshabebaiur apud suos, quumquenou posset < stiauus fuit. > Et ad an. 254, ail a Deciofuisscillos
    <se explicare, respondit sicut decebat Judaeum. > interfectosob odium in Christianamreligionem. Eu-
    Deinde non raro Origenes ipse testatur Hebraicos sebio concinit Orosius lib. 7 Hist. cap. 20, aliique
    Codicesa se diligenterfuisse mspectos, ut mederetur quorum testimoria prseterirelibet. In actis S. Pontii
    editionibusAquilae,Symmacbi,Tneodotioris, ac 70in- Martyrisa Baluzioex vetustiscodicibuseditis feriur a
    terprcturo,ubierantdepravatae.Hinct.8 Commentar. S. hoc viro fuisse ad fidemconversos. At Pagiuslouga
    in Joannem pag. 150. Edit. Huetii t. 2, disserens de dissertatione probat fabulosa esse oinnia, quse «e
    porcis e rupe praecipitalis, ac in mare per Daemoues Philippis Chrislianam religionem ampiexis feruntur,
    ' suffocatis/onservat non recte legi in locoGeraseno- nixus testimoniisAmbrosii, Sulpicii,-aliorumquedi-
    rum, vel Gadarenorum; quia < Gergesa,inquit, a qua ccntium Constantinum fuisse prinium Imperatorem
    < Gergesei,urbs est antiquajuxta stagnum,quod nunc Cbristianura; ac ex nummis, in quibusceria Philip-
    « Tiberiadisvocamus, juxta quaro rupes est slagnum porum gentilitatis sigua deprebendunlur, Petavius
    « adjacens, e qua oslenditur porcos a Damionusin tom. 2 de Doct. temp. lib. 11, cap. 27, post Baronium
    « praecepsdelatos ftiisse > Et paulopost subdit: cx Zonara observat «[uosdam nOminis similitudine
    « Taleerratum in Lege,et Prophetis circa nominalicet deceptos. ad PhilippumImperatorem accommodasse,
    065 •VINCENTHLIRINENSIS 664
    j-tusfult, Christiani magisterii auctoritate conscripsi. diceretur : Si surrexeritin modiotui prophela, Deut
    De cujus incredibili quadam scientia si quis referen- 15. Et paulopost: Non audies,i.Miuit,verbapropheue
    tibus nobis Christianum non accepit testiraonium, illius. Et item: Quia tentat vos, iin-nit, DominusDeut
    saltem testificantibus philosophis gentilera recipiat vester utrum diligatts eum an non. vere non solum
    confessionem. Ait namque iirpius ille Porphyrius (1) tentatio, sed etiam riiagnatentatio detiltamsibi atque
    excitum se fama ipsius Alexandriam pueruni fere insependentem Eccjesiam adrairatione mgenii, scien-
    perrexisse, ibique eum vidisse jam senem, sed plane tise,eloquentiae,conyersationis, et gratise, nihil de se
    talem tautumque qui arcem totius scientiae condi- suspicantem, nihil verentem, subito a veteri Religione
    disset. Dies me citius defecerit quam ea quse in illo in novamprophanitatemsensimpaulatimquetraducere.
    viro prseclara exstiterunt vel ex minima saltera parte Sed dicet aliquis corruptos esse Origenis libros. Non
    perstringam : quaetamen omnia non solum ad Reli- resisto; quinpotius et malo. Nam id a quibusdam et
    gionis gloriam, sed etiam ad tentatioris magnitudinem traditum et scriptumest, nonCatholicistantum, verum
    pertinebant. Quotus erim quisque tanti ingenii, tantse etiam Hsereticis. Sediillud est quod nunc debemusad«
    doctrinse, tantaegratiacvirnm aut facile deponeret, ac vertere etsi non ipsum, librbs tamen sub nomine suo
    non illa potius uteretur sententia , se cum Origene editos, magnaeesse tentationi: qui multis blasphemia-
    errare malle , quam cum aliis vera sentire? et quid rum vulneribus scaterites, non utalieni, sed quasi sui
    plura ? Eo res deciditut tantaepersonae,tanti doctoris, et leguntur et amantiir; ut etsi in errore concipienda
    tanti prophetae, non huinana aliqua, sed, ut exitus Origenis non fuit serisus, ad errorem tamen persua-
    docuit, nimium periculosa tentatio plurimos a fidei dendum Origenis auctoritas yalere videatur.
    inlegritate deduceret. Quamobremhic Origenestantus XVIII. Sed et Tertulliani quoque eadem ratio est
    ac talis, dum gratia Dei insolentius abutitur, dum in- Nam sicut ille apud Grtecos, ita hic apud Latinos nos-
    genio suo rimiura induh-et, sibique satis credit, cum trorura omnium facile princeps judicandusest. Quid
    parvi pendit antiquam ChristianaeReligionis simplici- enim hoc viro doclius, quid in divinis atque humanis
    tatem , dum se plus cunctis sapere praesumit, dum rebus exercitatius? Nempe omnem philosophiam et
    ecclesiasticastraditionesetveterum magisteria conte- cunctas philosophorutn sectas, auctores, adsertores-
    mnens, quaedamScripturarum capitula (2) novomore quesectarum, oronesque eorum disciplinas, omnem
    interpretatur, meruit ut de se quoque EcclesiaeDei bistoriarum ac studiorum varietatem mira quadam
    mentis capacitate complexusest. Ingenio vero nonne
    quae Philippo Mgypti Augustali convcniunt; quod tam gravi ac vehemepli excelluitut sibi nihil pene ad
    asseritprsesertim de Epistolis Origenis. Huetius lib. 1 expugnandum proposuerit quod non aut acumine in-
    Origen. cap. 2, num. 12, ait occulte a Fabiano fuisse ruperit, aut pondere eliserit ? Jam
    initialum Pbilippum Antiocliisesub Babyla; et idco porro orationis suae
    celebratum a Catholicis id fuit, non reprehensum a laudes quis exsequivaleat, quse, tanta nescio qua ra-
    quia eos latuit. Suspicor amplexum fuisse tionum necessitate cdncerta est ut ad consensum sui
    fentilibus,
    'hilippumChristianam Religionem,quod ei exprobant quos suadere non potuerit impellat; cujus quot
    nonnuili, quasi sic tegere posset crimina. Hoc lestan- pene
    tur praeter supra laudatos Leontius Antiochenus, verba, tot sententise sunt; quot sensus, tot victorise.
    Chrysostomus , et auctor Chronici Alexandrini; sed Sciunt hoc Marcionesi, Apelles, Praxeae, Hermoge-
    nonplene, hinc raulta, quaegeutiiitatis erant, retinuit, nes, Judaei, Gentiles, Gnostici, caeterique; quorum ille
    nec fidem in posteros Imperatores transfudit. Quae
    suspicio multis firmari posset monumentis. blasphemias multisac magnisvoluminumsuorum mo-
    ' (1) Valesius,ct post illum Huetiusex hoc Porphyrii libus, velut qniblisdam fulminibus, evertit. Et tamen
    lestimonioinferunt duos exstitisse Origcnes, ambos bic quoque post haec omnia, hic, inquam, Terlullia-
    Ammonii discipulos : nostrum, qui vulgoAdamantius
    est dictus, dequo Porphyrius traditmultam ex scriptis nus, catholici dogmatis, id est, universalis ac vetustoe
    apud posteros gloriam fuisse consecutum, sibique ado- fidei parum tenax, ac diserlior multo quam felicior,
    lescenti valde notum; alterum vero qui fuit Herenrii, mutata dcincepssententia, fecit ad cxtremum quod de
    et Plotini condiscipulus, de quo frequens mentio in eo beatus confessor Hilarius
    vita Plotini ab eodem Porphyrio scripta ; nihilque quodam loco scribit: Se-
    memoriae reliquit praeter libellum de quenti,inquit, erroredeiraxit scriptisprobabilibusaucto-
    Eosterorum
    isemonibus, ut constat ex Longino. Fuit autem hic ritatem, Hilarius in Matth. c. 5. Et fuit ipse quoque in
    condiscipulus, et aequalisPorphyrii Roraae,.siEunapio Ecclesia magna tentatio. Sedde hoc nolo plura dicere.
    fides. Verum, ut utriusque Origenis latum appareat Hoc
    discrimen , oportet advertere Adamantium imperan- tantum commembrabo, quod contra Moysiproe-
    tibus Galloet Volusiaiioex Eusebioobiisse : alterum ceptum exsurgentesin Ecclesia novellasMontanifurias
    vero ex Porphyrio in vita Plotini sub Gallienoin vivis et insana illa insanarummulicrumnovitiidogmatis soin-
    fuisse, ac librum quemdam elaborasse. nia (1) veras prophetias adseverando, raeruit ut de se
    (2) Quae fuerint haec Scriplurarumcapitula exponit
    Epipbaniiis in Anchoratu numer. 54 et 62, exordia veteres tamen nemo accuratius illo etiam litteralem
    scilicet Genesis : < Plerique, inquit, aUegorice de Scripturaesensum exppsuit, utprobe notum est illis,
    «Paradiso disputant, atque inter caeteros furiosus qui ejus lucubrationes evolverunt. Hinc optandurn
    « Origenes adumbratam nescio qnam'-speciem pro sane est, ut paulo acquioresin Origenemfuissentnon-
    « ventate in mundum invexit. > Et posteriOrinum., nulli etiam ex veleribu^ ; qui strenue quum usi essent
    «iterum : « Redeo ad Originem(quod ipsi Deus igno- hominis laboribus, grayes postea ei Iites excitarunt.
    < scat) : absurdissiroaroaliam fabulam, et allegoriam (1) Intelligit Priscillam et Maximillam,nobiles ac
    » fallendis hominibus proposuit, etc. > Vide S. Virum opulentas feminas, quseEcclesiasplures auro primum,
    loc. laud. Oportet tamen hic advertere, quod licet ab deinde nefariis corrupeiredogmatibus.De bis ac Mon-
    Origenepeccatum sit ob frequentes allegorias, inter tanoProsoerinChronicoad Consiilat.CethegietClari,
    665 COMMONITORIUM PRIMUM. C6G
    quoque et scripturis suis diceretur: Si surrexerit i» cii, seminecesac semivivi; quippe qui tantam veneni
    mediotui propheta.Et mox: Nonaudiesverbaprophetm hauserint quantitatem quaenec occidatnec digeratur,
    illius. Quare? Quia, inquit, tentat vos Dominusvester nec mori cogat nec vivere sinat, heu miseranda con-
    ulrumdiligatiseuman non. ditio ! quantis illi curarum aestibus,quftntisturbinibus
    XIX. His igitur tot ac tantis caetcrisque ejusmodi exagitantur? Nunc etenim, qua ventus impulcrit, inci-
    Ecclesiasticorumexemplorum molibus evidenter ad- tato errore rapiuntur; nunc in semetipsos reversi,
    vertere, et secundum Deuteronomiileges luce clarius tanquam conlrarii fluclus, reliduntur, nunc temeraria
    intclligere debemns, quod si quando aliquis Ecclesias- prsesumptione et ea quoeincerta videntur adprobant;
    ticus magislcr a fide aberraverit, ad tentationem id nunc irrationali raelu, etiam qusecerta sunt expaves-
    nostram fieri Providentia divina patiatur, ulrum dili- cunt; incerti qua eant, qua redeant, quid adpetant,
    gamus Deum an non in toto corde et in tota anima quid fugiant,quid teneant, quid dimittant. Quaequidein
    nostra. dubiiet male penduli cordis afflicliodivinaeer-gase mi-
    XX. Quaecum ita sint, ille est verus et germanus serationis est medicina, si sapiant. ldcirco etenim e>x-
    Catholicusquiveritatem Dei, quiEcdesiam, qui Chri- tra tutissimum calholicsefideiportum diversis cogita-
    sti corpus diligit, qui divinje Religioni, qui catholicse lionum quatiuntur, verberantur, ac pene enecantur
    fidei nihil praeponit, non hominis cujuspiam auctori- procellis, ut excussain altum elataementis vela depo-
    tatem, non amorem, non ingenium, non eloquentiam, nant, quse male novitalum ventis expanderant, se-
    non pbilosophiam; sed haec cuncta despiciens, et in seque inlra fidissimamstationem placidseac bonsema-
    fide fixus, stabilis,permanens, quicquid universaliter tris reducant et teneant, atque amaros illos turbulen-
    antiquitus Ecclesiam Catholicamtenuisse cognoverit, tosque errorum fluctus primitus revomant, ut possint
    id solumsibi tenendum credendumque decernit; quic- deinceps vivseet salientis aquaefluenta potare. Dedis>
    quid vero ab aliquo deinceps uno preeter omnes vel cant bene quod didicerant non bene; et ex tolo Eccle
    contra omriessanctos novum et inauditum subindici ske dogmate quod intelleclu capi potest capiant, quod
    senserit, id non ad Religionem sed ad tentationem non potest credant.
    potiiisintelligit pertinere, tum praecipuebeali Apostoli XXI. Quaecum ita sint, iterum atque iterum eadem
    Paulieruditus eloquiis: hoc est enim quod in primaad mecum revolvens et reputans, mirari satis nequee
    CorinthiosEpistolascribit: Oportet,inquit, et hmreses tantam quorumdamhominumvesaniam, tantam excee-
    esse,ut probalimanifeslifiant in vobis,1 Cor. 11; ac si cataementis impietatem, tvam postremo erraiidi H-
    diceret: Ob hoc haereseonnon statim divinitus eradi- bidinem ut contenti non sint tradita semel et accepta
    cantur auctores , ut probati raanifesti fiant, id est, ut antiquitus credendi regula, sed nova ac nova in diem
    unusquisquequamtenax etfidelis et fixuscatholicaefidei quserant, semperque aliquidgestiantReligioni addere,
    sit araator appareat. Et revera, cum quaequenovitas mutare, detrahere; quasi non coelestedogma sit quod
    ebullit, statim cernitur frumentorum gravitas et ievitas semol revelatum esse sufficiat,sed lerrena institutio,
    palearum; tunc sine magno molimine excutitur ab quoealiter perficinisi assidua emendatione, imo potius
    area quod nullo ponderc intra aream tcnebatur. Nam- reprehensione non possit, cumdivinaclamentoracula:
    que alii illico prorsus avolant; alii vero tantummodo Ne transferasterminosquos posueruntpatrestui, Prov.
    excussi, et perire metuunt, et redirc erubescunt sau- 22; el:Superjudicantemnejudices, Eccti. 8; et:S«V<.
    dentem sepcm mordebiteumserpens,Eccles.10, etillud
    quiinciditiuann.Christil70: iHactempestatepseudo-
    < prophetia.quseCataphrygasnominatur,accepitexor- aposlolicum,quo omnes omnium Jisereseon sceleralae
    < dium, Montanoauctore,Prisca Maxiniillaqueinsanis novitates velut quodam spiritali gladio ssepe truncatse
    <valibus. Noinen errori Provincia Phrygia dedit, truncandse sunt : 0 Timothee,depositum
    < quiainventoresejusillicprimitus exsliterunt, ibique semperque
    < vixerunt, et nunc etiam in eisdem parlibus populos custodi, devitansprophanasvocumnovitateset oppositio-
    « habent. Adventum Spiritus Sancti a Dominopromis- nes falsi nominis scientim,quam quidam promittentes,
    « sum, in se potius, quamin Apostolosfuisseasserunt: circa
    i secundas nnptiaspro fornicationibushabent; etideo fidem exciderunt,1, Tim. 6. Et post haec inve-
    « dicunt eas permisisse Apostolura Paulum, quia cx niuntur aliqui tanta inveteratae frontis duritia, tanta
    < parte sciebai, et ex parte propbetabat; nondumenim impudenliac incude, tanto adamante pertinaciae, qui
    < venerat quod perfectum cst. Hoc autcm perfectum tantis eloquiorumcoelestiumraolibusnon succumbant,
    «inMontanum,etin ejuspropbetissasvenissedelirant. > tautis
    Vixit Tertullianus usquc ad mediamaetatemEcclcsise ponderibus non faliscant, tantis raalleis non con-
    presbyter; <invidiapostea, inquitHieronymusinCatd/. quassentur, tantis poslremo fulminibusnon conteran-
    <Scrip. Eccl. cap. 55, etcontumeliis ClericorumRoma- tur ? Devita, inquit, prophanas vocum novitales: Non
    < nseEcclesise,adMontanidogmadelapsus,inmultisli-
    < brismeminitnovse propbetise:specialiter autem ad- dixil antiquitates,non dixit vetustales; imo plane quid
    < versum Ecclesiamtexuit volumina:de pudicitia, de e contrario sequeretur ostendit. Nam si vitanda est no-
    «persecutione, dejejuniis, de Monogamia,deextasili- vitas, tenenda est antiquitas; et si prophana est novi-
    « bros sex, et septimum quera adversus Apolloniura Et
    « composuit. >Dolendussanehominislapsus,quiaHie- tas, sacrata est vetustas. oppositiones,inquit, falsi
    doctrinas
    ronymoeodemteste in Epist. adMagnum,interLatinos nominis scientim.Vere falsum nomen apud
    nihU.Tertulliano eruditius, vel acutius; quando Apolo- Hajreticorum; ut ignorantiascienliae,et caligo sereni-
    geticusejus, et contraGenles libri, cunctam seculiob- tatis, et tenebraeluminis appellationefucentur. Quam
    lincnt disciplinam.Fertur vixisseusque ad decrepitam
    setatem. quidam, inquit, promittentes, circa fidem excideru"",
    667 VINCENTIILIRINENSIS
    f^id pronritteirtesexclderunt, nisi novamnescioquam non permutatio. Siquidemad pro/ectum perlinei utin
    ignoratamqtie doctfinam? Audias etenira quosdam semetipsum unaquaequercs amplificetur; ad permuta
    ipsorum dicere-: Venite, o insipientes et miseri, qui tiunem vero, ut aliquid ex alio in aliud transyertatur.
    vuigo Catholiri vocitamini, et discite fidem veram, Crescatigituroportet et multiun vehementerqueprofi-
    quam prseter nos nullus inteltigit, quseraultisante se- -ciattamsingulorumquamomnium, tam unius hominis
    culis latuit, nuper vero revelata et oslensa est; sed -quamtotius Ecclesise,aetatumac seculorum gradibus
    discite furtim atqucsecretim: delectabitenim vos- Et intelligentia, scienltia, sapientia, sed in suo duntaxai
    item: Cum didicerilis, latenter docete; ne mundus genere, in eodem scilicet dogmate, eodemscnsu, ea-
    audiat, nec Ecdesia sciat: paucis naraque concessum demquescntentia. Iwitetur animarum religio rationem
    est tahti mysterii capere secretum. Nonne hsecverba corporum : quselicetannorum processu numerossuos
    SUritillius meretricis quseapud Salomonis Proverbia evolvant ctexplicent, eadem tamen quaj erant perma-
    vocat ad se prsetereuntesviamqui dirigunt iter suura? nent. Multuminlerest inler pueritise florem et sene-
    Quiest,inquit, vestruminsipientissimus,divertatadme. ctutis maturitatem ; scd iidem tamen ipsi liunt senes
    Iriopesautem sensu exhortatur dieens :Panes occultos qui fuerant adoIeScentes; ut quamvisunius ejusdem-
    Xibenternttingite, et aquam duicemfartim bibite.Quid quehomihis status habitusque mutetur, una tamen
    deinde ? Ai iite, inquit, nescit quoniamterrigenmapud niliilomimiseademque natura, una eademque per-
    eam perennt,Prov. 9. Qui sunt isti terrigen-c? Exponat sona sil. Parva lactentiura raembra, magna juvenum ,
    Apostolus : Qni circa /trfem, inquit, exciderunt, 2 cadem ipsa sunt tamen. Quot parvulorum artus, tot
    Tim. 2. virorum ; et si qua illa suntquae seviraaturioris setate
    XXH. Sed operscpretium esl tolumipsum Apostoli pariuntur, jam in seminis ratione proserta sunt; ut
    hihil novum posteiaproferatur in scnibus quod non in
    capitulumdiligentiuspej-tractare. O Timothee,inquit,
    depositumcustodi,deviians profanas vocumnovitates. pueris jamante latitaverit. Unde non dubiumest hanc
    0! EXclamatioista et piacscientisecst pariter et chari- esse legitimam et rectam proficiendiregulam, hunc
    tatis. Prsevidebatenimfuturos, quosetiamprsedolebat, raium atque pulcherrimum crescendi ordinem, si eas
    errores. Quis est hodie Timolheusnisi vel generaliter semper in grandioribus partes ac formas numerus
    uriiversaEcclesia,vel specialitertolum corpus Prsepo- delexat oetatisquasin pamilisCreatorissapientiaprai-
    jsitorum, qui integram ^yini cultus scientiam vel ha» formaverat. Qttod si buinana speciesin aliquamdein-
    bere jpsi debent vel aliSnfundere? Quid est, deposi- ceps non sui genefis vertatur efflgiem, aut certe ad-
    tti»«custodil Custodi, inquit, propter fures, propter datur quippiam membrorum numerovel detrahatur,
    iniraicos, ne dormicntibus liominibus, supersemincnt necesse estut totum corpus vel iiitercidat, vel prodi-
    zizaria super illud tritieibonura semen quod semina- giosum fiat, vel certe debilitetur: ita etiam Christianae
    veratfilius hominis in agro suo, Depositnm,inqtiit, Religionis dogma sequatur has decet pfofectuum le-
    custodi.Quid est deposilunilid est, quod libicreditum {;es, ut aniiisscilicet consolidetur, dilatelur tentpore,
    est, non quod a te inverium; quodacccpisti,non quod sublimetur selate, incorruplum tamen ilhbatumque
    excogitasti; rem non iiigenii, sed doctrinae,non usur- permaneat, et universis partiuni suarum mensuris
    palionis privalse, scd publicaetraditionis; rem ad te cunctisquequasimembris ac sensibuspropriis plenum
    perductam, non a te prolalam : in qua non auctor de- atque perfectum sit, quod nihil prseterea permuta-
    bes esse, sed custos; non institutor, sed sectator; non tionis admittat, nrilla proprietatis dispendia, nullam
    ducens, sed sequens.Depositum,inquit, cnstedi; calho- definitionissustineatvarietatem. Exempligratia : Se-
    licaefidei talentum inviolatum iJlibatumqucconserva. verunt majores nostri antiquitus in hac ecclesiastica
    Quodtibi crediturii, liocpenes te maneat, hoc a te ira- segete triliceaefidei semina : iniquum valdeet incon-
    datur. Aurum accepisti,aurum redde : nolo mihi pro gruura est ut nos eorum posteri pro germana veritato
    aliis alia subjicias : nolo pro auro aut impudentcr frumenti subdititium zizaniselegamuserrorem. Quin
    plumbumaut fraudulcnlcr acramenta supponas: nolo potitis hoc reclum et consequens est ut primis aique
    auri speciem,sed naluram plane. 0 Timothec, 0 Sa- extremis sibimet non discrepantibus, de rocrcmentis
    cerdos, 0 Tractator, 0 Doctor, si te divinum munus triticeteinstitutionis triticei quoque dogmatis ifugem
    idoneumfecerit, ingenio,exercitatioiie, doctrina, esto demetamus; ut cum aliquid ex illis seminumprimor-
    spiritalis tabernaculi Beseleel,pretiosas divi dogmatis diis acccssu temporis evolvatur, et nunc Isetelur et
    geinmas exsculpe, fideliter coapta, adorna sapienter, excolatur, nihil tamen de germinisproprietaic raute-
    adjicesplendorem,gratiam,venuslatem.Intelligatur,te tur : addatur licet spccies, forma, distinctio, eadem
    exponente illustrius, qtiod anle obscurius credcbatur. tamen cujusquegenerisnatura permaneat. Ahsitetenim{
    Per te posterilas intellectumgratuleiur quod ante ve- utrosea illa catholici sensus plantaria in carduos spi-
    tustas rion intcllectam yenerabatur. Eadcm tamen nasque vertantur. Absit inquam, ut in isto spiritaii
    qttaedidicisti doce, «tcum dicas nove, nondicasnova. paradiso decinnaniomi et baJsamisurculisIoIiumre- ;
    XXIII.Sed forsitan dicit aliqtiis: Nullusne ergo in pente atque aconita proveniant. Quodcumqiiejgitur
    EcclesiaCbristi profectos hahebitur Religionis? Ha- jn hac Ecclesia Dlei agricultura fide patrum satum
    beatorplarie, et maximus. Nam quis ille «st tam in- est, hoc idem filiorumindustria decetcxcolaturetob-
    Tidus hominibus, tariiexostisbeo^ qiAistud pw>bibcre servetur, boc ideiri floreat ei malufescat, hoc idem
    conctur? Sed ita tamen ut vere profeclus sit ille fide.i, proficiatet perficiatur.Fas est etenimut priscailla coe-
    (69 COMMONITOBIUM PRJMUM. 670
    leslis pbilosophiaedogmata processu temporis excu- XXIV. Sed ad Apostolum redearaus. 0 Timothee,
    rentur, limentur, poliantur; sed nefas est ut com- inquit, depositum,cuslodi,devitant prophanot vocum
    mutentur, nefas ut detruncentur, ut mutilentur. novitates.Devita, inquit, quasi viperam, quasi scorpio-
    Accipiant, licet, evidentiam, lucem, distinetionem; nem, quasi basiliscum, ne tenon solum tactu, sed
    Scd retineant necesseest plenitudinem, integritatem, etiara visu afllatuquepercutiant. Quid est devitare ?
    proprietatem. Namsi semel admissa fuerit haecim- cum hujusmodineccibum sumere, 1 Cor.5. Quid est,
    ptoefraudislicentia,horreo dicere quantum exscinden- devita ? Si quis,
    ~ inquit, venitad IOS,et hancdoctrinum
    doeatque abolendaeReligionispericulum consequatur. non affert, Joann. Quamdoctrinam, nisi catholicam
    Abdicata etenim qualibet parte catholici dogmatis, et universalem,et unam earademqueper singulassela-
    alia quoque atque item alia, ac deinceps alia et alia, tum successiones incorrupta veritatis traditione ma-
    jam quasi ex raore et licito, abdiciibuntur. Porro au- nentem, et usque in secula sinefinc mansuram? Quid
    tem sigillatimpartibusrepudiatis, quid aliud ad extre- tum ? Nolite, inquit, recipereeum in domum,nec aveei
    mum sequetur, nisi ut totum pariter repudietur? sed dixeritis. Qui enimdicit illi ave, communicatoperibus
    e contra, si novitia veteribus, extranea domesticis, et ejus malignis.Prophanas, inquit, vocumnovitates.Quid
    profana sacratis admisceri eceperint, proserpat hic est prophanas?Quaenihil habcnt sacri, nihil religiosi,
    mos in universum necesse est ut nihil postbac apud ab Ecclesiae penetralibus, quseest templum Dei, pe-
    Ecclesiamrelinquatur intactum, nihil illibatum, nihil nitus extraneas. Prophanas, inquit, vocum novitates.
    integrum, nihil immaculatura,sed sit ibidem deinceps Vocum, id est, dogmatuin, rerum, sententiarum uo-
    impiorum ac turpiuro errorum lupanar ubi erat antea vitates, quaesunt vetustati atque antiquitaticontrarisc:
    castse et incorruptae sacrarium veritatis. Sed avertat quaesi recipiantur, necesse est ut fides beatorum pa-
    hoc a suorum mcntibus uefas divina pietas, sitque bic trum, aut tota, aut certe magna ex parte violclur;
    potius impiorum furor. Christi vero Ecclcsia, sedula necesse est ut omnes omnium setatum fideles, omnes
    et cauta deposilorum apud sc dogmatumcustos, nibil sanctl omnes casti, conlinentes, virgines, omnes cle-
    in his unquampermutat, nihii minuit, nihil addit, non rici, levitoeet sacerdotcs, tanta confessorum miJIia,
    araputatnecessaria,non apponilsuperflua, nonamiltit tanti martyrum exercitus, tanta urbium, tanta popu-
    sua, non usurpataliena; sed omni industria hoc unum lorum celebritas et multitudo, tot insulre, provinciae,
    studet ut vetera fideliter sapienterque tractando, si rcges, gentes, rcgna, nationes, totus poslremo jam
    qua sunt illa antiquitus informata et inchoata, accu- pene terrarum orbis, per caiholicam.fidemCliristo ca-
    ret et poliat; si qua jam expressa et enudeata con- piti incorporatus, tanto seculorum tractu ignorasse,
    solidct, firmet; siqua jam confirmala et definita, errasse, blasphemasse, ncsciisse quid crederel, pro-
    cnstodiat; deiiique quid unquam aliud Conciliorum nuiitietur. Prophanas, inquit, vocumnovitatesdevila :
    decretis enisaest nisi ut.quod antea siniplidtercrede- quas recipere atque sectari nunquam CathoHcortmi,
    balur, boc idem postea diligenlius crederetur, quod semper vero Hoereticorumfuit. Et revera, quoe un-
    antea lentius prsedicabatur, hoc idem postea instan- quam haeresisnisi sub certo nomine, certo Joco, certo
    tius praedicaretur,quod antea securius colebatur, hoc tempore ebullivit? Quis unquam haereses instiluit
    idem posteasollicitiusexcoleretur? Hoc, inquam sem- nisi qui se prius ab Ecdesise catholicaeunivcrsitalis
    per, neque quicquam prseterea, Haereticorumnovita- et anliquitatis consensionc discreverit? Quod ita esse
    libus excitata, conciliorumsuorum decretis catholica luce ciarius cxcmpla demonstrant. Quis enim un-
    perfecit Ecclesia, nisi ut quod prius a Majoribussola quam ante profanum illun) Pelagium iantam virtu-
    traditione susceperat, hoc demde posteris etiam per lemliberi praesumpsitarbitrii ut ad hoc in bonis rebus
    Scripturaechirograpbumconsignaret, magnararerum per actus singulosadjuvandum necessariam Dei gra-
    sumraam paucis littcris comprehendendo,et plerum- tiam non putaret? Quis ante prodigiosumdiscipulum
    que,propter intelligenliaeiucem, non novum fidei ejus Ccelestium(1) reatu praivaricationis Adae omne
    sensum (1) novacappellationisproprielate signando. «milemPatri Filium.Evangelianonpraedicant:quidest,
    «quodnonrefugisbancvocem?In unonovitaseligilur,
    (1) Placuit Ecclesiae, ac bonis omnibus, ne fucus « in alio stibmovetur. Ubi impietatis occasio, novitas
    a desperatis hominibus veriiati fieret; ut aliquando < admittitur:ubi autem rdigionis MAXIMAETSOLA
    antiquus fidei sensus, novse appellationisproprictate « CAUTELAEST, excluditur.»Quare autem Clericus
    signaretur; at indignalisunt nonnuili, inter quosJoan- disserensde vocibusnihil significantibusin exemplum
    uesClericus, tomo primoArtis Criticae,ubi culpat vo- adducat voccsillas ab Ecclesiasacratas, quis prudens
    ees ab Ecclesiasacratas, nempe Transubstantiationis, intelligere polest, quando ex sensu et voluntate Ec
    Consubstantialis,et similium quasi voces nihili : ve - clesioejam legilimus illis vocibus affixus est sensus?
    rum injusta est reprehensio, talilerque iste se gerit, quodfas semper fuit, erilque, licet frendejitibu?fero-
    ac si quis diceret, ut Hilarius loquitur libr. adv. Con- cioribus, etforte insanis Criticis, Poeta dicente: Li-
    stantium Imperatorem num. 16 : « Noio adversttm cuit semperquelicebit Signalumprmsente nota procu-
    < novavenenanovasmedicamentorumcomparationes, dere nomen,
    « nolo adversuro novos hostes nova bella, nolo ad- Natunobilis fuit, sed naturaevitio Eunucliiisma-
    < versum novas insidiasconciliareceiitia.... Novitates tris(1)
    utero editus. An ob hanc causara a Lirinensi ap-
    • vocum,sed prophanas devitare jubet Apostolus : tu peiletur prodigiosus, incertum est; Patres laraen
    < cur pias excludis? quum proesertimab eo dictum S. Mauripost Garnerium verisimilcputant. Ccrle in
    < sit: Onrais scriptura divinitus inspirata ntilis est. CoraraonitorioMarii Mefcatorisnblato EcclesiaeCon-
    < lnnaseil)ilem,scriptBmnunquam legis: numquidex stantuvopoiitanae ac Theodosio,ba-cinilliusexordiole
    « hoc negaridumefit, qnia myum est ? Deco.rnissi- fiiintur: Cmlestiusquideti Etmuchusmatrisuteroeditus
    671 VINCENTHLIRINENSIS 672
    humanum genus denegavitadstrictum? Quis ante sa- ut semper profanis novitatibus gaudeant, antiquita-
    crilegum Arium trinitatis unitatem discinderc, quis lis scita fastidiaht, et per oppositiones falsi nominis
    ante sccleratum Sabcllium unitatis Trinitatem con- scientise a fide nauffagent. Contra vero Catholicorum
    fundere ausus est? Quis ante crudelissimum Nova- hoc vere proprium, deposita sanctorum. patrum et
    tianum (1) crudelem Deum dixit, eo quod mallet mor- commissa servafe, damnare profanas novitates, et
    tem morientis quain ut revertatur et vivat? Quis ante sicut dixit atque iterum prsedixit Apostolus, siquit
    magum Simonem, apostolica districtione percussum annuntiaveritprmterquamquodacceplumest, anathema
    (a quo vetus ille turpitudinum gurges usque in novis- sit, Gal. 1.
    simum Priscillianum (2) continua et occulta succes- XXV. Hic fortasse aliquis interroget an et Hseretici
    sione manavit) auctorem malorum (5), id est, scele- divinseScripturse testimoniis utantur. Utuntur plane.
    rum, impictatum, flagitiorumquenostrorum ausus est etvehementcr quidem. Nam videas eos volare per
    dicere creatorem Deum? Quippequem adserit talem singula qusequesanctselegis volumina, per Moysi,per
    hominum manibus ipsam suis creare naturam, quae Regumlibros; pcrPsalmos, per Apostolos, perEvan-
    proprio quodam motu et necessariae cujusdam volun- gelia, per Propljetas. Sive enim apud suos, sive alie-
    tatis impulsu nihil aliud possit, nihil aliud vclit nisi nos, siveprivatim, sive publice, sivein sermonibus,
    peccare, ed quod furiis vitiorum omnium exagitata et sive in libris, sive in conviviis, sive in plateis, nibll
    inflammata in omnia turpitudinumbarathra inexbausta unquam pene de suo proferunt quod non etiam Scri-
    cupiditate rapiatur. Innumera srint talia, qusebrevi- pturse verbis (l)i adumbrare conentur. Lege Pauli Sa-
    tatis studio prsetermittunus : quibus tamen cunctis mosateni opuscula, Priscilliani, Eunomii, Joviniani,
    sotis evidenter perspicueque monstratur hoc apud reliquarumque pestium; cernas infinitam exemplorum
    omnes fere hsereses quasi solemne esse ac legitimum, congeriem, prope nullam omitti paginam quae non
    novi aut vcteris Testamenti sententiis fucata et co-
    (1) Nemo ex his Vincentii verbis inferat, nullam lorata sit. Sed tanto
    osse pro peccariibus indulgentiam, remissionemque magis cavendi et pertimescendi
    servalain dixisse Novatianum. Error namque ejus se- sunt, quanto occultiussub divinoelegis umbraculis la-
    quens fuit, quem antea dcfenderat Tertullianus; in- titant. Sciunt enim fsetores suos nulli fere cito esse
    ficiabatur fuisse Ecclesiae concessam potestalem, ut
    atrociora illa peccata, apostasiaenempe a fide, homi- placituros, si niidi et simplices exhalentm"; atqueid-
    eidii, ac fornicationis, per se remitteret, quum talium circo eos ccelestiseloquu velut quodara aromate asper-
    delictorum venia esset soli Deo reservata. Unde sta- gunt, ut Ule qui facUe despiceret crrorem,
    tuebat de illis perpetuo agendam esse ptenitentiam. divina non lacilejhumanum contemnat oracula. Itaque faciunt
    Pro mirioribusvero peccatis agnovit in Ecclesia dimit-
    tendi facultalem.VidePetayium, tom. iv. Theol. dogm. quod hi solent (2), qui parvulis austera quaedaratem-
    lib. 5. Eccl. Hierar. cap. 12 num. 6. peraturi pocula, prius oras mclle circumlinunt, ut in-
    (2) Simonis impura, et nefanda dogmata, qtise late cauta oetas cum dulcedinem prsesenserit, amaritudi-
    describunlur ab freriseo, Epiphanio, et Theodoreto,
    ' discipulosdefensoresque multos nacta sunt, ut Satur- nem non rcformidet. Quod etiam iis curaeest qui mala
    ninuro, Basilidem, hujusque filios Epiphanem, et Isi- gramina et noxios succos medicaminum vocabulis
    dorum. Quorum infelices hseredes exstitere Cerdon, proecolorant, utriemo fere ubi suprascriptum legerit
    et Marcion, ac tertio Ecclesioe seculo Manichsei;his
    successerePriscillianistae,quos Mariichseorumcognatos remedium, suspicetur venenum. Inde denique et Sal-
    appellat S. Leo in ep. olim 95, nunc 15, cap. 4. Unde vator clamabat: Attendite vobisa pseudoprophetis,qui
    Prosper in Chronico ad Coss. Ausonium, et Olybrium: veniunt ad vos m vestitu ovium, ab intus autem sunt
    Ea tempestatePriscillianus Epucopus de Gallascia, ex cst vestitus ovium, nisi
    Manicnmorumet Gnosticorumdogmate,hmresimnominis lupirapaces, Matlh. 7. Quid
    sui condidit.Gnosticos autem a Siroone sua hahuisse Prophetarum et Apostolorum proloquia, quae iidem,
    exordia testis est Irenseus. ovUi quadam sinceritate, agno illi immaculato, qui
    (5) Optasse Simonem tanquam Deum ab omnibus
    glorificari, a multisque pro tali habitum, testis est Ire- numeris, de Scri-
    nseus lib. 1. adv. hser. cap. 20 ex Edit. Erasmi; hinc (1) Qusefuse hic et sequentibus
    non adeo facile exponi potest, quomodo dixerit, Dei pturae abusuapud hsereticos, ait Lirinensis, decerpla
    ex lib. Tertrilliani de Praescript.,praesertim cap,
    creatoris irapulsu et necessitate ferri homines ad ma- sunt59et40.Videinfra.
    •liitn. Ex Irenseo autem hsec habemus. Quum impius 58,
    (2) An hsec deparvulis incaute austera poculasor-
    sublimissimam se profiteretur virtutem, ac Helenam ex lib. 4 Lucretii de Nalura re-
    quamdam, primam sua3 mentis conceptionem, per bentibus, decerpserit
    hanc dicebat angelos atque archangelos conditos; a rum, definirenon audeo; similia tamen sunt his, quaj
    tniibus fabricatus Orbis ac prsepostere moderatus, ad iste canit, dum pfaeter meritum se extollit:
    tirendationem rerum, ut ipse veniret, compulerunt. .... Pueris absinthiatetra medentes
    Unde addebat, ut Irenaeus ait, < prophetas &mundi I Quum dare conantur, prius oras poaulacircu>-
    « fabricatoribus Angelisinspiratos dixisse prophetias; • Continguntmellisdulci flavoqueliquore:
    « quapropter monebat, ne ulterius curarent eos, hi Vt puerorummiasimprovidaludificetur
    « qui in eura, et in Helenam ejiis spem habebant, et Labrorum tenus, inlerea perpotelamarum
    « ut liberos agere quse velint. Secundum enim ipsius Absinthilaticem, deceptaquenon capiatur,
    « gratiam salvari homines, sed non secundum operas Sed potiits tali factorecreata valescat.
    < justas. Nec erim esse naturaliter operationesjustas,
    « sed ex accideritia, qttemadmodiim posuerunt qui At quia minime yalescit, qui amarum obsccenumque
    « mundum fecerunt Ahgeli, per hujusmodi prsecepta ebibit errorem, licet colore multo obductum; pro-
    « in servitutem deducentes homines. > Propter hsec pterea S. Vir consulto illorum profert exemplum, qui
    iorte Llrinensis dixit ex. ejus mente necessitate jra- noxks succosmedicaminumvocabutisprmcoforant, ex
    pelli homines ad malum. quibus certa funejstamieoritur mors.
    375 COMMONITORIUM PRIMUM. 674
    lollit peccalummundi, tanquam yellera qusedamtexue- membris loquuutur, membra scilicetdiaboli membris
    runt? Qui sunt lupi rapaces, nisi sensus Haercticorum Christi, perfidi fidelibus, sacrilegi religiosis, Haeretici
    feri et rabidi, qui cautas Ecclesiaesemper infestant et postremo Catholicis.Sed quid tandem dicunt? Si, in-
    gregem Cbristi quaqua possunt dilacerant? Sed ut fal- quit, filius Dei es, mitte te deorsum; hoc est, si filius
    lacius incautis ovibus obrepant, manente luporum fe- esse vis Dei et haereditatem regni coelestis accipere,
    rocia, deponuntlupinamspeciem, et sese divinselegis mitte te deorsum, id est, ex istius te sublimis Eccle-
    sententus velut quibusdam veUeribus obvolvunt, ut sioe,quseetiam templura Dei putatur, doctrina et tra-
    cura quisque lanarum mollitiem praesenserit,nequa- ditione demitte. Ac si quis interroget quempiam hae-
    quam aculeosdentium pertiraescat. Sed quid ait Sal- reticorum sibi talia persuadentem: Unde probas, unde
    vator? Ex fructibuseorttmcognosceliseos: id est, cum doces quod Ecclesise CathoUcseuniversalem et anti-
    coeperintdivinasillas vocesnon jam proferre tantum, quam fidem dimittere debeam? statim iUe : Scriptum
    sed etiam exponerc, nec adhuc jactare solura, sed est enim. Et continuomille testimonia, mille exempla,
    ctiam interpretari, tunc amaritudo illa, tunc acerbitas, mUle auctoritates parat de lege, de Psauois, de Apo-
    tunc rabies intelligetur, tunc novitium virus exhalabi- stolis, de Prophetis, quibus novo et malo more inter-
    tur, tunc profanaenovilatcs aperientur; tunc primum pretatis, ex arce catholica in hsereseosbarathrum in-
    scindi sepera videas, tunc transferri patrum terrainos, felixanima prsecipilelur. Jam vero Ulis qusesequuntur
    tunc Catholicam fidem caedi, tunc Ecclesiasticum promissionibusmiro modo incautoshomincs Hoeretici
    dogmalacerari. Tales erant ii quos percutit Apostolus decipere consueverunt. Audent etenim polliceri et
    Paulus in secunda ad Corinlhios Epistola, dicens : docere quod in Ecclesia sua, id est, in communionis
    Nam ejusmodi,inquit,pseudoapostoli,sunt operariisub- suse conventiculo, magna et specialis ac plane perso-
    doli, transfigurantesse in ApostolosChristi? 2 Cor. 11. nalis quoedamsit Dei gratia, adeo ut sine ullo labore,
    Quid est transfigurantesse in ApostolosChristi?Pro- sine ullo studio, sine ulla industria, etiamsi nec pe-
    ferebant Apostolidivinselegis exempla; profercbant tant, nec quseranl, nec pulsent, quicumque illi ad nu-
    et Uli. Proferebant Apostoli psalmorum auctoritates; merum suum pertinent, tamen ita divinitus dispensen-
    proferebant et illi. Profcrebant Apostoli sententias tur ut angelicis evccti manibus, id est, angelica pro-
    Prophetarum; et iUi nihilominus proferebant. Sed tectione scrvati, nunquam possint offenderead lapidem
    cum ea qusesimiliter protulerant. interpretari non si- pedemsuum, id est, nunquam scandalizari.
    mUitercospissent, ttrac simplices a subdolis, tunc in- XXVII. Sed dicet aliquis : Si divinis eloquiis, sen-
    fucatia fucalis, tunc recti a perversis, tunc postremo tentiis, promissionibus et Diabolus ct discipuli ejus
    veri Apostolia falsis Apostolisdiscernebantur. Et non utuntur, quorum alii sunt pseudoapostoli,aUi pseudo-
    mirum, inquit. Ipse enim Sutanas transfigurat se in prophetaeet pseudoroagistri, et omnes ex toto Hsere-
    angelumlucis. Non est crgo magnurivsi ministri ejus tici, quid facientCatholicihomines et malris Ecclesise
    transfigurantursicut ministri justitioe.Ergo secundum filu? Quonammodo in Scripturis sauctis vcritatera a
    ApostoUPauU magisterium, quotiescumque vel pseu- falsitale discernent? Hoc scUicet facere magnopere
    doapostolivel pseudoprophetaevel pseudodoctores di- curabunt, quod in principio CommonitorUistius san-
    vinoelegis sententias proferunt, quibus male interpre- ctos et doctos viros nobistradidisse scripsimus, ut di-
    tatis errores suosadstruere conentur, non dubium est vhium Canonem secundum universalis Ecclesise tra-
    quin auctoris suicaUidamachinamenta sectentur, quse ditiones et juxtii Catholici dogmatisregulas interpre-
    illenunquamprofectocomminisceretur, nisi sciretom- tentur; in qua item Catholica et apostolica Ecclesia
    ninonuUamessead fallendumfacUioremviam, quara sequantur necesse est universitatem, antiquitatem,
    ut ubi nefarii crroris subinducitur fraudulentia, ibi di- consensionem.Et si quando pars contra universitatem,
    vinorumverborum prsetendatur auctoritas. novitas contra vetustatem, uniusvel paucorum erran-
    XXVI. Sed dicet aliquis : Unde probatur quia sacrae tium dissensio contra omniumvel certe multo plarium
    legis exempUsDiabolusuti solcat? Legat Evangelia, CathoUcorum consensionem rebellaverit, prseferant
    in quibus scribitur : Tunc assumpsitillum Diabolus, id partis corruplioni universitatis integritatem : in qua
    cst, Dominura Salvatorem, et statuit illum super pin- eadem universitate, novitatis profanitati antiquitatis
    namtempti,et dixit ei: Si filiusDei es, mittete dcorsum. religionem, itemque in ipsa vetustate, unius sive pau-
    Scriptum est enimquod angelis suis mandavitde te ut cissimorum temeritati primum omnium generaha, si
    onstodtantte in omnibusviis tuis; in manibuslollent te, qua sunt, universalis Concilii decreta prseponant; tunc
    ne forle offendasad lapidem pedem luum, Matlh. 4. deinde, si id mmus est, sequantur quod proximum est,
    Quid hic faciet misellis hominibus qui ipsum Dorai- multorum atque magnorum consentientessibi senten-
    num majestatis Scripturarum testimoniis appetivit? tias magistrorum. Quibus, adjuvante Domino, fideli •
    Si, inquit, filiusDei es, mittete deorsum.Quare? Scri- ter, sobrie, sollicite observatis, non magna difficultate
    ptum est enim, inquit. Magnopere nobis doctrina loci noxios quosque exsurgentiumHaercticorumdeprehen-
    istius attendenda atque retinenda est, uttanto evan- demus errores.
    geUcseauctoritatis exemplo,quando aliquos apostolica XXVIII. ffic jam consequens esse video ut exem-
    seu propheticaverba proferre contra cathoUcamfidem pUs demonstrem quonam modo prophanae Hsereli
    viderimus, diabolumper eos loqui miniraedubitemus. corum novitates prolatis atque collatis velerum
    INamsicut tunc caput capiti, ita nunc qiioque membra magistrorum concordantibus sibimet sententiis «H
    695 VlNCENTti LIRINENSIS 670
    deprehendantur et condemnentur. Qusatamenantiqua vitium scctemurerrorem. Quorum beatorum patrimi
    sanctorum patrum consensio non in omnibus divinse sanctum catholicumqueconsensum, ne quis sibi te-
    legis qusestiunculis,sed solumcerte praecipuein fidci mere contemnendumfortearbitretur, ait in prima ad
    regula niagno nobis studio et investigandaest et se- Corinthios Apostolus : Et quosdam quidem potuit
    quenda. Sed neque semper neque omneshsereseshoc Deus in Ecclesid primum Aposlolos (quornm ipse
    modo impugnandaesunt, sed novitiaerecentesque tan- unus erat), secundo Prophelas (qualem in Actibus
    tumraodo, cum primum scilicet exoriuntur, ante Apostolorum legjmus Agabum), tertio Doctores, q«ii
    quam infalsare vetustaefidei regulas ipsius temporis tractatores nunc appeliantur, quos liic idem Apostolns
    vetantur angustiis, ac priusquam manante latius ve- ctiam Prophetas interdum nuncupat, eo quod per eos
    rieno, majorum voluminavitiare conentur. Caeterum Prophetarum mysteria popriis apcriantur. Hos ergo
    dilalatse et invelcratae hoercses nequaquam hac via in Ecclesia Dei divinitus per tempora et loca dispcn •
    adgrediendaesunt, eo quod prolixo teraporum tractu satos quisquis in sensu catholici dogmatis unum a)i-
    longa ils fruendseveritatis patuerit occasio. Atque quid in Christo sentientes contempscrit, non hominem
    ideo quascumqueillas antiquiores vel scbismatunjvel contemnit, sed Deum : a quorum veridica unitate ne
    baereseon profanitates nullo modo nos oportet nisi discrepct,impensiusobtcstatur idem Apostolusdicens:
    aut sola, Si opus est, Scripturarum auctoritate con- Obsecroautem vos, fralres, ut id ipsum dicatis omnes,
    vincere, aut certe jam antiquilus universalibussacer- et non sint in vobis schismata, sitis autem perfecti in
    dotum catholicorumConciliisconvictas damnatasque eodemsensuel in eademsentenlia, 1 Cor. 1. Quod si
    vitare. Itaque, cum primum mali cujusque erroris pu- quis ab eorum sententiae communione desciverit,
    tredo erumpere coeperit, et ad defensionem sui quse- audiet illud cjusdcm Apostoli: Non est Deusdissen-
    dam sacrae legis verba furari, eaque fallaciter et sionis, sedpacis, 1 Cor. 14 (id est, non ejus qui a
    fraudulenter exponere, statim interpretando Canoni consentiendi unitate defecerit, sed eorujn qui m con-
    majorum sententioecongregandse sunt; quibus illud sentiendi pace permanserint) skut in omnibus,inquit,
    quodcumque exsurget novilium, jdeoque profanura Ecclesiissanctorumdoceo,id est, Catholicorum : quae
    et absque ulla ambage prodatur, et srae uUaretracta- ideo sanctsesunt, qria in fidei communione persi-
    tione damnelur. Scd eorum duntaxat patrum senten- stunt. Et ne quis forsitan, praetermissiscseteris, se
    tcntiae confcrendsesunt, qui in fide et communione solum audiri, sibi soli credi adrogaret, paulo post ait •
    Catholicasancte, sapienter, constanter vivcntes (1), Ana vobis, inquit, verbumDei processit,aut in vossolos
    docentes, et pefmanentes, vel mori in Cbristofidditer devenit? Et ne lioc quasi perfunctorie -acciperetur,
    vel occidi pro Christo feUciler meruerunt. Quibus adjecit : Si quis , inquit, videtur prophetaesse aul
    tamen t.ac lege crcdendum est nt quicqrid vel omnes spiritalis, cognoscafqumscribovobis, quia Dominisunl
    vel plures uno eodemque sensu roanifeste,frequenter, mandata. Quae utique mandata , nisi ut si quis est
    perseveranter, velut quodam consentiente sibi magi- propheta aut spiritalis, id est, spiritalium rerum ma-
    strorum concilio, accipiendo, tcnendo, tradendo fir- gister, summo studio a-qusjitatis et unitatis cultor
    maverint, id pro indubitato, certo, ratoque habeatur. cxistat; ut scUicet nequc opinioncs suas caeteris
    Qricquid vero, quamvisiUesanctuset doctus, quamvis proeferat(1), et ab universorum sensibus non recedat.
    Cenfessor etMartyr, praeter omnes aut etiam contra Cujusrei mandata qui ignorat, inquit, ignorabitur: id
    omncs senserit, id inter proprias et occultas et pri- est, qui aut nescita non discit, aut scita contemnit,
    vatas opiniunculasa communis etpublicaeac gcneralis ignorabitur, hocest, indignus habebitur qui inter
    sententloeauctoritate seoretum sit; ne cum summo unitos fide et exaequatos humilitate divinitus respi-
    aeternsesalutis periculo, juxta sacrilegam Hoeretico- ciatur : quo majo nescio an quicquam acerbius cogi-
    rum et Schismaticorum consuetudinem, universalis tari queat. Quod tamen juxta apostolicaro commina-
    dogn.atis anliqua veritate diraissa, unius hominis no- tionem Pelagiano UUprovenissecernimusJuliano (2),
    (1) Ex hoc loco infcrt Dallseus,in libro de Vero usu (1) Apposite hsec praescribitLirinensis ex Apostoli
    Patruiri, inconstantes fuisse Patres in fidei doctrina. sensn. Nam duo Corintbiis in Iaud. loco praecipit:
    At Lirincnsis haecmens est: quia per phira in supe- primum, ut sacrarum litterarum interpres in priores
    rioribus ostenderat non rarodivino judicio humanaque spectet, a quibus VerbumDei processit in posteios.
    infifmitate accidere, ut Ecclesiastici virimagni meriti An, roquit, a vobisVerbumDei processit?alferum, ne
    ac scientiselabantur, et contra Apostolum nova do- quisquam sensum suum tenaci contentione defendat,
    gmata annuntieijt, quod probarat exemplis Photini, sed prius reliquos JEcclesiae Doctores consulat; ut si
    Apollinaris,Nestofii, Origenis,ac Tertiiltiani; ne quis viderit omnibus probari id quod sentit, tuto jam tc-
    praetextu auctoritatis horum perversa sectaretur dog- neat: sin reprobafi, tuto jam deserat; quod innuii
    mata, ut in fine 24, num. ait : hac de causa pru- quum ait : Aut in vossoios pervenit.Consulat lector
    denter hlc monet, hand audiendos esse illos , qui doctiss. virum Melch.Canum liier 7 de locis Thecl
    constanter non docuerunt, et vixenint in Ecclesia. cap. 5.
    Unde in num. 45, loquens de Sacerdotibus, qui (2) Inter hsereticbs, qui Ecclesiamturbare conati
    Ephesi convenerant, inquit: < Hoc optimum factu sunt, ac stylo fidei vexare sententias , prsecipuusex-
    «visum est ut in medium SS. Patrum seutentiaepro- stitit Julianus prnesertim ex quo sub Zosjmo ann.
    « ferrentur; quorum alios Confessores, omnesvero Chr. 418, ab Eclanensi dejectus cst Episcopatu, imo
    «Catholicos, Sacerdotes fuisse, et pennansisse con- pulsus ex ltalia, vagus, et extorris nullibi sedem cer-
    « Staret, ut scilicet rite abpie solemnfterex eorum tam habens. Nam pfimo Constaittinopolimfugit, sed
    < «mwnsuatquedecretoantiquumdogmafirmaretur. > ann. Chr. 451, vel 452, post Ephesinam Synodum
    «77 COMMONITORIUM SECUNDUM. •378
    qui se coUegarumsensui aut incorporare neglexit, aut dum eas ex decreto atque auctoritate Concilii ccc.e-
    excorporare prsesumpsit.Sed jam tcmpus est ut pol- siasticaefidei regula figeretur. Quod quo commodius
    licitura profentmusexemplum, ubi el quomodo san- fiat, hic sit jam hujus Commonitoriimodus; ut csetera
    ctorum patmm sententiaecongregataesint, ut secun- quaesequuntur, ab alio sumamus exordio.

    ejectus in Gallias migravit. Anno verd 459, Xysto Vignerius, et post cum PP. S. Mauri, hunc ipsum in
    Papa scdente, seu per fraudem, seu per speciem vo- feliccra hscreticum post longas hac illacque aberra-
    luit se ab errore vindicare, cujus dolis Leonis pru- tioncs , ob quas alter Cain profugus , et extorris a
    dentia, et sagacitasrestilit, Prospero teste in Chro- Fulgentio appellatur, ultimi denique perfiigii ioco
    nico : < Hac tempestate, inquit, Julianus Eclanensis viculum quemdam in Sicilia iitcoluisse;ubi suaesectae
    <jactantissimus Pelagiani erroris assertor, qttem du- homines docens, factus est ex Episcopoludimagister,
    < dum amissi Episcopatusintemperans cupido exagi-
    < tabat multimodaarte fallendi correctionis specicm quam occupalionem longe ante ei destinarat Augusti-
    < praeferens, molitus est in communionemEcclesioe nus, ut genio et eruditioni ejus congruentem in lib. 2.
    < irrepere. Sed his insidiisSixtus Papa DiaconiLeonis Op. imper. nuin. 51 : < Loqueris de homonymis, et
    < aequivocis : quomodo ergo te ipsi saltem Pclagiani
    < hortatu vigUanleroccurrens, nrilum aditum pesti- < intellecturi sunt nisi prius ad scholas Dialecticorum,
    < feris conatibus patere permisit: et ita omnes Ca- < ubicumqueterrarum poluerint inveniri, propter hacc
    < thoUcosde rejectione fallacis beslioefecit gaudere, < dicendamittantur? An forte et categoriasAristotciis,
    < quasfltunc primum superbissimambaeresimAposto- < antequam tuos libros legant, eis cxponens ipse le-
    < licus gladius detruncasset. > Et quoniam fallaxhe- < clurus es ? Cur non et hoc facias, homo ingeniosis-
    reticus novas turbas sub Leone jain Pontifice circa < simus , quandoquidem a deceptis miseris pasceris
    jinn. Chr. 444, ciebat : propterea adversus sauciuni < otiosus? > Sic Hieronymus de pseudodiaconoCele-
    fidei hostera, jamque multis debilitatum ictibus movit densi Anniano aiebat: < Copiosissime pascihir, ut
    irma Leo, teste altero Prospero in op. do Promissio- < aUenseblasphemiaeverba frivolasubnriiois-tret.>
    aibus et Praedictioribus Dei cap. 6, part. 4. Addit

    SECUNDUM COMMONITORIUM

    Interlapsum esl ({), neque ex eo amplius quicquam quam postrema varticula


    remansitj id esl, sola recapitulatio^ qua~ et subjecla est.
    XXIX. Qusecnm ita sint, jam tcmpus est ut ea quse poribus et locis in unitate communionis et fidei per-
    duobvs his Commonitoriis dieta sunt, in hujus se- manentes, magistri probabilesexstitissent, et quicquid
    cundi fine recapitulemus. Diximus in superioribus uno sensu atque conscnsu tenuisse invenirentur, id
    hanc fuisse semper et esse hodieque Catholicorum Ecclesisevcrum et catholicum absque ullo scrupulo
    consuetudinem, ut fidem veram duobus his modis judicaretttr. Quod ne prsesumplione magis nostra
    adprobent, primum divini Canonis auctoritate, deinde quam auctorilate ecclesiastica promere videremur,
    EcclesiaeCatholicaetraditione; non quia Canon solus cxcmplumadhibuimus sancli Conciliiquod ante trien-
    non sibi ad universa sufficiat, sed quia verba divina nium (1) ferme in Asia apud Ephesum celebratumest
    pro suo plerique arbitfatu interpretantes, varias opi- VV. CC. Basso AntiochoqueConsulibus: ubi cum de
    niones erroresque concipiant, atque ideo necesse sit sanciepdis fidci rcgulis disceptaretur, ne qua illic for-
    ut ad unam ecclesiastici sensus regulam Scripturae sitan profana novitas in modum pcrfidioeAriminen-
    coeleslisinlelligentiaairigatur, in his duntaxat praeci- sis obreperet, univursis sacerdotibtts, qui illo ducenti
    pue quaeslionibusquibus totius Catholici dogmatis fere numero (2) convenerant, hoc catholicissinium,
    fundamentanituntur. Item diximus in ipsa rursos Ec- fidelissimum, atque optimum faclu visura est ut in
    clesia universitatis pariter et antiquitatis consensio- medium sanctorum patrum scnlentiae proferrcnttir,
    nem spectari oportere; ne aut ab unitatis integritate quorum alios martyres, alios confessores, omnes vero
    in partem schismatis abrumpamur, aut a vetustalis catholicos sacerdotcs fuisse et permansisseconstaret;
    rcligione in haereseon novitates proecipitemur. Item
    diximusin ipsa Ecclesiaevctuslate duo qusedamvehe- (1) Celebrata est Synodus ann. Ch. 451, in Eccle-
    menter studiosequeobservanda, quibus penitus inbac- sia, quae appellatur Maria; de qua sic Prosper in
    Chron.: < Congregataapud Ephesumplus ducentomm
    rere deberent quicumque haereticiesse nollent: pri- < Synodo Sacerdotnm, Nestorius cum hseresi nominis
    mum, si quid esset antiquitus ab omnibus Ecclesiae < sui, et cum multis Pelagianis,qui cognatum errori
    < suo adjuvabant dogma, damnatur. > Vide euradem
    CathoUcsesacerdotibusuniversalisConcilii auctoritate in lib. cont. Collat. 21, cap. numer. 2.
    decretum; deinde si qua nova exsurgeret qusestio,ubi (2) ln act. l.iConcil., post stibscriptionesEpiscopo-
    id minime reperiretur, recurrendum ad sanctorum pa- rum boec leguntur : < Postquam hi omnes Nestorii
    trum sententias, eorum duntaxat qui suis quisque tem- < depositioni subscripsissenl, accesserunt alii Epis-
    < copi ad sanclam Synodum, qulet ipsi quoque pras-
    (1) Hse duae linese, rraibus admonetur Lector de « positaedamnationi subscripseriint;Episcopi itaque,
    jactura secundiCommonitorii,exstant in antiquis edi- < qui ipsum Nestorium dcposuerunt,plures quiim du
    tionibus, itemque in recentiore ex Codd. Regiis, ad < centt exstitore : aliqui enim locum teniierunt alio
    quorum fidem Baluziiis Lirinensis castigavit opus; < rum Episcoporum, qui ad Ephesiorum Metropolin.
    retinere autemeas cum omnibus placuit. < venire non potuerunt.
    679 MNCENTIILIRINENSIS ~~a
    Itt scilicet rite atque soleroniter cx corum consensu vero CyriUussacfosanctaeantiquiuti consentaneusji>
    atque decreto antiqui dogmatis reUgio confirmaretur dicatus est. Et ut ad fidem rerum nihU deesset, tam
    et prophanse novitatis blasphemia condemnaretur. noraina et numerum (licet ordinem fuissemus obliti)
    Quod cum ita factum forct, jure meritoque impius ille edidimus eorum patrum juxta quorum ibidem conci-
    Nef-torius catholicse vetustati contrarius (1), beatus nentem sibi concordemque sentcntiam et legis sacrse
    proloquia exposita sunt, et divini dogmatis regula
    (1) Hoc licet verum, non tameii desperatae con- constabilita est:quos, ad confirmandam memoriam,
    scientix homines deterruit, quin Nestorium impurum
    hominem susceperiin defendendum,ac diris calumniis hic quoque recerisere nequaquam superflnum est.
    proscindendum sanctura Cyrillum. Et ne commemo- XXX. Sunt ergo hi yiri quorum in Ulo Conciliovel
    fem impostorem illum, qui Nestorium pro sancto ven-
    didit, ac Cyrillum quasi Apollinaristarum haeresisres- tanquam judicum vel tanquam testium scripta recilata
    tauratorem, roagna probationum mole a doctiss. sunt. Sanctus Petrus (1) Alexandrinus Episcopus (2)
    Petavio convictura tom. v. de Incarn. lib. 6; certe doctor prsestantissimusetmartyr beatissimus. Sanctus
    mirtim est Clericura Ep. 6. Crit. etEccles. hsec inde-
    ccra Cyrillo prolulisse : hominemin Ephesina Synodo Athanasius, ejusdem civitatis antistes, magister fide-
    wqui alque iniqui exiguam habuisserationem. Et quo- lissimus et confessor eminentissimus. Sanctus Theo-
    niam SS. AscetseIsittori Pelusiotseepistolis abutitur, philus (5), ejusdcm item urbis Episcopus, vir fide,
    ut offusseveritati dispellantur tenebrae, hoec pauca vita, scientia satis clarus, cui successit vcnerandus
    observare placuit: Quatuoi Isidori exstant epistolaead
    Cyrillum, nempe 510, 525, 524, et 570. In prima CyriUus, qui nunc Alexandrinam illustrat Ecclesiam.
    certe coraparationem instiluit Theophilum inter et
    Chrysostomum; ut sicut ille hunc oppressit, ita Cy- ingentia in Catholicamfidemmerita, et ut majore cum
    rillus Nestorlura. Verum hoc non tam ex suo, quam auctoritate in SyriodoApostolicaesedis legatum age-
    aliorum sensu dicit: < Mulli, ~*Liis qui -sunt Ephesmn ret, phrygio a CoelestinoPapa donatus rait, nempe
    < coacli, le traducunl, ut privatampersequentem ini- mitra":quam Card. de Noris lib. 2 hist. Pelag. cap. xi*,,
    i roiciliam, non quoe sunt Christi recta s.entenliaquse- aestimat phrygiuip dictam, quoriam erat peculiare te-
    « renlem. Sororis Theopbili, inquiunt, iilius cst, qui gtimenlum capitis, quo Phryges utebantur; hinc La.
    < ejus animmn imitatur °.ut enira ilie manifeslum fu- linus apud Virg. jEneid. 9, vers. 616, exprobrat
    < rorem elfudit in religiosum, ac Deo ainicum Joan- Phrygibus jEneae sociis, quod mitras in capite gesla-
    < nera; sic et hic superbire geslit. >Opus aulem erat rent. |
    in his querelis criticum adhibere lumen. Nam si ab Et tunicmmanicas, et habent redimiculamitrw,
    impiis hominibus coriietoc illae fuerunt, ut revera, 0 vere Phrygim, nequeenim Phryges!
    teste Concilio ipso in Ep. ad Clerum Constantinopo-
    Iitanum, muJta nedum Cyrillo,sed etiam Memnoniab Consulat Lect. laiid. Card. et multa velerum testimo
    Jiaereticisimposita fuere crimina: jarn ratioris ordo nia apud eum reiri illustranlia comperiet.
    poscebat pro nullis habendas esse iniiricorum fidei (1) At non minus ordinis, quam numeri obUlusest
    criuiiiialiones; qui enim, ui lepide ait Augustinuslib. 1. S. Vir. Ordinis,! quia post Petrum, et Athanasium
    adv. Parmenianum cap. 6, num.ll, justissime vktus memorandi erant Julius, et Felix, post Theophilum
    est, eticmcitatede innocenteiudicemurmurat, qua cmci- Cyprianus, deinde Anvbrosius,quibus subdendi erant
    lale de innocente adversarfo litigabal. Et sane de in- Nazianzenus,Basilius, ac Nyssenus, non praetermisse
    dustri.t Pelusiota his quae redtata sunt addit: licet Attico Episcopo Constanlinopolitano,et Amphilochio
    magnumlatumquesitdiscrimenintereosqui judkantur. Iconii prsesule,quorum testimonia postremOfuere in
    Probc namque noverat optimus Vir Cyrillum, ut Ipse Synodo laudata. Unde infertur, numeri etiam fuisse
    loquitur in Epist. 570, nonrisi S. Athanasii seqiif.a^ .oblitum, quia non decem, ut paulo post ait, sed duo-
    tenere doctrinam,Nestorio adversus hanc iropiampro- decim fuerunt tanquam testes, judices, ac consiliarii
    fitcnte et scclante; quam ob causarn in eadera laud.- . in Synodo introducti. Et sane Amphilochii et Altici
    Epist. S. Virum mirifice extolUt, ut magni illius Mar- - retinenda esse testiroonia ex fide MSS. Codicum, ac
    ci speciem atque habitum prmferentem,et in ep. 524, ex MarioMercatoreostendit P. Harduinustom. 1. Con-
    appellat virumjtdmirandum, quuni in epist. proece- cil. pag. 147; quihus addere Uceat vetustissimum
    dente 525, summopere commendet, qria Sanclorum codicem Bibl. Vaticanaenum. 1542, eliam teslimonia
    Patrttm sensum, ac Athanasiiprmsertim,circa Incarna- illa exbibenlem, qui a Barorio in annalibus frequen-
    tionis mysteriumstrenue sectabatur, et defendebat. Nil ter appellatur CollectioCrescouiana.
    ergo mjrum et novum, si ob perversitatem doctrinae (2) Eusebius h^st. Ecele. 1U).8. cap. 15. Edit. Va-
    Neslorio restitit, postquarii nihil officiorumacbene- les. enumerans eos, qui Alexandriae, et per totam
    volentioe
    -"*revccaret,omiserat, nt ex perditum hominem ab errore jiSgyptum ac Tbebaidem nobUi martyrio perfuncli
    qtipd;liqtiet epistolis ad eum directis, ac erant: < Primus omnium, inquit, nominandus est Pe-
    ex illa ad iBgyptiOSmonachos data. Quuro cnim ad < trus AlexandriiiscEcclesise Episcopus, Chrislianse
    hos Nestorii homiliis venenum pervenisset,nc peste < religionis doctof eximius. >Ejus liber de Divinitate
    simplices corriperentur bomines, gravi monuit epi- nedum in Ephesina Synodo, verum, et paulo post in
    stola, ubi veram eos docebat fidem, cujus exemplari- Chalcedonensi commendatus est. Conligitejus mar-
    btts Constantiriopolimadductis, coraplures in anliqua tyrium ann. 511, nono persecutionis ann. sub Maxi-
    ifidefirmati siint; liihc principes et magistratus, scri- miario.Imperatore, si persecutio Dioclelianiccepit an.
    ptis ad Cyfilliim lilteris, gratias ei egerunt. Ita exul- Ch. 502, et non 505, quod tamen opinantur perilis-
    ceratus fuit contra Alexandrinum Antistitem NestorU simi Chronologi. i
    animus, omniaque.mplitus est, ut eum ulcisceretur; (5) De Theiipliilo, et Joanne Chrysostomo hsec ha-
    qui Imperaloris huraanitate abusus, caliimniisin illum bet Prosper in Chfon. ad Cons. Vincentii, et Fraviti,
    cojjjmovit, quod acres minacesque ad Cyrillum desti- qni mcidit in ann. Ch. 401 : <Joannes Constantino-
    ria^i. epistoloeprobant, quibus:impudentis 'ac irre- < polilanus, et Theopbilus Aiexandrinus iUustresEpi-
    -
    quieti animi turbarumque appetentis culpatur. At < scopi habentur. Sed utrumque obscuravit discofdia,
    paulo post discussisnebulis serena veritatis facies ap- < qua; eo usque pfocessit, ut Joannes a Theophilo op-
    paruit, Nestorio pro hoereticoet impio agnito, diun <pressus, Pontum ,exilio pergere cogeretur; quum
    interim Cyrillristotius Orbis consensu summseprobi- «tamen communiorieiriejus maxima pars Episcopo-
    tatisyir, ac sacrosanctmantiquitati,ut loquitur Vincen- • rum, Romani Pontificis exemplum secuta, servavo»
    tius noster, consentaneusest judicatus. Propter quse <rit. >
    «81 COMMONITORIUM SECUNDOM. *a~
    Et ne forsitan unius civitatis ac provinciaedoUrina rent, adhibitus cst a Meridie beatissimus Cyprianus
    hsec putaretur, adhibita sunt etiam illa Cappadociae Episcopus Carlhaginensiset martyr; a Septentrione
    luraina, Sanctus GregoriusEpiscopus et confessorde sanctus AmbrosiusMediolanensisEpiscopus. Hi sunt
    Nazianzo; Sanctus BasUius, CsesareaeCappadocise igitur omnes apud Ephesum sacrato Decaloginumero
    Episcopus et confessor; Sanctus item alter Gregorius magistri, consiliarii,testes, judicesque producti; quo»
    NyssenusEpiscopus,fidei, conversatioris, integritatis rum beata iUa Synodus doctrinam tenens, consUium
    et sapientisemerito, fratre BasUiodignissimus. Sed sequens, credens testimonio, obediensjudicio, absque
    ne sola Grseciaaut Oriens tantum, verum etiam Occi- tsedio, prsesumptione,et gratia de fidei regulis pro-
    dentalis et Latinus orbis ita semper sensisse adproba- nuntiavit. Quanquammulto ampUormajorum nume-
    rctur, lectse sunt quoque ibi qusedam ad quosdam rus adhiberi potuerit, sed necesse non fuit; quia ne-
    Epistolsesancti FeUcis (1) marlyris et sancti Julii, ur- que multitndine testium negotii tempora occupari
    bis RomseEpiscoporum.Et ut non solum eaput orbis, oportebat, et decem illos non aliud vere sensisse
    verum etiamlatera illijudicio testimonium perhibe- quam cseterosomnes collegassuos neiro dubitabat.
    XXXI. Post quoeomnia, adjecimus etiam beati Cy-
    In
    (1) Ephesina Synodo prius recitata fuere Julii rilli sententiam, quse gestis ipsis ecclesiasticis conli-
    verba, deinde Felicis; _at a Lirinensi, et Hypatio netur.
    Ephesiorum Episcopo in Collat. cum Acephalis, ut Namquecum lecta esset Sancti Capreoli (1),
    temporumrequirit ordo, Felix Julio praeponitur; qui EpiscopiCarthaginensis Epistola, qui nihil aliud in-
    nequaquam fuit Ule a Constantio in Liberii locum tendebat et precabatur nisi ut, expugnata novitate,
    suffectus,sed alter iUiusnominis priraus, die 27 De-
    cemb. ann. 269, ordinatus, ac die 22 Dec. ann. 274, antiquitas (2) defenderetur, ita Episcopus Cyrillus
    vita funclus. Quodliqtiet ex nomine Maximiniprsesu- prolocutus est et definivit. Quod hic quoque interpo-
    lis Aiexandrini, ad quem Pontificisdirecta fuit Epi- nere non abs re videtur. Ait enim in fine
    stola a Synodolaudata, occasionePauli Samosatenie gestorum :
    sua Ecclesiaejecti. Nam encydica AntiocheniConcilii Et hmc, inquit, qumlectaest Epistolavenerandiet mul-
    epistola DionysioRoraano, ac Maxirainofuit directa; tum religiosiEpiscopiCarthaginensisCapi-eoli,fideiyes-
    unde arguere licet, hunc supparera et sequalemfuisse torum inseretur; cujus
    Felici primo, Dionysii Alexandrini successorem, et aperta sententiaest. Vult etenim
    haeredem.MichaelLequienprobat spurium fuisseFe- antiqumfidei dogmataconfirmari,novitiaveroet super-
    licis testimoniurain Synodo laudatum : verum ex Li- flue adinventa et impie promulgata, reprobari atque
    berato, et Hypatio P. Constant lora. 1. Pontif. Ep. damnari. OmnesEpiscopi adclamaverunt:Hm omnium
    §. unicodc Felicis Papsescriptis ostendit prorsus ge- vocessunl, hwc omnesdicimus,hoc omniumvotumest.
    nuinum esse, Ucet sponte concedat ab Acepbalis ial-
    sas aut adulteratas Felicis vulgatas epistolas. At amho Quae tandem omniuni voces, aut quse omnium vota,
    hi doctissimiviri raagna rationum mole compulsi sus- nisi ut cjuodcrat anticjuitustraditum leneretur, quod
    tinent cura Leontio Byzantino, qui Justiniano impe- adinventum nuper, exploderetur? Post
    rante floruit in lib. de sectis act. 8, fragraentum in quse admirafi
    ConcU.Ephesino recitatum non esse Julii Papse, sed sumus et prsedicavimusquanta Concilii illius fuerit
    polius Apollinarii,aut cujusdam Timothei eadem pes- humilitas et sanctitas, ut tot numero sacerdotes, pene
    te correpti, non quia in Epistola aliquid compareat ex majori parte Metropoliiani, tantse eruditionis
    (rthodoxse fidei adversum, prsesertim in fragmenlo,
    quo usum esl Concilium, ut ait Leontius; sed quod tantseque doctrinaeut prope omnes possent de dog-
    Apollinaristseut Julii circumduxerint,floccifaciendum. matibus disputare, quibus propterea ipsa in unum con
    Hsecautem sunt argumenta, quibus docti viri moven- gregatio audendi ab se aliquid et staluendi addere
    tur. 1. Nyssenus in opere contra Apollinarem multa videretur
    refert, quse hac epistola continentur, eaque ut prava fiduciam,nihil tamen novarent, nibUpraesu-
    refutat. II. Leontius ex plurium exemplarmmfide loc.
    cit. asseruit non JuIU sed Timothei, qui Apollinarem (1) Capreolus Aurelio successit, at quo anno incer-
    habuit magistrum,esse epistolam.III. quod cum Leon- tum est, apparet tamen circa ann. Ch. 450. Hunc ad
    tio profert alter Severianorum adversarius, ipsa phra- Synodum Theodosius per litteras invitavit cum Afris
    sis non convenit Julio tanquam conversa e latino, Praesulibus, et nominatim Augustinum. Sed quum
    quum sit nimis grseca. IV. hanc in fronle praefert in- novem fere mensibus ante concilii celebrattonemAu-
    scriptionem : Dominomeo desideralissimo,quae in al- gustinus coelum petiisset, et una simul ob temporis
    lera sine dubioJuUosupposita etiam comparet. V. ille acerbitatem,Vandalis Gensericoduce omnia vastanti-
    Prosdocius,ad quem epistolaest missa, nec presbyter, bus ac depopulantibus,Primas Synodum haud cogere
    vel Episcopus nominatur contra morem Romanorum posset, ut ab Ula electi Ephesum mitterentur, vel sal-
    Pfsesulum.VI. sub CathoUcisverbis infandsedoctrinse tem honorifica, ac solemnislegatio: voluitnihUominus
    semina latent: nam ubi de corpore loquilur, nusquam pro Ecclesiasticae disciplinae observantia, Besulam
    mente prmditum,vel animatum dicit; quinimo hsec, CarthaginensemDiaconum,ad Synodumdirigere; cu
    quae num. 4, habet, ApoUinaristamprodunt: < qui jus iegationis meminit ipse Capreobis in Epist. ad Vi-
    < autem propter unitionemcum increato Deo corpus talem, et Tonantium,quam ex MS.CodiceSinnondu?
    < divinumprsedicat,et secundum compositionero,qua edidit.
    < simul utrumqueest, lanquam unum increatum Deuro (2) Capreoli verba haec sunt: < Vestram sanctita-
    < adorat, beatus erit. >Nullamtamen crediderunt ac- < tem iterum atque iterum rogatam cupio, ut Spiritn
    curati viri notam inferre SS. Synodo; quia quum per < Sancto cooperante quem cordibus vestris, in omni-
    manusmullorumJuUicircumferreturnomine epistola, < bus quae acturi estis, praesto futurum non dubito,
    in qua nihil aperte falsum, non erat cur diffideret in- < novas doctrinas, et antehac Ecclesiasticis auribus
    scriptioni; verum ubi plures alise ex eadem prodiere < inusitatas, priscaeauctoritatis robore instructi e me-
    officina,quibus Eutychiani vehementer abutebantur, <dio profligetis,atque ita quibuscumquenovis errori-
    coactisunt fideiamatores, in retegendo auctore, ope- « bus resistatis. > Hujus epistolaefragmentumrecitat
    ram impendere suam. Elaborata videtiir epistola post Ferrandus in Ep. ad Pelagiumet Anatolium, S. R. E.
    Macedoriihaa-esimyet sic post ann. Ch. 260 Diacnnos,alia tamen latinitate.
    PAHQUL. -*
    685 ViNCENTULIRINENSISCOMMONITORIUM SECUNDUM. 684
    "merent, nihil sibi penitus adrogarent, sed omnimodis randus illustrat, alteram decessons sui beataememo-
    prsecaverentne aliquid posteris traderent quod ipsi a rioe Papae Ccelestini, quam hic quoque intcrponere
    patribus non acccpissent, etnon solum in pracsenti necessariumjuo"icavimus.Ait itaque sanctus Papa Xis
    rem bene disponerent, verum etiam post futuris exem- tiis in Epistola quam de causa NestoriiAntiocheno(1)
    pla praeberent ut et ipsi scUicet sacratae vetustat,is misit Episcopo: Ergo, inquit, quia, sicutait Apostolus,
    dogmata colerent, profansevero novitatis adinyenta fidesuna est, quceevidenterobtinuit, dkenda credamut
    damnarent. Invecti etiam sumus in Nestorii scelera- et tenendadicamus.Quaesunt tandcqj Ulacredenda ct
    lajn pj-sesumptionem,quod sacram Scripturam se pri- dicenda? Sequitur, et ait: Nihil ultra, inqrit, iiceai
    mum et solum intelligere (1), et oranes eos ignorasse novitati, quia nihit addi convenillelustali. Perspkua
    jactaret,.qujcumque anle se, magis.teriimunere prse- mqjorumfideset credulitasnulla cmnipermixlionelur-
    ijiti, divina eloquia tractavissent, universos scilicet betur. Qmnino apostojice: ut majorum crcdulitatem
    sacerdotes, uriversos confessofes et martyres, quo- perspicuitatis lumine ornaret, novitias vero profa-
    rum aUjexplanassent Dej legem, alii vei*6explanan- nitates ccenipermixtione describeret. Sed et sanctus
    tibus consensissentvel credidissent, totam postremo Papa Ccelestinuspari modo eademque sentenlia. Ai"
    etiam nunc errare et semper errasse adseveraret Ec- enim in Epistola qtiam Gallorum sacerdotibusmisit,
    ciesiam, quse, ut ipsi vjdebatur, ignaros erroneosque arguens eoruin conniventiam quod antiquam fidero
    doctores et secuta esset et sequerettif, sUenlio destituentes, profanas novitates exsurgere
    XXXII. Qup3omnia licet cumulale abundeque suf- paterentur : Merito, inquit, causanos respkit, si silcn-
    ficerent ad profanas quasque novitatcs obruendas tio,foveamuserrorem.Ergo corripianturImjusmodi;non
    et exslinguendas, tamen ne quid deesse tantae pleni- sit his liberumhaberepro voluntatesermonem.Hic ali-
    tudini videretur, ad cxtremum adjecimus gemjnain qpis fortasse addubitet qufnam sint Uli quos habere
    ApostolicoeSedis auctorjtatem, unam sdlicet sancti prohibeat Uberumpro voluntate sermonem, vetustatis
    Papse Sixtj (2) qui nunc Romanam Ecclesiam vene- praedicatores,an novitatis adinventores. Ipse dical,
    (1) Constathoc ex quatertione 25, cujtis verba re- dubitationemlegentiumipse dissolvat. Sequilur enim:
    cjtantur etiam a Mario Mercatore in yers. act. 6. Desinat, inquit, siita res est (id est, si ila est ut apud
    Ephes. Conc. licet paulo ajiter: <Animadverto,inquit riaequidam urbes et provmcias vestras criminantur,
    < Nestorius, plebem nostram multum religionis, et
    < maximum pietatis fervorem habere; verum propter quod eas quibusdamnovitatibusconsentire noxia dis-
    < dogmatum notitiae divinai ignorationem graviter simulatione faciatis), desinat itaque, inquit, si ita res
    «errare ac labi. Hoc tamen ipsi populo vitio verten- est, incesserenovitas vetuslatem.Ergo haec fuit beati
    « dum non est, sed doctoribus (quod qua modestia
    « dixerim tribuendum); quibus etiam non suppetit, ut Ccelestinibeata sentenlia, ut non vetustas cessaret
    «yobis aliquid de exactioribus dogmatibus propo-r obruere novitatenj,. sed potius novitas desineret in-
    « nant. > Quibusrecitatis in Synodo presbyter Alexan-;. cessere yetus.tatem.
    drinus Petrus, et notariorum primiceriusdixit: En hk
    aperte affirmat,neminemex doctoribus, qui ante illum XXXHL Quibus apostoUcisquecathoUcis decretis
    exstiterunt, eu yopulis locuiumqum ipse locutus est. quisquis refragatur, insultel primum omnium necesse
    Idem eliam, qui discipulissuis suasit, ut nihil reve- est meraoi-!®sancti Coelestinj,.qtiistatuit ut desineret
    reutiaedeferrent Ecciesiseper orberii.terrarum diifu- incessere
    sae, fuit Montanus, testibus ApoUinari, et Eusebio. novitas veiustatera, deinde irrideat definita
    Vide Melch. Can. lib. 5 de Loc. Theol. in exordio. sancli Xysti, qui censuit ne ultra quicquaraliceat-ro-
    (2) Recte a Card. Thomasiotom 1 Instit. Theolog. vitatj, quia.uiriil addi conyenjt vetustati, sed et bea?:
    Xystus scribitur, quum a BaluzioSixtus appelletur. CyrilJistatuta contemnat, quj °v°enei°andiCapreolile
    Nam teste P. Coustatitsic in minus vetustis exerapla-
    ribus repraesentatur.contra Graecofum,et antiquornm lum magnaprsedicatibnelaudayitquodanliquafideido-
    monumentorumfidem. Successit autem Xystus Coe- gmala confirmaricuperef,novitiaYeroadinvenladam-
    lestino ann. Ch. 452, Aetio et Valefib fcoss., de quo
    ita Prospen in Chronico : <RomanaeEcclesiseXLII. nari, Ephesinamquoque synodum, idest, totius pene
    « EpiscopuspraeficiturXystus, annisVIII, diebusXIX, Orientis sanctorum EpiscOporumjudicata proculcet,
    «totius Urbispace, et consensione mirabUi.>Unde quibus divinitus placuit.nihUaliud posleris credcndum,
    quum scrUjeretVincentius ann. Ch. 454, recte dixit Christoconsen->
    ab eo tunc Roraanam illustrari Ecclesiam. Qui olim decernere nisi quod sacrata sibiquein
    qunra romanseEcclesisepresbyter esset, a Pelagianis de Dedicatione Ecclesiae, forte S. Mariaead Nives,
    quasi sui errpris defensor jactabatur. Verum ubi Afro quam extructam, velrestauratam esseab opthnoPon-
    nun industria detexit Pejagianorum technas, primus tifice, reiert nedum iiber Pontificalis,sed el Adrianus
    omniumcoram populoRomano posiZosimum Pontir Papa in Epist. ad Carolum Magnum: <Martyres, ac
    ficem in Pelagianos analhema pronuntiavit, datis ad < martyrum Matremj scd.etiam illius memoriamjusto
    Augustinum, et Alypium epistolis, quUius mire Dei <honore veneramini, qui hoc die antiquam festivita-
    gralia commendabatur.Unde in rescripto suo Augus- < tCmhujus loci consecfalionegeminavit: magnificus
    tinus ei congaudens: t Quanta nos putas, inquit, ista < quidem structor parietum, sed magnificentioraedi-
    «lua prolixiora scripta vel exultatione legisse, vel < ficator animarmn,iiltra sevisioiterminos opera pie-
    <cura, ut legantur quibus valuimus aliis, obtulisse, < tatis extendens, ut utiUtatibus institutionum ejus
    «atque adhuc quibus valemus, offerre? Quid enim < etiam in ipso firaefetur devota posteritas, et habi-
    < gratius legi, yel audjri potest, quam gratiseDei tam < tando, quod condidit, et faciendoquod docuit. >
    « pura defensioadversris inimicos ejus ex ore ejus, (1) -Joanninempe. Data vero fuitepiSt. xv, kajen.
    « qui eorumdeminimicorummagni moroentipatronus Oct. Theodosioxrv. et MaximoCoss. ann. Ch. 455.
    «ante jactabatur? > Vide epist. nunc 191. De Xysto pace facta CyrUluminter et Joannem,quod liquct eii
    W. yidetor loqui S. Leo serm. 82, cap. 5, disserens altera epistola ad CyrUlumeadem die inissa.
    685 S. EUCHERIUS.—PROLEGOMENA. 680
    tiens sanctorum patrum tenuisset antiquitas, qnique A naa*iorumnoui(fliej,etitem:Si<"ui» vobit amuntiaverit
    etiam vociferantesel adclamantes, uno ore testificati prmterquamquodaccepislis,anathemd«it.Qudd si ne-
    sunt has esse omnium voces, hoc omnes optare, hoc que apostolica delinilaneque ecelesiasticadecretate-
    omnescensere; ut sicut universi fere ante Nestorium meranda sunt, quibus secundum sacrosanctam uni-
    hseretici,contemnentesvetustalem, et adserentesno- yersitatis et antiquitatisconsensionemcuncli semper
    vitatem,damnatifuissent, ita ipse quoque Nestorius, haeretici,et ad extremum Pelagius,-Coelestius,Nesto-
    auctornovitatis, et impugnatorvetusialis, condem- rius, jure meritoque dauiiiati sunt. necesse est pro-
    riaretur. Quorum sacrosanctseet coelestisgratisemu- fectd omnibus deinceps Catholicis,qui sese Ecclesiae
    nere inspirala consensiosj cui displicet, quid aliud matris legitiraos filios probare stridenft.ut sanctae
    sequitur, nisi ut profanitatem Nestorii adserat non sanctorumPatrumfidei inliaereant,adglutinentur,im-
    jure damnatam? Ad extremura quoque universam moriantur, profanas ver6 profanoruminovilates de-
    ChristiEcclesiamet magistros ejus Apostoloset pro- teslentur, horrescant, insectentnr, persequantur.
    phetas, prsecipuique tamen beatum AposlolumPau- Haecsunt fere quae duobus Commonitoriislatiiis
    °
    lum, velut qusedam purgamenta conlemnat; illam, disserta, aliquantd nunc brevitis recapilulandi lege
    quod a Religiouecolendaeetexcolendaesemel sibitra- constricta sunt; utmemoria mea, cui adminiculandae
    ditaefidei nunquamrecesserit; illum ver6, qui scrip- ~~ista confecimus,et commonendi assiduitate repare-
    serit: 0 Timothee,deposilumcustodi, devilansprofa- tur, et prolixitatis fastidio non obruatur.

    ANW.DOMII«lCCCCXLIX.

    S. EUCHERIUS,

    LUGDUNENSIS EPISCQPUS.

    PROLEGOMENA.

    NOTITU HISTORICO-LITTERAftlA IN S. EUGHERIUM.

    Bibl.Hist. Litt., Lips.1794,tom. H.)


    (Ex Schoepemanm

    { I. Vita. C autera alius quisquam ex clarioribus Ecclesiie Gal-


    Eucherius Gallus, orsus ex senatorio sanguine, licansemembris apud optimum quemque1 et doctis-
    patre Valeriano,quemplerique eumdem putant cum simum saeculivirum lantara comparavit exisiimatio-
    Prisco Valeriano, qui circa idem tempus prsefectu- nera quam Eucherius : nain cum multis familiariter
    rara Gallise obtinuit et cognatus Aviti imperatoris vixit et cum plerisque litterariim habuit commer-
    fuil. Gallamuxorern doxit, pari nobililate feminam, cium et ab omnibus immensislaudibus ornatus est
    ex eaque duos suscepit filios, quorum alter Salo- Evenit hac fama tartdem, ut arino circiler 431 ad
    nius postmodum Genevensi Ecclesiseprsefuit, alter episcopatumLngdunensemeveheretuf, quod munus
    Veranius ipsi patriin episcopatuLugdunensi succes- usque ad annum 450 obtinuisse eum existimant (a).
    sit. Circa annura -409 aut 4i0, vegela ac florente § II. Scripta.
    adhuc aetateLirinum concesserat indeque cum uxore Gircumferunturhodie sequentia Eucherii Lugdu-
    el filiisin insulam propinquam Leronera, qusc ho- nensis scripla ;
    dieSanctseMargarethaeest, se contulit el anachore- I. De laude Eremi ad Hilarium Arelalensemepi-
    tam egit, ita lamen, ut potissimamcuram liberorum ttola, scr. a. 428.
    suorura educationi impenderet, ex quibus Saloniura II. EpistolaPamnetica ad Vaterianumcognatumde
    quoque aliquantisper Lirinensibus magistris Hono- D conlempiu mundi et sweularis phitoiophiw, scr. a.
    ralo Salviano ac Vincentio formandum dedit. Vix 432.

    (o) Alius ab hoc fuit EucheriusGalliaeepiscopus, falso sibi persuaserant, qnos docte et sagaciter re-
    qui sexto saeculo vixit et variis conciliis Gallicanis fellit Josephus Antclmius in Asserlione pro unico
    veluti Arelatensi IV a. 425, Carpentoractensi 527, S. Euchenco Lugdunensi episcopo, quam post obi-
    Arausicano et Vasensi 529, subscripsit. Sed ne< luirriejus edidit fralcr Carolus Antclmius Parisiis,
    Lugduneusisquidem episcopusille fuit, ut quidairi apud Claud. Briasson. 1726.4.
    687 S. EUCHERIUSEPISCOPUS LUGDUNENSIS. 688
    III. Liber Formularum tpirilalit inteltigentim ad. ALirinensi Vincentii Barralis tandemque additis Pas-
    Veranium filium. Inscribitur alias etiam de forma sioneS. Mauricii el Commentariitillis spuriis in Ge-
    spiritalit intelleclus. nesim el libros Reg\imrecusa sunt in Bibl. P P. Max.
    IV. Inttructionum libri II ad Salonium filium, Lugduni a. 1677. Post bsec singula tantum, impri-
    quorum alter qumttionet de difficilioribus V. et N. mis ascetica iila siye seorsim sive cum aliis operibus
    T. locis tractat, alter Explicationet nominum He- typis sunt reddila, quae, ne sequens omnium editio-
    braicorum conlinet et sic inscribitur. num recensus 'chronologicus negotium alicui faces-
    V. Hittoria Patiionit S. Mauritii et tociorummar- sat, paucis hic coriipleclijuvat. Videlicel Passio S.
    tyrum legionit Felicit ThebmmAgaunensium,a qui- Mauricii post Mombrili, Surii et Stevanii editiones
    busdam huic Eucherio abjudicata, juniori alicui tri- sincerior edita esl a Chiffleiio in Paulino illustrato
    buta. a. 1662; indeque in Bibl. "Max. Patrum Lugduni
    VI. Homilim, illae scilicet, quae pro genuinis ab 1677, tomo XXVII, et apud Ruinartum et in Actis
    omnibus agnoscunlur. Bollandianis repetila. Epistoia ad Valerianum recusa
    VII. Exhorlalio ad Monachos ex tribus, quas sub fuit Lugduni 1541 et 1627, et cum Herib. Ro-
    cjus noraine Holstenius in codice Regularum protu- sweydi scholiis Antuerpiaea. 1621, Monachii1635,
    lit, prima. B Genuae 1644, Parisiis 1646, cur. Phil. Labbei itera-
    VIII. Epilome Operum Cassiani. que cum epistola ad Hilarium aliisque opusculis
    Deperdilmsunt plures Eucherii homilim,nisi alise asceticis ViennaeAustrise 1670, Bruxellis 1671, Pa-
    fortasse supersint in Colleclione homiliarum, quae risiis 1673, Veneliis 1726, eademque haud raro in
    noraen Eusebii Emisseni seu Gallicani nomine in Ri- recentiorum populorura idiomaia conversa. Formu-
    bliothecis Patrum prsefert. Tjifruuntur Eucherio, et Im intelligeniim tpiritalis a Flacio Illyrico insertse
    quidem falso : 1° Commentariusin Genesim; el 2° li- sunt Clavi Scriplurae sacrse Basilese1580, el cum
    bri IV Commentariorumin libros Regum a Jo. Alex. boc opere saepius Uiversis in locis recusae. Epistola
    Brassicano primum evulgali; 3° epistola ad Fausti- ad Hilarium cum scholiis Herib. Rosvs-eydiprodiil
    num a Labbeo edila; 4° epistoia ad Philonem quem- Antuerpiae1621, indeque translata in Bibl. PP. Co-
    dam, quam Raluzius ad calcem Agobardiprotulit; lon. 1618, t. XV, et cum epislola ad Vaterianum
    ~>~ Regula duplex ad Monachosin codice Regularum Lugduni 1627, Genuse 1644, et Parisiis 1673, ex-
    Holstenii; 6° Tola illa Homiliarum collectioquse sub scripta est. Homilima Livineio edilse insenae sunt
    nomine Eusebii Emisseni circumfertur. Bibl.Patrum Paris. 1624, 1644, 1654, t. II, et in
    § III. Ediliones. Btbkoihecam ConcionatoriamCombefisiimigrarunt.
    Integra omnium Eucherii opusculorura collectio G Porro a. 1657, in Bibliolheca Mss. sub Eucherii no-
    nondum exstat. Primum opusculum, quod obstetri- mine edidit epislolam ad Fauslum s. Faustinum,
    cante typographia lucem vidit, fuit Passio S. Mauri- anno 1061. Triplicem Eucherii regulam ad Mona-
    cii el sociorum, sed inlerpolata et sine nomine ejus chos, veram unam, duas autem nomen ejus mentien-
    in Vitis Sanctorum Morabrilii.Haud exiguo vero in- tes produxit Lucas Holsteniusin codice Regularum;
    tervallo post, a. 1516, exiit nomen auctoris in fronte epistola ad Philonem presbyterum falso nomen Eu-
    gerens epistola ad Valerianum, Basileaeex recogni- cherii prseferensreperta fuit a Baluzio et ad calcem
    tione B. Rhenani, ciloque ibidem a. 1520 cum Era- Operum Agobardi Parisiis, a. 1665, ab eo prolalo
    smi scholiis, et Parisiis a. 1525 repetita est. Acces- est. Denique EpitomesCastianiGrsececonversaespe-
    serunt paulo post Basileseapud Cralandrum a. 1530, cimen dedit Montefalcoin editione Operum Athana-
    aut aliquanto citius Parisiis apud Claudium Cheval- sii, de quo nos in Cassiano dicere memini. Sequi-
    lonium sine anno Formulm intelligentim spiritalis et tur lndex chronolOgicut.
    tibri dno lnstruclionum, quibus anno sequenti ex re- S.ECULO xvi.
    liquiis Bibliolhecae Budensis addidit spuria duo,
    Commentariain Genesim et libros Regum, Joannes Sine anno, loco et lypographo(Mediolani); in-fol.
    Alexander Brassicanus, simulque Formularum li- 1f Passio S. Mauritii et ejus commiliionum; in Bonini
    brum ex codice ms. sedulo castigavit. Haecomnia MombritiiVilis Sahctorum, vol. II, fol. CLIH—CLV.
    junctim recusa sunt Romaeapud Paulum Manutium Prima hseceditio est hujus opusculi, sed, ul aniea
    a. 1564, curante Pelro Galesinio et AndreaeSchotti monitum, non sincera.
    cura a. 1618, in tomo V Bibl. PP. Coloniensis. In- 1516. Basilem-,in-4*.D.Eucherii... epistola Parm-
    terea reperta est et a Gilberto Genebrardo seu po- nelica ad Valeriaiiumcognatum suum de conleraptu
    tius Dionysio Faucherio Parisiis, a. 1578 edita, mundi (ex recognitione Beali Rhenani). Cat. Bibl
    epistola de laude Eremi ad Hilarium, itemque lene- Bunau.
    bris ereptse editseque sunt Homilim genuinse per 1520. Basilem; apud Andream Cratandrum; in-A".
    Joan. Livineium cum Theodoro Studita Antuerpise Clari juxta ac diserti viri Eucherii Lugdunensiscpi-
    :i. 1602; indeque omissis homiliis genuina Eucherii scopi ad Valerianumcognalum suum epistola Parm-
    opuscula, nempe Formulm inlelligentimspirilalis, In- netica, ab amore mundi studioque profanse philoso-
    ttructionum tibri duo el epislolae ad Valerianum et pbiae ad pietalis veraeque sapienliaestudiura provo-
    Hilarium, una exhibita Lugduni 1615; inChronologia cans, cum scholiis Des. Erasmi,
    689 PROLEGOMENA. 690
    Ad hanc editionem pertinet haud dubie epistola A propter typographnm aut bibliopolam selas ejus in-
    Erasmi, quse libello huic in edilione Basileeusi a. certa essenon possit, etneseries harum editionum,
    1531 praefixaesi, ad Alardum Amstelredamum libe- quaeplura Euclierii opuscula junctim exhibent, inler-
    ralium arlium professorem, a quo mss. ejus exem- cipiatur, huc reponere eara visura est. Praefatus est
    plar abs auctoris nomine accepisse videtur. < Libel- Petrus Gerardus epislola data Parisiis xvm kalend.
    lus, inqnit, quem misisti, cum suis dotibus undique Novembr. sine anno, ad GulielmuraParvum Trecen-
    miriim in modum placuerit, tum hoc placuit impen- sem episcopum et Regiae confessionis auditorem,
    sius, quod olim puero mihi et lectitalum esse et cujus beneficio cum Eucherii baec opuscula alioqui,
    placuisse memini. Si quid meo suffragio tribuis, ni- ut ait, rara consecutus sit, ingrati atque impudentis
    hil video profectum a nostrse religionis hominibus, ingenii fore ait, nisi ejus nomini consecraret. < Acce-
    qui eloquentiaequoque gloria floruerint, quod cum dit, inquit, quod in ptiblicum mittilur industria
    hujus phrasi sit conferenduni. Ut nusquam non prae- excusus et informalus Glaudii Chevallonii hominis
    slat egregium artificem, sive spectes ordinem, sive T. D. addiclissimi, quique vehementer annixus est,
    transitus subinde novos, sive non vulgare ingres- ut quoad iieri posset, id exemplar , quod unum sua
    sum, veluti limen argumentationis. Nullara suasorii liberalitate nactus erat, repurgaretur tot mendis,
    generis partem non tractat. Nusquam desidet in lo- B quibus propemodum labefactatum erat : adhibitis
    cis comraunibus. Magis urget et instat argumentis, eliamad hunc usum vetustissimisLXXInlerpretibus,
    mire pungit epiphonematis, delectat juxta et movet et aliorum codicum , quibus illa setas assueverat,
    sententiis. Quodque magis etiam mirandum est, sic translationibus; quas nihil gravate ascivit, ut hac
    Isocralis scbematibus modulata, structa, picturata- ratione suam diligentiam tibi approbaret, et bonia
    que est oraiio, ut nusquam frigeat, aut inepiiat. Sic siudiis hac quoque in parte prodessel. > Exemplum
    arguta, ut interim nervosa; sic elaborata, ut tamen hujns epistolae nobis prsebet editio Lugdunensis a.
    dilucida; sic nova, sed ut taediocareat aifectationis; 1613. Notari autem debet, Casimirum Oudinum
    sic festiva, ut nihilo secius gravis ac seria; sic rhe- (Comm. de SS. Eccl. t. 1 p. 1220) qui hujus editio-
    torica, ut yv-ooiwftamen Christiana. Denique sic nis natales circa annum 1520 collocat, contulisso
    acris ac vehemens, ut sui tamen ubique similis, primum ejus opusculum Formularum spirilualis intel-
    pari intentione ad extremum usque calcem prope- ligenlimcum mss. codicibus Bibliothecarum Pari-
    rans, sani videlicet vegetique ingenii argumentum. siensium , Regise 3795 , Colbertinse 1893 , et sancii
    Gennadius dum huic'stylum iribuit scbolaslicum, Germani 250; aique primam hanc ut recte exislima-
    ni fallor, plusculum in eo desideravit arcanarura vit illius editionem solam germanam et hisce 600 vel
    litlerarum. Caeterum libellum hunc a Rodolpho C 700 annorum codicibus conformem deprehendisse.
    Agricola versum non esse, vel slylus ipse salis ar- Observat autem sequentes editiones, veluti Basileen-
    guit, praeserlim cum quaedam sinl schemata quaone sema. 1531 (quam secundara vocat), Romanam a.
    possint quidem ad Grsecam orationem respondere. 1564, et Lugdunensem a. 1677, duploesse aucliores
    Gennadius indicat Eucherii esse Lugdunensis Eccle- et innumera habere admixta ex auctoribus S. Euche-
    siae episcopi. Moxquehujus meminit epistoise, quam rio posterioribus et maxime ex S. Gregorio papa ;
    scripserat ad Valerianum propinquum suum, de adeo ut genuinum isiud opus Eucherii vix mediam
    contemptu mundi, deque relinquendo studio profa- partem contineat eorum quse in ultimis hujus libri
    nae pbilosophise. Atque utinam reliqua hujus exsta- editionibus impressa sint.
    rent, vel is liber, quo carplim obscura quseque divi- 1530. Basilemapud Andr. Cratandrum ; iii-i 0. D.
    norum voluminum capitula explanavit, vel is, quo Eucherii episcopi Lugdunensis , liber Formularum
    prolixa Cassiani opuscula conlraxit in compen- intelligentimspiriiualis; ejusdcm liber de Qumstioni-
    dium. i bus difficilioribusveteris el novi Testamenli, Interpre-
    1525. Parisiis apud Jodocum Badium ; in-~°. Eu- tatio nominumHebraicorum, et aliorum sacris tilteris
    cherii.... epislola ad Valerianum.... Iiem disiicha contentorum,et epistola ad Valerianumde coniemplu
    veteris cujusdam philosophi, elc. Benedd. in Hist. D mundi: ex editione elcum schoiiisDesiderii Erasmi.
    lit. Gallise. Cal. Bibl. Reg. Par.
    Sine anno. Parisiis per Claudium Chevellonium; 1531. Basilem in officina Frobeniana; in-fol". D.
    in-~°, s. in-12. Eucherii Lugdunensis archiepiscopi, Eucherii Lugdunensis episcopi doctiss. Luctibratio-
    Formulm intelligentimspiritalis; libri duo Inslruclio- nes non minus piae quam eruditse cura ac beneficio
    num nunc primum editi; epistola Parmnetka ad Va- Joannis Alexandri Brassicani jureconsulti recens
    lerianum cognatum suum cum scholiis DesideriiEra- editae,quarum baecesl summa: In GenesimCommen-
    smi, S. Basilii episcopi, episiola consolatoria adver- tariorum libri ni; i» libros Regum Commentariorum
    sus mundi incommoda, nunc primum edita; nonnihil libri iv; Formularum Spiritalium liber i, accurate
    de carnis resurrectione ex epistola D. Hieronymi ad recognitus, adjectis iis omnibus quae in superiora
    Pammachium adversus errores Joannis Hierosolymi- editione quara plurima desiderabantur; Qumsliones
    tani: omnia edita studio Petri Gerardi. Cat. Bibl. in veluset novumTeslamenlum; Nominum Hebraico-
    Reg. Paris. et Baluz. t. II p. 641. rum acaliorum etiam , quse in sacris litteris haben-
    Tametsi haeceditio anni nota careat, tamen , cum tur, Interpretatio; epistola Parametica ad Valerimun
    mi S. EUCHERIUSEPISCOPUS LUGDUNENSIS. 69»
    ut
    cognatnm snum, de contemptu mundi, cum scholiis I _. etiam benigniiatem hominis eruditi ac candorem
    D. Erasmi Roterodami. In flne: Bas. in off. Frob. laudibus vehendum existiniem, qui studiosis exhi-
    per HieronymumFrobenium et NicolaumEpiscopium, bere maluit id quod cqmmodumacquisierat, quam ut
    mente Augutto(in titulo menseSeptembri)H. D.XXXI. pateretur hoc intercidere. Nosautem exemplo et in-
    De edUore Joanne Alexandro BrasslcanO vide tegro et egregie sjncefp usi, quod nobis cum ple-
    quae intra ad Salvianum dispulamus. Inscripsit ille risque aliis aequeboris auctoribus Reverendus pa-
    prirauin opus eidera , cui Salvianuin nuncupavit epi- ter , Dominus Joannes Hartraannus abbas Sanctse
    scopo AugustensiChristophoro a Stadion. Plena esf Crucis in Auslria, vif;et studiorum et studiosorum
    epistola (data Viennae Auslriaeex regio collegio a. unicus patronus, menra autem praecipuum decus
    1530, mensis Decembris die 20) laudibus Eucherii, et prsesidiura, libenter et ex animo communicavit;
    sed ad rem praeseutem parum facit. Allerum opus primura id quod deefat adjecimus , et quaedepra-
    quod peculiari titulo gaudet, et tertium epistolis ibi- vata fuerant religiose casligavimus; quod ut slu-
    dem eodemque anno et mense exaratis, dicala sunt dios| planius cognoscant, subjiciam duo tantum
    D. Jano a Sivolla, equiti et jurisconsulto. In his exempla, ex quibus reliqua facile, lamquamleonem
    jucunda sunt et memoratu non indigna quaede vario ex unguibus aeslimaro possint. Primum caput de
    librorum velustorum intra et extra urbem Viennam, ]B divinis nominibus, quod totum desiderabaiur, jam
    dum a Turcis obsessa esset, fato aspersit. Depraedi- ex veteri neque minus sincero exemplo repositum
    cahs scilicet divinam curam atque providentiara esl. Jam enim consulta opera praeiermitlo quanla
    quanta sitin conseryandisveterum auctorum, praeser- facta sit in omnibus capitibus accessio. In prafaiione
    tim iis , quse sacra enarrent, scriptis , de Eucherio Eucherii sic legitur: A'qui secundumaltegoriambapii-
    exemplum capit. « Nam anno superiore, inquit, smut, tecundumanagogenangeli; cum sit legendum:
    cumimmanissimi TurcaeViennarainaudita obsidione, Aqumsecundumatlegoriambaptismus,secundumana-
    premerent, et orania circumjecta , nimirura urbes , gogenangeli; unde est illud, Et aqumqumsuper cmlot
    arces, coenobia, villas , pagos, agros, vineas, ferro sunt, laudent nomenDomini et caetera. Nonequidem
    et igne yastarent, excusserant eliam regiura hoc , invideo, si quis vetcres scriptores in lucem proferai,
    instituli diyi Bernardi ccenpbium, quod ad S. Cru- miror aulem magis si quis in iis castigale depro-
    cem divo Leopoldo arcbiduci Austrjsc appe.Iare mendis omnem operam suam collocet. i Sextum
    placuit; et cura hoc ita miseris modis accepissent, opusculum , epistola scilicet Parmneticaad Valeria-
    ut jam coenobiumqusererettir in ccenobio, libros ta- num, ex Erasmi editione descrjptum est, additis
    men omnes et veteres, et adliucmiuimevulgalos, in- scholiis ejus et epistola ad Alardum. CaeterumFro-
    corruptos, ct ex nulla parte deminulos reliquerunt. v benii operam dederunt, ut tam comraode, quam
    Ita ut ignis iis non aliter pepercisse videatur, quam luculenter, typis boc voluraen exararetur.
    jEnese Ancliisempatrem humeris efferenti, nec flam- 1541. Lugduni apud Sebatt. Gryphium; in-~°. Eu-
    marum vis, nechostiuminielix occursusobesse potuit, cherii epistolaad Valerianumcognatumde contemplu
    aut iEtnae iiicendium pios illos adolescenles paren- mundi. Benedd. in Hist. lit. Galliae.
    tum suorum laiera claudenies, salvos ac incolumes 1564. Romm apud Paulum Manutium; in-fol". D.
    abire permisit. Pepercit igitur incendium hoc atro- Eucherii episcopi LugdunensisOpera , seu Commen-
    cissimnm Eucherio, et ab eo libris isthic omnibus tarii inGenetim etin tibros Regum, etc, ex editione
    omne jus beili Turcse abstinuerunt. Cum interea no- Petri Galesinii. Cat. Bibl. Reg. Paris. et Pinell. Uti-
    stri milites, intra mcenia, libros omnes discerperent, nam vero tilulum integrum proferrent!
    omnia volumina corrumperent. Ita ut vix a publicis 1674. ColonimAgr. dpud GeruinumCalenumet hm-
    etiam bibliolhecis diripiendis aut vi prohibiii, aUt redes Quentetios; in-fol0. Martyrium fortissimorum
    auctorilale submotifuerint. Vides, optime vir, qnam martyrum Mauriciiet sociorumejus ab Eucherio Lug-
    unico noraine tantum non etiam moribus a Turcis hse dunensi conscriptum, prsemissaejus epistolaad Syl-
    belluse differunt. Certe non minus periculi fuit ab vium (sic) episcopum; in tomo V Vilarum SS. Lau-
    imposilo prsesidio, quam ab externo et eo quidem *° rentii Surii pagg. 325-330.
    perniciosissimo hoste. > Atque boecpriora duo opu- 1578. Parisiis apud JEgidium Gorbinum sub tigno
    scula ipse primus Brassicanus ex laudati monasterii Spei; in-8".S. Eucherius episcopus Lugdunensis ad
    membranis chartisve produxit; tertium, prout fert Hilarium Arelatensem de Laude Eremi, e Lirinensi
    ipse titulus , denuo ad manuscriplumexemplar ejus- Bibliotheca rtunc primum productus; cum Hilarii
    dem monasterii recognovit. Qua de opera sua ad Arelatensis Oralione Funebri ideS. Honorato.Cinelli
    eumdem Janum a Sivolla ila loquitur: < Oculaius Bibl.Volante t.II, p. 2„5.
    ipse mihi testis es, mi Jane , quantum inilii laboris Dicitur hseceditio plerumqueGilberti Genebrardi;
    exhauriendum, inrimo,ut veriusdicam, quantum tsedii sed Genebrardus quidertidedicationempraefixit,prae-
    exsorbenduro fuerit in restitueridis ac repurgandis falionem autem scripsit Dionysius Faucherius, ac
    Eucherii Spiritalibus illis Forraulis. Nara exemplum raemini eamdenirecusam esse in ChronographiaLi-
    recens editum non tanlum mutilum, verum etiatn rinensi, de exemplari lariien, nnde edatur hic libel-
    eximie mendosum fuit. Cujus rei culpam , tantum lus, allum in ea est silentium. De aliis, quaehoc vo-
    abest, ut illi imputem qui primum nobis hoc dedit, lumen complectitur, vide ad Hilarium Arelaleiisem.
    693 PROLBGOMENA. 094
    1580. Batilem ex offic.Hervag. per Euieb. episco-A gamensium marlyrtum ab Eucherio ep. Lugd. con-
    pum; in-fol: Eucberii episcopi Lugdunensis libei scriptum; in Vitis SS. Stirii ed. secondac volumine
    Formularum Spiritualis Intelligentim; ad calceui secundo ad d. 22 Sept. pagg. £40-225.
    Clavis Scriplurae sacraeMatthise Flacii. 1621. Aniuerpiw ex off. Ptahtin. apud Balthat.
    NimirumFlacius appendicis loco eum adjecit Ex- Moretum, et ViduamJo. Moreti, et Jo. Meursium; in-
    positioni suse SingulorumVocabulorura acNominum 8°. D. Eucherii episCbpiLuj.dunensis de conlemptu
    eoconsilio, utlectoresveterumhac in re sententiaH mundi epistola Pdroinelicudd Valerianum cognatum.
    agnoscerent. Caeterumnon dubito primam esse hanc Accedit Vita D. Paiilini Noialil veri mUndiconlem-
    quam indicavimus hujus operis editionem. RepeiiU ptoris.
    est ssepiusdiversis in locis.e.c, Basileafe1609, Fran- Editor est Heribertus Rosyyeydus,qrii nolaliuncu-
    cof. 1659, Hafnise 1695. In postrema Eucherii libei las aliqtiot aspersit et inscripsii, uti et sequens opu-
    exstat pag. 1345-1572. BCuluta,Henrico Vander Reyden Villariaeabbati.
    SJECDLO XVII. 1B21. Ibidem, apud eosdem bibliOpolds; ih-~*.D.
    1602. Antuerpim; in-b". Eucherii Lugdunensis E- Eiicherii cpiscopi Lugdunensis de Laude Eremi ad
    piscopi Homitim, ex edilione Joannis Livineii An- Hilarium Lirinensem raonachum iibeljiis [cum He-
    tuerpiensis canonici, ad>calcem Sermonum Caieclie- B riberti Rosweydi nolatiunculis].
    ticorum Theodori Sluditse, a pag. 372. 1622. ColonimAgr. sumpt. Ant. Hierat; in-fol°. D.
    Hsec est priiua ul antea docuiinusserrtioiiuin, quos Eucherii Lugdunensis episcopi de Laude Eremi libel-
    vere Eucherii putant, et ab illis, qui sub Eusebii lus cum Heriberti Rosweydi notatiunculis; in torao
    Eraisseni aut Gallicani nomine circumferuntnr, di- XV, seu siipplemenio, seu appendice adM.Bibl. Co-
    versi sunt, ediiio. lonienseni.
    1613. Lugduni tumptibus Petri Rigaud ; i°i-4\ Eu- 1624. Parisiis... »n-/b/°.Eucherii episcopi Lugd.
    cherii Lugdunensis Ecclesise quondamarcbiepiscop Homilimcum Theodori Studitae sermonibus Cateche-
    tbeologidociissimi,Inteltigentimtpiritualis Formulm, ticisjiixta edilionem. Jo. Liviiieiiexpressae; in Bibl.
    Inttructionum libri duo, ejusdem epistola Parmnetict PP. Bigii. ed. quartse (Paris) lomo II, a col. 767.
    ad Vakrianum [ex editione Petri Gerardi; accedii 1626. Lugduni sumpt. Lud. Prosl hwredis-Rovillii;
    ejusdem epislola ad Hilarium cum prsefatione Dio- in-fot°. S. Eucherii DifficitioresQumsiionesin vetut et
    nysii Faucherii mooaclii Lirinensis, et annotationi- novumTestamentum; ejusdem Interpretalio nominum
    bus Vincentii Salerni ]; in Chronologia Sanctoruu Hebrakorum; in Ludovici de la Cerda Adversariis
    et aliorum Virorum illustriura ac Abbatum Sacra _ Sacris capite 115, pagg. 204-219, et cap. 164 , pag.
    Insuise Lirinensis per D. Vincenlium Barralim Sa- 423-426. Errat autem Fabricius dum iisdem accen-
    Iernum, monachum Lirihensem, in unura cbmpi- set caput 159, quod haud quaquam ad Eucherium
    lala. pertinet, sed ipsius est Lacerdae.
    Gerardi prsefationem hic descriptam esse antei 1627. Lugduni apud Franc. de la Boltihe; t'n-12.
    monuimus. S. Eucherii Opuscula ascetica, Dorothei doctrinac
    1617. Ingoistadiiex typographia Ederiana ; in-i*.
    aliaque opuscula curante Turriano sacerdoie J. Be-
    D. Maurkius Thebem legionis Dux, seu S. Mauricu nedd. in Hist. lit. Gallise disertius non laudant, sed
    Martyrium, a S. Eucherio, episcopo Lugdunensi, inesse monent duas Eucherii epistolas ad Hilariumct
    conscriptum, nunc iterura editum, cttm notis et no- Valerianum.
    tationibus, studio et labore Petri Slevarlii. Accessil
    Cat. Bibl. Paris. 1635. Monachii ftn-24]. De Vera Sapientia, vera
    etiam OfficiumS. Mauricii. Reg. Virtule ei Tranquillitate Animi SS. Eucherii Lugdu-
    1618. ColonimAgr.sumplibusAnt.Hierat.; in-foC'.
    nensis Martini Bracarensis, et MagniWigonis, anli-
    Beati Eucherii Lugdunensis episcopi quse exstartl
    stitum. Vide ed. Bruxellensem a. 1671.
    omnia pia ad S. Scripturara Opuscula.l.Formuloeseu 1644. Genumapud Joan. Mariam Pavonum; «n-8*.
    Phrases S. Scripturm. II. QumttionesVeterisac novi divi Eucherii Lugdunensis epi-
    Testamenti. III. Hebraicorum nominum Interpreta- D Episiolse genuinse
    scopi, quas cum exiraii concionaioris hortatu multi
    iio. IV. De VitaSolitaria ad Valerianum,illustrata,
    cuperent, habere vix pauci possent, sodales Jesu
    recensita aique emendatastudio AndreaeSchottisoc.
    in Genuensi soc. Jesu auctorali
    Jesu. Acceduntet Eucherio adscripti Commentariiin crucifixi Collegio
    Genesimet tibros Regum; in M.Bibl. Patrum lomo V, novissimeimprimendascurarunt.-CinelliBibl.VoIant.
    cont.daSancassani. t.lip.265,Bibl.Baluz. t.IIp.1002
    parie i, pagg. 739-9)8. Adjuncta est prsefatio Alex.
    Brassicani. 1644. Parisiis apud ttei biblidpdlas;ih-foli>.Etiche-
    In praefationedisserit A. Schottus de scriptis Eu- rii Lugdunensis episcopi Homilim; in Bibl. PP. Bigh.
    cherii lam genuihis quani suppositiiiis. Ibiderrl, aipag; toirto II, loco ultimo pbsf T'heod6ft Studitae sertno-
    545 ad 738, inSertaesunt HomiliaeEtisebii Gallicani nes. Ejusdem editiohis exemplaria sunt quaeannum
    post editionem Jo. Gaigneii ab Andrea Schotiodenuo 1654 praeferUrit,
    recensitseet sermonibus locupletatae. 1646. Parisiis; »V12. S.Eucherii...epwto/ajPar(v--v-
    1618. Colonim Agr. sumpt. Jo. Kreps el Herm. tica ad Valerianumcognatum, curanie Philippo Lab-
    Mylii; in-foC SS. MauricHet tociorum Martyrum A- Seo.Fabric. in Bibl. M. etl. Lal.ed.Patav.t.lp.116.
    698 S. EUCHERIUS EPISCOPUS LUGDUNENS18. 696
    1657. Paritiis apud Sebaslianumel GabrielemCra- L cherii Lugdunensis episcopi quae exstant omnia pia
    moity; in-fol. Epittola Eucherii episcopi ad Fautlum ad sanctam Scripturam opuscula... illustrata, re-
    seu Faustinum presbyterum Insulanura de situ ur- censita aique eraendata studio A. Schotti sociei.
    bis Hierosolymitanseatque ipsius Judsese; in Philippi Jesu; in tomo VI 'Bibl. Max.PP. pagg. 822-1014.
    Labbei nova Bibl. Mss. librorum tomo I pag. 665 sq. Expressa juxla editionem Coloniens.; sed post quar-
    1661. Romw exc Vitale Mascardo; in-i". S. Eu- lum opus inserta sunt, Epistola ad Hilariumde luude
    cherii Exhortatioad Monachos.Ejusdem sententia ad Eremi et Acta Sahctorum Marlyrum Agaunensium
    Monachos. Ejusdem Admonitioad Virgines,ex duo- ( ex Chiffletio), subjecia epislola ad Salvium epi-
    bus rass. codicibus Floriacensibus ReginaeSuecorum teopum. Ibidem tomo XXVII, pag. 180 sqq., legi-
    edidil Lucas Holstenius in appendice codicis Regu- tur : Eucherii exhortatio ad Monachotet tententia ad
    Jarum pag. 89 sqq. in ed. Parisiensi pagg. 55-62. eotdem, ex editioneLucm Holstenii.
    1662. Parisiis sumpt. Anl. Bertier; in-fol°. S. Eu- 1689. Paritiit; in-i°. Pastio SS. Mauriciiet So-
    cherii Lugd. ep. Homilimaliquot; in BibliothecaPa- ciorum ejus Martyrum, auctore Eucherio ep. Lugd.
    trum concionatoria (octo voluminibus dislribula) Ex Paulino illustralo Chiffletii et variis codd. mss.
    Francisci Combeflsii.Editio novissimaest Veneta a. Bibl. Reg. aliaruraque, cum prsemonilione Theod.
    1749, VIITOU.Edilor quascumque huic collectioni BRuinarti; in Actis Martyrumejus pag. 289 sqq.; in
    inseruit Eucherii nomine homilias a Livineiodesum- ed. secunda, ab ipso auctore recognita, quse Amste-
    psil. lodami ex off. Wetsleniana prodiit a. 1713, in-fol~.
    1662. Divione; in-i". Passio Agaunentium Marty- pag. 271; in Veronensi (cx Typogr. Tumerman-
    rum, auctore S. Eucherio Lugdunensi episcopo; in niana) 1731, in-fol". pagg. 257-43.
    Pet. Franc. Ghiffletii Paulino illustralo. p. I pagg. SJBCULO XVIII.
    86-92. 1726. Veneliit apud BartholommumGiavarinam, in
    1665. Paritiis apud Frunc. Muguet; in-~° Epi- vicoS. Joannit Chrytottomi; tn-16°. De vera Sapkn-
    stola sancti Eucherii Lugdunensis episcopi ad Phito- lia, vera Viriute et TranquillitateAnimiSS. Eucherii
    nem pretbyterum; ex veteri codice ms. Petri Marnae- Lugdunensis, Martini Bracarensis et Magni Wigo-
    sii Senatoris Gratianopolitani edidit Steph. Baluzius, nis antistitum opuscula, illustrissimo ac reverendis-
    in Notis ad S. Agobardi Opera, tomo II pagg. 155, simo DD. Marco Gradonico, patriarchse Veneliarum,
    156. Dalmatiaequeprimaii, elc, dicata. Cinelli Bibl. Vo-
    1670. Cygnem;in-~° B. Eucherii Homilimde B. lante I supra laudata.
    VirginitconcepftoneFragmentum; in Christiani Dan- 1747. Venetiis..... in-fol°. Eucherii Lugdunensis
    mii HomiliisPP. in Nativ. J. Chr. p. 213-255.ExLi- C episcopi epittola ad Faustum presbylerumInsulanum
    yineio. de situ urbis Hierosolymitanseatque ipsius Judsese
    1670.ViennmAustriwtypit MatthmiCosmerovii;in- (falso ipsi tributa); in Blasii Ugolini Thesauro Anii-
    8°. Divi Eucherii Lugdunensis episcopi epislola Pa- quil. Sacrar. tomo VII, acol. 1201.
    rmnetka, ad D.Valerianumcognatum suum, ab amore 1757. Antuerpimapud Bernhard.Alb.van der Plus-
    profanaepbilosophiaead studium verse sapientiaepro- sche; in-fol". Passio SS. Mauriiii aliorumquelegionis
    vocans. Item B. Francisci Borgiaeolira Gandiaeducis, ThebmmMartyrum, auctore S. Eucherio Lngdunensi
    postea societatis Jesu generalis epistola practica... episcopo edita a Pe^r. Francisco Chiffletio s. J. et a
    pro Xenio an. 1671 oblatae illustrissimae sodalitati Ruinartio, cum aliis mss. collala. Item Passio inter-
    Dominorum sub titulo AssumplaeDeiparse in domo polata ex ms. S. Maximini Trevirensis, collata cnm
    professa societatis Jesu Viennaeerectae. editis a Surio et mss. Fuldensi, S. Salvatoris UJtra-
    1671. Bruxellis apud Francisc. Foppens; in-24. jectensis, et Marchianensi; cum annotalis Joan. Stil-
    De vera Sapientia, vera Virtule et TranquillitaieAnimi tingii, etc, in Aclis SS. Bollandist. mense Septem-
    SS. Eucherii Lugdunensis, Martini Bracareusis et bre, t. VI, pagg. 342-349.
    Magni"Wigonisantistitum. Editio novajuxta exeni- Accessit Commentarius praevius, in quo omnia,
    plar Monachii impressum anno 1635. D quae tam historise ipsius, quam actorum sincerita-
    lnest Eucherii epistola Parmnetka ad Valerianum. tem respiciunt, non vulgari eruditione et solertia il-
    Sacerdos quidam societatis Jesu sodalitatis Latinae lustrantur. Inspersa suntet.aliamonumentaad eadera
    sub Tilulo B. M. V. Visitantis erectse in collegio so- acla facientia.
    cietatis Jesu Bruxellis director, qui sub iitteris G. Versiones.
    H. latere voluit, editiouem horura libellorum Mona- Ex omnibusEucherii lucubrationibus sola fere
    chii a. 1635 factam et, ut ait, illico distractam re- epistola ad Valerianum in recens aliquod idionia
    cudi curavit. translata est. Primum hujus rei institulum, ni fallor,
    1673. Parisiisapud Seb. Cramoisy; in-12*. Via ad Gallis debemus. Neque Itali id neglexerunt et lau-
    aternitatem, sive tria opuscula SS. Eucherii Lugdu- dari etiam vides Hispanicas et Anglicas versiones.
    nensis et Hilarii Arelatensis {' de Laude Eremi, Nobis sequentia colligere licuit.
    ~~de Contemptumundi,3° de Vita S. Honorati. Cat I. Epistola ad Valerianum.— 1552. Lyon, chet
    Bibl. Teller. pag. 34. a. Mace Bonhomme; m-4°. S. Euchier a Valerian,
    1677. Lugduni apud Anistoniot; in-fol°. Beati Eu- Exhorlationrationaie, retirant de mondaniie et de la
    .97 PROLEGOMENA. 098
    philosophie prophane a Dieii et a 1'etude des sain- A 8*. Eadem transportata dal Latino da D. Carolo Gia-
    ctes lettres, traduicte en vers francois, avec annota- cinto Gariboldi, una cum textu Latino.
    tions, par Barptolemy Aneau. Cat. Bibl. Reg. Par. II. Passio SS. Martyrum Agaunensium.— 1705.
    1659. Lyon ; in-~°. Eadem et epistola ad Hilarium Amsterdam; in-12*. Dissertation historique et criti-
    de Laudibut Eremi, anonymo interprete (a) in libro que sur le Martyre de la legion Th£beennc avec
    gallico.cui tilulus : La Solitude Chritienne. T. I, pag. Histoiredu Martyre de cette ligion attribuee a S. Eu-
    137 sq. Tertia hujus operis editio a. 1662 notatur a cher. Archetypum hujus dissertalionis Joannis Du-
    Bencdd. in Hist. I. Gallisc. bordiaei (Dubourdieu) sacerdotis Calviniani coetus
    1672. Paris, chez Pierre le Petit; in-12. S. Eu- SaubadicaeLondini, Anglico idiomate in lucem exiit,
    cher, Du mepris du monde, traduit en Francois par anno circiter 1696 (c). Sed magis obvia est versio
    Robert Arnould d'Anditly, avec le Latin en suite. Gallica. Studiose nec sine acrimonia refulare eum
    Exslateadem in Operibus ejus, tomo I.Paris, 1675. niiuntur Antuerpienses Actorum SS. edilores.
    pag. 24sqq. 1778. In Roma nella Stamperia di S. Michele a
    1609.In Venetia. Lettera di Eucherio santo ves- Ripa; in 4°. Passionede1Santi Maurizio, e compagni
    covo diLione, etc, tradolta dallo Spagnolo (Ludo- Marliri scrilta da S. Eucherio vescovo di Lione; in
    vici Granatensis) (b) in Italiano da Gio. Gioliio. Exst. B A'.ti sinceri de primi martiri della chiesa Cat. racc.
    cum Libro della Spiritual Gratia, etc, di Giv. Lans- dal P. Ruinart e trad. da Franc. Maria Luchini tomo
    pergio pag. 210 sqq. II, pagg. 457-467. Praemissa est non Ruinarti, sed
    1715. ln Milanoper Giut. Pandolfo Malatetta; in- ab ipso interprete scripta introductio.

    (a) Fabricius I Canagium et Ant. Godellum inter Barberinianac 1.1 p. 382, sed omissa loci annique
    interpretes Gallos numerat. mentione.
    (b) Laudatur hsec versio Hispanica in Cat. Bibl. (c)Christoiih. SaxKOnom. lit. loui.V Anal.p.652.

    AND. SCHOTTI PRJEFATIO IN OPERA S. EUCHERII.


    Pio Lectori And. Schottus Socielalis Jesu. ntis Pracsul 'AVTIXSIUJVMVnomine inscriptas, eidem-
    qne B. Ildepbonsi Catalogo vindicatas, quae terapo-
    Damus en, pie lector, B. Eucherii Lugdunensis rum injuria patrem ciere quia non polerant, sine
    episcopi Opera dispersa hactenus, varieque edita , auctoris titulo in Germaniam saepe exierunt. Aurea
    primum a Joanne Sichardo post meliora nonnihil p vero est ac mellita omnino epislola illa ad Valeria-
    facta opera Alexandri Brassicani, hominis in colli- num
    propinquum, De ConlemptuMundi, dequerelin-
    gendis veterum e naulragio scriptis perdiligentis: de quendo ttudio profanm philosophim, ut Gennadius
    quibus Eucherii scriptis nunc breviter animi mei laudatcap. LXIII.Item ad Uranium acSaloniura epi-
    sensum aperiam. Primum de legitimis hisce Pnvsulis scopos obscura quaequetanctarum Capitula Scriptu-
    opusculis ad S. Scripturam inlelligendara uiilibus, rarum misit.
    ac prope dixerim necessariis: mox de illegitimis seu En tibi Claudiani Mamerci, episcopi Viennensis,
    spuriis, falsoque illi allributis disseratn. Permagni lib. de Statu Animm teslimonium. Haudquaquam,
    eniin interesse semper existimavi, nl vera a falsis inquit, Eucherium prmterierim, mihi nunc viventem
    dissereudi arte dijudicare : sic et yvnata scripta an- doctrina, et prmtentaneit coram dispulationibuscogni-
    tiquorum Patrum a vorot-rdiscernere, ne quis abu- tum, qui scilicel viridis wvi, maturut animi, terrw
    tatur, posse. despuens, cmli appetens, humilis spiritu, ardent me-
    Formularum Spiriluafium opus adhibet non raro rilo, ac perinde ingenii tubtilissimus, scienlimplmut,
    Beda : ut veterum pleraque, potissimum Augustini, eloquiiprofluut magnorumsui tmcuti pontificumlonge
    taciio nomine transcripsit. Neque idcirco Eucherio maximus, editis in rem fidei multijugis variorum ope-
    cum Sixto Senensi abjudicanda, et Bedaetribuenda rum voluminibus, ad populum quoque super animw
    videri debent. Hicetiam mysticam membrorum Dei statu multa nobititer concionatusest. Hactenus ille.
    significaiionemreperias, aliorumque quse ad huma- Proferam et acris hujus tempestatis censoris de Eu-
    nam formam pertinentia Deo in Scripturis sacris cherii eloquenlia prope singulari lestimonium, Nihil,
    tributintur, qure legunlur etiam in libello de Etteniia inquit, videoprofectum a nostrmreligionis hominibut,
    Trinitalis (qui B. Augustino tomo iv falso inscribi- qui eloquenlimquoquegloria floruerint, quod cum hu-
    tur),ut observarunt Conradus Brunus c. 4 et Jo. Mo- jut phrasi sil conferendum.Vt nusquam non prwstal
    lanus lib. u c 3, ulerque de Iraaginibus disserendo. egregiumariificem, sivespecles ordinem, sive transiius
    Nos idcirco S. Scriplurae loca passim versibus singu- subinde novos, sive non vulgarem ingressum, veluii
    lis laudata tolo opere ascribenda curavimus, ut ta- timen argumentationis. Nullam suasorii generis par-
    cem veluti in lenebris praeferremns. Qumtiioneivete- tem non tractat. Nusquam desidet in locis communi-
    rit ac novi Tettamenti scripsit et B. Auguslinus libris bus. Magis urget, et instat argumemis, mire pungit
    tribus, aliique etiam Graeci Patres. Verum Augustini epiphonematis : delectat juttta ac movet sententiis.
    non esse legitimum fetum illum docet Alphonsus a Quodquemagis etiammirandum est, sic Isoeratis tche-
    Castro, lib. de Haeresibus; Julianus quoque Toleta- matibut modulata, ilructa, picturataque ttt oratio, ut
    699 S. EUCHERHEPISCOPI LUGDUNENSIS 700
    nutquam frigeat aut ineptiat. Sic arguta, ut interimA Gregorium I Pontif. max (qui duobus prope sseculiS
    nervota, tic elaborala, ut lamen dilucida, sic nova, inferior est) identidem citat, ad verbumque transcri-
    sed ut tmdio caredt affeclationis;sic (estiva, ut nihilo bilomnibus pene paginis, non tam in libros Regum
    seciusgravis ac seria; tic rhelorica, ut fnxxiu- tamen Gregorii Commeniarium, quam Moralium libros in
    Chrisliana. Denique sic acrit ac vehement,ut sui la- Job vere aureos. En jtibiexiremo libro primo Expla-
    menubiquesimilis,pdri intenlionead extremumusqut nationis ad Moralium libros Gregorii, lector, able-
    calcemproperdns,tani videlicetvegeiiqueingeniiargu- gatur. Deinde si conjeclando investigare fas esl, non
    mentum. Gallus homo, sed Britannus esi. Nam in leriio Com-
    Exstaret ulinairi quani in Calalogis Ecclesiastico- mentario in libros Regum cap. xxn : Rolm, inquit,
    rum Scriptorum hominari video, ex Joan. Cassiano basibussuppositmad porlandumlulerem lemplia terra
    Eucherii Epitoma. Lricemenira aliquam obscuris in suslollebani, cum nostris nuper temporibus B. papa
    locis, depravalisque openi haud dnbie afferret. Ad- Gregorius Evangelicis roboratus eloquiis Romanam
    huc quae exstant quacqueinierciderunt recensui. rexit Ecclesiam. Rolm emdem curribus Dei subnixm
    Veriiortuncad ea quaeEucherio falso tribui existi- longeportabant, cum reverendissimiPalres Augusti-
    meifl. Exierurll enim typis And. Crataiidri et Joan. nus, Paulinus, et cmterisocii eorum iisdem evangeli-
    Frobeiiii Basilesepridem sub Euclierii nomine libri R cis roborati
    eloquiis,jubente illo venerein Brilanniam,
    ttes in Genesim, et iri 1V libros Regum Commenta- et VerbumDei incredulisdudum commiseregentibus.
    riUs,qtieinnimium,quantum auxit,velutio°T/3oofi«Te°'_, Qusecum iia sint, efficilur hunc scriptorem B. Gre-
    Arigelomius Lexoviensis, Benediclinse sodalitatis gorio, cujus opera Britannia primum Christi est
    familise,utque ejus esse Eucherii promptius credere- Evangelii lumine illustrata o-uyxpovov fuisse, et An-
    mus, addilus ab audaeibus sciolis tiiulus est : ad glum, non Eucheriirm hominem Gallum , qui cum
    Vranium et Salonium fratres episcopos; nimirum ad Paulino, Ausonii discipulo,patriam habuerit cOmmu-
    quos et alia opuscula Eucberius retulerai : ad hunc nem. Sed quidrti Bedam Venerabilera, inquies, au-
    quidem, Qumstionesutriusque Testamenti, atque He- ctorcm asseriraus? idque censore Sixto Senensi, do-
    braicorum nominumlnterpretalidnem; ad illum vero ctissimo Dominicanorumsodali, libro iv Bibliotliecae
    Formulas spiriluales. Apage sis, el fucum detracta Sacrse, quodque magna ejus Commentarii pars in
    larva detegamus. Beati enim Eucherii neutrum esse Quseslionibus Bedse supra libros Regum legatur,
    huiic partum haec argumento fuerint. Primum quia quem et geminos fere in sacros libros Commenta-
    refutat aetas. Obiit namqueEucherius, teste Genna- rios evulgasse obsefvare liceat. In proraptu est quid
    dio, jraperantibus Valentiniano et Marciano Augu- rcspondeam : aetatemBedaeobstare, qui integro pro-
    stis, ad airaum orbis a Christo redempli440, testa- C pemodum saeculbB. Gregorio posterior vixerit. At-
    turque adeo ipse epistola illa aurea ad Valerianum, que hic suis temporibus ad Christi fidem conversam
    se floruisse anno antea quinto, qui est post Romam Britanniae insulam profitetur. Sed de his dociiores
    cohditam 1185, Christi vero 435. Fuilque Petronii arbitrentur : equidem meos cortatus in Eucherio le-
    Bononiensiumantislitis aequalis,qui ad annura ejus gitimo illustrando, inmanusque tradendo Romana
    sseculi septiraum ac vicesimum claruit. Atque Com- Ecclesiae, fldei parenti, libens volensque submitto,
    mentarii illius in libros Regum auctor, quisquis est dedicoque.

    ALEX. BRASSICANI EPISTOLA IN S. EUCHERIUM.


    OrnatissimoviroD. Jano a Suolla, equiti aciurecon- ex animo communicavit; primum id quoct deerat
    iullo, Joannes AlexanderBrasskanus S- D. P. adjecimus, et quse depravata fuerant, religiose ca-
    Oculatus ipse milii testis es, amicissime Jane, stigavimus : quod ut studiosi planius cognoscant,
    quantum riiihi laboris exhauriendum, immo, ut ve- subjiciam duo tantum; exempla, ex quibus reliqua
    rius dicam, quantuin tsedii exsorbendum fuerit in facile, taraquam leonera ex unguibus, acstimarepos-
    restituendis ac repurgandis Eucherii Spiritualibus sint. Primum caput de divinis nominibus quod lo-
    itlis Formuiis. Nam exemplum recens editmn non tum desiderabatur, jara ex veleri, neque rainus sin-
    tantum muiilum, verum etiam eximie mendosum cero exemplo repositum est. Jara enim consulta
    mit. Cujus rei culpara tanium abest ut illi imputem opera praetermitto, qu.inia facta sit in omnibus capi-
    qui primum nobis hoc dcdit, ut eiiam benignitatem jj libus aceessio. In prsefatione Eucherii sic legilur :
    hominis eruditi ac candorera laudibus vehendum Alquisecundumallegoriam bapliimus,secundumana-
    existimem, qui siudiosis exhibere rnaluit id quod gogen angeli; cum sit legendum ; Aqum secundum
    comraodum acquisierat, quam ut paleretur hoc in- aliegoriam baptismut, secundum anagogen angeii,
    tercidere. Nos autem exemplo et integro et egregie unde est illud : Et aqum qumsuper coelotsunt lau-
    sincero usi, quod nobiscum plerisque aliis aequebo- dent numen Domini,et cmlera. Non quiilem invideo
    nis auctoribus Reverendus Pater, DominusJoannes si quis yeteres seriptores in lucero proferat,. miror
    llartmannus, abbas SanelseCrucisiu Austria, vir et autem magis si quis in iis casligaie depromendig
    siudiorum et studiosorura unicus palronus, meura omiiem operam suam collocel.; sed hsec hactenus.
    autem prsecipuumdecus et praesidium, libenter et Cseterum quod aptnl Utinos fecit Eucberius, hoc
    701 EPISTOLA DE LAUDE EREMI. 702
    apud Graecosexactissime prsestiiit Theodoretus ille A cum Christo, inquit, crucifixussum, vivoquenon am-
    Cyrensis episcopus, ex cujus insigni opere quod ptius ipse, sed vivit in me Chrislus : quasi diceret,
    apud nos est in antiquis membranis descriptum libel quod se sacris officiis, divinisqueactionibus addixis-
    hic aliquot egregie erudita loca ascribere, ex quibus set, etc. Habenl autem ejusmodi Formulae quiddara
    universi illins operis dignitas et utilitas elucescet, commune cum Hebraeorum Cabala, quam Grseci
    otixj-riizi 6iou J_Ttpwpia, AaSiS,on 7rovip(OV ev/etpl quondam parum animadvertentes secrelis sensibus
    EuptouoTvou axpa-avlikips- xepi.apa.-o:, hoc est, vi- eruendis esse valdequatn apposilum, mSuXkapaticis
    num divinampwnamsignificut.Sk David, quia pocu- litteris immutatis, hoc est, imposturas appellabant.
    lum in manu Domini vini meri, plenum mitto (Ps. Ita enim scholiastes Gregorii theologi Scribit: et quo-
    Lxxiv,8). Ilein ai rpix"~ TOV vexpixjeoso~ip.So~\ov va<- niam de ea re nostri eiiam homines, rtimirumJoan-
    xpai yap a-rai, xai oSuvufaio-flijo-tv ou Se-jropEvat*
    njv nes Picus Mirandulanus, Paulus Rilius, et Joannes
    aktfii TOIVUV Jwjjveyttv rHivu Touf TW@e<j> ~\enovp- Capnion viri cum omni antiquitate cerfantcs abunde
    yoOvraf,xat pujSevsyjtv vexpbv, firiSeSuo-wSsf TOUTO , scripserunt, niliil hic dicam prolixius, sed stndium
    xtxio Sso-jrto-tqfripL~sStSao-xsiIIau"Vo_°.
    X/JIOTW, <pwiv, tantum meuin et expromptam omnia recta studia
    o-uvio-raupwftat' {wSeouxITI eyi>'i"~~ievsptotXpt-To;. promovendi voluntatem tibi commendo. Cseterum
    •ratj-ftSTa Dstat?yijo-tvevepyeiat-JftaUTOv atftepaxrx,B quniiesnumquele nomino, volo semel ac unicOverbo
    hoc est. Pili morlalilatis symbolumsunt : morlui omnesillos qui mgenio, virtute, bortis moribus, ac
    enim cum smt, nullum dolorit sensumadmiltunt. Ad- absoluta eruditione prscstant, signiftcasse,Yale bene,
    monel igilur et imperat eos veram agere vilam, qui Dei vir nobiliss. ac mihi modis omribus amande. Viennai
    ministeriosete addixerunt, nihilquehabere mortaleet Austriaeex collegio Regio, Anno a nato Jesu, 1550,
    fetidum : quod etiam not dqcet divinus ille Paulus , mense Decembri.

    SANCTI EUGHERII
    LUGDUNENSIS EPISCOPI

    DE LAUDE EREMI

    AD HILARIUM LIRINENSEM PRESBYTERUM

    EPISTOLA SEU LIBELLUS.

    Domino sancto, el meritis bealissimo,et in Chrisio C est' Servasti ergo charitatis ordinern lege pr.xscri.
    gloriosissimoHILARIO EUCHERIUS. ptum, primo Deum tuum, exin proxinium diligendo.
    i. Magnotu quidenj animo egressus dudum de 2. Quem tamen ego sola profectus tui contempla-
    domo tua, et de cognatione tua, usque in mare ma- tione (ut animo conjicio) nec adversatum itineri
    gnum recedentia eremi secreta penetraveras; majora consilioque tuo existimo, sed inusitato inter devin-
    tamen virtute repelita est a te eremus quam petita. ctas sibi personas modo, diraittere te ille (ut pulo)
    Siquidera cum hanc primum hospes ingressus es, non minus voluit, quam tu discedere. Diligit enira
    habuisii ducera et velut itineris tui praevium, quem te et ille inultum vicissira, in amore tamen tuo
    deinde militiae ccelestis magistrum; eumque tunc commodum tuum consuluit; cumque affluentissima
    secutus, et parentes relinquens, parentem tamen ejiis et summa in te sit charitas, fastigium tamen
    sequebaris. Nuncvero cum eumdem ascitum ad pon- illius tendit usque ad utilitalem.
    tifleale fastigiuraprosequendum putaveris, ad fami- 5. Et tu licet omnemjamdudum censum in Christi
    liare secretum eremi te amor retulit. Ergo nunc es pauperes Christo dives effuderis, tum et prseferas
    nobilior et major exemplo. Prius enim cum deser- licet annis juvenem, moribus senem, sis etiam
    lura peteres, comitatus Fratrem videbaris; nunc cum ingenio clarus, clarus eloquio; nihil in le lamen
    desertum repetieris, etiam patrem reliquisti. At D priraore loco magis suspexerim dilexerimque, quam
    qualem illum, quantumque? quanto tibi semperdile- quod solitudinissedemsicconcupisti. Unde quia me
    ctionis cullu observatum? quam singulari tibi affe- respondere copiosius spatiosissimis ac facundissimis
    ctione devinctum? ut cujus charitati praeferre nihil litteris tuis ssepepostulas, sufferas paulisper ne-
    posses, nisi forie solara eremi chariialem : quatrt cesseest, cum sis ipse sapiens, insipientiam menro,
    cum Ulijtisto praeponisexamine, approbasti diligere dum recolo mullimodam Domini gratiam erga hanc
    te non illum parum, sed hanc amptius aliquid.Osten- ipsam eremura dilectam tuam.
    disti etiam ille in te secreti amor quam magnns Eremum ergo iecte incircumscriptum Dei nostri
    esset, cui etiam maximus cederet. Qui quidem templum dixerim; etertim quera certum est habitarc
    eremi ajnor, quid in te taisi Dei amor appellandus in silentio, credendum est gaudere secreto. Ssepius
    fr03 S. EUCHERII EPISGOPI LUGDUNENSIS 704
    se illic videndumsanctis suis praebuit, et conciliante, A et operibus absolvenda terrenis, numquid non avia
    toco, congressum non est aspernatus humanum. In petiit, ad soliludinesque confugit (Exod. xiv)? ap-
    deserto quippe Moysesglorificato Deum vultu con- propinqualura in eremo utique Deo, a quo fuerat
    spicit (Exod. III) : in deserlo Elias vultum pavens exempta servitio. Tendebat igitur ad deserlum longa
    ne Deum conspiciat, obvolvit (III Reg. xix, 13). Et vastitate terribile, Moyse duce. Quam magna multi-
    quamvis omnia ipse tamquam sua revisitet, neque ludo dulcedinis tuae, Domine! Eremum ingressus
    uspiam desit; tamen (ut sestimare licet) peculiarius Moyses, Deura viderat. En redit rursus ut videat.
    visitationem dignalur eremi, et coelisecretum. Ipse plane dnx ilineris populum suum Dominus ad
    i. Ferunt quemdam alii quserenti quali inesse deseria ducebat; in usum utriusque temporis trahens
    loco Deum crederet, respondisse ut quo se duceret viantibus columnam, nuncrubentem flamma, nunc
    impiger sequeretur. Tum comitante endem, ad late nube candentem. Dabat iia proraerentibus e ecelo
    patentis eremi secreta venisse. Et ostendens solitu- signura, quod lactea mole porrectum alternis irra-
    dinis vastse recessum, En, inquit, ubi Deus est. Nec diabat ardoribus. Intento Israel lumine sequebatur
    immerlto ibi esse promptius creditur, ubi facilius radium, corusco eminus ignerutilantem, ut in eremi
    invenitur. secreta tendentibus digne Dominus, cum iter osten-
    5. Nam et in primordiis rerum, cum omnia Deus B deret, lumen prseferret.
    in sapienlia faceret, et singulaqusequefuturis usibus 9. Huic identiderii populo nonne ad deserla ten-
    apta distingueret, non utique hanc terrse pariem denti objecta ~
    invii maris claustra patuerunt (Exod.
    inutilem et inhonoratam dimisit; sed cuncta non xiv, 22) Cuminter prseruptos gurgites iter carpens,
    magis prsesenti magnificentia,quam futuri prsescien- pulverulenlo vestigiis agmine Rubris liltoribus in-
    tia creans, venturis (ut arbilror) eremum sanctis cessit; exstantesqiie undarum pendentium montes
    paravit. Credo his illam locuplelem in fructibus de profunda valle suspiciens, sic custos gentis freti
    voluit, et pro indulgentioris naturse vice hanc san- stagna transmisit.
    ctorum dare fecundam, ut sic pinguescerent flnes 10. Neque in hoctantum divini operis virtus stetit:
    deserli, et cum rigaret de superioribus suis montes, nudata namque rursum refluo sequoreoperiens, iter
    abundarent quoque multiplicata fruge convalles ; eorum cnm hoste delevit, totumque in sedibus suis
    locorumque damna suppleret, cum habitationem mare (credo ne ab eremo lsrael reverieretur) oppo-
    sterilem habitatore ditaret. suit. Aperuitinteraquas viam, et circumfusis deinde
    6. Possessor paradisi et transgressor prsecepti, aquis texit, ut desertum expetentibus patefacerel
    cura locum voluptatis habitaret, flxam sibi a Deo itum, clauderet reditum (Exod. xiv, 27).
    legem servare non potuit. Quanto enim jucundior ~* 11. Hac ergo gratiae virtute donata gens illa, cum
    ille amoenitatibus locus, tanto huic in lapsum pro- ad solitudinem tenderet, plura lamen promeruit cura
    nior fuit. Undenon solum hunc legibus suis subdi- possideret. Illic namque eamdem insperato Dominus
    . dit, sed etiam in nos usque suum illum stimnlum miraculo refecit, cum percussa silice exundantes
    mors tetendit. Proinde eremum colat, qui vitam aquas sitieniibus prrebuii, et abborrentibus saxis
    cupit; quia amosni incola mortera paravit. Sed jam rivos nativo fonie depromens, occulta manus impo-
    ad posteriora eremi Deo semper acceptae exempla suit subitam latenlibus venis naturam (Exod. xvu, t>).
    veniamus. Nec solum illic ingesto flumine viscera siccse rupis
    7. Moysescum egisset pecus ad inleriora deserti infudit, verum etiam dulcedine superindita amaros
    tunc resplendentem eminus Deum igne vidit inno- trislibus aquis haustus repressit (Exod.xs, 25). Illas
    cuo; nec solura vidit, verum etiam audivit loquen- elicuit, has placavit: nec majore miraculo e saxis
    tem. Nempe tunc Dominus cum abjici pedum vin- aqtias quam ex aquis alias aquas reddidit. Obstupuit
    cula commoneret, sanctam eremi terram pronun- plebs cuncia , ccelestis illic anxilii opem sentiens,
    liavit, dicens : Locusin quo tu stas, terra sancia est nnn minus in his aquis qusc erant quam in illis quse
    (Exod. in, 5); manifesto tunc judicio meritum oc- nondum ftterant.
    culti honoris expressil. Confirmata quippe est a " 1-2.Illic etiam idem populus demissum coelitus
    Deo sanctilas loci, sanctitate testimonii; in qno (ut cibum albenti solo legit, cum e nubibus Dominus
    reor) etiam illud pariter et latenter enuniiat, ut panem pluviura sicco imbre dejecit (Exod. xvi, 14).
    accedens ad eremum pristinis curarum obligationi- In tabemacula et in circumjecta castrorum manna
    bus vitse se absolvat, et anterioribus vinculis expe- ningnido aere illapsumcecidit, ubi panemangelorum
    ditus incedat, ne locum polluat. Ibi primum Moyses manducavit hoino. Et quia sufficitdiei malitia sua,
    divini colloquii familiaris adhibetur interpres; ac- quotidianum divina indulgentia victum contulii, jam
    cipit verba, ac vicissira refert; dicenda agendave et tunc lege pracmissa, ne in crastinum cogitaret. Sic
    percunctatur pariter et docetur, ac mutuo confabu- quondara in eremo constilutis, quia prsestare victum
    lationis usitatoque commercio cum cceli Domino terrena non poterat, coelumministrabat.
    sermocinatur. lbi virgam resumit in opera siguorum 13. Legem etiam et ccelestiaedicla Hebrseusidem
    potentem,ingressusque eremum pastor ovium, pastor numquid non eremi inhabitalor accepit, tum cum
    ab eremo revertitur populoruin. proprius admolus , inspicere divino digilo impressa
    8. Quid deinde plebs Dei ab iEgyplo liberanda, tabulis signa meruit (Exod, xx)? eductus caslris in
    705 EPISTOLA DE LAUDE EREMI. 706
    occursum Domini,ad radicem montis obvius institit? _A opere inclaruit, quem insignem nunc scissus torrens,
    Vidit equidempavoreperculsusillumSinai verticem, niinc innatans ferrum, nunc redivivi, nunc olei in-
    quem terrore multo conspicua majestas insederat. crementa fecerunt; qtiiquepostremopost alia quam-
    Aspexit attonitus montem procul interfluenli igne plurimadupllcatam inse virtutem magislrihocetiam
    fumantem; quem deinde totura late nubes densis- comprobavit, quod ille superstes defunctum, hic de-
    siraa obtectum operiebal. Expavil hinc micantia ex- functum exsuscitavit jam defunctus (IVReg. n, i, 6).
    pressis ignibusfulgura, etaonitrua crebris fragoribus 20. Filii quoque prophetarum relictis urbibus ex-
    mixto buccinarumclangore reboantia, ila filii Israel petebanlgeminodefluentem fonte Jordanem, exslrue-
    dum in solitudinibus degerent, Dei sedem videre, bantque in abditis tabernacularemolojuncta lorrenti.
    vocem audire meruerunt. Excubabat cohors sancta secreti fluminis ripis, velut
    14. Talibusolim similibusque usa est ac sustentata quibusdam sparsa tentoriis , et habitationibus con-
    miraculis natio illa(Deu«. xxix, 5), cum deserti in- gruisegregia indoles spirilum custodiebat paternum
    cola fuit, cum eam inusitatus cibus repentinus polus, (IV Reg. vi).
    inconsummabilisquevestitus alerel, cum etiam illa 21. Quid ille quo major inter natos mulierum non
    quseextrinsecus corpus ambiebant, infatigabilibabitu surrexil (Matt. m); nonne in deserto clamans, in
    pcrmanerent. Quidquid eorum necessitali locorum B deserlo vivebat? ln descrto ab hoc bapiismus tradi-
    ingenium non atiulerat, manifesta Dei magniticentia tur, in deserio poenitenlia praedicatur, in deserlo
    suggerebat. Vix in hsec ccelestis gralise dona perve- primura mentio regni ccelestis infertur. Ibi hsee ille
    nit sanctorum unus, qui de hoc populo ait : iVon audientibus primus ingessii, ubi baeccitius ambiens
    fecit taliter- omninalioni (Ps. CXLVII, 20). Specialia quisque promeruit. Nec immerilo futurus hic arduus
    contulil, inaudita concessil, cum divinis muneribus deserli habitator, ante faciem Domini angelus mit-
    populum refecit in eremo. titur, viam reserat in cceleste regnum, et prsecursor
    15. Et hsec quamvis iu figuram noslri facta tra- et testis dignus qui Patrem e ccelo loquentem audi-
    dantur, etfacies illarerum mysteriis floreat occultis, ret, Filium bapiizando contingeret. Spiritum san-
    omnesque in Moysebaptizati, in nube, et in mari ctum descendentem videret.
    escam spirilaleni manducasse, potum spiriialem bi- 22. Ipse quoque Dominus ac Salvalor noster bap-
    bisse referantur (1 Cor. x , 2); tamen orania haecita tizatus confestim (ut Scriptura ait [Malt. iv, 1]) a
    futurorum continent fidem, ut geslorum custodiant Spiritu in desertum ducitur. Quis hic igitur est Spi-
    veritatem. Quaraquam nec sic quidem eremi minor ritus? Cunctatio nulla subest, quin Sanctus. Quod
    laus est, etiamsi ea quse illicgesta sunt, in sacra- deinde Spiritus sanctus pertrahit in deserttim, ni-
    mentorum sint allitudinem referenda. Nihil ergo C mirura istud ille diciat, islud ille tacitus inspirat,
    gratiae derogatur, eliamsi ille tunc siatus corporis, filque ereraus Spiritui sancto suggerenii digna sug-
    et vestimentorum non consecuta corrupiio, venturae geslio. Mystico ergo flumine infusus, nihil sibi prius
    vitae specimen detulerunt. Magnanamque loci gra- agendum pulat, quam ut ad secreta conlendal. Et
    tia est, si quales illos beatissimi saeculifelicitas ha- tamen ille sanctificantes semper aquas tunc sanctifi-
    bebit, tales in hoc jam istos ereraus habeal. caverat, nec peccali hominem purgatus abluerat;
    16. Quid, quod filii Israel ad illam desiderabilem peccatum enim ille neque fecerat, neque meluebat;
    terram non nisi liabilatione eremi pervenerunl? Et eteremi tamen araore flagrabat, atque in omnibus
    utgens eadem possideret postea illam lacte et melle salutaris auctor exempli, hanc non dignam nobis
    roanantem, prius hanc aridam incultamque possedit. desiderabat. Quse si votiva Deo ab erroribus libero,
    Totum seraper ad veram patriam eremi mansionibus quanlo raagis necessaria horaini erroribus obnoxio?
    iler panditur. Habitet inhabilabilem terram, qui vult Si petila non delinquenti, quanto magis exopiauda
    videre bona Domini in lerra vivenlium; sit hospes peccanli.
    hujus, qui civis esse contendit illius. 23. Ibi etiam in famulatum Domini, remotis cir-
    17. Sed ut hscc relinquam, David ipse insidias cumstrepenlibus turbis, tacita divini vigoris ministe-
    regis infesti non nisi cum desertum expeteret evasit: D ria succedunt, et in eremo constitutus, tamquam
    (I Reg. xxm) : qui in Idumaeseariditatibus comrao- jam in ccelura reveclus, occurrentium excipitur offi-
    ratus, loto Dominumcorde sitiebat, ul siliens ini ciis angelorum (Matt. iv, H). Ibi tunc tentantem
    deserto et in invio et inaquoso , tum demum appa- notse artis insidiis hostem illum antiqui temporis
    reret Deo in sancto, ac deinceps Dei virtutem pariter confulavit, supplantatoremque veteris Adam novus
    et gloriam sanctus videret. Adam repulil. 0 laus magna deserti, ut diabolus qui
    18. Elias vero, raaximus secretorum colonus;; yicerat in paradiso, in eremo vincerelur!
    ccelumimbribus clausit, ignibus reseravit, ministrai 21. Desertus etiam locus ille erai in quo Salvalor
    alite cibum sumpsit, flxa mortis jura revocavit,, noster quinque virorura millia panibus quinque et
    Jordanem dividuum interrupto amne transivit ccelumi piscibus lantura dttobus pavit, saliavit, explevil
    ardenti curru raptus ascendil (III Reg. xvn , 18;; (Marc. vm). Semper in deserto, pane Jesus suos
    IV Reg. n). pascit. Suis prsetulerat olim mamia divini muneris
    19. Quid deinde Elisseus, consectator viiac lnijiisi fidein, nunc fragmina retulerunt : eodemque mira-
    atque virtulis? nonne perinde divino roiraculorum culo victus ui itiiic esurientibus decidit, ita nunc
    707 S. EBCHERUEPISCOPILUGDUNENSIS 708
    yescentibuscrevit. Cunctisdono suo epulaeauctiori- Adam, sed et nune alit; et illos quadragiritaannis,
    b«9 mojores fuerunt cibis, quarii fuerant illataecon- hos vero quousque aiinl eruiit.
    viviis. Desertis, inquam, desertis tantorum nunc si- 30. Merito hanc SanCtiisdivinb igne succensus ,
    gmorum causas demus, rieu virius potentiam decla- relicla sede propria, sedem legai: nierito propin-
    fasset si babuisset locus copiam. quis, liliis parerttibusqtiepraeponat,suorumque ora-
    25. Ei lnnc Ddmirius Jesus ad excelsi montis nium commercio efnat. Merito bsec genilalem dese-
    remotiora secessit, ciim iribus lantsm sibi adhibilis renlibus patriani tcmporariaepatriaenomenobtineat,
    electis insoliiaclaritate Vulluseffulsit; qui cum as- a qiia noiiriietus, rion desidefium, non gaudium,
    sumptumpalam hominemproeferret,declarandaema- nortmcerOfrevocet. Merito plane univefsorumaffe-
    jes-tatisindiciumsecretiscredidii.lbi tuncille aposto- ctuura sola sit pretiura.
    lorum maximus: Bonum erat, inquit, nos hic esse 31. Quis enim ehuriiefare beneficia efemi digne
    (Malt. xyn, i); adaraans scilicet magnitiidinemsi- queat, virtutisque coninioda babilantiura in ea? In
    gni, in remotione deserti. murtdo positi, quodam modo extra mundum'rece-
    26. Idem quoque DominusJesus (ut scribitur) in dunt, in solitudinibus(ut ait Aposiolus) errahtes, in
    desertum locnm ibat, ibique orabat (Luc. v, 16)? mOntibus, et speluncis, et in caverriislerrm (Hebr.
    Locus ergo ille jam vocetur orationis lOcus, quem Bxi,S8). Nec' immerito dignum talibus Apostolus
    exorando Deum, idoneura Deus auctor ostendit, do- negat esse munduro, qui alieni sunt ab illo reipu-
    OUitque unde facilius nubes humilianlis se oratio blicaehumanae tumultu, sepositi, quieti, silentes;
    penetraret, adjuta loeo, quia honorata secrelo : atque nec magis absunt a voluntate peccandi quam a fa-
    ipse illic orandocum peteret, demonstravitubi orare cultate.
    nos vellet, cnra peteretur. 52. Clari apud veteres saeculihujus viri, defati-
    27.:Quld nunc ergo Joannem, Macariumquecom- gali laboribusnegoliorumsuorurn, in philosophiam
    memorem, aljosque coraplures, quorum conversatio se tamquam in domum suam recipiebant. Quanto
    dum in desertis est, in ccelis facta est? Appropin- pulcbrius ad haec manifestissimaesapientiae studia
    quaverunt illi tantum Doinino quantum appropin- divertunt, roagnificentiusque ad solitudinum liber-
    quare Deo horainemfas sinebat, admissique sunt tatem et desertorum secreta secedunt, ut philoso-
    in divinarum opera rerum quantum carne circum- phioetantum vacanles, in illius ererai deambulacris
    datos licebat admiiti. Fixam in superna mentemcce- [Vulg. vastiiate], taniquam in suis gymnasiis, exer-
    lestibus inseruerunt secretis, hic comitanteragratiam ceantur?Ubi,quaeso,liberius, quam in deserti babi-
    aut revelalionibus tacitis, aut claniantibus signis talioneserveiurPascha? Sed virtutibus et continen-
    protulerunt, et suffragantesecrelo usque in id pro- G tia: continentia, inquam, quae.velut alia quaedaraest
    vecti sunt, ut terram tunc quidem corpore contin- cordis eremus. Nam et Moyses quadraginta conti-
    gerent, ccelnmvero spiritu jam possiderent. nuos se in erieiriodies (Exod. xxiv, 18), totidemque
    28. Hoc igitur eremi habitaculum dicam non im- post se illic Elias (III Reg. xix, 8) jejunio dedit: et
    merito quamdam lidei sedem, virtutis arcara, chari- uterque ibi inediara ultra humani effeclusvires ex-
    tatis sacrarium, pietatis thesatirum, justitise prom- tendit. Deindeet Dominus, idem, sed in deserto
    ptnarium. Nam sicut in magna domo pretiosa quoe- abstinentiae lempus exegit (Malth. iv, 2). Nec prse-
    que claustris obsignata in remotis habentur, ita ma- terea usquam legimus spatia eadem exacta jejunio:
    friificenlia illa sanctorum abdilorum eremo, quam ut putandum sit, aliquem tribui per Dominuro locis
    dillicultaiibus suis nalura obseravit, deponitur inlra illls etlam vigorem.
    quoddam conclave deserti, ne conversationishuma- 35. Ubi, quseso,maigisvacare, et quam dulcis sit
    nae usu abolescat. Apteque a mundi Dominohaec Dominus, videre conlingit? Ubi promptior ad per-
    pretiosa divitiarumsupellex, in illa mundanaedomus fectionem tendenlibus via panditur? Ubi major vir-
    parle non solum cOnditur, verum etiam, cum usus tulibus campus aperitur ? Ubi facilius mentis , ut
    est, exrecondiiis promitur. possit circumspicere, cuslodia? Ubi liberior cordis,
    29; Fuit oliriierga erertiumcura diviriseProviden- ut Deo inbserere certet, inientio, quam illis utique
    tiae summaet maxiroa, sed ne nunc quidein parva secrelis, in quibus Deumnon solum invenire prom-
    esi. Nam et nunc cum eremi incolisvictlis divinitus ptum est, verum etiam custodire ?
    insperala supervenit largitate, quid aliud quam e 34. Et quamyis saepein eremo lenuis soli pulvis
    coelo lapsus defluit? Habent el isti in hac raunifi- bccurrat, nusquam tamen firmius Evangelicaeillius
    centia suuin manna, nec minus his Dominus brachii domus ftindanienlajaciunlur (Mfl»/i.vn, 24). Inillis
    sui opere secreto alimoniairt spargit ex abdito. Et licet aliquis consistereiareuis velit, nequaquainta-
    cum silicibus perfossis tandem divino munere re- riien super arenas domum construit: nusquam ma-
    spondenles e saxis aquaeprofluunt, quid aliud quam gis quam illic supra pelram prsedictum illud aedifi-
    velut Moysi virgse ictu percussa rupe emergunl? ciuin collocatur,quod immobilistabilitate fundatuin,
    Vestiuientorumperinde habitus in eremi vastitalede- inconcussa raole durabit: ut lempore ingruentium
    genlibus, nurtc quoqueecce non deficil, qui dum ju- procellarum, non flanlibus ventis, non immissistor-
    gRer gfaiuito divina provisionesuccedit. utique suc- rentibus subruatur. ltaque habilatores deserli talia
    cedendoinanet. Aluit Dominusin deserto suos quon- sibi sedificia,sed in cordibus fabricant: illi qui sum-
    709 EPISTOLA DE LAUDE EREMI. ?i<*
    ma imisappetnnt, qui excelsa hnmilitate sectantur, A chorus, et per illamJacob scalam cdmmeanies; ere-
    desides atque immemores terrenorum, ob spem vo- mum frequenlia abditae visitationis illustrant (Gen.
    tumque ccelestium.Qui abjiciunt,dum egere malunt, XXVIII, 12); ac ne in vanum vigilent qui custodiunt
    divitias, egere festinant, dum esse divites concu* civilatem, peculiarius Christo propugnaiore iiiuni-
    piscunt; die ac nocte labore vigiliisque decertant, tur, qui tamquam murorum objectu, ita cremi am-
    ut apprehendant vilaeillius principium , cujus non bitu hostes suos submovef, ut adoptiva Deo gens
    invenient exiremum. Sic materno eremus sinu con- quantum secreti spatiis exposita , tantum hosiibus
    tinet illos -Jternitatis rectissime avaros, bene pro- suis clausa sit. In illo quoque meridie sponsus re-
    digos brevitatis; incuriosos prsesentistemporis certos cubal : habitatoresque deserli, charitate vuIiVerali
    futuri : et per hoc assequuntur ut iii quos ssecu- conlemplantureumdicentes: Invenimusquem diliyil
    lorum fines decurrerunt, his saeculasine fine con- animanoslra: tenebimuteumet nondimitlemus(Canl.
    tingant. 1.1,i).
    35. Fervent ibi conscriptseinlerioris hominissalu- 39. Non est infrucluosum (ut creditur), non est
    briter leges, et seterni saeculijura sublilius. Nonillic illud sterile eremisolum, nec infecundaarentis saxa
    humana criminum facinorumque prsescripia vim deserti. Illic multiplex germen, et centenos accola
    suam resonant, nec se ullricia capitaliura delictoruin B fruclus recondit. Non facile illic jacta semina secus
    jura exerunt. Cor nisi purissimum indigenseleges viam decidunt, quse.yolucres absumant: nec in pe-
    faciunt reum; atque ipseomni sludio, mentis moius trosa facile dilabuntur, quse non habentia altitridi-
    interior, intra juslitise lerminos coercetur: eodem- nem terrae, sestuent, et arescant: neque in spineta
    que se judice vel levium cogitationum principia facile fngiiint, qusejam adultis senlibus obruantur.
    plectunlnr. Apud alios malum sit malum fecisse, Uberi illic messem proventu coloijus melet: produ-
    apud bos vero malum est bonum non fecisse. cilur in his saxis seges illa, per quam etiam ossa pin-
    36. Sed quomodo ego possim commeraoratione guescunt. Invenitur eliam illic panis vivus, qui de
    digna interiora eremi instituta venerari ? Nuncvero ccelodescendit. Erumpunt in illis rupibus fontes ir-
    illnd tacilus praeterire non possum quod in habila- rigui, et aqusevivse,qusenon satiandis solum, verum
    toribus ejus vis illa virtuiis quara absconditacunciis, etiam possunt sufficere salvandis. Hic interioris ho-
    peue tam nota est. Nara cura se utique in reniola minis pratum [Vulg. pastus] et volupias, hic incul-
    abigunt, mundmu, humanumque consortium repu- tum deserlum, illic mira amcenitale jucundum est;
    diantes, occuli quidem gestiunt, merilum tamen oc- eademque corporis est eremus, animae paradisus.
    culere non possuut. Quantura se eorum introrsus 40. Nullajam quamvis fertilis tellus, terrse eremi
    agit vita, tantiim se foras proripit gloria; Deo (ut G se comparatione jactaverit. Est terra aliqua frugibus
    arbitror) ita inler utrumque moderante, ut incola ditis ? in hac maxime nascitur frumentum illud,
    eremi suae lateat sseculo, et non lateat exemplo. quod esurientes adipe suo satiat. Esl alia gravidis
    Haeclucerna est, qua- universum resplendet orbera, Isetavinetis? in hac maxime profertur vinum illud,
    supra eremi candelabrum locaia : hinc se flagran- quod-bene lsetilical cor hominis. Est alia pascuis
    tissimumlumen per tenebrosa mundi membradiffun- pnestans? in hac saluberrime pascunt oves illse, de
    dit. Haecestcivilas quaeabscondi non potest in de- quibus dicitur, Pasce qvesmea»(Joan. xxi, 17). Est
    serti monie constructa, quae imagine sua ceelestem alia floribus picta vernaniibus ? in hac maxime ve-
    Jerusalem terris dedit. Proinde si quis in tenebris rus ille flos campi el lilium convallium refulget.
    est, huiclumiui appropinquet, utvideat: si quis dis- Postremo alia est speciosius exsultans raetallis, alia
    crimini paiet, ad hanc civitatem lendat, ut tutus sit. vero auro suo fulva esl? in hac varji;Iapidummicant
    37. 0 quamjocundsesunt sitientibus Deum,etiam vibrante luce fulgores. Ita lerra baecsingulis terris
    deviseillis saltibus solitudines! quam amcena sunt major ad singula, omnes longe praecedit bonis om-
    quserentibusChristttm illa secreta, quse longe late- nibus.
    que natura excubanle porrecla sunt! Silent omnia. 41. Recte ergo tu verenda lellus Sanctis aut in
    Tuuc in Deumsuum lsela mens quibusdam silentii *' tepositis, aut non procul a le remolis, aut habita-
    slimulis excitatur, tunc ineffabilibus vegetatur ex- bilis dudum, aut desiderabilis exstilisti : quia pro
    cessibus. Nullus interstrepens illic sonus, nulla nisi universis bonis illius es feriilis in qua habenlur uni-
    forte curaDeovox est. Solus ille admodum suavis versa. Tu culiorem hnnc, qui suam terram non qui
    sonitus silentium secretaestationis intervenit, inter- tuam excolat, requiris. Tu inhabiiantium te vitiis
    pellatque illum placidae quietis stalum strepitus slerilis, tu fecunda virtutibus. Tuam quicumque
    quiete dulcior, et sanctus modestissimaeconversa- sanctorum familiaritatem qusesivit, Deum reperit:
    tionis ttimultus. Tunc hymnis suave resonamibus Chrislum in te, quisquis le coluit, invenil. Ipse qui
    excelsa ipsa fervenleschori pulsant, atque in ccelum habitat, Domino habitatore laetalur. Idem ipse est,
    non minus pene vocibus quam oralionibus perve- et possessor tuus, et divina possessio. Tuum qui
    nitur. non refugit habitaculum, factus est ipse Dei tem-
    38. Fremit frustra tunc circuiuveniensadversa- plum.
    rius, tamquamintra caulas ovibus septis lupns. ln- 42. Equidem cunctis eremi locis quaepiorum illu-
    visit saue spaliosa deserti laelaniium angelorum minantur secessu, reverentiam debeo, prsecipuo"~-
    711 S. EUCHERII EPISCOPI LUGDUNENSIS 7«
    men Lirinum [Vutg. Lerinam] meam honore com- A eum, tantumquemsolum desiderantesconcupiscunt.
    plectens, quse procellosi naufragiis mundi effusos, Dura beaUm quseruhtvitam, beatam agunt; eamque
    piissirais ulnis receplat venienles : ab illo saeculi et dum adhuc ambiunt, jam consequuntur. Itaque
    flagrantes aestu, hlande introducil subumbras suas, optant a peccatoribus segregari? jam segregati sunt.
    ut illic spirilum sub illa interiore Domini urabra Castam possidere vitam volunt ? possident. Omne in
    anheli resumant. Aquis scatens, herbis virens, vili- Dei laudibus tempus habere ambiunt ? habent. Desi-
    hus renitens, visibus odoribusque jucunda, paradi- derant gaudere sanclorum cceiibus? gaudent. Chri-
    sum possidentibus se exhibet. Dignaquaecoelestibus sto frui cupiunt? Christo fruuntur. Vitam eremi adi-
    disciplinis Honorato auctore fundala sit, quse taulis pisci gestiunt? corde adipiscuntur. lla per largissi-
    institutis fanlum nacta sit Patrem, apostolici spiritus mam graliam Christi, multa ex his quse in futurum
    vigoreet vultus honore radiantem. Dignaquse illum exoptant, in praesentiarum merentur. Rem porro
    suscipiens, ila emilteret [Port. cod. enileret]: digna jam capiunt, dum spem sequuntur. Habent non par-
    quae pracstantissimos alat monachos, et ambiendos vum, etiam labore ipso premium laboris, quia pene
    proferat sacerdotes. Haecnunc successorem ejus te- jam in opere est, quod merces erit.
    net, Maxiraum noraine; clarum, quia post ipsum 44. Horum tu, mi Hilari charissime, reddilus in-
    roeruit adsciri. Haecreverendi nominis Lupum, qui B sertusque consortio, pluriraum libi, plurimum etiara
    nobis illum ex tribu Benjamin lupum retulit. Haec illis contulisti, qui nunc pro reditu tuo alacriexsul-
    habuit germanum ejus Vincentium, interno gemmam tatione lsetantur. Cum his, obsecro, peccatorum
    splendore perspicuam. Ilaec possidet venerabilem meorum, intercessionisque memoriam ne oblittera-
    gravitate*Caprasium, veleribus sanctis parem. Hscc veris; cum his, inquam, quibus nescio an ipse gau-
    nunc habet sanctos senes illos, qui divisis cellulis dii plus attuleris, an majus inveneris. Tu nunc ve-
    i-EgyptiosPatres Gallis nostris intulerunt. rior Israel, qui corde Deum conspicari, ab jEgyptiis
    -13.Quos ego illic, Jesu bone, sanclorum coetus, sseculi tenebris dudum expeditus, saluliferas aquas
    conventusque vidi! Preliosa in his suavi unguedine subraerso hoste transgressus, in deserto accensum
    alabastrum fragrabant: spirabat passim odor vitse. fidei ignera secutus, amara quondam, per lignum
    lmerioris hominis faciem, exlerioris habitu prsefe- crucis dulcia num. experiris : salienies in vilam
    rebanl: constricti charitate, humilitale dejecti, mol- selemara aquas a Chrisio trahis, internum bominem
    iissiini pietale, firmissimi in spe, incessu uiodesti, superno pane pascis ; in Evangelio throni tui divi-
    obedicnlia cili, occursu tacili, vultusereni; prorsus nam accipis vocem (Matth. xix, 28). Qui ctim Israel
    ipsa protinus contemplatione angelicaequietis agmen in eremo commoraris, cum Jesu lerram repromis-
    oslendunt. Nihil concupiscunt, nihil desiderant nisi C sionis intrabis. Vale in Christo Jesu Domino nostro.

    SANCTI EUGHERII
    LUGDUNENSIS EPISCOPI

    EPISTOLA PAR^ENETKA

    AD VALERIANUM COGNATUM

    DE CONTEMPTU MUNDI ET SiECULARIS PHILOSOPHI^E.

    Bene alligantur vinculo sanguinis, qui vinculo tutiones docenl prsevenisti in plurimis praecoqua
    consociantur amoris. Sic et nobis quoque admodum morum felicitate, ul mihi videaris quaedamreligionis
    gioriari, pro hoc ipso Dei munere licel, quos per- officia quasi per pfovidam occupasse naturam, Do-
    inde charitas ut propinquitas nectit, coarctantque in mini ac Dei noslri jam in hoc erga te indulgentia:
    unum affectum duse neccssiludines, quarum alteram " cujus gratia est quod divina in te dectrina bona sua
    a parenlibus carnis nostrsc accepimus, alterara a no- pro parte invenire polest, pro parte conferre. Quam-
    bis sumpsimus. Geminnm hoc vinculum, quo (con- vis autem in maximos saeculiapices patre soceroque
    fcederanlibus nos hinc genere, hinc dilectione) con- elatus, illustribus ex utroque tilulis ambiaris; ego
    neclimur, hsec me paulo latius ad te exarare com- tamen longe superioris in te honoris fastigia concu-
    pulii, ut commendarem animo tuo causam animae pisco; teque non ad terrenarum, sed ad coslestium;
    tuae, veramque illain beatitudinem, et aelernarum nec ad saeculi, sed ad saeculorura dignilatem, voco.
    rcrum capacem, opus nostrae professionis assere- Certa quippe et inoblitterabilis haec gloria esi, aeter-
    rem. Nam eum te aeque ac me diligam, necesse est nitate gloriari. Loquar ergo apud te ndn sapientiara
    ut sunimum bonura assequi te, tamquam me alierum, hujus saeculi, sed illam sapientiam arcanam, abscon-
    cupiam. Et quidem a professione yitae sanctae, pio ditara, quam prsedestinavit Deusante saecula in glo-
    eiiam non abhorres ingenio, qui ea qucc sacraeinsti- riam nostram (I Cor. n). Loquar tecum multo studio
    •H* EPISTOLAPARiENETICA AD VALERIANDMCOGNATUM. 714
    lui, mei admodum parum providus, qui plus in te A_modo interesse putet bealitudini, cum desii ciu./i
    quid velim, quam in rae quid possim, consideravi. saluti? Indigens viise, unde abundare felici vila po-
    Primum instituti aique in lucem editi hominis of- test ? Aut quid prodest, si adjiciat cibis, non habens
    ficiumCSLmi Valeriane charissime, proprium co- unde consulendum est animse? De qua et Dominus
    gnoscereauctorem, cogniluinque suscipere ; vitam- noster Jesus Cliristus a\l:Quid enim prodeslhomini,
    que, id esl, divinum donum, in divinum officium si mundumuniversumlucretur, animmverosum detri-
    cultumqueconferre.Vl quodDei muneresumpsil, Dei mentumpaiialur (Matlh. xvi)?Proindenon potest ulla
    devotioneconsummetur,alque id quod ab eodem in- corapendii causa consistere, si constet animseinter-
    dignuscepit, eidem subjectus impendat. Sana quippe venire dispendium.Ubi salutis damnum esi, illic uti-
    opinione agimur, ut eductos nos sicut ab ipso, ita quejam lucrum nullum est; quo enimlucrum capia-
    ipsi arbitremur. Unde ille plane magnificeque per- tur, nisi capiendi sedes inconcussa servetur? Atquc
    spicit Crealoris nostri in eflingendo horaine senten- idcircoad illud lucrum verum, ad illud sanctum ex-
    tiam, quisqtiis ila intelligit, quod nos et ipse et sibi petendnmque cominercium dum.tempus est, pro-
    fecit. Oplimum deinde est curam principalera animse pereraus (Gal. vi).
    impendere ut quaeutililate prior est, non sit conside- Parere possunt seterna-mvitam pauci dies; qui ta-
    ratione posterior.Primasapud nos curas, quaeprima 1B mendies, etiamsi illaesamatque incontaminatamvitae
    habeiitur, oblineant, summasque sibi sollicitudinis beatitudinem possiderenl; tamen, quia pauci essent,
    partes salus, qusesumma est, vendicei. Hsecnos oc- parvo aestimandierant. Nihil enim est magnum re,
    cupet in prsesidiumac tutelam sui, jam non plane quod parvum tempore; neclongis dilataturgaudiis,
    prima, sed sola. Omnia vineat eo studio, quo praece- quidquid arclo fine concluditur. Brevem iit>'jtatem
    dit omnia. Summam debemus observantiam Deo, soeculi islius brevia habent comraoda. Recle ergo
    animaedeinde maximam: atque ita tamen istud est, eliaiu bono brevis vitae perpetnse vilae comraodum
    ut cum ulrumque praecipuumsit, observari alterum prseponendumviderelur; quia ilh esset temporalis,
    sine altero nequaquara posse videalur. Ita quisquis hsec aetema felicilas; quia fragile esset brevibus bo-
    Deo satisfecerii, animsenecesse est jam consuluerit; nis perfrui, tutum gaudere perpetuis. Nnnc vero
    et rursus, qui animse consuluerit, necesse est Deo aeterna vita bealissima est. Nam quidfelicius aelerna
    jam satisfecerit..Sic de summo apud nos ulroque res vita dici potesi? Haccvero brevis, ita brevissiraa, ut
    transigitur utili coacta compendio; ut si quis unum aeruinnosissima; quaeundique circumstanlium dolo-
    seduloimpleverit, utrumqjie conlulerit, quiaineffabiii rum urgeturincommodis; et deficientibus faiigatur
    benignitale divina, ipsa utiliias fit Dei sacrificiom. malis, dura accidentium jactatur injuriis. Quid enim
    Multuscorpori curationum ususimpenditur; mullum 'C tam inlidum, tam varium, taui calamilosum, quam
    huic operacin spem medelae[Fort. in speciera mede- vitaeislius cursus est? Quaeplena laboris est, plena
    lae]datur. Numquid medicinamanima non meretur? sollicitudinis, plena curarura, ipsorum quoque plena
    Et si varia corpori auxilia studio tuendaesanitatis discriminum; et per ancipiies distracta casus, fit cor-
    adbibentur, fas non est lamen animam velut exclu- poris vexationibus inquieta, animi angoribusanxia,
    sam jacere, et quasi neglectam morbis suis inlabe- periculorum turbinibus incerta. Quseutique utilitas,
    srere, atque unara a propriis remediis exsulare, im- quaeratio, non expeti bona seterna, sequi lempora-
    mo vere plura animaeconferenda sunt, si corpori iia, etiam mala? Nonne vides, ut etiam in hac vita
    lanta praestanlur. quisque providus,locumaut agrum, in quo diutius se
    Nam, si rccle quidam carnem hanc famulam, ani- commoraturum putat, copiosisin usuin sarciat im-
    mam vero dominam esse dixcrunl; non oporlet po- pendiis? et ubi parvo quis erit tempore, parva pro-
    stcriore loco nos dominam ponere, ac famulamiui- videt; ubi majore, majora procurat? Nobis quoque,
    quo jure praeferre.Merito poscit sludia raajora pars quia in prsesenliarum brevissimum angusliis coar-
    melior, quia omni nobis ciira illuc rcspiciendumest, ctantibus tempus est, in futuro saeculaerunt, compe
    ubi substantisenostraeabundantior dignitas cnnstilit. tenlibus copiis vitam exaugeamus aeternam,compe-
    Congruumnon est, inhoc honore nostraesollicitudinis O tenlibus inslruamus exiguain, ne provisione perver-
    eam nos subjicere pejori. Caro siquidem proclivisin sa, impcndamus brevi tempori curam maximam, et
    yiiia, ad lerram nos, tamquam in originemsuam, re- maximo tempori curam brevem.
    vocal (Gen. vm): hsecvero veniens a patre luminum, Atque haud scio ad hanc beatissimam vilam quod
    sicut ferri ignibusmos est, in superiora niiitur. Hsec compellere nos ocius aut efficaciusdebeat; an ipsa
    in nobis imago Dei, boc preliosum esl divini mune- futnraevitse commoda, quse promittuntur; an prae-
    ris pignus. Hanc omni ope, hanc summis viribusi sentis vitseincommoda,quaevideantur. Inde nos illa
    tueamur; hanc si regimus, et conservamus, Dei de- blandissime provocant, hinc ista vehementer extur-
    posiiura tuemur (II Tim. i). Quis exstruendi, nisii bant. Proinde, cum in meliorem partem ctiam pes-
    cum fundamentajeceris, locus est ? SupersediOcare i sima suffragentur, si bonis non illicimur, malis ex-
    cxterasulilitales destinanti salus fundamentum est. trudamur. Ad incitamentummeliorum, optima dete-
    Cseterumquomodoquispiam sequenlia addat, si nec_ rioribus concinunt, et in eamdem utilitatem diversa
    prima possederit? Unde succedentium augebilur in- concurrunt. Nam, dum alia nos invitant, alia lugant,
    crementis, si anteriorum deficiatur exordiis? Quo- in raelius utraque nos sollicitant. Narasi hominunj
    PATRO-UL, 33
    715 S. EUGHERHEPISCOPI LUGDUNENSISI 7M
    *
    quispiara clarus ac locuples in loctim liberorum te A atque humilia parurii trita sunt. Oblefuntur humili-
    adoptaturus acciret, ires per oppositas rerum difli- latedepressa, nutarit celsa fastigio. Pone quem vo-
    cullaies, et per quamvis longi recessus iter vectatusi ltteris statum, non apud infima istic, non apud sum-
    acciirreres? Deus uhiversitatis rerumque° DomirruSi, ria fequiesCituf: gravem turbinis sortem uiraquc
    te in adoptionem vocat, illud (si veiis) tibi blanduiiii conditio nOn effugit. Subjacet contumelise minor,
    filii nomen impartiens, qoo Deura oostrurti, urieumi major invidiae.
    suum mwicupat (Rom. vm, Gal. fv, Eph. i), et rioni buae res praecipuaesunt, ut arbiifor, quae maxime
    accensus raperis, non properus urgeris, iie cOnditio- homines in negoliis sacculi vinctos tenent, et eblau-
    wem tantam celeri occursu raors festina pf.ieripial?' dilis SeHsibus captbs, illecebroso aniore cortstrin-
    Atque ad banc obtinendara, lu non invias lerrae so-' gilnt: opum voluptas, el honoruin dignitas. Quarum
    litudines, nec longinqui raaris incerta penctrabis? prior, non votuplas, sed egestas : seqnens, non di-
    Cum velueris, haec-adoptio lui tecum es-f.NuiWqiJid- 1 gnitas, Sed vanitas nuncupanda esi. Haec uliaque,
    nam segnes ac desidesnos res ista<habebii, idcirco, allernis nodis irfetitis, gressu inipedii, fallax com-
    quia lam prompta quam maxima'?quo dufius cortditioui plexa cbllegirim. Haecpesiifere peciofibus humanis,
    nem lianc dissimulatores experienlur. Taiilo eiiimno- blanda desideriis vitia inspirant; defatigafasquemen-
    lentibusperniciosior, quanto estvolentibusprompliOf. B tes liiortalium, facili jucunditate solliciiant. Nam,
    | Certe cupiditas vitae est istod quod noS delecta- quid islis opibus (ut de his piimura dicam) pefnicio-
    tione rei piwsenlis innexoii. Ergo amanles viiam, sius, quserai-o, iiisi cum jusiilia congefuntuf ? Tali
    hortamur ad vitam. Vera ratio est persiiaderidi, ctirii adriiinistriiiofe rei jista capitur, tali ciistode serva-
    idposcitur, ut impetrenius a>vobis quod concupisci- trlf. Radix enim, iriquit, omniumriialorum cupidilas
    lisvPro vita, quam diligilis, legatione apud vos fuii- (I Tim. vi, 10). Adeb qusedaiiisocieias esl pene etiam
    gimur (II Gor. v. 20; Eph. vi, 20); et lianc, quarii noiiiinis, dtiabus liisrebus, viiiisetdivii iis. Nuinqiiid-
    omnes exiguam amaiis insinuamus, ui ailietis a-ter- liam riori opeisista?,qusedairtmateria contuineliarum
    nani. Quara quo pacto amemus nesclO; si non haric,' sriht? Ciideetiairi q'uidani'nostforuin ait : Quid enim
    quam amamus-,esse quam speciosissimain cnpiiiius. " diiud suriidivitim, nisi pignorain/uii'd>?Numquidnon,
    Itaque islud, quod et cura arctum sit placet; placeat velut expbsiia improbis praemia, faciiosnfura oculos
    magjs, si potest esse perpetuum; el quod apud nos aniniosqne provocanf, proscripiionesque ipsas quo-
    pretium babei. cura finetn habeat, sit nobis supra dammodo ostentant, et inviiaiil? Sed fac, ut ista
    preiium, si potest esse sine flne. Recturti sitproinde nori aceidanl, niiinquid quif post nos errantes, fu-
    rninorem viiam pfospexisse majori, ut ad alteram gientCsqUe coniihigferit, certi esse possumus? The-
    '
    nobis, sed per lianc, transitus construalur : quam C sauriiat,inquif,etignorat,cuicongregelea(Ps.xxxvnr,
    ntique noii convenit sociaecommodis obliquis inter- 7). Sed fac ut veriat haeres ex voio, nuraquid non
    venire consiliis. Non se opponat, ut obsit, ut noceat. ssepe censuni lisefes intercipit, opesque congestas aut
    Absurdum qnippe atque contrariuih estut vitse de- fllius male educatus, aut geiier male electus absumit?
    Irimentum afferat araor vilae. Igilur sive vitam hartc Qtiid divitiic istse in se voliiptatis habent, quarum
    contemneiidara putas, sive coinpleclendam, irt utro- est et inisera possessio, et incerta iransraissio? Quo
    que facilis negotii mea causa esl. Nam, si spernituf, devius ac pfaeceps liominuni amor raperis? Scis ea,
    una est spefnendi ralio, uV nrelior appetatur. Et si quae tibi obvertiunt diligere, et ipsum te diligere ne-
    diligitur, lanlo magis est diligenda, quse fflajor est. scis? Foris est, quod amas : extra te esi, quod con-
    Ego taraen desideraverim ut haiic pro experimenlis ciipiscis.Reveriere pOlius in te, utsis libi lu charior
    sui habeas, ut inolestissimam alque ihcertis fatiga- quani tua. Cerle, si adtc quispiam rerum haud
    tionibus inquietam (sicuti Cst) judices, camquecum igiiarus accedat, malis ipsum le araei, quam isla,
    occupationibus spernas ac respuasi qiiaelecum surtt : idque eliges, ut ille viise tuae po-
    Abrumpalur illa inlerminabilis sseciilafiuirfriego- tius, quam opibus tuis affeclum suum conferat. Vis
    tiorum catena, el ille de necessitatibus inultis unus hunc homini tideirt servare, non rebus. Quod tibi Iri-
    per tolam vitam labor. Disrumpamus irianium cura- "buere velis aliurii, ipse lioc libi, qui es libi fidissi-
    rura vincula. quorum succedeniibiissibi uexibus im- rous, tribue. Nos poiius nos amemus quam nostra.
    plicalis, in quibus semper occupatio nostra quasiin- Ef hscc quidem"adversus facultates dicta sint.
    cipit. Removeaniur illaetaui vacuse quttn cohaefeh- Iri bonofibus vero hujus mundi, ut caetcralaceam,
    tes sibi causae, in quibus. quoad Vivitur, studium quae aestimari dighilas potest ferum, cura ad hanc
    mortalium, dum subinde negotiis' inbHbatiif; nuiii- proiniscue cura bonis mali ambitione conscendant,
    quam finitur. Quarum- rermn infatigaUiljs intentio et noii uhius merili viros tirtuslionor ambiat, dignos-
    jam brevem etarctam per seviiarti; Iiahc eliam ar- que et indignos non jam discernat dignitas, sed
    ctissimara feddidit. Per quse etiara ntincvaha gaudia, cohfundal? Ita, quae roeliores deterioribus prseferre
    nunc acerbimoirores; nunc anxia vota, nilricsiispecti debebai, sequare coepit: novoque rhodo optimi ac
    melus veniunt. Abjiciantur pOStferiioilla Omhia, pessiini viri nusquam fere niiniis discrimen est,
    quse praesenlernkainc vitam faciuht brevem occtipa- quairt in honore. Norine honor major est, hiijusmodi
    tioni, longara dolori. Repudiemus iriundi partun fidi honore inhonorum esse malle; ac suis raagis inori-
    titam utrobique suspectam, apud quam perinde alta bus quam promiscuis bonoribus aestimari? Auiu*
    7« EPISTOLA PAR^NETICA AD VALERIANUMCOGNATUM. 7tft
    hsec Tpsa(utcumque se habent) quam transvolantia,., A quando flniant temporariam, qui transeunt in seter-
    quara caduca suul? Vidimus nuper viros honorecon- nam.
    spicuos, celsarum dignitatum insedisse fastigiis, ett Ad negligeniiam vitse, non nos negligenlium turba
    diffuso usquequaque censu per orbem patrimoniai persuadeat, nec ad damnum propriae salutis, alienis
    leiendisse. Cupidiiates successibus yicerant, rebusi ducainur erroribus. Quid nobis in illo Dei judicio
    voia transcenderant. Sed privaias tanlum feliciiaies: proderit multitudo; ubi singuli judicabuntur, ubi sola
    revolvo. Reges ipsi magtio sublimes imperio, gem- examinatio meritorum, actus quemque, non pnptilus
    iuisque fiiUerunt horum legmina; mirum dictu, absolvent? Cessent, cessent solatia nialesuada discri-
    textis irradiabanl metallis, diadema [Fort. irradia- minis. Nimiruin prsestat vitam propagasse cum pau-
    bat metallis diadema] distinctis intermicabanl arbo- cioribus quani perdidisse cum pluribtis. Atque adeo,
    ribus [Fort. domus arboribus], splendebat inslructai non nos ad incuriam peccatortim, sola peccanlium
    palatinis auia culiibus, auralisque trabibus tecta ru- nhiiierosiias pertrahat, neque hoc, quod sibi alii
    tilabatit: eoruin voluntates jura hominum, eorum parum consulunt, qusedamnobisel^ficialurauctoriias.
    yerba leges appellabantur. Quis supra bominum ver- Obsecro te, delictum alienum sempef ut opprobriura
    tii-em potest temporaria feliciiate confugere ? Ecce respice, numquam ut exemplum. Qiiod si libel ocu-
    eorum ille ambitus nusquam est, affluentissimsequo-' B ] los ad exempla conferre, in illam potius infende par-
    que opes abierunt, tfansierunt ipsi tantarum opumi tem qua,licel pauciores sint, tanien sunt in sua parte
    doinini (Jofc.xiv, Sup. v). copiosi. Illain, inquam, respice, in qua surit, qui sa-
    Receiiiium inclytorumque regnorum apud nos jam pienter inlelligunt, quapropier nali sint? et utique,
    qiiaedamfabulaest. Omnia illa, quoehicerantmagha, dum ad [Pro quoadj vivunt, vitaesuaecausarii agunt.
    modo jam niilla sunt. Nihil, ut puto, immo, ut certoi Qui utili opere insignes, atque egfegia Virtute prse-
    scio, ex illis opibus, honoribus, regnis, secum abstu- stantes, praesentem vitam excolunl, ruViiramserurit.
    leftthi, nisi (si qua in bis fuit) fidej pietalisque sub- Nec solum copiosa horum exeiripta, verumeiiam
    "Staniiam.Sola haecillos, cseterarum rerum egenos, riiagna noii desunt. Niirii qnse"muiidi nobilitas, qui
    sola prosequitur : hsec abeunles inseparabilis et; horiores, qusedignitas, quae sapieriiia, qiiaefacundia,
    quasi fida cortiiiaiuf. Illa niiiic ope aluntur, in illis qiiae liiterae non se jarti ad hanc ccelestrs regni hiili-
    nunc divitiis, in illis tanium honoribus acquiescunt. tiam contuleruni (Matlh. xi, 50)? Qni& siiblimitas,
    Hsecbona nunc in beneficiis habent. Qtiapropter, si non jam se ad istud leve coelestejugum, CUhidedi-
    honoribus opibusque Capimnr, veris opibus, verisi tione submitiit? El sahe suprabmnem efforetri alque
    bonoribus exciiemur. Optiuius quisque in coelestes igiioranliam cst, dissimulare quenique negotittrii sa-
    honores, in ccelesles opes, lerrenos honores, terre- (G lulis sua;. Possem eliam, nisi lohgum esset, multos
    nas opes traiisfert: illuc utique, ubibonorum ac rtia- ex innumeris nominatirn feiexefe, quanti in saeculo
    IdTumsninma et inconfusa discrelio est: ubi, quod illuslrium virorum hahc arctiorem divini cullus ob-
    seniel adipiscimur, seniper tenertitis: ubi si locus; servanliara, vitamque sectati sunt: quorum tanien
    dbliiiendi ullus fuerit, amitlendi nullus erit. exempla, ne cuncta peiiitus omittam, ciirsira pauca
    Sed quando, de fragili lempOraliura bonorura pos- subneclam.
    sessione diximus, aliquid eiiam nobis de ipsius bre- Cleniens velusta prosapia senatofum, atque etiam
    vis vitaeconditione dicendum est. Quid istud quseso, ex stirpe Caesarum, omni scieniia refertus, omniuni-
    quid isiud esi ? Nihil ita quotidie hortiines, ut mor- que liberalium arlium perilissiraus, ad hanc justo-
    tem vident: niliil ila obliviscunlur, ul mortem. Agi- rum viam transiit; iia°queeliam in ea excellenter
    tur humanum gcnus rapida in occasu mortalitaie, effloruit, ut principi quoque apostolorum successor
    omnisque posteritas succeJenlium sseculorum lege exstiterit. Gregorius e Pontosacerdos, philosophia
    decurrit. Patres nostri proeterierunt, nos abibimus, primus apud mundum et eloquemia praesians; sed
    posteri sequentur : velut ex allo undarum jactus, postea major praestantiorque virtulibus, adeo ut
    aliis atque aliis supervenientibus, in liltoris extrema (sicut de boc bistoriac nostrse fldes loquilur) inter
    franguntur; ita in terminum moriis succiduae alli-JD reliqua admirabilium signa meritorum, precibus hu-
    duntur seiales. Haecnos consideratio diebus ac no- jus atque orationibus mons referatur secessisse, la-
    Ctibos, hsecnos conditionis nostrse memoria circum- cus exaruisse. Alius ilerh sanctus, atque ejusdem no-
    strepat. Debilum viise finem jam jamque afluturum ininis Gregorius, seque Iitieris ac philosopbiae dedi-
    putemus; qui nobis tanto inagis apprcpinquabit, tus, ccelestem hanc philosopliiam concupivit. Cujus
    quanto raagis disiulit. Vicinum speremus diem, lon- eiiam, quod ad rem pertinet, nequaquam silendum
    ginquum esse nescimus. Prmparemus, ut scriplura videtur; quod Basilium studiis prius ssecularibus fa-
    est, ad exilum vias nostras (Mal. ni, i). Si cogita- hiiliarem sibi, et rhelorices adhuc professioni va
    mus ista, si ista meditamur, non timebimus mor- cantem, auditorium ejus ingressUs, hianu hunc ap^
    tem, timendo. Beati, qui vos jam reconciliastis Cliri- prehensum schola abduxit, dicens: Omilte ista et da
    sto. Non magiius raortis istos timor iufestat, qui jam saluti operam. Et postea uterque memorabilis sacer-
    'dHssolvioptarit, et esse cum Christo (Phil., i); qui dos reliquit utique in Ecclesisenostra*libris ingenii
    summuni vitse istius diem, jam parati, jam quieli, suipraeclara monimenta.Paulinus qlioque, Nolanus
    in silcntio exspectam, Non enim mulluiu relert, , episcopus, peculiare et be«ium Galliic uostrae --.~a~*
    719 S. EUCHERII EPISCOPI LCGDUNENSIS 720
    plnm, ingenli quondam divitiarum censu uberrimo. A trahunt. Illi quidem alfectu abstint, sed ille domi-
    eloquentiae fonte; ita in sentenliam nostram propo- naiu adest: Ita qnod iinprovidum et inconsultissi-
    situmque migravit, ut eliam cunctas admodum mum est, erraiites clausi, vivunt cxtra consideratio-
    roundi partes eloquio operibusque resperserit. Hila- nem Domini, etintra potestatcm. Et si unusquisque
    rius nnper, et in ltalia nunc anlisies Petronius, de fuga famulum minaci indagine sectaiur, eunique
    ambo ex illa plenissima, ut aiunt, mundanae poiesta- declinantem se juris sui assertor inscquitur; cur noii
    tis sede, unus in rcligionis, alius in sacerdotii nomen de semelipso ccelesii Domino jus suuni reddit, ser-
    ascendit. El quando clarissimos facundia, Firmia- vituiiqne quamprimum se in famulalum ejus volun-
    num, Minutium, Cyprianum , Hilarium [Pro Hilario taria oblaiione dedit, sequus utique tam sibi, quain
    reponendumEratm. censel Evagriura] Joannem [Sane in se arbiter? Cur in prsesenlium rerum oblectabili
    Chrysoslomum], Ambrosium, ex illo volumine nu- defigimur aspeclu? Cur iis lanlumlibet incubare,
    merosiiatis evolvam? Dixerant, credo, et hi sibi, qtiod quse cemimus? Numquid luminibus islis lanlum vi-
    quidam nostrum ait, cura se a sseculo in hanc bea- vimus, autsolos[For(.solis]inusumgestamusoculos?
    'iorem vitam, boc velut slimnlo concitaret: dixe. Viviraus quoque et auribus, ut possimus inhiare
    rant, credo, Quid hoc est? Surgunt indocti, et cwlum promissis. Magni nos, per hanc quoque corporis par-
    rapiunt, et nos cum doctrinis nostris, ecce nbi in carne B lem, affectus trahuni. Qusespondentur, qnse praedi-
    volutamur et sanguine(Matih. xi)? Dixerant istud ? cantur, ferventibus votis, instantibus desideriis ex-.
    et idcirco ipsi postea vim intulerunt regno. spectemus. Fiderti promissorum lidelis ille, ille au-
    Prolaiis ex parie, quos major fidei nostrae fervor ctor inculcat. Anibiamus ad oplima quscpollicentur.
    hahuit, saeculi pbilosophia, eloquentia, honoribusque Quamquam si ipsi quoque oculis, hene et uliliter uli
    perfunctos, ad ip<"osjara reges et illttd caput mundi volninus, per istos etiam in fulurum cupiditaie ma-
    veniam. Neque nunc commemorandos putabo nm- gna ex parte raptamur: si admiralionem, quam ex
    nes superiores illos religioni devotos, et regiae digni- raundi contemplatione capimus, relorqueamus in
    tatis viros: solum mihi insignes, David pietate, Jo- ipsum taniae machinse auctorem. Ant si cogitemus,
    sias fidc, Ezecliias humililale, ex meinoria veneran- quanttis in poslejrum splendor lucis, possit luinini-
    dorum promenlur annaliura. NonnuUi qnoque ex bus occttrrere; cbm se nunc tanius insinuet: Qnam
    recentioribus exstiierunt, aique hac nosira tenipe- magnifica fulgebi. perpetuis forma rebus, cum sit
    state principes, qui ad agnitionem veri regis propius nunc tara speciosa perituris. Non ergo oportel in
    accesserunt, summumque illum dominorum Do- deleriorem nos partem, oflicia sollicilare membro-
    minum summa cordis contritione confessi sunt; at- rum, commode ptatius in ulramque lempefenlur vi-
    tentam divinae majestatireverentiam, eliam uterque *- tam; sicqne custodiant leraporarise usum, ut aelernae
    sexusexaula exhibuit. Hi potius idonei, utarbitror, non abjiciant ministerium. Quod si nos ista avocatio
    ad semulandum proponanlur, quorum exempla cum alque amor juvat_ et ipsum sensum oblectatio solli-
    habeant de futuris salutem, habent de prsesenlibus citat, est plane hic amor summse volnptatis; estnon
    suctoritatem. solum, quod amari .effusissime possit, sed et quod
    Cernis ut etiam dies atque anni, et cuncta hsec maxime, debeat, jucundum, prseclarum, unicum,
    ornamenta cceli, Dei verbum mandatumque infatiga- seiernum bonum.
    bili observalione conservent, praeceptorumque ejus Deus, inquam, noster, cuipossis tam magnoquam
    custodiant irremissa lege famulatum. Numqnid nos, pio igne flagrare; si in locum anteriornm cupidita-
    quorura ista usibus fabricata sunt, quorum lumini- tum, preliosa rursum desidcria succedunt. Si te in
    bus ingesla sunt, ccelestium mandatorum non nescii, aliqno capieballani magnilicoerei dignitas, nihil illo
    nec divinsc voluntalis ignari, praeceptum Dei surda magnilicentius. Si te aliquid velut aplum gloriaeac-
    aure transibiraus? Et his quidem pracdictis mundi commodatiiraque rapiebat, niliil illo gloriosius. Siad
    adminiculis, quid in ssecula observarent, semel jus- splendida fulgeniium rerum ducebaris visu, illo nihil
    SIIIIIest: nobis vero tot voluminibus divinae iegis clarius. Si ad speciosa trahebaris intuitu, illo nihil
    iterantur imperia, ad haec saliem, quod homini ipsi pulchrius. Si in aliqno le amplecti pulabas verita-
    atlributum est, voluntati auctoris parere, praecep- tem, ilio nihil verins. Si in quoquara siispiciendam
    tisque ejus vacare discat:'quiaomne istud, cum prac- largitaiem credebas, illn nihil munificentius. Miraris,
    bet ministerium, prscslat exemplum. Ettamcn, si quod purum estiatqite simplex? niliil illi boniiaie
    qui ad auctorem suiini redire nolunt, num idcirco sincerius. Sollicitaris affluentium rerum copia? nihil
    Dominum suum vitare possint? Aut quo suppetii, ut illa abundanlia copiosius. Diligis aliquid tamquam
    fugiant, qui a Deo se avertunt? Audiant, sancte fidum? niliil hujus flrmiusest fide. Amas aliquid ut
    David, audiant te dicenlem : Quo ibo a Spirilu tuo, commodum? nihil commodiusest hujus ipsius amore.
    et a facie lua quo fugiam? Si ascendero in cwlum, tu Est aliquid, quod te vel severitatis vel jucundiialis
    illic es: si descenderoitt infernum, ades : si sumpsero specie trahat? nori est magniludine ilia, dignatione
    pennasmeas diiuculo, el inhabitaveroin extremismaris, illa, quidquara aut terribilitts autblandius. Requiri-
    eliamibimanus tua deducelme, ettenebitmedextera lua tur in adversis benigniias, in prosperis suaviias:
    (Ps. cxxxvm). Ergo illi velint nolint, se Domino uricurri est ex illo, aul in laelisgaudium, aut in rnoe-
    universitatis, et si voluntate auferunt, jure non sub- Stis solamcn. Ilaque ratione plenissimum est, l~
    721 EPISTOLA PARJ-NETICA AD VALERIANUMCOGNATUM. «2
    illum in quo habeas omnia, amare prae omnibus. Di- A Csesare Octavio, cum utiqtie Romana possessio ver-
    vitiae, et quaecumqueilla sunl, quae te nunc a:i:ceni- licem tenuii, tuncse Deus terris dedit. Itaque ut tua
    lalibus suis obtinenl, non solum intra ipsum, sed apud te jirnferam, cum ab ortu regni hujus centesi-
    etiam ab ipso habentur. Malle bactenus amor spar- mus et octogesiraus quinius fere supra raillesimum
    sus, divinis deinceps reddaiur cxcubiis. Vaga adliuc verlatur armus; quidquid vel sub illa dominatione
    affectibus suis, in sacros reducatur nsus jam casla regum velusta;vel sub illa deiude gemina admini-
    charitas : dileclionemqtie opinionibus deviam, cohi- siraiione consulum Romano accessit imperio, ouniia
    bito errore, casiigans dirige, atque in Deum amo- Christi adventui piacparaia et dilTiindeiidaelidei pro-
    rem confer tuum: quia et quidquid nunc amas, suum visa poiesl, si quis idoneus est asserior, ostendere.
    est; suum, inquam, suiim est. Est enim lanlns ille, Nos ad propositum revertemur. Nolite, inqnit,
    ut qui non amant eum, inique qnidem, sed tamen diligere mundum, nequeea qumin mundo sunt (I Joan.
    non nisi ejus quidquam amare possint. II), quia nirinia hsec conspectui noslro insidiosis
    Sed tamen considerel veliinarbiter justus, sequumne coloribus lcnocinanitir. Vis illa ocitlorum attributa
    sit diligere opus, opifice neglecto derelictoqne om- limiiiii, non applicetnr errori: et cura vilse usibus
    nium creatore rerum; in rem hujus cupiditatibus patcat, non admiltai causastnortis. Camit detideria,
    suis passim atque indifferenter incurrere-: cum uti- B ut egregie Apostolus ait, militant adcersus animam
    que Deum oportnisset illicere ad amorem sui, vel (I Petr. n, 11); omnisque illis in perniciem nostram
    per hunc ipsum affectum suorum operum. Et nunc clademque procinctus est, pervigilem cum insurgunf
    homo adversus in indignorum tantum Ogmenlorura adversus nos slationem- tenent, externoruin plane
    desideria aique oflicia converlilur, animisque incon- hostium raorc; dum sibi lantum virium acquirunt,
    grue dissidentibus appetitor artis, deserlor artiflcis, quaiitura nobis subtrahunt. Ila ego hactenus de in-
    complectiturquc speciem, cujtis non miratur auclo- extricabilibus sacculi insidianlis illecebris, de hono-
    rera. Et quid de illa tam magna multitudine dulce- ribus opibusque sermocinatus sum, tamquara si ju-
    dinis suse diximus ? Aut quid de lanta et lara ineffa- cundus blandiraentis suis mundus vigeret. Quidquid
    bilis boni suavitale, sancto et profundo cbarilaiis est illarum rerura facies, adumbratis quondam nito-
    ejus tbesauro, eloculi sumus? Aui quando in quo- ribus expolila, jam obsolevit, omnisque fucatus
    quani de illo, quisquam valet rei ipsius fando conse- splendor intercidit. Vix jam boc habet mundus, ut
    qui dignitateui ? Amare ergo eum jara uon volupta- fallat. Periit imago illa rerum, ad decipiendum us-
    riuru tantum, sed etiam necessarium esse ducamus. que decora. Prius nos seducere vero cogilahat fnl-
    Iinpiiim quippe est hunc non diligere, cui rependere gore, non poterat, prope jam non valet et ipsa uos
    non queas etiam cum dilexeris. lnjustissimum est "*-falsa ostenlaiione corrumpere. Solidisbonis carebat,
    ul ei, quae possis tribuere, nolis, cui etiam si velis, ecce dcficit etiam caducis. Non hunc, aut ad tempus
    repensare non 'possis. Quid enim relribuemusDemino, speciosa ornant, aut in posterum mansura confir-
    pro omnibusqum reiribuit nobis(Ps. cxy)? Quid retri- mant; nisi nosmetipsi decipimus, pene mundus de-
    buemus, vel pro hoc lantura, quod per fidem homini cipere nos non poiest.
    saluiem dedit, statuiique, ul quam facillimum factu Sedquiddissimulamusea expromere quse fortiora
    esset, per qttod spem orbi terrse ac vilam morlali- sunt? Dissipatas loquimur opes mundi, cum jam ipse
    bus propagaret. niundus in finem suum vergens spatiis agalurextre-
    Et ut ad ista descendain, illa aliquando extema mis. Quanto islud roajus et gravius est, quod jain
    onuiia, id est nationes et regna, putasne ob aliud in ipse non in longum eril? Quid commemorainus at-
    ditionem ac jus cessisse Romanum, et ob aliud ma- trilara ejus rem ac supellectilem? Nec immerito in
    guam parlem generis humani, in uniim transisse defectum viribus sevo consumplis urgetur, admini-
    populnm; nisi ut facilius tamquam medicamenlum per culisque suis deslitiiitur, cum jam in seniurn nutanti
    corpus unum, ila per unam geniem lides infusa pe- onere succumbat. Poslrema mundi setas referta est
    netraret, et ut capiti ingesta velociter se per membra f. malis tamquam raorbis senectns. Visa sunt, viden-
    diffoiideret?Alioqni, nonitaconcurrisselinlercrebras' turque jamdudum ista cano saeculo,fames, pestilen-
    etdiscrepantesritibus linguisqcegenies, nec lam longe tia, vastitas, bella, terrores. Hi snnt in ullimis jam
    pcr liovorum semper graduura objecta transisset. annis languores sui. Hinc ssepe illa cceli cernuntur
    Denique B. Paulus, per hunc cumdem popnlum di- signa.moiusque lerrarum, permulaise temporum vi-
    sterrainans fidem, scribit se ab Hierosolymisusque ces, raonstrosx animantium fecunditates : qnse om-
    ad Illyricum, EvangelioCliristi cuncla replesse(Rom. nia adhtic procedentis prodigia stint temporis, sed
    iv, 19). Quando autem i^tud inter naiiones, aulmul- jam deficientis. Atque hoc non infirmilalis noslrce
    titudinc innumeras (Cicer. pro M. Marcello), aul im- verbis, sed etiam apostolicaeauctorilalis confirmatur
    manitate barbaras exstiiisset? Inde esi, quod nunc eloquiis. lllic enim legitur : ln nos fines swculorum
    terra, a solis ortu et occasu, ab aquilone et mari, devenerunt (I Cor. x). Quod cun-Tjamdudum dictum
    Chrislum resonat; quod ad vitam omnia mundi la- sit, quid cunctamur, quid exspectamus? Urget nos
    tera concurrunt; dum fidem Thrax, fidem Libys, fi- dies ille, jam non nosler lantum, sed et saeculi.Om-
    dem Syrus, fidem receptat Hispanus. Magnum ergo nis hora illud debitse resolutionis admonet tempus
    ex hoc divinse pietatis argumentum est, quod sub inslare, cum ancipiti periculo finis alternus, et di»-
    - S. EUCHERII EPISCOPI LUGDUNENSIS 724
    7H %-^ffB:
    crimen geminum unam omnibus mortem minatur. A mine absolvit. Itaqiie manifeslatus est in carne,
    Incumbit mihi misero jam mundi morialitas, tam- juslificaius est spirilu, apparuit angelis.^rsedicatus
    quam niihi non suffleiat ad terrorem mea. Quid pal- est genlibus, creditus est mundo, assumptus est in
    panius metus postros? Securilati locus non est, gloria : propier quod Deus eum exaltavii, ut oninia
    quando terminus in nos impendet indifferenler, confiteantur nunc iri ccelo, et in terra, in mari et in
    singulorum hinc omnium. Quo, magis est in hoc, abyssis, quia Dominus Jesus in gloria est, Rex et
    non jam dicara sseculi exitu, sed vel in hpc rerum Deus ante saecula (Phil. n).
    ejusdcfeciu, hominum miseranda condilio; quisibi Quin tu repudiatis illis philosophorum prxceptis
    nep futuroruuj spem gaudiorum reponunt, cum ui- quprum lectioni operam ac ingenium accomniodas,
    cundiiate pragseriliura non fruantur. Voluplateni, ad imbibenda Chrisliani dogmaiis studia animum
    vitse brevioris non capiunt, perpeluae, sperare non adjicis. Illic quoque, quo facundia tua atque inge-
    possunt. Donis lemporalibus non ulunlur, non, non nium exerceatur, invenies; breviqne tibi liquebit
    utentur selernis. Hic rei parum, illic spei niliil. Do- quanto hsec [Forte, quam non haec] noslra, id est,
    lendus. prorsus atque miserandus hominis status iste pietatis veritstisquri praecepta, illis pliilosopliorura
    est; nisi forie faciat de. acerbissima conditionc con- praecepiis debeant. In illis uamqne eorum praeceptis,
    gruam necessitatem; nisi ob hoc ipsum, ad potiora, B yel adumbrata virtus, vel f.dsa i-apieniia; in liis ve-
    utilitalis suse remedia se corrigat, conlendatque ad ro consummata jusiitia, solida veriias conlinetur.
    illa salubrioris vota consilii; prseserlim, cum iia Unde licet dicere pbilosophiaealios nomen usurpas-
    dilacerata praesentis lemporis res sit, ut qui unius se, nos viiam. ElenEm qualia ab his dari possunt
    fuluri sseculi cpmmodum perdit, utriusgue perdi- praecepla vivendi? Causam nesciunt. Ignoranles
    derit., ertimDeum, el siatim ab exordio jusiitiae declinan-
    Dirigenda est omnis animi inlentio in spem futu- tes, conseqtienli in coelera feruntur errcre. Sic fit
    rj: quam spem ut plenius ac manjfestius consequa- postea ul studiorum talinm finis sil vanilas. Si qui
    ris, aperire eam etiSm sub alicujus exempli coijdi- apud illos honestiora definiunt, huic jactanliae de-
    tione non abnuam. Si cui aliquis quinque hodie ex serviunt, liuic laboranl: ita apudeos non est vacua
    sere denarios offerat, qiiingentos vero aureos in vitiis absiinentia vitiorum. tli itaque sutit, sictit
    crastinum spondeat, oiptionemque offerat ulrum aes scriptnm esi,<7uitfiitvna sapiunt (Phil. m, 19). Unde
    ad praesens sumere, an auruin niallef,in poslerum : manifesie ostemiitnr veram eosjustiiiam, veram sa-
    dubiuinne esi, quin praeoplet grandia illa munera, pienliam non viderp. An.ne aliquis ex illa Arisiippi
    cuin parva mora? Tu quoque brevis hujus alque schula veriialem videbit, qui ingenio suo a suibus
    aeternse yitaeconditione jperspecia, non eligas capere 2 aut pecpre nihil differt, cum beatitudinem iu corpo-
    vili.a, cum sperare possis prefiosa. Non est tanii ris volnptale constituat: cni Deusvenler est, et gloria
    suinpsisse parva, quanli est exspectare, quae magna (Ibid.) in pudendis ejus? Hic honeslum jnstumque
    sunt. Quod si omriehoc fragile, quod in mundo est, prsecipiet, apud quem prodigus, impudicus, adulter
    et videmus, et capimus (spei vero. a sperando indi- philosophatur? Sed alius adversus philosophos di-
    tum noinen csl), manifeslum est nequaquam in hoc cendi loctts reservetur; ego ad haec veniam propter
    sseculo spein possideri, in quo his quae inluemur quae tecum loquor.
    fruimur. Spet enim qum videtur nqn est spes. Nant Omitle jam illas, quibus oblectaris, maxime ge-
    quis quod videt quid sperat (Rom. vin, 24)? Ergo nerales eorum sententias, breviter ex omni dispula-
    qusecumque illa spes rebus miscelur huraanis, quse- lioms genere collectas, atque ad sludia le noslrorum
    renda est in futurum : alioquin, nec spes appellari et scripla converte. Ibi, tu optime, pectus tuum,
    poteSt, si iion speratur. multifaria instriictione satiabis. Ibi, ad inculcandam
    Itaque manifestiorem in fnturum rem spei sequi- fidem, non his qtiidem verbis, sed tamen isla dicen-
    mur,qnam spem.rei in prsesentibus experimur. Ecce tur tibi: Verbum Dei, qui non credit, non intelligil.
    ea qpse nobis in ipsos oculorum admoventur obtu- Ibi, tu admonebere : Dominum, qnia Dominumvo-
    tus, ripn absolute quasi oppressis visibus intuemur; cas, metue; quia patrem, dilige. Ibi, lu veras bo-
    muilo vero certius in ea quae eminus offeruntur, stias disces, audiendo : Acceptissima Deo sacrifieia
    vclul expeditis luminibus intendimus : ita fere eve- sunt, justitia etmisericordia, Ilii, tibi isiud insinua-
    nisse de praesenlibus fulurisque non est ambigen- bitur : Si amas le, proximum dilige; qui nihil magis
    dum. Nam prsesenlia tamquam. in oculos ingesta, commodis tuis dabis, quam quod contuleris alienis.
    non recte cernuntur; futura lamquam ab oculis re- Ibi, tibi prsecipietur, nullam esse causam lam di-
    ducta, manifestissime perspiciunlur. Neque hanc gnam putes, qua libi jusla fiat mors bominis. Illic,
    fiduciajii futurgrum, incerto auctore praesumimus, adversus illiciia moneberis : Libidini resiste, tam -
    sed Dpjnino nostro Jesu Cliristp, yerissinio sponsore quam bosti acerbissimo, qtti insultare viciis, eiiam
    yerilalis, qpijustis inlerminabile regnum et ampla contumelia corporis, gaudeat. Illic, ne concupiscas,
    beatissitri-e aeterniialis pracmia pollicetur; qui etiara istud edoceberis : Melius est nolle quae non habeas,
    per ineftabile sacramentum assumptae carnis, idein quara habere quae velis. Illic, ne irascaris, hoc inge-
    fc.oni(>et Deus, reconciliayit hominem Deo; ac ma- iritur ; Qui provocatus irascitur, tunc solnm non
    gno absconditoque mysterio passionis mundum cri- irascitur, cum non provocatur. lbi etiam, de iuirai-
    725 ETPISTOLAPARJENETICA AD VALERIANUMCOGNATUM^ 72«
    cis audies : Amaio non amantem, qttia amantera A lator tuorura, inariia fastidias.et solida concupiscas.
    vix ullus non amat. Illic, saepjus id tibi ilerabitur : Imprudentissimum esl, cum pro nobis fere tam
    Tbesaurum is beoe recondit, qui indigentibus divi- multa Deus fecerit, nihil nosmetipsos fecisse pro
    d5l. Perdere enim jam non polerit, quod largiendp iiobis; cumque ille in operibus suis ad commoda
    collocavit. lllic etiam feliciora suadeberis, cum di- humana respexerit, homiiiem nolle sibi consulere.
    cetur : Fidelium conjugiortim fructus est continen- Consulimus vero, si nos in Dei cultum affeciumque
    tia. Ibi, tu discernenda cognosces, ctira audies : reddimus. Vera quippe beatitudo est, saeculibeati-
    Malasxculi hujus justis injusiisque [communiasnnl, tudinem spernere, neglectisque terrenis in divina
    Ibi, libi isiud audiendum offeretur : Major segritudo flagrare. Proinde, jam . nunc omnia dicta factaque
    est languere animara vitiis, quam corpus niorbis. tua ad Deum vel propler Deum dirige. Obtine ut tibi
    Ji)i, libi ad commendandam pacem isttid pronunlia* comes semper sit illa, et tibi cuslos erit. Jam fida
    bitur : Impatienlibus similitudo morum, causa dis- est innocenlia. Magnum est virtulem sequi, nosqua
    cordiae. Ibi, ne sequaris malos, istud audies : Pru- ei aliquid pro virili portione conferre. Nec paven-
    dentem et sapiens informat, et stultus; ille quid diiiu est ne se ab his quae usu inoleverunt animus
    imitandum sit doeet; iste quid vitandum. Illic et per meliorem vitam ncn valeat absolvere. Idem ille,
    isla proferuniur : Mu;ta prosunt nescientibus; ideo B cui sanandos nos luendosque offerimus, vires prae-
    non miiior est Dei in operto quam in aperto beni- stataffectui. Unde auiem ? ut vel aestimaiione com-
    gnitas. Illic admoneberis : Gralias Deo non niagis prehendere valeat quisquam fulurorum remuneratio-
    in prosperis agas quani in adversis; et cum prospera nem bonorum. Ecce divina, ut cernimus, munificen-
    sint, te non meruisse faiearis. Illic, libi eiiam remo- tia, cunciis promiscuum usum charissimae Iucis
    tiora patefienl, cum ista praedicabuniur : Fatum non indulsit. Datur pio et impio communem spectara
    esse, inlerrogenl genlcs vel leges snas ; qua; ulique solem; omnibus creatura famulalum suum benignis
    non piiniiiiit, nisi faclorum voluntatem. Illic audies servat officiis, bonorura malorumque totius mundi
    ad custodiendam puritatem et ista praecipi : Si vis indiscreta possessio est.
    esse verax.snspicax non eris.Non enim suspicamur, Cum bic igitur tam praeclaraDeus juslis pariter et
    nisi quod nesciinus. Ihi, de sublimioribus quoque injnstis tribuat, qualia sunt putanda quaejustis re«
    istud audies : Deo raente defixus, a passionibus cum servat? Consideremus, qui tania dedit, quanta re-
    litillainr, a coelo in lerram devolvitur. Ibi tibi et sliluet; quitam magnuscsl in dnnis, quam magnus
    haecmeiiiorabuntnr : Cum liic mali interdum bona erit in prsemiis. Si tam insestimabilisest muncranlis
    capiant, boni malis afflicleulur; qui fiiluruin Dei benignitas, quse illa remunerantis? Ineffabilia sunt
    judicium non crednnl, iniquum (quod absii) Deura C quae praeparavit Deus his qui dilignnt eum, recta
    judicant. Illic libi suggeretur : Eiiam in secretis plane atque manifeste, quia vere immensum est,
    tuis quod velis horaines nescire ne feceris; quod quam magna rependet bonis qui tam magna Iargilur
    Deuin, ne cogitaveris. Ibi tibi contra omnera frau- ingratis. Circumfer oculos, et de pelago negotiorum
    dem diceuir ; lnfelicius est decipere quam decipi. tuorum, vclut in quemdam professionis ooslrce por-
    Illic et adversus jaciantiam consiimmanlia tibi haec lum prospice, proramque converte. Unus hic portus
    praecipienlur : Vanilaiein lanlo inagis fuge, quanto est, in quem nos ab omtii fluctuanlis saeculijactatio-
    melior elficieris. Cxtera enim vitia crescunt viliis, ne referamur, quem inler irruentes mundi lurbines
    vanitas viriulibus. El isla qnidem pauca de studiis, fessi petamus; huc cunctis coiifugiendum est, qui
    carplim acbreviler praelibata sunt. fremenlis saeculi lempeslate vexantur. Hic statio D*
    Quodsi ad fontes ipsos sacri eloquii scrulator ac- dissima, et quies certa. Ilic late recessus exclusus
    cesseris, ibi tu non exteriora magis quam interiora fluctibus silet. Hic blanda tranquillitas, serenum re-
    mirabere. Ita Scriptura, dum intrinsecus radiat, ve- nidet. Ittic cum fueris delatus, tuto navis tua posl
    lut pretiosiSbima quaeque gemma, in profundura inanes labores hic ad crucis anchoram fundala reti-
    fulgorem consideramium demittit oculos. Hoc tu nebitur. Sei jv:u prolixior scriptorum pagina modum
    caliganiem mentis aciem nequaquam refugus in- poscit. Vim cceleslium praeceptorum arcle breviier-<
    suesce; hoc interno ac salubri cibo disce animse que collectam in summam accipe ad Dei honorem.
    famem pascere. Per opus miserantis Dominiid fore Haecsunt mandata omnia, ignosce, meque agnosce.
    non diffidimus, ul nostrorum appctens, et dissimu-
    7M S. EUCHERI! EPISCOPI LUGDUNENSIS m

    SANGTI - - EUGHERII
    - i
    LUGDDNENSIS EPISCOPI

    FDRMILARIM SPIRITAIIS HIHTU


    AD URANIUM.

    LIBER UNUS

    Formulas spiritalis inlelligentiae Latinorum no- A mysteria, senigmatibus retectis. Corpus ergo Scri-
    '
    minum coraponendas, tibique mittendas pro studio pturae sacrse, sicut traditur, in liitera sive hisloria :
    paternse erga te sollicilndinis existimavi, quibus est anima in niorali sensu, qui tropicus dicitur; spi-
    perceptis, in omnia scripta divina facillime ac intel- ritus in superiore intellectu, qui anagoge .ippcilatur.
    leciura reliquorum sensus intenderetnr. Nara cura Quam triplicem Scriptiirarum regulam convenientei
    littera occidat, spiritusauiemvivificet (II Cor. m, 6), observat confessio sanctae Trinitatis, sanciificansnos
    necesse est ad dlla spiritalium interiora sermonnm per omnia, ut inteqer,spiritus nosler, et anima el cor-
    spiritu vivificante penelrari. Uuiversam porro Scri- pus sine querela in adventum Domini noslri Jesu
    Ipturam tam veteris Inslrumenti quam novi, ad imel- Christi judiciumque servetur (I Thess. v, 24). Sapien-
    lectum allegoricum esse sumendum, admonet nos vel lia autem mundi hujus philosophiam suam in ires
    illud quod in veteri Teslamento legimus : Aperiam parles divisit, physicam, ethicam, logicam, id est,
    in parabolis os meum, loquar in mnigmateantiqua naturalem, moralein, raiionalem. Sed nainralem
    (Ps. LXXVII, 2). Vel illud quod item in novo Tesia- illam pertinenlein ad causas natursc, quae univcrsa
    mento scribilur : Hmc omnialocutusesl Jesus in pa- continet; raoralera, quae respiciat ad mores; ratio-
    rabotis ad turbas, et sine parabolis non loquebatur nalem vero quaede sublimioribus disputans, Deum
    tit (Marc. IV, 16). Nec mirandum quod sermo divi- B omnium patrem esse confirmel. Qnara tripartitam
    nus, prophetarum apostolorumque ore prolatus, ab docirinae disputalionem non adeo abhorret illa no-
    usitalo illo hominibus scribendi modo multum rcces- slrorura m disputatione dislinclio, qua docti quique
    seril, facilia in promptu habens, magna in interio- hanc cceleslem Scripturarum philosopbiam secun-
    ribus suis continens; quia et revera fuil congruum dum historiam, secundum tropolcgiam, secundura
    ut sacra Deo dicta a caelcris scripluris, sicut merito, anagogen disserendain putarunt. Quapropter historia
    ila et specie, disccrnereniur, ne illa ccelesiiuniar- veriiatera nobis factorura ac fidein relalionis incul-
    canorum dignitas passiin aique indiscrete cunciis cat. Tropologia ad vilaueraendatiouera niyslicos in-
    patesceret, sanctumque canibus, et inargantas por- tellecius refert. Anagoge ad sacraiiora coelcsiium
    cis exponerel(Moit/i. vn, 6); et consecrata vasa tem- figurarum secreta perducil. Sunl eliam qui allegoriam
    pli involuta promiscuus populus ferret nec videret in hoc scientiae genere quarto in Ioco adjiciendam
    (Num. iv, 15, 20), et ut veread illius columbmdear- pulent, quam gestorum narrationem, futurorum um-
    gentaiw (Ps. LXVII,{i) modum , cujus posteriora in bram praetulisse confirment. Haecvero ipsa ul sub-
    specie auri splendentis irradiant, scriptursc diviuae jectis plenius manifestenlur exemplis, ccelum est
    prima qusequeargenlo fulgcrent, et auro occultiora secundum hisloriam hoc quod intuemur, secundum
    rutilarent. Recte itaqne procuralum est ut eloquio- C iropologiam vila coeleslis; aquae sccundura allego-
    rum illa castitas a promiscuis cunctorum oculis ab- riain haptismus, secundum anagogen angeli, unde
    dito suo quasi quodam velamine pudicitia-contege- esl illud : Et aqumqumsuper cwlos tunt laudent no-
    retur; ac divina oplime dispensatione provisura est menDomini (Ps. CXLVIII, i). Omnisautem disciplina
    ut scripta ipsa ita conlegerenlur, coslestibusobum- noslrae religionis ex illo duplicis sciemiaefonte ina-
    brata mysteriis, sicut secreto ipsa sua stio diviniias navit: cujus primara practicen, secundam theoricen
    operiebatur. Igitur cum in libris sanclis oculi Do- vocaverunt, id est actualem, et contemplaiivam.
    mini, os Domini, uterus Domini, manui, pedes Do- Unam , quae actualem viiam morum emendatioue
    mini, arma etiam Dominiscripta reperiantur, longe- consummet; aliam, qnx in contemplatione coele-
    que absit a calholica Ecclesiarum fldeDeumcorpore stiuui etdivinarum Scripiurarura dispntaiione verse-
    determinari, qui sit invisibilis, incomprehensibilis, lur. Ergo actualis scieniia in diversa studia diffnn-
    incommuiabilis el infinitus, requirendum est quali- ditur, contemplativa in duas derivatur partes, id est
    ter ista per Spiritum sanclum ligurali expositione. in historica dispulatiorie, et spirilalis inlelligentise
    reserentur. Hic enim inveniuntur illa Dominki inle- iulerpretatioiie consistit. Sed his nunc reraolis, for-
    riora templi (Exech.XL); bic illa sancta sanctorum raulas iutelligenliaj spirilalis quas spopondimuspro-
    -rao I.IRER FORMULARUMSPIIUTALISlNTELLIGENTI^E. 730
    ponamus, currentes per singulorum nominum figu- }L.Excelsior ccetoest, et quid facies? ptofundior abytto,
    ras, quibus ista in illo divinselectionis inserta textu et unde cognoscis? longior est terra mentura ejus, et
    accipi solenl. Oremus itaque Dominum ut revelet latior mari (Job xi, 8): qui enim coelum et terrain
    abscondita Scriplurarum suarum, et proreramus implet, proculdubio nullus est locus ab ejtts essen-
    tia absens. Super omnia quippe est regendo alque
    quomodo sccretiora inlellectu senliendura sit.
    I. De divinisnominibus. imperando; subtus omnia est suslinendo atque por-
    II. De his qum appeltantur membra Domini, vel tando, non pondere laboris, sed infatigabili viriuie:
    qum de eo significantur. quoniam nulla creatura ab eo condiia per se sub-
    III. De superniscreaiuris. sistere valet, nisi ab eo suslentetur, qui earo crea-
    IV. De terrenis. vit. Extra orania, sed non exclusus.
    V. De animantibus. Immulabilis est, quia ab eo quod est mutari omni-
    VI. De variis nominumet rerum appellationibus. no non polest, ipso dicente per Malachiam prophe-
    VII. De interiori homine. tam, Ego Dominus et non mulor (Malach. m, 6).
    VIII. De his quw in usu alque in medio habentur. Ideo Deus immutabilis dicitur, quia animae ejus,
    IX. De variis verborumvel nominum significatio- ira , furor, pcenitentia, oblivio, recordalio, et alia
    nibus. ]B his similia non accidunt. Simplex enim natura est,
    X. De Jerusalem, vel advertit ejus. et imrautabilis et imperturbala. Neque aliud est
    XI. De numeris, quorum significalionesin allego- ipse et aiiud quod habet, scd ipsum estquod habei
    riam trahuntur. et quod esl.
    Ergo ipsas jam nunc nominum alque verborum Imraorlalis, quia mori nnno modo potest, Apo-
    significantias, secundum qnas vel maxime in allego- stolo testanle ac dicente : Qui solus habet immorta-
    riam trahunlur, proul donum Dei suggesserit, expli- lilalem, lucem habilans inacccssibilem, quem nullus
    cemus. hominum vidit, nec videri potesi (\ Tim. vi, 16).
    CAPUT I. Ubicumque aulera sacra Scriplura sparsim perdivi-
    nos libros in Deo motus animae seu humana mein-
    De divinis nominibut,
    bra describit, id est, capui, capillos, oculos, palpc-
    Omnipotens DeusPater el Filius et Spiritus san- bras, aures et cactera membra sivc motus nnimse,
    clus unus atque trinus. Unus videlicet exsiat in na- id est, iram, furorem, oblivionera, poeiiienioun,
    tura, trinus in personis. Solus invisibilis, immensus recordalionem, el alia his similia, non carualiter
    atque incomprehensibilis. Solus incircumscriptus, juxta hisloriam a reclc inielligeinihus scicndn sunt,
    inimutabilis, incorporeuset immorlalis; ubiqueprse-1C sicut a Judseis el plerisque h-erelicis carnaliter s:i-
    sens el latens; ubique totus et immensus. pienlibus, qui Deum corporeum atque Iocalem'opi-
    Invisibilis est, quia in essentia sua omnino videri nantur, sed spiritualia omniu de eo iiileUigendaet
    non polest, Apostolo teslante, qui ail: Quem uutlus confitenda siint. Si quis Deo humana mcnibra seu
    hominumvidil, sed nec videri potesl (1 Tim. vi, 16). moius anitnsemore huinano inessecredit, proculdu-
    Et in Evangelio: Deum nemo vidit umquam (Joan. bio idola fabricat in corde suo.
    I, 18). Igitur, ut diclum est, figuraliter inDeo capul esse
    Incorporeus est, quia nullis membrorum linea- legiinus, ipsam essentiam diviniiaiis ejus, quse prx-
    ineiHis compositus sive compactus existit. Sic ve- ceriii, et cui omnia sunt subjecta inlelligere debe-
    ritas in Evangelio dicit: Spirilus est Deus, et eos qui mus (I Cor. xi, 5).
    adorant eum, in spiritu el veritate oportet adorare Capillos vero capitis ejus sanclos angelos, scu
    (Joan. IV,24). virtuosos electos lypice accipi oporlel; de quo in
    Immensus est, quia quantitas ejus, vel quaiitas a sacramento libri Danielis scriplum est: Aspiciebam
    nullo ex creaturis meliri polest. Cui Salomon in donec llironi posili sunl, et Aniiquus dierum sedil.
    suis oralionibus supplicans ait: Si cmlum et coeli Veslimentumejus quasi nix candidum, et capilii ca-
    cmtorum non te capiunt, quanto magis domut ista,. D pitis ejns quasi tana munda (Dan. vu, 9): hoc cnim
    quam wdificavi(III Reg. viu, 27). significat per vcstimenta candida Dei, quod et per
    Incircumscriptus est, quia circumscribi non po- capillos capilis ejus, sanctos videlicet angelos ct
    test. mullitudinem sanctorum dealbatorura. Vel ccrte
    Inlocalis cst, quia de loco ad locum nequaquara ideo capilli lanae mundae comparanlur , ul per boc
    transit, sed neque in loco quolibet retinelur, ipso Antiquus dicrum credatur esse.
    de se per Isaiam lesiimonitim perhibente ac di- Oculos dicilur Deus habere, pro eo qund omnia
    ccnte : Cmlummihi se.desesl, terra aulem scabellum videt, et nibil eum latet, in cujus conspectu, ut ait
    pedum meorum (Isai. LXVI,1). Et per Jeremiara : Apostolus, nulla creatura invisibilisest: omnia enim
    Nonne cmlumet terram ego impleo(Jer. xxm, 24) ? nuda et aperla sunt oculis ejus (Heb. IV, 13). Aliter
    Cnjus immcnsitaiem prophcta in psalrao confitens vero respectus gratiac cjus intelligunlur: ut est
    ad ipsum Dominum ail: Si ascendero in cmlumtu illnd in psalmo , Oculi Domini super justot (Ps.
    iltie es, si descenderoad infernum adei (Ps. cxxxvm, xxxui, 16)."llem aliter, Oculi Dominiprmceptaejus,
    8). De ejus imroensitate in libro Job scriptum est: per quse nobis lumen scientiae subminislratur, acci-
    751 S. EUCHERII EPISCOPI LUGDtJNENS.S KS
    piuntur: ut est illud in psalmo, PrmcepiumDomi'i k. Pextera Dei Patris unigenitus Filius accipitur; de
    lucidum iltuminahs oculos (Ps. xvni, 9). qupinpsajmo ex persona hominis assumpti: Dexr
    Palpebrse Domini occulta et incomprehensibilia tera,, inquit, Domini fecit u.riu«e-.i(P$, cxvn, 16).
    judicia ejiis, sive spiriiualis in divinis libris ejus lo- Alitervero Domiqi dextera gloriain signat Pairis et
    cutio innuitur. De quibus occultis et incoropreheij,- seternam beaiiiudinem ; de quo in psalmo ex per-
    stbilibiis sacramenlis alque judiciis in psalmo: Pal- sona Patfis ad Filium , S.edea dextris meit (Ptalm.
    pebrwejus inlerrogant filios hominum (Ps, x, ~>), id cix, 1), Dicitur autem et dexiera Dei omnis electa
    esi, probant, creatura in cceloet in terra; sicut per sinistram ejus
    Aures habere dicilurDeus, proplerea quod omnia intelligitur reproba creatura , id est-, da-mones et
    audit, et nibil eum in silenlio latet: de quo in libro impii omnes, qni ad lcevam positi seterna supplicia
    Sapientiae scriptum, Auris cmli audit omnia, el tu- sustinebunt (Matth. xxv, 33).
    multus murmurqlionumnon gbscondetur(Sqp. I, 10). Ma»us Pei P3ti[i? Fi(ius ejus accipitur, pro eo
    Nares Dei est inspiratio ejus in corda fidelitira: quod per ipsum facta sunt omnia : sicut esl illud in
    ut illud in libro Regura : Ascendit fumus de naribus Isaia. Omnia hcecmanus mea fecit, el facta tunt om-
    ejus (11Reg. xxn, 9), id est, lacrymosa compunctio nia (Isai. LXVI,2),. Aliier vero manus Dei ejus po-
    poeniteniiiim inspiratip ejus. B tesias intelligitur de qua poteslate in Jeremiae libro
    Facies Dei cpgnilip est divinitalis ejus ad omnes: prophetse : Sicut lutum in manu figuli, sic vosin ma-
    de qua cognitionc in psalmis scriptum est: Ostende nu mea, domus lsrael (Jer, xviu, 6). Item manus
    nobis faciemtuam, el salvi erimus (Ps. LXXIX, 4), hoc Domini flagellum accipilur: de cujus percussione in
    est, dona nobis cognitionem tuain, quam cogniiio- Sophonia propheia scriplum est °. Extendammanum
    nem per Filium hominis hominibiis innotuil: ipso meam snper Judaln ei super habitantes Isrgel, et dis-
    dicente in Evangelio, Nerno novitPalrem nisi Filius, perdam de locohoc reliquias Baal (Soph. i, i), elc,
    el cui volueritFilius revelare (Matth. xi, 27). Aliter pro qua Domini pcrcussione beatus Job de semet-
    vero facies Dei significat invisibilem essentiam di- ipso ail: Manus Domini tetigil me (Job. xix, 21).
    vinitatis Filii Dei; de qua ipse Dominus ad Mosen Digilus Dei singulariier Spirilus sanclus accipidir,
    per angelura respondens ail: Posteriora mea videbis, a quo Spiritu sanclo , lex duabus in tabulis lapideis
    faciem autem meam viderenon pgieris (Exod. xxxm, in monte Sinai scripta narratur (Exod. xxxu. 16).
    23); ac si dicerel, •divinitatemautem meara yidere Ipse scripsit qui scribenda dictavit, id est Spiriius
    non poteris. sanclus. De quo Dominus in Eyangelio : Si ego, in-
    Os Dei Filius Patris, id est, Christus pominus; quit, in digito Dei ejicio dwmonia (Luc. xi, 20). Sic-
    pro quo Isaias propheta ex persona Jndseoruin ef- ~*ut eniin digitus cum uianu vel bracliio, manus vero
    faius est : Quiq os ejus ad irucundiam provocavimus vel brachium cura corpore unura sunt in natura, ila
    (Isqi. i, 20). Aliter vero os ejus sermo ejus sive Pater, et Filius, et Spirittis sancltts tres qtiidem
    jussio accipiiur; de qno sermone Domini pracdictus personse sunt, una aulem substantia divinitatis.
    prophela ait: Os Domini locutumeit hoc. Digiti Dei pluraliter sancii inielliguntur prophe-
    Verbum Dei Filius Dei Patris, per quem omnia tse, per quos Spiritus sanctus libros legis ac prophe-
    facia suni; de quo in psalmo, VerboDominicwlifir- tarum sua inspirationedescribit; de quibus in psal-
    matitunt (Ps. xxxn, 6). Et alibi: Misit Verbum mo scriptunj est: Videbocmlosopera digitorumluo-
    suum, et sanavit eos (Ps. cvi, 26). El in Evangelio rum (Ps. VIII, 4): per coslos enim libros Iegis ac
    secundum Joannem , In principio erat Verbum,et prophetarura , per digitos vero sanctos , ut diclura
    Verbum erat apud Deum, el Deus erat Verbum est, prophetas, mystice insinuari certum est.
    (Joan. i, 1). Imago Dei Patris invisibilis, unigenitus Filius ejus
    Lingua Dei mystice significat Spirilum sanctum, est: de quo Apostolus : Imago Deiinvisibitis(Col. i,
    per quem Deus Paler secrelum suura manifeslavit 15). Aliier naraque est imago Dei Pairis in Filio
    hominibus; unde in psalmo: Linguq mea calqmu,s suo, quera non aliunde , sed ex semelipso, hoc est,
    scribemis (Ps. XLIV,2). P e^ substantia ~»~per prania sjbi similera genuit et
    Labia Dei mystice utriusque testamenti consonan- sequalem. Aliter yero anima borainis, qnam non
    tia lnlelliguntur: de quibus duobus testamentis in ex se, id est, de sua substantia, sicut plerique hse-
    Proverbiis scriptnm est: In judicio non erravit os reliciopinali sunt, genuit, sed ex nibilo creavit. Sic-
    ejus (Prov. xvi, 10). ut aliter imago est cujuslibet regis in filio ejus
    Brachia Dei Patris Filius ejus et Spiritus sanctus quem ex semetipso sibi similera genuit, id esl, homo
    intelligniilur; sicut est illud in Isaia : Et brachiamea hominem. Aliter vero in annullo ejus , sicut in cera
    populos judkqbunl (Jsai. u, 5). Brachium Dei sin- imago ejus impressa , quae non est quod et ipsa:
    gulariter Filius accipitur: de quo Jcremias ad ipsum sicut filius qni naturaliter hoc est quod et pater.
    ait: Et nunc Dominus Deus qui eduxisli populum Cor Dei Pa^ris^ arcanum sapientjse ejus mystice
    tuum de lerra JEgypti in manu forti, in brqchio ex- innuit, ex quo Verbum, idest, Filiuni suum impas-
    tento (Jcr. xxxn, 21). Idcirco autem Filius Dei Pa? sibiliter genuitsine initio; ipso dicente per proplie-
    tris brachium dicilur, quia creatura electa ab ipsp tam : Eruclotiit «pr tne*imverbum bonum (Ps. XLIV,
    cpntineiur.
    ~KS LIBER FORMULARUMSPffilTALIS INTELLIGENTIJE. 734
    Alas habere dicitur Dcus, pro eo quod more ~"\~£ygeneris assumere dignatus cst. De qua incarnalione
    clcctos suos tamquam pullos sub se colligii et fo- sqa ipse per prophetam in psalmo ail: In Idumwam
    vet, ct ab insidiis diaboli et malorum liomimim pro,i exlendam calceum meum (Ps. LIX, 10), id esl, in
    tegil. Uode prnphela ait, Sub umbra alarum pj-q- plebemgeniiliunj manifeslaboincarnalionem meam.
    tege me (Ps. xvi, 8). Gre-sSusadventus Filii Dei in mundum, et regres-
    Scapnlas babere dicilur Deus, quia infirma mem- sio ejus ad Patrem ; de quibus psalmtis ait: Visi
    bra Ectlcsiae, quasi in scapulis suis portat. De quo sunt gressus tui , Deus, gressus Dei mei, Regis mei
    in psalmo : Scaputis suis obumbrabillibi (Ps_.>}C,i). qui esl in sancto (PS.LXVII,25). De ccelo venil in
    Venter secreta origo subsianiiae ejus aecipilur. ulerum Yirginis, de ulero vero nascendo posilusin
    Unde in psalino : Ex ulero ante lucem genui ie(Ps. prwsepio(Luc. n, 7). Poslquam omnia implevit, pro
    Cix, 5). Aliler: Uterus ejus incompreliensibilia'}".-. quibus a Patre missus venerat, appens.usest i.nli-
    dicia ejus , qna>rimari nequeunt, raysiice insinnan- gno crucis; decrtice autem deposilns (Acl.xm, 29),
    lur; ile quo occulto judicio ejus in libro beali Job secundum corpns sepiilius est, secundnm vero ani-
    scriplnin est: De cujus utero egressa est glacies^et mam ad inferna descendit; lerlia auteni die per po-
    gelu de cmloqttis genuil (Job xxxvm, 29) ? tenliam suae divinitaiis carnem suam de sepulcro
    Posteriora Fdii Dei incarn.uio accipitur; de qua 13 suscitavit, etpost diem rcsnrreciionis suaeqnadrage-
    posieriori parle Filius in monieSinai ad Mosen, per simam videntitus Aposlolis ascendit in cwlum, et
    angt-liimloquens ait : Posteriora mea videbis,faciem sedet ad dexieram Patris (Act. i, 9; Murc. xvi, 19),
    aulem meamviderenon potes (Exod. xxxm, 23). id est, in gloria sua : suut enim gressus Filii Dei,
    Pedes Dei stabilimeiitum virtutis ejiis, eo quod iste est desccnsus et ascensus ejus, qui frequenter
    ubique praesens, et universa illi sunt subjecta; ipso in Scripturis sacris legitur.
    dicente per Isaiam : Cwlum mihi sedes esl, terra uu- Ascendere dicitur Deus , cum Filius carnem ex
    tem scabetlumpedum miorum (Isai. LXVI,I). Aliler nobis assumpiara in ccelniuveluli captivamduxil ca-,
    pedes Filii Dei incarnatio inielligilur, quoediviniiati plivilalem(Ps. LXVII,19), quia natnram buinani ge-
    subjecta est lamquamcapiii pedes. Sicut per caput neris , quaediabolo in mundo captivo reiinebatur,
    diviuiias, iia per pedcs humanitas ejus expriniititr : assumens secum in cceluin, ubi numquaraantea ftie-
    de qua huinanitale in Exodo scripium est: Videre rat, tamquani captivam deportavit.
    DominumJesum: hic esl Mosesel Aaron, Nadab et Abscondere Dcus faciem legitur (Deut.xxxn, 20),
    Abiu, et septuaginta de senioribussub pedibus quasi cum quibusdam eorum ex gentibus culpis, cogni-
    lapidessappltiri, et quasi cwlum tum serenum esl tionem suam abscondit, sicut in populo Judaeorum
    (Exod. xxiv, 10). Sicut autein per lapidera sapphi- " nunc impleium esse videmus, quia neganies Filium
    rum ccelesiescrealuras, vel sanctos angelos, ila per Dei, scieniiani veri Dei ila pcrdiderunl, ut similes
    coelum serenum, sanciam Ecclesiam electortim ex forent gentitius, quaeDominumnon noverunt.
    hominibus assumptam signaliler demonslrare vo- Osteudere dicitur Deus faciem suara (Ps. -.xxix,
    luit, super quas duas creaturas homo assumpius Fi- 4), cum respectu graliae susc , quibus vult, scilicet
    lius Dei in perpetiium regnat: de quo in psalmo, electis suis seipsum in corda eorum occtilta inspiia-
    omnia,inquit, subjecislisub pedibuseorum (Ps. vm, tione insinuai, et ad diligendum se amorem suum
    8). Aliier autera pedes Domini, id est, Jesu Chrisli infundit.
    signilicant sanctos pracdicalores, de quibus in Deti- Sedere dicitur non corporaliter humano more,
    teronomio scriptum esl: Qui appropinquantpedibus sed potentialiter super omnem crealuram rationabi-
    ejus, aecipient de doctrina ejus (Deut. xxxiu, 3). liter praesidere : ut est illud in psalmo : Regnavif
    Vestimenium Filii Dei aliquando caro ejus quae Dominussuper omnesgentes, Deus sedet super sedem
    a divinitale assumpta est a divinis libris figuraliter sanctam suam (Ps. XLVI,9). Sedere cliani Detis di-
    accipitur, de quo indumeuto carnis Isaias vaticinans citur super Cherubin(Ps.xcvm, 1), qui interpretatui-
    ait: Quis est isle, qui venil de Edom, tinclis vestibus miiltiludoseu plenitudoscientiae.tJperquodsignificanT
    de Bosra (Isai. LXIU,1)? Rursus vestimentum ejns- tur sancii angeli sive raentes spiritualiumvirortim,in
    dem Dominisancia accipitur Ecclesia, quacper fi- quibus Deus invisibiliter piaesidet et regnat. In illis
    dem et dileclionemei conjuncia est: de quo in psalmo enim sedet qui sciemia ejqs et dilectione pleni
    scripttim est: Dominusregnavit, decoreminduit (Ps. sunt. In Proverbiis qttippe Salomonis scripttira esl,
    xcii, 1). El in alio psalmo ad ipsum Dominum: Con- Anima ejus sedes sapieniim;sapienlia veroDei Patris
    fessionemet decorem induisti, amictus lumine sicut Christusest (1 Cor. i, 24), qui in animis sanctorum
    veslimento(Ps. cm, 2). dicitur sedere.
    Pallium Christi jam dicta Ecclcsia intelligitur, de Descendere Deus in mundum dicitur quando ali-
    quo in libro Genesi scriptum est: Lavil in vino sto- quid novum quod antea non fucrat in creatura hu-
    lam suam (Gen. XLIX,11), hoc est, in sanguine pas- mana operatur, sicut Filius Dei descendisse narra-
    sionis carnem suam , et in sanguine uvm pallium lur, quando veram carnem ex Maria virgine propter
    suum, id est, Ecclesiamsuam. redempiionem noslram suscepit, ct verus honjo fieri
    CalciamentaDominiJesu Christi mystice signant dignatus est, non arniitendo qtiod erat, scd assui
    incarnationem ejus, qqam ex mortalitate humani mendo quod non erat. De cujtis descensione, id eit,
    °r5B S. EUCHERIIEPISCOPI LUGDUNENSIS 736
    tncarnatione in psalmo sr.riptum est: Et inclinavit.A etiam in libro B. Job similiter reperr*-jr, ubi de
    cwlos et descendit,et caligo sub pedibusejus (Ps. xvn, sapientia Dei Patfis per quam plurima iusignia
    10). Ccelos inclinavit, qui ante adventum suura prae- loculus est, de Patrc adjecit, Tunc vidit illam et enar-
    nuntios angelos sive prophetas misit, quod ejus ad- ravit, et invettigavit, et prmparavit (Job xx, 27); id
    ventum hominibus annuniiarent. Caligo sub pedi- est, videntes fecit, et praedicantes, et invesiiganies,
    bus ejus fuit, quia impii homines ob suam raaliliam atque aliis annunliantes.
    incarnationem ejus agnoscere non poluerunt, sed Cognoscere Dei, est cognoscentes facere, sicut ait
    neque adhuc possunt. a3 Abraham, Nunc cognovi quod timeat Dominum
    Slare dicilur Deus cum nos inflrmos, id est, suam (Gen. xxn, 12). Neque enim in tempore novit, qui
    crealuram ad pcenitenliam et conversionem patien- omnia scil antequa[n fiant. Sed cognoscere dicilur
    ter sustinet, ut est illud in Habacuc propheta : Sleiit Deus cognoscenies facere; ut quod prius de se quales
    et mensusest terram , et dissolvil (Hubac. m, 6) : id essent incogniti erant, perejus interrogationem pro-
    e.t, stetit ad snperveniendum, et dissolvit credentes batione sibimetipsi manifesti fierent. Tale est illud
    in se a vincnlis peceatorum. in lege Moysi de populo Israelilico, Vt tentem, inquit,
    Transire dicitur Deus , cum de cordibus quorum- eos, utrum custodiaht mandala mea, an non (Exod.
    dam hominum, in quibusanleper fidem credebatur, B xvi, 4).
    poslea subrepenie perfidia , vel quoTibetdeliclo ab Nescire Dei, est quosdam reprobos reprobare,
    eis recedit, ct ad alios transit, quemadmodura de sicut est illud in Evangelio, Nescio vosunde sitis;
    Judseis ad gentes , de hsereticis ad catholicos, seu receditea me qui operaris iniquitatem (Luc. XIH,27).
    de quibuslibet irreligiosis ad religiosos. Zelarc diciiur Deus, cum creaturam suam quam
    Rccedere dicitur Deus et ad alios lransire, quod non vult perire, ssepe castigat, corripit, alque flagel-
    non localiterautvisibiliter, sed invisibililer occulto- lat, et flagellando ajl se reducii. Vel zelare dicitur
    que judicio ac justo facere aliquid consuevit. Deus, cum nullum peccatum impunitura vult relin
    Ambulare dicitur Deus, uon de loco ad locum quere. Justus est enim, ct ideo oranis injuslilia exse-
    transeundo, quia irapiuiu est ita credere, sed arabu- crabilis esl illi, quam, ut dictura est.nullo modo im-
    latio ejus in cordibus sanctorura deleciaiio, sicut punitara paiilur.
    scriptum est: Et inhabitaboin eis, et ambulabo, et ero lrasci dicilur Deus, non animi molu, vel qualibet
    illorum Deus (II Cor. vi, 16). Vel certe ambulare perturbatione, quse illi omuino accidere non potest:
    Dei cst in sanctis prsedicatoribus suis de loco ad sed creaturse delinquenti, id esl, hominibus impiis,
    locum transire. et peccatoribus, juslam dicitur inferre uliionem, hoc
    Loqui Dei invisibiliter sine sono vocis vel quolibet G est, reddere illis quod merentur : et hsec ultio di-
    strepitu occulte memibus sanctorura voluntatera vina, furor cjus dicitur (Ps. vi, 1).
    suara atque rectnm inlellectum inspirare, seu futura, Pcenitere dicitur Deus, non quod more hominura
    sicut in sanclis prophetis revelare. Quacloculio Dei, pro transactis operibus scilicel pcenileat; qui enim
    ut quidam volunt, tribus modis accipitur. Primo novit anleqnam fiant, pro perpelratis actibus poeni-
    naraque modo per subjectain creaturani, sicut ad lere non polest, sed pcenilentia Dei, statuta mutare,
    Mosenin rubo apparuit (Exod. m, 2). Vel sicut ad et quod prius aliler fuerat, in aliud mulare, id cst,
    Abraham (Gen. xvm) atque Jacob (Gen. xxxn, 24), aut de bouis exigerilibus culpis in malum, sicut de
    et caeteris sanctis, quibus in angelis apparere digna- Saul legilur pwnilufsseDominum,quod constituisset
    tus est. Secundo vero modo in somnis, sicut Jacob eum regem (l Reg. xy, 12); vel sicut nunc videmus
    (Gen. XXVIII, 12) et Zacharim prophetse (Zach. IV, 1) in populo Judaeorunj actum, qui cum esset populus
    et Joseph sponsoMarim (Matt. i, 20), et sanclis aliis, Dei, ob impietatem suam facti sunl synagoga Satanm
    quibus secretum suum revelare voluit. Tertioautem (Apoc. n, 9). De malo vero in bonum, sicut accidit
    modo neque per crealuram visibilera neque homi- in populo gentium, qui ante non populus Dei, nunc
    nem, sed occulla lantum inspiratione invisibiliter aulem per Christi graliam, populus Dei factus esl
    corda suorum tangendo loqnenles eflicit, quemad- " (Rom. IX, 26). Hoc quippe modo occulto Dei judicio,
    modum in libris prophetarum scripium est, cum ipsi Judas proditor de apostolatusgradutapsus (Act. i, 18),
    prophetae subito alflali spirilu divino exclamabant, inferni baratro demersus est. Latro veru prius cri-
    hwcdicil Dominus (Isai. vii, 7). men rapacilalis opeijans,rfvcruce ad paradisum trans-
    Videre Dei est acta bona approbare, sicut est illttdI latus est (Luc. xxmj 43). Hanc quoque mttlationem
    in Genesi: Vidit Deut cuncta quw fecerat et erant: de bono ad melius, ut dictura est; sive de bono ad
    valde bona (Gen. i, 31), id est, inlelligenlibus bonai malum, seu de nialo ad bonum, quse occullo Dei
    demonstravit. Aliier, Videre Dei est mala hominumi judicio, ac justo, per severitatein justitise suse, sive
    sciendo reprobare, sicul est illud in Isaia propheta,, per misencordiara ejus fiat, pcenitentiam Dei dici-
    Et vidii Deus, et malum apparuit in oculis ejus (Isai. mus : quod expressius in libro Jeremise scriplurn est
    LIX, 15). Ilem aliter videre Dei est, nos videnlesi (Jer. xvin, 8).
    facere, ut esl illud in psalmo, Proba me, Deus, et! Non pcenitere Dei, statuta nullo modo mutare, ut
    tcito cor meum (Ps. cxxxvin, 23), et cielera : et vide: est illud in psalmo; Jnravit Deus, et non pwniluit eum;
    ~i via iniquitatis in me ett. Modus bte locutionigi id est, Pater ad Filium : Tu et Sacerdot in wternum,
    737 LIBER FORMULARUMSPIRITALIS INTELLIGENTIJE. 738
    sccundumordinemMelchisedech(Ps. cix, 4). Sacerdos j t Domini, stabilitas seternitatis. In psalmo : Et caligo
    tamen Patris dictus est Filius Dei, non secundum sub pedibus ejus (Pt. xvn, 10). Vestigia Domini,
    divinitniem, sed secundurn humanitatem, in qua se opemm secrctorum signa. In psalmo : Et vestigiatua
    pro nobis per passionem et mortem suam, accepla- non cognoscenlur(Ps. LXXVI , 20). Gressus Domini,
    bile sacrificiuni DeoPatri obtulil, ul ipse esset sacri- adventus, vel visilatio Domini. In psalmo : Visi sunt
    ficium, qui saccrdos. _ ingressustui, Deus (Ps. LXVII,25).
    Oblivisci Deus dicitur, cum quibusdam impiis ct Arma Domini, adjutorium ejus in sanctos. In psal-
    peccatoribus non miseretur. Quod utique non facit mo : Apprehendearma et sc«t«m(Ps.xxxiv, 2). Scu-
    per crudclitatem quse in Deo non est, sed per occul- tum, prolectio Domini. In psalmo : Domine,ut sculo
    tum jiistumque judicium suinn. bonmvoluntalislumcoronaslinos (Ps. v, 15). Framea,
    Indurare Deusdicitur quorumdam malorum corda, ultio divina in impios. In psalmo : Effunde frameam,
    sicut de Pharaone rege jEgypli scriplum est (Exod. el conclude (Ps. xxxiv, 3). Arcus, intenlio conimi-
    vii, 5); non quod omnipolens Deus per potentiam nalionis divinse. In psalmo : Arcuvusuum letendit, el
    suam eorum corda indurct, quod impium est ita paravit illum (Ps. vn, 13). Sagiltae, proeceptadivina,
    credere, sed exigenlibus eorum culpis, cum duritiam apostoli, vel prophetae. In psalmo : Misit sagiti.-3
    cordis qua ipsi omnia mala perpetrando inverlunt, B suas, et dissipaviteos (Ps. xvn, 15). Ilem : Sagiitm in
    non aufert: quasi illos induret, quos justo judicio ' manu polenlis (Ps. cxxvi, 4; cxix, 4). Gladius, vin-
    indurari sinit. dicta, vcl sermo Domini.in Aposiolo : Vivusest enim
    Dormire Dei est, cum unigenitus Filius Patris in sermo Dei, et efficax,el penetrabilioromni gladio anci-
    assumpta carne mori pro nobis dignalus esl: cui piti (Hebr. iv, 12). Romphea, idem quod supra. Tuba
    mors recte duleis prsediciusesl somnus, ipso dicente Domini, vox raanifesta Dominu In Apostnlo : In
    per Jereniiani propbetam, ldeo quasi de somnoexci- jussu, etin vocearchangeli,et lubaDei(lThess.iy,{'>).
    tatussum, elvidi, et somnus meus dulcis esl mihi CurrusDei, sedes Dei, vel qiiadriformitiisEvangelio-
    (Jerem. xxxi, 26). Aliter dormire dicitur Deus, cum rum. In psalmo: Currus Dei decemmillibus multiplex
    fides ejns inter prosperiiates Imjus mundi et inter (Ps. LXVII,18). Virga Domini, regni significatio, vel
    quorumdam corda fldeliura non vigilat, sed dormit. correptio disciplinse. In psalrao : Virga wquitalis,
    Hanc donnitionem ipse Jesus significavit, cum in virga regni tui (Ps. XLIV,7). Manus Doniini, minse,
    mari inler fluctus maris dormivil(Marc. iv, 58). Vel vel vindictse ejus. Baculus Domini, sustentalio con-
    cerle, dormire Dei, est anxiis tardius subvenire, solalionis Domini. In psalmo : Virga tua et baculus
    sicul est illud in psalmo : Exsurge, quare obdormis, luus ipsa me consotatasunl (Ps. xxn, 4). Alias, ba-
    Domine (Ps. XLIII,25), elc. C culus Domini, sanctam crucem , vel disciplinam
    Vigilare Dei, est in defensione electorum suorum sanctse Ecclesiaedesignat. Item baculus, sustenlacu-
    se manifestura demonstrare. lum est quodlibet, ut in libro Tobise: Baculumsene-
    CAPUT II. ctutis nostrse (Tob. v, 25).
    De his qum appellanlur membra Domini, vel qum de CAPUT III.
    eo tignificanlur.
    OculiDominiinlelliguntur inspectio divina. In psal.: De supernis crealuris.
    OculiDominisuper justos (Ps. xxxui, 16). Palpebrae Carbones, ignis cbaritatis, aut cxemplorum, aut
    Dei, sunl judicia ejus quae probant Olios hominum; pceniientise. In psalmo : Cum carbonibus desotaloriit
    qui neque faligantur rerum obscuritatibus, sed exer- (Ps. cxix, 4). Fumus, inilia compttnciionis futurse,
    cenlur; neque inflanlur cognitione, sed confirman- vel ipsius comminationis Dei. In psalrao : Ascendit
    tur. AuresDomini, cumexaudire dignalur. In psal.: fumus in ira ejus (Ps. xvn, 9). Ilein in aliam partem,
    Et aures ejus in preces eorum (Ibid.). sicut fumus oculis noxius, id est vanitas. Ignis, Spi-
    OsDomini, sermo ad homines. In propheta : Os rilus sanclus. In Aciibus Apostolorum : El apparue-
    Domini locutumesl (Isai. i, 20). runt illis dispertitm lingum, lamquam ignis, seditque
    Verbum Domini, Filius. In psalmo : Eructavil cor *' supra singulos eorum, et repleti sunt omnes Spiritu
    meum verbum bonum(Ps. XLIV,2). sancio (Act. n, 3). Ccelum, apostoli, sive sancii, ideo
    Brachium Domini, vel manus, Filius, per quem quod Dominus inhabitet in eis. Cmli enarrant glo-
    omnia operatus est. In prophcta : Et brachium Do- riam Dei (Ps. xvni, 2). Cceiiin sancta Scriptura de-
    mini cuirevelatumest (Isai. LIII,1). Dextera Domini, signant aliquando superiora mundi corpora, ignoia
    idem quod supra in psalmo : DexteraDomini fecil nobis quibus modis distineta sint, et de queis satis
    virtutem (Ps. cxvn, 16). Digilus Dei; dicilur Spiritus difficile est disputare, sed non impossibile, cui dat
    sanctus, propter pariiiionem bonorum qtiae ab eo Deus inleiligere; ul dedit Aposiolo, rapto usque ad
    daniur unicuique propria, sive hominum, sive ange- teriium cmlum (II Cor. xii, 2); exceplis illis materia-
    lorum. In nullis enim membris no<iris sic apparet libus ccelis. Dicuntur cceli sancii aposloli, prsedica-
    panilioquam in digiiis. Nec le scandalizet mcnibro- tores verbi veritatis; per quos coeloslamquam pluvia
    rnm diversilas, cum aedilicet corporis uniias. Uterus irrigati sumus, ut per toium mundum seges Kccle-
    Douiini,secretun), cx quo Fiiiiiin p*otitlit. In psalm. skc pullularei. Suntetiam coeliomnes animaesancise
    Ex ulero ante luciferumgmtii le (Ps. cix, 5). Pedes et juslse, in quibus Deus habital in tcmplo fidei et
    »sn S, EUCBERII EPlSeOfl LMDlINENSlsii 740
    •
    operaiionis. Item cfocratn•, sancta Scfiptufa; de qua A eliam tiostrse Carriis ponitrif, quia dum menslruis
    nobisetsol s»piei)ii:8i,et hina scieniiae, el ex anii- momentis decrescjit, defectum nostriE mOrtaliiaiis
    nuis patribiis siellae exeinploruin et virtuiuin lucent: designat. SieHse, ^ahcii, sive docli, vel qtii ad justi-
    quod cwtum skut peilis extenditur (Ps. cin. 2), qtiia tiam eruditfnti ln Daniele : Docti tamquam stellw ful-
    per scfiptoreS suos carnis lingria foritiatiim ante Ocu- gebiml(Dari. xii,-5). Nebulse,'velameiituni hiysierio-
    los nostros per Veiba doctoriim exponeiido disputa- rum Dei; iiilerdum etangeli Dei. lu propheta : Et
    tur. Nubes_prophetae, sive sancti, qlii pluanl verbum nebulmpulvit pedum ejus (Nahum. j, 3). Alias aboli-
    Pomini. In Isaia: Mandabonubibusdesuper rie piuarit tio peccatorum, ut Isaias, Deleviut riubemiriiquiiatem
    \Isai. v, 6). Nubes etiam in malam partem, lem- tna'm,W quati ttebulam peccala tua (Isai. XLIV,22).
    pora iniquOrum significat: ut, VeViitnubes pertrans- Caligo, divinorum secreiorura operiraennnn.Ifi psal.:
    ivit satus mea (Job. xxx, 16). Tonilrua, voces Evah- °E«catiifo stib pedibus ejus(Ps. xvn, 10). Abyssus
    "gelii: eo quod de ccelo ex diciis D'eiintOnent. In ptofiiiiditasScriptUfariim, Inpsahi').: AbysSusabyssum
    Psalmo, Vox tonitrni tui in roia (Ps. LXXVJ,19) ; invocai{Ps.xu, 8). Item abyssus homine profunditas
    hoc est, in loto. Coruscationes , splendofes Evan- Veieriset ttovi Tesiaracnti inielligitiir; urtde, Atyssut
    gelii.In psalui.: Illuxerunl coruscationestuw brbi ter- abySsnmitivocat; duiii veius Testartieriiuin novnin
    rm (Ibid.). Fiilgnra, virtutes, vel verba .esli Chrisii.° B anhurttiat. Sive abyssus est raens huraatia, quae
    •In psalm.: Etfulgura muliiplaavit,Wcbriiurbaviteos: Seirietipsairinoh potiest 'cOmprelieiidere; uiide pro-
    id cst, inimicos, vel Judaeos. phela, Dedit abyssusvocemsuam abaltitudine (Habac.
    AngelOrUm nomine in sancla Scfiptura Dominus m, 10) phnniasia* suae: quia dum senreiipsam mens
    designatur, ul Isaias lesiatur: Et vocabitur homen humrtnanon 'pehelfat, ex cnmpnfaiiohe sui, diviiwe
    ejus magni consjii angelus. Aliqnando ipse angeli- hattffSepoteniiam quara coinpfehendere non sulficit,
    "cuschorus: ut Petro Curtsiiis-,°An putas quia non tiurailiuSlaridat. Vel certe, abyssitsjudicia Dei sunt;
    possum rogare Patrem meum, et exhibebilmihi plus- et abyssus abyssum invocal (Ps. xxxv, 7; xti. 8),
    "uam duodecim leyiories ahgelorutn (Matt. xxvi, 53). quando occulio Dei judicio de pfaeseinibus malis
    Aliqtiaiido cives-coeiestis Jeriisaiein ex honiinibus tfansit peccator ad seterna mala, et de ardorc cupi-
    assniiipii, ut Doniiiiuslii EVangelio,Iri resnrrectione diialum iii flanilnas gebennartini. Ros, Veffaum1)0-
    enim neque nitbent, nequ~enubenlur,sedsunt sicut an- niini-; ideo qtiod mndefaciat hoWiiniuricorda. ut,
    geli Lei in cwlo (ilatt. xxn, 30). Aliquando fideliura Rorate, cmii, desuper (Isai. XLV,8). f~\ in psalm.:
    populus, ul est illwd, Staluii terminosgentium, secun- Sicui ros Hermon, qui desceriditi'n hnontemSion (Ps.
    dum numerum filiorUifi lsrael (Deut. xxxn, 8), vel cxvxri, 3). Pluvia pra>tep"taVel iiiandaia Domini;
    angelorum Dei. Uoc noniine quilibei eiiam justus *- vel verba sanctorum aposiblofiim; 'eo quiid terrarti,
    designaiur, ulde Joanne Baptista Domiiins, Ecceego id esi hoiiiines ifrigei. In psal.: Piuviam iolurilariam
    .milto angelum meum ante faciemtuam'{Matih.xi, 10). segregabit Deus hmreditaii tum \Ps. i.xvn, 13). Nives,
    Aliquando pruedicalores,vel sacefdoies, ut scripiuru pro candore justiliie, ei p'ro baplismo. In psalin. :
    est, Labia sacerdotis cuslodiunt scientiam, el legem Lavabis me, et super riivem ttealbabor '{Ps. -., 9).
    requirunt ex ore ejus, 'quRaahgelus Domini exerciluum Grando, comminatione- Doriiihi, quibus contumaces
    est [Malach. n, 7). Et ApOSloliisiMulier debet veiare evefbefat. lri psalm.: Grando et carboiiesignis (Ps,
    caput in ecclesia, propter angelos (1 Cor. xi, 10); id xvii, 13). ttem in aliam partem : Et ociidit Yngrdu-
    est episcopos; el unusquisque fidelis, qnod bona an- dine vitieas eorum (Ps. LXXVII,46). Ih frigore vero
    nuntiat, angeli iiomen sibi vindicnt, si bene vivat. nivis, et in dtiritia gfaridinis vita accipitnf praVoriim,
    Ad ultiinuii), diaboiuset coapnstatae ejns angeli niaii quse ct tof()'0re frigescii, et pef duritiaj mftlitiam
    nuncupantur; quo licetangelicain digniialem amise- pefii.Pruiiia,absIiiie°iiia,eo qiiod pef fiaiic ffigescat
    rint, subiilitatem lameii angelicae rtaturae non aniise- calor corpnris. trt psalm.: Factus xurii siciit uter in
    runt; per quos Angelosmalos,immissrones(Ps. LXXVH, pruiria {Ps. Cxviu, 83). Tempestas, persectitionum
    49) adversitatum vel segritudinum, permissiOne Dei vel tribulationnin imbetus. In ^salm.: Qui salvum
    fiuni, quando, et ubi voluerit. Throni, angeli, vel "* me fecii a 'pusiltanimiiaie spiritus et teriipestdie(Ps.
    sancti, vel ipsa regnandi potestas. In psalmo, Thronus: Liv, 9). Glacies, durities peCcalorum. Irt SaTornone.:
    tuus Deus in smculum smculi (Ps. XLIV,7). Item ini Skut ih sereno glacies, ita sotventurpeccataVaa(Eccl.
    aliam partem de diabolo : Ponam throriUmnieum ai lii, 17). VCiVti,anirtiaesarictorum. lii psalirt.: Volavit
    aquilonem (Isai. xiv, 13). Sedes, idem quod supra, tuper pinnds vehtorum (Ps. XVH,11)-.11'efnin rtialam
    angeli vel sancti, eo quod in faisDominus sedeat, et pafiero. In Matlhfsep: Ftaverunt venti (Mait. Vn, ?.).
    per eos sua jndicia decernat. In psalmo, Deus sedet! Aqnilo, diabnluS, Vel horiifies infideles, aiii iiiali, vel
    super sedemsanctamsuam f-Ps. XLVI,9). Sol, Dominusi frigus peccaiortim. fn pfopheia : Ab aqiiiloiie exar-
    Jesus Chrisius, qui fulgeat terris. ln Salomone quodI descent raala supeif tenani. Et alibi : Ab aquiione
    dicturi sunl reprobi in flne: Ergo sol justitim rion'. pandeturmalum (Jererii. i, 14). El aiibi: Surge, aquilo
    luxil nobit (Sap.y, 6). Alias persecuiio, ul illud, (Cant. iv_ Ifi); id esi, recede. Deiter, idem quod
    Orto tole aruerunt (Malih. m, 6). Luna Ecclesia, eoi supra. In Salonioive: Aquilodrirvs venius (Prov. xxv,
    (jiiod in hac mundi nocte resplendeai. In psalmo : 45). NomiiiCauleindexter VOcatur,eo quod diabolus
    Fecit lunam m iempore (Ps. cin, 19J. Pro defeclui nomen sibi dexlri pra:Siiiriat, taniq-jarii borii; sive
    7ii LIBER ^ORMULARUMSPtUif ALIS INTfiLLIGENTlJl. jlfc
    quod occidentetil, id est peccalura, respicientibus A lonem (Amosvin, 9); et alibi: Ab Aquilonepandetur
    dexter flat. Auster, calorfidei. In psal.: Sicutlorrens malum (Jer. i, 14). Mane, lux aclunm bouorum, vel
    in sustro (Ps. cxxv, 4). Est el Spiriius sanctus, ut bapiismum, vel resrirreciio Dominica. In psal.: Mane
    ibi, Surge, aquilo, et veniauster (Cant. iv, 6): id est, astabo tibi, et videbo(Ps.. v, 5); et alibi: 1 custodia
    Recede, diabole, et veni, spiritus alme. Aer, inani- matulina usque ad noctem speret Jsrael in Dotvino
    talis enunliatio. In Apostolo : Sic pugno, non quasi (Ps. cxxix, 6), id est a resurrectione Domini
    spes
    aerem verberans(I Cor. ix, 26); id est, non inania nosira, usque in finem saeculi, id est diem jn icii.
    consectans. Per mane eiiam vel maiutinum, praesentis vitae pro-
    Tempora, opporluna distribuiio voluntalisdivinse. speritas significatur, ut iliud : Vm tibi, lerra, cujus
    In Psalmo: Fecil lunam in tempora (Ps. cm, 19). rex juvenis esl, et cujus principes mane comedunt
    Ver vitae renovatio, vel per baptismum, vcl per re- (Eccl. x, 16); mane autem comedunt,
    qui de hujus
    surrectionem. In psalmo : JEstatem el ver tu fecisti mundi prosperilatibus exlollunitir, dum in extreino
    ea (Ps. LXXIII,17). JEstas venlurse jucundiiatis prse- ejus deberent praestolari, fiui seternis felicitaiibus.
    figuratio. In psalmo, ut supra. Hiems, praesens vita, Meridies, plana doclrinariim factoiuinque claritas.
    perseculio, vel tribulalio. In Evaiigelio: Vt non fiat In Salom.: Vbi cubas in meridie (Cant. i, 6). Et in
    vestra fuga hieme, vel sabbalo (Matt. xxiv, 20). Auni, B " malam pariem in psal. : A dmmoniomeridiano
    (Ps.
    aliquando pro selerniiate accipiuntur, ut ibi: Ei anni xc, 6), id est manifesto. Vespere, finis vitae, vel
    tui non deficienl(Ps. ci, 28). Inlerdum et pro brevi- saeculi, vel poena; in ps. : Ad vesperumdemorabitur
    tate hujus vitae, ut hic: Anni noslri tamquam aranea fletus, el ad maiutinum twtitim (Ps. xxix, 6). Aurorm
    meditabunlur(Ps. LXXXIX, 3). Mensium nomine qui noniine mens justorum accipitur, quse peccati sui
    diebus ceadunamur, collectiones aniraarum desi- tenebras relinquens, ad luceiri erupit, sole justitiae
    gnantur, vel perfectio sanctorum, ut ibi: Erit mensis illuininata (Cant. vi, 9). Arcluri nomine, qui in cceli
    ex mense (Isai. LXVI,~'): videlicet eis in requie, axe constilutus VII siellarum radiis fulget, Ecclesia?,
    quibus nunc perfeclio fuerit in operatione. Dies et universalis exprimiiur, quae in Apoc. Jo. per VII
    nox, justitia et iniquitas, fides et infidcliias, pio- Eccles. et VII candelabra figufaiur (Apocal. i, 20).
    spera el adversa. In psal.: In die mandavit Dominus Oriones in pondere hiemis dfiehtes, sanctos desi-
    miserkordiam suam, et in nocledeclaravit (Ps. XLI,9). gnant martyfes, quod pondus persequeniium et hanc
    Dierum nomine intelligiliir eliam illuminatio divinae vitam amaniiinh pertuleriinl, et ad cceii 'aciem quasi
    gratise per diversa dona virtuluin. Item dies designat in hierae venerunt. Hyades a Graeca liitera u nun-
    angelnm apostalam : dum Job ila loquilur: Maledi- cupatae, a cujus forraa non discrepant visione, et
    cantei qui maledicuntdiei (Job m, 8). Noclis aulem C * ortae pluvias alierunt: sanctos prsedicatores,
    quod
    nomine, vel error ignorantiae caeeiias, vel etiara verbis pluunt et corda horninura salubriler irrigant,
    mortis acerbitas accipitur. Lumen et lenebrae, ila significani: I5STO_- naraque Graece, imber Latine di-
    maxime accipiuntur ut dies et nox. In ep. Joan.: citur.
    Qui diligit fralrem suum, in lumine manet: qui aulem CAPUT IV.
    odil fratrem suum, in tenebrisesl (1 Joan. n, 10). Per De Terrenit.
    lumen etiam intentio cordis declaratur. IJmbra, pro- Terfa, homo ipse. In Evang.: Aliud cecidiiin ter-
    tectio divina. In ps. : Sub umbraalarum tuarum pro- ram bonam (Marc. iv, 8). Item : Terra es, el in terram
    tege me (Ps. xvi, 8). Alias oblivio, vel peccaia, ut ibis (Gen. m, 19). Item in malam pariem, de pec-
    ibi: Sedentesin tenebriset in umbra moriis (Ps. cvi, catorc : Terram edes omnibusditbus viimluw (Gen.m,
    10). Umbra est aliquando deleciatio peccalorum, ut 14). Aliier, terra intelliguntur qui lerrenis aciibus
    in Job: Sub umbra dormit in secrelo (Job XL, 16). occupali, per eleemosynas et lacrymas a'd vitam
    Rursus urabra oblivionem menlis, vel inortem car- selernam perveniunt: undepsal. :Advocavitcwlumde-
    liis, vel imitaiionem diaboli significai. Lucis nomnie, sursum, elterramdiscernerepopulumsuurri(Ps.iLU>~,i).
    Dominus, vel quilibet justtis intelligitur, ul ini Afida, infructiiosi homines: in Salo: Cooperireari-
    Evang.: Erat lux vera quw illuminal omnemhominemi " dam malilia et dolosiiale (Eccl. xxxvu, 3). Pulvis,
    venientem in hunc mundum (Joan. i, 9). El Aposto- peccalores, vel carnis vaniias: in psalm.: Sicut pulvis
    lus: Fuislis aliquando lenebrw, nunc autem lux ini quem projicit ventus (Ps. i, 4). Lutiim, peccatorura
    Domino(Eph. v, 8). Ponitur etiam pro illuminatione; glutiniim : in ps. : Eripe me de iuto ut non infigar
    fldei, et pro vita. Hora, quing«nti (ut putanl quidam)) (Ps. LXVIII,15). Item in aliam paftem. In Joari. :Lu-
    anni: si quando dies pro toto mundi islins saeculo ) tum fecit, et linivilbculosmeos(Joan. ix, 11). Montes
    accipitur : in Epistola Jo.: Filwli mei, novissimahorai Dominus, Ecclesia, aposloli, sive sancti, a celsiiudine
    ett (I Joan. n, 18). Oriens , quia ab illa parte luxi virtutum : in ps.: Qui desceridit super montem Sion
    oritur, Salvaior : maxiroe in Luca : Visitaisit noss i (Ps. cxxxn, 3). Item propheia : Erit mbns domusDo-
    Oriens ex alto. Et in Zach. : ~~ccevir Oriens nomen n mini super verticem montium (Isa. u, 2). item in
    ejus (Luc. i, 78). Occidens, vil.-E melioris defecius. aliam proph. : Ne quando offendant pedes veslri ad
    In propheta : Occidetvobis sol in meridie (Zach. vi,:, montes caliginosos (Jer. xm, 16), id est, haefeticos.
    12). Aquilonaris pars semper in adverso poniiur, Cdlles, sancli, sed minoris mcrili : in psal.: Montes
    Ul proph. de diabolo: Poieaw sca'em meam ad Aaui- el omnescolles(Pt. CXLVIII, 9}.liein iu aliaro parlem ;
    74$ S. EUCHERII EPISCOPI LUCDUNENSIS- 74.
    In Evang.: Ontuis monset collis humiliabitur (Luc. m, Asum vitit vera (Jdan. xv, 1). Item in aliam parlem :
    5). Valles, contritioncs cordis humilis: in psalm.: in Cantico Deuteron., hoc quod supra. Paliniies,
    Et convullesabundabunt frumento (Ps. LXIV,14). Item aposloli, vel sancti: in Evang.: Ego sum vitis ver.i,
    in aliam pariem : in proph. : Vallem filiorum En- vos palmiles. Et in malam pnrtcm : ubi snpra : Et
    noit (Jer. xix, 2). Pcira, Christus, a firmitate: in palmes eorum ex Gomorrha. Uvae,fructus jtistitiac :
    apostolo: Pttra aulem erat Christus (I Cor. x, 4). in Esa.: Exspectdviut faceret uvam (Isa. v, 4). Ilera
    Lnpides, inierdum Cbristus, aut sancii : in psal.: in malara pariem: ubi supra : Vva eorum, uva fellis
    Ltipis quem reprobaverunlwdificanles(Ps. cxvn, 22). (Deut. xxxn, 32). Botrus, Ecclesia, sive corpns Do-
    lieni : Abscissusest de monte lapis sine manibusel im- mini. In Num. : Eo quod bolrum inde portassentfitii
    ptevit universamterram (Dan. n, 35). Ilem : Et vos lsrael (Num. XIII,'24). Vinderaia, consurainatio SK-
    tumquumlapides vivi superwdificamini(II Pelr. n, 5). culi, vel vindicta in pnpulnra : in psalirt.: Vinde-
    Iteiu in aliain p.irleiii, de insipieiitibus et duro cOrde: roiante.im omnes quiiransgrediuniurviamfPs.Lxxix,
    Poiens eil Deus de lapidibus is!issuscitare filios Abra- 15); et Joel. : Miitite falces, el vindemiate vinearo
    hm (Matth. III, 9). El alibi: Auferam cor lapideum terrae, qnia roalufsc sunt uvaecjus (Joel. m, 13).
    de carne vestra (Ezerh. xxxvi, 2tJ). Ager, hic mun- Torcnlar, altarc, ab eo quod ibi oblalioncs tarnquam
    diis: in Evangel.: Ageresi hic mundus(Malt. xm, 38). B frtictus conferaniup: ul in Isaia, El torcular fodi in
    Alias ager est disciplina cceiestis slndii, lin quo the- ea (Isai. v, 2). Et aliter, torcular, tribulaiionum
    saurus abtconditur (Ibid., 4i), id est ccelestc deside- pressura in Ecclcsia sancta, in qtia fideles proban-
    riura. Carapi, sancti, sive Scripttir-c divinac: eo quod tur. In titulo psalmi. In finem pro lorcularibus
    pasiiiiii animariini praebeant: in psalra.: Et campi (Psal. vin, 1). Ferium, populus, caro, vel vana glo-
    tui replebunturubertaie(Pi.hxrv, 12). Item in malaiu ria. In Esa.: Omniscaro fenum, el omnis gloria ejus
    pariem : In campo Taneos (Ps. LXXVII,43). Item skul flos feni (Isai. XL,6). Herba, jnciindilas, vel
    campi propier aequalitatem dicunttir populi jusii. quaidam rudimenta proficientis animse. In Gen.:
    Pascun, refectio Spiritalis: in psal.: In loco pascum Producai lerra herbam virentem (Gen. l, 11). Item in
    ibi mecollocavit(Ps. xxn, 2). Cultura, sancli qui ex- malam parlem : Mane skut herba transeat (Ps.
    coluiilnr a Deo : in Apostolo : Dei cultura estis LXXXIX, 6). Flores Christus, vel specimen justiiise
    (I Cor. iH, 8). Agricola, Deus : in Evang.: Ego sum aul inchoatio bene operantium : ut in Cnntico canti-
    vitis vera, et Paler meus agricola esl (Joan. xv, 1). corum spoiisus : Fxtlcilemefloribus (Cant. ll, 1). Li-
    Sulci, corda sanctorum : in ps.: Sulcos ejus inebrians lium Christns, vel angeli caudore jtistiti >.InSalom.:
    (Ps. LXIV,11). Semen divina praadicalio: in Evang.: Ego flos campi el lilium convallium (Ibid.). R>>sae,
    Exiit qui seminat seminare semensuum (Luc. vm, 5). 'C martyres, a rubore sanguinis: in Salom.: Sicutrosa
    Messis, ubertas, vel copia fidelium: in Evang.: Le- germtnat super bumida fliienla. Violae confessores,
    vate oculot vestros, et videte regiones, quia albw sunt ob similitudinem lividorum corporum. In Cantico
    ad mesiem(Joan. iv, 35); et aliler: Mettis consum- cani.: Flnres in ierra visi sunt (Cant. n, 12). Silvae,
    matio swculi, sicut tnessoresangeli (Malth. xm, 39). genles. In psal.: Invenimus eam in campis sylvm
    Manipuli,fruclus justitiae : in ps.: Portantes manipulos (Ps. cxxxi, 6). De his silvis cgressi sunt duo ursi,
    suos (Ps. cxxv, 6). Stipula, aridi ad fidem, vel ina- Vespasianus scilicet, et Titus, reges Romanorum, ad
    nes : in Aposlolo : Ligna, fenum, stipulam (I Cor. m, prmceptumflgnrati Helismi,et post XLIIannos ascen-
    13); el in proph.: Itei mei, quia factus sum, sicul qui sionis cjus ad ccelos Judaicos pueros comederunt
    eotligit siipulam in messe (Mich. vn, 1): hoc est, (IV Reg. II, 24). Condensa, opaca, vel contecta Seri-
    nnllos boni operis fructus inveni. Et alibi : Stiputa pturae divinse. In psnl. : Et revelavitcondensa (Ps
    coltecta synagoga peccantium(Eccl. xn, 10). Area, xxvni, 9). Ligna, peceatores igni depulandi. In Ec-
    Ecclesia : in Evang.: Et permundabit aream suam clesiasle : Qui scindit tigna, periclilabitur in eis
    (Malth. m, 12). Ventilabrum, examen jusliiisc Dei : (Eccl. x, 9). Item in bonam partcm : Et eril tamquam
    in Evang.: Cujus venlilabrum, in manu sua (Ibid.). lignum quod plantalum est (Ps. i, 5). Alias ligni no-
    Triiicum, Dei verbum, sancii vcl electi Dei: in -D mine sancta cruxdesignatur:ut propheta: Mitlamus
    Evang:: Congregabiitrilkum suum in horreum(Ibid.). lignum in pane ejus (Jer. xi, 19); id est, in carne
    Hordenm, legis liitera: in Evang.: Est puerunushic, Christum cruce suspendamus. Iiem : En colligoduo
    qui habet V panes hordeaceos (Joan. III, 10), id est ligna (III Reg. xvu, 12). Ilem /ignuni significaljusios
    litteram, V libros Moysi. Palea, peccalores: in Evan- ac peccalores : ut Salorn. : Si cecidcril lignum ad
    gel. : Paleas autem comburet igni inexuinguibili auslrum aul ad aquilonem,ubkumque conciderit, ibi
    (Malih. ni, 10); et Hier. : Qiiirfpaleas ad triiicum, eril (Eccl. xi, 3) : quia iu die mortis, juslus ad au-
    dicil Dominus(Jer. xxm, 28). Zizania, scandala, vcl slrum cadil, peccalor ad Aquilonem : qni justus per
    male vivenies : in Evang.: Venit inimicus, el super- fervorem spiritns ad gaudium ducilur: peccaior ad
    seminavit xixania in medio triiici (Matth. xiu, 25). Aqnilonem : qui jusius per fervorera spirims ad gau-
    Vinea, Ecclesia. vcl.populns Israel: in ps.: Vineam dium ducilur: peccator cum apostala angelo in fri-
    tte JEgypto transtulisti (Ps. LXXXIX, 9). Item in nia- gido corde reprobatur. Radix, origo : in Apostolo :
    lam partera: Ex tinea enim Sodomorumvitis eorum Quod si radix sancla et rami (Rom. xi, 6); elinma-
    lieut. xxxil, 52). Vitis, Chrislus: in Evang.: Eqo Inra partem, inpsal.: Evetletradicem tuam de terra
    745 LIBER FORMCLARUMSPIRITALIS INTELLIGENTI^E. 74«
    .ivenftum (Ps.u, 7). Arbor.homo, a fructu operum: A . tentiae viri: In ps. : Vt cedrttsLibani multiplicabitur
    in Evang.: Aut facite arborem bonam, el fructum ejus (Ps. xci, 15); et in malam partem, superbi, elati:
    bonum (Matth. xu, 33); et in malam partem : Aut ut in psal. : Et confringet Dominus cedros Libani
    faclie arboremmalam, el fructumejus malum. Quidam (Ps: XXVIII, 5). Olea, sanclus misericordise abundans
    in hoc testimonio, arborem banc, voluntatem homi- fructibus : in ps.: Egv aulem sicut oliva (ructifera in
    nis magis quam ipsum hominem accipiendum pu- domo Domini (Ps. LI, 10). Oleaster, homo sine fru-
    tant. Arbor eliam fuil Christus cum resurrexit, qui ctu, vel gentilis: in Aposlolo: Si aulem tu ex nalural*
    cum moreretur granum fuit. Ramus, successio : in excisus es oleastro (Rom. xi, 24). Ficus, synagoga
    Aposlolo: Quodsi radix sancta, et rami (Rom. xi, 6). interdum: iu Evang.: Et arefacla est continuo ficul-
    Item in aliam parlero : in Daniel.: Prwcidite ramos nea (Matt. xxi, 19); el in Habacuc : Ficut non afferet
    ejus (Dan. iv, 11). ltem rarai sunt sentenlije sancto- fruclum (Hab. m, 17). Ficus et in bono et in malo
    rum Patrum : in Evang.: Alii cwdebantramos de ar- accipitur: ut Esaias : Et ostendit mihi ficus bonas
    boribus (Mait. xxi, 8). Folium, sermo doctrinse: in valde, et malas valde (Jer. xxiv, 3); et Dominus Na-
    psal.: Et foliumejus non defluel (Ps. i, 3). Et ali- thanaeli: Cum esses sub ficu (id est, sub peccato
    ter, folium, vestitus et decor cum protectione di- originali), vidi te redemplurus (Joan. I, 48). Ficus
    vinse gratiae; et in malam partem: Non invenil in ea B eliain intelligilur huraana nalura, vel incredula sy-
    fruclum propter folia (Matt. xxi, 19), id esl, verba nagoga; quse bene condita propria sponte est lapsa,
    sine fructu : undc monet Apostolus, ut diligamus non et fructum prsecepli Dei, vel bonse operationis non
    verbonequelingua, sed opereet veritate(l Joan. m, 18). protulit: unde in ea fructum Dominus tribus annis
    Comparatur etiam liomo folio, qui ab arbore cecidit exquisivit, nec invenit: quia eam sub tribus tempo-
    in paradiso. Poma, sauctorum in virtulibus fruclus: ribus (Luc. xm, 7), id est, ante legem, sub lege, sub
    in Cantico cant.: Et manducel fructum pomorumsuo- gratia admonendo, visitando requisivit. Ante Iegem."
    rum (Cant. v, 1). Palma, perfeclio vel victoria : ini parcendo suslinuit; sub gratia, quia incarnalionis
    psal.: Justus ul palma florebit (Ps. xci, 13). Palmai suaeprsesentiam exhibendo monstravit; in lege, quia
    cnim tarde proficit, sed diu in viriditale persistit: prsecipiendo docuit: quibus lamen tribus temporibus
    ita sancta Ecclesia cum multis difficultatibus ad fideii infrucluosa remansit, et a radicibus aruit. Sycomo-
    Stalum venit, et pro collectione plurimorum in ejus- rus, ficus fatua dicitur: quam pusillus Zachmutsubiit
    dem fidei gloria diutius stare concupiscit. Palmai (Luc. xix, 4), et Dominum vidit: quia qui mundi
    inferius corlicum suarum involutionibus angustalur, , sapienliam humiliter eligunt, ipsi Dei sapientiam
    sed superius amplitudine pulchrae viriditatis e.vpan-• subtiliter aspiciunt. Prudenter sycomorum ascendi-
    ditur: sic electorum viia inferius esl despecta, sedi mus, si provide eam quse divinitus prsecipilur, lau-
    superius pulchra. Habet quiddam et aliud palma, quoi dabilem et sapieniem fatuitatem tenemus. Quid enim
    a cunclis arborura generibus differl : omnis enimi in hoc mundo insipientius quam aroissa non quse-
    arbor qua) in suo robore juxtaterram vasle subsistit,, rere: possessa largiri, rapientibus relaxare, nullarn
    crescendo superius angustatur; et quantum pauli- pro acceptis injuriis injuriam reddere: sed juxia
    sper sublimior, tantum in altum redditur subtilior: prseceplura Dominicura, in omnibus patientiam prse-
    palma vero ab imis inchoat, et juxta ramos ac fru- bere? Hyssopus, herba humilis, ct lapidi in quo na-
    ctus ampliori robore exsurgit: et quse tenuis ab imisi scitur astricta, cujus radices saxum penetrare di-
    proficit, vastior ad sumroam succfescit. Quibus ita- cuntur: ipsa vero praecipue pulmones curat. In pul-
    que talia arbusta, nisi terrenis mentibus inveniuntur mone notatur superbia : illic inflatio, illic anhelitus.
    esse similia, inferius vasta, superius angusta: quiai ln hyssopo igitur designatur humilitas et patientia.
    nimirura omnes hujus saeculidilectiones, in terrenisi Rhamnus, urticse, cardui, sentes, paliuri, herbseacu-
    rebus sunt fortes, in coeleslibus debiles: pro tem- leis refertae: significant immites, dolosos, superbos,
    porali gloria usque ad mortem desudare appetunt,, et omnes improbos, quos nullus bonorum vel man-
    et pro spe perpetua ne parum quidem in labore sub-- _ suetorum potest conlingere, vel casligare sine doloris
    sistunt: pro terrenis lucris quaslibet injurias tole-- compunctione. Item significant vitia, et leniationum
    rant, et pro coelesti mercede vel tenuissimas uniusi inflictiones : ut in Genesi: Spinas et tribulos germi-
    verbi contumelias ferre recusant. Nam ut terreno> nabil tibi (Gen. m, 18). Malagranata, Ecclesia de
    judici lotos dies assistant, fortes sunt: in orationei multis gentibus sive diversasgratias habens: in Can-
    vero coram Domino, vel unius horse momento las- ticis canticorum : Emissionestum paradisus matagra-
    santur. Ssepenuditatem, vigilias, famera, pro acqui- natorum cum fruclu pomorum(Cant. iv, 3). Alias mala
    rendis divitiis et honoribus tolerant, et multa sej intelliguntur fructus bonse operalionis cum bono
    abstinentia cruciant. At conlra ex sequalitate pal- odore, id est, gratia bonsefamse, et morum fruclibus.
    marum designatur proficiens vita justorum, qui ne- Arundo, peccator, vel fragilis in fide, vel in aliqua
    quaquam in terrenis studiis sunt fortes, et in coe- tentatione: in Evangelio: Arundinemquassatam non
    lestibus debiles; sed longius atque distantius slu-. confringel (Malth. xn, 20). Item arundo, infirmum
    diososse Deo exhibent, quam sseculofuisse memine- auxilium: in Esaia: Quid confidit in baculoisloarun-
    runt. Scriptum est itaque recte, ut admonui: Juslus9 dineo JSgyplio ? cui si quis incubuerit, conquassabilur,
    ut palma florebit; et csetera. Cedri, excelsioris po-. et nerforabilmanum eiut... (Isai. xxxvi, 6). Rubus.
    PATROL. L. 2*
    Ui 4 S. EUCHERll LUGDUNENSISEPISCOPI 748
    iit quidam oplnantur, Mafisevirginis pfaefiguratio: eo A Spiritus cnim , nos per adoptionem filios Dei fecit.
    qnod quasi de humani corporis riibo, Salvatofeni Sacri fontis unda nos abluit. Sanguis Domini nos
    tamquam fosanl efniserit; aut quod virtidivini ful- redemit. Torrens, persectitionis incursus, vel mortis
    goris, sine virl assuinptione pertulerit. Iri Exodo : dilapsUs.In psalmo: De torrente in via bibit (Ps. cix,
    Apparuitque ei Domiriusin flamma igriis de niedio . 7). Item : Torrenlem pertransivit anima mea (Ps.
    riibi, et videbat qiiod rubus arderet, el ribn combure- cxxm, 5). Et in bonam partem: Et torrenle volupla-
    retitr (Exbd: iii, 2). Alias fiiblis ardehs liec consuiri- tis tum poiabis eos (Ps. xxxv, 9). Torrentes etiam
    ptus Jddaicuth popiiium signavit, qtiod et legis Dei sancti appellantur pjraedicatores,qui dum in prse-
    flariimam jifaecepit, et tarrien peccati pceriamnequa- senti vita divinis npbis eloquiis influunt, aquarum
    qiiam viiavit. Spina;, iriterdum rioxiae 1
    divitiariirii multitudine, quasi in bieme colliguntur: quia et
    fciifae,animum suffocaintes,et hiijus hiuhdi soiiiciiu- seslivo sole adveniente se subtrahunt, quia cum
    diries: iii Evahgetib: Aliud cecidii in spirids (Luc. seterrisepatrise lux emicuerit, prsedicare cessabunt.
    viii, 6); et Iteriim : Qul d sblliciludihibuset diviitiset Flumina, infideliuni populi. In psalmo; Super flu-
    votuptalibus suffdcdhlur (Ibid., 14). Tribuii, aculei mina Babylonis(Ps. ^cxxxvi, 1). Item in bonani par-
    Viiiorum vel teiitatioiium : ih Gehesi: Spiiios ei tri- . lem : Flumina de ventre ejus fluent aqum vivm(Joan.
    bulos germiUabittibi (Gen. xiii, 18). Fimtes, biipiis- B vil, 38); id esi, diversae gratise spiritus. Sic in psal-
    riiiirri: in psalmo i Sicut cerviis desiderat dd fonies mo : Fluminis impeius tmlificat civiialem Dei (Ps.
    dquarutn (Pi. XLI, 2). Fbns eliaitt est Chrislus, iit XLV,5). Lacus, infernum. ln psalmo : Posuerunl me
    psalinb : Silfiiit ariihid inea dd Heurii fdntem vi- th tacu inferiore (Ps., LXXXVII, 7) : id est, illo inferni
    vum (Ibid.); et Esaias : In die itld erit fdrispdiehs loco, in quo peccatores soli poenali custodia deti-
    johius Ddvid (Zdch: xifi, 1), ~i caetera. Iteiii iri riia- nenlur. Mare, sseculijm,sive poptili. In psalmo: Hoc
    lairi partein: bt Apbstoltis: Forites siiie dqud (U mare magnum et spiitiosum (Ps. cn. 25). Per roare
    Peir. ii, 17); Aquse, teritationes: iri pv_i'.: Fofsilan eiiamintelliguntursacrseScripturse, ut in Ezechicle:
    ul aqua absorbuisset rios (Ps. xxm , '). ltem : Aspeclusrotarum, et opus earum, quasi visio maris
    Intrdverunt aqum usijue ad ahimam riiedni (Ps. (Ezech. l, 16). Recte itaque sacra eloquia visioni ma-
    IXVIII, 2). Item iri borisihl pSriem : iii Jefehiia : ris conferuntur, qiiia senteniisc loculionis sacra-
    ii, lv); eiiri meiiio baptismatis cpnfirmanttir. Pisces, sancti, in-
    Jjfe ttie^ettt/Heftti-it/1t)ii"v>Jia^iit*uiiicri{Jef«iJi.
    Esaia : Qui sititis, iie dddqMm (tsai. tv, 1), id vst, terdum peccatofes.InEvangelio: Et traxerunt plenum
    ad docfHflani. A^riae noihirie lii Scrijilurii Sancta rete piscibusmagnis (Joan. xxi, 11). Iiera in malam
    atiiiuando Spirilitb saricius sigiiiiiciiuf. Sic enini .. partem: Malos aulem foras nmerunt (Maith. xin, 48).
    Spifitus sancti irifiJ-io desigrtaiiif: iit iri Evangel.: " itursus piscium nomine, fides non ficta exprimilur ;
    Qui credit iri hie , '^uhiinS de vehire ejui ftueritaqum quemadmodum enim piscis sub tcgumento aquarum
    vlvw (Jodh. vii, 38). Ilfeiripftf aijiisijiiaripicus cho- nascitur , vivit, et alitur: sic et (ides quae in Deum
    riis expririiittif : rit iri pkalmo; Ei 'dqumqiia sttper est, quse alterius vitaegaudia,per lamehta prsesenlia,
    cwlossunllaudent hbnieriDomini (Ps. icxLviii,4). Iiem flelusque irrequietos, in corde gignit; invisibili gra-
    scieritia siicra: utiri libfb Sapientiae':kqita sdpkhtiw tia spiritus per aquam baptismatis consecratur; invi-
    potabiteos(Eccl. xv, 3). Et itefurii: Aqua profurida sibiti auxilio divinseproteclionis, ne deficiai, nulri-
    verbciex bre viri (Prdv. iviii, i). Pfava quoqiiiescien- tur; invisibiii praemiorumintuitu, quaecumquevalet,
    tia jief aquarii appeliatuf. Siciit pef Saibmbriem, bona operalur : memor illius Apostolici: Quia qum
    mulief quaeiypurii tiDefesebsteiiet, caitidis pefsiiai- videntur temporalia sunl, qum aulem non videnlur ,
    sibriibus blandiiiif aicehs ; Aqum fafiftia- dulcibres wterna (H Cor. IV, 1&).Piscis aulem assus, passio-
    iuiii(Pr6v. ix, 17). Aqtia eiiairi hiijiis iriiiricliprO- nem significal; flnctns, lenlationes. In psal.: Omnia
    sperilatefh sigriiiicai: iii iri psalhio:' Tfaiistiiimusper excelsa lua, et fluclus lui super me transierunt (Ps.
    ighem et aqiiam, et eduxisii rios in refrigeriuih (Ps. XLI,8). Significant eliam fluctus, timorera Dei ut in
    IXV, iS). Ignis et aqria utfumque pericuiosuni: ul iri libro Job : Skut lumenlesfluctus super me sic temper
    Eyaiigeiio: Frequenier eurii et in ignerriet in dquam " limui Dominum (Job xxxi, 23). Unde, idem qnod
    misit, ut euiii perdeiei (Marc. ix, 21). Quando res supra in Cantico : Gelaverunl undw in medio tnari
    iunt angustae, ei aliquse iritelicitates stint in hoc (Exod. xv, 8). Insulae, aniniae,vel EcclcsiseDei; quae
    xniindo,quasi igriis est. Quarido res sunt prosperse, et diversis lenlationura tunduntur fluclibus. In psal.:
    aburidariiia ssecull cifcrimfluit, quasi jairi aqua esl. Lmtentur insulw mulfw (Ps. xcvi, 1). Liltus, finis
    Pef aqiiain eiiam popull designaritur, rit in Apoca- ssecuii. In Evanget.: El secus litlus sedenleselegerunt
    typsi: Aquwmuilm pbputi sunt muiii (Apocal. xvii, bonosin vasa (Mattli. xm, 48). Arenaraaris, innu-
    15). Pef aquarii qiioque riorisolum cufsus discur- mer&3gentiurii niultit.ldines. tn Genesi: JE. mutlipti-
    rerifiurii populoriira, sed eiiam bonbrum mentes, fi- cabosemen tuum (id esl, sanctos) sicut slellas cwli, cl
    dei pf aedicairientasequentes osieridunlur: sicut apud skul arenam (peccatores) quwestad oratn maris (Gen.
    Esaiarri est: Beoit qui seininatis super omnes aqiias xxii, 17).
    (Isdi. xxxii, £0). Aqua eiiam baptismum indicat: ut CAPUT t.
    ait Jbariries Evarigelisia: Tres sunt, qui tesiimoriium De Ahimaiuibus.
    fldritin terra, sptritHs,aqua, el simguis(I Joan. v, 8). Aves, sancti, qriod ad superiora corde evolent. In
    U<t LIBER FORMULARUMSPIRITALIS INTELLIGENTLE. 7S0
    Evangel.: Et fecit ramos magnos, ila ui possent sub li (Prov. xxx, 17); Iterti in bonam parterii. In Cahticis
    umbra ejut aves cmlihabitare (Marc. iv, 32). Intelli- canticorum desponso: Crinesejus utabietes, riign
    guntur etiam per aves superfluaecogilaliones, quod skut corvi (Cant. v, 11). Perdix, diabolus. Ia pro-
    raonstratur per Abraham, qui cum sacrificiurii Ded pheta : Cfomiitiitpefrfia*,congregaviiqum nori peperil
    offerret, insistentes aves perferebat, <7«osabigebat (Jer. xVn, 11). Columba, Spiritusi Sancius. In Evan-
    (Gen. xv, 11): quod enim in ofationis sacrificio se gelio: Et vidi Spiriium Dei descehderitemsicut co-
    imporlunae cogitationes ingerunt, et subortse, corda lumbam (Joari. I, 52). Iterii iri malam partem, ut in
    justorum potluunt: sed dum citius manudiscreliohis prophela: Et faclus Ephraim quasi columbdsineserisu,
    abiguntur, fesiive agituf, ne cordis faciem caligo nonhabehscor (Ezech. vil, 11). Turtur, Spiritus san-
    tenlationis Operiat, quae ante jam ex illicita delecta- cius, autvirsanctus , aut intelligentia spiritalis. Iri
    tione tangebat. Volalus, sanctorum excessus in Canticis canlicorum: Vox turturis audila estin terra
    Deum, vel in Pcripturis intellectus. In Psal.: Et vo- nostra (Canf.u, 12).Sed tunc columba Spiritus san-
    labo et requkscam (Ps. Ltv, 7). Volucres, in bbrio ctus dicitur quando Scripttifae sacrse manifesta dis-'
    accipiuritur , ut de avibus dixiriius. In malo autenl _ sertio est. Tunc vero turtrir Spiritus sanctus inleiii-
    superba daemoniadesignant, ut in Evangel. Ddmi- gitur, cum Scripiurse altis atque obscuris mysteriis
    nus : Aliud semencecidil secus viarii, et volucres cwli \B elevantur. Columba etiahi simplicilatero, turtur in-
    comederunlillud (Luc. yin, 5): quia maligni spiritus dicat castitatem, quia, amisso primo conjuge, ultra
    humanas mentes obsidentes, diim cogitationes noxias sociitm non requirit. Milvus slgnificat, ut puto, rapa-
    ingerunt, verbum vitaee memoria evellunt. Alae,duo cem , vel elatum. In psalmo, secundum Hebrseos:
    Teslamenta. In Ezechiele: Vnumquodqueduabus alis Milviabies domus est. Accipiter, inlerdum sanclus,
    velabalcorpus suum (Ezech. i, 23). Sunt etiam alae , ul puto, rapiens regnum Dei: qui ratitata veteri penna
    virtutes sanctorura , per quas ad contemplatiohem renovatur.elprojiciensinveteratastudia dolosaeactio-
    vel ad ccelesiiaevolanl: vel proteclio diviria. Penhse nis, simplices actus assumit bene vivendi. In Job:
    Scriplurse. In psalmo: Pennm cdlumbm argenlatm Numquid in sapientia tua plumescit accipifer? Nycti-
    (Ps. LXVH,14). Nidus, Ecclesia, aut requies excelsa corax Christus, vel vir sanctus infidelibus despica-
    sanctis. tn psal.: Et lurtur nidum sibi, ubi reponat bilis. ln psalmo: Faclus sum sicui nyclicorax in do-
    pullos suos (Ps. LXXXIII,4). Et aliter, nidus , bona micilio (Ps. ci, 7). Passer , nonnumquam pominus,
    conscientia , in qua bonarum cogilationum fetus fo- aut vir sanctus. In psalrao: Elenim passer invenitsibi
    ventur , atque in opere pariunlur , ut postea filii ap- domum(Ps. LXXXIII,4). Etalibi, quilibetChristianus,
    pellenlur. In psalmo: Filii tui, sicut novellmoliva- cui ab hserelicisdicitur, qui Chrislum.quiin Scripturis
    rum in circuitu mensm tum (Ps. cxxvn, 3). Pulli, IC mons nominatur, sese solummodo putant habere:
    sancii. In psal. ut supra.' Sicut in libro Job : Pulli Transmigrainmonlemsicutpasser(Ps.x, 2). Gallus.Do-
    ejus lambent sanguinem (Job xxxix , 30): quod de minus,ut puto,aul sanctus. In Salomone: Et gallus am*
    filiis sanctseEcclesiae dicilur, qui sahgtiinem Chfisti bulans inlergallinas tmtus(Pr. xxx, 31). Etin Job: Quis
    bibunt. Et in malam parlem. In Salomone .-Et pulli deditgallointelligenliam(Jobxxxvm, 36). Et in alleram
    aquilaruriidevorent eum (Prou. xxx, 17). Aquilae, parteni: El asportari te faciam sicut asportatur gallus
    sancti. In Evangelio: Vbi fuerit corptts , illic congre- gallinaceus (Isa. xxu, 17). Galli nomine designanlur
    gabunlur aquilm(Matth. xxiv, 28): quia egredieutes praedicatoressancti qui, inter tenebras yitse praesen-
    sanctae animaede corpore ad Christum , qui pro illis lis, student venturam Iucem praedicando^ajuasican-
    moriendo cadaver faclus est, aggregantur. Aquila , tando nuntiare: dicunt enim : Nox proecessit, dies
    Christum etiam significat, ut Salomon : Via aquilm autem appropinquabit. Galluseliam succinclis lunibit.
    in cceto(Prov. xxx, 19), id est, Christi ascensio. Et incederescribilur (Prov. xxx, 31), quia ipsi pracdica-
    in malam partem : Pulli aquilarum devorent eum. tbressancti inter hujus noctis tenebras yerunijmane
    Ut in Hieremia , de malignis spiritibus: Velociores nuntiantes , in membris suis luxuriae fluxarestrin-
    fueruntperseculoresnostri aquilis (Thren. IV, 19). Per gunt, quibus a Dominodicitur, Sint lumbi vetlri prce-
    aquilam designaiur etiam terrena.tempeslas. Stru-: D cincti (Luc. xn, ZW). Gallo etiam intelligentia de-
    thio, quilioei liaeieticus, vet philosopbus, vel hypp- super tribuilur, quia doctori veritatis discretioois
    crita, qui quasi cum pennis sapientiae est, tamen virlus, ut noverit, quibus , quid , quando, vel quo-
    non evolat. In Isaia : Erit cubiledraconum, el pascUa modo inserat, divinilus ministralur. Non enim una
    struthionum (Isa. xxxiv, 13). Et struthio ova parit, eademque cunctis exhortatio convenit, quia nec
    sed pullos inde non nutrit: quia hypocrita quamvis cunctos par morum quaiitas constringit. Gallina, sa-
    riecte praedicet, tumen per exemplum bonaevitaenul- pienlia, sive Ecclesia, sive anima. In Evangelio:
    los filios generat, ul in libro Job : Struthio in terra re- Skul gallina congregatpullos suossub aiis suis (Matth.
    linquil ova sita, el obliviscilurquod pes conculcet ea xxni, 57). Vespertiliones, idoiorum monstra lene-
    (lob. xxxix, 14). Pelicarius, Dominus Christus iri bris dedita. In propheta: Vtadorelis talpascl vesper-
    Passione, aut vir sanclus solitudini deditus. In psal. :< tiliones (Isai. n, 20). Sunt eiiam cogiialiones im-
    Similis factus sum pelicano solitudinis (Ps. ci, 7). mundae, quseper daemonesinlraut. Scarabaeus, pro«
    Corvus, nigredo peccatorum , vel daemones.In Salo- pheta: Et scarabseus de ligno clamabit, ut putani
    mone : Effodianleum corvide torrente vel de rupibus quidam, de Domino. Locustse, populi, In Evangelio:
    Ml S. EUCHERIl LUGDUNENSISEPISCOPI 7S2
    Etca autem ejus erat tocusta (Matth. m, 4). Locusta- A ribus versantur. In J(ib: Quis dimittel onagrum libe-
    rum nomine aliquando Judaeorum populus, aliquando rum (Job xxxix, 5) ?Potest el populus illeJudxorum
    conversa gentilitas , aliquando adulanlium lingua , onager dici, quia sequitur in eodem libro: Et vin-
    aliquando per comparaiionem resurreclio Dominica cula ejus quis solvit vincula ulique praeceptorum.
    designalur, aliquando vita prxdicatorum significatur. Hinnulus, Christus, aut sancti, pro gratiarum varie-
    Apis forma virginitalis, sive sapienliae.In Salomone: tate. ln Salomone : Similis es tu, fratruelis meus, da-
    Yadead apem et disce quamoperatrix si»(Prou.vi,6). mulm, aul Idnnuto cervorum(Cant. u, 9). Dama, ideni
    El in inalam parlem: in propheta: Et apis qum est m quod supra. Lepus, limens Deum. In psalmo: Petra
    Assur (Isai. vn, 18). Et circumdederuntme sicut apes refugiumleporibuset erinaciis (Ps. cm,18). Erinacius,
    (Ps. cxvn, 12), id est, malitiosi et iracundi. Apes idem quod supra: et erinacii gens invalida, qui fece-
    eiiam quaamel in ore habent, et in occulto caudse runt in petris domos sibi.
    vulhus, suo nomine sigiiificant omnes qui lingua Vulpes, haereticus vel diabolus , vel peccator cal-
    blandiunlur, sed latenter ex malitia feriunt: quia lidus.In Evangelio: lte, dicite vulyi i//i (Luc. xm, 52).
    loquendo dulcedinem mellis propinanl, sed feriendo Animal, homo carnalis. ln Apostoio: Animalis autem
    vulnus inferunt. Possunt eliam hoc nomine pruden- homo non percipil ea qumsunl spiritus Dei (I Cor. n,
    tium dicta signari, utest illud: Favus mellis termo- B 14). Jumentum, inlelleciu vel eloquio carens , iuter-
    nes bohi (Prov. xvi, 24). Musca , diabolus, vel mini- dum obedientes. Inpsalmo: Vt jumentum factussum
    ster ejus, vel spurcitiae idololatrise. In Saloraone: apud te (Ps. LXXII,13), interdum luxuriosi, utillud:
    Muscm moriturm exterminant olei suavitalem (Ecct. Computrueruntjumenla in stercore suo (Joel. it, 17).
    x, 1). Beslise.diabolus, vel homines feri. In psalmo: Equus, vir sanclus. In Abacuc : Qui ascendenssuper
    Ne tradas bestiit animas confitentes tibi (Ps. LXXIII, equos tuos (Abdc. m, 8). Etin malam parlem: Fatlax
    19). Leo, Domihus, ut Apostolus: Vicit ieo de tribu equus ad salutem (Ps. xxxn, 1), irrationalis quisque.
    Juda (Apoc. v, 5). Ilem in malam parlem: Ne quando ln psalmo : Nolite fieri sicut equus et mulus , quibut
    rapiat ul leo animam meam (Ps. vn, 3). Item: Adver- non est inteltectus (Ps. xxxi, 9). Asinus, corpus hu-
    sarius noster diabolus quasi leo circuil (I Petr. v, 8). manum , vel populns gentilium. In Evangelio : Et
    Leaena significat superbos vel praecipites. Pardus, adduxerunt ad Jesum asinam el pullum ejus , el eum
    diabolus, vel peccator moribus variis : in propheta : desuper sedere fecerunt (Mallh. xxi, 7). Asinorum
    Siciit Mihiops nonmutabit pellem, et pardus varieta- nomine stultorum pigritia significatur, duni Moyses
    tem (Jer. xm, 23). Elephas peccator immanis. In testatur. Non arabis ih bovesimul et asino (Deut.xxu,
    Regum: Et adducebant ad Salomohem simias et ele- 10), hoc est, in praedicationenon conjungaspruden-
    phantos (III Reg. x, 22). Ursus', diabolus, aut duces C tem cum fatuo: simplicitas enim fidelium hoc no-
    saevi, vel insidiatores. In Regnorum: Et egressisunt mine exprimitur, quam Christus regendo et prxsi-
    duoursi, et comederunt eos (IV Reg. n , 24), quia dendo ad Hierusalem, id est, visionem pacis deducit.
    Vespasianus et Titus Romani imperatores Judaeos Unde dicitur: Agnovif et asinus prmsepe domini sui
    deleverunt. Cervus, Christus, vel sancti. In psalmo: (Isai. i, 3): rursus asino designatur immoderala pe-
    Sicutcervut desideral ad fontes aquarum (Ps. XLI,2). tulantium luxuria, ut propbela : Quorum carnesstmt
    £t rursus in psalm.: Montes excelsi cervis, petra re- ut carnes asinorum (Ezech. xxm, 20).
    fugium erinaceis (Ps. cm, 18): nam hic vitae con- Asina, caro vel plebs carens Dei.notilia. In Evan-
    templativae dedili signiGcanlur. Lupus , diabolus vel gelio, idem quod supra. Camelus, divites rebus
    hxreticus. Iii Evangelio : lntrinsecus autem sunt lupi sxculi onusti, vel moribus distorti. In Evangelio:
    rapaces (Malth. vn, 15). Item in bonam partem : Facilius est camelumper foramen acus Iransire, quam
    Benjamiti litpus rapax (Gen. XLIX,27), apostolum divitem intrare in regna ceelorum (Mallh. Xix, 24).
    Paulum significans. Aper , diabolus. In psalmo: Cameli nomine etiam ipse Dominus significatur, ut:
    Exterminabit eam aper de silva (Ps. LXXIX,14). Ti- Liquantes culicem: camelumautemdegtutientes[(Mallh.
    gris, feminea interdum arrogantia. In libro Job se- XXIII,24): hoc in loco Dominus aperte designatur,
    cuhdum Hebraeum: Tigris periit, eo quod non habuerit •" qui sponte humiliatus, intirmitaiis nostrae onerasu-
    prcedam(Job iv, 11). Monoceron, hoc est unicornis. stulit, etacum punctionis, angustiasque foraminis in
    Inpsalmo: Et dikclus quemadmodumfilius unicor- dolore suaj passionis. Culex susurrando vulnerat,
    nium (Ps. xxviii, 6), id est, singularis potentiae, vel camelus autem sponie se ad suscipienda onera in-
    sanctorum qui teneani unicum Dei verbum. Et in clinat: liquaverunt ergo Judaei culicem , quia sedi-
    aliam partem: Et a cornibus unicorniumhumilitatem tiosum Iatronem dimitti petierunt: camelum autem
    meam (Ptalm. xxi, 22). In malam partem ponilur pro gluiierunt, quia eum qui ad suscipienda nostrae mor.
    quolibet superbo violento, vel unum testamentum talitatis onera sponte descenderat, exslinguere cla-
    tenenle, ut Psalmista in persona passuri Domini: mando conati sunt. Tauri, principes populorum. In
    Libera me, Domine, a cornibus upicornium. Rhi- psalmo: Tauri pinguc» obsederuntme (Ps. xxi, 13).
    noceron , forlis quique: vel in bonam velin malam Boves, apostoli, qui suscepto jugo Christi, Evau-
    partem.ln libro Job.secundum HcbrBemh: Numquid gelii vomere mundum exaraverunt. In psalmo:
    tolet rhinoceros serviretibi (Job xxxix, 9). Offeram tiki boves cum hircis (Ps. LXV,15). Boves
    Onager, eremita , vel qui remoli a turbis popula- etiam stultorum vecordiam significanl, ut rccte per
    753 LIBER FORMULARUMSPIRITALIS INTELLIGENTLE. 754
    Salomonem dicitur: Statimque eam sequiiur,quasi bos A Vermis, Chrislus pro humilitateassumpti hominis.
    ductus ad victimam (Prov. vn, 22): boum nomine In psalm. : Ego aulem sum vermit el non homo (Pt.
    etiam vita umuscujusque operantis exprimitur, ut xxi, 7). Item in aliam partem. In Isaia : Vermit eo-
    per Moysen: Non alligabis bos bovi trituranti (Deut. rum non morietur (lsai. LXVI,24), id est, sive ipse
    xxv, 4): et Dominus : Dignus esl operarius cibo suo vermis, sive peccati conscientia, vel inquietudo pra-
    (Matth. i, 10). Vaccse, carnalibus vitiis pleni. In vae cogitationis. Aranea, humana fragilitas. In psal.:
    psalroo: Inter vaccas populorum (Ps. LXVII, 31): Et tabetcere fecisti velut araneam animammeam(Pi.
    Vaccseeiiam fideles omnes in Ecclesia designant, XXXVIII, 2). Telae aranearum, sunt opera temporalis
    qui dum sacri eloquii praecepta considerant: quasi concupiscentiae, quae nulla solidantur subtilitate,
    superimpositam sibi Domini arcam porlant: quorum quae ventus rapit mortalis. Serpens, diabolus, vel
    plerique foris carnalibus affectibus ligantur , sed non maligni homines. In Evangelio : Serpentes genimina
    declinant a recto ilinere: quia arcam Domini portant viperarum (Matth. XXIII,33). Item in aliam parlem,
    in menle (I Reg.vi, 12). in Evangelio : Sicul Moyses exattavit serpenlem in
    Vitulus, Christus, sive sancti. In psalmo : Tunc deserto (Joan. m, 14); serpeus significat eliam pru-
    imponentsuper altare tuumvitulos (Ps. L, 21). Et m denles, utibi : Eslole prudentet sicutserpentes(Mat.
    aiiam partem: Circumdederunt me vituli mulli (Ps. B x, 16). Draco, diabolus, vel apertus persecutor; in
    xxi, 13), hoc est, lascivientes. Sues, peccalores psalmo : Tu confregisticaput draconis, dedisli eum in
    immundi. In Epislola Petri: Et sus lola in volutabro escam populo yEthiopum(Pt. LXXIH, 14). Scorpio,
    luti (H Petr. n, 22). Arietes , aposloli, vel Ecclesia- diabolus, vel ministri ejus; in Evangelio : Dedi vo-
    rum principes. In psalmo: AfferteDominofiliosarie- bis polestatem calcandi super serpenteset scorpionet
    tum (Ps. XXVIII, l).Oves, populi fideles.In Evangel.: (Luc. x, 19). Vipera idem quod supra; in Evange-
    Ovetmemvocemmeamaudiunt (Joan. x, 27): Pecora, lio : Genimina viperarum (Luc. m, 7).
    simpliciores quique, minus praediti raliocinandi CAPUT VI.
    subtilitate. In Salomone: Pasce animas pecorum
    luorum (Prov. xxvn , 23). Hirci, peccatores , sive De variit nominumappellationibut.
    gentiles. In Daniele: Ecce autem hircus caprarum ve- Homo, aut homo tolus, aut mens. In Genesi: Fe-
    niebatab Occidente super faciem toiius terra (Dan. cil Deus hominemad imaginemet timililudinem suam
    vui, 5). Item in bonam partem : Offeram tibi boves (Gen. i, 26). Et in malam partem; in psalmo : Ex-
    cumhircis (Ps. LXV,15). Caprae, justi interdum ex surge, Domine, non conforteturhomo( Ps. ix, 20),
    genlibus venienles. In Salomone: Capillalura tua hoc est caro, vel diabolus. Nonnc hominis etiam re-
    ticut grexcaprarum, qumrevetatmsunlde Galaad(Cant. C prehensio designatur, ut in hoc Apostoli: Cum enim
    vi, 4).Quemadmodum autem capraepraecipuepastum tint inter voszelut et contentio, nonne carnalet eslis,
    in alto quaerunt, sic et sancti inundi baptismo et nonne homines estis (I Cor. m, 4) ? el alibi : Inimicut
    poenitentia in supernis pastum desiderant; unde homo hoc fecil (Matth. xm, 28 ), id est, diabolus.
    apostolus: Noslra conversatioin cmlis es((P/ii/.m,20). Item ab Apostolo dicitur homo peccati et filius perdi-
    Capreaesunt animaeefferaliores factae per vanam do- tionis (II Th. n, 3), id est Aniichristus; sed et car-
    Ctrinam pbilosophorum, sed jam inlra Ecclesiam nis nomine homines significanlur, inde est: Etvide-
    sanctam per sanctum Evangelium. Agni Christus , bil omnis caro salutare Dei (Luc. m, 6). Anima tam
    vel apostoli, aut sancti. In Evangelio : Pasce agnot hominum quam jumentorum dicilur; ita in Job : A-
    meot (Joan. i, 15). Haedipeccatores, vel motus carnis. nima omnis vivenset spiritus universmcarnis in potes-
    In Evang.: Emdos autem a sinislris (Matth. xxv, 33). tate ett Omnipotenlis (Job xn, 10) : animam ratio-
    Talpae, idola, vel haeretici, qui non vident verita- nalem hominum usque ad spiritualem intellectum
    tem. In Isaia : Vt adoretis talpat et vespertiliones sublevat, animam autem irrationabilium usque ad
    (Isai. n, 20). Canis, diabolus, vel Judaeus, vel gen- corporeos sensus vivificat.
    tilis. In psal. : Et de manu canis unicam meam (Ps. ' Vir, spiritus, id est mens. ln Apostolo : Caput
    xx, 21). Et in aliam partem, in Ecclesiaste : Metior D mulieris vir (I Cor. xi, 3). ltem vir, in malain par-
    est canis vivus leone mortuo (Eccle. IX, 4). Hic leo- tem. In Genesi: Bona facievatde virgo, quamvir non
    nem diabolum, canem vero gentilem, vel hominem cognoverat(Gen. xxiv, lfj), id est diabolus, qui ple-
    peccatorem accipiendum putant : quod ille ad fidem rumque mentem cogitatione corrumpil. Mulier, ani-
    vel pcenilentiam possit venire, ille autem non ve- ma, sive caro humana. In Apostolo : Capul mulieris
    niat. Canis ilem segnes praedicalores designat, ut vir. Mulier pro sexu.ut: MisitDeusFiliumsuumna-.
    ibi : Canet muti non valenleslatrare (lsai. LVI,10). tum ex muliere, factumsub lege (Gal. IV, 4). Pro in-
    Ranae, daemones. In Apoc. : El vidi de ore draconis firmitale, ut apud Sapientem : Melior est iniquilat
    tpiritus tres immundosin modumranarum. Sunt au- viri quam mulier benefacient(Ecct. XLII,14).
    tem spiritut dmmoniorum(Apocal. xvi, 13). Item ra- Virgo, Ecclesia, vel sanciae animae. In Apostolo :
    nx, haeretici, qui in coeno vilissimorum sensuum Despondi enim vosuni viro virginem castam exhibere
    eommorantes, vana garrulitate oblatrare non desi- Christo(U Cor. xi, 12). Etinmalam partem:Des,tn-
    nant. Formica, providiis, vel operarius. In Salom.: de, sede in pulvere,virgofiliaBabytonit(Isai. XLVII.I),
    Vade ad formicam, o piger(Prov. vi. 6) jd est anima bonilale sterilis, quaj hypocrisivel ma«.
    75S S. EUCHERII LUGDUNENS^ EPISGQPI 7V
    lilja fit coiifusionis filia. Rex, Dpminus. In Apo-,A ||)i ? Yp tibi, terrqj cuju$ rix juvenis est
    : «< (Etcl.,$tl$),
    siglo Hej «</«!» i .'PP'»»!*»* dprningnlium(j Tim, Paryulus, mente iiuinjjis et.simplex. ln Evangelio :
    vi, 15). Ejih malam partem, ut de djaijpl^-: Ipseesl Abscpndislilimcq sapienlibusef pruiienlibuset revelqsif
    rex super unipersos filips superbim (Job XLI,25). tt«if# $arc,, xi, 25), Et ifl Eyangelio : Nisief-
    Regina, Eccjesia', In psaimo : Asfjfit reginq aidexlris ftciaminis.icntpqrvul^, nqn inirubitis in regnum cmlof
    iuis (Ps. XLIV?10). Et ilerpm reginaj anima imper rvmlMtttth, xyin,3).. Et Appsioius :
    Maliliq pqr-
    rans corpori. Pater, Dp.minus. In prppheta ; Et ero vuli esloie, seiisibusqutpn perfecti estole (l Cor.
    xiy,
    vobis in pqtrftn, et vps eritis mihj in fttjos et .filjas, in
    20), Iten) alteram parlern; in Appslolp -.Cym es-
    dipitpptninus qntnipqtens(Jereni, xxxi, j>); ejin Eyan- semparvufys, loquebqf uf pqrvulus\\ Cor. xjji, \\\,
    gelio,: ptms est enfm ,Pqter yester-,.fjni in cpzlises{ Paryijjus eijam jCJjriiJp intejligifur , q\d se hwnihq-
    (ilCor. y, 18). hem.de diaboio : Qviia mendax est et yi( usque qd mprtem{Phil. n, $).
    pqter ejus (Matth. xxiii, j9), Pater men^acji et pm7 Meretrix, animapeccairix.qug!, rejictoccelestiyjro
    iiium qui in verjtafe non permanserint. suo, id est Christo, adulterinas de diabplo iniquita-r
    Mate.r^Ecclesia, yel Hienisaleip coeiesUs.In Apo^- lis fructjis cpncepit. In Jere|nia: Fqci^ mujieris me-
    stolo : Ill/q.qyiem gum sursum est ffierjisq(em, liherq. retricis faciaestgbi (/sr. iji, 3 ).
    Op.erarij, apostpji,
    esi,,qum:@t mater .npstrq (Jpan. VJIL,44). |lem qui}B vej pr«djcalorfis Eylangelii. |n JiyangeJJo,: jfiessit
    hene Jopendo fideles Chrisfp generant et educaut, quidem multqtpperarii autempquci (Matth. )X, 37).,
    matreg; jn utrpque sexu, ipso Chrislg teste, pxislunt Pastor, Dominus : Ego sum Pastor ponus (Jaqn. x,
    (g(i/jiyl(26), Frater,,Chrislus,ye]proxinius. ln psal? 11). Itein pastor.Apo^tolus. lo EvangeIio:P«s«? qves
    inp jN.qrfaho njamentuum.frqtrfbv§. Wlf. .(?*• xPs nms {Joan. xxi, 17); et in nialam pariem : Et abiit
    §3).;,e) ^pse ail :Jte, nun^aiefrq(r{bvs meis (MQIIII, utpas.ceret pqrpos (Lu\c, xy, ,15), id est, qui sunt im-
    XXVHI,10). mundi8 co«iiatipnjbuSi Mercenarii, servienles Do-
    Soror, Ecclesia, Synagoga, vel Cliristi anima. In minon.on pro ampre tautum divinp, $,edprotemjso-
    Canticis canticorum : Soror mea sponsa (Canl. iv,9). faji retributipne. Iii; Evangejio :
    Quanti mercenqrH
    Viret uxor, Christus et Eceiesi» , inlellectus spiri- pqtris mei pbundqnt pqnibus [Luc. xv, 17) ? Pjscato-
    talis ef histprja Seripiqrarum. jn Aposifilo, Yiri, di- res, aposlpji, ,yel doctpres.. Jji Eyangeljo : Etfaciam
    ligilluxor^yeitrsSfSicyt eiChristus dUexilEcclesiam yps fieri piscatpres hominum(Mqtlh. iv, 15),.Medipus,
    (Ephes. iii, 25), Sjpionsus,Chrjstus, idSQquo.da Pa^ Christus, vel dpclus. Jn ^alompne : Mansuetus vir
    tre ab initio sit promissus. In psajmo : Et ipse tqm- cordis est meqicus. Item, Nqn tgent sqni medicp,sed
    quamsponsMlirficedfHsfe tkalqmamo,{P$. xvw, 9); male foqbmies{Luc. y, 31). Diyes , fi,delisabundans
    Et in Ev^pgeljo : fiui habei svonsam ipontus estl 6 spjriJalihug bonis. Ii)ip.QSt,olo; Quiq divites facli es-
    (Jpqji. #1,29). , ..;.«-', lis in i.llo in omniMfyntiq e\ in omyi verbq (I Cpr. l,
    Sponsa, Ecclesia, quae ulique divinis sponsionibus 5) ; diy.es etianvGhrisfus.,aj jllud : Djpesin omnibut
    s|t prpmissa. In Caniicis caiitieorum : VeniaLibano, quiwvprmtillum(B.4m.il,lty,Elin aliain parlem :
    sppnfa,mm q Libme (Gm, «,#)- WWiw: populus ijrtiEyangeJifl? ¥«yotis diritibm (Luc. yi, 24). Pau?
    cr^djejUi|jm.;IsjApcSJOlo: Jamnoneslserms, sed fi* per, humilis-; inEyang«)io t-Et eral qttidem Lazaius
    tmiqupdsi filiut,ethmmper Deuf»{Sal. IV, 7): puuptr{Luc xyi, 24.).!Etilerum : Beqli pqupeyesipt-j
    filius, id est, Doreinus; ut ibi nquod si.Filiusvoi riUt{MMih, ,y,.3.)* Pauper etiam est Christns, u't
    IUteraverit(Jottn.yiniM)i ;,,,:! App6toJ»S'•: Chmius egenus prp npbis fqelus. est,
    JPilia, anima fldelis ? sive jEcclesia. In psalmo: cmmet.4ives (11Cor?vin, 9), Et |n majlanipflrjem,
    Aaiii; fUia^ «t viife(Ps. XLiv,liI); etjhmulani par™ Jn.psalmo: Quifl, pduperes fqcti sumus nimis (Ps,
    tem : 5«per ftiiamvagam dispone custodiam (Eecl. LXXVIJI, 8.),' ; ; j
    XLII,l|)iide6t,anima!evilatfim. Proximi, fide pror Vestitof, habeos fcaptismi vel fidei iijiegrilatem,
    pinqui, et qui misericordiam impenduHtinopi, JnSa- aut jusiiliae jiUdupentum, In Eyangelio : Et vjdit ibi
    lDmone: Venitei manducate, ct bibite, et inebriamini, homjnemnon m&itumpeslemp.tiqli (Matth. jcxif,11);
    "^
    proximii(Gtmt.v,-1); •:,<' et Aposlouis: 4tmnies$uiEhristp baplizaliegtiSf.Chri-
    ; Amicii«oncwies ih Deumi M Evaogelio-: Vot stum induietis (GaL m, ^). Nudus, carens Baptismi
    amlcimei etiis (Joan. kv, 14). Senes, ci)nsummatae saeramento [Forte *esijfneBtoJjyel diyjno adJBtorio,
    juetiti*. 1«Senesi : Et mortuus est Abrahamtenex et vel boriis operibus. In Apocalypsi: Tu puiemnudus
    piennt dierum (Gen. xxv, 8). In Salomone: Hanisunt et miser (Apoc.m, 17). £t in bonam parlem. InEvan-
    Mmiftie <senius, *« tetati iseutetaiis*iea immacutaia gelio : Elrejecta, inqnit, smdone nudus profpgit <tb
    (Sap. IV, 9). Et in «inistram f arteiB) de Salomone : eis (Msrc. xiv, 52), id esl midus terrena facullale.
    Cumqnejcmt stHeJr'esset,depravulum est cor ejus (1H Viiriijusii. In j>saluiOiPluce.bo Dominpi$.regipne
    Reg. xi, 4). Juvetfes, al-acres ih Deum. In ^pistola vimrtm(Et. cxvi, 9). jfitJn alterain partem.; in Sa7
    JoSniihl-i Scribe ifobh, 'juvenes; quk fpries ettiii et Jomone: Etlaudavimagumwrttmquam eivenles(E&l.
    ve'$timf>Minvab%mMel,ettficislhiMbto^ iv, 2); MoEtuii peccaibresi *eJ infidejes. 4n fiyangeT
    il;i*)! EtlhMlaWpartem; ihiRegnorumlifrr^ de lio: SinemoitMsiepelirtsummwiuos (Mitiihk yuij
    Ro^jiam:'^elicidlioWMiioYem^rumi"iocuius isi t'e* 22). Etin bonam partem : Beati moritu qui in Do-
    curidum•WhsWHmjuvehum (MIReg. xii; 14). Item mino moriuntur (Apocal.tvijYS). Item: Uorfui estis,
    757 LIBER FORMULARUMSPIRITALIS INTELLIGENTLE. 7S8
    elvitq vestra qbsconditqest cutn Chvhto iq Deo (Co- .A ulper Jeremiam (Thren. m, 16): Fregit ad nume-
    loss. III, 5). rum dentes meos; dentes enim, singula quse cogitant
    Cadavera, infidejium corpora. In propheta : Et quasi manducant, et cpmminuunt, et ad yentrem
    impleam vaJIem Jpsaphat cadayerjb.us mprtuprum. memori»3 transmiltunt. Axillac quae sunt initia bra-
    Item in aljam partem : Posuerunt cadavera servorum chiorum, significant bonorum operum exordium,
    tuorum( Ps. LXXVIII, 2). Item, illud : Videbunt cq- quas non movisse pigro, sic imputat Scriptura : Ab-
    daveravirorum, qui increduli fuerunl prpjecta (Isai. scondil piger manum suam sub qxilia (Prqv. xix, 24).
    Lxvi, 24). Sepulcrum, corpus peecaloris, mortuam Humeri, forliludo portantis; propheta de Domino
    vitiis animam intrinspcus retinens. In Evangelio : crucem portaturo: Poteslqs super humerumejus (Isai.
    Similes estis sepuicris dealbqtis, qum a foris parent ix, 6). Manus, opus. In psalmo: Ef tqvi inier innocen-
    Iwminibusspecipsq, intus vero plenasuni ossibusmor- les manus meas(Ps. xxy, 6); et pp,lestas,ut: Manut
    tuorum(Matth. xxuj, 27). E diverso dicit prophela tuce feceruntme (Ps. cxvui,73). D.exlera, operabona.
    ile sepulcro D.ominj: Et erit sepulcrum ejus glorio- In Evangelio : Nesciat sinislrqfua quid faciat dextra
    tum(Isai. xi, JO). tua (MAtih.vi, 5). Sinislra, opera non bona, utsu-
    CAPUT Vll. pra. Dexlra etiam vita aeterna, sinistra autem prae-
    In jnteriori liomine. B sens, ut illud : Lmva ejus sub capite meo, el dextra
    Ipterior hpjno, anima rationalis. }i\ Aposlplo : In iltius amplexabitur me (Cant. n, 6).
    inleriori hominehabjlare Christum per fidem in cordi- Pectus, arcanumintelligenliae. In Evangelio : Dis-
    bus restris( Eph. JIJ, 16). cumbebatautetn super pectus Domini discipulus,quem
    Capuj. ejus, Christus. In Aposto o : Caput viri Jesus amabal pluritnum ( Joan. xiu, 23). Yemer, ca-
    Christus (1 Cpr. xi, 3). paciias rationis. In Habacuc : Veqter meus turbqiut
    Vertex , summitas juslitiae. In Salomone : Coro- est in me (Hab. m, 16). Venter etiam, mens, ut Je-
    narn pnimgraliarum accipiet luus vertex (Prov. IV, 9). remias: Ventrem meum doleo (Jer. iv. 19), quod de
    Jlem iu aliam parj.em : Verficemcapilli perambulan- spiritali et non corporeo ventre dixit, adjungit :
    lium in detictis suis (Ps. LXVII,22), id est, samma Sensus cordis mei conturbqli sunt(Ibid.). ElDominus
    nequitia. Gapilli, oroalus justitiae vel sensus. In in Evangelio : Qui credit in me, flumina de ventri
    Eyangelio : Vestri aulem el capilli capitis omnes nu- ejus ftuent aqum vivm(Joan. vn, 38). Renes, inle-
    merati tunl (Mqtth. x, 30). riora sensus. In psalmo : fnsuper et usque ad noclem
    Collum, sancla Scriptura, ut in Canticis : Colltim increpuerunt me renes tnei (Ps. xv, 7). ISihil occul-
    tuutn sicul turris Lfbqni, ex quo pendent milte ctypei lius in homine quam cor et renes; unde Scriptura:
    oumis armatura fortium (Cant. iv, 4), i.dest, testimo- fZ Scrulans corda et renes Deus ( Ps. yil, 10).
    nia sancjarum Scripturarum, alias superbia: Vt fi- Lumbi, fortitudo animi.In Apos.tolp:Acftqgilelum-
    lim Sion ambulaverunt extento cqllo (Isqi, III, 1)6). bosmentisvestrm(£cc/.vi,14), et ltixuria, ut i.nEyange-
    Cervix , superbia , ut : jDura cervice (Act. yn, 51). lio : Sinl lumbiveslti prmcificti^Luc.XJI,35), et inJob:
    Oculi, intelleclus fidelis et simplex. In Evangelio : Accinge sicut vir lumbos lups (Job. xxxym. 3). Um-
    Veslri auternbeali ocuti qtiividenl ( Matth. xui, 16); bilicus, appetilus concupiscentiae. In Job : Et virtqt
    et alibi : Oculi sapientis in capile ejus, id est, intel- ejus sub umbilicq ventris (Job. XL, 11); id est, quod
    kclus in eorde prudenljs(Eccl. u, 14 ). Et jn majam femi.noege.nilalia per lioc significet, sie jn Jpmbi?
    parjem ; in Evangelio: Si oculus tuus nequam fuerit virorum. Adeps, pjnguedp gratiae diyinae, yel satu-
    (Maith. vi, 23). Aures obedientia fidelis. In Eyange- ritas syperns sapj.entise, Jn psalmp : Sicut adipe et
    \\o : El aures xestrm qumaudiunt (Malth. xin, 16 ). pinguedinerepleaiur anima (Ps. xxvi,6). Ilem in ma-
    Nares, spiraculum lidei, bonarumque vJrtutum. In lam partem , adeps, crassilpdo maljjiae. In psal.:
    Job : El spiritus Divinjis innaribfis meis(Job xxvn, Adipemsuum concluserunt(Ps. xvi, 10).
    5). Item ^ Nasus tuus sieut /prri* qm est »» clibano Ossa, firaiitas animi. In psalm, : Omnia otsa mea
    (Cant. vn,4). Etinroalam partem : De navibusejus dicent, Domine,quissimilis libi (Ps. xxxiv, 10)? Et
    procedilfumus (Jvb XLI, 11), id esj, diaboli. Fauces >^ jn malam partem; in Job : Osso ejusvelutfistulamrit
    }udicium jnjelieclus. Io Jibro Job : Ef fauces mem (Job XL, 13). Itenjj fraudulenta consij.iamipistrorum
    noiijie sapientiammeditatitw? Et jn malani paitem : Antichristi, ut in psal. : Deus dissipavit pssa illorum
    BMUCW faelm funt fauces mem ( Ps. LXVIII,4). Os, quihominibus placent (Ps. m, 6).MedulIce, infusio
    seraw jpse..In psalmo : Os justi meditabitur sapien- charitalis et aliarum vir.tutum , ut jjn psaJ. : Holo-
    tuun (Ps. xxxvi, 50). causta medullaia offerqmtibi(Psql. LXV,.15).Viscera,
    Lingua, idem quod supra. In psaJmo ; Et lingua affectus pietatiset misericordiaj. In Apostolo :Siqua
    ejus loquelurjudkium (IbiA-), vel S,criplura,ut: Linr viscera miserqlionis(Phil. n? 1). Et jn alteram par-
    gua mea cekmus scribm(Ps. xuy, 2 ). Penles, san- tero; iu Actibus apostolorumdeJuda: Et diffusasunt
    cti pradicalJVAS, qui recl.e pr^ecipiunt, et quem- omnia viscera ejus (Act. l, 18). Pellis signum mor-
    admodumprsecipijjnt,itayiviuji u.thoc sporisa:djctum: tajitatis. In G.enesi : Et fecit eis tunicas pellipeai
    Denles tnf sicut gregesfqqsqrum aviwif, ouq; ascendg- (Qen. II, 21). Cu;tis, illi qui ppljs exterioribus jn-
    runl deifivacrQ,qumomnes pqriunt geminos, et steri- ten.li, inteiius marcescunt. Pili, vitaj veteris cogjta'
    lis nen etf in eis (Cant. iv, 2). Jtem inlerioressensus tiones, qui suni incidendi, unde per Moysen praeci-
    759 S. EUCHERU LUGDUNENSISEPISCOPI 760
    pitur : Levilm radant omnes pitot carnis tum (Num.. A per vinum mordeantur vulnera, per oleura fovean-
    viu,7). Sanguis, operatiocarnalis; in psal. : Libera tur. Oleum, miserieordia, vel Spiritus sanctus. Ja
    me de sanguinibus, Deus, Deus salutis mem (Psal. L, psal,, Inoteo sancto meo tinivieum(Ps. LXXXVIII,21).
    16). Et iteiri : Caro et sanguis regnum Dei non possi- In aliam partem : Oleum autem peccatorisnon iinpin-
    debunt (I Cor. xv, 50). Et Isaias : Sanguit sangui- guet caput meum (Ps. CXL,5), id est, adulaiio. Por-
    nemtetigit (Ose. iv,2). Itera in bonam partem , ut cina, peccata. In psalm., Saluratussum porcina. Azy
    Apostolus: Et sanguis Jesu Christi emundat nos ab mum, sinceritas cordis, sine fermento malitiae. ln
    omni peccato (Heb. ix); caro, homo exterior. In A- Apostolo: /n asymis sinceritatis et verilatis (I Cor. v,
    •postolo: Caro enim concupiscitadversusspiritum,spi- 8). Ovum, spes cerita fidelium. Itcm in malara par-
    ritut autem advertut carnem (Gal. v, 17). Caro juxta tem : Qai comederil de ovis eorum morietur (Isai,
    lialuram, ut : Hoc nunc os ex ossibusmeis, et caro de LIX,5), deimprobis et male doctis. Similago, puriias
    carne mea (Gen. n, 23), et ibi : Verbum caro faclum menlis, et forlitudo charitatis. In Levitico : Si autem
    esl (Joan. i, 14). Unde Apostolus : Vos autem in anima offerl munus sacrificium Deo, similago sit mu-
    carne non estis, sed in spirilu ( Rom. viu, 9). Item nus ejus (Lev. u, 1). Subcineritium humilitatis
    caro juxtaculpam, ut: Non permanebitspiritusmeus oblatio. In Genesi: Festinanter consperge tres men-
    in hominibus istis, quia caro sunt (Gen. vi, 3), Genua B'. suras similaginis, et\ fac subcinerilios (Gen. XVIII,6).
    confessio humilitatis. In Cantic, Et nunc flecto ge- Et inmalam partetn : Fuctus est Ephraim subcineri-
    rtua cordis mei (Eph. ni, 14), et in psalmo : Genua tius (Ose. XVIII,6). Lac, mentis sinceritas. In Epi-
    meainfirmata sunt ajejunio (Ps. cvm, 24). Aliquan- stola Petri : Rationabilet sine dolo lac concupiscite
    do virtus fidei: in propheta : Reliqui mihi septem (\ Petr. II, 2). Item in aliam partem, de rudibus in
    millia virorum, qui iton curvaverunt genua ante Baal Ecclesia : Lac vobis potum dedi, non etcam; nondum
    \MIReg. xxxix, 18). Pedes, cursus vitae, vel slabi- enim poteratis (l Cor. m, 2). Hic lac exiguitas sen-
    litas menlis, vel fidei. In psalmo : Stantes eranlpe- sus. Lac coagulatum, vitiis concretum. ln psal. '.
    ttes nostri (Ps. cxxi, 2). Et in malam partem; in Coagulatum est sicut lac cor eorum (Ps. cxvm, 70)^
    propheta : Cur claudicatis utroque pede (III Reg. 21). Sal, condimentum sapienliae. In Evang.: Vos estis
    Et, Velocespedes eorum ad effundendum sanguinem sal terrm (Matih. v, 13), et habetesal in vobis(Mar. ix,
    (Ps. xm, 3). Calcaneum, supplantatio vitiorum. In 49). Mel.dulcedo praeceptorum Dei. In psal.: Quam
    Genesi : Ipte luum observavit caput, el tu illius cal- dttlcia faucibus meis eloquiatua, Domine,tupermet et
    eaneum (Gen. m, 15). Item, terminus aclionis, ut in favum ori meo (Ps. cvm, 103). Item aliter, in Salo-
    psalmo : Ipsi calcaneum meum observabunt(Ps. LV, mone : Inveniens mel, manduca quod satis est, ne
    7). Gressus , profeclus operum. In psal. : Perfice (C forte satiatus evomas (Prov. xxv, 18), id est, altiora
    gressus meos in temitis tuis (Ps. xvi, 5). Vestigia, si- le ne qumsieris (Eccli. m, 22). Fel, amariludo mali-
    gna virtutum. In psalmo: Vl non moveanlur vestigia lise. In psalmo : Dederunt in escam meam fel (Ps.
    mea. Et in alteram partem, in Salomone : Et trans- LXVIII, 22).
    iet vita (impiorum) tamquam vesligium maris. Sto- Acetum, asperilas corruptae mentis. In psalmo :
    la, indumentum baptismi vel fidei. In Evangelio : Et in siti mea potaverunl me aceto (Ps. LXVHI, 22).
    Ci<oproferte stolam primam (Luc. xv, 22). Cilicium, Item acetum, correptio doctorum, unde Salomon :
    poenitentiae lestimonium. In Evang. Olim in cinere Acetum in nilro qui cantat cartnina corde pessimo
    et cilicio pmnilenliamegissent (Matt. xi, 21). Cingu- (Prov. xxv, 20). Pix, inquinamentum et nigredo de-
    lum, spiritalis operis accinctus. In psalmo : Et prm- liclorum. In Salomone : Qui tangit picem, inquinabi-
    cinxisti me tmtitia (Ps. xxix, 12). Zona, cordis mun- tur ab ea (Eccl. xin, 1). Sicera, confeclio quaedam
    ditia. Apostolus : Prmcincti circa lumbos sonis au- malitiaeet nequitiae.|In Evangelio : Vinum et siceram
    reis (Apoc. xv, 6). Calciamenta, prseparatio pacis. non bibel (Luc. i, 15). Calix, Domini passio. Iu psal-
    In Apostolo : Calciati pedes in prmparationem Evan- mo : Calicemtalularts accipiam(Ps. cxv, 13). Et ipse
    gelii pacis. Arma interioris hominis; in Apostolo : Dominus: Paler,lransfer calicemhuncame (Mar. xiv,
    Induti loricam justitim, et scutum fidei, el galeam **36), Et in malam partem : Cofia;aureus Babylonit
    saluiis, ei gladium spiritus, quod est Verbum Dei (Jerem. LI, 7). Merutn, sincerilas judicii aut verita-
    (Eph. vi, 15). tis, vel calor fidei. !ln psalmo : Vini meri plenus
    CAPUTVIII. mixlo (Ps. LXXIV, 9). Fex, ultimum judicii. In psal-
    De hit qum in usu atque in medio habenlur. mo: Verumtamenfex.ejut non ett exinanita. Item, iili
    '
    Panis, Christus, vel sermo Dei. In Evangelio : qui secure in peccalis quiescunt; unde propheta:
    Ego sum panis vivus (Joan. vi, 41); et alibi : Miita- Requievitin fecibus suis (Jerem. XLVIII,11). Cibus,
    mus tignutn inpanem ejut(Jer. xi, 19): id est, cru- sermo vel voluntas Domini. ln Evangelio: Meuscibut
    cem in corpus ejus, et panis quemadmodum doclri- est ut faciam voluntalem ejus qui me misit Palris
    iiam, ita et malam signiflcat, ut ibi : Panis abscondi- (Joan. iv, 34). Potus, idem quod supra. In psalmo :
    tui tuavior (Prov. ix, 17). Vinum idem quod supra. El torrenle voluptatis tum polabis eos (Pt. xxxv, 9),
    in Salom. : Et bibitevinum quod miscui vobis (Prov. id est Spiritu sancto. Et Psalmista: In compungendo
    ix, 5). Vinum etiam securitatem rectitudinis siguifi- pol«m mtum cum fletu temperabam(Pt. ci, 10). Ilem
    :
    cat, ut: Infundent oleum et vinum (Luc, x, 34); ut in aliam partem : Nbn est regnvm Dei etca et potut
    761 LIBER FORMULARUti SPIRITALIS lNTELLIGENTIiE. ,tt
    ln A nullus ordo (Job. x, 22). Et quia umbra non longe
    (Rom. xiv, 17). Promptuaria, cordis receptacula.
    cantico Deuteronomii: In promptuariis eorum timor. est ab ea re cujus est umbra, ila et mors non longe
    Pera, victus sollicitudo, et impedimenta saeculi. In est a poenaquae infert mortem. Umbra aliquando est
    Evangelio : Non peram in via (Matt. 10, 9). Sacculus delectatio peccaiorum; in Job de diabolo : Sub um-
    tbesaurizatio in Deo. Iu Evangelio : Facite vobissac- bra dormit in secrelocalami in locit humenlibus (Job
    culos qui non veterascant (Luc. xn, 33). Et in aliam XL, 16). Et rursus species aliquaespecie una res mul-
    partem : Sacculum communempossideamus(Prov. i, tas significant.
    14), id est, avaritiam. Pecunia, verba divina. ln Duo testamenta, eo quod hic duo illi lapides mo-
    Evangelio : Oporluit ergo te miltere pecuniammeam lares possint significare, meraoravimus. Et ilem duo
    numulariis (Mal. xxv, 27). El sapientia, unde Salo- testamenta, duo Cherubin, in Exodo (Exod. xxv, 20J;
    mon : Sapientia occulta el thesaurus invisus, qumult- duo animalia, in Habacuc; duae petrae, in Exodo
    litas in utrisque (Eccl. xx, 32). Vellus, populus. In (Exod. XVII,6) et in Canticis canticorum (Cant. n,
    psalmo : Et descendit tamquam pluvia in vellus (Ps. 14), quarum velamento, sponsa el Moyses protegun-
    LXXI,6). Linum, spiritalis fortiludo, vel candor, vel tur; duo monlesmnei, in Zacharia, de quorum frulelis
    subtilitas Scriplurarum. In Exodo : Porro filiis Aaron myrtinis, et obscura opacitate egrediuntur quadrigae
    tunicas lineas parabis (Exod. xxvui, 30). Item in ma- B cum equis rufis, nigris, albis et variis (Zach. vi, 1).
    lam panem : Non indues vestemex lana linoque con- Sed has lam multimodas significaliones in singulis
    textam (Deul. xxn, 11). Utres, vasa bumani corpo- prosequi nominibus, non solum laboris immensi,
    J-is. Iu Evangelio : Viimm novum in ulres novosmitli verum etiam impossibile arbitrati suraus. Nunc erge
    iebet (Luc. v, 38). Farina, opus bonum, vel scientia. ad eum interprelalionis modum atque ordinem,quem
    L'i Evangelio : Absconditmulier in farinm sala tria paululum pro necessiiate disputandi iuterrupimus,
    (Luc. xin, 21). Jtem in malam partem : vanas cogi- revertamur.
    tationes, ut propheta : Tolle motam el mole (arinani Cophini, apostoli. In Evangel. : Et tulerunt reti-
    (Isa. XLVII,2). Mola, vitaeconversatio. In Evangelio: quias duodecim cophinos fragmentorum plenos (Mat.
    Dummolentesin mola (Malth. xxiv, 41). Possuntet xiv, 20). Item in aliam partem : Jlfanus ejus in co-
    duo tesiamenla lapides molae significare, per qnos phino servierunt (Ps. LXXX,7), id est, in servitute,
    labore disserentium triticum veteris Instrumenti in vel tribulatione, quam jEgyptii intulerunt.
    farinam Evangelii converlatur. Cathedra, doctrina. Tn psalmo : et in cathedra se-
    Haec igilur nomina cum in texlu sacric lectionis niorum taudent eum (Ps. cvi, 32). Item in aliam par-
    occurrunt, ita vel maxime ut exprimunlur aperlio- lem : Et in cathedra pestilentim non sedit (Ps. i, 1),
    ribus accipienda traduntur, licet in diversas plerum- C jd est, in docirina haereticorum. Scabellum, humilia-
    que significationespro persona vel tempore vel loco torum subjectio. In psalmo : Donec ponam inimicos
    exeant, atque in figuras locis congruas pro ratione tuos scabellumpedum tuorum (Ps. cix, 1). Item, hu-
    allegoricseinterpretationis erumpant. Nam et abys- manilas Christi, ut in psalmo: Adorate tcabellum pe-
    sus intelligitur, sicut supra diximus, profunditas dum ejus (Ps. xcvm, 5). Statera, aequilas, vel divi-
    Scripturarum, et item abyssus aquse immensitas: Et nse gubernationis potentia. In Isaia : Et tibravit in
    rupti sunt fonles abyssi magnm (Gen. vn, 11). Item ponderemonies, etcollesin statera(Isa. XL, 12).
    abyssus, ineffabilia judicia Dei. In psalmo : Judicia Cinis, humanse fragilitatis inanitas. In Salomone :
    tua abyssus multa (Ps. xxxv, 7). Item abyssus, in- Quid superbis, terra et cinis (Eccl. x, 9)? Olla, pro-
    fernus : Aut quis descendit in abyssum (Rom. x, 7) ? sapia. In psalmo : Moab olla spei mem (Ps. LIX,10),
    id est, Chrislum de morluisrevocat. Item abyssus, id esi, quod de Ruih Moabitide Christi secundum
    corda hominum facinoribus tenebrosa : Abyssusdi- carnem prosapia descenderit. Item in aliam partem,
    xit: Nonesl mecum(Job xxvm, 14), id est, sapientia. olla, tribulalionis excoctio; in propheta : Et vidi ol-
    Ignis, sicut superius memoravimus, accipitur Spiri- lam succensama facie aquilonis (Jerem. i, 13). Lam-
    tus sanctus, ut Paulus : Deus nosler ignis consumens pades, animse juslitia fulgentes. In Evangelio : Et
    est (Heb. xu, 29). Et iterum, ignis cbaritas circum- " paraverunt lampades suat(Matt. xxv, 7). Item, clari-
    sepla ejus, circumsepta ignis flammae ejus. Ignis, tas miraculorum, ve! verba prsedicalorum,quac stulti
    tribulatio. In Psalterio : Igne nos examinasti, sicut contemnunt, ut Job : Lampas eonlempla apud cogi-
    igne examinatur argentum (Ps. LXV,10, 11). Item : tationes slutti (Job xn, 5). Tenebrae delectationes
    Iransitiimusper ignem et aquam. Ignis, ira : Et consu- vel doctrinae pravse, ut in psalmo : In tenebrisam-
    mam eos in igne irae meae, ait Dominus. Ignis, vo- bulanl (Ps. LXXXI,5). Item, occultajudicia Dei.ut in
    luptas : Omnes adulterantur sicut clibanus corda psal.: Posuit tenebrat lalibulum suum (Ps. xvn, 12).
    eorum. Item ignis, mentis malitia; ut: Tunc ignisad- Item, castigatio vei adversitas, ul Isaias : Eqo Do-
    rertarios consumil(Heb. x,27). Item virtuscharilatis, minus formans lucem, et creansteneoras (lsa, XLV,7).
    ut: Currus Dei flamma ignis, rotm ejus ignis accen- Lucerna, Ecclesia, vel anima. In Evangelio : Sint
    sus (Dan. vn, 9). Umbra, ut indicavimus, significa- lumbi vestriaccincti et lucernmardentes (Luc. xn, 55).
    tur protectio divina. Item umbra aliquando, peccata: Aliquoties lucernae,opera bona : Sicluceat lumen ves-
    Sedenlesin tenebris et in umbra morlis (Ps. cvm, 10). trum, ut videantopera vestra bona (Matth. v, 16). Mo-
    Umbra aliquando pcena, in Job ; Vmbra mortis et dius, corpus huinanum, vellegis littera, vel populus
    763 S. EUCHERH LUGPPJENSIS EPIS.COM Vb4
    vitia et peccata, ut
    Judgeprum. |n Eyaijgelio : Nemo accertdit luc.ernam,'A Stiippse, pcetus njalignantium per
    : Stuppm collectm synagoga peccanlium
    etppnifeant .tyb mpdio(Mqtflt. y, i5), Item, jpslum proplieta
    lEccl. xxi, 10). Margarjta, doctrina evangelica, vel
    jy|icjum'yej rnentis libratio |n Dej ci prpxjmi asqua
    ccelorum. In Evangel.: Inventa autem una
    H|(.r3tjp.ne,Un^eiMQy.sesjJttslus.sj»tibi mpdius (Lev, spes regni
    vendidit omnia qumhabuil,
    HJigs^|)^ Gajideiabfum, pccjesia,yej cprpus Dpminij pretiosq margarila, abiit,el
    apt fajjCLaScrjpjura, In jprp_pj}eta : E{ jiidi a ffextris eieniil eam (MaHh.xm, 46).
    aitaris candelabraduo ardentia (Zach. iv, 2,3). WpM9, Anijjijus, signaculum fidei. In Evang.: Et date an-
    ajlare, .yej refectjo spjrilajis. In psajnio : Pqrasti i» nulum in nxanum ejus (Luc. xv, 22). ltem de hoc in
    cmspectu tneqmeniqm (Ps. XXJI,5), Cjavjs, adap.erfjp psalmo : Signatum est super nos fumenvultus iui, Do-
    scjenljae spjrjtaiis, In Luca: Vg vobis, legis peritis, m\ne, Chlamys, laudis ornatus. In Salomone : Chla-
    gu\p tpllitis ctavemscientim.*ipsi non infrpistft, et eqs mydes fecit viro suo (Ps. Jv, 7), id est, vestiinentum,
    qui i#frq}bqnt,prohihuisiis (Luc, xi, 12)! lfem claves, quod de duobus poloribus, tamquam de duobus tes-
    justjjjae, raisericorrjiae,pie.faljsg.iieyirtules, \a Eyanr tameiitis confecium sit (Prov. xxxi, 22). Aurum,
    In psalmo: Et po-
    0iq:Tibid.abp clavesffgnicmtor.um(Mfitlh.xvj, 19), interior Scriplurarum inteljeclus.
    Ciayj, ijmpr. jjei,. jjf in ps»lxftp: Confige timpre tup tferiprqd.orsi ejus in specjeauri(Ps. LXVII,14). Item,
    carneismeqs (P_s,cxviji, 120,).Jtemclayi,$cienj.iaefpr- B Ciiristi diyinitas, ut in Canticis sponso dicitur: Ca-
    ijs dpctpres, pt Salomon : Vcrbq tqpientum ut stimuli put ejut qurumpptimum (Cant. v, 11). Item splendof
    et clqvi in altum deftxi (Eccl, xjj, ,11). Serse, repa- supernae ciyilalis Jerusalerp, quam Joannes se vidisse
    gjjja adyersus jmpios divinprum praeceplprum, In [estatur: fpsa vero civilas aurum mundum (Apoc.xxi,
    jpsajnip '. QliQniqmfqnfqrlgpit seyqspprlqrum tuqrutn 18), Item, sapienlia, ut Salomon, Thesaurus deside-
    {Ps. CXLVIIJ J2), Aspia ,vel dplabruin, pravorum per- rabijis requiesciLin oresapientis. ltem, splendorsan-
    seculio. In psalmo : In bipenne el ascia dfjecerunt clitalis, quern subitp commutatum Jeremias deplorat:
    eai)}(Ps. jLXfiH,6). Bipenpis, geminata aijfjictjo,in Quomodo obscuratum est aurum, mulalus est color
    psalmp, ut supra. Frajnea, aiiima justi, ul abuiident oplimus (Thr. iv, 1).
    .prgp ju^ti et effundetur fra.mea, Item mors, ut in Argentum, elpqpia divjna, sive intellectus litterse,
    psgjinp : Efue q framea, Deus, ajiimam meqm (Ps. yel bistoriae. In psalmo : Etoquia Domini, eloquia
    xxi, 21). Gladius, yerbum Dei. Apostplus pnim: Gla- castq, argenlum igne exgminatum (Ps. xi, 7). Item in
    .dius.spirilus,qu&d est verbun)Dei (Eph- vi, 17). Item malam parlem : Aurum et qrgeqtum eorum cerugina-
    .iingua falsi testis, ,pt in psajinp : Pentes eqrumqrntq pil (Jqc. v, 3). Scpjia, spuma, vel rubigp, quam iu
    «:tsqgittq!, et fingm eqmm glfliivsMutu^ (Ps, LVI,5). fprnape jjpppnit argenlum, tales prunt peccatpres,
    Nayis, Eccjesja. In Eyapgelip ;:Nqviculq multis in € cimj eos geliennae raminus acceperit. Lapides pre-
    m4iq mqrijqckbqtur fiuclibus (Mqtth. xiy, 24),.Sfllpt tjpsi, aposlpji, yel sancji, sjve opera ipsa yirtutum.
    et hpmp navicida diei, ul Jiaulse cogi/ationes lipmi- Ip Apocalypsi:: Fundatiienta qiuri civitatit omnia fq-
    num gubiernaijte.*,adyerjtMfJKr;Re*ia.> prifidipatjp, Iji pitfe pxeHospernifta (Apoc. xi). JES, yanitas, yel ina-
    .Ey^ngeJ.; EtmUte retiam captumn.(Luc. y, 4),,-Tra- nilas fidei. In Aposlolo ; Factus sum velutcessonant
    bes, peecajtjjnj grayius. In E,vange.l.:JEji^ prmum (I Cor. XJJJ,1). Jjem ip aliam parj.em : Pp^uisti nt
    trabem4e.QCulo lup (M#tih- v», §,)>Fesfcica, peccatum arcum aerejim bracliia mea. Hic aereum, fortem, vel
    leviug,JloEyangeJ, i.Et miiekif t»m ejicere festucam jfirmUiin.Ferrum, _tribujat_jp,yel homo ipse. In psal-
    4e pculo frqfris fux,: njo: Ferrum, pertrqnsiit animqm cjus (Ps, civ, 18).
    yJLaqueus, dqjus, IJI psajnjo i, Laqueum paraverm 1 PJumbujn, pon^eiappceatorum, In propheta : Et vijli
    pei]kM flwh (P.f- Mj, 7). Funes. J&ors,vel haeredita?. jniquijatem supej Jalentum plumbi. Ficijle, fragilitas
    Iif .psajnjp; Funes ceciderunt ntiki in prmcfam (?*• carnjs, In Appstolo : Hqbemusthesaurym hunc in va-
    xv; $). Ijem fungs, ,pej>cata::."Y.m qui trqftUispeccata ftt ficfiiibut (U C'pr. iy, 7).
    VihHf*nem tqagitm (i*oi, y^ 1,8), Ef Uerjim; Funes CAPUT IX.
    .peccQtqrum. fiffcump.te$i,sunime (ps, cxf ijj, 6.1),Rota, _ De variit verborumtignificationibut, qum per Infiniti-
    prjji^, ajjf vjta humana, IJJ pgalmo ; Vpx to.nilrmtui *' I mm dicjmlur.
    m rfiia {Pi, ;Lxxyj, 19). Uem; fieus meus pm Ulm ^Edjficare, bojja flpera facerp, yej bene docere. In
    utmm.(^*t.M««» M), West, jrpljubUes,vfiJinsta- Aposlolo ; Si quis aulem mdificqttupra fundamentum
    bJieSiefiicejn uwluia gua, Itero, utrumque teslameo- . hoe, aurum,,argentum,lapidespreiiosos(lCor.m, 12),
    *«m,,«*,fista|i|i(JfSsechJieleim(Esech.i,16). Spongia,, id le&t,jipera djve_csarj«niVirtutjjm.
    : cajtaJj.JBd£jj>jiw Xudseoruj», In EyiangeJ.; Itlimiem Destruere, mala opera exercere, vel male docere.
    spenpw .pttnm aceto, hussopoeircumponentesobiu- In Salomone; Vnut mdificans,et unut destrueus(Eccl.
    ieruMfri ejus (Joan. xix, i29)._Scala,sapctorujn pro- xxxiv, 28). Mundare, vitiis expurgare. In Evangelio u
    fecUji, JJJGeoesi: Vidiiquein somnis icatam stanten,i TeUgiteum Jetus, dicens, voio,mundare, et confeslim
    y,wperiermn,.ei cacumeniltim tangem cwlot, angebi; mundata est iepra ejus (Matth. vm, 3). Stare, fide
    . tquoque.Dei atcendsnles et descendetUes super eani consisler^, In Apostolo; Slatein fide(i Cor. xvj, 13).
    ifien, xxvm, 12).Scopse, cura sjiperstiiionis per vz- Amoulare, ad Deum tendere. In psalmo : Et ambu-
    oiam gJoriam, la EvangeJ.; Ei miieni invenit vacan- . tabqm in latitudine (Pt. cxvm, 45). Sedere, in Deo
    ...lem0 tcopis mundalam ei prntUam{MaHh.xu, 4 ) humiliter quiescere. In Evangelio : Vot autem tedet»
    765 LIBER FORMULARUMSPUUTALIS INTELLIGEJNTIJ:. 766
    in cififare (Luc. xxiv,49). Jacere, aul vitiis, aut ten- \~ianat
    , omnes languorestuos(Pi. cii, Z), Et Jn Eyange-
    lationibus snccumbere. ln Evangel.: Et invenileamja- lio : Ipse languoresnostrpt,lulit (Isqi. LHI,,4). jjppra,
    cenlemin lecto (Marc. vii, 30). Currere, in operibus peccatorum contaminatio. In Evangelio : Eicpnfestim
    bonis properare. In Apostolo. Siccurrile nt cotnpre- mundataest lepra ejus (Mallh.yin,$).
    hendalis (1 Cor. ix, 24).
    CAPUT X.
    Vigilare, custodiam cordis adhibere, vel in Deum
    resurgere. In psalmo : A vigilia matulina usque ad De Hierusalem, tel adversis ejus.
    tioctem (Ps. csxix, 6). Et Apostolus : Evigilalejuste, Hierusalem, Ecclesiavel anima. In psalmq: Lqudq,
    el nolite pe.ccare(I Cor. xv, 34). Item alibi : Vigilale, Hierusalem (Ps. CXLVIJ, 12). Et notandum , qupd
    ttaie in fide, virililer agite (I Cor. xvi, 15). Dormire, quaecumquein Ecclesia generaliter cqnveniunt, haec
    post transitum apud Deum requiescere. In psaliuo : ad animam relerri possunl. Sion, idem qpod supra.
    Numquid qui dormit, non adjiciet ul resurgat (Ps. XL, In psalmp : Lauda Deum luum , Sipjj (Ibid.). Filii
    9)? Et aliter, dormire, peccatorum sopore torpe- Sion, filiiEcclesiae.In psa.lmo: Et filii Sion exsulla-
    scere. In Apostolo : Surge,qui dormis (Eph. v, 14). verunt super regem suum (Ps. CXLJX,2).FiliaeHipru-
    Erubescere in malo optimum, in bono pessimum; salerp, idem ut supra : idest, animse ccelesti vitae
    unde dicitur : Est confusioadducenspeccalum,et con- _B deditae.Alias fili;e sunt infernae aiiinue, ut in libro
    fusio adduccns gloriam (Eccl. IV, 25). Sapientiae: Filim tibi sunt, serva corpttsittaruin(Eccl.
    Ascensus, profeetus in Deum : In psalmo : Aseen- vn, 26). Tabernaculum, corpus Domini,yel Ecclesia.
    tut in corde ejut (Ps. LXXXHI, 6). Descensus, defectus In psalmo : In sole posuil taberqaeulwmsuwn (Ps.
    a Deo. In Evang.: Homoquidamdescendebalab Hieru- xvin, 6). Iiem, ccelestis patria, ut in psalinp: Ingre-
    talem in Jericho (Luc. x, 30). Vla, Christus. ln dfar in locum tabernaculi(Ps. XLI,5).
    Evang.: Ego tum via, veritas et vita (Joan. xiv, 6). Arca, caro Dominica, yel corda sanclorum Deo
    Et aliler, via vita hominis. In psalmo : Vias tneat plena. In psalmo : Tu et arcq sanctificalionis lum
    enuntiavi, et exaudisti me (Ps. cxvm, 26). El Salo- (Ps. cxxxi, 8). Itenj, arca, Epcjesia,jntra qpani saj-
    mon : Comedentfructum viarum suarum (Prov. l, 3). vanda clauduntur. In Genesi : Remansitautem solut
    Speciosa, vitiorum illecebris dilala. ln Evangelio: Nqe7ef qui cum eo cranl in arca (Gen. vn, 23).
    Lata porta et spaliosa via, qum ducit ad perditionem Talnilae lapideseduae, ut pnto, propter testamenta
    (Matth. vn, '13). Arcta, districta, vcl tribulationibus duo, yel propier du,o praecepla dilectipnjs, P,ei pt
    pressa, quaeducit ad vitam. In Evangelio : Quam an- proximi. In Exodo : Et dixit Dornjnusad Moysen:
    gusta porta et arcta via qum ducil ad vilam (Ibid.). Excide tibi duas tabulqs (Exod. xxxiv, 1). Lpx, prae-
    Directa, prseceptis Dei ordinala. In Isaia : RectasVCcepta djvina. Ip psalmo : Lex Dptyini immaculata
    facite semitasejus (Isai. XL,3). Prava, a Dei prae- (Ps. xyiji,8).
    ceptis devia. In Isaia : Et erunl prava in directa, et Cliirogiaplmm, conscriptio Jipminis peccatoris
    aspera in vias planas (Ibid.). Plana, obedienlia prse- cum diabolo per inanum iniquitalis, In Apostolo :
    ceptorum exaequata. In Isaia, ut supra. Aspera, in- Chirographtim peccatf quoti erqt cpntrqrium nobft
    obedientiscasperitatehorrida, ut supra. A dextris, a (Cqlpss.ii, H)f
    parte jusliiise. In Evangelio : Staltiel quidem oves a Pactjjm, confeederatiograjjpe djvinsecujjj Ijomine.
    dextris, hmdosaulema sinislris (Marc. xxv, 33). Asi- . Jn psalmp : Vi.4inoq serva.ntes pqciunh TfijHaujen-
    nistris, a parle injusiilias. In Evangeli.o, ul supra. . |um, ponfirpialip volunlalis djyjnie. In propjjela ,: Et
    Fovea, dolus, vellapsusin mortem. In psalmo: Fo- confirmabo lestamenlmi}meum fitiper domum JH^O
    derunt ante faciemmeamfoveam(Ps. LVI,17). Puteus, (Hcb. yiii, 8). Stylus (erreus (Jpb xix, 24), forjjs
    diajbolus,vel infernus. In psalm. : Nequeurgealsuper sententia djvini verbi.
    me puteus os suum (Ps. LXVIII,16). Et in bonam par- Praepulium, vita gentilis. hi Apostolo : In prmpu-
    tem; in Genesi: Ad puteumjuramenti (Gen.XLVI,1), tio aliquis vocatusest, npn circumcidaiur (I Cpr. VJJ,
    id est, ad aquam fidei. Item, initium fidei, utin Can- 18), id est, etiam qui ex gentibus ad lidem Chrjsli
    ticis : Fons hortorumfons aquarum vivenlium (Cant. D venit, corpore Opncircumcjdatjir,
    iv, 15). Fons, Christus, ul in psalmo : Silivit anima Circumcjsio, exspoliatio yitiorum- In Apps.tpjp:
    mea ad Dominumfontem vivum (Ps. XLI,3). Item, Circjjmcisieslis chcuntcisionenon manti factq, in ex-
    dona Dei, ut in psalmo : El apparuerunt fontes aqua- spoliqtionecorppriscarni? {Cplqss,n, ll)..Cpj,np,,for-
    rum (Ps. xvn, 16). Item in malam partem, perverso- tiludo, yel regnum. lu I Regnoruin : Ef exajtqfiit
    rum dogmatumdoctores, el iniquaagentes, utPetrus: cprnu Christi sui (I Reg. ii, 10). Purpuj;a, niarjyrii
    HisUnt fonlessineaqua (IIPetr. n, 17). Torrens, ten- speciesper cruorem. In F^xpdp: Omnit qu\ percipjt
    tationum vis mentem impellens, ut in psalmo : Tor- corde, afferel initia Domino,aurum, argenfum, qira-
    rentempertransivit animanostra (Ps. cxxni, 5). Ilem, menlum, hyqcintfiujt},purpurqq}}poccum netutn tt
    frigus peccatorum, a quo David liberari desiderans byssum (Exod. xxxv, 5).
    ait: Converte,Domine,captivilatemnostrqm, sicutlor- Fimbriip, vprba fidei di_ljgen|te_r r^tUjf)J,da_,(pt i,n
    rensin austrp(Ps. cxxv, 6). Sanitas, menlis integri- psalm.: Pninis glori.qejuf filiie regis afi jyfif.sfn fitn-
    tas; inpsalmo: Ctamavi ad te, el sanasti me (Ps. bria (Ps XLIV,14). Coccus, idem qppd Sij_pra;yel
    xsix,3). Languor, vitiorummorbus; inpsalmo: Qui cliaritalisardor, vel crucis mentio. In Exodp, sicut
    767 S. EUCHERU LUGDUNENSISEPISCOPI 768
    supra. Byssus, castitatis vel continentiae candor. In jlk. rum, et domesticiDei (Ephes. n, 19). Muri, muni-
    Exodo, ut supra. Hyacinthus, confessorum livores. menta Scripturae divinae,vel prophetae, aul sancti.
    In Exodo, ut supra. Superhumerale, operum ab hu- In psalmo : jEdificentur muri Hierusalem(Ps. L, 20);
    meris significatio. In Exodo : Et feceruntsuperhume- item in aliam partem : ln Deo meo trantgrediar mu-
    rale de auro et hyacintho, et purpura, et cocconeto, et rum (Pt. xvn, 30).
    byssotorta (Exod. xxxix, 2). Turres, apostoli, vel perfecti quique. In Psalmo :
    Rationale, doctrinse, vel rationis a pectore decla- Et abundantia in turribus luit (Pt. cxxi, 7). Portse,
    ratio. In Exodo: Et fecerunt rationale opere textili Scripturaesanctae, vel justitise, vel apostoli, aut an-
    tecundum opus superhumeralis(Exod. xxx,8). Pode- geli. In psalmo : Et elevamini,portm aternales (Pt.
    ris doctrina secrelior atque perfectior. In Exodo: XXIII,7). Item in aliam parlem : Quia tata poria et
    Et fecerunt veslimenlum poderem sub umbone opus tpatiota via qum ducit ad mortem (Malth. vn, 13).
    textile totumhyacinthinum (Exod. xxxix, 20). Platese, latitudo [Al. bealitudoj dilatata sanctorum.
    Lamina aurea in 1'ronle, crucis prsefiguratio. In In Apocalypsi : Et platem civitatis aurum mundum,
    Exodo : El fecerunllaminam auream, el inscripserunt tamquam vitrum perlucidum(Apoc. xxi, 21). Funda-
    in ea titteras deformatassignaculumsanctilatis Domi- mentum, Christus, vel fides in Apostolo : Funda-
    ni (Exod. xxxix,29), idest.nomen tetragrammaton B ] mentumaliud nemopotesl ponere, quam id quod posi-
    Domini. Templum, corpus Domini,vel sancti. In tumest, Christus Jesus(lCor. m, 11).
    Apost.; Vosenimestis lemplum Dei vivi (II Cor. vi, Maceria, lex, vel Angelorum custodia. In Cantico
    16). El ipseait: Solvite templum hoc (Joan. n, 19). lsaiae: Et maceria circumdedi, et calamot affixi, et
    Altare fidei altiludo. In psalmo : Tunc imponentsu- plantavi vineam(Isa. v,2). Domus, anima in qua Cliri-
    per allare luum vitulos (Ps. L,21). Sacrificium, obla- stus habital, vel Ecclesia. In psalmo : In domum
    tio justitisc. In psalmo : Sacrificate sacrificiumjusti- Domini ibimus \(Ps. cxxi, 1). Coenaculum, altitudo
    tim (Ps. IV, 6). Ilem laus Dei, ut in psalmo : Sacri- meritorum, vel scientiae. In Evangelio : Et ipse vo-
    ficium laudis honorificabitme (Ps. XLIX,23). bis oslendet cmnaculum magnum (Luc. xxn, 12).
    Holocaustum, lotus fide acceusus. In psalmo : Ostium, adapertio fidei. In Aposlolo : Ostium enim
    Holocautta medullata offeram libi (Ps. LXV,15). Ho- mihi apertum est, magnum el eVidens(I Cor. xvi, 9).
    stia , Christus, vel anima dicata Deo. In Apost. : Ostiarius, Christus, qui dicit: Per nte ti quis in-
    Oblationemel hostiam Deo, in odoremsuavitatis(Eph. troierit, salvabilur(Joan. x, 9).
    v, 2). Myrrha, mortalilatis indicium. In psal. : Myr- Columna, firmamentum, vel stabilitas spiritalis. In
    rha, et gulta,et casia a veslimentistuis (Ps. XLIV,9). Apost. : Jacobut et Joannes et Cephas, qui videban-
    Thus, virtus orationis, ul in psalmo : Dirigalur C ( tur columnmesse (Gal. n, 9).
    oralio mea sicut incensumin conspectuluo (Ps. CXL, Paries, interdum structura bonorum operura. In
    2). Unguentum, diffusa nominis Christi gralia. In Cantic. : Ecce hic retro post parielemnostrum prospi-
    Salomone : Vnguentumdiffusum nomentuum (Cant. ciens per fenestras (Cant. n , 9). Fenestrse, "visuset
    i, 5). Sancta sanctorum, interiora quseque mysteria auditus, vel cseteri sensus, ut supra : Prospiciens
    Domini,vel regna ccelorum.In Epislola ad Hebraeos: per fenestras. Ilem in malam partem: Mort introivit
    Noneniminmanufactit sanclis Jesus introivit exem- per fenestras (Jerem. ix,12). Gradus, spiritalis ascen-
    plaria viroruni, sed in ipsum cmlum,ut appareal nunc sus. In psalmorum titulo : Canticum graduum (Pt.
    vultui Dei pro nobis (Heb. IX,24). Sabbatum, requies1 cxix,l). Ibunt tancli de virtute in virtutem (Pt.
    'Spiritalis. In Genesi : Et requievilDominusab omni- LXXXIII, 8). Payimentum, humiliatio, vel afflictio
    but operibut suis (Gen. u, 2). Item Isaias: Siaverte- animse, sive in terrena declinatio. In psalmo : Adhot-
    ris a sabbato pedem tuum (Isa. LVIII,12). Item, ini sit pavimento anima mea (Ps. cxvm,25). Psalterium,
    malam partem : Viderunt eam hostes, el deriseruntl opera bona. In psalmo : Psatterium jucundum cum
    tabbala ejus (Thren. i, 7), etcsetera. Quadragesima,, cithara (Ps. LXXX,3). Cithara, peclus devotum, in
    figura praesentis vitaeac laborls. In Evangelio : Ett quo tamquam nervi sunt viriules, hoc est, spiritalia
    cumjejunattet quadraginla diebus et quadraginta no-- J) bona. In psalm. : Exsurge, psalterium cum cilhara
    ctibut (Matth. iv, 2). Pascha,praenuntiatio Dominicii (Ps. xcvi, 9), id est, opera cumfide; vel de ipso
    transitus. In Evangelio: Ante diem autem feslum t Domino, resurreclio carnis cum divina virtute. De-
    Patchm tciens Jesus quia venit ejus hora , ut transeatl cachordum, prsecepta decem, velgeminaii, quinque
    ex hoc mundoad Patrem (Joan. xin, 1). Quinquage- sensus hominis exterioris cuminteriore. In psalmo :
    sima, manifestatio futurae bealitudinis vel remissio- ln decachordopsalterio, cum cantico et cithara (Ps
    nis.In Levit. : Numerabilis ergo septem hebdomadas s xci, 4). Organum, liomo, vel ille qui esl assuraptus
    plenas usque ad alteram diem (Levit. xxm, 15), ett a Domino. In psalmo : Laudate eum in chordis et,
    infra , id est, quinquaginta dies. Jubilaeus venlursei organo(Ps. CL,4). Tympanum , attenuatum corpus
    qiiietis significatio. In Levit. : Annusremissionisest,, jejunio. In psalierio : Laudate eum in lympano et
    iignum sanctum erit vobis (Levit. xxv, 10). Civitasi choro(Ibid.). Chorus.concordia.In psalmo, ut supra.
    Dei, Ecclesia, vel anima. In psalmo : In civitate Deii Tuba, vocis exaltatio in praedicationedivina. In pro-
    noslrifPs.xLviu, 2). pheta : Exaltaut tuba vocem tuam (Isai. LVHI,1).
    Cives, fidelcs. In Apost. : Sed estis civet sancto-- Cymbala, labia Dominum confitentia, vel dilectio
    »69 LIBER FORMULARUMSPIRITALIS 1NTELLIGENTLE. 770
    Deiet proximi. In psalmo : Laudate eum in cymbatisi A duo in molendino, duo in lecto (Luc. xvn, 34) legun-
    bene sonantibut (Pt. CL,5). Jubilalio, clamor spiri- turin sancto Evangelio.
    lali fervore expressior. In psalm. : Laudaie eutn in' III. Ad Trinilalem; in Joannis Epistola : Tres sunt
    tymbalit jubilationis(Ibid.). qui teslimoniumdant in cmlo,Pater, Verbum, et Spi-
    iEgyplus, mundus hic, vel gentilium pppulus. In. ritus sanclus, et tres sunl qui teslimoniumdant in ter-
    psalmo : Fenienf legali ex JEgyplo (Ps. LXVII,32). ra, spiritus , aqua et sanquis (I Joan. v, 7).*Et in
    ^Sthiopia, Ecclesia ex gentibus. In psalrno : JEthio- Gen. : Tres propagines (Gen. XL,10,).
    piaperveniet manus ejus Deo (Ibid.), ltem aliam par- IV. Ad quatuor Evangelia, in Ezechiele : Et ex
    tem, in psalmo : Dedisti eum escam populo JElhio- medioeorum, simititudo qualuor animalium (Ezecli. i,
    pum (Ps. LXXIII,14). Rabylon, aul murrdus, autRo- 5). Sicut et quatuor (lumina paradisi (Gen. II, 10).
    ma. In Apocalypsi: Et Babylon magna venit in me- Nomen tetragrammaton quatuor litteris Hebraicis
    moriam ante Deumdare ei calicem vhii indignationis scribitur. Quatuor cornibus sancta crux insignitur,
    irm ejus (Apoc.xvi, 19). Inimici, diabolus, vel vitia. ut Habacuc : Cornua in manibus ejus(Hab. m, 4).
    In psalm. : Non confundelur cum loquetur inimicis V. Ad quinque libros Moysi, ad quinque porticus
    tuit tn porta (Ps. cxxvi, 5). (Joan. v, 2), ad quinque panes (Joan. vi, 9), ad quin-
    Fures, haereticiet pseudoprophetse; in Evangelio : B que plagas (Joan. xx, 25) in corpore Domiuico. Apo-
    Omnes quolquolvenerunlanle me, fures fuerunt et la- Stolus : In Ecclesia volo quinque verba sensu meo /o-
    trones (Joan. x, 8). Gentes, vilia. In Pentateucho : qui (I Cor. xiv).
    Cum inlroduxerit te Dominus Deus in terram quam VI. Ad diem sexlum, quo Dominus hominem cum
    possessurusingredieris,et deleverit gentes mullas co- universis lerrae animantibus fecit. In Genesi: Facia-
    ram te (Deut. vn, 1). Item in aliam parlem : Omnes mus hominemad imaginem et simililudinem nostram
    gentes,plauditemanibus (Ps. XLVI,2). Pugna, cerla- (Gen. i, 26). Item paulo post: Et factum est vespere,
    men adversus nequitias spiritales, vel adversus vitia et faclum est mane dies sextus (Ibid., 31). Senario
    conflicius. In Apostolo : Sicpugno non quasi aerem numero perlectio comprelienditur : propterea Deus
    verberans (1 Cor. ix, 26). Pax, carnis, in bonum et sex diebus mundum perfecisse describitur, et ipsis
    spiritus concordia. Iii psalmo : Rogatequm pacis sunt quinque unus adjicilur, ut lex per Evangelium im-
    Hierusalem (Ps. cxxi, 6). hem pax , Christus. In pleatur. Sex sunt setales sseculi: quinque transie-
    Apostolo : Ipse enim esl pax noslra (Epli. n, 14). runt, sexta a Joanne Baptista et inhumanalo Christo
    Vicloria, de diabolo, vel de adversis triumphus. In decurrit ad finem saeculi; unde et sexla die fecit
    Apostol.: Deo autem gralia, qui dedit nobis vicloriam Deus hominem ad imaginem suam, quia sexta isla
    per Dominumnostrum Jesum Ckristum (I Cor. xv, C aclate nianifeslaturper Evangeliura reformatiomen-
    57). Bravium,consummatoruropraemiummeriiorum. tis nostrae, sccundum imaginera ejus qui creavit
    In Apost.: Ad dettinalttm persequor,ad. braviumsu- nos. Sex has aetatesillaesex hydrise significant, quat
    pernm vocalionitDei (Phil. m, 14). Corona, seternae Dominus impleri jussil aqua, et in iis aqua conversa
    gloriae pro justilia merces. In Apostolo : De reliquo est in vinum(Joun. n, 6), utjam manifestatum Chri-
    reposila est mihi corona justilim (II Tim. iv, 8). Quo- stum in lege ct prophetis intelligamus.Hla ergo tem-
    niam spiritalium profecluum consummatio provehit pora sex, quasi per articulos distributa atque distin-
    ad coronam, recte horum quoque spiritalem nomi- cta, quasi vasa essent inania, nisi a Christo imple
    num interpretationem corona consummat. Quse ta- renlur. Tempora utique inaniter practerirent, nisi in
    nien nomina universa complecti arduum duximus, eis Dominus Jesus Chrislus praedicaretur. Impletae
    sicut etiam illud, ut depromerentur cuncta quee se sunt igitur bydrise, id est, adimpletse suntprophe-
    in utramque parlem gemina significatione diTfun- tiae.
    dunt. VII. Ad diem septimum, in quo perfectis omnibus
    CAPUT XI. Dominus requievit. In Genes. : Et requievitDeus die
    De numeris. septimo ab omni operequod patrarat (Gen. u, 2). Nu-
    ^
    Sane tandem bis nominibus absolutis, numeros merus is humanae rationis causa summam perfeclio-
    ex primo pari et ex prirao im-
    quoque breviter digeramus, quos mystica exemplo- nem significat, quia
    rum ratio inter sacros celebriores fecit. pari constat: ex primo siquidem qui dividi potest,
    I. Hicnumerus ad unitatem Deitatis refertur : in et ex primo qui dividi non potest. Hinc jubilseus, qui
    Penlateucho : Audi, Israel, DominusDeus luus uttus perfecta requies exprimilur, septem hebdomadis
    ett (Deut. vi, 4). Et Apostolus : Vnus Deus, una (i- constat. Hinc sepfemspiriius},qui sunt ante thronum
    des, unum baplisma (Ephes. iv, 5). Et arca Noe, qua Dei (Apoc. i, 4). Et septiformem gratiam Spiritus
    sancta Ecclesia designatur, in uno cubilo consumma- sancti significaverunt septem'panes, quibut Chritlut
    lur (Gen. vi, 16), quia in unius Dei conlemplatione qualuor hominummillia tatiavit (Malth. xv, 34).
    quies aeterna perficitur. VIII. Ad diem Dominicumresurreciionis, id est,
    II. Ad duo testamenta divinaelegis referuntur, in octavum. In tilulo psalmi, In finempro oclava (Pt.
    Reg.: Et fecit in Dabir duo Cherubin decem cubitorum vi, I).
    mogniludiiie(III Reg. vi, 23). Duo praecepta chari- IX. Ad sacramentum horae nonse,qua Dominus
    tatis.amoris videlicet Dei et proximi. Duo in agro, gpirilum emisit. In Evangelio : Et circa horam nonam
    771 & EUCHERII LUCJDUM&ISiSEPISCOJE»! 77i
    clamavit Jesus voce magna (Matth. xxvii, 46). Sunt et, A XL. Ad quadragesimaa sacramentum. Ih Evan-
    novem nomina pretiosorum lapidum, et novem sunt gelio : Et dgehatur a spiritu in desertodiebus quadra-
    ordines angelorum. ginta (Luc. iy, 2). Et virtus becalogi, per quatiidr
    X. Ad decalogum , id est, decem verba, quae in liBrps Evangelh impletur, Decaiogi auleih mandala
    lauulis duabus scripta sunt. in psalni.: Iri psalterio perficiiiius, si quatuor sahcti Evangelii Iibrbs per-
    decachordo psallam iibi (Ps. CXLIH,9). fecte ciisiodimuis: sic per contihentiam, vigilias, et
    XI. Ad apostolos. In Eyangeiio :• Vndecimautem oraiiones, et csetera, quse Aposlolus cbmmeroojsit,
    discipuli abieruni in Gatiimam (Matth. xxvin , 16). crmfl jusiiiim (II Cor. vi, 7) ad immorlalis vitae prae-
    Uhdenarius eliam numerus, quaiido dehariiim mo- mia pervenimus.
    nadeexcedit, pro transgressiohe et reprehensione XLII. Ad numerum ih eremo mansionuiii, vel ad
    ponitur; unde et JPelrus apostolus non passus est numerum generationum, quae ab Abraham sunt
    numarum aposlolorum in undenario consisiere, sed usque ad Dominum Jesum Christum (Mdiik. I).
    elegit Matthiam (Act. i, 26) duodecimum iii ordine. XLVI. Quadraginta et sex anriis mdificatumesl tem-
    Ilinc undecimsaga citicina in veleri lege fieri prmci- plum (Jqan. n,,20), a iransmigralione redeuniibus
    piuntur (Exod. xxvi, 7), quae significanlpoeniteniium Judaeis, secunda aedificationepost Salomonem. [Hic
    actus pro commissis peccatis. Ad undecimamlandem g annorum numerus perfectioni Dominici corporis
    hor.am (Matth. xx, 6), gentjles et setas decrepita TO- aptissime cpnvenit.
    catjir. L. Ad Pentecosten; in Actibus Apostolorum : Ei
    XII. Ad aposlolos in Evangelio : Duodecim autem eum complerentur dies Penletosles (Acl. n, 1).
    apostotorum nomina sunt hmc (Malth. x, 2). Iloc nu- LX. Ad fructum viduis, sive continentibsis debi-
    niero significatur universa judicanlium muititudo tum. In Evangeiio : Et dabunt fructum, aliud sexa-
    (Matlh. xix, 28), propter duas partes septenarii, qua gesimum (Malth. xin, 8).
    plerumque signiflcatur universitas ; quse duse partes, LXXII, Ad numerum presbyterorumMoysi (Nutit.
    id est, trja et quatuor, altera per alteram partem xi, 24), vel discipulorum quos Dominns elegil, ih
    multiplicataj, dtiodecim faciunt. Evangelip : Post hmc autem designavit Dominus H
    , XIV. Ad sacramenium Dominicaegenerationis. jn alios septuaginta duos, el misit ittos binos anle [acieni
    Evangelio, Ab Abraham usque ad David, generalionet snam in omnemeivilatem (Luc. x, 1).
    sunt quqluordepim(Matlh. i, 17). C. Ad martyrum fructum sive virginum. InEvan-
    XV. Ad quindecim gradus templi, quos fecit Sa- gelio : Dabunt fruclum aliud ceniesimum(Malth. xv. 8).
    Ipmon, ad quorum numerum, quindecim psalmiqui Numerus ille absolntam perfectionem significat.sicut
    inscribuntur Canticum graduum, compositi sunt; C de eleclis dicitiir: Qui reliquerit dotnum, aul fratres,
    id est, a psalmo, Ad Dominumcum tribularer (PIM aut sorqres; et! caetera quoe «equunlur : cenluplum
    cxix, 1), usque ad, Laudaie nomen Domini, aceipiet, et vitammlernam possidebit(Malth. xix, 29).
    . XVI. Ad numerum prophetarum. Centum etiam quantilatem lemporis indicat, ut
    .XXII. Ad sacramentum divinorum voluminum, Isaias, Centum annorum puer morietur; et caetera
    secundum liileras Hebrseorum. (J;so, LXV;20). Esl el in- Evangelio cenlesimacvis
    XXIV, Ad mysterium nuineri seniorum. In Apo- (Lud xVj4), quam Cbrisius sacris suis humeris im-
    calypsi: Et super thronot viginti et qualuor teniores ponens ad ccelestem patriam detulit.
    (Apoc.iv, 4). Ei vigintiqualuorsortibus in ministerio M, MillenarJus numerus pro perlectione omniuni
    templi distribuii fuerunt sacerdotes o rege David numerorum popilur, et pro perfecta bonorum om-
    (lPar,,xxv/,l), nium actione. Sic Pelrus in Epistola : Unum vero
    . XXX, Ad frjictus fidelium conjugiorum. In Evan- hoc non lateat tios, charissimi, quia unus dies apud
    gfiljp : Et dabunt frucium uliud cenlesimum, aliud Deum,sicut tnille anni (II Petr. m, 8). Nam in cogni-
    sexagesimum, aliud tricesimum (Mailh.. xm, 8), quod tione Dei, prseteriia, praesentia et futura sunt
    ad conjuges, sexagesimum ad viduas, centesimum sequaJiter prsesentia; et quac lohga, sive brevia nobis ,
    ad yirgines pertinet. D videhtur temporum curricula , aequalis spatii sunt!
    XXXUL Ad mysterium aetajis ; qua Dominus in apud Deum. Hos igitur cerlos sacratosque numeros
    caroe versatBs esl; in AppstoJo, sjcut quibusdam ex exempli tantiimcausa protulimus. Siint vero prseter
    hoc videlur, Donec occurramus in unilate fidei et eos plurimi, vel pene oihhes Sacrali, qui quo modo
    agnitionis filii Dei, in virum perfectum-,intnensuram fiaht, ipsp divinsp Jeciionis scrulator inveiiies.
    tetatis pimiiudinis Ghristi(Mph. IV, 13),
    773 INSTRUCTIONUMLIBER I. 771

    SANCTI EUGHERII
    LUGDUNENSIS EPISCOPI

    INSTRUCTIONUM
    AD SALONIUM
    LIBRI DUO.

    LIBER PRIMUS.
    PRJEFATIOAD SALONIUM. A demoiistremus exOrdih. Iri pHnbiptd, inqiiit, fecii
    Saepea riie reqiiiris muitarurh reruih absoliitio- Deuscmlumet terram. Et infra : Et spirilus Dei fere-
    nem, qiisein divinis voliimihibus interpretem pti- bdiur super aquas (Gen. i, 2). In prihcipio, hbe est,
    stulant; colligam, prout redierinl in memoriam, ihFilio, quia per Filium fecit Deus Paterccelum et
    quae a te , mi Saloni, studio cognoscendi seduld lerram. Cui et illud a Patre dicitr.r: Faciamus ho-
    copioseque prolata sunt, atque eis hOn ex meo minetn ad imaginem et similitudiriemnosirdrii (Gen.
    ihgenio, sed ex illuslrium doctorum judicio , l, 26). Omnia ehini per Filiiim operatiis est: Quia
    neque ex propria temeritate, sed ex aliorum otnnia per ipsum facla sunl,ei'sine ipsb facturitesl
    auntoritate respohdeam , coiisectans, non tam elo- nihil (Joan. i, 3). Ferebatttr aulem stiper aquas spiri-
    quii exsultantis ambiium quam necessariae brevi- tus Dei (Gen. i, 2), uiique siinctiis. Ecce habes et
    tatis modum. Sic enim et inriumeris satisfieri inqiii- Deum Patrem, et Filium, et Spiritum sahcturn.
    silionibus tiiis poterit', et mihi insuper liberum erit Item aliud : Verbo Dominicmli firmaii sunt, it spiritu
    aliqua extrinsecus quae cognitioni tuae ulilia arbi- oris ejus omnis virtus eorum (Psal. xxxn, 6). Ecce
    trabor inserere, ut est et illud, Quid sigriificetAl- Deuni, et verbum quod est Filiiis, et Spiritiim ejus
    leluia, Diapsalma, Amen; quid sitCidaris, Ephod, sanctum. Item in Evangelio : Ite, baptizate omnes
    Siclus et «etera : quae vel in sacris libris frequen- B gentes , in nomine Pdtris, Filii et Spirilus sancti
    tata, vel maxime in Ecclesiaeusu posita, interpre- 'Matlh.xnwn, 29). Sed Pater ingenitus, Filius geni-
    tationem requirunt. Hsec cum se legentibus per liis, Spiritus sanctus hec geniius nec ihgehitiis. Ne
    totum Scripturarum corpus crebro offerant, non abs si ingenitum dixerimus, duos Palrcs dicere videa-
    re exislimavi ea tibi ciirii sigmficalionibus snis in mur; et si genilurh, duos filios : sed polius qni ex
    opere hoc qiiasi coacervata ostendere. Dignuin nam- Patre et Filio procedat, velul quaedam Patris Filii-
    que est qiiacumquc cura mea ingenium liium repa- que coiicordia. Neque apiid nos potest sine Spiritu
    rari, qui vixdum decem nalus annos ereinum in- sanctd justa esse concordia. Idem Spiritus et cliari-
    gressus, ihter illas sahclorum mahus non solum im- tas el donum Dei dicitur. Idem et divisor est gralia-
    bulus, verum etiam enulritus sis ab Honorato palre, rum (I Cor. xn, 4). Ergo Pater ex quo oinnia, Filius
    illo, ihquam,primum insuIarilm,postea etiahiEccle- per quem omnia, Spiritus sanctus in quo omnia;
    siarum ihagistrh; cum le illic bealissimi Hilarii sicut et Apostolus dicit : Quoniam ex ipso et per
    tunc insulani tironis, sed jam nunc summi Ponti- ipsum et in ipso sunl omnia, ipsi gloria in smeulasm-
    ficis, doclrina formarel per omnes spiriiualium fe- culorum (Bom. xi, 36).
    rum disciplinas, ad hoc eliam te postea consum- Ittt. Spiritus Dei quomodo ferehatur super aquas?
    mantibus sanctis viris Salviaho alqiie Vihcentio, C Resp. Non pervagatione, sed polestate dum crea-
    eloquenlia pariter sapiehtiaque praeeminentibus. His turse susesupereminet regentis imperlo.
    igitur tot ac talibus usus magistris, ex me quoque Int. Aquas ubi leginius a Deo factas?
    rainimoomnium audies qusesciscitalus es. In quibus Resp. Etsi factas eas in exordid creaturarum non
    iam nunc et interrogantem le, et riie respondenteni evidenler divinse lectionis lextus expressit, a Deo
    recognosce. Vale in Christo. tairieii factse sunt. Naift et aliquahta alia quae nori
    CAPUT PRIMUM. scribuntur, quomodo de cseteris inteliiganitir, osten-
    ditiir. Sicut et Apostoli baplizati intelligehdi sunt
    De Qumstionibusdifficilioribusveteris Testamenti.
    ctim baplizatos eos non peniius manifestet apertior
    1NGENESI.
    Scripturarum significanlia. Licet quidam hoc inielli-
    /nterrogalio.QuibusScripiurarum testimoniis Tri- gi illo volunt testimohio quod ISalvator dicit: Qui
    tiilas approbatur ? tbtus esl, nori indiget ui tavei (Jodh. xin, 10). Et la-
    Responsio. Mullifariam et multis id quidem si- men dc aquis a Deo factis illud nos aliqiiatenus iri-
    gnilicationibus per omnia fere sacra volumina de- stfuere testimonium potest quod dicilur : Sepdreniur
    claratum manifestatumque diffunditur; sed nos bre- aqum th congregationemuriam, ei dppareal arida (Gen.
    viter hoc in ipso stalim divinarum Scripliiraruni D i, 9); quia scilicet non prscciperct ut aquse a terra
    775 ' S. EUCHERIILUGDUNENSISEPISCOPI 776
    quam fecerat, secernenlur, nisi et aquas ipse fecis- A per humanas significationesdivinos motus afifectus-
    set. Nec enim consequenter in crealurarum ordine que ostendere. Sicut cum Dei bracliium dicit (Isai.
    postea distingui juberet, quod ipse aniea nen creas- LHI,l), potentiam ejus virtutemque significat; cum
    set. Et boc quidem ob id colligimusquia creationis aures (Ps. xxxm, 16), eo quod cuncia indubitauicr
    ejus manifeste Genesis non intulit mentionem. Mani- audiat; cum oculos (Isai. i, 14), eo quod indiscrete
    festius autem creaturae hujus Deum designat aucto- universa prospiciat; cum animam , eo quod perpe-
    rem psalmus ille qui dicit: Quoniamiptius est mare, tuum semperque vivat, aut quod auctore ipso omnia
    et ipse fecitillud (Ps. xciv, 5). vivificenlur.
    lnt. Quid est quod dicitur : Et viditDeus quia bona Int. Cum omnia bona Deus fecerit, nihilque non
    tunt valde(Gen. i, 31) ? ab iilo factum sit, unde malum ?
    Resp. Vidit, hoc est, approbavil, id est, non igno- Resp. De privatione boni, dum id quod in bonum
    ratione, sed manifestatione. aucior bonus protulit, in malum a male utemibus
    Int. Quaeconsequentia nominis est ut scribatur : depravatur. In ipsa autem creaturse substantia nihil
    Hmc vocabitur mulier, quoniam ex viro sumpla esl est quod recte appellari malum possit. Porro ea quse
    (Gen. n, 23)? putantur mala, id est, serpenlum et caeterabesliarum
    Resp. Etymologia quse bic in Latino non sonat, Banimanlia; per inconvenienlem naturae modumeffi-
    in Hebraeo sermone servatur. Vir enim vocalur is, citur ut noxia sint. Venenum quippe, quod mortem
    et mulier ista. Quod animadverlitur pulcherrime re- infert homini, vita serpentis est. Si enim homo per-
    cens cuslodisse iranslatio divina dicens : Hmc voca- peluo immortalis mansissel, veneni perniciem incur-
    bilur virago, quia ex viro sumpta ett (Ibid.). rere non timeret. Hoc modo et alia in aquis vivunt,
    Int. In quo Dei similiiudinem relinemus ? quse terrae expbsila moriuniur; atque e contra-
    Resp. In mente. -rio, vivunt alia ih terra, quae aquis immersa depe-
    Int. Paradisus ubi esse definitur? reunt.
    Resp. Diversa super hac re sententia plurimorum Int. Quia totius substanlia creaturae a Deo au-
    est. Aliqui tamen hunc in terra esse definiunt, ut ctore processit, requiro quid de tenebris sentiendum
    non potuerit nisi in terra habitare terrenus : quem sit.
    tamen homini inaccessibilem eflici virtute divina Resp. Quidam ex hoc ita disputanl: Silenlium di-
    confirmanl. cilur, ubi sonus nullus est, cum tamen nullam silen-
    Int. Eden in Genesi (Gen. iv, 16 ) quid accipie- tii noverimus esse substantiam. Sic et quia lucis prse-
    mus? sentia nullaesuni tenebrae, merito tenebrae deputan-
    Resp. Sacratissimum ipsum ad Orientem paradisi | 2 tur lucis absemia. Cui opinioni paruin congruere
    locum. putant alii testimonium illud, quod scribitur : Tuus
    Int. Quid intelligendum est de arbore illa scientiae est dies, et tuaestnox (Ps. LXXUI, 16).
    boni et mali (Gen. n, 9) ? Int. Cum nulla esse ignorantia apud Deum possil,
    Retp. In primis ne, ut quidam haeretici interpre- quomodo ipse in libro Geneseos in exordiis dicit
    tantur, malorum , ita et bonorum putetur ex hoc Dominus : Adam, ubi es (Gen. m, 9)?
    conditor Deus. In arbore quippe illa quaecumque Resp. Hoc est dicere : Adam, quo recidisti ? non
    erat, prscceptum Dei intelligendum est; sed in cu- ergovox ista quasi pro ambiguisciscitatione quaeien-
    stodia prsecepti scientia erat boni, in transgressione tis est, sed cum increpatione interrogantis est. Et
    praecepti scientiaerat mali. Ergo degustata arbore, id aliter: sermo hic, non Deum veri inscium, vel ubi
    est, prsecepti legeviolata, scientia erat mali, quia esset Adam, Deum oslenditignarum, sed illud potius
    praecepti legisque iransgressum conscquebatur et ostendit, quod omnis ille qui peccat, velul jam er-
    pcena. roribus suis devius, et per dclictum recedens a con-
    Int. Si Deus hominem immortalem fecerit (Sap. spectu Dei, noiitia ejus efficialur indignus. Et aliter:
    Xi,23), quemadmodumpotuit mori ? interrogat, ut suis quisque responsionibus convinca-
    Resp. Non quod penitus immortalis homo factus a J0 tur ; quia licet non ignoret quod sihi vult indicari,
    Dco fuerit, sed aut servando mandatum crescerent vult tamen delinquentem etiam responsionis teslimo"
    ad aeternum, autprsevaricandocaderent ininfernum. nio reum statui. Dumenim interrogat, judicat.
    Et ne propria lege viventes similes Deo putarentur, Inl. Quid est quod ait : Maledictaterra in operibut
    aut nullis exstantibus meritis sempiternum paradi- suit (Gen. m, 17)?
    sum possiderent. Tamdiu enim vel angelus, vel ho- Resp. Hic opera non tam excolendi atque exer-
    mo divino favore protegitur, donec injunctum sibi cendi agi, quam peccata intelligenda esse, quidara
    officium impleverit.' arbitrantufc
    Int. Quomodo accipiendum est illud quod nobis lnt. Quomodo intelligendum est quod dicit : E<
    Scriptura deambulantem in paradiso Deum retulit habitavit in terraNaid; vel, sicut in Hebraeohabet,
    (Gen. ni, 8)? Nod (Gen. IV,16)?
    Resp. Dei in eodem Jocopraesentia hac deambu- ilesp. Naid instabilis dicitur, ergo terrae nomen
    Jandi appellalione manifesiatur. Scriplune enim mos est, sed juxta posnamsenteniiamque divinam Caio
    est, quo facilius hominibus ad intelligentiainclareat, fuisse vaguro profugumquo declaral.
    777 INSTRUCTIONUMLIBEU I. 7TA
    Int. Cnm snporius vimm ct mulierem nominibus, i A multa properantibtis, exhibenda prolatis a tc rebus
    suis ulrunique designasset, i|iiid est, quod in conse- est ninla ei circuincisa respcnsiu. I aque ad lioc,
    quenlibus adjccit el dicit : Viruin el mutiercm fecitt quod iiunc requiris, agnoscc, quod nihil ttirptj in
    eos, et benedixileit, el vocavit nomen eorum Adami ipsa crcaiinne cmiditi hominis videri polesl: qmppe
    (Gen. v, 2)? CIIIIIoinni coinpngc iiiembrormn, iotumque hominem
    Resp. Ad.un inierprelalur homo : hominis veroi Dens ftnxeril (Job. x, 8). Deinde nec incongruum
    nomine iiinnifc^tum cst tam viium appellari possei fucrii, ui gcncratio illa signura in parlc membri ge-
    ijuam feminain. nitalis acccperit, per quod gencrationis ipsius pro-
    Int. Quid e.-i, quod in annis Matlinsalemquatuor- inebintur exordia. Cscicrum sccundiim interiorem
    det-iin anni per diligentcm supputaiionem ulua di- inleiligenliae sensum, per hanc circumcisinnein se-
    luvium deprelieriduiilur, ciiin oclo lantum aniinaeini crctioris partis cnrporis illud praefigitratumcst, quod
    arca fuissc referaniur (Gen. v, 22)? sccretior circumcisio, id cst cordis, oporlerel ad-
    Resp. Error in uiimero cst : quippc cum in He- hiberi.
    briforum libris iia legalur, ul iuira diluvii tempus Int. Scribitur in Gencsi : Tentavit Deus Abraham,
    hic qualiiordeciui atinoriiin numerus explcatur. quasi ignorahat Dominus an fidelis Ahraham foret,
    int. Cura Domimis dicat : Erunt dies eorum, B ] nisi manifcsinndserei probatione tentassct.
    eenlum viginti amti (Gen. vi, 3) , quomodo postea Resp. Non quin fidem ejus Dcus ignoraret tenta-
    Abrakc, aliorumque imilioriim vitae tempor.i ullra vil Abraliam veri exploratione, sed idcirco lentatus
    liaec spaiia lenduiitiir (Gen. xxv, 7; xxxv, 28)? est, ut tentalus jusiificaretur, el aliis imitandus pro-
    lletp. Quia hic aniioiuin nunieius agemhu potius, poneretur.
    paenileiniscquani vita> fuerat atiriliutiis liiiinanac : Int. Quomodo Jacob dicit: Vidi Dominum facie
    iutra quem pnescriptum iiumeiuiii confessiuni vaca- ad fnciem, et salva facta est anima tnea (Cen. xxxii,
    reni, ut diluvio non perircnl. Aut si numcruin illumi 30), cuni in Evangclo legatur : Deum nemo vidit
    ad humanani poiius referri vitani placet: quia nequc umquam (Joan. i, 18); "Ul quomodo Moyset cutn Deo
    nuiicampliusquemqiiam qu.im centuiu vigiuti nnnos; facie ad faciem lamquam cum amico locnlut scribilur
    vivcre liceat : illud quod dictuin esl : Erutit dics; (Exod. xxxv, 11). Et rursus idem dicii ad Daniinum:
    eorum centum viginti anni : nnn in eos, qui tunc; Ostende mihi gloriam tuam (Exod. xxxm, 18)?
    conliguo lenipore subseciili sunt, sed in posteros; iiesp. Quia Jacnb vel Moyses non in ipsa inaje-
    prumulgavil : quia uon dixil Sutil, sed Eruni. statis suae gloria Deura viderant, sed per subjectam
    Int. Quid est quod ail : Dilatet Deus Jnphelh, et: divinsc potestaii spcciem visibilis crcaturac, <|uaeliu-
    habitelin tabernaculisSem (Gen. ix, 27)? ' manis poterat npparerc conspectibiis. In ea autem
    C
    Resp. De J.ipheth, qui in lingua nostra Iatitudi- substanlia majestalis, in qna est, qn imodo Deus a
    nem sonai, genlium na-citur niuIliiu<lo,de Seni lle- mortali adhuc lioniinevidcrctur.ciim ipse ad Moysen
    brari. H"Cergo siguilicaiuin csi, Dei Scripiurnriim- dicit : Non poleris videre faciem meam : non enim vi-
    qne iiotitiain, ejccio I-raelc, a nostris vinriicnndaiN. deb'1me homo, et vivet(Exod. xxxm, 20). Hac ergo
    Nolandum vero csi, ires Noe lilios, ires pnsl dilu- ralionc ulriimqnc tc.-tinioniiiniveruin esi.
    viuin terrae partes occupasse. Sein namqiie postcri- Int. Quid cst quod ait: Ipso est Ana, qui in-
    l.is in Asiam vcl Oricntcm, Chaui in Africam vell venit Jamin in deserto, ciiin pascerelasinos Sebeonjttt-
    Meiidiem , Japbeili curn parle Asise in Europam se trit sui (Gen. xxxvi, 24)?
    Occidenteinqiie porrcxeruut. Ile p. Jamin Latine maria inlerprctaiur, id est,
    Inl. Quid cst qnod dicitur in Genesi, De terra aqunrum congregatio : eo quod siagnmn rein in
    exiil ilta Assur, et mdifieavilNiniven el Roobolh civi- eremo li.iml dubie difficilcm ipsc repercrit. Iudicat
    latem (Gen. x, 11)? Jamiii et asinos, qui de onagris cjus instiliiiione na-
    Resp. Non dna? significal civitales. Roobnth nam- scantur. Suul qui aesiimant, quod permixiioncm dl-
    que plaieas dicit. Est crgo sensus hic : /Edificavit versorum intcr se nnimaliuin ipse primus, ut muli,
    Niniven et pliteas civitatis. D vel mulae nascerentur, invcnerit.
    Int. Quomodo occurrcndum est nrguentibus, qnod Int. Quae suut illa primogenim, quse Esau vendi-
    Abraham fratris sui Saram filiam sibi in matrimo- dit Jacob frairi suo (Gen. xxv, 53)?
    liiiiin sunipscrit (Gen. xx, 12)? Resp. Prior el major pars primogcnitis debebatur
    Resp. Quod qu:c a Diimiiio tunc uon fueranl lege vel in honore, vel in haercditari.i snccessione, vel in
    inteidicla, adbuc non puiabaiilur illiciia. gratia paternse beuediclionis. S cul ipsc Jacob, Ru-
    Jnt. Quid fiiii ul Jud.iis, quod neque nos absque ben, inquii, ptimogeiiitusmeus. prior in donis : major
    veieciindii sciscitamnr, signum in itla terecundiore imperio (Gen. XLIX,5). Et in libro Deuieronomii de
    ttrporis parte poneretur (Gen. xvn, 11)? primogenito scribiiur: Dabitqueei, id isi, paier, de
    Retp. Poscchaiquidein, ini Saloui, tantarum pro- liis qnm habuerit cuncla duplicia. ltte esl enim prin-
    fundiias qusestiomim, ordinata ac spntinsa disputa- cipium liberorum ejns, et huic debentur primogenita
    lione IIO-p opositis satisfacerc, et pro meritis red- (Devt. xxi, 17). Unde et Isaac bcnedictiouem suam
    dc<e singulis veliil quamdam iminorandi dignilatem : ad Esau putavcrat primogenili jure deferendam (Gen.
    sed quid agimus? quibus festiuato opus est, ad lami xxvn)?
    PATUOL.L. aa
    779 ». EUCHERHLUGDUNENSISEPISCOPi 780
    ; Int. Quid his respondendum est, qui ob uxores A Resp. Quod non Judaeis tantum lex illa prolata
    multas inconlinentiam patribus vel patriarchis no- sit, quse omnibus gentibus constitutione naluralis
    stris objiciendara putant? legis innascilur, Apostolo hoc etiam confirmanie
    Resp. Primum:, quod tunc nondum lege prohibi- atque dicente : Cumenim gentes, qum legemnon ha-
    tum, quia consuetiidoerat, crimen essenon poterat. bent, naluraliler qum tegis sunt, faciunt, ejusmodi le-
    Deinde, quod ilia tunc vel pro loco, vel pro terapore gem non habenles,sibi ipsi sunt lex, qui ostenduntopus
    iion improbabilia apud Deumfuerinl. PFOloco, sicut legis scriptum in cordibus suis (Rom. n, 14). Atque
    et in una»domo in allero angulo aliquid fieri n quoli- idcirco non sero Dominus legem innocentiae in de-
    bet Domino praccipitur, quod in alio neqitaquam cem verba collegit, cujus jam insitse in pecloriBus
    iiefi permittilur. Pro temporevero, quod rudi adhuc humanis prigo praecesserat. Nec tarde eam saxeis
    saeculo praeceptun»fueral : Cresciteetmuliiplica- tabulis rursus inscripsil, quam jam antea paginis
    mini (Gen. l, 28). Nunc vero jubetur, ut qui babent cor.dis insculpserat. Etenim anle hanc MoysiIegem
    uxores, tamquam non habentes sinfc.Non, quod ju- habebat natura legem suam, per quam et Deum
    stilia varia sit.sed tempora mutabilia, qusepariter ire mundi viiaequeauctorem agnoscere, et per hoc dili-
    non possunt, et diversis quibusi^ue temporibus vel gere, iu promplu erat, et justiliam erga proximum
    diversis locis diversa congruant.Necesse est, postre^ B dilectionemque servare. In quibus mandatis duobus
    mo, quod in his ex voluntale Doiuini sub specie ge- omnis Iex pendct ei proplietae. Igitur et iilud ante
    storum praesentium fierel quaedam pramuntialio fu- jam noverant : Omnia qumcumquevultis ut faciant
    lurorum. vobishomines, el vot facile eit : in quo est et lex et
    Inl. Quid esl quod dicit: El ecceviliittncontpeclu, prophetm(Malth.vn, 12); El tit hoc etiam exemplis
    meoyeteccein vite tre» fundi(Gen. XL,,10)? probemus : ante hanc legem litterse per illam natu-
    Retp. Tria flagella vel tres propagines indieanlur rse legem Abetjustus qgnoscitur (Gen. IV, 4), Enoch
    sub hac trium enuniiatione fundorum. rapitur (Gen. v, 24), Noe eligitnr (Gen. vi, 8), Abra-
    m KXODO. ham pater gentium nuncupalur (Gen. xvu, 4). Quam-
    Int. Loquilur ad Abraltam Deus, quod quarla pro- obrem hanc Moysi legem non sero esse prolatam,,
    geniede terra Mgypli reversuriessent filiilsrael (Gen. praecedens effecit lex naturse, per quam mulli Deo
    xv, 10), et quomodo postea Moyses scfibil: Quints. probabjles exstiterunt.
    autem progenie ascenderunt fitii lsrael de terra Int. Quis est ille digitus Dei, quo duaelegistabulae
    ^Egyptif leguntur scriptae (Exod. xxxi, *8)?
    Resp^ Si genealogiamsecundum Levi tribum re- Resp. Digitus Dei Jiic accipiendus est Spiritus
    quiras>quatuor progenies pro filiorum successione (G sanctus.
    numerabis : si tribus Judaeordo replicetur, quinque I!»LEVITICO.
    generaiionum successiones ihvenies, quamquam in
    Hebrseo, ut indical Aquilaestudiosissimi translatoris Int. Quamobrera in sacrificiis mel (Lev. n, 11)
    edilio, non habeat, Quinta generationeascenderunt: prohibetur offerri?
    sed, ATnmiiascenderuntvfiHilsrael de terra JEgypti Resp. Quia secundum interiorem sensum resoluti
    (Exod. XIII, 18); blandimeniis deliciarum, aut duloedine voluptatum,
    Int. ln Scripturis frequenter legimus : Et dixit non possunt mysteriorum Dei esse participes. Hitic
    Dominut: istud dicere Domini quomodo accipien- est igilur, quod etiam Pascha Domini comedi cum
    dum estT' amaritudinejubetur (Exod. xn, 8) : quia sit semper
    Reip. Dicere Dominus vel loquit scribitur, si austera dislrictio veritatis. Oporlet ergo absque ullo-
    quando ad sanctorom aures-expressum, qui ssepeab adulationis ac voluptaiis melle noxio salutares nos
    aliis non audilur, facit sonum pervenire verborum : Deohostias semper offerre et dicere : Ergo inimicus
    Aut cum per assumpti cujuslibet corporis >speciem factus sum verum dicens vobis? Econtrario admi-
    Deus loquitur: aut cum aliquis admonitione sive re- sceri in omnibut tacrificiit tal jubelur (Lev. n, 13),
    veiatione nocturnae visionis instruitur : vel certe ° scilicet ut omnia, quse ad Christi honorem cultum-
    cum ea quaeagi vult Dominus, sanctorum cordibus que offerimus, salem rationis ac discretionis semper
    ul aganlur, inspirat, secundum illud : Audiamquid accipiant.
    loqualuriri me DominusDeut (Pt. LXXXIV, 9). Int. Quid proprie ad usnm pertinebat saccrdotum,
    Int. Dicit Dominus ad Moysen : Potteriora mea quidve ad Jevitarum ex hisquae populus offerebat?
    videbit (Exod. XXXIII,23) : quid hic intelligendum Retp. Primitiae frugum cseterarumque rerum sa-
    est? cerdotibus, decimaeVero Levitis deputabantur. De
    3 fieip. Quod posteriora divinorum operum in quibus tamen decimis decima sacerdolibus debeba-
    .' Christo postremis manifestanda temporibus, vel in tur (Num. xviu, xix, xxi, xxvi).
    ; Sfiirituvisurus esset, vel in posteris suis. Int. Universa quae Deus condidit, bonavaldetunt
    Int. Quaereferenda snnt inquirentibus quam ob (Gen.i, 51) : et quomodo in lege quaedamanimalia
    causam Deus uni tantum genti per Moysen legem,, vocantur immunda (Lev.xi) 1
    dederit : atque hanc ipsam multa jam sseculiaetate Retp. Ut reliqua taceam, quae ex hoc dici pos-
    transcursa? snnt. immunda appellata sunt esui, non creationL
    781 INSTRUCTIONUM LIBER 1. 782
    Horum enim in cibum usus pro quibusdam figuris 1i jEgyptum quinque et septuaginta animas refertur
    diviua interdictus lege cognoscitur. (Act.vn, 14).
    lnt. Cumraunda et iramunda animalia divina per Resp. Consiat quidem eo teoipore ijuo Jacon in-
    Moysen lege discrcta sint, quomodo etiam ante di- gressus est JEgyptum cum Joseph filiisqtie ejus
    luvium de his quae in arcam recipienda erant, im- Ephraim et Manasse 70 animas tantiim fuisse. IM
    munda appellanlur animalia (Gen. vn, 8)? yero ulii 7S animarum numefus refertur, quasi per
    Resp. Moyses, inspirante sanclo Spiritu, Penta- anticipationem etiam filios nepotesque Ephraim e5
    teucbi scriptor et conditor est : et quia in Levitico Manassenumerandos piitavit, quos postea in /EgyptG
    de mundis immundisque animalibus erat proferenda natos divinse relatio lectiohis ostendit.
    discretio, etiam in Genesi, quia utriusque libriidem Int. Quid respondendum est Judaeis objiciei.-
    auclor est, eadem animalia appellavit, immunda. tibus lestimonium illud : Matediclusomnit qtii pendet
    Inl. Quse de veteri Testamenlo relinquere vel in ligno(Deul. xxi, 25)?
    quseobservare debemus? Resp. Maledictumesse hominem qui in lignopen-
    Resp. Debemusobservare mandata, quaead cor- deat, sed noxiutn, hon inridcentem. Neque enim
    rigendam vitara moresque perlinent : relinquere innocentiaepotest esse raaledictum poenapeccati. Et-
    auiemcaeremoniasritusque sacrificiorum, qusefigu- .B enim siMdrdochmusprmparato lignoappensus(Esther.
    inft atque umbram ruturis tunc rebus pfaeiulefiint. vii, 9), senteritiamfegisecrudelitatis explesset, num-
    iht. Qtiid fespondebimus objiciehtibtis qriam bb quid eiim bi niinc dignum hac maledictione judica-
    -clmsahi Deus sacfifibiis veieribus repudiatis, hovis rent? Aut Machabmi, alque aiii, qiios Spripltiro(II
    deleclatus sit : nihil enim cbrfigi affifmaht, nisi Mach. vn) riiorte sitniii iridignissime testatur nffli-
    qtiod non recte factiimputetur? clos, ntimquid apud eos pro riialedictis hubentur?
    Resp. Spatiosa quacstio, sed ribs pro hecessitate QuapropterSalvator nosiei'a rhofte fedefhpturus ho-
    • breviter respondebifmis, qnod noriideo Deiis videii mihem, ita crucem nbii refugit, ut mofiem. lgitur in
    possit inutabilis, quia haeCprO tfempofurnoppbftii- minoribus nori caluhinieritur, cum pro paiientia Do-
    hitate mtitaia Sint.Namet ariiius lemporibus,et vitse mini nos etiam in riiajoribusgloriemur. Nec mirum,
    spatium variatur aetatibu'*.Nec idcircb quae ista 'ih- si (iicaiur patibnluiii subiisse, queni nbs etiam ad in-
    slituii,'divinse proVidcntiseralio varistiir. Necagfi- ferna descehdisse fatcmuf : qui cuih pfoprium ipse
    coia, si'»slate aliud, hyeriie aliud in exefcfendoagro peccatum non habuerit, suscepit lamen mortem do
    jusserit, ngrieulturseralio miitaiur. Non qiibd i's sui peccati maledictione venienlem. Atque idcirco pe-
    videalur esse dissimilis t\m facit, sed iempus quo pendit in ligno (Gal. m, 13), ut nos a delicto, quod
    facit. PrsecepitergoDeus quse apta suntsuis quibu.s-C in ligno fuerat perditionis admissum, in ligno ap-
    qiifeteriipofibus. Sicut etiam hic iJesacrificiispraece- pensus absolveret.
    pit, non causa SU;P.delectationis, sed bumanae, ut Int. Quomodoin Deut. ( v, 9) Deuszelatusfuisse
    csefera, utilitatis. Et ideo verus est Dominus, quia dicitur, cum in Deuinnulla pertufbatio cadat ?
    bonoriimnoslroritmnon indiget (Ps. xv, 2). Sed haec Resp. Deus perturbari, ut ipse ais, non potest,
    ipsa sacfameriiorumcommutatio nfenova et subito sed tranquilla bonitale zelat ; ne uni Deo debens
    putetur assufhpta, praedicta jamdudum prcpheticis anima castitatem per multos falsos corrupta et pro-
    atqiie divihisvbcSbusfuerat, quibus dicilur: Non dc- stituta turpetur.
    tipidhYdcHdmo tua vitulos,neque de gregibustuis liir- IMJOB.
    cos (Ps. XLIX,9). Poslremo, ut breviter concluda-
    mui, cuf diversa sibi sacrificia Deusvoluerit offerri, Int. In Job (XXVHI, 15) qualiler accipiendumest,
    quiaaliissacramenlis Chrislumpraeniintiarioportuit, quod Scriptura commemorat, Aurum Ophir ?
    cum vehtrifus esset, aliis ahnuntiare oporluit, cum Resp. Regio est Opbir in Indiam tendens : itaque
    venissct. aurum liujus indicat regionis. Alii aurum Ophir
    IK NCHERIS. : valde pretiosum esse confirmant, quodohryzon apud
    Inl. BabaVnillegentilijquid esi quod prophctasse **Latinos
    appellalur.
    secunduinfidem sacraecOmprobathi'bisioriae(Num. Inl. Quid sibi vult, quod illic auctorum ssecula-
    24,17)? rium consuetudine legimus Pleiadas, Oriona vet
    iiesp. Ut multis iniiotesceret modis, dum usque- Arcturum(Job. ix, 9)?
    quaque prolata, 'etiain per infideles anhuntiatuf. Resp. Non quod liis apud Hebraeos.nominibus
    Et ul hoC'ex gehtibUs'pfophetante sighum esset censeantur, sed ut apud nos liorum siderum
    signi-
    gentibiis credituris. Namet Heliu in Job libfOdfefu- iicantia posset esse raauifestior, ita haec translator
    lurishauddubie nullapraedixit(i/r/6.xxxii, Setteq.), appellare voluit, ut usus geutilitatis invenerat. lllud
    Et Cdiphatde DOfninoac Salvaiore nostro in Evan- quoque generaliter observandum est, quod etiam
    gelioprophetavit(Jbim. xi, 50). apostoli vel apostolici viri in epistolis suit scri-
    ilXDEUTERONOMIO. bentes ad populos, abutuntur interdum his testimo-
    Int. Cum in Deuteronomio70 tahtum anirnsecum niis ( Tit. i, 12), qusevidebantur divulgata per po-
    Jacob ^gyptum ascribanfuf impfessse(Deuf.x,22), pulos.
    quomodo postea in Aclibus Apostoloruni introisse Inl. Ir eodem libro quid est, quod de dracon<|
    783 S. EUCHERIt LUGDUNENSISEPISCOPl 781
    illo scribUur : Omnet navet ti conveniant, uon tut- A I* mauEk.
    tinenl coriumcaudx ejus? Int. Quomodo accipicmlum e-t quod Michxas
    Resp. Naves Ecclesias dici, quae lentationibus ait : Ecce Dominus exit de loeo tanclo
    prnplicia
    tribiilaiioiiibiisquc vexatsc, vix antithrisium in fine tno, et detcendit, et incedii tuper excetta terret
    mundi toleiabuiit. Recle atitcm dtaconis illius, id (Mich.i, 5)?
    cst, diabuli caudam anticliristum appellai, a quo Resp. Descendere Dominus dicilur, qnando ha-
    pcrsecutio vcniet cxtrema.
    berc cnram fragililaiis liumaiiai evidenler indiciis
    IMRECUH LIBRIS.
    dignami,simae pictitis ostenditur. Sic et Angeli per
    lnt. Quid cst quod Saulein Dominuspostearepro- iUamJacob tcatam ttcendentet
    bat rcgem, qiiem prius in rcgnum eligendumpulavit descendentesque(Gen.
    xxviu, 12), lerreTiortim visitationem, non ruinam
    [IReg. xui, 14)? desceitdeniiiim indicant angelorum. Sic el exrel-
    Reip. Quin Deus suum illud justum incorru-
    non ex siores jusiiiia viri descendere putantur, si qtiando
    piumque judicium cx nequilatc depromit, condescendunt infcribribus sanctac charitatij in-
    1
    pracscientia cligit (I Reg. x, ): quempiam, cum
    stinclu.
    mcrelur, reprobat, cum clectione indignus efficilur.
    „ IN1SAIA.
    Cactcriim nequaqtiam convenire sacrosanciae veii-
    tati justitiacquc ejus vidcbatur, ul pcccatum offensa Int. Quod inlelligenditm est in cantico Isaiae
    pra-cederet. Prophetae, cum dicit : Cantabodilecto meo canlicum
    Jnt. Quomodo intclligendum est, quod in Scri- palruelis mei vinemtuae : Vinea facta etl dilecto nuo
    ptuiis poenitere Domimn ssepe mcmoratur? Sicut in cornu filio olei (Itai. v, 1)?
    ciiarn dc Sau'e dicit : Pcenitet me quod eonsliluerim Resp. Alii hoc canticum a Spiritu sancto canlari
    Saul regem (l Rey. xv, 11)? puLini, alii a prophcb, qui seque sanclo Spiritu
    Reip. Pceniiutilia Doinini dicitur rerum ab eo vacuus non cmt. Cnntat autem in plancium vineas
    constiiularura mutatio, quc pro rerum vicissitudine, SII.T',quae e-t domus Israel. Dilecius atitem JESDS
    vcl pro recti dispositionc succedit. Neccsse cst CURISTUS esi. Ipsi enim dicmm cst: Tu et filiut
    cniin, ul divinae disposiliones, quo nianifcsliores meut dilectut (Maith. m, 17 ). Ipsuin et palraclem
    audiemibus fiant, per significaliones humansc men- appellai, quod cx eadem sit stirpe progeniius. Haec
    tis indicentur. ergo vinea ipsi plamata cst in cornu, quod esl in
    lnt. Legimus quod suffocabatSaul tpiritus malut sublimilate atque virtule : qui dileclus et fi ius olei,
    Domini(I Reg. xvi, 22), quomodo Domini, si malus? quia iincius sit, unde el Cliristus vocatur : vel quia
    Retp. Quia cuncia Dotnino auctore prolata, di- C omui mundo tainquam splendidiim lumcn illuxerit.
    vinsestint subdita potestati. Ergo ct ipse diabolus, Iti Itoc caniico uvam jusiitiam appellat, et spinas
    licel non qualis imnc est, scd bonus a Domiuo iniqiiitaiem.
    quoudam crcatus, et Deo semper pro omnipotentis Int. In Isaiaevisione cum vidil Dominumseden-
    diiione siibjcctus, Doniiiii cral. tem sttper solium , quid intclligendum est quod
    Int. Quid est, quod cum aliquanta hic Dominus ait: Seraphinstabant tuper illui, texalm uni ettexalat
    vindicel, non vindicat omnia? alteri. Duabus velabanl faciem ejut, et duabut ptdet
    Resp. Viudicat aliquania, ut inlelligalur huma- ejut, el duabut volabant,et clamabanl alter ad alte-
    narum rerum ngere curain. Non vindicat omiiia, rum, el dicebant; Sanctui, tanctus, tanctut Dominut
    ui agnoscatur tcrribile cunctis adhuc fuliiium essc txercituumi
    judicium. Retp. In liac visione Jonnnes Evangelisla Domi-
    Int. Vmbram Samuelis Pyhonissa (I Reg. xvm, num JESUHCnniSTUM ab Isaia visuin essc lesiatur,
    12) qtiemadmodiimpotuit cvocare? diccns : Umc dixit ltqiat, quando vidit gloriam ejut,
    Resp. Atit falsam luiic umbram vidcniibus dia- et locutut esl de eo (Joan. xn, 41). Primum ergo b:r
    bolns oslendit : aut si fuit vcra , tanluin ei licuisse quaerilur qtiomodo serapltin ritca Domini ihronum
    credendum cst, qiiantum a Domiuo pcrmitientc con- D sinntcs pariler et vnlare dicuntur. Bene hoc ser
    cesjum est, nec inirum pro quibusdam recondiiis mone mystico prophel.i depromil : quia Deo slarr
    arranisque causis, vel pro maiiifestaiione proba- idem cst qund volarc, et in sublime exallnre : sede
    tionum diabolo isla permitti : citm et Salvatorem bil qni fesiinat obluiibus appatere divinis. Quod
    eonstituifit in pinnam leinpli, et Job petierit, aecepe- vero scraphin alis suis faciem operire indicantur,
    ritque teritandum(Mattlt. iv, 5; Job. i, II). hoc idcirco quia neque homintim quisquam, neque
    Jnt. Cuirifacluiu non sit, quomodo oranti Ezeehiat ulla creatura divinaein.ijtsi.uis lumen contemplari,
    15 anni quasi ad pracfiniiumvilae suac tcmpus ad- ut est, poiest. Faciein ctgo et pedes velant, en
    dtinlur (IV Reg. xx, 6)? quod uobis el anie inimdum pr.rterita, et post muu-
    Retp, Quia utiquc urgebatur Euecliias in cxtrc- dtini fuiura cclcntur. Alaequoque seraphin indicant
    mis nori fati decreto, sed D^i evocatione aique divini minmicrii velucilatem. Quae ideo siugulis
    judicio. In tantum atttem vitae anni prius non fue- scna: sunt, quia ca tanlum in inumlo, qux sex
    rapt cotistilull, ut per supplicationem intelligantur diebus sunt facla, conspicimus. Quod vero alter
    Idjffti, ad alterum clamsnt, el dicunt : Sanctus, sanctus
    785 INSTRUCTIONUMLIBER I. 786
    sanetns Dominnsexercilunm, unam osteiidiint divi- .iVgnbernatores Ecclesiae pracfigurantur, in Daniele
    niiaietit in mysterio Triuilaiis. sancti coiuincntiamque sectantes, in Job conjugati
    Int. Quid rcspomlendum esl eis qtii dicunt no- et justiiiiin diligentes.
    b';S : Quitl f-ceruiil JuJsci, si credere nnii polue- Int. Quid significal illttd quod dicilur in pro-
    runt? quia necesse fnit ut sertno Isaiae prophetae pheia : Auferam cor lopideum de carne veitra, tl
    iiupliTCtiir, dicentis : Excmcavitoculot eorum, et in- dabo vobiscor carneum (Etech. xi, 19, et xxxvi, 26)?
    duruvilareortim, ut non vidcant oculit, et intelligant Retp. Diiitiin cor ct innbcdieiis lapidei lislifica-
    torde, tl contertantur, et tanem illot (Isai. vi, 10). lione deiiinnstrai : cnruci vcro significaiione cor
    Retp. Prophela hoc praedixii, quia Deus Itoc fu- molle ostcndil, ac docile, ct quod iminuaiam possit
    liirum esse praescivit. Neqnc eiiim puiest ad pecca- rcciperc compunctionein.
    lum coinpcllerc Deus, cni non poiest placere pec- 1NFARAL1P0UEN0N.
    catum. ln his ergo nou pnr-deslinaiio divina intel-
    De hoc in Jnf. Qnid est quod scribitur in Paralipomenon :
    ligc.nda est, sed prsesciemin. Evangelio Itabitabat in Ilierusalem in tecunda (IV Reg.
    scribimr : Propterea non poteranl credere, quia ite- Qum
    rum dicil Isaiat : Ercmcavit oculos eorum, et iudu- XMI,14)?
    In srcunda scilicet parle. Ezecbias enim
    rarit cor eorum, el reliqna ( Joan. xn, 59 ). Non po- g Resp.
    secimdiim Hicrti-alem inurum fecit, filiusque cjus
    ter.itil crcdere, ila diciliir, sicul el nos saepenliqua
    Mannsses tcrtium. H.ibiiab;it crgo hsec, de qua
    dicimus non pn.-se, quia nulumus. Et de Piiaraone
    scribitur in sccunda pnrlc civiiatis.
    scribiiur : In hoc iptuni exciluvi te, ul ostendatnin
    Jnf. Arcam Doraini, in qiia crant dti.T,tabulaeTe-
    te virtutemmeam(Exod. ix, 16). Neque cniin dixil,
    ablniam esse crcdeiidtim csi?
    in boc te feci, ut talis csscs : sed in hoc tc elcgi ct stamenli, quo
    suscitavi, cum jam lc talcm ipse fecisses : Ergo ct Resp. Legiinus in Paralipnincnon , Josiam regem
    hic excaecati eorum ocnli, cl induratum e-se cor Juda, cum llierusnlcm fnccret Paschn Dominn, ad
    lcvilas iia locuttun essc : Ponite arcam in tanctuaria
    dicitur, quia jam scipsi liac CTecilatedigttos cffece-
    raui. Excancai aulcm cl indurat Doiniiins peccito- templi, quod adificavit Salomon filius David rex
    rem dcseicudo ut iniii adjuvando. Si cui aitlem Israel. Nequaquam enim ecm ultra portabitis (II Par.
    sensus hic profundissiimu quaeaionis iiiintis feceiil, xxxv, 3 ). Iloc l»co iia intclligere quidam volunt,
    Coittreiiiisc.ilinecum, et dicai -.Judicia Dominiabys- quod Josias, praevidenscnptivitatetn, arcam Domini
    tut mulla (Pt. xxxv, 7), quia judicia Dei seinpcr in rertiim timcn locum cnrarit abscondi.'
    lnt. Quid intcr liolocnustum et liosliam intcrest?
    justa sunt, sed fre>|iieuterocculta.
    Int. Q.id est illud quod scribitur.: Sicut tponto Q Resp. Quod liostire partcm sacerdntcs edebant:
    llolocnusltnn vcro crat bosiia iniegra aique per-
    imposuitmihi ntitram, el sicttt tpnntam ornavit me
    ornatnento(Isai. LXI,9 ) ? Quomodo idem sponsus fccta, quia tota in oblationc sacrifiuii igui dabalur.
    Iloslisc quoqtie pacificaoappcllabantur, quibus vcsci
    etspunsa?
    Resp. A capiic ad corpus transitum fecit: Caput populus solebat.
    enimChristus esl, corpus Ecclesia (Eph. v, 25), sed IN rSALMOHUM LIBRO.
    tameii iitrimique essc constat in Clirisio. Notnnda Int. Cum primtis psaimus primis illis versiculis
    vero et lcuend» regula li;tc, qu.c in propbciis fre- impiiim peccatorom haereticiiinquediscro.verit, qtiid
    quenler incurrit, gcm.-ransignoraiitibiis tihscurita- sibi vult illn sub ipso psnlmi fiue conclu-io, in qua
    tem, cum de cnpite ad cnrptis, aul de corporc ad ail: ldeo ncn ret.urguntiwpti in judicio (l't. i, £)?
    caput se propht'l;e ordo convcrtil. Resp. Psalini hujus inilium de discrctione me<
    lnt. Ccelumtnilii thronus est, terra autem scabel- riti, et finis de dii-cretione judicii. In qtio oslendit,
    tum pedum meorum (Isai. LXVI,1 ); quomoilo hoc quod lionio absque dubio omnis rcsurgai, id est,
    intclligi poiest, cum utique Deum incorporcura essc jusliis, ut judicet, pcccalor ui judiceiur, impius ut
    crcdamus? puniatur. Nequc enim lunc judicabitur jam judica-
    Resp. Secundum consueludinem clociilionis no- U lus, secunduin quod scriptuin rst : Qui aulcm non
    stra: xideiur habitum designare regnaniis, ui intel- credit, jam jttdicatus esl (Joan. m, 18).
    ligatur Deus vcl habitare coelestia, vel subjecta lnt. Cum passio in Detim nnn cndat, qtjid est
    habcrc lerrcua. quod s.-rpe in Scripturis ira Dei el furor dicitur
    I!»EZF.CRIELE. (Ps. vi, 2)?
    Int. Qua rausa scribiiur : ln die illa mngna tri- Resp. Scripturae consuetiido est, ul ira pro ul-
    bulalionis nenio libcrabitur, nisi Noe, Daniel el lione ponalur. Est enim ira secunduni hominem,
    Job (Etech. xiv , 1» ) : cum uiiquc qunndo ista vindicta secundum Dcum, ct furor secundiim ani-
    Ezecbiel propheta dicebai, solus forsiian Daniel in mum patientis, non secnndtim justiiinm judicwiiis.
    corpore fuerit, duobus aliis jam tunc in pace dor- Ilinc et illud ost qttod ponitur in prophela : Domi-
    mienlibus vel carnis nexibus absolulis? nus creans mala (Isui. XLV,7). Mala crgo sunl juxia
    Retp. In his iribus sanciis iria hnminum genera affectum ejus qui sustinet, non juxta aequifatem
    ligiiificari videntur, qtiaeliberanda in die illa magna ejus qui decernil.
    tribulaiionis a periculis promiliuntur. In Noe enim lni. Quid sibi vull illud qtiod frequontcr in
    787 S. EUCHERH LUGDUNENSISEPISCOPI 7«
    psalraorum titulis inscribitur, In finem, Psalmus A sensus infundit. Autcerte dies diei eructat verbuin,
    David (Pt. iv, v, vi, et alii)i et nox nocti indicat scientiam : dum omni utique
    , Retp. Quod psalmi in fine mnndi bonorum re- die ..
    el nocte anniintiatione
    i fideliumverbum et scien- -
    promissionem respiciant : vel quod ea quae Judari !ia prppagatur.
    ; obtinere se posse in principio crediderunt, nos Int. Virqa tua et baculus ipsa me consolalq sunl
    - consequamur in Christo, qijem venisse confitemur (Ps, xxii, 4): quaehic intelligenda discrelio est?
    S in fine. Resp. In virga correctio declaratur, in baculo
    f, Ini. Quompdo iiitelligendum est quod scribi- consolatio.
    tur : Elbquia Domini, etoquia casta, drgeritumigne Ittl. Cum atiimalia non absque sensu sinl, qup-
    examinatum, probalum terrm, purgatum septuplum modo in psalmo (xxxi, 7) dicilur : Nolite fieri sieut
    (Pt. xi, 7)? equus el mutus, in quibus non est inlellectus?
    B) Jiesp. Casta dicuntur eloquia Domini ideo, quod Resp. Quia in animalibus sensus est, in homini-
    | nullp sinl adulterata, mendacip, et ad vicem argenti, bus intellectus.
    :'; qupd examinatur igui septemplici, spiriius igni Int. Cum de jumentis, sicut de bobuscura non est
    •' mundentur. Deo.(I Cor. ix, 9), quonjodo psalmus (xxxv, 7) ait:
    "
    fy Int. Non congregabo, inquit, convenliculqeomm et jumenlasqlvabis, Domine?
    de,sanguinibus(Ps. xv, 4): cum uiique de sanguine Resp. Homines appellat rationis capaces, jumenta
    '
    magis Latinum scnassel, quain ob causam sanguini- rationis expertes. Salvandosvero confirmai illos per
    bus conlra regulam Latinilatis scribilur? prsesenlem conversionein, hos pcr fuluram conver-
    i Resp. InGraeco oiftwruvlegitur plurali utimero, sionem.
    sanguinem significans. Cujus proprietatis fidem , Int. Qualiter accipiendum est quod scribitur :
    etiani in Latinum plurali numero translator ex- Remitle mihi ul refrigercr priusquamabeani, et am-
    pressiu plius non ero (Ps. xxxviii, 14) ?
    Inf. Cum in psalmo (xv, 10) scriplum sit: Non flesp. Sensus hic de superioribus versibus mani-
    dabis semen tuum videre corruptionem: quomodo festatur. Supra enini dixeral : Quio advena egq sum
    iterum in alio psalmo scribitur : Qum utititas in apudte, elperegrinus, sicul omnespalresmei. Remilte
    tanguine meo, dum detcendo in corruplionem (Ps. mihi ul refrigerer priusquam abeam, et amplius non
    xxix, 10)? ero, subaudilur illud qupd superius dixit, peregri-
    / 'Resp. Descendere se in corruptionem Salvator nus. Caeieruninianifesiumest quod erit, qui sesu-
    prppuetae vpce pronuntiat, dum clavorum confi- pra peregrinum appellando, patriam, in qua futurus
    "•
    gentium irruptione penetratur. Rursus non dedit sii, habere declarat.
    Dominus sanctuin suuin videre corruptionem : quia Int. Quid indicat illud quod legitur in psalmo:
    curruptionein carnis Christus celeri resurrectione In (Ps. xxxix, 8) copiielibri scriptum est de me?
    prsevenit. Resp. Ex persona hoc dicitur Salvatoris, de quo
    (- Int. Quid est quod dicit propheta de inimicis scribitur : In principio creavil Deusccelumel lerram
    suis : Adipemsuum cpncluserunt(Ps. xvi, 10)? (Gen. i, 1), id esi, in Hlio.Aut certe illud : In prin-
    ; RSesp.Adeps concluditur impiorum, cum impin- cipio erat Verbum, et Verbvnt erat apud Deum, ct
    guati sensu et incrassali iniquitate recedunt vel a Deus eral Verbutn(Joan. i, 1).
    justHia, vel a praeceplis Dei : et idcirco dicit alio Inl. Abyssus abyssum! invocat, inqtiit, in voce
    loco : Egredietur ex adipe iniquilas eorum (Ps. LXXH, cataractarum luarum(Ps. XLI,8): quomodoistud ip-
    7 ). Manna vero, id est, coeleslis cibus lenuis est, telligenduin est?
    et eorum aptus alimoniae, qui sublilitate sensuum Resp. Non immerito abyssusappellatur divinarum
    vigenl. Scripturarum profundum, et ideo in voce cataracta-
    | lnt. Quid senliendum est de hoc quod scribilur : rum abyssus abyssuin invoeat, cum vetus Testamen-
    De oMconditistuit adimpleluscst venter eorum: sa- _ tum novum annunliai, vel novum Testamenlum ve-
    turati sunt porcina, et reliquerunt qumsqperfuerunt lus in testimonium vocat in vocibtis prophetarnm.
    parvutis suis (Ps. xvi, 14)? Int. Quid intelligeudtim estex hoc quod scribitur:
    Resp. Supra petiit, ul Judaeia paucis dividerqn- Pro patribus luis nati sunl tibi filti (Ps. XLIV,27) ?
    tur, id est, a justis : quia multi vocali, pauci autem Resp. Id est, qucd tempbriimsuccessionesinired-
    etecti ( Matth. xx, 16). Nunc autern hos ipsos prius. diii pro patriarchis ve.l prnjphetisapostoli vel evan-
    absconditis divinse iegis instructos, porcina sua, id gelistse.
    est, dogmatum poslea immunditia saluralos, dum Int. Frarer. npn redimit,,redimethomo (Ps. XLVUI
    negant Christum, eamdem impietatem dicit etiam 8): quid de hoc senliendumest ?
    ad suos posteros transmisisse. Besp. Quod non redemerit Moyses, redimet Cbri-
    Jnf. Qualiter intelligendum est : Dies diei eructat stus.
    ). ferbum, et nox nocti indicat scienliam (Ps. xvm, 3)? Jnf. Quoinodo accipiendum est illud quod Da-
    Vtetp. Dies diei eructat verbum, dum aposloli vid clamat ad Dominum, dicens : Tibi soti peccavi
    credentibus annuntiant Salvatorem. Nox nocti indi- (Ps. L, 6) ?
    cat sciemiam, dum Judas Judaeis doctrinam pfavj Resp, Soli peccatur Deol, quia utique ipse solus
    783 INSTRUCTipNyMLIBER I. 790!
    sit absque peccato, ita justificatus vincit etiam, dun \. tenditiir esse completa. In qua nunc animalia, id
    judicatur, id est, vel Cbristus in passione, vel se- est, gentes habilant atque consislunt.
    cundum illud quod in propbela dicit: Et venite Int. Quse intelligentia est in hoc quod legimus :
    judicemur, dicit Dominus. Si dormialis inter tnedios cleros, pennm columba
    Jnt. Firi, inquit, sanguinum el doloti non dimidia- deargentatm et posteriora dorsi ejut in specie auri
    bunt dies suos (Ps. LIV,24): quid bic sentiendum esti (PS.LXVI,14)?
    Resp. Non dimidiam dies suos hi qui immatura Jiesp. in hoc loco de apostolis optat propheta, ut
    in testa-
    roprte rapiuntur. Hac ratione etiam illud intelligerc usque ad transitum perseverent, credenies
    possumus : Ne rapias me in medio dierum meorum mentis duobus. In columba autem Spiritus sanctus ,
    (Ps.ci,25). Etaliter : Nondimidiant dies suos, qui ad in posterioribus occultior intellectus : in argento
    Dei satisfactionem non conferunt vel vitsesuoepartem. splendenshistoria Scripturarum, in auro interior vel
    Int. Quid inlerior senstis eioquitur de hoc quod preliosior sensus ostenditur.
    scribilur : Priusauam producant spinm vestrm rha- Int. Dixil Dominus: Ex Basan converlam, conver-
    mnum (Ps. LVII,10) ? lam in profundum maris, ul inlingatur pes tuus in san-
    iiesp. Id est, priusquam se peccata vestra con- guine, lingua canum luorum ex inimicis, ab ipso (Ps.
    summent. 8 LXVII,25): quid hic sequemur?
    Jn(. Juslu» quomodo lavat manut suas in sangui- Jiesp. Basanin Latino confusio sonat. Ergo Domi-
    ne peccalorum(Ps. LVII,11) ? nus nosmet de confusione convertit, quaeest in cruce
    cla-
    Jiesp. Cum tribtiitur vindicta de impiis, non ho< ejus : in qua cruce sanguinepedem suum tinxit,
    procurantibus sanctis : et post delicta atque exitun mantibus Judaeis, ut crucifigeretur instinctu iuimi-
    peccaiorum , justorum clarius vita atque opera re- corum, id est, dsemonum. Abipso autem Salvatore
    splendent. hoc tolum venit, quia omnia hsec propria voluntate
    Int. Quomodo accipiendum est illud quod ir suslinuit.
    psalmo ( LVIII,6) legitur : Non miserearis omni&w; Int. Quos illos accipiemus principes Zabulon, vel
    qui operantur iniquilalem? principes Nephtalim (Ps. LXVII,28)?
    Resp. Non tam maledicenlis animo istud dicitur Jiesp. Pctrum apostolum, vel Andream, qui ex
    quarn correplionem emendalionemque peccanliun iisdem tribubus sunt vocali, sicut et supra Benjamin
    desiderantis : id est, ut in praesenti potius vita cor- nomine apostolum Paulum oportet inlelligi.
    repti, non abutantur divina patientia usque ad futu Int. Quid indicat quod legitur : Posueruntsigna
    ram poenarum acerbitatem. sua, signa,el non cognoveruntsicut in viasupra sum-
    Jnf. Semel tocutus est Deus, duo hmc exaudiv " num (Ps. Lxxiu, 5)?
    (Ps. LXI,12): qnid hic inlelligendum est? Resp. Qtiod Babylonii victoria insolentes effecli,
    Jiesp. Semel hic non ad numerum refereudiim est iu exposuernntsigna inDeilemplo, sicutconstitiii in
    sed ad firmitalem. Quae autem sunt illa duo, qua tropbseosolent super fornicesinlroitusque portarum.
    Domino adjacent? et posse omnia, et \_pllemisereri Jni. Quid esl quod scribitur : Deus autem rex no-
    El aliter : Semel locutus est Deus, id cst, in lege tter anle smcula operatus est salulem in medio terra
    Nara in Evangelio non alia praecepit: ouio non ven (PS. LXXlIl,12)?
    legemsolvere, ted adimplere(Matth. v, 17)? iiesp. Judseam dixit, in qua Christus liberavit per
    Jnf. Quid est quod scribilur : Transivimus pei crucem mundum ; quam aliqui umbilicum terrse
    ignemelaquam,etinduxisii nosin refrigerium(PS.LXV)' appellandum arbitranlur. El aliter : Operatus est
    Resp. Iguem et aquam persecutionem indicat at- saiutem in medio lerrae, id est, in utero virginali.
    que martyrium. Aliqui hic aquam baptismum intel- Int. Quid esl hoc quod legiraus: Quia calix in ma-
    ligendumputant, et ignem sanctum Spiritum, qu nw Domini vini meri plenus est mixto, ct inclinavit ex
    infusus peccata tamqtiam ignis exurat : et hinc es hoc in Itoc : verumtamen fex ejus non est exinanita
    qtiod scribilur : DominusDeus vester ignis urens es (Ps. LXXIV,9)?
    (Deut.iv, 24). licsp. Calix Domini mixlus misericordia et judi-
    Int. Quid dicit illud quod legitur : Iter facite ei, qu\ cium : inclinaltir ex hoc in illud, cum de misericor-
    ascendil super occasum; Dominus nomen illi (Ps. dia in judicium divina severitaie transitur. Fex au-
    LXVII,S) ? tem ejus non exinanitur, quia adhuc ultimum judi-
    Jiesp. Viam bonorum nctuum praeparate illi qui cii reservatur.
    supergressus est occasum morte devicta. Int. Quse significantia est quod scribitur : Et reti-
    Jnt. Pluviam, inquit, voluntariam segregabis,Deus, qumcogitationumdiemfeslumagent libi(Ps. LXXV,11)?
    limredilali lum, et infirmala est; tu vero perfecisti fiesp. Pulchre hic ostendilur qtiod Deus puritate
    eam: animalia tua inhabitabunt in ea (Pt. LXVII,10): mentis velut quadam festivitate laetatur.
    quis hujus loci sensus est ? lnt. Vox, inquit, tonitrui tui in rota (Ps. LXXVI,
    Jiesp. Pluvia bic secundum litteram manna est, 19) : quid hic sentiendum est ?
    secnndum anagogen mandata intelligenda sunt : Besp. Rolam hic ipsum dixit orbem terrae, ec;
    quaemandata vel lex, licet infirma videatur trans- quod inlra ejusdem orbis rotam circumferant toni-'
    gressionibus Judseorum, gratia tamen Evangelii os- trua niugiiunj.
    ?91 S. EUGHERHLUGDUNENSISEPISCOPIi 731
    i
    Int. Quid intclligendum est dc hoc qtiod scribi-- A est homo Aliissimiis qui fundavit e.tm. Et notan-
    (ur: Etpercussiitnimicttstuos in posleriora(Ps.LXXVII, , dum quod ctiain filius Aliissimus appcllatnr.
    m )i Int. Qtiid liic intulligciKliim cst, ulii scribitur :
    Retp. Secundnm littcram itlcernm illorum fitt Factus sum sicul homo tine adjutorio inter tnoriuot ti-
    commeiiioralin, quihiis sui.t Allopbyli in posteriorat ber (Pt. Lxxxvn, 5)?
    percussi. S-:ciimlumiulerioicm ve o scnsinii percu- Retp. Christus iiiiqtie inter morluos liher : quia
    liunlur ininiici Dei in postcrioia, cum in Domini ju- absquc pcccato inter pcccniores npparuil.
    dicio piiniiiiiliir exfrctii". Int. Quae csi icrra illa nblivionis de i|ttn dicilur:
    Int. Qneiii signiGcnt dicens : Exterminavit eami Nttmqiiidcotjnoscentur in tentbris mirabilia tua, tt
    aper de tilva, el singularis ferut depasttts est eami juilitia ttta in terra oblivionis (l't. LXXXVII, 13) ?
    (PS.LXMX,14)? Jlesp. Ri-clissime jiippellaiur ohlivionis icrra im-
    Resp. Apruiii hic Vcspasianum, ut quidnm dictint, pinriim caro a Doniiun derclicia. Et aliier : lerra
    Tiilt inUlligi, qui Jnd.ros bellu vaslavit. Singularemi oblivionis ctiam in illo accipi pnteslqucd dicit: Quo-
    fcrum, Tiitini Vcspasiani filinm, qui Ilicrusnlcm op- niam non est in morte qui ntemor tit tui: in inferno
    puguaiionc consiunpsit. aulem quis confitebitur libi (Pt. vi, t) ?
    Int. Lfgiiniis in psalmo (LXXX, 9): Israel, siandias; B Int. Qiitunodo juveniiis aquilac renovalur, sccun-
    me,non eril in te Deus reccni: quomudu istud acci- dum illud quod legimus : /feriODu6ilttrsicut aquila
    pieiiius? jtnentus tua (Pt. cii, S)?
    Resp. Idola vel Anlichristiim. rcftitandum essc Resp. Aquilsedicuninr vi nimiae senccta; implu»
    proniintiat. Cbristus autcm Dcus reccns non crat, mcs ficri, et nido rclaiae vicissiin pullis suis mini-
    licet iiiiindo per cariiem nostrisicinporihus illuxerit. straniibus pasci, doiiec deicrso senii veierno reci-
    Nam in principio erat apud Deum Dens Verbum, ipse piant ciiin pennis u-um volandi. Secunduiii anago-
    erearis hominem ad similitudinem Dei (Joan.t, 1; gen auiem juveiiius nostra vcl baptisino vel resur-
    Gen. i, 20), qtiiqtic divcrsis vieibus ntqiie icmpori- reciionc renovaiur.
    btis Abratiac vcl patribus nostris seinper appatuit Int. Abyssus, inquit, sicul pallium amictut ejut
    (Gen. xvin, 1). (Pt. ciu, 1): quid liic seqnciniir ?
    lnt. Qtiuliiernccipiendiimcslqund psalmus(nxxi, Jiesp. Non benc plerique arbitrantur nbyssum hic
    1) ail: Deus ttetit insynngoga deorum? amictnm Dci nppellari, cum potius amiriuin lerras
    Re>p Id esl, in congrcgniionc sanctnrum; Domi- dici ipse siipcrioriiin versuum ordo declarai, eo
    nu>aiiiein noster s.iiictossuos itt regni sni, iia etiam quod lerra ipsa abysso ijttasi quudam pallio circura-
    nominis sui pnrticipmione donnvit. Unde et ad' C fusa velelur.
    M<>y-cndieit: Dedi te Pliaraonem in Deum (Exod. Int. Quomndo slant super moiltes aqux ? quia
    v;i, 1). Compcllanttir crgo nomine Dci, qiiin appel- scriptum est -.Sttper inontet ttabunt aqum ?
    lantur et Filii Dei. Nec mirum pro illa ineffabili di- R.'tp. Uiique cnm ant plensc aquis nubes super
    vinse hcniguilatis indulgentia, si voluerit ut hoino montes dependenl: ant cum in mari undac ad mon-
    appellarettir Detis, cutn Deiis appellnius stt liomo. tium inslnr excitaniuf.
    Int. Qitid hic senticndiim cst : Jutlitia el pax Jnf. Quid seniicndum est in hoc quod Icgimus:
    oieuiatm tunt ts (Pt. LXXXIV, II). Draco iste quem formasti ad illudendum ei (Pt. cm,
    Jleip. Quod se lcx ct gratia coujiinxerint per mc- 26)?
    dinlorem Dominum nostriim Jesum Christum, qui Jiesp. Draco isle diabolus est, sed aulc formatus
    fecit utraque unum (Eph. n, 14)? a Domino, qnam in unincn diaboli voltnitariae ne-
    Int. Qiiulitcr nccipicnduiii est quod Jegimiis: Di- quitiae iransiret insiinciu. lliinc propheta Isaiat
    ligit Dominus porlas Sion, super omnia labernacula a (xi, 7) parvulis desciiliit illmli.
    Jacob(Ps. LXXXVI, 2)? lnt. Qua raiione itilelligcndiim est quod scribi-
    Retp. Qund Dtuiiinusumbraculis synngogx Eccle- . lur : Ferrttm pertransivil aiiimam ejtis (Pt. civ, ls)?
    siae riitininieiiia piaeiulcrit. . ID Retp. Cliiisins hic manifestissime designalur, eo
    Int. Mater Sion dicel homo, el honto factut est in quod resurgcudo affigentium clavorum dolorcni cru-
    ea, el ipse fundacit eam Allissimus (Ps. LXXXVI, 5), ciatumqne superavit. Poicst h c ferrum et trihnlatio
    quid hic sequemur ? durse necessitnlis iniclligi, quia animam dixil : ali-
    Jiesp. Mater Sion, ut qtiidam vnlunt, Maria signi- quando tamen anima in Scripturis pro praesenti vita
    ficaiur, iu qua natus est liomo Christus, ipsius quo- appellatur, ut in Evangelio : Nonne anima plus eit
    qnc mntris creator. Sciendum est lamcn, melitis ct quametca (Matth. vi, 25) ?
    secundum Hebratum verius dici: NuriiquidSion dicet Inl. Quid inierpsalmum et canticum interest?
    liomo, et homo natus est in ea, et ipse fundavit eam Reip. Quod psaluii ex psalteri» appellantur, al
    Altissimus ? Et esl sensus hic: quis boc hominum vero canticum ex voce profertur : et quod canticum
    nuntiare possii? Sicut et illud : Aut brnchium Domi- pro scientia, pro opere vero psalmus accipilur.
    ''' ctii revelctum est (Isai. LIII, 1)? Ergo lioc dicit: Psalmus ergo ad aclnalem, id csl ad practicen : can-
    quod nulliis lioriiinum ci nutiliare possit, quia salvc- tictnri vcro ad tbeoriam, id cst, conlemplativam re-
    tur Sion in homine qui natus sit in ea. ipse autem ferlur
    793 INSTRUCTIONUMLIBER I. 794
    Int. Juravit Dominut, nec pxnitebit tum (Pt. cix, A Retp. Dc futuns se -bi loqui propheta fignificat,
    t): quomodo juravii Diuniiius ? qni post illam sessiota-m siirgt-niii lempus di-clatnt.
    Reip. Jurare Domini cst itnmutabililer promit- Idcin posteaqiinm dederil dilcciis suis soiiiuiiin,
    lcre. Recic igilur istnd comniutalio sermonis usur- ostendit qusc fttttira sit resurrecti» illa -aiiclnrum,
    I at, eo quod promissio cjus sacrameuli obtineal fir- dum dicit: Ecce lncrediias Domini filii mercci fru-
    milnicm. cius ventris. Ipsa iiaque Dnminiest haerediias in fi-
    Int. Quid indical illud quotl scribitur : De tor- liis, quam pro merccde friicliisventris indeplus est:
    renle in via bibit, propterea exattabil caput (Pt. cv, 7)? quia salvator fructtis est veniris, ctijus ulique inerces
    Jiesp. Ad personam Chrisii ista referenda suiit, est, ul ci genies li.crediins siut, quas per fidem ge-
    qnia de torrcmc, id esi, passione: in via, id esl, iu neral in filios. Sagittas auiem aposioli recie appellnn-
    sacculobibit proplerea Deus exaltant caput ejus, do- tur, qni oibeni icrra; quasi volniu pcragranie», do-
    natit illi nomenquod ett tuper omne nomen (Phil. n, cirina sua infideliitmcnrda penetraruni: quos filios
    9 ; Ps. csix el teqq.). cxciissornm, id est, propheiarum, opiiiue prnphela
    Int. Qiiindecim illi psnlmi quam ob causam can- designai. Nnm uiiq<iecum in prnjlirtia sun cxcnliiin-
    ticuin grnduum pr.cnolantur ? tur prnplielsc, quid aliutl in illis nisi itiventi npnstoli
    Jiesp. Quindecimqiiondam gradibus, sicut osten- B inanifesiantur? Kxcussis iiaque pr«phciis, quia :>po-
    dit hisioria, asc-eiidcbatur in lempliim : aique ideo stoli generati sunt, recie appc!Ianiur filii excusso-
    hi psalmi quindccim canlici gradiium inscriptione rum.
    signantur, quod nos pcr quosdnm profeclus ad sub- Inl. Quid esl quod legiinus: Sicut abtactatum tuper
    limia spirilalittm reruiu provcciione peidticnnt. malre tua, ila relribuit in aninta mea ( Pt. cxxx, 2 )?
    Int. Sagilta, inquit, pofcniis ttcutm cutn carbonibut Jiesp. Animtc no-trse ablnciatin csi, cmn :tb igno-
    detolatoriis (Pi. cxix, 4); quse liujus veisus inielli- ranlia infanliaead perfecium cihum vit;c coiisiimnia-
    geniia est? lione sensus crigitur. Igitur supra dixerat: Si non
    Resp. Sigitlac polcntis vcrba Domini sunt, quae hiimilitcr scniicbnm, id cst, liiiniilia et lerrena ccgi-
    cliariiaie ejns corda noslra configunt. Carbmies vero talmm : scd exaltavi nuimnin meaiii, Imc est, sed ad
    dcsolatorii sunt, qui pcccaia dissolvunt, secuntlum ccelestia mctitc coiilettdi : liaecmilii fial relribntio,
    illum carbonemIsaim prophetm (vi, 6), qui ad labia ut animam meam intellectus consumnialio coiisequa-
    ejus defertur, ut ptirgel vitia, qnae comraxerat tur.
    vel loquendo, vel ob timorein taccndo. Int. Bealut, inquit, 17111'rntituet tibi quod ttt retti-
    Int. Quid sibi vult quod scribitur : Ecce non dor- tuitti nobit (Ps. cxxxvi, 8): quis liic iiitelligendus
    milabit, nequedormiel qtti euttodil Israel (Ps. cxx, 4)? C csi ?
    Jiesp. Dnrmire intcrdiim in Scripimis Doininiis Retp. Psnlmns liic ct de raptiviiatc Jiidaeorumcnm
    diciiur, ciiin in nobis polius fides dormit, ei dormi- in Haliy'onciii ducii stmt, ct dc peccatoribus qui ex-
    tantem infiJelem rclinquit. Nescit vcro ille dcessc pulsi »b Ecclesia confusioni Iradunlur, inlelligi po-
    quxnntibus sc, uon novit dormire vigilanlibus. tesl. Hic ergo fecnndum histnriam, ut qtiiilain opi-
    Int. Legimus in psalmo (cxxi, 5) dc llierusalcm : naniiir, s guilicalur Cyrus rex, qui hanc restituiion<>m
    Cnjus participatio ejus in idipsum : quid hic scque- subversa Baliylnnc re.-iiiuil, et nsipie ad parvnlos
    niur? cjus illic oiiini iiiicriiccioiie de.-seviii. lntcriorc vero
    Resp. Quod divcrsrc parles unam conslituant civi- srnsu, Bahyloui \ircm ille restiluit qui eam captivam
    tatcin, vel diversa mcrabra uiiuin Domini corpus ef- dticit, qnac sc piius Imbucrat percati bge capiivam,
    ficiant. et exordia vitiorum ad petram, quae est Cltristus,
    Jnl. Quid senticndum esl de eo quod scribitur : e'idii.
    Forsitan perlransisset anima noslra aquam immen- Int. Saepe in Srripluris dicitur : Confitebor libi,
    tam (Pt. cxxui, 5)? Domiiie: qnaliter hoc intelligenilum esl?
    Jiesp. Fnrsiian in Grceco scriptum esl «_sa,quod Resp. N<insemper pcenitentiaiii videiur significare
    Laiine inanifestiiis interpreiatur putas, ut sii sensus D cnnfessin. Nam cnnlilcbor intcrduin ponilur pro lau-
    isic : Pulas perlransisset anin a nnsira aqunm im- dabn, vel pro gratins agam, vel pro glorificabo Do-
    mensam, nisi Domiuus fuisset in nobis? minum.
    Int. Quid cst quod scribiiur: Converle, Domine, Int. Imperfectum meum, inquit, viderunt ocuii tui:
    eaptivitatemnotlram, sicut torrent in Auttro (Pt. et in libro luo omnestcribentur (Pt. cxxxix, 10): quse
    cxxv, 4)? hic significantia cst ?
    Retp. Exsultantis animae vox est, et ex vitiorum Resp. Oculi Doiuini imperfecium nostrum vident,
    vinculis in libertatcm convcrsionemque redcuntis, quia Deus hominem etiam priusquam formemr agno-
    qua postulat, ut ita divinaemiserationis aspiratione scit. Et aliter : Imperfecium nostrum vident oculi
    ex peccatorum captivitate solvaiur, sicul tonstricti Dei, quia cogiiationes nostras etiara aniequam per-
    glacic torrenles Austri tepore solvuntur. ficiantur inirospicit. In libro autem ejus scribentur
    Int. Qnaliicr inielligcndum est illud : Ecce hmre- omnes, quia omnes homines non absque ejus volun-
    ditat Dominifilii merces fructus venlris : sicul sagitlm tatc m-scunttir, vrl omnes volnntates noslrae apud
    in manu potentit, ila filii txcuttemn (Pt, cixvi, 3)? eum plenissime describunlur. Scquitur autem: DiH
    795 S. EUCHERll LUGDUNENSISEPISCOPI 790
    , !replebuntur, et nemo in eis. Die, id esi, Christo re-1 K clis speciosa est, in peccatoribus fusca. Sicut et Hie-
    i .pieburitur, ac praeter Christum nemo in eis erit qui, rusalem raodo sanctameivilatem(Matth. iv, 5) Scri-
    _ #co pleni, fca quae Dfii non sunt recipere non pos- ptura commemorat, modo peccatricem(Matth. xxiv,
    "•stirit:
    frit. Qui sunt pulii cprvprpm de quibus scribitur : lnt. Nomen fratruelis quid sibi vult in Canticis
    f% Et pullis corvorum invocantibuseum ( Ps. CXLVI, 9)? Canticorum?
    Resp. Fideles iilios signjficat de infidelibus pro- Jiesp. Ecclesia, cujus nomine illic ad Salvatorem
    ' creatos. ista dicuntur, fratruelem vocat Christum, qui sit fi-
    Int. Quid indicaturin boc quod legimus : Anle fa- lius synagogse.Et quia Ecclesiam synagogse sororem
    citot frigoris ejus qttit subsislet (Ps. CXLVII,17)? in sanctis nostri inierdum sentire voluerunt, idcirco
    Jiesp. Tentationem per hoc frigus ostendit. secundum quamdam Scripluraeeloculionem Christus
    Iht. Qua raiione nppelliintur ancipites illi sancto- Ecclesiaefralruelis appellntur et sponsus.
    Tiiiri gladii de quibus scribilur: Et gladii ancipites CAPUT II.
    in manibus eorum ( Ps. CXLIX, 6 )? De qumstionibusdifficilioribusnovi Testamenti.
    Hesp. Giadii ancipites dicuntur, quod in judicio IN'EVANGELIO MATTD^I.
    corpus atque aiiimam punire simul possunt. Et ali- B Int. Quam ob causam in prophetaevangelistaequa-
    •ter : quod piiniant et supplicio praesentis poense,et tuordiversaanimalium(Ezech.i, 5) speciedesignanlur?
    metufuturae. Et hincest illud quod in eodem psalmp Resp. Malthacushominis retinet formam, quia a
    (Vert. 1) canitur : Cantate Domino canticum novum, nalivitate hominis orditur dicens : Liber generalionit
    qupd qui mundi purgamenla credunlur, de nationi- Jesu Chrisli filii David, filii Abraltam(Matlh. i, 1).,
    bus ac regibus judicabuni. Marcus leonis specie prafiguralur, eo quod ul leo
    JNPROVERBIIS SALOMONIS. ingenti intulit voce : Voxclamanlis in deserto : Pa-
    Int, Cervusqnticilimel pullus gratiqrutn fabuleniur rale viam Domino(Marc. i, 3). Lucas annuntialur
    leenm (Prqv. y, 19): quid hic sequimur? in vitulo, quod a sacriliciis vel a sacerdotio sumat
    Resp. Cervum amicitise accipiendtim hic quidam exordium, dicens: Fuit in diebusHerodis regis Judeem
    Tiutant Christum, totius dilectionis e.t charilatis ma- sacerdos quidam ftomineZacharias (Luc. i, 5). Joan-
    gistrum. Puljum graliartim Spiritum sanctum, qui nes aquila prsenotaiur :quia spiritu evolans ad su-
    sit omnium gratiarum, id est, charismaium distri- pema tamquam de sublimi profert dicens : In prin-
    butor. Adinonpmiir ergo ex hoc, ut semper Christi cipio eral Verbum, et Verbumerat apud Deum, et
    vpl Spiriliis sancti solatia requiramtis. Deus erat Verbutt}(Joan. i, 1).
    Int. Quid est quod scribitur : Septies cadet justus, C Int. Quomodoaccipiendum est quod DominusJe-
    *t resurget (Prov. xxiv, 16)? sus Chrisius David filius (Matth. i, 1) dicitur, cum
    Resp. In sermone utique aut in cogitatione, cum Utique naius non sit ex Joseph, qui ex David stirpc
    labitur: aut cerle intra septiformis spiritus gratiam, descendit ?
    cum delinquit. Quidam propter seplem dies, per Resp. In conjngium lunc Judsei secundum Iegem
    quos vitaehumanaecursus revolvitur, seplies hic di- de consanguiiiitaie proximas assumebant. Nec dubi-
    ctiim esse cojijirmant: eo quod absque peccato vitae tandum est quod hac ratione etiam Maria ex eadem
    istius cursus.esse non possit. tribu veniens, sicut Joseph ex David stirpe descen-
    I.NBCCLESIASTE. derit, immo propesserit. Ideo autem per generatio-
    Jn(. Quid est qupd in Ecciesiaste legimus : Flore- nem Joseph origp Mariaesignificatur quia consuetudo
    bil amygdalum, el impinguabitur locusta, et dissipabi- Scripturarum est, virorum potius quam feminarum
    tur capparis : quoniamibit homo in domummternilatis scriem in gcneratione contexere. Ctijus Mariaequia
    sum(Eccl. xji, 5.) ? cognata, sicut legitur, fuit Elixabeth(Luc. 1, 36),quae
    Tiesp. Tradunt per haec humanorum membrorum fuisse scribitur de filiabus Aaron (Luc. i, 5 ), mani-
    fieri sigiiifjcaniiam. Nam in flore amygdali canos ca- festissinium est, quod in Christo secundum carnem
    *'
    pillps, ip impinguatione locustaa uimorem pedura, in ex tttroque genere convenerit, regum scilicet sacer
    dutsipalipne capparis concupiscentiae frigus osten- dotumque successio.
    dit, Quae ctim seni in postremse vitse lempore acces- Int. Evangelista Matthseus (i, 16) Joteph gentium
    serint, tunc necesse est in terram, id est, quasi in ex Jacqb dicit: et quomodoLticas(ui,23) eamexHeli
    sejeriiiialis suaj. doraum redeat. Bene tamen lisec fuisse commemorat?
    aeternitatis domus etiam illa fulura te.rra accipitur, Jiesp. Ideoquod alter secundum naturam, alter ei
    de qua scriplura est: PlqceboDqmino in regione vi- secundum legem pater fuerit. Consuetudo namque
    vorum (Ps.cxiv, 9). apud Judaeosex lege erat, ut defuncti fratris uxorem
    IN CANTICISCANTICORDM. ad suscitandum semen snperstes frater acciperet.
    Int. Quid est illud qtiod d.e.Ecclesia scribitur: Jacob ergo atque Heli uterini fratres fuerunt: qun-
    Fusca tumet tpeciosq filia Hierusatem (Cant. i, 4)? rum superiofe defuncto, posterior usus est ex lege
    Si fusca, quomodospeciosa? conjugio. in eorum commemoratione MattbaeusJo-
    Jiesp. Quia ante cxaminatioiiem sui Ecclesia pro seph prosapiam per regiam originem lexuit, Lucas
    djversitate in se consisteutium bipartita est; in san- generalioneuj ejus sacerdotali successiooe deduxit,
    797 INSTRUCTIONUM LIBERI. 798
    Pater tamen Joseph secundum naturam baud dubie A Iqbjorum.luPMum ego tuttodivi viat duras (Pt. xvi, 4)?
    Jacob fuit. Retp...Equidem inanifestume,sj\qupdomnet.qufvq-
    Jnt. Quare in EvangelioMario Joseph conjux dici tunt in Chritto pie vivefe, pertecutionem pafi.uptqt:
    lur (Matlh. 1,20)? (II Tim. jii, 12): sed, tampp 4i)J8<?fll^uS Pfiujjiquajr
    Resp. ConsueludpestScripturae, ut etiam sponsas sunt dura in re prajseptiiiin,,e,ffi_pijuq|ajj; levia iji spe
    appellet uxores. fuju.rp.rum.
    lnl. Quid est quod legimus: Ipse vos baptizabi Int. Quid intelligendum est locp illo, in qup scri-
    Spiritu sancto, et igni (Matth. m, 11)? bitur : Orafe ne fiat fuga veslra hieme, vel tabbato
    Jiesp. Quia per Spiritum sanctum vel peccata exu (ifatth, xxiv, 20)?
    runtur in nobis, vef sanclificatio tribuitur, vel ch.a Resp. Secundum historiam ita intelligendum est,
    rilatis in passionibus tolerandis fervor accenditur, ne liat fpga vestra bierae, id est, ne in tribulatione
    Autcerte quia Spiritu baplizali divinojtidicio exami- fugsetemporis accumujetur injuria. Ne fial fuga ve-
    nabimur.Sunt qui dicant aposloios Spiritu sanctoba stra sabbato : ne co ulique die quo,habere reqniem
    plizatosesse, cumsuper eosignis apparuil (Act. n, 3) vacationemque consuestis. At vero secundurnintel-
    Int. Quaiiteraccipiendum est de columbm(Matth lecittm superiorem, ne fiat fuga veslra bieme vcl
    lli, 16) illius corpore, in qua ad Salvatorem Spiritui B sabbato, ita accipi potest: ne vos fuga illa deprehen-
    sancti patuit manifesta descensio : ulrum ante jan dat, aut in peccalis algentes, aut bonis operibijs
    fuerit, an ad tempus factum subito apparuerit? otiantes.
    Resp. Uliquead terapus ostensum. Nam ui signun Int. In eodem Matthaeo(xxyi, 29) scribitur: Dicq
    visibile Spiritus sancti, qui crat invisiliilis, monstra aqtem vobit, Non bibamamodode hoc genimineviii*,
    retur, verum quidem corpus columbaeillius per di vtque in diemillum quo illud bibamvobitcuminpvunt.
    vinam potentiam, sed iu tempore tactum, ad borau in regno Patris tnei. Quid hic sequemur?
    apparuisse, ac deinceps destitisse credendum est Jiesp. Regnum Dei, ut docti interpretantur, Eccle-
    ngeli vero cum se humanis offerunt oculis, creduo siaest: in qua quolidiebibitsanguinemsuumClirisU;s
    tur, ut quorumdaraopinio est, ex isto crassiore aere per sauctos suos, tamquam caput,in nieinbris suis.
    d esi, vicino terris ad praesenscorpus assumere Int. Quid causaccst quod dicitur: Amodqvid.ebifii
    orro autemvocem aliquara ila putantur exprimere, Filium hpminis sedentemad dexlerqm vir,tutis,ejtyer
    um illisus huic aeri iclus taraquam palato verbo- nientemin nubibut cmli (Matth. xxvi,61)? E.tal'0 lpcp
    um souum reddil. dicitur non visuros venientem in nubibus cceli, nisi
    lnt. Justis promiltitur regnura coslorum, etqup- iu novissimo tantum die p/onaeii(cs omnet tribut
    odo etiam hoc dicitur : Quoniam ipsi possidebun C terrm, el tunc videbuntFitiun) liotninisin nubibui cpeli
    erram (Matth. v, 4)? (Matth. xxiv,, 30) ?
    Jiesp. Quia novumcmlumet noxaterra (Apoc. xxi. Resp. Quia in hoc primo corporis, id est, Ecclef
    ) in futuro repromittiiur justis, ut tiinc cum Dec sise adventu annuntiatur per ntanifesiatipnem cla-
    icut angeli ulruiiique possideant. rilateipque signoi«m : ille vero alius,adventus capi-
    Int. Cum dicat Salvator, Tyrum et Sidonem pceni- tis esl, id est, ipsius Cbristi. Ip, illo, adventu per
    entiam agere ( Matlh. xi, 21 ) poiuisse, si in eis di- membra sua Chnstus venit, in hoc per seipsum,
    inarum apparuisseni signa virtulum : quaproptei
    INHABCO.
    llic facla non sunt, quae salutem fuissent credettli-
    us allatura? Int. Quid significat in Eva.ngelioquod, dicit: QvS
    Resp. Quia Dominusac Salvator pro divina dispen enim habel, dabitur iili: et qui non habef, efipmqu.pd.
    atione non venerat, nisi ad oves qumperierant domui hqbet, aufereturab itlo ( Marc.i\, 25)?
    iraet (Matth. xv, 24). El quid quod non venera Resp. Verbi gratia, ut si fidem liabens, charilalem
    isi ad ovesdomus Israel ? Quia inter reliquas ttsque non habeat, eliam ipsa lide careat, quara forle lja-
    uaque naiiones specialius unumIsrael Deumcoluii bere videbaiur. Sicut Judaeiper Scripturam divipam,
    tque, ut ita diierim, peculiarisDei quondampopu- ^ non intelligentes Chrislum, eiiam ipsam quam se
    fuit (Deut. vu, 6), ob meriia Abrahm(Gen. xxu puiabantjtenere, Dei noliijam pprdiderunt, et Filjujn
    8) ac patriarcharum, vel David (Pt. cxxxi, 11 ) npn,recjpienics, e,tiamPajrpra,np,nbabpn^,
    uibus Christus proprie repromissus, atque ex eo- Int, Marcus evangelista teriia./jo_r,adiej,Pqniinflm,
    m stirpe descendens, inde ipsam carnem(Rom, significat esse crucifixum,(Mofc. xy, 2S),:e.t. qupr.
    3), in qua lerris apparuit, assumptit. Sed tamen modo alius evangelista horam sextam qua crucifixui.
    ia virlutes poslea et in genlibus factae stinl, it: sit fuissecommemorat (Luc. xxin, 44)?
    stimonium boc intelligi potesl, ut ubi dicit, Noi Jjesp. Quia hic illarn pene horarn in scriptis sujs
    ni nisi, subaudiatur, prius : ut sic et testimoni retulit, qua vere crucifixus est. Atvero ille borse an-
    ritas et misericordia Deiin universos prompla ma terioris tempus commemorandumputavit, quo de eo
    s clareat. Judaeisacclamanlibusjudicalum est, quasi per anti-
    Int. In Evangeliodicit Dominus et Salvator no cipationem relationis ea hora crucifixussit, qua jus-
    r, Jugum meumlert et onus meumleveett ( Matth sus esl crucifigi. Sed tamen in ipsa bac passiono
    ,30), et quomodolegitur in psajmo, Propter vtrbi ejus sic tenere debemus, quod ita homp \\\t quj as^
    798 S. EUCHERII LUGDUNENSISEPISCOPl 800
    sumptus sit, pro ejusdcm voluntate pertulerit, ut ji quinquein domouna diviti, tret in duo et duo in tret
    terbum illud quod iu principio apud Deum Patrem dividenur; pater in filium, et fiiiusjn patremiuum;
    erat, inviolalum intemeratumque permanserit: ergo mater in filiam, el filia in tnatrem, tocrut in nurum
    illud injurise obnoxium fuit, quod pro humana inllr- tuam, tt nurus in tocrum suam (Lue. xn, £2). Quid
    initate susceperat: illud vero incorruptum mansil, cst quod cum supcrius quinque videatur posuisse
    quod divina aetemitas possidebat. personas, sex in subsequemibus cum personurum
    , 1NLUCA. significatione subjecit ?
    mt. Quid est quod scribitur in Luca de Zacharia Jiesp. Mater et socrus eadem intelligi potest qusc
    tacerdole, quod esset de vice Abia (Luc. 1, 5) ? per filiam et ntirum duobus sit compcllaia nomini-
    Resp. Viginti quatuor torlibut in minhterium tem- bus: ac perinde ct in subscquenli quinque videri
    l pli dittributi fuerant taeerdotet (I Par. xxiv, 7), ut polesl numcrus personarum.
    ordine vicis suse quisquc sacerdolali fungerctur offi- Inl. In parabola Lazari ct divilis aliqiianlscquae-
    cio : in hoc ergo ordine octavam sortem Abia ha- stioues incurrunt. Aut quomodo dives in tnrmentis
    buit, de qua vice Zacharias sacerdos fuit. sil ante judicitim (Luc. xvi, 19); aul quoinodo di-
    Jnt. Qui illi sunt qui in Scripturis sacris nomina gitus Lazari dicaiur (Luc. xvi, 24); numquhl cor-
    antequam iiascercntur acceperunt? B pora apud inferos sint; aut ipse aquam desideret;
    Jiesp. I11novo Teslamento, prseterSalvatorem, so- numqiiid siliin corporis senliebat ?
    lum legimus Baptistam Joanucm : In veieri qualuor Resp. II*c oiiinia secundtim cos alfcctus loqiiitur,
    sunt, Isaac (Gen. xvn, 19), Ismacl (Gen, xvi, 11), quos aliquando pro nccessiiatc corporis gesservt.
    Salomon, vel Josias (III Reg. xm, 2) qui orlu videan- Ccteruin ille anie judicium lormentorum sensiis
    tur juniores esse quam noininc. quasi pro loco custodiae iu quo crat accipiendus est:
    Jnt. Ad advcntum matris Domini, qnnmodo Joan- reis quippe ipsa custodia etiam ante judicium non
    nes adhuc sensu carens in ulero potuit exsultare cst absque Inrmentis. In hoc qnoque quod npud in-
    malerno (Luc. 1, 4i)? fernum Abraham vidit haccsubesse, a quibiitdam ra>
    Jlesp. Iloc matris magis sensu vel gnndio a qui- tio putaiur, quod ciiam omnes sancii anle advemum
    busdam faclum a-stiinalur, ut etiam inlcrioribus po- Doinini nostri Jcsu Clnisii ad inferna, licct in refri-
    tiieril exsuliare visceribus. Aul ceric si boc atl Joan- gcrii Incuni, descendisse dicutiiur. Alii opinanltir
    nem polius referre placet, inier miracnla divina re- locnin illum in quo Abralum eral, ab illis inferni lo-
    putandum est, sicut ct illud, cuni voxatinmin tonum cis in supeii-iribiis coimiluiuin, proper qund dicat
    termonis trupil (Num. xxu, 28). Dominus dc illo divite: Elevans oculos suns cum
    Int. In codem Evangclioquid sibi vult illud quod ** esset in lormenlis, vidit Alirahani de lnngc ; sinum-
    legilur : Factum ett autem in tabbato tecundo primo, que ipsius Abrahacdesignari illius regionis quieiem.
    eum trantirtt per tata, veliebantditcipuli ejut tpicai, Int. Qitomodoaccipiendiim est quod lcgimus: Jie-
    et manducabant confricantet manibut (Luc. vi, 1) ? gnum Dei intra vosest (Luc. xvu, 21)?
    Jiesp. Quidam lioc loco diem dominicmn ita ap- Jiesp. Iu unoquoque pro bonorum malorumqus
    pellaium existimanl, eo quotl videatur secundtis ab acitium discrepanlia, aul Deus regnai, aul diabolus:
    illa Icgali observaiione sabbati, ct priir.us sit evan- quia uccesse cst ciijus voluiiiau-m opere procur.it,
    gelicaegraiiai celebrilaie. Si cui aniem hoc rninns cjus impcrio vidcalur cssc subjeclus. Ilaquc si justi
    salisfaccre videtur, quod diem ipsuin magis sabbati simtquidam, Deus in his regnare diccndus csi; dia-
    fuisse conlcndat, quia scripium sii dc eo: Quid facitit bolus si injusli. Potcsi etfides regnnm Dci dui, qua
    quod nonlicet in sabbatit (Lttc. vi, 1)? potesl forsiian itur ad regnum, quia ulique juslus ex fide vivit: et
    el ipse niliilominus dics sabbati ila ex boc intelligi, per quam Clmsltti habitat in cordibut sanctorumtuo-
    ul nunc observaiione noslra secundus sit, qni primus rum (lleb. 11,4; Eph. 111,17).
    quondam fuerit obscrv.nione Judaica. Rectissimc Inl. Qunmodo in Luca InlroniSnlvator dicit: Hodie
    enim dies piimus dies dominiciis dcputniur. " mecumeris in paradiso (Luc. xxiv, 43), cnm uliquo
    lnt. Qunmodo visionem illam iu qua Doininus as- dic illo seeundum liominem corpore in lerra. anima
    sumptis tribus discipulis glorificatus est, Lucas post apud inferos fucrii ?
    octo, alii vero cvangelisue post scx dies subsecutam Rep. Poicsl fnrte hic pro pnradiso accipi ille at-
    esse commemoranl (Luc.ix, 28; Matth. xvn, 1; iribtiiaequielislocus, ubi Abrabam esse cum Lazaro,
    Marc. ix, 1)? in Evangelio Salvnior oslendil (Luc. xvi, 22). An
    Jiesp. Lucas, qui, habito Domirii apud discipulos certe ita intelligendum est, quod lianc promissionem
    sermone post octo dies, scribil visionem hanc disci- Dominus secundum cffecium divinac poteslatis im
    pulis ostensam, et eum diem quo Dorainus locutus pleverit, quia ubique Deumesse noscendum est.
    est comprebcndit et eum quo Jesus glorilicalus ap- INJOANNE.
    pariiit. Ili vero qui sex dies indicandos puiaverunt, Int. Quadraginta et sex anni, affirmantibus Jti
    mediis laiitum atque inlegris diebus annumeratis, daeis, secundum Evangelium Joannis ( 11, 40), i
    quasi semiplenum primura illum diem postremum- sedificatione templi quomodo ostenduniur impleti
    quc lacucrunt. Jiesp. Salomonem quidem seplem tanium nnni
    ' Irit. Itursus in codem dicit: Erunt tnim ex hoc domum Doraiuiaediiicassesatis constat ex Scriptu
    8oi INSTRUCTIONUMLIBER I. 801
    lioc dicentc: jEdificavitqueeam in annis septem (III, A ciincta propositae operationis impleverat, propter
    Reg. \i, 38). Quadraginia vcro sex anni in templi quae homines ierram-|iie v.silavcrat.
    reiauratione poaunlur, quse hnbitn csl in diebus Int. Quoiiiodo inielligendiim cst quod Salvalor
    Esdne, po.Usnbversiouem Hiemsolymae, capiivita- dicil: Cuni loquitur mendacittm,ex propriit loquitur,
    temqtie Judseorum. Porro ipsa reparatio exicdifican- quia ntendax-esl el pater ejus (Joan. vm, 44)?
    di tetnpli diu iractaesl, viciuisin circuilu naliouibus Resp. Snpra dixerat Dom.ntis ad Judjcos: Si Deus
    opns assiilu.iinfe^taiione prohibentibiis. pater vesler esset, diligereiis utique mc, et posiea :
    Jni. QnoinoduSalvaior assniiipiuiii bominem duxit Vos ex diaholo patre estis, et desideria pali is vcstri
    in coelum? aul quotuodo roeltim promittitiir sanctis, vuliis facere. Ile lioniicida crat ab iniiio, ct in vc-
    cum dicat: Nemoascendilin cmlmn,nisi qui descendil rilate noustctit.quia ucn est veriias iu eo. Citni lo-
    de cmloFitius hominis qui est in cmto(Joan. 111,13)? quitur menduciuin, hic suliaudiendum csi, unusquis-
    Aitl quomodo in ccelo eral, cum adlmc essel in lcrra? que vesirum, ex propriis loquilur, quia mendax cst
    Jiesp. Secundmn carnem iu terra erat, sccitndum el patercjus, id cst, diabolus. Sunt qui ila dispu-
    Deilatem ccelo non dcerai. Ideo et ipse ascendil qui lanl: Cum loqitiitir iiiendacium, id est, diabolus, de
    desccndit, quia licct assuinpserii hominem, tamen ptopriis loquitur, quia mcndax cst, ct paier rjus,
    homo et Deus, hoc est, ChrUlus, una persona cst; B hoc csl inendacii ipsius pater cst, qui.i ah ipso vi-
    el uliquc cum ille sit capul, sancti aulem nicmbra deatur ortum e-se ineiidacitiin; ut sicm Dcus Filiura
    sint, ueccssc cst ut scquautur membra quo caput veritatem genuit, ila cl ditbolus filium genucrit fal-
    praecessit, ut sit in coelo Christi corporis pleniludo. sitatcm.
    lnl. QualiteriUud accipiendum csl quod scribilur: Inl. Qnomodo accipiendum cst illud quo dicilur:
    JVoutnim adinensuram dat Deus tpirilum (Joan. m, Abraham pater veslerextuttavilut videret diem meum,
    34) ? et vidit, et gavisus est (Joan. viu, 53) ?
    Jiesp. IIoc quidam de Filio proprie intelligendum Jie.-p.Proplictae videntesappellabanlur (I Reg. ix,
    esse conlirtnani: quia boiiiincs dum al,i aliis | lus 9), ideo quod S. Spiritus miinere ca quse cseieris
    minusve capiaiu, uiiqtic ad inensuram spirilmn acci- eraul clausa, quasi conscii fuiiirorum videbanl; in-
    pere videntur, juxla illud Apostoli: Rabentes cutem ter quos el Abraham Cbristuin vidil in spiriiu.
    donalionessecundum gratiam, qum dala est nobis, Inl. Dicitur in Evangelio : Scimtts quia peccatoret
    differentes, sive prophetiam secundummensuram fidei Deutnon exaudit(Joan. IX, 31),ei quomodo Salvator
    (Rom. xu, 6), etc. Clnisto vcro unigcniiostio, qui etiam inalio lncodicit: Omnisquipetit,accipit(Malth. vn,8)?
    dal, nou esl spiritus ad mensuram datus, qtiia in eo Resp. Sunt qui e\ huc loco ila sentiunl: Ille, iu-
    esl omnis plenitudodivinilatis (Coloss. n, 9). C quitint, qui dixit peccatores non cxaudiii C.TCUS fue-
    Int. Salvator dicit: Vos ascendite ad diem hunc, rat, et plenam adhticquasi infuso collyiio videre uon
    tgo non atcendamad diemfetlum islum (Joan. vu, 8), potcrat veiitalem. Certmn esl aiilem divinae miseri-
    et qiiomodo poslea scribitur de co : Ut autem ascen- cordise aurem patcre puUantibus. Puiesi et hac ra-
    derttnl fretres ejttt, tunc et ipte ascendil ad diem fe- lioue iutelligi quomodo Deus nnn exaudiat peccalo-
    ttum (Joan. vu, 10)? res, ut etiam si exaudianiur nd impeirandani pro-
    Jiesp. Yeriias mendacium loqui non potest. Atque priara saluiem, imn exaudiantur in signis.
    idcirco nnn aliieraJesu facttim esi,quamquodse pro- /ii'. Ueus et Salvator quid est quod in Evangelio
    nuiiliaver.it c^se facturum. Sccnopegia sulctniiitasJu- Joannis dicil: Jn judicium ego in hunc mttndum veni,
    dj?nrum unn unutn diem, sedpluresdies solemnitale ut qui non videnl videant, et qui videnl cmci fiunt
    complectilur, sicut et Pasehae festiviias. Ergo quia (Joan. ix, 39)?
    dixerat, non asccndo ad diem festum hunc, utique Resp. Non minima qusesiio, scd nos brevitcr pro
    addiem fe»ttim ipsum, sicut priedixerat, non asccn- neccssiiatc quid bic dociotum opinlo habeal profe-
    dit. Nam el sequilur in Evangelio: Haeccum dixisset remus. Ut qui non vident videant, et qui videm cacci
    ipse, lioc esi, Salvator, mansil in Galilaca; ut intelli- fiant: id csi, ul lii qtii se non vidcrc confitcntur et
    gamus in ea quidem soleiiinilate, scd non ctimdem " inedicmn qui-runi, vidennt; hi veio qui se pulant
    diem Itiis^e, de quaposlea scribiiur: Ut auletii ascen- videre ct niedicum non requirimt in sua caciiato
    dernnt fralres ejus, iiinc ct ip-e ascendil nd diem permancani. Iiaque in hoc jndicium venisse se dixii,
    TeSMim.Potest et figtiraie inlelligi liic dies festus, ad quo disccrnercl cattsam credeniiuni eiincrednlorum.
    qn -m Salvalnrse non ascer.suruni esse professus esi, Ergo ut qui non vident videnni, poiesl intelligi iie
    ul in se muinndain fesliviliiein docerei. geuiibus qui visuri crant per fidem; el qui vident
    Int. Qunliier semiendum esi de loco illo, in quo ca-ci fiant, accipi de Judacis potesl, qui caecabamur
    rie Jesu Christo Salvatore nosiro scribiiur: Nemo perpropiiim infidelitatein.
    mitit in eum manut, quia nondum veneral Itora ejut Jnt. Qnomodo Snlvator loquitur: Pater major me
    (Joan. vii, 30)? est (Joan. xxiv, 8), cl alin loco dicit: £170el Paler
    Resp. Hora haccnon secundum maihemalieos in- unum tiimiis (Joan. x, 30) ?
    telligenila esl, sed poiius liora iila qua ipse crucifigi, Jiesp. Dixiiiiius Je-us ita verus homo ut verus
    qna ips» pati vellet; et ideo nondum venerat liora Deus, de Patrc Dco Deus, de inatrc bomine homo,
    e\us, quia nondum universa perfeccrat, quia nondum illtid secunduni hominem, hoc secundum Deam Jo-
    803 S. EUCHERULUGDUNENSISEPISCOPl 80«
    cutus creditur. Juxta quam rationem divinitatis atque . \.moritur. Nam\ pro bono forsttan qutt audeat mori
    humanitatis, etiam in reliquis quae,aut aequalitatem (Rom.y,6).
    cum Patre, aut hurailitatem ejus sonant, facile in- Resp. Hoc esl quod vult intelligi: llle [pro impiis
    tellectus patebit. roortuus est, cum vix quisquam reperiatur mori velle
    Int. Quid mysterii continet locus ille nbi Dominus pro justp. Nam probono, id est Christh , forsitaa
    pedes discipuloruin lavit (Joan. xiu, 5)? .. aliquis mori audeat. Hic etiarii de se Vefecundein-
    Jiesp. In loco illo malediclum calcanei diluitur, dicans quod pro Chrislo mori possit. Et aliter: Vix
    quod diabplo incentorc animae nostraegressus incur- enim pro justo quis morilur. In veieri lege, ih qua
    rebantfGen. m, 15). Primo enim morsibus ejus no- est pro mandatorum sevei itate justitia, vix pauci
    strum patebnt calcaneuni. Porro cum dictuin est: inafiyres sunt reperti: in iiovo autem inslrumento,
    Ecce dedi vobis poiestaiem cakandi super serpenteset in quo est pro pietate pracceptorum bonitas, innumc-
    scorpiones(Luc. x, 19), maledictumilludabolitumest. rabiles martyres exstiterunt.
    Int. Apostolusdicitde^DeoPatre: Sed pro omnibiis
    1NEPlSTOLA ADROMANOS. mbis tradidit ittum (Rorii. vm, 32), id est, Filiurii,
    Int. (Rom. ni,5). Quae intelligenlia est capituJi qiiid in hoc signitical ?
    illius quo Apostolus proponit dicens : Si autem ini- B iResp.Traditioiii acquieVit.In sacris naniqoe libfis
    quitas noslra justitiam Dei commendat,quid dieemus? facere ihterdum Deusdicitur, iu quibus faciendis vi-
    Numquid iniquusDeusesl qui infert iram? (Secundum detur prsestarepatientiam. Alia quippe sunt quaefiefi
    hominetndico.)Absit.Alioquinquomodo judicabit Deus Detis vtilt, alia quae fieri sinit. Vult ergo lieri qiiod
    hunc mundum? Si enim veritas Dei in meo mendacio facta appareant esse meliora. At vero deteriora per-
    abundavit'in gloriam ipsius, quid adhuc et ego tam- niitiit, ut liberias humani constet arbitrii in qua ar-
    quam peccalorjudicor, et non (sicul bltisphetnamur,et tritrii liberlate bonorum Jnalorumve sectatoribus di-
    ticut aiunt quidam not dicere) faciamus mala, ut Vihojudicio cxhibeatur retributio jusia meritorum.
    evenianlbona : quorum damnatiojusta esl. Inl. In bac eadem Epistola quid intelligendum esi
    Resp. Obscurissimus nique perplexus in Apostolo de hoc quod legimus; Quis accusabit eleclos Dei?
    locus, et niuhis ad discuiiendiiin proferendumque Deus qui justificat. Quis esl qui condemnel? Christut
    sensum verbis iudigens; nobis taiiien pro festina- Jesusqui mortuus est, immoqui resurreXit,quiest ad
    lione sermonis arctandus. Dixerat supra: Est autem dexteram Dei, qui etiam inlerpellal pro nobis (Roth.
    Deus verax, omnis auiein homo mendax, sicut scri- VIII, 33).
    ptum est: Ut jusiificeris in sermonibus tuis, et vin- Jiesp. flaec in quibus sibi ipse respondit, quasi
    cas cum jtidicaris. Jam etiam adjicit: Si auiem ini- C tipuvEixwflegeiida. Et est sensus iste: Nisiforte ele-
    quitas nostra jusliiiam Dei commendat, quid dice- ctos suos aut I|eus qui justifical, aut Cbristus qiii
    mus ? Hic de testimoniis quae supra posuerat, pro his Csl morttms, condemriabit. Minime utiqiie,
    nasceniem eventilat qusnstionem, et adjungit : ^iii etiam interpellat pro nobis. iiocest quod dicit ,
    Numquid iniquus Deus qui fert iram, id est vindi- Nemo condemnabif electos.
    ctam? Secundum hominemdico, boc est, secundum Irit. Quid seririehdiiiuest in hoc loco in qrio Apo-
    humanam elocutionem, quod quasi iniquum Deura stolus loquitur : Optabam enim egoipse anathemaesse
    appellaverat. Yel quod iram ejus dixerat, cnjus pas- a Christo pro fralribus nteis, qui sunl cognati mei se-
    sio in Deum non cadat. Absil: hoc est, absit ita eundum carnem, el retiqua (Rom. ix, 3)?
    credi, ut iniquum Deum esse dicamus : qui, si bn?C Jiesp. Auatheraa interdum, ht et bic, occisionem
    itasunt, iram infert delinquenti. Alioquin quomodo interfeciioiiemque significat. Efgohic Apostolusper-
    judicabil Deus mundum, nisi suiiuna aequitateatque ire opiat in carne, ut alii salventur in spiritu. Et
    justilia? Deinde sequilur: Si enira vcrilas Dei in meo aliter: Ita hicApostolus vim nimiaecharitatis expres-
    mendacio abundavit in gloriam ipsius. Et hoc ita sit, exoptans si fieri possit a Cbristo anatbema esse
    prpponit, ut refellentis sit, non approbantis: quia si pro fratribus, sicul et Moysesqui cum prO popul&
    veritas Dei mendacio hominis indiguit, nec peccator D suo Deum peterpt, ait: Et nttnc , Domine, siquidem
    tamquam peccator, judicabilur, et quae blasphema- dimittesillis peccata illojum, dimilte; sin autem, dele
    banl in apostolus vera videbuntur. Ergo quid est me de libro tuo quemscripsisti (Exod. xxxn, 31).
    quod dicit ? Et si ex comparatione injustitiae justiiia int. Idem loquitur de Deo : Ergo cui vnlt miserelur,
    clarescat, non ideo tamen liomo injuslus esse debet,. elquemvult indurdt (Rom.xix, 8): quid hicsequiinur?
    ut Deus justus appareat. Damnatio eorttm jusla est, Retp. Iiidurauir cor Deo, dum cfiminum poena
    qui nos hsec affirmantdicere. Quid dicere? faciamus diffeftur.
    juala, ut veniant bona. Putabantur autem apostoli Int. Rursum ipse affirmat dicens . Quod quwrebai
    istud dicere apud eos qui male interpretabanlur di- lsrael non est cohseculus: eleciioautemconseculaest,
    Ctum apostolicum, illud utique: Vbi abundavil pec- emieri veroexemcatitunt (Bom. xi, 7): phis hujus fei
    catum superabundavitgratia (Rom. v, 20). sensns est? i
    J»f. Quid illud est quod legimus : Vt quid enim Jiesp. Non qtii(»Deus ullum volentein a'spicferecae-
    Christus, cum adhuc infirmi essemus, secundumletii- citate percntiat: iquia omriet,sicril scribiiur, vitltiat-
    put pro imniis mortuus esi? Vix enimpro juslo quit vot fieri (I Tim. u, 4): sed illos qui seipsos excaeca-.
    aos INSTRUCTldNiM LIBER t. m
    verant, pro retributione malitise dicitur tradidisse. A Resp. Id est, non omnes in gloriam immutabimur,
    [Al. tradere]* dum deserit. Tradere enira Domini est quia resurrectio et incofruptio communis est 6m-
    relinquere. nium, immutatio autem ad gloriam proprie justornfft.
    Int. Qualiter accipiendum est illud quodscfibitur: II ADCORINTHIOS.
    Si eturieril inimicut tuui,-ciba illum; si silit, polum Int. Apostolus dicit: Obsicramtii pro Chtistoj t'e-
    da itii: hoc enim faciens,carbonesignis congerit super eonbiliaminiDeo : eum qui tion tioverat pectatuWi pfp>
    capul ejus (fiom. xu, 20). nobis peccatumfecil, ul nos efficerehiurjuttitia Dei M
    Resp. Hoccsi, ignem compunctioniscongeres, cum ipso (II Cor. v, 20) : qiiid hic sequimrir?
    bona promalis reddes. El aliter : Non quodhocanimo Resp. Reconciliamini, iriquit ,• Deo i qui Christiirri
    inimicus pasci debeat, ul carbones ignis supef caput fecit hosliam pro peccato. Peccatiith vero' appellafi
    ejus duiti pascilur congregentur; sed quod inimicus' ipsam hostiam, si in veteri Testameiitw feqriiras,
    ille cum bona pro malis recipit, si nulla malitisesuae invenies. Potest istud et ita"intelligi, lactum hdstiairi.
    pcenitentia commovetur, ipse sibi polius carbones1 pro peccato Christum, qtiia Filium sriuiiimisit rh ^rrifr-
    ignis super caput suum congerat. Hludine carnis peccali,
    Inti Cum poleslas non sil nisi a Deo, sicut Aposto- Int. Dalus est, inquit, mihi slimulus carriii mtsmdn-
    Jus dicit- (Rom. xm, 1), cur non omnes bene accipi B gelusSalanm, qui me cblaphisel (\t Coir.xii, 7)":qutr-
    eam adminisirantes reperiuntur? modo istud accipiendum est?
    Jiesp. Quia et vitam lianc omnes seqtialiter a Deo' Resp. Dicunt quidam Apostolum'saepedoloVecaprj,
    capiuut, nec lamen omnes aeijualiter vivunt. tis esse vexatum. Meliiis autem piito ita accipi, v)i
    I ADCORINTHIOS. colaphizatus in illis passionibtis iiitelligaliif, qiriJS.
    Ini. Omne, inquil, peccatum quodcunique [ecerit enumeravit ipse, dicens : Ter virgis cmius sum, iehiei
    homo, extra corpus est; qui autcm fornicatur, in cor- lapidalus sum, etc. (II Cor. xl, 25). Stiiriiilum <6T'%O
    pus suum peccat (l Cor. vi, 18): quid hic sentien- carnis appellat tribulationem carriis; et angehirh Sa'-
    dum est ? tanae illurn quo quasi immissore tanta illa patefetuf
    Resp. Quod csetera peccala per corpus extrinsecus ostendil.
    admittaniur, forriicatiosola in cOrporis passionibus ADEPHESIOS.
    adminislretur. Int. Quomodo intelligendinn cst hoc qiiddApbstd-
    lnt. Qualiler locus ille accipitur in quo scribilur : lus scribit, quod proposuenl Dofnihtisin dispensatio-
    Numquid domosnonhabetisad manducandum el biberi- nem pleniludinistemporuminsttiufare omriidin Chrititiy
    dum? aut Ecclesiam Dei contemnitis, et confunditis qu>eiri cxtii, et qum in terra:suni iri ipsum (EpK. x):f
    eosqui non habent (I Cor. xi, 22)? 'C Jiesp. Vere miruiri'
    estquid nuiic repafetufiri ccelWi
    Resp. Apud Cnrinthios quondam, sicut aliqui asse- Reparattir ergo secundum opinionem quOfumdam!,
    runi, prava invaltierat consuetudo, ecclesias passim illa quae ciim principe suo cecidit aflgelOruriipoftro,
    dehonestare'conviviis, in quibus vescebantur ante-' per augmentum societatemque sanCtofum, de! qhibu»
    Dominicam ohlationein, quam post ccenam noctibtls scribitur: Sed sunt sicut angeli in cceld(MatlK. ixit,
    inferebant: cumque divites ebrii ad Eucbaristiariv 30). Reparanlur quoqtie omnia in terra, cum eliam
    vehireritj vexabantur inopes fame. Mos vero isle, ul in locum deficieniium JudaeofuriVadmitluritur cfeden-
    refertur, de gentium adhuc superstitione veniebat. tes ex gentibus. Et aliter : Instaurantur quae surit-irf
    Unde etiam quibusdam locis per jEgypli rura , vel terfa, dum nos per Mediatorisnostri sanguiriem con-
    Syriae, die sabbaii nocte post ccenam dicitur ad ec- ciliationemque reparamur. Reparantur ccelestia, cutf'
    clesiam converiire. de salute nostra gaudium nascituf ahgelOftiiri'.
    Int. Cujusmodipropbetia est de qua scribilur : Si Jnt. Quid est quod ApostbluSloqriituf de Deo PP
    autem omnes prophelent, intret autem quis infidelis^ tre: Ex quo omnis paternilas incmlis etintefra liomi-
    velidiota,convinciturabomnibus,dijudicaturabomnibus, nalur(Eplt. m, 15)?
    occullaenimcordisejus manifestafiunt (l Cor. xiv, 24). Ji»sp. Quia cum ille nobis Pater primus ev feftfs-
    Jiesp. Prophetiaegenus duplex est: doctrinae iinnm, •" sit,' ab illius noinine derivatur quattdd alii patresap'
    aliud divinationis. Sed divinatio prseteritis tempori- pellantur.
    bus magisviguit, doctrina prsesentihus. Occultaautem Jiif. Quomodo Apostolus dicit: Horibrd patremlef
    cordis ejus manifesta fiunt, dum in Ecclesia prophe- mairem, quod est mandalum pfirnum (Ep"h. vi, 2),
    lanie doctore conscientia compungilur auJienlis. cum in mandatis, ut qiiidam ordirianti qoartd sit loco?
    Int. 0'"-d est quod scribitur, traditurjts Filius re- Jiesp. Aliqui de hoc ita dissefunt'diceiites:'Trii
    gnum DeOPalri (I Cor. xv, 24)? illa mandata qtiaesuperiora sunt;, Omnia"ad Deurh1
    Retp. Tradilurus quidem, sed tamen non ita tra> perlinent, septein sequeritia ad hominem; eitfia'illal
    diturus, ul careat. Traditio autem regni nostra pro- ad Deum pertineritia in una legis talis tabhfa terie-
    vectio esfr,tunc cum esse ex integro Filii metuerimus bantur, in alia vero tabula praecepta1illk' erarit qhaY
    in Patris regno. ad hominem pertiiiebant. Hoc itaque maridatuhi inS
    Int. Quid sibi vult illud quod scribitur: Omnesqui- septem mandatis qtiae ad prdximum pcrtinenl, j0i
    dem returgemus, sed non omnes immutabimur (I Cor. mum est. Alii vero qui hoc mandatum ripfr
    quafip"'
    xy.51)? sedquinto loco, quodet nos pf6bam'us,;ess^!coiiiyir
    807 S. EUCIIERIl LUGDUNBNSISEPISCOPI 804»
    manl, ita de hoc disputant: Decalogtimipsmn lotum, iK catur, vel per ejusmodi absiinentiam vel per circum-
    quia in illa prima lege coiiscriptum esl, rccte primuin cisiotiem. Sequiiur autein : Non in honore aliquo ad
    mandalum appellari, quod utique primuni facial nrdo, taturitatem carnii, ergo lioc cst quod vult intclligi:
    postej aliorum in lege consei|iieiis prsecepturum. liein Oinnes ill.c observationes, liccl in observanlia ali-
    ex h»c aliier: llonora patrem et mairem , quod est qiiain sapicnti.e prseferre vidcaniui' figiiram, quia
    mandatum primum, ct subjungit, iu pnimi-sione. In piitenlur legein praeceplorumtenere, limeu in sttper-
    qua proiuissione ? Vt bene sit libi, et tit longmeut stitione sunt, nuu in aliquo honore Dci, sed ad ex-
    tuper terram (Exod. xx, 12). Igilur in inandatis hoc plendam voluniaiem observantiac carnalis.
    esl primtiiu iuaiida:utii, quod liabeal, quam supra I ADTIHOTHEUM.
    diximus, promissinnem. int. Quas singnlarum rerum est accipienda discre-
    Int. Quitl sihi vuli illuJ quod scribitur : Spiritum tio in his quas Aj:03tnlus profert diccns: Obsecro
    nolile exstinguere(I Thets. v, 19) ? igitur primo omniitmfieri obtecrationet,oraiionet, po-
    Jiesp. Exstingucre, id est fugare pcr opera iniqui- ttulationes, gralidrum acliones (I Tint. n, 1).
    tatis. Daviil iuquii: Spiritum sanctum tuum ne uufe- Retp. Obsecrationes fiunt prn peccatis pr.nleritiset
    ras a me (Pt. L, 13). praesenlibus; orationes pro adipiscendis quao spera-
    Int. Seqiiitur paulo post in eodcm : Ut integertpi- B mus; posttiluiiones cum pro aliis interveniimis; gta-
    ritut vitter, et anima, el corpus tine querela in adven- tianim aciiones cnm ea quaeposcimtis impetramus,
    tum Domini.nottri Jesu Utristi servetur (I Thess. v, vel cerie cum pro immcnsis Dei beneficiis graiias
    45): quid hic inlelligetiilum esl? latiiles|tie refcriimis.
    Resp. Spiritum hic dicit iiiiquu illum sanclnm, da Ittl. Licus illequomodo aecipiendis est, in qno
    quo sttpra diicral: Spiritum'nolite exstinquere. Qui scrihitur: Quorumdnm hominum piccata manifefa
    quidem cum in stibstaniia sua non possit exsiiugui, tunt prmcedentiaqd judicium, quotdam autem et tub •
    eislingiiittir in nobis, cuin auferiiir a nobis. Duium wquuntur (I Tim. v, 24)?
    nauique ejus vel gralia in bomiiiibiis sicut eorum Retp. Supra dixerat, adoersus presbyterum accuta-
    virlutibus acceiidiiui-, ita eorum vitiis exsthguilur. tionem non recipiendam, nisi sub duobus et tribus te-
    Alii asseruul spirituiii liic accipicndura cssu auimae stibus (1 Tim. v, 19); ct paulo posl addidit: Quorum-
    ipsius iiitcllecttim aique sapientiaui. Dequu alio.loco dam hominumpjceata sunt pracedentia ad judicium,
    ideni Aposiolus dicii: El ip-,eSpiritut tettimonium utique dtiin oiiinibiis noia sunt; qnaedam autem ct
    reddit spiritui nostro, quod tunws filii Dei (llom. vm, siibse.|iniiiiiir, iitique diiin posica in judicio compro-
    16). Iloc est, quod illu Spiritus sauclus huic intellc- hamur. Quod si isiud aliqui in judicio Dei magis acci-
    ctuali spirituali nustro teslimtiniutn reddat, qtiod Cpieiiiltim ptiiant, poiest iia inlelligi: Praecedere ad
    siimus iilii Dei. Alio quoque luco Aposmliisloquiiur : judiciiim illa peccala quae anle hic uniisquisq'ic com-
    Pialtam spiritu, psallam et mente (I Cor. xiv, 15). miserit; subseqtii vero ill.i, t|iiibus nos quidein cau-
    Ilic spiritum pro voce poneus, el vocc dicit pariter sas deditnus, sed j nn post tratisiiutn iiostruin con-
    el inemc psallendum. summata inlelligjintur. Ergo suhseqtmnlur nns in
    ADCOLOSSENSES. judiciiim hujusmodi peccata, si, verbi gratia, cui ino-
    Jni. Quid intelligcndum esi iu capitulo illo, in quo pise nos catisas attulitntis, fame post obilum nostrum
    d Colnsseiiscs scribitur: Si mortuiestis rum Chrislo atque egeslute constiiiiptiis sit.
    ab eleinentismundi, quid adhuc tamquam viventet in II ADTIMOTUKUJI.
    itiundodeceruitin(Coloss.u, 20)? Et rcliqua. Int. Alexandermrarius multa , inquil, mala niilti
    Rtsp. Persiringamus, ut posstimus/locuin summis oslendit: reddet et Dominussecundum opera ejus (II
    obscuriiatibus involutum. Dispulat contra eos qui ex Tim. iv, 14). El item: Percutielle Dominws,pariesdeaL
    Judacis Chrisiiani, propriis coiilcndcbani canrenioniis bate (Aci. xxm, 3): qiiomodo hsecintelligenda siinl?
    inliaerere. Supra ciiiin dixerat de improbabili eoruin Itesp. Percutiet le, itiqnii, non pereuiiat; ct rur-
    observami.1in ciboet polu; et quod neomenim eorum sum reddel, non reddat. Umle fit ul non lam maleili-
    tt sabbata umbram fulurorura praMulissent (Col. n, cenlis animo dicth csse videanlur, qtiam judicium
    16). Riirsum iu consequeiuibtis dicit: Sitnortui estis Dei atque vindiciam dciiiiiitiantis. Itein aliicr: Et si
    eum Chritlo ab elementismundi, quid adhuc tamquam pcr admiiiislraiipnetn prophetix itiimoto aiimo ma-
    livenlrs in mundo decerititis? Id est, dijudicalis di- ledic.it propheia, ui illud : Obscurenturoculi eorum
    rentlu: Ne teiigeritit, neque gustaveritit, nequecontre- tie videant (Ps. LXVIII,2i); dicit quid eorum mcritis
    ctaveritis, qttte sunt omnia in inlerilu ipso usu tuo (id debebatur. Quia omnh preevaricatio el inobedientia
    csi, ilmn assiiinunliir iiiteremit), tecundum prmcepla mccipit jtttlam operis ataue mercedii relributionem
    et doetrinas itominum: qum tunt ralione.n qttidem Ita- (Heb.n,1).
    bentia sapienlim in snperstilione et huinilitale, et nonI ADnEBPXOS.
    nd pmcendiimtorpori. Dncirinas hniiiiniiiiitlieii, quia Int. Quid in hoc seqtiiimir quod Aposloltts dicil:
    prxiepta ipsa caina!iler inti-ll g.inl, priecipienies in Fide Jacob morient singulot filiorutnJoseph benedtxit,
    lege. prphibiia IIOIIinatKitit-ari: sed Imc, .-icut ipsc el adoravit fastigiumvirgm ejus (Heb. xi, 21) ?
    sulijiiiigit,.insiiperliiionc et hiimiliiatc snpervacua,, Retp. Scoplri signilicalio est accipienda per vir-
    et in corporis affliciione, cui utique corpori nou par- gam, ct per hoc fegni poteslatisque fastigium in quc
    809 INSTRUCTIONUM LIB. 1. 8W
    Cliristus intelligitur adoralus, qui videlicet futurus A Deo, non vocem, sed inconditumsonum vocis acce-
    erat regni Hebraeorumcaput. perunt, ut eos postea dicat vocemnon audisse, id est,
    1NACTIBDS APOSTOLOROII. expressam verborum significantiam,qua possint in-
    Int. Quid indicat illud quod legimus : Sabbati ha- telligere quod sonabai. Ac perinde idcirco diversa
    bensiler (Act. i, 12), id est, milie passus? vice el audisse referuntur, quia quantum ad sonum
    Resp. Sabbato enim usque ad montem Oliveti ire pertinet, audierunt; quantumad verba, non audierunt.
    Judaeislicitumerat: vel certe sicubi fuissenl, tanto Int. Quare prius eommunis cibus vocabatur, qui
    spatio deambulandilicentiam praesumebant. pularetur immundus?
    Jnf. Spiritttt tanctus quomodo ante ascensionem Jiesp. Quod contra interdiclum tunc Dei in com-
    a Salvatoresecundum evangelistamJoannem apostolis mnne caeterispateret hominibus,qui iii ciborum dis-
    insufftatur(Joan. xx, 22), cum secunduraActus apo- cretione legis observantiamnon tenebant, per quam
    stolorum post decimumascensionisdiem in apostolos Judaeipartem Dei se esse jactabanl. Purificatus est
    missus sit (Act. n, 1)? autem etiam Dominodicente ad Petrum : Qum Deut
    Resp. Multaesancti Spiritus gratiarum donationes purificavit,ne tu communedixeris (Act. x, 15).
    sunt, secuudum illud quod Apostolus dicil: Alii qui- Int. Quid illud est quod in Aclibus apostolorum,
    dem datur per Spirilum sermo sapientim, alii sermo B duodecimilli qui Joannis baplismo baplizati fuerant,
    scieniimsecundumeumdemSpiritum, alii gratia sani- baplitantur a Paulo (Act. xix, 4)?
    latum in uno Spiritu, eic. (I Cor. xn, 8). Igitur ante Jiesp. Iioc idcirco, quia noo in nomine Trinitatis
    ascensionem gratiam sancli Spirilus acceperunt, qua baptizati erant. Baplismumenim Joannis licet in eum
    possint peccata dimittere, et baptizare, et credenti- qui venlurus est, baplizaret, tamen proprie Joannis
    bus Spiritum adoptionis infundere; secundum quod Baptismum dicebalur. Unde et ab haereticisvenien-
    lunc cum eis a Salvatorespiritus insuftlaretur, dictum tes non rebapiizaulur a nobis, si baptizatos constat
    fuerat: Quorumremiseritis peccata, remittentur eis; in nomine Trinitatis: nisi imposiliotantum manusad
    et quorumretinuerilis, retenla erunt (Joan. xx, 22). At fidem rectam conversis adhibetur, ut per hanc san-
    veropost ascensionemmulto majoremsancii Spiritus cli Spiritus suscipiatur infusio.
    gratiam perceperunt in operatione virtutum, et gra- INEPISTOLA JACOBI.
    tia sanitatum, et diversarum perceptione linguarum : Int. Quomododicitur: Deusinlentatormalorumest,
    juxta illud quod eisdem eodem promissurafuerat die, el ipseneminemtental (Jac. i,13); cum nihilominusscri-
    ul baplizarenturSpiritu sancto, et induerentur virtute ptumsil: TenlatvosDominusDeusvester(Deut. xm,3)?
    (Act.I, 5), qua EvangeliumChristi universis genii- Resp. Tentatio Domini probalio appellatur. Ne-
    bus possint prsedicare. In hac ergo perceptione san- C que enim ille quemquam tentat in passionibus, sed
    cli Spiritus secundum Dominicsegratiae distributio- a concupiscentiis nostris illa tentatio est, cum hu-
    nem apostolorumdemonstratur profectus, non com- miliati dejicimur. A Dominoest tentatio, cum pro-
    pugnantiumdiversilas Scripturarum. Et aliler, quare bat et glorificamur, et ideo Dominusintenlator ma-
    bis datus sit Spiritus sanctus, egregie quidara doctor lorum est.
    exposuit dicensde eo quem primum hic Salvalor per IN EPISTOLA JOANNIS.
    seipsumdedit, et de ccelispostea misit, ut significa- Jnt. Quomodoperfecta charitas foras millittimorem
    retur dilectio proximi et dilectio Dei, qumin cordibus (\Joan. iv, 18), cum rursum scribitur : Timor Do-
    sanctorumper Spirilum sanctum diffunditur(Rom.v, minicastus perntanelin smculumsmculi(Ps. XVIII,4)?
    5), qui datus est ad evangelizandum Dei verbum. Besp. Quisquis Deum diligit, utique absque Deo
    Per quod apostoli sese in orbis partes intulerunt, esse formidat. Hic est timor Dei, qui permanet in
    quantum uarrat historia, Rartholomseusiu Indos, saeculumsaeculi.Igitur timor hic de perfecta Domini
    Thomas letendit in Parthos, Matthaeus jEtbiopes, charitate descendit; at vero alius timer ille de lem-
    Andreas Scythas praedicatione mollivit, Joannem porariis rebus nascitur : quarum saepe amissionem
    Asiamdivinosermone correxit, Petrus Cappadociara veremur. Hunc timorem foras mittil divinaeperfectio
    atque Galatiam, Bithyniampariler et Pontum , pro- D charitatis.
    vinciasqueconfines, dum Judaeisprsedicat, circuit: Int. Item in Epistola sua Jcannes ponit: Tria sunl
    postremo Romam illustraturus accessit. Paulus ab qum teslimoniumperhibent, aqua , tanguis, el spiritus
    HieruialemusqueIllyricum cum Evangelio replevissel (Joan. v, 8): quid in hoc indicatur ?
    (Rom. xv, 19), tam innumeras ac dispares nationes Resp. Simile huic loco etiam illud milii videtur,
    praeceptislamquam armis victor edomuit. quod ipse in Evangeliosuo de passioneCbristiloquitur
    Int. Cum in Aclibusapostolorumprimum legatur : dicens : Vnus mililum lancea lalus ejus aperuil, et
    Viri autemqui comitabanturcumeo, hoc est cum Apo- coniinuoexivitsanguis et aqua; et qui vidit, teslimo-
    stolo, stabantstupentes,audientesquidemvocem,nemi- nium perhibuit (Joan. xix, 34). In eodem ipse de
    nemautemvidentes(Act.ix, 7), quomodopostea Apo- Jesu supra dixerat: Inclinato capile tradidil spirilum
    Stolusdicit: Et qui mecumeranl, lumenquidemvide- (Joan. xix, 30). Quidam ergo ex hoc ita dispulant:
    runt, vecemautem nsn audierunt ejus qui loquebatur Aqua baptismum , sanguis videlur indicare raar-
    mecum(Act. xxn, 9)? tyrium , Spiiitus vero ipse est qui per martyrium
    Rctp. Superius ubi audisse vocem referuutur 5j traus.it ad Dominum. Plures tamen hic ipsam inler»
    PATROJUL. 26
    811 S. EUCHERH LUGDUNENSISEPISCOPl fitft
    i
    pretatione mystica intelligunt Trinitatem, eo quod A xii ,32). Blasphemat enim qui divinis prpmissis, Spi-
    [perlecta ipsa perhibeat testimonium Chrislo: aqua rituique sancto minime credens, in quo est remissio
    Palrem indicans, quia ipse de se dicit: Me dereli- peccatorum, reconciliari Deo in hac vita per satis-
    querunt fonlem aqum vivm (Jer. n,13); sanguine factionis opera detrectat.
    Cbristum demonstrans, utiqueper passionis cruorem; Int. Quid sigoificat quod in eodem legimus, mnn-
    spiritu vero sanctum Spiritum manifestans. Haecau- dum in malignumetse positum (I Joan. v, 19) ?
    tem tria deChristo testimoniura ila perhibeni, ipso Resp. Non quod a Deo mundus in maligno sit
    in Evangelio loquente : Ego tum qui testimonium positus, sed quod viiia bominumin mundoviventium
    jterhibeodemeipso; et lestimoniumperhibet de me qui sint maligna. Hoc modo etiam ijltid patebit quod
    misitme Pater: (/oan. vin, 18). Et item : Cum qu- scriptum est: Quia dies mali sunt (Eph. v, 16).
    lemveneril Parqcletus, quem egp mitlqm vobit Spi- •'-" iN APOCALVPSl.
    ritum veritatit, qui a Palre prpcedittiille lestimonium j.
    petitibebitde r»e (Joan.xv, 16). Perhibet ergp.testimo- Int. Qui sunt illi septemspiritus Dei, qui in Apo-
    nium Pater, cum dicit: Hic est.Filius meus dileclus calypsi (i, 4) commemorantur?
    { Matth. III, 17); Filius, cum dicil: Ego et Pater Resp. Hi sunt qpos et prophela Isaias enumerat:
    vnum sumut (Joan. x, 30); Spiritus sanctus , cum JJ Spiritut sapienlim\el intellectus, spiritus consilii el
    de co dicitur : Et vidit Spiriluin Dei descendentem pietalis , spirilus scientimet veritaiis, spiritus timoris
    ticut colutnbamvenienlemsuper se (Mqtth. in, 16)., JDei(lsai.xi, 2). In'quibus tamen spirilualia opera
    Int. Quid esi quod rursum in Epistola sua profert significanlur. Omniaautem itta operalur unus atque
    essc pro qao non debeat orari peccalum usque ad idem spiritus (\Cor. xu, 11).
    mortem (I Joan. v, 16)? Et quidem hsec de opinionibus doctissimorum vi-
    Resp. Utique usque ad mortem peccat ille pecca- rorum exigenti tibi a me projata sunt. Si quis tamen
    lor, qui in hujus temporariae vitae cursu poeniten- in prsedictarumqttaestionumdisputationibus attulerii
    tiam non agit. Ilac ratione illud quoque oportet in- quae magis probentur, reprehendcns pertinaciam
    telligi: Qui autemblasphemaveritinsanctum Spiritum, quse in plerisque esse solet, non abnuo me secutu-
    non remittelur ei, neque hic neque in futurum (Matth. rum esse meliora.
    > - :-." ;

    LIBER SECUNDITS.

    PRJEFATIOAD SALONIUM. C celsus. Abraham , pater videns populum, vel pater


    Quoniam, fili charissime, superiore libro propo- multarum, scilicet gentium. Sarai, princeps mea.
    silionibus tuis se retulit crebra responsio, et ve- Sara princeps. Notandum quod ulrisque nominibus,
    reor, ne assiduaeinterrogationes, ut fit plerumque, scilicet Abrahaeel Saraetanlum a litleram Dominus
    iegenli generent ex satietate fastidium ; meo nunc addiderit, qtiae tamen aptid Hebrseos per e legitur.
    nomine ea quaespopohderamopusVariaturus, adne- Agar, advena, vel coriversa. Ismael, atiditio Dei.
    Ctam : singulaequaeque, ut ordine ipso magis cla- Isaac, ristis ; non tameri , ut quidam putant, ideo
    reant, per species suas dividens, ac titulis suis sub- sic appellatus, quia Sara riserit, sed quod Abra-
    dens. Et prirao veniam ad Hebraeorum nominum ham, qui tunc utique prior risisse indicatur. Reb-
    interpretalionem, e quibus certa quaeque et cele- becca, patientia, sive quae multum acceperit. Jacob,
    ljriora brevitatis causa ponam. supplantator. Israel, vir videns Deum, sed melius
    CAPUTPRIMUM. princeps cum DeO.Lia, laboriosa. Rachel, ovis, vel
    Bebrmorumnominuminterpretatio. videns Deum. Rnben, videns Dlios, sive videns in
    Adonai, in Latinum sonat Domirius. Sabaoih, medio. Simeon, audiens tristitias. Levi, oppositus,
    exercituum sive virtutum; aut, ut aliqui volunt, sive addilus. Juda, corifitens, sive glorificans. Za-
    omnipotens Jesus, Salvator. Nazarenus, sanctus j) bulon, liabilacnlum pulchritudinis. Isachar, est mer-
    sive mundus. Messias, unctus, id est, Christus. ces. Dan, judicium, aut judicans. Gad, tentatio. Aser,
    Michael, quis siCut Deus. Gabriel, fortitudo Dei. latitudo, sive beatus. Nephtalim, cohversantes. Ben-
    Raphael, medicina Dei. Adam.homo, sive terri- jamin, filiusdexterac. Ephraim, frugifer, sive uber-
    geria. Eva, Vita, sive Calamitas. Miror Unde apud tas, vel auCtusLatine. Manasse, oblitiis. Esau, ru-
    Hebrseos inlerprelatio IiujuS flomihis tam diversa bens, sive acervus lapidum. Cedar, tenebrae, vel
    sit: iiisi fone ideO, qucd eadem et edendo hOmini mceror. Job, magits, vel dolens. Amalech, populus
    vitam attuJefit, et transgrediendo calamiiatem. Aut larabehs, sivefestinguens. Moyses, assumplio, vel
    quod mulier aliis interdum vita, aiiis esl calamiias. liniens. Aaron mons fortitudinis. Pliarao denudans
    Abel, luclus, vel miserabilis. Cain, possessio, vel eum, sive dissipator ejus. Sed Pharao nomen est
    lamentatio. Enoch, dedicatio. Malhusalem, mortem non liominis , sed dignitalis : siciit el apud nos Au-
    suam misit. Noe, requies. Sem, noriiinatus.Cham, gusti appellantur reges , cUJh pfopriis nominibus
    callidus. Japheth, latitudo. Loth, declinans, sive censeantur. Pharao tamen ille submersus in raari
    dflctus. Melchisedech, rex justus. Abram, pater ex- Rubf0 proprio vocabuloCenlresvocitatus est. Josua,
    M3 1NSTRUCTI0NUMLIBER II. 814
    «alvator. Athoniel, lempus ejus Dei, vel responsio A j vicoChana, ipse est et Zelotes. Scariotb, memoriale
    Dei. Aod, gloriosus. Semegar, nomen adveniens, Domini, vel memoria mortis. Hoc vero nomine ap-
    sive ibi colonus. Barach, fulgurans. Delbora apis pellatus est Judas a vico in quo natus est. Marcus,
    vel loquax. Gedeon, tenlatio iniquilatis eorum. Abi- excelsus mandato. Lucas, ipse consurgens, sive ipse
    melech, paier meus rex. Thola, vermiculus ad tinctjj- levans. Steplianus, norma vestra; Grsecoautem ser-
    ram vel coccinum. Jair, illuminans. Jepte, aperiens, mone coronalus. Augusti.solemniterstantes. Csesar,
    vel apertus. Esebon, cogitalio, sive cingulum mce- pOssessio principalis. Cirenei, haeredes. Delhsaida,
    roris. Achilon, sivens Deo, vel videns Deura. Abdo, domus frugum. Betphage, Syrum, domus vallis.
    servus ejus. Sampson, sol eorum, vel solis fortitudo. Belliania, doraus afflictionis. Genesear, ortus prin-
    Dalila, pauperCHla, vel situla. Eli, Deus meus. cipis. Amaus, populus abjectus. Gapharnaum, ager
    Samuel, nomen ejus Deus, Saul, expeditus, sive consolalionis. Sarepta, incensa, siVe angustia panis.
    peliiio. Jassai, insulae holocaustum, vel sacrificium. Gethsemani, vallis pinguedinum. Golgotha, calvaria.
    David, desiderabilis , sive fortis manu. Jonathan , Nazareth, flos mimditiae, vel virgullum. Ninivitae,
    columbaedonum, vel Dominidoniim. Absalom, pater nati speciosi. Sidon, venatio. Zachaeus, justificatus.
    pacis. Salomon, pacificus. Idem Ecclesiastes, id est, Idumaea, rosa. Lisama, nativitas tentaiionis. Jorda-
    concionator, Idem et Idida, id est, dilectus Domini. B nis, descensus. Mariha.provocansDeum.Magdalena,
    Roboam, lalitudo populi. Abia, pater Dominus. Asa, turris. Stisanna, lilium.Saba, captivitas. Caiphas, in-
    tollens, sive, sustollens. Jpsaphat, Dominijiidicium. vestigator, sive vomens ore. Pontius dedinans con-
    Joram, qui estexcelsus, sed melius sublimatus. silium. Pilatus, os malleatoris. Herodes, pellicius.
    Ochozias, apprebendens Dominum. Athalia, leinpus Barrabas, lilius patris, vel magistri eorum, absque
    Domini.Joas , sperans , sive temporalis. Amasias, dubio Judseorum magislri, qui est diabolus. Eden in
    poptilum tollens. Azias fortitudo Domini. Azarias, Genesi, deliciae.Judaea, confessio. Hierosolyma, visio
    auxiliura Domini. Jotliam , pcrfeclus. Achas, ap- pacis. Sion, specula, etrecte; nam haeCclvitasDavid
    prehendens. Ezecbias, fortitudo Domini. Manasses, in monte construcla est. Babylon, Confusio, siva
    obliviosus, vel quia oblitus est. Amou, fidelis, vel translatio. wElhiopia, lenebrse. ^Egypius, tribulatio
    nutritius. Josias, ubi est incensum, vel Domini sa- sive tenebrae. Tyrus, angustia. Romani, sublimes,
    lus. Joachaz, robustus. Joachim, cujus est pra-para- vel lonantes. Sinai, mensura, sive mandalum, sive
    tio. Eliachim, Dei resurrectio, Jechonias, prseparatio, tentatio, vel amphora niea. Gehenna, vallis gratuita.
    Domini. Sedecliias, justus Domini. Jeroboam, diju- Quidam scstimant appellalam hanc a valle Gehennon,
    dicans populum, vel dijudicans supernos. Nave, la- quaeest justa murum Jerusalem. Hebraei, transitores.
    tralus. Basaa , pinguedo. Helara, sseculi, vel orbis.; C Sadducaei,justificati. Pharissei, divisi. Galilaei, volu-
    Zambri, psalmus, vel canticum nieum. Omri, crispansi biles. Samaritae, custodes, eo quod a Babyloniis illie
    jneus. Acbab, frater patris. Jesabel, fluens sangiiiiie,, ad cuslodiam collocali sint Judaoruin.
    vel sterqtiilinium. Jehu , ipse vel est. Joatha, robu- Cum in caeteris, lum et in boc abundanter liquet,
    stus. Zacharias, timor Domini. Sella, umbraejus, vel1 Scriptura omnis sacra quam vere divina sit, ac plena
    petiuo. Manaem, consolans. Facee, aperiens. Helias,, mysteriis, quando ita congruant rebus nomiiia, ajfe-
    Deus Dominus. Helisaeus, Dei mei salus. Osee, sal-- clibusque respondeant. Sicut David, qui exprimitur
    vator. Johel, incipiente Deo, sive est Deus. Amos,, inLatinum foriis manu : utique forlissimus omnibus
    potens, vel forlis, aut populum debellans. Abdias,, fere bellis exstilit. Salomon, pacificns : utique in
    scrvus Domini. Jona columba, vel dolens. Micha , pace regnum administravit. Daniel, judiciura Dei:
    quis iste? Naum, germen, sive consolatio. Abacuc,, utique iu presbyierorum judicio sententiam divinse
    amplexans. Sophonias, abscondens eam. Aggaeus,, disceptationis exhibuit. Unde quid mirum si hi fu-
    festus, siveso1emnis.Malachias,angeIusmeus.Isaias,, tura prsedicaverint, quorura etiam nornina, sicut res
    salus Domini. Jeremias, excelsus Domini. Ezechiel,, edocent, propheliam sonant? Sed jara de variis vo-
    fortitudo Domini. Daniel, judicium Domini. Juditb,, cabulis interpretationem ponamus.
    laudans, vel Judaea. Josepb, auclus. Maria, illurni-- D CAPUT II.
    nata, sive stella maris : sed sermone Syro, domina. De variis vocabulis.
    Simon, pone meerorem, vel obediens. Petrus, agno- Alleluia, in Lalinum sonal Jaudate Dominum; ia
    scens. Barjona, filius columbae, Syrum pariter ett enim unum est de decem nominibus Dei, quae apud
    Hebraeura.Cephas, Petrus, Syrum est. Paulus, mira- Hebrseos habenlur. Amen, vere, sive fideliter. Dia-
    bilis. Saulus, tentatio respicientis, vel tentationiss psalma, semper: eo quod illa quibus hoc adnectitur,
    securitas. Andreas, viriJis, Graecum est. Jacobus, , - sempiterna esse confirmel a Deo; non commutalio-
    siipplantalor. Joannes, domini gratia. Philipptis , oss nem metri significat, ut quidam existimant, vel spi-
    lampadarum. Bartholomaeus, filius suspendentiss ritusprophelicirefectionem. Suntetiamquidiapsalma
    aquas. Tliomas, abyssus, vel geminus; unde et Di- ideo inscribi putent, ut ex hoc sibi personarum sive
    dymus Grsecedicitur. Mattbaeus, donatio. Idem ap- sensuum intelligaturesseconversio.Osanna, salvifica,
    pellalus est Levi. Lebbeus, corculnm, id est a corde,, sive salvum me fac. Osi enim saivifica interprelatur,
    ipseesi elTaddseus, ipse est Judas Jacobi. Cananseus, , anna interjectio est deprecantis. Ergo integrc dicitur,
    fossidens, sive possessio. Ita autem diclus Simon, a» Osianna. Sed dum corripilur aut corrumpitur, sonat
    815 S. EUGHERH LUGDUNENSISEPISCOPI 816
    osanna. Est autem sensus, saivum fac, subaiidiatur,, A virgulto Sabeth. Lebetse, aenei minores in usum co-
    vel populum Israel, vel lotum mundum. Rhama, ex- quendi parati. In Paralipomenon : Pacificas vero ho-
    celsa. ln Evangelio : Voxin rhama audita est,ii est slias.coxeruntinlebetis, et cacabis, etollis. Cephi-
    inexcelsis. Est tamen etcivitas, quae Rhama appel- nus, corbis. Hydria, ^as aquarium. Condi, in Genesi,
    lalur. Racha, yanus, aut inanis. Rabbi, magister, poculum vel scyphus. Lecythus, in Regnorum, am-
    Syrum est. Man, quid? Manna, quid esl hoc?Abba, pulla olearia. Lenticula, in libro Regnorum, vascu-
    pater : et boc Syrum est. Anathema , perditio. Ma- lum ex aere, habens oleum quo ungebantur in re-
    ranalha,Dominus noster venii, Syrumest.Analliema gnum. Paropsis, acetabulum majus. Aliqui et cati-
    autem niaranatba, sicut quidam dicunt, perditio in num ita appellari putant. Epistylia, in Regum, quae
    adveulu Domini. Mammona, diyitiae. Theraphim, super capiiella coluinnarum ponunttir; Grsecum est.
    ligurae, vel imagines, melius quam incendia. Sera- Mechonoth, in RegUm, fulturse, quas bases appel-
    phim vel seraphin, ardentes, vel incendentes, juxta lamus. Topazion, la^is preliosus, iu quo, sicut ali-
    illud : Qui facit angelos suos spiritus, et ministros qui affirmant, omnium lapidum colores refulgent.
    suos ignem urentem. Ergo seraphin virtutes in ccelis Corbana, gazophylacium. Corbona autem interpre-
    esse confirmant, quse Deura laudent, et in ministeria tatur oblatio. Chasriia, in Luca, hiatus; Graecum
    diversa mitlantur. Cherubin , scientiae multitudo. B est. Erysibe, in propheta, aerugo, id est rubigo mes-
    Caeterum Cherubin ipsum in sancta sanctorura duo sium; Grsecum est. Zizania, lolium. Sicera, succus
    tantum significantur animalia. Aliis vero locis ubi ex dactylis; et omnis praeter vinum liquor, qui ad
    hoc nnmen legitur,iaut picturam aliquam indicat, bibendum, aut e pomis, aut quolibet genereconfici-
    aut varietatem. tur, sicera nuncupatur. Nardum pisticum, nardum
    CAPUT 111. fidele, id est sine impostura; Graecumest. Nardum
    De exposilionediversarum rerum. spicatum, ab eo qnod species ipsa nardi in modum
    Mandragpra, in Genesi, genus pomi simillimum spicae sil, quae infusa conficitur. Alabastrum genus
    parvo peponi specie vel odore. Mazaroth zodiacon, marmoris pretiosi, ex quo Evangelici illius unguenii
    quse duodecim signa matbematici asserunt. Fath, vasculum erat. Stadium, in Evangelio spatii certa
    clima, id est plaga Meridiana, vel Occidentalis. dimensio. Octo stadia mille passus efflciunt.
    Rbainnus, in Psalterio, non rubus est, sed spina- Haecnomina quae subsequunlur, in Exodo, vel in
    rum genns sentibus permolestum. Rhomphea, gla- Regum libris his reijeriuntur locis, quse arcae vel ta-
    dium in Lalinum sonat. Nam ubi in Genesi dicitur, bernaculi, aut tempji Domini relationem conlinent.
    Gladius flammeus atque versalilis, in Grsecorhom- Quorum nominum yocabula, ad haec quse obscu-
    phea ponitur. Frameae, hastse longissimse. Sunt qui C riora sunt, in iranjslaiione veteri habentur. Haec
    iis etiam nunc armorum vice utentes hoc nomen vero quae lucidiora apparenl, novse translationis
    tribuunt. Quidam etiam ita gladios significari pu- textu continentur. Velus ergo translaiio habet, spe-
    tant. Capparis, in Salomone fruteti genus in Oriente rateres; nova, ferulas.
    simile lentisco. Palathae, in Regnorum, massse quae Calamiscos, calamos. Troiscos, vel cariscos, quasi
    de recentibus ficis compingi solent. Palathse Grse- in nucis modum deformalos. Anconiscos, incaslra-
    cum est. Debelaim, in Osea propheia, palathas di- luras. Aspidiscas, uncinos. Fimbrias, catenas. Seita-
    cunt. Dabir, in Regnorum, oraculum quod eral fa- las, vectes. Lapidibus acrotomis, dedolatis, Degra-
    clura in media interiori parle templi, in quo et arca pidem, cselaturam. Petalis, lamiuis. Perimenium,
    Domini erat, hoc appellabatur sancta sanctorum. lineam. Spiras, capitella columnarum, vel sicut
    Byssus, genus serici grossioris, pariler et forlioris. puto, facturam eariim. Elam, porticum : sed melius
    Sunt qtiidam qui et genus lini esse byssum putent. interpietaiur anle fores, sive vestibulum. Ergo Elam
    Phcenicium, in Isaia, coccinum. Luteres, in Regno- Hebraicum est. Caetera quae superius sunt, Grseca
    rum, cpnchse, vel cantliari aquarii. Sed et caniharus sunt maxime. Item in Ezechielis extrema parte in
    Graecumnomen est. Latomi, in Regnorum, lapidum visione civilatis, in veteri translatione habet paslo-
    caesores: et hoc Grsecumest. Creagrae, in Paralipo- u phoria, in nova gazophylacia, id est, cellulas par-
    menpn, fuscinse, ad carnes de caldariis proferen- vas. Tbee, tbalanips, Aileu, 1'rontem. iEIaucooth,
    das, Graecum est. Sambuca, in musicis genus sym- veslibulum. Polyapdron , multitudines. Spitamis ,
    phoniarura. Nablum quod Graece appellatur Psalte- palraus. Gissus, definitio. Manaa, sacrificiuin. In
    rium, qupdquea psallendo dictum esl. Ad similitudi- Regum, cenotaphia, simulacra, quse Graece (iap^i>~
    nem est citharsebarbaricsein modum deltaeJitterae A. puxot..Sed liaec hactenus. Nunc etiaraillud accipe, nt
    T.ympanum, quod extenla pelle vel corio efficitur. qusedam nomina prius Scriptura appellaveril, ei ui
    Cinari, ut quidam putant, acetabula, quse percussa nunc vocentur.
    in modulos concitantur. Thyiua, ligna. De his Salo- CAPUT IV.
    mon gradus fecit in dpmo Domini, incognita ligna De genlibus.
    etiam peritioribus Judseorum. Sethim, spinarum in G.omor, in Genesi, Galatae, id est Galli, qpj a
    eremo genus est, e quibus lignum imputribile. Sa- candore corporis primuin Galatae appellati sunt, e
    betli, virgulli apud Hebrseosnomen est, in Genesi: quibus populi quontlam in Orientis longinqua mi-
    Ecce, inquit, aries post tergum ejus tenebalur in grantcs piinium Gallograeci,nunc antiquo Gallorum
    817 INSTRUCTiONUMLIBER II. »18
    nomine Galatae vocantur. Magog, Scylhae. Quidam tA.Lydda, ipsa est Diospolis. Decapolis, in Evangelio,
    Gog et Magog, Gothos pulant. Jubal, Iberi, qui et regio est habens civilates decem. Accaron, urbs Pa-
    Hispani. laestinse. Antilibanus, loca appellantur quae supra
    Tbiras ,'Thraces. Thogorma, Pbryges, Madai, Libanum montem Orientalem plagam respiciunt.
    Medi. Javan, Iones, qui et Gfaeci.Unde et mare Io- Effrata, civitas Bethlehem. Eufrales vero fluvius de
    nium. Cethei, Citii, idem Ciprii, apud qucs et urbs paradiso. Mesopolamia idcirco dicilur, quod Tigrido
    Cittium yocitatur. Donanim, Rhodii. Ex his Graeco- et Eufrale ftuminibus ambiatur. Samaria ipsa nunc
    rura nationibus exstitere, qui a Tauro monte usque Sebaste appellalur. Emaus, in Evangelio, nomen
    Occidentalem Oceanum maritimam oram occupave- quondam castelli, nunc civitas, quae Nicopolis dici-
    runt. Hae omnes gentes de Japhelh stirpe descen- tur. Calvaria, locus ob hanc causarn diclus, quod de
    dunt. consuetudine in eodem loco damnati capite trunca-
    Chus, jfithiopia. Mesraim, jEgyptus. Casloim, qui renlur. Ariopagus, cufiae apud :Alhenienses nomen
    postea Philislini, nunc Palsestini. lidem tamen et est, quae a Marte nomen accepit.
    Allophyli. lidem el alienigenaeappellali sunt. Ho- CAPUT VI.
    rum civitas Ascalon. Saba, Arabia. Saba vocitatur
    et regio in qua nunc Sabaei. Evila, Getuli. Labain, \g De fluminibusvel aquit.
    nunc Libyes, quondam Futhei appellabantur, Thar- Geon, fluvius est iElhiopiae, de paradiso emer-
    sis, sive Carchedon, Carthago est: quidam Tharsos gens, quem Nilum usitato nomine appellant. Pbison,
    Ciliciam arbitrantur, quia et civitas Tharsis illic sita fluvius Indise, idem quoque a paradiso fluens : hnnc
    est. Africa, appellala ab uno ex posteris Abrahaede alii Gaugen vocant. Siloe, fons esl in Jerusalem da
    Cethura, qui vocatus esl Apher. Ismahelitse, vocati radice monlis Sion bulliens, qui non semper, sed in
    ab Ismaele filio Abrahae. lidem et Saraceni, a Sara. cerlis horis diebusque emanat per antra saxaque
    lidem et Agareni, ab Agar. Nabathei, a Nabelh filio decurrens. Jordanis, ideo dictus est, quod duo fontes
    Ismaelis appellati, qui ab Eufrate ad mare Rubrura in unum conlluant, quorum alter dicitur Jor, alter
    porriguntur. Cliananei appellati de Chanaan filio Dan appellatur. Mare Galilcae, idem et mare Tibe-
    Cbam. Horum terram Judsei expulsis incolis posse- riadis, idem et stagnum Genesar, idem et lacus Ge-
    derunt. Hi omnes de origine Cham veniunt. Assur, nesareth. Mare Salinarium, hoc vocatur et mare
    Assyrii ab Assur filio Sem. Hi urbem Ninum ex no- Moriuum, vel Asphalti, id est, bituminis, a Jericho
    mine Nini regis condiderunt, quse nunc Ninive vo- haud longe abest. Bethsaida, piscina in Jerusalem,
    catur. Syros appellatos quidam asserunt ab Asurim in quam et aegri deferebantur : ideo et Probatica,
    filio Abrahse ex Cethura. Us, quae et Auxitidis regio 'C id est, pecualis appellatur, quod hostias in ea
    circa Coelesyriam, ita ab Us Sem pronepote appel- quondam sacerdotes lavabant.
    lata. Elamitae, Persse, ab Elam filio Sem. Hebraei
    CAPUT VII.
    cognominati sunt ab Heber, qui pronepos fuit Sera.
    Casdei, nunc Chaldaei vocantur, et Casdei a Cased, De mensibus.
    filio Nachor fratris Abrahae. Hi onines de Sem po- Nisan, in Iibro Esdrae, mensis quem dicunt Mar-
    steriiate procedunt. tium, quique in Scripturis appellatur mensis primus.
    CAPUT V. Elul, in Machabaeorum libro, Augustus, qui apucl
    De locis. nos mensis sextus vocattir. Casleu, in Zacharia pro-
    Jebus, ipsa est Jerusalem, ipsa est et Salem, in pheta, November, qui est nonus. Tebelh, in libro
    qua regnavil Melchisedech. Haec nunc ab Helio Hesier, December, qui est decimus. Sabath, in Za-
    Adriano vocatur Helia. Babcl in Genesi, nunc Baby- charia prophela Januarius, qui apud nos undecimus.
    lon vocaiur. In boc loco cum turrem quondam ho- Adar, in libro Esdrse, Februarius, qui apud nos duo-
    mines oedificareadversus coelum aggressi essent, di- decimus. Quod si etiam reliqua Hebrsea mensiuin
    spersi sunt, immensa divinitus confusione lingua- vocabula, quse in canoue non reperi, scire voles :
    rum. Achar, nunc Nisibis vocatur. Reblatha, nunc 0 Jar vocatur mensis secundus; Sivan tertius ; Tha-
    Antiocliia appellatur. Eadem est Epiphania. Sicera, mus quartus; Alo quintus; Tisri sextus; Mareson
    haec est et Sicema, nunc Neapolis civitas Samarita- septimus.
    norum. Olibaraa, in proplieta, civitas in qua Edom CAPUT VIII.
    principes habitaverunt. Ariel, in Isaia, hanc quidem De solemnitatibus.
    esse putant Ariopolim, ab idolo Marlis Ariel, quod Annus jubilaeus, annus quinquagesimus, qui crat
    iilic situm est. Inlerpretalur autem Ariel leo Dei, annus remissionis, quo in Israel unusquisque rei suae
    Jerusalem figuraliter significans. Ararath, Armenia, venditur ad jus ejus etiam absque pretio reverleba-
    in cujus montibus post diluvium arca consedit, adeo tur. Pascha, transcensus, Hebrseum est, non Grae-
    nt illic aliqua indicia nunc usque permaneant. Ar- cum. Transcenstis vero idcirco dictus est, quod He-
    bese, quae Arbos in nostris codicibus corrupte legi- brsei ab jEgypto in terram repromissionis transcen-
    tur, in qua tres patriarchae sepuJti sunt, Abraham, derunt. Certe pascha nostrum est, quod Salvator ab
    Isaac, et Jacob, et praeterea Adam ipse. Hrec est inferis resurgens coelorum regna transccnderit.
    etiam Hebron, io qua David regnavit. Lod, ipsa est Pbase, itidem pascha est transcensus, vel transitus.
    819 S. EUCHERn LUGDUNENSISEPISCOPl j MA
    Surit qoi iriagis trariseensum, vel transitum ei hoc. A caracellae modum, sed sine cucullo. Cujus vesti-
    appellattim affirmant, quod eadera nocte Domihus menti duo sunt geiiera, unum lineum et simplex,
    pef iEgyptum trahsierit, cum jEgyptiorhm prlftio- quod sacerdotes habebanl; aliud diversis coloribus
    genita curicta pefcussit (Eajorf.xiii, 15). Pentecc^ deIaui*6,piirphfa, et lysso, hyacintho, gemmisque
    ste, quinquagesima, Graecum est. Hujtis quinquagC- contextum, qiio soli pontifices^utebantur. Poderis,
    simae flguram annus jubilaeus gessii, quique nunc sacerdotalis Iinea corpori penitus astricta, eadem-
    iterum fritrifae' feprOriiissionis setefriafri feqiiieiri que talaris, unde et poderis appellata : hsec et sti-
    praflgfirat. Sceiiopegia, ciirii labefftacula a Judseii buCula dicitnr. Logion, quod et rationale, parinus
    iiguiitttr, ob memoriam taberhaeulofriiri. fct&njeriim exiguus, ei gemmis, aiifo Colpribusque variis, qui
    Graece labernaculum dicitur. HaecJudsorum solerri- superhumerali contra pccius ponlificis annectebatur.
    nitas Septembri mense celebratiif. EhcaeriJa,hotae Cidaris, pileus sacerdotalis ex bysso. Hunc Graeci
    aedificationisobservatio vel dedicatio. latvovnamque et nostri tiaram, quidatn etiam mitram vocant. Pe-
    in Graeca lingua novurri slgnificat. Efgo iri hac so- talum, aurea lamiria iri fronte pontificis, quae Dei
    lemnitate Judsei Octobri mense dedicationis terapli nomen illud inetfabile tetragrammaton, qualuor lit-
    colebant diem. Epiphania, Grsecum est, quod signi- teris Hebraeisgerebat sCriptum. Penula, in Apostolo,
    ficat apparitio, vel ostensio : sive quod eadem die B Latinum est. Est autem quasi lacerna descendenti<>
    Dominus et Saivator nrister in baptismo srio populis bus clavis. Baddim, in Daniele, vestes linese, quibus
    fuerit ostensus; sive quod stella magis; sive qtiOd feminalia, ut arbitror, significantur. Badenim apud
    primo sigrio Ddmini aqria ih vinrim versa tunc appa- Hebrseosliiiiim dicitur :junde el in quibusdam locis
    ruerit. Neomenia, hoc est, quod aprid nos kaleiidae. legitur, Ephod bad, hoc est, ephod lineum; non au-
    Sedquia aprid Hebrseos secundum luriaecurstis men- tem Ephod barud, ut quidam cOrrupte legunt. Di-
    ses suppiiiantur, et pivrj Grsece luna appeltatur, id- pldis, in Regum libris, sagura, vel chlamis, &noT»
    cifco neorrienia ntfva Iuna accipi "potest. Pafasceve, Smkoa, quod duplicetur : et omne indumentum quo
    praeparatio, Grsecumest. Parasceve eniiri sexta sab- dupliciter ambimur, diplois appellari potest. Melo-
    bati appellatur. Hinc vero prseparatio dicitur, qriod tae, in Regilm libro, pellis simplex, qua monachi
    a Judaeis eadem die quse iri sabbato sunt necessaria, iEgyptii etiam nunc tttuntur, ex uno latere depen-
    prseparerifrif. SSbbaium, fequies, Hebrseum est. M- deris. Tlieristrum, in Genesi, apud Arahes, genus
    circo autem requies, qtiod in eadem die Dominusab pallii muliebfis. Periscelides, in lsaia, uL quidam
    opere, perfectis omriibus absolutisque requievit. dicttnt, apud feminas crurum ornamenta.
    CAPUT IX. CAPUT XI
    C
    De idolis. De avibusmt votatilibus.
    Rola, simulacra, Graecum est. Beelphegor, quod Pelicarius, ayis paryaj quse sojitudine delectatur.
    interpretatur simulacrum ignominiae , idolum est Estet aliud pelicanorum genus in Nilo, pene cygnis
    Moab. Hunc Latini Priapum appellant. Beel, quod simile, nisi
    quod paulo majores sunt. Quidam ila et
    interpreiatur, vetustas, idoluiri est Babylonium. Fnit onocrotalos vocant. Nycticorax, noctua ; multi bu-
    vero hic idem Belus pater Nini regis Assyriorum. bonem esse contendunt. Stint etiam
    qui asserunt
    Adramelecb, idolum Assyfiorhhi, quod etiam Sama- esse Orientalem avem, quae nocturnus corvns ap-
    ritae coluertiht. Astarten, qiiod in Latiriiim sonat
    pelletur. Ibis, in Pentateucho, avis ^Egyptia obsce-
    factura superflua, idolum Sydoniorum dicunt. Beel- nitate oris immunda, quo alvum purgare consuevit.
    zebul, interpretatur vir muscarum, Diabolus, deor- Herodius, inpsalmo (Ps. cm, 17), ardea a quibus-
    sumfluens; Graecevero criminator dicitur. Satan, in dam putatiir. Larus, in Pentateucho (Leti. xi, 16;
    Latinum Sonat adversarius, sive transgressor. Syre- Deut.
    xiv, 15), gaviam significat.
    in
    nae, Isaia, daemones, aut dracones magni, cristali Ccehomyia, non musc^ canina, ut quidam putant,
    pariter aCvolantes, ut a quibusdam putatur- in psalmo (Ps. LXXVII,CIV),accipienda est, sed mu-
    Ululae, in Isaia, ab omni translalione noinine ipso D sca omnimoda : et ideo non per y Graecamlitteram,
    Hebraeolim appellantur. Septuaginta tantum iiitef- sed
    per diphtongon ce scribi debet (Deul. xiv, 15).
    pretes pro his onocentauros in translatione posue-
    Ciniphes, culicum genus est aculeis permolestum.
    runt. Sunt qui ululas pritent aves esse noctumas, ab
    ululatu vocis quem eflerunt, quas vulgo cavannos CAPUT XIJ,
    dicunt. Lamia, genus monstri, ut quidam affirmant. De besiiisvel reptUibut.
    Pilosi, in Isaia, genera dsemonum. Hos honnulli RhinOceron, fera terrib|iiis, gemina in naribus ge-
    etiam doctissimorum incubones, vel satyros, aut stans cornua. Monoceron, in psalmo, unicornis ap-
    quosdam silvestres homines putaverunt. pellatur. Tragelaphus, in Deuteron. plaloceros, id
    est, cornibus latis. firinacii, chirogrilli nuncupah-
    CAPUT X.
    tur, prope magnitudine ;mediocrium cunicuiorum,
    De vestibus. de cavernis petrafurii procedentes gfegatiiri; itt"
    Ephod, vestis sacerdotalis, qusesuperinduriientiim eremo quaeest contra mare Mortuum, depascuntiir.
    el superhumerale appellatur. Est autem velut itt Hericii, qui et echini dicuntur, ita spinoso defen-
    821 PASSIO S. MAURICIIET SOCIORUMEJTJS. 821
    1
    dunlttr tegmine, nt nec contingi quidem possint. Aaspectando, id est omnia prospiciendo. Homousion,
    Bruchus, in psalmo (P*. LXXVII, civ), locustae quae unius substanliae. Homoceusion, similis subslantiae»
    nondum volant, quam vulgo olbam vocant. Chrislus, unctus. Paracletus, consolator, sive advo-
    CAPUTXIII. catus. Hagios, sanctus. Angelus, nuntins. Thronus,
    De ponderibus. sedes vel solium. Apostolus, missus, ideo quod a
    Dominoad evangelizandum missi sunt. Proplieta,
    Talentum, est pondo LXII,quod faciunt nxx librse
    Martyres, testes. Episcopus, superinspe-
    Atlicae. Mina, est libra una, et semuncia. Talentum praediclor. et ideo propheta ait: Speculatorem te posui
    habet minas LX. Mna Graece, Latine mina dicitur. ctor; domus Israel. Presbyter, senior. Diaconus,minisler.
    Drachmahabetscrupula [A/.scripuIa]tria. Didrachma, sors. Ecclesia, vocatio vel collectio. Catho- ,
    drachmae duse sunt. Unde miror quomodo in libro Clerus,
    scribatur. lica, universalis, emhTOV xa6'oXov,quod est secundunt
    HebraicarumQusestionumsemuncia Staler, totum.
    est nummus habens (ut quidam afGrmanl) unciam
    id aureos sex; ut alii tres. In Synagoga, conventus, vel congregatio. Eihnicus;
    unara; est, pulant,
    gentilis. Hypocrita, simulator. Haere&is, secta. Mo-
    Evangelioenim pro duobus didrachmis stater datur. nachus, solitarius.
    Sicel, qui in Latina lingua corrupte siclus dicitur, Efemus, desertum. Parcecia,
    ul in Quaestionibussuprascriptis indicatur, uncise 13adjacens domus, scilicet Dei. Dioecesis, gubernatio;
    et hoc non secundum proprielatem et potestatem
    pondus habet, ut alibi scriptum reperi, scrupula sedsectindumeffectura. Laicus, popularis; «jri
    [Al. scripula] decem: quod et ipse arbitror. Nam verbi,
    siclus ipse, vel sicel, depropinquitate ponderis quasi TOU/aoD,hocest,a populo. Catechumeniis, instru-
    sicilicus sonat. Obolus est scrupulum dimidium, ctus, sive audiens. Neophytus, novella planlatio.
    Baptisterium, tinctorium. Holocaustum, lotum com-
    quod facit siliquas tres: in Ezechiele. Siclus autem
    xx oboloshabet. bustum; ideo, quia integra hoslia igni tradita con-
    CAPUT XIV. sumebalur. Chrisma, unctio. Eucharistia, gratia.
    De mensuris. Symbolum, collatio, aut pactum, vel complacitunj
    sit homini cum Deo.Hymnus, carmen in laudetn
    Corus, est modii xxx. Batus, amphora una; id qucd
    est modii tres. Cadus, Grseca amphora est, habet Dei. Antipbona, vox reciproca. Pentateucbus, quin-
    urnas tres. Ephi, sive opha, modii tres. Ephi idem que volumina; id esl, Moysilibri quinque: de qui-
    mensurae habet in aridis, quod in liquidis balus. bus dicil Apostolusquinque verbis velle se in Eccle-
    Metreta una, ut quidam dicunt, habet sextarios cen- sia loqui. Exodus, exitus, vel egressus, scilicet po-
    tum. Mensuraautem Graece[drpovdicilur, unde mc- puli Israel. Deuteronomium, secunda lcx; in quo
    treta appellatur. Notandum vero, quod mensura C est evangelicae legis praefiguratio. Paralipomenon,
    Hebrseuranomen est, Artabaein Isaia, jEgyptiorum prsemissorum, vel reliquorum ; id est, quod histpriae
    inibi contineantur, quae in Regum libris praelermis-
    mensurae, quae tres faciunt modios x. Sata idem
    sunt quod ephi, id est modii tres. Gomor mensura sse sunt. Evangelium, bona annuntiatio, sive bonunt
    est Aitica, babens (ut quidam opinantur) choenices nuntium. Apocalypsis, revelatio. Gazophylacium,
    divitiarum custodia, compositum de lingua Persica
    tres, id est sextarios xn. Alii gomor dicunt paulo
    minus a sextariis quinqtie: quod etiam ipse sequor, etGraeca. Synodus, comitia, vel coelns. Canon, re-
    eo quod gomor sit decima pars ephi. Nebel quidam gula. Teuchos, volumen. Apocrypha, recondita, vel
    Pulant modios tres. Sextarius est dimidium colylae occulta. Hexapla, sexcuplicia. Apologia, excusatio:
    in liquidi specie. Cotyla, heraina est. In Ezechiele, unde apologelicus appellatur : vel sicut quibusdam
    Decem, inquit, cotylaesunt gomor. .yidetur, purgatio, seu defensio. Anagoge, superior
    sensus. Tropologia, moralis intelligentia. Parabola,
    CAPUTXV. similitudo. Anacepbaleosis,recapitulatio.
    De Grmcisnominibus. Habes opusculum,fili mi charissime,in omne fere
    Accipenunc caeterorumnominum significaiiones, Scripturarumcorpusquasi quoddamintelligentimtetni-
    quse Ecclesiae ore celebrala in sermonem nostrum D narium, quo in duobusvoluminibutnon parum, ut ar-
    convertuntur ex Grseco,Tbeos, Deus. Theos aulem, bitror, instructionisad edocendumte, ex rebus variis
    at quorumdamopinio babet, atto TOU Qta.op.ai,id est, necessariisquecongessi.

    RUINARTII ADMONITIO
    IN PASSIONEMSANCTORUMMAURICII EJUS, MARTYRUM.
    ET SOCIORUM
    1. Jam pridem a Laurenlio Surio, sub sancti En- viri graviter ferebant, quod tam illuslrium marly-
    cherii episcopi Lugdunensis nomine, edita fuerant rum Acla germana aut deperdita fuissent, aut sal-
    Acta sanctorum Mauricii et sociorum ejus; sed quoe lera ita depravata et vitiata , ut nfillam fidem apnd
    iia parum sibi constarent, ut jure merito a viris eru- cordatos liomines mererentur. Verum haec diu de-
    dilis inter falsa et supposititiahaberentur. Ea quo- siderataActa reperit tandemR.P. Petrus Franciscus
    que apud Mombritium, paulo quidem emendatiora Chiffleiius, societatis Jesu presbyter, in antiquo cod.
    exstabant; sed ita taraen interpolata, ut Eucberio ms. celeberrirai inonasterii Jurensis, eaque in Pau-
    Lugdunensiattribui non possent. Unde oculatiorcs lini itlustrati parte priraa vulgavit; ad quam ediljo-
    825 S. EUCHERHLUGDUNENSISEPISCOPI 824
    nem collata eadem proferimusex compluribus codd. A ibique instituisse quptidianum ptallenlium. Idem au-
    njss., ei quidem veluslis, inter.quos unusex Fossa- ctor in sequenti capite eorumdem martyrum aliquot
    teniis bibliothecaereliquiis ad annos 900 accedit. miracula refert. At Jib. x Historiae dicit se beatorum
    Porrp EueherH nomen indifferenter tam iutefpola- Ayaunensiumreliquias invenisse, tum in majori ec-
    tis, quam sinceris Actis praefixumest in codd. rass., clesia Turonensi cui praeerat, tum etiam in basilica
    immo et rarius sinceris : sicut et ejusdem Eucherii sancli Marlini. In eorumdem martyrum bonorem Ve-
    cpistola ad Silvium aut Saivium.quam in unicocod. nantius Forlunatus carraen decimum quintum libri n
    Regiaa bibliothecse cura sinceris Aciis conjunctam composuit, eosque librovm carmineiinter celebriq-
    reperimus. Cum tamen iste codex optimse notse sit, res marlyres recehsel, atque legionemFelicemAgau-
    ac prseterea in cod. quo usus est Chiffleiius, habea- neniem appellat. Unde conjicere licet, hos martyres
    lur , eam retinuimus, atque ad aliquot codd. mss. antiquilus LEGIONSH FELICEM vulgo appellatos fuisse.
    exactam exhibemus. Eucherius autem , Passionis Favet huic conjecturie sanctus Avitus loco superius
    istius auctor, Ecclesise Lugdunensi saeculo quinto laudato, ubi exercittis Felix dicuntur. Walafridum
    ineunle praefuit: de quo si plura cupis, praeter eos Slrabonem, innumerosqne alios variorum temporum
    qui scriptorum ecclesiasiicorum catalogos texuere, auctores omitto, qui Agaunenses martyres celebra-
    consule , si lubet, Chifflelium,in Paulino illustrato, runt. At praelermittere non licel veteris Liturgiae
    parte i, cap. 14 et seqq., ubi unicum Eucherium Gallicanaetestimonium, desumptum scilicet ex Mis-
    Ecclesiae Lugdunensi praefuisse contendil, cura e sali Gothico-Gallicanp,quod ex veterrirao codice ms.
    contrario Theophilus Raynaldus in Indiculo sanclo- ante annos 900 litteris quadratis exarato, Josephus
    rura Lugdunensium, cardinalis Baronius , qui ante g Maria Thomasius, et noster Joannes Mabiiloniuslib.
    contrarium propugnarat; Mabilloniusin notis ad vi- in LiturgiscGallicanse,ediderum. In hoc autem Mis-
    tam sanctse Consortiae, aljique viri docti duos Eu- sali num. 64 habelur Missa beati Mauriciicum sociis
    cherios Lugdunenses episcopos admittant : quorum suis, in qua eorum historiaenarratio occurrii cx no-
    sehior Hilario Arelatensi coaequalis, et ab ipso lau- stro.Euclierio absquel dubio destimpta , ut utrumque
    datus in sermone de sancto Honorato, anno 454 obie- iiiter sese conferendo patebit. Quod ut commodius
    rit, junior vero, de quo in Vita sancti CaesariiAre- fiat, Prsefationeiriintegram, quseibi Immolatio Missm
    Jatensis, nonnisi post concilium Arausicanum II, cui appellatur, proferre juvat. Veremquumet juttum est,
    anno 529 subscripsisse dicitur. nos libigratiat agere, Dominesancte, Pater omnipotens,
    2, Porro Eucherii narrationc usi fuisse videntur mleriteDeus.Tu enim; Domine,Thebmorumexercilum
    Gallicani Patres in contexendo officio, quod in ho- ad populi lui suppliciumdestinatum,ita subitajussionis
    xum martyrum die festo legebatur. Id certum videtur lum gratia revocasti, ut plus eligerenlsedula devotione
    ex MissaliGothico, cujus locum infra descripiuri su- inlerfici, quam de Chrittianorum tanguine saliari-.;nec
    mus. Quin el ea videtur esse Passio , quam ex con- tum tantis ut te (legepdum puto, nec cunctantes, le)
    suetudinis debito lectam fuisse testalur sanctus Avi- auxiliante, perseculioriisonus excepere, cervicessuas
    tus, Viennensis anlistes, in homilia quam de isiis persequentibutinclinare. Et cumrabiet inimici decer-
    martyribus habuit, Quae enim fusius in Eucherii neret, ut Dei populus denumerationitinstanlia deperi-
    narratiorie habentur , ea paucis verbis exprimit Avi- rei, ille raptus est decimus,qui anticipationt martyrii
    •tus in fragmento ejusdem homiliae quod nobis sti- fieret primitivus.Clamorin easfrisoritur ; virtus dimi-
    perest. Hos quippe marlyres, quos Felicemexercilum candi contemnitur, de assumptione martyrii contenlio
    appellal, semel et iterum sorte decimaiosfuisse agno- G ardua commovelur. Dei poputus ferro confoditur,san-
    scit, ac tandem omnino consumplos. Sed fragmen- guit innocentum effunditur, fides inlibata servatur.
    tum integrum exhibendum est, quod ex antiquissi- Sic, Domine, milites protegis iuot, ut nec defuerit in
    mis in cortice exaratis schedis bibliotliecaeThuanese passionepatientia, necin confessioneconstantia. lnter
    descripsit vir sacrae antiquitatis studiosissimus Ja- beatorumbella et beatdcertamina, plus meruit gloriosa
    COIHIS Sirmcfndus.Has autem schedas, quseiri biblio- confessiode commilitonumconsorliodividi, quam ma-
    theca Regia modo asservantur, vivente adhuc Avito, nus carnificisgloriari. Tolus namqueDeipopulus lanta
    aut saltem paulo post ipsius obitttm scriptas ftiisse ardoris fide alacrilate flagrabat, ut si lardaretur perse-
    affirmat qui eas inspexerunt viri periiissimi. Homi- culio corporis,prmcedefetdevoliopassionis.Tanta enim
    liac vero praedictsetitulus sic habet: DICTA INBASILI- fuil constantia populi, et .... inimici, «I nec furor in-
    CASANCTORUH AGAUNENSHIM, INNOVATIONE M0NASTER1I venerit postmodum.quod occideret, nec gloriosumre-
    IPSIUS VELPASSIONE MARTYMJM. Homiliavero sic inci- ntanteril quod periret. Faclus esl sacer ille Agaunen-
    pit : PrmconiumFelicis exercitus, in cujus congrega- sium locus per tuffragiq marlyrum salut prmsentium,
    tione bealissimanemo periif, dum nullus evasil, cum prmsidiumfulurorum, jouemsanguinis unda perfudit,
    injustam sanctorummartyrum mortem quasi sortis ju- preliosorumcorporumsocietasconsecravit.Unde meri-
    stilia judicaret, qua bis super aciem dispersa mansue- io tibi, Domine,etc. In collectionibusvero iidem mar-
    lam, cenluplexdecimatisfructus accrescerel,et odio in tyres sancti Acaunientet appellantur. EJLhis autem
    prosperum suffragante, ealenuseligerentursinguli, do- patet veterem esse istprum .martyrum cultum in no-
    nec simul colligerentur electi, ex consueludjnisdebito slra Gallia, quos majorcs nostrt lanli fecere. Sub
    teries lectmpassionisexplicuit.Monasterii Agaunensis; j) sancti Mauriciinomine duse metropolitanse,Viennen-
    non semel meminit Marius, Aventicensis episcopus, sis ac Turonensis; tolidemque catbedrales eccleshr,
    in Chronico potissimum ad annum 515, Florentio et Andegavensis scilicet ac Mirapicensis, Deo conse-
    Anthemio consulibus, quibus , ut ait, monasterium cratae sunt. Et ut de cscteris tacenm , inter veteres
    Acauno a rege Sigismundoconttructumest. Quod de ecclesias qtiae olim in Remornra urbe exslabant, re-
    hac innovatione, uti videtur, intelligendum est. Elsi censetur titulus sancti Mauricii, cujus Sonnalius et
    enim antea steterit monaslerium, ita tamen hujus pii Lando ejusdem urbis antistites in testamentis suis
    principis liberalitate auctum fuil, ut merito ejus con- meminere, apud Marlotum tomo I Metropolis Re-
    ditor appellari queat. mensis.
    3. Porro etsi horum martyrum nomina pleraque 4. Pauciora autem occurrunt quse de horum mar-
    ignota sint, celeberrima tamen semper in Ecclesiai tyrum numero dicantur. Plebis nomine eos designat
    fuit eorum memoria, quod non ex his solum quae Liturgia laudata, ubi etiam sex mifie el sexcenti
    protulimus constat, verum etiam ex aliis veteribus fuisse dicuntur in Admonitione, quae pro antiquo
    auctoribus, qui eossub sanctorumAcaunensium,a loco• more appellatur Prmfatio, sicque se habet: Omni-
    martyrii, vel legionis Thebmmnomine celebrarunt. potentit Dei mitericordtamin hujut diei sex miltium
    Legionem Felicem appellat Gregorius Turonensis\ sexcentorummartyrum solemnitaie, fratres charissimi,
    lib. i de Gloria martyrum cap. 75, ubi refert Si- depreeemur: ut qui tantm plebi sum gloriam martyrii
    gismundum Burgundionum regem Agaunensem Ec- contulit; ilanobis, etc; quinumerus ibi exprimi vi-
    Clesiamterritoriis aliisque r?b:ts affiuentitsimeditasse. detur quod Eucherius Ilegionem ex tex miilibut ac
    825 PASSIO S. MAURICIIET SOCIORUMEJUS. 82«
    sexcenlithominibuttunc temporis constitisse dixerit.. A quod tantae auctoritatis et vetustatis indubilata testi-
    Cseterum totidem Agaunenses martyres fuisse dicitt monia asserunt, in dubium vocare sinceri non est
    vitse sancti Romani abbatis Jurensis auctor ipsimett animi, nechominisqui, rejecto omni partiumstudio,
    Romano coaequalis,qui adeo labente saeculo quintoi veritatem, undecumque afftilgeat, amplecii amei.
    floruii. Porro tanta militum caede.sabsque exemplisi 6. Lalinorum Martyrologia antiqua et recentiora
    non fuerat. Unicum profero ex Dionis Cassii Xiphi- sanctorum Mauricii ac sociorum ejus festum reco-
    lino in Galbae Vita, ubi septem miliia Prsetoriano- lunt die 22 Sepiembris : at eorum memoriam apud
    rum militum caesafuisse referl hic auctor, caeteros! Graecosnullamreperire licuit. Nam Mauricium illum
    vero decimatos. quem cum septtiaginta sociis militibus isti die 21
    5. Istorum vero martyrum nomina, si ea excipiasi mensis Februarii celebrant, plane diversus est a no-
    quse ab Eucheriorecensentur, nobis prorsus ignotai stro Mauricio, inter qnos, prseter nomen, vix aliquid
    sunt. Plerique tamen Eucherianis Innocentium seui utrique commune invenielur. Noster qnippe Mauri-
    lnnocentem et Vitalem adjungunt, qui memorantur' cius in Galliis cum integra legione passus es(; iste
    in antiquissimis Martyrologiis, atque in Sacramenta- auiem ApameseinSyria, praemisso ad marlyrii pal-
    rio Gregoriano ex cod. Corbeiensi Ratoldi, nl obser- mam filio suo Photino, postquam decem diebus et
    vatnoster Hugo Menardus in notis pag. 180; item in noctibus intolerabilia tormenta cum suis sociis per-
    antiquo cod. ms. Ecclesise metropolitanse Remensis inlissei, simul cum iisdem inter preces finem vivendi
    aliisque nonnullis. Cerle Ordericus Vitalis se ab hoc fecit. Hunc Mauricium martyrem laudal Tbeodori-
    sancto niarlyre Vilalem appellatum fuisse refert lib. lus sermone 8 de GrsecarumaffeciionumCuratione;
    xni Historiaeecclesiaslicae. NomenqueVitalit, inquit, T>Acta veroipsius integra ex Simeone Metaphraste ha-
    pro Anglico nomine, quod Norimannis absonum cen- bentur die 21 Februarii Bollandiani.
    sebatur, mihi impositumest, quod ab ttno sodalium 7. Agaunensitim martyrum passionem ad annum
    sancli Mauricii martyris, cujus lunc marlyrium cele- 297 referl cardinalis Baronius, quam lamen ad Dio-
    brabalur, mutttalum est. Alios eliam ex eadetn le- cleliani et Maximiani imperatorum initia potius re-
    gione marlyres, qui forle tunc ab exercitu aberant, votandam esse censemus. Eatn vero ad annum 286
    aui certe anle istud excidium generale jam fuerant consignari posse colligimus ex eo quod Maximianus
    consummati, variaeEcclesiaecelebrant. Quinqnaginla Herculiu*, quem, uti eruditus Baluzius in notis ad
    ex ipsis ColoniseAgrippinaepassos fuisse dicit Gre- Lactantii libellum deMortibuspersecutorum observat,
    gorius Turonensislib. i de Gloria Martyrumcap. 62, anno praecedenti Diocleiianus in imperii consonium
    quorum basilicam sanclos aureos appellatam olim assumpserat, tunc temporis in Galliis cum exercitu
    fuisse monet. Gereonemet alios trecentos decem et versatus fuerit. Haud tamen diffiiemur istam niarty-
    octo, qttos, itiquit Ado, ex legione beati Mauricii rum passionem ad sequentes annos posse eliam re-
    fuisse ferunt, in eadem urbe passos memorant vul- ferri.
    gata Marlyrologiaad diem 10 Oclobris. Mallosum 8. Agauni vero locusubi haec clades conligit ex-
    mariyrern, quemGiegoritis cap. sequenti in Bertu- indecelebrisfuit apud Christianos, cum ob tantorum
    nensioppido cum Victore item martyre sepultum martyrum memoriam, tum ob exstructum ibi insi-
    Juisse scribit, ex Tbebseana legione fuisse nonnulli gne monasterium, quod hactenus perseverat, sub
    sentiunt.Usuardusdie 10Octobris hnnc cum Gereone sancli Mauricii nomine notissimum. Situmest indirje-
    confundit bis verbis: CivilateAgrippinensi sancti Ge- cesi Sedunensi ad radices montis sancti Rernardi,
    reonismartyris,cognomentoMallosi,cum ofiiscccxvm, G ( quod primo sub regula privaia insliiuium, postea
    qui, etc. lisdem vulgo accensenlur marlyres Tauri- monachis Benediciiuis cessit; ac tandem ad canoni-
    nenses, Octanius, Advenlilius et Sofnfor, de quibus cos regulares Augustinianos devolnlum esl. Idem
    sanctus MaximusTaurinensis episcopus duas liomi- monasterium ante annum 515 exstitisse probat no-
    lias habuit, quaeexstant tomo VBibliothecaePatrum, ster Mabillonius lomo I Aclorum sanclorum ordinis
    parte i. Laudantur eliam ab Ennodio Ticinensi, Benedictini, pag. 568, proindeque a Sigismundo
    carm. i. Sunt et alii celebres in variis Ilaliae urbi- Burgundionum rege ditatum qttidem, ac forte restau-
    bus, ul MazimiirasMediolani, Mauricius, Georgittsel ratum fuisse, nonatitem primitus conslrucium; quod
    Tiberius Pinarioli, Sebastianuset Alverius Fossani in ex lilulo fragmenti Avili Viennensis humilise supe-
    Liguria, Alexander Bergomi, de quo Ughellus plura rius a nobis relali certum est. Quantum vero mona-
    habet. Nec defuere, si Notkero aliisque credamus, sterium islud olim celebre fuerit, ex eo patet quod
    legioni isti martyres ex feminis. Ex his idem Noike- caeterorum conslituendorum velnti exemplar specta-
    rus memorat Begulam, quae cum fratre suo Felict retur, maxime in jugis psalmodiaequain vulgo Lau-
    superatisvariis turmentis capite plexa est die 11 Se- dem perennemappellabant, institulione, qusequidem
    ptemb. Plura retulerat de Verena virgine ad primum jugiter in monasleriorum ecclesiis canendi consue-
    iliein ejusdem mensis. Alii alibi consummati passim tudo ab AccemetisGraetis monachis accepta, in ple-
    occurrunt iu Martyrologiis et peculiaribus Ecclesia- risque sacri ordinis nostri Benediclini monasteriis
    rum tabulis, dequibus fusius agere non vacat. Num- olim observabaiur, ut probant veicres chariae qu;c
    quara etiam miliiin nientem venit, utvelim ea pro- passim in variis colleclionibus cditae sunt. De liac
    pugnareuticerta et indubia, quaeabsquelegitimo lun- ,TXconsueludine videsis Mabillonii prsefationem ad se-
    damento de illis martyribus quidam auctores passim cundam partem saeculiiv Bened. num. 204 et seqq.
    narravemnt. Alceleberrimse ejus legionis martyrium,
    B27 '#.. EUCHERn LUGDUNENSISEPISQQPI 82?'

    SANGTI EUGHERII
    LUGDUNENSIS EPISGOH I

    PASSIO AGAUNENSIUM MARTYRUM,

    SS. MAURICH AC SOClORUlVt EJUS.


    (Ex Theod. Ruinartii Actis Martyrum.) j

    Domino beatissimo in Ghristo a SAXVIOepiscopo EUCHERIUS


    * Milto ad beatitudinem tuam, nostrorum marty- A diversis locis atque provinciis in honorem officiumque
    rum passionem. Verebar enim, ne per incuriam tam sanclorum auri atque argenli, diversarumque rerum
    glpripsl gesta martyrii ab hominum memoria tempus munera cfferanl, nos scripta hsec nostra vobis suf-
    aboleret. Porro ab idoneis auctoribus rei ipsius veri- fragantjbus dignanter offerimus; exposcens pro his
    tatem qusesivi, ab his utique qui afflrmabant ab epi- intercessionem omnium delictoruro, atque in poste-
    scopo Genavensi sanCto c Isaac, hunc quem retulit rum juge prsesidium patronorum semper meorum.
    passionis ordinem cognovisse; qui, credo, rursum Mementotevos qupque nostri, in conspectu Domini,
    hscc relro a beatissimo episcopo d Theodoro viro sanctorum semper officiisinhaerentes, domine sancte,
    temporis anterioris, acceperat. Itaque cum alii ex et merito beatissime frater.
    a In codd. mss. Bemig. S. Theoderici et aliis, sollicitudinit, etc. :
    Silvio. In cod. Silvae majoris habetur alia Eucherii b Ihid. et in edit,, Jlfisi... tcriptam nostrorum, etc.
    <>Nudum ejus nrimen inter episcopos Genevenses
    epistola ad omnes fideles, sed quaeantiquitatem non
    sapit. ln codice monasterii jurensis ann. plus quam exhibent
    4 Sammartbani, GalliaeCbrist. tom. II.
    9A0habetur hsec epistola : EacAeritts Verano filio i» Theodorus episcopus Ociodorensis sive Sedu-
    Cltristosaiuiem. Formulas spirilalis intelligentimcom- nensis, in cujus djoecesi Agaunum situm est, sub-
    monendas,tibiquemittendas pro sludio paternmerga te scripsit concilio Aquileiensi anno 381.
    i - -

    PASSIO AGAUNENSIUM MARTYRUM.


    I. Sanctorum passionero martyrum qui Acaunum B exstinguendum Chrjstianitalis nomen armaverat. Si
    glorioso sanguine illuslrant, pro honore gestornm qui lunc Dei veri cullum profiteri audebant, sparsis
    stylocxplicamus, ea utique fide, qua ad nos martyrii usqueqtiaque militum turmis, vel ad supplicia, vel ad
    ordo pervenit. Nam per succedentium relationem, necem rapiebantur \ ac velut vacatione barbarisgen-
    rei gestae meraofiam nondum intercepil oblivio : etsi tibus data, prorsus in religionem arma commoverat.
    prp inarlyribus singulis loca singula, quae eos possi- Erat eodem tempore in exercitu legio militum, qui
    dent, yel singulse urbes insignes habentur, nec im- Thebaeiappellabantur. Legio autem vocabatur, quae
    inerito, quia prP Deo summo » pretiosas animas fu- tunc sex millia ac sexcentos viros b in armis habebat.
    deriinl; quaiua reverentia excolendus est sacer ille Hi in auxilium Maximianoab Orientis partibus acciti
    Acaunensium iqcus, ifl quo tot pro Christo martyrum venerant, viri in rebus bellicis slrenui, et viriute no-
    millia ferro caesareferiintur? Nunc jam ipsam bea- biles, sed nobiliores iide, erga imperatorem fortitu-
    tissimse passionis causam loquamur. dine, erga Christum devotione certabant. Evangelici
    II. Sub Maximjanp, qui Romanaereipublicae cum praecepti etiam sub armis non immemores, reddebant
    Diocletiano collega imperium tenuit, per diversas quae Dei erantDeo, et quaeCcesarisCaesari restitue-
    fere provincias laniati, aut interfecti sunt martyrum bant. Itaque cum hi, sicut et caeteri militum, ad
    populi. Idem namque Maximianus, sicut avaritia, li- C r pertrahendam Christianorum multitudinem desti-
    bidine, crudelitate, caelerisque vitiis obsessus fure- narentur; soli d crudelitatis ministerium detrectare
    bat; ita eliam exsecrandis gentiliura ritibus dedilus, ausi sunt, atque hujiismodi praeceptis se obtempera-
    et erga Deum cceli profanus, impietatem suam ad turos negant. Maximianusnon longe aberat; e nam
    * Sic cod. Floriac. Alii, preliosas sancti animas Vide Florentinii notas in Martyrologium Hierony-
    refundunt. mianum.
    11Vegetius lib. u de Re mililari cap. 2 : Romani e Codd. Germ., dilaniandam.
    J Sorbon.jel
    legioneshabenl, in quibussingulissena millia, interdum e ldem, a crudelitalis ministeriose detrahere.
    amplius militare consueverunt. Certe cx variis Titi Mendose Germ^ JVomse octo dierumitinere fes-
    Livii et aliorum auctorum locis videtur colligi posse sumlenebat. Est aulem Octodurum, vulgo JtfarHnocft
    niilitum nuinerum non deiinitum fuissc, qui ali- vel Munigni, oppidum Valesiae in Helvetiis , non
    quando pjures, aliquando pauciores in legione erant. longe a Seduno et Agauno dissitum.
    RM PASSIO S. MAUMCHET SOCIORUMEJUS. 8S<r
    se circa Octodorum itinere fessus tenebat -.ubi cum A prcecesserant. Flagrabat enim jam tunc in beatissi-
    ei per nuntios deUtum esset legionem hanc adversus mis Virismartyrii gloriosus ardor. His itaque primo-
    mandata regia rebellem in Acannensibus angustiis ribus sriis atque auctoribns ( animati, Maximiano
    substitisse, in " furorem instinclu iridignationisexaf- insania adhuc aestuanti mandata mittunt, sicut pia,
    sit. Sed mihi priusquam reliqua commemorem, situS ita et fortia, quse feruntur fuisse in hunc modum. i
    loci ejus relationi inserendus videtur. Militestumus, imperator, lui; ted tamen tervi, quod
    III. Acaunus sexaginta ferme millibus a Genavensi libere confitemur, Dei. Tibi mititiam debemut, illi in-
    urbe abest, quatuordecim vero millibus distat a ca- nocentiam; a te stipendium laboris accepimus, ab ilto
    pite Lcmanni laeus , quem influit Rhodanus. LGCIIS vitmexordiumsumpsimus.Sequi te imperatoremin hbc
    ipse jam inter Alpina juga in valle situs est: ad quem nequaquampossumus,ut auctorem negemusDeum,uti-
    pergentibus difficili iransitu asperum atque arctum que auctorem nostrum, Dominum,auctorem, velis no
    iter panditur. Infestus namqne Rhodanus saxosi mon- lis, et luum. Si non ad tam funesta compellimur, ut
    tis radicibus vix pervium vianlibus b aggerem relin- hunc offendamus,tibi, ul fecimushactenus, adhuc pa-
    quit. Eviclis Iransmissisque angustiarum faucibus, rebimus; sin aliter, illi parebimus polius quam tibi.
    subito nec exiguus inter montinm rupes campus ape- Offerimus noslras in quemtibet hostem manus; quas
    ritur. ln hoc legio sancla consederat. Igitur, sicut B sanguine innocentiumcruentare nefas ducimus. Dexle-
    supra diximus, cognito Maximianus Tbebeorum rm istm pugnare adversumimpiosatque inimicossciunl;
    responso, praecipitiira fervidus, ob neglecta imperia, laniare pios el civet nesciunl. Meminimus,nos pro ci-
    decimum quemque ex eadem legione c gladio feriri vibus polius quam adversus civesarma sumpsisse. Pu-
    jubet, quo facilius cseteri regiis prseceptis territi gnavimussemper pro justitia s, pro pietate, pro inno-
    metu cederent: redintegratisque mandatis, edicit ut cenlium talute: hmcfuerunt haclenus nobish pretia pe-
    reliqui in persecutionem Cbristianorum coganlur. ricutorum. Pugnavimus pro fide, quam quo pacto con-
    Ubi vero ad Thebseos denuntiatio iterata pervenit, servabimut tibi, ti hanc Deo nostro non exhibemus?
    cognilumque ab eis est injungi sibi rursum exsecu- Juravimut primum in sacramenta divina ; juravimus
    tiones profanas, vociferatio passim ac tumultus in deinde in sacramenta regia: nihil nobis de secundis
    castris exorilur affirmantium numquam se ulli in haec credas necesseest, si prima perrumpimus. Christianos
    tam sacrilega ministeria cessuros; idolorum profana ad posnamper nos requiri jubes. Jam tibiex hoc alii
    semper delestaturos, sacrse et divinse religionis requirendi non sunt: habes hic nos confitentesDeutn
    cultui instituros; unum se aeternitalis Deum colere; Patrem auclorem omnium, et Filium ejus * JESUM
    extrema experiri satius esse quam adversus Chri- CHRISTDM DEUHcredimus. Vidimus laborum, periculo-
    stianam iidera venire. His deinde compertis , Maxi- rumqtte nostrorum socios,nobis quoqueeorum sanguine
    mianus orani bellua cruentior, rursus ad ingenii suii aspersis, trucidari ferro; et tamen sanclissimorum
    ssevitiamredit, alque imperat ut iterum decimus co- commilitonummortes, el fratrum funera non flevimus,
    rum morti delur, et caeteri nihilominus ad haee qusei non doluimus; sed poiius laudavimus, et gaudioprose-
    spreverant compellerentur. Quibus jussis denuo ini culi sumus, quia digni habili essent pati pro Domino
    casira perlalis , segregalus est alque percussus quii Deo eorum. Et nuricnon nos vel hmc ultima vitm ne-
    decimus sorte obvenerat; reliqua vero se militumi eessitas in rebellionem cbegil: non nos adversum te,
    multjtudo mutuo sermone instigabat ut in tam pras- imperator, armavit ipsa saltem, qum fortissima est in
    claro opere persisterent. periculis, desperatio. Tenemus ecce arma, el non resi-
    IV. Incitamentum tamen maximum fidei in illo slimtts; quia mori quam occidere satis malumus, et
    tempore penes sanctum Mauricium fuit, d primi- innocentes interire quam noxii vivere peroptdmus. Si
    cerium tunc, sicut tradiiur, legionis ejus, qui cum quid in nos ultra statueris, si quid adhuc jusseris, si
    Exsuperio, ul in exercitu appellant, campiductore, et quid admoveris; ignes, tormenla, ferrum subire parati
    * Candido senatore militum, accendebat, exhortando sumus. Christianos nos
    fatemur, persequi Christianos
    singulos et monendo fldem; commilitonum etiam Y.non possumus.
    martyrura exempla ingerens, pro sacramento Christi, V.Cum bsectalia Maximianusaudisset, obstinatosque
    pro divinis legibus, si ila necessitas ferrei, omnibus infideChrislicerneretanimoseorum.desperansglorio-
    moriendum suadebat, sequendosque admonebat so- sameorum constantiam posse revocari, una sententia
    eios illos et contubernales suos qui jam in ccelum interfici omnes decrevit; etrem conlici circumfusis

    a Cod. Germ., furoreinstinclus indignationeexarsit. accedebatad eshorlandum tingulot et monendum, fi-


    b Germ., iler. deliumquecommilitonum,etc. Eadem in Fossat.; sed
    c Supplicium apud Romanos usitatum. Exemplai pro exhortandum, etc, iiabet exhortando et mo-
    aliquot refert Baronius in notis ad Martyrologium diei nendo.
    22 Septembris. ' Sorb., animantibut.
    d Cangius in Glossario, Primicerius, inquit, digni- 8
    tas militaris, tribnni dignilati proxima. Aptid Hiero- h Sorb., provincia.
    nymum ad Pammachium : Sed ante primicerius, de- ' Reg., prmcipua.
    Jn edit. Cbifflel., Jesum Christnm et Spiritum
    indesenator, ducenarius, biarchus, cirmicitor, eques, sanclum. In cod. autem German. nec habentur liaec
    deinde tiro. De bis dignitatibus passim apud auctores. verba, et in Spiritum sqnclum, nec ista, Deum ere-
    * Codd. Regius et Germ., Candidosenaloremilitum dimus.
    «51 S. EUCHERIILUGDUNENSISEPISCOPI 832
    militumagminibusjubet.Quicummissiadbealissiinam ALrum vero castrum est supra Arulam flumen, neqne
    iegionemvenissent, stringunt in sanctos*impiiferrum, Ipnge a Rheno positum.
    morinon recusantes vitae amore. Caedebanturitaque VII. Operae pretium est etiam illud indicare qui
    passim gladiis, nonreclamantes saltemaut repugnan- deinde Maximianuratrucem lyrannum exitus conse-
    tes; sed dcposilis arrois cervices persecutoribusprae- cutus est. Cum dispositis insidiis genero suo Con-
    bentes, etjugulumpersecutoribusvelintectum corpus stanlino lunc regnum tenenti mortem moliretur,
    offerentes. Non vel ipsa suorum niultiludine, non deprehenso dolo ejus, apud Massiliam captus, nec
    armorum munitione elati sunt, ut ferro conarentur multo post strangulatus, teterrimoqtie hoc supplicio
    asserere juslitiaecausam; sed hocsolum reminiscen- affectus, impiam yitam • digna morte finivit.At vero
    tes, se illum cpnfileri, qui nec reclamando ad occi- bealissimorumAcaiinensiummarlyrum corpora, post
    sionem ductus est, et tamquamagnus non aperuitos multos passionis annos, sancto Theodoro ejusdem
    suum: ipsi quoque lamquam grex b Dominicarum loci cpiscopo revelata traduntur; in quorum hono-
    ovium, laniari se lamquam ab irruentibus lupis passi rem cum exstrueretur basilica, quaevastae adjuncla
    sunt. Operta est terra illic procumbentibus in mor- rupi, non tantum lalere acclinis jacet, quid miraculi
    iem corporibus piorum, iluxeruntque pretiosi san- lunc apparuerit nequaquam tacendum putavi. Acci-
    guinis rivi. Quaeumquam rabies absquc betlo tan- ]B dit ut inter reliquos artifices, qui invitati convenisse
    lam humanorum corporum slragem dedit?quse feri- ad illud opus videbantur, quidam adesset faber,
    tas ex sententia sua tot simul perire vel reos jussit ? quem adhuc geniilem esse constaret. Hiccum Domi-
    Ne justi punirentur, raultiludo non oblinuit, cum riico die, quo caeteri ad exspeclanda diei illius festa
    inultum esse soleat, quod multitudo delinquit. Hac abscesserant, in fabrica solus substitisset, in illo se-
    igitnr crudelitate immanissimi tyranni confectus est creto se subito clara luce manifestantibiis sanctis
    ille sanctorum populus, qui contempsit rem praesen- hic idem fabe.rrapitur, atque ad pcenam vel ad sup-
    tium ob spem futurorum. Sic interfecta est illa plane plicia distenditur; et visibiliter turbam marlyrum
    angelica legio, quse, ut credimus, cum illis angelo- cernens, verberatns etiam et increpatus, quod vel die
    rum legionibusjam conlaudatsemper in coelisDomi- Dominico ecclesiae solus deesset, vel illud fabricas
    numDeum Sabaoth. opus sanctum susciperegentilis auderet. Quoriadeo
    VI. Victor autem marlyr nec legionis ejusdem misericorditer a sanctisfactum constilit, ut faber ille
    fuit, neque miles; sed emeritae jam mililiaevetera- conslernatus et terrilus, saluiare sibi nomen popo-
    nus. Hic cum iler agens subito incidisset in hos qui scerit, slatimque Christianus eifectussit.
    passim epulabantur laeti martyrum spoliis, atque ab VIII. Ncque illnd in sanctorum rairaculis praeier-
    his ad convescendum invitatus, prolatara ab exsul- G raitlain, quod perinde clarum atque omnibusnotum
    tanlibus per ordinem causam cognovissel, ac dete- est. Materfamilias Quincii, egregii atque honorati
    status convivas, detestatusque convivium, refugie- viri, cum ila paralysi fuissel obstricta, ut ei etiam
    bal; requircntibusque ne elipse forsitan Cbristianus pedum usus negaretur, a viro suo, nt Acaunum per
    esset, Cbristianum se esse, et semper futurum esse multum itineris spatium deferretur, poposcit. Quo
    respondit; acslatim ab irruentibus interfectus; cse- cum pcrvenisset sanctorum manyrum basilicsefamu-
    terisque martyribus in eodem loco, sicut morte, ita lanlium manibus iljata, pedibus ad diversorium re-
    etiam bonore conjunctus est. Haec nobis tantum de diit; ac sanitati de prsemortuis restituta membris,
    numero illo martyrum comperta sunt nomina: id est nunc miraculum suum ipsa circumfert. Haec duo
    beatissimorum Mauricii, Exsuperii, Candidi alque tantum mira passioni sanctorum insereuda credidi.
    Vicforis; castera vero nobis quidem incognita; sed Caeterumsaiis multa sunt quaevel in purgationedae-
    in libro vitae scripia sunt. Ex hac eadem legione monum, vel in reliquis curationibus illic per sanctos
    fuisse dicuntur etiam illi martyres e Ursus et Vi- suos Dominivirtus operalur
    ctor, quos Salbdoro passosfama confirmat.d Salodo-
    a Cod. Fossal. et Chifflet., cum Sorbonic,impium. • Hunc, cum adversus Constanlimim insidias mo-
    h Sic cod. Sorb. Alii, Dominicut. T)
    liri deprehensus fuissel, fmdissimomortit generein-
    c De his vide Surium ad diem 30 Septemb. Ursi leriisse refert Euseb. lib. vm Hist. Eccles. cap. 15,
    vero translationemabOEconioepiscopoMauriennensi et lib. i de Vita Constantini cap. 47. Paulus Orosius
    anno 602 factam describit Fredegarius in Chronico lib. vn cap. 28, id Massiliseconligisse, ul noster Eu-
    cap. 22. refert. Reni vero fusius exponit Lactantius
    d Solodorum hodieque superest, unius Helvetio- cherius,in insigni libello de Morle persecutorum, num. 29
    rum pagi catholicicaput; Gallis, le cantonde Soleure, et30. Occisumnon fuisse ante aonum 311 probat vir
    incolis vero Sotothurn. doctiss. Antonius Pagi ad an. 307 et 310.
    833 HOMILIiE. &54

    SANGTI EUGHERII
    LUGDUNENSIS EPISGOPI

    HOMILI^E QILEDAM.

    HOMILIAI. J destitutam, sola torquebit cogitatio desperatam, so-


    A
    Ad monachot. lus metus examinabit altonitam; et quia ibi jam
    Exhortalur nos sermo divinus, ut curramus dum nulla erit parandi victus aut vestitus sollicitudo,
    lucem habemus.priusquam nos tenebrae comprehen- nulla laborandi, militandi agendive occupatio, nulla
    dant. Lucem habemris si currimns, si gressum fidei facultalis aut honoris ambitio, solus roentem om-
    promovemus; in lenebris residemus, si proroovere nibus aliis curis vacuam inlolerandus reddendaera-
    cessamus. Paratos nos inveniat extrema necessitas, tionis terror iraplebit, soluinac tolum judicii pondus
    quaesaepepravenit imparatos. Certam nobis impo- captivis sensibus imminebit. Quid vero quando re-
    nat sollicitudinem incerla conditio; quotidianus sit gredi ad carcerem corporis sui, et per resurrectio-
    illius periculi metus, cujus nescitur incursus. Quam nem recipere illud praecipieturad societatem roalo-
    tarde misera anima malorum suorura poenitebit, rum ? Quid faciet cum foedis vuhierum signis castis
    cum die ultimo superveniente separari se a corpore angelorum prsesenlanda conspectibus, etanteregem
    suo viderit, cum sibi in fine claudenti oculos nigre- saeculorum causam de singulis redditura? Quaemodo
    scere et horrescere sempiterna nox cceperit, cura absque dubio si in medio nostri objicerentur, rea-
    jacere ante se vactium salulis ac lucis infelicem tum intra se suum suslioere non posset, pudore
    commilitonem suum viderit incentorem pariter ac B magnae confusionis oppressa. Quid tunc animi ha-
    deceptorem, cum quo de arena mundi hujus per fla- bebit, cum alios illic eroganle Domino percipere
    gitium suum victa discessit. Cum coeperit ab eodem viderit illsesaeet integrse fidei bravium, candidae
    jam divulsa imroanes et inanes dare super eum thesaurum castitatis, fruclus misericordiae, talenla
    planctus, et dicere : Ubi sunt animositates et cupi- justilise? Cum indigna sibi sorte conspexerit novis-
    ditates tuae, quibus hucusque impatienter arsisti, et simos de prirais fieri, et de novissimis primos? pau-
    arsura jugiter congregasti? Ecce transierunt illa peres supradivites.servossupradominos glorificari?
    omnia tamquam umbra, abierunt oblectamenta, et et umimquemque pro merilis immortalitatis luce
    spla in perpetuum upprobria et crimina remanse- perfusum in angelorum statum ex bominibus pro-
    runt. Vaeraihi, o anima, ad tam perdilum vas velim moveri, et cum terreno quondam corpore supra ex-
    nolim reditura sum, et propter fugitivas voluptates celsa regni ccelestisimponi, et inter filios majestalis
    numquam effugiendis cum eo vaporibus concreman- opulenta parentis Dei haereditate ditari; se autem
    da. Quid inter hsec, cum eam cceperit ad definitam inter haec cum peccatis suis relictam, de spectaculo
    senlenliam, et immobili lege defixam imporlunus felicitalis aliense dolorum vitia reportantem? Qui
    depositi exaclor abstrahere, et hinc inde insultare, [Forte Quid]pasthaec? cum se miseranda conditione
    et insistere [Forle insilire] infernalium dirse facies G [Forle conditio] videril omni consolatione nudatam
    ministrorum?Quid eritcum ab apparitoribus mortis in exleriores tenebras excuti, et ab illa beatorum
    per hunc vastum aerem separari, et per semitas Ecclesia perpetua excommunicatione seclusam ab
    tenebrarura abduci trans diem cceperit, et nequa- ipsa vilaeradice praccidi? Hlud autem quomodo lre«
    quara remeabile iter agere per fines illos ubi ipsa pidus et male conscius sermo poterit explicare, cum
    lux deficit, cum peregrina illa ubique anima comi- coeperit inexpiabilis caro etinfeclae peccatis medul-
    tante maloruro suorum Irisli agmine viderit se per lae saevis gebennae sestibus penetrari, et more fer-
    extremas mundi oras in illud inane ac vacuum ca- ventium ac decoquentium metallorum inexstinguibili
    dere de mundo, aique illud magnum chaos, quod ardore tota hominis subslanlia intus infundi, et depa-
    vitae mortisque regionem discernit, intrare et vila-. scentibus flammiscorpora atque animas ex parle con-
    les auras naturse ipsius exsul amittere? Cum rebusi sumi, ex parte nutriri, ut inler medios ignium globos
    bumanis vale ultimum dicens, morlem ante se ha- damnata natura det pabulum.et accipiat incrementum?
    bens, et vilam post se relinquens, in illud horren- Si forte inspersum illudduduinconscientiisvitium,et
    dum et vix oculis attingendtim pertrabetur profun- seris el plumbi adulterina permixtio, quandoque inter
    dum, diversisavaritiaeac malitisecatenata criminibus; stagna ferventia anhelantis gurgitis exuretur, trans-
    quantum perdidit pretium, tantum exceptura sup- *f ituris per vada ignea mora erit supplicii magnitudo
    plicium?Cum ad haec itaque crudelis custodiaeper- . peccali; escas ardoribus crjmina ministrabunt, ma-
    venturo fuerit loca, ubi jam futitri poenarum judiciii nebil in hoc praeeeptum et auctoris et judicis, ut
    ipsa sui exspeclatione desseviet, ne dicam aliud, viscera doloribus obnoxia, et solis crucialibus con-
    solus rnceror excruciabit animam universis solatris> secrata, ignis arbiter depasla non devorct, sed. ai
    tXK S li-.IiriIF.RtlI tlGtMlNRNSISPPISmPl eic
    hoc pereat [Forte ardeat] fit semper interimat: ut A Scimus quia merishumana diversis mundi illecebris
    opus ac figinentum corporis noslri in antiquis sce*: et concupiscentiis delinita fugit laborem, et expetit
    leribus mortuum, et ad sola tormenta redivivum fi- voliiptatem, et vlx adducitur ut consuetudinem a se
    nem in ipso interitus confinio non invenial, sed i ifiti» pooriJ»excliidat; sed cum coeperitcogitare ul-
    exinanita jamque tolerantiae virtus sic pereat, ut timi diei necessitatem, ad futuri judicii pondus inci-
    resurgat. Illa enim non casualis, sed rationabilis et tata et siimulata, veUpe prscjnii, vel limore supplicii
    pcenalis exusiio, qtiia culpam jubetur inquirere, Voluntarium bellom indiclt passionibus, vim facit
    substanliam nescit absumere. Et quia velut carba- . Jffistinis studiis suis, et violenter se vincere melioris
    sa [Forte ut in suppliciis] levis percurrens concre- vilse mutatione contendil. Non enim sine violentia
    matio, ipsa purgatio est, flamma illa noft tarii retim fieri potest, nt de smvtridarih^fetde divitiisad famem
    persequiiur qtiam reatum; etsirtiodus fuerit deli- et sitim, ad absiiiieritlarti et crncem transeat; ut
    clorum, erit «t mensura cruciatuum. Si Vero totam somno prliis Stqne btio amifiamcarnem; contritione
    naturam occripavit pariler, el involvit excessus ca- Vigiliisque conficiat; noh, inquam, Sine yidlentia
    pitalium scelerum quia non recipit causa reme- tleri poteSt, ut uriusquisque iracutidiam patientia,
    dium, carebit iine supplicium. Occidente itaque Superbiam humilliate commutet, amore paupertatis
    poena.et vivificantesententia, stabit sseculismateria B ac sufficienliseaffluentiain superet, vinolehtiam so-
    reparabilis, et numquam ad metam malorum ter- brietate, luxuriam castitate commendet, et homo
    mino fugiehte perveniet; et dura sibi nullam spem subito in virum alterum iransformetur, el quodam-
    promiltere polerit vel post immensa tempora, jam modo alter reddatur ex altero ; ac sic a talibus per
    etiam in prsesenti senlientur conseqtientium lor- violentiam regmim coeleste diripiatur. Duo aulem
    menta saeculorum; ac sic dolorem morlis conscien- sunl abstinentiae (t crucis genera : unum corporale,
    tise impositae imroortalitas augebit. Vaequi hsec lu- alterum spiritale : rinum a potu atque epulis lempe-
    genda in posterum, ridenda tunc depittant! Vae rare, appetitum gulse a delectationibuSet mollissi-
    quibus hsec prius experienda sunt quam credenda 1 mis suavitatibus coercere; ab his quse per tactuin,
    Ideoque, charissimi, haec omtiia quae illic finiri non pergustum visiimqiie decipiuiit, Sensumviriliterre-
    poierunt, bic redimi possunt per emendationem vocare, ac violenter abstrahere. Alterum abstinen-
    prioriS vitse, pei- eleemosynas, per Jacrymas, per tise et crucis gerius esl pretiosum atque sublime,
    numilitatem cordis, per corporls castitalem, per motus animi regere, et perturbationes illjus mode-
    exercilia justiliae ac misericordiae.Quaecum ita siht, stiae tranquillitale peccare, ac superbiae impetus
    per tot errores festinamus ad mortem, qui tot vias quasi feram bestiam refrenare, liiigare, quotidie
    accepimus ad salutem. Per Jesttm Chrislum Domi- G contra vitia sua, increpare se quadam censoria au-
    num nostrum, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit. Steritate virtutis, let rixam quodaramodo cum homi-
    ne interiore conserere. Haec facit qui, perrupto
    BOMILIA II.
    passionum miiro, violenter ad coelorumregna con-
    Ad monachot. scendit. Ad quae vos perducere in Suo viventes
    Quid Salubi-ilalis,charissimi, etiam in prsesenli timore dignetur qui regnat in saecula saeculorum.
    «ohfefant sanclae occupationes, scire debemus. Tra- Ainen. '
    didit sacra leclio, munda ariimalia esse qttaerumi- HOMILIAIII.
    nant. Quid autem sit rumihare, aperte docet sermo <Ad monachot.
    divinus, dicens : In lege Dominivoluntas ejus, et irt Instrtiit nos atqne hortatur sermo divinus, quali-
    Xegeejut meditabiturdie ac nocle (Ps. I, 2); el iterum: ter nos accingere (Jebeamusad ihqufretida promissa
    Meditatio eordis mei in contpectu tuo temper (Ps. sua, et oblinenda iita boria quae nec visu capi, nec
    xiviii, 4);lta nOsquOquedum cibum salulis spirita- auditu percipi, nec cogitatu comprehendi possunt.
    Hter ruminamus, claiiSis serisibus improbas cogita- Petite, inquit, el accipietis,qumrile et inVemelit,pul-
    " tibnes
    excludimus; deihde Deilaudibus delectamur, sate et aperietur vobis(Luc. xi, 9); id est, ut petamus
    «t iiilerius noslrum munduin animal fieri per exer- D Orarido,quseramus laborando; pulsemus desideran-
    citia sancta sentimus; et dum contra reprobas vo- do, pulsemus proficiendo, pulsemus perseverando ;
    luntates ihteriora nostra munimus, animas nostras et in spem ccelestium promissorurii taritoincitemur
    cibis ccelestibus satiamus, ut et de nobis illud pro- studio, tantoqrie inafdescamus affectu, ut cum prae-
    pliciicum dici possit: Panem cmli dedit eis, pdnem mioruin dignitate desideriorum magnitudo concor-
    emgelorummanducavilhomo.Panis arigelorumChri- det. Norivult Deus noster bona siianimia inveniendi
    istus est, cujus cibi et nos participes sumus, quando facilitate vilescere; pretiosa et concupisCibilismer-
    mentem in ejus prseconiisoccupamus. Ecce verum ces cupidum amatorem et avidum negotiatorem re-
    cibum,;'qrii'feficii et noft deficit, sed Ususuo profi-;; quirit.
    cit,«t suis crescit expensis. Hoc pane relicimur esu- Ergo ille tantorum munerum repromissor non
    riendo, et pascimtir jejunando, vim qtiamdam vitiis vult in bpere suo lepidum, despicit fastidiosum, re-
    liosiris et desiderlis inlerentes, ut de nobis dici pos- cusat coactum, respult indcvotum. Lentum enim et
    sit: Regnumcmlorumvim patilur, et violentidiripiunt parum gratum quaefere gratiam divini muneris, ma-
    •UiudXMattli.xifii). Quisint violenti, nosse debemus. xiuja esl injurta remuneratoris. Ergo Wtis licet el
    837 HOMILLE. |38
    i animae et corporis laboribus desudemus, totis liceltAetiam in praesenti damnationem infefre. Ulis ipsis
    obedientise viribus exerceamur, nihil lamen condi-- quigravius apud nos delinquunt, nullain trisliorem,
    gnura merito pro ccelestibus bonis compensare elt nullam acerbiorem possumus invenire, senfenliam,
    offerre vaiebimus. Non valent vitae praesenlis obse-- quam ut a corpore congregalionis abscissi, sine pa-
    qiiia aeternaevitae gaudiis compensari. Lassescanlt ce discedant. Et nonne amenjise genus est, ut hoc
    licet mprtibra vigiliis, pallescant licet ora jejuniis,, quisque pro remedio expetat, quod etiam a praepo-
    non erunt lamen condignmpassiones hujus lemporis s sito [non] nisi pro summo crimine non possit infer-
    ad futuram gloriam qum revelabitur in nobis (Rom.. ri?j_lntelligamus ergo, charissimi, islas indignilates
    viii, 18). Pulsemus ergo, charissimi, in quantiiml et contradictiones inimico operanle el disponente
    possumus, quia non possumus quantum debemus.• provenire. Ille enim quia non potest aljquem absp-
    Futura beatitudo acquiri polest, aestimarinoi) potest.• lute de loco salutis excutere, immittit primura oc-
    Nisi enim cum aviditate, nisi cum bona voluntate,> casiones et causas, immittit inobedienliaepassionem,
    cum laetitia Dei opera egerimus, Deo nos perire no- quam semper socia infidelilas comitatur. Quae cum
    verimus. Putamus, eharissimit quod digne quaeratI caplivam illaqueaverit menlem, statim intoleranda
    illa anima, el ita pulset ut ei aperiatur, quae ad leve alque impossibilia facit etiam illa quse parva ac le-
    prseceptum senioris respondere praesumit,et dicere: B via sunt. Et sane dubium non est quod vires inobe-
    Numquid servi veslri sumus? Jam feci vicem meam, dientibus divinilus subtrahuntur, sicut et ille qui
    ct ille faciat suam quomodo hoc dicit, cui praece- non habebat in se necessariam fidei devotionem,
    ptum est, Nolite qumrere qumvestra sunt? Et iterum: etiam quod habebat auferebatur ab eo, ita inobe-
    Non qumsua sunl singuli considerantes (Phil. n, 4) ; dientia obdurat animum quem serael ceperit, tit ad
    a quo non hoc solum expetitur, ut mercedem suam suscipienda praecepta nec auctoritate, nec ratione
    impleat, sed ut alienas invadat, prseoccupel, rapiat. flectatur. Sed quod pessimum est, sibi soli credat,
    Putamus, inquam, quod ita petat ut accipiat, ita et pro omni ratione intentiones suas sequatur, et
    quaeral ut inveniat, ita pulset ut aperiatur ei, qui hoc solum rectum pulet, quod obdurato corde con-
    pro aliqua negligentia correptus, et pro disciplinse ceperit, similis ei eflectus de quo divinus sermo pro-
    ordine casligatus, non se ad emendationem, non nuntiat : Itinera insipienlium recta in conspeclu eo-
    ad satisiactionem confert, sed magis ad illam pro- rum (Prov. xvi, 25); et iterum : Sunl vim qumrectm
    terviam, ut dicat, desero atque discedo, hoc ego esse videntur hominibut, novissima aulem eorum ve-
    ferre non patior, ingenuus homo sum. Jam primum nient in profundum inferi (Prov. xiv, 12). Postreme
    qui ante prsepositum vel abbatem ingenuum esse se eveniet ejusmodi animabus, quod domui quacsupra
    jactitat, puto quod adliuc emptum se esse nesciat.' G arenain aedificataest (Malih. vn,26). Hsecenim pa-
    Qui Cliristianaemilitiaemancipalus, dicere se praesu- rabola maxime ad inobedientes respicit. Sic enim
    inil ingenuum, pene est ut neget se Cbristi sanguine legimus : Omnis qui audil verba hmc, et non facit ea,
    comparatum. Quid est aliud, liber sum, quam ipsi similabilur viro stullo, qui mdificavit domum suam
    Domino claraare, nihii debeo? De talibus dicebat supra arenam : venerunt flumina, et reliqua (lbid.);
    Apostolus : Cum enim servi essetis inobedienlim,liberi id est, cum influxerint slillicidia passionum, cum
    fuiitis justitim (Rom. vi, 20). Non bene ingenuus advenerint flumina lorrentis atque impetus tribula-
    approbatur, qui vitiorum servitule deprimilur. Cla- tionum, ex multitudine negligenliarum, cum flave-
    niat autem in conlumelia disciplinae, in peccalo ani- rint venli, illi utique qui in aere isto volitant, parati
    mae suae: Malo discedere quam eraendare, quam ad Christi aream ventilandam, sicubi inveniant pa-
    Sitisfacere, quam implere quod praecipis. Quid est Ieas, quas ad ludibrium suum rapiant atque disper-
    hoc aliud quam jugum Christi a se rebelli cervice gant, lunc irrueiil in domum illam, quae sine obe*
    discuiere? lsti tales nesciunt quid noverunt, obliti dientiae fundamento sedificata est, et fiet ruina illius
    sunl propter quid huc venerunt. Isti lales non bene magna. Sed forsilan dicat aliquis : Numquid statim
    petunt, sed male vitiis appetuntur. Non fide pulsant, de hoc loco discedere, ruina dicenda est? Dico,
    sedinfideliiate pulsamur.Quid prodest quod disce-JD charissimi, non grandis spcs est, si in nayi est in
    dis, qui undique astrictus es vinculis passionum, fluctibus constjtuia, licej ipsa non pereat, lamen
    quem hinc atque inde circumvallant vitia tua ? Quid, jacturam maxiniam de onere ac de mercibiis suis
    inquam, prodestquod discedis, qui quocumque lo- faciat, etipsa ad porlum vacua atque inanis perve-
    corum vadis, te tecum portas? Merito discederes, niat;sic non grande gaudium est, si sseculi aliquis
    si quoquam le fugere posses. Dignealiquis discessit, ad fluctus revertens nomen atque habitum, profes-
    si illo ire possit, ubi illum diabolus invenire non sionis suaecustodire videatur, anima vero ejus ne-
    possit. Memo se fallat, non fugial adversarium de gligenliis tabescat ac defluat; et quid grayius quam
    loco ad locum, sed de vitio ad vii tutem, de passiorie ut subito lamquam ales repentinus eradiceris de
    ad emendationera. Nam sieuni taliterfugias,sequetur loco ad quem le Dominus tuus vocaverat, in quo te
    te. Emenda te, el fugiet a te, sicut ail Aposloius ; primum illuminaverat, in quem te post mala sseculi
    jResislttediabolo, el fugiet a vobis (Jacob. iv, 7). No.n quasi ad portum de gravi tempestate induxerat?
    Obedireautem et velle discedere, hoc est, dupliciter Oblivisci subito fraternitalis, spcietatis et consola-
    diaboli voluntatem facere : hoc est, voluntarie sibi tionis; oblivisci loci illius in quo primum pristinum
    859 S. EUCHERII LUGDUNENSISEPISCOPI. ___ 840
    habitum et nomen saeculareexueras? Aves ipsae di- A iterum : Non verearit utque ad mortem juttificari
    ligunl njdos suos, amant ferseloca inquibus nutritae (Eccl. xvin, 22). Et iterum : Sapienlia in exitu ca-
    sunt, amantcubilia et pascua; et quamlibet naturali hetur (Prov. i, 20)|. Quanto ergo plus prolicimus,
    liberute passivis perversa rapianlur incursibus, tanto plus humiliemur, quia quanto plus humiliati
    saepiustamen adcharasibi loca quodam cibi deside- fuerimus, tanto plus proficiemus. Nullus illic senior
    rio revertunlur; et tu intelleciu praeditus, ralione tam doctus appareat, ut putet quod eum non deceat
    munilus, ita interdum sensu alienus efficeris,ut prae- obedientia, quse Deum decuit. Huroilitasenim atque
    feras Dei beneficiis voluntates vel intentiones luas, obedienlia in junioribus adhuc necessitas, in se-
    et seqiiaris proprias cogitationes, qusequamlibet ad nioribus vero dignitas; ille enim bene proficit, ille
    dufos labores, quamlibet ad salutis naufragia atque bene consumat, qui quotidie sic agit quasi semper
    animaedeirimenta le rapiant, tbtum tamen hoc prae incipiat. Quamobrem augmenla merilorum incita-
    riimia cordis indignitate non sentiS. Hoc ait sermo menta debenl esse profectuum. Scriptura vero pro-
    divinus: Tempore euim discessionis multa proroillit nuntians de his qui dum primas negligenliasprse-
    inimicus; persuadet sibi se iltic quo tendit majo- terroittunt, in alias atque alias semper incurrunt,
    rem profeclum, mullam graliam atque rerum om- ita ait: Peccator adjiciet ad peccandum(Eccl. m, 29).
    niiim abundanliam reperturum, ac se tamquam an- B De profectu vero dicitur : Et sanctus adhuc sandifi-
    gelum suscipiendum. Et post hsec quando anxie- celur (Apoc. xxn, 11). Videamus primum quid est,
    tate replelus, et pace nudatus, memor quomodo peccaloradjiciet adpeccandum? v.g., mali cujuslibet
    profectus sui studium, et sacrum ovile reliquerit, aut obtrectationis; passio impugnarc me ccepit; si
    tunc animadvertit, et quasi sedata lemporis sui lem- non statira roe pcenitudovitse hujus momordit, cras
    peslate, tunc videt quid mali de se gesserit, tunc tanta mihi hujus vitii facilitas veniet, el qusedam (ut
    recognoscit quid periculi incurrit, cum de loco ad sic dixerim) suavitas, ut revocare me ab illo el con-
    quem cum gaudio venerat, sine pace et cum scan- tinere non possiiri. Ita enim evenit, ut qui primo
    dalo discessit. Tunc se sera pceniteniia super ruinas tempore emendare noluerit, incipiat in sequenti nec
    srias poeniietac deflet. Sicut qusedamaves quse prae velle nec posse. Verbi gralia, superbise acquiescerc
    dolore super eos quos occiderinl flere dicuntur; et coepi,regulam violavi, seniorem Isesi, junioremde-
    hsec omnia animse detrimenta ex inobedienliaemalo Struxi. Si non staiim me poenituit tam graviler fuis-
    eveniunt ; obedienles autem et humiles animse mul- se praeventum, ila de die in diem libentissime me
    las tribulationes, atque omnes labores prosternunt, rapiet ipsa violentia consuetudinis, et impetus pas-
    atque in compendium mittunt. Sciendum est enim sionis, ul jam nec delinquere me intelligam, nec
    quod quanto humiliores et obedientiores fuerimus, G peccare me sentiarii.Obscurat enim atque obruit in-
    tanto super nos levius ac dulcius jugum Domini sen- teliectuin onus delicti, assiduitas delinquendi, et-
    tiemus; quanto obedientiores fuerimus praepositiset enim ita cor negligentiis obduratur, ut hoc ipsum si
    patribus noslris, in tanlum obediet Deus orationibus se non humiliet, si non satisfaciat proposito [Fvrte,
    nostris. Videamus quam acceplabilia sunt Domino praeposito]SUOJnocere se credat, insuper insultel et
    opera el [vel] jejuuia eorum qui suis potius quam dicat: Quam constanter jlli restiti, quam bene non
    seniorum voluntatibus obsequuntuf. Clamant illi: acquievi, quanta auctoritate respondi? Putubatquod
    Quare jejunavimus, et netcitti? humiliavimus animas me semper illi hhmiliare deberem. Quod qui facit,
    nostras, et non atpexitli ? Et iile respondet : Ideo diabolo se tradidisse captivum constat, qui de homi-
    quia i» diebus jejuniorum vestrorum inveniunturvo- num viiiis et passionibus ac perditione lactatur, et
    iuntatei vetlras(Itai. LVHI,3). Videmus per inobe- ejusroodi animseeveniet illa sentenlia : Peccalorad-
    dientiam animarum opera non respici, jejunia non jicietad peccandum(Eccl.m, 29). Quam nos, charis-
    audiri, vota non suscipi. Undelios amplius illius simi, refugientes, i|lam potius leneamus quaedicit:
    mandata seclemur, qui ad hoc ad nos e ccelo de- Et sanclus adhuc sanctificetur(Apoc. xxu, 11); quo-
    scendit, ui non solum nos redimeret mortis pretio, tidie addamus ad merita, nec de nobis aJiquidprae-
    sed etiam ut vilae sedificaret exemplo; et cum illo sumamus, quia Dei est omne quod possumus; simus
    dicamus : Ego npn veni facere voluntatem meam,sed itaque fratres in opere Dei ndeficiehles, propter
    volunlatemilliut qui mitit me, Patrit (Joan. vi, 38). aeternam retribulionem, et quolidie ad roeliora ten-
    Ire autem post voluntates propriaslam perniciosum damus. Ipsa enim apprehendendi aviditas, ipsa
    est, ut hoc Dominus jam postmodum iralus pro consuetudo proficiendi semper nos ad majora provo-
    damnalione peccati irrogel, diceris : Et dimiti illos cabit: et ubi videritDeusdevotionemanirai ardenlio-
    tecundum desideria cordit eorum (Pt. JLXXX, 15). rem, insinuabit affectum; et quantum nos addideri-
    Qiiainobrem qui vult tuta esse opera sua vel recta in rriusad studium, tantum ille apponet ad adjulorium;
    conspeciu Dei, niliil obedienti» prseferat, nihil pe- quantum hos apposuerimus ad diligenliam, tantum
    nitus anteponat, sive senior, sive juriior sii. Magis ille addet ad gloriam. Qui habet, dabitur illi, et tu-
    quanto senior est, lanto plus debet studere aedifica- perabundabit (Mattlt. xni, 12), et alio Ioco dicil :
    tioni et perfeciioni. Nullum sibi linem faciat pfofi- Poiui adjUloriumtuper potentem(Ps. LXXXVIU, 20).
    ciendi, nulluirique terminum constituat acquirendi, flralia ergo de gratia nascitur, et profectus profecti-
    cum sibi dici audiat: Para in exitu operatua; et bus serviunt; lucra lucris, et merita meritjs lucrunj
    841 IIOMILIiE. 841
    [Forte, locum]faciunt; utqnanto quis plns acquirc- Ametum A in noblshumanus oculusqnamdivinusvidit;
    reccepcrii,lanto plus coneiurct dcleciciurinqtiircre, qtiando uos illi laudabiles eremiiae,qui exlra mun-
    ui acquisilioiiislucrum acquircndi nitlriat appctitiitn. dum esse nos credimus, per divcrsariim passionum
    Et qiianto quis avidius dc sapicnlhu bouis lianserit, vilia iiimiduiiiimra nos iiicliisuinteneinus ita ut qui
    lantn plus liaiirin; desidurcl, sicul ipsa de sc fea- piitabainus nos prccibus nostris sacculo ipsi posse
    pit-nlialoquitur : Qui edil tne, adliuc esuriet.Urgca- sttccnrrere, pene sil ul vidcamtis nos niagis sa:iuli
    nms iiaque, cliarissimi, cursuin iiostiinn, ut crescat iiitercessionibiis indigere? Dubiuin quippc non esl
    in iiovi-simuviia noslrn. Q:i;vraiiiiisusquc in finem, quod illaaiiima quacper coitcupiscenlianisa-cularium
    unde sinc fine gauderc incrcaiuur. Sed csio, non voltiplaliiinposscssio eflicitur inundanacconversa-
    possumiis ctercere corporis labores, conferanius tionis, iioii potcst eflici icgmim Diviuiiatis. Ideoque,
    nos ad spirilalium buiioriiin desideiinm, ad com- fratrcs, vidcte vocaiioncmvestram. Venire quidcm
    pttncliotiis et ih.iiitali-, augniciiiiim. Si quolidic in ad ercmum, suiiiina perfectio cst: sed non perfecie
    cordibtisnoslris disponamiisascciisus, nulla infirmi- iu cremo viverc, siimmadamnatioesl. Quid prcdcsl,
    tate, uiillaaetaiclassari possnmiis,ut bis spiritalibus si locus quietis lanlum corporuliler teneatiir, ctin-
    qiiibusdain gradil.us asceudcre mereamur ad pro- quie;udoin cordc vcrseiur?Quid, inquain, prodest,
    missa DouiiiiiJcsu Cbrisii. D si in babitaiionc sileniium sii, el in habitatoribus
    B
    vitiorum lumultus et colluctatio passionum? si
    IIOMILIAIV.
    extcriora nosira screnitas teneal, ct inleriora tem-
    Ad monachot. pestas? Nniieuim ideo ad istum convcnimuslocum,
    Sicut a nobisDominuspro suscepta officiinccessi- ut nobis mundus famulanliir, ul rebus omnibus
    tate lo piemlidi-poscitoflicium,ita a vubis,charissimi, abundantes omni quietc frucremur: non ulique ad
    nudiendi reqniril affcctmn. lia, inqnaiu, cliaritali reqiiiem, non ad securilaieni, sed ad pugnain huc
    vestrx evpcdit bis qusc pro salme vcsira dicimusi convcnimiis,ad agoncin proccssimns, ad exercenda
    obedirc, sicul nobis itmnineinon tacere. Namsi nos, cum vitiis bclla properavinius : ut linguae gladios
    offensam iiicliiiinus dc sileniio, qtiaulo mngis vosi retundamus, non soluni invicem non infcramusin-
    camtlem debciUexpavcscerede conteinplii? Si, in- jurias, sed nec sciiiiamusillalas. Peculiatiiis autcm
    qiiaiu,nobis graiidepericiilumesi alieua nnn argucre,, istud ad professioncmnosiram perlinel, nihil iu bac
    qtianio periculo-ius esi propria non corrigcrc? Aitt vita consolaiiaiiis requirere, niliil quieiis. Nec reci-
    qtindam loro bcaius Apostoltts : Videte vocationem i pere vclle boua in vita sua, scd houores refugere,
    ieilro/ii, fratres (1 Cor. i, 2(i); qitapropler, dilcclis- subjectione atque abjeclionegaudc-ic, pauperlatem
    simi, et nos videamus vucalioneiii nosirain. Noni C ( studio quacrere, cl non solum faculiates, sed cliam
    eiiim satis prodest quod isium lociiinexpetiviinus,sii ipsas cupiditales e cordibus cradicare, niblenim
    hic laes suinii» qualcs insarculocsse ptitiiiiiuis.Sii haberc interduni res ncccssiiaiiscst: niliil vero cu-
    cniiiibene perspicimus, tion soliim isia soliindonoss pcre, res virtuiis: cl ideo liinc sibi spccialitcr nio-
    ad pcrfuciionisnecessiialem, sed etiam ipsa congrc- - diiin rcJigiosusdcbct imponerc, ut tanlum habeat
    palionis niiilliiudonos conslringit.NHIIIsicut preiio- qiianitim neccssiias poseit, non qiiantuin cupiditas
    snmatque ptsecipuumcst in inedio iiiiiltoruniliene e concnpiscit. Ilabendi cnim amor, nisi ad integrum
    a^ire, jliiriinos aJ piofectmii excmplo boui operiss rcseceiur, ardeiniorest in parvis, el plus lorquentur
    t-xciiarc; iia peiiciiln.-iiiiiaique perniciosum esl ne- in miiiiinis: et nisi cx cordc atquc affectu pauper
    g! gen ius :IL-lepidiusagendo nnilioiiimlideui fian- sis, paupertas ipsa non virlus, sed miscriajudicanda
    ger<>,iiiiilioriiini|ucatiiinas depravarc. Sicut, in-i- est. Nnvcrimus itaque, fraires, niliil prodcsse, si
    quam , friiciuostiniest in mciiiotantoruni posittim n caniem uostram jejuniis ac vigiliis alflignmtts,et
    probabiliter vivere; iia pcricnlosumest aliquid des- i- mentem nostram non emendemus,nutqtisc interiora
    iriiciiiuiisegi-se. Hoc auicm quarcdico? qnia (quod d sinit non curi-mtis.Quid enim prodest affliciiocorpo-
    pejus Ci-i)f.icilius inveiiimus qui ea quae detenoraa ralis, si linguam nequitiis el ohtrcctationibus pol-
    suni, quamquicmeliora, scclcmur; piomor cnitn est st D luamus? Nnnnc onincs labores no.-tri in nibilnm
    ad iiiiilalioneiiimali hiiinaiia fragilitas. Quapropter:r redigunttir? Nonne opus nostrum vclut fumtis atque
    noii iiubissulDccre crcdamus, quod nos in lianc ic umbra cvauesrii, et velut stappaefaviila in nihiluiu
    scliobm ccriiiuiiis congrcgatos, uisi qund vchcmen- l- redigitur? 0 quanti ct quam diuturni laborcs subito
    tius in nobis negligenliasnosiras professa pcireclio, >, pereunt I Quanta bona frcquenlcr jam acqnisita ac
    quam ncc assuuiptn eoiiili-iiiii.t. Qnia sccundum m reposita dc inanu rapiuntnr, dum id qund acqnirere
    Scriplurae fiJein, qui multiim piomitliinl, inulium m studeinus, custodire ncgtigimiis! Quapropier gratis
    nccesse cst ui repe:alur ab cis. 0 quanlis prodeiit, t, nobis de cnice ct corporis affliclioneblandimur, si
    et qiiant s e contraiio oberit luci liujtis oppnrluniias,
    s, extcrinr nnstcr sanciis lalioribus exercetur, et *
    el congrux liabiiaiioiiis occasio! Non er.im in hoc >c passinnibusnon curalnr inlerior : sic est quomodo
    loco vixisse,sed in hoc luco benc egi-sc, lauilandum m si aliqnis statuam faciat a loris auream, ab intus
    est. Nam quid bunis liabiiaiioiiis Imjiis secretum m luicam; vei quomodosi domus inaguificaarte con-
    '
    prodest, qii.uido lyrannico dominalii malilia in no- 9- strucia a foris pulcherrimis coloribus depicta videa-
    Jrfsreguat, quaudoira supcrequiiat, quandomajorem m tur, ct ab intus serpentibus ct scorpionibuj plena
    PATBOL.L.
    8« S. EUCHERHLUGDUNENSISEPISCOPI 84*
    sil. Quid prodest quod affligis corpus tuum, quando j L HOMILIAV.
    nihii proficit cor tlium? Valdedufa et nimis dolenda Ad monachos.
    conditio est, ornniinienlione sfudium laboris impen- Scimusquidem spiritali militiaecui nos mancipa-
    dere, "et fructum ribii fecipel-e post laborem; jeju- vimus, magnam esse in futiirura repositam remune-
    nare et vigilare, et mores non cofrigere: sic est rationem. Sed si bene respiciamus in hoc ipso opere
    quombdo si aiiquis extfa vineam aiit cifca vineam quod agamus [Forte agimus], quodammodo etiam in
    cxstirpet et crilat, virieam ipsam desertam atque in- praesentiarum partem prsemii possidemus; et plane
    cultam derelihquat, ut spinas ac tribulos gefminet, magnus viiae fructus est, saeculuropotuisse despi-
    quae, ihsistente cnltore, jticundissiifios ex se frucius cere, et Deo servire Coepisse;evasisse vitiorum infe-
    profefre potuiSset. Agnoscite iiaque, charissimi, licissimum dominatum, et fugisse gulaealque luxu-
    quod ad saluterii pefpetuam coiiquirendani absti- riae.fosdissimamservitutem. Quid ergo? Nonnejam
    nentia corporalis sola hori snfficit, riisi et animae magna pars praemiiest nihil habere commune cum
    quoque jejunium per abstinemiam vitinrum fuerit mundo, vanarum rerum cupiditatibusnonexcruciari,
    satiatum [Forte sociatum]. Quid enim jrival, sisit sceleribus non admisceri, cl in innocentia diem
    qiiispiam corpore casfus, et mente pollulus? Quem transigere, beatae castiiati operara dare, gloriosae
    malilia depraVat, queirifuror iracundisefacibus exa- B paupertatis suflicientiam cum timore Domini possi
    gitat, quem superbia oirini gratia Dei spoliat, querii dere? de qua loquilhr Sapientia : Melior est exigua
    mendaciis vel maledictis lingua commaculat, rionrie portio cum limore Doniirii, quam ihesauri magni tine
    ipse se fallii, nonrie ipse se irridet ac decipit, si cfe- timore. Inielligamus itaque quatuum nobis bominus
    datsolis jejuhiis ac vigiliis sanciiDcandum?Et idcirco. pia vocatione conlulerit, numeremus, si possumns,
    dilectissimi; itacofpus exercearriusjejiiniis, ul inen- ex illo lempore ex quo hic conservari yidemur,
    tem purgeinus a Vitiis. Cogiteiiius iHitisjudicis iri- quanta lucrifecerimus : de quantis fraudibus, de
    cessanter aclventum, qui utinara sic rios paratos in- quanlis adulteriis, rapinis, perjuriis, sacrilegiis libe-
    veniat, quomodo nemo potesl dubitare quod veniat. rati simus: et tunc videbimus quantum eliam de
    Quod si requiras tjuoihodo venial? iilP utique cor- prsesentibusbeneficiis Dominodebeamus. Si nunc in
    pore quod pro nostra salute susceptum, pro nostris sseculo essemus, quid aliud ageremus quam volvere-
    criroinibus addicttirii,pro nostra absolutione damna- mur in malis noslris, et animas nostras quotidianis
    tum et pro nostrorum vulncrum medicina Jancea violaremus maculis, quotidianis confoderemurvul-
    clavisque confixum est. Prima enim erit in reos in- neribus? et ita, ut nec sentiremus. Habctenim hoc
    tolerahda senientia reverendarnrii praesentiacicalri- infelix consuetudo peccandi, ut quantum amplius
    cum. Quid igitur illo tempore facturi suraus, quando C quisque peecaverit, tanto minus peccata ipsa intel-
    contra illos crucifixi Dominilivores notse peccalo- ligai, et lanto plus eum peccare delectet: uteveniat
    rum nostrorum ac inaculae libidinum proferentur ? illud, quod prophela peccatoribus clamat: Non ett
    Aut quo putas vultu respiciet redemptio nostra per- Deus [Forle Dominus] in conspectuejus, auferuntur
    ditionem nostram? TantO graviora erunt humana de- judiciqtuq afacieipsius (Ps. ix, 26); etenim quando
    licta, quanto majora se ostenderunt diviria beneficia. subrepit peccandi delectatic, staiim futuri judicii
    Vereridiim est autem ne illafti voceirifesiirreetionis diem abscondit oblivio. Econtrario aulem quanto
    pretiosa crucis vestigiaprotestantem, etiam in judi- quisque sollicitior circa se fuerit, tanto plus meluit,
    cio sno ad vasa iniquitatis prolaturus atque dicturus sicut ait Scriptura : Sapiens timendodeclinat a malo
    sit: Infer digitum tuum hue, et vide manutmeat, & (Eccl. i, 16). Sapiens ergo semper in compunctionc
    affer manum tuam, et mittein latus meum (Joan.xx, et semper in metu est: et, ut de praeieritis «uspirat
    27), et agnosce qrisepro le et a le, iinpietas humana, malis, ita de futuris periculis pervigili sollicitudine
    pertulerira. Illa utique clavorum signabonis saluta- contremiscit, qui de prseteritis anxius est, id secum
    ria, malis terribilia, quaerisque ad diem judicii non cogitat ac revolvit, ne forte parum defleverit praele-
    dolentur, sine dubio objicienda servantur; et quid rita; ne forte nondum satisfecerit pro innumeris de-
    post haecsequitur, nisi illud iriterposituin inter vivos D bilis suis; ne fprte magis ad veteres iniqiiitates nova
    ac mortuos expavescendum chaos, vastumque dis- superposuerit vulnera; ne super antiquas conscien-
    erimen exclusae a natura viventium tenebrae exte- tiae maculas recentia adhuc crimina impresserit, et
    riores, dura separatio a dulci intuitu sanctorum, et cpnversationis nomen ad hpcassumpseril, ut gravius
    a societate fldelirim [Forte felicium] : et econtrario sub sacra professiOnedelinqueret. Aliquanti sufli-
    inter lacrymabiles gemitus planctusque lugentium, cere nobis putamus, quod ad secretum istud con-
    collegium triste miserorum, et a beata patria seter- scendimus, quod locum habitumque routavimus,
    num teterrimse noctis exsilium ? Quam lugubre eril quod hic aliquantulum temporis viximus, spem om-
    homini Deum videre, et perdere, et ante pretii srii nem in annorum numero collocantes. Ac sic perni-
    peiirc conspectumI Et ideo, Cbarissimi, ista, dum ciosa nosmetipsospersuasionefallentes, putamusnos
    tempusest, cdgitantes, ita indefesso studio labpre- de omnibus debitis transegisse, putamus quod mala
    mus, ut quod nobis contulit judicatus, integrum in nostra spatio temporis evanuerint: et quia illa nes
    riobisinvemat iudicaturus. obliti sumus, credimus quod de memoria divinse se-
    veriiatis elapsa sint. Sed non ita est. Omnia apu4
    8|R HOMlLljE. 84C
    illum collecta, omnia apud illumrepositaatque si-. A timebat incurrit? Sic nos etiamsi magna pars vitae
    gnata smit. Audiamus quid dicit ille qui cum ipso istius prospere videatur fuisse transacla, noh ideo
    diabolo manu ad manum singulari certamine dirtii- fiduciam prsesiimamus,cum adhuc perictiluin pars
    cabat, beatus Job : Siynasti quasi in sacculopeccala extrema minelur. Quis in acie positus, ante finem
    mea (Job xiv, 17); et iterum ipse Dominus ail : cerlamiriis, aut ante victorisesecuritatem arma de-
    JVonnehmccollecla sunt, et signata in thesaurismeis ppnat? Nemo ergo securum debere esse se judicet,
    (Deut. xxxii, 34)? Non putemus tam facile reihitti antequam ad finem felici consummaliorieperveniat.
    posse iriustasfemelcrimina, et profundo vulhere iri NBchoc nobis sufficere putemus ad plenam salulem.
    animseipsius impressa visceribus. Multo opus est quod inter servos Dei vel habitalione censemur, vel
    fletu, raullo gemitu, multo dolore cordis ad sanan- nomine computamur: quod in insula vivere, atque
    dos ipsius cordis dolores. Tola incumbendum est inter monachos pollere videamur. Clamat euim ncbis
    spiritus contritione, ut vetusta mala tamquain sa- Deus noster : Non omnes qui diennt mihi: Domine,
    gittsequscdamde conscienlia debellentur. Non sulfi- Dontine,intrabunt inregnum calorum (Matth.\i\,<Z\).
    cit summis labiisdicere : Peccavi, parce, remilte. Hoc quare? Quia non audilores tegisjusii sunt apud
    EtSauldicebat, peccavi(I Reg. xxvi, 21) : sed ncn Deum, sed factoreslegis justificabuntur(Jacob.i, 22;
    obtinuit illara veniam quam David una poenitentiiBB Rom. n, 15). Unde etiam si bene viximus, cursum
    voce promeruit. Ethocquare? Quia confessionem hostrum stabilitate et perseverantia commcndarcde-
    illam nuda magis verba quam veri gemitus exprime- bemus, in loco vocalionisnostrse persislendo et pro-
    bant. Quianon compensabatraagnitudinem criminis ficiendo. Vere dico, etiamsi hic viginii aut triginia
    lseta hurailiatiosupplicamis. Non levi agendum est annos Domino impendissemus, cui utique totum no-
    eontritione, tit debita illa rediinaniiir quibus mors scimus [Al. nos scimus], debere quod vivimus,et ut
    scternadebetur;nec Iransitoria opus estsatisfactione satis annum unum ageremus in saeculo, insestima-
    promalisillis proplerquse paratus est ignisscternuS. bile essct, quantum nos de aelernsevitaegaudiis frau-
    Si volumusintelligere tiuamgraves apudse faciat ju- daremus. Qtiiaspes nostrseomnesin consummatione
    dex noster hominum cttlpas, respiciamus ad pceiias. alque in fine consistuni. Quid mihi prosunt [Al.
    Quantumenim nunc patiens est Deus noster in siis- proderit], si mihi sata viridantia in herbis spem
    tinendis delictisnoslris, tainseveruseritin discuiien- messis oslendant, et me sub ipso falsis tempore su-
    dis;etsicut inaesiimabilemparavit justisgloriam, ita bita vel aeris intemperie, vel pluviarum inundatione
    inacstimabilemparavitimprobispcenam. Ergo suppli- decipianl? Quid mihi proderit, si vinea spem omnem
    ciorum acerbitaiem econlrario de praemiorumipso- in flore promittat, et vel ferarum incursio, vel va-
    rum magnitudinecolligainus.Quia qui novitremune- (__; stitas grandinis spem oraneni in consummationem
    rare merita, novit punire delicia. Saluberrima crgo subducat? Ideoque omnis prosperitas, omnisque la-
    esl, ac multum necessaria futuri judicii recordatio, borum in fineconsistit. Cum autem illis dolendum
    praeteritorumcomroemoratio,vel deploratio delicto- sit qui hinc posi mulla laborum slipendia, post
    rum. Quod si quis est qui sibi de praeteritis illeesie aliquanlum annorum profectum, aliquibus desideriis
    vitse meriiis blandiatur, ct adhuc innoceiuem se abslrahuntur, quid de illis erit qtii bic quatuor aut
    tiansisse putet ad Diiminiservitutem, et ideosecre- quinque annos longissimum tempus credunt, etom-
    didit debere esse securum, iste talis respicial quam nem reliquse vitse tractum in saeculivanitaie consu-
    incerti etquam lubrici sint exitus vitse, de qua dici- munt? Dum eiiam annus sacculiIabores noslros in
    tur: Ne laudaverishominetnin vila sua (Eccli. xi, 30); eremo acquisilos ita possit absumere, quomodosi
    -etcnm hocprospexit [Forte prospexerit], etiamsi de mare magnura parvissimum intra se rivulum reci-
    praeteritoputat se non habere quod lugeat, de futuro piat et absorbeat, atque ei nec nomcn relinquat. Ne-
    inveniet habere quod timeat. Nemo ergo de praete- scio ad qu;e lucra velimus in illo sseculovivere. Nam
    rilis securussit. Tanti laqneiobjecti snnt ante pcdes cum hic graiideputetur damnumnon quotidie aliquid
    animae nostrae, tam innumeri hostcs nbservant et acqiiiri,illicgrandis quaeslus esse putandus esi, vel
    custodiunt iler nostruni, tanlaefoveaeet lanla prae-D acquisita nmi perdere: ubi, inquam, grave delri-
    rupta, tantaererum difficultalesinteijacent inter nos incnium creditur, non quotidie proficere, ibi vero
    et finem nostrum; via ipsa, quaeper se ar<ta atque summa virlus esl non perire. Ideoque si adhuc tc-
    ardua est, tantis spiritalium laironum iusidiis obsi- nues ac pauperes sumus, hic aliquid consequi labo-
    delur, tanlos nos scopulos tantosqnc lluctus transire remus. Si vcro aliquid conseculi sumus, hic illud
    necesse est et videre, antequam nnchoram optato in servare curemus. Hoc solum nobis in compendiiiin
    littore coliocemus,et putamus nos de prseteritisde- eril et gaudium, quod Iiic Dominovixerimus. Ideo-
    bereesse securos, etsine quotidiana cura, sine quo- t|iie quamiiiu hic consistimus, in arbitrio,esl, ciini
    tidiano timore et tremore diem nostrum transigerc velis ad saeculumdeclinare. Cum vero declinaveris,
    debere! Quis transiens super alicujus profunda flu- jam difficileac pene impossibileerit ad locura istum
    minis per arclissimi poutis angustius, etiamsi majo- vcl cogiiatioue respicere. Quod si aliquis ideo secu-
    rem partem inoffensotransmiserit pede, jam pericu- rum se pulat de hoc loco aliquandoposse discedere,
    lum evasisse se credat, cum in ullimi ponlis spalin, quoniam Itic bene cucurrerit, quod hic mulluni la-
    Sipauluium titubaveritcasum quem in medio spatto boraveril, liic talis hoc agit, quomodo si aliijuis
    $47 S. EUCHERIILUGiiUNENSISEPISCOPl 848
    oneralam mcrcibus navem de poriu solvnt, ct tem- A lissimo sinu quamlibel ncgligens, quamlibet tepidus
    pcsiaiibus iradai, ct atl scopnl s niqtic ad saxa de- nou in vncuum ciiciiirl, qui ad palmam consumma-
    torqueai. Qtianto magis iiaquc Inlioramtis, tanlo tionis pcrsevciatido pervenerit.
    cauliorcs esse dcbemus. Proficicniibus cnim insi-
    HOMILIAVI
    'di.ittir iiiimicus, et ubi vidct aliquain spem, aliquain
    Ad monathot.
    igraiiam, ibi tnmtpiain leo rugiens ct circimiiens ad
    jiiivadeiitliiinpraedam tmus inciuiiliii;el idt-oquiahic Ad hoc ad istum locnm conveiiimus, fr.itres, ut
    pusitis noccre non praevalci, vult aliquos iniiiiiseau- Doinino nosiro vncarc pos>imus, non his rebus qui-
    tns pcr cogiiatioues ac per divcrsas temniiuues cx bns nostcr delcctatur inimicu». Ct-rtum est quod
    lioc loco quodammodo, quasiexiracastra prnducerc, qunndo ca qiiaead saculum perliitent lnquiinur, aut
    ct qiiusi dc munitissima arcc dcpouere, ei cimi de- niniiis iiniriiiiiralionibuscl iibtreclaliunibiisnos mor-
    pnsnciil, vclut de loco supcriorc confligere : ut deimis, illc bnras nouras Deo subiralii, ei sibi gau-
    ctiarasi navem non valet megerc, sallcm ex detii- det nrquiri. Quid prodest quod nos prciitisis vgdiis
    mciiiis et damnis, qiuc abiiiidant in sa-culo, jucuu- lalioriliii-iine coiifiiimiis, et en quaemaxime Deus
    dissituam pr.cdam referal. lminiitct prinium inten- nnstcr dcsidcrat non haliemus? hoc cst, cor mun-
    liones divcrsas, indigiiitntcs, animositaies: ut diim B dum ct libcrum ab isiis minmiis ncgligcnliarum:
    homo quod semcl dcsiinavit, atque in furore dclini- quos qui non observat paulaiim defluil, et ad ni; jora
    vit, iuipbrc conlendil, nnn ccgilct daiiinum suum, prolabilur. ltlfid ergo iinprimis liabcrc studeainus,
    non re-piciat ad ruinnm; ei cum illiim [Al. illo] de- quod in nobis Dominusnosier exspeciat, id est, sua-
    pcsiierit, tuuc in nilnlo jam futura pcnnitudo succc- vem bcnij:numqiiesermonem, inenlem ab omni ma-
    dit. Ilic stimtts, ct toli non sumtis. Aul enim cordis lediclo, nb omiii mnliiia libcram, eldevitnih liis qui-
    cogitatiniiibus variis cl improbis alque inhonesiis btts Spiriius saticius ofleinliiiir, huiniliiaii, quieti,
    agiiamur, aut venenalis linguae gladiis vulneramur, charitaii opcr.im danlcs [.4/.ilaiileni]: lt cc sunl prae-
    pro minimis et pnrvissimis rebus scandalizantes, in- cipua sacrificia, hsec pingiiia htilocansia, quse in
    lerdum ctinm (quod monachum non decet) in lilcs ct conspeclti Domini in odorem sunvilatis nseendnnt,
    jurgin prorumpeittcs, intcrdum professionem no-iram hnc ctiam maxime siudeaiuus, ui illa qn.-ein houo-
    rt-gulx iransgressioiie violaiiins, furiiim inferrc prae- rcm Dnmininostri agimus, ciim claro againus animo,
    posiiis, iniiiio nniiuahiis nostris snb Dei oculis com- cum fidei gaudi», et cuiii bono nc devolaevolutilalis
    iiiiitcre non liincnles : quud agcre sub praesentia alTeciu.Quidiiuidvero inviti atque compulsi facimus,
    prseposilortnn vcreinur, sub Dei oculis cominillere noverimus nns cx eo non soliun iiulliiin Inbcre fru-
    non tiincinus; non conteuii sumus nccessariis, scd C ctuiii, scd innxiinuin incurrcrc delriiiientiim : facia-
    riirstiui pcr cordis leporcm abundantiam, qu mi in miis aliqueni [Al. alicin] viro poleuti uhsequium sol-
    saeculo ri-linquiinus, desideramus. Uudc non satis verc, qnod ulique snpcriorns pcrsonac a (liciililiiis
    prodeslquod n nobis qualescurnque faculiales cxciu- suis cxspectarc consiieveriiiit: nonne si nos viderit
    simus, quando ipsx in nobis rescdeiiinl cupiditates. liomo ille debiliim sibi offlcium invilo alque exlorto
    Inde est quod intcrdum de rebus parvissiinis excila- animo, cliam cinn qnodam cxhibeie fa-iidin, nonne
    mur, et pro vilium reruni appeiitu vili-simas intcn- magis sibi facinin jndicarel [Al. indicarel] itijuriam,
    tiones nioveiniis. lloc quarc?Qnia licet rcliqueri- ct cxliDiinrari se poliiisqiiiui cxcnli proiiiiimar.-I,el
    imis iu reluis cxturiora buun, adlnic lanun in cor- ejusitindi ncgligemi aique iudevnin otTcnsampoiius
    dibus inala iiueiiora reiinemii*; cl intcr haec quo- crcderel essc rcforciidam qnam graiiam? Si ergo
    inodo cxstiltat advcisarius noslcr, qunndo nos videt culius atqiie honor homini*devoiiniiem, fidcm, hita-
    ad hoc maxima conlcmpsissc, ut iti niininiis dcfor- liiaicin requirit, ibi miquc inierdum inelior esi ille
    mius vincercmur? Ideoque ea quaeforis posiia erant a quo cullus ipse exhibvtiir, qnam ille qui colilur,
    abjecissc uil prodcsl, nisi etiam ca,qu:i! inlus ip-ius ulii niillitm fittcium olficiosias ip-a cnnscquitur, sed
    animae viscerilms udhscserunl, rndtiitus evcll.mtiir. hoc solum frucius cst, si mercnlnr susce;tus vocari.
    Undc et Apnsloliis non dixil, auruni vel argenuin " Quanlo mngis nos in botiore Dci uns;ri obscrvare de-
    radix est omniummalorum, sed mngis cupidiias divi- bcmus, ne ad obscqnia cjus indcvoti alqiiecompulsi,
    liarum (I Tim. vi, 20); cl non solum divites, sed ct neirisies, ne iugrali inviiique veiiiamns, etnon re-
    qtd voluntdivitesfieri, ineiderein laqtteumet tenlaio- spiciat Dcus ad niiinera quas n>'gligemi:ic vili animo
    neiM(I Tini. vi, 9). Krgo Apostolus non solum ha- offeriinlur? N<mcnim liouiiiii, scd illi poiius fides
    bcutes, scd ipsam habendi perscquitur voluntatem. nostra serviiiiram se e-se prmnisit, ctti ad moriem
    Ideoque niliil proficit liomt. relinqtiendo quod cxlra usque servirc, vt-lipsam itnpendisseaniniaiii, parum
    se csl [Al. liabel], qui vitia intra se lcnct. Iiaque (ut d, bet videri; cujiis sc obsequiis niquebent-ficiiseiiam
    dixi), fratrcs, hic suiniis, ct loti noti sumus; ct qui ipsi angeli imparcs confiteiitur. Cni pusircmum cum
    intrn muros positi vix resistimiis, in sarculo cxposili toium dibeaiur, iiilnl lamen gratis folviiur, sed re-
    quid faciemus? Qualiter siarc pntertinl in fluclu, at- iniincralioiicinqnasi ipse vicissim debilor factus red-
    quc in ipso collticlaiiliiiin tempestalnm impelu, qui dit, pro cxsoliitionc ilebitnrum, el pro cxiguis im-
    lam graviter periclilanlur in porlu? Idcoque in mensa resiiiuct. Pro hac eniin misera \iia, et labori-
    p&ulum possumus, siabiles simus, in boc iranquil- bus et doloribus pleri», in qua et usus brevis est, ei
    149 HOMILIiE. m
    ipsa hrevlias ineerta, quam uliqne vilam etiarosi ii A strum dcest pingnisslmagrntla, sl liiimanJlatis, si
    Auciori sno offerri dissitmilet devotio voluntntis,, fidei ignis, si flamma fervoris, si oleum cltaritalis, si
    rontintinn nobiscsl cxncturn lcx inorlis, ct quoilnnn 11 lumen iliscrelionis veninl nd cos qtios mngis nbun-
    datur cx io:n, solviliircx dcbilo. Pio hac iiaquc vilaa dare perspexeril, ct gratiam ad se proximi non uit-
    diliil iilainviiam qtia- ncc mulo pnlest rerni. ncc in- fercntln, sed itnitando transfiindnt, et bona pnsses-
    cila nniiiis cng tatinne pcriingi. Qiinm uiique con- sionis alienaesinc dniniio, immo cum lucro pns'es-
    sequi (Sl faciliusipimn i-narraii; cnjns crit cursuss soris invad.il. Ntimqtiameiiim libi dcficiet quidquid
    sine leriniiio.tisiis sinc faslitlio.refeclio sine sibi nd- altcri dc lc profk-iel. Nuniqiiamcniin sensil liiininis
    julorin, rcqnies sinc nnclis otin, nelas siiiescnio, in- sni dninnum plurimis ignis accensus, nec iniimit
    delicirns snlt vnliu Dei clarilas. et snb nnti>|iiisper- snlis liiccincoiisidcraniinmniuliiliidn. Sed qtianti ad
    peluitqiie giinliis seiupcr imvnjiiciuidilas, >inenllo> ciiin con-pexeriiit, laniis iiiiincraMtacomiiindat, rt
    amit cndi pi-iiculo sccura fcliciias. llujus crgu viias i ipsc scmper inlcgcr periiianct. Ik-icdcla illa Deo
    diilcediiipnijnii nmicdc fnltiris il is ssecnlisquoiidie: aniitia, cnjtis liiunililasaliciius coiifiindils.ipcrbinin,
    Ciigilaiidoctiamin lioccorpore pra-guslurecoaciinir,, cujiis palicniia proximicx-lingiiit irarunilinm, cujtis
    ct exclusa de si-iisibnsnuslris s.vcnlaiitnnvcl cullo- obediemi.i pigritinm nlterius t.icile inercpal, cujus
    quioriim vel ilesiderioriiiu aiiiatiiiidine, qut-nulaini B , fervor iiiciliain alicni lcpnris exsusciial. Qui pro-
    beaiiiuditiisiilius odurctn tuiis nd nns cordilms at- liiui sui lnrlialiim piac irn oculum cordis, graiin cm-
    Iraliaiiins; et discusso omni loipore, oinni pigritia, solntionis ntquc nedificatioiiisiliiiniinat. Mclius hic
    r.njiis inaicr <-stinfiilclilas, illa jatn hilariiate, illai quam illc qui fratrcm paululum ab aliquo conlrista-
    alacriiaic D.nninoac Heo nosirti, illoquegandio ser- titm, noii jam solum porrccla manu sublevat, scd
    viainus.quo gaud.o ad mtiuera sua ipso invilantc ve- m igis liiiibaiilem,sicut parietcm incliuntum, n-alc-
    niamus. loqnioriiin iinpiilsiindjuvat ad tuiiiam; ct pru disci-
    IIOMILIAVII. plinse rationc corrcpium, pcr sinistra conslia sic
    A:l monaclios. incitat tit alliilat, sic armnl ul pcrimnt. Iiaque, fta-
    Qui inicr mttltos vitnm ngerc constiluernnt, aut Ires, cui mala proprin non siilficiiuit, illc sic ajat,
    cumgraiidi fruciu,nut ctiin grandi periculo.vi lciiam ut judicium ciiam nlicnae pcrtliiiouis inciirrnt. Ccr-
    diligentcs vel mgligenlcs snnt; undc f.-lix csi illa tum cst, cliarissinii, nisi hic nostras qnolidic resccc-
    anin.a quae, dmn bcne in cngrcgntiunc versatur, mus ct circiimcidamus passioncs, dctcriorcs nos
    mnliorum gaiidiiwitest, cl plurimi t\xea vel a-dificatt- mulio effici qiiam liiiinus dtim iu sa-culn vivcrcmus,
    tur vi-l illnn inantiir. Bono [Fvrle bona] eniin cjut, ' ita ul fiaiil cxtrcma nostra pcjora prioribus.
    dum inulti cummiinicaut \Forte commiiiiicniitui],G
    addiiiilnr. Ad quoil clintu Sapicntis iil.us senlcnlia HOMILIAVIII.
    rt-spicii: Fili, si snpens fueris tibi, tl proximis tttit Ad monachot.
    (Prov. K, 12). Ilaipic si.in ctuigrcgalione positus Si quando terrac operarius et mris cultor agrum
    obcdicutininlenuii, si huinilerapniic<leinqtiescpnc- siium scmiiiibus prsepnrat, non sibi snflicre putat
    biiii.quniiiosajdificavii.inmis feneravii; ct i|tiaiiiuin rudcin campiiui vomerc proscidissc, ct assiduo ara-
    bonum ex se prnximis conimoil.ivii,lantiim in sua Iro ilinas cdomiiissc glcbns, ac snlcis lici|iicniibus
    lucra convertil. Si vero ccontrnrio pt-r inobcdicn- confccissc, scd insjpcr stitdet agruin illuin infccun-
    liaiu vcl supebiatn siinittalics (ipiodf.iciliitscvenirc dis gcrminilius [M. gramiuihii!-]etiniinlare, noxiis
    solci) ad iiiacul.im [Al. iiialiim] comptilit, quauios cvacuarc rudcribtis spinariiin, slirpiimi lotnies cx-
    desiruxil, de tautis periculiimdnmnatioiiisincuiril; cussn rndice convcHcrc,sciens lerrnin stiain sinepur-
    de quanlis dciriineiiluiii fuit, du laulis daiiina con- gniionc mali geriiiiui-, buni feraccmessc nnn po-sc;
    Iraxit; el peccaluinqimd ub illo semel processit, ad ad sedicttitn putaiisilludqiiodad spiiiinlemngricolam
    ciim niuliipliciier rcdundavit. Quatnobreuisicul ille pertinet, novatevobitnovalia,et iiolileserert supertpi-
    valdc admiraiidus aique lauiUiidiiscsi, ciijus curstis nas(Jerem.iv,o; Ose.x, I2).lincl nosqniDci ngricul->
    n
    miiliorum prufectus cst; itn ille inetiio liigciiduscsi, tura cffccti suiniis, qui spcm fiuciuiim iiosnorum
    cujus vita iiiiilioruin niinn cst. Ideoquc, cli.iri.-siini, noii leirsc crciliiiius, sed ccelo rcposiiiiin; non nobis
    qnae ad aeilificaiioneii)pertiuetii, ca iu mcdio posiii sulhccrc putemus lerrain cnrpoiis nostti vigiiarum
    itgcrc studcamiis, nc viiia noslra aliorum virnu.bus cxcrcitiis edomare, vcl jcjuiiiuruin Inboic conlicere,
    noceanl.nc aliorura fervorcm lepnr noslerdebilitel, sed in priiiiis iiientcni cxsiirpalioue uli ituni muii-
    nc aliormii [viriuiibns] palientiain iracimdia noslra darc coitciniir, circumcidcrc morcs, cxcidcre passi>>-
    vinlet, nc aliorum huuiiliiaicm superbia noslra dc- nes, cradicare supcibinm, plaiiinrc h;iiiiilii:ii<-m,if-
    pravet, ne aliorum sunilnlem infirmiias nostra cor- fudcrc iram, fumlare paiienliam, auipiiinreinviiiiam,
    runipat, ne alioruin pulcliriiudinem foediiasnostra inscrerc bcncvolenliam, cl biijusccmodi virtutibns
    conianiiaes, ne aliorum ardcnles exstiiigttamuslain- agriiin cord.s, quusi qtiibiisdani boiue frugi.sfccun-
    padas, si nostras illuminare 11011 possiimus. Et qui- daiescmiiiibus.Caeler si caro coniciiiui, ct aninia
    dem illacstulise virgines, qiiatulibet siulise essent, non Iruciificat, simile cst ac si arari cnnpns non de-
    lioti laincn alienas cxsiiiignere, scd suas illuminare sinal, et iittmqtiamtamen mcs?i- apparcat. Quam-
    el cxlciius "
    cujjjcbaiit. Idco ad istaruui siini|iludiuem, si cui np. obrem si inteiitis noii miiiidamur, afflj-
    8KI S. EUCHERIILUGDUNENSISEPISCOPI 852
    gimur, quanlum video, inimicitias contra utrumque'.Adere non valeamus. 0 quam frequenter judicationis
    siiscipimus. Tantum nobis laboris indicimus propter malum, vanitatis ac jactantise morbum, dum non
    animam, et nihil impendimus studii circa ipsam ani- senlimus, incurrimus! Quam frequenter invidisespi-
    mara. Interdiximus nobis diversas sseculi voluptates, ritu adurimur, vel inhonestis atque obscenis cogita-
    varios deliciarum sapores, in quibus erat aliquid tionibus in ipso esse confundimur, et perceptionera
    iucunditatis atque dulcedinis; et nunc abstinere non vulneris nullus sequitur sensus doloris, nulla con-
    possumusa superbia, ab ira, ab invidiae venenatis tritio compunctionis! Sed quid ego de his occultis
    passipnihus, in quibus nihil est, ijisi quidqujd aina- loquor, quaeserpenlino quodam lapsu ad ipsam ani-
    i Uudinis atque rancoris est. Propter aniprem Domini mara penelrantes, venenato nescios etignaros dente
    Qostri ad relinquendos dulces affectus et chara pi- percutiunt? apertis interdum a nobisipsis scandalo-
    gnora fortissimi fuimus, jucundissimospiissimorum rum bellis collidimur, obtrectationibus ac nialelo-
    yultus parentum quasi odissemus, ita fugimus. Bel- quiis linguaenostrae, velut proprio mucrone confodi-
    luni quodammodopieiati ipsj indiximus, et uunc ad mur, cum vitiis interdum etiam in praepositosillatis
    decljnaudas negligentias, ad expugnanda levissima violamur, et in eorum injuriis ipsum quodammodo
    1Al. lenissiina] viti.a infirmi ac desides sumus. In Cliristum Dominumcdlaphizamus, qui dixit: Qui vot
    abdicanda saeculi jucunditate tam magna praemisi-B spernit, me spernit (Luc. x, 16); el nullus conscien-
    mus, el uunc maledicere, obtrectare, moveri contra tise scrupulus, nulla compunctionis medicina subse-
    viUa, insuperei ih hominem irasci, et scandalizari, quitur. Sed quid in iiobis medicinam pcenitentise
    haec vincere impossibile, ac supra bumanam puta- quserp [Al. poenitentisegemitus quseroj? utinam in-
    mus esse virtutem. Sed qupd nunc in minoribus ce- terdum post speratam veniam non pceniteaiur! uti-
    diraus, per vitia nostra ipsi iion accusamus. Doce- namnon pceniteret huihiliari, quos non poenitelprae-
    mus enim quod quidquid ntinc agimus, non impos- veniri! Respondeat mihi ilJa anima quae peccatum
    sibilitatis est, sed teporis. Ideoque, fralres, respi- suum confusionemortifera in conspectu fratrum sic
    ciamus ad fidem illam lervoremque quo coepimus, agnoscere erubuit, quomodo vitare debuisset, quid
    et ad ornandum conversationis nostrse usujn saltem faciet cum ante triburial divinum, cum ante [Al. et
    de primordiis nostris sumamus exemplum : si peri- antc] ccelestis militiaefuerit praesentala consessum?
    cnlosum est non quolidie aliquid addidisse, quanto Cum hinc atque inde quasi quibusdam vehemenlis-
    periculosius est etiam ab initiis recessisse? Opus est simis teslibus urgeri coeperit, veteribus circumdala
    ergo ut corporalem laborem spiritalis fructus, id malis, quae per bumilitaliset compunctionis reine-
    est, morum emendatio subsequatur. Vitia qtiseutrum- dium curarc noluit, duni licebat, quaj praepositis
    que hominem impetunt, uniusctijusque labore vin- G subtrabendo aique celandp aeterno examini atque ae-
    cenda sunt aique expugnanda. Pariim prodest car- lerno judici integra reservavit [Al. reservabii].
    nis cpntritio, si non habealur cordis solliciludo et Ideoque qui culpas et negligenlias, etiam quaeparvse
    meulis intenlio. Quod si solum laboret corpus, et spi- aesiimanlur, prsesenti deflet atque exponit reatu,
    ritus noster repugnel, quid prodest passiones irapu- noverit se de supplicio seterno brevi transiisse com-
    gnnri a famula, quaepacem inveniuntur habere cum pendio.Iiaquesi cupimus ul nosneqiiaquam fallatat-
    domina? Nam levius est, si interdum caro sola im- que decipiat sollicitissima carnis vanitas, et secretae
    «Ugnationibusquibuscumque vexetur, verbi gratia, inlionestaequecogitationis obscenitas, tacita? mentis
    s ooncupiscentia gulae ac luxuriae aculeis inquiete- voluptas, incauti cordis1impietas ; prius ea quae ma-
    tur. Fieri enim polest ut ad omne [Af. ad animae] nifesta snnt, id est, gulaeappelitus, irse moius, su-
    non perveniat periculum, si mens respuat volupta- perbise impetus, contradiciiones lumidas, obtrecta-
    tem. Quod si cpncupiscentia peccati arcem mentis tiones improbas a moribus noslris excidere festine-
    obtineat, quid mihi prodesl, si nondum maculatus mus. Quomodoenim praeviderepoterimus in secreto
    videatur exterior [ hpmp] meliore sui parte viliata? hosiem, si hic yitare [Al. si evitare] non valuerimus
    Si enim interior victusest, jam uterque captivus est.. aperta cpngressionepugnantem? ldeoque, charissimi,
    Quid prodest, si extra civitatem geramus belltim, et miliiia noslra hoc a nobis requirit, ul non conlra
    inlus paiiamur excidium? Ideoque si me de vigiliis alips, sed contra nosnietipsos quotidie dimicemus,
    reverteniem inobedientiaepassio, si spiriitis invidiae, ei universos hostes nostros in nobismeiipsis jugiier
    si consueiudo obtreciationis excipiat, si ad trans- persequentes, palmani spirilalis triumpbi a Domino
    gressionem regulaepraesumptiofurtiya sojlicilet, et cpnsequaniur : ct qitidern quamdiu ad aiundum per-
    si zizania tritico miscui, quod videbar cpngregnsse tinebamus, illis actibus ac negotiis militante, in
    dispersi, spem messis avibus lerisque donavi. Ac sic quibus niinc erubescimus, tunc nobis adversarius
    uno momento laborem totius noctis effudi, ct non obslabat, immo etiain consenliebat, quia circa
    quod pejus est, nec effudisse me sensi. Ilaec est miserabilem et perditam vitam nostram non invenie-
    enim spiritualium bonorum ratio, ut cum [A/. et bat in quo suam exerreret invidiam. Deleclabanl il-
    cum] ea summo labore constet acquiri, tam facile lum uostra opera, sufficiebantilli per se nostra cri-
    pereant, ut vix possit.intelhgi: et inde est quod nos mina. Quis enim suscipiat bellum cum milile suo?
    interdum sanctos putamus, quia lucra de laboribus Quis velit impugnare subjectum suum? Supra om-
    aestimamus, el detrimenla subsequentia deprehen- nem infelicitatem erat vila illius cui nocere non
    853 HOMILUE. 854
    dignabatur inimicus. Atvero nunc poslquani voiupia- A dicentes illud : Peccatum meum ego agnosco, el deli-
    tibus illius reriuntiavimus, videl cultpres suos ad ctum meumcontra me est semper( Ps. L). Scelus est,
    auctoris pristini redisse famulatum, videt iri nobis quod interdum nobis levia.ac vilia facit peccata nc-
    quodammodo idola sua in Dei templa mutari, freri- stra ipsa consuetudo peccandi, cum certum sit no-
    dens, el tamquam leo rugiens, omnes nocendi adltus sicut de minimis bonis augeri, ita de minimis negli-
    pervigil insidiator exploral (I Pefr. v), dirigit contfa gentiis debere compungi. Non est enim minimum
    hos visionum acies, exliibens secum septem spiritus vilia in vita hominum [Al. intra vitia hominum]
    nequiores se, si forte ilomum nostram spiritualibus negligere minima. Nesciode quibus delictis debeant
    bonis inveniat vacuam ac vacantem, et cum turbis esse securi, etiam de peccatis ignorantiae judicandi,
    suis eanxvaleat occupare; ut sibi [Al. ac sibi] in ea ac rationem de otiosis sermonibus ac de cogitalio-
    prsemissis vitiis quasi quibusdam metatoribus prae- nibus reddituri. Nescio quaedebeant delicta negligere,
    paret mansionem. Atque ideo, Charissimi, mille de quibus et ipse Dominus cum quadam definitione
    rcontra nos nocendi versaf ingenia. Juniores quosque declarat: Amen dico vobis, si quit dixerii fratri suo,
    [Al: quoque] et insipientes, vel indecoris [Al. indede- Falue, reut trit ignis (Matth. v, 22). Quis inter lisec
    corosis] gtilae blandimentis attenlat, vel aculeis non ullam sperare indulgentiam posset? nisi quam pro-
    edomitse carnis impugnat, si possit eorum sensus vel B clivis est homo ad delinquendum, tam raisericordia
    honestas cogitationes polluere, et ignobilem [Al. Domini nosiri dives esset ad remittendum? Respi-
    nobilemj triumphum de castitatis vulnere reporlare. ciamus ergo, fratres, vocationem nostram, ainbule-
    Meliores vero quosque ac seniores, per elationis ac nms in humilitate, in omni paticntia, in omni man-
    jactantise malum, profectu ipso ac meritis propriis suetudine. Penamus ori noslro cuslodiarn; timor
    expugnare Conatur: ut dum lempora, dum merita in- futuri judicii mitiget iracundiam; cogitatio ultimi
    gerit, per immundissimam vanitatem, humilitatem diei frangat superbiam. Cogitemus qui Iuctus erit
    COrdisexcidat; et, quod periculosum esi, in conspe- negligenii animae ex hoc corpore discedenii, quse
    ctu Dei sibi hominem placere persuadeat [Al. per- angustise, quaecaligo, quaetenebrse, cum ex illo ad-
    suadet]. Jam Veroillud commune ac familiare ma- versariorum numero prima occurrere ceeperil con-
    Tum est, quod armat contra nos linguae nostfse gla- scientia diversis circumjecta criminibus. Ipsa enim
    dios, quod irarum inflammat stimulos. Atque iia reraotis omnibus probationibus, ipsa ingerenda pcu-
    diversis passionibtis inebriat meniem, ut quando aut lis nostris, ut nos et convincat probatio, et confun-
    irascimur, aut obtrectamus, aut maledicimus, aliis dat agnitio. Non u!li[A/. iion ibi] licebil vel celare
    nocere credamus. Sed non ita est, charissimi; nam aliquid, vel negare, ubi non de longe aliunde, sed de
    uniuscujusque vitii raalum in suum redundat aucto- C intus processurus est accusator et lestis. Quamobrem
    rem. Suam linguam maliloquus maculat, suum cor ut futuram illam confusionem ex prse6enti,quae in-
    obtrectatpr exulcerat, suae mentis luinen iracundus ter liomines evenire solet, confusione conjiciamus
    obcieait, suam animam invidus venenp livoris asper- [Al. conjiciamur ], cogitemus si alicui nostrum inter
    git. In quo illud quoque Salomonis impletur : Fili, nos objicereiitur delicla et occulta sua, quemadmo-
    si malus fueris, solus hauries mala (Prov. ix, 12). Inde dum et cordi intrinsecus nota sunt, vere dico, com-
    ergo evenit, dilectrssimi, sicut dixi, quod nos inler- iriiines omnium vulius ferre iion ppsset; et quid fa-
    dum deteriores esse sentimtts quam in saeculofuiraus, ciet infelix anima quando cum opprobriis et fosdita-
    qiiia ad malum in colluctatione incentores sumus, tibus suis angelorum fuerit conspeclibus prxsentata?
    "quia hosti, quem ipsa conversatione procuravimus Alvero illa anima quaebenecursum suum direxerit,
    [Al. provocavimus], in riiedio certamine manus da- quae Christo in senioribtis suis obtemperaverii, qusc
    mus. Nec iii fervore qiio ccepimus perseveramus, professioriem suam per.omnia custodierit, non tiine-
    sed debellante tepore succumbimus. ldeoque magnis bit ullimseillius horae necessitatem ; exire de linjus
    viribus defendendum est magnaenomen professionis. cprporis liabitacuto ita sibi videbitur, quasi post
    Multumest quod ad erethum veniendo promisimus longas carceris lenebras producalnr ad lucem, (juasi
    Deo, quamlibet mtilta sint qiiae spernmus a Deo. D de aliquo obseurissimo specu in aulam regiairi intro-
    Ideoque disciiiiamus omriem ineitiam, omnem.lassi- ducaiur, quasi de lacti miseriaeet de lulo fsecis abs-
    tridinem mentis, et preliosam militiam prefioso aga- tracta, speciosis ac splendidis vestibus induatur,
    rrius affectu. Non exspectemus ad obsequia Domini atqtie inter florum et aromalum suiivitatem iniris
    noslri mercenarioruni ac servorum more compelli, reficienda odoribus collocelur. Recordemnr quam
    neque contenti simus ut alius a nobis exigat qtiid- jucunda sitquies, quam deleciabilis repausruio, pbst
    quid ad salrifeiriet gloriarii ftostrara pertinere cogno- se depositum alicujusgravissimioncris fascem. Quam
    scimus. Arite omnia caveamus til qriod riobis agere dulce sit post longse caplivilalis caienas ad cfiarain
    riecesseest, non agariius invili. Nec"ahte opus con- pstriani recuperata Jiberlate remeasse. Qiiam pretio
    tradicamus, nec in opeie iriurmuremus, riecriobis de srim sit, post multae navigationis pericula' ad opta-
    consummato opere placeamtis, male blandiente ja - tam terram, atque ad' portum desidernliilem perve-
    ctantia. Ante omnia, fralres, sollicito cordis ocnlo nisse. Aique ex his colligamus et cognoscamus quam
    negligentias nostras quolidie discutiamus.easqueno- jiicunduiu erit comite bona conscientia ad vera et
    bis discusso teporis nubilo ante oculos constituamus, solida gaudia, alqtte ad angelorum transire consor-
    8S3 S. EUCIIEItll LUGDUNENSISEPISCOPI 85«
    tia, et adillam vitam eonscendere nbi nulli crunlj A (Prov. ix, 12); suam lingunm maliloqousmacu'at,
    labores, nulli dolorcs,nulla damna, niilla incommoda, suum cor ohtrectaior cxtilccr.it, su.-c mentis lumen
    ct quotl supra omne bonuin cst, nnll.i pcccata; sed iracundiis obcaecat, suam invidusaiiimam velutqua-
    seterna innuceniin, inviolnia justitia, inconcussa dam nibigine pesiifero livore corrumpit, el sicut
    seeurilas ac sempitcrna fcliciias. exulceratis parentibus nascuiiiur viperar, sicnt, in-
    HOMILIA* IX. quani, nasci viperci felus disruplis malrumvisccribus
    asscrunlur; ila humana prxcordia ipsis primiius
    Ad monachot.
    quas coiiccperint passionibtts dilaccraniiir. llla, iu-
    Videte vocationemvestram, fratres charissimi (I quam, praecordin,<lequibus vitiorum gcneralio scr-
    Cor. i, 26). Vcnire ml creiiiiim siiiuma perfcctio esl; pentina profertur, ipsa primiius monsiruosa parlus
    non perfecle in eremo viveie, sntiiiiin damnaiio est. [Al. a pariu] fecundiiate violaniur. De tali parlti d cit
    Qtiiil prodest, Miu loco quies leneatiir, et inquieludo sermo divinus : Ecce parlurit injuttitiam, eoncepitdo-
    in coiili- vcrsetur? Si iu hubiiatione siljntiuin sii, ct lorem, el peperit iniquitatem. Convertetur dolor ejut
    in liabiiaioriluis viii nuui tiniiuliiK, el colluclulio in capul ejut, el in verticem iptiut iniquiiat tjut de-
    passioiium? Si cxtcrior.i no-tra screniias tcnenl, et tcendet ( Pt. vn). Ilis itiqnc auditis, nostrarul opor-
    iiiteriora tcmpestas? S ilemns annos nostros, cl tem- B J tet circa vos fervenlis charitatis nnimns pro ali<pip-
    poium spiiia, quibus iiuiic vivin.ns, siippniarc. ruin ncgligt-ntiislongo crticiabaiurdolorc. [Scd prae-
    Nun ic fillal, quicumquc il'c es, numcrus dieruni misso affcciiijcl aliquibus exonerati pecloris acsti-
    qutts hic relico corporaliier srculo consuinpsisti. bus prxcipimus, admoiiemus, nique ctiam vos pro
    Hluin laiitiim dicm vixisse te computa, in quo volun- vobis (si lamcn affeclum pra-cipienlis audirc non
    latus proprins abnejiasti, in quo malis dcsidcriis re- dedigiiciniiii) oliseernnins, ut de rcliqtio corrignmus
    siiiisti. Qnein sine ulla rcgul.c iransgrcssiune duxi- more», ncgligcntias cmemlcmus, nc huc postmodum
    sti, illum (licni vixisse ic computa; quein non niali- non ciim lingtix ac serinonis virgn, setl cum his ver-
    lia, non invidin, nou supcrbin commaculavit; qucm bcribus quae obdurntn [Af. obturata ] dcposcunt
    rioii meiiil.icii, iion perjurii culpa respersii; qui pec- corda, vcniamus. Elaborate potius dciuceps ut inter
    cato non ccssii, qui diabolo rcpuguavit. Illum diem vos [Al. nos] conteuiione laudabili ac meliurc lan-
    vixissc le cotnpiila, qui puritatis ct sancfcu inedila- dcm scmiilaiione ceiteiis. Sit umisquisque vestrum
    lionis linliuil liicem, qticm non cnnveisaiio tenebrosa [Al. q>iivesirnm] in operc Dci promplior, in ora-
    rtiultvit in nociuui. Illinn, in |iiam, diciii applicn ad tionc [.4/. qnis in oraiimie] ferveniior, in lcciione
    vitam uiani, rujus ustis pervenit :id aiiiiriam tuam. soliiciiior, in casiiiaic sil pmior, in sobrielate par-
    Sulemus eiiam nohis dc curpornlimn jcjunioruin ac iC cior, in lacrymariim lnrgitale profusior, in corpore
    visih.liiim vigiliariiin assidiiilale blandiri, qni post honcsiior, in cordc sincciior; [Al. ijuis] in ira mi-
    vigilias ac de ipsis forle vigiliis ad obirectaiionis, lior, in maiisiiciiidine modcratior, in risu rarior, in
    ad vcrho.-imtis, ad iiiurniiiraiionis malum cgrcditnur. compiinciioiic fcrvcnlior, in graviiale fundatior, in
    [Nain] qni se de clior» [Al. de curn] psnlleotinm ad cliariintc jticiindior. Ei ideo ipsi nosmetipsos casti-
    commessaiiiincs inlioneslas, biliilioncsqiie furlivas, gemus, quotidie ipsi nobiscinn rnlioncm de qtmti-
    non soluin dnmnakili Iransgressiiuic, scd cliam ab- diana conversaliouc faciamus. Alloqiiaiur se in se-
    ominabili vilitate snbdiicil, mulio cssct lcvius, si so- cretis cordis unaqua-que anima et dicnl: Vidcnmns
    brieiate doinin mtc dormirct. Qui jejunatis oticratuin si liiinc dicm siiic peccato, sinc invidin, sine obtre-
    el pr.Tgravniuiiipcclus iracutidix, ct iinlignationis ctationc ac murmuraiioiie irnnsegi. Videamus si ho-
    distentioiie circumfcrt; qui a vino absiitn l, ct ini die aliquid qu?d ad profectinn meum, quod ad xdi-
    sensihus suis amara discordiae cbrielaie liiibaiiir; ficationem nlinruin pcrtiiicrei, nperntus sum. Puto
    qui, inquam, in extcrinre snlutifera pocitlorum par- qtiod hotlie illtiin incipienlcm dcslruxi; hodie seniori
    citate se innrcral, cl interior cor ejus morliferumi meo iuphediens fui, mciitittis sum, pejurnvi [Al.
    [Al. et iniei ior mortiferum ] virus odioriiin visceri- (icrjiiravi], ira vcl gula viclns sum; plus hodie risi;
    bus iufeciis [ Al. visce.raiufectns] eruct.it, nonne in D plus cibo ac potui, pltis otio ac somnn quam quein
    se prophelicas voccs dirigi jatn etiatn in prsesenti decebat iiuliilM; niinus legi, minus uravi quam de-
    vita pr.Tdamnatus inlclligit: Non tale jejunium eleqi, bni. Quis milii reddct liunc diem, quein fabulis in
    dieit Dominus (Itai. LVIH,5); vel illud:£x vineai vanis perdidi ? Ac sic, fralres, dc omnibus negligcn-
    enim Sodonwruv, vinea eorum, et vitet eorum exGo- liis nostris comptingainur in cubilibus (Ps. tv), id
    morrha. Vva eorum, uva feltis, et botrus amaritudinit est, in cordibus nostris : si ila egorilis, nos quidem
    «ii iptis ( Deut. lii, 2)? Ila autem interdum diabolus, de profectu vesiro laeubimur[Af. latificabitnur],
    cmn adverteril aiiiiiiam fide vacuam, ei Dei timorei sed vos de ncquisila salute gaudebilis, nos vobls pro
    ntidaiam, iia diversis passionibus inehriat mentem , salutis veslrae acquisitione subdelis. Donet au:em
    ut quando aut maledicimus, aut irascimur, aut ob- illius pielas, ut ita de sermone nostro proficiaiis, ul
    trectamus, quando haecagimus, aliis nos nocere cre- nos vicissm vestris meritis adjuveiis, iiohisque in
    daiuus. Scd iion ita cst. Nam tiiiiuscnjtisqtic vitiii prxsenti [vita] ornamentuin silis, cl in fqtura [Al.
    maliim iu suiitn recurrit auclorem, sicut dicit scrmoi ifl fqturo ]' prsesidiqirit
    djviqu»: Fi/i, *) mqlui futrit% tptqt haitfifi mafaI
    iV57 HOMILLB. 888
    IIOMILIAX. A vcnitsuper nnicam suam , sed cum spc reparaiionis
    Ad monachot. affligi. De qtia unica sermo propheticus dirit : Eripe
    Ait qnodam loco fermo divinus : /n diebustoiem- a framea anitnam meatn, ct de manu canis unicam
    niialtim testrarum affligileanimat vestrat (Lev. x»i, meam (Ps. xxi, 21). Quarc unicam dixil? Sive quia
    2t>; xxiii, 27). Qnare hoc dixil? Quiu jojunia ct vigi- lainqiiniiiunicadiligcnd.i t st.sivequia ipsa sola etsin-
    li;c et sanctie iiffl.ctioiies humilia [ Al. butnilialn] gulnantc Iribunal coelcste raiioncin, remotisomnihus
    corpora iiiacernnt, sed maculaia corda purllcuit. solaliis, redditura csl; ita.in iiiain, necesse cst Miper
    Membrissiibtrahunl foriiiitdiiiem, sed conscicntiis lianc iiiiicnm criminum niticronc ctiiifossani, lotnm
    addunl nitorem; nihilmninus ciiim de contriiimie re- poiiilus tloloris cffuiidi, si forle pussit lacrymnnim
    dimiiniur ci imiiia voltipiatiiiii. Per duraecrucis exer- vivificalnfiiiitihuscnlorc fidci suscitiri. Acccmlcinln
    •ritfa dcccpiaedudiim carnis gaudia piiiiiiinlitr. Acsic est coiiipiinctio, corrobnramlsc sunt preces fnlmi re-
    niorlilicitiime pracsenii futur;c nioriis senteniia prse- cordaiione jndicii, iiiiseiicordiaruiii opeiilius ailju»
    venimr; ct dnnt rulpac auclor Immiliaiiir, ciilpa con- vanda'. Aiidit-ndn<-siproplicl:i-s<'iil<-i)lin,'ntlaiidii>iida
    sumiiur: duiiii|tic extcrior |.W. cxtcriuri] afflic io obediciitiic aure, dicemis : Accipe,inqnii, o rex.con-
    volunlaiia: disliictionis iiifeilur, tremendi judicii silium mettm,el peccata tua eteeniotynisred.me (Dan.
    offensa scdalttr; cl ingenlia dchita labor solvit cxi- B iv, 24). Exrinpliiiii ciiam illius evangelici vi.i iti est
    guus, qiise vix consiitiipinrtis crat ardor aetcrnus. audicndiim, quasi vctc pro nosira redemplione con-
    Traclanlcs ergn causain salulis nostrae, facinmusin- scripiiim : Ecce dimidiam bonorum nteorunt, Domine,
    Ira nos quotl circa nos medici solcni. Si hcsiira aliqua do panperibtts (Lnc. xix, 8). De qiiilius in Ev.ngelio
    vel qticrcla in prima corporis cute senliiur , cur.itio niidivimus Domiiimi)inclfnbili digunlinnei-lclinriiale
    medicamenli blandioris spponilur. Si vero in ossibus direiitcm : Qui fecil uni cx miniinis istis, mihi fecit
    vuliius ab coiiditniii, aut in visccrtim prufunda de- (Matth. x\iv). Quac verba clccniosynariiiii nobiseffe-
    mersiim esl, anstcriurcm ac violeminreiii poscii vis cinsi a-lcsti aucioritalccoiiiiiicnilaiil.Scdl'oitei|iiaiido
    occulta medicinani, ut ttlccris nmgtiiiudo aut cxn- deeleemosyiiis loquimur, expnvcscit [Forte, expave-
    stionc sitpcrctiretnr, ct dolor iloloie pcllntur. Sitnilis scnt] angitsti pntiperias. Non iln, climissimi: inemi-
    ratioiu a-griludine iutcriuris hoiniiiis ailliilieiulaesl: ncrit pntius a-ra niinula divitum lliesautis fuisse prae-
    si lcvin sunt fortasse delicta.verbi gralin, si hoino vel l.ita. Quin Deus uos er non soluin cpia Inrgiiaiis,
    in scrmonc , vei in nliqun repreheusibili voluntiie, sed henevnlentin pnsrilur Inrgienlis. Ego atitcm pulo,
    si oculo pcccavit, aut cordc; verborum ei cogiiaiio- charissimi, quoil iia Doinintis nostcr pau cres in htia
    num maciihc quotidiana oraiione cutandae, ct privata mundo cssc pcrmiserii, nl in pniipcrilnisdiviium fi.
    compunciioiie icrgend;c sunt. Si vcro quisque con- G ilcin probnrct; velinpniiperiimmisericordiadiviiibiis
    sciemiam suain iniiis imcrrogans, laciuus nliquod mi-crerc ur, ul nlmiidanlibiis bonis nperibu-, linae
    cnpilnlccommisil, nut si lidem snnin fal-o lcslinn nio rcdemptionis sn;e occa-.ii)non dcesscl. ut beoev liim
    expugnavit ac prodidit, ac sacrum vcriiaiis nomen Incuvleicm , ciiam inapia :l:cna ilitarel, ci nputen-
    perjurii iemeriiateviolivil,si veliim baptisni vcl lu- lior (|uisqtic iiigeniia deegenlclucrarecipercl [Forte,
    niciim, tunc eliain [.4/. iuiic cam] ci spcciosnm vir- lucrnri coepcrii] : ci inirilico siiinnio pte cniiiinercio ,
    giniinlis holosciicam ca-no commaculali pndoris in- d IIni iuopi miseiii ordia tempornria laigtalc conft-r-
    fecit, si in semetipso novuin lioiiiiiiein m-cu liominis lur , sibi xlernits tbesautus cnmpi-nsaiciiir. D riga-
    Oicidit, si per aiigurcs, ct divinos niquc incanlatores mus aclus noslros. cl quidqiiiilp"S-iiinus, el qtiidqtiitl
    capliviim se diabolo Iradidit; haec atque bujiisiiiodi valeniits, in excrcilin bon.T volnntitis, iu studia jtt-
    commissa expiari pciiilus coiiimniiiet mediocri, vcl stiiiae nc mi-ciicnrd a; c, iifciaiinis. Currnimis ilum
    sccrcta saiisfaciione non possunl, sed graves causa-, liiCfiniiabeiiius , prius quain nos tenebrmeom;r.lten-
    graviores et acriores, et publicns cnras reqiiirunt. dant (Joan. xn, 35), quia jatu in illn sn-.rulocinciiila-
    Utquicuinplurimorutii dcstrticiione seperdidii.siiuili lioai ac ledmpiioni prosj iccre noii liicbit. Sicut
    limdi)ciiiit pltirimoriii:)tL-dificaiioiiese rcdimai.llomn ilicit scriiio divimis : Quoniunt non esl in nwne qui
    enim ipse se decipil, si cuiii in incdiillis furvere sibi " memorsit liti (Ps. M). Siciti crgo ilii jam nnlla limc.
    seniiat inorbnm, persupeificieiiKorporisniollcdedu- bimr ineritorum ami.-sio, itn iuilln iribuctur remissir»
    cnlnngiieiiliini.Ilaecitnqiieprincipalia mnla iiigenli ru- peccnmriim. Niill.i jam ibi cxeiccndi lntii nperis
    gitu.gemim et fonle indigent lacryinariim,cii|iie post licenlia conccdciur. Niiinquid ill c pasccie aliipiis
    laciyiiiandiiin est ciim proplieia : Rugiebama gemitu csuriciitein potcril, ubi edciidi cl bilit-udincce-sit.is
    cordis mei; lavabopersingitlasnocteslectummeum(Ps. nnn crit, ubi cibo ct pottt tiec impius inter inferni
    vi). Et itcrum : Ego aiitem cinereinsicut panem man- flammas, nec pius inlcr parntlisi dt-licins indigcliit?
    ducabam, et potum meumcnm flelu miscebam(Ps. ci). Ntunquid ibi nlgentein vestire contingei, ubi ohinino
    Nemodespiciat hanc biimilitaiein. Summiisrex erat, legi-ndicorporiscura cessabil; ubi sub illo fiigere ,
    qui ista dicebat; summus rex eral, qui isla faciebal. de quo prnphcla dicit: Auie faciem(rgoris ejus quis
    Uportet iinqun sicut supra moriiiiim conclam.iinm , suslinekil [Al. subsislel (Ps. CXLVII)] ; ulii iu perpe-
    i.a magnossnpra cxstinclam aniniam dnre plancltis : tuum nudiist-ril qui bic iiiduiuciiiiiiii unplialc prrdi?
    ot qiiomodosolct maicr orba [Forte, orbata] supep deril; ubi imilus iii;.cit:os;ccon.-cicniiu! irnePiis ,
    amisfiune unici #ut fracio peciure lameiiiari, ita cotp bomjg vcro ptilfitkiriiincsriiiJitaiiBct btaiiiiixlijiis v§«
    800 S. EUCHERII LUGDUNENSISEPISCOPI 8G0
    Slietur; ubi indumenta merita erunt, sicul dicit [Do- AHerode, dum Chrislum persequitur, millia felicium
    minus :l:TUnejuttifutyehtnt; el ilerum : Sacerdotes exstincta esse puerorum, dicente propheta: Racltel
    luiinduanturjustitiam (Ps. cxxxi); vel illud: Astitit plorans fitiot suos, et noluit contolari quia non
    reqina a dextrit tuis in-.vestitu4eaurato (Pi. XLIV)? tunt.(Jir. xxxi,: \t% Matth. IJ, 18). Ita haec beata
    Ubi ergo prosancloram corporum lunica lux reful- parens, ei triumphalium illustris patria hellatorum,
    gebit aeterna, ijii vestitus numquam ullis saeCulis tantorum dives pignorum meritis, etsi ad monu-
    cxuendus conveiletur in corpus, ibi indumentum mentum oculis inspicientium orbari visa est, ne-
    iransibil in prsemium, ibi angelica illa stola non jarii quaquam tamen indiget consolari, nee plorat filios
    m\ ajnictus, non jam erii habitus, sed natura. Num- suos : quia in videndis luctibus dum perderet, ac-
    quid ibi jam avarus aul tenax de abundantia sua quisivit. Fidueialitfer inter haec techm, o Bethleem
    bcuefacere alteri poterit, ubi ne sibi quidem unam terra Juda (quae Herodis immanitaiem puerofura
    guttam in medio slagni aestuantis voluiitas inveniet ? exstinctione perpessa es; quae sub uno lempore
    , Nihii enim secuin de his quae propria habere se cre- candidalam plebero imhellis infaniiae Deo oflerre
    didit, poi taturus est (sicut dixit propheta): Non enim meruisti); dignft, inquaro, tecum, o Belhleem, Lug-
    cum morittur, accipiet omnia, neque simul descendet duniis noster certaret, et super divinis circa utra-
    cum eogloria domusejus (Ps. XLVIII,18), auditurus B que beneficiis velut collato tecum sermone conten-
    inter defessa supplicia: Esurivi, elnon dedittit mihi deret, ita dicens : 0 Beihleem, in martyrum nostro-
    tnanducare; sitivi, et non dedistis mihi bibere(Matth. rrim titulis tu numero fortasse prsecedas; ego roerito
    . xxv). Inielligamus quid damnalioriis erit spoliasse in luis interfectio fui, confessio non fui; in meis
    : pauperem , quem sumroum crimen est non pavisse. colliictatio passionis, in tuis sola fuit opportunitas
    : Uuic ergo qui tenuem atque egenum sine ulla fuluri et occasio felicitatis; te exiius ditavit benedictione,
    judicii consideratione nuiic.coniprimit, huic, inquam me virtus; tu in sanguine parvulorum potuisti vi-
    . (sicut quidam dixit), Adveniettempus, cum optaverita dere pereuntes, non potuisli exspectare certantes;
    lefuiite inlactum pauperem, et non spoliatum quem te coronavit innocentia morientium, me gloria
    oderat; et quam jam intolerabilis dolor erit, si inde iriumphantum; tui in praemium regni sine con-
    quisquam causas mortis ihcurral, unde vilae gaudia scientia pervenere martyrii, mei autem cruciatibus
    , compararepotuisset? Noli ergo despicere ihopem, afflicli, suppliciis explorati, ssevis ignibus sacrificii
    , qui cum sibi pauper sit, facere te divitem potest: ra- more decocti, quantas susceperunt in corpore poe-
    piamus ergo de prsesenti saeculo, ferventi devotione, nas, tanlas in spiritu perceperunt coronas; ac sic
    quod possumus. Cito transeunt dies noslri, utinam per toniientorum plagas et lorquenlium moras
    . bene transeant I. Rapiamus ergo quod possnmus de C prius consecrati sunt quaro perempti; tu obtulisti
    boc saeculo, gratias agentes illi qui ita dispensavit annis paryulos, ego etiam meritis consummatos :
    utramque vitam, ut laborum et agonum tempora cilo ego obtuli qtti per tormenta sua vincerent, cura pe-
    finirenlur, honorum vero et praemiorumgaudia sine riclitari in fide potuissent; lu obtulisti qui fruclum
    fine durarent. moriendi habere possent, periculum negandi timere
    HOMILIA. non ppssent; tu pblulisti inlirmum populum, ne
    Desancta Blqndina Lugdunenti. Cbristum sacrilegiis inveniret: ego obiuli robustum
    Etiamsi martyribus regionis extraneae pia voto- numerum, cujus exemplo etiam sacrilegcs in sal-
    rura debita redderemus, propriis consulere utilila- vandis persecutorum roinistris Christus acquireret.
    tibus et commodis probaremur, nostros eos fides Postremo beata illa morte qua Herodes dum sa-
    faceret, et remotis qnamlibel finibus, sperata nobis crum puerura quserit solum, tantum pueros imirio-
    patrocinia corrogarent. Sludiorum siquidem sunt lavit; triumphum tuum sexus unus, meurri ulerque
    hujusmodi suffragia, non locorum :. proinde apud promeruit ; mea pugna palmam de mundi principe
    domesticos Dei tantum intercessionis promereris, etiam in feminis reporlavit. Cliorus meus in pueris
    qitanlum venerationis impenderis. Oportei itaque innocentes tuos habere potuit, chorus luus Blandi-
    ut alienos potius nobis devotio religiosa conciliet, ^inam meara babere non potuit. Praestitit inler ista
    qnam forte propriosa nobis negligentia irreligiosi divina providentia , ut in tantis patriae sacrificiis
    leppris alienel. Agnoscamus, charissimi, circa Ec- etiam pontifex non deesset. Rapitur ad impiam qoae-
    olesiam nostram uberiorem divinoruin munerum stionem grandsevus et plenus dieruin beaius Paler
    largitatera; exsultant singularum urbium populi, noster Focihus Ecclesiae hujus autistes, et pro eru-
    ctsi «nius 8altem martyris reliquiis muniantur: ecee ditionis, ut credirhus, merito gregi suo jungitur;
    ivos populos martyrum possidemus. Gaudeat terra »c post Dominici corporis sacrificium, profanis tri-
    inistra, nulrix coelestium militum, et tantarum pa- bunalibus novam de se hostiam Christo oblafurus
    lons: fecunda virtutum. Ecce profanus hostis ne- jnfertur. Senilis infirmitas per injurias et affiictio-
    (juaijuam ei tantum prodesse potuisset obsequio, nes furentium ministroruni ita celerem sortitur exi-
    quantum profuit gladio. Nam sicut sacratissimi prae- tum, ut eum intelligeres ad tempus illud soli mar-
    sentis diei manifestant festa, quanium contra eam tyrio reservaium. Felix cui in ipso vitae Iimine con-
    jniquitas abundavil, tanlura in ea gratiae nunc ei stituto, finem suuni non tam naturae contigit debere
    benedictionis exubeiat. Legimus in Betnleem ab quam gioriae. Corfoboranlur hic piae mentes tantj
    861 HOMILLE. 862
    parentis exemplo, et parata supplicia non tam ex- ,Vpalmas exlraneasque victorias et coronas ac trans-
    cipiunt quam invadunt. Diversa mullimodaecrudeli- marinos triumpbos tanta nos oportet sedulitate ve-
    tatis ingenia, novosque cruciatus in seinet sancto- nerari ut quod alieuum est locis nostrurii faciamus
    rum pectora invicta consumunt, et intolerandum officiis, et illud quod non includitur sepulcris , sil
    pondus maloruin contemnendovincunt, et sentiendo coromune suffragiis; quanto nos impensius convenit
    obtinent ut sentire non possint; subjiciuntur ignes, in eorum celebrilate fervere studio, excubare famu-
    sed ad hoc tamen valere cognoscuntur ut conse- latu, quibus roultiplicem debet religio devotionem,
    crent : instigantur beslise, sed ad prsedam suam fe- Ecclesia honorem, patria cbaritalem? Ut sicut eo-
    ritas impasta miratur [Al. mitiolur]. Dilacerala va- rum per unius parentis greriiiunijure nascendi co-
    rio tormentorum genere membra sanctificant flam- gnati sumus, ita nobis erga eos pietatis el gralisc
    mse dum pascere nesciuni, bonorant bestise dum privilegium vindicemus, alque adeos fideidevotione
    saevire non norunt. Ubi sunt qui dicunt veneratio- prius accedamus, ut quorum esse cives gratulamur
    nem sacris martyrum deferendam non esse corpo- in terris, cum his municipatum [iroXiTutuc.Phil.
    ribus? Ecce crnentae feritatis immanitas quse reli- in, 20. Vulgat.conversationem]habere roereamur in
    gionis non recipit sensum, deferl veneralionis ob- ccelis: duplicia itaque Epbipodii et Alexandri trc-
    sequium; et quaediscretionem rationis ignara non B pa?a Ecclesiaenoslrae fides interjecta bidui vel tridui
    recipil, ad malorum tamen daronationem, quid ho- distinctione concelebrat, non adventitiis festa reli-
    noris sanctis debeatur agnoscit; ac sic supplicii quiis, sed inlemeratis patrii sinus festa monumen-
    ministerium vel instrumentum miro modo merito- tis. Plurimaeautem populorum Ecclesise etiara illa
    rum eflicilur testimonium; et dum pietati reveren- sanctificaiione contentse sunt, quam de angelicis
    tiam praeslat, profert lacitam de impietate senten- membris sacri amictus, vel duri catenarum nexus
    tiaro. Cum ergo, charissimi, Ecclesia nostra tantis contingendo rapuerint; ut quod fuit instrumentum
    fidei adornetur tropapis, id elaborabat jus iniquila- poenae,sit gloriaetestimonium, et dolorum materia
    tis, ut seipsam scelerum novitate superaret. Sacra transeal ad insigne meriiorum ; nos vero beatorum
    corpora funeris honore privantes ignibus dabant, et illuslre munus totum alquc.integrum possidemus; et
    post bominum roortem contra ipsam pugnabant bu- quod universo mundo possil sufficere, inlra grc-
    manitatem. Et cum jam causa perisset furoris, finem mium civiiatis bujus specialiier conclusum tencmiis,
    non imponebanl crudelitali; sed lamen, vellent e.t geminas palmas triumphi aemulasaposlolici, Urbi
    nollent, beatitudinis eorum testes erant, qtiibus attollimus, alque habentes et nos Petrum Paulum-
    eliam mortuis invidebant. Quomodo semper malitia que nostrum, binos suffragatores cum sublimi ilia
    cum siultitia conjuncta est? veneranda ossa in ci- C sede certamus. Et quidem beati martyres, quorum
    neres redigebant, qnasi vero possenl flammismerita pretiosus pulvis per diversas usquequaque regiones
    consumi,et virttites cumcineribus concremari. Quam in populorum disseminatur salutem, plenum quo-
    confusa dementia! quibus coelum acquirebant, bis cumque loci cultum de honore Dei impensa sibi re-
    terram negabant. Nil ergo fecisti inaudita saevilia: ligione suscipiunt, et quantn celebratum fuerit fide
    incassum te exslinguere eorum raemoriam credidi- diliori, tanto erit eis, gratia celebritatis acceplior.
    sti, quorum gioriam propagasti. Dispergis sancto- Sed absquedubio multoeis gratius, multo jucundius
    rum pulverem fluentis Rbodani ne resurgat, sed est, si eos ibi potissimum fervor excolat pietatis,
    aquis resurrectio non consumitur, quae per gratiam ubi super eos furor incubuil passionis; si illic eis
    regenerationis etiam aquarum munere celebratur. supplicationum sacrificia deferantur, ubi, in Deisa-
    Adorandas reliquias Rhodano tradis : hoc facit vis crificium procubuerunt; si illic eisvota litndat prae-
    fluminis in corporis resolutione, quod temporis. dicanda posteritas, ubi innocentem sangtiinem.fe-
    Quidqniditaque ex humana substantia avis rapuerit, ralis profudit immaniias; si denique<.eosille Chri-
    beslia devoraverit, unda sorbuerit, etiamsi tmnulo s.tianiuominis inimicusubi credidit inleremptos, illic
    non claudilur, intra mundi gremium conlinetur. videat consecratos. Dulcius, inquam, eis probaiur,
    Neque enim reparatio hominis in ratione terrse, sed D obsequiunj.si ibi eos laitdiimconcelebret bejiedictio,
    in legis natura el iu reparatoris virtute consistil. ubi super eos tribulalioniim desaevitmagnitiido; si
    Ipse enim veridico ore testalus est : Ego sutnresur- inde. invocentiir ad suffragiiitn, unde primo resur-
    rectioel vita (Joan. xi, 25), qui vivit in saeculasaecu- rectiopis signo evocabuntur adpraemium. QIKI-cum
    lorum. Amen. ita sint, cbarissimi, ad tenendam lidem, sd excolen-
    HOMILIA. dam religionem, non nobis aliqua de longinquo sunt
    De tanctit martyribut Ephipodio [Epiphodio, Marty- exspectanda documenta, paternis instruimur mngi-
    rol. 22 April.] et Alexandro. sleriis, ac domesticis admonenjur exemplis. Num
    Magnumquidem est publicis atque communibus [Al, Nonne] nobis ad cor nostrum clamat cognaii
    dare vota solemnitatibus, sed excellentior quaedam viva vox. sanguinis? Discite, inquit, ex nobis fidem
    festivitasjudicanda est alumnis exsultare virtutibus. quaerendo acquirere, vivendo excolere,, moriendo
    Et ideo indigenarummartyrum cultus et honor spe- servare; disciteplus peccatum timere quaragladiuro,
    ciaiium patronorum sicut peculiaredat gaudium.ita discite propter vitam magis justitiam amare qtiam
    proprium requirit affectum. Etenim si peregrinas vitam, fidemqueet timorem Dei. Quem nos in media
    663 S. CUCIIERIILUCDUNENSISEPJSCOPI 134
    belli Iribulatione servavimus, obfcrvate ne vos in A sinislrx-latitudine delcctalus, fl.igltiisinrolvitur, «cc-
    pace vel pacis sccuritatc perdatis. Cavete nc ancho- leribns iiificitiir, spoliis coninminatur, ei imer h:cc
    ram spci ac rcligionisquam uos custodivimusiu flu- se beniissimiiiii pnlat, ex lioc quoqne ihfelitior,
    clu, vus amiliatis in porlu. Cavclc nc viiam bunam, quod se non inlelligit infcIict-m.Qcidhisfaciaimedi-
    si qiiando afllicliouibussubditam videriiis, miseram cina cuelestiumiiiaiidaiorum, qux noii sanat nisi vo-
    jndicciis. Cavete ne in arena mundi, in qua ad sub- lentes? Pigri iiaque nd ctirnm salulis, alacrcs ad
    cnndos agoncs niissi sumus, aliquam fcliciiatcm militinm mortis el capiivitalis, ut dictum cst, extul-
    exspectandam pulclis. Benlitudo parari bic polest, tanl in rebut pettimit (Prov. n, H), cl dc sui perdi-
    uoii poiesl acquiri. N>mhic quacrasquod hic niillus lionc laetanlur; similes illis qui forle sumcnles exi-
    saiictorimi consummalus [.4/. coiisiimm.itu]laliore, lialiiles berbariim suceos, cum risu pcrire dicuntur.
    nullus confessor obtinuit; non hic qua-rasquod bic Sed inier haecaliquis secum cogilat, et dicit [Al. di-
    nec Clirisltis iiivenit. Si muiidus pacem baberet, cai]: Deus poteniiae, Deuslinbitans in arcc justiiiae,
    gloriain manyrcs non habcrent; si cxaminatin non ant pcccata si non damnat, ignorat, nul favel pecca-
    prsccederet, tribulalionis periret occasio. Ili ergo tis si damnarc riissimuhit. Piimum scire illum uni-
    snnl, dilectissiini fratrcs, qui transieriint per ma- vcrsn non tlubium esi, qui intrat et implei cl excedit
    guas tiibulaiioiies, qui Inveninl stolas suas, et can- B universa, cujus orulis expcsita et nuda sunt oinnia,
    didas cas fccertinl in sanguine Agni (Apoc.vn, 14). de quo diciiur: Quoniumnwia tapientia Dci, et for-
    Ili snnt commilitones illorum qni, scctindiim Apo- lit polentia,vidciis omnes sinc iiiiermis-ionc. Scire
    ftdliun, lapidati tunt, tecti tunt, el lenlati sunt, in itaqtte illum omnia, ct proxiinnni esse, non dubium
    occisionegtadti morttti sunt; egentes,angustiati, tiffli- cst, qui tc tiranlem in ciibicnliim coiisciemiaeprae-
    eti, quibusdignutnonerat mundut (llebr. xi, 57). Sed ccpit inlrarc; qui audit in cogitatione, el andit in
    inter baecfortasse, charissimi, qiiandu boiiiet sancti cordc: dnranarc vcro illuin delicla ac scclera, cvi-
    tauta hic mala paiiiiniur, aliqtiis inira se cogiicl et dentt-r prophclnrtim monita.apostoloriimroagisieria,
    dicat: Cerlum est rcruni Dominumnun respicere evangelislarum tcsiantur oracula. Iuter hsec dnm
    qtiaenoslra sunt, ncgligerc liumana, non curarc tcr- proponit tristc sitppliciiim, dum ignem niinaiur
    rena. 0 quicumque ille cs, quomod» respicis san- scicrnum, hic dal scnteiitinm, fcd illic rescrvat ad
    rtoriuil laborcsj, cur non rcspicis rcmuiicrntioncs? poenam.llicvibrnt glatlium, illuc imporlabit exitium.
    Ecce per loiiim mumlum, in sanciis apostolis atquc Cur, inqtiit, non staiiin peccaniem reum piinil? Quis
    manyribus fe icitali advcrsiias vinm fecit, snliiti hiinc fcrrc pnssil inemis crrorcm ? dc palicmia Dei
    perdilio militavii, cl ostiiimdum viisc clnudii, gloriac queritur, qui indtilgciitiam nnn meretur; non csset
    patefecit; el in Dcum fiduciam co!locanii.,its dum G jusiilia perfecia dainnaiitis, nisi cleinciitia pnccede-
    terram invidet [ Al. dcspicii ], ccelum paravii. Hoc rct nrgiiciili<,Deus nobis pcr onuieiii seiiciii Scti-
    ergo in rxcmpliim jaiicntiae Immaiiogcneri provi- pturarum paiieuiiam bcnignus iiisimi.it; ct quod
    deiitia divina proposuit. Qusccum ila sim, lalso mi- Doiiiinuspncdical in servo, qiiomodo servus ropre-
    ser pulatur qui in viriute non Ixditur. Ncmoergo in beiidit in Domirio?Nomie vidi nuis iiiterdiim ctinm
    Cliristiano ac lidcli pauperlaiciii ct alfliciioiiem la- hiiinaiiaruiiilegiim adminisirntores, non ininits mo-
    boriscl injiislitias Iribulalionis, iiifclicitnteiiiac mi- dermiune qtiam districtione pra-dicandos, mnllis
    scriam vocet. Et ha c quando bonis accidiint, non pia-judiciis cdictisque rcpeiilis deposim pr.i-vcnire
    incommoda arumnaruin, scd cxercilia cssc noveri- jndicia ? Jnm culpn convinciiur, et adhuc ira differ-
    mus viilutiim. Qunndoculior Dei adversis labomre lur. Sic praeleniluntin severitaic iiioliim,«t nnnne-
    pcnniitiliir, iion deseriiur, scd prnbaiur; ct ideo glignnl in dissinlulatione consilium. Iia ct D nninus
    dicil sermo diviuus: Beatus qui suffert lenlalionem; nosiei haccqnacgcmnlur in lcrris, non negligenter
    qitoniamcum probatusfuerit, accipiel coronamvitm, ignorni, sed paticiiter exspcclni. Opera el vuluiilales
    quam repromitit Deus diligentibut te (Jacob. i). Iu lioiiiiiiiimcxplornt antc, sic judicai, pensat, in con-
    hoc itnque inuudo prsevalcntcinaliiia, iiiiqtiitaledo- versntione [vel Convcrsiune]inerilum, lem|icrat in
    minanic, panpcr affligilur, divcs ninliipieatiir: au " dilaiione jndiciuin. Sensim ordiuat liumaiinsper ino-
    tu hunc potenlem vocas, qui in iiiortcinsuam forlis ras lemporum , dispensator a lcriiitatum. Ilic uiina-
    est, cui pni-srniiiim fallax iimtira provciiluinii,aeier- tur icltim, illic compleliirusinteriluni. Quod si Deus
    norum congregat cnusis maloiuin? Quis bentam humniinnescirel, quis beatis marlyribu-sinslanli ad-
    dixerit vulidain in jugulum suum dcxteram? Quis niinistratione bclli csset adjutor? aut quoinodo in
    prubabiliter laudat vcloccmad ardua praecipitiafe- eonspectuDeisdnctoruntpretiosamort ettet( Pt. cxv,
    stinamcm? Quis cjus mirelttr asccnsum, qtiem dc 13) ? Ant undc ialut jutlorum a Domino,nUi prnte-
    summo prospicit essc casurum ? Perinde est, si ali- ctionem in tempnre tribulationis acciperent? Quas
    quem miraris impia et iniqua per opes et divitias omnia pro religionc alime justitia fidei bella prae-
    opcrantem, ac si quempiam videas inaurato atque liantibus, prseseniiamDomiiiiexspeclantis et prote-
    gemmalo sibi poculo venena misceniem: an lu illum gentis oslendit. Unde nos quoque auxiliatorera fi-
    fclicein vocas qui infidelis, obsccnus, cupidus, et linm, ac martyfum protectorem ftducialiter exore-
    crucnlus, pro oo quud vias Domini aspcrnaiiir, per mus, jHnostr.-.squoqiiemanus od certamen spiriiale,
    suas iru pcrmiltittjr, deilcrcu angusljis OjTMStt», v\ cprrahorpt conjra hqstein jljum, tjui «i liorrusciturf
    8GS EXIIORTATIOAD MONACHOS. "86"
    fepellen lns est; si nescitur, ingressurus esl. Miilttnn A FRAGMENTUMIIOMIM<E
    aulciii loboris nmittii, si mniiifestiis fil cm.scicntiis, A MamertoClaudiano allaim l,b. n de Slatu unimm
    qui snlis vincil insidiis. Diniicaveriiiil palres no.-tri cap. 9.
    cmiirn asperrimos dolorcs; uns e conlrario diinicc- Quacrere quitlam soleul quoinodo iu Chiisto mi-
    IIIIISc 'nlr.i iiinllissiiiiasvolupiates : viceruitt illi tor- sccri pniiiit lioino et Dcus. Qnxriitil ei raiionem
    nictii.i fl*i))iinrimi; itos vineamiis ignea tcla viiio- liiijiis mysicrii quotl semt-l f ittuiii cst, cum ipsi rctl-
    riiui. Ilii c.ilcalodinbolo retiiteriinl spolia de morlc; dcre raiiunem nc|iinqiiam pnssint ejus rci qu;i' fit
    nos cavcnmiisnc ClirNliim spolieiiius in p nipcre. Ilii sempcr, quouitido soeicinr niiima corpori, nt fint
    l>erviriulcm (idei expcnsi suut in hnsiinin Dei; nos h IIIIO.Ergo qiiomodo cnrporca rcs incorporcaqtie
    obst-rveiniisnequis nosiriim per vulims pcccali, vi- conjiingiiiir, et corpori aiiiinn mUcetur 111homo cf-
    clima efficiatur inimici. llli morliii MIIIIin pcena ux- ficiiiiur: iia lionio conjuuctus est Deo, et f.tctus est
    terioribus in membri.s,et nos babcmus t|tiiid occida- Cbristus; ct innieii ut fiercl Chrisms, duo illa iu-
    nins in iiuliis. Ac sic i:iuslriiiiii hcll itoium ptignis, corporc.-i, i.l est anima <t D.ms, fucilius conjiingl
    privnta ciiin passionibiis nostris cnngressione inedi pcrmiscerii|iic polticriinl qunm niiscelur una incor-
    tcmur. Nam q -iiacsse nnvimns siue pcrscculorc bcl- pnrca iiliai|iie corporca, id cst aniinu et corpus, ut
    lutn, pmesl dare Deus ct sine cruorc martyrium. persona hoiiiiniscxislnl.

    SANGTI EUCHERII
    LUGDUNENSIS EPISCOPI

    EXHORTATIO AD MONACHOS.
    (Ex Marian.DrockieCodiceRcgular. tom. I.)

    1. Qnid vobis exhibcamus, frnircs cbarissimi, B cit. Hrcc est, quao non ruinam, non praecipitium,
    qnod ct nobis dicerc , el vobis audire dignum sil? non lapsum liinei, quia bumiliias un>le cadat non
    Quid vobis loqui andemtis, qtios eiiun tacila ad- hnbet. Yis crgo non cadcre? nou exlnllaris. Vis non
    miralione siispicimus? Qtiid ims aedilicnbimus vos inflare? non inflcris. Naui et ex hnc bene quidam
    verbo, curo vos ncs sedificeiis cxcmplo? Doct-bimus ait: Quidqiiitl tninei, sanum non esl. Supcrbia enim,
    Tos quid agaiis, qui jun iiiirainur qttod agitis? qitn- esl liumililaii cnnlrnria, quid aliud quam lumor
    Qitidcrgodicitiri siiiiiiis?Uideseiaiisniiindiim, qiteni cst? Sed sicut corpns ciim tiimorc, ita nnima cum
    jam desertiistis? Ut coniemnatis divitins, quas jnm superbia san latcm non bnbet. Humitia ergo lemet-
    iniilii conteiopsistis ? Ul fugialis cupiditatcs, quns ipsum, et altiora te tte qumsierit (Eccl. m, 22). At-
    jnin fugisiis? Ut eligntis salubrinra, quse jam elegi- tami-n si quis vult snpcrbus esse, habct in se ubi
    slis* Apcriam igitur in cxsiiltatinne comniiini os cxercent stiperliiam siiam. Supcrbiat iiiiindo, dcspi-
    mciim, adiinplenie illo qui dixil : Aperi os tttum, et cinl conversalioiieni saeculi, pro nibilo babeat con-
    adimpl bo illud (Psalm. LXXX,II). Luqunrcrgonpud cupiscentias ejus, advcrsiim viiia insurgnt, ndver-
    vos, ililecli.-simi,non cxpavcscens; uc sii uniiis vc- sum ipsnm stipcrbiam sit supcrbiis, et sub petlibus
    recuiidia, ubi belitia miilloriim cst. Diviiiuni opus suis lialn-at [lOicntiam, diviliis, cupidilales, el ca>
    est itnde gaiidemus. Diu discas quod beue doccas. 11tcm t|uac iiiitiido dnmin.iiilur. Qii;t'cumi|iiebic pu-
    Uiiiiam secundinn mcriliim vestrum digne vobis tantur iiiagnaaique mngnilicn,lamquarii piirgaineiila
    pracdicire osno-trum pnssii. Qtiod rectealii prxdi- ctsicrcoia supcrbise laitdabili rigore conlcmnat:
    Cant, viis impleiis ; quud alii loi|tiiiiiliir, vos facilis: satisfaciet superbiae siine, ciun se aiiiiiio c-t supra
    qnia angelotIIIIIvilam liomincs atlhtic iu lctra positi ipsos ciinm rcges viderit. Ilic lamen si lamen sancic
    exhilteiis. Nam illam convcrsaiioiieni ccclcstein, siiperbus e-se vnlucrii, roincmplor quidein erit
    qiiamvis panci illic videbuul, vns facilis jam bic vi- niinido, sctl liumilis eril Chrisio. Erll qnideni ibi
    der-'. Vos «siis, sicul Snlvntor ait, lux hujus mundi cliius, sed hic siibilitus ; propbrca eninise iu illis
    (Math. v, 14). Yos lucernn illa supcr caiidelabrutn crigil, ul sc lacilms ad linecdepnuat.
    p.s-i a. Si quisab hnc luceriia rcmotus csi, involva- 3- Ilanc crgo liiimilit.iicmsi intcnte custodieri-
    lur nccese est mundi lenehris. Quisipiis aiiiem »e ratis, ciinm vcrn iila obedicnii.i sine laliore servabi-
    Imic Itimiiii nppriipiiii|iiaverii, ille ntiqiie liahebit tur. In tjiin obeiliciiiin, dilcciissimi, iiiique compuit-
    ocutus videndi, qui ct hahuit ames audiendi. Il;vc ctio mnnifesiaiur. Compiinctiis eiiim cordo. cst, qui
    crgo luccrn t ut clnrissiuiuni liimen babcal, iinplenda se niiniiiiiiiiijudicni. Quaiido audent voluntaies stias
    cst scmpcr olen misericordi.c, pietatis, manstietudi- cxsequi ? Qiinudo audent resisti-re auciori ejus qui
    nis, hniniliiaiis, oliedienliae,ctiarilatis. D pi-ii'ceperii? Undo <-t Apnsiolus : Obedite, inquii,
    t. liumilitas vcrn inaxime excnlenda esl, qu.ti nos prwpositis vestrs, ct rcliqiin ( llebr. xm , 17). Sed
    justis icquat, angelis jungit, Doo approjiiu ju.iro f,i- numquid is qui pnccipit solus in laude est? Nec ill
    887 S. EUCHERll LUGDUNENSISEPISCOPI 868
    qui obtemperat, dilectissimi, sinelaudeerit? Ille me- A alii coronas nostras accipiant. Manendumet perma-
    relur regendo gloriam, hic obsequendo.Admagnum nendum est, ut hic gloriosissime pugnantes, quietis-
    ergo decus et mercedem ab utroque tenditur, dum sime navigantes,tutissimam vitam in studiis spirita-
    alius bene consulil, et alius bene consultis obtem- libus transigarous, et apprehendamus vitam aeter-
    perat. Haric obedientiam inaxime Salvator noster nam,in qua vocatisumus.
    inculcavit nobis, qui non solttm dum nos redemit, 5. Salvator noster loquitur: Non potett civitatabs-
    sed etiairi dum obedientiam docet, salvare nos vo- condi tupra montemposita : neque accendunl lucer-
    luil: sequalis eniiriPalri obedivitPatri. Et quomodo nam, et ponunt eatn sub modio, sed super candela-
    obedivit? Numquidin re facili obedivit? Vtque ad brum, ut tuceat omnibusqui in domo sunt (Matth. v,
    mortem. Et qualem mortem ? moriem autem crucit 14). Recte ergo tam illustris lucerna sub monastei ii
    (Phil. II, 8). Nec solum obtemperavit, sed eiiam modio constituta ad Ecclesise translala est candela -
    voluntatem Patris voluntatem suam fecit. Facere brum. Et sane modius iste evangelicus bene mona-
    eriiiri quaeiubemur etiam inviti possumus : illa vera sterio coaptatur, ubi nibil agitur absque mensura.
    obedientia est, Cutnen quaevult ille qui praecipit, ea Habent enim illic universa dimensa, omnia facta aut
    iricipit velle qiii paret. Scriptufa Sacra ait: Borium dicla sequissimafatione prolata tenent ad vicem mo-
    esl hominicum porlaveritjugum a juveritute sua; se- B dii roodum. Bene ergo spiritali intellectu per hanc
    debil tingutarilef et laeebit (Thren. iv, 27). Ponamus figuram monaslerii interpretamur, qnae ad similiiti-
    ergo adjuvante nos Christo ori nostro ostium et se- dinem modii niliil soleal in se babere permixtum.
    ras, et verbis nostris stateram. ApOstoIusnamque Nam sicut tritictim a paleis segregalum, ita de sas-
    ait: Qui bene ministraverit, gradum bonum iibi ac- culo scparatos recipere consuevit; et post Doniini
    quirit (I Tim. m, 13). ventilabrum, qui mundat aream suam, ejectis forns
    i. Et hoecquidem, dilectissimi, hori ad inslruen- excrementis tamquam puriora jain grana intra se
    dos vos ioquor; sed rit humilitatis et obedienliaebb- electos suos continel. Proinde sicut modius mona-
    na quaeexerceiis, in verbis roeis recognoscatis: quae sterio, ita caudelabrum Ecclesiae comparatur: quia
    bona, quae ad seternum Dei regnum vos trahnnt, cuin sit in edilo vel in conspicuo consiitula, splen-
    cupimus ut indesinenter possideatis. Neque enim dorem ad se traiislatum octilis efferens, lumen sibi
    qui coeperit, sed qui perieveraverit, hie talvut efit imposiltim cunctis ostendil. Accensus ignis rationa-
    (klarc, 10, 12). Ei autem qui vult salvus esse, hic bililer profertur iit luceat; pirum enim prodest la-
    eerlandum est. Si quis in pugna, quando acies ordi- tens bonuin, pariim lucet luroen absconditum. Exal-
    natur, et contra adversarios statur, loco suo reces- la, beatissiirie ponlifex, sicut tuba vocem tuam •
    serit, deinceps ignavus ac refuga habetur. Ih hoc G coelilusedissefe populis; revela quem in secretis
    quoque loeo miliies Christi adversum diabolum vi- effodisti thesaurum tuurii; sparge opes quas couqui-
    deutiir quasi in acie ordinati stare: deserere certi- sisti; divitias quas in eremo parasti palam esurieii-
    men etdiscedere hinc, non solum ingloriosuin, ve- libus effnnde, adjuvante Dominoliostro Jesu Cbri-
    runi eliam pericnlosuin est. Manendum est in hoc sto, qUi cum Deo Patre et Spiritu sanclo vivit et
    eodem loco; ut teiientibus nobis quod tenemus, non regnat in saeculasacculorum. Amen.

    SANGTI EUGHERII
    LUGDUNENSIS EPISCOPI

    EPITOMES OPERUM CASSIAN

    AD CASTOREM APTENSEM

    LIBRI DUO.

    *
    LIBER PRIMUS,
    DE CANONJGIS COENOBIORUM INSTITUTIS.
    1. (Catt. intt.prmf. et lib. n eap. 7-11.) Cum jus- D te, coacti sunt. Itemque misi beatorum virormn ca-
    «eris mihi, beatissime pater Caslor, ut Orientalium nones.etalios nonriullos. Necesse esl itaque ut anlc
    maximeque jEgyptiorum coenobiorum, canonicas orania de oratione, bonnrum omniura causa, verba
    tibi constitutiones declararem, quas meis ipse faciam; quomodoscilicet et quam optimo cum ordine
    oculis conspexi, tuaejussioni obtemperans, haecpauca in ^Egypti et Thebaidis coenobiiseam persolvant.
    tibi verba iransmisi; ut hinc viaticuni ad virlulem Congregati quippe eodem in loco, lempore synaxis,
    iissuppeut qui in novo tuo monasterio, Deo juvan- postquam absolutus est psalmus, non statim ad ge-
    8ea EPITOMfiS OPERUMCASSIANILIB. I. «70;
    nuflcxionem veniunl, sed priusquam genua fleclant, A per summam obedienliam dederit. His itaque pro-
    modico lempore stantes expansis manibus orant; batus, ut admittendus ab illis habetur atqiie docelnr,
    postea hunii prostrati, et facta brevi inter genufle- ne quidquam de bonis suis apud se reconditura cbn-
    cicndiim oratione, una surgunt omnes : ac rursum servet: gnari sciiicet eum qui de bonis suis qriid-
    expansis manibus , diulius alqtie fervenlius suppli- quam retinet, non posse diu in monaslerii Obedieri-
    caii' nes persolvunt, n.eminegcnulleclenie , aut ex tia permanere, ncque ad finem usqne pefseveiare,
    genuflexione sese erigente, donec is qui orationem prae animi languore ac taedio.Cum quaevis enim nii-
    rccitat.prior genuflexeril, aut prior surrexerit. Proul nima occasio aut afflictio ejus movebit animum, sta-
    ilairae,dictum est, cum ejusmodi synaxium causa tim reconditi thesauri spes, quasi funda lapidem,
    conveuiunt, tanlum ab oinnibus servatur silentium , monasterio illum ejicit. Quare quivis illorum anti-
    ul in tanto et pene innumcrabili coetu , neminem quis possessionibusexuilur, ita ut ne vestimentoqui-
    adesse videatur; potissimum vero tempore oralio- dem quo indutus erat uti sibi liceat. Sed congregatis
    niim, quo neque sputum emittitur, neque tussis au- cunctis fratribus, in medium adductus,exuitur vesti-
    dilur : non iliic pigritiaesignuin, non dormitalio, non mentis propriis, et eorum loco abbatis irianibus
    oscitatio, iion gemitus cum sono audiuutur. Eum roonasterii vestimentis induitur;utea forroa cogno-
    namque qui prce nausea et animi mollitie cum cla- Bscatipse.se mundanis rebus omnibus, arroganiia
    more precatur, aiunt dupliciter peccare : primo, item et superbia nudalum, induisse paupertatem
    quod segniterorel; secundo, qiiod indisciplinata illa Christi, et sine pudore sese connumerare et exae-
    voce, proximi aures oblundat ac mentem distrabat: quare corpori fraterniiatis. Yestimenta autem quibus
    invadentibus una malignis spiritibus, qui cum nos exuitur, accepta servat ceconomusmonasterii.atque
    viderint in oraiione siantes, indecenlibus noscogi- seorsum reponit; donecipse profectus, conversalio-
    taiiunibus et nausea aique faslidio animam aggra- nis patientiaeque in variis tentationibus specimen
    vant. Quae causa esl ul psalmos, non cum tumultu dederit. Et si quidem deprehendatur in hisce possc.
    et perturbatione festinando reciient, neque versuum perseverare, atque eo studio et ferventi proposilo
    multitudine, sed mentis consideratioiie oblectentur: quo ccepit permanere, reliquis eum fralribus annu-
    ea scilicet cogitatione ei obsequentes qui ail : Psal- merant. Quod si in eo murmtirationis delictum, aut
    lam spirilu, psaltatn et mente (I Cor. xiv, 15) : rati inobedieniiaecujuslibetpeccatumcomperiant.exutum
    ntilius esse decem versus cum allentione psallere, eum monasterii vestimentis, ac mundanis denuo in-
    qu.im lotuni psallerium cum confusione mentis. dumeniis amicium ex ccenobioexpellunt. Ita ut post
    2. (Cass. Inst. I. n, c. 15.) Completis psnlmis et tam accuratam probationem, non facile sit volenli,
    canone, tui superius memoravimus, nemo fralrum C arbilrio suo vel ingredi vel e monaslerio secedere:
    vel lanlillum lemporis cum alio stare aut verba fa- sed qui se profitetur reraanere nolle, omnino oxua-
    cere audel; sed neque cella egredi, aut opus dese- tur monasierii vestimentis.
    rere suum, quod prae manibus tractat, juxta aposto- i. (Cass. lnst. I. ii, c. 7-9.) Cum igitur is qui sus-
    licum praeceptum; nisi necessarii cujusdam operis ceptus est, en qua diximns accuratione probatus,
    occasione omnes una convenire oporteat : egressi inculpatusque deprehensus est, non slatim fratrum
    autem opus suum exsequuntur, ita ut ne minima ccelui commisceri permitlitur, sed tradilur ei cui
    quidem inter eos >it confabulatio, sed singuli medi- hospitum conimissa cura est, atque jubeiur hospi-
    tationi mentis vacent et psalmo, et quod sibi jussum ttim minisierio et obsequio omnino vacare; ac post-
    est impleant. Magnaporro sollicitudine cavent, ne quam integrum annum inculpate hospites exceperit,
    quisfratrum cumalio maxime novitio solus umquam bac re in humilitatem efformatus et in aequanimi-
    relinquatur, aut extensis mnnibus alii|uem contrc- talem, demiim ccetui fratrum aniuimerattir, aique
    ctnre aut complecli audeat. Quod si quis hanc trans- alicui o senioribus traditur, cui hujusce muneris
    gredi regulam deprebeiidatur, gravissimae corre- sollicitudo incumbit, ut discipulum doceat quas vias
    plioni subjicitur. ingressus ad perfectionem virtutum pervenire pos-
    3. (Cass. Inst. I. iv, c. 1-6.) De canonico itaque " sit. ln primis docet eum sludium superandi proprias
    more, sive precum sive psalmorum, quo pacto sci- concupiscentias et voluplates, jubcndo ea quae ejus
    licet eas oporteat in diurnis convenlibusobservari, voluntati contraria sunt. AiuntenimPatres non ali-
    sat a nobis jam dictum est; deinceps vcro agendum ter posse quemquam voluptates reprimere, aut ira-
    noliisest de iis qui mundum abdicarunt, qua ratione cundiatn, aut trislitiam, ant veram obtinere humi-
    in hisce ccenobiisingrediantur, in illisque pcrma- lilatem, aut demum una cnm fratribus in coenobio
    neanl in humililate et obsequenlia usque ad extre- recle consummari, nisi nnle per obedieniiam volun-
    mam seneclulem. Tanta quippe apud illos est obe- tates suas morlificaverit. Ilis conslitntionibus atque
    dieutia, tanta bumilitas ad seneclutem usque, quanla doctrinis , quasi quibusdara lemenlis et syllabis,
    ne primoquidem anno in iis qui sseculumabdicarunt ubi discipulum ad praestantiorem stalum produxe-
    in monasteriis nostris reperialur. Non prius itaque runt, postea hoc docent illum, ut cogitationes suas
    in monasterio admittitur qui vitlt esse monachus, necelet; sed ubi accedunt, quamprimum patri sao
    quam specimen et experimenlum quoddam sui erga revelet; neque de earum judicio et examine quid-
    Deum amoris, btimilitatis suse atque aequanimitatis piam cordi suo conlidat; scdsciat id bonum, id ma-
    87i S. EUCHERll J^UGDUNENSISEPiSCOPl 87$
    liun esse, quod judicio suo pater, facto rei cxamine, A veniani postulal. Graviorn porro delicta, si qnisper-
    lale vsse d-elaiavetil. Ilac rniiouc poleril oinnes petraiisdeprclieiidjtiir, qusc stint, conlcinpiiis, re-
    iniiiiici f.dl.iciasvitarc quisquU ad virtiilein iiisliini- piignantin ciiin supcrbia.aut cgrcssus ex monnsierio
    lur: qui utpuie iniperilus inimicidolns ignornt.Aiunt absque abbaiis concessione,aut rongrcssus cum inu-
    ciiim saucti Patres diaholi arlis ct iusidi.iriiinconspi- liere, aui ir.i, aut pugua, aul ininiiciliu in alii|uein,
    ctitiiii csse signum, cum discipulis suadct ut patri- aul rccordatio injtiriarutn, aut amor pccunix', quse
    bns cogiUlioiics occulien! suas , idqne cx siiperbiac lcpra cst aniiiiie , laut pos-e^siii cnjuscuuique rei,
    niotu, quasi scilicet ipsi idouci siut per se cuiigruiim cxcepiis iis quse abalibate daiilur, anl fuili>um ali-
    ea tle r.iconsiliiiincapcre; aul cx inaui glnria.quod inciiluiii absque bcncdiciiune ubbalis stiinptuiii, et
    pudc.it iiiiniruiii mas pitblicate cogitaiioiics. bis similia, non supradiciain subil pcenaiu, sed gra-
    5. (Casi. Inst. I. iv, c. 10-12.) Tniitii porro apud vioretn, ct niiilio majurem. Quod si iton resipuerit,
    illos est obseqiicinia, ut ciira abhalis ju-sionem au- ex iiionasicriu ejiciiur.
    MI neinn, ne ex sun quidem celluln iu qun sedet 7. (Co>*.Inst. I. iv, e. 17,18.) Quod aulem in qui-
    cgrcdi; att|iie laino siudio illius jussa coinplent, busdaui coenobiis, lempore comeMionis leclio lia-
    qnanio si Deus ipse jubervt. Duin scdenl aiitera in beatur, id iion ex /Ejjyptiorum, sed ex Cappadocum
    tuis cellulis, ct iipcti itiiuiiiuii),nic-riilaiioiiiet ora- ____>
    regula ob.-ervalur, qtti nun tam spiriltialis cxcrciia-
    tiiuii iiiciiinbiiiil, atque stud.osu his adhibeut ani- tiinis, qtiam qtticlis cl colioquii vitaiitli graiia illud
    iniiiii, si quempiaui ostimn celluloe ptilsaiiicin au- coiisiiiiieruiii. Apml .<£gyptiosuuteiii, niaxime vero
    diiuit, qtii se aui nd coinniiinem oraiiunniii, nut nd apnd Tabennesiota.s tantuni servaiur ab omiiibiissi-
    opus inaiiutiiii advocel, uuinibus quaiiipriniiim di- leiiliiim, CIIIIIingcns illa inuliiliido fratr;iw, lenipne
    missis ad jussam sibi rem propernul, ohedicntiac coinestiuniscoiigiegniurad mciisam, ulvix qiiidpiain
    vtriulein sludiosissimc coletnes; qtiain non modo simiie in a iis rcperinlnr; adeo ul ne exscrcnrc qui-
    opcri iiiaiiiiiiiii.leciioni,ctqtiieix in ccllula coinmo- dcin ausit quisquain, excepln mcnsaepncfccto, qui
    ralicni, ted el oninibus virutiibus aniepoiiunl, om- si re qiiapiain sit opus, pulsatione potius qiiam voce
    ninquc poslhiibcnt. id significat. CucuIIasaiilcm, eiium infra palpebras
    G. (Cttts.lntl. I. lv. c. 15-16.) Illud anlcm supcr- deiiiissnsgcstnni, ne vagis uculis curiusius alios in-
    fl IIIIIIesl iiieinorare, nciiiiiiem scilicct illuriimaliud spiciaui, :tc iiieiiS;i:soluin,graiiisquealeiiliDeoagen-
    qniilpiain po-sidere. qunm culobimii, lieiiiipluiriiim, dis adliilicnt animuin. Magnaqueiipud illus cura e»t,
    saiidaliiiin , meloteit, ct siorcam : turpc cs.-c ra;i si nequis corum cxttn inciisani cibuui stuual.
    dictur, libcr meir, pcnicillus ineii-, aulaliiidquid- 6. (Cats. Inst. I. IV, c. 19-21.) Nu quid videnmur
    piaui mctim. Tanluni aiiiein shtguli cornin cx operc C aiitcni cceiiobiticaruni icgulaiuiii omitiere , iiicmo-
    el sudore su», alferiim iiioiiasleiio prnveiitiini, ut rare qiiuquc opurtcl cuiislitmiuiics iu abU regioui-
    iimiiiiinlo coriiin nccc sitaiibus, .'edctiam hi spiiiim bus traditas. ln tola ilaqtic Mesopolamia, P.ilaeslina
    paiiperiinique minislcrio sinl salis. Dtun sit: aulcm et Cappadticia, el in lotoOrienlc, tempuru convci;tus
    lahorani, iion iiifl.iiiinr, non supcrhia liimeni, nec lcriiae, scxise cl nonschiirae, si quis anie cumpleiiun
    quisi|iiam proprii I iboris ct stnlotis i ausn plus po- primuin psiilinuinnon occiirrcnl, is iu nraioriuiu in-
    siitlni, qtiam ab abhaie pro nece-siime Irilitiaiur; gredi non audcl, neqnesese psnllenlibusadiui cere ;
    nec ullius rei possessioncm sibi comparal, cuiii sese sed diiiiis^ioiiemfialrtnn pro foribus stans cxspect. l.
    lo ius niuiidi advenaiii et peregrinum exisiimct; Egredieiitibus uiiiem oiuiiibus, humi pro iratus. pce-
    scivumqtie se potitis el iiiitiislruin frairiun csse ar- nileiitiam agens, uegligeiiti;c suae veniam postu'at.
    bilrclitr, qiiam ullius lciTCiiacrei diiiiiiniiiii.Qnodsi Iu nociiiriiis porrri coiivcntibtis, usque nd scciindtnn
    qtiis vas qtiodhbel fregeril nut pcidideril, negligen- psalnuim vcnin larde veniemibus concuditur. 1'orro
    li;i>sn;e cnsiniiabbati confnelitr, cl ila cuin huniili- fralres per bcbdomada»sibi sticcedunl in coqiiinnet
    i.tte poelilcriti.c veuiam accipit. Si quis aiiieni ad in nliis offlciis,cuin uiutui Inborislevandi caiisa, liim
    (i;iusquodlibet vocalus aut ad synaxin prse conteni- ut cliarilalis lcgcm uiuiuis officiisiiiipleaiit.Tantaau-
    ])tu tarJius occurrat, nui duritis peiuUiiiinsjue re- D tem liiimiliatc et solliciludinc iitiiiislcrJaimplenl,
    sjHnidcrii; vcl si negl gcniitis nut cuni uiurinure qii.iiuani ue scrvi qtiidem ciini heris suis ndliibeant.
    jussaiii rcm Ciiinplevcrit,aul si, lcclioncin operi ma- Complcia licbdoiiiade, Doniinicadie post nntutinns
    n niiii cl oliedici.liaeaiiicponens, jussa sibi opera hyinuos, ingrediculibtis aliis ad scrviciiduin, vasa of-
    ta ditis cmnpleverit, aitl a conveittii dimisstis noii ficii sui signata Iradtnit: qii:caccepin alii, lautn cura
    cito nd opus siiiimacciincril, aut ciiin quopiam abs- et sulliciliidinecustodiunt, tit ne coriim quidpiam vcl
    que netcssiiale confnbiilntusfuerit , aul cum conli- frnngattir vel pereai, quiinlnin is adhibe.u cui va>a
    deiitta tnaiiuiiialierius cuulrcctnveril, ,-iiit cognaios sacru ac Dco dicata commiilunlur. Nnm sese prscpa-
    ciir.i alibaiis perhiis->umci bciiedictioucmctmvcnc- ranl ntllaiioitcm rcddeiidam, non soluin cecoiiom»in
    rii. aul epiulolam ab nliquo aecipere vel ad aliqucm prasenli lempore, scd cliam Deo iu fuiuro, si aui
    rcscrihere absipic alibatis concessioncnustis fuerit; ncgligcntia nul segnilie corum qiiid|iiain pericrit. Ad
    si in ali.juo iienipcliujiismodideli|uerit, lmjasniodi iiiajorcin porro dicioriim fnlcin, quae meis ipsc ocu-
    il!e pouiiii!sulijcilur : frairibus iu synaxi cnngrcga- lis perspcxi narrabo. In hebdomadecujusdam fralris,
    ts, se»e in tcrram projicit.aiquc confessus, peccati pci transiens oecunomus,paucalenliculaegrana butni
    873 EPITOMES OPERliMCASSIANILIB. I. 87*
    projecla vidit, nequedespexit quasi rem nullius pre- jA 11. (Cass. Inst. I. iv, c. 50-32.) Aliumilem qnem-
    tii; sed mullis increpatum fratrem, cui hebdomas dam ex pafribus vidimus abbalem Pinophan [Ccus.
    illa concredita erat, pcena mulctavit, quasi negligen- Pinufium], virum omni virtute ornatum, qui erat
    tem ea quaeDeodicatn essent, et conculcantem pro- antiquus et abbas magni ccenobii,quod in .tEgypto
    priam conscienliam. Tanta enim cura et sollicitudine situra est prope urbem Paneplio. Is cum sese videret
    orania servant, omnia adminislrant, ut ea qusenobis tum ob vitae institutum, turo ob senectutem et prse-
    vilia et despicabilia videntur, magna attenlione cu- fecturam laudari et celebraii ab omnibus, nec posse,
    stodianl; itaut male posilum vas transferant, proje- qtiemadmoduminitic suse conversionisstudio humi-
    ctum colligant, credentes se a Domino Deo harum litalis seipsum exercere, iis permolus, ob desidera-
    quoquc rerum mercedem accepluros. llas hebdoma- tam sibi subjectionem in qua vocatus fuerat, clam
    dum regulas per tolum Orientem observari depre- aufugiens ex suo coenobio, secessit solus ad extre-
    hendimus. Apud vEgyptios autem non ita hebdoma- mas Thebaidis partes ; sublatoque monachi vesli-
    dum vicissitudo servatur ; sed alicui fralrum proba- mento, indutisque ssecularibusveslibusTabennesio-
    tissimoculinaecura committitur, quanlo scilicet tem- tarum ccenobiumpetiit, ralus in eo se lalere posse,
    pore virius ejus augmenlum accipit, vires corporis cum ob multiludinem fratrum, tum quia multumab-
    in officiifunctione snppetunt, nec senectus infirmi- B esset a regione in qua silum erat coenobiumsuum.
    tasve probibet. Cum autem nobis sermo sit de obse- Ibi cum multis diebus postulasset, receptus est ab
    quentia et de humilitate, per quas ad supremum vir- archiraandrila, qui ipsi ulpote seni et ad niliilaliud
    lutis fastigiura possumus pervenire, operae pretium utili, curam tradidil horti, unaque alii fratri, cui
    duco pauca ex multis praeclaregestis a sanctis Pa- subditus cum esset desideratam sibi humilitatem et
    tribus qui in ccenobiis eflulsere, exempli causa, nar- obedientiam colebat. Neque illosolo contentus mini-
    ralioni adjicere nostrse. sterio, qusecumque opera aliis dura et difficiiia vi-
    9. (Cass. Insl. I. iv, c. 27, 28.) Erat quidam pater debantur, ea ille alacritcr absolvebat. Cumila laten-
    Muthius [Al. Paiermulhius] nomine, qui cum vellet ter triennium peregisset, a discipulis suis per totam
    mundo renuntiare, accedens ad ccenobium, diu anle jEgyplum perquisitus, [aquodam fratre, vix demum
    fores monasterii perseveravit, donec ob summam agnitus est, qui eo advenerat, quique viso illo et
    ejus patientiam cum parvo filio, praelerassuetam mo- agnita vultus ejus forma, cum dubilaret adhuc, vo-
    nasleiii legem, admissus est. Ac cum post multos cem ejus audire conalus est: neque enim ex solo
    labores ingressus fuit, non modo variis operibus visu cerlus erat, virum conspicatus senem, ligone
    ambo traditi sunt, sed separati etiam fuere quoad terram fodientem, fimumhtimeris gestantem, ut ad
    cellulachabitalionem, ut disjunctione illa paulalim C olerum radicem deponeret. Cum igitur vocis sonum
    mutuailla naluraliaffeclioneliberarentur ; qua item, observans, deprehendit quisnam esset, prostratus
    Christi gratia, per multam exercitalionem pater li- ante pedes ejus, magno speclatores stupore percul-
    beratus esl. Ad probationem autem ct experimentum sit, quod ita erga homiuem se gessisset qui apud se
    virluiis ejus simulabat aliquando abbas se ira adver- novitius, relicto haud ila pridem mundo, ultimus ha-
    sus puerura concitari, jussilque supradicto ejus patri bebalur. Magisqueobstupuere, cum didicere nomen ,
    ut sublatum projiceret in fluvium. Tum ille, quasi erat eniin antca magnaeapud eos famae: ac veniam
    Deo jubente ut tolleret filium suum, concilato cursu postularunt, quod eum ignari, cum postremis novi-
    ad ripam fluminis advenit, ac dum jussum implere tiis constituissent. Illumque multis hortati verbis,
    ex ardenti fide et ex fervore obedientiae properaret, ad ccenobiumsuum invitum remisere, atque deplo-
    prohibitus est a fratribus qui praevenere illum et fi- rantemquodconccssum sibi nonessetdilectamexer-
    linm abripuere. Usque adeo autem ejus fldes el obe- cere humilitalem et obedientiam. Brevi igiturexacto
    dieniia Deo accepta fuit, ut a Deo revelalum fuerit; tempore in monaslerio suo, humilitaiis rursum et
    abbali, ipsum Abrahami opus perfecisse. Parvo au- obedientise desiderio ardens, observata noctis hora
    tem elapso lempor-epraedicius ccenobii abbas cum aufugit, non ulterius ad peregrinam rcgionem: con-
    obiissel, eura successorem sibi reliquit. D scensa quippe navicula ad partes venit Palsestinse,
    10. (Coss.Inst. I. IV, c. 29.) Aliumnovimus fra- sperans se illic ad finem usque latere posse. In Pa-
    trem qui sscculosese abdicavit, qui etiam in mundoi Jaestinamcum advenisset, monasterium petiit silum
    insignis erat (pater quippe ejus comes bellum gere- prope speluncam in qua Cbristus Dominusnalus est,
    bat, divesqueerat), nec mediocriter eruditus ac le- in quo monasterio tum commoratus est. Non poiuit
    ctionis studiosus. Hic igitur sacculari relicto fastu, tainen ibi Ialere juxta Domini vocem illam: Nou
    ad monasticamse contulit vitam; atque ad probatio- potest civilasabsconditupra monlempotita (Malih. v,
    nem fidei et humilitatis suaejubetur ab abbate de- 15). Cum enim ex iEgyplo fratres venissent pro ado-
    cem sportas deferre, et in propria urbe, nec unai ratione sacrorum locorum, agnitum illum mnltisquc
    omnes, sed singulatim eas vendere; quod ille cumi supplicationibus ac flelibus persuasum rursus ad
    omui patientia et humilitate complevit, sporlasque! proprium abduxerunt ccenobium. Cum hoc igilur
    imponens humeris sigillatimvendidil; non ille reii sancto in ^Egypto modico tempore habitavi; finem-
    viliiatem, non generis nobilitatem secum reputavil; ; que faciam sermonis narrando quse audivi ab illo
    SludebateniraChristi humilitatis
    — . imitator
    -.,-.—
    ,.... v—v>r
    effici. conjmonentc »#
    frairem
    «VII<|U>V"*1I*V1B
    *»Wl»«
    quem, <
    mcVK»
    M*-»W»»«_t 1*««" admisit.
    praesente,
    PATRO*..ti. 2(J
    *-/K S. EUCHERll LUGDUNENSlSEPISCOPl 876
    .12. (Cass. lnst. t. iv, c. 53-35»)Nosti, ihqnit,fra- .A voreni conculcasli, fitrsum in te excites. Ubi psalte-
    ter, quot diebns anle januam monasierii peractis, rium didiceris, aut aliquid cx Scripttira ; vel juxta
    admissus bodie fueris : quod si causam didiceris Apostoli vocem, cum ea qnse destruxisii rursum sedi-
    hujusmodi dilficultalis, poterit illa libi in hac, quam ficas, ne te transgr^ssorem exhibeas; sed potius ut
    inire cupis, vin, uiilitatem ferre, alque le fldelem inccepisti et professns es bumilitalem, coram Deo et
    Dei servum efficere. Ut enim fideliter Domino ser- angelis ejus ad finem usque servato. Similiter quam
    vientibus gloria et honor in futurum promillilur, ita humilitntem in monaslerio exhibuisti, cnm mullis
    gravissima imminent supplicia iis qui molliter segni- diebus pro foribus monasterii cum lacrymis suppli-
    terque eam adetint promissionem. Melius quippe est, cans perseverasti, curautaugeas. Misera prorsus res
    juxta.Scriplurara, votum non facere, quam factum esset, si cum te deCeat quotidie ad fervorem addere
    non reddere» Rursumque dicitur: Maledictus qui fa- tuum, et profectu assiduo ad perfectionem ascendere,
    cit opus Domininegligenler (Jerem. xLvm, 10): ea- eum.imminuas et ad inferiora revertare. Non enim
    propter te repulimus atqueadinittere cunctati sumus, ille beatus qui bonum agere incipit, sed quicumque
    non quod tuam omniumque illorum qui iu Chrislum ad finem usque in eo- perseveraverit. Nam serpens
    credunt salulem non exoptemus, sed ne ternere le ac qui ad lerram trahitur, calcaneum noslrum semper
    iiullo negotio admittenles, nos quidem a Deo, vel B observat, id est, obitui noslro insidias parat, et us-
    orantes; lenitatis nimise pcenam luamus, te vero que ad finein vilse nostrae nos supplanlare conatur.
    reuin gravioris supplicii constiiuamus, si te jam fa- Quare nibil proderit probe incocpisse, nihil initiura
    cile, priusquam didiceris gravitatem et accuralionem fervens obedientise,!nisi finis similiter consequatur.
    promissi, admittamus, et lu postea mollis segnisque Et ea quse secundum Christum est liumilitas, quam
    evaseris. Idcirco, ut supra dictum est, causam tuae nunc promisisli, non firmabitur, nisi eam ad finem
    ',abdicationis ediscere te oportet quid scilicet agen- usque exhibueris. Quamobrem ut illam possis per-
    dum tibisit. Abdicatio itaque nihil est aliud quam fectepossidere, atque caput draconis conterere (Gen.
    cruc.iset morlis promissio. Scito ergo ab hac le die iii-, 15), cum te invaserint cogitaliones, mature ab
    _mortuuni crucifixumque esse mundo, mundumqHe ipso principio revelato illas: nam si ita publicaveris
    tibi, juxla Aposlolum; et edisce quaenamsit crucis ab initio perniciosas draconis cogitationes, si nonte
    ! virlus: quandoquidem non ulterius tu vivis, sed ille pudeat eas palri tuo deciarare, conleres caput ejus.
    | in te vivit qui pro te crucilixus est. Hoc iiaque typo Enimvero juxta divinam Scripluram, si accesseris
    quo Dominus pro nobis suspensus est, et nos necesse ad serviendum Deo, praepara teipsum (Eccli. n, 1),
    estin ccenobio agere, ut orat beatus David, cum li- non ad iucuriam, non ad otiositatem, sed ad tenia-
    more Domini postulat configi earnes suas (Psalm. 'u tiones, ad tribulationes: nam, per mullas tribulatio-
    oxvin, 120). Quemadmodum enim qui corpus ligno nes oportet nos inlrare in regnum caelorum(Acl. xiv,
    _affixum habet ad quamlibet actionem immotus est, 22), et angusta porla, et arcta via esl qum ducil ad vi-
    sic qui divino timore confixam habet cogitationem, tam, et pauci sunl qui inveniunteam (Matth. vn, M).
    j immotus est ad omnem carnalem concupiscentiam. Animum itaque paucis illis bonis adhibe, et ex eo-
    Etsicul qui cruci est aflixusquae praesentia sunt non rum exemplo vilam inslitue tuam; nec altendas
    | ultra cogilat, neque propria volunlate dirigitur, non pigris et contemptoribus, quantumvis mulli numero
    concupiscentia ttirbalur, non cura possidendi deline- sint : Mtilli enim, inquil, vocali, pauci vero electi
    tur, non superbia inflalur, non contentione, non in- (Malth. xx, 16); etparvus grex est cui placuit Palri
    Ividia exardescit, non dolet de prsesenti contumelia, dare regnum (Luc. xn, 31). Ne parvum etenim exi-
    non praeleritarum meminit injuriarum : nam post stimes esse peccatum, perfectionem polliceri, et ne-
    paulum temporis finemexspectatvitaesuaeper crucera gligentiores atque segnes imitari. Ut valeas itaque
    scilicet; sic qui sincere mundo abrenunliavit, et Dei ad perfectionem pervenire, boc ulere institulo, his
    timorequasi in cruce conlixus est, hujusce vitaeexi- ascende gradibus.
    tura quotidieexspectans, immotaset imbecillasbabet. p. 14. (Cass. Inst.l. iv, c. 39,40.)Primusvirtulis gra-
    omnes concupiscentias omnesquecarnales affectus. dus et inilium nostraj salutis est timor Dei; per
    i 13. (Coss. Inst. t. iv, c. 36, 57.) Cave igitur ne eum namque peccatorum fit purgatio, el virtutuni
    qtiando ea resumere concupiscas qusein abrenuntia- custodia viaque ad perfeclionem obtinetur : nam
    lione tua dimisisti. Nam juxta Domini sententiam : curn in animam ingressus fuerit timor Dei, suadet
    Qui injicit manum ad aratrum et retro converlilur, non ille ut omnia mundana despiciamus; hinc oritur
    est aptus adregnum cmlorum(Luc. ix, 62), el qui ex cognatorum universique muudi oblivio. Ex his porro
    sublimi vitae instituto ad viles ac terrenas hujus humilitas omnium caput virtutum, omniumque bo-
    niundi res descendit, is contra Domini praeceptum norum complementum exercetur; n3m cx contem-
    agit, cum ex domo descendit, et conatur aliqtiid ex ptu et privatione rerum omnium accedil Immilitas.
    domo auferre. Cave ilaque ne anliqui tui erga car- Humilitas vero his comprobatur indiciis : primum,
    nales parentes affeclus recordatus, et ad saeculi si quis morlificaioS in se habeat proprias volunta-
    hujusce curas conversus, nonaptus juxta Dominivo- tes; secundum si non modo operum, sed etiam co-
    vcem inveniaris in regno coelorum (Malth. v, 19). gitationum snaruin nihil patri occultet; lertiuin,
    jGave ne superbiam, quam iniiio per humilitalis fer- si non proprise credat prudeniiae, sed jn omnibus
    877 EPITOMES OPERUMCASSIANILIB. II. 878
    patris sui discrelloni, semperque sitial, exoptet, Apationes, opprobria, contumelias inferat, immotus
    suaviter auscultel ejus admonitiones; quartum, si esto quasi frenatus, et quasi mulus; hunc tibi
    patris jussa omnia absque pudore exsequatur; quin- psalmi versum assidue repete : Dixi, custodiamvias
    tum, si non modo ipse non ausit alii contumelias meas, ut non delinquam in lingua mea. Posui oti
    infcrre, sed si ab aliis iilatas cum gaudiosuscipiat; meo custodiam, cum consisterel peccator adversum
    sexlum, si niliil novi facere aggressus fuerit, quod me. Obmului el humiliattis sum (Psal. xxxvni, 1).
    nec comrnuiiisregtila, nec Patrum exempla permit- Ad haec et illud quarlum ante omnia medilare; et
    lant; septimum, si omni vilitate contentus, de da- observa quod tria ista superius dicla ornare pote-
    tis sibi rebus gratias agat, seque iis indignum exi- rit: ut scilicet le slullum et insipientem, juxla Apo-
    slimet; octavum , si se omnibus plane inferiorem stoli prseceptum in hoc saeculoefficias, ut sis sa-
    exislimet, nec sit verbis temerarius [Cossian.ibid.: piens (I Cor. m, 18); videlicet nibil dijudicans aui
    Nono, si linguam cohibeat, vel non sit clamosus in dubilans in quibuscumque tibi mandatis, siraplici
    yoce]; decimum, si non sit in sermone facilis et tate nempe et fide obedientise instructus. Inter san-
    lingua prseceps. His et.similibus signis dignoscilur cta omnia id solummodo sanctum, illud sapiens,
    humilitas; haec cum revera exbibita fuerint, cito illud ulile credas, quod a patre tuo jussum tibi
    ad dilectionis fasligitira adducunt, in qua non est B fuerit. Hoc proposito si cor tuum firmaveris, poteris
    timor gehennae, et per quam omnia non jam ex ad flnem usque Christi jugum obedientise suslinere,
    necessitate etcum labore perficiuntur, sed ex amore et nulla ex diaboli tenlationibus et arlibus excutere
    fervenli et ex boni concupiscentia. Quam virtulem te poterit cx scientia vitae. Palientiam vero tuam,
    ut possis facilius adipisci, pro exemplari libi sint humilitatem, scquanimitatem, ne exspectaveris ex
    verba fratrum una tecum coneurrentium, pielatem- aliorum virlute slatuere : si videlicet nemo le sti-
    que possidentium; non autem eorum qui ptures mulet.nemo despiciat, nemo dedecore afficiat: quod
    numero, negligenlius segniusque vitam exigunt. sane neque virlutis tuse argumentum est, nec in
    Ex sanctorum enim imitatione aemulationeque in- tua est facultate; sed si opprobria, contumelias,
    geus volentibus ad perfeclionem contendere accedit . contemptus libenter feras, id enim lui est arbitrii.
    Ulililas. Ut igitur quae fusius stipra diximus, jam compendio
    15. (6'oss. lnst. I. IV, c. 41-43. ) Si vis ilaque dicamus, ut eorum facilius memineris, audi rursus
    faeoltatem libi esse haec omnia exsequendi, et sub qui poteris per ordinem ad perfectionem pervenire.
    his in spirituali ccenobii certamine ad finem usque Principium salutis nostrse limor cst Dei; ex eo gi-
    perseverare, necessaria tibi ad custodiam in ccetu gnitur bona obedieniia; hinc oritur subjectio et
    fratrum fuerint, ea quae David ait: Ego autem tam- G contemptus rerum mtindi; ex hac humilitate nasci-
    quam surdus non audiebam, et sicut homo nonaudiens tur propriarum voluntatum morlificatio; ex pro-
    et nott liabensin ore suo redarguliones (Psal. xxxvn, priarum voluntatum mortificatione, exsiccantur vo-
    14). Quotiescunique igitur aliqua videris aliena ab luplatum radices; his aulem omnes animae imper-
    scdilicatione et ulilitate, esto quasi csccus; et si factiones eliminantur, quarum expulsione crescunt
    qua audieris bis similia, lias quasi surdus et mutus, fructumque ferunt virtutes; ex virtutum incremento
    et non habens in ore tuo redargutiones. Neque imi- gignitur puritas cordis; puritatem cordis consequi-
    teris eos qui infideles, inobsequentes, petulanlcs, tur apostolica perfectio gratia et auxilio Domini
    scurriles, conlumeliosi sunt : sed quasi mulus et nostri Jesu Christi, cui gloria in saecula sseculorum,
    nori audiens haec prsctermillas. Si quis tibi incre- amen.

    LIBER SECUNDITS.
    DE OCTO MALITIJE COGITATIONIBUS.

    1. (Cass. Inst. I. v, e. 1 et teqq.) Cum prius ae D laborant, alii delicatiore sunt corpore. Unum aulem
    constitulione coenobiorumverba fecerimus, vestris omnibus tradidere scopum, ut fugiant crapulam et
    freti orationibus, jam scribere aggredimur de octo ventris saturitatem aversentur; ac experimento com,
    malitise cogitationibus, cdacltate scilicet, fornica- probatum dixerunt utilius esse quotidianum jeju-
    tione, avaritia, ira, trislilia , pigritia, vana gloria nium, atque ad puritatem magis conferre, quam si
    et superbia. Primum itaque de abstinentia dicetur ad fres vcl qualuor dies, aut ad hebdomadam usque
    a nobis, quae edacitali opposita est : agemus item jejunium protrahatur. Aiunt enim eum qui immo-
    de jejuniorum modo, de qualitate el quantitate ali- derate jejunium protrabit, ultra mensuram saspe
    mentorum. Ethaec non ex nobis ipsis dicturi sumus, cibo uli; ita ut binc saepe accidat ut aliquando qui-
    sed ea quae accepimus a sanctis Patribus nostris. dem ex niraia abstinenlia in languorein corpus inci-
    Illi itaque non unam jejunii regulam, neqtie uniim dat, et ad spiritualia rainisleria segnius evadat;
    comestionis modum, neque eamdem ipsam omnibus aliquando contra muliitudine alimenlorum onera-
    mensuram tradiderej quia non omnes ejusdem sunt lum, pigritiam molliticmque animi ingeneret. Rur-
    roboris, vei setatis, ct quia jlii infirmitale corporis sum non omnibos compciere olerum usuro, noa
    B79 S. EUCHERII LUGDUNENSISEPISCOPI 881)
    omnibus item leguminum, non posse omnibus sicci A primere possunt, atque illam ex obscenis cogitatio-
    panis alimentura sufficere; ilcm esse qui manduca- nibus revocare. Ad id praescrlim confert animao
    tis panis duabus libris adhuc esuriant, alios qui humilitas, cilra quam nec fornicationem, nec csete-
    una libra, immo sex unciis satienlur. Omnibus ita- ras passiones valebit quispiam superare. Cum pri-
    que, ut dictuiri est, unum abstinciitiae scopum tradi- mis itaque oportel omni custodia cor servare a
    derunt, ut non decipiantur saturitate ventris, neque sordidis cogitationibus ( Prov, iv, 23). Ex eo nam-
    trahantur gulaevoluptate. Non solum enim qualitalis que prodeunt, juxta Domini vocem, cogitationes
    differenlia, sed eliam magna ciborum quanlitas, malsc, caedes , adulleria, scortationes et cactera
    ignita peccali tela solet accendere. Quocumque (Matth. xv, 19). Jejunium quippe non modo ad
    enim cibo venler impleatur, libidinis semina gignit. affliclionem corporis injunctum nobis est; sed
    Ac rursum non vini solum crapula, sed eliam aquse eliam ad tcmperantiam mentis, ne ciborura n.nUitu-
    plenitudo, ac quorumlibet ciborum redundantia, ho- dine obtenebrata, non possit cavere a cogitalionibus.
    minem aggravant, ac torpentem dormitantemque Oportet igitur non solum jejunio corporali oninem
    reddunt. Sodomitis non vini, non variorum ciborum, curam impendere, sed etiam atteniioni ad cogiia-
    crapula subversionis causa fuit, sed panis saturitas, liones, et spirituali medilationi, citra quas impossi-
    juxta prophelam (Exech. xvi, 49). Infirmitas corpo- B bile est ad cacumen verae castitatis et purilatis
    ris ptirilati cordis non aversatur. Ea itaque corpori ascendere.Conveniligitur,juxta Domini vocem,nos
    tribuas quae infirmilas ejus postulat, non quse volu- interiora calicis et paropsidis mundare, ut sint ex-
    ptas expetit. Ciborum usus adhibetur quantum ad teriora munda ( Matth. xxm, 26). Quapropter si
    vitam fovendam necessarium est, non ut impetui cura sit nobis, juxta Apostolum, legilime certandi
    concupiscentiae serviatur. Moderata et rationabilis et coronam accipiendi (II Tini. n, 5 ), devicto im-
    cibi sumplio sanitalem corporis conciliat, nec san- puro fornicalionis spiritu, ne noslris viribus, ne
    ctitatem aufert. Hacc norma et regula est abslinen- nostrae ascesi confidamus , sed opitulationi Domini
    tise accurata, a sanctis Patribus tradita, ut instante Dei. Nullus enim hotnini finis cerlarainis cum cjus-
    adhuc appetilu, cibi sumendi finem faciat qui come- modi daemone, donec revera credal se non suo stu-
    dil. Et Apostolus dum ait : Carnis curam ne feceriiis dio aut labore, sed Dei impulsu et auxilio ab hujus-
    in detiderio (Rom. xm, 14 ), non solliciludinem modi morbo liberari, et ad summum casiitaiis fa-
    vitae necessariam prohibuit, sed curam vetuil fo- stigium ascendere. Enimvero supra naturam res est,
    vendae voluptalis. Cseterum ad perfectam animse et aliquo modo extra corpus existit, qui stimulos
    puritatem, sola ciborum abslinentia non sufficit, carnis ejusque voluptates calcavit. Quare impossibile
    uisi concurrant caeterse virlutes. Humilitas itaque C est hominem, suis, ut ita dicam, pennis, ad hoc ca-.
    per obedientiam in opere, et per affliclionem corpo- cumen et ad bravium sanctitatis advolarc, augelo-
    ris magna nobis confert bona. lllud est avaritise rumque imitalorem eflici, nisi iilum gratia Dei ex
    cxpertem esse, non modo pecunias non habere, sed terra et cceno educat. Nulla cnim virtute homines
    ne concupiscere quidem illarum possessionem. Ani- carne illigati coelestibus angelis similiores efficiun-
    mam ad puritatem adducit cohibitio irae , trisliliae, tur, quam temperantia : per eam enim dum adhuc
    vanse glorise, superbiae. Hsccomnia universam ani- in terra degunt, habent, juxla Apostolum, convcr-
    msc puritatem elficiunt. Purilatem autem illam ani- sationem in coelis (Philipp. ni, 20). Illud autem cst
    mse pecujiarem, quae per temperantiam obtinetur, virtutis hujusce a nobis acquisitse indicium, si nulla
    abstinenlia in primis et jejunium efficiunt. Impossi- obscenae pbantasiae imago dormientis subeat ani-
    bile quippe cst eum qui salur ventre est, animo mum. Etiamsi enim peccalum non reputatur bujus-
    decerlare adversus spirilum fornicalionis. Primum modi molus, signum tamen est aegrotanlis ac non-
    ilaque nobis sit certamen, ut ventri impereraus, dum passione lali liberatse aniiuse. Quamobrem
    corpusque in servitutem deducamus : non modo per obscenas illas phantasias inler dormiendum occur-
    jejunium, sed etiam per vigilias, laborem, leclio- rentes pulare deberaus csse praecedenlis segnitiei
    nem, item animo concipiendo gehennae limorem " argumenlum, atque nostrae iiifirmilatis, morbumque
    et desiderium regni ccelorum. in secreto cordis ncstri latentem aperit cessalio so-
    2. (Cass. Inst. I. vi, c. 1 et seqq.) Secundum nobis ronii expergiscentis. Quarc animarum medicus in
    est certamen adversus spiritum fornicationis et con- anim-ee penetralibus medicinam reposuit, gnarus
    cupiscentiam carnis, quse concupiscenlia a primaeva morbi causas inibi esse, dtim ait : Qui respicit mu-
    setate molestiam homini creare incipit. Magnum lierem ad concupiscendumeam,jam mmchatusest eam
    illud graveque certamen, duplici constans lticta; in cordesuo ( Matth. v, 28), non tantum ul lascivos
    duplex enim est, cum in corpore et in anima com- cl curiosos oculos corrigerel, sed mullo raagis ani-
    mittatur. Quapropter duplici oportet cum illo pugna mam intus sitam, qiise oculis ad bonum sibi a Deo
    confligere. Neque enim corporale jejunium salis est datis improbe est usa : quae causa esl cur Sapiens
    ad perfectae temperantise possessionem et ad veram proverbium dicat, non, Omni cuslodia serva oculos;
    castitatem, nisi adsit oratio ad Deum assidua, fre- sed, Omni custodia serva cor tuum (Prov. IV, 23).
    quens divinarum Scripturarum medilalio, labor et llli scilicet roaxime custodise remedium applicat,
    opus manuum, quae instabiles animacimpelus com- quse oculis arbitrio suo ulitur, ltaque lixc sit purga-
    «94 EPITOMES OPERUM CASSIANILIB. II. 884
    tionis nostrae prima custodia, ut cum mentem no- A est hujusmodi bellum, ac extra naturam esse depre-
    stram mulieris memoria, diabolica operatiojic su- benditur, atque incredulitatis occasione monacho
    bierit, etiamsi matris, aut sororis, aut piarum alia- contingit. Enimvero aliorum affectuumslimuli, irae
    rum mulierum, mature illam ex corde noslro eji- scilicet et concupiscentioo, ex corpore occasionem
    ciamus: ne si in tali cogitalione diutius immoremur, habere videntur, ac quodammodo insiti sunt, etex
    seduclor ac malorum anctor ille, ex ejusmodi vul- nalivitale principium hnbent : quae causa estut non-
    tuum phaiitasia, in obscenas et damnosas cogitatio- nisi diutino lempore superentur. Avnrilise autem
    nes mentem devolvat ac praecipitet; quemadmodum morbus extrinsecus adveniens facilius exscindi
    prsccipitur mandalo illo Dci ad primum hominem potest, dumndsit curaelanimi attentio. At si negliga-
    dato, ut nimirura observaret caput serpenlis, id est, tur, perniciosior aliis affectibus est, atque exsecran-
    principium damnosse cogitationis, qua in animam dus evadit : nam radix omnium malorum est juxla
    nostraro irrepere nititur, ut ne admisso capiie, id Apostolnm (1 Tim. vi, 10). Verum hac ratione ista
    est, prima cogitationis irruptione, reliquum serpen- consideremus : naturales corporis motus, non solum
    tis corpus, scilicet consensum voluptatis admitta- in pueris conspiciuntur, in quibusnondum est discre-
    mu6, atque binc demum in nefarium facinus men- tio boni et mali, sed etiam in etiam minimis et la-
    tem ille dejiciat : sed par est, uti scriptum est, in B ctentibus infantibus, qui cuin carnalis voluptalis
    matulino inlerficere omnes poccatores terrse ( Psal. ne vestigium quidem habeant, in carne tamen roo-
    c, 8); id est, lumine cognilionis internoscere atque tum exhibent. Irse similiter stimulus in infantibus
    disperdcre cogitationes nd peccalum deducentes; comparet, ubi illos adversus eos qui sibi. molestiam
    ex terra, scilicet ex corde, j'uxta Domini vocem. Et creant commolos cernimus. Haec porro dico, non
    dum adhuc parvuli sunt filii Babylonis (Psal. cxxxvi, quo nalurae ut peccati causaeconvicier, absit; sed ut
    9), seu malae cogiiationes, lum eos solo aequnre osiendam, tametsi ira et concupisccntia bomini a
    alque allidere oportet ad petram, qusc est Cbristus. crealore Deo ad bonum collatae sunt, videri tamen
    Si enim consensu noslro ad virilem perveniant seta- eum quodammodo ex corporis natura in ea quaeprae-
    tem, non citra magnos gemitus et labores supera- ter naturam sunt segnitie sua delabi. Nam corporis
    buntur. Ad ea autem quse superius ex Scriptura motus ad liberorum procreationem et ad generis hu-
    sacra dicta sunt, adjicienda sanctorum Palrum di- mani successionem conlinuam, non ad scortalionem
    cta. Diclura est itaque a sancto Basilio Csesareae a Creatore dalus csi, el irse commolio ad salulerano-
    Cappadociaeepiscopo : Mulierem ignoro, nec lamen bis insila est, ut advcrsus peccatum irascamur, non
    virgo sum; usque adeo exploraltim habuit, non sola ut adversus congenerem nobisfurore concilemur. Si
    corporali temperantia a muliere, virginitatis donura C ergo iis perperam utimur, nequaquam ideo peccat
    recte possideri, sed multo magis animae sanctiiate natura, neque ideo opificem incusemus; sicut nec
    purilateque ac tiniore Deibabcri solere. Aiunt item eum qui in rem necessariam et utilem ferrum dedit,
    Palres, non posse nos castitatis perfeclse virlutem si is qui accepit ad caedes perpetrandas eo utalur.
    possiderc, nisi prius veram in corde bumilitatem Hsec vero diximus ut oslendcremus, avariliae affe-
    possideamus; neque vera cognitione dignos haberi ctum non ex naturali raolu initium habere, sed ex
    quamdiu in animse penelralibus fornicationis affe- sola malitia, ct ex corrupto proposito. iiujiismodi
    ctus situs erit. Ut autem magnam hujusmodi virtu- namque niorbus cum tepidam et incredulam initio
    tem ex Apostolo ipso palam faciamus , unam ejus secessus animam repererit, justas quasdam, ac spe-
    memoremus sententiam, qua loquendi finem facie- cie quidem ralionabiles causas subjicit, ut quidpiam
    mus. Pacem, inquit, sequimini cum omnibus, et san- ex possessionibus retinere suadeat; monacbi enim
    climoniom sine qua nemo videbit Dominum (Hebr. animo reprsesentat, longam senectutem et corporis
    xn, 14). Quod enim ea de re loquatur, propalam est infirmitatem : quod quacad necessitatem in ccenobio
    ex iis quae subjiinxit, cum ait : Ne quis fornicator, dantur, satis ad consolalionem nonsiiit, non infirmo
    aut profanus, ut Esau (lbid.). Quanlo itaque magis solum, sed neque incolumi : quod ibi non idoneain-
    coelestis ct angelica est virlus castitatis, tanlo gra- " firmorum sollicitudo geratur, sed quod multum ne-
    vioribus ab inimico insidiis nppugnatur. Quamobrem gliganlur, adeo ut si nihil auri clam suppetat, mi-
    curare debemus non modo ul corporis lemperan- sere intereimdum sit. Demtim subjicit, non posse
    tinm servemus, sed eliam contritionem cordis, ac in monaslerio diu perseverari ob gravitatem operum
    frequentes cum gcmitibus orationes fundnmus; ita et ob patris severitatem. Ac cum ejusmodi cogita-
    ut nostrae carriis fornax, quam rex Babylonicus lionibus animum subornarit, ul vel denarium unum
    siimulis concupiscentisequotidie accendit, rore prae- retineat, tum suadet illi ut clam abbate arlem edi-
    sentise sancli Spiritus exstinguatur. Ad baecmaxi- scat, qun polerit studiose asservatam augere pecu-
    mum nobis telum adversus ejusmodi hostem suppe- ninm ; demuin occulta spe raiserum decipit, subji-
    lit, vigiliaescilicet in Deo servatae. Queraadmodum ciendo lucrum ex arte suaobventurum, hincque fore
    enim castitaset diurna cuslodianocturnam prseparant quietem, animumque curis vacuum. Acdemum Iucri
    snnclitaiem, ita nocturnaeinDeovigiliaediurnam... cogitatione colligatus, nihiladversi considerat : non
    3. (Cos*. Inst. /. vn, e. 1 etstqq.) Terlium nobis quanta futura sit ira, quantus furor, si contingat in
    est certamen contra spiritum avariliae : extraneum detrimeulum aliquod incidere; quanla nioeslili.%
    R8S S. EUCHERIILUGDUNENSISEPISCOPI 884
    quantus dolor, siliicro operis sui privetur : sed si-- Anias resumere quas, anle ut Dominum sequerelur,
    «cutaliis venterbeus, perinde illi aurum esl. Quo- abjecerat, nonsolumciimadDomini proditionemani-
    circa cum id probe riosset B. Paulus, non modora- mum appulisset,ex choro Apostolorumexirusus est,
    dicem orhniummalorum, sed etiam idololatriameam a sed ipsam carnalcmvitam violenlamorle lerminavit
    nunciipavit. Perpendamus itaque in quaniam mali- (Maith. xxVn,5). Ahahiaset Sappbira, cnm qtiicdam
    tiam hic morbus Iiomiriem pdrlrahat, ut qui euin Inn ex iis quae Dominoconsecrarant reservassent, apo-
    idololatriam conjiciat. Postquam enim avarus men- stolico ore morlis poeham luunt (Act. v). Magnus
    tem suam ab airiore Dei avulsit, imagines hominum i aulem ille Moyses iu Deuteronomiomyslicum dat
    auro irisculplasdiligit : ejusmodique cogilatioriibus s praeceplumiis qui mundo renuntiaturi sunt, el quo-
    oblenebratus monachus, dum ad pejora augmenium i dam diffideniiaeirietu terrenis adbuc iuhaerent: Si
    accipit, riullam deinceps humilitatem, nullamliaberejj quis homolimidut sit et corde pavidus, is non prodibit
    polest obedientiam; sed irasCitur, indignalur, ad1 ad belium: abeatdomumibiquemolliter degat,neforte
    quodlibet opus miirmurat, repugnat, nulla demrim 1 pavbremincutiat cordibusfratrum suorum(Deut.xx,
    servata verecundia, quasi effrenafissimusequus ini 8). Estne quidpiam hoc lestimonio securius atque
    pfaecipitiafertur, riec diurno victu corileritus, derii- liquidius? Nonne iis verbis ediscimus qui mundo
    que testificatur se non posse ultra suslinere : aitque; B remiritiamus, nobis perfecte renuntiandum alque ita
    non illic tantum esse Derim,nec salutem suam eo ini ad bellum procedendum esse, ne fone ex molli et
    loco inclusam esse; sed ubique Deuma quaerentibus 5 corrupto initio alios ab evangelica perfectione aver-
    seinveniri: periturum se nisi eo monasterio exce- lamus? Quandoquidemvero illud probc in Scriplura
    dai; et sic cum ad cofruptse mentis suae auxiliumi diclum , Bealiusest dare quamaccipere(Aci.xx, 35),
    suppetat recondita pecuriia,quasi quibusdamlevatus: malequidam interpretahtur, vimque lilterae faciunt,
    alis, meditansque suum ex monasterio cxitum , su- atque ad propriam fraudem et ad pecuniaeconcupi-
    perbe deinceps atque aspere ad Omniajussa respon- scenliam dicti sentenjiam delorquent, necnon Do-
    de.t, seque velut peregrinum atque extraneum repu- mini doclrinam, quaeSic habet: Si vis perfeetusesse,
    taiis, si quid in monasterio emendationedignum vi- vendeomnia qum habis et da pauperibus, ef habebis
    derit, nibil curat, immo despicit. Dehinc quaeritoc- thetaurumin cmto, etveni, sequereme (Matlh. xix,
    caslones iracundiaeaut querelse, ut ne videatur Ievi- 21); et judicant divitiarum facultatem paupertate fe-
    ter et ahsque causa egredi ex ccenobio. Nec eo illei Jiciorem esse, seque ex hujusmodi abundantiaposse
    iriodo se gerere dubitat, ut delicti sui opitulatorem indigenlibiis largifi;! sciant hujnsmodi homines se
    inveniat. Itaporrp seductus avarussuarum igriepe- ., nondum miindorenuritiasse, neque ambulare in mo-
    cuniarum, numquam in monasterio potest quiescere, C I naslica perfectione, qiiamdiu erubescunt pro Christo
    aut sub regula vivefe. Cum autem illum daemon ex gloriosairiciim Aposfoloassumere paupertatem,-at-
    ovili quasilupusabripuerit, atque ex ovili segrega- que ex opere manuum sibi egenisque subvenire.
    tum, a se devoranduraacceperit, tum curat ut opera Quod si desiderent mbnasticamopere complere pro-
    quce statis horis in ccenobionegligebatomnino, ea- missionem, et cum Apostolo gloriam accipere, dis-
    dem nocteet die magna cutn alacritalein cella sua tributis veteribus diyitiis in fame, siti et nuditale,
    perficiat; rieque sinit eum precum consueludinem, cum Paulo decertent Ibonumcertamen (II Tim.IV,7).
    jejuniorum morem, vigiliarum normam observare; Namsi ad perfectioiieih,necessariamreputasset ipse
    sed illi avaritiaefurorecolligato, suadetadopussuum Aposlolus velerura divitiarum possessionem, prio-
    omne studium, omnem laboremimpendere. Hujusce rerri suam dignitatem minimedespexisset : se quippe
    v«ro morbi tres sunt modi a divinis Scripturis et a illustrem elcivem fuisseRomanumtestatur (Act.xxn,
    Patrum doclrina sequeprohibiti. Primus, de quo su- 25). Qui autem Jerosolymae domos vendebant et
    perius scripsimus, qui curat ut miseri, ea quaene in praediasua, et ad pedes apostolorum deponebant
    mundo quidem habuere, acquirant et accumulent. (Acl.iv, 35), nequaquam illud egissent, si nossent,
    Alter id agit ut eos qui pecuniis renuntiarunt facti aestimare apostolos felicius esse pecuniis suis ali
    pceniteat; suadetque illis ut requirant ea quse Deo "1 quaro labore proprio el mantium opere. Liquidius
    obtulere. Tertius is est qui cuminilio monachumin- aulem eam rem docet Apostolusin sua ad Romanos
    credulilatis tepiditale illigarit, non sinit eum per- Epistola : Nuncautem proficiscarin Jerusalem, mi-
    fecte mundanis abrenuntiare rebus, animo^subjiciens nistrare sanctis. Probaverunt enim Maeedonia et
    '.melum paupertatis atque diffidentiamDei providen- Achaia, collationemdliquamfacere in pauperes tan-
    tise; illumquepromissorum violatoreriiexhibet esse, ctorum, qui sunt in JerUsalem(Rom.xv, 25). Ipse
    eorum scilicet quseprofessus est dum mundoabre- autem vinctus pleruniqueet in carceribus, itinerisque
    nuntiarat, Horum porro trium modorum exemplain incommodissubditus, atque eo impediius, ne utiso-
    divina Scfiptura abscondita reperimus. Nam Giezi lebat, propriis manibus necessaria sibi pararet, ea
    quod pecuniasquas ante non habuerat concupivisset, se accepissedocet att iis qui e Macedoniaerant fra-
    '
    privatus est prophetiaegralia, quam volebat illi ma- iribus, quique se coriveneraht,aiens : Nairiqitodmi/ii
    gister ejus haereditatisloco relinquere; et pro bene- deerat suppleveruntfrdlres qui venerunt a Macedonia
    dictione, per prophetaemaledictum ceternam posse- (ii Cor. xi, 9). Et -ald Pbilippehses : Quod in prin-
    ditjcpram (IV Reg.v). Judas vero cum velletpecu- cipio Evangelii cum nttlla Ecclesia communicaviin
    «8S EPITOMES OPERUM CASSIANILIB. II. 886
    ratione dati aut accepti, nisi vobiscum sotis : quia et A mur, scriptum quippe est: Ira etiam prudentes dis-i
    Thessalonicmtemel et bis in usum mihi fuisiis (Phi- perdit; neque justitise gubernacula vigilanli corda
    lipp. iv, 15). Sint ilaque avari, juxta suam sen- retinere valemus cum scriptum sit: Ira viri jusiitiam
    tenliam, Apostolo beatiores; quandoquidem ipsis Dei non operatur (Jacob. i, 20); neque omnium ore
    ex propria subslantia, quse sibi necessaria sunt, sup- celebratam modesliam decenliamque obtinere possu-
    peditanlur. Sed nemo nisi in extremam deciderit mus: quandoquidem scriptum est: Vir iracundut
    amenliam, id proferre ausus fuerit. Si volumus ita- modestus non est (Prov. xi, 25). Qui voluerit ergot
    que evangelicum et aposlolicum sequi praeceptum, ad perfeetionera altingere, qui exoptat spirituala
    atque universam stipra apostolos ab initio fundntam cerlamen legitime obire, ob omni delicto irse furO>
    Ecclesiam, ne opinionibus nostris obteroperemus, risve alienus sit, audiatque quid prsecipiat Yas illud
    nec eaquseprobedicta sunt perper.im intelligamus, electionis : Omnis amaritudo et ira et indignalio, et
    ac repudiato (epido illo atque incredulo animi affeclu, clamnr, <( blasphemiatollatur a vobiscum omni mali'
    accuratum Evangeliistudiura assequamur. Eaquippe tia (Ephes. iv, 31). Cum ait autein omnem, nullam
    ratione valebimussanctorum Patrum subsequi vesti- nobis indignationis occasionem, vel quasi necessa-
    gia.atquea coenobiiscientiaetinstituto numquam ab- riam, vel quasi consenlaneam reliquit. Qui igitur
    scedere, itemque revera huic mundo renuntiare. B errantem fratrem corripereautcastigationemipsi in«
    Operaeautem pretium fuerit hoc loco sanctorum Pa- ferre voluerit, studeat se commotionis perturbar
    trum dicta memorare. Fertur itaque sancli Basilii tionisque expertem custodire; nc dum alium viilt
    episcopi CaesareseCappndocise sermo ad quemdam curare, morbum sibi trahat neve dicalur ci evange-
    senatorium virum, qui itepide mundo abrenuntia- licum illud : Medice, cura teipsum(Luc. iv, 23); ac
    vit, et qui ex pecuniis suis quidpiam reservavit, rursum : Quid lu vides festucam in oculo fralris tui,
    dicttimejusmodi: Etsenatorium perdidisti, etmona- trabem autem in oculo luo non intelligis?aut quomodo
    cbum non fecisti. Oportel igitur orani cura ex nostra dicesfralri tuo:Sine, ejiciamfestucamex oculo luo, qui
    exscindere anima radicem ac principium malorum irabem in propriooculohabes operienlemittum (Marc.
    omnium, avaritiam scilicet: comperlissimum haben- vn, 23)? Qualibet enim de causa, irse motus effer-
    tes, manente radice, ramos pullularc, difficileque vescat, meniis oculos excsecat, neque sinit hominem
    esse virlutem exercere, nisi in ccenobiodegamus, in respicere Solem justitise. Quemadmodum enim qui
    Jpso enim etiam de necessariis rebus nibil curamus. oculis imponit aurea et plumbea metalla, seque im-
    Ananiaeet Sapphirae damnalionem (Act. v) prae ocu- pedit videndi facultatem , nec aurei metalli pretium
    lis habentes, horreainus de anliquis facullalibus aliquam facit csccilalisdifferentiam , ita ex qualibet
    quidpiara nobis reservare. Simililer Giezi cxemplum '-' causa irae commolioaccendatur , animaevidendi fa-
    (IV Reg. v) pertimescamus, qui avaritiae causa aeler- cultatem obtenebrat. Tunc soluni juxta naturam in-
    nas lepras traditus est. Caveamus ne nobis hujusce dignatione utimur, cum adversus vitiosas ct volupla-
    vitaepecunias accumulemus, quas ne iu hoc quidem rias cogitaliones eam movemus. Id quippe nos pro-'
    mundo posscdimus. Timeamus itidem, Judara lnqueo phetaDavid docet cum ait-.lrascimini etnolitepeccare
    pereuntem nobiscum reputanles, ne quidpiam serve- (Psalm. iv, 5); id est, adversus proprias passiones
    musexiis omnibus quibus cura contempturenuntiavi- iram movete, nec non adverstis pravas cogitaliones,
    mus. Ad haecomnia praeoculis semper babentes mor- neque agendo quaevobis suggeruntur ab illis, pecce-
    tis incertam horam.caveamus ne, qua boranon pu- tis : quam plane inlerpreiaiionem declarat, fquod
    lamus veniat Dominus, conscientiamque nostram sequitur : Qum dicitis , inquit, in cordibusvestris, in
    inveniat avariiia maculatam, dicatque nobis illud cubilibus veslris compungimini (lbid.); id est, cum
    quod diviti illi in Evangelio dictum est: Stulte, hac ascenderint pravoecogitationes in cor vestrum , eji-
    noclea te repelunt animam tuam, qum aulem parasii cile illas, concilantes adversus eas iram vestram;
    cujus erunt (Luc. xn, 20) ? postquam vero ejectae fuerint, quasi in lecto seu
    4. ( Cass. lnst. I. vm, c. 1 et teqq.) Quartum no- f. quiete,tum compungimini ad pcenitentiani.IIisporro
    bisest certamen adversus spiritum iracundiae, ut cum consonat beatus Paulus, qui hujusce dicti lestimonio
    Deo mortiferum hujus venenum ex inliino animae est usus , atque illud adjecit : Sol non occidat super
    nostrse exscindamus. Eo enim inlra cor nostrum re- iracundiam vestram, noliledare locum diabolo(Eplies. >
    posito, ac tencbrosis tumultibus oculum menlis ex- iv,26);idest,ne pravis cogitationibus consenticndo,
    csecanle, nullam corum quaeconsentanea nobis sunt Solem juslitiae Christum irritanles, cfficiatis ut occi*
    discretionem habcre valemus, neque spirilttalis co- dat incordibus vestris; utne ejus discessu locum iij
    gnitionis comprehensionem invenire, nec vefse vitce vobis inveniat diabolus. De isto Sole ait Deus per
    participes effici, nec mens nostra divinse ac veraelu- prophetam : Timentibusnomenmeumorietur Soljustu
    cis capax erit. Nam. Turbalus est, ait, o furore ocu- tim, et medicinaeritinalisejus (Malach. iv,2). Quod
    lusmeus (Psatm. \i, 8). Neque sapientise parlicipes si diclum illud (Apostoli) ad litteram accipiamus, na
    erimus, eliamsi nobis ipsis sapientes videamur, cum quidem ad occasum usque solis conceditur nobis ut
    scriptum sit: Fitror in sinu insipientiumhabitabit; iram servemus. Quid igitur de illis dicemus qui feri-
    sed neque salutares discretionis radios consequi pos- tate atque insania yitiati affectus, nor. ad usque solis
    sumus, etsi ab hominibus perquam gapientesexislime- hujusce occasum tanlummodo servant irani, sed etiam
    887 S. EUCHERII LUGDUNENSISEPISCOPI 888
    ad multos dies producunt eam , a mutuo colloquio A . que iis sentire concedil quibus sint passionibus ob-
    abstinentes: neque verbis ulterius iracundiam expri- noxii; quinimmo iis quas suggerit phantasiis suadet
    mtint suam , sed silenlio ad invicem servato, virus ipsis quod scquaniiriitatem, quod huroiliiatem sint
    memoriae injuriarum ad sriam perniciem accendunt: assecuti, donec adest nemo qui concitet et probet
    ignorantes non modo a peccato quod opere perpC- ipsos; cum accidit aulem occasio qun concitenlur et
    lratur abstinendum esse, sed eliam ab eo quod in exerceantur, reconditx slaiim ac pridem occnltae
    mente concipilur; ne tenebris recordalionis injuria- passiones, ceu effrejics equi ex slabulis erumpentes,
    rum obscufata mens, excidat a lumine cognitionis ac ac longa quiete et oliosilaie perpasli, vehemcniius
    discretionis, atque privetur sancti Spiritus habita- efferaliusque equitem in pcrniciem conjiciunt. Pas-
    lione. Quamobfem jubet Dominus in Evangeliis re- siones quippe in olio neque cxcitatse ab hominibus
    linqui munus super altare, et reconc.iliari fralri magis efferantur in nobis; ipsamque paiientiae ct
    (Matth. v, 4): quod fieri nequeat acceplum munus sequanimitatis umbfam , quam phaniasia tantum et
    esse, nobis ira ac injuriarum memoria occtipaiis. opinione lenemus,si fratribns nos immisceamus, per
    Apostolus vero cum ait, sine intermissione orandum solitudinis otium, ob negligentiam exercitandi amit-
    csse, in omnique loco elevandas esse sanclas manus timus. Quemadmodum enim venenata animalia , in
    (I Thess. v, 17 ), absque ira, eliamsi in sola cogita- B deserto el in cubilibus suis recumbenlia, lunc furo-
    lione sit, id agendum csse docet. Reslat igitur ut vel rem suum demonstrant, cum accedenlem qucmdam
    numquam oremus, atque ita obnoxiisimus aposlolico capiunt, ita homines passionibus obnoxii, non vir-
    prsecepto , aut si praecepta servare cureimus, ut ab- tulis affectu,sed exdeserti loci necessaria conditione
    sque ira et recordatione injuriarum illud agamus. At quiescentes, lura animae virus evomunt, cum accc-
    quandoquidem plerumque contingit ut, contristatis dentem quempiam et irritantem se apprehcnderint.
    aut perturbatis fralribus , nos rem contemnamus Quamobrem qui marisuetudinis perfectionem exqui-
    atque dicamus non nos in causa esse quod illi con- runt,par omnino est ut non modo adversura homines
    tristentur; animarum roedicus, utirse occnsiones ra- non irascantur, sed neque adversus brula, immo nc
    dicitus evellat ex corde nostro, non modo, si nos con- adversusinanimataquidem. Meminirae cum in eremo
    trislati et irati simus in fratrem nostrum , jubet ut degerem , contra calamum iraro concepisse , quod
    munus relinquamus, et reconciliemur ipsi (Matth. v, ejus modo densilas, modo lenuitas displiceret; con-
    i); sed etiamsi ipse in nos jure an injuria irascatur, tra lignum item, quod exscindere cum vellera, cele-
    ut excusatione nostra iram ejus sedemus, et tunc riter nonpossem ; rursum contra iguiarium silicem,
    muntis offeramus. Sed quid diulius evangelicis et quod, me festinante ignero educere, nonstatim exsi-
    apostolicis prseceptis immoremur, cum ex veteri item C liret scintilla; ita nimirum grassatur ira.utad usque
    lege liceat boc ediscere: quaetamelsi cx illa severi- insensibiliaet inanimataefferalur.Si cupiamus itaque
    tale deflectere acsesealtemperarevidelur, itahabet: consequi beatiludinem Chrisli, non modo iram quae
    iZVeoderis frairem tuum in cordetuo (Levit. xix, 17): ad opus prorumpit, uli supra dictura est, coercerc
    ac rursum: Vimeorum qui injuriarum memoriamle- debemus , sed eam quoque quse menle concipitur.
    nent, ad mortem (Prov. xn, 25). Hoc enim loco noni Non enim tanlumdem afferl utilitatis os continere
    modo eam quse in opus prorumpit, sed eam item quae; suum, et ftiriosura quodquam dictum non proferre ,
    mente retinelur iram, vetat atque ulciscitur. Quam- qunntum cor purgnre nb injuriarum memoria, et
    obrem oportet divinis legibus inhaerentes, totis viri- pravas non foverc cogitaliones. Docet enim evange-
    buscontraspiritum irae decertare,etcontramorbum i lica doctrina excisas oportere peccatorum radices
    illum intra nos siium: neque contra homines irami poiius quam ramos. Excisa quippe a corde ir.-era-
    concilare, ac ideo solitudinem et segregationem con- dice, nullum odium, nulla invidia ad opus usque de-
    sectari; quo scilicet nemine ibi praesente qui nos; ducetur: nam qui odit fratrem suum homicida est,
    concilct ad iram, virlus aequanimitalis facile in soli- nimirum quond affectum odii occidit cum. Occisum
    tiidine exerceatur: nam tum ex superbia, tum quodl autem videt illum Deus: cujus sanguinem, non gla-
    nolimtis nos ipsos incusare , nostrseque segniliei iraei D dio effusum vident liomines, sed ex affectu odii ille
    causas ascribere , cfficitur ut exoptemusa fratribus; occisus fuit. Deus itaque non modo pro operibus,
    segregari.Quamdiuitaqueimbecillitatisnostraecausas i sed etiam pro cogiialionibus et proposito unicuique
    aliis imputamus, impossibile cst nos ad perfeclionemi coronasaut supplicia retribuel, quenuulmodumipse
    sequanimitatis attingere. Summa quippe emendatio- per prophetam ait: Ego venio collectum opera, cogi-
    nis nostrae, non ex proximi erga nos aequatiimitate s tationes et meditaliones eorum. Acrursnm Apostolus
    obtinetur, sed ex nostra erga proximum longanimi- ait : Inter se invicemcogitalionibusaccusantibus, aut
    tate ac injuriarum oblivione. Cum aulem aequanimi- tliam defendentibus,in die cum judicabit Deusocculta
    tatis certamen fugientes eremum petimus et solitu- hominum (Rom. n, 15). Ipse aulem Dominus docens
    dinem,quascumque illuc nondum curatas sedatasquei oportere nos omnem iracundiam deponere, ait in
    passiones afferimus, occultas eas, non deletas esse'. Evangeliis : Quod quicumqueirascitur fralri tuo, reus
    putemus. Enimvero eremus atque secessus iis quii erit judicio (Matth. v, 22). Ita enim habent accurata
    nondum passionibus liberi sunt,non reservare modoi exemplaria: nam illa vox, temere, adjectitia est:
    imperfectiones, sed eas occultare quoque novit, Ne- quod palam est ex prsecedenti Scripturae clausula.
    889 EPITOMES OPERUM CASSIANI LIB. II. 890
    Scopus namque Dominivult nos radicem ac scintil- A pro rerum conditione movente. Quaproptcr contra
    lam irae prorsus abscindere, ac ne minimam irse oc- interiores passiones,tolum nobis sitbellum. lis enim
    casionera intra nos servare; ut ne scilicet si ex con- Dei auxilio ejeclis, non dico cum liominibus, sed
    senlanea ralione iram concitemus , demum in bruli cum leris etiam facile degemus, juxla illud beaii Jobi
    anirai furorem incidamus. Hujusce porro morbi haec diclum: Immanes ferm pacemtecumhabebunt (Job.\,
    est perfecta medela, ut scilicct persuasum habeamus 23). ln primis igilurpugnandum conlra spiritum tri-
    nobis neque j'usta neque injusta de causa licere indi- stitiae, qui animam conjicit in desperationcm; ut
    gnationem concitare nostram. Nam si spiritus irae (malum) illud ex corde nostro pellamus. Illud enim
    roentem obscuret nobis, neque lux discretionis, ne- non sivit Cainum post fratris caedempceuitere, ne-
    querecti consilii justitiscque gubernaculum in nobis que Judara post Doinini prodiiionem. Eam solara
    reperietur; neque spiritu irae dominanle fieri potest habeamus tristitiam quae poenitcntiam peccatortim
    ut anima noslra tcmplum sancti Spirilus efficiatur. respicit, cum bona spe conjiuictam , et qtiae ccelc-
    Demum oportetut incertam rnortishoram prse oculis stium bonorum possessionem conciliai; de qua dixit
    habenles, custodiamus nos ab ira, ac sciamus ueque Aposlolus : Qum secundumDeum tristiliaesl (II Cor.
    ascesin, neque temperantiam, neque abdicationem vn, 10) Ea itaque trisliiia quse poenileniiaespe
    rei omnis materialis, neque jejunia et vigiiias, uii- B alit animam, gaudio commixta est: quare alacrem
    litati nobis fore, si ira atque odio correpti, rei et ad omne bonum opus obsequentem reddit homi-
    simus judicio. Quo ulinam liberemur, gralia Domini nera, accessu qtioque facilem et humilem.
    nostri Jesu Christi, cui gloria in ssecula sseculorum. Hic deeslunum folium, scilieet quod superestadversus
    5. (Coss. lnst. I. IX, c. 1 et seqq.) Quinlum nobis tristitimspirilum, et inilium eorum qum dicuntur de
    est certamen ndversus spiritum tristitise,quianimam torporis spiritu.
    obscurat nostram ut nulli possit spiriluali conlem- 6. (Cass. Inst. l.x, c. 13 et seqq.) Panem
    plalioni vacare, cobibetque illam ab omni bono mnnducenl. Audiamus quamsapienter nobisoslendat
    opere. Cum enim pravus ille spirilus animara appre- Apostolus torporis hujusce causas. Inquietos quippe
    henderit totamque obsctiraverit, non preces cum vocat (II Thess. m, 6) eos qui non operanlur: hac
    alacriiate fundere concedit, non in sacrarum lectio- una voce multam declarans malitiam. Qui cnim otio-
    num capienda utilitate vacare, non fratribus man- sus cst, verbis quoque temerarius exislit, promptus-
    suetum et commodum esse sinit: odium omnis circa que ad conviciandum, ac demum ad quietam vitam
    opera studii, ipsiusque viiae professionis suggerit. agendam ineptus, et torporis servus. Praecipit itaque
    Dum omnia denique saluiaria animse consilia con- ut subtrabamus, id est, segregemus nos ab ilJo, quasi
    fundit tristitia, ejusqne firmitalem ac perseverantiam C a pestiferoinorbo. Deindequid ait: El non secundutn
    solvit, quasi stuliam illam et atlonitam efficit, ac tradilionem quam acceperunl a nobis (11Thess. m, 6),
    demum eam desperationis cogitatione illigat. Qua- ac per hoc dictum oslendil eos esse superbos, con-
    propler unus nobis sit scopus , spirituale certamen temptores, et apostolicarum traditionum violatores.
    cerlare, spiritus nequitisecura Deo vincerc, et omni Ac rursum : Neque gratis panem, ail, inattdttcouinius
    custodia cor nostrum servare a spiritu trisiitiae ab aliquo, sed in tabore et in faligatione, nocte et die
    (Proti. IV,23). Quemadmodum enim tinea vcsiimen- operantes, ne qttem veslrum gravaremus (Ibid., 8).
    lum, et verrais lignum, ila tristiiia corrodil liominis Doclorille Gentium, Evangelii prseco, qui sublatus
    animam, dum suadet illi ttt ab omni probo consortio est usque ad tertium coelum(IlCor. xn, 2), qui ait
    declinel, neque concedit illi nl a vcris amicis consi- jussisseDominum ut eosqui Evangelium annuntiant,
    lium accipiat,necutmitem et pacificamresponsionem ex Evangelio vivant (I Cor. ix, 14), in labore nocte
    det ipsis; sed animam conturbat totam tristiiia, et ' et die operabalur, ne quem gravaret. Quid igitur nos
    incuria replet; atque demum suadet ut fugiat ab agemus qui prse torpore opus aversamur, corpora-
    hominibus, quasi sibi in causafuerint perlurbationis; lemque perquirimns quielcm; quibus nec Evangelii
    neque sinit eam agnoscere, non cxterius, sed inle-. prsedicalio, neque Ecclesiarum cura commissa est,
    rius aegriiudinemesse sitam, quae lunc apparet, cum D sed solius animseproprisesolliciludoincumbit. Deinde
    ingrucntes tentationes experimenlo illam palam fa- clarius osiendens quantum ex oiio damni accednt,
    ciunt. Numqnam enim homo laedeiur ab alio, nisi subjungit: Nihil operanles, sed curiose agenies (II
    intus situm habeat morbum, scilicet passionum cau- Thess. III, 11); ex otio inordinaiio, exinordinaiione
    sas : qttse causa csl quod omniura opifex et anima- omnismalitia exoritur. Deinde huic remedium prae-
    rum medicusDcus.quisolusprobe etaccurate animrc pnrans ail: Iis aulem qui ejusmodisunl denunliamus,
    vulnera novit, non hominum consortia relinquere et horlamttr, ut cum silentio operantes tuum panem
    praccipiat, scd malitiae causas in nobis exscindere, manducent (Ibid., 12), atque cum magna increpa-
    gnarus causam sanitaiis nnimae, non in separatione tione subjicit: Si quis non vult operari, nec manducet
    abhominibus obtineri, sed in conversatione cum ho- (lbid., 10). Hisce apostolicis praecepiis sancti patres
    minibus et in exercilatione. Cum itaque ob consen- jEgypiii erudiii, ne minirao qtiidem tempore conce-
    taneas quasdara occasiones fralres relinquimus, ne- dunt otiosos esse monachos, maxime juniorcs,
    quaquam tristitiae occasionespraecidimus, sed solum gnari se per patientiam operis, torpcrem elimi-
    commutavimus eas, morbo scilicet intus posito eas nare, suumque sibi alimentum comparare, atque
    891 S. EUCHERII LUGDUNENSISEPISCOPI EPITOMES OPERUM LIB. II. 892
    egentibus auxilio esse. Non modo eniro pro suis ne- tmini, ut ostenderfem in quantam insipientiam hic
    cessitalibus operantur, sed pefegrinis eiiam, paupe- dsemon conjiciat Ii|Omineifi.Qui vult itaque perfecte
    ribus, carceri tradilis, omnibusque egehis nCcessaria certare, el justitiaecorona redimiri, omnibus satagat
    ex suo opefe suppeditant : credunlque Officitimhu- modis multiformera hanc superare feram, prae oculis
    jusmodi sacrificium esse Deb acceptum. Hoc ilem semper habens diclum illud sancli Davidis : Domi-
    aiunt Patres, eurii qui operatur, cuiri uho dsemohe nus dissipavilossaeorum qui hominibus placent (Psal.
    prigiiare, ac plerumque ab illo tribulari;; oliosum au- LII, 6); nihilque agat intuitu laudum humanarum ,
    lem infinitis dsemoriibusesse eaptivum. Operseautem sed mercedera quaerat a Deo, accogitationespropriae
    preliuro tueritdiclum memofare abbatis Moysis.inter laudis, cor suum invadentes semper abjiciat: sese in
    Patres speclatissimi, quod ad me lbcutus esr. Me conspectu Dei despiciat. Hoc siquidem pacto polerit,
    qiiippe brevi tempore sedentem in efemb, torpor Deo juvante, liberari abinanisglorisedxmone, gratia
    affiixit, atque accedeiis ad illum, sic alloquor: Tor- Domininostri Jesu, cui gloria in saecula. Amen.
    pore graviter afllictus, atque admodiiiminfirmatus, 8. (Cass. Inst. I', xn, c. 1 et seqq.) Octavum nobis
    non pfius eo liberatus sutii quam abirem et abbatem est certamen adversus spirilum snperbise, quod est
    Paiilum converiirem. Resporidit milii abbasMoyses: gravius acriusque cseleris omnibus, quo perfecti
    Pefspecturii habe teipsum minime ab eo hactenus S maxime oppugnanlur, quique eos qui fere ad virlu-
    liberasse, iriimo potius dedilitium te atque servum ei tum fastigium pervenere, subverlere conatur; ac
    tradidisse. Scito igitur gravius te, uipote desertorem, morbi pestiferi instar non partem corporis, sed to-
    ab eo debellandum esse, nisi deinceps per patien- tum perdit. Et aliae quidem singuleepassiones, ta-
    tiam, orationem et opus manuum, eum oppugnare metsi animam turbant, quia tamen cum una tantum
    studueris. virtute sibi opposila pugnant', alque eam superare
    7. (Coss.Inst. lib. xi, e. 1 elseqq.) Septimum nobis nitunlur, ex parle solum animam obscurant atque
    est certamen adversus spiriturri inanis gloriae, multi- coiiiurbant; supefbiae autem passio totam tenebris
    fofrrieriiillam ac tenuissimam passionem, quse ne ab offundit, et ad exlremam deducit ruinam. Utque li-
    eo quitlem iqui tentalur coiripfeberiditiir. Caeierafum quidius quod dictum est excogilemus, hac ratione
    qiiippe passionum irruptiones, apertiores sunt, afque rem speculemur. Gulse vitium abstineniiam corrum-
    facilius cum iis pugriatur : anima quippe, cum bellum peresatagit, fornicatio conlinentiam, avaritia pau-
    agnoscit, repugnando et orando superat. At inanis pertatem, indignaiio mansuetudinera, ac reliqute
    glbrise irialilia imulliforiniscum sit, uli supra dictum species malitiae, cbntrarias sibi virtutes; at superbise
    est, expugnatu difficilis est. In omni quippe hominis • malitia cum miserse animae dominatur, baud secus
    studio prresens se sislit, in habitu scilicet, forma, ~*agit quam truculentissimus quidam lyrannus, qui
    gressu, sermone, vigiiiis, jejuniis, in oratione, le- ampla et excelsa capta urbe, lotam diruit et a fun-
    clione, quiele, in aequanimitate. Iis cnim omnibus damenlis evertit. Cujus rei teslis est angelus qui ex
    conatur militem Christi confodere. Quem enim ve- ccelo propter superbiam cecidit; qui a Deo creatus
    stimentorum sumptuositate decipere nequit, et ad et omni virtute ac sapientia ornatus, non Dei gratiae
    vanam gloriam defleclere, eum vestimenti vilitate liaec aseribere voluit, sed propriae nalurse; unde se
    tenlat. Et qnera 11011 poluit bonore, eum dedecoris Deo sequalemessti putavit: quam ejus cogitationem
    palienlia adinsipientiam usque inflat; quem scienlia arguens propheta dicit: Dixisii in corde luo: Sedebo
    ad vanam gloriam deducere nequivit, eum ex sileniio, in monte excelto, ponam thronum meum supra nttbes
    quasi quietum hominem, decipere conatur; quem etsimilis ero Altissimo(Isai. xiv, 13). Tuvero homo,
    ciborum lautitia ad mollitiem trabere non valuit, et non Deus (Id., xxxi, 5). Aliusque prophela ait:
    eum jejunio ad laudum cupiditatem deducit. Demum Quid gloriaris in malitia qui potenses? ct paucis inter-
    opus omne, omne studium, belli occasionem huic jectis : Dilexisti omniaverba demersionis,tinguamdo->
    dsemoni praebet. Ad haec qui ab illo oppugnatur, losam. Proptefea Deus destruel te in finem, evellet le
    nonnumquam sibi sacri ordinis gradus confingit. _ ef transferet te de tabernaculo luo, et radicem tttamde
    Memini cujusdam senis, qui, cum in Scele degercm, terra viventium. Videbunt jusli et timebunt, el super
    cellulam adiit cujusdam fratris visitandi causa, et ut eum ridebunt et dicent : Ecce homo qui non posuil
    janure cellse appropinquavit, ipsum audivit intus lo- Deum adjutorem \suum, et prmvaluit in vanitale sua
    omni
    quentem; et cum putaret senex quidpianu illum ex (Psalm. ti), Ilsec cum sciamus, timeamus , et
    Scriplura repetere, stetit auscullaturus, atque sensit custodia servemus cor nostrum (Prov. IV, 23) a le-
    illum ex inani gloria insanire, ac sese diaconum or- thifero spiritu superbise, nobis ipsis hsec Apostoli
    dinare, catechumenisque dimissionem tribuere. Id recitantes, quando virlutis cujuspiam opus perfecc-
    cum audisset senex, demum aperta janua introivit, rimus : Non ego aufem, sed gratia Dei qummecumest
    cui frateroccurrens de more salutavit eum, rogavit- (I Cor. xv, 10); et quod a Doraino diclum est: Sine
    et quod a pro-
    que an diu ad jariuam stetisset. Tum senex placide me nihil poteslisfqcere(Joan. xv, 5):
    respondit ijli -.Mox inquit, adyeni, cum lu catechu- pheta dictum esl: Nisi Dominus mdificaveritdomum,
    menis dimissionem tribuehas. His frater auditis, in vanumlaboraverunt qui mdificanteam (Psal. cxxvi,
    sed mi-
    procidit ad senis pedes, ut precibus postularet sibi 1); iterumque: JVonvolentis,nequecurrentis,
    erroris bujusccmodi liberationero. Hujusce rei me- terentis est Dei (Rom. ix, 16). Nam eliamsi quis ala-
    893 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. COMMENTARIIiN GENESIM.LIB. I. «94
    critate fervens, ac proposito studiosus fuerit, sed A Dei salus acccdat, teslis cst Iatro ille qui non in vir-
    carne illigatus et sanguine, non polerit ad perfectio- lutis praemium regnum ccelorum adeptus est, sed
    nem pervenirc , nisi ad hsec omnia in misericordia - gratia et misericordia Dei (Luc. xxm, 43).Haec cum
    et in gratia Christi speraverit : nam, juxta divinum probe nossent palres nostri, riria omnes senteriiia
    Jacobum : Omnedatum bonum,et omnedonum perfe- tradiderunt non posse nos firmum ad virlutis per-
    ctumdesursumest, descendensa Patre luminum(Jacob. fectionemjacere fundamenlum, nisi per humilitaicm
    1,17). Et Paulus aiuQnid enim habesquod nonacce- qusea fide, mansuetudineet perfectapauperlatepro-
    pisti? Si autem accepisti,quidgloriaris quasi non.acce-- cedit; quibus pcrfecta charilas oblinettir gratia D6-
    peris (I Cor. iv, 7) ?Sed de alienis donis quasi de tuis mini nostri Jesu Christi, cum quo Palri gloria, cum
    extolleris, Quod aulem nobis gratia el misericordia saucto Spiritu in ssecula. Amen.

    APPENDIX
    AD

    OPERA S, EUCHERII
    C0NT1NENS

    SCRIPTA VEL DTJBIE VEL FALSO S. PATRI ATTRIBDTA

    COMMENTARII IN GENESIM
    IN TRES LIBROSDISTRIBUTI.

    LIBER PRIMUS.
    Verentes mnltiplicia congerere, ne stomachus B facta sunt, ordinem texere. Crentura cceli ct terrai
    legentium saiuratus non solum oblala renuat, sed quo modo historialiter ab exordio principii condita
    et ingesta rejiciat, priusquam de mundi principio sit sil, legimus; sed qnaliter in Ecclesia spiritnliler a
    loquendum, dicenduin est contra eos qui oresacrilego doctoribus accipiatur, intelliganius. Jn principiofecit
    de Deodispnt.ireniliiniur, dicenies : Quarefecit Deus Deuscmlitmet terram. Principium Christiis esi, sicnt
    ccelnm et terram? Quid faciebat Deus antequam ipseaiiin Evang.: Ego principium,quiet toquor vobis
    coelumet lerram faceret?Cur nova voluntns in Deo, (Idem, vin). )n hoc igitur principio fecii Deus ccelum,
    nt cmideret intmdum, exorta est?Sedrespondendum id est, spiriiales, qui ccelesiiameditantur et quaerunt.
    cst illis : Novnvoluutas in Deo exorta nnn est : qnia In ipso fecit et carnales, qui lerrenum hominem
    etsi inre mundus non erat, in rcteina tamen voluntaie necilum deposuerunt.
    semper erat; ergo frustra dicitur : Cur, per lania (Vers. 2.) Terra autem erat inanis et vacua. Id est,
    retro tempora Deo vacante, nnva mundtim faciendi adbuc infurmis erat ipsa materin : quia necdum ex
    orta fuisset cogitatio, quando in suo aeterno semper ea ccelum et lerra, necdum omnia formala erani,
    manet consilio mundi constructio; nec tempus ante • qtiae formari rcslabant: liacenim inaieria, ex nibilo
    principiiim, sed aelernitas fuil; tempus enim a substi- facta, pra-cessit tainen res ex se lacias, uon quidem
    tutionecreaiurae, non creatttra coepita tempore. aeternitate vel tempore, sicui pircceditligniimarcam;
    (Cap. L — Vers. 1.) ln principio fecit Deus. Ilic sed sola origine, sicui, prsecedit vox verbum, vel
    sensus duobns modis sine offensione accipitur : id sonus caiittitn : nam qui vivil in mtermtm , creavit
    est, aut primnin omnium iecit; aul in principio, omniasitnul. Terra carnisnostrrc innniserai et vacua,
    qnod est Sapientia , id est, in Verbo suo fecit; ipse p priusquam doctrinae acciperel formam. El tenebrm
    cst enim Filius, per quem facta sunt omnia (Joan., i); erant sttper faciem abyssi. Hsecteuebrosn abyssus ip.
    ipse principium, in quo facta sunl omnin. sain adlmc informis malerirc obscurilatein designat,
    (Ibid.) Cmlumet lerram. Si primo omnimn factum quia nondum ulla species videri attt tractari poierat.
    est ccelumet lerra, angeli poslmodum facti sunt; si Aliyssus namque immensa aquaruin profundiias ap-
    angeli ante facii suut, non primo omnium fecit Detts pellatur, quin delictorum crecitas et ignoraniin ,
    ccelumet terram. Ccelinomine quidam ccslestcm, id profunda obscuritas corda nostra tegebat. El spiritws
    est, angelicam creaturam creatam sestimant, ad cujus Dei ferebatur super aquas. Etiam aquarum nomine
    comparalionem ccelum hoc corporeum terra ntincu- ipsam illam iufi.irmem materiam demonstrat, quae
    patur. Terraeautem uomine maleriam illaniinformein suhjacebat ad voluntatem Crealoris ad coufirmanda
    insinuat, ex qua hoc visibile coslum et lerra, et in suis generibus omnia : nam sive terram inanem
    universa moles bujus mundi formata esl, de qua dicas, siveabyssum tenebrosam, sive aquam, diversa
    scribitur : Qui fecisti mumlum de informi materia. quidem nomina, sed una eademque materia. Idcirco
    Sed materia facta est ex nibilo, mundi autem species, lerra inanis et vacua, quia nondum erat universitato
    de informi materia, quaecceli ct terrae nomine ap- creaiurarum completa. Pro eo abyssus lenebrosa ,
    est : non quia jam hoc eral, scd quia jara quia speciem lnminis nondum habebat. Pro eo aquii
    oc inde esse poierat. Primo igitur voluit r.oelumet vocata, quia sive caro, sive omnia, quac gignuntur;
    Eellata
    lerram velut quamdam spiritualem corporaiemque humida sunt, el ex humore concrela srinl. Nam e(
    materiam dicere, et sic, quemadmodum sigillatim hoc coalumcorporeum, quod firniamenluin vocalur,
    8U5 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. 896
    secunda die post conditionem lucis factum est; et A quorum unitas, nt ostenderetur, non est dictum, dies
    liaec terra lunc accepit formam, quando abyssus primus : sed, dies unus. Exoritur autein qnsestio da
    distincla est. lpsaequoquc aqusettinc speciemsump- angelis, quo modo in creatione sex dierum praeter-
    serunt, quando in untim sub firraamenlo collectse mittantur, lamqiiam non sint in operibus Dei? Opus
    sunl; acperhoc non illud ccelum hoc corporeum aulem Dei csse angelos hymnus trium pnerorum
    cnelum, sed spiritualis intelligenda est crealio ange- tesiaiur : nam cum prsedictura esset, Benedicite,om-
    lorum; nee illa terra vel abyssus, hxc visibilia nia opera Domini Domino (Ps. cn); in exsecutione
    elementa; sed illud intelligendum est, informis et eorumdem operum, eliam angelos nominavit. Et in
    obscura mundi maleria. Et tenebrmeranl super fa- Psalmis, cumdiceret inter caelera,LaudaleDominum,
    ciemabyssi. Quidam dicere solent: Unde erant lene- omnes angeti ejus\; subjecit, Quoniamipsedixit et facta
    brae anlequam fieret lux? Quis eas fecerat? Aul si sunt (Ps. cxvi). His ergo exemplis, a Deo angeli facti
    nemo fecerat, leternae sunt. Quibus respondetnr : demonstranlur, sed quo die creati sint nusqtiam in-
    Non qnia aliquid sunt lenebrre, sed ipsa lucis absen- fert. Sed qtiia in Scriptura snncla legitur dixisse
    tia hoc nomen aecepit: sicut enim silentium nihil Deum , Quando facta sunt sidera, laudaverunt me
    est, sed ubi vox non est, silenlium dicilur : sic te- ontnes angelimei,;jam erantangeli quartodie, quando
    nebrrn nihil sunt, sedubi lux nonest, tenebraedicun- sidera condita sunl. Ergo nec die ferlia facti sunt.
    lur. Et Spiritus Dei ferebatur super aquas. Spiriius In promptu est eriim quod die illa terra ab aquis dis-
    snnctus, Deus cst, qui non loco continelur nut dis- cerpta', pabuli herbam produxil; ergo nec secundo
    tenditur, nec tempnrum mutationibussubjacet, sed die facli suni, tunc enim facio firmamenlo, divisio
    est ubique praesens ac totus. Superferri autem Do- g fuitsuperiorumalqueinferiorumaquarum,nil mirum
    mini Spiritus aquis dicilur, non pervagatione, sed enim si in operibtis sex dierum angeli lucis significa-
    potestate; non localiter, sed potenlialiter; non per lionecreati intelliguntur: anie omnemenimcreaturam
    spaiia locorumsicut lerraesolsulTertur, sed per poten- facti sunt, qnia p|rior omnium creata est sapientia;
    liam sublimitatis suse. Deus enim non ex indigentia qtii propterea dicuntur sapientia, inhserendo scilicet
    fecit opera sua, sed ex beneficentin atque omnipo- aeiernse sapientire. Verumtamen numquid et ante
    tentia : qui nibil indigens orania creat, etmisericors tempora facti surit, quia prior omnium facta est sa-
    cuncta vivificat, et in pleniludine sancta permanet; pientia, prior scilicet omnium, eliam et lerapore?
    non nostris ampliandus laudibus, sed suis innotes- Oportebat enim ut crealura inconcusse adhserens,
    cendus collaudatur operibus : neque enim horum in- etsi non suo creatori sequalis, omni saltem creatura
    diget quaefacit. Indiguns quippe alque egenus amor, prior csset et melior : qui quidem dum sint muia-
    subjicilur rebus quas diligit : quamobrem non indi- biles natura , facit tamen cos immutabiles atque in-
    guus amor superlertur rebus quas diligit. ldeo corruptos gratia sempiterna : nam si natura in-
    dictum est, superferri creaturse Spiritum sanctum , commuiabiles essent, diabolus nonutiquececidisset,
    quia nou ex indigenlia operatus est ipsam creaturam. commutabilitati riamque naturae in eis suffragatur
    Pro eo autem quod in noslris codicibus scriptum est, contemplaiio Creatoris. Inde privatus est apostata
    ferebatur, in Hebrseo habetur roma, quod nos angelus, dum fortitudinem suam non a Deo, sed a
    appellare possumus , incubabat, sive confovebat, in se voluit constare. Tnntse enim gratiae suntangeli,
    similitudinem volucris, ova calore animantis. Ex ut nec ipsorum accessio decessiove fuerit teiiiporum.
    quo intelligiraus, non de spiritu mundi dici, ut non- Duas enim esse res in creaturis constat, quarum vi-
    nulli arbitrantur, scd de Spiritu sancto, qui et ipse C cissitudo temporum comprehendi non valet: primum
    vivificator omnium a principio dicitur. Sic aulem enim angeli, propter quod incommutabililer inlise-
    vivificator, quasi conditoret Deus. Emitte enim, ait rent Creatori; secundum materia illa informis, quia
    Seriptura (Ps. cm), Spirilum luum, et creabuntur. No- nec ejus comprehenditur tempus priusquam ex ea
    tandura quod in ipso exordio cceli et terrae, tota tri- omnia isla formarentur qure temporaliier volvuntur.
    nitas insinuatur Creatoris : nam Pater, in Dei in- Dixil qtioque Deus, Fiat lux. Id est, illuminalio cre-
    telligitur nomine; Filius, in principii; Spiritus vero dulilatis appareal. Pritna enim die lucem fideidedit,
    sanctus, qui supcrferebatur aquis. Spiritus autem quia prima est in conversione fides. Unde et istud
    Dei super cor nostrum tenebrosum et fluidum, quasi primum in Dei pfseceptis mandalum est, Dominut
    super aquas jam superferebalur, in quo subsistentes Deus tuus, Deus unus est (Deul. vi). Propter quam
    requiesceremus, cujusque vivificaremur flatu, et lidem ipse Dominus etiam visibiliter in mundo ap-
    cujus unda ablueretur. parere voluit.
    (Vers. 3.) Dixit Deus, Fiat lux. El facla est lux. (Vers. i seq.) Et vidit Deus lucem, quia bona est.
    Si in die dixit, temporaliter dixit; si temporaliter Nam quod subito viderit Deus lucem, quod csset
    dixit, per aliquam crealuram dixil; ergo non est bona, et visio ei contulerit scienliam, cum in nobis
    prima creattira lux,quia jam|erat, perquam diceret, omne opus praecedat voluntas nostra, dum cogita-
    Fiat lux. Vere enim nec in die dixit, nec temporali- mus, quid operafi debeamus; non enim ignorans
    ter dixit, quia ante omnem creaturara verbum suum aliquis facil aliquid, dum cogitat qualiter fiant, quae
    genuit. Diciio ilaque Dei, verbum Dei est: sed divina facienda cogitandodisposttit :etcum hocin hominem
    Scriptura parvulis congruens, et quodam modo eos j) cadere non possit, ut aliqnid ignorans faciat, qnanto
    lactans, ut proficiant et cibum spiritalem capiaut, magis in Deum, qui omnia aeterno et siabili concilio
    voluit semper pcr omnem creaturae formationera suo facit? Ergo nec discit, sed docet factum in arte
    dictioncm Dei nuncupare : ut, verbi causa, si requi- faciendum : et nec aliter facta, nec aliter facienda
    ras quo modo facla est lux?audias, In verbo Dei vidit. Eo ilaque niodo vidit facta, quo viderat facien-
    erat, ut fieret. Quo modo factum est coelum? In verbo da. Inde est quod dicit, ViditDeus quod esset bonum;
    Dei erai, ut fieret. Et crctera per ordinem, si requi- id est, in ea boniiate placuit ut maneret, in qua pla-
    ras quo modo facta sunt? In verbo Dei erant, ut fie- cuit ut fieret, quod fecit. Et divisit lucem a lenebris.
    rent. Hoc enim est, Dixit Deus: Fiat lux, dixit, pro Divisio lucis a teriebris, boni angeli separati a ma-
    fecit, posuit scriptor, ut ccleritatem, vcl facilitatem lis. Et quia ex liis quosdam prsesciebat per super-
    operis Dei oslenderel; neque enim corporalibus mo- biam casuros, per incommutabilitatem pracscientise
    dis loqtiitur divina natura : nec quplies dixit, tolies suae divisit inter bonos et malos. Malos igitur ap-
    verba lormavit : unum enim Verbum genuit coseter- pellans lenebras.ibonos appellans lncem, in his di-
    num et consubstaniivumsibi, in quo omnia incffa- cens, Vidit Deus jjKiaooni sunl; in illis nullatenus
    biliier et intemporaliler dixit; taiis enim Dei locutio, dicens, sicut in omnibus operibus Dei, Vidit Deus
    non temporaliter praeteriens sonus, sed sola dictio quia bonum est: ne malum praevaricalorum viderelur \
    est rationis. Dixit Deus, Fiat tux. In hac luce historia- approbare angelorum. Et' divisil lucem a tenebris:
    liter recapitulatur creatio angelorum, qui pro parti- tunc jam Deus juxla praescientisesuse gratiam divisit
    Cipationeselernaelucis, lux et dies nuncupati sunl: inter iucem et teiiebras, id est, filiosDei et luces a
    897 COMMENTARHIN GENESIM. LIB. I. 898
    peccatoribns, tamquam a tenebris, justos vocans A lidamentumsanclarum Scriplurarum. Firmamenlum,
    diem, et illos noctem; nam quia in Ecclesia lucis in Ecclesia Scripturae divinse intelliguntur; sicut
    nomine jusii appellentur, audi Apostolum, Fuisiis, scriplum est, Cmlumplicabitur sicut liber. Discrevit-
    inquit, aliquandotenebrm,nunc aulem luxin Domino que super hoc firmamentum aquas, id est, ccelestes
    (Eph. v). Sequitur, Facium est vespereet mane.Ves- populosangelorum , qui non opus habent hoc susci-
    perae, conditaecrealurre terminus; mane, initium pere firmamenlum, ut legentes audiant verbum Dei;
    condendae crealurae alterius. Quserunt aliqui, cum vident enim eum semper, et diligunt. Sed superpo-
    primum vespertim, postea mane Scriptura comme- suit ipsum firmamentum legis suse super infirmila-
    moraverit; ne fortcnoctem priusquara diem signifi- lem inferiorum populorura, ut ibi suspicienies, co-
    care videatur : nec advertunt primum quod prsemi- gnoscant qualiler discernant inter carnalia et spiri-
    seritdiem, dicendo, Et vocavitDeus diem lucem, et talia, quasi super aquas superiores et inferiores.
    lenebrasnoctem.Inde est quod vespera finis diei sit, Sequitur, Dixil quoque Deus, Congregenluraqumqum
    et mane finis noctis. Ergo ut beneficium ante obla- tub cmlosunt in locumunum. Si totum aquis plenum
    tum praerogativse,et primatus nativitatis diei daret, erat, quo modo polerant aqtire congregari in ununi?
    prius finera diei significavit,post qitem secutura nox Sed jam superitts diclura est quod super aquam fie-
    cssei. Deindc postea finem noctis adjunxit, dicendo, rebatur Spirilus Dei, unde erat Deusomnia forma-
    Factumque est vespere, el mane dies unus. Dies iste lurus; nunc vero cum dicitur, Congregeniurin locum
    umis prior faclus, propler concordiam residuorum unum, hoc dicitur ut illa materia incorporalis for-
    angelorttm sic appellatus est, quorum propter uni- inaretur in ea specie quam habent istsc aquaevisibi-
    liiieni insiniiandan)non dies primus, sed dies dictus les; ipsae enim congregatae in unum, ipsa est aqua-
    cst unus, el idcirco ipse repetitur semper in exsecu- D rum formalio harum, quas videmus et langimus.
    tione creaturarum : quia ipse dies, hoc est, natura Appareat arida. Quid hic aliud intelligendum est,
    angelorum, quando crealuram ipsam, quam Deusfa- nisi ut illa materia accipiat visibilem formnm quam
    ciebat, contemplabatur, qttodam modo vesperasce- nunc terram istani videmus habere? Superius enim
    bat : verumtamen, quia non permanebat in ejus quando cognominabatur terra, inanis et vacua, ipsa
    ci eaturre intuitii, sed laudcm ejus ad Deum referens, reruni materia nominabatur, nondum generibus
    ipsnm inelius iu divina raiione conspiciebat, tunc creaturarum complela corporalium : et quod nomi-
    continuo quasi mane fiebal; nam si permaneret ne- nabatur aqua, supra quam ferebatur Spiritus Dei,
    glecio Creatore in aspectu creattirse, jam non vespe- eadem rursus materia nominabatur, nunc vero aqua
    ra, sed nox utique fierct. Sequittir, Dixit quoque ista et terra formatur ex illa matcria, quse ipsis no-
    Deus, Fiat firmamentum.Firmameiiti nomine, coeliimi minibus appellabalur, antequam formam aqure islse
    significavil,pro eo quod fortiter et firme compositumi quas nunc videmus acciperent. Et vocavit aridam,
    est, niaximequepropterea vocatumesl firmamentum, lerram. Terra ideo vocalur arida, quia sicut ignis
    propter firmitatem, sive sustentationem, et intrans- calorem, et aqua bumorem; ita terra naturaliler lia-
    gressibilem termiuum superiorum aquarum. bet siccilalem. Congregationesquoque aquarttm ap-
    (Vers. 7.) Et fecit Deus firmamenlum, divisilque • pellavit maria. Notandum quod omnis aqiiarum con-
    aquas ab aqnis, qumerantsub firmamenlo.Jam qui ad- gregatio in Hebrsea locutione nmiia nuncupeniiir.
    didit, El divisilaquas ab aquis, qu;erendum est ulrumi (Vers. 10 seqq.) Et vidil Deus quia bona esl. Docet
    hunc aereni nebulosum nominel firmamenluin, quii boiium esse quod iecit, non discit. Germinet terra
    dividit aquas superiores nttbiumab inlerioribus, quse\ Q herbatn virentem, et facientemsemen, et lignumpoini-
    in terris fluunl; nam et ipse aer coeluiuvocntur, si- ferum faciens fruclum. Benedixit herbui) virenlem
    cui legimns : Volucrescmli(Psal. vni); (liim non dei et lignum pomiferum. Terra arida et fructuosn, per
    illu stiiieriore dicatur, sed de isto in quo aves voli- peccatum bominis maledicta, produxit Iribulos et
    lanl. UmJequaeripotest quo modo eleiiietiliim aqusei spinas. Unde quacstionascitur : Cum Deus septima
    possit esse supra ctslos; aqua enim cedil lerr.e, et> t die requieveril ab omni opere suo, quo modo haec
    aer cedit aquae,et ignis cedit aeri: unde impossibile postmodum condidil novn? quamvis enim propier
    videtur ut sccundumelemenltim, quod est aqua, sitt peccalum bominis hrec condita dicaniur, nihil tamen
    supra quaritira, quod est ignis. Quo modo et qualesi> pustmodum creatum est novum, quia non posl pec-
    sint aqure illae,quas Scriptura dicil supra coelos,esse catum hominis, quasi ad pcenam ejus crealum sit
    eas ibidem minime dubitaraus quae non locurum se- aliquod noviim, maxime dum in eumdem locum noii
    dibus, sed dignitate nalurae, videntur supra ccelos : dicatur : Spinas et tributos parial terra; sed, Patiel
    sictit enim nubes istse quaeubiquesunl fenuiiiirsuper libi terra, quasi diceret: incipic.tlibi nasci ad laboris
    acrem , quod esl leriium elemenltim; i a fieri pusses cxilium quod olim creaium e-4 ad pnbtilumjiimcn-
    arbitror ut aquaelenues alque stibtiles feranlur super torum. Herbae autem venenosae, quamquam nd pce-
    ccelum : nani ex hoc poudere elemenlorum, multii nam vel exitium mortalium sint creaiae, liabent la-
    pliilosophorumresurreclionem camis illudentes, nont inen ipsre qurcdam remedia salubritatum : et quae
    posse (ieri inquiunt tit homo,qui uliqtic ex terra fa- non praestantescam, medicinam ministrant, et quae
    ctus est, sit in coelo.Sed hos veriias convincit, quii noxia sunt usiljus hominum, innoxium prrebent feris,
    facit multa animalia terrena voliiare in aere, elt et avibus pabulum. Juxta genussuum. Ut esset na-
    aqttam esse supra aerem , et ignem, quod e.-t utique» D scenlibus singulis virtus seminaria, et secundum ge-
    quartum elemenlum, esse in terra. Ergo Dei poteniiai nus eorum similia nascerentur, distincta similitudi-
    quaebaccfacere approbalur, 1'acitut el homo et aqua» ne, sicut origine. Post hrec, die tertio, eollegil in
    sil supra ccelum. Aquas vero.islas visibilcs quidauii unum aquas inferiores salsas : hoc est, lioiniiies in-
    impie negaiil factas esse a Deo, pro eo quod in Ge- fideles, qui cupidilalum tempeslate, et tentalionum
    nesi non commemoranlur ubi sint factae, pro ec> carnalium fluctibus quaiiuntur, et in seipsis, quasi
    quud scriptum non est, Dixil Deus fiant aquae.Qui- amariludo, includuntur. Segregavitque ab eisaridam.
    bus ita respondendum est : Quia dum dictum esl,, Populura scilicet fontem fidei siiienlein; fixilque de-
    in principiofecitDeuscmlumet ierram; illic el aquae » hinc superborum limites, et coercuit eos, ne turbu-
    imclligendresunt; uno enira nomine utrumque com-> leniis iniquitatum suarum Huctibus, aridam, id est,
    prehensum est, tropo, melonymico, quasi per ea quae animain sitientem Deum conlurbenl : licenlque ei
    coniinent id quod continetur : nam ipsius esl mare,, germinare bonorum operum fructus, secundum gc-
    et ipse fecit illud. Sequitur, VocaeitqueDeus firma- nus suum. Diligens proximum, in subsidiis necessi-
    mentum,cmlum(Ps. xcix). Quid est quod ccelumfa.- laium carnalium, habens in se se.nen, secundum si-
    cluiii dicit, et lioc firmnmenlum poslmodutn voca- miliiudinem, ut ex sua infirmitate cumpatiatiir, ad
    tur? msi quia natura augelica, qurc prius mirabiliteir siibvenieiidum indigentibus. Producens, et lignum
    est condiia, ne cadere umquam possii, postmodum l forte robore, et fructiferum, id est, beneficiiiiii, ad
    cst mirabilius confinnata. Firmamentum, id est, so- cripiendum eum qui injuriaro paliiur, de inauu po?
    899 'AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. 900
    tentis; et prsebendo protectionis speciem umbraculo . iLquaedamnoxia ihveniunlur? An forte in primordio
    Valido,, rob>re jusli jtidicii. Seqtiiiiir, Dixit autem innncua facta srint, et post peccatum nocere coepe-
    Deus : Fianl luminaria in firmamenlocmli. Si quarlo runl? bona ehinj condita sunt, sed male ageniibiis
    die facta sunt lumitiaria, quo tnodo tres dies jam daia sum in flagellum. Hinc per propbeiam dicitur :
    ante fueruiit? Nisi ut inulligatniis in ipsa liora tem- Ego Dominusfacienspacem,el creansmalum(ha. XLV).
    ita appellatas : ves- Creare se Domiiins maja insinuai, dum bona comiiia
    poris ipsas operum disiiiiclionesconsummati
    perum , propter iransaciionem operis ; peccatoribus in flagellum format, ut ea ipsa et per
    mane, propler inchoationem fuluri diei; in similitu- dolorem, quo feriunt, delinquenlibus mala sint; et
    diiieni lmiiianorum operum, quod plerique mane inci- per nalnram, qua cxistunl, bona. Quseritur adlmc,
    pinnt, ct invesperum desinunt. Et dividant diemac no- et si nobis pro peccaio nocent, qnare sibi invicem
    e/em.Quasidiceret: Sicdividantinlerdiem etnoctem, noccnt? nisi quia aliae in cibum sunl aliarum datre.
    ul soli dies detttr, nox vero lunseelaelheribus caeteris. Omnia in suo geriere pulchra sunt, quamvis nobis pro
    Et sint insigna el tempora, in dies et annos. In signa peccatis videanltir adversa. De miuuiissimis anima-
    scilicet quemadmodiim ex sole et luna aliqua signa libus credendumj est quaecumque ex aquis vel terris
    colliguntur, jtixta qttod et Domiriusait : JErunfsigna nunc nascunlur, in prima rerum conditione fuisse
    in sole, el luna, et in stellis. Per quod significarelur creala; caetera yero, quae de vitiis corporum, vel li-
    tempus fulurse «onsuinmationis. Signa, pro eo quod gnorum vel cadaverum nascuntur putredine, non
    aliquid significant fulurum, vel quud articuli tempo- tunc creata sunt in specie, sed inerat in eorum cor-
    riini per siderum cursus notantur. Non autem ea poribus praesens seminis origo, ut consequenter de
    eorum corruptioriibus pro suo quoqiie genere exori-
    signa quibus nonnulli tentaverunt nativitales expri- r. rentur.
    mere hominum, et qualitaies. Et addidit : Vtsinl in Post hxc, sexta die , producil lerra animam
    signaet lempora, scilicet ut tempora distinguanlur in vivam, quando caro nostra abstinens ab operibus
    vicibusmulationum, hieniis.verni, scstatis, autumni. mortuis, viva virlutum germina pariurit, secundum
    In istis igitur temporibus aut velocior est transitus genus scilicet suum, id est vilam imiiando sanclo-
    solis, atit tardior, ant sequalis ;alia enim prsestringit rum, sicut Apostolus ait: Imitatores meiestote (1 Cor.
    radiis suis, alia inflamniat caloribus, alia temperie xi). Secundum liostrum quippe genus vivimus, quan-
    fovet. In signa, el in dics. Ut sol in eo habeat diei do in opere bono sanctos viros quasi proximos imi-
    principaium. In annos. Quia luna per triccnos dies tamur. Deinde produxit terra besiias, homines in
    duodecies cnrrens, annuin conficit. Sol autem ex- potenlia rerurii sjiveferocitate superbiae : similiter et
    plcto per omnia signa circuitu, ad idem principium pecora, fideles in simplicitate viiaevivenles : serpen-
    cursus sui recurrit. Signa autem et lempora, perti- tes quoque innoxios, sanctos videlicet viros astutiae
    nent ad oninia sidera; dies vero ad solem tantum- vivacitaie, bonura a malo discernentes, et in quan-
    modo; annus autem ad cursum solis et lunse. Lumi- tum fas est, reptando scrutanles terrena.per qtisein-
    nare majus, ut prmesset diei. Utique, quia per diem telligant sempiterna, non illos venep.osos, qui se in
    sol principatuni lenet. Luminare minus, ut prmesset bttjus jnundi cnpiditatibus lerrenis collocant. Se-
    nocti et tietlis. Quia luna per noctem principatnm quituf.'
    lenet, quamvis caeterasidera cum ea pariler fulgeant. (Vers. 26.) Fjjeiomtts hominemad imaginemet si-
    Quarto die emicuerunt luminnria , lirmameuto legis mtiilitdinem noslram. Quare de solo homine dicium
    infixa : id est, Evangelistae, doctores Soripttirse san- est, Facinmus hominem ; de aliis autem creaturis
    ctrc cohaerciiles disptiiando, et omnibus inferioribus G legitur : Dixit Deus ut lierent, et facta sunl? Vide-
    luinen sapientiaedemonstrarites. Prolulil etiam simul licet, quia rationabilis creatura condebatur ut cum
    et caeteram micantium siderum ttirbam; id est, di- consilio facta videretur, et ut nobilitas ejus oslen-
    versarum virlutum in Ecclesia rinmerositatem quae derettir. Numqriid angelis dictum est: Faciamus
    in hnjiis vilse obscurilate, tainquam in nocie reful- hominem? Sed quia sequitur, Ad imaginemnoslram;
    gentes, dividanl in hoc firmametito Scripturae sensi- nefas est credei-esed ad imaginem angelorum bominem
    bilia et intelligibilia, quasi inler lucem perfeciorum fuisse creaium, ad imaginem Dei. Recte ergo
    et leueliras pravorum. Etsunl in signis, viriutnrii el inielligiiur plnralilas Trinitatis :quae tamen irinitas, /
    miraculorum; quia praedicatores propriis temporis quia unus est Detis, etiam cum dixisset: Faciamus,
    vivunt, Verbum auiem Domini manel in mternum. addidn,adEt fecii Deus, inquit, Itominemad imaginem
    Qiiiue aulem primo lerra germinavil, deindc facta suam, imagirieinDei creavil illum; non dixit, Fe-
    suni luminaria? nisi quia post opera bona venit illu- cerunt. Ergo qiiia fiebat ad imaginem Dei, id est,
    iriinatio lucis ad contemplandam speciem supernae Trinitatis propterea diclum est: Ad imaginem et
    yirlulis. Sequitur : Dixit eliam Deus : Producant similiiudinem npstram. Sed in interiore lioinine est
    aqum reptile anitnm viventis, el volalite super lerram. condiioris sui ithago : imago in immortalitate,simili-
    Quod volatilia ab aquis prodticia scribuiiiur, aer, in tudo in inoribus. Rursusaulem, ne inTrinitate cre-
    quo aves volitant, a »sapientibus cum aquis deputa- dentes aibilrarentitr tres deos, cum sit eadem Trini-
    tur : pro eo quod aquarum hiimida exsolutione pin- tas unus Deus, El fecit, inquit, Deus hominem ad
    guescit, ul volatus avium sustinere possit. Ob hoc imaginem suani. Ac si diceret, ad imaginem Dei.
    rion immerito pisces, et volucres de aquis nata esse rv Inter similitudinem et imaginem hoc interest; ima-
    commemorantur, qriia una est aeris aqunrumve na- go Dei omniiim, similitudo paucorum ; haec narmiue
    trira. Sed quidquid aquarum nndosum ei fluidum est, imago Dei ab excellentia divin* similitudinis disiat,
    reptilibiis depulatum est; quidquid vero vaporalitei quodautem imago Dei, anima peccatrix esse desinit : ad
    suspensum est, avibus distribtitum esl. Dei similiiudinem, nisi anima sancta fuerit,
    (Vers. 21 seqi(-) In species suas, secundum genut nbn pervenit, qtiia illa anima creata est per natu-
    suutn. Qnia iia creata sunt, utex eis alia genereniur, ram, hsec dabitur consummari per gratiam; quo-
    quae et formani servarent posleritatis, el specie di- niam si nibil est' alittd imago Dei quam mens natu-
    Siiuguerenlur a caeteris. lnler haec, die quinta , facta raliter animse humanre collala , quid alitid erit
    suni iu itquis reptilia animarum vivarum : lioinines simililudo, nisi feliciter beatiludo conferenda ? Et
    sciiicet renovati iu vitani per baplismi sacrameulum. ideo quidem est magnum quod bominis liiens facia
    Facta sunt et volatilia, id est, sanctse animse ad su- ad imaginem Dpi data sil in nalura, cujus privilegio
    perna volaiites. Seqtiitnr, Dixit quoque Deus : Pro- carent animalia caeiera : sed illud est multo prae-
    ducdt lerra animam viventem in genere suo, jumenta, stantius, quqd ei similitudo danda sit sui crealoris
    ei reptilia, el bestias terrm. Hsec trin generaliter di- in gloria, uj ibi sit suo creatori similis, ubi erit
    siinguit. In jumentis eniin aniinalin quae in usus ho- angelis sanclis aequalis. Quaeri etiam' potest cur
    minum suiit; in replilibus, serpentes; in bestiis, homo sexto die creatus est, dum consiat quod pro-
    leones, pardos, tigrides,vel quidqnid ore et unguibus pter intelligeritiam nobilior esl cseteris crealuris quae
    gaevit.Cum omnja legantur bona a Deo crcala, quarc iit sex diebus fuctsc sunt'.' uisi ut piimo Creator
    901 COMMENTARU1N GENESIM. LfR. I., 902
    mnndum quasi domum praepararet, et sic ppst intro- Acipatus; hujus corporei cceli ornatus, sidera, §ol e|
    dnceret habiialorem, id est, dominum domus. Fecit luna, ornaius aulem terrse, maria, erecia moniiiim,
    Deus hominemad imaginem el simililudinem sttam. subducta vallium, densa camporurii,Iapsus aninium,
    Non enim secundum formam corporis homo .facius fontium jugiiates, pralprum gemmae,frugnm varie-
    est ad imaginem Dei, sed secnndum rationabilem tales, umbrae arborum, genera seminum,' diversitas
    meniem, juxta quod ait Apostolus : Renovaminispi- animaiium specie alqucgenere invicem differenlium.
    ritu mentis vesirm, et induile novum hominem,qui Quod autem creatura hominis sexta die perfecla est,
    secundum Deum creatus esl (Eplt. iv). Et alibi : senario numero convenit; et senarius numerus
    Exuenlesvos,inquit, veteremhominem,induite novum, mundi est perfeciio, quia iri ipso die totius generis
    qtti renovalur in agnilionem Dei, secundum imaginem atque operis summn completa est: unde et specia-
    ejus, qui creavit eum (Col. m). Hinc apparel quod lem quamdam lenet hujus numeri perfectio dignila-
    non secunduni corpus, sed secunduiri inlellectum tein ; unum enim et duo et tria, sex faciunt; habet
    rnenlis, ad imaginein Dei factus est homo, quamyis eriim tres partes lales, sextam, lertiam et dimidiam.
    ctipsum corpus nostrum iia sii fabricatum, utosten- Sexta ejus unus est, tertia duo, dimidia tres. Hse
    dai nos meliores esse quam bestias, et proplerea triuni partes in summa ducla, id est, unum, duo et
    dissimiles. Illa enim omnia inclinala sunt ad lerrain, tria, simul eumdem consummant, perficiunlque se-
    hommis autem corpus ereclum est : quod significat narium numerum, quse est ratio in reliquarum par-
    animam nostram in supernis, id est, ad spiritalia lium numero. lgitur divisio duorum in unum est;
    debere semper esse erectam. divisio trium in unum est. Quid aliud bic numerus
    !* (Vers. 27.) Ad imaginemDei creavil illum. Hic ho- ostendit, iiisi Trinitalem,quae Deus est? quse quam-
    mo, secundum auimam, causali ratione creatur. "' vis tres sint persona,, in una tamen credunlur uni-
    Nam adliue sequitur, ut de limo formetur. Mascu- tate naturre. Unum ergo, et duo, ettria,sex faciunt:
    litm et feminam(ecit eos. Nee dum enim Eva facta ideoquc propter ejus numeri perfeclionem, sex die-
    describiiur, quo modo liic masculus et femina per- bus operatus est omnem crcaturain. Tres istsepar-
    hibetur? sed quia de eodem latere erat femina pro- tes senarii numeri demonstrant nobis Trinitatem
    cessura, in illo jam compntatur per subslaniiam, a Doraini in triniiate nmueri, mensurae et ponderis
    quo erat producenda per formam. Ergo secundum fecisse omnem creaturam, omnia in numero, et
    originem, Adam et Eva simul facti sunl; secunduin mensura, et pondere disposuit, idem quia omnia in
    speciem vero formae,postea leinina de Jatere viri se disposuit, quia omnia quse fecit, numeros, et men-
    formata esl. suram, et pondus babent. Post lisecfecit Deus ho-
    (Vers. 28.) Benedixilqueillis Deus, et ail, Crescite minem ad imaginem suam, perfectum scilicet virum,
    et multiplicamini, et replete terram (Ps. cxxxvn). qui non quemlibet sanctorum virorum imilando,
    Quidnmnostri, non secuudum carnalem fecundita- sed ipsaro Veritatem contemplabiiiter intuendo,
    lem volunt intelligi, sed animse, ut est illud : Mut- operatur justitiam, ut ipsam inlelligat et sequatur,
    liplicabisin anima tnca virtutem,utbicquod sequitur: ad cujus imagineni factus est, verilalem. Iste etiain
    Et impletelerrant. Terram iulelligunt carnem, quam accipit potestatera piscium maris et volatiliuin cceli,
    implet anima, et dominatur, ciun in virlute multi- pecorum quoque atque serpenlium : spiritalis quis-
    plicatur; camalem aulem felum non tunc nasci que elfectus, et Deo similis factus, secundum Apo-
    potuisse in paradiso, sed foiis gignere, sicut factum stoltim, judicat omnia, ipse autem judicatur a nemine
    est. Nos autem non dubitamus, secundum benedi- (_ Q (I Cor. n). Quod vero sequitur : Masculum el femi-
    ctinnem Dei, corporaljier potuisse illos in paradiso nam fecit eos, in Ecclesia spirilales, et obedientes
    roultiplicari, et si non peccassent, coituros siue ulla ostendit: quia sicut viro subdita est mulier, sic et
    libidinis perturbatione, ut membra sola voluntas, spirilali et perlecto viro obediens est is <jui inimis
    non libido moverel. Illud taraen credendum est, perfeclus est, siculApostolus ait : Rogamusvos, fra-
    quod lauta multitudo nasci potuit homiiium quoad tres, ut cognoscatiseos qui in vobis laboranl et prmsunl
    usque praedestinaiorum sanctorum numerus com- vobk in Domino (Rom. xvi). Dicitur enim eis : Cre-
    plerelur, quanti et nunc per Dei gratiam colligun- scile et multiplicamini: sive in linguis, sive in spiri-
    tur. Et domiiiaminipiscibusmaris, el volatilibuscmli, talibus intelligentiae gradibus, ut dominenliir per
    et universisanimalibus.Salvo intellectu, quo omni- rationis intellectum omnium carnalium perturbatio-
    bus animanlibus homo dominatur; spiritales vero num, quasi insensibilium animantium.Oranis autem
    omnes affectiones, et motus animsc, quos liabemus berba seminalis, et omne lignum fructuosum, quod
    istis animalibus similes, subditos haberent, et do- datum est hominibus in escam, fideles sunt, de ob-
    mjnareniur eorttm per temperanliam. Quo modo lationibus sanctorum communicantes (Ratx. xv).
    accepit potestatem bestiarum, cum videamus ab eis Unde et Apostolus ait: Nam si in spiritalibus parti-
    mullos occidi? Post peccatutn enim primus homo cipes facti sunt genliles, debent el in carnatibus mini-
    damnatus amisit perfectionem illam qua ad imagi- strare eis. IJaecsunt ligna fruciifera. ln istis ergo
    nem Dei fuerat lactus, ul omnibus dominaretur; gradibus tamqiiam in quibusdam diebus vespera cst,
    merilo enim pcccatorum acliiin est, ut naluraliter ipsa •perfectio singulomm operum; et mane, in-
    pro-.pera efficerciitur bomini adversa. .n choalio seqiieniiuii!. Sequitur :
    ^ (Vers. 2.) ComplevitqueDeusdie seplimo
    (Vers. 51.) Vidit Deus omnia qum fecil, et eranl opus suutn
    valde bona. Attende universalem crcaiuram valde quod fecerat. Arguuntur Judaci, qui de otio sabbati
    bonam vocari, singulariter vero tanlum bouam. gloriantur, cum et lunc in principio sabbatum dis-
    Quare ita, nisi quia omnis pulchriiudo quae in par- solutum est, dum Deus operatur in sabbato complens
    tibus conslat miuus est laudabilis in parte quam in in eo opera sua. RequievitqueDeusab universo opere.
    toto : sicni et membra corporis, cutn sint singula Sive translatogeiiereIocutionis,ipse requiescere cre-
    bona, majus laineu faciuut bonum, dum unum valde dilur, quahdo nos in se facil requiescere; sive quod
    bonum corpus clliciiint, et pulcliriludinem siiani ipse, per quem omnia facla sunt, ipsa die in sepul-
    universaliter conferuni. Ante erant singula bona, cro quievit; sive quia omnium crcalui annn ita in
    proplcr hominem, oiunia valde bona, quia omnia in ipsis sex diebus explevit originem, ut novam dein-.
    dccoreiii hotninis creaia sunt. liomo vero in glo- ceps non couderet creaturam. Sed quomodo conve-
    riam et laudcm condiioris sui faclus cst. Seqnitur. niat illud, quod Dominus in Evangelio ait : Patet
    (Cap. II.— Vers. 1.) lgitur perfecti sunt cmli et meus'usque modo uperatur, et ego operor (Joan. v),
    terra. Bene pluralitcr cicios posuil, sive illud ccelum cum boc quod ait, requievit Deus ab operibus suis,
    spirilale, quod non videmus, per quod angeli signi- Requievit scilicet, quia deinceps iiuHatnnovam con,
    ficali sunt; sive lioc corporeum, quod videmus, didit crealuram; operatur aulem usque nunc, quia
    quod fiimamentum est vocatum. Et omnis ornatus omnia ex eisfacit qusc in illis sex dicbus mysiicis
    torum. OrrialuSspiritalis cceli, angeli sunt et prin- fecit. Ergo requievit a condcndis generibus creatuj
    903 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. <J04
    rse, non autem cessavit ab opere regendi, vel admi- A } in illa sexta die serpenlium et ferarura genera tefra
    nisirandi omnia quse creavit. produxit, ita et in hac sexia setate saeculi gentes
    • (Vers. 3.) Et benedixil die septimo, et sanctificavit vitam appelentes aeternam Kcclesiageneravit, quem
    eum.Cur Dominus sanciificavit diein quielis suae, eliam sensum vas Petro ostensum manifestavit. Et
    nisi quia se creaturse quam fecit diligcndum propo- quemadmodum die sexla creatur masculus et femina,
    suii, non sanclificans diem quo ea facienda incltoa- sic in ista saeculirctate manifestatur Christus et Ec-
    vit, necillum in quo ea perfecit, ne illis aut facienda clesia. Et sicuti prseponilur bomo in dieilla pecori-
    vel fnctis augraento ejus gaudere videretur, sed tunc bus, serpcntibus et coeli volatibbus, ila et Chrisius
    sauciificavit quando ab ipsis in se ipso requievit. in hac aetate srcculi genlibus, populis et nationibus
    Post isiorum itaqtie quasi sex dierum opera bona ut ab eo regantur, yel carnali concupiscentisedediii
    valde sperat homo quieiem raentis, constittttus in sicuii pecnra; vel lerrena curiosilate obscurati,
    paradiso spirilali, quo significatur vila beaia : ubi quasi serpenies ; vel elati superbia, quasi aves. Et
    fons est sapientiaedivisus in quatuor parles virtutum, sicut in illa die pascitur liomo, et animalia, quae
    ubi edal ligni vilae graliam, ubi utiles disciplinns cnm illo sunt, herbis seminnlibus, et lignis fructife-
    tnorum, quasi fructus lignorum carpat. Est namqiie ris, et herbis viridtbus, sic et ista sexta srcculiseta-
    paradisus vim beatorum, quatuor flumina, quntuor te, spiritalis homo, qui bonus minister est Jesu
    vinutes, ligna ejus omnes utiles disciplinae, ligno- Christi, cum ipso populo spiriialiler pascitur san-
    rum fructiis mores piorum : lignum vitae ipsa bono- ctarum Scripturarhm alimentis et lege divina ad
    rum omnium maier Sapieniia est, de qua scriptum concupiscendam fecunditatem rntinntim atque scr-
    est, Salomone dicente f Lignum vitm est iis qtti ap- "',R mnnum, tamquam herbis seminalibus : partim ad
    preheiidunleam, et qui tenueriteam beatus(Prov. m). utililatem morura conversationis humanae,lamquain
    Ligniiin scieniiseboni et mali transgressio est man- lignis fructifcris; partim ad vigorem fidei, spei et
    daii. Expleia baclemis sex dierum opera, qualiter cliaritatis in vitam aeternam, lamquam berbis viri-
    in Ecclesia spirilaliter inlelliganlur. exposita sunt; dibus, quae nullo aestu tribulaiionum arescunt; sic
    deinde quid in figura sseculi significent subjicien- in isiis spiritalibus cibis aliinentisque pascitur, ut
    dum est. Sex diebus consumniavitDeusomnia opera multa iutelligai. Carnalcs autctn, id est, parvuli in
    sua, et septimo rcquievit. Sex aetatibus humaiium Christo, tamquam pacus Dei, ut multa credat, quae
    xenus in hoc saecuio, per successiones lempoium necdum inielhgere valel vel potest; lamen eosdem
    Dei opera insinnant, quarum prima est ab Adam cibos omnes habcnt. Hujus aelotis auiem quasi ve-
    us<i.ucad Noe, secttndn a Noe usque ad Abraham, spera utinam nos non inveniat! llla est enim de qua
    leriia ab Abraliain usqtte ad David, quarta a David Dominus dicit: Putasne. veniensFilius hominisinve-
    usque.ad transnii^ralioiieiii Bahylonise, quinla dein- niet fidem super lerram (Luc. xvm)? Post illam ve-
    de tisqtiead bumileui ndvcniuin Domini nostri Jesu speram liet mane, quando ipse Doininusin clnritate
    Clirisli, sexta quae ntiuc agitur usqne quo mundus venturus est. Tunc requiescent cum Christo ab om-
    fiuiaiur, donec Excelsus veniat ad judicittm .•sepli- nibus operibus stiis ii quibus dicltim est : Eslote
    nia vero intelligiiur in requie sanctonnn, quse sciii- perfecli,sicul et Pater vesterqui in cmlisesl (Matlh. v).
    cet vespciain non babet, quia cain (jam nulliis ler- Tales enim faciunt opera bona valde; post talia
    miiius clamlit. Pergamus crgo breviter per has enim opera, speranda est requies in die septimo,
    inuiidi omncs aetnies, replicaniesordinem lemporum qui vesperam non liabet. Sequitur :
    earum, ci mysiice ejus differeniias distinguamits. 'G (Vers. i.) Istm generalionescmti et terrm,quando
    Priino eniiii saiculo factus esl lamqunm lux homoi creatm sunt in die, qua fecit Deuscmlum et terram.
    in pnradiso. In qun aelate Filios Dei iu lucis nomine> Qui enim superius per dies singulos, dislincte omuia
    divisit Dcus n filiis bominum, quasi a teuebris,, coiulita retulit, qualiter nunc simul omnia uno die
    fitqtte liujusdiei vespera diliivium. Secundum ssecu- creata sint, subjdnxit : ut aliquandu ostenderet
    liiin esl laciuni, quasi firmamenliim inter aquam ett quod creatura omiiis simul per substantiam exsiitit,
    nqunm. Arca miqiie illa quae natavit intet pluviami sed non simul per speciem processit. Rerum quippe
    mnris, ct anierioiibiis populis propter imtnanitatemi origo simul creata est, sed simul specie fonnaia.
    scelerura linem imposuit, et posierioribus post Noe,, non est; et quod simul exstitit per substanliam ma-
    ac liliis, cjtis principiiun deilil; Imjus vespera fuitt teriae, non simul apparuit per speciem formae: cum
    coufusio lingiiariiin. Tertiuin sacculum factum eslL enim simul facluni cceltimet lerra scribitur, simul
    quando scparavil populum suum a gentibus per et spiritalia et cofporalia, simtil quidquid de ccelo
    Abraham, velut a salsis ct amnrissimis aquis, quasii orilur, simul facttim, quidquid de terra producitur,
    aridnm ub aquis, ut profcrret germen herbnrumi indicalur. Sidera quippe quarla die in coelofacta
    aiqtte lignorum, id cst, sanclos et fructus sanctarumi perliibenlur. Sed quod quarto die processit in spe-
    Sciipliiraruni. Ilujus vespera fuit peccalum atque: cie, Iprimo die in coelisexstitit per substaniiaecon-
    malitin pessimi regis Saul. Inde quartum ccepil sse- ditibnem. Sic el caelera. Scriptum est enim : Qui
    culum a David, quando consiituit Deusluminaria inI vivit in mlernutn, creavit omniasimul (Eccli. xvm).
    firmainento cceli, id est, splendorem regni tamquami (Vers. 5.) In die quo fecit omnevirgultumagri, an.
    solis excelleniiam, et in specie Jtuise obtemperan- j) tequam orirelur in terra, omnemqueherbam regionis,
    tem, lainquam lunain synagogaro, et stellas princi- priusquam germinaret. Quo modo herba et viridia
    pesejus; cujns aetalis fit vespera iu peccatis regum,, agri antequam exorirentur condita sunt? et si non
    quibus gens illa meruit captivari. Porro quinlo saecu- erant exorta, quo modo erant facia? nisi quia can-
    lo, id est, in Iransmigratione Babyloniae,facla sunlL saliter in illo die quando dictum est : Producat terra
    quasi animalia in aquis et volatiha cueli, quia tunc; herbam vireniem; tunc ea producendi accepit virtu-
    Judaeiinter gentes tamqtiam in mari vivere ccepe- tem, et in ca taraqunm in radicinus, ut ita dixerim,
    runt, nec habebant stabilero locuiii tamquam volan- lemporum facta erant, qirse per tempora futura
    tes aves. Hujus diei quasi vespera est multiplicalio) eranl. Non enim plueral Dominus Deus super ler-
    peccatorum in populo Judreorum, quando sic excae- ram, et honto non erat, qui operarelur eam. Cur quod
    cati sunt, ul eliam Dominum Jesum non possentt jam sexia die fnctrim fiierat, boc recapiiulando com-
    agnoscere. Jam srcculumsextum fit in adventu Do- memorat, nisi quia quando fecit Deus viridia agri,
    niini noslri Jesu Cbristi. Nam sicut in illa sexta die: nondum pluerat, riondumhomo factus fueral?
    primus homo Adara de limo lerrse ad imaginem Deii (Vers. 6.) Sed fons ascendebat de lerra, irrigans
    formatus est; sic in isfa scxia sseculi aetate secundusi universamtuperficiemterrm. Fontcm singularem nu-
    Adatn, id est, Clirisius, iri carne de Maria virgine: merura pro plurali posuit: quasi diceret: Nondum
    liaius cst: ille in animam viventem, hic in spirituml pluvia crat, sed fonics per universam terram suis
    vivificantem. Et sicut in illa die fit ahima viva, sic ett quibusque locis erumpentes, regiones proprias irri-
    jn isto sseculovitam desideranles sctcrnam. El sicutt gabaut. NoJuit hic fontes appellare, sed fontera, pro«
    905 COMMENTARH IN GENESIM.LIB. I. 906
    pter naturae unitatem; vel certe ttt intelligeremus IA ut ad immorialitatem transire non possit nisi per
    quantum prima lerraegeneratio a posteriore distet, mortem. Illud vero corpus quod in resurreciione cre-
    qusemorulis, ad pluvinrum irrigntionem vix landem dimus futtirum, immortale semel effectum, tnori ul-
    et larde perficilur ; illa vero ad jnbeniis imperium tra non poterit: quod cum fuerit immorlalis animae
    mox exorta apparuit. Istm generationescmli el lerrm, corpus effectum, sicut ab illa, iia ab eo qualitas rno- •
    quando ereatm sunt, in die quo fecit Deus cmlumet riendi numquam rcparari poierit. Si primi hcminis
    terram, et omnevirgullumagri, omnemqueherbamre- corpus vitale luil, quod poiuit etiam non mori, boc
    gionis, atttequam esset sttper lerram. Superius se- moiiale est, cui itecessitasfacta est moriendi; quod
    ptem dies numerali suut : nunc unus dies dicilur, absolute in fuluruiii immortale erit, j.im mori om-
    qun fecii coeliimet terram, et-omne virgultum agri, nino non poterit; ac per boc illud corpus faculiaiem
    omnemqueberbam regionis. Hujus diei noraine se- non moriendi habuil ex natura; liocvero morlale
    cutidum prophetam, omne tempus hujus vilae signi- condilionem moriendi habet ex poena: iminoilale-
    ficatur, in quo coelumet terra factum, id esl, in quo illud feliciiatem numquam moriendi habet in gloria.
    creaturse visibiles disponuntur. Sed quid sibi vull Sequitur : Et inspiravit in faciemejus spiraculumvi-
    quod nunc, nominato cceloet tcrrn, adjecit: Virgul- tm, et factus est homoin animam viventem.Spiracu-
    lum agri, et herbam regionis, ct tacuit caetera, quse lum vitaein loco animam conjunciamcorpori inlelli-
    sunt in ccelo el lerra, vel eliam in mari, nisi quia gimns. Si vero homo ille quando factus est ex limo,
    per virgultum agri, invisibilem creaiuram demon- corptts et anima erat, nunc ipsius anima ex suis est
    strat intelligi, sicut est anima ? Dicta autem virgul- addiium ad istam inspirationem, quando faclus est
    tum, propter vigorem viiae; lierbn, propter eamdem "'_. homo in animam viventem; dum diciiur : Inspiravit
    viiam numquam marcescentem. Deinde quod addi- in eum spiritum vitm, et factus est homo in animam
    dit : Antequamesset super terram, intelligittir ante- viventem, non est credendum velut partem naturae
    quam anima peccarct : terrenis enim cupiditatibus Dei in animam hominis fuisse conversam, ut coga-
    sordidata, tamquam super lerram nata, vel super mur dicere naturam Dei esse mtilabilem, sicut
    terrara esse, recle dicitur. Unde et adjecit: Nondum anima, quaemodoproficil, modo deficit, modo sapit,
    enimplueratDominusDeussuper lerram. Quasi aperte niodo desipit. Ergo non est anima, quaemulabilis
    dicerct: Antequampeccaret anima, nondum nubi- esi, credenda iiatuia, vel pars Dei, propbeta atte-
    bus Scriplurarum pluviam doclrinse Dominus ad stante, qui ait : Qui finxil spiritum Itominis, et ipse
    animam irrigandamconresserat; nondum propterho- tcit omnia; et ipse spiriius est aniina liominis, Evan-
    miuem, qui est lerra, Dominus noster, nubem car- gelisia leslante de anima, qnam Cbristus in carne
    nis assumpserat : per quam imbrero sancli Evange- accepii, cum dixisset Dominus: Poiestaiem habeo
    lii laigissimum infudil. Quod vero subjunxit : El ponendianimammeam (Joan. x); quam tunc posuil,
    liomo non e.ral, qui operaretur terram, quia nullus quando inclinatocapite emisitspiiitum. Unde nullate-
    homo operatus est in Virgine unde natits est Chri- lins dubitaiidum est spiritum esse aiiimam : quam
    stus. Ipse enim esl lapis de monte sine manibusab- eiiam Deus nec de se, nec de qualiliet subjacenle
    scisstts(Dan.n) : id est, absquecoilu et humanose- elemenioinm materin, sed de nilnlo fecit: nam si
    mine, de virginali utero, quasi de monte humanse de semelipso eam lecissel, numqunm viiiosnaut mu-
    naiurse et substantia camis abscissus. Sed fons labilis vel misera esse poluissei; si vero ex elcmen-
    oscendebatde terra, irrigans universam superficiem tis visibilibus facta fuissei, hnberet nnt ex lerra so-
    terrm. Terra, mater Virgo DominiMaria reclissime C ( liditaiem, aut ex aqua liumoiem, ant Qatumexaere,
    accipilur, de qua scripium est : Aperiatur terra, et aul calorem ex igne. Sed quia bis oinnibus caret,
    gerniinetSalvatorem(Isa. XLV).Qnam terram irriga- apparet cam inde nnn esse, (|tiaecum illis probatur
    vit Spirilus sanctus, qui fontis et aquaenomine in nihil habere commune; el ideo anima spiraculum
    Evangelio signilicatur. Sequitur : dicta est, quia ex niliilo facia, corpori, quod anima-
    (Vers. 7.) Formavit igitur Dominus hominem de ret, insufflata est; ideo dicta est spiraculum viise,
    timo terrm.Secunduincausalem ralionem in sex die- quia et iste aer plerumque dicitur spirilus; sed la-
    rum operibus factus est, secundum originem vero men spiritus vilae non diciiur, quia caret vita. Qurc-
    temporuro nunc lormalus esl : nam quaudo dictiun ritur autem utrum Deusanimam insufflando ferit,
    esl quod factus est homo, ipsum causam fecerat an eam qunm fecerat, corpori dando potius insuffla-
    Deus, de qua erat suo tenipore homo futurus; causa vit? Utrumque enim pulo esse, nec habere aiiquid
    autein de qua in fuiurum formaretur, id est, lerra, qusestionis, quo roodo sive insnlllaiidofecerit ani-
    hsec prsecesserat. Item nonnulli intelligunt iia ut mam, sive creando donaverit; nec de aliquo Ilatu
    postquam diclum est : Formavil Deus hominemde suo, nec de se ipso, sed ex nihilo aut sulfland»
    limo terrm, non est additum ad imaginem suam, creavit, aut creando corpori insufflavit: non quia
    quoniamdecorporis formntione dicilur. Tunc autem illud spiraculum conversumest in animam viventem,
    interior bomosignilicabatur, quaudo diciumest: Ad sed operalus est animam viventem. Nondum tamen
    imaginem et similitudinemsuam. Quseritur autem spiritalem hominemdebemus intelligere, quia facttts
    ulrum virili setate fonnatus est liomo, an per spatia est in animam viventem, sed adliuc animalem. Tunc
    temporuracrevisset? et mrum fecisseteum Deussnsenu enim spiritalis eflectus est, cum in paradiso cojisti-
    volunlatis servatorem? Verumtamen si boc homi- tutus cst, et prseceptumperfeciionis accepit. Itaque
    num futurorum causa, unde eraut insiti alque prae- postquam peccavil, et emissusest de paradiso, in eo
    conditi in die quo faciumest ccelumet terra, quando remansit, ut animalis esset; el ideo animalem ho-
    creavit Deusouinia simul; non aliter Adam de limo ininem prius geslamus omnes, qui de illo post pec-
    factum iiitclligimus,nisi perfectse aeiatis, non enim catum nali sumus, donec assequamtir spiritalem
    etiiii lam parvumquam iiilatttes nosiri sunt, facttim Adam id est, Christum. Sic enim Apcslolus dicit :
    fuisse credibile est; qtti eral in illis causis jara con- Non primum quod spiritate est, sed quod animale
    ditus, uliiDeus hominem in operibus sex dicrum fe- (I Cor. xv). Formavit igitur Deus Itominemde limo
    cit. Et fecit Deut Itominemde limo terrw. Non veroi terrm: u\ est, factusest Cliristiis,juxta quod ait Apo-
    laleer.il corpus morlale jam factum, quale primo> stulus : Ex semineDavidsecundumcarnem(Rom. 1),
    homini creatum videtur ante peccatum; si hoc ini tamquam de limo terrae. Et inspiravit in faciemejut
    quo nitncsumus lale est quale aut fuil aut cril: quiai spiraculumvilm: ulique inftisionem Spirilus sanci
    priiui hominis curpus etsi habuit in natura possei qtii operatus est hominem Cltristum. Et factus ei\
    non rnori, boc etiam habuit ul si peccasset possett homo in animam viventem, sciljcet ut qui perfectus
    niorte dissolvi. Istud autem cujus corruptio de pec erat Deus, nerlectus crederetur et homo. Sequitur :
    cato facta, et ad mortem nmrialilas ducit, postquami (Vers. 8.) PlanlaverataulemLominusDeusparadU
    cecidii in hanc moriendi neccssitatem, ita est ab il- sum volttptatis a principio, iu quo posuilhotninem,
    iius priini hominis creatiouc corporis immutatum,, quetit[ormaveral. Purudisus, bortus, sive voluptas.
    PATROI,.L. 2»
    907 AD OPERA S. EUCHERllAPPENDIX. flliR
    jrel delicise interpretatur. Tres sunt opihiones de AHgno paradisi comede; de ligno aulem scientim bpni
    paradiso : una jggfu^ guj cqfp.ojgllter Wntummodo et maline eoJnedasTNoifquod ipsuiri li<»hiimin 'isUa
    1 f araaisiim;a6ci5iun|i; $lia eorjini qui utroque modo natura rationale essfel^vel scientiam boni et rriali
    * fnteliijMt.' A priejpici signjficatqr, ex quo manife- habttisset; sed qu6d:in eo experifi et >_>cire:potuit,
    Statiir qupi|"q,u#_3i "p^fijsqjiaippejis CflBjumet lerram qiiid esset' irttex' obedieritise boniiiii et iriobedTeiitise
    jfaceriet,^aj-ajlsum |n|e epndi^ej-at.; 7 malum;' et pMhocIpfohibetur ut'rihseryarfet praece-
    . ,f,:ii(Vers^ji.} Mfoduxitque Peut. de,.bumo onme li- ptuiripet obedieritenirse!Sub Deidomiiiatipne^irjit.
    gntibi^putc&^irjMp* pis^, f/ ,9dpe?pe?i«f!isfM«l*aue: npn ut Ex hac ergO cau>ia|ipsuni ligriiim tnft'no^en^acce-
    aiiqiiod rioyj.geijeris figiiujjitertia(jpndifierit; sed ex his pit. liignOvital titebattif, qdasT a&vmedjciriam, iit
    gerieribuS' riuse'jjajii tei-ra jjie produxerat, incofruptibilis esset;' ligno' scientiae |ipni ej mali,
    el
    Ixoria''Bun/p^ljn^dtiyim, ex iJJa.yjrtute. quam jam quasi venehp,'ut 'mpreretuf: et ne tanip^extojjeflltiir
    feriefanqj|j_irf^ ac<$p$ra,t.Lignttnt itiqm vitmin me- dominio, sediri obsefvatiohe fnflndaiii'spjrejtse'su.h-
    tiiq Ipdfooisi,qriidajii |ajilum aliegarj.ce intelligi vo- jeeiUm CrSaWrfi'siiii.' Sequitur':Iri'igupcumgne 'die
    lu'ht,:.aa' s,igWicain§an7"sai)jsp|ti,arj), qu.seest iignum cqmederisex'eo,niorie ttibrieris.Sicergo- inielliganjiis
    Mm. Sed'\qviia sicyj pgjra perous.sa aqiias praebuit, Dominurn' deiiimiiasse morteni in eoquod ait':" Quq-
    iWifjouarrii^sigj?ificay_5i*it Chrjstum, tamenerat hi- cumquedie"eiefitisexeb,'mbrie nio-fiemiVJ^iia,iii()uarn
    MlHaii,ler%petfa,Ita et Jigijuin yitae, quamvis signl- dieeret: Quadieinedesefiieritis periiiobediWijiiain,
    MafeiChnsliun), tanjgii erat et cprporalifer et evj- desefam 'voS pef j jstjiiam. QuOnjddo pjoj.iefatnjor-
    :aenti.s'sirjrie' )jgpum : .qiiod prppjerea lignum vitse lem timefe,' quSmrliuIliiiietius sciebat experieodo?
    "rjuii-iupajumest', uf, dum i.lli homines inde gusta- n Sicut enim'rios^^ 'Scimus'resuffectjone,rii, quam riuin-
    xen}, riep mprjjo, nec senectiji,e;deficerent. In caeife-, qriara experVi'suniustriec4>iiriim elille^ciebat
    fjs]eiiim.ejrafalimentpni, i» jsto saeramentumi Li- tnorlem ,''' rion' adjiilc' per experieriiiarn , setl' per
    'Mumquexsj:i/sniim6qni ef, rnsfi, nojj quod ipsiim it- scientiaiii ^sfelebat pij)pel quitj esseCpt p,er"priv'a-
    giijijri'jrii sjjai natjjra ratiojiale; essfct.iyef scienfiaiii tiohern vitae Sciehakqijbd exiens'anima a "cprpufe
    Mmet^ facif mofteiril^etdtimrdyersa jiiefi,i','iri corpoifefa-
    jpbni ej ,^aii scigi)f,irie,quia hpm.p per experimeriium eitiresurffelctlhnfeiri;'ita' ei 'iile"sciebajt liioriem per
    ab ips.p(Jidi.Cft quid esset obedientiae brinuni et in- pfivatirinem vilsbVMprtem djcjt aniiha?, non iorpo-
    oJejiJieniiaeinrialum. Scquit.ur: fis, quiahph ep^teilrjjiofe'mortriisurit, qtiarido cpm-
    -:"xV,ers. lft segq,) Et de
    fiuvsm egrediebatur locovo- ederriht^Erigo^Ii.aV^.^iiiuan^^uncpjjjis lioinini mina-
    luptdiis' qqiirigqnffuffl pqr.adisunt,qut inde dividtlur fus est jndfiieiri!,'hon eahr iaiilijiji deiiertius accipiere,
    mquatuor pqpitg,.Nqmen,tmi Shison. Ipse est Gah- qUa carb separalrir|ab'aniroa, -jjijijhanc qua Jisetjalie-
    ses,quTnuijc .diei.iuriNiJjis,qui iEihiopise partes ir- riarituf a l^eb quf estviti'sua;'sicuf eniiri corpus vi-
    rjgat. Tigjiis y$rp et Eupb.fajes etiam nnuc homiiia vit ex aninria, jta animrt, ut beale viyal, viyii ex
    eadem''tehent. §ed[ Euplirates fluvius est Mesopois^ Dep.! Erigo desefja! a Dep anima^jure dicittir mor-
    niiiae,TigRJsyero contra Assyrios vadiij et post miil- tu.i :ex qua!:tres'p6stea Secutiiestiiit mnrjesi, prima
    iiiin cirgujtiim;jnfluitiin roarp Rubrum: Vocaiurau- iri aniriiay!,sec'iirida11ji' carrie,'uteriia in dairiiinlione.
    terq Jj6',cirioiriine prppter velocitatem; ad instar bfe- Sed iit"isise' seqrierelitur,'''
    :% ' 'L;:i p.fjjna' prsecessit ileserlio
    §tife' ijjnria .yeJo,qj.tatecurreniis. Plantaverat dutem Dej. '' Seqiiiiuf:'
    jfromittttsp.eusparfidisurn a principio. Parndisus Ec- (Vefsr 18".)pixifiquoque Pens ; 2$onestbqnum ho-
    clesiiiest :;sic eniiji de illa legitiirin Canticis Canli- C mittemessiisptuitf; fqpiamus ei adjuloriiim sthtite sni.
    corujji;: Hqrlus conctusus sofor mea (Cant. iv). 'A In pfiiriaHferu'm^coijiJjtibnedicluiii fiierai, Masculum
    _pr|tjcipipia.utem pafadisus plantajjur, quia Ecclesia e't •femihdm'fMit''eis'"."'e)> befiedii\l efs, dkens :'Cre-
    cajtjjoijca jiJGIiris.to principio omnirim condita esse sciteei mnittplic'ariiini,ei repleie ierrqni. Illa Jienedi-
    cognosjciiur. fluvi.us de paradiso exiens imagineiii fc'tidnriiVtiariiiii'primqfuin hoininUm, ui creiceient,
    popjiaTAWJstide paterno fonte fluentis, qui irrigat ejt multiplicareiitur:,,;'et implerieiit terram, qtiamvis
    Eijciesiain sijam verbo prcedicationis ex ddho bapti- 8t itt^elfuilulnijlBul liiaiiserit, tainen aniejiiani de-
    iQuatuor ajjtem:paradisi flumina, quairiof stint lihi_jtieferit,'d^ia, e^t," jjf cogiiosceiretuf proc.reaiio
    ts"jnrii.
    Ey.angelja[,ad praedicatipnem cunctis gentibus missa". filfdriijn^jjja^pria^l^conn^ lion ad pcenam perti-
    Ligria frucjtjfera, joinnessancli shnt» Eruclus eortim, riefe'peccati.tei qiiaiiriyisemj.ssi<Jepnradiso genuisse
    opef.a eprun). Lignum aulem vjlae, Sancius sanftto- lioromemoreritjif, 1 cr^diiiius*taii]e.ri eos siiie utlo ar-
    rujn, Chrjstus scilicet, a.d quem quisque si porrexeJ dore-libldiiilsj veiqblQre^pariendi gigneire ppluisse
    ritjmainum, viyel ift selernum. Ligmim autem scieri- fiJloSinnarailjsriy uiex Jigtioyitae vigpre.iniinniorta-
    tiajsJjoni et mali proprium est vciuntatis arbitriUm, lijaiis' siimentes, .pejrducefentiir ad jiuirie^umsancto-
    qjjpii*:in medio est posiiiim; ad dignoscendum b"o- fum,'' 1 quitijrnfexspectaf quahjiias pfiaedesiinatoium.
    nujjj ,et malum; de quo qui, relicta gratia' Dei; gu-
    " N6C iniraivdurij est ijttsi 'ri'6'iipeccassent, seinper vi-
    morte m.orietur. Sequitur : !
    staverit,
    ' ^ere potuiss^hirdum JEjib.chet Elias in Adam quidem
    (Vers. 1S.) TttfiJ ergo Dominus Deus hominem, et inrirlrii,'h'acieiiU|Hajtn!3^ vivi in cor-
    ppsuiieur/iinparqdisovoluptaiis,ul opefaf'elur,ei cu- pbfe. Di0qud\fue'Deus : Ijlon esibonumesse Itomi-
    stodirpt iWttnvHScrecapitulando narfat quo modo in f. nthi solum. Afgu.uiitjtjrhae.rejjci,qui Clnisiuin solum
    pa,radiso posuerit Deus hominem, ut operafetur et •V,hbriiiripm piitaiiti','et, jipri ietiani Dejim. Faciamm e\
    custodirel iljum. Quid operaretur, quando non Crat ddjuipriun} sirnile sut. Quin i,nipsp"Jioniinesuscepto,
    labriris deleclio? Quid custodiret, ubi nullus erat Eccl&i_a'Dep!copulatajesi.Sejjiiiiiui-:
    aggressor vel praedo? Sed ut sic custodiret eumderii (V&rs»4.9!seqg,) Fprmatis tgilur Dominus Deusin
    paradisu.m sibi ipsi, ne aliquid adiriiaefet ut ih(Ie hurriq iunciisanimamibtts ierjm, pt itnjversis.volftlili-
    mereretur expelli; velcerte,ut operafctur; ut jiisius b'^sucmii,%dduxiteq\qdAdarp, ut Vfderetquidvocaret
    esset,; custodiret, ut lutus" esseti^Tulit-'igitiir Deits ed; qniiie enini quod 'vocdvii Adam atiinimvivenlis,
    hominem, et posuit eum inparadiso. Assumpsii Deds iptum esi'noijienejns, Appellaviique Adanj npmt«ifcus
    carnem, et factus est capul EcClesise;Ut bperdreiur sitis cuhcta dnimanlfq, ei ttnitifjsfl volqlilia:cmli, et
    etcustodiret illum ; id est, vbluntate Patris ex orii- omnes bestiqtierrm.."pt osjenjieret qnaii.ioprivilegio
    jijbus gentibus Ecelesiam impleret.'Seqiiitur : hpmci pefcofibusiiantjeceljij"_, quj ratione sua cjjiicta
    (Vers. 16, !•?.) Prmcebitque ei dicens.Quaeripotest djsijngtipre jfeji"jhip'jiVI,iiaiij_ii s(ecemere ppsset, addncia
    quo modo loquebatur Deus ad Adam, utrum, sicut ariiiri'a.lia;ajjAdairi, iion circuitu jpcali, sed occulto
    nunciingelis loquitur pef ccelesiehi suhstaritiam; ari njvtu"divijiapbj^ntia vbliiii ut yenjrent, et homo in-
    quo modo patriarchis, per corpofalem speciem as- telligefet ie ipsurii qiianlp raejjor es.setbesliis, dura
    jsumptam ex aere ccelesli; vel quo mOdo prOptietife, curifiiis;ripriiiria^eiymoiogiarumimppnit; eteomagis
    in mente, siCut scriplum esl : Etdixh mihiangelus, coriditPreriisuuih dijigeret, quo se meliorem cunctis
    qui loquebatur in me (Zdch. i). Sequitur : Erc omnt viventibus, quibus jipiniiia imposuit, esse sciret.
    909 jqOMJJENTARIIJ.N,GENESIM. LIB. J. 910
    Appeflavitatltem Adqmnominibustufs cuncta animqn- l VDeo, sed semelipsumexinanivit,fprntqniservt accipiens
    jm efWajii.ia coefj,el bes.tiasierrm, signiGcansgentes', (Pltil. 11).Ipsa igitur formaeseiyilis a.cceptio, exi-
    et per eumdem Do- nanitio est; et ipsa exinanitio, ijiiamqiiam non sit
    iquifisaiyseifierent jri Ecclesia,erant
    miniiin nomen Christianitatis acceptn.raB,qnpd diviniiaiis aboliiio, aut .naturseamissio, tamen pro-
    prins non habuerant, sicut scriptum |est: Etvocabo pter formam seryi, jn qua dignoscitiir apparuisse,
    servos meosnominealip (isqi. LXV).Sequitur ; Adm jure dicitur Patrem dereliquisse. Der^liquit et ma-
    vero noninveniebaluradjulorium siqtile ejus. Qu.iain- tre.m : synagogam scilicei, veteri Tesiamenio caj-na-
    ier oinnia aniinantia terraeriuljunrjraiionaleinvenie- • liter inbserentem. Et adhsesituxori sure: id est, san-
    jialpr, nisi ille splus. Immisil ergq Dominm Peus to ClaeEcclesire, ut pace novi Testamenti essent duo in
    p]premin Adam, cumque pb4.prql'i^h '"''' unam ad de carne una. Sequilu.r:
    cos/if ejus; et replevitcqrnem prp eq. Iste sopor ,(yers. 25.) Erat auiem uterqne npdus, Adam scili-
    {190iiiiejiigiliir emissus. "i ipsius rnens per ecs.tasin ctt, et ttxor ejus; et non erubescebant.Wpn (^uodeis
    parii.ceps fieret jiiige)pj-ijin; et intrans in sanclua- nu^Uas esset ineognita, sed lurp.itudlnisnodiias non-
    fium jifei,intelljgprct npvissim.a; ?t .e.vigil.ans.la.oi- d.u.irifiierat agniia, quia noiidum libido membra illa
    quam prouheiia plenns, sacrameniuin, qimd com- exlia arbitiium commovebat: quia nuIJam legeni in
    liiendat Aposlnlus,' e.ruciaret: Tulit unam de costis iqe.mb.rissenserant repugnantem lijgj meijiis suae;
    ejus, et replevif carnem pro ea (Eph. v). i-ta oinnia nihil enim velanduro putabanl; quianiliil senserant
    Jutura i.n ClirMo ei Ecclesia facta sunt, et sunt refretiandum : nam ex pcpna peccali evenit homini
    pleiia itiysvriis el sacramentis. quae suo loc.i di- ut sua ipsios ei rebellis esset caro, quia ipse rebeUiji=
    cenda sunt. Admveronpn imeniebalnr adjutor simitis.g exstiiit creatovi suo in actibus suis; et idcirco^i^ief^
    ejus. Uiique qijoiijam qua.mvis lidelis ant justus biiit posimodum de corpore suo. Sequituj-: fc- •> r
    quTsqiiesit, Christo tamen aequari 11011 poiest, quia (Cap. III. — Vers. 1.) Sed efserpens erat tdtlidior
    nuiiussiiiiiiis ei intcr fllipsDei; nerooenim poterat prm cmctis animantibus terra, qumfecerai Dominus
    a inorie gentis hominuro lilierare, et ipsam morlem Deus. Non ex sita natura, sed ex diaholiei spiritus
    s.uperare, nisi Cliristus. Sequinir : inflalione, quaein illo erat, et per illum dolutp age-
    (Vcrs. 22.) Et mdificavitDominus Deus cotlam, bat: utebaiurenim serpente diabolus, quasi orgario, 1"
    quqm tulerat de Adam, in mulierem. Quomodo hic ad perpetraiidtim calliditatis suae njnlitiam. Quod
    lemin IJIIcreavit Deus, qtij superius ab nmni opere vero ait: Prm cunclis animantibut terra, ostendit
    NOheam creayil in niaieria, sed expressit qtiod qunmvis prsevaricalores angeli :per superbiam
    _re.ouis.yjji?
    in fonii-i: prius enirn originaliter in y.irilatcre facla fuissent ejecti, natura tamen excellenxioressunt, et
    esi, cujus postea rieiracia co-la exinde mulier facta asuitiores omnilms animaniibus terrae: nam illean-
    esi. Quaeriturutrtim femina de latere viri loimata ex gelus de spiritali tanium paradiso cecidit; homo vero
    cins iininia acceperjt aniinam, et uiriiin sicut caro e.t de spiriiali et de corpprali. Erai enim iJJecorpo-
    niseeiiliiiiiiex carne, sic a.uimaecx animabus procreen- ralis paradisus, quo per exteriorem sensum corporis
    tu,r>au novaesei.nper cieeiitjir a Deo ex nibilo. Quae fruebatur; erat et spiritalis, in quo p6r me.ntis con-
    quaeslioin di-finietidodifBcilis e-t, quia niliil a san- templaiionem inlerius laelabalur. Dicitur ergo illi;
    clis viris vel .scriplurarum aucloritate manifestius Ex omni ligno paradisi comedes;de ligno autem scien-
    pronMiniatumest. Dormivit Ada.m, eifiiilli mtilier tim boni et mali ne comedas.Prsecipitur enim nobis
    de lalere : patitiir Cliristtis, fit ec moriente Ecclesia ut fiuamur onini liguo paradisi, quo significantur
    4e sacramento sanguinis, qui de latere moriui pro- C spiriiales deliciae, de quibus ait Apnstolus: Fructus
    fluxit. Seqniiur: Et adduxit eam ad Adam, videret auiem spiritus est charitas, gaudium, pqx, longanimi-
    quid vocarel eam. tas, benignitas, bonilas, mansuetudo,continentia, ca-
    (Vers. 23.) Dixilque Adqm: Hoc nunc ot ex ossi- ttitas (Gal. v). Et non tanganms lignum in medio
    bus meis, et caro de carne mea. Hmc vocabiturvirago, paradisi plantalum, scientiae boni et mali: id est,
    quoniam de viro sumpta est. Ul vocnret mulierein, non velimns superbire natura arbitrii riostri, qur»
    yiiam; sic enim imei pretatur Eva, viia, sive cala- media est, ut decepti per scieutiam, experiamur et
    njilas: aliis eiiim viin, aliis vero calamilas. Hmc malum. Serpens atitem ille sapienlior oihnium bestia-
    vocabiturvirago. quoniamde viro sumpta est; nam vi- rum indicatdiabolum, qui inde serpens dicitur, quod
    ragn hatiel similitudinem cum viro, mulier non volubili verselur nsiuiia. Sequitnr: Qui dixit ad mu-
    babet. Et posutt carnempro ea. Ita ei Chrisius posuit lierem: Cur prmcepitvobis Deusul non comederelisde
    carnem suani mnriendo iu paiibulo crucis pro Eccle- omni ligno paradisi ? Qureripotest si serpens sonos
    sia. DixiiqueAdam : Hoc nunc os ex ossibus meis, et verborum quos per eum diabolus loquebatur inteili-
    cqro de came mea. Quia sive sancti spiritales ei for- gere pottiit, neque enim credibile est eum intelli-
    tissiini iu lenialionibiis, sive minus.perfecti, ulrique gere potuisse quaeper eum diabolns agebat. Non ita-
    ununi corpus Chrisli sunl, et una Ecclesia. Umcvo- que serpens verborum sonos intelligebat, qui ex illo
    cabitur virago,quoniamdevirosumpiaesl. Sic etChri- fiebant ad mulierem: non enim conversa credenda
    Stus l-xclesia:nomen deditChristianum, quse de la- est anima ejus in naturam raiinnalem, quandoqui-
    lere cjus sumpta est. Haecigilur omnia facta sunl in den» nec ipsi homines, quorum rationalis natura est,
    figura, quse erant in Ecclesia proditura. Sequilur: D cum daemon in eis loijuitur, ea passione, cum ab
    (Vers. 24.) Quamobremrelinquet homo patrem et exorcista requiruntur, scitint quid loquanlur, sed
    mqtrem,el adhmrebituxori sum, el erunt duo in carne mente captus nescit quaeloquilur: ita et serpens
    tata. Bcatus apostolus Pnulus hoc capitulum ita ex- verba edebat quae non intelligebat, et idcirco suasit
    ponil, dicens: Sacramenlumhoc magnumest, egoau- ut voluntas divina despiceretur, et propria tenere-
    temdico in Chrisloet.Ecclesia(Eph. v). Sed quomodo tur. Sequilur :
    Chrislus reliquerit Patreni cum una substantia sit (Vers. 2 seqq.) De lignorumfructu qum sunt in pa-
    cum Patre; aui ubi esse poterit pater sine filio, cum radiso vescimur;de fructu atttemligni quod est in me-
    de ipso filio, qui esl sapientia patris, dicatur quod dio paradisi, prmcepilnobis Dettsne comederemus,et
    attingita fineutque ad finemfortiter, el dispoititomnia ne langeremus illud, ne forte moriamur. Dixil autem
    tuaviier(Sap. vin)?Totus ubiest Filius ibiest et Pater, serpens ad mulierem: Nequaquam morte moriemini.
    et non potest esse Pater sine Filio, nec Filius sine Scit enim Deusquod in quacumquedie cotnederitisex
    Patre: quia scilicel sicut inseparabiles sunt in na- eo, aperientur oculi vestri, et eritis sicul dii, scientes
    lura, ita et inseparabiles in persona; sic enini ip.-e bonumet malum. Cur mulier interfogata a serpenle
    Filius de Patredicit in Evangelio: Qui me misit, me- respondil? nisi ut praevaricatio ejus esset inexcusa-
    eumest (Joari. viu). Quo modo igitur dereliquit Pa- bilis, ctim nullo mododicere potuifise oblitam fuisse
    trem, ut adliaereret uxori suae, id est, Ecclesise suae? divini mandali, quatenus ex voluntario libero arbi-
    Wisiillo modo quo Apostolus ail: Qui cum in forma trio, servando divinum praeceptum, laudabilis appa-
    Dti esset. non rapinam arbitralus est etse se mqualem roret, et in contemnendo damnabilis esset. In eoi
    911 AD OPERA S. EUCHERIIAPPENDIX. g<2
    enim quod dixit: Aperientur oculi vettri, hoc persua- A designare: nonnulli enim loquacius alque suhtilius
    dei, ut sub Deo esse nollent; sed similes ei essent, promittiint illicila curiosilaie secretoriim ailapenio-
    non indigentes illius interno luiniue, sed vivemes nem atque scientiam buni el mali, ei.in ip-o h-n.ine
    propria providentin ad digno.scendumbonuin et ma- tamquam in arbofe, quae plantaia est in medio pa-
    liim, quod ille prohibuissei. Seqtiitur: radisi, suam dignnsccntiam iiiiuniur demonstrare.
    (Vers 6.) Vidit igitur mulier quod bonumesset li- Contrn biinc serpenlem clamat Apostnlus; ciim di-
    gnum ad vescendum, et pulchrum ocuiis, aspectuque cit: Metuo, ne sicut serpensEvamseduxit astvtia sua,
    delectabile: Quu modo potuit mulier credere ser- sic tensus veslri corrumpantur(II Cor. xi). Sedticiiur
    penti divinitaiem sibi promiitenit? nisi forie j'am verbis liujus serpeniis carnalis nosira concupiscen-
    inerat in mente illius nntea amor quidam proprise tia, et per illam decipitur Christiaiius Adam, non
    poiestatis, et qnsedam de fueratse stiperba praesumptio, Chrisius. Dlcitergp iste ad mulierem : Cuf prmcevit
    qnse per illam tentntionem vincenda et luimi- vobis Ueus ut non comederelisex omni ligno paradisi?
    lianda. Vidit igitur mulier quod bonum essel lignum. Sic liacieticorum ciiriosa cupiditas, sic prsedicatures
    Quu inodo videbaut, si clausos oculos habehant? Sed pravi ad diligendam erroris fallaciam audilorum car-
    consideravit lignum posl serpentis persunsionem, naliuiii corda succenduiil, dicentes, quare fugitis
    ut exploraret, si quid in eo moniferum esset; et scientiam habere latentem? Nova scmper expuirite,
    ditm nihil tale in eo prospexit, coniidcniiiis ex eo boni maliqiie scietitiam penelrnte. Unde est illud in
    guslavit, comedit, deditqtte viro suo. Meriio suo sci» Snlomone, quod mulier illa, hu-relicorum speciem
    licet animal kbrictim, et lorlu»sis anfraciibus mo- tenens, dicil: Aqum fttriivmdulciores sunl, et panis
    bile, operi suo cougi-uiimper quem loqueretur ele- j^absconditus
    " suavior\(Prov. ix). Subjecit deinde idera
    git: eoque per angelicnm praesentiam piaestaiuio- :
    serpens Quacumquedie comederitis,statim aperien-
    remque naturam spiritaii neqiiiiia sibi subjecio, et tur oculi vestri, et erriis ut dii, scientesbonum et ma-
    tamquam insirumenlo abulens, fallncinsenitonicalus ttim. Sic et onines htrelici divinitatis meriitim profi-
    est femiri.v, aparte scilicei inferiore illius liiiiniiiae tentur, atque scientiae polliciiatione decipiunt et re-
    copukc incipiens, ul gratiaiiin pervcnirel adenanilo t.nuin, prehendutit eos qtios sinipliciler credentes invene-
    non existnians virum lacile credulitm ncc rinl: el quia oiiiiiino canialia persundent, qunsi nd
    posse decipi, sed diimad alieno cedil errori. Sicui et carnaliiiiii oculorurii adapeilionem conantur addu-
    Aaion erranii populo idoltim fabricanduni nnii cere, nt interiores ocnlns obscureiil. Vidit igitur mu-
    consensii inducius, scd. cessit obstriclus; nec Salo- lier quod bonumessel tignum, lulitque de fruclu illius
    miicem crcdibile esl erroiem puta^se : iia creden- et comedil. Mulier coincdit antea, non vir, ideo i|iiia
    dum esl illtim virttm suie femiuaeuni uniim, homi- carnales facilius perstiadeuiur ad peccaluro, nec tam
    nem homini conjugi, nd Dei legem traiisgieilicndam velnciter spiriiales decipiitiiiur, et dedit viro suo, ei
    non innii|uam veriim loqneuti credidisse scducium, comedit: IIIique, quia post delectaiionera carnalis
    sed sociali neccssiludine paruisse, Nunenim fnisira conciipiscenliiBnostrae, eliam ratio noslra subjicitur
    dtxil Apostoltis. Adam non esl seductus, mulier aulem nd peccandum. Sequitur : Consuerunl folia ficus, el
    seducla etl (II Tim. n); nisi quod illa, quinl ei ser- fecerunl sibi perizomala. Quod nos campeslria possu-
    tamqtiam veium esset, aceepil; ille mus iiuncnpare. Piistquamcognovertint miserabililer
    pcus locumsesl,noluil
    iiiilem ab itnico cousortio dirimi, nec in com- se nudnlos a gralin, qua fiebal ul miililas corporis
    miiiiione peccaii, nec idco minus reus, si sciens pru- nulla lege peccati jiientem eorum repugnando con-
    densque peccavil. Seijuitur: C funderet; hoc posjmodum cognoveruni, quod feli-
    (Vcrs. 7.) Et ttperti sunt oculi amborttm. Neque c.us ignorareni, si Deo obedientes el credentes non
    eniin caecinaii eraul, ut imperiium vulgus opiiiatttr, comiiiiiterenl quod cogeret experiri: proinde confusi
    quando el ille vidil aniiiialia, qiiibns noinina impo- inobedieiuia carnis su.u, tainquam teste, pcenninohe-
    suii, e.t de illa legilur : Viditmulier quia bonumesset dientiie suie consueruntfolia ficus, et fecerunts.bi pe-
    lignum. Pniebaui eiiimnon oculi coriim : sed ad Imc non ritomala, sive cmnpeslria, qnod nos alio nomine
    erantaperti, hoc est, atteuli, ui cognoscereut succincioria possutiuis appillare. Campestria aHiem
    quid eis indumeiiluin graiiae pr.cstarei, qunndo mem- ex eodicti, (|uod juvenes, qui nudi exercebanlur in
    bta eoriimviilunlaii repngnare nesciebani: qua gra- campu, pudenda nperiebant: unde qui iia succincti
    tiu remota, ut po?na reciprocn inobedientia pleciere- suiil, cainpesirnlos vnlgus appellal. Cumquecognovis-
    lur, exsiiliiin molucorporis qua-dam iinpiidens no- senl se esse nudos, Consuerunlfolia ficus, undesecon-
    viias, unde esset indecens nuditas, et fecit nlientos, tegerent. Qui sa-culum nsperum amplectumur, qui
    reddiditque confusos. Sequilur : Cumquecognovissenl pro religioue voltiptatis carnaiis arcinntur, quique
    xe esse nudos. A gratin scilicet, a qua illis fiebai ut deccpti bsereiica pravilate, el graiia Dei nudaii, tegi-
    fiiudilas corporis iu illa lege peccaii eorum meiites mejiia mendacioruin, lainquam folia fici, colligunt,
    repugnando confunderet. Sed quid est, quod ipse faciuni sibi siicciiictoiia vaniimis, ciim de Domino
    per niulierem decipit, et non per virum? quia non vel Ecclesia inentiunlur. Sequilur :
    potest raiionoslra seduci ad peccandum, nisi prse- (Vers.8.) Et cutriaudissentvocemDei deambulanlis
    cedeniedelecialione in carnalis inliriniialis affectu, in paradiso ad auram post meridiem. Quid est quod
    qui magis debel obtemperare rationi, tamquam viro n post peccalum boiiiinis in paradiso , Dominusjam
    dominanii; boc enim in unoquoque homine geritur " non slat, sed ambulat? nisi quod irruenie culpa a
    in occulto quodam secretoque conjugio. Suggestio- corde illorum remotum se demonstrabat, quos jam
    iiem quippe serpentem accipimus, mulierem vero in suo praeceplostabiles non videbat. Quid est quod
    nnimalem corporis sensum, rationem atitem virum. nd atirain post nieridiem dicit? nisi quud lux ferven-
    Ergo quando occurrit mala stiggestio, quasi serpens tior veritalis ab eis abscesserai, et pcccatrices animas
    loquitur. Sed si sola cogiiatio obleciatur ilia sugge- consiringebat frigus inlidelitaiis. Absconditse Adam
    slioue, et refrenante ratione cousensus explendi et uxor ejus a facie Domini Dei, in medio ligni para-
    operis non succedit, sola videtur mulier comedisse disi. Hiec ei insipiejilia de pcccati pcena acccssil, ei
    illicitum : quod si ipsum peccstum etiam et mens se laiere posse velle, quem latere nibil potest. ln-
    perpelrandum decernat, jam vir deceptus est, jam crepavit ergo Dominus Adam deambulans , ut caecis
    inulier cibum dedisse viro videtur; illicilo enim cott- menlibus nequiiiam suam non solum sennonibus,
    semire, de ligno proliibito manducarc est. Ttmc sed eliam rebus aperiret, qualenus peccalor homo
    qtiippe jure a vita beata, tamquam a paradiso, ex- per verba quaefecerat audiret: et per deambulatio- in-
    jiellitur homo, peccatuinque ei imputatur, etiam si nem amisso aeternitatis statu , nmiahilitaiis surc
    non sequatur effeclus,quia elsi non estin factis cul- constantiain cernerpt; et per auiam fervore cbari-
    pa, in consetisu tamen rea tenelur conscienlia. Hsec tatis a se expulso, torporem suum animadvertcret;
    secundum anagogem: caeierum juxia metaphoram et per declinaiionem solis cognosceret quod ad lene-
    poterit callidus serpens iste hsereticorurn versuliam braspropinquarct. Sequitur :
    913 COMMENTARII1N GENESIM. LIB. I. «14
    (Vers. 9.) VocavitqueDominusDeus Adam, et dixit A quia non vult mortem peccatoris, ted ut convertalur,
    e\: Adam, nbi es?liicrepanlis vox est, nouignoranlis: et yival (Exech. xviu). Ergo non est desperandum
    noii iilique ijinorandoquaesivit, sed incrppnnd.i ad- qniliu libel peccaloribus, dum el ipsi impii ad ^pem
    inonuil, itl atieuderel ulii esset, et unde cccidissei, indiilgeiiii.e provocnniur. Dicitur aiilcm posi bn-c
    lniiii|tiani si diceiet : Qualis fneias , qnaiidn obe- Scrpenti, Maltdictus eris inter omnia animantia, super
    diendo sinipliciier incedebas, ctqualis nnnc appares, pectus tnutn el ventrem gradieris. Nomine pectoris
    qtiandu prrcvaricalor elfecius es? Qui eisi prius lor- sigiiificaliir siipcrbia mcnlis, nniniiie nnlein ventiis
    tassis cuin illis lnqucbniiii-,sicut ciiin an»>li-, iniuc signilicnntur desitlerin carnis ; liis enim dtinbns rcbus
    atilem jer suhjeciam crcaturain illis apparnisse Cte- serpii ilialinlns advei.sus eos quos vult decipere, id
    dendus est, et dicit : Adam, ubi es? >iilil ctim sub esi, aui lerrena cuuiditaie et luxuria, nut sitperhisc
    culpa laiisum , ei jnui suo pcccato vclu i nb oculis insaua ruina. Et terram manducabis; idesi.ailte
    veritatis abscontlittim , quia tencbras <rroris ejus perlincbiiiii quo- lerrena cupiditale dcceperis. Om-
    iion npprohni. Per hoc, quod vocat dicens : Vbi es ? nibtis diebus vitmlum; id csi,on.ni tempore qtio ngis
    sigiium dat <|iiin nd pceniieiiliam revocat. Per hoc hanc pnlcsiaiem, ante illam ultimam poenaiujudicii.
    qund requirii, apeile insiuuat quia peccatores jure Sequitiir :
    d.imnantnr. Sequitur : (Vers. 15). Iniinicitias ponam inter te et mttlierem,
    (Vers. 10.) Q ii aii: Vocemtuam audivi in paradiso, el semen tttiim el sementltius : ipaa tonlerel caput
    et timui, eo quod nudus essem, el abscondime. Jam luitm, el lu insidiaberiscalcaneoejus. Semcn iniilie-
    niiserritiio eriore lergiversando respondit, qnasi ideo ris esi loium gcnus liiimaiiuin, setuen scrpcniis car-
    possil displicere, qnod nudus essel, ciim ulique me- „ nalin desiilctia : quai:dno semina coiitinuum inler se
    lius Deo placeret, si sic maneiet sicmi euni ipse fc- gererc odium debeiil, nt non f.icinmnsen quaedia-
    cerat. Et limui. Hoc.est. <|uodscripiuin est: Arer- holus vuli. Qiinl est quod ait, Ipsa conterel caput
    tisli faciemluam a nie, et factus sum conlurbaltis, eo luuin, el insidiaberiscolcaneo ejus ? Capui serpenlis
    quod nudus e?sein. Ante pcccntum enim ideo se nu- esl cogitatio illiciliv ^ugstestiouis, quod nos omni
    dtim non agno.scebat, quia ejus inieuiio in supernis iiiteniione conierere atque illulere ad pelram , quae
    erat. Et abscondime. Quare ? Quin in illa nudiiale est Clirisius, debemus. Calcanetim mulieris est ex-
    iani non audebil apparere, de qua ipse coeperat Jiemuin vitaeimslraetempiis, nuo diabolus nos acrius
    embescere. Sequilur : inipugiiare satagit : cui si virililer resisiiiiius, victo-
    (Vers.il.) Quii indicavit libi quod nudus esses? riani peisevermiise cum salute nostra percipiemus.
    nisi quod ex ligno, de quo prmceperam tibi ne com- Inhn-ciiiiisponaminter te et mulierem,et semenluumet
    ederes, comedisti.Tiinc ille iion ad se culpam retulii, seinen itlius. Semen diaboli, perversa sustgeslioest.
    sediid miiliereiii, ipiaui lioiiniius dederat, eireatum S«ineit inuiieiis, frucliis esl bonioperis quo perversae
    suum olilijue in auctoiem redcgil, qtii ei mulierem sug^es ioni lesi-tuur. lpsacnpttt illiusconlerii, sieum
    dcdcrai qu.e ei laie persunderel : nd ctimuliim pec- iiicns in ipsu iniiio mnlsesuggesiionis excludit; ille
    caii sui snpeibe ie-uond l, non liiimiliiei; quasi nue- insidiaiurcalcaneo cjus, quia ineniem, quainin prima
    rimoniaiii i:i Deuiti (liriue>cl, cur ei talem dedisset suggestiotte non decipit, decipere in fine conlendit.
    sociam iiudc. ei occnsio prccaii essel. Hmiliier et Qinilamaulem, quod dicluin est, Inimicitias ponam
    niuhcr siin; citlpaecaiisam in Crentorem referl, quare iitler le et mulierem, de virgine, unde natus est Do-
    serpeiilein pcr quetn deciiu-reuir in paradiso creave- miims, inlellexerunt, eo quod illo tempore ex ea
    ril, vcl inirare permiserii. Serpcns autem jnm non C Douiinus nasciiiirus ad inimicum deviucendum et
    requiniur, q.na nec ejus poeniiendaquaerebaiiir. Re- moriem , cujus illc auclor erat, destrueiidara pro-
    quisili vero :id poenileiiliain,vocent clcfen-ioniscon- mittebaiiir. Nnm illud qnotj,subjiinctum est, Ipsa
    trn iusinm corrciiiiuiieni protuleruiit. Unde innic conteret capul tuum, el tu insidiaberiscalcaneo, hoc
    u-qne iu iistiui peccantium irahittir , ut culpa ciim de tructu ventris Mariae,qui est Clirislus, inielligtint:
    agilur, defcndniur, ct unde finiri renlits debuit, inde id est, lueum siipplantabis, ut morialur, ille autem
    ciiniiileiiir; nam serpeus nou imeir gaiur, quia nec viclor resurgel, et caput iiiuin conleret, qnod est
    cunliteri peccalttmpotesi, nec habelundese excusel: mors : sicul et Daviddixerat ex persona Patris ad
    prior lamen excepil pcenini, ei non eam qure uliimo Filium, Super aspidemet bastliscumambulabis,el con-
    judicii) reservatur ipsi et angelisejus. Sed poenaejus culcnbis teonem, el druconem(Ps. xc). Aspidem dixit
    huc in loco diciiur, ut io polestate habcat eos qui niortem, basiliscum pcccatum, lennem Antichri-
    Dci praccpia roiiieinniint, ei inde inajor poena est slmn, dtaconem diabolum. Sequilur :
    illi, qtiia de lali infelicitate Iseiatur. Sequitur : (Vers. 16.) Su» viri potestateeris, et ipse domina-
    (Vers. 14.j El ail UominusDeusadserpenlem:Qitia bitur tibi. Qua:iiim-ciim dicit. Sub viri polestate eris,
    fecisti Itne, maledictus es inter omiiia animuntia et si non peccasset mulier, si esset sub potestate viri ?
    bestiasterrm : sttper pedus tuuin qradieris, ct terram Esset ttiiqiie, sed ea servitute qu;c per dilectioncm
    contedescunciis diebusvitmtuw. Nunc qttotl ad ser- opealur, et loras niittit liinorem ; post peccnium
    peiitem diciittr, et ad eum qui operaius est per ser- vcro roudilionalis serviiutis timore , qui per disri-
    jieilinere nosciiur, non ad animnl irraiiiina- plinam operatur, veniens de malediciionis pcena, ct
    )ile. qtiia boc nim in siii naliira vel vulmiialebabuit j. non potins de n:qualiiate nainr.o. Appctilum ergo
    Iienlein,
    ul laceret, sed diabolus lioc de illo et per illum est ejus vir liabet subjugaium, ul juxla lianc legcm inu-
    operatus. Super peclus tuum gradieris, et lerram com- lieri modum impouat. De poena auiem mulifris quid
    edes : si>|uiilem in pectore calliditas nequitiaruin significai, quod ei dicilur, ln doloreparies filios; nisi
    ejus indicatur, qtti et lenam devoral, dum huuria quia carnalis voluntas cum aliquam malam coiisuetu-
    et libidme peccaniiiim jiascitur el deleclatur. Cum- diiiem vult viucere patiiur in exordio dolores, atque
    que aitdissenl vocem Domini Dei deambulanlis in ila per melinrem consuetudinem parit boniiin upus
    paradho ad auram posl meridiem.Dcambulnt Deus in quasi filios? Quod vero adjecit, Et conversiotua ad
    lllis , el noi) stnl, qui siabiles in ejus praciepto non virum luum, el ipse tui dominabitur; hoc significat
    perseveiani : et bene, Ad aurain posi meridiem; quia qund illn vnluplas carnalis, quae ciiin dolore relucta-
    jam ab eis aufiriur lux illa ferveulior verilatis ap- verai, ut faceret cnnsuetudinem bonam, jam ipsis
    propinquaniibus errorum tencbris. Absconderutiise erudiia doloribus cautior fii, et ne corruat obtempe-
    a facie Dei, in medio ligni paradisi. ln medio nam- rat raiioni, et libenler servit quasi viro jubenti. Se-
    que ligni se abscondil, qiii aversus n prseceplo Crea- qiiitur :
    toris, in erroris atqne arbiirii sui volupiatibus vivit. (Vers. 17.) Adm vero dixit: Quia audisti vocem
    VocavilqueDens Adam dicens, Adam, ubi es ? Hic uxoris tum. Ctilpat ilaque virum , quia prreveuiens
    osteudit quia si qui a fidevel bonis operibus ad mcn- Dei mandatum uxoris praeposuitvoluntatem, cui de-
    dacia sua desideriaquc iabunlur , non despicit illos buit dominari : Et comedistiex ligno de quo prmce-
    Deus, sed adhuc ul redeant ad poenitentiam vocat, peram tibi ne comederes. Denuo arguilur de gula
    »15 AD OPERAS. EUCHERll APPENDIX. 91«
    concupiscentia, quae in lapsri prrevaricationis pcena i A fecerit contra paradisum voluptatis : sed quod illo
    secunda post sriperbiam est. Maledictalerra in opefe e ejecto, ante fores paradisi Cherubin et firimnieum
    tuo. Opera hic non ut ruris coleridi sit,' sed peccatai gladiurii posuerit ad ciisiodiendum paradi-i vesli.hu-
    signifleat, Ut in Hebraeoliab''liir. HoCct in Aquilai lutti, ne quis possii intrare. Vocaiun|ue dehinc Eva
    noii diScordai; dicens, Matedictahumut propter tt ;; maler viyorumi id est, recie lacioruin : qiiiliu- qoii-
    tpiridi et tribulos germinabit tibi. Incenliva qnoriam- - traria sunl p'eccata,:.ojuaenoniine morliniruro signiQ-
    inridii vSliorutri, pnre irinobis nullo iriodoessent, sii canttir. Jara vero per sententiam qn,i' in virtiin in-
    felieiiaierri psiradisi primus homo non perdidisset. ferttir, ratio noslra arguiiur; quae et supra peccati
    Se^yilu»: - coiicupiscentia Seducta, a pafadiso beatitiidinis re-
    (Vers. 19.) /n surforevultuilui veseirisfianetuo, donee; mota, habet maledictjoneslerrenae operntionis, habet
    reveridrii iri teffim, dequa tumptut is. Illjim inielligii et dolores temporalium cnraruni, quasi spin.aset tri-
    vohiit parieni,qui sede coelodescendissetesiatos estv,' biilos. Sic lamen dimiliilur de parad so IieatitndiniSj
    qul dat vitam mnrido (Joari. vi). Hutic ergo panenii ut operarelur lerram , id estin corpofe isto laboret,
    cum maximo sudoreet poeniteniiaesatisfactioneacci- et colloccl sibi meiilum rcdeundi ad vilain fieaianij
    piiintpcetiiteritei.Cuiri verP dixissei Deus, Adam, ubii quaeparadisi nominesisniflcatur, possitquenliquando
    es? mortem sijgiiifleavitanimrfi, quae facia est illoi maniiin porrigere ad arbnrem viiap,et vivere in aeter-
    desefente : dicendo, Pulvis es, et in putverenirever- num. Mantisautem porrectio bene significaicrncem,
    terii, mrirtem sigriiflravilcOfporis,quseilli fil, iinifna vel crucialtim pceujtentiie, per qiiem viia relerna re-
    discedeiife.Propterea de triorte seciinda nihil dixisse cuperalur. Accipit eliam lunicam pelliceam divino
    credendus esi, qiiiS Pcctillain esse voluit propier JJ judicio , quo nomirie corporis mortaliias signiflcatur
    dispeiisaiiorierriTeSlamenii novi, ubi seciitida mors in bisloria : inallegoria aute.ma carnalibus seiisi.bus
    apertissiuie declaratUf, ut prius isiai mors, qurt: com- abstractse voliipiates; qua-carnaliter viventemdirina,
    munis est omiiibus; mors vero secitrida nbri utique lege consequuntur et eontegunt: qui si aliqunido
    communis esl omniblts. Sequiliir : ad Denm convertiiur;pcf flariiroeamfraraeam, id est,
    (Vors.'21.") Fecit quoque DomirititDeusAdat et per iribiilationes tenipofalcs pcccala sua agnoscen-
    uxotiejustitnicdspetiiceiit,etinduiiedi'.InliiniCispclli- do et geineiido : et per Cherubin, id cst, per pleni-
    ceis riioriis est iritelligehdacoriditio, nl qui per iri- tudinem scientiap, qubd est cliariias, pervenii ad ar-
    obediSntiariiDeisiihilitiidiiiem.idestr imiriortalitaiem bnrem vitie Chri-luin, elvivetin seternum.Cheiutiin
    tehefe rioliieriiril,pef riiortis coiidiiioneinsimilitUdi- namqtte plenitudo scieniiie interpretatuf : frnmea
    nem susfcipefentjiinieiitorum et pecndiim. lpsi sibi vero Versaiilis posila ad ciistodiendamviam ligui
    praeCirictoriade foliis flfci;6t Deiis illis tmiicas pcl- viiae, tcinporales poenaeintelliguntur, nemo enim
    lid&ISfecit : id est, ipsi appeiierUlit meliiieridilibi- potest pervenirc ad arborem vitip, nisi per has duns
    dinem, felictri faCievcfitatis, et Dcus mutavit cpf- res ; tolcrantiam scilicet molesliarum ,. et pleniludi-
    pora eofiiiii iri ista' mofialitate Carnis : qitia curii nem siienii.-B, id est, per chnfitatem Dei et proxi-
    horrip per supefbiam DeVisesse appetiit, iisffue ad mi: Pteriilndoeriintlegisesl charitas. Sequitur:.
    belluaruni rnpfialitalem dejectiis esi. Secfniiur : fCap. IV.— Vers. 1.) Adatri vero coqnovitEvam
    -(Vers. 22.) Ecci Adani quasi urius ex ribbisfaclui uxorein suaht, qum concepitet peperit Cain dieent,
    ett. Id est,' rjliasiipse Domiiiuset cfeaior ejus, qtiodl Postedi homiritmperDeum.Cain aulem inierpretatur
    pef liiipfad ifrisiPiietriinsultrtnlis: ex riobis,nd wiem- - possessio : iiutte diciinn est, quando nattis est, Ac-
    pluiriTlitriorisi quod ndri soliim rioh iia filit ui fieri'G quisiii hominemper Deum; neque enim, illo nalo.di-
    vriliili, s6d nec illilii (jiioil facius iiierat Consefvrivit. xisset Adain qiiod dixisse legitnr, Acquitivihominem
    Quoffvejroaddidif; &$*ii unus eXnbJns; BpCproptef per Deum, riisi illis diiobus ipse fnissel hnmonascen-
    Tf iriittiteiiidicfurii fest: sicilt et illiid, Fdtidniils ho- doadditns prirrius. Naiii6esl igiiur piior Cainexillis
    mirierndd imatjihemit tiriiilitudiriemribstrUin.Sequi- duObusgeneris huitiani parehtibiis, perliiieris ad bo-
    tur :' Sc(en,sbPhvhiel triaiiim'.Vi ipse per experlmeh- ininum civitatem ; posterior Abel, ad civiiatem Dei.
    turii riiiiliiiridiiCefet, qupd Deiis per sapieritiam no- Siciil eniin in uno hiimine ; quod dixit Aposlnlus,
    vit. Sequifttr : Jv"ttiicergp nirfe/e;rie fitfle niiiiat md- experifriur,' quia non frimum quod ipiritale etl, ted
    nuhi sitam, et suriiqteiiani de ligriovitm, it cbmedut), quod animale, posteaquod spiTitale(I Cor; xv); undfe
    el viedl iri mtefnurri. Vdfe ut Clemejitis"s;imiis Doirii- unusqnisqiie quoniam ex damnaia progenie exoritur,
    nus eisdem digriatus est coiisulere ad saliliein, rie primo Sit neccsse cstex Adam malusatque carna|is.
    forie {ief tfahsgfessjbnem Iridighi jam facii de ligrio Quod si in Chrislum renascendo profecerit, poterit
    vitaepracsuriiereh'],edere ,' et ad perpetulim viveferit esse bonus et spiritalis • sic in universo genere liu-
    ciuciaiiih). Eisiiles itaqiie sunt at>illjris esii ad tein- mino Ctim primum istrfi duae coeperunlnascendo af-
    piisifeflecti,rit per CoiigrUaihpojiiitehtisesaiisfacWo- qtfe mofiendo procufrere civiiates, prinr est natus
    neirifufsriiri iltiic urideemissi fiiefant tevertereriiuf. civis liiijus saeculi, posterior atilem isto peregrinus
    Poiesi ergo videri pfpptefeia in laboreriiHOirioliiijtis in saeculo, et pertineris ad civitniem Dei. Sequitur :
    vilaeesse dimissiis; utaiiqUando manum porrigat ad (Vers. 2 seqq.) Fuit autem Abel pastor ovium, et
    arbofeni vltab^• Cdin agficola. Faclum est aulent, posl multosdies,ut
    (Vfers':tifti'.) Emititqitieuih DtibiiHUsDeusde jy i offefret Cdinde frUctibusierrm munerd Domino.Abel
    pafadiso vpficptaiisiii opefdretitrlerfdm, de qita surii- quoqueoblulit deprimogenitisgregis sui, et deadipibus
    ptusest. ld est, iriisto cdrpore labdrafet, e't ibi posse.t eorurit: el respexit Derisad Abetet ad munera ejus.Ad
    collricafe'sifii: riiiefiiiirii'redeiindi. Et collocavitetini Cairitero et ad munera ejus non respexit : iratusque
    ariie pdrddi&ithi'.Et hbc sigriiflcalhtiafacturn est; ut est Cain vehemeiiieri et concidit viiitus ejus. Unde
    coritfa paradisuiri, iri oluoh.eatavifaetiaiii spifilaliter scife potefat Cairi quod fratris munera siiscepisset
    signiflcabatur.iiabitaret pec'ca'ii6fufi(Jueiii misefia. Deris, et sua repudiasset, nisi quod illa inierpretatio
    Et ordihdvil Clierubin et flammeantfoniphmdni,qum vera est, quam Tlieodotidn posuit, Et inQammavit
    veriiluf tusibdife vidm ligni vitm.-Hoc per ccelestes Dominussuper Abel.et super sacri&ciumcjus : super
    iiliqiifepotestates etiaiii in paradiso visibil.iterfacturri Cain vero et super sacriflciumejtis non inflammavit.
    esse credeiidiiiii est, ut per angelicnm iiiinisterium Igneiri antem aa sacrificiumdevorandnm soliiuin ve-
    ess^t illiij igiiba'ijhaedaihcusfridial• riiJii tameri fru- nirft de ccelo, et in dedicaiione teinpli stib Snlomone
    stra facluni est, nisi quia significari aliquid eliani de legimus, et quaiido Etias In monteCarmelo con-tru-
    spiritaii pafridi£o non est titique dubitaiiduin; sed xil altfire. Seqiiitdf'.
    alfussensiis iri llebraeoest qunmhic legiitir, ait enim, (Vers. 6, 7.) DixilqueDominusad eunt, Qunreira-
    EjeCitAdam(haiiddribiuiiiqiiin Dominus) et habitare tus ei? et cuf concidit faciestttdi'Nonnesi beneegeris,
    fecii atiie pufadisum VolupiatisCherubiriet flummeum recipies; sin aulem tnpte',ttulim in foribttsaderit pec-
    gtailium, qui vefieretur, et custodiretiiarii ligni vilm: catuin luum? ted trib fe erit dppeiitut ejus, el lu domi-
    non quod ipsum Adam,quem ejeceralDeus, habilare naberis illius. Hpc est, quare irasceris, et invidiae in
    o<7 COMMENTARHIN GENESIM. LIR. I, 918
    fralrera livore tOrqueris? cur iratum vullum dimittis A niotn «ir«m occidi in vutnefe meO,et juviriem in tivors
    in terram? nohne si bene egeris, dimitteiur tibi meo. Alii de septeiri vindictis Cain yaria suspicantiif,
    omne delictum? sivC; ut Theodotion ait; acceptabiie et primum ejhs asseflint fuisse jjeccaipm; qripd nori
    erit, id est, munus tuum suscipiam, ut suscepi fra- recte diviserit; securiddmj quod iliVidefit. fratfi-J
    tris tui: quod si male egeris, illico peccatum tuum teftium 4uod dolose egefit, dicfenS: Tfaiiseainus ii>
    ante vestibulum tuum sedebit, et tsili jainitbre cdmi- campum; quarttinl- qiitid oecidefit; (jiiJiitiim,quod
    taberis? Verura qiiia liberi arbitrii es; tnoneo ut non procaciter negiverit; Sextuiri,quod seipsdiHilamna-
    tui peccaium, sed lu peccato domiiiefis. Nativiias verit; dicens: Majbf hte'dcutpa est', qUarri«i lehiairi
    duorum flliorum Adam similitudinem Habet duorum merear; scplimum qUbd hfecdamrinlils iegerit poeni-
    populorum qui erant diversis temporibus ad fldfem teniiain. Et dicuhi illuiri & ClteihentiSsimbDeo ideo
    venturi, pari opere et dissimili charitaie arite Deum; usque ad gcnerationes septetn fdisse dilatiiiii, iit sal-
    FiiiJ aulem Abet paslor ovium, et Cain agricola. Sed tem malls ipsis, et longsevaeVilsertidproir-fe cbriipulsus
    sicut Cain -acrificium ex terrae fructibus reprobatur, pceniieritiamageret; et tiiefefetuf ab-iolvi: Nonhulli
    Abel atilem sacrificium ex ovibus et eartim adipe septenarium numerum plenum et pCrfectumiiiterpre-
    suscipitur; ita novi Testamenti fides ex innocentia tantur; de taultis Scri^turarum lficis Ifcstiriibiiiricon-
    grata Deum laudans.; veieris Teslamenti lerfenis trahentes; et hunc esSfesensum queih siipra jirae-
    operibus antefertttf. Sequitur : ., , strinximus, qnod ijui interfecerit C,8lh, ali ingehti
    , (Vers. 8 seqq.) DixitqueCainad Abelfratremsuum, eum omnis fsiippliciitfansitorii libferet preiia : ijuo^
    Egrediamur foras in agrum. Cvmqueessent in agro, : niani septies viirdicabilurd'eCain\ de Lariiech aulerii
    consurrexil Cain adversus (ralrem suum, et interfecit j, septuagiessepties. Tiadunt Hel)raei.77aniiii&sev La^
    eui». Et ait Dominusad Cain: Ubi est Abelfrater tuus? niefehprogenie reperiri, quae diluViodelfetaestthi; et
    Qui respondit, Nescio-.Interrogat non tamquaiii igna- in hoc numero de Laniech factam essfevindictairi,
    rus, sed tamqtiam judex qui reum puniat. Vox, in- quod genus ipsius Usque ild cataclysmtim perseversi.
    quit, sanguinisfratris tui clatnat ad me de terra, Cla- verit: alii ab Adam Usilileatl Cliristuiii 77 ^eheraiib-
    mare amem sangitis Abel ad Domiuum dieitur; non nes asseverant, securidtun Lhcae eVangfelistseauctb-
    vooe, sed causa. Ctii Cain.ad. cumulum .peccati sui, ritatem. Sicui ergo septima gerieratiorieCairi pefccai-
    fallaciierac superbe respondit, ptitatts Deum latere tum est dissotutum, non ViridicaVitquippe Domimis
    qnae gesserat. Nescio : num cuslos frdtrii fnei sum bis in idipsurii; ei qiii semel fecepit mala sua in vita
    ego\?Cui iieus ait, Arbitraris me quod gessisli ne- sua; nori edsderfi cruciatus paiietur iri ihorie, qjiqi
    scire, qui cogiialinnem quam impie coriceperas in- est passus in vita; ita et Lamecli peccatum, id esi,
    spiciens, ne opere consummares prsemonui? Sed ne tolitis mundi^ atque sanguinis, qui feffususest, Cliiisii
    cau-ens injuste me adversum te proferre sententiam, solvetur adventu, qui tulit peccata riiundi, qui lavii
    ego libi accusationem non infero : sed est testis qui amictum suum in sanguine rivaej.et tbrcular calcatj
    teacctisat, vox videlicet sanguinis fratris tuij quae vit solus, et in ascehsiOhe Sua riiiraciiluni praebiiil
    claiiintad mede terra. Seqtiilur.: , Angelis.
    M(Vers.iS seqq.) ResponditqueCain ad Dominum% (Ver8. 15.) PosutiijrueDominusiri Cdlh sigrium, ut
    Mqjor.est iniquitas mea quam ut veuiarhmerear. Id non eum interficerkiomriisqui ittveriiiiet eum. Ipsuni
    est, plqs peccavi, qunm ut merear absolyi. Ecce eji- videlicet signum, quod tremens ct gemens, vagus et
    cis me hodie a fade tua. et.a facie tua abscondar, ul:.' profugtis semper viverfet';hec iispiam in bfbe tefra-
    laliiem; et ero gemenssuper terrarri; ei erit omnis quii C rum sedes possel habiere qiijetas; alqufeideo ut sal-
    ittveneritme, occideime. Ejicior, inquit, a conspectui vari posset, aedificavitCivitaieiri;DixitDfeuladCalri i
    iiib, et coiiscieiiiia,sceIer(s lucera ipsam ferre noni Si recteofferas,et reclehon tejoVis; peccdstt;liliqiie,
    susiinens, adjecit, Abscondarullatiiem, eritque ontriisi quia etsi antea Judaei recte illa tefeferiiht,in feotaiheri
    qui inveneritme, occideime. Dum ex tremore corpo- inlidelitaiis rei sunt; quia, Christo VfehieHie, jam tierii-
    ris et furia mentis agiiamr, eum se esse inlelligit quii pus novi Testamenti a tempore veteris Testameiiti hoii
    iriereaiiir interlici. Verum -i)eus nolens eum com- distinxc.iunt. Quod si obtemperasset Caiii, Deo ili-
    pemlio mortis finire cruciatus, nec tradi pcenae,qua cente, Quiesce;sub ti erit apfietiius'luui, Wtudomi-
    ipse se damnaveral, ait, Nqn tic; id est, non ut.lu naberis itlius; ad se boriVferliSsetpfecCaium'.ijiiuin,
    sestiinas moricris, ei.mortpmpro remedio, accipies, sibi boc tribuens et coftlitens Deo; ac iic adjVitiisin-
    verum vjves usque ad sepiimam generalionem, et dulgentiae gratia; ipse peccatp sup dbmirial-fetiifribil
    consci<-ntiaetuae igtie torquebefis : jtaul quicumque illp sibi dominarite servuS fesiet peccati; liefeffatreiri
    teoccideriij secundum duplicem intelligeptiam, aut occidisset innocentero: Sic et Judafei,ifl quofum fl-
    in seplima geiieraliqiie, aut magrio te.liberet crur gura haec gerebantur, Si quieSfeeferita siia jierturba-
    ciatu, iion qtiod ipse, qui percusserit Cain septemi lione, et tempus salutis per gratiam iri peccaiorum
    ultioiiibus sujijiciendus sit; sed quod septem vindi- rernissioriem cognoscentes atidffeht Christiim dicen-
    ctas quse in Cain tahib tempore cucurrerunt solvali lem, Non veni vocarejwsloi, ied peccdiofesih pbeiii-
    interfecidr, occjden.seum qpi viiae fnerat derelictusi tentia (Matlh.ii); mnc ad se conVefterfehtpeccatuni
    ad pceiiain,ijt agitefiiqupd dicimus mauiiesiius fiat,, suum in confcssione; sicdt ifi psalriioxt scfiptum
    quptiiiiariae.cpnsiieiu.dinisponamus exempltiiji. Lo- A estj medico dicerities,Ego dlxi\ DbrhiM^misereremei,
    qiiiliir inler yerbera serviis ad Dpmjnuin :. Quia in- sana ariimammeam; quipecettvi tibi (Pk'. XLJ;feidem-
    ceniii douium tuani gt uniyersani subslaniiam dissi- que peccato qtiamdiu iii feoruriiCorpbre fessetadiiuc
    pavl, hilerfice jrie, Dpminusqiierespiindel: Nori, ult moriali, per spem gratiae iiberi dOiriiiiaferitdf.Nunb
    tu vis, mbrieris.et finies piorte suppliciay. verumi aiitem ignoranles Dei juslitiam, et sdani voleiiies
    jbngo teiii|iore ciistodieris acj vitam, et tajn infelici- constituere, elati de operibus legli; hbri huriiiliali de
    i.ef ifi hac luce versaberis, lii quic.umquele occiderili peccatis suis non quieveriint, sed Offfehdferuht,ih lapi-
    beiielicium prsestet occiso, dum la.mmiiltis fpliberat[ dem offerisionis, et exarserufti iracilridia'Mvfersus
    cruciaiibus : etsecundum Septuaginia.quidem hic:. Ghristum, cujus Ppera videntfeS, aceejita Dbb esise'
    ribbis sensus yidctuf, lie eo autein qtmd Aquila po-i doliiefunt. Sequifur^ ItHqne ppst hmt bccidittirrA'bel
    suit, Septehipiiciter,et Symmachus .Hebdtimas, sivei mindr natu a fratre Cain majpfi riatu. OddidiliirCliri -
    Septinius ulciscetur, majoium nostrpriimista.sentenr slus caput populi minoris natu, a populb JhdsebrUm
    tia est, (jiipcJpiiiaiit iii.septiiria genpratioiip.a Lamechi majore nalu : ille in campo, istfe iri C.ajVariaeloco.
    interfectuiri ,Cairi. Adam quippe genuit Qajn, Caini lnterrogat Deus Cain; non trimquam igttiirris eum a
    geiinij Eiiocfi, porrp Enoch gemiit Irad, et ,lrad ge- quo.discat, sed tamquam judex reuiii qtifeiiipuuirit:
    nuil Maviahel,et Maviabel genuil Malusahel, et. Ma- et dicit ubi sit frater ejus; respoiiditijue ille se rie-
    tusaliel genuit Lamech, qui,est septimtis ab Adam : spire, nec ejus esse ciistodem. Usqttij ririricijiiid no-
    non sponle, ijt.in quodam Hebra.icpyoiu/njpe scribi- bis respondent Judaei, cuni eos gaftbiafufflScriptura-
    tur, interfecit Cain, ut ipse pcslea cbnfitetur, Quo- rum voce interrogamus de Christo? llli ncscire se
    919 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. 520
    Chrisfum respondent; fallax eniro Cain ignorantia A J gentibus populisqtte dislinguitur : sed omnis impera-
    Judaeorumest falsa negaiio. Essent autem qundam- tor vel rex, qui eos in regno suo invenii, cum ipso
    modo Christi custodes.siChristianam fldem accipere signo eos invenit, fetnon occidit. Exiit ergo a facie
    ei cuslodire voluissent. Sequitur : Dixit Iteusad Cain, Domini, et habilaviiin terra Naid, qttod dicitur intcr-
    Quid fecisli? Voxtanguinit fratrit tui clamat ad mede preiatum commolio, sive instabilis et fliictuans ct
    lerra. Sic nrguil in Scripluris sanctis vox divina Ju- sedis incertae, cnntra qnod maltnn Deus rognius in
    daeos; habel eniin vocem nv.tjinamsanguis Cliristi iti psalmo, Ne dederisin moiu pedesmeos,el manusp^cca-
    leria. Cuin eiiiin accepio sacrnmento ab omnibus lorum non moveanl me (Ps. xxxv). Nnnc vero Judjei
    gentibus respondeliir, Amcn; haece-l vox clnra, vox et onines qui diversis erroribus coiiiumncessiim, re-
    sanguinis, qunm sanguisisle cxprimn ex ore fidelium, sistendo verilali; venimdaii exeunt a facie Dei, id-
    enilcin sanguine redeinpioriiin. Dixil Deusad Cain, est, a misericordia dileclionis ejus, vel a parlicip
    Maledictuseris a terra, quceaperuil os suimi, et susce- tione lncis ejus : et babitnnt profugi in terrn coni-
    pit sanguinemfralris lui de mnnu tna. Maledictusest motionis, id est, iri carnali conturbalione, cunlra
    eniin pnpulus Judrcoriim inlidelis a lerra. id est, ab jucundilntem Dei, lioc est, cnntra Kden, quod inter-
    Ecclesia, quaeaperuit os siiuin in confcssione pecca- pretalur epulatio, ribi est plaulalus paradisus. Se-
    toruiu, accipere saiiguinem Cliristi.qui effusus est in quitur :
    Temissioneiiipeccatnrnm omniuin, de mnnu persecu- (Vers. 17.) CoonouilautemCain uxorem suam, qum
    toris noleiilis es-e sub gratia. sed sub lege, ut esset concepitet peperit Enoch; et wdificaeit civitatem,vo-
    ab Ecclesia malcdicius; id est, ut ostenderet eutn cavilquenomen ejus ex nominefilii sui Enoclt.Nmiest
    Ecclcsia malediciiimlesiificnnte \postolo, Quicumqiien conseqtiens quiileiniit istnm priinum filium genttis-e
    enim, inquil, ex qperibntlegis sttnt, sub malediclosnnt credaiur; neqne cnim lmc ex eo putan inm csl, qnia
    legis (Gat. m). Cum operatus fueris terram, non dabii dictus e-t coguovisse ux<>remsuam, quasi timc se
    tibi frnctus suos. ln ipsa eiiim lerra qnam Christus illi primiiiis cuiicumheiidn miscuisset : nam et de
    portavit, id est, in ejus carne ipsi operaii suitt snlu -* ipso patre omniuin Adain non tnnc solum lioc d ctnm
    tetn nosiram cruciflgendo Christuin, qtti mortuus ett est, qnando conceptus est Cain, queiii priniogeniiiim
    propier deticta nostra (Rom. iv): nec tamen eis dedit videlur hnbuisse; vfertimeiiam pnstcriiiseadem Scri-
    eadem trria vinutem suam, quia non jitslilicali sunt ptura, Cognovii, inqnit, AdamEvamuxoretnsuam. et
    in yiiiuie resurrectionis ejus qui reiurrexil propter concepit, ei peperit filium, et nominavit nomen illius
    justificationemnostram; qui elst crucifixusest ex in- Seth. Uiideiiiielligitiir ita solere etiam illam Scriptu-
    firmitate noslra, sed vivitex virlute Dei (II Cor. xm). ram loqtii, quamvis non semper, cuin in ea legittir
    Ilaec est ergo virtus terrae illius, quam non ostendit factos horaines fuisse conceptos : non tamen solum
    impiiset incredulis; unde nec resurgens eis, n qui- cum primum sibi sexus uterque misceretur; necillo
    bus ernt crucifixtis,apparuil, tamquam Cain operantei necessarium est nrgumenlo, ut pritnogcnitura patri
    terram, ut granum illnd seminaretur. Vagus et pro- exisiimeraiis Euocli, quod ejus nomine iila civitas
    fugus, sive, ut in Septuaginta scripmm est, Gemens nunciipata est: non euiin abest ut propter aliquam
    et iremenseris super terram : nunc ecce quis non vi- causam, ciim et alios baberet, diligeret eum pater
    deat, quis non agnoscat in tota lerra, quacumque: caeteris amplius : iieqne enitn et Judas primogenitus
    dispersus est ille populiis, quomodo sit vagus in gen- fuit, a quo Judrea 'cognominata est et Judaei. Sed
    tibus et proliigus ab Jerusalem : quumodo gemat; etiamsi cunditbr civitatis istius iste filius primus na-
    «KKrorenmissi regni, et tremat tremore sub innu-, G tus est, non ideo pulandum est tunc a patre conditac
    merabilibus populis Christianis? Ideoque respondit, civitaii nomen ejus impositnm, quando nntus est,
    dicens, Major esi iniquilas mea quam ut veniamme- quia nec coiislimi tunc ab uno poterat civitas, quaa
    rear. Ecce ejieis mehodie a facie lerrm, et a facie tuai nihil est alitid qtiamhniiiinum muliiiudo nliquo so-
    abicondar, el ero vagus el profttgus in terra. Igiiur cielalis vinculo colligata, sed cum illius hominis fa-
    onutis qtii invenerii me, occidetme. Vere inde vagus,, milin tanln nuirierosilate crescerei, ut haberet etiara
    et profugiis gemii et iremit, ne ctiam regno terrenoi populi quantilatera, tunc potuit titiqtie fieri, ut civila-
    perdilo, ista visibilimorte occidalur. Ilanc dicit ma- tem consliiiierel,el nomen primogenili sui constitutre
    joreni causam quam illam, quod terra nostra noni imponeret civitnti. Qunmob rem nullus prudens re-
    •dat virtulem suam, ne spiritaliier moriatur; carnali- rutn aestimaiordubitnverit Cain, uon solum aliqnnin,
    ter enim sapit et abscondit se a facie Dei, id cst,, verum etiam magnam potuisse condere civiialcm,
    iralum babere Deum grave non pulat; sed boc limet,, quando in tnm longum lempus protendebalur vita
    ne inveniatur et occidatur; carnaliter enim sapit,, mortalium. Sequilur :
    tiimquain operans terram, ctijtis virtutem non acce- (Vers. 18 seqq ) Porro Enoch gentiit lrad, et Irad
    pil. Sapere autem secundum carnem murs est, quaini genttit Maviahel,et Mavinhelgenuit Maiusahel, el Ma-
    ille non intelligens, amisso reguo, gemit el corpora- lusahel genuil Lamech, qui accepituxores duas, nomen
    lem moriem iremil. Setl qtiid ei respondit Deus? Ne- uni Ada, et nomen alteri Seta, genuilque Ada Jobat,
    quaquam ila fiet; sed omnisqui occiderilCain, septu- qui fuil pater habilantittmin tenloriisatque paslorum :
    ptuin punietur; sive, ul Septnaginla transtiilerunt,, Sela quoque genuit Tubulcain, qui fuit malleator et
    Sepiem vindictas exsolvel; id est, non sic quomodo> j. faber in cuncta opera mris et ferri. Soror veroTttbal-
    dicis, non corporali morie interibit genus impiumi cain , Noenta. Nnn enim puto incassum scriptum
    canialiiiin Judrcoium : quiciimque eos itn perdiderit,, esse quod in eis generationibus, quaepropagantur ex
    septem viiniic.as exsnlvet; id et, auferel ab eis se- illo qui est appellatus Seth, cum genuisse lilios fi-
    pleu) vindictas, quibns alligati suut prupter reatuini iiasque dicalur, iiulla ibi genita nominalim eroina
    occisi Christi. Hoc loto tempore, quod seplenario) expressa est: in his aiitem qusepropagnntur ex Cain,
    diernm numero volvilur, inagisquia non inleriit genss in ipso fine, quo pertingunt novissima femina geniia
    Judseorum, s.uis apparet lidelibus Christianis, sedI nominatur; sic enirh legilur, Matusaltelgenuit La-
    solaro dispersionem mernerinl, juxla quod ait Scri- mech. Et sumptil sibi Lumechduas uxores, nomennni
    ptura : Ne occideriseos, ne quando obliviscanturpo- Ada, el nomensecundmSela, qum peperitJobal. Hic
    puti mei legistum, dispergeillosin virlnte tuaet deponei eral pater habitantiuniin tentoriis atque pastorunt, e!
    eos (Ps. Lvm). Positii Doniimisin Cain signum,ul nont nomen fratris ejus Tubal. Ipse fuit pater canentium
    ^euminterficerelomnisqui invenisseteum. lloc reverat citltara et organo. Sela quoque genuit Tnbalcain, qui
    mirabile est, quemadmodum omnes genles, quae ai fuit malleator el faber in cuncta opera atris et ferri.
    Komauis subjugataesunl, in ritum Romanorum sa- Soror vero Tubalcain, Noema. Hucusque porreciae
    croruin transierint, eaque sacrilegia observanda ett sunt generationes ex Cain, quic sunt omnes ali
    celebranda susceperunt. Gens aulem JudaeorumsiveS Adam octo, annumeralo ipso Adam, septem scili-
    sub paganis regibus, sive sub Christianis non amisitt cet usque ad Lamech, qui duarum marilus uxonun
    Signttmlegis et circumcisionis suae, quo a cscteris> fuit, et octava generatio est in filiis ejus, in qtiibus
    9M COMMENTARllIN GENESIM. LIB. I. «22
    commemoratur et femina : ubi eleganter significn- A talitate bealiludinis sempiternae.Nam et ista propago,
    tum est terrenam civimtem usque in sui finein cujus pster Selh, in ea generntione babet dedicntio-
    carnales habiiurnm generationes, quae marium ferai- nis nomen quae septimn cst ex Adnin, nnnuroeralo
    naruroque conjunclione proveniitnt; unde et ipsae, Adam. Septimus enim ab illo natns est Enoch, quod
    quod praeler Evam nusqiiamreperiiur, amediluviuin interpreiatur dedicmio; sed ipse est ille Itanslalus,
    nominibns propriis exprimtintiir uxores illius bomi- qiioniam placuit Deo, et insigni numero in ordine
    nis, qui norninatur hic novissimus pater. Cum ergo geueraiionum, quo sabbniurit consecraiutn est, iep-
    esset ulriusque generis Adam pater, id est, et cujus limo scilicei ab Adam. Ab ipso aniem palre isiaiiim
    series ad terrenam, et cujus series ad ccelestem per- generatinnum, qnsc discernuniur n piogeuie Cnin, id
    tineret civilatem, occiso Abel, atque in ejus inierfe- esi, a Sctli, sextns est, quoio die factus est homu ,
    ctione commendato mirabili sacrnmenlo, fncti sunt et consuniiiiavii Dens oinnia opern sua. Sed linjits
    duo pajres singulorum generum in Cain el Seih : in Enoch translntio imstraedcdicationis est pra-figurata
    quorum filiis commemorari oporiebat duarum i-ta- dilatio, quae quidem jam facla est in Chrisio capile
    rtim civiiatum generalionem, et mortalium eviden- noslro : qui sic resurrexit, ut non inoriaiur ulteriiis;
    lius indicia clarere cceperunt. Cain quiope gentiit et qnod prsece=sitin capite, speralur in corpore. Se-
    Enoch. Enoch autem interprelatur dedicaLio: hic quitur:
    enim dedicatur lerrena civitas ubi condimr, quoniam (Cap. V. — Vers. 1, 2.) Hic est liber generalionis
    bic habet eum quem et intendii et appctit fiiiem. Adam. In die qua creavit Deus hominem, ad similitu-
    Hiinc secutus Abel, qnem major fraier occidit, prac- dlnem Dei fecii illnm. Masculum ei feminam fecil eos
    flguratioiiem qtiamdam peregrinaiuis civiialis Dei, n Deus, et benedixit illis, et vocaviinomen eorum Adam
    qiiud esset ab impiis, el quodammodo terrigenis, id in die, quo creati sunt. Sed quare liinc reditur ad
    est, terrenam originem diligenlilms, el terrenre civi- islam recapilulationeui, postea quatu commeinoratus
    latis terrena felicitale gaudentibus, persecutiones est filius Setli, qui cmpit, vel speravit invocare nomen
    passura, primus osiendit. Sed qtiot annortim erat Domitti J"*ei?Sedsciendiim est quod Enos fllius Seth
    Adaro cum eos genuit, non apparet. Exinde dieernn- interpreiaiin- homo, non sictit Adam : et ipsum enitn
    lur aliaegeneraliones ex Cain, alire de illo quem ge- nomen, bomo, interpreiatiir, sed commune perhibe-
    nuit Adam in ejus sitccessionem, quein fraler occidil, ttir esse in illa lingua, id est, in Hebrsea, masculo et
    nppellavitquenomen illitis Seth, diceus, ut scriptura femiuae; nam sic de illo scriptum est, Masculum et
    est, Suscitavit enim milti Deus s&nenaliud pro Abel, feminamfecit illos, et benedixitillis, et vocavit nomen
    quem occidit Cain. Nullus de ptogenie Cain, cum di- eorutnAdam (Gen. i, 5); unde non ambigitur sic ap-
    numerata sil commemoralio Adam, usque acloctavam pellatam fuisse feminam Evain proprio nomine, tit
    generationem, quot annorum fuisset, expressus est, tamen Adam, quod inlerpretattir homo, nomen csset
    quando genuit eum qui commemorntnr post eum : amboriim. Enos aulem sic interpretatnr, homo, ut
    noluil enira Spiritus Dei in terrenae civilnlis genera- hoc non posse feminam nimcupari periti linguae illius
    tionibus lempora notare ante diluvium, sed in cnele- asseverenl: lauiqiiaui Itliits resnrreclioiiis, ubi non
    stis maluit, tamqtirtm essent memoriae dignioies. Se- nubent, neque uxores ducent; non eiiiin erit in re-
    quitur: surreciione gctieratio, cum illuc perduxerit regene-
    (Vers. 25, 26.) Cognovilquoque Adam adhuc uxo- ralio. Sequiuir :
    rem tuam, et peperil filiitm, vocavitque nomen illius (Vers. 3seqq.) Vixiiaulem Adatn cenlumtriginlaan-
    Seth, dicens, Posnit mihi Dominus semenaliud pro C nis, et genuit filium ad iinaqinemel simititudinemsuam
    Abel, quem occidilCain. Sed et Selh natus esl filius, vocavitquenoinenejtts Setit. Vixit quoque Seilt cenntm
    quem vocavitEnos .-iste cmpitinvocarenomen Domini. quinque annis, et genttil Enos. Vixit vero Enos noiia-
    Pnluit quippe Adam diviniius ndinoniius dicere, ginla annis, et genuit Cainan. Dicel aliqnis, Crcden-
    posleaquam Seth natusesi, Suscitavil mihi Deussemen dumue esi honiinem fi.ios generniurum, nec liahen-
    aliud pro Abel,quem occidit Cain, quoniaro talis ernt tent propisiinm coniiueniiae, ceniuin el ainplms, vel
    futurus qui impleret illius sanctitalem. Sed et Seth certe secuuduin Hebrseosnon multo ininus, id est,
    nalus est filius, quemvocavitEnos : iste cmpit invocare octiiarjinta, sepluaginla , sexaginta nnnosa concuni-
    nomen Domini. Ex duobus namque illis bomiiiibus, bendi opere non vacare : aut si non vacareni, nihil
    Abel, quod interpretalur luctus, et ejus fratre Seth , prolis gignere potuisse? Ila-c qtireslio dttobus modis
    quod iiitt-rpretatur resurreclio,mors Christiet vitaejus solvitur : aut enitn lanlo seninr fuit propoi tione pu-
    ex morluis figuratur : ex qua fide hic gignitur civiins bertas, quanto vitae totius major annosilas; nut quod
    Dei, id est, homo qni ccepit invocare nomen Dniiiini. magis video esse credibile, non liic primogeniii iilii
    Spe enim salui focii sumus, ut ait Apostolus (llom. coiiimeiiioraii sunl, sed quos successimiis ordo po-
    vm). Nain quis vacare hoc existimet ab nliitudine scebai, ut perveniretur :id Noe, n quo rurstis ad Abra-
    saciainenti? numquid enim Abel non cmpit invocare ham videraus e-se perventitm , ac duiude usque ad
    nomen Domini Dei; vel, sicttt in Sepltiaginta Inier- certutn articulum lemporis: qtianttiin oportebat si-
    pretibus liaiietor, Iste speravit invocare nomenDomini gnari, etiani generationibus comnieiiioraiis , cursum
    Dei, cujus sacnlii iuin Scriptura lain accepuun Deo glorio-issimm civiialis in hoc iiiundo peregiinaiiiis,
    fuisse Ciimtnemorat? Numqtiid ipse Seth non ccepit r> et sttpernam pairiam requirenlis. Qund .-111111 negnri
    vel speravit invocare nomen Domini Dei, de quo di- 11011 potest, prior oninibtts Cain ex conjiiiiclione mn-
    ctuni est, Sttscitavil milii Deus semen aliud pro Abel? ris et feminu: nains cst; hiinc sccutus Abel, qiiem
    Cur ergo lnnc proprie tribiiitur qnod pioruni omnium niajor frater uccidit: sed qtiot annorum erat Adnm
    imelligitur esse cummuue? nisi qtiia oportebat in co cuni eos genuit non appnrel. Purro nmein Seth
    qui de patre gRner.ilioniiinin meliorem pnrtem, hoc quando nattis est, non qiiidem lacili sunt anni patris
    esi, snpernaeciviiaiis, primus coramemoraiur exor- ejns, sed jam genueral alios : ei utrum solns Caiu ei
    tus, praeflgtirariliouiinem, id esi, hominum socieia- Abel; noti eiiim quia soli numinati sunl, propter
    tein, qusenon secundum liominem in re felicilaiis ordines generatiomim quas commeinorare oportebai,
    terrenae, sed secuudum Ueum vititiii spe feliciiatis ideo coiisequens videri debet solos fuisse lunc geue-
    seternre. Hoc ipsum enim quo dicitur, Et nominacit rato- ex Adam. Ciim enim silenlio cooperlis omnihus
    nomenejusEnos, quod inierpretniur liomo, ac deinde nominibus caeterorum, legntur einn genuisse lilios
    addilur, Bic speravit vel ccepitinvocarenomen Domini et filias, quota fuerit ista proles ejus quis pra-siimsit
    Dei; salis ostenditur qtiod 11011 in se ipso spem pouere asseverare si ciilpam temeritutis evital? Adam aulem
    debeat homo : ilalediclus , eniin omnis , sicut alibi cum esset centum triginta annorum , gcnuit Seth.
    legitur, qui spemsuam ponii in homine (Jerem. xvn); Seih aulem cum centum quinque es-et annorum, ge-
    ac per hoc nec in se, ut sit civis alterius civitaiis , uuil Enos. Quis possil inconsidermus as-everare
    qusu non secundum filiura Cain dedicatur hoc lem- hiinc ejus primogenilum fuisse, ut admiranles merito
    pore, id est, mortalis bujus saeculi, sed in illa immor- requiramus quomodo per tot annos immunis fuerit a
    915 Ab OPfcRA S. EUCHERIIAPPENDlX. 08*
    cdhhiiijib, sihe uilp prOppsitb.fcbhtlnfentise, vel lidil
    i| A perpelfhsse libmlbidiiiniconfitellir; altefairi per eum
    genuerit conjugaius: quando quidem fetiainde ipso3 qiii spefavit inrbeori"nomcriDominiDei. Sfequitur:
    legiiilr, E't genuit filioi elfilidsyet fueruhi btnhfesdies ii (Veri. 21 seqq.)'Ppr.-6Eiiochvixit sexa^iritaquinque
    Seihnpngeniorum duodecimdnnbrum',ei rriqriritis'es\; ; arinos,el genuitMqtMsalim. Famosa quaeslii)et dispu-
    jatyiie.iia Aeinceps(quqriim ariiit, bbiiimi3mor4ritur, , taliliiifebiiiniumEcclesiarumventilata, quodjtlxlri sup-
    riec lilios f|liasi|ue genuisse reticeiitur: a'c per hoc: piitritioiiemdiligfeiitfem arinos qnatiiordecim sex post
    npii appiret oniniiio titruni qiil nominaiiir geniius_. , diltiviiiinMathiisaletrivixisse feratur, curilsripra noh-
    jpse fuefitprimpgenitjis, Iriijrip fero quia Credibile ! gfeiitissexaginianovemaniiissii dictiisvixisse.Et quo-
    non esi pa.tfesil|os aetate lohga arit iifipuberei ftiisse,, iiipdo vfeftimesi, qriod octo tanlum animaein arca sal-
    aut cbnjiigibuscafuisse, vel feiilins, nec illbs eoriirni fse facircsurii?Restat ergiiut quotnodoin plerisque, ita
    fijips priiiios eis nalos fuisse creiJiluleest: sfedcurrii et iri hoc sit fefrbfin nunibro: siquidem et in Hebrseis,
    sacrse scriptnf histbriaead ortuih vilaiiique Nofe,cu- etih Samafitaiiofum bbfis ita scripium reperiiur, Et
    jus tempore diliivium factiini est, per successiories i vixilMaihusalemceniilmocloginlatex annis, et genuit
    generaiionum npiaiis temppriliiis intenderet Jieirve- '• Ldthech; etvixii MathusalempostqitamffenuitLnmech
    nire, eas uiique cbriimemoravit,ribn quaepfiiiiaesuisI septingentosoctoginta dUos arinot; et ftierurit omnes
    parentibus fuerint, sed quaeio prppaeationis ordiriemi 'diesMdlhhsdtfedhhi hongenlisexagintanovem,et vixit
    yehefjiit; exemplisgfa,liafJjiiO ut id natapeftius, dli- Lamechcehtuhldeidgintddtios annos, et neriuii Noe.
    qiiid inierpoiiaip, unde iiiillus aiiibi^at fieri poilirsset A die ergb riativiiatis Malhusalseusque ad dieni ortus
    3upd.dicp,.,|vaiigelist^ Db- Noe, srint riniil tfecgnti sexagini.i lioveiri.Ilis adde
    miiiicae Incarnatipiiis per seriferij parehiiiiri vblfeiii , *i sexceiitos SiilibsINoe,qtiia in sexcentesimovitse ejus
    ppmmenijare, memoriae, prdinem a. par.le Abriiiiairi anno diluviuJhlacttiii) c-t, ntque ita fit, ut noningen-
    atque_aDavid prirniiusutpervenirei iiiieiiijeiis, AIJPO- tesiriii)selagfesiinrtiiPho anno vitse suae Malhusnlem
    ham, inquii, genuit isqdcftldlth. \)-ei ribriiiit jsmael, morinilSSil, feoscillcetanno quoccepit esse diluvium.
    qui prinjogenilus fuit. Isaac quiem geriuilJate%; et Seiiuitiir : -Diiit qiioqueLainech uxoribussuis Adm et
    ripn,dixii.Esau, qui ejus primbgeriitusfuit, quiy __s-di*-Selm: Auditevocerhriieairi,uxores Lamp,ch,auscultaie
    Jicei per illbsad David peryenire non polerat. Deiikle sefmoriemtheuih: quoriiatnoccidivirumin vulnusmetim,
    6equit.nr, Jctcobquteih gehuit Juddm , qiii, hriii ejus ei ddolescerilulum ihliv'6femrneum,teptuplumultiodabi-
    priiiiiigenitiisluit. Judas, inquit, geriuit Pkbres :.Sed iitr deCdinfde Lamechvir'6sepluagiessepties.Jamalibi
    aijte illum jam tres geniieriit. Erihi jtaque leiiuit in seciiiiiliiih hisibriaiii Uifeluuiest, eo quod ab Adam
    ofdine getioraiionuin, per qufeiriad David&i(jheinde usque ad Christuni Sferiiuaginiasfeptemgerieraticnes
    qiio lenderet iierveniret: exqiio iiiteljigi pbtest yfete- inveiiiunltir, iri quibiis jieccaliimLamech, id est lo-
    res quqqut:libminesante diluviuin ndri piiniogenilos, tius mliiidi. SangiiinisChiisti efftisionesolutiim est:
    sed eos fiiisset i-pmnjemoratosper quos prdo succe- siijbiiieintet iri populo Judaeorumpropier interfectip-
    deniiuiii geiieralionuiii aiJ Nbe patfiarcham ducere- riemClliistisepibagiiilaseplem vindictaesuntstatutae,
    tiir. Et boc intendebat auctor liiijus historirfeijicnni- jtixta illud Evangelitini, ih quo dictum est Peiro apo-
    meiiior.indis gcneratioiiibus ex Adain per filiiini ejus sibio : Ndh tOlitmsepties, sid etiamseptuagietsepliei,
    Selh, ut pef illas pHrveriiretad Nofe,sub qub.facinih ti posnituerit,fratfi remittendum(Malth. xvm): id est,
    es.i diluyiuin. Per Seih autem ab Adam usq^tiead Jtid35umffeveirteiiietripoSlsfeptuagintaseplem vindi-
    Npe, deliarius insimiatur legiliiiiusniimerus. Cui Noe . clii stattilas recipifeiidinnad ilidulgeiiii.nnChrisii.
    adjiciuriiuVlies ftlii, litide uno lapso duo berifedicUn- IC (Ca|). VI. — V""*rs- J MWO Noe vero ctttn quin-
    tur a paire, ut renipio reprobp, ei prbbatis filiis ad geritorumesiet dnribrtim,genuil Serii, Chamet JapbeU
    'iiiiiiercm additis, eliam diibdenarius huiilerus inli- Cttnii)ueemfisserithohiines inultiplicari super terram,
    liietur, qui el in patriaicliarum et in apbstolorurii et fitidspYocridtsint,videntei filii Dei filias hominum
    uuinero hisignis est propier septenarii partes, alicfa tjuod esseritpritchrce, acceperutli uxores ex omnibut
    per alteram muitiplicaiis : iieqUe.eriiriiliiirslnduriisi tjuns elegerqni. Hbniineb liofein loco sfirpero Cain
    yarja qiiaritilate nuinerbsitaiisahri.brurri ipferpB.sita, divina Sdfipiufa, (libfettacite; voluit deiripnstrare ,
    per tam loiigim aelaieiiial) Adam ustjiie ttq .diluviufn libCfesl, iilibs poSsesSioriiSl Gujus; nisi terfente civi-
    npn sequaljs nuiriijri.geiief-.fioneshabiiil uijraqu^pfo- taiis , qiiae in ejus liomine condita est, qtii dicitur
    genies, scd per, Caiii sepiein, pef Seih aiifefjideceiri. Eiioch? Elioch verb interpretatnr dcdicaiio, qnooiam
    Septiintis est ejiim, ui.jaiji_.dixi,at> Adaiii Lairiecli, lJlc'liaBet etiiri qufeiriintehdii et appeiit finem. Qnod
    ^cijitns Npe;.,ei iqeb npii utiiis. fiiius.^Ldiiiech, vefb aidjfecit:Ei filias procreassent, ostendit malum
    sjctii iq caeieris, superiu.s, sfet!.'pliirescbinriieinbfaii a iiejtu fetbikiebrtirSiis iiiveiitum: non quidem illo
    s.tiiil; qiiia,.iiic.ef,tniii riiodbquo ilb iiiitii): nori ehim cujusquam etiam tunc
    ejrai qui ei,.fuefat.j.mftii;iid.i_i_:ui^-
    jcessprus, si i-cigi.iandi temp^s_jjiter_ipsiu^ fallacib.sedhctseilldefemihsfepfersuasernntpeccatum
    r,emaiisissei.Qupd criui Laiiiech sepiiniu^,ab' A"<i|iii vifis* 'sed aB iriilib, qiiie pravis moribuS fuerant in
    fuisset inypijtus, jpt qjjjs jinijuriierati sjini jjlii, doiiec feffeha civiiaife;id est, ih tferrigenarum societate,
    uiidenarius iiuinerus iinplerciiir, quo sigriifiiialtlfrifec- amatadsUiitai filiis Dei fJropter piilchriludinem cor-
    qatum ; adduntqr etiam ij-es lilii et iiria filii. Qtib»- pbris: ijilbdboniim, Vei qiiidemdoriumest,1sed pro-
    njiim prgp,lex jleuarib iiuniero praedicaiiir,^unileest,y. J
    u pterea id Irifnituretiaiti inriliS, hfe fiiagnum bonum
    mejnoi-iibiHsille fiecalpgiis, prpfpctOjUhdenafiusiiii- videafrir boms': lidfnet alia.translatio sic loquitur :
    iner;us,qijoiiiam transgreditijr afeiiafium',,,tfahsgV^k- Ei!fttctuiheit postqudnicmpefunihbrifinet mulii fieri
    sioiiem legis, ac per hpc peccatum , sigiiificat. Prp- iupir ierfaiti, it fitidthatie suht ttlis ; iiSdewiesanqeli
    genies ergo ex Adatii perj^airi,, scelefaiiiijj_jioihicj- Dei filias hpriiiritihiIfuia bdnmsuhl; Umpterunl sibi ex
    dant, undeuario numero liriitur, qyp peccaiumsighi- bihnibusiixbres quai eWgerant:Deserto itaque bono
    ficatur; et jpse n.umerusfeniiriaclaudilur, aqjip sexu ihagrio, et bono jirbprio, lipsus festfactus ad bonuin
    iniiium factum est peccali, p^r qubd .(irriiifes mbfimur. minimum, rioribbnls propriulii, Sed bonis maliaque
    Commissumest aulem, ut et ybluptas cafriis , qtiae coiniiiuiie: ac sit- filii Dei flliarum horainum suut
    spiritui resisterei, sequeretur; riam fetijpsa filia La- anibrfediipti, atqtiferit eis conjtigibus frtierentur , in
    inech, N.pema,hpc.est ypluptas iiitefpretatuf; iinde iiipfes kocifetaiistefrigenaedefluxerunt, deserta pie>
    potuit fieri ulviyente adhucjiiamech aiqne fej*'rlante taie tjhJIJiiirisiiiicta socifeiatefeefvabant:sicenim ror-
    fieret d juvinm, ut ipjum cuni ajiis orhmlius'Koriiiiit- jpbffshdltlifitudo; n Deo qiiidemfactaj sed temporaie
    bus, excepijs iisquj jn.arcr) /lierurit, qiiehi.jiferdeie't cafllaTeihtimlim bbrium. llujtis igitur charitatis; hoc
    inyeiiiret, iinplereique illud qiibd de seiiieiijj|b ipsfe fest,dilfeclionSsfetimofisordiiiepferliirbato,Deuui lihi
    ait, De Cqin septuptuthultio dabiiuf, ae( LdmcchVero Dfei,id est, fllii Sfetli;lilii fesurfectionis ncglexerunt;
    teptuqgiessepties.Sic gniqjojrjoj-lebatjstas duas pi-b- et fllias homiriiirn,id est, Calin,dilexerum. Certe et
    pmm pMiates, .Hnairi.a£ hqmicida .usgue(aiihiijiii'- ilii htii eraiit filii Setli, e( difeflsuiit fllii Dei, iidera
    cidara, nam idem Lamech dtiabus uxbribus suis se diiitf suflt aifgeii Dfel: fifiihbmittm-uertint per natu-
    *t»* rnMMpifttiriii Wl 'atkv.km. im i. «jift
    rairi; sed aliiid nbmen cfleperatithabere per gratianj:: A d sibi: id est, non dominante libidine coeundi; sed ser-
    nam iri eadem Scriplura ujtji dicti sunt filii Dei, ibii yienle oflicio propagamii; non faniiliarii faslus sui,
    dicti stint angeli Dei, Sed qmcrilur quemadmodumi sed ciyes civitaiiS Dei.Nec mirandum e-t qiiod etiani
    potneriiil angeli ciim liliabus hominuiii conc.uinhere,, de ipsisgignntesnasci poluermit: nei|i>eenim otnnes
    nnde gigantes nati esse perhibentur : quos quidemi gigantes, sed magis mulli nliquelunc fiteronl; quanf
    homiiies justos fuisse crediiiius, qni poiui-riini eliami post diluviutn temporilitis cseleris; qnos proptereai
    angelbrum iinriiineniincupari: nnrode hoinine Jpannei creare placuit Creatori, ut etiani hinc osfenderfeiUf
    scnpiumest: Ecce ego millo angeium meum antei non soliim pulcliritudines, verum eiinm magniliidi-
    faciem tuani, qui prmparabit viam luam (Matac. III). nes;'et foriitudines corporUin noiiiriagni peBdeiidai
    Sed lioc inooet, qup inodo ex liominiim concubilui esse,sapieiiii.|
    nali sint giganles, yel feminis misceri potuermt, si . (Vers. 5 seqq.) Videhsaiilem Deui quod multit ifia-
    nou liomine-, sed angeli fuerunt Dei laiiicn arigelosi litia.hominumesset in terra, et cuitcta coqiiatio cbfdti
    sanctos nul o raodo i|lo tempore sic lalti potoissei intenla esset ad malum oinni lempore; pKltivdi bttrit
    erediderim, nec de bis dixissc aposiolum Pclrnm : quod homiiiemfecissel iii ierra; et laclus doldri cdfdii
    Sic enim Deus angelis peccanlibus non pepercit, sedI intrinsecut, DeUbo, inquil, hominem q~tietncfeaii &
    carceribus caliginisinferi relrudens tradidit in judicioi facic terra, ab horiiineusque dd dnihtUntid,a reptili
    puniendps reservari. \>e giganiibiis aiitem, id est, ni-. usque ad volucres cali: pmtiitetenim ffle fectsie eos".
    miuiii gra.ndibiisaique forlibtis, p ito non esse miran- Neque eniih sicut Hbminem, ita Detirii fctJjiisqiWfH
    dum quod ex hoiiiinibnsnasci potiierimt, quia et post; fafeiisui prjBniteijcujus festde OmiilbtisPtnffltibffebtlS
    diluvium quidam lales fuisse icperiuniur. Unde Cie-. ptam fixa senientia^ quain cem piaescicijtia; ilil(I8
    j
    D
    dibile est lioniines justos appelinlos vel angelos vel tiopca locuti ne ScripiiiriS eiiain |ifeeillliiisseIfegitbi
    filios Dei, concupiscentia lapsos peccasse ciim femi- Deum : juxta id ubi dicittir quud liomp speravferat,
    nis , quam atigelos carliein nou habenles tisqtto ad vel oaiiiralium causarUm Prdo gestabai, Jioiijiixih i'd
    illiid peccatum dcscendere pomis-e. Sequittir : quod se Omnipotens facturUihCsSfejirsesciVferat.Seil
    (Ver-. 3.) bixit.quttqtieDeus: Non permanebil spi- si noii utatur Scripmra talibus vefbis; hOirise qub-
    rituspieus in homine tnmternum.quiacaro est, eruntr danimodq familiariuS iiisiiidafet ohini gfehfefihOiiii-
    que dies ejus cenlum viginti annorum. Giganles aittemi num, quibus vnlt esse cbilsiiltuhi; fet piiliiat siipfer-
    erant super terram in diebusillis. Spiriiu quippe Dei bieiites, et excitet negligetltis, ei exel-tfefiiqiirfefeii-
    fuerant facti angeli, et filii Dei, sed declinaiido dd les, et alat inielligeiues; qiidd htin fai-efet si nrin
    inferiora diciiiilnr hmiiiiies, noniine riaturac, nort priiis se inclinarel, et quodairimndoidescfehdfeffet ad
    graiiie. Dicimturet caro, desertores s|iiritus, el de- jacenies. Videns, iiiqult, Detii quia triutliplicafd 'e'H
    serendo de-eni. Quod ntttem dixilDeus : Erunt diet malitia hominuin stiper terfam et onmis cotjitdiio cor^
    eorum cenum viginti anni, non sic accipieniloin est; dis iltius intenta esset ad malitrii'otrihi lempore, pMK
    qunsi praniiniiauin) ,-it posl hsechomines centuin vi- tuit eunt quod hominenificiss'el iii iiffd: PifsriitiidtJ'
    ginti a II i- viveudn non traiissixedi. cum et posl di- Dei;mutaiidarum rertirn esi itlimtitabilis fatiti; Qiibd
    luvium eliani quingen os quosdani excessisse invfe- aulein inierituui oihiliunl ahidialiiliri tefreiiofiiih;'
    niainus; sed intelligendum est hoc D^-umdixissfe; volatiliumf|tie deiitiiitiat, riiagliiiudirtetri fntiirsc Cla-
    cum circa linem qtiiiigeniorum anhuruin essei N-e; dis effatur, non aniiiiantibus frilibniS
    eipeftibdsf,
    idesi, iiuadriugciiios et ocioginta viiae annos ageret, lamquam et ipsa peccaterlht, mihattir fexitiurii. Se*
    qtios mpre suo Scriplura.quingenlos vocat, nomine (J C qtiitur:
    lotins inaximam pariem plerniiiqiiesigni(ica,ns: Sex- (Vers. 8 seqq.) Noe vero inviriitdfatiM cbratri Db-
    ceiitesiuio qiiipiifeanno vitse Noe, secundo mfeiise,' mino. Noe vir juslus utijiii peffeclui fuil in genM-
    faeniin est diluvium, ac sic cenUini viginli anni prrfe- lionibus iuii. Si niillus Sinfeipfeccato,ijtio hibdo ali-
    dicti siini, fuiurre vitae Ijnmiiiiiin periiurortim, qui- quis perlectus esse pbtest,-ilisi irjiiiapfeffekiiliic iili-
    bus lian-aclis diluvio delereiitur. Sive aliler, ul iti qui dicuiiwr.nori Sicut perflcifehdi>JUHt saiifctiili illa
    Hebrio habelur : Non judicabit spiritus meut hotiti* iinmortaliiaie; a,v.£ sferjtiaiiUHiurdhgclis Dei, seH
    nes juitosin sempiternumquoniamcaro sttnl: lioc esi, sicut esse potest iri hacjleregrinatibrie pefecati?Cirin
    quia fiagilis est in homine condilio, non eos servalib: I eo anibulavit, hoc fcst, illius vfestigia setqii^ijhtiii-.
    ab atertiocruciatu: sed hicillis restituam quod irie- Dhit Detts ad Noe; finii uhiietiai carriis vbilit cbfdth
    renlur. Ergo non severitatem, ut in nbsiris codicibiis me: repleta tst tefrd ihiqhitdti: Sigiiifitat iiitefitilhi
    Iegitur,.sei cleiiieniiam Dei sonat; dum peccaior liib omniuin moitaliura, praetferiiloAquiiri affeasalvaiidi
    pro scelere visilalur. PbrrO, ne videretur in Co essei eraui. llli igiiur quiisi seminariuni secUndri:Jirigiiiis
    crudehs; quod peccantibus locum pOeniieniiiSe notii servati snni. Nec frristra iib treditdf facitiln fesiife dl-
    dedissei, adjecit: Sed erunt diei 'eorumcentum vi- luyium, jaih nrin iiiveriiis IH lefra, qui hhri criuit
    ginti anni, lioc est, habebuiit cemuin viginti ailhii^| digni tali mOrlfedelinigi, qtirt in impios vindicairiiH
    ad agendam posnitentiam. Nbn igimr liumaria vit», est : non quo qilidquatri bdhiis quaiidbirjufenioiituriS
    ut multi errant, ih cenltim viginti annos contfeiita, talegenuis moftis fabiat alii}iiidquud eis bhes.sb'
    est, sed generaiioni illi cetttum Viginti anrii ad pb'- post morieiri, vijfuriitameri riullhs ebfiiril diluiib possll
    nitentiam dati suiii, siquidem ilivenimus post dilij-i i. mortuUs est; qUbs dfeSfemirieSeth jifopagatbs salrictii
    viumquod Abraham vixerii centum septuagihia qhiii"- . "j Scripiura cohimemofat. <Jiibd vefd iiit: E( ego dis-
    que annos. N>>luit DeuS tempus exspectarcdccrctuin, ptrdant idi cdrriierra, "qiltinibdb ciiiritfeffk liiiiniries
    sed viginii anuorum spatiis aroputatis induxit dilu- dicuntur fessepferdiii, dtitn illlifp'e'iiiiihiib'u<i hiaffefies
    vium, anno sexcengentesimd agendae pcenitentisei lerrsfe ppstea ftemarisferit,hisi qiibd datrir inlelligi
    destiiiaio. Seqtiittir. terrae speeiem, vigorem, Velfeciihditalem longe ih-
    (Vers. 4») Gigantesauiem iraril super terram in die-. feriorem post dilhVium quarii anlfeahabiiit ? Ei ior-
    buttltis. Haec vefba divini libri satis indicant, jarni lassis idcirco libriiiriibuscarries edefe licferitiripostea
    ; illis diebusfuisse gigantes super terram,qnando filiii concessa est,- nairi attte diluvium fhictibus ferfse
    Deiacceperuiituxores fltiashominum. Sequitur: Posl-. lahtumriiodb viciitabtiHi. Sbqiiifhf:
    quam enim iriqressi sunt fitii Dei dd fitiai homiriuhi, .(Vefii H.) Fuiibi itrarii de tifihtt tkvigatis. Quid
    illmquegenveruhl; ini suht .
    poientes a smculoviri frf- eriim pifefligHa liiivigata, de ijuibiis arn jjfecipitiif
    mosi. Postquaro boc factum est iirtti siiiit giganles', , fieli; ilisi Ibflia et ihsbliibilla: iinde alia iiaiisiatio_,
    sic enim ait: Gigintes auvem eratit super terfdm tht noii Isevigata, sed
    diebus iltis , csni eas ahtafent puUhrai : nam aliai nec vfehiorum vi, hfec (jiriadfaiilpfaecfepiififeri: sblvi
    ut itfci
    iiqiiaftim ihuridatione *el
    translatio non putchras, sed Iiomis, id fest; speciosaSi everti pbssbi. Sequituf: Et bitumine tinies. Bittiififeti
    corpore, bonas vocat. Qnbd autem ait: Et geherti-. est fervfehtissliiiliilri ei vioiehfesimuiii |ihteii. cUjus
    bant, sive genmuni iibi, satis bsteridit quod pribSI est liaVcmU' tft Iifeiia' i|titb 'ex e^bifbeTlHtM, Mi
    antequam sic caderenl filii Dei, Deo generabant, noni vermibus exedi, nec solis ardore, vel ventorum fla-
    W AD OPERA S. EUCHERII APPENDIXL 0911
    !,.: .
    tibtts, ant aquarum possinl assiduitale dissolvi. A j (Cap. VII. — Vprs. i seqq.) Quod vero Dens prae-
    Seqiiitur: cipil Noe, dc nnimanlibus mundis et immundis bina
    (Vers. 15.) Trecentorum eubitorum erit longitudo indiicerc in aicam, niascnlini sexus el feiniiiini, de
    arcm, quinqnaginla cubilorumlatiludo et triginla cubi- volucribus jnxta geniis suum, et de jumentis in ge-
    loritmaltitudo illius. Taletn ergo arcaj speciem debe- nere suo, ei ex omni reptili lerrae secundnro
    Imus intelligere, ut qualtior angelis enm ex imo ad siitira bina de ohniibiis ingredi pracoepit. Posteagemis
    vero
    siimmum surgentem, et iisdem paulalim usqne ad addidit: De animantibttsmnndis tolles septena et se—
    siiminiiinin aiigusiuni attractis, in spatium unius cu- ptena, masculttniel feminam: de animanlibut vero
    biti fuisse collectnm ; et in liinUameiilo irecenli non nvmdis duo etdtto, masculum et feminam; sed et
    cubiti in longitudine, et in latiiiuline quinquaginia de volatilibtiscmliseprenaet septena, masculumel
    fe-
    sint, el aliitudine irigintn, sed collecia in cacumen minam; non duo et duo, proptcr quatuor, sed lan-
    aiigtistum, iil cubitus sil longimdinis et laliltidinis, lummodo duo, propler masculum ei feuiinani: et de
    et vere nulla pntuit tnm conveniens et congruens mnndis soliiiiiiiiodo seplem : qiii idcirco immiinda
    aicre species dari, quam ul suromo velut e lccto pari ntimero prisuit, pro|rter penus cotiservnndum;
    quodnm nugnsto culinine diffunderet iinbrium rui- inuridn vero iinpari, ut Noehaberet unde lioslias Deo
    nas; et in iino in aquis quadrata slahiliiate consi- iinmolnreiex inundis; velceile pliirn fuerunt mniiila
    slens, nec imptilsti ventorum, nec impetu fluctiiinn, qtiatn iiiiiiinnda, propter fiitttrum huiuano generi
    nec inqiiii-tiidine nnimnliinii qu:« intrinsecus erant, tisiiin.qni ex miindis debebauir hominibiis, ut plitra
    aut inclmari pos-et ntit mergi. Dicere solenl eliam essent qurc prodcssenl qiinm qujc nocereni, quod
    qtiiilam non potuisse capere illius qiiantiiaiein ani- .„ auiem scriipulosissiinc quseri solei, et de mimitissi-
    malium genera tnin mtilia in ulroque sexu, bina de mis bestinlis, non soluni qunles sunt mures et siel-
    iinmiindis, septena dc raundis ; qui milii videntur liones, veritm elinm qualcs locustae, scarabrci, nin-
    non coinpiitare nisi irecenia cubita longitudinis, et scae deniqueet pulices, utrnm non amjdioris numeri
    latiludinis quinqungiiita, nec cogilare lantum aliud in arca illn fiieriui, quam qni est dcfinims, cum hoc
    esse in superioribus, ilemque aliud tanlum in snpe- imperaiel Deus, pritis admonendi suui, qtios haec
    rioi iims stipirioruni; nc per hoc ter ducta illa cubita movent, sic accipiendtim esse quod diciuin est: Qttm
    fieri nonagimn et in laiitudine cemum qtiinquaginta. repuni tuper terrum, tit necesse non fuerii dnser-
    Si nitlem cogitemus quod Oiigenes non ineleganler vari in arca, quaepossunt in nquis vivere, non solum
    astriixii Moysenscilicet, hominem Dei eruditum (sic- mersa, sicut piscesj verum siiiieriiatnntin, sicui inulise
    ut scriptum esl) omni sapientia jEgypliorum (Act. alites. Deinde cuin dicitur: Masculuset fetnina erunt,
    vn), qui geoinctricam dilexerunt, georaetrica cubita profccto inielligilur ad repnrandum genus dici; ac
    siguilicare voluisse, ubi uuum quaniniit sex nostra per hoc nec illa necesse fuerai ihi esse, quaepo-sunt
    valere asseverent, quis non videat quauium rerum sineconcubilii de qiiibiisciimquererum corrupiioni-
    capere illa poinit magnitudo? Nam illud quod dispu- bus nasci; vcl si fiieriut qusc in domibus esse con-
    lant, tantie magiiitudinis arcam non potuisse com- sueverunl, sine ullo nnmero delinito esse poiuisse,
    pingi, ineptissiine caluinniantiir, cum sciant iinmen- aul si mysterium sacratissimnm quod agebatur, et
    sas urbes fuisse constructas ; nec attendunt ceutum tanla figura etiam veritaie facti aliter non posset im-
    annos, qtiibu» arca illa est fabricaia: nisi forie lnpis pleri, nisi ul omnia ibi cerlo illo niimeio essent,
    lapidi adhaerere potesi, sola calce conjmicttis, ut quae vivere in aquis, nalura prohibenie, non pos-
    murns per tot uiillia circumagmur, et liguum ligno C ( sent: non fuit istaicura illius hominis vel illoruui
    cn-ineniaium, clavis solidatum, gluien bituiniriisnoii lioiiiinuni, sed divina : non enim ea Noe capta in-
    polest adbairere, ut fnbricelur arca, non curvis, sed troniitiebat, sed venientia intrare permittebnt. Ad
    reciis jineis lunge lateque porrecia, quam nullus in boc eniiii valet quod dictum esl : Inlrabuitt ad
    mare iniiial conatus liominnm, sed levet unda, cum non scilicet hominis aclu, sed Dei nuiu : iia sane te, ut
    veiierit naturali ordine ponderum, mngisque divina non illic fuisse credenda sint, quae sexucareni, prre-
    providenlia quam humana prudenlia iiaiauiem gu- scripltim est enim jatque defiuitura est, Masculusel
    bernel, ne incurral ubicumquenaufragium. Seqtiitur: fehiina. erunl. Alia sunt quippe quse de quihusque
    (Vers. i6.) Fenestramin qrcafacies,et in cubiio rebus, sine concubitu ita nascuniur, ut poslca con-
    consummabissummitalem. Ostium autem arcm pones cumbani et generent, sicut muscoe, alia vero, in
    ex talere deorsum. Cmnacula et tristega facies in ea. \ quibus nibil sit maiis et feminse, sicnt apes. Ea
    Itlcirco fenestram in summitate aicse.jubei fieri, ul porro quae sic habent sexum, ut non babeant fe-
    haberei unde emiijere posset aves ad explorandam tum, sicut mnli et mnlae, mirtnn si ftterunt ibi, ac si
    lerrae siccitatem. Osiium auiem quod in latere arcae nnn poiius parentes eoruni ibi fuis-e suflicetel, equi-
    facittm dicitur, eo loco fuisse credendum est, ut et nura vid.elicetalque asininum genus , et si qna alia
    iiiferiura quae,dixit bicameraia iiifeiiora haberet; et siiin quse commixtione diversi generis genns aliqtiod
    quae dixit Iricamerala snperiora a loco ostii appel- gignunt; sed si et hoc ad mysteriiim perlinebat. ibi
    lata sint; et indfe ingressa sirit uniyersa animalia erant, habet eniiri et hoc genus masculum ei fe-
    per sua qnacqiieloca, secundum congruam raliooem, minam. Solenl eiinm moverc nonmillos genera e.-ca-
    discreta eoenaculn et tristega ; quod alin translatio r, rum quae illic habfere poterant animaiia, qnae uor<
    bicamerata. e't tricauieraia voluit nominare, ita ul' nisi carnibus vescii pulmuur, uirum praetcr nume-
    quinque liabitaiiones disiincias in ea esse adveria- rum ibi fuerint sine transgiessione mnndali, quaa
    mus ; inferiora loca slercoribiis esse depuiata, ne aliorum alendoruni necessitas illic coegissetincludi;
    animalia el praecipue liomiues flmi felore vexaren- an vero, quod poiiiis est credendum, pnner carnes
    lur; huic auiem superior et contigua bicamerata, aliqun alinienta esse potuerunt quse omnibits conve-
    qure conservatiiraeseu stabulis animalium depuiare- nirent: novimus cnim quam iiiulta animalia, quibus
    ttir. lu hosergo usus inferiores partes, quae bicame- caro cibus est, qubd frugibus pomisque vescanltir,
    rntae dicuntur, iradunl fuisse disiinclas; superiores ei maxiiiie fico aique castaneis. Qnid ergo roirum si
    vero pnrtes, quae tricnnjernlae dicuntur, ad liabila- vir ille sapiens et justtis, eiiam diviniius admoniliis
    ciiliini primo besiiis vel animalibus immitioribus vel quid cuiqne cnngruerei, sine carnibus aplam cuiqnc
    serpentibns deputatas esse; ab his vero congrna in generi alimoniam prseparnvit el condidii? Quid esi
    superioribus loca, milioribus animantibus stabula autcm quod vcsci riou cogerel fames? aut quid non
    fuisse; snpra omnia veroin excelso, avibusel homi- suave aut salubre facere posset Deus, qui eiiam, ut
    nibtis sedem locatam, ut sicut sapientia omnia ante- sinecibo vivereot, divina facilitaie donaret, nisi, ut
    cedil, ita el hoinocuncta prsecelleret animalia.etsic pascerentur eliam, buc implendse figurse tunli my-
    quinque inansiones in eudem arca fuissc imelligun- sterii coiiveniiei? Opinantur quidam tam magnum
    lur, prima slercoraria, secunda npollielica, icnia fe- iieri non pouiisse diluviuin, ut altissimns montes
    ris animanlibus,quarla mansuetis, quintahoininibus. quindecim cubitis aqua crescendo transcenderei,
    toa r.flMMF.NTARIItN GENESIM. LIB. I. fiSfl
    propler Olympi montfsverticem, super quem perhi- A > ipsa longitudinis et altitudinis et latitudinis ejus,
    beinur nulies non posse concrescere, qtiod tam sub- significnt corpus humannm, in cujus veritate ad ho-
    lime jam coelninsil, ut non ibi sii iste aer crassior mines pracnuntialus est venturus, et venit, humani
    nl)i venli, nebula:, ignesque gignuntur : nec ailen- quippe corp ris longitudo a verlice usque ad vesti.
    duni oiuiiium elementorum crassissitnam terram ibi gia, sexies lanitim habet, quantum latiiudo, quae est
    esse pntuisse ; an forte negant esse terrara in ver- abuno latere ad alieruni latus; et decies lamquam
    tice montis. Cur igiiur usque ad illa cceli spatia ler- aliiiudn, cujtis nllitudinis mensura est in latere a
    riscxaltaii licuisse, et aquis non licui.ssecontendtuit, dorso ad ventrem : veluti si jacentem hominem me-
    cnm isti mcnsores et pensores elemeiitoriim aquas tiaris siipiiium seu pronum, sexies lantum longns est
    terris perliilieani superiores ntque leviores ? Quid a capilead pedes quam latus a dexicra in sinislram,
    ilnqite rationis affeiunl, quare lerra gravior et infe- vel a sinistra in dexteram, et decies qunm alius a
    rior locnmcoelitranquillinris invaserii per vulumina terra. Quod cuhitis quinquaginla laiiludo ejus ex-
    lui iinnorum. et nqua levior ac superior permissa pandilur, sicutdicit Apostolus, Cornosirum ditatatum
    non sii hoc facere saliem ud tempns exiguum ? Qtin-ri est (II Cor. vi) : unde, nisi de charitate spiritali?
    eliain |ioicst quare in ingressu lioraittuin in arcam, Propter quod ipse item dicit, Charitns Dei diffusaest
    seorsum viri el seorsum noininala: sint feminae; in in cordibus nostris, per Spiritum sanclumqui dalus est
    cgresii vero dicitnn est ad Noe, Egredere, tu et uxor nobis (Rom. v); quinquagesiuio enim die posi resur-
    tna, fi'.iitui, et uxores fitiorum luorum cum eis; nisi reclionem suam Christus Spiritum sanctum misil,
    quin, dainiialo saeculuet pereunte omni gcnere inor- quo corda credeiitium dilatavit. Unde facta esi arca
    laliiiin, soli illi a perictiln Itberati iisque diim arca .n" treceiitorum in longitudine cubiiorum, et qniiiqua-
    reqiiiescerei, et exilianquarum cessarent, a concu- ginta in latitudine, et triginta in aliiiudiue, et deinde
    bitu cessarent; et sic denno reverlercntur ad id trecentis cubitis longa est, ut sexies qiiinquaginla
    ipsnm corpori dchiium niipliarum, nt crescerent et compleantur : sicut sex aetatibiisornne linjiis saeculi
    iiiiiltiplicarenlursuper terratn ; ei ideo in ingressu tempus extendiltir, in quibus oiiuiibiisChnstiis num-
    divisi, in cgressu vero j'ug:itumsunt noiniiiali. Com- quani dcsutit praedicati : in qiiinque per proplieiium
    puianlur nuiem aU Adain usque ad diluvium, se- praeiuintiatus, in sexta per Evangelium diffamatus.
    ciindum eilitionrm Scpiiiaginia inicrpreiiim, anni Quod ejus altitudo iu triginta cubitos surgit, quem
    2i62, secundiimaueiii Hsehraeam,1650. Sequilur: niimeruiii decies liabet in trecemis lungiiudo : quia
    (Cap. Vlll. — Vers. 1.) Recordatusest autem Do- Clirisltis nltiiudo nostra, qui iriginta annorum sela-
    mintit Noe, cunctorutnqueanimantiumel omniumju- tem gerens doctriitam evangelicam consecravit, con-
    mentorum qum erant cum eo in arca. Neque enim testans legem non se venisse sotvere, sed intplere
    oblivio iu Deo esi nliquando, ut recordelur quod (Matili. v). Legis auiem cor in decem pracceptis
    oblitus fucrai; scd recordaiionem pro miserieordia agnosciliir. Unde decies tricenis arcae longiiudo per-
    scriptor posuit Seqnilur: Adduxiltpiritum snper ler- ficiiur. Unde ei ipse Noe nb Adam decirous compu-
    ram, et iniminulmsunt aqitm. Bettc enini de illo spi- liiur. Quud bittiiniite gluiiiiaiiiur nrcre ligna intrin-
    ritu intelligi poiesl, <lequo diclinn est: Spiritus Uei secus, ul in compage unitatis significetur loteraniia
    ferebalursuperaquas (Gen. i). Tunc eiiiui ferebatur, chariialis; ne scandalis Ecclesinni irniunlibus, sive
    ut congregalisaquis in stiiiin locum terra appaiuis- ab eis qui intus, s.ve ab eis qni foris sunt, cedut
    set, nunc autem duclns dicilur, ul, ablntis de mudio fraieriin jtincliira, et solvatur vinculiim pncis;est
    aquis diluvii, faciem lerrae revelnret. Potesl et spi- > C eniiii biiiiinen ferventissimuin el viulentissiinumglu-
    rilus noinine venius intel:igi,juxta illud P.-almisue: len, siguificansdileciionis ardorcra, vi inagnaeforii-
    Dixit etstelit spirilus proref/<r(Ps.cvi);cujus flalibus ludinis ad teiieiidam sociemiem spirilalem omnia
    crebris aqua cogeieiur recedere de lerra. Sequitur : luleraiitem. Quud cuncia aniinalium gcnera in arca
    (Vers. 5.) Reversm sunt aqum delerra, euntes et claiiduiiiur, sic et omnes genies, quas etiain Petro
    redeumes. Quo reversrc suni nquaeeunies et redcun- deinuiisiraias discus ille sigmficat, qiicm Ecclesia
    tes, nisi quod oinues fluviorumnc rivoruin decursiis conliiiei. Quod muiida et immiitidaibisunt animalia,
    per ccciiltas terric venas ad iiialiiccin abyssum sicet in bcclesiae sacrameniis et boiii et mali ver-
    redeunt, jtixia illnd Salomonis : Ad locuin unde santiir. Quod septena sunl miinda el binn immunda,
    exenntfluminarevertuntttr,ut ilerum fluant (Eccle. i). loii qtiia pauciores sunt mali quam buui, sed quia
    Sed liocqua-ri poiesi, qunre columba raiiium olivse boni scrvaot uniiaiem spiritus iu vincnlo pacis. San-
    ad vesperum virentibus foliis reporlaverit in ore suo, clum auiem Spiritum divina Scripitira in septiformi
    ni-i quud pnst muiiili crimina diluvio qnodatnraodo operatioue commendat, sapienti.e et intellectus,
    expiaia effusa similitiidiiiedivini iimneris giatiain consilii et forliiiidinis, scientiaeet pietalis el liinoris
    deinonsiran , per olivaeraiiinin refeclimi.s ac lumi- Dei. Unde et ille niiinerus quinquaginia dierum ad
    nispicem tenis redditam nunlinvit. Kccc ut potui- adventutn sancti Spiriuts periinens, in scpiies septe-
    nius, et ut Domiims cleilit, de arca- fabrica juxiai nis, qui fiunt quadraginla novem, uno addiio con-
    histoiiam aliqua explanare conati sumus; nuitc an- sumiiialtir; proptcr quod dictum esi, Studentes ser-
    lem spiritalis inielligenlise vela pandntiius, et quami vate unilatem in vinculopacis (Eph. iv). Mali autem
    a lerra cxlulit aqtia, super coeluni efferal spinlalisi f. in binario nuuiero ad scliismaia faciles el quodam-
    intelligentia. Iniperat Deus ut aicain faciat Noe de; modo divisibiles uslendiintiir, quod ipse Noe cum
    liguis non putresceniibus, ita et Ecclesia construitur suis octavus enumeraiur, quia iu Christu spes resur-
    a Cliristo ex iiiiinibus geiiiihiis iu aeiernuiii viciuris. rectionis uo.-trse apparuil, qui octavo die, jd est,
    Arcni-inmisia Kcclesiamdenionstraliat, qure natat ini post sahbaii seplimuin primu n inoruiis resmrcxit;
    fluctibus mundi liujus; ct sic Noe cum suis omuibus,, qui dies n passione tertius, in nuincro aiitein dii-riim
    id est iixure et flliis et nuribus, <-lcum aniinalibusi qui per oiiine tenipus volvuntur, octavns et priinus
    i|ii;e ad illum ex Dei pracceplo in arcain ingressai esl. Quod arcn collecla ad unuin cubilum desuper
    sunt, ut liberareutur a diluvii vnstiinte, procul du- consuiiiinntur, sic et Ecclesin, quseest corpus Cln i-li,
    bio flgnra esi percgrinautis in Iwc saeculocivitatis; in unil.iie collecia sublimalur et perliciuir :' nmle
    Dei, hoc esi Ecclesi.-e.qum flt salva per lignum, iui dicii in Evangelin, Qui mecumnon congregal spaigit
    qniipepeudit inedialur De.iet liominiim , homu Cliri- (Matlh. xn). Et quod ostium in lalere accepit, pro-
    slu- Ji.--us. Quod de ligni qtiadratis eadem arca fa- lecto illnd esl vulnus, quando latus Clnisti lancea
    liricatni, utidique stabilfemviiani .sanctorum signili- perfnrnluiit est : hac quippe ad illum yeniehtes in-
    Cnt, ndoiiiiie o|)ns boiiiimparatnm; qiiadratuni eri 111 l grediuntiir, quia inde sacramenla mnnarunt, qtiibtis
    qiiociiinqiie impuleris, stare inve.iis. Qnod scxics> ctedemes initianiur. ISemo quippe intrat iti l''ccle-
    longa ad latiludiueiti suam, cl decies ad alliiiidineinl siain, nisi per sacriiiiientuin reinissionls peccaioruin,
    snam, liiiiiianicorporis insiar osiendit: qnia incor- quodde Cluisii liiiereapertoinaiiavii.Quod i.ferioia
    pore humanu Christus apparuit, nam et meusurai arcsc bicainerata ct tricaraerata coiistruuiilur, ut ab>
    '95!
    '"'tr
    AD sl. . l-j, S.
    r-l QPERA ,i- EitlCHPWI
    -* AJRPJNDJX. 9?2
    versus liabiialio : bi- A tiam stiperborum Septem gujppe et ocip conjnncti,
    imo
    ;,,.,' snrsum lCi *'' teriia
    :i|£,|--,'.il feonsurgeret
    *-•,!lUlfft .1* ?IO IMlLii ;,-,'. et
    Ciimerata dicta esi, profjicr Utioeenern hpmimim, quiiVdeci^^factWm.E^odia^epiiiag^iitla'''W' Weiiiteiii;
    ci!ictiqicisioiieu)scilicci e'i'prafeput^TiHi" qups'A j)i'sio- ociiiagiiiia ahoct^'dehpinihahfur, 'cVihjuiicitiii rnqtte
    ios aJio mbiio dicii, iiusjaros'ei GraeCpS(Rdm. i); tri- nuintro centiim quihquagiMisidiebus "exaliaia est
    crfiiicfaia vcro, eo niiotl omnef'ge:ni'e's'de iribiis fiiijs ajqun, eamdeih nobis commendans atqiie coiiJirniaii-
    Noe posi dilii'ittin repnfiiia: sinf, SoSsiinihlhciiitel- iiliiiudirieitiba'ptismi,iii sacf 111(16 noVriKnmine, ad
    i ci'tf'ia'i1|nqufecp|iijii'eii ieuciiflaiii quietis et resufrectionis lidpni" Q1101I p>st
    f"jiriiilsiPofsurit eilain'mufio coiiyeriiehtiusiresillie dies, quadriiginta emissus" cdrvus hhn eVttevei^us
    iifei-lati 5"evaiigel'ic1^,tiiCena, se'xa^ena,*ccnleun : aut feijiiisuiiijueintercepliis, autaliqiipsiiperiiataiiilo
    iii iiniViyfijSiiVh^MTie^^fc^uUicit.iaj cohiqga'|is,!stipra yidua- cSidavereillec.tiis, 'sigiiincat'hpmines in lmmnniliiia
    ii_&^"'arUi|ie, liiafe^suijfsTioV "•yii^inalij>l~; EiideO "ai'feie!inf'e- cjijiidjiaiis"teterfimos; et ob"Hpc ad ea qu:« f'nis
    riora/diciVjSuiii,q.vj.*iii Jiae i-erreni;yita esl diyersi- Slint, in lioc ihuiido iiiiiiis infenios, auf febapiiraii,
    $$ JfeftV1'!'.1'!. iri'?'?.W,|h'ai|^-iiii6'»!'.','?? '0 iiriiimcoij- iiii''ab'his^uo^ iira-iei'afcaih, id est, "rkseief*Ecrle-
    Ihiiiinapiiij', |t 1}<>ri esi''yafietas', ij.uia omiiia e"jin siam' {japtisiiijfefecciditVsediicf co-
    triiiiquain'n.os' iq iirio'cujii.tu liiniba 'emisssi,''hr6h inyeriilfequiejffiyersa eii, os-
    jVmniiiiisClirisius es|, consuijimaiis,
    Qhoirj'Msjf |e- teiidlt per~n^vii^''Te»tah^ reqtiiem sanctis ih
    Mesupjrtditesti imife|e
    lieniiJicsfpuStq^ ja- hoc iiinrido iiqii §sse proiiiissam; postquadrn^iiiia
    eiiiin tlies eraissn ^bt, qiii hiiinerus' vit'iiii,'qu'<' in
    $iiin e"sl''rtitiivUiiiY," quin in spe tiitiiric qiiietis."quae lioc iiiuiido
    iWpiiiiiodie;'sfgijiifi.qiat^est. 'bapii.-fa.iriur.'Qiipilprajier agiiiir, sigiiifical, 0eniqiip post sep cm
    arcarfi oiiihis caf<i, <jii.aiii' t*efr*a "sijsieijtaliaiVdiluvio I» ifies (liinisVa,pfbpter iiiaiij sepleiiafiam liper-tiiOiiem
    ifniiSitihpia est,'' ijtiia''i_>.r!iB,ler Eccjesjae "s.ocictatcm,r spiritaleiii, 'bfiyiejffudtuosle srifcuium' retiilit : quo
    |)i'ua!liaptisfm" qtiaiiiyis 'eard^.iiJ'sii*' n$|i' soltrjiiinon sJKnilicaret niihriultdseiiam extra pccle-iam bapii-
    yafe;i:id's:i|iiie|n; s^drYa;l.<-*t j)QV';,tis;a<l
    pernlcieijif-' QutJd iaipS, si eis pingijiedplion defuerlt Cliaritijiis,po^te-
    ojapriij^intii diej)US';el"ijiiadragiriiaIjdciiiius pVtiil, riofe leinjiore qiinsi vespere', in ore cbliimiiii-tam-
    gSj1:!'jrinjiiiib" reaYiispetiiatpriim', Jjui"ih dccem prae- quam in osculo patis, ad nnitatis societalem posse
    fifntis' adiiliuitur, pef unlyersiim prbem tefrafum, ^efducil Qiibd' postalios septein dies diniissa, re-
    |ui qUaiuOr jpafiilijisioiitinejiir ; decem quippe qua- yersn non est, sigriificat Bnem saBpuli.qunndu erit
    sanctorum requies : non ad.hticin siicramento spei,
    peVuucta (luhtifagihia"fliiii.l':'slye 111$reaitis <juiad ad quo in hoc tempore saiiatur Ecc|esja, i|uamdiii bibitur
    'Htjjs periinei, ex' refujii prospej-iiaie, siye qui
    wfaef.l' ex; rerujii aijyersitaie cpiil.rftctussit, sncra- "qubd de' Christi latere riiaiiavi.t; sgd^jaih iii ipsa
    ifilntO brjptisini oqelestis 'abhijlur.' Qiioil'Noeqiiiri- SiJrfecliOne Sajutis aeternat", ciirii irajjilui;" iie^niirh
    '«ffto¥um"'eral »ni»uri.i(ji,ciim ei Jocutus est Oiimi- commiilabilis *ij et Patri, uiih illa perspicun^pni^inplatioiie iri-
    aiisj ut^rcaiii sibi'1'acei-ei,et sex<&rij.b:s rigeliaianrios veriiaiis hullis mystijriis ^fporalibu.s
    "BiirhiWeaiii esi' ihgf^ssu-s; ui.iijie^i.iiteiitgiiJir per' ce.ij- egeanius. Nimis loiigumest ut yt-ftaiiibreviler quam
    iJiYii'antios;!afcafalificata; qiiid ajiud hjc videntur liii-cCticuf 1' rl, cunciacoii.lingani.lis!,cnjr'|excetilesiino
    cfentiimahni SigiiiliCare,njsi a:i'at;esi•siiigiilassdeciiii? pfimo anito;viiae|Noe,'iirJest^peiiagijs sgxceiitis ari-
    tJtilifeIsi a.sfexta reias, q^aec'6inple"|is-qiiihgiij11tis'tisqiie his, apefitur "arcaeteciuin', ei iMq^ij i-evelaiiir
    |i^jseiieerii:a',sideo ijgijili.cafvir ii|maitifesiaiioiie 'eVarhgeiica qiiod erat abscoriilitiiriisifcfanifpjijiui';cur yigesimo
    j|ori»trui'!Et qiii sibi ali viiam cpnsulil, sit yeiut sepiimo die seciiVrdimeiisiVuipjfrii-sicca=se lerra,
    ligniiin', paraiutiad' ojhiie ppijs bonurri; C: fairiqriam *flriiiaesSet 'lia^tljapdj necessitas, in hu-
    ilijiidralijiiifaibricnni meniis iiiefo die.r.u'iji, (jirjhyqua^eslinoe,t septjnio; ipseiest
    el iiifjretiij Saiictaih! quja 'se9.gi.1dus'
    SiinVsekceniesinii quo ihtrat Noeiii aV^iiin,eamdem eniin dies'seciiiidi njensis vigesimus septiuius, qtii
    |eHari:iiii1asiiiliemsjgiiificiit;iJu, 1?eiiim iheiises sexa- nuiiiefus ex' ijlla.'conjunciione spiritus;'et cprporis,
    a senarii)aulem iiumero seplieS bclpnps babel, Unoarldito gfopier uiiiiaiis
    Mlri^iq liumero CidUduiVlujr., ei ^excenia et sex viiicuium. Ctir d^arfca conjpijcti ex<?!upt,9*11iiis-
    j§P iex^gihia^^cbjrri.m^
    lililTilt^ei;s.^x.?£>*"'f-4^ ,''l-,-•
    JJ.Va»' fe'4'
    ^^'cfertlla
    1 "jn1llia ei sex- jiihciiintriiyerujit sWofsumyiri ei seorsiiim"femit.iisc?
    <JiOTfli|Sj'ei::^iiidfliii.di'4'^ii.icej''s! ih iiiajorjbiissummis Eieiini:aiUeyii*N<ie'^iUxorelus, fijii ejiisei! uxores
    p^ eumdem afiichlq.iri htiiiiei^usih inlinita ihcfe- filiiirum e|i,i's'; iiiincconjiiiicti coiiimemofali masciiji
    niiiitat^i^iisyjiVKit1-"!^^'^^^- v'^l|!^'^,^' J5-?^K,'P' "'Oe.OT ei fenijiiai;,'qiiiaih firiesaeculi,ntqiie jn fesiirreciione
    dj.'?(!!
    SS't6!iiiin<jhipr.i;ritiJr'J a'd ejus<iie!ra'qutjdfn^ lusthfurii', iiiiiriiirioditet perfectn p.Jce,spifiiui Cof-
    fMibrieiri pttfiinWt', 1 Iqiifejain'in"'^iiaajraii.s ligiijs'expo- bii^iidhaerehiii^riiijfamortalitiitis indigeiitia yej cun-
    KIa'est!; sed JjjVie'-yji_l,&i,Cfiis,""^yyi cupisceiitia fesislifihie!Sequjtur :
    1%"XJJ^__4'•i,'i''«»111'ij'e,"^Pitxs
    1
    bfihuWipafaioS, id^i^!<JuojiaiiimpaoVhiiadraios Tfi- ^(Yefk' 'iO, 2i.),i^di/l£j!i'j}i qutem Noealtare Do-
    fiiVaS^pei-iifii^iii! ''^Sni0^i!t^uV'uiB^jnrecoljmiis, ih minb,'et tpilcnside Curictis,'pecqribusetvotucrib^ustnun-
    ftii^lligentia qua cognjiiicimiVsVin' Voliintaie qua tlili-r disPbiulii hqlpcdustq supef aliiire, odora(utque est
    ehimtef^^hiic septem, Dominiis odoremsuuvilatis. Si Dieus omnia.fefcerat
    i1 eVst''iiiiin:eriUerna'fii''^u.rar.^l'us;.Qiuid septimo buria/et etiain vaide bcna, qujd est quod. tutleqs
    Nce dfe cunctis pe>srirj,b!us e,t ydlucrihui3 niundis, et
    ^ 'IjisWnrCiJl^it/liii^eu^ reijhi!el.viii'adillam' septi-
    t*'"1hus;'tHa
    sic obiulii holocausta? Nequaquam ajiquidin stii
    fSa'Hi''r(Vqjiie;nv' sj^in.9ato'^i^.f^ii', <}ua^eitecii fe- n" liaturaiiinmuiiduiii
    ' ffliWscijjiil'.'Iiii 'cjhoiifi^.''ilbus^uadi.^iura/1'iuiit^efus crealum,'isst, sed ad coipp.aralio-
    ft|raiur.J Naiii yigiiMiihosepiimo.die/secjiiidi iiieusis nem melipfiii, quod borium in sua natura est, qiiasi
    cOjnineodaiiife/^ libs's^cjfJ^ttW^^W1!»'SjCrurs^y,|, yige- Iniinuiidutn 'putaiuj;.' &pnstf'uci)0 qwppp altaris ,
    comi siiiclae TrinitaiVs!confessio iritL-lligeiida'est; de qua
    sYmo"se$|.mp"dje_"sejjiimi;rrieiisi_s,'earae"m eulin poiiiiliiis asceiiijens aq!ctO|}psapostpfis tradidit, di-
    tjo^onVirniata est, chin' afca 'e^leyii; '({\iiiii :
    Ijffphiiititu^jh spe,,:liQ'c exliib^tur;iiri're qrijalpsa €ijis, ffe,k'a%c%eomnesgentes, baptizanlesepsi» no-
    ifitiiePdirisJitFiiii,'4'SpnHiu.i iancti, dpeenlet eot
    iufi^ei^iie"ciniiji.reijliii^ y.pf^ors fiirttiif fequife, qiiae ««'iiiriijj^iii?
    ^ii!a_m'
    1 l^ljisaijicjpsVsejJ, •piiiiu^'toiunj Sjiaffefidfei Sumpsit ex 'ojoqnip'ecpre'njiindo, et ex
    pst!ihan'ca iibh
    iioifiiiJel^, Nhucln,' 'sp8j' sed "jain ip re ipsa, oiiini ave mulida, et obtulit hosiias sanctas Domino
    ojrnjiife^,!p^r^,eilipiriiiJts 'ei'cortipris perfedtijt, jtri- placenies, rationabile pbsequium sanctprum , per
    inWrtaii s,a!uieyreiibyjaturti, in^^"Mij.rnai Vitae iiiuijjis pecus euim liiunduriiilli signihcati sunl, qtti simpli-
    1 citer vivunl in Ecclesia, sensumque fetineni inno-
    a^iiiiriunti iQuia isUur s^iim*a requies cniii pciaVa
    ^&ufrWctipiiecipiiiiunJKitpi*,'iityiipc* 11»sacrameriip:irfe- cyiiiiae,i.iec,babeiit^^nijorsiini^^ njalitiaj/pb.rjoper aveni
    1'^'i*M^'-**J'??-»"
    Msy^'|, ^ij^^fe" niUi)da;m'!il}i'iWe'l(Iituni^ q rii i^; D
    lpjee. onjini medi-
    ^JI^J^'^*^^1^-'1^^^^^*' "L^"'^?'^"^'
    '^/ti^uiihl^3^'.' rfi^s^^ifin, ^Ht-''^-W^.*^.'^^W_S*ciViy '•culiiij_js tajjtijT idie'ac'itiitipiCi (£s.'j), ijui ppasui||. •ilicprecum
    Stipeicfeyi'!.aqua,,'*'^sx.4ed*?hs!' alfituijiiieih moiitiiim. AfiOstolp,Ptpsfrq'auteht.cpnp^,ia>idjinq«/is,«sl (Phil.
    W estVhoc sacrainentuijitritnsceridit oinnem sajiiWii- iu), iioii qtiod lialuraliler mujuij esseiVt, iu.in'<iuita,v
    9& COMMENTARIIIN GENESIM.LIB. I. 954
    libus concepti, et in deliclis generati; sed quod jam j ^ mune et immundtim, dictum est illi: Quod DeU*pu-
    renati ex aqua et Spirilu sanctp recte mundi appel- rificaipi.,tu ne communecfixeris, j.d esi, qupjs D,eus
    ieniiir;"et sic' poslinodum siipei altafp fidei olilaij graluua misefafipne'e| yasis'jf?| y^asa'rni^ericirijitc
    siiil D'eo'Patri,'moiftiGcaticarne, yivlOcati atitein jjer $piriiurij 'saiictii^catjofiis''reuii|Teii,4o "praeierila
    spiritu. Odordtusqueisf Dohiinusodpremsuauiiaiii; P^ccata fecit','lunpli yeljit iinmuridp^fpp.ui-re!Ex-
    neque enim Deus odofe carnitiiri' aiit sanguiiie irfij- Cepip^qnptJcarnepi ipujiijs^iiguinie no» ppmedeiis : id
    tinniihiliurripeconim1delectatur: qupd seutiquene- es(. cjijjjpf^iejrjio pppcaipeps ijd(i^eiiirecipere iion
    quaqiiam esxquisissepef Isaiam proplieiam lestaiijs deueiif;''sed ip_si niofe'^'qi>ajper (^onjes-^igneija in
    fesit,»e"Iodofatiiii "est;!hoc esi, deleciaitis, humarii co|ns'gectu''D,pmjri| Jejj-a abs-
    c!ffuijder_3,4aiff'c_»;fie'|ii
    jferierisad se'conversioriem'et salutem 'Credeiitium. condere', iti siia yidelicei!ijariic, ex qpa priiinVesi,
    Seqiiiiur": Nequdquumullra maledicarhtefrm propter debehi!,ni6rtificai'el'Sed[qma istn''iljis"inifii'geiites
    hoininei; serisui~eriiritil cogitalio'humarii cordti irt ageriiibus, fuiurum erat illos persecutionem babi-
    malum pronasunt ab adolescenliq^ sud. Sfon igitur ul- tjfros |n inlidelibus, mox ad consolalionemeorum
    tra percutiam omnem animanibniicut fici'. Nequk- Vefbarespbhdeiif": aanguinemenimanimnrumvestra-
    quam enim post resurreclionem dominabuntur cor- runrrequiram de manu cunetqrumbestiqrum;neque
    piiribus viiia aique peccata' neque 'cori-uptiohi sub_- ehim aiiiina, qurc res ihe«rppre'k'es!i',{'j's}iat!iiaf;nf'a,
    jacebunt et mOrticorpora.quae'postreSurrectioneih sariguiriemliabet, vel besii:^''brutse et alisqiie i-a-
    ad gloriamiminutata,incorruptionem et immorlalita- tibiie; 'pf6 qiibbbet fdclo 'aliiiuainlODeoL'reildiiufae
    tem suntacceptura.Sequitur: •>-••> sunt ratiouem; sfed per saiiigiiineuiaiiinire, viiatri
    ,(Cap. IX. — Vers. 1 seqq.) RenedixitqueDeus _* carnis voluit dcmoiistrare.' ftestiasauteiiVliocin' tbco
    Noe et filiisejus, ef dixitadeot: Qtesctieet multipli- pfersefeiitoreSex" 'geiitihtis deberniis'iriiell.i|ei;e, quj
    camini, et imptete terram; et tertotVettef''afifembr m'6fe''ti'e'siiafurri'
    adversijs
    tit super cunctaanimalia terrm, efsupet ornneivolu- exercuerunt. Qufjd ve'r6'la'di)idii':! De manu hoininii,
    cres cmti, cum univetsisqammoventutin ietra'. Quo- eosdfempersecutofesMajrfex.Itidcis quain ex gejili-
    rum terror zsstremor super aniir.aliaterrae praecipi- bus voluit' demonstr.iri', quia 'eflionifripsi siini per
    tur, prufecloesse super hOinines prohibetur, horrio riaturam','ei 'Besiiie pef srjeviiiam'.Deinde suh^eciiius
    quippe brutis animalilius, rion autem hominibus est: De manitviri et ffairis ejrit fequiram qnirnamho-
    caeieris, natura pruclatusest; et idcirco ei difeiturut minis:''Sailvointellectu hisidiiae, qiio 'justus jhdex
    ab animalibus, ei non ab liomiiie timealur : quia Deus reddit uuicuiqiie jnxia opera "sua, secunduin
    contra naturamsnperliire est, ab aenualivelletimeri. coepiumordinem allegoriae,hoiiiinem qtiasi ratiotla-
    Sequittir : Omnespitcet maris manui vestrm tradili bilem virum et fratrem sahctis praedicatoribus, id
    sunl : el omne quod moveluret vivil, eril Vobisinci- est, apostolis el comitibus eoriim Judaposdi-bemns
    bum, quasioiera virenlia tradidi vobis omnia, excepto iritelligere,qniexuno patre orlisuiit, fetde Abralirc
    qUod carnem cum sanguine non comedelis.Morlici- prosapia descenderunt, qui eosdem praediciitores
    nium autemadescam hominum usui non admisii, eo sanctos exffa Synagogam fecerurit; et dumeosocci-
    quod n011occisorum, sed mortuorum animaliuin derunt vel peisecuti sunt, arliiirati $urii ke obse-
    morbida caro est, nec apia adsalutem corporis, cu- quium pracstare Deo. Quibus Dominusprpmitiit, id
    jus causa surainius alimentum. lllud vero quud in est,'et pefsecutnribus ex gentibus, quasi irraiioiiabi-
    Aclibus aposlolorum praeceptumab apostplisgeiiti- libus bestiis; et lioniinibus,hoc est, Jiidaeis,quasi ra-
    bus imposiium, tti abstinerent gentes tantttm a for- C tionfeuteriiibus, qiii sibi sfecuiidiimlegeiii videljantur
    nicatione, et ab immotaiiset a sanguine (Acl. xv) : pefSeijuiapostolos: iiirisqueeos iiijuste persequen-
    id est, iion ederent carnem cujus sanguis rion esset libtis', pferjustum judicium puniendos esse jifohiisit.
    effusus, quod alii non sic intelligiiut: id est, utne "(Vers.6.) Quiciimqueeffuderjf humdnumsanguinem,
    quis Iioinicidio se contaminet, quod qUidem aut isto effttndetursariguisejtts. Homiiieshoc iri l6co,'sauctos
    aut alioquolibet modo : nam istaiantiimmodo obser- voluit deraonstrare, utpote rationales; quid e^t enitn
    vando iiiillo mudo esse poterant Chnstiani; quis dicfefe: Quicumcjuieffuderithuhtdnumianguineni,ej-
    enim nesciat Noe et ejus iilios significasse jesura furidetur sanguit ejiti? "A'c: Si Wprii-te ialii^tf Qtiicum-
    Cliristiimet suospraedicalores, qui a Deo Patte be- qiieeOs' tempurali tiibrt&lnjuste ihfikWterii, pferpe-
    nedictioiiem perceperunt in coelestibus, in omni tiia rtibrte, hoc fest,!damtfatloiie, punifetiif.lAdiijia-
    benediciioiie spiritali? qui luiic jussi sunt crescere gineiiVquippe Dei faciui' ett vhomo\Veire enim 'aii
    et multiplicari, quando veluti dearca egressi, de imagineiiiDei iili cnhditi surit'qui stiideiit ^Upii.die
    Jiii-riisaleiiiei JttiJaeadispersi, quasi terrarn ingrcdi moriificafe membra sua, '^uae'siiiii^sripfer ferfaih
    praecepti sunt, dum euntes in rfiiiiidumjussi 'sunt m), etrenovari spiriuirneiiiis.iiiii^fectiri^duhj
    pnridicare Evangelium oimiicreaturae ; el titnc spi- SCotoss. )eura creatus esi (Ephes. iv), qui dfeporiiirit! iiienWa-
    rjtaliter creverunt infiliis, sahctis videliceidiscipiilis, ciurii, et loquuniur vferitatemproxiinis'suis, ' ciiiii
    '' ',: qui-
    *'
    el cupiosa muliiiudinecaeierorumlidelium; etterror btis suht invicem membfa. '
    ' Sequitiifi
    ac Iremor eoiuin fuit super cuncta animalia terrae : ("Vers.7.) Vos autem cresciteel multiplicamini,et
    gentes sciiicet, quaemore irrationabiliuiri pecorum ingrediminisuperterram, eiimplele edm. Ad eosdein
    vel animaliuiiiversabanturin imiiido:ei superomnes p sancios' praedicaiofes verba exhortaiofia "sunt, ut
    volu(Tesc<Bli,snpieulesutiquemiindi,quimoreavium pOstposilo timofe quo corpus bccidiiur, et aniina
    dumOecreaiiiTisveielciiientiscceliet terrrcdisputaie niliil iinpeditiir, crescant, sive in virtntilms, sive in
    nitebauiur, quasj aves in coelura volare videbanfhr. numefositate credeiiiiuih" n'iultijiliceritiir;'6t iiigre-
    Xunc eiiani pisces maris iiiaiiuiilloruin tradili sunt diantur super tefrarii praedicaiidi)',et irhpleaiit e^im
    quando curinsi quique et actiones sapciilisectantes, docendo, el mirabile demoiisiraniloClnisti iioinen in
    et qui iiifirmnsquosrpieet pusillos, qui se defendere uhitersa terra : qiiiridum hociii hoiiiiiiibus, li6c festi
    noii valeli.iiit.diiiiiexspoliabant, quasi more pisciiim Dei riotitia, fides vel feligio nonerat, quisi afisqiie
    eos (levorabant;sedpostea adpiaedicalionemapbStO- cultore'terra deseria et irihabitabilis efat.
    loruin, qui duduinaliena rapiebarii, Ccepcrunteliain tiif:' ;' ' '.' '' '"'• •'•'""' <,r' ' Seq'til-
    •'''"'"
    propria largiri. Implelumque esi illud quocfani.ea (Vers. 12.) Dixitque Deus: Hoc signum f^eris,
    proplietn ex eorum persona cecinit, dicens : Subjecit quod dbinler me ifvds : Afcumlm'eumpohdminhu-
    popitlosnobis, et genlessub pedibusnoslris. El ornne bibus: et erit sigmimftederisiriier me;ef iiiterieirdm.
    quod movelurel vivil, erit vobisin escani,qitasi olera Cumqueobduxeronubibitscmlitm^qppqrebif afcus hieut
    virentiairadidi vobisomnia(Ps. XLVI) : id est, ut etim iri hubibus: et recofdabbrfeedeiiihiei, quod'pepgt vp-
    qui ex circumcisioneest, ita et qui ex gemilius pari bitcum. Arcus piopicr sigriumsecuiitaii>iiiccelp pp-
    modo ad fidemrecipietur: sicut et Petro dicttim esl: situs est,'ut ab omnibus inspVeipiSiuisset'Ei i'|V-urir»
    Surge, Petre, mactdel manduca(Act.x). Ctiiuqiieille sigrium in igne etaqiia osiehditur,' duiN,'e'jc parte esi
    tequendo diceretlioiise aliquamio manducassecom- caeruleus et ex parte rubicuridus, <niia'tiirius^iie ju-
    IB-J AD OPERA S. EtJCHERIIAPPENDIX. 9S6
    dicii tesiis est, unius videlicet facii, et alterius fa- A prima infaniia esijsecundapueritia, lertia adolescen-
    ciemli. Quod lestamentum posuit Deus inter se et lin, quarla juvenius, quintn senectiis, sexia seniiim,
    homines, alque omnem animnm vivam, ne perdat quae sola morte lermiiiainr : iia et sex atalibns fi-
    cam diluvio; arcum qui apparct in nubibus, qui niendus est bic munilus, cujtis pritua aeias fuit ab
    numquam nisi de sole resplcndet; illi enim r.on per- Adara usque ad diluvium, qure reclaeinfaniiaecora-
    eiint diluvio separali ab Ecclesia, qui in proplietis paralur, quae liinc appellata cst, quml fari nnn po-
    ei omnibiis divinis Scripturis, tamqiiam in nubihus lest : quam profecto a-talem priinum dimurgit olili-
    Dei agnoscuiil Chrisii gloriam, non quaerunl suam. vio, sicut aetas pijimn generis liNinaniest deletn <li-
    Sex quippe a:talibus litiinaiia linitur vila, quuium ltivii), ita et niinc nostii operis fiineiidtisest lilier.

    LIBER SECVNDUS.

    Sccunda nnmque srcculirelas a ISoetisqne nd ipsum filios Isrnel, qui venerunt de semine Sem, intncndo
    Aliraliaiti, veltii pueritin fuit; et sic po^t diluvium, et pracvidehdo quod longe liierat post fuiiiruiii. Unde
    iiovuin appartiil srcciilum, qnnsi secunda liiiiiiaiiige- facttim est etiain illud, ut liliuin medium, hoc cst,
    neris rclas; iia et n nobis, Deo juvauie, secundus primogeiiito jnnioreii) nliitnoque mnjorem, qui pec-
    ;i)Cipieii(lusest liber. Sequimr: caverai in pairem, non in ipso, sed in filio ejus.suo
    (Vers.20,41.) CmpiiqueNoevir agticota exercereter- nepote nmlfiliceret bis verbis : MatediciusCbanaan;
    ram, et plantavil vineam; bibensque vinuminebriftlut sit tervut fratribus tuit. Clianaan porro natus luerat
    esi, et uudatut in tabernaculosuo. Qunre vir justus n. ex Cbam, qui patris doriuienlis nec texeiat, sed po-
    im-hrinltis t-st, nisi forte inebriari vino pusse nescie- tius prudidcmt iiudiiaiem. Unde eliam secutns ad-
    bat? Neque enim anle diluvium legiinuir humines jiingit beiiedictionem duorum filiorumj, niaximi et
    viiui mi; et ideo specialiier de Noe scripium esl: niinimi, dicens : Benediclui Dominut Deus Sem, erit
    Pt.tntavil Noevineam. Vinea DoiniiiiSalia.itli. donius Cltanaan puer ejtis: dilatel Deus Japhel, et habitel in
    Isiiii-Iesl. Bibi de vino ejus. Sive ille enlix bic in- tabernacutisSem; quamquam enim sii Deus omnium
    tcllitiilur, de quo iilem Domiuitsdicit: Potestiibibere geiiiium. qiiodaiiiiiiudo lainen proprio vocabulo, et
    calicem, quem ego bibiturussum (Marc. x), el, Paler in ipsis jam gentibus dicititr Israel. Et unde hoc
    si fteri potest, transeat a nte calix iste (Mattlt. xxvz), factiini K»I, uisi ex benedictione Japliet? in pnpulo
    quo siiam siue.dtibio significnt pissionem, sive quia eniiii geiilium, lnuiin orbem terrarum occupavit Ec-
    viiitim friiclns esl vineae, hoc puiiusillosignilicnium clesin. Hoc prnrsus, hoc pronuiiiialialur. cum dice-
    est, quud ex ipsa vinea, liocesl, ex genere lsmelila- retur : Dilatei De.usJapltet, el Itabitetin tabernaculis
    rniii, carncm prn noliis et saiiguiiiem, ut pati possel, Sem. Sem quippe de cujus semine incarnntus est
    assumpsil; ei iuebriatus est, id est, passus cst. lbi Cbri-lus, inlfipretalur nominaius. Quid autem no-
    n.mique iiudaiTisest, id osi, apparuii iiifiriiiitas, de minatius C iristn? cujns nomen jam ubique fragrat:
    qna dicit Aposiolus : Et « crucijixus est ex infirmitate iia ut in Cnnlico Canlicorum, ctiam in se privcedrnie
    (II Cor. xni). Unde ilem ilicii : lnfirmum Dei fortius proplielin, ungiieiito comparclur effuso (Cant. xiv);
    est hominibuset slultum Dei sapientiut esl liominibus in ci.jus domibiis. id esi, eccler.iis, habilat gentiura
    (I Cor. i). Qtiotl vero cum dictum esset : Et nudatus laliiudo; iiam Japlict, latiludo imcrpretatiir. Ecce
    est, adtlidit Scriptura : In domo sua, eleganler osien- quo iiioiiodilaiat Dctis .laphet, ethaliitat in tilierna-
    dilqtiod a suae c.unis g>-nte,el domesiicis sanguinis iQ cnlis ^etu, nl esi, in ecclesiis, quas filii propbetarum
    sui, uiique Jtidxis, fuerai crucem raurtemqiie passu- aposloli i onstrtiiernnl: secundum quod P.iulus Apo-
    rus. Seqiiitur -. slolus liilelilms ex genlibus ait: Qui mttitisillo tem-
    (Vers. 22, 25.) Quod cum vidisselChampaler Cha- pore, sine Chritlo alienali a socieiateIsrael, el pere-
    haaii, verendascilhel palris sui esse nudatti, nunliuvit grini letlameiilorum. el promissionis spem non haben-
    duobus fratribus svis fo.ras; ul veroSem et Japltetpat- tes, et sine Deo iu hoc mundo (Eplies. u). Per haec
    lium imposuerunlItnmerissuis, el incedenlesretrorsum vcrba osiendiiur quod nondum lialutat Jnpliei in do-
    operuerunl verenda palris sui. fticiesqueeorum aversm niibus Sen). Sed paulo posi qiieinadmijdiitiiconclu-
    erant, ut patris sui tirilia non vtderent. 1'riinde in dnt iidvert.uiiiis. lgitur jam, inqnil, noneslis hospiles
    duobus liliis, maximo el miiiiiiio, duu populi figu- et peregrini, ted estiscivestanctorum el domesliciDei,
    rantur, scilicel circumcisio et praeputium; uuam ve- tnpermdificalitupra fundamenlumapostolorumet pro-
    steni a lergo portanlcs, sacraiiienium st.ilicel jam phetarum, ipso tummo angulari lapide existente Chri-
    praeteriiaeDoniinicaepa-sioins; nequc nudiiaiem pa- stoJesu (Ibid.). PorroCham, qut inlerpretaiiir cal-
    tris iniuentur, quia in Clirisli necem non consen- lidus, medius JNoefilius, tnmquam se ab utroque
    tiunt; et tamen lionomiil velamenlo lamquam scien- discernens, et inter utrumqiie remancns, uec in pri-
    tesunde sint nati. Medius auieni filius, id est, po- mitiis Israelitarum, necin pleniiudine gemium,quid
    ptiliis Jiidaeoruin; et idfeoinedius, quia nec primatiim significai, uisi hicieticorum gcnus callidum, iion spi-
    tcnuii aposlolorum, nec ullinius in geittibus credidit; ritu sapientiae, quo sulenl bar-reiicorumfcrvcre pri-
    vidil iiinlilaiem p.itris, quia conseusii in necem Cliri- mnrdia, et pncem periurbare sanctoruin? Mnlta qni-
    sti; et iiun iavit furas fratribus: per eum quippe "n dem ad fiilemcalholicain pertimiitia, dum haerciico-
    maiiifeslatiiin est, ct qundainiiKidupulilicaium, quod rum cnllida ini|uieiudine cxagiiantur, ut iulversus
    ciat in pinplieiia secretuin; ideoqne (it servus fra- eos delendi pnssint, ei consiileranliir diligi-niius, et
    triini suiiriini. Quid est eniui aliud hodicque geus inielliguntur cbritis, et instanlius praedicautur,ct ab
    ipsa, nisi qureilaui-crinari i Clirislianoriiiii, bajulans adver^ario moia quacsiio discendi <:x>siitnccnsio :
    legem et prupbctiis nd teslimouiuiii asserlionis Ec- quainvis non solum qni sunt apeiiis.-ime separati,
    clesiae, ttl nos boniiremus pcr sacrnmenluiu, quod veium omnes qui Christiauo nnmine gloriantur, et
    nuntiat illa per liuernm? Seqiiitm-: perdiie viviint, non alisunle possunt vmeri medio
    (Vers. 24 scqq.) Eiiigilatit aulem Noe a vino, cttm Noe iilio ligurari, pnssiunem qtnppe Chrisli, quae
    didicissetqum fearut ei filius suns minor, ait : Mtili- illius hoininis nuditaie signilicaia esl, et nnnuntial
    dictus Chanaan; servus servorum erit (ratribus suis. proliteiido, et male agendo exhonorant. De inlibus
    Dixilque : BenedictusDominnsDeusSem; sit Chanaan ergo (iicium est: Ex fructibus eorum cognosceliseos
    tervus eyus. Dilnlet Deus Jaihel, et Itabitetin taber- (Malth.i). ldeo Cliam in lilio suo maledicius est,
    naculis Sem. Qtircritjtrquare peccans Cbam in pairis lamquain in fruclu suo, id est, iu opeie suu. Unde
    off-nsa, nnii iiise ipso, sed iu filiosuo Channnninn- convenienter et ipse filius ejus Clianaaii, interpre-
    led.cilur: quia piuplieiatuii esl, lerram Clianaan tatiir iitoliis eorum, quod quid aliud csl quam opus
    e>eciisindeChanaiiaeiseidebeitatis. accepturos fuisse eorum? Semveroet Japliet, tamquam circuracisio
    an rnMAIVNTARII1N —. ftRNRftlM I.IR ...II. n>»
    witm
    et praepuiium; vel, sicut alio modo eos appellatApo- A autem hic significatur hoc tiomine, quod eit venator,
    stolus, Jiidreus et Graecos(Rom. i), sed vocatos et nisi animarum terrigenarum deccptor, oppressor
    jjuslificntns: cognita quodainmodo nudiiate palris, exstinctor? Et idcirco dicltis est robuslus venaior
    qua significahatur passio Salvatoris, siinienles vesti- contra Dnminum, pro eo quod liomines abslraliebat
    iiieiitum posuerunt supra dorsn sun, et iutraverunt a cultti divino. Seqnilur : Fuitauiem ptincipiumregni
    aver.-i, etoperuerunt iiinlitiiciii patrissui, nec vide- eius Babylon el Aracha, et Achadet Chalannein lerr
    runt quod reverendo lexeriini; quodam eiiim modo Sennaar. Nembroih filius Clms arripuit iusueiara
    in pnssioneCtinsti, et <|u<idpro nobis facium esl, ho- priorin pipulislyraunidem,regnaviiqueinHabylone,
    noramus, et Judaeornmfacinusaver-amttr. Vesiimen- qtin:ab eo, quod ibi confusat sunt lingu.-elurrim a-di-
    tiim significai sncraineiilum; dorsa, nieuioriam prae- ficantiiiin, R.ibel nppellata csi. liabel enim inlerpre-
    teriiorum, quin passionem Cliristi eoscilicettempore tatur coiifusio.Aracha, hrccest Edissn civiias. Arhad,
    quo babitat Japiiet in domibus Sem, et malus fraier qure nunc dicitur Nisiben; Clialanne, postca verso
    in m^dio eoriim, iransactuin celebrat Ecclesia, non numinea Seleuco rege dictn est Seleucia. Sequitur :
    adhuc prospectat futuram. Sem malus fraier in filio (Vers II. H. ) De terta illa egressusetl Astut, tt
    su», hoc esi, in opere suo; puer, id esl, servus esl mdificavit Niniven, el plateat civiiatit, et Cale; Reseit
    fralriim sunium, cum ad exercit:iti>>ncmpalienliae, quoqueinter Niniven el Cale: Itmcest civitat magna.
    vel ad prufecium snpientiae, scienter utuntur boni Qnod vero dicluin est de terra Sennaar, quae perti-
    malis. Sequilur: nebai ad regniim Nembroili, exiisse Assur, el aedifi-
    (Vers. 28. 29.) Vixit aulem Noe post diluvium550 casje Ninivcn,et alias ipias construvit civitaies, longe
    annis, et implelisunt omnesdies ejus 950 annorum, et — " posien fnciiimest, quod ex hac nccnsione pcrstrinxit
    mortuusesl. propter nobilitalem regni Assyriorum, quod mirabi-
    (Cap. X. — Vers. I seqq.) Hm sunt generaliones liter dilalavit Ninus, Reli lilins, conditor civiiatis
    filiorum Noe : Sem, Cltam et Japltet. Naiiqne sunl magnae, Ninivn:, cujus civiiaiis nomen ex illius no-
    eis filti post diluvium. Fitii Japhet, Gomer, el Magog, mine derivaiiiin esl, ut a Nino Ninivc vocarelnr. As-
    el Madai, Javan, Tubal, et Mosoch, el Thyras. IIi sur attiem, unde Assyrii, non fuit iu filiis("liam, sed
    septem filii Japhet possederunl teriam in Asia, ab in filii- Sem reperitut', qui fuit Nne maximus lilius.
    Aiuanoet Tauro Ccelesyri.eei Ciliciaentonlibiis, tis- Unde apparet de pngenie Sem exortos fuisse, qui
    que ad fluviuuiTanain. Porro filii Gomer, Aschenez, posica ri-gniimgignntis illitis obtinereut, el indepro-
    el Riphat, et Togorma. Filii autem Jnvan, Elisa et cederent, nique alias conilcrent civilates. Sequilur :
    Tharsis, Cethimet Dodanim.Abhis divismsunt insulm ( Vers. 13, li.) At vero Mesraimqenuit Ludim, et
    genlium in reyionibnssuis, unusquitquestcundum lin- Anamim, et Balaabim, Neptuim. et Petrusim, et Cha-
    guam et familias in nalionibus suis. Numiiin locis et sluim; de quibus egressi suut Philixtibn et Capiurim.
    geuiibus relinqiieiiies,e quibus postea iiniiuitUa sunt Excepiis Labaim; a quibus Libyes postea vocati
    plurima: cxiera permaiient ut fuerunt. Sunt autem suitt, qui prius Phuthjei vocabantur; et Chasluim,
    Gomer. Galatx; Magug,Scythae; Madni, Medi; Jn- qui deiuceps Pliilistiim appellati sinit, quos nus cor-
    van, Iones, qui et Graeci, unde et inare Ioiiicnm ap- rupte PaUstiims dicimus; caeteraesex gemes ignotae
    pellaiur: Tubal, Hiheri, qui et Hispani, n qmbiis nobis suiit, quia bello ^Ethiopicosubversae, atque ad
    posw-a Celtiberi nuucupali simt; Mosoih, Cappado- oblivionera praelcriioruui noininum pervenerunt.
    ces, iiinleet urbs eoium usque Imdie apud eos Ma- Possederunt aiiicm lerram a Ga/.a usque ad extremos
    zecha dicitur; Thyrns, Tlirnces, qiiorum noii saiis C lines iEgypli. Sequittir :
    immtilatim vocabulumest.lla- iiaque septem gentes, ( Vers. 15seqq.) Chanaan aulem genuit primoge-
    quas de Japbet stirpe venienles memornvi, ad Aqui- nitum suum Sidonem, et Cethmum,et Jebusmum, et
    lonis partent liabiiaul. Filii Guiner: Asclieuez et Ri- Amottmum, et Getgesmum,et Evmum, et Atachmttm,
    phatel Togorma. Aschenez. GraeciRheginusvorani; SinmumelAradium, SamaritenetAmathmum.De Clia-
    Riphat. Paphlagonas : Togonna, Plnygas. Filii Ja- nnan primus iiaitis est Sidon, a quo urbs in Phoenice
    vau : Elisa et Tliarsis, Celliim et Dodaniin. Cethim Sidon vocatur. Arac.lueus,qui Arcliascondidit, oppi-
    sunt Ciilii, a quibiis bodieque urbs Cypri, Cittium dum in radicibus Libani situin. Aradii sunt, qui Ara-
    nominaitir; Dodniiim, Khodii. Omnes peue insulae, dum iusulam possederunt nngusto freio a Phcenice
    et totius orbis littora, terraeque mari vicinreGraecis separatam. Samarii, a quibus Emissa nobilis Ccele-
    accolis occupala: sunt, qui, ut snpra diximus, ab syriae civitas; lianc Macedones, qui post Alexan-
    Amaiio etT.iiiromnntibusomniamaritimn loca usque drum morientem regnaveruni, Epiphaniam nuncu-
    ad Oceanum pnssederunt Brilaiinicum. Sequitur: paverunt. Et fuit terminus Cliannnaenriima Sidone,
    (Vers. 6, 7 ) Fitii Cham, Chus et Mesraim, Phuth donec venias in Gerara, etusque ad Gazam pergen-
    ilC/ianaan.Chushodieque abHebrueisiEihiopia iiiin- tibus Sodomam et Gomorram, el Adamam et Se-
    cupatur; Mcsraim iEgyplns; Phutb Libyes, a quo boim, usque Lezen, quia caeteraecivitates, Sidon vi-
    et MaurilaiiimUuviusu.-que in praeseris Phiilli dici- delicet elGernra, et Sodoma,et Gomorra, et Adama,
    tur, oranisque circa regio Phutensis nuncupatur. et Seboim, notaesunt nominibus suis. Fiunt itaque
    Moiiotamen in una lantum climaiis ejus parte anti- omnes filii Cham, hoc est, medii lllii Noe, quatuor,
    qitiiinLibyaeiioiueiiresidet, et reliqua terra vocatur _" et nepotes quinqueex uno ejus filio, pronepoies duo
    Africa. Porro Chanaan obtinuit lerram qunm Judaei ex nepotc uno, el fil eorum summa undecim. Quibus
    demceps pnssederunt, ejectis Clianauaeis.FiliiClius, enumeratis, liinc reditur ad aliura filium Cham, qui
    Saba. el Evila, Sabtiiha et Rema, Sabatacha. Saba.a vocabatiir Mesraim; ctcornmemoraniur quosgenuit,
    quo Saliaci; E>i!a, Gelliuli, in parte remotioris Afri- non tamquam singuli homines, sed nationes septem,
    cae,eretno cohaerentes; SabatbaSabalheni, qui niinc et de sexta vehn desexto filio, gens commemoratur
    Astavnri nuncupamtur. Rcma vero el Sabalacba exisse quae appellatur Philisliim, unde fiunt ocio.
    paulatim aulii|iia vocabnla perdiderunt, et quaeniiiic Iude iieruni nd Chanaan reditttr, in quo ftlio male»
    pro veleribus habeani, ignnratur. Filii Saba, a quo dictus est Cham, et quos genuit, undecim nominan-
    diximiisappcllaios Sabreos:interpretiiiur autemnunc tur. Dciude usque ad quus fines pervenerint, coin-
    Salia, Arabia. In LXXIpsalmo, ubi nos babemiis, memoratis quibusdam civilatibus dicitur, ac per hoc
    RegesArabum et Saba munera offeruni, in Hebraco in filiis nepotibusque cnmputalis de progenie Cain
    scripium est, Reges Saba. Dadai, gens cst j-Elhiopiae trigiuta el untis genili refernntiir. Seqtiitnr:
    ill occidi-nlaliplaga. Sequittir: (Vers. 21.) De Sem quoquenati sunl patre omnium
    (Vers. 8 si-qq.) Porra Chus genuit Nembrolh; ipse filiorum Heber, fratre Japhet majore. Restat comme-
    eapit etse potentin terra, et erat tobnslus venator co- morare filios Sem, maximi lilii Noe ; ad eum quippe
    ram Domino.Abhoc exivit proverbium: Quasi Nem- gradatim generationum islarum pervenil a minim.o
    brolh robuslusvenalorcorum Domina. Sie ergo intel- exorta narraiio. Sed unde incipiunt commemorari
    ligendusest gigas iste venator coniraDomiuum. Quid filii Scm, habel qtiiddam obscurilrjtis, quod exposi-
    PATROL.L. 3°
    939 AD OPEhA S. ECCHERlI APPENblX. 940
    lione illustrahdum fest,quiaet miiltum ad rem perti- A tur; et cum filii Sem nominentur sex dtiorum tan-
    nei/Huatrifeiiuirjihus; sic enim legitur : Et Semna- tum posleritas atiexitui? Numqiiid caeteri sine (iliis
    tut,'ist, et ipsi 'pdtri omnium filiorum Heber fralri Ja- remanserunl? .Absithoc credere. Sed gentes proptef
    phei riiqjoti. ,0n'p yerboiuin esl :,Ei Sem nnius esl qiius coiniiieniorari digui essenl, tion utqu.e fererUnt:
    HcbeT,'qiti S.einpriterest/omnium.filipruni.Sem ergp qiiia sicut iiascelianliir, alijs geulibtis addeliaiiltir.
    palriarcliaiii jiitelligi voluit omniiiiii, qui de stirpe Cuin crgo in snis lingiiis istie genies fuisse refefaii-
    cjus eiorti stini, qujis.ciimmeiiipratqrus esl, sive tnr, redtt laineu nnrrator ad illud tenipus quaiiiio ima
    Siiit ',fijji.'sj.yesijii.neppfes et proneppies. Sequitur : lingna omniuin liiit, el inde jain expoiiii quiil acclde-
    ( Vfers.!$?,,)Fiiii.Seht, Elam, et Assur, el Arpha- ril, ut liijgiiai-uin diversilas nascerctur. Seqniiur :
    mi,ei%tid, el /farum. Hi ab Euphraie fluvjp,,partem (CAP. Xi. —Vers. 1 seqq.) Erul autem terra iubii
    Asirc ys(|ii,eaii Iiidiciim .oceaiiiiintenent. Est aiuem unius,etsermonwneqrumdem, Cumque proficisceren-
    Elarti^qdpEliinriise priijcipes Persidis, quod de As- tur de Oriente, inverifrunl campumin tetra Sennaat,
    sur aiiiea jain tlicuim est. Sequitur : et habitttveruntin eo. Dixitque alier ad proxiinum
    (Vefs. .23.'). 'Piiii Hardm, Hus, el VI, et Jezer, et suum: Venite,facinmusluleret, el cpquamuseosigni.
    Met. At.ifeip 'Arphdxdlgenuil Sata, de guo ortus cst Habuerttntqneiateres pro taxis, et bituiiien pro cm-
    Hebef: A"rpha'xala qiio ChaUlaei,Lud a quo Lydii, mento. El dixerunt: Venite, [aciamus nobis civitaiem
    Haraiii a qiib Syri, (Juriruiiimeifopojis est ciyitns et iurrim, cujus culiitenpertingat dd cmlum; ei ceXe-
    Damascus, Fijii llarani, ijus, et Ul, et Jezef, ,et Mesj bremusnpmen nostrum, anlequamdividamurinuhiver-
    Hus ThracJioiiitis.el.Daina.s_ci conditbr, .inter Palae- sas ierras. Kla civilas quae ajipillaia cst coiifusio,
    slinarii et Coelesyriamteniiit priiicipatum, a quojSe- _" ipsa est Rabylon, cujus mirabilem coiisiriiclioneiu
    ptuagiiiia iiiieipietfesin.libro Job, nliiin Helnaeoseri- etiam genliiimcoiiiineiidaiitbistoriae.lfabylnn quipiie
    biiur ierfa Hiis, regioiiem Ausiiidemtran-tuleninl. Ul iiitei prelalur confiisio. Uiide colligilur gigaiilem il-
    aquoArnieiii, JezeraqiioCarmaniseuCiiiii. Scqiiiiur: lum Nemhroth fuisse iilius condiiorein, qtioil sujie-
    (Vefs, 2!4seq-j.) At-veroArphuxatgenuu Sala,.de rius fueial iiitiiiiatum. IJiii cum de illo S.criptura lo-
    quo ortus est Heber. Non sane isitiin Hpber genuit queretur, ait: Iriiiidnt regni ejus fuit Babylon: id
    Sem, sed ab.illo quarlus in primngenitorum serie est, qure civiiatinn Caeierarum-g<-reretprincipaiiirh,
    reperitdr. Scm quippe intfefalios filios genuit Arpha- ubi .esset tamquain in inetropoii hahitaciilum regni,
    xat. Aruliaxat aiiteni genuit Sala, de quo ortits est quainvis perfecta uou fuerit u-que in taniuin inoilum,
    Heber. Non itaque fruslra ipse primus est natus jn qnanluii) superha cugitabat impietas : nani nimia
    progenie venifeiitede Sem, et praeiaius est eiiain ii- dispoiiebauir altitudo, qure ducta est usque ad coe-
    liis, cum sit (juafl.usnfepo.s;riisi qiiia vertira est quod luin, sive unius luriis ejus, qiiam molieliantur inler
    traditiir, ex illo Jieliraeoscognominatbs. esse, taip- ali.is esse praecipunm: solent enitn siiperbiam stulti-
    quam Hebereos; cuin etalia possii esse opinio, ut ex tia sequi, et hiiiiiilil.item sapieutia. Seqmttir :
    Abrahaiii, taiiiqiam Abraliei dicli esse videahtur. (Vers. 5, 6.) Descendii aulem Dominut ut videret
    Sed nimifurii bdc :yeruip est, quod,e.xfleber Heberei civitaleniet iurrim, quam mdificabantfilii Adain, et di-
    appellati siiiit, ,'ac deiitde, una delruncaia liiiera, xit: Ecce unus est populus, el unum labiumomnibtti:
    Hebraei: quam iiiiguam solus lsrael populus potuit cmperuntquehqc facere, nec desislenta rogit.alionibut
    obtinere, in qjip Dei ciyitas et in sancjis per.egrjiia.ia suis donec eris operkimpleant? Dt-scendit Dominiis
    est el iii bmiiibiis sacrameiito aduinbrata. Igitur filii videre ciyilaiem et, tiiriim, quain :edilicabant lilii
    Sem priiis iioniinaiHur; deiiide ex unu, eoruiii nati C A'latii; hoc esi, niuj fiiii Dei, sed filii lipiiiiuum:id
    sunt qurVtiior.iiepotesejus. iieuique alter iilioriiui esl, illa spcietns secuinluiiihniiinein viveus, oumn
    Seth tfehHit.ejus nepotem, aique inde abnepor, He- terrenamdicimiis civititem. JNonlneo moveiui Deus,
    ber. Ginuit qitiepiHebet duos filios,quotum unum ap- qui ubique <>sttoms seinper, sed descendeie dicitur,
    pellavii PhqlegTi.Pdr, i), quud inierpreiaiur divj- cuin nliqn.id facil in terra -.quod praeter usjlatiim
    dehs, jtieiiide SCfipitira, siiTbjtingeiis,fatioiiemqtiei naturaecuisum iiiirabiliter JVictuiii,prasentiaih quo-
    hujus nominis reddens, Qtiia i» diebus, inquii, ejusi dammodo ejus oslendit. Nec videtido discii ad leiri-
    divisa estjerfa. Huc aiiite.hquid sil, post appaifbil, pus, qui iininqnam pole-t aliquiil ignorare, sed acl
    Alius vero qui naitusest ex Heber,:genuit duodeeimi leiiiptis videre et cpghoscefe clicilur, quVidvideriet
    filios; 'j»c,per lioc fiiiritomnes geniij de Sem viginiii cognosci f.iciat. Noii sic ergo videbatur illa civilas ,
    septeih. in siimma igifur omnes progeniti dfe tribtisI qtio modo eam Deusvidere fecit, quamlo sibi quan-
    filiis Noe, iiJ esi, quindecim de Japhel, trigiiita etl tum displiceret, psletidit; quainvis possit intelligi
    unus ile Cliam, viginti sepiem de Sem, fiuut septua- Deus ad illain civiialem descendisse, quia descende-
    ginia tfes, Defnde Scrlpt.ufa se.quitur, dicens: runt angelt ejus, iu quilins liabilat: qma per angelps
    ( Vefs, "?1.) Hi fiiii.Sem in iribubtissuit, secuhdum i descendebat, qui ininigelis descendeiitibus erai. El
    tinguas suds, in 'regioriibus suit, el in gentibus tuit, bene, nnii aii, Yeniie, et desceiideiiies cnnfuiidiie';
    Itejnqup. <je pmhibus : ttm, inquit, iribas filiorumi sed, Confundariiusibi tingudm eorum, ostendens ita
    Noe iecunduin generationeteorumet secundumgeriteti se operaii per miriisiros suos, ut sinl eiiam ipsi cb-
    eorufn. Abiiis dispersmsunt insulmgentiumsuper ier- operatores Dei.'Nec sip loqiiiiuf aiiigelis Deus, qiip-
    ram poU itilutiium.Unde colligitur sepiuaginta. tres, modo nos invicem hphis vel Deo, vel angelis, yej
    vel poiiiis, <iuodposiea demonslrabitur, septuaginlai " ipsi angeli jiobis, sive per illos Dominus nobis; sed
    dure genles tunc fuisse, non lioinines. Nain et priiisi inelfabilisuo modo ; nobis auteni indicaiur lioc no-
    cum fuisseiit commeniorati lilii Phaleg, iia conclu- siro niodo. Dei qtiippe snblimior anie siiuui factuni
    suth est: Ex his legregatmtunt insulmgeniiumin ter- loculio, ipsius siii facti e»'t imiiiuinbilisratio, quae
    rai iorum, unusquisquesecundum linguam suam ini iioiihabei soiiiim strepenlein atque transeuniem, sed
    tribubus suis, el ih gehtibus siiis. Jam vero in filiisi vira setnpitcine inaneiilem, ei lemporalitef operan-
    Cbam qimdam lnco apertius comraemuratae sunt, , tem. Haecloquilur :uigelis sanciis; nnbis nulein longfe
    sicut superius ostendi: Mesraim genuit eos qui di- positis, per atigelos, secundum modiim nosiraecajia-
    cuniiir Ludiim, et eodetn modo caeteraeusque ad se- citatis. Qiiando autem etialti nos aliqnid talis locu-
    ptem Kentes; et iuimeratis omnibus postea conclu- tionis interioribus auribus capimus, angfelis.pfiipiii-
    dehs, 7/i filii Cliam, inquit, in tribubus suis, secun- quamiis. llltid sane quod dictum est: Nec desisteiit
    dum linguas suat; in regionibustuit. Propterea ergoi a cogitationibussuit, donec eas opere iihpleant, non
    muliorum fiiii riph suni comiiiemorati,quia gentibusl est dictimi coniirmando, sed taroquam inteirogando,
    aliis nascendo accesserunt alii, ipsi autem lacere) sicul soiei a commiiiantibusdici. Sic fefgo accipieo-
    geiltes riequiverunt. Nam qua alia causa cum filiiJa- dum est, lamquinii dixerit; Noniie orania 'deficieijt
    phet octo epiimerenlur, ex duobus eorum tantumI exillis, quae conatisunt facere? Seil si ita dicatur,
    filii naiicommeinoraniur; elcum filii Cham quatuoir non expriniel comminaiiteinj quoniam vocem pro-
    nomimVniur,ex tribus lanlu.mqui nali sunt adjiciun- nuntiantis non possumus scribere. Sequitur;
    941 COMMENTARII IN GENESIM.LIR. II. 942
    (Vers. 7 seqq.) Veniteigitur,nondeteendamutet eon-A el soli nervi in ciihara, alque hujusmodi vasis mu-
    fundamutibi linguaseorum, ut audiat unusquis- sicis npianlur ad canlum, sed ut aplnri possmt, et
    que vocemproximisui. Alque ita divisil eosDominus c;fiiernin coirrpaginibusorganorum,quaenon pefcu-
    ex ilto locoinuniversasterras, et cessaveruntadificare t.iuntur a caneiitibus,his, quar:percussa resonaiVt,
    chitatem. el idcirco vocalumest nomenBabel, quia cuniicciuntirr. Ilem in propheiica hisiorin dicnnlur
    ibi Confutnmestlabiutnuniversmterrm; et indedispet- ei-aliqua, ijji.-enihil signilicant, sed -qiiibnsadhae-
    tit eot Dominus super fuciem cunclarum regionttm. reaul, qua: significnnl,et quodammodo,religeniur.
    Merito aulem malus piiniiur affec.lus,etiam cui non Prcpter boc ergo Scriptura divina cum lerrenam ci-
    suecediieffecms.Genusvero ipsius pcenar-quale fuit? vitatem in Babylone, iiiic est, in confirsionemOn-
    Qiiojiiam dorainatio imperaniis in lingua esl, ,'ibi strasset. ad pairiarcliamSem reeapitulandoreverti-
    damnata est superbia : ul nun iiitelligercturjubeiis ttir, et ordinantiirTndegeneraliones tisquead Abra-
    homini,«juinoluil intelligere.utobediiet De<> jubenli. liam, 'Commemoraloetiam numero aniioriim,quanlo
    Sic.illaconspiratio dissoluta est, cura quisqueab e», quisquead hauc seiiem periinenicmigeniiisseifilinm,
    quem non intelligeret, abscederei; nec se, nisi ei qiianto quisquevjxissct. Ubi cerie .'ignoscendumest,
    ciim quo loqui poierat, aggregaret. Et per lingiias quod ante promisenam,ut quare sit dictnm de filih
    diyisae sunl geules, dispersaequeper terras, sicut Heber, nonien ejus Plialeg, quia in diebus ejus divi*
    Deo p.lacuii,tjui boc modis occultis nobisqueincom- est terra : quid enini aliud inieiligetidnmest, terraiti
    prehensibilibus fecit. Ex illis igitur tribus liomini- esse divi^atn, nisidiversiiatem lingiiafum? OmiSsis
    bus Noe filiis, septuaginta duae linguaeper lerras ergo cauierisfiliisNoeadbancrem non periirientibiis,
    esse cceperunt, quaecrescendo ad insulas pervene- _. illi coiiiieciuntiirin ordinegenerationum, perqudi
    runt. AIICIUS esi iiiiinernsautem gentium mulloam- " possil ad Abrahaiiiperyeniri, Sicuiilli connecieban-
    plius quamlinguarum.Primus auiem post diluvium lur autediluviiimper qtios perveriirelur ad Nbe'ge-
    inter liominesNembroth, films Clius, nova imperii ncraiionibus quaepropngateit: sunl ex illo Adain Riid,
    cupiditaie tyrannidein arripuii; reguavilque in Ba- qui est appellaiiis Setb. Sic ergo incipit generaflO-
    byjonin, quaeab eo quod ibi cnnfusaestint linguse; ntim isturtim connfexio.Sequitur:
    Babel appellata est, quod interpretatur confusio: (Vcrs. 10 seqq.j Hm generationet Sem. Sem den-
    cujus adilicandactnrris idem Neinbrothexsiitit au- tum erat annorum quandoigenuit Arphaxat, biennio
    ctor. Qtiipro eo quod ullra naturam sii.imccelialta posl diluvium. Porro Arpliaxalcutnessettrigintaqiiin-
    penetrare contendit, non incongrue diabolo compa- queannorum,gemtit Sale.-SalequoquetrigeiimoMa-
    ratur; qui cogiiationecordis sui inlumescens, super tis sumanno genuitHeber. Siculsupra memoravicnm
    sidera exaliare se voluit, id est, super omiietn pole- ccepisseni eiiuniefari lilii Sem,.qui singuli gentes
    siatein.aiigelorum,Deose coa»quaredisponens, dum siiignlas prJictearuiil, priniris est commeiidii'tiis'He-
    dicit:.Ascendamsttper aililudinem nubiuin, el ero sir- ber, cum sit pronepos ipsins Sem, lioc est, quartus
    milis.Allistimo.Quod auietu dicilur, venator, quid inveniaiur al) illo exortus. Quia ergo in ejus familia
    significuturboc iiomine,nisi animarum terrigenarum remnnsit liaeciingua, divisis per alias linguasgenli-
    deceptor,, et capiens homines ad moriem? Turris btts ca-teris, quae lingua prius liuraano generi rion
    ejus, superbia liujus mundi esi, vel impia dogmata immerito credilur ftiisse. communis, ideo deinceps
    haereiicoruiii; qui postquatn nioti sunt ab Uriente, Hebraea est riunctipata; tunc eniiiidpiiserateam
    id est,..a, yero lumiue recesseruut, et venerunt in disiingui ab aliis linguis nomine proprio, siciit alire
    moiiiemjSeiuiaar, qui interprelatur excussio den- C quoque vocatae suni nominibus propriis. Quando
    lium, slaiiin adversus Deiiuiimpielatis suaecediliea- autem erat una, nihil aliud quam humana linguavel
    veriint turriin, ac (lngiiiatiimsuperbiam nelario ausu humann loculiovocabntur, qna soia universumgeuus
    co, iiiixeiuni, volentes curiositate non licita ipsius huinaniimloquebalur. Scquitur:
    coelialia penetrare; sed sicut iili per superbiam ab' . (Vers. 16.) VixitautemHebertrigtnla quatuot an-
    una lingua in mulla divisi sunt, ita et liaereticiab nit, et genuitPlialeg.,D'\xerii!a\iquis : Si in diebus
    Uiiiiatelidei et confessionis segregati, iiiter se di- Pbalcg iilii Heberdivisa festterra per linguas, id est,
    Versitaleerr.prisquasiper dissonaniiamlinguaeinvi- homines, qiii tunc erant in terra, ex ejus nomine
    cem, secernuntur; et qims armat adversiis Deum polius delinil appellari linr>uailla, quaeluit omnibus
    elalaeconspirationispertiiciosaconsensio, rursus in aiitea.commiinis.Sed intelligeii<1iim
    est ipsumHeber
    lendente.d.ogiiiaium.discordia, dividit oborta repenie propterea tale nomen imposuisse filio suo, ut voca-
    cmi.fu.siq. Quosquidemipsa Triuitas damnai in quam retur Phaleg, quod interpretatur divisio, qriia tunc
    oHendunt;ipsa eosdispergit, dum dicit: Venite,de- ei nains est quando per lingtias lerra divisa est, id
    tcendamuset confundamuslinguas eorum: in varie- est,. ipso tempoie : ut hoc sit quod riictum est: In
    tate utiqueefroris, sive schisiuatum.Eo aulem tem- diebus itlius divisaest tetra; nam nisi adhuc Ileber
    pore quaudp linguaruni facta est varieias, in solai viveret qunndo linguaruin facta est mnliituilo, noit
    doino ilebei-,quaeaniea fuit lingua remausit. Ila eit ejus iiomine nomcii acciperet lingua qriaeapud ip-
    nuiic.i.nsolaEcclesja, quae est domus Christi, uni- siiin potuit permanere. Et ideocredendumest ipsam
    tam e.-secunfessionisetfidei pacem, divisis omnibusi fuisse primamliuguamquaeantea erat omnibus com-
    reprubis, reslat. lienedictis igiiur duobtis filiisNoe,, *. inuiiis, quoniam de pcena venit illa muiiiplicatio,
    atque uno in medioeorum malediclo, deinceps us- mutntioquelinguarum, et ntiquepfaeterbancpoeiiam
    que ad Abraliaiii,de jusiorum aliquortim, qui piei delmit esse populus Dci. Nec frustra lingua haecest
    Deum.colereut,rommemoraiionesilentium est. Neci qiiam lenuii Abraliam,uec in omnesfiiiossuos irans-
    eos defuisse credideiiin, sed si omnes cominemora- niittere potuil, sed in eos tanttim qui propagari per
    renttir, nipiis Jongumlieret; et haecessfeihistoricai Jacob. el insiguius atque eminentiusin Dei populum
    magis diligentin, quatc proplicticaprovideiuia. lllai coalescenics, Dei testamenia et stirpcm Cbristi ha-
    itaque ciseqnitur liueraiuni sacrarum scriplor ista- bere .potueiiint. Nec Heber ipse eamdem linguara in
    rnra, vel, potitis per euin Dei Spiritus, quibusnoni uiiiversam progeniemsuam refudit, sed in eam tan-
    solum narrenlur praeterita, verum etiam praenuu- lum cujus geneiationes perducuntur ad -Abraham.
    lient.ur, quaetameii periinenl ad civitatera I)ei:quiai Quapropier etiam si non evidenter expressum est
    et de Iioininibusqni non sunt cives ejus, quidquidl fuisse aliquod pium genus homitium, qtiandoab im-
    hic dicitur ad hoc dicitur, ut illa ex coui|inratioiie: piis Dabylonia condebnlur, non ad boc vnluit baec
    contraria vel proficiatvel eiiiine.it.Non sane omniai obscuiit;is, ut quaerentisfraudaretur, sed potiusexer-
    quaegesta sunt iiarrantur, aliquid eliam signilicare: ceretur inienlio. Cumergo qiia-rimusin illis seplua-
    putanda sunt; sed propier illa qtiaealiquid signili- ginta duabus aenlilius civitatem Dei, non possiiinus
    cant, et illa quae niiiil significant,atiexuntur; soloi affirmare illo temporequo eral eis labium,id esi, lo-
    enim vomere lerra proscinditur; sed ut hoc fierii quela uua, tunc jam genus humaniimalienaium fuisse
    possit, etiam caelcraaratri membra necessaria suut,, a cultu veri Dei, ita ut iu tulis isti» geaeraUonijbiift
    01* AD OPERA S. EUCHERIIAPPENDIX. Vi«
    pielas vera remaneret, quac descendunt de seminei) A smit singulis nniculis similiter ponitur, ut dicatur: Hm
    Scm per Arphnxat. et lendunt ad Abrnhnm; sed ab generutionetThure : Thare genuit Abram, ei
    illn sujierbia adilicandie tmris usjue in ccelum, quaI Nachor, et Aran. S>quiiur : Porro Aran gi-nuitLoth.
    inipia sigiiiliinnif elalio, apparuit civilns, huc est,, Mortuutqueett Aran anie Thare patremtuum in leira
    locieins iinpioruin : verum iiaque an anlea lalucrii,, naitviialittumin Hur Clialdmorum.Pro eo qiiodIvgi-
    "an fiierii, an potius inraque petinaii-eiit: pia scilicett mus in lerra nativiiatitsum, in Ilebrrro habctur tn
    in iltiobus filiisNoc, qui benedicii suiil, corumque! Hur Chesdim, id esi, in igne Clialdaeorum.Tradunt
    posleiis; impia vero in eo qtti malediciusest, aique> auiem llebra-icx bac <>cca-ione isiiitsinodi fabnlam,
    ejus progeme, ubi etiam exorms est gigas venator quod Abraham in igneui missus sit, qtiia igneniad-
    couira Ooiiiiiiuni,nunest tlijtidicaiiofacilis: furiassisi orare noluerii;et quod Babylonio vallaius incendio
    eniui quod profecto est credibilitis, et in filiis duo- et Deiauxilio iiberatus de idololntriacigne profuge-
    riiin illoriimjnm tunc, anleqiinni Bahyloniaccepisset i rit; quod in conseqiieiitibusscribiiur egresstiinesse
    insliiiii. fiieiunl coiitemptorcs Dei, ei in filiisChami Thare ciim sohole sua de regione Chaldaeorum,pro
    culioresDi. Uirumquelauien liomiiiiimgeniis,lerrisi eo quod in llebrn-o haheiui-de llur, hoc <-st,de in-
    iiiimiliNiiidefiiissecredendiiinest. Quniiiiibremsicutt cendio Chiildaenruin,et huc esse quod imnc dicilur:
    litigna ima cuiu esset omiiium, nuu ideo filii pesti- Mortttutett Aran ante conspeciumthnre patris tui, in
    lemiae defuerunt: nam el nnle diluvium una eratl terra naivitatit tum, in igne Chaldmorum,quod vide-
    liugua, et lamen omues, praeler unaiu Noe justi do- licet nolens ignem adurare, igne consumpius sit.
    lnuin, deleri diluvio meruerunt, ila qunndo meriioi Seqnitnr:
    elaiionis impietatisgentes linguarum diversitate pu- "R (Vers. 29.) Duxetuntautem Abramet Naehoruxo-
    nitre atque divisaesuni, ct civitns impiorum confu-. res : nomenuxorit Abram, Sarai; et nomen uxorit
    sionis nomen accepit, hoc est, appcll.ua estBabylon, Nuclior,Melclta, filialAran, pairis Melchmet patrit
    non deluit domiis Heber, ubi ca, quseaulcn fuit <>m- Jeschm. Aran filius Tliare, frnter Abram ei Nachor-;
    niuin. linguaremansii; cum enim legitur iinain fuisse duas lilias geuuit, Melcham et Sarni cognomento
    linguam primitus nmnium, ct anle oiiines filiosSem Jescham, e quibtis Melchamaccepil uxorem Nachor,
    cominendaliirHeber. quamvisex illo <|ii:irtusorialur, et Sarai Abram. Necditinquippe inier pairuos ei fra-
    et Hebraea vocaiur lingna, quaiu pairiarcliaru» et truui lilins ntiptia; fueratii l.ge probibtta*, qure in
    prophetarum non solum in sermonibus, verum eliam primis buminibus, etiam inter fralres et sorores in-
    in liileris sacris custodivit auctoriias, piofecio cum itiatae sunt. Sequimr:
    cuaeritur in divisione lingiiariim, ubi lingua illa re- _ (Vers.30,3i.) Eraiauiem Sarai tteritit. nechabtbat
    manere potueril, quaefuit mite conimiinis, quaesine liberos. Tulit iuiqueThareAbramfitiumtuum, el Loth
    ulla dtibiiaiioneubi reraansil, non ibi fuil illa poena, filium Aran filii tui, et Sarai nurum tuam uxorem
    quaefacia esi mulatione linguaruin, quid aliud occur- Abtatn fitii sui, et eduxit eot de Hut Chaldmotum,«l
    rit, nisi quod in hujtis genie lemanserit, a cujus itet in terram Chanaan : veneruntquetttque Aran, et
    noniine noraen accepit, et hoc justiiiaegentis hujus habitaveruntibi.Narralur eniin qiieinadiiioduinThare
    non parviini apparuerit vestigiura, quod cum aliae ciimsuis reliqueritrcgionemClialdieorum,et venerit
    genles pleciereniur mutatione lingiinrum, ad istam in Mesopiiiainiam,et habitnveritibi. Taceiur autem
    non pervenil Inle supplicium?Seqnitur : de tiuo ejus filio, qni vocabaitir Nachor, tamquam
    j(Vers.27, 28.) Hm sunt generationesThare. Thare enm iion duxerit secum; sed invcniemuspostea, cum
    yenuilAbraham,et Nacltor, et Aran. Ab adolesciitia C servuin siuiiiimiiieretAbrabamad accipiendumuxo-
    incipit homo posse gener.ire: ptopierea Malihactis rem filiosuo Isaac, i:n scriptiim est: hl accepitpuer
    ab ipso Ahraham suuipsii exorditim, et usque ad decemcamelosde camelisdominisui secum, et extur-
    David perducere prncuravit; neque enim frusira gentprofectutesiin Metopolamium in eivitatemNachor.
    cvangelisia sic generaiioues cominemornvii, ul hoc Isto et aliis sacrae hujus hi-toriae tesliinoiiiisosien-
    primum intervallum quatuorilecim genernlioiibus ditur eiiam Naclmr exis-e de regione Chaldaeorum,
    cotnmetidarei, ab Ahraham scilicel usque nd Dnvid. sedesque consiituisseiu Mesnpotamin,ubicum patre
    Abadole-ceniia quippe incipil homo pnsse generare. sno hahitaverat Aliraliam. Cur ergo Scriplura eum
    Proplerea generaiionum ordn ex Abraliam surapsit non comineinoravit, qunndo ex genic Clialdaeacum
    exordium, qui eiinm pnier genlium ciuisiitutus est, suis profccius est Tliare, ei habilavit in Mesopoia-
    noinen accep i. Nunc jam videamus niia, uhi nnnsohiiii Abr.ihamfiliusejus, verumetiam
    •quandomuiatum
    rjroeiirsuiii civiiatis Dei, cti.mi ab illo articnlo lem- Sarai imrus, ei Loili nepos ejus rominenioranlur,
    poris, qui faclttsest in patre Abraham : iintte incipit quod eos duxeril secum? Cur putamus, nisi forie
    esse notiiia ejus evidenlior, et ubi clariora legiinmr qttod a paicriia et Iraierna pietaie desciverai, et su-
    promissn divina, quae nunc videmusin Christo im- persiiiiuni adheseiai Clialdaioruin, el postea inde
    pleri. Sicut ergo Scriplura diviua indicame didici- sive poenilendo, sive persecutionem passus, quod
    imis, in regione Cliald.eorum nalus csi Abraham, suspeeius • liabert-tur,<:iifise migr.ivii.Sequnur:
    quaeterra ad regnum Assyriorum peninebai. Apud (Vers. 3-2.) Facti tunt auiemomnesdiet Thare du-
    Chaldaeosnulcm jam tunc superstitiones impireprae- centorumquinque annorum, et mortttut ett in Aran.
    valebant, quemadmodumper caeteras gentes. Una ip. Quud alia iinnslalioi»iCarranomiuare solet. Nonsic
    igitnr Tbare domitseral, de quo natus est Abrahain, autem accipiendum est, qunsi oiiuies hos dies ibi
    in qua iinius veri Dei cultus, et, quantum credibile egerit; sed quia onines dies vitae suae, qui fuerunt
    esi, in qua jam sola eiiam Hebraealuigua remanse- anni dncenii quiuqne, ibi complevertt; alioquin ne-
    rat: quamvis et ipsi, sicul jam mauifestus Dei popu- scirelur qnot annos vixeritTliare in Carra, quoniam
    lus in ^Egypto,in Mesopotainiaservisse diis alienis, nou legiturqnoto anuo vitaesuic iu Carrain veneril:
    Jesu Nave narranle, referumur, ex progenie illius et nbsiirdiiinest existiinare iu ista serie generalio-
    llelier in linguns paulatim alias et in alias nniiones num, ubi dihgenter coinmemoraiur, quol aimosquis-
    defiuentibus. Proinde sicut per aquarum diluvium que vixerit, Imjussolius numerumamiorumvilaenon
    iitia doinus Noe remanserat ad reparandum genns cominendalumessc riiemonae. Quod eniin quurum-
    humnnum, sicindiluviomultnrumsiipersiitiuiiumper dam, quos eadem Scripiura coniinemoral, tacentur
    uriiversuiiimundiiin una remanserat domus Thare, anni, non sunt iu hoc oidine in quo temporuin duiu-
    in qua custodilaesl planutio civitalis Dei. Denique mciaiio disce.ssionegigiientiumet geiiinuuut sttcces-
    sicut iiltc enumeraiis supra generntiunibususque ad sione contexiiur. Iste nnieni ordo, qui dirigitur ab
    Noe, simiilcum annorum iiumeris, et expnsitadiluvii Ad.nu us>|iiead Nue, el inde usque »<!Abi:ih:im,sine
    causa, priusquaraDeus inciperet de arca labricanda iiuniero annoiiim vnaesu.<-ni-uiinemcniiiiiel. Quod
    loqui ad Nue, dicitur: lim generaiionesNoe; iia et vero coiiiineitioinla iuone Tliare i airis Alnnbam,
    hic enumeratis generationibusab illo, qui esi appel- demde legiiur : Et dix t Dominusnd Abntham,Exi dt
    latus Seiu, fllio Noe, usque ad Abrahara. Dciudein »lena tua, «t de eoqnationetua, tt de domo pa.tis tui,
    ?,5 COMMENTARlIINGENESIM.LIB.il. Ml
    et raven, sed et bealus Stephanus in Actibus Apo- Ji in Carra? Sed intelligendum est, quod eodem anno
    sii l.rimi eimi ista narr .rei, inier caeteia, sicait: lacla sint nmnia, et Dei promissio, anlequam in
    Deut qlotim appatuii Abtnhmpatti nostro, cum esset Cnrra liabilmet Abrahain.et inCarra baliilaiio i jus,
    in Mc.opolamia, priusquain Imbitnret in Carra; etnit et inde pro eclio : non soliim quin Eusehius in Cliro-
    a:l ilt <ni: Kg<ederede terra tua, et de cognationelua, nicis ab anuo liujus pioiiiissiouis comptilat ei o-ten-
    el de donto palris tui (Acl. vn). Seciinilmn haecvi-rba dit pnsl qiiadringeiilos el Iriginla annos exilttm esse
    beali Sn-phnni, imii post moriein p.ilris ejtis locutus de iEgyiito, qnando lex ilitia est; vcrum eiinin quia
    esl Deus ad Abrabam, <pii utique in Carra morluus id commemorat nposiolits Paulus. Igrcssns esi i-rgo
    esi, ubi ciiin iilo et ipse lilius Itabiiavil, sed prius- Abraliain de Cnrra sepluagesimo quinlo aimo aeintis ji
    qiiam hnhiiaret in eadem civitnte, jnm ntnmen cum suae, et liabeb.il in reguo Ninus Assyrioriim rex qua-
    «sset in Mesopolntnia;jam crgu exierat Chaldaeis. draginta tres nnnos, qunndo nntus esl Aliralinm, qui ,'
    Qnoil ilaqne ndjungii B Sleplianus : Tunc Abraham erat annus circiter millesiinus duceniesimus :mi*
    Ctirra conditnm Hiunniii, velut nlteram in occideme Baby-
    egrestus ett de lerra Chaldmorum,et halitavit inloetittts
    (A I. viij : iioii quod sil faeiiiin pnsleaiiuam loniiim. Cenlesimo et quadragesimoquinto pairissui,
    esl illi fleus; neqiie eniin post illn Dei verba egresstis CIIIIILoih lilio frntris sui el Snra conjugc, perrexit
    est de lerra Chnldaeorum,cum dicat ei lucutiim Du- in terraai Chanaan, ct pervenit usque ad Sichem, ubi
    minuui es*e in Mesopuinmia,sed ad lotnni illud tem- rursus divinum accepit ornculum. Quis autem alius
    pus pet linel, quod atl, lunc, id est, ex quo egressus exiit in Abrabam de leira sua, et de cognatione
    esl n Clialdi-is, el habilivii iu Carra, ei iiem quod sua, ut apud caeterosloctipletarettir el es-et in gen-
    seqtliliir : JEIinde postquammortiius est pater ejus, p teni ma^nam, nisi Chrisius, qui, relicla lerra et
    collocavilillttm in lerra liac, in qua vus nunc habilatit cognaiione Juda-oruin, praepollet nunc in geniibus?
    et patret teslri. Nonail, pusiquam niortiius esi paler Iiem niomlis exposiiio haec habet: Eximus de terra
    ejtts, exiil de Cnrrn ; si d inde cum eum hic collocavit, nostrn, quando divilias mnndi hujus, facultatesque
    pottea mortuusett pater ejut. Iiitelligeiidum est igilur coutemniiiius; et de coguntione nostrn, id esi, vitiis
    locuiuui Deuin fuisse ad Ahraham, cttm essetin Me- prioribus, quaenobis a nalivitate nostra coliaerentia,
    sojioiamia, piiiisqtiatu habilaret in Carra : sed eum velut qiiadam affiuiiate et consanguiniiate conjuncta
    in Carraii perveni-se cutn paire, retenlo apud se sunt; et de domo patris noslri, id est, de omni me-
    praecepio l)ei; et inde ex sse septuagesimo et iiuinlo moria mundi hujus, quae oculorumoccurriloblulibus.
    sun, pniris nutein sui ceiuesi.i.o qiiadragesimo et Sequilur:
    quinlo anno. Co locaiionem vern ejus in teira Clia- (Vers. 5, 6) Et egressi tunl, ul irent m tettam
    naan, iiou profectioiieinde Carm, post mortem pairis Chanaan ; cumqttevenissentin eatn, ptrtranshit Abra-
    ejus faclam esse dicit, quia jam niortiius erat pnter ham terram utque ad tocumSichem,et usque ad conval-
    ejus, qtiaudo emit terram, cnjus sibi jnm suaecoepit lem illustrem. Sichem ipsa est quae et Salem quaa
    rei cse possessur. Quort autem jam in Mesoputamia Laiitie ei Graece Sicima vocala esl, civitas Jacob. et
    constitiito, hoc esi, jiin egresso de terrn Chakhro- siia cst in fiiitliiistribus Elfraim. Sed et lilius Emor
    rum dicit D-us, Egrederede lerra tna, et decognulione appellatns estSicbem, a quo locus nomeu acccpit.
    tua, et de domo putris tui; non ut coipus ind.- ejice- Fmi atitem et 'alia Sichem in iiiouie Eflraim, civiias
    rei, quniljam feeerat, sed aniiintin avellerei.dicilur; fugiiivoriim. Sequitur:
    iion eniiu inde exiernt anitiio, si spe redeundi el dc- (Vers. 7.) Apparuiique DominusAbraham, et dixit
    siderio teuebalur, qure spes et desiilcrium, Deo ju- C ei: Semini tuo dabo terram lianc. Qui mdificavil ibi
    bcuteac juvniue, «l illo obediente, fuerat ampiilati- altare Domino, qui apparuit ei. Nihtl hic de illo se-
    diini. Nun sane iucreitibiliter existimniur, cuni postea niiiie proiiiissiim esl, in qtio pater factnsesi omnium
    secuius essel Naclinr patrem suum, lunc Abiahnm geiiiiiiin; si d <lei'lo solu.de quopalerest imiuslsrae-
    prrrcejitum D.utiini implesse, ut. ciim Sara conjiige lilieie gentis. Al)lioc seinitie lerra i|>snposses-a est.
    sua, el Lotli lilio fratris sni cxirel de Carrn. Jam Deinde icdificatoibi altari, et invocato Deo, Abraham
    coiisidernndre suiii promissb n -s IK-ilarta? nd Abra- prufectus e-l inde, et hnbitavit in eremo. Sequimr:
    hnm, iu his eniin apeniorn Dei nosiri, Imc esi, Dei (Vers. 10 seqq.) Facta esl autem fames in terra,
    veri oracula npparere rueiierunl de popnlo pioruin, descendiiqueAbtaliam in jEqyplum, ut peregrinaretitr
    qiiein propheiica praenumiavitnuctoritas. llaiuin pri- ibi. Prmvaltterat enim fames in terra. Cuinque prope
    ma ita legitur: esset ul ingrederetitr Miyplum, dixit Sarai uxori sua :
    (Cnp. XII. — Vers. 1 seqq.) Et dixit ad Abraham, Novi qitod pulchra sis, mutier, et quod cum viderint te
    Egredere de lerra litu, et de cognationetua, et de dnmo jEgyptii, dicluri sint: Vxor ipsins est, et intcrficient
    patrit tui, et veni in terram quam libi monslravero, et me, et te reserrubuni. Dic ergo, obsecro le, qnod soror
    faciamte in gentetnmagnam, et benedicanitibi, tl ma- measis, ut benesitmihi propter te, et vivalanimamea
    gnificabonumeritnum, eriiqite benediclus. Benedicam ob gratiam lui. Cum inicr ignolos proptcr i-xcellen-
    benedicentibuslibi, el maledicam maledicentibusiibi, tis-imam pulcliritudinem Sirae et ejus pudicitia et
    atque in te benedicentur universm cognalionestettm. niariii vita esset iu dubio, nec nlriiinqiie lueri posset
    Adverleniliimesi igiiur duas res promis.-asAbialiae: Abrabam, conjugis pudicitiam luendam coinmiilens
    uuam scilicet, quod terram Clianaan possessurura D Deu, et hiiraanas insidias cavens ut liomo. quoninm
    ftierat semeii ejus, quod sigiiilicatur, ulii dictum est: si pericultim, quaniuni caveri poterat, non cnveret,
    Vadein tetram quam libi monstravero, et faciam te in magis lentnrei Deum qnam sperarei in Hetitn, fecit
    gentem magnam. Aliam vero Ionge prrestanliorem, quod puttiit: quod auiera mm potuit, illi coramisit,
    non de carnali, sed de spiritali semine, per quod neque cnim D.tis ab illo mortcm iu<n pnterat re-
    paier est, non unius gentis I-raelilicx, sed omniiim pellere, qunm liinebat; enmque cum conjuge sua ab
    gentinm qtiac fidei ejus vestigia conseqnuntiir : quod omni pernicie in illn pcregiinatione tutari, ut nec
    proiniui crepit his verbis : Et benedicenlur in te om- uxor ejus, quamvis essct pnlcberrima, appejerciur
    nes tribus terrm. Hanc promis»ionem laelain arbitra- ab nliquo, nec propter illam inurereinr. Si inierro-
    tnr Eusebitis sepitiagesiiiio quinto annoaeiaiis Abrn- galus Abrabam, illnm feminain indieassei uxnrem
    hae, lamquam mox, ut factn est, de Carra excrit siiam esse, duas res luendas commiitcrei Deo, el
    Abraliam; quoniam Scriptiirae coniradiei non potest, suam vitnm, et conjugis puiliciiiam, uei|ite enim
    ubi legitur ; Abrahamerat septuaginta quinqtteanno- utruin ejus uxor esset, interrogatus nuu esse re pon-
    ' rum cum exiit de Carta. Sed si eo anno facta est ista dii, sed CIIIIIab eo quaereretur quid ei esset illa mu-
    promissio, jam utique in Carra cnm patre suo demo- lier, indicavit sororem, non negavil uxorem, erat
    rabatur Abraham, neque enim exire inde posset, nisi enim et hoc, quia propinqua erat sanguine, ita uxo-
    Numquidnam ergo contradiciiiir rem lacuit, non uegavit. Sequilur:
    prius ibi habitasset.Deut
    Stejibano dicenti : glorimapparuit Abrahmpalri (Vers. 14 seqq.) Cum itaque ingressut ettet Abra-
    nottrp, cvm met in Mesopgtamw,priusqwm habitaret ham jEgijptum, videruntjEgyptii mufietem, quod ettti
    9*7 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. 948
    pulchta nimitf et.ntintiavetuntptincipet Pharaoni^ et A gerit, ego ad sinittram pergam: qnid per dexlram et
    landqvermtteain apud illutn, et subiata est triulierin sinislram, nisi utrnroque significalur TestaineiituinT
    domum PharaOnis. Abrahamveto beneusi sunt proptet de quoait Ecclesia iri Canlicis cnnlicorum : I^eva ejut
    illami Elagellavit autemDeus PJiaraonemplagismaxi- tuL capite meo, et \dexlera illius amplexabitur me
    tqis, etdomum, ejut, propter Sarai uxotem Abraham. ( Cnni. II): quasi enim in dexieram pariem dcclina-
    VocavUqttePharao Abraham, eldixit ei: Quidnam eit verunt Judaei, quando ignoraiiies Dei justiliatu, et
    quod fecisli. ijiiAi? quare non indicasli quod uxoil tua suam volentes constiluere, justiiiiie Dci nou fuerunt
    essel? Quain ob.causum dixisti esse sororem tunm, ui subjecti. Sed iile qtiasisitiisirani etegit, quandn ail,
    fdleremeamminiin>uxorein,?i Nunc igitut ecce uxof. Nonvenivocdte jitslot, sed peccalores (Luc. xv);et
    tua'y accipeearit etvade. Dieniqiie factuin est, quod ilerum : Amen dico vobis,quiaitagttudium erit in cm-
    ,<kiDoiniuoJirajsnmpsit Abraham, nain Pharao rex tistuper Unopeccatorepmniieniiainagenie,qiiamsuver
    . jEgypti, qui eam sibi uxoremaccepcrat, graviteraffli- nonaginta novem jnslis qui nOn indigent pmnitentia.
    «jUis;marito reddidit: ubi absil ut credainus alieno Sed ad sinisiram iJerum illi elegerunt, quandn dixe-
    coiictibitu fuisse polliitan), quia multo est cnedibilius runt: Hic liomo non ett a Deo, qui tabbalum non cu-
    liiicfacerePlinraiineiii iifflictionibiismagriislion fuisse ttodil (Joan. ix); et ad Pilatum : Ilic si non esset
    jjteruiissuin. Tamen potest et aliter excusari, quod mdlefactor,noneumtibitradidissemus(Joan. xviu).Sed
    juxta librum liestei', qiiieciimque mnlier placuisset Doiiiinnsileiiiiii in suis pnedicatoribus dexteram ele-
    wgi npi^dvetereSi sex meiisibusUingebatiiroleomyi- git, quando post suairi resurrecliniiem prrccepit, di-
    lee. el sex inensibus in pjgmeniis variis erat et ra- cens : Euntes in niundum vniversum, prmdicale evan-
    lionibns femiiiaritm, er tuiicdeinum ingrediebatnrad „ geliumomni creaUtrm'(Matih.u!l.); et iterum: i><ju-
    reg-etn• atque ita polesl esse ut Sarai posiquam jila- diciumego in hunc mundum ve.ni,ut qtti non tident,
    ctierat regi, dtiiii per anniiin ejiis'ad regeiii pra>para- videant, et qui videnl, \cmcifuim(Joan. ix). Ouod vero
    b»ilUFiutroiius, ej; AbraliaePharao mrilta donaverii, idem Loth recessit ab orioiie. et eleait sibi regio-
    et Pliarao jiosiea sit percussus a Domino, illa adliuc nera cirea Jordaneml, qtiid aliud signilicavit, nisi
    iolaeta ab ejus conctiliitu peruianenie. Seqnilur: qitod Judaicus carnalis populns, relicla polficiiatinne
    '
    (Cap. XUI.i— Vers. 1 seqq.) Aicenditergo Abra- coelestitim,totam spein suam defixit in amore lempo-
    hamde jEgypto, ipseet uxorejus,et omniaqumhabe- ralium rerum? Ei posimndum quod liabiiavitin.So-
    bruyet Lotlteumeo; ad australem plagam: eratautem duma, hoc significavit, qimd pejor elfcciusest, quam
    dives valdein possessioneauri et argenti. Sedet Lotli, gentes, quae ignorant Deuni; dummodo quem illi
    qwvetat'cum Abraham, fuetUnl greges oviumef ar- ignoranl, lii blas|i|ieniant. impretiimqu<:est illudquod
    mahia,hecptfte*Meoscaperelerta, uihabitatenttiinitl': Psalmisia ex eorum persona cecitiit, dicens : Et di-
    Eratquippeisubstantid edrum mulla. Reverso" igituf misi eos secundum de^iderium carnis eorum, ibant in
    Abrahaiii 'ex-iEgyptii in locum unde venerat^ tunc adinventionibussuis (/"s. LXXX).Sequitur:
    Lolh fralris filins alj illo in terrara Sudombriimsalva (Vers. 14 seqq.) Dixitque Dominits ad Abraham,
    fcharitate secessit. Divites quippe facli eraui, pasto- posiquamdivisut est Loth ab eo : Leva oculos luos, et
    jresque pecorum mullos habere cceperant, quilms in- vide aloco in quo nunces ad aquilonemet meridiem, el
    ter se rixantibus, eo inodo familiarum suarum pu- ad orientem, et ad occidenlem; omnem terramlquam
    gnacem discordiam vitaverunt. Poterat quippe hinc, contpicis libi dabo et seinini luo usqueinsempiternum,
    ut sunt huriiafia, etinni imer ipsos ajiqui rixa con- faciamque semen luurri sicut pulverem lerrm; ti quis
    surgere., Proinde hoc maltim praecavenlis Abrahae(C poiest hominum numerare putverem, semen quoque
    Terbri ista suiit nd Loth : Non sit rixa inter me el te, tuum numerare poteriv, Surge, el perambula terramin
    etinter pastores meoset pastoreslttos, quia omnes nos longiludine el in latitiidine stta: quia tibi daturus tum
    fratret lumus. Nbnne ecce tota terra ante te est? Dis- eatn. Movensigilur Abrahamtabernaculumtuum, venil
    eede, obsecro,a me: si triin sinistram, egoin dextram; ei Itubitaviijuxla convallemMambre,quod ett Hebron,
    velsituin dextrdm, ego in sinistram. Hinc fortassis mdificavitqueibi altare Dontino. ln hac promissione
    efTecta est inter hbmines pacilica consueiudo, ut titruin sil etiain illa qua pnter facitts esl omniumgen-
    qtiando lCfreiiorutri aliquid partiendum est, major tiiim, noti evidenier ap_>aret: potest eniui ad hoc vi-
    divtdal, miripr eligal. Gum ergo digreSsi essenl, se- deri pertinere, el facialmsementuum lamquamarenam
    parajimque b bilnrent Abrahun et Loth, necessitate terrm: quod en locutione diclum est, qnam Graeci
    susteritandie familire,noti foeditatediscordiae,etAbra- vncaiil byperboleni, qnae uliqiie tropica esl, non pro-
    Baiii in leifa Cbaiiaan, Loili vero liabilare coepit in pria, qiio lamen moiio, ut caeieris jropis uii sulere
    Sodomis. Abrahnri), qui iiiterpreiamr excelsus pater, Scripinram, nulliis qtij eam didicit, ambigit. Iste au-
    qnetn alium 'significni., nisi Dimiiium Jesum Cbri- lem tropus, id est, mOdusloculionis fit, quando di-
    itiiih, qui ail per prophelam : Patrem vorabis nte, et cilnr: Longe esi ampljns quam quod eo diclo signi-
    pbsi me inqredi non cessabis, et ctii oinnes lideles ficatur; quis eiiim noii videai quam sil incoinparalii-
    Supplicant: dicendo : Pdler noster, qni es in tmlis liier ainplinr areme niimerus, quam poiest esse ho-
    (Matth. vi).Qtii rite pxcelsiisdicittir.qnia ipse babitet riiiiiiim omniiim genus ab ipso Adam usque ad
    incoelis, sicut Psalmisti de illo tesiainr :Ad le levavi terininum saculi? Quanto ergo magis quam semen
    ocutos meos, qui habitasin cmlis(Ps.cxxil).Loth vero, vr>Abmhie, noo solum qnod periinet ad Israelitieam
    qni intcrprelanii declinnus, significat popiilum Ju- gisiitem, verum etiara jtjuodest, e.t futtiriim esl, se^
    (aivorum, qui'decliiiiivefunl ab illo qui est via, vefi- cutiduriiiniitationem fidei loto orbe terrarum in orii-
    1
    tas el vila' et claudicavcrunt a seniiiis suis. PastO- nilnis geiiiilms? Qttod semcn incoiiiparaiione mulii-
    reS Abfahre signiliciivcruiil sancJos' a(iostolos; oyes, ludinis impiornm profeeio in paucis esl, quamvis et
    caHferamiriiiltiiuiliiieiiilideliiiin; de qiiibus ipse aii: ipsi pauci fiant, seciiniliiininnumerabilein iiiultitudi-
    Ovesmemvbcetiimeant audiuni; et ileruiri : Alias oves nein siiatu, qua: sigiiificata est secundum hyperbolem
    fiabeo, qum nori siint'ex hoc ovilt (Joan. x). Pasiores pef arenaiii lerrae. Saiie isla muliiludo, quaepromil-
    aiiieih Liiihi pfaeligui-iiveriiiit'Scribaset PhariSaeos: tuiirAbraliae, nnn Deo esl iiinuinernbilis, sed homi-
    hoii qiiia hbc e^aiii, sed qiiod fnlso se hoc esSe jacia- nibus; De'o:autem nec arena terrre. Proinde, quia
    baiit; quos Domiiiusnon nppellat pastores, sed fures non tniiuim gens lsra|:litica, sed universum semen
    et laiiones.Jurgiuni pastovuniquid aliudsignificavii, Abrahae, ubi esset promissio non secundum carneui,
    nisi conflicium uiriusque pariis, piae et impiae?Sub- sed secundum spiritiimipliiriuin filiorum, congruen-
    st.mtia eorum, populi multitudo fidelium et infide- tius arena: mulliiudini Comparatur, potest liinc inlel-
    lium, pioruin et impiorum. lllud vero quod dixit ligi utriusque rei facta bromissio; sed ideo diximus,
    Abraham ad Loth : Ne, qumso,sit jurgium intermeet quod noii evidenter appareat, qnia et illius gentis
    te, et inler paslores meos ei pastotet tuos; tecedea me, uniiis inuliiiudo, quae secundum cariiem, natn ex
    iibiecfo': icce urilvifsd terra coram t« est: si lii ad si- Abfaham, per ejus nepotem Jacob in lantum crevit,
    wHtram:ierii\igo dexteram tenebo; titu dexleramele- Utpene omnes partes orbis impleveiil; et ideo poluit
    «49 COMMENTARII IN GENESIM.LIB. II. 9Sfl
    et ipse secundumhyperbolemarenae niullitndinicom- i- A
    -" Escol, et Aner Amorraeos afque germanos socios
    par.Vri,qiiia *etbaecSoliiinriiimerosaest liomini.Tei*» t fuiSse Abrahfe; El percusserunt'eosnsque Dan"ad
    rainc, ne illamsolam significainm, quteappellna estt Phceriicesoppidum, qriod nnnc Paneas diciiur. Dan
    Cfiauann. ambigil nenio. Scd qiiod riiciiiiiiest: Tibii aiilem unus est de fontibusJordanis : nam et alter
    daboeamet seminituo usque in smculum, poiest mo- vocatur Jur. quod inierpreialur Riibron, id esi, rivus.
    vefe nofiiiulios,si usque in -aeculnm, inlelligatnr/iiiI Diiobus ergo fontibus qui non prncul a se distani, in
    aeieriiuin.Si anteni sreculum lioc loco accipianfSic,, urium rivtilum foederatis, Jordaiiis deinceps dicitur.
    quehiadmodiimfideliler tenemus inititiiii fuitiri sae- Deinde abductis his qtti Sodomisirruerant, ctim quin-
    chli a fnie praesentioriliri, niliil ens ruovebit: qiiiai que reges adversus <|uatuurbellum gererent, et viclis
    etsi expiilsi siint Isrnelitaede llierosolymis, mnrient t Sodomitis eliam Lotli cnptus esset, liberavit eum
    tamen in aliis ciuiatibus lerrae Clianaan, et usqiie> Abrabam, abductis secum in prrclium trecentis de-
    iti li.cm maneliunt,ei universa illa terra ctimn Chri- Cemet octo vernncnlis suis, et victoriam teclt regibus
    sJianis inlialiiiaiiir, eliam ipsum semen est Abraiiae. Sodomorttm.,nibilquCspoliorum aulerre voluit, cum
    Hoc iesporiso»)Ccepibpioirii-sintiis, migravii Abra- fex cui viceral olilnlis-el. Sed quid liar-cvictoria
    fcnm,et'ii)ansit iri alio lerrae loco, id est,, Abrahaede qtiinque regibusindicabai, quos ille fidei
    • jiixia qiiercuiii Mtinibre,ejusdcm
    qtiseer»l iu Chebron. Che- paler mysterio superavit, nisi quod lides nostra sic
    Bron qiiaeqtioiid.uiivOcabaiurAibe, corrupte in no- coiilirmala sit in spirilu principali, ut lolidem cor-
    Sstfiscodicibus'Arbucli scribilur, cum in Hebraeis 3 poris nostri sensus Dei verbo subigat? Nam sieulille
    tegatur Arbe, id; esl, qiiainnr: eo quod ibi tres pa- de proximoin reiiibus viclor, iia et fides per animam
    • Ifinfchae Ahraliain, lsaac el Jacob sepulti sint, ett _ victrix de exteriure honiine iriumphat. Quod vero
    Adam magiius, ui in Jesu Nave libro scriptum esl: : " ille non in miiltitudine, nec virtute legionum, sed
    Iket enm i|iiidam coiidiliiin in Inco Calvariaesuspi- tantum in irecentis decem octo cumilamibus, adver-
    cfe.riiur.'Hivcest autem eadem Chebrnn oliin metio- sarios principes deliellavii,jam tiiuc in sacrae crucis
    pi>lis Philisiin riini et bnbiiaculum gigantum, re- fi.miraio,quic per T, liiteram Gracam, et Jesu no-
    ghuniqiiepusiea Davidin tribti Judii.civitas sacerdo- men, qui ioia el theia Graecisclini-ncteribnsscribilur,
    felisel fiigitiviiruni:distntnd meridinnamplagamabi qui Salvator intcri>retaiiir, in numero Irccetiloriim
    '• Hierttsalemmillibusciiciter vigimidunbus, etqiier- decem el octo exprimitiir; quod nosChrisli p.ssio
    cus Abrnni, qn;c est Mambre, permaneiis usque ad1 libernrel a dominatuqtiinquecarnnlium sensuum,qtii
    Constaniii regis'imperium, et mansiunciila ejus iin- nos nntea vanis vitiis capiivanies exsuperaverant.
    praescniiartimcernilur: cttmqnea unstris ibidemer- Seqiiiiur:
    clesia jam insiructasit,a cunctis in ciicuitii genlibus (Vers. 18 seqq.) At vero Melchisedechrex Salem
    terebinthi locussnperstitiose colittir, eo qnod snb eo prolulil panem et vinum, eral enim sacerdot Dei ex-
    Abrah.un angelosqiiondamhnspuio susceperit. Fuil celsi; benedixitqueilli, et ail : BenedictusAbraham
    aiitem melropolisEnacbiin, quos gigames intelligere Deo excelso,qui creavitccelumel tetram, et benedictus
    debeiiius. Seqttitur: Deus altissiinus,quo proUgenle,hostesin ntanibustuit
    '—
    (Cap. XIV. Vers. 1 seqq.) Factum esl illo tem- sunl; qui tradidit ei decimasex ontnibus.Tradunt lie-
    pore, ut Ainrapbelrex Sennuur, el Ariochrex Ponli, brr+ihunc esse Sem primum (ilium Noe, et eo tem-
    et Chodorluhomorrex JElamitarum, elTliadal rex gen- pore qtio orlus est Abrabnm, hubuisse aaialis annos
    liutri, inircnl bcllum conlra Bara regetnSodomorum, trecentoset nonagiuta, qui iia suppiitanliir : postdi>
    et conira Bersa regemGomorrm,el conlra Senaab re- C ( luviiim anno secundo cum cenium esset annornm
    geinAdamm,el contra Senneber regem Seboim, con- Scm, genuil Arphaxat. Post cujus ortuni vixit annos
    traqueregem Bale, ipsa est Sego. Otnnes hi convene- quiiigenios, liuc est simul sexcentos. Arphaxat aiino
    fiini in vatiem silvesltem, qumnunc est mareSdtis. naius irigesimoqiiinlo genuit Sale, qui <-tipse nalus
    Duodecimaunis servierunt Chodorlahomor,et teriio tiicenarius procreavil Helx-r, quem trhjima quatuor
    decimoannorecesserurilab eo. Igilur anno quatlo de- aniiorum Icgimus genuisse Plialec, qui nirsimi, ex-
    eiiho Chodorlahorrior,et reges qui eranl cunt eo, per- plelis nnnis liiginta, genuit Rehu, qni et ipse post
    citsseruntqtieRaplial in Aslarotlt Curnaim el Suzim tiigesiiiiinii et (|iiiiituinaniiiimedidit Seruch, <iequo
    cum eis et Emimin Save Cariathaim, et Cliorrhmos cuiu ail triginta per>enissetannos, ortus est Nacbnr,
    iii inontibtttSeir, usquead campestriaPhtiran, qumest qui iriginln novem aiiiioniin gcniiit Ihnre, qui-m le-
    'n solitudine: revefsiquesunl el venetuut ud fontem giiiiusquodsepiiiagenariiisgemierii AbrnmciN.ichor
    Misphat, ipsa est Cades, et concideruntgigantesin As- et Arnn. Supputa per singulas aelales nniiuruiiinu-
    tarothCarnaim, et gentesfories simulcum eis,et omnes rneriiin, ei itivenies ab or.ti bem usque ad gencrn-
    eos in Save civitaie antequam.Sodomampzrvenirtnt. tioiuni Aram irecenlos ei nonagnna aiinos; iuoiiiius
    Quatnor reges profecli de Babylonia interfecerunt esl atitem Abrnmccntesimu ei seplua^csimoquii 10
    gigantes, boc est, Rnpbaim, robuslos quosquc Ara- aetaiis suae anno. Hac ratione deducta, inveinetur
    biae; et Zozimet Emiin in civilate Save, quaeusque Sem abnepnli suo decimi gradus Alirahac su[.e,rvi-
    bodie sicvocaiur. Zozini autera et Emim, lenibiles xisse annos Iriginla quinque. Simiili|ue de lioc >ra-
    et horrendi interpre:anlur. duni quud iisque ad sacerdoiitimAaron omnes p'i-
    (Vers. 7.) Et feverlenlesvenerunt ad foniemMis- T j. Jiiogeinti ex istius genere, cujus series et ordu de
    phat, ipsa est Cbdes.Per anlicipationem hoc nomen scrijiitur, fueiint sacerdnies, etDeo viiliinas innno-
    dicilur, quoil postea sic vocatum est : significat lo- tatiiit; et Iiaecesse priinogenita , quae Esau liairi
    citm apud pelram, qui fons Judicii nominaiur, quia suo Jacob veudiderit; uec esse iuiiuiii, si Meicl-i-
    ibi Deus populumjudicaret. Et percttsseruutomnem sedecli victori Abraham prctesserit obviam, ei in
    regionemAmalechitaruni,U Amorrmumqui liabitabat refectione tam ipsius quam puguatorum ejns, jia-
    in Atosonthamaf.Hoc Oppidumesl quod nunc voca- nem viriumque protulerit, ei bcnedixerit ei,
    lur Eiigaddi,balsami et palmarumferiile. Porio Asa- cum abncpoti suo hoc jure deberet; el decimas
    sontharaar in liriguanosira resonaturbs Palmaium; praedaeaique vicioriae acceperit ab eo, sive quo-
    ijiamar qiiippe palma dicilur. Astarnth pars est niiim liabetnr ambiguum ulruni ipse dederit ei
    eremi ubi Mariaei Aaron contra Moysenlocuti sunt, decimas substaniise suae, et habiinm largiiaiem
    civims quondnmOg regis Basan. Carnaim, Asiaroili ostendeiit in nepoiem. Ulrutiiqiteenini inteltigi po-
    vicus est grandis trans fluenta Jurdanis; traduntque lest, et j"uxtalleliraicum el Septuaginm interpie-
    ibi fuisse domum Job. tes, quod et ipse accepenl decimas spoliorum, et
    (Vers. 11 seqq.) Et tulertinl omnemequitatumSo- Abrahx dedeiit decimassubstaniiaesuae; quannjuam
    domorum et Gomorrm;necnon et Lolh, ei suburbuni Aposiolus in Epistola nd Hebraeosapertissiine »cli-
    ejus. Et ecce unus, qui evaserat, nuntiavit Abraham niai. non Abram suscepisse a Melcliisedechdecimat
    Hebrmo,qui habitabat in convalleMambreAmorrmi, divitiarum ejus, sed de spoliis hostium parlem ac-
    ftatiit Etcol, et fratrit Aner. Ostendit Mambre, et cepisse ponlificem (Hebr.m). Salem autem non.ut
    .,.«51 AD OPERA S. EUCHERH APPENDIXJ «53
    Egesippus et nostrornm omnes arbiirnntur, esi Hie- A qnem dicimr, Tn et tacerdot in teternum.tecundum
    rusalem, nomeuex Grajeo Hebraeoquecompositiim: ordinetn Melchitedech(Pt. cix); ipse jusiiiia el pax,
    qund absurduin esse peregrinre lingun: mixltiia de- rex ei sacerdos: rex videlicet ex De<>Paire, sacer-
    monstrat, sed esi oppidum jiixla Scyihnpolim,qtiod dos ex Virgine matre; sine matre enim eiim fuisse,
    usque bodie aupellalur Salein. Ostenditur quoque manifestiimesi e\ patre.cum dicitur ab Evangelista,
    ibi palatium Melchisedechex magnitndine ruinarum Inmincipio erat Verbum,et Verbumerat apud Deum,
    veleris oueris oslendens magniliceniiaui, de quo in et DeuseratVetbum; hoc etatin principioapud Deum;
    exleriori pirte quoqite Gene-eos scriptmn est, Venit omnin per iptum faeta sunt, et sine ipto faclum«t
    Jacobin Sochot(idesi, in tabernacula)etfecitsibiibido- nihil (Joan. l). Sinc patre qtioque eum exstitisse ex
    motatquetentoria, et trunsivitin Satemcivilaiemregio- mnlre, Evaugelisiri prnnuntiat, cum Mnriaeaiigelus
    nisSichem, quee\estinterraChanaan (Gen.xxxwj.Con- loquiiur, Spirirws sanclut supervenietin le, et vittut
    sidi-rnndiiiiiquoqiieqiiandoAbrahaea raede liostium Allittimi obumbtabitlibi : propterea quod na*cetutex
    reverlenli, quos persecultis est nsqne Dan, quae ho- te sanctum, vocabitut Filiut Dei (Luc,.i). Sine aliqun
    die Paneas nppellatur, IHWde via llieru-alem, sed eiiam sacerdoinli genenlogia lioino exsiiiit cx ho-
    de oppido meliopoleos Sicbem in itinere fuerii.de minibus, uipoie non ex triliu Levi orms. sed ex
    quo in Evniigeliolegimus, Eral qutetnJoannes bttpti- tribu Juda : ex qiia tribu nihil de sacerdoiali prae-
    tans in Arnon iuxta Satim, quia aqum ntiillmerant cepio accepil: uiijue propter mjsterium sacramenti
    ibi (Joan. iii). Nec refert iiirum Snlem an Salim no- quod Christianis celehrare prncepinm est, ut non
    raitieitir. cuin vocnlibns in inedio litieris perraro seciindumAaron pecudum viciimas. sed oblationem
    tilanlur Hebraei, et pro voluniaie lectornmac voluu- g pnnis cl vini, id esi, corporis et sanguinis ejus sa-
    taie tegiomini endemverbn di ersis sonis atqueac- crameninm in sacrificium<>ff»rmr.us. Ibi qnippe pri-
    .-
    centiliiis piolerani. Hrcnberiidiiissimis gentis illius nuiin apparuit acrificium quod nnnc a «hrislianis
    didicimus, qui in lanlum no" reeipinnt Spinltim offerlur Deo lutn qrbe lerrarum; impleliirqne illud
    sancttnn vel nugelttm fuisse Melchisedech,ul etiain qttod loiige post hric fnctnm per prophetam dicilur
    ceiti-simum liominis noineii ascribant. Et revera ntl Chrismni, qui fin-ral adhuc veiilurns in carne,
    stulttim esi ii) qttod in lypo d ciiur, eo quod Clirisii Tti es.sacerdosin mternumsecundumordinemMelchi-
    sacerdi.tiuni finem non Iiaboat, et ipse rex el saccr- sedech(Pt. cix): non scilicet seciiiiduin Anr«n, qui
    dosnobis ntrumque donaverii, nt ninus genus regale ordo fiiernt auferendus, illiicesceinibiis rebns quae
    el saccrdolale, el quasi angularis lapis utrumque illis umbris enoinbanttir. Quod vero patriarcha ma-
    conjunxerit parietem, ut de duobus gregibtts boiius gnus decimas nninis snbsianiire stne Melcliisedech
    pasior unum effieerct gregeni ; sic quostlam rcferre sacerdoti post benedictiooem dedit, sciens spirita-
    nd nnagogein, ut historire auferani veritatem, et di- liter nielins sacerdotimu futttrumin populn gentium
    canl iion fuisse regem, sed in imngtne liominis an- qiinui Leviticum, quod in Israel <leipsu eral nnsci-
    gelum deinoiisirniuiii; (liim in iniitum iiitaniur He- turum, fiitiirtimquent sacerdotium Ecclesire liabens
    braei Melcbisedech regein Salem, filitiin Noe Sem praepntium,benediccret in Abram circumciso sacer-
    ostendeie, ut attte scrii>tuin referant, Egressus ett ilotiitni Synagog.i'.Seqtiitur :
    aulem rex Sodomorumin occursum ei; huiri diibiuin (Cap. XV. — Vers. 1 seqq.) His ila transactit,
    quin Abraliam. postquamreversusest a cmdeCltodor- faclus est setmo Domini ad Abramper visionem,di-
    lahomoret requm qui cuineo erant in vatle Save, hmc eent, A'o/i limere, Abram, ego protector tuut tum, tt
    ett vntlit regis; de qno statim seqnitur : Ei Melchise-C mercet tua magna nimit. Dixilque Abram. Domine
    tedecltrex Salem protulil panemel rinum, et reliqua. Deus, quid dabis milii? Ego vadam absque liberis, el
    Si ergo haccciviias regis esi, et vallis regis, sive, ut filius procuratorisdqmus memiste DamaseusEliezer.
    Septtiaginla Iranstulerunt, cniniuis, quem hodie Addiditqne Abram, Mihi autem non didisti semen, et
    Aulonem Pnlacsiini vocani; Aulnn vi-ro non Grae- eccevernacittusmeut hmresmeuserit. Semini Abram
    cum, ut quidam ptitant, sed Hi-braeuinvoeabnlum jam f'ncinerat promissin et inmimerabilis multitu-
    est: appellniur nutem v-.llis gmndis el campeslris, dinis abundaiitin; nondum tamen ernt patefactum
    in immensam longitndinein se extenilens, quae cir- qno niodo illius seminis essel fulura promissio,
    cumdaturex omni pnne moniibus sibi invicein suc- uiruiii ex carne Abfalin-,si de ipso genernret; an ex
    cedcntibus et cohaeienlibus,qtti incipienlesn Libauo voltintate, si aliunem forie nriopiaret: ilaqtte Abram
    et ultra eum, usque ad desertum Pharan pervenium: cum sibi viderct non nasci (ilios, et lamen semini
    Suutque in ipso Aulone, id est in valle campestri factam promissionem cerneret, primo de ndoplinne
    urbes nobiles, Scytliopolis, Tiberias, singuum quo- cogitabnt. Hoc indicat quod. cum Deo Inquens. ait
    que Geneinreih, sed et Hiericho, mare Mortuum, et de vernacnlo suo, Hic hmres meut eril, tamqnam
    regiones in cineuiiu, per quas meditis Jordanis fluit, diceret: Qnia de memetipso mibi semen non dedisti,
    oriensde foniibus Pnnendis, ctin mari Monuo inter- in isto coinple, quod meo semini prnmi-isti. Sienim
    iens: manifestumest Melcbisedechhoininem fuisse, semen cujnsque non appellarelur, nisi quod de ejus
    qui in terrena el vnlle el iirbe regnavit. Hic enim carne nnsceieiiir, nec nos nppellaret Aposlolus se-
    Melchisedech,qoi inierpreiatnr rex jnslitiae,civiinlis men Abraliae (fiom. xi; Hebr. n); qui cerie origi-
    videlicel Salem, quaeinlerpretatur pnx, sacerdosqne ry nem carnis de illo non ducimiis,sed imiialinne fidei,
    Dei surami, panem el vinum in saeriliciumofferens, semen ejus ficli stinius, credenles in Cbristo, cujus
    cui el de praecipuispraedis Abram pntriarcha deci- caro ex illius carne propngiia est. Tnnc Abram au-
    mas legilur obtulisse, a quu et benedicius esl : qui divit a Dniniuo, JVouhic eril hmresluus ; sed qui exiet
    enim benedicit uiajor esl quam qui benedicitur : un- de ulero tuo, ipse erii hmrestuus. Jam nutic adnptio-
    de et. sacerdotes ex semine Abrahaenati fralres suos nis cogilatione sublnta, cum de se ipso semen spe-
    benedicebant, idest, filioslsrael, quibus illi decimas raret Abmm, restabat incenum utrum ex Sara an
    dahnnl secuiidnm legis maudatuni.vere ut majoribus ex alia; qtiod illi Deus occnliare voluit, donecprius
    el eminentiuribus sibi, tine patre, ut Apostolus ait, ex illa velus figurnretur lestamentum. Sequitur:
    stne malre, tine genealogia: nec inilium dierum, nec (Vers. 5, 6.) Eduxitqueillum foras, el ait itli, Su-
    finem vilmhabent (Heb. vu) : quod mique nnlli ho- tpice cmlum,el numera stellat, ti potes. Et dixit ei,
    minnm cougruere polesl, ni-i Domino soli. In eo Sic erit semenluum.\Credidit AbramDeo, et repula-
    enim quud subito nomen ejus inducitur, et ex qua tum esl illi ad justitiam. Rursumque serr.en innume-
    stirpe sit procreaius, nequaquam penitus indicatur; rahile, non sicut arcna terrae, sed stellae cosli; ubi
    ac <leinitio vitae ejus, vel Dne, nec ante, nec post- mihi magis videtur promissa posteritas coelestifeli-
    modutii quidquam refertur: Dei Filio Dominonoslro ciiate sublimis, nam quantum ad miiltiludinemper-,
    nssiuiilaiiir. Ipse esl enim solus de patre, sine matre tinel, quid sunt stellae eceli ad arenam terrae? Nisi'
    jgenitusper diviuitatetn; ipse de matre sine patre quis et istnni coiuparaiionem in tantum esse simi-
    PW huroatiitatem; ipsequoque sacerdos «ternus, »d !em dicat, in quantum etiam stellaj dinumerari non
    953 COMMENTARIIIN GENESIM. LIB. II. 9S4
    pojssunt,qttia nec eas onines videri posse rreden- A magna,qualisnonfuitabinitio(Malth.xxt\).SpqnUw:
    dnm est, nam quanio quisque acutius intuetur, tanto (Vers. 13, 14.) Dictumqneesl nri eum, Seiio pnr-
    plures videl : unde ei acerrime cerneinilius, aliquas noscens qnud peregrinum (nturuut sit temrn luttm in
    esse meriin existimntur. cxceplis eis sidenbus quac tetra non sua, el si.bjiciem eos terviluti, et afflgent
    in alia pane nrbis a nobis reinuiissima oriri et occi- eot quadringenlit annit; vetumtamengenlemcui trrvi-
    dere perhib nttir. Sequiiur : Ctedidit Abram Deo, et luti sunl ego jutlicabo, ei potl hmc egredientnreum
    repulalum ett illi ad juttiliam (Rom. IV). Hinc sane magna tubsiantia. De populo Urael, qui fuerai in
    illn sentenua ponilnr, cujus Apo-tulus iiieininil pro- /Egypto serviturus. aperlissime prnpbeinvit : niiii
    pter Dei graiiam coinniendaixiniii, ne circutucisiti quod in enilem serviinle sub ^Egypliis nlfligenlilniS
    gloriarelitr, genle-qne incirctiincisas ad lidem Chri- qiiadiingentos annos ille populus liierat perac.iutus,
    sii nollet adiniiti : Imc enim quaudo factiim est, ut sed iii ipsis qundringeniis anuis pr.i niiniiaiiiiii est
    credenti Abrah* deptitaietnr fides ad jusliliam, hoc fuiurum : quemndmodiiinsiripiumesi de Thare
    iioiidnm fuerat circnmcistis. Sequitur : patre Abrah.-p,Et fuerunt dies Thare in Carra du-
    (Vers. 7 seqq.) Dixitque ad eum Dominus, Ego centi qtiinqneanni : noti qnia ibi omnes nnnsacli
    Dominutqui eduxi le de Hur Chaldmorum,ul darem siinl, seil quia ihi compleii sunl: ila et hic inierpo-
    tibi terrum istam, et potsideres cum. Ulii cum inler- siliitn, El in servitutem redigent eos el affligent eot
    rognsset Abram secundiim qtmd sciret quod posses- quadrittgeniisannis, quoniain iste nuii.erus iu endem
    surus esset enm, respondens Dominiisait illi, Sume, alfliciinne coini>leiiis est, non qttia ibi universus
    inquit, mihi vaccam triennem, et capram trimam, el peracttis esi. Quadtingenti sane dicuntur nnni pro-
    atietemannorum trium, tnrturem quoque et columbam. _ pier ntimeri pleiiiiudiiiem, quamvis aliijimnto am-
    Qui tollens univcrsa hmc, divisit ea per medium,et " plius sini : sive ex hoc teni|n>rc cnmputenlur quo
    utratque partes conira so alttinsecus postiit; avesau- isin proinittelianliir Alirnlirr, sive ex quo natus est
    tem nondivisit. Non eniin nil, Unde sciain, qnasi ad- Isanc, propter semen Abrnhie, de quo isia prn-di-
    huc iion credeiei; s>d ail, Secundiim quod sciam,\x\ cuiiiur. Compiiianiur iuiient, sicut superius jam
    ei rei quam creilideral aliqnasimililudo adliibetciur, (iixiinns, ah ai>noscp'uagesiiuoquinioAliralirc.quan-
    qun ejns modiis agnosceretur ; SICIIInuti e»l Virgi- do ad emn fai ia est ipsa prmiiissio, usquead exilmn
    nis Mnriaediffidemia, quod ail : Quo niodo fietistud, lsrael ex j£gy|iin quadiiiigeini iriginta anui; qno-
    quoniamvirumnoc cognosco(Luc. i) ? Quotleuiiii fu- rum Aposiolus iin meiniiiii, Hoc autem dico, inquit,
    lurum esset, certa eral; modiiin quo lierei inqiiire- tettamenluin confirtnntum a Deo, qum post qttadrin-
    bat: et hoc cuiii qna-sissei, audivii. Denique ei hic gentos triqinla aitnos facta e»l lex, non infirmat, ad
    similitudode aninmlibiis, juvenca, etcapra, einrie- evacuandam promissionem(Gal. m). Jani i-rgo isti
    te, et duabus voliiciibus, turture et culumba, ul quadruigeiiti prigintn, q miriugenii poiernnt niiucu-
    secuudiim haectuliiiinii sciret quod ftiliirinti jnm p.iri, quia non sunt multu amplnis; quanto magis
    esse noii nmbigeret. Per vnccam significata estplebs ctiiii :il'(|uot jain cx isin iinineio praelensseiit, qti.in-
    ipsa, posita Mibjugo tegis; per capr:-.m,eadera plebs dn tlla iu vi-n deiiionslraia et dicta stinl Abraliae;
    peccairix fulnra ; per arieteni, eadcm plebs regna- vel quaiiilo Isaac natns est cenieiiario pniri suo, a
    lura. Qnaenniinalia prnpteren trima dicniilur, quia prima promissiniie pnst v.giuti quinque :inn>>s,cum
    cum sicut insignes ariicnli lempornm nb Adam usque jam ex istis quadringi-.iiiis irigitiln, qiiadiingeiili
    ad Nne, inde iisque ad Abram, et inde usque ad qninque ri-niniierent, quos Doinimis qundringenlOB
    David,qui reprobaio Saule primus in regnu gcntis IC voluit miminne. Seqnitur :
    Israeliiicae Domini est voluniaie fundatiis, iu huc (Vers. 15. IG.) Tu auiem ibit ad pattes tuot in
    ordine lertio, <|uilendilurex Abram usque ad Davtd, pace, seputiut in senectute bona. Genetalione autem
    tamqiiam leriiain aetaieiu gerens, ille popnlus ad- quarla revertentur huc. Necdum enim compleim sunt
    olevit. In lurlure quoque ilti sunt intell.gciuli quos iiiiquitaies Amorrtrorum usque ad prwsens temput.
    Apostolnsdicii, in solitudinibus errantes, ac monubut Replica geuealoginm Levi:LevigenuitChaa h.Chaaih
    et spetuncis,teu in cavernit lertm, quibus dignus non geniiil Amrnm, Aniram gen«ii Auton, Aaron genuit
    erat mundus (Heb. xi). ln columba praefigurati suiit Ele^tnr, Eleuzar genuit Phinert. Cbaath cum pnire
    proplieta-,qui saucto repleli Sptritu, populis deinin- suo Levi inj>ie.-siisest ^Egyiuiini. A Chnnih iisqoe
    tiabant futura. Sive etiam per itn ttireiu et colum- ad Eieazar coinpiiianlur geueraiioiies «juaiunr; licet
    bam, spirilales iu illo |>i>piilnfigurnti sunt, individni quidam vclmi alj Ainram incipere, et nd Phinees,
    filii promissiunis el baeredes regui liuuri, qiinrum ut nos iu EU-az.ir feeimiis, petvenire. Si vnlueris
    aelas temporalis ideo lacetur, quia aeierna ineiiuan- diS|>aiemnnnieiiMiiosiendure, quo modo secumli.m
    tes, transgressi sunt desideria lemporalin ; et ideo qiiininiii geiierniio ein egressi suni filii Isrel de
    diclum esi, Avesautem non divisit, quoniam carua- lerra iEgypii. trilms tilii Judae ordo iiumerettir : Ju-
    les inter se dividuiitiir, spii iiales auteut uullo in.ido, das geiiuit Phares, Pltnres qenuit Ksrom, Esrom ge-
    sive a negotiosis conversationilius lioiniiiiiinse re- nuit Arain, Arnm genuit Aminndttb,Aminadab genuit
    moveant, sicul lurtur, sive inler illas degaul, ut Nauson, Sauxon gennit Salmmi (Matlh. i). Ponres
    colunilin. Utraque laiiit-iiavis est s.mplex et iunuxia, etiin paire suo Jinla ingres tise-i yEjjyplnm. Naason
    significans et ui ipsu Israelilico populo, cui lerra ir. prmceps trilitis Juiln HId eseiio ile.-ciiliinir, cnjii»
    danda eral, fuiuros individuos filios proimssiunis filiiis Salmoii lerram leprnmi-sionis inlroivii. Cotu-
    cl baeredcsregni, ln anerua feliciiale inansuii. Se- puta a Pbares usquead Naasnii, et inveiues gcneia-
    quitur : li,nes qninqiie. Seqnitur :
    (Vers. 11.) Descenderuntquevolucres sttper cada- (Vers. 17.) Cum etgo occvbuissel tol, faeta est ca-
    vera, et abigebat eas .4fcr(im.lllius euim menio saepe ligo teneltosa; etapparuil clibunusfitinans. el lampai
    liberaius est Israelili us popuius, ei deleiisatus ab ignit trnnsiens inier divisionesillas S>gnfi at jam in
    infestatione geiuiutn diversmum. Aves nutem de- fine .saeeutiper igneiu jiidicaud<is esse caruales :
    scendentes supra corporaquae divisa erant, non boni sicui eniiii afflictio civitntis Dei, qualis aiuen nuui-
    aliquid, sed spiritus indicant aeris liujus pasium quam fuit, quae sub Antichrisio fnlura speratur, si-
    quemdam suum de carnalium divisione quaerentes. gnificatur tenebroso tiinore Abrahaecirea solisocca-
    Quod autem illas abigebal Abram, siguilicat etiam suiu, id est, propinquaiite jnm fine saecnli, sic ad
    inler illas cnrnalium divisiones.verosusque in finem solis occa-um, id esi.ad ipsum jam finem sigmficatur
    perseveraturos fidcles. Sequitur : . i-io igne tiies judicii, diiimens cnrnnles, per ignem
    (Vers. 12.) Cumquesol occumberel,sopor irruit tu- salvandos et in igue damnandos. Sequiiur :
    ptr Abram,el horror magnut et tenebrotusinvasil eum. (Vers. 18 seqq.) ln ilto die pepigit Dominus cum
    Significatcirca liujus (inem sacculiiiiagnam pertur- Abramfmdus,dicens,Seminituodabolerramhanc a ftu-
    batioiiem ac tribulationem fiiiuram fidelium, de qua vio Mgypti ttsqve ad ftuviummagnumEupbtaten, C'i.
    Domitus dicit in Evangelio, Erit enim tunc tribulqlio ntvos, et Zeimwot, «t Cellmwtmsot,et Etliwoi, «<PA«*
    95f1 AD OPERA S» EUGHERIIAPPENDI"""". 956
    r.amos, Raphain quoque, et Amottmos, et Chanqnmos,A ejus habitaturum in eremo, id est, Snracenos va-
    ''
    Hiobustros.Deinde leslairieiitiiitifa- girrs,iricefiiisque^edi^iis,' qui iiniversasgeiiles', qui-
    VlfSvlsgesaUti'i'-el
    <5t»i<n'iid •AbiaiV),teiraiiiChanaiiri proprie mnnifeslat, biis desertiim ex laiere jiinailiir, incursant, et im-
    ^^ttifrimil'' iivea tiiiderimgenies a flumine iEgypti pugnantur ab omnibus. Seqititur :
    Noh ergo a " XVII.—\Vers. 1 seqq. ) Peperilque Agar
    hsqtie' tfd'fltiineii tiiagrium Eupliiateii. ( Cap.
    ftiiiiine' niagno ifigyovi. boc1 est. Nilo; sed a pafvo, Abraha[filium, qui. vocaviVnomenejus Itmahel. Se-
    .|iih'di'vidw' inW" i&gypiiiiii ei- Palestiiiani, ubi est pludgihta ei sex lanriorum erat, quahdo peperit ei
    i'-'"'"'
    «vilasTliiiocorura. Seqriitur : Wgdf lshidhelem. Posiquam fialus est Isinaliel ex
    : !'"(^p.!'X^L-T-^ VierS.'t; seqq.) Igitur Satai, uxot Agnr, iri qno piitare po-set Abram impletuin quod
    Abvam, non' genuerav tibeios'; sed hdberii' qriciilam fjtroniissiini'fnerai, cuin sibi verrinculum shiim ad-
    uEgijptiamynOmiiieAgnr,dixii triitrit.6'iiid, Ecce con- opiafevoluisset, l)eodicenie, Nonhic iriihmfei tuus,
    eluiit-me Deut,"ne pafettiii; ingredefe atl dncillam sid'qui exiet deie, illeetit hmres tuus; lioc efgo
    meum, si forte saltem ex illa sittcipiam fiiios. Cum- proinissiim ne in ancillae filio' putarel iiiVpletum,
    ' queiiile 'actiuitscereldeprectimi,tiitit Agar jEgypiiam ]a<n!euiri esset aonoinin Vjonaginianovem appamit
    't9tciUamisiidm'post'ariiibs deceiitquam liabitare cmpe- ei Deus erdjixit illr. Ego Deiis vninipbteris; ariibula
    rdtin ferrdiiliunitan, et dedii earii virq siio uxd.em, coraiiime, et esto perfeciiti; ponamquefmdus meum
    qui ingtessus esl dd illam At.ilta concepissese Videns, iriter me el te, et multiplicabo te vebemehlernimis.
    dtipexit dbmiiiam sriam. Quod auieiivalliiiel ad'rem Cecidii Abrarii prohus iri faciem suatri; dixiiqiie ei
    gesiam, riliHO 'riiodoestiiiiireiidiiiYvdehacconCiibina Deus, Eqd sum, je( pactiim meum tecum, etisque pa-
    eviinen Aliraliie, qnia janv adoplioriis cogitalione i,ier muilahtm geqlium. Nec ultra vdcabitur noinen
    Siiblata, ctitii tle seipso' setuen speraret Abrani : re- **liium Abram, iidappellabiris Abraham, qitia palrem
    Stiibat iiicerluiii ujrtim ex Sara an exalia; qiiod illi multdritm gentiuh}'cbnslitui ie, fticinmqtieli efescere
    Beus occtiltare V(iluit,iIoiiec ex aiicilla vetusTesta- vehemeniissime.Dicmit aulCm Hebraniquod in ijo-
    1ineiitnm Qtiid ergo: 'niiruili sV'videns iriiiie stiu'", Deus qiiod apud illos teiragrainmnllim
    figiirarelur.
    Sterileih uk'ureiri)nc' ciipienieiri Sibi prolem, qriam est, he iitterain Abfahaeet Sarrjeaddiderit; diceba-
    p^arereipsa non potu'u;'ex famula sua et ex inafiio tuf eiiiin pririVum-Ai.hram,' qriod intefp'retatur!pater
    ^pfoyellire,, tioti suae ciipiditati' cessit, sed conjugali excelsiis; el jiosieij vocaius est Abraluira,' quod
    jlotesiatiubifemperayit? Ustts esl ea Abram nd ge- transferlur palef mullorum : nairi quod: "sequitur
    i lleraidam prOlem, iibn ad expleridatii libidinera, nec gehtirim, npii habeiur iii iiomine,' sed siibauditur.
    insuitajis, sed: potiuifobediens; cOnjuginue stiaeSie- Nec inirandun) quare ciim apnd Graecos'et nos, «
    ; riliiatis credidit esse solalium, si secundtiiii ancillae littcra videairir additri, nos hi Hlteratri Abrahaead-
    -(Herum, qiiriniain natura rion poterat, voluntate fa- ditaim dixerimus; idioma cnim lingriae illiris est,
    ijBereisuiiiri^et-eo jure quodicit Apostolus, Simili- per he quidem 1 scribere, sed'per alegerte, sicut
    . UfietVir rionhabeat sui corporispotestaterii,sedmulier ricontrario; d litlefam saepe' per /ie pronuniiant.
    !" ' r'
    "(iCbr. vil).- utefetufad parieridum ex altera, quod Seqiiitar: !
    Wonpoterat eX se ipsa. Nulla est hic cupido lasei- %(Vers.7, 8.) Etponam in gentibus teget, qui ex le
    i!viae,nulla-TieqUili:«lurpitudo. Ab uxore caiisa prolis egredientur; ef statuam paCtuminter me iiie, el ihter
    aricilla riiarito Jradilur,a inarito causa pfolis accipi- sementuum post ie in generationibussuis foederesim-
    lur: ab uiroque noii culpa luxus, sed uaturae fruclus piierno, itt sim Deus ttius, et ieininituo post ie; da-
    exquiritur. Sequitnr : G
    "'' boque libi ei semiriituo post te ttttam pefegtinatiqnit
    "(Vers.S.) DixitqueSatai adAbtam : Inique agii Tum,omnemtirratri in possessionemmtetndriiliroque
    earilta nieyEgp dedi dricillam meam in sinum tuum, Deiiseotum. Si duem vero moVet quotf dictiiniest,
    qum videns qubdcdiiceperit, de)petiitiriie habet: ju- Et dqbo libi ei seniini luo posi tetetrdm petegriridiio-
    ' WcwDominiisxtnlerme el te. Cui fesponditAbram, nis iumin postessionemmtitnam, quomoddaceipiaiur
    Bcee Mcitla' iuain thnnu iua eit, utere ea utlibet,
    ' Deriiqtie implenim, sive adhuc exspccieiur implendum, cum
    cttm aiicilla gravida', dbmiria sterili super- possessio quavcuhiqueterrena aelerna' cuilib^l genti
    ijisef; et lipc SaVa'iiiiiliebfi suspicibiie yito potiui esse non possit : sciat aeternum a nostfis ihiefpre-
    impiilaret, eliam' sibVdenionstravit Abrarn riou sr lari, qiiod Graece dTciltif in iUorum lingria dlirJur»,
    ' iiihaitiJ-em1servum;' sed: liberiim fuisse genitorem: et ant non liabet fiiieni, aut usque iri liujus saeculi '
    etih AgiJrSarrfiCdnjiigis ptidiciiiam ciisiodisse, nee tfenditiirfirieni: Sequitiir: ;"
    Volunlalem suam, sed ipsitis implevisse;; accepisse, (Vers. 9 seqq' ) Dixit iterum Deus ad Abraham,
    heC: petisse; accessisse, nec cessisse; seminasse, Et tu cuslodies pactum meum, et semin luum post te
    neC amasse. Ait eriim, Ecce ancilla iua in manibut ih generdiibnibussuis. Hoc etl pactum quod observa-
    iuis, ufere eaut libet: 0 virum virililer utentem fe- bitis inleftrie et iot, et temen tuum potl le. Cituriici-
    Uiinis, conjuge temperanter, ancillj obiemperanter. detut ex vobisomne masculirium,el circumcideliscat-
    riulla inteiiiperaiiler! Seqnitur: nem prmputiivesiti, ut lit in signumfmdiris mei intet
    1 ("Vers,6, igitur eam Satai, fttgan me el vos. lnfaris octo dierum circnmcidetut invobis.
    7l| Affiigenle Omne mdsculinum in gerietationibusvesttii, tamvet-
    iriiit. Cumque inveriiiset iliarii dngelus Dbmini juxli
    fOntim dqum in solitvdine, qui est in via in tieserti n riaculut quam ethptitius circumcidetui^ ii quicumque
    Snf. Coiisei|uenier iEgyptia iri' via Siif, qiiae'pei "tiin fiieril de stirpevesira; etitque pacitttn meitiriin
    eremum ducit ad iEgypiuin, ire festinabat. Siir ub catne vetttairi fmdusmtetnum. Masctilut cujus prm-
    invcnit angelus anciliam Sarac Agar.siJum est intei putii cato non ftterit circumcisa, delebituranimri illa
    Cades ei^IiarStlil-^ey-iehdiinrVaunin^de^bFtiinrusquc ite populo itib : quiq pdclurii meuth irtiiutnfecii. No-
    'i«l iriare Rubruiii, qriod ad jEgypii coiifniia perve- landum quod ubicuriiqUein Graeco, ietiamenlum le-
    : iiil. PorfoCadessoliriido est super iirbeiii Petram. gimiis; in Heb>aico sermone fmdui; swe pactum
    Sed et Scriptura deserium Gades contfa faciem hahetur. "Hulia quippe' appellantur tesiamefita Dei,
    .-Egyptiexteiidi"meni.ofai. Sequitur: exceplis' illis-dtiribns magnis, et vetere et novo,
    <('Vefs.O seqq.) Dixitque angelus Domini, Rever- qiiod licet cuique legendo cognoscere. Tesiaroentum
    lere od dominam tuam, el humiliare sub ntanu ipsius. antem primuni, quod factum est ad homiiiem pri-
    Muttiplicitrit, inquit, multiplicabotemeh tuum, etnon mum, profecto illud est, Qua die edetiiii^rnofiemo-
    numertibilur prm multimdine. Ecce, inquit, cOiicepitti, rieinini (iGen, n ). Cnm enirii lex evideulii>fposiea
    eipariet filium, vocubisquenonien ejus Ismahel : ec daia sit, et dicii Apostolus, Vbi autemnon est lex,
    quod audierit Deut afjlictionemtuam. Hic erit fetut nori etl prmvaricalio(Rom. iv): quoipaclfli^qUodin
    twmo; manut ejus contra omnes, et munus omniun, psaimo legiiiir, IVerunrest, PrmvaricatbteirepUlavi
    Mritta eum, et e regione fratrum tuoturh figef tabet- b'mneipeccatores\tettm (Ps. cxvln) nisi iquii bmnes
    ndcula. Ismahel interpretalur exauditio Dei, Contrs legis alicujus praevaricatofes sunt rei, qui aliquo
    faciijm fratrum suorum habiwbit, significavit semer pacto lenentur obsiricti ? Quamobrem si eliam par-
    957 COMMENTARHIN GENESIM.LIB. II. «J53
    vnli, qtiod vera fides habet, nascuiittir, non proprie, ,A,
    " prae^renda :quiacentenarius quidemsenex,sediem-
    sed iiriginaliter peccalures, unde illis gratinm re- poris nostfi de inllla poiesi feminn gignere, non iimc
    missioni»peccatorum necessariatn confilemui? pro- qitanilo adhtic lamdiii viyeliant, m oentum aiini imn-
    fecto eo nvodoqui sjint peccatores, etiam praevari- dumfaceretilliomiiieiii ilecrepiUcsenectutis.Sequiiur:
    iii
    catores legis illius, quae paradisp data est, agno- • (Vers. 18 seqq)i DixjtqueAbrufiamad Dominum,
    scuntnr; utverimi sit ntnunqiie-quorfseriptum esl, Vlinam Ismahel vivat coram.le! Et[ait. D.ominuiad
    et, Prmtaricaiores repulavi omncs peccatores lerrm,; Abrahfim,Sara uxvr tua pariet tibi fitium, vpcqbitque
    et, Vbi lex non est, npc prmvaticaiio. Ac per lioe, nomen ejtis Isaac; et ttaluant illi poclummtum in
    quia circuincisiosignum regeuernlioiiis ftnt, et.non fmdus sempiiernum et Jfmim, ejus-pott eum",Super
    inimerito parviiluiu, proi>ter originale peccaium, ismnhel quoquecxaitdivi,te, Ecce benedicarnei, ej,
    quo prfmuni Dei dissipalum est, testnmeiitum, ge- auqebo et multiplicabo eum, vplde. Duodecim dueet
    neratio disperdei, nisi regerierntio liheret, sic iutel- generabit, ei faciam eumin gentem magnam.,Pactum
    ligendai suut, haec ve.rba divina. tamquam dictum vero meum ttaluam ad Isuac, quem pariet iibi Sara
    sit: Qni non fuerit regeneratus, inienbil aninia illa tfmpore,isto in aitno altero. Stienilnm tanjen qtiod
    de>genere ejus, quin lesiamentum Dei dissijtavii: qiiaiuor in veleri Testamento absque ullo velamine
    quasi 11011 nisi de ista ciicumcisione intelligi coge- noiniiiibus suis aniequarii nascereniur vocati sunt,
    rei. Niinc vero quoniam expressit cujusmndi pa- Ismahel, Isaac, Sampson et, Josias. Hic. apertiora
    ct»m pa.rvulusdissipaverit, liberum est inlelligere proinissa sunt de vocaiione gentium in Isaap, id
    de illo pacto diclum, cnjus dissinatio perlinere pos- est, in filio piomis-ionis, quo significaiur gratia
    sil atl parvuluni. Si autem hoc qiiispiam non nisi o n<muatura : quii de sene et anu sterili promiltitur
    dc ista circumcisione dictum esse coutendii, quod -lilius. : qnamvis enim et, naiuralem procreaiionis
    in ea pactum Dei, quoiiiam iion est circumcisus, excursum Deus operelur, ubi tameii evidens Dei
    dissipaverii p irvulus, quaernt. locutionis aliquem opus est, viliata et cessante natura, ibi evideii^ius
    modmn qun non absurde po-sit inlelligi ideo dissi- intelligitiir gratia. Seqiiilur:
    passe teslamentiiiii, quia licet non ab illo, lainen ( Vers. 22 seqq.) Cttmquefinitut etset sernw Ip-
    est in illo dissi|iatum»Verum sic. quoque animad- quentis cum eo, ascendit Deut ua\ Abraham. tftlit
    verlendum est nulla iu se negligentia injusie. iiiter- qv.tem Abrahum hmalielem filium suum, et omnes
    ire incircumcisi aiiininm parvuli, nisi originalis vernaculos domus sqm, unwersosque quos emerat,
    obligalione peccaii. Dixil quoque Deut ad Abraham, cuuctosque maret ex, omnibus viris domus sum, el
    Sarai uxoremtuam non vocabisSarai', sed Saram; eircumpidii camem prmpulii eprum, staliiq in ipsa
    et benedicamei, et ex lla dabo tibifitium, cui bene- die, sicut prmceperaiei Deus, N.onaginlqnovem.erqt
    dictutus sum. Enant qui putant primum Sarram, qttnorum,qnando circumcidjtcarnem prmpntii sui; el
    per iiniini r scriptum, et poslea alleium r additum; Ipmahelfiliusejut duodecimannot impleverattetnpore
    et quia r apud Graecos ceutenarius numerus est, circutncisionissum, Eadetn,dte eircutncitut estAbra-
    mulias super ejus nomiue ineptias suspicantur: ham etjsmahel filiusejus, et omnesviri domusiliifts,
    cuiii ulique utcumque volunl ei vocabultiracotniini- tam vernaculi quant cmptktiie*alienigenmpariter cir-
    tatum, non Graecam, scd'Hebraeam debeat liabere cftmcisisunt. Si enim Adani pactum I)ej custodisset,
    ralionem, cum ipsum noiiien Hebraicum sit: netno non Abraham paclum lioc acceiiissel; sed quia ille
    autem altera lingua quempiaiu vocaus., etymolo- in boc membro ciilpam inobedientiaeprimuin agpo-
    giam vocabuli sumit ex altera. Snrai igitur priinura C vit, deciiit iii iste iu Iioc memhro signum obedientiae
    vocata est per sin, res, joth. Sublalo ergo joth, id secundoaccepissci; ut ostenderetobedienies quando-
    est, i, elemento, addita esl e liltera, quae per a le- que generare filios ad, vitanj, dum oljm.pra^y.aricato.-
    gilur; el voeata est Saraa. Causa auieni nominis resgeneiiiverititnd morfem; e.t quia hpcnq>nper,ge?
    imnuiiati brec est, quod iititen dicebatur. princept nejniioueni, sed per regeneralionem futurunjeral, ita
    mea, unius Uintummudodomus maier familiae; po- et nunc imperata est cinuiucisio, quanijo de Sara
    stea vero dicilur absolule, princeps, omniuni quippe proniissus est filitts; et quod omnes non solum _fi-
    gentium futura jam princeps. Sequitur : lios, veium eiiani servos vernaculqs et emptjiios
    • (Vers. 16.) Erilque in naliones populorum,et re- circumcidi jiibet, ad oinnes istam grariam perlinere
    ges gentiumorienturex eo. Quo nrndo dictum esl nd tesiatur : quid enim aliud circumcisio significaj,
    Abraiiamde filioejus, El reges geniiumex illo erunt? quain natiiiam ex vetiisiate renovatam? et quid
    Utrum quia pervenil secundum regnn lerrena; vel alittd quam Cbiislum oclava dies sjgnilicat, qui her
    secundum Ecclesinmaccipi debel? an propter Esau hdomada coinpleta, hoc est, post sabbatum resur-
    eliam ad litieram contigit? Sequitur : rexit? Parentum mutanlur nomina, omnia f,es!9,-
    (Vers. 17.) CecidilAbraham in faciem suam, et nant novitaiem, et iij Teslamtiniovetpri ob.uinbratur
    ritit, dicens in corde suo, Putas si centenafionasce- npvum : quid esl enim quod dicitur, Testainentum
    tur fiiiut, et Sara nonagenariapariet? ninbo enira Xptus,iiisi occujtatio? et.qttid esj ajiud, q.uod dicir
    seuiores: eranl', sicut. Scriplura. teslntur; sed illa ipr nov.um,nisi veteris, revela.lio,?-Risus, 4!l>rajiae,
    etiatn sterilis, et cruore nieiistruo jttin deslitula : exsultaiio est gr:ini.|aniis, non irrisio difhdeniis;
    propter,quod jam paiere non possel, eiiam si ste- D verba, quoque ej.us illa in anjiiio suo. Si tnilii ccnienq,r
    rilis nou fuisset. Pijrro si feinina iia provections ripnqscetur filius, et si Sqra npnugenariqpdriet, uon
    aetalis, ut ei solita muliebria adbuc fluani, dejuvene suti( dubit^ntis, sed adiniranlis. Ideo, pro galtdio
    parere potest, de seniurc nun potest; quamvis ad- rMemjsAJvaliae, filiijSidictftS, I-saac!,,^ e;^,,,ris^s,;
    hue, pnssit ille seniur de ndolescentuiai gijtnere, rjsq^ epim iste iji boijo acc)pi debet. Sequi-ur.:
    sictit Abrabam pust moricm, Sarae de Cethiira po- (Cap. X,VJ"1I.-- Vers, i!se,qqO,-APJ"a-WM au'^ri\ e,|
    tuit, quia vividam ejus irivenit aetaiein,Hoc ergo D,em*«e!}*S>ui(e, in
    Hav^ir^ tedenli, otfiq,tqbern^cufi
    est.quod: mirum comniendat Aposlolus, et ad hoc sjijin ipso fervpre,diei; cumquelevqjftet.qculot, qp-
    dicit Abrahaejam fuisse corpus emoituum (Rom. iv)» pqruerunt ei tres viri stantesprppe ww. Qupt cupt
    qiiouhim non -ex omni femina, cui esset adhtic ali- vidisset,cucurrit in occursuseorunidei pi(t,o," iabertia-
    ijiiud paricinli leinpus extreiiiuii), generare ipse in cfifti,ej adpravit »t ierrq, et djxil, Qpmine, *i iiiveni
    illa relaie adlnic posscl. Ad aliiiuid emorluum cor- gratiqm in pculit. iuis, netranseas servumlujan, sed
    ptis imelligere debemns non ad omnia : nam si ad dfferam pquxiliywaquw,,et layaie pedes,vestrps;con- re-
    oiniiia, iioi) jam senecius vivi, sed cadaver est mor- qiiiescilqsub arbore; ponam bufcel\qmpanis, ei
    tui. Quamvis'etiam sic solvi possit qurestio isla, fgrtate cor veslrum, postea trdnsibfils; idcirco enim
    quod de Cethura postea genuit.Abraham, quia do- declinatitisaq[tervuin vesttum, Qui tespondetunt, Fae
    num gignendi, quod a Dnmino accepit,. etium, post ut.tqcutus es. In tribus viris quus dubitandum non
    obilum mansit iixoris. Sed propierea mjjii videlur est angelos fuisse, quamvis quidam existinient iiiiuin
    illa, qaam secuti suinus. bujus qnaeslionis sujutio iu ejs fuisse Dominunj tbristuin, as^seijenleseum
    959 AD OPERA S. EUCIIERIIAPPENDIX. 960
    etiam arile indumentum carnis fnisse visibilcm. Estit A propter infantiam sensus, evangelicaedoctrinae soli-
    is dam et robustam escam acciptre. Duiyrum antem
    quidem divinaepoteslatis et invisibilis, incorporalis
    >- tenerrimum et pingu ssimiim Evangeliuriimesl le-
    imriititabilisqiienaturre, sine ulla eiiam sui muta-
    tione, etiam morlalibus aspectibiis appnrere, nnn n stimnnium, qund veluii oleiim fidelibus in signuin
    per id quod est, sed per aliquid quod sibi subditumu daiur. Sed proinde vitulum ciiin lacte et buiyro
    esl. Quid nutem sihi subdiium nonest? Verumta- i- Abrahara ad edendum apposuil, quia nec corpus
    men si proplerea conlirmnnt hornm iriuin aliquem n Domini, quod est vilulus, sine lacle legis, nec lac
    Jiiisse Christum, quia cum tres vidissel, ad Deum n legis sine buiyro, hoc est, sine Evanpebi lestimonio
    siugulnriter est locutus, cur non el illud advertuntt esse potest. Tria autem sala, unde Sara panes sub-
    duos ex eis venisse, ut Sodomitaedelerentur, cum u cinericios fecit, Ires filios Noe indicaverunl, ex qui-
    adhuc Abraham ad unum luqueretur, Dominumeum n bus jomne gemis hominum naium est, qui divinae
    appellans; et inleicedens ne simul justum cum n Trinitati credentes, ex aqua baptismaiis per Eccle-
    }' impiis Sodomiiisperderet; illos autem duos sic sus-;- siam, cujus imago Snra crat, conspergendi essent,
    cepit Loih , ut etiam ipse in colloquio suo cum illiss et in uno pane Cbrisii rorporis redigendi. Haecsunt
    singtilariter Dominumappellet? Nam cum illis plu- illa tria sata, qriaemulier in Evangelio dicilur fer-
    raliter dixisset, Ecce, Domini, declinatein domum j meniasse. Azymi auiem panes idcino, quod sino
    pueri vettri, et caeiera, quae ibv dicuutur, posieaa fermenio maliliae, et slne languore nequitiae, sino
    lamen ita legilur, Et tenuerunlangeli manum ejui,, fernienludociriiiaeoporieatessecredeiitimnunitatem.
    et muntimuxoris ejus, et manus duarumfiliarumejut;; Subcinericii aulcm ideo ut per poenitentintnpr;eier-
    ideo quod Dominut parceret illit. Sequilur : n' itorura delicloriiiiiSpiritiissancti vaporedecocti, ve-
    (Vers. 6 seqq.) Festinavit Abrahamin tabernacu-• lul esca bene placita Deo accepiabiles efficcreniur.
    lum ad Satam, dixitque ei, Acceleta, tria sata similm Sub arbore autem eos sedisse, passionis Dominica
    commitce, et fac subcineticiot panes. lpte veto adI ernt signuin,rujiis ipsi sunt pnedicaiores. Sequiiur :
    atmentum cucuttit, et tulil inde vitulunilenettimumi (Vers. 9 seqq.) Cnmquecomedissent,dixetunt ad
    ei optithum, deditque pueto, qui fettinavit, et coxilt ettm, ubi est Sata uxor tua? At ille retpondit, Eece
    illum ; tulitqite butyrum etiac, el vitulumquem co- in tabernaculoest. Cni dixit, Revertensveniamad tt
    xetal, et posuit cotam eis; ipse veto slabatjuxia eoti teqipote isto, vita comite, et liabebilfilium Sata uxor
    sttb atbote. Tria satn, tres nmpltoraesuut, ut idemi tua. Quo audito, Sata titit posl oslium labernaculi:
    raysierium et hic et in Evnngelio, ubi imilier iria erant enim ambo tenet, provectmqueeetatit, et detie-
    saia fermeniare dicilur, cognoscaiiins.Qiiaeritiir,si rant Sarm fieri muliebria. Qum risit occulle, dicent,
    angelus iiitelligebat, quo modo eos poimt ad hanc Potlquam contenui,et dominutmeut veiulitsetl, volu-
    hiiinanitatem invitare: quae refeciioni mortaliscar- ptati operam dabo? Dixit autem Dominus ad Abra-
    nis necessaria esi, non iminorialiiaii angelorum? ham, Quare ritit Sata dicens, Num vete pariiura sum
    Quoniam certo et oiiinimodis inviolabili uunere anut ? Numquid Deo est quidqtiamdijficile? Juxla
    iniinortaliiaiis induti, non, nisi velleut, possibili- cundiclumtevertar ad le hoc eodemlempore,vita co-
    late, non necessiiate comedernni: uou quia indige- mite, ei ItabebilSara filium, Quaritiir quarc Saram
    banl, sed quia vnlehani, ul liominibiiscongruereut, redat-giiat Dumiiius, cum et Abrabam riserii, nisi
    qiindnmliiimanitatefecerunt. Neque in pltninasmaie quia illitis risns admiraiionis et laeiiliaefuil, Sarae
    credendum est eos appnruisse, quando eos lionniies auicm duliiiniioriis; et ab illo hoc dijudicaii potuit,
    hospitio recepcrunt: non enim polestas, sed egesias C t qui corda liomiiiiiin nuvii. Sequitur :
    edendi :ic bibendi talibus corponbus auleriiir. Ta- (Vers. 15.) NegavitSara, dicens, Non risi, timore
    bernaeulum auiem illud Abmhae, typiiui habuit petterrita. Qno niotlointelligcbatAbraiianiDeiimesse
    terrenre llierusalem : ubi pro lempore propliet.-eet qui loquebaiur cum e», cum eiiam negare ausa sit
    apostoli liabitaveruiit; ubi et iiriinum Doiuiniisad- Sara quud tiserit. nisi fnrte Snra hoiiunes eos esse
    veniens a credentibtis exceplus, ab incredulis in ptilaliat, Abrnham vero Deum intelligebat, qmbus-
    ligitosuspensus est. ln Inbus auiem viris qui vene- dain divinaeniajeslatis existeutibus et apparentibus
    rtint ad illum, Dumini Chiisii praciiumiabaturnd- signis? Seqtiitur:
    Venius, CIIIIIquo duo angeli ci.miinbanlur, quos (Vers, 16, 17.) Cum ergoexissentinde viri, direxe-
    plerique Moysem el Eliam nccipimil, uniiui pri-cae runt ocidossuos contra Sodomam; el Abrahamtimul
    legislatorem, qui per eamdeiii legem ndvenitim Do- gtadiebatut deducenseos, dixitqueDominus, Numce-
    niini indicavit, alimn qui in fiue mundi veniurus late pcteto Abraham qumgesturus sum, cum fututut
    eSt, deiiuiniaiuriis secuudum adventtim Chrisii, at- sit in gentemmagnam,et benedicendmsint in illo om-
    qne ejus Evangeliuiii Jtidais pro-dicnlurus. Unde net natidhes lerrm? El bic dno illa brevissime ple-
    et in innnte diun Dominusfuisset transfigurntus, hi iiissimeque promissa sunt, gens Israel secuudum
    duo Mny-es et Elias cum eo ab apostolts visi sunt carnem, el omnes gentes serundiim fidem. Scioenitn
    (Mutc. ix). Qmid veru Abraham tres videns, unum quod prmcepturutsil filiis suis et domtti sum post te,
    adornvil, Doiiiiiiumscilicetet s ilvatorein oslendens, ut custodiant viam Domini, et faciant iustitiamet ju-
    cnjtis jam adveiitum est prrcsiolatus,juxta quod in dicium, ut udducatDominuspropter Abrahamomnia
    Evangelio Doininns:iit, Abtaham palet vestetexsul- p___ qumtocutus est ad eum. Ecce ubi promiltit Pomimis
    tavit utvidefet diemmeum; vidit, etgavisusest(Joan. Ahrahacnon solum prnraia, sed eiiam obedienliain
    vin) : tunc *?iiinifuitirum aspexit mysierium sacia- jitstitiaefiliorumejus, ui circa eos etiam praemiapro-
    menli, iinde et pedes eoruni Iavil, ul in extremo missa coinpleantiir. Sequilur :
    mundi, lavacri, pui ilicationemdemonsiraret fulu- (Vers. 20 seqq.) Dixit itaque Dominus,ClamorSo-
    fam; pedes enim novissinia significnnl: siquidem domorumet Gomorrmotummulliplicalut ett, et pec-
    6t convivium praepnrnt, vitulum scilicet saginaium. catum eorum aggravalumest nimis: descendam,ct vi-
    Isle aiilem viinlus lener et saginatus, DominiJesu debo utrum clamoremqui venit ad me operecomple-
    Christi est corpus. Iste est etium Domini viiulus, verinl, an non est, ita ul sciam. Verba haecnondubi-
    qiii propter salutem credentium ad arborem crucis tantisquid horum poliuseveniurumsii, sed irascenlis
    c-t iinmolaius. IIic esl vitulus Dominici corporis, et minantis acciperc debemus. Peccalum cum vuce
    qni in Evangelio pro peccature occiditur filio. Sed est enlpa in actirine; peccatumcum clamoreest culpa
    el butyruin et lac cum carne vituli appostiit. Lac cum libertate et jacianlia. Quod autein dixit, De-
    quippe legis habuissc figuram Apostulus noster an- scendam,et videbo, et caeterahujusmodi,omnipoiens
    niuiti.it dicens, Lac vobis potum dedi, non escam: ilaque Domiimsomnia sciens, cur ante probationem
    tipndum enim poteratis, nec adhttc quidem potestis quasi dtibitat, nisi ut gravitatis nobis exempluin
    (\ Cor. iii); tradidernt enim illis legis mandatum, proponai, ne mala homiuumante pracsumnniuscre-
    qunsi lac de uberibus diinrum tiihularum expressum, dere quam probare? Et ecce per angelos ad cogno.
    lioe est, lesiaineiHuinlidei: necdum enim potersnu, scenda mala desceudit, nioj, faciuorosos percmili
    9f 1 COMMENTARIIIN GENESIM.LIR. II. 96«
    stqiie illfi paiiens et mitis, ille de quo srripttim est, A. nliquid quo ita excellebnnt, licel lamquam hnmines,
    Tu aulem, Domine, cnm tranquillitatejudicas omnia: ul in eis -.iliquide-sel divini fulgoris. sicut esse n*-
    itiiu iu l.mlo criniine involiilus invenissel. quasi pa- sol>-lin propliens, ut ii i|iu h spilali alem iliiscxhi-
    tieniiaiu prseienu sil, i-t iliein exlrenii jitdieii prae- bebml, duliiiie nou po-sem: alqne idi-o el ipsos
    venil. Ecce iiialiimqtinsi eiiui ililficullau: ciedidil, aliqnaoilo plut-nliier, et in eis Iliuiiiiiuiiiuliqu.ndo
    t-iiiiiaudtvii; et taineu sine tardiiaie percus-it, euiii singnlinler nilorareiit. Augelos auiein fuisse Scri-
    cignoscemlo rep-rit: ui uobis videl.cet dnret exem- piura lesiatur, tion solti n ui huc Genesis libro, ubi
    pliim qund uiajora crimina et larde credcndn snnt, liaecgesl.i nananliir, veniin el in Kpisiolaad lle-
    cuiii iiiiiliiintur, el citius ptmietiria, ciim veraciier btieos, uhi CIIIIIliospitaliias laiidareiur. Per hanc,
    aguoscuiilur. Converlerunlquese inde, el abiernnt So- inqtiil, etiam quidam uescienles, Itospilio receperunt
    domam, Abrahamveroadhuc slubalcorani Dnmino; et angetos (Hebr. xm). Idcircu nitlem angeb, quasi no-
    appropinquant ail : Nttmqiiidperdes justtnn cum im- spiiescoaeii iloinum Lolli iniroire dieunlur, iil leu-
    pio? Si quinqttaginta fuerinl iitventijusli in cicvate, lala esset i-hnritas Lolh, probaa et reiiiiineiala : ut
    per.bunl simut, el non parces loco illi propier quin- osienderetur i)iiaiitum essei hnspitnliiatis hoiiiim.
    qnagintujustos si fuerint in eo? Absila te nl remhanc Ilo-p lalein (lotiinm angeli ingre-si suiit ad liberan-
    faciat, et occidasjusium cum impio. Qurcri solel dum. Cl.utsnsv<-rodomos hospiiibus, ignis in eis iu-
    iiliiiin qiind de Sndomis dix.t D tts, non se perdere gressns e-l ad perdendtis peccatores, et idcirco
    Incum', si iiiveiiirentiir illic vel ilecem jusii, speciali bo-piles iion sunt evitandi, sed ultru inviiandi.
    qtiad.nii sentemia de illn civiime, an tle oinnibus Sequitur :
    intelligendum sit generaliler, parcere Deiim loco „B (Vers. 4 seqq.) Pritts autem quam irenl cubitum,
    in quo vel decem jusli fnerinl. lu qua quap.slinnenon viri civilulis vallaeeruntdomuin, a pueto usque ud se-
    est quiilem neces-e ut hoc de <uuniInco accipere nein, omnis populus simul; vocavetitniqueLoth, et
    coinpell.iintir; veniintniiicn de Sndomis pniuit sic dixetunt ei, Vbi sunt viti qui inltoietnnl ad te nocte?
    dici, quia sciebnt Deus ibi non esse vel decem, el Etluc iltos hiic, ut cognoscamuseos. Egtesttt ad eot
    ideo sic respondebatiir Abrabae, ut significareiur Lolh, post terqumocciudensoslium,ail, Nvlle, qumto,
    nec tot ibi esse posse inveniri, ad exag>>eratioiiein fratres mei, noliie malum Itoc facere; habeo dtitis fi-
    iniquiiaiis illorum : non eniin necesse eral Denlam lias, qum necdum cognoverunt virum; educam eas ad
    sceleratis himiiiiibiisparcere, nec ciini illis perdere vos, et abutiniini eis, sicut ptacueril vobis : dutnmodo
    justos, cum possei juslis inde liberntis reddei-e iin- virit islis nihil mali faciatis : quia ingressi snnt sub
    piis iligna supplicin; sed, ul dixi, nd ostendendnm umbra culminis mei. Quo moilo prosiiiuere volebat
    malignit.lem muliitudinis illurum, dixii, °
    Si decem lilias suas ad coiiipen-ntionem, ul viri hospnes ejus
    ibi invenero, pttrcam universm civitaii tniiiqunui si nibil a Sodoiriilis tale paterentur : iitnim adinit-
    dicerei, Cerie possuni nec pios cum impiis perdere, lenda sit compcnsatio flagiiinrum vel qiiornmciiiii-
    nec tanien propierea inipiis parcere, qnia liberalis que peccalorum, ut nos laciamus tnnli aliquid, ne
    et separalis inde piis, possum impiis digna repen- alius gravitis nialiiin facial? an potius periuibationi
    dere. Quare Abrabam se pnlverem dixil esse et ci- Lolli, non consilio tribin ndiim sit, quia boc dixerit,
    nerem, dtun tnntas promissiones accepit a Deo, merito quaeriiur. et iiimiuin peiiculosissime admitti-
    nisi ut siibliiniiniem promiss.oiium humiliiatis lem- lur haer-compen-aiio; si nutem perturbatiouihuma-
    peraret subjectione? Aperle euim inielligitur in quo naetribnitur, et ineuli tantum niaium permotae, nullo
    loco se posuerat, qui pulverem se ac ciiierem, etinm G niodo imitanda esi. Sequittir :
    dum cuin Deo luqueretur, rcsiimnbat. Si igiJur ita (Vers. 9 seqq.) Vimoue faciebanl Lolh vehementis-
    se despexit, qui usque ad honorem divinaccollocu- sime. Jam prope eral ul infringerent fores. El ecce
    tionis ascemlii, sollicita inlenlione pensandnm est, misetunt mamtm viri, et introduxerunt ad se Lotlt,
    qua poenailli feriendi sunt qui ad sumtuum non prn- clauseruntqueostium; et eot qui eranl forat, percutte-
    ficiunl, et lamen de minimis exiolluntur. Sed quid tunt cmcilate, a niinimo utque ad niaximum, ita ut
    significat quod a quinqunginta justis usque ad de- ottium invenirenonpossent. Non immerilo inonel qiio
    cem, si invenirentur in Sodomis, dixilDomiiius ur- modo potuerunt deficere qurereudo ostium; si lali
    bem esse salvandam? Niimerum quippe quinqiiage- erant caecilate percussi, ut oiniiino nibil videreni :
    narium propier pcenitenliaesigiuun posuit, si forie hoc euim inodo sua calaniiiate luibali, ulterius
    convertereniur el salvaremui'; qninquageiiarius enimi ostium nnn requirehant. tlac aornsia ei ilii percussi
    numerus, semper ad pceuiientiam relenur. Unde et sunt, qui quaerehaut Elisn-um.Sequitur :
    David iu eorum numero psalmum scripsii poeniien- (Vers. 12 seqq.) Dixerunt autem ad Loth, Habes
    lia-. Proinde qtiando aspicit Deus delinqiieiiliinn vi- hic luorum quempiatn generum, aitt fitios, aut filias?
    tam iiequaquait)velle rcverii ad pceiiitemiaui, quami Omnet qui tut sunt, educ deurbe hac; delebimutenim
    quiuquagenarius numerus figurat, confestiin ardo- locum istum, eo quod increverit clamor eorum corani
    rem iuimoderataeluxtiriaecomjiescit igne gehennse. Domino, qui misit nos ut perdamus illos. Quia clamor
    Usque nd decem aulein justos non perire Sodiimami percaiilinin in ccelum ascendisse diciiur, idcirco de
    dixil, quia si in qtiolibet per decem pr.i-ceptorumi coelnpiiuiendi er.nil. Egressus eit iiaque Lolh, el lo-
    cusiodiam Cliristi noinen iriveniiiur, iste nou perit., r» cutus est ad genercs suos, qui acceptttri cranl filiat
    Denarii enim numeri liguru cruceui Cbristi demon- ejus. el dixit, Surgiie. et egrediminide loco islo, qnia
    slral. Seqtiitnr: delebil Dominus cuilalein hanc. Et vitus esl eis quasi
    ( Cap. XIX. — Vers. 1 seqq.) Venervnlque duoi ludens loqui. Cnmque essel mttne, cogebanl eum an-
    angeli Sodomamvespere, sedenleLoth in foribus civi- geli, dicemes, Surge, lolletixoremluam, el duas jilias
    talis. Quos cum vidissel, surrexil, el ibat obviameis;; quas habes, ne et tu pariler pereas in tcelere civitalis.
    adoravil pronus in lerra, el dixil, Obsecro, Domini, Qund quaritur, Et locuius esi ad generos suos, qui
    declinale in dotnumpueri vestri, el maneleibi; lavate accepturi erunl ftlias ejus, qnaepo.steadun: (lliiwLolli
    pedei veilrot, et ntane proficisciminiin viam vestram. viigiues fuisse di<iinliir, de quibns et ipse diidum ad
    Qui dixerunl, Minime; sed in platea manebimus. Siiduiticno.s dixerat, Ecce dum filim mem, qttm non
    Compulilillos oppido.ut diverlerentnd euni. Ingressis- eognoverunlvirum; ei iiunc fe<-npiiiracoiiitneiuoiat
    que domum illius fecit contivium, coxii azymn, etI eitin habuisse {jeneros : iioimiilli arbiiraiiinr ill.is,
    eomederunt. V.ilde eniui eredenliini esl tpiod ett qua: viros liabueiuiti, in Sodciuis remansisse, eteas
    Abrnliiimin irilnts, et Lolb iu iluobtis viris. Dnmi- e.vise cnm pnin-, ipti- viigmes lueruui : quod ctim
    iniinnn iiguoscebnnt; cui per siiigtilirem iinmcnimi Siripiiiri IIOIIdirni, Hebraea veiilns expnnenda cst,
    luipiebantiir, ejiaui ctim eos lioniincs es-e aibiira- iu qnii serib lor, Egressus esi Lolh. el tocutus ett ad
    reiilur : neqtie etiiii)aliam oh causain sic ens siisee siionsos,qni uccepiuri erunt fil as ejus. Noiidum ergo
    peruiii, m l.iiiiquam mortalilui-, ei tiiiinaiin refe- viiguns tiitae uiiuiijiuiuc lueraul coputaUe. &<j-
    Clione indigentibus miuisiiareui; ssd erat prufecto» quitur:
    i«j| AD OPERA S. EUCHERII APPENDlX. 964
    (Vers. 16 seqq») Dissimufanle illo apprehenderunt A et Gomortam et nniversam terram regionit iltius, tit-
    manum ejus et inanum uxoris ac duarum filiarum ejut, ditque ascendeniemfaviltam de terra, quasi fotnacis fu-
    eoquod Dominus parcetet illi, eteduxerunt eum, po- mutn; cum enim sttbverteret Deus civitatet tegionis
    tneruntque extrq, civilqtem; ib\ locuti sunt ad eum, illius,, tecotdatus esl Abralim,et liberavit Loth de sub-
    Sdtvaanimam iiiam, Noii respicere post tergum;nec vetsione utbium in quibut Itabitaverat. Coininendat
    slesin omni circpregione, sed ,in monte salvumle fac, Scriplnra inerilismagis AbraliaeliberaiumesseLoih,
    ne et'tu simul pere.as. DixUque Loth qd eos, Qitmso, titintelligamusjusiiim Loth dictum scciinduin qinin-
    Ddminemi, quiqjuyenit seivus tuus gtaimm coram te, diam nioduiii, nmxime qund unum verum Deum co-
    ei magnificatli miseticotdiam tuam, quam fecisii me? lebat, etpropter comparalioncm scelerum Sodumo-
    furri, ut tqlvqres aniniam meqm,n_?c,ppssumin monle rum, inler quos yivens ad viiam similem non poluit
    ialvqii, hejdfi.e apptehendal me mqtum : est civiiqs inclinari. Sequiliir:
    hfcjuxia, ad quam possumftigere; parva est, et sal- (Vers. 30.) AicendiiqueLoth de Segot, et mantit in
    vdpot.ii}eq.tNumguid non tnodicq«,«',et vivet anima monte, dumquoqdefilimejuscumeo: timueralenimma-
    mea inm?,tiixitqiie ad euin, Etiam.in hqc suscepi pre- nere in Segot, et Imansiliii speluncaipse et dum filim
    cesiuqs, ut npn subveridin urbem pto qua locums es, ejus. Miruiu si ipse moi.isestin quein sponie asceu-
    Afdenteni. ,qiiippe!Spdomnm ^fugeretsx illieit» car- dit, qiiD, monenie Dominoac imperante, ascendeie
    nis incendia iie.ciinare. Ajtitiido yero moiitiiim est, noluit. Quieritur quare cum iiriiiuim 1'i.gie nontis
    miiiiditia coiitiiieutium. Vel certe, quasi in inohte Segor praetulerii, el eam in liabiiacnluii:sunm voluc-
    sunt, qui etiaiii carnali copulae,iiihaereiii; sed lauven rii liberari, nuiic de Segor ad moiitem migrei. Ke-
    eJtifa.suscipieiidaepfolis_admixiioiieiii1deliiinin, nujla iji Siioiiilebiiniisver.iniesse illani Hebra-orum conjeelu-
    cafnis yoiuptate sblyii|iliir., In ihoni.equ pp.e .stare ram de Segor, quod freqnenier terra motu subriiia,
    quid est riisi friipiuiii piopngiiiis in cnrne non qtiije- Vala pnmum, posiea Salisa appellma sit; ipsa est et
    rere? In riioiile stare esl noii cajrriicafnnliier adhae- V.i|--»,,q.uae.niinc Zoara iitincupilur: imminet nnieivi
    rere. Sed quia rriulti sunt qni seelern qitidem carms mariMortuo, et apud eam gignitur balsnniiim, el po-
    dese.rurii, nec laiiieri>.JBcoiijiigio posili usu soliim- iria palmarum, nntiquie ubertatis indicia. Nnlliim
    niudo debjti jiiWiconsfervaiil.^exjifqriidem Loth So- aulem moveat quod.-iegor eadem quaeZoarn dicitur,
    domam, sed tamjjn mox ad mohtana rion perveriif, ciim idem. npmeij sil parvulaevel iimioris; sed Segor
    qiiia jaiii iiairinajiilis vjta feliriquiiiir",sed adhuc cel- llebraice Zoara et Syriace nuiiciipaiur; Vnlaaiitetn
    siiudo c«injug:|h't><>'c.un'0liefiii>ap non tenetiir. inierpreiniur absorpia; timueritqiie Lmli,dicens, Ne
    sSiib.ii.iijter.
    Eslyerb iu iiied|p_'S_egorcivitas,qiioe fugie.ileni sal- forte qpprehendat me malumin ea: quia si i-umcae-
    vet liiflrinrim,qriia.yiijeiicei cuin.-ibiper iucpnjtineii- lefae adhtic urbes starent, ista sa-pe subversa est,
    tiatn iiiisceiitiifcbiijViges,et lap-iis.sieieriiin fugimjt, qiiinto riiagis nunc in coinmtini ruina non poierit
    tiirieri per veiiiainsalvantur. Qiiasi paryam quippe liberari et hauc pccasionem infideliiatis, etiam iti
    ciyitiiteiri'inyeiiiriiit, ip,'gu'a.ab aghibus deferidantiir,, filias.coiliis dedisse pra-cipiiinm : qui euim cateras
    qriia coiijiigalis, liaec viia lion qnideiij in, vjriutibus viderat siibrui piyitales, el hane star<:, seque Dei
    mlra esi, sed. t3'riien_a, stippjiciis secura. Uiide et auxilio eruluin uiique de eo quod sihi coucesstim
    iderii Loili adarijgeliim dicit, Eslciviias hicjtixla, dd audjeraij.n.nibig.-re non debuit. Sequiiur:
    quampossutn fyqere, pijirva,et sdlyubqriri ea. Num- (Vers. 31 seqq.) Dixil major ad minnrem, Paler
    quid iion modicd esl, el vivelqnthta nieain ea?.Iusla . npster senex ett, nullusque virorum remansit in lerra
    igitur ,dicitur_,:ei,tajiiei),ailsnluieiri tuta periiiljeiur, C qui possil ingredi.ad nos juxta morem nniversmterrm;
    qriia corijiigalis yita riec a niuiido longe diyisa est, veiii, intbriemus Jeumiiino, dormiamusquecum eo,ut
    nec tainen a gandio iaiutis alie-iia. Scd tuiic in seriarepossiiiius expatre nostro semen. l/ederttnlque
    actioiie hanc iitaiii suaiii corijuges quasi in parva ci- patri suo bilere viiiuinnocte illa, el incjressaesl adeum
    viiale crisiodiiirii,qiianiJo pro seassidtiis depiecniio- major, rtorminitqqecum patre ; at ille non sensit, nec
    nibtis jniercetjiint. JDndefecte jjer aiigeliiiiiad euin- quamlo uccubttilfilia, necquando turrexit. Altera quo-
    dera Lotlj dicituf, JEcce,ilidm: in;hoc suscepi precet que ttpcte dtxil mujor ad minorem, Eccedormivi heri
    luas, utthohsuvveridm ufbem prpqiia iocuiuses : qiiia cniii patre meo, demusei biberevinumeliamhac nocte,
    videlicel cumJpeo lieprecaiio fuiiditur, lieq.uaquiun el dormies cum eo, ul servemussemende patre noslro.
    talium coiijugriin vita iJariinaliif. Igitur botninut Videiui-namque lilias Loth audisse qua-damde conr
    pluil super SodpriidmetGqihdrrqm sutphur et iguehiq sujiiiiiaiiutie saeculi, quae immiiieret per ignem, sed
    Domino decmlb., el siibvefiitciviUiiei has, el qihriein lauiqiiai!) puelias, noii inlelligere perlecte quaedidi-
    cifcdregipneiii;'universoshdbildiotesurbitim, et ctthcla cerant. JSescieruiitquud, Sodumiiis igne vaslnlis ,
    tirfm 'iiyenlia.ttjr siiljjliiireoigtie piiiiiebaiitiir, nisi miiiiuin iidhiicspiiiiuinintegrum resideret in iiiundo;
    ul.putidissiirius llliitiiiiis .itrdor pmidissimo llainiiia- suspicaiaesuni ta|e a,iquid facttim, quale audicrnnt
    rtirii "ardofe puriifeiiir? lit .venietiie jinbreo igne de in leitiporibus Noe, et ob reparandam morialiuin p.o-
    cffijp, ijuta iilajfegip iii ciriefeiri yef.ieretur, ubi stu- steriiateiii, solns^seesse cum paire sene re.servalas.
    pra iri mascujbs in tantairi cohsjieludirieiriconvaltie- Recuperandi igitur liumani generis desiderium suunj,
    rarif, quanta jaiii hosiro iemppre gentes impias li- aique iiisiaur.>ndisaeculi.ex sese daniluin opiuaiitur
    cerilef videiiius •pefpctrare. Veruiri ei hoc eoriiih U exordiiim ; et quamvis .graude eis ciinien videreiur
    supiliciuin, specimen ftiturj judicii divihi l'iiit.!Qua:ri ufurari coiicubiliiin patris, giavior lameii eis videba-
    eliam potesi quare diebiis Noe peccaiuni njundiaqua lurimpieias, si Iiiimaiiae, ul putabant, .piisteritalis
    ulciscitiifj iioc *VerpSodiiiiniarijiii ifene puhilur, nisi spes, servata casjlitate, deleretur. Propter boc ergo
    quia ijiud natuiale libidinis criiii leniinis peccaltiiii ciiiisiliuih iiieiifiiniiiiore, ut arbiiror, cujpa, spe la-
    quasi Jevioii efemerito ijairiiiatur; boc yero coutra men agumentoiqiieniajoje, pairis moestiijamvel ri-
    natiirai.ii ctiiri yiris libidinis 'peccatuin riCriorisele- gorein yiho emoliiunl el resolvuni, singulis ingrcssae
    iiienti yihdicairir iriceiidiii;ei ijlic terra aquis abluta noclibus singulae, concipiunt ab ignprante conce-
    revifescii' jiicflaiiimis cremata rjtwna stefilitaie plrim, nec ultra repetuni. Ubi hic libidinis, culpa,
    arescil'.'!QuodproEiibitisriiit qiii liberaiitur ab ange- ulii incestus criuieit arguiiui? Quoniodo ergo dabi-
    lis feii^ fespicere, ..sciliiet quia iion est ainmo luf vitio, jquod.'iioiiiiteratur in fnctu? Cum igitur iilaj
    redeuiidijmailveiererii viiiiih, qua pef gfaliamrege- ad ciinseivalioiiein generis prolem quaerere.ui,qui
    iiefatuSrextiitiif,,si jiliiiiium evadere judicium c.ogi- utique in eis liuin.anuserat et naturalis afl'ecius,..iiec
    lair.us. Deliii|iie uxiir Lolh ubi respexii, remansit, et s>:crederent ptisse inveuire aiios viros,vejqt exiisto
    in saleiii ijiiiivifjia omriibus fidelibus quuddam pr.c- illai coniiagraiioiie orbe terrariini, cum pa.lre dor.
    stiluil coiidimentum, quo sapiant aliquid uude illud mici iini. Ab illo nutem opere ita patrcm abliqrrejj
    cayfeaiiVfexempluin..Seqiiituf : sentie.bant, ut id se impletufas esse iioncredereiit,
    (VerV.'i7 seqq) Abrultatri viro hidne consurgins iiisi ejns igiioranriam procurareut, ut scripiuni est:
    vbi steterat prius cum Domino inluitus eii Sodomdm lriebtidvifurii eum vino, et netcieuti te niiscuerunt%
    9615 COMMENTATUI 1N GENESIM. LIB. II. 966
    Quapropter culpandus est quidem, nec tamenquan- A (Cap.XX. — Vers. i seqq.) Profectutinde Abraham
    tum ille inc&tus, sed quantum illa meretur ebrie- in terram auslralem, habitavit inter Cades et Sur, tt
    las : iiamet hanc lex aeterniacondemnat, qriia cibum peregrinatus est in Geraris. Dixilquede Sara ttxore
    et pritum ad ordineih riaturalem non nisi gralia coli- sua, Sbror mea esl. Mitil ergo Abimelech tex Ge-
    servaiidaesalnlisadmitlit. Quamvisergo inier ebrio- rarm, et lulit eam. Venil aulem Deus ad Abimeleth
    lum et ebfitim pluiiiniini iufersit: riaiu nec ebriosus 'per tOmniumnoclis, et aitei, En morietis proptet mu-
    semper est ebrius, iiec quisquam aliquando ebrius, lieremquam lulisli: habetenim virum. Abimelich vero
    eoi.sequemer ebriosris est, tameu in homine juslo non teligileam. Et ail, Domine, num qenleniignorau-
    Imj.usipsius, elsi non ebriositatis, at certe febriela- tem et juslam interficies? Nonne ipse dixit, Sorormeh
    tiscausa qiiaefendaesi. Quid enirh tnridem cogebat est; et ipsa ail, Frater meusest? In simplicitatecordis
    81 filiabus sois crebra viua miscentibus, attt fortasse mei, et munditia manuum feci lioc. Quaeri potest quo
    nec iiiixiacrebfo piirrigeiitibus coiiseniiret autcre- modoadbuc in illa a-tate propter Sarae piileliriludi-
    deret, hisi ut illius desiitiitioiiis et materni luctus nem Abrabam periclitari metuebat, sed inagis fbrrare
    dolor de cogitatione inentis ebriae fugarciur, eliam illins vis admirauda esi, qu:<:adhuc adamnri pote-
    ipsas iaiideni bibefe existimans, el aliqua fraude rat; et ideo fecit in Geraris apud regem Abimelech
    agentes niebibere.nl,sed etiam lalem iribns illis ad- quud in iEgypio de conjuge sui fecerat, eiquc inta-
    hibere curisOlatiOnem,qiib modu virum justum de- cla sinnliler reddita esi, Sequitur:
    cuerit, noit videmtts; ati aliqua Sodomiiarum arle (Vers. 6, 7.) Dixiique ad eum Deus, Et ego scib
    pessima, etiaiii paiicis poctilis patrem sic inebriare quod siniplicicorde feceris; et ideocustodivite, ne pee-
    pottierunt, Ui illud peccatum cum ignorante vel po- " cares in me, el non dimisiul tangereseam. Nunciai-
    lius de igtioranie cbtiiiniiiei-ent. Nos lanien Scnp- lur redde uxoremviro suo, quia prophela est, et orabit
    turas sanctas, non huminum peCcala dcfendiiiius. pro te, el vive.i;siantem nolueris reddere, scilo quod
    Sequilur: morte morieris, tu el omnia qum tua sttnt. Quod ait
    (Vers. 36 setjq.) Coriceperuntergo dttm fitim Loth Deusad Abimelech propter Saram, Et peperci libi,
    de putre iuo. peperiiqueinajor filium, el vocavilnomen ul non peccares in me, qiiando eum adiuouuit Uxo-
    ejus Moab; ipse est pater Moabiturum usque itt prm- rem Abrahae esse, quam putnbat ejus esse sororeiri,
    sentem diem. Mirior quoquepeperil filiuin, et vocnvil advertendtim est et notandum in Deum peccari quan-
    nonienejus Ammou;ipse est paler Ammonilarumtisque du taiia coiiimittunlur quae piiiani liomiues leviier
    hodie. Moiib iiiteipreiawr, ex patie; Ammon vero, hiibenda lanla in carne peccita. Quod auteiii dixit
    ciijtis qiin-i causa ii.iminis feddilur , iilius generis ei, Ecce lumorieris, etiam lmc noiandum est, quo
    ntei, sive fiiius poptili mei, sic derivaiur, ut ex parte modo dicai Detis tamqiinm piaedicens sine dubio fu-
    sit sensits noiiiiuis, ex parte ipse sit sermo. Aiumoii ttirttm, quod admoueudo dicit, ut a peccato absti-
    vero, a quo dicti sunt Ammonita;, vocatur populusi neudo caveatur. Seqiiitttr:
    •neits. Deus ergo, qui novit et cle boiinnis opere (Vers. 8 seqq.) Statimqne de nccte consurgins Abi-
    nalo facerie opera bona, gentes quas voluit ex illoi melechvocavilomnesservossuos, et locntus estttniver-
    eminepropagnvit. Prndidit quippe isia per Scriptu- taverbahmc in auribus eorum; limuerun'que omnei
    ras suas, non lacit-nda prreeepii, et cavenda admo- viri vulde. VocnvitaulemAbimelecheliam Abraham, et
    niiit, itoii posuii imitanda. Nam e, quinque civiiates, dixit ei: Quid fecisti ttobis? Quid peccavimus in ie,
    quaeimbribus igneis coiiflagrntaesuni illud (uisi fal- quia induxisti snper me et super regnutn meumpecca-
    lor) signilicaut, qnod oitines qui quiuque settsusi (_Jlum grande? Qum non debuisti facere, fechti nobii.
    corports sui libiditiose tractaveiint, in illo futtnoi Respondit Abrdtum, Cogitavimecum.dicens,Forsitan
    inceiidiocremaluri sint. Lotli auteiii, frater Abrahas, non esl timor Deiin loco i>to, el inlerficieiitme proplet
    jusms et bospitalis in Sodomis, et ab ouini Sodo- uxorem meam. Aliasautemveresoror niea esl, filia pa-
    milatum coiitaminalioiie piirus alque inleger, qui ex: tris mei, et non filia malris mem.ynia de patresoror
    illo inCendio,quod crnl similitudii ftituri judicii, me- erat Abrahae,de quo propinqtia ejus erai, id esi, fra-
    ruit salvus evadere, typiim gestavii corporisClnisli, , tris lilia erat. non snroris; iiecdnm iilotempore tales
    quod iii omiiibus snnctis, el nunc inleriniquos aiquei nupliae lege prohibitae: viri sorores siias toiijiiges
    impiosgemit, qiiorum factis non consentit, et aqtio- acceperiini. Qnod profecto qunito est anliquius ,
    rum commixlioiie in fiiie saeculi liberabiiur, illisi compellenie necessitale, lanto postea fictum est
    damnalis supplicioignis aeterni. Sed aluid genus ho- damiiabilins, religioue prohibente. Tulit igitur Abi-
    minuiii in ejus uxnre figuraium esl, eorum scilicetl melech oves et boves, servoset ancillas, et dedit Abfa-
    qui per gratiam Dei vocati, retro respicjunt, noni ham; reddiditque illi Saram uxoremsuam, ei ait, Terra
    sicut Paulus, qui ea quae retro sunl obliviscittir, et; cordmvobisest: ubicumquelibi plttcuerit, liabila. Sarttt
    in ea qure aute snrit extenditiir (Phitipp. iu). Unde elt aulem dixit, Ecce dedi mille argenleosfratri luo; hdc
    jpse Duminus, Neino, impiil, imponens munitmsudmi eril libi in velamen oculorum ad omnesqui tecumsunl,
    tuper aratruiri,el respiciensretro, aplus est regno cm- et quocumqueperrexeris,niementoquete essedeprehen-
    lorum (Luc. ix). Neque illiid exeinplum lacuit, qud> tam. Quod autem jusiuin ei lidelein virum mairimo-
    nos tamquam sale condiret.ut non faiui negiige- nii stii iiilamiisissimiini niindinaiorem appcllat Fau-
    remus, sed prudentes"*caveremus hoc maluin , Me- nu stus Manicliacus: Abrnliani avnritiae ac venliis c.msa
    mentote uxoris Loth. Sic eliam in ipso Lotli, quandi)i duobus regibus Abimelech et Pharaoni diversis teih-
    cum eo iiliaecoiicubiierunt: nnn illud, quod n Sodo- poribus Saram conjugem, suam menlilam sorotem,
    mis liberatus est, sed aliud nliquid figiiratiim est. ijuia erat pitlcherrima, ad concubitumasseHt vendi-
    Nam lunc ille ipse Lotb futurae legis videturgesiasse; tasse, non ore veridico a lurpitudine separat hoiie-
    personam, curii quidam ex illa procreati, et sub lege: statem, sed ore maledico totum venit in crimen: hoC
    positi, male intelligendo, quodam modo inebrianlL enira Abrabae faclum lenocinio simile videtur, sed
    eara, qua nori legitiiiie uteinio, inlidelilatis operapn- non valeniibns ex illius aeiernoelegis lumine a pec-
    -iuiit. Bona est enim lex, ail Apostolus, si quis ea le- catis recta facta discernere, qnibu- et conslantia
    gitime utalur (I Tiiii. l). Nec ideo tamen boc faclum,, pertinaciu videri potesi, et vifttis fiduciae,viiium pti-
    vel ipsius Loth, vel filiaruin ejus jusiilicamus, quiai laiur aiidaciiu : quaectitnque simililer objicitintiir ,
    significavit aliquid quod futurarh quorumdam per quasi iion recte agentibus, a non recte cernentibus;
    versiiatem prrjcnuriliaret: aliud eiiim illae, ut hoc fa- neque enim Abralmm ilagilio conseusil uxoris, ejus-
    cerenl, intenderunt, aliud Deus, qui hoc fieri per- que vendidit adulierium :sed sicutilla famulam suaiii
    misit, ul etiam aliquid inde monstraret pro signifi- non libidiui mariti permisit, sed oificio genernndi
    cationefuiurorum. Pioindeillud lacium cnniinsaiictai ultro inttilit, nequaquam turbato ordine nalurali, ubi
    Scriptura nafraluf, pfOplietia esl; citm vCro in illo- ejtis jiotestas erai, jubeiis potius obedienli, quam
    rum vita qtii hbc Comuiiserutil, consideratur, flagi- cedens coticupiscenli, sic et ipse conjugeiri caslain
    liumesit. Seijbitiir: et casto corde sibi cohaerentem, de cujus animo, ubi
    AGf AD OPERA S. EUCHERH APPENDIX. MS
    pudicitiaevirlus habitabat, nnllo modo dnbitabni, ta- A nullus illorum esi. Proinde Christnm quam excel-
    tuii uxorem, dixil surorein, neseoccisoahalienige leniissiniii: jusiiiiae atque sapientire, tmnen homi-
    nis alque impiis capiiva possiderewr: cerlus deDeo nem, niiillo ficilnts et proclivius alienigenae credi-
    siin qtiod mhii eam turpe ac fl igitiOMimperpeti si- deruni, nun , qiiidein faiso, quod lnuno essel, sed
    neret. Nec eum fidesac spes fefciht: nnmque Pliarao quomndo etiam Deiis esset, ignoraverunt. Hinc ei
    lcrritus inoiisiris, riiullisque prnpter enm malis af- Jereraias, Et homoesl, inquit. et quis cognoseeteumt
    flictns, uhi ejus uxorem diviniius didicit, illae.iam Et homo est, quia prodilur, qimd frater esi; et qttit
    cini: honore resiitiiit. Abimelech aitteiii in soiuiio cognosceteum ? qnin occullalur qnnd sponsus est.
    comiiKiiiiinset edoclus similuer fecil. Jnn: vero in (Cap. XXI. — Vcrs. \ >eqq.) Viiiiuvit autem Do-
    bac re gesia aiquein divinislibris posiin fideliierqiie minus Sartim, sicut promiseral, el implevitqum locu-
    nairala , queni ii.m deleciet etiam lacttun propheti- tus est; cuncepitqueet peperit filium in sehecluie sua,
    cttm peisciulari, et sacratneiili ostiitm pia fide slu- temporequo prmdixeral ei Deus; vocavilqueAbraliam
    ilioque pnlsare, ut aperint Dominus et osiendal filtum suum, quemgenuit ei Sara, Isaac; et circumci-
    quis tunr. in iilu figurabaiur viro, et cujus sii uxor dit eum octava die, sicttt prmceperatei Deus,cum cen-
    ijun-in liac peregrinaliune atque iuter alienigenas tumIsaac. estet annorum... Ilac quippe a-tate palris natus
    pollui iiiacularii|iic non sinitur, ut sii viro suosiue esl Naius esl nuiem Abrnhae, seciindum pro-
    niiiciiiaaut ruga. lu gloria qttippe Chrisli recle yivit missionem Dei, de Sarn filius, eumque n>>minavit
    Ecciesin, ut pulcbritiido ejus. Iionor su viro ejus : Isaac: riserat euim et pater, quandu proinissus est,
    sicul Abrabam propier Safae pulcliriiiidiuem imer auiniraiis in gaudio; risernt et maier, quando per
    alienigeiins bonor.ibntiir, eique ipsi, cni dieitur in r, illos tres viros ilerum promissus e-t, dubitans in
    Caolieiscaiiiicoriiui, O pulchra intermutieret(Cant.i), gaudin, quamvis exprohranic angelo. Qnod ri-us ille
    ipsius piilcltriUidiiiis meiiio reges offerant munera. etiainsi gaudii fuii, tiniien pleim-.fidei non fuit, post
    Sicnt Sarae cbtulil rev. Abimelecli, plus in ea mirans ab eodem angelo iii fide eliam confirmaius est. Ex
    loiiua: decus, quod ainare jioiuil, etviolare non po- hoc ergo puer iiomen accepit. Siguilicaiuui est au-
    tuii: est enim el sancla Ecclesia Domiiio Jesu Cbii- tem majjnuni sacraiiienluin in dunbus filiis Abrahae,
    Mu iu occulto uxor. Occulte quippe aique intus in qiiod IIIIIISde aucilla, quae dicebatur Agar, secun-
    abscniiditi) secrelo spiritali anima lnimana inlwret dum enriiein natiis est Ismnbel; alier esi anlern de
    verbu Dei, ut sint duo in cariie una, quod niagnum Sara libern, secundum promissioiieiu nnius: ulerque •
    conjugii .sacrainentiimin Clifisio et in Eeele-ia com- quidem de semiue kbraliae, sed illum g.nuit deuion-
    inendal Aposlolus (Ephes. v). Proinde regituni ter- siruns consueliido nalurae; illuin vero dedit promis-
    reiium saeculi hujus, ci.jus figurara gerebaut reges, sio signilicaus grnjiam. lbi humnnusustis iis>eiiilitur,
    qui Saram pulluere permissi nnn stini, non experiuin hic divinuiii beiieficiuiii cnmmeiiilniur. Sed ubi si-
    cst, nec invenii Ecclesiain conjtigein Chrisii, id est, giiificanduin luer.u Dei domnii, quod iiijirniis hotui-
    qiiain fidehtcr illi lamquani pr.ceipuo viro suo coliae- nibusgrnlis gralianaiurae largiretur, sicuponuil filiuni dari
    ret. subdita, nisi ciiin violare leiuavit, et ut divino queniiidmoduni non debebattir exctirsus:
    lestiinonio per lidem malrimoiiiura cessit; corre- iiegaieiiiin nntura jain filiiislali commixtione maris
    cturaque etiara in posleriorilaus regibus; muneribus el feuiimc, qualis esse puterat Abrahacet Sar.c iu illa
    banc hunoravit, qimm corruptioni sua: subdere in jam ael.ile, etiam mulieris accedeme slerililaie, qtiae
    prioribus nnn evaluit: nain quod lu.ic iti emlem rege si-d nec tunc parere potuit, qunndo in>na-tas fecniidiiati,
    prius et poslerius liguraium esl, huc in isto reguu C aelali leciiudiias riefuii. Quod ergo naiuiae sic
    prioribiis et posicrioribus regibus adimpleutr. Cum affectaefriictus posieritaiis uon debebaiur, siguilicat
    aiiiein dicitur de patre esse sororem Christi Eccle- quod natura generjs liumnni peccato viiiatn, nc per
    siam, noiide matre, IIOIIterreuae generationis, quae hocjure damnaia, niliil veracfeJiciiaiis in posterum
    cv.tcuabitur, sed gratiae coelestis, quae in aeteniuin meiebalur. Hecte igitur siguilmt Isaac per repro-
    mnnebii, cognatio cjiumendatur, secundum quarn missinnein natus lilius gratiac, clves civitatis liberae,
    giatiain genus mortaieiion erimiis, accepta putesiate, socios pacis ii-lern;C.Sequitur :
    ut filii Dei vocemur et stmus; neque emm hancgra- (Vers. 6, 7.) DixilqtieS ira, Risummihi fcit Deus,
    linm de Synagoga inalre Chrisli secunduin carneni, quicumque.audieiiiconndebit inilii. Rursuvtque ait,
    sed de Deo Paire a.cepiinus. llaitc vero cognmio- Quis audiluriis crederei Abraham. quod Saru lactaret
    nem tei rennin, quaead mortem tempornliier ^enerat, ei filiuin, quempeperil ei jam seni? lsnac interpi eln-
    vo ans iu nliam vitnm ubi iiullus moriiiir, negare nos tnr Kisus, non nd iitidendi opprobriitm, sed ad ce-
    Cbristus docuii, non lateri, cuui discipulis mi, Ne lebrainluiii gandium pertiuebai, quod nato Isnac, et
    vobisdicaits palrem in terra; unus enim esl Pater ve- cu uomiiie vnc.iio Snr.i monsiravit; ait quippe, Ri-
    s er, qui in cmlisest (Motih. xxiu). Cujus rei praebuil sum mihi fecit Dominus; quicutnque enini audierit,
    exeni|,luiii, quando ipsft aiI,; Qnm mihi maler? aut congaudebitmihi. Seqiiiiur :
    qui ftuites? Ei extendensmanumsuper discipulos,ait, (Vers. 8.) Crenii ituque piter, et ablactatus ett, fe-
    Hi sunt frutres mei (Marc. n). Et ne quisquam in hnc cilque Abraham grande conviviumin die ablactalionit
    vocaluiio lcirenaiii cognaiioneni rogiiaret, adjunxii, ejtts. Cur Abiabain nec die quo iinius cst filius, nec
    E quicumquefeceril volun.alemPulris mei, ipse mihi _ ilie quo circuiiicisiis est. sed diequo alilactatus est,
    " epiiliim lecii? ijit dniH aiialiqnain signilicationenrspi-
    fruer ei maer et soror est (/iid.J.Tnmqunui diceret:
    D,: Ueo 1'atre hnnc cognntioneniappclln, non tleSy- ritiilKinreferaiur, iiullasolnlioquae.stiouisesi,luncsci-
    nagoga inalre: nd reteriiam quippe viuiui nunc vuco, licet esse debere iiingiiuiu (jandiuin sjiirilalis »eiaiis,
    ubi iiiiiiioriaiiier nntus sum, nnn ad ti-iiipur.ileiii,ut (|iiandofiieiiilncius liomonoviisspiriiahs,id est, ion
    viic.ireiii, inoitalis effecttis siun. Qu>idergu Ecc!e>ia taliliusqualisdicii Apostulus.Lacvolispo unidedi,non
    ' tijus tixursil, occulialiir alienigenis, cujtis amem escani: nondum enim poteratit, sed necadhuc potesiis,
    suroi', IIDIIl.iceiiii-, baec inieiim cau-a inciie oecur- adhuc enime»tis cat\nales(1 Cor. m). Sequiuir :
    i il, qum occulluiii et diliidle ad iiilelligeiidiiin esl, (Vers. 9 seqq.) Guniqitevidissel Sara filium Agar
    ijiioiiioiiiiaiiima humaiiii veriio Dei copuleiiii, sive jEgyplim ludenieni ctim I.auc, dixit ad Abraham,
    niisceaiur. sive qnd meliiis ct aperii»s dici poiesl, Ejtce aucitlam hanc et fiiium ejus, twnenim erit Itares
    iiiui sli iliud 0,-os, isin e.reitur.i : seciuiduiii hoc fihus ancillm cutn filio nieo lsaac. Dure accepit hoe
    eiiiin SJIOIISIISet sponsa, vel vir el nxor, Chns tis ei Abrnltampro filio iuo. Cui dtxit Deus: Non libi videa-
    Ecclesm dicuiiliir. Qiiu vero cugoalione cotijuiicii lur asperum super puerum el super ancillam tuam;
    putit Cnnsins el oinnes snncii, gralia sei) cei divina, omnta qum dixerii tibi Sara. audi vocemejut, qula in
    iinii coiisniigiiiniiiile lerienn, Uocesi, de pnlte, non isaac vocabitur tibi semel. Dupliciter ilaque Imc ab
    de uialre, et elfatiiliUs dii-ilur, et iniilius audiltir : Hebneis exponilur, sive quod idola de luto fecerit,
    IIim <-tinier se oumes saucii per c uiuleni graiinin sive quoil ndversum I-aac, qunsi majoris aeiaiis loco
    fiatres suin; spuiisus auteju in eurum sucietate sibi et ludo primogeniia vindicaret, et ideo apparet
    969 COMMENTARIIIN GENESIM. LIB. II «•>«
    illum ludum pugnam fuisse. Quod quidem Sara au-I- A projecisset sub arbore, apparuit ei angelus Domini
    diens, non tulit, ct hoc ex ipsius approbatur sermonee et demonsiravit ei fonlem aquae, et potavit filium
    dicentis, Ejice ancillam hunc cum filio suo; non enim n suum. Quid ergo significat quod exiens Agarinlan-
    erit limres filius ancillm cum filio meo Isaac. Quaree tem in bumeros suos posuit, nisi quod peccalor
    aulem contristatus sit Abraham,cum ista fuerint pro- >- et cervicem po-
    • phetia, qunm utique magis debuit nosse pulus insipiens matris suae Sytiagogae
    ipse quam n gravavit, cum dixit: Sanguis ejus super nos,
    Sara?Sed intelligendum est, vel cx revelatione hocc filios nosltos (Malth. vu)? Panes autem liocetindica- supet
    dixisse Saram, quia prius illi fuerat revelatum, illum n bant, quod veius sacerdotium panes propositiouis
    vero quem de hoc postea Dominus instruit paternoo sicut scripium esl, poriaret secum, et veterascerent!
    affectu pro iilio fuisse commoium, vel ambos nescissee Uter vero aquae qui defecit, Judaica purificatio si"ni-
    prius quidnam illud essei, et per Saram nescienlemii ficabatur delectura : sivedoctrina eorum carnalis in
    hac prophetia doctum esse, cum illa mota esset mu-- pelle mortua clausa, id est, in carne veteris hominis
    Iiebri animo propler ancillae superbiam. Sequitur : praevaricationis sententia damnata, quae nec refrige-
    (Vers. 15.) Sed el filium ancillm faciam in gentemn rium praesiat, nec satiat sitim, sed aestu tepido vo-
    magnam, quia semen luum est. Notandum quod et:t milum facii. Quod vero erral Agar in soliiudine cum
    Ismahel dictussita Deo, semen Abrahae : sed aliterr filio suo, signilicat Synagogam cum populo suo ex-
    Ismahel, aliier Isaac, propter illud quod docet Apo- . pulsam de lerra sua sine sacerdoiio et sacrifieio in
    Stnlus, qund dictum est, In Isaac vocabitur libi se- tolo orbe terra?, et vitam, quaeest Chrisius, peniius
    men: id est, non filii carnis, sed filii promissionisde-. ignorare. Quod filiusillius sili deperii, ostendil eura-
    putabuntur in semine(Rom. ix). Sequilur : , dem populum nullamhabentem spiritalempurificatin-
    ''• (Vers. 14 seqq.) Surrexit itaque Abtaham mane, ett u nem. Quod autem lilium siti morientem sub arbore
    totlens panem et ulrem aqttm imposuit scapulm ejus,, projecit, et sic demonstrante angelo aspicii fontem,
    tradiditque puerum, et dimisiteam. Quando Isaac na-. significat quosdam ex ipso populo ad umbram ligni
    tns est, tredecim annorum erat Ismahel; et postt crucis refugium periiuros. Qued exclamat puer plo-
    ahlactalionem ejus, istecummalre expellitur, qtiinto) rans, etexaudivit eum Deus, et sic demonslrante
    ablaciationis anno tempus stntutttm. Nos igitur postt angelo aspicit fontem, hoc pro illis dicitur qui ex
    decem et octo annos, Ismahel supputamus ejectumi Judaeis ad Christum convertuntur, ac fletiies retro-
    esse cum matre, et non convenire jam adolescentemi actos errores exaudiuntur, reseratisque oculis cor-
    juvenem ni2tris sedisse cervicibus. Et hoc facto de-.. dis vident fontem aqu.e vivae, id est, Chrislum Fi-
    dit puerum matri, hocest, in manu ejus eum Ira- lium Dei, qui dicit : Ego sum fons aqum vivm; qui
    didit vel commendavit, et sic dimisit e domo. Qum » sitil veniat et bibat. Unde Ismahel exauditio interpre-
    cum abiisset, errabat in solitudine Bersabee. Cumque i tatur. Angelus autem iste sirailitudo est Eliae, per
    consumpta esset aqua in utre, abjecit pnerum subterr qnem populus iste est crediturus, sicut perMala-
    unnmarborumqumibi erant, et abiit, seditquee regionej chiam dicitur: Ecce ego miltam vobis Eliam, qui con-
    procui, quanlum potest arcus jacere : dixit enim: Noni verlat corda patrum in filios (Malach. iv). Verum
    videbomorientem puerttm. Et sedens conlra levavit ( quod statim vocavit angelus Domini Agar, dicens :
    vocem, el flevit, Exaudivit autem Deus vocem pueri. Surge, tolle puerum, quia in gentem magnam faciam
    Solet qureri qtio modo cum puer esset annorum octo- eum, hoc significabat, sive quod copiosius Judaeorum
    decim, projecerit eum mater sub arbore, et ierit[ populus esset regnalurus in saeculum; sive quia coe-
    longe qunninmpniest arcus jacere, ne videret eum Q ( lestis regni glorinm consecuturi essent qui ex eis
    niorieniem? Quasi enim quem porlabal, projecerit, credidissent in Christo. Quod autem eumdem ange-
    ila videiiir souarenuod dicitur; mnxiroe qnia sequi- lum qui loquitur ad Agar, prius angelum Scriptura
    lur : Ftevit puer. Sed inlelligendum est, prnj'eclum pronuniiat, deinde Deum Filium Dei, eum fuisse
    esse non a portnnle, scd ut fit, ab animo tamquam credendum est qtii per legem et propheias semper
    moriturimi; neqtie enim quod scriplum esl : Proje- locuius est, qui propter obedientiam paternae voluiw
    ctus sum afacie oculorum tuorum,-porinbatur, qni lioc tatis angelus vocatur, Deus aulem secundum natu-
    dixit. et esi in quoiidiano loquendi usu, cum projici ram Patris, quia vere et ipse Deussicut et Pater est.
    diritur aliquis ah aliqun cum qun erat, ne ab illo vi- Sequilur
    deniuraiit ctimillo maneat. Intelligenrlum estaulem, (Vers. 22 seqq.) Eodem temporedixit Abimelechet
    quod Scripiura lacuit, ita disccssisse matrem a filio, Ficliol princeps exercitus ejus ad Abtaltam: Deits te-
    ut puer ignoraret quo mater abierit, et eam in sil- cumesl in universisqumagis. Jura ergo per Dominum
    vrstribns slirpibus laluissc, ne filium morientem sili ne noceas milii, et posteris meis, stirpique mem, sed
    delicieniemqiie videret. Illeautem etiam illa retate, juxta misericordiam,quam feci libi, fucius tnihi el ler-
    quid mirum si mnire diuiius nnn visa, et lamquam rm in qua versaluses advena. Dixitque Abraham: Ego
    perdiia, eo loco ubi solns rcmansit. flevit? Quod ergo jurabo. Et increpavil Abimelechpropter puieum aqum,
    postca dicilur, Accipepuerum, non ut cum de terra quem vi abttulerant servi illius. ResponditqueAbime-
    velut jacentem tollerei, dirium est; sed ut ei con- ieclt: Nesciviquis fecerit rem hanc, sed el lu non in-
    jiiugereitir, et eum manu tenerel deinceps comiiem dicasti mihi, et ego non audivi prmter hodie. Tulit ita-
    sicuteral, quod plerumque fnciunt simul nmbulanies _. " que Abraham oveset boves,et deditAbimelech,percus-
    cujuslibet aptaiis. Nunc igilur quaerendtim est cur teruntque ambo fmdus. Et slatuit Abraham septem
    antea voluit Sara maritum deancilla susi ipere filium, agnas gregis seorsum. Ctti dixit Abimelech: Quid sibi
    aul cur imnc cum malre jubet expelli domo, quod volunl septem agnm istm, quas stare ftcisti seorsum?
    non zelo fecit accensa, sed myslcrio prophetiae com- At ille, Septem, inquit, agnas has accipies de manu
    pulsa. Agnr quippe, secundum quod ait Apostolus, mea, ut sint in testimonium mihi, quoniam ego fodi
    in servitutem gcnuit populum carnalem ; Sara vero puteum istum. ldcirco vocalusesl locus ille Bersabee,
    libera populumgenuii qui non est secundum carnem, quia ibi ulerque juravit. Et inierunl fmduspro puteo
    sed in libenaie vocatus est: qua libertate liberavil juramenti.. Ubi nic legitur Puteus juramenli, in He-
    eum Christus. Hoc igiiur mysterio figurabatur, prio- braeo babetur Bersabee.Dupiex autem causa est cur
    rem populum, in servilule peccatorum generatum, ita appellatus sit: sive quia septem agnas Abimelech
    in domn lsrael, id est, in Ecclesia, non manere in de manu Abrahae susceperit, Septem enim dicuntur
    aelernum; neqtie esse haeredem vel consortem cullo- Sabee; sive quod ibi juraverint, quia juramenlum
    ribus Christi; nec cum filio nobili, id esl, fideli po- Sabee similiter appellatur. Quod si ante hanc cau-
    pulo, regnum ccelestis gloriaepossessurum. Cum eji- sam supra hoc nomen legimus, sciamus per prole-
    ceret igitur Abraham Agarde domo, accepit panes, psim dictum esse, sicut et Betbel, et Galgala, quaa
    et utrem aquaededit Agar, et imposuit super hume- utique usque ad tempus, quo ita appellaiae sunt, ali.
    ros ejus infantem, et dimisit eam, Exiens autem Agar ter vocabantnr. Quo modoergo puteum, quem fode.
    errabat in solitudine, et cum raorientem siti filium rat Abrabam, ncsciebal Agar, si ante est ille fossus,
    PATBOI.. L. 3*
    «1 AD OPERA S. EUCHERIIAPPENDIX. 973
    gnam illa expnlsa : valde enim fieri potuit ut peco- A cruciantur, ut omni hoc spatio tam prolixo intuere-
    rumsuorum causalongea domo in qua cttm sitisba- lur paier filium cibum cum eo sumeret, lot noctibut
    Wlnbat, ptiteum foderet quem illa nesciref.Sequilur: puer penderet in aiiiplexibus patris, inlnrreret pe-
    (Vers. 53, 34.) Abraham vero plqniayit nemus in cturi, cubilaret in gremio, quatenus |ier singula mo-
    Rertabee, il invocavitibi nomen DominiDei mterm, et menta in paterno affectu dolor occidendi filii accu-
    fuitcolonus iefrm Philittinornmdiebus multis. Quaeri mularetur. Seqnitnr:
    poiest, quo modo ad puteumtranslatio
    juramenii nemns plan- (Vers. 6 seqq.) Tulit quoque ligna holocausti, et
    tayerit Ahrabani,Sive,utalia dicit, Agrum, imposuit tuper Itaac filiuin tuum : ipte vtro porlabat
    si in terra illa, quemadmodum Siephanus dicit, non ignem ei glqdiumin tnanibut tuit. Cumquepergerent
    acceperat iii hceieditatem nec passum pedis : sed ea duo timul, dixit Itaqc patri tuo: Pater mi. At itle re-
    inlelligeuda est haereditas, quam Deus njunere suo tpondit: Quidyis.fili? Ecce, inquit,ignit eltigna, ubi
    jfuerat daturus, non empta pretio. Intelligitur autem ett yiciima holocautti? Dixil Abraliam: Deut provi-
    spatium circa puteum ad illud emplionis spatium debit tibi vtctiniqmholocqmti, fiti tni. Petgebant etgo
    periinere, in quo fuerant agnae daiae, qiiando Abi- pariter, veneruntquead locumquemottenderatei Deut,
    jnelech et Abrabam sibi etiariijtiraverunt. Sequitur: iri quo mdificaviiqllare, et desuper ligna composuit.
    fCap. itxil. •—Vers. i.)Tentqvil Deus Abraham, Si Abraham indubitanter firmo animo cogilabaj ma-
    et dixit adettm : Abraham,Abraham.At ille respondit: ctare Dominopuerum in holocaustum, quidest quod
    Adsuni. Qtiaerisolei qrio modo hoc verum sit, cum dixit pueris suis: Vdsextpeclatehic, ego et puer post-
    dicat in Kpisiola sua Jacobus, quod Deus neminem B quam adoravetimut reverttmur ad vos? Vere indubi-
    tentet ; nisi quia locutioni Scrijjtuiarum solet dici taiiti anjmo euiri credebat resurrecturuin, et ideo
    "tenjat, pro eo, quod e.st, .probai. fentatio vero illa laudandus est, et in constantia olferendi, et in fide
    de qua Jncobus dicit, nori inieJligitur, nisi qua qtils- resuscitandi. Sciebatcertissime Deitnifalli non posse,
    pgceato iiiipli.catur: uiitje Aposjtolus dicit: Ne licet puer occideretur, promissionein tamen Deisal-
    prle iehielyos%s,quiienlat (\Thess. m); nairiet alibi vam permanere. Urideet Paulus apostolus per spiri-
    {iiie
    scripiuiii est, Tentatvos DominusDeus vester, uttciat tum Dei didiceral, qnid animi haberet Abraliam inlra
    ti diligulit eum (Deut. xm). Etiam lioc genere IOCJ- se, dnm fidem ejus laudando dicit. Fide Abraham
    tionis',.ul sciqt, dictum est, ac si dicej/eiur, u.tscire non hmsitavit(Romiiv), cum unicum ofTerretin quo
    yos faciat':' quoniam vires dilectionis suae hominem acceperal promissione.s,cogitans quia a morluis eum
    latent, nisi eip.efjjrie.ntoeideiiiinn6tescaiit.,Seqiiiiur: resuscitare potens est Deus.Sequilur:
    (Vers, 2.) Tollefilium tuum quem diligis Isaac, et (Vers. 9.) Cumquecolligasset Isaac filium suum,
    vadein ietram Visiqnts,atqueqffereitmibi in holocau- pdsuil eum in atlqri super slruem lignorum, exiendil-
    ttum super unitm montiumquem mohtltpvetolibi. Nb- qup manum, el arripftitgladium, ut immolaret filium.
    tancluiriautem et ex prioribui, et ex praesenti loco, Non haesiiavii quod sibi reddi poterat immulatus,
    quod lsaac noiisit natus ad quercum Mambre, sed qui dnri poterat non speratus. Sequiiur :
    in Geraris, ubi et Bersabce usque hodie oppidum (Vers. 11, 12.) Et ecce angetut Domini de cmlo
    est. Hujus rei Scriptiirji jestis est quaeail: Et fuit clqniavit, dicens: Abraham, Abraham. Qui reipondit:
    Abraham cofphusierrm Philislindtum diebus multis: Adsum.Et ait ei: Ni extenduSmanumluant super pue-
    ei dixh ifti Deus': Tolie.filiumluum unigenitum. qitemp'-, . ram , neque faciat iili quidquam; riunc cognoviquod
    diligis Isaac. Aiunt Hebraeihuric liiontemesse Moria, timeas Deum. Hoc esf enim, nunc cognoviquod timeas
    in quo poslea templuin conditum est in area Orne Dominum, ac sidicat, Nunc tefeci cognuscere. Se-
    Jebusaei, sjcut iii Paralipomenon scriplum est: Et quitur:
    cmperuntmdificareiemplum in mensesecundo, in se- (Vers. 13,14.) Levavit Abraham oculot, vidilque
    eunda die mensis i» monte lloria (II Par. m), qui post tetgttm arieiem' inter vepresharenlem cornibus,
    idcirco jlluminans interpretatur et lucens, quia ibi esl quem assumens obtulitholocaustumpro filio suo , ap-
    Dabir, hoc est oraculum Dei, el lex et spiritus qui pellaviique nomen loci illius, Dominus videl. Vnde
    docet hominem vefitatera, et irispWat prophetas. usquehodiedicitur in monle,Dominusvidebit.Hocau-
    Quod veroait, O.ffereumin holocanslum,ut ex clia- Et tein genus locuiionis evidenter apparet ubi dicitur,
    ritaiis adraonitioiie, et norainis recprdatione leiiia- vocavitAbraham iiomentoci illius, Dominut videt.
    tionis pondus ajecumularetur, et paternus aJfectits se Vidit pro eo quod esl npparuit, hoc est, videri
    iorqueretur ei hieriiofji promissioiris, tibi dum a.nte fecit, significansper efficientera id quod efflcitur.
    peusdixit ad euih : Initaac Vocdbitur- semen, Sequitur :
    si ille occideretur, tota spes promissiouum (Vers. 15 seqq.) Vocavit autem angetut Domini
    riistrafetur. N.uiriquaiii' sane cfedefet Abraliarji, Abraham secundode cmlo, dicens: Pcr memetipsum
    Jjiiasi
    quod victiriiis Deus delectareiiir hnmanis, quairivis juravi, dicil Dominus, quia fecistirem haac, ei non
    intonante divino praecebtppbediendum sit hon dispu- pepercistifiliotuo unigenitopropiet me: benedicumtibi,
    taridiiiri Vefuintairien ADrahara confestim filiuin et multiplicabosemerituum sicutslellas cmli, et velut
    cuni fuisset imrtiolaturus, resuffectufum credidisse arenam qumest inlitlore maris: possidebit sementttum
    laudandus esi: jjuia per hunb Oportebatimpleri pro- rj ] portas inimicorum siiorum, et benedicenturin semine
    .wssiones "Dei,qriemjubebat occidi. Seqliitur: luo omnes gentes terrm. Numquid Abraham propier
    (Vers, 3 seqq.) Jgittir Abtaharri de nocte consur- angelurn non pepercit filio suo, etnon potius propier
    gens, slrdyit qsinum suum, ducerissecutnduotjuvenes, Deum? Ergo angeli nomine DoriiinusJesus Chrislus
    ef Isaqc fitiuth suum : curriqdecoricidissilligna in ho- sigtiificatusest,' qui sine dubio Dens est, et manife-
    locdusittin,ubiit ad iocum queiri pfmceperatet Dins. ste a propheta dictus est magni consilii Angeltt-; aut
    Die dutem ietlio eteyatis oculis vidii tpcum ptocul, qtiod Deiiserat in angelo, et ex persona Dei ungelus
    dixilque ad puetos suos: Exspeclaiekiccum dsino, ego loquebaiur, sicut in prophetiseliam Snlet: namin con-
    et pv.er illuc usqiiepropiranles, postquam tidoraveri- sequeniihus hoc magis videtur sipparere, ubi legitur,
    nius, revertemurqd vps'. Noianduili quod de Geraris Et Vocavitangetus Domini Abtahamiterum de cmlo,
    usquead riipritemMorja, idest, sederii tenipli, iter dicens: Per mehieiiptumjuravi, dicit Dominut. Saepe
    dierum triiiin sit, rit COnsequeniterjliuii ilie teriio ertim prrimiserat, sed nuniquam juraverai. Quid est
    pefveriisse dicatuf, 'Maleigi.irir,qui Abraliam putant aulem Dei veri vefacisque juratin, nisi promissicon-
    ill.6 tempofe ad .qjierciini'Mairibre^iiabitaiisiEi, cuni lirmalio, et infidelium quaednmincrepatio? Nunc vi-
    inde usqiie ad inoniem MrirJavi.k-ririiiis!di6i'iiierpie^ deamus quid sub biijus sacramenti lateat myslerio:
    num sil. Qti.iideivtfid.uaViiiiinferliimrifa (fiidtiirimo- iste eniui Abraham quando filiumsoum iinicum per-
    laturus 'secuiiiduce're'jus^'ii^est, quijtenus longitii- duxit ad immolaridum,habebai personam DeiPatris.
    diiie teiriporis tentationis quoque arigereiur iiicre- Sed quid est quod eum senex suscipil? Non enim se-
    meiiium : iiara pef triduum iter protenditur, et per nescitDeus,sed ipsiiprrcnuiiiiatiodeCbristojamquo-
    tubun triduum crescentibus curis paterna viscera dammodosenuerat auando natus est Chrisiw.iocUoait
    m CPJPENTARIJIN GENESIM.LIB. IL 974
    est enirdab Adim,ubi dictum est: Ertinfduotn carne A J patrimgentium,quandoDominiestregnum,e{c. Immo.
    wifl (Gen.n); sacramenlumitlud magnum in Ghri- lato igitur Abraham ariele pro Isaac filio suo, voca-
    tto et Ecclesia(Eph. v); et completaest sexla aetate vit nomen loci illius, Dominutvidet, pro eo quod est
    saecnli,qine senecta sigiiificaturAbrabae,quia ipsu.m Dominus videri se fecit, utique per incarnationem.
    sacranieiiium Dei jam longaevumerat; et senectus Sequitur:
    Sarae in plebe Dei, boc est, in multiludine prophe- (Vers. 20 seqq.) Hit iia gettit, nuntiatum ett Abra-
    urum hnc idem signilical, quia in fine temporuin ex ham quod Melchaquoquegeniiissetfilios Nachor fratri
    ipsa plebe sanctaruin anim.irum natus est Christus. suo, Hut primogenitum,el Buz fralrem ejut, Camuel
    iSteriliias anieni ejtts intimat quod in hoc saeculospe quoque patremSyrorum, et Chesdet,et Azau, Faldas
    salvi facii suraus, et in Christo taniqnam in Isaac quoqueetGelhlafach,et Baluet,dequonataest Rebecca.
    «mnes naii sumus , quem partum Ecclesiaein fine Istos octo genuil MelcltaNachor fratri Abraham. De
    temporum mirabili Dei graiia, non naturali fecundi- Melcba uxore Naclior, filia Aran , nalus est Hus, de
    lale prophetavit. Jam deinde sequentis historiaesa- cujus stirpe Job descendit, sicut scriptum est in
    eramentum quid imaginarieportendebat, inspicien- exordio volurainishujtis: Virfuitin terra Hiis nomine
    dum est. Qnis ergo in Abrabam , ut praedictulriest, Job(Job. i). Male igitur quidam a-stimant Job de ge-
    per iliam iinmoiationem figurabaiur, nisi Pater nere esse Esau: siquidem iUnd quod in line libri
    excelsus? Qnis in Isaac, nisi Christus? Nam sicuti ipsius habetur, eo quod de Syro sermone translatus
    Abrabam unicum et diiecium filium Deo victimam est, et quartus sit ab Esau, et reliqiia quae ibi con-
    obtulil, ita Deus Paler unicum Filium suum pro no- tinentur, in Hebraeisvoluminibusnon habenlur. Se-
    bis omnibus tradidit; et sicut lsaac ipse sihi ligna cundus natus est de Melcha Buz, ex cujus genere
    portabat, quibus erat imponendus, ita et Christus B fuit Balaam ille divinus, ut Hebrrei tradunt, qui in
    f estabat in humeris lignum crucis, in quo erat cru- libro Job dicitur Eliu, primttm vir sanctus, et pro-
    cifigendus. Duoautem servi illi dimissi, et non per- pheta Dei, postea per inobedientiam et desiderium
    ducti ad locum sacrificii,Judaeos figurabant.qui cum munerum, dum Israel maledicerecupit.divino voca-
    Serviliier viverent, el carnaliter saperent, non intel- bulo privalur. Dicitur in eodem libro: Et iratus Eliu
    ligebant humiliiatem Christi, non intelligebant pas- filius BarachielRuzith (Id., xxxi): de hujiis videlicet
    sionem Cliristi, ideo non pervenerunt ad locum sacri- Buz radice descendit. Camuel vero pater est Dama-
    ficii. Cur autem duo seivi, nisi quia ipse in duas sci: ipsa eniin Aaron vocatur, quae hic pro Syria
    partes dividendus erat? quod factum est Salomone scripta est, et ipso nomine legitur in Isaia. Nonnti-
    peccante, quando divisus est idem populus locoi que illi qui nuiitiaverunt, nuntiare patrem Syrorum
    regni, non errore impietatis, quibus etiam saepeper potuerunt: ex origine quippe Ulius Syri, Syrorum
    prophetam dicilur : Adversalrix Israelet prmvarica- genus, longe postea propagatumest; sed dictum est
    trix Juda (Jerem. m). Asinusaulem ille insensataest; a persona scribentis, qui post omnia Jlla tempora
    stultitia Judaeorum: ista insensata slultilia portabat; haec scribendo narravit. Caseth quoque quartus,
    omnia sacramenta , et quod ferebat nesciebat. Jami a quo Casdaim, id est, Chaldaeipostea vocati sunt.
    quod dictum est eis , Extpectate hic cum asino, post- Sequitur:
    quam adoraverimusreverlemur ad t>os:Apostolumaudii (Cap. XXIII.—Vers. 1, 2.) Vixit autem Sara cen-
    dicentem : Cmcitas,inquit, ex parte faeta eslin Israell lum viginti septem annis, et tnsrtua esl in civitale
    {Rom. xi). Quid caeciias est? Exspeclale hic cnmi Atbe, qumesl Ebron in terra Chanaan. Arbe in lingua
    atino, ut plenitudogentiuminlraret, iuquit, hoc est,, C Hebraeaquatuor signilicat, quia ibi Abrahara, Isaac
    poslquamadoraverimus,ubi sacrilicium crucis Domi- etJacobconditi sunt.etipseprinceps liumanigeneris
    nicae impleum per gentes fuerit praedicatum, hoc: Adam, ut in Jesu Nave libro apertius demonstratum
    •st, «l pleniludogentiumintraret. Quid est, reverte- est. Sequitur:
    ptur ad vos?Et sic omnislsrael sqlvusfieret. Triduumi (Vers. 5 seqq.) y«ii<*<7ue Abraham, ut plqngeret et
    auiem illud, quo venerunt ad locum imraolationis,, fleret eam. Cumquesurrexissetab officiofuneris, locu-
    tres mundi aeiates significai; una ante legem , aliai ttts est ad filios Heth dicens: Advenatum et peregri-
    suh lege, leriia sub grafia. Arite legem ab Abrahamt nus apttd vos, date mihijus seputcti vobitcum,ut sepe-
    usque ad Mosen; sub lege, a Moseusque ad Joan- liam mortuum meum. Responderuntquefilii Heth:
    nero: inde jam a Dominoet quidquid resiat, tertius; Audi nos , domine, princeps Dei es apud not; in ele-
    dies est gratiae , in qua terlia aetaie, quasi post tri- ctii sepulcris noslris sepeli mortuumturim , riullusque
    duum sacrnmenttimsacrificiiChristi completum est. te prohiberepolerit, quin in monumentoejus sepelias
    DeindeIsaac ligatis pedibus altari superponitur , ett morluttm tuum. Surrexitque Abraham, et adoravit po-
    Doiniuusin ligno suspensus cruci alfigitur. Sed illudl pulum terrm filiosvidelicelHelh (Deut. vi). Quaeritur
    quod figiiraltimest in Isanc, translntum est ad arie- quo modoscripium sit, DominumDeumtuumadorabis,
    tem. Cur boc, nisi quia Christus ovis? ipse enim fi- et illi soli servies, cum Abraham quemdam populum
    lius, ipse ngniis : filius, quia nalus; aries, quia ira- gentium sic honoraverit, ut etiam adoraret. Sed ani-
    tnulatus.Sed quidestquod in vepribus haerebatariesi madverlendum est in eodem praeceptonon dictum ,
    ille? Cruxcornua habet, sic enim duo ligna compin- DominumDeum tuum solum adorabis, sicut dictum
    guntur in se, cum specicm crucis reddunt. Unde: esi, Illi soti servies.Nec moveal quod in alio loco in
    jscriptum esl de eo : Cornud in manibus ejus suntt P quadam scriptura prohibel angelus bomines adorare
    ijHabac.m). Comibus ergo haerens aries , Christumi seet admonet ulDominuspolius adoretur: talisenim
    significat crucilixum. Vepres autem spinae sunt. apparuerat angelus , ul pro Deo posset adorari, et
    Spinas iniqunsel peccatores significant, qui suspen- ideo fuerat corrigendus adorator. Tunc emit agrura
    derunt Dominuihin cruce. Interspiuas itaque pecca- Abraliam in quo sepelivit uxorem suam Saram. Tunc
    tbrum JudrEorumsuspensus est Dominus, sicul perr ergo secundum narrationem Slephani in lerra illa
    Jeremiam idem dicit: Spinis peecatotum suorumcit- est collocatus, quando ccepit ibi esse possessor, post
    ettmdeditme poputushie. Alii hunc arietetn cornibusi morlem scilicet patris sui Thare, qui cqlligitur bien-
    in vepribus obligatum, eumdem senserunt Chri- nioanle Saram ftiisse defunctus. Sed quid sibi vult,
    stum, antequam immolaretur, spinis a Judaeiscoro- quod Sara in sepulcro duplici sepeliliir , jiisi quin
    natum. Peracto igitur sacri(icio,diciturad Abrabam : anima quae sacculomoriitir ut Deb vivat, geiriinavitae
    /* teminetuobenedicenluromnesgentes:quando eriifni requie suscipitur, id est, actione boni opefis, etcon-
    liocfaclum est, nisi quandodicit ille arics :Foderuhll templatior.e divinitatis?
    mahut measet pedesmeot, dinumeraveruntomnia otsat (Cap. XXIV.—Vers.1 seqq.) Erat 'qutehiAbtaham
    mta (Ps. xxi)? hoc enim qtiando factum est in psai- tenex dierumquemullorum, it Dominusin cuhctis be-
    ipis sacrificium, ttinc in ipso psaimo dictum est:: nedixerat ei. Dixitquead setvumsuumsenioremdomut
    Commemorabunluret convertinlur ad Dominumuni- tum , qui prmerat oiitnibusqumhabebat: Pone mantitn
    fetii fiitesterrm, et adorabunt in contpectuejus omnett tuam sub [emur meum, ut adjutem te per Dominuin
    67S AD OPERA S. EOCHERHAPPENDK.' »7«
    ' D<!umcmiiel tettat, «f noninteraccipias vxorem filio meo A nullre reprobae animaeconjunguntur. De cognatlono
    de filiabttt Chananmorum quos hdbito, sed ad auiem uxurem filio deducere servus praecipiiur,quia
    terrani el cognationem meam proficiscaris. Tradunt sola sancta electorum Ecclesia unigenito Fiiio copu-
    Hebraci quod in snnctificatione Abrahae, hoc est, in landa ernt, qiiam ipse unigenilus ex pracdestinaiioue
    ejus circumcisione juraverit servus ejus : nos autera jam et praescientiaexljaneam non babnbat. Quis vero
    dicimus jurasse eum in semiue Alirabae, boc est est puer, qui ad deducendam uxorem miuiiur , nisi
    in ChristOi qui ex illo nasciturus erat, juxta Evan- propbetaruin ordo atque apostoloruin, omniumque
    gelistam Matthaeum loqueniem, Liber generationit tibus doctoruin, qui dum verbum praedicationisbonis men-
    Jetu Chritti filii David, filii Abraham (Malth. n ). faciunl, ad. unamquamque aniinam unigeuito
    Sequitur: Filio conjungendam quasi provisores liunt. Qui per-
    (Vers. 12 seqq.) DomineDeus domini mei Abra- gens de bonis omnibus Doinini sui deiulit, quia iu
    ham, occurre mihi, obsecro,hodie,etfac misericordiam his quaede Domino loquunlur, in seraetipsis virtu-
    eum dominomeo Abraham. Ecce ego sto super fontem tura divitias ostendunt: ui tantocitius ad sequendum
    aqum, et fitim habitatorttm hujus civilatis egrtdieniur Deum pertrahant, quanio atiditoribus suisiu seinet-
    ad hauriendam aquam. lgitur puella cui dixero ,-ln- ipsis monslrant quaenarranl. Alque isdera puer juxla
    ctina liydriam luam ut bibum,et ilta responderit,Ribe, fontem stelit, atqtie ex praefixasenteniin, quaepuella
    quin et camelisluis dabo potum, ipsa esl quamprmpa- cligenda esset, proposuit, quia praedicatores sancti
    rasti servo tuo Isaac. Aliud est enim mirum aliquid sncri eloquii fluenla considernnt, aique ex ipsis col-
    petere, quod ipso mirnculo signum sit, non augu- ligunt quaevel quibus praedicationissuaeverba com-
    riutn : aliud, ea observare, quaeiia finniuimira non mitlant, et ex quibus audilor.btis (iduciam certitu-
    sint, sed a conjectoribussiiperstitiosavanitaie inter- n dinis assumant. Potura vero petiit, quia praedicalur
    preiantur. Sed hoc ipsum etiam , quod niirum ali- lum omnis animam sui auditoris sitit. Sed Rebecca po-
    quid postulalur, quo significelur quod qnisque vult caturum praebuit, quia sancia eleciorum Ecclesia praedi-
    nosse, uiriim audiendum sii, non parva quacstioest: suurum desiderio ex virtulis suae lide salis-
    eo enim pertinet qnod dicuntur qui boc non recte fecit : quia enira Deum quem audivit confessa est,
    faciunl, tentare Dominum: nam ipse Domiiitiscum praedicatori suo aqnam refecliunis obmlit ejusque
    a diabolo tentareiur, testimonium deScriplnris adbi- animum refriger.ivit. Et noiandum quod hydriam
    buit, IVo)ilentabis DominumDeum tuum (Maith. iv); ab humeris in ulnas pnsuit, quia illa est placita con-
    suggerebatur enim tamquam homini, ut signo aliquo fes-io, quae a bonuopere procedit; vel certe aquani
    exploraret ipse quantus esset, id est, quam mullum pra:buit,quia in boc qiiodcri-didit.vacua non reman-
    apud Deum posset, qtiod vitiosc fit, cum fit. Ab boc sil: nam mox praedicare studuii quud audivit, et do-
    aulem discernilur quotl Gedeon fecit, pugnae immi- cendo multns exsepra:dicatoresprotulit. Aquaquippe
    neuie periculo. Consolatio quippc illa inagis quam in hydria est scientia praedicationisin mensura, quia
    tenmtio fttit. Sequiliir : saiicia Ecclesia stuilei non plus sapere quam oporlet
    (Vers. -40, 41.) Dominus, ail, in cujut conspeclu tapere,sed sapere ad sobrietatem(llom. m); et bydriae
    ambulo, tuinet angelum snum tecum, ei dirigel viatn nqua in ulnn , est doctrina pra-dicaiionis in opere :
    luam, accipiesqueuxvrem filio meode cogiwtionemea, quie IIOIIsolum ejus cumitibus, sed polum etiam ca-
    et de domo patris niei. Innocens eris a mulediciione melis praebuil, quia veibiim vilaenon soltim pruden-
    mca, cumvenerisad piopinquosmeos, et non dederint tibus, sed etiam stiihis praedicat,juxta Pauli vocem
    tibi. Quu modo illa conjuratio maledictuin possit in- dicentis : Sapienlibus et insipientibus debitor sum
    lelligi, nisi maledicius esset, si conira ejus conjura- „(Rom.i).
    *->
    Vel certe aqun eiiam jtimenlis datur,
    tiunein fecisset. Sequiiur: qiiando quo modo curncnrnissit hnbendadisponilur,
    (Vers. 50.) ResponderunlLaban el Bathuel: a Do- ut ex voltiptaie iinpendi non debeat, et tamen in
    mino egressusest sermo , non possumusextra plttciium liecessitJlibus non iiegetur, sicut scriplum est, Car-
    ejus aliud quidquam loqui lecum. En Rebeccacoram nis curam ne feccritis in desideriis (liom. xin); qui
    ieest; tolleeam et profichcere, el sit uxor filii domini cniiti liatic in desideriis fieri prohibei, proculdubio in
    tui, sicut tocutus esl Dominus. Qu;i"rilurquando locu- necessitate concedit, juxia huc quod rnrsum diciiur:
    lus est Duininus nisi quia vel proplieiain esse Abra- Nemocarnem suamodio habet, sed nutrit et fovet eam
    ham novernnt, et prophetice n Dominodictum quod (Eph. v). Puer autem Rebeccae inaures et armillas
    per illum dictum fuerat agnoscebant; aut signum dedii, quia praedicator quisque et audilum san-
    illtid quodsibidatumservusejiis narravil,locutionem ctae Ecclesiae per obedienliara, et manus per bona
    Duniini appellaverunt. Seijuitur: operationis meritum exornat. Sed innures duo-
    (Vers. 59.) Dimiseruni ergo eam et nutricem iilius, lum siclorum sunt, armillae autem siclorum decem,
    tervumque Abruham el comitet ejus. Decens quippe quia prima virtus nbedientiaein cliariiate est : quae
    erat ul ad nuptias nbsque parentibus virgo profici- videlictt chariias in duubus praeceptis distinguiiur,
    sccns, nutricis auxilio Ifnereiur. Sequitur: ut Deus et proximus diligantur. Et recia operaiio ex
    (Vers. 60.) Sorot nostra es, crescasin mille millia, decalogi completioiie perficiiur, ut cum bona agi
    et potsideat semen tuitm portas inimicorumsuorum. coeperint, mala jam nulla perpeirentur. Rebeccaau-
    Non propbetaefuerunt, aul vauitate tam magna opia- tem esse in domo palris sui locuin spaliosum ad ma-
    veruut, sed eos quae promiserat DeusAbrabaelatere nenduin perhibuit, quia a priori jam populo nalurae
    non poluil. Quid esl quod Abraham puerum jubet legeni snucta Ecclesia se scisse nionsiravii, et prae-
    sub feniore suo maniiin ponere, et per cceliDijminura D dicntionis verhain amplo cbarilaiis gremio suscepil:
    jurare, nisi quod illius caro per illud membrum de- doclori enim spaiiosus ad manendum lucus est, in
    scensura erat, qui et Abrahaefilius ex humanitatc , auditorum corde latitudu veriiaiis. Unde el quibus-
    : et Dominusex divinitaie. Sic utiqiie puero dicitur: dam dicilur : Capiienos, neminemImsimus,neminem
    J' Pone manum tuam sub femore meo, el jura per Deum cottupimus (II Cor. yn); non angustiaminiin nobit,
    cmli. Ac si aperte dicerelur : Tange filium meum, et angusiiamini autem in visceribusvestris (II Cor. vi).
    : jma per Doiiiiiium meum. Unde nec superfemur, Ac si aperte eis diceretur, Ad suscipiendam dociri-
    sed sub femore inanum ponere jubetur, quia ex illo namspatiosum locum mentis facite, sed ad cogitan-
    femore descensurtis erat, qui lioino quidem , sed . da carnalia angusti remaneie. Quod palearum acTeni
    super onines bomines venirei: unde dignuin non fuit plurimum habere indicavit, signilicat quia sancta
    ut manum super femur poneret, quin nulla caro su- , Ecclesia verba vitre audieus, terrena stipendia prae-
    pcr iltnm carnem est, quam iu redemptionem no- dicatoribus reddidit, quae Paulus quasi pro nihilo
    stram sibi Palris unigenilus univit. Quid est quod Isaac accipere se dixit: Si not, inquii, spiritaligvobis se-
    dilecto filio uxor de filiabus Chananaeorumduci pro- minavimus, magnum ett ti a vobitearnatia metamus
    hibetur, uisi quod ille de quo scriptum est, Hic est (lCor. ix). Frater auiem Rebeccaeerat Laban , qui
    Filiui meut dilectus.inquo mihi complacui(Matth.m), concitus egressus, inaures et arraillas sororis aspi-
    »77 COMMENTARII1N GENESIM. LIB. II. 978
    ciens, inlus puerum vocavit: quiasunt carnales qui- A j quippe , passionem, mortem , resurreciionem atque
    que fidelibus cnnjiincti, qui diim spiritalium dona ascensionem illius, sacri eloquii paginae testantur.
    conspiciuntin admiratione positi, etsi non usque ad Quie quia facta cognovimus, jain nunc intelligimus
    npera, laiuen in animam usque ad suscipiendun audita. Haec autem legi poterant, sed quia uecdum
    fidem verbum praedicationis ndmiilunt : quia enim evenernnt, inlelligi non valebnni. Unde ei per Joan-
    bouos saepe mirnculis futgcre cnnsidernnt, ea quae nein diciiur : Vicitleo de tribuJuda, radix David,
    de aeternitate amliunt iiun recusant, qtiainvis san- aperire librum, el solveresignacuta ejtts ( Apoc. v).
    ctam electorum Ecclesiam moribiis non sequentes Ipse cnim librum aperuit, el signacula ejns solvit,
    in carnali operalione remnneanl. Qui Laban palens, qui nascendo, moiiendo, resurgendo , atque ad eos-
    fenura, nqiiam, pnnem obtulil. sed puer nisi causam los ascendeiidu, Scripttirn: sncraenobis arcai.a pale-
    prius conjugiiubliiieret, accepturitm se esse recusa- fecit. Et notaiiduni quod non diciiur, Ambulabatper
    vil, quia sunt pleiique qui doctores suo- ex tempo- viam qiin: ducil ad puteum, scii, deambulnbut:deam-
    ralibus stipendiis cunluiere paraii sunl, sed praedi- bulat i|iiip|ie qui viain per qtiatn amhulni enndo et
    catores sancti recipere noliini tempuralia, nisi prius redeurido conculent. Inliumiliiate passionis Dominus
    obtineaut n-terna ; sie lim iu aniinalibus friictuinnon deambulavit, qnando a Judaeis verborinn contume-
    iuveniunt, sumere siipendin corpnribuscoiileinnunt; lias, mndo cuiitra se filsutn icsiimpnium, modoala-
    nec pedes aqtia lavant, qui.-i laborem sui desiderii pas , inodo sputa , modo spineam coro;>am, mndo
    nulla coiisolaiionerelevnnt. Mo\ ut causam conjugii cruceni tolemndu sustiiiuii. Deambulasse igitur in
    dumini sui puer obtmuil, va-a anrea atque nrgetttea Iiuinilitate passionis est Intadversiiateset probra di-
    acvestes prolulit, quas Itebeccrc dedii, quia doctoi-cs x»versis modis iieraudo pei-lulisse.Qui Isaac,veniente
    sa;ictaeEcdesiae lot orunuieiiia praebent quotvirlu- liebecca, in lerra australi babitabat, quia unigenitus
    lum dona ducnerint : quas enim prius inaures ntqtie Domiiius ac R>-demplornostcr, venienle ad se Ec-
    armillas acreperat, jam uunc vasn aurea et argentea clesin in illorum mentibus mnnsit, quos ex Judaea
    ac vestes accepit: qnin sancta Ecclesia,quaeante per editos non tnrporis frigtts, sed fervor charitatiste-
    fidem 0|>erationem et oliedicntiam percepit, excre- nuii. Ex illo quippe pnpulo Anna prophetissa, ex illo
    scens posunodum etiam ad spirilalia doua convale- Simeoti exstitii , qui in ulnas Dominum accepit
    scit, ui pruphetiaespiritu repleta et virtutum gratia , ( Matth. xin). Egressus aulem fuerat ad meditandum
    amplintis jnm inuneribus crescat. Puer vcro mairi inagro, quia ager mundus accipitur, ipse Dominus
    ejus ac frairibus dnnn obtulit, quia gentilitas, ex quo per se exponit, diceus : Ager autem est mundus. Qui
    Ecclesia ad fidem venit, post conversionem ejus in ln hoc egressus est, eo quod visibilis apparere di-
    gl»ria temporali convaluil, sicut et nuuc ceriiimus, gnalus esl, sicut scriptum est: Existi in salutem po-
    quia ubique Chiistiani affliciionemsentiunt, et geu- puli tui, ut salvosfaciasChristostuos. Solentexercen-
    liles quiqne iu lerrena virtute glnriantur. Sed et fra- di juvenes in armorum usu meditari. lsaac ergo ad
    tres ejus duna percipinnt, quia iiqui eam fidera ver- mediiandum in agro exiit, quia Redemptor noster
    bo tenus lenenl, sed taraen professionemsuam mori- se sequentibus formam humililatis praebens.per exer-
    bus non sequenies carnaliter vivunt, benigne a flde- cilium longanimiiatis suaepnssionisinseet patientiae
    libus honorari solent pro eo quod esse fidelesviden- exerapla tuonstravit. Meditatioarmorutn estfrequeu-
    tur. Mnter ergo etfratrcs dona percipiunt, a sorteta- taiio passionum : qui enim verbera manuum , lan-
    men baerediiaiis alieni, quia sive infideles, sivecar- ceam, crucem pertulit, passionem suam usque ad
    naies, qui intra fidei professionem teneiilur, ad he- C moriem in se frequentare perlulit. Passiones vero
    reditniis aeiernresorlent non veniunt, sed tamen su- arma dicimus, quia per ipsas ab adversario occnlto
    pernae lnrgitaiis gloriam lemporaliter conseqiiuntur. liberaniur. Qui ad mediiandum in agro inclinata jam
    Kebecca auiem cum puellis snis significat quia san- die exiit, quia passionumexercita juxia finem mundi
    ctn Erclesia babet secum minoris meriii animas so- suscepii , sicut per P.-almistamde crucifixionis suae
    dales suas: nam etsi in qttibusdam per seusum nien- passione loquiiur, dicens : Elevatiomanuum mearum
    tis in tolo coniemplationera non babct, lales animre sacrificium vespertinum( Ps. CXL). Qnid est autem
    quasi puella: Kebeccaesunt, quain sequuntur muri- quod Rebecca ad Isaac dorso cameli deducitnr, nisl
    bus ; sed tamen ad coitiemplaiiunemi-taruni animre quod per Rebeccam, sicut praefati sumus , Ecclesia,
    ascendunt, et ex eisdem puer quasdam babuit in co- et per camelum cui pracsidei, tortis moribus atque
    miiatu, quin cum snnctis prophelis fuerunt quidam inhnnestis idolorum cullibus gentilium popultts desi-
    qui beue viverent, et prophetiae spirilum non habe- gnatur? qui enim ex semctipsis sihi inveneruni deos
    rent; et cum beaiis apostolis aique doctoribus fuere quos colerent, quasi a semetipsis eis in dorso onus
    plerique qui vitam moribus tencrent, sed praedicato- excreveratquod portarent. Rebeccaergo ad Isaacve-
    ris verba non promereni. Festinus autem puer ad niens, durso cameli deducitur , quin ad Christnui ex
    domum redit, quia praedicatnres sancti cuin praedi- gentiiitaie Ecclesia properans, inlortis viliosisquevi-
    cando vitam aiidieuiitira ohiineni, illi mox gratias tae veteris coiiversationilmsiuveniiur. Qtiae,ut Isaac
    reddunt, de ciijus hoc munere perceperunt : sibi in vidit, de camelo descendit, quia sancia Ecclesia,
    ea operatinue nilul iribuunt, sed nudori. quauto Redemptorem suum subtilius agnosc.it, lanto
    (Vers. 62.) Eoautem temporeIsaac deambulabatper r. tarnalis vitaeslttdia bumilitisdeserit,nique in semet-
    viam qumducit ad puteum, cujus nomen etl Viventis : ipsa forlitudini viiiosaeconlradicil. Isaac eigo viso
    et Videntis.Quis est vivensel videns, nisi omnipotens desceudil, quia Dominocognito vitia sua gcntilitas
    Deus, de qiio scriptum e-.t: Vivoego in mtetnnm, di- deseruit, et ab elatiouis celsiludine ima biimiliiatis
    cit Dominus.De quo iur-uni dicitur : Omnianuda et: peiiii. Quid esl ntttem quod Isaac in camelu seilens
    apetta sunt oculisejus. Piiteusvero Viventisel Yiiien- Reliecca conspexit, nisi quod Redemptorera suum
    tis esl haecsaerae Scriplurae profundiias. quam nobis Ecclesia ex geniibus veniens, dum adbnc vitiis esset
    ad irrigatiunem menlis prnbuit iimnipoiens Deus. inmxa, et necdtim spiritnlihus, sed animalibus moti-
    Quaeest via quae ducii ad puieum Viventis et Viden- bus inhaererei, agnovit ? Nec movere debet quod puer
    tis, nisi biimilitas p.issionis Unigcniti, per quam no- quoque cum camelis venerai, in qtiibus divitias do-
    bis aperlum est hoc quod prius laleiner Scripturae iiiini sui ferehat, quia ipsi quoque praedicaiores san-
    sacr.e fluentn loquebatitur : nisi enim unigenitus Dei cti, quamvis jam ad superiorn intelligendaalque prae-
    Filius iiicarnatus, tenlatus, apprebensus, colapbis ferenda inlellectu et viia emiceut, adhuc tamen in
    caesus,sputis illusus , crucifixus nc mortuus fuisset, semetipsis contrnctioiiem carnis sentiunt: nnm vi-
    nobis hujus putei, id esl, Scripiurae sacraeprufundi- dent aliam legem in membris suis , repugnantcm iegi
    tas non pateret. Quid ergo lidelibushumilitas passio- mentis sum, se seducentemin lege peccati (Rom. vu);
    nis ejus facta est, uisi clavis apertionis, per quaini et divilins in camelis portant, quia ne magnitudo
    mysierioruro Dei putcum invenirau?, ut aqnami revelationum exlollat cos, dattir slimuluscarnissux.
    Kientiaj de prolundo biberemus? IncaruaUouemi - Habent enim ihesaurum isiuui in vasis Uctilibu»»ul
    579 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. 980
    sublimitas sit yirlutis Dei, et non ex ipsis : qui enim A 1 nuit. Jam ex boc per posteros Abrahse, id est, Isaae
    pef caTiieihiSSiftJa toquiintuf , et tamen adhucin et Jacob, civitatis Dei quo procurrant tempora ti-
    cafhe cdritrailittionfenjde vitio sentiuht, qiiid aljijd deamus.
    quafft Sriper tdtfliosa cameiofiihi dofsa insideiit ? Re?, , (Vers. yt.\.H& sunt genetalioneshmahel fiiii Abra-
    beriiaferh Kliaic1 yiso qijiS ilie iioriio.sit, Eeqiiisito ham,quempepetiteiAgot Mgyplia famula Satm, et hmc
    puefo cognoscit, cfujaquotidie saiicia Eccles.iaadliuc nomina filiotum ejus in vocabulisel generationibuttuis.
    per propliefafurii atdiiirj.apostolpftirn dicta,_ quij| Non enim satis elucel cur additum sit, Secundum
    de Redemjpibfesiio credere debeat. iriiejligit; quae npmina generationumeotum, cum hi soli nouniien-
    seSe irfoi palliri operui.t, quisi quanto suijtilius SaU lur quos ille genuit, nnn etiam qui ab ipsis geniti
    vatofi^ fui mysieria! pehetrat, taiilo ajijus de.aij- sunt : nisi forte quia nationes ex illis propagatre eo-
    teacta yita corifiiijdifuf, et quia pejrverse egefit,, rum nominibus sunt appellaia;, hoc siguificaium sit,
    vefecAridiiiuf; niiilio.se operire curavit,, qiiia vi- cum dictumest, Secundnm nomina generationumeo-
    so Dominov, i^urmitatjs Suse actiones efubuit, et rum : quamvis hoc niodo illae naiiones secundum
    illa qrVrfipriiis lii Camelo libere gestabaiur, descen- nomina istoritin, norj ista nomina secundum illas
    yeri^undia tegitur. Unde eidem nationes, quia illre poslerius exsiilcrnnt. Unde
    deris!^'bJS^itiddtflgri:
    EccMiSla$v\iiii eliVcfiohe!convefsae per apostoli- noianda loculio est, i quia et postea de illis di-
    cara vocCtri,(jtialsiRebeccaede camelo descendenti, citur, Duodecim principet secundum gentes eorum,
    sibiqtie palfiiiift iupeiducenti dicitur : Quem eMm tamquam dixisset, secimdtim quae uomina gentes eo-
    ffUctiihinabUhiUiiiric in illis , tn quibut nunc erube- ruln appellatae sunt. Sequitiir ;
    scili»(Rbtri.yi) f (Jilani isaiac in tabernaculum suae,.U (Vers. 16 seqq.) Duodecim principes tribuum sua-
    niatris inlroduxit, atque uxorem accepit, quia loco>•a rum, Et fqcti suni anni vitm Ismahei centum trigintd
    SynagogoeDomintis, ex qua per carnem nalus, san- septem,deficiensquemortnusest, et appositut ttd popu-
    ctam Ecclesiam diligit, eamque sibi in amore et con- lum sttum. Habiutvit attiem ab Evila usque Sur , qum
    teraplatiOrie corijurixit : ut quae prius proxima ex tupicit JEgyptum inttdeunlibusAtsyriis : cotam curi-
    cognatione, id est, cognata ex praedestinatione fue- ctis fratribut tuit obiif:Evila eSt regio quam circuit
    rat, postniodum jam conjuncta in amore conlinuoi fluvius Pbison, exiens de Paradiso ; dicta auleih
    UxOffiiit. Qnarii ih lanlum dilexit, ut dolorera quii Evila a quodam nepoie Noe. Est et alia Evila soli-
    ex morte mairis accesSerat temperaret, quia ex lucroi tudo contra faciem jEgypti. Sur quoque soliiiido est
    sanctae KcclesiaeRedemptor noster earii quaeex per- inier Cades et Barath, exiendens deseftuiii usque »d
    ditione Synagogae accedere potuit, trislitiam deter- mare Rubrum et iEgypii confinia. Duodecitnfilii nali
    sit; diifri eiiilnRebecca corijungitur, dolor de morte) sunt lsmahel, e quibus primogenilus fuit Nabajoih,
    matris ampiiiatur, qiiia.dum sancta Ecclesia ex gen- a quo omnis regio ab Euplirate usque ad mare Ru-
    tilitate veniens usque ad thoriim contemplationis per- brum, Nabatliea nsqne bodie dicitur, quafepars Ara-
    dnciluf, Judaea pro nihilo babetnr. Qui si interpre- biaeest: nara et familiae eortini nppidaqiie ac castel-
    Jari ipsa eorum nomina curabimus, Isaac Risus, Re- la munita, et tribns horlun appellatione celebrttViftir.
    liecca aiitein Paiientia diciiiir; risus vero ex iaetitiat Quod auiem in exiremo hnjus rei capitnlo scriptum
    est, patieniia aulem de tribulatione. Et quamvisD est, Coram omnibut ftdttibut suis decubu%id eSt, Jn
    sancia Ecciesia jam in coelestissit gaudii conicmpla- maiiibus oinnium filir.rUinsuorUm hiortmis est, su-
    tioiie siispensa, hijjct lamen adliuc quod triste de3 perstitibus liberis, et nullo prius morte praefeptr).
    morlalis carnis pondere toieret. lsaac vero elRebeccai C Fralres aiilein prO flliis appellari, Jacob qnOiJnead
    juijglttif, id est, risris ei patientia permisceiur, quiai Laban deinonstrati dicens, Quodesl peccaiiimirieuhi,
    fit in sancta Ecclesia boc quod scriptum est, Spegau- quia pettecuiut ei posti me, it quia sctulaltti et oihriid
    denles, ih ifibuldiiqnepulientes (Ibid-, xn) : ut hanee vasamea1 quid invenistide uhivetsisdbniUsttim?Pdna-
    et prospera de coiitemiifntionelaelificenl, et adhucc tut eoram fralribus meii, et frattibUs tuii; it dijudicerii
    adVersa de, tribulaiione pefturbent. Sequitur : intet nos (Gen.xxxi): riec eiiim rjossumus cfedere, ut
    —"
    (Cap. XXV- Vers. 1.) Abrahamvero aliam duxit \t Scriplura commetnorat quitd Jacob, exceptis liberis,
    uipfeni, nbniine Cethurdm. Qmesiio bic esset, si pec- secum fralres alios liabuerit. Seijuitur :
    caiiim esset, maxime in antiqtiis dantibus operamu ;(Vers. 24 seqq.) Diprecatusque est Dominiiin pt'6
    pfopagahdae proli. Neque ineoniiiieiitia suspicandaa uxoresua, eo quod esset itefilis. Qui eXatidivileiim, 2i
    est tanli viri, in ilja praesertimjam actate. Cur autemii dedit conceptitmRebeccm. Sed collidebdnlurin iiieto
    de bac filios fecerit, qui cum miraculo de Sara jama ejut patvuli. Qumait, Si sic mihi fultirum etal, quid
    fecefat, supra dictum est : qnid si enira et hoc pro- i- neceste fuit concipete?!Perrexitqtie ut corttulereiDo-
    visum esf. lii ipso patre multarum gentium, post ob-i- minum. Quaerilur quo ierit: tion eniiri erant tunc
    ilum conjugis iierum conjugari, ut demonstrnreturir piophetse aut sacerdotes; seciindum brdiiieni laber-
    nbri esse peccatum? Verumtamen hoc factum Abra- i- naculi vel lempli Domini. Quo ergo ierit, iriefiln nio-
    hrje,quod post morlem Sarre de Ceihura filios pro- i- net, nisi forte ad locurhUbiaram constriixerat Abra-
    creavii, non sic accipiendum est quasi humana con- i- ham. Sed illic quoinodo respohsa dentuf, omniiio
    suetudiiie et cogitaiione taniummodo substituendae ae tacel Scriptura : ulrnm per allquem sacerdolem,
    numerosioris prioris prolis hoc factuni sit: sic enim n .. quod incredibile est, si erat, non inisse noiniiii.tiim;
    possent accipere homines eiiam qtiod de.Agar faciiiin n " an erant aliqui tales, i etiam illo lempore, hbiriines
    est, nisi Apustulus admonerel (Gal. iv), illa liiisse e Dei, in quibus posset Ueus intefi-bgari. Quidquidhb-
    facta prophetice in utriusque personis mulierum, ea- i- rura esl, et si quid aliud ijuod Iiie fdrte commeiiio>
    rumque lilios duo lestamenta ad fuluroruin praenun- i- rare praeterierit, mentifi talnen Scriptnra iiriii po-
    tiationem allegorica significatione figurare. tlnde in n test, qtt* dixit Rebeccam isse ad iiiterr"!gandiirii
    ipso quoque Abrahac facto aliquid tale quaeretidum :n Deum, eique respondisse : Dum gentes iri ittero tuo
    est, etsi non facile occurrat. Ergo inlerim munera •a sunt, et duo popnli ex veniri luo dtvidenirir, populus-
    quae acceperunt filii concubinarum , videntur mihi li que populum superabit, el major terviet minori. Spiri-
    significare qriaedam Dei dona, vel in sacramentis is tali intelligentia carnales in popnlo Dei significanluf
    vel in qmbusque signis, eiiam carnali populo Judaeo- )- per majorem' filium, et spiritales per minorefn: quia,
    rum et haereijcis data, velut liliis concubinarum, i, sicut dicit Aposlolus, \Non prius quod tpiritale est.
    cum haerieditatismtinus, quod est cbarilas et vita ae- i- sed quod animale, posteqvero quod ipiritale (1Cor.xv).
    terna, npn ijisi ad Isaac pertineat, hoc est, ad filios is Sicsolet etbiciiitelligi hocquod diciuriiesi, Utin Esiiu
    promissiqnis.. figuiatus sit major pdpultisDei, liocest, lsfaeliticus se-
    (ters», 7.) Fuprunt aulem dies Abrahmcenlum,se- s- ciinduiricarnemper Jacob atttism figuralus sit ipse Ja-
    ptuaginia quinque anni, el deficiensmortuus est in se- t- cob, secundum spiriialemprogeniem. Sed et hisiorica
    uectute bona. Aiinoruin ergo sepiuaginta quinque le proprietate hoc responsurn invenitur esse comple-
    Isaac filium,suius dereliquit, quem centcnarius ge- i- tum, ubi populus lsrael, hec est Jacob minor filiu»
    m COMMENTARIIIN GENESIM. LIR. II. SM
    superavit Idumaeoshoc est, gentem quani propagayit A in eum quem praeirantiabant: non enim praecurrendo
    Esau; eosque fecerunt tribularios per David, qiiafri- divulsi snnt, sed adjnncii potius obsequendo : nam
    diu fuerunt usque ad regem, sub quo Idumsei rebel- etsi manus a capiie praemittipotest, connexio tamen
    laveruni, ei jugum Israelitarum Idumaein cervicc stia ejus sub capite est. Qiiapropter oinnia quse anle
    depnsuerunl, secundum propheliam ipsius Isnac, sr-riptasunt, ut nos doceremur scripta siint, ei figurae
    quandu ininorem pro majore benedixil : hoc enim nostrae>.,fueruni, et in figura contingehant illis :
    dixit eideiu majori, cum el ipsum posiea lienedice- scripta sunt aulem propler nos, in quos finis saecu-
    ret. Ego puto quod etde singulis riobis hoc dici pq- lorum obvepit. Qni enim primus egressus est, rufut
    lest, quia duae gentes et dun populi intra rios sunl: erat, et tqlus,in morem pellishispidus, vocatitmqueest
    naiu et virttitum populus, et viiiornrii nibilominus nomen ejits Esau. Protinus alter egrediens, plantam
    intra nos est. De corde enim nostro procedunlcqgi- fralris tenebai manu , el idcitcd appeltatus est Jacob.
    tationes malm,adulieria, fttria, falsa tesliinonia,dolt, Quod Paulus aposlolus nmgnum vult inielligi graiiae
    conlenliones,hmreses,invidim,comessaliones(Mall. xv; documentum. Cur ille toltts rufus et hispidus, nisi
    Murc. vu; \Cal. v ) , el bis similia. Vides quantus quia populus prior prophetartim et Christi fuit cruore
    nialoruni populus intra nos est Si vero mereamtir pollutiis, ac peccati et nequitiae squalore cxstitit
    illam voceradicere sanctorum, A timore tuo, Domine, circumdaius? Cujus ideo minor calcaneum tenuit,
    concepimuset peperimus; spiritum salulistum fecimus quia mystice, major minorem superaturtis erat;
    super lerram llsa. xxvi). tiinc et alius inlrn nos pu- plania eniin Esau novissimttmprapsignaballsraeliiici
    pulus iiiveuittir, in spiriui generatus; fructus enim populi tempus, in quo Dominus nosler advenire
    tpirilut etl charitas, gaudiunt, pax, longauimilas,pa- g diguattis est, ul eis conferret saltitem. Sed in lypo
    tientia, bonilat, mantueludo, conlinentia, castitas Niniviiartim geniium populus, ut Jacob Esau Israel
    (Gal. v), et bis similia. Vides alitim populum, qui et incredulum condemnavit. Undeet Jacob, a luctando
    ipse intra nos est; sed hic minor est, ibe mnjor: Vel siipplaulaiidonomen accepit. Sequitur : Sexage-
    semper enim plures stint maii quam boni, cl vitia narius eral Isaac quando nal\ sunt parvuli. Sexta
    nnmerosioravirtutibus.Sed si tales siraus qnalis Re- enim aetate mundi populum Judaornm propter su-
    becca, et mereamur de Isaac, id esl, de verbo Dei perbiam et incrcdulilatein videmus esse abjeclum ,
    babere conceptum, etinm in nobis populus p >pulum et gentium populum ad fidem Christi revocamm.
    superabit, et major serviei minori: serviet enim caro Seqiiitur : Quibusadultis, facius est Esau vir gnarut
    spiritui, et vitia viruitibus cedem. Sequitur : venandi et homo agricola; Jacob autem vir simplex
    (Vers. 24 seqq.) Jamque tempus,pariendi venerat, habilabat in tabernaculis. lsaac amabni.Esau, eo quod
    el eccegeminiin uiero reperli sunt. Hic sermo, id est, de venaiionibusilliut vescerelur, et Rebeccadiligebat
    tempnris cornpletio, uumquam nisi de sanciis rau- Jarob. In typo ilaqtie Esau, carnalispopulus Israel ,
    lieribus scribitur, sicnt de hac Rebecca et Eiisabeth ut de Nembroth legiutr, Venator fuii et agricoln : id
    malre Joannis, el Maria inatre Domini nostri Jesu est, proprium derelinquens Deum, externarum gen-
    Chrisli; unde eiimitim aliquid et praeter caeteros tium diis cultum sacrilegum exbibuit, et lerrenis
    homines hujuscemudi parlu ostenditur, et impletio cupidilatibus ac desideriisdeditiis est. Quod vero
    dierum orlum perfectacsobolis indical. Qui primus Jacob in domo simplex liabitnbntet sine dolo , non
    egressusest,rufus eratet tolutinmorem pellit hispidut, per dolum accepit primogeniti bcnedictionein , nec
    vocalumqueest nomen ejut Esau. Prolintis alter egre- per fraudem subripuit, sed ut sibi debilam accepit,
    diens, plantam fratris tenebat manu, et idcirco appel- C quam concedente fratre de leniis mercede compara-
    latus est Jacob. Non ob aliud ante adventum Dumini vit. Sequilur : Coxit auiem Jacob pulinenlum. Ad
    scripta suntomnia quaein Scripturis sanctis legimus, quemcum venissetEsau lassus de qgro, ait: Da mihi
    nisi ut Dominicommendaretur advenius, et futura de eoctionehac rufa, quia oppido lassus sum. Quam-
    praesiguareiiirEcclesia, id e-t, populus Deiper omnes obrem vocatumest nomenejus Edom. Cui dixit Jacob,
    gentes, quod est corpus ejus, adjunciis atqueannu- Vende mihi primogenitatua. At ille respondit, En
    meratis omuibus sa^clis, qui etiam ante adventum morior, quid mihi proderunt primogenila? Ait Jacob,
    ej'us in hoc saeculo vixerunt, ita eum credentes Jura ergo milti.Juravit Esau, el vendiditprimogenita;
    venturum esse, sicut nos venisse : sicut eiiim Jacob et sic acceptopane et lentis edutio comedit, el bibit, et
    mamim prius, dum nasceretur, emisit ex utero, quae abiit, purvi pendens quod primogenita vendidisset.
    eliain pedem praenascenlis fratris tenebnt, deinde Tradunt Haebraeiomnes primogenitos functos oflicio
    utique secutum est caput, lunc demurn necessario sacerdotali antequara Aaron in sacerdotium eligere-
    caetera inembra : sed lamen caput non tantum ea ttir, ef habuisse vestimentum sacerdotale, quo induti
    nieinbra quae secuia sunt, sed etiam ipsam manum victimas Deo offerebant; et haecesse primogenita,
    qua: in nascendo praecessit, dignitate ac potestate hocest, ve-timenla Esau, qua: vendidit Jacob fratri
    pratcedit, et quamvis non lempore apparendi, tamen suo : nam quod iste Esau primogenita sua propter
    naturae ordine prius est : ita et Dominus Jesus escam fratri suo juniori venumdavit, ac poslmodum
    Christus, etsi amequam appareret in carne, et paterna benedictione privalus est, signiticat eumdem
    quodammodoex ntero secreti sui ad hominum ocu- lsraelilicum populum, qui a Deo, ut Exodi indicat
    lus mediator Dei et hominumItomo(I Tim. n) proce- .. liber, primogenilus lilius nuricupatus est. qui pro-
    deret, q_>ii est super oniniaDeus benedictusin saecula, pter praesentis saeculilucra, non solum primatus sui
    praeinisitin sanctis patriarchis et prophetis quamdam honorem amisit, verum etiam et regni ccelesiis prae-
    partem coi poris sui, qua velut manu nasciluiiim se miumaftiraeparatumadipisci rion meruit, Domino
    esse praenuniians, etiani populum superbe praece- qundammodo id eidem exprobranie, cum dicil, Au-
    dentem, vinculis legis tamquam digitis quinque sup- fereltir a vobis regnum Dei, el dabilur genti facienli
    plantat : quia et per temporum quinque articulos fructum ejus (Mattk. xxi). Primogenita autem ipsa,
    pnenuntiari venturus propbelarique non destitit; et ut jam stipra diclum est, vestis erat sacerdotalis,
    liuic rei cousonantes per quos lex data cst libros quam majores naiu cum.benediclione patris induli,
    quinqueconscripsil; et superbi carnaliter sapiemes, vicliinas Deo velut pontiliees ofj[erebaiii: hoc dono
    et suaiii jiistiiiam volentes constiluere, non aperta terreni amoris desiderio carueruiil)Judaeicum gloria
    manuCbristirepleli sunt benedictiuue, sed constricta regni fuluri. Sequitur : .
    alque conclusa retenli sunl. Itaque illi obligati siint (Cap. XXVI. — Vers. 1 seqq.) Orta autem fame
    pede et ceciderunt, nos vero surreximus et erecti super terratn post eqm sterililatem qum accidcrat in
    sumus. Quamvis ergo, ut dixi, praemiseritDominus diebus Abraham, abiit Isaac ad Abintelechregem Pa-
    Christus quamdam partem corporis sui in sanctis, Imslinoruniin Gerara. Quaerilur lioc.quando sit fa-
    qui eum nascendi tempore praecesserunt , tamen Ctum: utrum postea quani Esau vendidil priiuogenita
    ipse est caput corporis Ecclesiae,illique omnes eidem sua, post illarn quippe narrationem Jioc narrare inci-
    corpori, cujus ille caput est, cohaeserunt credendo pii; an, ut fieri solet, perrecapitulationem iiarralor
    085 AD OPERA S. EUCUERIIAPPENDIX. 9K4
    ad ea reversus sit, cum progressus de filiis ejus ad A Hlud inde sit cognitum. Profeclo quisquis ne aliquid
    eum locuir: pervenisset, qni de lenticula coinmemo- errando in Ecclesia peccet, secretuni viri hujtis in
    ratus est. Movelaiitem quia ipse invenitur Abimelech, Scripturis sanclis diligenter intueiur, inveniei eum
    qui etiam Saram concupiverat : ipsius enim para- majeslalem suam, qua in forma Dei :rqualis est,
    nympbus et princeps mililiae qui ibi commemorati paulisper abscondisse in forma servi, ul ejus capax
    sunl, etiam hic commeinorantur; utrtim vel^vivere esse liuniana infinnilas posset, eoque modo coujugi
    pomerit : qnando enim amicus facius est Abrahae, se congruenler apinrct. Quid enim nbsurdum, iinmo
    nondum natus erat Isaac, sed jam promissus. Po- quid iiuii conveiiieiner fiiiiirorum pr.-vnimtiaiinniac-
    iiainiis ante annum, quam na«cereinr Isaac, boc comniodatum, si propbeta Deicarualiter aliquid lusil,
    fuisse factuiri. DeindeIsaac suscepit filios, cum esset ul entii caperel alfeclus uxoris, cum ipsiim verbum
    sexaginta nnnorum; illi nutem jtiveues erant, quando Dei caro f.ictnm est, ut lnbitaret in nobisTSequitnr:
    veiulidit lisau primogenita sua. Ponamus enim ip.-os (Vers. lt, 13.) Seminavitautem Isanc in terra illa,
    circa viginii annos fuisse, finnl anni aeiatis Isaac el invenitin ipso anno centuplum.Benedixitqneei Do-
    nsque ad illtidficium (ilioruni ejus circiter ocloginta. minus, et locupleltttusest honio, et ibat proficientac
    Adolesceniemaccipinmus fuisse Abimelech, quando succrescens, donec ntagnits vehementer effeclus ett.
    matrem ipsius concupivii, el Abrahae amicus est fa- Secundum lerrenam leliciiatem dieium Isanc locn-
    cuis. Potnit ergo jam esse quasi cenienarius, si post plelatum sequentia docent : exseqniiur enim narra-
    illud factum filiorum suortim perrexit in eam terram tor easdem ejus divitias, quibus magnus factus cst,
    famis necessitaie Isaac. Non ergo ex hoc cogit nulla ct hinc motus est Abimelech.Timuit illttmibi esse ne
    necessitas per recapilulalionem pmare narratam potentia ejus sibi esset infesta. Quamquam ergo
    prolectinnem I-aac in Gerara; sed quia ibi diulurno " spiritale aliquid ista significent, tameu secunduni id
    temporc fuisse Isaac scribitur, et puleos fodisse, et qnod conligerui.t, ideo praemissumest, Renedixiteutn
    de his contendisse, el ditatum fuisse pecunia, mirura, Dominui: ut sann fide inteliigamus etiam ista tem-
    nisi recapitnlando ista commemorantur, quae ideo poralia dona nec dari posse necsperari debere, etiam
    fuerniit praetermissa, ul primum de filiis ejus usque cum ab infirmioribus nppetiiutiir, nisi ab uno Deo
    ad illum locuni de lenticula, narralio pcrveniret. tribuanttir; et qui in minimis fidelisest, et in magnis
    Sequitiir:]AppatuitqueeiDominus, etait: Nedescendas fidelis sit; et qui in niaminona iuiquo lidelisest in-
    in jEgyptnni, sed quiescein letta quam dixeto libi, et ventus, etiam verum accipere mereaiur; sicui Domi-
    peregrinare in ea; eroque tecumel benedicamtibi; tibi nus in Evangelio loquitur (Lnc. xvi). lsanc sermo
    enim et semini tuo dabo universastegiones has, com- Dominiest, qtii sernio in lege Dei ordetim seminat,
    plens juramentum meum quod spopondi Abraham in Evangeliis iriticuiii illum enim cibuni perfectiori-
    palri tuo : et multiplicabo semenluum sicul sleilas bus et spiritalibus hunc imperfectioribus et aniraa-
    cmli, daboque posteris tuis universas regioneshas, et libus parat : quia scriptum est : Hominesel jumenla
    benedicentttr in semine tuo omnes gentes terrm, eo satvos facies, Domine(Ps. xxxv). lsaac ergo, sermo
    quod obedieritAbrahamvocimem.Isic paiiiarcha nec legis, ordeum seminal, et lamen in ipso ordeo in-
    uxorcm habuit aliaro, nec aliquam concuhiuam, nec venil cniesimum frUcium. Itivcnis ct in lege mar-
    ideo lamcii isium patri ejus praeferredebemus; erant tyres, quorum est cenlesimus fructus. Sed et Domi-
    enim proculdubio paternacfidei et obcdientiaemerita nus noster Isaac, Evringelioiumperfecliora, qun-que
    pntiora , in tanium ul propter illum dicat Deus se Aposiulis, turbis autehi communia plane loquebaiur.
    huic fncere bona quae facit cum illi dicat, Ego sutn C Vis nutem videre quia etiam ipse ordei cibos inei-
    DeusAbrahampatris tui; noli timere, tecumenimsum, pieniibus exbibett Scripuini est in Evangeliis quia
    et benedixi te, et multiplicabosemen tuum; ut intelli- secundo paverit turbas, sed illas quas primum pas-
    gamus qnani caste Abraham feceril, qnpd lioininibus cil; poslea vero cum jam profccissent in verbo et
    impudicis et neqtiitiaede Scripturis sanctis patrocinia doctrina, triticeos eis exhibet pnnes. Sed pnst hoc
    qtiaerentihiis videtur lecissc libidinose. Sequitur : Dominus, inquii, be.nedixitIsaac, et magnificalusest
    Mansilitaque Isaac in Geraris; qui, cum interroqare- valde. Parvus erat Isaac in lcge, sed prncessu tein-
    tur aviris loci illius supcr uxore sua, respondit, Soror poris lilmagnus iu pfopbetis : nam cum in snla lego
    mea est; timuerat enim confiteriquod ibiesset sociata est, nondum inagniis esl, quippe qttaeet velamiuo
    conjugio, repulans ne forie interficerentettmpropter tecta est. Crescit ergo in prophetis; jam cum perve-
    illius pulchtitudinem. Quod Isaac Rebeccam, quas nerit usque ad hoc ut velamen abjiciat littene, tiinc
    uxor erat, sororem finxerit : genus enim Rebeccae erit magtius valde , cum cceperit littera legis velut
    non tacitum est, et cam per uuiissimam propinqui- palea ordei ejus secerni, ei apparuerit quod spiritalis
    tatem sororem ejtts fuisse manifestum est, ut autem est lex; lunc magnificabiiur Isanc, et fiet magnus
    taceret uxorem, quid mirum, aut qnid pravum, si vnlde. Vide eniin quia et Dominus in Evangeliispau-
    imilaius est patrem, cum eadem ju-titia defendatur, cos panes frangit, et quot miilia refecit populorum ,
    qua pater ejus de simili objecto iticulpatus inventus ctqiianti copbini reliquiaruni snpersurr. Donec in-
    est? Seqttitur : Cumquepetltansissent dies plutimi, el tegri sunt panes, nemo satiiratnr, uemo reficitur; nec
    ibidemmorarttur, prospiciensAbimelechPalmstinorum ipsi panes videnttir 'augeri. Considera crgo nnnc
    rex per fenestram vidit eum jocantem cum Rebeccan" quomodo paucos panes frangimus in Scripturis di-
    uxore sua, et accersitoeo ait, Perspicuum est quod vinis. Pnucns sermones nssumimus, el quot millia
    uxor tua sit. Cnr mentiluses, sororemtuam esse? Qui hominum salnrantur! Seqnilur :
    respondit, Timuine morerer propter eam. Quaeiguur (Ycrs. 14 seqq.) Hubuit quoquepotiesiionemovium
    pro Abraliam quod ad hnnc rem attinet, eadem et armentorum, et fainitimplttrimum, el cmpit fodete
    etiain pro Isaac filio ejus valent, quaerecensere non puteot, quos fodetant pueri palris ejus Abrahm; sed
    est diflicile: nisi forte studiosorum aliquis quaerat in invidentes eis Philistiim obslruxerunleos httmo, etc.
    eujus figurae sncramento uccipiendum sit quod rex Quis est istelsaac, nisi S.ilvator nosier? Quis cst
    alienigCuaRcbeccara viri sui conjugem tunc esse islequi cum desceudissel in istum torrenlem Gerara,
    cognovil, quando eutn cum illn ludemcm vidit, quod primo oninium illos puleos 1'oderevult, qtios fode-
    non cognovisset, nisi cuin conjuge ille sic luderet, rant pueri patris ejus : id est, Mnysespuieum legis
    quornodociiui ea quaeconjux non esset, ludere non foderal; David, Salomon et propheiae, qui bbros
    deceret, quod ciim snncti conjugati facinnt, non ina- scripserunt veteris Tesiamenli, quos lamen terrcna
    niter faciunt, sed prudenter : descenduut enim quo- et sordida replevernt intelligentia Judaeorum. ilos
    daraniodo ad feminei sexus infirmitatem, ut aliquid cuiri vellet purgare Isaac, id est, Dnminusnoster et
    blanda hilariiaie vel dicant vel faciant, non ener- Salvator, cujus ille lsanc figuramgessit, ut osten-
    vanles, sed temperanles virilem vigorem. Quidautem deret quia qu,ecumt)ue prophcire dixerunt, de se
    sibi veiit in sacramento Christi et Ecclesiae, quod dixerunt. Rixatisunt cuin co Pliilistiim, id est Judaei,
    tantus patriarcha cum conjugeJuserit, conjugiumquo regno Dei alieni; sed discedit ab eis: noii euity
    085 COMMENTARHIN GENESIM.LIB. II. 98S
    esse potest cum his qui in puteis aquam habere no- A etiam et Paulum dicentem, Fundamentumtnim aliud
    Juerunt, sed terram : et dicit eis, Ecce telinquetut nemopotestponere, prmter id quod potitum ett, quod
    vobit domut vetlta desetta (Matth. xxiu). Fodit ergo etl Chrittus Jesus (I Cor. m). Ubi ergo tabern.iculum
    Isaac novumpuleum. Immo pueri Isaac lodiunt. Pueri est, etiamsi figatur sine dubio resolvemlum est; ubi
    suui Isanc Matthaeus,Mnrcus, Lucas, Joaniies. Pucri vero fundamenia sunt, et supra petram aedificatur
    ejus siinl, Petrus, Jacobus, Judas; jiuer ejns , apos- domus, ntimquam resolvitur domus illa, fundata est
    lolus Paulus : qui omnesnovi Testamenti puieos fo- enimsuper petram. Fodit tamen et ibi lsaac puteum,
    diunt. Sed et pro his altercantur illi qui terrena sa- nec umquam cessat puteos fodiendo, donec oriatur
    piunt, nec nova condi paliunlur, nec vetera purgant, fons aquaevivae, et fluminis impetttslalificet civita-
    evaugelicis puteis contradicunt, et apnstolicis adver- lem Dei. Sequiltir : Sed et Abimelechilte, qui duduin
    saniur; et quoniam in omnibus coniradicunt, in ora- honoravetal Abraham, venit nunc cum amicis suis de
    nibus litigant, dicilur ad eos, Quoniam indignos vo-t Geratis ad Isaac. Et dicit illis Isaac, Quid venislisad
    fecistisgratimDei,exhocjamadgentesibimus(Act.XIII). me? Vosenim odistisme, et ejecistisme a vobis.At illi
    Post hmcfodit terlium putenmlsaac, el appeltavit no- tesponderunt, dicentes, Videntes, inquiunt, vidimus,
    men loci illius, Laliludo , diccns : Nunc dilatavil nos quia ett Dominus tecuin; et diximus, Fiat eonfuraiio
    Dominus,el fecitcresceresupettettam. Vereenim nunc inter nos et le, et constitttamitstecum pactum, ne fa-
    dilalatus est Isaac, etauctum eslnomen ejus super cias nobis malum. Iste Abimelech non semper pacem
    uniyersara terram, cum adimplevitin nobisscientiam cumIsaac habet, sed aliquando dissidet, aliquando
    Trinilalis; tunc enim tantum in Judma notus erat, et pncem requirit. Isle Abimelech personam tenet siu-
    in Istael nomen ejus nominabatur (Ps. LXXV);nnnc _ diosorum et sapientium saeculi,qui per eruditionem
    aulem in omnemlerram exiit sonus eorum, et in finet " philosophircmulta etiam ex venlaie comprehende-
    orbisterrmvetbaeotum(Rom.x); exeunlesenim pueri runt. Intelligere possumus quotnodo hic cum Isaac,
    Iaaac, hoc est apostoli Domini Salvatoris, per uni- qui verbi Dei, quod in lege est, tenet figuram; ne-
    versum orbem terraeioderunt puteos, et aquam vivam que in dissensione semper polest esse, neque sem-
    omnibus ostenderunt, baptizantes omiies genies in per in pace. Philosophia enim mundi neque in omni-
    nomine Patris , ct Filii, el Spiriius sancti. Sed quid bus legi Dei contrarin est, neqne in omnibus con-
    eslqiiQd puteos quos Abraham aperuit Isaac sic vo- sona; multi cnim philosophorumunum esse Deum,
    caviteos, sicut et paterejus? nonenim immutavit qui cnnctacreaveril, scripserunl. Inhocconscntiiint
    vocabula puteorura. Et est mirum quod Moysesaptid legi Dei. Aliquanti etiam hoc addiderunt, quod Deus
    nnsetiam Moysesappellatur; et propbeia unusquisque cuncia per Verbnm suum et fecerit et regat, et Ver-
    suo nomine appellalur : non enim Christus in eis no- bum Dei sit quo cuncta moderelur. In hoc non solum
    mina, scd inleliigentiam commutavit. llaec mystice. legi, sed et Evangeliis consona scribunt. Moralis
    Mornliier auiem , isaac apud alienigenam gentem vero et physicaquae dicitur philosophia,pene omnia
    puteos fodisse describitur, qtio videlicet exeinplo qnae nosira sunt sentit. Dissidetvero a nobis, cum
    discimus ut, in hac peregrinationis acrumnn po- Deodicitmateriam coaetcrnam; dissidet, cum negat
    sili, cogitationum nostrarum profunda peiieiremus, Deum curare mortalia, sed provideuiiam ejus super
    et quousque nobis verae inifilligenliaeaqua respon- lunaris globi spatia cohiberi. Dissident a nobis.cum
    deat, nequaquam nosirae inquisiiionis manus ad ex- vitam nascentium stellarum cursibus pendtint; dis-
    haurienda cnrdis internn torpescat. Quos Inmen pu- sident, ciiin perpetutim dicunt hunc nnindum, el
    leos allopbyli, id est immundi spiritus insidiantes G nullo fine claudendum; sed et aliaplurima sunt, iu
    replent, quia nimirum immundi spiritus, cum nos quibus nobisctim vel dissidenl, vel concoriiant. Et
    studiosius fodere conspiciunt, molestas nobis lenta- ideo Abimeleclisecundum hanc figuram, aliquando
    lioniim cogitaiiones immergunt. Seqniliir : dissidere dcscribitur. Sed ethoc non pulo quod
    (Vers. io seqq.) Ascendit autem ab illo loco in otiose spirilui Sancto, qui hrcc scripsit, curae fuerit
    Betsabee, ubi apparuit ei Dominus in ipsa nocle, di- compreheudere, quod duo alii cuin Abimelech ve-
    cens, Ego sum Deus Abtahampatris tui. Usque ad id nerunt, id est, Ochozat, amictiscjus et Phichol, dux
    qtmddtcit, Surgentesmane juraverunt sibi mutuo, di- exercitus ejus. Iulerpretntnr nuiem Ochoz.it tenent,
    misitque eos pacifice.IIujus Isaac duas nobis figuras et Phichol, os omnium; ipse auiem Abimelech, pater
    exposuit aposiolus Paulus: unam qua dixit qnod meus rex. Hi ires imaginem toiius philosopbiaete-
    Ismabel quidera filius Agar, populi secuudumcar- nent, qnaeapud eos iu tres partes dividitur, lngicam,
    nem, Isaacvero populi qui ex fide est, formamlene- physicam et ethicam, id est, ratioualem, naturalem
    ret; aliam qua aii: Nondixit. Et seminibus, quasi in cl moralem. Raiionalis est illn qnae Deum pairem
    multis,sed, Seminituo, tamquam in imo, qui est Chri- omnium confitelur, id est, Abimelech.Naiuralis illa
    stus. Tenet ergo Isaac et populi figuram et Christi. est quaefixa est et lenet omnia, velut nalurae ipsius
    Cbristumautem tamquam verbum Dei, non solum in viribus nitens, qnam prufitetur Ochozat, qui dicitur
    Evangeliis loqui, sed el in lege certuin est, et in tenens. Moralis est, quae in ore est omnium, et ad
    propiietis. Verum in lege incipientes, in Evange- omnes pertinet, et per commuiiem simililudiitem
    liis perfectos docet. Isaac ergo nunc verbi furmani, praecepiorum in omnium ore vcrsatur, qiiam desi-
    quud in lege vel pmphetis est, lenet. Atcendil igilur JJ gnat isle Pbicol, qui os omninm iuierpretntitr. Hi
    Isaac ad pttleum juramenli, et apparuit illi Dominus. ergo omnes qtti in bujusmndi eruditinnibus siint in-
    Ascetisionemlegis dicimus ornatum esse templi, et stituti, veniuut ad legem Dei, et dicunl, Videntes
    eortim quae ibt divina gerebanlur obseqnia. P.lest vidimut, quia est Dominuttecum; ct diximus, Sitjura-
    et augmeiitiiinproplietarum, legis ascensio nomina- mentuminier n*s, et ineamus fmdus. «I «on facint
    ri; et propierea forie ad puteum juramenii dicitur, nobit quidquam mali, ticut et nos niltil Ittorum atli-
    <:tibi apparuisse ei Dominum; per prophetas enim gimus : nec fecimusqnod le tmderet, sed cum pace di-
    jnravii Doininus, el non pxnilebit, quod ipse sit ea- misimus, auctum benedictioneDomini. Possunt qui-
    cerdos in miernum secundum ordinem Melchisedeclt dem bi tres, qui paccm rei|uirunt n verbo Dei, et
    (Ps. cix). Ad pnteuni ergo juranicnli visus csl ei praevenirecupiunt pncto societatem ejus figurani te-
    Deus, futura in eum promissa confirmans. Ei mdifi- nere magoriim, qui ex Orieniis partibus veninnt
    cavit ibi altare Dontino,et invocnto nomine Domini eruditi paternis libris el institiitione niajoriiiu, et
    exlendil ibi labernaculnm,prmcepilqueservis suit ut dicuut, quia videntes vidimut natum regem, el vidi-
    fo^erentpuieum.JEdilical quidein lsaac altireclinm mus, quin Deus estcum ipso, et venimusadorare euin
    in lege et figit labernaculum siiuiii; in Evangeliis (Mattli. n). Sed et si quis ille est hujuscemodi eru-
    autem non Ugittabernaculum, sed domum a-dificat, ditionibus institutus, vidensquia Deus eratinChrislu
    el lundamentum collocai; audi enira Sapientiam di- mundum reconcilians sibi, et attonitus operuin ejus
    cenlem de Ecclesia: Sapientia, inquit, mdificaviltibi magnitudine dical, Videntesvidimus quia «1 Domi-
    dmum, cf tuppoiuit columnattepltm. Audi de hoc nut ttcum, et diximut, Sit jwamtnlum initr n«i; »c-<
    Q»1 AD OPERA S. EUCHERIIAPPF.NTVnc. naa
    cedens enim ad legem Dei, neces*lafS^•tficit,JufaiS»,A tidrie fud, et fdccibot, ut comedam,et benedicamtibi
    tl tlalui custodiremandata tua (Pt. cxvni). Sed quid coram Domino anttquam tnotian Nunc ergo, fili mi,
    petnntl' Ne faciat nobit quidquam mali, sicut el not aequieicecontiliismeis,el pergensad gregemaffer mihi j
    nihil luprum attigimut, net fecimui qubd te tmderet, duos Hmdosoplimos, ut faciam ex eis escat pdlri tuo,
    tedcum pacedimisimtis, auctum benediclioneDomini. quibut libenter veteitur; quas cum intulerit el come-
    Remissionem peccatorura per hoc deposcere viden- derit, benedicat \tibi arilequam moriatur. Rebecca
    tur, ne recipiant mala; benedictienem postulant, plenaSpiritusancio, et sciensquidaudisset aniequam
    non retributionein. Denique vide quid sequitur : Et pareret, Quia mdjor terviet minori, magis autem for-
    fecitiliii conyiviummagnum Isaac, el manducaverunt ma Spiritus sancii, qure fulura noverai in Cbristo,
    et biberunt,et pott cibtim et potumturgenlet jurave- in Jacob ante meditabatur. Accipemihi dttot hmdot,
    runt tibi mutuo, dimititqueeos lsaac pacificein locum inquit, praefigurans carneum Salvaloris adventum,
    tuum. Certum est eiiim quia qui nnnislrat verbum, in qno eos vel maxime liberaret qui peccaiis tene-
    sapientibus et insipientibus debitor est. Quia ergo battiur ebnoxii : siquidem in omnibus Scripturis
    hic convivium sapientibus exhibel, idcirco dicitur haedi_pro peccntoribus accipiuntur. Qnod nutera
    quia iion parvum, sed magriumcunvivium fecit. Se- duos jubeturafferre, duorum pDpulnrumsignificaiur
    quitur, Ecce auiem veneruntin ipto die tervi Itaae, assumptio; quod teneros el bonos, duciles et inno-
    annuntianlet ei de puleo quem foderanl, atque dicen- centes animo. Sive aliter carnes haedorum, ex qui-
    tet, imenimut aquam. Vnde appellavit. eum Abun- bus Isaac priparatus esl cibus, peccantinm inielli-
    danliam; et nomenimpotilum ett urbi Bertabee. lioc genda est cnnverSio;ex duobus populis veuientium,
    significat quod invenerint aquam, et propterea ap- _" Judaeis videlicet el naiinnibus universis. Panes au-
    pellaius sil, puteus Saturiiaiis; et vocata civiias Ber-' tein apostolorum accipienda est fides; et illorum qui
    sabee, hoc est, puteusSaturitatis: licel enim supra in Pentecoste, advenienle Spirilu sancto, credtde-
    ex verbo juramemi, sive ex sepienarioovium nnme- runl de Judaico populo. In vino autem intelligen-
    ro, qund Sabee dicitur, asseveremus Bersabee ap- dus est marlyrnm cruor. Tali quippe cibo ac poiu
    peilatam, lamennunc ex eo quod aqua inventa esi, delectari intelligiiur Dens. Seqniiur, Et vettibusEsau
    Isaac adnomen civitatis, quaeitayocabatur, alludens, valde bonis, quas apnd se habebal domi, induit eutn,
    declinavit paululum litterara, et pro slridulo Hebraeo- pelliculasquehmdorumcircumdedit manibus, et colti
    rum tin a quo Sabee incipitur, Graecumtigma, id nuda protexil. In hoc loco trudunt Hebrjei primoge-
    est, Hebrreum samech, posuil. Alioquin et juxta al- iiitos functos offinio sacerdotum, ei habuisse vesti-
    legoria? Iegem, post tanlos puleos in fine virtutum mentum sacerdotale, quo induli Deovictimas offere-
    nequiquam congruit ut Isaac aquam minime reperi- baut, antequam Aaron in sacerdoiium eligeretur.
    ret. Sequitur,: Vestimentuin Esau, Udesel Scripturaesuni Hebra;o-
    (Cap. XXVII. — Vers. 1 seqq.) Senuil autem rum, quibus gemilium induius esl populus; sive fi-
    Isaac, et caliqaterunl oculi ejut, el videre non potetat. des inlelligenda esi patriarcharum. Pelles haedorum
    VocavilqueEtau filiutn tuum majotem , el dixit ei, quibus manus Jacob opertae snnt, collumque con-
    Fifi mi. Qui tespondil, Adsum.Cui pater, Videt, in- tectum est, peccata sunt utriusque plebis, quaeCliri-
    quit, quod senuerim^et ignoremdiemmorlii mem.Su- stus in exiensione manuum cruci secum aflixit.
    me arma iua, phateltam et arcum, et egredereforat. Quod exeisdetn pellibus colli nuda protexit, signi-
    Cumquevenalu aliquid comprehenderis,fac mihi inde ficat quia quorum suscepit personam, eorum et pro-
    pulmentum,sicut vellemenosli, et affer, ut comedam,C ( pria voce deploravit infirmitates, et flevit peccata.
    et benedicattibi anima mea anlequam moriar. Plura Sequitur: Quomodp,inquit, tam eito invenire potui-
    sunt quam ut exemplis debeamus ducere sanclos vi- sti, fiti mi? Qui retpondit, volunlasDei fuit, ul cito
    ros et Deocharos ea lanlummodo scisse quae eis a mihi occurreret quod volebam.Quod Isaac quaerit ab
    Dominorevelata sunt; ignorasse vero quaerevelata Jacob cur tam cijo yenerit, admiratur velucem cre-
    eis non fuerunt: sicui et Isaac vir justus et Deo dentium fidem. Quodcibi deleclabiles olferuntur, ho-
    charus, non illi cui voluit, sed cui noluit deceptus stia placens Deo, et salus est peccatorum. Sequitur:
    errore benedixit. Unde non mirura est et Isaac in (Vers. 21 seqq.) Dixit lsaac, Accedeul tangam
    sua maxime utilitate nescisse quid faceret, cum ma- te, fili mi, et probemvlrum lu sis filins meus Esau, an
    gis eo tempore erraret, quo iilium sanguinarium ct non. Accessitille ad patrem,et palpato eo dixit isaac,
    dediium voluptati et eum qui postea vellel fratrem Vox quidem,voxJacob est; manus autem, manus sunt
    occidere, pnaetennissoillo qtii innocenter babitabat Etau. El non cognoviteum, quia pilosminanussimili-
    domi, vellet efferre, et suam magis quam Dei facere tudinem majorit expresserant. Hoc in iocuIsaac Ju-
    voluntatem. Unde dispensatione divini judicii fit ut dnicura populum prrefiguravjt;Jacob filius ejus, Do-
    oculis caecaretur; et cum ipse diceret, Vox,vox minuui Jesuin Chrisluin ; qui et caligans oculis, et
    Jacob est; manus autem, manus sunt Esau, tamen prophetans, in praesenli filium non vidit, cui lam
    intelligeret miiioreriiesse filium, qui benedictione multa in posierum praevidit, quia nimirum Judaicus
    fratris praerepta restilerat. Unde intelligendum in populus pioplietiae spiritu plenus et caecus, eum
    hoc faclnm esse spiritalem admonitionem, ut con- de quo mulla in fnturo praedixit, in praesenii posi-
    firmarel bcnedictionem suam in filio minore, cui ip. tum non agnovit. Sequitur: Statimqueut sensit vesli-
    potius irascendum fuit, quod fefellerit paifem. Isaac meutorum ejut fragrantiam, benedicenseum ait, Ecce
    portat imaginem Dei Patris, Rebecca Spiritus san- odor filii mei, ticut odor agti pleni,cui benedixitDsut.
    cti, Esau populi prioris ct diaboli, Jacob Ecclesiae, Del tibi Deut de tote cceli, et de pinguedinetetra
    sive Christi. Senectus Isaac consummalioneuiorbis abundanliam frumenli, vini et olei; el terviant libi
    ostendit; oculi illius qui caligaveriint, fidem defe- populi,et adortnt le tribut.Esto donrinusfralrum luo-
    cisse et periisse de mundo, et religionis lumen an- rum, et incurventurante le filii malris tum. Qui ma-
    tiqiium neglectum esse significant. Quod filius major ledixeril tibi, sil ille malediclus; et qui benedixeril
    vncaiur, acceptio legis est Judaeorum; quod escas tibi benedictionibusrepleatur. Benedictio Jacob prae-
    ejus alque capturam diligitpater, homines stint sal- dicatio Christi esl in omnibus gentibus. Hoc fitet
    vati ab errore, quos per doclrinam justus quisque agitur ; hoc lex et prophetia est. Isaac plebem Ju-
    venatur. Sermo Dei, benedictionis est repromissio, daeorum, a qua Cbristus benedicitur, velut a ne-
    et spes regni futuri, in quo cum Christo sancti re- sciente, quia ab ipsa nescitur ; odore nominis Chri-
    gnaiuri sunt^ et verum sabbatum celebraturi. Se- sti, sicut ager mundus impletur : vel certe odor agri
    qUitnr: pleni bonorum operum accipienda sunl gesta. Ejus
    (Vers. 5 seqq.) Quod cum audisset Rebecca,et ille est benedictio de rore cneli, hoc esl, de verborum
    abiisiel in agro ut jusiionem palrii impleret, dixit fi- pluvia divinorum ; et de ubertale lerrae, hoc esi, de
    lih suo Jacob, Audivi patrem tuum loquentem eum congregaiione popuiorumvel apostolorum doctrina.
    Eittujratri iric ttditenum ei, Afftr mihi de vena~ Ejus est iuulliludo frumenti etvini, hocest, multi-
    989 COMMENTARII IN 6ENESIM. LIR. 0 990
    tudo quaecolligit frumentumet vinum in sacramento A haecest, In pinguedineterrm, il iii fofi cali ieiuptf
    cofporis ejus et sanguinis. Potest et per abundan- eril benedictiotua: id esi, in fccuiiditaieferuiri et po-
    tiam fruraenti et vini, sanctorum mariyrum ac vir- tentia regni, quae in illo poplilo fnit; vel certe, lii
    ginum intelligi multitndo. Ei serviunt gentes, ipsum pinguedine terrm, et rore cmli desitper, hoc est, fri
    adorant principes.Ipse est Dominusfraiium suorum, confessione Domiuicaeincartialionis, ei fide deitatis
    quia populusejus dominatur Judaeis. Ipsum ndorant ijlius, erit Israel benedicendus; sive etiam, In rore
    lilii patris ejus, id esl, filii Abrahaesecundtlm fidoni, cmlierit benediclioejus, id est, in eloquiis Dei : ipsis
    quia et ipse filius est Abrahae secundutn cariieiri. eniin primuni credita sunt eloquia Dei, et legis le-
    Ipsura qui malediserit, malediclus erit, el qui bene- Slamenta. Vivesgladio. id est, quia sanguini deditus
    dixerit, benedictusest. Cliristus, inquam, noster ex populus iile necem in Cbristo vel propheiis exercnii.
    ore Judaeorum,quamviserraniium, sed tamen legem Et fratri tuo servies,scilicet populoChristiano. Tem-
    prophetasque canefliium, benedicitur, id est, verd- pusqttevenietquando excutias et solvasjitgum de cer-
    citer dicitur, et aiius benedici putatur, qui ab eis vicibustuis, dum per cognitiouem fidei ad gratiam
    errautibus exsp-ctatur. Sequitur: Christi conversus, deposueris onus legis -.quandojarii
    (Vers. 30 seqq.) VixJsaac sermonemimpteverat,et non servus populi minnris, sed per fidem frater vo-
    egresto Jacob foras venilEsau, coctosquide venatione caberis. Sequitur:
    eibot intulil palri, dicens, Surge, pnter mi, et comede (Vers. 4i seqq.) Oderat aniemiemper Esau Jacob,
    de venationefilii tui, ul benedicaimihi anima tua. Iu ptm benediclionequa benedixitei palet; dixitque i»
    praefigurationequippe horum fratruni congrue valde corde suo, Venientdiet luctut patrit mei, ut occidam
    illnd apiabilur qund evangelicaindical lectio, in qua oJacob fratrem meum. Quin igiiur iniqultas inimiCa
    dicilur, Venit quidam princeps tynagogm ad Jesum, est jiisiitin:, Esau in discnrdiam concitatur, et necerii
    et ail illi, Fitia mea inodo defunctaest; sed veni, im- fraudulcntus cxcogiial, dicens in corde suo, Appro-
    pone manumtuam super itlam, et vivet (Matth. ix). pinquttbuntdies luctus patris mei, ut occidamJacob
    Ad quam resuscitauriaiii cum pergeret Dominus. fralrem meiim. Ita et diaboltis fratricidas Judaensin
    Ecce, ait, mulier qumfluxum sanguinit patiebatur; et Cain ante praemeditans,in Esau matiifestissimecon-
    lypum gestabat Ecclesiue; accetsitretro, quasi ignb- fitetur : tempus qunque interfectionisostehdens riia-
    rame Domino,et leligit fimbriam veslimentiejui, it litiae qiiam Judaeiexerctiernnt in Cbrisio. Seqtiituf :
    slatim tanata ett. Cui aii Dominus: Vade, filia, iti Qummitteniet vocansJabobfiliumsuurh,dixit qd ium,
    pace; fides tuate salvam fecit. Seqtiilur : Dixilqueilli Ecr.eEsau frater luus minatur ul occidal ti. Quoino-
    Isaac, Quit enimes lu? Qui retpondii, Ego sum filius do attnuniiaia sunt verba Esau Rcbeccic, quod coni-
    tutts primogeniiusEsau. Expavit Jtaac stupori vehe- miriains est occidere fralrem suum , cum Scripturri
    menli, <?lultra quam credi potett admirant, ail: Qttis dicat hnc eum in sua cogitaiione dixisse, nisi quia
    igvur ilte ett, qui dudum captam venatiortemaltulit hinc dniur i.obis intelligere quod diviuiliis ei reve-
    mihi, et comediex omnibut priut quam tu veniret? labantttr omnia? Unde et ad inagnum iriysteriurii
    Benedixique ei, el erit beriedictui? Ecce benedictio- perlinet qund firuimsuum minoiem pro majore vo-
    nem promissampeieiue majure expavescit Isnac, et luit benedici. Sequitur : jVuftcergo ntidi, fili mi, vo-
    aliiiui pro alio se benedixisse cognoscens miratur, cemniedtn,et consurgensfugead Laban fratrern meum
    et quisnam illc sil percunciatnr; nec tamen se de- in Aram, habitabisquecumeo dies paucos,donecquie-
    ceptum e-.se conqueritur, immo confesiim revelalo tcat furor ftatrit ttti, et cissit indiqnatio ejus, obli-
    sibi iutus in curdo inagno sacramento devitat indi- C viicaturqueeorum qumfecistiin eum, et postea mittam
    gnalionem, confiruiai benediciionem, rion maledi- et adducamle inde huc.
    ctiiinem. Potius mirarelur iratus, si baecnou superna (Cap. XXVIII. — Vers. I seqq.) VocaviiqueIsaae
    inspiratione, sed terreno more gererentur. 0 res ge- Jacob, et benedixit, prmiepiiqueei, diceris, Noli acci-
    stas, sed prophetice; gestas in terra, sed cceliius; pire conjugemdi genere Chanaan; sed vade, et profi-
    per homines, sed diviniius. Si excuiiantur singula ciscerein Mesopolamiarii Sytim, ad doniumDqlhuelvd-
    tantis fecunda mysteriis, mttlia sunt implenda volu- trit matris tum, et accipe tibi inde uxoretn de filiabtts
    mina. Sed huic operi uindus moderaie imponendus, Laban avuncutilui. DeusaUterribtrinipotensbenedicat
    nos in alia festinare compellit.Sequittir: tibi, et crescere te faciat atque multipUcet,ut sis in
    (Vers. 3» seqq.) Auditis Esau sermonibuipatris, turbas popitlorum; et det libi benedictiontsAbrahnmei
    irrugiit clamore magno, et consternatusait, Benedic seriiinituo post te , ut possideasterram peregrinalionis
    etiam mihi, pater. Qui ait, Venii germanustuus fran- tum , quatn pollicitus ett avo luo. Hinc jam intelligi-
    duleitter, et accepitbenedictionemtuam. Al ille sub- mus segregaium semen Jacob ab alio semine Isaac,
    junxil, Jtule vocatumesl nomenejus Jacob; supplan- quod factura est per Esau : quando enim dictura est,
    tavit enim me in allera vice. Primogenita mta ante In Isaac vocabilurtibi semen (Gen. xxi). peninens
    tulit, et nunc secundosubripuit benedictionemmeam. usque ad civitatem Dei, separalum esl inde aliud
    Ecce secundo Jacob siipplantatnr interpretatur. Ab semen, qnod erat in ancillaefilio, et qund futurum
    eo igitur quod frairem arte deceperit, allusit ad no- erat in filiis Cethurae.Sed adhuc erat amhiguum de
    men. Qui ideo Jacob anle vocatus est, eo quod in diiobus geminis filiis Isaae, an ad utruraque, an ad
    ortu plant im Iratris apprehendat. Sequitur : Rur- jj unum eorum ilia benedictio pertineret; et si ad
    tumque ait ad palrem : Numquid non reservasti, ait, unum eorum, quisnam esset illorum; quod nunc
    tt mihi benedictionem?Retpondit Itaae, Dominum declaraium esl, cuin propbetice a paire benedicitur
    tuum illum constitui, et omnesfratres ejus servitutiil- Jacob, et dicitur ei, Sis in lurbas populorum, el pos-
    liut tubjugavi. Frumento et viriotlabilivi eum; et tibi sideas benedictionesAbralimavi tui. Qiiomodoitaque
    pott hmc, fili mi, ullra quid faciam ? Cui Esau: Num Jacob fratris dolos fugiens Mesr.polamiamtendii, ita
    unam, inquil,taiuum benediclionemhabes, paler? Uihi el Christus, Judreoruni incredulitate t-ompulstis,pro-
    quoque obsecrout benedieas.Cumque ejulatu magno ficiscitur in Galilaeam, inde sibi ex gentibus spon-
    fterel, molus Isaac dixit ad eum, Inpinguedine lerrm, sam sumpturus Ecciesiam : et sicui Jacob dolos fu-
    et in rore cmlidesuper erit benedictiolua. Vives gla- giens fratris, relicla domo, patria vel parentibus,
    dio, et fratri luo servies; tempusqueveniel tum excu- abiit in regioncm longinquam, ut acciperet sibi uxo-
    tias et solvat jugum ejut de cervicibuttuis. Significat rem, ita et Christus relinquens parenles secundum
    quod Idumaeiservituri essent Judaeis,et lempus esse carnem, id est, populuin lsrael et patriam, id est. tlie-
    veniurum, quando de collo suo jugum servitutis rosolymam et omiiesregionesJudaeae.abiitingentes,
    abjicerent, eorumqueimperio contradicerenl: neque accipiens sibi Ecclesiam, ut implereiur quod diciuin ,
    eniin majnrem filium peniius videmus fuisse despe- est per prophetam, Populus quemnon cognovi servi-
    ctura, sed, sicut ait Apostolus, Cum intraverit pleni- vit mihi,obaudituaurisobaudivitmihi.(Psat.XVJI.)Nos
    nitudo gentium, tunc omnis Itraet talvut erit (Rom. autem dicimus non veriisse Dominum, nisi ad oves
    xi). Cujus tauuen secundaebenedictkniis prophetatio pefditas domus Israel, nec voluisse panem accipere
    m AD OPERA S. EUCHERH APPENDIX. vn,
    liliorum, et dare canibus et benedictionem primam A cernimus esse tfanslatam; neque tamen majorem
    Judaeorum populo delulisse, quibus crediia sunl elo- filium penilus videmus esse despecium : quia cum
    quia Dei, et repromissio, et legis datio, ct confeclio tubintruvetit pleniludo gentium, lunc omnit Itrael tal-
    leslamenii; veruin quia illi credere noluerunt, ad vus etit (Rom. xi).
    Jacob, id est, minurem popiiluni, benediciionein -
    j

    LIBER TERTIUS.

    Deus snmmae bonitatis, a qno est datum optimum dens oteum desupet; appellavitquenomen utbis iliiut
    et omnedonum petfec-um, desursumdescendensa Pa- Bethel, qum ptiui Luza vocabatut. Et vocavit nomen
    tre luminum (Jacob. i), a qtio et per qnem bonn vo- loci illius Bitliel, cnjus prius Luza, vocabulum erat
    Iiiuias in lioinine prmparatur, qui hujus operis mihi ciyilaiis aniiqtiae, quod nihtl aliud siguificnt, nisianle
    dedit iniliurn, ipse iribual et bene sonantem s>:rmo- aut prius, vel vestibuluin, sive superliniinare, vel
    nem ministrare; dicamque Dominn meo, quod et posies. Quod vero ait, Dominutest in loco isto, et ego
    sancins Jacob painarcba dixit, Si Dominus Detts nesciebam; et dixit, Quam tetribilit est locut hicl non
    meus fneril tnecum itiopu» quod nunc arripui, el cu- JJ esl hic aliud niti domus Dei, et porta cmli; liaecverba
    tiodirrilme (Gen. x.xvm), erit inihi in Denm, et haec ad prophetiam pertinenl, qnia ibi fuiiiriim erat la-
    sancia Scriptura. qnam in mnnibtis haheo, in emo- bernaculiim quod constituit Deus in hominibus in
    Iiimenuim; decimns et hostias el primitias olfernra primo pnpttlo suo, Porlatn autem coeli sic intelligere
    ei, id cst, et iniliiim bonaevoluniatis, et perfectio- debemus, lamqunm inde fmt aditus credeutibus ad
    nem bnni operis, illius sanctu numini consecrabo. capessendum regnum coeloritm. Quod siatnit Jacob
    de
    (Vers. 10 seqq.) Igituregtessus Jacob Bersahee, lapidem qiiem sibi ad caput posuerat, et constituit
    pergebat Aaran; cunique venissetad quemdan locum, eum tiliilum, et perfudit illum oleo, non aliquid ido-
    et vetlet in eo requiescereposl solis occubilum, tulit de lolatnae simile fecit : non enim vel tunc vel posiea
    lapidibus qui ibi jacebant, el supponenscapili suo dor- frequenlavit lapidem, adommln vel sacrificaudo ei;
    mivil in eodem loco; vidilquein somnisscalamsianlem sed signum fuit pfopbetiaeevidenlissime constitulum,
    tttper lerram, et cacumenillius taugenscmlum; angetos quae peninet ad unciionem, unde Cliristi noineii a
    quoqueDei ascendenletel descendenlesper eam, el Do- cbrisrnaie esi. Quod autem vovit votum, si prospe-
    minnm innixttm scalce,et dicentemtibi, Ego sum Deut raremreundo.et redeuudo, et decimas promisit do-
    Abraham et Dettslsaac palris tni; terram in qua dor- mui Dei ftituraein loco illo. prophetia est domus Dei :
    mis, libi dabo el semini luo, erilqua seinentuum quasi ubi et ipse rediens Deo sacrificavit, non illum lapi-
    pulvis letrm; dilataberis ad Orienlem et Occidentem, deni Deum nppellans, se.i domum Dei, id cst, quia
    Septenlrionem et Metidiem, et benedicentur in te et in eo loco futiira 'srat domus Dei. Sequilur :
    semineluo cunclmtribtts lerrm; et ero custosluus, qno- (Cap. XXIX. -j- Vers. 1 seqq.) Profeclusque inde
    citmqueperrexeris; et reducam te in lerram hanc, nec Jacob venit ad lefram orientalem, et vidit puteum in
    dimittain, nisi compleverouniversa qumdixi. Somnus C agto, ttesque greges oviumaccubaniesjuxta eum: natn
    is.te Jacob, mors sive passio Chrisli est. Lapis ad ex ilto adaquabankufpecora, et os ejus grandi tapide
    caput ejtis, qui nominalim quodammodo dictus est claudebalur; moritque erat ut cunclisovibttscongrega-
    etiam unrtus, Christum significat: caput enim yiri tis devolverenllapfdem, el refeclis gregibus rutsum su-
    Clirislus est; quis enim ne-ciat Clirisluin ab nnclio- per os putei ponerent. Terra orienialis ad qiiam Do-
    ne appellari. Domtis autem Dei, quia ibi natus est minus nostcr profecius est, illos significat, qui vitio-
    Christus, in Bethleem. Porta veru co:li, quia ibi in rum tcnebras relinquentes, opera lucis qnaerebant.
    lerram descendit, inde iteriini ad ccelnm asceudit. Apud Judapamenim lantunimodo cngnitus erat Deus.
    Ereciio atitem lapidis, resurreclio ('hristi esi. Porro Puteus autem quem illic reperit, Mosaicaintell;genda
    scnla, Clirislus est, qui dixit, Ego sum via (Joan. est lex, juxta quem tres greges accubasse scribitur,
    xiv). Per huic ascenduiit et desceudunt angeli, in Scribas videlicet, Pliarisaeos, et Snducaeos, quos
    qtiibus significaii sunt evangelistae praedicatores Dominns legitur nrguisse. Oves quoqne Labnn, qu>s
    Christi. Possunt et per scalam duo accipi lestamen- ablato lapide grandi quo os putei claudebainr, Do-
    la, aut certe fides et oper.i, per qtircgentes haeredes minus adaquavit, lunc videlicel quando scorsnm di-
    effectaesunl regni caeleslis; per ha:c enim ascensus scipulis et seor-um turbis luquebatur. Tuuc atnovit
    ad Deuiii est, et descensus Dei ad homines. Angeli umbras et imagiries, quibus legis operiebatur bislo-
    autcm, id esi, nuntii Ecclesiresunt accipiendi ducto- ria, quando universa quae de se Tuernnl scripta, in
    rcs, asccndentes utique cum ad iritelligendam ejus se expleri permisit, vel expletn esse ostendit. A pas-
    Miperemineiilissimamdivinitaiem, exceduni univer- sione enim Domini cunclis fidelibus lex spiriiali in-
    fiam crealtiram, ut eum inveniant in principio Ver- j. •*' telligentia patet. Nam aniea licet iu scenopegia so-
    buin Deum apud Deitm, per quem facta sunl omnia leninilale concurrentibus undique populis, liber Deu-
    (Id. 1); ilescefidenles atttem, ut eum iuveniani factum lerononiii a sacefdotibus recenseretur, lamen rur-
    ex muliere, factum sub lege, ut eos qui sub lege erant etiiri clatidcbaiur, quia necdum advenerat iu quo in
    redimerel (Gat. iv). In illa enim scala a terra usque veritate expleta suiil omnia. Sequitur :
    in ccelum, a carne usque ad spiritum, carnales pro- (Vers. 6 seqq.) Ecce Rachel veniebatcumovibuspa-
    ficiendo, velut, ascendendo, spiritales fiunl: ad quns tris sui, nam gregemipsa pascebat; ouamcum vidisset
    lacie niilriendos etiam ipsi spiritales descendunt Jacob, et sciret consobrinamsuam esse,ovesqueLaban,
    quodamtnodo, ctim cis non pnssunl loqui quasi spi- avunculi sui, amoyit lapidem quo puteus clandebatur;
    rilalibns, sed quasi carnalibus. Ipse est sursuni in et adaqualo grege osculatut esl eam; elevataquevoce
    capiie suo, ipse deorsum in corpore suo, quod est fievit, et indicavil ei quod frater essel palris ejus, el fi-
    Ecclesia. Jpsuiii ergo scalam intelligimus, quia ipse liut Rebeccm.lnlelligilur enim quod illi cum quibus
    dixit, Nemo potest veniread Patrrm nisi pet me (Id. prius loquebatur Jacob, interrogaii quae esset i|iiae
    xvi). Ad ipsuui ergo ascenditur, ut in excelsis intel- veniebat cum ovibus, ipsi dixerint filiamesse Lnban, ;
    ligaiur, et nd ipstim descendilur, ut in meinbris suis quam utique non nuverat Jacob; sed illius inierro-i
    pnrvulus nutriaiur, et per illum se erigunt, ut subli- gationem illorumqne responsionem Scripiura prae- ;
    ntiier exspecienl; per ipsum etiam sc huiniliaiii, ut mittens intelligi voluit. Quod scriptum esi, Oscula- [
    eum siiblimiter ac temperanleranmintieiit. Sequilur: tut ett Jacob Rachel; et exclamantvoce tua flevit, et
    (Vers. 18 seqq.) Sutgens ergo mane tulit lapidem indicavit ei quod frater eitet paJtit ejut et fitius Re-
    autm tupposuerat capiittuo, et trtxit in iilulum, fun- bttta (Gen, Hix); conjsueludiuisquideni fuit in iil»
    m COMMENTARIIIN GENESIM. LIB. III. 904
    simpiicifale' antiquoriim, nt propinqui propinqtias A vocaviteumJudam. JudaS entm confessio interpreta-
    suas tisrulnrenliif, et lioc hodie fit in muliis locis ; tur. A confessione itaque, confessoris' nomen ejus
    sed qtiaeri potest quomodo ab incognito illa osculum dicium est; verumiameu hic confessin pro gratinrum
    accepeiil, si poslea Jacoh indicavit propinquilateni actione aut pro laude accipitur, ut frequenter in
    suam. Ergo intelligeiiduiii esl, aut illum, qui jam psalinis est; et in Evnngelio, Confitebortibi, Domine,
    audierat quaeilla essei, fidenter in ejus osculum ir- Pater cmli et terrm (Matth. xi), id est, gratias ago
    ruisse; aut poslea Sctipturnm nnrrasse per recapjtu- libi, sive glorifico —
    le. Sequilur :
    lationein quod primo lactuin erat, id est, ut indica- (Cap. XXX. Vers. 1 seqq.) Cernens autem Ra-
    ret quis esset. Sequitur : ehel quod iitfecunda etset, invidil sorori sum, et ait
    (Vers. 15 seqq.) AudilisuutemLaban causis itineris, marito suo : Da mihi tiberos, alioquinmorior. Cuiira-
    retpondit Jacob, Os meum es, et caro mea. Et post- tus respondit Jacob, Num pro Deo ego sum, qui pri-
    quam expteti sunt diet mentit unius, dixit ei, Num vavit te fructu venlris lui? Al illa, Habeo, inquil, [a-
    quia fralet mtus es, gratis serviesmilii? Dic quid mer- tnulam Balam,ingredere ad illam ut pariat super genua
    ccdisaccipies. Habebalveroduas filias, nomenmajotis, mea, et habeamex ea filios. Deditque illi Balam in
    Lia; minor aulem appdlabatur Rachel. Sed Lia lippit conjugium.Qum,ingresso ad seviro, concepitel pepetit
    erat oculis; Rachel, decora facie, el venusto aspeciu. filiuni. Dixilque Rachel, Judicavit milii Dominus, et
    Quam ditigensJacob, ail, Servianttibi pro Rachet filia exaudivitvocemmeam, dans filium. Et idcirco appella-
    tua minore, sep'em annii. Retpondit Laban, Metius vil nomen ejus Dan. Propterea vncavit uomen ejus
    esl til tibi eam dem quam vito alleri. Servivit igilur Dan; cinsam nominis expressit, ut ex eo qtiod judi-
    Jacob pro Rachelseptemannis; el videbanturilli pauci D n casset Dominus, (ilio ancillaenomen imponeret. Dan
    dies prm amoris mugniludine.Quaerendum est quo- quippe interpretatiir judicium. Rursumque Bala con-
    modu diclum sit, viilebuitur in conspectu ejus velut cipient peperit filium. Pro quo ait Rachel, Compara-
    pnuci dies, cum mngis eiiain breve tempus lougum vil me Deus cum sorore mca, el invalui; vocuv.tque
    soleni esse .imantibus. Dictiim est ergo propter la- eum Neptalim. Causa nominis Neplalim alia hic ex-
    borem servituti*,quem fncilem et levem amor facie- ponilur quam in libro Hebraeoruinscripta sit; unde?
    bat. Dixitquead Labuu, Da mihi uxorem meam, quia a conversatione, sive comparatione : quia utrumque
    jam tempusexpletttmeJ ut ingrediar ad eam. Quinu- vo- sonat comparaiionem sive coiiversaliouem, hoc est
    catis multis amicorum turbis ad convivium, fecil Neptalim. Sequitur :
    plias, el vesperefiltam suam Liam introduxit ad eum, (Vcrs. 9 seqq.) Senltens Lia quod parete cestatset,
    dans ancillamfilimnomine Zelpham; ad quant cum ex Zelpham ancillam suam matito ttndidil. Qua potl con-
    moreJacob (uisset ingressus, faclo niane vidit Liam ; ceplum edente filium, dixit, Felkiler ; el idcirco voca-
    et dixit ad socerum, Quid esl quod facere volitisli? tum est nomen ejus Gad. Nos autem dicere possumus
    Nonne pro Rachelservivitibi? Respondil Laban, Non imprmcinctum. Gad cnim poiest et pra:pusiiionem
    est moris in toco nostro ul minores anle tradamns ad sonare, et venit ab eveniu, sive praecinciu, qui Gad
    nttptias. Imple. hebdomadunidierum copulmhujus, et dicilur. Peperilque Zelpha alterunt; dixilqne Lia, Hoo
    hanc qtioquedabo ttbi pro vperequo servitutus es mihi pro beatiludtnemea; bealamquippe me dicenl mulieres.
    seplem annis alHs. Acquievitplacilo, it hebdomada Proplerea appellavit eum Aser. Aser ergo non divi-
    trantacta, Racltel duxit uxorem; cui pater setvam Ba- tirc, sed beatus dicitur, dumiaxnt in pra-scnti lnco:
    lam dederat; tandemquepolius optalis nupliis, amorem nam in aliis, seciindmn ambiguitatem verbi, possuut
    sequentis priori prmtulit. Si parum advertalur rei liu- C el diviiiae sic vocari. Seqnitur:
    jus narraiio , piitabiiur quud posteaquam Liam Ja- (Vers. li seqq.) Egiessus autem Ruben tempore
    cnb duxit nxorem, deiude servivit alios septem annos messis triticem,in atjro reperit inandiagoras, quas ma-
    pro Raclifll, el lunc eam duxii; verum uiitem non tri Lim detulit. Dixitque Rachel, Da milti partem de
    ita esi, sed Laban ei dixil, Intple hebdomadamdie- mandragoris ftlii tui. Al ilta respondil, Pttrttmne tibi
    rum copulmhttjus, el hanc dabotibi pro operequo ser- videtur quod prmripueris marilum mihi, nisi eliamman-
    viturus et mihi teptem annis aliis. Hnc ilaque ait, dragoras filiimei tuleris? Ait Racbel, Dormiul tecum
    Imple dies ntipiiariim septem, periinentes ad ist.im hac nocte pfo mandragoris filii lui. liedeunliquead ve-
    qiiam dtixisii, el daho libi el hanc pro eo qund ope- speram de agro Jacob, egressaesl in occtirsuinLia, et,
    raberis apiul me adliuc scptein arinos alios. Dcinde Ad me. inquit, inlrabis, quia mercedeconduxi te pro
    seqiiilur, Fecit autemJacob sic, et impleviilu bdonia- mandragoris ftlii mei. Dormivitquecum ea nocte illa,
    dam, el Rachel duiil nxorem. Dedit autem Lttban Ra- et exaudivitDeus precesejus, concepitqtieet peperit fi
    chel filimsumBalamanciltam suam, el intravii ad Ra- lium quinluni, et ail, Dedil Deus mtr edem mihi, qvia
    chet. Dilexil autein Rachel magis quam Liam, el ser- dedi ancillam meam viro meo. Aiipillatitque nomen
    vivitille seplem annos alios. Utique nppnret quia po- ejus Isacltar. Totitm nomen interpreiaiur, mercesest.
    stenqunm duxit Racliel, tunc servivit pro ea septem ls (|ui|>pediciiurest; sachar, mercs. Hocaiiiem ideo
    aiiuns alius; nin.is cuim diirum elvalde iniqiimn fuit quia m.iidraguris fiiii Ruben, iiiiinilum qui Racheli
    ul deceptus ndhuc differrel alios sepiem amios, et debebatur. ad se viri enierct. Seqniiur:
    lunc eam liaderet qiiam primo debiiit. Septem aulem (Vers. 19,20.) Rursum Lia conctpienipeperit sex-
    diebus solere nuptias celebrnri, eiiam libei Judiciim _. litm filium, et ait, Ditavit me Deus dote bona, etiam
    Osleinliliu Samson, qiiando fecil vutum septem dte- v hac tiee mecum eril maritus meus, eo quod genuerim
    bus; et adilidit Scriptuia quod sic solerent facere ei sex filios. El idcirco appellavit nomen liujus Zabu-
    juvenes. Seqniliir: lon. Ei esl sensus: Quia sex lilius genui Jacob, pro-
    (Vers. 51 seqq.) Vident autem Ddminus quod de- pterea jnm sccura sum, liabiialiii enim inecum vir
    spiceret Liam, aperuit vulvam ejus, sorote sterili per- nicus. uude et filius meus voceiur liabitacutum. Et
    nianenie, qumconcepiumgenuil fitium, vocavitqueno- post hmc peperit filiam, et vocavit nomen ejus Dina.
    nitn ejus Ruben,dicens, ViditDeushunulitaiemmeam, Ilrxjciransferiur in causam, sive jnrgiiim : jurgii
    nunc amabit mevir meus. Ruben iiilerprelatur visio- eniiii in Sichimis causa exsiilii. Pusi filios, paien-
    liis filius. Rursumqtieconcepit,et peperit filium, el ait, ttim pouenda sunt nomina. Lia inierptelatur labo-
    Quouiamaudivit me Dominus, eo quod odo me habe- rans; Racliel, cvis, cujus filius Jnseph, nb eo quod
    ret vir meus, dedit mihi eliam hunc. El vocavitnomen sibi maier alium addi opiaverit. Jntn vero Jncob, cui
    ejui Simeon. Ab eo quod csl exnudita, Simeon no- pro ingenii crimine quntuor objiciuntnr uxores, ge-
    men lilio impnsuit. Simeoii quippe inierpretatur au- nernli proloctnione purgalur: i|iiainlo enim mns erat,
    dilio.Concepil lerlio, elgenuil filium, dixi'que, Nunc crimen non eiai; el nnuc propteren crimen est, qnia
    quoque copulabitur mihi vit meus, eo quod pepetetini mosnon est. Ala sunt eilim peccaia cbtitia.naturaiu,
    ei tret filioi; et idcirco appellavit nomen ejus Levi. alia cOmra uiores, ;<liaconim praecepinm.Qnaeciilri
    Levi iiuerpreiatur assumptio. Quarto concepii, et pe- iia sii.t, i]iii<ilandern criminis est quod de pluribus
    perit fitium, et ait, Modo confiteborDomino; et ob hoc simul habiiis uxonbus objiciiur sancto viro Jacob?
    005 'Ap.bf^l^j^ftD^ltt.Aft^lbnL i. S9.D
    Si naturam consulas, non lasclviendi, sed «ignendi A nis jure debebat, uteretnrque poiiiit ipse pntestate
    causa illis mulieribus ulebaiur; sj niores, ijlo temr inarilali, quia el uxor non habel poletlaltm sui cor-
    pore atque in illis terris hoc Jactitabalur; si pra> porit, ted vir (Ibid.); et prn eo ttiiic servitutisillarnm
    cepium, uulia lege prohibebaiur. Nunc vero r.ur criT yicissitudu liebaj? Conjugali ergo poiestate inulto
    men esi si quis hoc faciat, nisj «jiiiaet moribus eit vincibilius uieretur, si fonnae desiderio vinceretnr;
    legibus hoc non licet? Quaeduo si quis contempserit, «ed eo melioresfeminrc invenirentur, si illae pro con-
    eiiaiiisiiantummodocaiisa gcneraiidi uii pjJssitfemi- cipiendis filiis, ipse autem pro concubiiu suo ei vo-
    nis pluribns, peccat lamen, et ipsam violai hiimanam lupiate certaret, ltaque vir temperamissimus, ut
    socieiatem, cui necessaria est propagatio liliorum. vir, quin lam viriliter f.-niinis utebatur ui de-
    Sed quia homines, aliter se habentibus jam moribus filane eciationj enrnalj non subjiccretur^ sed dominaretur,
    et legibns, nnn possunt deleciari uxorum multitu- magis quid deberet quam quid ei debebamr, aiien-
    dine, nisi libidinis magitiludine, ideo errant, et pu- dit; necad propriam voluntatem sua pntestaie abuli
    taul omnirio baheri non potuisse uxores multas, nisi voluit, sed illius debili reddiior quam exactor esse
    flagrantia concupiscentiae carnalis et sordidae volu- maluit. Unde el consequens erat ui ei redderet, quam
    platis; comparantes enim non alios, qnorum yiriuiem pro se, ut id acceperet, illa, cui debebatnr, elegit.
    aiiinii prorsus nosse rioii possunt, sed, sicut ait Apo- Qiip earum placito compefto pacioque cum repenie
    Btolns,semetipsossittmeiipsis non inteltigunt(l Tim. i); atqne inopinate a pulcherrima conjuge revocaretur,
    ei quia ipsi, etiamsi unam habuerint, ad eamdem non et ad minus decorani vocareiur, non ira incanduit,
    solura generandi officio ducti viriliter acceduni, sed tion iristiiia nubilatus est, non enerviter blaiulus, ut
    «aepe coetindi stimulo victi enerviier pertrahiinlur. n sibi potius Racbel noctem redderet, inter atnbas sa-
    Sieut ergo sancti apostoii auditoribus admiraniibus tegit. Sed maritus justus el providus paler, ciim illns
    doctrinam stiam condelectabantur,non aviditate con- prolis curam fefere videret, et ipse nihil nliud de
    sequeiidaelnudis, sed charilate seminandae veritatis, concubitu quit-rerei, eariini voluniati obiemperan-
    ija sancti patriarchae conjugibusexcipientibus semen dum jtidicavit, quaesibi sigillntimfilios optabant, sibi
    suum itiiscebantur, non concupiscentia percipiendae nihil minui, cui ambaepanebani; tamquam diceret,
    voluptatis, sed providentia propagandaesuccessiouis. Vobis inter vos, ul vultis, cedite atqne concedile
    N-imet illud quod mendacissima criminaiione Fnu- quaenamyeslrum fint magis mater; ego qtiid ronten-
    stus objecil, habuisse inter se velut quatuor scorla dam, qnando sive inde, sive inrie nascenti non erit
    eertamen quaeiiameum nd concubitum rapcret, ubi alius paier? Hanc profeclo mndestiam, hanc concu-
    jboc legcrit nescio, nisi fortein curde suo, lamquam piscentiaecoercitionem, el in commixtione corporum
    jn libro nefariarum lallacjarum, ubi vere ipsescoria- conjugalium soliiin appetittim posteritatis bumanre,
    batiir; scd cum serpente illo, <lequo Apostolus lime- ut ernt acutns Faustus in illis litteris el intelligeret et
    ibat Ecclesiae, quam uirginem cattam cupiebat uni laudnret, nisi ejiis ingenium deiestabili secta depra-
    viro exMbereChristo (II Cor. xi): ne sicut Evam de- vatiim et qnid riiprehendeiei quaereret, et unam nu-
    ceperat asiuiia sua, sic et iliormn mentes a Chrisii piialis copulationis honestaiem mariset feminre, qua
    castiiate avertendo corruniperet: iia enini huic ser- liberorum procreandorum causa copulantur, crimen
    penii amici snnt isti, ut eum praesliti-se potius quam maximuni reputaret. Nunc jam defensis patriarcbae
    n«cuisse coniendani. Ipse planeFausti persuasit pe- moribus, refutatnque crimine quod nefaiius error
    ctori iidulterato, falsitaiis semina infundens, ul has objecii, de reliquo, nt possumus, mysteriortim se-
    maleconcepiascaluinniasoreimmundissimoparerei, C creta rimemur; pulsemus fidei piemte, ut nobis ape-
    Cl stylo audacissimo etiani mcmoriae conimeiidarei; riaiur a Domino, quid rerum figurnverint quatuor
    nulla enim ancillarum virum Jacob ab allera rapuit, islae uxores Jacnb, quarum duae liberaeet du.Tancil-
    nulla de illius concubitu cum altera litigavii. ldeo1 Ire fuerunt: videmus enim Apostolum in libera et
    magis ordo erat, quia libido nmi erat; et tanto fir--1 ancilla, quas habuilAbraliam, duo testainenla intel-
    mius conjugalis servabantur poiestatis juia, quanlo iigere; sed ibi una et una lncilins apparet, quod di-
    castius viiabatur camalis cupidilatis injuria ; quod Citur, Hic autemdum sunl et duce. Deinde ibi ancillae
    enim et ab uxore conducitur, ibi veta nostra mani- filius exbn-redatur, hic vero anciilarum filii simul
    festalur assertio; ibi pro se adversum maledicia cum filiis liberarum lerram promissionis accipiunt;
    Maniehaoium ipsa veritas clamat -. quid euim opus unde bic proculdnbio aliquid aliud signilicaiur :
    erat ut euni aliera conducerel, nisi quia ordo alicrius quainquam enim duas liberas nxores Jacob ad no-
    erat ut nd eam maritus intraret? Neque enini ad vtim tesiameniuiji, per quod in libertatem vocai su-
    aiiam umquani accessisset, nisi eum cnnduxisset; mns, existimem pertinere, non tamen frustrn duae
    Sed ulique justis ad eain vicibus aiceilebat, de qua sunt, nisi fone quia id quod in Scripturis adverti et
    |pt filios procrenverni et cui obedierat, ut etiam de inveniri potest, iluae vilac nubis in Cbristi cnrpore
    ancilla procrenret, et de qua postea non conducente praedicanlur : uua lempnrnlis, in qua labornmus;
    prucreavit. Sed itmc Hacbel nnciem habebat in or- alia seterna, in ijua deleclalionem Dei contempla-
    dine, ut iiianerei cmn viro; tiinc peues eam poiestasi mur: isiam Doniinus passione, illam resurrectione
    jlla erai, de qua Apostolus. vux cerle novi Teslamenli declaravii. Admunenl nos ad hoc iutelligendum illa-
    non lacuit dicens, Similiter et vir nonhabeat potesla- j) rum eiiam nomina feminarum. Lia enim interpreta-
    tem sui cqrpotis, ted mulier (I Cor. vn). Ideo jam cum tur laborani; Rachel auiem visum prineipium, sive
    SQrore pacta erat, cui facta debitnx eam traderel ad verbum ex quo videlur principium. Actio ergo hu-
    dehitorem sutim : nam huc noniine id appellni Apo- niariae, mortalisnue vitae, in qua vivimus ex fide,
    Slolus, Uxori, inquit, vir debiium reddat (Ibid.). Cui niulta laboriosa opera facientes, inceiti qno exitu pro-
    ergo vir debitur erat jam aceeperat a sorore quod -veniant, ad utilitaiem eorum quibus consuleie volu-
    elegeral voliintate, ut ei daret quod babebat in pole- niusi ipsa esl Lisj prior uxor Jacob, ac per hoc et
    Stale. Hic vero ille qnein Faustus lniiqiiam impudi- infirmis oculis fttisse commemoratur; cogitaliones
    cum, clau-is, vel pmius exstinciis oculis crimina- enim mortalium tifliidae,et inceriae providentiae no-
    lur, si concupisceniiic, non justitiae servus essel, strae; spes verO rslernaecontemplaiinnis Dei, hnbens
    nonne per totum diem in volupiatem illius noctis certam et delectabilem inieliigentiam veritatis; ipsa
    aestuaret, qui erat cuni piilcbriore cubiturus, quam est Racbel, unde eiiam pulcbra facie et pulchra spe-
    certe amplius diligebat, et pro qua bis seplenarium cie : hanc enim nmat oninis pie studiosus, et propter
    aniiorum laborem gratuiluin impcnderat. Cum ergo hanc servil gralire Dei, qua peccala nottra etti fuerittt
    jarn die peracto in ejus iret amplexuS, quando iude ticul phenkium, iamquam nix dealbabuntur (ltai. l).
    averiereiur, si talis esset qualem Maiiichaeinihil in- Labim quippe inieipretaiur deatbalio, cuiservivit Ja-
    lelligentes opiiiantitr'' "Sonneplacilo coiiiemplo mu- cob pro Raeiiei; nequeenim se quisque convertit sub
    liurum, iijtraret potius ad speciosam, quie ijii noctera gralia remissionis peccatorum servire justitiae, nisi
    jpsam non solum conjugis more, verum etiam ordi- ut quiete vivat in vefbo ex quo videlur principium^
    997 dOMMENTARUIN GENESIM.Llfe. fli. 998
    qund est Deus. Ergo propter Racbel, non propter A ctum habetineis quos regno Dei generant, inier mul-
    Liam serviiur. Nam quis tandem amaverit in operibus tas tentationes et iribulationes praedicando Kvange-
    justiiiit: laborem actionum atque passionum? Quis lium; el eos, propter quos sunt iu laboribus abun-
    eam viiam propter se ipsam expeiiverit, sicut nec dantius, in plagis supra moduin, in moriibus frequen-
    Jacob Liam? Sed lamen sibi nocte suppositara in ter; propter quos habenl foris pugnas, inius limores,
    usiiin genernndi, amplexus et fecunditatem illius ex- gaudiuni el coronam suam vocani. Nascunlur autem
    pertus est. Dominus enim eam, quia per se ipsain eis fnciliusatque copiosiusex illo sermone fideiquo
    diligi non poterat, primo ut nd Rachel perveniretur, praedicantCltristum crucifixum, elquidqiiid humani-
    tolerari fecit; duiude propler filioscuramendavil: ita tntis ejns ciiius bumana cogitatione peicipitur, etin-
    enim unusquisque utilis Dei servus sub dealbationis firmuisetiam Lire oculosnon pertttrbat. Rachel autem
    peccaluruiu sunrum gratia constitulus, quid aliud in clara aspectu meute excedit Deo, et videl in prinripio
    sua cnnversotionejnediialus est, quid aliud in corde VerbumDeum apud Deum (Joan. i), et vult parere ct
    gestavil, quid aliudin curdeadamavit, nisidoctrinam non polest, quia generationemejus quit enarrabit?
    sapientiae?quam plerique se adepiuros et perceptu- Proinde vita quae studio contemplaiionis compeiit,
    ros putant statim ut se in septem praeceptis Jegis ut ea quae carni sunt invisibilia, non inlirmis oculis
    exercuerint, quaesunt de dilectione pi oximi, ne cui- mentis per ea quacfacta sunt imellecta conspicint, et
    qiiam hnmiui nocealur : id est, Honora patrem et sempilernam Deivirtulem ineffabiliter cernat, vacare
    malrem, Non mmchaberit,Non occides,Nonfuraberit, vull ab omni negotio, et ideo sierilis; affeclando
    Non falsum testimoniumdices, Non concupiscesuxo- quippe otium quo studia conlemplalionis ignosctint,
    rem proximi lui, Non concupiscesrem proximi lui nou coiileinper.itur infirmitali hominum qui in variis
    ( Exod. xx ). Quibus quaiuum potnerit observatis " pressuris sibi dederant subveniri; sed quia et ipsa
    postea quara pro concupita et sperata polcberrima procieandi charitaie inardescit, vult docere quod no-
    delectaiionedocirinaeper tentaiiones varias quasi per vit: neque enim invidia tabescit, cum videt sorurem
    liujus saeculi nuclem, tolerantiae laburis adhaeserit, labore agendi atque patiendi filiis abiindantem; sed
    velut proRachel, Liaeinopinateconjungitur; ethanc dolet potius currere homines ad eam virlulem qua
    su-tinet, utad illam pervenial; si perseverant.eramat, eorum iiifirmitaiibus necessilatibusque consulitur,
    accepiis aliis septem praeceptis: ac si dicatur, Servi quam ad illaui unde divinum el incommuiabile nli-
    alios sepleiiiannos proRacbel; ut sii pauper spiritu, quid discitur. Hic dolor fignraius viddur in eo quod
    mitis, lugens, e-iiriens, sitiensque jusliiinm, mi.-eri- scriptum est, Et telavit Racheltororemsuam. Proinde
    cors, mundi cordis, pacificus. Vellet enim homo, si quia liquidus purusque imellectus de illa subsianiia
    fieripnssei, sineulla tolerantia laboris, quaeinngendo quaecorpus non est, ad carnis sensum non pertinet,
    palieudnque amplectenda est, slalim ad pulcliraeat- et verbis came editis exprimi non potest; elegit do-
    que peffectaesapientiae delicias pervenire; sed hoc ctrina sapiemiaeper quaslibel corporeas imagmeset
    rion uoiestin teria morientium. Hoceuim signilicare similiiudiiies uicumque cogitauda insinuare divina,
    videtur quod dictiim est ad Jacob, IVOHest moris in quam ab officiolalia dncendi cessare; sicul elegit
    loconoslrout minor nubat priusquam major: quin non Rachel ex viro suo et ancilla suscipere filtos, quam
    absurde major nppellaiur, quac temporu piior est. siue fibis omninoreinanere. B.ila quirtpeinterprejari
    Prior est autemin recta bominiseruditione labor ope- dicitur inveterata. Hanc habuit nncillam Racliel. De
    randi quae justa suut, qnain voluulas intelligeudi veteri quippe vila carnalibus sensibus dedita corpo-
    quaevera suni. Ad hoe valet quud scriptum est, Con- (___ reae cogitantur imagines, etiam cura aliquid de spi-
    eupistisapientiam?serva mundala,elDominusprmbebit ritali et incoinniiitabilisubsiaiitia divinilatis auditur.
    illam tibi (Eccli. i). Mandata uiique nd juslitiam per- Suscepii et Lia de ancilla sua filios, anmre numero-
    lineiiiia, jiisiiiiam quae ex fide cst, quac inler lenla- siuris protis accensa. Iiivenimiis autem Zelpham ejus
    tionuin incerta versatur: ut piecredendo quod non- aiicillain imerprelaii, os hians. Quapropler ad prae-
    dttm intelligit, etiara imelligcntiaenieritum consequa- dicatores fidei evangelicae,quoruin os hiat, et cor
    tur: quautum enim valet, quod modo commemornvi non hiat, cuni in Scripturis adverterimus, haecintel-
    esse scriptum, Concupislisapientiam,serva mandata, ligiiur ancilla Liae.Scripmni est eiiimde quibusdam,
    et Dominusprmbebitiltam libi, lanium et illtid valere Populus hic tabiis me honorat, cor auiem eorum
    arbilrof, Nisi credideritis, non intelligetis, ut justitia longe est a me (Isai. xxix). Et talibus.apostolus di-
    ad lidein, ad sapientiam vero inlelligetiliaperlinere cit, Qui prmdicasnon furandum, furarit; quidicisnon
    monstietur.Proinde in Iiisqui fiagrant ingenti auiore mmchandum, mmchurit (Rom. n). Veriimul etiam
    perspicuaeveritatis, non est improbandum stttdium, per hanc conditioiiem liberailla uxorJacob Jaborans
    sed ad urdiuem revocandum: ut a fide incipiam, et filios liaeredesregni suscipint, ideo Domintis dicit :
    bonis moribus nitantur pervenire quo tendunl. In co Qum dicunt facite, qum autem faciunt, facere nolite
    qiiippe quud adversatur, virlus est laboriosa; iu eo (Matih. xxti). Unde in labore viiiculorum vila apo-
    vero quod appeiitur, luminosa sapientia. Quid npus slolica : sive, iuquit, occasiune, sive veritate, Chri-
    est, inquit, credere? quid non raihi osietidnur inani- sius annuntielur, et in hoc gaudeo, sed et gaudebo;
    festum aliquod verbum quo videam rernm omiuum tamqiiain et ancilln pariente de prole numerosiure.
    scientire principium? Id enim esi in quod maxhoe ac Laemtui est quidem Li;e nHectiisex beneficioRachel
    primitns inardescit, si vel studiosus est nuiinus ra- D eduus. cum viium stium secum debita nocte cubim-
    tionalis. Cui respondeatur : Pulchrum est quidem ruin, acceptis a filio Liae mandragoricis cum sorore
    quod desideras, el amari dignissiiuum; sed pntisnu- cubitare permisil. De hoc autem pomi genere opinari
    bil Lia, el posiea Raehel. Ardor ergo iste nd id va- quosdam scio, quod acceplum in e-cam slefilibus
    leat utor.do uon recusetur, sed potius loleretur; cum feitfinisfeciiiiditatem paret; ac per hoc putanl omni-
    autem perventiiin fuerit, simul habebitur iu hucsae- niodo instiiisse Rachel ut hoc a fiiio suroris accipe-
    culo noii soluin speciosa iutelligentia, sed etiam la- ret cupiditate pariendi: quod ego non arbiirarer,
    boriosa justitia. Quamiibet enim acttie sinceriterque nec si tunc concepissei; nunc vero cum post Liae
    cernatur a mortalibus incommulabile bonuin, adhuc d.uosalios ab illa nocte partus Oominusei prolem
    corpusquod corrumpituraggravat animam, et lerrena donaveril, nihil est cur de mandragora lale aliquid
    inhabilqtioddprimilsensum,multacogitaniem(Sap. ix). suspicemur, quale in nulla femina experti sumus. Di-
    Ad UIIUIII ergo lenendum, mulla ferenda sunl. Itaque cam ergo quid sentiam, dicant hinc forle meliora
    duae sunl uxores Jacob liberae : ambae quippe sunt docliores : cum enim haec mala ipse vidis-em, et
    filiaeremissionis peccatorum, hoc est, dealbalionis, propter istum ipsum sacraelectionis locuin, id mihi
    quod cst Lab.m; verumlameu una amatur, et altera obligisse gratularer, rara enim res est, naturam eo-
    tpleratur; sed qti* mleratur, ip-a prius et uberius fe- rum diligenier, quanium potui, perscrulalus sum,
    cundalur : ui st non propier se ipsara, certe propter itoii aliqua a communi sensu remotiori scientia, quae
    ftlios diligatur: labur enira justorum maximum fru- docet virtutes radicum et polestales herbarmn. sedj
    cuu AD OPRRA S, EUCHERIIAPPENDIX. -IIWl
    homini remintiabat visus, A
    qnanfum milil et cnilibetProinde i me inlrabit, conduxienimte pro mandragorit filii mei;
    et Olfactiis,' et gusnis." rem comperi pul- :. lamqunm diceret, Dnctrinaequam dilisis vis conferre
    cliiam ei suavcoleniem, sapore autem insipido; et bonnm opinionem, noli defugerc olficii labnrem. Haec
    ideo cur eam mtilief tantopere concupierit, ignorare in EcClesia geii, quisquis adveiterit, cernil. Experi-
    me faleor^ nisi forte propier pomi raritatem etndo- mur in exemplis quod intelliginius in libris. Quis
    ris jucunditiilem. Cur vero ipsam rem gestam sancta non videat geri loio orbe terrnrum, venire omnes nb
    Scriptura lacere noluerii, quae nnn utique talia de- operibus saeculi, et ire in oiium agnoseendacverita-
    sideria mulierculariim nobis pro maguo insinuare tis, tamqitam in amplexum Racbel, et excipi de
    curaret, nisi aliquid in eis magnum quacrere coin- transverso ecclesiasiica neces-iiate, alque rudinari
    nioneret, nihil amplius conjicere valeo, quam quod in labnre lamquarii Lia dicenie, Ad me intrttbis, qui-
    ex illo commuiii sensti mihi suggeriiiir : ut illo mnn- bus casle mysterium Dei dispensnniibus ul in liujus
    dragorico pomo figurari inlellignm famam bonnm, saeculi nocte Deo genereni filios Dei, lauiiantur a
    non eain quasconfcrtur, cum laiid.int boininem pauci populis etiam in illa vila ciijus amore conversi spera
    jnsii atque snpientes, sed illam popularem, qua etiam saeculi reliqueruni, et ex cnjus prolessione atl mini-
    iliajor et clariof noliiia comparaiur; non ipsam per sierium regendaeplebis assumpti suut: id enim agunt
    scse expeiendam, sed intenii>>nibonornm, qua ge- in omnihus laboribus suis, ut illa professio n qua se
    neri humaito consulunl, pernecessariam. Unde dicit converleraiil, qnia lales rectores populis dedit, la-
    Aposiolus, Oportet eliani lettimonium habere bonum tius et claritts glorificetur : tniiiquam Jacob non re-
    ab eit qui fotiitunt (I Tim. m). Qui licej parum sn- cnsaiite nociem iJiae,ui Racliel pomis snavcolcntibus
    piant, reddunt tamen etplerumqne labori eorum per .B et clare. niieniibus poliatur; quae aliquamlo et ipsa
    quos sibi cunsulitur, splendorem laudis, et odo- prrjesianle misericonlia Dei, per se ipsam pnrit, vix
    rein bouae opinionis. Nec ad istam gloriam popula- tandem quilem, ijuia peiTariim est. iit, In priucipio
    rein primi perveniunt eorum qui suni. in Ecclesia, erat Verbum, et Verbum erat apud Dettm, et Deus
    nisi quicumque in actionum penculis et labore ver- erat Verbum; et quidquiil de hac re sapienter diciiur,
    santur. Propterea Liacfilius mnla mandragoiica in- sine pbanlasmaie carnalis cogiiaiiouis et salubriter
    venit exiens in agrum, id est, honesle ambulans ad vel ex pirte capiatur. Sequitur :
    eos qui foris sunt. Doctrina vero illa snpientiae, qute (Vers. 26 seqqj.) Da mihi uxores et liberos nieos,
    a vulgi strepitu remotissima in coniemplatinne veri- pro quibns servivi tibi, ut abeam; tu nosti servitutem
    latis dulci delectniiniie defigitur, hanc popularem qua servivi tibi. Ail ei Laban, Inveniam graliam in
    gluriam .qtiantulamcumque non assequeretur, nisi coiitpectu tuo; experiinento didici quod benedixerit
    per eos qtii in niediis lurbis agendo ac sundemlo milti Deus propter te; constitue mercedemluam quam
    pupulis praesnnt, non ut praesint, sed ut prosintrquia dem libi. Al ille, Tu nosti, inquit, quomodoservierim
    diiin isti aciuosi et negotiosi homines, per quos mul- libi, el quanta in inanibus tneis fueril possessio lua.
    liiudinis administratur utilitas, et qtioiuin auctori- Modicumhabuisti antequam venirem ad te, et nunc
    tas populis chara est, tesiiinoniuin perhibeni eiiami dives effeciuses, beaedixitque tibi Deus ad inlroitum
    reuintinri vitae propter studium conquircndaeet cou- meum. Satis iidvejtendus est et notandus Scripiura-
    templandae veritali-s,otiose qundaiumudu mala man- rum sensus, ne, ciun iia quisque locutus fuerit, qunsi
    drngorica per Liam veniunt ad Racliel. Ad ipsami glori >rivideattii; mullum enim interest quod adjccit,
    vero Liam per filium primogenitmn, id esi, per ho- Benedixit te Deus\ in introitu meo; ingressum enim
    nnrem fecunditatis ejus, in qua est nmnis JVuciusi Q voluil inteliigi, gratias hinc agens Deo. Sequitur :
    laboriosaeatque inter iucerta lentntionum pericliian- ( Vers. 51 seqq.) DixitqueLaban, Quid dabo libi?
    tis iictionis, qnam plerique hono ingenio prredili,, At ille ait, Niliil volo; sed si fecerisquod posulo, ite-
    stuilioque (lagrantcs, quamvis idonei regendis populisi riwn pascam et custodiampecora tua. Gyra onmesgre-
    esse possint, mmen vitant prnpter turbulentas occu- ges luos, et separa\cunctasoves varias et sparso vellere:
    paliones, et in doctrinae oiio, tamqiiambonuin speciosae s et quodcitmqnefuivum ei tnaculosuinvariumquefuerit,
    Racliel truunlur ampluxibus. Sed quia estl tam in ovibusquam in capris, erit mercesmea. Respon-
    ut etiam haec viia latius innotescens popularem glo- debitqueinilticras justitia mea, quando placili temput
    fiam mereattir, injustum esl autem ut eam conse- advene.it coram le; et onmia qum non fuerint varia, et
    quatur, si amalorem sutim adminisirandis ecclesia- maculosa, et fnlvd, lam in ovibttsquam in capris, fnrti
    slicis curis aptum et idnneuiii in otio deiinet, nec: me atgucnt. Dtxiique Laban, Gratum habeo quod pe-
    guberiiationi cominiinis ulilitniis impartit, proplercai lis. El separavit iti die illo capras, et oves,et hircos, et
    Lin snrori suaedicil, Patum ett tibi quod virum meumi arietet varios el maculosos; cunctum autem gregem
    accepitii, insuper et mandragoras filii mei viscura
    accipere? ? unius cotoris, id esl albi et-nigri velleris, tradidit in
    per uiiuni virura signilicai.s eoscmnes qui sintl manitt filioium siioritm, el posuit spatium itinerisintet
    agendi ••irluie babiles, et digni quibus regiiiieii Kc- generttm et se, dieruin Irium, qui pascebatreltquosgre-
    clesiaecommiiiniur ad dispensanduin fidei saeramen- gcsejus. Tollens ergo Jaccb virgai populeas virides et
    Uim, illi accen.-i studio doclrinae atque indagaiidaeell umygdtilinas,et ex plaianis, ex parte deeoriicaviteas,
    coniemplaiidae sapiemia:, se ab umuibiis actionuml- _ denaciisque cortwibus,in his qumspoliatafuerant can-
    molesiiis reinovere, atque in otio disccndi atque do- " dor apparuil; illa vero qum iniegra erant viriilia per-
    cendi recondere vnlunt. Iia ergo diciiuu est, Parumi manserunt; alque in hunc modum color effectus est
    est tibi quod accepislirirum meum, insupsr et mandta- varius. Posuitque eas in canalibus ubi effundebatur
    goras filiimei vit accipere? Ac si diceretur, Parumt aqua, ut cum venissent greges ad bibendum.anie ocu-
    esl quod hoinines favore rerum gerendarum neces- los haberenl virgas, el in atpeclu earum eonciperent;
    sarios iu otio dclinel vita sludiosoruni, insuper ctl factumque ett in ipso xalore coilus, ut ovesintuerenlur
    popularem gloriam requiril? Proinde ut eam jusle; virgas, ei parerent maculosa et varia, et diversocotore
    comparet, imparlil Racliel viiuui suurn sorori sure: tpuna. ln facto Jacob qui virgas exconicnvit, de-
    ilja iiocte : ut scilicet qua virtute laboriosa regiininii Jrabeiis ut albuni varie appareret, sic in conspeclu
    popiilorum accommodati sunt, etiam si scientiae va- fetus pecorum variarentur, cuni malres in alveis
    caredeligerenti suscipianl experientinm lentationum, aquariim biberenl, et visis virgis illam varieiaiem
    curarumque sarciuam pro ntilirate coiiiiniini, ueipsai conciperenl, ut ex duplici desiderio d.nn nvide bi-
    doctrina snpientiae, cui vacare siatuerunl, blasphe- btiiit el ascendunttir a inaribus, t.iles feius concipe-
    iiielur, neque adipiscatur ab imperiiioribus jiopulis, rcnt quales umbras arielum desuper ascendenliuni
    exisliiiiationem bonam, quod illa p nna signilicant, in aquarum speculo coiiteiiiplabaniur : ex virgis enitn
    eiii|uodnecessnfiumesiadexboriationeiiidisceniiiim. jn canalibus posiiis varius erat eilam imaginum co-
    S.:d plane ut banc curain suscipiant, vi coguntur, lor. Nec niirtim banc in cnnspectii lemiiiaium esse
    Satis ei hoc siguilicituin est, quod cum venirei des naturam, ufquales perspeierint, sive mente conce-
    »gro Jacob, occurrit ei Lia, eumque detinens ait, AdI perint, iu extrerab voluptaiis aestu quae concipiunt.
    1001 COMMENTARH IN GENESIM.LIB. 111. 1005
    (alem sobolem pfocreent; cum hoc ipsum etiam in j\ Miiltsequippe ejus senlentis juxta allegoriarum con
    eqnaruin gregibus.ipud Ilispanos dicatur fieri. Multa ceptionem sunt gr.ividae,earum ut quisquis eas »d solam
    flicuninr sitni i'.er fieri in aniiiialium foeiibus; et historiam lenere nititur, noiiiia per suain in-
    Juiniilianus in e:i cntroversia in qua accusabalur ctirtain priveiur. Niinniilli vero iia exierioribus prae-
    tiatro.ia, quod yEllnopeiii peperit, pro ilcfensione cepiis iiiserviiini, nt, si qui ea subiilius peneirare
    illius argiiiiienlaiiir, banc concipieniiiim esse naiu- voliierint, iniu> qiiidem niliil inveniani, sed boc sibi
    ram, <|iiainsupra dixiinus. Sed et iiiulieii :iccidisse eliam qiiod fnris loquuulur al»condanl. Unde bene
    iraditnr, el scripinni reperilttr iu libris aniii|iii-simi quoqtie uarraiioue liistoriea per sigiifiealioneni di-
    el periiissimi medici llippocraiis, iinoil suspicimie citur, Tollens Jacob virgas populeas viridet et amy-
    adnherii fuerai punienda, ciini piilclii-rriniiiiiipepe- gdatinas, et ex plalnnis, ex pnrte decorticavit ea», et
    ris-et utrique parwiii generique dis-iuiilem, nisi me- reliqua. Quid est viigas virides etaniygdaliiias, et
    moratus medicus solvisset qtisesiionem,iilos adnio- ex plalani-, anic nculos gregum pnnere, nisi per
    nens qnserere ne forle aliqua talls piclura esset in Scripiur.iruin seriem aiitiquoruiiiPatMimvilas aique
    ciiliiculn,qna invcnta, mulier a sn picione liberala senteiiti is in exempUm popnlis prseliere, qii:r ni-
    esl. Sed :id nanc rem, qti un fccil Jacnb, virgarum miriim quia juxia ratiouis examen rect:e siint, virgae
    tx diveisis arboribus itiuin copnlaiiu qwd contulerit nomiiianlur. Quibus ex parie corticem subtrahit, ut
    ulililalis, qiiodatlinetail varias pecudes miilliplican- iu liis qti:e exspoliantur iniimus camlor appareat, ei
    das, imn appnret ninnio; nec aliquid ad hoc com- ex parie corticem servat, ui sicut fucrant, exierius
    modi interest, utium ex nnius generis ligno varientur in viridiiate permaneant; variu-que virgariiin color
    virgaj, an plura sim iigiiorumgenera, ciim sola q»33-_" eflicilur, dum cortex ex parlesub rahiiur el ex parte
    ratur ligiinruinvarietas. Ac per lioc cgnovil iuquiri reiiueiur; anie cnnsider.iiioiiiseniin nostrae oculos,
    prophetiain aliqiiam res isla, quam sme duhio, ut prxccdeiiiitim Pairuui sentenii:u qtiasi viigae vaiise
    propheta, fecil Jacol), ei idco nec fraudis argueudus poniinitir. In quiliu-ilam pieriimqne inlellecium lil-
    est; non enini tale aliquid nisi revelatione spirilali ter.e liigiiniis,el i|iiasi coriicem ^iiblraiiiuiiis, etduin
    eum lecis-e eredeiidum esl. Virgie populex ei amy- plerumqiie inielleciuni liilerae:scqiiiinur, qtiasi cor-
    gdalime, siveex platanis, le-titnonia inielligenda suut ticem reservaiiiiis; dumqtie ab ipns corlex litierse
    ex lege alque prophetis et agingrapltis; qua; liomi- subducittir, allegoriie candor inieiior deuionsiratur;
    nus nnsier ex paite deroriicavil, el ex parle iu pro- ct duin cnriex rclinquiiur, exierioris intelligemise
    prio colore dimisit: decoriicavii enim cum dicii: virentii exempla mousirantiir. Qnas bene J;nob in
    Scripwm est, Oculumpro oculo, demem pro denle; aqna; can.ilibus posuit, quia et Itedeinptnr nosier in
    ego auiemdico vobit, non reddere adrersario omnino libris eas sacne scienti.i:, qtiibus nos intrinsecus in-
    talionem(Matth. v); vel ciim iuierrogntus a Judaeis fundinitir, fiiii. Aspicienies arietes cum ovibns co-
    si deberet uxorem quis juxla priecepiiim Moysiqua- eunt, quia ralionales nosiri spiriius, dum in earmo
    cumque ex causa dimittere, respondissescrilnlur, ad inlentioue defixi sunt, singitlis qiiibu-qiie actiunibus,
    duritiam coidis eorum fuisse a Moyse pneceptum : permi-ceniur, ut lales foeiusoperum procreent, qua-
    namabiniiio non iia fui.-se(ld. xix; Murc. x); et iia exempla prsccedeniiumiu vocibus prxccptorum
    iierum, Srriptum est enim, Diligesproximumluuin, videni, et diversuni cnloreni proles boni operis ha-
    el odiohabebisinimicumluum; cgnaulem dico vobis: beanl, quia el noiinuiiiqiiain, subiraclo litler:e cor-
    Orate proinimicisvestris,el benefuciteliis qui vos per- tice, aliius imerna cmisiderai, et reservaio nonniim*
    sequuniur( Ma.ili. xxu; Luc. x; Marc. x); et cae-C quam liisioria; tegmiue, bene se in exterioribus for-
    lera : liunc enim versiculiini ex purte decorticare m:it.
    visus esi, CIIIIIdicit drbere diligi inniiiciini; ex parte (Vers. 41.) Igitur quando primo tempore ascen-
    vero iu proprio colore dimisit, illnd videlicet qund debunl oves,ponebatJacobvirgasincanalibusaquarutn
    de diligendoproximo anie pramisit: oves eiiim ac- ante oculosarietum et ovium, ul in earum conlempla~
    cipiendi siml ii qui ad iidcm veniunt Christi; arieles tione conciperent,usque in eum locunt, Ubi mutatlit
    vero, beati intelligendi sunt aposioli, seu Ecclesia- tnercedemmeam decemvicibus.lloc enim quando et
    riiinmmistri; camilesautem aquarum. Evangeiioruni quon.odo facium sit, Scriptura non narrat; i-eduti-
    accipiendisiini libri; virgaj vero lestimonia suiit ve- que factuin est qnod isie coniinemorat: nam dixit et
    teris Tesiainenti,qua-Evangeliiscontexta noscuntur. hoc uxoribus suis, quando eas vocavit in campo:
    Primuni auteni tempuscoi.ceptionis,aut Peniecostes conqiierens tniin de patre illarum, ait inler caetera,
    accipiendus esi dies, iu qna per pncdicatinnemapo- Et mutavitmercedemmeamdecemvicibus,sive decem
    sioloruin, velnl primitivitii.i millia viroruin scribun- agnornm. Iutelligitur ergo per singula tempora par-
    lnr simul concepisse divimim seriii«uein; aut cerle tus ovium, cuin videret Labau tales lceiusesse na-
    lenipns accipiendunicsl Qundragisiin.eant Pasclia:, tos, qtialesplacuerat ut ad Jacob periinerent, fraude
    iu qno pumileniibuset catecbuineiiis juxta inlelli- pacliim inutiisse; eldixi.-se, ut futuro loetu alios
    gciilia:illorum iiieiisuram, aut spiritaliler Scriplura- pecudum colores in inercede haberet Jacob. Cum
    rum lestimonia proferuntur, aut cene secundum bi- autem ille virgas varias non supponebat, non nascc-
    siorise textum, utrisque videiiiet apta, ex quibus va- bautur varii, sed niiius coloris, qtix Jacob ex novo
    leani auditu coucipere, el fructus bonoriiin operum _ pacio aulereb.it. Quod cuiti vidisset Laban, ruisum
    procreare. Deconicaniur enini simul virgae, cum " pactum fiaude muiavil, ut ad Jacob varix perline-
    Scripmrariim loliinonia, qu* secuiidiimln.-loriani renl. Ttinc illnruiii stippositionevirgarutu, varia na-
    nei|ii:qu ni siare videntur, spiiitaliier asaccrdolibus scebanlur. Ergo quod ait Jacob uxoribus, Mutavit
    explaiianiur, ut de lepra parieiis ri pcllicula: staini- mereedemmeamdecemvicibus, et poslea ipsi Laban
    nis el sul tegtninisin Li-viiicoscripiuiu e>i. Quodau- siiniliier, non ita dixit quasi provenerit socero ejus
    tem pro mercede sua Jacnb var.um et fulvtim sive ipsa fraus : ut eniin ci non proveniret, Deum sibi di-
    maculiismntam in ovibu* iiuaiti in capris sibi dicil xit adversum illum affuisse. Decem vero vices pra
    dari, lioc siguilicai quod in EvangelioScribis et Pha- decem temporibus pnsuit quibus oves quas pascebat
    lisa*is legnur respondi.sse: lVonveui vocare justos, per sexeniuiu peperunt; bis quippe pariebant in
    %edpeccatoreiin pamiteniiam(Maith. \x). Quod vero aiino:coniigeiai enim ut primo anno qup inier se
    :ni: Respondebittniliicrasjuslitia mea, jmlieii lenipus pacii suni, et ad cas pascendas placilo liujus merce-
    indicat, quando (ideliliusreddituius esi bejtiiudinis dis accessit, semel parerent in fiue anni; quia cum
    seinpiieriiam mercedi-m, ei inlidelibusac pra-vari- accessit, j:un semel pepererant, rursusque sexto
    satiinbus pcenarumillaturus cst uliionein.luiellectus annn, id e->t,ultinio, cum semel peperisseni, exorta
    sarri cloquii inter lexium et inysieriiiin lanta est necessitaie proleciionis, prius recederet quam ite-
    [ihraiione pensandus, ul utriiisqucparies lance mo-, rum parerent; ac per hoc cum priinus annusalque
    tler.iia, limc iieque niinia;(li^cusbiOnispoudus tiepri-,. uli.iiiius duos ovium p;irtus sub illo babereui, boc
    uiat, ueque rursuni torpor iucuriaevacuumreliuquat. est, singulos, medii vero quatuor anni binos, tiuot
    P^TKOL. L. ..:..- 32:i
    1005 AD OPERA S. EUCfiERlI APPENDIX. 100*
    omnes^lecem. NeCniiruni quod haecdecem tempora a A nus Venit. Potest etiam jper Laban munilus exprimi,
    noiiiine vicisfsitiidinumappcllavit, quia iisdem tem- qui cuiii furore Jacob persequitur, quia eleclos quos-
    poribus naSe%banlur: veiul si quisquam dicat, perr qne, qni Redemptoris ivostri inenihra sunl, perse-
    tot viiioPmiasOTltot messes, quihiis inlelligaluriin-- quendo opprimere conaiur. Hnjiis liliam, id est.^eu
    nterus^linitrhmi 'Pecudiiiii&tiiem'illins iregioiiis fe<- miindi, sendiaboli, Jacob ahsiulit, coni sibi Christus
    diniliias, sicut Italicarum , lania ieriur, ut bis inD Ecclesiainex gentilitaie conjnnxil; quam ei de dnmo
    annO j*riHhl. Sequitur : palris al>siraxit, quia ei per propheiam dicit, Obli-
    ((Japv^XK'1.— Vers. ei11 seqqJ) Surrexitcametos e viscerejropulumlunmet domumpalris iui (Pt. XLIV).
    itaque
    JdcobiW tmposilfotibtris conjugibmsuper t Quid vero in idolis, nisi avariiia ilesignaiur? Unde
    ab1i!,>t0(qWe*innemmbstantiamw-greges, -etifuidquiti
    i per Paulum dicitnr, Et •avuriliaquceeslidiAorumser-
    in M^sopdlamiaacquitietat, tpergens ad J-saacpalremi vilut (Epltes.y). Laban ergovenicns apud Jacob, ido-
    tutim tid 'tetram Chunaan. Eo >temporeLaban ieratt lum non invenil, quia ostensis iiiiindi lhes:nirisdia-
    ad tondendas<ives,etRachel<furata<e»tidola patritstti,, bolus in Redeniplore nostro vestigiacnncupiscentiae
    noluiltfueJacobconftterisocerosuo'quodfugeret. Cum- terrena?non reperit. Sed qnae Jacob non habuil, ea
    que oMHssel Wmipsequamomnia quwjtitis ejuttrant, , Rachel sedendo cooperoit. Per lt»chel qnippe, quae
    el ttmntetramiuensopergeret eontra montemGalaaih. et ovis dicilur, Ecclesiafiguralur. Sedere auiem, est
    Non tjoed eo lempore €alaath mons dicerelur, seilI humiliiateinipceiiitentiae appetere, sicut scii|ituin est,
    pelraiiiicipalionein, ot 'frequenter diximus, illo voca- Surgile postquam sederitis(Ps. cxxvi). Rachel «rgo
    lur nomine, quO|iosiea noncupindiisest. Nvntiatum t idolasedeniJocooperuit.qttasancta Ecc'esiaCliri-tum
    est Latati die twtio quodfugeret Jacob. Qui assumptis s< m sequens, viiium lerreriaj concupiscemiaeper humili-
    '
    fralribussuis persecutusest eumdiebusseptem.et com-. tateinictam pcenitentiaB cooperuit.De hac cooperalioneper
    prehenditeuin in vwnte iiataath, viditquemsenmis; prop Daviil dicitur, •BeatiquorutnrcnnsswsUnt
    dicentemtibi Deum, Gavenequidquamatpereloquarist iniquiiales, et quorum tecta sunt peecata (Ps. XAXI).
    conlraJaeev. Jamque Jacob exienderaiin monletaber- WosqiiideinItachel illa significabai,qni idola seden-
    nncutum,quttndoilte eonsecutusest eumcumfratribmi do premimus, si culpas avaritiae pceniiendodannia-
    tuis. lntodemmonte 'fmittentorium,et diicitadJacdb:: iiius. Quseavaritiaeimmundilia nnn illos qni viriliier
    Cur iynoranleme fugerevoluisti,nec indicare mihi, vt[ ciirrunt impedil, quibusdicitiir, Virilileragite « con-
    pfosequeierte mm •gitudio,tt cunticis, et tympanisetl' fortelur cor vettrum (Pt. xxx); seii lios hiaxime im-
    eitharist flon espatniisutQseularerJilioimeoset filias? pedit, qtii quasi «ffeminaiogressu gradientes, per
    Stuile operatus et. <Evmhcvalel quidemmanus meai blandiiiieutasaecnUre«ol\u aiir. Uinle illic ejusdem
    reddere libi ihalum; sedlieuspalris lui herittixit mihi, Ruchelis h:ec Verba sniil, Juxta consuetudinemfemi-
    CavemloquarhcumJacobquidquamduriust Etto:ad l narum nunc accidilmihi : ni est, qnasi imiln-hriase
    tuos ire cupieeae,« tietiderio tibi erat domus patrH haheie iiinotnit. Laban autem postqvam penecutut
    tui, cur furalu* «i deotmeos? Nolsndum est quod a esseiJacob, el inventdseteum, et locutiessent inter se
    priiicipiolibrinuwcprimum inveniniusdeosgeniium; inientesfiedut. tulil Jacob tapidem, el erexit illum m
    superiorrtius quippe Swiptur» locis Deum noinina- titutum, dixitque fratribus suis, Ajferle iapides. Qui
    bant. Sequitur: congregnntesfecerunttumulum, quem vocabatLaban,
    (VferS.*5.) TutHAtaqueiapidem, et erexit4;lum in Tumutumtestis; elJacob, Acervumlettimonii. lmer
    «ifu/uhi.Diligenier enim adveriendum est quomodo fideleseni.intam Jmla-o»qiiamjgentes, testis esi lapis
    istos titulos in rei cuju<quetestimonioconstituehant, C ( eminens similitudine €lirisli, et acervus lapidum,
    non uteos pro diis colerent, sed ut in eis aliquid qttod est tnrlia credentinm. Seqnitur:
    signiflcSreuir; Seqtiiuir: (Cap. XXXII. — Virs.. 4, 2.) Jacob quoque ebOt
    (Vers. 47.) Ou<>m wcavit Laban, Tumulum testis; ilinerequo cceperal,fuerunlqueei obviamangett Dii:
    ulerquejuxla propriem- quos cum vidinset.aiiiCaslra Dei sunt hazc.Et uppet-
    et Jaeob, >AfceW.'iim't8«timonii:
    tem linguie tum.Tradiiur abeis qui ei Syrani ei He- tavilmoinenloci iUiiisyManaim,id est, cattra. Castrs
    braiahi HngtiSiiinoverunt, propter proprieiatis Buas Dei qosevidit-Jacni) iri itinere, nulla dnhitaiio »st
    ciiju-tjnefactum; fieri «nim solet wt aiia liogua iion quod atigelorum fuerii multimdo.E-aquippe in S<:rip>>
    dicalur tiiiO verbo cfuod alia dicitur, el vicinitai* tnrrs, creli miiiiia lioniinatnr. Pulclire ad fratrem
    sigriificMfonisquidqoe appelletur; erat enimLaban iiiiros inimicuin,angeloruuise coniiiantiHmexcipitur
    Syrus.Jet afitiquaro iinguawi parenwm provincia;in choris.
    qua liabitabiil sfcrmone non mutaveral; hoc enim (Vers. 5 seqq.) Mititautem nuntiosarile*ead Etau
    medie posiiumesl, quodniriqueconvenirei, ei ei qui fratrem smm in regionemEdom, pracepitqueeis, di-
    dixerai, Acervus lesinnowii, et ei qui dixerat, Tu- cens, Sic loquiminidominetneo: Hatcdicit fraier tuut
    mulus'testRV.Seqrfturi Jacob, Apud taban •peregrinalutsnm, el fiti usquein
    (Vers.49 >s*qii.')Intueatur <Dominut el judicel inter pmtentem diem. Eabeo boves, etasinos, et oi,es,0t
    nos, quando nceiseriinus « •nobis,si afflixerisfiliat terves aiqntanciiiai; milloqueleqationemaddominum
    meai, 'etti rntroduxerisuxares alienas tvper eas. Nul- meum, ut inveiiiamgtaiiam incon pectu tuo. Revtni
    lui temtbnh nbtlti testk itt ubtquel>eo, qui preestm tunt ad Jacob nuntii, ditentes, Veniinusad Esau frt-
    reipiVH;'QuttdtJick Laban, Nullus sermvnit nostrinTJ trein tuum, etecce properatin occnrsnrntuutncumqus-
    teitii eitabsque Deo, qtii prwternresptiit, iinllns ex- dringenlisviris. Timuit Jacob valde, et perlerntus di-
    tranaSrilni priwer -testifiealioneinDei, quem ita -h»- vitilyoputum.nuisectimerat, gregeiquoque, etavtt,
    bere deber*hi, «tmqnain nemocum eis esset quetn et boves,et cetmeto» in duas turmas. Quaeri poleslqnO-
    testimoirioejnsjungereiit. Posi longam igiiur servi- m»do habuerit fiilein proinissionis>Dei,quando qui-
    lutem quam Jatx>bapud socerum suum pro uxoribus dem dixit, Sivenerit ad turmam primumfrattr meut,
    velut mercenaritts sustintiit, praecepit ei Dominusui et percusserileam, alia turma, qua retiquaest, saUa-
    reverieretur iti p.rtiriainsuam; lunc ignorante socero bitur. Sed etiam hoc lieri potuii, ut avtrteret castra
    cum uxoribus«t comitatu preperavit. Laban antent ejus Esau; «t tameh Deus posl illam afflictionem
    conseCufdBest eum 4n montem Galaathcutn furore, adesset, tit iiberaret eum, «t quaepromisit iihpleret.
    atquetdola quseRachel Itirata «rat apud eum rei|Hi- Et adiiionendi sumus boc exemplo »t qnftmvis<*re-
    sivit, nec teperit. Quid igitur ipsum hoc sibi ligura- dainttsiri Deum, faciainus tamen qtiS faciendaBuWt
    liter velit, inquirantus. Dnm Labari superius aiiafn ab bominibos in pra»9idiuinsalutis; ne praelermit-
    gerat personam, nunc tanien diaboli lypuni (igtirat. teniesea Dewntentare videamur. Deniqueposlbapc
    Labariqliippeinterptetaiur^ ealbatio.Denlbatioainem quie verba dicat idem Jacob, cohsitJferaiidum«st:
    diabolus iion inconvenienter accipitur, qni ctim sit iicu», inquit, fdlHt mei Abraham, elDeut patris m#
    ex merho tenebrosus, irtinsfigurdtse in dngelumlucii' Itnac. qui dixisii mthi, Rererterein Utrtamtuafti, et ih
    HtiicServivitlacob ex patre reprOboruiri locumnalivUatistua, *l beM fatfam-tibi; trfikoTtum
    udaicus populus, ex cujus carne incarnalus Dotni- cunctismiserutionibut,et veritbteotum etcpiestittrvtt
    SlhQtir.xVj:
    1005 COMMENTARII IN GENESIM.LIB. III. 1003
    liio; in baculomeo transiviJordanemistum, el nuric A verat impetravit; ac sic htijus riOffriiiisim!!OS;rio!
    cumduabuslurmisregredior; erue iiie de nianu fralris benediciiofuit. Inlerpretattir antem istael, princ'ep9
    mei, quia valdeeum limeo, ne forte venierispercuiiai cum Deo; sive, ut alii volunt, vir videns Deum, qtted
    mdtrem-cumfilih;tuVocutntes qttodbenefaceresfnihi, erit in fme pr«mium sanoibiiim onrniattn Tetigit
    et dilataiessemenmeumsicut arenam ntafis, quai^prtis porro ilfi idem angeiiis, Veluti ptiieValehii,!lalitfi'di-
    multiludinenitmerarinonpbtest. S;il5sin his wrbis et nem femoris, cuniqweisVo'rnwdoclandiini ^retKiid^i-
    hnmanaiuflrmiiasei fidespix-tatis-apparet.St'quiWr> Erat itaqne unus atque ideWiJa^cob,et benedicius e't
    Cumque'dorntmetibi nocle illa, sepdrabcttde hkqita! cliiudus: be.iedictus,'ftreisqui iridiristnm ex eodeiii
    hitbebatmuneta Esau fmtri $uo, cupras'ditceittas,kif- popiiTocredVdefurit,alque iii infidelibiisclaudiis.Nath
    cos viginti, oves duientas, el arieles vigirili, cametot femoris laiitudo, esi gerierismwrtiiudn.Pluresqiiippe
    [celascum pullissuis triqinta, vaccas quadragrnta, et stiriti'n eastirpe dequibus propheiice prseiliciuiiie'st:
    tauros vigrnti, asinas viginti, ei pullos eWrumdecem; Et claudicavefunta setiiitisstiis [Ps. xvii). Seqilitnr:
    et misit per inanusservdfuiHsuorum sfnguHos^eorsum (Gap. XXXIII.^-Vei's. i sefqq.)LA)imis auiemJacdb
    greges.Dixitqmpnerissuis, Antecediieme,Wsfi tyti- oculosvidit vetiienTem Esatt; et cttm eb qtiadririgenlos
    liiiminter°gregem',eigregem: Et-pfatCepitjftiori,diceitt;' viros; divisitquefilios 'Lttbeliiachel, ambaritrriquefd-
    SiobviiimJttibtierisEsaii frutremineurn\el inierfogave- mularum; et pOsuHuirtimqtieanciltdm- et tfberosearurix
    rit ie, cnjus 'es? atrt, quovadis? et cujus tttm ista qiite in principio, Liamvero'et filios ejui rh secundoloco,
    sequeris?respbiidebis,Servi tuiJacob; muneramisil Rachelautemel <$os'eph riovissimds;et ipseffroqreiliens
    dominomeoEsau : ipse qiioqttepostnos venit.Simiti- adoiwvitproriiisin terrd septies, dqriecdppropinquarft
    ter ntandatadedilsecundoa'cteitio,eicunctisqui sequc- frtfler ejus. Cuireris ildqtte dlviain Esau fratri suo,
    banlurgreges,dicer.s:lisdeinverbisioquimimad EsaU, " ariiplexuiusest eurh, sifirigensquecoUumet oscutarit
    cumittveneriliseum; el uddelis,Ipsequottuesefvusttrus flevit.Levatisqueoculisvidilmuliereset liberoscarttm,
    iter noslrnininsequilur;dixit enim, Placaboillummu- et ait: Quid sibi voltinlisii, el si ad te periineril? Re-
    neribusqumprwceiunl, el posieaeumvidebo: forsilah spondit, Parvuli Sunt, qitos dondvitinihi Deus senfo
    propiliabilur nnhi. Puecesseruntilaque munera arite tuo. Ei appropinquantesdncillmet filii earum, incur-
    eum; ipse veromansitnocleilia in aastris; dixitenim, vati sunl. AccessttcjuaqueLia cUmfiliissiiis, el simi-
    Ptacabovullumejus i;i muneribusprmceientibuseurri, liter adoraverunt.Extremi Joseph et Rachel adortive-
    Scriplor libri narral deJacob; dixit enim, Placabo rttnt. DixitqueEtau : Queeriamsunt istceturmcequai
    vulfumejus. obviamhabui? Respontlil,Ui inveniremgratiam corarii
    Hucusqueverba Jacob dixisse intelligilur; csciera dominomeo. El itle oit : Habeo pluririia, frater mi,
    vero sua imulisse, qtiod ait, In muneribusprasceden- sinl tua libi. DixilqueJacdb: Noli itafacere, bbtecro;
    tibuseum: lamquamdiceret, Ih muneribusqiiaeprae- sed si inveni gtatitim in ociitistuis, accipemunuscu-
    cedebani Jacob, placaho vultmn frairis mei; ordo lutride trianu mea; sic eriim vidi facieritluarit, quasi
    enim verboriimJaoob: Placabovultum ejus, et post videremvidlum angeliDei. Quid sibi vult qiiod Jacob
    hsecvMebofaciem ejiis; for^itan enim suscipiet fa- ait fratri suo : Proptef hoevidi faciemtuarit, quemad-
    ciem meam; inierposiia autem sunt verba scriploris, modumcumvidet aliquis facieihDci? Ulfum paverilis
    Jn muneribuspratcedentibuseum. Scquilur: et perttirbati aninriverba iisque in hanc adnlatioiieiti
    (Vers. 22 seqq ) Cumquemature surrexissel, tulit prortiperuni? an secundum aliqiiem inlelleClumsirie
    duasnxoresiuasei lotideinfamulascumtindecimfitiii, peccato dicta accipi possnnt? Forlassis enim quia
    et transivittqrrentem Jaboch: transducthqueomnibusC dicli sunt ei gentium dii, quassunt daemonia,lion
    qucead se perlinebant,remansitsolus; et eccevir lu- prsejoditetur ex liis verbis boniiiii Dei, norienim di-
    ctabaturcumeo usquemane. Qui cumvideretquodeum xil : Quemadinoduinsi vidererii faciem Dei; sed,
    superarenonposset, tetigitnervum femorisejus, et sla- cumvtdelaliquis.Ipse auieinaliquis, queriisighificare
    tim emqrcuit.Dixilquead eum : Dimitleme,jam enim possit, incertutn est. Alque iia foriasse lemperata
    atcendilaurora. Respondil: Non dimiltaiitte, nisi be- sunt verha, ut et ipse Esau sibi delatum tantuin ho-
    nedixerismhi.Aitergo : Quodnomenesl libi? Respdti- norem grate acciperer; et qui ha^cetiam aliier iniel-
    dil: Jacob. At ille : Nequaquam,inquit, Jacob appel- ligeret, cum, a quo dicla sunt, nullo crimine inipie-
    labilur nomen tnum, sed Israel : quonidm si contra tatts argneret; quod sibi benigitoanimo dicia hsec
    Deumfoylisfuisli, quantomagiscontra hominespree- verba fraterna sunt, quoniam el post bonam siisce-
    valebis?InterrogavileumJacob : Dicmihiquoappella- ptionemmettisipse transierat. Potuit eisic<iici,quem-
    rit nomine? Respondit: Curqutwisnomenmenm,quod admodum el M«ysesPbaraoni Deiis dictus est, se-
    est mirabile? El benedixiteum in eod m loco. Voca- cunduin quod dicit Apostolus: Et si sunt qui dicuniur
    vilqueJacob nomenloci illius Phanuel, dicens: Vidi dii, sive in cmlo, sivein terru, quemadmodumsunt dii
    Dominumfaciead faciem, cl salvafacta estariimamea, mutli el dominimulti(1.Cdr. viti) : mnximequia sine
    Sensus ilaque bic est: Nonvocabiinr nomen tuuin articulo in Gra-codiciiun esi, quo ariiculo evideit-
    Supplantaior, boc est Jacob; sed vocabitur Princeps tissimesoletveri Deiuniusfiefi signifiCatio;nonfcnim
    cum Deo, hoc est l.-rael; quomodoeniiu ego prinCeps dixit: Kpoawrrov TOU OIOU,sed dixil, Tspotranrov 9so0.
    sum, sic et in, qui mecuitiluctari | oiuisli, Princeps Facile atitem hoc intelligunt qtia disiamia dicalur,
    vocaberi-. Si autem inecum, qui Deus sum, sive an- ^ quiGnccuin eloquiumaudire aique intelligere solent.
    gelus (qiioniam plerique varie inierpretaniur), pu- **Seqtiitur :
    guare.poluisti,quantomagiscum boiuinibus, iiocesl, (Yers. 15, 14.) Ait Esau ad Jacob : Gradiatriursi-
    cuiii Esau, qnetn formidare nmi dcbes? Illud aulem mtil, et ero sociusitineristui. DixitJacob: Ndsli, do-
    quodin libro Nominuminterpretauir, Israel, vir vi- mine mi, quod parvulos habeam teneros, et ovesac
    dens peum, sive mens videns Deum, oniniuin pene bovesfcelasmecum; quat si plus in ambulandofecero
    sermonedelriiuin, non lam vere quaui violeutermihi labdrare, morientur una die cuncti gtegis. Proecedal
    interpretaium videiur. Quamvisigilur grandisaucto- dominusmeusante tervumtuiim, et cgo tequar paula-
    ritatis siiil, el eloqUenli*ipsorum uos umbraoppri- tim vesligiaejus,sicut videroposseparvulosmeos,donec
    iuat, qui Israel, virutn sivementem videnlem Deum, veniamad dominummeumin Seir. iloc enim, sicut
    transiulerutif, nos magis Scriptnrse, el angeli, vel Scriptura divina narrat, Jacob non fecit, ut ad Esau
    Dei,'qui Israel ip-um vocavit, aiicioritate ducintur, perveniret in Seir; sed eo perrexit itinerequod dui-
    qiiambujuslibeteloiiuenlucsecularis. Hocautem no- gebai ad suos. A» forte veraci animo promiserat, sed
    meii illi ub angelo impositumqui cum illo luit in iti- aliud postea cogitandoclegil? Sequitur :
    nercdeMesopotamiarcdennte luctaius,iypum'Christi (Vers. 17 seqq.) El Jacob venitin Sochot,ubi (cdi-
    evideiiti^sjinegerit. Nam qund ei prevaluit Jacob ficata domo,et /ixis tenloriis, appeilavilnoWerilociil-
    miquevolenli, ut mysleritimligurarel, siguilicaipas- lius Sochot,idest, tabetrnaculd;tfantiviiqueSalerii ti'r-
    sioneii)Chrisii, ubi visi sunt ei prtevalere Judtei. Et bemSycimorum,quceest in term Chanaan, pdilquam
    tameu beiiediciionemab eodem angeloquemsupera- reversusesl de MesopotamiaSyriat, et habitavitjuxta
    jOtTJ AD OPERA S. EUCHERll APPENDIX. 1008
    oppidum,emitquepurtemagri. in qud fixil tabernacula, A trem tuum. Qtiare non dixil, Kt fae ibi alfare mihi,
    fiiii Emor. patrh Sichem, cenium agnit; et ereclo qui apparui iibi; sed Dens dieii: Fac ibi aram Deo,
    )nibtultari invocnvilsuper illud (oriitiimumlleum Itrael. qni apparuit tibi ? Uiruiii Filius ibi apparuil, et Dens
    jE-t aniem usque hodie civiias ir.ms Jordanem boc Paier hoc dicil? an in aliquo genere lociilionis an-
    flvicabul", id est, Socliot, imer psrtes Scyilnpoleos. niimeraiidiiin, sicui est illud : Pluit Dominuta Do-
    \Et veniiJacub Salem, civitatemSichem, in terra Cha- minq (Gen. xix) ?
    * naan. eumvenistetde MesopotamiaSyriat. Enorobo- ( VITS.2 seqq. ) Ait: Abjicitedeot alienot. qui in
    ruur q io inodo S dein, Sicliein civuas nppelleiur, mediovestti tunt, et mnndamini. el mutatevettimenta
    CIIIIIHierii-alem. in qua regnavil Mehh sedech, Sa- vettta, Surgite, el ascendnmnt in Beihel, et (aciamut
    lemaitiesililiila; aut enim unius nomiiiisurbs ulra- ibi atiare Domino,qui exuuiivit mei» die iribulationit
    queesi, quo'l etiamde pluribiisJudieaclocispossinnus mem,el fuit tocius ilineris mei. Dederunlergo ei om-
    invenire, ul iilem urbis el loci nomen in alia atque net deosalienos quos hubebani. et inaures quee eranl
    alia liibu sii; aui cenc istam Salem, qme nunc pro in aur.but eorum.Aiille infoiit ea tubter lerebintnnm,
    Siciieiii noniinatur, dicimus hic iulerpretatam con- qua>ett post urbem Sichem. Quaritur quare inaines,
    tummatam aique perfeciani, et illam qiiae postea qux ornainenia erani ei a<!itlolol>triamnon periine-
    Hienisalein dicta esl pacificam,nosf o sermone irans- bant, nisi qiiiu inlel igendiitii est phylacleria fuisse
    ferri : iiiriinique eiiim acceutu paululum declmato diKinonioium?Nam Rebeccam a servo Abrahte in-
    hbc vocabulnmsonat. Sequimr: aures accepisse Scrii.tura le-taiur; qund non fiercl,
    (Cap, XXXIV. — Ver-i.1 seqq.) Egretsa ett autem si ei inaures oriiametni gintia non licerenl. Ergn
    Dina filia Licc, ut vidertt mulieret regionis illius. „a ilhe inaiires, qua>cimi idobs datae MIIII,itl diclum
    Quam cum vidittet Sichem filiui Emor Ethmi, prin- est. idolorum pliylacteria ftietunt. Sequilur:
    cept terrmillius, adamavit eam, et rapuit, et dormivit (Vers. 5.) Cumque ptofecii essenl, terror Domini
    cum itla, vi oppriment virginem, el conglutinata ett invasilomnescirca reyones, et non tunt awi pertequi
    anima eju*cuniea, tthtemque blandiliit delinivit; et recedentes.Inriiiiainiisadvertere quo tnodo Deo*ope-
    petgens ad patremsuumait: Accipemihi puellamhanc retur in meoiibus honiiiiuin: a quo eoini linior Dei
    eonjugem.Si jam coni illa donnierai eainque liumi- faclns est in illis civitatibus, nisi ab illoqui stia pro-
    liaverat, quoinodopostea virgiuein vocai, ni-i forte inissa in Jacob (iliisquceju- tiiebilur? Sequiliir:
    virgo iiomeii atiatis est secundum Hebr:eum elo- (Ver<. 6.) Venit igiiur Jacob Luzim , quie ett in
    quiuin? an potius per recapitiilaiionein postea cnn- terra Chanann, cognOmento Be.thA,ipse et omnisvo-
    memnraiur qtiod primo faciuin est ? Prius enim po- pulut cumillo ; mdifiavilque ibi nltare, et appellavil
    tuit intendere anima: ipsius, et adamare virginem, et iiomenloci, domus Dei; ibi enim npparuit ei Deut,
    loqui secuiidumsensiim virginis; et deinde cuni illa eum ftigtrei fratrem suum. Ecce inaniiesiissime cnm-
    dormire eamque humiliare. Dina quippe ut mulieres probatur Belhel, noii Ulamau, ut Septnaginta inter-
    videat extraneae regionis egrediuir, quando una- preles dixerunt, sed Luzam, id est, Amygdalum,
    qicrque mens sua siudia negligens, actiones alienas ante vocitaiam; nec mirum deb>'t videri: multis
    curans, extra hahituin atque extra ordineni proprium eniin locis IMCaccidit, et in civitaiihus, et in flmni-
    evagalur. Quam Sichem princeps lerr;c vidit et ada- nibus, et in quibusque terrarum locis, ut ex aliis
    mavit, quia videiicetiuveniam in curis exierioribus, atque aliis caosis vel adderentur vel mutaieniur vo-
    diabolus corrumpit; et agglulinata est anima cjus cabula, sictn et liomiiiihus. Sequiiur :
    cum ea, quia imilam sibi per iniqiiiiatem eflicii. El C (Vers. 8.) Eodemlemporemorttta est Debbora,nu-
    quia cuin inens peccare se conspicit, admissumflere irix Rebeccm,et sepulta ad radicesBethelmbter quer-
    conatur; corrnpta au em spes ac securiiates vacuas cum. Vocatumqiteett nomentoci ittius,QuercusftAus.
    ante oculos vncat, quatenus titilitatem tristititu sub- Debhora eimn lypnm gerehat M.saic.e legi», qua3ut
    Irahat. Recie illic adjungiiiir: Tristemque blanditiis apis mella divinas cogni ioni^ etcolius populis prae-
    detinivil: modo eniui alioruin facia graviora, modo buil, qu;p ob hoc eliaoi Donrni nutricula fuil, quia,
    nihil esseqnod perpeiratumest, modo niisericordem ut Apostolusaii: Natus ex multere.factus ett sub lege
    Deum loquiiur, modo tempus adliuc siihseqiiensad (Gal. iv). Umbr* igiiurei imagines legis tunc inor-
    paenitentiam pollicetur: ut dum per hoc deeepta Itne alqtie sepultn nasciiniiir, quando Uominusin
    mens duciiur, ab intentioue pcciiiieniisesuspenda- passione sua legiiur exclan.asse : Consummatumest.
    lur: qiialenus luoc bona nulla suscipiat, quam uiinc Quercus vero sub qua Debborasepiilta esse pronun-
    niala iiulla consiristant; el tnnc plenius obsidalur liatur, crux inlelligemla est Domini; quas ob hoc
    suppliciis, quaenuuc gauJei etiam in delictis. Se- quercusesi appellati lletiis, iiuia in ea suspensa est
    quilur : vita , qme Judiuis iiicrednlis perpeluum iniulil lu-
    (Vers. 25 seqq.) Et ecce die lerlio qttandogravit- ctum. Sequitur:
    timut est dolor vulnerum, arreptis. duo Jacob filii, (Vcr-. 9, 10.) Apparuit autem iterum Dtut Jacob
    Simeon et Levi, (ratres Dinm, gladiis, ingressi tunt poslqnam revertus ett dt Mesopotamia Syriai. bene-
    eonfidenter; interfeclitqueomnibutmasculis, Emor et dixitque ei, dieens: Non vocnLerisultra Jacob, ted
    Sichem pariler necaverunt,tolientes Dinam de domo Jtrael erit mmtenlunm. Et appellarii eum lirael. Du-
    Sichem sororemsuam. Quibut egrestit, introieruntsu- dnin nequaqiiam ei ab angelo impnniliir, se<l, quod
    per occisoscwterifilii Jacob et depopulaii sunt urbem iinponeiiduin a Deo sit, pr;i:dicitnr. Quod igiltir fu-
    in ultionem tiupri sororis suce.Apparei ergo his ver- D turuin ibi prominiiiir. hic doceiur expletum. Hoc
    bis, uon transeiiitter, sii ut vialor solet. illic man- ergo ei dicil iieruin Deus in benediition-, qiite re-
    si-ise Jacob, sed agruin emisse, tabernaculum con- petitio cuiifirmat magniiinpromissuiii in hoc nomi-
    stituisse, aram instrtixisse , ac per hoc diuiius in ne; nani hoc mirum esl: quibus enim semel di-
    Sichein mansisse, quse alio nnniine dicilur Salem, clinn est amplius eos non vocari qnod vocabamur,
    qua»est iu lerra Chanaan; filiam vero ejus, cmn in sed quod eis noiue;i noviini iinponebaiur, omniiio
    eam venisset a-tatem ui. amicas babere jam posset, ampliusaliqnid noii vocatns, nisi quod eis iinposilum
    videre voluisse lilias civium Inci, aique ila factam sii; i-luui atitem per toiam viiam siiatn appellaiuin
    esse pro illa cruentissimam ciedem el depnrdaiio- esse Jacob, cui semel Oeus dixerat: Nonjam toea-
    uem, quas jam , ut puto, quxstionem non habet: btris Jacob, sed lirael trit nomen tuum. Nntiirum
    rniiltitudo euim uon parva fuit, quia pliirimum di- ergo noineii hocad illam recie inielhgitur peitinere
    talus erai. Sed filii ejus in hoc f.icio iioniinanlur, proinissionem , ubi sic videhiiur Deus , quo inodo
    quia ejusilemfacii principes atque auctores fuerunt. non est aniea palribus visus; ubi enini non eril no-
    Seqiiitui: inen vetus, qnia uiiiil lemanebil vel in ipso corpora
    (Cap. XXXV. —i-Vers.I.) Interea locutusett Deus veiustaiis, et Dei visio suiiununi erl pr.cminm. Se-
    «d Jacob, Surge, et ascendeBethel, et habita ibi; fac- quilur:
    qu«altart D«o, qui apparuit tibi quando fugiebatfra- (Vers. 11.) Eao Deut omnipotent; cretct tt mutti-
    1009 COMMENTARII1N GENESIM.LIB. III. 1M*
    plirare: genlet tt omnet populi nationum erunt ex tt, JA filii Jacob qui nati tunt ei in Mesopotnmia.Qunmodo.
    reyet de luinbistnit egtedientut. Ulrtmi genles secun- duodcrim filii Israel comiiutaiiiitr qui itaii sunt, et
    dtiin Chroem, co gregaiiones ;nit>-ing.-nlimn secou- dicitnr : Hi sttnt filii Israel, qui na<isunt ei in Mesd-
    diiin liili-m; an iiirunii|iie pmpier lidem gentiuin potamia, cnin Beniamin longe postea nalus sil, cnm
    d ctiitn esi: seil gentes appellari non possunt, una jani trausisset Beihel, et appropinquarei Belhlecin?
    gens Israel sei-iindunicarnein. Sequimr: Ilinc friistra quiilam conaiites istam solvere quaeslio-
    (Vers. 14.) IUe verotrexit titulum lapideum in toco nem dixerunt non legendum: Nati sunt, sicnt Latini
    quo locnlns (ueratti Deut. libans supereum libamina, plerique codices liibent; sed facti sunt; Gra?ceenim
    et effundentoleum,vocansquenomenloci illius Bethel. scripium esi, tyivovTO. Iia vnlenies imelligi, eiiam
    llcriuii factiim est lioc loco quod facium fuerat, an Beujamin quamvis ihi natns non fueril, ibi faclum
    iieruin conimenioratumest? Sed quodlihet horum t.unen, qnia jam fuerai in utero seniinaius. ut pra:-
    sii, sti er lapidem libavii Jacnb, non lapidi libavit; gnans inde Uachel exisse credaiur. Hoc autcm nindo
    DOIIsicnt idololatr:e solent aras ante lapides cotitli- eiiamsi nati sunt legcretur, possenl dicere, jam in
    tuere, <'l tiniqiiim diis libare lapidibus. Seqnilnr: utero nattis erai, quia coinepins erai; sicnl et de
    (Vers. 15 seq|.) Egretsut autem inde, venit verno sancta Maria diciiim est ad Josepb: Quodrnim in ed
    tempore ad terram qum ducit Ephralti; in qun cum natum est, de Spiritu tancto e*t (Malth. i). Sed aliud
    panuriret Ruchel. ob difficulluiempariut pericliiari est qunl ioipeOilb inc soliilionem ipiastioni- bnjns:
    cctpit; dixilqueei obslemx, Noli limere,quia et hunc quia si jam Benjamin ibi cniicepius erai, qni (iliiJa-
    hub bit hlium. Egrediemeaulem anima prm dulote, n, cob graudes iude exierant, vix annoruni duorieciin
    el imminenlejam morte, vocavilnomen filii sui Beno- esse polerant. Vigimi namque anuos illic explevit,
    ni, id esl, fitius dolorismei; paler ve.roappellavil ettm qiiorniii primis sepiem sine coujugio fuil. donec s-r-
    Benjamin, id est, fibum dextrm. Mortnu esi etgo Ra- viendo ailipi-cereiur. Utergo priino anno qoo duxit
    ehet, et sepulla in viaqum ducit Ephtata, lioecest uxorem ei lilius nasceretnr, duodecimaniiorum esse
    Bethleem, erexitque titulum sttper sepulcrum ejnt. poterat primiiivus cum inde profecms est. Proinde
    Ephrala vero et Betbleem unitis urbis vocahuiiim si jam concplus fuerai B<nj>min, intra decem men-
    est, sub inierpretatione consimili, siquidem in fru- ses omnis illa via peracta est, et quidquid in itinere
    gili-rani ei in doiiium pauis veriitur, propter eum ascripium esi : unde sequiiur ui fiiii ejus tam par-
    p.inem qiii deroslo ibi descendi-sc legiiur. Sed quid vuli pro sorore sua Dina tanlam stragem fecerint,
    sibi vult quod ciim entnthni Bciijaiiiin Racliel pa- loi liomincs lniciilaverint, iia expugnaverint civiia-
    rerel, vocavit nomen cjus, filiut doloris mei, ni>ifu- lem: in quibtis Sineon et Levi, qni primi gladiis ac-<
    liiruoi propheians ex ejos tribu Pauluni, qui a'0ige- cincli intraverunl ad illos, liominesque | eretneiuot,
    rei filins Kcclesiicpersecutionis sua: leinpote ? Sive unus undeciin, alius autem decem annoriim fui-su
    aliierperBeiijaniin letrestri- figtirahatiir llierusalem, reperiaiur; etiamsi per annos singulos sine intcr-
    qua: cst in iribu cjusdem Beujamin cujns populus missione illa pepererat: qnod utiqiie increoibile esi,
    gravi inatrem dolore affecit, efTondendo sanguinem ab illius tptaiis pueris illa oinnia (ieri pntti sse,
    jiroplielaruin, insuper eliam in neceiu Clni-li impiis qu nido cl ipsa Dn a vix adliuc sex annoriiin fnit.
    acciamaudo vocihus: Songuis ejus super nos etsuper Proinde aliter solvenda <|iia3Slio csl : nl ideo inlelli-
    fitiot nottros (Marc. vn). Seqiiitur : -C
    4 gatnr ilicunn esse commemnraiis duodecim filiis. //i
    (Vers. 21.) Egretsus inde, fixit labernaculumfmpj snn( filii Jacob, qui nuti suiit ei in Slesopotamiafyria',
    torrentemgregis; quod alia translatio dicil: Trant quia i. ter oinnes, qui lam inulii erant, unus tautuio
    torreniemHader. Ilunclo ino e-sc Helir.ii vnlmil ubi cral non ibi nalus: qui tamen inde habiiit iMS'Cntli
    po-tea templuin adilicaluin esi, et luirim llader, catisam, quod ibi mater ejus pairi copnlata est. Scd
    lurrim giegis sisiiiificre, hnc est, congregaiionis et solutio isia <|ii;cstionis.aliquanilo exemplo lociiiioois
    coetu-; qu .il Micheas pmphc<a lesia ur, liieens: El similis lirmandaest. Nalla tanien facilior est solutio
    tu, turris gregit, filia Sion (Mich. iv), etc.; illoque qiixslionis lnijii-, quam ut per synecdocheii accipia-
    lempore Jacoh iraus lorumubi po-lea lempluin xdi- lur: uhi enim pars major est aut poiior, solei ejus
    ficatom est. habuisse lenlona. Sed seqnaiiiiir onli- nomine eiiaio illud compn hemli quod nd ipsurn no-
    nem. Yia pasiorum juxta U tlileein locus est uhi an- meo pcrtinel: sicut ad duodeciin apostolos jam t on
    gelorum grex iu orlu Dnmini cecmil, vel Jacob peitinebat Judas, qtii eliam mnrtuus fuii, cuni Do-
    peeora siia pavit, loco noineu imponens; ve', quod niinus resnrrexil a inoriui-; et laineoipsiiisiliioilena-
    verius est, vaiicinio fultiiuiii jam IUIICmysieriura rii iiumeri nomen Apostolus in Epi-lli sua leimii,
    rooiislrabatiir. Sequilur : ubi ail: Cumapparwsset itlis duodecim.Cmii ailicnlo
    (Vers. 22.) Cmnquehabitarel in illa regione, abiit enim Imc Gr;eci cod.xes halieni, ut non posseiit in-
    Ruben, et dorn.ivit cum Bala concubiuapatrit sui, lelligi quiciimqiie dn<i<lecim, sed illi in eo immero
    quod illum minimelatuit. Ruben conciipisccnlia mo- insigoes. Eo moilo locution>siuto el illuri a llomino
    tnslibidinis, in contiibinam p.ilris sui prxcrps effer- dic um : Noiine ego vos duodecimelegt, el unus ex
    buil Quod incesii cnmeii non scriheretur, nisi fuuiia vobisdiabolus esl (Joan. vi) ? tit nou ad eleciionem
    pcrversitas israelitiri populi pneiiiiniiaretur. Qu.im- D ipse perlinere viderelur. Sic quia aptior crat nume
    quain el in illn qui boc commisit cnosidereiur csse rus duodecim (iliornm J.icoh qui nali fuerant in Me-
    flagiiium, in Scnpturis lamen est prophelia luturo- sopotnnia, ipsorttinromiiiemoratioiieSeripluracom-
    rum : nanique per Hiibcn priiiiogeiiiium, populus plexa csl cliam Benjainiii,<|<iinon eiat ibi naius, et
    primngeiiitus Isiaei ex circumcisione signifiratur. dictiiiu esi: IIi filii Jacob qui naii sunt ei in Mtsopo*
    Qui ihormn concubina:polluit -. iil est, legem veieris tamia Syrim. Scqnilur:
    Teslaineiili savpepravaricanrio commaculavii. Quod (Cap. XXXVI. — Vers. 1 seqqj Hm tunt autem
    auteni in concubiua lex veieris Testamenti ponaiur, generatioiiesEsau : ipse est Edom. Esau aecepituxo-
    Patilus aposlolus docuit, dicens : Abrahamducs filios res de filiabus Chanaan : Ada fitiam Elon Hethwiet
    habuil, unumde ancitla, et unum de libera: hcecau- Olibama, filiam Anm filii Sebeon Eva'i; Basmiath
    ttm duo Testamenta (Gal. iv). etc. ln quo Agar qn;e quoqnefiliain hmael, sororemNabajoth. Piperil au-
    concubina fuit, veteris Tesianicmi p niiur typo: lem Ada Eliphax; Basemalh genuit Rahuel; Olibama
    una e=t enim perfecta columba geniiriris su:c, qnae edidit Jehus, et Elon, et Clwre. IIi filti Esan, qui nati
    virgo casta , regina et sponsa Christi Ecclesia per sunl ei in terra Chunaan. Quod prsl narraiioneni
    Evangeliumjungilur. Sequitnr : mnrlis Isaac, narrattir qnas uxores acreperit Esaii
    (Vers. 23 seqq.) Erant autem filii Jacob duodecim. el qui ei filii nali sint, recapitnlatio intelligenda rst.
    Ftlii Lim: primogenilusRuben, et Simeon, et Levi, et neque cnim post moilein Isaac lieri coepii, cum jain
    Judut. el Ittachar, el Zabulon. Eilii Rachel:Joseph , essent Esau ei J.icoh centum viginii aimoriim, iiam
    et Benjamin. FiUi Balce ancillce Rachelis : Dan, et eos seiagenarius suscepit, ctper omnes annrs vilm
    Nepthulim. FiliiZelphm ancillccLicc: Gad,et Aser.Hi suacccnium octcgintaquinque. Iste csi Elijli&x, cu<
    |0I1 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX.i 1012
    .jiis-TScripttira in Job volumine recordatur. Seqiiitur. A A trem crimine pettimo. Israel autem diligebatJosrph
    (Vers, 0 segq.),Tuii,t autem Esau uxores suas, et tuper omnesfitiossuos, eo quod in senectuiegenuisset
    filios eifiUat, et qmnemanimamdomut sum, et snb- eitm, fecitque ei tunicam pdlymitam.Videnlesaulem
    stanliani, et pgcofa, el cuncta qum habete poterat in fr.alretejus quod a patre plus cunctisfratribus qmare-
    Iftra Clianqan,et abiit in alteram reqionem, recesstt-r Uus,oderant eum, riec poterant ei quidquam pacifia
    qjteafralrejsuo Jacob: divitetenimerwtvalde elsimul ioqui. Si sextodecimo anno Joseph in ^gyptuoi est
    liqb'v.ar$non, poterqnl, necsustinebal eot terra pere- vendiius, ante tredecim arinos nuam,moreretiir avns
    grinqtioniseorunfprqtmultiiudinegregum;habitavitque ejns venditus, inveiiitur; sexdecini enini an.imnim
    Esati i» tuofiie§eir, ipse est Edcm. Esau et Edora et esse non potuit, nisi anie tredecim aiihos mortis
    Si;i.i;,>utiius nomen est hominis; et q-garevarie nun- Isaac,cei)lesimo seritimoannb vilaepalrissui Jacob;
    C^,i?;gi',supra.dictumest. Sed quaestioesl quomodo bis enim cum adjecerinius viginii tres quibiisJoseph
    gciiptura diicai, post mortein Isaac patris sui, Esau usqne ad adventum pairis sui fuit in iEgyptO,fient
    BJj-.ccssjis.se.de,terra Ch.anaan,et habitasse in mowte anni a?tatis Joseph triginia novem el Jacob centiim
    S#ir; cuiu, venienie de MesopotamiaJacob fratre com iiiginta, et nulla erit quaestio. Sed qtioniain
    ejjqs,'legaliir quod jinvillic IwbiiabiJ-Proinde quid Scriplura post mortem Isaac ista narravit, pulatur
    «t Scrjpiijra falli, vel fallere non cre- J«*sephpost ejusdeqi pairis sui mortem sex.d.efiim
    fie,ri,jpoi,ueriji,
    qatjir, io prtjmptu e$t cogitare, quod scilicei Esau, annoruin fiiisse. Quapropier inteljigamiis de vita
    j)0sieai|iia,uiin Me$opoiamianifra.ler ejiis abscessit, ISaactamquam miiHum'decrepiii senis lacuisseStcri-
    xip{ii,il habitare cgm parenlibus siiis: siveex il.laconi- ptHram. cum de Jacob et ejus filiis ioqtieretur. Vivo
    rooiinne qua dolebat se benediciione fraudatiim, ,B lanien Isaac sexilecim annoruin esse roepii Josepli.
    si,veaiia aliqua causa, vel uiormn snarum quasoriio- Accidit quoque ut visum somnium referret fratribus
    Basyidqbat e.-separeiitibus, vel qualibet aha, et cce- fuis, quas caiusamajbris odii seminarium fnil, dixit-
    Wrak babjtare in inoiite Seir; deinde post rediium q«e ad eos : Ajidjteipmnhtm meutn,quod vidi : Pu-
    iacnb fiatris sui, facta iiiter em concordia, reversus lubam nos manipulosligare in agro, et quasi corisur-
    cst, et ipse ad parenles; et cum mortuum palrein gere manipulumriieiim,et stare, vestrosquemanipulot
    siiiiul sepelivis.-ent,quiaeos plurimuiu.ditatos terra circumstantesadorare matipulummeum.Responderunl
    illa, sicut scriptuin est, mininie capiebai, abscessit ei fratres cjus : Nuniquidrex noslereris, au\ subjicie-
    rursus in Seir, elibipropagavit geniein ldumoeorum. miir ditionitum? Hcecergo causq somniortim alque
    Seqiiilur: sermonum,invidimel odii fomitemminutravit, Aliud
    (\jers, 31 seqq.) Reges autem qui regnaveruntin quoqtievidilsomnium,quodnqrrans[ralribus,ait: Vidi
    ttrra Edont., antequqm haberent regem filii Israel, per somnium,qnasi solemel lunamel slellas unrlecim
    fuemnt hi: liahale.fiiius Beor, nomenqueurbis ejus adorare me;quod cum patrisuo et fratribus relulistet,
    J}enqba,Mortmis esl aulem Bahule,et regnavil pro irtcrepavileurh pater, el dixit: Qiiiiisibivult h.ocsvm-
    eq Jobab filius Zare de Bosra. Hunc quidam sospi- nittm quod vidisti? Nutn ego,et mater tua, el fralrei
    caiuur esseJ.ob, ut in fine voluminisipsius addittim iui adorabimus te super lerrant? lnvLiebantigilur ei
    $st,. Contra Hebrai de Nachoreum stirpe generatum fratres tui, pqter verdreni tacitus considerabai.Quod
    aflirniant, in jam supra diclum est. Quod autem dicit Jacob ad Josepb : Qupd est somnium.Itocquod
    scripiuin est: Hi regesqui regnaveruntin Edom an- somniasti?numquid venienlesveniemusego, el mater
    tequarnreynaret re.i in Israel, non sic accipiendum tua, et fratres tui, adorare te super terram, nisi in
    est, lainqiianiomnes reges nominalisint, usqueadeai C aliqup mysterio dicliim accipialur, quo modn inlel-
    tenipora quibus coepeiunt reges lsrael, quoruin pri- ligitur de niaire Josepb, qnaj jam erat mortua? Uude
    mus fuit Saul. Muliienim fnerunt in Edom usque ad1 nec in jEgypio ctim sublimareiur pntajiduinesi hoc
    teinpora Satil, sub temporibus eiiam jtidictiin, quo- esse completum : quia nec pater eum adoravii,
    lum tempora fueruni ante reges. Sed ex his multis, qqandb a;d enm venit in /Egyplum,nec niater olim
    eos solos potuit commemorare Moyses qui fueruut defuncla potuit. In Chiisti ergo persotia (acile intel-
    aniequam ipse morerelur. N'C mirum est quod nu- ligi potest etiain de mortuis, secundum quod dicit
    meranlibus ab Abraham per Esau pairem genlis Idu- A.postolus : Quia donavil ei nomen quod. esl,tuper
    maeorum,atque Rahiiel filiinu Esau, et Zaia filiumi dmrienoinen, ut in nomineJesu omne genuflectalur,
    Bahuel, et Jobab filinni Zar;e, cui Jobab successitl cmlesliuin, terrestriuml et infernorum (Philipp. n).
    in regnuiti Balacb,qui prius in lerra Edom rex fuisseJ Seqiiiiur : Perrexit, ergp Joseph post.fratres suos, el
    coiiiiiieiiioralnr, usque ad uliimumregem, quem po- invenil'eositt Uothaim.Qui cumvidissenleum procul
    tuit nominare Moyses,plures generationes inveniun- antequamaccederetad eos, cogitaverunteum occidere,
    tur qiiaio iiuiiieraniiir ab Abrabam per Jacob usque: el multto toquebantur: Ecce somniatorvenit; venile,
    ad Uoy>en; nam illic inveniuntur fere undecim, hic', occidamus eum, el. mjliqmus in cislernam velerem,
    autem usque ad Moysen ferme septem : lieri eniin, i. dicemusque:Fera pessjtnadevoravileum; eltunc appa-
    polnit ut ideo ibi pltires iiominarentur, quia citius> rebil quid illi prosint,somniusua. Audiensautemhoc
    moriendo plures alter alteri successenint. Sic etianii Ruben, niiebaturliberare eunx de manibus eorum, et
    conligit ut alium ordinem sequens Mattlucus, ab)• diccbqt: Non interficiaptusanimamejus, nec effunda-
    Abraham usque ad Joseph quadragmta duas genera- rj miis ejus sangitinem,sed projicite eum in cisternam
    liones numeret (Matth. l); Lucas aniem in ordine: hanc. qum esl in lolitudine, manusque vrstras servata
    alio niimeraiisgenerationes, non pcr Salomonemsi- innoxias. Hoc autem dicebqt,valens eripere cum de
    cut ille, sedper Nalban, ab Abrabam usque ad Jo- mqitibuS:eorutn et reddere patri suo. Confestimigilui;
    seph qiiiiiqiiagiotaquinquecomiiieniorei(Luc.ui).Ini ut perveliitad.frqtressuos, nudaverunleum,lunica ta^
    iilo quippe ordine ubi plures iiumerantur, citiusi iariei pplymila, miteruntqae in cisiernamquw non
    mortui sunt quam hic, ubi pauciores. Ne forie autemi hqbcbatqquam, Et sedcnles,ut coinedereiitpanem,vir
    moveat aliquemquoil ioier reges Edom commemo- der^iithmiiltelitqsve.nire.de, Galqalh,ei cametoseorunt
    Fiiiur Balachfilius Beor, et de similiiudine noininis» porlajile.s.qfpmata, ei.risinam,ei%staclem i» /Egyirtnm..
    existiinei ifliini-esse Balaacb,qui resiitit ^loysi du- Dixjt ergo Judas, fratribus svis : Quid nobit prodesl,
    centi populiim Lraei, sciat illnm Baiaacli.Moabilen i si occiderimusfratrernnostrum, el celuverimutsanyui-
    fuis-e, non ldUmasum; fuisseque(iliuinScpbor, nonl nem illius? melius estul.venumdclurlsmahetiiis, et,
    filium Beor; Itiisseeiiain ibi tmic (iliumBeor , Ba- manus nps.trmnon potluainlur;frater enimel curono-
    laain, non Balaach; (|iiem Halaam conduxcral ideml stra est. Acquieveruntfratres sermonibusejus, eiprm-
    Biilaacb, ad malediceudumpopulum Israel. tereuniibusMadianitisnegpiiaioribus,extrahenieseum
    (Cap. XXXVII.—(Vers. 2 seqq.) Joseph cumsex- de cislerna, vendiderutti Ismaltelilis triginta,[Vnlg.
    declm etset annorum, pascebal gregemcumfratribuss viginliJ argenteis. Qnarilur quaie IsmalielitasScri-
    ," tuts, adhuc puer, et erat cum filiis Balm el Zelphut, , ptura, qtiibusa frntribus vendiius est Joseph, eliain
    ^xorum palrit sui; accusuvtiquefralres suos apui pa- Madiauit.is vocel, ctini Isniahel sit de Agar filius
    Iul5 COMMENTARHIN GENESIM. LIB. III. 1014
    Abrahae, Madianita?verodeCelhura? An quia Scri- A daica interfecit eum, de qua Dominus in Evangelio
    piura dixeratde Abraham, quod miinera dederil R- dicit:• Etceeqomittdbot;sicutdveSiwntedio lupWiim
    Ris concobinarum suarum, Agar scilicet et Cethurae, ('Mbtth. x); NudaterUnt Joseph fratte&suiluriicapo-
    et dimiSeriieos ab Isaac filiosuo in lerrain OHerilis, tymiia ettalari; et Judtei Chiisttimper morteni cni-
    unam geiilem fecisse iuielligenili sunt?1 Sequitur : cis exspoliaverunt tunicam corporalem1.Potyiniiam
    (Vers. 28sei|q.) adQui duxerunleiim iri Myyptum. auiein, id'est,- decOrat»momnium virfutum diversi-
    HeversusqueRuben cistetnam non.invenil puerutn, tate. Resperserunt aiiiemliiriicamhoedi saogiiine,
    ei itiSsis vesiibuspetgeni ad fratres; ail; PUer rion qtiia falsisl:euiri testimoniis accusantesv iivinviiliiim
    cotriparet,ei ego quoibo? Tuletunt autetri turiicam dediixere popiili, peccatavdbnaiitem omltturii. Miiti-
    ejiis, etin tanyuinead haediquem occiderant, linxerunt, tiir- dehinc in cisternam, id'est'i iiiiaciirti;;'« Chri-
    mitlenteSqui ferret patrem, el dicetet: Hanc inve- slus exspoliatus1carne- humana desceiidit in infer-
    riiritus;vidt utruiri lumca filii tui sil, an non?' Quam ntim. Decisterna qnoi|ue levalusille lsmahelliis, id
    cttm cogribvisseipater ejus; ail : Ttinica filii mei est; est, geniilibus venditur; et Christus postquam de
    fira pessimn comedti' eum, bestia devotavitJbteph. iirferno egredilur, ab omnibiis gentibiis (Wei com-
    Scistisqtte veilibus itidutus esr cilicio, luqens filium liiercio comparaiiir. Ille per Judaeconsiliiiiiiitriginta
    tnuilo tempote.Cvrigtegatisautem tiberit ejus, ut leni- argenieis disirahilor; et hic Christus-per corisilium
    ferit dolorempatris,noluit consolationemrecipere; ted Jqda: Scariotis eodem numero vemimdatiis est. De-
    dit, Descendamad filium meum lugens in infernum. hinc Jacob posieritatis susedeplorarisdispeiidia, tpiasi
    Soiet eSse magua qusestioquo niodo inlelligalur es- pater lugebat filitim amissum, quasi propheia flebat
    se inleriium : utruni illic mali lanium, an etiam bnni, n interitum Jmkeorum. Deniqiie scidil vesfiirieiitum
    morlui ile-cendere soleant. Si ergo tanlum mali, ° stium, quod in passione legimtiS' aclum a principa
    quo modo iste ad lilium se dicit lugendo velle de- saCerOotiim(Matth. xxvi); sed el velumteinpliscissum
    scendere? nnn enim in pcenis inferni eum esse cre- est(Id. xxvu) : ut propheia et nudainm siium-popu-
    deb.it; sed permrbati el dolentis verba sunt, mala Iiiin, et divi-uni ostenderet regimm.
    Siiaeti.im hiuc exaggeramis. Sei|iiiiur : (Cap. XXXVIII.— Vers; 1 seqq;)- Eo timporede-
    (Vers. 3t>.) Madianitm xero rendiderunt Joseplt in scendens Judas a fratribus suis- divenil ad vititm
    /Egyplttm Putiphari eunuchoPharaonis, magistro trii- O^ollumitemnomirie Hiram, vidilqueibi filiam Itomi-
    tnim. Quajriiiir qtto modo posiea ideiu eunuchiis his ChunanaeivocabuloSuat, et uxore acceptaingresnut
    ilxorem habere dicatur. Tradunt Hehrseiempiiim ab est ad eam, qumconcepitet peperilfitium, vocavitque
    hoc Joseph, ob niimain pulchriiudinem, in turpe riomenejus Her. Riirsus-coiicepto feiu, natnm filium
    minisieriuni, etadoinino, virilibtis arefaciis, posiea riominavttOnan. Tertium quoqne peperit, qiiem appel-
    eleclum esse, juxla morem Hierophaniariim, in trivit Sela. Qttonalo, parere ultra cessavil.Dedit au-
    poniific.iluniHeliopoleos; el hnjus (iliam esse Asse- tem Judas uxorem primogeniidstw Her, nomine Tha-
    nez, quam postea JOsepb i.xorem aceeperil. Joseph mar. Fuitque Her primbgenitus Jtidm, nequam in
    unusex duodecim (iliis Jacob, qtiem pater prae cse- conspectuDomini',et ub eo ocetsuSest. Dixit eigo Ju-
    teris (iliis dilexit, Chrislum Domiiiuin figuravit : dasad Onan filiuriisuum: Ingredere ad uxotem fratrit
    Dous Paier, secundmu carnem natnm, ceieris tui, ut suscites semen ffatrituo. llli tcientndn sibi
    ratriliu- ex Abraham stirpe geniiis praeiulit. Unrie nasci filios,introiens ad uxorem ftatris tui, simenfun-
    ?|uem
    et ibi dicitur . Amabat eum Jacob, eo qtiod in sene- debat in terram, ne liberi' fratris nomine riatcereniur.
    Clute genvisset eum. Sene^cenie euim niuudo, illu- C'El idcirco percussifeumDominus, qvodrem detesla-
    cescens Dei Fiiius per Marke Virginis partum, serus bilem fecisset. Quamobremdixit Jvdas riurui sum :
    advenit, lamquam liiius j-enectulis,seciindum sacra- Esto vidua in domo patrit lui, donec crescal Seta fi-
    nienliiin stis<epilcorporis, qui erat ante per substau- lius meus-;timebatemrnneet ipsemorerelvr, sicvtt fra^
    tiam Deiiatis semper cum Patre. Tunica vero poly- tres ejus. Qua-riiur qno modo isia lieri poluerini: si
    mita, quani fecit ei' pater, varietatem populorum ex enim pnstea quam Joseph devenit in jEgypluin, quo
    Omnibiis gentibus in corpore Ctiristi congregatara riiodo iritra viginti ferme et tres atiuos? iiani p<st
    Sigiiicavit. Somnium vero illud per quod fratrum taiiium temporis colligimr eos venisse ad eiiiiidem
    rilanipuliadoraveiunt iiiaiiipuluniejus, illud estquod Josepli fratrem suum in j£gyptuhi cum patre suo;
    in Chiisto complefitm est : Adorabunt eum omnet fferi enim potuit ut Judas <;tfilii ejus juxta aitatis
    reyes terrm; omnesyetitesservient ei (Ps. LXXI),scili- anuos possent tlucere uxores. Nam Thamar nuruin
    cet per lidem, frucium bonoruin operum afTereutes. stiam,.monuo prinngenilo suo, aileri fiiio dedit;
    Ipse est queni sol et luna adorant; et stellae, de quo quo etiain mortuo, exspectavil ul crescerei. tertius;
    SOIe diciuui est: Laudatc eum, sol el luna; laudate et cum crevissei, nec illi eam dedit, liniens ne el ip-
    eum, omneSstellm (Pt. CXLVIU). Ipsttni cnim excel- se morerclur. Unde faciuin esl ul eidein socero suo
    lentia sanctoruiii in solis nomine, Ecclesiae claritas se illa siipponeret. Qito moilo ergo ha-c omnia imra
    sub imagine Iuna3, et Omnium populorum numero- tam paucos ann<'Slieri poluerint, merito movet,
    silas iu ligura stellariun adorant. Unde paier suus nisi, ut forte solet Scriptura, per recapiiulationem
    iucrepavit eum, ilicens : Numauid ego, et mater tua, aliquni annis ante venditum Joseph hoc lieri ccepis-
    et fralrtttui, adorabiriius te? Objurgalio ista patris, n se inlelligi velit: quoniam sic positum est ut dico-
    duiitiam popiili lsrael signilicai, pro eoquodexse; reiut': Factum est in illo tempore. Ubi tamen qu:e-
    natum Cliri.-tum esse cognoscuni, et adoiare cou- ritur, si sexdecim annoruiri erat Joseph quaudo ven-
    lemiiunt. Jacob mittit Jbseph lilium sutim, ut de ditus est, quot annorum csse Judas potnerit qnanus
    fratnbus soUicitudineiHgereret: et Deus Pater rnisit fiiiqs Jacob, quandoquidem ipse primogenitus ituben
    Filium suum unigenitum ut genus humanum pecca- ut plurimum frairem suuni Joseph quinque aut sex
    lis ianguidumvisilaret. Mitiitur ab illo utique Palre, arinos potuerit aetaie prxcedere. Evidenier auiem
    de quo scripiurii est: Misit Deut Filium suum iri ti- Scriptiira dicit Iriginta annorum fuisse Joseph,
    militudine cafnit peccaii (Rom. vnt); ut videret si qiiando iiuiotuit Pharaoni. Cum ergo ipse arino ile-
    recte agerentur oVes. Et Dotriinusaii in Kvangelio : cimo sexto astatissu.c venditus fnisse credaicr, qua-
    Non veninisiad ovesptrditas domus tsraet (Mattli.xv). ' tuordeciin annos peregerat in vEgypto ignotus Pha-
    Invenit ergo Joseph fralres suds inDethaim. Doihaim raoni. Ad hos autem vigimi qua'cor annos acce.-se-
    intcrprelaiur, defer.tio. Yere in grandi defeciioiie rtint septem anni ubeitatis, ei f.cti sum autiiviginii
    erant, qui de parricidio fratris cogitabant. Cumque uiius. Ilis addiinlui' duo, quia secundo amio lamis
    vidissentJoseph fratres sui procul, occidereeum cogi- intravit Jacob in iEgypium cum li;iis-sui'-, et- invo
    taverunt; et Judxi videntes verum Josepb, Dominutii iiiiinlur viginli tres anni, quibus abluit Joseph a
    Jesum Cbrislum, ut eum criciligereot unum omnes patre et frairibus suis. Quo medio teiilpore quo
    consilium statuerunt, dicentes : Crucifigeeum (Luc, modo fieri potuerint de uxore et filiis et nuru Jud >
    %M}\),Eera pejstmo devqraviteum ; id est, plebs Ju- omnia qu* narranlur, indagare difficile est : ni i
    1A1X AD OPERA S. LUCHERIIAPPENDIX. 1019
    forte nt eredamns, et hoc enim fieri poiuit, mox nt A j turiis, illain pertinere propheiiam, qua Jacob patriar-
    adolescere Judas ccepii, eum incidisse in amorem cha sub nomiiie illiu-Juda: taxalus esl. El i<leoina-
    ejus quam duxit uxorem, nonduin vendito joseph gis fiagiiium ejus ilivina Srriptura lacere non de-
    in jEgyptum. Seqiitttr: buii, sicut non lacuit in verbis pairis ejus, quihus
    (Vers. 12 seqq.) Evolutit autem multis diebus, posl illud dedecus ita laudaiiir. Quia ipse in prophe-
    monua ttt Sua, uxor Judm. Qui poit.luciumconsqla- tia non agnnsciinr, alius requiratur, neque enim Ju-
    tione recepta, ascendebat ad tontores ovlnm suqrum, rias, cnm ad Thauiar concnpisceutia viclus iniraret,
    iptt, et Hiras opdio gregis Odottamita in Thamnat; hanc snae libidinis iritenlinnem gerehat, ut inde ali-
    nuntiatumque ett Thamar, qnod socer ejut ascenderet quid signilicaretur. qiintt ad saluiem hqminum per-
    in Thamnat ad tondendas oves. Qum, potitis vvluitatit liuerel: sicui nec Jinl.asille qui Deutn Irailiilil, hoc
    vestibtis,astumpsit theristrum. et muta.o liabitu sedit intendit, ni alii|iii<linrie gererclur qtmd ad e.imdem
    in bivh itineris quod ducii Thamnas; eo quotl crevit- salinem hominiiin pertineret. Porrosi de t»m malo
    tet Sela. tl non eum accepitiet mnritum. Quam.cnm dpere Jud:c illins. lam honiim opus Doniiiius fecit,
    vidissetJudas,suspicaliis est esse mererirem; operue- ui ejiisdem stiae passionis sangnine nns rediuicr-t:
    rai enim vultnm snum ne cognosceretur.Ingrediensque quiil miriiio si iiro|iheia ejus, de quo ipse aii: De me
    ad eam ait: Dimilte me ut coeam lecum; nesciebat enim ille scriptil (Joan. v), ex malefacm Juri:e i-liin
    enim quod niirus sua esset. Qita respondente: Quid bniii aliquid -ignilicavit. m suo myslerio nns doeerei?
    mihi dabts. ul fruarit concubiln meo? dixit : Mitlam Ea quippe boiiiiiiiiinfacia, saucto Spiriiii ilisponente
    libi liwdumde gregibus. Rursum itla dicente: Patiar aique inspiranie, collegit piophela narr.iior, qno-
    quodvissi dederis mihi arrhabonem,donecmitlas quod "' rom iniei posiiio noo vacarel, ad proesignaiioneinre-
    i polliceris. Ait Judas: Quid vist.bi pro itrrhabonedari? rum. quas inlenderat, pro|ihetare. Ad sigiiilicanda
    Respondit: Annnlum luum, el atmUlan, el baculum autem aliqua bona, nihil interest si f.icta illa, qui-
    quem manu tenes. Ad unum igitur coitum concepit bus ea signiricantur, sen b«na, seu mala sint: quid
    mulier, ac stirqens abiil, depositoquehabilu qttem as- enim inierest CIIIIIvolo aliquid legemlo cojiimscere,
    tumpterai, induta est vidinatis vestibus.Si enim vir ulrum ex minio reperiam scriptos nigros i£ihiopes,
    et uxor. sicut Domiiitis dicii, non jam iluo, sed una et ex airaiiienio. caudidos Gallo-? Verumiamen si
    caro est. uon aliier nuriis est qtiam filisideputanda; iion scripia, sed scripturam lalem viderem, sine du-
    tainen eum qu.niiiim in ipso erat deformiier ciim biiaiione reprehenderem. Iia in factis homiimin, quae
    nifreiriee cub.isse, imn dtihitim est. At illa qn;e so- ad imilaiidtim vitandiimveproponuntiir, magiiuui in-
    ceruni lefe.lit, non carnis ejus concupiscentia, ncc terest bonaoe an inala sint: quoeanlein ad signifi-
    merrtri<i:e mercedis cupidiialc peccavit; seil ex ipso eaniluiiisciibunlur, siveriicuntur, nibil referl in mo-
    sanaoine piolem reqiiirens, ex quo duohus eiiam ribus facientiiim, quam laudem reprehensioneinve
    frairib is nu.ia, teriio quoque denegaio habere non niereaiitur: si modo habent aliquani rei, qua de re
    potuil patri eiiriiin socero suo feiandum cnrpus agiiur , necessariam pra figuiaiuli congruentiam :
    fraiide siihjecit. Melin- quiilem sine liliis rcmaneret, sicui enim C.iipba: verbi in Evangelio, quuiiiiinad
    qii'in sine jurc mairimonii mater fieret. Longe la- cjus noxiuiii pernirio-unique anmiuin peninebat,
    , inen »>]:)inieitlione peccavii, ipiod filiissuis patrem quanium denique ad ipsa verba, si iu eis voliunatem
    providit socenim suimi, quain si etim silii coucupis- dicenii- atlemlas, quibus aiebat. nt jus us injuste
    set aihiiierum. Denique <uiu jnssu ejus produccreiur necaretur, utiqti.: inala erant, lamen magnum bo-
    ad inorlein, ci viigain, moiiile aiqne annuliiin proiu- Q
    ( niiin illo nesci'iiie signilicabani, quando ait : Expe-
    lissel, di<ens ab <o se grnvidalain cujus pignora illa dil vobit ut unut nioriatur homo, el non tola gens pe-
    . essent; ubi ea quas dederal ille cognovit, isiam ma- reat; riiciiimquee-i de illo : hoc autem non a te dixit,
    gis quam se jusiifKalam e-se respnndit, qtiod ei sed cum essetpontifex. prophetavit:quia oporlebalJe-
    mariium siium conjunuere noltiissct : qua deslitu- stim mori pro gehte (Joan. x): ita facitim Juda?, se-
    tione cnmpulsa, illo modo potius qiiam nullo modo, cundiiin illius libiriiiiemiiiiluiiifuii:seri illonescienle,
    posteriiaiem non alitmde quam ab eadein siirpe niagiium b >IIIIII> significavii. \ se iisoquippe inalum
    i
    ciinqiiireret. Iu qua scntenii nnn eam ju-tilicatam, fecu, sed 11011 a seipso boniiiii signilicavii. Hocau-
    sed eaui plus quam se justificaiam dicens, nec.ipsam lein quod necessario pracloquendiimpmavi, non ad
    laudavit, sed m siii comparatim.e praeposuit, desi- hoc taiiiuin Jinhc f.iclitm, sed eliam ad C;i'tera valeat,
    derium scilicet habenda: prolis, quo ducta illa se si qua occurreriiit mala facla homiiium, qiiibus ho •
    socero supposuerat, minus culpans quam libidinosi IIIIIIIaliquid a narrimte propheiatum <si. In Tiiamar
    concubitiis ardorem, quo ipse velut ad mereiricem ergo nuru Juil r iniellignur plebs regni Juiheorum,
    viclus intraverat; sicut quibusdain diciiur -.justifi- ctii de iribu Juda reges tamquam mariii adhibeban-
    catisSodomam, id est,ianlum peccasiis iitvohisSndo- tur. Merito noiiien ejns Amaritudo inteipretaltir,
    ma comparala jusla videatur : <|uamquatnetiam h:ec ipsa eiiim domino fellis poculum dedil. Duo aulem
    mulier non in pejor.s facli comiiaralione miniis geuera principmiiqni nonrecle operahaniur in plebe,
    culpala, sed omnino a socero laudata inielligatur. uniim iiriim qni malu operabanliir, allerum eoruin
    Qu;e laineii consulta illa astcrna lege jiisnttue, qu:e qui nihil proderanl, sig>ii(icaniur iu duobus filiis
    iiaturalem ordinem perturbari vetat, nou uliqne lari- Jitilas: qiioriim iimis eral vir sa:vus ante Dominum,
    tiimmod.) corporiim, scd maxime ac priminus ani- 'Dalier ui lerram funUcbat, ne seinen daret ad fecun-
    nioruin, quia in procreandis filiis ordiuaiam socieia- dandam Thamar. Nec sunl amplius quam duo genera
    lem iion cuslodivit, uierilo culpab lis inveniiur. lioniiniim iniiiilia generi hiiinaiio: iinuni nncentiuin,
    Quid miriiiii si peccatrix a peciaune laudalur? quod alierum pra:slare nblenlium : si quid bmi habenl in
    ila nobis Faustus, vcl ipsa Manicluea perversitas bac terrena vita pcrdentiiun, lamquam in lerram
    arbiiraiur adversum cssc, quasi nobis in liujus ftiiidenlitim. Et quoiiiain iu malo piior esl qui imcet,
    Scriptur;e vera ratione dignoque praiconio vitia qtiam ille qui non prodesi, ideo major dicitur mali-
    bominum, qux ista commemorat, necesse sit ap- gntis; el ille sequens, qui fundcbat semen in lerram,
    probate. Quin pmius necesse est 111quanio istam mceror eorum. Nomen quoque majoris, qui vocaba-
    religiosius accipimus, lanlo fidentitts illa cnlpe- tur Her, interprelaiur Pelliceus, qualibus uinicis in-
    mus, qme per ejus veritatem certius culpanda di- dmi siinl prirai homines in poena damnatiOnis sna:,
    dicinius : ibi enim fornicalio et omnis illicitus dimissi ex paradiso. Seqiientis auiem nomen qui vo
    coucubitus divino jtire damnalur. Ac per hoc cum cabatur Onan, Moewr eoriiin. Quorum.
    talia qiiorumd.im facla commemorat, de quibus nisi quibus nihil inicijpretatur
    prodest, cum habeai uude proitrs-e
    eo loco siiain tacet senteiuiain, indicanda nobis possil : aique id perdat in tcrra ? Porro majus nia-
    permiitit, non lainlanda per-crihii. Unile hic ex- IIIIIIest. abla'.:<-vita1, quod sigmficaipellis, quam 11011
    pressius iipparei, non ad ip-inn Jiidam, scd ad Chri- haliil;e, qtiori signilicat iiioemr eorum. Deus lameu
    sttoiuqui ex ejus tribu prajnuntiabatur in carncvcn- ambos occidisse dictus est, ubi iiguraiur regnum la-
    lOfl COMMENTARII1N GENESIM. LIB. 111. 1018
    libus bnminibtis abstulisse. Tertins vero filius Juda: A nitentiam et temissionempeecaiorvmin omnet geutei,
    qnod illi mulieri non jungilur, significai lempiis ex incipienlibttt ub Jerusulem (Luc. xxiv), nam ei ip-e
    qno reges plebis Jiidironim coeperunl de tribu Juda hahilus merilriciu-, <ool'essii peecEtoruni e-t. Ty-
    iion lieri. Ei i<leoerat quidein filius Jmiie, sed eum ptini quippe jam Ed le.-iajgerit Thamar, ex genlibus
    tnariliim Thamar non acripiebat : quia erai eadem evocatic, soiens cum bochaliiiu al p >rlamAlieii.nn,
    iribus Juila, sedjun in populo inde nemo rcgnahal. vei llenaiin, quod icterpretainr Fooies, cucmrit
    Umle ei nonieii ejus, iri esi, Sela inlerpreiamr Di- enim velul cervus ad fmnes aquarum perveuire ad
    mis-i<>ejus. Non periineul sane ari hanc .-igntlicatio- semen Abraba'; illic a imn agno cinie leratnr, <|tn».
    jiem viri sancli et jusii, qoi licet illo tempore fiierint, de illa pia:diciuiii esl: Poputus quem iibn coynovi,
    a<lnovunilamen pertinebanl Testamentum: cui pro- tervivit niihi. Accipil in occullo annulum, moinie et
    ph.-lando scienler uliles fueiuni, qualis David fnit. virgam: quia vocaiione signaiur, jiisiilicaiione <leco-
    Eo iiamque lempore qio jam Judjci ex tribu Juda raiur, gionlicalioue exaltainr. Quos enim prmietti-
    cceperant reges non habere, 11011 est compiiiaudus nnvit, illos et vocavit: quos autem vocaiit, idot et
    H'i<xles maj"r in regibus ejus, lamqiiaiii maiitus justificavil : et quos junificavit. illos et glorificavn
    Thamar, eral enim alienigena, nec enini sacrameiuo (Ilom. vni); sed ha>c,in dixi, arihuc in occullo, ubi
    illo mystica: imciionis iamt|uatii conjugali foeilere lil el conceptio sanciu: uliri laiis. Millilur aiilem pro-
    C-hi rehal, sed lamquam extraiieus domiiiabatiir. missoslt.iilus, laini|ii ii) mereinci: haudiisexprohra-
    qoam polestaiem a Komaiiiset a Ciesire acceperal: lio peccati per eiimdeui O.lolhimiiniii, lainqnaio iu-
    sic et fiiii ejns lelranlcr, quoriun erat iiuiis llcrodes cre, anieiu et diceniem : Generatiovipertuum (Maith.
    p tris noiiiine appell.iltis, qui <um Pilaio in passioue R xn); sed uon eam invenii piccati exprobrati», quain
    concord vil. l-li eigo alicnigena: iis<|ii<:adeo non iiiuiavit coufessionis aiuaiiiudo. 1'ost vero jam pu-
    deptiiabaiiiur in regiio illo mysiico Jud eoniiu, ut blicaiis signis, anniili. monilis. el virgse, viril lemere
    ipsi Juda-i publice elaiii.irenl, frendeules ailvcrsus jiidicanles Jinlaens qiinium jam personam i;>-eJuilas
    Christinn : A'onhabemus rcgem nisi Cwsarem(Joan. gi-si.-ib.u,qui liodieque dicuni, imn htinc csse popu-
    xix); neqiie h-c venim nisi illa nnivcrsili dnmina- him Christi, nec babere nns semeii Abrabse : sed
    limie Koinanormii,quippe tiirsar eiiam rex eiat non proiatis ci-nissimis docuiuentis imsira) vocalionis,
    prnprie Jnila-orum; sed ul Clirisluin i egarenl, ethuic jiislilicatimiis, <>lgl.nilicaiionis, sine riubio confuii-
    ariularemur. ideo se t.iii voce dainnavenmt. Illo ergo diinlur, et uo- ma^is quam *t jtisiificatos esse lale-
    lempore qtm jam de trbu Juda regiiuin defecerat, buiiiur.
    veiiii-iidiiiucrat ad Clinslum veruin Saiva>oremDo- (Vers. 27 -cipi ) In.-tanleaulem ptrlu, apparnerunl
    iiiiunm iii.sirtim, qui uon obesset, IIHIUUIII.JU • pro- genwii in ulerv, atque in ipsa effutione infanlum unus
    dessel. sic enim fuerat prophetalom : Non deficiel prolulil manuni, in qua obstelrix lignvilcoccinnm,di-
    princeps ex Juda, nequeiux de fetnoribtisejus, donec cens, iste eqretiturprior. llto vcrorelrahenle iiiunum,
    venial cui repromissumest, et ipse erii exsp ciulio gen- egressiis esl ul er. Dixiiqne mniier: Quare proper te
    lium (Gen. xu*). Jam isto leinpore o.nne tpioque d.visu est mnceria? El ob haitc cuusam vocurit >otneii
    magisteritim Jmhcoru u , et iny.-liliea unde Uiristi ejns Phares. Postea egressus est alier, in cujus manu
    vocabautur tinctio. ipsa defecerat, secuiiduni prophe- erat coccinuni, quem uppetlavitZaru. Cur i-a.-iarcba
    liani etiam Danielis, lunc vc.iit cui repromissum Jtnlas propri.e uiirus pnsl morteui filii sui legitur ex-
    erat, qtti esl exspectatio ge.limn, et iincius est San- pelis.se couciihilum, quo gemiuorum paruis esi edi-
    ctns sanctoruiii oleo exsiillal>nnis pr;e participibus Q tos : nisi ui iigtira pr:cceilerei de uiroquo Jesu Do-
    suis; naius e.-t enim majnris Heroilis lempore, pas- iliini le.-lanienli:, qiioriiiii alleium in iypo lnliir.e
    sus est au'em llerodis minoris lempore. Iliijiisiiaque niniti- ejusest coinliluni, alterum in Evaugelii veri-
    veiiienlis atl oves, quoeperieram domus Israel. figu- taie, duo> esse populos generandos, qnorum poste-
    ram gessit ipse Ju.las, cum irel ari tondendas ove- in rior io crucis sigoo ssepe nniii.-m miiniiioiieni pn-
    Thaiuna, quo.l interpretaiur Deficieus : jam enim pn i superioris incidetet? II cest pi.piiliism.inopiior,
    defecerai princepsex Ju.l.i, et oiunc inagisterium at- orlu p.isterior, ilc qu>iipse Domimis Jesus, naiua ex
    que imciio Juila-orum, ulveuiiei cui repo^ilum erat. irilm Juria, opera siia aute pr;eu isit ipiam nobis ex
    Vcnilauteni cum sno paslore Odollamiie, cni nomen Virgiue na-ceretur. Sive aliter, per iiiiniuiii sigmfi-
    erat Hiras.EiinterpretatiirOdollaiiiiiesTesliinnniuin caniur opera. Zara quippe inlerpreiatur Oriei.s, A-
    in aqua. Cuiu hoc plane lestiuionio Domious veuit, gnificavit aiiiiqiium Israeliticiim populuui, sub lege
    habens quidem lesiimoiiiiim majns Joanne ; sed la- coiisliiuliim, qui pr.or quasi maiium misil, ijiiaorio
    mcn pmpter oves iulirmas hoc lestimoiuo est nsus diciis propheiieis et legalibus sacriliciis nativitalem
    in aqna. Nam ct ipse Hiras, quod noinen ibius pasto- et passioneiu Diimiuiiu carne proiiimiiavit; sed in-
    ris fuil, imerpretatur Frairis mei visio. Viriitomniiio slanli: parui iiianuin sub-raxii: quia. adveiiienie ple-
    fratrem suum Joa<nes : fratrem seciindiiui senien nitudine lemporum, rreriere in Dei lilium noluii, et
    Abraha?. seciindtiin cognaiionem Mariaemairis ejus eiim iu pncsenli posiltini <le-pe\ii, <l<:quo lam nmlla
    ct Elisabetb mairis stne : euimiemqiie Dominiim et in poslmodum praedixit. I'h ires vero, qui itil<-rpre-
    Deiim suniii, quia, sicul ipse ail, de pleniiudine ejus talur Diviileu-i, prior egre.-sus esl: qnia posiq iaiii
    accepii. Vidit oinnino, et ideo in nalis mulierumma- ccecilusin Israel facta esl, ptemtudo g-iiliiun inlroiJl,
    ior illo non exstirrexit (Maith. xi), quia ex omnibus \ et sic poslmodum Israelsalvus ertt (Itom. xi).
    pramiiniiantiluis Christum ipse vidil, quoil multi (Cap. XXXIX. — Vers. 1.) Igilur Joseph ductut
    justi et ptophetat cupierunl videre, et non viderunt est in sEgyptum. Ad oidinem redii Scnpiura, ni.de
    (Mallh. XIII).Salutavii ex utero, agnovit perfectus recesseral, ul illa narrarel <|iinesupra digesia snni.
    ex columba, et ideo lam<|uamOdollamites vere testi- Emitque euiit 1'utiphar, ennuchus Pharaonis, prin
    monium perhibuil in aqua. Venit autem Dominus ad ceps exercitus, vir Mgypiius, de tnanu Ismaheliu.rum
    oves londendas, lioc est, ad exouerandas sarcinis la- a quibus perductus erat: (uitque Dominttscu ,> ev, ct
    boriosis, ex quilms Ecclesiaein Canlicis canlicorum, erat vir in cunctis prospereagens. Sicul einni Josepb
    Denies essent velut grex detonsarum (Cant. vi). Jam de.scendit in .i-Egyptnm,iia el Christus in ouinrium :
    Thamar habitum mutet. Nam et Commutans inler- emilque eum eunuchus, id est castus in disciplinu-s
    pretatur Thamar: sed in ea prorsus nomen amariiu- evangelicis pnpulus Cbrisiianus.
    dinis maneat: nnn illius in qua Dominofel ministra- Erat autem Josephpulchra facie et decorus aipectu.
    vii, sed illius in qua Petrtis amare flevit (Luc. xxn); Sic et de Chrisio David ait: Speciosus forma prm
    nam et Judas, Laline Confessio est. Confessioniergo filiis hominum, diffusa ett gtatia in tabiis tuis ( Ps.
    amaritndo misccalur, ul vera poeniientia pr.*signe- XLIV).
    lnr. liacpoeiiiteniia fecundalur Ecclesia. in omnibiis Post mutlos itaqtte dies injecit domina stia ocuhs
    gei)l'lius coiistiitita : Oportebat enim Chtistum pati, suos itt Joseph, et ait: Dormimeciim. Qui nequaquum
    ti returgtre tertia die, tt prmdicari in noinineejus poe- acquiesceniopeti ttefario, dixit ad eam: Ecce, domi-
    1019 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX, U;20
    l.idl ' -:. .-'-- '
    iiui meus, omnibusmihi traditis, ignorat quid hapeal A . nxorcma virodimitiendam quaeumqiieex cansa per-
    ^fk^Wrua^hW^tBdBam' etf qvMnon itt nieiiiit - iifiiteref.Prb qiiiftiis,cuma DomirioluissetTcerfisre-
    >&t<®a!extM-'Mh/trdWhW ijponsioiiibiisrefiiiata,Pilato pra>sWieumiraitidertmt,
    Sj|.y!i>§.QnMbdV&qd'poiiMrn hdc facert, etpetcdre ritidefactorem euiii<|uod:tmmodoproclamaiiles',e'tse-
    -mDfati&titi meiim? fftipsmodi «efbti per sihgnios ctiinluiii legemdeberepiiniri: edqiiod seFilium Dei
    'mt%ei- mtie^-triMestdeiai adt)lesceritV,etillefecuiu- ifterei, eiaeqiialem Phtri pronuiitiaret, a qoibiisohje-
    1'•"bWfWipriim. feiihrirbosPilatoiradiltiscarceri nioribesl^Seifiibim
    •'^ii^iH;WrftiSiihiT]USisirtces9iBfis"ere-
    s ^^'ifKTenticFriitritecnrdisliiifta, letilarr se luxufrae fcricarcerlerruitj rioninferiiateinieriintvcriin^etiam
    Btimiilis se-riiri;Joseph ftctihri »d riiemoriamreyb- tibi veliiti pimiend^s desceiidefat: iiide afios. Kbera-
    eerii*t rii aree'se caifimils servet1: qiii diim sib) a vit. 'SeqiiHuf:
    ilOTiriiiacdiispiceretpiidiitiae d.ariiM» suaderi, ait ei: (Cap. Xl/,^-Vefs: 1 seqq.) ffis ita gettn, Uccidit
    Ddmims meui bninibns mtii tfaditii, igflofat iit peccdreritduo evnuchi, jnhcerria regtsM^gupti',et
    - 'Wejce^
    ijtiifiMbeniin ddriVosiv.a:riecqiriiltfiiamest quod ridn pitiof, ddnntid *uaj.Iratnsque Pharao cdritrWeoi:ffflm
    ihritea ki>fbiesittte-;ieliipriiradiderit triini, proiierie, alief pincerhif prmerat, aitef pistoribut : triisWeosin
    tjitmuxor ejuse&.Qubmoibefgoposiuirimrilvm hdcfa- edfcefem pfiiieipi? militum, itt quo efdt Jdieplt. At
    • ieri', ei peiieafe iH:ddriiinum irieuin? Quibus verbis CuStoscatceris tfddidit eds Joseph, qui etmihistrattal
    dsierrdituri qoia bona qu:e asseTtitus'fuerat repente iis. Denique invenit JoSeph dnos euniicbos de doitio
    • metriofia rewlvit; etmaltim qoodse puls-.ibaiejieit; regis' iri carCere vinctos, duorum poputorriin credeh-
    etqiiiii nercept* gratiai menvitiitvlubricavim colp* imiiii- fhitt ycl' iiicrediilprom figufam gestaiiies, rjuf coh-
    irtSritis'ff>git; cuiiVeriiui voliiiilas'' tetitat in cllisi siib peccato Ad;e, iransgressiohe olinoxii
    frtbsperisv ha3c ipsa»surit prospera aculeo adversi- Btefiebantiir. Hi; er^go sive pro oiiginali peccato,
    • liitis premend i : ut; efl enibescamns prava comriiit- seu pro' delfctis plopriis, quia orimes debiiores sunt
    ti-re quo nos a Deo memiiiimus gfatwitabona per- Deo, eii niiiius ejiceptus est,. qu? nori illius? jtixta
    cftpisse; et illaiam graiiam exieriornm-verianiils in Aposloli difelJim,indi<>ealgralia : Omnesentrii-pecca-
    ;.i-fnavirtiltiioi::utsint ante oCiilOsquaepercepimus, Vefunt,e) eqenl grtttia Dti: ob quod etiam o^mnesssrn-
    • .t quacumque nos illiciont subigamus, qiiia eriim Cti; condiiibtie oBnoxii fiieruiit debiio mortis: h6c
    . vjVtuptase'x prosperitiittenascitiir; ejhSdem prospe- Jpsunr Apostolo pradicante, cum dicit : Regndvil
    • Vrtiitis eist corisideratione ferienda, qoavenuS'liostis niori ab Adam usque. Moysen,etidni' in eoi qui non
    ' ifdster uride oriinr, inde mnriaiur. Considerandum peccavefunt, in sirilititiidiriem prmvaricdtidriitAdw
    quippe est, ne acceptutn miinus vertamus invititim, (Rom. v). Qui ideo uterque populus eimiichi dicun-
    nepef favorem-vltasiios absorbeat voragonequiliae. ri»r, vel iiitetliguntur; qnia casiam acceperant regn-
    : tmmque conlfa rioS-superrii judicis iiiexslingoibi- larn discipliii;c. Eloquia, inqnil, Domirii eloquia
    iitef acceftdifflti*!, si contra beriignitatemillius; eiiam cdsta (Ps. xi). Seq^uilur:
    e*ipsa sua largilaie piigiiennis. Seiitiitur: (Vers. * seqq.) Aiiqudntumautem ttmporis ftuxe-
    ' (Vers. it.fAccidit auiem, ut qiiadam die intratet fttt. etitUin cuslddiatthebaritttf; videruntquetpmnium
    Joseph domum, et operis qiiippiam abbque arbitris fa- riocte una juxta interpretatioriemconqruamiibf. Ad
    eerel, et itla apprehensa lacima veHiirienliejusdicerel: quot cum introhset Joseph mane, etvidisset eostristes,
    Bormi nieciim. Q>uirelicto in mnnuejus pailio, fugit Msciiatusest\ dicetts: Cut tristidrest hodxesbiito faciet
    tt egressus estforai. Dum mulieP adultera Joseph vestra?Qmresponaerunl: Samnium-vidimns; tiecerlqui
    male uli voluisset, relicto pallio fiigit loras: quia, p>irtletpretetutnobislDixitquead eosJoseph: Refertimihi
    dutn synagoga Dominum, puiumIfoiniiiem credens, ** quidvideriiis Resppnditptaposituspincefndrum: Yide-
    - fuasi adiilterino c<imple\u constririgere voluit; ipse bdm cotamme vitem\in quaerant tres
    propdgines~,cr~e-
    tttDliimlilte.ram Legis ejus oculis reliquii, et ad co- scere pauluiimin qemmas,el postftores uvas maiares-
    • giioscendam SII.TC divinitaiis potenlatn, conspicuum tere, caliceriiquePhdradriisirimrin.il mea;mWergdutids,
    se gemibus pra?buii. Unde el Paiilosdicit : Gsque ei'expressiin'caliceiriqtiemieWebam,tidedipaeulifo^
    ., hodie dum legilutMPyses, velamenesttuper ror to- raoniiTresverodiesautDomiiiicajpassiOnisetTesiirre-
    rrnn (l Cor. in). Qus videlicet adiiiiera inulier apud etioins accipiendum est lernpus, ih qiio atiiulx san-
    . semetipsain pnltium reiinuit, et quein male lenebal ctiirunv edrieise ab iriferis legrintur a Doniirio: aut
    nudiim ainisil. Sequitur: certe tria inlelligenda sunt- lempora, ariteLegenT,et
    (Versi (3 seqq.) Cumquevidisset-pallium> mutier in »ib Lege, sub evangelica graiia. Iri primo eiiiriilem-
    manibus suis, et se esst contemptam, vocnvit hominet pore claiis'uefoeruiii gemni;e, quia ut de Abel, Seth,
    domus suw, et dixit ad eds,: En inlrodiixiladme-vtrum Ehos, ef Enoch, aC SoevatqueMelchisedech legitur,
    Hebrmum, ui itludtretmihi. Cumqueego subclmms- qui alii: fuerint Deo placentes, Scriptura miiiiriie
    sem, et audissetvocemmeam, reliquikpaltium-quodte- fefert. In securido'vCro tempore, id est;, sob'Leue,
    ..- nebat,fl fugit forat. ln argnmentumfidn, relentum flores eriiperuni sanctonim: quia qui subLege Deo
    patlittin oslendii marilo reverlenti domum. Isla mu- plaiuerunt, saciis voltiininibus osieuduiilijr. T6riio
    lier, ut jam dixi, ligura erai syna^o^ie, quas snepe, vero ten pnre sub evangelica quodainmodopf*diea-
    sicut sciipioiii esi, moeehaia esi post deos alienos. lione, uv.t ad maltiritaiem perveiieriintvqmtrictocfe-
    Simdiiei volebat et Girisiiim in ailulterii sui scelere jj dentitim in @hrist<b lides pro(iciend<iin taiitiini rOlHi-
    . retinerevut. negaret; se esse Deum et Pb.irisseoni!ii •^traia esti-nvpfe diyini iioiriiiiisconfessiorie-criinrem
    inagis et Scribaruni quam Legis pra?cepta servarel, sriiimelTundia persecutoribus niinime delrecraveHift,
    qnae illi velnt marittis eral. Cbristtrs aotem. non ac- ait*certe proCHristiamore.sBeva ca-iigattonemeiri-
    quiescens illiciix dociriioc, id est, adulterio adulie- bra sui eorporiS' crucifiguiit euni vitiis' et concupi-
    rinas synagog*, manu vesie corporis apprebensus, sceiiliis, castranies se videlicet a mtindi delectaiio-
    carne se exmt, et liher niortis ascndit ad coelos. nibus el carnalilusdesideriis, calicem videlicet Do-
    (Vers. 19 seqq.) His audiiis dominus, et nimittm minicas passionis in memoria semper h:bentes, et
    credulnsverbisconjugis, iratus est valde : tradiditque sermonibus rn muniio pradicames pocuiunr pifri-
    Juseph in carcerem, ubivincti regis custodiebaniur,et gunt Pharaoni. Seqnilur:
    erut ibi clausus. Fuit anlem Dominuscum Joseph.et (Vers. H,,15.-) Hmc est inttrpretatio sommirTres
    miserms ett iltiut; dedilqne ei graliam in conspedu propaqines, tret adhuc diessunl, post quos rccordabi-
    principis carceris, qui tradidil in manu ejus nnhersos tur Pharaa minislefii tui,el restituet te in gradumpri-
    xinctot. Dominut enim erm cum illd, et omnia ejus stinum; dabisque et calicemjuxta offidttmtuuin, skul
    opera dingebat. KUxor Putipliar plebem Judaicam facere ariteconiueverat. Posl Irinain enim JueemDo-
    . p'i signabat, quam regendam ,a Romauis principibus mino ab inferis resurgentei et Legist obscura, ttt
    Pdaius susceperat: quse plebs, Legis traditionibus Joseph somnia, revelante; solutus est a peccatis
    sibi pro tempore traditis, Dominuin volebat prxbere credentium populus, et de inferni carcefe vel pote-
    , tjowsensum^ul sabbali otiuin custodiri conlirmarei; Staie daenionumliberattis , redditusque est in mini-
    10%1 COMMENTARIIINGENESIM.LIB.IH. 1022
    Steriw legis divinse: sicut enim in pincerna, qui A \.niivil, etvidit atlemm somnium: Septemspicteputtk-
    ediictus de carcere el suo resiitnlus est minisierio, labant in cujmouno p(cnmatque fqrmosm.Alimquoque
    geotili- significatus est poputus : ila in nrincipe totideni spicm, tenues, et percussm.ttredineofiebariiur,
    psinr.iim, sine dubio gens iiiteliigenda Judaica est. dtVtirantesontnempriorum ptdchritudmim. Evigilans
    Tria eanistra super caput ejus, et in uno canisiro, post quietem, ei faclo marie,puvtitepflrteiriiui, misit
    qiiod erat excelsius, poriare omnes cibos qui fiunt ad conjeeioresjEgypti, cunclosquesapientet: et accer-
    arie pistoria ,. avesque coiiiedere ex eo, quid aliud sitis, narravit somnium, nec eral qui itiierpritdretur.
    signilicat; hi.siiripartila ipsi poptiloconcessa diviriie Tutic deinumreminiscenipihcernurum
    1 invgistef, dit:
    legis- eioquia, Legem videlieet, et prophet-as, et Iraius rex servis suit, meet magisltum pislorurnre-
    agiograplia, tjua: oiimia siiper capnt poriabat., quia trudi jussit i» carceremprincipis mititum,, ubi una
    xncnietiitlloiuin excesserat spiritalis scieiitise'pleiii- nbcte itterquevidimussomniumprmsagiiimfuturarum:
    tinlo?Ar e pistoria panes cocli, quidaliudsignilicanl, efatqueibi puer Hebrwus.tjvsdemditcismilinimfamu-
    nisi qtiod lex veteris Tcstamenli non est humana liis, cui narrantet somriia, audivimusqnidquid posiea
    inveriVaasmtia, sicut iinpii astruunt aTareionista?,et rei probaviteventus,egoertimredditut Siimofficiomed,
    hseretici Manichei; sed Spirilus sancti auctoritaie , et itlesuspensusestin cruc«.SomiiiumPbaraonisLegis
    ariiiquis patriarclus et sanclis prophetis estcredita? et piopbetariim praesignabat liguras. iu quilius de
    Sjilrttuin enini sanclum per ignem signilicari, niullis conversione omniu.n gcutiiim et Antichristi perse-
    l'C;s in divina.legimusScriptura ; unuin enim cani- cutionibus, sancto Spiritu revelanie, locuti smit.Qui
    siriim, atiod aliius c-cieris erat; niinirum lex intel- in sepiem spicis plenis, seu in septem v.accispingiii-
    ligenda Stosaieaesi,pr<>pterdensiiatem mysieriorum bus ostendebalur : quia sunt sepiem cbarismatum
    et umbraticas significaliones:ex quo cibum volucres pj spiriiualium dona, qtiibuS uhertas fidei. divinae in
    cceli percipiunt, dum nnimsesanc:a', quse per coeli graiia novi Testamenii larga pieiate rediindai. Fer-
    signilicanlnr aves, spiritualiler aluntur, dum in lege lilitatis auiem bebdomada tempiis accipiendiim est
    Domini mediiantur die ac nocte, qui pos-unt riicere quo ab universis geniiliiis fides confessiouis nominis
    cum Apnstolo: Nostta aulem conversatioin cmlisesl Christi, vel scii-ntiaTriuitatis suscepta <>st:de qjta
    (Phtl. m). Pharaoiieii),qni eduxit Joseph de carcere, ait propheta : Repleta est terra sciettiia Domini, sicut
    eique poiestatem in omni terra dedit jEgypti, prio- dquis maris operientis(Isa. xi), in tantum enim prae-
    rique iiiini-teiio suiiin pincernam reslituit, ctpislo- dicalionis divina: verbum per loias orbis regiones in
    rem suum die teriia patibulo su-pendit, Dei Patris universis geiitibus fecit proficere, ef suscepta fidei
    babuisse (iguram, noii dubium est: qtii Jesiim Clni- SUEB giatia, per sanciam conversatinneniad perfe-
    stum Dominumnosirum resuscitavit ab inleris , et clioneiii conlendere, ut non solum ccclesti horreo
    fidelemnovi Tesiamenti populum a iiexibtts piiinse fierent apti, verum eiiam et exemplo SUQad imi-<
    pravaricaiionis et cajtcroruin omnium eripuit vincu- landum ca^teros provocarent, A,l contra, sepiem
    lis. liifiriclemvero capite absciso, id est, Christo, steriliiaiis anni famem veritatis et juslitiae novissi-
    qui est ciput Legis et piophetarum: et die teriia , mis temporibus signilicabani,qu.sefidelium consum-
    hoc esf, teriio suspeiidit.ieinpore,quia in cruce nostri ptura esi muliiludiiiein temporibus Antichr,isti.Ser
    Salvatoris ,. ubi iideles sunl a peccatorum vinculis quitur:
    absolmi, ibi ipsi iinpii Judaei alque cseteri elbnici, (Vers. 2Mseqq.)Ecceflnnisepfi?,m veiiienlfertiiitatit
    quoium ipse Pbaraonis pistnr figuram teuuit, snnt.; magnmin universalerra /Egypliquossequenlurteptem
    condeninati, qui in iiuniiliiate carnis positinn Domi- qnni alii tamm sterilitatis, ut cxmctqobtivionitraaalur
    num despexerunt. Qnod vero volucres cceli lacera- Q ( retro ubundantia, Lottsunipljira:eit enim (amesomnem
    yerunt carnes ejus , hujus rei piwsagium 1'uit,quod terram, et.uberlalis magniiuditieniperdiiura.etl inopiat
    quadragesinio serundo anno post Dominiresurre- magnimdo. Et est sensns : Uherlaiis hnjus quam
    Cfionemet ascen^ionemin cce'os, ex omui orbe ter- fiiiiirain signilicaveruiii Kov.esbonaj, obliviscentiir,
    rarum populi veniemes cum ducibus liomanoruini homines in ea faine quam sigitificaveranl boyes e.l
    Tilo el Vespasiario,eos non solitm vaslitile et fame: spica?inal.e. Potesl el hebdoinada duoriim annornm
    cruciaveruiii, s.edetiam mulla iu eis ludibria exer- sigiiificare tempus prseseus et futurum; quj enim
    cuerunt, digniquippc eraut taba perpeli, qui talia ini fideliter ac pie vivendo iaboraverint in sa?culopraj-
    Dei prophelis, et in ipso exercuerunl Dominn:et eos; senti, quod repcriant in fiituro, beatitndinem conse-
    qui exeislaniem etgladiuni evaserunt, in lotom.iiudo ) quentur perpetuaevilaj. Quiaulem iiifidelesexistiinl,
    diviseruni,alque sibi suisque posieris in famulisjure; et iiibil cogiiant de futuro. otioqucin piaesenli sa;culo
    perpetuo reliqiierunt, ust|uedum pleniiudo gentiumi lorpescnni, sterilitatis sua: in fuuiro reperient bnem,
    imroeat, et sic posimodum et ipsi non proprio me- Sequitur:
    rilo , sed Dei gratia salvi fiant: qui in primo nostrii (Vers. 33 seqq.) Nnnc erga provideat rex virttm
    adyentu, ignoranies Deijustitiam, et suami iqpientemet industriuin,elprwficiqieumterrmjEgypli,
    Salva,t<<r.is.
    quairentes statnere, jusliiiae Dei nou fuerunl subje- qui Cdnstituat prwposilosper singulixsregionet,, e\
    cli: et impleaiur illud quod bealus Jaeob pa.triar- qjtiniampartem (ructuum per seplemannos (ertiiilalis,
    cha, cx eoruiii persona , Esau lilio suo pra>dixit:: quijam nunc (uturi sunl, c.ortgregftinhotreti, et onine
    Vivensgladio, ei fratri luo servies, lempusquc.veniel l ffuntentnm.mb Phftfaonis poicsiate,condplur, serve-
    quando sdlrus et excutja.sjugum. de cervicibus tuisI ** tttrque.in urbibus,. et parejut fttturw septcmannqrum
    (Gen.n, 7). Sequitur: fami, qum pressura est Mg.ypjium,el non contume.tur
    —
    (Cap. XLl, Vers, 1 seqq-) Posldws.annot.viditt tgfia inopia. Pla,cuit Phara.Qjti conttlium ei cu,nclis
    Phurao somitium.Putabal.se.stajcetuper ftuvium, det minislris ejus., loculusqu,e.eslad eot •• Nuw invmir/.
    "uo aicendebanl.septimboves pulchrmei ctassm nimit,, potuerimus laleni. virutn.qui spiri/14Dei plenus sit?
    l pascebanturin.locupaluslribus. Atim quoqueseptem t Ecce jani, nisi fallor, teilio insinuatur nobis in boc
    imergebantde. flumine fceiw confeclcequemacie, ell Ijbro, Spirituin sanctum e.-se spirilum Dei; primo .
    lascebanturin ipsa amnit ripa, in locis virentibus, uhi dictum esi : Spiriius Dei [erebulur super aquas
    ietoravertintqueeas quaruni mira tpeciet el Itabitudd 1 (Gen.1); secundo , ubi dixit Deus : Non permanebit
    ;orpoiiserat. Quod putabat se siare Pharao snperr spirilus meus in honiniibus ittis, propter quod curnes
    Junien, quemadiiiodumservus Abrahnedixit : Eccee sunt (Gen. vi), ei tertio initic, quod Pliarao dicil de
    igo sto super(qntemaqum; baec locutio si inlelliga- Joseph esse in illo spirituin, lki. Nondum lamen
    iur, ila est u.i iu psalmo scripuun esl: Qui fundavit( leginius Spiritum sancium. Seqnilur:
    tuper terram aquas (Ps, xxin). Secundnm lianc enim1 (Vers. 39,40.) DixitPharao.ad Joseph: Quia otten-
    Jociitioiiem recte inielligilur, quod altior sit terra.i dittibi Deus omnia qum,tocututes, numquidsapientio-
    quam aqua; altius quippe abaquis susiollilur, ubii remet similemtuiinvenirepotero?Tu erit tuperdomum
    nabitabant lerrena ar.imalia. Sequitur: meam, et ad. tui orit. imperiumcuncius obedialpopu-
    {Vets, 4 seqq.) ExpergefactmPharao, rursttmrfpr- • lut: uno tatttutn regni $oliote prwee4qm,ld ipsuni iq
    10» AD OPERA S. KUCHERHAPPENDIX. 1M4
    secundo psalmo a Palre dicilnr Domino: Filius meus A potest uiciiiliiietiiiognscetinfinit.Tmiiliiliidtninnme-
    ei tUiego hodie genui te; pottula ame, et dabo tibi rusiioiisii.quodcqiigrcgaviiJoseph persep emannos
    gentethmreuitatemtuaiii,eipottettionemtmm terminot omnem frugum abiiiidautiani: id est, friimeiita liilei
    terra).,Et ipse Doniiuus in Evangeliodiscipulis ail: sanciorum horieis condens, per illa scilicel sepiein
    Ddtaett mihiomnispotettas in cmlottin terra(Mallh. charismata, quasi per sepiem annos; ui cum septem
    xxvmj. Daiaquippepoiestas est homini assumplo,noii anni inopi;e esse ccepenot, id est, cum iniquilas oc-
    Veibo Dei Filio Patri et Spiriliii coaeterno, a quo currit seplem eapilalitim cnminum sub Anlichristo ,
    creaia sunt omnia; uno lanium pra?cedit Filium quando fames fldei fueril Salvatoris, lunc sancti pa-
    1'ater, p.iterni videlicet nominis vocabulo, ut in riieret fideles haheanl copiosamjustiti:e frugem, ne
    confes-ione seu in laudibus, Patris nomen sempcr (idcs eorum in opeia seimoniiiii vel pra?.dicationis
    autepoiiatur, nam dignitaleet potesiate, naiura aique attenuata, deficial. Sequiiur:
    \ ii luie , .eternitate vel origine, uniim siint, imius (Cap. XLH.—Vers. ( seqq.) Audiens aulem Jacob
    Deitaiis aique substanti*; nomiuibus eniin tantuin- quod alimenta vendetentutinMgypto.dixil filiistuit:
    i mododislingtiunlur. Sequitur: Quare negligitU? Audivi quod iriticum venumdeturin
    1 (Vers. 41 seqq.) DixitquernrsumPharao ad Joseph: jEgyplo. Detcenditeet emitenobisnecetsaria, ul poi-
    Ecce consliluite super universamlerram Mgypli.Tu- timut vivere,et noncontumamurinopia. Detcendeitiei
    lilque annulumde manu tua, et dedit in manu ejus , igitur fratres Joseph decem,ul emerent frumenta, in-
    veslivitquestola byssina, el collo torquemauream cir- gretsi sunl terrum Myypti; el Joseph princepserat
    cumposuit, fecilque ascendere tvper currum tuum terrm jEqypti, atqiie ad itlins nutum frumenlapoputit
    tecunduiii,clamante prmcone,ut omnetcoram eo genu vendebaniur. Cumgne adorassent eum fratres sui, el
    flecierenl, el prmpositutnessescirent in universaterra g cognovisseleot, quasi ad alienos duriut taquebatur,
    JEgypii. Josepb, qui typum induit Christi, currum interroganseos , ilnde venistis?Qui responderunl: De
    meruit ascendere: ei pra-co elaniavit ante eum, et terra Chunaan, ul etnamut frttmenia. El lamenfralret
    constiiuit illum Pharao super imiversam terram ipsecognoscens, non est agniius ab eis. Igilur post
    jEgypti. Ila el Dominus noster, postquam esl disira- ubertatis annos in uuiverso orhe fames pnevalnit,
    ctus a Juda, ut Joseph a fralnbus, et de inleroriim iinrito, quia non erai q<ii faceret bonilalem. Post
    carceresiirrexit, ascendit curruni r<-gnicoe;esiis, de lia?cJoseph a peiuria friimenii salval ^Egyplum,et
    quo diciuui est:Currus Dei decemmiUium(Pt.h\\n); Cbrisus a faine verbi Dei liberat miindum, aperuit
    el accepit poieslatem pra-dicamli et judtcandi.sicul enim horrea sua Chrislus in omiii <>rbelerrarnm, ct
    Paulus apostolus ait:E< dedit ei nomenqtidd esiiuper crogaiione frumeriii sui oionia subjugavit; nisi enim
    omnenomen, ut in nomtneJesu omnegenu flectatur, Jo-eph fraires sui vendidissent in iEgyplum , riefe-
    easlettium,lefreslriumel infernorum(Phil. n). Accepit cerai ^Egyptus; et nisi Jud:ci Christum rrucifixis-
    quoque et anuulum, id est, ponlificattimfidei, quo scnt, perierat iiiuiidiis.Josepliinleri.reiaiurAiiginen-
    credenliiim aninia: Salvaiori signantur, ac frmilibtis taiio, sive Ampiiaiin: sed in illo Joseph amplaiio-
    et cordibus nosiris perjsignum crucis, figtira expri- nem non liahuit ni-i sol.i if.gyptus; in nosiro amem
    mitur aeieriii regis. Induiiiirqne s tila bv-sina.id est, Joseph auginentiimhabereineruii univerMi-inunriiis.
    carnem sanclam bysSo splendidiorem, et slola ini- Ille erogivit iriticinn, nosler erogavit Dei verbum.
    monaljtaiis. Accepitqu1que lor.|tiein aureain, i<lest, Dnii Jaeobliliis siiis, Etl[rumenium in jEgypto;dicit
    inlellecluiii boniuii: pneco anle eiiin pnecedit, id el Dens paier: Ex /Egypio vocavi Fitium nteum
    CStJoaniies Uapti-la, qui iter ejus priccerienspra?co-Q (Maith. n). Desceiidtini igiuir dec<-mprovecliorcs
    tiabat,diceus:Parateviam Uomini(Mittih.iu; Marc.i), fralre; id est, Jmhei, qnasi sub Decalogo legis et
    didicimus eiiim labores Chrisli in orhe geiiliuin , nmiiero consiiiiiti : quus ipse cogmscens, uou est
    queui signilicabat JEgyplus, per varias pas.-imies agnitiis ah eis. Coi/noscuiitiirHebrosia Cbristo, sed
    mariyruui; et ntinc videnius honorem Ch isii in ipsi noo cognoscuiit eum. Sequlur:
    eodem orbe terrarum, crogatione trumenli, id esl , (Vers. 9 seqq.) Recordatus somniorumqvw ati-
    verbi divini pradicatione, sibi omuia subjugantem. quando viderat, uit: Vl videatis infirmiora terrw veni-
    Seqniltir: \ ttit. Quidixerunt: Nonetiita, domine,ted tervi tui
    (Vers. 44, 45.) Dixitquerex ad Joteph: Ego sum venertintut einerenlcibos.Oinnesfiiii unius viri tunint;
    Pharao, absque luo imperio non movrbit quisquam nec quidqnamfamuti tui machinanliirmali. Quibttsillt
    manum aul pedem in omne terra jEgypti. Vertilque ait: Alitet est, immttnilaterrw hnjus contideturevcni'
    iioinenillius , el vocaviteum lingua JEgyptiuca Sal- tiis. Et illi: Duodeii.n, inquiunt, serri ttti fratret su-
    vaiorem mundi. Quid inanile-tins dc Christo, quando mut, filii riri vnius in terra Chaiiaan; miiiiinut cum
    sub ligura Joseph Salvalor osienditur, non lanluin patre nottro ett, alius non est tnper. Hcc est ait, quod
    unius terrae /Egypti, scd etiam totius inundi?Se- loculut tum, explorotoresettis. Jam tiunc experimen-
    quilur: lutn vrstri capiuni. Per salulem Pharaonit non cqre*
    (Vers. 45 ) Deditque illi uxorem Asseifz, filiam dieiniriiItincdonec veniat fraltr vester minimui. Mil-
    Putiphar sacerdotisHeliopoleos. Quari solel, cujus litete vobit unum, et adducal rum : vosautein eritis in
    PutipharJoseph liliamaccepetil uxorem, iiirmn illins viitculis, donecprobenlur qum dixistis, utrum fatsa ,
    cujus servns fuit, au allerius? Cre.Iat quisque quod 0 an vera sinl; alioquin per satulem Pharaonis explora-
    placei: none-t tameii qtcestio quis fuerit; »iveenini tores eslis. Qmd est quod' Josepb vir lam sapiens,
    unns fueril, sive iluo, quodlibei borum qtii-<|tieexi- alque iia noo solum ab hominibusiiitcr quos vivebat,
    siimet, non esl (idei periculosum, nec contrarium sed ipsa eliam post Scripiura teste laudatus , jnr.it
    veritati Scnptiirarum Dei.Sicut enim accepit Joseph per salutem Pharaoms non cxituros de jEgyplo fra-
    ex gemibus iixorem, ila et Chrislus Ecclesiam: ex iressuos, nisi liater eonim junior veneril?aii etiam
    qua geuuil duos filios, id csi, duos popnlos. ex Ju- bono el fideli vilis eral Pharaonis salus , qui fidem
    da:is eigentibus cngiegaios. Triginta autem erat an- primiius domino suo servabat in omnibus, qiianto
    norum, quandd ttetit Jvseph in conspectu regis Plta- magis ipsi Pl.araoni, qui eum in lanto honore loca-
    raonis. Tolidemque annorum legiiur fuissc Cbrisius, verat, si illi servavit, qui eum servum empiiiitim
    qiiando sub typo Pharaonis in conspectu mundi ap- possidebat? Quod si non curabat salulem Pbaracnis,
    paru l revelatus. Venilquefertilitat teptem arinorum, mimquid et perjurium pro cnjnslibet hominis salute
    et in maniptitos reductm segetetcongreyatmtunt in vitare nnn debuit? an nonest perjurium? tenuitenini
    horrea Mqypti, omnitquefrugum abundanlia in sin- iinuin ex eis, donec venirel Denjamin; el verum fa-
    gutis urbibuscondila est, lantaqtit fuit mulliludo tri- ctum esl, quod dixerat: Non exibitithinc niti veniat
    tici, ut arenwmarit cowquaretur,et copia menturam frater vesterminirnus.Ad omnes enim poterat peni-
    excederel. l'ro eo dictus non erat nmnerus , qnod nerc quod dicliini est, neque enim digue dicerentur
    iinmen niiioeri usitaii cxcederet illa copia, ct quo- rcdire »d patrem, qiiorum fr.tler vincins tencbaiur
    modo appellareiur nou iiivuniebaiur; nam inde fieri iri iE^iypto, ciiiii quo elipsi mentc el auimo sollicili,
    1025 COMMENTARII1N GENESIM. LfB. 111. 1093
    velnt qiiibnsdam charitaiis vinculis tenebanltir astri- fi vestrumuninn dimittite apud me , et cibdria domibtis
    «•ii, n >in qnniiiodo el ille venliiriis essel, nisi ad vetlrit necessariasnmite, el abile : fratreniquerestrum
    .' HIIariiiiiiemliimaliqui redissent? Sed quori sequi- minimumaddttcile ad nie , ul sciam qtiod non silis
    nii magis nrget q'i:e-ti'>nein, cum ilerum juravit, exploratotes, el islum qtti tenetnrin xiuculit reripere
    ilitens : Millite unum e vubis, el adducite frattem ve- postitit, ac deinceps emendiqttmvnliis habealis licen-
    strmii: vos auiem eritis in vincttlis, dottec probentur tiam. IIis dictis cttin frumenta effunderenl, tinguti
    aine dixi»itj , nlruiii vera, an fatsa sint: alioqutn per repererunt in ore snccorumligatas pecttnias. IVdeiunt
    salitiemPharaonis etplorulores eitis. Iliiic seiitenti;e qiiidem illi pccuiiiam, sed Jo-epli, iri est. Clin-lus
    i..ie p suii jiirai.ioiiein,quia si vera non dixi.-senl, Dominus int cum tledil, et argeiitnm trib.iit: quia
    expliiiiilore»essent: id e»i, exploratoru n poenailigni null aigeino emitlir (.'lnisiiis, sed gralia. Sequilur ;
    ess.iu : qtios lanieh veia dicere sciebat, lamquam ( Vers. 36.) Dixit Jacob filiis suit: Abtqne li'jem
    si ilieiiiin es-el: Exploralores e.-tis , exploraiorum me esse fecislis. Joseph non est sttper, Simeon tene.ur
    poe -a riigui erilis. S-iiuitur : in vinculis,Benjaminauferetis,deducetisquecnnosmeos
    (Vers. 17 seqq.) Tradidit eos tn custodiam tribus cum dtlore nd tnferos. illium ideo :>diiiferuiim, quia
    dietut, terlia aulem die eductit eii de carcere, uit: ciiio lri-l ti.>?an eiiam-i aliesset irislilia , lamqnam
    Facite auod dtxi, el vivetit, Demnenim timeo. Si pa- ad iiiferniim mnrieiido ilescenderei? De iuferno au-
    cifici ettis, (raler vetler unus ligetur in cutiodia : vot tem inagua qu:rsii<iest: el qniri inde Si riptUra sen-
    aulem abite et ferit frumenia qute emistisin domum tiat locis oiiicilius ubi forle lioc coiiimemoratum
    vettram; et (ratremvetlium minimiimadducite ad me, fuerit, oh-ervaiiiliiio. Sequiiur:
    ul potsim veslrotprobare sermonet, el non moriamini. (Cap. XLIII. — Vers. SS?e \i\.) Judat qtioqttedixit
    Fecerunt ut dixerat, et loculisunt ad invicem: Merito 8 patri tuo : Mitte piterum ul proficiscamur,el possimus
    hmcpatimur , quia peccavimut in fralrem nostntm , viverenos el parvuli nortri. De-cendcruntquein /Egy-
    viden.esangusliumanimmillius, dum diprecareiur nos, ptum. el steterunicoram Joseph. Qttoscnm itle vidisict
    et IIO»eum audivimui. Idcitco venil supet nos itla el Benjamin simul, prwcepitdispenxatorisuo, dicens:
    tribulaiio. E quibut unus Rnben, ail: Numquid non Inlroduc viros dontum, el occidevhlimas, el inslrue
    dixi vobis: Nolite peccarein puerum? Et non audislit convivium,qttoniam mecunt comessttrisunt meridie.
    me. En sanqnit ejus exquiritur. Nesciebanlautem quod Accedentesaulein ad dispmsatoremloculi sunt: Ora-
    intelligeretJoseph, eo qttod per interpre em loqueretur mus, domitte, ut audias : Jam anle detcendimus, ut
    eis. Qmd esl quod riim inler se pteniienies lilii Urael emeremiisescas: quibtts emptis, cuin venissemus ad
    loquerenlur de fraire xuo Jo-eph, q<iodin illo malc diversorium,aperuimus succulosnostros,el invenimus
    egeriul, ei hoc eis divino judicto reOderetiir , quod pecitniainin ore saccorum,quum nnnc eodem pondere
    se pericliiari viderent, adjuugii Scriptura. el dicit : reporta i.mis. At ille respbndil: Deus vesler et Deus
    Ipsi ignorabanlquodinlelligeretJoseplt, inletptes enim patrit veslridedil vobitihesatiros in sacculis vestris:
    inlet illos erut: hoc scibcei intelligeiidmii est, ideo nam pecuniamquam dedislisniihi probatamego hubeo.
    eos pulasse quori ille non intelli^eret qii.e loqueban- Quod a praposno doinns auriiuut: Deusvesteret Deu;
    tur: nou ob aliud a>lhbitum puiabanl iuterpreteiu, patrum vestrorumdedttvobispecuniamin saccit vestris,
    nisi quod eorum lingiiam ille nesciret; nec cura erat argenlum atttemvestrum probatuii habeo: meidaciiiiii
    interpreiis ea dicere illi a quo positus fuerat, quac videtiirqundnouesi.sedaliqiiirisignificarecredcnilum
    iion ad illum, sed inler se loquehaniur. Sequilur : est, argemum enini qu.ai ilaiurci non iniiiuilur, quod
    (Vers. 24.) Avertitquese parumper, et flevit, el re- Q et prob.ilum appellaimnest, nimirum illud intell gitur
    tertut loctttutest ad eoi. Nec adjungit quid illis dixe- de quo alihi legimus : Etoquia Domini, eloquia casta,
    rit. Uude intelligitur ha?ceadein dixisse tmse dixe- argenlum igne examinatum,probatumterrw, purgatum
    rat. Se<|uitur. tepitiplum (Ps. xi): id esi, peifecio-. Sequttur :
    (Vers. 25 seqq.) TollensSimeon, et ligans illit prm- (Vers. 24seqi|.) Eduxitquead eos Simeoit, et intro-
    teniibut, juttit minisiris ut implerent saccos eorum ductitdomumai ulilaqnam,el laveruntpedessuas,dedit-
    tritico, et reponerenlpecuniat singulorum in tacculit que pabutajumentiseorum.Ilti veroparaverunt munera
    luit, daiis tupra eis ctbariisin via. Qui fecerunt ita. dtinecingrederelurJosephmendie, audierant enim quod
    At itli portantes [tumeitta tn atinis profecii sunt: ibi comessuriessent panem. lyittir ingrestut est Joseph
    aptrloque unus sacco , ut daret jumenio pabulum in domitmsitam, obtuteruntqueei munera. el adoraverunl
    diveriotio, contemptatuspecnniuinin ore sacculi, dixit proni in lerra. Al ilte ctemenlerresalutatis eis, inlerro
    fratribus tuis, reddila est niihi pecunia, en habelur in gavit dicens: Salviisne est pater rester senex. de qtio
    taeco. Et obstupefactiturbutiquedixeruntmttluo,quid- dixeratis milii? adhuc vivit? Et incurvuti adoraverunl
    nam est. qnodfecil nobis Deus? Si diligentius consi- eum. Astttte namqiie frairem venderc aiisi .siint, ot
    dereiiiiis, invenieiiiusqma iimnquam lere iu saricium Dci consiliuiii iuutareiur; sed divino jixlici >, quotl
    quis lueum dicitur descendisse , nisi vituperabilem declinare couaii sunt, renitcntes servicrunt, inde
    coiisceorii-scmemoretur. Quaj observationes osten- quippe coacii sunl Dei volunialem peragere, unde
    dnnt divinani Sctipliirani, inui ul plurimis videiur, huic moliti sunt asiute coniruire. Sic tlivinum consi-
    inerudito atque agresti sermone composilam, sed liuin rium vitaiur, coinplelnr : sic limnana sapieniia
    secoiiiliim«lisciplinain«livimeerudnionis aplat.nn, dum reliiciatnr, coinprelieudiiur. Tiniiicriim fratri-s
    D
    neque hisloricis narralioiiibus , qiianlnin rebus et ue Josepb snper eos excre.scerei, sed boc quod riivi-
    sen-ibus mysticis servieiiiem. Unde cuiu deiemus niliis di-posiiuin fnerat cavendo acioni est ut vi-nir.t.
    fnissel Sinieon in ^Ggypio, et fratres ejus dinus-i Hmiiana ergo ^apieniia in sei|is.i compreheiisa e-i,
    reverieientor ad palrem . iion est scnpium, qtiia qu:e voluntati Dei iiude per iiileiiiioiiemrestiiit, imli:
    ascenileruntex .'Egypto: Srdimponentes, inquit, fru- ejus impletioni mililavit. Qnod siepe iiouimlli iliim
    metttan super asinossttosabierunt. Cttm aul.ni, rece- Iltiiiinia sapieii i.t inll.Ui,desiderii- suis divina jmii
    pt >fratre el cngniio J.i-eph, sed el Beiijamin in ocu- ci i contraire conspicitinl. a. tol.s <i- macliiuatiooliti
    iis ejns ob al<>ciiui belilia revertereulur: tiiuc riici- rcliicari conaniui ; ei quo ail.voiuin vim Mipirna:
    inr : Quia atcendetunt ex /Egyplo, et venerttntin tet- disposuionis iutori|ueaiit, calldis cogiialiouibiis iisi-
    rnm Chanaanad Jacob pattein tuuin (Gen. XLV).SC- siunl, -uhliliora consilia exqiiinini. Sed inrie vo un-
    <l itur: lalein Dei peraguni, iinde bauc imiiiulaiecoiileinliii.i;
    (Vers. 29 seqq ) Et narraverunt ei omttiaqumacci- atqne Oiimipoii-niisc>>usili'>, dtiio resistere min lin,
    ditstnt eis, dicemes: Loculusett nob.s dominui lerrm obsequiiiiiur : qui >saqu: el hoc ejus disposilioui :pic
    inte. et pntiiviinot exp.orutoresprovinciw.Cui respon- militat, ipiod ci per huinaiiiimsiinliuin frivole resul-
    dimus, Pacificisumns , nec uttas mo.imur insidias: lal , sicui scripiuni est: Comprehenditsapientes in
    daodecimfrutres vno palre genili sttinus; umts non tst attulia sna (Job. v). In astuij.i uamque sua sapientcs
    tupcr, niiiiiiniiicum pntre versaiur in tetra Cltanann. ci>mpreheiilit. <|...in<loejus consilii.-,Iiiintana lac a
    Qui uit nobit: Sic pivbabo quodpacifici sitis : fratrem eiiain lunc congrae seiviuut, cum resislunt( uiiriti
    M1 AD OPERA S. EtJCHERil APPENDiX; 1028
    per Psalmistam dicitur : Novit Dominut cogitationetA qttia in corpore Pauli jam docfrina? ccelestis prxful-
    hominum,quoniam vantt sunt (Ps. xcxm). Pensemus gebat eloquium, dtim esset eruditus in Lege : seil
    igilur gesta; rei ordinem, pensemus quomodo cogi- qnia stibjectiis nonjerat divina?gratia?, intra saccum
    taliones hominum in ipsa sua provisione diviniias efat scypuus, docirina inira Legeiri, lucerna sub nio-
    oomprehendal. ldeo ab eis Joseph venriilusfueral ne dio. MissuS tainen Anauias manum posuil, inar.-n-
    aridraretur, sed ideo est adoratus qnia venditus. Re- pium solvil; marsupio soluto, argeiiluinrespleniltiit;
    siat ergo ut in cunctis quae agimus, vim supernte el decidennbus squ.aminisvelut quibusdam sacci viu-
    volunlaiis inquiramus, cui v delicet cognila? debst culis, solnto sacco, id est, dej>o»iloLegis velaniine ,
    nosiia. actlo faiiiiilari, et qna-i diicem sui itineris arieptus est gratia: liheria'em, et reveL.ia lacie s<:i-
    Seqni; ne ei etiam nolens serviat, si hanc supeibiens mones Evangelii piiedicavit. Sequiinr :
    declinat, vilari enim yis siiperni consilii iieqii:ii|uam (Vers. 15 seqq.)-Ai illi scissk vestiut, oneratisque
    poiest, scd inagriasibi virlule lianc lemperat, qui rursum atiriis, teveisisunlin oppidum;ptimusqueJuiit-s
    se sub ejus niilbiis relrenat, ejusque -sibi pnndera cum.fratfibutingrettiis esl ad Josepli, necdumenun d-.:
    levigsii, <|tiihaecex subjecto coidis humero volens., loco abierai, pmuesgueante tum pariter in terram.cor-
    poriat. Se;qiiitiir': ruerum. Qiibus itlt ail: Cur tic agere voluistis? A'n
    (Vers. 2i) seqq.) Altotlensautem ocutotJosephvidit ignoratis, quod noritilsimilii tnei inauguranitiscientiti?
    Benjamin, (fatrem suum ulerinum, etait: Is.eest fra- Cui Judat : Quid respondebimus,iiiqtiit, dominomeo?
    ler vester minimusde quo dixtratis mihi? Et rurtum, vel quid loquemur?auijuste polerimusoblendere?Dens
    Deus, inquit, miserealurlibi, fili iiti.Ftsiinavitque quia invenil iniquiiatem\in manibus servurumiuorum. En
    commotajuerani visccraejus tuper fratrem suum , et "P omnetservitumui dominimei, et nos , et apud <JU««
    erumpebanllacrymie,el introienscubiculumflevil; rur- iriventut est tcyphus. Oraculum in corde, peregrini
    tum lota facie egtessus,coniinuitse. ViditJoseph JJen- venerunl, lamis periculum lugiebant, fruiueiita qnse-
    jamin paiviiluni Iralrem stium : mystice quoque rebanl, non acieperunl, el feriri se insnper crimiius
    vidil DomiuusJesus Pauluin, quando lux eirciiiiiliil-it objeciione videbaot. Inie.rhacducuniurad carcerem,
    eum, qui idcirco minimus dicitur, quia nondum m,a- et post iriduum ellucii adhuc iu eadem aspeiilau:
    luram in carne fidei gerebat .xlaiem : unde et ailo- terrentur. jam reqiiur ad cor, jam colpa?memor.a
    leseens legilur ftiis-e, quamlo lnpidaniium Slepha- pulsai aninniiii, aique iiiler se invicem Inquuiilur :
    niun vesiiroerifaservabat. Flevit joseph.stiper Benja- Merito Itwcpatimur, quia .peccavimusin fralrem no-
    niin : et caecitasPauli, fletns est Chrisii.Lavai f.ciem ttrum, vidtmet angusliamanimmittiut, cum depreca
    suam, ut ei lnmcii amissum restituaiur: lavit faciein relur nos, et non eumaudivimus.In bis autem verhis
    siiam Chrisius, ubi bapiizatus est Paulus, per quem cor Joseph secessum petit, solvit lleudo quod pieiati
    Dominus noster Jesus Christus a.plurimis videietur. debuii, severus ad iiaires revertitur, ut crueialus
    Seqiinur: eoriim anin u* a culpa liberareiur. Post hxc unus
    (Vers.Sl seqq.)Elai/, ponitepanes.Quibusappotiiit, reiigatur in vioculis, dimiitunlur cael<ricum fru-
    seortum Juteplt, el teortum fratnbus , /Egyptiis qtidT inciil", IIt iinus fiater ven at, qu.-in niiniinuiii se ha-
    que qui tesceiantur simul seorsum (itliciluni esl enim nienlem bere dixerant: yeqiente po^tinoilum fratre vincebat
    /Egyptiit comederecum eis, et profmum pttlanl huju- pieias, cum frater iiinocens viderelur : sed
    scemodiconvivtum),sedtrunl cotam eo, primogeuitui permanebal iu nsiensione asiieriias, ui fraires nosii
    \uxla primogenttasua, el minimusjuxlu primogenilasua, purgarentur: frumenia dantur, scyplius in sacco
    et mirabunturnimis, swnptis par ibus quas ab eoaccepe-ifj junioris fratris ah-coiidiiur, fonis post eos qnajslio
    runt; majorquepars veni Bcnjamin, ita ut in quiiique moveiur, miititur iu rcdncantur, addiei in serviiutem
    partes excederet: biberunlqueel inebriati sunt cum eo. decerniiur, apud quem scyphu^ fuisset iiivenius, in
    Solenl buic ebriosi adhiheie tesiimoniopairociiiiiiui, s.acco ultinii fratris invenitur, tunc Benjamin redu-
    non propter illos lilios Israel, sed pmpter Jnseph, citiir , afl.cii onuies fratres sequtuiliir. 0 tormenia
    qui valde sapiens commendabaiiir. Se<l hoc verbtnn niisericiirdiae., crucial, et amat. Reversi igitur, in
    et pro saiielaie solere poni in Scripluris, (|iii dili- lerra cum lacrymis prostrati ven am poslul.nl: me-
    genter adverlil, muliis in locis inveuiei. Unde est mores eiiim qniil de illo patri |iromiseraut, mcerora
    illud : Visitastiierram, et inebriasti eam, muliipticasli iniolerabili labe-eebaiit; ninc se ultra cobibere non
    ditare eam (Ps. LXIV),eo quori in laude benedictionis valens, pieias clausa prorupil in iiiedioin, et excussit
    hoc positum esl, el donum Dei coinmemoraiur, ap- cliantatis lacrymas de vntiii sereuiiaiis. De terrore
    paret per hanc ebrietateiii, saiieialem siguificari : esi asperitas, qua: apparebat, et in.n erat, quia mise-
    nain ita inebriari, ut iiiebrianuir eb;':osi, nec ipsi ric>>rdiaeral, sed. non iippar.bal. Sic vir sanclus
    terra?.ulile esi. Sei.niitur: facinus fratriim et dmiisit et vindic.ivit, sic ore cle-
    (Cap'. XLIV. — Vers. 1, 2.) Prtecepil autemJoseph meiitiam reiinuit, ui delinqueiiiibusfrairibusnecsine
    dispensaloridomussua: Imple saccoseorum [rttmento, ultione pius exi-teiet, nec sine pietate districtus.
    quantttmpossunl capere, ct pone peciiniumtingulotum Sequilur:
    in sumnvttdletqcci. scyphum aulem meum argenteum (Vers. 17) ResponditJoseph, Absit a me, ut tic
    et prctkim quod dedii tritici pone in ore tacci .juniorit. agam, qui furdtus est scyphum,ipse sil servut meus ,
    Faciuinque etf "'"• Movet qui sibi velit hoc lacttiin 't* . vos autem abtte tiberi aa pairem re^truut. Nonne cle-
    Josei.li, qoo Ifatressuus donec eis aperuei quis esset, uienier coiisideraudiim poio lantam uiiseiiain in hac
    toties Imliiicavit, et lauta exspeciaimiie suspendii, penurbatione fratrum suorum , quomodo Josepli,
    quod licei tanto sit «uavius, ciun legit:ir. quanto illis qiiamdiu voluit, lemiil, ac quanta voluit mora pro-
    iit innpiiiaiius ctim qnibus agiiur , tamen sapienlkc duxit, npn eos uiique facicns calumniosos, quando
    illius giavilate, nisi magiium alitiuid i-to quasi ludo tant:B eiiam ipsornm ftitur;uIxlilaeexituni cogitabal:
    signiticaremr, necab illolieie,nec ea Scnpiura con- el lolum hoc quod ngebal, ul eornm gandium differ-
    tinerelur, in qua est laiila; saneiiialis aucioritas, et rciur, ad boc cogitabai, ut eailem d.laiione cumuia-
    propbeiaodoruin taiua imenlio fuiurorum quain inodo retur : lainquain iidn essem condigoa: passinins eo-
    exsequi exponeudo suscepimu-. Sequitur : rum in loio illo teiiipore, quo tiirbabautnr, :<dlinu-
    (Vers. 9 seqq.) Apudquemcumqueservorumluorum ram gloriam exsullliliouis, qua?in eis fuil revelaniia
    fuetit invenlumqiioti quwris, moriatur, et nos tervi fratre cognito, quem a se perdilum esse arbilraban-
    e,imus domininostri. Qui ili.xit: F<atjuxla senlenliam lur. Sequitur:
    vestram. Apud quem fuerit inventum, ipse sit senus ( Vers. 18 seqq.) Accedent propius Jttdas, confi-
    meus,vps aulem 'eriiisinnoxii. ltaqtte fesiinato depo- dettter ail: Oro, domine mi, loquat.r servttsluus ver-
    nenlesin terram saccos,aperuerunt singuti. Quos scru- bum in auribus tuis, et ne irascaris .famuto tuo. In-
    talus incipient a majore usque ad inimtnum, invenil terroyasti ptius servostttos., habeus pawem aut.fra-
    scyphumi/i sacco Benjamin. Sed quid sibi vuli, quod trein? el nos respondimus : Est twbis paler senex et
    scypliu- Josoph inventus est in sacco Benjamin, nisi puer parvuius, qui in tenectute illius natut est, cujua
    1029 COMMENTARIIIN GENESIM. LIB. III. 103»»
    uterinus frater ett mortuut, el ipsum tolum habet A portent in typum Chrisii munera, portent in Evan-
    mater tua, pdter verti ienere dtligit eum. Dixisti servis gelio munerum largitorem; Sequituf •:
    tuis : Adduciteeum ad me, et ponam ocutos meossu- ( Vers. 25.) Qui ascendentes wrreruht in terram
    per illum. Suggessimusdomtno meo: non polest puer Chdnadn ad palrem suumet Jacob;>et nUnliaveritnlek,
    telinquereputfiin stium; sienm iltum diniiserit, mo- dicentes, JosephSi vivit, ipse dominalur in omni
    rietur. Et diiisti Servistuis : Nisi venerit fraler vesier terra /Egypii. enim poluisset vinci a lihidine «?t
    mininaijtrdbiscum,norividebitisampliusfuciemmeam. peccasset cum uxore domini sui, non puioquod hoc
    Multa in iiarralione Jutl.e aliler riicla snnt quam cum a palriarchis niintialiiin de eo luisset pairi ejus Ja-
    illis egeral Joseph, quamvis apud eum loquerelur, cob : quia (ilius ejus viveret; hoc ciiim si feoisset,
    ul oiniiino iie illa simii.laiione quod exploratorcs sine duhio iion vivebat : anima enim qine peccat,
    esseut tiihil dicerelur, quori utniin consulto taciium ipsa moritur. Tale crgo aliquid ei in Jacnb iudicare
    sit, an id fecerit perlirrbatinniS oblivio, uon appa- videtur hic scni o, quod douec longe fuil a Josepb,
    ret. Nam et iilud quod dixerunt, se ab ipso Joseph et non est anuuniiaium ei de vita cjus, Veluti defe
    interrogaios fle patre et fraire suo, se autem illa cerat in eo spiriius ejus, et lnineii qnod in ipso :fuii,
    interrogariti indicasse, miiuin si vel ad sentenliam fomentis delicientibus, jam fucfatobscuratuin iibi
    possit ista pervenire narratio, iit eam constet esse vero veneruut qui ci aniviihii.iveruiit de viia ejus,
    veracem : qiramquametsi aliqua in ea falsa sunt, falfi itl fest, qui dicerent, quia vitu erat liix homirium'
    potius per obliviouem potuit qiiam auderenl riien- (Jotm. i), reaccemlilinluuiinis sespintum suum; etfepa;-
    tiri, apud eum pra?serlim cui uon sicut nescienti, raius esi in eo fulgor veri, et qui moriniis
    sed etiam illa quaerioveranteumscire, adfleclendam R videbatur, lide resurreciionis vivificatur. Sed et in
    ejus itfisericordiam narrationi inserebant. Sequitur : nobis calcare libidinem, fugereac luxin iani, oiiiiiesqiie
    ( Vers. 53.) ilanebo ilaque servut luut pro puero voluptaies corporis totius premere refrenare, boc est
    in ministerio domini mei, el puer ascendat cum fra- principaium gerere Msypti; et hoc^est quod
    tftbut suit. apud Israel magiium ducitur, et in admiratione ira-
    (Cap. XLV.—Vers. 1 seqq.) Non te poterdt uttra betur. Si quis vero est qui aliqua quideiri vitia *cOr-
    cohibereJoseph, elevavilque vocem cutn fletu, quam poris subjiciat, aliis vero cedat et suhjaceai, de isfO
    audierunl /Egyptii, et dixil fralribus sttis : Ego suiri non inirgrc dicilur quia priricipaliini agit tolius
    Joseph. Adhuc paler meus vivit? Nec poleranl respon- terrde^lgypii, seti unius forte aut duarum aut irium
    dere fralres, ntmio limore perterrili. Ad quos ilte cle- civiialmn videhilur gerere |irincipatuni. Sequiiur:
    menter: Accedite,inquit, ad me. Et cum accessissent (Vers, 26.) Quo andito, quasi at gravi somnoevi-
    prope, Ego sum, ait, Joteph [raler vester, quem «eh- gilnns, tamen non credebat eis, illi econtra referebaiil
    didislis; vro salute enim veslra mistt me Deus arite ordiriemtei. Vocaiur ergo plebs iiirredula, id est, Ja-
    vot in JEgyplum, ut resetvemtnisuper tetram, et escat C<<b,aliliis suis, iii esl, PelroetP.nilo ct J.iaone, duiil
    ad vivendumhabere possitis. Quid est quod dicit popiilus Juda?orum invit.iliir ad graiiam. Sequiiur :
    Joseph : Misit me Beus anle vos in /Ecjyptum , ut (Vers. 27, 28J Cumque vidissetuniversa quw mi-
    terveniinituper terram, et etcas ad vivendumhabere seral, revixil spirilus ejus, et ait, Svfficilmihi si adhui
    pottilis; nisi forle significat illud alium secietum- Joseph filius meus vivit, vadam el videbo illum ariti-
    qtie mysterium, quod aii Apo^iulus : Reliquimper quam moriar. Sed ne hoc quidein o iose relin<|uen-
    electionemgratim salvm[actm sunt ( Rom. xi), quia dnio esl, qnod non aiiimnm, sed spirilum, lan:quam
    propheta prasdixerat : Si fueril numerut fitiorum C melinrein sui pariem les-uscilaluin esse dicii. Spleri-
    Itrael quasi arena maris, reliquiw salvw fient ( Oseie dor etenim lucis qui erat in eo, etiamsi exstinctus
    I); ad boc enim occisus esl Christus a Juda?is, et peniius IIOIIesl, lunc cum obtulerunt filii ejus iiu.i-
    traditus gentibus, tamquam Josepb jEgyptiis a fia- cam Joseph bxdi sanguine maculalam, et mendacio
    tribus, ut et reliquiaj Israel salva? lierent; undc eorum deeipi potuit, ita ut scinderet vesliinenla
    dicil Apostolus : Nam et ego Istaelita sum. et ut ple- sua, et poneret saccum i-uper lumbum siinm, et lii-
    nilitdo genlium intratet, et sic omnis Israel salvus gerel (iliutn sunm, nec vellet oinnino consolari, sed
    fiertt (Rom. xi), id est ex reliqniis lsrael secundum cbceret: Quia descendam ad filium meum lugens in
    carneni et plenitudinem gemium, qu > in firieCliristi infernuin; tnnc eiiamsi, sicut diximns, non erat pe-
    secuudum spiritum suut Israel : aut si geuti illius nitus exstiiict<imin eo luiueii, maxima lamen ex
    lsraeliiieferesi.il (ideiplcnuudo, exqua eranneliqui:£, parle foeral obsruratiim, quod decipi potuii, qnod
    in quibtis ieliquiis tunc ei Apo-ioli salvi facti sunl, vesiiinenia sciudere, quod falso lugere, quod implo-
    hoc sigiiificatur ea plenitudine liberaiionis lsrael, rare mortem, quod in infernum cuperet lugendo
    qua per Moysenex ^ypio bberati sunl. Seqilitur: descendere. Propier haec quoqne nunc resnscilatur
    (Vers. 21 seqq.) Dedit Joseph [ratribus suis plau- et reviviscit spiriius ejns, quia consequens erat ut
    itra secundnin Pharaonis imperium et cibariain iti- lumen, <)iiodin eo obscuraverat fraus niendacii, fe-
    nere, tingulitque profetri jussit binas stotas : Benja- acccnderet et rcfiveret veritatis audiius. Sequilur:
    min vero dedit trecentos argenteos cttm quinque stolis (Cap. XLVl.—Vers. 1 seqq.) Prtifectusque Israel
    optimii, tanlumdem pecunimet vesliummiltens pcilii ctimomiiibusquw hnbebat,venitad puleumJurumenti,
    tuo, dddensei atinoi decem, qtti subveherentex omiii- " el mactatis ibi viclimtsDeo paltis sui Isaac, audivit
    but divitiit /Egypti, et lolidem asinas triiicum in iti- Deutn per visionem nacle vocatiiemte, el tiicenierii
    nere panesque porlantet. Triginta argemeos a Chri- tibi, Jacob , Jacob. Qui respondit, Adsum. Ail ilti
    sto accepit quicumque pncdicat Trinitaiem sive Deus : Ego sum forlissimus Deus Patris tui. Noti
    Cbrisii crucem : ideoque Paulus ait : Neque ehirh titrieredescendere in /Egyptum, quia in geritem nia-
    judicavi me scire aliquid inter vos, nisi Cliristum Je- gna:ii facittmte ibi. Ego Ucscendamtecum itluc, et tgti
    sum, el hunc crucifixum(I Cor. n). Qiiinque aulein inde adducam te rei ertentem.Quis est. qui factus est
    siolas accepii, id est, sapienlia?, omiiium<|iie sen- in genteui magnam in /Egypio, el in fine revocaiiis
    suum mufiiplicem <1n lege disciplinam. Pra?cellit est? Qtianium ad Jaiob illinn spectat de quo riici .
    igiiur Paulus, et exuberat ejtis portio meriiorum : putattir , non videbiiur verum ; non enim in fine i
    sed tamen liabent et fraires, id e-t, alii pra?dicaio- revocauis est ex ^gypto, quippe qui defunciiis in i
    res gralia sua binas stoias, id est, ut conliteantur ./Egyplo est. Absurriuin auiem erii, si quis in eo re-
    Chrisliim et Deuiri esse et hominem, juxta quod in vocatum dicit a Dco .lacoh, quia coipus ejus fepoM
    Proverbiis legitiir : Omnesdomestici ejus vesliti sunt tatum est, quori si recipiaiur, iimi eru vernm, quift
    dupticibus{Prov. xxxi), id est, mysiica vel morali Deus non est D<:ttsmonuoruin, sed vivorum : riOri
    intelligenlia. Mitiunlur et patri mnnera. Filius ho- enim conveuit h:«-ctle corpore mortuo intelligi, sed
    norat Palreni s.uuni, et Christus populum suum |iro- super vivos et in geniihus approbari. Videamus ergO
    missis iuviiat iiiuiieribus. Portaiu luec munera asini Dominidescensum in bunc iiiunritim, et in gentem
    iin geriiiles, inutiles ei laboriosi: nunc autem utiles magnam, hoc est, in Ecclesiain ex gentibus faciam,
    iOSi AD OPERA S EUCHERUAPPENDtX. «032
    consummaiisque omnibus ad Patrem rcgressum. In A inlravit; sed quam diligeniius discussa veritate re-
    liOCergo veriiis quain in Jacob ailimplehilur <|iiod peiiniiliir duo nali jam fuisse cmn inlravii, Ephraim
    dieiitm est : Quia revocabo te inde in fine..Sed et et Manasses : qoori non soliim Hebraeicodic.esba-
    iinusiniisque iiostntm eodein oitline aique eailem bere dicuntiir. vcrum eiiam ipsa secmiriiimSoptua-
    via itgypinni el agones ingrediiur, si nieieatur ut ginta inierpreiaiio in Exo.lo declar.it (Exod. i). Nec
    Deus semper inaueat cum e<>,et faciai ciiin iu gen- Sepiuaginu lnlerpieles inihi viilentur errasse, ilum
    t. III magnani; niagna enim gens, esi virtutiiin uu- dicunt 75 animas «tim Jacoh iolrasse /Egyplum,
    iueriis, et justitiae muitiiudo, iii.qua sancti qui.jiie propier aliquam mystic.iii sigiiilicalionem,quadaiq
    iiinliiplieari dicuniiir et irescere. Compleliir in eo velut propheiica lilnnaie liunc numeriiiii complere
    etn.in illud quori diclum est : Quia tevocabo te in volueruiil, si ariliuc vivenle Jacob, illi ex dunhus
    fine; finiS:enim perfeciio rcrum et virtutum con- filiis Manasse el Lphraim prop >gatisum, qu >sei-
    siin inatio | itiir. Sequiliir : dem liiiniiro dounis Jacob aggregamlos inriieavere.
    (\ers. 4.) Jostph quoqueponet maitumsuam super Sed quia invenitur Jacob 17annos vixisse in Mfj-
    ocutos tuos. Verus etcniin Joseph, Domiiiuset Sal- pio, (piomodii poiiiciint lilii Joseph, illo vivo, etiam
    valor nosler, sicut cnrporalem iiiaiiiiiiisuam posuit nepotes habere, nou inveiiiiiir. Ingrcssus est enim
    sui.er oeolos caeuiet reddidit ei visiim qiiem per- /Egyploin Jacob secumlo famis anuu : naii sunt. au-
    dnlerai; ii.a eiiain spiiil.les manus .-uas posuit su- lein lilii Joseph in annis ahiindantia'. Quibuslibet
    per oculos Legis , qui per corporalem iniell genliam aiinis ubertatis njiii exisiimemur, a primo anno
    Scrihaiun et Phuiisaioriiui fuenuil exci caii, et red- uberlalis usque a<lseciinilnin amium f.inis, quo in-
    «iill ei vi-oin, ut Jus qiiibus aperit D.nniinis Scri- B grcssus est in jEgypinm, 9 a fiunt. His ariditis
    piuras, spiritalis iu lege visus et inuliec us appa- 17,quibusibi vixit Jacob, 2t>aniii reperiuntur. Quo-
    reat. Alque titiiiam el nobis injiciai Dominus Jesus inoilo ergo minus qiiam 26 aiinoriim juvenes nepotes
    IO.UIISsnas siiper oculos, ut iiicipiamns cl nos re- habere potueriiiit? Sed neque ul a liebrai.a veritate
    spicere, uon ea quaj videniiir.sed qua? non vnlenlur: ista solvilur <|iia?slio: quemarimoriiinienim impleri
    et aperi.it imbis illos ouulos qtti non iiinienliir prae- poluil iit lol nepotes su-ciperel Jacob, ameqnam
    sentia, sed futura: et re.veletnobis rordis aspccium, iniiaiet in i£gypiiim , eiiam rie Benjamiii, qui illa
    quo Deus videiur io sp ritu. Sequitur : aetaie veuil ad Iratrem? Nnn soluin auiem Scnptura
    (\ers. 5, 6.) SurrexitJacob a puteojuramenti, lu- ciim (ilios habuisse commen.orat, sed ei nepoies et
    leruntque eum filii cum pur, ulis et uxoribus suis in pronepo em, qui oinnes aiimiiiirrantur 6b cum qni-
    pluustrisqum nuserat Phurao ad porlandumsenem, et bus Jacob iu iEgyptum, eiiam sec.iindumilebraieain
    omnia qum possederal in terru Uianuan : veniiqueiu veriiatem. pcrbib.lur imrasse. Videmlumesi eliam
    /Egyplum cum seminesuo, fttii ejus, et nepotes, filim, quid sibi velit quod cuin J>isephct lilii ejus iimi am-
    cunciaquesimul progenies.<Ju;cieii(lumest quoiiiodc plius qiiam oc:o coiiiineiiioieniur, Benjaniin vero et
    dicat, iriias ejus cum eo, ctim uuam tauiuni liliam ejus lilii simul uudecim repeii.nlur, mm 19 omnes,
    legatui-habuisse- Superius aiiletu lilia- cjus dixera- sicui sunt 8 ei 11, seil 18 releraiitur in siiinmam,
    mus accipi pnsse,nepies ejus, sicut lilii Israel oinnes et posiea Joseph cuin filiis suis non auiiiia?8, sed
    dicunuir eiiaiu universus populus ab illo propaga- 9, fuisse dieaniur, cmii 8 inveu>aniur.Ilac omnia,
    Ins. Sed iiuuc cum dicil lilias li.iiriini, prrvler unam qua? indissolubiliiividemur, inagiiain continenl sine
    D.iiam, pluralis numerus pro singulan pusitus est, dnbitalione ratioiiem : sed nescio uliiiui possint
    sicut etiam pro plurali siogularis solei poiii; nisi C cuncia ad lilieram convenire, pra?cipue in iiumeris
    nurus ejus qtiisquu asserat lili.is ejus poiuisse appel- qiios in Serip.uris saerali-simos es-e et mysterio-
    lari Seipiitur: ruin plenissimos, ex <|uihiisdain, quns inde nosse
    (Vers. 15.) Ht filii Lim, quos genttU in Mesopota- p.ilniinus, dignissime crediinus. Sequitur :
    mia Syriw cum Diiut fitia; omneseitimaniinmfitiorum (Vers. 28, 29.) Mistt autem Judum ante te ad Jo-
    et fitiarum ejus trigin a tres. Numquid islje omiic»33 seph, ut nuniiarel ei. et ille occurrerelei i/i Gessen.
    amm;e ex Lia in Me.-op..l.iiiu< sjynaj naiuj suui? Quo cumpervcnisset,juncloJoscph curru tuo, a cendtt
    Sed uiique sex lilii et iiua liiia, ex quilius uepntes Joseph obviain pqtrt ad eumdem tocum, vidensque
    • coniiiien oraii sniii. Si ergo de unu beuj'inio quae- eum trruit super colluin ejus, et inter amplexut flevit.
    siio nata fnerat, quando iiumcratis 12 filii Jarob, el Occurrit illi Judas, id est, Cinfes-io, ipiia jam prae-
    nomiualim coii.nieinoraiis dictum est: llt fidiJucvb, cedit confessio qiios autea perlidia possidebal, et
    qui nati sunl eiin Mesopotamnt Syrim; quanio niaji.r sic veto Chrisio Oceuirerunt : el sic J.seph, hoc
    iiiuic qua-sliu, quomud,. 33 aniio.e ex Lia in Meso- esi, verus Clirislns illis oceiirrit imiartieiirio iilis
    poiamia ^yria: naia? siiu, m.-i qui.i ill.i loiuiiocuii- liilviu; <|iiiseniio hac aUaie suscipii nlliinis lempo-
    liniiaiur, lamqiiam ibi oinnes or.i tiui. Deinde ei ribus popiiliiin Judicoruin, non seciitidiim iil us me-
    illud iion dubittm jam est, in una lilia filias noini- r.la, srti seciinriiim electionis snae graiiam, et iin-
    naii, plurali iiumero pro singuiari posito. Sed ta- ponit manus super oculos cjus, et caicitatem aufert,
    meii videndum esl quid hic respnndcaiur eis qui cujus ideo ilistnlii cnecitatem, ut poslremus crcde-
    h<>ctestnnoiiio confirmare iiiluiiiur, a pareutibus r<l, quia a:.tea non pmabai esse credemJnm in
    siiuiil animas ciiin corpoiibu- prnpigari : aoimas " (hrislo. Unde A|K)SIOIUS ait : Qttia cmcitat ex parte
    ilietas pro hoiuioibus, a p.>rle totum signilicame »» lsruel facla est, donec plenitudo yenlium imtattt,
    lx inione, iiiilius ambigit; sed ipiomoilo ipsam et sw cmnis Istael salvus fierei \Roni. xi). Sequimr :
    pariem cx qua lulum commemoratum esl, huc esi, ( Vers. 31 ;ep|. ) Loculus ett autem Joseph ad
    aoiiiiam, cn;us nomiiie lotus houio s:gnilicalus est, frarei tuos, el ad omnem domum putrit titi, Ascen-
    alieiicinu» ah eo ipiod diclum esl: Exterunlde femo- dani et nuntiabo Pharaoni, akumqu: ei, Fratres mei
    ribus ejns, ui carues i.iiiium ex illo nat.is, quamvis el domus patrit mei. qtii eranl in lerra Chanaun, ve-
    s,>kcainiiiu:iioniincntui'. Sequiiiir : neruni ud me, et tunt tiri p-istoresovinm, curamque
    (Vers. -it), 27.) Cuncim animm qttm ingressw sunt habenl alendorum gregum, pecora tua et armenta tl
    cuiit Jacob in /Egypium, et eyressm de femore ttlius oinniuqum habere potuerunt, ad.iuxirunl secuin.Cum-
    ubsqueuxofibut filiorumLNVI.Fttii uute.m.losepit qui que vocuveritvot Pharao, ei dixeril vobit : Quod est
    naii:sunt ei in lerra /Egypit, anitnw duw. Oniuesam- oput vestrum? respondebitis, Viri pastorestervi lui,
    mn>dontitsJucob, qme inyressw sunt /Eyyplum, fuere ab infantia noslra usque in prwsens, el not, et putres
    70 Q !<><! legilur 00 ammas intias-e ctio J.icoh in nottri'. Coiuiiieiid.ilur in pairiarchis quod pecorum
    ^igy,.iii!ii, exc>-ptisvidelicet fi;is Joseph; et de- niitiilores erant a ptieiiiia sua et a parenlibus su.s,
    iiiae, illi» iiiiouiiierati-, inieriiir. 7U aiiiime er.uii et mei uo : nani ha-ue>i »'meulla dubiiaiioiie jusia
    ciiiri >iuiiiii-Jacob intravil iu /Egypliim, sic ace.i- servitiis, ct ju-la doininatio, cuin pecora huiii.nt
    /ei.dii.o esi, iil domo Jatob quanuo iniravil in JE,- serviiiui, et lioiiio pecorihus doinuiaiur; sic eniiu
    ^yptuiu : naiii uiique quos ibi inveuil, nou cum eis dictiiui cst cuin bomo Crcaretur : Faciamut hominem
    1033 COMMENTARIlIN GENESIM, LtB. tll. ,«,,
    ud imaginem et similitudinemnoslram, el Itabeal pole- A (Vers. 5, 6.) Dixit itaque rex ad Joseph: Pater tuun
    stalem piscium maris ei volalitiumcmli, et omnium pe • el fralres tui venerttnt ad te, terra jEgypti in conspe-
    corum qum sunltuper terram (Gen. i). Ubi insinuatur clu tuo est, in optimo loco fac habilare eos, et trade
    raiioneni debere dominari irrationabili vitas. Servum eis terram Gessen. Tradidit post hwc Joseph parenti-
    asiiem bominem homini, vel iniquitas, vel adversitas bus et fratribus optimam lerram Gessen.Sic et Domi-
    fecit: iniquiias quidem sicut dictum est, Matedictus nus eligens terram meliorem parentibus, id est,
    Chanaan, servuserit fratribus suis (Gen. ix); adver- prophetis ei patriarcbis, ex quihus secundum car-
    sitas vero sicut accidit Joseph, ut venditus a fralri- nem nasci dignatus esl; sive oiiinibus sanctis, de
    bus seivus alienigenis fieret. Itaque primos servos, quibus in Evangelio dicil: Hi sunl fratres mei, qui
    quibus hoc nomen in Latina lingua inditum est, faciunt voluntalem meam (Matth. xn), his igitur da-
    bella fecerunl; qui enim homo ab homine supera- turus est lerram repromissionis regni Dei, de qua
    tus, jure belli poierat occidi, quia servatus est, ser- dicit propheta, Credo viderebona Domini in terra vi-
    vus est appellalus. Inde el mancipia dicia, quia manu ventium.Sequitur :
    capta sunt. Esl etiam ordo naturalis in hominibus, (Vers. 7 seqq.) Posl hwc introduxil palrem suum
    ut serviant femina?viris, et filii parentibus : quia et ad regem, et statuil eum corameo : qui benedicensitli,
    illic brec justilia est, ut infirmior ratio serviat for- et interrogalus ab eo : Quol sunt dies annorum vitm
    tiori. llicc igitur in damnationibus et servitutibus tum, respondit, Dies peregrinationis mew centum iri-
    clara justitia esl, ut qui excellunt ratione, excellant ginta annorum sunt, parvi el mali, et non pervenerunt
    dominatione. Quoricnm in hoc srectilo per iniquita- usque ad dies palrutn meorum, qvibus peregrinati sunt.
    tiim hominum perturbatur, vel natura carnalium n Dicimus aulem, non tam sajcnluiii ipsum, quod die
    ' et nocte annis currit et
    adversitalum, ferunt justi lemporalem diversilatem, ** mensibus, appellari maium,
    in fine babiluri el ornalissimam et sempilernam quam ea quse in sreculo fiunt. Quo modo sufficere
    felicitatem. Regnaverunt hic ergo patriarcha? et pro- dicilur diei malitia sua, ita ct dies Jacob modici di-
    jibeta?, ut isla regna Deum dare et auferre oslende- «uiDturesse et mali, et quod ea qua? susliuuii pcr
    retur; non hic regnaverunt aposloli et martyres, ut varia eum exercuerunt tenlamenla: unde et Joan-
    regnum coelorum desiderandum panderelur. 1111 re- nes ait, Mundus in maligno posittts est (I Joan. v,';
    gia bella gesseruni, ut tales quoque victorias appa- non qund mundus ipse sii malus, sedquod mala io
    reret Dei volunlate pra?slari; isli non resisiendo mundo fianl ab liominibu . Sequitur :
    interfecti sunt, ul potiorem esse docerent vicloriam (Vers. 12.) Et alebal omnem domum palris sui,
    pro fideveritatis occidi, quamquam et illic propheta? prwbens cibaria singulis. Verumtamen Jacob nec
    noverant mori pro veritale. Hmc atttem dicetis, ut quando vidit Joseph adoravit, nec quando ab illo
    habitare possitis in lertaGessen. Inlerprelatur autem trilicum accipiebat: quo modo crgo somnium Jo-
    Gessen, propuiquitas, vel proximilas. Per quod seph impletum putabimus, et non polius majoris rei
    osteudilur, quia eiiam si in .lEgypio habilal Israel, continere propheliam? Sequitur :
    iioii tamen longe esl a Deo, sed proxiinus est ei el (Vers. 13). In toto enim orbe panis deerat, et op-
    conjunctus, sicut etiam ipse dicit, Quia ego descen- presserat fames lerram maxime Mgypti et Chanaan,
    dam tecum in /Egyplttm, et ero tecum. Et nos ergo ex quibus omnempecvniam congregavit, et intulit eani
    etiam si videamur in ^Egyptum desceudissc, etiam in wrarium regis. Perliuuit ad Scripturam in hac
    si in carne positi agones mundi iiujus et certamina etiam re commcndare fidem famuli Dei. Etnit igittir
    sustinemus, cliain si inter eos habitamus qui deser- C 1 Joseph omnein terram JEgypli vendentibus singulis
    viunl, Pbaraoni, tamen si prope Deo sumus, si in possessionessuas prm magnitudine famis, subjecitque
    mandaiorum ejus meditatione versamur, et prsece- eam Pharaoni, et cunctum populum ejus a novissimis
    pta ejus ac judicia perquirimus, boc est enim esse Urminis /Egypli usque ad exlremosfines ejus. Respice
    prope Deo, semper qua? Dei suni cogilare, quse Dei ad originem generis, et invenies quod pater eorum
    sunt qusercre; et Deus semper erit nobiscum. Se- Cham, qui nuditalem riserat patris, hujuscemodi
    quiiur : Quia deleslanlur /Egyptii omnes paslores senteniiam nieruil, ut filius ejusChanaan servus es-
    ovium. Abominalioesl enim /Egypliis omnis pastor set fratribus suis, quo in eo nequitiam morum ar-
    ovium. Merito ^Egyptiis in quibus est figura prajsen- gueret conditioservitutis. Non ergo immcrito ignobi-
    tis sxculi, in quo abundat iniquitas, abominatio est litatem generis decolor posteritas imitalur. Ha?c
    omnis pastor pecorum; abominalio esi enim iniquo ergo si intelligamus spirilaliter, qua? sit jEgyptio-
    vir juslus. Sequitur; rum servitus aguoscimus : quia servire iEgyptiis
    —
    (Cap. XLVII. Yers. 1 seqq.) Ingressus ergo Jo- non est aliud quam obnoxium esse carnalibus viliis,
    seph nuntiavil Pharaoni, dicens: Pater mcuset fratret et dasmonibusesse subjeclum. In quod uiique unum-
    mei, oves eorum, et arntenla, et cuncta qumpossident, quemque non extrinsecus illata necessitas cogit, sed
    veneruniad me de ierra Chanaan, ecce consistuntin segnilia animi, et libido ac voluptas corporis subi-
    terra Gessen.Extremos quoque fralrum suorum quin- git, cui se animus per socordiam subdit. Qui vero
    que viros statttit coram rege. Quos itle interrogavit, libertatis aniiiue curam gerit, et dignitalem menlis
    Quid habetis operis? Responderunl, Paslores ovium coelesii cogitatione nobilitat, iste ex filiis Israel est,
    tumus et rios et patres noslri, ad peregrinandum in jv qui eliam si violenter opprimatur ad tempus, non
    terra tua venimus,quoniam non est herba gregibusser- lamen libertatem suara in perpetuum perdit. Se-
    vorum luorum ingravescentefame in lerra Cltanaaii, quilur:
    petimusqueul essenos jubeas in lerra Gessen. Quxri (Vers. '22.) Prwter terram sacerdotum qum a rcgti
    polest cum Joseph frumenta colligeret unde homines tradita fuerat eis, quibus et staluta cibaria ex horreis
    viverent, pecora unde vivebant, dum tanta fames publicis prmbebanlur, el idcirco non sunl compulsi
    invalesceret, maxime quia fratres Joseph Pharaoni vendere possessionessuas. Deiiique vis scire quid in-
    dixerunt, non sunt enim pascuae gregibus servorum tersit inter sacerdotes Dei et sacerdotes Pharaonis?
    tuorum in lerra Chanaan, invalescente fame, et pro- Pliarao concedit terram sacerdotibus suis, Dominus
    pter hanc inopiam pascuarum se venisse commemo- autera sacerdotibus suis partem non concedit in
    raverunt. Pro eo si ea fame pascua defecerant in terra, sed dicil eis: Ego sum pars veslra(Num. xvnt,
    terra Chanaau, cur in yEgyplonon defecerant, eadem 20). Observate ergo qui ha?c legitis, omnes Domini
    tunc fame invaleseenle? Nam sicut perbibetur ab eis sacerdotes, etvidetequrc sil diflerentia sacerdotum,
    qui loca illa sciunt, in multis jEgypti paludibus po- ne forte qui partem habent in lerra, ct terrenis cul-
    lerant pascua non deesse, etiam cum fames esset libus ac studiis vacant, non lam Domini quam Pha-
    frumentorum, qua? solent Nili flurainis inundatione raonis sacerdoles esse videanlur. Ille est enim qui
    provenire; magis enim dicuntur paludes ill* el fera- vult sacerdotes suos habere possessiones lerrarum,
    cius pascua gignere, quando aqua Nilifluminis minus et exercere agri non animse culturam, ruri et noq
    excrescit. Sequilur: legibus operam dare. Cbrisius autem Dominus no-
    PATBOL. L. 33
    itto.1t AD OPEftA S. feUCHERii APPENDIXL ifi.V,
    iter sacerdotibus su.is quid pracipiat, aiidiam,iis. A (lispersim leguntuf, niisfiricprdia et .jtislitia, vel mi-
    Qui non, inqiiit,\rcnunlifl»en/ omnibusgttm possidel, sericoicdia et jjudicjiim, yel miscricordla e,t veritas,
    nbn polefl ineus esse discipiilus. Gontremisco Jiaec sicu.t sjcripiumestif \Ji}iyers^'i}xppgpiini^tisericordia
    ciieejis; irie/is enira primp pmniuni, meiis, inqiiam, et yerjitas (Ps. xxtv). Haec e^p^^ub «ominendaia,
    ijpiseaccusalor 'existo, meas coiidemnationes loquof. ln.ujjuracorislderanda sutjJ. Serv^s Abrajia?dixerat,
    Nega.t Chfistiis suiimetesse discipujum qiiem yideri.i Si fqctiis f.u.mpwninp fiiepmiseri/iordiqm/itjustitiatn
    aJiqu\dpossidi?fltem, eum qui rioii r^iiuntiat pm- (Gen. xxiy); jetjs'te iilip dicjJ, Uf fqcia$ jnme rnise-
    nibtis quse p.osslidet.,Et,quid ajjinius? -Qupmodojbaec ticordiqmet yeritgtjem.Seqgjtur':
    aut ipli Jegimus, aut popylis'pra>dicamiis, qui noii ^Vers.',$,9 •)0,"^ sepeliofiif.ein /E.gyplp,sed dor-
    spium 'nonfenuntiariius his qiiie possidemiis/sed acr miqtn cjim ,p'Hl(ri/iu^ nieit, 0 quferqs riierffijtqcterra,
    quirere volumiis ea gua? niimqiiam jiaiuimus a.nter cqndasqueyj sepjtjcrqyiajprfitii.,Quidsibl autejwve-
    qiiam veiiiremiis ad 'Ciiristtim? Nuraquidiiam, qiiia lit tanfp yifo tafli spjjlicjia'.Cf>fj$w.coiijoiendaiio,ut
    nps redarguit conscientia tegere, et'iibn prbfprre non in ^gyjilb s.epe,liat,i,u-, sediri lerra Cbanaan
    ijiiaescripta siirit, ppssunius modb.duplicaii criminjs juxta patfiSs s.ups, Mir^iji videitir et qtiasi absur-
    esse rei. Confitepr jialain, et populo audiente confi- diirri, hec auasj .con.Vjeni.ens tantne exc.elleniia3mcn-
    tebr hsec scripta esse, eiSaiiisi ndudurn ,imjf>lesse me t.is ppjlietic*, si lioc ,ex Jiominum ppiis.ueiiudiije
    npvi. Sed hoc saltemcbmmohiU etiam fcurei,: si prifpijnin.omnihus bijs spcr.ameat?
    feslinemus'transire ri sacefcipiibiisPiiarapriis, riuibus quaefaniur^ majorijs aduiiraiionis gaudium 'jnsi qui
    tVr,en,a pbssessioesi, ad sacerdptes Dei, quibus iri inyener.it orjetiir. Cadav.eribus njoriuoruni Rfscciita
    lerra pars ripn esl, quibus portio ppininuS est. Se- g sigiiificari flpn dubiu.m est, cum'jubcri.tur bpmines
    qiiitur: ppst eofum coniactipneiri. siye quali^u^quje coiita-
    (Vefs. 23 24.) pixilprgo Josephad pqpulurn: \<}nt ctiij tam,q,uajnab iiriiijiiij*di|tia ei b^c ill.a
    p.u,riiic{afif
    utceiniijs, et yps et ierram vesirqjn Phardq possidei, senientia rjjcia.est,;(3«?bapii^dtur,a morljiq,eliteruin
    accipjieseinina, ei serite agros, ul frtiges habere ppssi? tqhgit illum? qujd pfodesl 'ffiyqfigejus (Ecci. kx.vi,v)?
    tis. Quinianiparleni regi dqbitisjqtiaiuor reliquasper- Se^uliufa .ergo niortuorum, remissibij.erajsjgniiicajt
    miltp vobis in setrien, el in cibos famulis et iiberis ve-r peccalbrurrj, ep per.tinens .qtiod dicti.ijfiiest, Peati
    siris. Coniuiiratis sacerdoies sacerdolibtis: ^nj.incs,i qqprum:reihissp?sftkl iniq/fiiales, el jgitpritmi.eelasunt
    videtur, ct pppuluiii ^Egyptium' pppijlp isfaeJUicb peccata (Ps,. Xxxj).[.Uin",e,r^p5ep,eliencl?efaflt lipp
    cbiiferamus; dicitur eii.im iij cp.iisequciitibusij.Hia signi/icanti.a iCadav»?.^patr^ai^chaiuin, irisi in ,ea
    pbstJaniem et servitutem pppuitis ^gyriijus quiri- tef ra .ubi jiie crpciuxus est, pef quer^ facta est re-
    taui parterii pfferal Phafabrii, e cbnlrario vjbrpis.rae- missio peccatorum ':"et si ,quj"daliud de re lanta yel
    liticui populiis delferat .decimas sacerdptibus. Vjchj JbVoc mpdb, vcl .subljmj.usjlhj.elligipoiest. Nec tam.ejit
    et iii hbc Scripturam divinam in ge.n.era'iionesubpj,- fi\ustr.a §fhijfremurjja^cs ac .ta.ii.tosliomines tantajri
    xam, vide ^Egyptium populiiin quinarib 1 ljurnero te\- ges^sse curam prp| sep,eli,e,iiclis corppribus iuis, cucrj
    :
    liuta peiiclenieiii Jquiiiqueenini sensibus corporal.i- Sit atgiie ess,e debeat fidelitini jsta secijrit3s,'l(ju'od
    bus desigriantur, quibus carnalis populus sjeryii; ubicumqtie jCorpori epruin sepfi.lianttir,yel j^e^iijjt^
    seinper eiiirii ^gyptii yisibiiibus rebus et cprporaiir ctiam per inii,nj,coriirprabiem r.ejinquapiiir, a,ui pro
    bus bbsequuntur. At vero Israeliticus populus hpnpr eprum libiiu dilaceraia ab^unjaji,tur,npn (detoyej uiir
    rat decadaii), perfeciibnis riumeriim ': clecem eiiim nus lpiiigram, yel rjjuii.ysgjprjpsam ebj-umr.e^urrer
    vertia legis accepitj et pecalpgi yirtute cpiistricius, fcictioriemcf.etiiinu.sesseiptuja;,^ Seiiuitpr :
    igriblaihundp liuic siicrameiua largUione divina su- (Yers. 51.) Respp}ip)it iosepli, Ego fqciqmquodjus?
    scepit. Se4 ;ei iri iioyo Tesiariiento simibier venera- sisl}. Ei ille, Jurq ergo, htfjmt, inihi. Quojyrgnie,
    bilis est deriaritis numerus, sicut et .fructus sjiirittis orqvit Isyae.j.Deitmfcgttyersusad lecluli capul, Merito
    diyinis exripjhitufgerminare virtutjbus,' et 'servus*fi- qtiseritur ,quid sit qjiiocldiciuin est, Adprqvit lsrael
    delis cle riegotiatianjbus stii lucri deceni mnas offert Deyqi conyej-stus qdilcelnfli,caput; jjj quQ ytique se-
    Dbiriinp,et decerii civiiaiuin acclpit jpbiestajemVy.e- nex jacebat, et sic Ipbsitiimcaput liabebaj, rit in ,eo
    rum"'(Vuiaiinus est auctof om.nium, et .foiis^'et ini- sine labore, qu.anqo yeliet, oraret ,; gupd scijjcet
    tiuiri urius ,est Clifistus, idcircb pbpi.iir.isaecirfias posiquatn jurav.it filius, sec,ur,iisde peiitione quam
    quid.em miriistris et sacerdotibus' prsesiat; primo rpgavefal, adorareti Deum iConira,c.?putject.pii suj.
    vefb piffert'primogenitb omiiis creaturoc, et'initi| Sahctus quippe et peo deditus vir, opprpssus sene-
    iriilio oninium, de qub scripiuiri, Quiesi initiiimpri- ctute, sic Iiabebat jectum posit,u,inJuf.ipse jaceiitis
    mqgeniiuspmmsViaiura.i (Cbj. i).' Viile ergo ex jiis habilus absque difi|cultate uila ad ,praiiot)£in esset
    pttriibusdiiferentiam pbpuli ^gyiitjpruiii et jpopuli pgratus.Seqiji.tur:
    Israel,et differenyain' sacerdotiiui Piiafaonis etsa- (Cap. XLViil.. — IVeri, jl seqq.) His itafranmtisf
    cefdotuiu Pi\mini, et discutieris lemeiipsum, prse- nuntidtiim esi Jpseph qmpdfpgroigref pater ej/is. Qiri
    vfde? de quo pppiilb sis, ct cujus pfdiuis sacerdp,- asmmpiis duobus filiis suis, Mfffasspel Ephraiin, ai
    titiiriteriejs : ,si adliup .carnaliijfls sensipiis servis, si eum perrexit. Dictymtjue esi,ten,i,Ecfie J.psephfUius
    adiiuc quiiiarib riuiiiero yeciigai exsbl.vis,et respicis iuus venif ad te. Quj cbnfpriqtussedit yi lecfulp, eiitir
    ea,giia3'.ylsibiliaet temporalia suht, ett npn resniciS figressq ad sef ait*'- pem pptnippfensapparpil wilii iu
    ea quseirivisibilia ei aiieriia sunt, de ^Egypiib po- Luia, quw esl ih terra Chqifqqn,,b^0ixitqife iri'hf. cjt
    pulp ]e esse cpgnosce. Si verp'D.ecaloguin legiiiet qif, Ego te augebp, \et muifiplfcqbp,'et faciqn) hf iur-
    decMani nbvi festaiiienii, cjtia?supfa 'exjipsuirrius, bqs pppulorum; daljpqfiefibf lerrqm lianp, ''eftteq)\iii
    «ejriiper^ahtebctdbs iiabeas, et de bisdeciihaS ofiers, tup ppst fe, |« ppssessipneintfnfpifprnam, Jitiam Ijlup
    ctprimogeiiita seiisns tiiijn fide iiriraolas primpge- comniestnpratJja<^bb Iprpmiss^pnes Dei erga s,e fa,ctas,
    liito ei mp/tjiis, eiiiiilia tua refers ad iiiitiuiniprn- diciiquiesibi dictLim1:F,qci(imle irt furpas gppfifpriim.
    niijm. ""y.erus
    '' 'Isfael^ia
    ' ''; tes^ in tpib ........ npri est, Se- Oi.iibiisye.rbjs niagis .lideliuniy^cationftm sjgiiiricat
    ' ciplps
    qiiitjir :' qiiam carnalis geiiefis pjp^yj.priera,. Seaii^ur :
    (Vers. 29.) Cumgue appropinguatje'pifffefet isrqet (Vers. 5.) piiqi^ijir fitji fw, gu'fnaffqunf iipi in
    diiiriii^ortisium, vctcitvii filiurn[suum3pseph,"et-diiii terrci /Egyp.tiaiifejjuainhup pefiirempd le}jtjei erujft,
    in
    4d efmti Si viveiifdr0lani cohsmciufuo^ppne niq- Enftfaini ef Mqitaises?st.cutRfilm /ef B.efijjimn?eptt-
    KJimijitunyub.femftf niettni, ejfncies nyectim inispri- tqpunlur milii. Sjqiiis aulem ajribi£i,t,au^i^ iejji.iaa-
    cdi^iimiivmiqlepi. Ea liliutri adjiifajipiip.c^ ^rata anjmae ln.trpiSSenliri^yp.iu^ fi^pr,ujpIsfael,
    gii, tjiii servuiri pbnStrinxefat Apfah|tiri : ;iie''miin- et. bupd Jpsepji eb tpip.ofe aiMijniresstis ps<i.iimb,
    dajiis iiridp uxbf' 'ducatiif fillo sup| '\£i§ ^«frjuIjtar^m; lipn ripyem, ^ed 4'M %|^m filips'|^Jjjiefjj;, jprae-
    comriieri^^s^prpp'^ s^enil,camiul,i)ipn^f^atuj-.sjgiiiile^ ibsejjacpj lp,-
    iipmiiiata' su^nt duo ffla ijuse"m^ha'%a^eriya:^ij|i^' qiiitur dhbs Oumhabulsse fiiibl, jip^fl,p^vejn.'.|^odsj
    perideiida sunuHiri^Sefiptrifis orifiiroii?"qu«'ciim(fo& econlrario nobis illiid opponitur^ quo rijor|cjiri Acii-.
    1057 COMMCNTAWI 1« £E<NESIi\J.LlB. ffl, iOo3
    bns Apostolorum in concjone Stepiiani dicatur ad A titsnpra diximus, ne vicina oppida atquc c.isfella ob
    popiilum, Septuaginla quinque animas ingrcssas esse eversionem fcederata; urbis, adversns se con^urge-
    jEgyptum (Act. vn), facilis excusatio est; non enim renl, et Dominus.npndedit eis, nt nocerent illi. Vel
    clebuit sanetus Lucas, ipsius scriplor hisloriic, in- certe sic intelligenduiri est: Dabo tibi Sicbyniam,
    gens Actuum Aposiolorumvolumen emiitcns geuti- quam enii in foriiindine mea, bdc est, iii pecunia,
    bus conlrarium aliquid scribere ndversus eam Scri- quam multo labore et sudore acqui.sivi.Qupd auleiri
    pturam qua: jam fuerat gentibus diyiilgata: el utique ait, Super (ralres tttos, ostcndit absque sorie dedSsse
    majbris opiiiioiiisillo diimtaxat lempoVeSepluagiiita eam tribui Joseph, siquidem eoioco sepulius est Jo-
    Interpretum babelialur auctorilas quam Lucie, qui, seph, et mausoleum ejus usque in prsesenscerriilur.
    ignoius .et vHis, non magna? fidei iii nation.ibuslia- Proculdnbio ergo aliqiiod hic latct prbpheiicum sa-
    liebaiur. Hoc.aiitem generaliter observaridum, quod cramenium, quia ex'foseph quadam'piWciptias.igni- 1
    ubicumque sancti aposloli aut apostolici viri loquun- ficatipne Cbrisium figuravit, ct ei dalpr illa ferra
    tur ad popuios, liis plerumque lestinioniis utriiitur ubi disperdiderat obfuendo dens alienos Jacob, ift
    qua? jarii luerant iii geiitibusdivulgata. Quod ;mterii Gbrisius inlelligatur possessurus genies diis pairuiri
    dicii, Ephraim et Manaiscs sicul Rubeii el Simepn suoriim renuntiantes et credeiue.s:lncuin. ila?redeiri
    erunt mihi, illud significat, Sicul Ruben et Simeon ergo bonorum opefii.ni Eanctuiri'Josepb pra?'ca?tc'ri"s
    dune.tribus .erunj, et <x sitis vocabulis appellabun- elcgit, cujusppera fralres rjcquare non jibier|int: et
    tur, diiosque populos procreabuni, et sic iia:redita- ideo locum sfupn.s' et flagiiiis vacaiilein ad "incola-
    bunt repromissibiiisterram, sicut et.caueri filii mei. ium sanctorum verbis ccelesiibus el gladib cap.icns
    Seqnitur : T»spirilali, ut ubi habiiatores ariiea lasciviai et princi-
    (Vers. $.) Reliquosaulem, quos getwerispost eos, pes luxuria?versabaniur, ubi iuertiiit iiicenijva libi-
    lui eriint el nomine (rairnm sttorum yocabuntur ih cliniset fonienia nequilia?, ibi nunc sancti sacerdo-
    possessionibussuis.Npn, inqisit, accipient separatim les .magistcria doceiint castitaiis, et phirima'virgiria-
    tcrram, nec foniciilos habebimt prbpri.os, ut reli- iisintegritatis exempla quodam gupeniaj iucisftilgore
    qtia? tribus, sed in tribtibus Epliraim et Manasse, rcspleiideant. Sequiuir:
    quasi appendicespopuli commiscebunlur. Seqnitiir : (Cap. -XLIX.— Vers. 1,2.) Vocavit aulcmJacob
    (VerS.7.) Mihi eitim,quandoveniebamde Mesopo- filiossuos, el ait eis: Congregaminivt annuntiemqiiai
    tamia, nwritta est RqcJtelmatertua inierra Chanaan, venltira smit vobisdiebus tiovissimis,congregqmjinet
    in ipso itinere. Eralque verntim tempus; el ingredie- andile, filii Jacob, aucliie,Israel palretn vesirujn.Qiii
    bar Eiiphraiam, et sepelivi eamjttxia yiam Epiiratm, ame jiiiiiorem scniori prtclulcrai, cccpil a priino,1iit
    qumalio notninevocalur Beilileein. Qubd Jacob filib in illo mysierii prrjeferret gratiam, in iioc ordifieni
    suo Joseph taniquam nescienli yoluit indicare, ubi servarel' selatis. Sequitiir:
    et quando sepeiieril mafrem ejus, ciiin et ipse si.mul (Vers.3, &.) Rubhi primogenilusmeus, tu forltttido
    fuerit cum frairibtis suis ; sed etsi erat, tamparvus mea, et principiumdoioris rriei, prlor in donis, piajor
    a?taleefat, ut illud vel curare vel aniino reiiueie in imperio. Efjustts es sicut aqua: non crescas, quia
    non posset; quaj res conipulit modo dici, nisi Torle ciscendisticttbilepatris tui,'et maculasti.strdtuiii ejvs.
    ad rein periinuil commemorareibi sepultaui niatrem Esl iiuiem sensus bic: Tucs pririiogcriitiishieus,"ina-
    Josepb ubi •Ghristtiserat nasciiurus. Sicut aulem jor iii liberis, debebas jiixta'brdin'ein iiativjtaiis lu;e
    duo .filii Isaac, Jacob el Esau, figuram habuerunt ctl);i'rediiatem qua: priniQgeiiilijufe debebaiiir, sa-
    duorum populorum in Jud:eis et Chrislianis, quam- C cerdotium arciperc ci regritim: hoc quippe iri bbf-
    vis quantiiriiad «arnis propagaliouem perliiiel, uec tando oncre et pravalido roborre deriion^iratur: ve-
    Jndaeiveneninl de semine Esau, sediidumr.ei, r.ec rtiin quia peccasti ct qtiasi aqua quai vasculo non
    Chiistianrjegenies de Jacob, sed potius Jtidaii; qd lenetur, volupiaiis effusus es impetu, idcircb pris-
    boc enim lanuiin figura, quadictum esi, Major ser.- cipio libi ul ultra non pecces, sisque in fr.itrtim nii-
    viei minori; ita factum est etiara in diiobus (iliis Jo,- inero pcenamex peccalo Itieiis,quod primogeniii of-
    seph : nam major gessit typum Juda?orum,Chi'isiia- dinem perdidisii. Seciindum mysiicam iTiteiligeri-
    norum minor. Quds cuinbenedicerct Jacob, nianum tiam, Ruben prioris populi videtur ferre pcrsbiiain ;
    dexlram ponenssuper miiiorem, qtiein habebal.ad si- et ideo redargui niagis quani benedici videtur,' iqui
    nistram,sinistram vero supcr majOrem,queinbabeb.at ct pfimogenitus est sicut propbeta dicit, Israel pri-
    ad dexteram; gravevisumest palrieorcra, ei admonuit mogenilus meus : elenim juxta quod primogeriitis
    palrera veltit corrigens ejus crrorem, ct quisnain debebalur, ipsius erat accipete sacerdotiuni el re-
    eorum niajor essct osienderis. At ilte noluit mutare gniiin. Addilur, Tu virlus mea : utique qu.iaex ipso
    manus, sed dixit, Scio, ftli iiii, scio ; el hic erii in populo fundamentum fidei, ex ipso virliis-Dei qiise
    populumet exallabilur; <sed(raler ejus junicr major est Chrisius, advcnit. Quomodo:iiitcm ipse sit prin-
    illo erit, el temen ejtts eril in multiiudine gentium. cipium doloram, nisi dum Deo patri sempefirroga-
    Etiam hic duo illa promissademonsirat, nain ille in rei injuriam, duni convertit ad eupTdQrsiiiii et rion
    populo, Jiic in mulliiudine genlium. ijuiiJ eviden- facicm?Isie prior in donis, quia pririiis ipsis cre-
    lius,!qiiain4iis duabus promissionibus cbritineri pb- dita sunteloquia Dei, primis i.psislegis laiib etie-
    ptilum •Israelitarcimorbeincmcterraruin in semiriej)jSlainentuin, sive promissio.-Majoresi hic in :iinpe-
    Abialia?,iiliirn secundum carnem, istuin secunduin rio, utique pro magnitudine viriiim dixit, quia co-
    lidem? Sequtlur•: piosius cirieris in hoc sajculpjdeinpopulus regnavit.
    (Vi:rs.-2l, 22.) Ail quoqtieJacoh ad filiuin simm Effususest autem sic pec.cando in' Clirisip, quasi
    loseph : >Enego marior, el Detiseril yobisciun,redii- aqua qux. vasculo non tenelur, yoluptatis effiisusest
    eelque vos ad terram patrum vestrorum.Do tibi pqr- iriipefu; et idcircoaddidii, •Uttra ngh crescds'; qtiia
    tem ttiiamcxlrafraires tuos, quamluli demanu Amor- populus ipsc, postqiiam in universo orbe dispersus
    rhwiin gladioeiarcu meo. Sichyma juxia Gra?camc.t est, valtlc immiiiulus atque abbfeviatus cst. Sed
    Latiiiain coiisueluiiineiii deciinala est, alioquiuHe- quare talia meruerit, snbinnpl, Quia ascettdisticublle
    braice Sicliem dicitur, ut Joannes quoque evarige- pairis ttti, et maculasii slratumejus: pra:dicat'eiiim
    lisia tesiatur, licet vitiose, ut Sicbar dicatur, error passionehi.Domini,et priniogcnitaiplebis aridaciam,
    inolevit: etest nunc-Neapolis,urbs Samariiariofuni. quia aseendit cubile Dei;Patris, et macula.vii sira-
    Quia igituriSichem ex liiigua Hebrxa transferiur in liim *jus, quando corpus Doinini, in quo plenitudo
    bumbrum, pulcbre.aHuditad rinmen, dicens, Ei ego divinitatis requiescebat, faptiiiii iii cruce ^uspendit,
    tibi debohumetum unum. lliium aulem pfo pra?ci- et-ferromaculavit. Sequiiur
    pnuri) poiiilur.sQuodauieni-ait, se eam :in arcu et (Vers. 5 seqq.) Siineon cl Levi, (ratrcs, vqsa itii-
    gladio^possedisse/arcumet gladiumjuslitiam yocat, quitatisbellantia, «i coiisiiio eorum neienidl dnitna
    per quam meruit peregrinus et advena, -inlcrfectn mea, el in ar.lit illorumnon sif trforiatibiiien, qtiia-iit
    Sicliein, et Emor, de periculo liherari: timuit enim, furore suo vcciderunt viittm, e't invoiutttaie sluieuf^
    4039 AD OPERA S. EtJCHERII APPENDIX, 1040
    foderunf murum. Maledictut furor eorum, quia perli- A cis troprjeo,et suos exuit, et inimicos atqueadver-
    ittax, et indignalio eorum, quia dura. Dividam eos in sarias potestates. curavit: juxta quod et pater pro-
    Jacob, el dispergam illos in lsrael. Signilicat aulem mitlil ei dicens : Sede ad dexleram meam, donecpo-
    non sui fuisse consilii quod Sichein et Emor fee- nam inimicostuosscabellumpedumtuorum (Ps. cix).
    deraios viros interfecerint, contra jusque pacis et Adorabunlte filii pdtris ttti, quoniam.mulli ex filiis
    amicitiarum saoguinem fudcrint innncentein, quasi Jacob adoraveriint eum, qui per eleciionem gralia?
    qiiodam furore sic crudeliier obsliuati, muros et salvi facti sunt. Catulus teonis Juda, quoniam na-
    bospiies urbis everlerint. Unde sequitur, etdicit, scendo parvulus factus est, sictit scriptum est, Par-
    Maledictusfuror eorum, qnia pertinax, et indignatio vutus natus eslnobit (Isai. ix). Prmdam,fiti mi, ascen-
    eorum, quia dura : dividameos in Jacob, et dispergam disti: id est, ascendens in crucem captivos populos
    illos in Israel. Levi enira hxrediiaiem propriam uon redemisti, et quos ille leo contrarius invaserai, tu
    accepit, sed in omnibus cceplis paucas urbes ad ba- moriens eripuisti. Denique rediens ab inferis asceu-
    bilandum habuil. De Simeon vero in libro Jesu Nave di=ti in altiim, captivam duxisti captivitatem. Re-
    scriptum est, quod et ipse proprium- funiculum non quiescens accubuisti, ut leo. Manifestissime in pas-
    fuerit conseculus, sed de tribu Juda quxriam fuerit sione Christus recubuit, quando inclinato capite tra-
    consecutus. In Paralipomenon autera libro manife- didit spiritum (Joan. xix), sive qnando in sepulcro
    stius scribitur, quod cum mullipiicaius fuissei, et securtis, velut quodam corporis somno quievit. Sed
    non habuerit possessionis lociim, exierit in de- quare ut leo, et velut calulus leonis? In somnoenim
    serlum. Per Simeon et Levi scribseet sacerdotes suo leo fuit; quia non necessitate, sedpotestate boc
    Judaici populi intelliguniur. De Simeon enini scriba?R " ipsum implevitjuxia quodet ipse dixentl: Poteslatem
    sunt Juda?orum; de tribu vero Levi principes sacer- habeoponendi anithatn meam, et nemoeam a me au-
    dotum:de quibus scriptum est, quia consiliumfece- fert, sed ego eanxpgnam(Joan. x). Quod vero addi-
    runt ul Jesum morli traderent (Matth. xxvi). De quo dit, Et ut cqlulusleonisJuda, quia inde mortuus unde
    consilio iste patriarcba qui jam mente Deum vi- natus. Physici autein de catulo leonis scribunt, quod
    dehat, dicii, In consUioeorum ne veniat anitna mea; cum natus fuerit tribus diebus et tribus noctibus
    borrebat, eniin jara in illo teinpore isle sanclus pa- dormiat, lunc deir.de patris fremitu vel rugitu veluli
    triarcba videre tantorum scelerum facinus, quod in tremefacius cubilis loctts susciiare dicitur catulum
    novissimis lemporibus laciuri eranlJuda?i.Sequitur: dormientein. Quod valde congruenter de passione
    Quio in furore suo occiderttntvirum, id est, Dominum mortis apiatur in Cbrislo, qui tribus diebus, ei iri-
    Jesum Chrislum tt in dolore suo suffoderuntmurum, btts noctibus in cubili sepulcri jacens somnuin mor-
    quando lancea coufoderiint illud spiritale el foriis- tis implevit. Bene ergo Christus ut leo requievit,
    simumpropugnacuIum,qui(:usiodiilsrael.Mafedic(u* quia uonmoriisacerbiiatem timuit, sed etiam in ipsa
    furor eorum, quia pertinax ad lanlum facimis utique inorte mortis imperium vicit. Bene idem iterum ut
    perpetrandiim, quando furore accensi et ira obtule- catulus leonis,quia die terlia resurrexit, unde, et sic
    runt Christum Ponlio Pilato, dicenles illi : Crucifige, adjungiturde resurrectione ejus, Qititsuscitabiteum?
    crucifige(Luc. xxm); et, si hunc dimittis, non es atni- Hoc esi, quia nullus honiinum, nisi ipse se, juxta
    eus Ccesaris(Joati. xviu); Ei indignalio eorum, quia quod idem de corpore suo dixit: Solvitetemplumhoc,
    dura, diira Barabbam latronem dimiltendum pete- et post tttduum suscitaboillud (Joan. n). A7o«defi-
    rent, et principem vita? crucifigendum postularent. ciet princepsde Juda, nec dux de femoribus ejus,
    Dividam eos in Jacob, et dispergam illos in Israel. C donecvenial qui millendusest, el ipse erit exspectalio
    Hic duo nominanlur, divisioel dispersio: idcirco quia gentium.Hiclocus manifestissimead Judain refertur;
    nonnulli ex ipsis in Dominum crediderunt, quidam tamdiu enim fuil ex seraine ejus apud Juda?os inte-
    in infidelitate perinanserunt; divisi enim dicuntur ii, mcrata successio regni, donec Chrislus ad redeui-
    qui ab eis separaniur, ei veniunt ad fideui: dispersi ptionem mundi ex virgine nascereiur. Probant hoc
    autem ii, quorum patria temploque subverso, per iiistoria?Judreorurii,quibus ostenditur primum alie-
    orbein terra? incredulum genus illorum spargitur. nigenam regem in genle Judeorum fuisse Herodem,
    Sequilur: quo tempore natus est Christus. Qtiod si putant Ju-
    (Vers. 8seqq.) Juda, le laudabttntfratres tui. Ma- da.'i non venisse Christum, ergo de tribu Juda usque
    nus tum in cervicibusinimicorumtuorum: adorabunt hodieJudrjcorumperraanet regnum.Itaque non defuit
    te filii putris tui. Calulus leonisJuda; ad prmdam, fili vel dux vel princeps de semine Juda, donec veniret
    »ii, ascendisli, requiescensaccubuisti ul leo et quasi cui reposiiura est. Sed quia non solum Juda?is pro-
    lewna, quis susciiabiteum? Non auferelur sceptrumde fuit qui mittendus erat, ideo sequitur, Et ipse erit ex-
    Juda, necdux de [emoribusejus, donecveniat qui mil- speciatio gentium. AUigansad vineamputlum suum:
    tendus est: el ipte erit exspectatiogentium, ligans ad quod videlicei pullum asina?, cui supersedit Jesus,
    vineam pultum suum, et ad vitem, o fili mi, asinam hoceslgentilium populum vinea? aposlolorum qui
    tuam. Lavabitin vinostolam itiam, et in sanguineuvm ex Judaeis sunt, copulaverint, cui adhuc numquam
    pallium sunm.Pttkhriores sunt oculi ejus vino, et den- legis onus impositumest; nara vinea Domini, domus
    tes ejus lacte candidiotes. Licet de Christo myste- est Israel. Et ad vitem,o fili mi, asinamsuam. Quod
    rium sit, tameii juxta liitcram prophetatum estquod n autem dicit, fili irii, apostrophara ad ipsum Judam
    u
    reges ex Juda per David stirpem generarentur, et facit, quod Christus haec sit universa facturus: nam
    quod adorarent eum oiiincs tribus : non enirn ait, ipse dixit, Ego sum vilis vera (Joan. xv). Ad hanc
    Filii matris tua? ; sed, Filii patris lui. Et qnod se- ergo vitem alligavit asinam suara cui supersedit, id
    quitur, -Ex germine, fili mi, ascendisti, in Hebraeo esi, Ecclesiamexgentibuscongregatam.Hanc iiaque
    babet, De captivitate,fili mi, ascendisti, utostenderet ad vitem corporis sui alligavit in vinculo charilalis,
    eum captivospopulos esse ducturum. Hic cerie nemo el disciplina?evangelice nexu, ul de imitaiione illius
    dubitat propbetanlis personara esse dilucidaiam. vivens efficiaturhxres Dei, cohicres autem Christi.
    Audiamus igitur quid dicai filio suo Juda?, de cujus Alii namque bancl asinam, synagogam interpretan-
    lribu Christus venit ex semine David, secundumcar- tur, tardigradam scilicet et gravi pondere legis op-
    nem, sicut apostolica doclrina teslaiur (fiom. i), pressam. Lavabit in vinostolam suam. Bonastola est
    Jucfa, te laudabunt fratres tui. Per hunc enim Judam caro Christi, qua? omnium peccata operuil, omnium
    verus confessor exprimitur Chrislus, quia ex ejus delicta suscepit, oranium lexit errores. Bona slola
    tribu secundum carnem est genitus. Ipsum laudant est, qu;c universos induit veslem jucunditalis. Hanc
    fratres sui, apostoli scilicel, et omnes colia?redes lavit in illo vino, qtiod pro multis effusumest in re-
    ejus, quia qui per adopiioncm filii Deo pairi effecli missionem peccaiorum. Et in sanguineuvmpallium
    sunt, et Chrisii fratres per gratiam, quorum ipse est tuum, hoc esl iu.passione corporis sui diluit genies
    Dominus per naluram. Manus lumin cervicibusinimi- sanguine suo; palliuiii enim ejus sunt gentes quas
    eorum tuorum; iisdem eiiiui mauibus, el eodem cru- corpore suo contexuit, sicut scriututn est: Vivoeao,
    1041 COMMENTARII IN GENESIM.LIB. III. 1042
    dicil Domtnut, nist hos omnesinduamjicut teslimen- A uberinr sit gratia. Isachar, asinus fortis, accubansin-
    tum. Non ergo sanguine suo propria peccata qtia? ter terminos, vidit requiemquod esset bona, el lettam
    non erant, sed nostra qua?fecimus dclicta mundavit. quod optima, et supposuit Itumetum ad potiandum,
    El bene uvam dixit, quia sicut uva pependil in ligno. factusque est tributis serviens. Quia supra Zabulou
    Ipse est vitis, ipse esi uva : vitis, ligno adhxrens; dixerat, quia maris magni esset litiora possessurus,
    uva, quialancea militis apertum laius habuit, et emi- Sidonem quoque et reliquas Phcenicis urbes contin
    sit aquam el sanguinem; aquam ad lavacrum, sangtti- geret: nuncet ad Mediterraneam provinciam redit,
    nem ad pretium ; aqua nos abluit, sanguis redemit. et Isachar qui juxta Neptalim pulcherrimam Gali-
    Pulchriorei oculi ejus vino. Oculi Cbristi, apostoli la'a? regionem possessurus esset, benedictione sua
    sunt et evangelista?, qui scieniice lumen univcrso habitaiorem facit. Asinumautem eum forlem vocat,
    corpori Ecclesia?pra?stant. li pulchriores vino pro- et humerum ad portandum deditum : quia in labore
    banlur, quia eorum doclrina ausleritalem vini vete- terra?et vebendis ad mare omnibus qua? in suis fini-
    ris exsuperat, id est,prisca? Icgis traditionem. Evan- bus nascebantur, plurimum laborarat, regibus quo-
    gelica enim praeceptalonge clariora sunt quara ve- que iributa comportans. Aiiml Hebnei quod per me-
    terisTestamenti mandaia. Etdentes lacte candidiores. taphoram cuncta licec signiflcarct, qui Scripturas
    Dentes, praedicatoressunt sancti, qui pra?cidunt ab sanctas die ac nocte meditans studium suum dederit
    crroribus homines, et eos quasi comminuendo , in ad laboraiidum, etidcircoei omnes tribus servierint,
    Christi corpore transferunt. Nomine autem laclis quasi magislro dona porlantes. Inter terminos accu-
    doclrina legis significatur, qua? carnalem populum bare, est pra?sto!ato mundi line requiescere, niliil-
    tamquam parvulos loco laclis alebal, cujus quidem o que de his quse nunc in medio versanlur qurjerere,
    candidioreseffecli sunt doctores Ecclesia?,quia for- sed uitima desiderare. Et fortis asinus requiem bo-
    tem et solidumcibum verbi mandunt alque distri- nam et terram optimam videt, cum simplex gentiliias
    buunt. De quibus Aposlolusdicit in Epistola ad He- idcirco se ad robur boni operis crigit, quia ad a?ler-
    bra?os: Perfectorumautemesl solidus cibus (Hebr. v). 1133 vita? patriam tendit. Quiet ad portandum lmnic-
    Et bene candidiorestacle dentes dicil; omnes enim rum supponit, quia conspecla superna requie pra?-
    qni perfecli suni, etqui Scripturarum cibos expla- ceptis eiiam gravibus in operaiione se subjicit, et
    nantes, subiilem elminutum intellectum, qui spiri- quidquid intolerabile pusillanimitas asserit, hoc ei
    lalis dicilur, corpori subminisirant, candidiessede- leve ac facile spes remuneraiionis ostendit. Se-
    bentet puri, alque ab omni macula liberi. Sequitur: quitur :
    (Vers. 13.) Zabttlon, in littore matis habitabit, et (Vers. 16 seqq.) Dan judicabit populum suum, si->
    in stationenavium, pertingensusquead Sidonem.Zaini- cul et alia tribus in Israel. Fiat Dan coluber in via,
    lon qui inlerprctatur Habilaculum pulchriiudinis, eerastes in semita, mordens ungulasequi, ut cadal as-
    Ecclesiam significat, forlissimam ad omiiem loleran- centor ejus relro. Salutare tnum exspeclabo,Domine.
    tiam passionis. H;vc in lillore maris inhabitat, ut Sampson judex Israel, de tribu Dan fuit. lioc ergo
    videat aliorum naufragia. lpsa immunis periculi ex- dinil nunc videus in spiritu nutrisse coinam Sampson
    spectat alios fiuctuaiiles in freto istius mundi, qui N:>zai'.Tiim,iumca?cis hoslibus triumpbare, qui in
    circumferumur ornni venlo docirina?: ipsa lidei ra- simililudine colubri regulique obsideniis vias, nul-
    dice immobilisperseverat, exspectans brereiicorum lum pcr tcrram Israel transire permittat : si quii
    procellas et naufragia Juda?orum, quoniam guberna- temerarius virtnle sua, quasi equi velocilaie confi>
    torem, quem habuerunt, abnegaverunt. Circa fluciiis C sus, cam voluerit pra?donis inore populari, effuger<i>
    igitur habilat, non fluctibus commovetur : magisque non valebit: loium lamen per nietapliorani scrpeu-
    ad subveniendumparala, quam periculo obnoxia, ut tis et equi loquiiur. Videns ergo tam fortem Naza*
    si qui lempesiaiibus acli gravibus confugcre ad por- 1 ra?mn, lum quod et ipse propter meretricem mor-
    tum velint. prae-losit Ecclesia tamquam portus salu- tiins est, et moriens nostros occidit inimicos, putavi,
    tis, qua: expansisbrachiis in gremium tranqtiillitatis o Deus, ipsum esse Cbristum lilium liitiin verum :
    sua?vocet periclitantes, lncum lidei stalionis osten- sed quia lnortuiis est, et non resurrexit, et rursum
    dens. Ecclesia igiiur in boc sicculo iam.|u:ini portus captivus deduclus esl Israel, alius mihi salvator
    mariiimi per liilora diffusi, occurrit laborantibus, mundi et mei generis pra?siolandus est: ut veniat
    dicens essecredenlibus refugiiim pirjcparaliiin, quo cui repositum est, et ipse crit exspeciatio geniium.
    ventis quassala navigia possint subducere. In iis Ec- Quid hnc loco, equi nomine, nisi praesens socculiim
    clesiis sunl principes Zubulon et principes Nepta- designatur? Quo in testimonio, qnid equus significct,
    lim, sicut docet Davidin psalmo(Ps. LXVII):quorum cujus ungulas colubcr mordet (Gen. XLIX),meliua
    alii liberatores sunt, ac tempesiale iioeturna claman- ostendemus, si et ea qua? circumslant paulo subti-
    tes, Abjiciamusopera tenebrarum, et induamur arina lius exponamus : nonnulli enim de iribu Dan venire
    lucis, aliisunt laiitudines apostolica:,qui possuntdi- Anlic-hrislum ferunt, pro eo quod hoc loco Dan et
    cere: Os nottrum patel ad vos, o Corinthii, cor nostrum coluber asseiitur et mordens. Unde non immerito
    dilalaliimest (II Cor. vi). Isti sunt ipsi, qui cum es- dum Israeliiicus pnpulus terras in castrorum por-
    sent in tenebris, lucem videruut maguam, siculpro- tione susciperel, prius Dan ad aquilonem casirame-
    pheta lestatur, dicens : Terra Zabulon et lerra Nep- j) tatus est, illunrisignificaus scilicel, qui in corde suo
    talim via maris trans Jordanem, popultts qui sedebat dixcrat: Sedebo in monle testamenliin laleribus aqni-
    in tenebris, vidil lucem magnam; habilaniibusin re- lonis, ascendamsuper altitudinem nubium, similisero
    gioneumbrwmortis lux orla esteis (Isai. ix). Explo- altissimo (Isai. xiv). Qui non soluni coluber, sed
    ratores igitur secus ascensus navium posuit Dominus eiiani cerastes vocaiur : cerata enim comua dicun-
    Deus nosier patriarcha? biijus brjeredes, cujus cura tur, serpensque hic coriiutus esse perhihetur, pe»
    pervigil et spiritalis successio perlendit usque ad Si- quem digne amichrisli advenius significatiir, quiq
    donem, hoc est, usque ad geuies pervenil, ut Domini contra vitam fideliiim cum morsu pestifera? pradi-
    miseiicordia peccata ablueret nationum. Siclouenim cationis, armatus eliam venit cum cornu potestatis.
    primitivui esl lilius Cbam, illius uiique, qui propler Quis autem nescial semitam angustiorem esse quam
    irreverentiam paterme pieiatis raaleclictioueriamna- viam? Fit ergo Dancoluber in via, quia in prrjesentit
    tus esi. Patris crgo liberatio nocturna, tamquam iu vita?latitudine eos ambulare provocat, quibus quasi
    excubiis posita propugnaculum spirhale, ne quis sco- piircendo blandilur: sed in via mordei, quia eos,
    pulos viia? hujus poasit incidere, pertendit usque ad quibus libertaiem tribuit, erroris sui veneno consu-
    gravissimorum criminum peccatores et Sitlonios niil. Fit cerasics in semita, quia quos fideles reperit,
    ipsos, qui anie supersliiione vebementi, venaiores et sedem ad prrecepli cceleslis angusta iiinera con
    scelernm nuncupabantur, ut interpreiatio docet: so- suingenles, non solum nequiiia caliida? persuasionif
    luta b;eiedilale maledicli, donalara Ii3?rediiiiiemma- inipedit, sed eiiam lerrore poiestatis premit, et II<
    lediciioni absoivit, ut ubi major realus erat, ibi nunc persecmionis angore post beneficia fictaedulcedinif
    10*3 AD OPEUA S. EU6HE-IVH- APPBNWXT 1044
    exercel cornua"potestatis. Quo irf loco equiis eliam A menta Meculi.bujus, sicque excelsa efsublimiamr.r!;-
    minc mundirm significat, qui per elationem suam iri lanles dant eloqui:j pulchrituiiinis,jde!stt praViiicjiiit
    cnTsuirr labentium temporrim spnmat. Et quia anti- Cuoctis gentibus (ioclrinam Doiriirii saTvaloris. Se-
    chrrstus extrema' rriumli appreheirdere nililur., ce- qiiitiir:. ,, L , -,.. ..'...
    isstes iste equi ungtilam mordere perhibetur. Ungu- (Vers. 22 scqq.) Fiiius accfescens Joseph, (iliits
    larrfquippe erraimordefe.eslextrema sa?culiferiendf) accrescens et decorits aspectu, filiw discurrerimi supcr
    cOritmgere; Ut cadat ascensof efns retro. Ascensor tnurutn, sed exasperaverunteum^etjurgaji sunt, invi-
    eqVriesty qiiisqois*exlollitw ih digriifatibus muiidi. derunlque iltihapetftet jaculq. Sedit in forti arcus, et
    Qoi fetro caderer dreitur, et non in faciem : sicut dissolttla suni vinciila brqchiortim ejus , el manuum
    Satfltis cecidisse mcmoiatur. In facie enim cadere; Ulius per manum pqtenlis pei Jticob, inde paslor egres-
    estfrr bac vita suawiTJmquerriqueculpas agnoscere; sus esl lapis Israet. iJuxta litlefam auleiviiste est seo-
    casquejNKnitendodefiere. Relro' vefo cadere est ex sus capituli hujus.l 0 Joseph, qui ideo.slc yocaris
    hratsvila qua? noir videtufj reperite decidere, et ad quia adduxit te mihi Domiiius, sive quia injef frafrcs
    qtfSs stipp/lrcjadudaiur; ignorare. Et quia.Judaea tuos.major futuriis es. 'Fortissinia siquidem triljus
    errofissrii iaqueis capta, pro Ghrisio antichristum fuil Ephraim , ut i<>Reguih et Paralipdmenoir fibris
    exspecttft,' beireJaeob eoderir loco repente in elecio- legimus. 0* inquam, fili nii Josepb, qni, iam jjulcliejr
    riiifr Vocefriednversus est,' diceTrs: Salutare tunm es, ut te,|ota de mjuris etturribus ac fenestris puel-
    esspembO; Dbtniite; id est, non sicut iniideles anti- larum iEgypli turba pfospectet, inviderurit tjbi, et
    cnristufri,- sed etrrrr qtii ad redemptionem wosiram ad iracundiam provocaverunt fratrcs liii, habentes
    veirrtfruSest,' verum cfedo fideliler Clirisium. Sequi- _•" livoris sagittas,- et zeli jaculis vufnerati: yerum tti
    ttfr: Ghd ttctsiiictws prwliabititr ante euni; et ipse accin- arcum luiim et arma pngnandi posuisti iri Deo , qni
    ffetiir tetrOrSum,Totiiirr airtem illud est qnod ante fortis.est propugiinjtor,et vincula tua, qiiibus le fra-
    ftfiberi el dimidiam tribiinr Maiiasse, a'd ftlios qrios tres ligaverunt,»ab ipso sotnla sunt et dirupta, ut cx
    trans'JofdarienJ in poKsessione dirrriserat posl xrv tiio semirie Ifibus nnscaiur Ephraim, foTiis^etstabi-
    aririos feverteris,' pMiliirfnadvcrsos eos g-entiumvici- lis et insiar lapidis durioris invicta, im.neransqnoqne
    lfarifrri grarffie reperit, et victis hostibiTs fohiter decem tribubus Israel. Ha?cin propheiia postpas-
    diiriieavif. rste Gad aceiricttrs,' pcVrsomTm Doiriiniex- siopem Domini patprnrjevocis iniagine prsetulit; qrio
    pfrmit, qur rn pfifna adverrtus stri humilitaie anie redeunte in coBlum!post victoriam Cbristum alloqui-
    advenium antichrisii proeiiandus occurril, accinctus lur; dicCns: jFitiin accrescens Joseph, filius accres-
    gladiO VerbTsuf circa ferritrfpoteiftissime",quo iifimi- cettSj utique in genlibus, quia ob incredoiitaleirr Sy-
    cos ciivisTt,id est," fifiiiiria patrfe, filiarira mairej nu- nagOga?populum rrfliquisseu.innumera.rnsibi plebem
    futri ssocfu, juxtff cfflodlegjtorr in Evangelio : Non Ecclesia? ex omnibus gentibus ampliavit. Quod et
    iehi paceriintiiterelised gtadium: Quod auiem ait, Et David cecinit diceiis : Reminiscentur el convertentur
    ipse accingetur teirotsum (Marc: x), ctaritas Domirii ad Dominutiiuniversi fines lerrm {Ps. xxi). Fitiits qc-
    riostri in securido fegiio ejw ostendiidr,' quia cuiu erescenset decorus aspeclu;omnes enim sqpefatiilius
    Veiierif.WtichristTfsitefiTocfciirretretrorsum, id est, pulclirhudo, juxta quod et psalmista de illo decorus
    jffit 1cjii.4vesirgia,' Cbrisfus ceferi' adventri progre- testattif, dicens: Speciosus forma prw ftliis Itoimqum.
    diens uUi.itefficrateuiTfgladiooris swi. Undeet berie Filiw discurrerunt sttper murum (Ps. XLI.V);id esl,
    iderii G0:' latriTnculusinterpretaitlf i-w qood poste- geutes, vel Ecclesia? qua? credideruni in Chrisio. Ila?
    fifis,' icl-esf,' sfreus pedes quast latrorictrlus rapido C supef soliditalem fidei, quasi supcr niiiriim ainore
    aiqo'6' impfovTso adveritif eXsiliat,: contra* apertam pulchritudinis Ghrisii accensa? discurtuntj rjivirum
    arifiebfisti' opfVugirationeMiChfistas' Vera arite et sponsumqiie per cpriiemplaiioiiem aspjcianl,' et os-
    fetfo rifrJeTia'f<e- coritra*anficbristuiw scribilur. Afite culo cbariialis illi copulentitr atque adhrereani. Scd
    euTti'riairiVi%'e in ricctfflo advetiM imniilitaiis, past objttrgati suni eum, subaudilur Cbristum, tiuando
    eiriri verri iriariifesTtis irf gloria majiestatis; Aser, falsis euni tesiimoniis calumfiiantes sanctum Doinini
    pikgiiibp"anU5ejiis, it piwbeBit delicitts tepbus: Aser opprimcre synagogfcpopcrliteniavere. tuvideriintque
    cT/|u;<f iiorWfjhsifriificat delicitfs sWe divitias,' idefn illi habentesjaculdj neque enim quisqtism inJoseph
    ClifisTiis'est; eUjds'bst tiltiiudd dttilidriim tdpieittiw conjecit sagittam, vel riliqiiod vulneris leltim ; sed
    eistWniiai (Roiri; ii), qtii proptei- ribs pdUperfaittts hoc speciaiiter everiit in Cbristo. Sedit in [orti arctis
    esi, ciiiiietiet tiives (II C6r. vrtr); cujus panis pirigiirs ejhs: Christus enim arcum suuui et arma pugnandi
    i&cttikfest cfjTOscilicei! ejtrs q.rfse<Sstesca' satitfa pOsuit in Deiim, qui. fortis est propugnator :.ciijus
    g:)Ti:ci:6riiiri,quarif qaisWiTismaTMiTriaf, Vf«eiih *fef- viriute evertituf bnjnh nequilia pei fidonim. Et dis-
    riiliri. <s'fe.'
    etiarfj'p"fsebfetdeiicias sa^entiai regibcfs,-id tolula sttnt vincula brachiorum ejus, qtiibus fiaires,
    est, qiii geris^aspTcjpfiosberie reguhf," tplT dOitririari- hoc est Judaji, eum vinctuin Pontio Pilaio tradide-
    tuf Vfti6'riV(ii suofiihi, qiii casiigarif fcofpofa'sria,' et funt,: vel quibus euiii suspensum ligiiocrucifixerunt;
    aTiirrisesuaViri sefyittife' s'ub|iciijnf.' SeVrTfituf,Nep- recisaenim siintpef manus oainipotenlis Jacob, boc
    idlini, kerviis eihissits, etdiths eldquiii puieliiitudihis. est, per nianus omriipoteuiis Dei Jacob, ex cnjus ore
    ST£Tii'ficai ipse Chrislus bonus pastor egressus est lapis et lir-
    qtiod aqvia?cstlida?in ipsa irascaiJtuf tribu, Tk-milascredenlium
    stve qu'6"ilsiipef lacum Ceriesarefh et flrjenla'Jofda- iri Israel. Dewsptttris lui erit adju-
    riis iriigiia sii. liebfser ariTeiW volufit pfripter Tifiefia- lor luus. Quis adjuvit filium, nisi solus paier, qni
    deiiY,qiire iegfs^idcifrif hWefe riotitiaTriVa^gfuirf iffi- dixrt: Jticob puer meus; suscipiet eitin anima mea? Et
    lgu:unre(eloquia' pulcITfiiudiiiis pfophetafi': ^lirTdpo- olnnipotens benedicetlibibenedictionibuscmli desuper,
    t#st cervds emisius trariiferrl prppici teTWpbrarieas benediciionibusabyssijacentis deorsum; universa enim
    ffugeii velofcilaterrifeffse: ribefiofis osteffcTeiVS : sed siibjeeit ei, ccelestia per benedictionem cceli, ei ter-
    riTeliiissi atf rJoclfiiiaTriS'alya;tofis fcVfertfrrffts,'N6p- rferia-per benediciio^ierriabyssi jaceniis deorsum, nt
    ialihi, qtii iTiiefpfetaTurJutituUU;tfposttTfe et pfaj- oiiTrffbtisaiigelis et hominibusdoniiiietur; benedictio-
    'dicatofes sfgniflca'.t',quririirfi doctfirTa'iri latffrtdrrie nibus itbehim; id esi, duorum Teslamentorum, quo-
    toiiiis riitTiididilTiisa* 6st. £i hac eriiiri tiibff fuefdnt firm altefo nunliattis est^altero demonstratufi; sive
    apoStoli qtii lurit pfincipes et dtices EccflesfafuTri,'et berTediciioriibus Mafia? nberum qnre vere benedieta
    pfiricipes jSabuTOri cf; Ncpialirri', qui sirie criibio'6d Cst,!quia eadem sancta Yirgo Dtimino potum lnctis
    pefsoiiaTri feTefiiiftifr Aposiolofrim',' ipsi siiiit filii iraTntilsit.Uude eTilla mulier in Evangelio ait: Bea-
    exciissofum, id',estv pfo^heta^iiTii,;trtif ifi rritfiitipo- tus tsenterqui leporlavit, el ubera qitmsuxisti(Luc. xi).
    terifjs DcT positi Sitili et ta'iri'c(uamsTfgifffcexcussa? Behedlclionibusubernm elvulvm.Etiam hic beiiedici-
    pefveiieruiii usque ad flries terfa?. Cnd6 et berie hic Irir vulva ejusdem matris, illa uiique virginalis qua?
    Nepial(iri cervus eiriissTisscfibiftif, crrii*iTimirimi irobis CfirisiunJ Dominum edidit, de qua sub patet per
    apbstoli sive prrjerficatofes ElvaTigfeTii Veloci sallu Jeremiam, qui ejusrJenipersonani gestavit, ipsius
    •xiiiieiites, ihore ccrvorum transceiulurit implica- figuialad se dicium audivit: Priusquam leformavi in
    */»f> C&MMEiSTAKTi 1N GENESIM. LIB. IH. idli.
    Otefti,HSiiite,ei diileqiiariiextret ds uterd, sdnctificaviA-Cliristus est. Propterea enim (iguratri servi Salvafor
    ie (Jerem: fj: Betied'tcttdi'ie'spuiris tiu coiifdrtdiwsunt rioslcr et Dominus induit, el prb libero et pro servo
    benedicfidiiibiis iiiotiipi. Benediciiories, inqilTt,pqfrts servivit, ul omnibus crederifibusin se xqtiale donum
    tui coilestisr qtfee' cfafrrisiiiit tibi a' SLimiriocoslt et bonorum ccelestium largiatur :,nec praferlur apiid
    abyssi, cirifdhdtmshrii,idesf, praiVaJtiefebenediciio- iliiim quis se.cundumcarnem nobilior sil; quicumque
    rtibus pdttuhi tiidfum; ulifa eniiri' oftirie sarictorjim eriim fidem Domini promrirenfur, nullis maculis car-
    m'efitijrm:pfo'pb'eiayrTrri,sive parriarcharurii cqrivaluit rialis nativitatis obfuscantur: nani ethoc ila.futurum
    benedrctio onrnipoteritTspatris in fiTiuiif, ifa ut et etiam pcr prophetam prciiniititur, dicente Domino':
    iiulius'sanetofrjiri'rjequaretuf.uonec veniai desideriuin Erit in novissimis diebus, efftindam de spiritu meo
    efftliuritwtetUoium. Colies" isii, saiicti siini, qcii super omnem carnem(Aet. u). Sequilur :
    Ghristi
    1 adveiitifnVpfopheiariles, magno cum deside- (Cap. t. — Vers. 1 seqq.) Finitisqtte mandatis,
    rio incarnatidrierii ejui eispectaveruriV, de fjfiiibus quibus filios instriiebal, cotltgit pedes suos snpet
    DdihTrVtrs dlcit: Qtiid mttllijusti el proplietwcupterurit lecttdum, el obiit apposilusqueest ad populum suttm.
    iidefe tfum iideits (Mtiit. xtir)1. Hi ergo"saiicff dTcli Quod cernens Joseph, r.uii super faciem pdlris flens
    suiitcotfes proptef excellentTamsaricfiiatis.Qui eiiani ei deosculans eum., Videndum quo modo dicant
    af-TeffiTvo'6arilur, quia tihnri corisequuniiir rjeferriaiiV, Scriptura? quod assidue dicunt de morluis. Et appo-
    ri'cciritefeurifcinri riiurido',sed essecfedunliifafjferiH. siiuseslad patressuos; yel, Appositusesl adpopulum
    Fiariiiri caplieJoseplr: OTBiies scilicet isise benedTc- siium: sicut de Jacob dicitur, jam qtiidem morluo,
    fforiesstfpef CapritGhYtstfpominluf, qtras iricafnatiis sed nondum sepulto; sed ad quem populum appoua-
    accepit : et super ierticem Naiitrwi, de qiiOseriptum r. ftir, noti in prdmptu eslvidere. Ex illo enim populus
    6'slyQtidmdthNazttfdiis vocabiltir(Malt. ii'), lioc esf, prior naius est, quidictusest populus Isracl. Qui vero
    sa!riCfVis" Dei. litter fratfes siios, qiiia ipse est caput eum pr.ccessere, tam pauci jusii nominqntur, ut eos
    Oirintumeminens rmiversorum sarictoTum, quos et pppulurriappellare cunctemur. Nam si dictum esset,
    fralres vOcatin Psaffrrls. Setiuittif : Berijdmiii,lupiis Appositttsesl ad patres sttos, nulla quajsiio fieret. An
    rapdt,mane cdmedetprwdam,ei vespeie dividei spolia. forie populus esi, non solum fioniinum sanclorum,<
    Hoc carVituluriv iia HebraTedTsserunt, ut aliafe in vefuni etiamangeloriim, populus"civitalis illius, undef
    qiio imriVOlabarittiT liosVirjeet VictirrVarufnsanguis ad dicitur ad Iiebrrjeos: Accessistisad montem Sion, et
    basim illius luridebatuf, iri' parte iribiis Berijamiri ciyitatemHieftisalem,etmitlia angctorumexsultqiitium.-
    fuerif. Hoc, inquiunt, sigiiilicai q'a6'd sacercloies Huic popuio apponunhir, qui lianc viiam placentes
    iriaiieimiriolarerUIVoStifTS, eVad Vesperam divideferit Deo liniunt; turic eniiii dieuiilur af)poni, quando
    ea quaVsibi a populo ex lege cothrta eraTit, lujiuni niilla jaiii femariei soliiciiudo tentationuni et pericu-
    sariguiriarimitvel ra'pacem supei1aliafiS hiterprela- hlm pcccaiorum. Sequilur : Prwcepitque senis suis
    lione ponenles, el spoliorum iiHerprelaiioiremsifj.er iriedicis, ut iiroriialibuscondireiiipalrem; quibusjmsa
    sacerdoiibus, qut servretrtes altari vivebairtde artari. explemibwstransteruriTqmdragihia itTe~s: iite quippc
    Benjamin, lupus rapax, mane cpmedet prw.tam, et mos erai cadaverumcgndttprum. Flevitque eum Mcjy-
    vespefedividetspolia: Quibiis diciis Paulifs apostolus plits sepluaginta dies. Qtiailragirita'dVs'sepri'liifra? qiios
    de" siii
    desigrVVtur, BcVnjariiiri pe-pfo!|eriitus;qui mane cofmiieriiorat ScriptiVrafoVtesignifTcant afiqufd pce-
    rapuit pra?dam, id esl, in primordiis firieies, quos nilenliae, qua peccata scpeliuntur, non enim fruslra
    poluit, devasiavii. Vespere autcm5 spolia divisit, quadraginta dies jejuniorum sunt constituii, qtiibus
    quia fidelis pnstmodum factus, sacra cloqjuiaaiTdMff-lG' ' Moysescl filirjs et ipse Dominusjejunavit, et Ecclesia
    tibus.discretionemiiificadispeiisavil.LeghTmsquerri- praicipriaifroBsefVaiionera jejuniorurn, quadragesi-
    dam ex docloribus ad urbeni Jcrusalem ea qua?de mam vocat; et Jonas prophpta Niniyjtis pra?dicavit,
    Berijarriiriscripta siint refereriteiri. 13'enjiiniin,iriquit, Adhuc quadraginta, cties,et Njhiyesubveiieiur, lit per
    filius doloris inrefpretatuf. HicsOftc baTediraTfseuni toTdies accoiiiraodatos,liumiliatio pceriiferii.i.urii etac-
    1'0'cu'nV accepit, iri quo terreffa ,est Jenisalem, quaj Cepia rcmissio peccatofurri inieiligafiir. Sequitur :
    nunc propler jjicfedoliiateiii atilccfa cst' aiqtie rc- Exptelo plancius tenipore, loculus est Joseph ad fami-
    pulsa; haeceriimin fiiils suis sub r)V.rsonaBenjaniiri liahi Plutraonis: Si invenigialidm iri conspectu vesiro,
    designatffr. Na'irisictit BeiijamTuoltiiriaiinconseeiifiis toquiihiniin duribus Pliaradnis, e'oquddpater riteusdd-
    est benedrctioiieni, ifa'et idem .fiopulus'uliimiis e-d fitrdvit the, dicens, En morior: in sepitlcro meo, quod
    salvandus, postea' quani prenitiidogeiiiiTniiiriiroiefit; fodi inilit itt ierra Chandah, sepelies nie. Ascendamigi-
    dicil enira r Beitfcimhi,liipiisrapdi; 1lupus scificet, lur el sepeliampatrem meiith, ac reveridr. Pixtlque ei
    quia ipse popviliis'effutlit sarigiiiiiem propneiaTunv; Pharao : Ascende, ei sepeCipalreih luuhi. Qito ait;en-
    rapax aotera propftir avidiiaterii diciitlf; <i'xiiViilta. dente, ierunt cum ed orhhcsseties.Quod ait' JoseplTad
    enifn fame verbi Dei et iiiedia Veiiicfrapax , quia et pOfentes j<Egypti,iit dicerent Pliaraori.i ex noriViiie'
    ipse violeiTterdiripiet re^ntini' Dei. Ilic auierii mdfti ejus : Paler metts adjtiravti iiiediceris, Iti ihqnumenlo
    comedit prwddtri.Maiie,-lllutffemptiScrediiursigriifi- irieo,quod ego fodi iiiilii iii teira Citatiaari,ibi nie.se-
    cari,' quo' legeriraccepit; ttiric eriirii primo qusedaTri' pelics, qureri potcst quo mo.dosif. veruni, cum fiasc
    illuniiiiaiio scienlia?dala esf. Coriiedetaiiiem rifarie, verba pafris cjus? quando de sua sepuTfurfinianda-
    quia legem, quarri marie acCepit, edil adlVuc,medi- r. vit, non leganlur. Sed ad seriiciVluirif yerba fefeffe
    laiur et legit, sequeiiSlegis |ustitiam, iri legem' fidei deberiius, sicul iiVaiiis supfa siriiiliter iterati^ vefbis
    non pervenit. Ad iespefdhi dutem dividei spotiq. Ve- vel iiarfationibus adriiOnuimus. FodiSse aiitem ,sibi
    spere erit illud (eTtfpusiJcVvissitrium quo corivertetor. Jacob sepulcfuin, iiusquiiiii siipefiu's iij liac Scri-
    Tunc dividel spoiia, id esf, ttiiic inielligef diViderV-' ptura legiiur; sCdnisi liefef, cuiri iri eis'rieiri terfis
    dain esse liiteram' a spifitu : ei turic cogrioscet, quia essel, mbdo nori diceretur. Sequitur': teneruriique
    litteia occidit;spiriius auteirivivificttt(lCcr. iii). Qiiiri ad aream Acltar, quw sila eii irahs Jptddriem. Qiiid
    ergO, jam per graTianiDorriini ilJiVriiiriatus,iricipit sibl vull quod curii pergerenl ad serVeJieiidurii Jacob,
    legis spiritalia a cofporibiis diVidefe et sefj^rafe, Scriplura dicit, Et venermil ad arkirn qum esHtr&ns
    ideo dicilur : ad vesperamdividet spolid, sTvcescariV, Jordqnem. PrafefgreSsisuriteiiirii tocuiiViii quo 6rat
    eo quod tota die iri lege rTiediiairearife'riori fecit. moftuus sepelieridus, riiillia, siCut peiTiiberitqWirio-|
    Quxritur auterri de Jacrib ciir oniriclqnos'rfe Iflje- vere, plus quara qulngerita; (snturiVqriippe ^paiii.esf
    ris el de alricillisgCnuif xqifali WoiTorri frTiosdtlia?-' plus riiinus ab eo' loco ubi sepulfi' srint pairWcliaiy
    redes constiiuerit, riisi ut OsteiVdefet,qiiotf Ciifistifs usqric ad huric locum quo eos advc?'rii'§s:e riarfatiir.
    Dominus omirifitfsgentibrfsVqiifjeper Merri corpofT Naiii post facturn ibi luctuni et plkricirjrri"iiia'gri'uni,
    ejus coiiCfliarifuf,crirfctcrs'fj'afihoriofe tVfglofia Iia- rediefunt a'd tocrinVquem prseietierarit, rrifsris' JOr-
    bens, eceleSWa' praiiriia largiatrtf':' ne'f.'6st tf.ssrWcticV. dane trafiSjefclo.Nisi foitei cVriii'rfr6ataiiqWcSfani H'6'-
    Juda?u's dii Gra?Cii's,Bafbafus atVSeyilVa,eervBsaTV sliuirivitandoViVriV causa p'er efernWmeoSvefVisse,cuni
    Jiber iste sTt(Col. rii), fjrniapcr ouiriia?ct in fjrVirViJiaScofpore, quaetiam via popufiisIsfael diVctusesi,pex
    5047 AD OPERA S. ECCHERII APPENDlXi 1048
    Hoysen ab jEgvplo liberatus. Ilio quippe itinere, et A tusque estin jEgypto. Cum hos filiosfiliorumvel ne-
    plurimum circuitur, et per Jordanem veniiur ad potes filiorumdicat Scriptura Josepli vivendo vidisse,
    ubi sunt corpora patriarcbarum, id est, quo modoeos jungitillis septuaginia bominibus, ciim
    ' Abramium.
    adterram Chanaan. Sedquo modo factum sit uttrans quibus Jacob ./Egypinm dicitur intrasse, quandoqui-
    ; illa loca versus ad orientem tantum iretur, el indc ad dera Josepb senescendo pervenit, ut eos natos vide-
    ea per Jordanem veniretur, significationis causa fa- ret? Jacob aulem quando ingressus est ./Egyplum,
    ctum esse credendum est, quod per Jordanem ven- juvenis erat Josepjr, et eum pater moriens quinqua-
    turus erat ad eas terras posica Israel in filiis suis. gesimum et sextum fere setatis annum agentem reli-
    Scquitur : Ubi celebrantes exsequias, planclu magna quit. Unde constat cerli mysierii causa illum nume-
    alque vekementi, implcverunl septem dies. Qttod cttm rum, id est, seplilagenarium, Scripturam commen-
    vidissent habitatores terrw [illius, id esi] Chanaan, di- dare voluisse. Si aulem quisquam exigit, quo modo
    xemnt, Planclus magnus esl iste jEgypliis. Et idcirco eliam secundum hisioricam fidem verum sit, Jacob
    appellaverunt nomen loci itlius, Planctiis Mgypli. Fe- cum sepiuagintaanimabiis in iGgyptum intrasse: non
    certtnt eryo filii Jacobsicut prwceperateis: et porlantes illo uno die quo venit, ejus ingressum oportet intel-
    eum in terram Cltanaan, sepelieruntin speluncaduplici. ligi;sed quia in filiis suis plerumque appellatur Ja-
    Nescio ulrum inveniatur alicui sanclorum in Scri- cob, hoc est, in posteris suis, et per Joseph eum
    pttiris celcbratum luclum csse per novem dics, quod constat in iEgyptuhi intrasse, introitus ejusaccipien-
    apud Laiinos novendium appellatur. Unde evidenter dus est, quamdiu yixil Josepb, per quem facttim est
    apparet ab hac consueludine prohibitos Chrisiianos _B ut intraret. Toto quippe illo lempore nasci et vivere
    istum in mortuis numerum servare, qui magis est in potucrunt omnes qui cominemorantur, ut septuaginla,
    gentilium consuetudine. Septimus vero dies auctori- vel juxta Septuaginta interpretes, septuaginta quin-
    latem in Scripturis habet. Unde alio in loco scriplum que anima? compleantur, usque ad nepoies Benja-
    est: Luclus mortui, septem dies: fatui autem, omnes min; sicut enim dicil: Hi fiiii Lim, quot peperit Ja-
    dies vttm ejus. Septenarius autem numerus, propter cob in MesopotamiaSyrim, loquens eliara de iis qui
    sabbati sacramentum, prrjecipuequietis indiciumest. nonduin erant nali, quia illic parentes eorum de qui-
    Unde merito raortuis lamquam requiescentibus exbi- bus naii suni, pepererant, ibi eos perhibet natos,
    betur. Quern tamen numerum in luctti Jacob decu- quoniam causa qtia nascerentur ibi nala est, id est,
    plaverunt ^Egyplii, qui euiii septuaginta diebus luxe- parentes eorum, quos ibi Lia peperit : ita quoniam
    runt. Sequitur : Vixttqne Joseph centum et deceman- causam intrandi in nEgyptumJacob in Joseph habuit,
    nos, et vidil Ephraim filios usque ad lertiam genera- totum leinpus quo in JEgypto vixit Joseph, ingressio
    tionem. Filii quoque Machir, filti Manasse, nali sunt erat Jacob in JSgyptum per suam progeniem, quae
    in genibus Joseph. Mortuusqtteest explelis centumet illo vivo propagabatur, per quem lactum esl ut in-
    deiem vitm sum annis, et conditus aromatibus sepul- grederetur.

    COMMENTARII IN LIBROS REGUM.

    LIBER PRIMUS.
    Kegum tempora post judices, quando David, Saule G ad inhabilandum, ut liber Jesu Nave teslalur, iq
    reprobato, ccepitregnare, incipiunlur; unde et liber, monie Ephraim, ubi fnerunt civilales Sichem, et Ga-
    ubi res gestse continentur, quem nunc aggredimur, zer, et Ceihsain, ot Beiboron; fuit enim Helchana
    Malachim, id est, Regum vocilaiur, quod tertio et filius Hieroboam, filii Heiiu, lilii Tau, filii Suph, filii
    quarto volumine coniinetur; meliusqiie est multo, Helchana, filii Johel, fllii Azaria?, lilii Sophoiiia?,filii
    Malachim, id est, Regum quam Maiacbot, id est, Re- Thaat, filii Asir, filii Abisaph, filii Chore, filii Isaar,
    gnorum, dicere : non enim multaruin gentium regna filii Caath, filii Levi, (ilii Israel, ut Verba dierura
    describit, sed unius Israeliiici populi, qui tribubns narrant. Et habuit duas uxores, nomen uni Anna, et
    duodecim continetur, plus tamen in lerrena Hierusa- ttomensecundwPherienna. Fucruntque Phenennwfilii,
    lem, tribus Juda, una ex duodecira diuturna succes- Annw autem non erant liberi, elc. Iste ergo laudabilis
    sioneregnavit: inqua civitate, reprobato Saule.prior vir habuit duas uxores, nomen imi Anna, et nomeii
    David regnavit. In qtiibus temporibus mulia varia sa- secundae Phenenna. Habebat aulem filios de secunda
    cramenta Christi et Ecclesia?figurantur : nam in ipso Phenenna, sterilis vero erat prior illa, quaeet nobi-
    exordio Regum, commutatum sacerdotium in Sa- lior erat. Similia invenies etiam in Genesi: cognata
    muele, reprobato Heli, et commutaluin regnum in quippe sibi est Scriptura divina. Invenies ibi (Cap.
    David, reprobato Saule,exclamat, pra?nuntiarinovum xvi) primam uxoreiri Abraha?Saram nobiliorera; se-
    sacerdotium novumque regnum, reprobato velere, cundam vcro iEgyptiam Agar, ignobilem fuisse; et
    quod nmbra erat futuri in Domino Jesu Christo ven- ante patrem effecturiiAbraliam de ignobili qtiam de
    turi. Nonne ipse David, cum panes propositionis man- nobili. Fuil lamen postmodum eliam de nobili con-
    ducavit, quosnon licebat manducare nisi solissacer- D juge paler. Ita ergo eliam nunc Helcbana hic qui est
    dotibiis, in una eademque persona uirumque futurum, possessio Dei, prius de secunda uxore elficiturpaler:
    id est, in uno Jesu Christo regnum et sacerdotium quoniam quidera coiicluseral Deusvulvam Anna?,sic-
    figuravit? Et aspice regum lempora, quia primo ju- ut et prius concluserat vulvam Sara?. Post plurimos
    dicnm, postea regum, sic erit judicium, poslea re- vero partus Phenenna?, etiam Anna?vulva orationi-
    giiiim. Hujusautem libri — lale principium est: bns et precibua aperitur, et efficitureiiam ipsa maier
    I. De Helcana. Cap. 1. Fuit vir unus de Rama- filii ejus, quem obtulit Deo. Quid ergo haec in se sa-
    tha Sopltim, de monte Epltraim, et nomenejus Het- cramenti contineant videamus. Phenenna interpreta-
    chana filius Hieroboam,filii Heliu,filiiTau, filiiSuph, tur eom»er*io,Anna autem interpretaiur gratia. Unus-
    Eplirathwut. Helcana non de Amram ortus, sed de quisque ergo nostrum, qui vult effici possessio Dei,
    lsaar.qui et ipse filius fuit Caath, et Caath (iliusLevi. istas sibi duas jungat uxores, et cum ipsis sibi nupiias
    Hic Isaar pater fuil Chore, quo pereunle, (ilii ejus cclebret. Primam sibi jungat, qua?nobilior esl et ge-
    remanserunt. De cujus siirpe fuit Samuel, quorum nerosior, graliam : ha?cenim nobis per fidem prima
    posteritas postea temporibus Davidet Salomon, can- conjungilur, sicut ct AposioIusdicit.Crotiatafvi facti
    tatores et propheta? in populo et templo Dei fuerunt. estis per fidem (Eph. n). Secuud» vero conjiingiiiiur
    Hujus Caalh familiueacceperunt urbes et suburbana Phenennrje, id est, conversioni, quia post graiiam
    1049 COMMENTAKH1N LIBROS KEGUM.LIB. I. 1080
    «redulitatis, emendatio fit morum et vita? conversio. A civitatis Dei, ad Babyloniam pertinentibus de sua
    Sed cnm istesit ordo nupliarura, alius ordo procrea- virtute praesumentibusin se, non in Dominoglorian-
    tionis efficiiur.-Prima nobis filios parit Phenenna, tibus, ex quibus sunt etiam carnales Israelitas, ter-
    quia primos fructus de conversione proferimus, et renre Hierusalem cives lerrigenrje,qui, ut dicit Apo-
    prima juslitia?germina de aclibus et operibus pro- stolus, Ignorantes Dei justiiiam, id est, quara dat
    crearnus: primuni naraquejustiiia?opus esi, converli Deus homini, qui solus estjustus atque justificans;
    a peccatis, quia nisi ante convertamur et declinemus tt tuam volenlesconstiluere,id est, velut a se sibi pa-
    a malo, non polerimus de Anna effici patres, nec de ratam, non ab illo impartitam, justitiw Dei non sunl
    graiia liberos generarc. Videamus ergo nunc unius- tubjecli (Rom. x): ulique quia superbi, de suo pu-
    cnjusque diflerentias. Phenenna filios habet, sed qui tantes, non de Dei, placere se Deo: qui esl Deus
    non assistunt Deo, neque enim tales filii possunt esse scieritiarum, atque ideo et arbitror conscientiarum,
    conversionis, ut assistant et adha?reant Deo; nec ta- ibi videns cogitationes hominura, quoniam vanae
    men inanes et penilus alieni sunt a rebus Dei: acci- sunt, si liominum sunt, et ab illo non sunt: Et prw-
    piunt namque parles de sacrificiis divinis, et edunt parans, inquit, adinvenlionessuas.Quas ariinvenliones
    de hostiis Dei. Unusquisqueergo nostrum primocon- putamus, iiisi ut superbi cadant, et humiles surganl?
    vertitur a peccato, et ex conversione generat opera Has qnippe adinventiones exsequitur, dicens: Arcus
    justitia?; postea veroexcitata in nobis Anna, perze- polentitiminftrmalus est, el infirmiprmcincti sunt vir-
    lum et semulationemboniprecem lundai ad Deum, tute. Infirmatus esi arcus, id est, inteniio eorum qui
    ut ipsa filios generet. Quales ergo Anna, qua? est laiii potentes sibi videntur, ut sine Dei dono atque
    graiia, filiosgenerat, qui assideani Deo? Gra/inenim n adjutorio, humana sufficientiadivina possintimplere
    el veritas per Jesum Christum facla est.Hic ergo filius mandata; el prwcinguntur virlute, quorum in terra
    gratia?, qui verbo Deiet Deovacat. voxest: Misereremei, Domine,quoniaminfirmus sum.
    11.Pe cantico Annm.Cap. n. — Posf hmc oravit Pleni panibus, inquit, minorati sunl esufienlestrant-
    Anna, el ail: Confirmalumest cor meum in Domino, ierunt terram. Qui sunt intelligendi pleni panibus,
    et exaltatumest cornu meumin Deo salulari meo. Dt- nisi iidem ipsi quasi polenies, id est, Israelita?,qui-
    latatum est os meum super inimicos meos, twlala sum bus crediia sunt eloquia Dei? Sed in eo populo ancil-
    in salulari tuo, etc. Itane vero verba ha?cunius puta- la? filii minorati sunt, quod verbo minus, bene tamen
    buniur esse muliercula?,de nato sibi filio gratulantis ? expressum est, quod ex niajore minores facti sunt,
    Tantum mens hominum a luce verilaiis aversa est, quia et in ipsis panibus, id est, divinis verbis, qua?
    ut nonsentiat supergrcdi modum femina?bujusdicta Israelila?soli tunc ex omuibus gentibus acceperunt,
    qua?fudit? Porro qui rebus ipsis, qua?jam cceperant terrena sapiunt. Gentes aulein quibus lex illa non
    etiam in hac terrena peregrinaiione compleri, conve- erat data, posteaqu.iraper novum Testamentum ad
    nienter movetur, nonne intendit et aspicit et cogno- illa eloquia venerunt, muitum esuriendo terram trans-
    scit per hanc niulierem, cujus etiom nomeu, id est, ierunt, quia in eis non lerrena, sed ccelestia sapue-
    Anna, gratia ejus interpretatur, ipsam religionem runt. Et boc velut qurjerercturcausa cur factum sit.
    Christianam, ipsara civiiatem Dei cujus rex esi et Quia slerilis peperit seplem, et multa in filiis infir-
    conditor Christus, ipsam postremo Dei gratiam pro- mata est. Ilic lotura quod prophetabatur eluxit
    pbeiico spiritu sic locutatn; a qua superbi alienantiir agnoscentibus numerura seplenarium, quo est uni-
    ut cadant, qua humiles implentur ut surgant, quod veisa? Ecclesia? significala perfeclio. Propter quod
    maxime hymnus iste personuit: nisi forte quisquam C et Joannes Apostolus ad septem scribit Eccle»
    dicturus est, nihil istam propbetasse niulierem, sed sias; eo modo se ostendens ad unius pleniludi-
    Deum tantummodo propter filium, quem precata im- nem scribere; et in Proverbiis Salomonis lioc an-
    petravit, exsulianti laudalione laudasse. Quid ergo tea pra?figurans, Sapienliamdificavitsibi doinum, el
    sibi vult quod ail: Arcus forlium superalus est, el in- stiffulsit colttmnat sepiem; sterilis enim erat in
    firmi accinclisunt virtute, plettipanibus minoiati sunt, omtiibns gentibtis Dei civitas, antequam iste fetus,
    et esurienlestransierunl terram, quia sterilis peperit quem cernimus, orirelur. Cernimus eiiam qua? multa
    septem, et multa in filiis infirmala est? Numquidse- in filiiserat nunc infirmatam terrenam Hierusalem,
    piem ipsa pepererat? Quamvis sterilis fuerit, unicum quoniam qtiicumque filii libera? in ea erant, virtus
    liabebat quando isla dicebat; sed nec postea seplem ejus erat: niinc vero quoniam ibi littera esi, et spi-
    pepcrit, sivesex, quihusseptimus esset ipse Sainuel, rilus non estamissa virtute inlirmata est. Pominus
    sed Ires mares et duas feminas. Deinde illo populo morlificat et vivificat,deducit ad inferos el reducit.
    ctim adhuc uemo regnaret, quod in extremo posuit, Mortificavit illam qua?multaeral in filiis, el vivifi-
    Dal virlutem regibusnosiris, et exaltavilcornu Christi cavit banc sterilem , qtia?peperit scptcm ; quamvis
    sui; unde dicebat, si non propbelabai? Dicat ergo commodius possit intelligi eosdem vivilicare qtios
    EcclesiaChrisli civitas legismagni gratia plena, prnle mortilicaverit: id enim velut repetivit, addendo, De-
    fecunda dicat, quod tamo ante de se propheiatum ducit ad inferos, et reducit; quibus enim dicil apo-
    per os hujus pia?matris agnoscil. Confirmalumeslcor slolus : Si mortui estiscum Christo, quw sttrsum sunt
    meumin Domino, el exaltatumesl cornumettm inDeo quwrite, ttbiCltristusest in dexteraDcisedens (Col.m);
    meo. Vere coiifirmalum est cor, ct cornu exaliatum, ,n.saluhriter utique iiioriifieanlur a Domino : quibus
    quianon in se,sed in DominoDeo suo. Dilataium est adjuiigit, Quwsursum sunt sapite, non quw super ter-
    super inimicosmeos os tneum. Quia et in angusiiis ram; ut ipsi sint illi, qui estirieutes transierunl ter-
    pressurarum sermoDei non esl alligatus, nec in pra?- ram: mortui enim esiis, inquit. Ecee quo modosalu-
    conibus alligatis. Lmtata sum, inquit, in salutari tuo. briier mortificat Deus. Deinde sequilur: Et vita vestra
    Chrislusest iste Jesus, quem Simeou, sicut in Evan- abscondita est cum Chrisloin Deo. Ecce quo modo
    gelio legitur, senex amplectens parvulnm, agnosceus eosdem ipsos vivificatDeus. Sed numquid eosdem
    inagnum: JVuncdimitiis, inquit, Domine, servumtuum deduxit ad inferos, et reduxit? Hoc utrumque siue
    in pace, quoniam viderunt oculi mei salutare tuum controversia fidelium, in illo potius videinus imple-
    (Luc. u). Dicat itaque Ecclesi.i: Lwtata sum in salu- tuin capite scilicet nostro , cum quo vitam nostram
    tare luum. Quoniam non est sanclus ut est Dominus, Apostolus dixit absconditam in Deo (Col. m); nam
    ei non esl justus sicut Deus nosler. Tamquam sancltis qui proprio Filio non peperr.it, sed pro nobisomnibnt
    et sanctificans,jtistus et justifieans. Non est sancius tradiditeum (Rom. vm), istomodoutique mortificavit
    praeler te, quia nemo fit uisi abs le. Deniquesequi- eum ; etquia resusciiavit a mortuis, eumdem rursus
    ttir : Nolite gloriuri superbi, et nolite loqui excelsa. vivificavit; et quia in prophetia vox ejus agiiosciiur,
    Neiiue exeat magniloquium de ore vestro, quoniam Non derelinquesanimam meain in inferno , eumdem
    DeusscientiarumDominus.Ipse vos scit, et ubi nemo deduxit ad inferos, et rednxil. Ilac ejus paupertate
    scit; quoniamqui putat se atiquid esse, citm nihil tit; ditati suinus. Dominusenim pauperes (acit el dila',
    teipsum seducit (fiai. vi). Hsec dicuntur adversariis (Jacob. iv). Namquidhocsit til sciamus, quoclsequi*
    ti$t A* OPErVAS. EUCHERli APPMfM. «152
    iiir aMtitnW: HuhTilidiel exdliai. tirique sup^rbos Afcturii.CriihqurSqttevivilm corpore: in hac quippe vita,-
    Jniifeltttfr,<^(f
    hifirifIje¥ ehiriVajM legitiVr: sdSm'tiirimi q^iisque crrcumfert ,>quam morienle
    ^iriUa^: <*;Aj6:d!
    Di'^'&p&6fi're^itii,'h\tiHHiiiiii dittehiitdt grittidm; borijfire frici^h teri^a,consurgemi utlque feddiiura:
    b*6'ctoiimr fltibet stermo'hVrjmT;CfVjusiioiWeTV ftitef- proinitfe"in' iriedio lerra?, id; est, cum Tiiinia nostra
    p'fetaliif, gratia-ejWs.Jarivvero u,ti6tfadjtfrigitur, Siti- isto (efreri'0elaudil^r corpoi^e, faciendnfn est judi-
    cilai dietfii priupererii? deriulioriVeliui-quairitte illo ciiirtfattfue jiis'tiliaiJT,quodnobis prosh inposteruin,-
    ipieiiigVV, qVi pfopter rios pttApiffttefis est,-tiirit divei qna«cro'T6cipitq^sijue secundum ea qua?percorpus
    ekei:uHejttip&dpefthte, slciVt^au1o'ante'cii'ptTi'm est, gessiT,sive bOrturri','sive malum. Per cofpus quippe
    djlaremuf (II 6'fVf.Viri): irVsfJmV eriim de teffa sTisei- ibr dixit Apostolirs,per lempiis quo vixitin corpore:
    trVvff:,tatri cito rif caroegifsririiVVidefei fciVrfifptioriem. iieqiie 6nim si qtiis irialigna mente atque'impia cogi-
    NecVh'liT'da'ij ilicVafieWab'6qiroij' arfditiihiest,< Ei de tatione blas'phem!el,'neque id ullis membris corporis
    iieriore irigit itibpeth. ^Vori'iqdfppe','i'deriVqur patfpef, operetitr, ideri nonerit reus, qnia id moiu corporis
    sjfefcus verq1, uiide' ereetus esV; Vecfissiriieintelli- norigessif, cuTrjhoc per illud tempus gesserit, quo
    1 nuriiefocurii' gessit et corpus. Iswr.modo congTiie.iter jnielligi
    gu'rifiifJudjei' pef'seciitofesv;iri (jfciofiiVn
    se rfixTssetApoSloliis EccTesiariTperseCOtuiw:>Qu* polest eiiam illud quod in psalmo legitnr- Deusttu-
    tdilii fueiuht, incfiiii, t&ira; hwb propter Christurn tem rex notter anie smcula operutus est salulem in
    ddinilaessedaxi: hebsoluni detfirrientd;vtrum etiditt medio lerrm (Ps: LXXIII) : ut Dominus Jesus accipia-
    sieicoia liisliiriqvi esse, ui CHiiitM tucrifacereni. De lur Deris noster,' qui est ante stfcula, quia pef ipsum
    teffa efgcVsiisciiatus est iile, Stipra omiies divites fiicla surit ssecula;; operatus'est salulem iir medio
    pau^eff ef rfe fllo stefcrife erecfiis Supra'Omnesopir- •riterr:e,
    "
    cum Verbuni caro factum est, et lerreno lia-
    leritos, ille iriWrVs. El sededtbiitii pfiricipibuspbputi. bitavit in cofpore. Deinde posieaqoam propiietaluni
    Qnibirs r(i'i,Sedebiiissiipef duddecithsedes,si& sedeni est jn his verbis Ajma?, quo modo gloriari debeat,
    gTqfise'dVirii^s*6iS;haWditaCem'.DixCraiiipDienres illi, qrii glorialiir.riOn in se utique, sed jn DqnVmo,pro-
    Ecct ritii diinisiihni drimia, et seciiii sumtts te. Hoc ptCT refribuiionem qua? iu die judicii futiira est:
    votiiirr rioteTitissifrVi voverunt. Sed rinde hoc cis nisi Ddhiinus ascendil, iriquit, in cwlos, el intonuit; ipse
    a"bilT6aeqVio cOiiTiriiio diefumesf, Dans noiitmvo- judicabii extretna lerrm, quiajuslus esl. Prorsui orrii-
    vejifi. A[ioV]uid <?xillfs exi potenlibus, qtiortim arCus nern teivuit confessionis fidelium: aseendit euim in
    irififiriatiVsest. Ddns,iiVquTt, vdtuhivdvemi.Non enim coeknii Domiuus Cljrislus, et.inde venturns est ad
    qfffsqiVairV DoTiVWio' quirf recitini voveret,nisi quia ab vjvos et inortuos judicandns. iVfliiir/iiisascendit,sicut
    iilo accipefet friVodvoVeret. Seqtiitur : El benedixit dicii Aposlolus , nisi qui descendilin inferiorespartes
    ddns tiriiitisjusii. Ut ciiiri illo sciifcet sine fine vivat, terrm? Qui descendit,ipseesl et qtii ascenditsuper om-
    cui dicfYrTri esf, Et ahni titi nan deficient: ibi eiiim ttescwlos, ut adimpleret omnia (Eplt. n). Per n.ubes
    sTriritariVii.-hTcaifiCiiifr;iiiseuTit,iinraopereunt; anfe ergo su.is tonuit.quiaSpiriiu sanclo cum ascendissei
    6iiiiiVqifariiVeiViaift,iiOiisuiii; Cuirieiiim venerint, implevit. l)e quibus hoc illi llierusalem.lioc est, iri-
    ncifiefuiit, qWiaciiftisiid'flnCveriiuiii. Horuni aulcm grala?Vinea?commiiiatusestapiiilIsaiam propliefara,
    drioVurfi,id esl,Ddhsibtum voveitii.etbeitedixhannos ne pliiaut super eam imbrem. Sic autem dictVirriest.
    fiisti; uiiiiiiVest qiiod faCimus, alteru ;; quod suini- Jpsejudicabii exlreniaterrw (Isa. v), ac si dicefetiif,
    liiiiS. Sed liOcaliefuiii Deo laigiiore non suniinir, eiiam extrema honiinis; non enim alias partes iion
    iilhf cuiiVipsri adjiiiore piinrrim illud elfichur. Qi.ia jiidicabit qni omnes^homines proculdubio jridicaJVit.
    iibiiiii viriuie'poteiistst vir (Jerem. ix). Dominusciiim G Sed melius iiiiclliguntur extrerna terrai , exffeiria
    iiififnVtimfacit adyersafiiim stium',•illinn scilicel-.qui boiiiinis: qttoniani non judicabuntur, qua?in meliiis
    WoiiiirVr voveiili invidel, et resfstit, rie valeaf implere vel in deterius medio terra? conimuianfur , sect, iri*
    tiurVcfVtfvit. Potest ci aifibiguo' Gra?co infeltigi, et quibus extremis inyentus fuerit qui judicabitur. Pfo-
    adve/siririiiiri suriiii: Ciiiii eiiifn DoiiiiiiVispossidere pterqiioddiciuniesl, Quipcrteveraveriiusqiteinfinem;
    nfii cfjepefii, profecto advetsariii^ qtii iioster liierat, l.iicsalvuserit(Mattli. x): Qui ergo persevefanter faclt
    ipsftfs fitVei viricetur a' niibis. sednon in viribus no- jitdicium eljusiitiam in mcdio lerne, iion daiiinabi-
    stiii; cjuidiioriiti tirtute sutt poiens esl vir. Dtvhiinus lur, cum juilicabunlur exlrema lerfa?. Et dal, inquit,
    ergo iniifrViurii'ffVcietndVefsirrram-smnn, Doriiitius virtuteriir.egibusnoslris, ut non eos judicando con-
    saiiclus; u'(vincaiur a Saiictisqtios Doininus Sinctus demnet. Dat eis virlutem, qua carnem sicut reges re-
    saiVcfOfrim efficif sanCKiS.'Ac per boc non glotielur gant, eLiu illo lniindum , qui propter eos fudit san-
    pfdderis iii priidehlidstiii,' et noii glorietur potens in guinem, viricant. Et exattavitcorriu Ctirisli siti. Quo-
    pgteiiiidstta; ei ridii gtotietttr dives in divitiissUis, sed modo Christus exaltavii cornu Chrisii siVi?de quo
    irihdc glorieltirqui glotialut, intelligereet scireDeum, eiiinT.supradictiim csi, Doininusascendilin cwlos, el
    et, facete juditiutii et justilimh in medio lerrm. Non iutellectus est Dominus Cbrisius, ipse , sicut hic di-
    parvaex paiie inleliigit el scit Dominurri,-quiintelli- citur, Exaltabit cornu Ckristi sui. Quis err|c)est Cliri.
    git et scit etiaTrihoc a Doniinosibi dari, utintelligat slus Chrisli? An cornu exaltabil unitisciijiisquefide-
    Cl sciat Doiriirium: Qttid enim habes, ait Apostolus: Ijssui, sicut ista ipsa in principio linjiis liymni ail :
    qitod nbri ticcepisti?Si aitlem accepisti,quid glortaris, Exaltatum est cornumeum in Deomep.'Oinnesquippe
    noh hcteperis(I Cor. iv) ? id est,' quasi a te ipso r. unctos ejus chrismate, recte Cbristos possumus di-
    ?udsi
    ibi srf triide glofiaris. Facit auiem judicium et jusli- ccre: quod tamen tpliiin cum suo cofpus: urius est
    tiam','qiii recievivit: recte atiiem vivit, qui obiera- Cbristus. Ha?cAnna prophetavit, SairiueliS mafer,
    p'6rat pfrjecipieriliDeo: ct Gnis pra?cepti, id est, ad sancti viri, multumque laudaii. In qiio qoidem func
    qiiod referfur pra?cepiura,chariias est corde puro,-et figurata est miitalio veteris sacerdotii; ct niinc ini-
    conscieriiia bona , ef fide nori ficta. Porro ista cha- pleia, quando infirmafa est qua? niulta eraiiu iiliis,
    iitas, sicut Joannes apostolus testatur, ex Deo esl ut novum haberelj sacerdotium in Cbristo, sterilis
    (I Joifri:Vv).Faceie igiiufjudiiium etjuSliliam ex Deo quippe peperit sepfem. Hoccaniicura juxla Septtia-
    cst. Sifa"qiiid est in medio terrm? Neque enim non ginta interpretum trfiiisjaiioneininserere cotripulsisu-
    dcberit facefe judicium et jusiiiiam qui habiianl in mus, uta beato Auguslino posiluiii est: pro eo quod
    exfreriiisterfae ? Qois hoc dixerit ? Cur ergo additinn in ipsa traiislatione ainpliorcin et veriofem coniinet
    osi,' Iri riiedidttrrw? Quod si non adderetur, et tau- hisloriam. Interea SrimiteleratriiiriislfanS iit teftipto
    tunVmoVlo' diceretur, Facere judiciuhx et jusliliam, Pei, accinctusepltot.Porf6 ltlii Heli divirisfsacriiicia
    magis bbc pficcepium ad homines uirosque pertine- temeranles peccabant cpram Dorajuo, et dcifidebain
    fel.ef mediterraiieosetmaritimos.Sed,nequisquam pef eos Daultisacrilicia Doirilni. Ciide Heli sacerdos
    ptilarel, posi finem vita?, qua?in iioc agituf corpore, pro eQruiri iniquitate damnalus est, qiiOcte"os;pec-
    Superesse temptis judicium justitiainqtie faciendi, cantes iriiiius'severa'aninVadversioVie plectebai.Equi.
    qiiain, dum esset in cafnc, non fecit, et sic divintim dem coercuit, equjderii coffipiiit, sed ieriitate et
    evadi posseiudiciam, in nfdio lerra? miliividelur di- mansueiudiiiepaiiis, uon sevcritate et arittorilate
    10S5 COlfMENTA-RIIIS[ LlSfftdS REGUM. LIB. I. fOTJ*
    pofttificis.Qua «leTileiHia discant sacerdotes qtiombrfo;fi ehium tuum et brachitimdomus tum, ut tton sit tettix
    uliorum eliani propTef scelera prinianiur cfuiqiie,'et in domo ttia, et videbis Christum mmuluin tuum in
    quaTrivissriricttsint, c(rlp'a(nmenstibditorurfVeisdem, templo, ih universis prosperis Israel. Ecce dies qtii
    si rioricoerceatit, iinpuratur. prspiiuiitiatisurit jam veneiunt; nnllus sacerdos se-
    lll. be ptopheiittad Heli et filios suoi Cap; fi. — cunduiri ordinem Aaron; et quicumque ex ejus ge-
    Post rirecevideritTus ad ipsuni Heli saccrdotetii irrissiFs nere est liomo, cum videt sacrificiumCliristiariorum
    lorraiiuf hoino Dei.ctVjiisquidem nomerfta'ceinr, sed toto orbe pollere, sibi autern honoreraillum inagiiirm
    Iritelligiturofficio'«niiristerioquesuo sine diibitatTone esse snbtractum,deficiunt oculi ejus.et defliiitanima
    essepr<]ph6ta: siC enim scriptuni cst: Venit anterii ejustabe moeroris. Proprie autem a'd liujus domum
    vir Dei ad Heli; et aii ad eum: Hwt ditit Dorliiitus, Heli.cui ha?c dicebantiir, qliodsequilur perliriet: Et
    Nunitjuid hon aperte recelalus stim doitiid patris tv.i, parsmaqriadomttstuwmorielttr,cumdd virilemmialein
    cttniesseliti JEgyplo ih doino Phardonis, et elegi eiirii veherit.Hoc autcm eril tibi signum,quod ventiirumest
    ex dthnibiiiftliisI&rdelriiihi ih Sacerdoleiii,vt dsceit- dhobus fitiis tuis, Ophni et Phinees, in die una mo-
    deret ad altare tneithi, et adoletet ntihi iiicerisum,et rietuur ambo. Hoc eigo siguum facttim est mutandi
    pottatet ephot coiaiii me; et dedi dontuipatris tui oitt- sacerdotii domui linjus quo siguo significaturn csl
    viade sacrificiisfilidrumlstael? Qudre citlceabjecistis mulandura sacerdolium domus Aaron : mors quippe
    rhtimam meam; et niunera qhm prwcepi itt tifferrentur filiorum hiijiis significavit niorlem non hominum ,
    in templo,el magishonorasti filios tuos qtiom ine, Ul sed ipsius sacerdotii de filiis Aaron.
    comederelisprimitias ointtis sacriftcii Isr.ciel populi IV. De sacerdole fideli. Quod aufem sequilur, ad
    riiei? Proplereaait DohiinUsDeks Israel: Loqueiislo- P illum jam pertinet sacerdotem, cujus iiguram gessit
    cutus sttni, ut domttstua et doitiitspatris tui triinisird- **buic succedeudo Samuel. Pfoinde qua?seqmintur de
    reiin conspectiimeotisqheitt seriipiletnuht:Nuncaittem CliristoJesu novi Testamcnli vero sacerdote dicnu-
    dicil Dominus: Absithoca tne; sed qnicUmqneglori- tur: Susciiabo mihi sacerdoiemfidelem,quijuxta cor
    ficaveritme, glorificaboeum; qhi aittein conieniiiitnl meum et animam mcam (aciat. Sub ligura SamuilH,
    me, eruni ighobiles. Ecce dies veniunl el prwcidtim de Domino salvaiore , sum.raovidelicet ac vcro pon-
    brachiumtttnmel brachiumdomus palris tdi, ul non fificedebet intelligi, qui nimiruiii siciit Samuel rie-
    sit senexiii domo lua, et videbis CbrisiunTwiiiuiitin fiincto Heli successit in sacerdoiium , nou de stirpe
    tuutriiti tenijilo, in unhersis prosperis Isrdel, et non Aaron, scd de alia Levi familia electus. Fuit enim,
    erit senexin domo ttta omnibus diebtts. Verumtameii utjam supra mcminimus,/i/i«sHelchana, filii Hieru-
    noh auferampenitus virum ex te ab altari meo, sed boam, filii Thau, filii Suplt, filii Helchand,filii Johel,
    ttl deficianloculi tui, et tabescatanima tuct; et pafs filii Azarim, filii Sopltoniw,jiliiThaat, fiiii Asir , filii
    tndgtid donius inmntorielur, citm ad virilem mtaletn Abiasaph,filji Chore,filii Isaar, filti Caatlt, filii Levi,
    veiierit. Hot aUtemerit tibi signum qtiod venturum fiiii lsraet (I Reg. 1; 1Par. vi), ut Yerba diefuin nar-
    cslduobiisfiliis tuis Oplttiiet Phitiees.In die uiio mo- rant. ha me.diator Dei et hominum ,• ut esset iiobis
    rientur dntbo; et suscitubo milti sacerdotem fideleiit, pontilex, non de Levi, sed de alia utique tfibu , id
    qui juxlit Cor ineum el ammam meam facictt. Non est, a Juda carnis origineiii sumpsit; aliatu quam
    esl ut dicatur isla propbetia, tibi sacerdoiii veteris legalcmhosliam, id esi, ipsam suani carnem obtulit
    tanta: fTtrhifestarioiieprreiiimtiaia mutniio cst,' iu Pairi pronobis; alios quam de genere Aaron ponii-
    Samiiele ftiisse completa; quamquam enkn essei de ficatus stii reliquit ba?redes, lilios videlicet gralia?
    tali iribu Samuel qua?corisiituta fuerat a Dominoul fj novi Tcsiaiiieuti dc universa geniium natione colle-
    sefviret aliari, lamen nou eratile lilirs Aaron.cujus clos. Quod vero quasi lrunianomore eioquens Deus
    progeificsfucratdepuiata uuclefiereni saeerdotes; ac dicit: Quijuxta cor meum el atiimam meain faciat,
    per boc in ea quoqrie re gesta cadcriv mulatio qu.e de Samuele qiiidem recie polest intelligi, quod in
    pef Christum Jesum futura eral, ailumbraia est, et omnibus ejus volunlati, sicut hoirioDeo parueril ; do
    ad vetus Tesiamenium proprie pertinebat, (igurate Domino ac Salvatore, quod sicut Filius nnigenitus
    Vertfad novurii,prophetia facli etiam ipsa noii verbi, paternorura sit in oinnibiis consciusarcanorum,juxta
    id scilicctfaclo significans quod verboad Heli sacer- quod de se ipse nfanifeste testatuf , dicens: Etarna
    dotCfndictum est per propbetain : nam fucrunt pO- ipso facio niltil, sed sicttldocuilme Pater, Itwcloquor,
    stea sacerdotes regnante David ex genere Aaron, el qui mitit tne, mecumest. et non reliquit mesolum ,
    sicut Sadoclief Abiatliar, ct nlii deinceps aniequam quia quw placila sunl ei, facio semper(Joan. vin). In
    tefnpus veniret qiroi^ta qna? de sacerdotio mutando hoc vero qnod ait Dcus , qui omnia quwin corde meo,
    tantoanleprajdiclasuiit.eftici perChristura oporiebat. el quwin anima mea sunl, faciat, non arbUramur ani-
    Quis aiitem ntinc ficlelioculo ha?cintueiis non videbat mam habere Deuni, cum sifcondiior anima?; sed ita
    esge complela, quanrfoquideiiT nullum labernacultim, hoc cTeDeotropice, non propriedicitur, sicutmanus,
    nullum templuni, nulkiiii attare, liulltim s.icrilicium, pes, et alia corporis merribra. Et ne secundum boc
    et idjBOftec irltus sacerdos reraansit Juda?is, quibus credatur boiTioin camis bujus elfigie factus acl ima-
    ut de seiiiiiicAaron ordinareiur , in Dei fuerat lege ginem Dei , adduntur etalre, quas utiquenon habet
    maftdatuiri,quod ei hic coinineinoratum csl, illo di- bomo, et dicilur Deo, Sub umbra.alarum tuarum
    cente pfopbeta: Hwc dicit DdminusDeus Israet, Lo- r. protegerne(Ps. xvi), ut intelliganl homiiies, de illa
    quens locutussuili; ut domus tua el domus patris lui ineffabilinatura non propriis, sed translalis rerum
    mittistrdtet in conspectuhteo vsqitein mternum. Nunc vocabulis ista dici. Et mdificabo ei domum fide-
    auletndiiit Domihus: Absit'hoc a me; sed qiiicnmque lem, el ambulabit cotam Christo nieo cunctis die-
    glbrifltaveriinie , glorificabo eum; qui auiem eontetn- bus. Ipsa est domus quara sedilicat Pater,' de qua
    riitntme;etuitt ignobiles; quod eniirr nominat doiriuin Apostolus ail: Qucvdomus sdmtts nos, si fiduciam
    patris ejus, iioii eum deproximo paire dicere ; sed el glbriam spei usque iu finem firmam retineamus
    illo Aaroii, qui primus sacerdos est instituirrs ; de (Hebr. 111);et ba?cdomus ambulabit corarn Christo
    cujus' progenie Creierisequerentur,'superiora demon- ejus, ipso videliCet sutnmo pontifice. Ambulabit,
    stfaTit, ubi ait: Revelatussum domui patris tui, cuin dixit, conversabitur, sicut superius dixcratde domo
    etsel iri JEggpta in dome Pharaonis , el elegi eunt ex Aaroii : Loquenslocutussum, ul domus tua el dotnus
    onihibuSttibubusIsrael mihi in sacerdolcm,Quis pa- palris ttti miiiistraret in conspectu meo nsque in
    Iruiri fiiit hujus in illa jEgyptia serviiute? Unde cum sempiternum. Quod autem ait : Cordm Christo meo
    liberati esserit, quis eiectus est ad sacertjotium ,<nisi ambutabif, de ipsa domo uliquc iiitelligciiduin est,
    Aaron? De bujus ergo Srifpe isto loco di^rt luturuni DOnde illo sacerdote qui esi.Christus mediaior alque
    fuisse ul non essent nltefius sacerdotes , qusid jam salvaTcrr.'Domiis ergo Cjus corarn illo anibiilabit,
    videmliSimpletuhi. Vigilet lides, pr«sro sant tres, Potest et ambuiabit intelligi de morte ad viiam,
    cernuritur, tenenlur , ef videre noleiitiiiriioculis in- oiiiuibiis diebus quibus peiagilur usque in finein
    eerunfur, Etct, imiuit, dies veniunt, etprwctdatn bra- sseculi liujiis isia mortulilas. Alioquin quomodo dq
    1055 AD OPERA S. EUCHERIIAPPENDIX. fOSO
    Samuele potest accipi, quod rjedificalasit domusi A bilariorem se pra?semibusexhiberet, cerla seniper
    fldelis, qua? coram Chrisfo Domini, id esl, ipsoi hoc causa uiilitatis eortim facerct.
    Samuele cunctis diebus incederet, cum legamus ini VI. f)e captivitatearcm. Cap. IV.—Igitur poslea-
    sequentibus quod filii illius aversi de viis ejus postt quam ba?cin figura mulationis veteris Tesiamenti a
    avaritiam declinaverint et perverterint judicium : propheta illo pra?riuntiata sunt ad Heli, offendente
    nisi forte domum ejus hoc loco plebem Israeliticami DorainumIsrae), iristruxerunt aciem Philistrei con-
    intelligamus, qua? cunctis diebus sacerdotii ejusi tra eos; tollunt autem Israelita? arcam ad stationem
    Domino servierii, de qua scriptura est: El tequievit! suam, capla est ab hostibusarca, ipsique non soltim
    omnit domus Israel posi Dominum;et paulo post: victi sunt, et in fugara versi, immo etiam magna
    Abttulerunt filii lsrael Baatim et Astaroth, et servie- strages faclaest occisorum. Nonnullalamen futuro-
    runt Dominosoli. Quodvero adjungitur : Fulurum est: rura significat res gesta b:ec : in prophetia enim arca
    autem, ut qukumqtteremanseritin domo lua, veniat, illa ab alienigenis capta, indicabat leslamenlum Dei
    Kt orelur pro eo, non proprie de domo dicitur hujusi transiturum ad gehtes. Quando enim nunliatum est
    Heli, sed illius Aaron, de quo usque ad adveiuum Heli sacerdoticaptam fuissearcam Domini, ceciditde
    Jesu Cbristi homines remanserunt, de quo genere tetla, elmortuusest. Transeuntearca Doiiiiniadgentes,
    etiara nunc usque nou desunt. Nam de illa douio periit alque interiit sacerdotium Judxortim. Duo
    biijns Helijam supra dictum erat: Et omnisqui super- quoque filii Heli corruerunt, unius uxor viduata, et
    erit domus tum, decidet in gladio virorum. Quomodo mox in pariu mortua est, propter eamdem perturba-
    ergo bicvere dici potuit: Eleritquiremanserit indomo tionem. Quod evidenti signo pra?figuralumest, post
    ttia, venialut orelut pto eo? si illud est verum, quod -. exslinctum sacerdotitira Judreoruin, carnalem iuter-
    "
    ultorc glailio iiemo inde supererit; nisi quia illos iisse Synagogam, illi carnalitcr adhrereniem; pro-
    inielligi voluit,qui pertinent ad stirpem, scilicetillius stratoque Heli de sella, ponlificesJudrjeorumsedem
    lotius sacerdotii secundum ordinem Aaron. Ergo, si babuere vacuara , .ei gloriam sacerdotii, regnique
    de illis est pra?destinalis reliquiis , de quibus alius exstinctam. Sed quid est quod dum posuissent Plii-
    propheta dixit, Reliquimsttlvmfieni (Isa. x); unde et listiim arcara Dominiin tcmplo Dagonis dei sui, in-
    Apostolus : Sic ergo, inquit, et in hoc lemnorereli- traverunt lempluiri, et invenerunt. denm suum pro-
    quimper electionemgralimsalvm(actmsunl (Rom.xi): stratum atqne confractum,capul ejus durjequemauus
    quia de lalibus reliquiis bene intelligilur esse, de abscissa??Stalim enim ul testamenium Dominiperve-
    quo dictuin est, Qui remanserilindomo tua; profecto nit in gentes, confesiimidola qua?deceptum possi-
    credit in Christum, sicut leinporibusapostoloium ex debaut orbem deslructa sunt, omnisque error simu-
    ipsa gente plurimi crediderunt, neque nunc desttnt lacrorumcorruit, pra?senliamDeiferrenonsuslinens;
    qui, licet rarissimi, tamen credant; et impletur in naiii in manibus prrjecisisDagon, potest idololatria?
    eo quod hic iste hoino Dei continuosecutus adjunxit: (inis agnosci : linien enim finem itineris significat.
    Et offeratnummumargenteum, et tortam panis, dicat- Etiam et illud , ad magnam pertinct significationem
    que, Dimitteme, obsecro, ad unam parlem sacerdota- in ipsa ruina Dagon dei sui atqne fractura, quod
    tem, ut comedambuccetlampanis. Quid per nummura dorsum illius solum invenerunl, fractis omniliiisejus
    argenteum, nisi oris confessio designatur, qna? fit rnembris; dorsum quippefugamsignificat:quicumqiie
    crcdemibus ad salutein? argentum enim pro eloquio enim fugiuiit, pefsequentibiis dorsum dant : unde
    poni solet, Psalmista testante ubi canitur, Eloquia scriptum est de bostibus, Quoniamponeseos dorsum
    Domini, eloquia casta, argentum iyne examinatum, iC (Ptal. xx); ubi enim idola perierunt, et si aliqua re-
    probatumterrm purgatum (Ps. xi). Sed quod dicit iste manentia ab aliquibusabscondiinlur, fugerunt. Quod
    qtli venit: Dimilte me, obstcro, ad unam parlem sa- auteni perctissi siint in posteriora ii qui arcam Dei
    cerdotalem,ul comedambttccellampanis, sacerdotalem capiivaverunt, hac pcenasignificatumvideiur : qnia
    parlem corpus Chrisli, id esi, Kcclesiamdicit, cujus si qui susceperint lesiameuium Dei, et posleriora
    plebis ille sacerdos est medialor Dei ct hominum, viia;dilexeriiii,exipsisjtistissiinecruciabunlur, qure,
    liomo CbrisfusJesus, cui plebi dicit apostolusPetrus, sicut Aptistoltis, exislimare debent sicut stercora :
    Plebs sancla, regale sacerdotium(l Pelr. n). In hanc qui enim sic assumunt testamenium divinum, ut in
    pariein sacerdotalcm, postulat comedere buccellam posteriora respicientcs veteri se vanitalenon exuani,
    panis. Quibusverbis ipsurasacrificittmCbristianorum similes sunt iiostibiis illis, qui arcam tesiamenti
    eleganter expressumest, de quo dicit sacerdos ipse : captivam juxla idola sua posuerunt; et illa <iuidem
    Punis quemego dabo, caro mea esl pro mundi vita; veraciter etiani nolentibus cadunt, quia onmiscaro
    ipsnm quippe est sacrificinm, non secundumordinem fenttm, ct claritas omnis, ut ftos feni, aruit femtm, et
    Aaron, seri secunilum ordinem Melchisedecb. ftos decidit (Isa. XL). Arca autem Dominimanet in
    V. De caligine oculorumHeit. Cap. 111.— Factum mternum: secretum scilicet tesiaraenium regni ccelo-
    esl attum hidie qttodamHeli jacebai in loco suo , el rum, ubi manet Dpiverbum.
    ocuti ejus caitgavcrunl, nec polerat videre lucetnam VII. De revertionearcm. Cap. vi. — Cum vero de
    Dei antequamexslinguerettir.ln tabernaculo lcederis lerra Philistiim ar<?aDominiad lerram lsraelitarum
    erat candeiabrum, ubi a vespere usque mane summo rediret, plaustro superposila cst, et vacca?plauslro
    pontilice lueerrias vespere concinnante jugiter exira j» j subjtmcta?sunt, qua? feire fuisse memoranlur, qua-
    velum pra?paralrelucebant, ul Dominusjusserat; isio runi Ulios clauseraut domi, ut scriptum esi : Ibant
    pontifice intrante in labernnculum jam grancbeva autemin direclumvaccmper viamquwducil Bethsamis,
    senectute confecto, oculi ejus infantuin caligaverant, unoitineregradiebanlurpergenles,et mugienles,et IIOH
    ut nec incensam lucernam posset aspicere , quaiito declinabantnequeaddexteratnnequead sinistram.Quid
    magis exsiinctam? Figuraliter vero lucerna Dei Heli igilur vacca?,nisi (idelcs quosquein Ecclesia signant,
    fuerat, quando djgnitate saccrdotali pollens justiiia qui dum sacri eloqtiii pra?ceptaconsiderant, quasi,
    clarilaiis fulgebat, quam exstitictampropheta asserit, stiperimposilam Domini arcara porlant. De quibusf
    dura ob scelera liliorum sacerdotii potestaiem meri- hoc est etiam noiandum, quod fuisse felcememoran-,
    loruraque luraen amisit. Crevit aulem Samuel, et tur, quia sunt plerique qui in via Dei intrinsecus
    Dominuseral cum eo, et non ceciditex omnibusverbis positi, foris carnaiibus affeciibus liganiur ; sed non'
    jus in terra. Significatquia nihil ex iis quae loculus declinat a recto itincre, qui arcam Dei poriat ini
    esl irritum liiit, sed omnia sunt rebus complela qtire mente; ecce enim vacca? lielbsainis pergunt. Beib-(l
    dixit. Cadunt namque in terra verba supervacua , samis quippe dicitur domus solis : Propbeia aii :
    qtise pro nihilo habenda, et universorum sunt cal- Vobisaulem, qui limelis Dominum,orielur Sol justi-
    canda despectu, sicut et beatus Job dixit : Et lux tim. Si igitur ad rjeterni Solis habitationem tendi-
    vultus mei non cadebatin terra; qui nimirum in tanta mus, dignum profecto est ul de Dei itinere pro car-
    gravitate vulltun tenerc consueverat, ut nuinquam nalibus affeciibus noii declinemus : tota enim virtute
    conlemptibililoeiiiiaresolveretur, sed quoliescumque pensandumest, quod vaccseDei plaustro supposiire
    fOSf COMMENTARH1N LIBROS REGUM. LIB. I. 4080
    pergunt et gemunf. Danfab inlimis mugitus, et lamen A X. De precibtts Samuelk pro popnlo. Cap. Vin. —
    de ilinere non retorquenl gressus. Amorem quidem Congregato autem omni populo exclamnvit ad Do-
    per compassionem sentium, sed colla posierius non minum pro Israel, et exaudivit eum. Et cum offerret
    deflectunl. Sic nimirum prrjcdicalores, sic fideles holocaustum accedentibns alienigenis ad pugnam
    ijuique inlra sanctam Ecclesiam esse debent, ut et contra popultim Dei, intonuit Doininus super eos, et
    compatiantur proximis per cbaritatem, et tamen de confusi sunt, et offenderunt coram Isr.iel, atque su-
    via Dei non exorbitent per compassionem. Arca perati sunt. Tunc assumpsit Santuel lapidem unum et
    quippe superposila Belbsamis pergere esl, cum su- posuit eum inter Maspltat et Sicetech; et ut inter-
    pema scientia ad inlerna? lucis habilaculum appro- pretes Sepiuaginta traiistulerunt, inter Masphal no-
    pinquare. Sed lunc vere Belh>amis tendimus , cum vam et veleremet vocavilnomen ejus, Lapis adjutorii,
    viam rectitudinis gradientes, ad vicina-erroris ialera etdixit, Usqueadhuc auxiliatuc esl nobis Deus. Mas-
    non pro affeclupignorum declinamus. Sic namque, phat interpretatur intentio. Lnpis ille adjuiorii, me-
    sic necesse est ut incedere debeaut, qui sacrilegiis dietas est Salvatoris , per quem transeundum est a
    supposili, jam perinternam scienliam Domini arcam Masph.it vetere ad novam, id cst, ab intentione qu.-c
    portant, quatenusper hoc quod propinquorum ne- exspectabatur in carnale regruim, quod erat beati-
    cessitatibuscondolent, accepiorecliludinisitinerenon tudo falsa, ad inientionem quaeper noviimTestamen-
    declinent. Quorum nimiium gralia meniem nostiam lum exspectarelur in regntiin ccelorum, ubi est
    leneredebet, ne ha?ce:idemmens aut, si affectu non bealiludo verissima spiriiuaiis : qua quoniam nihil
    langitnr,dura sit.aut, plusiactasiinfleciitur, remissa. cst melius , hiiciisque auxiliatur Deus."Isle Samtiel
    VIII. De percussione Betltsamilartim. — Percussil ™invocato nomine Domini exaudivit eum Deus, et in
    aittem de viris Bethsamilis, eo qtwd vidissent arcam tempore messis piuviarn ini[)etravit : pluvia enim in
    iJonrini,percussitde populoseptuaginla viros, el quin- sanctis Scripturis, verba sunl Evangelii sive legis,
    quaginta mdlia plebis. .Populus et plebs pro una siculet Moyses<iici(:Exspeetetur sieut pluviacloquium
    eademque re indifferenter accipitur : nam et ex uno meum, el descendant sicut ros verba mea (Deut. xxxn).
    Grrjecoquod esl lotb;, solet utrumqiie transferri. Sed Hanc igitur pluviam dedit mundo Cbristus in (em-
    jn boc videtur esse distamia, quod in priore comniate pore messis, id est, quando genles colligi oportcbat,
    versiculi addittim est viros, viros eniin majores natii rtt sicut friiinenlum in horreis , sic intra Ecclesia?
    significat : ul sit sensns : Quia de optimaiibtis populi sintim congregeniur. Judicavit uutem Samuel Israel
    septuaginla sunt percussi, de ipsa autem lurba vul- omnibusdiebusvilai sttm, fueruntqne usque ad cum
    garihominum quinqttagiiita millia. Quod ne paleretur judices et principes super Isr.iel.
    in Exodo populus a longe stabat et orabat, solusque: XI. De fttiis Samuelis.'Cap. ix. — Porro filii Sa-
    Moyses ascendit ad Doniinum. Isti ob boc a Deoi muel declinaverunt post avaritimn et accipiebaut
    percussi sunt, quia non solum appropiiiquaverunt, munera, et lam iniqui judices exstiterunt, ut popti-
    sed etiarn, ut alia irauslalio habet,despexerunt,quod [ lus nequaquam ferens, regem sibi in similitudinem
    rationi plus congruuni est. Nam in Exodo, viderunt, gentium cselerarum postularet : quibus dedit Domi-
    el aiidierimt, perspicua divina? potentia? inspexe- nus Saul regem, cum qurereret asinas palris sui, et
    runt, nec perierunt: et ideo isli, non de visione, sed[ venirel ad Samuelem in Raraalha : inter csclera qua?
    de de-pectione et temeritate multati sunt. locuti suut, simul prrjedicens ei signa Samuel, qua?
    IX.De eo quodscriptum est, Exqua die,etc.Cap. vu, veniura erant ei eo die, cuin recederet ab eo; cuin-
    — Et faclum esl, ex qua die mansii arca Domini in: C que ab eo recessisset, venit ad collem Doniini, ubi
    Carialhiarim, multiplicati sunl dies. Eral quippe jam erat slatio Pbilisiinonim; jam primum peractum,
    annus vicesimus,el requievit omnisdomusIsrael post sicut locutus fuerat homo Dei. Et ecce cuneus pro-
    Dominum. Non ita intelligenduni est quasi vigintii phetarum obviusei, et insiluit sttper eum Spirilns Dei,
    anni, quibus arca manerel in Carialhiarim, ad octa- et prophetavit in medio eorum. Videntes autem omnes
    vum usque annum regni David, quo eam congregata qui noveranleum heri el itudius tertius, qttod esset cum
    frequenlia populi in Jerusalem adduxit, sint compu- prophetis, dixerunt ad invicem: Qumnam res accidit
    lancli.Invenitur namque in sequeniibtis quod lernpo- ftlioCis?num el Saul inler prophetas? Hoc quidem
    ribus Saulis fuerit elata de hac civitate , et allata ini iioii puto habere aliquid qua?siionis : Spirilut enim
    castra, pugnante eo adversus Philistseos: sic etenim ubi vult spirat (Joan. m), el spiritum propheiia? nul-
    scriptum est: Et ait Saul ad Ahaim, Applica arcam larum anunarum potest maculare conlactus; attingit
    Dei; erat eniin arca Dei in die illa cuiii filiis Isiael. enim ubique propter suam munditiam : afficit enim
    Et quia constat quod David eara in Jerusalem ad- omnes non eodem modo, sed alios per informationem
    duxeril de dorao Aminadab. in quam mmc illata esse: spiritus eorumdem hominum, ubirerum demonstran-
    perhibetur, restat intelligi quod in diebus Saulis; tur imagines, alios per fructum mentis ad intelli-
    relata de castris, el in pra?faiamsit illaia civitatem , gentiam , alios utraque inspiraiione; alios etiam
    unde denuo regnante David afferlur in Jerusalem. nescientes per informationem spirilus duobus modis:
    Est ergo sensus temerata? sententia?, quia cx quoi aut per somnia, sicut non solum plerique sancti, sed
    mansit arca in Cariatliiarim , erat annus vicesimus,, et Pharao et Nabuchodonosor rex vidii, quod nemo
    cum eam inde transferri temporibus Saul causa bellii j. eorum intelligere valebat, sed tamen videre uterque
    "
    contingeret; vet certe vicesimus annus, cum adhuci poteranl; aut demonstratione iu ecstasi, quod Latini
    omnis domusIsrael post Dorainum requievit, abjectisi iionnulli pavorem interpreiantur, mirum siproprie ,
    videlicet idolis illi soli serviens; quod eam fecisse> sed vicine; et tamen-cum sit mentis alienatio a sen-
    loto tempore prresulatus Samuelis, qui Josepbo teste> sibus corporis, ut spiritus hominis divino Spiritu as-
    duodecim annis completus est, et primo tempore: sumplus capiendis atque intuendis imaginibus vacet,
    regni Saul, quod eodein historico affirmanie vjginiii sicut Danieli demonstralum est, quod non intellige-
    amiis tenuit, nullus sancta? historia?curiosus igno- bat; et Petro illud vas submissum est de ccelo qua-
    rat. Namque postraodnra cum recessisset a Saule> tuor lineis (Act. x) : nam et ipse quid illa demon-
    Spiritus Domini, et agitaret eum spiritus nequara ,, slratio (igurarei postea cognovit. Per fructum autem
    maxime ad persequendum Davidinnoxium el justum,, mentis ad intelligentiam, uno modo cum ha?c ipsa
    necesseerat partemmilitirjevelplebisejusnonnullam, , qua? demonsirantur in imaginibus, quid signilicent,
    liialitia?illiusexstitisse complicein. Cariailiiariin ipsai et quo pertineant, revelantur, qua?certior prophetia
    est qna? alio nomine Cariath Baal vocatur, civitas3 est : nam inagis ipsam vocat Apostolus propbetiam,
    satttium, una de urbibus Gabaonitarum, periineris3 sicut Joseph mcruit inlelligere, quod Pharao non nisi
    ad tfibuin Juda euntibus ab Jerusalem Diospolini i videre; et Daniel exponit regi, quod ille cernit et
    milliario nono. De bac fuit Crias propheta , qtiemi nescit. Cum vero niens iia afficitur ut non rerum
    interfecit Joachira in Jerusalern, sicut scribitur. imagines conjecturali examinatione intelligat, sed
    Samuel autem posl mortem Heli regebat Israel. res ipsas intueatur, sicut inlelligitur sapientia el
    1G5S! A# OPjEB.4vS. I^ERll APPENJM?. i i«3ft
    justitja , omnisque incommulabilis ej #\yoa Apeciesi A. Sauljim qccitlisse : fduombdpnotf liniuisti injicere ma-
    ad prophetiam non periinpt, <dequa fl.unc .igiinus. ntim (ttam in Chrhtum Dontini? Hinc esi qu.od ab
    Ulroqtie autem njunere prqpheiia?dooaiUjir,,qui;e^ bjiuiero s.u.rsiunSa;iil SiipeieiiiiiielKitomiijbus, quia
    rernm imagin.es iu spiri(.u •y&dejnt, # quirf yaleaBjt caput noslriim siirsuineKt.supra nos, quod est Cliri?
    simui jiiteiliguo,tj aut cerite manife^lis lucui.wnifeijs slus. jn id autem fluOdrepirqbatus postea ,et rejectus
    in jpsa ^emo^Atratinneiiifor.manfiUr,siciit jfl Apqca- est s,ucc,eden)teTD^egn.unj David, populi, ut pra?di-
    lypsi qua?rJam.exponuulur. ^escienies aotem afftcit cUim est, Israel persoriam gestavit; qui populus
    pro.pbeiiyespiritus, sicut CaipJjas cuin esset .pontijex regoum «deptum f^ratarnissiirus, Cbris,to Domiiiq
    prorilfe^iayitde Domino,, quod expcdjret unuoi mori n.oj>tj^q ;per ji.PViumTestamentum, non .carnalirer, se>|
    prcitota .gei.iie, curri aljud in yerbis qua? dicebal atr fspiritalltef 4'egoatrirq. Filius unius aniti firat Sattl
    teriderel, "qua?jj.oq a seipsp dicere nescjebat. Aibua- cy.ni regiiqrfi pcepisset;dupius autem annis rcgnavit
    dant in saiictis libris exempja. Hoc auiem verbo super isrqel. jjno ahno ppstquam -r,ex elecjlns jest a
    quojd ppjsitijmesl, lnsilyif fri eurn sjjirjlus, tamqjiain Sa;Biiieie,jn d.omestica domq .sedeiis di-sJni.ubvit se
    cx #jVfJ!J,to djvjjjjtatis se,ci;elo,fepenlintis significajtur esse regem,, rieiiquis.duob.os awiis*publiqe judicavit
    afflatus. Horjim igitur jn.odorum quonam potius oranenj Jsrael, teiieris qbedJentiam,euin bu,mi).itate,
    affectuin esse jritelligamus Saul., salis ,apparet ex eo ct liQcfiiiiillud tejiipus aniequani maiiclatuiiiDomini
    quod ibi s.criptutq esl, Cgnvertit Pem ifi Satil ifa,usgre.der;eturin «iVmrjlech^ reliquo verq .te.Tqpore
    cor aliud; sic eniiii aliain .cordis .afjectiongrhsigui- quo jrixit.ei^im,perayit,,tr,an^re.ssor tnandat! JJomini
    fica.t, qu;i[ji convertend.Qfecii JDrius, ut imaginum exstitit. JPqslha?cexspecians Sau) §amuelem in Gal-
    significanlium ,ei pra?figurani.i]uflfljCapax ficre'. :8d m galis, vj,dens quod .tardaret, qbtiijit hqlocausrnnj.
    proplieficam rfivinationem. Taiitom jaot&Hi dislat ? V.eniatsqneSanme.l, inter csetera ait gd Sm<t: Stutte
    inter proplietiam ,p,r6r(b,e,tarum,sicut jsaias., .sicut egisli, rtec custodtislimqndqt^mDpmini qucdprwcepit
    Jeremias, et cajteri h,ujus.iri,odi;fuerunt,atque isiam tibi : quodsi npn fecisses,jqm nuncpatasset Domiuus
    transitoriain qua? in <Sa,ulapparuii, quaiiium distat regnum luum super hraei in seinpiternum;-sed nequa-
    inter loquelam liiiiiiaiiani, cum loqudiitur Jipmin.es, quam regnum tuum ultra cpnsurget. Quwsivitsibi Do-
    ef cum padera loqueja propiqr necessariuin prodir minus yirum juxta \tor mvm, et prmcepit ei ut esset
    gi.umasina Jocuta est, in' ,qua .sedebat Balaarn pro- dtixsuper .populumsuym, eo quod non ser.vpyerisquw
    pheia (Nuiri. xxij): aecepjt enjnj hoc ad -tempusillud prmceperil Pominus. JNonsic aqcipieudura est, ac si
    jumentujn, "t Deus qtiorf statuerat demoristraret, ipsum Saulem jq a?terj.iumDeus ^pruejiaravcriir,e-
    non ut liabitu perpetuo bestia loqueretur. Aut si guaiumrp, et bqc .ppstea rioluerii ;servare peccanti,
    hoc .exemplummajore.differ.eiiiia reiiiotuiti esf, moj- neque .,eiiiiti,eiuu npsciebat; sed pra?paravejTt re-
    to minus mirandum est boriiiiii reprojjo datam fuisse gn11 m jejqs, ip quo figura esset regni ajterui. Ideo
    ad iripmeiitum temppris affecjn transitprio prqphe- aildidit: El nunc regnum luum nonslabil tibi. Stetit
    tiam, quandp illedederat, qui et^sinam, cum volnit, ergo. .et.stabilquod frn iljo significatum est, ,sed non
    loqui fecit;magis enim rfistatpec.usab hojjiine.quajji Iniic, quia noti 1« a?l<3,i'niim ipse fuerat 'regnaturas,
    liomo r.epfobus ab electis ctiarii iiqtpiiiibus : non nec,pnqgenies ejus, lU.saltemper poslerqs alterai-
    enira si quisquamdixerit aliquid quod ad ,s,apieoliam teri .siiccedentes, yider.eturTmpleri quod dictura esi,
    IJertinet, coiiiinuo sapiens existiBiandiis est; sic n.ec In wternum.El ifuwret,lioquit, fiominus sibihcmunem.
    quisquam, si aliquaiido proplieta.vit, janj inter spro- Sive D)yid,.siye ipjiura roediato.re.msignificans nosri
    piietas numerabitur, cum ct Doniiiius in JSyangelioi,C Jeslamenti, qui prsjflgurabaiur in.clirjsriiate, etiarn
    tlicat quosdam cuni gaudio yerbtinj .exciper,e, et ra- qnp.uuclus ,est JpseiDav.id ct prqgenies ejus. JNoij
    dicis alli.tudijie,ranpn habere, sed.esse temporales. autem qiiivsinesciftl isia, sibi homiiieiii Deus guserit,
    Ideoquesfjcu.t cqiTseqiienslindicat lectip. .factuoi est sed iioniinibus mqre iiomiiium loquittir, quia ,sic lq-
    iii parabqJa» Et Saul iiiter prppheias (\ Rey. x). JHpc quencio nps quseril: iion solum ,enim J^eo.Patr.i,\fi-
    igifur (mlrarjidesi.riamiis,cu.m in iiomiii.ibusappare.t ru.in ipsi qnoque iinigeiiitq ejus, ,qui venit q,ua?,rere
    diyijoii^s aliquJcl,!quC)runivel jneritujij yei liabitum quqd perierat, usque adeo .jarn eramus nqli, .pt in
    excedit,, ,cumlorte ,yj|iltDeiis ciijusdarn signiificatio- ipso essemus ,electi| aiite .coiistiiutioiiera fliuridi.
    nis gratia iale aliquid deniqiistfari. Si auieuj hoc Qumretstbi, ergo.d.ixiit,suum habebit. lliide >iriJLati-
    m^Qyel .ijuqjJ]POS,te,a Saul rjnajos|>iritiijjpvad.eii.le jjra?- na iingua hqc yer.bum accipit,pra?positionera, et Ac-
    lVi|cft(i9>j^r,^ifjiiii
    'jjptco^piietiaeprjus spjriiuBj acceperat, quirif,dicilur,:quod ^is apei;luroest.quid significet:
    negu,e boc njiraQdum est : illud eiiim iactum est ex quauiquam et sine additaraenio>pra?po.silionis,,qu3?-
    dispeiisa,tione aliquid signilicandi, hoc ex iiicriio vin- rere intelligatur acqiiirere;,ex quo lucra .yacantiir.
    di_ca^div^CipVoytereflqs dc.beii^ha?,cailernajitia m et quajstus. jPofr<? fdber (errarius ngn itiveniebqturin
    arjirriqjhuiiVarifl, jfjqc est, iri creatuxa miaiabili, pra?- omnjiisrael; caveruni finim P,h^lisiiinine fdrfeface-
    serii,irieqdenixejnjBofequp cr^rqcqrriip.ti|)ilismqrta- renl Hebrceigtadium dftjt lanceam. Sictit (euini ,tunc
    lisque. ,pp,ffast^r.,ftut pqn yideiii,us in ipso Petro, Philistiim cayqrant rieTqrteT^ceBentJHebraeigladium
    quaritum Jjidicat Jiyapgeiirira, cxstiJiissetaiilajm cqn- aut lanceam, et ,ne baberent fabros ferrarjos qui
    fe^p^e^.j/^t^a^ire.' .iriefiierjt: B,eat'u<s'.gs, Sjyfon arina ad .rjepu.gna.ijdum jfacqreflt, iiaiChalda^i^deiStru-
    B.arjpfia, quu non et
    iipi reyelayil,carg etsunguis, s,ed.. -Tj.cla ilierusalem, et yastala onipi terra jfepriiinissio-
    P.qfpryije|isfiuiin fQtfitfisf^Matlh. xyi); paulo potit."tii,s,.satagebant ,ij)t nullus ,in,ea:rqmaneret artifex,
    lam ca,rjialit<3reum de Tjpiiiiiiipassiqiie SAftsi|SSe, ,ut nullus,cluso,r, qui yqi.fcedata urijs nioenia cpmpo-
    siafim.audii-et,: Vqde ppsl ipe, Sqlqngs, scqfidftLwm n.ete, .velposset'resaTcife dirupfa j.qui/i pptius quid-
    milii ei, jioii tffiin sapis Tjiijefi,ii «ujif.sed fjifiei/iom»,- quid ;apud ,g<?,nienV .exter.niiiijftapiartis ir^yerieiaqt,
    IIH ilbid.), JEt fortasse aliquanto interius .intelii- toluni ijj Ualiyloiiiiiintraii&feriint, ut vel.ad nihjlum
    geri.i]j>4tiV;i^ii^,,«yiiWtia.u ij.bi.visa merij.is\i$£ diffe- ultra yaleatj>iei ;iilius ciy.iifiiis.ut.ilitpfibiis:pr.oiiai;iU
    r,ei\lif, ,q^a PiBtfus'i$ejl,exjjt, De6 iPatre ,r,eye,l%ivte,; Ariria,qui,bus,coiAtraiiiabplU;irirepugnantes, Jj,bef,la-
    qifqcj;FiliiiSjPijJ.ejsset^irlstus^e.t postea pe mpjjere,- tem A Domin.ojrabis ci>natajrideTendaraUiS, quae sunt
    tur extimitit, .quaBjtiimyalet ad distjiiguenda visa alia, nisi eloquifi Scrijituraruni in quibus etTpsius
    qua?;lri^pir.Vlubomiriis ^iienata iriei^e ,ira»>iJiiJ0,%r4e DftiiTipi,et iSaflCioriUnr ejus ,exeiriplis, quo prdliie
    fiuritjjrov^iatip |B,ro,p!ieiia3,qua priiitp i^SMus..es^ bella .yiliqrujij ^uj^eijari.debcant, juce .cl^rius ,d.Uci-
    Ss^iU^ 'i^et^q^ix^^iri tiig.nrali;,quq;ptC,stea,pr,e.?ije- rjiiis? :SQd;PiiiIi'sta?i (I^QSjtsraei fabris ar.marum;pfi-;
    ba^tir. \-|if|i, cum mfiiigpi isrjfeitusanvmqs fideih$i a n^edita-
    ^.,','9$ ^n^i^ne Saitf. <Ga,p. x..-<:TJngiliArp,qst,; ; tjCjiiesatirx' |eciiqfti>,;6a;cul>yij .illis qfigoiia jlnse-
    ha?c?j^e^ntpYpQjih^ib,jr\e|tjpriipr a ipncjrjjetii.in je,-,• r^)rtp,.r^jird^1ii;,ncvel;iMi<Rfir Jpujus ex,ej;fiil/um
    giwi; ftW.etip,s,ejgu;i,d>m,, in M.quqd flncjus^t,, i resiMendisficiucjam4,unja,fti;;^el alios |qri^ qui le-
    iiiiajirie^;Gbxtistipjo^ta^i-. .lyide^t feeal,us1^)^ ^t; gqfe jneijciuatjiad re^jstejidijm ,yitii"s.exhqrfantloauj
    ijiiji^i^tjujs riyjVciij>ai#?, .ait ad ^ra.qyiirse Jinxcrat corripje(i# acceiju^int.
    Ififil COMMENTARHIN LIBROSREGUM. LIB. I. 1062
    : XIII. De jejttnio indicalo a Saul. Cap. xiv. — Tpl- A est; nec enim po.fest qifaj ventura prsenos.citnosse,
    lunt fabros arjnorum, cum eos quj sacra eloqjiia nisi cujn veneriiii^ nisT bis innolescant, et prrjeno-
    ijo.riJtii,iiitajitis sceleribus ob.ruuni, ut dicere ijona sceijrJo ajjiequ.am sinl, et cognoscendp cum jam -
    qurjedidicerant, prorsus erubes,cant. Satil auicm post suiii: ita fii ut qttod longe a yeritaie seclnsum esi,
    bsee dura pergeriet dini.ivca,turus advers.us Philistiim, temporaliter aliquid accidai scientia?Dei, cniri tem-
    iridixitcuiicto ,exer.cituijejiiniuni, qupusque reyer- poralia qu;c pra?sciuiiiiir,et.iamprrjosentiasentiuntur,
    tefemur a pra?Ho;sed Jonathan filius ejiis videns qiia? iion semiehantur. Si vero' etiam cum venerint
    S.upraTacienjagri mel, extendit summitatemvirgw, el qua? pra?sciebantur c^se venlura, nihil novi accidel
    iniinxjj.ju fayjmi,melli$,et .gustavit,ei illuminuii sunl scientiiBDei,sed inarieh.ililla pra?scientia sicut erat,
    octtii ejus. No.ii«u.tiquead videndum illu.minrtii, quia etiam priusquam venirerit qua? prrjesciebantnr,quo-
    aufjea virjebai, j=edad discernendum, quia vetita' te- inodo jam pnEscientia diceretiir' quando non est re-
    tigerat-; i.unc eiiim casus ille, sicut et Adani, fecit rum futurariim ? jarn enitri prajsentia sunt, qurjefutura
    ilium attentum, reddiditque confusum; quo facto cernebal, el patilo post erunt pra?terita. frrjBierita-
    admorier,e,ui,u,r .omnes illecebr.as voluptatum in sa?- rum autem rerum sicut prrcseniiiini, nnllo modo
    culo debeije conteranere, qui Deo iiiiiriiur militare; potest dici pra'scieniia. Kedilur ergo ad id, ut fiat
    non eo.im potest contra allophylps spiritales, id est, rebus jam pra?senlibus scienria, qure eisdem rebus
    adyersus principes .te.neb.raiu.niyiribus animi cop- ftnuris erat prxscicniia, ei cuin ea qtia? priescientia
    ctirrere, qqi adhtic hujus roundi negligit (Julcedinem er.it priiis, |)osiea scieuiia fiat in Deo, admiuit mu-
    deelinare; jtf.e/eriim disiillgnt labiu niereiricis(Prov. labilliatein, ct teiiipornlis est, ctim sit Deiis, qui
    ui),.qu<jd est delectatio vpjtiptaiis carnalis; de quo n" vere sunimeqiie esi, nec nlla cx parte nuitabilis, nec
    piitatu.rjux.ta roystjcqs inje.llectus huqc gustasse ullo iiiolu novitio lemporalis. Pbicet igitur ut 11011
    jomuban, et forte deprebensum vix precibiispqpuli ijicamus prrjcscicntiam,sed taiHiimmodo scienwarn.
    iiberatura. Qua?ramus et boc quomodo : non eiiim scientiara
    X1,V.Pe prmtio Sgul conira Amalech. Cap. xv. — solemus dicere in nobis, ru»i cum sensa ,et iiiiellecta
    Initt ifer/umSqul prwlittmgdversusAmalech,'inlerfeelis nieinoria reiiueuius, crirn inenmrimus aliqiiid sen-
    cunptishostibttsab Evila usgue Sur. Est una Eviiaib sissc -nosvel inicllexisse, nt id quod vokimus, reco-
    r.egio,fluaui circuit fluyius Phison, exiens de para- lamus. ^luod siit:i in ©eo est, «t possil .|ir.opriedici
    diso, qiia?hodje jmlia vocatur; dicta autem Evilaih inlelligil et iuiellexit, senlk et sc-nsii,atlmittit lem-
    aquodam nepqte Noe. Est et alia Evilath, solitudo pus, -et swhrefiit iiihilommus illa miuabiluas, qua?
    contra faciem J^Egyp.ti;iiaee.eni.inEvila, illa Evilath loiige a Dei strbstaittia reiiiqveinla est,, et jtamenet
    debet nuuciraari.' ijiir quoque estsoTaudo inierCa- scii fieus, et praiscitDeusTnemibili modo, siceum et
    des et Barath, extenderis desertum usque ad mare poenitolineffabili motio, ctnn enim scieulia Dei longe
    Fiiib.nim et jEgyp.li coptinia. Percusso hoc termino distet a>bliuinana scientia, ita ut irridcnda sii com-
    p.epea-citAgag "i-egi, nec voluit dispenlere omnia pnraiio, -iH-raque. tameii «cientia vocalur : et ba?cqui-
    juxfa prajcepium Dqraini, irasciturque ei Dominus. detn iiumanatalis est, .utde illa;dicat A.postoliiS£tia,m,
    Factum esl autenf verbum Dominiad Samuel, dicens: scientia destruelnr{\lCor. sni) iqwod rjullo .avodocle
    Pctnilgt me qttpd constiliterimSaul regem, qiiia dere- scicntin Dei recle dicipotest, sicet ira homuiistur-
    liquil me, ef verba meq opere non implevit. Neque bida est, pt noii siue cruciaiu aj.iimi: ira vcro Dei,
    eriini sicut jTomiiieni,ita Deum cujusquam facti sui de qua dicitur in Evangelio: Sed ira D.eimanet super
    pcEnilet, ciijus est de omnibus .oriiniiio rebus lam C eum(Joan. m);et ApusloLus:Revelalur enim Dfiiira
    lix.a 'seijteiiiia, quara certa priescientia. Nos vero de ccelo sttper omnem impietatem ,(Rom. i) :ilIo in
    cnjjttde Deo iioc iij divinis Scripturis audimus, indi- iranquiHitate jugiter manente, Au creatiji-a sub.djta
    gniim arjVjtramur hoc de illo sentire; sed necesse exercei adniirabili sequitate viiidiot;ijjj.MijAericoirdjam
    est ut aiiquid dicatur per quod hoc aliquo modo qiioque diouiinis nonuulla £or,4is seq.uituirmjserja,.
    demonsifeiuf. Ctim verba omnia quibus humana llTMfe«tiam in Latina lingua .isomei,iaccepji. Naru
    collqquia conseruniur, illius setnpiterna virtus et inde est etiam, quod norisoliini gautlerficum yauden-
    diviiiitas mirabiliter atque incuuctanler excedat, libus, sed etiam j/lereeum flentibuS,Jioriatqr Aposto-
    cjiiidquidde illo humariiler dicilur, quod cliam bo- ius (Rom.xii>).Quis autem sauo .capjte dixerit ulla
    liii.nibus aspernabile yidealur;, ipsa huinaiia admo- miseria tang.i Deuin? qucm tamejj ii.biqueiScriptu.ra
    iietur infirriiitas, etiara illa qua?eongruenler in Scri- ruisericordem nssetestatur. Ita S5eJ,u,rn iimriiiTJiui)
    nqrj
    ntnris sanctis de Deo dicta existimat, humanaj siue peste livoris inielJigirous, ?elajiTtemycro Deum
    capacitaii aptiora esse quajn divina?sublimitati; ac nojaiita,*ed eodem vertoo,uoo eodeui piodq. Longum
    ner hqc etiarii ipsa esse transcendenda, est sanior est percuf,rere ca?tera, et swit •iaiiu.mera.bjliaq.uibus
    intell.ectus, sicut ista qualicuinque raodo transceiisa ostenduiitur multa .diviiiiae-isd,ei.ni.romiiijbmsappeU
    snrit : tjuis est eniiiTbomiiium; cui uon occurrat in lajri, .quidius bumana cjqsa j.iicom.p,arabilii ;div,ersiia:fe
    Dep CjUjicta prresciente pceniierifiara esse non pos- sejuncta jsin>t.J Sec itameu >fr,us:traeadero JSUJitrebus
    s,e?Et cerifetanien ba?c duo verba sunt, prjeniien- utrisque indita vacabijla, nisi 4]iiiaJuec ,cosui,iaquse
    i.ia et pfrescieriiia, quorum quia unum cong-ruere in quqiidiana cousuetudi.ne,v.eraantur,,ct .experimerjr
    crediriius Deo, id est, prrjescientiam,riegamus in eo ;JJ ' tis usifatioribusiiaiotescu.nt, uojin.ujja a,d inielligenT
    es^e' pffinitentiam.Curij vero alius liquidiore eonsi- da illa«tibliuiia.pra?bejjt v,iam.,Cu,raeni,m jdempserp
    deratiqne isia pertractans quresierit quemadmodum de luiraana scjenlirj iuii,t;),bililai,eiij,qua trans,itu?
    vei ipsa pra?scieiuia Deo cougruat, et invenerit bu- qiiosdajii a .cogitaitiOiU^ in (3<j(gilva,l,iqi)e.tq
    ^ecoliiijiUs',jqj;
    jiis etiam verbi nolioncm iliius ineffabili divinilate .ceriiamus auimo .quud iu .qqntujitu^jus pa,tJio arite
    T.ongealteqiie superari, non mlralur ulrurnque de .nou ,de
    erat; a,t,q»eUa fitirtle,,iu piijrten^^rebris reco,i>
    iiio propjer bomines dici poiuisse, de quo utruraque datjonibiUStransiTimus,lUiiidqjetiaiij expaTifed^citiesse
    prqpjer Tpsiim incongrue' dicerelur,quid est euim (ApftsjoAu^ uqsjtrjtm^cii^li^,. fi.%V.^S9 ^c cW\ci&
    praVsciejilia.nisi sci.eiiiiafuturorumrquJd est autena detraxe.Wj e.t jr,e.l,i.ipeiiq ^QJJO,^•vj^r^iva.iefj^'"c<Bjri^B
    .^fc-
    liituriiqi Deo, qui omnia lempqra supergreditHr? &i -queTflcrqftcuss,a? Vjeri;iii,iis,
    ,u,naa^q^e.^rna coij(tera,-
    eoiai scieritj'»Dei fesipsas habet, et non sunt ei fu- plaf.Lq^ve ^.oll.us^raivtjs; imino jiv^ re^cjujarp, rvq/ji
    tura?, sed ac
    prrjesentes, per boc non jam praascien- <tm» ibaj>e,tslj,qc
    li,uiiiiw,aicieiutia',sifpxf/ vi,))^ c\ogi-
    tijjj scd"scientia dicipqfcst : si autem sicut iiuardi- itayerq.; insjmiafurmibi utcuimciue^creiijUa $$},:.q'.ii|tfl
    rie teiiipSraiiuui creafurarum, ita et apud cuin nou- .tajnen jnonjen ex ,«iq(qftq^-s^ienup$<0>] Jiqn hJeX
    diim sTVnt, quje Tutura sutit, sed ea prasveuit scienilo: ^qmweWjPoAiut -,em m'&FHWfPn)MW6':!-$-$&~
    bis ergo' c'a seritit, uno quidem modo secuudurji ^uafli ,# i# Ap^lsbqmin Uwis^ojgt,^ljaqej-iij,a,*arij,e;o,ti,a
    futurorum pr3jscieiitiam,alierp vero-secundqm prie- «cieotia, ^l ejiam 4pPst0.'u^.Wi,i,: 4i?f kWitfarJ&fc
    seiiiiuiri s,cienliam.Aliquid ergo -leniporailiteraccidjt $er-#jyriJjim sjerj.iiosfipieMw,{0^er^iff sciehiijce&e-
    fccieiiliseDei, qnod absiirdissimumatcjue Calsis.sim.uui cuitdtaif'e^HidmfiP>>Pf,W y$or- .¥,¥),•h\. P,?,9Iflflio
    1065 AD OPERA S. EUCHERHAPPENDIX. 1064
    non sunthrec duo, sed unum ; et in hominibus qui- A accipiendum esse, sicut jam quantum va.utmus dis-
    dem ita discerni probabiliter solenl, ut sapientia putavimtis.
    pertineat ad inleilectum «lernorum, scientia vero ad — XV. De objurgqtione Sanntelisin Saul. Cap. xv.
    ea qua?ser.sibus corporis experimur. Sed licet alius Veniensautetn' Samuel ad Saul.... ait ad Saul:
    aliam differenliam proferat, nisi tamen diversa es- Sine tne, el indicabolibi qum locutus sit ad me Domi-
    sent, non sic ab Apostolodislinguerentur • quod sane nus nocle. Dixitqueei: Loquere.Et ait Samuel: Nonne
    si iia est, ul nomen scientia?rebus, quas per sensum cum parvuhts essesin oculis luis, caput in tribubus
    corporis experimur, deputandum sit, nulla est om- Israel factus es ? Parvulus in oculis suis est, qui in
    nino scieniia Dei: non enim Deus per seipsum ex eo quod semeiipsum considcrai, imparem se alienis
    corpore et anima constat, sicut horao; sed melius meritis pensat. Nam quasi grandem se conspicit,
    dicilur aliam esse scientiam Dei, et non ejusdera ge- quisquis se super aliena merita elatione cogitationis
    neris, cujus ista est, qua? hominura dicitur : sicut extendii. Saul auiem reprobus iu bonn quod coepe-
    etiam id ipsum, quod Deus dicitur, longe aliud est, rat non permansir, quia fastu suscepta? potestatis
    quam quemadmodumest diclum, quod stetit in sy- intumuit. Al contra David semper de sesc humilia
    uagoga decrum : lamen ad non latere quoquo modo sentiens , ejnsdemque Satil se comparatione postpo-
    pcrtiuet communicatio ipsa vocabuli: sic etiam de nens, posiquam feriendi locum reperit, pepercit; et
    ira hominis detraho lurbulentum motura, ut rema- eidem srjevienti adversario humili se professione
    neat viudicta?vigor, atque ita ulcumque surgo ad substravit dicens: Quempersequeris,rex lsrael, quem
    innotescentiain illius, qua? appellatur ira Dei. Ilem persequeris? canerii mortuum et pulicem unum. Et
    dc misericordia si auferascompassionem de eo quod T. cerle jam unctus in regem fuerat, jam exorante Sa-
    miseraris, participaius es miseria?,ut remaneat tran- muele, et cornu super se oleo fundente didicerat
    quilla bonilas subveniendi, et a miseria liberandi qnod eura divina jgratia Saul reprobato ad regni gu-
    insinuatur misericordia?divina?qualiscumque cogni- bernacula possidenda servabat; et lamen perse-
    lio. Zelum quoquc non repudiemus et asperneniur, quenti adversario mente se humili subslernebat, cui
    cum scriptura invenimus; sed auferamus de humano divino judicio pra?Iaiumesse se noverat. Illi itaque
    zelo pallidam tabera doloris, et morbidam perlurba- se postponehat humilem, cui per gratiam electionis
    tionem auimi remaneaique illud solumjudicium,quo incomparabiliter se noverat esse meliorem. Incre-
    corruptio casiitatis impunita esse 11011 sinitur, et pans Samuet Saul, cur non audissei vocem Doraini,
    assurgimus ul incipiamus aliquo modo capere zelum sed versusad pra?dam, fecisset malum in oculis Do-
    Dei. Quapropter cura legiraus etiam Deuindicentem : mini, parcendo et non interficiendo Amalech, ait
    Pmnitet me (Gen. vi): consideremus quod id esse so- Samuel, Numquidvult Dominusholocauslaelvictimas,
    leal in bominibus opus poenitendi.cuin proculdubio et non polius ut obediatur voci Domini? Mclior est
    reperitur voluntas rautandi, sed in bomine cum do- enimobedientiaquamviclimw,etauscultaremagisquam
    lore animi est: reprehendit enim in se, quod temere offerre adipemarielum; quoniainquasi peccatumario-
    fecerit. Auferamus ergo ista, qua? de humana infir- landi est repttgnare,et quasi scelus idololalrimnollt ac-
    mitateatque ignorantia veniunt, et remaneat solum, quiescere.Pro eo ttgo quod abjecisti setmonem Do-
    velle, ul non ita sit aliquid, quemadmodum erat. Sic tnini, abjecit te ne sis rex. Obedicntia viciimis jure
    potest aliquantum intimari menti nostra?, qua regula prreponitur, quia per viciimas aliena caro, per obe-
    intetligatur quod pcenitct Deura : cum enira pceni- dientiam vero voluntas propria mactatur. Tanto
    lere dicitur, vult non esse aliquid, sicui fecerat, ut C igitur quisque Deum citius placat, quanto anle ejus
    essel, sed tamen cum ita esset, ut ita esse debeat, et oculos repressa ai|bilrii sui superbia, gladio prrjecepti
    ciimita essejam non sinitur, jam non csse debet, se immolat, quo contra ariolandi peccatum inobe-
    ita perpeluo quodarn et tranquillo a?quilatisjudicio, diemia dicitur, ut quanta sil virtus obedientia?de-
    quo Deus ciincta mutabilia incommuiabili voluntate monstretur. Ex adverso ergo meliusosiendilur quid
    disponit. Sed quomodo pra?scienliam et scientiam de ejus laude sentiatur : si cnim quasi ariolandi pec-
    cum laude solemus in hominibus appellare, iramque catum estrepugnqre, et quasi scelusidololatria?nolle
    ipsam solel humanum genus in magnis potestatibus acquiescere, sola est qua? fidei merilum possidet,
    tremere potius quam reprehendere, congruenter pu- sine qua quisque infidelis convincilur, eliamsi (ide-
    lamus talia dici de Deo. Qui autem zelat, el quem lis esse videalur. Uincper Salomonemin ostensione
    aliquid pceniiet, quoniam vel culpari solet, vel cul- obedientia? dicitur : Vir obcdiensloquitur victorias
    pam in se corrigere, atque ideo cum reprehensione (Prov. xxi). Vir obediens victorias loquitur, quia
    ista de hominibusdici,proptereamovet,cumlegimus dum alienrjevocihumililer subdimur, nosmetipsos in
    esse aliquid in Deo ejusmodi.Sed illa Scriptura om- corde superamus. Hinc in Evangelio Veritas dicil:
    nibus consulens, propterea magis el ista ponii, ne Eum qtti venil ad me non ejiciam foras, quia de cmlo
    illa qua? placent sic intelligantur in Deo, quomodo detcendi, nonut fqtiam voluntatemmeam, sed volun-
    consueverunt in hominibus intelligi : per ha?ceniin tatem ejus qui misit me (Joan. vi); quid enim si suam
    qua?displicent, cum ea non videamus sic intelligere, faceret, eos qui ad eum veniunt repulisset? Qitis
    ut inveniunlur in homine, discimus etiam illa sic auiem nesciat qupd voluntas Filii a Palris voluntate
    qurerere qua?apta esse atque convenientia putaba- jv non discrepel? Sed quoniara primus homo, quisuam
    mus. Nam si propterea uon est illud de Deo dicen- facere voluntaleiri voluit, a paradisi gaudio exivit,
    dum, qtiia in homine displicet, non dicamus incom- secundus ad reclemplioiiemhominum veniens, dum
    mutabilem Deum, quia de hominibuscum reprehen- voluntalem se Patris et non suam facere ostendit,
    sione dictum est, non enim ett illis commutatio(Ps. pcrmanere nos intus docuit. Cura igitur non suam,
    Liv). Iiem sunt qutedaro qua? in hoinine laudabilia sed Patris volunlatem facii, eos qui ad se veniunt
    sunt, in Deo autem esse non possunt, siciit pudor, foras non ejicit, quia dum exemplo suo nosobedien-
    quod setaium viridiorum magnum est ornamenium, tia? subdit, viam nobis egressionis claudit. Conversus
    sicut timor Dei, non tantum in veteribus libris lau- est autem Samuel ut abiret. Sout autem apprehendit
    dalur, sed Aposiolus etiam dicil, Perficientestancti- tummilalempallii ejus, quwet scissa est. Et ait ad eum
    ficationeminlimote Dei (II Cor. vn),qui utique nullus Samuel: Scidit Dominus regnum Israel hodie a te,
    in Deo est. Sicut ergo qurjedamlaudabilia hominum et tradidil illud proximotuo meliorite. Compellimur
    recte intelligunlur in Deo, non itain hominibus,sed juxta Septuaginia interpretum translationem hanc
    vocabulis tanlumniodo communibus, longe alia ra- ponere senlenliam, quia multoamplius habetur illic;
    tione et modo. Nam paulo post idern Samuel, cui ila enim illic scrjptum est: xVonrevertar lecutn, quia
    dixeral Dominus: Pmnitelme quod constituerimregem sprevitti verbum Domini; et tpernet te Dominut, ne sis
    Saul; ipsi Sauli ait de Deo : Quoniam non est sicut rex super Israel. jEl convertitSamuel [aciem suam, ut
    homo, ut pmniteaieum; ubi videlicet salis ostendit abiret, el tenuit Saul pinnamdiploidit ejut et disrupit
    eiiam cum dicil Deus. Pmnittt me, non humano more eam. lit dixit ad eum Samttet: Ditrumpet Domitnttre-
    1063 COMMENTARII 1N LIBROS REGUM. LIB. I. 1060
    gntim Jsrael ae manu lua hodie, el dabit proximtituo A J ad Chrislum, anfertur velamen.Transenntium quippa .
    bonosuper te, et dividelurIsraelin dtto, el non con- iniemio ipsa mulaiur de vetere ad novum, ut imn
    vertetur, neqtie pwnitebilenm, quoniam non esl sicut qtiisque iutendat accipere carnalem, sed spiriialem
    Itomo,ul pwniteateum: ipse minatur et non permanet. feliciiatem. Sump-it crgo Samitelglatliura, et in fru-
    Isie cui dicitur, Spernei te Dominus,ne sis rex snper tla concidit Agag(I Reg. xv); quod faciendo Samuel
    Israel,et disrumpelDominttsregnum ab Israel de ma- «sqtie adeo non peccavit; ui uon faciendo peccaret.
    nii iMa/iorfie.Quiidraginla annosregnavitsuper Israel, Doinitius cnim jusserat inierlici Amalecbitas, qui
    lanloscilicel spaiio temporis, quanto et ipse David, utique non solum sccundum facta , vcrum etiam se-
    et audivil hoc primo leropore regni sui: ui intcllign- cundum cor bominis, quid unusquisque vel pciquem
    mus ideo dictum, quia imllus de stirpe ejus fuerat perpeti debeat. Dignus ergo erat Saul cui tjlia in-
    regnaturns, et respiciaraus ad siirpem David, unde jiingercnlur, atque Amalecbita?,ut talia paterentur,
    exortus est secundum carnem, mediatorDei et ho- qui divinn nomini honoremnon dederunt, sed popu-
    minum, homo ChristusJesus (l Tim. 11).Non aulem lum Dei, qui sicco vestigio mare iransierunt, interi-
    babet Scriptura, quod in plerisque Latinis codicibus mere voluerunt. Igilur recedentea Sattl Doininopro-
    legitur, Disrumpel Dominus regnum Israel de tnanu pler inobedienliam,arreptus est malignospiritu a Do-
    tua, sicut a nobis positura est, ct iuvenium in Gra?- tnino, irruebatquespirilus Dominiin co malignus. Jam
    cis. Disrumpct Dominusregnum ab Israel de tnanu vero illud quod etiam malus appellatus est Spirittis
    tua, ut hoc intelligatur de manu, quod est ab Israel. Domini, sic inlelligilur quomodo dictum est, Pomini
    Populi ergo lsrael personam figurate gerebat homo est terra, tamquam crealura , et in ejus posita pote-
    iste. Qui populusregnum fiierat amissurus, Christo T. ' state. Aut si propterea non congruit hoc loeuiionist
    Jesu Domiuonostro per novum Teslainenium non exempium , quia lerra non est mala, omnis cnim
    carnaliter, sed spiritaliter regnaluro. De quo cura crealura Dei bouaest, illud coBgruat, quod ipso
    dicitur, Et dabil illud proximo luo, ad carnis cogna- Sauljam reprnbtis et sceleralus, atque iratus sancio1
    tionem referlur; ex Israel enim Cbristus sccundum David, persecutor etiam ejus cums:evissima?invidia
    carnem, uude et Saul. Quod vero addilum est, Bono facibus agitaretur, tamen adhuc Christus Domini
    super te, potesl quidem intelligi meliori te, ul quia dicebatur: sic eum appellavit ipse David, cum vin-
    illebonus est, ideo sil super le, juxta illud prophe- dicavit exstinctura. Sed magis arbitror maligntira
    ticum, Donecponaminimicostuossubpedibustuis (Ps. spiritum a quo vexabatur Saul, el ideo dictum Domii
    cix), in qtiibus est Israel, cui sno persecuiori regnum ni, quod occullo judicio Domini Saulem vexabat:
    abstulit Chrislus, quamvis fuerit illic et Israel, in utitur enira Deus minislris, etiam spirilibus malis
    quo dolus non erat, quoddam qtiasi frumenlum illa- ad vindiciainnialorum velad bonorum probationem,
    rum palearum. Nam mique inde erant apostoli, in • alio modo ad illamrem, alioad isiam: quamvisenim
    de tot manyres, qnoritm prinr Stephanus, inde tot; inde quisque sit malignus spiritus, quia volunthte
    Ecclesia?, qtias apostolus Paulus commemorat, ini nocere appeiit, lamen nocendi potesiatem non acce->
    conversioneejus magnificantcsDeum. Dequa re noni pil, nisi ab illo sub quo sunt oinnia, certis el jn-tis
    dubito intelligcndum cssc quod sequitur, et Israel! nieritnrumgradibus ordinata; tjiiia sicut non esl iiia-
    dividelurin duo, in Israel scilicel inimicum Cbrisio, la voluntas a Deo, sic non est polestasnisia Deo(liom.
    in Isiael ad ancillam, et Israel ad liberam pertinen- xui); quamvis enim sit in cujusqtie potesiate quid
    lem; naiu isia duogenera piiiuiim simiilerant velut velit, iii.IIest (aiiieu in cujusque quid possit, vel fa-
    Abraliam adbuc adhrereret ancilla?, donec sterilis. € cere cuiquam, vcl a quoquam pati : nani et ipse Fi-
    pcrChrisli graliam fecundala clamarel: Ejice an- lius unicus D.:i p-issurns ad lempiis, liurailiier, su-
    cillam et filium ejtts. Propter peccalum S.ilonionis, peibe loquenli homini, el dicenli quod potestatcm
    regmuiie lilio ejus Roboam, scimusl.-r.ielio iluo di- baberet occidendi eum et dimittendi, Non liaberes,
    visura esse, atque ila perseverasse, habeiilibus sin- inquit, in me potestaiem,nisi libi daia essel desttper
    gulis panibtis reges suos, donec illa gens toia ai (Joan. xix). Dlabolus enim volens iiocere jusio viro
    Clialilrfiise^seiingcniiv.isiaiionesubversaalquetrans- Job, noccudi quidem voluniaie diabolus erat, scd ta-
    lata. Sed quid lioc ad Saulein? Si tale aliquid com- men a Domino Deo poiesiatem peiebat dicens, Mitle
    minaiidiimessct, ipsi David fuerat potius cornininan- manumluumet lange carnemejus (Job n), quamvis et
    dum, c.ujuserat filiusSalomon.Postremo nunc imer ipse hoc, si permitiereiur.esset factnrus: ipsameuim
    segens Hebrrjeadivisa non est, sed iiiditTeretiter"in i permissionem pctcbat hoc modo, et mantim Domiui
    ejusdem erroris societate dispursa perterras. Divisio i appellabat permissam a Domiuo maiium suam, id
    vero illaquara Deus sub persona Saulis, illius populii est, ipsam poteslaiem quara volebat accipere. Cui
    et regni (iguram gerenlis , eidem rcgno et poptiloi congruit illud in Evangelio,quod Dominus discipulis
    coinminaitiscst, arterna atque immulabilis sigmfica- ait: Hac nocte postulavilSatanas vexarevossiiul tri-
    la est, per hoc quod adjunclum est, Et non converte- ticum (Luc. xxu). Dicius est ergo spirilus Deimalus,
    tur, nequepwnittbil eum,quoniamnonesl sicutItomo,, hoc csi miuister Dei ad faciendtimin Saul quod eum
    ul pwntleateum; ipse minalurel non permanet, id est,, judex omnipoieniusimus patijuilicabat,quoniam spi-
    hoiiiominaturei non pcrmanet. Non auterasic Deus,, ritus ille voluntale qua malus erat, non erai Dei,
    quem non pcenitet sicut hominem; ubi enim legitur ]) creatura vero quia conditus erat, Dei erai; potesias
    quod pceniteaieum, mutatio rerum signiticatur, im- auiem, quam non sua, sed Dominiomnium rjequitate
    mulabiliier manenle pra?scieiitiadivina; ubi veroi acceperat, Dei erat. Verba etiam ipsa Scripturarum
    non pceniteredicitur, non mtitare intelligitur. Pror- iia se habeiu, XVI. De dwmonioSauli. Cap, xvi. —
    sus iusolubilem videmus per ha?c verba prolalami Et perrexit Samuel, et abiil in Ramaiha.Spiritus au-
    divinitus fuisse sententiam de ista divisione populii lem DominirecessiiaSaul,etcompreltenditeumspirilus
    Isiael, et omiiinoperpetuam; quicumque enim adi malignus a Pomino, ct suffocabaleum. Et dixetunt
    Cliristum iransierunt, vel transeunt, vel transibunt, pueri Saul ad eum: Ecce Spirilus Dominimalus suf-
    inde non erant, nisi secundum Dei prrescientiarn, , focat te. Hoc igitur a pueris ejus quomodo sii dictuin
    non secundumhumani generis unam eamdemquena- Spiritus Domini maligntis, superiora verba indicant
    luram. Prorsus quicumque ex Israelilis adha?rentes 5 narraniis Scriptura?et dicentis : Spiritits malignus a
    Cbristo, perseverant in illo, numquam erunt cuml Domino: secnndum hoc enim Domini, quod a Domi-
    Israelilis, qui ejus inimici tisque in finemviia? hnjus5 no, quia per seipsum necare velle habebat, id est,
    esse persisiunt, sed in divi>innequa? prrjcnuntiaia » comprehendere Saul: posseauiein non habebat, nisi
    est, perpetuo permanebunt: niliil enim prodest Te- sumraa justiiia sineretur; si enim juste vindicat
    siamenium vetus de monte Sina in servitutem ge- Deus, quemadmodumipse dicit Apostolus (Rom. i),
    nerans, nisi quia testimonium perbibet Testamento j cum tradit homines ad concupiscentias cordis eo-
    novo. Aiioquinquamdiu legitur Moysesvelamen su- rum, non mirum si nihilominusjuste vindicans tra-
    pra corda eorura positum est, cum quisque transieritt dif eos etiam in concupisceniiasaliorum nocere VCK
    PATROL.JL, 3i
    infit AD OPERA S. EUCHERII APPENDHL 1068
    IditiumjSUasetnperincommutabili a?quiiate scfvata: jk.ministefiiim judicii srii; hppellalur etiam ipse Spiri-
    Animadvertendum sane cum additamento dici, Spi- lus Dei ad vindiciam malofum el disciplinam vel
    rji«* Domiiii malus. Cum autem tantummndo dicinir* pf6batiOii6iribonofuiii. Nec illud jam movere iios
    \'' Spiritus Domihii Biiamsi hon addiitur bonus, ex hbc debet; quod pdsiea iscripthin esi eumdern Sautem
    intcliigiiiir bontis: unde appafeti bonuni spifitum Spifnu Dei sfiper se[ fricio propheiasse : quomodn
    secuiidum siibslaritiara, malum autem secutidiim iu\- post boniim Spiriium, SpirituS malus etrmsns po-l
    nisteriuiri dici spiritinn Dei: quamqiiam qua?ri adhiic niahim boriiis: hoC eriiirifit hon mulabililaie S irims
    possit ilirum cum Spiriius Dei diciiuf, el ex ipso sancti, qiii est iiicoiiiuuilabilis cuin Palre et Filin ,
    jam etsi uihil addatur, inielligitur bonus ille qni est sed miitahilitate aniiin bnmaui, Deo ctincta distri-
    in ffiqitate consVibsianlialisPairi et Filib, Spirilus buente, siveiiialis prri meriio damnaiionis vel emen-
    sanctus; de qiro dicitur,I/H autem Spiritus Domirii; dationis, sive bbnis PT'olargitaie gratia? sua?: quam-
    ibi liketlas \l Gor. Hi); et iterum,Nobis dutem reve- quara videri po-sit eiiam idem liiisse Dei Spiriius
    lavil Deftsper Spirilum suum (l Cor. Ji); el illud, Sic semper iri Saol, maliis auietn illi qood ejnSsiibsuu-
    et qui Bei Surit,iiemo scil ttisi Spiritus Dei; el miiltis tia? capix nori esset; sed non recie hoc videtur: tu-
    liie riiodis dicitur Spiritus Dei; et intelligitiir Spiri- tior est eiiini niesensiis et veriof, ut pro iniuabiiitaie
    tus sarictits j etiamsi iion addatur> quonVimea qtiffi affiiCiiohisbiiiiiame, Spirilns Deibonus bene alficial,
    eircumstaiit satis indicant de quo dicaliir, ita iit atli- vel ad pri.pTietiariT,yel ad opns quodribct in muucre
    «(ristidonec Dei addatnfi et tairien inteHigatur ille dlviiio : iiflieiat aiitem raalus qiii pfopier mysieiiiiin
    Spiritus Dei pTJncipaliter sancttis; nain quem aliurri diviiia?aTquiiatis otiiriia clistribiieniis, el oiimia recte
    comirieraorat ubi dicit, Ipse Spiiiitis dqi teStimohiuirin uteriiis, diciiiif et ipie Spiritus Dei: prrjeseniiiiquia •
    tpirilui nostro, quia tumus filiiBei^Rom. viii), et, dictum est, Recessitdb eo Spiritus Dei, ei comprehen-
    IpseSpiriius adjuyat infirhntatehi Hosftairii et bihiiia dit erim spiiitus malighns a Domino; nullo pacio eninj
    hwc operatur unus aique ideiri SftrUds, dividehs siri- pOtest iderii vitieri refcessisseet appreheridisse. Pono
    gulisprout vttlt; et divisioncsdbhalioiiumi idem attiem in nohriiTlis exeinplaribus, et in eis maxime qua?da
    Spiritus (l Gou xii): in liis eniiii omnibus sententiis lihgiia llebr.ea ad verbum videnlur expressa, inve-
    nec Dei nec sarifctus est addilufri, et tairieri ipse iii- riiiur Spiritus DeiSirieaddit-imento posilus, et iniel-
    teHigitur. Sed riescio iitriim matiifestti aliqiib texeiii- ligitur inalus ex eo qupd arripiebat Sml, et rcfi. ie-
    plo pfobari jiossit alicubi dictiirn Spirildrii Dei sirre bat euhr David tarigendo citbarain. Maiiifesiurii es(
    additamentOj libi Spiritus ille sanctus riOnsignilice- tanien ideo non addiium maiits, qtiia paulo superius
    trir; sed aliqiris quamvis boiiiis, cfeaius lainen et jam (lictiiin erat, et djevicinitate Scriptura? subaudiri
    conditus: quae eniin pfaefefuntiif dubia, indigerit et irilelligi poierai : iia enirii in ejusmodi excmpla-
    elariore documento, sicut illud qriod scriptum esf, ribus legitiir. Igiiur IquandocumqneSp ritus Dei ar-
    SpirittisDei ferebdltit super 'aqiias(Gtn. i); nam et ibi ripiebai Saul, tqllebiii David citliararn, et percuiie-
    Spiritum sanctum accipere quid iiripediat hOn irive- bat mailti stia, et ref>>cillahaturSatil, et levius ha-
    nio: cum eiiiiri aquartim riomirie illa hrateries insi^ bebat: recedebat enjm ab eo spiritus icalns. Sive
    ijoaretur infofrais, qiiiede riihilu factri esi, unde oiri- efgo quod dictiiiri hic rion est, Spiriius Dei, sed tan-
    nia fiereiit, quid prohibet iiitelligere Spiritum san- ttiriimodo spirifus tnajus, quod ibi miuus dictnm erat,
    ctiim conditoris, qiii siiperlefebiituf htiic materia? tarnquani reddiuim apparet: sive quia super.us ita
    noft locOrum gradibns iiitervallisqiie Spatiorurfi, ^ posiiurii eral, Et dtxerttril servi Saul ad emn, Ecce
    qudd nequaquam de ulla re iiicorporea recie dicitur; l* spiritus Dei hialtts exhgitat te ; jubeat dominus noster
    sed excelletitia et eiriiiientiadominantis siipra omnia ul ietvi tui qui corqnile sunt. quatranl liominemscien-
    veluniatis, ut orariiacoiiderfeiitur: praeserliui cum ea terii psaltete Cithara, ul qttando te arripuerit. spiritut
    locutiOj 'sieut ill:ifuin Scripliifarufh rhos esi, efiara Dei malus, psallat maitu sua, et levius ferus. Non opus
    propheticum qUOddamSiiiiet hTysieritira, quo futiiri erat, euiri riirsiirridicereiur, Quuidocumque spiruus
    bapVismalisex aqiia et Spiriiu sahelri pobuli pra?ti- Dei afripieiiat Saul, aikleie nialuin, quia noium erat
    gurafentur. Ndh efgOcogit quod dicliim est, Spiri- de qiio tunc diceretur.
    tuSDei ferebritur supet qqiius, illuiri intelligere spiri- XVII. De unclione Dttvid. Cap. xvi. — liaque Saul
    itirn, sicut noniiulli Intelligurit, quo muudi moles propter inobedieniiam reprobalo, millit D.uniniis
    univeTSaista cofpotea velut aniriiattir ad ministe- Sainiiet ad Isai, eisurripin coruu olei, unxit in regera
    riurii quorumqiie gigiieritiuiii, fei iii siia specie fcbnti- David. Sed videainus;David quomodo Ciiri-tum pro-
    iiferidaftun cpfpbfaliulri creatufafiifri: cfeattira est pheiice SignaVerii. David enim interpreiatur Manu
    eriirriqilidquid est fale. Iilud eii.im quod scfiptuiri fOrtis, sive desiderabilis. Erquid fortius leone illo
    esi; QttoniaHiSpiriius Ddhtinireptevii orbemterraritin de iribu Jiida, qui vipii miindum? ecqnid desidera-
    (Sup. l)j riori desuht qui euiiidem spifUuiii veiint biliiis illo, de quo dicilur, Venietdjsideraius cunclis
    accipere; irivlsibilemscllicet creaturaitt, fcirnCtavisi- genlibus (Aggcei ii.)?jljngiiur iste David in regem
    biiiauiiiVCTsaliqdadariiaspifatione Vegeiaritematque fuUiruiii, deiiuiitiaiis per unciioiicm illam Chnsiuin.
    corilinerilefrVi!Sfed heque hic video quicl impediat Chrislu.s enim a chrismale appellatur, D.ivid ah ofli-
    Spirftuni Saiifctuin inielligere, cuiri ipVe Deus dic-at cio pasioraliadliomiiiuii) re^iuieii tran>f<rtur; nosfer
    apfld prophbtara, Cmlttin et lerram egb impleo (Jer. J) aiiiem David ipse Jesus ab ovibus Judaica? plebis
    xxiu); hOneiiirh sine suo Spiriiu sanctii irriplet Deijs ablalus, iii regho geniium trau-laliis est; a Juiaa
    cceTiiin6'ttfeffarii.Quidergo miruni si de Spiritu sanclo eriiiri pleiie modo Cbri-tus ablaius, esl, untie ininc
    C}mdYclrinYesi,Replevittifbemierraritm'fa geriiimn gre^es ,'pascit, Erat autem David iiicanticis
    etiarhreptet sarictificaiido, siculiieStepiiano diciiiif, miVsicuserudiliis : diverjorum etiini sonohim ratio-
    Repletus esi Spiriiu Sarictb, ct de 'cictbfis taiibiis nabilis modefaiiisque cqnceiitus, coucordi varietaie
    alilef;: feplet sarictificarile gratia, sicut quosdain coinpactam ofdinataj Ecclesiie insiniial uniiatera,
    saiictos; atiter astante atqoe pfdinaiVtri praiseiJtia, qure liiirisriiodis quotidie resonat, et suavilate my-
    sieutJ6frinia. Qiiairiobrein nescio utnViit ceftii aliqiiq slicii roqdiilaiur. Isteadhiic puerin citbara suavirer,
    doeiiirifentoScfipturariiiri possit bsietidi, (iiirri si.nb iiiiirio Tortiter canens, inaligniini spiiitum qni ope-
    ullo additameriio dicitiir Spifitiis Dei, VeiSplritus Do- rabalur in Saule conipescuii, non qtiod ciibaiie il-
    mini; aliquidaliud sighificafi quairiSpiritum sanctum. liris tarita virtus efair sed figura crucis Clinsii qtirje
    Sed etsi est fOrtequod im]ira?sehti;if'u'tri ribn occurrat, de ilgrio el. extensionp nervorum myslice gerebatur,
    illiid cefte atbitfof iirinteniefe dici, quoties iri siiri- ipsaqiie passiq caritabatur, in hoc ir.bueris tnoraliier
    ctiseiq^uiistrimriieriipfatur Sjiifiius Dei, riiVcaddiiur exeiri.pluin, ut iastum, divilum serraoneenim husnili ad
    aliqiiid, sive illi Pairi e't Filio edhsubsiaiitlalis Spl- aliqiiod bouimi provocemtis. Pleriimque super-
    ritus sarictus, sive aliqua creatura invisibilis intelli- bus dives exhortationis blamlimcnio placamlus est,
    g.uur, maluiii aiitera nbn posse iriielligi nisi addatur quia et pleruraque dura. vulnera per letiia fomenia
    Ctiara mtilus; irialo rinim quia beue uiitur Dcus ad mollescuiit, ct turor iiisanorum sa?ucad salulem me->
    1069 COMMENTARHIN LlBROS REGCM. LlB. 1. \MCI
    dico blandienle reducitur. Cumrjue eis in dulcediue A hrjcreiicos,et sacra? Scfiptura? senteniias deferenies,
    eondescenditiir, laiiguor insauia? mitigatur; ueque eisdem verbis atqiic sententiis quas proferunt vinci-
    enim negligeiiier iiiliieiidilm est quoil cum Saiilem mus, quasi elaturo Goliam suo gladio deiruncamus.
    spiritus adversus ihvaderct, appreheosa Davidcithara XIX. De eo qvod Saul pro prwputiis Philislworum
    ejus vesaniam mitigabal: qtiid enini per Satilem nisi David generum adsciscil. Cap. xvm. — Iuierea victo-
    elatio poientium, etquid per David inimiiur, nisi hu- ria DavidanimumSaul regis offendil, indignans quod
    milis vita sanctorum? CiiinergoSaulab ininiundospi- Saul in millc, et David in decein millibus conelaman-
    riiuarripilur, Davidcanente ejus Vfisaniatemperatur, titim publica?gratulationisora iosonarent. Ilinc invi-
    quia ctiin senstis p»tentiiiiii per elationem in iurorem dia Saulis et semen odiorum adversus David, quem
    vertiiiir.digiiuincsiuiadsalutemmeniisquasidulcedi- dissimuiator callidus, ut sine insidiis suis possetof-
    neciihara?, locutionisiiostra?tranquillitate revocetur. ferre discrimini, stalnit eum Micholfilirjesua;nuptiis
    XVlII. Pe certamine Davidel Goliw. C.ip. xvil. — alligari, si cenlum sibi allophylorum pra?putia victor
    Post lirjecDavid in praelio gigautem superavit, cum offerret, pro quibus centuin ducenta dedii. Et unde
    adversus populum Dei aliciiigeua? dimicarent. Pro- creditus esi rcgio perire voto, inde aucius est glorio-
    vocavii diabolus Cbristiim. accepit ariria bellicasan- siopi tropaeo. Ita et Judrxi dura contra voliiniatem
    ctusDivid, ut adversusGoii.ini procederet. Hicarma Dei Chrislum occidere nituntur, per id salutem gen-
    per aetatem el parvam slaluram corporis poriare tium egerunt, per quod crediderunt exsiinguere.
    non v.iluit, abjecit oncraniia, accepit quinque l.ipi- Quod veroDavid prius alienigcnarutn pra?puiia atiu-
    des de Ilumine, et posuit in yase pasiorah; his ar- lit, et sic denuo iilia?Saul nupius hresit, significabat
    maius processitet vicii. Hoc quidem ille David. Sed _" quod Christus non prius Sjnagogam connubio suo
    si mysteria perscrutemur, in David Cbristus intelli- sponderet, nisi ante gloriosus in gentibu.s fieret;
    gitur, qui tempore revelaiionis novi Testamenti, in- prius eiiim in nationibus resecavit carnis pollutio-
    siuuauclrjeet coinmodanda?grali;n prrjevidens arma nera, et postea copulalus est Syna;?oga?; postquara
    deposuit, quinque lapides tulit. Deposuitergo cor- enim, sicut scriptum est, introierit plenitudo gen-
    poralia sacrainenia legis qu;e non suut imposiiagen- fiiira, tunc orrmisIsrael salvus fiet (Rotn. xi), Dupla
    tibus. Deposuit qua? non observamus, quia veierem auiem, id esi, ducenta pia:putia attulit, sive pro Ju-
    iegem legimus, et non ob-ervainus, sed lainen ad daeis et gentibus acquisilis, sive quia major est nu-
    aliquam sigiiificatioiiempneinissa et pusita iniclli- merus acquisitionis populigenlium, qnnni credeniiura
    gimiis. Denique ba?c anna deposuii lamqu.im onera Jndaioiiiiii. Auxii deinde odium Saul advcrsus David
    sacramentoriim veteris legis, ei ipsam l.irem acce- in t iiitiirn ut rcx ad mcdelam sui spiritus David de
    pil; qunque euini lapide.s, qmnqtie libros Moysisflu- si- more p.;ail<'nieiiijaculo conarelur coniigere. Scd quid
    gnificaiit. Tulit ergo illos quiuque lapides <le est quoil dura Saulem spiritus adversus invaderet,
    mine, id esi, de s;eciilo; labilur eniin inorlali?sa?- apprebensa Divid cithara, ejus vesaniam mitigabat ?
    culutn, et prreterfluil qtiid|iiid vcnit in liiuiidum : Pcr Sauleni eiiimJuda?oriimelatio, per David autem
    erant eiiim in lliimine lamquam in populo illo primo humiliias Cbristi significatur. Cum ergo Saul ab im-
    lapides, eranl illic inuiiles el vacabani; nibil prode- inuiido spiritu arripiiur, David caiiente, ejus vesania
    rant, iransibanlsicul fluvius. Sed quid fecit David, temperatur, quia cum sensus Juda?orumper blasphe-
    ui lex ipsa utilis essei? accepit gratiam : lex enim miam iu furorem vertitur, dignum est ut ad salutem
    sine giatia impleri non potest : ptenhudo enim legis mciites eorum quasi dulcedine cithara? loculionis
    thahias (/»0111.xm). Qiia ergo graiia facil impleri G evangelica?tranquillitate revocenlur.
    legeni, sigiiilicaturgratialacte: boc enini est in carne XX. De fugaDavid. Cap. xix. — Millit Saul custo-
    graluitum, ubi inater non <iua?ritaet ccipere, sed sala- des ad domum David, ut custodirenteum, el interfice-
    gil dare. Hoe mater graiis dat, contrisiaiur si relur; abscessilaulem Davidnocte, et fugit, atque sal-
    desit qui accipiat. Quomodoergo ostendit Davidle- valus est; cumque venissenl nuniii Saul, invetterunt
    gem Siiiegraiia operari non posse, nisi cum illos la- slatuam in lectd Davtd pdsilam, et petlempitosam ca-
    pides quittque, quibus siguilicabaiur tex in libris prarum ad capul ejus. Audiamus ergo quid hoc signi-
    quinque, quos conjtingere voluit gratia?, posuit in ficet, quod miserit Saul ad custodieridam domum
    vase pastorali, quo lac mulgere consueverat? His David, ut eum imerficeret. Hoc non ad crucem Do-
    arniatiis processit adversus Goliam superbum, se ja- iniiii, sed tamen ad passionem ejus pertinet; cruci-
    cianiem, de se pra?suraentem; tulit uiiuin lapidem, (ixus cnim Christus, et moriuiis, et sepultus est. Erat
    et dcjccit diaboltiin; in frontem percussii, et cecidit ergo iila sepullura tamquam domtis, ad quam lam-
    ex eo loco corporis ubi signura Christi non liabuit. quam ad custodiendum misit regnum Juda?orum,
    Hoc qiioquelicet iittendas. Quinque lapides deposuit, quando custodes adbibili sunt sepulcro Christi. Qtto-
    ununi misit. Qniiiquc libri legis suni, scd uuitas vi- modo ergo cusiodila est domus, si David figuiabat
    cit : Pleidtudo enim legis cltaritas ut ait Apostolus Christum, utChristus interficereiur, dum non in se-
    (Ibid.); sufferenles invicem in dilectione, sludentes pullura Chrisuis, sed in cruce sit interfeclus? Refer-
    servare unitatem spiriius in viiiculo pacis(Eph. lv). tur ergo ad corpus Chrisli, quia interficere Cbrislum,
    Deinde illo percttsso atque dejeclo , gl.idiiun cjus erat lollere nomen Cbristi; neque enim crederetur
    abstulit. et deinde illi ta,.ut abscidit. Et hoc facit D in Cliristum, si mendaciuin pravaleret custodum,
    noster David. Dejecit diftbulumde suis, qui credunt qui corrupti sunt ut dicerenl, quia dormientibusnobis
    magis ei quos ille in manu babebat, et de quibus veiierunl discipuli ejus, et abslulerunt eum. Hoc est
    certas animas trucidabat. Coiiverinnl linguas suas itaque velle Cliristuminterficere, nonicii resurreclio-
    conira diabolum, et sic Golia? de gladio suo caput nis ejus exstinguere, ut raendacitim Evangelio pra?-
    inciditur. Convenit eiiam et boc illi viro qui recta ferretur. Sed sicut illud non valnit Saul ut interfi-
    iide plenns, qua?sanctis solet ad jtistitiam deputari, ceret David, sic nec boc potuit regnum Judreorum
    cura ea ipsa Scripturse sacra?, quam brjerelicusaffert, efficere, ut memoriam Christi deleret. Isli autem qui
    testimoni.i colligit, et erroris ejus periinaciaiu iude de Saul viriute, id est, de reguo Jndrjeorumin Cbri-
    convincit; conira uos namque dum sacra? lcgis testi- stinii pra?suraef%voluerunt, offenderuolin lapidera
    monia apportant, secum nobis aflerunl unde vincan- offeiisionistainquam in statuam, et bredtis visus eis
    tur. Undeet Davidtypum D.miini, qtii videlicet manu erat agnus, qnia in quo peccatum noh iliVeiierunt,
    Tortis interpretatiir, Golias vero ba?relicorumsuper- quasi peccatorem persecuti sunt.
    blam signans, hoc rebus locuti sunt, quod uos verliis XXI. De fuga David ad Samuelelri.Cap, xix. —
    aperimus. Golias quippe cum gladio, Davidvcro cum Igitur David tegirjemanus iclum evilans ejiisque per-
    yirga pasiorali venit ad praelitim; sed eumdera Go- seciilionem declinans, fugil, veniti|ue ad Samuelem ;
    liatii David snperans, suo occidit gladio. Quod nos et misit Saul nutiiios qttiapprehenderenl David. Sa-
    qtioqueagimus, qui praimissi David membra ex ejus muel autem erat inler prophetas et cceius prophe-
    fieii dignatione racruiiiius : nam cum superbiealcs larum qui illo lerapore prophetabant. Nunlii atium
    iOfi AD OPERA S. EOCHERII APPENDIX. im
    qui missi sunt, acceplo ejnsdem spiritti, prophelave- A ita diceret, quando de membris agebat, qnibus
    riini, missisque aliis hoc coniigit, ct tertiis niliilomi- corpus Chrisli iinplettir, Nuroqiiid omnes babent
    riris. Postea vero cuin et ipse Saul venisset, facius cliaritatera queroadraodum dicit, Numquid omnes
    esl super eum Spiritus Domini, et ambulabal ingre- aposloli, numqujd \ omncs ptophelm, numquid om-
    diens, et prophetabat. Non enim polest hic nisi Spi- nes virtuies, numqiiid omnes dona habent curatio-
    riius bonus inielligt, per quem sancti propheta? lu- num? Et ca?tera hiijusmodi. Sed dicel aliqnis posse
    turarum rerum imagities et visa cernebaiit, non ex eo quidem fieri, ut prophetiam quisque non habeat.
    (antum quia dicium est, el prophelabat.:nam iii exem- Niliil est homo habcns prophetiam sine chari-
    plarilius qua? sunt ex Hehrrjeohoc qtioque iuvenitur late. Ita foriasse qncmadmodum possumiis dicere,
    de spiritn trialo dictum ita : Post dicm autem alierum nihil esse hominem babentera animam sine inenie :
    iriVasit Sptritus Dei tnalus Saul, et propheiabat in non qtiia potest inveniri bomo qui inenlem non ba-
    medio domussum. El in aliis Scripturarum locis srepe beat, habens aniinara ; sed quia nibil esset si inve-
    invenilur, quod propbeiia non tantum bona, sed et niri possct. Sic etiain dici potest rorpus, si liguram
    mala dicilur, et propheta? dicti sunt B.ialim, ei ex- habeat, colorcra nqn habeat, videri non pole.-t, non
    probratum est quibusdam qui prophetabant in Baal. qtiia estcorpns, cuidesil color, sed quia, si deesset,
    NOnergo propterea nccesse est intelligi bonus Spi- cerni non posset. Jta fortasse dicium est, quod si
    ritus, qui factus esi postea stipcr S.uil, quia dictum quisque habcat propbetiam , et cbaritalem non ha-
    esl, et ambulabat ingrediens et prophetabat; scd quia beat, nihil cst : non quia poiest in quoqnam esse
    sitie additamento pojjsitumesi, el factus est Dei Spi- prophetia sine cliarilate, sed quia, si esset, prodesse
    rilus super eum; non enini sicut in illo loco dictum •n iion poicst. Opus igilur est ad solvendum is;am qurje-
    erat supra Dei spiriius malus, ut ex boc posset et in stiouem ul ostcndamus aliquem reprobum bnc do-
    consequentibus subaudiri, quinimmosuperiora magis niim habuisse propheiia?. Quod si iieminem inveni-
    magisque alieslantur, illiirn Spiritum Dei bonum remus,Baluam hoc iste ipse Saul saiis ostenderet. Sed tamen
    fuisse et vere propheiicum. David enini erat cum et ille reprobtis apparet; non enim eum ta-
    Samuele, el misit Saul nuntios qui apprehenderent cet Scriptura ilivinojudicio esse damnaium, ei tamen
    David. Quomodo aulem Samncl erat iiner propbefasi proplietiam habebai, qnia ei charitas deerat, inerat
    et cceius proplieiarum, qui illo tempore |pro|iheta- yolunias malediccndi populo Israeliiico, quam hostis
    liant, et nunlii qui missi sum, accepio ab e<dem spi- pretio comparaveral, ipii euni ad malcdiceiidummer-
    ritii propheiaveriint, missisque aliis hoc contigii, et cede conduxeral. Dono lanien ille propheiizandi,
    lerliis nihilominus? Postea ciifn et ipse Snul venissel, quo aspergebaiur, lieiifdicebai inviius : nec illa ver-
    faclus esl supcr evtn Spirilus flei, el ambttlabal ingre-' ba parnin aiteslanuir huic senientia:, quaain Evan-
    dielts, el prophetubat; cuin enim dicil r, Fgctus est et eelio scripiasunl,n|iiiltos diciurosin illa die, Domine,
    super ipsos Spirilits Domini, et propltetabanl el ipsi;',' Domine, in nominefuo manducavimusel bibimus,el in
    idem mi iiie spirims erai qtiierai in propl.eiis; irocr noiniue ttto ptoplteiavinitis: in nomine ttto mullas vit-
    quos et Samu<I inveiuus esi; et ex boc utique ne- tutes frcimus. Qiiiljiis lameii dicuirus est, Non novi
    cesse est intellgi illum spiiiumi bonum; aique ideoi vos, receditea me, operarii iniquiiatis (Malth. vn, Luc.
    qiiicstio diligenicr disculieuda est, quomodo el illii xni); non enim eos iiieniienies puiabimus ista di-
    ctiin missi essenl ad lenendum liominem, et atl ne- ctuios in illo judicio, ubi iuillus erit fallendi locus ;
    cem diiccudiim, lali spiriiu affici merueruiit; ei Saul[ auliillaiu voccii!laTuni legimus dicenlium, Dilcximus
    ipse, qui miscrat, veniens et ipse, et sangiiiiieni in- C (e. Toiernnt ergo dicere, In nomine tuo prophetavi-
    iiocentcm quairens eflundere, accipere meniii spiri- mus, ciim sint iiii| rubi el reprobi, non aulein pote-
    .luin illum, et propbciare? Hic nimiriim illud occur- rinii dicere, dilcclioncra quam lnantiasli, leniiimus.
    rit, quod aposlolns Paulus exponii, supereminentemi Nam si diceni, iiiuceis respondehilur, Non novi vos.
    vinm ileinoiistrans: Si lingttishominttm,iiii|iiit, loquar ln hoc enim cognoscitur, inquit, quia discipuli mei
    et angelarum, charilatem autem non habeam, facluti eslis, si vosinviceni diligalis(Joan. xni). Kxemplum
    sum velul mramenlumtonans, attt cymbalum tinniens. iiaqtie hujus Saul rcsisiil superbis nonniiHis hrjereti-
    Et Si habuero propheliam, et sciero omttia sacramenta,, cis, qui vcl aliquid boni deinuneribus sancli Spiritus
    et omneniscienliam, el si hubueroomnemfidem,ita ul! ncgant posse dari eis qui ad sorlem sanctorum non
    ntontestransferam, charilalem aulem non tiabeam,nihil! pernneni,[cum cisdicimus babere posse illos bapiis-
    sum; el si dislribuero omnemsubstanliam meam, el sii nii sacramentum , quod , cimi ad Ecclesiam catboli-
    tradidiro corpus meum ul ardeatn, chuiitalem autemi cam veniunt, nou est in eis ullo moilo violaiidum,
    tmn Itabeam, nihil milii prodest (1 Cor. xiii). Quo ini aut, quusi non hriheani, iradenduin : sed lamen eos
    loco manifesiura esteum inunera illacommemorasse, non ideo saluti debere confidere, quia non improba-
    qti:e sancti Spiriius divisionibus dantur, sicul supe- niusquod illos accepisseeoin edimus, sedoporlere co-
    rins dicil : Unicuiqueautem daiur manifestatio Spiri- gnosccre unitatis soCietaieravinculo charitatis ineun-
    tus, ad utiiualem. Alii aulem dalttr per Spirilum sermoi dam, sine qua oninino quidquid habe.re pottierunt,
    scientim, atii sermo sapienlim, secundumeumdemSpi- qiiamvispersesanciumaii|iieyeneraridum,ipsitamen
    rilum, alteri autem fidcs in eodem Spirilu, alii dona- nibil sunt, tanto iiidiguiores etlecii prrjcmioviia?a?-
    lio curalionum in uno Spiriiu, atii operaliovitlultim, D tema?, quanfo illis donis noii bene tisi sunt, qua? in
    tilii prophetia, alii dijudicatio spirituttm, alii generai hac viia, qurjetransiiura est, acceperunt. Nou aulem
    linguarum. Omnia aulem liwcoperatur unus nlque idemt bene iilitur nisi chariias : et cliaril.is omnia lolerat,
    Spiritus, dividenspropria unicuiqueproul vutt (1 Cor. aique ideo non scindil uiiilateiii, ctijus ipsa estfor-
    xn).Saiis igitur apparet inter dona Spiritus sancti esse: tissimum vinculuin ; non enim et servus ille noti ac-
    propheiiam, qnam laoierisi qttis habeat etcbaritatem cepit taleolum , ant aliquid aliud intelligiiur lalen-
    i non babeai, nibil est. Ex quo intelligiliir fieri posse tum , quam rounus ptique aliquod divinum. Sed qui
    ; ut quidam eiiam indigni vita rjeternaregrioque ccelo- liabel dabitur ei, qut aulem non habel, et qttod habet
    ruiii aspergantur qtiibusdam Spirilus sancti iniiiieri- auferetur ab eo (Luc. vin). Quod non habet, nnferri
    bus, non babenles cbaritaiein, sine qua illa raunera non potest, sed aliud non babel, ut merilo anferatur
    iionniliil sunt, sed illis nihil prosuni.^rophetia quippe quod habet. Non babet cbaritalem titcndi, ut aufe-
    sine charitate, sicnt jam demonstratum est, nou pcr- ratur quidquid aliud habet, quod sine chariiate non
    ducit ad regnuin Dei. Cbariias vero siue propheiia prodesl.Non igitur mirtim,rcgcm Saul et eo lempore,
    utique perducit: cuni eniin loquens de membris Chri- quo priraum iincius est, accepisse spirilum propbe- 1
    Sti ait, Nutnquidomnesapostoli, numquid omnes pro- tandi, et postea cnm esscl propter inobedieniiaiiire-
    phetm (lbid.), iiidubitanter osteudit, etiam eum qui probalus, recedente ab eo spiritu Dei, arreptuin esse
    prophetiam non habet, posse in membris Cbristii iiialigno spiriui a Dbmino : qni etiam ipse spirilus
    jTiiimerari.ubiquemlocum habcrei sine cliaritate.sine : Doniini appellalus est propter ininisterium, quia om-
    uua bomo niliil est^ si non habet? Nullo modo autem nibus et soiriiibus riiajis bene uiitur Domiiuis, vel.
    1075 COMMENTARIIIN LIBROS REGUM. LIB. I. 107*
    ad damnalionem qnornmdam , vel ad probationem ; A pievoluntvivere,persectttionespatiuntttr (IITtm.m). El
    et quamvis non sil milignilas a Deo, non esl tatnen Domiuus ail, Si tne perseculisunt, et vos persequenlut
    poieslas nisi a Deo. Diciiimest eiam sopor Domiui, (Joan. xv). Quod vero Dou.iinis in Evangelio Abia-
    qui occnpaverat ejusileui Saul inViLes, cum David lliar principem sacerdolum Aliinieleeh appellal , ni-
    hastam et scyphiim •absiulissei a capite dormieniis : hil babel (lissnnanlia?; ambo eleiiim fuerunt illic,
    non quia iiiec sopor in Domiuo erat, ttt ipsc dormi- cuni venieiis David panes peMil et accepit : Abime-
    ret, sed qtiia ille sopor qui liinc homines apprelien- lecb vidclieet piinceps sacerdolmn, el Abiathar ntiu*.
    deral, iiutti Dei erat infusns, nc David et servi ejus ejtts. Occisoautem Abimelechn Saule, cnm viris dvmus
    in eo loco prsescnli» seniirelur. Neqiie illud niirnm suw generis sacerdotulis&.%fugit Abiulhar ad David,
    est, rursus ciiindeinSaul accepisse spiritom prnphe- el conics factiis tolins exsil i ejns, postea, regnante eo,
    lia? cum perseqiieieiur justtim , ei eum comprelieii- siimmisacerdotii qradiim el ipseacepit, ac to'o temrtore
    surus ct necaturus venissei in locum ubi erat ron- reqni iltius in ponlificaitt perse.eians, mtillo mnjoris
    gregatio propheiarum ; sie.cnim saiisdemonslraiiim excettentimquampater snus effecltisest, ideoquedignus
    est, neminem de lali munere seciirum esse debere, fttit eujns iiienioriani Domintts, etiam vivenle palre,
    lamquaro sit acceplissimus Deo, si non baheat c ari- quasi smnmi sacerdolis fucerel. Io Doeih aulem Idti-
    laiem, quandoquiilem illuri doiiuin , et Sauli dari iiueo qui saccrdoles Douiini prndidit, Jmi:c prodiio-
    poiuii, propter iircanum quidem alictijus sacramenti, ris persoua siguaiur, pcr queiiMisiaoperaius e>l dia-
    sed tamendari potuitreprob;ito,ci invido.et ingraio, bnlus, ut ejus proiliiionc faeia in Christo persecu-
    et reddenti mala pro bouis, el ue posl ipsam qmdem lionem ]io-lea Ecclesia palerctur, et occiderentur
    acceptionem spirims correcio in melitis et mutaio. p niiilii disiipuli et saccrdotes, et pro nomineejtis per-
    XXII. De fmdereDuvidelJonathw. Cap. xx. —Ivil seciiiionis exitia patcren ur. Quulam dicunt Deech
    aiitem Jonaihasad Daviil , .iiiein in per-eciiiionibin Anticliiislum sii!iii(icasse,cujiis membrum Judas ex-
    patris sui non juslis dolcbat faligari. Si vixem, facies slitit : quia sicut illc sacerdotcs 80 peremit, sic et
    milti mitericordiam Domini: si autem morluus fuero, i-ie manyres, qui Ddein resurrectionis tenent, sit
    non auferes mitericordiumtuam a damo mea usque in occisunis.
    tempilernttm, quando rradicaveril Dominus iniinicos XXIV. Dc [tiga David ad Achis. Cap. xxi. —
    Davtd, iiniimqu.mquedettriu. Cuiii ailjungerel S<ri- Interea David ctim fttgeret Saul, latere voluit apnd
    plura, Pepigil ergo fmdus Jonathas cum domo David, rege.mquemdam Geth notnine Achis; sed cum gloria
    conlinuo siibiiilulit di<'eiis, Et requishit Dominusde ejus fuisset commemorata, ne per livorem rcx ad
    ntanu iiiimicorumDavid. Per anticipaiiouem tiiique quein fugerat, aliquid in etim machinaretur, finxit
    fecii, prius historia? interserendo quod multo post insaniam, el quasi furore correpius, mtttavit os suum,
    teinpori; facium esi, ciiui, intcrfecio Saule, regnum defluebantqnesalkwin barbam ejus, cotlabebaliirqttein
    ad dnnium David Iranslalum est, et qtii innocentem manibus eorum, el procidebat aa ostia portm. El dixit
    enm injusie perscquebanlur, jusle snnt divinilus ul- Achis rex ad servos snos : Qitid hnc inihi adduxistis
    tione mulctali; lunc enira reqttisivit Dominusde ma- istitm? Numquicl deeranl nolris furiosi? Et sic entn
    nu iiiimicorum David, quare virum saiicluin afflixe- dimi^it. Aclii>interpretalur, Qiioinodo est, perquod
    rint, lunc cogebantur rationem reddere odiornm qui- signilicatiir ignorautia, et verhiim miranlis, el non
    bus comra illum lanio tenipnre srjevierant. Qticd et agnoscentis : quod in geme Judrcorum impleium est,
    de Absalon, et <IeSeba filio Bocbri, et de cicleris qiii.dinn videruiit Cbrisium, noo agnoverunt, coram
    bostibus Havidrjequepotest intelligi. Aliter : Si scire G quibus mutavit os suum, etabiit; erant enim pra?*
    vis quid de nianu inimicorum David requisierit Do- cepta legis carnalia, erat sacrificiom secundnm ordi-
    mintis, potes, ni fallor, a superiore sentenlia, qtia nem Aaron , el poslea ipse de corpore et sanguine
    dictura cst quod fi.eduspepigeiil Jonathas ; requisivit suo iostiiiiit sacrificium secnndum Melehisedech.3/«-
    eniin qtiare non el ipsi fcedus cum eo pacis inire fauit ergo os stitnn in sacerdoiio, mutavit in prrjeceptis,
    volneiinl, cum quo es~e lioininum viderunl. Idcirco daus alioil icsl .mcnliiio evacuala carnali operatiorre;
    atiteni Scripiura liic scnientiam hanc pr.Toccupando atque inile collapsus est in manibus eorttm , quando
    interponere videtnr , ut tesfiinonium Jonatha? qtio eum comprehenclentes criicilixeriint. Et procidebat ad
    dixeral, quando eradicaverit Dominus initnicosDatid ostia portw, hoc csi, humiliabat se, hoc est procidere
    uiiiimqueinqiiedeterra; non ipso D.ividse adversariis adosiium lidei iinnra'. Ostium enim porla? initiura
    ulciscenie, sed judicante Dominopro illo. Bene auteni fhlei, inde incipit Ecclesia, et pervenilusque ad spe-
    subjurigiiur : ciem, ut ciini credit ea qua? non videt, mereatur
    Et addidil Jonalhas jurare David, eo quod diligeret perlrui, ctim ea videre facie ad faciemcceperit. Quod
    illuin, sicut animam enim suam ila diligebal eum : ut vero in illo quasi lurore salivwdecurtebiinlsttpcrbar-
    ille iiimirum qui tam perlecio juxta legeniDei amore bam ejus, Aposlolus b;cc aperit dicens : Jtidmi signa
    complectehatiir Da\id, a perditione inimicorum ejus petunt, et Grmci sapientiam quwrunt, nos autem prw-
    vidercl:ir immunis, qui elsi sil ila tnone praiepius, dicamus Cliristum crucifirum, Judwis quidem scanda-
    ut reiinum ciim eo , ut sperabat, habere nequisset liim, gentibusaulemslultitiam, ipsis vero Judwis voca-
    conimune, ahsque ulla tamen contradictb.ne rcgni tis el GrcecisChristum Dei viriutem,el Dei sapientiam,
    ccelestis consorlium cum eo, quem pro gloria \irtu- T) quia quod slulium esl Dei. sapienlius est hominibns,
    lum lautopere dilexit, cum essel et ipse vir virtuium, et qttod infirmum est Doi, fortius esl homiiiibus(lCor.
    accepit. l). Saiivrc enim significani inlirmiiaiem, sed quod in-
    XXIII. De adventu Dacid ad Abimelech. Cap. xxi. firmum est Dei, forlius esl hominibus : non laoitim
    — SurrexitiiaciueDavid iterttm, ttl fuqeret in dieillaa salivai atieiidaiiiur , sed attende quod super barbam
    facie Saul, venitquead sacerdolem Abimetech, a quo decurrtiut; ininmodo enim in salivis infirmitas , sic
    et gladiuin Goli;esusiulit, et panes proposiiionis ac- in barba virtus osienditur. Texit ergo virlutem sttani
    cepil. Ex qua re et sacerdoii iiiorlem iniulil, et ani- corpore kilirmitatis sua?, et quod forinsecus inlirma-
    madversionem religiosa? civilati. Hrjccitaque gesto- batur tamqiiam in saliva apparebai, inlus autem di-
    rum fides est. Sed quanium ad sacranieniurn pmpbe- vina virtus tamqiiam barba tegebatiir.
    tia? perlinet, in Cbristo Doinino nosiro implelum XXV. Quod in spelttnca Darid Sanlis chlaniydem
    est, qui positus in carne, dum insectationem decli- abscidit. Cap. xxn. — Debinc in ercmo Engaddi cum
    naret Judaicam ad apnstolos transiit, cum quibus et persequeiidum David Saul nppeteret, ingressus est
    desideramm sibi cibum sumpsit. Desidcrio, enim, in- David iu speluncam, ct ibi latebat. Sed et rex impro-
    quit, desideravi hoc pasclia manducare vobiscum(Luc. visis exceptus insidiis, quod innocuo moliebafurincide-
    xxn);ex quibus Golia?,iif esl, diabnli arma snslulit, rat: scripluinestcnim : Qui fodilfoveam,incidelineam.
    forlis euiin spolia ipse diripuit. llis ergo a quibtis re- David aiilcm boua pro malis rctribuens, iiiimicnm
    ceptuscsi Chrislus, trihulationes induxit riinholiiset non ociidit, sed pro testimonio oram clilamydis re-
    ciurtcii), Omneseniii), ut ail Apostolus, qui in Citrislo gia? abstulit, cum facilius essct exceptuui insidiis
    I07S ^ »;^5^ AP OPERA S. ElJCHERn APPENfHX. ! 1076
    adversarium perc|ere jrcijigisquanaifaljere. Qujd ergp 4 dunt. Qui efsi qiiando propler infirmifaltemsese vi^
    est quod ijste fugiens aTa.cjeSaql in spelunca latuit ? absiinere possunt, jit extrema aurjedamalque exte>-
    Qu^f6 autem iafuit ? nisi ut occullafetuf et non ipye- rioia pra?ppsiloruramala, si tameu bumilifer |uquan-
    niretur. Quid estcpntegi speiunca, nisi cpntegi fefra? tur,quasi oram cblriiiiydis sjleoier incidiitii : quia
    qiij eniiii fiigitiii spclunca, terra tegitur lievideatur. videlicet dtini prxlata? digitjiati saliem inuoxie et
    Ppfi^baf auieffl lerrara lesiis cjirnem quaiji acceper^t latenter derogant, quasi regis superposiii yestein fos-
    de tefra, et in ea se occVuJlabat,ne a Judaeis iiiyepjf darit. SeJ lamen ad semeiipsos redeunt, se.uie vc-
    retur Deus! «i «""» cpgqgvissent,numquamDominum heroeniissinie yel de tenuissima verbi laceratione
    gioriffcrucifixisseniiyCor.n). rcpreliendunt. Uode bene el illic scri|itnm e->t: Post
    JQ'<44ir>e JDQQ
    'ie'^!))I|o^j^uqrjV|j;lf>riar* Qgi&. h&eD$yidpercussiteqr,tuum, eo quqd abscidissetoram
    i||T9Xipr|an}.?
    ifi spejuiica se lexefat'", t'd es|, cariiis jriilrniilatein chiariiydis Saul (l B\a. xxiy); faclaquippe pra>posi-
    splom objiciebat, et niajestatem diyinitajis corporis loriim oris gladio fericnda non sunl, eliam ciirii re-
    tegroine tamquani speluuca? abdilo contesebat. jjli prelieiidenda recle jiidieaiitur. Si qtiaudo vero conlra
    ergo non cpgiiosceiites persecuti suiil liomipem, eos yel in roininiis lirigua labitur, necesse <'stut per
    riee mpri ppl)i&fjisi iri liqmine, nec crupifigi pjpr afljicti.onempfleijileptirje cor prematur , quaienus ad,
    tuit nisi in hoin,iiie, quia nec teneri potuit nisi in lip- semetipsurn redeat, et cnm pracpositrjepoiestaii delj-
    mjne. , querit, ejus contra sc judicium a quo silit pr.vlaius.
    r Opposuit ergo piale qurerentibns terram, servavit est pejhorreseaj. JNariicura praiposiiis deiinquimus,
    bene quapreniibns viiam : fugit ergo secundum car- ejns ordini qui nobis eos pra?tulil obvianius. Undo
    neiri i'Vspeluiicam a facie Saul, quia passus cst, us- _ Moysesguoqtie cum contra se el Aaroo, crinqueri
    que adeo $e pccultans Jtidais , ut moreT-eiur. Sed " pppuirini cognoyisseit, ait : Nos entm quid sumus?
    quare Bsque ad moriem voluit esse patiens, ut fuge- Nec cottira nos estmurmur vestrutn, sed contra Pgmi-
    ret a :facie Sanl in speluncam ? Ktenim spelmica Tn- num (Exod, xvi). j
    ferior pars (erra? potest accipi: et perte qupd manj- XXVI. De adyenlu David qd Nabal. Cap. xxv. —
    fesftirn csf, et noium omnibus corpns ejus i'n monu- Ptisiiiwc papid descendit in sotitudiiiem Aort.[Vulg.
    mento posituni esl, quod erat excjsum in pelra, Mqoni i **' Nat>olhgbitqb.gt, nomenque uxoris ejus
    iioc ergo inoiiutneiituin spelunca erat, i|juc fugil Abigail, Ad quein Daviil mitlcns pueros suns. ut
    iipster ijavid a facie Baiil; jianjdi.iienira persecuti quodcuraque iijvenisset jnanns ejus, misisset David
    sunt illuni Juda?i, quoadiisqueppiiereiur in spelnnca. et pueris suis. Qups ille stulte repellens , iiuiUiave-
    Sed quid est qiiod Saul perseeuipr ad purgandum riinl D.ivid. Tiinc David acciucuis armis, voluit eum
    veptrem speluncam ingredilur, pisi qiiod Juikci in depra?dare. At Abigail abiit obviam David, inierpil-
    Chrislum conceptain menlis malitiam, qiiasi odorem lans pro se et pro donio sua, quem vir ejus siultiiia
    fetidum emisernrit, ei cogjialfl noxjafactis detefiori- et ebrieiafe sopitus (iffeiiilcral : Si enim turrexerit
    bu6, duni Clirisium pefimunt, osteiidTunt : s.ed ta- hgttftoqliqugndg persequcnt le, el quwrens animam
    men David Saulem occidere noluit, ct cum eurn in tuam, eril miiina dprnini mei guslodita, quasi in fqsci-
    abdilo occuitaiiis antro haberel in potestate, reser- culp viveniium npud Dominum Deum tuum. Porro
    vare potius quam occidere roaluit. Iia et Christus aniina inimicoriim iuorum rotgbitur quasi in impetu
    diiro essel in spelunca carnjs, peiseciilorein populum el circulo fundw. Puleberrinia comparaiione siatmn
    in poteslate liabuit, et non occidit. Scripiuni eniin jiistoriim a reprobonim sone disieruit. Horum
    eratde liis per propbelam, Ne occiderii eos. C quippe anioias a|)pe)iat viyentes, ni illorum e con-
    Tamen denique Itavjd sjimraiiafem chlamydisejus Irario spiritali roorte praoccupatas insinuct : jnxla
    silenier abscidit, iit osteiiderel propheiia Clnislum illud propheirje: Animaquw peccaverit,ipsa morietur.
    Juorjeos riprioecidisse, ged lamen ejns regni gforiam Hos fascicujo, illos iapidi fumta?assiniilai: fascicu-
    abstulisse, sicque ,eos peiseculione sua vacuos sede lus eniin conslriiigiinr, ut integer maneal el con-
    vel imperio reiiijuisse; chlamydis enim abscisio re- servelur ; lapis in foixla expedims p»niiur, ut ahji-
    gni est amputaiio. ciatur: sjc etenim in hoc sseculoelecti pressuris tri-
    Ineoaiiiein qtit.d tantuin veneratus est Saul ipse bujaiionuni coaiigusiaolur, til his adnioniti nrciius
    David, ut peri.usso corde pcenituerit, quando, in se adinviceiii niauu sui r.eileniptoris in perpeluiim
    tenebroso occuliaius aiuro quo eliam Saul uigeote coiiservent. Al vero re|irobi quanto lanus in hac
    intraverai iiece^sitate natura?, cxiguam particulam vita voluptaijs proptiis velul liberi dimillunmr, lan-
    veslis ejn» relrorsum latenter abseidit, nt baheret to longius in Ittiuro a dtvina? visionis gloria proji-
    unde moiistraret quomodo ei pepercerit, cum posset ciuntur, ut de eis merilo dicatur, Equidem ipsi de
    occidere.atque ila sus(iicionem de animo ejos , qua manit lua repulsi suni (Ps. xxvu). Mire autein oioni-
    sanctum Dayid pntans inirnicuni suum vojiiementer polenlem providenliaiii describit supemi pr>tecloiis
    persequebalur, auferret, fuiuri regni erat umbra in cuoi dcit, Aiiiniam Virisancii quasi in fascicolo vi-
    ajternjiate ipansuri, Oleujii quippe iljud quo iniclus ventiuiji, apud euin esse custpditam : sicut eniiu fa-
    est pro cbarismai.e, ab eo cbrisius est dicius. Ne iia- cillimiim est cuilibel fasciculum berba? vel feni sua
    que reiisessettan.'- sacramenii in Saule violaii, quia manu reicimini coiiseivare, iia virtns Dominiet S-d-
    vel jndumenlum ejus sic attrectavit, exiimnit; iia n vatoris nostii omnes per orbem cleitos ab initio
    enim scriptum est, Et percussit «or David supereum, usque in linem srjcculi, ne qots ex eis ulla raiione
    quia absiulit pinnam ciilamydis ejus. Viri auiem qui pereat, sine labore liietur, juxta quod ipse in Evrrn-
    cum illp erant, ut Saulem in manjis suas tradiium gejio sub fignra oyium de eis ioquetis, Et sequuntnr
    interimeret, suadebant, Non mibi, ini|iiit, comingat me, inquil, et cgo vitqni wternam do eis, el non peri-
    a DomJnputfaciam verbum hoc domino mco chrisio bunt in wternurii, nec rapiet eas quisqitam de manu
    Domini, inlerre manuin meain supereum, quia cbri- mea (Joan. x). Sicut {fascicutnsunus quibnslibel vin-
    stus Doniini bic esl. IJuic ergo «mbra? futini non culis alligatur, ila oipnis ccettis sanctorura una ea-
    propter ipsam, sed prop.ter illu^ qnod pra?f?gorabat, demque fidc, spe eii charitaie adinviccm constrin-
    lanla veneraiio exhibebatur. Moraliter vcro quid gitur, uno divina?proteciionis munimine circumda-
    per isaul, nisi ma.li rectores; qnid per David, nisi tur. Patet sane littera? sensus, qnia anima David
    btini subdiji designantur ? SaKl -igiltir ventrem pnr- persequentibus licet ^hoslibuscusiodita seraper fuit
    gare, estprayospra?positos conceplam in corde ma- in sorte vivenlium. Porro inimici ejus insisientibus
    litiam usque ad opera miseri odoii* cxtendare , et sibi adversitatibus sicut lapis fttnda circumacius, sic
    cogilata apud se noxia factis deterioribus exsequen- inslabili motu peritirbandi, et snis de linibus essent
    domonstrare. Quem lamen David terire meiu.u, quia cxpellendi, vel eiianji ab linmanis rebns aufereudi.
    subditorum meinesab omni se peste obtrectsiionis El in boc facto Abigail, quid nobis per rcnuntiatio-
    aBstinentes, pra?positorum vitam nullo Jingurjegladio nem suam innuit, iiisiquod iracundos niehus corri-
    Dercutiunt, etiam «um de imperfectiene reprehen- gimus, si in ipsa irajsua a comiuoniiione deciina-
    1077 COMMENTARIIJN LIBRQS REGUM. LIB. I. 1078
    mus? Pertnrbali quippc quid audiant ignorant, sed A , dirigit, dum sunsetiam pra?dicatores facit. Dum enim
    ad se nducti, lanln libentius exbortationis verha Chrisluin percaiorum cordibns inferitnt, qnasi David
    recip>unl,quantose triinquillitis toleraioserubesi unt. super hosies diicunt : qui convivantes Amalechitas
    Menii auieni furore ebria? omne recium, qttod dici- velut David gladio feriunt, qnia superbos quosqiie,
    lur, perversum videtur. Unde el recte Nabal ebfjo qni se in muiido desr>exerant, Dqmini virtute prp-
    culpam suain lauclabiliier tacuit, quam digeslo vino siernuni. Puer ergo .^Egypiius,quiirivia remanserat,
    lamlal.iiler dixil : idcirco enim maluin quod fecerat t Aroaiechitas inierfecit, quia plerumque ipsi mentes
    cognoscere poluit, qnia-hoc ebrins non audivit. sa'cularium pradirando siiper.ini, qui prius cum srje*
    XXVII. Qnod Dayid dotmienli Sauli Imstani scy- culariluis in hunc mundum currere non valebaiit.
    phumqiieabslulit. Cap. xxu. —Ilem David fugiens a XXIX. De Saitlo pythonissam consulenle. Cap.
    fiici>-Snil, casiia regis ingressus est, et cum dor- xxvin. — Post mortem au(.em Samuelis congregati
    miciileui invenisset, non percussit, iion occidit, sed spnf Pbili-.ihim contra Israel, coiisuliiitqiieSau! Do-
    solam laneeam, qna? eral ad eaput ejus fixa, el scy- minum, et non respondit ei. Qiiresivit autem Saul
    phum aqua?, qui eral ad capul ejns , sustnlit. Dor- pyilionissam, qurjesuscitaret illi Samnelem, stalim-
    mienlibus cunctis egiessus de casiris, iransivit in que suscitatus ait ad enm : Quare tpquieiasti me ut
    cacumine montis. Qnid ergo est hoc? Persequibantur suscilater? etca-lera. Qurjerilursecundum hisloriam,
    namque Clirislum Juda?i, sed perseqnendo dormie- uirnni pythonissa ipsum prophefam de inferno evo-
    fjant, qmri non viiMlabanicorde : dtirilia enim cordis caverit, an aliqnam imaginariam illusiorieni fallacia
    obdonnilio esi. Dorniiuni in vitam veterein, non dsemonum fictani. De qua qii;cstione beairjeniemoriae
    evigilani in nnvam. Venit Cliristus, non eos occidit, T>Aiigustinus Meiiioianensi episcopo Siiiiplici.irio i(a
    sed tulii abeis scyphum ai|ua?, id est, graiiani legis; seripsii. Inquiris, inquam, iilrum spiritusimmundus,
    tul>t el (ceptriiin regale, regni scilicel polestaiem, qui erat in pythoriissa, pntnerit agere nt Samuel a
    quam pro magno hahebant, et unde se protegebant Saule videreiur. et loquereiur cnm eo : sed rinilto
    lempnraliler, et quam adversus Deum per incredu- majoris miraciili est, quod ipse Satanas princeps
    liiatem gerebant. Deindeviclor nosler David de ca- immiindoriim spirituiiin poniit loqui crim Dco, et
    stris eorum regressus, transcendit in altilndinem peleie lentandura Job justissinium virtini, qtii etiam
    moniis coeloruni. aposmlos leiiiandos peiiit. Aiilsi hoc ideo non habet
    XXVIII. Deprwlio David in Amalech. Cap. xxvii. difficilem qi)a?siionem,quia pcr qqam voluerit crea-
    — loierea fugiens David dum pergerei ad Aehis turam, cui voluerit creatura?, ubique pra^sensveritas
    regem Pbilisiinoruni, in prrjeliuinadversus Israel in- loquiliir, nec propterea magni mcriti est, cui loqui-
    surrexerunt Amalechiirje, et irrueruiit in Sicelech, lur Deus : iuteresl enini quid lqquiiur, quia el ini-
    siici-edemes eam, ei capiivantes oronia qua? erant perator cum muliis innoccniibus npn loquitur, qtii-
    David et puerorum cjos. Reversus ergo David ad bus providentissime consulil ad saTuiem : et cum
    persequendos Ainalecbitas, invenit iEgypiium pue- muliis nocentibus loquitur, quos jubet interfici. Si
    rum lassesceniem, quem Atnalechiia? a-groturn in ergo propterea hinc nulla qua?stio est, nnlla slt
    itinere re iqiieram. llnnc auiem Davidinventum cibo qurcsiio quotnodo etiam inimundus spiritus ciiin aiij-
    reficil, ducem sui itineris fec.it: sicque Amalechitas ma sancti viri loqui potuerit: omriibus enim sanctis
    perseqiiitur, epulantesque reperit, et fimditus ex- Deus creaior et saiictificatpr longe iitique major est.
    stinguit. Qnid esi quod jEgyptins Amalechila puer Quod si hoc movet, quod licueiit roaligno spiriiui
    in itinere lassains residet. ni-i qtiod amator ptaesen- C excitare aniioam jnsti, et' laniqiiaiu de abdilis mor-
    tis sivcnli, percaii sui iiigrediue operins, srjepeabi luorum recepiaciilis revpcare, nonne magis miran-
    eodem sieculo infirmtis despectusque reliiiqiiitur, ut; dum , quod Saianas ipsura Dominum assumpsit, el
    cum eo nequaquam cnrrere valeat, sed fracius ad- constituit supet pinnam templi (Mqlth. iv)? Qtjolibet
    versiiate lorpescar' IJos ergo eligit Deus, quos de- enim roodo fecerit hoc ille, ei modus quo Sanuieli
    spicil mundus, quia plerumque ipsa despeciio lio- factum est, ui excilaretur, similiter iaiet, nisi forte
    niiiniii revocat ad semeiipsum : is enim qui palrem quis dixerit laciliorem ftiisse diabolo liceiitiam ad
    reliqnil, et partem subsiantia?, quani perceperat, DoiiTniumvivum, undevoluit, assumendiim, et ubi
    proiiige expcndii, posiquam esnrire ccepil, in se re- yolnit ciinslitneridiim, quam ad Samuelis defuncii
    verstts ibxit. Quam multi mercenuriipatris mei abun- spiriiiim a suis sedihus excitandum. Qiiod si illud in
    dant panibus (Luc. xvj! Longe quippe a se rccesse- Evangelio nos ideo non periurbat," quia Dominus
    rat, quando peccavit : ef, si non esurissel, in se mi- voluii aiqur permisit, nulla diminutione sute potesta-
    nime ledissei. Qoi posiquam teirenis rebus indiguit, tis el diviniiaiis id fieri, sicut ab ipsis Judrxis, quam-
    lune cgitare <cepil, qmd de spirilalibns amisil. In- . qiiam pervcrsis atque immundis, et facta diaboli fa-
    lirmi quiqtte ati|tie in boc miindo despecti, plerum- cientibus, ei leneri se et yinciri et illudi et crucifigi
    que lanio celerius voccra Dei audiunt, qiianio et in aique interdci passus est: non est absufdum eredere
    ln.c ii.unilo non habent ubi delectentur. Quod bene ex aliqua dispensatipne divina?voluntatis permissura.
    jam dicti'S Aiiialechitariim puer ille desiguat, quii fuisse, ut non invitiis nec dominante aique subju-
    Amalecliitispirjedaniihusaiqne currentibus a?ger re- gante magica ppleniia, sed volens atque obtemperans
    niansii in via, fanie sitique aruit, queni lamen David[ TVoccultfje dispensationi Dei, qjia? PyihonissanV illaijd
    invenii, ei cilnim poiumque pruebuit, qui illico con- et Saniueleni latebat, consentiret spiritus propheias
    valesiens dnx DavM facius esl, convivanles Amale- sancti se osiendi aspectibus regis, divina eum sen-
    c.hiias repeiii, ei cos qui se debilem reliqueranl,, ieniia percusstirus. Cur enim aiiima boni hpminis a
    cummagna foriitiidineprostravit. Amalechilsequippes inalis vivis evqcata, si vciierit, amittere viijeatur dj-
    popiilus lamliens vocatur. Et quid per lambeiitemi gniiaieiii snam , cuin vivi plei^umqueboni^vocati ad
    populum, nisi mens ssecularis, designatur? qua? ter- malos veniaut, e.t agani cuni eis, quod officium po-
    rena cuncia amhiendo quasi lambit, dtim solis tem- stulat aquilatis, servaio atque inconcussp decore
    pnralibus deleciattir : «jiiasi enim popultts lambensi virtutis sua;, et illofuni viiiispro rcrum pra;sentium
    prrjedamfacit, dnm lerrena diligenles lucra clealienisi vel usu vel necessitate traciatis? quaraqiiaijiin hoc
    daninis congregant. Sed puer iEgyptius a>gerin yiai facio pofcst esse alius faci,lior"exiius, e't expeditior
    relinquitur, quia peccator qtiisque durii inliimari abi intelleclus, ut non vere gpifiturh Samuelis excilatum
    l.ujiis niuiidi stalu coeperit, mox sacuiaribus roeriti- a requie sua credamiis, sed aliquod phantasma et
    bus in despectnm venil. Quem tameii David invenii,, imaginariam illusionem diaboli ihachinatioriibus fa-
    ciqne cihum et potum prrebuil, quia manu fortis> ciam : qunm propterea Scriptura nomine Samuelis
    Doniinus abjecta mimdi non despicit, et plcrunitjues appellat, quia solent imagines earum rerum nomini-
    eos qui mundum sequi minimc valcnt, quasi iu viai bus appellari, quarum imagines sunt': sicul oniiiia
    remanent, ad amoris sui gratiam convertit, eisquei qua?pinguntur alque finguntur, ex aliqua partc ma-
    Verbi sui cibura porrigil, et quasi duces sibi in viai teria? mefalli aut ligni, vel cujusque rei apla? ad
    1079 AO OPERA S. EUCBERH APPENDIX. 1080
    opera hujusmodi, qua-que ctiam videntur et in som- A ne inqiiisitionibus diligentioribns prrcscrib.imus, sed
    nis, et oinnes fere imagines earum rerum, qnarum lamen poiius exisliriiemus tale aliquid factum mali-
    irongincs siint, appeilari nominibus solent. Quis gno spirilu pytbonissa? illius ministcrio, qnaindiu
    enim est qiii homineiri picium dubiiet yocare lionii- nobis aliquid amplius cxcogiiare, atque explicare
    nsm, qiiatidoqnidemet siiigulortimquorumque pictu- iion datnr.
    rara cnm aspicimus, proprie inciincianier qua:que XXX. De cwde Squlis. Cap. xxvm. — Igiiur ex-
    iioiniiia adliibenius velot ciim, intueoles tabulam atit orto praclioperciisscritnt Philistha-i Urael plaga n<a-
    parietein, dtcimus, ille Cicro csi, illc Salltistitis, ille gna, morliiu-qne esl Satil, cl Jonatbns lilius ejtts.
    Acbilles, ille llector; Ii.ocflumen Simois, illa Roma, Evadens nutem qitidam, venil ad David in Siccleib,
    eiiin aliud nibil sint quam pietrn imagines. Unile et niintiavit David rVlagammagnaro qii:i>facta est in
    Cberubin, cum sint coele-iiespoiesiate.s, licta?lanien populo, insupcr ctiam mcnticndo addidit, iptod ilie
    ex meiallo, quod impCravii Deus super arcam lesta- percussisset Saul. Al Daviil chriMum Dotninivindi-
    menti, magiia? rei signticanda; giatia, nou aliud cans, jussil enm occidi. Et planxit David planctum
    qiiain Cbertibin illai qttoque efligies vociiantur. Iiem hujiiscemodisuper Squl et super Jonaihnn filitimejus,
    quisquis videt somnium, tion dicit vidi imaginem el prwcepit ut docerent filios .htda, sicttl scriiititiuesl
    Augusiini aut Simpliciani, sed vi.li Aogusiiiiumaut in libro justorum. IIoc ideo fccit, nl quia Philisirros
    Siiiiplicianuin, rmii eo lcmpore, quo tale aliquid vi- sagitiariis abundare jam noverai, nnde ei S.ui maxi-
    dit, nns ignorarcmus : usqne adeo mjnifestiim cst me horum ictibus perieral, caindein bell.ntdi ariein
    iion ipsos homines, sed irnagines videri. Et Pharao et sui inililcs ad revinrendos eos disccrcni. Quod
    se spicas dixit vidisse in somnis, et boves, non spi- n vero sequilur, sicttt \scripiuin esl in libro Juslorum,
    caruin ::ut Iioiim imagiues. Si ergo liquido conslat ipsum librum hodie fiusquam, ueque apud ip^os Ile-
    norainibus eoriim quorum imngines sunl, easdem brrjeos inveniri posse asscverant, sicut nec librum
    imagines appellari, non mirum est quod Scriptura Bellorum Domini, cnjus in libro Numerorum menlio
    dicif Samuelem visum, etiam si lorle imago Samuelis est, neque carmina Salorannis, neque disptitntiones
    ' apparuit machinamenlo ejus qui transfigural se in ejus sapientissimas de lignorum natura herbaruinque
    angelum Iticis,et ministrossuos velul mintstrosjustitiw omniuin, itemque jumeniorum, volucrum, repiiliuui
    (II Cor, xi). Jam vero si illud movei, quomodo a et pisciufn : vel quod in libro Dierum dicilur, reliqua
    maligno spiritn Saul vera prredicta sini, potest et vero operum Salnmonis prionim et novissimoruui
    illud mirum videri, quomoilo dremones agnoverunt scripia sunt in verbis Naibam pro|.heta-, ei AbireSa-
    Cliiistum, quem Judrjeinon agnoscebanl : cum enim lonitis, in visione qubque Addo videnlis contra (lie-
    vult Deus etiam per inlimos supremosque spirilus roboam filium Nabath : et mulia hujusmodi volumi-
    aliquem cognoscere, tcmporalia dumtaxat atque ad na, qua? Scriptura quidem prohat, sed bodie consiat
    islam roorialiialcm perlinentia, facile est et non in- non esse : vasiata naraque a Chaltlxis Juda?a, ctiam
    congruum, ut omnipotens et juslus ad eorum pcenam, bibliotheca anliquitus cougrcgata inter alias provin-
    quibus ista prajdicuntur, ul innlum qund imminel eis cia?opes hostili est igne consumpla, ex qua pauci tjui
    aniequam veniat, pra?nosceiido palianlur, occulto nunc in sancla Scripfura conlinenlur libri, postmo-
    appnratu roinistrorum suorum eliam spiritibus tali- durn Esdra? pontilicis ct proi>heirjesunt indnsiria re-
    bus aliquid divinationis impartiai, ut quud audiunt siauraii : unde scripfnm est de eo : AscenditEsdros
    ab nngelis, denimtienl bominibus. Tanlnm aiitem de Babylone,el ipse scriba veloxin lepeMoysi(I Esdr.
    auditint, qu.inttmi omnium Dominus atque modera- C vii), velox videlicei, quod promplio.js Iiiteraruin li-
    tor vel jubet vel sinit. Unde ctiam spirittis pyihoni- guras, quam eatenus Hebnei hahebant, reperit; et
    cus in Actibus Apostolorum attestatus Paulo aposto- in epistola regis Persarum Artaxerxis : Esdrwsacer-
    lo (Act. xvi), evangelizare est conatus. Miseentla- doti scribm legis Dei cwli doctissimo, sttltts. Montat
    men isti fallacias, el verum quod nosse poiueinnt, Gelboe, nec rores, nec pluvia venianl super vos, neque
    iion docendi magis quam decipiendi line prrjenun- sint agri primitiarum, qttia ibi abjeclus est cltjpeus
    tiant : ct forte hocest ciim illa imago Samuclis Sau- forlium, cltjpeus Saut, quasi non esset unclus oleo.
    lem prrjnilicarelmoriturum, dixit etiam secum futu- Scire dehes quia veraeiter San), qui post uuctionem
    rum, qund utique falsumest. Magnoquippe inlervallo sancti chrismatis, a quo el Christits Domini vocatus
    post morlem separari bonos a malis in Evangelio est, occidi meruit, raortem veri Christi, quani sine
    (Luc. IX) legimus; cum Dominus inler superbum culpa subire dignatus esl, insinuat montcs quoqite
    illum divitem, cum jam apud inferos tormenta pate- Gelboe, in quibus interiit, superbos Judaica? plebis
    retur, et illum qui ad ejus januam ulcerosus jacebat conatus qiiibus conlra .Ttictoremvita?rebellabanl, in-
    jam in requie consliliitiis, niagnum chaos inierjectum" siniiant. Unde bene Gelboe Volutatio sive D.ciirsus
    esse testaiur. Ant si propterea Samucl Sauli dixit, interpretatur; volulaliantur enim in sorde peccato-
    Mecumeris, ut non ad aequalitatem felicitatis, sed ad rum, juxta illud proverhium, Et suslola in votutabro
    parem condilionem mortis releratnr, ul uterque ho- luti (11Pctr. n); alque a rectiludine vita?salularis
    nio fuerit, et uterque mori potuerii, jainque mortuus, aberranies, jam jamque ad inferiora, boc cst, hujus
    mortem vivn prrenuniiabat : perspictt quantiim opi- sa?culidesideria infima decurrebant, ob qnoriim de-
    nor priidentia tua , secundum utruraqne intellectum TJsiderium regem cceli ct terrre in moriem tradere non
    liabere exitum jam lectionem, qure non sit conira dubilabant: propter quod eis meriio optaturne ro-
    iideni : nisi forte profundiore et perplexiore inquisi- rem de ccelo pluviamvesuscipianl; quod bodie rebus
    tione, qua? vet virium mearum, vel temporis excedit ipsis videmns expleluin, in eo qnod illos gralia coe-
    angustias, inveniatur ad liqiiiduni, vel posse vel non leslis desercns ad ptebem gentium tr.tiislata est.
    posse animain humanam. cum ex hac viia migrave-- Quod eiiam Isaias sub figura viuca: fuiurtim illis ex
    rit, magicis carminibus evocatam, vivorum apparere persona Domiui comniinaius csi, dicens, Et nubibus
    conspectibus, eliam corporis lineamenla gesiantem, mandabo, ne pluant super eam imbrem (Isa. v). Quod
    VInon solura videri valeat, sed el agnnsci; et si po- est aperte dicere, Et apostolis atque apostolicis viris
    lest, utium eiiam jusii anima non quidem cogatur omnibus maudaho ne iilis ultra verbum vila? pra>di-
    magicis, sed dignetur ostendi, occullioribus imperiis ceni, scd irrigalione verbi cceleslis, quod a se pro-
    summa? legis obtemperans : ut si fieri non posse cla- tervi repuleruut, indignos in sua sterilitate vacuos,
    ruerit, non uterque sensus in hujus scripiura? tracta- ac perpetuo igni comburendos relinquant. De quihus
    tione atque expositionc admittalur, sed iilo excluso et bcnedicilur, ttt agti primiiiarum esse non possint.
    iinaginario, simulalio Samuelis diabolico ritu facta Superbrjr?quippe Hebiafeorummentes primitivos fru-
    intelligalur. Sed quoniam sive illutl ficri possit, sive clus non lerunt, quia in Redcmpioris adventu ex
    non possit, tamen fallacia Saianre, atqtie imaginum parle raaxima in perfidia remanentes, primordia fidei
    i<imulaiidarumcallida opcratio decipiendis humanis sequi noluerunt. Sancta nainque Ecclesia in primiliis
    sensibus multilormis invigilat, pedetenlim quidem suis multitudine gentiura fecundata, yix in niundi
    1081 COMMENTARIIIN LIBHOSREGUM. LIB.II. 1082
    line Judseos, quos invenerit, suscipit; ei extrema A scelcrein bononccipienduminterprelanliir; alioquin
    De qui- si IIOIIper bona innlum, ei bona per malum signifi-
    colligens. eos quasi reliquias frugum ponil. numerus
    bns nimirum reliqniis Isaias dicit: Si [uerit cari possenl, nuiiiquam licerct nigrn alranicnlo uo-
    fiiiorwn Isruel qunsi arena maris, reliqniw salvmfient nien Dei, sed seinp<T Inci.lo auro deheret scribi:
    {Isa. IX; Rom. ix). Possunt tamcn idcirco Gelboe quia Deuslux est, el tenebrmin eo non tunt ullw; nec
    nionics ore propheta? maledici, ut dum fritctnsexa- rursum io liiulis psalmorum nomen Ab-nlon et tioeh
    rescens e lerra non orilur, posscssores tcrra? sierili- liominuin reprohorum ininio fulgcnie, sed s»lo alra-
    talis tlamno ferianlur, quatcims ipsi malediciionis menio deberel scribi. Sicut ergo in paginis librorum
    senientiam accipiant, qui npud se moriem regis quovis colore el mala possunt et bona absque ulla
    snstipere iniqtiitate sua exigente mertiissent. Nec reprebensione fignrari, ita et in parte significaiio-
    libi ahsurdnin videri debet, ut imala reproboritm num per qurjclibethnrninnmgesla, et bona rectissime
    acla boni ali>|uidsigoilicent, .itil rurstim bona justo- et mala possunl cxprimi; quamvis et inulto stepiiis
    rum opera in contraria significatione ponaolur. l.ege contiugat, et multo dulcius audiatur, bona per bona,
    Mornliasancii pap;ieGregorii, nbi exposuil qnomodo et mala (igurnri per mala. Siciil auiem in piclura
    beaius Job maledixit diei suo diceos . Pereat dies in parieium neque obsciirum yEihiopemcandido, neque
    qua natus sum, etc. (Job m), et vidcbis quia u^ita- candidi corporis sive capilli Saxonem atramentn de-
    lissimuinest in Scripturis, ul et bona in inalorum cel depiugi, ita in relributione ineriloruiii juxta
    significalioiie nccipianiur, et c cnuverso. Denique suum quUque opusreripiei, elqualis erit ac.lu, talis
    UTianifidelissimumDavid regis militem, a,c piissima ctiaro VIIIMapparebit in judicio ; neque oninino ad
    alque innocentissima ejus opera vel dicia in mala rem, quid q<tisquefiguratit, sed quid egerit, perli-
    significatione,etecontraipsiim David in niaximosuo B nebit.

    LIBER SECUNDUS.

    Promissiones Dei, qiia? faclre sunt ad Ahraham, cundum cnrnem. nique ibi non solum tenendo ac
    cujus seroiniel gentem Israelilicam secunditm car- possidendo civitatcs adversariornm , verum eliam
    neiu, et omnes gentes deberi secundum fidem, Deo reges habeiido rcgnare jam rceperai, implelis de ipso
    pollicenie, didicimns, qticmadmoilinn complinniur, populo proraissionibusDei mngna jam ex parte, non
    per ordinem lemporum procurrens Dei civiins indi- solum qua? tribus illis palribus. Abrabam, Isaac, et
    cavit. Quoniamergo superioris libri usque ad regnnm Jacob, el qurecurr.qneali:e icmporibuseorum, verum
    David facius est (inis, niinc.ab eodem regno, quan- eiiam qua? per ipsum Mosen, pcrquempopulus idem
    tum suscepto operi suffircre videatur, crelera qua? de servitnte jEgyptia est liheiatns, et per quem cuu-
    sequunlur attinginins. Hoc itaque lempus ex quo -an- cta pra?terita revelata sunt lemporibus ejus. cum
    ctus Samuel prophelare ccepit, et deiuceps donec populum per eremuin ducerei, lactrjpfuerant. Neque
    populus Israel captivus in Babyloniam ducereiur, aiuem per insignem ducem Jesum Nave per quera
    aique inde seeundnm sancli Jeremia? propheiiam, « popnlus ille in promissionis indnctus est terram,
    post scptungima annos reversis Israelitis doinus Dei expugnatisque gentihus enm duodecim tribubus, qui-
    inslauraretur, lotum lempus est prophetarum, quam- bus jusserat Dens, divisit. el moitniis cst; neque
    vis enim, et ipsum Noe palriarcham, in cujus cliebus post utliiinlanlo tempore judicem impleta fuerat pro-
    diluvio universa terra delela est, et alios snpra et missio Dei de terra Chaiiaao, a quodam flumine
    infra usque ad boc temptts qno reges in Dei populo .rEgypiiusque ad fliimen magnum Euphraiem ; nec
    esse coepertmt,propierquaidam per eos ftitnra, sive tamen adhuc proplieiabaiur fuiurum, sed ex«pecla-
    quoquo modo significata, sive pra?dicata, qna?perti- batur iniplendum. Iinpleium esl nutem per David et
    nerent ad civilatem Dei regnumque cceloruni, non ejns liliiiin Salomoiiein, cujus regnnm tnnto quanto
    immerito possumus appellare prophetas, pr.Tsertim promissum fuerat, spalio dilalaltim est: universos
    qtiia nonnullos eorum expressius legimus niiucnpa- qnippe illos subdiilcruiit, tributariosque fecerunt.
    tos, sicut Abraham, sicui Moyscn; lamen dies pro- Sic igiiur in terra promissionis secundum carnem,
    pheiarum prrecipuemaximeque ii dicti sunt, ex quo hoc est, in ierraChanaan,sub regihussemen Abraha?
    coDpitpropheiare Samuel, qni et Sanlem prius, et fuerat consiituium, ut nibil inde superesset, quo.
    eo reprobato, ipsnm David Deo prrccipien:e unxit in terrena illa promis-ioDei non compleretnr; nisi ut
    regem, de cujus stirpe caiteri procedereni, quousque in eadem terra. qtiantiim ad prosperitaiem atlinet
    illos succedcre sic oporterei. Quoeigittir a propheiis temporalera, posieritatis successioimm inconcusso
    sint prrcdicta de Christo, cum moriendo decedenti- statu usqtie ad mortalis htijus sxculi terminum gens
    bus, et nasccndosuccedentibussuis membris civitas permamrel Hebrrea, si Doniiui Dei sui legibus obe-
    Dei per ista curreret tempora, si omnia velim com- diret, sed quoniam Deus noveral hoc eam non esse
    memorare, in immensum pergiittr : primumquia ipsa D facturam, usus cst ejus etiam temporalibus poeuisad
    Scripiura qua?per ordinem reges eorumque facla et exercendos iu ea paucos fidclcs suos, et ado.oncndos
    evenla disserensvidetur tamquani historicadiligentia qui postea fnturi erant in omnibus gentibus, quod
    rehus gestis occupaia esse narrandis, si adjiivanle cos admoneri oportcbat, in quibus alteram promis-
    Dei Spiritu consideraia tractetur, vel magis velcerte sionem revelalo novoTestamento per incarnalionem
    non rainus pramunliandis futuris quam praterilis Cbrisli fucrat impleiurus. Qtiocircasicut orncula illa
    enunliandis invenietur inlenta; et hoc perscrutando divina ad Abraham, Isaac el Jacob, et qiia?cumque
    indagare ac disserendo monstrare, quam sit opero- alia signa vel dicia propbelica in sacris lilleris \,ix-
    sum atque prolixum,elquam muliisindigent volnmi- cedcntibus facta sunt; ita etiam catera? ab isto re-
    nibtis, quis ignorat, quihrec velmediocruer cogital? gum tempore prophefia?partimpcrtineni ad geniem
    Deinde quia ea ipsa qua?ad prophctiam non ambigi- carnis Abrahre, partim vero ad senien illud ejns, in
    lur perlinere, ita snnt multa de CbiTstoregnoquecce- quo henedicentur oroues genles cobrcredes Cbristi
    lorttiTi,qnre civitas Dei est, ut ad hoc aperiendura per Tesiainentum novnm", ad possidendum vitam
    major sit disputatio necessaria, quam hujus operis xternam regnumque coelorum. Partim ergo ad an-
    modus Oagitat, proinde ita, si potuero, siylum mo- cillam qua? in scrvitute gencrat, id est, lerrenam
    derabo meum, ut huic operi in Dei voluniate per- Hiertisalera, qua? servitcum filiis suis; pariim vero
    agendo, nec ea qua?supersunt dicam, necea qua?sa- ad liberam civiiatem Dei, id esi, vernm llicrusalem
    lis sunt prrjelermiliam.Erat igitnr jam in lerra pro- fjclernauiin ccelis, ciijus filii omnes secundum Dcum
    missionis semen Abraha?, id est, populus Israel se- vivenles percgriuantur in tcrris. Sed tuiit in eis
    f053 AD OPERA S. EUCHERH APPENDIX. 1084
    : quredam qua? ad ulramque pertinere intelliganiur, A Nequaquam verofnisboseth iste niorii succumberet,
    ad anci.lfamprpprip, ad liber#.m (igui-aie. Tripartka si noo ad higressum domus mulierem, id est, ad
    jtaVue reperiuiitur prophetarujii eloquia. Siquidem ineniis adiium niollem cusfodiam deputassel. Fortis
    aliq;a s.U»)ai) lerren.aiii lliefusaleii! specia.iitja, a.ii— namque vigilqilesensus pra?conicordis foribus debet,
    qiia ad ^cjcpjesi.em,
    '"' rirjiiiinliaad uiraipqoe. queni nec iii'gligeiiti:e somnus opprimal, nec error
    \y DpprtcfignePttvid. £ap. H.->-fosi moriem Saul, ignorantia? fallat; iinde et bene tlisboselh appetlaius
    yeperjiniviri Ju a, et unxerunt Dayidin Hebron, ut est, qni cuslode] femina hostium gladiis nudalur.
    regiwhetsuper du.miiinJqdg, Et nitniiatiitn esl David Hisbiiselb quippe Vir confusionis dicifur ; vir aittem
    g\ipd viri Jqbes Qqladd sepeimenl Sqitt, Misit trgo confusioi.isesi, qui forti menliscustodia munitus non
    Pdvid. nijnt}dsqi virps Jphes Gutqad, dixilque ad eos: est: quia dtim virtutes se agere exi-lnnni, snbin-
    Benedicii vos Domino, giiig [ecistis misericordiam Jranlin vitia nestiemcm necant. Tota igitnr vir-
    hqribcitm dptqino veslro Satd, et sepelistis euni. Et lute inuiiiendus esi adilus nienlis, ne quando eam
    riitticretrifrrietguidem vqbispominus niisericordi.qmel insidimies bostes penetrent foramine neglecla? co-
    ptrtlqfem, Ctir ergo jsli qui Saiilem e( ejus fiTium giiat:onis.
    sepelieruiil,' miseripprdiani feci.sse ilieiintiir, et ob IV. De adducta arca perDavid. Cap. vj. —Con-
    liiip a rege pibbenedicuntur, nisi.quiabene afficiun- gregavit autem David omnes electos ex Israel trtginla
    tur corda iniseranliiim, qiiandoeoniloleiil monuorum mitlia. Surrexit ilaque el abiit, et universus pnpttlus
    £prpqfibus alienis, qua? illo affectu, quo iiemo car- qui erat cum eo d'eviris Juda, ut adducetent utcam
    neio siiaiii umquam odio babiiil, vol.iinlfieri post Dei tuper qua invocatumesl nomen Dominiexercituum,
    rnoriem siiam corporibus suis; ei quorj sibi exhiberi n sedettlecherubinsiipeream. Congregavit Davidoiiuies
    yoiuiit, qnaiido sensuri non sunt, aliis non sentien- eleciosex Israel triginla millia, qttia D.iininus Eccle->
    tibiis curant exhibere dum senliunt. siain primitivam ex I-rael insiiluii, non qnidem om-
    II. Isbosethi in regem unctio seditionem pegeril. nem Isr.ael, sed el^ctos quo.squesibi consocians; non
    Cap. III. — David uiiclo super domum Juda rege, enim omnes,qttiexlsrael, iisunt Israelilw; sedfilii pro-
    Abner (ilius Ner, Hisboseth iiliiim Saol regem con- missidnisdeputanlur in semine (Rom. ix). Qin Irigiula
    stiltiil super universum Israel. Egressusque eslAbner riiilIiafiiisserererutiiur,idest(ldei,operis, etspeilirmi-
    fititts Ner, cum pueris Hisboselh, de castris in Gabgpn. tate perfecti; triaienim propter conlessionem sancta?
    Porro Joab filius Sarviw cum pueris David egressi de Trinitalis ad fideiii perlineni, decem propter decalo-
    Hebron, cpncitqveruntbettumjyxta piscinamGabapn, gura legis opera, mille propter sui perfectionem ad
    etpersequebqtur Asqhet Abner. Locutusest Abifjerad spem vita? aMernx, qua superius aliquid non est,
    Asphelditens, Recede, ngli tne sequi, ne cqmpeitqr sicut nunicro inillenario major nulliis esl; si cnira
    corifoderete in lerrq. Qui contempsil, el nolail decli- decem inillia, si iriginla millia , si etiam millc millia
    nare. Percussil ergo eum Abner dversa hasta in itt- dixeris, non ipsum mille numerando transcendendo,
    guine, et transfpdil etini, et morluus esl. CujusA.sriliel sed per se ve.lper minnres ntimeros srepius ducettdo
    lypiiiii lenuit, rjisi eorurn quns yeheraeuter arripiens miilliplicas. Tria eigo perdecem multiplica, ne fides
    furor, in praBC,eps clucit, <\'i<i.n.eodemfuroris impetu sineoperibus moriua sit. Iiem iriginta per mille mul-
    lanto cairius declinaiiiii sjunt, qnanio et insanius ra- tiplica, ut fides .qua?per dilectioiicin operattir, non
    piuniiir. Unde pt Abrier, qui serirjpne noslrq Patris alihi quani in ccslis ntributionem speret. Eleiti igi-
    lucerna dicitur, fngit, quia doctoruiii lingua qua? su- fur ex Israel, populos recte credentes, operautes,
    jierniim Dei Iiinien imlicat, cuai per abrupla furoris C sperames iiisinuani. Viri anleni Juda qui erani cura
    inenietn cujuspjam ferri cpnjspicit, cuinque contra David, ipsos popu|cs et doctores, qui lalerj Cbristi
    irascentein dissimulat verborum jacula reddere, quasi lamiJiarius adhrerebarit, indicant; qunutroque
    quasi pcrsequentem hpn vult ferire. Sed cum iracundi sfipattis exercilu, Doniiui arcaiu adducere, id est,
    liulla consideratione se niiligani, quasi Asabel per- Ecflesinm dilalare, el iu eorura qui non crediderunt
    se jui et iiisaijire npn cessat', necesse est ut ii qpi fu- cprdibus inserere gaudet. Imponitur autem ruca
    reuies reprimere conanfur, nequaquara se in furore plaustro novp, ut novi Te^tamenli gratia renovatis in
    erignit, sed quidqiiid esl tranquilliiatis ostendant; baptismo menlibtis inliiudaliir, vitiumqne novum
    qurjcdim ynrb subiiiiier proferaiil. iu quibus ex obli- novis ulribiis mandetur. Eral quidem prius arca in
    qiio fiiren!is animum pimgant. Unde ef Abner cum dpmo Amminadab, qoi eral in Gabaa; quia eadem
    cooira persequentem subsistii, non eum recia, sed qua? niinc prrrdicatnr Ecclesia? fides, et ante incar-
    aversa hasta transfnravii. Ex mucrone qnippe percu- naiionis Dominica?tempus (lorebat in bis qui pa-
    tere, est impetu aperlrjeincrepationis obviare; aversa triarcbarum prophetarumque suut devotionem se-
    vcro basia per.-eqiienlpin ferire, est furenteiu iran- cuii. Amminadab enim, qui inierpretalur Paier inens
    quille ex <inilnjsda111l.ingere. et qnnsi parcendo su- sponlaneus, vel Ahrabam pnirem fidei, vel Moysen
    periire. Asaiiel auieni proiinus occubtiit, quia pom- legislalorem signifieal, qtiiuterque it: Gabaarusiodit
    moi;e meoieS clum parci sibi seniiuiit, et tainen re- arcam, quia sul.lnni virtutis cxetnplo credentittra
    spoiisoriini ratioue iii iniimis siib lianqiiillilate tan- peciora nritiit. Unde et Gabaa Collis inlerpreiator,
    gunliir, ab eo quod s"perexerani, statim cadont. Qui qui est locusiu ciyiiate Cariatbiarim. Allala ergo fo-
    ergo a feryons sui impetu sub lenitalis percussicne T»ris arca, ludebat Dqvid el omnis hrael coram Domino
    rc>ilitirit, qiiasi sine ferro iiioruintiir. diversis musicoruin generibus: qtiia mox incliointe
    ni.Bi.haha et Rechab, miljtum prpefedi, Isboseth nova: gratia?pra?t;onio, Domiuus ad exhibeiidas Deo
    dorniienten cmdtint- Cap. iv. -r- IgiiHr penienlesfilii palri JaiiiJ.s bumiiitatis omnes inviiat dicens, Qui
    Remop, Biroihiim, ei Rethqb, et Bahqna, ingtessi mihi ministral, rite^equaittr (Joan- xn); alii dando per
    sutit ferventedie, in dpmnm Risbgselli,qui dormiebat Spiritum sermonem.scienliw, aliigenera linguarum, alii
    suprq stratuni sttum meridie. Ingressi suni aulein do- gratiam curaiionmn, etc. (I Cor. xn). Sed his aique
    inuni, el osliaria domus purgqns trilitutn gbdprmivit; hiijiisinodicbarisniatiim gcneribus progredienlearca,
    assumentesspicqs trifict tqienler ingressi sunl, etper- id est, crescente Ecclesia primitiva, ventum est ad
    cusserunt eum in inguitte. Osiiaria triticum purgat, areatn JVaor,id est1,aream pra?paratara, gentium vi-
    ciim nieiitis' custofiia discerneudo virtules a yitiis deliceiEcclesiam fidei veritaieconsecrandam; dcqua
    separat. Qiis?si obdorroierit, in.niortem proprii Do- Joaniies ait, Etpermundabit aream suam (Matllt. 111).
    roiiii iosi.liaiores admitiil, quia cuni discrctionis sol- lbi sacerdos qui arcam incautius, quasi corrJgendo
    Jicitudo cessayerii, ad intcrliciendum aniiiiuin roali- tetigit, mox a Dominopercussus, occubuit: quia Ju-
    gnis spiritibus iter pandit. Qui ingressi spicas lol- daeorum populus dum geniibus invidet, saluiis se
    lunl,, qtiia moxbonarum cogitationumgermina aiife- munere privat, diimque lefem vult Evangelio mi-
    runl; alqne iji iuguiue feriunt, quia yirtniem cordis scere, utriiisquesibi gratiam lollit. El tenuh, inquit,
    deie.ciatione caruis pccidunt. ln inguine quippe fe- eam, quoniamcalci\rabant boves.Boves quippe calci-
    rire, est vitam meiifis carnis deleclatione perforare. trareesl, praidicatores Evangelii liberius circa fidem
    ,08S COMMENTARII IN LIBROSREGUM.LIB. H. 4086
    agere, neqne secundumconsuetudinem legis ingredj, A. bqptisma,unus Deuset paier omninm.Aliter ha?cmu-
    sed sabbata, neomenias, circumcisionemvictimasque nera lideles accipiunt, quando uiiiis panis, et tinntn
    spiritaliler interpretari. Quos velul errantes corrigere corpus multi sumusin Cltristo, et snrjr:carnis singiili
    leiitatmnl, qui descendentes de Judap.adocebant frar lasciviamcasiigantes, ac servittni snbjicientes, Spirir
    tres, qtiu nisi rirctinicidnminisecundummoremMoysi, lus sancti igne decoqiiiint, nccnon ct frticinsoreium
    non poiestissalvi fieri(Act. xv); et dequibusjacobns bonorum nleo misericordiu'pinguissimoscompassione
    nd P.inluin, Vides,inqiiit, fraler, quol millia sunt itt provimi fervere faciunt. Ai conlra lilia Saul frusira
    Judwtiqui crediderunt, et omneswmulatoressttnl legis cubiciilum regis ingressa, inilliis concepli seminis
    (Act. xxt)? Ob causam igitur sacerdotis occisi, noluii fettis datur, qnia qni verbnm Dci aure lenus perci-
    David ad se diverleie arcain Doroiiiiin civitaieiuDa- pitini, absqti:' boni operis prolediem perpetti?emortis
    vid, sed diycrtit eam in domo Obetedom Geihtfi, exspeciant. In hac bisloria beati rcgis et p.ophetrje
    quia respueiiiibus verbuin Jutleis, ne amplius andita David, qna arcam Dei adduxisse narrainr, moraliter
    et nmi su^cepla pra'dicatio noceret, apostoli ab eis humiliiiisapprobata, superbia damnaia, ei temcrilas
    ablati el ad getiles imT.uendasrnissi snnl. Unde et vindicaia nionstratur, qnia et ipse David coram arca
    loctis nre.r Naor, qu;r genlium fidem tiomini grntia? Doiiiinihumiliier saltando non erubuii, mox prnmis-
    prreparatamdemonstrat; Percussio Oza nuocupatitr, sionem filii Dei ex sua stirpe nascituri suscipere pro-
    vi.lelc<'iqiiia illorum delicto satus gentibus advenif. meruit; ei conjunx, qiia?earadem illius bumilitaiem
    Obeiedom nnmqueinterpretaitir Servieos homo; ille despexit, ejus seminc feciindarinon mrrila.perpetuM
    esi iuique de quo Doininiis ad Patrein, Constitues,in- sterilitaiis posnamluit; inlueri enim lihei qnanta vir-
    quil, mein capn genlium,populus quem non cognovi,o tulutn inunera David perceperat, atqtie io bis onmibus
    servivitmihi (Ps. xvu). Ubi el Judreorum abjectio- quam foiti se btimilitaie servabal; quem enim non
    nem, uitasi Oz:e mortcm pnemittens, ait: Eripies me exiollerelora lconuni frangere, ursorum brachia dis-
    de conlrad ctionibut populi (ibidem). Nomen quoijue sipare, despeclis prioribu-ifratribus elegi, reprobato
    urbis c>'iigruii, tnrc eiiim interpretalnr Torcular, regt?ad regni gubernncula ungi, limendum cuiictis
    significan*crucem, in qtia vitis vera calcari et ex- unn lapide Goliam exsternere, a rege proposita ex-
    primi dignata est, a qua cunclus geiitinni popnlus stinclis allophylis niimer»sa prrjeputiareportare. pro-
    meriio G>tse.is appellari poiesi, citm dicittir : Mihi niissiimlandem regniimpercipere,funciumquelsrae-
    autem absit gtoriari. nisi in cruce Domini nostri Jesfi liiicum popnlum sine iilla coiitrailiciione possidere
    Christi (Gcd.vi). Tres aulein meroes quibus ibidcm (Ex Gregorii Ub. xxvn, Moral. c. xxvi)? Et lamen
    arca denioraiur, fides, spes, el cbaritas est; sicut cum arcam Dei Hierusalein revocai, quasi oblitns
    eniin diebus adimpleiur rnen^is, ita singola? vinutes prxlaium se hoininibus, tdmixtus popnlis atite arcatiT
    suis quaeqnepassibus ad perfectionera veniunl. Ili saliat; etquia coram arca saliare. ul crediiur, vulgi
    menses qnousque pleuiiudo gentium iniret. currere mos fuerai, rex se in divino obsequio per sailatum
    non cessant. Tandeni rediens David arcara iu civita- rptiii. Ecce qiieni Dominuscunctis singnlariler pra?-
    lem David indncei, quia Domintis, Enocb ei Helia tulit, sic se sub Dominoel exa?quandominis, et nb-
    prrjcdicantibits, convertet corda patrum in (ilios. jccta exbibendo contemnil; non potestas regni ad
    Boveset nrietes iminolans, hoc est. eos qui aream memoriam ducitur, non snbjeciorum ocnlis saltando
    Doniiiii triturant, et ovium ejus ducaium gerunt, vilesceie meiuit, non se honore pradatum ca?ieris
    manyrii sanguine corouans, et ipse quoque sua? in- ame ejns arcam, qui honorem dederat, recognoscit;
    camaiinnis et passionis exempluin eatenus Judads C cornm Deo egit dehilia vel extrema, ut illa ex liunii-
    non crediium palam u.anifesians ; hoc enim signilicat lilate solidaret, qurjecoranihominibusgesseral forlia.
    quod et ipse David accinctuserat ephol lineo, quod Qnid cle ejus factis nb aliis sentiaiur ignoro, ego Da-
    de lcrra pn creaium inulliplici labore ad candorem vid plus saliantera siupeoquam pugnaiueni; pugnan-
    vesiis pervenit, veriialem liiimaiia?carnis inter fla- do qoippe bosiem subdidii, sallnndo autem coram
    gell.i iriumphamis osicndil. Veruin cunctis exsul- Domino semeiipsum vicil. Quem MicholSaul filiaad-
    tainibus. et ail arca? eoelestis iniroilum bymnos re- hnc ex liunore rcgii generisinsana, cnm liunnliatum
    sonantibus, sola Miehol filia Saul arcam duceiilibus despiceret dicens, Quam gtoriosus fuit hodie rex
    abcst, qIIin etiam per speculiim David lnimiliatiim Israet, discooperiensre anteancillas servorumsuorttm,
    despieii : quia credentibus in mundi (ine JudaTs, et nitdatuscst, quasi nudetur unus de scurris; proiiuus
    erunt iiounuHi qui Cliristum professione, secl opere audivit : Ante Dominvm, qui etegit me potius qunm
    sequaniurAiitichrisiuni; quibus meritocoiigrtiitquod patrem luum; ac paulo post ail : Et ludam et vilior
    eadem Michol,quocob liguianilam insiabiliiaieni ciir- fiamplusquam[aclussum,eroqttehumilisin oculismeis.
    nalium, Aqua oninis iiiterpreiaiur, non uxor David, Ac si apene dical: El vilescere coram hnminibus
    sed fitiu Suul, appellaltir, quia qui fidelemis Cbristo nppeto, quia me coram Dco ingenuum per humiliia-
    serviuiii, non illius rcgno coronandi, sed per.secuio- tem qii.rro. Siinl vero nonnulli qui de semeiipsis
    rum cju-, quos iniitaii suut, anathemate sunt dain- htimilia senlitini, qoia io honoribus pnsili, nibil se
    nandi. Verum si despiciant hiitnitiintem Ecclcsi;e, esse nisi pulverera favillamqne perpendiinl; sed ta-
    condeinnantur; nihilominusarc.a Doinitiisuuiulocum men coram homiuihiisvilcs appareie refngiuiii, et
    ingreditur, et pmiiiur in medio labernaculi, quod p contra lioc quod de se inlerius cogitaul, quasi rigida
    tetenderat ei David,id est, fidesEcciesia?pra-dicatur, exterius venustaie paHiantur. Et snnt iioiinulli qui
    prolicii, inseriiur cordibus oninium, quos Doiniinis vilesvideri ah hominibus appelunl,atqueorone qnod
    ad vitam prrjeordinaveraiaetemam. OfferlDavidholo- sunt dejectos se exhibendo conlemnuni; sed lamen
    causta cl pacifica coram Domino, fideni devotionem- apud se introrsus quasi ex ipso merito oslensa? vili-
    que Ecclesiiecommendal Patri Cbrislus, qui est ad tatis inlumescuni, et tanlo magis in corde elati sunt,
    dexteram Dei, qui etiam inlcrpellat pro nobis, qui qtianlo amplius in specie elationem prerount: qure
    in exeroplum David fideles bumilesque benedicens, uiraqiieelationis bella, magna Davidcircunispectione
    salubiis niysteiiis pascil alinientis, partiiur singulis deprehendit, niira virlute superavit: quia eiiim de
    tolltjridampanisunam, illius utiqtie qui de ccelode- semeptiso intus humilia senlicns, honorem exierius
    scendit et dat vitam mundo. Et assaluram bubulw no.n qurjerit,insinuat diceflS: Ludam, et vitior fiam.
    tarnis unam, illius scilicet vituli saginati qui pro Et quia per hoc quod vilem se exterius praibuit, ne-
    ..•everientead patrem lilio juniore mnctatus, et igne quaquam interius intumcscit, adjungit: Eroque hu-
    siassionisassatus est dicens : Exaruil velut testa virtus tnilis in octtlismeis. Ac si dical: Qualcmme exlerius
    mea (Ps. xxi). Et simitatn frixant oleo, carnem vide- despiciens cxhibeo, talem me inlerius attendo. Qnid
    iicet a peccati labe ranndissimam, sed ob bumanrs ergo acluii sunt qtios doctrina elevat, si David ex
    Jalutis iiberrimani dileclioneni, crucis sartagine lor- carne sua venturuin Redemptoiem noverat, ejusque
    iam. Et raerito una pauis collyrida, el una carnis as- gaudiaprophetando nunliabat, et tanien iu semetipso
    iatura datur, quia unus Dominus, una fides, unum cervicemcordis valida discretionis calce depriniebat,
    1087 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX^ 1088
    dicens -.Eroque humilis in oculismeit? Sacerdos quo-, A sperare dicant. Facta csl quidem nonnulla imngo rci
    que, qui arcam incnnsiderala temerilate leiigii, ansusi fntura? eiiam inSrilomone, in eo quodiemplum a-di-
    suireatum immatura morle purgavii, minores dete- licavit, et pacem babiiil secundiim nnnien suiini: Sa-
    rioresque dcmnnstrat, qui iutelligere non valcnt, ett lomou quippe Pacilicus Latine : et in cxordio regni
    despiciunt vel facta vel dicia meliorum; sed eo abi sui iniiabiliier laudabilis fuil; sed eadcm sua pcrsona
    eis nrm lemere reprehendenda snnl, quo apprehendii per unibram futuri prxnuiitiiihal eiiam ipsum Cliri-
    ncquaquam veraciter possunt. Srepe aliquitl a inajo- sliiin Domiiium, non exbibcbat. Unde qurjcdamde illo
    ribns dispensalorie agitnr, quod a minoribtis errnr ita scripla soiil, quasj <jejpsoi-la pra?dic'a sint, dum
    putatur; srjepemult >a forlibus dicuntur, <|ii:eidcircoi Scripiura sancia eliain rcbus gcsiis ptopheiissa, qu<>-
    infirmi dijiidicanl. quia ignnrant, quod heoe bohus: daminolo in eo figuram deiinoal fnturonim; n.ini
    calcitrantibus inclinaia illa lesmmenti arca signavit, prrjuterlibrosdivina? hisioria-, ubi regnasse nanatur,
    quam Levites, qui casurum credens erigere voluit, psalraus etiam LXXItititlo nominis ejus inscriptiis
    mox scnicntiam niortis excepit. Quid est namque; est; inqiio+ain iuulta dicuniur. qurc nmninoei con-
    inens justi, nisi arca testamenii? Qurjcgesiata bobtis; venire non possuni, Dominoanlem Chrislo apiissiina
    caT iirantibiis iiiclinatur, quia nomiiimqtiam etiam perspicuiiatc conveniiiot, ut evitlenter appareai qnod
    qui beue pra?est, dnm siibjecioriim popuiorum con- ii) ilio lignra qualiscuinque ntbinihrala sit, in is o
    fessione concutiiiir, ad «lispcnsaiioniscnndescensio- veritas prarsentaia; noturo esl euiin quibus lerininis
    nein cx sola dilectione perraovetur. Sed in hoc qtiod regnum conclusuin ftierat Saloinonis, et tamen in eo
    dispeusaiorie agiltir, ioclinatio ipsa fortittidinis, ca- psalmo legitur, ut, alia taceain : Dominabitur a niari
    sus potaiur imperilis, iinde el nonmilli subilili contr.i gj ttsque ad mare. el q flumiiie usqne tid terminos orbit
    lianc maniim reprebensionis miiuroi; sed ad viiia lerrm (Ps. LXXI),quod in Cbristo videmus impleri.
    ipsa sua teroeriiate deficiunt. Leviies ergo quasi ma- A flumine quippe dominandi sumpsit exordium, uhi
    num adjuvans lelendil, sed delinqueus vitam perdi- b.iplizalus a Joanne, codem moustranie rcepil agno-
    dit; quiadiim inlirrai quique fortium facia corripiunt, sci a discipulis, qui eum nou solnm Magistrum,verurn
    ipsi a vivi nt iiin sorte reprobantur. Aliquando eiiam etiam Dorainum appellaverunl. Ncc ob aliud vivente
    sancti viri qurjedamrainimis condescendentes dicunt, adhuc paire sun David reguare Salomon (cepit, quod
    qurjedamverosumma conlemplanlcs proferunt, dum- nulli regum illorum contigit, nisi ut binc <|iuiqce
    que vim vel condescensionis vel aliitudinis iiesciunl, satis eluceai non esse ipsum quem prophetia prrjesi-
    audacter ha?cstulti reprehendunt. Ecqtiid estjusiura gn;>t, isia qurjs ad patrem ejus loi|iiitiir dicens : Et
    de sua condescensione velle corrigere, nisi incliua- eril, cum completi fuerinl dies tui, et dormieris cum
    tam arcara superba reprehensionis raanu relevare? pairibus tuis, suscilabosemen tuum post te. quod eziet
    Qtiidest justuin ile incondila locutinne reprehendere, de venlre tuo, et prmparabo regnum illius. Qnomndo
    nisi nioiuin ejus foriiiudinis lapsum putare? Sed ergo propier id quOd sequitur : Hic wdificabit mihi
    perdit vitam qui arram Dei lumide sublevat, qiiia ne- dotnum, iste Salomon pulabitur propheialus; et non
    quai|Uiimsanctorum recta corrigere prrjesumerei, nisi poiius, propter id quod prrrcedit: Cum completifue-
    de se prius meliora sensisset, unde ei Levites isdem rinl dtes itti, cl dormies cum patribus luis, tuscitabo
    recte Ora dicitur, quod videlicet Hobnstus Domini semen tuum post te, alius pacificns intiTligilur esse
    interpretatur, quia prrjesnmptoresquiquc nisi audaci promissus, qui non ante, sicut iste, sed posi mortem
    mente robuslos se in Domino crederem, nequnquam _ David prrenunliatus est suscitnndiis? Cum enim longo
    meliorum facta vel dicta velut infirma jmiicarent. G C. inlerposito temporc Jestts Cbrislus veniret, procul-
    V.David a prophetavetatur mdificaretemplum.Cap. dubio post mortem regis David, cui sic est promisstis,
    Vii, vin. —Post h*c, cum regi David multa prospera eum venire oportebal, qui rjcdificareldomum Deo,
    proyenissent, cogitavii facere Deodomum, templum non delignis et lapidibus, sed de liominibus, qualem
    scilicet illud excellentissiinura diffamatum, quod a illura a?di(icare gaudemus; huic enim dnmui dicit
    rege Salomone filio ejtis poslea fabriialum esi. Hoc Aposiolus, hoc cst, iiilelibus Cliristi : Templum enim
    eo cogitante, factum est verbum Domini ad Nathnn Dei sanctum est, quod estis vos (I Cor. m). Propler
    prophetam, quod perferrct ad regem. Ubi cum dixis- quod in psalmo LXXXVIII. cujus lilulus est: Intellectus
    set Doniinus quod non ab ipso David sibi adificare- ipsi Ethan lsraelitw\ commemorantur promissiones
    tur domus, neque per lanttim tempus se mandasse Dei factaeregi David, sicnl et in hocltegum libro po-
    cuiqtiam in populo suo, ut sibi fierei domus cedrina: sita? sunt, ita etibi similia dicuntur; sicut est illud :
    Ei nunc, inquit, luecdicesservo meoDavid : Hmedicit Juravi Davidservo riieo, Usque in wternum prmparabo
    Dominus: Cumcoinpleiifuerinl dies tui, et dormieris semen tuttm, eic. Illnd vero quod dicit: Siquisinique
    cwn patribus tttis, suscitabo sementuum posl te, quod atiquid gesterit, arguam ettm in virga virorum et in
    egredietur de ulero tuo, et firmaboregnttm ejus; ipse plagis filiorum homilium; misericordiamautem meoui
    wdificabil domum nomini meo, el stabiliam llironum non auferam ab eo, sicut abstuli a Sattl, quein amovi
    regni ejus usqite in sempiternum;egoeroilti in patrem, a facie mea; non dixit, Ab eis, sed dixit Ab eo, non
    eiipse erit mihi in fitium. Hanc lam grandem promis- enim Christi ipsius, qui cstcapul Ecclesia?, possunl
    sioneui qui puiat in Salomone completam, multum inveniri ulla pcccata, qure opus esset btimana cor-
    errat, atiendit cnim quod dictum est: Hie mdifitabit jy 1 reptione servata misericordia divinitus coerceri, sed
    mihi domum, quoniara Salomon lemplum illud nobile in ejus corpore ac niemhris, quod popnlus ejus esl.
    siruxil; el nou nltendit, Fidelis erit domus ejus, et Illud vero quod lociitus est Deus per Naiban nd David
    regitum ejus usque in wternum coram me. Attendat nullo modo prrjelermiiienduin est, ubi ait: Et pomm
    ergo, et aspiciat Salomonis domum plenam mulieri- locum populomeo lsrael, et plantabo illum, el inlmbi-
    bus alienigenis, colentibus deos falsos, et ipsuin ab tabit seorsutn, et non sollicitus erit ullra, ~et tton ap-
    eis regem aliquando sapientem in eamdem idolola- ponel filius iniquiiatis humiliare ettm sicut ab initio, a
    triam seducium aique dejectum; el non audeat exi- diebus quibus constitui judices super poptilum meiini
    stimare Deum vel hoc promisisse mendaciter, vel Israel. Hoc tnm magnum bouura qnisquis in hocs:c-
    talem Salomonem domuinque ejus fuiuram non po- culo et in hac terra sperat, insipienter facit. An
    tuisse pra?scire. Non hinc*item deberemns ambi- quispiam pnlabt in pace regis Salomonis id csse
    gere, nec, si non in Cbristo Jesu Domino nostro, qui completum? Pacem quippe illam Scriplura in umbra
    factus est ex semineDavid secundum carnetn (Rotn. i), futuri excellenti prrjedicationeconimendat. Sed huic
    jam viderernus ista compleri, ne vaneatque inaniier suspicioni vigilanier occursum esl, cnin, posieaquara
    liic aliura aliquem requiramus, sicutcarnales Judrri; dictum est: JEInon apponel filiusiniquitalis liumiliare
    nam et ipsi usque adeo lilium quem loco isto regi eum, coniiiiuo siibjunctum est, sicut ab inilio a diebus
    David promissiiin legunt, dicunt non fuisse Salomo- quibus constitui judices sttper populum meum Israel.
    nein, nt eo qui promissus est lania jam mnuifesla- Judices namqne priiisquninreges ibi e-se co?],isseiit,
    tionc declarato, adbuc mirabili cajcitate aliura so super populuin illum fueranl constiiuti, cx quo ter-
    1089 COMMENTARH1N LIBROS REGUM.LIB. II. 1090
    ram prnmissionis accepit; et utique humiliabat eum A_ad le? Tulit itaque Annon servos David, rasitqui
    filiiis ioiquiiatis, id e.-l, hostis alienigena per inter- dimidiam parlem barbm eorum, et prmcidit vesteseo.
    valla teiiipoium, qtiihus leguutur pacem alternasse rum medias usque ad nates, et dimisit eos. Quod cum
    ciiin lielbs, et iiiveniuiilnr illic pacis tempora pro- nuntialum fuissel, David misit in occurtum eorunt,
    lixiora, quani Salomon babuil, qui quadragintn re- erant enim viri confusi turpiler valde. Et mandavil
    guavit aiinos; nam sub eo judice, qui est appellatus eis David : Mancte in Jericho donec crescat barba ve-
    Aoth. octoginta pacis anui luerunl. Ahsil crgo ut Sa- stra, et tunc revertimini. Sicut enim Annon rex"Am-
    lomonis lempora in hac promissione prredicia esse mon servos David ad se missos deturpavit, aique
    credantnr, mtiltorainuscujuslibel regis alterius; non ludibriter foedalosad euradcm David remisit, iia et
    eniin quisqtiam eortim in tania quanta ille pace re- diabolus princeps hujus mundi plernsque religiosos
    gnavit. necumqiiainoinninogensilla regmira tenuit, per subrepentia vitia deiurpare consuevit. Qui dum
    ut sollir.itanoii fuerit ne hosiibus subdereiur, quia in eoruin lateniia mala in aperta et flagitinsa perpe-
    tania mutabiliiate reriim liunianariim niillialiquando trataque luxuria detegit, quasi eorum indumentis
    populo concessa esl lanra securitas, ut buius vila? usqtie ad nates abscissis, nudos a dignitaie castitatis
    hostiles noii fonnidarei incursus. Locus ergo iste qui relinquit; et dum pristinam corum foftiludinem
    pr.Tinillitur lain pacalspac securre habitalionis, rcter- eripii, velut barbam radit, quos laraen verus David,
    nus esi, ateruisque dehelur in illa Hierusalem Itbera, Dominus scilicet et Salvator noster, clementi re-
    ubi erit \eiaciter populus Israel; hoc enim nomen spectu a poe.niteiitia?indulgentia nnn exclusit, qnos
    iiiterpretaltir Yidens Deuiu, cujus prrjemii desiderio et iu Jericho, hoc est, sub anathemale pceniieniia?
    pia per fidemviia iu hac a?rumnosa peregrinatione I» residere jtibei, donec sacramenla spirilalia et forti-
    dticenda esi. tudiuem mentis, qurjepeccando perdideruni, satis-
    Nuiiiiaiite verba brccNathan ad David : Ing-essus faciendo recipiant, et sic demum in conspeclu ejus
    est rex David, et tedit coram Domino. Quid 111hac stare valeant.
    sessione inielligendum est, nisi quia sedit in ron- VII. Deadulterio David. Cap. xi. — Factum est
    spectu Doniioi, sive uhi erat arca testamenti per auiem, dum surgeret David de strato suo post meri-
    quam jam secretior el commendatior prresenlia qure- diem, et deambularel in solario domus regim, vidil
    dmii Doiiiini aceipi poiest; sive quia oralurus seJii, mulieremse lavantem, mittensquetulit eatn, e.t dormi-
    qtioil li»n fit recte nisi in conspeclu Dei, boc esi, vil cum ea, et concepit; cumqne cogiiotisset David,
    in iuiimis cordis? Poiesi eiiim sic accipi qnod di- misit ad Joab dicens : Mitie ad me Vrium Etlimum.
    ciiim esi. Anle Dominum, nbi millus essct lioinioiim Veniens Vrias ad David, misil episiolatn David per
    qui audiret oraiiicin. Sive ergo propler arcam le- Vriam ad Joab, ul poneret Vriam ttbi fothsimvm
    stinicnii, sive propter secreium remolis arbitris, prmlium essel, fecitqueJoab ita, el motluus est Vrias
    sivc propicr iiilimiim cordis, ubi erat ornniis alle- Ethwus. Pleruinqiie qurjedamres per historiara vir-
    clus, i-oiiveiiienterdicliim est: Sedit ante Dominutn, lus est, per signilicaiionem culpa; sicut aliquando
    ni-i fnrle quod sedens oravii, hoc monel, cuiii et res gesta in causa facta damnaiio est, in scripio
    sancius Ebas hoc fecerit, quando pluviaiii orando auiero propheiin virtutis, quod iilrumqtie ciiius
    impetr.ivit. Quibus adinoncmur exeniplis nou esse ostcudiinus, cum luijus sara? Scriptura? testimo-
    pra?sci'iptuin <|noinoil»corpus constiiuatur ad oran- nium ad utraque approbanda nd nicdium deduci-
    tliini, duiii aiiirous Deo prrjesensperagat intentionera IIIIIS.Quis namque audiens nnn soliiro (idelium, scd
    siiam ; nam ct staiiles nramus, sicut scriptum C ciiam inlidelium, non omniniodis detestetur, quod
    esl : Publicanus autein de tonge stabal ( Luc. xviu ). David in solario dcambubins, Bersabee Uria?con-
    El fixis genihus, sicut iu Actibus Apostolorum le- cupivil nxmeiii? Quem lamen a prrjcliorcvenentem
    gimus (Act. xx). It sedeitlcs, tilccce David ei Elias. ire ad doiiium admonet, pedes lavare; qni protinus
    JNisiaiiteiii etiam jncenies oraremus, non scripum respondit, dicens : Arca Domini sub peltibusest, el
    essel in psalmis : Lavaba p-Tsingulas nactes tectum ego in domo mea requiescam? Quem David ad men-
    meum, lactymis meh siralum meum riqubo (Ps. vi) : sam propriara snscepii, eique epistolas per quas
    ciiui eiiini quisquc orationem qua?rit, colloeat niem- mori debcal, tradidit. Ctijus David in solario deam-
    bra, sicul ei occmrerit, pro lempore posili corporis btilans , lypiiro tenuil, nisi ejus de quo scripiom
    ad movendum nuimum; cum atilem non qua?rit, est : ln sole posuit tabernaculum tuum ( Ps. xvm )?
    sed iuferiur appctilus orandi, et aliquid repente Ecquid e.st Bersabee ad se producere, nisi legem
    vcnit in menlem quo supplicaroli moveatur nflectus, lillene carnali populo conjunctam, spiriiali sibi in-
    geiiiiiibus ineiiarrabilibus, qtiocmnque modo inve- telleciti sociare? Bersabee enim Puteus septimus
    nerit liomiiiem, noo est uti |iie dilfereada oratio, ut diciliir, qtiia niroirum per cogniiionem legis infu-
    qua?r.imtis quo seredamus, nut tiui stemus, aul ubi sione spiriialis gratia? perfecia nobis sapientia mi-
    pro&ternamur; gignii eniin sibi ineniis iuientio soli- nisiratur. Quem vero Urias, nisi Judaicum populum
    tiiilinein, et srjepe etiam obliviscilur se, vel quam signat, cujus nnmeti interprelatiim dicilur : Lux
    cceli partem, vel in qua positione corporis mcinbra mea Dominus. Judaicus auiem populus, quia de
    illud i.-mpiisinvenerit. accepla legis scientia exlollitnr, quasi de Dei luce
    Fecit quoque David sibi nomen, cum reverterelur l> glori.itur. Sed buic David ttxorem abslulit, sibique
    capta Syria in valle Salinarum, cmsis centum viginti conjunxit, quia videlicel manu fonis, quod David
    millia [Vttlg., decemet octo mi/I."|.Quid per pcrcus- dicitur, in carnc Redempior noster apparens dum
    sam iiiultiiu.liiiem a David in Salinarum valle si- spinlaliler loqtii legem innoliiii, per hoc quod juxta
    gnatur, nisi quia Redempior noster suo videlicet litteram tenebatur, lianc a Judaico populo extra-
    discretionis examine, iu lus qui de illo prava sen- neam raonstravit, sibique conjunxit, quia semper
    liu.it, siulniinm iramoderali saporis exstingiiil? Illam pnedicando declaravit. Uriam tanien ad do-
    VI. De injuria Ammonitaruin in legalos David. liiuiii David ire admonet, pedes lavare, quia incar-
    Cap. x.—Factum est posl hmc, ut morereitir rex filio- natiis Dominus veniens Judaico populo pra?cipit ut
    rum Ammon, et regnarel Annon fitius ejus pro eo. ad conscieutiam redeal, el sonles operuro (letibus
    Dixitqut David : Faciam misencardiam cutn Annon (ergai, ut spiritaliler mandaia legis intelligat, ut
    filio Noas, sicut fecit paler ejus mecum miserkor- post laiilam duriiiara prueceptoriim fontem bapii-
    dtam. Misil ergo David consolans ettm per servossuos smaiis iuveniens, ad aqiirfm po-t laborem decurrat.
    super patris interitu. Cum atitent venissentservi David Sed Urias, qui arcara Domini esse sub pellibus me-
    in terram (iltorum Ammon, dixerunt principes filio- niioit , respondii quod domtim suam inirare non
    rum Ammonad Aiinondoniinitm suum : Pittas quod possil. Ac si Jud.iicus populus dicai : F.go inandaia
    propler honorem palris lui David miseril ad te conso- D i in sacriliciis Ciirualibus video, et rid.re ad con-
    tutores, el non potius ut investigaret el exploraet scienliam per spiiilalem iiitelligcuiiani iiim requiro;
    civttaiem, el evtrteret eam, misit servos tuot David qnasi eiiim arcam sub pellibus dicit esse, quia pra?-
    4091 At) OPERA S. fiUCHERll APPENDIXi \m
    ceptis Dei nori nisi adbihendum minisieririm siicri- A / medicamentum, ut qui virtute perciitimur, viiio
    fi<ii carnalis iolelligil. Hiioc laVneiietiam redire ad ciirerour. Nos nainque virlutom dona retorqnerotts
    doniiiiii nolenleiii havitl ad niensara vocat, quis in usTJiiivitioriim, ille illecebras assurriit in arce
    quamvis Judaiius popiilus ad eonScieniiain reverti viftiiliiriij et siilults siaiuhi perCutil, ut serv<'t : ut
    coiieninai, ei lara.n Redciiiplor venieiis niandata qlii iKiiiiilitateiricuranlis fugirous, saluii cedentis
    spirilalia pradicat die.ens : Si crederetis Moysi,tre- hiefeamus. Sed inier h.cc sciendum quod pleri.pie
    deretis forsitm el mihi; de me enimille Stripsit. Le^ hominum, quo in iiniliis corhiiini. arc ins ligautur;
    gcm itaque Judaicns populns tenet, cjua?ejus divi- Ciiiiiqiieeos antiqiius hbsiis ex uno viiio pi-rcuiit ut
    nitaiein loquiliir, cui idem piipulus credere dedi- concidant, cx alio quoquc ligat ne sttrgani. Consi-
    gnalur. Unde et Uiias ad Joab cnni epistolis ek deret itaqtte horao cum quo adversario bellmn ge-
    qiiibns pccidi dcheat iniliiiiir, quia idem ipse Judai- rat, et si jam jn se aliqnid deliquisse perpendit,
    CUSpopnltiS legem portat, qua conviiicenie liiofia- salleinpef ciilfiani pertrahi ad culpani pertiroescat,
    tur; dum eniin mandata legis rctiiieits iinplere Ul Siiidiose viieiitur vuliiera quibus frequentcr imer-
    nilitur, i|ise nimirum def.-rt juiliciiini linde damne- (iciiiir : quia valiJe rafura est quod hostis noster
    lur. Qnid efgo perfecto isto David sceleslius, quid electofum saiuieiii ctiam viilneiibus servct; eru-
    Ufia miinrliiis dici potesi? Sed rUrstis per royste- diendos ehiiri, sifciitdiximus, electos snos Dominus
    rium quid David sacratius, quid Uria iiiliilelius sa?pe teniatofi subjicit, sicut post paradi-d clausira,
    inveoiuir, quaudo et ille pef vitre culp.liu propbetire post tertia cceli secrela, ne revelatioiium magnitu-
    signal innocentiain, et isie per vila? iiinocenliam, dine Paulus extoilf pomisSei, ei Sat.inie angelos da-
    in propbetia exprimil culpain? Yirtus iiahique sa- .g tiis est: sed, ut pra?l'ati suriius, ipsa hac tentatione
    cri eloi|iiii sic transacia narrat, ut vehtura expri- disponitiir ut qui elati perire poterant, humiliati a
    mai; sic in facta re approbat, nt iii ihysterio con- perditione serventiif. Secreto ergo dispensaiionis
    tradicat; sic ge>ta damnat, ut luec mysiice gerenda Ordine, uiide sa?yife permitiiiur iniquitas diaboli,
    persnadeat. Ad lioc in Scriptura saefa virorum ta- iiide pie perficitur benienitas Dei : quia adversarius
    liumj id eslj David ct Pelri, peccaia suni indiia, ut noster inde obiemperat nuiibus supcrna? gralia?,
    catitela minorum sit niiua majoriim. Ad hoc vero uhde exercet irniri uequissima? voluniatis sua?. llis
    uirorumque illic etinm pceniientia iiisinuaiur el ve- ita gesiis, raisit, Dorainus Nalhan ad David.
    pia, ut spes pereuiitniin sil reciipefatio pcrditorum. Vlll. Naihan acl David missus. Cap. xn. — Et
    De statu ergo suo David cadente nemo stiperbiat; vehiens Naihan prbposuii siiiiiliiiidinem de divite et
    de lapsu etiam suo David surgeme nemo despcret. paupeie : uhiis habchs oves et boves, alter tantum-
    Ecce qtiam inirabiliter Seriplura sacra endein verbo iriodo ovem unam; banc uiiam ovem pauperi lulit
    sitperhos preioil quo humiles leVal, unamtiuainqiie dives. AndiiO boc David, indignaius ait adversus
    reni gestam remlit, el diversO modo; superbos hoiiiiiiem illum : yitiif jDomintis,quia filius mortis
    quidcin ad humiliiatis forniidiiiem, humiles vero est vir qui ftcit hoc. Dixtt autem Nittltan ad Datid :
    ad liduciam revocavit. 0 iureslimabile novi generis Tu es ilie vir. El dixil David qd Nallian : Peccavi
    medicamei)tiimj quod uno eodeiirque ordine posi- Doriiiho. Dixitque \Nailtan ad David : Dbtninus quo-
    luin, el premendo liniienlia exsiccat, el siiblevahdo> que transtulii peccalum luum: non morieris. Si pec-
    aretiiia inlrinditl De majorura nos iapsu terruii, caium Divid faiii detestabile Dominus transtiilit,
    Sed de reparaiione roboravit. Sic qoipiie semper, qmdestqiioii omiiiaqua?deeodempeccaioper prophe-
    sic nos divime dispehsationis inisericoidia ct su-1G tain ei a Domiiio <licta snnl postmodum loleravit?
    perbientes reprimit, et ne ad desperalioiicm cor- Sed proculdubio Domimisdelictum sine ubione non
    ruamus fulcit. Sed quin exigente cattsa David adI deserit : aul enini ipse boc borao in se poeiiiiens
    medium deducto tanti facinoris memonam fecimus,, piinit, aut hoc Deus cum hoinine vindicans perculit.
    lectoris foriasse aniiniis movetur, eur omnipotens> Neqiinquain igiiuripeccato parcil, qu<d iiullatenus
    Deus eos quos iu peipeiuiim etegit, quos ad dono- sihc vindic.ta dimillii; sic eniin Davi<Inudire post
    rtnii qiioque spifiialiuin culmen assuinpsil, illa-sns> confessionem meruil, Dominus transtulit peccatum
    a corporalibus viiiis non citsiodil. Unde quia satisi luum; et tanieii posl crucialibus alfiictus ac lugieus,
    liefi eitius crediihus, breviter respoiideinus, non- realuiii culpa? quod peipelraverat exsolvit. Sic nos
    ftiilli enim pcrcepto dono virtiituiii )ief iinpensaini salutis uinla a culpa primi paremis absolvil, sed
    gtatiara bonoruih operum in siiperbia? vitiuin ca- taiiien reatum ejusdem culpa? diluentes , absoluti
    diint, sed tamen (|Uoroodocecidefint non agtioscunt. quoquc adhuc carnaliler obimus, quia delicta no-
    Proinde conira ebs hostis antiquus, qui jara inte- stra sive per nosisive semeiipsum resecat, etiara
    riiis dominaiUf, exlerius eliara sacvire pefmiliiiur, cum relaxai; ab eleclis enim suis iniquiialum slu-
    ut qtii in cogitatione elati siint, per carnis Juxuriami det maculas temporali afflictione lergere, tjtias in
    prosteruantiir. Scirous aiiteiii quia aliijuaudo ininus> perpetuuin non vult viudicare. Quod vero dicit:
    «St in corporh corrupiioiie cadere, quam cogitatiunes Duo homines erani in civitate una, Urias ct David
    triciia Cxdeliberaia elatione peccare. Secl curo roi- intelligilur. Et adllisce personas. Pauperculi overa
    nus turpis supefbia creditur, roiniis vitalur, luxu- melioiem dicii, hoc esi, uxorem ejus qux adulierata
    fiam veio co iiiagis erubescunt bomines, quo simulI jj est, qua: de inei.sa ejus vescehauir, el de calice cjus
    omnes ttirpem noverunt. Umle fit plerumque ut'L poiabat, et in gretiiio ejus cubabat. Considera pau-
    noTiiiulliper siiperbiain in luXuriam coiruenies, ex; perero incentiva pielalis habere fukiuiina, in diviti-
    apeito casu nialuiii culpie l.ilcnlis erubescam, ett bus auiem multa superbia. Apud paoperes uxor, et
    lulie. cliaiii majora corrigunt, cuin prostrali in roi- aiicitla et ministra esl, el procreat filios, el ipsa
    iiiniis giavius conlniiiiuiiini; reos enim se inter maier et nufiix est,; apud divites autem non esi ita,
    mihofa conspiciiint, qui se liberos inier graviorai sed ctim generaverii (ilium, statim euin trariit foris,
    cfedidcraiit; pia euim Domiui dispensalione 1.xatiis> et pietatis iiisignia abscindit superbia. Erubescit
    iJuiiiiinni|Uaiiiinaligmis spirilus dc culpa ad culpanii (ieri noirix, qme facta est mater. Ovis ergo in gre-
    tfaliit; et dum plus percuiit, inde eum qiiem cepe- rnio ejus cubahai. Auxil parabolam iiarraiioue pie-
    rat. aiuittil; alque uude vicisse cerniiur, irole snpe- latis, Venit ergo peregrinus homo ad regem illura.
    ratur. Considerare libel, inlra muiiiliiui gratia'. si- Quis itaqtte est peregrinus? Concupiscenlia videli-
    iiuni qnaulo Ueiis miseiic.rciia? favore nos contiiiel. cei. Ut ergo illiiis listenderet ca-iitaiem, peregrinnin
    Ecce qui de yirtute se exlOlln. per vitium ad liiiioi- concupiscentiam nominavit; nuroquam eniiu alienas
    litatem redit, ei qui de aicepiis virtuiibiis extolli- nuplias dissipavit, neque iniquis conspexit oculis,
    tur, iioii gladio, se.l (iit ita dixerim) medicamento) sed percussus in illa uiuliere perdidit castitalem,
    vtilner.iltii; qUid est ciiiro vir.us, nisi iiiedicauieii- quia pnululum sc reddiderat reroissiorem securitate
    tutn? e: (jtiid viiiuro, ni>-ivulnus? Quia ergo nos de? pacis. Venit peregrinus, iuiqua el agrestis concupi-
    niedicamcuio vulnus facTiiiiis,facii ille de vulnoies scenlia ad illum divitem; venit et ille, accepit nom
    iriSi COMMENTARII1N LIBROS REGtiM. LIB. ll. 10p£
    de gregibns suis vel afmeritis, ul peregrino pararei A 1 ventu Deo judice pcena gravior decTihariposse cnn-
    cpul.is, sed mis t et rapuilOvem pauperis, qua? in fidilur. Illud vero quid signilicet, quod parricida
    sinu ejus cuhabat, et de mensa edebat. Ha?cigitur (iliusAbsalon pairera insequens, prinio paier pjus
    cii.n audisset David, iraius esl valde adversus homi- declinans fugit anle taciem ejus, securus de victo-
    n iii illum, et dixit ad Nathai : Vivit Dominus, qtto- ria ; qui aspiciebat impium periie, quem etiam flevit
    niam filitts rnnrtis esl vir qui fecit Itoc; ovemreddet maguo luctu, et deploravit exituin parricida?; scri-
    in qiiadruplum, et ipse gladio puniettir. 0 judicii biturenitn fugisse Davida facie bellahiis adversum
    snpereliQuentemjustiiiarii! Non enim erat illa amoris sefitii, et quoniam scriptum est de populo Hieiusa-
    filira, ut juste non diceret. Jubet quidem in quadru- lem: Filios entttriviel exalldvi, ipsi dutetitcontemnen-
    pluiii seciiudum legem, lex enim prrecepil furentem ter spreverunt me (Isai. i); (ilius ipsius significaiur
    quadrupli resliititioiie vinciri; iste atilehi et legera tropice, id est, populus Judaicus, qui eii;n tradidit.
    est pfa?tergressus. Jubet qtiidem el ipsuth interimi, Absalon auiem, sicut quidam intcrpreianiur, inielli-
    et in quadrupluni obtioxiuin de.tineri. Pronipsit iia- gitur Patris pax. Qnod ririrum videtur in bisioria ,
    que senientiam, el jiuliciiiin elimatuiri. Cum lioc queraadmoduni patris pax possii intelligi, qui pa-
    audisset propheta, jaciat oroiiem umbiaui imaginis, trem bello perscctitus est. Sed qui diligenter ad alle-
    et in medium proferl gladiinh, cuni fidiicia dicit: goriam imendunt, iuspiciunt Ahsalon esse llierusa-
    Tu es, rex, qui bOcopus fecisti. 0 sectura non gla- lem : quia etiam et ipsa, Pax interprelatnr, a cujus
    dio secaiis seiisum doloris, sed compendio accusa- facie Chrislus fugit, qtiiindo eam patiendo deseieus
    lionis 1 Cum enim opormit, occultavit narrationem: in geniibns per fidem successit. Alii Absalon, Judam
    cum vero tempus iuvenil, slalim percussil et absci- .™iradiiorein aceipiunt, inieni tantn et tam miranda
    dit, sine grandi plagre vulnere, hoc solummodo di- ' patientiaChrisiuspeituliltamquara boiiiiin, ciim ejus
    cens : Tu es, rex. At ille velocitcr ad conscientiam cogitationes non ignoraret, cum ailhibuit convivio,
    rediens, lamquara (idelis et idoneus serviis culpam in quo corporis el sauguinis sui figuram disripulis
    simpliciter conlitetur, et dicit : Peccavi Domttio,et coiiimendavit, et tradidit. Quod dt-nique ct in ipsa
    proplieta respondit: Et Dominus transtulil peccatum traditione osculum acccpif, bene intelligi Clnistum
    luum. Velox coufessio, velocior mediciiia. Facto pacem exhibuisse iraditori suo, quamvis ille lam
    peccavit, verbo pceniiuil. Annuil Deos, et correciio scelerala) cogitationis interno bello vaslarelur. Et
    iacia est; viilnus apparuit, et sanitas rediit. Sed ideo Absalon Patris pax dicitur, quia pater habuit
    iion fuit bis propheta conteulus : nairi post corre- pareni, quam ille non habuit. Sed fortasse qtiis di-
    ctionem, posi prjeiiiieniiam,pot peccatorum absolu- cet: Si David imagiiiem Chrisii gerebat, qnoinodo
    tionem, psalmum eam ob causam scripsit; ita ut mulias ux<>resbabuisse et concubinas scribitur, cum
    etiam postene generationi liat illius passio inedicinn, has res Christus et horrescatel daoniet? Hoc enim
    et illius naufragium sit aliis porfus, ef quibus ille in prophetia liebal; niulta? eniro uxores David iuul-
    vulneratus est el emendavit, alii in iisclem inci- tarum geiitium et nationum imaginein indicabaiii,
    deniibus ipsa possint uti medicina et emendatione qua?per fidein Chrisii consoriio jungcrenttir; con-
    sanari. cubina?vero ejus significani ha?reticorum Ecclesias,
    IX. DeDavid fitgato per filium. Cap. xv.—Fugiens qua?sub Christi iioiiiinis lilulo se manere glorian-
    David Absalom filium suuin, nudisque pedibus in- lur; sed quia proptercarnalia lucra Chrisium secian-
    cedens, Iransgressus est torrenlem Cedron, ei cun- tur, noh conjuges, sed concubina?voc.ntur. Deuique
    clus popuius cum eo, et pervenenint usqne Banrim; Q ( nunc reges si plures li.ibeant uxor<-svel coticnbinas
    et ecee egiessus Semei, filius Gera, de cogoatione criinen esi, quia jain iransieruiii figurrp, pro qnibus
    dohius Saul, miitens Iapides maledicebat regem uxorum vcl concubinarum venia concedebaiur; at
    dicens : Egredere, egredere, vir sanguinumet vir Be- nunc quia fignrrjetransieruni, venia iiulladalur.
    lial. Qnisquis lidelium divina? grntire illuslratione Percusso Absalon cura rediisset David in Uiernsa-
    compuogitur, et sancto desiderio de imis ad sumraa lem, dixit Amasreul congregarei omues viros J. da
    superiia? conieroplationis penna fesiinal, ha?c gesta indiein leriium, ei coiistitueret euiti iniiicipero pro
    beali Davidet aliorum sanclorum prrjcceilentiumpa- Joab, qui iiioralus exiia piaciium, pra-cepii D.xid
    trum, ubi aliquid irijuste perpessi simt, anfe mentis Joab et Abi-ai ut irent et apprchenderenl Siba liliuin
    oculos poiial; alque in eis se imiiatione exercen- Bocbri; cumque vettissei Joab iu Cnbaon, Jov.btenuit
    do proficiat, et quod in pnvsenii liiillat ex vitio, vel manu dextra mentttin Amasm, quusi osculanseum ,
    prrjeteritoruramaiorum niemoria reprimai, vel dono- percussit eum in lalere, et moriuus est. Quid c-.l quod
    rum prrjecedentiumconsolatione resiinguai, v.leiiara Joab Ainasa? meiiium inaiio dextra teuuit, et Miii-
    iinitaiione, ul dicttim est, patrum prrjccedentimnre- slram ad gladium laieoter iniliens, ejns vis-i-ra elfu-
    tundat,quod necesse est, ut, sicut proposuimus, dit, nisi boc quod patemer tlatur inlel.igi?- dexira
    exemplis evidenlioribus approbemus. Ul enim iiiiiiin namque iiiauii lenere. est tpiasi ex beingoitate blan-
    de roultis loquar, quatenus studiosus lecior niulia ini diri; sed sinislr.uii ad gladium iniltii, qui laienter
    uno intelligat, qui-quis verborum cooiumeliis pres- ex maliiia perctiiii.
    sus, cum virtuie patieniiani servare nou siillicit,, X. CtinlicumDuvid. Cap. xxn. — Seqtiitur psal-
    David faclum ad memoriaiu reducat. Qui curo a Se-• ,n mus xvn. Et merilo qu.entur cor solus Me psaimiis
    mei lot conviciis urgeretur, et armaii proceres ul- r in libris Rcguni repenaiur conscripnis. Nec iinnie-
    cisci conienderent, ait: Quid milii el vobis, filii Sar- riio psalmus is,te in Regiuii libris solus invenitUr,
    viw? Dimitliteeum, ul maledicat. Dominusenim prw- quia rcgnuro illuri sigiiifiiat ubi adversariiiin non
    cepil ei ul maledicer-.t David. Ecquis <?»«* qui audeat! habebimu.s; titulus enim ejus esl: 7« die qua eripuit
    dicerequare sic fecit? El paulo post: Dimitiiie eum, eutn Dominus de maitu iniinicormnejus, et de tnanu
    ut maledicatjuxta prwceplttmDomini, si forte respiciatt Snul; quis euim (igur.itur >n David, uisi ille qui ve-
    Dommusaffttciionemnxcam,et reddat mihi bonttmproi nit secundum carneni ex semnie David? Qni Uiique
    maledictionehachodierna. Quibus profecto verbis in- in corpore suo, quod est Ecclesia, adbuc patitur
    dicat quia pro perpetrato Bersabea? scelere, exsur- iniraicos, unde illi persecinoii, quem voce prostra-
    genlem coiitra se filium, fugiens reduxitad auimum,, vil, et in suum corpus iiajieiens <|uodammo<loman-
    malum quod peipelravit, ei contnmeliosa verba noni ducavit, insomiii de ccelo: Suule, Saule, qttiti me
    lam convicia quain adjiitoria credidit, quibus se pur- persequeris(Act. ix)? Quaniio auiem mereiiir enpi
    gari sibiquemiseren posse juilicavit; lunc enim illatai lioc Corpus de mauu iiiiroicoruro ejus, nisi cUin illa
    couvicia bene toleranms, cuin in secreto mentis ad1 novis-iina inimica destruetur mors, ut perveniatur
    male perpeirata recuriimus; leve quippe videbilur ad regnum Dei?
    quod injnria perculiriiur, diiin iu actione concipimus,, Diligamte, Domine, virtus mea. Diligam te, Domi-
    quia pcjus est quod iiiereiuur, sicque Dt ut poiius> ne, perquera fortis sum.
    conluraeiiis gratia quain ira dcbeatur, quarura iuler- Pomine, firinamentummeum, el refugium meuntj.
    IMk An ilPF.RA S. F.tlCHERII APPENDIX1, loflfi
    liberutor meus. Domine, qtii me firmasti, quia refugi A reiur homo in (ine sseculorum, Deus caro, Verbum
    ad te; refugi ad le, quia ltberasli me. infans fieret. Unrie el recte illic addimr :
    Deus ment adjutor meus, et sperabo in eum. Deus Volaviisuper pennasventorttm.Quia videlicettrans-
    meus qui niihi adjuloriura prius vocationis tua? pra?- cendit nmnes intellecius animarum. Venlo quippe
    stiiisti, til S|icrare in te possim. animam figurari pto velocifaie sua? cogilaiioni-, nou
    Proiector meus, et cornu salutis mew, et liberator iiiconvenienter accipimtis. llla aineio celeritas qua
    meus. Proiector metis, quia non de roe prresumpsi, se incoiiiprebensibilcm esse monslravit, super vir-
    qnasi erigens adversum te cornu snperbia?; sed te tuies animarum est, quibus se velut pennis, reternis
    ipsum cornu, hoc est, firmnm celsitudinem salutis timnribus in auras libertatis extollunt.
    invetii, quod ul invenirem rederaisfi me. Et posuit tenebraslatibulum tuum. Et posuit obs-
    Lnttdans invocaboDominum , el nb inimicis meis ciiiilaiein sacramenioriiio, eloccultam spcm incorde
    talvus ero.Non ineam gloriam, sed Domini <|ua?rens, credentium, ubi lateret ipse non eos deserens : qnia
    invocaho Dominum; et non erit unde mihi noceant dum caligine nostra? infirmiiatis obscuramiir, per
    iniquiiaiis errores. igiioraiiliain nostram nobis abscondiiur, ne a nobis
    Circunidederuntme dolores morlis, hoc est dolores modo in alerua ct lirma clariiaie vidcatur. In his
    carriis. etiam tenebrisubi per fiilem adliuc aiobulaiiius, non
    Et torrentes iniquitatis contiirbaveruntme. Turba? per sp cicm, quamdiu quod non videmus speramus,
    ini<|ii:ead lemptis couimoUevelul flumina pluvialia per patieiitiara exspeclamus. Quia vero aucturno-ier
    ciio de-inna, egeruni ot conturbarent me. nohis in hoc exsilio dejeciis, lucem sua? visionis
    Doloresinferni circumdederunl me. ln bis qui me _ absiulit, sese nostris oculis quasi in tenebrarum la-
    cireiimdederunt ul peidercnl, erant dolores invidiic, " tibula abscondii, quas iiimiruiu crjecitatisnostra: le-
    qni raortein operantur, peiducunlque ad infernuin nebras cura sludiose conspicirous, lnentero nd la-
    peccaii. iiienta revocanius; flet enira csecitalem quain foris
    Prwvenerunt me laquei mortis. Pi:nvencrnnl me ut paiitur, si hiirailiter roeminit, quo de interiori luniine
    priores uocere vclient, qnod eis posei redderetur. privatur. Cumque teuebras quibtis circumdaiur re-
    Tales autem homiues capiunt in perdilionem, qttibus spicit, pcr splendnris intima ardenti se dcsiderio
    inala per-tiaseriot jaciaiiooe jnsiil.a:, cujus non re, affligu, oinnique Intenlionis visu semeiipsam concu-
    sed noraiue adversus gentes gloriantur. Ei in pres- tit, et supernain liicem quam condila deseruil, re-
    sura mea invocaviDominum, et ad Dettmmeum cla- pulsa qttivrii. Unde fil plerumque ut in ipsis piis (le-
    mtivi.El exaudivilde lemplosanclo suo vocemtneuni. lihus illa interni gaudii claritas erumpat, et mens,
    El eXaudivitde corde roeo, iu quo habiiat, vocem qua; in corporeprius <a?cajacuerat, ad inspectionera
    Ilieaio. fulgoris intimi supeiius vegetala convalescat.
    Et clamor meusin conspectuejus. El clamor mons, ln circuilu cjus tabernaculum ejus, Conversi (amen
    qtieio IIOIIiu auribus hnminnm, sed corain ipso intus ail ipsuiii a>iil)iuni, qui credunt ei, quia in medio
    habeo, introivitin aures ejus. ipsoruin cst, ctiin omiiibiis.Tqualiler favet, in quibus
    Et commoiaesl, et coniremuillerra. Ita clarificato tainqiiam in tabernaciilo babilal in hoc teropore.
    Fiho, comrooli suiit et eoiilieiiiuerunl peccaioics. Tenebrosa aqtta in nubibus aeris. Nec propierea
    Et fundamenla tnonitum contttrbata sunt. Ei spes quist]iiam iu iila luce i|iia?fulnra est, cum ex fide ad
    snperborum, qua?in hoc ftierunt sa?culo,couturbaia? speciem venerimus, jam esse arbitretnr, si Scriplu-
    Bllllt. C r.is re<te intelligii; in propbetis enim atque iu 0111-
    Et commola sunl, quoniam iratus est eis Dominus, nibus divini vcrbi praedicaioribus doctrina obscura
    ut scilicet jam fuiidanienttim non haberet in cordibus est, quiii niile advcnium Domiiiidum occultis sacra-
    hoiiiitiiiin spes temporalium bonortim. ineniis gravidi iu iiiinisleriis niensam geslarent, in-
    Ascenditfumus in ira cjus. Ascendil lacrymosa de- tiicotium oeiili eoruiu inlclligeulia c.iligabant.
    precatio poenitentium, cura cognovisseutquid mine- Prw fulgore iri conspectu ejus. In couiparatione
    lur Deus iuipiis. ftilgcui^, qtti e.--lin conspeclti iiianilestatioiiis ejus.
    Et ignis a facie ejus exardescet.Et flagrantia cbari- Nubes ipsius transierunl. Prrjcdicatorcs verbi ejus
    tatis post poeiiiteiitiam<tenotitia ejus exardescet. non jam iu Judrea?lioibus coiiiiiientur, sed tnnisie-
    Curbonessuccensisunl ab eo.Quia jam morlni eranl riini nd gemes, et miivcrsa mundi spatia miraculo-
    deserti ab igue bom desiderii ac luce juslilia?, el rum ciarnate percurrunl.
    frigidi tenebro-siqueremauserani, lursus accensi el Grando et carbones ignis. Objnrgationes figuralas,
    illttminaii revixerunt. quibus velut grandiue corda dum lunduulur, si terra
    Et imiinavit cmtitmet descendit. El huniiliavit ju- dura et iniiis, id esl pius anirous excepcrit, duritia
    SUiinut descende.rei ad hominum infirroilaiem. grandinis in aquam, i<lcst terror fnlguraia: et quasi
    Et cutigo sub pedibus ejus. C.iligo ei sub pedibus, congelaia? olijiirgationis, in doctrinam saiiantcm rc-
    esi, quia non ea clarilale ah inferioribus cerniiur, solvitur, igne autem cbaritatis accensa corda revi-
    qu:e in superioribus dominatur; irapii eniin, <|iiitcr- viscunt. ilu:c oninia iu niibibus ipsius ad gentes
    rena snpiuut, caligine malilue sti;e nou eognoverunl; transieriiiit, quia videlicet sancli viri corda andien-
    eum, tcrra enim sub peitibus eis, lamquam scabel- _. liuni et lerrentes feriunt, et blandienles iiifiiiidunt;
    lum pednm ejus. El ascendit super Cherubin, et vo- ^iiam, queiiiadmodiiin feriani propheia tcstalur di-
    lavit. Cherubin quippe Pleniiiido scientia? dicitur. ceus : Virtutemterribilium tuorum dicent, et magnitu-
    Proinde super pleniiudiocin scientia? nscendi^se el dinem tuam narrabunl (Ps. CXLIV). Et queroadiiiodtim
    voiasse pcrhibeiur, quia majesialis ejns celsiludi- blaiulieiiles rigent, seculus ailjunxil : Memoriam
    nem scientia nulla coiiipreliend t. Volavit ergo qui abuitilanliw suuvitalis tum eruclabunl, et juslilia lua
    longe in altuin ah inlellectu nostro se rapuil, ul ne- exsuttabunt.
    mo ad Deum perveuirut, nisi per charitaiem : pleni- Ei intonutl de cmlo Dominus. Et evangclica tuba
    tudoenim legis charilas. El cito seincoroprehensibi- de corrie jti-li somiit.
    lem monstravil dilecioribus suis, ne illum corporeis: Ei Altissinmsdedii vocemsuam, ul haberemus earo,
    imaginalifliiibus comprehendi arbnrarentur. Supei elinproliindo reium bumaiiaruroaudireroiiscoelcsiia.
    Clierubio Doniious ascentlit el volavit, quia supei Et emisit sagitlas, et dissipaviteos. El emisii evan-
    pleniiudiiiein scientia?, qiue esse iu hominibuspo- gelistas pennis virlntum recta itiuera transvolanies,
    tuil, iiicarualionis sua? gloriam exaltare dignnius\ non suis, sed ejus a quo missi s-unt, ul aliis essent
    est; ut hoe ejus volare, sii poieiiua: sua? mysieriumi odor vit;u in vitam, aliis odor inortis iii mortem.
    ab iiilelleclti humano stibducere; quanialiuei eninii JBIcoiusc_/io)ie/imultiplicuvit,et conlitrbaviteos, et
    pleiiiiuduie scientirc viia spiriialium lulgeat, appre- apparuerunt [ontes aquarum. I.t apparuerunt qui facli
    hende.re non vatei quomodo lacliim sil utqui exstitil, eiaut in pncdicantibus fontes aquarum , salientiura
    coucipereiur, et ante sauculauuctor hotniiiuiii nasce- in viiara rjeieruara.
    1097 COMMENTARIIIN LIBROS REGUM. LIB. II. M9$
    Et revelatasunl fundamenta orbis terrarum. Relali. A.lum humilem salvum facies. Hoc aulem perversum
    snnt propheta?, qui non inlelligebantur super quos videlur perversis, quod confilentcs peccata sua salvos
    tedificareturorbis terrarum credens Domino. facis.
    Abincrepationetua, Domine.Clamantis, Appropin- Et oculos superborumhumitiabis.Ignorautes autem
    quabit super vos regnum Dei (Luc. x). Dei jusiiliam, el suam volentes conslituere, humi-
    Ab inspiralione tpirilus irm lum. Dicentis: Nisi liabis.
    pwnitenliamegerilis, omnestimililer moriemini (Luc. Quoniam tu illuniinas lucernam meam, Domine
    xm). quoniam non est nostrum luraen ex nobis, sed tu
    Misitde summoel accepilme. Vocando ex gentibus illuminabis lucernam roeam, Domine.
    in Ijreredilatem gloriosamEttlesiam , non habentem DeuSmeus illuminabis lenebras meas. Nos enim in
    maculamaul rugam (Cant. iv ; Ephes. v). peccatis nostris (enebra? sumus, sed Deus meus
    Assumptilme de mulliludine aquarum. Assurapsit illurainabit tenebras meas. Quoniam a te eripiar a
    me de multitudine populorum. tenialione, quoniam non a me, sed a le eruar a ten-
    Eruit mede inimicismeis fortissimis. Eruit me de talione.
    inimicis raeis, qui pra?valueruniad alfligendamet ad Et in Deo meo transgtediar mutum, el non in me,
    pervertendam istam teraporalem vitam meam. sed in Deo meo, transgrediar murum, quem inter
    Et ab his qui oderunt me, quoniam conforlati sunt homines et coelestemHierusalem peccaia erexerunt.
    super me, Ab his qui oderuut me, quoniam confor- Deus meus imtnaculaia via ejus. Deus meus nou
    latisunl super me, quamdiu sub ipsis sum ignorans venit in bomines, nisi mundaverint viam fidei, qua
    Deura. -, veniat ad eos, quia immaculala via ejus.
    Prmveneruntmein die affiictionismem.Priores mihi ° Eloquia Domini igne examinata. Eloquia Domini
    nocuerunl in terapore, quo mortale et laboriosum igne examinationis probantur.
    corpus gero. Proleclor est omnium sperantium in se et omnes
    El factus esl Dominusfirmamenlummeuin. Et quo- qui non in se ipsis, sed in illo sperant, eadcni tri-
    niam amariiudine miseriarum iirmamentum terreua? bulatione non consumunlur: spes enim sequitur
    voluplaiis coiitribulaiiiinatque convulsura est, factus fidem. Quoniam quis Deus prmter Dominum cui ser-
    est Domiuus(irraamentum tneura. vimus?
    Et eduxtt me in latitudinem. Et quia carnales pa- Et qvis Deus prwter Dominum noslrum? Et quis
    tiebar angusiias, eduxit me in spirilalera iidei latilu- Deus prreter Dorainum,quem post honam servitutem
    dinera. tamquam Inereditatem sperantes filii possidebimus?
    Eruit me, quoniamvoluit me, quoniam voluit me, Deus qui prwcinxit me virtule. Deus qui prrccingit ut
    antequam illum ego vellem. fortis sim, ne deiluentes sinus cupidilatis impediant
    Eruit me de inimicis meis potenlissimit, qui mihi opera et gressus meos.
    invident jam volenli eum. Et posuitimmaculatamviam meam.cl posuit imma-
    Et ab his qui oderunt me, quia volo eum. culalam viam charitatis qua ad illum veniam , sicut
    Et retribuetmihi Dominutsecundumjuttiliam bonm est immaculata via fidei qua venit ad me.
    i)o/unra(ts;quiprior prrjebuitmisericordiara aniequam Qui pcrfecit pedes meos lamquam cervi (Ps. xvn).
    haberem bonamvoluntatem. Qui perfecit amorera meum ad transcendenda spi-
    Etsecundum purilatem manuum mearum retribuet nosa et tinibrosa implicaraenta hujus srjeculi.Cervos,
    mihi, et secundura puritaiem factorum meorura re- C spiritales viros appellat, propter alacritatem velocis
    tribuet mihi, qui tribuit mihi ut bene facerem, edu- cursus; robustorum enim raentes in Deoimmobiliter
    cendo me in latitudiuem fidei. fixa?tanto adversa qurjequedespiciunt, quanlo cer-
    Quiacuttodiviviat Domini, ut latitudinem bonorum ntint, quod contra prrecepla Conditoris excrescunt.
    operum, qua?per tidem sunt, longanimitas perseve- ./Eternitatis quoque prrjemiapra?stolanles, vires ex
    rantia? consequalur. adversitatibus sumunt, quia , crescente pugria, glo-
    Nec impie gesti a Deo meo, qttoniamomniajudicia riosiorem sibi non ambigunt manere victoriam. Sic
    ejut in conspeclumeo sunt semper. Quoniara omnia itaque elec.torumdesideria dum premuntur , adver-
    judicia ejus, id est praemiajustorum, et poenas ini- silate proficiunt,sicut ignis fiatu premitur ut crescat,
    piorum, et flagella corrigendorum, et tentafiones et unde quasi exstingui ceruilur, inde roboratur. ln
    probandorum, perseveranti conlemplaiione cousi- eo namque o-tendimiis quanta ad Deum cupiditale
    dero. flagramus, si non solum ad eum per iranquilla et
    Eljuslitias ejut nonrepuli ame. Quod faciunt de- raolIia,sedetiam perasperaet dura transimus.Bene
    ficientes sub sarcina earum, et revertentes ad vomi- ergo per psalmistam dicitur, Qttiperfecil pedes meos
    tum suura. tamquamcervi. Cervus cnim cum monlium juga con-
    Et ero immaculatuscoram eo, et custodiam me ab scendit, qurjequeaspera, qurjcquese objiciunt seuli-
    iniquilate mea. El relribuet me Dominus secundum bus illigata, dato saltu transgreditur, etiam absque
    justitiant meam. Itaque non solum propter latitudi- ullo «nrsus sui obstaculo in superioribus clevatur.
    nem fidei, qua? per dilectionem operalur, sed etiam Ita etiam electorum mentes qua? sibi in hoc mundo
    propter loiigitiidinein perseverantia? retribuet raibi TVobsistere atque obviare conspiciunt, contempla-
    Dominussecundum justitiam meam. tionis saltu transcendunt, et more cervorum, de--
    Et secundum puritatem manuum mearum retribuet spectis terrenarum rerum senlibus, in superna se
    mihi in conspectuoculorumejus. Non quod homiues evehunt.
    vident, sed in coiispectu oculorumejus, quouiam quae Et super excelsastaluit me, et super ccelestem ha-
    videnlur (emporalia sunl, qua? autem non videntur bitationem figet intentionem meam, ut impleatur in
    rjcternasunt, quo pertinel altitudo spei. omnem plenitudinera Dei.
    Cumtancto sancluseris. Est eliam occulta profun- Qui docetmanus meai ad prwlium, qui docet me
    dilas qua intelligeris, cuin sancio sancius eris , quia operari ad superandos inimicos, qui nobis inlerclu-
    lu sanctificas. dere regna ccelestia conantur.
    El cumviro innocenteinnocens eris, quia nulli no- Et posuisti ut arcum mreumbrachia mea, el posuisli
    cens, sed funiculis peccatorum suorum unusquisque infatigabilem intentionem bonorum operum.
    constringitur. Et dedisti mihi proleclionemsalulis lum, et dextera
    Et cum clectoeleclus eris, et ab eo quem eligis eli- lua suscepit me, id est favor gratia? suscepit rae.
    geris. Et disciplina tua direxil me in finem. Et correctio
    Et cum perversosubverteris, et cum perverso vi- lua me deviare non sinens direxit, ut quidquid ago,
    deris perversus , ob quod eis non faves, perversus in eum linem referam qui cohrjeretmihi.
    esse videris, quoniam dicuni: Non est recta via Do- Et disciplina ttia, ipsa medocebit, et eadem corro-
    inini, et ipsorumvia non est recta. Quoniamtu popu- ctio tua ipsa me docebit pervenire, quodirexit.
    PATROL.L 35
    109* Al) OPERA S. EtiC.HERUAPPENDIX. 4)00
    Dilatasti grestus meos subtus me; nec impedientt A Et nomini tuo psallatn, et latius innolesces bonis
    carnales angttstia?,quoniam latam fecisti charitatemI operibus meis. i
    ; meam operanlem hilariter, etiam de ipsis , qure su- Magnificanssalutet regis iptius. Deus qui mngnifi-
    bter me.sunt, morialibus rebus et membris. Et nont cat, ut araabiles faciat saluies, quas ejus Filius dat
    sunt infirmatavettigiamea.Et nonsunt infirmata sive3 credentibus.
    itinera mea, sive signa, qua? irapressi ad irailandumI Et faciensmittricordiamChristosno. Dcus qni facit
    sequentibus. misericordiam-Christosuo. David,etseminiejus usque
    Pertequar inimicos meos et comprimam illos. in swculum. Ipsi liberatori manu potenli, qui vicit
    Persequar affectus carnales meos ne ab eis com- liunc mundum , et eos quos credenies in Evangelio
    prehendar; sed apprehendam illos ul absuman- genuit in rjcternum.Qusecumqnein hoc psalmo dicla
    tur. sunt, qua?ipsi Dominonon proprie , id est, capili
    Et noncomertar donecdeficiant. Et ab ista inten- Ecclesia?congruere non possunt ad Ecclesiam refe-
    tione non convertar ad quielem , donec deflciant quii renda suni; totus enim Christus hic loquitur, in quo
    obslrepunt mihi. suni omnia membra ejus. Hmc autem sunt verbano-
    Et confringam-illot,neepoterunt ttare; confringami vissima,qnw dixit David filius Itai. Verba novissima
    illos, nec dumbunt adversum me. David-non finienda dicit, sed perficienda; non cou-
    Cadent sub pedet meot; dileclos illis prreponaini snmenda, sed qua? cunciis fidelibus perfectionis
    amores quibus ambulo in setemum. pleniltidinem conferant. Spiritus Duminilocutut ett
    El prwcinxistimevirtutead betlum;et conslrinxistli super me, tt sermo ejut per tinguammeam. Spiritum
    fluentia desideria carnis mea?virtute.neintali pugnai Domini Spiritum sanctum dicit; sermo Dei, Cbrislus
    prapedirer. BFilius Dei accipitur; ipse est enim Christus Dei
    Supplantasli insurgentes in me tuiler me; decipi- Jacob.
    fecisti eos qui me insequebantur, ut subler me ile- Prwvaricatores autem quasi spinm evelttntur mii-
    rent, qui super me esse cupiebant. versi. Proevaricatores Judaei atque hrjerelici, velut
    Et inimicostntos dedistimihi dortum; et inimicos spina? de Ecclesia, qua?est lerra viventium, evulsi,
    meos convertisti et dorsum mihi eos fecisti esse , id atque iiicendio combiistiseterno peribunt. Hwcno-
    est, ut sequerentur me. Et odio habentes me disper- mina fortiumDavid; sedensin cathedrttsapientissimits,
    didisit; alios autem eorura qui in odio perdurarunt princeptinter tres. Ipteett quati tenerrimusligniver-
    disperdidisli. miculus, qui oclingentoi interfecit impeltt und. Non
    Clamabunt,nec trit qui salvum faciat. Quis enim Jesbaa, ut quidam putant, sed ipse David est dictus
    salvos faceret, quos tu non faceres? quasi tenerrimus liigni vermiculus, pcr qtiod virtus
    Ad Dominumnec exaudiet eos; nec ad quemlibel, simul bellica et modesta viri designatur civilitas:
    sed adDominum clainaveruiit,necexauditioiie dighos quia videlicet sicui ligni vermicnlus , tener quideni
    judicavit, non recedenles a maliiia sua. et fragilis toto suo corpore, nec non et permodicus
    El comminuamillos ut pulveremjuxla faciem venti; apparet, nibilominus tainen fortissimmn robur exe-
    et comrainuamillos, aridienim stint non recipientes dens consiimit,etcorrosuin reddit, unde et a terendo
    imbrem misericordia?Dei: ut elaii et inflati super- ligna teredonis noinen habet; siu ille affabilisoimii-
    bia, a spe firmaelinconctissa,tamquam lerra?solidi- bus domi ei quietus atque humilis videbaiur, et in
    tate et slabilitaie rapiantur. certamine publico robustuni se ae intolerabilem bo-
    Vtlutum platearumdeteboeot.Per latas,quas multi rQ stibus exhibebat. Absunlum non est ut ii ires fortis-
    ambulant, vias perditionis , luxurianles et lubricos simi David.et EleaBarjet Sama , intelligantur Trini-
    delebo eos. tas, Deus Pater, et Filius, et Splritus sanctus,
    Erues mede contradkiionibttspopuli; erues me de ad quorum asqualiiritemcstteri fonissimi non perve-
    contradictionibiiseorum qui dixertint: Si dimiseri- nerunt.
    mus eum vivum, saeculumpost illum abit: XI. De titi David. Cap. xvn. — Item ipse David in
    Conttituesnie in eaput gentium. Populus quem non pruelioPhilislinorum cuin sitiens versareiur in bello,
    cognovi,serviet mihi; populus gentium quem corpo- eiaquamqusererei: Quismibi potumdabit, mt,dtlacu
    rali prasentia non visitavi, servivit mihi, neque ocu- [cisterna, MReg.xxiuj qumest in Belldehem? et ad
    lis me vidit: sed recipiens prredicatores meos, in portas erat iter cisternse , et David interfusus hosti-
    obauditu aurii obaudivitmihi. bus, et raedia hostilium cinxerat septa casirorum;
    Filii alieni mentitisunt mtni;filii non mei dicendi, prrjeciderunt tres viri multitudinem adversariorum ,
    sed potius alieni, quibus recle dicebatur: Vosa patre et hauserunt aquam de laci» qui erat in Bethlehem ,
    diabolo ettis, menliti suntmihi. et obtulerunt regi bibendam, sed rex noluit bibere,
    Filii alieni inveieratisunt, ei claudicaterunt a te- sed profudit illara Domino, dixitquc : Noncontingat
    mitis suii; et tamquam uno pede debiles, quia vetus mihi hoc (attrt, ut sangtiinemvirorum qui abieruut,
    lenentes, novum respuerunt. Filii alieui, quibus, ut exanimitbibam. Vicit ergo naturani, ui sitiens non
    renovarentur, novura Testamentum alluli, in veleri biberet, et exemplum de se prrjebuit,quo omnis exer-
    bomine remanserunt. Claudieffectisnnt etiam in ipsa citus lolerare sitim disceret. Quod si altins velis
    veteri lege, potius suas traditiones sequentes quam spectare et introspicere mysteritim, sitiebal David,
    Dei; calumniabantur eiiiin de manibus non lotis , D I non aquam, qua?est in Bethlehem, sed oriundum in
    quibus tales erant semitrje, quasi ipsi fecerant, et eadem Betblehcm ex Virgine Cbrislum in spiriiu
    consuetudinem tribuerant, errando ab itinere praj- prrevidebat. Ergo volebat Nbere, non aquam flumi-
    ceptornm Dei. nis, sed lavacrum ex latere Christi fluens: hoc esi,
    VhU Dominusel benedictusDeut meui. Secundum non aquarmn sitiebat elementum , sed sanguinem
    carnem autem sapere , mors est ,* vivit Dominuset Christi. Unde etiam non bibit oblatam aqnam , sed
    benedictus Deus rneus. Et exalteturDeus lalutis mea, Domino fudit, significans se silire sacrificium, non
    et non terrena consuetudine de Deo salutis mea? natnrre fluentum, sed illud sacrificiurain quo esset
    senliam, sed reternam ipsam salutem in excelso de remissio peccatorum: illuiii sitire fontem seternum,
    illosperem. Deus, qui das vindictas mihi; Deus , qui non qui periculis qurjercreiur alienis , sed pericula
    vindicas me, subdendo sub me populos. aliena deleret. In lloc facio cogitandumsuramopere
    Liberator mettstle inimicitmeisiratundis. Claman- est quanlum ad mores hominuin pertinct ut qui se
    tibus : Crueifige, crucifige. Ab intnrgentibut in tne illicita memiivitcommisisse,a quibusdametiam licitis
    exaltabis me. Ab insurgentibus in me Judseisexalla- studeat abstinere, quatenus per lioc Conditori stio
    bis me, resurgentem a morte. Aviro iniquoeripe me; saiisfaciat: ut qui commisit prohibita, a semetipso
    a regno eorum iniquo erues. abscindere debeat eliaro coneessa, etse reprebendat
    Propterea eonfitebdrtibi in uetterationitms,Dombte. inminimis, qui se meminit in maximis deiiquisse.
    Propierea per metibi confitebunlur gentes,Domine. _ Lex certe veieris Testamenti alienamuxorem coucu-
    1101 COMMENTARIIIN LIBROS REGUM. LlB. 111. 110.
    pisci prohibet, regi vero fortia jubere militibus, vel.A biens, a culpa alienusnonfuit.vindictara culp&eliam
    aquam desiderare non poenaliter velat. El cuncli no- ipse suscepit; nam ira sa?viens qua? COrporaliier po-
    vimusquod Dayidconeupiscenlirjemucrone translixus, pulum perculit, reciorerri quoque populi intimo cor-
    alienam uxorem ei concupivit et abstulit, cnjus cul- dis dolore proslravit: Cerluni vero est quod ita sibi
    pam digBBferbera suntsecuta, et malum, quod per- inviecmet rectorum merita connectantur.et plebeium,
    petravit, per poenitentiaelamenta correxit. Qui cum ut srepe ex culpa pastorum, delerior liat vila ple-
    longe post contra bosiium cuneoi se daret, aquam beium; et ssepe ex mefito plebeium iriuteiiir vita pa-
    bibere ex cisterna ex desiderio voluit, cujus elecfi storum. Sed quia rectores habent judicem suuiii,
    milites inler catervas adversantium medias erum- magna cauteia subditorum est, noh temere.Vitahiju-
    pentes,aquam qu3mdesideraverat, illsesidetulerunt. frustfa pef semetipstttri
    Sed vir Demini flagellis eruditur, semetipsuhi pro- dicareregentiumineque^enim
    Dominus a?s nuramulariorum effudit, et cstbedras
    tinus cura periculo militum aquam desiderasse repre- vendentium columbas. evertit, nimirum signifiealis
    liehdit, Camque Doraino fundens libavit, sicut hic quia per magistros quidem vita judicaiur plebeium,
    scripttim esi: Mbavit eam Dotnino. In sacriiicio sed per semetipsum facta examinat magistfbfuh) ;
    quippe Dorniniaqua effusa conversa est, quia culpam quamvis eliam subdilorura vitia, qua? a magistris
    concupiscentia?mactavit per pcenitentiam reprehen- modo vel dissimulantur, vel judicari neqti|UrftJ ejds
    sionis shrje.Qui ergo quondam concupiscere alienam proculdubio judicio reservantur.Igituf dumsalVa (Me
    conjugem neqiiaquamtimuit, poslea etiamquiaaquam res agitur, virtutis est meritum, si quidqTiidpfidfis
    coneoplsset, expavit: qui enim se illicita perpetrasse , est toleratur: debet taraen humilitcf suggeft, si foi-
    memiiierat , contra semetipsum jam rigidus eliam a ,n lasse valeat quod displicet emendafi; sed curandiim
    licitis abstihebat. Ad hanc aquam hauriendam irru- summopereest,nein superbiam transeatjustili&ihdf-
    perunt tres <one$:Abisaifraler Joab, Asaetet Banaias dinata defensio; et dum rectiiudoincaute diligitiif,
    fitiut JoiddiB.Iste Banaias percussit duos teonesMoab, ipsa magistra rectitudinis liuinilitas afriiltatuf; nec
    el ipte detcendit et percussit teonemin media cisterna eum sibi prreesse quisque despiciat, quem fordrSse
    diebusnivit. Quoinodo sit lactum , Josephus narrat ' contingit ut in aliqua actione reprehendat, contfa
    aperfius: quia videlicet cisierna fuerit nimium pro- hunc tumorem superbia?, subditormii mens ad custo-
    fiihda, qua?tenipofe hiemis cum essent omnia nivi- diiim bumilitatis edomatur, si infirmitas pfopria iti-
    busplena, ipsa quoque niraio nivitim aggestu fuerit cessanter attendilur; nam vires nostras vefaciler
    coicquata; quant cum leo superveniens periculi ne- examinare negligimus, et quia de nobis forlia credi-
    scius incidisset, ibidemque conclusus grandi rugitu mus, idcirco eos qui nobis prrjelatisunt, dislficie ju-
    clainaret, aceurrebarit homines.videre quidesset; et dicamus: quo eniin nosmetipsos mirius agnoscimus,
    dUitlCiiraaliia ad tale specinculumadveniret Banaias, eo illo3 quos reprehendere nitimur plusVideriius.Siii-
    desilivitstalim in Cisternara, et aggressum mediis in gula bsccmala suntqua? ssepe a subditis iri pra?lato$,
    nivibus percii-ssitet inlerfecit leonera. Debinc texitur sa?pe a piaelaiis in subditosj committunluf, quia ct
    cataldglis virorurii fortiiitfiin figura sanctorum , qui subditos omnes ii qui prsesunt minus quara ipsi sufit
    foftitttdine viruuum boni operis et sciemia divina? sapientes arbitranlur ; et ruisuiii qui subjecii sifnt
    Trinitatis fulti,riOi) tahtutamodo seipsos ab hosti- rectorum Suorum actiones judicaut; et si ipsos rcgi-
    bus tnaiignls defendunt, verura inlirrnos quoslibet men tenere contingeret, se potuisse agere riielius'pu-
    pfotegiiht. n tant. Unde plerumque iit ut et reclores niinus pflf-
    XIL De peccdloDtiiid ih popttio numerando. Cap. (C dentef ea qurjeagenda suntyideant, quia eoriim rietl-
    xxiv.— Peccat posthrcc David populum numerando. los ipsa nebula eiationis obscurat; et nonriumquam
    Prsfecepltenim Uavid JoaD ut perambularet totum is qui siibjeclusest, hoc, cura prrelalus fueril, faciat,
    lsfael; Blaffefret populi nUmerunT.El hoc ideoScri- quod dudum lieri subjeclus arguebat; ct prci eo quod
    pttlfa tficii i. QUid fttrdtDdmihi ctepii irdsci contra illa qua?judicaverat perpetrat, saltem quiajudictivit
    /sraek QTiidiiihocfdcto aliud demoristratur, nisi quia erubescat. Igitur sicut prselatis curaiiduni est ne
    sTcpro qualitaiibus subdiforum dispOnuhtur ncia re-< eorum corda a?stimationis singularis sapienlia? locus
    gerilliim,ut ssepepfornalogregis etiatn viri boiiiilelin* superior extollal, ita subjectis providenduin est ne
    quaht in vita piStOfis? lste enim Deo attestante lau- sibi rectorum facta displiceant. Si autem magistfo-
    datifs, iste superhofuiri mysteriorum conscius David rum viia jure reprehenditur, oportet ut eos suiidifi
    propheta, tumofe repentinrjeelatiOnis inflatus, popu- eliam cum disciplina venereniur. Sed boc est solertef
    lum numerando peccavit, et tanieti vindictam popu- intuendura,ne aut quem venerari necesse est iiiiitaii
    liis, David peccante, suscepit. Cur hoc ? quia videli- appetas, aut queiu irailari despicis venerari conterrV-
    cet secundura meritum plebis disponuntur corda nas; subtilis etenim via tenenda est, via rectitudinis
    rectortim. Jusfus veto judex peecantis vitium ex ip- et humilitatis, ut sic reprehensibiiia magislrbrum
    sorum animadyersione cofripuit, ex quorurn causa faela displiceant, quatenus subditorum raens a sef-
    peccaviu Sed quia ipse sua scilicei voluntate super- vanda magisterii revereutia non recedaf.

    LIBER TERTIUS.

    1. De tveeessioneSalomonisi.Cap. 1. — Senuit Da- i) meditthi parieleiri solvehs inikicitias in catnt sttd, le-
    vid, ungiturque Salomon in regem super Israel ifi gemquemandalorum decretis evacuans, ut duos cbhde-
    Gion, ni impieretur in illo illa promissio qua? facta, rel in se uiium novuhiliominem,facienspacem his qiii
    est ad David s Noit tu mdtficabis tnihi dorhum, sed' Itittgeel pacem his qui prope. Ipse in Evangelio dicit:
    filiut tuus qtii eqredietur de mero luo.la quo quidem Pacem meam do vobis^pdcem retinquo vobis (Joan.
    fulurrj?rei imago facla est, in eoquod templum rjedi- xiv]. ttis et aliis mtlTlistesiimoniis Domintis Cbfi-
    ficavit, et pacem habuit secundum nomen suum. stus pacificus esse monstratur : iiain id quod ;cdifi-
    Salomon quippe inierpretatur Pacificus, ac per hoc cavit templum exceUeiitissImunl DbttihO', e( ibi
    illud Vocabulum illi verissimc congruit per quera Chrislum significat, qui aediflcavit donium DeO in :
    mediatorem ex inimicis, accepta remissioiie pecca- ccelestibus, non de lignis et fapidibiis, sed de Othhi- j
    torum, reconciliamur Deo.Etenim cum inimici es- bus sanctis, boc esl lidelibus, quibus dicif Aposto-
    semut, retonciliati sumus Deo per morleni filii ejus. lus : Templum Dei sanclurii esi, qttod esiii vos (I Cor.
    Idem ipse est pacificus, ille qui fecil ulraque unuinet III). Tribus nominibus vocatum fuisse Salomonem
    1105 AD OPERA S. EUCHERII APPENDlX. 1101
    Scriptura?manifestissimedocenl : Pacificum, id est,i A prrjedicationisnutriunt, dum quod dicunt facere ne-
    Salomonem; et Ididam, id est, Dilectum Domini;; gligunt, per somnum torporisoccidunt; etnegiigendo
    et Coeleth, id est, Ecclesiasten. Ecclesiastes autemi opprirount, quos alere verborura lacle videbanlur.
    Grreco sermone appellatur, qui coetum,id est, ec- Unde plerumque dum ipsi reprehensibiliter vivunt,
    clesiam congregat, quem nos nuncupare possumus> et habere discipulos vila? laudabilis nequeunt, alie-
    concionatorem, qui ioquitur ad populum, et sermo) nos sibi atlrabere conamur: quatenus dum bonos
    ejus non specialiter ad unum, sed ad universos ge- se babere sequaces ostendunt, apud jttdicia liomi-
    neraliter dirigitur. Porro pacificus el dilectus Do- nura excusent mala qua?agunt, et quasi subditorum
    mini, ab eo quod in regno ejus pax fuerit, et eumi vitam mortifera negligentia tegant, unde et illic mu-
    Dominus dilexerit, appellatus esi. Nam et psalmusi lier qua? filiura exstinxit proprium, quresivil alie-
    x_tv el LXXIDilecti et Pacifici titulo praenotantiir, , num; sed tamen veram matrem Salomon invenit,
    qui tameisi ad prophetiam Chrisii el Ecclesia?perti- quia videlicet cujus fruclus vivat, vel cnjus iniereat,
    nentes, felicitatem et vires Salomonis excedant, la- in exlremo examine ira districti judicis demonstrat.
    men secundum historiam, super Salomonem con- Ubi et illud solerter est intuendum, quod vivens fi-
    scripii sunt. lius prius dividi prrccipitur, ut soli postraodummatri
    II. De tapientia collata Salomoni et judicio ejus. reddaiur : quia in hac vita quasi partiri conceditur
    Cap. iu. — Abiit itaque Salomonin Gabaon, et immo vita discipuli, dum ex illa nonnnmquam alter apud
    lavit ibi holocaustumDomhto,ubi apparuil ei Dominus i Deum merituin, alter apud homines laudem babere
    per noctem,et exaudwil deprecationemquampostula-I perraittitur. Sed falsa mater eum quem non genuit,
    vit, deditqueei sapienliamel scientiam, in tantum ut _**occidi non metuit, quia arrogantes magistri et cha-
    vullut ante similis itli fuerit nec post illumsurrecluruti ritatis ignari, si plenissimum nomen laudis ex alie-
    sit. Post acceptam autem divinitus sapieniiara, mox nis discipulis consequi nequeunt, eorum viiam cru-
    turpium mulierum de causa judicio tenlalur. Ubi deliter iusequuntur; invidia?eiiim face succensi, no-
    notandum quod poslquam Dominus erroris nostri lunt aliis vivere, quos se conspiciunt non posse
    tenebras lucis sua? cognitione illuslrat, inox lenta- possidere; unde el illic perversa mulier clamat :
    tionis aculeo visitando probat, quia et accedendo Nec meut sit, nec islius ; ut enim diximus, quos sibi
    corda nostra ad virtutes provehit, et recedendo con- obsequi non vident ad gloriam teraporalem, eos aliis
    cuti tentalione permittit; si enim post virtutura mu- invident vivere per veritatera. Vera autem mater
    nera nulla tentatione concuieretur, hocjam se ha- satagit ut ejus filius saltem apud extraneamsit et vi-
    bere animus ex se ipso gloriaretur. Ut ergo ea in- vat, quia concedunt veraces magistri discipulos, ut
    lirmitatis dona habeat, et infirmitatem suam humili- ex eorum discipulisalii quidemmagisteriilaudemba-
    ter agnoscat, per acressum gratia? ad alta sustollitur, beant, si tamen iriiegriiatem vita? iidem discipuli
    et pcr recessum quid ex se ipso sit probalur : quod non amittaiil, per qua? pietatis viscera vera mater
    bene nobis ex historia sacrrje hujus leclionis innui- agnoscilur : quia, omiie magisterium in examine
    tur, quia Salomonet divinilus accepisse sapienliara, cuariiaiis approbatur, et sola tamum recipere me-
    et tamen post acceptam eamdem sapientiam, mere- ruit, quaequasi totum concessit: quia fideles prre-
    tricura siaiim pulsatus qurestiune memoratur; mox positi pro eo quod ex bonis discipulis suis, non so-
    enim ut gratiani tanta?revelationis accepit, certa- luin aliis lautlem non iuvidenl, sed utililalem eis
    men turpiura mulierura pertulit: quia nimirum cum eliam provectius exorant ipsi, ei integros et viven-
    srepe mentem noslram concessis virtuiibus respe- Q ( tes filios recipiutit, quando in superno examine ex
    ctus intima?clarilas illuminat, hanc protinus lubri- eorum vita perfectse retributionis gaudia conse-
    ca?cogitationes turbant : ut qua?sublevata iniraenso quunlur.
    munere exsultat, eliam tentaiione pulsata quicl sit III. De parabolis, carminibut et dispulationibusSa-
    inveniat. Sic Elias et visitatus desuper sermone coe- lomonis. Cap. iv. — Locutusque est Salomon tria
    los aperuit, et tamen probatus subito inlirmus per millia parabolas,el fuerunt carmina ejus quinquemil-
    deseita fugiens nimium mulierem expavit. Sic Pau- lia. Quiri eiiim per tria roilliaparabolas, nisi pleui-
    Itis ad teriiuin ccelum duciliir, paradisi penetrans tudo lidei in lege et Evangeliis a Cbristo tradila de-
    secreta considerat; et lamen ad semeiipsum rediens signai^ir?Qua? diini tota multipliciter per allegorire
    contra carnis bellum laborat, legem aliam in mem- sensum sttb raysterio Triniiatis disseritur, quasi tria
    bris stistinet, cujus rei bello fatigari spiritus lege do- millia parabola?nuncupantur. Carmina ejus quinque
    let. El posl dationemergo imuieris idcirco Deus ho- millia, pro quinque sensihus corporis intelligumur,
    minem probat, quia et collaio munere sublevat, et quos qui in diversis virlutibus bene egeril beatus
    abslracto paululum ipsum sibi horainem monsirat. est, et per eos quasi quinque millia carmina Doniino
    Quod eousque proculdubiopatimur, donec de lerra canit. Pisputavit autem Salomon a cedro utque ad
    funditus et labe peccati ad promissa?incorruptionis hyssopum.Cedri nomine, celsiiudo gratia? in eleclis
    sulistaiitiani reformeinur. In isto judicio Salomonis, accipitur, sicut el propheia testatnr, dicens : Justus
    ubi primum habuisse judicium inler duas mulieres ut palma florebit, et sicut cedrus qum ett in Libano
    describilur de pielate cerlantes, quarum in una di- monte (Ps. xci). Hyssopus autem herba esl humilis
    leclio ardebat, in altera siinulatio subripiebat, Chri- saxo hrerens, qua signatur humilitas Christi. Re-
    sti figura fuit: ubi iraproba piebs, scilicel Synago- "* deinptor quippe noster a cedro usque ad byssopum
    ex, vel hrjerclicorum,vera? matris, hoc esi Ecclesia? disputavii, quia ab excellentia gloria?coeli usquead
    filiuin appetebat; quera non ut reservaret, sed re- camis bumililalein descendendo pervenit, siquidem
    vera ut interimeret, cupiebal. Sed sicut gladio Salo- et cedri nominepravorum superba elatio designatur,
    monis dirimente, propria? matris gemitu iste verus sicut per David dicitur : Vvx Pomini confringentis
    repertus est partus, ila et spirilu Jesu Cbristi do- cedros (Ps. xxvm). A cedro itaque Chrislus usquc ad
    cente, pleruraque hi qui a matre seducti et capii byssopura disputat, quia ipse pravorum corda et hu-
    suut crrore hrerelicorum, nonnumquara merenlur milium judical. Super ligna autem disputavii, dum
    pro semetipsis gementera recognoscere Ecclesiam in cruce pependit: tunc enim in cedro sreculi arro- ,
    matrem. Unde satis convenienter apparel hanc mu- gantiara inclinavit, quain etiam ad hyssopi huinili-
    lierem hrjeretiiorum vel Synagoga?figurasse impie- taiera, id est, usque ad crucis stuliiliam ac contem-
    tatem; qui et suos nequiier nutriendo iuicriraunt, et ptibilem fidein deduxiu
    alienos quousque perdant illiciendo persuadent. Mo- IV. Quomodo Hiram Salomonem t» opere tempii
    raliier vero in hac sententia quid aliud per matres juvet. Cap. v. — Sequilur dehinc historia quando
    lacientium, nisi dociorum ordo; quid vero per ea- Salomon rjedificalurusdomum Dominoqua?sieritau-
    rura lilios, nisi discipulorum persona signaiur? iNam xilium ab Hiram rege Tyri, qui erat amicus David
    magistri nirairum vigilames quidem sciemia, scd omni tempore, et cum ipso Salomone, posiquam re-
    vita dormienles, audilores sups quos per vigilias gno poiitus est, pacem habere jam coeperat, prom-i
    1105 COMMENTARHIN LIBROS REGUM. LIB. III.
    ptumqne mox.ad adjuvandum se omnibus ejus inve- A rorum qui lam docle nosset refellere errores genti-
    nerit animum*,ita ut arlifices illi et ligna ei aurum, lium, quam ipsi ad fidera conversi gentiles, et ex
    prout opus habebai, dederit, cujus beneficii gratia geniibus facli Chrisiiani. Sidonii namque et Tyrii,
    Salomon ei per annos singulos plurimos iritici et qnia gcntiliura fuerunl populi, merito in figura gen-
    hordei coros, in cibum domui ejus dabat. Nulli au- liura accipiuntur.
    tem dubium quod Salomon qui interpretatur Pacifi- V. Numerus cmsorum,portantium onera, etc. Cap.
    cus, et ipso nomine et serenissimo regni sui sialu, vi. — Quod auiem servos suos Salomon noster in
    illuro significet, de quo Isaias dixit : Multiplicabitur hoc opus miserit, in sequenlibus mystico sermone
    ejui imperium, et pacis noneril finis (Isa. ix). Hiram desiguatur, cuin dicitur : Elegitque Salomon opera-
    vero qui Latine diciiur Vivens excelse, credenies ex rios de omni Israel, et erat indiciio triginta millia vi-
    gemibus et vita simul cum fide gloriosos figuraliter rorum, mittebatqueeos in Libanum decem millia per
    exprimit. Neque aliquid prohibet quin Hiram, quia menses singulos vicissim,ila ut duobus mensibttses-
    rex erat, regalique potentia Salomotiem in redilicio sent in domibussuis. Ubi primo notandum quod non
    domus Dominijuvabat, conversosad fidem ipsos re- frustra Salomon operarios de omni Israel elegit, ne-
    rum dominos lypice deiiuutiet, quorum ope constat qtie erat ulla portio populi, de qua non digni tanlo
    Ecclesiam sa-pius adjutam ac nobiliter augmema- opere viri assumerentur: quia nimirum non nuncde
    lam, et ejus hrereiicos, scbismaticos et paganos, una stirpe Aaron sacerdotes eligendi, sed de omni
    principalibus erectos esse decreiis. Petit ergo Salo- sunt Ecclesia qurjerendi,qui sedificare domum Do-
    mon in opere templi auxilium ab Hiram, qnia cum mini, vel cxemplo suo vel dicto sufficiant, et ubi-
    veniens in carne Doniinus dilectara sihi domum, vi- g cumque inventi fuerint mox in officium doctorura
    delicet Ecclesiam a?dilicare disponeret, non de Ju- absque ulla personarum acceptione promovendi; ta-
    da?islantummodo, verum eliam de gentibus adjuto- lesque cum ad erudiendos infideles at.jue in colle-
    res operis elegit; nam de utroque populo ministros gium Ecclesia; vocandos ordinantur, quasi ad ca?-
    sermonis assumpsit. Misit Hiram Salomoni pra?cisa dendas in Libano materias templi viri strenui aique
    de Libano ligna cedrina et abiegna, qua? in domum elecli mittuntur. Equidem numerus, triginta niillia,
    Domini pouerenlur: quia conversa genlilitas misit quo iidem ligni ca?sores censebaritiir, potest ad eo-
    ad Dominiiinviros quondam ad srjeculumclaros, sed rura (iguram aple referri.qui in fide sancta? Trinita-
    securi Dominica?increpatiouis de monte sua? super- tis sunt perfccti, quod doctoribus maxime congruit.
    bia?jam dejectos et humiliatos, quiad normam evan- Yerum quia irigima ila erant ordinata, ul dena roil-
    geiica?veritatis instituti, in sedilieioEcclesia? pro suo lia per menses singiilos operi suo instarent, magis
    quique merito et tempore collocarentur. Misit etiam denarii nuineri sacramentum perpendere debemus.
    artiflces, quia convcrsos ad veram sapientiam phi- Dena namque millia virorum de Israel ad ca?denda
    losophos, qui graiia eruditionis populis quoque re- ligna in opus domus Domini mittunlur, quia qui-
    gendis jure prrjeponerentur,Doraino genlilitas obtu- cumque doctores atque insipientium eruditores sunt
    lit: qualis ipsis apostolorum lemporibus Dionysius ordinandi, decem pra?cepta legis, et ipsi per omnia
    Arcopagita, qualis deinceps doctor suavissimus et observare, et auditoribus suis debent observando
    fortissimus martyr Cyprianus, aliique quamplurimi. ' monslrare, sed et prremia in ccelis futura qua?dena-
    Misitet aurum, quod in eadem significationeaccipi- rio solent (igurari, etipsi sperare, et auditoribus suis
    tur, quia nimirum viros sapientia et ingenio praecla- speranda semperintimare.
    ros ostendit; pro quibnsoblationibuscuncia gentili- G Terni aiitem menses, quorum dislantia singulis
    tas a Domino dona exspeclat gratia? ccelestis, triti- erat lignorum cresoribus imposita, perfectionem
    cum videlicet verbi Dei, et oleum cbaritatis et trium virtutum Evangelicarum typice denuntiant,
    unciionis, atque illuminaiionis Spiritus sancti. Con- eleemosyna? videlicet, oraiioniseijejunii;cum enim
    venit apte rebus Ecclesia?, quod auxilium operis dixisset Dominus in Evangelio : Allendite ne justi-
    sancti flagitans, ait ad Hirara Saloraon : tiam vestram faciatis coram hominibus, ut videamini
    Prmcipe igitur ut prmcidant mihi cedros de Libano, ab eis; in prosecutione ejusdem sententia? non aliud
    tt servimei tint cum servis tuis. Servi quippe Hiram qnam eleemosyna?, oraiionis et jejunii, fecil meiitio-
    qtii prrjccidebantcedros Saloraoni de Libano, docto- jiein, qua? non ad bominum ostenlalionem, sed ad
    res sunl elecii de gentibus, quorum officii est, eos solam interni inspectoris essent gloriam facienda;
    qui in hoc mundo rebus et gloria lretabantur, a su- alioquin a Tructurjeternilatisvacua manerent. Quibus
    perbia?fastu corrigendo slernere, atque ad hoc se- verbis aperte docuit omncs virtuium fructus his
    cundumsui Redemptoris eorum vota transferre, cum tribus quasi ramisdeuna chariiatis radicc prodeunti-
    quibus videlicet servis erant et servi Salomonis, ac bus insinuari. Per eleemosynam naroque compre-
    pariter memorato insiabani operi : quia primi do- benduniur omnia qua? ad dileciionem proximi ex-
    ctores ex gentibus necesse babebant ipsorum aposto- plemus, benevolein fratres operanles, per orationem
    lorum, qui a Domino didiccrunt eruditione in verbo omnia quibus per interuam compunctionem nostro
    fidei institui, ne si absque magislris docere incipe- Condilori conjungimur, per jejunium omnia quibu..
    rent, magistri existerent erroris; idcirco etenim Sa- nos a contagione vitiorum et illecebris sseculi obser-
    lomon servos Hiram caedere sibi voluit ligna de Li- D vamus, ut libera mente et corpore casto dileciioni
    bano, quia doctiores erant servis suis ad credendum; valeamus inliaerere, et nosiri Conditoris et proximi.
    sed ideirco eliam servos suos simul adesse voluit, ut Et isli sunt ires menses operariormn templi: nam
    ostenderent credentibus cujus mensurae ligna fieri qtiia mensis pleniiudine dierum lunaris circuli per-
    deberent. Cujtis rei figura m promptu est, quia ni- ficitur, per illum plenitudo virtutis cujusque spirita-
    mirum apostoli cerlius verbum Evangelii, qui a Do- lis ostenditur, in qua mens fidelium a Domino quo-
    roino audire noverunt, sed gentiles ab errore con- tidiana illnstratione quasi luna a sole respicitur.
    versi, atque ad veritaiem Evangelii transformati, nie- Unus vero mensis, quo ligna ad opus lerapli casde-
    lius ipsos genlium errores noverant; et quo certius bantur, eleemosyna est, id est, opera misericordia?,
    noverunt, eo artificiosius hos expugnare aique eva- qua? erga salutem proxinii et in unitatera sancta?
    cuare didicerunt. Paulus quidem sacramentum Ecclesiae bene proficiendo proveniant, docendo,
    Evangelii, quod per revelationem didicerat, melius castigando, lemporalia bonairapendendo,vita?exem-
    novit, sed Dionysius melius revincere poteral falsa pla monstrando. Duo tamen reliqui menses, quibus
    eihnicorum dogmata, quorum cnm erroribus syllo- in domibus suis manere, ac suis sunt necessiiaiibus
    gisraos a puero ct arguraenta cuncta noverat. Cui vacare permissi.oratio esl et jejunium, quibus prrje~
    sensui convenit apie quod sequiiur : Scis enim quod ter ea qua? erga necessitalem fialrum foris opera-
    non ett in populo meo vir qui noverit tigna cmdere, mur, nosira? salntis proprire curam intus conversa
    sicut Sidonii. Non enim erat in populo Judrjeorum, ad Dominummenle gerimus; et quoniam illi solum
    ubi Dominus corporaliterprrjesens docebat, ullus vi- perfecte vel sua? vel fraterna? salutis curam geruut,
    1107 AD OPEflA S. EUCHERII APPENDIJL 1108
    qui se inluitione divina? grati* biirailiter siibdnnt, A ScripiHra cum iide verilatis et justiiiae oper» docet
    recte sequitur: £( ^doiiiram erql tupet liujusmodi babanda, recie praBpositioperum lempli iria miilia
    indictione. Adoniram, qui Latine dicitur Dominus ei sexcemi fuisse perhjbentur. Nec prajtereundum
    meiis excelsiis, quero roelius quaro ipsum nomine quod huec septMginla et ocioginfa millia porlantium
    insinuat Dominum Salvatorem? Et tunc Adoniram onera et latomoru^ncum praepositissuis non fuerunt
    -operariis leropli prseponilur, ut sua provisione rite de Israel, sed de proselytis, id est, advenis qui mo-
    ordinetur, quibus mensibus singuli ad operandum rabantur inter eos. Scriptum naroque «st in libro
    exeant, quibus denuo ad curandam domum suaih Paralipomenon : Numeravit igitur Salompn omnes
    redeant, cum Doroihus et Salyator noster mentes viros prcsetytos qui erant in (erra Israel, pott iinn-
    sanctorum prredicatorum sua familiarius illustratio- meratipnem quam dinumeravit David pater ejut, el
    ne informat ad discernendura quando oporteal a?di- inventi sunt centuniquinquaginta millia, et tria millia
    fieandi Ecclesiam opus inire prxdicarido, vel alia texcenti, fecitqut egi stpluaginta millia qui oiteta por-
    pietalis officia proestando, et quanrio rursum conve- tarerit, etc. (II jPaf. n). Proselyti autem vocabantur
    -niat ad suam ipsorum conscientiam examlnandam, Gra?ce, qui ex aliis natioiiibus progeniti, in lidem
    quasi ad inspiciendam domum suam reverli, ct hanc et consorlium populi Dei, accepta oir_umcisione
    orationibus ac jejuniis superno inspectore ac visita- transierunt. Fuerunt ilaque operarii domus Domini
    tore digriam reddere. de filiis Israel, fuerunt de proselytis, fuerunt de
    VI. De numero operariorum Tempii. Cap. v. -~- gentibus. Defiliis vidclicet Israel triginla millia.qui
    Fuerunt itaque Salomoni septuaginta millia eorum ad prrecidendas de Libano cedros missi sunt;de
    qui onera ptirtabant, el octcgintd millia latatntitum nc proselytis, isti de qiribus locuti sumus, iapidum c<_-
    iri monte, absque prwposilit qui pmerant tingulis sores; de geniibus, ipse Hiram et servi ejus, qui
    operibut, numero trium miltium trecentorum prm- cum servis Salomonis ligna candebant de Libano.
    cipientium populo et hit qui faciebant oput. Lato- Omne igitur honiinum genus per quos aedificanda
    Tiios dicit lapidum crssores. Idein autem lapidum eral ficclesia, in a?dificatione templi prrccessit. Ju-
    •crjesores,quod et lignorum figurate designant, boc da>inamque proselyti et gentiles conversi ad verita-
    est sanctos prredicatores, qui mentes insipientium tem Evarigelii, unam earadenique Christi Ecclesiara,
    de labore verbi Dei exerccnt, et eas ab ea qua in- sive recte vivende, sive etiam docendo conslruunt.
    quinati sunt lurpitudine ac deformitate transmutare lerent VII. De lapidibut. Cap. v.—Ptwcepitquetex uttol-
    coiiteiiduni, ac regulariter institutos unilati (idelium, lapidet grandes, lapidet preliotosin fundamen-
    jediliciovidelicet doimis Dei aplos reddere curant. tum tetnpli, et quadrdreta eos. Fundamenium lempli
    Quod autem et ligna et lapides in monte cseduniur, nullum est aliud intelligendum mystice, qtiam illud
    et cresa ac praeparata ulraque materia ad montem quod ostendit Palilus, dicens : Fttndameritumenitn
    domus Dominitranslertur, patet sensus, qubd om- atiudnemo potest ponere, prwterid quod potitum est,
    nes homines in monte superbia? nati sumus, quia de Chrittut Jetut (lCor. m).Quipropterearecte funda-
    prrevaricatione primi hominis quam superbia fecit, nientum domus Domini polest vocari, quia, sicut
    originera carnis traximus. Qnictimque autem gratia ait Petrtis: Non est aliud sub coeh datum hominibus
    prreordinati ad viiam excidimur, Catecliizando ad riomen, in quo oporteal not salyos fieri. In qued fun-
    saerainenta fidei percipienda, de monte superbia? ad damentum lapideg grandes et preiiosi ponuntur eum
    montem doraus Domini Iransferimur, qui eruti de, prrjecipui facjis ac sanctitate viri famiiiari mentis
    jpotesta(e tenebrarum ad arcem virtutum, qurjeest^C sanciitate suo adhserent Conditori, ut quo (irmius
    m unitate sancta? Ecclesise pervenimus. Noiondum iri illo spem susm ponuiu, eo fortius aliornm vitam
    autem quod iicje.moperarii ita erant distributi, ut dirigere, quod estallitudinem portare suffleiant. La-
    pars in raonte lapides ca?deret, pars item onera pides ergo qui !n fundamenlum templi ad portandurii
    portaret. Diversa namque sunt dona spiritus, et xdificium omne ponebantur, proprie suni propheta?
    quidam majorem dicendi ac protervos arguendi con- et apostoli, qiii verbum et sacrainenta veritatis sive
    stantiam habent, quidam mitiores ad consolandos visibiliter sive invisibiliier ab ipsa Dei sapicntia
    pusillanimes et infirmos siiblevandos existunt, qui- perceperurit. Uiide et nobis qui eorum vitam sive
    dam ulriusque yirtutis munere praediti ad opus do- doctrinam siuderaus pro noslro modulo imitari,
    mus pomini converiiunl, quales fleri voluit eos fundatos dicit Apostolus super fundamentum apo-
    quibus loquitur Apostolus dicens : Cgrripiteinquielos, stoloruro et prophetarum. Sed et generaliler perfe-
    cgnsdlaminipusillanim.es,sutcipite infiimQS,paliehtet cti quique qui lideliter ipsi Domino adhterere, et
    estdte ad qmnes("IThess. v). Pra?positi autem qui impositas sibi,fratrum necessitates fortiter ferre di-
    prrjeerant singulis operibus, ipsi suut conditores sa- dicerunl, hi possunt lapidibus grandibus ac pretiosis
    cra? Scripiura?, qtiorum magisterio in omnibus eru- indicari; qui bene lapides priirio quadrari, ac sic in
    diriiur, quomodo inscios docere, et coptemptOres fundamenlo poni jubenlur; quadratum namque om-
    corripere, quomrido iios invicem onera nostra por- ne quocumque vertitur, fixum stare consuevit. Cui
    tafe, ut impleamiisTegemCbristi, conveniat.Quarito himirum ligura? cprda assimilantur doctorum, qtia?
    autem quisque plus in siistentahdis proxiraorum ne- ita in (idei firmiiate consistere didicerunt, ut nulla
    cessifatibus, sive in casiigandis eorum erratibus " occurrcntiuiri rerum adversitate, nec ipsa etiam sua
    laborat, iantO certiqra iri futuro prrjemia,vel quietis raortc a sui status rectitudihe possinl inclinari, qua-
    animarura post mortem, vel beata? corporum ira- les videlicet doctores Ecclesianon solumde Judrjea,
    morlaiilatis exspect?|t. Unde recte prrjefatioperarii verum eliam de genlibus perplures suscepit. Unde
    septuaginta millia et octoginta millia esse perhiben- bepe de lapidibiis hujusmodi grandibus preliosis et
    tur: septuagirita videlicet propter sabbatum anima- quariralis subditur :
    rum, septimus enim dies Tn sabbalum, id est, re- Quqs dolaveruntcwmentaru Salomonit et cwmenta-
    quiem corisecratus e?t; octoginta, pfoptef spem riiHiram. Dolantuf namque lapides pretiosi, cum
    resurrectionis quaeoctaya die, id cst, posf sabbatunrt electi quique prrjecedentiumsanclorum inslructione
    in Donrino praecessit, et in riobTsquoque octava die et insianlia, quidquid in se habent noxium et inane
    siroyj et Sliiie octfjva futura spefatur. Prfjeposiiiau- relinqiiunt, atque anle conspectum sui Condltoris,
    teiia erant triamiljia trecenti,prbpter ittdeinnimirum solam iiisita? justitia? regulain, quasi stabilem qua-
    sancta? Trinitalis, quam sancta nobis eloquia pra?- dratura? formam ostenduni. Dolaveruut autem lapi-
    cjicanl,,Quod yero pro tfibus millibus trecentis pra?- des non solum crjementarii Saiomonis, sed etiam
    posjtis, iqlibro' Par^iipqnienon tria millia sexcenti ca?mentariiHiram : quia ex utroque populo fuerunt
    suiit scripii, ad eamdem pforstis sublimiura virorum doctores sancta? Ecclesise, iriimo tam sublimes ex
    perfeclionem respicit: nam quia iu seiiario nuraero ulfoque Dei populo fuefiint nonnulli, qui ipsorum
    Dominus muodi orualum compleyit,rectein eo per- quoque doctorum sublimium jure doctores existe-
    feeta bonorum opera solent figurari. Et quia sancta rcm, et quasi quadrantes eos ad sublevaridumdomus
    «09 COMMENTARII IN LIBROS REGUM. LIB. III. 1110
    ; Dominisedificiumpararent; neque enim soli Jere- A ab omni naevocorrupiionis castigatam designat, qua-
    , mias et Isaias, et eaeteriex eirciimcisione prophela?, les voluit esse sapiens ille architectus eos quos su-
    . verum etiam heatus Job cum filiis suis, qui erant ex per fundamenlum Cbristi locabat lapides pretiosos,
    , gentibus, maximam vita? sua? patientia? formam, auro argentoque redimilos. Charissimi, inquit, mun-
    ; maxima docirina?salutaris praeconia sequentis revi demus nos ab omni inquinamentocarnis el spirilus,
    docloribus ministrarunt, quo abjectis verbis actibus perficientessanctificationemin timore Dei (II Cor. vn).
    cogitationum supervacuis, ad poriandum onus san- VII. Qtiandovelubi Templumsit factum.Cap. v. —
    cta?Ecclesia?digiii et apti inventi sunt. Faclum est igitur quadringentesimoet octogesimoanno
    Porro Bybliiprceparaverunttignaet lapides ad mdi- egressionis filiorumIsrael de terra /Egypli, in anno
    ficandamdomumDomino. Byblus est civitas in Syria quarto, mense Zio, ipse est mensissecundus, regis Sa-
    Plioeiiicis,a qua Byblii suut vocati, cujus meminit lomonis super Israel, et mdifieare cwpit domum Pg-
    Ezecbiel, diccns : Savienlet lui Tyrii facti tunt; qu- mino. Domus Domini quam rjedificavitrex Salomon
    bernatorei lui, tenet Bybli el prudentes ejus (Ezech. InHierusalem, in figura facla est sanctae universalis
    xxvn). Pro quo in Hebrreo continetur Gobel, sive Ecclesia?, qua? a prirao electo usque ad ultimum,
    Gebal.qui interpretatur Definiens.sive Determinans; qui in fine mundi nasciturus est, quotidie per gra-
    quod vocabulum convenit eis qui corda horainuraad tiam regis pacifici sui, videlicet Redemptoris aedifi-
    aedificiumspirilale, quod ex virtulibus anima? con- catur; qucepartimadhuc peregrinatur ab illo inlerris,
    struiiur, parant; sic enim soluro suos adjutores fi- parlim evasis peregrinandi aerumnis, cum illo jam
    dem ei opera justitiae docere sufficiunt, dum ipsi regnat in ccelis, ubi peracto ultimo judicio tota est
    prius sacns paginis edocti, diligenter qua? sit fides -, regnatura cum illo. Ad hanc domum perlinent electi
    tenenda, quo vinutum calle incedendum, certa de- angeli, quorum nobis similitudo in futura viia pro-
    finilioiie veritatis didicerunt. Nam frustra sibi offi- miltitur, dicente Domino : llli aulem qui digni Ita-
    cium doetoris usurpat, qui dissertionem fidei catho- betitut smculo illo et resurrectione ex mortuis,neque
    licoeignorat. NequesanctuariumDomino.sed ruinam nubtint, neque ducunl uxores; neque enim ultra mori
    sibi aedificant,qui docere alios regulam, qnam ipsi poterunt, wqualesenim angelis sttnt, et filii sttnt Dei,
    non didicerunt, coiiantur. In aedificandadomo Do- et filii resurreclionis (Maith. xxn). Ad hanc perlinet
    jnini, primo sunl ligna et lapides de monte caedendi; ipse MediatorDei et hominum, IwmoChristus Jesns,
    qnia eos quos in lide veriialis instruefe quaerimus, ipso atlestante cum ait : Solvite templum hoc, el in
    prinio neccsseest ut renuntiare diabolo, ac de sorte tribus diebus excitaboillud (Joan. n). Quod exponcns
    prima? praevaricationisin qua nati sunt, doceamus Evangelista subjunxit :Hocautem dicebat de tempto
    renascendo erui. Deinde quaerendi sunt lapides pre- torporis stti (I Cor. ni). Dicit aulem Apostolus de
    tiosi et grandes, atque in fundamenium templi po- nobis: Nescitis quia templum Dei estis, el Spirilvs
    nendi, ut memioerimus, abdicata conversatione Dei habitat in vobis?Si ergo ille templum Dei pcr
    priori, eoriiinvitam in omnibus moresque inspicere, assumptam bumanitalem factus est, et nos templum
    eosque nostris auditoribus imiiandos proponere, ejus per inhabitantem ejus Spiritum efficimur, con-
    quos per virtuiem bumililatis spiriialiter Domino stat utique quia figuram omnium nostrum, et ipsius
    adbrerere noverimus; quos invincibili mentis stabi- Domini videlicet et membrorum ejus, qua? nossu-
    litate, quasi quadratos quodam modo atque ad ora- mus, lemplum illud materiale tenuit; sed ipsius
    nes tentaiionuinincursus immobiles perdurare con- tamquam lapidis angularis singulariter elecli et pre-
    spicimus, quos pretiosos etgrandes merito hac fama C tiosi in fundamento fundati; nostri autem tamquam
    comperirous. Post fundamentum vero lalibus ac lapidum vivorum superaedificatorumsuper funda-
    tantis lapidibus compositum aedificandaest domus, mentura apostolorum et prophetarum,hoc est, snper
    pracparatisdiligenter lignis ac lapidibus, ac decenti ipsum Dominum. Quod meliusconsiderata ex ordine
    ordine collocatis,qua? olim de prisco suo stalu vel ipsius templi rjedificalionepatebit, ut in quibusdam
    radice fueranl absiracta : quia post prima fidei ru- videlicet figura ad ipsum Dominum, in quibusdam
    diraenta coliocata in nobis juxta exemplum subli- vero ad omnes eleclos pertineat; in quibusdam in-
    miran virorum bumijitate, addendus cst in altum temeratam in ccelisangeloruro felicilalem.in quibus-
    paries bonorum quaji superiropositis sibi invicem dam invictani in terris hominum patientiam descri-
    ordinibus lapidnm, ambulando ac proficiendo de bat; in quibusdam collata hominibus angelorum
    vlrtule in vinutem. Vel certe lapides fundamenti auxilia, iu quibusdam remunerata cum angelis ho-
    grandes, pretiosi, quadrati, priroi sunt, ut supra di- minum certamina demonstret. Designat eamdem
    xtiniis, Eeclesiarum magistri, qui ab ipso Domino domum Domini spiritalem, eliam tabernaculum
    verbum audierunt sslutis. Superpositi aulem ordines quoiidam factum in eremo per Moysen. Vernm quia
    lapidnm vel lignorum, sequenies suo quosque lem- illa domus in itinere quo ad terram repromissionis
    poi e designant sacerdotes ac doclores, quorum vel veniebatur, haec autem aedificabatur in ipsa terra
    praedicationeac minisierio fabrica creseit Ecclesire, fepromissionis, et in civilate llierusalem, illud ut
    vel ordinatur virluiibus. Quales autem colore fuerint de loco ad locum crebro Levitarum ministerio por-
    lapides, quibus factum est templnm, in libro Para- tatum, tandem in terra repromissa? haereditatis in-
    lipomenonaperle declaralum esl, dicente David ad p duceretur, haecut mox in patria ipsa et in civitale
    Saloinonem, cum ci impensas lempli quas prsepara- regia constructa, inviolabili semper fundamento
    yerat, osicnderet : Omnem preliosum lapidem et consisleret, donecinditum sibi figurarum coelestitim
    marmor Patium abundantissimeprwparavi (I Paral, munus impleret: potest in illa praesentis Ecclesi.e
    xxix). Marmor autera Parium, marmor candiduai labor et exsilium, in hac fulura quies et beatitudo
    uicilur, quale eadem insula gigncre consuevit. Unde figurari. Vel certe quia illa a solis filiis Israel, hrec
    poetadeilla: autem a proselytis eliam et gentibus facta est, possuni
    Olearon,niveamqueParon;sparsasqneper sequor in illa principaliter patres veteris Testamenti, el
    Cycladas,et crebrislegimusfretaconcitavenlis. antiquus ille Dei populus; in bac auiem congregata
    (Virg. £neid. III). de gentibus Ecclesia figuraliter exprimi : quamvis
    Nivea ergo Paros dicitur, eo quod candidissimi ge- rjedificium utriusque doraus enucleatius spiritali
    neris marmor niittat. Est autera una de Cycladibus sensu discursum, et labores praesentis Ecclesiai
    insula, quo videlicet lapide lemplutn fuisse facluni, quotidianos, et praemia in futuro perennia, gau.
    Jbsephus insinuat, dicens : Elevavit itaque templum diaque regni ccelestis, et electionem primaede lsrael
    usque ad cameram, ex tapide consiruclumatbo. Alti- Ecclesia?, et salulem omnium gentium in Christo,
    tudo fuit viginti cubilorum et centum. Nec roysterii multis modis ostendatur insinuare in figuris. Quod
    sensus in abdilo est: cuivis enim patet qula marmor autem dicil: In anno quarto, mense Zio, ipse esi
    candidum, ex quo doraus Doroini construeta est, mensis secundus regis Salomonis super lsrae), ordo
    mundara electorum actionem, simul et conscientiam sensus est: In anno quatto regis Salomonit, mtim
    1111 AD OPERA S. EUCHERH APPENDIXJ 1112
    Zio, ipse est mensis tecundus: mensera autem secun- A culmine dignitaiis tfanscendit. ln quo nimirnm monto
    duiii, Maiumdicit: nam Aprilis, quo Pascha celebra- civitas sive domusDoraini constructa est, quia si non
    ttir, principium apud Hebra?os priraus erat in men- in illo radicem spes et fides nostra nulla est.
    J sibus anni. Ex quo manifeste claret quia mox per- Qui recte mons figat, Moria vocaiur, id est, Visionis, quia
    i, acto Pascba ccepit aedilicare domum Domino, et con- electos suos quos ad aeiernam suseclaritatis visionem
    secratus myslica solemnitate populus manus ad conservat, in hac interini vita laborantes videre et
    mysiicum opus misil. Fit autem commemoratio egres- adjuvare dignatur : ipse est enim locus in quo ob-
    sionis de jEgypto, quando labernaculura aedificari tulit Abraham lsaafcfilium suum Domino, ac devo-
    cceptum est, iit admoneatur lector quot annorura lioueobedientiaevideriab illomeruit. Unde etnomen
    tcmpus inter rjedificationemutriusque domus trans- accepit, de quo Dominus ait: Tolle filium tuum uni-
    ierit, et hujus quoque sumraae temporis sacramen- genitum,quemdiligis Isaae, et vadein terram Visionis,
    tura spiriiale cognoscat. Qtiater namque cenleni et atque offer eum in holocaustum(Gen. xxu). Pro terra
    viceni quadringenlos et octoginta faciunt; quatuor Visionis, inHebraeo terram Moriababet. Et quia ira-
    autem evangelicae perfectioni apte conveniunt pro- molatio Isaac lypus, Dominicaepassionis exsiiiit, recte
    pter ipsum evangelistarura numerum; centum viginti in loco ejusdem immolationis lemplum aedificatur,
    doctrina? legali propter annos totidem legislatoris; quia per fidem et mysterium Dominicaepassionis Ec-
    in quo etiam numero virorum gratiara Spiritus sancti clesia dedicata, crescit in templum sanctum Domino.
    primaeva suscepit Ecclesia, patenter osiendens quia De quo monlebene subditur: Qui demonttratut fuerat
    qui lege legilime utunlur, id est, qui Christi in ea Davidpalri ejut. Ostensus namque fuerat David, sicut
    gratiam cognoscentes amplectunlur, jure spiritus "r. et caeteris prophetis venturus in carne Dominus, qui
    ejus gratia repleritur, quia in charitate ejus araplius vocatam de gentibus Ecclesiam, per sacramenta
    ignescunt. Diximus autem per tabernaculum quod ejusdem suaeincarnaiioiiis ablueret a peccatis, aique
    fecit Moyseset filii Israel in deserto, Synagogam, per in domum sibi fidelem dileciamque consecraret. Bene
    templum vero quod Salomon et filii Israel cum pro- aiitem additur: Jn \locoquem paraverat David. Para-
    selytorum el gentilium auxilio construxit, Ecclesiam verat namque David psallendo, paraverunt alii pro-
    gentium posse designari. Permansit autem culius et pheta? vaticinando locum Domino, vero uiiqueSalo-
    religio tabernaculi annos quadringentos et octoginta moni, in quo domum aedificaret,quia cordaj audito-
    ac sic templum aedificariinccepit, quia Scriptura ve- rum suorum fide vefitatis instituerunt, sedulo admo-
    teris Testaraenli tanta perfeciione redundal, ul si nentes ut venientem in carne Dei Filium fideli ac
    quis eam bene intellexerii, cuncta in se novi Testa- devota mente suscipereiit: hinc etenim Dominus de
    menli mysteria contineat. Palres quoque veteris paratis ad credendum sibi populis, ait discipulis :
    Testamenti tafita perfectione arcem perfectionis le- Levate oculosvestros, et videte regianes,quiaalbm sunt
    nuerunr, ut in nullo aposlolis virisqueapostolicis pu- jam ad messem; et qui metit mercedemaccipit, et con-
    tandi sint esse minores. Permanebat tabernaciilum gregal fruetum in vilam mternam, ut qui seminaltimut
    usque ad constructionera templi in populo Dei per gaudeat, et qui miliit (Joan. iv). Quasi aliis verbis de
    annos quadringentos et octoginta, id est, centum vi- aedificatione lempli diceret: Levale ocutos veslros, et
    ginli per quatuor multiplicalos: quia ex tempore da- videte locum, quia paratus est jam ad aedificandum
    ta? legis usqtie ad incarnationem Dominicara et lem- domum Domini, et qui aedificat, docendo mercedem
    pus revelata? gratiae, non defuerunt viri qui in lege accipit, et congregat lapides pretiosos in viiara aeier-
    consiituti Evangelica peromnia perfectionem mente C nam; ut el qui parat locum aedificiosimul gaudeat,
    et opere servarent; non defuit Scriptura, qua?gra- et qui aedificat,id est, propheta praedicensventurum,
    tiam novi Testamenti, in veteri propheticis intimaret et apostolus venientem praedicans Dominum, una
    eloquiis. Quod autem quario anuo regis Salomonis simul in illo mercede potiantur. Bene autem idem
    aedificari ccepta est domns Domini, potest eos referri locus in area erat Ofnan Jebusaei, quia Ecclesia vo-
    mystice, quod post expletam dispensationem Domi- cabnlo area? solet designari, dicente Joanne de Do-
    nicre incarnaiionis, qua? in qiiatuor Evangelii libris mino: Cujus ventilabrumin manu tua, et permundabit
    scripia est, misso de coelis Spiritu sancto Ecclesiae aream suam (Matth. HI). Ornan, qui inlerprelatur II-
    struciura cceperit; et quod mense secundo loco post luminatus, eterat nalione Jebusaeus, natione quidem
    Israel aedificationemin se susceperit Creatoris. Unde gentiles significat,nomineaiitem eosdem illuslrandos
    et secundus mensis in lege coucessus est ad facien- a Domino atque in filiosEcclesia?commutandos os-
    dum Pascha, his qui immundi super anima vel in via lendii, quibus meriio dicat Apostolus: Fuittis ali-
    procul positi, ad faciendum in primo mense Pascha quando tenebrm,nuni autem lussin Demind(lThett.y).
    occurere nequirent. Ubi nosapertissime designati su- Jebtis eadem est civilas qua?et Hierusalem. Et Jebus
    mus, qui itnmundi super morte anima? noslra?, et quidem dicilur Concrilcata; Hierusalem auiem Visio
    procul adhuc positi a populo Dei, non potuimus pri- pacis.Inqua quamdiuOrnan gentilis regnabat,Jebus
    mum Pascha facere, quod in carne agni et sanguine dicta est; cum vero in ea David locum holocausii
    fiebat. Celebramus auiem hoc Pascha secundum, emeret, et cum Salomon in ea (emplum Domino aedi-
    quod in corpore et snngitine Redempioris noslri, a ficaret, non jam Jebus, sed Hierusalemvocata est:
    quo quaesitisuraus et mondaii, actum est. In quo au- D quia nimirum genlilitas quamdiu divini cultus nescia
    tem loco templura sitrjedificatumraanifestius in libro perdurabat, concnlcabatur, et illudebalur ab immun-
    Paralipomenon ostendilur, ut scriptum est: Et cwpit dis spiritibus, simulacra muta prout ducebatur se-
    Salomon mdificare domum Demini in Hierusalemin quens; cum vero illatn gratia sui Condiloris respexit,
    monte Moria, qui demonstratusfuerat David palriejus continno pacis inse et locum invenit et nomen di-
    in loco quem paraverat David in area Ornan Jebusmi cente de ipsa Domirio: Beati pacifici, quoniam filii
    (II Par. 111).iEdificatur ergo domus Domini in vi- Dei vocabunlur (Mallh. v). Cum ergo Ornan in hac
    sione pacis, quia dilatata per orbem Ecclesia in una civiiate regnum adbiic haberet, Jebus vocabatur; at
    eademque fide et veritatis calhoiicae socielate con- cum locum area? sua?cum bubus ac tribulis venderet
    sistit: nani in scissura mentium Deus non est, sed David regi, nomen Hierusalem accepit: quia persi-
    factus est in pace locus ejus, et liabitatioejus in Sion. stens in sua adhuc obstinatione gentilitas, conculca-
    iEdificalur in moine, videlicet in ipso Domino Sal- batur quasi vilis etabjecta a malignisspiritibus. Porro
    vatore, de quo lsaias ait: Et erit in novissimisdiebus cum omnia sua vendere, ac vero regi offerre didicit,
    prmparatus mons domut Domini in verlice montium non ultra conculcari a daemonibusac vitiis poluit, sed
    (lsai. n). El ipse de se in Evangelio : Non polett, in- internae pacis, quamcum suoconditore haberet, ma-
    qujl, civitas abscondi super montemposila (Matth. v); gis compos efiecta esi.
    ipse enini est mons montium, qui de terra quidem VIII. De mensura Templi. Cap. vi. — Domut autem
    per oi igine;n carnis assumptae ortus est, sed omnium quam mdificabat Salomon Domino, habebat sexaginta
    ; terrigenarum poteutiam ac sanctitatem singularis eubitot in longitttdine, et viginti cubitosin latitudine,
    1115 COMMENTARULN LIBROS REGUM. LIB. III. 41U
    el tritrinta euitto* in altififdtrie.Quod in constructione i_ sanctis fidem ac dilectionem verilatis. Qua?yidelicet
    templi dicitur in libro Regura, quia babebat iriginta porticus jnxta latitudinem templi viginti cubilis longa
    cubitos in altitudine, cum in libro Paralipomenon erat, quia nimirum antiqui justi multa diu patientia
    scriptum sit: Pono altitudo centum viginti cubitotum et longanimitate exspectabant, quando apparens in ,
    erat, nequaquam discrepare, sed iilrumque verum came Dominus novam Evangelii gratiam mundo af- \
    esse noscendum est. Nam 111Josephi refert historia, ferret, non acceptis ipsis promissionibus, sed a longe
    triginta erant cubiti a pavimenlo usque ad medium eas aspicientes et salutantes. JEquabant ergo longi-
    coenaculura,triginta rursusa medio usque ad terlium, tudine sua lalittidinem templi, quia per longaniini-
    quo usque poriicorum, qua?teinplo ab australi et oc- tatem mentis devotae desiderabant videre dilatatio-
    cidentali et septentrionali latere cnhrerebant, altitudo nem Ecclesia? in charitate Dei, qua? est in Christo
    pertingebat, id est, simul sexaginta; deinde alii sexa- Jesu Domino noslro. Qui quamvis tempore adhuc
    ginla usque ad stipremuin doraus tectum. Itaque tota fuerint a sacramentis Dominica?incarnalionis sepa-
    ejus aliiludo centum viginti cubitis implebatur. Lon- rati, fide tamen ac prrjedicationefuerunt. proximi. In
    gitudo autem domus longanimiiatem designat sancta? hujus sacratissima? porticus prima Ifonte ftierunt
    Ecclesia?,qua?in exsilio pcregrinatioiiis hujus patien- beaius protomartyr Abel, et Seth, et Enos, caeterique
    ter adversa qureque tolerat, donec ad patriam, quam ju-ti mundi originalis. In intimo aulem penetrali et
    exspectat, perveniat. Latitudo insinuat chariiatem, quasi prope murum templi mysiicum, obtinuere lo-
    qua? dilatato sinu mentis non solum amicos in Deo, cum parentes beati praecursoris Doniini, Simeon et
    sed et inimicos gaudet diligere propter Deum, donec Anna, caelerique qui, elsi nalivitatem ejus videre
    veniattempus quando sive ad pacem suain conversis, ,n meruerunt, ad auditionem tamen doctrinae ejus, et
    sive fundiius exstinctis, cum solis gaudeat amicis in ad percepiionem sacramentorum ejus pervenire ne-
    Deo. Altiludo spem denuntiat futura? retribuiionis, quiverunt. Qua?bene porticus decemcubiiis erat lala,
    cujus intuitu libenter inlima quseque, sive qusc de- quia tales etsi necdum verba sive mysteria Evan-
    muicent, seu qtiaeadversamurcontemnit, usque diini gelii, quse erant per Dominum tradenda, receperunt,
    ntris.]ue transcensis, sola raereatur videre bona Do- praecepta tamen decalogi, quaeperceperunt, perfecta
    mini in terra viventium.Unde apte longitudo domus dilectione dilatati in Doinino servabant.
    sexagenario cubilorum numero comprehenditur; se- IX. De fenestris el tabulariis Templi. Cap. vi. —
    narius nainque numerus, in quo muiidus faclus est, Fecitque in templo fenestras obliqttas.Feneslra? templi
    perfectionem solet designare bonorum operura. Et doctores sunt docti, et. spiritales quique in Ecclesia,
    necc3se est nos ita perlongaoimitalem molesiias ferre quibus mente excedeniibus Deo, arcana secretorum
    iiostra? peregrinationis, ul merilo bona? operalionis, ccelestium specialius caeteris videre conceditur, qui
    promissam patriam, cum appnrueril, valeamus in- duraea quao in occulto vident, publice fidelibuspan-
    trare. Latitudo vicenario numero deiermiitalur, pro- dunt, quasi suscepto lumine solis fenestrae cuncta
    pter geminara ejusdem charilatis, qua Deum et pro- templi penetralia replenl. Unde bene eaedem fene-
    ximum amarous, distantiain. Altitudi tricenarii pro- stra? obliquae, i<iest, intus laiiores el foris anguslio-
    pter lldeni sancta? Trinitatis, qiia?(unus cst Deus, in res fuisse perhibentur, quia niinirum neeesse est ut
    ciiju's visione cimcta spei nosirae desideria suspen- quisquis jubar supernrje contemplationis vel ad mo-
    dunlur. Sex ergo ad operis perfectionem, duo ad mentum percepit, mox sinum cordis amplius casti-
    dilectionem Dei et proxiini, tria pertinent ad spem gando dilatet, atque ad majora capessenda solerti
    divina? visionis. Singuli autem nomeri rccte per de- 'C exercitaiione prrjeparet.
    ccm multiplicaniur, quia non nisi per fidemet custo- Et mdiftcavitsuper parietem templi tabulata pergy-
    diam decalogi legis vel palieniia nos ra salnbiiier rum, et in parietibus domus per circuilum templi et
    exercelur, vel charitas ntiliter accrescit, vel spes su- oraculi, et (ecit latera in circuilu. Tabulatum quod su-
    bliroiterad aeterna desideria raptatur. Elporticus erat per erat quinque cubitoshubebat laliludinit, et medium
    anle templumviginti cubitorumlongiiudinis, juxta men- tabulalum sex cubilorumtatitudinis, et tetlium tabula-
    suram latitudinis templi, et habebat decemcubiloslati- tum septem Itabenscubitostatitudinit. Ha?ctabnlaia in
    tudinisante faeiem templi. De hac porticu in libro Pa- Evangelio, ubi Dorainus tentalur a diabolo, pinna-
    ralipomenon ita scriptum esl: Portictts vero anle cula templi vocamur (Maiih. iv). Sed et Jacobum
    frontem, qttm lendebatur in tongum jtixla niensuram fratrem Dnmini aposlolum in pinnacula templi, unde
    latitudinis domus, cubitorumviginti(II Par. m). Patet ad populum concionaretur, levatuin esse audivimus.
    crgo quia porlicus ha?cad orientalera templi partein Utrum autem moris fuerit doctoribus, ut in his se-
    faciaest.Templum namqueconversumerat ad orien- dentes labulalis ad circumstanlem inferius turbara
    lem, siculet tabernaculum, habebatque osiium por- fecerint sermonem, nusquam in Scripluris inveni-
    licus anle ostium templi, jtixta quod hisioricus Juda?o- mns. Patelergo ratio sacraroenti, quia tabulatahacc
    rum Josephus aperthsime docet (Ant. Jud. lib. vni, tria, totidem fidelium gradus, conJHgatorum videli-
    c. 5), ila ut sol aequiiiociialisoriens directis radiorum cel, contineniium et virginum designani; distinctos
    suoruni lineis per ostia tria, portici videlicet, et lem- quidem altiitidine professionis, sed socieiate fidei ct
    pli, et oraculi, arram testamenti perfundere possel. veritnlis omnes ad doraum Domini pertinentes, eique
    Quia vero lemplum sanctam Ecclesiamdesignat, por- D fixa meiile inhrjerentes; ubi pulchre dicitur quia la-
    licus quaeerat ante templiim ei prior lumen solis ac- bulatiim quod super erat quinque cubitos habebat
    cipere solehat, qnid aptius quam illam ejus partem, latiludinis, medium sex, tertium seplem.Supreinum
    qua? Dominica?incarnalionis tempora prrecessit, ty- ergo tabulatum erat ca?teris angustius, quia nimirum
    pice denuntiat, in qua sunt patriarcha; ct propheta?, aitior professio virtmis altiorem debet viam tenere
    qtii orientem huic mundo Solem justilia? susceperunt vivendi. Nam quicumque, abrenuntiato vinculo con-
    pfimi, et nascenti Domino in came testimonium sive jugali, virginitatem suam Domino consecraverunt,
    vivendo, sive praedicando, sive nascendo, seu etiam mores siintil oporiet virginitali condignos ostendant,
    moriendo prsebuertini? Ostium ergo templi Dominus abstineanl ab otinsis eloqtiiis, ira, rixa, detractione,
    esl, quia nemovenit ad Patrem, nisi per ipsum, et qui habitu impudico, comessationibus, polationibus, con-
    aiibi dicit, Ego sum oslium; per me si quis introietit, tentione etrjeiiiulalione;et econirariovigiliis sanctis,
    salvabitur (Joan. x). Ostium porticus, sermo prophe- orationibus, lectionibus divinis et psalmis, doctrinse
    licus est, qui quasi recto calle ingredientes ad ostium et eleemosynis, caelerisque sanclis fructibus operam
    lempli perducebat, etgraiiam DoiniriiSalvaloris, qua impendant; ut qui futurse stalum vitaein professione
    raundumerat rederapturus, prredicabal. Factura ergo tenent, in qua non nubent, nec nubeniur, ted tunt si-
    porticus tota fideles illius lemporis signat. Ostinm cul angeli in catio(Matth. xxn); hujui quoque statum,
    vero in porticu doclores, qui caeteris lucem vitre, ja- quaiilum morlalibus possibile est, in praesenli con-
    iuiamque inirandi ad Dominum pandebant, exprimit. tendant imitari. Atvero infimumlabulalum amplioris
    fct bene unum osiiuni, propler consonam in oinnibtis crai latiludinis, quia nou Deus conjugatis, Vade et
    U4S AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. ine
    vendt qtipe,babet,et da pauperibus; sed si vis, inquit, j\lh qlque perfetds afdificalaest;et mallettt etseturis et
    ad vilam ingtedi, serpa mandgta, Non homicidiumfa- igrnneferramentuminonsunt attdita in domd eum wdi-
    .eies, rign adulterabis, non (acies furtum, non (altum fitaretur. Haec ad illam Ecclesia? partem quae post
    testimoniumdicet, etc. (Malth.xix). Mediuminler bos hujus saeculilahores et cerlamina ad iTelernapraemia
    locum fenent: cnntirientes, qui quantum virginibus roeruii introduci, propriepertinent; ibietenim nema
    iriferipres, tanlum eminentiores conjugatis; quorura aliquid coinquinatum faciet, vel abominutionein et
    postea gloriosissimam primilivam in Hierosolymis mendacium, sicut in Apocalypsi scripsit Joannes
    "a?dilicabat Ecclesiam, scribente beato Luca, quia (Cap. xxi). Malleus et securis elomne ferramentum
    multiludiriiscredentium erat cor ununi, et qnima una, non auditur, quia hic tundimur adversitatibns. et
    etc. (Act. iv). Quorum maximam parlcm eos reli- disciplina veritaiis exercemur, ut illic locis juxta
    quisse complexus, testaiur historia sancti Stephani, merilum cnngruis disponamur, ct castigatione ces-
    "ubi feminaseadem religjqne pollentes non conjuges, sante, solo amoris glutino quo ad invicem copule-
    sed yiduas appellat eorum. Singula autem tabulata mur, uno impleti spiritu perfundamur; hic enim
    in circuilubabebantlatera, id est, luricas, ne quis in foris lundimnr, ut illic sine reprehensione invenia-
    eisdeiri tabulalis consistens, sive residens possef ad mur. Hic malleos, bic securis, hic omnia tunsionum
    inferloradecidere, quod Ozia?regi contigisse legimus resonant ferramenla; in domo antem Dei milli ictus
    ; iri Samaria. Qua?nimirum latera non incongriie quo- audiuntur, quia in seterna patria omnes jam percns-
    tidiana divitia?protectionis erga nos munimina desi- sionura strepitus Conticescunt.Nequaquam ibi mal-
    giiant. De qnibus psalmista, Immittet, inquit, angelus leus percuiit, quia nulla animadversio affligit; ne-
    Domini in circuitu timentiumeum, et eripiet eos (Ps. „ quaquam securis i^cidit,fqtiia receptos interius nulla
    xxxm). Ascendit quidem in ccenaculum Ozias rex D foris sententia severitaiis projicit. Nequaquam ibi
    ' Samaria?,qui sea dOmo David separaverat, sed per ferramenla perslrepunt, qnia nec quaelibet rainima
    cancellos decidit, quia etsi liaerelici sive schismalici ultra jam flagella seiitiuutiir. Lapides ergo exira
    ' aliquam bonae actionis arcem conscendere videntur, tunsi sunt, ut in corisiructione templi Dominiabsque
    taroeii compagemunilatis Ecclesia?non habeut.quasi mailei snnitu ponpentur, quia videlicet nunc foris
    paienilbus et non solidis laterum praesidiis, semper per flagella tundimur, ut intus in teraplum Dei post-
    ad vitiorum infima relabuntur, dum divino destituti niodum sine disciplinae percussione disponamur :
    aiixilio suae periinacia? fastu intereunt. Qua autem quafenus quidquicl in nobis est superfiuum modo
    arte praefata tabuiata parielihus fernpli sint affixa, percussio resecet, |et tunc sola nos in sedificaiione
    declaralur cum subditur: Trabes autemposuitindomo concordia cbaritaiis liget : ut hic diversis adversifa-
    per tirtuilum [orinseeus,ut nonhmrerent inuris templi. tibus extra coiitusus atque expiatus bomo erroribus
    Trabes ergo qua? inlrinsecus domum muniebant et meritorum , ita jarii ihi purus purnm videat Deum ,
    ornabant, tanta: erant longiindinis, ut capila carum , quo ornamentis ipsius civitatis mereatur affigi, post
    forinsecus prorainerent, in infirno quidera ordine cu- transitura haber.s locum sibi solummodo a Domino
    biiorura septem,in medio sex, in supreriio quioque, prrcparaium.
    atquc in cisdera capitibus earum tabulata corapone- X. De cochlea templi. Cap. vi. — Ostium latetis
    repliir, neqiia.quamraufis ternpli indxa, sed juxta medii in patte erat domus dextrm, el per cochleamas-
    niiiros trabibus, quae de mnris exierani, superposila. cendebalurin medium cmnaculum, et a medioin ter-
    Quid itaque per trabes dorous qtia? tabulata porta- lium. Quidara hunc locum male intelligenles, putant
    banl, iiisi prredicatores sunt lypice dcsignati? qui C ostium templi a meridie fuisse, non attendentes quod
    dujri ipsi subliiijera aique Iionofabilem in Ecclesia' si hoc significare voluisset Scriplura, non ita diceref,
    ', Dfji locuni terjerit, infirniiores. quosque ac fragiles Ostium lateris medii in parte eral domut dexlrce, sed
    siiis prsedicationibus ab infirmorum appetitu sustol- ita poiius simpliciter, Et habebat domus ostium ad
    lunt,, atque ad. coelestia desidefahda ac speranda meridiem. Nunc autem longe aliud significat. Partem
    . suspendiiiit, Suis etiam intercessionibus, ut in cceptis namque domusdextra?latus templi meridianum dicit,
    persistarit, adjuvant. Legimiis aulem in Iibro Parali- in cujus parte orientali ostium erat in ipso angulo
    pomenon quixi trabes templi, sicut et castera ejus factum juxta terram, in qnod introeunles statim ad
    intefipfa, Tuerint auro vestiia?,Qiiodita factum esse altiora gradatim asjcendebant, babenles viam et as-
    , riori dijbium est, ut illoeirabium partes, quae intus in censum per ipsa parietis interiora. Unde consequen-
    tempio aureis essent laminis.vestifae; quae vero fo- ter adjungitur, Etpercochleam ascendebantin medium
    ris patebanf, hae iniiiinie deauratae ipsani cedri spe- cmnaculum, et a medio in tertium. Nec dubitandum
    pierti formamque Cunctis ostepdereht. In qua tamen quamlibet Scriptura non dicat, quia sic ascendenies
    imposita sibimet tabulata gestabant. Quod ergo ex- creberrimas babebant a meridie fenestras, quarum
    trinsecus eminebal trabium, vitam saiictorum, quae luce cerlum per olmnia,et sine offensione iterage-
    nobis iti terris innotescere potuit, designat; quod ' rent. Ostium vero, quo ad quotidiana (empli raini-
    intus in teraplo deauratum fulgebat, claritatem illam, steria, ingrediebantur, erat ad orientem, sicut jam
    qua in cijulesti patria in aspcciu sili Crcatoris justi memiiiimtis, ut Josepbus refert; et porticus ante
    gaudent, ligurare denuntiat. Qua? nirairum elaritas faciem illius, et ipsa patens ad orientem: ita ut exo-
    iiabitim aureartim illis solummodo, qui lemplum in- l> riens sol aequinoclialis sine ullo obstaculo radios
    irabani, patebat, quia quam sit magna muliitudo - suos per ostia templi et oraculi in ipsara arcam, qua?
    dulcedinis Dei, qitam abscondit timentibus se (Ps. erat ih sanctis sanctorum, roitleret. Porro ascensus
    xxx), et perfecit sperantibus in se, soli norunt illi qui ih domum superiorem, et a superiore ducebat iu
    qui regnum cceleste meruerunt intrare. Et tamen tertium, in australi erat templi latere; cujus dispo-
    cum nos vjtam, passioiies, doctrinas sanctorum cer- sitio ascensus mysteriGm nobis multura memorabile
    nentes, siyein Scripturis legentes, ad benefaciendura comraendat. Claret namque quia templum hoc, quod
    exemplo eorum excilamur, quasi in capilibus irabium Salonion fecit, corpus paciliciregis Christi non so-
    ' foris apparentium a terra sublevamur : quia quamvis lum illud quod est Ecclesia ejus tota, verum eliara
    internam sanctorum gloriam perspicere necdum va- ipsiim quod sacrosa)nciumde Virgine, ut esset caput
    ieamus, ex eo lameii quod exterius videre valuimus, Ecclesise, suscepit, figurate insinnat. Erat autem
    sublimibus Ecclesia? membris fideliter adbaeremUs. ostium laleris medii in pariete domusdexirm (Joan.
    Possnmus haec etiam de sanctis in hac vita adbuc xix). De quo occiille ab inferioribus in .medium
    positis intelligere, quorum puritatem dilectionis, qua coenaculiim, et a riiedib asccnderetur in teriiura,
    in secreto cordjs coram Domino refulgent, inspicefe ' quia passo in cruce Dominowius militumlancea lalus
    neqiiimus; attamen ex eis quaeloquendo, velagendo, ' eius aperuit.tx bene in parte domus riextrae, quia
    vel patiendo foris ostendunt, auiilium nostra? salutis dextrum ei latus a milite apertum saiicta credit Ec-
    iiiyeiiimus. clesia. Ubi et apfo verbo usus evangelista esl, ut non
    Pginus atttem sum wlificaretur, de lapidibus dota- diceret, Percttssit latus ejus aut vulneravit, sed ape-
    \4117 COMMENTARIUNLIBROSREGUM.LIB.III. <ll!8
    , ruit, videiieet quasi ostiura lateris medii, per quod A Cap. vi.—-Et wdificavildomuni, et contuihmiivileam,
    nobis iter ad ccelestia pandcretur. Denique ita sub- texiique domum laquearibuscedtinis. Laqucaria sunt
    junxil, Et eontinuoexivit sanguis el aqua, aqua scili- labniaia, quae magnodecore composita et ornata, ab
    cel qua abluimnr in baplismo, et sanguis quo conse- inferiori parte trabibus affiguniur clavis. Et quia ter
    cramur in cal.ce sancto. Per hoc namque ostium . geminae altitudinis dorous Doinini facta erat, tema
    nobis estascensus in medium ccenaculum, et a me- nimirura habebat laquearia : priroa videlicet post
    dio inde in lertium; quia per fidem et roysleria 110- triginia cubitos a pavimento, secunda posl cubitos
    stri Re.demptnris,depraeseniiEeclesiaeconversaiione , sexaginla coiilra summitatem porticortim, terlia post
    ad requiem aiiiinariini posi mortem ascentlimus, , cubiios centum viginti in summitate tolius domus.
    rursumque de requie auimarum advenientedie judi- Qujd autem aptius per laquearia, quam subiimiorcs
    cii, ad jmmorialitatero quoque corporum quasi in quosque in sancla Eeclesia justos significari creda-
    lertium ccenaculum sublimiore profectu penetrabi- mus, quorum opus el doctrina cunciis in exeraplo
    - mus, ex quo ei roagna amboruin corporis videlicet proposiia quasi longiusin alio pra?eminet,quiquesuis
    et anima? bealittidine perpetuo vivamus. Quod qni- , jntercessionibus et exbortalionibus aniiuos infirmo-
    dem iler invisibiliter agebatur, ita ut soli hoc, qui . rum.ne in lentationibus deliciant, prntegunt.vQurje
    iulraverant, nossent, quamvis ipsumostium etiam nimirura laquearia, recte cedrina esse describunlur.
    forjs positi viderenl, quia nimirum actus fidelium in : Cedrus namque arbor est, imputribilis oronino na-
    boc saeculo, et celebrationes sacramentorura etiam turae, odorjs jucuiidi, aspectus nitidi, serpentes ac-
    reprobi possunt intueri; verum arcana fideiet inlinia? censo nidore fngans ac perimens; qiiae perfectis
    gratiam dilectionisnullus, nisi qui per haec Domino „**quibusque conveniuni, quorum insuperabilis est pa-
    duce ad ccelestiaducitur, agnoscit. Qui enim se dicit lieniia, fanja virtuturo eximia, prae cunclis gratis-
    nosse Deum, et mandala ejus non custodil, mendaxesl sinia bouis, aucloritas ad revincendos confutandos-
    (Joan. n). Notandtim sane quod triginta cubiii alti- que eos qui veriiaii resistunt, coiistaiiiissima, qui et
    tudinis, de quibus supra legilur, usquc ad inedium in hac vila et in futura singulari pra? caeteris sanclis
    ccetiaculum perlingebant; deinde alii friginta cubiti emineiilia fulgent. JErmdificaviltabulutum super om-
    • usque ad lerliuiii coenaculumaddebanlur , quousque . nem domum, quinque cubitorumaltitudinis. Hoc est
    porlicus qua? crant circa templum, ab austro, el , enim quod iu Deuteronomio praecipitMoyses lieri in
    aquilone, ct oecasu ad tectum perveniebant, ut Jo- . omni domo, quam quisque a?dificaret : Cwmwdifica-
    sepho narrante didicimus. Deinde usque ad supre- veris, inquiens, domum Kowam,facies murwn tecii pet
    inum terapli teclum alii sexaginta cubiti nume- circuilum, ne effundatur sanguis in domo lua, el sis
    rabantur, el sic tota altitudo domus juxta librum reus labenle alio, et in prmceps ruente (Deat. xxn);
    Paralipomeiionioceiitiim viginti cubilos consummaia hoe enim labulatum in supremo domus tecto per
    est. Poriicus quoque, qua? erai anle frontem templi circuilum, in extremo murorum, vice cancellorum
    ad orientem jnxta fidem praefati voluminis, eamdem erat erectum, ne quis ad superiora eonscendens,
    cubitorum summam in altitudine babebat, qui vide- dum ad lerminum tecti perveniret, incaute progre-
    ; licet illas, de quibus supra diximus, porlicus circa diendo dilaberelur ad ima. Quod esse passus rex
    lempluin ceilaria vocai, ei cubicula. Dedil, inquit, Ozias in sequenlibiis invenitur, qui per cancellos
    David Salomoni filio suo descripiionem porlicus, et coenaculidecidens, lelhiferum incidit in languorem.
    templi, tt celtariorum et cotnaculi et cubiculorumin 1 Quibus tabulaiis seu muris vel cancellis, cum ad iu-
    abditis el domus propitialionis (I jPara{. xxvin). Ubi' Z telam via? ponuulur, vulgus luricularum nomeniiidi-
    etiairi exieriorum doroorum, qua? erant exira atrium dit. Ha?c autem tabulata sive Itiriculae supra sunt
    sacerdotum in circuitu templi, fecit mentionem, lalera vocata. Ubi cum dictum est, Et wdificavitsu-
    cum prolinus adjunxit, Nec non et omnium, qum co- per parietem templi labulala per gyrum in parielibtts
    gitaverat, alrierum, exedrarum per circuitum in the- doinus per circuilum templi et oraculi; conlinuo sub-
    tauris sanctorum. Quod autem omnis allitudo templi junctum est, JEIfecit latera in circttilu. In quibus ni-
    cenltim viginii cubitorum, ad idem sacrameniura mirum lateribus intelleximus divina esse praesidia
    respicit, quo et primitiva in Hierosoly.nis Ecclesia designata, quagnos in hoc adliuc saeculo laboraiifes,
    post passionem et resurrectionera ei ascensionem ac pro captu nostro ad superiora nitentes, quotidie
    Domini in ccelos, etin boc numero virorum graiiam ,ne deficiamus adjuvant; ad cujus formam sensus
    Spiritus sancti accepit; quindecim namque qure ex eliam hunc locum intelligere debemus, sed ea dis-
    septem et octo constant, solenl nonnumquam ad tinctione, quod in hac vita inter crebra vel hostis
    significationemreferri viire, quaenunc in sabbatismo impacata tentamenta, vel nostrae fragilitatis obsta-
    geritur animarum fidelium; perficietur aulcm in cula, crebro, iromo contiuuo superna? pietatis mu-
    (ine saeculi resurrectione corporum immorlalium. nere, ne corruamus defendiraur. In illa vero vila,
    Ipsa autem quindecimintrigonum ducta, id est, cum quam supremum templi lcctum, ut supra docuimus,
    omnibus suis partibus annumerata , centum viginti insinuat, tanta Dei praesentis gratia munimur, ul
    efficiunt. Quapropter apte niimero centenario et vi- nec velimus ultra peccare, nec possirous, neque ullo
    cenario, magna electorum beatitudo in futura viia mortis sive doloris, sive tenlantis adversarii metu
    designatur. Aptein hoc lertium domusDomini cosna- ]U afficiamur. De praesentibus Domini auxiliis quasi de
    culuro consuiiimaiur, quia per praesentes fidelium laterihus labulalorura , dicit ipse Doininus loquens
    labores, post acceptam in futuro requiem aniroarum de populo suo : Invocabil me, et ego exaudiam eum,
    plena totius Ecclesia?felicitas in resurreclionis gloria tnm ipso sum in ttibttlaiione,eripiameum et gLorificabo
    complebitur. Ad quod mysierium aeque peninel, ut eum (Ps. xc). De futura autein ejus gratia, qua siir
    diximus, quod resurgens a morluis Dominus aique perna illa civitas illustrafur, dicit eidem civitati
    ad ecelos ascendens, hnic numero virorum Spiritum propheta, Lauda,Hierusalem, Dominum,lauda Demn
    sanctum in linguis igueis misit. qui eos diversitaie lutim Sion-i qtwniam conforlavitseras porlarum tua-
    linguarum adinvieem cognitioneioquelarum commu- rum, benedixit fitiis tuis in tt; qui ppsuit fines tuos
    nem in laude fecit habere sermonera. Nam et Eccle- pacem (Pi. CXLVH). Bcne aui.em hoc lahulatum in
    sia suo tempore resurgens a morte, atque ad ccelos tecto dorotis Domiui quinque cubitis alluro esse me-
    in carne incorruptibili ascendens, plene ac perfecte moratur, quia nimirum ita nos in illa patria divinre
    donoSpiritus sancti illustralur, quandojuxta promis- praeseutia clariialis adiinplet, ut niiiil aliud visus
    sum Apostoli, erit Deus omnia in omnibns. Tunc noster, nihil auditus, nihil oifactus, ikil.il gustus ,
    erit plena adunatio lingtiarum in omnibus, ad prae- nihil tactus dulce nabqat, nisl, Diligere Dpmiiiuiu
    dicanda magnalia Dei, quia consona inente ac voce JDeurrinosirum.ex lolo eurde, lota anima, tota vir-
    oranes gloriam divinrje majestatis, quia praesentem tnte et proximum taniquam nos ipsos (JD<U(. vi).
    vident, collaudant. Et opetuil domum lignis cedrinis. Supremum enim
    XI. Deinteriore domooraculi in sanctumsanclotum. totius structura? domus tegumentum designat, hoc
    1119 AB OPERA S. EUCHERII APPENDIX. HJO
    est, tabulatum quod illis trabibus desuper appositum A tiosissiinomarmorestratiim decore multo (II Par. 111).
    crat, quibus suprema, quac praediximus, laquearia IJnde patet quod tabulas abiegnas quibus pavimen-
    subter erant affixa. Non autem habebat templum tum tegeret, nequaquam in terra posuit, sed primo
    culmen in superioribus, sicut nec labernaculum, sed illud marmore protexuit, ac deinde tabulas super-
    erat aequale, quo modo omnibus in Palrjestinnet posuii, ac tertium his duobus auro vestitum super-
    jfigypto domus aedificantibiisfacere moris est, quia addidit, ut in seqnentibus lcgiiur. Sicut autem alti-
    ad sedendum videlicet vel deambulandum apta con- tudo parietis in altum exsurgens, atque usque ad
    struuntur. Unde dicit in Evangelio Dominus : Et laquearia perveniens, profectus viriiuum, quibus
    quod inaure audittit, prmdicabiturin tectis (Luc. xn). electi ad regnum cbelesteperveniunt, vel certe ipsos ;
    Talis namque locus aptissimus erat, de quo verbum electos choros sibimet per tempora variantia succe-*
    praedicator vel assisientibus sibi, vel inferius posiiis dentes significat, ita aequalitas pavimenti concordem
    auditoribus proferat. De quo et in Proverbiis Salo- eorurndera humilitaiem, qua in temporali adbuc vita
    mon : Melius ett, inquit, habitare in angulo domatis, positi socialiter invicem charitate dictante conver-
    quam cum muliere liiigiosa in domo communi (Prov. saniur, non immerito demonsirai. Quod videlicet
    xxi): quodenim Latinetectum, Graecedicitur doma. pavimenlumpretiosissimoerat marmorestratum decore
    Sed el portictis ipsre circa lemplum trina habebant multo, idemque marmor mox tabulis lectttm aliie-
    laquearia, prima postcubitosa terra viginli.secunda gnis, qiiia nimirum vita jnstorura primo fidei firmi-
    post quadraginla, tertia post sexaginla: plana enim tate praemunienda in corde, ac deinde virlutum spi-
    et ipsorum facta erant tecta. Erant autem porticus ritalium latitudirie est adornanda in opere; alioquin
    triginta inferius, triginta in medio, triginta desuper, "_ quid ulilitalis habet decor marmoris preiiosissimi
    non muris ab invicem, sed tabulatis discretae, ita ut lignorum tabulis obtectus, si non mysticum aliquid
    singulaeearum quae erant numero nonaginta, quinos tacite signabat, ac bonorum ampliiudinem operum
    cubitos in latitudine et longitudine, vicenos auiemin fortitudine fidei intemeraiae sirjolcicndam esse doce-
    altiiudine habereni. De quibus videlicet porticibus bat? Abies vero propter altitudinera sui ctrobur du-
    frequens in libro Dierum mentio fii; sed quo sint rabile mentem electorum infima qurcque desideria
    ordine dispositae, plenius explicat Josephus. Id ip- speriientem, et coeleslisemper contemplationi inten-
    sum autem hoc labulatum quo operta est domus, tam, virtute quoque patientiae singulariter excellen-
    quod et laquearia, designat eximios quosque in re- tem, nnn incongrue demonstrat. Auri autem iaminae
    surrectionis gloria viros , et singulari sanciitaie ad quae niarmori ac labulis suni abiegnis superpositae,
    ipsum virlulis apicera pervenientes. De quorum uno ipsa est latitudo charitalis de corde puro et con-
    dicilur, 7n(er natos mulierum non surrexit major scientia bona , el ttde non ficta : quae sicut aurum
    Joanne Baplista(Matth. xiJ.Cujussicomparem magui- aliis pretiosius est melallis, ita caeteris eximior vir-
    tudinis scire vis, audi quid patri ipsius angelus ait, tutibus in templo Dei singulari luce refulgei. Unde
    Et ipse prmcedelanle eum in spiritu et virlule Elim bene Apostolus curii plurima virtulum bona, qna?
    (Luc. 1). Et wdificavilparietes domusintrinsecustabu- humilibus essent corde servanda, quasi pavimenti
    latit eedrinisa pavimentodomus usque ad summitatem ornatus enumerarei, dicens, Induite vos sicut elecli
    parietum, et usque ad taquearia operuit lignis intrin- Dei sancti et dilectivitcera misericordiw,benignitatem,
    secus. Quid est quod doraus cedro erat veslita? N.im humilitatem, ptttientiam, modestiam,sufferentetinvi-
    forinsectis tanto nitoie lapis ipse, de quo facla erat, cem, et donanles vobismeiipsis,si quis adversus ali-
    fulgebat, ac si calculo essel candido tecta. Juxta C quemhabetquerelani: sicutChristusdonavit vobit, ilaet
    sensus vero rnysticos, parietes sunt lempli, populi vosfacite(Colots.m); repenlevelut desuperaddendo
    fideles, ex quibus sancta universalis Ecclesia consi- aureo velamine adjunxil, Super omniaautemcharila-
    stit, quoruni dilatationem perorbem latitudo designat tem habenles, quod esl vinculumperfeclionit.
    parietum, spem vero et inlentionem omnem ad XII. De mentura Templiet oraculi. Cap. vi.—JEdi-
    coelestia erectam, altitudo. Vel certe aliitudo parie- ficavil quoque vigiriii cubitosad posteriorem partem
    lis, quae ex ordinibus lapidum superinvicem posiiis iempli, tabulata cedrina a pavimentousque ad poslt-
    constat, prsesentis staluro signat Ecclesiae, ubi electi riora, et fecit interiorem domumoraculi in sanctum
    super fundamentum Christi oinnes acdificaii, sibi sanctorum. Posteriorem templi partem occidenla-
    invicem in ordineperlemporumcurricula succedum, iem dicit; ab oriu enim solis ingressum babebat
    seseque invicem portantes, legem Chrisii, qua? est templiim , et ab occasu domum interiorem, hoc
    charitas, ariimplenl; dum enim hi qui nunc praece- est, sancta sanctorum. Quod autem labulaia, quae
    denlibus erudiuntur magistris, rursum ipsi alios eru- interiorem domum ab exteriore separabanl, a pavi-
    diunt, quasi super se invicem posilis ordinibus mento usqui?ad.superiora esse dicuntur aedificata,
    quinque lapidum vivorum in domo Dei, sicab aliis non usque ad laquearia, quae triginia cubitos erant
    fixa constantia ponantur, ut ad portandos alios et in sublime a pavimento suspensa.ul supra jam di-
    ipsi sufficiant, usque ad ultimos, qui in (ine mundi ctum est, sed usqtie cubiios 20 altitudinis, ut in se-
    n.isciluri sunt, justos, qui quasi in summn Dei do- quenlibus aperle legitur: reliquum vero erat supra
    mus cacumine locati docenlur, et portantur ab aliis, baec tabulata apertum et inane usque ad laquearia
    sed quos doceant, quorumve fragilitaiem tolerent n cubitis decem aliitndinis, et cubitorura viginti lon-
    ipsi non habent; qui videlicet parietes intrinsecus " gitudinem juxla latiludinem domus. In qua distin-
    tabulaiis cedrinis operiuntur, cum corda fidelium ctione domus Domini, patet figura mysterii, ct
    amore virlutum redundant : sicut enira cedri natura Aposlolo exponenlej luce clarior est. Qua?prior do-
    perfectos homines, ut supra docuimus, lypice de- ciorum mus, in quam seraper introibant sacerdoles, sacrifi-
    nuntiat, ita etiam locis opportunis celsitudinem vir- officia coiisnmnianies, praesens est Ecclesia,
    tutum, quibus ad eamdem perfectionem venitur, ubi quotidie insistentes piis nperibus Domino sacri-
    non immerito designat. Tegunlur autem omnia lignis ficia iaudis offerimus. Interior vero domus, quae ad
    a pavimento domus usque ad summitatem parietum, posteriorem templi partein erat facta, ipsa est pro-
    et usque ad laquearia, cum electi a primis fidei rudi- missa nobis vita in ccelis. Interior quidem a conver-
    roeniis usque ad perfeciionem bonae actionis, et satione nostri exsilii remota, estque in prrjesentia
    usque ad ingressum pairia? coelestis bonis instidare Regis suinmi perpes, ubi beatorura et angelorum et
    non desistunt operibus, cura a primis justis usque ad liominum solemnitas agitur : unde de ea bene meriio
    ultimos in consuramatione saeculi omnes virtutibus servo dicitur, Intrain gaudium Domini tui (Malth.
    student, quorum meriio jurevaleant proteslari, quia xxv). Sed posterior, tempus quo post bujus saecttli
    Cbristi bonus odor sumus Deo in omni loco. Et texit labores ad illius ingressura perducimur. Tabulata
    pavimenlttmtabutatis abiegnis. Hoc quo modo factum autem,sunt quae ulramque domum ab invicem dividuiit,
    sit, plenius in libro Paralipomenon explicai, ubi ipsa claustra cceli, quorum nobis apertioncm
    scriptiim esl 5 Slravit quoquepavimenlitmtempli pre- quotidie suspiramus, el qiianlum Dyminus donave-
    1121 COMMENTARIIIN LIBROS REGUM. LlB. III. 442.
    rit, pia semper instantia, donec aperianlur, ut in- A } orbe componitur. Quaeetiam domus habet caelaturas
    trare liceat, pulsamus. Ubi, etsi necdum ante solu- eminentes, cura opera virlutum sancti nequaquam
    lionem corporum intrare permitlimur, aperlam la- occulie tcgunt; sed manifesta expressione omnibus
    men babemus januam divina? pietatis, qua oratio- foris, quales sint ipsi, quid agant in exemplum vi-
    iium nostrarum, eleemosyuarum, jejuniornm, certo- vendi, proferunl; quo modo fecii aposiolus Paulus,
    rumque bonorum operum ihymiaraata praemittamus. qui non solum praedicandogentibus Cbristum; et
    Bene auiem interior domus viginti cubitos longa patiendo ipse pro Christo quantum emineret osten-
    facta est, propter mysterium gerainaedileclionis, de debat, verum etiam in Epistolis ad Ecclesias desti-
    quo supra diximus, qua? in hac interira vita ex parte natis quot pericula pro Christo toleraret, quantis re-
    maxima electorum illustrat menies, sed in illa pa- velationibus a Christo sit subltmatus, lelici ginrifi-
    tria, cessantibus aliarum virlutum operibus sola per- catione declarabat. Qui cum suis dicere auditoribus
    petuo regnat. Porro quadraginta cubitit erat ipsum non dubitaret, Itnitatores mei estote, sicut et egoChri-
    templumpto foribusoraculi. Diximus ipsum templum sti (I Cor. xi): quid in domo Domini, nisi caelaturas
    praesenlis Ecclesiae lypura ges- eminentes ostendit, qui singulari culmine virlutis
    tpro foribut oraculi, fuil
    sisse. Unde recte quadraginla cubiiorum, qui cunciis sese imitabilern praebuit?
    numerus saepe in significatione ponilur praesentis fi- XIII. Quoddomus sit cedro vestita etauro. Cap. vi.
    delium laboris, quo modo quinquagenarius in signi- —Omnutcedrinis tabulis vestiebantur, nec omnino la-
    ficatioue futura? quietis el pacis. Denario namque pis apparere poterat in pariele. Et lapis parielis sive
    numero continentur praecepla, quorura observatione pavimenii et tabula? et aurum, sanctorum in Eccle-
    ad vitara venitur; denario. aeqne significatur ipsa — . sia vitam omnia designant: sed ea distinctione cum
    "J
    quam desideramus, et pro qua laboramus, vita pe- pariter ponuntur, ut lapides vivi sint sancli, fortitu-
    rennis. Quadralus vero est mundus, in quo pro a«- dine Odei in unam earademque regulam sibimet ag-
    quirenda eadem vita certamus. Unrie et psalmisla glutinati; tabula?cedrinae sive abiegna? sint sancti,
    congregandam de gentibus Ecclesiam praevidens, laiiludiiie variarum virtutura, secundum donationes
    aiebat: De regionibut congregaviteos, a solis orlu et sancti Spiritus, iu una eademque (ide sibimet nlte-
    occasu; ab aquitone et mari (Ps. cvi). Decem aulem rutnim connexi; auri lamina? sint sancti superemi-
    qualer ducta quadraginta f.iciunt. Unde populus ab nentem scienlia?charilatem habentes , hi sunt qui
    ^Egyptoliberatus in figura proesentis Ecelesia? qua- fulgore gratissimo ad invicem congaudent. Qtire tria
    draginta annis in eremo muliis l.iboribus exerceba- beatus Apostolus una sententia complexus est di-
    tur, siinul et pane ccelesii reficiebatnr; ac sic tandem cens; Nam in Chrislo Jesu, neque circumcisio atiquid
    ad promissam olim patriam pervenit. Exercetur valet, nequeprwputium, sed fides, qumper dilectionetn
    enim lentationibus quadraginta auuis, ut labores Ec- operatur (Gat. v). Fidei namque iuvictae lapis figu-
    clesiae, quibus lotum per orbem in observanda Dei rara lenuit, cedrus sanctionis odoriferae, aurum
    lege desudat, insinuantur. Pascitur manna de ccelo transcendentis omnia dilectionis; vestilurque lapi-
    per eosdem quadraginta annos, ut oslendautur ipsae deus paries tabulis cedrinis, cum professio ndei bo-
    quas Ecclesia tolerat passiones, spe denarii coele- nis ornalur operibus, nesine operibus otiosa judice-
    siis, hoc esl, aeterna; beatiiudinis esse levigandae. tur aut morlua. Verura quia lex in lapide scripta,
    Ubi ii qui nunc esuriunlet sitiunt juslitiam salurabun- doctrina vero Evangelii per lignum est Dominica?
    tur (Matth. v); el sicul eadera Eeclesia stio canit; passionisconlirraata, undeet populus Iapide circum-
    Redemptori, Ego autem cum juslilia apparebo con->iC cisus in prreputio, nos signo crucis consecramur in
    spectuiluo ; sattabor dum manifestabilurgloriu tua. fronle, possunt non incnngrue parietes tenipli lapi-
    Pariter ergo populus Dei et afficitur adversis ct re- dei, sive paviraentum pretiosissimo marmore stra-
    ficilur mainia, utsil illud Apostoli, Spe gaudentes, ini tum.eorum qui in lege fideliter ac perfecte vixe-
    tributalione patientes (Rom. xn). In qua figura ett runt, lypum gerere; labula?vero cedrina?, sive abie-
    Dominus noster quadraginta diebus ante monemi gnre, novi Testamenti justos indicare, qui volentes
    carnis sua?jejimavit, quadraginta etiam epulab.itur posl Dominumvenire abnegant semeiipsos, et sum-
    cum discipulis, postresurrectiouem carnissua?,appa- pta cruce sua quotidie seqiiunlur illuin (Luc. ix). Et
    rens eis in multis argumentis, et ioquens de regnoi qiioniaiii utriusque lemporis justos communis manet
    Dei, et convescens : jejunando etenim ostendebatt superoa? gloria retributionis, lapidibus ac lignispre-
    nostrum in se bborem; manducando autem cura di- liosis lerlia est species aurearum laminarum. Econ-
    scipulis, ostendebat in nobis suam consolatiouero;; (rario debet videri qua?supra diximus. Porticus qua?
    jejunans velut clamabat, Altendilene graventur cordai erat anle templum, antiquorum fidelium debet figu-
    vestra in craputa el ebrietaie, et curis hujus vitm.Man- ramgestare; ipsum vero templum eorum qui post
    ducans autem elbibens, velutclamabat: Ecceego vo- incarnationis Dominicaetempus, in mundum vcne-
    biscttmtum omnibus diebus, usqtte ad consummatio- runt. Porro domus interior regni ccelestis gaudia,
    nem tmculi (Luc. xxi). Et, Iterum aulem videbovos,, quae utrisque juslis danlur figurabat. Nunc autem di-
    et gaudebitcor vestrum, el gaudium vestrum non tol- camus parietes lapideos aniiquum Dei popultim, ta-
    leluravobis (Matlh. xxvui); simul enira cum viaml bulas cedrinas novuin, aureas laminas utriusque in
    Doininicarpimus, et a vanitate praesentis saeculi je-- rv coslis praeraia designare, cura iidem parieles lempli,
    junamus, et futura promissionereiicimur, hic nonl et in porticu, et in ipso templo, et in sanctis sancto-
    apponentes, quia illic pascentcs sursum est cor. El•t rum pari fuerint modo de lapidibus et lignis et auro
    cedroomnis domut inlrinsecusvestiebatur, habertstor- compacti. Mulliplex namque est in divcrsis rebus
    naturas suas et conjuncturas fabrefactas, et cwlalurass earumdem repetitio ligurarum. Sed hoc dicendum,
    eminentes.Diximus de cedroquod insuperabilem vir- quod fuerunt in lcge et ante scriplam legem plurimi,
    tulumvenuslatera signaret, quo nimirum ligno omniss qui legaliler Domino deservirent, non occidentes,
    domus Doraini intrinsecus veslitur, cuin corda ju- non fornicantes, non furtum facientes, non falsum
    storuii) solo bonorum operuro araore nilescunt; ha- testimonium loquentes, honorantes patrem et ma-
    belque domus in tabulis cedrinis tornaturas suas, ett trem, et diligentes proximos sicut se ipsos. Hi ad
    conjunciuras fabrefactas, cum iidera elecli se ad in- parietes porticus lapideos pertinebant. Fuerunt alii,
    vicem pulcherrima charitatis copula connecluiit, ita3. qui majori perfectioiie relictis mundi negotiis, et as-
    ul cuminnumera sil multitudo fidelium, uiium tamen(l sumpta cruce sua sequebanlur Dominum, qui, ut
    cor, unam babere animam pro coramunis fidei acc Apostolus scribit, Ludibria el verbera experti, insu-
    dileclionis societate merito dicantur. Naroque lorna- per et vincula el carceres, lapidati sunl, secti sunt,
    tura? qua? juncturis tabularum apponebaniur, utit tenlali sunl, in occisionegladii tnottui sutti. Circuie-
    unum ex omnibus fierei tabuiatum, ipsa sunt officia a runl in. melolis, in pellibus taprinis , egentcs,angu-
    ch.aritatis, quibusad invicera fraternitas sancta co- stiali, afflicti,quibus dignus non erat mundus (Hebr.
    pulatur, atque in uuam Christi domuuitoto lerraruma xi). Hi qui ante manifestata lempora Evangelii, vi-
    1125 AD OPERA S. EUCHEHll APPENDIX. :. 1124
    tsro duxere evangelicam, quid nisi an^e ingressum A , cens, Qui autem diltgit mt, diligttur a Patremeo, el
    tabulafa cedrina in porticu fulgebant? Quos utrosque ego diligam eum, et manifestdbo ei mt ipsum (Jean.
    quia idera regnum cceleste commuriiter in mansioni- xiv). Et iterum, Venit hora eum jam non inprover-
    bus discrelis recepit, quasi porticus terapli post la- biit loquar vobis; tea) palam de Patre rrieoannuntiabo
    pidem et cedrum iiiirinsecus estauro cooperta. Sunt vobit (Joan, Xvi)>Domus ergo ante oraculuro auro
    lioe lempore perplures, qui legalibus contenti prae- lecta est, quia perfecti qnique justi in hac vita, ubi
    cepiis, qurjesupra commemorayimiis, sufficere sibi necdum de Pairepalqm audire, id est, necdum palam
    creduiit tantum, si ad yitaiii venire mereantur. Suni videre queunl, fidem et opUsjustitia? divino ornant
    aiii a_ perfectionem nitentcs, venditis qu:e habent amore, per queifi et plenam Dei cognilioriem merea-
    cimiiibus, mcmores promissi illius quo talibus in re- mur. Laminaeaureae, quibus operia est domus, ope-
    siirfeciione noiisolura viiam, sed et specialem pra?- rationes sunt multifaria? pietatis, quas in obsequium
    cli.Vitlionorem esse iribiiendum, Amen dico vobis, sui Creatoris vel fralerna? necessitatis amor caslus
    qiiad vos qui setwli eslit me, in regeneraiione cum se- exhibet. Clavi aurei quibus erant affixaelaminse au-
    aerii filiits hominisin tede majeslatis suw, sedebitis et reae, sunt prrjeceptacharitatis, sive promissa teiernae
    vtissiiper sedes duodeoim, juditantes duodecim tribus claritatis, per quae iri exercitio studioque virlutum
    lsrael (Matth. xix). Hi ad parieles templi albo de la- ne dehciamus, donante Christi gratia, continemur.
    pidefaetos, illi liguraliter ad cedrinas pertinent la- Unde bene rie eisdefn clavis in libro Paralipomenon
    bulas. Et quia utrique prrjcmiaa Dmnino perpetua? scriplum csl, Sedet ctavosfecit aureos, ita uttinguli
    lticis, quasi auri jaminas quihiis decoreritur, exspe- clavi siclos quinquagenosappendttent. Quinquagena-
    ctaiit, siint in abdilis terapli lapides pretiosi, sunt n rio namque numero solet in Scripturis remissio pec-
    tabula? ligrii aromatici, utraque araro coopena : quia " catorum, et gralia Spiritus sancti, etviia teierna fi-
    el illi, qiii in lege Domioiimmaculati ambulaverunt, gurari; quinquagesimus psalmus esl posnitentise et
    etqui.graiiara Evangelii perfecte susceperant, pari- reinissionis; quinquagesimus annus jubilaeus; quin-
    tef aefefriavita perfruuntur. Oratulum atttem in me- quagesima die post, Pascha Spirilus sancius adve-
    djg domiis in inleriori parle feterai, ut poneret ibi ar- njens priiriitivain Ecclesiam consecravit; et qtiinqua-
    carii fmderis Poritihi. Hoc superius praeoccupando ex- genorumerant siclorum clavi singuli, quibus lamina?
    posittim esi, quia videlicet interior domus secreta aureae affigebantur parietibus dorous Domirii, quia
    patria? ccelestis, arca fcederisDominum Salvatorem, nimirum verba ccelestia, quibus in amore bonoruril.
    iri quo solo foedus pacis apuil Pairem habemus, de- operum proficimus et conservamur, veniam nobis
    sigrjaret; qui posi resurreclionem suam ascendens proiiiittunt peccatorum gratia sancti Spiritus, etsab- ,
    iiVcoelum,carnein, quain assumpsit ex Virgine, in batismura in futuro pollicenlur aeternum. Ef hi qui-
    Palris dexterairi iocavit. Porro oraculum habebat »i- dem suut clavi dilectionis. Sunt vero alii clavi timo-
    giriti cubitosin Iqngitudine, et viginti eubitos in Iqti- ris, quibus incipienles quique et necdum ad perfe-:
    tudine, et viginii cubitosin altitudine. Quod dicilurvi- ctionem venientes, illecebras vitiorum carhilium et
    giiiti cubitos in altituriine, parietera significat cedri- voluptalem mortificam, illo videlicet sermone veri-
    num,quioracultim, id esl,sanciasanctorum, ab a?de tatis, cujus instilulione carnem nostram crueifigere
    extefiofe segregaretj sicut et supra diximus. Oracn- cum vitiis etconcupiscentiis edocemtir. Quos habcre
    lurii .ergoubi eratarca, habebaf yicenos cubitos in desiderabat prophetii, cura ait, Configectavis timo-
    lpngitiidirie,et lalitiidine, et aliitudine id esl, per qua- ris lui carnes tneat, a judiciis e.niin tuit tiritui (Pt.
    di'um,quiainsupernaillapatria, ubiRegemChrJsfum C I cxvm). Qui rursum ad perlectiora peiveniens, dicit
    iri decore suo vident oculi sanctorum, sola charitatis . declavis dilectionis, Mihi autem adhmrereDeo bonum
    divinae ac fraterna? graiia per omnia fulget. Quod est. Nihilque erat in temptoquod non auro ttgeretur,
    *
    seqnentibus verbis aslruiiur, cum dicitur.
    quoque cedro sed et totum altare graculi lexit auro (H Par. m). Su-
    XVV.Quodaltare et auro veititum, Cap. vi. pra de altari dictum jest. Plenius vero iu libro Para-
    —-Eioperuit illud atque vestivitaurd purissimo.Quod : lipomenoii baec explicantur, ubi Porticus quoque
    est aperte dicere quia rooeniasupernaecivitatis, gfatia erat ante frontem templi deaurala imrinsecus, cce*
    cbaritatis iniplevit. Sed eivesliyil qltare cedro. Allare nacuia quoque auro tecta esse perhibeutur. Ubi figura
    dicit fiiymiaiiiatis, quori erat infra oraculum. De mysierii in promptu est, quia tota Ecclesia et in hoc
    quo paulo pqst subinfertur, El totum allare oraculi srjeculoet in futuro, proecaeieris virtutibus Deo pla-
    texii auro. Unde iiilelligi datiir quia idem aliare de citis dono cliaritatis abundat; et sola haec quasi sin-
    lapide quidem fuerit factuin, et cedro vestitum, ac gulariter eminens, caeteras caelarevidetuf. Deaurata
    dcinde auro cooperturo. Signilicai autem typiee per- est quippe porlicus arite templum, quia patres vete-
    fectorum vitam justorum qui quasi in oraculo sunt ris Testamenti Deo pcr cbaritatem placuerunt.
    positi, qbia desertis ioliinis dekctatiouibus, de solo Deauratum est templum, quia eadem ipsa cbaritas
    regni cceleslis ingressu curara omnero impendunt. diffusa esl in cofdibus nostris per Spiritum sanctum,
    Uiide bene in hoc altari, non carnes victiraarum, qui datus est nobis. Deaurata est domus interior,
    sed sola inceiidebaiitur tbymiamaia, quia iales non quia in superna patria sola cbaritas regnat. Sed ibi
    adliuc peccala carnis et iilecebras cogitationum in eo verius et securius, quo praesensipse Deus, qui
    se mactare opiis babent; sed tantum oralionum spi-1»jest chariias, videtur; ibi eo certius, quo ipse Media-
    ritalium et ccelestium desideriorum odoramenla, per tor Dei hominum, qui solus paternorum est conscius
    ignem arooris in conspectu sui Conditoris offerunt. secretorum, velut arca testamenti semper aspicitur.
    Quid aulemiri hujusraodi altari lapis, cedfus et au- Quod aulem coenacula quaeque tecta sunt auro, ad
    rum figurarent, ex his qua? superius dicla surit, fa- eumdem sensura respicit: sicutenim interior domus
    cile potest inteiligi, Domum quoque ante oraculum sancti sanctorum,ubi erat arca, aeternam sanetorum,
    operuil auro purissimd, et fixil laminas clavis aureis. -: vitam in conspeclu sni Gondiloris et Redempioris
    Doiiium ante oraculum piaesentis.Ecclesia?lypum te- significat, juxta itlud psalmistoe, Abtcondes eos in
    nere diximus, ubi ita Redemptoris nostri ararjre fla- absconditovultus lui, a conturbaliont homimm (Ps.
    gramus, ut necdum ipsiim videre facie ad faciem va- xxx) -,ita ccenaeulaTri alto, eamdem vitam in coelis
    leamus. Unde aptedomus haec auroquidem purissi- esse, et non in boe muiido, dicente Apostolo, Qum
    iiib cooperta, sed inierposilus erat medius paries ob sursum sunt, qumrite, ubi Chrisiut ett in dexiera Dei
    oraculi secreta. Oraculum namque vocatur, cum di- sedent; quw sursum iunt sapiie, non qumsunl ler-
    vina borainibus yel angelicaallocutio, vel secrelorum rena..
    quorumque revelatio conceriiiur. Unde bene oracur XV. De factura Gherubin. Gap. vu *- Et fecit in
    lura in abditis, hoc eslin interiori dorao factum est, oraculo duo Cherubin de llgnit oUvarumdecem cubilos
    qiiia in superna patria et angelorum nobisvisio alque altitudinit. Gherubin, siout propiieta Ezechiel aperle
    allocutio, et ipsa Dei praeseniia revelabilur, juxta declarat^ angelica»digriiiatis vocabiilum est; rtumero'*
    liaTcquae VeriWtsipsa diiigentibus se pollicetur, dt- que singulari Gberub dicimr, plurali Cherubin. Undq .
    1125 GOMMENTARII IN LlBROS REGUM. LIB. 111. 1126
    upte iit figurisCbefubin, qua?erant in oraculo facta, A Quod alaealtera? in medio templi se invicem contin-
    angelica ministeria, qua?Gonditori stiOin calis sem- gebant, eam dilcctionis gratiam qua se allerutrum
    per assistuht, possunt intelligi. Quaerecte de lignis cOmplectunlur,exprimit. Bene aulcm seqiiitur, Texit
    olivarumfacia esse perhibentur, qtiia nimirum virtu- quoqueCherubinauro, quia et natnram eoruin Con-
    tes augelica?gratia Spirilus sancti, ne umquarn ab ditor immorlali Claritate siiblimavit, et mentem vera
    amore Dei arescant, unctaesunt. Ipsauenim una no- dilectionis atque humilitalis luce replevit. Notandura
    biscum sunt participes illius, de qtiibtis ait in laude sane qtiia Moyses dum tabefnaculum facerel, fecit et
    Christi propheta, Vnxit te Deustuut oleo Iwlitim,prm duos Cherubin aureos, quos posuit in propitiatorio ,
    parliciptbusluit (Ps. XLIV).Recte de lignis Olivarum quod erat super arcam. Salomon atitem addidit alios
    figuraliier sunt facti, quos luce sapientiasccelestis, duos multo majores, quos in templo poneret, sub
    mox ipse qui creavit, implevit. Unde Cherub appel- quorutn alis arcara in mcdio poneret, cum prOpitia-
    lare voluit, quod Latine multiplicata scientia, sive lorio et Cherubin prioribus; sicque factum est, ut in
    scientiaemultitudo interpretalur. Decem autem sunt tabernaculo quidera essent Cherubin duo, in templo
    cubitorum altiludinis, quia denario vila? a?lernaefrti- sutem qualuor. Ad unam verOeamdemque significa-
    untur, habentes inviolatamin se sui Condiloris iina- tionera utrique peftinent, sed repelitum est opus
    ginem, servata in perpetuum sanctitate, et justitia, augusiius factum per Salomonern, ut typice docere-
    et veritaie, quae prima conditione percepernnt. De- tur, raultiplicata post iiicaruationeinDomini sancta
    narius quippe obolis consiat, et coniinere in se no- Ecclesia, latius esse gentibus sublimitatein civium
    men regis et imaginemconsuevit. Quapfopter et figu- cceli pandendam, qui sic Conditoremde collato sibi
    rae regni coelestis aptissime congruit, ubi et angeli ™munere beatiludinis collaudanl, ut de nostra quoque
    sancti in imagine sui Conditoris, ad quam facti sunt, ereptibne atque ad earadcm beatitudinem introdu-
    semper manent; et electi horoines imaginem ejus, ctione congaudeant; exte.nduntenim alas ad invicem
    quam peccando amiserant, recipiunt. Scimus enim , super arcara, cum ad laudem Domini Salvatoris re-
    inquil, quia cumapparuerit, similesei erimus, qnoniam feruntbonum omne quodacceperunt; extenduntalas
    videbimuseum siculi esl. Quinquecubilorum ala Che- alteras ad parietes oraculi, cum saricios etiam homi-
    rub una, et quinque cubitorum ala Cherub allera; id nes secum videre laetantur, cosque velut alarum sua-
    esl, decemcubitoshabetttesa summttatealm unius us- rum siiramitatibus tangunt, quos consorles atque
    que ad alm alleritts summilatem. (Uoan. m). Alae irhitatores fuisse in hac Vitasuaepuritatis exsultant.
    cumin sanctorura hominumfigura ponuntur, virtules Duos autem aeque parielcs alis suis tangunt: quia
    significanteorum quibus ad coelestia volare semper, iideles utriusque populi, Jud;ci scilicet et gentilis,
    atque in his conversationemdelectanlur habere. Cum secum possessores habent aula? ccelesiis. Namque iit
    vero in signilicalioneangelorum ponuntur ala?, quid illa patria dislinctio (it localis inler utrumque popu-
    apertius quam gratiam deinonstrant perpetuae ct in- ltim. Sed quia major fit lesiivitas interrise beatitudi-
    defectivaelelicitatis eorum qui semper iu coeleslibus nis de consorlio adunata? fraternitatis, extendunt
    in ministeriosni persistunt auctoris? Vcl certe quia Cherubin ad utrtimque pafietem oraculi alas suas,
    lcvitatespiritalis natura? sunt praedili, itautubicum- quia Iseiantesin coelestipatria justos utriusijue plebis
    qne voluerint, statim quasi volando perveniarit; et visione quoque surjeglorirjead laudem Cfealoris exci-
    hic cum alis flgurati, et propheiae Cum alis suiit tant; nec solum de illorura, quos secura iuttis habent,
    ostensi. Bene autem dicitur quia quiuque cubitorurn horainum justorum fclicitate IsetrJhturagmina ccele-
    fuerit alia Cherub una , et quirique cubitorum ala G stia, verum etiatn nostri, qui foris adbuc positi de
    Cherub altera: quia virtutes angelica? legera Dei, prolundisad Dominumclamamus, curam geiunt se-
    quaein quinque libris descripta est, indefessa devo- dulam. Unde bene de eisdem Cliefubin in libro Pa-
    tione custodiunt: diligendo videlicel Deum et Domi- ralipomenon scriptum est, Ipsi dutem stabant ereclis
    minum suumex omnibus viribus suis, diligendo et pedibus, et facies eorum versw eranl ad exteriorem
    proxiraos tamquamseipsos: pleniludo enim legis est domum (II JPar. ui); stabant etenim erectis pedibus
    cbafitas. Proximi aulem eorum, ct ipsi ad inviccra Cherubin , quia a via veritatis, in qua inox conditi
    sunt angelicispiritus et homines electi, eorum rjeque positi sunt, numquim aberraverunt angeli. Habent
    concivcs. Unde utraque alia ejusdem esse meusura? facies ad exteriorera doinum, quia nos, ab hujus
    perbibetur, qtria videlicet eadem ipsa devotione, qua fjefunitiaperegriuationis ereptos, ad suum desiderant
    se alierulrum in Deo diligunt, nostram quoque ad se pervenire consortium. Sic ergo pedibus slant rectis,
    ascendemium socieiatem deuiderant; sicque simnl sic alas suas auro tectas ad oraculi parietes exten-
    alaedecemcubitos complent, cum in gemina cbari- dunt, ut facies habeanl ad domum versas exteriorem,
    taiis exhibitione angeli de Condiloris prifisentia lae- quia angeli sic suairi perpeluo innocentiaru conser-
    lantur. Decemquoquecubitoruriierat Cherub unum, vant, sic de aniraarura sanctarum in ccelis beatitu-
    mensuraparietit, et opus unum eral iri duobusCheru- dine congaudent, ut eis quoque quos in terris adhuc
    bin. Duo eranl facii Cherubin propter consortium peregrinari conspiciunl, electis opera ferre non desi-
    ejusdem, de qua loquimur, charitaiis signiftcandum, nant, donec et illos ad ccelesterapatriam introducanl;
    quia minus quam inter duos charitas stare non po- omnes enim sunt administratorii spiritus in ministe-
    tost. Unde et Salvalor binos ad praedicandum disci- D rium raissi propter eos qui hrerediiatem capiunt sa-
    pulos mittere curavit (Luc. x), ut tacite doceret eos, lutis. Possunt etiam perduo Cberubinduo testamenta
    qui verbum lidei praedicarent virtutem dilectioiiis figurari, qui nimirum Cherubiriin oraculo sunt facti,
    ante omnia opera esse tenendam. Uniusque mensurae quia in consiliodivinsepromissionisnobis utique inac-
    et operis duo Clierubin,quia disparilitas voluntatum, cessibili atqtie incomprehensibilianle saiculadisposi-
    sive cogitationum, in superna patria nulla esl, tfbi lum est, quando, et qualiter quibusveauctoribussacra
    una omnes eademque praesentisvisione ei gioria illu- Scriptura condcretur. De lignis olivarum sunt facti,
    stranlur. PosuitqtteCherubinin medio tetnpli interio- quia per viros misericordiae,quorumpietati nondefue-
    ris; extendebaniautem alas suas Cherubin, et tangebat ruitt vires, unctione sancti Spiritus illustratos, divini
    ala utta parietem,el ala Cherubsecunditangcbalparie- sunt libri eonscripii. De lignis olivarumsunlfacti, quia
    lem alterum: Alceaulcm alterwin medio parietetempii: lucem nobis scieiuia?tribuunt, juvante flammacbari-
    se invicemcontingebanl. Manifestumest ex his qnae tatis Dei, qua?per Spiritum sarictum dilTunditurin
    prredicta sunt quare Cherubin in medio templi inlc- cordibus nostris. Decem cubitis sunt alli; quia per
    rioris sint positi, quorum habitalio esl in coe-lis.Ex- observantiaradecalogilegis, Deo serviendum praedi-
    tendebant autem alas Cherubin, quasi ad volandum, cant, et Deo fideliter servientes denario remuneran-
    quia spi.-itusangelici semper habent aniraum ad obse dos esse regni perpetui ostendunt. Geminas babent
    quium divina?voluntatis prneparatum. Quod vero alai alas, quia Testamenta per aspera aequeet prospera,
    una tangebat.parietem, ad iltam cbaritatis admini- iridefesso proposito semper ad ccelestia lcndisse ac
    slraiionera pertinel, quam nobis exhibent angeli. pervenisse declarant; et boc idem sui3 auditoribus-
    U_7 AD OPERA S. EUCHERII APPENMX; 1128
    faciendum esse demonstrant. Quinque cubitorumeral A ad tacienaum cuncia quae uomraus praecepit, ad pa>
    ala Cherub una, et quinque cubitorumala Cherubal- tiendum cuncta qiiae permittit, dicentes ex animo
    iera; quia in omni labentium rerum varietale, sancli omni per singula qua? occurrunt: BenedicariiDominum in
    universos corporis sul sensus in obsequium sui Con- tempore(Ps. LXII).Et, Paratumcor meum, Detts,
    ditoris extendunt: oculos habentes seraper ad Dorai- paralum cor meum, cantaboet psalmum dicam Pomino
    niim, audire desideranies vocem laudis ejus, et nar- (Ps. cvn). Sculpuntur torno, cum in tantum virtuti-
    rare universa mirabilia ejus, dulcia faucibus suis bus operam impendunt, ut ab harum tramile nullis
    babentes eloquia illius, super mel et favura ori suo, circumstantium refum contrarietalibus, nullis possint
    currentes in odore unguentorum ejus; et donec su- blandimentis averti: quia enim tornaiura caeteris
    in naribus eoruni, artibus velocitate praecellit, et ipsa sibi regulam, qua
    perest halitus in eis, el spirilus Deinec
    noii loquemes labiis iniquitatem , in lingua sua sine errore opus perficiat, servat, apte per banc pia
    stultiliara personantes: sicque per arma justitia? a sanctorum vita sigriatur, quia et parata est semper
    dextris, et a sinistris incedentes, ad perceptionem ab obsequium divina?voluntatis, et boc absque diver-
    cceiestis denarii, quem summus paterfamilias culto- ticulo errandi complere longo virlutum usu exercitata
    ribus suae vineae reproinisit, perveniunt. Et opus didicit. Unde et saricta Ecclesia in Canticis cantico-
    uiiuin erat in duobusCherubin, quia utriusqtieTesta- riiin , Sponsi ac Redemptoris sui virlutes admirala,
    menti scriptores una eademque casiitate operis et dicebat, Manut ejut tornatiles, aurew plenm hyacin-
    charitatis devolione Deo servierunt, una etconsona this (Cant. v). Tornatiles quippe sunt manus ejus, quia
    voce ac fide Deum praedicanuquia quaenovumTesta- _"* apparens in carne sanitates et miracula quaecumque
    mentura de Dominica incarnatione, passione, resur- voluit, absque omni morarum tarditate, absque ullis
    rectione, ascensione, gentium vocatione, Judaeorum errorum anibagibus, Deivifius et sapientia perfecit.
    expulsione, multimoda Ecclesia? tribulatione facta Aurea?sunt, quia ea quaeforis verbo jussit, inlusdivinn
    narram, haeceadem veius Testamentum, si recte in- plenus poientia dedit. Ptenaesunt liyaciulbis, quia ad
    telligitiir, veraciter fienda praedicabat. Adventura gloriam Pairis universa qua? fecit retulit; et per
    vero Antichiisti, finera sseculi, extrerai discrimen opera qiia? fecit nostros ad quaerenda cceleslia sensus
    judicii, et aeternam bonorum gloriam, posnamque erigit.
    XVI. De sculplura parietum. Cap. vi. — Omnes
    Tesiamentum veri-
    reproborum, concordi utrumque interiores
    late probat. Alaeergo Cherubin super ar- ergo parietes templi per gyrura variis caelaturis et
    cam se invicem conlingebant, quia utraque Testa- tornis sculpuntur, cum tota per mundum Ecclesia
    inenta pari de Domino aliestalione consemiunt. Itera virlutura spiritaliuin exseculioni absque ullo prorsus
    alis exterioribus, iste unum parietem, ille alterum errore prompta devoiione insistit. Ubi bene subditur,
    contingebat, quia vetus Tesiainentum proprie antiquo El fecit in eis Cherubinet palmas, et picturas varias,
    Dei populo scriptum esl; novura vero noliis, qui post quasi prominentes de pariete, et egredientet. Cherubin
    incarnationem Doroinicam ad fidem venimus. Et namque in parietibus teinpli facil Saloraon, cum ele-
    secundo parieti h. e. septentrionali, recte compara- ctos suos Dominus ad regulam Scripturarum sancta-
    mur, quibus post trigus ac tenebras idololatriae, lucem rum, in quibus est mtiltitudo scienlia?, vitam suam
    veritatis cognoscere datura est: nam elsi primitiva dirigere donai. Cherubin facit, cum eos in hoc niundo
    Ecclesia maxime de Judaeis effloruit, et omuis Israel /->castitatcm
    / angelicae conversaiionis pro modulo suo
    circa finem saeculi salvandus esse creditur , plurimi docet imitari, quae maxime vigiliis ac laudibus divi-
    fidelium hujus corporis congregantur ad Evangelii nis, dilectione sincera Conditoris et proximi geritur.
    siiscipicndi sacraraenta , quibus etiam hoc divinitus Palmas fecit cum roemoriara aeternre retributionis
    donatura est, ui revelatisoculis cordis sui, manifesie eorum mentibus iiifigit, ut eo minus ab arce justitia?
    cognoscant litteram veteris Teslamenli,habent evangelicae labi queant, quolmercedem jusliiire semper anle
    gratiae plenara esse mysieriis. Versas facies cordis oculos babent. Facit picturas varias promi-
    Cherubin ad extcriorein domura, quia nobis qui nentes de pariele, et egreriientes, cum mnltifarias
    adhuc foris stainus, nec re, sed spe saivi faciisumus virtutum operationes fidelibus tribuit: verbi gratia,
    Divini sunt libri conditi; quia scriptores eorum jam viscera misericordib?, benignitatem, humiliiatem, pa-
    regnantes cum Domino, illuinque collaudantes in tientiam, inodestiam sufferre invicem, etdonare sibi-
    ccelis, curam nostrae gerunt salutis, qui pro noslris metipsis, super oninia autera baeccbaritatem habere,
    erratibus apud ejus pietatem interpellant. Circumdati quod est vinculum perfectionis. Quae videlicet virtu-
    sunl auro Cberubin, quia praeclaris scriptorum suo- tes cum in tantam electis consuetudinem venerint,
    rum operibus confirraaturaucloriiasTesiamentorum, ut velut naiuraliter eis videantur insiia?, quid aliud
    manilestata jam per orbem cognitione divinarurai quam pictura? domus Domini prominentes, quasi do
    Scriplurarura, stve interna gloria ccelestium agmi- pariete exeunt, quia verba et opera veritatis non
    num : uirumqne euim Cherub, ut diximus, et angelosi adhuc ab aliis extrinsecus discunt, sed ut sibiraet
    videlicet, et Testamenta designant, cum plures adI infixa radicitus, parata semper ab intiraiscordis qure
    fidem converti et bonis abundare cceperiut opeiibus. sunt agenda sive docenda proferunt? Sed et pavimen-
    Uride el aple subditur : JEIomnes parietes tempti per D \ tum domus texit auro intrinsecus et extriusecus, in
    circttilum sculpsit variis cmlaturit el torno. Omnesi oraculo et in ipso teraplo. Significare aulem diximus
    parietes templi per circuitum omnes sancia? Ecclesia?! supra, quod pavimenti aequalitashumilem concordiain
    populi sunt, quibus super fundameiitum Chrisli loca- designaret sancta? fraternitatis, ubi cum sint Judrei
    tis, lolius ambitum orbis replevit, cceptumque fideii et gentes, barbari et Scylhae, liberi et servi, nobiies
    aedificiumquotidie nova membrorum suorum proge- et ignobiles, cuncti se in Christo fratres esse , uni-
    nie, qnasi lapidum preliosorum appositione super- versi eumdem se habere Patrem in ccelis gloriantur;
    augmenlare non desistit. Qui nimirum parietes variisii neque enim de concordissima humilitate supernorum
    caelaluris sculpuntur: Cum alii datur per Spiritum civium dubilare cuiquam fas est.
    serino sapientiw, alii sermo scienlim tecundum eum- XVII. De ingressu oracult. Cap. vi. — Texit ergo
    dem Sptrituni, aiteri fides in eodem Spiritu, atii gratiat Salomon pavimenl^mdotnusauro intrinsectitet exttin -
    sanitatum in uno Sptrilu, alii operatio virtutum, aliii seciit, quia Rex noster pacificus ei angelos atque aui-
    prophetia,alii discreliospirituum, alii generalinguarum,, mas juslorum in ccelis perfecte ac plenarie dono di-
    alii inierpretatig sermonum (I Cor. xn). Et ut adillass lectionis implevit, et peregrinantes in hoc saecul >
    veniamus, quas omues habere valemus virtutes, cha-- cives ejusdem patriae ccelesiis signaculo dilectionl;
    ritqs, gaudium, pax, longanimitas,palienlia, benignitas, , a caeterorum mortalium vilitate segregavit: In hos
    bonitas,modestia, continetuia(Gal. v), et caeterifructusH cognosce.nl,inquiens, amnes, quia discipuli mei estis,
    spiritus, quid nisi caelatura? parietuni lempli quae i si dileclionem nabuiritis adinvicem(Joan. xm). Ei iit
    ornatus sunt raenliura populi Dei. Sculpuntur et iideml ingtessu otaculi fecil ostiolade lignis olivatum. potics-
    parietes torno, cum promplo polleiit animo fideltui que angutotumquinque, et duo ostia de liqnis olivutuitu
    it_(j COMMENTARH IN LIBROSREGUM. LIB. III. 1150
    Quod primo dixerat, Fecit ostiola de lignit ulivarum,A marum species, cum dona supernrc retribntionis (ixa
    hoc ipsum videiur apenins explicare voluisse, cum semper iolenlione mediiantur. Palma namque ma-
    adjunxit. Etdua ottia de lignit alivqrum. Unus quippe nus victricis ornatus est. Hahent auaglypha valde
    erai iugressns nraculi, sed idem iugressus duobus promineiitia, cnm certissiraa bonorum «pcr.im do-
    osiiis claudebatiir, riirstimque rescratis cisdcm ape- cumenla, et qua?nemo in sinistram partein intcr-
    riehaiur, sicin icniplum, et sicut portii us anie lem- pretari valeat, cunciis se intuentibus osteudum. Et
    plnm. ununi non ampliiis habebiini ttilroilum, certi haecomnia opera sunt aureis laminis cooperia, eiiin,
    ntiqne ransa mysierii: quia unus Dominus,una fides, sicnt saepe dicium est ct tempcr dicendum est, cae-
    untnn baplisma^nims jDeus(Eph. IV), ttnus in Eccle- teris virlutum floribus specialiusin inagnis Eeclesiac
    siam prae-entem per baplismuin, iiniis in rcguum merobris fulgor superemiiiet amoris. His osliolis est
    ccelesle pcr opera lidei est sperandus introitns :nam velum fuisse additum, Verba dierurn narranl. Fetit
    qnori unus ei-setiniroilus oraculi, lestatur hoc quod quoquevelum,inquil, ex hyacintho,purpura, coccinoet
    inferiusde arca scripium est: Cumqueeminerentve- bysso, et intexuitei Cherubin; quod decoris quidem
    ctet, el apparerentsummitateteorinn [orit sancluarium gratia faclum csi. ut imcr parietes deauratos et ho-
    ante oractdum, non apparebantultra exlrinsecus; ubi losericum fulgeret, sed in ejusdem mysterii signifi-
    paleuter ostendiitir, ni lallor, quod mius erat ingres- catione, cojus et osliola, anie arcam aique ingressum
    sus oraculi, ci nic e rcgione facius arcse. qurein me- oraculi apper.sum, ut sicut osliola congruis boris
    dio ejnsdein oraculi fuil. Ctijus ingressus et ostiola aperiebaumr, sic et vclum revelnreiur, quoiies adve-
    per significaiionem muliifaric possunt accipi : nam niret qui in sancta sanctorum esset ingressurus. Hu-
    et angelicosspiritns, quorum mini>lerio iu habita- _ jus crgo veli sedula revelalio scdulam apertionem
    tionem coelesiispalria? inirndiieimur, aplissime cle- " regni ccelestis significat, qua?nobis per incarnatio-
    signant,et apostolorumalque virorum apnstolicorum nem Dnmini et Salvaloris noslri donata est; unde et
    fignramtenenl. quibus clavcs regoi roelorumsunt baplizato eo, cceliaperti sunt, ut ostenderetur quia
    data, qui accepta a Domino poiestate ligaudi atque per baplisina quod nobis ipse consecravil, januam
    solvendi,eidignos intra regni jauuam adiiiitlunt; ct patria? ccelestisdeberemus ingredi; et moriente illo
    conlumaces, impuros ac snperbos excommunicando in cruce, iriem velum scissumest inedium a summo
    vel anatliemalizando,ab ingresstiviiae pereiinis eli- usque deorsum, utapene doceret quia figurrjelegales
    minant. Sed et opera justilia? quorum roerito ad re- jam iiinc ad liiiem venisseni, ac veriias Evangelii
    gnum coeleste pervenitur, recte per osiia, per qua? arcanaque ccelestia,etipse cceliingressus, non adhuc
    in sancta sanctoriim ingrediebatur, possuiil typice prophetaudus ac liguraliler significandus,sed jam
    designari, juxta quod in libro Sa|)ientire scripium jamque cssei proximc omnibus aperiendus, qui ab
    est, Cunodilioautemlegum,comummtttioineorrnptio- initio raundi usquead id temporis in fide veritaiis de
    nit ett; intorruptio autem tatit proximumDet. Con- mundo transierunt; nam die post resurreciionera
    cnpisceniia ii.ique sapieiiiia?deducii ad regnuni per- Domini quadragesimo universi cum eo ccelumpeiie-
    petintm. Quibtis nmnibus aptc congruit, quia ipsa rniii, renioloque omni velamine multifarias in domo
    eademostiolade lignis liimt olivarnm, quia nimirum Domini rnan.siones pro suis quique mcritis acccpe-
    ei angeli ei homines perfecti fructu misericordia?et runt; sed et nobis, qui adhuc fuluri eramus, eadem
    operibtts lucis sese in domo D.i glcrinsos exhihent, hoia reseratus est superna? illius civilaiis ac domus
    immo omnesclecii per arma lucis el pielatis adiliim Patris ingressus. ln quam profecto civilatem non
    sihi patriaeccelesiisaperiiint.Dtiosiiniauiem ostiola, C riisi per inlcrua ieiernorum bonorum desideria, per
    sive quia Dominumet proxim>s dilignnt angeii et fidem et sacramenta Dominica?passionis, per verba
    homines sancii, neque januam viiae, nisi per gemi- sincera?dilectionis, per morlilicationemconcupisceii-
    nam hanc riilectioneii:poterit quis intrare; seu quia tia? carnalis, ct per quolidiana angelorum auxilia
    ulriroque populi fidelibus,elJudrjei videlicet et Gen- conscendiiur. Unde beue idem velum sub quo in
    tilis, eadem riiae janua reseraiur. Postessunt angu- oraculuminlrabaturex byacintho, purpura, coccino,
    lonmi qiiimiue, quia non solum animas electorum et bysso facturaest, eique Cherubin intexti esse me-
    aula coelirecipii, sed el «orporibus iroroortali gloria morantur. Hyacinthusquippe, qui coelicolorem imi-
    prcediiis, in judicio suas foies aperit; quinque enim tatur, purpnra qua?sanguine cnnchylioriim confici-
    suul sensus corporis nostri, ut supra iiiemiiiiiinis, lur, ei sanguineam ipsam profert speciem, non ira-
    visus, auditus, gnsius, olfactus, tactus. Certe vel merito sacramentum signat Dominicaepassionis,
    poslis uierque oraculi quinque faclus est cubitorum, quod nos imitari crucem nosiram porlando debenms.
    quia solis iilis superna? patria?aditus panditur, qui Coccino, qui rubeo colore flammescif,congrne vir-
    omnibussui corporis etcordis sensilius Dominoser- tus exprimitur amoris, de qua mirantes riixerunf,
    vire siudiieiunl: corporis videlicei, cum per eosdeni qui cuin Domino ambulaverunt discipuli, Nonne cor
    sensiis aliquid pro illo agtint: cordis verri, cum so- nostrum ardens eral in nobis, dum loquereturin via,
    brie ei juste et pie cogilaul de eis quaeper ipsos cor- et aperiret nobisScripturas (Luc. xxiv)? Byssus,qurje
    poris seusus agere decernunl. Stulptitque in eis pi- de lerra virenti gerniine nascilur, etlongo artiflcum
    cturamCnerubet palmarumspeeies,el anaglyphavttlde exercitio naiivum exuit virofem, atqtie ad albenlem
    prominenlia,et texii ea auro, operuitquetam Cheru- D dednciiur spcciem, congrue castitaiem hostrrjBcarnis
    bin qitampalmas et cmlera auro. Anaglypha Grrece, insinuat, cujns quasi buhiorem ingenitum exsiccari
    dicurnur L line caelaitir.r. Caelatasmit aulein vasa jubet Apostolus diceus, Mortificate membravestra,"'
    aurea vel argenlea, Mguisemitienlioribus extra in- qum sunt super terram, fornicationem,imintmditiam,
    tusque expre-si. Hac et alio nomine sculpta vocan- libidinem,concupiscentiammaldm et avdrilidm,quw
    tur, anaglypba vasa dicia, qnod supcrius sunl scul- est simulacrorumservitus (Cotoss. 111).Ad qtiaritam
    pla:Gra?ci enim ana, sursum glyphen, sculpturain vero candoris gloriam hanc velit perduci, ostendit
    dicnnt, id est, surstim sculpta. Cuucta autem hacc alias dicens : Obsecrovos, fratres, per mitericordiam
    supra eadem(.heiubin in ornatii parietum lempli po- Dei, ut exhibealit corpora vetlra hostiam viventem,
    sita, pro captu nosiro exposita stini, nec laborandum sanclatn,Deo placenletn,rationabileobsequiumteslrum
    in aslruendn; quin virtutum operibus qua?per lotum (Rom. xn). Iniexuit velo Cherubin, eademque qua-
    orbem Ecclesiaeiu suis sauctis ac perfectis exercet, luor coloribuseximiis conficiiintur, cum iu universis
    illi praecipiieqnibus lideliumcura commissa, et cla- qua? pie agimus, a venenatis daemonum lelis per
    ves regui ccelorumsuiii dalre, nmni debeariisolerlia angelica pra?sidiaDominodonante protegimur. Iiem
    insistere ui qiiaiitumgradii praemiiienicaeteris, tan- texuit velo Cherubin, cum in bonis qnre agimus,
    luin et meriio prrecellant bona: actionis. Habenl multitudinctscientia?indesinenter ulimnr, respicien-
    namque in se picltiram Cherubin insculptam, cum tes seraper ad eloquia divina, et ne forte a virlutuin
    aiigelieam inteiris viiam, quanlum iiiorlalibus pos- calle abcrremus, horum iniuitu continue vestigia
    sibile e=i, et meiite iroitautur ci operc. Habeiil pal- nostfa regamus. Fecilque in introitu templi postes.
    PATROL.L. _Q
    int AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. .. _t$|
    quadtangulatot, tt. duo osiia de lignis abiegnit intrin- A nobis sancta?Ecclesia?jmagis magisque patescal; ut
    tecut, et utrumque osfium duplexerat, et te invicem, quo his amplius abundemus, eo verius sanctorum
    tenent aptriebatur. Sicut ingressus oraculi, quo ad ccelibus associeinur .-jsicutetiam divisio Rubri ma-
    arcam DomiiiiCherubinqueperveniebatur, introitum ris, per quam populuifDei _Egyptum persequenleiri
    regni ccelestissignificat,qnoad nosConditoris visionem evasii, non divisioneinunici baptismalis, sed aper-
    iiostri Sttpetnorumque civiuni introduci spera- tionem potins siguavit qua, exstinctis pcccaiis omni-
    mus ac desideramus; ita iutroilus in templura pri- bus, ad littus ac soliludinem iranseamus viriuium,
    inordia nostrae convcrsinnis ad Deum, quando in Vel certe osiium quod invicem se tenet aperitur,
    praesentem Ecclesiam ingredimur, typice demon- curii post ministerium praedicatorisdiscerniiurquid
    strat. Iste ingressum nostrum ad fidem, ille designai proprie ad cognitionemfidei, qiiid ad viveudicasti-
    ad spepiera : unde apte postes hujus iniroitus qua- tatem pertineat. Quaetaroen utraque a sua nequeunt
    drangnlali sunl facti, propter quatuor sancti Evan- corinexioneseparari, Iquianon distat inter proximo-
    gelii libros, quorura doclrina in lide veritatis erudi- rum mala tolerare, jel eis bona commodare, cum
    mur; seu propter totidem quatuor virtutes princi- ha?ccertissime soleant in unoeodemque perfectorum
    pales, prudenliam, fortiiudinera, temperantiara, indissolubilia permariere. Notandura sane quod in
    jusliliam, quarum veluti fundamini quodamfinnis- iiigressuofaculi duo quidein oslia dicuntur, sed ha?c
    simo omnis bonorura actuuni structura innititur. duplicia fuisse non dicuntur; in lemplivero, id est,
    Prudentia naraque est qtta discimus quid nos agere, domus prioris iritroitu, ita eranlduo ostia, mduplex
    qualiter vivere deceat. Foriitudo, per qttam ea qua? esset utruriiqiie : quia nimirumin prresenti Ecclesia
    didicimus agenda impleraus, quas uno yersiculo vir- _, B talem nos ingredi ac ducere vitam necesse est, in
    tutes propheta breyiter coinpleciiiur diceus: Domi- qua dilectionera Dei et proximi per fidem el opera-
    nut iUuminatiomea et salus mea (Ps. xxvi). lllumi- tionem, per patieiiiiam et benignitatem servemus. .
    naiio videlicet, ut qua? agere deheamus edoceat; In futtira autem vita, ubi Dominumet proximos in
    salus vero, utnosad agenda confirmel; temperantia, luce ioteriia?beatitndinis videbirous, eadem ulique
    qua discemimns ne plus aut minus jusioEt prudentia? gemina dilecii.one.absque ullo prorsus labore. immo
    sive fortitudini operam dare inveniamur. quisquis in magna muiiiludiuedivina?dulcedinis parfruemur.
    prudeniia, fortitudine, lemperantia tititur, absque (Inile apie introitus interioris domus duo quidem
    ulla contradictione justus esse. probabilur. Virtus ostia, sed ha?c simplicia habebat : non enim fidesibi
    qiiarfapostprudeniiam, foriiiudinein,teiiiperaiiiiani, necessaria est, ubi ea qua?nunc credimusac spera-
    justitia sequitur. Duo qslia, qua?in hunc ingressum mtis, omriia manifesialuee videbimus.Non esl labor
    acta sunt, dilectio est Dei et proximi. Qua? bene opernm necessarius,i ubi mercedc perpetua eorura
    altrinsecus facta esse dicuntur, quiaiad invicemre- qiia? bic laboramus rionabimur.Non necessaria pa-
    spjciunt, adeo ul uiia sine ailera nequaquam possit tientia, ubi nerao adversi aliqnid irrogai. Non inuni-
    haberi,.: Omuisenim qui credit, quoniam Jesus ett ficeritia/beiiigiiitaiisl, ubi nemo indiget quod. opus
    Chrittus, exDeo.naius est; et omnis qui ditigit eum est. Haecde osfiorura figura pro modulo nostfo, se-
    qui genuit, diligit eum qui natus est ex eo. Et sicut quenles Paiium vestigia, disseruimus. Verum, juxta
    ilerum dicitur : Qui non diligit fralrem suurit queni forraani operjs, decoris gratia previsum est,ut iri
    videt, Deumquentnon videl, quomodopotest ditigere uno eodemqtie teroplj iugressu duo essent ostia; ne-
    (Joan. IV)? Unde recte osiium exterius dilectio fra- cesse eteriim erat parietes dorous, qui centum et vi-
    terna, interius est dilectio intelligenda diviria: quia C giriti cubifos habebaiit^nonnullas etiam crassitudines
    illa pfior tempore, ha?c dignitate sublimior; et per haberc; iri cujus riimiriim crassitudinis. exfreiriai,
    illamadbaiic intratur, quia in amore proximi disciiur parle ostia erant alfixa, iia.ut aequalipariete esset
    qualiter amari Couditor debeat. Utriimque autem ostitim uirumqtie»et sive iiitijs, sive foris lemplum
    ostium duplex eraf, et se invicemtenens aperiebatur, quisque posiiuspslium raspicerct, unusei peromnia
    quia in ulraque dilecliorieduo suntetenim
    quaeprincipaliter paries esse vjder.ettif\ similiter et cedrinus paries
    observare deberaus, lri dilectione Dei fidera cumivicenorum in loiigiiudiueet altitudine esset cu-,
    veritatis et puritatem riecesseesl ul habeamus bonae bitofum, non parvam et ipse.debuit habere crassitu-
    operalionis; sine lide enim impossibile est placere dinera/Quapropter ei"in hiijus ingressu duo facta
    Deo, et Jide_-sine: operibiis''"'mbftuaesf; iii araofe suiit oslia , ut videlicet ab utroque latere, hoc est,
    «nim fraternitatis patienlia est el beriignitas sef- intus etforis aequalipariete osiium paterei. El quo-
    vaiida, dicente Apostolo, Gharitat patiens est, berii- niam easdein picturas rjequasoStium et paries habe-
    gna ttt (lCor. xiu); pqtiensvidelicet ad tolerandas bat, ut veraciier uniis per cmnia continuaiiriVexten-
    molestias injuriasque proximorum; benigna,ad di- tus paries videreiur, unum decorisgratia praelendens,
    raittendum ex corde, et benefaciendumeis qnorura aliud raysterii dispensationepraeligurans.Quod vero
    injurias susiinet: qualem nos cbariiatem habere Do- descriptis lempli ostiis sequitur : Et sculpsit Cheru-
    minus voluit, cum ait, Dimittiie,et dimittetur vobis. binetpalmas, cmlaturasvatde eminentes, operuitque,
    Dimittite injurias lrjeueniibus vos, date subsidia omnia aureis iaminis operequadro ad regulani, jam
    eis pietatis, quibus laxatis injurias : qualem nobis supra exposituiriest, quia in parielibus doraus et iu
    impendere dilectionem desiderat, ipse qui nos in -. u ostiis interioribus ejedem picturaesive caelaiura;sunt
    oratione dicere praecepit: Panem nostrumquotidia- factae; patelque ratjo figurae,quare easdem ipsas pi- '
    num da nobie hodie, et dimiite nobis debila noslra cturas et caslaluras, eosdemqtie Cherubira prima '
    ticut et nos dimiltimusdebitoribusnosir'ts(Mqtlh, vi). lempli janua quos et interior recipiat : quia nimirum
    Utrumque eigo osiium duplex erat, quia dilectio eadera arcana firiei, spei et charilatis, qua?sublimcs
    utraque geiiiiiioordine perlicitur; uirumqueSe inyi- qiiiqueac perTectisublimiter capiunt, quaequeomnes
    eem teneris aperiebatur, quia junctae sunl virtuiies, electi in coslis plene in divina visioiie,percipiunt,
    oeque ab invicempossunt dividi: namque fidessine etiam catechiiandis rudibus quibusque discenda ct
    operibus, neqtie sine fide Deo possunt opera horia confitenda trariuiiiur, quatenus sacris iniiiaii myste-
    placere; neque ilem injurias ferre sufficii, quicuiri ei riis, quandoqueetiiim ad capienda eaquaepie credi-
    quem tolerat, etiam ea qua? necesse babet, derunt, pcrveniant. Quod auiem nostfa translatio
    possit ministrare, contemnit; de neque ei qui stibstan- habel, Gperuifqueomnia lairiinisaureis.opere quadro
    liara mundj habuerii, satis est hac egentiproxiino ad regulain.,in Sepitfagfiitahsibel,, Exparidit.per eat
    dare, si. non efiaiiVeas quas sibi forte irrogaverat bracteat, ei deauraviteas auroiriduclo per sculpluram.
    injurias, sincero ex corde dirriiiiit: qubd enini de XVIII. Dieattiis doinusDomini.Cap. vi.—ALdifi-
    utroque illo ostio dicilur, quia se invicem tenens cavitatrium inleriui iribut ordinibus tapidum poiitor
    aperiebatur, non haecapertio separationem ab invi- rum, eiuno ordine lignorumcedri. De interioii atrio
    cem spirilalium designat virlutum, sed hoc potius breviter loquituf, de exteriori prorsus lacere videtuf.
    indicat quod post harum conjuiictioiiem ingressus Verum iri Verbis dierum utriusque fif mentio, ubl
    1133 COMMENTARII1N LIBROSREGUM. LIB.III. 115«
    ita scriplura est: Fecit etiam atrium sacerdotum, et A nam, sicut Josephus scribit,«extremse atriorum fa-
    batilicatn grandem, el ostia in basilica, qum lexil mre. brica?, cum in quadrjngeutis ciibitis esserit erecfai,
    Atrium ergo interius, quod vocatur sacerdotum, eo tantnm usque ad verticem montis, iri quo tempfuui
    quod sacerdotes et levita?in eo ministrarent, exonini redilicatuni est, pervenerunt. Haec quidem de sfru-
    parle erat templo circumdatum ab Oriente; nnde ctura templi,studioso leciori credidimus intimanda.
    templi ingressus multo longius a lemplo quam a cae- Venim in cis quaecumque Scriptura feferfe sacra
    teris iribus piagis positus erat: quia nimirura in ea, commodum duxit, figuras mysteriorum qiiferamus,
    id est, infacie templi fiebant ministeria sanc.loruni; caeteris pro historiae cogniJionesimpliciter utariiur.
    ibi altare aeneum ad hostias Domino offerendas, lbi jEdificium ergo templi intra atrium sacerdotnra, per-
    decero lmeres ad lavandas easdem hosiias, ibi mare fec.toj-umin sancta Ecclesia et sublimium vitam ex-
    «iieum erat positum ad lavandas manus pedesque primit virorum, eorum videlicet qui et excellerilia
    sacerdotum, cum ad ministrandum intrarcnt. Ilabe- virtutum Dominoappropinquare, et aliis verbo alque
    bat autera hoc atrium tres cubitos altiiiidinem, ,ut opere ducatum solenl impendere salutis. Sacerdos
    Josepbus narrat (Lib. vin, c. 5, Anliq. Jttd.), quate- namque ab eo Latine noraen accipit, quod sacrufn
    iius ab iogressu terapli caeieros prohiberet, ei solum pra?bere ducatum minoribus debeat. Quo nomine in
    sacerdotibus hoc licere significaret; eratque janua Scripturis rayslice non soli altaris ministri, episcopi
    ad orientalem plagam, ad quam usque populus li.o- videlicet et presbyieri, sed omnes nlique censentur,
    stias suas sacrificia inferebai; inde suscipienda a sa- qui altiiiidine recta?coiiversationisac doctrinae salu-
    cerdotibus, aique ad altare perferenda. De exlerJori laris eminent, nec sibimetipsis tanlummodo, sed
    vero airio, quod Yerba dierum basilicam gmndem P pluribus prosunt, duni corpora ,sua hostiam viven-
    vOcant, ita scripsit Josephus. « Extrinsecus autem lein, sanctam, Deo placenteiuexbibent; neqne enim
    hujus templi aliam rjedificavitaulam quadrangulo episcopis solis et presbyteris, verum omni Ecclesia?
    schemate factam, erigens .raaximas porticus alque Dei ioquebatur a|>osiolusPetrus, ciim ail, Vosautem
    Jatas portas et excelsaset amplas, per quatuor muiidi yenus.eleclum,regqle sacerdoiium,gens sanclq, popu-
    parles, in ea conslituetis; qtiarum singulaead umun- lus acquisitionis(I P.elr. n). Cujus honore dignilatis
    quemque ventum, quatuor angulis attendebant, ubi etiam antiqitusDei populus erai in^ignitus, diceute
    aereas januas collocavit. > Et.paulo post: < lloc sa- ipso ad Moysen: 7fo;c dicesdomui Jacob. et unnun-
    crarium oranes populi, quibus purgatioet observaiio tiabis filiisisrael (Exod. xis); et paulo post: Et vos
    legitimortim inerant, introibani. » Has vero porticus eritis mihi regnwn saeerdoldte,et gens sancta. Basilica
    Cassiodorus senator in pictura templi quatn in pa- vero.grandis, quaeerat extra atriurn sacerdotuin, in
    riete posuit, nt ipse in psalmorum exposilione com- qua omnis popiili raultitiido adorare sive ad verbura
    memorat, iriplici ordine dislinxit :primum videlicet audiendum coniluere solebat, carnaliurij in sancta
    ordinem ponens extra airium sacerdotum ex omni pcclesia vitaiii moresqiiefiguralilerinsiou.il, quibus
    parte quadrum, secunduro eodetn raodo extra .itiii- dicit Apostolus : Etego, ftalres, non potuiyobis loqui
    maS porticus, undique vero in gyrum extremum,.si- quasi spiritalibus, sed quasi carnrilibus: lamijuumpar-
    militer ex omnidatere priorum poriicum in circuilu;- vulisin Chrislolac vobispofum dedi, nou escam(l Cor.
    sicque lempliim iriformi aedificiorum praesidio >ab ui). Qui bene per basilicain grandeni iiesignaiiiur,
    omni erat parle munitum, facto .pavime.nlosub dio quia absiiue ulla dubietaie.mtilio major est in sancta
    inler rjedificiasinguia de marmore; et parietibus do- Ecclesia lalium quam perfectorura liumerus; sed
    morum interioribus, boc est, -eis qui ad terapjmn u- quanlum numero praestant, tantum succiimbunt me-
    respiciebant, factis Tn columnis: exterio.ribijs vero rito. Unde apte basilica ha?c.'jgrandis,etsi plurimos
    solidis ; sicque (iebal ut omnisstruclura templi iper capit, non eos tamen in iuteriora templi deaurati, non
    gradutn essei varietate rationabiliter distincla.Nam- adaliaris oflicium, non ad ipsum saltem alrium sa-
    que in sancta sanctorum ingrediebatur poniifex, in cerdotuin inlromiltit, quia carjiales qiiique atque in-
    ipsum templum sacerdotes purificaii, iu atrium firrai in Ecclesia, etsi ob merituro castaefidei ac pie-
    sacerdotum sacerdotes purificali et non purili- tatis Deo devoti ad eleciorum.sortem pertincnt, longe
    cati, una cnm levitis et cantoribus; i» intiimnn tamen abest ut iliis ;Bi|iieniur,qui cum fiduciadicere
    atrinm basilica?roajoris viri Judaei stantes purificaiii, possunt: Non enim aitdeoaiiquid loqui edrumqumper
    etorames subdio si serenura esset, si tempesias Tn me non effeailChristus iti-tibedienitamgenlium, verbd
    porticus proximassese recipienies, iu exterius autem el faciis (Rom. xv). Et ilerum, Bonum certamen ecr-
    mulieres Judaea?porificatae,io exlremum atrium gen- tavi, cursumconsttmmgvi,fidemservavi; de cwtero re-
    tiles etiJudaei, qui nuper venerani ex gentibus usqua postta est mihi corona (II Tim. IV). Accedebat quidem,
    ad sexiuro purificalionis diem. Hrjeein piclura Cas- vulgus usque ad atrium sacerdofum, liostias suas
    siodori distincta reperienles, breviter annotare cufa- itsque ad hujus janiiam deferebat, suscepta.sjasaccr-
    vimus, rati eura ab antiquis Judaeis baec didicisse, doie atque in aliari oblatas oculis proscqueliatur; in
    nequevirum eruditum voluisse inexnroplum legendi, ipsum eiiam templura, curn aperiebatur, inluiium
    proponere, quae non ipse prius veraciter cognovisset. suum a longe dirigebat, nec tamen in atrium sacer-
    Haecsunt loca quorura memiriit siipremns,graduum dotum intrandi facultalem habebai, .verum de infe-
    psaimus, qui ita incipit: Ecce nunc benediciteDomi- n rioribus clamabat ad Dominuiii;,,qiiianec carualium
    num, omuesservi Domini,qui statis in domo Dontini, iu.Ecclesia simplicitas a Doinino despicitur, quando
    in atriis DominiDei noslri (Ps. cxxxin). In bisporti- fideliter ea qua?valent vota pietaiis offerunt; diri-
    cibus Jcremias et prophetae alii, in his Dominuset giint enim visurn a longe in templum Dei, cum viiam
    apostoli verbum popuio praedicabant; inharum ali- subtimiura discere et admirari sedulo gaudent, et
    qiia Dominnssedebat docens, quando a tentanlibtis quos virtulum imitalione sequi neqiieunt, pias vene-
    PIiaris:eismulier illi*adultera judicanda oblataest; raiionis amplectuntor aflectu. Videni bostias sacer-
    in his invenii vendentcs et ementes o«es et boves-et dotum in altari igne sacrosancto consumi, ijuia ma-
    columbas, bosque cum suis merciraoniis eliminavit gna raagnatuin opera cognoscunt a Domino per Spi-
    e templo (Marc. xi, Luc. xix); in his Petrus et Jo.m- riliira sancium dignanter accipi. Affer.unt etsuas
    nes claudum invenienles .sanaverunt, ac secum in- hoslias ad alrium sacerdoliun offerendas Dpminoper
    gredieutes interius ad orandura duxerunt; inhis illos, dum bona quaepraevalent.operantes, majorum.
    orabai omois rauliitudo populi, qnamdiu incensum et doctiorum (irmantur exhortatione, et intercessione
    ponenti Zachariae angelus ad aliare thymiamatis ap- commendantur. Offeruntetiaro tuuc hostias suas sa-
    parnit, eumque de praecursoris Domini nativitate cerdolibus per eos Domino commendandas, cum
    perdocuil: namhaec atria cum porticibus suis aspe- sanctis quibusque egenlibus necessaria mundi liujus,
    ctom templi de ionge aspectaniibus abscondere po- quibus ipsi abundant, summa? mercedis intuitu tri-
    luenmt, quia locus in quo templum erat situm roulto buunt, Dominoadmonenle ac diceute : Facile vobit
    sublimior erat quam ubi fnmlatae porticus fuerant: amicos de mammona iniquitatit. ul cum defecetitis, re-
    1135 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. liS6
    ":'eipiant vot in mteritatdbernacula (Lue. xvi); et, Qui- A octavo ejus mense perfecta est domus in omni opere
    cumqut, inquit, poium dederituni ex minimitittit ca- siio, et in universis utensilibus, ad futurum saeculum
    ticem aqumfrigideein nominediscipuli,amendicovobis diemque judicii pertinet, quando ad tanlam jam per-
    noHperdet mercedemtuam (Marc. xix). Ac sic ulro- feclionemsancta Ecclesia perveniet, utqtiid ei am-
    rumqne hosiias unus idcmque in altare Deiministra-
    assumit, plius addi possit, inveniri non possii: habehil enim
    cum Dominuseleeinosynas divitum, quibus tunc quod pitis ille desideraior supplex a Domino
    verunt sanclis, una cmn inagnis eorumdem sanclo- qurerebat dicens: Damine, ottende nobit Patrem, et
    ruin virtuiibus, suo iniuitu ac retribulione dignasju- sufficitnobit (Joan. xiv): constat enim quia dies ju-
    dicat. Mullitudoergn credentium, qu» reliciis pos- dicii saepein Scripiuris oclonario numero lypice ex-
    sessionibus uno corde et anima Domino serviebat, primilur, eo quod hoc sreciilum,quod septem diebus
    ipsa est lemplum Dei, et locus intra airium sacerdo- currit, sequatur; undeet propheia psalmi liinltmi pro
    tum specialiler illi consecratus. Porro basilica gran- octava imposuit, quem oh meritum ejusdem districti
    dis, ei orantes in ea circa atrium sacerdolum in judicii cautavil, ita incipiens : Domine, ne in furore
    gyro, fignram gestant eorum qni idem lemplura in- tuo arguat me, riequeiri ira tua corripias me (Ps. vi).
    grcdiebantur ex gentibus in Syria et Antiochia, cae- Sed non contemnenda nasciiur qua-slio, quo morio
    terisque provinciis et civiiatibtis; quibiis apostoli et dicatur d.omus Domini in mcnse octavo perfecia in
    seniores qui erant in Hierosolymisnihil amptius im- omni opere suo, et in universis utensilibus, cum in
    ponebant oneris quam ut abslinerent se ab idolis, sequentibns legatur. iriense scptimo dedicationem
    immolato et suffocato.sangnine et fornicatione.Quo- ejusessecompletam. Neque a<ttemcredibile est quia
    rum tamen oblationibus volebant pauperes sancto- II a septem quidem annis; templura aedificansSalomon,
    rum qui eranl in Hierosolymis susienlari; quatenus octavo riienseanni octavi fecerit dedicationem, sed
    eis carnalia sua minisiranies, spiritalium eorum pos- usque ad septimum mensem auni octavi disttilerit;
    sent fieri participes. Barnabas vero et Paulus cum unde poiius mihi siinile videttir, domtini scpiem an-
    sociis suis, qui oblafiones borum accipientes Hiero- nis ac septem mensibus rcriificatam, ita ut eodem
    solymam deferebant,ipsi sunt sacerdutcs,qui hostiam mense sepliino dedicalionis sit celebrata solemniias,
    suscipientes ad aliareDomini consecrames perduce- ac die vigesimo lertio ipsius mensis. ut Verba die-
    bant; quaedona devolioniseorum sanctisqui pro illis riun narrant, pnpnlum Salomon ad laliernacola sua
    orare deberent, attnlerunt. Atrium ergo quod posi- dimiserii; sicque post nnam sepiimanaro, adveniente
    tum inler locum vulgi et sacerdotum medium crat, mense octavo, perfecla iuventa sit domus Doinini,
    divisionem significat illam quae carnales in sancta in operibus videlicei ejus universis, et ipsa ejus de-
    Ecclesia, nuperque incipientes viam joslitiae, abarce dicatione pritis completa. Nisi forte putandum est
    perfectorum, non quidem sorte cleclionis, sed meri- post dedicaiionem aliquid adbuc uiensilium in mi-
    torum quantilate secernii. Namquecamales stiflicere nisterium ejtis addiium (uisse usque ad ingressum
    sibi credunt, si fidem, spem et charitatem, operum ociavi mensis; acceleranie rege ul omniuo mense
    qiioque miindiiiamverbohabeant. Perfecti autem et haec sepiimo, qui erat lotus solemnis, templum dedica-
    habent, et insuper praedicando laborant, pau- retur; atipie ita verum reperiamr uirmnque, et lem-
    peribus omnia sua tribuuut, vigiliis,jejuniis, hyinnis pluin videlicetmenseoctavo, inomni operesuo atque
    et canlicis spirilalibus, sacris quoque lectionibns uiensilibus perfecium,|ei ip>umseptimo mense «lica-
    operam dant, persecuiiones, pericula propter jusii- G tum fuisse. Misit quoquerex Salomou, et tulit Hiram
    tiam loleranl; et caetera quaefecisse cum sociis Pau- de Tyro, filium mulieritvidum, de tribu Nephtalim,
    lus gloriatur, prompla devotionementis exsequuntur. patrt Tyrio, artificemmrarium,et plenumtapientia, et
    Unde bene atrium sacerdoium, iribus ordiiiibus lapi- intelliqenlia,el doctrina, ad faciendumomne oput ex
    dum poliiorum, et uno orriine lignorum cedri, aedi- mre. Qui cum venitsetadregem Salomottcm,feeitomne
    ficaiuin esse memoraium. Tresquippe ordines sunt oput ejus. El lioc mysterii gratia factum est. Arlifex
    lapidum poliloruin, fides, spes et charitas. Et recte quippe Tyrius, quem arijuiorem Salomonsui assum-
    politorum, quia certe necesse est discendi solertia, psit nperis. electos de gentibus verbi minislros si-
    ut quisque quo modo credere, quid sperare, quid di- gnificai. Qui videlicet ariilex pnlchre dicitur, quia
    ligere debeat, diguoscat. Unus aiitera ordo lignorum filius erat mulieris vidua? de Israel, in qua |>ersona
    cedri ipsa est bona operatio sine corruptione sirou- solet nonntiiiiqiiamprrjescntisteroporis Ecclesia figu-
    lationis exhibita, sine cujus superadjectione fldes, rari, pro qua vir suus videlicet Cbristus gusiata
    spes et charitas vera esse non valct. Dictuin namque morie rcsurrexil, alque in cceos ascendeus, eam in-
    est saepiusquia ligna cedri propler odoris gratiam et lerim a se pra?gnantemreli<|uit iu lerris. Nonanlem
    imputribilem suaenatura?poientiam, perseverantiam laboranduni in explanando quo modo hujus viduae
    famamque piae designant actionis. Ad hoc usque filii sancti sunt praedicatores, cuin omnes elecii viri
    airium universi conscendunt elecii, qui fidc, spe, di- se filios essefateanmr Ecclesia?,curo etiam deiisdem
    leciione et opere Deo placere appeiunt; hoc alia prrjedicatorihusnovi Tesiamenti specialiier promiita-
    meritorum gratia transcendunt perfecti, cum in lanio lur, dicente prophela: Pro patribus tuit nati tunt tibi
    virtulum culmineprolicitint, ut dicere suis audiioribus filii, eic. (Pt. XLIV).Fecit aulem Hiram omne opus
    possint, Imitatortt nostri estote,ticut et ttot Christi (I D Salomonis, quia nimirum doctores sancii, dtim fide-
    Cdr. iv); glorianturque et dicunt: Netcitit quoniam liter minisierio verbi insistunt, opus uiique Dei ope-
    dngelosjudicabimus,quanlomagisswcularia (II Cor.vi)? rantur, quo illis loquendo foris viam verilatis ape-
    XIX. Quarto anno templuritwdificatum.Cap. vi.— riutit, quos intus illustrando ipse ad vitam prreordi-
    Annb quarto fundata est domut Dominiin menseZio, navit aetcrnam. Ego, inqnii, plantavi, Apollorigavit,
    et in announdecimomente Bul,ipse est mentii octavut, Deut autemincrementumdat (I.Cor. in). Fecilautem
    perfecta ett domut Domini in omni opere tuo, etin opus ex aere, quia illis commiltere verbum qiiaerit
    uriivertisutensi/tfrus;mdificavitautemeamannis septem. docior strenuus, qui aut pie suscipere, aul perseve-
    Patet allegorire sensus, quare septem annis aedificata ranter custodire desiderant, qoique etiam aliis prae-
    sit doriius Domini : quia nimirum sancta Ecclesia dicando latius diffamare quae ipsi didicerint recle
    toto boc sreeulo, quod scptem dierum circuitu per- saiagunt. _Gs namque valde esse durabile consiat,
    agitur, ex electis construitur animabus, et in fine sae- atque omnimodosonorum.
    cnli suum quoqueincremenium ad finem ipsnm per- XX. Deptilalio Salomonit.Cap.vn.—Et finxitduat
    ducit. Vel certeseplem annis aedificattir,ob signifi- cotumnaswreat, deceriiet octo cubitorum attitudinit
    cationem gratire' spirilalis, quam Ecclesia sola, ut eolumnam utramque. Ea? sunl colomnaede quibus
    sit Ecclesia, percipit. Seplem quippe dona sancli Paulus ait: Jacobut, it Joannes, el Cephat, quivide-
    Spiritiis enumerat Isaias, sine quibus nerao fidelis, bantur columnmette, dextras dederunt mihi.tt Bar-
    veltidem servare, vel merito fidei ad corowm poiest nabmtoctetath, ut.not ingenlibut, illiatiltm in circum-
    f enire justiiim, Quod suWra in sspiimo a-^noet jn citionem (Gal, n). Quibus verbis quasi exponere vi-
    !<-<; COMMENTARIIINLIBROSREGUM.LIB.III. HS8
    delnr myslennm columnarum materialium, et quid A . columna in domo Dei, qua? est Ecclesia, et firma-
    videlicet figuravcrint, et quare dua?sint factae. Apo- mentum est veritatis, qnalem fore Timotbeum mo-
    stolus namque et doctores cunctos spirilales signifi- nuit apostolus Paulus (1 Tim. III). Verum quia abs-
    cant, fortes nimirum fide el opere el contemplatione que scientia Scripturarum non potest esse firma
    ad superna erectos. Duaesunl auiem, ut el genies et vel vita vel loquela doctorum, apte subdilur : /)uo
    circmiicisionem prrrdicando in Ecclesiam introdu- quoque capitella feeit, qum ponerentur tuper capita
    caut. Stabant in porticu ante fores templi, et ingres- columnarum futilia ex wre; quinque cubitorum alti-
    snm illius suo decore ac pulchriiudine ex utraque tudinit capitellumtinum, et quinque cubitorumaltitu-
    parle mirabiliter ornabant. Ostium aulem tempji Do- dinit capitellum atlerum; capiia etenim columna-
    ininiis est, qnia nemovenit ad Patrem niti per iptum rum , boc est, suprema pars earum, corclasunt
    (Joan. xiv); ei sicni alibidicil, Egosumottium, permt fidelium doctorum; quorum Deo devota cogilatione,
    «i quit introierit, tatvabitur (Joan. x). Qund videlicel sicut capite membra, ita ipsorum omnia et opera
    oslium, columnae ab ulroque latere coram posiiae diriguntur et verba. Duo autem capiteila, quae his
    circumslant. cum minisier sermonis utrique pnpiilo capitibus eranl superposita, duo sunt Testamenta,
    iiitroituin regni ccelesiisosteodit, ut si a luce scienlis quorum mediiationi atque observantia?dociores toto
    legalis qtiisque seu ex rigore geiitilitalis, ad lidem animo subdunlur el corpnre. Unde bene utrumqua
    Evangelii venerit, habeal paratos eos qui sibi iter capitellum quinque cubilos hahebat altiludinis :
    salutis et verbo demoosireni ei exemplo. Vel certe quia nimirum quinqtie libris Scriptura Mosaicaelegis
    quia de eis columnis in libro Paralipomenon ita comprehensa est, quinque eiiam saeculi aelaies tota
    scriptum est: Iptatque columnat potuit in vettibulo -, B
    veteris Instrumenti series complexa est. Novum
    tempii, unam a dextris et alleram a stniilris (11 Par. vero Testamentum non alia nobis aliqua praedica»,
    m). Ideo fact« sum dure columnae, aiqne ita dispo- quam quae Moyses pra?dicanria esse praedixerat, el
    sita?, ut nobis et in prosperis el in adversis ingres- prophetae. Unrie DominusJudaeisveteris Testamenti
    sum pairise cceleslis anie oculos meniis habendum litterre frustra arihrereniibtis, et gratiam novi sper-
    esse doreant : binc enim Paulus, columna ulique nentibtis ait : Si crederetit Moysi, crederetit foriitan
    doinus Doiiiini excellemissima, per arma jusiitiae el mihi; de me enim ille tcripsit (Joan. v) : scripsit
    nos a dexlris et a sinistris commnniendos esse suis enim de Domino Moyses, et nmlia flguraliter, et
    suormnqiie sedulis hortatur exeroplis : ut nec pro- illud apertissiroe, cum promissum narrat Abrahae
    speris delectaii, nec fracti adversis, a regia vitae per Dominum, quia \n teminetuo benedieenturomnet
    via, qua ail iiroinissam nobis haereditalem pairiae familim terrm (Gen. xxn); ct cum per se ipse dicit
    ccelestis gradieudum est, ulla in parte deciinemus. filiis Israel, quia prophetam vobit sutcitabit Dominut
    Notaiidum sane in hac sentenlia Paralipomenon Detts vetter de fralribus vetlris; tamquam me iptum
    quam posui, quod eadem porlicus templi ctiam ve- audietis, juxta omnia qumcumqueloculut fuerit vobit
    siibulum lempli vocabaiur; et quod in prophetis (Deut. XAVIH). Cujus praesagiidiscipulos vox Pairis
    legimus, inter vestibulum el aliare orabant sacer- de coelomonuii, cum apparenie illis Domino in glo-
    doles, inter porlicum el altare holocausiorum de- ria, inicr ipsum Moysem et Eliam in monte sancto,
    bemus inlelligere. Bene autein ulraque columna de- ita intoniiit dicens : Hic esl filiut meut dilectut, in
    cem et ocio cubitorum altitudinem habere memo- quo mihi bene complacui; ipsum audile (Matlh. 111).
    ratur; ter etenim seni decem ct oclo faciunt, tria Cuin admirabili divinae operaiionis concordia, pri-
    vero ad fidem pcrtinere propter sanctam trinitatem, _ mo uovi gratia Testamenii in velamine erat veteris
    sex ad operaiionem, quod in eo dierum numero abscondiia, et nuuc sacramenia veteris Testamenti
    mundus sit facltis, luce clarius est. Et Iria per sex sunt per lucem novi revelata, quasi capitellum
    multiplicantur, cum jusius ex fide vivit, el cogni- ulriusque columnre quinqtie cst ettbilis alliim, quia
    liouera piae credulitatis exsecutione bona? actionis videlicet manifestum est quod in Testamento veteri
    accuraulat. Columna namque anie fores templi de- ejus sacramenta, ve) in quinque libris legis praesi-
    cem et oclo cubilorum alta est, cum prreclicalor gnaia, vel in quinque aelaiibus sunt omnia plenius
    quisque egregius palam cunclis insinuat, non nisi comprehensa , evangelica?quoque perfectionis est
    per lidem et opera juslilia? nos ad superna? gaudia insita gratia; sicque (it ut praedicaior quisque egre-
    vitae posse pervenire; quamvis possit et his altius gius sive ad Judrcos, sive miltendus ad genies, con-
    iotelligi, quod nomeu JESU apud Craecos ab hoc sono divinorum eloquiorum testimonio confirmalis,
    numero incipiat. Prima litlera iioroiuis Jesus apud certam fidei et operis rectitudinem absque errore
    eosdem decem secunda ocio significat. Et apie de- conservet, noverilque ducens proferre de thesauro
    cem et oclo cubilorum altae sunl columnae domus suo nova et vetera. Non solum auiem Testamenta
    Dei, quia doctores sancti, immo omnes electi ad sibi invicem divinorum sacramentorum relations
    eum iinem bene vivendo intendunl, ui Condilorem consentiunt, sed et omnes qui iu eorumdeiri Testa-
    suum facie ad faciem videre mereantur; neque meniorum libris scripti contincntur electi, una fide
    enim ultra quid quaerant habebunt, cum ad eum qui praedili, eademque sunt ad invicem charitate con-
    est super omnia pervenient. El tinea cubitotum duo- nexi. Unde apie de ipsorum capitellorum faclura
    decimambiebatcolumnamutramque. Linea duodecim ,v subinfertur : Et quasi in modumretit et catenarum
    cubitorum norma est apostolica? instiiulionis, qua? sibi invicemmiro opere contextarum, utrumque capi-
    nimirura linea ambit columnam ulramque, cnm do- tellum columnarum futileerat (II Par. m). Quod in
    ctor sive Judaeis, sive gentibus praedicare missus, libro Paralipomenon iia scriptum est: Necnon et
    ea tafltum facere curat ac docerc, qure sancta per quasi catenulat in oracuta, et tuperpotuit eat capilibui
    apasiolos accepit acdidicitEcclesiamam si quis ali- tolumnarum.' Species namque virlutum et simililudo
    ter vivere sive praedicare voluerit, el vel apostolica in capitellis, varietas est virlulum spiritalium in
    decreta spemere, vel pro suo libitu nova quaelibet sanciis; de qtia Doraino canitur in psalmo : AifiTil
    statuere maluerit, non est lalis columna templo Dei regina a dexlrit tuit in veslilu deaurato, circumdata
    apta, quae dum apostolica slalula sequi contemnit, varietate ( Ps. XLIV) : hoc csl, in vestilu fulgidaedi-
    quasi vel exiliiate ineriia? suae, vcl elaiionis tumida? lectionis, circumamicia varietate diversorum chari-
    crassiludine, duodecim cubiiorum lineaenon conve- smatum; vel certe muliiplex contexio catenarnm
    nit. Has nimirum lineas Dorainus coluranis sui tem- et relis expansio multifarias eiectorum personas in-
    pli circuradedit, cum missis a-ddocendas baptixan- sinnat; qua? cura verbis sancierum praedicaiorum
    dasque omnes genles discipulis ait, Docenteseot ter- fideliter ausculiando aique obediendo adliaerent,
    vart omnia qumcumquemandavi vobis(Matth. xxvm). quasi columnarum capiiibus superposiia? relis e
    Quisquis ergo servat ac docet omnia quaecumquei caienula?, miraculum sua?connexionis cuuctis aspe
    mandavit apostolis Doroinus, nec alia superadjiciens,, ctantibus praebent. Eae etenim catenaemiro sibi ln
    Dfque hprum qtrippiam praeleriens, ipse profectoi yicem sunt opere contextae, quia admirabili prorsiM
    Um AD OPERA S. EUCHERWAPFENDIX; i U-iS
    i
    sancti Spiritus aclum est ut vita fidelium et. A videri queunt, exprimit, patienttam virtelicei, liuroi-
    ocis, et tempore, et gradu, et conditione, et sexn, litafcm, benigniiatem , modestiam et c*tera hn-
    J;ratia
    et aetate multum secreta ad alterutrum, ima eadem- juscemodi. Et qnasi pulcberiima foris ponrorun>
    que fide ac dilectione sit conjuncia; nam quia h*c superficies apparet, sed inclusa ' inius grahorum
    «onjunctio fralerna jusiorum, el locis et teraporibus copia non apparel, cnm pia sanciomm operalio-
    disjunciorum adunatione fiat doni spiritalis, se- paJam cunctis ostieiidiuir, sed ea.qua? iutusest, fi-
    queniibus quoque verbis ostenditur, cum de factura dei, spei, ac dilecttoiiis; ca?i«rorumqueanimi bono-
    c^piiellorum adjungiiur : Sepiena versuumretiacuta TtHn gratia now cernitnir. Curo vero dictum sit de
    iu, capitello uno, et sepiena miaeulain captello al- reliaculis ut tegerenl capitella quae eram supcr
    ^et-o. Septenario namque numero Spiritus sancti summitatom malograiialortim, videlur, jiixla- ordi-
    gratia solet designari, Joanne allestante in Apoca- jsein- operis ipsius, qaia roalogranrila luerinl Tacla
    J^pRi; qui cum vidisse se diceret aanun» habenttm ift circuitu eapitellorom a parte inferiori, atque ex
    ^arnua tepitm, et oculos septem, mos exp^iendo eisdeni malogranatis orirentur retiacula, quibns ca-
    wbvmit, qui sunt teptem tpitilui Dti missim utti- piiella ex parte aliqua tegerenliir. Paietque %ura
    versamterram (Ajwe. *). Quod ptopbeta Isaias aper- niystei ii, quara facia;sint retiacula, quibtis capilella
    tiu.s explical, c_m de nascituro in earne Domino fewrint malogranatorum annexa: qua? ad unam pene
    jijquens,,;_ire^^ suptr eum Spiritus sigiiifieaiionem, sive personarum, sive viriutum
    PoDiini, spirilus sapientia et inteUectut,tpiritus con- -pertirient, spirUalium; scimus eniin virtirtes de
    tjlii et fortitudinis, spiritus tcieuliw tt pittath,elre- viriuiibus nasci, et sanctos ambtilare de viftute in
    plebAieumtpir.im timorii,Domini (lta. xi). Sepiena T, virtniem, tlonec vkieatur Deus deorum in Siwn, qua
    ,erg* versuuin,.retiaqi)Ia.;eraiii in capitellouTroque, virliiiei nulla polest major largiri. Cnde et Aposio-
    yiiia Patxes utriusque Testamenti per graliam unius lus, Scientes, inquit, quia ttibulalio patienti&mbpeta-
    ejusdeioque Spifitus seplilormis, ut essent elecii, tur^petitntia verd probationem, probatio vero tptm
    .aecepcr,unt,..£/ perfecit columnas el duos erdinetper (Rtm. w^).Sedinipso universali electorum collegio
    i.twi&iitytereiiqcQlMu&.ymgulotrvWi.wt. tegerenl capi- y»;riesibimet inviceiri snci edunt personaajusiorum,
    telta. Duo quidem or.duies erant reliacul.ofum Tn niinoresque majorum ac pradecessorum siiornm
    Cj(0 capitelli, sed uterque ordo sepiemplici ver- gaudout fldeliter adhaeiere Vestigiis,eorumque drciis
    siiinn numero currebat, donec ciicumaclo capilello, «ive scriptis, ne forte in errorem labi possint, inniti.
    rursum in se ipsum quasi circulo facto redirei. Haec Retiacula ergo super sumniilatem malogranato-
    figura lestamenii in abdito est qttare duo sint ordi- rum sunt posita, eum concordia charitatis perfeeiig
    ; Bes reti-.iculorum,;cum constet geniinrjeidilectionis fuerit superactjecia'operibus; et cum utroque vir-
    esse virlufem^ quando videlicet Deum ex tolo corde, tutis muiierc et operatione videlicet et eharitate
    et (ota aniiBa.„tota yirlute, et proximum lamquam sanctoriim vila clarescil, quasi circulum malograna-
    nos ipsos, amare prrjecipiinur. Sed uterque ordp> lOTum in capitelljs columnre concateoatio retiaculo-
    septera habet versuum retiacula, quia iiec Deus ruin superaddita comitatur. Et quoniam omnia vir-
    absque graiia Spiritus sancti potest amaii, nec pro- tutum dona praesentia ad acterna?gloriam remune-
    •;Ximus; manet namque senieniia veridica, quia ratioiiis, quae per Eyangelium nobis est promissa
    charkas Dei diffusa est in cordibus noslris, non ex ac ministrata, respicknil, apte subjungilur : Ca-
    iperito iioslro, sed per. Spirilum sanctum, qui clatusest; pitetla autem qum etant super tapita columnarum,
    nobis. Ubi autem chariias Dei, ibi prolecto et pro- C quasi opera lilii fabrkata erant, in porticu qnatuor
    , xioii diffuiidilur in cordibus fideliiiin, quia nimirumi eubitorum. Quid per lilia , nisi superna? claritatis
    una sine altera nequaquam valet haberi. Facta suntL patria, atque immortalitatis floribus redolens, pa-
    auteni retiacula haec ut tegerent capitella, hoc estt radisi designatur anioenitas? Qnid per quatuor cu-
    undique in gyro circumdarent ; quia omnis Scri- bitos, nisi evangelicos scrino, qui introitum nobis
    pturre sauctrjepagina, cum recte intelligitur, gratiami aeierna? beatitudinis illius promiitit, et iler qtio ad
    per omnia chariiatis sonai ac pacis : capiielia et- hanc perveniaiur, ostendit? Cum ergo sancti do-
    eoimyoiuinina diviiiorum eloquiorum , retiaculai ctores promissa nobis liinina regni cceleslisiri qua-
    suiii viiicula ratitiia?dilectionis. Et reiiaculis tegun- tuor sancti Evangeliiilibris ostenduni, qriasi capita
    tur capiteJla, cum sacra eloquia, ut ita dixerim,, colwmnaruro optis in! se lilii quatuor cubitos ex-i-
    dono cliariiatis undique prohantuf esse vestita : benl; Cbi nolandrrm, jnxla litteram, quia curo oipus
    nani et iii eis qua? in Scripttiris non intelligimus,, Mliiiii capitellis qwatiiorCubitorumesse memoratur,
    cbariias late patet. Bene atiiem de eisdem reiiacu- neque additur latiiudinis aut attitudinis, lectoris
    lis sivo capitellis adjnngilur : Qumerant tupet tum- uii((uejudicio, tilnim in altitudine an in lalitudine
    mitalem inalogtaratotum. Malogranata iiaiiiqne, quo-- inteUigidebe.it, relicijim est. Constai autem, absque
    ruoi riaiura es.i ,unjoforis cortice multa grana in- uila prorsus dubieiaie, quia columna quam duo-
    terius circuiiidaie, apte in figura sancta? ponuiiliir• dfein cubiiordm resiis auibiebai, quaiuor cubilos
    Ecclesix, i(u:e catliolico unius fidei •muniraifie,in- habebat crassitudiais p oiiiuis etenim Circulus quau-
    jiuiuera eiectorum agmina solel inclmlere. Poiestt ttnn habct spatii in kliameiro, lantum habet ter ih
    auiem et uniuscujusque jusli viiam nmresque desi-' D Wmi' Denique mare aeneum, qnod iu diametro erat
    fnare, v>elctplurinia mto cortice grana circumple— decem cubilorum, n| in sequeolibus legitur, ConSe-
    ctens, inulta cogiialioiium virtiiltimque spiritaliuroi cpiemer habebat xriginla cubitos iii gyro. Verum quia
    Tnsigiiia, ne forte diffluant, firma fidei el lnntiilit-iis> dicilur opus liJii quatuor fuissecubiloi iim, sive laiitu-
    ^allatcustodiavEt apioprorsuswiysterio capitiaco- <Iine.ni,seu designel altiiiidinem, nibiloininiis ratio
    kmnarum malogranaiis erant in gyro circuindata, figura?perspicua est, | quia non nisi per Evangelium
    <juja doctores sanclos nccesse est vicaro fidelium ad1 c.opiatissima illa vox mundo iiisomiii, Pmnitentiarii
    iiicmoriam revocare, corunique seniper exemplisi agile, uppropinquavilenim regnum cmlorum(Mritch.
    actus stios ac sermones omni ex paite communire;; i„); IQuodvero ^eqiiiiuf, Et rttrsum atia capiteila in
    5iesi aliter forte quam illoriiin habet regola viie- tummiiau• c&ttttmnarurii desuper, jnxla mensuramco-
    rint aut docueriot, errent. Sicut ergo retiacnJorurai iumnm ejus, reiiaftiltiMi jwjtJainensuram columnre
    »diniranda conneiio unitaieui designai fideliu», diciior, taiifae aliim<liii« quaTita?erat et columna :
    fuae est tn vinculo pacis, ita etiain malogranatumi «cnjns tamen artitu4o qiwBia-fuerit, minime narra-
    ramdem ipsara typice insinuat uuiiatem; qnae et'. tur. Hrjecautciii capitella, qualiacumque et quanta-
    iiitiumeros per orbem populos, iti una fidei catlio- cuinque Itierim, iion «iiiin iiieiisiiranieorum apertc
    licai regula cohibet. Yel cerie mirabilis retiaculo-- Scriptuia designat, mOreiilioium videiilorapposita
    rum conjcatenatiomanifesiam omniuro fidelitjiucon- •esse.De quoriim factiira si quid inysticum inquh-ere
    ; cordiam demonstral. Malograoatorumvero positioi delectal, illam regni perennis sublimitatem poicct
    L iuternas animi virtutes, qua? ab aliis nequaquami nori incongrue rie.-tgnaie,ijiiamttecocuiusvidit,et caJ-
    .1141 COMMENTABII IN LIBROSREGUM.LIB.m. 1142
    tera, usque diligentibusse. Post lilia etenim quatuor A ambae censebaniur columna?, cum nna Firmiias,
    cUbitorum,ali.asunt apposifa capilella, quorum alti- alfera In robore dicta est: ut hna ffideiei operis
    tudo quaoia fneril, non dicimr : quja multa quidem foftitndo cunctis inesse doctoribus monsirafetur,
    •rde cfjelestibeaiitndine io Evangelio legirans : quod nosirTsque temporibus inertia laciturnitatis nota-
    ibi millidicordesDeum videbunf(Mattk. y); retur. Ubi se honiirillidociores, sscerdotesetcouim-
    l»ideli«3et
    quod «runt wquates angflis Dei; quod non mubent, nas donius 1)ei videri atque appellari volunt, cum
    nequenubenlur (Luc. xx,), quia nec ,moriutfra pole- nihil in se prorsus firmaeDei ad cbhterrriiendassa?-
    mnt ( Joan. xn ); qood ubicumqueesl Cltrislus, et culi pompas ac desideranda bona invisibilia , ni)
    minislri ejut erunt (Joan. xivi; qiiod manifetlabit babeant roboris ad corrigendum, nil ipduslria? Sat-
    teipsum illit quod patam de Patte annuntiavit eit tem ad intelligendos eorum quibiis praelati sunt
    (Joan. xvi); quod gaudiumvisionis ejus netno lollet errores.
    avobis (Ibid.); sed ipsaespecies lioriim qua?dixi- TLXhDemari.wrep.Cap. vii.-^- Fecit quoquemare
    mus, ipse status et conversatio illius palriae ccele- ftttile decem cubitprumalgbig usque ad' labium,ro-
    Jestis, quo modo sese habeat, solis eis qui hanc fundum in cir.cuitu.Marehoc fusilein figiiramlayaci i
    inlrare meruerini, ejus civibus patet. Unde bene salutaris, quo in remissioiiein peccaiorum emunda-
    factura sive aliiiudo horum capilellorum supra li- muf, factum est. Namque sacerdotes in eo lavaban-
    >liumerant, ut incomprehensibilis esse lerreslribus ,fur, ut Yerba clierum aperie tesiantur. Sacerdotes
    qualilas ccelestis habitaiionis insinuetur. De qua autem constat orane.se.lectoslypice i.nScripluris vo-
    laiiien hoc minime latet, quod omnes ibi comniuni cari, eo quod sint menibra summj sacerdotis Domini
    felicitale divinae visionis frttuntur, lanto quisque T. Jesn Christi. Et recte.huic vasi Scriptiira maris no-
    sublimius, quanto roundiores ad viriendtini eum men indidit, in memoriam videlicet maris Rubri, in
    oculos cordis habuerit; qui enim dixit, Omnesli- qtio prius per exstinciionem /Egypliorum, et populi
    mentesDominum,pusilli cum majoribus( Apoc. xix), Deiliberationem,baptisiniformapraecessii;exponente
    ipse dixit, Quia tu reddes unicuique secundum epera Aposlolo ac dicente, Quoniampatres nostri omnet
    ejus(Rom.u). Commuoisergo ibi benedictioomnium sub nube fu.erv.nt,et omnesmare trgnsieruttt, et omnet
    erit electorum; altamen pro disiincta quaiitate ope- in Moysebaplizati sunt in nube et in mari (I Cpr. x).
    rum mulla? sunt mansiones beatorum in una ea- Sacramentum autem baptismi et vitaea nobis mun-
    demqiie dorao Patris aterna in rcelis. Quod in ha- ,diliaiu,qua?ritin hoc sjeculo, et vitae nobis acternae
    rum cjUoquefactura columnariim myslice reor e$se gToriam promiltii in futuro. Quod utrumque in mari
    designatum, cum dicitur, El rursum alia capitetla Jioc aeneouna sententia designatur, ciiin esse decem
    in summitatecolumnarum desuper. Juxta mensuram ciibitornnia lahio usque ad labium perhibetu.r. De-
    qttippe colunmrefiunl capitella dcsuper, cum sancii cem namque praeceptis in lege Dominusomnia quae
    doctorcs, immo onines electi eorumdem dociorum facere debeamus expressit; denario aequemercedem
    sequentes, prrjeraia supernrje retribulionis benefaciorum signavit, cum hunc in yinea labo-
    • vesiigia
    secundum merila pia? recipiunt operationis. Retia- ranlibus dandum esse praedixit. Erat ergoinqre de-
    cula quoque fiunt secundum capitella , qttia juxta cem cubitoruma labiousquead tabiutn; qtiia a primo
    modumdilectionis qtia sibi ad invicem in hac vjta baplizato usque ,ad ultiinum, qui in noinine Jesu
    fraterniiaiis sancta copulata est, supernoruin quo- Christi in fine saeculi baptizandus est et credilurus,
    que civium socielati, in praesentia stti Condiloris omnis fideliurachorus unaro eanidemque viam veri-
    conjungitur in coelis. Verum qnod eadem superno- C tatis ingredi, et communema Domiiiodebet coronani
    <rum societas civium , utriusque populi fidelibus sperare justilia?. Rotundum erat in circuilu, ut pfbis
    tribuitur, recte subjungiiur, Malpgranatorumautem nniversus in gyro, layacro vita?a sorde peccatortim
    ducentiordineseraitf in circuitu capitelli secundi. Di- designaretur esse mnndandus. D.equo bene snbditur,
    ximus autem roalogranala totius saticla? Ecclesiae Quinquecubitorumgltiiudo ejus, qui.a iii:; irum quid-
    typuin tenere. Centenarius vero numerus, qui ad qtiid visu, quidquid auditu, qtiidquid olfactu, quid-
    dexleiam nianum prirous pervenit, nonnuraquam quid gustu, quidquid tactu delinquimus, totum hoc
    : in seterna?beatiludi.nisfigura poni consuevit. Dnpli- nobis graiia Dei per abjutionera vivifici fontis re-
    catur autem hic liiunenis malogianatorum in cir- laxat. Sed non sufficil prrjeteriloriimremissiopecca-
    cuitu capiielli secmidi, ui insinuetur mysiice quod torum, si non quisque bonis deinceps insistere stu-
    utriusque Testamenti populus adunandus in Christo, duerit operibus. Alioquin diabolus qui exierit ab
    ad aeterna?viia?sit iiitroducendus coronam. Cuj fi- hominc, si httnc a bonis vacare actibus viderit, mul-
    gurae convenit hoc quod de apostolis post resur- liplicius redit, facitquenovissimahbminisillius pejora
    rectionem Dnniiiii piscaniibus scripium est, cura prioribus. Unde apte subdilur : Ef restieula triginta
    ipsum in liitoreslanieni viderent : Non enimlonge eubiiorumeingebalillttd per eircuitum. Per reslieulam
    erant a terra, ted quusi cubitisducentis,trahentes rete namque disciplina prreceplorum ccelesiiuin, qua a
    piscium (Joan. xxi); per ducentos etenim cubitos riosiris voluplatihus religarour, potesl apte signari,
    rete plenum magnis piscibus discipuli ad Doininum Scripiura dicente, Quia funicultts triplex difficile
    Iralmnt, efTectumsuae resurrectionis in litlore jam rumpitur (Ecctes.i\): quia nimirum observatio man-
    monstrantem : cum sancti praedicatoreset Judaeis -, datorum Dei, qua?in cordibus eleciorum ,.fide, spe
    et gentibus verburo fidei committuni, aique utriiis- et dileciione supernae retributionis (iiTiialaest, iiullo
    que populi eleclos a fluctibus srjerulipra>senlisex- lemporalium rerum po.test obsiaculo dissolvi. Et
    tractos, ad futura?gloriam pacis et immortalitatis resticula mare ambil, cum sacramcntum baptismi
    perducunt. Circuitus ergo capitelli secundj ducentos quod accipirous,piis coromunireoperibus sludemus.
    habet ordines roalogranatortim, cum sublimitas re- Quae nimirum retiacula apte triginla dicitur esse
    gni coelestis utriusque populi eleclos in uua beati- ciibiioium; quinquies etenim seni Irigiiita faciunt.
    ludinis arce colligil. Et staiuit duas columnasin por- Senario autem numero in quo Dominus boniinem et
    ticum tentpli. Cumquestatuissel columngmdextetam, fecii cum non esset, et cum periissei refecit, recte
    vocavit eam nomineJachim, Firmilas ; similiterere- bona operaiio eliam nosira iiguratur. Et sex per
    xit columnamsecundam, el vocavil nomenejus Booi, quinque muliiplicantur, ut ad Irigiiita.perveiiias,cmn
    In robore. Dexiera columna , ut supra dixitnus, ex- omnes noslri corporis sensus divinis huniiliter stib-
    primit liguram doctorum qui priroiiivam in Hiero- jugamus imperiis. Possumus autcm et alifer bunu
    solymis instituerunt Ecclesiam; secunda eorum qui tricenarium myslice maris nuroerum non inconve-
    ad praedicandumgentibus destinati stint. Vel certe nienter accipere : ter enim deni faciunt triginia. et
    dextera columna eos sigliiflcat qui venturura in genus bumanum post diluvium cx prbgenie triu:;i
    carne Dominnmprophetando prasdiierant; secunda filiorum Noe latitudinem totius orbis implevit. Seot
    illos qtii hunc jam venisse et muiidum sanguine , quippe prosapia Asiaro,, Cham posteri Africmi, j.:-
    suo redemisse testantur. Et apte vocabulo simili pbet soboles Europam et insulas roaris obtinuit:
    11» AD OPERA S. EUCHERHAPPENDIX. 1114
    quia et mysterium bapiismi cum exsecntione bono- A possnmus; quae vero ilios in futuro maneai gloria
    rum operum et spe coelestium pracmiorum cunctis retribiitioriis. nec dum videre valeinus. Unde apte
    erat nationibus minisnaiidiiin, apie resticula iriginia stihditur, Quorumposteriorauniverta, intrintecui lati-
    cubitorum mare illud in quo bap>ismaiisnnda figu- tabant. Intrinsecns namque latitant universa bono-
    rabatur, cingebat. Sed hocdiceiidnm, quod Dominus rnm posieriora, qnia qna mercede sancti pratdicato-
    iriginta habebat annos aelalis, cum veiilt ad Jorda- resin pcrpeiuumdoneiiiur, in inicrni arbitrieiamine
    nem baplizandusa Joanne: qui quoniam suo bapti- jam dispositumesi ;sed nobis, qni adliuc forissumus,
    smaie, quod Iricenarius acccpil, undain nobislavacri manet omui modo occuluim, qtiod lunc esse occul-
    salularis consecravii, recie inarc. quod nosuuin tum nullatenus poiest. Sed omnis qui lavacrum ba-
    baplisma (lgurabal, Irigiola cnbiiorum reslis circui- ptismi accepit ad saluiem et vitam, fidein, spem et
    bal: ut sigoificaretur dono illius qui baptisma sine charitaicm debel habere; nec sine his iribus virluti-
    peccaio suhiit, bapiisma nobis omnibus in eura cre- bus quisquealiquid boui jam operari vel inirare ad
    demibus in remissionem peccatorum dedicari. Et viiam valet. Unde fecte subjungilur, Crattitudo au-
    tculptura tubler labiumcircuibat illud decemcubitii tem luterit trium uheiarumerat. Crassiiudo elenim
    atribiensmare, tt duo ordine tculpturarum striatarum Iuicris in mari firmitas esl virlulis in baptismo. Et
    erant fusiles. Cum praediclum sii supra quod resti- triiiin unciarum esl ha?c crassimdo, dum rohore fi-
    cula triginia cubiiorum mare ciicnierit, et niinc ad- dei, spei et ddectinnis perceplio bapiismi communi-
    datiir quia sculpiura haccsttbier labinni posita decem tur. Neque aliter proficuum esse accipientibus osien-
    cubilis ainliierit, patet cx utraque relatione, qnia ditur, nisi bariiin fifma ceniludo virlutum mentcm
    vas erat in modum phialse, repandum ac difTusum; T, accipiemium simul et opera confirniet. Accipitur
    quod a irigioia cubitis circuitus, quos habebat in auletn et celebraiur bapiismi lavacrnroin exeroplura
    labio, usque ad decem est cubitos r.oajitatum. Scul- Doininica; passioniset resiirrectionis a inorluis, juxla
    ptura auiera slriata estqua? bisiorias rernni aliquas quod Apo-tolus expnnens ail, Quia quicumquebapli-
    imitatur. Uude et rectepersculpltiras siriatasquibus zati sumusin Christo Jesu, in morte ipsiut baptizati
    mare circunidabatur, exempla stiui prionim teropo- suntiis; consepulli eriimsumuscum illo per baptismum
    rum designata, qua?necesse esinos solerter iniueri, in moriem, ut quemadmodumsurrexit Chrittut a nior-
    tit videainus quibus operibus sancti Deo plietierunt tuis per gloriam Palrit, ila el nos in novitale vitmam-
    abinitio; qua obstinaiiouc in scelerjbus perdnra- bulemus; si enim coriiplantatifacli sumustimilitudini
    runt, quaniave iniquiiateob scelera perierunt reprn- tnottit ejus, simul et resurreclioniserimus (Rom. vi).
    bi: quomodo in exordio nascemis srcculi, Cain ob Quod in factura quoque maris senei typice signatum
    maliiiam invidiie damnatus, Abel sit ob jusliiia? me- est. cmn sequenter adjungiiur: Labiumqueejus quati
    rita coroiialus, Lamech ob ailulterium et liomicidiiim labium calicis, et fo\ium repandi lilii. Per labium
    niabtliclns, Enoch ob graliam pietatis ad paradisum namqoe calicis, gustiis Dominica?passionis, per fo-
    dediictus; qtiomodo post diluvium Cham oh impic- liiun repaodi lilii, palcfacta claritas restirrectionis
    laleni a paire detcsialus, Sem et Japhet ob obse- exprimitur : oain quod in calice pociilum passionis
    qnitiiii revcrentiae perpetua siut beneilictionc donati, dcsignetur, lestaiur ipse Dominus, qui veniens ad
    Abraliam ob raeiituin fideihaeressii divinaepromis- passionem oravit Palrem, dicens,Pater, sivit, trant-
    sionis cffectus, et caetera genlium mulliiitrioiuaudita fer caticemistum a nie (Marc. iv). Lilium vcroquod
    r-il iiilidelilale relicla ; qualiler ndvenienie in carne comitaute odoris jucundissimi gratia candidum foris
    Dpmino. Judaca ob pcrfidiae noxam repulsa, ct gen- C calicem, inius aureolum osiendit, apte gloriam re-
    lililas sil ob gratiam fidei ad salutem reducta; et surrectionis ejus insinuai, qui et corporis immnrta-
    caelera luijusmodi, qn.e in uiroq e Teslamcnto so- liialem foris osiendit discipulis, et animnm ilivina
    lerler ac pie consideraia multiim siuriiosis qiiibtisque luce coruscam sibi simul inesse perdocuii. Potest
    pro-unl. Et ideo forsitan dun sunt onlines sculplti- eliam in lilio repando ipse Mediaior Deiet hominum
    rarum strialarum in mari rcneo facii, ilt hi qui in propler passioneiiimortis gloria et houore coronatus
    fonte bapiismaiis irobtiii sunt, uiriusque Testamenii non inconvenienter accipi; qni ante passioneni qtii-
    diligenierausctilientliistorias.ldeo decem cubitorum dem suam, quasi claustiro adhuc liliuiii fuil, curn si-
    erant in gyro, ut quoscumqtie in eisdem hisioriis gnis miraculorum qtire fecit clarus homo refulsit;
    deditos jussis ccelesiibus, ac tota iniemione ad su- post resurreciionem vero ei ascensionem suam re-
    perna prarmia suspensos esse perspexerini, hosirai- pandum se lilinm supernrjepatria? civibus exhibuit,
    taii contendant. Beue autem sequimr, Et stabat super quori in assumpia liiimanilale poleniiam divinaecla-
    duodecimboves, rjKonimtres respickbanl ad aquilo- ritaiis, quam hahuit apud Patrem pruisquam mundus
    nem, et tres ad occidentem,et tres ad metidiem,el tret essei, osiendit. Unde in amoris Cantico, lilii se vo-
    adorieniem. Per boves quippe apostolos el evange- cabulo desiguare voluit, dicens, Ego flos campi, et
    listas. iiiimo omnes verbi minisiros dcbere intelligi, liliitm convuUiiim(Carit. u). Labiumergo ntari», in
    Aposiolo docenic, cogooscimus, qui exponeiis nian- qno sacerdoies lavabanlur, qnasi tabium fttit ealicit,
    datuin legis. quo dicinro e-l, Non alligabit os bovi et folium repandi lilii; quia lavacruin salutare quo
    trituranti {Detil.xxv); Nuntqtitddebobus, inquil, cu- menibra somini Sacerdoiis efficirour, in fide nns sa-
    ra esl Deo?an propler nosutique dicitur?nam propler 'D ' crosancta? passionis ejus a peccatorum omnium labe
    nos-scriptatunl, qttoniamdebet in spe,qtti arat, arare, pnrilicat, ac purificatos ad visionem gloria?ipsius
    el qtti trimrat, tpei sitm frucittmpercipere(1Cor. ix). perennisintromiltit. In quonimirum lavacro ulerque
    Du<di-ciio ergo hoves, dnoilecim suiu apostoli, ei populus, ei circumcisionisvidelicet, ei praeputii,per
    onines qui viee eoruui regeudaiii Ecclesiam in Chri- fidem, spem et dilectionem iiituin in Domino cffici-
    slo susreperiinl. Qui niiniruni boves maresibi super- lur, ipso alteslanle, qui circmncisionem posl praedi-
    iiiiposiiiiiii porlant, ciim apo-l; li apostoloromqiic cans, ait inter alia, et alias oves habeo qumnon tunt
    successores injiiiictuii) sibi evangeTz.mrii oflicium ex hoc ovili; et illas qportet me adducere, et rotem
    protnpia iroplere devoii»ne saiagimt. Tresquc ad meam audient, et fietuhum ovileel unus paslor (Joan.
    aqniloiieni,trc-sqoead occidenlein, ires ad ineridiem, x): quod in lioc qttoqiie mari typice (igurabatur: nam
    et tres ad orieoiem respiciunt, cum in uuiversi qoa- subdiiur: Duo milliabdtoscapiebat.Millenariusnam-
    drati orbis parlibus fidem piaeriicanisani-UeTrinita- que numerus pro significatione perfectionis solet po-
    lis ; nam ei apasloli co inysierio duodecim, hoc est ni in Scripfuris, quia nimirura denarii numerus qua-
    qualerni siint electi, ut fidem et confeSsionemsan- dratum solidum facit. Decem quippe decies ducta,
    cia: Trniitaiis per quaiuor mundi paries evangeli- cenlum faciunl, quae videlicet figura jara quadrala,
    zantes, baplizarent onines genies in nnminc Patris, sed ailbuc plana est. Yerum ut in alliludine surgat,
    et Filii, ei Spiritus sancli; quorum apostolorum , et sOlidaefiiciaiur, multiplicala cenlnm per decem
    successorumque eorum verba, acius et passiones finnt mille; quo profecto numero stabilis et insupe-
    parftwilf tn pra»enli yider« vel \e%w$o «^oscerr |o«ofqm coincienlis,
    rsbjlis, f| V|!^Veon<nij|(!fa(«|
    IU5 COMMENTARH1N LIBROS REGUM. LIB. III. 1UC
    designatur: quocumque enim verteris quadratum, A sive quis in parie circumcisionis, sive praeputii lava-
    stabil; sic et auimus elecorum nullo lentationiira crum susceperit, uno omnes spirilu. ui filii Dei fieri
    occursu novit a slaiu suae rectiiudinis inclinari. Ba- possint, sanciificaiiliir; liinc eieuirr. Aposinlus, Std
    tus auteni Hebraeorum mensura esi, quara ipsi bath actepittis, inqut, spiritum adoftionit fitiorum, in quo
    noininant, habens modios quaiuor. Ipsa et ephi, ctamamus, Abba, Pater (Roin. vm). Unnm, inquit,
    quam cpha mmcupant. Sed ephi ad mensuram per- spiritum accepistis, in quo omnes (ilii adoptiouis effi-
    tinei variarum fiugum, tritici, hordei, leguminum : ciamini, in quo iiimirum spiritu clamamus, Abba,
    balus vero est speciebus liquidis, vino, oleo, aqua. Pater. Abba videlicet, qni ex Hebraeis venimus ad
    Itaque batus, qui ccria norma mensurae, opera desi- fidem; Paler, qui ex gentibus variis quidem lingnis
    gnai aequiiaiiset jusiilire, quibus bi qui in remissio- pro diversitate nationum, setl ununi eumdemque
    nem peccaioruin baptizanlur, necesse habenl insti- Denm Pairera, per unius doniimSpiritus invocantes.
    tui. Batos miJle illud capiebat mare, cum aqua ba- Quod auiem cnbitorum quatuorlongiiudinis, ei qni-
    ptismatis plebem Judxorum abluens, ad regnum luor laliliidinis, el quaittor alliludinis bases singiilae
    cceesle transmisil. Recipiebat el alU>smille, cum fuere, inielligeiiduniesl: longilttdoetcnim atl patien-
    etiam turbas natinnum eodem fonte renalas et ope- tiam loiiganimilatis, latiludo ad dilatalioiiem dile-
    ribus jusiiiia? confirmatas, ejusdem regni perennis clionis, altitudo perlinet ad spem supcriia? reiribu-
    fecii esse panicipes. tionis. Qtiaiuoraiiiem sunt principales viriutes, qni-
    XXII. Debatibm decem.Cap. vu. — Et fecit batet hus lola virtuium struciura imminel, prudcnlia sci-
    decemmreas,qualuor cubilorumlongitudinisbasessin- licel, fortitudn, leniperanlia, juslilia; et irieoquatuor
    gulat, et quatuor eubitorumlaliludinis, et tret cttbito-R cnbiiorum erat longitudo ei latitudn basium, qtii.i
    rum atliludinis. Muliifariam multisque modis una sattcii praeilicaloressive adversa iimndi, el longilu-
    eademque nosira?salmissacramenia pra-figiirantur; dioeni exsilii, ac laborum praesentiummala loleienl,
    nam iidein apnsioli virique aposiolici, qui per boves seu cor iu dileciione sui Cmiditoris, siiorumque
    mare porlantes designali sunt, designaniur eiiam per proxiniorum intcrna exsultatinne dilalenl; saepo
    bases, qu <•poriandis erant lutcribus prrrparaue , operain dant viitmibus cura prmlenii videlicel inter
    quomodo ipsi luieres ejusdem lavacri spiritalis, cu- hona et mala riUeernenies, forliter adversa siisiinen-
    jus et mare, typiini gerebant: siquidem, 111Verba les, corde appeiiiu volupiaiiimtemperanles.jiistiiiam
    dierum uarranl, omnia in eis qum in holocauslum in operaiione lenentes. Trium verocubiiorttro fital-
    oblaturi erant, lavabant. Holocaustum autem Do- tiludo basium, ciim per exercitium viriiitum, quas
    mini, generaliter omnis eleclorum multitudo potest cuin paiiemia malorum ei dileclione bonorum exer-
    intelligi, qua?juxta vocera praecursoris liaplizaia est cent, continua intentionc ad visionem sancla? Trini-
    ab ipso in Spirilu sancioet igne (Matth. m). Sicut latis perveniie saiagtint.
    ergo sacerdolcs qui in mari lavabaniur, forniaro ex- Et iptum opus basiuminterrasile eral, et sculpturm
    prirounl eoriim qui per baplisroa cfficiunitirsunimi inter junclurat. Jimcuiras dicerc videlur e:> quibus
    consortes sacerdotii, quod esi in DominoJesu Cbri- ipsae luierura labula?sibimet invicem cnmiexa?sunt,
    sto, ita etiam liobicausla corumdem figuram aptissi- ul scilicel ex qualuor sive quiuque tabulis una fieret
    me praetendunt, cum per abluiionem bapiismi graiia basis. Qnales atilem sciilplnras inter has junciuras,
    Spiritus sancii impleiur : lavaiur nainque in lutere id est, in ipsis suis laleribus anle et relro , a dexira
    hostia. cum quis lidelium aqua baptismi perfundi- et sinislra , el supra quoque habuerunl, subdendo
    lur; offenur vero in holocaiistum ctnn per impnsi- C aperitur, cum diciinr:
    tionem manuuin episcopi donnm Spirims sancti ac- Inler coronat et plectm, leoneiel bovts et Cherubin,
    cipit. Philippus evangclisia ciim praedicarei in Sa- el in jnnclurit limititer detuper. Non eigo plana erat
    maria, quid nisi iu luiere (empli hoslias Domini ulla ex parte supeificies basium, sed erat myslicis
    lavabal ? Sed quia necdumin quemquameorum Spi- sculpia figuris, qua?sanctorum mentes, immo uni-
    ritus tanclut detcenderat, ted baptixili tantum erant versas eorum actiones virlutum gralia in omnihus
    in nomineJetu, vel ablutaehostia? necdum ad sacro- praetendunt, ne.iue aliqua illas hora inanis et vacna
    sancii altaris iguem pervenerant. At cum missi illuc pra-teriit, in qua piis vacare operibus vel sermo-
    Pelrus et Joannes imponebant baplizalis manus, et nibus, vel cerle cogilalionibus desistant; cornnu-
    accipiebant Spiritum sanctum, loquebantur.pie lin- las quippe in se sculplas liabenl, cum ad ingres-
    gnis, j im ad igiieni altaris pervenerant hosiiae, ut stim viia? perenuis infatigabili desidcrio anbelant.
    fierenl holocausium quod Latine toiiini incensum di- Plcctas habent, cum inier desideria vitae ccele-
    citur, quia videlicet coiiscieniiam illorum gratia san- stis, qua? sursum esi, numquam fralerna? socieia-
    ctiSpiriius adimplens, divino fecit amore fervescere. lis, qua?juxta est, vincula dissolvuni. Habent inter
    Quoclvero ad poriandos luteres, decem sunt bases coromilas et plectas, leones, cum ita ad speranda
    factae, poterai iia mystice interprelari, qoia minisiri cceiestia mentem erigiint, ita ad diligendos proximos
    lavacriyiialis ad aelernaegaudia beaTuudinis,qtiaede- dilalanl, ut in peccantes quosque qui sihi commissi
    nario solet numero figurari, etisquos imbutinlvocent. siiiu, fervorem aspera? inveciionis cxercere non lar-
    Veruiiiquiadeeisdemluieribusdisiincleinsequentibus dent. Habent cum leonibus boves, quando ipsam in-
    scriplum est, quod videlieetquinqiie ex hispositi stint r\ veciionem corripiendi cum spiriiu mansuetudinis
    addexteram parlem templi, el quioque ad sinislram, exbibent, quando in fervore arguendi numquam fes-
    magis in eis quinarii ntimeri intuenda sunt mysteria. sam habere vigilanliam discreia? actionisacloquelae,
    In utraque etenim parte templi sunl bases posila? numquam verba divina?leclionis velut ruminando in
    luterum, ut uirique Dei populo sacri fonlis graiia ore voluere cessant. Denique beaius Slephanus basis
    signarelur esse pandeuda; et quinque sunt in utra- videlicel templi Domini eximia, saevileonis denies
    queparte, ut sicut iu expositioiie maris, quod quin- aique ungues ostendere videbaiur, cum suis perse-
    que cubitis aliura est, jam diximus, deraonstraretur culoribus aiebat : Dura cerviceel incircnmcisi corde
    typice, universa fidelibus, qua? per quinque sensus et auribut, vos temper Spiritui sanclo restilistis; quem
    coiporis deliquerant, per lavacrum Bapiisrai esse re- prophetarum patret vestrinon sunt pertecuti? etc. Ye-
    miuenda. Sicut ergo in uno mari super duodecim rum haec loqnens quantum pieiatis, utitadicam, bu-
    boves posiio, unitas exprimitur bapiismaiis, qu;e per bulae roansuetudinis intus in cordt gestaret, ostendit,
    apostolos loto erat orbi praedicanda, ita et per duos cum pro cisdem persecutoribus usque ad neceni
    ordines luterum mysiice ostenditur quia gentilitas stiam saeviemibus,genu flectens dicebat, Domine, ne
    cum Judrea in unum fidei consortium post baptisma- statnas illis hoc peccatum (lbid.). Sed quia neque
    tis erat undara colligenda : nam eisi in geminis lute- spem aeternorumin coelis, neque amorem proiinio-
    ribu»hostia? lavabantur, qnaedara quidem a dextris rum in terris, neque fervorem zeli mordentis, neque
    atrii, quxdara vero a sinistris, uno taraen in igne lenitatem modestiae compalieniis, absque scienlia
    roiisumebaiituraltaris, ut holoc»qstum (i«?ref: wk sjjnctariim Scripiurarum habere possumus, spte pos|
    1x47 AD OPERA S. EUCHERHAPPENDIX. 1148
    j^pr$i"a}s$. pjecjas, ppst leopes et boves, Cherubjn A rpiarum.quarbajses gestant, nisi ipsa eorumdem cor-
    Chenibiii namqiie consiat da.surirqoctoruuT^qua?diim prkcepitis Eyangelii se-
    lyj&urotenereV suje quia duoCher .dfjlo inieritijj,eos'.|ib Ijifimofurtt appelitu Susloliulit,
    i|>iVui;^',§|i,t\rae
    jjrpgiliftlorio arcaein figuram duopum Te- vel.utiminis^isro.iis axes altius basera a terra suble-
    in~.;iii,
    flpijies^fjii.eiuoran.tiir,
    j^ih^jij;pr((MJii:'c('ri.eprdiierij\eCUrisio canenliurn ftr ytfiil "Pprjp huineriuii qul rotis anteppsiii, jje ab
    Ijncjili s,u,pt,seu quod nomen istud scieniiremultitii- axibus. dijabi posseiit obsisiebant, praeconia s.unt
    «JineVji sonat. Quanlo autem quisque studiosius Je- pfopbelafum, quibus eyangelica el aposiolica Scri-
    gendis divin.9f"fl1plpquiorum paginis insiiterit, tanto plura iie cui lejgeni'''™in dubium yeniat, confirma-
    necesse est in omnibus amplius, qiue agit ant judi- tiir; et appsfoiiis Petrus de Doiriinoloquens ait, Et
    cat, iiuefni fesiis acitjudicis examen pertUnescat, n,e hqbemutfirniiorempropheticumsermpnem,cui benefa-
    iaujt plus j,ime in peccantes viiidicaiis, atit rursum afis .aitendentes,(HiPetr. 1). Sed et omjueseyangeli-
    absque nioderamiiie iusiae discretiouis ignoscens, stre atque apostoli, iu eis quaescripsere legis et pro-
    irarii justi jiidicis incurrat: qui eiiim additscientiam, plielarura menjdoriemfacere solebant. Deiii(|iieMar-
    acldilel doloreio. Unde hjc quoque propier sculptu- cus ita incipil, initium EvangeiiiJesu Christi filii B,ei,
    J#S Cliuerujtiin cpiiyejniente.radjungilur, Et super leo- sicut scriptum esfin Isqia prophetq(Marc.i). E.tMat-
    ues et.bpvesquasi lora ex wre dependeniia.Snper leo- tliaeus, JJTOC totum fuctumest, ul adintplerelurscri-
    nes qqippe ,e,t boves lora dependent, quando sancti plura prppheiarum,(Matth. i), et caetera hujusmodi.
    dpctorescilin.severitatedistricliiiiiis qua peccantesju- Bene auteni dicftur quud Jiumeruli per quatuor par-
    dicant, etinmansueUidiiie lenitatis qua pcenuentibus les subie.r Vuiereraei-aiiipo.siti,e.t contra se iiiyicem
    remitiuni, jud.iciurasui.timent auctorjs.,ne forte inju- -p fuerunt respcctaii^tes,quta niiiiirum omnis scriptura
    sie ligandp, ipsi ab eo cujus judicium 'errare nequit, prophetica sibimet consentan.eaest, utpote uno pei
    ljgare inereantur. spiritu condjta. Quatiior auieni fueruut per bases
    ., .'.$t quutuor rptm per basessingufas,axesquemreiper :singulashuineruli.yidelicet juxta numerumrotarum:
    fjffqtuorfanet, qucisihurneruli subier luterem fusiles non quia qualuor ^tantum sunt libri proplietici, ^ed
    jcpjitrasfufyicemrespectpnfes..Quatuo.r,rotae, quattior in omnibus qtirjelocuti suni propbetarjetMoyses,
    junt Eyanjjeiiorumlibri, qui aptissinje roiis coinpa- 3uia ictis qiiatuor evangelistarum leslimoniura praebue-
    iaijlur, quia .sictji VQlu.biliiaslotrje,cii.issimocursu runt, ut ex coiisensu utriusque una fides ei dileciio
    .cjnocumiiucducilur currit, ita serino evaiigelicus , Cbrisli noslra oiiiiiiuii) corda coiifirniet. Os quoque
    juyanle Doinino , pcr aposiojo^ jn brevi universas luteris inlrinsecuseral in capitis summilate, et qupd
    rotindi plagas implevil. Sicul rota superiinposituro fo.finsecusapparebat, unius cubitierat lotumrotundum,
    sibi currum a terra sublevat, et sublevatuii), quo au- parilerque habepatunuin cubilumet dimidium,.Os lu-
    -j^gariirigil, portat, iia evaiigejicapra?riicatioriiejites teris nnius erat ciibiti, propter unitatem confessionis
    ,ele('torum a lerreiiisciipidilalibusin ccelesliadeside- ,et fidei: quia oiniiesin confessione Patris, et Filii, et
    r^a suspeiidit, ac sttspensas ad profecium bona?opera- Spirilus sancti baptizamur, dicente Apostolo, Vnut
    Upnis, sive ad iiiiiiisteriiiinpraedicationis,quocumque poiuinus,unq fideSfunum bapitsma,unut Deus et Pa-
    ^juyansgraliaspiritus voliierit,ducit. NainJnsequen- ter omnium (Eph.' iv). El ipsum os in capitis erat
    tiljus dicit: Quialales erant rotm, quales in curru fieri summilate, ut ad coelestianobis regua, per baplisina
    tptent. Legimus aiitein de sanclis, Curriit Dei decem iter esse patefactum docerei; ipse vero luter in am-
    mUtibusmulta millia Imlanlium(Ps. LXVII).Quid est pljttidine cubitum ihabebat nnum et dimidiiim, pro-
    prgo quod rotaebasiuin rotis assiiiiilaiiiur curruum, C pter operis niuiirum periectionem ei initiujn coiitein-
    ni&iquia unus idemque sermo evangelicus quosdam plationis : integer etenim ciibiiusiii luiere perfeciio-
    .eorum quos inslituil, currus Dei, quosdam bases n.cm bonaeactionis desigjia.i, qnaro absque ulla du-
    WrjipliDei facii r Quicumque enira ad eya.ngelizan- bietate habebai ilie; de quo tentatori aniiquo Doini-
    duni verbiim doclores longe lateque iiiittebanttir in nus aiebal, Ntimquid considerastiservummeum Job,
    .^jjpndo, utiqne ciirrus Dei, et quidem velocissimi qtttid non sit eihomo simitisin terra.siinpkx etrectu.s,
    fjjeiiiiii, (juia per cuncia di^currentes, Deumad cor- ac timens Peum, acrecedensa malp (Job. i)? Est vei.o
    (ja credentiiim iiidiicebaiii.Atvero illi quiunpinloco alter cubiius diyina?visionis, qui ex parte nonnujla
    «jommoraotesverbuin salulis proximis annimtiabant, etiam in Iiacadhuc vita retemis fidelibus donaricon-
    eosque ad lavacrum vitac, quod vel in baptisrao vel suevit, ut idem Job devicto adversario ci.im Doiiiino
    in compuhctione la.crymarumcelebratur, accendunt, loqueus ait, Auditu auris audivi te (Job. XLH): JUt
    quasi basos suut templi, quae portant luteres ad la- M.oysiDominus facie visus est ad facjem; ut Isaiae
    vandas hostias, quia ila (idelibusquibus praesunt, sedens in solio regni, circumstaulibu.s ciun laude
    jiiiiiisteriiim saluiis impendunt, ut longius excurrcn- debita cosli civibus; ut caeleris saepe visus est prp-
    tes ad acqtiireoilos novos populos labores 11011 sub- plielis; tit bealo Stepbano in articulo passionis apejr-
    /eijnt.>Rota?ergo basium rotis sunt citrrtnim similes, tis ccelijanuis glpria Dei osiensa est; ut Paulo in-
    quia iidem Jibri Evaiigeliorum qui hos doctores ad troilos paradisiet terlii ccelisunt patefacta mysleria.
    prsedicandum fi.demveriiatis ignorantibus niittuut, Sed tiniversa haecex parie sunt perraodica, iu com-
    ,illos ad confirmandam araplius (idero inter doclos paralione ejus qua?in fuluro revelanda est gloriae.
    j*in ac sacrainentis ccelesiibiisimbuios manere pra?- D Ideopost cubiiumbonaeoperationis, quae in hac vila
    «ipiunl. Rotac qualuor basim Juleris suslentabant, perficj polest in sanciis, incipit cubilus superna?
    •iCtunEvangelia Jacobum frairem Domini adconser- contemplalionis, qnae in futuro in cunctis periicieu-
    MMniataiii Hierosolyniis Ecclesiaro residere jusse- da constat electis : qurjevidelicet mensura unius et
    -rmH. Roire eaniin similes ctirrui Dci supposita?ad dimidii cubiti, non luteribus tantum, sedet rotiseo-
    CHrrenduraparabant, cumeadem Evangelia Paulum ruin inerat ac basibus. Scriptum naroque esl in se-
    et fiarnabam ad prrjedicandumgentibus per omnia quentibus : Vna rota habebat aiittudinit cubilumet
    discurrere voluerunt. Kola? basibus suppositae ad teiiiis ; et paulo post: /n tummitate autem bqtis erat
    portairdum lulerem templi a terra sustollebani, cum quwdumrotunditas uniut el dimidiicubiti ita fabrefa-
    noslris nuper temporilius bealus papa Grcgoritis cta, ut luter desuper potsel imponi. Luterum quippe
    evangelicis roboratus eloquiis Romanamrexit Eccle- mensura unius erat cubili et dimidii, quia niniirnm
    siam. Koia?eaedemcurribus Dei subnixae longe por- ea fide in foiite vita?lavamur, ut per opera jusliliae
    tabant, cum reverendissimi patres Augusiinus, Pau- advitam intrare mereamuraeiernam; quamvis sine
    Tinu «t cseteri socii eorura, eisdero evangelicis con- peccato, dum hic vivimus, esse nequimus : ipsara
    (irmoti eloquiis, jubente illo venere Britanniam , et vero vitse ccelestis dulcedinem gustare ex parte ac
    verbum Dei increduiis dudum commisere gentibus. diligere in hac yita interim, perfecte autem videre
    J&ieigo bas.es luleriiin saneti riocl-oressunt, qui la- riulla ratione valero.us.Roia?quippe uno et dimidio
    »a«riini nobis yita? ininisirant, et rota? quaternae cubito mensuranlur, quia Scriptura lecliOnis evan-
    basiuin quatuor sunt Evangeliorum iibri, qui axes gelicae,qualiter hi qui perfecti esse velint vivere de.
    \m COMMENTARHIN LIBROS REGUM. LIB. III. «50
    beant oslendit, spemque nobis seternae retributionis A diverlendum erat ad meridiem, ubi mare in ipso an-
    iri praesenti demoristrat; ipsam vero retribulionis gulo siabat ad lavandum sacerdotibiis paratum; dein-
    illius qualitatem, in futuro nobis pandsndam simul et de progredieniibtisintro occurrebant luteres adlavan-
    donandam esse promitiit. Bases etiam ipsae ttniim das hostias ab utraque parte positi. Intra hos basis
    babebani cubitum ac semissem amplitudinis, in sum- erat aenea quinque cubilorum longitudijiis, et quin-
    miiate sui ubi luteres recipereni, quia ipsi doctores queciibitoniin latitudiiiis, et triuin cuhitorum allitu-
    . ae ministri stimmi layacri salularis , opere quidem dinis, in qua slans Salomon dedicabat templum.
    - perfecti in bacvita fulserunt, sed luce contempla- Deinde ullra progrcdienlibus occurrebat allare holo-
    lionisex partefruiii. Unde et aiunt, Ex parie enim causti contra meridiamimatrii; deinde pofticus lem-
    cognoscimus,et ex parte prophetamus; cum autem ve- pli, sive vesiibuliiiii, in quo erant colurona?a?rea?
    nerit qugdperfectumesl, evacuabiturquod ex parte est circa ostium lernpli. Quod ergo mare posuit ad dex-
    (l€or. xm). In hunc modiira fecit decem bases, li- leram partera templi, significat nos per lavacrum
    gura una, et mensura sculpturaque consimili. Fecit baptismi ad regniim cceleste, quod jure vocabulo
    quoquedecemtuleres wreos. Quare decera sunt bases dexterae figuraiur, debere pervenire; qui enim cre-
    faelrc, lotidemque eis superpositi luieres, stipra jam diderit et baptizatus fuerit, satvus eril. Namque ubi
    diclum cst. Quod vero una eral figura roensuraque dextera simul et sinistra in bono accipiuntur, yel
    et sculptura consimilisoroniura basium sive luterunj, Judaearaei geniilitatem, ut in expositione basium su-
    non in ea significatione factum est, quod aequalia pra diximus; yel prresentem Ecclesia? vitam, etfu-
    possint esse omnia merita doctorum ; sed iu ea po- Inram : vel gaudium saecuji, ei trisliliam; vel aliquid
    tius, quia iiiiafides Evangelii quo instituuntur, unuin j, hujusmodi : ubi vcro obsolule dexlera in bono poni-
    baptisma quo abluuntur , unus idemque spiritus est . tur, rjeterna gatidia saepius dcmonstrat. Quod vero
    quo omues consecrantur electi; tametsi donationes contra orientem posuit mare, ad earadem proprie
    babent diversas in ipso spiritu, qui dividit singnlis significaiionem respicit, quod videlicet per lavacrum
    prom vult. sancti fontis, splendor nobis inlernre claritaiis ape-
    Quadtaginta batos capiebat luter unus. Quadrage- ritur. Quod ad meridianum latus atrii, significat fi-
    narius numerus solet magna? perfectionis typum te- deles perceptione sancii Spiritus ad flagrantiam so-
    nere, quia nimirum quater deni faciunt quadraginta. lere veraechariiatisacceiidi; fervor etenim meridiaiii
    Decetn autem sunt praecepta , quibus omnium no- solis consuevit in Scripturis ardorem dilectionis et
    siruro opeiatio in lege divina praefixa est. Quatuor iiiustrationera significare sancti Spiiilus, per quem
    sunt auiem Evangelioriiin libri, in quibus perdispen- eadem dilectio dilfiiiiditur in cordibus electorum.
    sationem Dominica?incarnationis coelestis patria? no- XXIII. Quodin regioneJordanisfacla suntvasa ttm-
    bis est patelactus inlroilus. Et quia oinnes qui ad pli. Cap. vn.—Omnia vasa qumfecit Hitam regi Salo-
    niimsteiium sacri baptismatispertinent.cum fide et moni in dgmg Domini, d,e aurichalco erant, in regione
    sacrameiilis Eyangelii fructum debent facere reclre J.gtdanis [uditea rexin argillosa ferra. Apfe in regiope
    operationis, apte luteres singuli, in quibus holocau- Joidanis fusa sunt vasa domtis Domini, inquo vide-
    sta iavabanlur, quadraginla batos capiebant. Quod licet flumine Doiiiiiiusnoster baptizari dignatus est;
    yero sequilur, Eratque quatuor cubitorum, sive in ejusque linctus undis, aquarum nobis elementum in
    allitudine, sive in latitudine, significal intellectus abliitioiiem peccaloruin convertit: quia omne fide-
    inysierii in promptu esse; Imer ettim tiims quatuor liuiij baptisma quo Diimino coiisecranlur, in exem-
    -eratcubitoi iim, vel propter quatuor sancii Evangelii C pliim ceiebratur baptisniatis illius quo ipse aquas
    libros, in.quibus forma nobis bapiismi praeiixa est; ^anctifi.cavit. Recte io jordanis regjoue vasa sunt
    vel propier qualuor cardines yirlutesque quibusquis- doiiius Doroini facta: neque enini aliter vasa electio-
    que fid.elisesi debet inslilui; vel certe propier qua- jnis et misericordia?fieri possumus, nisi ad baplisroa
    tuor mundi plagas, qnibus lavacrum saluiis minislra- illins quod illo in ilumine subiit respjcientes., et ip-,i
    tnr, dieeiile psalmographo, Quos redemit de mgnu vitali (lumine satagamus ablui. Notandum aulem quia
    mimicotum, de regionibuscaingreggviteos; a solis ortu non tanium in regione Jordanis, sed et in campestri
    et occatu.ab aquilone et metidie (Ps. cvi). Quod vero regione illius facta dicit eadem vasa, signilicans mul-
    supra dixit, Parilerque habebatunum cubitum et d%- tiplicaiioiiem (ideliiim, qui non solum in Judaea, sed
    midium, et neque ibi aliitudineiiJ vel ampliludinem in omniiim natioiium erant fuluri laliludiiie, expleta
    signilicavii, videtur fundum ipsius luteris bujus esse prop.hetia qua? dicit, Gattdebuntcgmpi,el omnia qum
    amplitudinis : quo ex mensura, ni fallor, basjs , in in eis sunt (Ps. xcv). Cui siroilc hoc quod idem psal-
    qua positus erat luter, quisque facilliine conjicit; misia desacramenLisDominicajincarnalionisloquens,
    quod ita describilur, tn summitate autem basis erat ex persoria eoriun qni post coiiipleta ejus incarna-
    qumiam rolunditasunius et dimidii cubiti ita fabricatg, iio.nis arcana ad fideni venerunt, ait, Ecce audivimus
    ut tuler detuper postit imponi. Latitudo ergo iundi in eu tn Ephratg,invenimuseqincgmpistylvm{PI.CXXM).
    luteribus unius eratcubiti ac dimidii; ipsa vero ca- Audiviiiius quippe iu Eph.rata, id est in Beihleem,
    pacilas luterum quatuor babebat cubitos; sed utrum sacrainciila Dominica, quia promissum legimus Da-
    in aliiuidine, an in amplitudine, an in utroque dieat, yici patriarchae, qui erat ex eadem civitate de fructu
    quis noverit? jy,ventris ejus Cbristum in carne venlurum. lmenimut
    Et conttituii decembaset, et quinquead dexterampar- ,ea in campis tylvm, quia revela.ia jam ip laliludine
    temtempli, et quinque ad sinistram. Dcxtram paitem /gepiiuni per,orhem ipsi cognoyiijius,^i virlimjjs,
    templi, et sinisi.ram, non intus in ipso teraplo, sed ipsi participes facti sumus. Furiit ergo rex vasa do-
    anle templum djcit, ad orieiitalein plagam videlicet, inus Domini in regione caiupestii Jordanis, qtiia
    in atrio interiori, quod sacerdotum proprie vocaba- Dpminus ut baplismo salutis vasa niisericordia: face-
    tur. Quinque autem posuit ad dextraoa,partem tem- rel, totain mundi laiiiudinein iroplevit. Argillosa
    pli, propler Judaeos, qui solsiitio propter doctrinam auiem terra , de qua factaesunt forma?ad fundenda
    iegis ulisolebanlantiquitus; etquinque adsinistram, yasa Domini, quid melius quam Scripiura sacia, de
    propter tios, qui caecodiutius corde servituti adha?- qua regulam bene vivendi accipimus, vaiei inteiligi ?
    rebainus ejusqui ait, Ponam sedem meam ad aquilo- Quasi eiiiiii argilla ignibus durata, fprinajn),yasis Do-
    nem. Qiiodest aperle dicere : iltis in cor.de requie- mini quaola et qnalia ficri debeani, exhibei, cum
    scere desidero, quos a luce veritatis, et flammaedi- Viobisregulam juslitiae, quafri sequamur, ostendit;'
    vinae cbariutis, alienos esse considero. sanctorumque nobis exempla, qui in igne iribulatio-
    Mate autem posuit ad dextram partem templi, contra IIUJI)rovincibiles perduraruiit, in oiniiibiis seqtieiida
    etientemad metidiem. Ei boc io eodem atrio posi- praerooiisiraiii, si vasa domo Domini elecia essc ac
    tum est ad orienlem. Quod autem ad dexiram par- pretiosa concupiscimus- JSsqueigne liquefaclum ar-
    tem lempli, hoc est quod repeiit, dicens, Ad meti- gilia? formas ingrcditur, quo vas possit apium mini-f
    tiitm; ingredientibus enim atrium ab orienle, primo stefiiscoileslibuseffici,curaipsi salubriler liumiliati^
    1151 AD OPERA S. EUCHERH APPENDIX. 1158
    et flamma sive divinaecharitatis, sive etiam humana? A cum incenliva carnis edomare, fluxa luxuriaerestrin-
    adversitatis emolliii, viara pairnm bene operando in- gere, frequeniibus jejuniis et oraiionibus, vigiljisei
    >\ iramus, ul ad praemia patruro bene currendo perve- eleemosynis, caterisque fruciibns spiriius ad iran-
    i niarnus: neqne enim sempef nos regulis necesse est casiimoniib Deo digne ascenriere conten-
    jbona? operaUonis aptari, sed completa operatione 3uillilalemunl, quid nisi viclimam illi suae devotinnis iinmo-
    oona, palma est healre reiribiitionis speranda; quia lant, implentes illuri Apostoli, quo obttcral not per
    nec semper vasa iiiformaargilla? tenebanlur inclusa, misericordiam Dei, ut exhibeamut corpora nottra ko-
    sed ubi ad perfeciionem sui jiervenerant, fraclisfor- itiam viventem, sanclam, Deo placentem (Rom. xn);
    marnm clatistris perducebanlur in lucem, etin lem- qui qiioniain fervore flagrant spirilalis amoris, sed
    plo Domini pro suis qnaeqtie locis disponebantur. nonduni eminent iriumpho victa? concupiscentirs
    t' lloc autem dicimus, non quori opera sanciorum um- carnalis, altare bolocausii ignem quidem de rcelis
    quam sint interitura, sed quia ubi roronam jtisiiiise, sanctum habent, sed speciem aeris et non auri prre-
    quain berie operando meruere, acceperint, laboriosae tendit. Verum quia plures sunt in sancia Ecclesia
    operationis jam cuncta cessenl officia: quis enim in carnales quam spiritales, plures qui vitiorum illece-
    illa vita pro lide Chri-ti martyrium paliatur, ubi bras refrenando cohilienl, qtiam qui superato ac so-
    expulsis adversariis omnes electiin piacseniiaCliristi piio viiiorUm certamiue adepla virtuium securiiate
    laetanlur? Quis ibi mortuum sepelial, ubi sola viven- laetantiir, meriln altare holocausii majtts esse mullo
    tium terra est? Quis lugentem consolelur, ubi ab- quam aliarc tliymiamatis asscrebatur.Scriptuiii nam-
    stergei Deus omncin lacrymam aboculissanctorum? qtie est de eo in libro Paraliponieoon: Fecil quoque
    Quis ibi domuiii peregrino cthospili paret,uhi omnes n altare wneumviqinti cubitorum lonqitudinit, et viginli
    simtrl electi habitaiionein ex Deo babeot cloinnmtion cubitorum talhudmis, et decem cubitorumaliitndinit.
    roantifactam, acleriiam in ccelis? Quis illic panem Equidem aliare lliymiamntis Moyses fecit in eremo,
    esurienti potumve afferat sitiemi, ubi Dominuspascit hahens cubiiuin longiiudinis ei latiludinis, e\ duos
    rae, el nihil milii deerii? Dirupiis ergo lormis vaso- cubitos in aliiiudiiie.Quaiita? autem magniludinis hoc
    ruin quondam iiece-sariis, vasa i|isa in domo Domini Salomon fecerit, non dicit Scriptura, sed lantura
    spleudida jam refulgent, quia cessantibus iu finesae- quia aliare aureum fecerit dicit. Constat atitem quia
    culi IIOOsoliimpersecutionibusqiias propier jusliliam lantum facere non potuil, qiiantnm fecit holocausli,
    paiiuiitur, veruui etiaui laboriosis justiiiae operibus quia si viginti cubiiorum in longiiudine ei latiiudine
    quibus spdnte pro aeterna 'healiiudine insudant ele- factum essef, lotain terapli laiiludinem impleret.
    cti, in stila visione sui Conditoris, percepta imroorta- Quanlum igiiur exlerius erat positum altare holo-
    litatis clarilale, Iretabuntur. causii quam iucensi, et quantum genere oblaiionis
    XXIV. De altari. Cap. vn. — Fecitque Salomon ac viliiate metalli ignobilius fuit, tantum quantitate
    omnia vasa in domo Dotnini, et altare aureum. Allare raeiisurre et bosliarum frequentia praestabat: quia
    anrctim cordasignificat perfectorum jiistonimiiiiernae nimirum plures sunt mulio quibus dicatur: Si vit ad
    chariiatis et castitalis luce corusca; quorum subli- vitam ingredi, terva mandala (Malth. xix), quam quos
    milaii signiftcandre eliara locus convenit ejusdem audire delectal: Si vis perfeclus etse, vude,vendequm
    altaris: slabat enim ante ostium sancti sanctorum, habes (Ibid.), et reliqua. Nec tamen biijus mensura
    ut in factura tabernaculi manifestc legimus , in quo aliaris ratione mysiica caret numeri: habet enim
    virielicel aliari, non bostiarum sanguis, neque liba- viginli cubilos tongiluclinis, et tolidemcubitot latitudi-
    mina; seri thymiamata tantum incendebantur, quo- C nis, etdecem cubitpt altitudinit. De quo quidem nu-
    rum fumuS ad superiora ascendens operiebat arcam mero supra in expositione templi el vestibuli ejus
    atqiie oraculum, et odore suavitaiis implebat. In quo diximus, sed et nunc dicendum breviter. Quod si
    iiguram exprimebat sanctorum, qtii dum, neglectis aliare holocausti illorum in Ecclesia typum tenet,
    temporalium rerura cupidilatibus, tola inteniione qui suuin corpus et aniraam Deo consecrare per
    ccelestia quaerunt, velut inius in vicinia oraculi sunt ignem amoris illius quaerunt, perseverantia horum
    pOsiii; nec longe suni remoti a velo quo templura et in bona operatione per longiiudinem altaris; ampli-
    sancta sanciorum dirimuntur, quia corpore tantum tudo in cbariiale Dei et proximi per latiiudinem ;
    terram incolunt, caeternm secundum inleriorem ho- spes in exspeclatione divina?visionis per altiludinem
    minem totam baoent conversaiioneminccelis. Ascen- figuraiur. Quod autem longiludo et laiitudo altaris
    diiqtie ab hnjusmodi altari fiimiis incensorum in vicenorura erat cubitorum, magnam utique perfe-
    sancia sanciorum ubi arca est recondila, cum ora- ciionem designat ejusdem indefessa? longaiiimitatis
    liones sanctorum flaroraacharitatis excilata? ad cce- ac sincera? dilectionis,qua?peruiriusque Testaroenli
    lum risqiie perveniuni, ubi Cliristus est ad dexteram nobis observantiam tribuitur. Quater quini vicena-
    Dei sedens. Non enim in hoc allari sanguis hostia- rium nuuieruin complent, quinque enim libri Mo-
    rum, sedf hymiamata tanlurhincenduntur,quia lales saicae legis, quaiuor evangelicae libertatis: cum ad
    vifi rion habent opera carnis el sangiiinis, qua? in inlelligeniiam atqjie cuslodiam legis spiritalis, illu-
    ara sui cordis immolantes, Doroino roacient; sed straute Evangelii graiia, pervenimus, vicenarium
    tanlummodo lacrymarum et oralionis vola, ei pro profeclo nuinerum perficimus. Fitque idem nuinerus
    desiderio regni ccelesiis oflierunt. Verum quia nemo n vicenarius in longiludine et latiiudine altaris, cum
    repente flt stimmus, sed per oblationem carnalium corda electorura, docenie utroque Tesiamento, et
    voluptatum sollicite ad desiderium ccelesie ascendi- adjuvanie ipso nno utriusque Testamenli anclore, et
    tur, non prretermisit Scripiura in myslica domus perscveraniiam boni operis etiara in perseculionibus
    Domini factura et illorum ponere figuram, qui car- servant, el bilaritatem dilectionis in eos qui perse-
    nales adhuc in se concupisceniias, qua?.militant ad- quuntur exltibent. Denario nutem numero spes cce-
    versus animam, flaiririia superni limoris incendere lestium praemiorum designari solei, Domino affir-
    . labOrant: quatenus his de corde sive corpore exstir- manie, cum eo» qui in vinea magni pairisfamilias
    palis, consequenter ad majora possint ascendere, ac laborabant, denario remunerandos esse testalur. Et
    Deo spirilalium Ihymiamata orationuin et compun- merilo per hunc iuimerum merces reierria figuraiur,
    ctionis offcrre. Factum namque esi aliud aliare ad in qua nostfa natura inaeterimm divinaevisioni con-
    offerendas viciimas multo quidem majus , sed quan- jungiltir, quia in ipso nnmero mystice divina simul
    tura inagnitudirie praestans, tanium silu locietspecie et humana naltira designalur. Deus quippe Triniias
    meialli inferius; nam etdea?refactiim,et ante fores eSt, homo autem iiumetoseptenariocoroprehenditur,
    erat positum templi, in quo illi nimiruin (iguraliter quaterno videlicet propter corpus, quod ex qualuor
    sunt expreSsi,qui tali devotione Domino deserviunt, elementis constai; ternario vero propter inlerinris
    uf caro adhuc eorumconcupiscatadversus spiritum, hominis iriplieemdiiTerentiam.quam Scriptura nobis
    ?f Kpiiitus adversus carneni; soleaulque dicere, quia sancia ostendit, cum diligere nos jubet Dominumes
    WW ttrvimut Uai Dti, earnt Wem Up ptmti', <juj foto corde, io{a anim», tota virfute. Unde «t in %
    HB3 COMMENTARH IN LIBROS REGUM. LIB. III.v 1154
    calogo legis tria sunt mandata quac nos ad culttmi A tam designat, ita non immerilo oecem mensre aurea?
    divini amoris exciianl, septem quae dilectionem divinaelegis et prophelarum eloquia figuraie denun-
    commendant proximi. Qtii ergo decalogum legis in tiant, quae vel refeciionem nobis verbi Dei, quasi
    Dei et proximi dilectione custodiunt, jure mercedem panes propositionis offerunt, vel in nobis exempla
    hujus cuslodire in Dei simul ei proximi visione per- (idelium quasi positorum in se vasorum Dominicla-
    cipiuui :qniquein hac vita etproximuin quem videnl, ritatem et miracula proponunt. Recte auiem bis
    et Deum quem 11011 vident, diligunl, hi in futura vila qtiina?suut mensae, nou solum qttia legislator quin-
    et Deuni regem in decore suo, aequeet proximum in que volumina scripsit, verum etiam quia tota Tesia-
    Deo glorificatiim ac decoratum videbunt. Et ideo menli veteris series quinque aeialessaeculicomple-
    aliare quod in figura factum esi electorum, ob signi- ciitur. Geminalur vero numerus mensarum quinarius,
    ficandam eorum perpetuam vitara, decem erat cubi- e.tquinque a dextris , el quinque a sinistns poiiiiu-
    tis altum. Cum vero diclum essel quia fecit Salomon tur, cum post incarnalionem Dominicam eadem
    altare aureum, additum esi continuo, Et mensam Scriptura, sive titrique Dei populo, Judaeoscilicct et
    tuptr quam pouerentur panes propotitionis anream. Gemili, conimitiitnr , sive evangelicis plena liguris
    Mensaautem Scriptura esl sacra, spiritalis intelli- ostenditur, quaequondam Dei populo antiquo juxla
    gentia? claritate fecunda, de qua psalmisla Dornino, litteram solam inntlligenda putabatur; cum enim
    Paratli, inquit, in conspeclnmeo mentam, advertus legenies in sancta Scriptura, verbi grfJiiia.Abelcoro-
    eot qui tribulant me (Pt. xxn); ne enirn adversarii natura marlyrio, Enoch iranslatuni de mundo, Noe
    tribulantes ab errore inflectaui, mensam uobis Con- pereunie mundo mirabililer saivatum, hospilalitatem
    ditor noster scientia?, per quam in fideveritatis eum -, Lolh exlerniiiiatis impiis sublimiter remiineratain ,
    confitemur, paravit. Namqtie panes proposiiionis " Abrahain merito obedienliaepatrem cunctarum gen-
    sancti sunt doctores , quortim vel opcra nobis, vel tium constitulum, Joseph post venditionem merito
    verba salmaria ad exemplum vitae proposiia scraper castilatiset innoccntiaeexemplosiiblimaiura (Genes.,
    in divinis paginis quisquis quaerit invenit. Unde apte passim), haecet hujusmodi innumera nobis exempla
    iidem paues in Exodo (Cap. xxv) duodecim fieri virttitis assumimus, quid nisi mensa?quinque anreae,
    pracepti sttnt, videlicet propier aposlolos duodecim sive vasa Domini, seu panes proposilionis adhuc in
    per quorum ministeriura nuvi scriplura Testamenti sinisiris templi, divina?lilleraejuxia hi^toiicurosen<
    condila est, el Insirumenti veteris, donanle Domino, surajaiiuam nobisct recte vivendi acterna praemiaa
    revelala mysleria. Quo tiiiiiirum non tanlum iidem Dorainosperanda aperiunt? At cum eaindem allius
    apostoli,seri et omnes sunl designati, quipncdicaudo i.ntelligeniesvel dispensalionem Doroinicaeincarna-
    verbura pabulum viiae fidelibus minisiranl, quia tionis, vel alia quaelibel sanclac Ecclesiacsacramenta
    omnes uiique ips-amdoclrinaeformain, quam aposioli sonare viderimus, quasi alias quiuque mensas ad
    a Doroino accepere , sequuntur. Legirous autem de portanda vasa cleciionis et alimoniam viia?spiritalis
    his panibus iu Exodo (Ibid.), per singula sabbaia eos in dextris templi invenimus; qui eadera ipsa verba
    mutari debere, et novos pro veteribus in mensa Do- sacra? historne novum ouinino fulgorem nobis sa-
    mini proponi, unitis quoque mensurae farina? similae pieniia?coslestis, novos aperire sensus de veieribus
    semper eos parari pracceptos. De quibtis ouiiiibus agnoscimus, in qua profccto figura etcaridelabra sunt
    raysiicus de inierna refeciione sensus luce clarior qiiina facta in lemplo : cum enirn dixisset Scripiura
    retulgel: ablatis eniin veteribus, novi restitiiuiitur regem Saloiiioiienifecisse mensam in qua poneren-
    pmes, CIIIII assnmptis de hac vita aliquibus doctorum C tur panes propositionis,auream,adjunxit sequcnter,
    lidelium, alios loco eorum sancia ordinai Ecclesia , et ait :
    et hoc noii nisi die sabbati, quia quisquis bonum cer- XXVI. De decemcandelabris. Cap. vn. — Et can-
    lamen certaverit, ctirsum cousuminaverit, lideinser- delabra aurea quinquead dexteram, et quinquead sini-
    vaverii, tempore suat resolutionis, requiem beata? ttram contra oracutumex auro purittimo, et quati lilii
    pereniiiiaiisinirabii.Uiiius mensuraeet non dispares fiores, el lucernat desuper aureat. Sicut enim mensae
    ex siinila semper fiebant panes, quia nimirum una in lypo sanctae Scripturae recle ponuntur, qaia et
    eademque forma veritatis ei fidei, quam primo apo- justitiam esurientibus panem verbi ministrant.et vasa
    stoli stiis auditoribus osiendebanl, ac deinde succes- feriiiii minisierii ccelesiis, id esi justorum nobis acius
    sores eorum, et omnes usque ad finem sreculi pii in exemplum ponuni, iia el aptissime per candelabra
    dociores Ecclesiis Chrisii per orbem pracdicare non eadem divina eloquia (igurantur, videlicet quia lnceni
    desisiunt. sapieniiae errantibus prolerunt: hinc elenini psalmi-
    ' XXV.De mentit decem. Cap. vn. — Quod vero 111 sta, Lucerna, inquit, pedibus trieis, etc. (Pt. cxvm);
    Verbis dierttm legimus , quia fecil Salomon mensas binc etiam Salomon ait, Quia mandatum lucerna eit,
    deeemet potuit eat in templo, quinque a dextris el et lex, lux (Prov. vi). Quare auiem quinque a dexlris,
    quinquea tinistrit, phialas quoque aureat centum (II et qumqiie a sinisiris, convenienter addidit contra
    Par. iv), has mensas tam ad pai.es proposilionis oraculum. Oraculura namque ubi erat arca, ut saepe
    quam ad vasa Domini portanda f.ictasesse credibile dicium est, aperle desiguat patriara coelesleiri,ubi
    est; phialas vidclicet quas pariler factas Scriptura Christus esi in dextra Dei sedens, paternorum ulique
    refert; thymiamateria, ihuribula, mortariolia , etc, JJ conscius arcatiorum; et candelabra templi aurea
    qua? in sequenlibus legunlur: iiam qund paulo post contra oraculum sunl posita, cum divina eloquia ad
    in eodem Verboruinvolumine subinferlur, Fecilqut Iiabitationem superna? civiialis aspectant, ut hujus
    Salomonomniavata domut Dominiet altare aureum, agnitionem ac desiderium nostris cordibus irifuri-
    et mensas,el tuper eas panes proposilionis; vel plura- dant; et eos qui originera carnis a lerra habent, a«l
    letn nuraerum pro singulari posuii, more Scriptura? appetendam promerendamqtie in coelis perpeiuam
    v usitali>simo, ui in Jesu Nave : Filii autem Israel maiisionemaccendant. Sunt autem qui hoc quod ri -
    1' prwtarioali tunt mandaia, de anathemate (Jos. vn); candelabris dicilur, quinque ad dexteram, et quinque
    cum Ach.nnsolus et non plures (ilii Israel hoc fece- ad sinistram, ita pulaui inlelligendum, quod qiiinque
    rint. Vel certe quia panes propositionis solebant anle fuerint a dexiris illius candelabri quod fecit Moyses
    sabbatum coqui, ut in sabbalo roox poni poluissenl iii deserlo, et quinque a sinistris, uiraque tameii ad
    in mensam proposilionis, poluit fieri ut panes novi- meridianam plagam, in qna candelabriiin unura quod
    ler cocti inox illis mensis imponerentur, ibidemquc fecit Moyses siare praeceptura est; quod eodem or-
    nocte illa servarenlur operli, donec primo mane, dine etiam de mensis decera intelligant, quia onines
    ablatis veteribus, super mensam propositionis pone- quidem ad sepieiitrionalem plagam fuerini postta-,
    renlur calidi. Non autem haeraeiisa?decem a ligura sed quinque ad dexterani M >saica?illius mensae, ei
    hujus inensaeproposilionis discrepant: nain sicut ttnai quinque ad laevara.Veroin, si co>i>ideresverba sacrao
    meusa duodecim panibus onusia, unilatem loiius; Scripttira?,qubtis diciiur; Et cdndeiabraaurea, quin-
    i^cripturx, et concordiam aucloritate apostolica unj- queqd dexteram, el qiiinqtiead siniitrdmcontra ora»
    «88 AD OPERA S. EUCHERlI APPENDlX. HiSG
    rufum. patet, ni fallor, quod aeque ulraque quinque A j tiones in famulatum sui Conditoris diSposifas acci-
    oraculum respiciebant: utpote juxta utrumque latus pere debemus. Iforcipfjs namque ad enhendancltiiti
    teropli in longum posila : nain si omnia candelabra allaris ignem fieri debere credendum est. Uriderecte
    ad australe latus lempli in longum posita essent, non per eos sancti praedicatores dcsignantur, qui igneiii
    dicerentur contra oraculum posita, seri potiuscontra in bobis cbaritatis, quasi in altari Dei accendere sttis
    aquilonem, sive contra mensas, si etiam roensa?ibi exhortationibussolent.Namquehi velulgemino denle
    stabanl; quod dictum est in Exodo de illo uno can- forcipis ad hunc ignem accendendum titiones in al-
    delabro qood absque nlla dubielate ad meridiem sta- tare componunt, quando consonis utriusque Testa-
    bat: Potuil et candelabrumin labemaculum testinwnii menii nOs paginilVinstruunt, et eloquia veritatis i.n
    e regione menswin patte auittali (Extid. XL). Itemque npstfo cOrde, quibus amplius ad aeiefnprum deside-
    in libro Numerorum, Cum potuerii tepiem lucernat ria iriflamraemur, collocant. Euscimilae,qure Grrjecij
    contraeam partemqua candetabrumtnctimdabat(Nurn. xptKypou,ad boc iri iriiiiisterio altaris babebanlur, u.i
    viii). Ex utraque ergo parte tenipli candelabra, ex cariies victimre pbf eas de caldariis Cocia?pfoferren-
    utraque erant mensaej' quia Scriptura diviira ad illu- lii.r, aique ad eshm eorum qui his efant reficiemii
    strationem ac: refectionerij utrique Dei popnlb eon- afferfehtur; quariim usus asque saiictis praedicatori-
    dilaesljqua?,nosiri prosperis ef adversis, in iristibhS bus figuraie cohgfuit, quoriiiri ministerii est aninias
    ac lsetis e*entibus reficere ne deficiamus, et ne caeci fideliuriiverbo fidei reficere, ef juxia regulam apd-
    remsnefamus, illustrare consuevil. Vasa quoque trii- stolica?discretionis rudibris adhuc discipniis rationa-
    sericordiae.sunt superposita : hoc est, Scriptura in se bile et siiie dolo! lac doctrina? simplieis adhiberi;;
    jnstorum opera utrisqiiC nobis, per qua? in actiOiie' ?« perfectipribus auteiii solidum cibum doctrinaesribli-
    "
    justitiaeet ipsieonfortemur; proponit.Si aulem quairis, niioris ministrare[: qnicumque enim sacramenta Chfi-
    quid inter canrielabra et lucernas eorum typice distet, Sti ad ejus iiriitationem siiscipore' nofuht, hi qurisi
    possumus recte inielligere lucernas esse vinis san- caroibiis hostiaesalritaris fefecti satiantrif, quia doc-
    ctos, qui oleo sancti Spirilus inftisi, et ipsi igne di- loruni est spiritalifira, qtiaecuique perfjoiiaeiriysiefiii
    lectionis ardent in corde, et proximis lucem scieiitia?! andlerida comiriiltant, sOteftissimedisCefriefe; fecie
    prolertmt lingtia. Candelabra aulem qua: has lticerrias: ftJsciiiulasintulit Salomon saccrdotibus iri domo Dp-
    io sublime tollunt, ut longe iaieque videri possiht iui Irtiriiv quibus Cafiies hosliarum', prprit opqftiierif,
    Ecclesia; Scripturam esse sacram, quae sanctorum cOrripoiiarit; et alia quidenVbominibus, sed mundis
    nobis virtiites et exempla sua leclione demonsirant. edeiidaofferant: aliaveroaltaris ignibriscoriSuraericJa
    Gni- videlicet iniefpretationi annuit sermo Domini,' relinqtiant: quia siint iri verbis Dei rionriulia qiiie.
    quo dicitor de Joanne, Itteerat lucerna drdens et lu- riOslra?bumiliiati revelare, ac epulas riostrae rele-
    cens Uoan. v)i,Possumus etiani ila apiissime dicere,, ctioni concedere dignatus est. Sunt item alia laiiiai
    quia lucertw) divina surit eloquia* juxta Tllud psal- pfofundiintis, qnaesancti Spiritus solumVriodoscieVi-
    niisire, quod et supra posiiitmis, Lucerna pedibut meitr tiae pateant; n6'stf;e vero capacitatis per pirinia meo-;
    verbumluum (Ps. cxvni). Candelabra auiem lucerna- surairi transcenitant: quid eriirri per pbialas, liist'
    rum haritin, saitcti sunt omnes^qui sua corda et cor- meiisiira praedicatibTiisaccipitor, qua:opoftet Utex-
    pora lerendis Domini inamlatis, humili semper in-' hortatioriis gfaiia sirVguliS juxta capacitaierri ingbiiji
    tentioiie suppoiiiini. Quisi|tiis eiiifii in tnillo propriamr coriferaftir : debet enim hic sublilifer!qtii;dpeet pe&r
    sequi cural yaJiintalein, sed iri oranibus quae Scri>- spicere rie plus studeat qriam ab audierife;capitiir
    pturajisarieia.dkatj auendit; =ejusquesese subjicere r'G
    < prrjedicare, debel ad infiriiriiatemaritiieViiiUifrsgn&l-i'
    mandatis satagit, quasi candelabrum domus Dei au- ipsuiii contraheiido cOndescendere, ne dum'parvi"i.
    reum.aureasejnsgestat IticcrnasiquiacastacorpiViis> subliriiia, pt idcirco noriprofutuf a*loqiirftfr, se nVa'gis>
    sui iuembra castas n-entis cogiiaiipnes, ad facieudai ciifel oSteridereqriam1 auditorrbus prodesse. Dixinitis
    quaeJteus cjubet^ supponere contendit, et hoc.iam'r pleniiis de mensa et caiidelabrp', et ritroqueaTiari,
    fixaintentione,qriSm caiidelabruiii necesse esi (iiroi-* afcvasis dofiiiuSDomiiii.Thlibris quris d'e factrifa ta-
    ter ad superna erectiim, iraposilas «ibi Jucernasnonii' berriaculi et babiiu sacerdotali scripsiriTus.' Si quiS
    solnm nbsque ruina, secl eiiam absque tilla status suiit! efgo capacitattmijnostfi seiisus ex Paifuriitraditioriie
    routatiirie.servare.'iGum vero;dixissei, Etcmdelubrdi progeiiitaTrii;cte his' scife deSVderat, iri opere illb fe-
    aurea quinque ad dexleram, et quinque ad sinittramV quiral. Sequituf :;
    conlra oraculum ex auro putitsimo, addidit, El quatii XXVII. De cardihibus:Cap. vir. — Etcardines oslio-.
    litiifloretel lucernas desuperaureas; videlur,juxia lit- rum domui inlerioris tanclisancloruin, et ostiorum_o-"
    teram, qiiia soprema pars candelabioniiii in niodumi mus templi ex quto eraril. Si ostia dorhus interiofis
    sit liLiirepandi formata ; quod in candelabio taber- sancti sanctofiJriijangeiica sunt iTiinisferia, qua? no-
    naculi facium esse legimus, cujus et stirps medicis,, bis de Corpore egressis iiitfoiiiVtnvifae ccelestis fe-
    et calami ex ipso proceclenies cum scyphis et spha?- sefant, et ostia dbraiis templl driciores sunf sancfir
    ruHs lilia scribuiilur tiabuisse plurima. Flores atitemi' ac sacerdotes, qu^ instruebdo,1 baptixaudo', Dominicil
    iilii, ut saspe dictuih esi, amceuitaiera semper viremisi cPfpbris et sanguinis mystefia^coiriniuriicando,pririlaii
    terra? viventium designant, de qua dicit beaius Pe- nobis Ecclesiriepraesentis liiiiina pandunt: quld car-
    trui.;. Regeneratot ttos a Domino in spem vivam, ini Mdines: " utiorUTnquPosliOrUm',nisi serisiis et cordai
    '
    hmrediUitemintdrruptibilem, et inatmlaminatam,et im- sunt eorurodeiii angelorum, sive sanctofum, quibti*
    marce.scibUein, conservatamin tmlit(\Petr. i). Et beneV imijiobilitercomplexaiibJii ac dilectioiii sui Condi-
    lilii flores aurei in caiidelabro suni facti domus Dei,, toris adhaererit, riteo rniriisterium diviriifiissibi de^
    quia Scripttira divina, spretis teinporalibns gaudiis,, legalum recle corripleant? quia voluritati illius cum.
    ad appeteuda nos bona pairia? ccelestis provocarei ministrant, numqviamoculos averturit: apefiiiniur
    consuevit; et quomodo erecwim in:allitudine cande- eoiiu etclaiiduntur osiia, tempore coiigfuo,' sed num-
    iabruin lilii flores et lucernas habet atireas in capite,, quam cardineiir templi' deseruiit, quia et angcli e8
    ita electi omnes qui iit eadem Scripttira sacra conti- bomines sahcti siyein haric vitam lidei' sive iViillairi
    neiilur, erecto ad superna sensu, ccclestia bona af speciei fideles atque electos suscipiaiii; senlper ani-
    Douiinp qua?sisse et percepisse probantur. mum in radice dijectiohis liXumtenenT. Uiide ben'e
    , Fecj&jueforcipesaureos, hydrias qugqueet fuschtu- idem cardiiies^ei aufo essefacti perliibehtur, pro-
    las, phiq(gs,.et mattatiola, et ihurip^la de fiurapuris- pler videlicei meritirm' pfopriae clafiiari"r,velillius
    simp. Varia vasa^qua? ad offereiida libainina sttntt quain habeiUiir Deunr chariiaiis;
    fecia,,.ya)?iieLsuptdi|fi.P.ctioneseloqoii divioi pro di' Et ferfecit omni opus'qbod [dctebaiStilbitiotiin do-
    spari capacilale audienlimn : non eniiri una eadeib- moDoinini.GurtiKeXpacificus'noster in die novissiirib;
    que oinoibus potest conyenire docirina, a'c per boc; oiniies electos resprreciroiiis iromortalitaie glof ificati'
    diyersa^aljiiris-yasa,,yel diversas fidelium personas',, Alioquin quamdiu statw-i hojus saecuii gerituf, facft'
    yel cerie multifarias ipsorum actiones, sive cogita- quidera opus domus Domini Saloroon, sed noiiduu)
    lf_T COMMENTARHiN LiBROS REGUM. LIB. III. "t.38
    peflicit: qiiia corda electoriim Dominus, ut bona A x curavit: constai enim quia domus templi extefibf
    oderentur, inspirat et adjuvat, nullum lamen in bac peregrinantera in lerris Ecclesiam, sancta autem
    viltfduiTiiaxatcommoraniem absque peccato essetri- sanctorum internaro superna? patria? felicitateriVde-
    buit, narirqueboc donuiri futura? vita?beatitudiui re- signarit. Itero iliata in sancta saiictoruni afca, assum-
    servat. Perficit vero omne opus templi sui, et hoc ptam Cbristi bumaniiatem, et intra veliini regiaVcbl-
    dedicatiOriiapturii reddit, cuiiTtranslalos de hac vita' lestis iriduciam; vecies vero quibus eatfeiriarca pbf-
    electoissiios a?ierriumperducii ad regnum. Quod bene" tabatur, praedicatores yerbi'per qjjos ipse'tritiri'dul
    significaiur in eo quod tempTiimseptem annis aedili- irinotuit, lypice deriuiitiant : appar^baril eiiirii suVri-
    catura esT,octavo antera perfeCtdnVac dedicairira est. miVafesvecfiiirii foris arite'ofa'cuiunji,\iVri^''seirip^(",
    Septem namqiie diebus omne lirib optis volvitur, sed cura Ostia ejusdem oraculi aperirr cpiitirigefet;
    ociavtis est dies judicii et resurrectionis fuiurrje, de ncque haec omuibus, sed eis soliiiuriiorio'rjiii propius
    quo psalm; vi et XIattilulati sunt. Ciii videlicet terii- acCedenfes attentitis ea quae iiitiis efant satagetVarit'
    pori corivenit apte qiiod sequitur : inlueri. Ipsa auterirafca qiialis et quo riiodo'<essefpp-
    Et iiitulit qumtdnctificqverdtDdvid pater ejus argeri- sila, solis eis qui oraculuin intrassent viriefe licebat,
    tumet durum, elvasa reposuit in thesauris dointtsDo- quia nullus sanclorum in bac viia positns, tamei-i
    mini. Argehtumnamque ad nitorem eloqueritire, au- multnm se iii alllludine meritisattoj.leris,sed'soli ifliij.s
    runi a'd-splendofem sapientia?, vasa geiieraliter adl pstriai cives glofiirri' inibi sui jKedenipVoVisj' plane
    rationabilem periirierit creaturam. Sanctificatque Da- criiifueniuf. Sunt ei vectes ciiriVafca iri pracuTo"re'r
    vid palef SalorrionisargentunV,cdm' Deus pater eld- cOiitJiii,quia abscbndifi suiit eiiam ntiiip jVeffectiqiij-
    quehtes qhosque grafia'sancti Spifitris ad IoquendiVriv i "oiijue'electi, qui' nos prrjecesseruiitderiipndo', iri abdijfo'
    verbum EvarigeliicorifdrtaV;! sariciificat aururo, curii't vnltiTsf)ei a corilurbatione hominum. Quofum tameri
    naiufali irigeniopraeditos, suo replens spiritii ad con- sumriiitaTesvectium iibririuniquamaperto ofaiSiilpKTs
    sidefanda ih lege sua mirabijia, illtimiriat. Sanctificaf( qui appropiant visrintur, cum perfeciioribus quibus-
    et vasa, curri onVnibus genefaliier Ecclesiae (iliis' i que, atque pculum sui cordis, tota'IiiienViPrieptirill-
    ejusderii spiritiis gratiairi lafgitur, ef illos ad appe'- cantibtts, divina gratia aliquiri exlfeihuri), de supet,-
    teiida doiia perpeTuri:salulis''ihflammat. Hoc auieirii norum civium gaudio contemplanilumdoiiaverit, quaij
    afgenfuriv,hoc auruiri, ha?cSancliflcatavtfsaSalorhoiif- iiiiiiiriim contempiaiio his qui paulo longiiis fecesse'-
    inlert in leriiplum, cnm DoTniirasnoster,peraCtp urii- rintjiniiiime concedituf, qiiia' qiiariio exteriiis menfe
    versalijddicio, oriines'electos, el ddctorurh videliceft- vaga fetnanent, lanto rnirius qcia?sinf interiia gaudia
    etcaeterorura (idelinm coetuni ingaudiuiri regiii coe- ' vident. Deinde seqiiitur :
    lestis Tnttoducit. Reponitque vasa dlversi gerierjs,, XXIX. De tabulis Iqpideitdrtairiclusis. Cif.yjij. -~
    argentea siWeaurea, in ihesaiifis doriius Domini,,- Iri drca autem nori eraf atiud nisi ducctabutm lapidem,.
    quaodo eos qUi liiUltitudiiie duTcedihisejiis ffui irie- quds ffosuerat in ea MoySesiti' Oreb, cjudiidbpe'pigi).
    rueTiril,''abscondii in abdito vullus Suiai conturba- fmdus Dominuscum filitsIsrael, cdm igrederhiituf di
    tione homiiium. Apie miilti sunt tbesanri iri quibusi tetrd jEgypii. Qiiaefipotesl qiio ifiodo dicat hic qiic-
    vasa electioriis recoridarirur; sed uria'domus Domirir'' ' in arca rion esset aliud nisi dua?
    laTtnilae-Testimpriii,
    iriqria' iidem;siiril facti tbesatiri" quia el una est Ec-- cufla'apostolus FauTus, niagister gehtmrti innde'et
    clesia.jn qua omnes conlinentur electi, qiiarilislibijt i veritaTe',Hebraeis,idest, (itiis.lsraisl jScflVaitV_ic_ris :j,
    mefitis disient; et una ac non diveisa est pattia iliai Tabernactilumeriim [acium esi priniuni, in qrio efdf'
    coelestis:quae prbiriittitur orariibus1; quaraviS siciitVG urha'dtirea habehs mdhria,ef viigg^aron.qud^fioriiu^r
    stena"a,stfelladiffert ili clafitate, ita et?fesurrectio'V rdi,'et tWulw tesidriienii(Efebr. ix)'. Jficce;.t&te/A'p<i-c
    morfuofUiit; quod uirumqueiudex ipseac distribulofr sioliV', 1
    didiciinus,'q'upd et ista; iuidein fueriiit; non,
    pf~j6mf0rum, Dorainus una seriTeniia deihbifstfavil;',"v eniiVT.Vtukus est alitid eis scribere, nisi ^upq, cef'tu'ru;
    cuiri aiit^ tri ddrrioPatris mei mttlim surit marisitiWei. i.>' leneBiint illi, driinia haVcin ipSiV.arca.fuj.sfserfediion,
    (/ija«.: __iv); Unam ergo domuriVDoaiini' fecit Salo-- pleriiij!saiiparet qu.indb intforjriTssa,ibj|d'e)lai siiit*,'>X-
    mon, sedriiuHos"iri ea ihesaiifOsad recijjjenda vasii cripiP qtiod' in libro Nuraeri scriftfurh,Jest,' Protitlit
    diversi'g«ineris',uria tameii' berieriictioiie^arictificaT"aii Mdifiti 6'tnneSvirgas de consvectu bqmvhi dd' ciificips
    paTayit-VqUiariimirum iina est: dOmus PalriS' ridft' i filibtilsrael, videtmique ei retipefimf Stnguiivirgqs,,
    maiiufacta, aeterna in cceTis';sed mulia? iii ea mari- sudt.pHiique lioniiriusddMdffsen^ftefervitgqdiAaf
    siOiies,ad'r«?c'ipiendusonrnes tiibentes se ac^diligeri- in inberriaculum testiiiionii, tti sefveiuf fbt'in signurii.
    tes: Dominusbenedicet pusillos cum majoribus. ' reTielliittrifilwrum lsrael, et quiescaiii quifelm edfiitni':
    XXVHl'.De' arca in ordtulurn' itlata. Cap.viu. — a riie, rie t>torianluf(Num. xfyn|,De!iiiriiie'ie^|d<S inanjja
    Vehetunlque cuncli senes ex Isrdei ad regeiri -
    Shlohib- in Exbdo ita scriptnm est, Dixtfqiie.Wp'ySes]qdAgrgti.
    neiriiri Ilierusaieni, ut deferrent arcam fmdefisDomitiii Sume vas unum, el miite tbi.mari, qugnfttnipotesicd-
    decivil&ieDavid, id est, de Sion, c.ltulerunl sdcerdbiet i peii gtimor, el repohe corarii Doiriitid, ad ieryanhum,
    1
    arcdm faderis Pomini, intttlerunique eam in locurii i iri ginertilionesvestrasf sicui prmcepitPohiiniis Moyii,
    suum iriwaculum templi, in sanctumsanctorum, subter Posuitque illud Aaron in labernacitlb dd reservqnftrifii
    alas Cherubin; siqutdem Cherubin expandebanl alass (Exod. xvi). Erat autcm in afca iirna aure.a, .liapeiis.
    tuper iocumarcm, protegebantquearcam et vestesejttSi r. manna : quia in homiiie Christo liqbitai oritnu plerii-'
    desttper. Ctimqueeminetent vecles,apparerenlque sum- tudo divinitatis corpordliier (Coigss. n). Efat vifgaV
    milaieseorum foris sanctuarium ante oraculum, nbnV Aatori, qu;e excisa denuo' flofuerat': quia pbtesi.Vs
    apparebant tttlra extfinsecus. Qui el ftterunl ibi usqtteJ oriinis judicaiidi peiies euiri est cujtis judiciuin in.liu-
    in prmseniemdiem (II Pdr. v). Hbc manilestius irii inilitatc passio.nisvideliatur esse §ublaium'.,Erant et
    Pafalipoiiienbri voIuriJVnescribitur. Vectium, inquit,, tabiila? lestameiiti, quia in illo suiil omnes lliesaiiiT
    qtiibitspOrlabantarcdrri,quia paululum longtoreserant,,1' sapieutia? abscondili. Adha>febaTitei veclfes qtiibTis1
    capitd pdrebahl arite oraculunt; sivero quis paulutumi portabaiur, quia; doclores q.ui'quondarri laborabam
    fuisietfdiis,eds viderenonpoterat.UbinotandunVqbia'1" in'vef bo Christi, nunc pfaesenli visione, garideritglo :
    etsicajpiia yectium arilebedentibus potius ac dilig"pri- ria? Chrisii; qiiod eniiri uiitis eoriimdera dixit, Citfsu\
    tius iiitueiilibus parebaiit aote oraculum, non laineiV V1 dissolviet esse cutriChrislo,deoranibus ulicjuesrii ope-
    lieri potcrat ut i|>s!aeoriim capiia anie oraculuriii1 ris consortihus irifelligenduiii'feliquit. , _". ,
    einineferif, quia riirairum necesse erat -""
    ul, clauso.ofa-' XXX. De nebttla in ieiiipto. Gap, vm. — jFaciii)».
    cuTo pt,ap|)'eiVs'o|ari:fe Pstia yelo, ipsi quoqiie vectes^ >' eiiduiemcum exissentsdcerdgfesde sanciudfio, nebutq ,
    toti cuni arca etChefubin abdefentur inleriiis; quodJ [' impievit doriium Domtni, el. riori poieranl, sucerdotes',
    (ieri tibn poterat si pfomirierites ulterius vectes pro- ' slare propler nebulam. Impleverdt enim gloria Dotnini
    diicenclisad claudeiidtiin osViislocu.n 11011darent; ; dohiumPomini. Gloria Domirii iriielligiluf Ciiristus,,
    quoriira'pbsitioriemvectiuiiiScriptura non siiiecausa,(i cujiis fide inipletus pst. uiiiver.sus inuinlus, de •ju'j(
    sed raag'n,S iriJuiiusacrairieilti fatn diligenlcr expedirei gldfia curo pro adofato vitiilo Dominurii precaretuf
    .1.9 AD OPERA S.-EUCHERll APPENDIX. .160
    Jfoyses ut parceret populo peccatori, respondit Do- A prius fiierant vitiorum fceditate dislorti, et malorum
    mious, Propitius cro Ulis, verumtamenvivoego el vi- onere curvi, ac peccatorum praviiate deformes; cum
    vtt riomen ineuni, quid implebitur gloria mea omnit his lamquam muueribus regina hrec inarediiiir ad
    teira. Et septnagesiutus primus psalmus canit, Imple- pacificum regem Christum, exhibet sccum fldei au-
    bitur gloria ejus oinnisterra. Unrieei angeli clamahant rum.puriiatis in serisu, pretiosassplendorisgemma»,
    pasioribus, Gloria in exrelsis Deo, et in letta pax ho- morum virielicet insignia ornamenta virniloin. El
    minibutbonmvoluntatis(Lttc. 111).Qnod autem nebula locuta est ei qum habebatin corde suo, id est, aperuil
    implevit dbramn Dei, et nnn poterant sacerdotes mi- ei cor suum, inani^esiavit ei occullam conscientiain
    nistrare propier nebulam, haec senientia superbos in confessione et poenitudiue prace.lentium delicto-
    Judreorum ponlifices ac doctores insinual, qoi dum rum. Videamus qujd agat haccregina.
    nativitaiisChristi sacramenia invesiigare despicinnt, Vident aulem regtna Saba amnemsapientiam Salo-
    debituro fidei suae minisierium per erroris nebulam monit, et domumquam mdificuvil,et cibosntenswejus, '
    perdidefuni; ita enim eorum nienies infidelitatis ca- el htlotausla quw offerebalin domo Domini, non Ita-
    ligo replevit, ul exigeniibus propriis ineritis, non bebat ultra spiriiumr Quid eral raiionis ui prrepmens
    agnosciiiit ciiltum credulitatis. regina doiniiro, expensas et cibos regios lantopero
    XXXI. De classe Salomonit. Cap. ix. — Post per- lnjraretur? Ergo boc loco aliqua majora nos oportet
    fecliiin omne optts Domini, et Inngam orationem Sa- inqnirere. Vidit ergo Ecclesiaex gcntibus cougrega-
    lonionis, el diyitia ad eum oracula facta, inter cnetera ta sapieiitiani Chrisii, id esl, post carualia institiita
    refert Scriptura quod classemnavium fecerit rex Salo- genlilium, post hiimanam et animalem doclrinam
    mon in Asion Gaber. Asion Gaber portos est maris 3 pliilosophorum, accepit intellerlum salulis ei vitae,
    llubri, el fuil tricesima prima mansio (iliorum Isiael, inspexit spii-iialiuni inirabilia bonoruro, agnovil vi-
    quando profecii simt de „_gyi>lo,ipso etiam post lo- rnm fabricaiorcm cceli et terra?, ac poieniissimum
    co classis josaphat, ut Scripiura tesiatur, vi tempe- huraani generis Condiiorem. De cujus sapieniia dici-
    siaiis attriia est. Classes sunt navigia maris, classis tur : Omnia in mensura el nttnteroet pondere consti-
    eliain dicla navium multitndo. Post liaeciterum re- tuisti (Sap. xi). Vidit et domum quam aedificaverat,
    feri Scriplura quod venerint servi Hiram cnm tervis id est, incarnationem hominis, j« quo habitat omnit
    Salomonis in eitdem navibut in Ophir, sumptumqut plenitudo diviniiaiit lcorporaliter.Vjdit et cibos Salo-
    inde aurum quadrmgentorumviginii tatemorum, de- mnnis, vitlelicet illos de quibus dicebat, Meuscibui
    tulerunt ad regem Salomonem in Hierttsatem. Ophir ett ttl faciam voluntatemPatrit mei (Joan. iv). Cibus
    unde, sicut jam riiximus, aurtira eflerebainr Saloino- Clnisti est salus nosira, relicilur cceleslihus epulis,
    ni, fiiit iinus de posieris Heber iiomine Ophir;ex profeciibus nostris. Cibus ejus siimiis, dum acipiisiii
    cujiis slirpe venientes a fluvio Cophene usque »d ve- ab Ecclesia in niembra ejus corpus>iueIransimus;
    gionetn Jndiae,quae voeautr llieria, eos habiutte re- vel cibus ejus aliaris sacrainema ccelesii» de qinbus
    fert Joseplius, a quoet rcgio ipsa tale vocahuluni cst dicitur, Panem cmli dedil eis, panem angetorumman-
    consecuia. Diiileet Septuaginta interpretes, derivaio ducubil homo (Joari. vi). Vidil ei holocausia ejus,.
    vocabulo, non Ophir, sed Opliiram (ranstulerunt. oralioocin sine dubio supplicationum mysieria, et
    XXXll' De regina Saba. Cap. x. — Sed tl regina obslupuil; ibi vidit inaesiimabiles divitias Domini
    Sriba, audita fama Stlomonis, in nomirieDominivenit sui.
    tentqrt\ ettm','t'i mnigmatibus. Sicut enim liaec regina ^_ Dixitque ad regem: Verut ett sermoqueriiaudivi in
    Venila finibiis lerrae, id esi, India, ut quidatn dicunt, terra mea super lermpnibut tuit, et tuper tapientia tua;
    aiidire sapientiam Salomonis, ita venit Eccletia post et ngn, credebamriarranlibus mihi, donec ipta venient
    inulia saeculaad Redemploreiu et eruditorem «uuro, vidi oculit meii, et probavi quod media part nunliata
    ut posl smltitiam erroris, doctrinam perciperei veri- mihi non fuiitet. Majot ett tapientia lua et opera
    lalis. Ilacc est illa regina rie qua ad Doininum dici- quam rumor quem audivi. Cum ergo ha?c sive Eccle-
    tur, Atlilil regiria a dexlris luis in vestitu dtaurato, sia, sive quaeque arjima sancla, cuin pervenerii in
    citcumdata varietali (Ps. XLIV): id est, diversarum aeiernam llierusalera, id est, Visionem pacis, et in-
    circumdaia preiioso decore virtutum; brecenim om- gressa fuerit beaiam reqniem et gloriam ccelestium
    nium credeniium mater esi, qiiae naios ad mortem promissorum, multo plura et magnificentiora perspi-
    regeneral ad saluiem, per quam Chrislus plus festi- ciet quam ei suut in hac vita per sacra eloquia,
    tuit in graiia quam periit in naliira, et de Ada?iraris- per prophetas atque apostolos nuniiata; nunc enim
    gressons genere prolem in adoptionem divinre pa- tamquain in specnlo et in aenigraate, lunc antem
    lerniiaiis assumpsit, el de paradiso exbreredatos oculis videbil, id est, facie ad faciem; cum, inquam,
    coelo redriidit cive». H;cc post Synngogain quidem unaquaque aiiinia fidelis et sancla in illo saeculo
    vocata, sed anie Synagogam promissa; h*c enim plena bonorum opertim fruciibus, divinis fuerit pfa?-
    jarifiri primo homine praefigurataest: naro sicut ex sentata conspeciibus, exbibens in se, immenso se
    Ada?latere fabricata est Eva , ita ex Christi corpore ipsam xeniuin Deo suo proferens, digna ccelo el va-
    et vulnere redenipia crcvit Ecclesia. Iitura ccelutii multiplicia munera, gemmas miseri-
    Ingretsa regina Saba Hierutalem, tum mulio comi- cordhe, jusiitiae margariias, diversorum ornamenia
    tatu el divitiis, eum camelis portantibns aroniaia, «I D meriiof ura, id est, aromata compunciionis, et suave
    aiirum infinitum nimis,et gemmasprttiotat, venil ad olcntis balsama caslilaiis, prseferens, sicul dixi, au-
    Salomontm, et tticula ett ei Uhiversaqum habebat in rnni inlinitum nimis, iri est, inlegrum in se reconsi-
    cordesuo. Ergo in figura reginrjcliuju* Ecclc^ia venit gnaiis pro inaesiimabilepreiium Redempiori, spirita-
    ex gentibus a finibus lerrae, iroponens Hnem eupidi- libus «ordis et corporis oblaiionibus placitura, ut
    talibus viliisque lerrt-nis, auriire sapicntiam Saloroo- possit ccelesiium mirabilibus inserta, vocem prophe-
    nis, id est, viri pacifici Doroini noslti Jesn Christi, tica? exsultalionis assumere, Inlroibo in domum tuam
    qui fecif utraque ununi, solveris inimicitias inler cum holocaustis(Ps. hvi); lunc beata ei illnstris ani-
    Deum et liomincm in carne sua; veiiit post veieres ma iuter stiipendas Remuneratorissui consiituta di-
    el profanas superstiiioues audire et discere de fidei vitias, iuefTabililnisr|^gina?Iinjus verbis uti ad Deum
    illuminatione et judicio futtiro, de anima?immonali- poterii, dicens : Ver.usesl serma- quem audivi in terra
    lale, de spe resurreclipnis et gloria. Venit ergo in mea super termonibns luis; mgjora suui opera tua
    Hierusalem cuin miilto cnmiiatu, iri est, non jam quam rumor quem audivi. Hoc e>t diccre ; 0 Domine,
    cnra una laiitum genie Judrporum, sicul prius Syna- de tribulaiioiiibus meis magna quidem sperare prae-
    '
    gogs solos habuil llebtrjcos, sed totius roundi genti- sumpsi, sed majorem percepi veniain iiianifestara
    bus diversisque naiionihus. quaiii cerno, dulcedinis magnitudinecgiiaiionismeae
    Venu ergo exhibeus nronera digna Cbristo. aurum senstim exsuperal remuneraiionis pr.iMiiium.Etre-
    et gcromas preiiosas; et bdc camelis poiiaiitibus vera id quod parat Deus diligentibus se fide noii
    aromala, id esl, ex gentili populo venieniibus, qui eompreiienditur, spe non attingitur, cbaritate non
    1161 COMMENTARIlIN LIBROS REGCM. LIB. IV. .1(52
    capitur, desideria et vola transgreditur, acquiri po- A set enim fortasse hoc non absurde intelligi, si illae
    (est, aestimari non potest. Videbit homo merita sua projiter Salomonemdesererent deos suos, et co!erent
    insuspicabili Tetributionum largitale succrescere, Deum ejus; cum vero ipse propter illas offendit
    habebit de perceptione fruclum, non habebit de sa- Deum suum, el coluit deos earum, non cst quid inde
    tieiate fastidium. boni conjici possit, nec taraen nibil arbitrandum est
    XXXIII. De llirono Salomonis , et auri copia. Cap. boni aliquid significare poluisse, sed malum; appa-
    X.—Fecit etiam rex Salomonthronum de eboregran- rcl enim in persona hujus Salomonis mira excellen-
    dem, el vestiviteumauro fulvo nimis, qui habebatsex lia et subversio terribilis. Quod igitur in ilio diversis
    gradut, et summilasthroni rotunda erat in parte poste- temporibus exstitit prius bonum et posterius malum,
    riori. Thronus eburneus aeterni judicii potestatem, hoc in Ecclesia in isto adlmc saeculo simul et uno
    auro diviuitatis fulgentem, quam Doroiiticushomo a tempore ostenditnr; nam bono illius bonos Ecclesia?,
    Patre accepit, figuram gestasse non dubium est. Sex malo autem illius malos Ecclesia? significatos puio,
    gradus hujus throni omnero creaturam visibilem et tamquam in unitale rtreae: sic in illo uno horoine
    invisibilem, quae sex diebus facta est, et Christo bonos in granis, roalos in paleis, autcerte in unitate
    Domino a Patre subjecta, iypice demonstrabant. unius segetis, bonos in irilico, roalos in zizania.
    Quod autem ipse Ihronus in posteriore sui parte ro- Factum esl igitur in lemporeillo, ut Jeroboamegre-
    lundus esse describilur, hoc proculdubio daiur inlel- derelur Iliernsatem, el invenirel eum Ahias Selonites
    ligi, quia praesens mundus qui per metas temporum propheta in via, operlus paltio novo. Eranl autem duo
    volviiur, in sua extremilate a Domino sitjudicandus. tanlum in agro. ApprehendensqueAhias pulliutn suutn
    At vero duodecim leunculi per sex gradus bini stan- " novum,quo operltts erat, scidit in duodecimpartcs, el
    tes, sanciorum aposiolorum lineabant poteslaiem, ait ad Jeroboam : Tolle tibi decemscissuras; Itwcenim
    quibus dictum esl a Domino : Sedebitis super dttotle- dkit DominusDeusIsrael: Ecce cgo scitidamregnum
    eim thronos judicanles duodecim tribus Israel (Luc. de muttu Salomonis, et dabo tibi decein tribut : porro
    xxn). Post aliquanta iterum refert Scriptura quod urta tribus remanebit ei propter servum meum David,
    fecit Salomon : ei alia tribus propter Hierusalem quam elegi ex omni-
    Quod tanta etset abnndanlia argenli in Hierusalem, bus tribubusIsrael. Hlud vero quod post mortera Sa-
    quanta lapidum.Ha?clocutio tropica, non propria est. lomonis decem iribus a templo separata? sunt, et
    Tale est hoc quale in Genesi legimus, ubi dixit Deus dua? relictae, satis indicat quori de tota ipsa gente
    ad Abraham, Faciam sementuum quasi pttlveremlerrm Apostolus ait: Reliquiw per eleclionemsalvw factm
    (Gen. sni), quod ea locutioue dicttira est, quara sunt (Rom. xi). Quod vero unitas pallii propheta? in
    Graecivocant hyperbolem, quae ulique tropica, uon duodecim partes scissa est, ex quibus scissuris Je-
    propria est, quo lamen mudo ut caueris tropis uti roboam decem accepit, hoc figurasse videtur, quod
    solere Scripluram, nullus qui eam didicit ambigit. concordia Ecclesiaeab haereticis conscissa, ipsi ma-
    lsteautem tropus, id est, modus loculionis, fit quan- gistri erroris a quibus unilas divisa est, plebem de-
    do id quod dicitur longe est minus quam quod eo ccplam quam suo errore a catholicis dividuut, ty-
    dicto siguificatur. Quis enim 11011 videat quam erat rannice sibi subditam detinenl. Post multa alia refert
    incomparabiliteramplior lapidum numerus quam ar- Scriptura, et dicit: Reliqua autem verborum Salomo-
    genti pondus in civitate Hierusalem? — nis, el omnia quw fecil, et sapientia ejus, ecceuniversa
    XXXIV. De casu Salomonis. Cap. xi. Rexautein tcripta sunt in libro Verborutn Salotnonis. In libro
    Salomon amavit mulieres alienigenas multas, filiam C vero Paralipomenon, quem Grseco vocabulo talilcr
    quoque Pharaonis, et Moabitidas, el Ammonilidas, nunciipanius, quem nos Laiine Praeteritorum possu-
    Idumwas, el Sidonias, et Celhwasde gentibus, super mus diceie, ita de Salomone scripium est : Reliqua
    quibut dixit Dominus filiis Israel : Non ingrediamini vero operum Salomonis primorum et novissimorum
    ad eas, neque de illis ingredientur ad vos; certissime scripia sunl in verbis Natltan prophetm, el in libris
    enim avertentcorda vestra, ut sequamini deos earttm. AchiwSelonitis, in visionequoqueAddo videntiscontra
    Hit itaque copulatus est Salomotiardentissimoamore, Jeroboam (II Par. ix). Iios libros horiie nusquain,
    ftterunlqueei uxores quasi regittwseplingenlwel con- neque apud ipsos Hebraeosiuveniri posse asseverant,
    cubinwtrecentm;elavetierunt mulierei cor ejus. Admo- sicut nec librum Bellorum Domini, cujtis in libro
    nendi sunt quibus hoc saeculum prosperatur, qui Numerorum meutio est, neque librurn Justorum, ne-
    nullis adversilatibus hujus raundi feriuntur, quod que carmina Salomonis, neque disputaiiones ejus sa-
    Salomon post accepiam sapiemiam usquc ad idolola- pienlissimas de li<<norumnalura lieibariiiiique om-
    triam cecidisse describilur, quia niliil in hoc mundo, nium, itemque jumenlorum, volucrum, reptiliuoVet
    priusquam caderet, adversitalis habuisse roemora- piscium ; vel quod jam ex libro Dieruin protulimus,
    tur; sed concessa sapientia eum funditus deseruit, ubi dicit: Reliqua vero opera Salomonis priorum et
    eo quod eum nulla saltem minima tribulationis disci- novissimorumscripla sunt in verbts Natltan propltelm,
    plina custodivit, nisi postquam Deura deseruit, et se et in librisAcltiwSelonilis, in visionequoqueAddo vi-
    a Deo desertura esse cognovit. Jam vero de crjeteris dentis contra Jeroboam Nubath; et mulia hujusmodi
    operibus cjus quae dicit, eum vehementer arguit volumina, qtiae Scriptura quidem probat, sed hodie
    Scripiura sancta alque condemnat, et nihil de pceni- _v constat non esse ; vastata namque a ChaldreisJudaea,
    lentia ejus ve) in eum indulgentia Dei omnino com- etiam bibliolheca anliquitus congregata inicr alias
    memoral. Nec prorsus occurrit quid posteriora ejus provincia?opes hoslili igne consurapia est, ex qua
    male gesta, quid saltem in allegoria boni aliquid si- paoci qui nunc in sancta Scriptura coniinenlur libri,
    gnificet baec flenda ejus submersio, nisi forle quis postmodum Esdra? pontificis et propheta? sunt indu-
    dicai mulieres alienigenas quaruin amore deceplus stria restaurali.
    cst, significasse eleclas Ecclesias de genlihus; pos-

    LlBER QVARTUS.

    Post divisionem regni Israel inler Roboam et Je- que cmlii conslituerunleum regem tuper Israel. Non
    roboam, postquam recessit Israel a domo David, se- est ilaque dubitandum voluntati Dei, qui in coslo et
    quitur Scriptura et dicit : in terra omnia quaecumquevoluit fecit, et qui eliara
    I. De propheta a pseudopropheladecepto.—Factutn illa qua? futura suut fecii, humauas voluntates non
    esl autemcumaudissel omnis Israel, quod reversuses- posse resistere, quominus faciat ipse quod vult,
    tet Jeroboam, miterunt et vocaverunteum, congregalo- quandoquidem etiara de ipsis bominum voluntait-
    PATROL.L. 37
    .H63 AD OPERA S. EUCHEftll APPENDIX. .164
    bus, quod vult, et cum Vul.tfacit; nisi forte, ut cx A quam punitum esse post mortem. De qua re Aposto-
    mriltis i«i"i_e Jeroboam sufficiaht, qriahdo Deus vo- ltis cum propler quorumdain offensas commemn-
    lult ei proptet peccatom Salomonis feghuiri dafe, Sic rasset infirmitates quoque mullorum : Si enim, in-
    efai in potestate israelitafum subqere *seriiemofato quil, nos ipsot juditqremut, aPetiiiue non jndkarc-
    "r%gi, siVerion sundere, quod utique in eofum posituiri riiur; cum judicamur autem a Domino, corripimur, ne
    efai Voluhtate, Ul etiam Deo valeferit f esVstere; qui cum Itvc mundo,damnemur(l Cor. xi). Etim saae ipse
    fiinien noc riisi per ipsdfum horoihuni voJuhtates ,fa- qui deceperat, in monumento proprio satis honori-
    c^reriOluit.sine dubio haberis huraariorum, quo pla- iice sepelivii, seque sepeliendum juxta ejus ossactt-
    cefei, aniiripfuriiiiicliriaridofumpotesta.tefri.Sic efgo ravit: ita sperans parci posse ossibus cuis cum ve-
    ctifhvotuerit feges in tefra Deus corisfituefe, magis niret tempus quamio, serundum illius bominis Dci
    haliet Lh potestate 'voluniates hoiriirium, quairi ipsi proplietiam, Josias rex Juda in illa (erra raultorum
    suas VOiuriiates.ibeinde fefeft Scfiptura quod Venit eruit ossa mortuoruin, eisderaiiue ossibus tum ,sa-
    Jjropbeia de Juda in _eiliel, ad Jerobpam tegem sa- crilega altaria, qua?sculplibilibus constituta fuerant,
    wilejrtiiri, Objufgareeum pfopter sacfilegia idolorum funestavit: pepercit quippe illi monumenio, ubi ja-
    qnrjeTecerat, unde aVertitfilios Isfaei a Dbmino Deo cebat prophela, qui ,ante annos amplius quam tre-
    palrum .uorum, "jussusque est ibl nori manducare centos ipsa praedixefat, el propter ipsum nec illius
    rieque Jiibefe'; qri".pro eb qiiod decep.tusest aa pseu- qui eum seduxerat, sepullura violata est, AffecUi
    :dopr6pheta,'et iiidbedierisfuit vefbo jDomini, leorie riairique illo quo nemo umquam carnem saam edio
    iri via iriteremptus est (111Reg. xiTi).Equidem horoo habet, providerat cadaveri suo qui occiderat men-
    cujuslibei sit riiefifi, si Condilofis sui protectiorie ** _ dacio animara suanj* Ex boc igUur quod quisque
    deseratur, qui» riiiriirura proteclio lriinus necessaria carnem suam naturaliter diligii, el illi poenafiiii ad-
    cfeditur,si semper iTabealuf, sed iililiter plerumque discere, non eum foturum in sepulcro patrtmi suo-
    subtfahiluf, rit sibiraetipsi bbmo, guia sine illa nihil rum, et huic cura prospicere, ulVparcefetur «ossibus
    _H'osieridatuf. Manus efgO Doriilriialiquando nos suis, si juxta eum jaceret, cujus sepulcrum oemo
    riobis per adversa insinuat, qua?etiam nescientes nos violaret. Hunc aifectum Cbristi rnartyres eeftantes
    iri pfosperispbftat: qua destituti dum eadere incipi- pro veritate vicere; nec mirum quod contempsefunt
    iriris, ettaihen idjuii fetifaerriuf, e't doctriria fit quod quod non fuerant peracta morte sensuri, qui non ,po-
    ni'laj^su trepidavimus, et ciistodia quod in slatuper- tiierunl eis, quos viventes sentiebant, cruciatibus
    marierimus.iSemp ergb se alicujus virlutis aestiraet, vinci, poterat uiique Deusqui leonem proplieta?cor-
    etiamttim quictfoftiler potefit, quTa si divina pro- pus, quod ipse occlderat, ulterius non permisit aitin-
    tefetio deserat, ibi feperite enefviter dbfuilur, ubi se gere, et fecit de peremptore custodem; poterat, in-
    Valehtet siare glprialur; qiiid est eniih quod vir Dei quam, a suorum interfectis corporibus canes qtiibus
    COntra altafe Sahiafia? ad prbphefandum directus, fuerant projecia prohibere; poterat el ipsorum lio-
    pfseserile fege 'auctbritatPm libefae vocis exercuit, minum innumerabilibus modis terrere srevitiam, ne
    ejusdemque fcgis extcnsiim bfachiiim in rigoremi cadaveraincendere,necin aeradispergcre amderent;
    mirabiliter aslrinxit, quod tameri mox misericordi- sed hoc quoque experimenium mukiplici varielati
    ter saluti festituit, ciijus in doinum inviiatus com- tentatiorium deesse non debuit, iie fortitudo «onfes-
    edefe riolult, quia rie ihvia coiriederet, pfohibitionis; 't sionis, qua? immanitati persecutionis pro corporis
    Domihica?praecepla servavit, qui tamen in eademi salute non cederel, sepulcri honore trepidatet, po-
    via «t^seductus cpriiedit.et pasttVsihteriit. Qua in re:C stremo ne fides resufrectionis consumptionem cor-
    quid subtili consideralione colligimus, quid, ut itai porum formidaref.
    diiefim,'fofmidaridum suspicamuf, riisi quod forsitani Dcbuerunt ergo et ista permiili, ut eliara p«*stlwcc
    apiitt "semetipsuiriracitus,'et propfaeceptis Doininicis: tariti horroris exempla marlyres inClirisli confes-
    refeeiri se coritempsisse glofiatus, "albiriterria mox sioneferventes, et hujus quoque testes iiereni veri-
    soJidilatequassatus «st, ct inde ei in opere ciilpai tatis, in qua didiceranteo.s a quibus sua -corpora in-
    subripuit, unde gloria in cofde subf.epsit-;iinde pro: terficereiitur, postea nibil babere quod facerent, nti-
    plietlE falsis Verbis deceptus dicefet, quia riequa- que nihil facerent, quandoincarneonini vita carentc,
    quam pfopfia? foftitudiriisfuefit, "quodad fegis verf nec aliquid sentire posset qui inde migravit, nec ali-
    "bafestitisset. Beiie aritemex ejiis ofe mortis senten» quid inde perdere qui creavit,
    tnttn 'accepit, Cujus seductioiie a vitao prxcepto i , II. jDe impiitsimo fege Athab. 111Reg. xvi. —
    ditviavit, iit inde pfjeriairi"veraciter assumeret, undei Praeiermissa multa iibri Reguro bistoria ad Achab
    culpam negligeiiter adhiisisset. Sequiiiif: sceleratissimi regis et sacrilega?uxoris ejus jezabel
    1 Hmcdiiit 'Dtimirius':'Quiainobediensfuisti tiri Dg- tempora cursim tenriimus, nt cleyiwntibus sancto-
    nfrii, et rion CUstodistiiridiiddlumqudd frmcepil tm i rum propbelarum Elise alque-Eiisaei saltam teniiiter
    DdminttsDettstutts,%t feyersuses, elcornedistipanem,, aiiquid disseramiis.
    etWbisii aqudm in loto iri qtio ptwtepi iibi ne com- Inlerea refert Scriptura quod Athab filiut Zambri,
    edefi)s'pan6m'iieguebiberes riqudm,noninseretur cada- ntortnopaire, super-Jsraelregnaverit4n Samaria viyinti
    vertuurii inseputcropdiruin iutirum,et reliqna. Quanfii et duobusannit, feceritquemulumin compectuDdriiirii
    WBC^pioeiia;peridenda sit, si secundura.Evangeliurai-. stiper omnes qtti fuerunl ante eitm; ntc satis fuil ei tU
    co^HeintVs,ubi prisl cbrpiis '6'c'cisuiniiiiliil metu«H- ambtitaret in peccatis \Jeroboam.fitii Nabath, insuper
    diiih essedidicimus.rie rapmbra exaiiiiijafa patiantur, , duxit uxoretn filiam Elabahel r-etjisSkloniorum, abiit-
    riec poeiiadicenda est.SiaTiteriVbumaiiumergasuam que el servivitBaatin temploquodwdificaveratin Sa-
    tfafWem'cbriisiftefehius"atfiiiitura,potult inde terreri i maria, et planlavil iilic lucum, el adtiidit Achabin
    Veii^mtffsfirri Vivus, qu6d serisurus ridri eratpcena, opete suo irritare DominumDeum Jsrael, quifuerunt
    quoniam dolebat animus id de suo cofpore futurum, anteeum.Lucus locus est silveslris spissus, dtctus ab
    quamvis cum fieret non doleret; hactenus enim vo-' eo qu^d parum luceatj muliis vestitus arboribus^ lo-
    luk-il^Jimntis-servum-suum-piectere.qtfihwsuacon- cus amcenus, ubi multaearbores sunt; dictus lucus
    >
    tumacia spreverat prrjecepiumimplere,rsedaliena de- rper antipbrasim, quja caretluce prae niraia nemorum
    cipiente fallacia obedire se credTdit, q_atfdb *im ^liimbra,'deiTsis-_rirofTbus seplus, solis lucem dccli-
    | obedivit; morsu
    neque enim putandum est ila fuisse i.ot.er-. nans. Potest et a collucendo crebris luminibus dici,
    j emptum bestia?, ut ad supplicium larlareum quae ibi propter religionem gentilium cultumque fie-
    1 ejus deinde anima raperetur, quandoquidem -ipsura baht. Solebant autem rj«g^niimTti^re.^bjm^escon-
    ejriVcpfpusldeoIeoqUiPccideratcustodivitjjun^ i, sulere, et responsaab iilis«onisignifi,^sed -Veeibus
    etiarit^qub Vehebatur ilTaeso, et simul cum illa im- accipiebant; unde ei a fando fana slMt appellala;
    ttiarii fefa Iritrepida pfaeseinia adbomjni sui funus cum-onimTn diebus Eliae, «cisso jftm m dO-aspartes^
    BSfanley'quo"riTirabflisigjio apparet hominem Dei populo Judrjeoritm,^iiab Jper -sstie«3t»sii0rteSi fegni
    cbetcitum'ppiitfs teiriporaliter usque ad morfem, Jsraelilarum apicem «jtomw-rt, ^CMlwT^xtefnae fe-
    H65 COMMENTARUIN LIBROS REGUM.LIB. IV. H6G
    triinam gentiset profana?mentisduxit uxorem, cujus,A incboare, et claustra bonae aclionis, quibus perfici
    cura et irisfariiiaidolorum profecerat cultus, ut. ad debuerat, perditiil. Ilsecet allegorico sensu cxposui,^
    sacrilegum riium rex jparitertraduceretur et populus. ut reniiniscar.isfluia verus sit Apostoli sermo, qui '
    Grassabatur jo injuriam Dei diabolus antiquaeartifex •diCit,Qttia omnia in figura coMingebanlUUs,sctipla
    lyraauidis, multimodam Dei religionem destruene sunl autem propter nos (l Cor. x).'Sequitur:
    satagens; grassabatur in corde raulieris, cujus in- Dixitque EUas Tespiles de habitaloribusGalaad ad
    slinclu divina Iex,et ejus sacerdoiium spernebatur, Achab, Vivit DominusDeus Israel, in cujus conspcctu
    occidebantur propbeta?, et altaria tollebantur. Stu- sio. Sciendum estqaodduobus modis in cOhspectum
    pebant omnia, et tantum commissum faeinus perhor- "Dominivenimus, uno quidem quo hic peccaia nostra
    rebant; trujiiduindico in oniiiibus tabescentem, quod -obtiliter ,pei*peivdentes, in ejus nos conspecto ponj-
    membris specieliusque suis nouien Creatoris ascri- mus, et flendo dijudicamus; alio vero niodo in coa-
    beret error humanus. Sed quaerisforte ul tibi pro- spectum Domini venirans, criffl in extremo judjcb
    beUirntrumpeccaniibushorainibusroctuaiitelementii. anle tribunai ejus assislimus-; nam quotles Concftlo-
    Audi Jeremiam magnificumprophetam, divino ore ris nostri potentiam ad sensura reducimus, toties \a
    clamaiitem : jErcpraTf,inqtiil, cwlumin istum, el lerra conspectu illius stanius. Bnde recte nuiic per virum
    comniola esl, quia duo mala fecilpopulus meus : me Dei Eiiam dicilur : Vivit Dominus Peus Isrgcl, in
    dcreliqueruntfontemaqumvivee,et ftiderunt sibi lacus cujttt conspettu sio. >Quijam non, ut solebat, lenis ac
    conlrilos, quinon possuutaquam continere (Jerem.n). roitis, sed immitis ac severus accedit ad ipsujii cor-
    Turhata ergo erant elementa, tnrbata non olficio, poris capul, accedit ad regem Achab, et dic.it ei :
    sed affeelu, quod unicum, ut dixi, nomen deitalis n" Vivil Dominus, Deus virtuium, Deus lsrael, in cujus
    homi-um eis error imponeret, famulaiumque debi- conspettusto, st fuerilpiuvia aut ros in liis annh, hisi
    tum Conditori caecardevolione praeberet. Erat hic in eris mei sermone.Magna vis prophetica? dignitatis,
    Elias medius in tanto discriraine aniniarum; erat humanus sernio est, divimis effSctus.In lerrjs homo
    roedius in ipso mundi naufragio : quod non aquarum Joquitiir, et imperioejus ccelestesobediunt poiesiajtes.
    inundaiio, sed pcenalis et creca dinboli aemulatioin- Commoviiomnem creaturam unus sermp propljetre,
    vexerat orbi terrarum; solus enira hic, latentibus etmiroroodo humi sonans aera cceluraquejconcussit,
    caeteris, velut lucerna ardens offerebatse his quos turbatus est huraani ministcrii ordo, et a srjeculisjji-
    videbat profundaenocfis mersos caligine, nunc mo- slituta elementorum harmonia contabuit, cum sicco
    nendo, nunc arguendo, nnnc curando, nunc etiam bumidum, calido frigidum oegareliir; sed elemeivta
    comminando; sedneclumen ca?co,necstndo prodest poenamsuam lrjetasiiscipiunt, duramodovel in salute
    inferri sermonem. Crescebat in dies singulos error liominum, velin honore proficiatConditoris. Jnbetur
    infaustus, etomnem crealuram mortis unibra coute- Elias secedere ac latere; ab avibus ccelitusei cibus
    xerat; ad omnera formam oronemquespeciem incli- mi.nisiraiur; siccatus deindc torrens, pocula deifi-
    nabatur miserumbominum genus; quid enim de sole, ciunt; proccdens enim, velut ignis, senteniia ipsa
    hina ac siellis, de lerra ac roari, principalibus dicam quodammodo terrae viialia penetravit, confestimque
    et clarissimis elementis? Cunctis animamibus, vola- omnia arelecit; nulla agrorum gratia, pralorutn nulia
    tilibus, quadrupedibus et reptilibus, muscis quoque venusias, ripa? quoque virgultis quondam florentibus
    el vermibus, aeterni et singularis Dci prosternebatur praetexlaesqualore turpissimofaliscebant, cum fo.nles
    imago. Quemadraodum igitur ferrei illa mens tola aquis, fluminacursibusprivarenlur. Migrat iude pro-
    pietatis et fidei, Elia? dico propheta?, tantam ruinam fj pheta, et ex Dei praeceptoiransil ari praepa.ra.iacel-
    taolamqueperniciem aniniarum? Jacebatpopuli illius laria, lotiusque affliclionisoblitus de se cqgital sylo;
    corpus regio morbo conslrictum, et velut exanime non commovetur hnrnanitate, nec ulla flectilur pie-
    jam et sine sensu discerptis membris, et per rupes et tate; non respicit ad ipsa jura naturae, non parvulum
    scopulos, per nemora lucosque jactatis, nullas in se sub sicco ubere matris exlialani.eiii; senutn ac juve-
    divinae imaginis reliquias possidebat. JSulluin buic num profunda inedia?nece defessa, non jarocorpora,
    poculum, nulluni medicamcnti genus proderat, si sed cadavera, lurbido praeterit vultu; non exorariti
    daretur, quia membra, si quid apponeret, propelle- colono, non supplicanti respondetagricolrje,sed cru-
    bani; ferro erat uiendum, vulnus cruore sanandum, delior feris, et belluis effectus'immauior, omnc hu-
    cauterio violento curandum; consequenter tamen ut raaiiuii) despicit genus.
    creverat, a capite, inquit Isaias, usque ad pedes. Iil. De paslu Eliw a corvis. III Reg. xvu. -r- Et
    : /»i diebusaulem regni AcltabwdificavitAcluelde Be- (acium esl verbumDomini ad Eliam dicens: Jlecedc
    lltel Hiericho; in Abiram primogenilo suo fundavit Itinc, ei vade contra Orientem,et absconderein torrente
    eam, el in Segub novissimosuo posuit porlas ejus Cliarilh, qui est contra Jordanem,.el.ibi detorrentebi-
    (Isa. LVI). Patet sensus, quia cum praefata?conditor bes, corvisquepmcepi utvpascant te ibi. Abiit ergo cl
    urbis fuudameritaillius ponere inciperet, primoge- fecitjtixla verbuntDomini. Coruiquoqttedeferebant ei
    nilus ejus, qui vocabatur Abirara, mortuus est; ct pgnesct carnes mane, similiter paneset carnesvcspeM,
    cum, urbe a?dificata,portas raunire tentaret, novis- el bibit de lorretite. Post dies autetn siccttiusesl tor-
    simum filiorum suorura cognomento Segub araisit. rens,, non enim pluerat super teiram. Elias igitur
    Quod ita fulurum Josue, cuni eam deslructam ana- n recle Dei filio assimilalus est, cui et auctoritas et
    tliemati traderet, imprecando pnedixit, Maledktus, " nomen veridice congruit. EJiasenim Deus meus in-
    inquiens, vir coram Domitto, qui stisciiaverilet mdifi- terprelatur, quod nomen substantialiter Dei Filio
    caveril civilaiemHierkhp. In primogenilosuo [unda- inest, auctoriiatem videlicet sibi faciendiquod velit
    menta iltius jaciat, et in novissimo liberorum ponal originaliter vindicans, quoniam omnia qua? sunt Pa-
    porlas ejtts (Jos. vi). Quia vero Achiel Vivens Deo, tris, sua quoque (estalus est esse. Tespites autem,
    Belhel inlerpretatur DomusDei, Achiclde Betbelade- Capiivans sive Converteiis interpretalur. Oe Domino
    structa a Josue, aique anathematizata Hiericlio mce- eiiim Psalmisia ait, Ascertdensin altum, captivamdu-
    nia restaurat, curo quis eorum qui in Ecclesia habi- xit capiiviiaiein(Ps. CXLV); et iterum : Converte, Do-
    turo religionis assurapseranl, ad ageuda scelera qua?i mine, captivitalem noslram, skut torrens in auslro
    ei DominusJcsus in die bapiismatis donaverat, redit, (Ps. Lxvn). Ac ne forsiian moveaf, quempiam quod
    quasque ipse anatbematizaverat diaboli pompas, lu-• Eliam Dei comparaverim Filio, legat Eptatolam ad
    xuriose vivendo repetit, ct errorura dogmata, vell Hebraeos,et id Apostolum protulisse repef iet, dicens
    gentilium fabulas veritati ecclesiasticae,qua imbutusi quodammodo : Hic Mekliisedech assihiitatns Filio
    esl, anteponil, quasi de JSethelegrediens, ruinas Hie- Dei; permanetponli[exin wternum,sinepatre, inquit,
    ncno resuscitat; meriloque talis coram Domino ma- siiie inatre, sine genealogia,neqttt Mliurii dierprii ha-
    ledictus, et primum filiorura in lundatione nefaria?: bens, neque finetn (Heb. vn); quod uiique riulli ho-
    civitatis, et novissimumin portarum positiono amit- mini nisi Dei Filio soli congrnere potcnl, qui ex q«»
    tii, quia et fundameula fidei, a quibus bona cedificiai vel unde originern trahat, Scriplura nequainjam in^
    416T AD OPERA S. EUCHERII APPENDlX. | 1168
    dicat. Idipsum etiam et de Eiia Scriptura testalur, A inde stibtinerieium, tibi aulem et filio ttto faeiespostea.
    cum subito nomen illius introducit, el ex qua tribu 0 magnificummulieris aninium, o immutabile nien-
    vel familia ortus sit minime profertur. Torrens Clia- lis propositum, o vere venerabile per saeciilafactum!
    rith, qui inlerpretalur Divisio, sive Concisio, Judaico Poculum petit, moxplfert; elquod regibusjam for-
    populo congruere certissiraum esl. Qui populus tor- siian deerat, quod divites non liabebant, hoc vidua
    renti nierito comparatur, quia quod ad observandum ex abimdantia erogabal. Pascit pane, qua? cum filio
    per legera ei diviniius ftierat traditum, opportuno die postero erat morilura, ncc habere se negat, sed
    tempore incarnationis Dominica? finienduin erat, fatetur simpliciler, necmetuit prodere veritatem; et
    quando umbraeet imagines legis expleta? noscuntur. non tam posiulantf quam quodammodo exigenti
    Pascilur deinde Elias tempore famis a corvis, matie omnem causam pandit in medium ; quantiiatem vi-
    afferentibus panem, et ad vesperam carnes; ei Ma- clus, et itumerum personarum, ut non tam hospi-
    nichaei intelligunl in illis libris Christum, cui quo- tem velit babere quam judicem. Non dixit, Non pos-
    dammodo salutem nostram esurienti confitentur pec- sum facere quod jubes; nec ail, Considera viduam,
    catores, fidei primitias nunc habenles, in frae autem non tam de se quam ide filio labescentem ; considera
    velutadvesperara saeculietiamcarnisresurrectionem parvulorum chorum| nec me illis auferas, nec ma-
    percipienles. Potesi et per panero et carnem, quae irem patiaris tnnia orbatam prole derelinqui. Non
    mane etvesperecorvos Elia?attulisse Scriptura pro ait: Tu es utique qiii orbem lerra? famis sententiae
    nunliat, intelligi: in panibus opera pieialis, quae in condemnasti, le omile hominuro genus irascente de-
    peregrinis et indigentibus sibi tesiatus est Dominus periii;deindetransiisti patriaro, terraro pene omnem
    dari; in carnibus autero castigatio intelligenda esi ._ gentis lua?et provinciain peragrasti; nusquam libi
    •*»
    corporis sive cruciatus, quos pro divino amore vel dives occurrit, nusqriam locuples obviavit, qui esti-
    cultti omnes sancti sibi intulisse, vel a persecutori- rientem susciperel ei reficeret jejunantem. Ego tibi
    bus pertulisse raane et vespere, id est, sub vetcri sola occurri, aut ego ,jam sola remansi, quae praeter
    Testamento et evangelica praedicationeleguntur. penuria? egestatem etiam mole opprimor filiorum,
    IV. Pascitur Elias a muliere Sareptana, cujtts hy- quae tantam natoruiri plebera plaga ipsa palior gra-
    dtia, farinm et lecythus olei tton minuunlur. 111Ueg, viorem. Exco domuin, non ut spicas colligam, sed
    xvn. — Postquam vero exsiccalus est lorrens, dicilut ligna; non uialimonSam deferam, sed fomenta, et
    Elim a Domino: Surge et vade in Sareptam Sidonio- quos a faiiie liberare non possum, conor saltem a
    rum, et manebis ibi, prmcepienimibi mulieriut pascai frigore defensare. Certe quia lam crurielis, ut non
    te. Surrexit et abitl in Sareplam; cuntquevenissel at consirieres qnid injtriigas, illo sane contenlus esse
    portam civitatis, apparuit ei mulier vidua, colligensli- debueras, ul nobiscum ederes pariter quod reman-
    gna, et vocaviteam, dixitque ei: Da mihi pauxillun sil; vel priussineres parvulossatiari, lunc tibi quod
    aqum in vase, ul bibam. Cumqueilla pergeret ut affer- remansit offerri; sed singulariter tibi praecipis fieri
    rel, clamavit post tergum ejus dicens: Affer mihi e cibos; ei non solumsingulariter, sed te vis prinii-
    ' buccellampanis, obsecro, in manu ttia.Quwrespondil His saliari; nulla te miserorum convenit cura, nec
    Vivil Dominus elvivit anima lua, quia non habeo pa- te ipsa naturae religip interpellat, parvulis et lacten-
    nem, nisi quanlum pugiltus capere polesl farinw ii libus exlrcmum de ipsis dentibus auferre vis cibum.
    hydria, et pauxillum olei in lecylho. Et cotligo dut Sed illa lioruin nihij aut egil aut dixit, quinimmo
    ligna, nt ingrediar, et faciam illud mihi el filto meo,u inirepida currit, ef imperata consummai. Erat in
    comedamus el moriamur. Ad quam Elias ail, Not C illo tempore spectaculum angelis honiinibusque gra-
    timere, sed vade el [ac sicut dixisti. Verumtamenmih lissimum, quod inler gentes terra profana, vidua
    primum facde ipsa farinula subcinericiumpanem par mulier jam innc essel lilia Abrahae, roulto hospita-
    vulttin, et affer ad me; ttbi autem et filiu tuo facie. lior ipso parente, riiulio humanior fidei genitorc.
    potlea. Hwcautem dicit DominusDeus Israel, Hydrit Erat quidem Abrabam hospilalis, et erga peregrinos
    farinw non deficiet, nec lecythusolei minuetur, usqui magno detentus affectu; sed erat vere opulens, eiat
    ad diem qua daturus est Dominus pluviam super fa- dives ; aderat ei posse quod vellet, quia nec minitr
    ciem terrm. Qum ubiit et feciljuxta verbttm Elim, ei erat aniraus qtiam lacukas, nec census animum su-
    comedil ipseelilla et filius ejus. El exilla die hydric perabnt. Haecvero qua? non solum niarito, sed et
    fatinw non defecit, et lecythusolei non est imminutus. facultaiibus viduata, fion solum natalibus tenuis, sed
    juxta verbumDominiquaidloculus fueratin manu Elim, et temporis malo constricta, ad tanlam devenerat
    Ut interira omittam quid intrinsecus lateat sacra- paupertaiem, ut in dOmonibil nisi quod augeret fa-
    • menti, quod de terra Israel ad Sidoniam roittitur re- mem possidere potuefit, scilicet parvuloruin lurbam,
    gionem, unde caput omnium et causa maloruin Je- ipsa inedia graviorero ; sed in bis omnibus roaiis,
    zabel orta fuit, illud breviter perstringatur, quoc liberalis animus deyotus perstabal; pergit, et, ut
    pergii ad viduam peuuria laboranlem, ei in ipso vila praiceperat honio Diei, fideliter complet, suscipit
    morlisqtie confinio destituiam, qua? exierat ut lign: prophetain et recipit. Quo ergo ore, quihus vocibus
    colligeret, el tam sibi quam parvulis exiremara vi- hanc feininam lauderii, nihil mihi dignum occurrit
    ctus subsianiiam procuraret. At Elias videl inulie- quori lanta?virtulis ainimum valeat exaequare; con-
    rem inediae squalore confectam; non movetur, nor JJ sidero enim quemadiiiodumsludio bumanilaiis om-
    cunclatur, non revocat pedem, sed ingerit se et im- nem vim despexit naturalis affectus, non ue se, non
    mergit, fitque ei ipse gravior fame, et dicit ad eam de parvulis: nihil eariia mentis proposilo revocave-
    Da rnUiiparum aqumut bibam. 0 si tibi, beale honio rit, nec proprii sextis infiriuitas, nec matema erga
    vidua respondisset, et justa te voce repellens diceret parvulos viscera pietatis. Occidit in se naluraeoffi-
    Quid petis a me quod omnibus absiulisli, quid quaeris cia hospitalilaiis inlujitu, et elfectus est devotus erga
    a muiierequod mundo negasti ? Haecomnium neces- hospiieiu matris aiiimns, filioruin crudele scpul-
    sitas et pcnuria,oris ttii auctoritate prolata est;egc criim : quanlura enim spectal ad illam, morlui suiit
    aterefici.egoaiedebeo satiari.m venis ad me! Sed parvuli, et genilricis quodammodo mauibus stran-
    nullo horum mulier, nec cordc nec ore usa seinionc gul.iti alque sepulti, quanium autem ad Dei miseri-
    est, mox devota mens et evangelica? non indigna cordiam, non moriuii vere sunt, nec fame vel inedia
    mercedis, frigida? aqua? poculura propbeta? deferi consumpii, quia solj, caeieris pereiintibiis, conva-
    sitienli. Addit quoque Elias et dicit, Affer mihi luerunt. Confestim siquidem ei proptieta fidem di-
    eliam bttccellampanis in manu. At itla, VivilDominui vina mercede rcinuiierans ait, Vivil Dominus, quia
    Deus tuus ti etl mihi panit, nisi mauus plena farina hydria farinm tuw noq deficiet, etvas otei non immi-
    inhydria; en colligo duo ligna, ul ingrediar, et fa nuetur. Facia esi igitkir manus vidua?perenne lorcu-
    ciamillud mihi et fitio meo, et manducabimus, et mo^ lar, et inola jugiler fundens. Ecquid dico raulieris
    riemur. Sed quid ad haec Elias? Confide, inquit, e mauum? In verbo prophetaetoia dorausviduaepiorum
    inlrq.et fac seeundumverbttmtuum; sed prius fac mih cellariura facta est, iion ibi ros, non pluvia, non ve-i
    1169 COMMENTARII1N LIBROS REGUM. LIB. IV. 1170
    ris aura, non calidi soles, non nimbus necessarius, A autem ait, Mihi primilus facito, boc voluit ad omnes
    non aratrum, non agricola, non colonus, sed omnia credentes ex gentibus, ut non suis meritis ascribe-
    ei in omnibus sermo propheia? affatim vidua? mini- rent,quodobdurato spretoquelsraele ipsisalvatisunt;
    strabat. Sciendum lamen quod in Septuaginta inter- sed sibi, qui ut crederent eisdera misericors exsti-
    pretibns haec vidua non unum tantum filium, sed lit, quia ut dicttim est ad Cain, Non recte offert, qui
    plures habuisse narralur. Mulier vero qtia? fuisse non recle dividit (Gen. m): hoc est, qui non Deo, sed
    scribitur in Sarepta, Ecclesia? lypum gestabat, quae sibi omne bonum quod habel ascribii. Sive aliter :
    a suo diutius Conditore deserta, populura recta? fi- Panis subcinericius, histok^ accipienda est legis,
    dei nescivit; egena siipe nutriebat, id est, verburn qure spiritalem intelligentiara opertam continebat in>
    fructus experte docebat, donec adveniret sermo pro- liltera. Per fermentatum vero panem, Evangelii in-
    pheiicus, qui exsiccato vellere Israelis, utpote clausa telligenda est pradicatio, quia Testamento veteri,
    janua cceli, fame periclitabatur in Judaea: quae ob taraquara fermenlum, inserla sunt testimonia. Quod
    lioc dicta est vidua, quia utpote gentilis necdum autera pascentem se pavit Elias, ita intelligendum
    fuerat divino culttti mancipata, nec sacram legis ha- est: universi enim (ideles, licet sua fide et piis ope-
    bebat noliliam. Sarepta autem civitas, qua? interpre- ribus Deum pascant, tamen ut hoc hnbeant ab illo
    latur Incendium, sive Tribulalio panis, vel panis eisdem condonantur: Oimieeniilidatuin opiimum, ut
    Angustia, praesens accipiendus est roundus, in quo scriptum est, et omne donum perfectum desursumest,
    incendium pessima?conflagrat cupiditatis, ubi rebus a luminumPalre descendens (Jac. i); divina enim,
    supervacuis acquirendis quasi aucupandi cura im- metuentibus Deum, nequaquam peuitus minuentur.
    pendebatur, ubi dire satis incendium panisque spiri- j. Rursum aliter, per panem stibcinericium, quem sibi
    "
    talis anlea fiebal anguslia. Ergo, ut de Elia Scri- verus Elias Dominus noster, nationum Ecclesiam
    piura pronuntiat, Domimis noster ad nationutn Ec- prrecipit exhibere, quid aliud accipiendum est, nisi
    clesiamveniens, eteamextra poriam civitaiis, patrio poeiiitentium satisfaciio, id ipsum Psalraograpbo sub>
    videlicet in errore reperiens, non eam signis et mi- persona pceniteiitis canente, cum dicit, Quia cinerem
    rabilibus maxiroisqueportemis, nt Israeli fecerat, ad sicut panetn manducabam, el potum meum cum flelu
    confessionerasui nominis provocavit, sed verbo ei- lempetabam(Ps. ci)? His enim salisfactionibusDomi-
    dem tantummodo imperavit, dicens, Da miAipauxil- nus se pasci hortatur.
    lum aqttw in vaseut bibam, et buccellampanis in manit V. Filius Sarephtanw mulieris oralione Elim restt-
    ttta; aqua enim in vase lides accipienda est cordis, scitalur. III Reg. xvn. — Factum est autem post verba
    qua creditur ad justitiam; buccella vero panis in hwc, mgrotavilfilius mutierismatris familim, et erat
    manu, misericordue inlelligendum est opus; fides langtior fortissimus, ila ul non remaneretin eo halilus.
    quoque etopera vinculo sibi quodam indissolubili Quwdixit adEliam: Quid mihi et tibi, vir Dei? In-
    connectuntur; ubi enim uiiadefuerit, allera peniius gressus cs ad me, ut rememorarenturiniquitates mew,
    non stabit: quia, ut Jacobus apostolus ait, Fides sine et interficeresfilium meum. Cui ait Elias: Damihi fi-
    operibus morlua est (Jac. n), et opera sine firieina- lium tuum. Quem tollens de sinu ejus porlavit in cce-
    nia redduntur ct frivola. Ecclesia ergo in lypo illius nacuto in quo manebat, et posuit eum super leclum
    mulieris viduae, juxta Domini praecepium ad affe- suuin, expanditquese el mensusest super puerum tri-
    rendum eidem aquam pergendo, quodam modo fi- bus vicibus, et conversaest anima pueri ad eum el re-
    dem sui cordis prreparatam osiendit Domino. Panem vixit, deposiiumquede cmnaculotradidit matri sum et
    sibi con(i(etur necdum fuisse, condigna videlicet' _ ait: Ecce filius luus vivit. Quw respondil : In isto co-
    opera divina?culturae, sed mndicum se testntur ba- gnovi quottiam vir Dei es lu, et verbum Dotnini in
    bere farinaein hydria, et pnululum olei in lecytho. oreluoveruin est. Quod enim dicit filium mulieris ni-
    Pugillum farina? in hydria naluralem indicat legem, mio languore detentum et ad mortem usque fuissc
    qua?divina largitione humanaenalurae insita est, per perducltitn, hanc intelligentiam habere dignoscilur.
    quam discernilur bonum vel malum, et ut quod sibi Post praeceptum enim quis et divinam cognitionem
    quisquam fieri non vult, ipse non faciat. Paululum seu evangeiicam praedicalionem,perceplo bonorum
    olei in lecyiho rattonabilis accipiendus est intellecttts, operum guslu, pro commissis facinoribus et prreter-
    per quem creatura inlelligit Crealorem, et piis ope- itis erroribus, ul gravissima langneat affliciione ne-
    ribus eidem placere studet; qua? idcirco se dixit cesse est, quia, ut scriptura est, Qui addit scienliam
    parum habere, quia necdum per baptismi sacramen- addit etiam poanitentia? salubrem dolorem (Eccle. i)
    lum spiritalis gratireacceperat donum. Ibi lamen fa- castigationeque assidua viro facit perdilioni sua?, ut
    rina oleumque ore prophetico benedicitur, id est. evadere valeat perpeluam mortem, et vitam conse-
    fructus et hilarilas chariiatis, sive gratia corporis quatur beatitudinis sempilernae; hoc ipsum Paulo
    Dominici, et chrismatis unclin, indefectivo verbi apostolo confirmante cum dicit se non esse dignum '
    coeiesiismunere fecundaiur; cujus hactenus in vasis vocari apostolum, eo quod persecutus fuerit Eccle-
    oleuro gaudii spiritalis et beitedictionis farina non siam Dei et expugnaverit illam (l Cor. xv). In de-
    deficil, caeteris, quae non credunt, gentibus inopiae scensu enim fonlis, originali peccaio ac pristinis
    panis divini, miseriaeet venatui deditis inutili. Quod viiiis per baptismumqui Christo credideril moritur, '
    aulem ait duo se ligna colligere, ex quibus modicum D unde sublalus ad sacri altaris coenaculum per un-
    farina? coqueret quod habebat, et cum filiis suis ciioneni cbrismatis et invocationem Patris, ac Filii,
    comedens, mortis exitiuin exspectaret, ita accipien- etSpiriuissancli, communionemque corporis et san-
    dtim est: in duobus lignis, non solum ligni nomine, guinis Domini vivilicari manifestum esl; et tunc ab
    sed etiam numero lignorum crucis mysterium praesi- omni Ecclesia, cujus raater pueri figuram gerebat,
    gnabat, per quam sibi et filiis suis,idest,populo,qui illa procedit confessio, quia DoroinusJesus verus Dei
    Christo fuerat crediturus, panem viiae perpetua?dari Filius est, et in gremio Patris vel dextera sit consti-
    credebat, praeteritis peccatis per Iavacrum baptismi tutus, rursumque rieposiius de altari, coetuifidelium
    niori, illovidelicet genere quo Dominus in Evangelio tamquam matri redditur vivus. Sive aliier, posiquam
    praedicavit, Beali qui non viderunt et crediderunt enim fidelis quis prislinis vitiis per poeniieniia? sa-
    (Joan. xx). Perpanem vero subcinericium.parvulum lisfactionem sua mortificaverii merabra, sublaius a
    illud jam praefigurabal,quod in exordio fidci obser- terrenis cupidiialibus et carnalibus desideriis per
    vare gentes per epistolam apostoli decrevisse legun- meditationera legis ac prophelarum, evangelicaque
    tur: uiab idololairiae se taiitummodo culiu,et a for- praedicalione vivilicari meruerit, tcinplunique fuerit
    nicatione ac suffocaiis absliiierent; haec cnim quae cliviiiunielfectus, illuc iiilenlionein animi cnntendit
    rudibus adhuc et feris lioniinibus, ab apostolis con- dirigere, ubi Cbristus est ad Patris dexteram sedens,
    silio sapienti indulta sunt, ad comparationem evan- et in carne adhuchabilans, conversationem jam niti-
    gelicaepraedicaiionis,ad quam postmodum iutroducti tur liabere in ccelis. Sed quantumlibet homo quis ad
    sunt, valde exigua et parva fuisse noscunlur. Quod Deum mentem conlendat erigere, et per excessum
    fttl A» OPERA S. EUGftERIi APPENDM. I H7_
    quemclarn:tilicioriicgaudeat. in supernis Chrislo Do- A suppdnant : ego qitoquefaciant bovemalterum, et im-
    min» itdlirerefe, corporis tamen compellente natura pontiriisvpra Wyjrfttf,ignemquentiri supponam. InvdCerit
    cni afljnta;"«itteia,ut de supernis ad iu<ferrora> rur- illi ttomina deotum stiorum, et ego irivocabonomen
    sriin retnaJiaiujR, B&eeSseest. Qood autem.dixft Eliam Domini, ef aut exaudierit pet ignem ipse sit Deus.
    m superpucTiim expandisse, tribusque vieibus raen- Respdriditqueomnispopttlusei aii, Opltma propositio.
    sun fuisse, hoe ipsum explesse Dtonwnummaiiife- Dixilque ElicisproplietisBaat, Eligiie bdvetriunum ,
    atumi esl,, cum per legem e* prophetarum vaticinia, et faeiievos pritnum, quia plures eslis. Et fecttitriiiia,
    sei* propri» praediteaMiione: salulem protulit gentiurti irivtiedbahtqtceBdai de mariettsque ad riteridiem; et
    papiko'.Sofeviorajam: ftguraliter exposifa verba Eliae non erai vox, nec qtti retponderel, incidebariiquese
    de viditla',ravljta aTiter apud aritiquas translationes rittt suff cultris et tdriceotisdoriec perfttndetentttrsan-
    rett-nwitar? in qsibiis Elias Domino supplicat, di- guitie. Curnquetrahsisset meridieS, ei tempns adesset
    «jei*»,0 Domine lestis hujus vicTtia? cum qua eg» in- jani quo sacrificidm dfferri deberei, dixit Elias ad
    hwbitc-atpudipsamrttt raale fceisti ut oce"_erfesfHitWn popnthm : Accedile afl me; etactedenie ad se popnlo,
    ejas* Nihil _r lioe dicto moveret antmnir)*,si>verat ctttdvif altare Domitii; qttod destrueium fiukat, et iulit
    pfonuwliaiTO servaretur: vox est eniitt non credentis, dutidecim lapides juxta numerum iribuiim Stiorum
    qwo_ tawrmate f-eeret Deus cum ea vidua, qira? tam Jacob, el wdificaviialiare Doniinoin nomiiie Doiriini;
    pie! propbetani stosceperac, eo praeserlivm(empofe' fecilque aqumductuniqtiasi per duas ardliUnculasin
    qiM»ibi erat, cui pfcWtrleratilla>totiim vicitrm srium circttiltt altaris, et itriposmttigha , divisitquebtiventet
    tam exigwmv i* trrai magna et summa inopia. Ita posuii sttpta tigria, et ait, Impleie qudtttorhydrias
    etgo dictum es» ae si1dfcOTe* i 0 Doraine testis hujus ,H aqua, el effuftdite suprcihotocdustumet tigna. Quod
    vhrua?cmn qua ego inhaMto aptjrdipsam, turie riiale cttm fecissent, id ipsttm etiam secundo el iertio fieri
    fecisti w oecidetes fiKu_t?ejus ? Ut StrBiriteltigatur ' jttssii, repleldqueesi fossa aqumdttclusaqitd. Vide cur
    qaoti «dcfcmIJoWiriwstestisrcordis Hfittsririrffefisvi- etiain Elias Iioc faciat, e't diligenfer adverte. Habebat
    «Jeba»qii*m* esse* pietrts, un_e-etiain Eliam ipse a<_ I beatus Elias ef pro gratia propbeiica?digriilalis, et
    eam miserii, «ee roafcficiendr eausa iriortificaverat; pro drviiii cultiis studio scieniiam omniura qua? in
    frfiisi»ejiis, sedeibibeiidi riitiraculiadglofiarrf nomi- tempfis «ia?moiTuiT) ajgebaniur. Noverat intef caetera
    nis sui, qua tantum prophelam et func viventibus et: inepta pofius quam coramenta caliidameiiam hujus-
    posteris commendafel', sieift dicit Dominus non adI modi composifam frajidem , qua facilius irretirentur
    rtrof(enrfmortiium fuisse Lazarum, Se_ ut glorificetur anima?miserorum, utara? eorum non simpliciterante
    Deiisin FTfic'siVo.Et hoc sequentia pfobant: ex ipsiL delubri pedes statuaiifur, sed pendens crepido supra
    enifl»fiducia qurmr nabuit, credidit Elias non ad hoc: qua structre sunl, roguS subterranea fornice bajule-
    illad eOntigisSe,ut acefbo luciri hospifa ejus afflige- ttir; ad quas ex adversa parle concavi parietis, oc-
    relnf; sed potius ad hoc facruih, ut Deus magnifi-* culto aditu descCndatur, ac per patulas cavernas
    ceritTiisostemferet vidua? qualera Dei famulum sus- praeparatos ignes doli minister sacrillcii lerapore
    cepisset. Seqnituf Scriptura, et dicit: clanriesiinis officiis subrainistret; quo ationittis mi-
    Et insufftavtt puero fer,-et irivocdtit Dominum, et( serofciiij aiiimus, duin nullas desuper videt adhihitas
    dixit, DotrihteDeus meits, revertaiitr nunc anima puerii fiammas, hosiiaraque cernil ex improviso comburi,
    hujus itt emi. Et fdctnm est sic. Haecefgo deprecaiio) per invisibilem potestatem ignes ccelo credat esse
    qtia petirt EfiaS taVribrevitef et fani fideliier ut re-- delatos. Ne crgp hoc incredula? mentes cle divhiis
    sufgat puef, satis indVcatquo affectu dfcta sint supe- iC suspicafeiiiiif altaribus, vallum quod fieri pra?cepe-
    riora; et ipsa mrvrier osteridit ad hoc mortittcalum1 rai aqua jussit impleri, ut si qua esset sub altario
    fuisse ftlittrrt suuiii, ad qriod Elias factura fuisse3 prodefelur fovea , \!el descendens deorsura aqua
    praesnihplsef-t,cwTriiffa verba rioricoiifirmando, sedI lateutes utique ignes exstingueret. Nec sufficitseruel
    reilfrienctofenuhtiiverat; cum eriim vivum recepis- rigasse loCum, iertio id agitur; sed uec boc esf con-
    setfilium suum, ait: Ecce cogntiviqutiniam Itom.oDei i lenlus proplieta : ipsa!altaris ligna prajeepil iuundari,
    es iu ei verbum Dei «i tire trid ctrtissimum. Multai ut oinnis fraudis suspicione submota, riivinas pote-
    siint ahtem ih Scriptufis qua? riisi illo mOdOpro- staiis esse viriuiera, nec rex, nec popuji, nec ipsi
    niiritieritur, in corilfariam seiifentiam reciduiii, siculii dubitarent sacerdoiesi.
    cst: Qttis acciisabil adversuS etecios Dei ? Deus quii Cumquejam teinpuscssel ut holocauslumofferretur,
    iustificdi; si quasi cpnfirmans fespondeas, vides3 accessitElias ad altare et exclamavitdkens : Domint
    quanta befVersitas oriatuf. Sic ergo pfonuntiandum1 JDIJMS, exaudime.hodiein igne, sicut audisfim.einaqua,
    est a'c si -iceret: Deusnequi juStiflcat? ut subaudia- ut cognoscatpopulus Itic quoniamtu es PominttsPeus
    tuf, Non Utique, ac per hoc apertam puto esse il- Itrael, el ego servus tuus, et propter le feci opera hwc.
    lam sententiam Eliae, quara non servala pronuutia- Exaudi me, Domine; exqudi inigne, ut coguoscal
    tio faeiebat obscuram. poputtts Itic quia lu es Dominus Deus, el convetlisti
    tt. Etids pluviam a Deo impeirat. III Reg. xvni. cor populi hujus retrersum. Ecce, inquit, clamanle
    — FaclUm ett, inquit, verbuniDominiad Eliam : Vade e eo, cecidil ignis de cmlo et devoravilholocauslttm ac
    et ostendeie Achab, utdem pluviamsttper (aciem terrw. ligna el lapidei, pulveremquoqueet aquam, quw erat
    fiiri ptirexit et occurrilei in ilinere Abdias dispensatorr y.in (ossa, aqumdutltts lambens. Quod cum uiriisset
    reifis Achdb, et uit, Vade, nuniia Achab, AdestElias. omnispopulus, tecidit in faciem suntn el ail, Dominus,
    Qui dbiit, et huntiavit ei. Venilquein occursumejus,, ipse est Deus. Dixilque Eliqs ad eos : Apprehendite
    et ait ad Eliam, tune es qui eonturbdstsrael? Ad quem ii ptoplietas Baa(, et tte unus quidemeffugiat de iilis.
    Etias : Non turbavi, inquil, Israel, sed tu et doinus s Quos apprehendenies,continuoduxit eos Elias ad lor-
    pairis fui, quidereliquislismandalum Domini,et secuti 'i rentem Cison, et ibi eot trucidari pracepil. Clemen-
    estis Paalim. Verumtamenmitle nunc et congrega adi tissimus enim Dens qui non obliviscitnr rnisereii,
    me universumIsrael in montem Carmeli, et prophelas s nec in ira continet iniserationes suas, rursum ad
    Bgal quadringenlosquinquaginta, prophelasque luco- Israelem Filium suum digiiattis est raiticre, uteisdem
    rum qui comedunlde mensa Jezabel. Mitil itaque Achab b pluyiara evangelica? praedicationis tribueret. Tres
    ad emttes filios Israel, et eongregavit eos in moniem n amii famis, scientiatn sancta? Trinitatis populo Ju-
    Cgrrheii.AccedensautemElias,ad omnempopulumail: dicorum vel in loto (nuiido defuisse praesignabant.
    Vsquequoclaudicatisin duai parles ? Si Dominus est:i Acliab vero, qui interpretaiur Frater patris, a quo
    Deus, tequiminieum; sin autem Baal, tequiminiiUum, >. eliam Dei prophelas inlerfectos Scriplura pronuntiat,
    i Et non retpondit ei populus verbum.Ad quos rurtumn principum sacerdotum typum gerebat. Quod autem
    \ atl litias, Ego remansipropheiaDominisolus; prophetm m dicit Acliab ad Eliairi, tttne es ille qui tonturbas
    iiulentBaalim quadringentiquinquagtntaviri sunt, Den-, ii Israel? hoc ipsuro etde Domino principes sacerdo-
    turergo nobisduoboves,et illi eliganlunumbovem,et in» tum dixissepilato legunlur : imiemimts /iunc subver-
    fruita cmdentesvonanlsupra ligna, ignemquoque non n tentem, sivc coulurbantera, gentem noslram (Luc.
    ' COMMENTAUH1N LIBROS REGUM. LIB. IV. 1174
    H75
    xxiu); ii enim, ul Dominus legitur eis exprobrasse, , A cu> jussum esj, contempian confra tnare, ommum
    filii fuere palrls sui diaboli, cujus opera facere stu- prophetarum qui ante advefttuniSalvatoris fuernnt,
    duerunt, ut vita?suaeauclorem crucifigendum impie lypum gestasse non dubiura est; quibtis in gratia
    proclamarenl. Vos enim, ait Dominus, de diabplo Spirilus sarjcli per orane tempus quod anle advon-
    patre etlis, et qpera palrit vestri facere vultis; ille tum Salvatoris praecessit, incarnationem illius prre-
    enim homicidaest et ab initio mendax, et in veritale stolare datum est. Nubecula parva, quaevelut vesti-
    numquamstelit (Jean. vm). Abdias autem, cujus no- gium hominis ascendisse de mari desciibitur, Do-
    men inierpretaiur Servus Domini, qui etiam eo minus ac Redemptor nosler accipiendus est; sicut
    tempore quo Achab prophelas Domini praeceperat enim vestigium extremuni corporis membrum est,
    trucidari, centum prophetas in speluncis celaverat, ita quoque Dominus Jesus lmmilis et parvus ac puer
    victum eisdem quolidie administrans, illos quodara- in roundo existere voliiit, qui nos a peccato munda-
    modo praesignabatqui ex principibus Judaeoruro oc- ret. Ccelicontenebrati sunt, quia saneli praedicatores
    culte discipuli Domini erant, hoc est, Nicodemus, et divini verbi occu!|is sacraroentis suntrcpleti. Ptuvia
    caeteri quos evangelista pronuntiat. Propbeta? Baal facia esl magna, quia evangeJicusiraber per aposto-
    et propheta? lucofum, scribarum et phansijeprura lorum prrjedicalionem tolius inuridi rigavit fines.
    lypum gerebant, qui sacra? legis negligenles prae- Currus Achab, quem Elias accincttis lumbis praeibat,
    cepta, populum propriis traditionibus perverterant diaboli accipienda poleslas est, cui a Domino dicitur,
    (Malth. xxi), quibus, Vae fulurura Dominus legitur Vade relro, Salanas , non tentabis DominumDeum
    praedixlsse (Luc. xi). Carmelus vero roons, qui hi- (Matth. v); in tantum enim diaboli potestas in ad-
    lerpretatur Scientia circumcisionis, Cbristi (igurahat -,"
    venlu Domini inanis exstilit etinfirma, ul nec in
    Ecclesiam, in qua non praeputii circumcisio, sed porcos intrandi haberet licentiam, nisi ei fuisset
    qualiter circumcisioaccipienda sii, scire prrccipimur. perroissum,
    Per circumcisionem enim praepulii carnis libidinetn VII, De odio Jezabel m Eliam. III Reg. xix. —
    atque luxuriam sciendum est abscindendam: per Nunliata sunt, inquit, Jezabel cuncla. qum gesserat
    cordis vero circumcisionem iramundae cogitationes Eitgs, et quemadmodumprophetat occiditset Baal;
    intelligenda? sunt arijputandrj?.Bovem yero, quem qum stalim nunlium misit ad eum dicens : Hwc mihi
    Elias mactavit in holocaustupi atqiie iti frusta con- faciant dii el luee addanl, nisi hac hora cras ponam
    cidit, vetus inteiligendum est Teslamentura, ex quo qnitnam luam sicut animam unius ex illis. Quod au-
    ad cbnfutandas judaicas sopersliliones, ea qua? de diens Eiigs limuii valdeel abiit quocumqueeum ferebal
    illo scripta fuerunt in raultis locis excussisse evan- votuntas, veiiilquein BersabeeJudw, et illic reliqnii
    gelica pracdicationeraanifestatur, cum dixisse scri- puerum suitin; ipse autetn perrexit in desertam viam
    bilur. Non legistis quod diclum est, Lapidem quem tmiitt diei. Cumquevenisselilluc , et tedittel subler
    reprobaveruntmdifkantes, hic factus esl in taput an- unamjuniperutn, utl, Sufficitmihi, Domine; lolle ani-
    guli. Et inlellexerunt,inquit, scrifcreel phariswi quod tnam meam. Sancli viri qui sublevante Spiritu ad
    de illis diceret(Matth. xxm), etc., qua? in Evangefio suroina rapiuntur, quarodiu in hac vita sunt, ne aii-
    rcperiuittur. Bovem vero ajteruni a falsis propbeiis qua elalionc superbiant, quibusdam lentalionibuS
    elecium, populumsignificat reprobum per Pbarisaeos reprirounlur, ul nequaquamtantum proficere valeanl
    atqueScribas, seu brjereticosnon Deo, sed diabolo quantum voluiil, sed ne exlolianlur superbia, fit in
    auclori eorum ab ipsis oblaium, transacli raeridiei eis qucedammensura virlnlum. Hinc est quod Eliai
    leropusurgenlis mundi signilicabat ciirsuin, in ctijus (C dum tot virtutibus iu alla profecisset, quadam
    vesperum DominusJesus Christus in verum sacrifi- mensura suspensus est, dura Jezabel postmodum,
    Cium, quod ipse est, se ipsunj Patri ad deponenda quamvis reginam, lamen mulierculam fugit. Per-
    liumani generis delicta obtulit. AUare quod ab Elia pendo quippe hunc mirac virlulis virum ignem de
    curaium est et ex duodecini Iapidibus reslauratum, ccelo trahere, et duos quinquagenarios viros cum
    sancta? Trinilatis accipienda est confessio, qua? in suis omnibus petitione subita concremare, verbo
    Judaeis olim yel iii haereticis deslructa fuerat, a ccelos claudere, verbo ad pluvias aperire, suscitan-
    Domino per apostolos in Ecclesia reformata est. tera mortuos, ventura quasque prrevidentem, ecce
    Ligna vero qua? super altare composita fuerant, rursus animo occurrit quo pavore ante unam mu-
    crucis patibulura praesignabant, iu qua Doininicum lierculam fugit. Considera virum limore peiculsum
    affixum est corpus, quod verum, ef acceptabile Deo de manu Domiiii morlera pelere nec accipere, de
    Patri ftiit liolocausium.Quatuor hydria?repleta?aqua, manu mulieris mortem fugiendo vilare. Quaerebat
    totidera numero signabaiit Evangelia, iu quibus ba-= enitn mortem dum fugeret dieens, Sufficiimihi, tolle
    ptisini sacrameiiium, quod in nornrae sajncia?Tfini- animam ineam; neqtieenim melior sum quam pqtret
    tatis dalur, babetur piaeceptura-Ip»U quuque, qui mei. Unde ergo sic potens ul lot illas virtutes faciat,
    lapides altaris et qua?super eum fuerapt, necnoii et unde sic infirmus ut ila feminam pertimescat, nisi
    aquam voravit, sanctum Sptritum pr«signabat,:, qui quia dispensaioris superni nulu mensura occulti li-
    non solum aposlolos, sed ctirictps credeutes pef la? braminis appenduntur, nt ipsi sancii homines Dei et
    vacrum regenerationis in Dei sacriiicium absuroit et multiimvaleantpcrpoteniiamDei, etrursum quadatn
    sanctificat. Falsi vcro propbeirequi ab Elia interfecti J,-. mensura raoderali sint per iiifirmitatem suam? lu
    "
    leguntur, adversaria? accipienda? sunt potestates, de illis virtulibus Elias quid de Deo acceperat, in istis
    qtiibus Dorainum in cruce pronunliat Aposlolus infirmitatibus qiiid de se esse poterat, agnoscebat.
    triumpbasse : sive illi accipiendi sunt, qui adversus Illa poientire virtus fuit, ista infirmitas custos virtu-
    Dominuraimpie proclamasse leguntur, Sunguis ejus tis. In illis virtutibus ostendebat quid acceperat,
    ntper nos et super filios nostras (Matth. xxvn); quod infirmilalibus hoc quod acoeperat custodie.bat, Iu
    utique temporibus Vespasiani ef Titi expleturo, qui miraculis monstrabatur Elias, in infirmitatibus ser-
    legit Josephum bistoriographum , noii anihigit ambi- vabatur. Poslhaec sequitur:
    guum. Deinde sequitur liistoriri et dicit : Projecitque te, el dormivit in umbra juniperi. Et
    AscenditElias in veriice Carmeli et pronut in terram ecceattgelus Dominitetigil eum, dj_xitqueilli, Surge et
    posttitfaciem suam inter genua, et exorabat Dominum, comede.Respexilquoel vidit ad capuisttum stibcineri-
    dixitquead puerum suum, Ascendeel circumspiceton- cium panem et vas aqum.Comeditqheet bibit, ei rursum
    tra mare, seplemvicibus. Quod cuni fecisset, seplima obdormivit; tttiqitque eum secundoangelus, et dixit,,
    vice apparuit nubecula parva quasi hominis vestiyium Surge et covftde, grandis enim libi resiqf via. Gonsur-
    ascendensde mari, et subitocontenebralisunt cceli, et gensque comeait et bibit, et ambniqvit iti, fortitttdine
    facta eit pluvia grandis. Quud enim Elias exorat ul cibi iilius quadraginta diebus el quadraginta noctibtts
    pluvia tribualur a Deo, hoc quoque Dominura fecis.se usque ad montem Dti Oreb. Qoid igitur Jezabel? jffrer;
    pro suis discipulis et qui per verbura illorura crecli- facianl milii dii, et hmc ttddanl, nisi poiuero animam
    itiri erunt, evangelista pronuntiat. Ministrum Elise;, Inam. El audivit Eliag, et fugit viam dierum quadra-
    1175 AD OPERA S. EUCHFRHAPPENDIX. 117«
    ginta, 0 violentiam verbi, o formidinis eminentiam! A eatn. Fugiens ergo Elias venit ad quemdam loeum et
    Audito mulieris verbo fugit Elias; et fugit non una, obdormivit ibi, et venii ad eum Dominus, Dcminus
    non duabus, non tribus diebus; sed ingrcssus est in scilicet ad servum, et ail : Quid lu hic, Elia? Velut
    eo serrao mulieris, et quid ageret nesciebat, tanli notans eum timoriS et fugae.Quid tu, inquit, Elia?
    itineris spaiio meiu exagitante jactatus, velut cum Pulasne fugisti, et friror te nnius muliercula? profu-
    secundo flatibus cursu impulsaenavis arborem vio- gum fecit? Ubi est illa conslantia, ubi libertas? Disce
    lentus ex adverso turbo corripuit, impeturaque re- de caetero non tibi ipsi confidere, nec propriae, cum
    flexit; itaprophetae animura, viriutum velis navigan- res sccundo cursu feranlur, imputare virluti. Ve-
    tem mulieris perculit sermo, totamque ejus navem rumtamen Elias respondet et dicit, aliud quidem
    per omnes formidinum fluctus turbato rectore jacta- mente relinens, aliud ore depromens : Domine,pto-
    vit. Quid ergo tu, Elia? Tu enimes quiverbo clau- phetas tuos occiderunt,altaria tua deslruxerunt, et ego
    seras ceelumet fraudaveras imbres, qui mandaveras relictus sum solut, et qumruntattimammeam.Hoc est,
    aeri et divinos ignes eduxeras, qui falsos salubriter haeccogilatio qua? tantum prophetam de ipso dejccit
    imerfici jusseras sacerdotes, qui constanter in faciem fasligio meritorum, communem hominem demon-
    exprobraveras regi quod ipse ei domus sua populum stravit. Denique mox eura corripit sermo divinus.
    everteret Israel; qui dixeras, VivitDominus, si erit Non ita inquit, est Elia, falleris, et humana?cogita-
    pliivia autrot, niti inverbo oritmei; qui domuin tionis laqueis irretiris; non idcirco fugisti, nec te
    vidure spicarum aream el torcular feceras olei; qui ideo quod solus esses regina perterruit; nec enim iu
    omnibus imperaveras elementis, sermonem nunc es tantummodo qui non adoraveris Baal; sunt mihi
    audiens meretricis expavisti, et una muliercula pro- T. fideles famuli, sunt miilti amici, et septem millia
    fugiim fecit timorisque caplivum. 0 stupendam rem! virorum electissima yirtus, quam nec error huma-
    Vide duos istos, Petrum et Eliam, magnificosviros nus inclinare, nec inanis glorirecogitatio potuii ele-
    et caeteris clariores, velut duas clvitatum arces in vare. Hi omnes non curvaverunt genua ante Baal,
    sublime porreclas, a mulieribus faligari: Peirus li- sed instabili poplite ad insiar coelestisexerciltis me
    met puellam, Jezabel deterret Eliam.Et quia ejusdem semper adorani. Fugisti ergo non quod in te solo
    culpae vitio uterque subjacuit, amborum naturalis in- furor adultene desaeviret, sed quod tibi hanc elalio-
    firmitas unum sortiia est proditorem. Fugit ergo Elias nem genuerit magniiudo virtutum, ut tam arrogan-
    viam quadraginta dierura. Ubi est zeli tui ardor iu- tem ferres de genere huinano senientiam; erasque
    continens, ubi constaniia?flamma , ubi auctorilas li- paulisper mea gratia deserendus; et nisi tibi lantae
    bertatis cum dicebas, Vivit Dominus, si erit pluvia elalionis frena laxassem, lapsum incurreres gravio-
    super tertam? vel cum regem cominus arguebas, ct rem, et disceres bona facta non tuaevirluli ascribere,
    cum ultrices flammasccelitus deponebas, talia tanla- sed divinrje.Non igi|ur alia ex causa fugisli, nisi
    que mirabilia faciens, uiium adultera? non tulisti quod secedente mea gralia mulier te minacisermone
    sermonem? Sed considera quid in his ostendatur, deterruit. Consideremits ergo quama vis fueril in
    quod scilicet bomini, quamdiu Domini gralia coope- adultera? sermone, gratia recedente, quanla formi-
    ratur, omnia secunda snnt, omnia fida : elementa dinis magnitudo, quod quadraginta diebus oberrabat
    serviunt, et principes prosiernuntur, regcs adorant, fugiens Elias per invia et deserta, lantique jejunii
    populi venerantur; si vero se semel perfectionis vel metu constcrnatiis non sensit esuriem. Qitid ugts,
    correptionis causa, supernum ab boroine suspendat Elia? Ubi est, ul srjepejam memini, illa omnibus
    auxilium, confestiro fragilitas natura? monstratur; C stupenda fiducia, ubi os illud metuenrium, ttbi lin-
    mox irisurgunt qu»?videbantur esse subjecta , qua? gua terribilis allernis imperans elementis? Sed hoc
    prius ut Dominum metuebant, incipiuut esse terrori tibi, ut dixi, constabat gratia miriistrante, Vide ergo
    Jezabel qua? interpretatur Fluxus vanus, Synagogae quemadmodura levitate culpie permittitur jacere
    gestavit typum, quaevanis superstitionibus serviens, tantus propheta, ut emendanis elaiionis vitio atque
    in evangelica praedicatione credere noluit, et aucto- correptus, integro vesiiaiur moderaiionis et clemen-
    rem viiaepersequens, sicutet Jezabel Eliam exstin- lire indumento. Jam ergn erudili sumus et docti in
    guere magis quaro credere maluil. Puer Elia? qui in Petro atque Elia, quenjadmodumeos Dominus noslri
    Bethsabee, quaeinlerpretatur Puteus juraroenti, di- causa circumscribi delicto, quemadmodum illos fi-
    missus est, sacerdotale accipiendum est ministerium, dei pieiatisque signiferos, et generis humani colum-
    quod templo Dominiin Hierusalem cultu divino exbi- nas permiserit metu dominanie quassari : utpopu-
    bebatur. Desertum vero ari quod via tiniiisdiei Elias lorum esset exemplum, a Deo sibi non peccanrii
    legilur pervenisse, ei sub arbore juniperi qnievisse, gratiam minime condonatam, ne cum ipsi a culpis
    universus accipiendus est mundus, qui propter dre- essent ac vitiis alieni, peccatoribus diri exislerent
    monum culiuram in malignofuerat posittts, ad quem ei crudeles; sed cum forte quis fucrit delicto prae-
    Dominus relicia Judaea per prrcdicatores suos irans- venlus, non statim abjicianl, non condemnent jacen-
    ire dignatus est; el ibi quasi dormit, dum per fidem tis affectum, sed impartiantur viscera charitatis,
    in corde fidelium requiescit. Arbor vero juniperi porrigant manum, et erigant lapsum, spem ei divi-
    agrestis atqne inculta Ecclesiam praesignabat ex na?clementiaepromiitentes, sicque se exemplo illo-
    gentibus, quae sacrarum Scripturarum nequaquam D rum commendeni magistrorum. Haecautem idcirco
    fuerat e.xculla praecepiis; ad quam lsraelilicun) re- diximus, non juslos culpando,;sed peccatoresad spem
    giiiui) transilurum Dominum praedixisseevangelisla erigendo protulimus; ct primo quidem virtuies eo-
    pronuntiat: Auferetura vobis regnum, inquit Judaeis, nim exiiilimns, nunc culpas inmlimus, ut et jusiis
    eldabitur genti facienli volunlatemDei (Matth. xxi). formam cautelre, et peccatoribus salulis porlnm li-
    "Viavero unius diei, quam Elias egisse legitur, tinitas delissimum monstraremus. Merilo quaeritur quo
    intelligenda est Trinitatis, quam evangelica pracdica- modo licitc sacrificaverit Elias extra lemplum"Dei,
    tio cunciis nationibus introduxit. Panis subcinericiusi qtiando et ignem de crjelo impetravit, el proplietas
    et vas aqua?quid aliud indicant, nisi genlium pueni- daemoniorura convicit. Quod mihi non videtur alia
    tentiam ei lacrymarum effusionein, quibus Dominiisi raiione defendi, quam illa qua defenditur ei Abraba?
    valde refieitur? factum, qnando Filium Dei jussu voluit immolare;
    VIII. De adventu Eliw ad Oreb. III Reg. xix. — cum enim jubet ille qui legem constituil aliquid ficri
    Post hmc pervenit, inquit, Elias ad montemPei Oreb, quod in lege prohibuit, jussio ipsa pre lege habetnr
    et mansit in spelunta, et eete sermo Domini ad eum, qttoniam auctor est legis; nnn enim deesse possenl,
    dixilque illi:Quid hicagis,Elia?Alille respondil.Zeloi miracula alia, praeier sacrificium, quibus superaren-
    xetatussum pro DominoDeoexerciluum,qttiaderelique- tur et convincerenlur prophetre lncorum, sed spiri-
    runt pactum Domini filii Israel. Allaria tua destruxe-- tus Dei, qui fuerat in Elia, quidqnid in hac re fecit,
    runt, et prophelat tuos occideruntgladio, et derelictuts contra legem esse non poiest, quia daior est iegis.
    tum ego solus, tt qumrunt animam meam, ut auferamt alia adhuc insuper quaestio animum pnlsai, quare
    1177 COMMENTARIl1N LIBROS REGUM. LIB. IV. 1118
    interpellaverit Elias Deum, quod lsrael derelicto A i quicumquefugeril gladium Azahel,occidet eum Jehu,
    Deo prophetas occiderit, et ejus desiruxerit altaria, et qui fugerit gladium Jehu, interficiet eum Elismus.
    cum in lege olim jussum fuisset, non eos posse am- Abelmaula urbs est una de praecipuisurbibus Salo-
    plius habere altare quam unum, primum in taberna- monis; est autem ntinc vicus, ut in Locorum libro
    culo, deinde in lemplo; nisi quod liquide datur legimus, in Aulone, decem ab Scythopoli railliaria
    intelligi, quod postquam decem tribus a domo David distans contra australem plagaro, et nunc dicitur
    excisa?,et a templo et Ilierusalem suni separata?, Belhulia. Damascus enim, qui interpretatur Sangui-
    illi qui in decem tribubus, qua? vocabalur Ephraim, nem bibens, sive propinans, toiius mundi lypum ge-
    cultores divininominis er.uil, et ut putandum esl.ad rebai, in quo babilalores illius, immolando daemo-
    illa altaria recurrebant, quae olira erexerant patriar- nibus filios suos, sanguinem bibere ac propinare non
    cha? Abrahara, Isaac et Jacob, locis competentibus, est ambiguum : sanguis enim pro peccato ac morte
    nbi eis Deus apparuerat; ad ha?c altaria cultores ponitur in Scripturis, quam non solum sibi infelices
    divininominis, et si nonad sacrilicanrium, tamen ad videbantur inferre, sed elsuis imitaloribus propina-
    adorandum Deuui pairum suorum recurrebant. Ha?c bant. Azahel vero, qui interprelatur Factura Dei,
    videnies kraelita? sacrilegi cl idolorum cultores de- universarum gentium continebat figuram, cui valde
    struebant, ul nee ibi locus esset, ubi veri ndoratores congruil interpretatio, Dei factura; opus enim Dei
    Dominum precarenlur; et boc esl, ut iti superiori fuit, iit obdurato lsraele, el signis atque virlulibus
    parle jam praemissum cst, quod instauraverit Elias. Domini penitus neqttaquam credenle, nationum po-
    altare Domini, quod destrtictum fuerat. puli cum onini mentis alacritate crederent in Cruci-
    Dixilque Dominusad Eliatn, Egredere, el sta in B I fixum. Sive aliter factura Dei, id est, imago Dei per
    montecoramDomino.Et eeceDominustransiil, el spi- fidem Christi genlibus restituta, nulli poterit esse
    ritus grandis el forlis, subverlens montes, et conterens dubium. rNainut in Jacobet Esau figura praecesserat,
    petras anleDominum.Quori auiemait ante Domitiuui majoris quondam filii primatus ac benedictio ad jtt-
    spiritum praecessisse grandem, et caetera, ejus ad-, niorem fratrem translata, ita etiam in istis, Azahele
    ventum significat ad corda crcdenlium, quibusdam videlicet et Jebu, divina dispensatione iiuelligimus
    occultis et incffabilibussignis esseprofuiurum; nam geri, utgentium populus, qui fuerat junior, per Aza-
    quod ait, Subvertensmontes, et conterens petras ante helem praepoualur in persona Jehu primogenito, ut
    Pominum, boc est quod Apostolus (II Cor. x) ait, scriptum est, Israeli; et juxta Scripturae testimo-
    Arma mililimnostrm non carnalia, sed spirilalia, ad nium, popttlus qui erat iu capite, propter pra?varica-
    destrnctionemmttnilionum, el omnemallitudinemex- tiones assiriiias, et piaculum quod intulit Domino,
    lollentemte adversus icientiam Dei. Non in spiriltt factus in cauda est; translatoquc ab eodem regno,
    Dominus, et post tpirilum commolio;non in commo- ut Domintis fuerat protestatus, datum est gentiura
    tione Dominus, el post commotionemignis; non in populo Dei voluntatem videlicet exsequenli. Sed qnia
    igneDominus, etposi ignemsibilus aurm tenuis. Spiri- divina? pietalis est omiieshomines snlvos fieri, siculi
    tus ante Dominuin evertit montes, el conterit petras, Esau.licet juniori Irairi subjectum neqiiaquam bene-
    quia pavor qui ex adventu ejus ingruit, et altitudi- dictioneprivavit.ila quoqueel liic Elia? aDeopraedi-
    nem corclisnostri dejicit, etduritiam liquefacit. Sed cilur, Relinquam mihi septem miilia «jtronimquotutn
    spiritui commotionisel ignis, Deum non inesse dicii; genna non sunt curvata ante Baal. Relinquam enim ad
    in sibilo vero tenuis aurae non negat: quia nimirum futurum teinpus pertinere inlelligi voluit, qttod in
    niens cnm in contemplationis sublimitaiu suspendi- *Ci Domini adveutu conslat fuisse expletum, de illis pro
    iur, quidquid perfecte perspicere valet Deus non est. cerlo exsiiiisse inlelligendum, qui ex oinni Israele
    Cum vero subiiliter aliquid conspicit, hoc qtiod de perapostolos Christi lidem susceperunt, et septifor-
    incomprehensibili stibstanlia aeternitalis audit, quasi mi gratia Spirilus sancli sunt. Jebu vero, cujus vo-
    sibilum atirae tenuis percip'u;sed sibilum aurse le- cabiiliiin interpretalur Ipse vel Est, filius videlicet
    nuis percipimus, cum saporem incircumscripta? ve- Namsi, qui intcrpreiattir Attrectans vel Palpans,
    ritatis contemplatione subita subtiliter degustamus. apostolorum spirilaliter proefigurabatpersonarn. Illis
    Tunc ergo verum est quod Deura cognoscimus, eum quippe horum nominum valde congriiit interprelalio.
    plene nos aliquid de illo cognoscere nou posse sen- Beati enim aposioli semper prn certo sunt, qui pro
    limus. Unde bene illic subditiir: Qttod cum audisset Trinitatis confessione et vericlica pra?dicatione Deo
    Elias, operuilvultttm suttm paltio, el egressttsstelitin et universo orbi perpemo viviinl. Joannes qtioqne in
    ostio speluncm.Quid est quod propbeta cum vocein Epistola sua, cum de Verbo vitrc, boc est Dei Filio,
    Domini loquentis jecum audit, in spehuica? sua? qui carneto assumpsit scriberet, ita effatus est,
    ostio stat ct faciem velat, nisi quia dum contempla- Quem nostris oculis vidimus, et auribns nostris audivi-
    tionis gratia vox superna? intelligentiae (it in nieule, tnus, el mantts notlrw iraciaverunl. Quod autem dici-
    lotus homo jam intra speluncam non est, quia aui- lur Eliae,Eliswum fitium Saphat de Abelmaulaunges
    raiimcarnis cura non possidet; seri slal in ostio, proplteiampro te, ita inlelligenrium cst, Elisreus enim
    qutamortalitatis angusiias exire mediiatur. Sed jam inlerpreiaiur Dei meisalus, Saphat autem Judicans,
    quia in ostio spelunca? consistil,et verba Dei in aure Abelinaiila vero Ltictus pariuriens. Dei enim Filius,
    cordis percipit, necesse est ut faciem velet : quia D ; qui est vera firielium salus, cui omnc judicium tra-
    dum per supernain graiiam ad altiora iiitclligentiin didit Paier, in quo judicio impiis et incredulis erit
    ducinmr, quanto sublimius levamur, tanto semper luctus parturiens, gehenna? videlicel cruciatus, quia
    per humilitatem nosmetipsos intellectu nostro pre- in subsiantia? suaesplendore atque virlute non pote-
    mere debemus, ne conemur plus sapere, sed sapere rat ab hominibus contemplari exdeiiate, ut Aposto-
    ad sobrietatem ; ne, dum nimis invisibilia discuii- lus ait, se exinaniens majestalc, in Elisa?i praefign-
    rous, aberrerous, ne in illa natura incorporea, cor- ratioue sevvi dignatus est suscipere formam, qui
    porei luminis aliquid quaeramus; aurem ciiiin in- verus homo ex Virginis utero procrealus, sancioque
    lendere, et faciem operire, est vocem interioris Spiritu est unctus. Quod autem ait historia, Qui ef-
    substautiae audire per menteiu, et taraen ab omnii fugerit gladium Azahel, occidelettmJehtt, et qui effu-
    specie corporea oculos cordis averlere, ne quid sibii geril gladium Jehu, interfieieteum Eliswus, boc modo
    in illa corporale animus lingat, qua? ubique tota et; intelligi potest, gladius enim Azaliel Syri, illorura
    ubique incircumscripia esi. doctrina accipienda est, qui ex gentibus Dominicae
    IX. De rediln FAiwDamascum 1)1Rcg. xix. — Ett incarnationis, et passionis, ac restirreeiionis vales
    Dominus dixit ad Eliam : Vade, revertere in viami inspirati divinitus exstilerunt, ad coufiitandos vide-
    tuam per desertum in Damascttm. Ctimqtteperveneris s licet Judseorumdoctores, qui hoc inysterium populis
    ittttc,Azahelregemsuper Syriam, el Jehu filium Namsii occultabant. Gladius vero Jchu , qui super Israel
    wtges regem sttper Israel; et Eliswttm filtum Sapltal,, unctus est, praodicatio intelligenda est Joannis Do-
    ;ui est de Abelmaula, unges propltetam pro eo, et etitt mini praecursoris qui, Saducaeos et Pbarisaeos ve-
    1119 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIXL 1180
    Dtentes ad>bap*istnu_i suum inerepan», dixisse scri- A A cingulo circnmdalus incedit; discinclus qui cingii-
    btliw : Genmuna viptrarum, quit vobii ottendil fugere lorri nuper deposuit, verbi gralia, yel balneum intra-
    1
    futwtam iram "_tic. in)? Gladius prseierea EHseei, tortis, vel lectum ascensurus, vel alieram tunicam
    kvarigelie» aceipieoda est prredieatio, de qua dixisse forte induturus; ion accinclus, qui nuper lunica
    scribilur : Non veni paeem mittere, sed gladium indutus, necrium se addita zoija? ciiciimpositione
    (Mattk. s) 1quia ftd-les et justos quodammododivi- munivit. Sic ergp et in expediiione castrensi qui
    dil et separat ab infidelibus et injustis, et quia in posilus est, recte accincius noroinatur, id est, armis
    eofdibus credentium eupiditates interimit noxias, indulus, qui piigua confecta victor domum rediit,
    et vitia universa aique peccala. Interea ait Dominus jure discinctiis vocaiur, quia nimirum. deposilis ar^
    ad Eliam : Reliqui mihi tepttm millia virorum qui mis optatae pacis olium, gerit; qui vero iiecdum pu-
    non curvaveruntgenua tmte Baql; et omne 01 quod gnare, neque se ad cenamen parare jam cosperat,
    non adotaveril eumotcmhnt tnannm.Certura est quod merito nori accinctus esse dicitur. Ait ergo rex ls-
    eordis sui oculum per elationis lenebras exstinguit, rael regi Syria? g^orinnti, quasi jam cepisset Sama-
    qm cum recte agil, considerare meliorum merita riam, quani obsidpre corjperat,jVe glorietur accinctut
    negligit. Ac conira magno humilitatis exemplo se- mqueul discinctus; ac si aperte dicat, Noli gloriari
    ntelipsum itluminat, qui aliorum bona subliliter quasi jam victor bellici discriminis, qui adhtic in
    pensat, qnia dum ea qua?ipse fecerit facta foris et ab acie positus, querii victoria sequalur, ignpras. Et
    aliis coiispicit, eum qui de singularitale intus erurn- verum profecto dicebat, nain mox iniio certaniine
    pere nititnr, superbia? tumorem premit. Hinc est Benadab nou victis adversariis triumpbaqs, sed cae-
    qnod voce Domiui ad Eliam soluin so aestimantem tg so suo exenitu fugiens, domum rediii. Benadab
    dicitur, Reliqui mihi septem millia virorum qui non regem Syria? typum habnisse diaboli, qui princeps
    curvatteruntgenua ante Baat: ut dum non solura se est biijus muodi, non dubium est, qui cnm triginta
    reroansisse cognosceret, elationis gloria, quae ei de et duobus regibus, hoc est, omnibusyilii? suis ad-
    singularilaie surgebat, incliuaret. Prophela namque versus humanum gentis pugnare non desistit. Achab
    erat, et saepe mysleria superna cognoverat. Qui ergo vero, qsi interpretatur Frater patris, hoc in loco
    difficile fuit agrioscere, in hoc mundo fideliter Dei personam gestavif Jodaeorum, cum quibus diabolus
    famulos ei alios remansisse?Sed hinc solerter tn- prius Conflictumhabuit.
    tuendum est, oculnm elatio quam nequiter claudat, XI. De visionc Mkhww. III Reg. xxn. — Inlcrea
    quia qui humilis occulta Dei noverat, elalus et aper- sequitur Scripiura de visione Michaea?prophetae, uid
    ta nesciebat. ait ad Acbab : Vidi Dominumscdentem super solwn
    X. Etias ad se vocatEtiswum.III Rcg. xix. — Post situm, et exercitumcwli g dextris el a sinistris ejus, et
    baec inquit, reperil Elias Etismum filium Sgphat dictum est: Quis decipkt Achab, el ascendat elcadat
    arantem in duodecimjugis boum, et ipse in duodecim in liamoih Galaad ">Et dixil unus verba hti}u$temodi,
    arantibtts ttmts erat;cumque venissel, misit pallium ei alius aliter. Et egressus unus dixit, Ego deeipiam
    suiiin super eum, qui, retictis stalim bobus,cucurrii ad Athab, Et diclum eslei: In quo decipies?Qttirespon-
    Etiam, el ait, Oscuter, oro le, patrem meumpi watrem dit, dicens : Egrediar, el ero mendax spiriius in ore
    riteam,et sic sequar te. Cui dixit Elias : Revettete : omniumprophelarum ejus. Quid per solium Doroini
    quod enim meuinerqt, feci libi, Reversus itaque Eli- nisi angelicaspotestates accipimus, quarum alis pra;-
    smus, tulit par boum et mqctavit illos, et in aratro sidens inferius ciincla disponil? Ecquid exercitus
    bottm eoxit carnes eorum, deditque poputo ad com- C < cceli, nisi minisirantiiim ringelorum muliittldo de-
    edendum.Duodecitn jtiga boumviginti quatuor vete- scribitur? Quid est, ergo qupd exercifus coelia dex-
    ris Testamentl figuraTiteraccipieridi surit libri; dtio- tfisetasinisiris ejqs stare perhibetur? beuseriim.qui
    deciin aratoreS, rJuodecimsuntintelligendi apostpli; est intra omnia, ut etianj sitextra omnia, et qui in-
    sed in omnibus illis Doniinus exisiere digiiatus esf eircijmscriplus est, verilas illa, aeterna heatitudo,
    opera(or, qtii dixit : Sine me nihil poleslis facere: qtia?dextera ejus dicitur, sinistram non liabet, quia
    (Joan. xv), Osculum pairis, reconciliationis. digno- iiihil est qqod dispiiceat, quia sjmul omoia contue-
    scitur sigrium. In duobus eriim bobus lex accipienda iur, simul cuncta aspicit, ea autein in q libus cl bo-
    est et pfopjietia, quarum umbras et imagiqes Do-r nus spiriius vivit el roalus, exercitum cceli a dextris
    minus nbster per incarnatipnis suae ac passionis my- et a sinisiris habefe describitur: ut per dexteram
    stefiBra occidit in liltera, ei in crncis sua?coxit ara.r intelligamtis apgcjos electos, per sinistranr yero
    tro, necnon ad comedendunj fidelilras praebuii, ut1 spiritus reprobos;! non enini ministrant Deo solum-
    Jam non vivant secundum liiieram., sed secundurai mpdp boni, qui adjiivant, sed etiam mali qui pro-
    spirilura. bant; non soltim qui a culpa redeuntes sublevant,
    Post heecrefert Scriplura quod Benadabrpx Siyria) s sed etiam qui redire nolentes gravani. Nec movere
    obsidens et impugnare ijjcipieps, !5am.ariam, ait: dehet quod cxcrcilus coelieliara repulsi angeli vo-
    Hme faciant mihi cfii, et hwc qddqnt, tisvffeterit pul- cantur, quia et ipsj quaniyis ab aelheieo ccelo expulsi
    vit Samarice pugiUis omnis popuit qui sequitur me. sint, arihuc tamen iii aereo coelo deroorantur; aquas
    Hunc habet isensum; Samaria, juxta morem civita-- epim in aere suspendi novinius, aves cceli noraioa-
    jmn, haliehat terram iijterius prope muros penes rv mus, et de eisdem spiritaUbus Paulus dicit, Confra
    ipsis inuris aequalem, ut yidelicet eos sine subsidiis> spiritatia nequitiw in cmleslibus(Ephes, yj). Quorum
    terrae adjacemis erectos creber, insislente manui caput cnunlians ait : Secuudum principempotesialis
    liosiili, <4pjice.retictus arie'is; pisirinsecuSi atuemi ueris hujus. Ad dexterain ergo et sinistr^iji exercilus
    muforum alliltido longe superficiem lerrae transcen- slat, quia volunlas clectorum spirituuoi divinaepie-
    derat, maxime cum iii moniis yertiee, ui Scripturai taiti concordat, et reproboruiii sensus raalilia? ser-
    referf, fuer|t urhseadero. Ai'efg« tex supprbus obs.es- viens, judicto distrjciionis ejus obteraperat. Unde et
    sam terrens ciyilatem, quod lantam bajbfretexercinis3 mox spiritus in medio prosiliisse describitur, per
    multjtudinem, ut etiani sj quisque milituro ejus sp- quern Achab rex exigentibus suis meritU dccipere-
    lummodo lapidem, vel cespitem, vel fjtipitem adI lur; neque euim fas est credere bonum sjiiriiura fal-.
    ccJlSirrifindumconlra urbeni aggereip apporiaret,, laciaedeservire voluisse, uf diceret, Egxediqr et exo\
    tanj sublimis ex eo posset agger exsurgere, qui su- mendax spiriius in ore omniumprophetarum ejus; sed
    perficieji civilatis ipsius qua? erat intrii mViros,esse3 quia Acbab rex peccatis prcccedejnibusdignu§ erat,
    vjderetur aequaUs,ita pl e? sequo pugpanles contra a ut trjli debnissel deceptione damnari, quatenus qui
    ciyita,iem, tela VCl faces millere^ pqssenit, CuJMSte- saepe vplens ceciderat in culpa, quandoque nolens
    lneritatem arrogantiaemodesto sermone copipesceiis s caperetur ad poenafn, occulta justiiia, licen.iiamali-
    rex Israel ait, Diciteei, Nt gloriew accinctm, wque e gtiis spirilibus daltir, ut quos volentes in peccati h-
    u{ikcinclut. AliucJesi aiilem spcincius, ajiud discin- i- queo siraiigiilaiit, in peccati posuam eljam uplcntcs
    clus, aliud nou accinctus; accinctus uairique est,quii traliant. Scd auo niodo Deus lixc agat ubiquc prac-
    11.11 COMMENTARH1N LIBROS REGUM. LIB. IV. 1182
    < tens, et ubiqne totus, ac semper praesens, et qno A ctionis senieniia cura maledicentis innocentia per-
    modo.ejus simplicem et incommulabilem aetcrnani- manet, cum cum qui maledicitur usque ad inieritum
    que vefitatem eonsulanl sancti angeli, omnesque ab malediclio absorbet. Itaque ex utriusque fine partis
    eodem creali sublimes et roundissimi spirilus, atque colligiiur quia ab uno et rntimo judice in reo, sen-
    id quod in eo serapilerne justum vident, pro con- tentia sumpta jaculalur; qudd enim abstraliendus
    gruentia. rerum inferendarum temporaliter per- Elias atque elevandus ad eoelumjusserit Elisaeout
    agaut: quo modo eliara lapsi spiritus qui in veritate f esideret in Bethel, aut Hiericho sive Jordane, et
    non steterunt, propter lminunditiani et irifirmitateiii ille semper juraverit per Dominum quod non relin-
    concupisceiitiarum et poenarum suarum non valen- queret eum, hoc figurasse videtur quod aposloloruin
    tes pfaesenlemintrinsecus contueri et consulere ve- in se habuerit figuram, qui ab ipsa revelaiione fidei,
    rifatem, signa forinsecus per creaturam exspectent, hoc eniin interprelatur Galgala, Christo pomino in-
    eisque moveanlur, sivead faciendum aliquid, sive 3d dividne adha?rentes, usque in dieni ascensionis ejus
    non faciendura; quove modo cogantur aelerna lege in coelum, ab ejus comitatu non recesserunl.
    qua univcrsitas regitur, vincli atque constricti, vel Cumque transisset Jordanem, dixit Eiias ad Eli-
    sinente Deo operari, vel cedere jubenti; et comple- swum, Postula quid visut faciam tibi, antequam lol-
    cli arduuin, ei explicare longissiuiuiu est. lar a le. Dixitque Eliswtts, Obsecro ul fiat spiritus
    XII. De morte Aphab.III Reg. xxn. — Post mor- luus duplex in me. Secundum Iiistoria? fidem duplex
    tera Acbab regnare ccepitOchozias filius ejus pro eo; spiritus Elise Elisa?o[collatus est, quia multo plures
    de quo refert Scriptura quod ceeidit per cancellos viriutes Elisaeus quam Elias operaius esl; tropolo-
    cmnacuii sui, quod Iwbebat in Samaria; el wgrotgvitj, gice vero duplex spiritns Elia? Elisaeo attributus est,
    Ochozias rex Samaria?, qtii se a domo David separa- quia post ascensionem Domini per advenlum Spiri-
    vit, ct per cancellos decidit, boc signjficarc videiur liis sancti duplex intelligeniia? donum, hocest, novi
    quia bserelici sive schismatici, etsi aliquam boijae ac veteris TestameniiapnsioJis esi collatum.
    aciionis arcem censcendere videntur, quia tamen XIY. De rapiu Etiw. IV Reg. u. — Cumque p~r-
    compagem Ecclesia? unjtatis non habent, quasi pa- gerenl el incedentessermocinarenlur,eccectirvusigneus
    lentibus ct non solidis lalerum praosidiis seuiper ad elequi ignei dimserunt utrumque, efastendit Elias per
    viiioruni infirraa relabuntur, dum divino desiituti turbinem in cmtum. Eliswus autem videbat ei clamq-
    auxilio suaepertinacia? fastu inlereunt. b.at: Paler mi, paler mi, currus Israel et aurigq ejns.
    XIII. De miliiibus combuslis. IV Reg. i. — Deinde El non vidit eum amplius. Currus Israel, ho,c est,
    retert eadem Scriplura quod idem Ocbozias miserit mente videntium Deura, non incpngrue Pominus
    duos principes quinquagenarios ad Eliaro, quem quia Jesus Cliristus accipiiur, qui electos suos palienter
    procaciler honiinem Dei voeaverunt, illo orante, cce- lolerando veltit in ctirru portai, alque per praedica-
    lesli igne consiiinpli sunl; terlius autcm missus sal- tionem el disciplinam suam sicut auriga agitat, Mo-
    valus est, Figtiraliter aulem quinquagenarius nnme- raliter autem quid cst quod Elias currus el auriga
    rus confessio poanitentia?est, per quod declaratur dicitur, nisi uguia auriga agitat, et currus poriat?
    remissio peccatorum. Juda?ienim nolentes Christum Doctor ergo qui inores populi et per paiienliam sus-
    Deum esse verum, IIPCpiincipem indulgentia? largi- tinet et saeri eloquii verbis decet, et auriga dicitur
    lorem, diciint ei, Quinquaginta annos nondum habes, et ciipius : currus, qnia tolerando portat; auriga.,
    et Abrithamvidisli (Joan. vni)? Hi tales futuro divini . quia po|iulos bonis admonitionibus exercet. Quid
    ignis incendio exstiBguuiitur. Tertius autem quin- C est aiiteiii quod EJias ad ccelum raptus esse dicimr?
    quagenarius, quia conversus ad iidem Trinitaiis, de- Nuroquidnau) eum adliuc in bae carne corruptibili
    monslrat po?niienii;e sacramenia, idcirco ad indnl- posilum, ad illius summa? quietis requvcm ante ro-
    gentiam meroit pervenire. Sciendum est quod Seri^ surrectionem aseensioneraqne Domini credimus esse
    piura saera ciuobus modis maledictum memoral, pcrdnctum ? Sed alind est ccaltimaefura, et aliud
    alind videlicel quod approbat, aliud quod damnat; aetbereum. Ccelumquippe aereum terrae «?siproxi-
    aliier enim maledictura proferior jiidicro justitiae, mum, unde et aves cceli dicimtts, qnia eas volitare
    aliter livore vindictae.Maledictum quippe judicio ju- in aere videraus. In ceelum quippe aereum Klias
    siiiiae ipso primo bomine peceante prolatum est, sublevattis est, ul in secreta quadam terrac regione
    eom auriivit: Slaledkta lerra in opere ttto (Gen. n). repenie duceretur, ubi io magna jam cafnis ac spi-
    MaledieiTimjustitia? jndicio profertur, cum dicitur ritus quiete viveret, quoustwe ad finem muudi redeat
    ad Abrahara, Maledicam matedicenlibus tibi (Geh. et moiiis debitum solvat. Siiblevatus namque Elias
    xn). Rorsum quia maledictum non .judiciojustitiae, ascensionem Doniini designavit: ille enim mortem
    sed livore vindictae promitiir, voee Pauli prsedican- distulit, non evasit; Rederaplor autem noster, qtiia
    tis admonemur, qui ait, Benedieile, el nolite maletti- pon distulit superavit, eamqiie resurgcndo consum-
    cere (Rom. xn); et rursnm idem : Neque matedid psit, et resurreclionis sua? gloriam ascendendo de-
    regnttm Dei possidebu.nl(I Cor. vi). Deus ergo male- claravit. Notandum quoqtie est quod Elias in currii
    dicere dicitur, et tamen maledicere hominem prohi- legitur ascendisse, ut videlicet aperte monstraretur
    bei; qnia quod homo agit malitia vindieta?, Deus quia purus bomo adjutorio egebat alieno. Per ange-
    non facit, nisi examine et virtute justitiae; nam ef j) los iiamqtieilla facta et osiensa sunt adjumenta, quia
    sancti viri cUmmaledictionis sententiam proferunt, nec ad ccelum quidem aereitm per se asccndere po-
    non ad hanc ex voto uliionis, sed ex jusiiiiae exa- lerat, quem natura? sua? infirmilas gravabat. Re-
    roine erumpunt; intus enim subiile Dei judiciura deroptor aiitem noster non curru, non angelis suhle-
    aspiciuni ei mala foris exsurgenlia, quia inaledicto vatus legitur, quia is qui feceral omnia, nimirura
    debeaut ferire cognoscunt, et eo in maledicto non super omnia, sua viriute ferebaiur, illo etenira re-
    peccant, quod ab inlerno judicio non discordant. vertebalur ubi erat, et inde redibat ubi remancbat,
    Hine est quod Pelrus in offerentem sibi pecunias quia per humauitatem ascenderat in ccelurn, per di-
    Simoflem sentenliam raaledictionis intorsit, dieens, vinilatem suain et lerram pariter conliiiebat et cce-
    Pecunia tua tecum sit in perditionetn (Act. vni); qul lum; neque enim arbilrandum est Kliam vel sic
    enim iion ait, Esi, sed Sil, non indicativo, sed opta- essc sicut erunt sancii, quando, peraclo operis die,
    tivo modo se haee dixisse significavit. Hjnc Elias denarinm pariter accepturi sunt; vcl sicquemadmo-
    duobus quinquagenariis ad se veriienlibus dixit: Si dum sunt horoiiies, qui ex ista vita nondum emigra-
    homo Dei sum, descendat ignis de cmlo, et consumat verunt, de qua ille lamen non morte, sed transla-
    vos; quorum utique senteniia quanta veritatis ra- tione raigravit. Jam ilaque aliquid raelius habet,
    lioneconvaluii, lerminus causrjemonstravit; nam et quam in hac vita posset, quamvis nondum habet
    Simon aelerna perditione interilt, et duos quinqua- quod ex hac vita recte gesta in (ine habiturus est;
    genarios desuper flamraa veniens consurnpsit. Vir- pro nobis enim meliora providerunt, rie sine nobis
    tus ergo subsequens testificalur qua mente raaledi- perfecii perficerenlur. Aul si quisquam putat boc
    «83 AD OPERA S. EUCHERII APPENDIX. «84
    Eliaro mereri non poluisse, si duxisset uxorem fi- A Ecclesia intelligefida csl, ad quam, spreto Israele,
    liosque procreasset : credilur enim non habuisse , suum Domimis transtulit regnum.
    quia hoc Scriptura non dixit, quamvis et de caeli- XVII. De fiitis v\duwa servitute vindicatis.IV Reg.
    batu ejus nihil dixerit : quid de Enoch respondebit, iv. — Mulier quwtfam, inquit, de uxoribui propheta-
    qui filiis genitis Deo placens non mortuus, sed irans- rum venit ad Elitwum, et ait: Servtts luus vir meui
    latus est?Cur ergo et Adam et Eva, si juste viven- mortuus est, et tu nosli quia liment erat Deum; et ecce
    tes caste filios procreassent, nonne eis possenl trans- nunc veniens credifor duos filios meos vuli tollere in
    latione non morte succedentibus cedere? nara si servitutemsibi. Cui dixil Eliswus: Quid habesin domo
    Enoch et Elias in Adam mortiii, morlisque propagi- ttta? indica mihi. \At iila, Modicum, inquit, olei quo
    liem in came gestantes, quod debitum ut solvant, ungar. Ad qttam Elismus, Vade, ait, et pete libi vasa
    creduntur etiam rediiuri ad hanc viiam, et quod non panca, et ingtessa cubkttltim, tolle de ipso oleo,
    tamdiu dilatum est morituri, nunc tamen in alia et mitte in vasis; tu infunde, et filii tui offerantvasa;
    Vita sunt, ubi ante resurrectionem carnis antequam cumque impleta ftterint, vende elredde credilori luo;
    iinimale corpus in spiritale muietur, nec morbo nec tu. autem et filii luivivite de reliquo. Quwabitt, el [e-
    senectnte deficiunt, quanto juslius ac probabilius, cit sicut ei vir Dei prmceperat.Mulierhaecvidua an-
    prirais hominibus, illis praestaretur, sine ullo suo liquam sanctorum pairum, qui sub lege fuerunt, si-
    parentumve peccato viveniibus, ut in meliorem ali- gnificavit Ecclesiam, quae in adventu Salvatoris a
    quem statttm filiis genitis cederent, unde saeculo legali praeceptoqupsi a legitimo \iro destitiita, cuin
    (inito cuni.omni prosperilale sanctorum in evange- duobus superstitibus filiis, id est, gemino populo de-
    licam formam, non per carnis rnortem, sed per Dei D _ relicta est. Creditur hujus Ecclesia?diabolus inielli-
    virtutem multo felicius mutarentur! gendus est, qui liumanum genus ante adventnm
    Apprehendilquevestimenlasua, et scidit illa in duas Salvatoris per originale delictum et quotidiana pec-
    parles, el levavitEliswus patlium Eliw quod ceciderat cata obnoxium lenebaf. QuaeEcclesia parum olei in
    <?»'.Elisaeiisenim Domini ac Redemptoris nosiri fi- vasculo tenebai, quia gratiam evangelica? praedica-
    guram gestavit, vestimenta vero illius veteris Te- tionis inira Iitteram legis et prophetiara veteris Te-
    stamemi accipiendae sunf Scripturae, quaetunc scis- siameiiti non revelatam apud se continebat. Post-
    sse, hoc est, revelata? hominibus sunt, quando per quam vero ad cognitionem veri Elisaei, hoc est, Sal-
    passionem et resurrectionem sive ascensionem ipsius vatoris iiosiri pervenire promeruit, ejns consultu a
    in ccelo expletae sunt. Pallium vcro Elia?ab Elisaeo vicinis suis, plnrinia vasa vacua peiiii, quia per Apo-
    colleclum, virtus accipienda est Verbi, quam ad glo- stolorum prrcdicationem multiludinem credentium
    rificandam carnera suam raundo reliquit. ex diversis gentibusinira domum (idei ad se coliegit.
    XV. Ab Eliswosanalmaquw. IV Reg. n. —Habi- De oleo quoque, qiiod apud se habebal, in caetera
    tante aulera Elisaeo in Hiericho, venerunt ad eum vascula iransfuditi quia gratiam spiritalem per ora
    viri civitatis, et dixerunt ei: Ecce habilalio civilatis praedicatoruiii in (itinctis gentibus mutavit; de quo
    hujus valde optima est, ut ipse tu, dontine, perspicis; oleo, id esi, divino, filios suos redemit, quia per do-
    sed aquw pessimmsunt, et lerra sterilis. At ille ait, Af- rium Spiritus sancli atque cbaritatis unctionem a
    ferte mihi vas novum, et miltite in eo sai. Qtti cum at- perpetua servitute'peccati semetipsam cum cunctis
    ittlissent, egressus ad [ontem aquarum,'misit in eum fidelibus liberavit.
    sal, et ait, Hwc dicit Dominus : Sanavi aquas has, et XVIII. De ItostibusEliswi.IV Reg. iv. — Faclum
    non eritin eis ultramors neque sterititas. Sanalw ergo C esl autem ut Eliswus transiret, et erat ibi mulier ma-
    sunt aqtiw usque ad diem Itanc juxla verbum Eliswi gna quwtenuit eum, ut comederelpanem.Cumque[re-
    quod locutus est. Civitas lliericho mnndi bujus pra?- quenler inde transirel, divertebat ad eam, ut comede-
    signabat figuram, cujus habitotio secundum Condi- ret panem. Qum dixit ad vintm suwn, Animadverto
    toris creationem non siropliciler lanium, sed valde quod vir Dei sanctus est isle, qui transil per not (re-
    ab omnihus, ut cernilur, optima esl, Aqtirevero il- quenler. Faciamut ergo ei cmnaculum parvum, el po-
    lius pessimae, docirina aecipienda est philosopho- namusin eo leetum, el mensam, el seltam, et candela-
    rum et poetartim, videlicet hominum mentes ad dae- brum, ut cum venerit ad nos, maneat ibi, etc. Mnlier
    monum cultiim et libidinem atque luxnriam provo- ista Sunamitis typum Ecclesia? retentabat, qure
    eans. Tcrra vero sierilis omne indicat hominum priusqtiam verum Elisreum, hoc esi, Salvalorem no-
    genus, qui, relicto Creatore Deo, obscuralis sensi- stnim per fidem stisciperet, sterilis fuit; postquam
    bus, deserviebaut omnihus creaiuris. Quem enira in vero euindem Dominum in hospitio cordis sui sus-
    hoc facto mir.iculo, nisi DomiiiumJesum Christum cipere promeruit,! populum fidelem quasi unicum
    praefiguravil, qui postquam Verbum caro factum est filium genuit. In co?.naculoaliitudofidei,inlectulovero
    (Joan. i), atque per minisiriim in Jordane fluvioba- quies spiritalis aique contemplationis oiium praefigir-
    piizari dignalus est, aquas Hiericho steriles, bnc esi, ratur. ln mensa autera unitas fideiei concordia prae-
    liujus mundi coiivertn in lavacri fecunditatem, ut dicationis innuitur; in sella vero docendi potestas;
    quidquid ex eis regeneratum fuisset, vilalem accipe- in candelabro illuminatio fidei, sive claritas virtu-
    ret spirilum. In sale quippe sapieniia, in vase vero tum exprimitur.
    rurii caro DominiinTelligitur. j) XIX. De puero restuscitato. IV Reg. IV. — Post
    XVI. De pueris ab eo malediciis. IV Reg. u. — haec refert Scriptura de filiofSiinamilis, quem puer
    Ascendit, inquit, in Beihel. Cvmqtie ascenderel per Elisaei raissus cum baculo non resuscitai, per se-
    viam, pueri parvi egressisitnt de civitate, illudebantque metipsum vero veniens, seque super mortuum ster-
    ei dkenies : Ascende, cntve, ascende calve! Quibus nens, atque ad ejus membra se colligens, huc illuc-
    maledicens in nomine Domitti, contintto egressi sunt qne deainbulans, et in ore raoriui septies aspirans
    duo ursi de saltw, el laceraverunl ex eis quadragittla hunc ad redivivam lucein protinus per raysterium
    duos ptteros; et abiit ex inde in montemCarmeli. Eli- compassionis animavit : quia videlicet auclor hu-
    sreus, qui intcrpretatur Dei salus, personam Salva- mani generis Deus quasi morluum puerum doluit,
    loris gestasse non dubium est; qui Salvator ascen- cum exstinctos nos iniquitaiis aculeo miseratus as-
    deus iu Beihel, hoc est, ad domuni Dei ccelestem, a pexit. Et quia per Moysen terrorem legis protulit,
    Judaeis quasi a pueris insipienlibus snbsannatus est, qttasi per puerum yirgam misit : per legero quippe
    clamamibus iisdem Jndneis, Asccnde, crdve, ascende, virgain Dominus tetiuerat cum dicebat, Si quis haec
    calve! Crucifige, crttcifige (Joun. xix)! in Calvariae vel illa feceril, mprle moriatur. A peccati igitur
    loco : ob cujiis piaculi facinus plebs Judaeorum, de- morte limor nos suscitare non valuit, sed ad staium
    cursis quadraginta duobus annis, post resurrectio- vila? aspirata mansueludinis gratia erexit. Sed puer
    nem Salvatoris et ascensionem in ccelos, a principi- cum baculo mortuum suscitare non voluit, quia,
    bus Romanorum, Vespasiano videlicet et Tito, quasi Paulo attestante, niiii( ad perfectumadduxillex(Heb.
    a duobu? ursis consumpla esi. Monsvero Cai-melus yn). Ipse autem pef seraetipsura veniens, etsuper
    -1S5 COMMENTARIIJN LIBROS REGUM. LiiB. sV. 118.
    cadaver se hurailiter sternens, ad adaequanda mor- A sunt, recipere sanitatem omnino non possunt. Unde
    tui membra se collegit, quia cum in forma Dei nisi ari exemplum Naaman, humanum genus consi-
    essel, non rapinam arbitratus est essese mqualemDeo, lium Elisaei audisset, id est, per Christi gratiam do-
    sed semetipsumexinanivit, formam servi accipiens, in nitiii baptismatis humiliter excepisset, ab originali
    similitudinemhominum factus , et habilu invenlus ut et aciuali lepra liberari non potuisset. Sive aliter
    hontti (Phil. n). Huc illucque deambulabat, quia et (lumina Damasci, uiiorum aquas Naaman Syrus me-
    Judam juxta et longe posilas gentes vocat. Stiper liores aquis Joidanis esse opinabatur, hujus mundi
    morluum septies inspirat, quia per apertionero di- sapiemiam signilicant, qttam populus geutium prius-
    vini numinis gratia sepliformis Spiritus in peccati quam fidera Christi perciperet, pro magno babens,
    roorie jacentibus aspirat; moxque vivens agitatur, evangelica praeceptanegligens, contemnebal. Lavare
    quia is quem terroris virga suscitare non poluit, per sepiies, dixit, propier sepiiformem gratiam Spiritus
    arooris spiritum puer ad vitam rediit. sancii, qua? in Chrislo Domino requievit. Denique
    XX. De Naaman a lepra mundato. IV Reg. v. — quando in co fluvio Dominus baptizalus est, Spiritus
    Jam nunc historia Naaraan Syri prosequenda est. sancius in coluiiiba? specie super eum venit. Cum
    Superius ostendimus Elisaeum lypum habuisse Do- ergo in figura baptismi Naaman in fluvium descen-
    mini Salvatoris. Naaman vero princeps militim Syritv, disset, Facta esl, inquit Scriptura, caro ejus tamquam
    qui leprosus fuerat, et suggerenle ancilla ab beatnm pueri parvuli (IV Reg. v). Hanc similitudinem in po-
    Elisaeumsanandus advenit, populum gentium figura- pulo Christiano compleri videmus, quia omnes qui
    vil. Puella vero parvula, quae de terra Israel ab As- baptizaniur, sive senex sit, sive juvenis , omnes ta-
    syriis capta, el in Syriam ducta, uxori Naaman ser- B - men iiifantes appellantur, quia per Adam et Evam
    vitium exhibebat, et domina?sua?suggesserat quod si veleres nascuntur, per Cbristum el Ecclesiam novi
    ad beatum Elisaeumsuus dominus pergeret, sanita- regenerantur. Prima generatio perducit ad mortein,
    tem consequeretur, legis accipienda est fama : idcirco secunda generatio perducit ad vitam. Prima genera-
    videlicet parvula nuncupala est, quia, ut Apostolus tio filia? ir:e, secunda generaiio vasa misericordiae,
    ait (He.br.vn), nullum ad perfectum perducere va- sicut Apostolus dicit : In Adamomnes moriuntur, in
    luii: omnis eniin perfectio in Domino Jesu Christo Chrislo omnes vivificabuntur (I Cor. xv). Quo modo
    est: faroa quippe eorum qua? in lege de castitate et Naaman senex septies lavando factus esl velut puer,
    sobrietaie, paiienlia, justitia, hospitalitale, pictate sic populus genlium cum esset peccatis veteribus se-
    cseterisqtievirtulibus habebaniur, ad universas per- nex, et muliis iniquitatum maculis velut lepra per-
    venerat nationes : quia licet in tempore illo in sola fusus, per gratiam baptismi ita renovatur, ut in eo
    Judaea prophetia floruerii, lieri lamen non poterat, nec originalis nec actualis peccati lepra remaneat;
    nisi ut etiam ad illas vicinas gentes beata ejus notitia etqui lueralcriminura ponderibus curvus, ad exem-
    perveniret; et quamquam eamdera cuslodire cou- plura Naaraan salutari lavacro renovatur, ut parvu-
    lenderent, taraen velut captiva eisdem serviebai , lus, et prima stola induitiir. De qua Apostolus ait:
    quia idololatriaecultui deditaeerant. AudivitNaaman Quicumquein Christo baptizati estis, Christum indui-
    puellam, et venit ad Elisaeumsanandns a lepra; et stis. ltt emuiiriatioiie Naaman Syri, decima virlus
    populus gentium audivit farnam legis prophetia?, et ponitur Llisoei.Denarius euim numerus consumraa-
    venit ad Christum ab omnium peccatorum lepra sa- lioiieoi sive perleclionem demouslrat, quia in fine
    nandus. Quid tamen dixit beatus Elisaeus per nun- mundi Douiiinis legitur advenisse, in quo universis
    tium ad Naaman, videamus. Ait enim ei, Vade, in- C lepra iiilidelitatis aspersis cognoscitur salus ailri-
    quit, lauare septies in Jordane. Quod cum audisset btita. Quod vero posteaquam inuiidatus est Naaman
    Naaman, tantum ut lavaretur septies in Jordane, nnraera obtulit beato Elisaeo, et ille accipere noluit
    indignatus est, et volebat renuere; sed ab ainicis Cbristi in hoc gratia figuralur, qua? ideo gratia dicta
    suis consilio accepto, acquievit ut lavaretur, et pur- est quia gratis datur; sic enira ipse Dorainus in
    gatus est. Hoc significavit quia populus gentium, Evangelio discipulis dixit :
    antequam Christus crucifigeretur, ipso per se Cbristo Infirmoscurate, morluossuscitate, dwmone sejicite :
    loquente non crediderutit, sed postea docentibus gratis accepistis.gratis date(Malth. x). Dixitqueinter-
    apostolis ad sacramentum baptismi fideliter venit. ea Naaman ad Eliswum : Obsecro,concedemihi servo
    Elisaeusnamquein praefigurationefulurorumNaaman luo, ut tollatn onus duorum burdonumde terra : non
    Syrum videre noluit, et tamen minime despexii; sic enim faciet ultra servus hotocauslumaut victimas diis
    nimirum DominusJesus Christus populum gentium, alienis, nisi Dominosoti. Onus lerra? duoriim burdo-
    qui cum carnalibus oculis minime vidit, exterum a num, incarnatioiiis Christi praetendebat sacramen-
    sua salute non fecit. Dixil ergo Elisaeus ad Naarnan tum, cujus myslerium qterque populus ex circumci-
    ul lavaretur septies in Jordane. Notandum quod Eli- sione videlicet et praeputio ob spem oeterna? beatitu-
    saeusmittii Naaman ad Jordanem fluvium; ita Chri- dinis portare non renuit. Posthacc refert eadem
    stus populum gentium missurus erat ad baplismum. Scriptura quod iuterrogaverit ElisacusJezi puerum
    Quod autem Elisaeus non per se ipsum Naaman aut suurn :
    teiigit aui baptizavit, hoc significatum est, quod Vnde venis, Jezi? Qui respondit, Non ivit servut
    Christus non per se ipsum venii ad populum gen- j. tuus quoquam. Et ille aii, Nonne cor meum in prm-
    tium, sed per apostolos suos, quia illis dixit: Ite et senti erat, quando reversus est homo de curru suo in
    baplizate omnes gentes in nomine Patris, et Filii, et occursum luum? Nunc igilur accepisli argentum, et
    Spiritus tancti (Malth. xxvm). El hoc attendendum accepisti vesles, ul emas olivetaet vineta, et oves el
    est, quia Naaman, qui populum genlium figurabat, in boves, et servoset ancitlas. Sed et lepra Naaman ad-
    Blo Duviosaniiatem receperit, quera postea Cbristus hwrebil tibi 'el semini tuo, usque in sempiternum. Sic
    suo baptismate consecravit. Audiens vero Naaman enim propheia Elisaeus puerum suum Jezi absens
    ut lavaretursepties inJordane.indignaius est dicens: corpore vidit accipientem munera, quae dedit illi
    Numquid non meliota sunl fltiminaregionis mew, flu- Naaman Syrus, quem propheta memoratus a leprae
    mina DamasciAbana, et Pharphar, ut in ipsis laver deformitate mundaverat, quod servusnequam, Do-
    et munder? Haecillo dicente , consilium dederunt mino suo non vidente, latenler se fecisse puiaverat,
    servi sui ut acquiesceret prophetae consilio. Quid quanlo magis in illo corpore spirilali videbunt sancti
    aulem hoc signilicet, intueudura est. Sanctus Elisaeus omnia, non solum si oculos claudant, verum etiara
    sicut dixiraus, typum habebat Domini Salvatoris, et unde sunt corpore absentes? Tunc enim eril perfe-
    Naaman figurabat populura geniium. Qtiod vero de ctura illuri de quo loquens Apostolus ait : Ex parle ,
    suis fiuroinibussanitatera se recepturum esse crede- inquit, scimus, et ex parte prophetamus; cum aulem
    bat, hoc indicabat quod genus bumanum de libero veneril quod perfeclum est, evucuabitur quod ex parle
    arbitrio et depropriis meriiis praestimebat. Sed pro- est (Hebr. xm). Deinde ut quo modo ppsset aliqua
    pria merita sine gratia Christi libertalem babere pos- similiiudine oslendere quaniura ab illa qu„ fulura.
    J18? AD OPERA S. EUCHERII APPENDlX. .188
    est disiet liaec vila, non qualiumcumque hominum, A gentes transiit, tuhc in miseris Judaeis peccati lepra
    irerrim eiiam qui praecipua hic sanctifate _unt prae- permansit. I
    diti *.Cum essem, inqnit, parmdus, quasi parvuius XXI. Deferro natattte. IV Reg. sa.:«—Posthnecre-
    tapiebtmi, quasi pawutus loquebar, quati parvulut fert Scriptura quod, eunte beato Elisaco tw (iliis
    cofjitabam; cum autem factus sum vir, evacuavi quw prophefarum >adJordaiiem iuvium, dum sibi ligna
    parvitli ercmt; videmutnunc per speculum«xin mnigmate, conciderent, >oecideritsecuris io aquam, et ille >de
    tunc auiem facie ad faciem; nunc scie parte, lune cujus nianu corruit clarnaverit ad beatum Clisaeum:
    auiemcogooscamsicut etcoftwtns mm(Hebr. xin). Si Heu!'heui et hoeipsummatm sKceperam.Posibaecin
    erge in hac vila, Tibi hominum mirabilium prophetia loco ubi secufis illa ceciderat, beatus filisseus <misk
    ka comparawda est illi vita?, quasi parvuli ad juve- tignum, el tmtavitferrum. Dominus Jesns Christus,
    nem.wdit tamen -lisaiws accipieiitem maiiefa ser- cujus figuram eiisaeus gestavit, cum perprsesentiam
    vifm^siwm.iibiipseiron erat. icane cum venerit quod eorporis sui Judaeprum impietatem laroqaam infru-
    penfecium«est,tfec jam corpus corruptibile aggrava- ctuosam arborem feucciderevellet, qnia de Mo Joan-
    brt animam, sed >incorruplibilenihil "impediet, illis nes ait: Ecce setufis <adradicem arborum -posha est
    sancti ad ea, qua? videnda sunt, ocnlis cprpOreis, (Mqith. ifi): iriiervenTente passione eorpus npsum
    quibus Elisseus afesens ad servum "suumvidendurfl vekt maiiubrium deseruit, et in inferni prefiinda de-
    riori indig-H, indigebunt? Namque? secundum inter- scendit, quod in sepullura depositnm, ad 'vitawi(am-
    pretes septuagiiJia,ista sunt ad Jezi verba propbeta?: quam ab manubrium stiuin spiritu fedeiimle, *ur-
    Nottne tor rrieumerqt 'tecum, qmndti tonversusestvir rexit. Sive aliier ,j JEiisaeumtypum iiabuisse Domirii
    de cttrrtt in pbviam tibi, el accepisti 'pecuniam? et -," Salvatoris frequenter jfim supra diximits: 9edetin
    crjetefa.Sitfautem ex Heljraeointerpretaius est pres- puero illoflJioprophetre, cui securis de manulapsa
    byter "Bieronyrnus: Nonne tor meum, inquit, inprm- est, mm TncongrueChrislus intelligiiuT•: securis illa
    sehti erat, quando reversus esl homa de curru sito in qua?cecidit, Ariamsivetotum genus ""lumatmmsigni-
    occursum tui? 'CoTde stro ergo diXit se hoc vidisse ficasse videtur. Tenebat ergo filriis prophetae secu-
    proplieta, adjutus quidem mirabiliter, nullo dubi- rim in manu sua,; et Dominus ac Saivator noster
    tante, divinitus--, __d qnanlo amplius tunc omnes bumanum genus cijuodcreaverat in manu poientirje
    mtiriere isfo abundabunt, cum Deus erit omnia in sua?. Sed quomodo securis illa de manu prophetae
    oiiinibus; babebunt tamen etiam illi oculi corporel in profundum cofruit, ita et genus humanum de
    officium suum, et inloco suo uterqueerit illis spi- mann omnipotentis Dei per superbiam se excussit,
    ritus perspiriialecorpus : neque enim flle propbeta, cecidiique in fluviiim luxuriae, vel omnium peccato-
    quia eis non indiguit, ut vlderet absentem, non eis rura gurgite se submersit. Securis ergo ilia inpro-
    usiis est ad videnda praesentia : quae tamen videre fundo jacebat, quia genus buraanura in omniura cri-
    spifitu possct, etiam si illos clauderet, sicui vidit minum abysso infelici ruina corruerat, sicut scri-
    absenlia, ubi cura eis ipse non erat. Absit ergo ut ptum est, Infixus sum in limo profundi (Ps. Lxvur).
    dicamusillossanctos in illa vita Deum clausis oculis lterura : Deveniin aliitudinemmaris, et tempestasde-
    riOn visuros, quem spiritu seroper videbuoi; sed mersit me (ibid.) : fluvius eniro ille ubi securis ceci-
    ulrirm videburit et per oculos corporis, cum eos dil, sigriificat pra?ierfl(iei)tem, et fugitivum, et de-
    apertos hanebunt, inde quaestio est: si enim (aiituiii scenderHem'in voluptatemvelluxuriam, saeciilihujus
    poterunt in corpore spiritali, eo modo utique eliam cursum; fluvius ebirn a fliicndo nomen accepit, et
    ipsi ocuii spiritaTes , quantum possunt isli, quates G quia oinnes peccatores transitoriis voluntatibus inha?-
    nunc habemus, procul dubioper eos Deus videri non rentes fluere dic.uritur, ideo securis illa in fluminis
    poterit. "Longeiiaque alterius erunt potentiae, si per limo jacebat opprpssa. Veniens ergo Elisaeus mistt
    eos yidebitur iiicofporea jlla natura, qua? non cooti- lignum, et nqtavilferrum. Quid est lignum mittere et
    netur lpco, sed Ubique tota est. Jezi, niiiiister Elisaei, fefrum in lucem producere, nisi patibulum crucis
    qui ciipiditate argenti deceptus, pecuniam a Naaraan ascendere, et de :pfofundo inferni buroanum genus
    Syrp .accepit, etposi pauldlum Jeprae coniagione est cripere, et de omnium peccatorum limo per crucis
    percussus, Jud« proditoris typum gessisse non du- mysterium liberare? Postquam vero nalavjl ferrum ,
    jbiuin est: sicut enim Jezi ideoserviebat beato Elisseo, misit manum propltetq et recepil illud, et reddidit ad
    pt pecuniaiii posset acguirere, ita et Judas propterea utilem nsiim domiiii. Ila et de nobis faclum est, qui
    adhaeserat DoiftinoSaivatori,, ut fraudein faceret, et de manu D.ominisuperbiendo cecideraraus, per cru-
    terrenas divitias congregaret. Deiiique sic de illo in cis lignum ad maiium vel potestatem Dorainiredi-
    Evangelio scrlptum est, Quia fur erdt, et loculosha? mus. Item riioraliler, ferrum in manubrio donum
    bebat, et ea qum mittebaniur, exportabgt (Joan. xn). iiitelligitiir in corde; ligna yero per boc cacdere, est
    Raui Jezi qiii,graiiam magislri poluerat promereri, pravc agentes inci-|epafe, quod nonnumquara dura
    sicut domiritjs ,suus consecutus fueralbeati Elite, fluxe agiiur, dum lapsus yana? gloriae in accepta ea-
    cupiditate yictus in seternuni meruit crudeli lepra dem scienlia non yitatur, ferrum in aqua perdiiur,
    perifundi; Judas vero per amorem pecuuiae et apo- «quiaex riissoluto dpere intelligemia fatuatur, quam
    sto.lalus^graiiampetdidit, et laqueo vitaraTTniyii.Ac profecto intelligenliaijj ad hpc novimus dari, ul ante
    _ic inleHigiiruispmnes malos sacerdptes Intr.a Eccle- T. clantis oculos ex bpna aclione debeat restitui. Undc
    sjairijntus in ^inima peccati lepra esse perfusos, qui * et recte isqui ferriim amiserat, clamabat, Heullieu!
    contra Pprninica praecepta miiiisterium quod .gratis heu! domine mi, etfigt ipsum mutuo acceperamj ha-
    acce.pefuni jgraiis non admiiiistrapt, tet proomni bent enira hpc elecii prpprium, si quando jn ejs sua
    opefequodin Ecciesia jjerurit ajon fuluram merce- scientia furtiva variae glorirje culpa subripitur, ad
    dem, spd praeseriiem ,qua?funt retributioriem; potest cor velpciterredeuiit, et quidquid in se antp disiricli
    eiiiin Jezi fidiuri^.udaeorurnpo^puluinfigurare.fqWreo judicis ncujos daraiiabile iriveiiiuut, lacryrais inse-
    tempofe pecca» lepra percutitur, qpp ab ea pppulus quuntur; qui flentes non soium caute irispiciunt, quae
    geutium liberatur. Denique sic infideles Judaii in mala commiserunt, sed ex accepto munere ^ua? red-
    passione clamaverunt : Sanguis ejus super nos3 et dere eliaru boita debuerunt, quia nimirum tanto s.e
    superfifitis iiqstr.gs(Matth. xxyii):mnc enim .pec«jati awiplliJJSpeceatpres seotiunt, quanto ex nejglectisf
    lepra perfunfJi meruerunt, quando super ecelestem bonis quae^ere.j>o,terant debitores tenentur": recte
    niedicum ore sacrilego claniaverunl: Xojle,4pUef.cru- eninj quiiejfrumpefdidit, claroahat, HeuJAeu! heu!
    cifige/eum-,(Jqan, Jtu)J .Ergp epJtemppre iu illis,re- el hoc ipsum mufuo acceperam, Ac si dicat, Illud per
    mansit iepra, qup ad jios transiit gratia. Denique sic dissfllutioiiein.negltgentia?perdidi, ,gu»dm pef bona
    et apostoius Paulus,ad ec* locutus esi dicens : Vobis, operareddprera, exgrauia creditoris acceperam. Et
    iiiquit, oporfuifprimumJpqui yerbuin J)ci, sed quia numquam Deus mentem gdeserii, cjua?in pec,calisse
    vosindignosjudkqttis wlernwviiqt,.ecceconyertimur ad veraciter agnpscit. Unde ef ,niox Elisaeus venieris,
    ycnies (Act, xni). -Quando doctrina apostolortim ad lignum deorsum mittit, et ferrum in superficiem ati<
    4W COMMENTARIIIN LIBROS REGUM. LIB, 1T. 4490
    lulit: quia videlicef Redemptor noster, pie nos re-, A. Qualuor ergo viri erant leprosi juxtainlroildmportw,
    "piciens, cor peccatoris humiliat, ei ei quam ainise- gui dixerunt ad invicein. Quid hic essevolumusdonec
    ral iiUelligeutiamreformai; li^num mergit, ei ferrum moriamur? et rejiqua. Quatuor Jeprosi tjiiiextra civi-
    Jevat, quia cor affligil, etscieutiam reparal. Uude laiein ppsiti fuiuram lsraeli defensiooemprouuntiaiU,
    bene io alia translatione riiciiurquod infregit lignuni illos iiidicasse videnlur qui ex populo Judaeuruniim-
    aique jactavit, et sic ferrum suslulit: lijmum nam- rouiidiiiam peccaiorum suorum prius caeieris con-
    que confringere est cor ab elatioue conlerere; li- /essi sunt, et ad tantampervenircmer.uerunfjgfiUiam,
    gnum adima jactare, elevalum cor in cognitionera, ul victum atque fugatum diabolumper vjcuoriajricru-
    ut diximus, propria? infirmitaiis huniiliare ; atque cis Chrjsij cajieris annuntiarent. Quinque equi qui in
    illico lerrum in superficiemre.dit, quia ad usura exer- Saroaria prre inopia farois tanlunimo-s renunsi&se
    ciialionispristinum intelligentia?recurril. Igiiurquo- dicpmur, carnalera Judaeorura populura subqtunque
    niam donum intellectus quod accipitur vix cum Jibris legis derelktum figurasse cerfum *_t. Duxille
    tot difficullaiibuscustoditur, curandum valde est ne qui futurara frumenii abiiiidainiamper jElisaeuiuven-
    otiOtorpeat, curandum ne incilationes operis vilio tiiramaudiens, credere noluit,Scribarum atque Pha-
    elationis evanescant. Sancti namque viri minime ex- risrjeonimgeslavit liguram, yui fertilitatem in Eccle-
    suliani, cum cognoscunt quse faciunt, sed cum fa- sia divinilus cpllatara vidit, et quia credere noluit, ab
    ciuni qua? cognoveruni; etsi inlelligendo largiores bac impieiute sua mortnus,, a fidelibusconculcatiis
    congaudent a munere largitoris, moerentes laraen esj. Siulier Sutiaunius, qjireobiiiopianiJaroisjiousoUii
    considerant debitum operis, ut videlicetaclione per- Elisaeide Jud;ea ad terrain PbJJiaiimiransivit, ,pri-
    solvant quod eis prorogatum est in cogitalione. g HiitivaiuEccJesiam, qusftper apostolos ex carcniiici-
    Stultus namque est debitor, qui gaudens pecunias sione inChristo cicdidil, prrcsigua.vU;qti.c Ecdesia
    rautuas accepit, et terapus quo reddere debet non ob iiifidelitaleni Juda?orum,atque iuopiam vcybi Dei,
    attendit. Moderaluraulera laetitia arcipicndi, quando qu:c illos obiiiinii, revelantc sibi divino Spiciiu ad
    solerti providemia etiara constitutum lempus red- .populura .geutiuin transinigravit: -liaecenini jji Tine
    dendi cogitatur. miindi, postquara plenltudoigenlium introu-it, ad
    >Rexautem Syrim pugnabat contra Israelem; consi- prioreii) popiiJiirorevertens.prajdicaiae Elia.elecios
    tiumqueiniit cum servissuis dicens: In loto ilto el itlo ex eadera plcJjc quijsi prisi.inam patcruoruiu suojum
    ponamusinsidias, et reliqua. Rex Syria? Samariam - possrilsioiie.min proprio jurereeipiet, el tunc oranis
    obsidens, diaboli gestabai typum, qui ante advetitum Tsraelsalvcisiiet (Itom. xi). Quod ail Joiada poutifex
    SalvaiorisJiida?prumpopulum sua obsidione conclu- sacerdoiibijs et Jevjtis in teuiplo, pr«fer>e_s Joas
    seral, cujus saevitia?atque occulta?insidia?, quas hu- filiuHi Azajiu?, fluera sex annis, quibus regnavit
    raano praelendebatgeneri veri Elisa?i, boc est, Doniini Atbaiia, claui cuiniebat in teraplo.
    Salvaloris praescientiaatque virtute frustratae sunt. XXllJ. De Joa uncloin regem. IV Reg. xi.—TenLi
    Exercilus regis Assyriorum, qui ad capiendum JEli— autem pars vestrum inlroeat sabbaio, et observeiexcu-
    sa?umabipso missus esl, Scribarum et Pharisseorum bitum domus regis; lertia aulem pars «it ad /poriam
    babuerunt lypum, qui inslinctu diaboli ad persequen- Seyr, et teriia pars ad portam qumest posl hubilaculum
    dum Deum insligati sunt, et per virtutem ejiisdein scutariorum. CustodietisexcubilumdomusMessa, dttce
    "DominieiSalvalorisnostri juslo judicio obcaecatisunt, vero paries e vobisomnes egredknles $ubbalo„ cuslo-
    et rursum per misericordiam illius pnne verbi Dei dianl excubitumdomus Dominieircum regem, ei valla-
    sunt pasfi, et aqtra scientia? refecti. Merito movet' G bitis euiu, habentesarma in manibus veslris, >?fc.qua?
    quo modo potuerunt Syri isti ire in Samariara, si ibidem dicta vel facta «?oiiiraemorantur,melius intel-
    lali erant caecitate percussi iitomninonihilvidereiii. ligumur, si de locis terapli in quibus actum cst,
    Hac aorasia eliani illi percussi sunt qui quacrebant latius aliqua replicentur. Templura qoideui ipscun,
    ostium Lotb: hoc enim modo sua calamiiate turbati cxceptisporticibus, quibus omni ex parie sibi adhae-
    aroentesfacti sunt, usque dtim irent in Samariam, et rentibus circumdabalur, babebal iiilra iparietes: hacc
    ulterius prophetam tali raodo comprehendere non eslenim mensura prima qnam Verba dieiuai nomi-
    qurjesierunt. rianl: Scxaginia cubilos longitudinis, viginii auiem
    XXII. DeobddioneSamariw. IV Reg. vi.—Faclum latitudhiisj cujus omnis arabifus atrio tribus cuJiilis
    est autem post hmc, congregavit Benadab rex Syriw aUo«rai circumdaius, habente iniroitum <a .parte
    universumexercitumsuum, et ascendit, et obseditSa- orienlis, cujus in libro Rcgora ita menTuiitScripi.ura,
    mariam. Facla esl autem fames maqna in Samaria, et jErwdificavilalriuni inierius tribus ordinibus lapidum
    famdiu obsessa est civitas donec venumdarelurcaput politorum, etuno ordine lignorumcedri.:interius vide-
    asini octogintaargenteis, et quarta pars catiislri ster- licet lioc appcllaos atriua), eo qtiori alia circa hoc
    coris columbarumquinquearcjeniek, etc. Fames Sa- cxteriora sint facta. Porro in VerbisdieruraTta: Fecit
    inariaeillata inopiam significat verbi Dei, sive ege- eliain gtriumsacerdolum,elbasilicam.gramiem,et.oslia
    statem fidci_,per quam diabolus arite advenlumSai- in basilka; quwlexiime (II JPw.iv); atrium videlicet
    vatoris Dei populutn concluserat. Caput asini octo- sacerdotum hoc norainans, quia nimimmad bocerat
    .ginta argenteis venumdatum significatsuperbiam quae lactum, utab ingressu templi _a?teros arceret, solis-
    initiumest omnis.peccati; per asinum euim, quod ,Q que hoc sacerdotibus licere designaret. Erat autem
    . invroundumest animal, omnia vitia diaboli praefigu- boc idem ainumabausirali,:ab occidentalijet septen-
    .rasse nr,n dubiuui es(,quorum, ut dictum est,caput trionali partevicitii-s moro teropli. .Porno ad poriam
    est superbia. Hanc reprobiomnes, neglecio decalogo Solis, unde et inlroilumper gradus iiabebat, in ma-
    legis, atque ogdoada _yangelii,in qua imagoesl Dei, gnam se prolixitateiMa tempio protendebat: utpole
    ;i.ncibum maluerunt sumere quam panem verbi Dei. quod in illa sui parie altar.eboloe^iisii, inilla luie-
    QHana yero pars canistri stercoris columbarum, _res bis quinos, in quibus hosiia? lavarenlur., m iJla
    ciuodqtiinqueargenteis emptura, in cibum sumere roare ajfteum, in ,quo inlraturi ad ministeriiim sacer-
    dicitur, uoc Dgurasse videiur, quod populus repro- rloies Javareutur, in illa saccrdolumirainolantium et
    bus, relicta cuttura Dei, atqoe quinque corporis sen- .psalleniiiun babebal clioros levitariim. Gircumdaba-
    sibussubditus, per idolorum culturam cisimulationem tur boc alrium undique versnm a ionga «ede per
    velut quodamfetore .peccalorumpasli, diabolosatis- iiiaxiiiia in cjoadruiTi; ciijusiNfefiorparies,, id est,
    faiiebani. l)uae mulieres , quarum uiiafamis jnopiai qui templunj a quatnor iDimriipariibiis respiciebat,
    cnacta -ilium suuni comedit, rjeprobam plebem ex inferius eratper tolum Anarciibus constcucius, ulte»
    Judrjoissignificassenoiidubiiiin est, qua? oranebonumi rior vero firma soliditate ifundaius,, ct januas babens
    qttod in se originaliter habuit inopia fidei con- aereas, utsupra dicfum •memoraviinus., et -osiia iu
    sulia consurapsit. Alia vero quae.in tale facinus con- basilica,, qua? texit aere; qua? eiiam .porlicibus c#m-
    sensum praebere renuit, eleclam plebemprocul dubioi BTitniia,maxirais et oppordunis eraf discr>etaceena-
    figiiravit. culisi ct >rursus «xlra bancxdcm in .fyro >T-H«ri(
    1191 AB OPERA S. EUCHERH APPENDlk. M2
    tsimiliscbemate facta; sed et tertia nihilominus circa Avidelicet
    j libro distinctius haec cuncla replicantur.
    illam eodem ordinc facla per gyrum, interiora orania Tertia pars vestritm, qui veniunt ad sabbaium, sacer-
    longe latequecircuibat,in hoctantum a prioribus di- dotum et levilarum et janilorttm erit in portis; terlia
    stans aedibus, qtiod orientalis et septeiilrionalis ejus vero pars ad domumregis, el tertia in porla, qum ap-
    paries ostia minimehabebat.eo quod uterque eorum pellatur Fundamentj; omne vero reliquumvulgus sit in
    ad muros pertineret civitatis. Haecauteni sunt atria atriis domus Doipini, nec quisquam alius ingrediatur
    de quibus canitur in psalmis, Qui stutisin domoDo- domum Domini, nisi sacerdotes, et qui ministtant de
    mini, in atriis domns Dei nostri (Ps. cxxxm). Etquo- tevitis, ipsi tanlunimodo inqrediantur, quia sanclificati
    niam ipsa domus Domini mediocri loco constructa sunt, el omne retiquum vulgus observet custodiasDo- .
    erat, licbai ut alria quanio exteriora fuerint, tanto mini. Levttw autem circumdenl regem, habenles sin-"?
    altiores haberent parietes, utpole inferius funda- guli artna sua, letc. Quod sequitur de eodem: Pro-
    raenta habentes, adeo ut nltima quadringentos in duxitque filtum reqis, el posuilsuper eum diadema, et
    altitudine cubitos haberent, nec tamen aequandre testimonium in diademate insigne capitis regiutn, in
    templi alliludini aliqnantulum appropinquarent, quo- testimonio designat decrela legis Dei, quibus quid
    rumomnium in libro Paraliporaenonila generalis fit agere rex debeat, qualiter vivere, praecipitur. Deni-
    mentio. Dedit autem David Salomoni filio suo descri- que in libro Verborum dierum apertius: Etimposue-
    plionemportkus, et templi,et cellarioritm,el ccenaculi, runt, inquit, ei diadema, dederunlque in manu ejus
    et cubkulorum in adylis, et domus propiliationis , nee tenendam legem; et magnae ulique erat salutarisque
    non et omnium quw cogilaveratatriorum et exedrarum prudentiac, ut per tyrannicae impiaequereginaenecem
    per circuitum in thesauros donius Domini, et in the- _." succcdenle in regnum filio regis legitimi, cum ipso
    sauros sanctorum (I Paral. xxvm). Sed et Josephi regni habitu siinul disciplina Icgis Dei servanda co-
    scriptura, vel piclura ab antiquis formata , plenius raiteiur; et qui Se prxlatum regendo videret, ipse se
    quo sint haec ordine facta distinguit (Joseph., Antiq. regenduin divinis legibus subdi debere meminisset.
    Jud. lib. viu, c. 5). His vero ita coinpositis, in sancta Quod insiauratum lemplum Domini lempore praefati
    sanctorum summi tantum sacerdotis erat semel in regis Joas dicitur; et non fiebat ratio hishominibus
    anno iugrerii, cuin sanguine hostiarum; in sanctuario qui accipiebant pecuniam, ut distribuerent eam arti-
    ante oraculura sacerdotes tantura purilicati intro- iicibus, sed in fide traciabaiiteara,devoiioneraosien-
    ibanl; in airio interiori sacerdotes omnes et levita?; dit eorum, rie quibus sermo est, qui tanluin studii i:i
    circa hoc atrium sub divo, vel si tempestas arcebat, religioneha6uerunt,ut nullus dubitaverit quin pecu-
    in aedibus circnmpositis viri Israeliiae ad orandura niam Domiiii si|ie alicuj'us fraudis suspicione tra-
    sive audiendum verbum Dei conveniebant. In tertio ctarent, et hanc de aerario sublaiara fideliter ariifici-
    ordiue atriorum slabant ad orandum mulieres Israe- bus ad inuiiiei)damdomum,prout singulisojius esset,
    liticae sub divo,velsitempestas nonsinebat, proxima offerrent.
    circumpositarum aedium tecta subibant. Porro in Post hwcmortuus esl, inquit, Elisceus,etsepdkrunl
    ultimo ordine atriorum gentiles, qui ad oraudum eum. Lalrunculi yero de Moabvenerunt in terram ipso
    forte convenerant, intiabani, ubi etiara post lempora videticelanno. Quidam aulem sepetientes hominem,
    dispersionis ii qui de genlibus nuper advenerant viderunl tatrunculos,elprojecerunt cadaver in sepulcra
    lsraelitae, septem diebus purificati, sic tandem in in- Eiiswi; quod ambuluvit, cum tetigit ossa Eliswi, con-
    . teriora sanctorum petebant. Qua? autem inlra atria tinuoque revixil homo, el stetit super pedessttos. La-
    vel in atriiserant pavimenta, lapide variosuntomnia C trunculi enim Mpab liguraliier daemonesinlelligendi
    strata. Ila vero ostia in aedibuscontra invicem posita suut, qui ad iiicestura et omne opus exsecrabile
    erant, ut ii eliam qui in tiltiinis consistebant tem- vitiorum stimulis perurgent iiifelicium mentes. Qui
    plum possenl intueri. Erant autera sorles viginiii vero moriuum sepeliebant, ii accipiendi sunl, qui, ut
    qnaluor et sacerdotum, et levitarum, et janitorum,• ' apostolus Jacobus ait, iropios ei peccalores ab errnre
    qui per totidem septimanas sibi ex ordine succede- via?suaeassidua exliortatioiiecouveitunt ad tramitem
    rent; sabbato nova lurina intrante ad officiura, et; pietatis et casiilatis , animas eorum salvantes a per-
    post sabbaiiiin ea qua? proxima septimana minislra- petua morte, copperiunt mullitudinem peccatorum.
    verat, domum redeunte. Sed hic poniifex proponit; Sive aliter: Sepelientes raortuum ac latrunculos fu-
    necessitatem augendi circa novum regem exercilus, gientes illi raerito appellandi sunt, qui pie vivere
    et eos qui intrandi septimanam habebanl, suscepit iui voleiiles in Cbristo, fugiunt ac declinant vitia uni-
    ordinem, et illos qui jam suara sepiiinariam mini- versa atque peccata, quia mortem videlicet operanlur;
    strando impleverant, ne abirent, relinuit, qui alios> corporaque in fontem projiciunl baptismi, in quo
    quosque levitas de cunctis urbibus Juda simtil et. secuudum Apostolum credenies sepeliuntur cuin
    principes familiaruro Israel, missis in boc centurio- Christo, ut per coiiimunionem corporis et sanguinis
    nibusHierosolymara, congregaverat,ut Verba dierurai ejus deinceps possint vivere cum Christo.
    narrant; quos educturus lilius regis lali ratione dis- XXIV. De Atnasia rege. IVReg. XII.—Quoddicilur
    linxit, ul omnes qu iimpleverunt sabbatura et egres- de Amasia rege Juda , Ipse percussit Edom in valle
    suri erant, in duas divisi parles regem in interioribus> Satinarum deceni miltia, et apprehendit Petram in
    Mrii locis armali circumstareut; reliqua vero mulii-• rv prwlio vocaviiquenomen ejus Jeetehel. Vallis Salina-
    tudo, id est, qui non erani de stifpe Levi, exteriores> rum crat, ubi salj?sfaciebant, vel feno videlicel salsu-
    atriorum januascontra furorem reginae, si quid forte! ginis, ut mullis in locis deciso, exsiccato etincenso;
    adversi moliretur, cusiodirent. Porro qui nuper adI vel aquis puteorujmsalis fervefactis, et usque ad salis
    sabbatum venerant sacerdotes,et levitae,el janitores,, firmiiatem coquendo perdticiis, vel alio quolibet
    in tres divisi partes, domuro regis, id est, palaliumi ordine, quo sal fieri consuevit; in quo etiaro loco Joab
    observarenl, ne vel hoc regina colleclo exercitu con- duodecim millia tdumaeorum percussisse legitur.Nec
    tra regem defenderent.servarentetportamliabitaculi i praetereundum quod pro valle Satinarum vettis edilio
    sculariorura, per quam de lernplo ad palatium de- quasi nomen reglonis Gemela posuit. Petra autera
    scendebatur, sicul infra dicitur (II Paral. xn). Duxe- civitas est Arabiae nobilis in eadera terra Edom,
    runlque regem de domo Domini, et venerunt per quae in libro Numerorum Recem diciiur, et a
    viam portae scutarioruro iri palalium et sedit super? Syris hodieque Isic appellatur. Jectehel vero, quod
    thronum regium, ubi etiam porta Seyr, et domus5 Amasias victor ei nomen imposuit, interpretatur
    Messa,qua? cuni porta scutariorum nominantur, esses Ccetus Dei, vel Auxilium Dei, agente eo fideliter,
    videnlur. Scutarios autem tutores regis appellat, , ut perenni inderetur memoriae, quod hanc vel coetu
    leslanle libro Paralipoinenon, qui, cum Roboami populi Dei,vel Dteoauxilianle ceperit.
    scuta a?rea pro aureis feeisse, commeinorasset, XXV. De Jeroboam rege. IV Reg. xiv. — Quod
    adjecit, Et tradidit illa principibus scutariorum , quii dicitur de Jeroboam rege Israel, Ipse restituit lermh
    custodkbaitt vestibulumpalatii (II Paral. xxni).In quoi nosIsrael ab inlroiluEmalh usque ad mure Soliludinisk
    HW COMMENTARH 1NLIBROSREGUM.LIB. 111. fij)4
    Ematb qua? nunc Epipbania dicitnr, septenirionalis A chiitm carneum, vobiitttinDominus Deus noster,qui
    eral lerminiislsrael. Mareauiem solitudiois , quod auxitiator est nostri. pttgnalqttepro nobis.Et confor-
    liebraice dicilur Araba, niare Mortunm desigual, taltts est, inqiiit, popultts liujiiscemodiverbisEzechim
    quod in iongiliidiiieperstadia 580 usque ad Zoaras (11Par. xxxn). UnrieRabsaces riestruere vnli qnnd
    Arabiac,in laliiudine per 1150usque ad vicina Sodo- ille conslriu.-ral, el lnqtiilnrad populum: Non redtt-
    morum protenditiir. cal vos Ez'chias, et non vobis tribual fiduciamsuper
    XXVI. De colonit in Samariam ductit ab Atsyriis. DomhioDeo(Isai. xxxvi). Rorsumqtieadjicicnscnm-
    IV Keg. xvii.—Quoddiciiur debis, i]ii:eioSaiiiaiiam niiiiaiioneni<-ilerrnrera: Vt comednni,imiuit, sler-
    a rcge A>syriorumaddticla?sullt, nationibus, Et cora sua, et bibant nrinampedumstiortim vobisctim•
    unatjttaquegensfabticala est Demnsiium. posuerunt- per qua?osteinlit,f.nnemcos et penuria siiique esse
    que eosin fttnisexcelsis,quw[fcerat Samuritana gens, capiend >s; siinulque illccebram jungi formidini, ut
    el gent in urbibustuis , in quibus Itabitabant:virienim quos lerrore non vicerai, repromis^ionibuset per-
    Babylonii[ecerunt Socltot Benotli; viri autem Chu- stiiisi>>rie dccipiat <lccns :
    tmni (eceruntNergel, el virideEiiielha[eceruntAsima, Facite mecumqttodest uli/c.Ergo sensus est: Fa-
    porro Evwi feceruntNebaaz et Tharliu; iu libro qui- cite, iuqiiil, quod vobis prosit et iu benedictionem
    dem Locorumlegittir qtiod Beiiothei Neig.Tfuermit vestram pioliciat. Sive lioc dicil: Bcnediciie regi
    civilaies , quas consliTixeruntin lejiionc Jiid.ea?Sa- Assyrinrum.ci I iinlaie eiiroutdomiiium.coiifiteraini,
    maritani, qui de liabyloniatransieriiiil. Asiuia ipio- ul prremiacoiise.iuaiiiiiii.
    giieoppiiluui,quod _(lificaveruiitqui ad cainveheran! r. " Ei donecretertar de iEgypto, sive capta Lobna re-
    oe Emalh. Nebaazeiiam cl Tbanlia civiiaies . quas deani, habilare in nrbe vestra, ei rebns vesiris frui-
    Eva-i in eatlein Judaeaelerra coodideruiit. Videinr mini, postea airein vcniamet transferam vos in ter-
    aiiiein , juxta e>nsequenliiiti se>inonis, eliam iriolo- ram qttw simitis est terrm vestrw. Quidam pulant
    rum, quibus ba?gemes prius in terra sna servierunt, lerram eis Meriirurepromilti, qua: babebat lerne
    hic po>seintelligi vocabula : quia ciimdictum essei, Judaeacsiniiliiiidiiiemt nil in silu qiiam in frugibus.
    Et unaquwqueyens(ubricataeH deum suum .quasi ad Quodque inferi , Vbi esl DeusEmalh, el Arphalh, et
    cxpleiimipni senieniia? subjiiiicliim cst, Viri enim Sepharvaim?NumquidliberauerunlSamariamde ma-
    Babijlonii(eceruntSochot , id e-l, labernacnla Be- ntt mea? osiendil,oniiiiiiii civiiaium sive genliurn
    noio; ct inelius, iiifallor, faceret inteipres, si diis serviisse Samarilas ; ct quia non craiu riii, sed
    Sochot Laiine in labernacula verteret, ei iiomen itlohi,meriio cultores vanilatis, ui decebai, esse sub-
    idoli lienoihabsolnic ponerei; et sicuiiosequeuiilius mei-M)sostendit. Esi auiem urbs Ccelesyriae,quar
    m uiifestedicilur: /i aulem qui erant de Siipharvaim, nunc Epipliania diciiur , juxia Emcsati, ut supra
    eomburebanlftliossuos igni Alremalechel Attamalech iiionuimiis.Arpbal urbs Dainasci,quam expiiguaiain
    diis Seph.irvaim,uhi osieuoilur Adreinalecb et Ana- a rege Assyriorum etiam Jeremias scribii. Scpbar-
    malecb idola luisse urbis Sepbarvaim : ita videtur . vaim , qtioil miraero pltiraii libros vcl littcras sonat,
    conseqtiens, iii eiiam Nergel Cliu.liiiioruui , Asima nomenest locorum, de quibus Assyrii iransinigran-
    Eiiielliaoorum, Nebaaz ct Tbariba idola fuerint tes liahiiaverunt iu Samaria, ul iu Locoruin libris
    Evicurtiiu. iiivenimiis.Verutu in Isaia boc quoque vocabulum
    XXVII. De Sennacherib. IV Reg. xix. — AnnoQ esse civitatis apparet, ulii aperle dicilur , Vbi est
    qutito decintoregit EzechimascenditSennacheribrex Deus urbis Sepharvaim? Tametsi pluraliter dicium ,
    At>yriorumtuper omnet cimtiilesJudm munitas, et iit Thcbartira, Atiienartim. Pro Ana ei Ava vettis
    cepu eat, etc. ili-iorii inauifesia esi, el imerpreta- editio qtiasi tinius Urbisnomen Ana et Av.i posuit ;
    lioue i:oti ind get. ln verbisauiem Rahsacisarrogan- et quidem iu Hebraeoita scriptiira est. Verum quia
    lia coiisidi-randaesl, i|ua? velut contraria quacdam syllaba v, qiia?in roedioiioininisposila est, conjun-
    fortilirio iiiiilalui-coii-iieltidiiiein priiphelarum: ut ciionem aoudeos significat,potest ctiaraita distingui
    quod iili soletilin prologispiiuere, Hmcdicit Domi- ut dicatur Anle et Gave, ul Aquila transiulil, sive
    nui.qiio anciorilaleni et magnitiidinem loquenlis Ana ei Ava, ut nosier veriit interpres.
    osteiid.nit,Ute iiunc dixerit, Hwc dicitrex magnut, Tacuilqueomnis populut, el non retpondit ei quid-
    r«_ Atsyriormn. Consirieremosverha Rabsacis, ac quam. Siqiiidem prwteplum regit aeteperanl, ut non
    primuiii quod dicil: Confidissuper baculumarundi- responderent.Vere jusius Ezcchias agebat cuncia (!•
    neumconjractumistum, super AgypHini, lalsimi csi; deliter, uuiversa cum consilio ; ideo eniin jusserat
    uulla eniin narral historia quod Lzechias ad j£gy- blasphemantiAssyiio non respondere, ne eum ad
    ptios miserii, ei Pnaraoms auxilium postularil. roajorcs blasplieroias provocaiet. Et ingretsus est
    Qttodipieinfert, Si responderitrnihi, Iu DominoDeo Etiaehimct cwtericum eo ad Ezechiam scissis vesii-
    nottro cottfidimus,venim csi; sc.l riirsum jimgil bus. Pcrspicua reliuquentes, ea tanlum, in quibus
    iiiciidaciumveruati, qund abutderil Ezechiasexcelsa latens senstisest disseraions. Scindunt vestes, quia
    illiusei altaria; lioceniui nnucoinra Doroiniim,sed Rabsacenaudierant blasphemaniem.Scinriitet ipse
    pro Diiiiioo fecerat, til iriololattia et veleii errore rex veslimeiiiasua, quia peccaiorurasuorum et po-
    destruclo, julteret Doitiinuiiiadorare in Hierusalera, poli csse crerieb.it, quod Rabsaces usque ad porlas
    ubi eialiemplinn ejus. Quodi|uepaiicitaiem obses- Hierusalemvenerit, et contra Dominuiiilalia sit lo-
    sorimi voleusosiendere, cquorttio duo millia polli- D cnlus. Pro rcgioergo cultti obvoluttis est sacco , et
    celor, quorom Ezechias ascenxorcs prrubere non de palatio ad leroplumgradiens, Eliachimponlificem,
    possei, IIOIIde imbecillilaie vetiil Jiidaeorum,qui el Sobnamscribam, et senioresde sacerdotibusmititad
    equiian.li carehant scieniia ; sed de observatione Itaiam filiumAmotprophetam.In quo regis conside-
    m iinl;ii..riioiDei, qui pcr Moysensuper regera prae- raiiria est buiuiliias aique prudenlia. Ipse pergit ad
    ceperat Urael, Non multipticabitsibi equos,el uxores templum , principes poptili et scnes sacerdoturn
    plurimas nonhiMit {Deut.xvn). Ad id autera quod non slolis saceirioialibus,sed ciliciis coopertos roit-
    dixerat,-Si retponderitmihi, In DominoDeoconfidi- lii ad I-aiaro propheiam filium Amos. Dixerunt, in-
    mut, calbde piiidenierqiie respitiilii se nnnsua vo- quit, adeum: Hwc dicit.Ezechias,Dies tribulalionii,
    li.niaie, se<lDoininivemsse praecepiis.Eldixil tlia- el comtptionis, et blasphemim;dies brjectrihulaiionis
    i-liiniet c.Tlcriad Kabsaien: noslM', corruptiouis Dei, blasphemiaebostium. Po-
    Loijueread tervoiluos Syra lingua, si quid inlelligi- nitque similiiudineinparturienlis mulieris et dolen-
    mitt. et ciciera. Accu.-aiioRab-acisEzecbia;lesiimo- tis, quod veneruiil filii usque ad pariuro , et vire-
    uiiim e-l, quod captis cunclis urhibus Judaeae, in nnu habei parturiens. llaec juxta liiteram peccaiis
    D«ini<ioDeo confisus sil, dixentque ad popnlum, facientibusvidemiis, quia cum bosies irruunl, de-
    Nolite liihere, nec pnveatisregem Asiyriorum,eliini- fensoresnnslri praeparanlur,sed nullatenus ad pire-
    versammultiludinemquwctl cutneo : multoenimplu- paraia conv.ilescunt. Scriptumnamqtieest, Requit-
    ret nobiscumsuiit quameum itlo. Cum illo ett bra- icel super eum spiritits consiliiet forliludinis. Quift
    PATROL.L. 38
    11M AD OPERAS. EUCHERHAPPENDIX. .11««
    utraque necessariosibi juncta suni, quia neque vir- A aggerum,hoc intclligi potest juxla hisioriaw , quod
    tus sine consilio esse uiiiis valet, neque consilium pro mullitudine exercilus omnia fluenta siccaverit,
    , sine virtute. Qiiid igilur prosunt qui per consiliiira ut puieos sibi fodere sit compulsits: juxta iransla-
    l praeparantur,dnm ad prrcliumper forlitudinemnon tionera, quod oranes populos, qui sub aquariimno-
    procedunl r AfOictusigitur aique lurbatus Ezecbias mine iiiierdum scribuntur, suo vaslaret exercitu.
    rex loqujliir dicens : Diestribulationisel blasphemim Numqttid non attditli qumolim fecerim ex diebus
    diei itte; veneruntfilii usquead partum, et viret non antiquis? Ego plasmabiiilud, et nunc adcluxi.Ermit-
    habel parluriens. Filii qtiippeusqtie ad parltini ve- que in columtiam,colliumpugnantiumeivitatesmuni-
    niunt, quando apta consilia usque ad desideriura tm, et qui Sedentin eis humilet manu conttemuerunt,
    efficiendioperis procedunt; sed virlutem non habet et confusisunt. Facli tunl quasifenum agri, et vireus
    parturiens , dum infirmus quisque consilia baecad - herbalectonm; qumarefacta est antequamteniret ad
    utilitaiem aliquamper partum operis non perducit. maiuriiatem.Ilaiilaculum et egressum tuum, etviam
    Sequitur, luam egoprwscivi, et furorem tuumconlra me, Insa-
    Si forteaudiat Dominuttuut universaverbaRabsa- nisti in me , el superbiatua atcendit in auret meat.
    cit, quem mitit rex Assyriorumdominus suut. Non Hrecex persona Dominicontra verba Assyrji sen-
    enim audemus Dominumomniumnostrum Dominum lienda suni, quod ad blasphemiamejus sic lespon-
    dicere, quo irasceute lanla patirour; sed luum dici- derit Doitiinus. Niim ignorasquod brec qure fecisli
    mus DoiTiinurn,et hanc babemusultionis iiduciam, mea feceris voluntaie, et ego b:«c futura pncdixe-
    quouiam vivensDeus blaspbcmatur a cultore idolo- rim, ac per le facienda mandaverim. Itaujiiequud
    rura mortuorum. Cumquevenissentservi regis Eze- B olira decreveram, hoc expletum esi lempoie, ut col-
    chia?adlsaiani, praeveniteos Isaias; eliam absentein les, id est, principesj qui inter se puguabant, ct ci-
    regem andierai, et dicit quod respondere deberent vitates munitissimae,me contrahente iiinnuniroeam
    Dominosuo, humilitate mixta liduciaconscientia?. nec solitum praebente aoxiliuin, er.idicarentur, et
    Dicile,iuquit, Dominoveslro,qui vester esi Dorai- conlreniiscerenlac perireni, el compararcntur 11011
    nus; meus enim hmc dicit Dominus: Noti timere olivaeet viijea?fruciuosisque arborjbus, sed feno et
    verba, quibusnon lu, sed egosiimblgsphematus.Ecce gramini herbisqne domatum qua?frngibiis impedi-
    ego tniltamcispirifum, el audiet nuntium,et reverte- menta sunt, el anie marcescunl qiiam ad maiurita-
    tur in terram suam, et dejiciameum gladio in lerra lera perveniant. Ilaque sessioriein et egressum et
    sua. Ut doo paritcr Ezechias, qua?optabat, audirei, inlroiluin luiira ante cognovi, insaniatn qua contra
    sede obsiriioneei periculo libeiandum, el inimiciim nie debaccliiiturus eras, propbetis vaticiitaniibus
    iratumque regcm in sua terra esse niorilurura. Re- sum locutus, per quos olim dicturumesse le nove-
    versus aulem Rabsaces,invenil regemAssyriorumex- ram : In ccelumatcendam,super sidera cceliponam
    pugngntemLobnam,etc. Pugnasse autem Sennache- thromimmeum, croque similisAltissimo (Isai. xiv).
    rib legeui AssyriorumconlrajEgypiios, et obsedisse Itaqiie furor ttins ei superbia lua pervenil in aures
    Pelusiura, jamque exsiructis aggeribus urbe capien- meas, et nequaqiiam le ultra porlabo, ut inlelligas
    da, venisse Thracam regem _£tbiopumin auxilium, quod poiuisii, non tuis te poluisse virihus, sed ineo
    et una.nocte juxta Hierusalein185 inillia cxercitus arbitrio. Merebantiirenira inipiae geroes et iufru-
    Assyrii pestilentia corruisse narrat Herodotus, et cluosaearbores , ul per le quasi sectirint et serrain
    plenissinieberosus Chaldaica?scriptor bistoriae. „C<meain succiderenluret caderent. Ponam itaquecir-
    ltgqut cum aecepissel Ezechias littetas de manu ciilutn in naribut tuis , et camum in labiit luit, ut
    nuniiotum, et legisseteas, ascenditin domumDomini, blasphemanlium ora constringain, et nequaqiiam
    et expanditeatcotam Dptnino,etc. Couira Sennache- ultra talia ioqui audeas, frenuroqueinjiciani labiis
    rih regis blasphemiassolida Ezechiasarma arripuit, tuis, quod tuam fcrocitatemdoraet, el le reducal in
    rursumquepergil ad teniplum, et epistplas expandit Assyrios.
    coram Doiriino, audacter Dominumdeprecatus, et Tibi autem, Ezechia,hoc eril signum, Comedehoc
    solum Deum asserit esse viventem, per quem idola annoqum reperent, et in anno tecundo quw sponle
    intelligimusimaginum rooriuorum. natcunlur; porro in anno terlio seminate.et inelilt,
    Misitautem haias ad Ezechiamdicent, Hwc dicil plantatevineasct comedilefruclumearum-Onijiiali;ec
    Dominut Deut Itrael: Quw devrecalut et me super propheta per nunlios ad Ezechiara loquilur; quid
    Sennacherib rege Atsyridrum, audivi. Iste est sermo Sennacherib dixeril, quiil ei Doiiiinus respoinlerit,
    quemtvculusest Domtmsde eo. Sprevil te et tubtan- non ad ipsum sermonemfacit, ne forsiianilubiteifu-
    navit virgo filia Sion ; pott lergum tuum caput movit lura quaedicia sunt, et idcircovelraaxiine prophetae
    fitia Hierusalem.Quia tam audacler Ezechias Doini- apud populum serroonuin suoruro babehani fidein,
    jiuin deprecatus est, necmisitad Isaiam, ut prius quia noii soluni dehU quaeinulta poslsaeculafutura
    miserat, non ipse propbetapergit ad eum, sed initiit erant, sed etiam qua?in coiiiiiienli, et post nou
    nuniios qui ei dicerent verbum Dei. Supra Senna- grandis temporis spatitim essent implenda , inenio-
    chefib, contra quemrogas, Domini isia sententia rabanl, el quod intra bienniuni ct rex Assyriorura
    est: Virgofilia Sion el filia Hierusalem, quaeirieopj interiret, et urbi Hicrusalemsecuritas reddereiur.
    virgo appellatur eililia, quia cunciisgentibus simu- Hoc erit signumeorum, qna?futura pronuniio, quod
    lacra adorantibus, haec sola conserval castitaiein hoc anno ea comedas quaerepereris; ainio amem
    religionisDei et Uniusdivinilatiseultum. Subsanna- secundo <pia?sponle nascnniur, in anno autem ter-
    vit te atque despexit, et quaene ad majores le bla- lio, fugalojain Assyrioelobsidinne laxala, seroinate
    sphemias cpncitaret, pra?senti non respondebat, etmetite, plantaie vineasetcoraeditc fructusearum:
    post, te abeunte, movebitcaput suum, certa de ul- siquidem urbis liujusreliqniae,qtiaenunc boslili val-
    tione, sccura jdepcena,el baecloculus est: Noncon- lantur exercilu , et evasuras esse non credunl, lan-
    tra me, sed conira Dorainum superbisti, nec ipse tam recipienl rerum omniumabiinilaiiliamac felici-
    per te, sed per servos tuos, ut niajor esset arroganiia talem, ut iristar arboris, alia radice iiioriati', pomis
    blaspheinaniis;dixislienimquod inquadrigarumtua- densissimisitiipleanliir.Et quodcumqitereliquum fue-
    rum muliitiidineascenderis altitudinem montiuin,et rit de doino Juda, \miltel radicem deorsum,et fuciet
    juga Libani succideris, cedros aique abietes illius; fructum turtttm. Quid hoc loco radicum nominenisi
    quaevel de cunctis gentibus metapborice principi- latentes cogitatiouesaccipimtts,qua? in occulio pro-
    busque earum debemns accipere; vel Hierusalem dettnt, seri in oslentalioiie operis per aperlnm sur-
    qua? interpretainr' Libanus, ut cedros ejus aique gunl? liadicem ergo deorsum miltere, est cogitaiio-
    abietes ad potentesquosque et optiiiiaies, alttludi- neni bonara in abditis inuliiplicare. Fiuctum vero
    nem vero summitatis illius, saltumque Carmeli re- sursum facere, est elficaciaoperis recta quaecogiia-
    feramusad lemplum.Quodqueinferi, Ego fodt etbibi vit ostendere. Mittit ergo radicemdeorsum ut facial
    aquatn, et extkcavi vettigia pedis mei, omnes rivot fruclum sursura, ac si aperte dicerelur: lu iiuis
    iial COMMENTARII IN LIBROSREGUM.Ll_. IV. 1198
    cogiiaiionascitur, ul in summis retribiilio reddatur. A in hoc mundo horainibus eveniunt, absque omnipo-
    De Hierusalem etenimel de monte Sion egredientur tentis Dei occulto consilio fitint: nara cuncta Deus
    reliquim,et iniplebuut terram Judaeamnon suo me- futura prapsciens,ante saecula decrevit qualiter per
    rito, sed Dei mii-ericordia,immo zelo quod adversus saeculadisporiautur.Siatiitum qtiippejam boininiest
    impios zelalus est populum suum. Qoori auleni ad v_l qnanium buoc inuodi prosperitas sequalur,, yel
    sxireniuin infert: Propter me el propter Davidser- quanlum unumquemqueadversitas feriat, ne electos
    -..ymmeum, illud stgnificat,quod nott roeriio suo, sed ejus aut immoderaia prosperitas elevet, a.ul nimia
    Dei cli-nientia conserventiir; imino palris eorom ariversitasgravet. Staiutum quoque est in aeterna»e-
    Davidmenioiia, iu quo admouenturet sua?negligen- riuile qitanttim in isla vita mortali unusquisipieicm-
    li.jc,et illius fidei atque jusiiliae, quod in taniumju- poraliier vivat, fqnia,*tsi aunos qiiindecim Ezecbia?
    stitiam diligat Deus , ul etiam pusteros horaUium regi ad vitam addiriit, omiiipoteiistameii Deus, cum
    sanitorum non suo meriio, sed iiiajorum virluie eum roori permisit, tniiceum praescivitesse rooritu-
    tueatur. rum. Qua in re qu:>_iiooritur quo modo ei per pro-
    Factumest igitur in nocleilla, venitanqelus Domini plietam dicaiur : Disponedomui tuw, quia morieristu
    et pcrcussitcastra Assynorum 185 miilia. De hoc el non xives, cui njortis seiilentiadicta est, sed pro-
    quojue in Paralipomenon legilur: Et misil Dominus tinus ad ejus lacrymas esl addita vila. Sed per pro-.
    angelumqui percussitomttemvirumrobuslumel belia- phetam Dnmiiiusriixit quo.teroporeroori ipse debe-
    lorem.etprincip:m exercilusregis Assyriorum; rever- hat, per largitaleuj vero misericordia?illo eum tem-
    susqueeslcum ignominiam terram suam (II Paral. porea tnorte distulif, quo ante sa?culaipse prresci-
    xxvn). 185 roiJlia fortissimorura viroriini ab uno _" vit. Nec proplieia igitur fallax.. quia lempus mortis
    angelo ttna nocte caedtintur, el absque vuluerihus innoiuii, quo \ir ille mori merebalur, nec Domiuica
    occisorummors saeva discurrit, excludens a corpo- instituta convulsa suiit, quia ut largitate Dei anni
    ribus aniinas , Dominivotuntate ; et ip^e rex Assy- vitaecrescerenl, lioc quoqne ante saecula praelixmn
    riorum idcirco servatus est, ut sciret puientiam Dei fuii, alque spatium viiai quod inopinate foris est ad-
    ei blaspheroantiaora comprimeret, lieietque i.estis ditum, sineaug.menioprijescientircfuit iiilusitatulum.
    illius roajestatisquem paulo ante contempserat. De ConveititqueEzechias faciemsuamad parktem. Quia
    lalibus aulemrebus agii multa omiiipotens Deus per ad teroplum iie uon polerat, adparietem teroplijuxla
    angelos, non m ipse ab eis discai, sed ut ab illo Tusi quod Saloroon palaiium exstruxerat; vel absolute ad
    per verbum ejos agaul aui nuntient sine corporali parieiem, ne lacryroas suas assidenlibus sibi osten-,
    soiio etiam quod volueril, ab eo missi ad quos vo- tare videretur.
    luerit, loiura ab illo per verbura illud ejus audieutes, El ait: Obsecro, Domine, memento,quwso, quo
    id est, in ejus veritale invenientes quid sibi facie*- modoambulaverimcoram te in veritateel in corde per
    dum, quid, quibtis, quaiirio, nuntianriumsit. Sed la- feclo, el qttgdplacilumestcorain te fecerim.Perfectio*
    men non ex angelis homines, ,sed ex se ipso sicot iiem cordis nunc iu eo dicil, quod idola desiruxerit,
    angelos, ita boinines bealificat; nec aliqua ex aliqtio teropli valvas aperiieril,. serpentem ameum commi-
    tempore, aui ab angeii^, aut ab bomiuibuscognovjt nuerit, et caeterafecerit qua?Scriptura libris Regum
    utnosset, sed fulur.aomnia temporalia, atque in eis et Paralipomenon coiiimeiiiorat.
    etiam quid et quando ab illo pelittiri fueramus, el Flevitquefletu magno, propier promissionem Do-
    quos et de quibus reous vel exauditurus, vel non mini ad David,quam videbat in stta morle peritu-
    exauditurus esset, siueinilioanle praescivit.Uni.ver-C ram. Eo enim lempore Ezechias filiosnon habebat ;
    sas autem creaturas suas et spiritales et corporales. posi tertium enim annum concessaevitae, Manassen
    non quia sunl, ideo novit, sed ideo sunl, qui> genuit. Ergo iste omnisest fletus, quia desperaverat
    novit. Cbristurode suosemiue nascilurum: plcrumqueenim
    Cumquedilucitlo surrexisset, vidil omnia corpora justi aliquibus necessitatibusalflictisua operacogun-
    mortuorum, et [rendensabvt, et reversus esl Senna- tur fateri, sed cum eorum dicta injusti audiunt, haec
    cheribrex Assyriorum, el mansil in Ntnive, Cumque per elationera potius quam per. veritatcraexistimant
    adoraret in teinploNeesrachdeumsuum, Adremetech prolata : ex suis enim cordibus verba jusiorum pen-
    et Sarasar filii ejuspeteusserunleumgladio, [ugerunt- saiit, et dici humiliter posse vera bona non existi-
    que in lerram Armeniorum,et regnavit pro eo Asora- mant. Sicut enim gravis culpa est sibi hoc homineiu
    than filius ejus. .Cumenim rex iste reversus esset arrogare quod iion est, sic plerumque culpa nulla
    Niniven urbem sedem regni sui, et ndoraiet in tem- est, si humiliter bonum dicat quod esl. Unde saepe
    plo Nesrach deum suuin, quasi victoriani de bosti- conlingit ut justi et injusli habeani verba similia, sed
    bus reporiaret, et delubrum idoli sui iriumphaior lamen cor semperlongedissimile: et exquibus dictis
    gralulabundus ingrederetur, conieniptor veri Dei in Dominus ab injustis olfenditur, in eisdem quoque a
    fano falsi nuiuiuis trucidatur, nec augeli periit gladio justis placatur: nara Pharisaeus ingressus teiiiplura
    quod erat commune cum pluribu*, sed parricidio dicebat: Jejuno bis in sabbalo, decimasdo omnium
    Uliorumqui fugeruutin terram Araraih, in qua Scri- qttwpossideo,sed justificatus magis publkanus qttam
    ptura Asoralhan filiumejus qui regnavit pro eo le- ille exiit (Luc. xvnt). Ezechiasquoque rex cum rao-
    statur misisse babitaiores Samaria?, ne lerra rema- jv lesiia c.irpuris alflictus ad extremitaiem vettisset, in
    ncret inculta. Ararath autem regio Armeniorum oratinne coropunctus dixit: Obsecro, Domine, me-
    ( campesiris, per qiiam Araxis fluvius (luit, incredi- menio quomodo ambulaverimcoram te in veritale et
    I bilis est ubertatis, ad radices Taori tnoutis, quae corde perfecto. Nec tamen Dominushanc confessio-
    J usque illuc exte.ndit.ur.Ergo et arca in qua liberalus nom perfectionisejns despexit aut renuit, qtiem mox
    Noe cum liheris suis, cessante diluvio, IIOIIad in suis precibus exaudivit. Ecce Pharisaeus sc jusli-
    ' est
    nionies gencraliter Arnienia?delata csi, quasappel- ficavii in opere, Ezechias ju-tum se asseruil eiiam
    latur Araratb, scd ad roontes Tauri airi^imos, qui in cogitalione; aique unde illc oflemiii, inde iste Do-
    Araraih iminineiit caropis. mino placuit. Cur itaque hoc, nisi quia oranipotens
    XXVIII.De wgrotalioneEzechiw.IV Reg. xx.—In Deus singiilorura verba ac cogitationespensat, et in
    diebusillitwgrolavit Eiechtas usque ad moriem, et ejtis auribus superba non smii, quae buroili corde
    venitad eumIsaias filius Amospropheles,dixilqueei: proferunttir?
    Hmc dicit Dominus: Dispone doniui tttm, morieris Et (aclum esl verbum Domini ad Isaiam dicens:
    enim tu el non vives. Quemdiligit Dominus corripit, Reverlereel dk Ezechimduci popttlimei: Audiviota-
    castigatomnemfiliumquemrecipit (Hebr. xu). Neele- lionemtuam, vidi lacrymas luas. Ecce ego sanavi te,
    varetur cor Ezechia? posl incredibiles iriinuplios et el die lertio ascendeslemplumDomini. Vocatur quo-
    vicioriamde media capilivilate, infirmilale corporis que Ezechias dux populi et filius David,cujus opera
    visitatur, etaudit se esse moritururo, ut conversus sectabatur : fecerat enimrectum juxla omnia qua?fe-
    »d Doraiiiuiiiflectat seuieniiam ejus. Sed nulla quae cit. Davidpater ejus; el audilur ejus oratio, viden-
    1100 AD OPERA S. EUCIIERIIAPPENDIX. "; <j_0O
    tiirque;lacryrii_ quo modo ambulaverat corara Do- Aannos redrieret, nobis quoque in bebdomade et
    miiio in veriiate et corde perfecio,'et lleverai fletu ogdoadeyiventibus, per resurreciionem Christi vita?
    mngno ci quod placiium est in oculis ejiis fecerat. spatia nroleleritur.'Velceiledccemgradus in ricscensu
    ' Etaddam diebus tuis quihdecim annus, sed el de solis lemporiim ordincs siint, pcr quos iimbra fi^u-
    manti regisiAssyriorum libeiabo te et eiviiateni hanc, raruin Chfisti descenderat, ei per qtios ileruin Sol
    tt proiegamurbein istam propter me et propter David jusiiliacCbrisius per resurrcciioneiiiascendii.
    ttrvttm meum.Secunrinmqtiasriamcausas finuroruin . Primus iiaque grarius descensiouisio angelis fuil,
    moritnrus erat Ezechias, cui' Deusaddidit quiiidecim in qtio atiliquispatrihus apparcre dignaltis esi, quia
    aiuios ad vitam, idinique faciens quod rinle consli- magni consilii nuniiiis crat; deoique ei ad Jicoh sic
    tiifioncin miindi se factnrumesse pracsriebat, ct in loquiltir: El dixit, iuquii, angelus Dci: Ego sttm
    sua voluriialeservabai. Non ergo id fecit qiiod fiitu- Deui cui nnxistititulum et vovistivotum(Gen. xxxi),
    ruin rion erat, boc eniin in:iL'iser.il fuliirum qund se uiet angelum ei Deumostcndciet. Secuudus gradus
    facturum esse prresciebat: lamen illi anui additi non descensionis iu patriarcbis fuit, quia in omnilcs, ut
    recte dicerenlur, nisi ad aliquiri aririereniur,quod se Aposfblusait, ipse est operatus. Tertins in legis da-
    aliter in aliis causis habiierai. Secundum aliquas igi- tione, quia ct in legeipse locuiusest. Quartus graclus
    ttirCaiisas iiiferiores jaimvilaro fraierai; secundum in JesuNave, <|iiipi.piiluiiiin lerrani repromissiouis
    jllas autem quaestint in voluntate ct prarscieniiaDei, introdiixil. Quiiitusin judicibus, quia eumdein popu-
    qui ex:aeterniiate noverat quid illo terapore faclurus lura per eos ipsefegebai. Sexius in regibus Judu-o-
    erat,"et lioc vere futrirunj erat, liinc eral liiiiturus rum, <|iiiain cis ipse ngnabat. Seplirous in pniplie-
    viiam"quando'finivitvitam ; quia etsi oranti conces- ,B tis, qnia per eos esl nnniialiis. Ociavus in pontilici-
    sum est. eliani sic eum oraturniii uttali orationi bus, quia'ipse siiminiisSacerdos est Palris. Nontis
    eoncedi oporteret, ille utique prscsciebat cujus prae- in homine. Decimnsin passioiie. Per hos enim gra-
    »cieri'ia' falli iion poterat. et ideo quotl praescicbat, dus decem, quos ipse per uiiibram legis Cbri^nig
    necessario fuiuriim erat. Quindecini anni Ezecbia? descendit, ac fursus pnst resurrectioncii) suain Sol
    regi' riiiserante Deo, protelati ad vitam suntei, my- jusiitiae Cbrislus per eosdetu gradus asceridil in roe-
    siice ligorantesquia ouicuniqiieufriusqueTesiamemi lum, et omneiii illani iimbraui legis veriiatis radiis
    plcnitudiiiem custodiunt, aiternae'saliilis praemium illuslravit, obscura revelans, clausa reserans, el ora-
    consequunUir,ac per legis coiisiinimaiioneniel Evan- nia recla rienuilaiis.
    gelii pleiiiludiiiemad vita?aeterna? trauscuiii beati- • In iemporeillo misitMarodachaladanrex Babylonis
    ludinem. lilteras et munera ad Ezechiam; audieral enitn quod
    '
    Dixitque Isdias: Afferte mihi massdm ficorum: agrotasset. In tempore illo, boc est, in eodem anno
    quani cum allulissentel posuissentsuper tilcus ejtts, quo haec gesia suiilqurc superius narrantur, misit
    sandtumest. Ac per hoc non sperneiidam esse medi- MarodochaladanrexRahylonis libros e( rounera ad
    cinam qu;i;usii coristelet experimenio./qiiia et hanc Ezecbiain, <|tiiaapud eos astrorum observaiiliaest,
    fecc'ril'Deiis:.Posihaecail' lsaias: Hoc eril tignuma stellariiinque cursus longousu et exerciiaiibiie co-
    DomirioSqudd'faciurut sWDominus termonem queiri gnilus, quod et in Dei naiiviialc inonsratiir. lntel-
    toculusest.. Visut asccndalumbradecemlineis, an re- Jexerum solerorever-um, diei spalia riui licala, ser-
    veriatiiriotidemgradibnt? Et aitEzechias :'Fa'cile ett vire ei quem soliun Deiiin^lulabaiit.Citmquc cau^as
    unibram'cfeschedecemlineis; nec hbcvolout fiat, sed hujus roiraculi raiioiiemqiie perqiiirereni,'fania per
    itt revertdiurretrorsumdecem gradibus.Iitvocavit ita- Q omnes gentes volitaote, didiceruut propier agrota-
    quelsaias piopheia Doniinum, ei redhxit umbramper tionem regis Jud;i?etiain ciir>um signi clarissiroi
    iiiiedsquibusjam descenderalin horologioAchazdecem comniuiatmn. Qoorieiiaui lilier Par:i]ipnineiionple-
    graaVtW. Idein noinen grariuum quod et linearuro nissinie lesiaiur dicens : Ipse es<Ezecltiat, qui fecit
    sigriifical,id cst, disiiriciioiieiiihofarum; quas duo- iri omiiibusntis prosperequm voluit; attamenin Itga-
    decirri'per diein iri horologio noiare solemus. Ita tione principumBabyloriisqni misti (uerunl ad eum,
    crarit eXstrucli gradus arte mechanica, ut per singu- ul inierrogafentde vtirlehtoquod occiderultuptr itr-
    fos uriibra desceridens; borariiin spaiia lerminarei. ram. reliquit eum Deus, rit leniarelur, et noia fierent
    Erataufem hora die decirna,quandohaec fegiloijue- cmnia qumerant tn corde ejut (11Paral. XXXII). Id-
    batur. Vis ergti,inquil, tttascendatuinbradecemlineis circo autem teniaiioni relicius esi, qttia post laiitam
    procedente sole 'supcrferfarii pef bofeales' plagas vicloriam el solis recressum el cont:ratiilaiionem
    usque r.d ortenlcm, qtiod siiblns terrain qunliriiaiia regiii potcntissimi, «Ofillitis«laiiini e-i. Deniquein
    coiistieludine ctirsus siii eral faclunis; aii nl rever- eoileiiiVoluiiiiiieseribiiur : Mutti defcrebant hostiat
    lalur Umbfalolidem gratlibiis conversa reiroisum, et sacrificiaDominoin Hierusalem.ctmunera Ezechim
    sole ipso quiiqticperiiuslralero plagaio nd oriemem regi Jtidw,'et exullatiitesl coramcnnciis gentibiit.!'ln
    fegfesso? Af rex : Fricile est, inqriil, timbrgmcrcscere diebttsillis mgrotaviinsqttead mortem,et oravitDonti-
    decemlineis; riecliocvolout fial, ted 'nl reverlnturte- riuni, et exaudiviteum, el detlit ei signum; ted non
    trorsitm decem'gradibus.'Vidii namtjuc quia majoris jitxld beneficiaquw acceperaireliibuit, qttiaextiltatum
    miracuii esse poiefat, si sol ci>ntraiiumsuo mori eslcor ejus, et facla e*t contra eum ira, et tontra Ju-
    ciirsiiin ageret, qiiani si consiietoprocessu inccdens, U dam el llierutalem (Ibid.). HursimiqoeScripiufasan-
    tairietsi iiiulfo altius, id esl, supra terrris elalus ad cta el 'lioiiein cordis <jus riicit pcenileiilianiiiigaiarn
    drierilem,' quasi seciiiidi d;ei hiane'nulla inierve- inferens: Humilialus esl pottea, eo quori exaltutiim
    riieriferibcte factiiriis advolaret.' Nam el hoc qui in esset cor ejus, tatri ipkequam lutbtiutoresHierutalem;
    lrisulaTHylo, qua? ulfra Briianniam esi, in uliimis el idcirconon ienit tuper eot ira Domini.Iri diebut
    Scyiliafiiii)liriibu. degunt, omni aestate diebus ali- illis Ezechinstwtaius.est inadventu lcgnlorum Maro-
    qiipt iiefrviderir; quia sol cicterciorbi iu occasu et daiiialadun, qiiem paliem fuisse IV.IuicTi.nlouosor
    stVbferra positif?, niliilo niintts ipta nocle supra lier- HPbr.ciauitimani, el in oblatioiie rounerum el cou-
    fanVa^piireaf,ctquo mod» aperie Pccidens.Tdorien- graiitlaiioiie saititaiis sua?. • •_.,.'
    iciii'buii)ilis fedcai mabifesie videatuf,' donec tem- ' XXIX. DeEzechiw opibns per jncta<ionemostett-
    porefoppofluniideiiudtoto orbicoiiimiiiiiex-irtii red- tatisi IV Rejr. xx.—Ostenditqueeit domumatoniaium
    datur : Mcntct veiernm historia? et nostri liomines suotttm, et lliesanros argenii' el nuri, et odorantenlo-
    iijvi, qiii iflis de pnrlibus arivcriiuitt iibuiidantissime rum et ungitetttt''optitni, el omnes ihesanros vasorum
    pfodunf. Numquaraautem ii qui iiiteriora austri in- snoruin; non fuitres quatn noii osteudetileisin doir.o
    cbliirit,''videfe solem per ineridiitnas plagas qtietmt sua el in omnipotestaiesua. Unileirafn Dei jusiissirae
    ad (ifiehteinab occasiiredirei Ut inaiiifestioremeiiim merebatur, quod non soliiiu iliesanros suiis atque
    s'eristiralegehlibus'facerei,'quod signmn ci praiscntis palalii, sed et l>iupli Pstenderel; quod cerle fuit j»>-
    tcmporiseifitturi Ijipuserai' ut quomodosol rever- tesias ejus de cujus'valvis aureas laminas an(e| an,
    (ebatiit atl exordium sui, ita ei ^zechia? »ila adclila litlerai,
    1201 COMMENTARII1N LIBROS REGUM. LIB. IV. . «03
    Introivil aulem Itaias prophelaad regem Ezechiam. A diantibns liostibus, tinde praedentur. Iloriim crgo
    • Rursumqne pnsl cnrporis saniiatem et signi miigiii- vilam illa cunctis noijssiroa.Ezecbia?.culpa,figuravit,
    tudinem oftVrricefiiimits aliam occasionem snper- qui posiquain tina prece el sub iinius tioclis spatio
    biae, quam ut prudcns ci Dci cnlior vitare debiierat, . centum «ictpgiiuaquinqnemillia liOstiuni, arigclo fe-
    ncc monsirarc alienigenis riiviiias suas, quns Deo rienie prostravit, postquam occasui proximum, ad
    tribucnle postcderat, ex quo juxla legis tropologiam . altiora eurii spatia solero reduxit, postqtiam viiam
    disciiiiusnon miuemlas niargaritas ante porcos, nec ' propinquanie jam lerroino coarciatam in leropora
    danriiiin sanclum canibus (Matih. vn): qui enim li- longiora proielavil, susceplis. Babylonici regis iinn-
    delisesl spirilu abscoudit negolia, ei qiiicumquehoc . tiis bona oiniiia qiue possidebal oslendil; sed pro-
    nun fecerii, oinnis virtus illius euervaltir, periiique , pbelre prolinns vocein audivii: Ecce dies veniunt, et
    posieritas; et amisso virili robore, in inuliebrem . auferentur omnia qumin donwtua sunt in Babylonem,
    reiligilur inolliltidioero. elnon relinqueiurquidquam,dicil Dominus.Sic nirai-
    Imiredimr ergo Isaias ad regem ; et quasi nescius , rnni hypocrila?, posiqiiaui maf?oisyiriiitibus excre-
    scisciialur: Quid dixerunt viri isti ? et unde venerunl} scuni, quia cavcrc iiialignorum spiriluuni insitlias
    ' Diroinierrogai: quiri loculi sunt, et unde venerunt. negligiinl, et celari in eisdem virlutibtis nolnnt,
    Ille ad utiiim rcspnndit, aliero praelermisso: bona sua osleiidendo, hostium faciunt; et prodenles
    De terra longinqua venerunt ad me, de Babylone, . subilo amiiiunl quidquid riiulitis slttdenles operan-
    quod qnanto lerra longior sil unde venerunl, lanlo lur. ilinc per Psalmistam dicitnr : Tradidit in capli-
    iste rex g'oriosior propter qucm veneruni. Et vene- . vitatemvirlutes eorum, et pulchritudineseorumin ma-
    • riini, inquit, ad mc, quod debuerat dicere : Vciterunt j> nwsinimici (Ps. LXXVII). Virlus qnippe ei piilchntudo
    ad gloriiicandoiii Deum, pro signi niagnitudine de arrogaiiiium iniroici inanibiis trariiiur, quia, oinne
    Babybinc, <|iirjeurbs in t<>ioorbe poicniissiroa est. . bonum, quod per concupiscenliam laudum osielidi-
    ltursumqiie Isaias, Qttid, inquit, viderunt in domo lur, oicttlli ad.versajii viiibus nisncipaliir. Hostes
    tua? Ei ille respondil ex parte verum, quod omnia .' naraque ad rapinam provocant, qui suaseorum noii-
    vid^riot in riomo illius; ncc fuerit res quam non lire divitias dcnudant: qnousque enim ab acternas
    osieiiderit eis in ihesauris suis ; sed alterum lacnii, patriae securilaic disjungimur, in lairoiuim.insiriian-
    • dequo vcrehamr offensam, quodosienrierit ei cnocla liiim iier ambulamiis. Qui ergo in itinere deprxdari
    quac liahiierit in p >ies:atesus. Iiauririubiiiiii quin el forniidat, abscondat necesse esl bona quaeporlai. 0
    • (empli supcTlectilem.Propter qua? Isaias Dei ser- niiseri,qui affeclanieslaudes liominum, in semetipsis
    mone proferlsenienliain : ; dissipant friiclus lalionim! Cttmqiie se osteridere
    Andi verbiimDomini exerciluttm: Veniel temput alienis ocnlis appetunt, daronant qtiori aRiiul. Quos
    quandoqinnia htvc qttw in doino tua snnl, el non lua, niiniruro maliguispir.il<is,cum ad. iactanliam provo-
    sed palrtimlitorumlabore qitmsita,inBabylonemtrans- cant, eoruni, sicut riiximus, oper;rc.iplivantes deriu-
    prumur, et de semiiiettto fiam cunuchi in aula regis. (Janl. llinc est ciiini quod per Evangelium Veriias
    Ex qoo llebrari voluut Danieleni, Ananiam, Misahc- dicil: Nescial sinistra tna quid faciat dexlera lua, ut
    leroet Aznriain, qui fuerunide regio semine, factos sit eleetnostjnatua in gbscgndilo,el Pater ,tuus quivi-
    csse eiiiiuchos; quos io minisrerio ftiisse Nabucho- . det in abscondiioreadel.riM.HinCes.tquoddeeleiJto-
    donosor non riiibiumest. Eiiniicboseniin, id est, ab- runi EccTesia per Psalmistain dicilur: Omnis gloria
    scissos, non ncgamiis aiiqnos ftiissc de semine regio ejusfilitv regis ab inius (Ps. XLIV).llinc Paiilus ait:
    in palaiio regis Babylonis, juxla propbctiara beali C Gloria nostra hwc esl, testimoniumconscientimnoslra
    Isaiae. Daniclet socios ejus credenrium nullo modc (II Cor. \). Filia quippe regum Eccle.sia,quaeiri hono
    est; <|uorisi csseni, de pulcliriimline corpnris ei esi opere spiriialium principum pncriicalione gene-
    aspeciu illorum non limerel dux ille, qui eos ailliuc rata, gloriam intus babet, quia hoc quod agit in
    ' poeros erudiebat, quia species faciei solet deperire oslentiuioiiis jactanlia non liabei.Gloriamsuam Pau-
    in poeris abscissis. Pnit autera coiisuetodo el apud lus teslimoniiiiiiconsciemiaeroemorai, quia dtim fa-
    antquos, eunuchos vocare cubicularios ct cuslodes vores oris alicni non appelil, vitre suae gaudia exlra
    pilatii, qui tixofes habebant, et ab-;cissicorpore non . semciipsmn ponere iguoral. Occullnnda sunt ergo
    fueruni. . quae agiinus. ncharcin hiijiis vila? iliner.e incaute
    DixilqneEzechiat, BonumverbumDominiqttod lo- portantes latrocinantium spirituum .incursione per- -
    cittns est; fiat lanium pax in diebus meis. In quo ab daniDs.
    ' XXX. De Manasserege. IV Reg. xxi. — Duodecim
    Ilebftjpisreprebendiiur, cur imn sit iroiiaiiis bonita-
    lem Moysis, qui loctiiusesi ad Deitm: Anl dimitte eis annorum erat Manussescumregnarecmpissel,el quin-
    hanc noxnm, aut si non fucies, dele me de libroquent qttagintaqtiinqueannis regnavilin Hieriisalem,fecitqut
    scripsisti (Kxod. xxxn). Quid hoc lo'0 propbeia : tr.alumin conspecluDominijuxla idota gentium,quas
    sententia cuiira Ezechiam re^ein, nisi arroganliiiiii delevit Doniinits a facie filiorum Israel; conversusqut
    hypocriiartim cogitatinnes snas in exqniiciula lionii csl el adificavil excelsaquwdissipaverntEtechias pater
    iium adroiratione sigoilicat? Per omnc eiiim qooc ejus; el erexil aras Baal et fecit /ueos, sicttt [ecerat
    bypocrita?faciunt, occuliis cogiiaiionihus laurieslio Acltabrex Isracl, e' adoravil omnemmiliiiam cwli et
    miniiin reqiiiriint. Operaiuri quipjie lauries suas co- D coluit eam, cl exstruxii aras in domo Domini, de qua
    gitanl; laudati auteui secum taciti in cogitationihu: dixit Dominus: In Hierusalem ponnmnomenmettm;
    versani. gaiulent se precilms in lumianavesle aciinnci et exstruxii altaria nniversmmilitiw cmli in dnobut
    clarnissc. Cumque inflaii favonhus apud semeiipsoi; alriis templi, et transdttxil filium suttm per ignem, et
    intiimescunl, saqie miraiitur laciii eiiam ip-T quoij ariolalus est, et observavitattyuria; et fecit pyhonci, tt
    siroi, videri quniidie semetipsis aliiores cupiunt, ac aruspkes muttiplicuvit,ut faceret tnalitmcoram Domi-
    miris invcntioiiibus in op re cxciescunt: quia sicul no et irrilaret ettm. Ilrec ergo omnia, id esl, sive au-
    virlules omne viiiiim enervant, sic arrogamia robo- goralio, sive aiispicinm, sive qurelihet iminolatio,
    rat: cogit naraque mentein jnvenescere, et conira sive ciiam soriilio, aut qtiicumquc motiis avium vel
    vires valere : qnla et quod negat vigor v ileludinis, pecudum, ct in^peciioqureciimquefihrarum, aui ali-
    iiiiperaiamor lauiiis.Unde ct faclis suis, utdiximus, quiri quod de ftiluris videalur ostendere,, in opera-
    arbitros inquiruni; si vero operi lesies dcesse con- lioue daiinonuro fieri non dubilo, diligeriiiuoi vel
    liugai, iiarrant ipsi qua?gesserini. Cumqiie efferri avinm vel pecudum, vel librarum mnliis aut sorlium
    f.ivoribos«ceperiiit, saepe eisdero operibus suis, qtire seciitidiira ca signa quac docucriinl iidem d.emoncs
    egis^e se referunt, iiieiilicinlo aliquid arijimgiinl, nbservari ab his qnibiis, arlis hujus scientiam iradi-
    Cum vernei vera dicunt, h.vc diceudo aliena f.iciunt. deriini; a quibusomnibus is r.ui horoo Dei est, el in
    quia quaesilisreiniineiali favoribus, a vera ei intima porlione Dei nuir.eraiiis, penilus debel esse aliemis;
    reiribuiioiie vacant. In eo euim qund bona stta pa- lii-c nliquid in his liaberc coinniime, quae occuliis
    tefaciunt, osiendunl malignis spiritibus quasi insi- maibii.is daeroouesoperanlur, ne forie rursus per
    1105 AD OPERA S. EUCHERH APPENDIX. 1204
    baec daemonibus societur, atque eorum spiritti et. Anori dixisset Dominus Jesus : Contigit auiem mori
    virtute repleatur, et ad idolorum cultum denuo re- inopetn illum et' afferri ab angelis in sinum Abraltw.
    paretur. Nunc ergo hic, nunc hi illic esse poitieriint, qiii hinc
    XXXI. DeJotia rege. IV Reg. xxi. —Post aliquari- illum, quem Deus voluit, abstulerunt. Possunt etiam
    la dicitur atcod mlterit Jotias nuntios ad Otddmpfo- spirituS mortitorum aliqua quae bic agantur, quae
    phetissamuxetem Sellum, quwhabitabatiri HieruMem riecessarium sit eosjnosse, ljori soluro praesenlia vel
    . mtecunda, propter librum tegis divirimqui irivtritus .praVterita,verttm etiara fiitura, spiritu Dei revelanle,
    /"nsrat.0_uid sit hoc quod dicit qiiod habitaVerit in ^cogrioscere;". sicnf non omnes homines, sed propheiae
    secunda, in superiori parte libri hujus scribitur de (ttuni^^ bic''.viyfSrentcogrioscebant, nec ipsi omnia, sed
    rege izeeliia : Mdificatit quoqueoniriemmurumqui ijljs esse revelanda Dei' providentia "udicabat.
    fueral ditsipatus, et exsirttxxiiurres, et (oririteeuSril- furje
    [itti qiioqtie a_ vivos aJiquos ex mortuis, sicut
    'ttrummururit (II Paral. Xii). lifemiriit hujris Ibci et econtrririo Paulus ex yivis iri paradisum raplus est,
    Sophooias dicens : Vox cldmorisad poriam pisiium diyiria Scripiura tesfatur: nam Samiiel propheia de-
    etttlulatus a secunda (Soph. t); pro qua vetns edific funcliis vivo regi Sauli eliain fulurura praedixii;
    quasi propitium nomen loci tfanstulii in Wasaria. qiiamvis nounulli nmi ipsura fuisse, qui potuisset
    Masana quippe Witefpretartur Securida. Qiiod efgo' magicis artilnts evncari, sed aliqtiein spiritum tam
    dicitnr ha?e prophetissa liabiUrsSeiri securida, in se- malis operibus congrueniem, illius exislimeut simi-
    cundi muri parte intelligere debemns. liludiiiem figurasse., Haec per excessum idcirco pro-
    Regi aulemJnda quimlsit wi,'tit corisnlereiis0o- tiillmbs, ut noverint homines aeternam verilaiem
    jjnwiumsie dieetis :' Hat dicii DortnnusDens lsrael :1 n qu;erere, qui volunt salvari, a quo creali sumus, in
    Pro eo quod audisli verba volumihishujui, et perter- qtio yivimtis, per quem moverotir et sumus; animas
    ritumtst cor tuum, et KuwifMtustscoram Dontittoau-• auletn sanctas, sancias eas credamus esse, et non
    ditis sermonibuscoitlra tocumistumet habittiioresejtts,, hiimanis miseriis iuteresse, sicut dicit Isaias ad
    quod videiicet fierent iri sittporerh et malediclum, et! Detim qui erat (ilitis Abrahas : Tu, Domine,paterno-
    scidisti vestitrientatua, et flevisti coram me, el ego au- tter es; Abraham nesciviinos , et Israel non cognovit
    divi, ditit Dominus, idiired cdtligamte ad patres tnos,, nos. Posihaec sequitur historia de geslis Josiae, ita
    et coUigerisintepnlcrum tuumih pace , ut non videanll dicens :
    oculi tui omnia mala qttmaiduclurus snm super iocumi Contaminavit quoque Tophet, quod est in eonvalle
    iifium. Territus. isie Dei comminafibnilvtisfleverat,, filii Erinom, ut nemoicensectaretfiliumstittmaut filiam
    et stia vestimeni» corisciderat, et fit dmnium malorumi perignem Motoch. Freqnens est in Scripluris liorum
    futurorum de praeparata mone secUrus, quod ita re- nieniio locorum, maxiroc in libro Regiiiu et Jeremia?
    qtMeiurus esset in paee, nt illa omriia non viderel. prophetiE. Est aulerrivallis Eiiiiom sive filii Ennom
    Ibi ergo surtt spiritUs defiinctornm, ubi non videntt jiixta muriini llierusalem conlra orientent, in qua
    qurjeeumqueagnntiir aut eveniunt in ista vita homi-- riemus pulcherriraum Siloe fontibus irrigatur. To-
    num. Quo modo ergo vident tnmulos suos aut cor- pliet aiiiem erat loctts in eadem convalle juxia pisci-
    pora sua, iiirtim abjecta jaceant an sepulta? Quo) nam fullonis, cujus meiliinit Scriptura, juxia agrum
    modo iiitersunt miseriae vivorum, cum vel sua ipsii Acheldemach qui usqtie hodie raonsiratur ad auslra-
    mala patiaiitiir si talia merita contraxeruut; vel inl lem plagam moiilis Sion. Solebant atitem in Topbet,
    pace requiescanl, slcut huic Josia? promissuin est,, qnia locus erat amoenissimus, unrie iiodieque horlo-
    ubi mala ulla nec paliendo sustineant: liberati abJ G fum praebet clelicias, ara posita sacrificare rixmoni-
    omoibus malis, qurjr?paiiendo et compatiendo, cumi bris, nefandoque rogo suos consecrare liberos sive
    hic viverent, susiinebant. Dixerit aliqnis -.Si nullai bolocauslmn offerre^sicnt in libro Verboruni dierum
    est morltiis cura de vivis, qno roodo ille dives qttii de Achnz rege .scripliim est : Ipse esl qui adolevil
    apud inferos lorquebatur rogabat Abrabam patreini incensumin vglle Beiynenom,et lustravit filios suosin
    ut mitiat Lazarum ad quinque fratres suos nondunil iqne Bennenoin (II Paral. xxvm) : siquidem filium
    mortuos, et agat cum eis, ne vfniant et ipsi in eum- Eiiiiom significat. Vallis autero Ennom Hebraice di-
    dem tornieiiiorum locum. Sed niimquidquia hoc illes Cilur Gehennom, cujus nomine in novo Testamenlo
    dives dixit, ideo qnid fralres agererit vel qtiid pate- poeisainferoruiii gelieuna cognonTnatiir : quia jiimi-
    reiitur illo tempore scivit. lia illi fuit cuia de vivis,, ru.iij sicut iq convalje Ennoi» qui idolis servierunt,
    quamvis quid ageretit omniuo nesciret, queiriadmo- iri ea propiietis aiie»taniibus perierunt, ila peccato-
    fluin est nobis cura de inortuis, qiiainvis quiri aaantt res ex his qtia?peccayertini, aeierna damnatione pu-
    Utique nesciaiiiiis : tiam si nibil cle inortuis curare- niuniur. Deniqiie Jefc?niiasctim referret sibi praece-
    miis, non uiique pro illis Deo siipplicaremus. Derii- pisse Doiiiinuiii, ac dixisse ad valleni filii Ennom
    qne Abraham nee Lazaruni misii, ei Moysem et pro- qnrt:esi juxta iniroiium porta? Uclilis, paulo post di-
    pbetas hic eos habere tespondii, quos aurlire debe- cil: Ei non Vocabituflocusiste ampliusTephet etvaU
    rent, uf adMHa supplicia fion venirerit. Ubi rursns3 lis filii Eiinoin, sed vqllis occisionis; el dissipabocon-
    occurrit quo modo, qtiid agereiur, Abraham paterr tilium Juda el Hietusalem in loco isto, et subvertam
    ipse sciebat, ubi sciebal esse Mbysem"ct prophetas,, T\ eosgladie (Jerem. xix). Isaias quoque manifestissime
    id esi, libros eornrii quibus homiries Obedleiidotor- tbpliet iiifernum appellat, qui cum perpetutim dia-
    menia infernalia viiarcni. Deniqiie nOVeratdiviieml boji iiiteriltim sub iioroineAssur describcret, dicens :
    illum in deliciis, paiipererri Vero Lazaf uni iiriabori-- "A vticeeittmDomihi pavebilAssur virga percustus, et
    bus vixisse; wamet hoc illi ait: Memenrti,fili, qriia % eiii iransitus virgm fhndaius, quam requkscere faciet
    recepisti bona in vita tm, Lazarus autem matk (Luc. Doinihut super euin; siaiim qiiomodoel nbi esset pe-
    xvi)., Sciebat ergo hrec qUai?titiqtie apud vjvos gestai filnrus subdidii diccns : Prwparata eniru ab Iteri To-
    fucr.nu; veriim riiui cumitgereiiluf iii vivis, sed cumi jsteaif:ge,pr'wpaiata\pfo[ttndael dilatala(Isai. xxx):
    ,eis mortuis pottiit, Lazaro itidicante, cognoscere, ne) prilchre aiv dilaiata ,;quia Tophei dicitur Laiitudo.
    -f&Jsumsitqilori ait propheta : Abtdham nescivitrios. Nutrimenli, iiiquit, ejiis ignis et ligna mulla flalus Do -
    pKoiiidefaienduin est nescife quideiii morliibs quid1 mim sipuf lorrens suiphuris succendens eam (Ibid.).
    feic ageiur, sed dum agitiir; posiea vefo aiidire ab) Coiiiamiriavitaiiieiii Josias Topbet, vel ossa m.ortuo-
    .eis qui hinc ad eos moriendo pefgunt, iiOti qiiideini fiiroibi, 'sicu.i.TnSegilieniibusde aliis idolOrura locis
    oinnia, sed qtiae sinuntuf indicate. ct iila laiitiimi fecisse legiiur, vel ajia qii;eiibet' iinmunda disper-
    meiniriisse qua? illos, quibus ha?c indicant, oportett geris, <nialeiiiisal)omiiiaiionipoiiiisqiiam deleclaiion
    awJire. Possuiit ei ab arigelis, qui rebusqua? aguii- apttis Oiiinibus, quij aspicereiit, locns appareret.
    tur hie praesto srint, audire aliquid nioriui, qiiodI {jriod sequiturde eodeiri r<'ge Josia : Abstuiil quoque
    unumqueraque illorum audire debere judicat, cuii «r/ttos;«7uo« dederant reges Juda soli in introilu templi
    _i- curicia subjecla sunt: nisi enim essent angeli, quii Domtm; ei paulo posi;: Currus autem solis combussit
    :: possent iuteresse ei vivorum et mortuorum locit,, ipni, ostendit omuium
    gentiura idololairarum super-
    1S05 COMMENTARHIN LIBROS REGUM. LIB. IV. 1806
    StMioniJudaeos eo tempore fuisse mancipatos, ita ut tA rant enim Philisthim, ne forte facerent Hebrmi gta-
    In venefalionem solis, quem more gentilium Derim dium aut lanceam (I Reg. xm) : sicul enim tuuc
    "esse credebaiii, siiriulacro ejvs qiiod feccrant curfus illr caverunt ne haberent fabros femrios Hebraei
    equosque subdiderint, et hoc in atriis templi Domihi: qui ariria ad repugnandum lacerent, ita nunc CTial-
    sic enim solent gentiles pingere vel facefe siiriitia- driei,desfructaIlieriisaleiriet vastata ohJriiterra repfo-
    "enim sotis, ut pirefum imberbem in cnf ru pionerites, ri)is'sirinis,satagerunfutnulliisineareiriarieretaflifex,
    equos eidem quasi curru crjelum petentes subjiigent. iniflus clusor, qui vel foedatatirbismoenia componere
    Crii propterea pueri aptant imaginem, quia sol velut vel possit fesafcire disrupta : quin potius quidquid
    quotidie novo ortu natus mitlum per saecula seniiifn apud gentera exferriiiiiatata artis invenefarit, lotum
    incidit. Ut autem eidem currus et equos tribuant, de Babyloniam trarisfefurit, ut vel ad nihilum valeat
    miraculo sumptum Elia? prophetae, quia curru igneo iiltra, vel illiiis civitatis utilitatibus prollciat : crijus
    et equis igricis est faptus ad ccelum, Joannes Cofl- tamdeflendaehistoriae, qua? multuni negligentiae no-
    ' stanlinopolitanuS episcopus a?stinial: quia enim sfri temporis coiigfiiit, non opiriof allegoriam esse
    Craeceheiiosdicitur sol.sicul eliam Sedulius cum de reticendara. Conslat namque quia Jerusalera et terra
    Eliae ascensu caneret, osiendit dicens: Israel civitatem Christi, idest, Ecclesiam sanctam;
    febylon autem et Chaldaei sive Philistaei, civiiatem
    Qtiam bene fulmjnei prrelucens semila coeli, diaboli, id est, omnem malignorum spirituum sive
    CoDveuitElise,meriloqueet tioininefulgensl hominum sive angelorum multitudinem designant.
    Hac ope diguuserat: _ Serviique Israel Philistaeis sive Chaldaeis, cum
    nam si sermonis hujus una per accentum mutarelur " fideles quique nomine lenus in Ecclesia consislen-
    liltera, sol est; audientes Grreci ab lsraelitis, quos tes, ab iminundis vel spirilibus vel horoinibus
    divinas litteras habere fama prodebat, prrcdicari, decepti, aut avaritiae, atit luxuri.i!, aut alteri cuilibet
    quod Elias curru igneo et equis sit igneis ad ccelestia peccato ineniis colla siibuiiitiint. Abducit autem Na-
    - translatus, vel certe hoc ipsum inter alia depictum in buchodonosorJerusalein et universosprincipesfortesque
    * pariele videntes, credirieruntvicinia decepti nominis, exercilus decemmiltia in captivitatem, cum eis el ma-
    solis hic iransiium per ccelos esse riesignatum; et gistros populorum el eos qui invincibili animo Do-
    nKraculum divinitus factum, commuiarunt in argu- mino servire , ac decalogum legis fideliter in Dei ac
    menium erroiis htimana slultilia commendatum ; proximi videbantur amore conservare, cum subito
    quos imitali ipsi Judaei satagerunt ne in aliquo gen- sive illecebris munrii seu adversitatibus subacti, aut
    tilium stullissimis roiuus parerentstulti. Quod paulo majoribus se polluunl facinoribus, aut certe in haere-
    post de eodera rcge dicitur: siin dcclinanrio apertae apostasia? noiain iucidunt.
    Excelsaquoquequwerant in Hierusalemad dextram Arroa veroquibus contra diabolum repugnantes, li-
    partem montis olfensionis, quw mdificaveratre.x Salo- bertatem a Deo nobis douatara defendamus, qua?sunt
    '- mon Astarothidolo Sidoniorum et Chnmosoffensioni alia nisi eloquia Scriplurarum, in quibus et ipsius
    - Moab, el Melchoabominationifiliorum Ammon, pol- Domini et sanclorura ejus exemplis quo ordine bella
    ' tuit rex et conlrivil
    slatuas, et sitccidit lucos, reple- vitiorum superari debeant, luce clarius discimus.
    vitque loca eorum ossibusmortuorum. Luce est cla- Sed Pbilisiaei lilios Israel fabris armorum privant,
    rius quod excelsa nominare solet Scriplura loca Q , ' cum maligni spiritus animos fidelium a medrtatione
    • in collibus posita frondenlibus, in quibtis vel dre- sacrae leciionis saecularia illis negotia inferendo re-
    monibus iinmolabanl, vel cliam Domitio, loco- tardant : ne vel ipsi per bujus exercitium resistendi
    rum arooenitaie allecti, conlra interdictum relicto fiduciam sumaut, vel aliquos forie, qui legere ne-
    - altari, quod erat in templo, hostias offerebant. Unde sciiml ad resistenrium viiiis exborlando aut corri-
    srjcpiusin hoc libro de regibus qui minus perfecte piendo accenclani. tuliunt labros armorum, ciim eos
    justi fuere, dicitur: Vernmtamenexcetsa nonabstulit. qui sacraeloqttianoruni in taiitumsceleiibusobruunl,
    Montem autem offensionis raomem idoli dicil, quia iit dicere boua qua? didicerant prorsus erubescant.
    nimirum cnnsueludinis esl Scripturarum offensio- Transferunt omnera arlilicem et clusorem in Babylo-
    (iem idola nuncnpare, quia vel in illis offendilur niam de Jerusalem, cum eos qui mullifaria virltitum
    Deus, vel offensionero el ruinam suis afferunt culto- operatione.pluribus prodesse, et civitatem Dei conlra
    ' ribus; sicut in hac ipsa seuleniia subsequenter inti- irruptiones tenlaiionum tiiiinire solebant, a propo-
    maiur, dum dicilur: Quod wdificaveratSalomon rex sito deflcctutii, atque ingeuium, quod luiiionisanclae
    Israel AstarothidoloSidoniorum, et Cltamosoffensioni Eccle>i;e impcndere debueranl, ad volunlalem po-
    Moab, et monteinabominalioni filiorum Ammon.Ubi tius regis viiiorum dispensare compellunt. Quod si
    quoque, ni falior, palam ostendiuir, quodde utinani riou clusorein hoc loco non ostiortim sive niuroruiii, sed
    ostenderetur! qina videlicet Salomoti admisso auri potius gemroaruraque intelligere voluerimus, ad
    idololatriaescelere iiumquain perfecle pceuiiiiii. Nam unum profecto euindemque spiritalis expositio finem
    si fructus poeniienlia? dignos faceret, satageret ante fespicil. Dicium quippe est de sapienlia, quia anruni
    omnia ul idola qua? xdiGcaverat de civiiate sancta j) est, et roultittido gemmarum , atque ideo clusoies
    lojlereninr, et non in scandalum siullorum, qua? horum non alios apiius, quam doctores intelligere
    ipse, cum fuisset sapientissimus, erronee fecerat, valemus, qui quamditi recte vivunt ac docent, in or-
    quasi sapienier iic recie facta reliquissel. Mrminit natiim >.aiict!Bciviiatis industriam sua?arlis iropeii-
    supra et hiijus loci Scriplura dicens: Tunc mdificavit dunt. At si forte erraverint, quid nisi a rege Chal-
    Satomon fanum Chamos idolo Moab in monle qui est daeorunicaptivi Babylo<iam iransferuniur? Artificem
    contra llierusalem, el Moloch idolo filiorum Ammon. et clusorero ab .lerosolyinisiransmigrareBabyloiiiam,
    Nec videri debet conlrarium qtiod ilii moiis in quo est lalentum yerbi coelitus acceptura in lerram de-
    facia sunt baec idola cnntra Hierusalem, hic in Hie- foriiri, id est, sapientiam spifitalem ad peccatorum
    rusalem esse positus asseritur; nimiruni in lanla erai «pera converii.
    urbis vicinia positus, ul ad ipsam pertinere, et ad Posthaec inferi Scriptura quod fugienteiii regem
    ipsam quoque sordibus, qua? in eo cougerebanliir, Sedechiam ab excrciiu Chaldaeorum apprehensum,
    attinsere viderelur. duxerunt ad regem Babylonis in Reblalha, qtti locutus
    XXXII. jDeNabuchodonosor.IV Reg. xxiv.—Quod est cum eo judicium : filios autem Sedech.ee occidit
    ' referens deNabuchodonosor,quia iransiuleril omnem coram eo, et octttos ejtts effodil, vinxiiqub etirii'calenis,
    et universos principes, et omnes fortes et abduxit in Babylonem. Dum sacra Scriptura Se-
    ' Hierusalem,
    ixercilus decem millia in caplivitatem, addidil Seri- dechia? captivitaiein narrat, oniinem captivitatis in-
    ptura dicens : Et omnematlificem el inclusorem; hoc terna? denuutiai. Rex quippe BabylOiiisest antiquus
    esiquodsupra eidem populo Israel Pbilistliini re- hostis, possessorvintimu?confusionis, qui prius filios
    gnanies fecisse narrantur cura dicilur : Porro faber ante intuentis oculos trucidat, quia saepe sic bona
    rerrartut non iriiientelliatttrin omni terra Itrael: cave- opera interficit, ut haec se amiltere ipse, qui captus
    1207 AD OPERA S. EUCHERH APPENDIX. 1208
    est dolens cernal: nam gemit pleruroque animus, A quornm rcgno peregrinanlur, qtiod in illornm paoi
    el laincn carnis sua? deleclalionibus victus, bona, eiiam pax esset istorum, ct adilicareni domos, et .
    qurjegcnuit, amans pcrdit, ca qua? pjiiitur damna novellarenl yineas, cl plautareni boitos : quis non
    considerat, nec lamen virluiis brachiiim conira re- agnoscai quid prafignravtrii, qui aitenderii veroi
    geiiiBabylOnis levat. Sed dum videns nequitireper- Israeliias, in quilnis dolus n«n est, per Aposiolicam
    pelratione perculitur, ad hoc quandoqiie peccato dispensaiionem cnni Evangelico sacramenio ad re-
    superilucitur, m ipso qiioque raiionis lumine prive- gnum geiilium transinigrasse? uinle oobis Aposiolus
    tur. Uiide Babylunisrex exstinciis prins tiliis, Serie- tamquain Jeremias replicans aii: Volo ergo primum
    chiae ociilos eiuil, quia inalignus spirilus, subriuctis omnium fieti dcprecationes,otationet, inlerpellationti,
    prius bonis opetibiis, po-tea iiiielligemia? lumen qraliqrum acliones pro omnibnshominibut, pro regi-
    loliit. Quod recte Seriechias in Rcblatlia patiliir. but et his qui in sublitnitaletunl, ttl quteiam et tran-
    Keblaiha quippe, MultTharc interpreiaiur : ei enim quilium vilamagamut in omni pktute et catiilaie : hoc
    quandoque ct liiincn ralioois cl.iiiriclnr, qui pravo cnim bonum et acceptum ett coram Saltalore noslro
    usu <x ioiqiiilatis su;c iiiiilliiudine gravatur : sicut Deo, qui omnet hominesvult salvot fieri, el in agni-
    cnim quarta ilie ccehim in initio creaturarum lumi- tionem veriiatis t.ntre(l Tim. n. 1 seqq.). Ex hoe
    naribus ornatiim exstitii, ila quaria alale mnndi qaippe eiiam illis irerienlibiisdmniciliasum conslru-
    Isrneliiiciis popuSusccel.estifiric inclytns, a prophe- cia pacis, basilicae Clirisliauoruni congrcgalioonra,
    tisquasi a steilis illuininaiiis, rcgno Daviilci Salo- ct novillaia? vinene popttlorum fideliiim, et jdanlali
    monis gl.jiiosus templi eiiam ahiiudine loioest no- horli, ubi eliaiu inier oinnia olera gramim illnd si-
    bililatus in orbe. Sed accepit vespcram, quaiido B napis regoat, sub cujus unihraculis longe laleque
    crebrcsceinibus pcccalis regnura illud a Chaldreis porrectis, eliamaliipetax superbia geiiliuni lamquam
    dissipalum, lemplum iliruiuui, ct lota illa gens in in cceli vulalilihus roiifugiendo reqoiescil. Nam quod
    Babyloiiiam csi iranslala. Quas qu.ifia sireuli actas ciiaui pnst LXXamios secuniliim ej<isdemJcrcmiae
    a llavid nsque ad iranstnigraiioiiem Babylonis, propheliam reriitur ex rapliviiaie, et lempluni rcno-
    habei amios juxin Hebraicam veriiatemccccL.xxxiii, valur, qttis lidelisChrisii IKUIiiitelligat, potevolula
    jnxia LXX Inierpreles al.quot amplius, gcnora- tcmpora qua: sepienarii dierimj nuineri repeiiiione
    liones juxla iitrnrtiraqiie rodiccs xvn, quas taiiien Irausciirriiol, eiiam nobis, id est, EcclesiaeDeiad
    evangelii-iaMailhauiscerti myslcrii gratia xiv ponii; illam coslesieiiiJerusalem ex hiiju« satculi pcregrina-
    a qua vclul juvcnili relale in pnpiilo Dei Regum lione redeiindiiro? Per quem nisi per Jesitm Cbri-
    tempora ccepcrunt. Horcnainque in h»miiiihiis aclas sttitn ven: saceiilnleni niagnuin, eitjiis figuraingere-
    apta ad giibcriiaiiriiinisolel cxUiere. Sedechiusau- bal ille Je-us sacerdos raagnus illius temporis, quo
    tein suprascripius lilius Josiie rcgnavii aiiuis xi. lenipliiii) rrriilicaiura est post raptiviiatein, quem
    llujtis xi anno, rcgis aiilcm Habyionisxviu, secun- propbcia Zacbarias yidit in sorriirio habiin, deviclo-
    dum dies lunares niense iv, vriie inensis : juxia so- quediabolo, qtii ad cjus acctisalioiieni stabit, abla-
    larcs rerodies, vm Iraltndas Jolii, luna v, quem illi tam illi sorriidaro ve<lemet ilaium inriiimenluuiho-
    qiiinltiin diero computanl, feria vn, apcrta esi civi- noris c.igloriae: sicut corpus Jesu Cbrisii, quod est
    tas, ct ingrcssi suni omiiesprincipcsregisBabybmis, licelesia adversario in (ine lemporuni per Judicium
    possedeiuntqtie civitaiem, et iiai.siluxertiut noptilum r snperaio a Iticiu prregrinaiionis in gloriam sempi-
    Ciiptiviiraiii_Uabyloncm: ct imle posica Nibuzar- lenia: salnlis assiin.etur? Quod ctiaio in psalrnodedi*
    dain priucc|is niilili.c'cxerciiiis Iialiylonis iiicnsev, catiotiisdoinus apeitissiine ranitur : Converlistiplan-
    Xilie iiicnsis lunaris, solaris vero v kiileiidas Augn- clttinmeumirigaudiuriimihi, etc. (Ps. xxix, 12). Qtiil
    sii, lni.a x, quam llebirjeideciinuroriieni quiiui inen- pmcst ex occasioue alicrius operis omnia quacin illis
    sis viicaut,'destructi suni muri civitatis, el lempluin vcleribiis legis et prpplieiarum lihris Christuin an-
    pariler incensurn alque vaslatiiin e-t, anno ex qtici nuniiant, quanfalihei breviiaieper^iringere, ne forte
    fuiidari ccepit,ccccxxx. Si vcro a ine qmeraiur per qnis pulei ingenio lieri, ut ea qice reriini ordine
    quid sciara lii.e, imt quo inodo potoit bnc lieri, ut sua tcmpora ciiciirrcrnni, ad Christi significaiiones
    lalibiisriiebusvcl compiehen-a 1'iu-ritci ilas, vel in- inierpretando verianiur? IIoc forte Juriaei possunt
    censa, responrieo quia ipso auno x kilenrias Aprilis; diccre sive pagani, ci> aiiiem qtii se Chrislianos pu-
    exstilit secundiiin ilies lcnaics anni priiicipium, el. tari viilnnl, preinit cervieein Aposiolica mieiorilas
    prinii niensis iniiiura.Jam ipsn in BabylonijMiirans- riiceus: Omnialiwcin figura contingebantillit, el hac
    migraiio, «|uoclioin spirilus Dei per Jeiemiain pro- omnia figurmnottrm fuerunt(1 Cor. 10)
    pbelaro jubel ut peraganl et orent pro eisipsis, ini

    SENTENTIA AD MONACHOS.

    Inhuncferemodum artifex mundiDeuscum crciera manriattimest: Diligesproximumtuum sicui teiptum


    animalia prona in buiniim (ingi jusscrii, soluiii lio- (Levil. MX, 18; Malilt. xxn , 30). Ad hujns vero
    miiieni recmm subiirocinqiiefaciinn babiliidiiic ipsc mandaii oberiieiiliain non tain pnecepto, ><-dnatnra
    corporis ad coutemplalioncm sni provocavil. Ilunc ditcimur. Quid enira lain coinmune eiinclis, quam
    non iotellexisse, Ix-isse esi. Inielligimiis aulem, si rydiligcre proxiiniim ? aiit quid tani prnprium liuniano
    obseryantiam mandaiis ejnsaffer.nniis. Maximavero generi, iiuaiii brec qurc eliam cx nomiuc ipso nacta
    mandata lirjccsmil: Diliges DominumDeumluum ex est humaniias ? Nara quiri aliuri magis quam hic af-
    toto corde tuo, el ex tota tnenle lua, et ex tnta anima lecius nos a belluis discernil? Ila non rescrvata cha-
    tua (Deut. vi, 5; Matth. xxn, 57). Iiiioleranriuin, ritaie, feriias est. Et lamen non iu hac, ut in ple-
    qii:es<>,aliquid aut ingralum pnccipitiir? Diligise a risqiie rebns. heneliciurotaiiiuiii damus, sed iniuuas
    nobis jubel, cujusdoiniin esl, qiia: in nobis, qurpque conneva)cbarilalis vices, fruetuni ejus non roagis
    intra nos nosira sttiit. llic iromortiliiaiem tribuii; prrestamus quam capiinus. Namquc dum proximum
    bii: eaiiiiidinrieicpio reparavil; bir: nobis constiiueiis aiiiainiis, ut a provinio amerour necesse esl. Diliga-
    legein; hic propbetas einisil; hic pnslrcino propter imis ergo oinnes cum ex loto corde nostro. qui le-
    nos unicum Filiuiu stium a ccelodesceodere, nasci, gem samit, til miitiio nosmelipsos diligamus. Reli-
    . atirectari,mori passus csl. Nonne hic diligi se, si qua mandaloiuiii Dorainiliis prseccplis coiiliiientur.
    noij admoneatpraeceplis, cogit bcneficiis: Quid re- Namque ista biijiisnloili sunt, ut si quis c.i lanlnra
    IribuamDominopro omnibutqum retribuit mihi (Pt. cuslodial, otniiia implcl. Atque haec.ctiaui ai)te ad-
    cxv, 12) ? Ut diligam euni ex loto corde meo, et ex yeriium Dei Saivatorisque nqslri seryata sniit. Nobis
    , tota raente mea , et ex tota anima mea. Sequens vero fecentiofihus insuper prsecepiis, el Chfisto,
    1209 ^DMONITIOAD VIRGINES. 1210
    cujus sumus, inhaerendum est dicenle Apostoln: A carcre «lelicto potesl, in hoc esse deliel roajor cusio-
    JVo*frt<?nim non tumtis, et non estit vtslri; empti enim dia. Se>l ne iluli ctas io lahnris fii|.-ii>ii>-liiiju -ne
    et
    ettit preliomagno: glorifieate portate Peum in cor- sii, aiidiaiinis qua>j:istis injustisque incices maneii.
    poreveslro(\ Cot. vi, 20). Dedit nobis pretiiniJ, id Qui eredil in me babet vitam mternam, ail Dnininus
    est, qui et preiiuin est; ut jam non nostrae, sed vo- (Joan. vin, 24), Quis etgo crericiititnisvcl tiioeol.bos
    luntati pareamus sux. Ilinc iiaque Redempior nosier Deiini linis est, (|ii:bns atcrna vita crit. (inis? At
    ad electos suos loquilur: Vosde hoc tnundo non etlit econlrario prircepiis D.inini non ohleiiiperantilnis
    (Joan. xv, 19). Hinc el ille : Exile de medioeorum el quis rieiniiiiialur e\ilus?i»j„r«>„;/came, waledicti. ait
    teparamini(11Cor. vi, 17); cujns voces assecuii, se- Doiniiiiis, in ignem mternum, qui prmparatus ett dia-
    cedeiitesque, velut post icrgum cum vitiis suis mun- bolo et angeliS tttit (Matih. xxv, i\). Vuleiis qui
    dum reliquimus. Quod ergo secessiouis lnijus erit utrumqiie iiieiiuiro lerroinns coti-equaiur. Si e\ bac
    pretium, ipsc Doininus nosler Jesus Clirisius indicat qusj promiiiittir, vel pceoavel gloi ia. iiua laniutn res
    dicens: Si quit venit ad me, abneget temetipsum, et nobis remota, alia deniinliareiur infiniia ; sic quo-
    tollat crucem tuam, et sequalur me (Matth. xvi, 24). que incitaraeiila ad bcne viventlumproponi puiarein.
    Porleinus ergo crucein noslram, caruis desideriis, id Ntinc vcro ati illud magis refugieiidiiiiisii, an istud
    esl, vitiis repugnauies, volupiatibusque ejus pravis roagis ambieiiiltiui, cuin hinc iuagna sint snp, licia,
    nibil indiilgendo. Crucifixil corpns qtii noit vivit liinc inagoa sini praniia ? Et tameu ctiam si roerita
    corpori. Ilujus igilur curam ne fccetitis in detideriit nostra rrinbiuio riigna iion sequereur, quiil (ieri
    (Rom. XIII,4); qiiia non miniis per illecebras suas rectitis al) homiue possit, quani irolultam viiam <a-
    infestum est nobisct adversum, quam ille ptinceps stc ac pie vivere ; saiiciiiaiemtpie ejus, cujiis iioagi-
    aeris hujus indefessus hosiis nosler, qni relrahere B iiem gesiarei, annilari ? Adrie qiiod per iinlTabilein
    nos a ccelonim niienli regno conlendii. Denique hsec Domini no-lri inisericorriiiiiiiari bealaro vilain minis
    ipsa illi ad decipieudum bomiiiein srepe inachiiia est. praeiniisqiiceliam sollicilamur. 0 qiiam pulcbra illa,
    Et revera ciim ipsi nos iti aniiiia siiiius consiituii, spicns (idcliter sa-euli liiijus rebiis, adveniei post
    exlrinsecus sit corpus; ideo a Deo, nt hic ibi datum Doiiiiniin vos fidelis remmiciaiin, cuni in illa co-
    est, hic iiiteriro dum iile resurreciionis dies venerii, ruscanii sede gloriae, sanrtorom choris mixti verum
    reliiiquenriiiin est. Diibiumne esi niagis nos cusio- Dei Fdiiiiii Agiiiim srquemnr; pariierque in hac
    diredehere quori e-i propriuro, <|iiam qnod exter- viia Clnisio rnnsepulli, in illa pariier cx<tritanies
    num nobis esi ? Nohis potius consulamus qiiani cor- regnahimus ! Ind gnw sunt passionet hujus temnorit
    pori, quod plane non roinus quani divitiic ac rcliqna, ad fttitiram gloriam qnw revelabitur in nobis (Rom.
    qua?(pinndaiiinostra diximns, deseieiidtini? Moni- VIII,18). Atqoe iricircoin hujusgloria? nonexpertes
    ficemiiseniro menibra nosira , ut vivamus vita, quae simus, vitre bujus volupiate non capianiur. Viiaenira
    bancnon lam viiam quam prclium viia?esse probat. no^ira iibsconriiiaest in ccelo. Nriiilin hoc imiiido
    Non nunc quidein priroo de lurhidi srcculi cceno speremus. Sp.?senim qum videtur non esl tpet. Nec
    emerginiiis. Cui tempori qnippe aptid b;cc praece- miilliioriinis reiiigiaiiiiisoxemplo : Mnlti enim sttnt
    ptoruro ars videri potesl. luculcaridmn lameii nobis vocaii,pauci vernelecli(Malth. xxn. 14). Nccinclioato
    est, vatia liujus niumli gaudia, vana illa oiunia, quas • slu.lio lasseniur; non eoiiu tpii ci_pii, sed qui per-
    semper volemes invito^qiie amisit, pie nos quod • severaveritsakus erit (Mau. x, 12). Gulae, libidinis,
    mortalilati debent Deo redderc. Angnsli abjectique avaritiae, ir.e, vaniialis, snpeibiu:, una est debella-
    estanimi, qui non spcs suas ultra hoc srjeculiimpor- Q trix loi ci'iii>iiiumcoiniin-i.lia: ciijiis opiinnis erit
    rigit.Quaprup erinliitnra noscxleiirieniesfarultaiuin cusios limor, si iiieroinerimusin coospectu Domini
    et voluptatum praelerilnruiii obliviscarour. Lot beali nos seniper sitos. Gaudiuiiiac irisliliaui tunc roagis
    ' conjux leslis iu a?iernum nianet, respicieiitera re- nosirara ducamus, cnm proximorimi sum. ln iblie-
    ad superiora IIOIIposse (Gen. xix). " claiioiiibus xquc deiesianria nohis sii lingmc et au>
    ' trorsum evadere
    Quid negotii c»l converii ad ea quac-semelsprcveris? ' riuni prnrigo. Hicc, filii nici, riiemorirje,haecobscrva-
    quaroquam si cuiisideremus, el ne vel binc vanaesit lioni niaudaie; nec longus in liis custodiri; labor
    locus gloriae, non spreviinus ea neque abjecimus; erii. Quaiiiuli enim ut sininis vh:c luijus sunl dies
    scd fenore majore coniroutaviiiius. Coiiieiiipseraraiis in nob s? Propierea, quia, sicm seripiiun esi, smcuto-
    ' saue quaereliqiiirous, si ob hoc ccelumcceli non spe- rum fitiet dccurrerunt (I Cor. x, 11), iion e>-sediiuur-
    rarenius. Nec laiiien ea ipsa, qua?reliquimus nosira nuni poiesi, quin uos si uon coniiniinis, propria sal-
    sunt; nara cum ipsi nos sinius cjus a quu insiitiiti lem absolulio, ad judiccm nostrum sponsoremqiie
    videmur; agnoscendum est ejus esse quie reli..ui- inciiiorum Doraintiin transferat. Hrecaudienies la-
    nms et quac desiderarous. Ilis igitur apud animum citis ora lacrymis ligant: taiilus eorum erga beati-
    oblitieratis qu:e jam repudiaia sunt, secieraur ju- liiiliiiein fiiiurani in Imjiisniodi exlinriaiioiiibus
    siiiiam, benevolentiam, pietatem, mansueiudiiiein, affecttisesi. Sic iiaque hc.ilissimus Patilus mysticis
    fidctn, charilatera. Custodiaraus thesaurum, quein irobuius diociplinis , devovens niililiam Regi s;ecii-
    Christi pauperes gcriint, et in vasis ficiilihus deposi- lorumD:», per siipendia innoceniis vitae praeraia
    tum leiieainus. Finnis esl iiisisteiiduin vesligiis, qttia consectatur aeterna.
    quod scaudimus iler lubricum est, ctqtio dillicilius

    VDMONITIO AD VIRGINES

    l.Si diligenter attenditis, venerabiles filirc, evi- D Non simus de illis, quae irasccntibus vel fnrenlibus
    denler agnoscitis, quod nullus hoino sibisoli vivit, quihuscumqiie sororibos roalis consiliis solem pa-
    nulliis sibimoritur. Omnis enim qnantiscumque | bulum superbire rainislrare, dicentes, quod non rie-
    cxemplniii sanctrc convcrsalionis pr.ebneril, ctim 1beant lanlo lempore abjecla se bumililate riejicere,
    •anlis el pro laritis ad prrcmia aeteriia pcrveniet. Et el taui dura vel inepta imperia susiineie. Non simus
    econtra qui exemplum mahe vilaeel perversae aclio- - delalibus, qua?per aiiiarissimas lingnas, non solmn
    nis ostenrierit; quantascumqiie suis malis moribus vulneratas curare noliint, sed eliara qua? sana? suni
    ad opera iniqua provocaverit, cum taniis et pro tan- vtilnerarc conlendunl: qua? iiiurmuraiido, detralien-
    '.is perpema suppiicia susiinebit. Nos vero rion solom do , per inobedientiam vel iractinriiam rion Chiisto
    exempliim male vivendi caeterisnon praebeamus,sed servire , seddiabolo militare et minisirare consne-
    eliam sancta et salubri admonilione ad htimilitatem verunt: astutus enim et crudelis diabolus caliiditaie
    et charitatem vel obedientiam jugiter provocemus. veteris artilicii ac mtiltiformis ingenii animas quas
    f.H AD OPERA S. ECCHERII APPENDX. —ADMONIT.AD YIRGINES. 1_1_
    semcl persuasione nequissima desides, tepidas, ac, A tiam, ppst liuraTlititemad snperbiam, post obedien-
    negligentes effecerit"etiam i» aliorum subversionem liam ad coHtumaciaro, post patientiam ad iracun-
    . sibi setvire compellit, de quibtis scripiuin esi: Vti- diam, velut canis ad vomitum, el velut sues rever-
    nani calidusessesaut (rigidus ! nune autem, quiait- liwitur ad luxuria? volutabiHm.
    piduset^ittcipiqmieevoikereex orenteo (Apoc.s, 15). 3. Et irieo qui; se talem esse cognoscil, dum cor-
    Tales enim animas ad iuobedienliam vel superbiam rigendi tempus est, icum rugiru et gemiiu ad vulnus
    praeparatai diabolus omni lumioe veritalis et ebari- superbiaeliumilitaiismedieaiuentuniconiendai appo-
    laiis excaecal,el quasi venaior robustissimus et cal- nere: conlra inurmuratioiiis vel iracuadia? venenum
    lidis&iiMtsauceps velut illices sibi ad capienrias, si aniidotum obedieniia?festiueiaccipere. Et antequam
    pAtest, eiiara sanctas animas aptai acpraeparai; cpo- anima sua raultis peccaiis obnoxia de hac luce di-
    roodo aucupes [acere solent, qni columbasquas pri- scedat, remedium sibi in diem necessitaiis acqnirat,
    jgaumceperiiil excaccantet surdas faciunt; ut dum et lampadi suae per supecbiam exstincta? bumilitaiis
    ad illas reliquae columbrjeconveniunt, praeparalis el clioritatis «ieuni, dum coUigeudiet emendi i«tm-
    capiantur. Iiaetiam boslis aniiquiis de tepi- piis esr, pncparare conteiidat, ul inter sanctas yir-
    is clericis, et de. negligentibus monacbis, vel desi- gines accensa virgiaitatis bimpade in vasculoanwnx
    Setibus
    diosis virginibus exercere consuevit: et cum in eis suae oleum cbarilatis exnberet. Quia penitus virgi-
    -oculospatientiae ciauserit, ignem compunciionis et nitas in corpore nihil proderit, si cbaritas vel huroi-
    flanimam yerae charilaiis exsiirixerit, et de solo re- lilas a corde discesserit. Ei ba?cquidem observant
    ligionis habitu persuaseril gloriari, sicutjam riixi, animae sanctae, e( qua? illis similes esse volunt,
    ad aliarum perditionem yeluliliices eos proponit, et - facere non desisttint.
    praeparat in exeiiiplum, ut riuni illos simplices qui- 4. Alia? vero qius non spiritaliter, sed carnaliter
    qpeet miims sollicili iiiiitanlur, diversis laqueisvel vivunt, non bumiliiati sed soperbia? infel~cia colla
    retibus capianlur. Isli tales non solum pro se, sed submitiuiit: nec velut apes S|>iritalia mella colli-
    eiiam pro aliis>,uas exernplo malre coriversationisrie gunt, sed quasi vespae crudelia venena dijfunduot:
    boiio humilitaiis et obcdiemia? revocaverint, raiio- quando senioribus iuobedientes existunt, quando
    nem siiiit in die judicii redriituri. (laminis iracundiae sncceiuluntHr, quando odiumin
    2. Aiiliquus enini hoslis, qui bonis semper invi- cordc coiidnnt, quaiirio miirinuralionibus suis etse
    dere cbrisuevit, primum servos vel ancillas Dei, et alias vento siipefbiae de portu obedientiaeexcus-
    qjws iepidns ac negligenies esse eognoveril, persua- sas, et de tranquilliiate patientia? prolurbatas lae.iunt
    det oiiosis fabiilis occupari, murmurando vel detra- naiifragare; et qua? in primordiis conversationis
    henda ad conlumaciam ptovocare, et ad audiendam suae relictis saeculi fluclibusad quietem monasierii
    \ fectionem tardissimos reddcre: et cum in eorum confugcre, nuuc uimio furore swierbiaein ipso portu
    oerdibus velut callinn, et, tit ita dixerim, scoriam procellis iraciindia?naufragare probamur. lstis lali-
    teporis induxerit, ad qurjclibetopera mala sibi eos bus meliores suot illa:, qua: s».cuIoservire videntur,
    facit praeparaios, et omoibus viliis vel negligentiis quia inultn raelius esi liumilis cnnjugalilas, quam
    iiifeliciter servire compellit; scciindtim illud quod superba virginilas, et plus laudabiles qoa? io medio
    Verilas dixit: Qui facit peccatum, servus esl peccali pelago se Deo aiixiliantc cuslodiunt, quaro illa?qua?
    ' jjoan. VIII,34); tl a qtto qttis superatur,. ejus servut in portu nimia negligeniia vel securiiaie merguntur.
    'c8icitur(llPetr. ii, 19). Siciit enira sanclre ac spi- 5. Felices ergo snta illa?animre. qua?ita corsuura
    ritales aniiua? fervore cuarilatis accensae Spiritu C diyersis viriutuui aromatibus Christo dooanle re-
    ' sancto agutitur, et ad omne opus bonum jugiier prae- plere conteiidtini; ut ex illorum ore nou nfei cbaci-
    paranltir, secundum illuil quod Apostolus ait: Quot- laset humiliias, iiuinqiianinisi castitas, velmaiisue-
    Jigt spirituDei agunlur, hi sunt filii Dei (Rom. vin, tudo, vel obedientia proferatur: unde el sibi aeierna
    14); ita econtrario negljgemeset lepida?ab illo con- praemia, et aliis prsebeant sancta? conversaiionis
    ijirafTospifitu possideniur, de quo scriptum est: Cum exempla. Sicut econirario infelices suni, el miseraj,
    tjtierit immundtis tpinius ab homine, vadii per toca et omni lacryiiiarinn fonte lugendae, quae ifa malis
    arida, qfimrii.requiem et non invenil;, postea revertens mnribus corrnropuuiur, ut ex illariim ore, vel indi-
    ;.rivenitdomum tuam vacuam et scopis mundalam, et jgtiaconversatioiie , non Chrisii medicaiiieiila, sed
    ddducit secum alios septem spirilus ntquiores te, el diaboli venena procedant. Quaecum foris religioso
    erunt novhsiina homihit illius pejora prioribus (Lue. babitu quasi pellibus ovmin contegantur.velut lupi
    ti, 44). Haecenim sine dubio patiuniur clerici mo- rapaces intrinsecus esse noscunlur, et serpeiitiuni
    h.acbi, siye vifgines superbi, inobedienies et lepidi. vel viperarum roore, tanidiu fictam humililaiera ha-
    Curit; enira ifl primordiis conversionis sua? relicia bitu corporis denionstrare viiJeiiiur,qiiarodiu milla
    ' sa?culi conversatioiie ad militiam sancia? religionis castigaiione corriptuntur: atubi vel levis admonitio
    afiimo fefventi cpnfiigerint, per gratiam Dei' va- fuerii, tiuic lalsa biimiliiaieremota superbia? se fu-
    cuaniiir oninibiis malis; postea verorium per negli- ror exeret';' et lunc in veritate. cogrioscTtuf,quia
    . geiitiam ac deSidiam iion appohu.nlstodiuiii, ut clim aliud prolerebatur in ore, aliud abscondebaiur in
    Dei adjuiorio repleantur spiriialibus bonis, viiia qua? corde; falsa buiiiiliias fingebaiur iri corpore, et' su-
    discesserant invenienies eos cum muliiplici nequitia TJ perbiaevifus legebaiuf in menie.
    Temeaiites, compelluiit eos^ fediffe"ad' viiriiiiuin; ef 6. Hiiecergo~omriialinienTes* polius^nam <tevobis
    impletur in illis quod scriylum. est: Sieutr canis sniisHHiaiaUujud sentienies, cum omiii bumiliiate
    quando revertiiurad vomitum siiiimodibiTiSlit, ita et ri_eerh- SOTKbifiidiiie charilaii vestrae suggessi-
    et peccator qii.mdo revertiltir ad peccaluni siium. niusj.el ideo anie oculos vestros lepidorum negli-
    De istis talibus lerribiliter clamai apostolus Petms; genlias proferre voluimtis: ut ei de bonis, quae in
    Si enim, inquit, rijfuiyteiilescoinijuina/ionesmundi his , vobis munere diyino collata sunl spiriialiter gauden-
    .rursumimplkati superantur, faclasaitt eorumposterio- tes, Deo gralias referatis, et prome ac mei siiuilibus,
    ra deteriora prioribus. Melius, \t\c\mi, [uerat iltis non qui adhuc multis negligentiis premimur, jugiler Dei
    cognosceteviam juslitiw, quam posi cogniiioncm te- misericordiam supplicetis: ut cum anle tribunal
    trortum converii ab eo qttod illis traditum ett sanolo Christi vobis pro perseveraniia bonorum- operum
    mandgto; contigit enim illii illud veri proverbii: El corona tribuatur, "obis intercessione yestra . vel
    cauis reversittad vomitum tu*m, et sus lotainvolu- peccatorum indulgentia concedatur, praestanle Do
    labro luli (,ll Pet. u, 20). Hoc illis evenit, qui post, mino nostro, qiij cum Paire et Spiritu sancu» vivn
    abstiiientiaui ad gulam, pos* vigilias ad somnolen- •t M<rnatin saeaolas„culorura. Amen.
    «13 IN S. HILAKIUMARELATENSEMEPISCOPLM PROLEGOMENA. «14

    EPISTOLA
    DICTJL
    S. EUCHERn LtTGDUNENSISEPISCOPI AD PHILONEMPRESR"«TERVJMSBVM.
    A Baluxio edita in appendice__ opera S. Agobardi.

    Boiiiino ssncto ac venerabili fratri et compresbytero A vel monacbis suis in Dei nomine disponimus mini-
    tiostro Philoni Eucherius episcopus salutem in strare, ut nibii egere videantur. Hoc tamen specia-
    Doroinodicit. littspetoab ipso fratre nostro, ut domiim pensilem
    qtiam jiissiinus fleri nobis praeparet et membranas.
    Qureso cbaritatem et dilectionem luam, quam ha- Quia, si Deus annnit, Quadragesiroam in Insola eum
    _es,perfeefam i« Domino, ui digneris te fatigare us- ipso tenerc disponirous, ul optts cceptum ibidem pa*
    que att monasterium Insulre Barbarre, et virieas el rfter residenles experiiarous. Iiiierim trecentos mo-
    exliorteris frairem iionrum Maxiraumabbatero , qni dios aiinonae el ducentos modios virii, ducentns |i-
    praest ipsi monasterio, quia pervenii ad nos quod bras casei et ceiitiiin libras olei, ordina ipsi dari, ul
    ttHA ex eo discedere, et fratres suos deserere, Co cum per nostram obtatiunculam ipse una cum con-
    qood mulli propter melum gemiura oblaiioncs snas gfegaiione sua rclicilur, nobisreditus cum sospitate
    subiraxerini, quas pro Dei inluilu dare constierant. ipsis oraniibus a Domino Iribuamr.
    Sed si nos vivimus et sani revertimur, taiitum illi

    ANNODOHIM CCCCXLIX.

    SANCTUS HILARIUS

    ARELATENSIS EPISCOPUS.

    PROLEGOMENA.

    NOTITIA HISTORICO-UTTERARIA 1N S. HILARIBM.


    (Ex SchotnemanniBiblioth.Htst.f.itter. Patr. Lat.tom. I.)
    I. Vita. } ipsi molestiarum et gravis moeroris causa fuit. Nam
    B
    Bilariut Arelatensis, Gallus , clarus genere edu- cum anno circiter444 Chelidonium quemdam Veson-
    catusque liberaliter, juvenis hortarue Honorato Liri- tionensem episcopum, a plebe sua coram eo accu-
    nensiuni monachorum abbate cognationem suamab satum causa in synodo quadam desultorie ut virietur
    eaque pendenli.i sacculi commoda deseruit vitaeque cognita, communi senteniia deposuisset, is vero Ro-
    roonaslicaeeodem duce et auspice se addixit, unice mam expetens, injusio se rigore condemnatunt esse
    inientus magistri hujus exemplum in se efflngere apud Leonero episcopum esset conqnestus, Hilarius
    menteque et animo referre. Itaque quaradiu ille Li- illico qnidem ipse Roroom eontendit Leonique se
    rino praeesset,semper ei adhaesii ejusque institutio- praesentavit, ita tamen, in ad officia,tton ad causatt'
    nem sectabatur; evocatum deinde anno 426 ad Ec- venisselibere significarel. Sed cuiii lolani.catisaiiiab
    clesiae Arelatensis regimen eodem comitatus est, episcopo Roroano retraetari, seque ipswi tamtpKiro
    mox tameti ad insulam suam rediit, nec ab ea prius> reum injtisti judicii habitnm cemeretv ncque ea quse
    recessil quam cosnobitae olium cum episcopali curai a Cbelirionio pro innocentia sua prolata essent do-
    ipsi esset perrautandum. Mortno eniro Honoralo, ini cumenta vel solus evertere posset, vel redarguere,
    ejus locum sttffectus est llilarius ineunte anno 4-9. judicii ordinem indignaius, apud animum sustineret
    Arelatensis aniem episcopatus, ut erai in Ecclesiai C £ contrario vero mtilfa liberius et ine-uiius loculus
    Galiicana, a Palrocli maxime actate, cui Romanae: esset quam jam lum Romani epiacoiMambiiio et IIOD
    scdis favore jura metropolitica in Vienneiisem etiami amplins dubia poteslas ferrel, neque adeo anceps
    et Narbonensem provinciam cesserant, principalei esse poterat, in quam partera Leonis seiitenti.i in-
    honoris fastigium, ita rion poterat virtutes, si quae; clinaiura essel: inscio Leone UoBiadiacessUet Are-
    in eo eranl episcopo dignae, non conspicuas redderei latum repetiit. Mox lamen, ut vitae ejus auclor scri-
    et UTlepropagare. Hiiic magna apud omnes non inlrai bit, tolum se ad placandum ejut onjmum inclinala
    Gallias modo vitae ejus commendatio et post raortemi humititate convettit, misso primitut tanclo Ravennio
    etiain culta raemoria. At idem locus et magnarumi tunc pretbytero, pottmodum ipiiut tucetuort, dein
    IMX IN S. IIILARIIIMARELATENSEMEPISCOPLiMPROLEGOMENA. . ISIS
    Htctano el Consiantio prmdpuit tacerdottbiti. Sed A mullis adversariis ejus novissimis Dalleriniis, quam-
    frustra. Lata pridem erat senienlia, absoluius Romrje vis Roman- curirjededitis, accederc quara cum illo
    Chelidonius,remotumque judicium ab Hilario inhac . sapere malis. |
    causa prolatum, et ne impune ferret suam erga se- Porro Hilarium cum muliis aliis Galliae episcopis
    dem aposiolicam audariam, non solum adempta est minime probasse, Augusiini recentem tunc de Prac-
    ci et Vienrierisiinferim episcopo reddila melropoli- ' desiinatione et Gratia opinionem, ex Prospero dt-
    lica in Viennensem provinciam potestas, sed oirinino scimus. (a) Hinc orla est de Semipelagianismo ejus
    exercitio iraducto leviuscula sed serio a doctis eiiam :
    hujus poiestalis exspoliatus est, quaeslio, quidem,
    j in convocandis diversarum provinciarum synodis viris (ractata.et in qua idem Quesnellus graviter
    jure in antiquiorem episcopum Leoiitium. Aique allucinatus esi. Cf. Oudinui in Diss. de Hilario
    haec insuper imperiali auctoritale roborari etexse- Arelat. cap. 5, T. I pagg. 1227, 28.
    culioni mandari Leo curaverat, in quo edicto impe- § II. Scripla.
    ralorura Theodosii et Valeniiniani m, d. 8 Jul., Honoratiis, vel quisquis fuerit auctor VilaeHilarii,
    Valcnliniano A. vi el Nonio v. v. c. coss. (a. 445) sequentiarecenselcjusscripia -.Ftiamscilicetjffonorali
    inieraliapraceptum fuit,_<epii_op~i.Gallkanisomni- antiititit, Homiliatin totiutanni fettivitatet,Symbotiex-
    butque pro lege etsel, quidquidapostoitca sedis aucio- B I positionem,Epistotarummagnum numcruinel Vcrsus.
    riias sanxitset: ita ut quisquis episcoporumad jttdi- Ex hissupersunt hodiecerta elgenttina solumraodo:
    cium Romdniantislitis evoratut venite ncglexistet,per 1° Vita sancti Honorati Arelalentit episcopi, et
    moderatoremejutdem provintimadette eogeretur.Obiit 2° Epistola ad Eucherium epittopum Lugdunentem.
    Hilarius non mullo post anno 449. lntereiderunt reliqua, nisi forie ex horailiis quxdam
    Diversa tnaxime de Hilario ejusque cum Romano resleni inler homilias sub Eusebii Emeseni vel Gal-
    episcopo lile recentiorura scriplorum sunt judicia, licani nominc vulgatas. Oudinus quidem, qui unius
    proul magis minusve scilicet Romamcciiriaeilli fa- omnes aucioris csse sibi persuaserat, easdem ad
    verent, aut ariimis in eani essent infensioribus. Ma- Hilarium spectare olim existimabat, praeler alia ar-
    gna sane Hilarii apud omnes temporum istorum gumenla secutus auctorilates vv. dd. pr_sertim Cum-
    aequales fuit cxistimatio; exiiniis eum laudibus con- dii et Mosaniedilorum Bibliolhecae Concionaloriae;
    dccorat vitac ejus scripior ipseque Leo M. mortuum sed re alientius perpensa censuit, nullatenus eas
    sanctai inenioriwpapam vocat. Superslitiosi itaque illi convenire posse; immo auctoris esse qui certo
    Ronianaesedis jurium defensores negant aliler haec posi concilium Clialcedonensea. 451 celcbratum et
    '
    cum ista ejus erga poniificem (emerilale conciliari damnaium Eulychen vixerit (b).
    posse, nisi serio pceniteniiam egisset eaque veniam " Sed boc nou impedii, quo minus vera sit, quam
    apud iliura impetrasset. Contra obtrecialorcs Ro- Combefisiuset non pauci cum eodem iurTdocli alu-
    nianrcaucioriiaiis nihil aliud egisse CIIIIIexisiimanl, erunt, sentenlia, collectionem censentes ex diversis
    '
    quam quod Ecclesiac"suae jinibus deberct, nec jus Arelatensis praescrtim ei Liigdunensis provinciarum
    ;
    causac ejus defuissc, iiecpriideiitiaiii ipsi in eadefen- et civitaium concionaioribiis delectam, qtiae inter
    denda. Quid? quod contenduiil, Hilarium nullami multas aliorum Hilarii quoque nonnullas homilias
    plane episcopi Romani in Ecclesia Gallicana auctori- contineret.
    talerii agnovisse, proptereajudiciumCjtis detrecfassei Tribuuntur porro Hilario poemala nonnulla versu
    et spreta ejus sententia ad vitac linem usque raetro- hexameifo condita, veluli Poema de seplemFratribut
    polilaejura in ulraque excrcuisse provincia. Hoc fuit, Mathabmis ab Antiotho Epiphant inierfettit, quod
    quoque Paichaiii Quetnelli coiisilitiin in apologiai alias sub Viclorini Afri nomine circumferri solet;
    quam occasiOne edilionis Operum Leonis M. proi Carmen de Providentia Dei el Carmenin Genesiitad
    Hilario conscripsit, in qua non minus episcopi Ro- Leonem papam, de quibus crudiioruui sentenlhe lon-
    mani auctoritalem elevare, qtiam Ililarii gesla ac: gissimc invicem distani. Codicmn in his nulla est
    virtules, fortiliidinem scilicci in defeiidendis Eccle-> aucloritas, qnippe lin quibus couslantcr terlium ad
    siaesuaejuribus, milem animum et pacis studiosum,, Leoneni Carmen, Ililario Pktavienti tribuilur, cui
    constantiam el in officio suo perseverantiam Leonisi iriem asserttcrunt PP. Maurini in editione Operum
    minis inconcussam extollere studct. Scd quidquidI Hilarii istius. Oudinus lamen prnpter eorumdem te-
    ille disputet, prudenliam non possuni in Hilarioi slimonium , nullus dubilal, quin Arelatensis verus
    agnoscere,' riecomninoulluro ex gestis cjus constansI auctor sit carminis <T«? Machabmit,sicut de alicro de
    consiliuro elucet. Quin nec ea, quibus episcopi Ro- Provideniia arripit senlcniiain Norisii, ex vestigiis
    mani tunc lemporis in Gallicana Ecclesia potesialcm) Semipelagianisrai, quae in eo sibi dcprehendere vi-
    Qussnelius oppugnat, ila sunt comparata, ut non ini sus esl, Hilario Arelaiensi illud adjudicantis. Quippe

    v (a) ItiEpistdla ad Aitgutiinitm,si lectio certa. Fue- vembris, Combefisiut,Labbeut, Dupiniut, Tillemon-
    runt enim qiii llilarii nomen in eo loco censerentt • tiut ; sed omiiium diligentissime quaistionem de ati-
    irreptitium. Vid. Oudinut cap. f, pag. 1224. ciore eorum tractivil Oudiriut T. Ipagg. 390—425.
    -
    (6) Mttliisunl de hisce homili.is,Baroniut, qui Eu- Cf. Fabric. Bibl. M. et Inf. Lat. v. Eutcbiut Emt-
    clierio vindicare conritus esl, ad a. 441 Annalium ett tenitt.
    in Comm.«d MarlurologiumRomanum ad d. 16 No-
    __H NOTITIA HISTORICA 1N S. HILARlDM ARELATENSEM < «W
    existimabat ille Prosperum iu poemate de lngratis A , Pulmanno; porro receptum fuita Ge. Fabricio iriier
    liocce carmen sihi refiilandum sumpsisse. Sed du- Poetat Chrittianos et in BibliotltecasPatrum et sin-
    dum islam npinionem dilucrunt Antelmius ct novis- gulari commenlario illuslratnni a Jo. Weiitio, Fran-
    siiuus ediior Prospcri Aquiiani Operuin. Salinasius. cof. 1625, in-8°. •.'
    aiitem ex metitioue incursionis Vaiidnlnriim Goiho- . MiractiluntGenesii prodiit apud Snrium el Bollan-
    riimqiiecolligit sciipliim illud esse circa aniiutn4l6, distas ad diem 25 Augusti.
    adeoque ab Hilario vixdum quindecim annos nato De Epistolis (Tialms ad Auguttinum inlfa diceiur.
    proiicisci baud pntuisse. De rcliquis duohus licet de- Homilias denique, quas universe a nonnullis llilario
    finireniliil ausus sil, vcro siraile lameri censei, auclo- tributas, ex parie vcio ipsius esse iiimfiinus, non se-
    rem eorum esse Hilarium. Scd rectius fortasse sta -: niel editac ftierunt; scd piislquarii priiniim prodie
    liiU!.t,quibiisnullumoniiiiooarillilariumiiiistruiiiper- ram HomilimX ad Monachos,Col<iiiae 153l,'iii-120,
    linere videtur, in quorum numern siral d.ligentissimi junclac illis sunt HomilimXLVI ad populum Eusebii
    aique acutissinii auctores Ilistoriw Lilterariw Galliw. Emesenirioniine a Jo. Gagneio ParisiislSil, ,iii-8° ;
    Supcrest denique norrolio de Miraculo a B. Gene- eaedemque postea recusrc snnt.Antuerpim lc55, et
    tio martyre perpairalo, Hilario Arelatensi pariter Parisiis 1561, et pnst Andrem Scholli rcceusionem
    tam in cndicibns nonriullis quam docfnruri) virnrum, B in lomo V Bibl. PP. Colon. ann. 1618. et T. VI
    Benediciinorum in primis in laudaia Historia Littera- Lugdunensis 1677, a Cumdioei Mosano Hilarii no-
    ria GaV.im,suffragio tribuia. Sed hanc quoque plu- raine, a Combefisioyeroiamquam diversoriim aucto-
    rimi cum Quesnello alienaro ab Hilario xstimanl. rura opera in BibliolhecamConcionatoriamIraduct*.
    D. niqne manifesto nnn hujus , sed alius liilarii, SJECULO XVI. ! ; ••
    Prospcfi farailiaris,vel duoruiri eiiam, utriusque vero - 1578. Paftsiis
    , apud JEgidium Gorbinum ; »n-8°.
    Augnslinianrede Gralia opiniouis defensorum, sunt D. Hilarii Arelatensis episcopi de S. Honorato Oratio
    Epittolw duae ad Augustinumde hoc argun.cnto di- funebris et D. Eucberii Lugdnnensis episcopi dii
    rectx. Laudibus Eremi, nuiic priinuin e Liritiensi bilriio-
    § III. Editiones. thecaprdducli. Cf. Ettcherius Cat.Bibl. Reg. Paris.
    Ex genuinis Hilarii scriptis primum edita csl Vita T. I, p. 583 et 364, num. 465, addil Fausti Regientis
    S. Honorali a Genebrardo Parisiis 1578 , unde eara epitcopi Intlructionem ad Monachot, quae saue inest
    suscepit Surius. Non multo post eamdem ex mss. in hoc libro, non item in liltilo significatur, ul doccl
    Lirinensibus produxil VincentiusBarralis, quem se- Sancassanus in Conl. Btbl. Vol. o. Cinelli.
    ' ' > ' '
    eutusest-fo//an_usiiaquidem, utei ipsemss. exem- SJ5CUL0XVII.
    plaria conferret. Successit Quesnelli recensio ex C 1613. Lugduni, in 4°. Serrao luculentus sancii
    Bollandi texlu ct mss. Arelaterisibus formata, quam Hilarii archiepiscopi Arelaterisis de Vila saticii llo.
    in plerisque descrit novissimus ediior Joannet Sali- norali ejus praedecessoris et primi fundaloris sacri
    ttatiut. Epittola ad Eucherium prima vice, ni fallor, monasterii Lirinensis, itcm Epislola ejus ad Euche-
    prodiii in Chronologia Lirinemi; raox inserta est in rium ; in Chronologia Sanctorum Insutm Lirinensis
    Bibl. PP. Colon.el Lugduneiitemcl aprid Quetnellum, auclore VincentioBdttali', pugg. 1—15 et 126.
    ei in novissimaediitone a. 1751recusa. Quaequidem / 1618. Cqloniw Agt., suntpt. Ant. Hitrati; in-fol.
    omnia ob oculos ponet sequens indiculus, a quo ea S. Hilarii Arelalensis opuscula, id est Episiola ad
    qux dubiaesunl existimationis aul omnino falso Hi- Eucherium, Epistola ad Augustinum et Carmen de
    lario ascribunlur, sejunximus, satis fecisse desiderio Genesi; in M. Bibl. PP. lom. V, parl. u.
    lectorum arbitrati, si succinctc monuerimus, ubi 1618. Colonim,Agr.; in-fol. Sermo S. flilarii ep.
    ' : • Arelatensis de Vita ,et morte beatissimi Ilonofati
    et quo nomine occurrant.
    Carmen de Machabreiseditura esi primum sub Vi- Patris praccipui monachorum Lirinensium et episcopi .
    etorini Afri nomine a Joan. Sichardo in Anlidotocon- Arelatensis; iu Vitis SS. Laur. Surii ed. posiremac,
    '
    tra omnet Hmtetes a. 1528, inde _ue in Bibl. PP. Bi- ad dieni 16 Januarii pagg. 252—58.
    gntanam a. 1575, el in oinnes sequentes iraductum, © lij'43. Antuetp:a, apud Jo. Meursium; in-fot. De
    inserlum qunque (teslibus Benedictinis in Hist. Lit. Vila S. Honoraii Sermo S. Ililarii episc. Arelalensis,
    Galli.e) Syllogmpoetatum Chtisl. Lugd. a. 1605, etI in Actis SS. Jo. Bollandi mens. Januarii T. II. pagg.
    BibliolhecwFloriucensiJoannis a BoscoT. II, p. 198- 11—24. Recensita est ad ediiiones Surii et Bar-
    210. Carmende Prouidentia frequenler cum Opcribusi ralis el ross. S. Maria: de Ripaiorio et Preiidhomii
    Prosperi Aqui;ani exscriptum est; Carnien in Gene- canonici Camcracensis, iliustrataque marginalibus,
    sin sub Hilarii Piciaviensis nomine eraissum esl pri- locis biblicis ei pracroonitione.
    mum a Lud. Mirwo,cum Opp. Ililarii Pict. a. 1544, 1673. Pari.tts, apud Seb. Cramoisy; in-it. S. Hi
    indeque in omnibiisetiam novissimis eorumdein cdi- larii Arelalensis Vita S. Ilonorati, cum Eucherii
    tionibus rcpeilum. Seorsirii quoque edidit Morellus Lugdunensislibtis de'Laude eremi et conlempturnun '•
    Parisiit apud Guillot a. 1559, in-4°. Mox, a. 1560, di, quibus iribus opiisculis appositus est lilulus Via
    Parisiis iterum in-8° prodiit, ciira Claudii Victoris ad mternitalem; cf. Etttherius Lu gdunentis. \
    alionimqiie carminibiis in Genesin, et eodem anno .. 1675. LttieiimParisiorumsumpt.biis Jo.Bapt.Coi-
    Antuerpia cum noematibus Paitlini Nolani curante gnard; «t-4°. S. Hilarii Arelaiensis episcopi Opuscu-
    Ht. IN S. HILARIUMARELATENSEMEPISCOPUMPROLEGOMENA. 1220
    la, Vita et Apologia, seu, ut interior titulus habet, A Genuina Hilarii scripla ab iis qurjefide minus ex-
    S. HitarH Are*. fita, et quod tuperett Oputculorum plorala aut falso illi iribuuntur, secrevii. Ariilla duo
    ejutdem, cumexcutit coiicibut et manusttiplo tancttt lanium pertinere existimavii, Honorati Vitam scilicet
    ArelatensitEccletimeollata a Patchatio Quesnello,;att el Epistolam ad Eucherium; ex altera classe iri-i
    calcemOperumLtonis U. ab eo edilorum T. I, pagg. exscribi fecll, Metrumin Genetin, Carmtn ie Fra-
    729—776. tribttt Machabaris,quaeduo recte Hilario Arelaiena
    '
    I» hisce opusculis Qucsnellus uihil compiexus est adjudicari existimat, et GenestiMiraculum.
    prae*«r5iquaniYiUimHonorati ad codiceiu Arelaten- Texlus Vitae Honorati pro fundamento habet rc-
    sero et BoUaudianam editionem relectam , Metmm eensionem Bollandianam; raro lectiones Quesnelli
    tn GeHttintAEptlolam ad Eucherium Lugdunentem. admissaesunt. Consuluit el ipse quidera Salinasius
    Narralionemde Miracuin Genesii, quae apud Suriura codices mss. bibliotbecae Reginae Suecorum n. 643
    Hilarii iiominedecorata legitur, ab ejus facundia ab- et 1025, antiquos et optimae noiae, sed magis ad
    horrere scribit ei potius Honorati Massiliensissiytom tuendas Bollandianaslecliones quam novas inveheJi-
    nedolere. Apologiapro S. HUario el Ecclteite „«r das. Testatur euim mss. auctorilate aliisque de cau-
    lattnut juribus autiauis inler Dissenaliones Leonis sis parce et verecunde loca quaedam se restituisse
    Opertbus tom» secwvdo adjunctas est quinta, spe- B felieiter Bollandi sagacitate correcla, deforraataque
    ctatque ad Emttolam Leouit X (al. XXXXIX) ad verius quam emendala in sequentibus ediliouibus.
    epitctpot Viennentit prwinciw. Nec voluil capiium nuraeroruroque distiuclioaem a
    1677. Lutfduni, apud Atmtomos; iwfot. S. Hilarii Bollando invectam lurbare, ne citationum vstrietato
    Arelalensis Opuscula, videTieetEpistola ad Euche- lectores scriploresque inutiliter fatigarenlur. Pbira
    rium, Epirtola brevi» ad Augustiiium, historia Geue- eliam ad notas observationesque, quarum quideui
    seoshqroieo cariwue descripiajin Bijbl. Max. PP, satis copiosa maleria jam a J.oanne Barrali parala
    T. VJl, pagg. 1228-_0.. fuerai, Bollandus contulit. Quod attinel ad epistolara
    1700. Lugduni, apud Joannem Cette; in-fot.S. lli- adEucherium,et eam codicis ms. ope recensuisse et
    larii AreUtensis episcopi Vita, Opuscula el Apologia,; emendasse profitetur Salinasius, sicuti ea quae ab
    cum Leonk M. Operibut edidit Patth. Quesnetlut bis secrevi-.se eum sigiiihcavimus, ad opiimaruiu
    T. I, pagg. 36i— 86, edilionum, quales suiu Wtil%ii,Quesnelti,PP. Mau-
    S-SC-LOXVIH. rmorum el Rosuxydi, fidem repracsentavit.
    1731. Romm, typis Jp. Zewpet; «n-8*. ,S. Hilariji Carmen de Providenlia , quod ullo specioso argu-
    Arelaieosis episcopi Qpuscula ad mss. codd. insi- menlo Hilario tribui negal, daturus eral in appendice
    gnioresque editaones recensita ac notis illustrala a C ad dissertationem quam meditabatur apologelicam,
    D. J«. SALIR-SNeapolitano, etc., cum Vincentio in qua praeier alia et hujus carminis doctrinam cn-
    Lirineusi. riosiu6 exaraiiiare coiisiiuieral.

    S. HJLARII ARELATENSIS VITA


    Ab " auctore tjusdem S. Hilarii discipulo teripta.
    Ex editions Ballerinjana Operum S. Leonl» Magni tom. II.)

    jPROOEMIUM. viae, diim tenernm verecundiae froniem silentii la-


    1. Cons_ui Hmperitiat!meoe, et rion ignarus igna- tebris volui cunctabundus operire, eamque sub
    » Qui S> Bonoratiim Massiliensem episcopuro se- cheno, idemque deprebenditur in ms. Vat 551, et
    queniis ARtseattctorem existimant, nullius codicis ,Uin prioribns Gennadii editionihus, quas Aleriensis ex
    auctnritaie niiuntur. _olominsisturit testimonio vul- alio codice impressil. Pervetustum exemplnmcapi-
    gaii Ge_nadM cap. 99, ubi de S Honoralo Massi- tuli calhedralis Veronensis eumdem catalogum sd
    liensi scriWtur.: Sanclorum qnoquePaltum Vitas ad Joannem Anliocbenum usque pari raodo perducii, e(
    mdificatipnem.potter.orum coctptatip.setegendas, prce- soliiij) post hiijus elogium duo additamenia subjicit,
    cipue nulritoris (Barraiis legit meiitoris) sui Htlaiii alle.ruiiide Gelasio pontifice, de ipso Gennadio alte-
    Arelatensis. Nunc vero- jam inter erudiios «onstat rum. Haecsola additio postprimam eriiiionem ope-
    illud«aputApJnon esse Geimariii, sed posteriori ad- ris ab eodem Gennadio profec.tacrcdi po.tesi. Castera
    ditamento operi ipsiiis fuisse subjectiini. Eniinvero autem Caesarii Arelatensis, Eugenii Carlhaginensis,
    in plufibus mss. librls deest, qnod observarunt Pe- Juliani Poroerii, et GeiinailiiMassiliensiselogia, qtiaij
    trus Franciscus Chiffletins, Miraetis,SuITridusPetri, in editis quidem legurilur, atin aniiqnioribtiS memo-
    et EraestHSSaWiiKiiiisCypriani; ei (quod plurimum raiis exemplaribus desutu, posierioribus incerti,
    valet) abesf etiam a noiiuiiHisaittiquis exemplaribus seu incerlorum scriptoruin adriitamenlis iribueada
    alias addifioiies pr.clerentibus, quas in velustinri- sunt. Id vero de ellogioS. Honorati multo magis pa-
    bus vei slncerioribtis codicibus haudqnaquam inve- tet, quippe quod in aliquot eliam ex iic mss. non
    nies. UiiBCqtioque J5. Honoraii elogium oraittitiir a legilur, qtiaocielera adilitameuia exhibent ad Pome-
    S. Isidoro, a §,.Iriclfonso, ab Honorio Augustudu- rium usque, uii Peiriis Cbiffleiiusanimadverlit. Hine
    nensi, et a Sigliierio; qui posircmi e Gennadio po- Ernesius Salomonis Cyp.riaiiide hoc capiie 9!) jiidi-
    tissimtini exvcripsere. ln codice 100S. Crucis iu Hie- ciuin ferens scripsif in eilitimie Fabricii; Hanc Vitas
    tug-latn (ieinrulii caialo^us desiuii in Joaniie Anlio- Honorali deuriptionttn ineptiiiimus quidam homuneu-
    1221 VITA S. HILARII ARELATENSIS. HSt
    velamine taciturnitatis abscondere, jussionibus vcne- A J spernit. Ego, ut sic dixerim, hujus rei non irameritd
    rabilibus diutissime repugnavi. Sed vicit nieriium arbitror faciendam esse jacturam, ubi praeconiorum
    dominorum praesentiumque pontificum; si tamen siiblitnium redundat ubertas : more arlificum, qui
    obedientis temeriias non immintiai judicium tara su- composituri diadema pretiosum, sic eligunt veras
    blimium sacerdolum : quia cui fandi facttltas non geramas, nt aiiquas tainen prseterire noscantur in-
    suppetit nbertate loquendi, indoeta rusiicilale de- dustria : ita et ego, ubi virtutum exuberanl marga-
    pressus, frustra vocatur in culpam, si nequeat exco- rilae , nonnullas necessario prsetermiltam , ut viiaj
    lere propositam slerili sermone materiem; cujus ipsius preiiosissimuro moriile, non liumanis geihmis
    ponderis magnitudine angustus aiiimus in ipso prae- ornaitim, sed supernis virltilibiis splendidura, sine
    fationis exordio pracfocatur, duminnumeras virlulura artificis manu, pretiositate propria commendelur.
    palmas binc iude circumspicit, * nec incipere quod Proinde infantiri>ejus rudimenta , indolem pueritia?;
    aggredi conatur, queat, nec quod cceperit, supplere jam tunc quae subsecuta sunt, b vultus nivei cando-
    prrjmieat. rem, fulgeniitim luminuin faces, modestum gradien-
    CAPUT PRIMUM. tis incessum, i_ne«i flagraiitis ingenii, iuexhaustum
    Natalium nobililas ab Hilario et auctore ejus vilw> facundirje fontem, pliilosophicorura dogmatum c in-
    posthabita B leriorem verantque doctrinam , praeclara posteris
    2. Bealissimi igilur Hilarii, pecnliaris patris, mo- tradita ejuseloquiomonimenla tesiantur.brevi irado
    narhi singularis, aulislitis surami, doctoris eximii , coropendio, d illis deliniens haec requirenda perso-
    pii instilutoris, Vitam serroone pauperculo, sensu; nis, in quibus lanta insignia nequeuni fructificare
    teniii cupiens deroonstraie, dignum duco nequaquami virtutum. Ego autem, qui in humiliiate graliam, in
    more rhetorico patriam parentesque memorare : mundi contemptu sapienliam, in auetoris amore jus-
    quia eiiam ipse in laudibus venerandi propinquii litiam, in carnis lnorlificatione prudentiam, in pe-
    praecelsumsiemma natalium maluit nobilitare dumi rennium prremiorunt comparatione fortitudinem
    respuit, commendare dum pneterit, dilatare dumi praedico, illa omnia necessaria dissimuialione prae-

    lus Gemiadio supposuit. Stylus piane diversus est ai ignoto ex ms. codicis Arelatensis fide adjudicandam
    Gennadii noslri scripturm genere; nee est iu codicibus: existimant. Hic auctor episcopus creditur ex illis
    noslrit. exiremi capit s verbis qiiibns se sacerdotemappeJlat.
    Elsi vero lioc caput Gennadium non habeat aucto- At prrjeterqiianiquod hocce capul deest in ms. Val.
    rem, cum lamen invcniatur in aliquot non recenti- Reginae, sacerdotisnomen non seniper pro episcopo,
    bns mss. Gennadii, scriptum el addilum negari ne- sed nonniiinquam etiam pro presbyiero accipitur, ut
    qtiit a yetu-to aliquo ignotoscriplore, qui Honoraloi IC pluribus exemplis probare liceret. Sed ne in externa
    Miissilie.nsilli.laiii Vitara attribuit. Neque idcirco hajc,
    ; divageinur, idem Vitaeaiiclor cumcap. 8 inter sacras
    Viia eidem Honoraio certe arijuriicanda est. Vitae i Hilarii episcopi curas retulil, sacerdoles Domini non
    linjiis auctor ipsius llilarii evsequiis interfuit, ex solum verbis, sed factis accendere digna tacerdotia
    cap. 22, ulii ctiam Basilium nominat, tumpresbyte- consecrare poniificesordinart; sacerdoles a pnn-
    riiin, piislea vero, cum scribebat, episcopuin ; iiuae; tilicibtisdistinguens,sacerdotumvoce presbyxeros pro-
    Honnraii Massiliensis ;etati non repugnant. Al noni fecio intellcxit; cum pr;cseriiin inslruciio non lam
    propterea hic cerlus est auclor. Ex tribtts enim mss. • verbisquam laetisadhibendaiispresbyteriscongruat,
    exemplis qua? hactenus nota sunt, ritto, videlieet\ qiiiqina cuiu llilario vitam degebant. Aiiclorem qui-
    Lirioense et Valicanura Reginae6TS,auctoris noiniiie• dem Vitac, licei sacerdotis noraine appellattim, pre-
    carent; tertium vero Arelatense, licei ejusdem Ec- sbyieruiii, cum scripsit, non vero episcopuin fuisse,
    clesiresit cui Hilarius praefiiit, i.ou lainen Honora- Tillenionlius ex aliis ejusdem Vitrjelncis collegit not.
    tum, sed Reverentittmauclorein praefen, qnemadino- 6 iu Hilarittm. Quod sicreriatur episcopus, Reveren-
    riiiin PetrusSaxius eiQuesnellus ipse. testantnr. Haec : tiuiii ignoiaeseriis episcopum Vilreauctorem credere
    Arelatensis manuscripii inscriptio pa^sim lejicitur,, niliil vetal quin ad llonoratum Massiliensem confu-
    eo qund Saxius putarit Reverenlii nniiiiie inriicarii gienduin sit. QiTtcuniqiievero hic auctor judicetiir,
    Ravennium Arelalensero, qui Hilario iiumediate suc- cerie a studio aliquo defendendi Hilarii, quoad ea in
    cessil. Ravennio enim banc Viiara. cuuvenire romi quibiis Leonis ceiisuram incurrit, alienum non fuisse
    pos e ex eo cognoscitur, quia in eadeni bis ciiuji. ex uosiris observalionibus in dissert. 5 Quesnelli
    -
    laude norainatur Raveiinius, ct c. 23 Hilarii succes- n parl. i, c. I, n. 3, facile intelliges.
    sores plurali nuroero appeilaittiir. Ex capite auienii Hauc Vilam Barralis publicijuris fecit ex antiquo
    24 liquet hanc Vilara fuisse scriptaro tot annorumi codice monasterii Lirineiisis, ac exinde inserta Itiit
    tpaliit evolutis post Hil.nii niorlem, iri esl sub lincuii uliiina' Suri i ediiioni. Eamdeinreciiseriinl BullandisliO
    s:cculi v, cuui Raveniiius jamdiu anle e vivis exc.es- cum emendatioiiibiis ecodicereginae Siiecoiuiu , quas
    serit. Quesnellussuspicatur Honoratum Ma>silienseni l paier Po-sinus ad ipsos misit. Quesnellus in sua edi-
    sub Reverentii noraine laiere voluisse, ut aliis ejus- lione codice Arelaiensi ustis est. Nos plurfmum de-
    dem aeviet regionis scriptoribus placuii, At utilla, I bemus riili-emiaeD. D. Joannis Saiinas canonici re-
    oecurrit ratiocur lloiioratus, si Vitrcatictor fuit, noni gularis Lateranensis, qui eamdem Vitara impressit
    laro laiere quani confictiim nomen opcri praeligere i Roina: an. 1732.Noo soluro enim laudalas eriition.es
    voluerit, cum pr„serliin de Vila agatur qu;e, jussio- rccoluil, veruro etiam accuratissime cousuluit ms.
    nibui venerabilibusexarata , ut iu proosmii)traditur,, Vai. Ueginrje64S, qui utrum sit ille idem quem P.
    veruro auctorem aliis cognitura alieuo noinine occul- Possinus apud eaimiem reginam lunc viventem inve-
    lari non sinebai. nit, au diversus, ignoralur-
    Hinc recle fortassis cardinalis Baronius, Miraeus,, Qtie>-n.,ne inctpere... supplere pravideat. Ms.Vat.
    et Papebrochius in suspicionein veueruni, baiic Vitami Reg. ei B.rilandistas seculi stimus.
    Reverentii nomiue insciiplam, esse diversam ab illai J>C<<dd.Liiiu. et Vat. Reg., nivei nitorem vultut,
    quam Ucnorato Massiliensi aniiqiiusancior apud vul- c Lirin., anleriorem.
    gaium Geniiadium atlribuii; ei Reverentio nobiss d Mss. Arel. et Vat
    Ijjjj S. HlLARU ARELATEINSISEPISCOPl 1124
    lereo; illud recte aestimans narrationis exordium , A lere promiiio; illa tibi ei in praesentiprovisurus qu_
    quod ipse judicavit convcrsaiionis suac dignuin esse non aestimas, et in futuro quae non possunl bacienus
    principium, quemaritnoduiii porlum verce salutis in- cogitari. i
    travei ii, viiae istius naufragio .«uperalo,praelibare CAPUT III.
    tentabo. . Repugnat Hilariut Honoralo. Hujus violenta tuppli-
    CAPCT II. calio. Deliberaiio Hilarii conversioneniparturieniit.
    Hilarium convenit llonotalus ut ad Deumconvertat. 4. Sed cum B. Ililarius excrcitaiione praecipua ,
    3. Hunc igitur duin bealac memoriae llonoraius . qua pollebai, acrimqnia, qua caeteros superabal, elo-
    pater in iiovaeviiae immorlalitalem . cuperct pietatis quentix fontc, quo ipsis suis insiitutoribus plus
    regenerare visceribus, congrcgalionem per se Do- flucbat, ista dcsiruerei; non facile suscipieuduin
    mino .* conquisilara pausillulum dereliquit. Ad pa- credens, quod suminum esse men is vidchat intuitu,
    (riam, ex qua eiim autor cceleslium cxpulerat, tanti , B. Ilonoratus ad Deum tota se aniroi virluic conver-
    filii revocavit affectus. Corporc inlirmiis, roeiiie va- , (il. Quo faclo non solum fastidientis assensum, ve-
    lidus et robustus, sobolem novain spiriiali adhorla- rum eliam humilcin et subjcctum Chrisio auciore
    tione concipicns, insiriiciione forinaus, or.itionibus larrymis gemilibusque pronicrnit. Quem blanda
    procreans, in corde praeclari ccspilis sancluin seineiJ B adhoriaiione npn flexerai, violenla supplicaiione su-
    aratro fidei percolendutii jaciebat peritus agricola , peravii; prosiralus in conspectu Doraini, ul eum-
    quod orationura perennibus donis ei lacrymarmn dcni celsius exaliarci; producens fluniina lacryma-
    fluemibus rivis irrigabat. Sed anima generosa, quae . rum, ul a lacrymis eximeret fuiurorum. Hlicoin ejus
    falsam aique falleiiteni srjeculi fcliciialem innumero , peclore novre cogilalionis flucius exacstuat : susci-
    doclrinarum labore conceperai, cura atl ccelesiis lantur altercaniiuni divcrsa iuter se consilia vOlun-
    regni militiam vocarclur, non levem habuil facilenii tatum, et cui inviianiis Dominiingerebantur praemia,
    que b traciaium ; quandoquidem se stibliliicr inge- ipsi nihilominus mundi opponunlur obstacula. In
    rebat dulcedo pracseiitiuni, ui veram frugein etglo- siiscipienda igilur ccelcslisrailitiaclirocinia excitatus,
    riam abstraherel liiiitrorum. Sed pius paler bis lalia secuin ipse deliberat: Io sdidiis saeculiconsli-
    adhortatioiiibiis animuin ranndi prosperiiate con- , luti iionnumquam suadendi deliberatione suscepia ,
    siricluin solvere gesticbat: Ego, fili, superna inspi- jusia ah injusiis, utiiia ab inutilibus, pcrpensa salu-
    ratiorie (lainmaliis, ut perennis vitae gloriam couse- . briier examinafione discreviraus. Nonnumquam bu-
    quaris ari eadem loca pro le redire compellor, unde manis auribus blandientes speciem justiiiac oratoriae
    jamdiu fugiendum esse salubri, ut cernis, definilione ariis vcruistaie celavimus. llic quid agendum est, ubl
    conslitui. Non tibi lerrena, Sedcoelesiia; non caduca C causa vertitur salulis aternx, uhi slalus animac et
    cum miindo, sed aclerna cura Christo, eodem spon- . infinitorum coeloriimest pensanda securilas? Grandi
    sore quo largiiore muneris, in perpetuum provi- . maturilate traclanda suni, in quibus ad portum pos-
    surus. Isla, qtire scqueris, et quae animo concepisli, nilendi nec raiio superest, nec rccursus. _Equiialis
    mors potesl.e intercipere omni commtinis atali: lance cuncta pcnsanda sunt, qnac utilitatis pondere
    quae aulem suadeo non descrenles parant divilias, mensuram suppleani in libra justitiae. Cuncla quae
    sed niansiiras; nec lemporalia commoda , sed aeter- a morialibus expetuijtur, licet incomparabilifer velut
    '
    na; nec litulos vaiiescentiiim hoiiorum, sed peren- pretiosa desiderentur, ipsa coutinuo adepiione vi-
    nem gloriam Iribuunt angelorum. Iu sxculi conver- . lescunt; natura humana viiiorum noxio insolens
    salione volatili, quam Scriplura prophetica umbrse> appeiiiu, non conteota, quod voluil, non satiata ,
    apparenii ci illico vanescenti creriidit comparandam, quod concupivii, in novas cupiditatuni faces flam-
    dicens, Dies tnei ticut umbra pr.etereunt (Ptal. CXLIII, , inariim mnre detrimentis suis crescens, pabuli as-
    i), recle quidquid aspicilur, d decepiorium juriica- sumpiione deficiens, ncc intelligens qitndnonnum-
    tur. El ideo seu corporum vires, seu pairinioiiiororoi quam in ipsis conatibus moric immaiura mortera
    faculiaies, scu felii iiatis •. aiigiiienla , vel diversa- cogilur subire perpetuam. Et iilcirco quid justilia ,
    rura prOspcritattim insignia, pene est ut ante Irans- P prudemia, forliludo, leroperaniia deinonslrare so-
    eant quain producla laetilia ', quolibet usu auctoremi leant, ut dignum est, cogilemus.
    incipiant oblectarc. Quaelamen plus melu amissionis> 5. Jusiilia persuadel niliil Auctori Reriempioriquc
    cxcruciaiil amatoreni quani surje prosperiiatis am prrjepoiiendum: quia propterea Divinitas ad 110$lni-
    biiu, lajtillcent pnssideiitem. Jugiler suspccla, nec; iniliaia descendil, ut ad coelesiia regna nns faceret
    lamen manemia, more subdoli bostis ingcrentis par- pcrvcnire. Recte deputatur eidera vita, qui dedii.
    v.ini praedam, iil possii anirnain perpetuo tencre ca- Hedemptori debeiur obseqiiium. Ampiecienda devo-
    ptivam. Et irieo accensus nou lmmano alfeclti, sedI lio, quaegloriam parit dignilatis angelierc. Prtiden-
    ilivino nutu, quia non fallil ille qui dixit inlerius : lia sirailiter docel illoruin exempla debere seclari,
    Magna et supra quam credi possunt de te inihi me- qui Domino placuerunt. Ebgamus ergo, qui nostrum
    • Cqd.. Liiin.irr^Mi-ifHin patixilliim. Post panca, Lirin. habet criminis.
    tttlesis'\ir» coeleslium.111eodeni Lirin. et in Vai.Reg. d Val. Reg., deceplio.
    b Liriii. cnil., traclavit. • Edii. R»in. 1732. argumenta.
    ' Ms. Arel., incipere; el posl pauca , pro mlafti r Cod. Lir. addit leviter.
    J2_5 VITA S. HILARIIARELATENSIS. 1226
    lirmet ambiguum. Abrabam primus occurrit, qui A usibuspauperum,vel refrigeriisdcpulatmonachorum.
    egredi compulsus e patria praeceptum converiit in JNequeo,ut diguum est, vel rjestiraare, vel dicere,
    praemium. Astra jussus aspicere, credidit quod con- quemadmodum saeculivoluptas, quae arjtalislubrico
    tra naturam promittebat a selernitas. Promissum et illecebroso humanrjefragilitatis solet escario prava
    vertit in debitum. Istum decet imitari innumera stel- deleclatione decipere, ex animo hujus beati abjecta
    larum comparatione fecundum; qui exstitit regni fuerit s respuendo salubri daranata consilio, raliona-
    b ccelestisconviva gloriosus, cujus sinus recte dici- bili evitata perfugio, desideratae eremi glorificata
    lur paradisus animarum.Fortiludo cordis animaege- secreto : illum evangelicum h perconiatorem meriio
    nerosaenihil humile, nibil abjeclum permittit arri- superans, virlute vincens, perfecta consummatione
    pere. Celsa sectari, ardua conscendere, facit adversa transcendens. Ille vendere noluit, hic universa dis-
    superare, desperationem fonibus probationem nul- traxit; ille trislis abscessit, hic laelificalus* saeculi
    latenus exbibere permittens. Temperanlia Regi coa- paradisum fesiinanter intravit. Astructioni nostra.
    lorum icmpliira provocat prteparandum, fugatis dignum B. Eucherius testimonium perhibet, ita di-
    «enebris vitiorum , replere lumine splendidissimo cens : Et tu licet omnem censumin Christi pauperes
    puritatis; abjeclis volupiatum feloribus, casiitatis i Christo dives e/fuderis, tu licet prmferasannis juve-
    fragrare thymiamate. Proinde quia justitia Conditori B nem, moribus senem, tamen plus esl quod eremum
    nos tradere, prudenlia majorum exempla sectari, concupisli.
    fortitudo contrarias prosternere potestates, tempe- CAPUT V.
    ranlia lemplum auctori parari debere, justre defini- Hilarius ad monasleriumLirinense tecedit. Eremum
    lionis deliberatione suaserunt; contemptum pristi- ud lempusrelinquit.
    num spontaneo emendemusoccursu : quia non hunc, 7. Ruptis ergo occupatioiiurn cnlenis, et auctori
    sed illum a quo missus est, offendemus, si causam facultatibus traditis, lanto duce terreslrem ingreditur
    salutis dissimulatione aliqua, vel occupatione mun- Lirinensis Insiilrjeparadisum; non unde, raore primi
    dana crediderimus esse c levandam; et quia laborem Adae, in hujtis vitae milteretur exsitium, sed unde
    ipsius superna potenlia d invitavit, ut spolia diaboli jure victoris adccelestia postmodumregna raperelur.
    victor ipse suscipiat. Hinc jam omnibusnota illa mentis acrimonia, ardens
    CAPUT IV. k anima, menscompuncta,quemadmodumsingulorum
    CeditHilarius swculoquenunliumremiltit. Gralia prm- in ea servornm Dei profectus alacri inspectione
    venit liberumarbitrium. pervaserit, perseverantiamhauserii,vigiliasvicerii,ab-
    6. Asiruclioninostraeipse B. Hilarius lestimonium stinenliam rapuerit, liumilitatismansueiudineraIran-
    pratbet ita dicens : e Hmsitantimmem invitanle pio _ scenderit, oralionis instantiam superaverit, lacryma-
    Domino, totus cum voluplatibussuis mundut astabat: rum fkiiiiiiia raeruerit, gratias omnium sibimet vin-
    quid relinquendum,quid appelendumviderelur, animus dicaverit, compunctionura virtutes attraxerit, elvim
    nteiistamquamcoltatis apttd amkum iractatibusvenli- intulerit regno ccelorum, ponlificalis gloria mundo
    labat. Quotiensin animo meo velle el nolle sttccessit? noia satis superque monstravit. Si quidem quantura
    El quid plura ? Absenteillo partes suas in me Christus corapunctionistunc acquisierit, hinc aperle cognosci-
    exsequitur.Tali definitionefirmaius occurrit, aspectu tur, quod postmodum in media civitate ererailica fecit
    sereno, animo securo, subroisso colloqtiio, quemad- insiituta fervere.
    modum humanum arbitrium divina praecedensgratia 8. Araorera autem secreti ita medullitus hausit in-
    'commuiaretinmelius,dignaconversatioiie,seimone, sertum, ut cum illum ducem suum patremque pro-
    mcnle, habituque deroonslrans, manura continuo in fectuum in sacerdotali fastigio collocatum sub ordi-
    Evangelii missurus arairum, ne relro vel cogttatione nationis principium crediderit comitandum, slatim
    respiceret. Obita taxatione omnium praediorum to- definierit relinquendum. Quantus ~ amor eremi fuit,
    liusque subslanliae, acceplas a germano pecunias vel apud quem B. Honorati dileclio potuit studio cha-
    11CodexArelat., notante Quesuello, supra lincam D eremi. D. Salinas optime monuit smculi paradisum
    alia manu babet, wtatis; el, ut videtur, opliine. hic vocari insulam Lirinensem, uti vocatur ab Eucbe-
    15Lir. et Vat. Reg., pereimis. rio inlibro deLauri. eremi ad ipsuni Hilarium misso,
    c Quesn., lmtandum,e\ mss. Arel. et Lir., notavii- ex quo Yiue auctor profecit. Id autem mulio magis
    que in Arel. iriia roanu, latendam. Cod. Vat. Reg., ex sequenti capiie conlirraari poiest, ubi Lirinensis
    tmtandum.Bollandistaeet edit. Rora. 1732, levandam; intulm paradisus nominatur.
    idquc niagis placuil. i Cod. Lir. delet Chrislo.
    <"Quesnelliis in margine : Forte incilavit. k ldem cod. delet novem voces sequentes
    e ldero Quesn., Hwsitantiam meam. Magis afrisit 1 ldem cod., non poluit. Haec autem lumen acci-
    Boll.indistarumleclio, quam duo mss. Liiin. ei Vat. pientex Eucberii epistola de Laude eremi, cujus ex-
    Reg. approbaiit.
    f Bollandistae, cerplmn Auctor hoc Tocoinseruit. JPJTUS enim, inquit
    et edit. Rom., commutarat.Mox pro ille ad Hilarium scribens, ctimdesertumpeieres,comi-
    conversaitonelegebatur conversione. Ernendavimus tatus fratrem (id esi Honoratum)videbaris.Nunc cuin
    ope mss. Vat. Reg. et Lirin. desertumrepetieris, etiam patrem reliquisli. At qualem
    b'Bolland.et edit. Rom., repente salubri. Mox de- illum, quantumque,quanto libi semperdileciioniscultu
    tiderabili pro desideralwin ms. Lirin. observalum,quam singulari tibi affectionedevinctum?
    h Arel. cod., peccalorem;el pro meritoms. Lir., ul cujus charitati prmferrenihil possis,nisi fortelolam
    merilis. eremicharitatem.
    ' Quesnel. in raargiue : ld esl liujus vitw, vel tege
    PXXROL.L. 39
    «27 1N S. HILARIUMARELATENSEMEPISCOPUM PROLEGOMENA. _22S
    ritatis imminui? Sed, o ardentissima compunctionis Astratione sollicitusj quam exstaret de suscipiendi
    flanima, nequeo luuni, sauciatoiniuitu, videre ful- officii onere' occupatus, diurnis nocturnisque fletibus
    gorem. Quid lantopere fugis? Quid deseris? Quasi volunlaiem sibi Dojnini declarari flagitabald enixe.
    a.iibi possis lumen * parare, qtiam ubi auctor elege- Cumqne positum ih itinere sollicita exspectatione
    rit. tiieet velis proprio gaudere secreto, licei con- pavor judicii fatigarjet, eliam clara voce, qurjeintrin-
    siieto efemi rapiaris affectu patrem deserens, pa- secus volvebaritur, omnibtis palefecit. Licet forliter,
    ier. effectus poslmodum revcfteris. Relationi huic inquit, charitatis iUigatum me vinculo teheaiis, et vio-
    scripta beati Euclierii prrcbcnt altestationero, quaead lenta cUstodummanibtts catena cingat aslrktum, nisi
    eum direcia lestantur : Magno, inquit, ammtiegressin Dominus vdlunlatis sttm mihi dederit siynuhi; nequa-
    dudutn de clomotua et de cognationetua usque in mari quam sacerdalii sum suscepturus officium.Iiaque cura
    ereritiseereta tali affatu cunctorum vota atque animos vulherasset,
    i,'ut>n ..-ij.v:v'.-;>,. ,, , . •-penelraveras;.majort
    mugnnmreeedentia • . .
    tamen vtrtule repelita a te est eremvs quam pettlg. Si- ac moeslo ducentium agniine vallaretur, Alamaiini-
    quidcm /tospesingressus habuisliducem et velul ilinerii cum descendens castellum, niveae columbaedesuper
    tuiprcevium, quem deinde etiam militim cmlestismagi- advenientis et residentis in capite; ac si divino con-
    sirurii; cuirique in pontificdli fastigio persequendum , firmatus atlactu, omne amputavit ambiguum. Qure
    putasses, ad familiare eremi secretumte amor reltilit B nec ab illis civium Imilitumque frei.uentibuS turbis
    Et quia nobis multorum necesse est aslruciionibu; atque custodiis vel abigi poluit, vel terrila separari,
    narrationem suscepti operis coiifirmare, quisquis ple- quin bealo vertici superposila Doroini voliinlatem,
    nlus isia sclfe voiuerit. i>opus illud ubi haec dignr dum secura residet, aperiissime demonstrarct. Nullo
    sunt digesta, percurrat. dubitationis vestigiqdeinceps derelicto, ubi coluinbre
    CAPUT VI. species, quae jam (unc comparala Spiriiui sancto
    Hdnorglum in. extremis,positttm'Convenit.Desi'gn'aiui super caputJesu veiiit in bapiismo, pontificis quoque
    gb Hgnorqto sibi successurus Hilarius. Rapitur ac futuri e designavit nutu divino specialius dignitalero.
    episcdpaium. Scilicetquae supernam benediclionem pernicibuspen-
    9. Emenso« biennio, cum ad meriti proprii per nis, stridenti volatu, terris velocius deportasset, ut
    cipiendum praemium ex jncerlo vilse istius curst prius quam vocibus humanis, favore superno dignus
    beatus ponlifex vocarelurHonoratUs, roissis epistolis pontifex clamaretur. ln tnm praeclaro culiu novoque
    ut extrerois suis interesse deberel admonuit. Iia jus miraculo exigebat riiateriae magnitudo diulius immo-
    sionem ejus festinavit implerei ac si revocaremr at > rari, nisi narrationis ordo ccepta compelleret expli-
    erernum. Cumque ad tantumvirumcrebrasublimiun i care.
    virorum agmina benediciipnis accipiendae gratia ad • C CAPUT VII.
    ventarent, > ' ''' ' '' de' successore beati Honorat i Arelatem perveriilHitarius. Seminarium episcopaleseu
    )i,.,,.:< - • -cceperunt
    llagiiare responsum. Exciiaii desuper animi de ele congregatio ecclesiastkasub episcopimanu.
    ciiobe poniificis ad judicium perrecturi lesiimoniuii 10. f Durn ergo voltinlate omnes alacres tam de
    postuiabant; supremo halitu summum meritis singu corifiririatoinvicem !voto, quara de oslenso sumrai
    laf ibus digiio denionstrayit antisiiiem. Impensis erg( 1 ponlificis merito lajtiores ad Arelatensem perveniunt
    supremis obsequiis, iterum sanctus Hilariusad erem i civiiatem, occurrituf, festinatur, primas delicias vul-
    secreta festinat. Sed illa Divinilalis potentia, qua lus sui splendore advenienlibus praebens, meriia iiu
    moidis occultis suam per liumana ministeria peragi I terioris horainis exterioris pulchritudine demoristra-
    voiuiitatciii, iilustris Cassii, qui tuncprrjeerai xxiiliti bat. Eminentissimam sacerdotii dignitatem etnovum
    hris, animumjrepente succendit.ui ignotum.ut longii privilegium sanctitafis angelicopraeferensvultu, agno-
    positurii, ut denique aderemura jiroperantem arden scitur et agnoscit; iri quo agnitus est, magnus exsti-
    ter exipeteret, fortiler relineret, yiolenter attraheret tit; in qno agnovit, 'riiajnr apparuit. Sicut sacerdotii
    : Eiectum civium iiumerum cum non parva manu di gradu summus, ila humilitatis descensu fastigium
    rijjit riiilitanturii.Feliciter pefyeiiifuf : spiritalis prae ceisae sublimitatis irideptus. 0 vere perfectus Clifisti
    da asiat anle oculos inquireritium, et nihiloroinui1 discipulus, qui vias magistri secutus, exercuit do-
    ignqratur. Quorumdam tameii indiciis declarata ca- ceridoqiiod didicit^Consecratur in sacerdoiio jamdiu
    pituf. Et, osuperrirjegratiae dispehsitio inautiita! ib i virfulunj meritis consecratus. Aroplcctendum conse-
    offlcia pastoris oves egeruiit,, riec iminerilo posltno- cralionis minisierium, quod auxif merita consecran-
    diim abegit exinde lupum, ubi oves primitus officii tttm. Effectus norhine sacerdos, qui jampridem erat
    pastoris peregeruht. Currique sbllicitfj gregis agniini virtulum decoratus insignibiis. Quod ila ardenter ac
    servareiiir' ariimus ejiis piiis ue cliyiriijuciiciidemon strenue cotpit ac oerfectissime consummavit, ut in

    4 Ms. Lirin'; et^edjt. Rora-, prauidfe. ad merili proprii percipiendumex merito prmrnium,ex
    h Td esi,MaudaiamEuclipfii %istplani. ,,, vilmipsitis cursu, etct
    * SarfaliiiusplcaBaluf.i^ d Cod. Lirin., dbnixe;el postpaucaAfeL; toflictiw
    assijgiWbat Horiofati 'mofl*eniaii. 430- At ex epist. exspeiualionis.
    Pfosperi ad Augustinum liquef Si Hilarium, qtti S. e Ms. Lirin,, designaverit specialem digni-
    Hbnorato successit, fuisse episcopum ah. 4_9. Apud tatem.
    Boliand. hic 'ocus elfertur sic: Gemensa bienniocun f Idem ms. cum Reg. Vat., Domini ergo.
    J2_9 VITA S. HILARIIAREtATENSIS. 1230
    illius temporis incerto tumullu, quem pax longa A, sacra rainisteria captivis potius solatia qtiam prae-
    •nutrierat, congregalionem subito insiiiueret secreti starent Ecclesiis ornamcnla. Quid dicam cripidus?
    cupidam, continenlirjevirlule crescentem, quam suo Quid oniittam nescius, ab bis- qui inajora sciunt
    non minus pene iiubuit exemplo quam forroavit elo- negligens judicandus ? Quidquid argenli omnes ba-
    quio. Huic affectu animi promptum, sed effeclu ser- silicoe habuerunt, capiivoruln redemplioni proiinus
    monis imparemme esse profiteor, ut incipereaudeam, deputavit; cumqueomniacognuvisseitxpelisa,cxsul-
    qua pielale suslinuerit infirmos, quibus doclrinis im- tans atque congralulans, quia vota fideliurii dispen-
    buerit imperitos. Quidquid in viriute summum., in salione sua videhat cceli in sedem ptKraissa. Num-
    celsitudine arduum, in morlificalioiie corporis aspe- quidnam poteril rjesiimariquantura visceribus ej'us
    rum, in saeculiconlemplu vilissimuro, aequitateju- insederit pietas, qui usque eo cfedidit orania distfa-
    stiliae pretiosura, correclione providura, sapieuliae henda, quousquead patenaS vel calices vitreos veni-
    consideratione praecipuum, ccelesti desiderio sempi- relur? Acceodit studia OfferehtiUindispensatione
    ternuin, exercuit, implevit, ostendit. Adeptus ipse laudabili, nec utf fatigarenturrejecit, sed ut iterato
    ccelestem gloriam, exemplo suo fecit alios adipisci. offerrent uberius excitavit, quod offereiilium devotio
    Ad philosopbiaesupemae dogmata expeditus incessit, gratanter cptavit, ut oblatio siia primiim sacris alta-
    ut alii quoque incedereni infiammavit. Usum vilae g ribus, postmodum merabrorura Clifisli redemptio-
    temporariae minirois, immo nullis excgit impeodiis, nSbusmilitaret.
    ei ila docuit singulis diemm curriculis transigendura CAPUT IX.
    ad obtinenda futura praemia. Innovato sludio serriper Vt se gessit erga servos Dei.,
    exarsit, el ut alii inardescerent oratione et adlior- 12. Queraadmodumeliam servi Dei debeant hono-
    lalione coegit. rari, documeniis spiritalibus saltibritef imitandura
    CAPUT VIII. posteris non negavit. Nam cum sanctuto Caprasium,
    Episcopusfactus, fit omnium exemplum. Ornamenta sicul ipsedTcere solitus eiat, angelica in insulis con-
    ecclesiarumpauperibuserogat. versatioiie degentem infirmitate fatigari corporea,
    11. Cum primum speculatoris suscepit officium, certis nuntiis comperisset, ad ejus occursum celeri se
    in seipso primum monstravit quemadmodum con- festinatione proripuit : ad cujus pedes residens, ut
    gregatio mundum contemneret, corpus despiceret, sui meminisset, bumiiilale subraissa et virlute in-
    et vitia superaret, faligarelur laboribus, manuum clyta flagitabat. Juste, dum tanto erenii incola?im-
    quoquc operibus continuis b vexaretur, sanctispagi- pendit obsequium, et singulareiii praebet humililalis
    nis inhaereret, jejuniis vigiliisque studium commo- affectura e sacerdotalem dignilatera quOinagis extol-
    daret, unius tunicrjelegmiiie sestatis ardorem et hie- C
    i leret solcrter invenit. In eodem loco tunc temporis
    mis rigorem contenta toleraret, iler pedihus conlice- sanctiim Faustum presbyterum pariter et abbatem
    rel; lalia sibi suisque ingerens docuroeiila : Mandtt- ita fulurorum praescius honoravit, ut iiiter se et san-
    candi necessitas incumbit, semtnn jaciamus : vini ctos sacerdotes Theodoruin et MaXimiini medium
    perceptioprwsumendaest; vineasexcolamus.Implevit h compulerit residere. Constat ergo humilitatis cul-
    illud aposiolicum, ne qiiein forte gravaret otiosus, miua proprio eum comparasse despectu, et celsum
    victus proprii habita ratione. Si quid operis super- proinde virtutum meruisse fastigium. Sed forte haec
    fuerat, c misericordiae deputabat experisis. In me- tanta et, tam mulliplicia verae humilitatis exempla
    dilalione jugiter permanere, verbi ministerio indesi- aliquod superbia: l superciliura generarunt, et non
    nenter insistcre, inultiplicibus ccelestis sapientias polius subliroia httmilitatis compararunt celsa prae-
    mysteriis saginari, Deum proxiuiumque diligere, sa- conia. Exstilit rigidus, sed superbis; exstitil terribi-
    cerdotes Doroini non solum verbis, sed faclis accen- lis, sed sacculiiniquitate turgentibus, ccenodoxia:va-
    dere, zeli superni aemulatione flagrare, instiiuere nitate tumeiitihus. Caetcrum congregationi sanctaeet
    monasteria , aedificared lempla , digna sacerdotia consummatis viris, non solura cor alqueanimum,sed
    consecrare, propriis non solum manibus, sed nec et corpus quoque promptissime proslernebat.
    periculis lemperare, suscipere orpbanos, confirmare
    CAPUT X.
    irionachos, accersire sseculares instituiione sua,
    pontificesordinare, ita quotidianam sui actus discu- Qualis erga sweuli poteslales.
    tere rationem, ut superno judici taroquam mullipli- 13. Quantumigitur dislrictionis habueritin causa
    catum dispensationis suae lalentum niteretur inge- justiliae, aperlissime declaravit; ita ut ne dignitati
    rere. Ita viscera ejus misericordia qualiebat et pie- quidem pepercerit praefecturae. Naro cura saepius
    tas, ac si solus ad redimendum paginis ccelestibus praeleciumtemporis illius secrete monuisset ui ab
    urgeretur. Tractavit, secum deliberavit, • effecil ut injustis judiciis se temperaret, et consuetudinario

    a Cod. Lir., minuerat. e Lir., elfecit.


    * Idem cod., vescerelur. f Mss. Lir. et Vat. Reg., fatigaret. .
    c Idem cura Bollaud., 8 Vat. et Lir., sacerdotii dignilale.
    pauperum deputabat. b Lir., Reg.
    •"Lirin., templa digna sacerdotio, propriis, etc. . .,,,,. ,,, ,
    Dcin, a voce propriis, ad lemperare, cod. Arel. 1 ldem compelieret.
    cod. et Bolland., perictttnin.Moxcod. Lir.__e'
    ignorat. tubltmibus,Bolland., suvlimis.
    1231 JS S. HILARI""MARELATENSEMEPISCOPUMPROLEGOMENA. 155_
    lapsu illo ferretur in pracceps, accidit ut dum in ba- A qui suis scriptis tnerilo claruerunt, « Silvius, Euse-
    silica Conslanlia sacra solemnia celebrantur, produ- bius, Domnulusadmiratione succensi in liaecverba
    ctis fonlibus cceleslium doctrinarura fideliura corda proruperint: JVon doctrinam, non eloquenliam,sed
    rigaret, subito cum suo ingrederetur officio praefe- nescio quid super homines consecutum.Quid plura
    clura. Quam dum ibidem cernerel iinmoraiitem, a dicam ? INisidicendi pausa desuper eidem advenis-
    praedicatione cessavii, dicens non esse condignutrj set, sermonem finire non potuerat, tanta gratia
    ut qui ejus pro salute propria conterapserat monita, exnndante, et miraculo f et stupore crcsceme, ut
    spiriialis cibi perciperel alimenta. At ubi ille digna peritissimis desperalionem lunc aucloribus saeculi
    eonfusione perfusus egressus est, convivium quod ejus inferret oratio : in tanlum ut Livius lemporis
    incboaverat spirilalium deliciarum profusissime ci- illius poeta et auctor insignis publice proclamaret:
    bum rursus innovalo sludio ccepit praebere agmi- Si Auguslinus « post te fuissel, judkarelur inferior.
    nibus populorum. Praemisit et reliquii exemplum Et licet gralia ejus ex bis operibus, qurjeeodem di-
    qualiter constantiac virlute mundanae contemni de- cendi irapetu concepit, genuit, ornavit, protulit, pos
    beant potestates. sitabsque hrjesitationedignosci; Vita scilicet antisli-
    CAPUT XI. tis Honorali, horailiaein lotius anni feslivitatibusex-
    Qualis in prmdicationeverbi. JJ peditae, Syraboli expositio ambienda, epistolarum
    44. Temporalis vero ejus pracdicatioquantum flu- vcro tantus numerus, versus etiam toutis ardenlis :
    men eloqueniiac habuerit, * quas sentenliarum gera- at ne quis me aestimet falsa fortassis asserere, te-
    mas sculpserit, atirum supemorum sensuum repere- stimonjum beati Eucherii episcopi justum crcdidi
    ril, argeutum splendeiitis eloquii abundaverit, de- adbibendum, qui ejus volumine prosa versuque per-
    scriptionum varias picturas et rhetoricos colores cepto, ita respondii : Ei tu licei sis clarus eloquio,
    expresserit, ferreum spiritalis gladii acuraen in clarus ingenio; lu licet prwferas annis juvenem, mo-
    truncandis haereticorum venenatis erroribus exer- ribus senem. Et Auxiliaris auctor Romansefacundiao:
    cuerit, non dicam disserere, sed nec cogitare me Dictu difficite est quanti mihi prelii fuerint litterm
    posse protestor. Sedilibus b prrrparaiis iu jejunio, sanctitatis tum, in quibus ita expressam facundiam
    ab hora diei sexta usquc in ejus decimam epulis ple- retognovi, titut tenet in uliii modestiw morumque
    bem spiritalibus saginabat, pascendo esurire coge- operibus principalum. Ignosce de te sludiose minora
    bat, esurientes nequaquara pascere desistebat. Ne- dicenti : h quia semper in prmdicationesui virlus eru-
    scio utrura saiietas plus fairiemfidelium provocaret, bescit; cum hoc ipsum verecundimgenuspats magna
    an edendo plebem magis coegerit esurire, implens virlulis tit.
    illud e propheticum dictum : Qui edunt me adhuc Q CAPUT XII.
    esurient, et qui bibunt me adhuc silient (Eccli. xxiv, Qualis ad mensamel in labore mannum.
    29). Si perilorum turba defuisset, simplici sermone 15. Inaudita forsilan crederer replicare, nisi hoc
    rusticorum corda nutriebat; at ubi inslruclos su- roagnorum virorum dictis, scriptis, tcstimoniisque
    *
    pervenisse vidisset, sermone ac vultu pariter in lirmarem. Sedili mensaque apposita, liber ingere-
    quadam gralia insolila excitabalur, seipso celsior batur et retia, astante notario. Libcr praebebatanimo
    apparebat, utejusdem d praeclari auclores temporis, cibum, manus nectendi velocitate currebant, nolarii

    * Octo voces seqq. desunt in ras. Arel. nualor non invenit. Joannes Salinas Domnulum a Si-
    b Quesn. in raargine, id est mensisad cibum su- donio Apollinari lib. IV, ep. 25, et lib. ix, ep. 13 et
    mendum paratis. At de sedilibus quaejejunis audito- 15, commeiidatum notavit; exquibits testimnniis is
    ribus verbum Dei andimris parabantur, brec acci- nalionc Afer, et vir apprime doctus, ac ob litteras
    pienda esse oplime notavit D. Salinas. Licct enim qua:sior fuisse cognoscitur. Siivium vero in Chro-
    multis in locis a fidelibtis stantibus audirentur con- nico Prosperi Tironis nomine edito memoratum re-
    ciones sacrae, ut consiai ex Opiaio I. IV,c. 5, ubi ne- perimus ad annum 15 Theodnsii Junioris posl Hono-
    gat populum in Ecclesia sedendi habere licenliam; rii inortem, id est ad an. 439 : Silvius, inquit, tut-
    taroen, ui referlS. Aug. lib. de Catech. Rud. c. 15: balmadmodum mentis post mililiw in palatio exactw
    consultius in quibusdam.transmarinis Ecclesiis munera, atiqua de religione conscripsil.Est eliam au-
    1 Longe
    non stilum anttstiles sedenlesloquuntur ad populum, ctor Ealendarii a Bollandistis edili tora. VI Junii,
    sed etiam ipti populo sedilia subjacent, ne quisquam_ part. n, pag. 182, et inscripti Eucherio episcopo
    infirmtor stando laxatus a suluberrimaintentioneaver- " an. 449, ut patet ex notationibus Bnllandi lom. I
    n tatur, aut etiam cogatur abscedere. Id pericnli magis Januar. in praefat. c. 4, § 3, ac ex epistola nuucu-
    ', roulto imroinebai jejtinii leinpoie, ciini popttloadbuc patoria ipsius Silv.ii apparet, eum aliorum quoque
    • jejuno
    missre sub vesperaro celebrareniur, euroque operum fuisse auciofem, quaead cumdem Eucherium
    _ sexia hora ad decimam usque Hilarius in verbi Dei legenda miserat. DeEusebio nibil scimus.
    praedicationedetineret. Post pauca ante voces, ab f Cod. Arel., ex slupore, et mox, ttuditoribiis,pro
    hora, Quesuellus praemisitpariiculam ttt, quam me- auctoribiis.
    litts delendam putavimus cum mss. Vat. Reg. ct Li- s Ms. Lir., post Hilarium; Boliand., post te,
    rin., utietiam Bolland. Bilari.
    c Lir. cod., Sapientiw dictum. Mdem. cod., quia temperin precationevirluiis sit.
    a Quesn., prolati. Mss. Lir. el Vat. Reg., prwlali, 1 D. Salinas alia lectione et interpunctione : liber
    Praeferirauslcctioneni Bolland. Mox, pro meritiscla- ingerebalttt; et Tilio astante notario, liber prwbe-
    rtterunt, cod. Vai. Reg. habet, meritis tummi; Bol- bat, etc. Nihilvero immutavimus in leclione vulgata,
    land., merilisummi. quac ilem est codicum : quia neclendi verbum, quod
    " Quinauj fuerint hi tres auclores Bollandi conli- mox subjicitur, retia requirat.
    I2331 VITA S. IHLARII ARELATENSIS. 1234
    simul fcrebanlur articuli, et oculus paginam percur- A A dum manus ejus impositione benedicitur, visum se
    rebat. Adveniens sanclus Edesius rhctoric.c ~acun- recepisse .proclamat : ae.stimoquod aniea interiori
    b
    diaset inetricaeartis peritissimus vir, stupens et ad- bomini praeslitit, quod exteriori postmodum impe-
    rairaiis hoeclaetus effudit: Iravit. Quaerecepto lumine ducem viaeulterius non
    qurjosivil.Precibus ejus non ambigo impetratum ut
    Vidi ego, nec dignus tanta ad praeconiatestis,
    a Vrolixos solesjugi cessisselabori. tanlum roiraculum ad paucos admodum perveniret.
    Neclendiraliovariasinjiinxerathoras, Die etiara Dominicodum lcctionum solemnia reci-
    Necfinemprecibusmulatus feceratactus.
    Crederevix possumquemqnamsic lempore eodem tanlttr, quidam phautasmate constrictus, Sancte, in-
    Necleredictanlem,relegendo,leclab fatendo, quit, Hilari, cur me torquet? publica voce procla-
    Ore, manusimufhoc operari, altendere, fari. # mans. Tunc beatus Hilarius ea qua poterat Dominum
    Cibum sine lectione non stimpsit. Ab eodem in vi constringit et rogat. Cumque se obtinuisse sensis-
    civiiaiibus ista est c invecta primitus consuetudo. El set: Imperat tibi Jesus, ait, ut de isto l homine nul-
    tanta parcilate vita es( illius sustenlala, ut raro sae- lam facias menlionem.Qua supplicalione, qua<i qui-
    cularium aliquem invitaret. ln omni aciu, in omni busdam calenis astringeretur, obmutuit, i et disces-
    loco quidquid ad profectum perlinere poterat, alacer sit. Plus obmutuisse congaudens, quia ejus meritum
    inquirere, strentius exercere, solers consueverat B j potuerit occultari, quam plasmatis vigentis sospitale.
    d
    consummare. Jam quemadraoduin Salinas expetens
    •automata propriis manibus et stidore confecerit, CAPUTXIV.
    bebdomada compleia, die Dominico, media nocte Pylhonem expellil. Exeunles a basilicaretinet.
    consurgere, ei iriginta millia pedibus conficere: 17. Sacrilegium etiam, quod spiritus Pylhonis
    posimodum sacris solemnibus interesse, et usque adi muliere oblenta infiuxerat k civilati, quam solerti
    boram septimam populos p.iscere; ut dignum est, spiriialis arie consilii exsiiiuerit, nequaquam silen-
    nec anliquoruraposset explicare facundia. tio prretermiltam. Comprchensam jubet recensitis
    CAPUT XIII. lectionibus veteris Testamenli in cancello ecclesian
    Qurilis tn pwnitenlimtribunati. Fprma deprecatoria( pnblicaccollocari. Quid lex juberet, quantum mali
    pmnitenliw.Lectionumsotemnta. Cbristianis nieniibusdiabolicscperversitaiis propina»
    16. Quoliescumqucposnilentiam dcdit' saepe f dies ret aslutia, sermone prnfltio demonstravii. Et ne
    Dominicoad eiimlurba varia confluebat; volabal adI ullus deinceps tanlo sacrilcgio, dum dremonumre-
    ejus casligationem, quicumque adesse volebat, la- spnnsa perquirit, sponte se subderet, necessaria
    crymarum se imbribus eluebat, ccelestibus judiciisi iiisiruciione perdocitit: nullam deinceps cxcusatio-
    terriius, promissisquesiicccnsus; tanli gemitus, tantii Q ( ncm, etiam negligemibns, derelinquens, quam id-
    fletus aslantibus nasccbantur, ut vitae praescntishor- circo publice fecissct sialui, ut non liceret poslmo-
    reret babitactiliim.Quisita futuri judicii mormlfavitt diim ignorari. Praccepit ut abiret malignus spiritus.
    examen? Quis ita lenebrosum terribiliter inlimavilI Tum, quia videbat se aperle proditum, nec postmo-
    inccndiiim? Quis ita s flumen exurentis pariler el ra- dura decipiendis aniraabus clandeslina fraude valiiu-
    pientis cruciatus expressit? Quis ita vulnera con- rum : Quo, inquit, vadam? Et sanclus advertens
    scicnli.c ante oculos inspicienda reduxit ? Admoni- quaiiium Dei gratia suo mitiisterio effecisset, Iselus
    tionecompleta cum lacrymis supplicationum sumebatl exclamat : l Maximum purgalionis indicium ett, ne-
    exordia, ut pcenitentirefructum, quem monendocon- scire qtto redeas.
    tulerat, orando firraaret. Nam mulier quaedaracceca,, 18. Populos etiam post evangelicam leclionem
    * Quesn., ad Salinas laborantium hwc instrumenta confecisse.
    Plexossolejugi digitoscessisselabori; QUESN.—Quidanivnlunt hrec aulnmata fuisse ma-
    cbinas quibus aqua in Salinas derivabatur.
    et notavit cod. Lir. habcre, Prolixos soles.Ita ctiamJ f Hnecquaede pcenitentiisab Hilario episcopo cum
    Vai. et apud Boll., quod prrclerendum ftiit, cumi magna poenitenliuinfrequeiitiaquolibet die Doininico
    prima syllaba vocis ji/iji longa sit. Mox pro Nectendi « iroposiiis traduntur, pnvalam ei secretam confessio-
    ratio in Val. Reg. et Boll., Nectendioperatio, male.. I) ] nem indicanl:nequeenim singulis Dominicispublica,
    b ld est fando; unde in versu seq., fari.
    c Cod. Lir., tmienfa. Quod aittem diciiur, haecle- pcenilcniia dabalur, sed privaiira, uti de poenilctiliis
    item ab Ambrnsio privatim traditis Paulinus refert
    gendi consueiudo in civitatibusprimitus invecta, sub- in ejus Vila : Quotiescumque illi aliquis ad percipien-
    in
    iiitelligendumesl, Gallias: nam lectio ad mensamJ dam pwnitenliamtapsus suos confessusettel, ita flebat
    etiam ab Augustino adhibila fuit in civilate Hippo- «I el illum flete compelleret... Causas autem crimi-
    nensi, teste Possidio in ejus Vita. Porro Liriuensess num, qttas illi confilebalur, nulti nisi Domino soti,
    monachi, qui pariter legebant ad mensara, exlraa apud quem intercedebat,loquebatur,etc. Hinc eliam
    civitaiem dcgebant. S. Lco ep. 168, c. 2 : Rerum conscientiamsufficit
    d Quesnellus in marginali notatione : Oppidum n solis sacerdotibusindkari confessionesecrela,
    puto illud quod Salona nunc dicitur, jacetque inter r s Codd. Lir. et Vat. Reg., fluvii.
    Aretalemet Aquas Sextias, ab hac urbe quinqueleucis, i, h Ms. Arel., tmperaui.'.
    ab illa seplemcirciter dislans. Vnlgo Salon appella- 1 Lir., nomine.
    tnr; in Tabula geographicaHondii Salins, citj respon- i ldem Lir. delet, et discessit,sicut delent etiam
    det vox Bonorali, Salinae. Bolland. et Vat. Reg. codex, qui mox subdit, plut te
    e Cod. Arel. et ex parte Lir. haecad
    marg. : An- oblinuissecongaudent.
    tomatasunt instrumenlain arte mechanica,quw nullo o "«Lir. et Boll. delent, civifati.
    labore,ted tua quasi spontemoventut:undeexhis vetbit t l Quesn., Maximum orbis. Magis placuit
    conjkete licet S. Hilatium suis manibuspro commodo purqati
    o Boll. leciio, quaecod. Vat. Reg. confirmatur.
    _23§ IN S. HILARIUMARELATENSEMEPISCOPVMPROLEGOMENA. «236
    * egredientes fali clamore revocavit: Exite, inquit, Apro cujus gemitu et dolore non minus vulneris vir
    exite, quia hoc vobis de gehenna facere non licebit. beatus excepil in corde, quam coilisus sustinebat in
    Tunt spiritalis zeli remulatio singularis ultionem pce- corpore. Cunique minislri vulnus immen^ura juges
    nae terribiiem pb eorum exegit injuriam. Nam cum et indefessos sacerdqii gemitus extorqueret, quia
    facilis ad eura tiinc inaniter excitata populorum lurba ejusdem cellaeerat ejtis cella conjuncta, remeriia vir
    et b inconsueta deceptaque yenisset, ejusque animum sanclus more soiito supplicalionibus flagitabat. Pau-
    coiiciiasset, civitaiis pars maxima misso desuper lulum sopore depresstis vidit « reverendam eminus
    terribili coiiflagravit incendio; quoij ipsi quoque qui astare personam, quae1racestitiaecausas sollicite per-
    npri Tiiediocribus sunt dispeiidiis fatigali, propria quirebat. Ille collisura levitre pedem, non solum moe-
    voce obi ej.us vindiclarii yenisse cognoscentes, clama- rorem sibi irislitiae, sed vulnus animi indical infli<
    verunt iflebiiiterejus genibus proyoluti, misericor- xisse. Perconlalur : Vis, inquit, ul dolor omnis abs-
    diain' postuiantes. Ilje auiem lectioni jntentus, vjgi- cedat? Optare se omiii avidilate, resjiomlit. Produc,
    Iiis deriilus, orationi ac jejuniis jugiter mancipatus, ail, pedemh vicarium succidendum,et omnis prolinus
    cilicii asperitate exilitatein tenuati corporis macera- dtilor minislri aufugiet. Pedem sine baesilalione pro-
    bat. Nec hicmis quidem c frigore, quo solent torren- tendit, ictuin ferieuiis libenter excepit, tantusque
    lia flumina glaciali rigore constringi, pedes indumento JJ' dolor accessit, ut refeclionis dulcedinera doloris ex-
    adjecto texit, d numquam linum lanamve concedens. cluderet raagniludo. ' Evigilans
    non dubitavit implen-
    dum quod fuerat prornisstim. Ad praefati cellulam
    GAPCT XV.
    Zelus animarum el compatientis animi exemplum. dirigit inquirentera, ^ut qualiter se levita senliret
    Primm' sedis Galliarnm epitcopus cum suit clerkis protinus nuntiaret. Mandat ille omnem recessissc
    inseminario simul habiluns. dolorem; quielem i insuper esse concessam. Merito
    19. Psalmorum mysteriis suavi modulatione can- ejus pietate sanatus creditur, cujus inquisiiione quie-
    talis, fletus uberes adjungebat; orationem geniitibus tissimus reperilur. Qui in revelalione proximi mein-
    inenarrabilibus duplicabat, ab opere nec iu nociis brorum propriorum jacluram credidit faciendam,
    obscuro desistens. Manusnota rapiebantur velocilate implevit divinum praeceptum, quin imroo felicitcr
    nectendi; raens recojendi exercebalur industfia. Se- et excessit, dicente Domino : Diliges proximum tuiim
    mel evigilatus nec oculis pepercit, nec menrbra po- sicut teipsum (Malth. xxn, 57); ecce invenilur hic
    suit ad quictem, niliil aliud agens nisi ui eum spiri- beatus dilexisse proximum k supra se, qui, quan-
    tales hostjum catervx inyenirent occupatum pariier tum definitio roentis habuil, raembra tradidit arapu-
    et armatum. tanda propria, ut sanaret aliena.
    30. In his profectibus constitutum subitus ardor G CAPUT XVI.
    accendit, ut Heliodori matrera hseresis Arianae vin-
    culis colligaiam expeteret, illuminaret, attraheret, Celidonium deponit.
    et in aeternum oblalurus in praesenlia consecraret. _1. In excursibus autem quis, ut dignum est, e.v-
    Pietatis autem suaeinsignia in his, quos ad coeliregna plicabit quantum ejus praesentia profectura conlule-
    praemisit, ita inlimis misericordiaevisceribus demon- rit civitatibus Gallicanis, sanctum Germanura saepius
    1 expelendo, cura quo sacerdotum rainistroruraque
    stravit, ul nullus valeat imitari. Minimi cujusque le-
    ctoris transilu ejusdem arjimus taliter vul/ierabatur curam el vitara, nec non profectus excessusque ira-
    inleritis, ut singultibus qualeretur, et profundcret ctabat. Ubi ejus adventus innotuit, flammataad utros-
    fletus uberrimos, et non aliier ac si unici pignoris que nohilium et mediocrium sludia convolarunt,
    solalio caruisset; casus quoque infirniitaiesque suo- astruentes Celidoniuni iniernuptam suo adbibuisse
    rum, yiilnera propria reputabat; quodsancii Cyrilli consorlio : quod aposlolicae sedis auctoritas et ca-
    tum levitaemanifesio patuit documeriio, qui basilicis nonum prohibent statuta; simul ingerentes sseculi
    praeposiius construendis, dum marmorum crustas adminisiratione perfunclum capiiali aliquos conde-
    et tbeatri proscenia celsa deponerei, • fidei opere mnasse senlentia. Taptae rei novitate permoti, te-
    nudans loca luXuriai,quod sacrum parabal ornatibus, D stes m imperant praeparari. Conveniuntex aliis locis
    subito molarum funibus ruptis, impetus desupef probatissimi sacerdotes. Res oinui ratione prudeniia-
    marmoris vementis ' staniis pedem cnm extreraa que discutitur. Accusatio tesiimoniis coufirmatur.
    digitorum parteoccupatum collideret atoue minueret: Adhibelur vera simplexque definilio, ut quem Scri-
    a Idem abusus obtinuit eliam sub S. Cresario Hi- slilim.
    larii siiccessore, ufi1 colligiiur ex ips'ras serm. 280 b Edili, .icario. Melior visa est lectio ms. Arela-
    et seqq., iri append'. Aiigustini, et ex Cypriarioin ejus tensis; vkarium enim pedem vocatum credimus pe-
    Vita lib. 1,'ri. 14'. dem ipsius Hilarii, qui pro pede Levilaesuccidendus
    b Forle, inconsitha. QUESN.
    c Lir. et Bolland., rigore, et dein, algore. peiitur.
    ~
    Cod. Arel., repromissum.
    d Lir., numquam sinum lanamine concedens.:(orte
    j 1i Salinas praefert, desuper.
    contegens.QUESN.
    "* 'COd. LiT., fideli; et mox sancturn pro sacrum. Lir., supra se ipsum.
    1 Idein
    f Lir., itantis; Quesn., siaitm. Nostra leclio est cod., exspectando; et postea delet, curam
    et.
    ms. Vat. Reg. et Bollarid. P Lir., jmpefrani;. Jacobus Cujacius Observ. lib.
    'fe Lif., rmerenleiti'; eipaulo post.,jnstifipe pro (ri- xv, c. 38, legit, permotns.. . imperat.
    1237 VITA S. HILARIIARELATENSIS. 1238
    pturarum regu>„ removebant, voluntate propria se A molestum. Et quia tantorum virorum prresertinpi
    removere deberet. Ille Urbem credidit expeteiidam, jam ad supernam graliam vqcatorum, nec in nar-<
    ibique se injuslo rigore astruit condemnaium. Quod ratione audeo judicia ve.nlilare, hoc breviter leli-
    ubi comperit vir beatus, quanto studii ardore, quan- gisse sufficiat, quod solus tantos siisiinuit, quod
    toque zelo superno fueril inilammatus, ut non hiemis nequaqiiam minantes expayit, quqd inguirentes edo-
    asperitatem, non Alpium stridores attenderet, vel cuit, quod allercanies vicit, quodpolentibus non cessit,
    * frigora, rion vitrea glacialis crustae spicula proli- d
    quod in discrimine yitae positus communionj ejus,
    nus fesoTvenda desuper, nec gladii ictui similes ex- qnem cum tantis viris damnayeral, conjirogi nulla-
    paveril aculeos dependenies, vi frigoris terrorem tenus acquievit, qnod custodibus appositis, hiemis
    moriiferum gelu concreto velut vibrantem dexteram rigore sasviente, quos ratione npn flexerat, credidit
    imitanles. Verum ille inconcussa lidei radice con- relinquendos. • In ciyitatera regressus, licet corpo-
    Stanler animatus, prrjcsertim qui ad tantam b volun- rali infirmitate fractus, tamen perfectione sanctus
    tarius venerat paupertatem, ul pedibus iter aggre- et pietate promptissimus , totum se ad placandum
    diens conficere rion tinieret. Intrepidus urbeiri Ro- lunc animum sancti Leonis iuclinata buijiilitate con-
    mam sine equo, sine e sagmario vel sago, omni vertit. ' Misit piimitus S. Ravennium tunc presby-
    difficultate superata festinus intravit. B terum, postmodum proprium successorem, deinde
    CAPUT XVII. sauciura Neciarium sanctumque Constantium prae-:
    "' aclttm ab Hilario.
    Quid Romw. Quid Arelatemreyersup cipuos sacerdotes. Et quia s quanta in hac causa
    egii Hitarius'. dictaverit, huic operi nulla possum ratione con-
    22. Apostolorum ac martyrum occursu peracto, nectere, b, Auxiliaris tunc praefecti quae fuerit sen-
    beatb Leoni papae illico se praesentat, cum reveren- tenlia, credidi " inserendam, cujus haec verba sunt:
    tia impendens obsequium, et cuin humililate dcpo- Santtos Neetarium et Constantium sqcerdotes de bea-
    scens ut Ecclesiarura stalum more solito ordinaret: titudinis lum parte venienlet digna admiratione sus-
    astruens aliquos apud Gallias publicam merilo ex- cepi. Cum his smpius sum locutus de yirtute animi
    cepisse scnienliam, et in Urbe sacris allaribus in- atque constantia, contemptuquererum humanarum,
    teresse. Rogat atque constringit ut si suggesiionem qud inter fragilitates tidttras semper beatus es. Nam
    suam libenter excepit, secrete jubeat eraendare, et quid potest in hac cgrporea vita esse i secundum,
    se ad officia, uon ad causara venisse; protestandi qum cum sit miserq, tqmen non potest esse petpeluq?
    ordine, non accusandi, quae sunt acta suggerere. Loculus sum etiam cum sancto papa Ltone. Hoc locq,
    Porro autem si aliud velit, se non fulurura esse credo, aliquantum qnimg per.horres.eis;ted curn pro-
    a Lir., [ragores.
    b Ms. Lirin., vgluntarie. C nio, etc.
    s Cod. j_ir., quantitm.
    « Idem cod., saginario. Sagmarius est mulus seu h Judicium Leonis in causa Celidonii, quo Hilarii
    equus sarcinarius. sentenlia cassata fuit, contigisse an. 445, ex Va-
    d Cod. Vat. Reg., positum. Duo hic incredibilia leniiniani
    Novella, quam dcdiiiius epist. 11, mani-
    narraniur ab auctore Vilse, quem ex populari fama festum est. Porro Albinus, fuit praefectus proe-
    de Romas gestis scribentem, in nonnullis bona fide torio Iialire iterum an. 443,qui ex Novella22 ejusdem
    errare potuisse, in Observationibus ad dissert. 5 Valenliiiiani, banc prrjefecinram adbuc gerebal 13
    Quesnelli part. i, c. 1, animadvertimus. Incredibile kal. Julii an. 445, ex Novella 2, de Manichoeis,nec
    scilicet esi S. HilariiimRomaefuis.se in discrimine non an. 446, ex Novella 1 el 2, de Testamentis, et
    vitm, eidemque custodes appositos, sive ne fugeret, an. 447, ex aliis Novellis. Igitur Auxiliarem praefe-
    sive ne a quopiam laederettir. Si quid enim periculi ctum praetorio lialiae fuisse hoc tempore, quo anle
    vel injuriae a Celidonii amicis ipsi timenduirierat in Leonis judicium ad JTilariumscripsit, nonnulli per-
    Urhe, multo magis nietuendum fuisset in itinere, peram opinati sunt. Porro Auxentium prrifecturam
    cum pedes, et solus, vel cura paucis Roma excessis- Urbis ariininistrasse 18 kal. Maii an. 445 discimus
    set. Si vero S. Leo, suae niansuetudinis oblilus, ex Novella de Corporalis, lit. 26. Nisi in vitam Hi-
    aliquaro ei vim inferendam putasset, fuga ejus au- larii Auxiitaris uomen pro Auxentii error^ librario-
    diia, nullo negotio poiuisset praecipere ut nonnulli rum irrep=i>; ~v>ncAuxiliarem, qui ex inscripiione
    ipsnra siatim insecuti, in Urbem reducerent. Sed Arelatensi auhuc servala, fuit praefectus praetorio
    violeniiae ejusmodi alienae omniuo erant a moribus n Galliarum circa an. 435 (vide Maffeiumin Antiquit.
    ejns lemporis, et a pontilicis indole; nec excogitatae° Galliae ep. 1, pag. 38) el Arelate residebat, ut ex
    videnlur, nisitit Hilarii fuga a Romano judicio, spe- Vita S. GiJrmani Antissiodorensis colligitur num.
    cioso aliquo nomine excusaretur. Mox comntunioni 34, unde cum Hilario amicitiara inierat : hunc, in-
    ejus reposuimus ex dunbus mss. Lir. et Vat. Reg., quam , Auxiliarem Auxeutio in praefectura Urbis
    pro communionisuw. Respicitur Romanum factum, praecessisse credibilius est, quam successisse : si-
    quo Ililaritis, qui questus fuerat, aliqtios apud Gal- quidem cum de Hilarii negolio Romaescripsit, ibi-
    lias ptihlicam sententiam promeriios, in Vrbe sacris dem prrjefecturam gerebat. Quae enim pro Hilario
    "allaribusinteresse,non acquievit ibidem conjungi com- gessit, antecesserunt Leonis epistolam, et Valeoii-
    munioni ejus Celidonii, quem rite et recte abs se in niani Novellara editani vin id. Julias. Forte vero
    Gallicana synodo condemnaium putabat. Httc respi- Auxiliaris, licel in Urbe per hoc tempus dcgeret,
    ciens S. Leo epist. 10, c. 7, Hilarium aposlolicmcom- nec praefectus praetorio Itafiae, nec praefectus Urbis
    munionisexsortem Iradidit, eo quod ex Urbe aufugere erat, sed praefecturam praetorio Galliarum iterum
    malitii, quam una cum Celidonio sacris ibidera in- post Marcellum agebat boc an. 445, et aliqua igrtota
    leresse. de causa Rornam petierat, ut aliis praefectis non-
    e Lir., In civitatisrecessu. accidisse cqniperimus.
    c lta ex emendatione Cujacii. Mss. Lir., Arel. et; numquaml Ms. Arel. in margine alia roanu, inserendum.
    Vat. Reg. perperam, Misso primitus sancto Raven- i Idem cod. in marg. alia manu, securum.
    ;__30 IN S. HILARIUMARELATENSEMEPISCOPUMPROLEGOMENA. 1240
    posili lui tenax sis , et semper mqualis , nulloque A Aaron qnondam poritificis legmine decoralum, quod
    'commotionisfelle rapiaris, sicut nullis extollerisille- divina per Moysen\jussione mira tum fuerat arlis
    cebris gaudiorum, ego nec minimum quidem factum varietate contexlura. Duodecim gemmarum multi-
    becititudinistum arrogantimmeminiconlagionefttscari. plici ac diverso splendore pectus ornari, cjusdcmque
    Sed impatienter ferunt homines,si sic loquamttr,quo- niveo humeros fulgbre vesiiri. Stola quoque dispari
    modo nobis conscii stimtts. Aures prmterea Romano- varietate micanle membra circumdari, quam bysso,
    rum quadam teneritudine plus trahuntur; in quam 1 cocco, jaciniho, radio coruscanle, colore dissono
    si se sanclitas tua subinde demittat, plurintum tu, metallo pretiosam spiritalium manus docta decora-
    nihil perditurus, acquiris. Da mihi hoc, et exiyuat vit artifictim. Preliosiora pulchritudinum quara di-
    tiubes parvm mutalionis serenitate compesce. ximus ornamenta, quia Deo sunt auctore formata
    CAPUT XVIII. atque constructa, s linuivolentia commota gressibus
    Tofum se pasloralibusmttniis addkit et pmnitentim. incedentis, et intrinsecns malogranatis illisa, iclibus
    • 23. Talia
    percipiens lOtum se orationi, praedica- claris personabant exlrinsecus salutiferumque lin-
    tioni, operationi velut incipiens maricipavit, rigore nilum. Cumque ita merilorum perennium donis,
    districius, miseratione propensus, largitione prom- praemiis alque muneribus se cerneret adornalura,
    piissimus; nori conlentus qure a inveniebanlur in- B I humano aflectu adjici sibi desnper vesiiraenta omni-
    gerere, nisi solatia consolationum rivis fleluum cu- modis flagilabat. Quod ubi didicit abnegari, et vidit
    mulassei. Unde sanclus b Edesius ita prosequitur, filium suuin sanctum Ravennium applicari ad di-
    dicens poetice : vina mysteria conseCranda, intellexit se esse migra-
    Vidiego praevenlumfletu,* magisubere fletu, turum. Quam beatus igitur, quamque inclyius Pater,
    Quod crevil nunimis,cupiebatcreseere volis. adhuc in sacculo illius h veri sacer-
    Quan)prornptavigetniiseralio,quain citadonis qui constilutus,
    Gratia!necsolunifuerasad munera largus : dotis, quem in mulliplici colorura varietate non
    Majorescomitanluropes pietaie ministra. figura , sed meritorura veritas proprie decorabat,
    • 24. Abstinendo victu
    , operi insistendo, itinera est prremium consecutus. Cur non ei monsiraretur
    pedihus corificiendo ita se tenuavit, fatigavit, ex- in tunicae illius tcgmine, quod in orani virtutura
    hausit, ut vix quadragesimi octavi anni circulum diversitate possederai? Cur non ei revelareiur in
    adimpleret. Non enim virtutum celsa illa perfectio, vestimenti illius pulcbriiudine, quod eral ei in stola
    qUae non solum Iocum , sed condignam in ccelisj perpelua coinpensandum ? Quem enim decoraverat
    paraverat marisionern, moras diutius est passa ter- conlinenlia mentis illrjesae, et in quo immaculatae
    rerias. Sed fidelis servus implens praeceplum, desi- conscientiae lucebal auctorilas, merito lamina auri
    derans promissum, corpus snum diversis aegriturii- . 'C fu/geniis speculum verecundae frontis ejus obtexe-
    nibus mancipavit, ut supernne monetae d auruin obri- rat. Quem virmtum semper £ exlulerat principatus,
    zum, acgriludinum caliculo excoclum, thesauris re- dignuro pretiosioruin lapidum lextus ornabat. Cur
    conderetur aeternis. non bysso circumdaretur, quem i castitalis zona
    CAPUT XIX. constrinxerat? Nam, nt vere loquar, principalis
    Visionecmlestirecreatur, qtta etiam prmnoscitsucces- ejus lamina auctoritate fidei et ignea flamma rulila-
    sorem suttm. vit. Gemmae quoque omnium virlutum splendore
    25. Ergo ubi infirmitate crescente, non virluss sidereo niicuernnt: rationale micuit pecloris, fulsit
    mentis, sed ipsa est corporis consumpta roateries, * elogium pieiaiis, jtistiliae byssinum , coniinenliae
    quo studio alacri omnes et exhoriatione relevare, cingulum , praedicalionis tinnivolum , malogranata
    5n proposilo permanere, facunda et necessaria per- bonae spei opcre et sermone jngiter sonuerunt.
    suasione coegerit, nequeo explicare. Igilur in ultimoJ CAPUT XX.
    ambiguo constitulus , accepit manifestaerevelationis5 Hilarii morituri exhorlatio ad suos.
    non mediocre solatium. Mens ejus ad boc in soporee 26. Cum ergo lariia ac lali esset consolaiione
    • relaxata est, ut ei singularis prrcmii magnitudo3 relevatus alque perfusus, congregatinni ad solatium
    patefacta virtutum suarum depingeret ornamenla.. " pariter et exemplum alacri sermone disseruit, isia
    Videt sacris se interesse raysteriis. Intuctur lunicaci l omnes allocutionis voce compellans adjecit: <Vilae
    a Sic ex codd. Vat. Reg. et Boll. Apud Quesn.,, e Lir., laxala.
    minus recte, inhibebantur. f Iriem ms., croco.
    h Lir., Edecius. s Cod. Lir., linniola, Vat. Reg., tinnivola, id est
    c Lir., magno ubere fleius. Bollnndistrehos versuss tiiiiinnabiila a veste pendentia, quaeinccdenriocmi-
    exhibent ex emendatione P. Possini, qui ex api- cntiebaniur. Apud Sidonium , linnibulatas legitur*
    cibus in membrana Reginae signatis eos sibi visuss et forte tinnibula hoc loco legendum est. Post pauca
    est posse resliiuere sic: proh claris cod. Lir. hubet, clarum.
    Vidiegopraevenlusflelu magisubere fletus, Quesn. ex mss. Lir. et Arel., »iii; ac in mar-
    Quoddabatin nnmmis,cupiebatcrescere volis. ginc notavit, forle vefi. Hanc lectionem, quam editio
    Qnampromptaviget miseralio,quamcita donis Rom.' exhibel, praetulimus.
    GraliaI nec solumfueralad muneralargus, Lir., exaltarat; Arel., principatitas.
    Majoressed opes avidapietate.ministrat. i Lir. addit, zeli.
    Hanc lectionem Joannes Salinas k Cod. Arel., logium; et postea Lir., itmiiQfum.
    d Idem Lir. cod., verum, et mox,practnlit.
    catculo exortum,, " Codd. Lir. et Arel., omnis.
    pro caliculoexcoctum.
    m\ VITA S. HILARH ARELATENSIS. 12«
    cnrricula hucusqne peregimus; jam ad illud tre- A eruit et plorantes, ut cum vera exsullatione decan-
    mendumsupernaemajeslalisevocamurexamen. Viam teni : Oculi mei sentperad Dominum, quia ipse evel-
    carnis Iiujus et incertam- vilam saeculipraesentis in- letde laqueo pedes meos (Ps. xxiv, 15) : ut liberi ad
    gressi, jussionibus paruimus Creatoris, Hac servitulis annuntiandam pacem incipiant esse pretiosi. Et ideo
    propriac peraclis officiis, ad veram perennemque quidquid iu pracsenti potesl ab auctoris amore sepa-
    patriam praelata consolatione migrabimus. Militavi- rare, aestimandumest inimicum. Si me humana non
    mus hucusque spiritali miliiia. b Infidi corporis acu- fallit illusio, grandis tempestas huic imminet civitati:
    leos cilicii asperitale contulimus. Abslinenliaerigore non mediocris, sed satis gravis incumbit affliciio. Ad
    ac vigiliarumlassitudineuniversa vitiorum ccrtamina omnia contraria adversaque vos jugiter praeparale.
    auxiliosuperavimus desiiperimplorato. Ccgitationum Fidem Trinitatis immobiliter retinele. Scripturarum
    laqueos sancta medilalione disrupiraus. Occupaii interiora penetrate, ut abyssttm invocantes ii»voct
    studiis doctrinae ccelestis, talemum perennitatis mut- cataractarum, id est credentium, d lerras dono s.u-
    titudini fidelium non cessaviraus erogare. Naviga- perno irrigare omnimodisnon cessetis. Sit vestis as-
    vimus per vitae istius pelagus, et diversa, juvante perior, panis grossior, cibus durior. Iter nihilominus
    Domino,virtutum merciraonia cum fenore usuraesa- conficiatur pedibus expeditis, ne necessitas subita
    iutiferaeDeoreferenda percepimus. Ad portum quie- B perniciem novi laboris inferal delicatis : quia ut
    lis Dominogubernante coepimus propinquare. Cum exercilatio rcbustum, sic desidia reddet ignavum. >
    istius raundi principibus, cum qnibus Aposlolus de-
    CAPUT XXI.
    scribit bellum juge esse, confliximus, quod nulli de-
    erit quicumque ad beatitudinem coelesli gralia prae- Morlemprmnunlialac moritttr.
    cedente, et industria subsequente volueritpervenire. 27. Hac igilur adhortatione completa, jubet con-
    Absolutum me et liberalum ad Doraini mei intuitum gregationem mcestam sacrificium vespcrlinae laudis
    credo eodem propitiante venlurum. Ad ea e pracmia offerre, et cibum consueludinaria refectione perci-
    obtinenda perseveranti cursu vobis sunt peragenda pere, dicens : Hora dieiundecimaanimameade corpo-
    certamina. Ille utique, qui selivore proprio perdidil, ris domicilioliberata ad supernumjudicem festinabit.
    qui procul odoratur bellum (Job. xxxix, 28), et ad Curaque modulatione psalmorum solita officia aucto
    vocem tubae, quasi cuncti esse debeant in stia poie- ris in laudibus alacer coepissel offerre; jam redien<
    slate, diutina anliquilatecallidus, subtilitate dolosus, atque coraraigrans, inquit : t Voces sanctae, voces
    decipiendi assiduilate atque arle peritus, qui electis quae ad aures pervenitis auctoris, me qnoque Domino
    pascitur escis, et perdiiione perfectorura saginatur, commendate. » Fratrum deinceps refectione com-
    pcenam propriam, salutem reputat alienam, non me- C pleta, manu oculos atque os crucis Dominicaesigno
    diocre rjesiimans solalium, si ad superna teiidentei mutiiens, el in oratione persistens, securus iiinume-
    laqueis capiat peccalorum, et funibus perditionis, ris sanctorum ° cboris occurreniibus laetus gaudens-
    quos etiam propheta suspirans dicebat : Funes pec que proficiscitur ad patriam supemam.
    calorum circumplexisuntme (Ps. cxviu, 51). Hic sa- 28. Hincjam qttaliter sit univcrsa civitas congre-
    lutis humanaeinitnicus cavcndus esi; huic otnnimo- gala ,quemadmodum imusqtiisque non palrem aut
    dis appugnandum est et resistendum. Quomodoeniir matrem vel unicum, sed omnium religinsorum atque
    polerii incedere jam iigatus, vel audebit repugnarc orphanornra singul.irem fleverit genitorera, quis ut
    captivus? Habebit procul dubio in infernali pcen; dignura est explicabii? Nullus a fleiu, nullus cessa-
    parlicipem, quem lenuerit in srxculi volupiate con- vit a gemitu. Parem cunciis luclum dilectio nnivcr-
    sortem. Hujus foriiludinem Dominusbeato Job mon- salis indixerat; eratque velul seminarium lacryroa-
    slrar.s, ita dicit: Aurum repulal velut littum; Jorda ruro, gencralisdolor omnium diligcntium. Ubi basi-
    nis alveumavidose mslimatore sorbere (Job. xu, 21 licaebeali ac protomartyris Stephani vcnerab le cor-
    22). Quid est, aurum repvtat vl lulum? nisi san pus illatum est,'- loiius poptili ciim flelu vox una
    ctorum viiam, velut lutum se aestimat calcalurum procedil. Hwc, inquit, dies querelasinjutlw impulatio-
    proclamanlc propbela :Erue de lulo fmcispedes meo, D nis perpeiuo resecavit; ul amplius qitam in praedica-
    (Ps. xxxix, 3). Jordanis aulem fluenta quse sunt tione sufficit non dicamus. Fidei populus nimio nr-
    nisi baplismi sacramenla, quae sua credii impugna- dore succensus membra sancla, dum vult conlingere,
    tione devoranda? Lutea compago aiiliquilatem po- pene discerpsit.
    tentiamqne ejus non potest sine Dei gralia superare; CAPUT XXII.
    yimen jugi cerlamine et indesinenti conllictu ejus ExsequiwS. Hiturii.
    sunt insidiaetolerandae.Spectator certaminis human 29. Studio congregationis cffecium est ut colnin-
    quotidianam exercilii palacstram placidus intuetur nis ardentibus cercorum hinc et inde populos abige-
    Videt ignila jacula dirigi, sed lacrymarum facit fonfc. rent s irruentes nocte. Vigiliis expedilis, cum moesii
    restingui. Cernit laqueos praeparari; sed orantei solis clarilas repuiaretur obscura ad exsequias vene«
    a Adjecimusacex edit. Rnm. c Lir. addit, sacrit.'
    b Ms. Lir., Infidelis. 1 Arel. cod., citius.
    « Ex edit. Rom. D. Salinas addidimus, prwtnia. s Edit. Salinas, irruentes. Noctit vigiliit.
    d Cod. Lir., iras, et dein, vtstitut, pro vestis
    1243 IN S. HILAR. ARELAT. EPISC. PROLEGOMENA.—S. HILARII VITA. 1244
    raridas, non solum fidelium, sed etiam Judaeorum A propriae civitati ex sua institutione providit, verum
    concurrunt aginina copiosa : omniura lacrymae invi- eiiam i diversa loca illuminare accensis fldei calore
    cero se superare cerlabant. Deficieiitevoce, gemilus innumeris lampadibus, et super candelabrum ponere
    iijcrescebani. Ilebraearn concineiiiium linguara in procuravit. Ac sic iri singulis ejus gratia concale-
    exsequiis bonorandis audisse roerecolo. Nam nosiros scens quotidianis pfofectibus generata renascitur:
    ita mceror obsederat, ut ab officiosolito impaiiens quiaquidquid ex ejus institutione producitur,k eidcm
    doloris inhibuerit magnitudo. a Dein cum ante beati merilissime deputatur. Capilis utiqtie lucris ascribi-
    Genesii altare sanctum corpus iriferrent, utriusque tur, qtiidquid membrorum uberrimo cultu percipitur.
    sexus tanlus cum lacrymis datus est clamor, ut aslra Pro oirinibus sollicitus, in certamine vitae istius
    ipsa percussa vicarium e coeloreddiderintinsolitum, constitutis orationum solalia impendit, praesemiara
    ei lonilruis comparandum, fragore > consono reboa- visitationis allribuit,isanclre castigationis vel iucrepa-
    tum. HincTteruiii nova dilectio graviori fleiu corda tionis innumera ac reverenda pra;cepta seminavii spi-
    succenriii, dum singuli cupiunt fimbriaro decerpere, ritaiis et peritus agricola, nunc minilans et dolens,
    corpusque contingere. Sancti Basilii tum presbyteri, exsultans et tristis,' laeiuset anxins, turbulentus et
    nuuc ponlificissumniiinvenit jndustria, ut maxiraam patiens, serenus atque lerribilis, durus et placidus,
    partein coopertorii utraque manu discerptam, qua B remissus ntque districtus; nunc suspirio gemens, sed
    corpus ejusTegebatur, c arriperet, et longius rece- cum gaudio uberes lacrymas fundens. De cujus pe-
    dens dividemlo poptilis erogaret. Dum dispertiendi ctoris exundanli fluvio et fonle charitatis irriguo sic
    studio Iaetificatpopulum tanto munere, paululum re- hausit unusquisque quod voluit ac poiuit, ut niillum
    trahuntur a sepulcro, et sic corpus illud venerabile damnum largilas sabcta sentirel; sed erogando cu-
    atque decorum, ne iterum devotis d laederelur obse- miiluro potius feneraior thesauri ccelestis acceperit.
    quiis, clara est posilum in sepulcro. Quod ubi populi Quia haecest munerum naiura cceleslium, ut profu-
    intellexerunt esse itimulatum, lantura subito omnes siori fenore in se jugiter crescat, et ctim dcfecisse
    clamorem cum gemiiit proprio reddiderunl, ut lecta putetur, quasi semper incipiat, atque l imminutionis
    ipsius basilica discissa corruere et populos obruere paupertatem descendens augmentum quoddam de
    putarentur. delrimeoto dispensator divinus semper obtineat.
    CAPUT XXIIf.
    CAPUT XXIV.
    Quam pretiosa S. Hilarii memoria et vitw fructut
    uber. Elogium Hilarii.
    30. Vita illius in morte fit apud animos omnium 31. 0 magna, praecelsa ac singularis caterva gra-
    pretiosa et desiderium tam * ccelestis aniistitis in iC liarum ! Quam verieranda recordatione obtutibus
    laudem renascitur. Eodem lumulato, cuin plausu praesentatis, et beneficiis senlitis,profectibus noslris
    coepiidoctrina illitis recenseri, memoria cum gloria adkuc militare cognosceris! Tot annorum spatiis
    praedicari; mundi contemplus, compunciionis affe- evolutis, in tuorum filiorum renasci non cessas
    ctus, Iacrymarum fluvins, lemporalitatis impetus, bonoribus atque reparari. Juste perpeluis Iaudum
    pietaiis thesaurus, justitise culnien, teraperaniiae mo- tiLuIishonoraris, qui intcrpellaris etaudis, pro sup-
    deramen, f omnibus in exemplum trahunlur. Quid plicanlibus inlercedens conveneris et reddis; con-
    plura? Civiias uniyersa quidquid sacramento confir- stringeris, et ut postulata impetrentur exsequeris;
    mare voluisset, iiomeii ejus proferebai; astruens si- rogaris, et Deo praesiante obtinere non desinis. Ecce
    milem poslmodura non fulurum. Sed summum est, laudis preliosum titulum, post cmeritae sanctitaiis
    quod orante ipso amor verus ulcumque potuii babere excessum. Ecce caput laureis virentibus et crucis
    mendaciura. Nara non solum in successoribus, sed stemraate coronatum, et fruclu virlutum folioque
    adhuc in multorum pontificum renasci iion cessat contextum, quod non defluilin rjeternum.Ecce prae-
    augraenlis ; cum quibus dum e laborans hic partici- conium post obitum triumphalibus meritis propo-
    pat lenoporarios fructus, sine dubio aelernorum cora- nendum. Jacet in sepulcro ejus corpus condituni,
    parefliciturgaudiorum ; sicut arbor paradisi lecunda, ]D cujus precibus reseranlur regna ccelorum. In diversa
    et quid in praesenti offerat, et qnid postmodumgi- virtutum culmina innovari luorum nou desistunt in-
    gnendo relinquat, singulari h posteritaiis fertilitate signia meritorum. Cur anima lua non majora pr;c->
    procreare non desinit. Quanticuraque seu per ipsum stet in paradisi beatitudine posita, quam in sacculi
    nutu ccelesti, seu po.st ipsum Dei providenlia ordi- ceriamine consiituta; cujus virtutera ne signa pro-
    nati simt sacerdotes, qui ejus intercessioni respon- derent, oratio impetfavit? Unicum pignus et decus
    dere eruditione l doctrinac, ac crescentibus merilis, sacerdotii, et totius ccelestis scientiae thesauri jugt-
    gratia juvante, contendunt. Felix, qui non tantum ter ex tuo corde manarunt. Lucerna tua fldei luraino
    a Lir. et Bolland., Demumantequambeati. et apud Boll.
    P Boll., cumsono. 8 Lir., laboremtemporariis frnclibut.
    e Cod. Lir., abriperet. h Idem cod., protperitatis.
    d Quesn., redderetur. Correctionem praebuit' ms. 1 Arel. ms., doclores.
    " i
    Vai. Reg. rfiuina; et postea AreL, accenstt.
    8 Lir., singularit. * Lir.,
    Lir., ejutdem merilis deputatur.
    ' Quatuor voces seqq. desiderantur in Vat. Reg. 1 Ibidem, mrmrniltom'».
    42-S ADMONIT.IN S. H|L#U AftgLATENSfS QPUSCULA; 1246
    splendens, etiam caeteras super Ecclesiae candela- A" h ante resurrectionis diem, dum Canvpilapideispatia
    brum positas lucere concessit. Vocalus ab attclore peragrasii, paslores singulos unda baptisini regene-
    ad laboris Iriiclum et perenne refrigeriuro feliciter rando e bapiizasli, et baptizatosrccte viveredocuisii.
    pervenisli, in illa bealissiroa patriarcbariim societate Fac ergo, quaesumus, ut qui le ad Christum feliciler
    receptus, animae tuae singularia modo conspicis or- yenisse, et sine fine (e regnare cum illo gloriamur,
    namenta : quae ita creverunt diviuae gratiae adju- tuis continuis precibus muniamur, inlcrvenlu prote-
    mento , ui pretiosis virtutum raanibus perenniter gamur, el qua frueris cum Christo gloria perfrua-
    conspicua decorentur. riiur d. ":
    32. Qni coiilinentiaepuritateomnium Scripturarum 33. Cum ergo tanti talisque viri testimonium me-
    thyraiainate lcmplura lui cordis et corporis flagrare rita ejus perliibuerint, digneque facta laudaveririt,
    fecisii, ei ut in eo aucior requiesceret, perennis in- quia possibilitatis immemor, impulsu amoris, iricau-
    dusiriaevigilantia praeparasii. Qui secreti araore arii- lus ad lantum praeconiumprosilivi, veniam sperare
    raura i.uoque affecturaque pavisii. Qui cum psalmo- praisumpsi : ut in illo meritorum suorum pracclaro
    rura modulatione flumina lacrymarum junxisti. Qui fastigio constitutus, eliam pro me interpellare non
    in decachordo praeceptorum raoribus pariter et voci- cessei, illisque venerabilibus patriarcharum ccetibus
    bus praesultasli; vias duras cuslodiendo vita et insti- D aggregatus, ad praesidiumnostrum turbam piae « so-
    '
    tutioue prrcdicasti. Qui spiritalis organi ccelestishar- dalitalis asciscat; obtinens ut non actu meo, non
    moniae suavisono cantu a variam modulaminis dul- ignavia contristetur : quocirca me ej'us suffragiuin
    cediuem concrepasti. Qui sacrificio jejunii exlerio- iriuiiiat, sed suis patrociniis merilum saccrdotis in
    rero hoininemcontinens, vigiliarumsolita assiduitate illa examinatione tremenda faciat inveniri: regiiarite
    interiorem cursu strenuo oblectare non destitisti. Doraino nostro Jesu Christo, cui est honor et gloria
    Ulud autem praetereundnm esse non credidi, qui in saecula saeculorura. Amen.
    a Lir., tmria modulaiionit dulcedine; et dein ms. « Vat. Reg. oroitlit, baptitasti.
    Arel., sacrificiis, pro sacrificio. d llic desinit cod. Vat. Heg. nec non is quo nsus
    bQuesn. inseruii particulara atit, quam ulpote re- est P. Possinus , ui Bollandi continuator iradit. Ex
    dundanlem expungendam piitavimus. Boll. omiltunt hoc indicio idem videiur bic codex, ac Val. Reginae.
    eliam voces, ante reparationis dkm, quaecum in ross. e Quesn., solidilalis. Ex Boll. et Salinas emenda-
    legantur, reiinendaj fuerunt. vimus, ut in ross. legitur.

    EPITAPHIUM S. HILARII
    Jn tabula marmqrea parieti infixa in ecclesia sancli Honorati.
    Antistes Domini, qui paupertaiis amorem
    Prreponer.s auro, rapuit ccelestia regna,
    IJILAMUS ; cui palma obitus, et vivere Christus;
    Contemnens fragilera terreni corporisusum,
    Hic carnis spolium liquit ad astra volans.
    a Spernit opes dum quaerit opes, mortalia mutans ,
    Perpetuum ccelum donis terrestribus emit:
    Gemma sacerdotum, plebisque orbisque magister.
    Rustica quin etiam pro Christo munia suroens,
    Servile obsequium non dedignalus adire,
    * Offtcio vixit minimus, sed culmine summus.
    Nec mirum si post meruiitua limina, Christe,
    Angelicasque domos intravit et aurea regna,
    Divitias, paradise, tuas, fragranlia semper
    Gramina, et balantes divinis floribus horlos,
    Subjectasque videl nubes et sidera cceli.

    Jnscriptio tumulo ipsi S. Hilarii insculpta.


    SACROSANCT_ELEGIS ANTISTES
    HILARIUSHIC QUIESCIT.
    • Arel. cod., sprevit; et mox Lir., tiifans, pro mutans.
    I' Bolland., obsequio.

    ADMONITIO IN S. HILARII ARELATENSIiS OPUSCULA.

    1. Primum locum tribuimus sermoni S. Hilarii de C datiorem notalionibusque loctipletaiiim ediditP. Ro


    Vila S. Honorati episcopi Arelatensis, quera emen- svreidus an. 16-0, iterumque Jo. BoIIandustom. II,
    1247 S. HILARII ARELATENSIS EPISCOP ._J3
    Januarii die 16, dnobus mss. exemplaribus usus, A j tensis constet bunclscripsisse versut fontis ardentis,
    ' altero S. Mariaede Ripatorio, allcro Preuhdomii ca- eideratribui potesl, nisi alium Hilarium nobis igno-
    nonici Cameracensis, quorum ope non pauCis locis tum auctorem credere quispiam malit. Vulgati
    depravatis et obscuris medicam manum adhibuit. quidem hoc carmenj corruptissimum exhibent, ita ut
    An. 1673, Jo. Adam Soc. Jesu eumdem Serraonem nostro Hilario indignura videatur. Al suorum codi-
    una cum Eucherii libellis de Laude eremi et mundi cum praesidio ita se icarmen hoc cmendasse Oudinus
    contemplu rursura impressit. Tum Quesnelli editio monuit, ut novumomninoopus videri possit, Etsi vero
    subsecuta est, in qua idem sermo ad ras. codi- Oudini codices ac emendationes nobis defuerunt,
    cem Arelatensem recognitus fuit. Novissime autem praesto lamen fuit Joannes a Bosco, qui ipsum car-
    D. Joannes Salinas canonicus regularis duos optimae men, S. Hilarii noniine praefixo,veluii ineditum. ex
    notae codices nactus, Vat. Reginae645 et 10-5, eum meraorato codice FJoriacensi supradicio tomo inse-
    diligentissiroe recusit Romaean. 1731, monuitque se ruit : ex hac enirn editione, quaevicem codicis ges-
    ex iisdem mss, locu quwdamreslituisse fetkiter Bol- sit, vulgatam leclioriem plurihus in Iocis vitiatam ita
    landi tagacitate correcta, deformataque verius quam corrigere licuit, ut aliud fere carmen S. Hilario non
    emendata in sequentibus editionibus. Ilis praesidiis indignum cognoscattir.
    Quesnellianam editionem nonnullibi supplere etcor- 5. Sequeinr carmen deGenesiad Leonem papam,
    rigere licuit. Hic porro sermo a S. Hilario imme- non quod Hilarii certo sit, sed qtiod a Quesnello
    diato S. Ilonorati successore habitus fuit in ipsa inler ejus opuscula edittim fuerit. In mss. tesle P.
    Arelatensi ecclesia anniversario die morlis ejusdem, Coustantio (tom. II Hilarii Piclaviensis Append.),
    et ante obitum Leontii episcopi Forojuliensis, qui •n - non S. llilario Arelatensi, sed Piclaviensi ascribitur;
    cap. 15 yivus memoralur; ac proptereainter an. 430 ejusque nomenin editis obtinuit, donec a Sixlo Se-
    et 43.; Honorattts enim supremura diem obiil nensi el Gillotio CanipanoHilario Arelatensi adjudka-
    an. 4.9, die 16 Januarii, Leontius vero an. 432. tum fuil: qua auctoritate non apparel. Ex sola istorurn
    Probabilius autem primo anno episcopatusS.Hilarius fide Quesnellus idem carmen Hilarii Arelatensis
    hunc sermonem reciiavit ipso anniversario die 16 opuscuiis addidit, bac noiatione subjecla : Ex fide
    Januarii an. 430. codicum excusorum tnetrum istud Hilario Arelatensi
    <~2.Hunc primum sermonem narratio cxcipiet de inscribimus. An vere illitts sit, nec asserere audemus
    miraculo S. Genesii martyris, quam Hilario Arela- nec negare, cum nulli codicesmts. a/fuerint ex quibus
    tensi inscriptam edidil Surius die 25 Augusti. lslam aliquid licuerit expiscari. Quidquid porro sit de au-
    omisit Quesnellus, eo quodipsam ab Hilarii facundia ctore, videlur tnihi este ptimus poelwconatus, carmen
    abessc, siylumque poiius redolere putarit Honoraii non lam scribentis quain meditanlis. Vbiqne enim fm-
    Massiliensis. Nos vero tantum styli discrimen non de- dissimis statet erralis, qum nec in lirone veniam me-
    prehendiraus, nihilque in tolo sermone Hilario in- reantur. Vix ullce metri teges in eo observatm,plures
    dignum deteximus. Auctor cerle ipsi miraculo inler- versns non absoluli, vix ipsa delibata materies. Hoc
    fuit; quod cum patralum fuerit vivente S. Honorato tamen qualecumqueest, lectori subtrahendnmnon pu-
    episcopoArelaiensi anno427vel 428, Hilarioquidem lavi, ne aliquid quod nomen Hilarii Arelatensis prw
    nostro convenit, Honorato autem Massiliensi, qui te feral, Itoc teco desideraret. Hanc Quesnellianam
    sub flnem saeculi floruit, congruere non potest. Hinc ipsius metri censtiram Coustantius approbans, St
    Bollandi continuatores die -3 Augusti, ac Tillemon- propterea, inquit, Hilario Pictaviensi indignum est,
    tiusin HilariiVita art. 22, Quesnellum impugnant; 'C nulla sutcurril ratiti cur Arelalensi tribuatur : cum
    ac proinde inter Hilarii opuscula haec ejusdem nar- praesertim iiulli, quod sciamus, codices Arelatensem
    ratio praetermittenda non fuit. praeferant. Idem pofro Coustaniius in hoc carmine
    3.- His duobus Hilarii opusculis subjicietur ejus corrigendo tria mss. exemplaria adhibuit, Lugdu-
    epistola ad S. Eucherium episcopum Lugdunensem nense, Colberlinum et Victorinum, ex quibus adeo
    amicissimum suum, quain Antelmius scripiam putat profecit, ut ejus editionem cum notaiionibus hic re-
    inter annum 435 ei 440; at laudatus Joannes Sali- cudendam cnravimtis.
    nas mavult circa an. 435, cum juveniutis mentio 6. Duo alia Hilarij) opuscula a nonnullis tribuun-
    magis congruat huic anno, quo Hilarius vix trigesi- lur, poema de Proyidentia inler Prosperi Opera
    mumquarturaaciatisannumaltigerat, qnamanno4i0, editum, et Vita S. Genesii. At poema de Providen-
    quando virilem ingrediebatur aetatem; orlus est enim lia Hilarii esse non posse vel ex eo manifestum fit,
    anno 401. Ipsius :D. Salinas editio maxime juvit: quod scriptum fuil anno 416, cum Hilarius vix de-
    exacia est enim ad antiquissimum et optimtim codi- cimum quinlum rciatis annum inierat. Viiam au-
    cem S. Crucis in Hierusalem 186. Hujus variantes, tem S. Genesii solus Hadrianus Valcsius in notitia
    quae peculiares emendationes praebuerunt, ille acce- Galliarum Hilario adjudicandum credidit. Codices
    pit a Joachimo Besoccio tunc abbate, nunc autem vero non roinus quara editiones Paulino episcopo
    cardinali emineniissimo, qui studiosis viris favit inscribunt, uli videre est apud Ruinartium in mar-
    semper, et favet. tyrum Actis. Hinc duo haec opuscula sicttt jure
    4. Hilarii Operibus inseremus carmen de septem omissa fuerunt a Quesnello, ita et nos libenter
    fratribus Machabaeis,quod licet in nonnullis editio- j) omittimus.
    nibus Mario Viclorino Afro iribuatur, Hilario tamen 7. Auctor Hisloire litldraire de la France, tom. II,
    plerique codices vindicant. P. Labbeus in disserla- pag. 265, opinatur homiliara de S. Genesio a Su-
    tione hislorica de Victorino quosdam codices Hila- rio impressam die 25 Augusli, quae inter Eusebii
    riumpraeferentes comraemorat.Oudinusetiam lora. V Emisseni homilias est quinquagesima, Hilario posse
    de Script. Eccles. pag. 1230, quatuor mss. exem- ascribi. Cerle Arelaii recitata fuit, cumque stylus
    plaria Hilario idem carmen adjudicantia recenset, eodem episcopo non sit indignus, id sufficere putat
    nimirum tria Colberlina 1512, 3898 et 4734, ac ut ipsi tribuenda credatur citius qtiam S. Eucherio,
    iiiiiim inter suos. Aliud veius exemplar Floriacense aut S. Paulino, aut S. Patienii episcopo Lugdtiiiensi,
    Hilarii pariter nomen praefigere lestatur Joannes a aut aliis quibtis eam adjudicandam ntninulli conji-
    Boscoin bibliolheca Floriacensi tora. II, pag. 198. ciunt. Haec opinio probabilis quidem videtur. Cnin
    Tot igitur codicura auctoritate llilario potius quami vero nulli codices hactenus invenii sint qui Hilario
    Victorino hoc carmen ascribendum videtur. Cumi hanc orationem tribuant, ab hac quoque adjicienda
    porro e_ testimonio auctoris Vitae S. Hilarii Arela-• abstinendum putavimus.
    1249 SERMO DE VITA S. HONORATl. 1_58
    ~~
    SANCTI HILARII
    ARELATENSIS EPISCOPI

    OPUSCUIA GENUINA.

    » SERMO

    DE VITA S. HONORATT
    EPISCOPIARELATENSIS.
    *
    f Wf*t\0.
    i.cAgnoscms, uuectissimi, aiem puDiicis nueuum A stris sensibus manet? Nemo est, ut pulo, cui non
    *~mccroribus consecratum, qui mihi qnamdiu hos illius viri
    gratia roajor occurrat, quam possit opu-
    caducos vitae hujus dies Dominus indulserit, semper lentissiraa cujuslibet proferre facundia. Quia ergo,
    quidera acerbitaiibus gravis, e plenus lamen digni- ut Scriptura loquilur, memoria justorum cum lau-
    talis adveniet. Hodie enim ille sanctae recordationis dibus semperest (Prou. x, 7), nec potest quisquam
    Ecclesiaehujus anlisles virluie, sacerdotio, nomine merilorum illustrium viros non cum laude memo-
    Honoratus, corpore exulus est. Quidquid ad clau- rare, proferam, ut facullas datur, aliqua ex his quaa
    sulam eloculionis adjecero, absurdum poterit judi- deillo dilectionis vestrae corda « meditanlur. Adju-
    cari. Si enim dixero : Ad aslra migravit, ille, eliara vabunt utique sensus vestri conalus meos; el k
    dum in terris moraretur, inter illa splendidissima quidquid sermoni meo _expedire dilficile est, veslra
    astra Dei nurneratus est. Addam: Chrisio astat? sibi pectora propriis cogitalionimis eloquentor.
    '
    Qnando autem ei in vita sua non astitii?Cujus omnis 3. Scriptum est : Sapientia in exttu canilur; hoc
    vita. illam Eliaevocem habtiit: VivitDominuscuiasto est dicere : Sapienlis conversalio J in conversa-
    hodie (III Reg. xvm, 15). Dicam:Terrena deseruit, tionis fine laudalur. Unde et in alio loco : Ne laudet
    cujus, ut Apostolus ait, conversalio semper in coelis hominem in vita tua. Et iterum : Anle mottem ne
    fuit (Philip. m, 20)? Similiter itaque, quantum ani- B laudes quemquam (Eccli. xi, 30); ac si dicat:
    mus raeus habet, quidquid de tali viro diceudum Lauda post mortem; in viventis enim laudibus et
    occurrerit, ipsa sui magnitudinecongruo exitu caret. Iaudato locus vanre exsultationis offerlur, et lauda-
    Compugnant mceroribus gaudia. Talem reminisci tori k nola assentationis [affigitur. Multis modis au-
    dulce est; tailicarere suppliciura. tem ulile est laudare deftinctum : primum quia dum
    2. Duplex itaque materia me provocat. Illinc me abest cui gratificari laudatione possimus, necesse
    laudum suarum gralia ad sermonem trahit; hinc ad est ut ad largitorem gratiae l laus tota referalur;
    singultus f retrahunt damna communia. Ignoscite deinde, quia sola virlutis admiralio residet, ubi
    itaque, si diripienlibus sibi duobus his affectibus suspicio assentationis aufertur. Defuncti itaque
    mentem meam, oris mei officium tamquam duobus laus in sancta fidelium congregatione prolata plena
    dominis famulalura congruum negat. Quidquid re- est aedificalionis, vacua jactantiae. Merita quoque
    cordatio in laudis parlihus suggerit, (otum hoc sibi in hnc ejus qui laudatur accrescunt, quod plu-
    inter damna numerans dolor vindicat. Quamquam res sua laude proficiunt. Nec verebor ne nimis for-
    elsi adessetmibi serenilas mentis, et famulatu i<lo- silan favorabiliter de meo loqui credar, quia praeter
    neo menti lingua serviret, num abundantius laus quam nihil non inferius dici suis virlutibus potest,
    ejus proferri sermonibus meis poieril, quam in ve- G nemo est qui illum non suum computet, suum sen-
    a In ms. Val. Reginae 645, hic tilulus legitur : lectissimi.
    lncipil Vita S. Bonorali Arelatensisepiscopi, cttjus d Al., memoriis.
    depositio agitur xvu kal. Febrnarii. ln fnie antem e Quesnellus, cum quihusdam editis : Pleniiscon-
    appellaiur sermo cl S. Hilarius auctor proferlur sic: solatoria laude, plentts el dignitatis adveniet. Qure :ui-
    Explkit sermo de Vilu S. Honotali episcopi editns a tera dclevimus, desunl in codice Bolland. et in
    S. Hilario Arelatensiepiscopodepositionisejns in die, utrisque Val. Reg.
    felkiter. Alitis recentior cori. Vat. Reginrjc1025 hrrc 1 Ita ex duobus Vat. Reg. et alio cod. Boll. Ques-
    babet: xvn Februarii. Sermo S. Hilarii in deposi- nellns, irahunt.
    tione tanctw memorimdomini Honorati eptscopi.De- s Sic laudati codd. Apud Qnesn., medilentur.
    letae vero conspiciunlur, hae voces : Eodem die habi- h Qnesn., quod sermoni. Magisplacuit leclio trium
    ttts; ct raerito, inqnit D. Joannes Salinas : nain ser- menioratorum exemplarium.
    rooneii) habuit llilarius elapso anno ab Honorali 1 B>ll., Scriptura quodam loco continet, aslipulan-
    raorte, uempe anno 450. lihtis utrisque ross. Vat. Reg.
    b Bollandianam capitum ac numeronun disiinctio- i Unus codd. Vat. Rcg. et Boll., tn consumma-
    nem servaviraus (cisi accuralior initi pi>f>'rai)ne tionis fine.
    cilatinnum varieias et scriptores faiigei, et itirbet k liilem addtinl, maxime.
    Jectores. Q.ESNELLUS.
    «_, l Cod. Vat. Reg. 645 addit, Deum.
    « Cod. Kipal. a B-llando adhibilus : Agnoscite, di-
    1251 S. HILARIIARELATENSIS EPISCOPI 1252
    serit, suumque crediderit. Non tamen ego ingenii A j) prioris gratiaefuerant, tot a conversione vinculis re-
    fiducia, neque frelus eloquio ad attingendam tanti traliebatur. Commune quoddam fainili* decus pro-
    Virivilain manum milto : quam si quis priscae elo- ripi omnes timebant. El vere quis umquam illum
    queniiaa anctor attingeret, non solum facunriianon habitus noii qiiasi s pfbfrium aecepit? Quos ali-
    ornaret, sed viclus materiae mole succumberet. quando amictus non ornavii? tlaque velut splendi-
    Yester me amor provocat, vester affeclus de illo dissimam gemmam etcommune omniumdecus eripi
    aliquid loquendi fidiiciarasubministrat. Animabitur, sibi simul patria, simul familiares, simul parentes
    ut credimus, ipsius meritis sermo quamvis a lepen- putabant; neque enim iminulanda liaecomnia et re-
    tis ingenii; et qund jacet verbis elevabitur rebus; jformandain melius, ut vidimus, sed quasi moritura
    et effusa in illum cbaritate veslrorum peclorum do- esse credebant. Et inde illud eral quod quia omnia,
    micilio condielur. qua; adorsus erat, slrenue eum pater agere perspe-
    CAPUT PRIMUM. xeral, a baptismate quamdiu poiuit, avertii, limens
    Consularis Honorati nobilitas. Baptizatur adolescens. ne totus, sicut consecuium est, religionis amore ra-
    4. Esl illnd 11011)111omnihus oratorise disciplinae, peretur. Invaluit tamen clesideriumei ambr Christi,
    qubrum laudaiidam receperiut vitam, patriam piius el baptismum discussis patris dissimulationibus,pue-
    <siorigiiiem prsedicare; ut quod in propriis virluli- B j ritia iidelis invasii. Ita enim se adliuc calechumenus
    iius dcest, in pairum gloria praecessissevideaiur. Nos inler prima fidei rudimenta formaverat, lasciviam
    aniem omnes in Cliristo unum sumus; et fasligium pro reverenlia accipiendi quandoque haplismatis
    Hbbiiiiaiis est inier Deih fllios computari, nec addere respuens, clericos ut paires bonorans, ei puerili in-
    ribbis quidquam ad dignitalem terrense originis de- tcrdum censu pauperem juvans. Quidquid habere ad
    cns, nisi conlemptu sub, potest. Nenio est in cosle- huc illa seias, et plus uiique pro novitate habeudi
    stibnsgloriosior, quam qui repulso patrum stemmale amare poierat, miseratione prodigus offerebat: jam
    elegii soia Christi paiernilaie censeri. Praeiermitlo tunc in parvo prsemediians cuncta contemnere, et
    itaque commemorare avita illius ssecularium hono- sua simul universa largiri.
    riim iiisignia, et quob!concupiscibile ac pene sum- 6. Nis ilaque et ialibus exercitiis ad baptismum
    muni habet mundus, usque ad consulatus provectam se caiecbumeni fides robusta proripuil. Hir.c jam
    familiaesuae nobiliiaiem, majore generosilale pecto- providus pater, et h terrena; pietatis suspicione sol-
    Hs fastiditam. Nec placuisse illum sibi de superva- licitus, variis eum riblectaiionibus provocare, sludiis
    ciiis suorum honoribus, (jui per amorem veritatis juventuiis illicere, diversis mundi vaniialibus irre-
    jam suos non opiabat. tire, et quasi in collegium cum filio adolescenle ju-
    5. Ad illud potius meus sermo festinat, qua (ide fj | venescere; venaiibuset ludorum varietatibus occu-
    hapiismuin in adoiescentiaeannis proprio concupierit pare, et tota, ad subjugandam illam seialem, sa?culi
    arbitratu, qiiam maturb consilio sanus mortem ex- hujus dulceiline afmari. Nec immeritoeum ssecularis
    paverit; c qualiler ante baptisrnum vita cariturum se 1 paier proripi timebai, quem inter reliquos ornatis-
    esse prospexefit; qua siti viiain suam desideraverit simosjuvenes velutiinicum coni|deetebatur.
    renovari; quam dulcis ei infantia; qnam mbdesla 7. Verum illi major inler ha?c omnia erat custo-
    pueriiia; quam grSvis adoiescentia fuerii; quam orai- diendi bapiisinaiiscilra. Fastidiebat adolescens, quo
    ites etiam seiatum gradus gratia seinpef et virlute grandaevus oblectabaiur pater, tali se semper adlior-
    iransfcenderit, majorque se seniper ihvehius sit, ut iaiione compellans -J Delectathac vita, sed decipit.
    prorsus divino qundam d paadagogioeducatum pules. Alia iii ecclesiis praecepiarecitantur; alia in auribus
    Erudiiur sine aliqiia suoriim insianlia. Servat, ju- meis mandata sonuerniit : illic modeslia, et conti-
    vante Deo, baptismum praner ullam liominum solli- nentia, et quies, et pudor traditur; hic effrenata
    citudinem; ei, quod his majus est, recbnii adliucet '. luxuria nutritur. Ibi pietas viget; bicexercilatio cor-
    iViibatonitbfe e fomis siiie admoniiore convenitur. poralis. Illic ad seternum regnum Christus invitat;
    Sine admonitore, dixi; et ubi illud quod palria ob- hic diabolus ad temporale sollicitat. Omne quud in
    stabai, quod obluclabatur paler, quod propinquitasi D mundo est, vanitas est et concupiscenlia oculorum,
    tbta ' renitebaiur? Intraverat enim gratia sua om. et mundus iransit et conciipiscenlia ejus; qiii aulem
    nium sensus; et cum eura sibi Christus assumeret,, fecerit voluntatem Deimanet in oeternuni,sicut et ille
    cerlaiim in suis omnibus mundus tenebat. Alios duU manet in seternum. Festinemus ergo erui ab his la-
    cedoipsius obligaverat; alios collegii blandimentai queis, dum adliuc minus tenemur. i Difflcilediu li-
    devinxerant; alios in variis juvenum exercitiis admi- gata soivuntur. Facilius est tenera evellere quam
    ralio saecularinm virtulum tenebat. Quot illi viise: robusla succidere. In monte salvam fac animam tuam,
    «Ita recie Quesn. ex codd. Arel., Lifin. ei Sur. ssecnli, non de festiiiatione ad baptismum. QUESH.
    Bollandus vero et laudatus Vut. Reg., repenlis. * Bnll., retinebat.
    k Codd. Lir., Arel. et Sur. ita legunt. Bollandus,, « Boll., proprius.
    niinus bene. QDESN. b Boll., tenerai.
    (amulos,
    e Boll. et unus Vat. Reg., qui eam ante baptismum * Salinas addit, sibi a Christo.
    i
    vita carituram esseperspexerat. i Unus cod. Vat. Reg., Diuilligata tdrdiut iokun^t
    * Arel., prcesagio. titr. Aliuscum Boll., Difjicilediu illigata solvuntur.
    • Lir., ad [ontes; minus bene: agitui enim de fug>
    i
    1253 SERMO DE VITA S. HONORATI. 12S4
    he forle apprehendant te a maloe cogitationes. Cito A , cujus mens ad pietalem mollior, cujns ecibus durior,
    serpit volupialis venenum, servanda est Christo per cujus sermo blandior, cujus amictus asperior; quis
    ejus gratiam sumpta libertas. Alii aurum argentum- loqni rarius, qiiis orare crebrius; quem minus deti-
    que mireiiiur. Dominentur, ut video, melalla domi- nerei lecius, quem magis lectio; quem minus move-
    nantibus. Alii praediaalque mancipia non sine aninii retb injuria, quem magis misericordia; quis daret
    sui caplivitale possideant. Alii honoribus gaudeant, promptius quod sibi detraxissel; quis libenlius ho-
    et lionorem divihoe in se imaginis premant : milii spiti stratum cilicii etcervical illud consueti lapidis
    satis esi mancipium noii esse vitiorum; mihi salus, offerret;quisperegrinum promptiusante eleemosynae
    gaudium; milii conjux, sapientia ; milii in virtutibus dispensationem lacrymis foveret, et affectu prius
    h voluptas; mihi Chrislus thesaurus sii, qui pensabit Christum quam advenam convivio
    pasceret; cui in
    roilii gaudia caduca metioribus, dabit et in hac vita ore rarior mundus, cui frequeniior Chrislus; quis in
    studiis disciplinseet oblectari et ornari, et inter hoec illa sublimitate virtulum sibimet ip3i minor videre-
    dignum fleri ccelestibus regnis. tur, et quo magis merilo ascenderet, eo magis com-
    8. Nec longas talis medilatio moras protulit; sed punctione decresccret. Privalus quidam '. tunc in
    illico in flammamconversionis hutrita hujusmodi fo- conversaiione eorum episcopatusgerebaiur. Mentior,
    meBtis scintilla c prorupit. Jugum Dominicoe servi- B nisi plurimi episcoporum didicere ab illis, dum ex-
    tulis subdila cervice suscipiens, jugum libertatis ex- cipiuniur, excipere: nam si qui rigorem illum pro-
    cussit, iutelligens summum esse captivitatis genus, posili non expaverunt, plus illinc humanitatis i iu
    licentiam juveiitulis. Rediguntur ad breves capillos animo quam refectionis in corpore secum liilerunt.
    luxuriantes comoe. Transferlur ad nilorem mentis Ornabant ilaque omnem simul patriam, et quantum
    vestium splendor. Cervicis lacteoedecus palliis rigen- apud animos multorum manet, cuslodiebantur alio-
    tibus occupatur. Transit Iseiitia in d serenitatem, rum ab illis corpora, aliorum spiritus, prout quisque
    membrorum vigor animivigore muiatur. Virtus cor- indigens erat, aut vestimentis, aut docirina, aul sum-
    poris in virtutem spiritus migrat. Pallescit jejunio ptibus, vesiiebantur, alebantur, instruebantur. Nul-
    speciosa facies, et prius e sucei plena, fltplena gra- lus illuc peregrinationis labore defessus, non lam-
    vilatis. El quid plura? ita repente totus alius ex alio quam ad paliiam et patrimonii sui rura pervenit;
    ostendiiur, ut non aliler genitor ipsius, quam orba- nullus illinc ad ulteriora discedens, non tamqiiam ile-
    tus filio paf.erlanienlaretur. Et vere plena mortiflca- rumk a domo sua pedem movit, et iterum sibi relin-
    tio corporis; sed vita illi spiritus eral. Toia hinc pa- quere civcs suos visus esi, iterum propinqnos.
    rentum persecutio suscitatur. Tuncsolumet primum 10. Interea amor in illos omnium crescebat, mul-
    patri coniumax fuii, cum Dei Patris fllitis esse con-' G tiplicabatur, disseminabatur, et fama in ulleriora
    tendii, ordinata jam tunc in eo, sicut Salomon prse- quaique ferebatur, totaque jam erga illos palria ob-
    cepil, charitate. Ita enim propheta nienioratus sub sequiis ct amore et honore certabat. Pervenire illis
    Dei voce pronuntiat : Ordinate in tne charitalem ad ignobilitatem el paupenatem non licebal: quanto
    Ifiant. ii, 4). Ordinavil plane eam ille, et siib chari- magis eorum vita abscondebalur, lanto magis fama
    taiis dispositione prospexit primo Deum, tum proxi- emicabat, el alter alterum laudi objicere el gloriae
    mum diligendtim. Condemnari itaque se senectus pa- exponere, et ad unum comniunem l virtutem referre.
    tris, astatis illius f conversione credebat. Occurrit, Sed dum unusquisque sub umbra alterius obscurari
    reuililur, comminatur; nec tamen ullo horum pue- volebat, tamquam repercussa claritas m ulrumque ir-
    ritiaDeo freta concutiiur. radiabat. Jam quoe illorum gravitas, quam senilis
    CAPUT II. maturitas, quam rara feminarum visitatio etiam pro
    Cum Venantio(ralre peregrinatur. — Hujus obilus.— ximarum, el quoe inter lot virtutes totius vaniiatis
    Bonoratus el Venantius palria abscedunt. — Pere- fuga; quam blanda consolatio, et quam sollicita
    grinalionesad locasacra. custodia erga eorum salulem qui se doclrinse eorum
    9. Assistit lironi suo Dominus consolalor, nec dis- ^;. mancipaverant! Angelica ab illis vita in terra duce-
    simulat unum ei ex germanis suis in collegium susci- " batur, in mulla palientia, in vigitiis, in jejuniis, in
    lare, qui exemploipsius ad conversioneni vocalus, et castitate, in scienlia, in longanimitate, in suavitale, in
    senior juniorem secutus, in ip5o brevi quo vixit tem- Spiritu sancto, in charilate non ficta, in verboverilulis,
    pore, sicut collegio illum, ita eiiam virtule comiiatus invinute Dei. Pavebant interea illi gloriam suam, et
    est. Hinc jam inler illos certamina grata proposiii, odorem bonaeconversatiohis longe lateque diffusum,

    a Boll., mala conversationisistius. Ita etiam unus addit, posset.


    cod. Vat. Reg. et edili anie Quesn., excepto Surio. 1»Surius, invidia.
    i>Sic meliusex ms. Vat. Reg. i0"25, et ex Boll., t Sdin., jam lunc:
    Jo. Adam, et Jo. Salinas. Qnesn., volunlas. i Vat. Reg. 1025, animte, et poslea, corpora.
    * Mem cod. Vat. ciun Boll., se proripuit. k Quesn. edit. per saltum omisit septem voces se-
    d lia Arel. cod. et untis Vat. Reg. Alius cum BolL, quenies.
    ; Lir., severitatem. t Edit. Qnesn., WYIMIIWI apicem, minus.bene,
    gravbalcm m Mss. Vat. Reg., ulrumque
    « Bcill., [uci. radiabat. Boll. et Jo.
    t Saliuas, conversatione. Adam, HJrtn^neradiabat.
    s ldem Salia. addii, esset;etmox post, crebriut.
    1S5S S. HILARII ARELATENSISEPISCOPI 1256
    licet ad Dei laudem referrent, sibi tamen vanitatis Abatur. Felices terroe, et portus beati, quos ccelestem
    periculum inferre metucbanl; percepisse se in vita patriam siliens peregrinus illuslrai! Alii Orientia
    sua niercedem sunm repntabani, lrarnanam conver- oras, etquoecumquealia plenasanctislocaaccipiendi
    sationem el graliam faslidientes eremi amore flagra- exempli graiia, accedunt; hi quidquid adeunt exem-
    bant. plis bonis suscitant. Spargitur ubique substaniia, et
    11. lnito itaqne consilio, et quodammodo passi in omni accessu eorum bonus Christi odor flagrat.
    honorissuiperseculionem, adpcregrina contendunt. 13. Hunc s ipsuni jam tunc cujus hndie memoria
    Iterum patria consurgit, iterum propinqui reluctan- pascimtir, urbi liuic MassiliensisEcclesia pene prae-
    tur. a Spoliari se, sed IIUIIC sanius, lumine suo me- ripuit, hortante illius urbis amisiiie, et lali eo gau-
    tuunt. Quod illic, Jesu bone, ceriamen fldei aique dente collegio. Sed quid non ille lervor lacrymarum
    amoris fuit ? Qui tunc consiliorum, qui precum, qui certamine et blandimentorum ambitione evincerel?
    lacrymarum ambitus ? Quis non iilic sibi officium Alacrius ergo, h novo admonili periculo, maria
    propinqui vindicavit, aut cujus lacrymae non cum 1 transmittunt, expetunt littora quibus barbara esset
    lacrymis patris certaverunt ? Ainittere enim se omnis i illa, quaeplurima in ipsis erat, Rnmana eloquenlia.
    pairia in juvenibus illis patres seuliebat. Et vere Longumest percurrere qiiem ab illis profecium iiuus-
    erat illis senectus non annis cana, sed graliis ; non B quisque locus traxerit, quam salubrilalem Ecclesiis
    cariosa artubus, sed moribus b venusta. 0 quanta, sine ullo clericattis actu invexerint, quot magislris
    Domine, dispensalio procurationis tuae! qui lampa- magistri in silentio fuerint.
    des tuas fldei igne fulgentes, non loco fixas stare 14. Illud commemorassesufflciat,inlrepide ab illis
    pateris, sed c proeferseas illuminalioni diversorum pro Clirislidesiderio niaris rheuma loleralum, squa-
    locorum, inspirans migrandi voluntatem et fugiendi lorem ac sterilitalem Achaici littoris expetitom ; et
    gloriam ; quaeulique multiplicanda erat, ipso per tam delicate, tam k molliier educatos contra tantas
    susceptam peregrinationem virtulis atigmento. Diri- aquarum et aurarum varietates decertasse : quod
    pitur dudum quidem vario misericordiurum opere quam grave, quamintolerabile illi teneritudini fuerit,
    vexala, adhuc tamen larga substanlia ; et oequaliter excessus illic Germani sui beatissimi in Chrislo viri
    ad patrimonium d propinquus atque exiraneus aa- Venanlii, et inflrmilales suoeacsuorum prolestaban-
    ctionator admitlitur. Ila nullus in lucris dumtaxat tur. Jam quid in illo funere x Methona aut exlulisse
    parentum respectus est, ac si rem non suam ven- se, aut perccpisse crediderit, mulliplicibus psallen-
    dant. Possessio quee pauperibus , ex quo ab ipsis tium indicavit agminibus. Ilinc Hebrxus, hinc Cr.c-
    ftierat possessa, servierat, pauperibus nunc dislri- cus , hinc Lalinus exsultat, Judaeus ipse Cbrisium
    buenda distrahitur. Excipit patria effusam miseri- G ( respuens fldelem Cnrisli servum admiratur. Astra
    cordiam, et fletibus effusis repensal. ipsa fervenles cbori pulsant, et ut credimus cum liu-
    12. Exeunl de terra sua et de domo et de cogna- manis vocibus angelici cliori concinunt, (idelifamulo
    tionestia, et exemplo e pari veri Abrahoe fllii de- suo Christus occurrit. Euge, Venanti, serveboneet
    monstraniur. Ne quid lamen juvenili ausu temere ab fidelis; et dum audis, Intra in gaudium Dominilui
    ipsis incoeptumputaretur, assumunt senem perfectse (Matlh. xxv, 21), memento noslri quos adliuc soeculi
    consummaloequc'gravitatis, qtiemsemper inCliristo gaudia impugnant. Accipiunt (inem carnis aniimc-
    putrem nominarunt, sanctum Caprasium, angelica que certamina; sumit principium vita peremiis et
    adhuc in insulis conversatione degenlem ; cujus gloria m.
    qiiamquam dilectio vestra nomen hactenus ignora- CAPUTIII.
    verit, el adhuc nesciat vitam, araicis eum suis Chri- Honoratus, (ratre morluo, venit in Ilaliam, et apud
    slus annumerat. Hunc tamquam ordinatorcm in Do- episcopos hospitalur. — LeontiusepiscopusForoju-
    mino aiquecusiodem suoeoctatisassuinunt, quos jam liensis. — Lirinam insulam ingreditur.
    custodes sibi plurima juventtis elegerat. Quoerilur 15. Hinc jam vobis Honoralum vestrum Chrislus
    ergo peregrinationis lalebra , fama fugitur virtutis ; reducit, et occulta manu n salubritatem rcgressusui
    al ubicumqueilur, ibi alia, vclint nolint, fama parie- 1D lemperat. Nam quidquid proeterfluenstangit, ilhinii-
    " Iiaiiirrqnecndd. Vat. Reg., Boll. et alii. Quesn. e Voces ab Hunc ipsum usque ad litiora desunt in
    vcs., Spoliari sesehoc simitllumine omnesmeluunl. codd. Arel. et Lirin. Reddidit eas Boll. ex mss.
    Ai nielinr lex us leciio, cuin indicel nunc saniorem Absunt eiiam in Vat. Reg. 645, sed iu alio 1025 le-
    es-e meiuni, quippu qui non ui autea ex saeculi, sed gunitir.
    ex virltiitim qtiie in liuiiorato el fraire ejus lucebant h Salinas addit, tamquam.
    amore orieha ur. * Al., trammeanl. QOESN.
    b lia iiinque codd.Vat. Rr*g.,cnm Arel. etRipat., i Salinas addit, etiam.
    apnd Hnll. Al., vetutln, Boll. el Sur. k Cod. Ripal., nobiliter.
    c Coil. Ripai. apud Boll., profers eas ad illumina- - t Plures sunt liujiisnorainis civitates. Hic ea vide-
    lionem. tur iiitelligenda qu;e in ore Messeniaein Pelopouneso
    d Al„ proximut. Sila CSt. liOLLANDUS.
    e Cnd. Itipat., palris; ct mox, vere pro veri. BOL- m Quesn. addit, Amen. Deest in Boll. et nostris
    LAXDUS. codd.
    1 Quesn., attalis. Cnrreciionem ex Vat. Reg. 1025 a Ita cum Boll. codex Val. Reg. 1025. Qucsn., ta-
    induciam ciinliniv.iiJo. Salinasex Euclteriode Laude lubri regressusui.
    ereuii, ubi venerabilemgruvilateCaprasiumappeHal,
    «5* SERMO DE VITA S. HONORATl. 12SS
    oat. Hujutltaliabenedicigaudet iiitroitu. HuncTuscia A tam integram insacerdotio monachi humilitatemcon-
    fenerata compleclitur, et blandissimas per sacerdo- servabat, quam pleue monachus sacerdotii merila
    tes suos moras neciit. Porro Dei providcnlia nobis possederal.
    prospiciens nincia disrnpit, el qiiem e pairia eremi 17. Iiidustria illic suasufficicns clectisDeiFlccIesiro
    ilesideri.i provocarain , liuxc iu ercinum huis uiLi lcmpluni excitalur, apla monacliorum h.ibi acnlis
    propinqiiain Cdrisius invitai. Yacaiitem iiaqne insti- lecla consurgtini : s ncgatae a saeculis aquic largi-
    lain ob nimieUitenisqualoris, ct inacccssain vcuciia- tcr fliiuut, in uno orlu suo duo veicris Tcstmienli
    lorimi aniiitalium mctii, Alpiuo haud longejugo sub- miraciila profcreiitcs. Nam curn dc s.ixo erumpe-
    dil m petii. Praiier secreti opporiuiiiiatcin, sancti rcnt, in mcdia maris amariiudinc dulces proflue-
    »c beaii>sii>iiinCbristo viriLeontii episcopi oblecia- laiil.hCeitalimjamillticomnis rcgioqti;crentes Deum
    lus vicinia et ilinriiaie cniislriciiis, " plurimis cliatn dirigebai. 1'onoratum expeiiit, quisquis Clnistum
    iiovi»ansu reiralierc illuiuconanlibiis. Nam circum- dc-ideravit; cl planc Clirislum , quisquis Ilonora-
    jecii accolic lirribileiu ilbin va-lilalein fercbant, et lum expciiit, invenil. Illic enim ille toius vigebat,
    stiis oicuparc illum linilnislidei ainbiiione ccrlabanl. pecius cjus quasi pnrcclsain arcem et splendidis-
    Veriim ille htiiiianoccoiivcrsaiionisimpaiiens, ctcir- simum leinpliiin inscderat. Illic castitas , qua? est
    ciimcidi a iiiuiido vi-I objeclu frcti cinciipiscens, Bsanctitas, fides, sapientia et virlus habiiavit; ibi
    illud cordc et oicge-ialiai, nunc sibi, niincsuis pro- justilia ftilsit ct veriias. Iiaque velul ( ulnis cffusis
    fcrcns : Super aspidemet basiliscnmambulabis,et con- paienlibiisque bracbiis in amplcxum snum, boe est
    culcabisleonemel draconem (Ps. xc, 15); cl in Evan- inamorein Chrisii,invitabat; omncstindique ad illum
    geliis Christi ad discipulos suos factam promissio- ceilatim confluebani. Etenim quoc adliuc terra, qiuu
    nein : Ecce dedi vobispotestalemcalcandi supra ser- natio in monastciioilliuscivesstios iionbabei ? Qnam
    pentes et tcorpiones(Luc. x, 19). Ingredilur itaque ille harbaricm non miiigavil? Quoties de immanibus
    impavidus, ct pavorem sunrum securitale sua discu- belluis i quasi mitcs fetit columbas ? Quara amaros
    til. Fugii horror soliludinis, cedit lurba serpciitium. interdum mores Cbristi dulcedine aspersit? Lt quo-
    At qux non tenebrae illud lumcn refugeriiui ? Quoc rirm pravitus sibimetipsis prius poenalisfuerai, enrum
    non illi medicamento venena r.esseruut? Inaudiium postmoduni graiia oblcclamcnlo omnibus erat; de-
    vere illud ei plauc inter miracula ac mcriia illius guslala deinde bnni suaviiate, non polerant non ma-
    b deputandiiin reor, quod tam frcquens, utvidimus, in gis el inagis oilisse quod fueranl. Nam vclut adducti
    iliis aiidi aiibus serpenlium occurstis, marinis proc- in novam lucem, aiuiquuni illum k diu insidentium
    tertini acstihusexcitalus, imlli iiiiiqiiain non solum crrorum carcerem detcsiabanlur. Pulsa perexhorta-
    ' C tionem illitis cst varia pestis animornm. Amariludo,
    periculo, scd nec pavori fuii.
    16. Quid longius morcr, cooperante, ut ili dicam, asperilas , cl rabies locum dabant libertali, quam
    Cliristo, omni, qu:e pritis deterruerat, advcrsiiate Christus obtulcrat, el' dclcclabat reqtiics post lon-
    sii|ieraia, Honoraiusc vester castra illic qu.cdain Dci gam et gravem Pbaraonicam serviiutem. Sttipenda et
    collccal; et qui locus duduin boiniiies a sua comino- adinirabilH permiilalio, non Circeo, ut aiunt, poculo
    raiione repulerat, angcliiis iilusiratur ofliciis. lllu- ex hotiiinibiis feras , sed cx feris homiues Cbristi
    ininaltir laiibulum, dum lnmcn occulilur. Cedilignoli verbum lainquam dulcissimum poculum, Honoraio
    prius exsilii obscuritas volnntarii exsulis clariiali. ministranlc, faciebat. Quid enim non m exlunderet
    Quid crgo accessio , quid enieudaiio illa conferai ? illa instantia cum alacriiaie conjuncta? aut qui la-
    QiiociimqueHoiioratus accesserit, adesse illic d ho- pidcs non in Abr.b;c filiosverterentur ? nbi tama in
    liorem necesse est. Hic priinuin illigaiur diu evitati expoliendis menlibus " erat officina virtuium, ul si
    clericaius officio ; hic ri-fugamsuum sacordotalis in- mintis lioinineni ad salulcm suam vivis exhortalioni-
    fnla inneciit; et qui c ire ad dignitaiein deinclavc- bus promoverct, Deum oralionc conslringerct. Om-
    rat, ad ipsuni dignilas venit. Apparuit illic preshyier niuin ilie passiones suas credidil et tainquam suas
    n»n dnplici lanlum, scd ninlliplici honnre dignissi- flevit; profccius laborcsque omuium suos compuia-
    nius corain quoniillamsacerdotiidisianiiam, niillum D vit; sciens gaudere cum gatidenlibus, flcre cum fleu-
    nnmiiiis privilegium cpiscopatus agnoseerei. Nenio libus, siniiil et viiia et vinules omnium in meriii sui
    umquam episcoporum sibi lauiiim ustirpavit, ut se cumulum iransfercbat. Sicut enim virtus ad viriuictn
    prcsbjtcri illius collegam ' compuiaret. Veruin illc 0 excital, ita miseratio miscris impcnsa fiuctificat.
    » Itacodd. el editi, cxcepio Qiesn., apud qucm, illuc omnis regio qumrens Deum, etc.
    pli.rimiiji.im novohaustu protrahere conamibis. ' Quesn., veniseffusisprotensisquebrachih.PraUuli-
    » Sic ex ii deui inss. Vat. Reg., Saiinas.,Quesn., musleclioncincji'lurariimetlitionuin,elVai.Reg.l025.
    CIIIIIaliis eiliiis, mirimdum. i Uniis cod., quam mites.
    « lu S.dinas, uti etiaiii supra : Ilonoralum veslrum. k Quesn., diu in se deimrum errorum. Caelerarutn
    Qiiesn., noster. edii. et codd. lectionem secnti suiiiiis.
    d Saliuas nililit etiam. 1 Apud Qnesn., delectabntur.
    • M-s. Vai. R.'g. ei Uoll., renire. m Vat. Ileg. 1025, obtineret.
    1 Arel. C"d., copularet. Mox pro in sacerdotio, " Vat. Reg. 645, erant
    officia. Mox apud SalinaS ,
    Quesn. in iuaigine : Forle, in sacerdotium. quod si minus.
    " Ita Vat. Reg. codd., cum cditis, exceplo Qiicsn.,
    * lia Salin s, i|nicoil,l. Vas.Rcg.adiiibuit. Quesn.,
    negala;sxculis nqua flnunt. qui in lexlu pra.-fi.-ri,excitans... impendens,et in ma: •
    » Sic ez eoilcm Saliuas. Quesn., Certatim se jam gine, excital... impensa.
    PATEOL. L. 40
    125» S. HILARII ARELATENSISEPISCOW «60
    * Metetenim singulis plusquam sibi singuli. Singu- A tamqtiam snum pectus excolere; innovare gandia,
    lorum enim salus b unam illi gloriam instruit. Im- et ad Christi semper desiderium tamquamprimo con-
    piger, festinus, infatigabilisperseverat, prout cujiis- versionis die inardescere.
    que naturam moresque perspexerat. Hunc secrelo, 19. Hinc illud erat quod h omnis congrcgatio illa
    ' illnm palam ; hiinc severus, illum blandus aggre- divinaecupida servilutis, ad nomen ipsius ex diversa
    ditur; et ad castigandiimmulaiinriem,ipsam plerum- lerraruiii parle collccta, tam moribus quam linguis
    que faciem castigaiionisimmutat. Inde illnderat qnod! dissona, in illius amorem conspirabat. Omnesdoini-
    noii facile quemqnam tanium vel amari vidimus velI num, omnes pairem 'vocabant, in illo sibi patriam,
    timeri : ita euiin duos hos affectus sui in unoquoquei ' propinquos, et omnia simul reddita compmantes.
    suorum collocabai, tit et amor suus delicti metum, eti Didicerant omnes, ipso sibi compaiiente, dolores il-
    timor disciplinoeamorem introducefet. lius suos compulare, ul non immerito egregius et in
    CAPUT IV. Christn bealissimus vir Salvianus presbyter charo-
    Pra;clara Lirinentiuminstiiutio. — Honorativirtutes. rum suorum iinus in scriptis suis dixeril, qund J si-
    — Honoratus benignus ei liberalis in hospites. — cnt cceli faciem pro sua sol aut obscuriiate, aui sere-
    llonorato scripsit Eucherius. ' nitate mutarel, ita cohgregatio illa coslurnsitiens et
    18. Incredibileest quani.-eilli curoefueril ne quemi B cceiesiiliussludiis mancipata ab ipso vel nubila, vel
    tristitia affligerel,necogitatio soecularisurgerel. Quami serenitatem iiienliuui, quasi peruliari in Christo Sole,
    facile perspexeril quid quemque vexaret, d lam- susciperet, k ipsoque et aflliclo affliclaretiir, et re-
    quam singujorum inentes mente gesiaret. Quanlat spirante revalesceret. Hinc illa erat, et adliuc oratio-
    proeterea pietatis dispensatione providit, ne quemi nibus suis l permanei diffusain monasterio suo san-
    nimius labor gravaret, ne quis niinia qniete torpe- cti Spiriius gratia, taiiti doctoris et exemplo et ad-
    sceret. Ipsos, si dici potest, singulorura e frairumi moniiione(irraala in variis charisinatura donis , in
    somnos pio pensavit affectu. Valenies corpore a de- huuiiliiate et maiisuetiidine, in charitate non ficta,
    sidia semper excutiens, ferventes spiritu cogebat adI et una capitis gloria m in diversiiate membrorum.
    requiem. Omniuin vires, oinnium animos, omniumi 20. Magnailli inter hoec in advenas et bospitei
    stomachos inslinctu, credo, Dei noverat, vere servusi cura. Quisenim illnni aliqnamlopneteriret? Quis non
    omnium factus propter Jesum Cliristiun. Miramluiii (juamlilietprosperamnavigationem,nquos!ibetsuaves
    est quomodo unus tot simul officia compleverit, tam ventos niox per taniiiviri desiderium, commodi siii
    varia proeserlim infirmilate vexalus. Foriissimnsi coniemptor abrupii? aut si instilam lenere non licuit,
    quosque, et recenti adhuc conversatione proevalidos violentumsecunda: navigalionis obsequium, acerbis-
    in jejuniis vigiliisque, impar viribtis, pari lege coini- C simam lempestalem compuiavii. Nemo illuc non fe-
    taius est. Infirmos ipse infrrniior visilavit; relrigrna stinus accessit; nemo illic moras suas sensit; nemo
    animarum simul proyiditeicorporum; et nequid cui- illiuc non securissimiis solvit, prosequeme ipso amo-
    quam miniis juissel impensum, animo semper recur- re, sumptibus, volis, ei tunc primum agnitos tam-
    rebat: hic algel, bic f cogitat: illi labor gravis est; quam dudutn suos emitienle. In squalore eremi deli-
    hnic ha»cesca non convenit: ille ab alio loesusest; cias ° conspectu suo niinislrabat, cum tanio omnes
    grave est quod bic intulit, nec rainus grave quod isle gaudio et amore suscipiens, lamquam exspectasset:
    sensit s. Grandi inslaniia optis est ut offen-a gratiami aderat praeierea iniinilicentiasanimo par substantia,
    consequatur, et hic sibi illaias conttimelias aut lcves'< pari flde ministrata. Nam qui libenter audierat: Ven-
    aut nullas comptiiet; .iiicaiiiem se gravissimas ititii- de omnia lua, el da puuperibut, et veni, tequere me
    lisse suspirei. Maecilli jugis opera, jugis inteniioi (Matih. xix, 2l); huic libentissime unusquisque, si
    eral, levigare omnibns jngum Christi, et quidquidI quid misericordiaeanimo devoverat, dispen-andum
    diabolus injecisset, nvertere, discusso ciilparuni nu- ingerebat; securus illi sua cuncta committens, ciijti»
    bilo, gratiaruin serena revocare, amoreiii Chrisii et. in ielinqueiidis omnibus secutus luerat exemplum.
    proximorum arnando inserere, et uientes omniumi Hinc ad eum frequens ille ex diversarum regionum

    a Quesn., ex ms. Arej., Medeturenim singulis i Jf) 8 Salinas addit, injuriqm; et mox pvaefertsingulari
    vjut '
    quam sibisingulb. Magisplacuiilectio alibrum editb- numero, illalam comvmeliam,et sic deinceps alia.'
    rum, qnoeitein estrlodd. Vat., Reg., et videiur ex- » Ex eodem odjecimus, omnis.
    plicare verbum frucli/icat, quaieniis Honoratus ex: i Quesn. addit, vel.
    niiseralione pliiribtis;impeiisanieiet pliis^ltiriae,quam i I Salinas, sicut eolcaelifaciempro sua sola aut ob-
    ,;
    singuli, qui ejus opere saliitem cbiiseqiieinnr. scuritate,%\£.
    b Cbd. Vat. Reg.i '1025',undmUliutgloriam strpit. k Boll., ipsoquecongruocongrueret,inspirnntereva-
    r- lia Salinas. Qnesn., hunc paldm, iUttm severui,, ksceret.
    hunc blanius. ' 1 Iia cumBoll. utriqne corid. Vat. Res ApndQues.
    d Mcliorha3Clectio Salioas, qui mss. Vatt. Reg.,, vero : Permanetin nionasleriosuo Spiritus sancii, et«.
    usus est. Quesn., quam tingulojfummentesimentt•qe- m Sic Vat. Reg. 1025, et plerique editi. Quesri.,
    ' :
    tjtaret: qnanla
    ' prauere* yjeiaiit' dispensdlioneprpv\-
    '' " '"'" in divitione.
    deril. : n Salinas ex eodemVat. Reg., et quamlibettecun-
    • Qiiesn., patrum. dot rentos hatid'pro tanti viri detiderio, eommodi jfti
    f Ita Arel. ei alfi codd. ac Boll. In Surio et Bar- contemptor,abnuit? Boil. prohaud habet aut.'" ''
    rali, mqrotat, minus bene. • In Quesn. omissaevoces, contpectutuo.
    1261 SERMODE VITA S. HONORATI. 1251 •
    » vastitate concursus. Et vere is ille erat qui, non ^ tibus illigavit officiis, quantos ille, qui se diligeren
    ui parcus dispensator aut liraidus, b respectu sibi et avidissime desiderarent, habuit ignoios?
    credilseet crescenlis quolidie congregationis aliqua CAPUT V.
    tribuerel, pluva sorvarel. c Sed qtiid qtiotidie in alie- S. Hilarius Honorati adlwrtalionibusconverlitur
    " '
    no non faceret, quod in stio semel feceral? Ilocest, 'Vmi&XHMl-efttile-WWmiarii*:''''''''
    liihil sibi, niliil suis pneter proesenlium dierum vi- 25. Inierea ego dum l inuliam ejus in omnes gra-
    cuiiii et d vestilnni reservahat. tiam memoro, ih me infinitam curimi pr.ilertnillo:
    il. Exhausia est al quando dispensaiionis substan- cum ipsius ulique mihi cura non minus iti Christd
    t a, lides nuiui|iiain. Qnadun enim vice cum unum salutis atiulerii, quain amor inter vos ornamenti ei
    jam ex mi.lis milhbns aiireum miiiiiniim e prollua ""amoris reliquit. Meienim gratia, quod ad meritum
    ad mniiifii-ciiiiaraarca re'incret, liunc ipsuni, etiam suum et jndiciiim meum pertinet, patriam quam
    in nuiliariim rerniii defectu, consiantissime proeter- faslidieiat non dedignatur accedere; nec reftigit labo
    eunli panperi dedii, el f ine aique aliis aslanlibus rein n tam longi iiineris, suis proecipue muliis jam-
    dixit: Certumest jam appropinqnareBqui deferat, si dudnm infirmitatibtis gravem; ° meque iilic jam in
    non habet munificentianostra quod profenu. Vix tritim illis amiis nimis amicumsicciiloet coniumacem Den,
    aulqualunr hnrarum spatium, die fliiente, transierat, g ut seducior et verax ad amorem Chrisii blanda
    et conlintio qui b verbis suis (iilem faeerel, occurrit. manii tentat. Longum est iniromittere illam in exhor-
    0 felix mimiliceniia, cni lides ininistravit! 0 felix lationibus ingeuii sui violenliam, io quibus cum jam
    fides , cui iiiuiiilicetitia nuinqiiam iiioratn fecill Et ante propositum acerrimos sibimetipsi P ad conver-
    vere quaniuin lides sua » suppedilahat, dispensare sionern siimulos admovere potuissel, hausiis diu sa-
    sua tanluin manu imnoccurrit. Pluriinos multis locis pientiae fontibus multipliciter diffundebaiur. Sed cutn
    probatissimosviros hahuil, qnoriim seinper manibus, parum in aures meas pieiaiis illius verba descende-
    quod sibi deferebatnr, expeuderet. Sic uriitis dispen- rent, ad solita oraiionis procsidia couvertilur let
    satoris gratia, dispensatores muiios habebat, et ftdes affeciussui clamor iepnl-iis durilia mea piissimas
    sua, qtiasi comniunis qtiidam fons , ct dantibus ct Dei r u^que ad misericordiam pulsavii ac penetravit
    accipiemibusplurimis profluebat. Nullius J angusti.c aures. El vere obluclanii mibi, el per ssecularem
    ad ipsuin pr-rveuerunt, qu:u ultra ipsum prolende- illatn nimis periculosam consueiudinem obstiiiatio-
    rentnr, aut non iu ipso metam reperirent. nem intenlum meam sacrameuto obstringenii, pro-.
    22. Hinc jam ad illum ccrlalim , ut pulabat, aut phelico, ut ita dicam, spiritu ante • promiserat: Hoc,
    cerle ul optabai, lalentem undiqttelitterarum officia inquiens, quod mihi tu non prwsias , Deus prastat.
    perlata sunt, quibus ille quam novis afteclibiis va- Q Et o quamdiu emoltire diiritiam meam nistis est im-
    riaia reddebat, quain gravia , quam hlanda , qtiara bre lacrymartim! quam piis mecum pro salule mea
    duicia ' Onde pulcberrime splendidus mundo, splen- o.-culisamplexibusque certavit! ad praisens lamen ,
    didior Ghrislo ocinnlns virtuiis suoe beatus Euche- ut ille ait, vici * pessima vicloria. Exagiiandurn me
    rius cum ab eremo iu tabnlis, ut assolet, cer.t illilis, illincetedomandura dextera Deisuscepii; illi enimme
    in proxima ah ipso degcn6insula, liiteras ejus stisce- oratione tradiderat. Qui luncin cnrde meofluctns!Quae
    pisset: Mel, inquil, sunm ceris reddidisti.Quis itaque lempeslates diversarum et iute,r se compugnantiiim
    non beatum se, beatam domum , beata scrinia sua voluntatum excilatoesunt! Quoiiens sibi in animo meo
    credidit, in parvo ex ore ipsius iiiunerc magn.i bene- velle et nolle successit! Et quid plura? Absente illo
    dictione ditatus? Et saue laiiluni in scripiis illius partes in me suas Chrislusexsequitur : ° postbiduum
    salis, tanlum dulcedinis erat, ut non scriniis aut ar- orationibus stiis per miserationem Dei mea con-
    maiiis, sed arca pectoris condi merereniur. Inde esl tumacia siibjugatur. Fugaverat enim somnuin cogi-
    qund plurimi ea iuscripta sensibus feruui, ei liben- tatio, et invitante me pio Dotnino, toius erainus rum
    tissime ad lesiimouitim amoris sui k proferonl. De- voluptatibus suis mundiis astabat. Quid expelenduin,
    nique quis umqiiam tantum sibi amicnruin pruesen- quid relinquendum T suaderetur, aniraus mecum
    a Apud eumdem, caplivilate, min::s bene. D sit illic. Codicum et aliorum edit. lectionem seculi
    b Salin is, respeclor. " "
    I « sumus.
    j * lla Boll. el Salinas. Quesn., sed qni quotidie. F Quesn., ad conversalionem suamstimulotamovere.
    Quidajn eilili vestimentumreservaret. 1 Vat. Reg. 1025, et ita de fruclu tui laboris pulsut
    * Lirin. ryid., prona. duritia mea.
    f Al., mihi. 1 lta cum quibusdameditis codd. Vat.Reg.,Quesn.,
    * Quesn. addit, Christum. ad misericordes. '
    k Cum Salinas adjeciinus verbis ex utrisque mss, usque
    8 SaMnasaddit jam.
    Yat. Reg. * Qitesn., pessimamvictoriam. Mox, pro Exagitan-
    1 Al., suppeiebat. dum, Salinas, Sed agitandum.
    i Sabnas addit, pene. u Sic ctim Quesn. codex Vat. Reg. 645. Salinas et
    k Qnesii., perferunl. Poslea Saiinas , lantos sih Boll. cum alio Vat., Reg., post triduum.
    amicos. T In Vila S. Hilarii, c. i, ubi boc testimonium
    } S^linas,multimqdflm. proferlur , leginins, videretur. Salinas omittit, quid
    ? Ideni, hpnoris, expetendum, pro quibus in VUa laudata, quid appe-
    n Idein, ianli itineris. tendum.
    9 Quesn., praiuiitso puucio, inseruit Venit,elomi-
    1SG$ S. HILARII ARELATENSIS EPISCOPI 1204
    v t meus, tamquam collalis apud amicum iractalibus, .A aflixit? Quis illud desiderium suscitavit, ul orbaiis
    ! ventilabat. Gratias libi, Jesu bonc, eratias, qui diru- bis quibusa Domino apud eremum indulius erat,
    pisti vinctila mea, famuli lui llonorati pia supplica- vobis nasccreiur? Illc titique qni cuncla dispensal;
    lione pennotus, et injccisli mihi vincula aiuoiis lui, ille qui etim ei palriocSUSB,quamiliu congruiim vi<
    quibus si tencar, numquam peccaii vincula revale- dehat, iiidulsii, et pcr maria ct per terras ad mili-
    sceni. Occurro ilaqiic suhdilus, qui snperbus absces- tatem videniium hauc tanlam culloris sui gratiam
    seram, et oraiii coiilradictionc dcposiia novus pre- circumegit.
    cator accedo. Sic, sic sancli oratio fugitivos suos 26. In suniina ex illo brevi quo vobis inducius rst
    reducit, sic contumaces subjugai, sic expugnat re- tempore; facile meiiri datur, qnid plus de illo in his,
    belles. quid ininus dixer». Vidislis enim, dilectissimi, illam
    24. Jam quibus illc tunc lacrymis ariditaiem solliciludinis vigilamiam, illud disciplin.v sludiiim,
    meam a irroravit, quam pio fleiu nie qunque traxit illas piclalis lai rynias , illam jugem ac pcrpctuam
    in lacrymas! Tali me liumililate cl blaiidimeiito, menlis screniiatem, ctijtis b icsiimonium vultus im-
    tamquam si ipse a me exciperelur, excepit. Ablata inuiabilis eral. Autlistis quoque os illnd congruens
    est illico causa remorandi. Tuuc piimuui illam vitic , ' in quo eral conseuianca purjtas pecioris,
    b pairiam, quam fugiendam dudiini credideral, agno- B sermonis luculentia. Vidisiisillam laiitudinem chari-
    vit. Educil me secum, suam prxdam; gaudel, tiinm- tatis, qiuc tanla in illo fuil, ut non immcritode illo
    phata exsultal. Eremo me jam tamen excmplo suo sancltis idein, ciijus proxirnam senlcntiam protuli,
    secreti cupidum feslinat includere. Alit primum dixeril : quod si aibiirio suo cbariias ipsa i expri-
    lacle, et postmodum cibo. Potat etiam prufluo illo, menda esscl, in vultmn Honorati potissimum pingi
    qui in se eral, coelestisfonte sapientioe.Aique utinam deberc viderelur. Quis ilaque illum umquam suffi-
    tantuin angustiocspirilus mei recepisseni, quantum cienter vidisse sibi visiis csl? Cui non loco omninm
    ille c studuil inlunderc! Propparasset me profecto nffectuumfuit? Quisila blandimeiitumcum severitata
    vobis, et desiderio vestro dignum dedisset; d et conjnnxit? Quis ita inixiam kbilariiate disciplinam
    successorem sibi idoneiiin nesciens erudissei. e Jam propinavil? Qucin non cum ipsius gaiidio, qui corri-
    vero illara sui in omnes profluam charitatem, quod gcbatur, corrcxit? Quanilo la-iiiia illius quidqnam
    sine invidia dixerira, qtiaiitiim in ine adjecerat, ct lascivioe retlolens? Quaudo tristiiia non salubris?
    leve illud Chrisli jiiguui quantum mibi levius blan- Quando gemitus, nisi de p-ccali alieni moerore de-
    dimenlis suis fecer.it! ' Quoties me mcniein suam, scendens? Qtiis eum nonauctioiem invenit quam prius
    quoties animam, quoties linguam suam nominahat! viderat? Scmper in siintmiiaie virlutum positus,
    Quam impatiens absentire, quam seinper iudignissiini C semper quo crescere posset inveiiit.
    conspectus mei cupidus eral! Quid de his omnibus 27. Jam vcro sub exhortatione ipsius, quis anxius
    dicam, uisi illud propheticum, quod Dominus ei re- noii dolorem suum S|rcvit? Quis feris moribiis non
    tribuit pro me? insaniain suam exsecraius esl? Quis arrogans non
    CAPUT VI. plusquam onines superbiam ipse suam abomiuaius
    Honoratut fil episcopuset episcopalitervivil. — csi?Quis lascivus luxuriam non detestatus est? Et
    Eleemosunoemortuorumrefrigeria. quid plura? Omnibut omnia, ul Aposlolus aii, factut
    25. Literea.dilectissimi, sirictim comingens potius (1 Cor. n, 22), cominnnis omnium medicina erat.
    r.uncla quam referens, de solertissimo paslorc ves- Nullain penegratiam non in se lam plenain habuit,
    tro ea quoealiis potius qiiani vobis crant nota e re- ut ipsam specialiler excolere ct possiderc lamquam
    plicavi. Sacerdolium quippe suuin in Ecclesia liac unicain puiarctur. In iinllovita- ordinc non ita viguit,
    noinine auclura vidimus; sanctimonia vero et actibus ul l ipsi spcci.iliier aplus viilereiur.
    jain prius summum. Sed unde illud, quoeso, quod 28. Deniqne ut priiiium m Ecclesioe hujus Arela-
    tam c longinqun tam ignotus cxpetalur? Quis illam tensis regiinen accepit, prima ei cura concordioefuit,
    absentis nec prius visi gratiam vcstris pecloribus ct proecipuuslabor " fraternitatcm calentibus adhuc
    a Ita Boll., Salin. ct utrique codd. Vat.
    Reg. D > Iia cum Quesn. el Salinas cod. Vat. Reg. 64S.
    Quesnellus, irrigavil. Boll. cuai aliis, t» quo eral contcienliaauriftcati pec-
    b Salinas addii, etse. IlOnoratus et Hilarius ejus- toris.
    dem eram patriie. i Sain., eaprimendq estet in vultum, Honorati po-
    S.ilinas, studebal. tittimum pingi deberevultu videretur.
    d In Qticsn. sex voces sequentes desunt, quas cx k Ila meliiis Salin. cnin plerisiiue edilis et uno Vat.
    aliis edit. cl mss. supplcvimus. Qiiesnulliis, latiitia. Panlo post ideiu Sjlin.,
    ""Salinas sic : Jam vero proflua illiut in omnescha- Reg.
    eum ipsiut, qui corrigebalur, voluplate correxil.
    ritat, quod sineinvidia, etc. Paulo post adjecimus 1 Qnesn., ipsis.
    illud ex codeni Salinas. m Salinas addit tanctte, ct nminit Arelatentit,
    ' Iia idemSulinas. Quesnelliis vero : Quoties men- quam lamen vocein in uiio ros. Vat. Reg. reperiri
    tem meam, quotiet animum, quoties lingitam nomiria- notavit.
    bat! u Salinas, [raternitatit, et pnst pauca, distidentes.
    * Quesn., refricari; forle lypographorum lapsu, Poslea, de atsumendo cpiscopaiu. erat apud Quesn.
    pro refrieavi. Magisplacuit leciio Salinas, cum studia (lissideinioiii
    * Quesn. legit, propemodumvultusimmutabiliserat, de quibus hic sermo esi, excitati fu.rini occasionc
    lenilentibus caeleri» cdilis, ac Val, R«g. codicibus. cligcndi episcopum successoiem P.itrocli, qui anno
    1268 SERMO DE VITA S. HONORAT1. r>oft
    de assumcndo episcopo studiis dissideniem mutuo A credihile est quam mtegriim usquc m exircma ser-
    amorc connectere. Tamquam probatus lsraelis agi- vaverit. % Ac primum scmper uberrime con-olaius
    lalor, pn.be nnveral nnn facile quidquam discordan- est suns, nc niliil magis timuit quam ne diutina dc-
    tibus imperari. Studcbal praeicrea amore potius re- speratione conlicerenltir; intelligens pene facilius
    gere quam lerrore dominari : ut voluntaria magis ferri exirema quam dubia. Ahstersitssmper scrmone
    qiiam coacta correctio liiincqiioqtie subdilis adjiceret condito circumstanlium lacrymas, quas lamen quo -
    ornamm, ne ad officiumsuuni compulsi » viderenlur. magis h abstersil irriiavit. Indc graviorem suodolore
    Confesiim itaque exclusa discordia illi, qiirc cst om- iioslrum computabat. Non facile quisquam tam forii
    ninni viriuliim mater, charitati locum pra-buit. Flo- pcctorc inicr quxlibet aspcra et dura ' mleratti, nec
    ruiligiiiir b sub ipso Christi Ecclcsia, siculi monas- optavit aliquandomortem neccxpavit. Nam is quem
    leriiim anle flnruerai.Crevii graiiis, decrevit metallis; vivere inier qu.-clibetgravia in Cliristi servitute non
    ingrcssa vidclicet disciplina, « domq sua tamquam pignit, ad nnvam viiam per commiinem illani novae
    domo Doniinica 111 niiiiiona iniqiiitaiis exclnsit; et vitic januara transire non limuil. Pra.-mediiata cnim
    qiuc oliosa: diu congesuc fucrant, dignis landem usi- illi ultima honiinum nccessilas, nnn repeniiua adve-
    bus ilcpulavil; iluiliiiiidelimciis the-anros suos misit: nerat. Itaquc sub ipso jam finis aspeciu, tamquam
    iieruiiiqnc, qui obiuleiani, ohlationiim snarum refri- Bemigraret, tamquam valediccret, ne quid imper-
    gi-ria seiiscriiut. Ilnc soliim quod ministerio suo suf- fectum derelinqueret, nc quid minus plene quatii
    fii-ini<cral leservavit. Scil si excgisset usus, ncc proposuerat ordinarct, inlerrogaresingulos noslrum,
    ininislerin, nt reor, pepercisset. Alieni tcmporis voia cl ad suggercndum, si quid memoriam suam subter-
    dispensalioiiini stiam fccit. fugisset, bortari. Omnia interim subscriptione (ir-
    CAPUT VII. mare, et parcenles nos fatigationi suaead omnia quoe
    Honorali morbus obitus, sepultnra. — Sancti in coelo agenda eraut cogerc; cogere autem blando illo, sicut
    pro mortalibus orant. semper, imperio.
    20. Opi-rari ctiam iuier cvtrema non destitit. Mul- 51. Quadam autem vice cum comprimere larry-
    los iu lccttilo SIIOvcrbi di-pensaliona diuvil. Sed marum mearum tempcsiatem et abrurnpere rivos
    quauiiliii illiim lcclus lenuit, cui superare eiiam vi- fletiiiini laborarem : Quid, inquit, fies ? inevilabilem
    cinas d mnrii lassiltidines jam in consuetudinem vc- humani generis necessitalem? Imparatum ergo le in-
    nerat? Ullimtim, dolorihus jam reliiciantihus, Epi- venire meus transitus debuit, cum me noninveneritim-
    plianioitiin die in ccclcsia sermonem habtiit : nc- paraium ? Ciimquecgo i impedila singullibiisulciini-
    sciens uniqtiam colliictanic cum iullrmitatibiis fide, qtie poteram verbis ipsius verba subnecierem, quod
    ilo'ori magis corporis quam spiritus fervori acquies- C jam non desiiiutioncm k meam dolerem, quippc qui
    cere, scrvivit desideiiis veslris supra suas vires. Non mibi oralionum stiarum palrocinia numqiiam defu-
    illum s qtiidemaliqua exirinsecus siiperveniens.Tgri- tnra confiderem, quin et posl Iransilum stium vali-
    ludo, iinn subiius febriuin assius absorhuit; sed diu diora pracsuinerem, uno me doloruin suorum vulnere
    dilaia infirmiias, nimio dtidum proposiii rigore con- et dilficilium inter extrema luciaminum graviter af-
    tracia, ctadhuc rcmissioni parum acquiescendo in- fligi. Et quid ego, inquil, minimusomnium [ero adea
    gravescens, ociavo eum vcl nono die e a solemniiale qua; sanctorum plurimi in supremis tuis acerbissima
    pradcla, paulatim aitcnuando confecil. Vix qualri- periulerunt? Et commemoralis aliquol, adjccil, quod
    duo tamen nobis suam in officiis cbaritatis dediiis crcdo alicubi legerat: Magni, inquit, viri mulla pa-
    prxseniiam dcnegavii, limens iitiquc ne suos vicinia liuniur, et ut alios pali doceant, nati sunt in exemplum.
    transiliis sui contrisiarei. Nulli iimquam gravis inier 32. Confliientibusautcm ad se polesiatibus, prae-
    gravissimas a-gritudincs ftiit. Nulli, ut nssolet, ullum fecto et pncfectoriis viris, quam ferveniia sub mor-
    infirniitales sua?hnrrnrem inliilerunl. Etquidem hoc tali jam fi igorc mandaia deprompsit, ab ipso cxitu
    ordine illud sancli Spirimsf liabiiaculuni conquievit. suo sumens accrrimum exliorialionis cxordium. Et
    50. Coeterum impollutoe iilius menlis vigorcm in- dignum plane crat ut qui vilsc semper excmpla proe-
    426occistis fuer.il, atil pntius Euladii, qui in vettisio D martyrotogio Romano notatur, inquil Qiiesnellns in
    dipiycho Ari-laiensi apud Mabiliouiiimin Analeciis margine. Sed dies deposilionis prodie obitus inMar-
    inter Pairocluni et Honoiaiiini reccnsetur. Cum vrro lyrologiis noiintiuiqiiam signatur.
    ceriuni sii llouoratuin clectum liii-se epi-copum la- f Salinas, receplacutum.
    beiile au. 426 vcl iiieunle an. 427, Euladius paucis 8 Quesn., Aut primnm. Dcin Salinas, nediutina nos
    inciisibns episcnp.-iiupotitus aguoscitur. desperatione conficeret.
    Salinas, putarenlur. b Ita melius cx Saliiias. Quesnellus, abtlergit, irri-
    b lia Salinas, Qaesn., sub illo. tat. Gravioremsui dolorem, nostrum computubat.
    c Quiiiqnc sequenies voces a Qucsnello omissas 1 Ita Val. Hcg 645 cum Salinas. Editi aniiqtiiores,
    cx aliis eiliiis et mss. Vai. Reg. revocavimus. Mam- diu tolerata Quesn., dnra loleravil. P.iulo post apui
    wiona iniquitalis liic noiaia rcspicil pccunias quas Salinas : Nam qvem vivereinler quamlibet gravia.
    Palrocltis, llonorali pra-deccssor, qtii paulo anlc i Codil. inqnit Bollaiidns, inriila, sicut el in Vai.
    fiier.il occisus, infami mercaltt sacerdolia tendiiando, Beg. 1023.Mox cmn ediiis el ni^s. adjecimus vocem
    ut ail Prosper Tiro in Chron co, coogesserai. iptius a Qii.-sn. oiiiissain.
    d Salinas, mortis; et post pauca, coufiiclante pro k lia nielius Vat. Iteg. C45 cum ediiis, except.)
    collucianle. Quesnello, qui ejus praetulit.
    • Vm igitur., nd alie.ro dk priu* obiit, quam in
    mi S. HILARIl ARELATENSIS EPISCOPI 1268
    bnerat, etiam mortem suam inexeinpliim advocaret. ,A fieri non potuisse quqd voluit. Magna el admiranda
    Videtit, iuqnit, quam fraqile hqbitemus hospitium. solertia, inter graves illas inortis angustias provi-
    Quotibetvivendo ascenderimus, illinc morte 4elrqhe- disse, ne cujus trisiitiam non, quanium in se erat,
    tnur. Ab hae necessitaleneininem hqnqrest a nullum absiergeret: nequid cene inexcusatum relinqueret.
    lliesaurirediiifftnt. Hmc jusiis et ipjustk, hmc polen- Qnid illiid, quoeso, quod cum omnes suos quos ad
    ibus el humUibuscqmmunisest. Mqgnat Christo de- hancurbem amor suus traxeral, utique inter pere-
    bemus.gralias,qui morte et resiirrectiqnepropria mqr- grina desereret, nulliim ulli reditum, ritillain socie-
    tem nostram spe. resurrectionis animavit, mternam tatem commeiidavit, non loca vivendi certa distri-
    vifqm offerens,* discussomternm morlis horrpre. $ic bnit: tamqtiam vere =pra?sciusnullam siloriini disper-
    erga litam aqitef ne pitmextrema timeatis; et hoc quod sioneiti fuiuram, iiisi eorum qui jam et se soperGtiie
    mortemMppeltamuSfqiuasi coqtmigrqtiqnem.exspectnte. animj deflnitione migrasfeent? et vere non tfacile
    jiors paina nonest, sinon ad supplicia deducit. Dura qiiemipiain a societaie nostra abesse novihtus, nisi
    auidem est carnh qnimmqnedivuipo-; sed multo durius quem i abfuturum ipse praBmonuii,qui autchariorem
    in gehennmflammis erit carnis animmquecpHsortium; conspectu suo pairiain, aut graviorem senserat di-
    niii in Qinnivila generosilatem suqm spirilus recogno- scjplinam. Interea gravior illuin somrms urgebat;
    tcens, beilum,cqrpori, et corporalibus viliis certamen ]B quem cum inierdum Jjwvidiinierpellaremus-: Miror,
    indixerit, el felici discretus c a carnis cotliieione di- inquil, in tam gravi mea lassitvdine, posl tam longa
    vqrliq, ceternmpaci impollutam servet utramque sub- insomnia qum prwcesserunt, gravem vobis meum
    sfantiam, iliif (eliciter copulqndam, ubi exuitabunt somnum videri. Et ciiin, suspectis omuibtis, sedere
    sancti in gloria et ioetabuntur in cnhiiibus suis, d hoc eum in ultimo diutitis k perhiberetnus, joculari, ut
    est in corporifms lamquam i» receptaculisjsuis ; cum erat solilus, blandinijento et consuetudinaiiamentis
    eaqum justilim dedicaverant membra socialia, tam- sereniiate fespondit: quod molestos nos in hac sol-
    quam consuela hospitia • recognoscenl. Hoc ilaque licitudinis parte paiefetur. Ita pene antevita ' ejus
    agite: lianc vobis Honoratus vesler hmreditqlemrelin- quam dulcedo consuihpla esi.
    quit: snpremohalitu suo ad hmreditatemvos regni cm- 34, Soiniio deindo iiliimo exceptus, in tnoftis quie-
    (esiis invitat. Nullus nimiummundi hujus amore te- tem doriniens traiis.ii|. siue ullo, m ut se habent su-
    nealur. Upthiiumest ul volunlate faslidias, quo te vides prema, luciamine. Niillas diflicilesobiius moras sen-
    necestitatecariturum. Nemo opibus diffluat, nullus pe- sit. Angelicis clioris, anima illa sancia , generosa,
    cunim inierviat, neminem vana diviliarum ppmpa cor- sincera, et.ab nmni conlactu mundi incontaminata
    rumpat. Scelus esl pretium salutis inmateriam perdi- suscipitur. Multnruiii;inter.eavariis visionibus somnus
    iionis assumere, etl ilto capi quemquam, quo redimi G inciitiliir, quarum larnen una tminium facies erat,
    potest. Plus interea vultu, pius orulis, pius emicante quod scilicet sancto jlli oecurrererit offlc.ia sancto-
    in coelum sensu monebal. linpar est quidem ignito rutn. Et vere illico iii eodem mcdia? nociis puncto
    sermoni suo sermo referentis; sed non .mjnus im- ecclesiam in occursiiin sanc:i corporis conventus im-
    p"ariaspifitui suoverba erant monentis. Taii itaqtie plevit, ul nonnisi angelicis nuntiis suscibtus pula-
    exhortaiione el insoiito quodam *" motu oratione retur. Relinquiiur vegelatum
    semper spiritu, pleniim
    profusa, inusiiatura qiiodd.ini munus benediciionis
    gratiae cnrpus exanfme: imegnim siquidem vulitus
    impendit. decoreih facies oinniiiiis grata n servabat. Probe vos
    55. Deficiente membrorum minislerio, nova sem- isia
    noslis, et hiulio pleuius vobis qiiam se'fhio suf-
    per mentis gratia pullulabat. Ordinatis iiaque omni-
    bus (neque enini mulla in actibus stiis minus plena 'flcit aniinoruni niedilaiiohe descrihitis.
    55. Neqiiisliilus hon niftgnosibi d.imno affici visus
    restabanijj, cum omnes cfiaro.shsuosmenie percurre-
    ret, qnantos noininatiiii proferre lassittido imn ve- est, si coiispeciu icorporis ° ejus caruit, si non, ut
    luii, inissa per eps qui astabant saltitatione diiavit. quemque aut reverentia aut anior suaserat, osculum
    Mihi vero in aurem, > Excusa, inquit, sancto illi aut ori aut quibtiscumque membris P ipsius impres-
    . . i
    ...« Ita cuni Qnesn. idem cod. Vat. Reg. Atii editi D ctfgndvi.Pra^tulimus leciionem Boll.el SalfWasUlfis-
    cum alioVat. Reg.', 1025. neminemdivitimiiberant, Vat. Reg. coplirinaiaih, iiuippeqiiabbeqiien-
    b Quaiuor subseqiienles voces desiint in eilitis ^tiemss.
    ^ibus hiagis videliir cdrigruere. Sancto ill. scriben-
    ante Qtiesn., sed reperiuntur in utrisojue Vai. Reg. diHiii•luerat, uhi iil(. Iloco proprii no*iiiiiis positWin
    ' Iia editi cum mss. Solus Qnesn., a carnaii. fuit ab llilarin, cuiii proprium nomeri sibi ab Hoiib-
    d Deerant in Quesn. voces, hoc esl ih corpbribus, rato si^nilicaluin reiiccndum credidit.
    quas ex caeteris ediiis et mss. revocaviiitus. i Quesn., futurum. j
    » Qnesn., cognoscent. k Ita Qiiesn. ftini uiio Arel. elalid Vat. Reg. Al.,
    ' f
    Idem QueSn., in illo.
    s li.i Arel., Lirin., Snr., Quesn. ei Salihas cura uiio pr<>hib~ei'eiiius.
    } QiieSn., siia. i
    .Vai. Reg. Apud Boll. et in alio Vat. Reg., hutu. "- Ita Salinas. Quesn., itl sese habenl exiremdlu-
    b Qiiesn. ooiisilsuoj. ctamiiie.
    '• Quesn. sic: Exclusa, inquit, simt; sic sanctoitli " Saliii.:, sermvit. SIox isia
    rcposuiiiius ei SalirVag
    'fierijton.Ucuisset, QuodvoluH cognovi.Magna, eic.; pro0 iia, qiiod Quesii. pfselulit.
    '
    ac notavil ita legi in mss. Arel. el Lirin., nisi qHod Quesn., tm.
    in hoc postre*io tina seric, quasi verba Flilarii sint, P Qitesn. otuittit i-;is.<iit.Pnsl pauca, B6II. <t Sali-
    habetur: Sic tancto illi Aeri nvn licuisset quod voluit, nas cuin tluobus rass. Vait. Reg., oraissis in quo, sic
    1270
    •' ' " -D£
    «69 VITA S. HONORATI.
    'HIS.1 .-..1 -« . IH • : I -' - - SERMO "• '.:•• "1
    sii, aut feretro in quo sanctum illnd corpus magna A j culpare judiciuni: non facile senseratis h quid ami-
    fidei ainbitione vestitum erat, majore posimddum, sjssetis boni, si redintegratura vobis bonum vestrum
    dum sepulcro admoveretur, pene nudalum. Nec fuisset. ^ ^ ,.,
    enim pepercit sanctificatis, amictu suo palliis fides, ,,,,37. 0 magna et inclyta, Honorate, tua gloria 1
    qtiae preiiosissimi muneris loco habuit aliquam a ve- Non indiguit meritum tuum signis probari; ipsa enim
    lamimim illius fimhriam decerpsisse. Ceriavit in conversatio tua plena yirtutibiis et admirationis no-
    exseqniis illius vester affecttts. Kefecistis in fuuere vitate praecelsa, perpetuum quoddam signum mini-
    suo latentem adhuc inter vos peregrinatinnem stravit. Multa quidem tibi divinitus ' indttlta novi-
    meam.
    .-l^;i • -Pavislis me ,.. tam, effusa in ipsum
    V auirai
    j chari- mus quicumque propius assistebamus; sed in his tu
    ..iHiU.il.
    laie. Quem enim illo die sua tecta
    ,./ ,....,, " • ; tenuerunl? ' Aut
    "i minimam partem compulabas, majusque libi gau-
    ;
    queoi non lamquain peculiari luciu obrulum bast- diuni erat quod merita et virtutes tuas Chrislus scri-
    lic:e liuic iiicenialitijns ufbis dederunt? Pro magno beret, quam quod signa homines notarent. Et tamen
    munere .habiliiraest lecticae b iiianiiin admovisse, aut quod esse majus signum virtutis potest, quam signa
    *;ii:r*oi,i ,..:. , , , ., ...i
    cervicem subjecisse. : , .Vidistis
    •'• non" ' sine veslra '"" fugere et occultare virlutes ? Et vere lam familiaris
    iiii.l-.^, • ; . " gloria
    glonaiii siiam: nam et illa exsequiarum religio, (tdei quodammodo oralio tua Chrisii auribus erat, ut
    devolioerat, et tam loetnnieiat babuisse lalein, quam B enixissimis precibus impetratum putera ne virlutem
    grave talein amMsse. Ncc paruin fiducioed.il sepul- tuam signa clamarent. Habet et pax martyres suos;
    cri sui gratia : narn cujus liic ossa condidimus, in Christi enim tu perpetuus, quamdiu in cbrpore mo-
    ccclo uliqtie patrocinia pr.Tsumimus. Proelata lunc ratus es, lestis fuisii. lliud etiam siupendum quod
    ame feretrunt ipsitis aromaia et incensum vidimtis ; adolescentiaeluoerobur perpetuo abstinentiae rigore
    sed majora de vestris meniihus Deiis, in tanto erga ieniiatnm, et in illani quam vidiinus aspectus, licet
    tantum pastorem afferm veslro, odorahienla susce- decore servato , exilitatem redactiim crux utique
    "pii. ProesultavitIn gloria sua Dei gloria, et in disso- quotidiana consumpsit : quam lamensempersineulla
    nis c diveisarum linguarum choris amor consonus. notabili superstilione servasti, omnes semper ni-
    CAPUT VIII. hiietates, el cognatum nimietaiibus glorioe fugiens
    HUariussuccessor Honoraii, ejus consanguinihi. — appelitnm. Numquam in tuo ore niti pax, uisi cas-
    lnvocatur Honoratus uli putronus. litas, nisi pietas, nisi charitas. Numquam in corde
    36. Pius Dominus, qui stiinulando animos vestros nisi horum omniuni fons Christus habiiavit, qui tibi
    ad electiouem parvitaiis meae, dedit ne a scpulcro et per te plurimis cbaritatis, gaudii, pacis, loiigani-
    illins longius abessem, illud etiam vobis oraniibus milatis, bonitatis, benignitafis, fldei, modesiiic, con-
    dabii ne a viis ejus longe d recedam : sed ut quid- < C tineniioefructus ministravit, I exuberantes in intilii-
    quid illum egisse coguovero, id sii.e explotatione plicem copiam in mullorum salutem et gamlia, ut
    aliqtia, aut disceptaiione faciorum agere festinem. non iinmerito illi cantaveris : Qui timent te, videbunt
    Vobis enim me, ut video, jam tunc per illnm Deus me, et Imtabuntur (Ptal. cxvni, 74); cui omne sem-
    geniiit. e Vobislicei indignnm praeparavjt.Vobis ille per conversationis luoebonuni ascripsisti: illud as-
    me nesciens lanlo labore quaesivil. Vobis tam pro- sidue libi ac tuis ingerens : Quid enim habes quod
    pensa sollicitudine ei cura ulcurnque erudhii, quae- non aecepisti?aul, ti accepisti, quid gloriaris, quasi
    rens in me fidei, sirut sanguinis sui venain. Viibis tion aeceperis (II Cor. IV,7)? Sedeo magi--ttitim erat
    me tanio labore. per litteras, tanto per excursiim VitbeluoehonUm,quo magis tutim hegabas.
    suuin aiiibiln, ab insula, cui me f dereliclis episco- S^. In te comhuine omniiim Pomihtim d^sideran-
    patus sui principiis secreii amore redilideram ( non tium sola'1'.enfuit.k Quidam glorianlur in hti.usvi-
    au.leo dicere, nesciens) lortasse pr.rscius, s amoverte tse pTOsperis;tu e contra in Deo exsullare suaib has,
    ^aiagebat, uti juxta sepulcri sui sedem in amofe ve- resonanie ] affectuin nium vore blanda' ino.lulatio-
    stro paniuin coiloiafet. Sed quid agimus, qiiod im- nis immurmurans : Lmleturcor auxrentinm Dominum
    Hiaturuiii me inaiuro exccssu tradidil ? Non est (Ps. civ, 3). Nulla libi umqttam major qmm in ora-
    nostruni secrettim uetevhi Regis ih ullo vel leviier D lionibnset psalmis*1vOliiptas.Tiiis in tantum me-

    habcnt: Sanctum illud corpiis rhagna fidei ambitione ,.-,'• Qiiainbr, sequeiites vdces forte.prir- salium in
    ves'itum est; majnre fide postmodum, dum sepulcroi 'Qiipsnelii ediiione oniissas, ex aliis iediiis elniss. re-
    admovenir psm nnd.itum, slituimus.
    » Salnia-, de velauimbut. f Boll., direciis. Quesnelli leclionem excndd. Lir.
    b lia ex iOileni Salin., inelius quain apud Quesn.,, rt Arel. etiam Salinas cum mss. Vat. Reg. um-
    aut humerum. firmii.
    «In t-xseqnii-Vcnantii Meihonae,Hebraei,Groeciett t Boll., admovere; AreL, admovebat,uti collo-
    Latini sua quiq :e Imgua ps.lmos ci-cinisse tradiinlur cdrem.
    in hoc ip>oseimone n. 14, et Mitiililerin exsequiisl h Salinas, quantum.
    S. Hilarii Arelaiensis aucior Viiseejus, qiiani supraI i Saliuas addit tignorum tpeeie.
    edidimus, c. 22, prmlidit: Hebrmam concinenlium i j Iia Lir., Bol. et Salin. Al Quesn., exuberans...
    linguam in exsequiis honorandit auditse me recolo. multoritm.
    • ApudQuesn., miuus recie, ni fallimtir, recedam. k Sex voces sequenies desiderat Bollandus.
    Sed ei quidquidillum egissecognovero,id sine exempto,, t Ita Salinas cum suis codd. Quesn., a/ferluim
    velratione aliqua, aut ditceptatione. Aliorum edit. voce.
    lectionem secuti sumus. m AL, iio/ufi»«.
    5271 S. IIILARII ARELATENSISEPIST. AD 5. EUCHERIUM. «7»
    ibillisChristus insederat, ul intcrdum, quod expcr- A sancti tcsiis fnisti. Ncc facilc lam cxcrte, tam Inclde
    lus loquor, membiis tuis placido soporc devinciis, quisquam de DiviniibtisTrinitate disseruil, cum eam
    illura eiiam in somnis officiosoliio tua lingua reso- personis disiingueres, et * glorise xtcrnilate ac ma-
    naret. Soepedormienssanissimoecxhorlationis, sarpe jesiate sociares.
    oraiionis affectiiosissimrcvcrba rcfudisti. Agebatur 39. Mementoilaque, amice Dei, memento jugiter
    quippe in leclulo corporis requies, menlis inCbristo. noslri, Deo incoinquinaliis assislens, canens illud
    Et quidem hocc, prout a quique adfuimus,' cxperli canlicum novum, et seqtiensAgnum quocumqueva-
    sumiis. Tu vero unica scmpcr omnium requies, dit. Tu illi pedisscquus; lu nobis patronu*, oratio-
    quam alacer, qtiam sa?pc rcfercbas somnia, non ali- num nosirarum inlefpres acccpiabilis, et fortis as-
    quid prxsagieniia, neqiie aliqua in fuiurum anxielale serior, perfusas ad sepulcrum tuum alumni gregis
    solliciia , scd b irrequietis animic dcsideriis exci- preccs ' pcrfer; iinpcira ul conspiratione cominuni
    tata; mariyrium scilicei, quod semper mcdiialione omncs simul sacerdos ct populus, qu.e jussisii, quoo
    gesiabas, credo, alludente inlcrdum, et prnvncante docuisli, aliquaiemis obtinere mcrcamiir. R Per Do-
    cupidilatcm liiain Domino,tamqtiamexcitau in liilcm miuum nostrum Jesum Cliristum, qui le in gloriam
    tuam peisectitione peragcbas. Et vcre puto neniinem snam assumpsii, atquc cnm Patrc suo ct cum Spiritu
    difflteri, libi ad inartyrium c tortores, uoti animiim, B sancto vivit cl regnal Deus per omnia.^pcula soccu*
    defuisse. Quoiidianus siqnidcm in sinccrissimis tra- loium. Amcn.
    ctatibus,d confessionis Palris, ac Filii, ac Spiriius
    » Quesn., quisque. lemput.
    J>Itoll. ci Snr., inquietis nnimi. Cod Vat. Rcg. d Boil., eonfessione,AreL, eonfettionum.
    1025 : Sedin<juieisanimimariyiii scilicetgestabas.At e Biill.. qloriam.
    alius Val. Rea. textiis leciionem urob.it. 1 Quesn., profer. Sdinas leclinnem prxtnlimiis.
    « Ita cum Qiiesn. et Salmas Vat. Reg. 645. Alias, s llicc clausula deest in utrisquc mss. Vait. Reg.

    ^EPJSTOLA
    S. HILAftHARELATENSIS EPISCOPIAD S. EUCHERIUM EPISCOPUM LUGDUNENSEM.
    fc Dominobeatissimo,mcrilo svsceptoct snscipiendpel nus ul speciosa hocc in Clnislo s Inslruciionum no-
    inCltritto devinctissimopapmEncherioepiscopoHi- sirarum gloriocluoe opera, lein ptginis tuis duce,
    larius episcopus.
    -^. aliquando h pcrccnseam. Iloc tiiiun precor, ne me
    Cum mclibellos luos mecum relaturum proeceden- diu liis liisiructionibiis frandari feras ; sed unum ma
    tibus lilteris inilicassein, c instaniiam et exiclioncni ., de juvcnibus tnis, ' qniirunihrceriiditioni ordinasii,
    J
    ptieri quem miscras leniarenullatenus potui. dEmisi liabens, eo iiisianiius habcre me h vc velis, i quo me
    itaque florulcnia bcatittidinis luncopera, non pa um inagis jiiventiilis relia premunt. Memorem te mei
    anxius ne nccdum c descripta lain jugitcr, lam gra- Dnminusad proLctiiui Ecclesix stiocdiu scrvct, bea-
    viler, rueniibusimbribus labefaciarcuiiir. f Percurri lisiime papa.
    ea scmel tanlum, univcrsa miratiis. Conccdat Domi-
    " Hacc cpistola rccognila et emendaia ost a I). habemtis ogregiiim leslininninm qut Eucherin asse-
    Joannc Salinas ex ms. 186 S. Crucis in llieriisalem. riimiii' lihri ilui litslriiciiniiiiin seu ln<t linionuin,
    b Hic tiiulos de-iileiah:ilnr in editione Que-nelli. qtios bic di-sign.irinc.iiii duliiiaveril, qunsiiiie innuit
    Snpplerimns cx Bihlioiheca Patrtnn, ediiionis Lu- ad iitrumqiie Kticheiii (ilitiiu scrpto-t ah ci finsse,
    giliiiii'ii-is, cl ux IIIS.S. C.mcis, in quo ct am conli- taniel-i SaliMiiinniinmii noiuiiient C-xcu>iIiislruclio-
    licnlur Itlni Insliluliotium Enclif-rii. In hoc codice lllllllCOlli*>S.QUESNELLUS,
    proc devinclissimoliahelnr devictitsimo. .*-Sic cinl. S. Cruris ct cx eo Salinas. Alioeedi-
    ha cx eoi'cm m<.S. Crucis D.Silinas; cum edili liones, pertmtiam. 1'osl pant-a Inntruenonibusscri-
    procreranl : Insianle exaclione pueri quem miserat, psiiiins ex eodi-iuins. Al., Inttiiuiionibus.
    kc iiare nullaieniis polui. 1 Secnii siiiiuis leeii «neni Salinis ex enlem co-
    d Libentiiislegerem ttemisi. Idein S ilinas. dice. Al.. qnot hac eruditioneornitli. Posl nonuulla
    c I a Salin. Quesn., scripta. . adjecimus/i(Eccum laudaio cod ce.
    1 Desinit hoccin ms. S. Crucis nsque ad miratus. J' i Idcm cod., avi senium juventmimperitia premit.
    * Ex ista adeo brevi epistola ab Hilario scripta,
    12*3 OPTJSCDLADUBIA.— SERMO DE MIRACULOS. GENESII. li i

    SANCTI HILAMI
    ARELATENSISEPISCOPl

    OPUSCULA DUBIA.

    SERMO SED NARRATIO

    DE MIRACULO S. GENESII
    MARTYRISARELATENSIS.
    (Ex Suriodie 25 Augtisli.)
    Opera Dei narrarc honorificnm esl: ergo operoe A nalibus Christi cmn S. Gcnesio opcm pnrscntis
    preiium cst miracula dicti operis ad S. mariyris Ge- mali impetraturus asiarct. Agcbanlur interiin grandi
    nesii gloriara referenda narrarc. Naialis er.im ipsius tumullii iniseranda naufragia : mixti homiiiibtispha-
    die frequens ille in civitate Arclatensi casus, poniis lerati equi, impedilo indignanles nataiu, allis pccto-
    ahrupii periculo, tirbcm toiam nimio treraore con- ribus crura innotabant: qiiidquid obviiirafueral, seu
    cus-ii, et aniniissnbiii p.ivnris discriminc concussis, admoniti periculo, seu pavidi insiincin, procukantes
    jolemnitatis Iiiiiiain recepla salulis gratia loetiorcm pavida vjrtule; implicili cbaris (uiciibus niairuin ul-
    reddidit, jorunditaie duplicata. Nam ciim quos in nam, ct prcssi cancis inaironalibns lamuli, ct tola
    haccelebiilate plus eiiatn quaui suos Arelas popu- itineris sui immixla fragminibiis pompa solcinnis.
    lus coegissel, quorum in illa die gaudiis ipsa civiias Nemo hoc loco inalus interprcs occurrai, ncmo tan-
    angusta erat, scmice el spatia camporum, surgenie tam marlyrisgloriam maligna ohtreciaiione obscuret,
    in aginine, cl 1ibnranlibus sua cmiclis densilaie ibat et ripoevicinam turbam ntillns allcget, nemo vad:i
    in ulteriorisflumieis ripam, in lionorem marlyris, excepios asserat, quns palam dcxlera divina salva-
    Chrislo devolus exercitus cnni clinis cnnjugibus, vit. Depressa peregrinorum mcrcibus, quotidie iis-
    dnlcibus pignoribus, plura simul benelicia haberc dem ripis inocslimabiliiimoncrum nnvigiajiiiigniitur:
    festinans. Ncc conlenlus uno in loco voia peifumlere, '.B naveiii illic fercnilis poniibus, lamquain jacere fuii-
    in ecclesia prrvigil, antelucanus ad lncum cidis ct diiro desperaret aggeribus, ordinatio aniiqua consii-
    sanguinis festinabal; item ad septilcrum gaudiomm iuil. Tantiim com hoc vasto gurgile, stipaii popnli
    immolans bosiias, quasi occupatnrns aures mariyris pondus expisuii, qiianliim longissimis validissirnis,
    properabal. Nec clericorum nf.icia soleiiiiiitcr ortli- eorlcmquet onlfaclis pondera tiabibus .iccpper.it.
    naia, nec ipsum denique lucis icmpus cxspectabat. Occurrat miiic animis alqne oculis isla icplican-
    Splendor siquidem fe.-tiviiatis, colliiccnlc urbu tota, liiim, siiniil totum Ithodanui, ruina, naufragiuin,
    omnem omnimodis pcpulerat noctis hnrromn. In- iiiiplicanila iurha miserorum diversa, in IIIMIIII tlia-
    lerim via illa navalis, qua inier confoetleratas sibi lioli iusiuiis conglonicr iia pernicies. Nihil pt-ricnli)
    urbes, illius lerribilis Rbndani lerga calcaniur, su- dcfuit tit ad gloriam martyris nil dcessei. Quando
    bito, ant sub injusto fasce, aut niinio matcriarum ciiim aliiniitos ipsius mergerel fluvius, queni enilem
    pondere, aui per oMiqiiuin amuis illapsum prona die piis nalalihusconsccrassel ?0 niagna Dei ^loria!
    dffuacsi. Iiicerltiin esl quo casu : certum lamcn Erupil c vasto gurj>itcgloriosuscxercitus. Jonlanem
    cujns insidiis pieiiosnin onus, hnc est fideliinnlur- ilcrnm credcrcs, rupio divinilus ainne, paiuisse; ant
    maiii in niediis (luciihus male pendiila siraia depo- iicium maria populo Dci, sicut sub Moysequon !am
    suii, astanle mc, quod vcraciler loquor, et pcdem IC diice. in virgic impcrio iter inter fluenla soliduni
    ab ipso, ut ita dixeiim, pontc referenle. Magnus il- prabuisse. Neminem rtiina quassavit, neniinem gra-
    lico fragor populi tam ruentis quam circumslanlis valum veslibus flnvinsinvolvit, nemiiii liaiisiiimsiium
    cxorilur; pavor tota urbe percurrit : bic conjugi, flnvius incessii. Illrrsos omnes aique incolnmes ver-
    Jlle filiis, alii propinquis, alii amicis; omnes simul nacula ac familiaris ripa suscepii. Pompa omnis, si-
    diversis afleclibus metuunt; qui parum, civibus. cut iugrcssa fuerat, egressa est. Maierramiliasex
    Inter haecsanctocrccordationis anlistiti Honorato, profundo fainulorum suorum cervicibus mobilium
    quo tnnc ille populus pastore gaudebal, uni quidem cubiculorum secreta viderunt. Complae in bonorem
    pro omnibus metuenti, omne cladis ponilus incum- Dei virgines, niilla fluiianiium nionilium detriinenta
    bit: quos tunc illa pietas slimulos acccpit! quam su- senserunt; acus ipsoe, ut ila dixerim, sicut afflxas
    bita animi segritudinescgrisproestofuitl Erectis eon- fuerant maternis manibus, hxserunt. Nemo daronum
    festim ad coslurhoculis, intentlone cordis luminibus aliquod rei, nemo dispendium salutit accepit. Oc-
    •isquata, ita a nobis circumsiantibus menlis ex- currunt pignora chara pignoribus : unusquisque
    cemtotus abscessii, ot nemo duhitaret quin tribu- proximnm suum, cni pluritnum timtierat, laBiusaro-
    1275 . S. HILARII ARELATENSISEP15G0PI OPUSCULADOBIA 1276
    plectitur. Cujus hic nisi Christi per intercessiouem A periculis juvai: quia conspicabile lnterfuisse mira-
    mariyris sui proesens virius operata est ? COiivciVit cuiis : tanii ciiique fuit de saluie dubitasse, ul salu-
    utique episcopus manyrem, et dominutn niariyr. tem stiani inirabiliter acquireret. Iotegro stiorura
    Osieiisiimesi salttie dignum fldelis populi officiurn. numero Honnratus pastor exsullat: qui quidem baec
    Et denique plurimi (quod meciliii forsilan, ei cui maiiu politiori, majorique gratia mansuris perpetuo
    fecistisagioscitis) illicS,rYeVeifWiVr itiroafe devo- sWculoWrpiis mahdafepoiuissei, nisi divini mune-
    tionem sanciam liceret iuiiiiico, vesiilius ut erant ri- cnnscius in legalione S. mariyris paniceps de-
    madidis navigia conscendunt, et niatminura rignrem signaius, quod se praesuleDominus b;ec coniulisset,
    fluvii spe fervente coniemninii; festini qtio iiiiehdu- InsoleritViis
    exsultare timuisset. Et quidem ad nos be-
    rant, ad locum scilicet ca-dis, animo viciore pcrve- n.eficia per plures difliisa pervenitint. Caeierum
    niunt, alacriiaie majori polt pertctiiiim recens vota quanti inse privataicogiioscunl?Quod soli Deoascri-
    fusuri. Odignre andiri preces! quoe non fractoeinju- bimtis, qui omnium conditor et conscius colilur, el
    riis, imputare nesciuni quod periclitati sunt : grates vivit ciim Filio et Spiritu sancto per infinita soecula
    referre sciunt quod evasertint. Oinnes gaiidio iripu- soeculdfum. Amen.
    'draYlt:assisiunt dehique soiemhibus laiii, intcrfiiisse
    'wr"i ;-;:-"''- -:'-—j.—:—_—:—•—: -,

    , ^fMSUS Ift MtALI MlCttAB^ORUM MARTYRUM;


    Rex fuil lAtitiocbusSyriae dilissimus olimy B Eripient promissa Dei. Spes certior illa est
    In cirjus regno materb naiiqne fuernnt Qua?vitam nobis promillit tempore longo.
    itieptem; ut lariia refert, de s-anciageuie creati; Hanc sequor, hancdidici. mNam lubrica tangeredoiia,
    iQuos ciifa.« egregii generis niemiiiissejubebat, Sumere diviiias facile est, et perdere vilam.
    & legi servire daise: sic namqtie volentes Sed licet et flammas n post verbera soeva"iniheris,
    De popuio meliore Dei sua jur-a tenebant. Nil mutare poies, ° quod primis coepimusaiinis.
    Rex aVidus niuiare iidem, mutare timorem Yirtute id cum legedaia mihi viucefe cefturh est.
    •Justoruiii voluit, poptilo ut misceret iuiiiuo Quid iitinc, saeve,jubes ? natis quid dufe mlnaris ?
    Pfawiia pfbmiuit ntiitri, promittit «"eiauiiim, Hoc solo poteris matrem turliare dolore.
    El qcrrdquidpossei tolo conquirere regnov Est mihinamque Deus spes,est mibi Pcura meofum,
    ^Simodoimiitaret mores sensusque priores, Per quam spero equidem te iiulium vinceie posse.
    OAgeret el nalos alios sibi lingere mores. t Ccelitu faveas Nunien, quia jiista rogafnus.
    'IRa negatj tacitumque premit sub corde dolorem. Rex furit Anliochus ' luibatus corda lnniultu.
    ,lfianc postquam * nullis potuit corrnmpere verhis^ Non tulit, et soevos testatuf Iiiniine vullus,
    . TentaVitprimum tormentis vincere soevis. .Mjraiurquediu possil quod ferhina lanttim.
    Pertulit illa « tamen gemitiis, et tristia regis C s Pare age, miles, ail; regi quoque pare, mihisteir.
    iYefberauon limuit. h Vicium se vidit ut ille : Vos famuli, parete mihi, 'date* digna fufehti
    iHeu! quid agam ? dixit. » Vincis quod feminaregeni!! Femineo tormenta malo ; soevirefurentem
    Mon tamen effngies : plus estquod i ilura dolebis. Femina me cogit: qiiod plus est, feihiiia vincit
    In naiosssevibo iiios, licei improba perstes : Regis jussa sni : sed non impune locuia cst.
    Waccerle ratio»tetneiiin k sanabodolorem. , Membraiim u perdarnseptem quos perfida nalhs'
    Sftstulit illa matius, ccelumquel a-pexit in altum, . Intra.se retinet: qiiorura qtii primus habetiir,
    Emisit geinilus, et talia yerba loctita esl: Hic primus pereat:T perdam sic ortline cunctos.
    Tulicet etgazas tradas el regna, tyranne, 1 Cfatibus imposilos subjectis urere flammis
    Non capiritur regum donis, nccmunera sanctis Cernat iit ipsa suos, sic ceniatut aspera' natos.
    « Titiiluiftnjs. Floriaceiisis 'pxliibeniius. 6 Se.cnlisniiiiiscod. 'Flor. In vulg. oinilliturijfuod
    " Ita ex eodera cod. ATiaspefperaih, (uiise. • et alitersic legitnr :
    "*Vuigali, assidni. Pr.i-tnl is hic leciionem lau- ii-; ., . .: , , ,,,,, Primis accepimtisannis
    dati ms., in quo nmx \>rojubnbat ic/nnr.videbat. , y.iriutemcumlege datarri:milii linquereceriurhest
    . ,d Sicid.em cod, Male iu vulg., \oiuit,el ut pbpulo OuWqiiid,sfeve,jubes. Nalisquoddnra iniuaris,
    nariiermiscereliiiiqud. Hocsolumpoterismalremturbare timore.
    * Vulg., el ilfis ; e'l posiea, lotum perquirere re- D, p Vnlg., certa meorum, Per qum.jam
    tperem u
    gnum, Sidemuturei menes. Coilex .F:b;ria.c,melju.s. nultum.
    ,,,,'.Ij,a idem cod. Vulg., nulla potuit conipetiere 1 Mem viilg., Fidvi cmlicfueparensjxfiltnioyamut.
    "prmda. tft cod. Fior. tnniismale ; iicei ex vuigitissupplen-
    S Ccid. Flor., 'grhvesgemitnt. da fnerii-voxjurta. Exfave exigente versu correxi-
    ^ldeih cod.j Victumvt se viditatille. ,. .,, .. mii,s faveas. i
    n! Vi|lgj, Vincor.quidptura ? dolendo. Meiior rris. * Vuig., tilrbdtaque dtirtia iumtbimi. CohiUiti, et
    !Flor.
    7 HilJ^m lectio., XkVt/l.' i.n :
    v(itg:,^fttri<J f Ibid Mtlet, ail,pare regi, pareque, tatelUs. "
    k liOfLFlor.; satiabo. , , ,, , . . "__[_ .' ."
    .Ib.^r^na......
    ;,..-.,}«yu^g.,inspfxiljn aftnm,.em^ttensgemilus. "Vulg., peredi, ieptcm nam perfida hatoi TAira
    ,";.'"A^ii|g.,noniubrica tdngereregna. --y..-••*
    -- ''sup^levimifsvpoit ei ihs. Flbr., ih quoest vulne- rkgtittleWit.
    TIbid., pertdnt tic ordine cuncli.
    r« pro verbera. * Duo sequentes versus desunt in ins. Flor. ..,,,
    «71 VERSUS W NXtALl ftACHABJEORUM. !t?8
    • Poenaaulem manct hsec : ccleres decct esse mfhf- A Pone meius, regisque minas contemne furcntis,
    siros. Regnaqhe, 1 qiieU cursim labenlia lempora danlur
    Interea fecunda parens. jam crine snluto, Non pniefit p6st ista tibi rex iste hocere;
    b Stabai, et hortanii similis jatn pectore iiuilo" r Sed poferis post hajc iu fegi, hate, noicere
    Uliera prolendens, iiatorutn alimenta siinriim Tcmporis ecce levis • corisceiidere co!gerisighes,
    Nonconfusa « aperit ; natumque lil Vftlftad iglieiii, Sed viftiife opiis est; laiigtientem poiie tiinorem.
    d Consiaiiiiquegradu fortein procddere', 'dixil': * Esto memor riostii generis, si senstisinhoeret.
    Tti, mea piogenies, tu priinns respice mairem \ Hic qui sceptra lenel, regno qui soevitin isto,
    • Tu certe meus es, nunc nostri, nate, memfefrro'.
    Tempus inane n phtat, fegno vitarjue carebit,
    Te primum peperi, ' tn nunc imitare parehlem': Damnatusqtie ndeeiis oelernos sehiel ignes.
    Sume nieos mores. et regem vince tacfindo. Tu securiis eris, turba comiiaiite piornm.
    Tu poieris durare diu, « si tempora vinces Aspice, nate, hieos Viiltus, et suspice ccelum,
    Perflda, ne.snperci sanctos violeniia regis. Auctorehiqrib Deum, per qneiii tibi viia paratur
    Ulere consilioh malris, nec damna timebis', Hac T meliof, fraifisque iiii VestiKiacalca.
    Fdrlior i esto oere saxoqnepolentior ipso. xNeve quorj isie jiibel, sed qiidd Deus imperat audi
    Ingredere ul juvenis, palienter vfhce dolorfes. B Sicut erat iiioniius. ihairem cielumqiie videre
    Ille modo ad matrem vulius, modii tollit in allum : Constitit, aique bilari vuliii coiileinnere regeih
    Dumque ticet tacitusque rogat quem debet; J Vi- Coepit, et ut rideiis ai deiiies irrtiit ignes,
    meique, Goilapsiisqiie,jacens aninia superahte quievit.
    Couscendit rapidos subjectos craiibus ignes. Mater ut Imc vidit, rigidd sic 6're locuta est:
    Corpus inarie k fluit : mater gravis ipsa resuhatV Felix parle aliqtia i jaiii sum, jam non potis omries
    Et dixit : Vici, ' vincam si sa-pius oreni, Soevetyranhe, meos * trucidando viiicere naios.
    Duret natorum virtus incognita regi, Te gfavior »•»mox p-dehaihanet, crudelis ihique,
    Sed jam nota Deo, populi qui pectora novit Quam patiefe brevl : Deus hb bsec narhque 6mnia
    Finierat primi partus fecunda dolorem, ceruil.
    Sed remanente metu pro pluribiis anxia nialef; Jani !d(tosecuri, contenljjlo rege, nianebaht.
    Dissimulaiquetbmen, he regem gandia taiigaiit. Spes melior jam inairis erat: jahi tertius instat,
    Rex stupet Antiochus. ni nec credjl posse seqiifeiilei Ecce liicds pdriiiaj,si poeiiaest Viiieere regerh :
    Pcenaelale gerihs siniili pervinccre sensu. Et servire Deo laus est, nori poenafureniis.
    "Cd^jtajubel peragi. Maler non lefriia mansit: Terlius atirali.'tur jiivenis cc freudenie iyranhO,
    Setl taiiien ut vidit pallenleiii a-sisiere tiaiiini, C Qji iiOiiilumsaliatiis erat. Furof iiiths ei ira
    flsc "secnmvolveris; aliqua jara parle n levattir. Saeviehiihtpariur, qiiod fdrtia pectora fratruin
    Ecce secuuda mihi parius producilnr a-las. Vidferalimpavide rcgis snperasse fiifor.-ni.
    Quam similis ° fratris forinaesi pectore tluras, Consiitii auie pcdesjttvenis floremibus annis,
    Et sequeris primi parttis vesiigia nostri! Egrcgins fnrtna, M digiius qui regna leneret,
    Esse meus poleris, P poleris reperire salutem, Digiifnf AiVtioeho',ei vcfirm iheiiorasefcutus
    Quam.jamfrater habet, matris priecepia seculus. Regna,'f vocante Deo; mater cui talia falur :

    » Viflg., Pdsnaditt quem hiahedt. P Ibid., el tic reparare talutem. , .....


    b Ibid., Aslitit Rortauii. 1 Edii., qnmparvo tabiiqntiqlemjooreflqriiur.^
    c Iidettivulji., stetit. etdein. ad ignes. * itii vefsiise <o'd.Ffor. siippeiiV;Th viifg. fleest.
    * Coiilrario ei falso «ensu in vulg.i Tnconstanlt s lii vulg., accensuscogiturignit, Virtutis tocit esl,
    gradu timidumvrocedere. languentem.
    » lb., Tii niiiiccerte meui, mairis lu nate. « Ibideih
    f Secuii sumiis vulg. In cod. Flor., nunc nunc imi-
    Sumpanimos,noslrigeneris Siieristisinhaeret..
    « Vnlg., siciempdrd. .
    b Jliidem,,Regisne damnu timeto s
    1 Melnis in vulgiiiis quoad meirum, est isto, saxo- u Editi, regit: regnum vitamquecremari, Damnari-
    '
    que. JieA quod seoientiani melinr codicis Jiectto;li- f.que
    v T
    niScens. , ., '_,( . l(;
    cet versuserrorem aliquem indicei in Vocemre. ib- Ciid. Flor., tiiefitts.Ediiof(itnlectidmagis piacuit.
    annes a Boscoin inargine : Forie, armis. x Vulg., JVonquod rex justit, ted.
    i Vulg.. el orat . Non sensit rapidos. Melior hic T liilim ediii, cum jam vit, nec potesomnei.
    qudrfuechdicis lectio, libi forie priina auciorik rriiinu 1 Sic ex vulg. exiji'eine versn. Cod. Fior., cre-
    ob qiianiitateiii versusservandam scripiuni.fnil, debe mando, iiielius urcnrfo, ut in mafgihe^iiiavit Jo. a
    timetque,omissa in v.rbo debet litiera t, ob concur- Bosco. ** Vulg., nutic posna, et paulo post, in iijne,pro
    sum ejusdeni litieraeihitio vcicissequeiitiS, qiiod an-
    tiquis u^iiiilum fuii. inique. ,-,. <••. = n- i.t-.i,"-.-.,
    k Vulg-, (uil, mater "gavitadotore esf. »>•>CodFlor., nqmquehmc,krrofpn,$irityiu\g;, hie.
    1 Pra-iulinius lectionem vulgatam. Cod. Flor.;</ft- namque. Ex utraque leclioneveraia expressimus.
    victatic tctpiut oro. ce Vulg;, mandanle.
    m Cod. Flor., ipse tequentet. Melius potse ex vul- *d Ibid., diro qui.
    ee Ibid., 'eVsiimttiWn.
    gatis, in quibus dein, timilet pervincerendtdi. {t Ms. Flor., volente Deo. Vulgatorum lettionem
    *ffliii,''levdid.
    * .
    Vulg., fratri formoiopecldre dura. praetulimus.
    1579 S. JIILARII ARELATENSIS EPISCOPI OPUSCULA DUBIA. 1280
    Accipe, nate, tunesecurns dicla parcniis, A Durat in cxiliumj quarliimque addicere nalum
    Accipc, ne segnis perdas virtulis honorcm. Poenaemox voluii; lassaii namque ministri
    Smit libi jam fraires piclatis scde nianenles Nec regis fnrias, nec rcgem fcrrc vatebanl.
    u Inque loco meliori quam labcntia regna; Proh pudor! erubiiit vultus ostcndere matri
    Quoriim b si proprios atiingis peciore sensus, Natus, etx ailonitam meniem confiiiidere coepii.
    Viilor apud poptilos rcgem snperasse fcreris, Ilnnc postquam slaniem submisso lumine vidit,
    Sicnt fama luos jam misit in ardua fratrcs. Talibus aggreditur dictis monitura liineniem :
    c Ilis acccde, precor; sunt hoecaptissima dona, m Quarius cs a trino parlus, mibi
    quarius et infans.
    Cnnicmpsisse nefas, el jura relinquere regis Quoenunc verba tibi, qiioepossum dicere, nate?
    Indomiti, qucm nulla manct post ista voluptas. Hoc nisi quod n coeli durala potentia tecum
    At juvenis lacito mittebat murmnre voces Sii simul et virlus; ° sancioequepropaginis ortom
    Oranti similis, palmas tendebal in altum, Illi debemus rrgi, qundcumque negamus.
    Subnixoqiie genu inatris d pendcbat ab orc, Ille dedit nnbis Abraliam cum semine sanclo,
    Cui licet aspeclus, corpus non ipsa premebat. Per quem nobililas, per quem genus omne probatur,
    Qui simul admonilus cratem conscendii, • iii igne Quod manet in Domino; v sanclus cui nascilur lsac,
    Intrepidus certaque fide sua membra locavit. B Tunc cum jam nulltim naium sperarc senectus
    ' Conduiiiur flammoe,tepida remancnlc favilla, Sponle sua poterat, sicrilis quia Sarra manebat;
    Corpnsqtte illaisum lelltis adaperta rcccpit: Illaque ciim peperii, generisque propagine 4 coepta,
    Sancla quoque ad superos anima inviolat.t rccessit. Ex inspcrato renianent libi Sarra ncpoics,
    At maler dtibitans, gemitus an gaudia sumat, Esau T et patria deduclus origine Jacob,
    Haesitat, et quernlo sic esl sernione locuta : QIIOSscimiis partu geminos peperisse Rebeccam.
    Quid iiunc, dirc, paras? Jnssis s parebimusomnes? Hinc smniis, liinc * orimur : genns hoc tibi, nale,
    Sed nuiiiero partus, custos ne subirahat ulluni, petciiilinii est: i
    Ac licct ipse velis, non suni passura, lyranne, Tu libi pande viam, gcniiori aecedc priorum.
    k Ui non isto omnes percanl certamine nati. Qiioriim progenies loiuin dispcrsa per orbcm
    Tcmporis ista tui, mutes liccl, horrida poena esl, Invidiam paiitur : Domioum quia sola polentem
    Duraqtie damnatis eadem sentenlia natis. Menle colit, itirboenec mixta accedil iniqu.i-.
    Si gravinra pntas, si suut graviora, minare; Qtitd tihi cnm Irisli vulin, quid Itimina lerrac
    Quodque meos ceniis vultus, horrore icneiis. Fixa tcucs? Coelumpoiius coslique P.ireniem
    Gaudeiiius pariter, quoties dcsaevisin islos. Conspicc, ne dtibitcs, maicr tibi prospera monstrat
    Ardet at ipsc inagis ' rahida rex coucilus ira, C * Quidqnid inest, paiiens porta, ac comilare valentei
    1 Tentariqiie putui, ne sicut ca-lera fratrum Turbain, natc, meani, numcrumque horlare sequen-
    Turba ferant pcenas,k matremquc hocquoercrcscniit. tem. !

    • Vulg., ) Ibid., Contemniqueputat.


    « ibid.,
    Jam locusest meliorquamregna labentiaregis.
    Matremliocqnoqtiequrcreresentli,
    b Cod. Flor., tu proprios. et versn sequenti ferentet Duraquein e\ilium quartumproducerenatum
    pro fereris, ac dein, in omnia pro in ardua. Magispla- Pene manu voluit.
    cuit lectio ediiorum. Posl p:iuca volebdntpro valebantin iisdem vulgatis
    • Vulg., 1 Jo. a Bosco, attonita mente, inale.
    Huc accede,precor: sunt haec,sunt apla doleoli. m Edili,
    A primoquarlusparlus mibi, quartus ab imo.
    <lbid.,
    » Siccx vulg. Cod. Flor., tolum dnrata.
    in
    Figebat orc, 0 Edit.,
    Qua licet aspectumcorpus,qua turha lenebat.
    « r.dil., in ignemque. Et sanctnsoriginisauctor.
    1 Tres sequeiites versus sic in vulgalis exhi- llli debemusRegi quodcumquerogamur.
    beniur: Locu* utraque lectionc diflicilis, et, ut videtur,
    corrupiiis. |
    Sanctaqnequassuperesl animainviolalarccessit. _ F Cod. Flnr., santtnm cum nascitur illi. Magis ar-
    Conciderantflammte,lcpiilarrynanenlefavilla: " risil leclio edilornin.
    lllaesumcorpus tellusadaperta rccepit. t Jo. a Bosco, tepta. Correximus ex vulg. ubi sic:
    «Vulg.,
    Parcmus,et omnes. Atlamcnhrec peperil, generique propagineccepta.
    Mnnerased parlus custosne subiraliaiulla.
    Sed licet. *Vulg.,
    b lidem editi: Et patriamdeductusJacob in unam,
    Quoscerlumest partu.
    Omnesnam parlter pereant certaminetanlo, » Sic ex vulg. male apud Jo. a Bosco, wiorimwr.
    Temporisipse tui mutcslicethorritlepaiiiam,
    Duraquequs sanctiseadem senteutia naiis: Post pauca in vulg.,- pande viam generit, quit in arct
    Sedgravioraparas,si snnt graviora,mindris, piorum; et dcin, mixtmntc lurba accestit.
    Ouoque rnnoscernis vulttisliorrore teueri, 1 Edit.:
    Gauderesparlemquotiesdeeernis io Istam.
    • Vulg., rapida. Onirtqnidid est, patienter adl, consensibmiuge
    Turbam nate, meam... sequeotum-
    128) VERSUS IN NATALl MACHABJKORIJM. 1883
    • Sic dileeia parens luctits et gaudia miscens A Hi coniempta eiiara vincent tua regna, snperhe.
    Finierat claros monitus, cnm luminis orbes Concipit Antiochus furias, soeviisquclyrannus
    Ipse levat, malremque oculis '• intendcre cospit, jEstuat, ct gemitus inler sua pectora volvit.
    Ni1jnni triste gerens, babilii vultuque falelur Consenlit ciim mcnlc J rolor, irislisqua grav.ilos
    Se limuisse nihil nisi trisiia vulncra matris Allollil viiltits, et lalia verba prof.iiur :
    Pcr parlus divisa suos : c sic ipse tenenluin Hocclua libcrtas et k dura pnlentia liiigurr,
    Elapsus nianibtis, cursu contendil in igncs. Alque hic, quem tumida ponas tervice rigorcni,
    Miia loquar, d fliinina illius uon comigit ora, Sentiet irati regis quid l verbera possinf,
    c Kxauime t.l corpus llaininan siipcrarat et ignes, Si iiondum cs saliaia malis, elflngcre tentas
    Ore palenle, lamen lacilo, qua spirilus irel, Loetitiam, Iuctusque tuos in g.tiidia vertis.
    Unde acceplns eral, pariter cum saiigiiinc fugit. m Non mutabn necem : gaude, loelarc, trinmpha;
    Hnc ipso g ivisa parens, qiind qiii moilo liisli D immodo sic vincas, ut sis suprcina tiiorum. '
    Cousiiterut vuliu, f frelus mox pectorc loto n Sic furiosa animis natorum funere gnuilet.
    Parueril nionilis, et regis lempserii iras : Hosquoque do flammis, hoc nec niuiare pote-las
    Sic esl orsa lamcn, cum rcx duhilarei in illos Ulla potcst; " decreta nianent, laciare superslcs
    Qui superaul. gemittisi|iie darcl pia lurba, niinislri B Naiisorba tuis, et nc mea j issa morentur,
    Regem exsecrantes, laciio scrmone reqiiiriiiil. Ordo suos peragat cursus : P producitc natos,
    Protiahc, quid duhiias ? nnlli jara parcere debes, Ne vani pereant ignes. Dubius nc vidcri
    Nec potes, ut cupias, decrclum rninpere noli, Rex possit, certe timor est mihi, femiua, nullus.
    Appello Rcgein, toiutii qui temperat orbeni, Proecipuus dc genlc ttia produceris, 9 ore
    Cni inare, cni coeltim, coeli cui sidera parent: Et specie, mirande ptter, cui peclore virius
    Quod nisi producis, timor cst: s jam seguius instas, Firma manei: ' t.nnque liinc poteras vel vincere
    Jain seulis quoeregna peiant, quaegloria nobis regem.
    Jam parie cx ulraque inauci, si parcere nolis. Ad quem sic placido maicr sermone locuta est:
    Nam quoscumque tuo jussisii excedere regno Si darc comple\us matri tibi, natc, liceret,
    » Seu vitio comitanie luum viccre furorera, Confiieor soli, posl vulucra, nate, dedissem,
    Nentpeluiim, keliqnc niauenl in sede piorum. Sed me dura veiat, Irisiisquc potemia regis.
    For.-iian lioc morlem credas, fnriosc lyrannc ? 1 Deneget ainplexos, dum sit vox libera uobis,
    Vita est Ionga magis, regnoque poleniior islo Et liceat meniiuissc Dei, legemque lenerc
    Qnod regis, l exlrenia cujtis jani parie moraris. Non a rege daiam, sed quam Deus arbiier orbis
    Morialis lamcn es, nec in aivitni regn» (enebis. C Tratlidit, et mnndi rector, Moysesquepetitam
    Sed perage imperium, nec partus divide noslros : Accepii, populoque dedit, * cui maxima laus e«t
    ilos quoque funesius, superant qui a:iale minores, Nosse Deum, merilum cui nos debemus lioiiorcin.
    Bos quoque da flammis, el juribus ulere regni. Tu modo ne dubites mouilis parere parentis:
    » lii -lisdcmedil., pro, seu vitio comitante, legendum sit, scevitia comi
    Necdecreta parens lucluset gaudla mixta. tante, alii judiccnl.
    1 Cnd. Flnr., et cujut extrema in pane. Vnlg., ex-
    L Ibidem, attendere; et postpauca, habilus vullutqut trema
    hujus jam pnrte. Ex ulraque vitiosa lectione
    (alentur. veriort-m cxpie^simus. Tum in vulgatis sequentes
    «lb., veisiis sic cxli beiiiur:
    Sed et ipsecitoto,
    Elapsusmanibus,cursu consccnditin igncs. Hos quoquesi niettiis,suprrant.aetaieminorc/i,
    * lb., non flamma comat, non coniigil ora. Conleinpiuipicsitnulvincitnitua regna^superbe.
    Sed peiage im|u-riuin.rii-cparliis divide noslios:
    * Cod. Flor., Corpixsul exanime. E uendavimus ex Hos qiioiiueda flaiiiiuis.PL\irious utere regni.
    ediiis, iu quibus lainen trcs sequenles vcrsus sic Mortalistanicn us, nec iu oevumregua lenebis.
    proferuniur: j Sic cx vnlg. Cod. Flor., dolor.
    Exanimeut corpus flammresuperaveratignis: i k Ktlili, dira^
    Ore patenle tainentaciin qua spirilusiret 1 Iidem eil., vulnera.
    Undeacceptuserut, paritcr cuin sanguiuefudit. m Cod. Flor. errore librarii: Kon muta beneeue,
    'Vulg.. gaude.
    Fretus quodpeclore tulo. D " Vulg.,
    Paruerit moniiisregisct-nlemploret iroe Sic furiosanimisnatofumfunere gaudes.
    Sice.xorsaparens, cuinrex. u lbid., decreta, modo lu vive superstes
    Et pnst pauca : t Edili.,
    Regeniessecrantur, tantosermnne querenles. Prnduriie nalum,
    s Cod Flor., jamsequitur hmr:s. Melius in vulgatis, Ullitipc pai-cantignes, diibiumnevidere
    in qiiibuspostea : lle.v pisliSia reor, limoresl.
    Jamsj-misqnempoenapptal,jiimgloria nnliis 1 Vula., index, Qnam specie.
    1'arlein utraque mauel, liueat pruducereiiullis; r Ibid., Jam qum puleial.
    » Cml. Ilnr., tlenegat. Vnlg., S.edneget. Ex utra-
    El ilein,
    q-ie lcrli'nc \. r tiit-inc\h lii inus.
    Tunmjussisli«xcederc regnuni. * Vnig., ijuam; ci |n»etpai.ct : Mcrlto cuinot tri-
    * Desunt in vulgilis duo scqueiiies versus. Num buamut houorem.
    s-fl,LAR1* AIIMJWI wmw raiw DLB,A- im'
    m-
    » Sit vigor et virlus, peniiusque in pectore toto . A Pectore ferre Deuni, tradent hoc sncculasoeclis
    *' °
    Mensmaneat jam plena Deo; sil fortior aetas, Quod lu forte pejtis, des nunc exempla fuiiiris
    Quam -b regern sperare fuit superare juheinem. Temporibus; mundoquodames, hil amplius lioccs.
    Oquaniaest virlus, quanta est flducia fortis! Respice quae fngias, ei quam meliora pelaiitur.
    c Sed j:im ne dubites ined.ias pervincere flammas. Non lesoljicilet pjstotidi fallacia regis.
    Victor eris, mi crede, puer, yictorque redibis. Sic crescens lste nunc HI cpntrana vicior
    Ossibus el validjs niiscebunt cprpura ncrvi, Spirilus exsiiiixil flammas; ,-icdeiude vocatnm
    Servatasiiiie aniinas iierum
    1 .,il;r'--,i';".;',-. !'• in- "•.!
    nova viscera
    ••:•<•<•:,'reddent.
    JlSlSIt.W. Quod dedeial ccrplis lellus adapena iceepil,
    Sed ne forte fllil tamen %i,.. te
    rapidus
    , V;i""i : terreat
    I. l.iiii-ianis,
    ?! ;<•'.' . Sanciaqiic quoesuperest anima inviolata rccessii.
    Fralruinsumeaninios,d oeiemuinqiieinspice Numen, Quamvis lassa pnrens, 1 per toi sua vulnera viclrix
    Jussa facit, laciiiisque Deuni lestattir et orai Procidit iu faciem, pariler manibnsque supinis
    Murniiire quo potcfat: , puerum
    ' .'' : '-; non iinpeilit oetas, ; Has lialiuil yoces el talia verba locuia esl:
    .'r:?i-, ?(';;",'
    • Non iimuil cratem expositam, inatiiqne vplenti -ii;v.• %: ^1'jMio»;'
    Qni T regis iinperium cceli, lerroeque, marisque,
    Paruii, ei diclo citius super irrtiii igiies. Sidera qiii coelo, qui das animalia lerris,
    Cesserunt flahimoe,cessil dolor oninis, el una jEquoribus pisces, s avilius qui temporis auras,
    Corpus et ignis eral, corpus snperavcrat ' '< ignem, B Ad le, maghe, rneoeu entis flducia surgit;
    . . <:!<<:•<• r - ,'.:-, ; :« !if':,iM
    Spiriius anle lamen placidas superaverat auras. Qui ciiaos * immensum coecacaligine tnixium
    Laeta dolet taciie mater, ' pressoqiie dolofe Dividisin parles, et das noctemque diemque,
    Trisiitiam luciusque snbs in gaudiaiveriii. Lunarhque u ac solem, vario quos lempore stimper
    s Inierea trepidat, et curas corde volntal Nocte dieque jubes lumen proebere per orbem.
    Non de pneteritis, sed de puerilibiis antiis Post boecdas bominem, cujus de semine T mundi
    Qui superani; neforte negeni, ne forte timorem Completur moriale genu-, cui lingua loquescit"
    Concipianl b animis, regique accedere nialiiit. Dissbna per gentes, sapor est laraen omnibus untis.
    Et quo quis ininor est, major meius, anxia secum Sedxquidmuiaritmeritumque hominumqueloqnelis
    1 Ducit, beu ! curas; etiaiii spes ac Limoriina
    Longa referre mora est, coepiisinsisiere certum esi.
    Luctantur, matrisque pioeper viscera ciirrunl. Te mare divisum T virga lenuisse fatemur,
    Spes tahien est i nielior. Natiiin ui procedere vidit, Dum pede per siccum populus Iranscenderct oequor, '
    Et procul.exsultans, Video quid possil in isto ^lgypti fugiehs * ihortem regemque Pharaon,
    Spes conferre mihi, vultus agnoscere noslros Qui sibi sanctoriim niiinerum servire jubebat,
    Debel et liic, fratriiin'» el numero parere subruin. Quem lua majestas Mosesduce transtulii'»'» bmncm,
    Forsitan htinc solutn puerilia peclora ' tangent, C Servaiutiiqiie iua liiluin viriuie diremit.
    Indigneque ferel, quod sic velul hoslia deiur. Terra dabii fruclus, quos le cogente ferebat,
    Alloquar, et paucis cbnabor dicere verbis, bb Et sitis ad reqtiiem quoesilaestlympha latebris.
    Sitmemor ut potiiis geiieris quam leinporis 'hujus. Huiuof erai nnllhs.icuiicti clamore quaerentes
    ''"''
    Si le nbbilitas generis, si langit brigo, ' Poscebiiiit Moysem, darei ut sitientibns undas ;
    Respice, nate, tuos, m ejt nps ijupque respice, na^f: Ad quos iile hrevi sic est sermone locuius :
    Noli annos numerare luos, puer: incipe n forli Crediie posse PejUn^qiiidijuiij ^c peletis ab il|o ,
    . » Idem edit., Sed vigor. Et mox , Spiritus exstinctus
    ' flammis sic deinde '"'" re' •
    b Ibidem, cessit.
    Quamregi sperare fuit, sperare jubenti. qCod. Flor., perqne.el sua. Vulg.,
    c Vqhj.., Sed tu quid dubitqt mediat evincere; et Pe.r tOfsiia yiilnera,regem
    dein, mihi crede; et postea , mitcebit corpora hertus, Pertulii, asl aiiiiiiopafiter.'
    " ^ "•'" r Cod. Flor., niale.
    Servatiisque. ' tenes,
    '
    < Cod. Flor., mterniimqueinvoca nqnien. Meliqs in
    ""Jl- " '.•'Vulg-, |:
    vulgaiis, qubfiim ieciibneih secuti siimhs. Ventumqui verberatauras,
    • Vulg., Ampliut hitud timcl ifi.enecem, malrique. Ad te primaniei cupideliduciasurgit.
    ' Ib., pressitquedoloremLmlilid, Vuciusque, * Ibid., iinplicilum cmcaealigine misceftt.
    t Hicversus ex cod. Flor. siippe,'it. n Ibiderri,'ef fapiiiuw splem: qui leiiipora servenl;
    D
    ,,bSusex yulg. Cod. Flor., animo.'"Mpx in vijlg., Et posi liSc homtnem'; ubi iiitefmediiis versiis dinii-
    Qudmirior esi mlat, efronee. ' !
    1 Edii., Dividit el curas, et spes, et sic timpr una. tilur. .
    T Vulg., mundut; et ppslea, tuin lingua liquescit.
    i Vocem melior suppjevimus ex yulgatis, ih qui- 1 Vnlg., qui mutqvit meriiis honiytua.que.
    bus, proddcerevidii, eip)'ouul ihtraliiem: Videdm.
    k In cod. |j|or. dee.sl el. 7\h\A.,'v\iga vdlviiqneienesque..
    * Sic ex vulg. Cod. Flor., montes.
    I Sic exvuig.Tnms.Flor., tangunt, et mox, (etftt. •» Ms. Flor., amne. Iraeiulioms leciionem edits-
    m Cod. Flor., Israel quoque. Melius in ybfg. '
    II Vulg., verum Pectore (erre rurii, in quibus phsttea, totuni virlUle redemit.
    -""•"""' •'"'" Deum,. bb Yulg. : !
    «Cod. Frof.','
    Occupalet totis quoesilamlymphal.ilebris.
    Quodtua det fortisretasexemi.lafutitrjs cc Forte -poseettillegenduiiipro peieiis, quod ver-
    Teinixiribus. Donale preco«;que
    ' quotjjinplius bpcest.
    . bum hisVFlbf. pfiefertVIn viilgatis,
    Cogjta;qus?fugias.
    Pelieritis illum,
    9 S«lg., miseri fallaclaxegis; Sed cretw ipti nunc. Sed tamen hanc virgamduromdifBuderesaxiim.
    1885 VERSUS 1N NATA^I MACHABJIORIJM t%6fi
    Qui potis est virga hac amneni diffundere saxo , A * Matri crede tuas, salvum quoe le cupit esse.
    Dt veniant fontes tota regione a negajti, Beu ! mihi pur tpsti vultu mea dicta repellis ?
    Percussitque simu), dicto velocius oitini Quid rcfugis? Misen-re mei, miserere luique.
    Emisii saxura fonles dulcedine prima. Si liceat, 9»prior ire velim, vetor ecce; sed ibo ,
    Confiieor, tolus eum sii ijbi dcbitor orbis, Tunc cujn yirtorem ". 1."viijeip, naip, malorum.
    Tu quidqtiid possuni genles, poles omnia solus, Quid sperare juhes? solus mea tlicia moraris?
    b Et qtiod non capiunt gentes, capis orania solus. Soltts adbuc ° tliam revocns, mi naie, dolorem ?
    Tu mortale genus curis onerasque levasque, Annuis, an damnas Pet me fraliesque gentisque?
    Te precor c attoniia cum lirma menie Linienlem, Quod ne fnrte vilis, orn le, et deprecor, audf.
    Ne desil fratrum nuiiiero nieus inlinius infans , His ego te parvum nniiivi, naie, papillis,
    Ignarusque sui, quein jam procul ccce teneri 1 H .8eiiam lacrymas te propier, hate, profundo.
    Conspicio, turba circunivenieiite frequenti Ne remanere v<IIs. remanebis solus et orbus.
    Hunc propier solnm iacrymasd inibi cominovet oelas Non tibi jam f, aier supertst : snlatia vilse
    Unus enim superesi, de ijtio inihi maxima cura est Quis dabit? Heu ! solus mairem confundere tentas.
    Ne tener ignoret qua sit de gente creatus. Etgenus, ei. palrbini! si lalia dicia recusas.
    Hunc ego si possem secrelo apprendere solum, B r 0 quanlo nielius vitam servahis in eevum,
    Blandirer, palriuinque gcuus, patrianique docerem Si facis anie Deiim t|uitlquid feci-re priores.
    Sed quoecumquetamen potero solatia mitiam. Audenler depone meiiis, depone limorem :
    Parve puer, tenerisque tuis mihi charior annis, Conci|ie menle Deum, vires dabil ille viriles.
    Charior es regno, vita quoque charior ipsa, Ha-c dum maler agii, ptier ad praccepia parentis
    Tu poles in lolum victricera reddere niatrem , Respxit, et snlum s cum sq videt esse reliclum ,
    Tu finis • parlus, (inisque fuiure maloriim; Sustu.it m coeliimvulius paliiiasque supinas ,
    Si le cura niei taugit, si mairis honorem Et sic voce potens, aelerninn Nuinen adorat,
    Mente pia retines, quamvis f sis et infans ; * Qiiem secum sensu pariter miiuque rogabat,
    Hoc magis aureayida dictis aitende pnreutis. Vniieret ut regeni, saevosut vinceret igties.
    Primuin disce, puer, quid sis post isia fmuriis , Aique i'a niii segnis nec pro puerilibus annis
    Si patiens liieiis; s quid te mihi, chare fuiuiiun Prosilit inli epi<lus medios delapsus in ignes,
    Facta docent. Fratrum sancloruiii 111parle b ma- u Expiignai, victor d nec remearel in allum
    nebis, Spiiitu-, ct frairuiii iieti-rei serreta priiirum.
    Et requie securus eris, dtim sascul.icursus Diini puer isia gerit, T solverunt gandia maireie
    Soevasuos peragunl, (iuiio tempore * longo , C Jam pie ut erat 1issata malis, jam voce negata
    Hanc liicein repeles, seiernaque regna videbig 1 Spirat oyans. inierque mauus collapga suorum
    Non macuiata malis, i nusquam coutraria sauctis : Coiicidit exanimis , resnluiaqtie membra qnieruiit.
    Nec morti locus ullus erit, nec bella citatis y Sic ipsa, ut nati, sancioru.n in par.ie recepta est
    k Commitlenlur equis, sed pax aeierna raanebit.

    * Etlit., morati. Nontibi jam fratrrs dederintsolatia vita>:


    b Hic versus deest in iisdem ediiis. Deilecorasliairuui sandissimanomina,
    ' '"' malrem,
    '" *'•'''••
    c Ms. Flor., ationita mente confirma timentem, per- Et genus.
    peram. Lectionem vulg. fetimiimus. T lbidem, Heu ! quandp ; et paulo post, Si fqciat
    d Edil., qttat commovel. , ,,,.„. ,i:„v.
    tandem quiiiquid.
    * lb., parvus; et pnstea, si malris pdor.emtfentg s lb., sodiiii se vidit ut essereliclum.
    ereate tenet. 1 »>.
    f Viilg., et cliarus etinfans. ln cod. Flnr., nbi la-
    cuna est, supplendum citius placeret, parvus. Moxin Sensuet sic pariter secum,nuluquerogabat.
    vulg., aure pia. " Vulg. :
    S Vulg., tunc te.
    b Ib.,locatus. Vicitquidquiderat, sic vitamut iret in altam.
    1 Ibidem, certo. T Libro II Machab., c. vn, veis. 41, id lantum de
    j Eilil., sed erit concordiasanctis. mairi^ ntorte diciiur : Novissimc atiiem posifiiiotet
    k Ih., Exercentur. Cod. Flor , Commiscentur: futu- mater cpnsumpla esi. Qua atnein morte obierit, alii
    rum tempus requisivit contextus. aliter tiadiint. J 'seibus in libro de Machabaeiseam,
    1 Vulg.: ne quo ab honiinc. langerelur, in rogiim spse joje^
    Mair«an,credetusesemper cupidamesse salu,lis. cisae scribit. Quidam post vetereui Laiiiiqm3os'e'phi
    iriierpretem diirissimuiu martyrium earndem s^tibitrsse
    m Ib., priore vetim, vetor ecce, quas posiremas seiiliiint. Sorionides et Arahs fcruni eani post fllio-
    voces retmuimus, cutn minus rec.te in cpd. Flor. , ruhi necem Deiiin suppiic sse ni se ex hac vita edii-
    vetal ecce.
    n Vulg., cernam te. ceret, et lapsam stiit-i lib. rosexspirasse. Alij tandetn
    0 lbid., mquumrenovasmihi. inspecta oniiniiiii (iiiorum ctiiisiaulia gaudio exanf-
    matam fuisse, inter qnos......, noster auctbf
    • ,-. /ecensen-
    .ii-.i,
    *l\M.,qupqu* me. dus esl.
    *Vulg:: * Vulg., Suspirans , inlerque.
    meorvup, 7 Cod. Flor., Sic ipsas nuti. Vnlg., Sie ipsa <( "
    Teper egonas.pj-eppretfletuslacrymasqiie ' nati. Hoc loco sensu exigenie easenuaviinus.
    el
    lilremeare vehs;'remeabis^olus, hujus ^v
    W1 S. HILARIl ARELATENSISEPISCOPI OPUSOJLA DUBIA. li!3
    ; ; (

    METRUM IN GENESIM, \
    AD LEONEM PAPAM,
    Quod Hilarii Arelatensis episcopi opusculis a QuesnelHo tubjectwn fuit.

    Paruimus monilis, tua dulcia jtissa sccuti, A Ac primnm coeu pa-.i«usliber nmnia mundi
    Aniisles Chrisli, qu:c " dabas 01e pio. Complcciens spatia, oelso suspendilur orbe:
    An ego iion canerem lanli pra-coma Palris , Terra gravis pigr» descendit pondere ad imum,
    Miinus opusque Dei, dum ittiliilingtia foret ? Ac S^inet tlefi a salo limdala resedil,
    Rauca qtiidein, slridens, cl nullisdigna coronis , Essclque ut spatium vacu.p n-^ionis apprlrr,
    Ingeniumque jacens, scd libet alta loqtii. Qua lcner incedens iuoilili.i pasccrcl nellier,
    Dignum nptis et justum est semper tibi dicere grates, Quoqne exire pairts pnssem lol inuneia reruni,
    Oinnipoieiis niiindi geniior, quo principe cuncla Ort ique feirentiir nullo pcr inniie labure,
    Natalem sumpsere diem, alquc exorta repente Dilfiisoecngiintur aqn.x-; mox • limiie ceno
    Post tenebras slupido speciariint lumina coslo. Liqiiuiitur maria, ncc linein Iransilit iinila.
    Gens lioininuin, pccudesque, fera:, b milleque vo- Tiinc orilur Iux alma, dies qua: jtissa vocari.
    lucies, Nascentem lenero perfudit liiiniiie mundiim.
    Et quoeper liquidos discurrunt agmina campos. Munus opusque luiim prodens, ttia ma.vimadona.
    Omnia per lemet, ex le, qui maxima condis, Condere quoegcniior pairia pietaic parabat,
    Es te, « nate Pater; necjam patrisest pater alter. Utque hominmii solers posset clarescere vita
    d Tu capiiis primiquc caput, tu fonlis origo, j$ Ariibus ocihereis qn;c tolas ducerc luces.
    Primus apex rerum, primus salor, omnia condens: G.iudel, ct ingeniiitn divcrsa laude faiigat.
    Nec lamcn ex alio ducis gemis, ipse perennis Insequimr nox aira diem densacquetenebrx,
    Spirilus, antiquo vivens per sxcula moiu , Corporibus soinnos quae ferrem otia fessis,
    Semper eris, quia semper eras, non monis egcnus, Et cunciis unam faciem similemque (iguram.
    Qui natalis inops, neclincm novcris ;cvi. Namqiie dies varia rt rerum discriminat ora,
    * Ex se principium, cui contigit, liautl manet El dal ciiiquc suiim disjecin noclc colorem,
    alter Insiigaique :iiiiuiisn opere ad majora calenles,
    Auclorem casus, nascemia lerminus tirget. Exariiens variis morlalia peclora curis :
    Omuia cum tcgeret nigrum cbaos, altaque moles Quo mage fi.rmadies vit;r-, nox morlis imago.
    De.-nperurgerel informis corpora mundi , Tune (ondcns Pater aslra polo, aclumine" vivens,
    Et caliganii premerel seroiina nocte , Sile.ia distingiieiis, vanis per lecla Hguris
    Nec species, ncc fornia forct; Deus intus agcbas, Lucifcr cxsuigtt r scus cl fulgidus nre -
    Corporibus lcctis mixlus, sccreta potestas. Ve-pcr, pimici-0'ispargii aurora capillos.
    f Jain lum disponens nascenlia incenia niiindi, Angnis agit suduiii, imporiani pleiades imbres.
    Et varias rerum facies animasqtie fuiuras , Q Suni juga, stint plau-ira, gemmaiiics flore coronae,
    Utque caput &victa prompsiicaligiiie nociis Siguaque bissenis annum volveniia forinis.
    Subliinem ailollcns vulium , sensere teiicbrrc. Muliaque pralerea cclsrc domus ornamenla,
    Mox Dominus reruin somnos iliMussil inerics, r Queis ssecluii)fnlcit signis, et rcgia suinina
    Pigiaquc inatcrics trepidavit b numiue pulsa Picta p ircns varia stellaruiii lurc cnruscat.
    Coinniotaqiic simul * inattira, cmi-cia p.trius, Scd soli lux major incsl, quern niunere largo
    Scindilur ihgentis cuinnli pcr plliriuia corpus Exciilliitn gcuitor pleno dignaiis bo»ore.
    Memhra, i lncusque simul metanlur semina jnssu , Igucus ille jubar pratcclsu vciticc io'lit,
    Et confusa k simul descendunt viscera moles, Ora riibens patulo, cueli pcr moeiiiaferlur,
    Scctaque per partes, f.irmasspecianlia liusta, Aslrorum tluctor inuiidi vigei, atqtie eleineiita.
    Jain cotor intus alit, cl blando susciiai igni. Ecce aliud iiiiniiii, liiiruui dccus, en nova cursum
    * Qiiesn. nielri causa emcndavii, dabat. Scnsus nomine. COUSTANT.
    vero • x git dabas. 1 Vciiz., ma uro. QUESN. — Favente ms. Colb., na-
    b lilcin Qnesn., ob nielrum, mille atque. lura. COUSTANT.
    c Qucsoelliis ex conjecinra, natn ; qiitnl aliasciiam i N >ndi-pl.ct-l cum Vciix., locotque. COUSTANT.
    •>.liiin Veitzio plactiil. Itt-liiicmiis cuni onniibiis 1 Adjeciiuus tiimd t-x ms. Laiui. Lcgii Qae*ii. :
    iss.. uale, qti.isi e\ le cxisicns tt a iiullo alio oii- Atque inconfutas descendunt. Veiiz. anli-in : Et ton-
    , llt-lll hallCliS.COUSTA.NTIUS. D fusit prius descenduntv>tcerawolis. Pro detcenduni
    d Al., Tu capui es, primiquc.QtiE-N.in margine. salis iiniiliTet ilisciilituul.CnuST.
    * \\., Ex te. Itlcm III mag. 1 Cml. Vicl. CIIIIIColb., lim.ne. COUST.
    i Kilin. Jum tiimi i poneus. Kiiieiidantur ex ms. m Nmi placei ctnn Vci zm, varias... oras; nam-
    Laiiilm-. (.; UVTANTIUS. qiic liic os pro forina lcl facic poniltir. I OUST.
    * A'. , prompm victa ipse caligine. QUESN.iu " Ivlni, opern, niinciitibiis mss. CousT.
    III,1)4. °' Q ,esn., v:ro. Ms. Laudun., vident.
    h La cuin ins. Laudun. QUESN.— Alii vero libri, * Quesn., Qui.
    1289 METRUM IN GENESIM. IOUA
    Mittat luna suum, quos perdit colligit ignes, A Est pater! o felix nimium, qui ducis olympo
    Cornuaque exstinguens perturbat » lumine fronlem. Et genus et formam! si te non noxia lefroe
    Moxtamen ardescit completo circulus orbe Decipiant vilia, nec blandus subruat error,
    Noctilucumlumen pascit sata sidera luce. Numen eris, coeloque redux mirabere regna,
    Nec lamen oeterno, quoemachina volvitur b oethre, Quoepromissa bonis fido Pater exhibet ore.
    Non tantum pictura poli est, nec celsa voluntas; Nam tibi multa Deus nascenti contulit ultro,
    Mens ratioque subest, et rebus utilis ordo. jEiheream faciem primum, vultumque paternum,
    Hinc doctrina venit terris, hinc denique cunctis Incessumque pedum rectum, sublimia colla,
    Consilium agricolis, et qui maria alta pererrant, Ne qna mora in coelum oculis spectantibus esset,
    Ut se quaque ferant luces prsedicere possint, Tunc alacres promptasque manus, vileequeministras
    Venturos norint imbres, siccumque serenum, Atque domum divoe pectus rationis, ct alii
    Tempore quo tauros campis inducat aralor, Sedem consilii, i fundendaevocis honorem.
    Etdubium tentel securus navita pontum. Hoecsoli concessa bomini: nam coetera mutum
    lnstructos ignes coelo, Pater optime, terras Est pecus: obtinuit ventrem, proecordia, nervos,
    Excolere aggrederis, ete munere donas opimo. Venarum rivos, et sparsum corpore sanguen,
    Regna hominum, pecudumque larem requiemque!B k Juste, Ievique simul sensusque dolores.
    volucrum Tu vero, Omnipotens, privato munere largus
    Planescunt campi, colles tumor arduus effert, Erga hominem, manibusque tuis operisque favore
    Subsidunt valles, fiorentia prata virescunt, Impendens patria pignus pietate colendo,
    Saxaque durantur, pinguis se gleba resolvit, Ne quid divinis modo desit vullibus, ignem
    Rumpuntur fontes,d fluviis genus arduum unde est, iEtheris inspiras, et sacroe mentis opimam
    Herbarum varia consurgunt gramina campis. Indulges partem, J permixius corpore (oto,
    Jamque seges tenera fructum fundebat arista, Tunc meminisse licet velerum, praeseniia m nosse
    Cum juga aulla forent, nec vomer ullus aratri, Hinc datur, atque animoefas est veotura videre.
    Mugiret nullus proscissis laurus in arvis, Hinc loquimur canimusque Deum, hinc sidera cunc ta
    Ecce etiam vitis madido jam plena racemo Terrarumque viget cultus, pontusque movetur;
    Expers falcis adhuc, et duri nescia ferri, Hinc artes,n nomenque pudor, prudentia, justum;
    Pampineas celsis texebat collibus umbras. Hinc animae surgunt fortes, hinc pergit bonestum,
    Diversa exoritur variarum forma ferarum, Et via qure ducit castos ad limina coeli.
    Quadrnpedes animoe, nec non repentia terris. Ergo hominem pleno perfectum munere terris
    Kascuntur pictis volucres per nubila pennis. '
    G Praeponis, Genitor, et rerum tradis habenas:
    His ubi perfectis Genitor, jam divite mundo Cuncta habeat subdatque sibi,°fieretque
    Cuncta videt magni curara deposcere regis, Telluris dominus, famulus tuus, omnia mundi
    Qui mare, qui terras, atque omnia nata gubernet, Possideat, tantum Domino tibi serviat uni.
    Quique aituni spectet ccelum, laudeique e potentis Postquam primus homo vetilo se pascere Iigno
    Munera magna Dei, ne sint hoeccondita frustra. Non timuit, captusque dolis se procbuit angui,
    Tuncfaciamus,fais, hominem. Dic, opiime, cumquo? Stat reus, et nudus dejecto lumine vestem i
    R Nunc loqueris? clarum est: jam tum tibi Filius allo Implorans, Dorainumque fugit, vultumque recondit
    Assidel in solio, et terrasL spectat amicas. Culpa comes sequilur, peccato obnoxia vita
    Sed faciamus, ais, bominem, cujus vultus imago Debilitat vires, coelovenientia dona.
    Noster erit, manibusque meis procedat in sevum. jEthere demissus paulatim deficit ignis,
    Inde opifex rerum, assumis mollia lerroe Frigore peccati torpenlia corda rigescunt,
    Atque virum formas, cujus * de costa cupido Cura cibi venlrisque P subibat, cura tegendi
    Fit mulier vultu, mulier de costa viri fit. Corporis, et sacrum subeunt mortalia pectus.
    Quo mage chara viro et lateri sit conjugis apta. Nascitur hinc proles peccati, germinat inde
    0 felix animal, summi cui dexlra Tonanlis Deterior soboles multo, pejorque priori
    » Ita ms. Laudun. At editi, limile. COUST.
    b Veitz., axe, et mox, volanti, non voluntas. COUST. D i In ms. Laudun., facundm vocit. In versu seq.
    c Quesn. ratione metri, donas munere opimo. Alias, cmlera molu. COUST.
    k Veiiz., Lmtiticequesinus duri sensusque doloris.
    d Reponit Veitzius, cunclis
    genut amnibus unde est; Nonnihil favet ms. Vict. a secunda inanu. An In vilas
    sed non reddit sententiam auctoris, quippe qui fluviis lelhique? COUST.
    originem arduam attribuit; quia ex fonlibus oriun- 1 Solus Veilzius, permiscens;qui deinde legit cura
    tur,e qui in arduis esse solent. COCST. mss. Vict. et Colb., corpore totam; ac rursum solus
    1 Coust., potenter. subjicit, hinc meminisse.COUST.
    Quesn. in textu, ait, et in marg. Alias, ais. m Quesn., pro nosse, habet menli.
    s lta ms. Colb. cum Veitz. Alias, Non loquerit n Quesn. in lextu, manantque, et in marg. Alias ,
    clarum ; jam. COCST. nomenque, quoti cum caueris editis el inss. retinui-
    b Nunc videtur pedis pars ad versus mus.
    ctaiplemen-
    ttim deesse; sed non apud anliquos, quibus id morjs 0 Colb. ms., viceretque cuncta. Vict. seeundis cu-
    erat ul exspectat legerent. COUST. ris, vivatqueperennis. CODST.
    1 Legit Veitz. mox, costa
    cupito, et mox, nam eosta P Solus Quesn., mbit, ao cura.
    pro de costa. COOST.
    PiTROL. h. " ki
    IM PASCHASINUS,LILY&ETANUS EPISCOPUS. 1292
    Progenies seqviiturgradibus ad crimina crescens: A Atque uhus mullis, perquem b data luce renali,
    Criinina quoestimulis acuunt deinenlia corda, Susceptor fido servahs EcClesiaparto.
    Teque, Pater, variisarmanl »..• Postquam diluvii cecidit tumor, unda fe»«Blf
    Tura primum venit opere incumbere terris Ales pacifferajfolium portavit olivoe,
    Intempestiyus descendere nubibus isaber, Jam siccis revolans pennis dedit omina pacis.
    Fuhnina lum primum coelo dejeeta sereno; Tum popiilus surgit inelior « tum purior undis
    Horrida tum grando turbatos verberat agros, Gens hominum magnos terris paritura nepote».
    Et tonitru allisono infraclus murmur.it oether. Inde sacerdetis id coelum dedita corda,
    Nec lamen ista raalos revocant; furor impius orbem Hinc inter flammas jkuericantafe parati,
    Obsidet, et laxis rabies defertur habenis, Et puer impasti quem non tetigefe leones, >
    Bella placent, caedesque simul, perjuria, fraudes, : Tum reges ceeinere Deum,,tura vera prophethv
    Mentirique libet, rapere est araor, abdere furia. Ora sonat coelisobole splendentia terris. .
    Nulla lides populis, nulla est jam veriias usquani. Quamvis cuncta Deo servlrent crimine vieto;
    Diluvioabluitur terrarura crimen et undis, Attarnen antiqui etiam nunc gutta veneni
    Virque unus residet generis populique refecior. , Spargebat populos, et erant vestigia fraudis,
    Arca tegit paucos castoruin semina servans; 3 Quae bonus ablueret doctor melioribus undis.
    Japi turo venluri facies monstrata lavacri,
    a In ms. Vict. a secunda inaiiu riic asstiilur, ai renati, sed sceptos (Al. ceplos)... servans Ecclesia
    fulmina faetis; apud Veitziiun auteiti, punife peritlis'; parlu. Sequimur mS. Lauddh. COUST.
    ae deinde, Tum,primumjnqla cceperunt,COUST. . c Quesn., quamprtor inundis; et postea, Jntfa «i-
    b Post cl. Zebnerum Veilzius, dai luce renatis, su- cerdotet. . •
    I
    sceplas servahsEilciiisih purtus. Alii editl, ddta tanee
    Ex.prmcedentibus Prolegomenit lectori comperire fuit obvium, Quesnellum, dum Leonit Magni Operibusre-
    censendisoperam daret, his S. Hilarii Arelatensis Opuscula, cum amplittima de illo Palre ditsertaiione, ame-
    xuisse. Qum quidem dissertatio, quamvis Apologelicapro S. Hilario tit inscripta, tot tdmen ac idntit rationibut
    ad.Lepnem pertinet, ut vix alias quam ubi Quesneilusinseruit, inviolalo rerum ordine, collocuri queat. Hie igitur
    illam consulto qmittimus, inter cmterat Queinelli inteonem MagnumEitteidatidhtt, tdmo tciiitet LV nostrm
    Patroloaim. turrismandandam reservantet. EMT. V-

    ANHd DOHINI CCCCL. :

    EPIS€OPUS.
    IJIiYfi^ETANfS

    NOtlTiA HISt^iGQ-LIT^ERiRXA IN PA
    Bibl. hist. litt. tom. II.)
    (Ex Scbceuemanni i

    § L Vita. G duas epistolas dissecta est ct ab aliis eliam duobus


    litulis ineptis, nirnirum de Foritk triiriiuld, et <fljCix-
    Paschasinus civis et episcopus clarus maxime le-
    Leonis I adconcilium Chalcedonense plivilate Vandalica landari solet. Epistola adlem al-
    gatione jussu tera Paschaslni rfe DaimidUoheDidseuri, qHSnliet-
    a. 451 una cum Lucentio episcopo Asculario et Bo-
    stare iradtint in Actione 5 concilii Ghalcedonensis,
    nifacio presbytero suscepia, inter quos ipse tameri non est
    episiola, sed ejusdem Paschasini coramipso
    priraus loco el honore fuit, primusque Actis concilii
    concilio LeOnisnohiihe dicta in Dioscurum senlen-
    Leonis nomine subscripsit. Neque hoc unicum fuit nemo non videt, qui Acta ipsa inspicere
    Lebhis de dMfiha el prudentia viri hujus xesiimo- tia, quod
    antea meruerai ut ab de imyebvilihCmiHisLiibbei T.IT, pnffl: 4151-
    nium, sed jam eo Pascba-
    21; kdrdumt. It, $dg% S45-46; Jtfaiwiif. VI,
    tis a. 414 siipputatione, haud levi tuiic quaestione, i()46-i§.
    ' consuleretur. Multa auiem pdgg. | .
    id
    gravia per tempus cum
    ' § III. Editiones.
    Ecclesia sua perpessus est a Genserico, de quibus Paschasini eprstolafn non solam multl Epistola-
    '
    'ipse ita epistola ad Leonem conqueriiur. Extrema rurn Leonis M. libfi mss. servarunt, sedjtransmisit
    jvita; ejus incerta sunt. etiam in Chromeie suis Marianus Scotus soeculiun-
    j II. Scripta. deciihi chrohographus, fi*. ri, nci. 6 ad a. 444, ed.
    Superest epistola ejus ad Leohem, de Qumsliorie Bat. apud Opqrin.'*. 1S59, p. ^44-46, et iu Pi-
    'Paschali, scr. a. 443, qua Leonis epistologquaeinler- storii SS. rer. Gtrm. Jlatisb. li%<a, .
    xidit, respondet. Apud Mariamim Scolum male in Emendata est potissimum Petaviitibucherii ouera
    r!*93 P. ANNJEUSS\LV1US. EP. 6cT0lMJRE^SiS.-^tURRlBlUS AStUlilCENSIS EPISC/ 1264
    qnorum alter iri dpefe de Dbctrihti fempoi-um ft*»H- X qUeahnotaiidnes addidit pdgtj. ii&fq. id. Lngd. tih-
    titilla castigavit ad mss. cbdd. Jac. Slrmondi, altef dehi Ballerinii feleet&fiiad fiis. Val. ReginoeSU66b-
    toiam aUctiorem et elimatiorem desdripsit ex aliis i-Umiium. 880, ssecull xl, ih qiib Pasbhaiihl bpefe
    hlsl. etertplaribus itt Commehidnofrt VictoHufn A- ihsefta erat, ciirii cbpiosis et ipsi anhbtatibhibus ct
    qultanum (Anlnerpiie in bff. Plahl. itpud Ballias. Mo- Vafiahtibusleetionibus reprsesentafurii iht&r Lebhi-
    rttum 163*) pagg. 75*77. Dehiric eaih stiscepit iias huhi. III, iioribmissis Questieili Hbtlstomb l!l.
    Quesnellusinter Lrionihas pbst epistolani II, ddctas- Adde Marisii Coriciliaf. Hl, p. 1221
    , ^..:, ,.,.«.u-,--^u.. . . , - , .- 11-M " —- * r '—

    PASCHASINI EPTSTOLAM
    tide inter Elphldta*Lebnis Mqgni, numero m, infra, tom. LIV.

    EODKJtTEMPORE.

    P. .AJmfflUS SYLTIIB,
    EPISGOPUS OCTODURENSIS.

    NOTITIA HISTORIGO-LITTfeRARIA IN SYLViUM.


    (Ex Schcenemanrii
    Bibl.hist. lilt. tom. II.)
    §1. Vita. B § 1U. Editiones.
    Partem Iiujus Latercuii, mensem scilicet Janua-
    < PokmiutSsiveiSgliius aut Satvius (d), episcopuS
    rium et cxcerpta ex aiiis vulgavit primus Bollandut
    OctOdori(qiil loCUshodie audil Martignai, et silus in
    prmfalionegen. ad Acta SS. T. I Jan. p. 44, 45;
    est ad Rhodarium in cothitatu Valleslno HelVeiio^
    1 Integrum deinde proposuerunt continuatofes ejus
    rum); si idem vefe fuit, Cui Etichetius Lugdurifehsis tomo VII Junii
    pagg. 178-481 cum praefalione de
    PaSSiOhem Maflyfuffi Agaunensium nunciipavii. ms. codice, ex ille proficiscitur, item oetale,
    qtio
    ee«e «lllll *rn(jlili§ pfatef hbd cuhi iaudatissimtj auclore et indoie
    ejus, ad quoe magis illuslranda
    vlro, cui vicissim lucubraliones suas inscripsit, vih- aiiud simul edideruni Kalendarium e
    regione Later-
    culum, vitoe ejus memoriam commendat. culi hujus imptrjsshm Futii DioiiijstiPhiloidd, qHbd
    antea evulgarat Bucherius in Commentarinin Victo-
    § II. Scripta, rem Aquitanum. Attamen multis hic Lalerculus in
    Exslat ejus Lalerculussive index dieftim festorum, locis mancus esi et ab cxcerptis etiam, quoeBollan-
    singulis mensibrts tum inter Chfistianos, tuni Sjitid dtis olini ediderat, perqiiam sicpe fecedehs ut pri-
    Gentiks ceiebrari sotitonuw, ser> Theodosio Juniori dern Benediclihi auctoresr HiSldflieLilimm GBtlliS
    et ValentinianoAugustis, Flavio.Zenone et Portliu- T. II, p. 295, 96, et nuper Mansius ad Fabricii Bibt.
    miano coss. i. e. a. H$, G Mi et Inf. Lat. aniiriadterWunb
    (a) BollandusP. AnnmumSilvium scripsit.

    SYLVII RALlENDARIUM
    Videtis, ttctor, Mpfd tofndXlll hostrA Palrblogim, 661. 676 , ubi malerim propinquitas jam ttobis prmbti.it
    .ralionem edendi opus Sylvii.
    wmtamma^maimaBimammm+*imMu\\\uto}\\ iiiu^m^mms^.^m^MmjmmmmmamtMmtmmmmmmm
    EODEMTEMPOEE.

    T l U II! li 11 S,
    k'
    ASTmiCMSlS EPISCOPU&

    HOTITIA BISTbRICO^LITTERARIA IN TURRlBItJM.


    (Ex SehoenemanniBibl. hist. litt. tom. II.)
    § I, Vild. jj) vexator, qui postquam ex variis per Hispanioeet forie
    Turribius, Asturicensis in Hispania Tarraconensi ettam exteras provincias peregrinationibus fedux do
    episcopus, acerrimus Priscillianislarum hoslis et malo hoc late in tenebris serpente, primum amicos
    1195 INBICES IN CASSIANUM. \ 129«
    Idacium et Ceponium, episcopos, mox Leonem Ro- A Aguirre et cum notis ejus illustrata in editione priori
    manum semel iterumque ad auxiliura contra feren- (Romm typis Jo. Jac. Komareck 1694) T. II, p. 218
    dum excitavit, jussorumque ejus et epistolarum ad —222; nova autem (Romm ex typogr. Anl. Futge-
    Tarraconenses, Carthaginienses, Lusitanos (Boeti- nii) T. in, p. 108—lii. Leonints Epistolis inseruit
    cos) atque Galloecos episcopos de generali concilio primum Pasch. Quetnelluspost Leonis ad Turibium
    celebrando minislrum se prabuit. Acta quoque bac epistolam quoenumero est XV. Novissimerecusa est
    in causa, non in Gallaeciasolum, sed et aliarum qua- a Balleriniis post eamdem Leonis epistolam T. I,
    tuor provinciarum (o) synodus; sed de successu col. 711, quem locum tamen non lam consilio edito-
    utriusque nihil ad nostram memoriam pervenit. rum, quam errore typographorum, quibus Quesnel-
    lianum exemplum describendum datum erat, obli-
    § II. Scripla.
    nuit. enim erat in Appendice T. J, p.
    Restat Turribii epistolade non recipiendis in aucto- 1478. Subjicienda
    Sed bis repetere noluerunt. Plurimum lucis
    ritatem fidei apocryphisscripturis, et de secla Priscil- buic
    epistoloeaffunditur ex animadversionibus Ques-
    tianislarum ad Idacium et Ceponium scr. a. circiter nelli ad laudatam Leonis ed. Lugd. p.
    epistolam,
    447, cuin nondum episcopi dignitatem esset adeptus. 445, quihuscum jungendoesunt Balleriniorumin eas-
    Interciderunt epistola ad Leonem, aliaque, quorum Bdem noloeT.
    III, col\ 1362—86. Bqluiius in prmf.
    ille in Epislola responsoria (quoc in edd. anle Ques- ad Nov. Conc. Collectionemin
    et Balleri- suspicionem hanc epi-
    nellura factis est in
    XCIII, Quesnelliana stolam adduxerat, sed satis eam antiquitate codicis
    niorum XV) diserte meminit. /Gmilianivindicari demonstrarunl Ballerinii: quippe
    § III. Editiones. codicis istius notiliam, tametsi quidcm haud satis
    Laudatam epistolam edidil primus Ambrosiusde exaciam, dedit Ambrosiusde Morales; sed Leonis
    Moralet in Hittoria Hispanimlib. xi, cop. 26, ex co- editoresex tibro Canonum, qucm anlc Ambrosium a.
    dice S. yEmiliani, qui in Bibliotheca S. Laurenlii 1575, jussu card. Quirogoc, Jo. Bapt. Perezius ex
    Escuriarum servabatur. Exinde eam Baronius inse- mss. Hispanicis conscripsit et Romara ad Grcgorium
    ruit Annalibus ad annum 447 (ed. Rom. a. 1607, T. XIII, ut emendalioni Graliani inservirel, transinisit,
    VI, pagg. 43, 44; Colon.a. 1634, p. 50; ed. Mans. ubi nunc in Bibl. Vat. n. 4887 custodilur, affirmant,
    T. VII, pagg. 604-6), et Franciscus Bivarius (Com- ms. hujus jEmiliani, qui inter alios Hispansecolle-
    mentariis in ChroniconMaximi conlinuatoris Pseudo- ctionis codiccs in co fuit adliibilus, antiquitatis et
    Dextri (Madrili 1651, )ad a. 44S, n. 6, pagg. 137 proestantioeadeo manifcsia esse indicia, ut orancin
    —159, qua occasione fuse de Turibio disputal. Mox de interpolatione aul supposilionc suspicionem pe-
    recepta fuit inter Concilia Hispanias cardinalis de G nitus tollant.
    (a) Antoniusin Bibl. Hitp. Vet. Lib. lii c. 4, § 104.

    TURRIBII EPISTOLA
    Habetur infra citato tomo nostro LIV, inter Leoninas numerumxv sortita, ubi videsis, benevolelector.

    , INDICES IN CASSIANUM:

    INDEX
    RERUM ET VOCUMQUARUMDAMNOTABILIUMIN TEXTU CASSjANI OCCURRENTIUM.
    '
    Nutnerus Romanus librum vel collationem indicat : Avabicus rero, capul.
    Abbasquidammoriturusobmeritumobediemire,succes- ramentumquomodoservandumdiebnsDominiciset fesli-
    soretn delegit, InsliC.iv, 28. Abbasqualis esse debeat, vis, Collal.xxi, 23. VideJejunium.
    JnsltC.n, 3. Acediadescribilur,Instit. x, 1 et seq. Trisiiiire aflinis,
    Abrahamanachoreta: ejus virLuleset miracula,Collat. Ibid. Solitariosmaximecircameridiemiiifestal,Ibid. Unde
    xv, i et 5. et doemoaium meridianumappellaiur,Ibid. Monachos quo-
    Abrenunlialioquid sit, Inslil. iv, 34. Abrenunlialionum modo corripiat,Instil. x, 2,3. Duomodosuperauda,Instit.
    tria genera. Collal.m, 6. His tribus tres Salomonislibri x, 25. Unde oriatur, Collat.v, 3,9. Ejcs duo genera et
    respoadent, Collal.3, 6. AbrenUntialioexlerior non pro- duplextentalio, Collat.y, 11.
    desl absque ioLeriori,Insltt. iv, 36; Collal.tu, 7. Abre- Activavila in duobusconsislit,Coltal. xrv, 5. Actualis
    nunliaiioinala,et maleabreuuniianlesdescribuntur,Col- vila in prreseniilantumexercetur, Collal.i, 10. Posthanc
    tat. iv, 20. VideBeiiunliaiio. vitam turiiiinanda, Coltat.i, 10.Aciivrevitaeopera multi-
    AhslinenliaantiquorumPatrum, Inslil. IV, 11. Cteteris plicia, Collal.I, i.
    viHulibussociaiaesse.debel, Instit v, 10 et 11. Absti- Actuum prreteritorumrecordalio quatenus utilis aut
    nentia qualisesse debeal ad supr-randumtornicalioiiisspi- noxia, Collat.xx, 19.
    rilum, Instit. vi,7, 8. Absliii.nliaemodus noti ouuiibus Adaepeccatumlevius an gravius peccatoEvoe, Coilat.
    unifnrtiiis,tnstil. iv, 5. Abslinealiacorporalisquo speclet, xx, 11.Peccatiutriustjuepaena,Coltal.xx, 11.
    Inttil. v, 22.Abstinentia cujusdamsenis sexies come- Adversafacilius,quam prosperasustinentur, Collul.vi,
    denlisei adhuc esurienlis, Inslil. v, 25: P%siiAbbalis 9; Instit.xi, 11.
    usque ad solisoccasum,Insiil. v, 27. Abstinemirelempe- Aereaepotestatesqusesint, Collat.vm, 12.
    12a7 INDEX RERUM ET VOCUMNOTABILIUMIN TEXTU CASSIANIOCCURRENTIUM. 1298
    . Affectusoperantis, non operis effectus, ant eventus Bonumprincipalevirtus est, Collat.xxi, 12. Quomodoa
    spectandus,Collul.vi, 8,9. Affeclusimmoderalioretiam creterisbonis discernatur, Collat. xxi, 16. Bonum quod
    in res vilissimasperfectionisstudio contrarius, Collal. ), Aposiolusse perficere non possetestatur, Collat.xxiu, 5:
    6,9. Calceamenliscurnon ulebanlurmbnachijEgyplii,Inslil.
    . Affliclionesjustorum juste a Deo immitluntur, Collat. i,10
    vi, 2 etseq. Afflictionuru diversa geaera et causre,Collat. Canonicreorationesnocturnre,Instit. n, 1 seq. Canoni-
    vi, 11. cus psallendimodus,ei PsalmorumnumerusAngelotra-
    l-jit^,et iuliui<ut differant,Collat.xvi, U. Agapequid, ditus, Inslit. m, 4 et 5. Canonicae oralionesdiurtiaeapud
    Collat.xxiv, 12. monachosjEgyptios,Inslil. m, 1 seq.
    Agonisspinlalis cum externo et saeculari comparalio, Carnisvocabulumvarie stimiturin Scriptura,Collal.4,
    Insttt.v, 12. Agonis spiritalis fundamentumin corporis 10.Carnisetspiriluspugnaulililer in nobisrelicla, Coliat.
    castigationesilum,Instit. v, 17. iv, 7. Carnis desideria quomodocompescanlur, Collat.
    AlTegoriae usus in Scripturissacris, Collat.vm, 3; xiv, xii, 5.
    8. Allegoriageniinmalienarume terra sauctaexpulsarum, Camaliavilia diffurunta spirilualibus,Collat. y, 4.
    Collal.v, 16et seq. Cassianusa CbrysostomoDiaconusordinatus, Incarn.
    . Auiaus,et limeusutdifferant, Collat.xt, 9, 10. vn, 32.
    Ambidextriin Scripluraqui dicanlur, Coltal. xvi, 10. Castigationetemporaliindignisunt homines reprobi.
    Ambitioin monacliisreprehendilur,Collat.i, 20; iv,20; Collat.VII,31.
    Instil. x,2; xi, 14,15; xu, 30. Castiiatiscommendatio,Instil. vi, 15,16 et 17. Castilas
    Ambiliososnon acquirere veram et solidamscienliam, sanclinioniannncupaturab Aposlolo,Instit. vi, 15.Homi-
    Collal.xiv, 9et 10.Ambrosiiencomium, Incarn. vn, 26. nes Angelisquodammodo oequal,Instit. vi. 6. Quibusmo-
    _-Amicitiarunidiversagenera,Co(/aC. xvi,2. Amiciliaunde dis comparetur, Inslil. vi, 9, 10el 12; Collat.xi, 14; xn,
    indissolubilisefhcitur, Coitat. xvi, el 6. Atniciliavera 11el seq. Qiioinodoconservetur, Collat. xn. 21. Quibus
    3
    virtule nitilur, Collal.xvi, 3. Amicitia perpetua non nisi argumcntisexploranda,Collat.xix, 16. Jejuniis et oralio-
    inter pr-rfeclosstare potest, CoUul.xvi,4, 24,28. Amicitite nibusmaximeacquiritur, Collal. vn, 2. Castit.Uisprre-
    particularesetjuramentocontractreimprobantur, Colla;. mium,Inslit. vi, 17. Est peculiareDei donnm,Instit. vi,
    xvi, 28. 6; Collal.xii,4, 15 et 16. Difft-rta continentia,Imlil. vt,
    Anachoretarum viia, et conversatio,Inslit. v, 36. Ana- Collal.xn, 10 et 11.Casliiasniiilurbumilitate,et scien-
    chorelreunde orti, atque appellati, Collal.xvui, 6. Ana- 4; tia C.aslitatis,Instit. vi, 18. Castitatis perfcctioundeco-
    cboretarumsanctimoniain ipso vultu relucens,Collal. xi, gnoscatur, Inslil. vi, 10, 20et 22. Castiiasstudioseser-
    2. Cujusmodilocaexpetere debeant. CoUal.xxrv,3. Ana- vanda,Collal.xn, 16. Caslitatempromovetpaticntia,CPU
    choretarumsludiacujusmndir-ssedebeant, Collat. xxtv, lat. xn, 6. Castitatisgradus el differentirc,Cnllal.xu, 7,
    4. Anachorelaseliamin remolissimislocisDeusobscuros Castitati magna suavilas conjunctacst, Collat. xn, 13.
    esse nonsinit, Cotlal.xxiv, 19. ' Eamsoliagnoscunlqui experiunlur,Collal.xu, 13. Casti-
    in
    Anagoge Scriplurisquirt,Cofmt.xiv, 8 . tas Philosophorumgentilium imaginaria, aul sirnulata,
    Angeli cur dieantur et
    Principalus Potestates, Collat. Collal.XIII,5.Caslitascorporissine cordiscastitatenulla
    vm, 18. An ante mnndumvisibilemcreati, Collat. viu, 7. est, Inslil. vi, 12 eC20. Caslitaseximia Abbaiis Sereni,
    Nominaunde illisindita, Cotlal.vm, 15. Angelorumsta- Collat.vn, 1. Abbatis Pauli, Collal. vu, 16. D. Basilii,
    bilitas ex Dei gratia, Collul.vi, 16. Angelorumlapsus, Instil. vi, 19.ADbalisTheona?,Collat. xxi,8eC9.Cujusdam
    Cotlat. vni, 8 et seq. Angelos malos singtilis hominibus rustici, seu agricolre, Collat.xiv. 7. Castiiatinon nocet
    deputatosopinaturabbis Serenus, Collal.vm, 17. Angeli carnis commotioin soninis, Cpllat. xu, 10. Nec jejunii
    maliinter se pugnant,CoUat.vm,15. laxatiotemporeab Ecclesiaproescripto;modo parcimonia
    Aninioetres stalus, Collal. iv, 19. Animabumanaim- servelur, Cpllat.VI.22.
    morulis, Coliat. i, 14. Post hanc viiam nec sensu nec CastorisEpistolaad Cassianum,Collat.53.
    intellectucaritura, Collal.i. U. Numquamoliosa, Cotlat. Cellreet soliludinisulililas, Collat.xxi, 22.
    4
    vu, et teq. Molreaquariresimilis, Collat.i, 18. Item plu- Cellamsuam hospitibuset peregrinis cedit Archebius,
    mae,vel pennulrevolanti,Colleci.IX, 3. Aniinobdecor, e t Inslit. v, 37.
    foediiasin quo consislat, Collal.m, 8. Mobilitas,Collat. Cellamsuamdeserere, aut.extra eam vagariquamper-
    vn, 3. Perfectio,CoUat.vu, 3 el 4, Facultastriplex. Col- niciosummonaeho,Collat.vi, 15.
    lat. xxrv, 15.AnimrenaturaliterInsuntsemina virtutuin, Cenodoxiaquid, Inslic. xi,l seq. Multiplexet multi-
    Collal.xiu, 12.Animoeparssuperiorprimo curanda,Col- formis,InstU.xi, 3 seq. Bulbis comparalur,Instit. xi, 5,
    tat. xxiv, 16. Omnibusvirtulibusinsidiatur, Collal. v, 10. Difficulter
    Animitriplexmorbus,Collat.xxiv, 15. curatur, Instit. xi, 6 seq. Quomodopurganda, Inslil. xi.
    Anniversariusdeposiiionisdefuncti dies celebratur,Cot- Cenodoxioe dao genera, Collal.v, 11. Aliquandoutilis est,
    lat. xix, 1. Collat.v, 12.
    Anthropomorpliitarum hreresis,Collat.x, 2 et seq. Censuraeecclesiaslicreetiam apud monachosusitatre.
    Antipbonarum antiquususus, Instil. u, 2. Instil. u, 15,16.
    Antiochenisjmboliildes,ejusqueexposiiio, Incarn. vi, Centuplumreciperein hac vita quidsit, Collat.xxiv,26.
    5 et teq. Centurio Evangelicustypus animoeperfettre, Collat.
    AnloniiEremitaelaus, Collat.xvui. 6. Ejusdemde per- vii,5.
    fecta oralione nolabilis sententia, Collat.ix, 3. Item de ChamfiliusNoemagicasarteslaminisante reneiset lapi-
    discretione,seu prudentia,Collat.n, 2. ltemde exemplis dibus durissimisanlediluviuminsculpslt,Collal.vm, 21.
    virtutitmdiligendisel imitandis,ibid. Charismatum divinorumtripartitaratio, CpUal.xv, 1.
    Apparerequidsit, Incurn. n, 5. Charitasnonsolumres Dei, sed etiam Deus est, Collat.
    Appetitiociborum qualisesse debeat, Inslit. v, 8 et 9. xvi, 13.Proeomnibusamplectenda, Cpllul.XVI,7. Etiam
    Apumindnstria,Incarn. vn, 5. pro inimicisorat, CoJIaC. xi, 10. Ejus cum fide et spe col-
    Aouaepotum moderatum quoqtie esse dehere, Collat. latio, Cpllat. xi, 6. Ejus ofliciisspecialiierbeatitudopro-
    XII,il, 15, xxn, 3. miitilur , CoUflC. u, 2. Charitatisgradus, Collat.xvi. 14.
    Arcliebiianachorelrecommendatioet virtutum com- Ejus dignilas commendatur,Collat. xi, 6 seqq. Cbaritati
    memoratio,Inslit. v, 37, 38. Ejusdemad episeopalumvo- nihil prreponendum, Collal.xi, 7.
    calioet provectio,Collat.xi, 2. Chananoeorum lerra filiisSem primoattributa, a Chana-
    Artesomnespropriumflncm habent, Collat.i, 2. Artis nseisusurpala,'Co(mC. v, 24.
    magicreauctorCham,Cotlat.vm, 21. Choeremon a bbas laudatur,Collal.xi, 4.
    Alhanasiielogium,Incarn. vu, 50. Chrislussolusimmunisab omnipeccato,Collat.xxu, 9,
    • Avariiiasimulacrorumservilus, CoWal.xn, 2. Vide 10.Solusvenitin similitudinemcamispeccali,Cotlat.xxu,
    11, 12. Solusabsquepeccatolentatus, Collat.v, o. Iisdem
    ; ' Pbilargyria.
    Auditoramcapacitati ac meritis docentis]sermonem modistentatus a diabolo,quibus Adam, Collat.xxu, 6.
    : Deus accommodat,Collal.i, 23. Christimorstriduanaquomodointelligenda. Incarn. vi,23.
    ; Auguslinicommendatio.tncarn. vu, 28. Chrislumnou tanlum habuissedivinitatis imaginem,sed
    Baculumcur gesubant monachijEgyptii,et quasignifi- eliam divinitalem, Iiittira. u, 6seqq., Chrlstiortumnon j
    catione,Inaltl. i, 9. Baculiusus olim monachisfamiliaris, fuisseoccultum,Incarn. n, 9 seq.Incarn. Chrisli divinitatemdre- |
    'Collal.xi 3. moninonfuisseprorsusignotam, n, 11,13. Chri-!
    BasiliiMagnisententiade virginitatesua, Instil. vi, 19. stussine patre, sine matre, sine genealogia, Incarn. u, l*
    Ejusdemde monachonon perfecte renunliantebonislem- li, 15.Christi nomen miraoulisillustre, Incarn. n, 19.
    poralibus,Instil. vn, 19. Christnsiu crjelumpropriavirlule ascendit,Incarn. u, 23,
    Blasphemustradilur immundissimospiritui, Inslit. 2i. Christusalia raiionevocatur salvator, quamhomines,
    xn, 20. Incarn. iv, 12.Christus solus potuiinos redimere,Incarn.
    Bona qure proprie dicantur, Collat.vi, 3; xxi, 12,16. iv, 12. Christumnontantum«w?if?v, sedeliam Deum esse,
    $?S9 INDICES IN CAS§1AN|IM, 1300
    Jnwrn.y, iseqq.^ 16. Christum divjdere.aut duas in eo, tat. vn, 22. Ignorantcogitationesinternas hominum, Col-
    pcfsonasdisl.inguerenefasest,Incqrn. v,7.'Cbnsi.um:spp /aC.vn, 15.Nonsine tabore curnhominibuscoB&igereften-
    Vefq quidJsU,. Jhcqrit. v.-12, ChristusMys ndstraesaluti^ sit abbaslSefehusj GqUU.vii,r2r!i:AliialflsvitiispriMunt,
    aiictrjf,Jnqqxn,y, 17, Cnristum esse unfcum, ribhMqs,- Colldt.vtr,17. Dasmonesplerumqueprrusebstdentet pps^
    Incarn. Vi, 13, i3; 16. iShfistus non tsihtum'faagijter s|dent animas,quam corjiora,Ibid. Perniciosiusanuaatf,
    Boster,sed et liberat,qy,Incarn. vi, U, Christitemporajis quaiil corpora possident,Collat.' ~m,28. Variis e* eausis
    ortusBibildej.raxjldivinilati jpsius,tncqrn,'vi, 19, Chfisti huniana corporapossiditnt,Ibid. InvobaltoBesanetorum
    a?ternit.a^astfuitur, Incqxh,-% 21. CJifistumvere, hprnjT' hominibus pellunturabenprgumeriis. Cp/Cat.xtv, 7. Duobusmodii
    hem esse, Incririi. m, 5» subj1ci«nttir,CaiioC.v«i.:19. D»monum«ftes
    Chrysostomus Casgiaoumin sacrumm)njsteriumcocpt;a- per Chrislumdebilitatae,Collat.\n, 23. DawNantira iliusio-
    vit, fncarn. vu, 32. Chrysostorol laus, Xncjiydvn, 31, BibuSexpqsitiqui Sr»judicid.jlduntj Cqllat.'<itt-t m,ll,
    Cibusmonacliorqmqualisesse.debeat, tnstit. v, ~$5.Ci- Dasnionesquomodorepellendi,ac superand), ColUt. vtii;
    buS morlachoruif)iEgypti, Irislil. iv; 11; 'Colldt. n, 21. 18, Quomqdqenergijmenis domiBenitw,<Coilat: '•imj. i2:
    Ciborumappeljtuspaljs. esse debeaj,, InsCtJ.v, 8, 9. Ci- Quqmqdq:humari)?m ff, 10.
    bus necessiiati,noii vpluplati servife debet, Irislii.y. |4. Dsmonnmpeccata veniam non mereHiui',CoilnJ.Jv, 14.
    6!
    Cibiac potussatietasvitanda;tnstit. v, Cibi quotidia.Dj impugnapdq In bomines auemdajnordinem et «oocordiam
    optiniusmodus,et niensura, Coliat..ii, 2,2,.Cilii spjfitales servant, Collat--vn,l9j Ifojj sunlomnes ejasdem ferooila-
    ahimrBnoxii'.trislit. v, 21. Cibumeliam necessariumcum tis, Cqllai,vii, 20. paanQiiumgeneradiversa, Cottat.v*,S2.
    tristitia sjumebautSS. roqaachj,CoHai.u, 21, Cjb.ar/ioruni Eqrurrivires etingenia etiam diversa, CpUot.vii,*). Dce-
    et ulensilium hiqriasieriidiligeijsrjustodil, Ihstit. iy, 19 monqmruina pt lajisus,Cottiit.vm, 8 seq'.Dreoto&um alii
    seq. Tifte Abslhteotia. CiUcihavesiis cur a inoriachis aliissubjlciuntu,r,Cqllat:viii,16. Daemones interse subkide
    ^Egyptiisimprobata,Jnstif, i. 3. • deceftant, Coltqt,yiu, 13. DsemouummHllitudine " pleaiis
    *
    Cingulumnjonachorumquid signiflcet,Instit- U?, 12. est aef, Coltqt.vm, {%.ffde Diabelus.
    CoenaeDominic»sacrjficiuni,fnslil. iii, 3, ' Danielisabbatislans,Coi/oi,iv, 1.
    Ccenobitffi urjdeidicli,Coilqt. xyju, 4. 5- Earum origo " r" " prq matre perselvit Archeblus,
    P^bitum' cfetliljorihus '
    ab ano|i|i)lis,Ibid, Cffhqbitaruniqijisflnis, Cqitgl.xix.S. Inuii.:y, 58,
    ' Decimaflimet
    Cflenpl)iiicabbedientia Ctiristi exejnnlo nitltur, Collq(, primitiirumoblatioDeograta, CoUfH. xxt,
    6. vitae
    xix, Coenobilica? uiilitates, Iftto, Cojnqbjunj u t difi 2. Decimarum et primitiarum oblatio qualisapudJitdteos,
    ' V '
    feri a moiiasierio,CoUqX. xyin, 9, 10; xix, 7, 8. Vqttat.izuS,. \-' . :p:
    Co|i(atiohum nqstfarjjm tria prihcipia., Cdltqt, i, 19. Decipientis deceptipcenadistinguiiur,Collal.VIII,11.
    et
    Earurristatus describitur,CoW«C. i, 17:Qfigines fit brlii- Deliciaecib| et potus ' monacho diligenier evilandaj,
    clpia diljgenter examinriiida,IijjiCfC. yi, 13; Cgttgt. i, 20, eqUqt.yi%i,
    ?1. Earum mutabilitas et mcqnstaiitja,insitt. v»,16; Coif Detractoreuiaudire perniciosum,InsCiC.v, 29-.
    tal, x, 12. Cogilationumquadruplexdiscussio,seu discretio Deusniliil ex riatufasua malumcreavit, CoCCal. vni, 8.
    ad instaf niihimtilariorum,CoUal,\, 2J, 22. Cogita(.iones Deus solusea qu» diyin^,suht,perfectecbgnqsclt,Incrjfn.
    ftpti statimiri actumdedticehda?,fl>id. Cqgltatisri^spfai- yu, Dgusprofipbissqllicitiqrjquam nqs ipsi, CoUat,IX.
    7,
    vaSqHDniQdo exclutjere debeamus.-IitiCj/.vi, 13, Cogita- S9. peus fillt,qpJ.neshqmiriessalvosfleri, Collat. %m,7.
    tlones suassenioribusmonachjpatefaciaut,ItisCiC.|v, 9; peuk itj adjutqriumnieun} intende, quaula?sit viVttilis,
    Gattgi.n, 11, \%et 13, Ejus rei majffi?|utjiitas, lbal. uogi- Cqilat.x, 10. Deus soluSincqfpqreus, Collat.yu, 13. PfPr
    J;atione;s nos|ras aii.,quomodo cogiiosQgiit,dseaiohes,Cqlfqt. pter se aniandtis,Cpttat.xi, 81Deussecundumprteseijlem
    VJBjjl^.Gogitatlonjesu""•" onoeet *spirUa^s JJ( cusfodiepdre, juslitiamde hqmihibjisjudicat, Collat.Xvn,26.'De| omnj-
    wfo(. s,ii,j3,; poteriiiainflriila,Incarn'1vi, 1. Dei opera admiranda,Col-
    Lolobiisguare utebanlur monacbijEgyplii, Instit, i, 5- tql,XJI,14, Dei jra qualis. Instit. viu, 23.Deus srepeipvi-
    Conimunionem sacramsjngjilisDominicisfrequenlabani, tos trahitad salutem, Collat.xm, 6. Deohuraanaeaffectio-
    Collal.XXIII,$\. Comnmniqsacra peccaiisveoialibup non ries ej membra 'metap^oriceascribunlur, InsliC.vin, 4.
    impedituri Ibid- Ssp pollulioneinvplutjtaria,Cplidt,xxn, Del ihjijfias nemo viijdiparestudet, sed proprias,Cpttat.
    'i seqq. Nec etiam energumehis denegalur, tollat, vit, "ix,g|. Deum deserefemqrs es|anim». Cfillnt.m, B;xxiu,
    .30. ....:... % Exjieqitiritefdujp7a Rep derefttjqni,Co/(al.ly, 6. Deo
    Compunctionum diversitas, Coilal.jx, 28. Eaninpcausae proprjissjriiej;ribuitlir''esse,tncdrn.y, fl. Diihornhiesvo-
    el qqalitatesdiver»B3,Col/aC.ix, 23, ?6. citi, tnfprn. iii, %.Sei yoluntate, vel permtssucunetage-
    Concupisceniia cartils cur jn liommerelicta, Collal.IV, ruqttuy,Co|f>C. iji, 2<J. I'
    7,13; xji, p. Qtiidholjisprqsit, CoUqt.jv, 13,15 et 1fe Diabolusmagismetuehdus,quamfaostisextenus, Inslif.
    Confessioet agnitio sui pppcatiquanj uiiljs, Co/(ai.n, v, 21.Sensit qccultamdivinir,aljsChristiqperajiqnem,tn-
    li. eam. xij, 15, Qmbysjjnodis Christumlentavit, Coilai.y, 5.
    Consiliispropriis inniti quam perinulosum, Collut,q, Diabqlqveriundatushomqper pecealum«6n toit diviiire
    Sl; xyj, 11,12, Cotjsiliaprava djligepter pvilanda,Cot(al. potesLatigjiblracijis. Collat. xxm, 12. Diaboli'iHasiones
    viu, 11. quibusiricautos. declpitjftCollat."t?41 et seq.Diapqliisquo-
    """ ' majorum non
    Consuetudines "" spernendre,
    ' fo/iYil.xxi, rrjoclo dicatur mendax",' pater mendapii',Cqltat.yiit,25.
    1.3.'.'.' FtrfeDremon.
    Contemplativa vita. VideTheorice. DiaconalusordinemAbbasDanielsuscepit,Collal.iy, 4.
    Contiijeptiaut differt a castitate. Inslii. VI,4; Co|/ai. Diaconimnnys,Itjcnr, vi, 11.
    XII,10. Djaconirepracfecturasett dispensatiorerum mqnasterii
    Cpntentjon?sraonachprumpro rebus vilibus taxantur, aui eieemqsynaruiri prpDatissimocjiidamseniorumdefere-
    CoUoi.j,6, batur, Collat.xxi, t.Diicoriifei>rae.fectus populioblatiqnes
    Cqrpuspeccatiquid, Collal,xxm, 16, Cofp.orisimbecjl- .recipieJjaL, Cp|CflC-xxi, 1,2.
    seu
    (iias non impedUcoptineutiae abstiricnlisevirlutem, Diogenis senlentia de adullerio non puniendo, Cellat.
    tnstit,y3;},< xm, 5.
    Correotlonum mqnjstioarpm yari® sp.ecjfis, et nipdi, Diolcosoppidum/Egypll, Intlil. v, 56. Item «remus,
    . JnstU iv,i6, ' .: xym 1.
    ,Cr;//aC. I
    Correplioproximiquonjqdofscienda,JlJSCiC, tjij, 5.j jii, " Djljjjyja' justepuniti,qui ahte peeeaverunt,ColtViC. vm,24.
    l©i:.Cprrppi)o jrpoderataesjsa4?m, PQltal,»|, 13, Dlscipiinrefigdriri rriorirjjtenis,InrtiJ. iv, 16*«20.
    Crucifigispiritaliterquid sit, IqslU,)V,3,4, Dis^retiepjsvirtu8» seu prhtjeirtia, oculus ettucemain
    Cruxnostra timpr Domini est, Jnstjl.jy, 34, CrucisDo- iivangefiodlcituri"Co//flC. h, -2.Omriibus virlulibuspnefe-
    .mintcrespntradiajjwriesvirlus, et fiflicacia,Qpifqt.vji?23^ renda, ibid.Inter no^jljisima Spiritus sanctidonanumera-
    ,ym.i&;< ,tur atj.Apqstql.q,Ce/WC. "i|2 , 4. Ejus utilitaset neeessi-
    ; Cutullaamonachorum/Egypti,InsCiC. i, 4, tas commef)datiif,:CoUai:i,1H, 85; »t, iteqq. A solo Deo
    CuJpa tevioreB cpr iDiej-dumgraviiis puuiia?,GQllqt.' datttr, Collaf.n, 1. DiscretionisdefectuSaul«t Aghabde-
    :yi, *1* ceptt; SoUKn,3: Dfscfeljpnisdefeiitu multi|Ana«iiofetifi
    ;.-.'-.Curasssrjcularesmqpachus fugere debet, gpUqt, ' ix, turpiter lapsi,£oltat. iiv5 tiqd. ©isorelfoiits virtusiqub
    , -"Bj 3.<<- .'•<:.' " njodoacquiralup*etSosSideatoiv6e7/aCi n, 9, lOin. =J
    - ,;,Dasmoncalcaneonostrojusidjatur,cjijtiscaputobseryare 'Diviiii ij-jpaftitreiri Scfiptufis,f!ti8n*?imalaj,;m«dire,
    - Ot conterere debemtis, Insli!. jy. 37. Dreniqriauclo- tJorte. iii, 9. Diviti*qure:proprie 4icat)turBoStrs, fttti.
    ritjjta 5|rip|Mrre repeliendus,, Colla(. xxu, }0. MtiHis Diviliarumususquajis esse debeat, Collat.vf,3< '''ibti
    de causjs CbrisLumDanm csse qpinatus csl , Incqyn. " poc^pisaiiis neiriqsefacileidonwimirapMaiieidibet,
    , fijij $i, Auctqr et jnsiiga|or otiqsprjjjn'.sermnnum et Irisiii:'i, 2';"CoUdt.iw-}W; 15.;D6«Bce alios^rawimeijfe-j
    faMarum, /nsliC.v, 21. D33moiiaperte cdnfess.iisest se '. jpdpctireprehendunturj IiwCtY. »;5fCoUBt.«jHfiiSi '''
    4€,
    per AriumfitEpnomjumbaerespssparsisse, Collat.VJI,32. Dbcenliiirnaliosduplexiilililas,Collat.-xxiij1.
    , Dasmonessinepefjnissionedivina nocerenequeuat, Co/- Doctorismunus, Collal.xi, 4. >''-
    J3ui INDEX RERUM ET VOCUMNQTABILIUMJN TEXTU CASSIANI OCCURRENTIUM. 1502
    Doclrjnaspiritalisduobqs mqdis reddjtur jnfructupsa, ej jina resprvarj. Ibid- Gentesdecemcur Deuspriedixe-
    Colldf. ijy, 18.' rit Abraha;expugnandasab Israeliticis,Co//dC.v, 22.
    ' Dqtainirodieiiecjejuprmdun). uec gepp Cectendummar Genuacur non fleclanturin oratione publicaiempore
    jqres ceijsueruqt,IhsCiC. 11,18;iji, \l\ Cqlfai.xxi, 20, pb- Paschali,Inslit. 11,18; CoUaf.xxi, H, 18 et 20. Nec *e-
    minicisdiebnsnionachiatj ecclesismprrice^ebajil,CoijflC, b|is Dommipjs,InsCiC. xxi, 20.
    11,18; iCo//flC,
    vii, 34. Sajjramvsljefia'pefciiiieljaritjCqlfqi.xjciu,21,,pd- Graliredivinaebonaomniaascribepdasunt, Instil. v, %;
    minicidjel solemnjiasin quoab aliis diyersa,I»s/iC.m,.11. vi, b,6; xt, 10 ma<\ Collat.11.11; m, 10,14 teqq,; %,
    DormireposthiatulinaslajjdesmqriacbjJS^piix 009 Sple- 10; XXIII,10. Graiiaedivinrenecessitas, Co//a(.xm, 3,6;
    bant, Iristil.MI,5. .',,y xxiti, 10.SijjegratjaDei hibil pqssumusad salutem,toid.
    Ebrietasnpuex sqlq vinqiQCurfit,U)r* Insftf,v,6,'gbrie- Sub gratia novi TesLanientiquomodqquis esse probetur,
    tas dupiexcavenda,Colial.ix, 5. Collat.xxi, 34. Gratiarumaclioqujd. Collat.ix, 14 el 15.
    Ebionjtarumerror magjsblaspliemans,qijajnMa^jcljteq-' GregorjiNazianz.encomium,Incarn. vn, 29.
    rum. Iricoi-n,v, 12, '"-.',.' Gula.VideGastrimargia.
    - Ecstases freqnentcsabbatisJoannis,Cotlql.xix, 4. Habitus mopacliorumMgypli, Instit. 1,u teq. Habitui
    Eleemosynarum erogapdarumnecessjtas,Collq{.xx, 8. monachorumqualisesse debeat, Instit. 1, 3. Habilulineo,
    Energumenisquomqdo maligni spiijtus pppuleijtpr, . tjoi)laneoutebantur Tabennensiolre,Intlit. IV, 10. Habi-
    CoCfaC.'vii,.12. Epergumenj sancjorum|ijypca|iopea daj- tuspio teii)|»oriniieireligionum varietatevariandus,Instit.
    monibuslibcranlur, CoUal.xjv,7- Pri' eijergujnrjijis ofaii? 1,11. Habjtus diversitas in monasterionon admiltenda.
    dum, Collat. vu, 28 seqq. Efoqsunt a sacra pojhnijjnjprie Iqstil. 1,3. Habitusmutatioin ipso religionisingressu el
    arcendi, Co/Ial.yn, 50. professiope,Instit. 1,3; iv, 5; Collat.xvm,2. VttieYestis
    Epipbahia:pornipiapud jErjjrpiipsquandp celebra|a,' mqnachqrpm..
    ' Epistolre Hreresisquantapernicies,Collat.x, 4. Hreresisbydraa
    pasclialesa pairiarcha Alexandrjnpper pro- similis,Incrtin. 1,1, 2.
    Vincjasmillj splilre, Jbia. Epistolas pareptunjpriusquanj Hteretici dogmaiasua Scrjpturrfisacr» pallio vesliunt,
    legeret, cpinbussitquidamnjqpachus,tnsiil. V,32. ISrcnii, Incarn. vtt, 7. Hreretici eas tantummqdqscripturasalle-
    et vilarsefemilicreuiUitates,Cdllal,xtx, g. Vide SpljturjQ, quas suis errqrjbus suffragaricredunt, Incarn. vu,
    Eremi el,sohuidinislinis, Coliat.XJX,7, 8. Eremumqqare fant . Hreretici Scripturamlacerantel pervertunt, Incarn.
    reliqtiitabbas'Joanries,Co/fac.xix, 3. Eremumquj pelere vii, 14, 16. Hrereticqrumnqvorurnerroresqlimin suis au-
    debeatjl,Collu',xjx, 11." ctoribusdampali, Incarn. 11,1. Hrereticorumcaecitasde-
    EssepropriissjmeDeo trjpuilur, Incqrn. v, 8. plorandamagiset corrigeuda,qpam irridenda, lncarn. 1,
    Eucharistisesumpliocontra diapplicasillusioneset pol- 6; n, 1.HrereticiCbristumpersequuntur, Incarn. 111,10.
    lulioneninoclurnamplurimumc6nfert,'Cof/flC. xxn, 6. fa Hieronymilaus, Incarn- VII,27.
    nemose diguumjtjdicare debet, CpUqi.xxj, 3p; xxn, 7. Hilarii laus, Incarn. vn, 25.
    Vide Cpmmunid. Hisloriain Scripturissacris agnoscenda,Collat.xiv, 8.
    Eunuclijsiiondesunt incenliyalibidinis, Cqltat,xji, 10. Historiresanctarummulierumapudjuuiores olim prreter»
    Kunuchiiaudabilesqui, Collat.xxjj, 6. missre,CoWflt. xix, 16.
    Eunuciiofumtgporet socqfdiadescribitur.Cpf/nC. jy, 17. Hominumingeniadiversa, Collal.xxiy, 5.
    Eva griivipspepecearitAdamn,Collat.VJJI,11, Horamrefectioniset somniantevertere vitiosum,Coll)C.
    Esangeliiprreceptaleviqra, quamlegis, CoUql.sxi, 13, ii, 17; v, 11.
    Evangeliifiliqs prreceptalegalia supergrejji deljefe, • Hqrarirepreces, earumquesignihcatio,Inslit. n, 2; m,
    Collat.XM,5. 9 teqq. Viae Canonicrepreces.
    ExcelsusDeuscur dicaujr, Incarn. v, 5. Hordeaceipanes in ScripturaquidsigniGcent,Incarn.
    • faciiaiurisiu mqriaslerio munus,InsCiC, 11,17. •'. . 2.
    Exeommiinicalio etiam apud monachosusitata, fnsfrf. vj,Hqspitalitascqmmendatur,Cpltat.xxi, 14; xxiv,20, 21.
    11,16.Eamincurrebantqui cuniexcpmmunicalis ' comihtjQj-
    ' Etjamqtiqsishqminibusexhibenda,tnstit-x, 15,
    wbatil, Jbid. HumanitasChristiastruitur,Incar. m, 5.
    Exempla vitse a paucis, sed melioribus expetepdi, r . i Humililasqmniumvirtutummagislra,Collat.xv,7; ?ix,
    iHilil, iv, 3.8,40: 1; xxiv, 16.Humilitasyerain quqcnnsistat,Ins/tC.iv, 39;
    Experienliaprobaturperfectarenuntiatjo, Coltat.nj»7, Cpllat.xvin,ll. Miraculnrumdppq prfeferlur,Coltal.xy,
    . Fabnlade tonsorismercede ad illtjsionesdiabqlj dete- 7. Quqmqdqacquirenda,InsCiC.xu, 31.ln omni viliorum
    gendasadaptaia,CoClal. xxiy, 13, confliciuei expugnatiqpenecessaria,Iiislil. vi, 1, 18. Ad
    Picus deferentes regrolanljfarrienioriuptur, IilsCjC,v, perfectioiieinacquireodamnecessaria,lnslil. xu, 23, 31.
    HiimilitasabbalisJoannis,Collal.xix, 1 Pynuphiiabbatis,
    Fides ejusqueincrementumex Deq est, Co//rjC. ni, 16; Instit. jv, 30; Cpllal.xx, 1.
    x, 3. Fideicumspe et cbariiale cqllatiq, Cpllal.xi, 6. Fjr una inChristo, Incarnw, 5 seqq.; v, 7;
    desdivina niiilur auctorilate,Incarn. iv, 6. Fjdes jpajo- vi,Hypnstasis 22. '
    rum reiip.end.jj,Incarn, vi 6. Fidei orthodoxreevjdeps Impatientiae surecausampemo in aliumrejicere debet,
    argumentumconcors oniiiium Catholicorumsententia, Jnstil. vni, 15seqq.
    Incdrri.1,6; vi, 5; vn, 51. Imprecaiioneset njaledjclionespropheticsequomodoin-
    Finis consideratioin omnire necessaria, Collqt-1,2; lelligendre, Collal.vu, 21.
    n, 26; 111, 5. Finis niopacltiquis, CoUaf.-ix,5. Firiiscceno- Inlirmioribuscondoleiidum,Ccllat.11,13;xi, 10.
    ' 8. Finisjjpachqretre,velefenbitre,Collat.
    bitae,Cotlat.jtx, InfirmitaS cnrpqrisnonofficitcaslitati,Ipstit, y, 7.
    xtx, 7, 8. Ineequalitas cl divisiobqnoruminter horriinesunde pro-
    Flagilinrumrecqrdatioyitanda,Collal.xx, 9. fecla,Collat.1,10.
    Fornicatiospifitalis,Collai.xiy, ll. Foruicationisspiri- IncarnalionisDominicreexplicalio,Incarn. y, 13 seqq.
    tusquomodqaiperetur, inslil. i',S, 12. Sino Dei gVapa Injuriasproprias quisqite propensiusvindicarestudel,
    nonsuperaiur,JfnsCtC. 6.
    1;5, Ejus siimulos el cogiiaiiqiies quaiu Dei, Collat.ix, 22.Injuriis lacessiii quid agere de-
    immundasstatim reprimere qportet, IjisltC.1, 13.Absti- beant, Collat.xvi, 26. Injuriqsihqpjjnesinjuriarumimpa-
    nentia et solitudinecnercetgj-,Inslil 1,3 seqfl.Fqrnica- lientissimj,Cqllat.xy), 2t, 26.
    tiqnis triagepera, Collal. v, 11. Alibieliain quadruplex InslabitiLashumanremenlis,Collat.yi, 14.
    foroicatiodlsttnguilur,Cotlat.xjv, 11. Invidiremnrbusdillicilecuralur, Collat.xviu, 17.
    Forlis et saons est, qui cedit allerius voiunlati.Collut. Invocaiionesanctprurnexpelluntur
    " '" dremories, Collat.
    xvt, 23. Fundamentq religionis malecoustitutononbene xiv, 7. .''
    superstruitur, Instit. xu, 26, 27. Ira rjtiambrevis cavenda, Instit. vnj, 12. Qpanta mala
    Furtomconfessionepurgalum,Collal.11,11.Furti accu- generet, Instit. vui,"l seqq. Quajjusta',velipjnsta, Iiistit.
    sansinoocentema daemqriepessidciut-,Collut.xvnt, 5. vni, 6 seqq. QuomodocuraQda,lnstit. yjp, 21; ix, 7. Ira)
    Gaalrimargia, id v el
    est, gulrecnucupiscenfia ihterripe- , tria geriera,Collat.v, 11.Ira Dei qiialisiit.Irisiit. . . , . VIJI,2
    ramia, Insttc. , 1 seqq.Gastrimargire v itiuni describiliir,- seqq.
    JnsCiCvjT», 6;Collat. v, I9'seqq.Gastrlmargirefurtiterj-e- Iracundiamaxime cavenda, Instil. y, 27; Cqllat. xvi,
    «isteriduih, Collid. 4
    v, ; xxi, 3; Inslit. 111,13, 16,Gastri- 7. Quomodocohibendaet cuianda, Collat. xvi, 26 , 27.
    margiaaviliuinpriinoomniumstjpprimenaup), Instil. IIJ, Iracundisesuseculparrinemo alleri imputet, Iristit. yur, 15
    13,14,17, Gastriraargiae tria genera, Irislit. v,23;'Co//ac; : seqq. IracundifeViruset uatufa , Instit. vtu, 1. Iracuridia»
    v, 11. Giswimirgiastiperata,caHera quhque yitia expu- peccalumquqmqdoexpiandum, Insti.ttvrii,12,13; Collau
    gaandasunt, Coilal.v, 26. Gastrimargia r quqiiiqfiovirica- xvt, 8, 15, 16, 18. Iracundiam proximi eliamsilenlto
    •'•
    tur, Iiucit.v, 14. provocareuon licet, Collat, xvi, 18. Iracundiamreiipefe
    Gentiumseptemsigniflcatiodeseribitur, Cpilat.v, 18. inpectore et occultarepestilentissimum, Insiit;. viri,10
    Gentiumnuuieriisseptenariuset ocioiiarj.iisquomodoln- seqq. Iracundifrequenler etiam qui a nemiiie lcesiaul
    telligendus.iidid.Gentes seplemcuf jubqanlurinter/icl, proyocali,Instit, VIII,}6.
    1503 INDICES1N CASSIANUM. 1304
    Irasci nobis ipsis debemus, et vitiis nostris, Instit. Mens humana numquam otiosa, Collat. vu, 4. Mens
    vm, 8. nostraquihusex causisaggravatur, Collat. ix, 6. Mentis
    Israel spiritalis,Collat.xn, 11. humanaeinconstantia,Coflat.vi, 14; u, 4.
    Jacobspiritualis,Collat.XII,11. Mendaciumaliquandolicitumesse et laudabile sensii
    Jejunandimodus non omnibus uniformls,Instit. v, 10 abbasChaeremon,Gollat.xvn, 17el deinceps.
    seqq. MemoriaDei assldueretincnda,Collat xxtit,9.
    Jejunantes ex indignalionereprehenduntur, Collat. Mensaevicissiminserviuntmooachi,Instit. iv, 19.
    xvi; 19. Messiredesiderium in sanctis Patribus quale fuerit,
    ad
    Jejuniumcorporale spiritualeordinatur,Instit. v, 22. Incarn.v, 15, 17. j
    Jejunium ab omni jaclantia et ostentatione vacuumesse Meum et tuum apud raonachosnon audiebatur. Instit.
    debet. Collat.vin, 1. Jejuniumsabbati Ramreet in Kccle- iv, 13.
    sia Occidentaliquare iuslitutum, Instit. nt, 10.Curidem Militiaest vitahominissuper terram, Instit. v, 17.
    iejuniumsabhaliper OrientisEcclesiasinhibitum,ibid.Je- Meritum cujusque nOudebet ex miraculis teslimaii,
    solvendumdiebus Dominiciset in Pemecoste, Collal.xv. 6, 11.
    iunium
    rislit. ii, 18; ni, 11; Collat.xxi, 11,19 et 20. Jejunii vir- Miraculummajusest luxurire fomitema se expellere,
    tus et utilitas,Collat.n, 2; xxi, 13 seqq. Jejunia qureDeo quamdeemonesex alieriis corporibus.Collat.xv, 8 seqq.
    accepta, Collat.xxi, 22. Jejuniasubsequenssaturuas,seu Miraculisprreponderathumilitas, Collat. xv, 7. Miracula
    repletio animre et corpori noxia, Instit. ix, 9. Jejunia abbatisAbrahte,Collal. xv, 4, 5.
    quartre et sexlae olimapud monachosstricle observata, Misericordire m eritum, Collat.u, 2.
    Instit. v, 24. Jejunium quqtidianumin adventu hospitum Monachusab initioquomodoviiam suaminstituerede-
    solvilicilum,Insiii. v, 25, 26. Jejuniqrummodus,et meo- beat, Instlt. v, 41. Monachifinisquis esse debeat.Collat.
    sura, Instit. v, 9. Jejuniifinis,Collat.xxi, 15. IX,3. Monachicibusquaiis.Instit. v, 23. Monactaoahne-
    Jesumsolverequid sit, Incarn. v, 12. gatio sui et rerum temporaliumnecessaria,Collat. tt, 5;
    Joannes Evangelistaanimumsubinderecreabat, Collat. xxtv, 2. Monachuscttras sreculares fugiat,Collat.ix, 5, 6.
    XXIV, 21. Puritati cordis semperstudeat, Iuslil. v, 15. Monachum
    Jqanuesabbaslaudatur, Instit. v, 27, 28.Item alterius maximeornat mansueludo,Instit. vm, 5. Monachiunde
    Joannis abbalis virtus cximia commendatur, Collat. dicti, Collat.xvnt, 5. Abapostoliseorumorigo. Ibid.Mo-
    xix, 3. nachiapudAlexandrinuma S.Marcoinslituti, Instit. u, 3.
    Judre proditorisavaritia,Instit. vu, 23 seqq. Monachiquidamsolohabitu,et nomine,Collat.iv, 20.Mo-
    Judicium temerarium de proximo vitandum, Instit. nachi semper a conjugioabstinuerunt, Collat.xvm, 5.
    V, 30. Unde avariliresetj proprielalispestemconcipianl,Inslit.
    Jugum Domini quomodosuave et onus leve, Collat. i, 1. Olimdiu multumqueprobali,antequam admitteren-
    xxiv, 22 seqq. tur. Collat.iv, 3, 7, 27, 36 seq.; xx, 1. Habilummulant
    Juniores monachiseniorumjussa ne discutiant,Collat. in ingressureligionis, Instit. i, 3; IV,5; xvm,2. Proprire
    xviu,,2, voluntatirenuntiaredebfent,Instit. IV,8; v, 28.Nec supe-
    Justitia humanadivinaecomparatanulla apparet, Collat. riorumacta, autjussa discutere, Collat.xvtu, 2. Quomodo
    xxtv, 4. si)3scogilationescustodire debeant, Collat. xxiv, 6. Ju-
    Justurainterficiens,quamvisei prosit,merito punielur, niores cogitationessuassenioribusaperiant, Insiit. iv, 9.
    Collat.vi, 8. Justotam prospera, quamadversaproficiunt Vide Novitius. Monachitepidi deteriores sscularibus,
    ad salutera, Collat.vi, 9. Justus non cerre, sed adamanli Collat.iv, 19.MonachiTabennensesnihil inferebantmo-
    similisesse debet, Cqllal.vi, 12. Jnstus quomudoseplies nasterio, Instit. iv, 5. Monachiambientesprrefecturas,aut
    cadilindie el resurgit, Collat.xxn, 15. docendimunus notaptuf,Inslit. x, 2; xi, 14,15; Collat.
    Labore manuumapostolusPaulus vivebat. Vide Opus i, 20; iv, 20.Monachorum tria in jEgyptogenera, Collat.
    manuum. 4.
    xviii, Quartum item genus recentius, Collat. xviu, 8.
    Lacrymaespirilales vartae, C ollat.ix, 29. Lacrymreexte- Monachorumculpreeliamsevere punitre, Inslit. lv, 16,
    riores nonritagni faciendae,Collat.>x, 30. Lacrymarum 20. Monachorum obsequiamutuaet alterna, lustit. iv, 19
    profusio non semper in nostra poteslate, Collat.IX,27. seqq. Monachorumopera manualia.VideOpus manuum.
    Necviolenterextorquendaj,Collai.ix, 29. Monachorum yEgypiiorum obedientiaperfectissima,Instit.
    Lectioadmensammonachoruma qnibusinstituta,Instit. IV. 1, 10, 12. Monachofumvitia qudmodocorrigenda,
    iv, 17. Collat.xix, 13 seq: Monrichis omnia communia,nibilpro-
    LeporiusPelagianismumabjurat,Incarn.i, 4. prium, Collat.xxtv, 26. Monachisphilargyria, seu vitium
    Lex peccaliquid, Collat. xxm, 11.Lex naturre scripta summoperedelestandum,Instit. vn, 7 seqq.
    in cordibusbominum,Collat. vm,23. Ejnstransgressores Sroprietalis ionachissingularilas in Congregationevitanda, Instit.
    jusle punili, Collat.vni, 14. Lex Moysisconvenienti.tem- i, 3; xt, 18. Monachisepiscoporum perinde ac mulierum
    pore daia, ibid. Legis novseel veleris comparalio,Collat. conversatioa majoribusimprobata,Instit. xi, 17.
    xxi, 5 seqq. Monasteriuma coenobiout differt,Collat.xviu,9,10.
    Libertasarbilriiin homine, Collat. m, 12, 21, 22; vu, Monasticavita perpetualucla, Instit. iv, 38. Monasticae
    8; xin, 8. Ejus imbecillitas a d bene agendum absquegra- perfectioni non conveniuntparentum privata subsidia,
    tia, ibid.et Collat.xm, 8,10. LibertatisLutberanicrede- Collat.xxtv, 10 seq.
    scriplio, Collat.xxi, 34. Monialiumcuramambientestaxantur,Collat.1,20.
    - LibidoCollat.xu, 2. Libidinismemoria penitus exclu- Morbusanimi triplex, Collat.xxiv, 21.
    denda, Collat.xix, 16. Morsomniseiatiinsidiatur,Collat.xxi, 8. Mortisassidua
    Levitarumindustria,Incarn. vii, 5. memoriahabenda,Instit. v, 41; Collat.xvi, 8.
    Luxuria.VideFornicatio. Mortificatio abbatisApollo,Collat.xxiv,9.
    Macariiabbatisapophlhegmata,Instit. v,41; Collat.v, Mortuisuscilatio, Collat.xv, 3. Pro mortuisoblationes,
    12; xxtv, 13. Collat. n, 5. Mortuorumanniversariusdepositionis dies
    Maforset mafortes,quid, Instit. i, 7. celebratus,Collat.xix, 1.
    Magireauclqret prqmulgatorCham,Cqllat.vm, 21. Mosesabbas, Collat.l eCu.
    Malumnonesta Deq,Collat.vm, 6. Noninfertur invito, Muciusabbas,Instit. IV, 17.
    Collat.vi, 4. Malisui quisque auctor est, Instit. ix,5, 6, Novitiiin monasteriisutprobandi,exercendi.instruendi,
    8; Collat.vi, 9; Collat.xvni, 16: Malain hoc mmidoquse Instit.iv. 6 seq.; xn, 26, 27.Novitiisobedientiaet silen-
    sint, Collat.m, 3; xxi, 12. Malapro amiclionibusin Scri- tium commendantur,Instit. n, 15; v, 28. Novitiisaecularia
    ptura sumuntur,Collat.vi, 6. vestimenta deponebant,e! ab abbate monasticisindue-
    Manichreorum errcr cum errqre Ebionitarumconfertur, bantur, Instit. iv, 5. Vide Monachi.Novitii cogitaliones
    Incarn.v, 12. suascelarenon debent, Iristit.iv, 9.
    Mansuetudomaximedecet monachos,Instit. viu, 5. Nuditasmonachoruminquoconsistat,Collat.n, 2; xxiv,
    Manualiaopera. Vide Opusmanuum. 2; Instit. vh, 24 seqq.
    MariaVirgoeur&co; siveDeipara,lncarn. ti, 2, 4. Obedientire commendalio,Instit. t, 3; xvi, 23. Obe-
    Marthreet Mariaecomparatio,Collat.i, 8. dientia simplex et crecaesse debet, Inslit. xi, 33; Col-
    Martyrioexpianturpeccata,Collal.xx, 8. lat. xviu,3. ObedientiamonasticaChristi exemplonititur,
    Matutinaprecalioet sui ipsinscommendatioab omnibus Collat.xix, 6. ObedienliaabbatisMucii,Instit. iv, 17.Ta-
    facienda,Collai.xxi, 26. Matiiihiisfinitisporiredeundum bennensiotarummonachorum, Instit. IV,1,10,12. Joannic.
    ad somnum,Inslit. ni, 5. Matntinsehorreinstitutio,Instit. monachl,Instit. iv, 23 seqq. Junioruraquorumdammona-
    ;n, 4. Media qurenamdicenda, Collat.vi, 5; xxt, 12.Me- chorum,Insllt. iv, 10. Duorum monachorumUcus defe-
    diabona ad ea quseprincipaliteret per se bona sunt, or- rentium, Instit. v, 4. Alterius cujusdammonachi sportas
    diuaiiiiir,Collat.xxt, 15. divendentis,Instit. iv, 29.AbbatisPynuphiihortumtexco-
    Mediocritasinomnire optima,Collat.n, 16. lentis, Iustit. iv, 30. Obedieniiaomnibusvirtulibusprav
    Melotesetsellis caprinamonachorum /Egypti,Instit. I, 8, lata, Instit. iv, 13.
    4305 1NDEXRERUM ET YOCUMNOTABILIUM1N TEXTU CASSIANI OCCURRENTIDM. 1306
    Oblationespro defunctisfieri solitae,Collat.n, 5. Collat. xi, 12. Perfectionis exempla a paucis petenda,
    Obseeratioquidsit.Collat. IX,11,15. Instit. v, 4.
    Octoprincipaliaviiia.Collat.v, 18; Instit.v seqq. Perfeclusvir ambidexterdicitur, Collat.Ivi, 10.
    Ommpolenlirediviuaeniagnitudo, Iticarn. vi, 1. Non Perseverandumin sua vocaliqne, Collat.xiv, 5 seqq.
    potest hominumrationeconprehendi, Incarn. vu, 2,5. Perseverantiain religiqnenecessaria,Instit. iv, 36, 37.
    NonOmnibusomniaconveniunt,Collat.xxiv, 8. Petrus apqstqlusEcclesirepastor, Incarn. i, 12.
    Opera Dei in sauctis admirationedigna, Collat. xn,' Philargyria quid sit, et unde naseatur, Instit. vn, 11.
    12, 13. • Eam non pecunia, sed amor pecunirefacit, Instit. vu, 21,
    Operamanuummenachisperquam utilia et necessaria, 22. Est morbusanimi perniciosus,Instii. yu, 20; Cqllat.
    Instit. u, 5; v, 37 seqq.; x, 8 seqq.; Cellat. xxiv, 11, 12. v, 8.Difiicilecuratur, ibid. Mnltonimmalqrumprocreairix,
    Operaiio manuum multa mala jmpedit el amputat, Iu- Iaslil. vn, 7, 25,26 seqq. EjusIria rjeuera, Inslit. vii, 14;
    stit. x, 14. Collal.v, 11. Turpe vitiumet igiinminiqsum,Inslit. vn, 3
    OpusmanuummonachisjEgypliis prrescriptum,Instit. seqq., 20. Qucmodosuperanda, Instit. vn, 21, 30,31. Ante
    x, 22. Opere et labore lnanuumsuarumvivebal aposlolus diluviumignota, Collal.v, 8. PliilargyriaJudre prodiloris,
    Paulus, Inslit. x, 9,10. Opus manuumnon impedit ora- Inslit. vit,23,2i, 25. Giezi,Instit. vn, 14.Ananiteet Sap-
    tiooemprivaum, Inslit. nt, 2. Optts manuum totius anni phirre,Inslil. vu, 14.
    coiuhuritabbasPaulus, bistit. x, 24. PoenitentitBdefinitio,Collat.xx, 5. Ejus diversifruclus,
    Oratioquid. Collat.ix, 12, 15. Atteotio et devotio in Coliat.xx, 8. Ejus perfectioet pceniludoin qun cqnsistat,
    oraiione quomodohabelur, Collat. x, 12 seqq.; ix, 26. Collat.x, 5, 5. Ejusdem necessitas,Incarn. vi, 18.
    Orationiset atteiuionisimpedimenta, ut excludanlur,Col- Pcenitentibusdoclrina multiplex traditur, Collat.xx,
    lat. xiv,12,13. Oraliqhrevis et lrequens Deo accepta, 8 seqq.
    Iostit. u, 11; Collal.IX,56; x, 6. Oratioallissimumsilen- Pollulio nocturnaex quibuscausisprocedat,Instit vi,
    tium requirit, Instit. n, 10. Oraliosecreto et in abscop- 11; Collal.xxn, 3 seqq. Quandosil in culpa, Collat.xxn,
    dito quomodofacienda,Collat.ix, 2i. Oratio qualis esse 6. Sajpe a diabolo procuratur,ibid. Nqtt semuer impedit
    debeat ex sentenlia S. Antonii, Collat. ix, 31. Oratio Eur.harislire perceptiqnem,ibid., 4 seqq. Invoiunlarianen
    atteniiooemrequirit, Collal.xxm, 7. Oralio lantummodo efficitcastitati, Cqllat.xn, 9,10. Quomodoimpediatur,aut
    vocalisduplicide causa reprebenditur, Iiislit. u, 10. Ora- vitelur, Inslit. vi, 13; Collat.xxit, 6.
    tio est sacrificium,Instit. u, 12. Quomodopossilesse per- Pqstulatiqquidsit, Collat.lx, 13, 15.
    petua, Collat.x, 10.Pura etsincera quomodocornparetur, Potestates aerere quredicantur, Collat. vm, 12. Quare
    Collat.ix, 16; x, 8 seqq. Nonimpeditur mauuali opere, poleslates et Principaiusappellentur,Ibid., 14.
    Instit. III,2. OralionisDominicreexpositio, Collat.IX,18 Practice iu quo consistai,Collal.xiv, 2 seqq. Quomodo
    seqq.. IQoralionesaepedelinquilur,Collat.xxm, 20. Ora- acquiraiur, ibid., 3. Per eam ad Theoriam pervenitur,
    tionempublicamconcluditsacetdos, Inslit. u, 10. Oralio- ibid., 2.
    nisperseverantia,seu constanliarequirilur, Collat.ix,3; PraeceptorumEvangelicorumet legalium differentia,
    x, 10 seqq. Exauditamesse quo indiciq cognnscipnssit, Collat.xxi, 35.
    Collat.IX,3^ seqq. Adorationemlarde accedeolesab ora- Primitirespiritalesqure, Collat.xxt, 16. Primitiarumet
    torio excludebanlur,Inslit. m, 7. Orationes Canonicae. decimarumublatioin veteri Testamentq, ibid.
    VideHorariaepreces. Oralionescur certis horisin Eccle- Prqbatiomonachorum.VideNovitius.
    sia insiitnlre,InsliL.m, 2 seqq. Orationes noslraecur non - Professionismouasticreantiquitaset obligatio, Instit.
    semper exaudiantur, Collat. xiu, 7. Orationes privatre IV,56, 37.
    publicis adjungenda?sunl, Inslit- u, 12 seqq. Oraliqnum Prqpbelicreimpreealionesquomodoinlelligendre,Collat.
    qualuor species, Coilal. ix, 8, 9. Oralione magis quam vn, 21.
    sludio ad ScripLurarumintelligentiamperlingiiur, Inslit. Prophetreseducli mqrs prqpter inobedientiam, Collat.
    v, 51, 34. Oralionequredebeant a Deo pqslulari,Collat. vu , 15.
    n, 24. Proprielasin monacbqgravecrimen, Instit xn, 26, 27;
    Ordines Angelorumquid significent, CollaL.vm, 15. l, 6; iv, 21; xvm,7; xxiv, 26. Prnprietatis vitiumejusque
    Otiummultqrummalorum loiues, lostit. x, 8, 10, 20 descriptiq, Instit. n,3; IV, 13, 14 eC15; Coilal.vu, 7.
    seqq. Vide Acedia. Vide Philargyria.
    Oiiosiet pigri conditionesdescribuntur, Instit. x, 6. Prqprioniii judicioet consilioquamperniciosum,Collat.
    Presiiabbatislaus, Inslit. v, 27. ii, 11.
    Paphnutii abbalislaus, Collat. 1.
    m, Ejus patientia, Col- Prosperitasnocenticr quam adversitas,Collat.vi, 9.
    lat. xviu,15.Bubali cognomenei iiidilum,ibid. ProvidentiaDeiin rebus omttibus,Collat.xxiu, 20.
    Panes hordeaceiquidsiguificent,Incarn. v, 2. Paren- PsaUendimoduset disciplina,Instit. u, 7; Cqllat.x, 14;
    tumcur est recordatiomonachisexcludenda,Inslit. v. 22. xvii, 5; xviit,2.
    Paschaliscelebritas,Collal.x, % Psalmqrumduqdenarius numerus ab angelo traditus
    Pastorisliber citatus, Cqllat.vm, 17; xm, 12. Instit. n, 5,6. Psalmoruminielligentiamquomodoconse-
    Palientiaa paliendodicla, Collat.xvm, 12,13. Omnibus qui possumus,Collal. xi,j8.
    exbibenda, Collat. xvi, 17. Mouacliisnecessaria, Iuslil. Purilas cordis maxime seclanda, Inst. v, 15. Purilas
    lv, 41. Quomodoacquiri et retiueri possii, Collat.xvm, cordis et cerporis quumqdqacquiratur, Instit. vi, 9, 10,
    12,13, 16. Nonex alieuamodeslia,sedde propriavolun- 12et 20. Purilalisperfeclaejudicium,Insiii. vi,10.Qualiter
    tale speranda,Instil. cap.42.Fornicalionisardovem exstin- custqditur, Instil. vi, 15; Collat. i, 7.
    guit, Collat. xit, 6. Palienlia simulata,Collat.xvi, 20, 22. Pynuphii abbalis humililaset latebra, Inslit. iy, 50.
    Palieniia cujusdamreligiosre feminre, Collat. xviu, 14. seqq.; Collal.xx, 1.
    Paphnuiii abbatis, Collat. xvm, 15. Cujusdamreligiosi Quadragesimreobservatio, Collat.vn, 2; x, 2. Eaque
    adolescentis.Collat.xix, 1. diversain divcrsisregionibus, Collat.xxt, 24, 25 seqq.
    PauliEremilreelogium,Collat.xvitt,6. Ejusjejuniuminstardecimaeanni, Collat.xxi, 25. Qtiadrage-
    Paupertasevangelica, Collat.x, 11. simrelex quibusimposita, Collat. xxi, 29. Quadragesima
    Peccatumomne voluntarium, Collat. xxm, 1. Peccata quare sic dicta, Collat. xxi, 28. Quadragesimalilempure
    multismodisexpiantur, Collat.xx. 8. Peccaium publicum maxime teniaulur i»onachi, ibid. Quadragesimjelegem
    publicasalisfactionediluendum, Incarn. I, 4, 5. Yenialia supergrediuulurperfecti, Cellat.xxi, 29. Quinquagesima,
    quomodocommittantur,Collat.xx, 11; xxu, 13.Peccato» hnc est, lempnrePaschalinqn jejunalur, Collat. xxi, 11,
    rum magnitudinemet fceditatempauci inielligunt,Collat. 19et20. Nec genua flectunturin horis Canonicis,Inslil.
    xxm, 8. Peccatorumradices evellendre, Collat. xxix, 2. n, 18; Collai. xxi, 11, 19et20. Quinquagesimretypus in
    Peccatorumrecordatio quousqueutilis, Collat.xx, 6, 7, veteri lege, Collat. xxt, 20.
    9, 11. Peccaticorpuset ejus membradescribunlur, Col- Rebrachialoriamonachqrumquid, Instil. i, 6.
    lat, XII,2; xxin, 16. A peccato nuilus immunis, Collat. Recedere a Deo mnrs est animse,Collat.ix, 6; xxm, 9.
    xxxiu,6,7, 17, 18. Pecuniamdare ad usuramquid sit. Reconcilialiofrairisquandoelquomodqfacienda,Instit.
    Collat.xiv, 17. Pecuniarumcupiditas a monacbisaliena, viu, 12,13; ix, 2; Collal.vi, 15,16, 18.
    Collat.iv, 20; v, 11. Vide Philargyria. Redemptipgeneris humani per sqlumJesum Christum
    Pelagianorumerrqres, Incarn.i, 3. fleri poluit, Incarn. IV,12.
    Pelagianismiabjuralio a Leporioet aliis facta, Incarn. Refeclionistempusetmensura, Collat.xxi, 23. Refeclio
    1,4. exlra horam et mensam communemmcnacbis illicita,
    Pera et baculusmonachisiEgyptiisfamiliaregestamen, Cnllat.II,2, 17; v, 11; xxut, 22. Refectionislempnresacra
    lustit. i, 8, 9;coIlat. xi, 5. "lectioadhibeuda,etquibus auctoribus,Inslit. iv, 17.Silen
    Perfeclioin quo cqnsislat,Collat.I, 6, Quoniodoacqui- liuni servantlum,ibid.
    raiur, Instit. iv, 30 seq.; xti, 13, 15, 23,31, 32; Coilat. RegnumDei, Collat. ix, 18. Regnum Dei et regnum
    i, 7,8; xix, 9; xxiu, 10. Perfectionisdqcirinamnonom- Diaboli describitur,Cqllat.I, 15.Regnum ccelorunjtrifa-
    nes capiunt, Collat. i, 1. Perfectiqnumdiversa genera, riam accipitur,Collat.l, 13.
    M1 ;;•.-.- INDICESJNfiAS^IANp, ; 1308
    Relifluiarumsanptarumveneratio,CpllaJ.yi, 1; vn, 26, gnis et ipdiciisagnosfatqr,Iostit. xn, 29. Superbiadivini-
    Itemissioanimi «t laxatio subinde necessaria, Collat. tus punita-lbid, aO-seqti;Quantamalaet vjtiaex super-
    Xxiv,20,21. bia pullulent,ibid., 27'.:QooraoiosuperanposBit,ibid.,9,
    Repuntiati»faculiatum•mniumScripturiseomprobata, ' 31.
    ' 32 et 35. I
    Instit. VII,16 sfiqq, Monachisnecessrjria Cellat.xxi, i, Suummonacbusnihil dlcere debet, Instit. iv, 15,
    Nihilrelipqujtprpprjijqris, Collat.vn, 7. Semelfociapef Symbolumunde dicatur, Incarn.vi, 5. Symbolumdivi-
    omnejpvitajnprosequenda, Instit. iy, 18j Collat.xxjy, 1. nislitteris conforme,ibid., 8. Synib*]iAntioeheniexpo-
    NIHItam y#c'e,qjiatn aninioet affeclufacienda.Collat.m, sillo,ibid., 5 seq. Symboliquanta auctoritas,ibid., 4.
    7,'Renuntiati(5perperainfacta.lnstit, vii,15. Vide Abre^ Synaxis,Instit. n, 19. . ,. i
    nuntiatio,etFiii)argVfia.
    •-- Rpniiptiationuri) tria geriera,tjol- Synecdocliica locUtioSeripturrefamili«ris,Incarn.vt, 25.
    fef.iii.6. fabennensimonaslerionihilde Bqisfacultatibusinfere-;
    , Resurreclio jportuorum
    ": ' ' ' " quredamest,
    generalip '"• Incarn.
    ! ' ' bant, qui recipiebanlur, Instit. iv, 4. Tabennensiotarwn
    v;jf, "". ".' mopachorum obedientia,ibid., 1,10, 12.
    •
    fluflnilaus, Incarn,vu, 28. taciturhitas. VideSilemiuin.
    ; Sabiatuma jejpnio liberum apud Orient-ale», Instit iti, Temere nihilstaluendum,Collat.xvii, 8.
    9. Sabbatijejuniumcur in' Ecclesia Rpmana£t Qcciden* TentationemnullamsineDei graliasuperarl, Collat.n,
    talt institutum,lns(.it.
    """•'• ui, 10. Sabbaii yigilire,Instit. m, 15; iit, 17. Tentalionumseu afflictionum toleranliaa Deo
    8/91
    ' tribuilur, Collat.jii, 171Tentaiionumutililas,Coltat.xxiv,
    Sacerdotumujuous, Collat.iv, 1; Incarn. 6,11. 25. TetitationumCbrisliofdo,HratioCollat.v,6.
    Instit. ui, 3. Theoneeabbatiscommendatio, Collat.xxi, 1, 8et9.
    ' Sacrificium Dpmipicse «qenre, '
    Salomonistfes libriiribus abreiiunlialioiiumgeneribus - Tepidimonachitaxanuir,Collat.iv, 12et 19." -
    respondentes, Collat.iii, 6. Theoretice quid sit, et in quoconsistat,CqHat.xiv, 1
    Sanclus et immaculaluspt differunt, Cotlat. xxn, 9, seq. Quomodoacquirattir,ibitl., 1C.Nonnisi » purismen-
    Sancli eliamjn hac yita se peccaiqfeset imuiuridosprofi- tibus apprehenditttr,ibid.,10,14,15 et 16. Ejut parteset
    tentur, CqUai!xxiu, 17 seqtj., xiiii",12. Sanctorumaffli- genera, Collat.xiy,8. Tbeoretica,seu conlentplativjvila
    ctionesjhsue, Cbllat.vj, 2 seqq. Sancti'yeterisTeslamenli laudatur,Collat.i, 8. Theorise,id est, coiilem|ilationiDei
    IriandataDei supergressi,Cbllaf.xxi, 4- iiniyersa viiliitum sttidia postponuntur, Collat. xxin, 5.
    Sarahaitarumorigo et coriversatib,Co|lat.xytu, 7. Tbeorireassidusvacarein nac vita impossibiieest, Collat.
    Salietas cibi et potus vitanda, Instit. v, 6; Collat.n, xxiu, 3, 13.
    1, 22 et 23. Saiietaspost abstineniiairiet jejuuiumvi- TheolocosVirgoHaria, incarn.n, 2, 4.
    jtanda,Instit. v, 9. Timorsapctusquis, Collal.xi, 13. TirnorDominiinitium
    ' perfecta?indicium, Collat.
    Saiisfrjpiionis promotio,Inslitut.IV,39.Timoriset amorisdif-
    " xx,••'"5, 7, 10 salutis,etCollat.
    etll. ferentia, xi, 9 et 10.
    Scientiaspiritalisqure,Collat.xiv, 8. Scientialegis di- Traditiqnesseniqrumservandre,Cqllat.u, 15.
    Virireex Dci muriereesl. Cpllat.iu, i4. Scientianititur Tristiliaunde orialuf, Inslit.tx, 4. Morbusanimiperni-
    castitate , Inslit. vi. 18; Collat.xiv, 14*Scienliamverarii ciosus,ibid., l,2el3iTrislitire duogenera, Collal.v,'ll.
    rioriassequijpi.ur ambitiosi,Cqllat,xiv,9. Tristilia quresalutaris, ant mortifera, Inslit. ix, 10 seqq.
    Scopus aclionumuostraruniquis esse debeat, Collat. Trisiiliaquomodorepellenda,ibid., 13. Trisliliasubinde
    Vit,6. desperalioneminducit,ibid., 9. Trislilia et acediaetiam
    Scripturarum sacrarum sacramentaquibus sint expn- solitariqsvexanl,Collat.v, 9,
    penda, Collat.viit, 3; xty, 17. Eapumintelligentiariiagis Tropologiaquidsil,:Collat.xiy, 8.
    ofalioiie, quaiiistudioacquiritur, Insiil. v, 34. Scriplurre Vanaglqria. VideCcnndoxia.
    sejisum nonnulliin somniisassecuti,Collat.xiv, 10. Qui- Venialia peccaiainihacvitavitari non possunt, Coltat.
    bris gradibusad eam pefveriialur, Collat.xiv, 9. Scriptu- xi, 10; Collat xxn, 7,8 el 9; xxiu, 7 el 8. Yenjaliapec^-
    raruip varii sensus,Collat.xiv, 8. Cur eas Deus obscuras catanon lolluntjustitiaeelsanclitaiisappellaliopeip.Collat.
    esse voluerifj CpUrtt.viii,5. Scriptiira sacra agro fertili xxii, 13. Nec impediunlsacram communionem,Gqllal.
    comparattiF,lbiq".Scrjpturreassidpa lectiocommendaluo, xxin. Non sunt parvipendepda,Collai. XXJII , 7- Vide
    Collat.xiy, 10. Seripiurresacraeauclorilaiedremoqesre~ Peceaia.
    pellendi. Collat.xxu, 10.Eammullidetorquentad
    •- alienos Verbiimrecte diciturcaro, rationeunius Hypostas,is ju
    sensris,Coilat.i, 20. Christo,lncarn. IV,5 Seq; v, 7; vi, 22. 10.
    Senectusunde cqmmendabilis, Collat.i), 13. Verilasquomodoindaganda.CoIUt.XVJ,
    Senesimitandi,sed uonomnes, Collal.ii, 13.Seniorum VeslismOnachorum. VideHabitus.
    cqnsiliisetdoclrinre acquiescendunij ibid., 18. Vigiliaesabbalo calebralte,Inslil. m, 8, 9. VjgilitBmona-
    ; Sereniabbatis comriieridatio, Collat.vii, 1. choruin privatse,InstiJ.n. 12Daniel
    seqq.
    Servire )egi peccaiiquidsit, C.ollat.xxni, 45. : Jeremias, io veteri Testamento,
    Virgines Elias,
    Siletuiumallissimumin officiodivinoapud monachos Instit. vi, 4; Collat.xxi, 4. Et in povoJoannesIlaptisia,et
    ^lgyptios,Inslit. n, 10.Silentiumad mensammonacho- Evangelista,ibid.
    rum, Iiistit.iv, 17. Silentii commendatio,Insiit. u, 15;' Virginitatis commendatio, Collat.xxii, 6.
    Collat.xiy,9. Virlusper arduaacquirilur,Colhjt.lv, 18.Viriusper se
    Sirigulafiiasin congregaiionevitanda,Instit. xi, ' ' 18. principale bonumest,; Collal.vi, 3. VirtutesdifflciUus in-
    Sionspiritalis,CpUat.xn, 11. serunlur, quam eradicauturvilia, CqUat.xiv, 3.
    Socratisconlinerilia,Collat.xui, 3. Viliumilludquisque'pqlissimppj inipugnaredehet, a quo
    Solitariavita a quibusexpetenda,Instit. Vui,17; CoUat. se magisimpugnarisentit, Collat.v, 27. Viliapriricipalia,
    xix, lOseqq. siva capiialiaocio, Instit. v, 1; Collat.v, 18.Vitiaquredarii
    Soliludoqurerendaetamanda, Instit. n, 15. Soliludinis sunt carnalia,quredamspiritalia,Collat.v, 5. Yiliafacilius
    comiperidatiq, Inslit. iv, 10tseq; Gollat.i, 20; u, 2; vi, 15; expelluntur,quaminserunturvirlutes,Cpll^t.xty,3. Qttre
    xi, 2; xix, 20; xx, 1. extra naturamsunt, pene incprabiha.Jnsiit. vii, 3 seqq.
    Somnileiripusprrescriptumnon excedendum,nec ante- Vitiorumcausrectrajiic.esevejlendrB, Inslit. xi, 15. Vjiiis
    vertendum,Gollat.ii,' VJ; v, 11.Somnusmqderatusneces- quomodoresistendiini,Collal.v, 14,Vitia et defectusquo-
    sarius,InstU.m, 8. modo cognnscanturet corrigantur,Collal.xix, 12 spqq.
    Spadonesplerumquetepidi, Collat.iv, 17. Vitiorumplures, quam yirlutumspeciesexistunt, Collai.
    Spescumnde et charitile comparatur,Collat.xi, 6. v, 16.
    aliis prreessevolunt,lustit. xn, 50.
    Superbi Luciferum Vocationum iria genera, CpUal,ni, 3 et 4. Yqcaliqnum
    Superbia perdidit et priinosparentes,Instit. diversilas,CoiJat.xiu,13.
    4.
    ni, Superbia duplex, spirilualiset carnalis,Insiit. xu, Yqluntalialiena;suamsubjicereviri fortis est, Collat.
    2; Collat. v, 12. Spirilalisquos impugnel, Inslit.xii, 4. xvi, 23.Volnnlaiipropria?reppntiandum,Instit. iv, 8; v,
    Carnalisquos impugnel,ibid., 24, 25. Superbia virtutes 28. Voluntatisbon* initiumet consummatioa Deo est,
    omnesexterminat,'ibid., 5. Cunclisvirlutibusinsidiatur, Collat.III,19; xiu, S.JVoluntatiSet PQnfacti tautiimiij-
    Collat.v.lO. Superbiredeformiiaset pernicies describi- speclorDeus,Collat.xvi.
    turMnstit.T, 1,3, 5, 7,20, 21, 23, 27 et28;Collat. iv, 16. Xenodochii fruclui tiberrimus,Qollat.xxiv, 8,
    Etiamperfeciosgrayiteriinpugnat,Collat.v, 6. Quibussi- Xeropbagia,Inslit. iv, 21.
    W9 INDEX RERIJM \~HCOM^EiJTARUS EXPUCATARUM. EIPC

    INDEX
    REMJM ET VOCUMWJ gOMMENTARUSET NOTATlQfiJBUSpXPLICjVTARUM,
    Ahbasqtjaljseligend,us,r, 82, Abbalesetiam apud.<Egy- Animalishomq,1, 605.
    pties plerlauejjresbytieri,190.J)icj.iseniqres,481.
    ' Abrahaj Aaimi relaxatiqhonestaet necessarja,1,151|. ' ;
    sacjifjcipjjp pontemere iraitandum,i, 554. Anpiversariumdefunctqruni,l, 1J25.
    Abrahamariachorela,i, 909. Annulisigillares,i, 171.
    Abominatiodesolationisa Danieleprtedicta,i, 727. I, 328.
    Av6oimtoiia6£>;,
    Ar}renn.ptiatjo, i, 194. VideRenuptiatjo. Aqibrqpqmqrphitre hrereticiDeumcorppreumlingebaril,
    Absis,ve'Iapsis,i, 1294. 1,327,825.
    a
    Abstinenlja carhibiiscpmraeijdatur,i, 217. Necessaria Antichristimiraculaqualia,), 992,
    adfreriandamlibidirieni, 225. Ejijs jiecessitas, 551 teq. Anliphonarumantiquitasqt etymqlqg|a,j, 95.
    Abslioentiaesragularisexemplum, 958. S. AntqninusCassianizelatnr,j, 961.'
    Acediaquid,t, 36J, G-rrficpm e.sl yqcabplum,359, Est S. Antqpius multqrum mqiiasteriqruincppditqr,i, 206.
    vitium capiiale, ibid. Ejiis.Pilire et eflectus , 36l seq. Ejus septenliade pprfectiqne, ' ^ 89, 807.
    Quandq sit raprtalis, ibid, Ut differat a tristilia, 363. Apisnatura, n, 205seq.
    EiuSfJuogepera, 5,70.SeJ.itarjisipfesla circa meridiem Apnllinaris,u, 13.
    maxinie,unde et drepjppiupi iiieridianuiii
    a Patripus dicta ApoJloabbas,i, 5(5.
    364)367. Nbn fugiendo, sed'rpsislendo vincilur, ^g. ApQstatre, i, 654.
    Acediaevitia, et eorpmaqlidQta,5l(>seq. Apostoliqperabantur manibus,i, ' 377. Quanlum pro
    Aphabrex Israel, i, 528. Chrisloreliqueririi,319, 57.1,
    Acharri,ejusquesuppflcium,i,5I5.Ansitdrjnrmatus,ibid,. ApostolusPaulus, i, 261.
    Acegssfopes febripm,i, 564. Arabia,i, 613.
    Axpoti]Tt{IffoniTie.,I, 55,f. Arbjtrii ei gratire copcordia,i, 582. Arbitrji humaniim-<
    AxTl][i6owi],1, llOu. becilljtas,452.
    Actionumhuroanarumtria genera, i, 1186. Arca Testamenti,1,97Q.
    Aclivreyitredup.pfljcia,i, 956.Acliva;vilseopera in boc Aj-chapgeliqui, i, 747,
    sreculonecessaria, 493."Triplex genus ac.tiopqmvifaa Archebiusabbaset " «
    episcopus,1,255,848.
    activre, toid. VideVita. Arislolelis argutire,1,996,. u
    Adaroai)fuerit seductus,i, 612, 738.Ut peccayitqpibus Ariushreresiarcha,11,14. C3
    modisa diabololenlatus, 612. Adapi,Eya, el Serpensdi- Armaspirjluijlia,1,674.
    yersimQdepunili,757. Arreplitii. Vide Energumeni.
    idyeqlus.Qhristimulliplex,i, 255- Arrha, vej arfhabo,!, 675."
    Adulleriipceria,i, 906. Arsenius abbas,>,907.
    iEgyplusin duas partesdiyjditiir,i, 79.Nilifluminiselu- Arsnulla sine riiagislfodiscitur,
    '" 1,1092,scenofactoria,
    '
    vie irrigalur, 997. 583.
    Arim,,Agape,i, 1028,1299. Artes cpriosre. 1, 759. Liberales colujnnisinsculptaj,
    Agalhqp,i, 968. ibid-
    ir«5, i, 37i- AscetrBcqr monachidicti,1, 60.
    et mundani
    Agopisspirilajis 276. comparatiq,i, 276. Ascetefia,monasterja,1,6Q.
    Agqriislarumf ritits, i, Assperpsrex, i, 5Q8.
    AgqpQlbet.es, j, 277,695, S. ALjianasius epjscppus,i, 1115;', 265.
    Aliodambidexter,i, 657. ATOXTOI,I, 580.
    Agripparex, u, 56. Athera quid, 1, 1009.
    AlbertusMagnus,j, 968. AlhletarumabslineiUia,1, 276.
    AUeluiaqpibustemporibusdecantetur, i, 101. Attaminare,pro, coiUaminare,1,1203.
    Allophyliqui, i, 514. Allentioin orationequibus modisparelur, 1, 841.Firfe
    iMi!1,627; Evagatio.
    Ambilionismorbus,i, 777. Avariiia simulacrorunjservifus,1, 297. Etiam gentibus
    S. Ambrosius,it, 252. ignoia, 620, 872. Ejus fllire,'tiiirf. Vide Philargyria,et
    Amiciliredefinitio,i, 1011. Divisio, ifiid.Ut firmasit, Prnprietas.
    qure requirantur , 1017. Qutbus mqdis cpnservetur*, D. Auguslinicqnversiq,1, 972. Septenlia de malismq-
    1019. Quomododissolyatnr,"1038. Perfecla qiiae, 1014. napjjis,284. Elqgium,11,260-
    Amicitiaepariiculares in mqpasieriis reprobatre, 1041. Au^jlitjmDei speciale,j, 275.
    Anjieitiieconjuratrje, ibid. J?abylBriis rex diabQlqs,I, 28.7.
    an
    Amicp ejusgr-atiardiquaqdqprjccandujnsit, i, 1013. Bapqlum mQpachi geslare soliti,1,75, 849.
    Ammonius,t, 968. Bacucei,1, 714.
    Ajnospropbeta,i", 643. Balaamprophetaavarusel malignus,1,1307-
    Ap$;$i£lQt,Veldo.opT^poJilJMH, I, 657. Baptismiefflcacia,1,1159.
    AwSoix;, 1, 71. BaplizapdiprqflLebaptuf fidepi,11,168.
    I, 97.
    Avo.g^oqo-L;, Rasilisciis,siye regulus serpens, 1,1122.
    Anachpretre,i, 97,477. Lpngffivi,559- S. Basijius,et pjus scrjptaj ip^prsefat.Iri Qriente rqonA-
    Analabiis,id est, scapulare,j, 71. chorum pater, 1, 174. Ejus iostiiulio,' ibid. Sententia,
    Anauiaset SapjibyraSarabaitariunduces, i, 1103.Kqruni 312. Caslitas,289.
    interitus, 515,663.Eorum exeri)plciadnionenturniQiiacbi, Beaiiusdare, quamaccipere,1, 306.
    520." Beati miies, etcl, 1,878.
    Anathema,!, 514 seq. Quqmodo • optarji Apostoluspro BealitudinesEvangelicre,862.
    fratribusesse, 79Q. Begardiba^reliei,1, 12Q7.
    Andronipusabbas,i, 7)0, • Bpjigarumurbs, u, 17r
    Ajigelu^flQj)jjaturrB,gejlministerijpqjpeh pst, i, 746. Benediclipaconslitmip,j, 220. ,
    AngeTusprincepsPersarumapud Daniejem, 7il. Beijedictiniolim exterius cihctj, i, 63. Quqcqlpre rifi
    Angeliomnesinstalugfalirea.Pepcreali, i, J29. Ansint debearil, 70. Ariadopusmanuum qblijf ''' ' gntgr, " 59i. Eq
    creatiantemundumcorporeum,730.Ap sin),p^iura ipitnu- rum studiaet doctrina,261, 977. ', '-
    fa|)i|fi.s,§QI,fi§7.tf.ajjpnibpsprrBspnt,745.Qupmpdpjtjter / S. BenedictttsveterummPnachor.oro imitafor,1,70, 81,
    se pugharedicanlur, ibid.CuStndessiljgjjjishpminib.usat- J88, 10i, 105,108,173. £58, 817. Eius Regqla explicalii.',
    tributi, 748.An dup siiigujis bpminibusa peo assigqati, • <HSseqq.,131, 213, 220, 258','$0, "' 35^, .374,582,
    ' " 531,
    ibid. el 929. Suriiincofpnrei, 601. Eofunihbmina uride '•391, 558,776, . ,
    pelila, 745. Eorum lapsps cur irreparahilis, 602. po- Bibliqtheca in mqpasteriis qup studiq ser'vahda>'i ^? 1
    rum hierafjihia;tres, 733. Angeli etjrjpid'e,primisrjrdi- Biqthauajiqui, 1, 3Q4,529,
    nibus lapsi, 603, 733.Angelissuis hfaridavitde te, 515. Birrus, vel birrum;1,1%.'
    Animaratiqaalisa Deo crealqr et corpori infujidjlur, Blasphemia,j, 137. rilaspliernjaa spiriius,715,
    A
    i, 756. corporeseparataquidagat, 500. Anipia?volunlas Bona, et mala, et media, i, 649.Boria'triplicjsgeperis
    triplex, 597. Suius iriple.x, 605. Comparatiocuinmola, iin hqmiue,1245.
    507. Ctimpluma, 774.Tfe's fiicultates,1506.De ariima Breviariumecclesiasticumquare sic dictum, i, 201.
    Buinanatres errpres, 499. Cadaver,1,706.
    %!i •'.' INDICES IN CASSIANUM. 13«
    Ostusqtiid, i, 255. CcenqbitictB vitrcutilitates, I, 1132seq.
    Calamussolitudioislocus,qui et Porphyrio,i, 564, 704. Cceuobium undedictum,i,1099.Differtamonasterio.llll.
    CalceamentamopachorumjEgyptiorum,i, 75.Anfuerint VideMonasterium.Ccenobium etiam apud ethnicos,1111,
    illis iuterdicla, iWd.An eliam aposlolis,ibid. Cogitalioue.ssoliDeo cqgnitre,i, 685. Noslrasan cogno-
    Canonicorum claustraet vita communis,i, 1288. scat diabolus,686.Cogitationesmalrenorisempera diabo-
    Cappadocia,i, 178. lq.ttJtrf.Supprimendse; 284,290.Morqssevitanda>,284. Cogi-
    Carica?,1,721..; ,. tationum suarum manifestatio quam utilis, 284,557. Cogi-
    CaroloriiariPus, 1,179., "..,'. lalinnum cognitor et judex Deus , 348. Cogilalionum
    Carohostis doihesticus,i, 257, 595. Carnis vocabulum varietas, 506. Nnstrafumtria priocipia508,686. Cogila-
    varie sumiiuf, 594. Motus, 279. Tentattones importu- lionisbonreiniliuinek Deo, 942.
    ntB, 690. Pugna adversus spirilum, .591. Cur in nobis Collalioquid,i, 4771
    relicla, ibid.el 599.Carniscuranine feceritis,637. Car- Collationesa conferpndodiclr»,i, 477. Latine script«?,
    nis oppra ab Apostolo recensita, 615. Caruium et vini 480, 488.Inter monachosolim frequentalre,525.Collalio-
    usus immoderalus vitandus,217. num partiliq,477,843.Collationum auctor Cassianus,ibid.
    Caseus/Egypliacus,i, 1136. Colleclarnmorigo, [i, 91.
    CassianusLallne scripsit, non 6-rrece,i, 65, 477 seq. Colobitim,ejusquesigniflcatio,i, 68.,
    Sacerdos,457.Cur Gelasii censuramincurril, 899, 915. Coloresvesliummonaslicarum,i, 69.
    Visusfavere Pelagianis,453 seq., 899. DoctorCalholicus Comilisdignilasqure,i, 189.
    a D. Prosperonominatus,915. Ejusmodestiael tacilurni- Communequid dicalurin Scriplura,i, 1188.
    tas, 495, 965. EjusdemInstitulioneset Collationesdistin- nem Communioidiomatumin Christq, n, 61. Ad communio-
    guuntur, 769.Ejuserror nondefendeudus,sed refellendus, disposiiionecessaria, i, 1230.Ad communionem
    444. Ejus sententia ajieritur,et refutamr, ibid. seq.,906, quandoaccedantmonacbi,1277.
    911. Ejus errores dissimularenon oportuil,946. Completqritim quando ipstitutum,i, 89.
    Caslitasvirtusangelica,i, 275.Est Dei donum,274, 875. Compunctioquid, et ejus causre,I, 801. Ejus genera
    A continentiadistinguitur, 269, 887. QuomOdq cqpserve- duo sunt,450.
    tur, 289. Infra quod tempus acquiratur, 896. Sancli- Coircupiscentire ignis,t, 869.Curdicaturlex, 1261.
    licatio ab Apostolonuncupata, 285. Ejus exeellinlia , Conciliura Arausicarinm, i, 910,914.
    et praerogativa},273, 285, 288, Juctinditas, 894. Sex Cqnfessionisnecessitas, i, 540.
    gradus, 879. Remedia, 273, 877. Castitalitnendte pa- Confessor.ii, 250. ]
    tienlia nccessaria, 877. Casiiiasperfecta, 278, 288.Ca- Conscieuliamille listes, I, 856.Judexet vindexscele-
    slitas genliliuinphilosophorum,905. rum, ibid. Etiamerreriea pbligal,1188.
    CastorepiscopusAptensis,i, 55. Consiliaevangelica,ii,308.
    Causlicamedicamenta,i, 373, 661. Conspiraiio,et conjtiratioyelita, i.
    Cella, et cellula, i, 258. Duplex in jure canonico desi- Consuetudinispravaevis, i, 596, 1241.
    gnalur, ibid. Unicuiquemonachosua cellula, ibid. Cellre Coutemplationisvafius modus, i, 505. Impedimenta,
    et ccelicomparalio,368.Adcellam allerius accedere, mo- 1255. CoPtemplationilocus opportuuus, 1286.KtrfeVita
    nacbisvelitum, lOS.Cellre, vel Cellialocus in/Egypto a contemplativa.
    cellismouachorumdicttts,647. ContrariacontrariiSjCurantur, i, 435.
    Cenodoxiaquid, I, 597.Prima superbire sobqles, iliid. Cordis custodia,i, 282.
    Virlulibus insidiatur, ibid., 407. Vitiiim est capiule, et Corporalisexercitatioquid, i, 494.
    ejus filire,597. Differta superbiaet ambiliqne,399, 400. Corpus anlmaie, i, 685. Cnrpusmqrtis, 1271. Cqrpus
    Ejus proprietates,tfcid.Alia carnalis,alia spirilualis,ibid. suum jumentumaut asellumvocabantsancti, 868. Curjius
    In voceet cantu, 411.Iiem in jejuniis et macie, ibid. In peccatiet membra ejiis, 869seq. Cerpprisnudi aspectus
    nobililale, ibid.In aliorumconversione,412. Quandouti- vitandus,885.
    lis, 627. Quandosit mortalis,401, 402.Cenndqxireet su- Cqrrectiqseu disciplinaregularis, ejusque graduset
    perhirecollatio,622. species,i, 174.
    ), 983.
    Ktvotpuvta, Cnrrepliqfraterna, i, 331.
    Centenariusnumerusquid designet, i, 1321. Crimenet delictum differuut,i, 1168.
    Ceptuplumquomodointelligatur, i, 1321. Cuculluset cuculla,jejusquesignilicalio,i, 67.
    i, 1505.
    KifsllcjLTlc, Culprelevioresgraviter interdumpuuilaeob exemplum,
    Certaminumquatuorgenera apudGraecns,i, 227. i, 665.
    Chreremonabbas, t, 850- Idem cumaliisinler sanctos Cuniculi,i, 227.
    nominatus,899. Cupiditas.seuPhilargyriaradixomniummalorum, i,295.
    ChamfiliusNoe roagireinventor,i, 758. Vide Philargyria.
    Chanaureorum lerrre, i, 6i0. Cuychii(Henrici)seiilenliaimprobatur,444.
    Cliarismataspirilualia,I, 989.VideGratiagratis data. Dremonesalii aliis yiliis prresident,i, 692.Peccata in
    Charilasvera amicilia,i, 1016. Deus, et Dei donum, dremonibusqtirs esse [possinl,ibid. Eorum concordiasd
    1027.Ejusefrecius,569.Numquamexcidil, 496, 851.Per- nocendum,695. Quibusdamlocismagis infesli, tfctrf.Non
    fecta, 855.Charitatemviamcur vocet Aposlolus,864. omnes ejusdemnequilireetferocire,694, 712.Neminino-
    Cherubim,i, 971. cere possunt, nisi Deo|permittente, 699. Monasteriisio-
    Chiliarchi,1,675. festi, 700. Crucissigpofugati, tftid.Ordinarieprius animas
    - Chiliasue, i, 1322. possidenl,quamcorpofa,702. Quidametiam a dremonibus
    Christusaliisaliter apparet, t, 826. An dicendus crea- possessiob leves culpas, 702, 708.Infantes etiamet justi
    tura, n, 155.AndiceudushomoDominicus,185.Primoge- ab iis possessi, et vexati, 706.Diversa eorum studia et
    nilus et unigenitus,179. Adorandus,99. OmniumSalva- propensiones,711.Varjiaeorumspectra, 715.Variaeorum
    tor et Redemptor, i, 945. Ut fuerit tentalus, i, 615; 11, genera, 712. Hreresiumauctores, 716. In aere ionumeri
    226.Quasinfirniitateshumanassusceperit,ibid.Trina ejus versantur, 739: Ordqnalurre,ct pqtenlia in daemonibus,
    temalio cumtenlationibusAdamicoilata,iftirf.Humilitas, 735. Duplex iis loetisaltributus, 754. Quomododiversis
    i, 454. regnis et provinciisprresunt,745.In gratiacreatiet natura
    Chrislianorumduo genera, i, 510. boui, 729.Aliialiis imperantet j)rresunt,748.Duobusoio-
    Ciacouius(Pctrus) redarguilur,i, 943. dis hominibussubjiciuritur,752. Fingunt se.a magiscogi,
    Cibus monachorumqtialis esse debeat,i, 238. Cibum 753, 754.Potestas ejiciendidremonesin Ecclesiaduplex,
    extra, tempus -et mensam cnmmunemcapere vetitum, 753.Dremonesincubi,!755. Ancnmfeminiscoire possint,
    177.Qua hdra sumebant anachqretre, 1130, 1149. Cibi 755. VideAngehis.
    esculenlioresqui,1222, . Dsemonium^meridianum, i, 564.
    Cicer.i, 721. ; 1 Dapielabbas,i, 585:
    Cilicium,et ejuS usUs aritiquusin Scripturis,i, 65. A Davidispatieuiia,i, 336.Adulteriumet homicidiumpo>
    gaccoin Scripturadistiriguitiir,ibid. Ejus usus apud mo- nileptiaexpiaturri,i,440.
    nachqsfreque!pl.issimus, 521. Decaniinmonaslerus,i, 160,163,176.
    ,. Cingulummonachorum ,!l quidsigniflcet,i, 62. Cujuspjodi " Deoessor,i, 1182. j
    essedebeai, tWd. DeciinreLevitiset sacerdntibusdebitre,i, 1172.
    Clavespeculiaresmopachisinterdiclre,l, 170: .. Defunctnrummemoriaet
    ' Oblaliopro eis,' i, 529seq.
    Claustruin,el.clausura monastica,i, 1258et seq.ibid.Dupli- Deitas, ii, 71. |
    abusiqnesduodecim, Delectaiio morosa qualepeccaium, i, 879.
    •cileraccipiliir,ifiirf.Claustrii
    Clericatumambieritesmnriacliireprehenduntur,i, 412. Denarius,i, 169.
    • Deus superbisresistit, i, 434. SolusDeusmenti huma>
    Clpruset clericalus,i, 412.
    Ccenobilse ahiiqUioresariachqrelis, i, 1099-Eoruminsti- nrpillabitur, 679. Soltijsimmutabiliset bonus, 667. Hira
    tulio et vita describitur,1095seq. ejns opera in sanclis,l891.Etiaminvitos subinde trahit,
    1315 USDEXRERUM IN COMMENTARllSEXPLICATARUM. ~ 1314
    677. Omniain omnibusquomodo,208. Quomododicitur Festucain oculofratris,i, 333.
    irasci, 325.Actioneset membra humanaqualiter ei tri- FidesDei donumest, i, 577.Fides et timqr prima dis«
    buantur, 325seq.quidegeritantemundumcondilum,732. positioad graliam,853.
    Voluniasejus duplex, 909. Ejus promissionesalise affir- Fornicaliq,ejusnalura,i, 266seqq.Superbirepoena,459.
    mantes,alirenegantes. 809. Admirabilisin conversione Eiuslilire,266. Ejus tria genera. 624-Est morlilicanda,
    peccalorum,891.Donaejus duplicia,273.Prresenliaejus 872.Diflicilesnperalur,266s«</g;. Spiritualis,973.Fornica-
    cogilanda,290.Non solumactuum, sed et cogilationum tionisspirilus,265.
    bonarumauctor,901. Quomodoexspeclet voluntalemno- Franciscus(S.) se inaximumpeccatoremafDrmabat du*
    stram, 931. Quomodopceniteredicatur, 1080.SolusDeus plici ratione, i, 449.
    novit cogitationeshomiuum, 685. Deus in adjutoriura Fructus trigesimus,sexagesimus,et centesimus quid
    commendatur,832. signihcent, i, 1324.
    Devotioin orationequomodo'excitelur, i, 801. Funambulus,i. 1259.
    Dextra et sioistraquid,1, 403.Dextra utraque, 637. Fundamentaspiritualisrcdiflciifldeset humilitas,i, 472.
    , Diaconia,i, 1107,1170. 1179. Gallicantus, 1,140.
    Diabolusin fqrma jEihiopissrepeapparens,i, 545.An Gastrimargiaqtiid, i, 205.Ejus filire,ibid. Ante cretera
    imniitterecogitaliones,508. Mendaxet pater ejus, vitia edomanda,232,
    ?ossit
    67. Leoet formica,678. Quomqdocopuletur aoirarein GennadiusMassiliensisnolalus,i, 913.
    energumenis,679.Kjuslaqueosquomodoevademus,437. Gentesseplem ab Israelitis superatrequid signiflcent,
    VideDremones. I, 638.
    Aatictcquid,i, 1028. Genuaquibus(emporibusnopflectanturin qfficioeccle-
    Diessabbati, ul Dominicus,apud;Egyptinssqlemnis, siastico,i, 109.
    i, 90,115,145, 557.Ejussolemnitas.149, 719.Eo ad Ec- Gprm.inusAbbasCassianisucius,i, 483, 493.
    clesiamcouveniebantanacborelre,719. GiezifamulusElizrei,I, 305.
    DiogenesphilosophusCynieus,i, 906. . Gillo,sive Gello, i, 171.
    Diolcosoppidum^Egypti,i, 255. GloriaPatri el Filio,etc, i, 93.
    Diplycba,i, 531. Gloriavana, i, 399.
    Disciplinaregularis. FideCorrectiq. Gradusascendentiumet descendentium,i, 472.
    Disciplinaquid, i, 653. Graphium,i, 169.
    Discretin.Ftde Prudenlia.Discretiospirituum,i, 524. Gratiaquid, t, 917. Ejusdivisiones,918.Nondalur ex
    Discordiaet ejuscausrevilandre,t, 1024. meritis, 952, 933. Fungilur vice nulricis et obsletricis,
    Disposiliqad sacramcommunionem, I, 1250. 939.Gratitedivinreqtiatuorsubsidia,452. Ejusdemeffica-
    In dispulaliouibus modesliaservanda,i, 1024. cia, 455.Gratiaeel liberi arhitriiconcordia,581, 582.Gra-
    Divisiorerum unde inlrodncta,i, 495. lia;Dei necessitasad servandamcaslilalein,275. Ad per-
    Diviliaenostrtequresint, i, 572. fectiouem consetjuendam, 440, 897.Ad omnebonumin-
    Doctrinadupliciex causareddilur inutilis,i, 987. cboandum peiliciendum,453seq.,632, 940. Graliaeslis
    et
    Domesiicifidei,i, 723. salvati,elc, 410.
    Dominaliones, t, 747. GratireDeoagendae,i, 454.Gratisdalre,989,990.Quare
    Dominicum quid,i, 136. aliquibusconfeiaiilur,ibid.
    Dorniirepost maluiinaslaudesolimmonachisvetitum, GregoriusNazianzenus,n, 263.
    i, 151.Dorraitavilanimamea prre Itedio,369. Grypbes,i, 1014.
    DoroLlireus abbas,i, 257. Gulrespecies,i, 257,240, 624.Bjttstyranniset violen-
    Ebrielasspirituaiisinuliiplex,i, 775. tia, 637.Ftde Gastrimargia.
    £rxp«ift,eLEYxpcxTKa,1, 270« Gyrovagi,qui et Circumcelliones,), 1109. Cur deterio-
    Elias et ElizreusmonachiveterisTestamenti, i, 60. res dicanlurSarabaitis,1110.
    Uterquevirgo,272.Eliasquomodoveneritin JoanneBap- Habitus monarhorum predagogusipsorum,i, 65. Cujus
    tista,728. coionsesse dcbeat, 69. Cur mutetur in professione,158.
    Euibrimia,i, 522. Hsesunt gentes, etc, i, 590.
    Emmanuel,u, 57.tr. Hrereticinovatoresperslringuntur,i, 1017. Hteretico-
    Euergumeni,t, 707. Non despiciendiaut abominandi, rum tiduciade peccatisremissis,1155.
    708.Nec communione privandi,707,708. Hebdomadariiservilores,i, 177, 179.
    Enthecacosnobii,i, 169. Hebionitre,u, 13, 55.
    Ephebi,i, 228. Helladiusuionachus,i, 772.
    , 1,714.
    EJU&TII HeroEremitamiserea diabolodelusus,l, 529.
    Epiphania,i, 820. Herodes gravius peccavit implendojuramentun), i.
    Eremitres celebriores,i, 1294. 1054.
    Eremilaetiuis et perfeclio,i, 1137.Eremitreepiscopis
    v * S. Hieronymus,ejusqueopera,i, 57.Laus,u, 255.Fia>>
    subjecli, 1282. ge.Ualur,974.
    Eremusvel insulaLerinensis,i, 845. Hierusaleraquadrupliciteraccipitur,i, 964.
    Eremusquibusconvenial,i, 345. Hilarionabbas, i, 334,994.
    Ericius,sive Erinacius,i, 837. S. Hilarius, u, 250.
    Ksereejuselectre,i, 433. S Hildegardis,l, 221.
    Eucherius,i, 843seq. Hippourbs,u, 260.
    Eunemiushreresiareha,i, 716,996; u, 14. Homo interior, i, 239.Dominicus,866. Animalis,605,
    Eunuchievangelici,i, 1227.Eunuchisive spadonescor- Hominumtres slaltisin vila spirituali,855.
    pore,604, 875, 889. Homppbagia,I, 182.
    et xfona^,i, 785.
    ESIJA Hqmousios,u, 142.
    Eutyches,it,27. Hqdie quid,i, 794.
    Evagationumin orationecausseet differentire,i, 585 Honoralusepiscqpus,i, 843.
    775,839. Hora lucernarisqurje,i, 125.
    Evangeliiprxstantia,i, 1178. Hqrreseu ofliciadivina,i, 77,78. Earam triplex nomen-
    Exagium,i, 519. oalura, 96. Horaecanonicre,septem an octo dicendre,
    Examenconscieutire,i, 629. 129. Earum leinporacur sic inslituta, 116. Initia earum
    Excessusmentis,siveexstasis,t, 1131seo. diversa, 833. Horre canonicreapudiEgyptiosbreviores,
    Excitalorisofficium,t, 108. 112. Inter operanduman liceat easrecilare, ibid. Laudcs
    - Excommunicali quatenus vilandi,t, 107, 108. matutinreolima nocturnisseparatre,133.Horaprima,sive
    i Excommunicatio apud veteres mouachos,i, 107.A D. ofUciumprimrequandoinstitutum,77, 126. Horretertire
    Renedictoprxscripia, 581. mysterinm.117.Horae sextavratio, 119.Horrenqnremysle-
    Exemplasanctorum,i, 562. Paucorum,198, 206. rium, idtd.rHqranqnatempusrefectionumante Quadrage-
    Exorcistte,i, 1006. simam, 557.Horre requalesel inrequalesquae,152.
    Ezechiasrex lapidatus,i, 405. Ejusdem lapsus, 406, Hospitalitasa monachisexerceoda,i, 556.
    407.Eidemquqmodoanniquiudecimadditi, 407.Sol de- Humanitasprohospitalilate,i, 556.
    cemlineisin ejus horolqgioretrogressus, 408. Humilisse omnibusinferioremqualiter restimarepossil,
    Facientiquodin se est,etc, quomodointelligatar,i, 446. i, 449.
    FaunivelSatyri,1,713,825. Humililas,ejus laus,i, 476. Indicia,198, 537. Gradus,
    Feliceset miseri,t, 710.seq. 475, 476.Erga Deumquseesse debeat, 456. Triplici COIH
    Feminarummemoriaexcludenda,i, 283.Familiaritas sideralioneservalur,452.Adtuendamcaslitalemuecessa-
    monachisvilanda,1145 seq. Hislorirejunioribusnon prte- ria, 288.Fundamentumomniumvirlutum,460, 472.Yer»,
    legendae,ibid. non ficta, esse debel, ibid.et seqq.
    1515 IflDlCES IN CASSIANUM. - 151«
    n, 11. Leporius,ii, 84.
    . Hydra,
    Hyranipro psalmis,i, 185. LtepraspiritaliSil, 818.
    punifa,i, 539. Lerina irtStfla;i; 848;
    ' Hypocrisis
    Ibidisualura, n, 210. Lerinenseccenoblutn,i, 846.
    . Idiota quis, i, 484. Lelhalissomiius,i,J850.
    . Iuicitauo, i, 818. Lex quadrui>lexapud Apostolutti,ij 1261.Lex Dfecsii
    IUusionesnoclurnreut vitentur, i, 279. Earum causse, logi etiam Chrfstiarib^oblijniti 1214.Lex Veiiisinsiaf Pre-
    882. dagogl, 761.Lex el sWenttanaturalis, 765. Lex riiiara»
    Impatientiasclitudine
    • non curatur,t, 346.Vitiumcapi-
    ' quatehuspef peecatamnbollta,vel deleta, 7611Pralcejjia
    lalek 354. legis hiJturajSnteIfegr^m ScriptamServaia,Md tex sdft-
    IncarnalioSpirituisanctoattribuilur, u, 45. pta cur nonab inilio promulgata,766.Lex taliotrisCar, et
    Incenloret incenlivmn,i, 544.
    " Ihdevotitjnis quibusdnti; 766,121IL Leglbusan teneantdr fetiamjdsti,
    causae,it 585, 587, 804 seqq. 762.De tegaih!mobligrttioneel cessatione,Ifferooymlet
    Inimicorumdilectio,i, 858. Augustinicqntrqversia,1009*eqq.
    ; Initiare quid, i, 801. Libertasct sertitus thultiplexin Scriplura,1,^228.Ll-
    Injurire silentiosuperandre,i, 1039. Injuriarumoblivto, BtJrtMis4\m<o,
    s -m,:«2tJseq:,;1176.
    343. LlberBtaarbitriutn«on aestfuftuf a Sfatla, sfet!perflefc
    , Inobedientiaduplex,I, 608. tur, i, «03. Liberias arbitrii astrttitur, 519, 928 teq. Kjdi
    In principiocreavil Deus, elc, i, 731. imbecillitasad bonum,906.
    .: lotentioboua facit opusbonum,si nonsitex se malum, Libido,i, 871. ., i
    i,1059. - Libra pahiS,l^Sll.jLibra dhblex, ibid.
    Invidireraaltim, ), 1122. - Librari»mamis,f, 260.
    Ira utdiffeft ab.iracundia,i, 321. Qoale peccaltim,ibid. Libri ad collatiqneirilegendiiIi 1147.
    Ejus gradus et effectus,329, 330. Rcmedia, 351. Mala, LibyaMareoiis,»-265.
    329. Qualuorspecies,331.Motusnaiurales, 293. Est etiam Lipsana,i, 164.
    in infanlibus,tbid.Eliam erga insensibilia,350. Boha, et Litteras scribere, aut recipere, i, 174. <
    mala, 351 seijr/.Bona Iriplex, ibid. Malamultiplex, ibid. Loeustarumnalura.ii, 209s£r/. i
    Tacita et dissimulaia,341.Iracuodiasuppleri, 171.Irasci- Lucernacurpqristui, elc, i, 529. i"
    mini, et nolitepeccare, 535. Lutierntlfttlmietlucrirliarishora, i, 125.
    Isaac abbas, i, 774. LuciferirifariaaiaeHpltur,i, 425.Pritmlsrrngelonimob
    IsidorusPelusiotes,l, 493.Eiusdemad Cassiauumepi- superbiamdejeciusj 428,755. liualfs ejus supefbia, UHd.
    stola,495,9651 et seq., 428.A qua bealitadine exciderit, 130.Ejas arite
    - Isldorusabbasmonasteriummuro cinxit, i, 1117. PlO- lapsura excellentia,425.
    res ejusdemnominis,ibid. Lucius episcupusAriamismonachorumpefsecntor, i,
    < Israelisvox qtaidsignilicet,ti, 218. 1106. |
    Israeliltespirilales, i, 640. Lustrum quid, i, 1169.
    Ile, missaesl, i, 91. Luxuriaest poenasriperbire.i,459. Ejiistentaiiodttplex,
    Jacoban sitmentitus quandodixit: Ego sum Esau, etc, 267.Remedia,879.Non resisierido,sed fogiendosupera-
    I, 1057.Jacobspiritualisi480, 890. Wr, 1145;vm fornicittib.
    S. Jacobusaposloluslapidatus,u, 63. Lycos,vel Lycopolis,i, 184.
    vJejunihm aliudspiritale, aliud corporale,t, 238. Modus Macariiduo, i, 265; 958, 995. Macrrrilapopnthesuia,
    ejus qms esse debet, 238. Propier hqspites solyendum, 628. !
    244*489, 556. Jejunia quotidiana, 243. Quartseel sextre Macedopins,n, 14. I
    ferire, 211. Jejunandi diversa ratio apud veieres, 209 ' MaCula^peceati, i; 571.
    '
    teqq. Jejunare aiiliceat diebus et
    Dominicis, post pascha, Mrenidia.i, 185.
    1183seq. Malors,vel Mavorteji, 72.
    - Jeremiassanctificatus in utero, n, 85. Magi et maleficidrefnonibussacrilicabant,l, 754. Quid
    JestiS!Nttve,:sive Jbsue,i, 938, possint erga djeniones,t'6trf.et 991.
    Jesus Christus,li, 91seo. . SiTHMachias eplse.jt, 179.
    Joannemcur diligebr*'Jesris,t, 1029. MaledicenditrijSex inodus, 1,697.
    Joannesuterque, i, 271. Mamraonre servire qhid,l, 5051
    Joannesabbas, anachorela,i, 245; 517.Plures aliiejus- Manichaeorum errores, i, 765,595.
    dem nominis,957. Manna,n, 201.
    tiJoatowesSilettliarius,i, 968. Mausiones,l, 596. |
    Joannes Chrysoslomus,u, 266. Marcionistreet Manichref breretfci,i, 729; U, llff.
    Jiloas-rexJuuriyi,458. Ejussuperbia ignorainiosepurii- S: MarcosEvaogeBsrta, i, 84.
    ta, i6td. MareKubrumet mare Mortuum,i, 643.
    Jordanis,i,;6i4. : Margaritum,i, 1246.
    Josepb patriarcha quqmodoa mendaeloexeusetuf, i, Marja Theotqcqs, «, 31, 26H.Mater, 31. Vrrgoa
    1077. peccato immunis, 367. Marireet Mattha; compafatio,
    Judreavarilia,i, 314.Cur eidem-lecnlOsDotiiinuscffe- 491.
    diderit, 315. Judre proditio mala, etfamSlejus efectus Mariyresqui,.i, 264*11,267.
    boMsi^SSF' - Martyriumiristarbaptisnrrr, i, IISS.
    Judiciumpror^tini rtiortachoabdieaadum,i, 1025seq. Massmensldmet Seteelagianofuhl error,!, *42,911,
    Temerariumvilatidum,247. 932.
    JugumDominiquomodosuave,i, 1315. Matulinasolemaitas,e. i. laudes.i, l!i5;
    Juniorum instructiqnecessaria,i, 542. Maturus(Petrus) soc.Jesu lheolqgus,f, 901.
    Jumentum pre cqrpqre,l, 888. Mazices.i, 583; J
    JuramePlum
    ^ Davidis,i, 1079. Hefodis temerafhtm, Medice,'curateipsum,i, 353.
    W5* Meditalionistttilitates,1, 972.
    • Justian sihtsub lege, i, 1173.Cuf a Deo pefmHtanti# Mediumduobusmodisintelligitur,1,132".
    3tftr&'648: Melutes,sive pellis cripririanionarjhortim, i, It.
    Dispositio ad jhsliflcrttioiiett),
    i, 832, 932. MensperfectaittCeniuribhefigrirritri, 1, 675.McDtishu-
    • Labormanuum.Vide Opusmanuum. manremobilitaset inconslantfa,566, 671. MemihomanrB
    ' iflabituf, 679.
    lacftihresiritttales, et earuth causre,i, 803.Et vafietas, solusDeus
    -
    804. Lacfymrtrtittistenlitas et afefectusuride prdvenlat MendaciumdlHo,,i, 10SOiiqd. Qudtiitfesr,1885. Eo
    md. ntendumut helleborocensueruPt nonPalli,1062.Eonon
    • Lae est tegendarefitas, 1073.Ofncfosrimau licltttm et Jauda-
    pafvulorurh,i, 829. 164. I
    Lapsahium,velLansana, i, bile.257.
    Latronisccqfessioiacfafee,f, 439. • MercfetiaririsqfliS,i, 86f.
    vel Lebitanariiitnquid,1,68. Mdrituih,YW Grtrtla.
    • Lebitenarium,
    Lectioad mensam,aquo iristituta,ejusqtieratiO,1,174, Ad metalla^damnati «soriachf,fjtttSH.
    Scripturarumcommeodatur,971. Lectiooumususin Offi- Meum Merinf,futitti, SttumL e moriasteriispf»$CTlp*»i,168«
    Ciq, 891Lectiqriesiriaiiitittales,142;
    ' Lecli aliquiddicensmonacfltisari.petcer,,tWrf.
    monachnrum,i, 521. Michseasprophela quomodose mehctacemoptarlt 1,
    Legurinria,et olera, t, 210. 791.
    " ;
    1322.
    -I.ehtteula, 1,179^,LeriticttlaoM, 185. MilletoirioTiimerrdr.fi,
    LewiliusCastorisfratef, i, 479, 769. MirabUiaDei opcra,1,891, 892.
    iivi 1NDEXRERUM IN COMMENTARIISEXPLICATARUM. 1&&
    Miraculanonaffeclanda,nec temere tentanda,i, 995. Nazarseorum riius,i, 1069.
    Faciunt etiam impfobi,1001.Antichristiqualia,992.Ma- Necessitastriplex, i, 1176.
    Jus esLmiraculunivitiaexpellere,quam dremones,1007. Nedeclinesad dexlram, nec ad sinistram,i, 403
    Missresacrificium,i, 585.Missaapudveleres pro dimis- Nemolrediturnisia seipso, i, 555, 656. Nemqrepente
    sionesumitur,91. Velpro conventu,aut solemnilale,ibid. fit pessimus,355.NemomilitansDeo, elc, 369.
    Calechumenorumet hdeliumolitu distioctre, 446. So- Nesteros,i, 953.
    ftujnis in die Dominico,n, 278.Pro defuncto certisdiebus NicolausPeregrinus,i, 726.
    fieri sqlila,i, 530. Missarumtricenariumj530seq. NicnlausDiaccnus,a quo Nicqlailrs,i, 1119.
    < Modesliain dispulalionibusservanda,i, 1024. Nilus/Egyplifluyius,t, 523.
    Modusin omnibusservandus,i, 549. jfitria, I, 647.
    Monachusut subveniatparentibusio necessitatecunsli- Nolitefieriinanisglorirecupidi,i, 410.
    non
    tulis, 259.Absquelicentiaprrelatiordioari debet, 412. Noliteoinuispirituicredere. i, 515.
    A diabolq illusus seipsumcircumcidit,535. Comparatur NomenDei quomodosanctificetur,i, 791.
    crucifixc,105.Et pisci, 665. Ejus officium,1304. Finis, % Nonvidebitme homo,etc, >,505.
    775.Qualuorcondiliones,200. Nosocqmium, sive infirmarium,n, 281.
    Monachi,unde dicli,i, 1195.Ascelre,et mililes Christi Notariiapud veteres qui, u, 275.
    60,235.Stanlespsallebant.88. Quibusslralis dormiebant, Novilius.Vide Probatiq.
    521.Et quanlotempore,907. Qua hqra cibumsumereso- Novitioruminstitutioet disciplina,l, 153,158,199.
    liti, 209.Nec edere, nec bibere extra mensam,177.Yi- Noiis,i, 340.
    cisslmsibi mihistrant,178. M««poffwt, i, e. longrevi,559, Nudi corporisaspectusvitandus,i, 885.
    851.A«oti«|TO!,i. ei'iiisomnes,851. Mttndqmqrtui, 1297.A Nndipedalia,i, 1073,1298.
    Saracenisoccisi,645.Aliiad metalladaranali, 1108.Booxot, Nudiiasmouachorumqure,i, 513, 315.
    id est, pabuloviverites,1140.Divilestaxanlur,300.Quando Numerusseptenariusmyslicus.i, 129.Centenarlusquifl
    in clerum assumpti,412. Creati episcopi,414. Subinde designet, I, 1321.
    expellipossunte mqnasteriq,159.Philargyri,aut prqprie- Numulariiet e.orumofliciaimitanda,i, 511.
    larii nqlantar,607.Vagi,aut fugili/i ut puniantur,n, 287. Obedienliamonachorum,i, 160, 165.Cunctisvirlulibus
    Fugitivi diaboloexpositi, i, 158.Quiad opus manuum prseferenda,165.Obedientireexempla,183, 184,187.
    non teneantur. 389.Cnr episcoposet mulieresfugere de- Objectamoventpotentias,i, 1288.
    beant, 418.Tripliciinslrumenlqvqcabanlurad Ecclesiam, Oblationesprodefunctisi, 530.
    114, 164.Soli neh egrediebaniur,n, 285 Quidam pallio Obrizum,i, 512.
    tetiuS,sivehabilu solo,lioiantur,I, 607. Quidamcruces Oculorumcustodia,i, 282.
    ligneasbajulabaut, 7 27.Malibqnis permixti, 1120. Mali Olficiumnoclurnuinapud veteres mooachos,u, 142; u,
    omniumpessimi,641. Alexandrinia S. Marcoinsliluti,84. 297.Praefectioperum,n, 298.
    Pala)stiiia3etMesqpolamia;,111. MonachqrumjEgyptjp- Oleuma Patribusbenedictum,t, 247, 705.
    rum rilus in officiisdivinis,83. Silenliumiri mensa, 176. Ouagermonacbitypus, i, 1102.
    in
    Veleruirijejunia, 267,243. Status, seu gestus oratiqni- Operael opificiaveterummoiiachorum,i, 189.
    el
    bus, psalmqdia, 179.
    92.Serviliahebdomadaria, Numerus Opusmanuummonachisolim prrescriptura,el usitaluni,
    in mortasteriis,189. Cibusqttalis esse debeal, 209, 238. l, 81, 371, 387. Quo prreceptoad id
    D'u6genera, 256.Tria genera in /Egypto,1093.Variaolli- ibid. eJ379. AneliamBenedictiuiadobligentur monachi,
    id teneanlur, 591.
    cia, 261. Elopifieia,189.Silenlium,105. Quoruradarava- Qualuorex causissuscipitur,et ad quatuor fiues ordina-
    rii errores, 814,726. Quorumdamltixitset superfluilasin tur, 371.IUudexercentesraonachinrabant,103, 114.Pc-
    vestibuselaliis rebus taxatur, 608, 775. Nomensacrislit- culiare monacliisvelitum, 173.Vqluntariuman sit melius
    teris corisigriaium, 1017.Grreca vocabula,1095.Austeri- quamprreceptum,114. Ex vntq factum,meliusquam sine
    tas, 721.Habilus cur ab aliis dislinclus, 6i. Vestes, 64, yqtq. VideVqlum.Operarimanibus,quibus et quandosit
    158,166.A0iis expediat studere liberalibusdisciplipis, praeceptum,573.Operabanturapostqlialiquandqex neces
    975.Anconveniatprajdicationisofficiuin,1303. Eosnon silate, aliquandosponianee,375seq.
    decetjurare, 1083. Oratiq, quatuqr ejus species ab Apqstqlqdislincltfi,
    Mouasterium quomododifferaia cceuobiq,i, 1111.Quu- i, 783.Oratiqnisdevntiqut excitelur, 801.S. Antqniisen-
    mqdqcqnstrui debeat, 1295.Omnibusnecessariisabun- tenliade nratiqne,807. Evagatinnes in 830.At-
    dans habuiiIsidorus,1291.Idque muro cinxit, 1117.Res tentio in oratione, 104. Ad orationemoratione, pneparatio, 774.
    monasleriiquqmqdotraclandae, et servandre, 170, 180. Orationesuosirreut certo exaudiaatur,808.Oraiionesbre-
    Mouasleriibnnacnmmunia,168. Officinte,u, 288.Munaste- ves et jaculatorirecommendantur,99, 806seq. Orandum
    rii clausura. Yide Ciaustrum el Clausura. Monasleria sine interroissionequomodo,842.OralioDominicaseptem
    -Egypli.i, 80, 617. Belhleemiticum847. Cellre,vel cel- continet petiliones, 798.Ejus praestaplia,787. Expositiqj
    lia, 647.Lerinense,846.Nitrise,647.Palrestintoet Meso- ibid. Anea petantur tempqralia,799.
    potamire,255.Pceriitentium,Melanceavocatum,n, 274. Oralqrium,ejusqueusus,et vocabulaei synonyma,i, 135.
    Ponti, i, 248. Scptica263,481, 995. Syrire, 241. Taben- Tarde venieptiumad oratoriumpoeoa,138.
    nense, 151. Thebaidis, 847.MonasteriorumGrrecavoca- Ordocongregaiionis,u, 291.Ab eo qui excidant, ibid.
    bula, 1099.In monasteriisexercebantur eliam laici, 256. Orestes,n, 161.
    Syrire,241. Orieniiset Occidentisdistinclio,i, 144.
    Manialesquqmodoad Ecclesiamvocarentur,n, 278.Cur Origenes,i, 663.
    tondeantur,292,293. Tabennenses, earumquedisciplina, Orsiesiusabbas,u, 274.
    293. Otiuma monachisfugiendum,i, 248, 252.
    Mqnqcerqs,i, 1013. Oziasrex, i, 409.
    Mqntanislarum et aliorumhrereticnrumerrqres de jeju- Pachomiusvel PachumiusmonachorumTabennensium
    niq,l, 1187. institutor,i, 152, 552; u, 272.PachomiiRegula una, an
    Mqrbiqtalgicuset qphthalmicus,I, 1305. plures, 271. Explicatur,277.
    Murs, sive qbitus fratrum. n, 287.Justorum somnus Prederasteset paederastia,i, 905.Hocvitionotati gen-
    aut dormitioappellatur,i, 532.Justorum,654. iiles, ibid. '; ;•
    Mortificatiqquidsit, i, 1283. Prqprire vqluntatis,160. Palreslina,i, 111.
    Mortificaremembra nostra tjuid, 873. Morlificatiopis et Palmarummultiplexusus apud JJgyptiosmonachos,i,
    abstinentireexemplum,958. 396.
    Mortismemoria,i, 352. Pamboabbas,i, 968. r
    Moses,vpl Moysesabbas,J, 593,481, 823,704. Plures Pancarpumquodspectaculigenus, i, 629.
    bujus nominisaaachoretre, ibid. LegislatOroegavit sefi- PanephysiscivitasjEgypti,i, 848. ',
    *
    iiumfilitePharaonis,862. Panisiicioiino;,i, 793. Pauis porlioduo paximacia,213.
    Mubdiprimasetas,I, 620.Triasunl in hocmundo,bona, VidePaximacium.
    media, mala,648. Paprenomen unde, i, 55, 479. Olimomoibusepiscopis
    Municipatiis noster,i, 565. commune,modoRom.pontificipeculiare,55.
    Muriavelsalsugq,i, 719. Paphnutiusabbaset presbyter, i, 263, 529. Paphnulij
    Murmuraliqnis viliumgraviterpumlum,u, 294. alii plures, 557, 585. PaphnuliusBubalus cognominaLus,
    Mutiusabbas.i, 186,562. 559.
    Myrum,i,982. PapyrusjEgyptia,i, 525.
    Mysteriaprofanisnon revelanda,i, 985. Paracharagma,i, 516.
    , Myxaria,i, 721. Parenles saepiusinviseremonachisnoxium,i, 1283.Pa*
    N«vus,i, 817. renium cura monachoabdicanda,ibid.
    Napbtha,i, 230. Parricidium,i, 534.
    ^iasciex Deo,i, 859. Paschalisvigtlia.l, 1200.
    1319 INDICES IN CASSIANUM. 1520
    PaschalesEpistolse,i, 820. i, 320. Vide Philargvria.
    Passivusoblulus,i, 186. S. Prosper Cassiamimpugnator,899,903.
    Pastorisliber, i, 749. Prudentiainter virlutes morales prrecipua,i, 319,526.
    P&lloset npoiraOtta,
    1, 281. Psalmi Alleluiaiici,qui, i, 101. Psalmorumnumerusin
    Palientia, i, 356.Patienlireexempla,895, 1036. vesperis ct noclurnis,87.In officiisdivinis prrescriplus,
    Paula Romaoa,u, 273.Allerasenior, allera juuior dicta, 83. Ususatitiquissimus,86.Psallendimodusoptimus,quis,
    ibid. Paulreseniorislaus, ibid. ibid. Psalmi consuetudinariiante et post mensam,150.
    * Paulus apostoluscivisRomanus,i, 309. Manibussuis Gestusantiqui fideliutnet monacboruminter psallendum
    opefabalur,377. Videl Cbristum,n , 55. Paulus primus et orandum,92.Psalmiquomodo canendi, 88.
    eremila.anAnlonius, i, 1099seq. Paulus abbas,394, 704. Psiathium,quid, i, 167, 521.
    A diabolo possessus,705. Plures ejusdem uomioisaiia- Pulmentumet pulmentarium,i, 551
    chorelte,iotd. Pauli ccenobium,1125. Pulsusad mensam,n, 281.
    ?auperlas religiosa,i, 166. Pynufiusabbas,i, 195.
    Pausantes,i, 532. QuadragesimtB observatioapudOrientales,i, 1199,1203.
    Paxiinacium,vel paxamacium,i, 169, 539, 551, 895. Jejunium cur inslilutum, 1200. Est decima lolius anni,
    Paxiinaciipondus,242, 551. ibid. Cur sic-dicta,1204.Cur addiliqualuor dies ante pri-
    •t-Peccatumunum ssepecausa alierius, el alterum pcena mamDominicam,ibid.
    alterius, I, 457. Peecatadicupturdebita, 796.Peecataca- Quinquagesima,sive Pentecoste, i, 90. Tria ei peculia-
    pitalia,859. Peccatum admartem, ibid. Peceati divisiq, ria, 109. Duplex, 1183.
    870.Peccatorummemqriantilis, 1165.Peccaiorumcaraa- Qui irascitur fratri suo, elc, i, 350. Qui odit ffatrem
    lium mcmoriaexcludenda,ibid. Peccatavenialianon pos- snum, homicidaest, 550. Qui vultomnes bominessalvos
    sutitomnia vitari,1168. fieri, 908. [
    i Pelagianorumerror, i, 910; u, 17,19, 95. Querimooia Quomodovos potestiscredcre, elc, i, 410.
    de liberoarbitrio a Patribus refutala,i, 902. Raab Hierichontis,i, 1064.
    PelusiumoppidumjEgypti,l, 749. Rancoranimi,i, 3il.
    Pensumquolidianum,i, 385. Raiiodati et accepti,I, 1015.
    Penlecoste. Vide Quinquagesima. Rebrachialoria,i, 7ll.
    Pera, vel pennlamonachorum,i, 849. RechabilrefiliiJonadab,i, 1174.
    . PerfectioChrislianainquqcqusistat,i,490ser/.Multiplex, Reconcilialioquandonecessaria,t, 341seq.
    ejusque varii gradus, 855.Perfeclioneip an profiieantur Redhibere,et redhihitio,quid, i, 158.
    mqnachi, 197.Perlectiqnisassecutiedivinregratiremagis Refecioriura,n, 280.Stare in refectorio tempore re-
    quamnostrolaboriascribenda,440. fectionis,ibid.
    . Perseveranlia,i, 106. Relrigeriiimpro eleemosyna,aut solatio,u, 275.
    Pelra EvangelicaClirislus,i, 837. RegnumDei varie intelligilur,i, 792. Mulliplex,497.
    Petri certainencumSimoneMago,i, 148.Negatiq,142. RegulaD.BenedicliexplicaLa.VideBenedictus.Regulre
    Confessio,n, 67.Petrus Ecclesisepastor, ibid. Petms et Lransgressiograyilerpunila,I, 221. Regula S. Pachomii,
    Paulusan usi sint simulatioueerga Judrooset genlUes, II, 271. RegulreSS. Palruraapprobalre,i, 1288seqq.
    1,1069. Religionumvarietas,I, 957.Transilusde una religione
    Pharus, I, 1091.] ad aliatn,an probandus,959, 1084.Liceatoede arctioriad
    i, 1043.
    *PcTPt«,, laxioremtransire, 1128.Religionisfinis,485.
    Pbilargyria,i, 291. In mqnachq sacrilega, 467. In mo- Religiosus.VideMonachus.
    nacho est vilium proprietatis,291. Tres ejus species et ReliquiarumSS. veneratio,i, 646.
    triplex raorbus, 302. Turpe vilium, 312. Radix omnium Renunlialio,id est, professio,sive ingressusreligionis,
    malorum,293. i, 151.Duplex, 560.Malereountiantes,305.
    Pliilosophorum gentiliumcaslitasqualis,i, 903. Requiescetsuper eriinSpiritus, etc, i, 868.
    Pholiniani,11,14. Respicererelra, quid, i, 305.
    Pbysiognomoii,i, 905. Resurrectiqesl regeperatio,n, 115.
    Piammonabbas,1, 1089. Rhinoceros,i, 1015\seq.
    Pior al)b3S,I, 1282. Rhomphseaignea ante paradisum,i, 121.
    Planeticaquid. I, 72. Rutinus,n, 368.
    Podagra, i, 1505. Sabbatumapud Orientalessolemne,ut Dominica,t, 90,
    Poeniienliain lerram submissa,quse,l, 106.Ejus defini- 115,144, 559.SabbatrimPaschale, 1199.Sabbatoilluce-
    tio perfecta,ibid. scere, quid, 109, 140. Sabbali ofiiciumnocturnum, 140.
    Pollnlionocturnaut vitetur, i, 105, 289, 554. Ejos cau- Sabbaiivigiiiseiongiores,145.Sabbatononjejunabantmo-
    sre,874,884. An et quandaimpedialcqmmuniqnem,1220. iiaclii Orii-nlales,ibid. Sabbatocur jejuiiatur in Ecclesia
    An, et quale sit peccaium,882. Latina, 147.Ssxia Sabbati,id est, feria sexla, 144.
    Polygamiaiu veteri Teslauienlopermissa,i, 1066. Sacrificiapro defunctis,i, 530.
    Poiriumnomengenerale,i, 265. Sagum,ejusqueususinter monachos,i, 246.
    Ponti provincia,i, 248. Salomonislibri tres, i, 565.
    Pontifexet pon.iificium, i, 1266. Salvalor,n, 94.
    Porphyriqerernus,i, 395. Sarauela Deqvocatris,i, 547.
    Pussidereterram,quid, l, 877. Sanctiin hac vitacuf se adeo bumilient,i, 449.Cur eos
    Posterula,i, 226. sinat Deusab impiisiuterimi,aut vexari, 647.
    Posuk flumihaip desertum,etc, I, 849. Sarabaitse,i, 1105.
    Potestasejiciendidremones,i, 752seq. Saracenorumqrigo et crudelitas,l, 645.
    Prrecepta naturre diversa, i, 762 seq.non Decalogietiam SaLietasvitanda,I, 217.
    Christiannsobligant, 1214. Superiorum discutieuda, Scalper,vel scalprum,i, 488.
    1092. Scamraa,quid, i, 667.
    Prredicatioduplici ex causa redditur inutilis, i, 987. Scandalizantes,pro scandalizati,l, 646.
    Prredicationisofficiuman monachoconveniat,1303. Scandaluniquandovitanditiu,quandonon, i, 1061.
    Primaehorreofiicium,i, 79. Quandoinslilutum,126. Scenofacloriaars, i, 583.
    Primilirjeet oblationes, veteri lege quibus debitre, 1, 65.
    2xlitaa]Ut,
    l, 1172.Quotidiea nobisDeq offerendse,ibid. |, 1259.
    XX°tvo6otTi];,
    Principalecordis,i, 682. vel
    Scethe, Scythicaeremus,t, 481, 995.
    Principalus,i, 747. in coenqbiq Scilla, vel squilla, iti refectoriovel juxta, n, 281. Ejus
    Prior et prseposiius Tabennensi, n, 500. pulsu audilofugalusdaemon,ilrid.
    Qualisesse debeat, ifctd. Scientia spirilalisduplex, i, 954. A quibus acquirilur,
    Probationqvitiqrpm,et prqfessiq,el utriusque ritus an- 970. Anin peccaioribusesse possit,ibid. et 983.
    tiqui.i, 155seqq., 158seqq. . „ . ,. Scopos,et telos ul ditTerant,i, 483.
    Professioapud veteres iribus votis fien sohta, i, 158, Scopusmonachi,i, 485.
    193, 567.Expressa*t lacila,ibid. Scribendi modus apud veteres, i, 831.Sciibendilibros
    Procherium,), 1151. in monasleriisvetus consueludo,262.
    Profectusspiritualisnumquamdimittendus,l, 663. Scripturarumintelligentiaeget doclore,i, 541.Scriplu-
    Prophela ab aliosedttctus,obinobedientiam a leoae oc- rarum sensusHtteralis,el figuratus,723. Sensusmysticus
    cisus et roirabiliterservatus, i, 703. multiplex. ibid. el 961. Scripturarum scienlta quomodo
    acquiratur, 249. Scribturarumobscuritas, »ttd. el 723.
    Proprietas monachqrumdetestanda, et graviter punita, Scriplurarum leclio et sludium commendatur,969, 970.
    '
    yroprietarii Ananiteet Sapphira exemplodeterrentyr, Quidde Scripturisdisceredebeant monachi,u, 292.
    «21 lNDEX RERUM 1N COMMENTARlISEXPLICATARUM. 152?
    Scripulum,i, 518. seqq.,618.Tentantiirhominesa Deo tripliciratione, Gof>.
    Secta, n, 163. Teutarisupia virt-snon permiuitDeus,937.
    Sediliaetiamolimin oratoriismonac, el qualia,l, 101. Tepidilattsviiium,i. 597seqq.
    Senectusiucurva,i, 152. Thebais,vel Thebaida,i, 843seqq.
    Senes qui audiendi,et quinop,i, 542. Thectie,i, 643seqq.
    Semipelagiauia Pelagiautsdisliucli,i, 911. Semipela- TheunesiisoppiduuijEgypli,i, 848
    gianorumerror, l, 581. .,-Tbcodorusabbas,i, 249, 646. Ejussentenliade Scriplu^
    Sepleiiai-ins iiuwerus,i, 129. farum iutclligenliaacqiiirenda,i, 249.
    Sepultura;riius apudve.leres,i, 995. TheophiltisAlexandiinus,ejusepislolrePaschales,820.
    Serapionabbas,I, 538, 610, 637. Ut se erga monachosAniliropoinorphiias gesserit, ibid.
    Serenusabbas,i, 667. Theonasabbas,i, 538, 968.
    Scrpens<|uomodo sapienliorctinctisanimantibus,i, 737. 483. Theoiia, i, 492. Vide Contemplatio.Theorica viia, i,
    Servilusniuhiplexin Scriplura,l, 228.
    Selh posleridictifiliiDei, I, 756, 765. Theoreticascientiaduplex,i, 961.
    SeverusSulpilius,i, 968. Thmuiscivilas,i, 957.
    Sexla sabbati,i, 144. Thoniaeapostohlides,n, 70. ~.
    Sexiariusolei, i, 1135. ThomreAquinalistacilurnitas,i, 560, 968.
    Sicutuuguenlumin capite, etc, I, 354. Throui, i, 748.
    Sileuliumin choro,97, 105,177.Sileutium et tacitur- ipiliuinsapienlire,Timorquadruplex,i, 855.Filialiset servilis,865.Domini
    198.Domitii,donumDci, 579.Timorem
    nilasin religiosiscqmmendalur,968 Silentiumposl Coni- servilempehil charitas, 835.
    pletoriiimelNoclurnuin,1177. 045.Quandofrangipossil,ibid. Tractaiores,qui, i, 254.
    fu mensa maiiatboruin, Signamouasticaad servan- Tradere Salaiire,quid,i, 382, 708.
    dumsileniiuniiiisliliila,ibid. Silentiumad focumcommu- el eorummunus, i, 510,556.
    neni, it, 277.Maluinreprobalur,1,469.Sileuliosuperantia; Trapeziire Tricenariuni,i, 531.
    injurire,1039. Trisliliaest vititimcapitale, i, 551.Alileream Cassla-
    Sinislrainnon bahetjuslus,i, 876. nus, al ter Gregcriusaccepil,551.Edaxcur dicatur,552.
    Sionsnirilalis,i,8S0. Absqrbet hominem, 357. Pessimum gehus desperatlo,
    Si oculusscancJalizat te, etc, i, 869 ibid. QuresecunduraDeura,ibid.Duo ejusgenera, 560.
    Si offersmunustuum,etc, l, 541,542. Trogalia,i, 721.
    Si vis perfeclusesse, etc i, 569. Ttirlurisproprietates,i, 846.
    Si quis uon vultoperari, elc, i, 379. Typus,i, 77,174-
    Spirilus varie accipilur,i, 265 seq. Uiiiiuinecessariuro,i, 491.
    Socratesphilosophus,I, 905. Ulinamfrigidusesses,elc, i, 598.
    Sodomoruiu subversio,i, 644. Uvaquid apudmedicos,i, 246.
    Soluouoccidal,l, 338. UxorLolh,i, 306.
    Solidus et Slater, i, 259. Valeus imperator, ejusque persecutio ih monacbos,
    Solilarius,id esi, monachus,i, 827. 1,619.
    Soliludoconlemplationi congrua, i, 1286seqq. Valatudovocabulnmanceps,i, 417.
    Soliludiuis,sive sulilariae v itre pericula, incommoda, Vanagloria,i, 418.VideCenodoxia.
    et
    1152. Vassuumpossidere,quid,i, 286.
    Soporlelhreus,i, 217. Verbumduplcx, i, 263.
    Spadones,i, 604,875. , Vesperarumiustilulioet ralio, i, 122.Earum officium,
    SpelaeumBelhleemiiicum,i, 192. ibid.
    Sportellaet Sportula,i, 167, 189. Vestes Monachorum,vide Habitus. Lineae, an laner»
    ad
    Stare oranduui,i, 92. i, 163. Luxus vestium reprelieriditur,776.
    Staliqquidapud Pipnacbqs jEgyptios,t, 235,243, 555. £^6™™!*,
    luialio vesliumin professione,158.
    Slaliouesolii.iiduplicisgeneris",i, 555. Vialicum,quid, i, 298.
    Stnlustreshoiniuum,i, 853. Vicissitudoutilis,l, 1511.
    Sla?chadesinsuLre, i, 847. Vigiliserooiiacbortnn, i, 134.Pro Nocturnoofficio,139.
    Struina,t, 669. . Noeluriuequadripartitte,142.VigiliaPaschalis,1199.
    Sludiumlilteraruman monachisexpedial,1, 975. ViuitmMmiachorum, u, 282.Vitiitemperanliacoramen-
    Stultiiiaavari, i, 320 datnr,i, 247.
    et
    Subdiale, Subdi.ale, i, 1128 . VirgouterqueJoanneset alii, t, 271.Virginesconjuges,
    Siibslanliapro divitiisaut facultatibus,i, 310.
    Succidia,quid,i, 773. Virginitatisencominm,i, 1227.
    Superbiaouiniumviliorum.regina, t, 202, 419. Unde Virtusest principalebonum,i, 619. Deflnilur,H86.Tn
    dicla,ibid. Quatuorejusspecies,421, 455. Iniliumoinnis pieiiioconsistit,540.Nemoea maleutitur, 1186.Virtuies
    peccati, 422. Dividitur.in carnalera et spiritalem, 424. angelicre,603.Inler se coonexte,226seqq.Morales,494.
    Quale peccalumsit, ibid. Ut dilTerlab aliis viliis, ibid. Geiitiliuui,903.Viriulum exempla non ab uno peteuda,
    Superbia prior, an Cenodoxia,622. Luciferi el aliorum 206,061.Seininaan a nalura nobisinsinl,926seq.
    angelorum,430. Adami,ibid. Deum habet adversarium, Vitaduplexpei-Mariainet Marihamdesignala,i, 491.
    434.Omnesvirtutes deslruit, ibid. Gravioribuspeccalis, Et j>er Liam et Raihelem, 955 seq. Activaan impediat
    prreseriiinLuxuriahutnilialur,459, 460. Cnrnalis,qute, ponteniplalivam, 1250.An maueat post hanc vitam,-495.
    461. Gradusejusduodecim, i bid. Ejussigna, 470. Vitre activroduo ofiicia,956. Vita teterna, qtiomodqex
    Suitpensioab oratione,quid, i, 103,172. Cumejusmodi gr.aia et merilis, 450. Vita contemplativamelior qtiam
    suspeusiscomtiiunicare vetilum, ibtrf. activa, 1250.Viiasolitariaperfeclis congruit, 369, 1109,
    Susceptiqui dicantur,i, 372,638. "1158.Vitallieorica,vel iheorelica,482.
    Suspicienlia,i, 1273. Vitiasunl morbi animre,i, 1008.Principalia,sive capi-
    Synaxis,i,97.172.719,748, 989. talia,204, 859.Seplem,anoclodicenda.tdirf.Caj-nis,611.
    Syncellitte,i, Non naluralia,227, 295.Aliacarnalia,aliaspirilhalia,204,
    Synclelicus,i, 312. 615,619.Viliorumcapiialiumdivisiotriplex, 611. Eqruin
    Sjniboluin,u, 146. SyinbolumAntiochenum,159. ordq el habitudo,621.Viliaplura qtiamvirlules, 635.Ca«
    Syriintellectuales,qui, i, 438. pitaliaocloGenlibuscomparata,639.ViliumcuiqUepro-
    TabennainsulaPachomiisedes, i,45l. priummavimeimpiignandum, 629.
    Tabenueusesvel TabennensioUemopachia S. Pacho- Vocaliodivioatriplex, i, 561.
    mibiusliiiili,iliirf.; u, 274. Nihil Monasterioinfercbant, , Volunias.VideMorlilicaiio. VoluntasDeiduplex,1, 792,
    Eoruin obedieutia, 161 Vestes, 167. Silentium,965 9b9.
    • 49.
    seq.Eorumvaria ofDcia,ibid. Tuba uiebaniur pro cam- Volnntariumquid,i, 116.
    pana, h, 277. Votatria in professione,i, 153.Votnmpaupertatisotiam
    Talionislex, uide Lex. . apud veteres monachos,166.Votiet juramenti obligatic
    Teniatiopro afflictiane,i, 231. Humanaquae,231,579. quandocesset, 1U83.Voiiel prolessionisobligalio,1085
    Dei grave peccatum, SZt. Qimmodotentationiresisten- Opusex votofaclummeliusquamsihe voto,1178.Vovenl
    dttm, 1233.Eaman siue auxilio Dei hemosuperare potest, conjugati contineuliamex miiluo cousensu,l, 961. Ejus
    897.Teotationes appelendte,619. Manifestaode,537. rei exemplaproferuntur,ibid.
    Qualuortenlationumspecies,365. Tenlalionescarnisgra- Xenodochium,ejusqueantiqtiainslilutio,1,958.
    ves experti eliatn sancti, 690.Tentationes Chrlsliel Ada- ..Xerophagia,id est, siccoruraesus, i, 181,182.211.Haj
    mi,616. TentatDeus,hoioo,et diabolusdiversitnode,589 reticorumreprobantur,181.
    P>TROL. L. .. ^ . . *2
    if,«3 ORDORERUM 13M
    Zabultis,i, 499, 517. Zonamqnachqrnm.KtrfeCingulum.
    Zrlas hr-niis,ct maltis,i, 753. Zoroaslesplttrcs,i, 758.

    ORDO RERUM
    QILE 1N HOG TOMO CONTINENTUR.
    CASSIANVS[Continuatio). CAP.IV—Aliundejwofertejusdemsententireteslimo-
    nia. 79
    Prasfatiqad LeenemRomanreurbis episcopum,in libros CAP.V.—ProptPrhyposlaliram iitrinsqiiein Clirislona-
    delncarnatione. 9 tnrie conjunctioueni. i:tVerluim salvalorciii,sive hominein
    DE INCAHNATIONE.—I.IBER PRIMUS. 11 iiicarnalnin,et DeiFiliumri-cteappellari. 80
    CAPOT — VI
    PRIMUH.HreresisHydrsepoeticrecomparai.ur. CAP —Unainesse in Chrislohytiostosim. 81
    Ibid. CAP.VII.—Rp.veriiinr ad priorpmcmisiili-rationem. ut
    CAP.II —Variahaereseon monstraex sese iovicem pul- osieudaladverstisNeslorianosde lioininediei quresunt
    lulautiadpscribit. 14 divinrenalurae timqua.nclehyposla.sidiwnreiiaiurre. 8i
    CAP. III. — Pelaglanorum pestilentem errore.m nq- CAP. VIII—Hanc appellalionurnvanetateiuniliilprreju-
    tat. 20 dicaredivi.ia;polcslaii. tbid.
    CAP.IV.—Lepqriusuna cum aliis rionnullisPelagia- CAP.IX.—Vi-terumprophetarum atictoriiatesenleniiam
    nismttmrecantat. 33 hanc cotroboral. 83
    CAP.V—Publicumpeccatum pnblica confessionedi- CAP. X.—ProbalChrislidivinilalemlum ex Judaizan-
    luendumesse Leporiiexeinplo conlirmat. 24 tium Jmlreorum perlidia, mmex confessioneillorumqui
    CAP.VI.—Concors calholicorum doctrinauti orthodoxa ad Christilidi-mcouveriunlur. 89
    fldesampleciendaest. 29 CAP.XI—RediladValiciniumlsaire 90
    LIBERSECUNDUS. Ibid. CAP.XII.-—Salvatoris appellalioiiemaliter Christoet
    CAPOT PRIMDM.— Pqsteriqrumhrereticerumerrores in alitcr hominibustribiiiam esse. 91
    aucturibussuisdamiialosct confulalos esse. Ibid, CAP. XIII.—Exponjtqiiorumnamin illisveibis, Tues
    CAP.II.—VirgiuemDeiparam non lantum Xpurtotoxov, Deus noster etnesciebamns, personamsuslinueritlsaias.94
    sed etiam oin&ov, et Christumverum esse Deura de- LIBERQUINTUS.j 93
    monsirai. 31 CAPDT PRIMUM —Acerrimeinvehiturin errorpmPelagia-
    CAP.III.—Prosequituridem argumenlumveterisScri- nislarum, qui Clirisluinsolitariumbominetuaftirmavpre.
    pttirrelestimoniis. 37 Ibid.
    CAP.IV.—Ex Apostoloejnsdemdoctripretesiimpnia CAP.II.—Pelagianoerrori cqnjunclumel vicinumest
    prqfert. 40 Nestorii dogma. 98
    CAP.V.—Exgratire divinre mnneribus qureper Chri- CAP divinitalisparticipationemquarnPela-
    stum acripimus,colligitipsumverumDeumesse. 42 gianiplIIJ.—Hanc
    Nesioriani Christotribiniiit,omnibusviris sanctis
    CAP.VI.—Divin-a? gratire conferendrefacultatemnon commuiiPiii esse. 101
    accesslssein Chrislotemporis progressu,sed ab ipsoorlu CAP.IV.—InlerChrislumel sanctosqtiidinlersit. 103
    llli coiigenitamfuisse. 44 CAP.V.—Clnislum,anteorlunilemporalem,Deumsem-
    CAP.VII.—Perfectamab reternofuisse, esse et fore per a prophetisappellalumfuisse. 106
    in Christodivinitalem, majestatem, potenliam, virtu- CAP. VI.—Eamdem doctrinamnovi Inslrumenlitesli-
    tem, eic. ^, 48 moniis illustrat. 109
    LIBERTERTIUS. 49 CAP.VII.—Rursumostendit ex conjunctioneduarumin
    CAPUT PIUMOM.—Christum eumdem hominemac Deum ChrislonaUirarumin iinain personam,ea quredivinaena-
    sectmdumcarnem ex Israel et Virgiue Maria ediium turte competunt,homini;et qure humanre,Deo recte ac-
    esse. Ibid. commodari. 1(1
    CAP.II.—Deiappellalioaliter Chrislo, aliterhominibus CAP. VIII.—Apostolicam sententiamDominiauctoritate
    tributaest. 50 corroborat. 115
    CAP.III.—ExplicatiliudApostoli:Nos ex hocneminem CAP.IX.—CumChrislotribuanlur pmdigiosailla opera
    novimutsecundumcarnem. 52 qurocirca filiosIsraeljam inde a lemporibusMoysisdesi-
    CAP.IV.—ExEpistolaad Galalasproferl teslimoniuin guata sunt, conjicilur quoqtieilluinjain olimaute orlum
    quoprobaiinflrmilatemcarnisin Christo per diviuilalem suumtemporalfmexstilisse. 120
    absorpiamesse. 54 CAP. X.—Explicatquidsit confileri,et quidsolvereJe-
    CAP.V.—Sicutblasphemia est Christo adimerediviiii- sum. 12i
    tatem, ita quoque verum hominemillum esse negare CAP. XI.—Dominicae inrarnalionis sacramentum Cbrisli
    blaspbemum. 55 divinitatemmanifeste:coarguit. 126
    CAP.VI—Ex apparitioneChristi quseApostoloEccle- CAPXII.—Latiusrixponilquodnamillnd sacramentum
    siampersequentifactaest, utramquenaluram in eo fuisse sit quodsiibviri et uxorisiion.inibusilesignamr. 130
    demonstrat. 56 CAP XIII.—Quanlo dcsideriovelercs pairi.irchresar.ra-
    CAP.VII.—Aliisrnrstim Apnstqli l eslimoniis C hristum meniiisiius revelalionemvidere cxoplarunl. 132
    Deumesse pronmitiat. 58 CAP. ct
    XfV.—Irnpiam blssphemam ha?rp|;cornm sen-
    CAP.VIII.—InconfessiqnedivioitatisChristi, crucis tentiamredarguii,qui Denmin Clnisio vi-luiin organo
    confessionemnonesse sileutiopreuienilam. 60 siveslatua habitasseetlociitiiinPSSPilixprunl. 133
    CAP.IX.—Aposlolicam praedicalionnna ct
    Judreis genti- CAP.XV—Sanclohimile Messire.-idyunluvota quid
    bus repudialumesse eo quod Christum crucifixutnDenm conliiipbnnl,aut nualeilludfuerildesideritnn. 13t
    esse conQterelur. 62 LIBERSEXTUS. 135
    CAP.X.—Quomodo C hristum Dei virlulem et Dei sa- CAPDT PKIMUM.—EX miraculosaturalrc mulliludinis e
    pieutiam asserat Apostolus. 83 quinque pauibtis liordeacciset duobus pLcibu», d ivitia»
    CAP.XI.—Evangelicistestimoniiseamdemdoctrinam virluiisimniensitateiuoslendil. Ibid.
    corrohorat 86 CAP.II.—Mysteriumhujus septenarii numeri qiiinque
    CAP.XII.—ExB. Petri laudatissima confessione Chri-. panuraet duorum piscium auvlor suo operi accoininn-
    stumDeumesse convincit. Ibid. dat. 137
    CAP.XIII.—B. Petri confessio aChrislo ipso vcriiaiis CAP. I II.—Testimouio Antiochenre synodi adversaritun
    tesliuioiiiiiiiiaccepit. 69 convincit. 140
    CAP.XIV.—B.Petri confessionemtotiusEcclesirefidem CAP.IV.—Symbolum
    " fideidivinamei humanamhabere
    esse. Ibid. aurlnrilatem. 148
    CAP.XV.—Eamdem Petri fidemD.Thomasquoquepost CAP.V.—Lpclissimis argumpnlisagit cnntra adversa-
    rcsurrectioiipmDotniniprofessus est. 70 rium, et a majqribusacceptamreligioiieinmordicustenen-
    CAPXVI.—DeiPatrisde Filii divraitate profert. t esli- dam PSSP ostendit. 150
    moniuni. 73 CAP.VI—Uurstisad Antiochenisymboliprofessionem
    LIBERQUARTUS. 75 illumjirovnrat. 152
    CAPUT — —
    PRIMDM Christum ante carnis susceptionem CAP.VII. Persistit in eodem argumentoex Amio-
    Deuniab reternofaisse. /6id. chenosynib10desinh|.to. 157
    CAP.II —Colligitex his qure dixit, Virginem Mariam CAP.VIII.—Quoiubdo Christusdicaturvenisse,et nalus
    snliqujoreniel iririjomn se lllium pepprisse. 77 ex Virgine. 158
    CAP.Ilt.—Exepisi. ad Rom. probat Christiab anerno CAP.IX.—Rursusadversarium ' ' ex sua ipsiusconfessioue
    dlviiiKalcm. 78 pestiferierroris redarguit. 160
    tm QUA IN HOGtO»0 CONTINENTUR. 189»
    CAP.X.—Invphlturin lllum quod, desertor catbolicte CAP.XXI.—Christoperinde atque Spirltuisanctoascrf-
    religioois,nihllominusin Ecclesiadocere, sacrificare, et bpndum esse, quod caroet humanitasijus templun:Del
    jus iticereausus esset. 163 faclasit. 242
    CAP.XI.— Diluit objeclionemhrprpticorumqni fllei I.AP.XXII.—Elc.valionem Chrisliin ccelumnnnsoliSjii-
    suje professionemin puerili telate factatn recaiuare vo rilui asrrilvndamesse. 214
    luut. 168 CAP.XXIII.—Pprsislil in podem argiimpnto, vl OSIPO-
    CAP.XII.—Chrislnscrtir-ifixns scanilaltiinel sluliitiapst dal, Cln-istiiuiIIOIIindigoisse alieuagloria, Sedhabuisse
    iis qin illiimsolilariimliomiro-mluisseaflirinant 169 |irii|i]'iani 247
    —
    CAP XIII. RpSjOndet ohjiclioui illi qtia diceb:i'.l CAPXXIV—B.Hilarii anrlorilale doclrinamhanc cor-
    boniiiqusiriioarii-nliessedebei-e.nali\ilaieui. 170 roborat. 2"i0
    CAP.XIV.—Comparal hunc cirorein ciim Pelagianoriun —
    C*p. XXV. B Hilario Ambrositimasli|iilaii isu-n-
    dorlriua. 171 dii. 252
    CAP.XV.—Eosqiti liuicerrori pairociuauturduosClni- CAP.XXVI.—Acccdilad prredictaU.Hieronytiiilestimu-
    stosagiiosceri-oslpiidil. 172 niiim. 256
    CAPXVI—Ostendtl insu)er doclrinain hanctrinilalis CAP.XXVII.—Siiperioiibusadjungtl. Rulinumpl bpaiiun
    confessioji-mp eilcre. 173 AngiisLiiiiiii 258
    CAP.XV|| —(jui in nno Caiholtcaerpligionis aniculo sive
    CAP.XXVIII.—Grreonruin Orieiilalitin)ppiscopn-
    allucmatur, uuivursanifideiniideique meritum evacuat. ruinicNiiinoiiiai.riuiiiciiirus,primolocoB. Giegoi-iiiinNa-
    176 zianziioin iifferlitiiiiPilium. 263
    CAP.XVIII.—Converlil sermonemad ipsnmadvprsaiinui CAP.XXIX.—Proximo locoponit B. Alhanasii auctorl-
    conira qupindisputat, el illuiiiad reMpiscpiiduiiii.iviiat. tateiii. 2C5
    ReconciliationissacratnentuuiJapsis ail saliileuineccssa- —
    CAP.XXX. Addileliam B. Joannem Chrysostomutn.
    rium. ( 178 2R6
    CAP.XIX.—Temporalpm Chttsliortum nibil honorisaut CAP.XXXI,- DcploralConstanlinopolitante urbiscasum
    virtnlisdptraxissedi.initiili. \ 181 iiifclu-eiiiprnpier acceptumab isio haretico fladem, si-
    CAP.XX.—DocetPXdi lis nonefflciat Deusmorlalis nmlquehortattircivessilin aniiqna calholicael avilareli-
    vel carneusanle 'recula ;uisse dicalur, plsi idemsil Chri- gionc pei-severeiit. 269
    Slus qui ab eteruo Duus et iu tewpore homo faclus APPENDIXPUIMA—RpgulaS Pachomii a S. Hiero-
    est. 185 nyinoin l.aiiiiuinsi-imoneniconvirsa. 271
    CAP.XXI.—Christum ab reternofuisse, diviuarumScri- APPENDIXSIT.UNDA—FlorpsJonnnisCassianl. 303
    ptuiarumtradit attcloritas. 184 Al'PKM)IX TEIfflA.—HenriciCtiyc.hiiAunolationes,
    CAP.XXII.—Conjmiciiotiypnstatica facitut ea qurecar-- 511. —P. Ciai-.oiiii Obsorv.iiones,319. — Panra: ijuirdam
    nis sunlin Chrislo.Dc-oiribuaitLnr. Ibid. Csssiani serilpiitirepiam iiiterprelationeindesiderames,
    CAP.XXIII.—Synpcdochicani lianc locuiionem, IIIII a 581. — De CassianidoctiinaAtinolameiiliiin Didaci Al a-
    parle lotuui intuibgiLur, Uiviuis lillerU esse perquam rez. 367
    umiliareui. . 188 VIGIUVS DIACONVS.
    LIBERSEPTIMCS. 193 Prolegomena. 373
    —
    CAPDTPRIMUM.Adversariorumcaltimniisresnonsu- Rfc.GULA MONACHORUM. Ibid.
    ru.i, divini nuiuiiiisop m ini|,lorat,ut doccatoratiouem FASTIDIVS.
    pneiuiiteiidnmesse ab his qui ad dispulanduracum hreie- ProlpgoniPna. 579
    licisatcrdunl. tbid. LIBEKIJEVITACHRISTIANA. 583
    CAPII.—Dissolvitohjeclinnemsumptam ex illisvcr- ' POSSIDIVS.
    bis: Nemoanteriuremse pariu 199 Prolpgompna 401
    CAPIII —Rpspondetad illa verba : Homoeusiosparien- VITA NECNONINDICULUSOPERUM S. AUGU-
    ti dphetp.ssenaiivilas. 201 STINI. 407
    CAP.IV.—Dt'umsicutin rebns creteris,ita in teroporali COELESTINVSI PAPA.
    OTtU stiooumipolPntiam siianideclnravis.sp. 205 Prolpgompna. Ibid.
    CAP.V.—ArgunientisPXipsa natura depromptisdocet - EPlSTOLiEET DECRETA. 417
    regtilam iilatn adversaiiorum q<ia slatuunt homoousinn EPISTOLA PBIMA.—S. Augustiniad Coelestlnumpapam.
    pariemiesse debere naliviialrm,in mullisfallere. 205 Ibid.
    CAP.VI.—Aliid Npslorii argiimenium,quo Cbrisluin EPIST.II —ConciliiAfricapiad CoBlestinnm. 422
    Adamon»roinnia parem tfficpreeonleiidebat,rplellit.212 EPISTIII,—Crelpslinipapaead eplscoposIllyrici. 427
    CAP.VII.—Hrereiici dog.naia sua divinreScrijiturrejial- EPIST.IV. — Coelpstinipapte ad episcojiosprovinci»
    lio legere.cnisiii-vcrtinl 214 VieiiiiPnsiset Narhonpusis. 429
    CAP.VIII —Solamimaginem deitatis Chrislo Iribuiint EPIST.V.—Coelcstini papread universos episcopos436 per
    nrereiiri, ideoquecum Deo, non uti Deum honoraudiim ApuliamPICalabriami-nnMitntns.
    asjermii. 315 Momtumin rftt.isepistolassequentes- 437
    CAP.IX.—Errareillosqui Cbristiorlmnocctillumfuisse 438
    - EPIST. VI—Nestoriiad C.cel«stinum papam.
    dixerunt, cuui etiam PatriarchaeJacob iiianifeslediinon- EPISTVII.—NpstoriiadCoeleslimim papamEpist n. 4t|
    Stralusfuerit 216 Momtiimin enistplmnsemtentem. 414
    CAP.X.—Congeritplura pjusdemrei l.pstimnnia. 223 EPIM.VIII.—Cyrilliad CtBleslinumpapam. 447
    CAP.XI—Dteiuonemimillis ratiouibusimpulsumfuisie EPIST.IX.—Comrnoiiitorium sanelissimipjilsropiCyrilli,
    UtChrisiiiniD-tiinesse opinarelur. 224 quoil 1'osidoiuodedit, cumetim Romamniitlcret proptpr
    CAPXII—Hancdremoiiisoj inaliniip-.u Pt verisimilpm Npsloriinpt!.-.t'ii'n. 455
    , i
    suspi.-iono comparat cum perlitiaci prrefractaadvcrsa-
    et EPIM.X—Fraginentutr.sermonisqnem Cnelesliuusin
    rioniiiiscnlpiitta. 229 Com-ilioRoniarintiao:ii.adrersushreresimNeslorii. 157
    CAP.XIII.—D.-pmonem hanc divinita'isin Christoopina- EPIST.XI,—Cijcleslini papre ad CyrilluiiiAluxauilnimiii
    lion m, proi ler oivultam e.jusqnani sensitoperaliotiein, episcopum 459
    usqiie ad ipsam crucein el morlem cjus .semper lia- EPISTXII.—Ccelestini papre ad Joannem, Jiivenalem.
    buisse. 230 Ruftnnut Flnvianum,episcuposjier Orieiilpm. 465
    CAP.Xi-V.— Scripluramsacram hsereticosperverlere EP.ST.XIII—Coelestini papaead Neslorium. 469
    oslpiniil,
    * responlens adeain ralionempelitamex Apostoli EPIST. XIV.—Cceleslini papreadcleruai elpopulumCon-
    verbis Sinu pilre, DIIIK inatre, etc. 232 slaiui lOioliianiiru. 483
    CAP.XV.—Qiiomodo Cbrislus sine genealogiaab Apo- EP:ST.XV.—Npslorii ad Cuelesthium. 499
    stolnliiisie dicaur. 234 EPSTXVI.- Ccelesliniad Cyrilluin,Alexandrinumepi-
    CAP.XVI.—AdinstardtemonisChriilumtentantisoslen- scopiini. 501
    dit hareiicos Scripuirain sacram truticare et perver- EPI-.T. XVII.—Commonitoriiim papre Ccelestiniepisco
    lere. Ibvl. pis el i r sbyieris piiiilihusad Orientem. 503
    CAP.XVII.—Chrisli gloriamel dignilatemnon ita Spiri- Moniinmm Epistotamsequentem. Ibid.
    lui siuclo asi-ribi-inlaiii esse, ul ab ipso Christonegptur EP.ST.XVTIl.—Coeleslinipapread synqdumEphesinam.
    - profecta,quasiom.iisqurfi iu eo fuil exceMeir.iaaliuude
    proferia fneril 235 EPIST.XIX.—Coelestiui papread Theodosiumimperatn-
    CAPXVIII.—Il*ud Aposloliqnomndoiiilelligeiidumsit: rem. 311
    Apparub in car PSIinSniriiu.
    i«, ju>lilicalii» 258 EPIST.XX,—Rclaiioqua-nsancta syuodusEpbesina ad
    CAPXIX.—Qiifkl Christnmnon Sijritus solum, sed ipse CoetpsliiiiinpapamIransmisit. 511
    seipsiiniqiioqiu-meitieii-luin fecril. 819 Monilumin epistolamsequenlem. S2I
    —
    CAP.XX. Gravioiihus urgeutioribusqueargumeniis EPI»T.XXI.— CoalestinipaptB ad episcopos Gallia-
    Mutentiamllljin invalidareconalur. 241 rum, ?2U
    t«7 OilDO RERUM QUiE IN HOC TOMOCONTHtENTUR. 18*
    i EPIST. XXII.—Codeslini papre,posldamnalionemNesto- JCAP. V -D* loels. «17
    fiii ad saiiclamEphesinamgynodiun. ....'. 537 JCAP. VI —DefluiiHjtihus vel aquis. 818
    EPISTXXIII.—Ctelestini papaead Theodosiumjiiniorem CAP.VII —Dumptisibus. fbid.
    Augustura,postsynqduin. 544 CAPVIII.—Desolemuitatibus. Ibld.
    ; EPIST.XXIV.—Co.-lesiini papread Maxitriianum Constan- CAPIX.-Deidobs. 819
    liuopolitanumepiscopiim,poslsyuodum.. 547 CAP. X.—Devpsiibus. \ Ibid.
    EPIST, |$V>HEfelestiiiipapread clerumet plebeinCoiir CAPXI—Deavjbusyel volatilibus. 820
    stanlinopoli-cbristiuiiam, pnsl synodum. !Ll:; 548 CAP.XIL^Dp.ibesliisvel reptilibus. Ibid.
    ,. APP.ENDIX;—rNotilia reliquorum scriptorumquae ad CAP.XIII—Dejiniidpribus. 8il
    Ccelestiuuuipapani allinpnt. 557 CAP.XIV.—Demensuris. Ibid.
    ANTONINVSBONOBATVS: CAP.XV..—DeGrsecisnominlbus..,...,,, ,. ,; J/itrf.
    Prolegomena. 565 , Rninartii admoiiitioin PassionemSS.Mauriciiet sociq-
    EPISTOLACONSOLATORIA ADABC*DIOM. 567 riimeius, marlurum. |. J „,, Ihid.
    S. ZlStVS III PAPA. PASSIOS.MAUHlClIETSOCldRDMEJUS. .827
    Prolegomena. , ,,.-... Ibid. HOMILLEOUyEDAM. L, .855
    EPISTOLA:ET DECRETA. m Hoiniliapiiinaad monachos. Ibid
    Moniliimin Huasepistoiussequentes. Ibid. HomiliaII ad monaclios. 855
    EPISTOLA PBIMA.—iysti III ad Cyrillum. 583 HoiniliaIII ad iiionacbos. ,8.16
    EPIST.II.—XystiIII ad Cyrilliiin. 587 HomiliaIV ad monacbos. 841
    Monitumin epislolamsequentem. , ;. .539 HomiliaVad monachos. -814
    . EPIST.111.—Joannis Auiiocheniepiscopicreteroruhique HomiliaVI ad iiionachos. ,848
    qui cuniilloeiant ad Xysttimpapain. „ r ... , 591 Honiilia ad
    VII monarlips. 840
    J,V:EPIST. IV.—EutheriifyaheiisisepiscopielHelladiiTar- HoniiliaVIIIad monaclios. &ti)
    -sensiSiadiXystum papam, , , ;, 593 HoiuiliaIX.adnioiiaclios. 855
    ,. EpiSTHJV.^-Xysti papread CyrillumAlexaridriririm, pqst HomiliaXadnioriachos. 857
    pacemfactarainter ipsumCyrillum et Joannem. ,602 HomiliadesanctaBlaudinaLugdiinensi,. v; 859
    JEPIST. VI.—iysti paprea'dJoannemAuliocberium. ,607 Homiliade SS. mart., Ejiiphodioet Aiexaudro. 86,1
    ., EW^T;VIL—Xystipapaa ad Perigenem Coriuibioruih Fragroentumhomilix?. a ManicrtoClaudianoallalai. 866
    episcopuin. ,,: . . ,,._,,. 610 EXHOHTATIO ADMONACHOS. 865
    .;, Episr.YTIL—Xysti ad
    papre synodrim Thessalbnicae con- EPITOMES OPERUM CASSIANI LIBRI.DUO. , 867
    gregataoi. .612 LIBERPUlMUS.-Deoctomaiilisecogi!aiionib.iis..T*iy.
    EPIST.IX,—Xyslipapw ad Proclum Cqnstantinopolita- LIBER SECUNDUS.— De octo nialitiaecogilationibus.
    num"piscopiim. 612
    Mmiluminepislolamsequenlem. 613 APPENDIXADOPER4s.,;EUCIIERn, , Is
    EPIST.X.—Xysiipajiread totius Illyriciepiscopos. 616 Comriieutafiiin Geneshniri tres libros distributi.......
    APPENDIX.—-Notilia reliquorum scriptorumqutje ad 893-1043
    Xystumpapamattinent. 617 Commentariiin libros Regum. 1047-1207
    VINCENTIVS LIRINENSIS. Sententia ad monachos. ,1207
    Prolegomena. 625 Adniofliiiqad Virgines.J ,, , . 1^09
    CoiaiOHlTORlUM PRIUUH. 657 EjiisiolaS.Eucherii ad Ph|lun>.mpresbvterum. 1215
    •COMMONlTOHIUM SECUNDUM. - 677 S. MLARIVS ARELATENStS.
    S. EVCBERIVS. Notitiahistorico-lillerariajn S. Hilariuip. jbid.
    Prolegomena. , , . 685 yila S. Hilariiab ejusde.ri)discipuloscripta. 1J19
    .iMBELLUS DE LAUDEEREMI,ADHILAMUM LIRINEN- Epil.ajihium S. Hilarii. | , , ,„: 1245
    1EMPRESBITEnUM. 701 i n
    .Admonilio S.Hilafiionuscula....,,,. tbid,
    EPISTOLA1;ARJENETI»1A,,AD VALERIAITOM COGSATCM. S. HILARIISERMO DEiyiTAS..HON0RATL ri2ii»
    BEGoNTEHPTU MUltDI ETSJBCCILARIS PHILOSOPBlS-, ; :,, 711 ... CAPUT PRUIDM.—Cohsulafis Honoratiuobilitas.Baplizaiur
    ;LIBER FORMULARUM SPIRITALIS INTELLIGEN-
    ' . adolescens, .,, ,.,„.... J„. ,,. -„ ,..,,,.-... •/ „,1251
    TI-/E,.j„„ 327 ,,,,CAP.,11,;—..Cum ,Venaptib,,fratffi/pefegripatur. Hujjis
    Pjrrefatio. tbid. obilus.Honoraliis et Venantius patria abscedunt.P,«*r9-
    CAPUT PRIMUM —Dediyinisnominibus. .. , x , 729 griiialionesad locasicra. , . t J253
    CAP.II.—DHhis qurEappellauturmemhraDomini. 757 , CAP.III.—Honoratus.frslremortuo, venit iu Italiam.^t
    CAP.LU,—De supernis creaturis. 158 apud episcbpos hos|iilatur. Leontius episcopusForoiii-
    CAP.IV.—Deterieriis. ?42 liensis.Liririaminsulariiirtgreditur. , „,. . .1236
    r:CA#.,Vi—De.anunautjbus.,,, , ,,- 748 ," CAP.lV..*--Prseclarti:; Liripensiiimiiislitulio. Honqraii
    CAP.VI.—Devafiisnominumappellalioiiibus. 754 virtutes.Honoralusbenjgnus e.tliberalis in bbspiies.,llp-
    CAP.VII—De iiileriorjborouie.. ,.; ,-,,,,vq757 noratoscripsil Euchefius.' 1259
    : CAP.VIII.—De hisqure in usu atque in mexiiohaben- .,'..CAP, V,«—S.Hilailus HonoraliailhortationibusconVef-'
    "tur..- ;,,-•'.:,.,.,...,..,'., ..,,:... :, .,»759 titrir. GraiiteChrislieflicadiaiti',HHario, ,1262
    ; CAP.IX.—Devafilsverboruinsignificalionibus, qureper • —
    CAP.VI. Horioraiusiit episco|iuset episcOpaliterVi-
    Inliiiilivun)dicuntur.., 704 vit. Elecmosynremortuoriiin;refrigeria, , -,1565
    GAP.X,—DeHierusalemvel adversisejus. 766 CAP.VII. — llonoratimorbus, obilus.sepultufa. Sancti
    CAP.XI.—Denumeris. . ,769 in ccnlopromonalibus oranl. ... .1265
    INSTRUCTIONES AD SALONIUM.—LIBER PRIMUS. CAP. V III.,—Hilariussriccessor Honorati,ejus cons n-
    '
    ..,.:•-'.- .... .. ,773 guineus. luvocalur Honoralusuli patronus. 1269
    Prrefatioad Salonium. Ibid. EPISTOLA S HILARIIad S. Eucherium episcopiim
    CAPUT PRIMOM.—De qutesliqnibiisdifficiliqribusveteris Lugduneusem. 1271
    Testameati. Ibid. SEIIMOde miraculoS. Genesii. ,1273
    —
    CAP.II. De quasstionibusdifficiiioribusnovi Testa- VF.ItSUSin nalali Machabteorum riiartyrum. 1275
    tnenti. 796 METRUM in Gcnesim. 1287
    LIBER II. ,811 PASCBASINVS LILYBAZTANVS.
    % Prjelatioad Salonium. Ibid. Pascnasiniepislola. , . 1293
    CAPUTPBIMUM—Hebrr£orumnominuminteri>retatio.ff>tiL ANNAVS STLVms ... .f
    ?CAP. II.—Devariisvocabulis. (814 Sylvii Kalendarium. . ; . . ,^lR»nvJ^v. Hnd.
    CAP.III.—De,exposilionediversarumrerum. 815 TVBKim$^?4\ i.,;.
    CAP.IV.—Degenlibus. 816 TurribUepistola. ^293
    !/^^/-TrX

    FINIS TOiMlQUINQUAGESIMl.

    Vous aimerez peut-être aussi