050. Migne. Patrologia Latina Tomus L.

Jean Cassien (saint ; 0360 ?-0432 ?). Joannis Cassiani opera omnia, cum amplissimis commentariis Alardi Gazaei...
Tomus prior (-posterior, in quo etiam continentur : Vigilii

diaconi, Fastidii, Possidii, S. Coelestini I, Antonini Honorati, S. Xysti III, S. Vinc.... 1846.
1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.
Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence
2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.
3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :
*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.
4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.
5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.
6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.
7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGIiE
CURSUS •
COMPLETUS
SITE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, INTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA , OECONOMICA,
OMSIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SfRIPTORUMQUE
ECCLESIASTICORUM
QUIAB JEVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII m TEMPOIIA

FLORUERUNT;
RKCUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM Qttffi
EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICE TRADITIONIS PER DUODECIM
PRIORA ECCLESLE SJECULA,
JUXTAEDITIONES 1NTER
ACCUKATISSIMAS, SECUMQUE NONNUI.L1SCODICIBUS MANUSCRIPTIS
COLLATAS, PERQL-iM
DILIGENTER CASTIGATA ;
DISSERTATIONIBUS, CONHENTARIISLECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTERILLUSTRATA;
. OHNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMASEDITIONES QVMTRIBUS NOVISSIMIS S/ECULIS
DEBENTUR ABSOLUTAS
DETECTIS, AUCTA ;
INDICIBUS PARTICULARIBUS SINGULOS
ANALXTICIS, SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOHENTl
SUBSEQUENTIBUS, DONATA ;
CAPITULISINTRA irSUMTEXTUM BITEDISPOSITIS,
NECNON ETTITUL1S SINGULARUH PAGINARUHMARGINEH SUPERIOKEK
DISTINGUENTIBUS
SUBJECTAHQUE MATERIAH SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
OPERIBUS CUHDUBIISTUHAPOCRVPHIS, ALIQUA VEKO AUCTORITATE INORDINEADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAMPOLLENTIBUS, AMPLIFICATA;
, DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUSLOCOPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO , QUIDQUID
UNUSQUISQUE PATRUM INQUODLIBETTHEMA SCRIPSERITUNOINTUITU CONSPICIATUR >
; ALTEK
. SCRUJTURJESACRiE, EXQUOLEGTORI COMPERIRE SITOBVIUH PATRES
QUINAH ETIN
QUIBUS OPERUH SUORUMLOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM SCKIPTUR/E
TEXTUS COMUENTATl SINT. ,y^~"7
EDITIOACCURATISSIHA, CiETERISQUEOMNIBUSFACILEANTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR I CHARACTERUM NIMDXrAijfy;
CHAKT.E QUALITAS, INTEGRITASTEXTUS, PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM RECUSORUM TUH YAWET?S*io3
TUMNUMERUS, FORHA VOLUMINUM PERQUAM C OMMODA SIBIQUE IN TOTO OPERIS
D ECURS17CONSTANTKR / «^
SIMILIS,PRETIIEXIGUITAS, PRyESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,HETHODICA ET CllftONOLOGlCA, L_| ~2
SBXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE HACTENUS HIC1LLICSPARSORUM, PRIUUM —
AUTEM INNOSTRA BIBLIOTHECA,EXOPERIBUS ADOMNES i£TATR«,LOCOS, LINGUAS C
^'».
FORMASQUEPEIITINENTIBUS,COADUNATORUH.; "I
SERIES PRIMA, tW
1N QUAPRODEUNTPATRES, DOCTORESSCRIPTOKESOUE
ECCLESliELATTM \ \ \
A TERTULLIANOAD GREGORIUMMAGNUM. \ vj
\*
ACCURANTE J.-P. MIGNE, Gurfiuum GompUtorum IN SINGULOS SCIEN J l.li \^
ECCLESIASTlCiE RAMOS EDITORE.
PATROLOGLE TOMUS L.
CASSIANUS, VIGILIUS DIACONUS, FASTIDIUS, POSSIDIUS, S. COELESTINUS I PAPA.
ANTONINUS HONORATUS, S. X7STUS III PAPA, S. VINCENTIUS LMINENSIS,
S. EUCHEUIUS, S. HILARIUS ARELATENSIS, ETC.
\ HORUII TOMCS UNICCS.—CASSIANITOMCS POSTERIOR.
PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

1N VIA DICTA D'AMB01SE, PRES LA BARIUERE D*ENFER,
00 PETIT-MONTROUGE.
1846.
JOANNIS
CASSIANI
OPERA OMNIA,
cn
AMPLISSIMIS COMMENTARIIS ALARDI GAZ€1
IN HAC PARISIKNSI EDITIONE, CONTRA QUAM IN LIPSIENSI,
TEXTUI
CONTINENTER
AD MAJOREM
COMMODITATEM >
LECTORISSUBJACENTIBUS,
DITIO ACCURATISSIMB
RECOG31TA.
Pmx: 14- FR. IJBS 2 TOL.
TOMUS POSTERIOR,
In qno etiamconlinentur:
VIGIUI DIACONl,FASTIDH,POSSIDII,S. COELESTINI I, ANTONINIHONORATI,S. XTSTI ttl
S. VINCENTIILIRINENSIS,S. EUCHERII,S. HILARII ARELATRNSIS,
ETC,
SCRIPTAQVMEXSTANTUNIVERSA.
PARISHS, VENIT APUD EDITOREM,

I* VIA DICTA D*AMB01SE,PRES LA BARRIERE D'ENFER ,
ou PETIT-MONTROUGE.
1846
ELENCHUS QPERUM
QUJB IN HOC TOMO CONTINENTUR
fiASSIAflUS (CONTWCATIO).
Libri delncamalione, quibus triplex subjicitur appendix. Col. 9-367
VIGILIUS DIACONUS.
Ilegulo Monachorum. j 3-3
FASTIDIUS. 1
Liber de Vita Christiana. 383
POSSIDIUS.
Vita oec non Indiculus operum S. Augustini. 407
* '- '&. ^GOELESTINUS' i. < U--'
Epistola et decreta. 417
ANTONINUS HONORATU§.
Epistola consolatoria ad Arcadium. 567
S. XYSTUS III.
Epistol» et decreta. 581
S. VINCENTIUS LIRINENSIS.
Duo Commoniloria. 637
S. EUGHERIUS.
Libellus de Laude Eremi. 701
Epislola parrenelica ad Valerianum. 711
Liber formularum Spiritalis inlelligenliffi. 727
Instrucliones ad Salonium. 773
Passio S. Mauricii et sociorum. 827
HomiliaJ qusedam. 833
Exhortatio ad Monachos. 865
Epilome Operum Cassiani. 867
S. HILARIUS AHELATENSIS.
Sermo de Vita S. Honorali. 1249
Epistola ad S. Eucherium. 1271
Sermo de Miraculo S. Genesii. 1273
Versus in nalali Machabaeorum martyrum 1275
Melrum id Genesim. 1287
PASGHASINUS.
Epistola una. 1293
ANNJEIJS SYLVIUS.
Kalendarium. Ibid.
TURRIBIUS.
Epislola una. 1295
Inrprimeriede VIUYET at SOHCT et O*'

rue de Sevrt», 57, i Pans.
JOANNIS CASSIANI
MASSILIENSIS PRESBYTfcRI
DE INCARNATIONE GHRISTI
CONTRA NESTORIUM H^RETICUM , !
LIBRI SEPTEM.
^^T^
AD LEONEMROMANJE URBISEPISCOPUM.
b Absolutisdndura Collaiionum spiriialium libellis A portu silentii collocare, ut
excusareirtJâiiitum lu
Knsu magis quam sermone insignibus (quia alto me esset, per taciturnitatis verecnndiain loquacilatis
sanctorum virorum sensui sermo noslrx imperitiae audaciam. Sed vicisti propositum ac sentenliam
impar fuit), cogitaram et propemodum c conslitue- meam laudabili studioetimperiosissimo nffectu luo,
ram, post illum prodilaeinscitiae pudorem.ila me in mi Leo venerande [Lips. in marg. venerandal, ac
ALARDl GAZiEI COMMENTARIUS.
* Prxfationem hanc libris de lncarnatione Cbristi Neslorianamex Pelagiana prognatam ha-
defensorcs
a Cassiano prsefixam,atque, instar epistolae nuncu- bere inOccidente , qui Petagiani erroris quoquomodo
patoriae, Leoni Romana:lunc Ecclesiaearcliidiacono, suspeciireddili essent,per unum ex illis votueritvali-
postea summo pontifici creaio, qui scribenrii hujus dissimeNesloriumoppugnari. Rursum vero ne qui in
operis ei auctor et suasor fuerat, una cum ipsis li- Occidsnte articulum illumde libero arbitrio Pelagiani
bris directam ac desiinalam fuisse colligitur ex ve- erroris scripiis editishactenus defendissent, affmitate
teri et recepta Gennadii senientia, ubi haecde Cas- dogmalis, consurreciuriessent pro defensioneNestorii,
sbno (De Vir. Illusl. c. 61) : Ad exiremumrogaius Cassianumin primis, qui omnesantecellebat, Leodia-
a Leoneurbis Rom. archidiacono, posiea episcopo, conus prudenterquidemscriptione sua eum teneri vo-
tcripsit adversus Nesiorium de Incarnalione Domini luii obligatum, et cnm eo omnes qiti iuter catholkos
libros sepiem; et in his scribeudi apud ilassiliam el Pelayiani enoris viderenturesse fautores. Prwstiiil id
tivendifutemfecit, Theodosioel Valentinianoregnanli- _" libenlissimeCasJnnut, omniquesludioin opusincubuit,
bus. At operx*pretium fuerit Aiinaliuin Ecclesiasti- quo se acerrimumhostemcum Pelugiani lum Nesloriani
corum scriptorem de liis plenius et acctmlius au- prwseferrelerroris, quemjam Pelugianorum omnium
dire disscrentem, nec uliis quam snis hisce verbis famosissimitsLeporiuspublicis lilleris adeo fueral de-
(Tom. V) : Hnc ipso anno (nempe Chrisii 450, Ccele- lestalus. Insuper autempoluit illudeliam fuissehacde
ttim papm seplimo) Joannes Cassianus monituLeonis re Leonis consilium, ul perJoannem CassianumCon-
RonianceEcclesimarchidiaconi,adversnsNestoriumde stantinopolitanwolim Ecctesim diaconum, Constanti-
Incarnatione Verbiseplemlibros Ittcitlenlissiinosedi- nopolitana admoneretur Ecclesia vilare Neslorium;
dit. Cumenimipsos ab eo scriptos conslel, dum adliuc ul enimid etiain opinari possimus,aposlroplteUlaAu-
Nestoriussederet Comtanlinopoli,quem sequenlianno cloris ad fmem operis collocatafacile persuadet, cum
in concilioEphesino liquel e sede depositum,el Maxi- demum post alia ejusmodi Nesiorium exagilat inve-
tnumin ejus locumsubrogatum, cumquenulla insuper ctiva : Tu, o impiissimeatque impudentissimepraniarce
in eis de Ephesino concilio mentio habealur, cujus urbis contaminalor, caiholicmet sinctm plebis gravis
necessariomeminisseoporluil, ptane ante Ephesinum et exitiosaconiagio, sttire in EcclesiaDei et loqui au-
conciliumdamnationemqueNesiorii eos ab ipso [uisse des, el blasphemisac furiosis vocibustuis sacerdoles
elucubraius,dicerenecesseest, el hocipso quidemanno semper illmsmfidei et catholicwconfessionisinfamas,
quo (ut vidimus)hmresis Nesloriiplane innotuit Occi- magislrorumpriorum vitioplebemConstantinopolilanm
deniali Ecclesim;anle autem susurri tantum quidam Vrbis errare lCansian. de Jncar. Verbi lib. vn)? Et
de ea pertigerant oras Occidenlalcs.Sed cur ( dixeril caelera qnse babemur in tine libri seplimi, qnae et
aliquis)per CassianumLeoarchidiaconusisla prmstari integre reciial Baronius. Kx quo «ua ratione qnave
voluit, cum ipse Leo et erudilissimus, et quam felicis- C occasione Cassiamis ad scribendos Iiosce libros a
sime id exhiberevaluisset, cum prmserlimCassianus Leoue fnerit impulsus, haclenus didiciuius.
de liberoarbilrio haud recte seniire, sed cum Pelagia- b Saiis cvidens est ex lioc loco Joaniiem Cassia
nis aliquid liaberecommuneedtiis Collationumlibris , num, antequam ad scriptionem boriini lilirorumma-
innoluissel? 1'ost scriptus enim Collationesipsum , num admovcret, jamdudiim absolvisse libros Col-
horlatu Leonis, elttcubrassecommenlariumillum con- lalionum, iil recle colligit Baronius islis Cissiani
tra Nestorium, ipse in operis prmfationelestatur: Ad verbis in medium adductis : Ex quibus, iiiquii, pos-
hmcquidemillud in primit dicendumesl Cassianumet sumus in!elligereipsum anno superiori (429) vel qui
alios qui hoc temporeS. Augustini scripta carpebanl, eum pracedil, nisi forte hoc ipso, easdem Cotlaliones
haudse Pelagii erroresfovereprofessos esse; sei,ut absolvisse.Hoc igitur exiremuin Cassiani opus , et
impius Prosper ait, el indicant litlereeCcelestiniRo- postremus ejus ingenii parlus diceudus est, tesle
mani poniificisad Gnllos, ut calholiciversabanluriri- etiam Gennadio, qui ait in his libris scribendis apud
ter caiholicos,el Pelagianos se damnare errores, et in Massiliainvivendilinemfecisse.
eos declamarelprwseferebanl. quod\etvidemusab eodem c Sic cnim ipse in extrema periodo collalionis vi-
Cossimiofaclumin his ipsis libris quos de Incarnatione gcsimaequarlse professus fuerat: Superest ut me pe-
Verbi adversus Nestorium scripsil, dum frequenterD riculosissimahactenus tempestatejaclatum, nunc ad
exclamatNestoriumipsuma Pelagianis essemutuatum lutissimumsilentii portum spiritalis orationum veslra*
errorem. Leonis igilur, hac ex parte, illua videtur rum aura comitelur.
fuitse consilium,ut ne opinareniur Orientatesharuim
PAXROL.L. 1
11 JOANNISCASSIANI «
« suspicienda charitas m__ RomanallccleSsiae _c _t- A flhot»stsWactIbii8:dr_ii»T__m tis prophetica et sermo-
vini ministerii decus , pro_ucen*sme ex illo pfaririe- riis evaiigelici divina virlus, me quasi incaniatore,
diiati silentii recessu in pnblicum formldaridumqUe Tffuihpat. Pafeo obsecraiioni luae, pareo jussionl;
judicium ; et nova subire cogis, adhuc de praeteritis malo enim de nie ipso tibi quam miln credere,
erubescMeni: cumqiie efiam'minoribus iiripar fiie- riiaxime quia id lecum sftri-fJesu Christi Doniinimei
ro, par niajbrfbus'- te%s'se edmpellor. TEgoeriim ne praecipit, qui hoc ipsum etiam in te jubel. Superest
In illis quidem opusculis, qiiibus.peringenioli nostri ut effectum imperati negoiii ab ipso poslules per
oblatiunciilam Domiifo sacnficavimiis, itiolfri afiquid quem imperasti. Tuaeniiri jarii hic magis causa quam
aut usurpare lentassem, nisi episcopali tractns im- mea verlitur, luum magis judicium quam meum of-
perio. Crevit itaqne per te oris nostri et styli digni- ficium periclitaiur. Me ehim, sive par sim luo im-
tas. Nam qui jussianlea de Dominicis sludiis loculi perio, sive non sim, ipsa aliqualenus obedientiaj
sumiis, nuncid exigis ut de ipsa Incarnatioiie Do- ratio atque humiliiatis excusat; nisi quod boc plus
mini ac majeslate dicamus. Ila qui piius in sancta meriti est in obsequio meo, si minus est in possibi-
templi velut per sacerdotalem riianum ihfrotiiicli iilale. Facile eiiiiii cojusljbet jussioni ex abundantia
suuius, nunc duclu tuo atque subsidio qoasi in s:in- satisfa-imus: illiiis officium grahde fest et hiira-
ctoriiiH sancla penelrainus.Ufaglliis liOnor.sedperl- Bbile, qui eliafh idetti ih jvolb babet quod in viribiis
culosa progressio -[Lipt. in mafg. professio], qYira ho» hiabel. Tuaergo liaeefe's , luutri hegolium , tui
obtiiierrsacrorumpenetraliUm ae diviriTpfSehlii;pa'l- "ptidhris opus'est: !6ia et bbsecfa rie imperitia mea
jna non ipotest, nisHiosie su'peraiO.'Exigisifaqueac peficliielureiectietria; et OpiHibhi"tahtaenbbis rion
jubes adversum receniem haeresim ac b novuffi (iileii 'fespohdeiilibiis, eliamsi ego per obediewiae veniam
hostein conserere imbecilles mamis,, et contra pe- beiie pareo, lu tnnren per inconsiderantiam judicii
Sliferi serpentisgraves hiaiiis aperlo, ut aiurit, bfe rnale imperasse videaris.
consisiere: scilicet ut iiisurgeiitem in Ecclesfas Dei
ALARDI GAZ&I COMMENTARIDS.
» Mendum appafet ifrhis vefbis, qtise riec praece- niim, qn.i aiino Domini 4-8 vel 429 docere coepil
flentibiis nec corispqueritibus cohaferit'; et iriulfo B. Virginem Mariam hon esse 6-OTOXOV, id est, Dei-
magis in ediiione LiigdiinenVilibi "mibeliir: Susci- pararii, seu inalrem Dei, sed ^p.o-Toroxov,ui voca-
•piendacharitas mea RomanmEccleWm,e\c. Qiiid eiiiin bal, id est, rion Diei, sed Chrisii, id est, homiuis pa*
illud sibi, viili; Charitas mea RoindnmEcclesite?Cre- feiiieiii; el in Cliristo duas esse persona<, alter.<m
'dideriin sic emendandnin ,ut claiiias, non cliafitas diviii.nn, alieram liiimanam.Ita Prosper in Cbionico:
legaiur, et mea expiiiigatiir liocihodo : Mi Leo ve- Nestorius, \n([a\\, CansltiniinopolitanusepiscOpnsno-
•nerandeac suspicieiide{vel ui. alia lectio habet) : su- vum Ecclesiis molilur errorem induccre , pradicans
tpicienda clarilas RomanaiEcclesiwac diviniministerii Christum ex Maria Iwminemlanlum, elnon Deitmna-
decus, eic. Ui haec ail ipstim Lebriem feferantur, ium. eique divinitalem co\lalatn esseex merito. Buie
quem b.is tiiuHs lionorariis exorn.ii Cassiauus, ut impieiati prmciptie Cyritli Alexandriui episcopi indu-
Clariiatem, seu lumeu "EcclcsiaeRomanrp, et decus suiaet papw Cmlettini repugnat auctoritas. HaecPro-
ecclesiastici ordinis, seii ihihisterii, uii vere fuit, C sper. Ai ile Nestorio quis qualisve fuerit, plen.ius in
eum appeljet. sequeniibus declarabitur.
h Scilic^Nesto'riUm'';e'pr4'6dp-m:'G6rist-htin(i^Diifa-
"—-—-—-—_____________i___j—' ' ~'
"îi^
MBEB PRIMUS.
CAPDT PRIMDM. damna Crevisse, ifa "ritnbvo inauditoque miraculo,

Hmresis hgdfw poeticm cdnipdrdtur. muliiplicalo monibus suis monstro lucri genus esset
» Traduiit fabulaa poelarum, deseciis quohdam amissio; scilicet dum Iquidquid ferrUm secantis
iiydram capitibus, numerosius renascentem per sua abscindefet, totum id fecunditas prodigiosa gemi.
ALARDI GAZÊI COMMENTARIUS.
a Iia D. Hieronymus lnprooemio l.iComment. m hydra, mitltiplex capitibusfera de Valentiniani^schold
Jereiriiam : Lerna-um anauem fabulm ferunl mullis, generaia est. Atbaiiasius contra Arianos : Hwreticut,
ex medio capite, pullitlftsse serpenlibus-El in pr*.fa- ait, ul res ipsa ddcet, pravum omniko et undequaque
tiohft lili. vi in Ezecliielem,'ubi de Ruflni jam defnn- ctirruptiim dniinum ad impietaiem habet. Ecce enim
cij in imfiielaie successoribus ageris : Putabam, in- ubique refiitaii Aridrti , ertibescere tamen nequaquam
niiit, qubd rnedio serpente confosso, non reviviscerent possnnt: sed cjuemddmddnmin fabtdis elhiiicorumce-
hyiirce novella plamaria; et juxla 'fabulampoetarum, D lebraia hydra, subidiis prioribus serpentibus utiisque
Scylla morltia, nequaquamin me Scyllmi smvirentca- putlutantibus, "pervicaciler conlendebal novo semper
ries, qui latrare non cessant. Porro hyilram (irfxernnt objeciuangnium coiitra eu%iqui vpsisuos serpentes tol-
poeia'. belluain multorum rapiltiiii, in.Lerna.paluile lebal, ita qtioquvHpsi exsecrabiles liomiiies, eihnico
omnia vasiantem, qiuirum unoexciso plura renasce- animo, dejecli dbillis qumobjiciebant, aliasreperiunl,
reritiir, qjiiE tandem ab , Hercule ...fe.rfo facibusque Jndaicas et stultas coniroversias commiiiiscuntur, ul
oppressa fiierii. Dequo vide ilesiotlumin ©.oyov.yet ita se magis CKrisliperdueltes et dppugriatoresdecla-
Platoherii in Sopliista. Sident Palres ctim hoc inon- rent. Ejttsdem eiiairi fabiilae'elcganlem accominoda-
StrOIfiereses atiiue hserpiicos conferre. Sic lrenaeus 1'oneni liabet Basilius Jlaîius in calce libri de Vera
Gnosiicos suggillans ( Lib. i c. 54) : Tates, inquit, Yirfinitate. '
tecundum eot. sententiassunt. a auibusj velut a Lernma
13 DE INCARNATIONE CIIRISTILIB. I. 14
naret, donec laborans atque sesluans cocptse illius A DominusDeus noster ulquod de morle hydraj illius
desectionis industrius appeiitor, cassalis lolies inef- gentilium f.ilsitas fiuxit, boc in Ecelesiarum bellis
ficaci opere virlutibus, forlitudinem belli armaret veriias peragat, et igniius sancti Spiriiusgladius;
arle consilii, et, admotis, ut aiunt, ignibus, multi- ita in exstinguendanovellahaoresi penilus medullas
plicem portentuosi corporis prolem fervcnli gladioi perniciosce generationis exurat, ut landem prodi-
desecartt; ac sic, ambustis intrinsecus medullis,, giosa fecunditas emorientibusvenis parere desistat.
cum rebelles venas improbaefecunditatis exureret, CAPDTII.
tandem parturitio monslruosa cessaret. Ita ergc' Varia dwreseonmonstra ex seseinvicempultulantia
cliam haeresesin Ecclesiis, illius quam poelariimi describil.
commentafinxerunt hydrae similitudiiiemgerunt; elt a Nonnovaenim sunl hxc in Ecclesiis monstruosi
istseenimadversum nos linguis feralibus sibilant, eiL seminis germiua : semper hasDomiuici ogri seges
istae virus leihale jaciunt, et istae seciis capitibusi lappas sentesque toleravit, et assiduum i;i ea suffo-
renascuntur. Sed quia resiirgerite morbo non debeit calricis zizanisegermen emersit. Hinc enim b llebio-
cessare medicina; et quanto major fueril segritudo,, nitie, hinc c Sabelliani, binc d Ariani, binc denique
tanto instanlior debel esse curalio; potens est enini » Eunomiani ct f Macedouiani, hiuc s Fotiniani et
ALARDIGAZ/EI COMMENTARIDS.
a In hujns operis adiiu lmerest primiimnosse circa B ] irem exsiiusse blasphemabat. lren. Iib. i adversus
mysieriumIncarnaiioms Dominicse,varios exstitisse ha?res.c. c
2ij, Epipli. ha?res. _0,-Aug. I. UeHaeres.
«rrores el hoeresesolim ab Ecclesia damnalas, qttas Sabellius Noeii discipulus et haeresiarches(aquo
fereomnes compendiorecenset Auctor; <iuaniuialiae Sabelliani, qui et Patripassiani dicti) personas in
velnti parentes, aliie soboles esrumdem merito ap- saiicta Triniiale coiifumlebat(Baron. subanno 2G0),
pelleniur, qua)qiiiilemad iria capiia revocari pos- assercns Deum, secuiidum quod vellet, aut Palrem
suni.Tria quippede Cbristo poiissinuiuirelinenla, esse, aut Filium, aul Spirittiin sanctum, proinde Pa-
qnnnium atl personmi ejus attinet, fides caiholica Irem, et Filjum, et Spiriluin saiictum unain esse
proiiieiur : Prima est ejus divinitas, seu divime na- personain el tria nomina. Contra quem Alexandrina
lur;e vcrilas; sccundum humaniias, seu vcritas liu- synoilus congregata, ires sulisisiemes personas in
rhanae naiurae; leriitim harum naturarum ea con- un;i Dei subsianlia confitendasdecrevit (Baron. tom.
.junclio, per qiiunilit ul veraciter proprieque el Deus; III). Epiph. b_3res. 57, et ex eo Augustinus ubi
et bomosii. Proinde iriplices eiiam lurreses circai supra.
Chrisii personam reperiuniur errasse. Nam, ui aiti d Arius, sive Arrius, de quo alias etiain diclutn
D. Augustinus, I. i Quiest. Evang. c. tilt., Aut de', est, presbyter Alexandriuus tempore Constanlini
dhinilate, aul de humanilate,aut de utroqueseuutri- Magiiiiuiper.,ChristumDeninesseiiegavii,creaitiram
usque conjunctionefallunlur. Et D. Li-o senn. 8 dei asseriiii,iiecFiIiuinPatricoa3terntiin,etof/oouo-iov, hoc
Nativii. Uomini,siinilein fere riiin Cassiino caialo esi, consubstaniialeinei coesseniialeinnguovil.Quani-
"gumliujusmodilirereseonde Chrislo conlexens : lit( obrem a magna synodo Nica;ha condemiiatus, in-
alii (Mauicba-i),in<|uii, Dominosolam liumanitatem, , "_ famiexilu in publicis lairinis aniinam simul cum in-
alii solam ascripsere deitatem.Atii veram quidemiui tesiinis excrevit. Ephiphanitishneresi69, Aiigusiiuiis
ipso divinilaiem,sedcarncmdixerunifuissesimutalam. hacresi49, Theoiloreiusde Fabul. Iiaireiic., Socrates
Alii profes-.iveramettmsuscepissecarnem,sed llci Pa- lib. i llistor. cap. 25.
tris non habuisse naluram;el deilati ejus qumeranll o EutiomiusAetii discipnlus,eique impielate par,
lutmanwsitbslanlia depulantes,majorem sibi Deum, , et bneresiarcbaturpissinius, ut ex Epiplianio et
minoremquefinxeruut,cum gradtts in veru Divinitale e epistola synodi Constantitiiipolilanaiad Oamasuin,
esfe non possit. QuoniamquidquidL'eominusest, Deus s necnon et Suul.iet aliis liquet, non sulum id ipsiim
non est.Alit(Sabelliani, PairopaschiUe)ccqnoscentes s tenuil quud Arius, Dei Filium creaturam asserens,
Patris el Filii nullam esse disiantiam,quia nonpo- ei idem qnoquequodMacedonius,de quo infra, Deuin
terant unitutemdeilalisinlelligere,nisi in unilale per- negaus Spirilum sanctum, et eum inier creaturas
sonm,eumdemasseruerunlesse Palrem quemFilium,, collocans, sed amplius addidit ex caenosaprascepto-
el tutsci et nutriii, puti et mori, sepeliri el resurgere
e ris sui Aelii diabolicaquedoclrina, Spiritum sancium
ad eumdemperlinere,qui per omnia el hominisperso- creati Filii creaiurain esse. Quamob causam D.Hie-
nain implerelel Verbi.QuidamputaveruntDominum ii ronymiis in cpisi. ad Epliesioscap. IVdixit: Arium,
JesitmChrisiumnonnoslrwsubslantiwccrpitshabuisse, :, Macedoniumet Euitoinium,concordanlein impielate
sed ab elrmenlis superioribus ac subtilioribussum- discordia, ex uno fonle diversoshwreseonduxisse ri-
ptum. Quidttm attlcm ( Valenliniani, Apollmaristae, , vutos. Vide D. Basilium lib. l et n in Eunomium,
Eonoiniani) cesiimaveruntin carne Christi humanam n Augusuiiuni h.vresi 54, Sozomenum 1.vi cap. 26
animam non habitasse, nec fuisse, sed partes animw •B (Baron. lom. III, anno GO)
ipsam Verbi implesse deiiatem. Quorum•impudeniia a D £ MacedoniusepiscopusConslantinopolitanus circa
in huc iransiii, ul animum quidem in Dominofuisse ;_ annum Domini558 docuit Filiiun quidem Dei esse
faterenlur; sed eamdemdiierent mcnle caruisse, quia a per oninia simileui Pairi, sed Spirilum sancium esse
sufficerelhominisua deitas ad oinnia rationis cffieia. x. creaturam. (JiienisynodusCoiisianliuopoiiianajussu
Puslremoiidemasserereprwsumpserunlparlemquam- i- Damasi pontiliciscongregnta damnavit (Anuo 158).
iiam Verbi in carnemfuisse conversam, ui in unius .s Epipliannis hairesi 7», Augusiiniishieresi 52, Socra-
dogmaiisvapeiale mulliplici non carnis lanlum ani- i- tes I. i cap. 35, Theodoretus liistori-0Ecclesiastic-3
mmquennluru,sed eliamipsius Verbisolverelurcssen- i- 1. IIc. G.
lia. HsecS.Leo(Videeumdemserm.ideNaliv. Dom.). ). s Fdiitius, vel Pholinus Sirmiensisepiscopus, pro-
Qnse ex his qu;einfra dicentur evadenl clariota. diit luciesiarcha teniporeConsiantii imperaioris, de
!' Ehion, seu llebion (a quo Ebinriiise,seu Heliio-i- quo S. Epiphnniusliaecscribii (Hmres.71,Baron.tom.
nitw) primus ha-rcsiarchapost Simonem Maguin,nl il III, sub anno 547 el 357).: Photinus (ex quo sunt
leslauir I). Ignaiius in epislolaad 1'hilatlclphios(Vide
le Photiniani)itoc lemporevixil, el episcopussanctaiE&-
Tiaron.tom. 1 anno ~ii), semiclirislbnus, etsnniju-i- clesimcatkoticas[uit, qui infamianon miniinaelalus,
daeusa D. llieronymoappeHatns(In epist. ad Cal. c. ",. et supra omnesanlese furiosusfaclus, similia his quw
iu),Clirislum purniii liomiuem,seuliominemtanlum, i, Ptiulus Samosatenus docu\l,de Filie Dei sehsil,et
nonetiam Deuni, asserebal, ideoquc non anle ma- \- verbamuledicentianeutiquamconsislere valenliaeno-
15 JOANNISCASSIANI 15
» Apollinarist-3, cseteriqne Ecclesiarum vepres, et A in Trinitate substanlias. Eunomius autem post hunc
enecanies bonsc fidei fiugem Iribnli ptillularunt. quidem, scd cjusdem admodum praviiatis, d licet
Quorum primus llebion, dum Incarnalionem Domi- similem sibi divinam esse asseruiiTiiniUiiem.diver-
nicam nimis asserit, divinitalis eam conjunctione s.im lanien a seipsa esse comcndit, admittens simi-
nudavit. Sabellii auteni post hunc b ex dissimilitudine litudinem, excludens parilitatem.Macedouiusquoque
baereseos snperioris schisma prorumpens, dum in irrcmediabili in Spiritum sanctum impielate blas-
Patre ac Filio et Spirilu sancio dislaniiam nullam phemans, licetejusdem subsiantia?.Pairem et Filium
esse contendit, sacram et ineffabilcm Trinitatem, dixerit, sanctum tamen Spiritttm crealuram vocans,
quanttim in ipso fuil, blasjihema coiifnsione permi- reustotius Divinitnlis full, quia Ia?diin Triniiaieali-
scuit. Secula estdeinde huncqtiem diximus c Ariauae quid non potest sine toiius Trinitalis injuria. Fotinus
pervcrsitatis impielas : quaene videretur sacras mi- autem c qtiamvis Jesiiin, qui ex Virgine nalus cst,
scere nersonas. diversas esse dixit ataue dissimiles Deum dixerit. male lamen f cnm r.rinrinin hominis
ALARDlGAZyEICOMMENTARIDS
muit. Hic originema Sirmioduxit, et quandozzaniam invidia hmresiarcharum: propler qnam causam lupi
in mundum invexit,quod temporibusCowtantii factum graves ab Apostolo nominatisnnt ( Acl. xx ): immo
est, usquehuc in vita superfuit, a synodo Occulmlali fidem nosfram, dum sibi adversantur, cffirmanl. Et
in Sardica congregatasubversus ob eam quam evomuit Hilarins 1. vn de Trinilate : Inconsonw pcrfidorum
blasphemiam.Asseritanlem hic ab inilioChrislumnon senlenliw in unum reclw fidei modulum concintii.l;
esse, verumaMuria.el liuciisqueipsumexisiere,ex quo tropwumquenostrm victorim, eorum cassa cerlamina
Spiriius sanctus, inquit, supervenitin ipsumet qcniius " gignunt. Sabellii enim perfidia Arii damnat errorem,
est ex Spirilu sancto. H:cc Epiphanius. Addit Sozo- rursus Ariani doymaiiserrorSabellii impieiatemexclu-
menns (Lib. iv cap. 5), Pliolintun non lanlum Pauli dit, ait Vigilius inariyrqui hoc argumciiliiin copiosc
Samosateni, sed Cerinlhi el Ebionis damnatas lirc- lrac:at ( Lib. ,n et iv, contra Entych.). Quod si ali-
reses deCbristoresiiiuere atque insiaurarcconatum. quando inter se cnnveniant, id demurnefTicitur.quod
Quod et bealus Hieronymus, uuantiim ad Ebiunis Athanasius sentit c^nlia Aiiiiios, orai. 2, iuslar
basresim allinet. coulirmat (Lib- de Scrip. Eccles. Ilerudis et Pilati in blasphemias adversus Christuin
in Photino et in Epist. ad Galat. c. i), _x quibus p.itet conseniire.
Pliotiiium cuni Ebioiio el aliis baercsiarchis dncuisse c Libet bic altertim et huic similem calalognm
Christiim-esse purum hoiniiicin, nec ante Mariam haereseona S. I.eoneroiilexium ascrihere, ut uirins-
exstitisse. De divinis ilem personis idcin quodi que collaiionc, tuius hic lonis magis illustretur. Sic
Patilus Samnsalenus ac SabeTlius, iinamqiie lanitim enim ipse casteras lisereses de Chri.-to cum una Ma-
operationem Patris, ni Filii, et Spiriius sniiai nicluv.oruiuhaeresicnmpiraiis eique opponeus: Atim,
esse docuisse tr.id'u Theoilorcliis ( De Fab. Hmrel. inqml (Serm. 4 de Naiiv. Dom ), hmreses, licet me-
lib. 11),qnod conlirmat Socraies (Lib. i Ilisl. cap. rito omnesin sua prrversitale damnandmsint, habent
25), ob idque in concilio Sirinicnsi fuisse damiia- tnmen singulw in aliqua sua parte, quod verum est.
tum scribit. Arius Dei Filium minoremPatre et creaturam defi-
a Apollioaris, vel Apollinarius ( a quo Apoilinari- nicns, et ab codeminter,onmia crealum putans Spiri-
Sta?, vel Apoliiuarii) Laodicenus granimaticus, pri- litm sancium, magna impieiate se perdtdit; sed sem-
niiini calholicus, et magme intercatliolicos aur.tnri- C piternam atque incommfttabilemdeilatem, quam in
latis ( Baron. tom. IV, an. 575 et seq.): post lncre- Trtnitalis tmitatenon vidit, in Patris essenlianon ne-
ticus facins, cl condcmnatus, quod Verbum Dei do- gitvit. Macedoniusa litmine veritatis alienus, divinita-
ceret accepisse carncm liumanam absque anima lem stmcti Spirilns tton \recepil; sed in Palre el Filio
rationali; divinas personas esse imequales. mngiiiim unam polenliamel eamdem confessus esl esse nalu-
videlicei esse Spiritum saiiciiiin, inajorcm Filiinu, ram. Sabetlitts inexplanabtli errorc conlusus, virtittem
maximom Palrcm. Epipbanitis lixrcsi 77, Augustintis subsiantimin Paire, et Filio, el Spirilit sanclo inse-
iia?resi 5S,.Leo supra citaius. senliens, quod mqtialitali Iribuere debuit,
b Sabcllii hicresim ac scliisma ex dissimililudire parabilem
singtilariiati dedil; et cuinveram Trinilalemintetligere
seu contrarieiale Iwrescos snperioris, neinpe Ebio- non vuleret, tinam eamdemquecredidil sub triplici ap-
nitarum, prorupisse, id csi, emersisse, vel orium pctlutionepersonam.PhaVnusmentiscwcitntedeceptus,
Iiabuisse, dicit; quia cum Ebinniia: Chrisuim piirum in Christo verum , el substanlimnostrm confessus est
bominem assererent, ne diviniiaiem in Cliristo pas- hoininem,sed cumdemDeum de Deo anie omnia sw-
sam admiltere vidrreninr, hi ex adverso (ut »b illis cnla geniluin csse non credidit. Apullinuris fidei soli-
longissiine recederenl) unani Palris, ei Filii, et Spi- ditate prhwus, Filium Dei ila veram littmanwcarnis
riius sancti personam agno-cebant: tintle illud cnn- credidit suscepisse natttram, ut in illa carne dicerel
sequebatur, ut sicul Filius, iia et Pater, et Spiritus animam non fitisse,quia vicemejus expteverilipsa di-
sanctus ab eis anquedicerentur (prohscelus!) incar- vinias. Hcc tnodo,si oriines,quos calholicafidesdrtm-
naiiei passi. Sic haerescs plera2i|tieex incatita alie- nat, relractentur errores. in aliis alqtie aliis qniddam
ritis ha?reseosfuga et insectatione ohoriaa leguniur, up. innoiitur, qtiod a dainntibilibnspossil abjttngi. In Ma-
nt de Ario compertum est, qui Sabellii | ersonas nichmortun autem scelesiissimodoginale prersut nihil
confundentis odio, in u: ltir:c disiinciioiieui incidil: esl qitod ex ttlla parle possil tolerabilejudicari. Ha-
et de Entychele, qui Neslorii errorem fugiens, iu cicutis sancttis Leo.
iiatuiarum conrtisioncm incttriit, iinam in Cbri-io d Repngnare his verbis videtur S. Augusiinus,
nattiiam e duabus cotiflntain constituens, ul de hu- nisi hanc simililudinem cum mapna dissimiliiudine
jusmndi nieriio dici possit: conjunctam intclligas. Sic enim ipsc liscrcsi 54 :
Inciditin Scyllam,cupiensvitareCliarybdim. Eunomiusin diateclica prmvalens acutius et celerius
defendit lianc hwiesim, dissimilemper omnia Patri
Inde vero consequens esl, quod a Palribus praodica- asserensFitium, el Filio Spiritutn sanclum.
tur, bxTeticorum inler se ptiguas ac dissidia, praj- c Non apparet ex Epiphanio, Hieronymoel aliis,
claras .esse Ecclesia? caiholica?,victorias cl troprca. quod Photintis Jesum Deum conlessus fuerit, scd
S.ic Juslinus Martyr quaestione & ad onhndoxos : potius conlrarinm, ul cx dictis paiet; uisi Deinnim-
Nttnc, inquil, cum damnent hxretici atii atios,ob proprie et sequivoce nuncupaverit, ut alii ha?re-
vpiuionumdissensiones, penpicuum est omneseorum tici.
hwretes occasionemhabuitse ex ambitioneel muiua ' Phrasis obscura. Sensus est, Clirislum non
« DE INCARNATIONECHRISTI LIB. I. 18
principmm esse Dei confinxit. Apnllinans vero ho- A injnria est. Ita singuli ex simMiiudinebxrescos Iia>
minem uniium Deo incoitsideraie inielligens, buma- resim prncreaiitcs, omnes qnidem a se diversa, sed
nain euin non habuisse animain male credidil, quia omneslamcn fldci advcrsa seiiscrttnl. Nnper quoi|tie,
non minoris erroriscst DominoJesn Christo impro. id cst, in dicbus noslris, emeraissc a liairesim veue-
pria adderequam propria derogare. Quod enim de nosam, b et maxime Beligarum [Lips. in marg. ex
illo non ita dicilur ut cst, etiamsi honor videalur, maxima YeligarumJ urbe conspeximus, cerli erroris,
ALARDI GAZiEI COMMENTARIDS.
solum ut hominem, ex tcmpore natum, scd eti.im garttm positum pro Relgarnm? Non exislimo : non
qtialcnus Deutn; quia nimirum crctlebat Photiniis enim iu Rclgio, seti Gallia Betgica, sed Narbouensi
Chrislo communicaiam a Deo diviniiaicm non per (puta apud Ma^siliam),egisse ei sfripsisse nicmora-
generalionem aetemam, sed per tinctionem giaiiie tur Cassianus, Gcnnndio, Trithcniio, aliisquu aticto-
et inhabilaiionem; proinde posse Cliristiim appellari IIIIIIS.In hac ainbigiitiaie nihil piius occurrit, quam
Deum,.sed Deum facium el lempnralcm, non ivler- Peligii pairiam, pula Br tuuiiani. vel Brilanuiic ur-
num. Quod idem eiinm doruil Nestorius apud Theo- bem, imde pistis illa enierserii, hic viileri dcsigna-
doretum lib. iv H.vrei. Fab. tiim. Nam Peliginm moniiclium Pelagianae Incresis
a Pclagiaiiam Itaaresim, etst cam non nominet, aiictorein, Briioncm, seit Rritanntim nalione exsii-
omnino designatam existimo, quam el sequenli cap. lisse iosinuat S. Hieronyinus epistola ad Ctesipboii-
acritis persiringit ,qua? sicut ali Ebionilarum crrore tcni (Cup. 4), diiin eum ejiisque commiliionem Coe-
traxit originetn, ita eam ad Nestorinm et Nestoria- n lesiiiim perstringens, Briiannia?.tyrannornm ferlilis
nos tr.insfndit, lempore inier utrosqne niedia, nt in- " ei Scoticoa gentis meminit (sic enim legendum,
feritis dicit : unde illonun soboles et filia, liorum Scoiiea?, non Stoicse, ut habet Mariani lectio). Rur-
parens et procreatrix dici poluit, uli infra plenius sus alibi (Inprmfat. lib. m in Hierem.) baec de
ostendelur. Hanc autcm hrresim , Pelagianam scili- eodem, suppresso tamen nomine : Babet enim pro-
cel, nuper, id est, suo tempore emer.isse dicit Cas- geniem Scoticm gentis de Britannorum vicinia, qui
siauus, nempe circa aniitim Domini 410 secuniltim juxla fabulas poetarum, instar Cerberi, spiriiuali per-
Baronium. Dndepassim ab Hieronymo vocalur nova culiendus est clava, ut mierno cnm suo magislro Plu-
ex veleri Itmresis,et Pelagiani notiiex veleribushwre- tone silentio conticescal.Ilsec ibi. Quibnsplane signis,
lici (Hieron. in Hierem. cap.% 25 el 50). El Atigu- ait Barouius (Tom. V, sub anno 410), videas de-
Slinus librode Haresibus : Pelagianorum, iiiquit, est scriptum esse Pelagium natione Britannum, voluptuo-
hmresis hoc tempore omniumrecenlissinta a Pelagio snm tuuc monachum. Denique S. Augtistintis epistola
monachocxorta. Eam vero incerti nominis, sed certi 105 Pelagium asserit Briionem fuisse cognomina-
erroris esse dicit, quia lunc nonduin ejtis auctor in- tiim. Neque vero inde consequens est, Cassianum in
noinerat. Pelsgitun euim diutissitne inler catholicos Biiiaunia, vel in Beligarum urbe fuisse: non enim
Jaiuisse et suas hareses clancnlo setninasse, ante- dicit se Briianniam aut Beligarum urbem oculis
quam tleiegereiur ha.>relicus,ejusque nomen propa- conspexisse, sed illam veneoosam basresim (nempe
laretur, haud obscure indicnl S. Hierunymus in in suis scquacibus) inde sub incerio nomine recens
prn-falione lib. IVin Hiercmiam, tibi ait: Subito liw- emergenlem ei. prodeiiiiteiii. Quod si haec expositio
resis Pylhagorm et Zenonis a.itoSiia.^,x«i «vajtapT»- dc Beligarum urbe alicui displiceat, alteram ei stig-
c-ise?.id esl, impassibililalis el impeccanliw,qum olini C gero non minus probabiletn, quam, si magis arri-
in Origene et dudum in discipulis ejtts Gruttio Eva- deat, seqnatnr, ui per tirbeui Vel;garnm (non Beli-
grioque Pontico, ei Joviniano jugulala est, cmpil re- garum) Velia, id est, Roma, Veligarum, id est, Ro«
viviscere,et non solum in Occidentis(Bar. ubi stipra), niaiinrum urbs, el quiilem maxima, ut lioc loco
ted et in Orientis partibus sibilare, et in quibusdain habet allera leciio, intellig^tur. Siquidem Romam,
insulis, prwcipneque Sicilimel Rhodi, maculare ple- prisco vocabulo, Veliam, vel in plurali, Velias, fuisse
rotque, el crescerepr dies singuloi, dumsecrelodocent appellaiatn a Velia Romaecolle ediiiore, sic dicio,
el publice negant. Cui respondere diu tacens et dolo- qua-i Vellia, quod ibi pastores lanam vellere snliii
rem silenlio devbrans, crebra fratrum expostulatione esseni, auclores sunl qui de aoiii|iiit:iiibus urbis
compulstts; nec tamen hucusqueprorupi ut auclorum Romaj et Romanonim scribunl (Vid. Synonyma Or-
nomina ponerem, mulens eos corrigi quam infamari: telii, verb. Roma). Et haec quidem coiijectura et
nec enim hominttm,sed erroris inimicus sttm,elc.Quod qualisctimque exposiiio eo plausibilior apparet, quod
enim hic Pebigianos nolet Hieronymiis, manilestum certo consiet Pelngittm, cttm abOrientis pariibus,
est ex epislola ejusdem ad Ciesipliontem, elexdia- ubi' prinium damnaius fuerat, in Occidentem se
logis adversus Pelagianos, tibi inter alios Pelagiano- coniulisset, primnm in urbe Roma, quarumdain
rmn etTores, praecipne illam «jr«6st«vet «vzftK/3T«- quaistionum pralextu, suarum Incresiim venena
o-iav,id cst, impassibililaiem et inipeecanliain in- sparsisse, id altestauie Angiistiiio(Lib. de Pec. Orig.
sectatur. Subdit porro ubi supra idem Hieronynuis, cap. 21), ubi ait, cttm diuiissime Roniai vixisse, ibi-
Pelagianos occulte latenlcs, et docentes exagituns : que in (lisputaiionibus, conlentinnibnsqiie versatum,
Aut bona sunl qum docetis, aut mala. Si bona, defen- D capianiem nndique occasionem haiiesis propngandaa
dite libere; si mnla, cur occultc niiseros jugulaiis er- et propiignatidJC.Qno lempore intcrciiriente, per-
rore, rectmque fidei ad decipiendossimplicesjaclatis quam credibile est, Joannein Cassi,inum Romae
exposilionem? qum si vera esl, cur abscondiiur? si cgisse.ct apud siimmnm poniificem legaii munus'
falsa, cur scribiiur? Rogo, qum est isia insania? prw- pro Clirysostomo in exsilium pulso explevisse, cum
cipienle Apostolo,ut paruti simus ad salisfaciendum scilicei "h;ec vcnenata hxrcsis, velutethorridus an-
oinni poscenti nos rationem de ea quw in nobis est guis e latibulo suo sensim prodiret, suo alflaiu
_ tpe (I Pet. lii), el Propheta clamnnie: Loquebar de pesiifcro urbem illani maximam inlicerei, ut meriio
teslimoniisluis in conspecturegum, et uon confunde- dixerit Aucior, nnper eam ex maxiina Veligarum
bar (Psal. cwiu). Isti publicum fugiunt, el susurrant urbe emergenlem oculis conspexisse, atitiqtio n«us
in angulis perditorum, dolrntque quasi pro suis, quw vocabulo, eoque minus noto, ne Romana?.urbi vide-
sua metuunl confiteri. Ila Hieronymus. rciur spontc detrabere, eamqtie infamare voluissc.
b Ita Basiliensis codex, qttetn seculus Plantinus. "Verumcum ncc in bis quidem animns acquiescetet,
Alii vero, ut in margine notatur, Ex inaxima Veli- alia rurstis de Velia, seu Veligarum civitate aiter
garum urbe. Qura lectio ajque probalur. At quoenam Opinandi sese obtulit occasin, ex quodam A. Gi-llit
ii-c Beligarum seu Vcliguruiii urbs ? Au ioilc B.li- ioco (Noct. Ailic. lib. x cap. 1»), ubi pbilosophuui
19 JOANNISGASSIANI SO
incerti nominis: qttia cum recenti capite aex antiqua A maret assumptum : b confinis scilicet huic hseresi
Ebionitarum stirpe surrexerit, dubium admodum esl qu~ riunc exstat, et quasi germana ac consanguinea,
anliqua magisdici,an recens debeat. Novaenini asser- quajque lam Ebionitis quam bis reeentibus consen-
loribus, sed vetusta erroribus fuil. Solitarium quippe tanea, lempore quidem inier ulrosque media, sed
hominem Dominum nosirum Jesum Chrislum natum utrisque tamen perversitaie conjuncia. Sint quamvis
esse blasphemans, hoc quod ad Dei posiea htmorem ejusnonnullaalia hisquaajam diximus consimilia, sed
poiestatemque pervenit, humani merili, nondivinse longitm est universa meniorare. Neque enim nunc
asseruit fuisse naturac : ac per boc eum divihitatem ad dicendum commemorationem prateritorum, sed
ipsam non ex proprieiate unitaBsibi divinitatis sem- coufutaiionem novorum sumpsimus.
per habuisse, sed postea pro prnemiolaboris passio- CAPDT III.
nisque meruisse; cum utique Dominum Sakatorem- Petagianorum peslilentemerroxemnotat.
que nostrum uon Deum nalum. sed a Deo hlasphe- ' Illud sane unum praHereundum non arbitramur,
ALARDI GAZ/EI COMMENTARIDS.
quemd.im inducit reprehendentem hos Virgilii ver- rianas liquet progressas esse\blasphemias : ut non mi-
sus (JEneid. vi) : reris cumvides Neslorium, Pelagianos limreticosutipie
damnalos episcopos recepisse Conslantinopoli.a'que
Eripe me bis, invicte, malis,aut tu mibiterram ut qenliles suos omni officiorum genere confovisse,
Iujice (namquepotes)portusquerequire Velinos. scripsissequepro Itis ilerum ad ipsum Romaiiumpon-
lificemCmlestinum.Symbola namque intercessissein-
Quomodo,aiebat ille, anl Palinurus novisse, aut no- B ter Pelagianam atque Nesiorinnain hmresim plane
minare poluit portus Velinos, ei JEneas ex eo nomine deteyit Cassiuitus, secnetortimPelagiunorttm optime
locum iiivenire, cum Velia oppidum, a qno portum, conscius, in tibris ad Leoneqt, BomauwErclesiw dia-
qui in eoloco est,Velinum dixil, Servio Tullo regnante conum,de Incarnatione Verbi,ubi primtim hmc habei:
Romw post annum amplius sexcentesimum. quam Illud sane tmum prmtereundumnon arbitramur, quod
Mneat %nItaliam venil, condilumin agro Lucano, et peculiare el proprium supradiclm illius hwreseos qum
eq nomine appellalum sit ? Nam qui ab Harpalo reqis ex Pelagiano errore descenderal, fitil quod dicentes
. Cyri pmfecto ex terra Pltocide fugaii sunl, alii Ve- quidem solitarium hominemJesum Chrislum sine ulla
liqm, pariim Massiliqmcondiderunl. Hsec ibi. Con- peccaii contagionevixisse,eo progressi sunl ut assere-
sentanee Ambros. CaJepinus ex Slepbano : Velia, rent homines,si velint, sine peccato esse posse. El in-r
inqhif, Lucanlm oppidum in sinu Pwstario conditum a ferius : Unde adverlit novus, mmc jam non novw hw-
Phocensibus, antea 'E>sadicta, et incolmipsi Eleaiw. reseos auctor (Nestorius scilicet) qui DominumSalva-
Est et yelinus, lacus de quo Pliniiis lib. n cap. 12, toremque nostrum solilariumhominemnatum essecon-
et Columella lib. vi cap. 16, ex quibus conjicere tendit, idem se qmnino dicere quod Pelagianislmanle
licet hanc fortasse Veliam (a qua Velinus porlus dixerunt, etc. Et paulo post;: Nec dubium esl, reipsa
dictus) a Roma longe diversam ac dissitam, hoc peniius declaranle; hinc eninxillud est quod interces-
loco a Cassiano designatam, utpote Massiliie, in qua sionibussuis (Nestorjus scilicel) Pelagianislarum que-
agebat ipse , et nomine, et antiqttiLate supparem, relas fovet,et scriplis snis causamillorum asseril quoa\
irinno et condiiione cognaiam et vicinam , sibique subtiliter his ac(ut veritis dicam) subdolepntrocinatur,
probe nolam et frequentatam, iu qua Pelagiana lise- consanguinewsibi improbiiati improbosuffragalur af-
resis jam itim pullulare, atit sna venena diffitndere feclu, sciens scilicelejusdem se esse sensus, ejusdem
coeperil. Habes,ieclor, triplicem de Veliaet Veliga- C spirilus; et ideo dolens cognilam sibi hwresim ab Ec-
rurii civitate opinationem aut conjecturam, non as- clesia esse disjunctam, quam scil sibi ulique perversi-
sertionem. Tui erit jtulicii vel arbilrii quam malis am- late conjunctam.Hwc Cassianusde proleclioneet com-
plecti,autquid melius, si occurrat,beiiignesuggerere. munione Nestorii cum Pelagianis; idemqueinferitis
a Quatenus Pelaginna bieresis ex aniiqua Ebioni- eadem refricat et exaggerai, el acerrime (ul par est)
tariim stirpe surrexeril, et nonuullam originem traxe- in nefandum limresiqrchamNeslorium invehiiur. Sea
rit, in seqoentibus explicat , nimirnm qua parte hmc omnia in Leporio Petagiano salis perspicuode-
cutn Ebionitis Christi divinitaiem neganlibus, ipsum monstravil exemplo (Libro y de Incarn.), ea diserlis
solitariutn, seu purum huminem asseruit: qui lamen sane veibis ipsttm esse professttm in Occidente,qum
error imer errores Pelagianoriim ab Hieronymo el postea in Oriente Nestorius creatus episcopusprmdica-
Augnslino non expriinilur, nisi sub illis verbis Au- vit, licet ille pmnitens pafinodiam recantarit. Sed sicut
gusiini intelligamus esse comprehensum; uhi posl dotosam, ila inanem prorsus esse scias excusaiionem
peculiaria Pelagianoriim dogttiala recensiia : Obji- illam Nestorii ad Cmlestinutn,qua, ut se Pelagianum
ciuntur,Jnqhit (Lib. de Ilwres. c. 88), eis et alia non- minimeesse dicerel,de peccato originali atque de libero
nullu, sed ista sunt maxinie, ex quibus inleiliaunlut hominis arbtirio demonstravit se recle sentire; nam,
etiam itla, vel pene cuncta pendere. Porro spcctavil etsi non omnia haresis Pelqgianw Lernmmliydrm ca-
hunc locum Barooius , cum de Nestoriamc hnresis pita in ipso videas, ttnumsaltem, illudque (erocius, in
oftu et scatiirigine agens (Tom. V sub anno 428) : Filium Dei ejwqtie Matrem extemumfuisseconslal.
Deducil, inqtiit, eam Cassianus e fwculentisfonlibus fliicusque Baronius, ex boc pnccipue Ca»siaoi loco,
Dionwis, derivatqueper tutulenios ipsorum cttniculos,jv osiendeiido qnae fuerit Nesiorio cum Pelagianis ani-
qui CAri.it neyaveruni dwinilatem : tlemnm per Pela- rhoruin et sehtenliarum cokimunio et concordia. E_
gianorum esseperduciam cloacasiradit. thcc Baronius, qiiibus inlelligimus Nesiorium cnm Pelagiauis noh
qu33 huic I.oconon niliil lucis affcrunl, ei nosiraeex- in oinnibiis quideni consentisse, sed in duobus praa-
posilioni sufiraga-nlur. cipue capiiibus, puta de Cbrisii divinitate, sive de
, b Conflnis Pejagiana ha?resi Neslorianas, intei unica Cbrisii persona in diiabus naturis subsisienle
Ebionitas et Nestorianos media, ut dicium est. per uuionem hyposlaticam; qua fii ut idem sit Dens
• Hlusirai itidem htinc locum card. Raroiiius, at- et homo, et de vera 06OTo'xbu, sett Deiparai Virginis
que ex eo.pa.lam ostendit Nestorium non tan.ium fa- appellatione, sed quod Virgo Deum et hominem ge-
visse Peliigianis, quod prius demonstravit tum es nuerit, quod Nestorius Pelagianis dogmatibus inbas-
edicio Theodosii i.m.pcratpris,tum ex litteris Coeles- rens pernegabat. Al Pela|gius peccatum originale
tini papae,ad ipstira Nestorium; sed eiiam in aiiqui- ih parvulis negabat, et libemm hominis arbiirium
bus eadem sensisse cura illis : Etenim, inquit, sicui grati33Deipra?ponebat;Ncsioriusnon item.utexlilie-
de radice truMcus,ita ex Pelasiana impietate Nesto- ris ipsius ad CcelestLuumpohtllicemcolligit Baronius.
21 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. I. S»
quod pecuhare ac * proprium supradictaeillius liae-A soriio Dei esse poluisset. Ac sic nullam facerent !n-
reseos, quaj ex Pelagiano errore descenderat, fuit: ter omnem bominem ac Dominumnostrum Jesum
quod dicentes quidem soiitarium hoininem Jesum Christum esse distaniiam; cum idem uiique homo
Christum sine ulla peccati coniagione vixisse, eo nisu aiquc industria sua mereri pnssit, quod Chri-
progressi sunt, ut assererent homines, b si velint, slus siudio ac labore ineruisset. Quo faclum est ut
sine peccato esse posse. Consequens enim existima- in majorem quoque ac monsiruosiorem insaniam
banl,ul sibomosolitariusJesus Chrisliissinepeccalo prorumpenies, dicerent, Dominumnoslruni Jesum
fuisset, omncs quoque bomines sine Dei adjulorio Chrisium hunc inmundum, non ad praesiandamhu-
esse possint, quidquidille bomo solitarius sine con- mano generi redemptionem, sed ad pra_betidabo-
ALARDIGAZ/EI COMMENTARIDS.
a Suspiceiur fortasse quispiam deNesloriana hae- cramenlumcondiditet exempltim,ut unnm apprehen-
rcsi ha-c dici, quod verba ista prirseferiiul: Quw ex dereni renascendo,allerum sequerenlurimitundo.Ubi
Pelagianoerrore descenderat.N^siorianam si(|iiidem noia primo loco sacrameniuin, seu niysieriiim re-
hanesim ex Pelagiano errore seu liaere-ide-ceodisse dfiiiplionis buiuana?,ut priiuariam caus„io advenlus
ac velut ex fonle profluxisse,jatti ostensum est, et Cbrisii designari; secnndariam "vero ipsios cxein-
alias etiam plenius ostendendum. Veriim aliter se pliiiu ad iniiianduin piopositmn. Ei rursus alibi : .46
Tes h:ibet- Non enim deali.i quam de Pelagiana hoe- B oinnipoientimedicodupiex nobis remeditim prwpara-
resi iinelligi posse manifestumest ex sequeniibus, lum esl, cujus aliud est in sacrammto, aliud in exem-
ubi commeinoratis aliquot erroribus Pelngianorum, pto, ut per ttnumconferanturdivind, per aliud erigun-
subdit AuctorNesioriuin idem dicere quod Pelagia- tur humana. Sanclus ilem Bernardus conlra Petrum
nislaeanle dixerunt; et idcirco ipsuni Neslorium non Abaillardum , qui cuind^m errorem pra?dioabat,
novashacreseosanctorem nomiiiat, quia scilicei eam- agens : Quid lex, inquii (Epist. 190), quid prophelw,
dem barresim Pelngius anie ip.*uriitenuerat et pro- quid apostoli,qitid apostoliciviri nobisaliud evangeti-
ninlgaral. INequevis in illis verbis facienda esl: Qumi zant, quam quod solus lu negas, Deum videlicel far
ex Pelagianoenore descenderal.Dicilureniin haresis ctum hominemut liomineinliberaret? Et si angeliisde
Pelagiana ex Pelngiano errore descendisse, quia a c_s/oatiud nobis evangelhaverit,anaihema sit. Et in-
Pelagin errante etcir.ca lidem naufragante inventa et ferius : Quid prodest st nos instiluit (Christus), si non
propalata. restitttit? Aut numquidfrtislra inslruimur, si non de-
b lnlellige, sine Dei adju'orio, ut poslmodum ex- struaiur in nobis corpuspeccati,utultra nonserviamus
pnnitur, id e»t, sine auxilio Dei supernaiurali. Enit- peccalo? Si omne qttodprofuit Cltristus in sola futt
meranlur aulem hic quatuor errores quos Pelagianis ostensioneviriuium,restat tiC dicalur quod Adam qud-
altribuit Auctor. Pnmus error, Dominum Jesum que ex sola peccati ostentione nocuerit, siqnidem pro
Christum hominem esse solilarium, id est, pnrum qiialitate vulnerisaltata est medicina. Sicut enim in
boiniuem, non Deum, quod anle Pelagiummnlii alii Adam omnesmoriunlur, ita et in Christo omnes vivifi-
hareiici docueruni. Secundus error, unumquemque cabuntur. Ergo sicui hoc, ita et illud. Si vita quam dat
bominem, si velit, posse esse absque peccaio, iilquc Christus non est alia qtiam instilulio ejus , necmors
sine auxilio gr.ilia?divina;, ut dictuin est, quem e.rro- C utique quamdedil Ad.amalia erit similiter quam insti-
rem dicit esse propriuni ac peculiarem hicresis Pc- lutio ejus; ut ille quidemad peccalum exemplo suo,
lagiana?: non quod vel primus vel solus id Pelagius hic vero exemploel verboad bene vivendumel se dili-
docuerit, conlraritim enim asserit D. Hieronyinus in gendunt hominesinformaret.Si Chrislianwfidei, et non
epislola illa ad Cicsiphontem, ubi el Manicliaeuni,et Pelagianmhmresi, acquiescentes,generatioiie, non in-
Priscilliauum, el Origenem, et alios ejusdem haere- siilulione, traductum in nosconfitemurAdw peccatum,
sis ponit anclores et asserlores, quod Pelngianis ex- et per peccatnmmorlem,faleamttr necesseest el Chri-
probraus: Pudeat ergo,inqnit (Cap 2), eos principum sto uobisnon inslitutione, sed regenerationerestitutam
et sociorumsuorum,qui oiunt possehominemsinepec- justitiam,et per justiliam vilam; ut sicut per uniusde-
cato esse, si velit, quod Crwci dicunl avaâ/JTVjTOv;liclum in omneshcminesin condemnationem,sic ei per
sed quia id unum ex praecipuiseipilibus IKLMCSCOS unitis jttsliliam in omneshominesin cbndemnalwnem
Pelagianae,ac veluti singularedogma Pelagii, majore vitw. Ila-c S. Bernardtis, ct quae seqiiuniur iii eam-
stndio et conieitlione ab ipso proniulgalum, ul patet dem sententiam. Quartus error Pelagianorum bic
tiiioilla epislida D. Hieronymi, tiiin ex libris adver- notatns, Christum non natura, sed. snis meritis lan-
sus Pelagiauos, ubi catholicus, sub nomine Aliici, dem adepium esse divinitatem; nempe anno vigesi-
pviuiumdialoguni cnm Criiobulo Pelagiano sic ex- mo factum esse Cliristuin per bapiismutn, et post
orditur : Dic mihi, Crilobule, verumneest, quod a le pissionem et resurrectionetn stiis etiam meriiis fa-
scriptnmaudio, possehominemsinepeccaloesse,si ve- cium esse Deum; et posse eodem modo alios homi-
lit ? El respondetCritobulus, verum. Mipsuin etiam nes suis viribus bene vivere, et ad beatitudinem et
lestalur S. AuMUSlinus, haecde Pelagianis sciibens D quamdam divinilatem pervenire, sicul Christos per-
(Hmres._8): In id etiam progrediuntur, ut dicanlvi- venil. Quosomneserrores (exceplo fortasse secnndo)
tam justornm in Itoc swculonullum omninohabere secutttni esse Nestorium iudicat Auctor, ut Pelugii
peccatum,et ex his EcclesiamChristiin hac morlali- non soluin collega, sed discipulus dici nierilo debue-
tale perfici, ul sit omninosine maculaet ruga; quasi ril. Ubi animadvertendumestNesiorium sic duas in
nonsil Chrisli Ecclesiaquw in toloorbe terrarum cla- Christo posuisse personns, ut eliam tempore prins
mat ad Deum: Dimittenobis debita noslra. Deuique hoininem essediceret, quam a Verbo assumerelur,
inconcilio quodam PalaeslinocompiilstisesiPelagius siquidem sttnlio el voluulale virLuluiuquemeriiisid
damnare hunc articulum : Filios Dei non posse vo- landem honoris consecuium esse, ut Filio Dei sin-
cari, nisi omnimodoabsqueoiuni peccalofnerint effe- gulari amieiiia jnngeretur, immo et Fiiins Dei et
cti (Vide Baron. tom. V num. 415). Terlius error, Detts dicerelur. Dnde illa iheinoratur Nesiorii blas-
Cbrisium Domintimin hunc mundum venissenon ad phema jacianlia : Non invideoChristo facto homim
redimenduin genus htimanum, sed ad pracbenduin Dei, quia, si volo, fio et ego.ldeoque Prosper, iu epi-
dumtaxat virlutis exemplum, nempc ut bominesdo- tapliio Ne.-torian.-cet Pelagianae bxreseon, sic eas
ceret htiiniliiateiiijchantatem, etc. Conlra quem er- loqueiiies iuiroducit (Lib. de Ingraiis):
rcietn sanctus Leo pie et prudeoier ailmoniiilin
Cbristi morleduo esse ronsideranda, exeniplum et Quonos prascipilesitisanasuperbiam,ers'q,
Exutasdonis,et tuniidasuierilisf
sacramenlum : Satvator, inquit (Serm. 14 et 16 de NamCliristumpietateopprumet mercedeyolentei
Patt. Dom.), notter universisin te credentibuiel sd- EsseDeum,in capitisfoederenonstetimus.
«> JOANNISCASSIANI ! 91
norum actuum eximpla venisse : videlicet ut disci- A rum stirpe descenderant,« divina opejam ac pietaia
plinam ejus sequentes homines, dum per eamdem sanati sunt, orandus quoque etiam nunc Dominus
viam virtutis incedcrcnt, ad eadem virtutum prse- Deusnoster est, ut quia conscntanea?. sibi iu quibus-
mia pervenirent: • eyacuantes, quantum in ipsis dam sunt d prisiina illa hreresiset ba?cnova, S'inili-
fuii, omne sacri advcntus donum et omnem divina? bus malorum iniliis siinilem bonorumexilum largia-
rcdeiuptionis gratiatn, cuin idem dicerent boroines tur. e Lcporiusenim tunc nionachus, niodo presby-
consequi posse vivendo, quod pr.-cstitissclDeus pro ter, qui ex Pelagii, ut sujira diximus, inslitulioiie,
Iiiimanasaluie moricndo. Adiliderunt quoque Domi- vel poiius pravilate, dcscendens apud Galliasasser-
nuin, Salvatorenique nostrum post bapiisma facuim tor prnedici.nc haeieseos, aut inler primos, aul intcr
esse Chrisium, post resnrrectionem Deum : allerum maximos, fuit a nobisadmonitns, a Deo emendaius;
assignantes unciionis mysterio, alterum tnerito pas- ita maleconceptampcrsuasionemmagrificecoudem-
sionis : nnde advenit novus nunc jam, non novas navit, ut non minus pene admiranda sil correctio
Jia?rcscosaucior, qtii DomintimSalvatoremque no- illius,quam illaesamultorum fldes; quia primum est
slrum solilarium hominem iiaium esse contendit, errorem penitus non incurrcre, secuiidum bene re-
idem se omnino diccrc qund Pelagianisia?anie dixe- pudiare. Is ergo in se reversns, non solumin Africa,
runt : ct consequens errori suo essc, ut qui uiique B ubi lunc erat atque nunc esi, lam errorem suum cutn
sine peccaio solitarium hominem Jesum Chrisium dolore quam sine pudore confessus est, scd eiiam
vixisse asserit, omnes quoqne pcr se bomines sine ad omnesadmodumGallia?civitates Uebiles confes-
peccaio posse esse blasphemet : nec necessariam sionis ac planclus sui litteras dedil: scilicet ul ubi
quoque exemplo illius dicant redempiionem Domiui devialio ejns prius cognita erai, illic etiatn emenda-
fuisse, cum ad coelcsleregnum suo Miiiumhomines tio nosccrelur; et qui lestes erroris antea fuerant,
nisu (ut aiunt) valeant pervenire. Nec dubium id iidemposlea correctionis essent.
est, re ipsa penitus declarante. Hinc enim illud CAPDT V.
est, b quod intercessionibus suis Pelagiaoistarum Publicumpeccatnmpublicaconfessionediluendumesse
querelas lovet, et scriplis suis causas illorum as- Leporiiexemploconfirmai,simulex ejus sentenlia
serit : quod subiiliier his, vel, ut verius dixerim, docentquid de VerbiIncarnalionesentienduintit.
subdole patrocinatur, et consanguineaesibi improbi- Ex cujus confessione, vel potius dcploratione,
tatiimproho suffragatur affectu, scieus scilicet ejus- nonnullaiusercnda exislimavifmis,duplici ex causa:
dem se esse sensus, ejusdem spiritus , et ideo do- ut correctio eoruin et nohistcstimonio et bis qui nu-
leiis cognitim [Lips. in marg. cognatam] sibi lucrc- tant exemplo cssel; qnorumqueerrorem sequi non
sim ab Ecclesiaesse disjunctam, quam scit sibi uti- C erubuissent.eorum emendationemsequi non crubes-
que perversitate conjunctam. ^ cerenl; ac sicut similixgritudine infirmareniur, ila
CAPUT IV. simili remedio sanarenlur. Is ergo agniia opinionis
suaepcrversiiate, ct inspecla fidei luce, scribensad
Leporiusuna cumaliis nonnullis Pelagianismum
recantat. episcoposGallicanos, iia exorsus est: Quid in ma
Sed lamen quia illi qui de liac pestilentiumspina- primum, o domini mei venerandi ct beatissimi sa-
ALARDIGAZJEICOMMENTARIDS.
»Ita divus Bernardus Petrum Abaillardumsimilia d Pristina Pelagiana, id est, antenor; nova Nes-
tnm Pelagio setiiienlem, rcdarguii (Epist. 190): Si toriana, id est, poslerior, ul dictnm est.
hoc sapit, cnm Petagio desipit. Quidquidhorum sen- « De quo ita Gennadins(De VirisIllusl. cap. 59) :
tiat,patet quantumquod ia ipso estevacuetalti dispen- Leporius adhuc'mohaihus,,arbilrio
posieapresbyler,prmsu-
tationemmysterii.qui toiumde saliitetribuit devotioni, mensde puritale vilm,quam tanlutn et conatn
generationi nihil; qui nostrwgloriamredemplioniset proprio, non f)ei sc adjtitorio oblinuisse credebai,Pe-
tummam salutis non in virttne crucis, nonin prelio liigianumdogmacmperalsequi; sed a Gallicanisdoc-
tanguinis, sed in noslrmconslituitconversalionispro- toribns admonitus, et in Africaper Augustinum emen-
in cruce De- datus, tcripsit emmdationispnw libellum,in quo et
feciibus. Mihi antem absit gtoriari nisi esl
mininostri Jesu Christi(Gal. vi), in quo salus, vita satisfacit ae errore, ct graliqs aqit de emendalione:
et resurreclionoslra. Et quidemtria qnmdamprwcipua simul et qnod de Incamaiioke Christi male senserat
in lioc operenoslrmsalutis intueor: formam humilita- "n corrigens, catholicamsenlentiamiulit dicens: Manen-
tis,in qua Deussemetipsnmexinanivit;charilatismen- t[bus in Chrisloin sua substanliaduubusnaluris,ttnam
sttram, qtiamusquead morlem,et mortem crucis, ex- credendamFilii Deipersonam.HascGennadius.Porro
tendit; redemptionissacramenlum,qum ipsammortem buiic auclorem ftiisse Neslorio stiaeipsius haeresis
quatn pertulit,sustulit. Horum duorumpriora sic sunl, Cassianus itidem alfirmat libro vu de Incarnalione,
ac ti super inane pingas.Magnumprofectoet valdene- ubi inter alia h;vc habel, Nestorium alloquens : Ila
cessariumhumiliiaiis,magnumel omni acceptionedi- ergo et tu Pelayianwhwreseosspinosasoboles,oslendis
gnum charitatis exemplum,ted non habent fundamen- in germinequodpater tutts hqbuissetraditursuus in radice?
tum, ac proindenec ttatum, ti desit redetnptio. Leporius enimille (ut Leporiusdiscipulus dixit)
b QuomodoNestorius stiis inicrcessionibusPela- DominumnoslrumasserebatChrntumfactuin esse per
gianorum quereias foverit, et suis scriptisadcausam baplismum,tu in baplismotemplumdicis factttm esse
illorum defenderit, patet ex ipsius litteris Coeles- per Spiritum. Non quidem<adplenum eadem verba
tinum papam datis, quas recitat Baronius (Tom.V, tunt, sed ad plenum una perversitat, etc. Notavit
tub aii. 430). Baronius (sub anno 420) alium itidem inveniri Lc-
„ < Saiis obscure indicat quosdamex Pelagianis adI porium genereclarissinuim, in monasterioS. Augu-
sanioremmentem et fidemcatholicam revocalos, ini stini profitentem, de quo ipse Augusliuus serm. 50
quibus Leporius, de quo infra. de Diversis.
_S DE INCARNATiONECIIRISTI LIB. I. 36
cerdotes, accusem nescio, et quid in me primum A Dei, qui sibi ante ssecula natus ex Pafre est, nobis
excusem non invenio. Sie imperitia et superbia, sic a lempore de Spiritu sanclo, et Maria semper vir-
stulta simplicitas cum persuasione noxia, sic fervor ginc faclum liominem, Deum nalum. Et confitenles
cum intemperamia, sic, ut vcrius dicam, cum sui ulramque subslautiam carnis ac Verbi, unum enm-
diminuiione dcbilis fides, simul iit me omuia recepia demque Deum aique hominem inseparabilcm sem-
viguerunt, ut tot et taniis simul sit ct obetlisse con- per pia fidei credulitaie suscipimus; et ex tempnre
b
fusio, et h-2Ceadem ab animo potuisse cedere, milii suscepta?.carnis, sic omnia dicimus quai erant Dei
stopenda gratulalio, Et post pauca subjungit: Si transisse in hominem, ul omnia qurc erant bominis
ergo niinime percipientes hanc potentiam Dei, sensu in Deum venirent. Etc bac intelligentia Verbum
nosiro et propria ralione sapienles, quasi in infe- facium sit caro, nnn ut conversione aut mutabilitaie
riora [Lips. in marg. quasi inferiora] se Deus agere aliqua cceperit essc quod non erai, sed ut potenlia
videatur, ita hominem cum Deo natum esse dicamus, divino- dispensationis Verbum Palris numquam a
ut seorsum qux Dei sunt soli Deo demus, et seorsum Patre discedens, homo propric fleri dignaretur, in-
qtiocsunt hominis soli hotnini rcpulemus, ° quarlam carnatusquc sit unigenitus sccrelo illo mysterio quo
manifesiissimc introducimus in Trinitate personam, [Al. quod] ipse novit; nostrum namque esl credere,
et de uno Filio Deo non unum, sed facere incipimus B illius nosse. Ac sic ipse Deus Verbum, tolum susci-
duos Christos, quod a nobis jam ipse Dominusct piens quud est homiuis, homo sit; et d assutnplus
Deus Christus avertal! Ergo confitemur Domiiium bomo totum accipiendo quod Dei cst, aliud quam.
ac Deum nostrum Jesum Christum unicum Filium Deus essc non possit. Non tamcn quia e incarnatus
ALARDI GAZ<EICOMMENTARIDS.
* Sic Augustinus tractalu 78 in Joanncm : Agno- minem intelligentes humanam naturam. Qui tamen
scamus, inquii, geminam subslantiam, divinam scili- sicubi circuinspcctius magisque proprie loqui volue-
cet, qua wqualis esl Patri; el humanam, qua minor csl rtint, non hominem, sed humanitatem a Verbo as-
Patre: uiruinque aulem simul non duo, sed unus esl sumpiam eique unilam diverunt: quomodo frequen-
Christus, ne sit quaternitas, non Trinitas Deus. Yin- lius ac libeiilius locuti sunl posterinres iheol"gi,
centius item Lirinensis (Commotiit. i cap. 18 et 22) praBsenimscholastici: Nobis enim in his qumreligio-
inier alios haereticos, anathema dicit Nestorio, rte- nem spectant, ad cerlam regulam loqui fas est; ne ver-
ganli ex Virgine Deum natum, et, explosa Trinitaiis borwn licentia etiam de rebus qum his significantur
fide, qualernilatem nobis inlroducenli. impiam gignal opinionem, ait S. Auguslinus (Lib. x
b Per illam communicationem idiomatum ex nni- de Civil.Dei, cap. 23).
tale persona?in Christo resullaiitem, de qua inferius < Noumda sunt aliquot vocabula quibus ut syno-
agendum, qua fit ui proprietaies lioitiinis Deo, el *- „ nymis uiuntur Patres ad sigmlicaitduin Incarnalio-
proprietates Dei lioiniui, vcre iribuantur (Eutltym. nis mystcriuin. Prinmm est ipsnni lncarnaiionis vo-
in c. iv Joan.), et de una Chiisti persona vicissim cabtilum, quod licet in Scripluris iiou exprimatur,
enunlientur, cum sit idem numero Deus et houin, tamen a Patribus, lam Latinis quam Gra>cis, post
et ut Graecifeliciler loqtiuntur, BiMpuno; : Qui licet cuiiciliiimNicaenum, npporituie invenlum et nsurpa-"
Deus sit et homo, non duo tamen, sed unus est Chri- tum est, ulpotc ex illis verbis Joannis : Verbumcaro
stus, ail B. Athanasius in symbolo. faclumest(Joan. i), inanifeste derivatum. Idein enim
c Tribus inodis una subslaniia dicitur fieri alia : est, Verbutn camem (ieri, et incarnari. Dbi per
(Euthtpn. in cap. i Joan.): Primo modo per muia- synecdochen incaro pro hominc pouitur, pars pro
tionem, conversioncm seu transilionem unius na- toto; quod Scripiuris frequentissimum est, ut
tiira? in alleram, sic ut altera stibstantia in altcrius osiendit B. AugusiiuuarEnchir. cap. 34, et noia sunt
naturamcommuietur,ut ciiiuaqtia (it vinurii, Joan.ii; exeinpla : Videbit omnis caro salulare Dei (Isai XL).
virga serpens, Exod. vi. Secundo per successionem, Non timebo quid faciat mihi caro (Psal. cxvu). Ex
ut cam ex nocte lit dies, ex nihilo creaiura, ex pane operibus legis non juslificabiiur omnis caro (Itom. in).
corptis Christi in eucharislia, el incaetetis in quibus Quare cum ex illo Joannis oraculn deductum fuerit
altera substamia in alierius plane intereuniis locum Incaruationis vocabulttm, aptissime denotat ipsuin
succedit. Tertio per assumpiionem sive accessionetn mysterium, qitod Deus Dei Filius factus est non so-
alicrius subslantiaescu naturse, ila ut ex utraque in- lum caro, sed homo, qtri noniine carnis signiGcatur;
colutni, salva el inicgra, unum subjectum existat, dicitur enim Verbum incarnatuin, non qnia carni
copulaluin, quomodo apud Au--
quae hyposlasis dicilur. Sic ferriiin lit ignis, cum in incliisum, aut carniincToaiio
eum ita convertilur, ut ferrum ignis non dicatur, D gusiioiim dicilur animarum, episi. 28,
sed ferrum ignitum, quia naturam et proprietaietn mnltoqne minns iticarnatnm quia in carnem versum,
utriusque, ferri videlicet et ignis, conservet. Sic sed quia Verbumcaro [actum est, id esl, Deus factus
(nam hac simililudine iitunlur SS. Patres) Verbum homo, servata utriusqiie proprielate natttra?..Quare
caro factum est, quod carnem seu naluram humanam plus cotnplectilur vocabulum Incarnalionis quani
in se susceperit, non quod in eain conversum sii, vocabulum unionis ei commixlionis, quibns etiam
aut in ejus pereuniis locum successerit. Sicuti enim vocibus hac in re veleres usi reperiunlur. Nam ani-
primus homo dicitur factus in animam vivemem mam unitam carni recte dixerimus, non autcm non in-
(Gen. i), seu aniiua vivens, quod animam vivenlem carnaiam, boc sensu, id esi, carnem sed faciam;
ex anitna
sibi divinitus inspiratam et in unam hyposiasim con- enim anitiia caro aut honio facia est,
flaiam acceperit, sic Verbum factum est caro, id est, et carne efflciltir humo. Porro vocabulum uniouis
assumpsit carnem in unitaiem personas divinne.Quod Erasmus quodaui loco tamquam novilium etauclo- stho-
duobus versiculis exposuit S. Athanasius in sym- laslicum repudiat, non attendcns gravissimos
bolo : Unus autem non conversionedivinilalis in car- reshoc frequenlerustirpasse. Leo serm. 1 de Nativit.:
nem, sed assumptione humanilaiisin Deum, unus om- Naiura, inquil, inviolabilisnaturm est unita passibili.
nitio non confusione subslanliw, sed uniiate personm. Concilium Chalcedonensc dicit nalurarum unionem
d Sic lib. n cap. 3 : Homo unilus Deo. Cnjusmodi in Clirislo csse f.iclam. Et alii Patrcs passim ita lo-
loculione, licet improprie, subinde usi Palres (Aug. quuntur. Vocabulum item commixlionis lamelsi du-
lib. deAgone Chrisl. c. 11, ct serm. 8 de Vcrb. Dom.), riiisculum videri polest, lamen a Pairilius .ubiude
maxime qui Ncstorii uiupora pr„ce.sertint; per bu- usurpatur. Tertuliianus iu Apolugcl. Nascitur, itnjuit,
dicitur, et immixtus, diminutio ejus est accipienda A Detis homo Jesus Christus Filius Dei. Ac sic in al-
subsiantia;; novit enim Deus sine stii corruptiotie teruirum unum fit Verjbumet caro : ut manenle in
misceri, et tamen in veritate misceri; novit in se sua perfectione naturaliler uiraque subslaiilia, sine
ila suscipere ut nihil ei crescat augmenti, sicut sui pra?judicio, et humaniiaii divina communicent,
seipsum totum novit infondere, ul nihil accidat de- et divinitati humana parlicipent. Nec alier Deus,
trimenti. Non crgo ad inielligenliam imbecillitalis alier bomo, sed idem ipse Deus qui et homo; et
nostrae secundum experimentoruin visibilia docu- vicissim bomo, qui et Deus Jesus Cbrisius unus Dei
menta facientes conjecturam dea?qualibusse invicem Filius nuncupetur et ycre sit: et ideo id agendura
ingrcdieniibus creaturis, pulemus Deum hominehi- nobis semper est el credendum, ut Dnmin.umno-
que commixtum, et tali confusione carnis et Verbi strum Jesum Christum Filium Dei, Deum verum,
quasi aliquod corpus effeclum. a Absit ita credere, qiiein cum Patre semper et sequalem Pairi ante sa>
ut conflaiili quodammodo genere duas naturas in cula conliietnur, eumdema tempore suscepta?carnis
unam redactas arbitremur esse substantiam; hu- factum Deum lioniinein non negemus; nec, quasi
jusinodi eiiim commixtio parlis utriusquc corruptio per gradus et lempora proficienlem in Deum, alie-
est. Deus euim, qui capax non capabilis esl, pene- rius stalus fuisse ante resurreclionem credamus,
trans non pcnetrabilis, implens nrn implebilis, qui JJ alicrius post resurreciionem, sed ejusdem semper
ubique simul totus est, et ubique diffusus est, per plenitudinis atqiie virtutis. El ilein paulo post : Sed
infusionem poientisc suae nii-eiicordiier naturae est quia Verbum Dcus in hominem dignanter hominem
raixius huniana?.Et post pauca : Nascilur ergo nobis suscipiendodescendit, et per susceptionemDci liomo
proprie de Spiritu sancio el Maria semper virgine ascendit in Verbum, b totus Deus Verbumfactus est
ALARDIGAZiEI COMMENTARIDS
homo,Deo mixtus, Cyprianus lib. de Vanilate idolo- quw sibi invicem sunt mulliformium blasphemiarum
roin : Deus cum homine miscetur. Vigilius marlyr cognalioneconnexm,de tis polissimumerroribusdecli-
lib. i conlra Eiilycben : Fitius Dei osiendere voluit nandis observanliamvestrm devolionisadinoneo, quo-
noslri generis naluram, per commixlionisindividuam rum uuus dudum Nestorio auctore consurgere non
unitatem. Augustinusvero epistola tertia, quaeest ad impune tenlavit, alius nuper pari exsecralioneda-
Volusiannni, dicil Deum homiui admixtiim. Leo mnandus Ewyche assertore prorupil. Nam ille bealam
senn. 5 de Naiiy.: Non sic, inquit, creatura in socie- Mariam virginem hoministantummodoausus est prm-
iatem sni Crealoris assumpta est, ul ille inhabitator, dicare genilricem,ul in conceptu ejus el parlu nnlla
et iUa habitaculum essel; sed ita ut natura altera Verbiet carnis facla unitio crederelur, quia Dei Filius
alteri miscerelur. Deuiquc Gassianus, vel potius Le- non ipso factus sit honiinis filius, sed crealo hoinini
pprius, iioc loco dicit Denm incarnaium el im- sota se dignatione sociaverit. Quod catholicm auret
mixium, non negative, qnasi noritnixlum, sed posi- L „ nequaquamtolerare poluerunt,qttmsic Evangelioveri-
tive ei affirmaiive, quasi intra inixitiin vei commix- tutis imbuim sunt, ut firmissimenoverinlinillain esse
luin. Dndesubdit postmodtim: Novit enim Deussine humano generi spemsalutis, nisi ipse essel filius Vir-
sui corruptiane misceri.Caeierumprudenier admonel ginis, qui creator esl matrit. Hic atttem Teceniiorit
Augu-iinus.epitola praedictaad VolusiauuHi.debere sacrilegiiprofanusasserlorunilionemquidemin Christo
hic audtlorem calholicumrecederea consueiudinecor- duarum confessusesl naturarum, sed ipsa «niiioiie id
porum, qua soleni duo liquores ila commisceri, ut dicit effectum,ut ex duabtisttna remaneret, ntillalenus
nculer servet inlegritatetn sitam, quamquatn, inquit, alterius exisiente substanlia, quod ulique fieri nisi aut
el in ipsis corporibus aeri lux incorrupla miscealur. consumpiioneaut separaiionenon possel.HaccS. Leo,
Itaque juxla lianc Auguslini adinonitionem, cum boc duas haereses describeiis simul et conrutans. Vide
commixiioJiisverbuin audilur, vel legitur, non ad eiimdem epistola 97, et|epistolam Haviani ad ipsum
liquoriim mixlionem rcspicienilum est, sed ad eam Leonem, et Tiieodoretum lib. IV deFab. H.cret.
magis qua lux tolutu.aerem penetrans, ei permisce- b lloc explicat Damascentisin hunc nioduin(Lib. in
tur. Dnde Cyrillus, in libro qui dicilur Go.lia,negat Orthod. Fidei cap. 7): Totus (Cbristus) est Deus per-
naliiram divinam in humaiiitaie perpessam esse feclus; sed non totum Deus, sed et honw. Et totus
commixlioneni. Et in oflicioecclesiastico canitur de homo perfeclus, non lottim autem homo; non snlitm
Christo : Non commixlionempassut, neque divisio- enim homo, sedel Deus. Nam totum, est naturm siqni-
nem. Superesl quarUim bis ailioe, nec iiiinus usi- ficativum; totus autem, hyposlaseos; quemndmoduai
latutn , assumptiouis vocabulum, quo communiier aliud naturw esl, alius aulein hyposlaseos.Dbi com-
uteiiles Paires (S. Leq epist. 97 cap. II), et tbeologi mentans Joan. Coclaeus : Jn supersanclm, inquii,
docent in Chrisio noii naluram a natura, neque per- J) Trinilutis mysterioilidtmlet Incarnalionis enunliando,
sonam a persoua, sed tiatiir.im hunianam a persona lolus, atius, et similia nomina in masctilino genere
divina assumptam. Vide Magistrum Sentenl. lib. iu hypostasimet personamdesignanl, in neulro vero na-
dist. 5, et DD. ibidem. Est antem boc assumendi turam el ejtis proprietalesjnsinuant. Praplerea in Tri-
verbuni huic mysterio valde accommodaium,uude et nitale admittitur alius esse Pater, et alius Filiut. Sed
eo similibusqueScriptura iion raro ulittir. Paulus ad non aliud Pater, aliud Filius, quia duersa est Pairis
Hebneos u : Nusquamangelosapprehendit,sed semen et Filii persona, non tamcn alia tinius el alterius sttb-
Abrahw iitikapSaiieTcu,apprehendit, accepit, assum- stunlia. E diverso, in snsceptionishumanw nalurm
psit. Ad Philipp. Ii: Formam servi zluSsv, accepit, commercio,aliud Deuseialiud homo,non tamenaliut
assumpsit. Deus et alius homo,quiaidiversmsunl Dei et hominis
* Haecenim fuit baeresisEutychelis, abbatis Con- nalurm, non lamcn personm.Sic recle dixerimusquod
stanlinopolilani,qui,ut Nestorio comradicerei,unatn Christusesl totus Deus perfectus el totus homo per-
tantum asseruii in Christo naluram ex duabus nalu- feclus, cum nihil eidem desit divinitatis neque eliam
ris in ipsa Incarnalioiie conflalam et confusam; humanitatis; non tamen\tolum esl Deus, cum non
quern cuin DioscoroAlexandrino synodus Chalcedo- solum habeat naturam divinam, sed el humanam; ne-
nensis damnavit, unno Domini &bl. liinc S. Leo que lolum est homo, cum eliam habeat divinmnaiura
serm. 8 de Na,tiv. : Pott diversas, inquit, impielatet communionem.Sic ille.
19 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. II, W
totus homo. Non enim Deus Pater bomo factus est, A marg. dissentit]. Ita utqui contra hoc sentire nita-
nec Spiritus sanclus, sed Dnigenitus Patris; ideoque lur, biijus piima stalim fronte non lam sit audienda
una persona accipienda esl camis el Yerbi, ut (ide- assertio, quam damnanda perversilas : qnia praeju-'
liler sinc aliqna dubiiatione credamus unum enra- dicium secum damnationis exbibuil, qui judicium
dcinque Dei Filium, inseparabilem semper a geminae universilatis impugnat; et audientiae locum non
subsianlia?, etiam gigautcm nominalum in diebus babet, qui a cunctis sialuta convellit. Conflrmata
carnis suao (Psalm. xvni), et vere semper omnia enim semel ab omnibus veritale, quidquid comra id
gessissc quae sunl bominis, et vere semper posse- venit, hoc ipso slatim falsitas esse noscendum est,
disse quaeDei suni. Quoniam ct sic cr.ucifixutest ex . quod a veritate dissemit. Ac per lioc sufflcere ei
infirmuate, ted vivit ex virtute Dei (II Cor. xni). etiam id solum convenit ad sentenliam damnationis,
GAPDT VI quod discrepat a judicio veritatis. Sed lamen quia
ralioui non obest sermo rationis, et semper veritas
Concors catholicorumdoctrina uti orthodoxa fidet venlilata plus rutilat, meliusque est errantes dispu-
amplectenda est.
talionis curalione corrigi, quam censtinje scveritata
Danc ergo b ejus confessionem, id est, caiholico- damnari; curanda est, quantuni in nobis est, per
rum otnnium fidem, etomnes Africani episcopi, unde B divinam opem in novis liaereiicisvelus haeresis, ut,
scribebat, et omnes Gallicani, ad quos scribebat, recepta per sacram misericordiain sauitate, medela
comprobaverunt. Neque ullus adliuc oinnino exstitit polius eorum det sanctae fidei testimonium quam
cui fides haecsine inlideliiatis crimine displiceret, damnalio juslse severitatisexemplum. Adsit laniu.uv
quia professioimpielatis est, probatam negarepieta- disputationi ac sermoni de se habito ipsa Veritas, et
tem. Sulficere ergo solus nunc ad confuiandam bae- pieiate illa qua Deus ad homines venire dignaius est
resim deberet consensus omnium, quia indiibilalse humanis erroribus opiluletur, qui ad boc se vel.
verilalis manifestalio est auctoritas universorum, et maxime in lerris atqtte in bomine nasci voluit, ut
perfecla ratio facta est ubi nemo dissensit [Lips. in falsiiati amplius locus esse non posset.
ALARDI GAZJEl COMMENTARIDS.
* Ila canit Ecclesia in bymno de Nativitate 4.0), anteqnam a Nestorio sua baeresis promnlga-
Geminaegigas substanlis, relur, inveniri eam a Leporio, suo ipsius lihcllopeni-
Alacrisui curratviam; tus confuiatam, asserlanique ea de re sincere caiho-
licain (idem, qua Chrisms Dominiisin una persona
tlludens ad illtid psalmi xvm : Exsultavit utgigas ad verus Deus el homo, et sanctissima virgo Maria Dei
currendumviqm. geniirix el Deipara jure astruilur. Et magno qnidem
b Ejus, supple, Leporii, quam ad flnem usque miraculo fartum esl ut ipse aniea haeresiarcha, adeo
capilis praecedenlis prosecuius cst. Mirum auletn sincera adeoque vera confessioue damnarei quaepu-
plane est, quod et Baronius observavii (Sub anno C gnaci disputatione ante defendere consucvisset.
LIBER SECUtJYDVS.
CAPDT PRIMUM. tamen ne praejudicio magis adversum eos quam

Pojleriorttm hmreticorumerrores in auctoribus atque judicio uti velle exisiimemur, ipsain eorum in me
inventoribussuis damnalos et confutalos esse. dium pesiiferain proposiiionem, vel potius blaspbe-
Quoniam libello primo quaedam praemisimus, mantcm amenliam proferamus : Sumentesin omnibut
quihus a novtim haereticum ex aniiquis haereseos scutumfidei, et gladium spirilus, quod est verbumDei
stirpibus pullulare approbaremus, sufficere quidem (Ephes. vi), scilicet ut resurgens veiusli draconis
ei ad excipiendam jusiae damnatinnis sententiam capul idem divini sermonis gladius eliam nunc in
debet priorum baeretieorum justa damnatio. Quia novis anguibus desecet, qui prius in antiquis serpen-
cum easdem radices habeat, atque iisdem erroribus tibus amputavit. Nam cum idem horum error sit
\Ltps.inmarg. scrobibus] emergat, satis jam in qui illorutn fuit, pro deseciio.neisiorum baberi debet
aucioribus stiis ipse damnatus est; maximecum id- deseclio illorum : et quia renascentes colqbvi pesti-
ipsum quod ipsi asserunt, eiiam hi qui proxime ante fcros in Ecclesia Domini flatus agunt et labescere
hos male secuti sunt benc coiidemnarint, ut suffi- _. quosdara sibilis suis faciunt, jungenda est propler
cere his abunde jam in allerutrum suorum exempla novas infirmiiaies aniiquis curationibus recens me-
debeant, vel horum sciiicet qui emendati, vel eorum dela, uteiiam si illud quod priusaclum est non valet
qui condemnatisunt. Si enim corrigi queunt, habent ad languoris damnationem [Lips. in marg. curatio-
in suoruin correciionibus medelam; si corrigi non nem], hoc lamen quod nunc agimus valeat ad lan-
queunt, babent in suorum damnalione sentcnliam: guenlium sanilatem.
ALARDI GAZ._I COMMENTARIDS,
" Scilicet Nestorium, ipsius Gassiaoi tempore exortum et synchronum, quem etiam in praefalione voca>
Nqvum,lidei hostem.
M JOANNIS CASSIANI j_
CAPUT II. A ex Yirgine natum negas, Mariam matrem Domini
Virginem Deiparam tton tantum XpuTTormtn ^verum nostri JesuChristi » e.orozov, id est, matrem Dei,
eliam6JOTOKOV,_1 ChristumvereDeumessedemonstrat. appellari non posse, sed hoc est, Chrisli
X/SIO-TOTOXOV,
Dicis itaque, quisquis es ille baerelice, qui Deum tanliim matrem, non Dei * nemo enim, inquis,
ALARDI GAZiEI COMMENTARIDS.
• Qni Mariam bcntissimam virgioem vere et pro- imbntus opinione, Judaicorum dogmatumquw tenebai
prie e.oToxov.id est, Deiparam, seu Dei . matrem Ncsiorius ucerrimusfnuior , el ei ad episcopalum pro-
negiverint baerctici, in dtijdici differeritia repe- ficiscenticomes, ubi Neslbrius cum Theodoro in urbe
riiinlur. Nam Valentmiani , qui corpus cosleste Mopsoesliacongressus, audila illiut doctrina, a vera
Chrisio iribueliuil, et eum de coelo lapstim per Ma- pietate descivil; Anastasins, inqiiam, tit a Theoduloiti
rinti qnasi per canalera lluxissc asserebant; ncc epistola quadam de iis rebus scriplum est, in disputa-
noii Jlanicbaei, qui corpus phanlasticuin ei afiinge- tione apud populum Christnmsancte culentem, in Ec-
bant , et si qui alii similia couimenli, cum per lioc clesia Conttaiitinopolilanahabita , palam ausiis est di-
assercrenl Chtislum nbil de Mnia traxisse subsian- cere : Nemo Mariam Deiparam vocel. Nam, inquit,
li;c, consequemet' eam Cbrisli inairem pernegabant. homo erat, aiqite ab hqmine Deus nasci non patest.
Alii vcro Christi matrein eam confessi quidcm, scd Qumquidein verba cum populus Christo coitsecratnt
Dei inairem, ac 6SOT6>:OV, id est, Deiparam nega- _ graviter et acerbe ferret, el aispulationemillum non
runi, ni Phoiiniis <:-iNesiorins, tatnetsi ex alio atque **sine causa haberet pro \btasphemia, Nesiorius, isliut
alio fundamciito. Photinus siquidem post Ebinuitas, blasphemimauctorel dux, nonsoltun non proltibitit il-
de qiioruni crrore supeiius dictum est, ideo M.iriam lam, neque rectam sanamque doclrinam lulatus est,
Dci mairein ncgavit, quia Chrisium non Deum, sed verumetiam verbarevera in primis roborarecontendit,
purum hominetn esse credebat, qui tamen suis vir- et in eis defendendisacrius instiiit. Atque tua ipsius
lutibus en profecisset tandeni, ut Filius Dei cogno- opinionehiscs adjnncta atque adeo ascripla, venenoque
minaretiir. Nestorius vero eam Dei matrem faleri animi sui in Ecclesiamejfusoet ejecto, multo majorem
noluit, quia personas dividebal in Christo , dicens blasphemiamdocere conatus est; adeo ut ad sui ipsiut
alium esse qui ab reierno genilus sil ex Deo Paire, capitis perniciem, hanc intpiam sententiam, nimirum :
ah illo homine qui in leuipore nattis essct ex Virgine Ego eum qui spaliit mensiruis, hoc esl, bimestriet tri-
malre, duos videlicct fllios, alterum Dei P.itris, alle- mestri, et ita deinceps, ddoleverit, Deum cerle non ap-
riini Virginis matris; illtiui Deum ac Dei Fiiiim, pellavero, proferre non dtibitarel, sicul tum a Socrate,
himc bominem ei bominis flliuin constituens. Snnt tum a priore concilio Ephesi celebralo, perspicue nar-
aulem hnecduo capita doclrinaeNestoriauaeita inter ranm esi. Ilucusquc Evagrius, qui et iuferius (Cap.
se coiitiexa et coliaerentia, ut altero admisso ant 1 ejnsdemlib.) scribil ciimdem Neslorium a concilio
negaio, alterum eiinm admiui ant negari necesse Epliesino damnatuin, el in Oasim famosissimiimexsi -
sil; et uno desirucio, alierum similiter deslruaitir, lii locum, Tlieodosii iriiperatoris decrelo deporta-
ul per se patet. Si enim Chrisius Mariaefilius verus lnni, lingoa a vermibus exesa, ac toto computre-
Deus sit, utique Mariam cjus matrem , 62OTOXOV , soenlc corpore, digno oh imminuiam Deiparaedigni-
Deiparam, esse consequens esl. Etaboppo-iio con- G latein supplicio fuisse consumpium ( Vide Baron.
sequenlis ad opposiiuai anlecedentis, si Maria Dei- tom. V, anno 430 ). Subscribit Tiieodoretus Fab.
para non est, nec utique Christus ejus filius Deus llxret. cap. i, ubi haec, inter alia, de Nesiorio :
est. Qui ergo Deum ex Virgine naliim negat, ut bic Primum, inquit, quod innovareaggressut esl, fuil non
aiiAnclor, ex consequenti, Mariam eeoT.zov, id esl, oporlere sanctam Virginem, qum Dei Verbum peperit,
Mairem Dei inficiaiur, ei e diverso. Ac proiude quae- quod ex ipsa carnem suscepil, Deiparam confiteri, sed
CHtiiquevaleut ad probandam vel Christi divinita- tantum Chrisiiparnm , cum lamen antiqnissimiottho-
tem, vel idiomalum communionem, qua-qne tura ab doxm fidei prwdicatores ex aposlolica tradilione do-
aliis Patribus, lum a Cassiaiio in hmic finem profe- cuerint nominareet crederematrem Domini.El in fine
runtur, eadem nmnia valenl ad probandum be-ilam cap. baec de infelici Nestorii exiiu : Vnde quoniam
Virginem verc ei absoluie esse Dei m.ilretn, e.oTo/.ov, turpissima et maxime ignotniniosamorte perituri sunt
ac Deiparam, sicque ab omnibus pleno ore nun- iniqtii, pontificatuper sancios qui Ephesi congregali
cupandam, llinc S. Cyrillus, epislola prima, valde fuerant divino suffragio ejectus est, el jussu imperalo-
miratur eos qni dtihitant an B. Virgo Deipara ris Oasim habitare damnalus,futuri impiornmsuppticii
nominari dcbeal, necne. Si namqne, iuqiiit, Deus illinc cmpit exordinm; til qui a sua amenlia consum-
el Dominus noster Jesus Chrisltis, quomodo Virgo ptus sil, et in se diclum Apostoli compleverit: Qno-
qum illum peperit Deipara non est ? Et ibidem la- rumdam Iwminttm peccata manifesta sunt, prwceden-
tius de nomine Dciparae disserit, et hanc esse apo- lia ad judicium (I TimLv ). Ha?cTheodoreius : qui
sloloruin doctrinam tesialur, supponens ut rem no- quidetu aliquando Nesthrii studiosus ei fautor, post-
tissiinam, secundum (idem, Chrisluin hominem esse u-. ea lamen n sipiscens, eoitidem graviter insecialus
Deum. Ut aulem hacc quaede Neslorio ejusque crro- est. His deniuni accedit Vincentius Lirinensis nosiri
ribns diximus. clariora ceriioraque leddantur, vete- Cassi-ni tcqualis, idemque haereticorum iusectator
rutn auctoriiate comprohari raiioposiulat. Sicigiiur acerrimus: Nestorius, inquit (Commonit.i, cap. 17),
Evagrins, Socraiem (Lib. vn cap. 32) et alios se- conlrario Apollinari morbo, dum sese duas in Christo
haeresis priinordiadeseribit substantias dislinguere simulat~ duas inlroducit repen-
' culiis.Nesloriiimejusque te personas, et inauditol scelere duos vult esse filios
(Lib. i cap. 2) : Nestorius,qui lingua Deumoppttgna-
vit, qui allerum cum Caipha contra Filium Dei co- Dei, duos Christos; untitn Deum, alierutn hominem;
egil concilium, qni blaspliemiwofjicinamin qua Chri- unum qtii ex Patre,alter,umqui sitgeneratus exMalre.
stus denuo trucidalur el divenditurinslruxit, qui natu- Atque ideo asserit sanclhm Mariam non eeoToxov,ted
ras illius (qui in ipsa cruce ne os quidein, uti sciiptum X/JIO-TOTOXOV esse dicendiim; qnia scilicel ex ea non itle
est, omnino habuit confractum, neqitevestempenitus Cliristus qui Deus, sed ille qui erat homo nalus sit.
textilema parricidis discissnm)divisil diremiique, vo- ll.cc ipse, et quae sequiintur in eamdcm seiitentiam.
cem hanc Deiparam a multis lectis spectatisquePatri- Porro adversus Nestoriuni, ut dictum est, cougre-
bus fabricatam repulit atque adeo rejecit, el vocem gata synodus universalis Ephesina, atque inter qua-
CRISTIPAIUM o se veteralorie effictamet conflalam ti tuor prinias et sacrosahctas tertio ioco celebrala sub
eppotuil, sedilionibusqueinfinilit refersit Ecclesiam, Coeleslinopontilice et Cyrillo Alexandrino ejus vi-
atque intestina ac civitisanguinis effusionerepievil. Et cesgerenic, praedictos errores ciini suo auctore da-
edilo ibideui hpc decreio : Si quis non con-
post pnuca : Conceriatioin Ecclesiissuscepla hinc ha- mnnvii.Lnunauuelcin
iuit milium. Anaslatiut uuidam pretbyter pervena fitelur tecundum verilalem este Dium,
83 DE 1NCARNATI0NECHRISTI LIB. II. 84
\ ALARDI GAZÊI COMMENTARIOS;

ideoqueB. Virginem Dei genitricem(secundum carnaliter enim A quamdamatque unicam personm wtitalem, sicut Ver-
Veriium Dei earnem faclum genuit, quod bum in carne caro, itn homo in Deo Deus est. Ibcc
scriplumesl, Verbumcaro factum et est) anuthema sit. ipse. Secundo notandum quod PalresdicenlesB. Vir-
Rursus in synodo Clulcedonensi, deiode in allera giiiem non esse dicendani Cbristiparam, sed Deipa-
Constaiiiinopolitana ( qnae eliain ambae universaics ram, non propterea quod eam non essc Christi Ma-
fuerunl) nomen OSOTOV.OU seu Deipane oinnium Pa- trem senliant, ab ea voce abstinendtim admonent,
iriini consensu comprobatum et commendaium est, sed quia Nestorius sic eam Chrisiiparam asirnebat,
ut B. Virgini proprium et maxime bonorificum. Sic utDeiparain negaret, signilicans Christum ex ea na-
enim canone sexto synodi Constanlinopolitan-e, quae tuiii piirum esse boniinem, non Deiim ; atque hoc
prioris auciorilaic niiitur, dcliniium legilur : Si quis Christiparae vocabulo iutrodticio, notnen Deiparae e
abusiveel non vere Dei genilricemdicit B. Virginem, sermono et usu fidelium peniius abolere atque ex-
aut per relalionem, lamquam hotnine pnro nalo; aut plodere nitebatur, idcirco sapieniissimi Patres ea
ti quit hominis genilricemvocal eam, aulChrisli geni- lempesiateClirisiipira?, nomen, utab ba-reticis exco-
tricem, ulpole Christo non existente Deo ; et non spe- gitatiim et usurpatum, ineritoque suspecium aversa-
cialiter, seu proprie, el secundum veritatem, Dei ge- bantur. Sic Damascenus lib.vn de Fide Orthod.cap.
nitricem eamdemconftteiur , ob id quod ante smcttla 12: Christiparam, inquit, nequaquamdicimussanctam
geniius Deus Verbutnin ultimis diebusex ea incarnnlus Virginem,quiael ad renuendumvocubulumesoToxor,id
et nalus est, atque iia pie secundutn sanctam Chalce- esl, Deipara, L'ei genitrix, scelesius, et odibilis, et
donemtm synodum, Dei genilricem eam confiteri re- cum Judmis sapiens Nestorius id adinvenit. Vernm
nuit, talis analhema sit. Deuique concilitun L ilera- **posierioribus saeculis, exslincta niniirum et exsiir-
nense sub Martiuo quinto consult. 5, can. 5 : Si paia ha-resi Nestoriana, et sublaio erroris ac per-
quis, inquit, secundumsanclos Patres non confitetur versa: inleliigeniiae periculo, niliil vetat quominus,
proprie, ei secundumvcriiatetn,Dei geuitricemsunctam ut niinc passim fit, (ideles B. Virginem protiiiscue
temperque Virginem, et iminacutatam Mariam, e:c, et Xpto-TOT.zov, et e.oTozov,hoc csi, et Christi, et Dei
damnaiussil. Ha-c ibi. Est auicin hic obServaiiduui Matrem appellcnt : qiieiriadmoduin ea ciboriun ge-
SS. Paircs suuliose admoduin et uiagna cautioue nera quibtis tempore morbi abslinendiim est, depul-
adjecis>eadverbia illa, vere, proprie, specialiter, et so jain niorbo, impiine suini possunt. Poslremo bic
bis similia, ne qui- impropric, abitsive, ani meia- annoiamJum, boc nQineu©SOTOZOV, Deip>rae,seu ma-
phorice malrem Dei Mari.im appellari cxi-tiuiaret; liis ac genitricis D/i, omniuui i|u:c JJ. Virgini tribui
ca scilid-t ralione qua quisquis Deuininsua auialio- posstiut esse nobilissimiim el aiigiisiissiinum, om-
runi inciiielide per chaiitauin opeiantegeoeral, Ma- nein<|iie creatune exeedere diguiiaicin. Quulquid
lcr Oeiquoiiam mysiico et spii mnli cognaiiniiis vin- eniiii prscstaiiliicaiil cxcellentite iu aliis est cjiisdeni
ctilit in bcriplora appellainr ; quemaduioiliiiii apud sncralic Vngiois denoinin„lioaibus, id quoqticiii hoc
Maillia-mnciiidam iiiccnti: Ecce mater tua ei ftatres singnlari uomiue, Deipara, contiueiur. Qiiatn ob cau-
lui foris slanl qumreitteste, respondil Doiniuus, ex- sam observat B. Tliomas (ni p., «. 28, a. 3, ad b),
lenla iiiaou in di-cipulos suos : Ecce mate.rmea el nonsolere eam in Evavgeiio nominarinisi cum coqno-
fraires mei. Quicutnqueenim fecsrit volunlaleui Patris minaiionehujus dignilaiis, qimd sil maler Jesu, M.ilth.
tnei, qtti in cmlis esi, tpse mens [raler, soror, et niater i, Joseph virumMuriw,de qua ualus eslJesus; ibidem,
esl(iluttli. xn). At non laoliun eo spirimali modo, MaierJesuMaria. Et cap. n : luvenerunl puerum cttm
vertiui elbmi i-l longe alio oiagis proprio ei geuuino C Murin matre ejus. Luc. n : Unde hoc mihi, ut veniat
sanctissiina Virgo Dei maicr csi, nt qua? ex se re- Muter Domini mei ad me? Joui. u : Et erat Mnter
vera corporaliter Deuni genueril, cl sccunduin ipsius Jesu ibi. Et cap. \i\: Siabani juxla crucem Jesu Ma-
rei (scclusa onmi locutiouis im-i;.phora ei ambigui- ter ejits. El : Cum vtdissetJesus inatrem, dicil malri
tale) VL-raniexhihilioiiein : nec soliini Dei maier est suw. Eaindein bujiis digniiaiisei iioiiieiiclaiiira?prae-
et ntiiicupainr, quod lelicissitiio pariti Deum cdidc- rogaiivain mul.is elogiis comiiieiidaui ac pra-dicant
rit gentieiiique, sed eliatu quia Deum concepit, non SS. Paires, e t|iiibus piuca dumtaxat hic subjiciam.
nudum liomuiem, sed vernni Denm et veruin Immi- D. Aiiguslinus iib. III de Syuibolo ad caiechiinienns :
nein.ut pra-cedenlia<|Uoi|uedeclaranl.Esieniinabso- Tanta est, iuquil, Viryinisdignitus. eo quod mater Dei
luiissimaet pcifectissiinauiaierni iiominisraiio, qua sil, ut plune excedatnon solum oinnium homiuumdi-
Dei maier vere diciiur, quia veriun Deiim et conce- gniialem, verum eliamaiigelorum. citmlonge prmslubi-
pii et peperit. Nam si nudutn concepisset el purum lius et excellenliussil esse mutremprincipis qittiinmini-
lioniiiii.-inper sc siiiisisieniein, el iu sola liypostasi sirum. Tanto enim perfectior unaquwque res appella-
hiimaiia siislenlaium aliqiiauto tempore, ct deinde lur, quanlo magis unilur et conjungitur Deo, qui est
aute teinpora pai tus a Filio Dei assuuipium , tum summa perfectio. S. Joanues Daniasccmis loco citato
quidem veriim Deum et hominem pariu edidisscl, (Vide lnc commentar.Joa. Coclwi): Jtire, ait, optimo
non lajnen idcireo adeo vere ei absoluie Dei geni- el pro veritute Deiparam incontaminatam nominamus
irix dicerelur, quanrioquidem ex coucepiu pra-cipue Muriam, hoc enim nonienomne dispensaiionismysle-
suiniliir maternae denomiiiaitonis cousideratio, quae rium commendut. Nam si Deipara esl, qum genuit,
tuuc deesset. Eoileni speclal quod Viuceniius Liri- "JJ revera Ueus est, qui ex ipsagenitus est; reverii etiam
liensis non ininus enucieaie <|iiam pie ndmuiict bis et humo. Quomodoenim ex muliere genitus natusque
verbis : Absit ut quisquam sanclam Mariam ilhinw Deus esf, ante smcula hypostasim habens, nisi homo
gratiw privilegiis el speciuli gloria fruudare conelur faclus? El D. Bernardus Semnis. serm. 6_de Saluta-
(Commenl.i, cap. 2) Esl enim singulari quodam Do- lione angelica : A fidelibut salutalur R. Virgo, cum
inini ac Dei noslri, Filii autem sui munere, terissime dicitur Maier Dei. Tunta netnpelaus est quttin ei tri-
uc beaiissitne 6-oTo'y.orconfilendu. Sed non eo more buimus cum dicimut Maler Dei, quod nec in personis
8:oToxoffquo impia qumdain hmresis smpicatur, quw increatis reperialur limc incogiiabilisdigniias, sciticet,
asserii eam Dei ilatrem sola appellwione dicendam, quod habeat Dei Filium, nisi in una persona, qum est
quod eum scilicet peperit hommem,qui poslea factus Palris , el una personu hnmana, qum est Malrts. In-
esl Deus, sicui dicimus presbylerimalreni, aul episcopi snper majus tst hoc donum, qucd sii maier Dei, quam
mutrein; non presby.erumaul episcoptimpariendo, sed quod sil domina creaturaritm Dei, quia hocdepenael ab
eum generundo hotninem, qui postea presbyter aut illo, strul ramus a radice ; propterea ei potiusdicimus,
episcopus factus est; non ita, inquunt, sancla Maria Muter Dei. qunm domina muiidivel uuiversi. Ad harc
6:oT.zof, sed ideo polius , qiioniam, ul supra dictum S. Tliomas I). Virgiuemctuii humanitaie Chri.-ii sic
esl.jam in ejus sacra.o uiero sucrosanciumillud nnj- cotnparai ( i p., (/.25, a. 6 ), ut uirique Irihuat
tterium perpetratum est, quod propter iinyutareiii quaindam diguitatcin inliuilam ex bono iulinilo,
55 toANNIS CASSIASI U
» antiquiorem se parit. Ac de hoc q_i_ehi tam stulto Afaiu? Si utiqiie-bomo ex homine, et caro tantum-
«rjjnmeiito , quo nativitaiem >Deicarnali intelli- modo nascebatur ex carne, jussio quippe-tanlum ad
igentia »stimahdam putas, ei mysterium majestatis id pottterat aiit volunlas divina snfficere Si enini ad
huinauis credis censeriduni esse faiionibtiS, postea, fabricandos ccelbs, fiiridahdam tefram, creandum
si Deus annoet, dispnlabimus; nunc inlerim et mare, sedes denique ejt ihronos, et angelos, el af-
Glirisium Deum, ei Mariainmatrem Dei divinis lesli- changelos, et principaius, el potestates, si ad crean-
bus approbemus. Audi iiaque loquentem ad paslores dam posiremo omnem coulcstem mililiam, et ad illa
de Dei orlu angelum Dei: Natus est, inquit, vobis innumera divinorum eiercituum millium millia, sola
hodie Sdlvalor, qui est Christus Dominus, in civilate sibi tanium voluntas Dei impefiumque suffecit (quia
David (Lucm n). Nesolum uiique in Christo liomi- ipse dixit, et facta sunV;ip$emandavit, et creata sunt
nem inteiligeres, et Domini tibi et Sahaloris nomen (Psalm. xxxn), cuf id ad conceptiSWetn(ut tu ais)
adjecii.scilicet ut quem Salvaiorem essecognosceres, unius bominis parum visum est, qiiod salis ad pro-
Detmi heqnaquam esse dubiiares; et cum salvandi 'cfeaiibnem divinorum omnium 'fuit? et id poientia
virtus noh nisi diviiue competeret poiesiati, divinaj ac majestas TJeiin orlu uhius irifahtiili jiafiiiri cfe-
esseeum poleniiae non atnbigeres, in quo poiemiam didit» quod ad conditionem terrenorum omnium
Saivahdi esse didicisses. Sed hoc incredulitati luae B coelesliumque suffecit. Sed illud utique est, quod
pariim fortasse videaiur, quia cumangelus Dominum illa orhnia opefa acta fuerarit pferjussionem Dei;
polius el Salvaiorem quam Deum aul Dei Filium nativitas autem agenda non eral nisi per adveritum,
nominavit, cum utiqiie impiissiine Deum neges quem quia ct concipi ab homine Deus nisi se donante, et
Salvatorem esse fatearis. Audi qOoquearchangelum nasci hisise illaberite, ;rion poterat; et ideo arehan-
Gabrielcm Mariae virgini pra-dicanlem : Spirilus, gelus snperventuram Vjirgini majestatem sacram in-
innuit, sanctus veniel in te, et virlus Allissimi obum- dicabat, videlicet ut quia agi tanti res per hominum
"brdbittibi: ideo et quod nascelurin te sanclum, voca- offlcium non valebat, ipsius ad futuram deceret
biiitr Filius Dei (Lucasi). Vides quemadmodum nati- [Lips. in inarg. diceret!] majestatem in conceplu, qui
vitalem Dei iiidicaturus, Divinitatis opera praeinise- erat futuriis in parlu. Et ideo descendit Verbum
fit ? Spiritus enim sanCtus, inquit, veniet in te, et Filius, adesi majesias Spiritus sancti, virtus obum-
virtus Attissimiobumbrabiliibi. Pulcherrime loquens bravit Palris, utiqtie ht in sacramemo sacra; con*
angelus, divinitnte verborum, majestatem divini ceplionis omnis esset cooperatio Triniiatis. Ideo
Ojierisexplicttit. Spiritus enim sancius Virginis inte- inquil : El quod nascetur ex te sanctum, vocabitur
fiora saucliflcaris, et in his poteutia divinitatis suae Filius Dei. Bene addidit, ideo, ut ostenderet scilicet
spirans, b huiiiaiue se inseruit miscuitque naiurse, C ideo haec seculura, quia fuerant illa prajinissa; et
aique id qnod alienum a se fuerat siiuin fecit, vir- quia Deus siipervenissel in conceptione, ideo Deus
fule idsua, scilicet, acmajestaie pr-esumens. Ac ne fumrus esset in partu. Rationem ergo lantae rei
a_ inlroiium diviniiaiis biimaiia fortasse inflrmitas puell* reddidit nescieiiti, dicens : Uiique quia Spi-
non subsisteret, venerandam omnibus Virginemvir- ritus sanctus superveniel,el quiavirtusAliissimiobum-
tris Altissimi rohoravit, ut cnrpoream imbecilliialem brabit, ideo el quod nascelur sancttim, vocabitur Fi-
îrcriiiifusa umbrae sUasproiectione flrmaret, et ad lius Dei. Hoc est dicefe : Ne ignores, inquit, huno
consoiiimandum conceptus sacri inenarrabile sacra- taniae rei apparatum, boc tanti myslcrii sacramen-
menium humana infirmiias non deficeret, quam tum, ideo in te tota veniet m.ijesins Dei, quia ex te
divina obiilnbratio susiirie^ret. Spiritus ergo, iniguit, nascetur Filius Dei. Quid hic ultra adbuc amhigi,
sdncius veniet in te, el virtus Altissimi obumbrabit aut quid amplius dici polest 1 Deumdixit superven-
tibi. Si nasciturtis ilaque de sana Virgine bomo tan- turum, Dei Filitim nascilurum. Tu quoere nnnc, si
sturiimodoSolilariUs erat, quid lanto agebaitir sacri placel, quomodo aiit Dei Filius Deus non sii; aut
advenlus nuntio? quid tanio divinitalis ipsius appa- quomodo quae Deum edidit, Theotocos, id est, Dei
ALARDI GAZÎ COMMENTARIDS.
Ijuod est Detis, cui pfoxime nniuniur : Humaniias D id est, malerChristi, hhminis lanliim, non Dei. Qnod
'Chrisii, ihqnit, ex hoc quod esl unitd Deb, el beatitndo argnmenium copiose rcfcllit Cassianus lib. vn. Sed
creata ex hoc qtiod est fruiiio Dei, et B. Virgo ex Iwc breviter liic responderi poiest, non posse ulliim gi-
~qiiodesl maier Dei, haberii quamddm dignitaiem infi- gnere aliqiiem se anliqliiorem , seu anieriorem, se-
himm ex bnno irifinito.qtiod esl Deus ; et ex hac parte ctindtiriiid qUo est anierior. Itaque Maria peperit
noiipntesialiquid fieri metius eis, sicul non potesl ali- Deuin Cbrislnm, iion secundiiiii diviniialem, qna eral
'qtiid essenielins Deo. Ei Peirus Canisiiis lib. m de anterior, sed secundum Imm.init.-Hem,qua cral po-
"VirgVne «•ap.13 : Si eniin, innuit, qiiodllior esl filius, sterior. Nec niirtim si fexemplaalia non Imbeimus ;
eo dignior mater ceMenda est; qtiisjiire ambigat quin quia mysterium lioc-Rii[gulareesi(Vide infra ad lib.
"/Sffiitifinili aricloriias a_ dignilas ad matrem ipsam IVcflp._). Si ratio qiimrmir,nonerit mirabile; si exem-
reHuiidei,.tic Itonofemimmensum illi conciliet, quw plun,non eril singulare, ait S. Angustinus episl. 3.
sota crimPaireFilio wterno dicere potesl : Filius ineus b Scilicet per illapsum et irifluxiimgrati;e, noq
"esiu; ego genni te? unionem et assuniptinnem liyposiaiicam; qtio-
'a Iloc eiat afgumerititm Nestorii: Nemo potest per motlo Verbutn hiuiKinaese inseruii miicuiique naiu-
anteriorein s_ gigiiefe : Deiis est anierior Maria ; fae, ut dicium est. Solps eoin) Dei Filins naturan>
riou igiiuf Maria Deuni gigmre poiuil;quare non est assuiiipsiihumaiiam,nori Pater,nec Spiritus sanctus.
appelianda Dei genitrix, et e.oT.zo»,sedXpto-TOTozof,de quo hie asilur.
*7 DE INCABNATIONE CailHSTI LIB. II, »8
maier esse non possit? Sufficere ergo liaeclibi soh, A Deus. Hocenim appellatur nomihe, qHoKl-nattrra.
immo sulficere hxc tibi summa deberent. Dnde cum Vocandumeum Dei Spifitus'Deum dixe-
CAPDT III rit, probat se ab Spirilu Dei Vaciium,qui s'e _ rCOn-
alicnurii. Ecce
Prosequilut idem argumentumveteris Scripturw testi- sorlio reddit divinae nuncupationis
nwniis. ergo, inquit, virgo concipiit, ei pariet filium, 'el voca-
Sed qhia testimonia sacra; nativitatis abunde;sup- bunt nomen ejus Emmamiel,quod eil interprelalutri,
peiimt, utpote quae idcirco omnia scripta sunt ut NobiscumDeus. Sed illud est fofsitan qti'0_e infide-
ipsius testes essent, inspiciamus in pauxilla aliqua lis vertat tergiversafio, ut dicat hocquod vocandum
pdrlione, eiiam ad nuntiationem de Dcoveteris Tes- eum Deumpropheta dixerat, non "tama'd'majestatetoi
tamenii, ut intelligas fulurum ex Virgine Dei ortum, divinitatis quam ad appellatioiiehi riomihisperiinere.
rion lunc tanluiri cum factus est nuntiatum, sed Sed quid facimus d qUOdappellatus hoc nomitieiri
eiiam a'b ipsoadmodum mundi ortu esse praedictum; Evangeliis Chrisius omiiinotion est, et lameti menti-
revera ut quia iheffabile opus agendum erat, tolle- tus esse per prophetain DeiSpiritus dici hon poiest ?
ret quandoque incrednlilalem rerum praesentium Quidergo illud est? utinieHigamusiitiquepropheiiam
praemissasemper annuntialio futurorum. Ait itaque illam divinitatis nomen lunc pfaedixisse,non carnis.
Isaias prOpheta: a Ecce virgo eoneipiet,et pariet fi- B Namcumealiudin Evangeliobomo unilus Deonomen
iium, e»b vocabunlnomenejus c Emmanuel, qttod est acceperit, necesse estutique hoc vocabiilum;hoininis
interpretatum, NobiscumDeus (lsaiw vn ). Quis est fuisse, illud divinilatis. Sed pefgamtiS ulterius, et
bic incredulaeambiguitati locus? Conceptnram pro- alia ad veritaiem probandam veriiatis testimonia
pbeia virginem dixit, virgo concepit; filium nasci- convocemus. Dbi enim de Deo agiiur/hulla re divi-
turum, filius natus est; vocandum Deuro, vocalur nilas melius quam suis testibus approbaluf. Ait ergo
ALARDIGAZJEl COMMENTARIDS.
a D. Hieronymusin cnp. 1Matlhsei: Pro eo, in- qumsi. ad Orthodoxos131, Tertullianus adversusJu-
quit, qtiod evangelista Matthwusdicil ; In utero ha- dmoset lib. III contra Marcionem,Lactnntiuslib.iv de
bebil,in prophelascriplnm esl: In ntero accipiet. Sed VeraSapienlia e.12,Chrysoslomuslib.deIncarnalione
propheta, quia fulttra significat quid futurum sit, et cap. _, prophetam,non qui vocandus Cliristus, sed qui
icribil accipiel : Evangelista,quia non defuturo, sed futurus; evaitgelistam,qui vocaridusel quifulliriisesset,
deprmieriionarral Itistoriam,mutavil, accipiet, et po- declarare voluisse.Noluit enim dicere propheta fore
tuil, habebit.Quienimhabel,nequaquamaccep'urusesl. ut propriumChristi nomen esset Eminamiel,sed ut res
b Sic eniin loctitn Isaia? ciiat et inteipreiaiur eo nomine significata illi conveniret, ideoquemerilo
Mailha-us(Cap. i), cum lamen apud Iîbini solnm Emmanttelem vocati posse. Quemadinodiiriiidem
habeatur : Et vocabisnomen ejus Emmanuel. Quod lsaias cap. \ prmdixeratde Jerusalem: Post hac vo-
ne quis miretur, ailmonel D. Hieronymus in illutn caberis civilasjusli, urbs fidelis.Nonquodeouinqtiam
locum : In muliis testimoniisqumevangelhim vel apo- nomincvocandaesset, sed quod talis futura, ut ita me-
stoli de ttbrisveleribus assumpserunt,rion eos verbo-^1 ~ rilo vocari posset. Et de Cliristo ipso, idem Isaias
rum ordinemsecutosesse, sed sensum. Undein prmdixit, cttp. IX, fore ut vocareturnomenejus Admirabi-
tenti, ait, loco, pro, concipietin utero, Malthmus polis, consiliarius,Deus, fortis,paier futuri smculi,prin-
tuit, i/i utero habebit, et pro, vocabis,vocabunt. cepspncis; non quod lol nomina, sed quod tot res ha-
e Cyrillus Alexandrinus lib. de Incarnalione biiurus esset. Et Jeremias cap. xxm : Hoc est nomen
Unigenili (Cap.% etad Bebr. n) : Emmanuel nomi- quodvocabunl enm, Dominusjustusriosler. Vereenim
nalur Deus Verbum,quod Abralimsemenapprehendit, Christus Dominusjttslus noster fuit. Vere quoqneEm-
el simililer ac nos pariicipavil carni el sanguini. In- manttel, quod est nobisciimDeus. Ita evangetislam
lerpretalur autemEmmanuel,NobifcumDeus. Confite- tocumIsaim intellexisse,ex eo manifestutn esl, quod
mur autemnobiscumfuisse Dei Verbumnon localiler. cum dixisset: Vocabis nomen ejus Jesum, quasi ui
In qtto enimloconon esl Deus, qui implet omnia? probarct ila vocari debuisse, Isaim tocum indixit: Et
Nec qnod adesse nobis conspicilurauxilii raiione, di- vocabilurnomenejus Emmanuel (Isa. vn), ldem ergo
etum est enim hoc tnodoad Jesum (id est Josue) : El estJesus et Emmanuel, non sono, ul ait Tertulliauus
sicutetiant cum Mose,ila ero et tecum; sed quod fa- (Conlra Judwos cap. 9), sed sensu. Esse eriimDeum
etvs eslin noslris, id est, in humanilate, non derelicta ncbiscum,quod Emmantietis, esl Deum Satvatdrem
natnra sua. Ergo nobiscnmfactum esse dicimus Deum esse nostrttm, quod notnine Jesu significalur. Hucus-
Verbumeo lemporede quo dicit Buruch: In terra vi- que Maldunaiuspaucis intermissis.
sus est, el inter hominesconversatusest. HaecCyrillus. e Neinpe nomen Jesu, quod vocaltimest ab angelo
Exquibus intelligimus quod Jesus et Emmanuel, priusquamin utero coriciperetur.Ncdesseest utique
quod ad rem attinei, idem sunl, licei diversa uomina hoc vocabttlumhominisfuisse, id est, Cbrislo ut bo-
videanLur.Jesus sonatSalvatorem ; Emmauuel, no- D mini .ilirihimiiii; itlud (nempe Emmanuel) divinita-
biscuiu Deus. Ad hoc auiem fuit nobiscum Deus ut tit, id est, Chrisio tiiDeo convenire, ut perse sonat;
nos salvos faceret. Nihil crgo aliud signilicat, Deus proindeChristum et veruin hominemet verum esse
est nobiscum, quam, DeusSalvaior riosier est. Deum, quia non alia esi persona Verbi, alia homi-
d Tangil objectioni-m quamdain quaede hnc no- nis, sed una eadeiriquein duabus naturis, divina Lu-
niine Euimanoelinoveii posset, quoniodo Isaias di- manaque, stibsistcns; quam personae unitatem ne-
xerit vocanduin Emmanuelem, cuni in Evaogeliis cessario conseqiiitur idiomatum seu proprietatuiii
nusqiiam legaiur Ciiristus hoc nomiue appellaius? utriusque naturaecommunicalio, ut quaecumqne de
Hanc qu-estionemetiatn movel el solvit ciarissimus Cbrisio Deo vere et proprie dicuntur, de eodem
doctor Mablonatus his verbis (/n cap. i Maith.) : Chrislo homine vereproprieque dicantur, et conlra.
Dubilabitaliquis quomodoanqelus Jesum vocari ju- Dndesicutcalholiccconfiteintiriinumeiimdemqueesse
beat, cttmlsaias dixerit vocandumEmmtmuelein?Id Deum ethomiuem, Filitim Deiet filium horainis, iia
nobisAudmi,ttl probenl,illam in Chrislo proplieliam confiteri debeamuseumdemesseEmraanuelema pro-
non tonvenire,solenlobjicere. Sed satis copiose pro pliela praedictum,et Jesumin Evangelio nOminatuui.
r,ob» iam diu veteresauctoresresoonderuni. Justinus
Sdempropheta alibi: Filiut natut est nobit, parvulut A <econferas? septa et conclusa sunt omnia, non est
datutest nobit,cujus principatussuper humerumejus, usquam penitus exeundi locus. Superest ut erro-
et vocabilurnomenejutmayni contiliiangelus, a Deus, rem quem voluntas noluit intelligere, tandem inci-
fortis, pattr futuri swculi, princept pacis (Isa. ix). piat vel necessilas confiteri. Sed non conlenti his
Sicut superius uliqiie vocandum eum Emmanuel pro- quae sufticiunt, quid etiam per alium prophetam
pheta dixeral, ita hic vocandum eum et magni con~ Spirilus sanctus dixerii inqtiiraraus : f Si affigel, in-
silii nuntium, et Deum, forlem, et patrem futuri sa> quit, homoDeumsuuni,quia vos affigitisme (Malach.
culi, el pacis principem dicit, cum utique nullo loco m)? ut evidentiora ulique flerent quaeprophetaban-
eum in Evangeliis vocatum his uominihus legeri- tur, quud de passione Domini nostri propheta ceci-
mus; ut inielliganius scilicct b non camis essc hxc nit, quasi ipsius de quo dicebatore praedixit: Siaf-
vocabula, sed divinitatis : atque iilud in Evaugeliis figelhomoDeumtuum, quia vot affigilit me? Nonne
« nomen esse hominis suscepti, boc d ingenitaepo- tibi, quaeso,dixisse lioc DominusDeus nosler quasi
testalis. * Et quia nasciturus in homine Deus erat, ad crucem ductus videlur? Cur, quaeso, Redemplo-
ita nomina ipsa per dispcnsaiionem sacram fuisse * rem vcsirum me non agnoscitis? Cur Deum indutum
divisa, ut clcarni lioininisnomen inderei, el dlvini- pro vobis carne neseilis? Salvalori vestro necem
tati Dei. Vocabiturergo, inquit, magni consilii nun- B paratis? auctorem vila. ad mortem ducitis? Deus
tiut, Deus, fortit, pater futuri twculi, princepspacis. vester sum, quemsuspenditis, Deusvester quem cru-
Non bic, quisquis es, o haeretice, non hic prnpheta ciligiiis. Quis, rogo, bic error, aut quaeinsania esl ?
ille divino spiritu plenus, exemplo asseriionis tua?, Siaffiget homoDeumtuum, qttia vos affigiiisme? Vi-
illum qui natus est, cnnflatili statusect figtnenlo in- des quomodo vox hacc ipsarum quodamtnodo qux
scnsibili comparavit. Filius enim, inquil, nalus esl actaesunfrerum vox sit? Ntitnquidexpressius quid-
nobis, parvulus dalus est nobis, cttjus principatus su- quam aut manifeslius quacreres? Vides quomodo
per humerumejut, et vocabilurnomenejus magni con- tesiimonia sncra nalum in carnc Dominum Jesum
sUii nuntius, Deus,(ortis. Nc hiinc quem anntinlia- Chrisium, ah ipsis quodammodo incunabulis usque
bat alium quam illum qui in carne nalus esl intelli- adcrucem, quam perinlii, prosecuta sint? Cum uti-
gcres, notnen naiivitalis adjccit, diccns : Parvulus que illuiu qneni alibi legis Deutn in carne nasci, hic
natusest nobis,filius datut est nobis. Vides quot co- Deiini in crtice videas afligi. Et ideo a propbeta et
gnominibiis ad demonstrandam corporalis orlus pro- iilic ubi iiatus eslDcos diciiur.et illic ubi crucifixus
prietatem propheia usus sil? el naitim cniin cum et est Detis evidenlissiihe nominaiur; ne scilicet in
parvulumnominavit, scillcel ut evidentius significa- aliquo digniiati divinitatis praejudicaret carnis as-
tionemnatae sobolis nomen cxprimerei pnrvilatis : C sumptio, ci bouorem majestaiis infringerct vel hu-
proevidensabsque dubio divinus Spiriius hanc blas- mililas corporis, vel contumelia passionis; cuin uti-
phenianiium liyerclicorimiperversiiaiem, bis omni que atigere in nobis affectum ejus et culium debeat
miirido Deum qui nascebatur rerum ipsarum voca- vcl dignaiio tam humili. nativitalis, vel pielas lam
bulis dcmonstravil; ut eiiam si blasphemarc hacreti- benigna palicnlis, quia niaximuin ulique et inima-
cusquaereret, blaspbemia; lamen locum pcnitus inni.-simumscclus est, ut ideo apud nos minus bono-
venire non posset. Filius ergo, inquit, natus esl no- ris habeat, quia plus amoris impendil.
bis, parvulusdalus est nobis, cujus principatus super CAPDTIV.
humerum ejus, el vocabiturnomenejus magni consilii
nuntius, Deus, forlis,pater futuri swculi, princepspa- Ex apostolo Paulo, ejusdem doctrinw teslimonia
cis. Paiviilum huuc qui lmtus est, et pacis princi- proferl.
pem esse docuit, ei futtiri saeculipairem, et Deum, Sed his omissis, quas explicari ideo nullo modo
fortem. Quis est tergiversandi locus ? scparari par- possont, quia sicut iirimensitas bcncflciorum illius,
vulus bic qui natus esl a Dco qui in eo natus cst non iia et rclaiio inodum non habct, tcmpus est ut for-
pote.-t; hunc enira quein naitiin dixit, palrem futuri lissimum de co ac manifestissimtun tcsiem cjus
saeculinominavit; hunc quem parvulum nuncupa- D apostolura Paulum consulamus; lidelissime enim
vit Deum, foriein prxdixit. Quid est, hxreiice, quo nobis omnia de Deo dicere potest, e cujus semper
ALARDIGAZJEICOMMENTARIDS.
• Debentha?cduo vocabula disjunciim legi, com- hoc nomine denotatur. Unus enim Mediator Deiet
mate scilicet iutcrposilo, cuin sitil duo distincla vo- homkium,homoChrislus Jesus (I Timol. n). Hoc,
cabulaseu epilbeia parvuli illius queui propheta no- suppio iiomen Dei, qnod in nomine Emmanuel con-
bis natum esse dicit, quoriini iiirumque apud He- lineiin', ct alia huic similia.
bra;os Deinomen est. lla docelD. Hieronynius co d Ulesi, divinaeet a-temaemajestalis.
loci. e Id ost, in huinanilate, ut supra, 11011 in persona
* Qua3t.-i.men,propter unionem hypostalicamdi- . hominis.
vinilatis et carins, uni eidenique persouae et suppo- f Iia irieronymns ex Hebraeo,ct est Vulgata ver-
silo' divinopariter conveniunt. sio. Si-pltcginia vero, nt ipse ibideni notat, inter-
Nomen Je>ii, nnmen hominis tuscepti, id est, pretali sunt : slmepinii, id est, si supplantabil, pro
humanitalis assunipuc, ut superius expticatum est; quo Aquila, ei Synimachus, etTheodotio posuerunt
vel Cbristi secnoduin hiiinaiiiiaieui, secunduin quam p.n «Troo-TEfve-et,id esl, si fraiidiliii, ut sitsensits *Si
«Oiiveuiiei ofiiciuinSalvatoiis et Hedeinpsoris,quod fiaudat homo Deumt quia vos fraudaslis me ?
tf DE INCARNATIONECHRISTI LIB. IL &
pectore loeutu. est Deus. Testaiur ergo in hunc „Deum esse didicisset. Extpectantes, inquit idem
modum de gralia alque adventu Domini Dei noslri, Aposlolus, bealam spem, et advenlum glorim tnagni
missus ad destruendum gentilis superstitionis erro- Dei, et Salvatoris nostri Jesu Christi. Vidit profecto
rem electus gentium magister : a Apparuit, inquit, ille divinae sapientia. doctor ad insidiosas callidi-
gratia Deiel Salvatorisnostriomnibushominibus,eru- tates diabolicaecaptionis simplicem tantummodo non
dicns tws ut abnegantesimpietatem et swcularia desi- sufficere doctrinam, nisi sanclam fidei praedicaiio-
deria, sobrieet pie etjuste vivamusin hoc mundo, ex- nem munimine cautionis armasset. Et ideo cum su-
spectanlesbeatamspemet advenlumgloriw magniDei, perius nomen Dei Salvatorisque posuisset, hic ad-
et Salvatorisnoslri Jesu Christi (Til. n). Apparuit, didit, Jesu Christi; scilicet ne ad significandum Do-
inquit, gratia Dei Salvaloris noslri. Bene congruo ad minum Jesuin Christum sufflceretibi forsitan nomen.
oslendendumnovaegraliae et generalionis adven- solum non crederes Salvatoris, et non eumdem Je-
tum sermoneusus est. Dicensenim, apparuit, orlum sum Chrislum Deum esse intelligeres quem Salva-
novaegraliseac nativitatisexpressit, quia exinde ap- torem Deum esse cognovisses.Quid ergo ait? Ex-
parere donum gratiae nova. coepit, ex quo Deus in spectantet, inquit, beatam spem, et advenlumglorim
mundo naius apparuit. Digna ergo et congrua hanc magniDei et SalvatorisnostriJesu Chrisli.Nihilhic de
novx gratiae lucem verbi proprietate, quasi digito B nominibusDomininostrideest,etDeumhic,etSalva-
indicaule, monstravit. Hoc enim rectissime appa- torem, et Jesum et Christum vides.Sed omniahaecvi-
ruisse dicitur, quod subita quasi apparitionis luce dens, omniain Deoesse perspicis. Audisti enim Deum,
monstraiur. Sicut in Evangeliis apparuisse stellara sed Salvatorem. Audisti Deum, sed Jesum. Audisti
magis orientalibus legimus (Matlh. n); et in Exo- Deum esse, sed Christum. Separari hoc appellationis
do, Apparuit, inquil, Mosi anqelus i» igne flammw diversilate non valet, quod divinitas unitate conjun-
rubi (Exod. m). Inomnibus enim et his et aliis vi- xit. Quidquid libet de his requisieris, idem invenies.
sionibus sacris hoc utendum vel maximeverbo Scri- Salvator Deus est, Jesus Deus est, Christus Deus
ptura existimavit, ut apparuisse ha;c dicerel, quaj est: omne hoc quod audis, b plurale est nuncupa-
insolita claritate fulgerenl. Ita ergo et Apostolus tione, sed unum est potestate. Quia cum et Salvator
sclensadventum co-lestis gratiae, quae ortu sacrse Deus sit, et Jesus Deus, et Christus Deus, intelligero
nativilatis apparuit, verbo eam fulgidaeapparitionis apertum est quod omnia hsec disiinguuntur appella-
expressii, ut apparuisse ulique id diceret quod no- tione, scd jungunlur majestate. Et ctim evidentis-
va?Iucis splendore radiaret. Apparuit ergo graiia sime audias quod unus in singulis nuncupatur Deus,
Dei Salvatoris noslri. Numquid causari bic aliquid intelligere utique aperle potes quod est in omnibus'
quasi de ambiguitate nominum poles, ul dicas aliud ** unus Deus. Ac sic non licet tibi j*amex dissimilitu-
esseChristum, aliud Deum? ut Salvatorem a majes- dine Dominicaenuncupationis qua?rere discrepan-
tate nominis sui distrahas, et Dominum [Lips. in tiam potestatis, et pro varietale appellationis diver-
marg. Detim]a divinitate seceraas ? Ecce hic vir Dei sitatem facere personae. Non licet dicere : Christus;
ex Deo loquitur, et apparuissc ex Maria gratiam exMaria natusest.etnon Deus; Apostolusenimpro-
Dei evidentissima praedicatione lestalur. Ac ne clamat:Deus. Nonlicet dicere, Jesus ex Maria nalus
forte non ex Maria Deum apparuisse diceres, est, et non Deus; Apostolus enim testatur : Deus.
nomen staiiui addidit Salvatoris, scilicet ut eum Non licet dicere : Salvalor natus est, et non Deus;
natum ex Maria Deum crederes, qtiem Salvalorem Apostolus enim conflrmat : Dcus. Nihil est quo te
nalum negare non possis, juxla illud : Quia natusesi conferas; quidquid de Dominicis vocabulis sum-
vobit hodieSalvator (Luc. n). 0 admirabilera et vere pseris, • Deus est quod nominaris. Nihil est quod
a Deo datum genlibus magistrum 1 qui sciens futu- dicas, nihil esl qnod afferas, nihil quod improba fal-
rara hanc h„retica_ pravitatis insaniam, quae in li- sitate confingas. Potes habere in incredulitafe impia
tem vocabula Dei verteret, et calumniari Deo dt quod non credas, non habes in calumniandi occa-
suis nominibus non timerel, ne Salvatoris vocabu- _. sione quod deneges.
lum haereticus a divinitate secerneret, nomen Dei CAPDT V.
ante praemisit; scilicet ut praemissumDei nomen
omnia sibi qua?sequerentur nomina vindicaret, ne- Ex gralim divinmmuneribus qum per Chrittum acci'
ullus in solitarium esse hominem pitnus, colligilipsum vereDeum esse.
que sequentibus
Christum crederet, quem in primo staiim vocabulc Quamquam quia de divina hac Salvatoris Domini
ALARDIGAZ;EI COMMENTARIUS.
a Urget eliam hunc locum D. Hieronymus (In el ante smcula, et post swcula, et anle mundum, el
commenlario)adverstis haereticos negantes Chrisli post Mariam, imo ex Maria, magntimDeum appetla-
diviniiatein : Ubi, ail, est serpens Arins? Ubi Euno- mus SalvatoremnostrumJesum Christum.
mius coluber?Magnus Deus Jesus Christus dicitur, b Id est dislinctum appeilaiinne, ut infra exponi
non primogenilusomniscreaturm, non Verbumel sa- tnr, qnia diversic sunt appcllaiiones et nomeni-la-
pieniia (id esl, non quatenus Deus et Filius Dei), sed tura., quae lamen uni eidemque personae conve-
Jestis Christus; quw vocabula assumpli liominis(id niuni.
est, assumptaehumanimtis) sunt. Neque vero alium c Id est, Quidquidnominaveris, Deusest Cbrislns,
Jesum Christum,alium Verbumdicimtis,ul nova lim- quidquid de co dicatur, quidquidde homine dici.ur,
resis (scilicel Nestoriana) calumniatur ted eumdem de Deo dicitur.
PATROL.L. S
k% JOANNI^CASSIANI 44
npstri gfSlIa paulo stiperius loqui coepimus, volo ut A quis es, o hajretice, scribens hsec ad ficclesias Pau-
de eadom re adbuc ex leciionibus sacris aiiqtia di- lus, quid his preeabatuf adqups scribebat? Graitia
cainus. Legiomsia Actibus Apostoforum, apostolum eriiDS,iriquit, Domiriinosiri Jesu Ciirkti vobjscum.
Petrum eqs qui^ Evangelium recipientes, nihilomi- SiKomo asblitafius JesiisChristus, ergo elille opians
nus lameri jugnm vetustae legis porlandum esse ceri- tfafi Ecciesiis graliarii fihrisli, gratiam dari hominis
sebant, ita redarguentem Quid, iriqtrit, teiitaiii Optabat; et diceris, graiia Cliristivobiscuni,lioc dice-
Dmn\, iinponefe pigum.super cervrceS dUcipulortiin, bat,gratiabominis vobiscum, graiia carnis.vobiscum,
qmdiieque palrSs,no$tri>,neqaenosportttteptituimus? gratia inibccillitaiis corpof.eae,gratia fragilitatis hu-
Sed per gratiam Domiirintatti Jes» Cltristi eredimus manaeAut cur oniniiio riorrien,gratiiBipsius nomi-
salvari; quemddiriodumei itii (Aotoi\ xv). Doriuiri narei, si graiiam lioriiinis optaret, quia optandi ra-
1
cefle-gfalitehujugpei? JeswrriChristunfdairiin apo^ tiri fioii siibsisfeBat, ubi non erat quod oplareiur,
stoIuS:dicitv Respondie mihi ntinc, sl placet, gr-ati'atii rie'6pfecaridhm efat Utj ejus grafia liis Contirigeret,
Itaiic qri-_a$salutim. omnium dafs est,-ab hominei qui substaniiarii, ujf aiK ipsiuS qiiceoplabal.tir gra-
an a Deod-tamexistimes^Si atohomine,, reclaniat tiae rtonhaberef ? Efgo vides haec stulta esse pejiitus
tibi Vas DieiPairlrisydioens :•Apparttit'gydtia-DeiSul- et ridicula; irhmo pofius non ridicula, sed deffenda:
vatarii nostri (Tik. ii).,Divihi esse graliam hanc do- fi ea eriini quoe quibusdam facilioribus sunt ridicula;.
cet muneri», noft. hribecillitatis. bunian;». Et- sane piis ac fldetibtis ileivda surtf, qula in stultitia vestrse
etiam st sacfunl testimonium n„nr_uppeteret, ipsa irifldelitatis iHi>effurtrJuhtlaCrytnas chaxitaiis, et in
feii veritas tesliirienio erat, quia pfaestare rem per- irisipierilia impielatis alienaeilli habent lacrymas.pie-
petui et 1immortalts boni fragiria et fef rentf non pos^- tatis suaj. Resipiscafriijs ergo; aiiquando, et respire-
SHAC, ncc dare qutsquarti alteri, Talet- quo' ipse in- ririis, qiiia sensus hic nori sapientia tantuiri, sed
diget^. aut tribuere iliios rei cepinm eiiju- reiUno* Ctiamspifitu carel clinlsit"utique el spiTitalisaipienlia
pismXsustinefe fateatur. A Deo ergo rtecesse est vacriris, et spiritu saluijs alienus.
gratiitm; datam rion riegesr Deus-etgoest qui dddit, CA?DT VI.
datat aufem est pef Dominum noslrum Jesuin Chris- Dmnm graliw cotiferendwfacullalem non accetsisse ins
tiim;: ergo BomJmisJesiis Christus Deus. Si auterii Ikrisio iemporis progressu, sed ab ipso oriu iili
eonyeriitainfutsse.
es.tiile,:mique ut esl>.Deu_,ergo illa qriseDeiinf pe-
Secl dicas fofsilan ^ratiarii lianc Dqmiiii riqstri
peflf,*TJreotocos, id. esVgenitrix Dei. Nisi forte;ftd
lanrfjdreulam blasptremise contradiciionem tendere Jesti eiiristi, de' qha Appstolusscribit, non cunypso
veliSj.BiriHhm ex qna Deus natusest, Dei>mairem natafri, sed posiea ei tiliapsu divinitatis inljisam;
neges:cuni illura qui natus est, Deum negare nom G qtiia et Iioino ipse a le!i3bminus noster Jesus Cliri-
possis-.SeS vide_tn__ tamen quid de hac eadern Do- stus, quem solitafiUm dicis, non cuinDeo riatus, sed
mmiint>slr>^ratiar etiarir Evangeliam Dei sienserit. pbstesi a Deo dicaHrr assnriiptus, ac pef boc toturii,
Gratia, >inqui-y et veritas per Jesum Christum facta homini illi gfatiam qiiando et diviriitateni datamTNe-
est' (Jvan. 1)1Si solitarius horao Chrrstus, quomodo que rios aliud dieimus qluariiquod divina gralia cutn,
liKCfaclwperChristum? Dnde in eo virtus divina, divinitale descenderit, quia et divina gralia Dei sit
si meo sola, utais; humana cohditio? Dnde coel_s> etlargitio quodariiriiodq ipsius diviiiitatis ac doiiuni
tis l«ri%rtas:,si terrena paupertasT Nemo enim potest inuniGcenlia gratiariini. Teriiporis ergo internos for-
1
lrib-eBequodrion hab_ti DaTrsergo drvinam gra- sitari putetur magis quain rei esse distantia, quia di-
tiitti»Chrlstusi habuit quoff dedif; Neque enim po- vinitatem quam nos cuni Domino Jesu Chrislo na
iesl hsrrani diVersissimaruminter se reruiri quis dif- tam, tu postea dicas infusam. Sed illud est quod
f6renMam-susfinere;ut simtrl et patiatur ihdtgentiairi riatarii cum Doiriiriodivinitatem negans, nec ppstea
jriopis, et: frabeat'rrinriificentlamISrgieniii: Et ideri fideliief conffteripotes, quianon pqlesl.una eadem-
scteiretapostolu. Paulusomries divitiaf um co-IesifanT qiie res in.parteesse iiripia, etjn parte probaripia,
thcsauros in Christo esse, recteard Eccles:ias'scri- , et eadem ih porlione fidei et in pprtione esse perfi-.
bit: Gratia DomininostriJesuChristi vobiscum(ICor. D di*. Pfimum"ergi) illud a,le reqniro : Dominum nos-
xvi). Qui scilicet saipius jam dpcuerat eumdein, tflirti'JesUm Cliristrim, qui ex Maria virgine natus
Deum esie quenTGlifistuin, cuuciamqueinillo ma- est, hominis tanlum (ilium, an eliam Dei dicas Fi-
jestalem deitaiis esse, et omnem in eo corporaliter lium? Nos enim, id est^ catbolicorum omnium fides,
pletiitudineiri Divinitaiis habilare, recte Utiqtiejam nos, irtquam, omries litrumque lioc et credimus, et
sine adjeciione nominis Dei solam precatuf graiiam inteiligimris, et scimuS, et confitemur, quod et ho-
Christr. Qala eum eamdem dqctterit sajpius"gratiam iftiriis estifilius, quia ei homine rialus est, elDei Fi-
, Dei esse qUam.Chosii^pfeffisshTiehUnc^ pre- iius, qriiaex Diyinjiate xonceptus. Tu ergo utrum-
catur^^gratiamChrisli,;quia ingTaliarGlirisii omnem quehoc, idUsi Dei Fit)um atque.ltotiainisv a» lan-
seit Deiigratiam corittrieriyGratia ergo, iriquit, Do- tuiri Iioinintsesse assefjsf Si^faritrimriomliiis, recla-
niihi riosirt Jesu Christi vobiscum. Iritefrogo iie, quis- hiaht tî.apoistoji, rtc
'
:v:.. _; AtA^GAZ/Ei cOMtei^|_1^\.,,:;\:;,...'.,,..-.,
•tdestV a Deitate'sejuriclus, vel p^rji^bohjo.iit su^;e^ _^^^
monuisse satis sit.
15 DE lNCARNAtION>_CHIilStl LIB. II. 4G
denique ipse * per queni est facfa conceptio Spiritus A riam virginem Dei malrem : Spiritus, inquit, tanctut
sanclus. Obruiiurim-pudentissimunios luum euti6lis veniet in te, et virlus Allissimi obumbrabittibi. Ideo
divinorum apicum testimoniis; obruitur sacris vo- el quod nascelur ex te sanclum, vocabilur Filius Dei
luminibus sanctis lestibus; obruiiur denique ipso (Lucm i). Vides quod ut secundum carnem hominis
Dei Evarigelio, quasi divina irianu. Et Gabriel iJIe fieret filius Jesus Clirislus, ante est Filius Dei prav
magnus, qui in Zacharia vocem incredulam virlUte dicatus? Paritura enim Dominura virgo Maria,
verbi sui coercuit, niullo magis in le blaspliemam . sancto in se Spiritu descendenleet virtute Altissimi
aintie iniDiamsuo IDSOore damriavit. dicens ad Ma- coorierante conceDit. Ac ner boc inlelli-is h nuod
ALARDI GAZiEI COMMENTARIUS.
a Conceptio scilicet Christi, quae per Spiritum vetiimr, Spiritui sancto tribuitur. Unde et ad Roma-
sanclutn dicitur facia, qu|a non opere virili, sed vir- iios i, Spirilus sanctificationis vocatur. Et hanc
tute ef operatione SpiritUs sancti cbnceptum , et raliOnem insinuasse videtur Angeius (Lucm n),
forntttuui e.t in mgfo ViTgiriiscOrpus illud quod in quaiidh post illa' vefba ; Spiritus sanctus superveriiei
ipsa sui formatione et concepiione simul' cum anima inle, eic, subjecil qaod seqnitur : Ideoque el qiwd
ralionali assumpiutn est a Verbo seu F.ilio Dei. Iloc nascetur ex te sanctum, elc. Nascelur, inquil, ex te
quipiie sensu Christurit Coiicepiunide Spiritu sancto n sancluin, quia Spiritu sancto supervenienlCconcep-
sigtiifioat Evangelista, dicens : Mariatn antequam tum, nulla omnino persexus commixtionem libidinis
convenirenl(scilieet ipsa et Josepb in opns matrimo- immundiiie concurrcnte. Non erf,ff immundum crit
nii) invcntamin ulcrohabere.de Spirilu sancto (Malth. quod nascelur, quia non de immundo concipietur
1). Et AngfelusJoseplro : Qtiod eiiiin ih ea naium est seiniiie, sed de Spiritus sancti vifiute. Altera ralio,
de Sprritii saricio est. Et ad ipsam Vifgfneni : Spiri- ul sigiiificetur duplex beu_ficitim, et utruniqtie maxi-
tiis sariciussupervenietih te, ei virtilS Altissimiobuiri- nium, per lncarnationem nobis a Deocollatum, alie-
brabit'libi; qiiod eriim nascetur ex le saiictum, elc. rttm Cbristo homini, sive seeundurn humanam nniu-
Uiide iri Sytribolo' profiteiiTiif, Ftlium Dei conce- ram,in eo quod humaria fiatura, nullis pr-scedenlibus
ptiini de Spirilii Sancio. Poffo ad amplirirem meritis, in lantum honoretn subvecia esl, ut Filio
liiijiis rei dCclaratioTiem, siiiit aliqualioc locOan- Dei in personae unitaiem jungeretur, et ab omni con-
mytahda. Primttiri optis Ihcamatioriis Dojriinicasloii tagio reddereiur omni ex parte immunis ; alterum
es*e Trinit_ti asCriberidtiiri, laifiquaiti effettrici loli liumano generi, scilicet beneficium redemptio-
ariiiay,juxia vulgatatn- caihrjltee fidei;regulam, qua nis, per Incarnalionem et dispensalionem Mediatoris
traditirf, Ofiera Triniiatis esse indieisa; rianf, ut procitraium : solent enim iu Scripturis Spiritui san-
aif D. Artgustiiius iib. i de Triniiat_ (Cap. &): Per- cto altribui dona graiiaruni, et qua?cumque ad ho-
soriwtlltijdibiriwsicul intepardbUes,itti etiani irisepa- minutn siinclificitionetti peiiiiient. Cum ergo iittlla
rSbililer operanticr. El- S. Leo (SehiV.5 de Perileco.): sit major graiia, nullura piaesUuiLiusdonum, quain
Nitiil, iiiqtiit, ibi estin actione divisuni, ubi riihil est quod in Mysterio Iiicarnalionis conlinetur, aplissime
in votiintale divefsuni. Cuth ergo Filius de SpiriLu. tantum beneficium Spirilui sanclo attril^hilur. Vide
sanclo coitceptus sit, nnn faiiiqnani' degeiiin3rev(nonC S. Aunuslitiutn Enchir. cap. 36.
eriim Spifitus sancius suani ei communicavit s"ub- h Fateor me diu multumque in hujtis loci elucida-
stantiam, qnod ad ratioiieiri parentis aut genitoris lione liaesisse, nee mentem Aucioris satis pro voto
peninet), sed tamquam de effectore et fabricatore meo assecutum fuisse, aniequam in doctissimi patris
Jmiiianiin eq Cofpiisculi; seqtnitir einidem opera- Maldonaii commeniarium (In cap. iLuc.) inciderem;
rtotiehi perinde a Patre atqiie a Filio esse profeciani: ciijus proinde seiiieniiam integram hic reciiare ct
ideo:;n_ cuWin lidc opefe Spiritus sanctus nomina- cum IiocCassiahi loco conferre visura est operaepre-
lur, cirteree qtiOque pefsortaedebent inlelligi; sicuti tium, nec Ieciori fore ingratum. Sic igiiuf iile expla-
eliatri'ubi in aiiquo opere noniinatur solus Patef aul nans vetba Angeli ad Virginem : Ideoquequod nasce-
solus FiliuS, rion debet cxcludi Spiritus sanctus. Se- tttr ex le sanctum, vocabilurFiliut Dei. Post refuia-
cundo, quamvis Iricarnatio, u't cst aclio quiedariiet tam Euihymii senieniiam, qui lanlum inielligit Chri-
opefatio, cbriimunis sit tiibus personis, tameii so- sliim vocandum ab bominibus Filium Dei propter
lum Dei Filiurri' incarnatnni esse tenet frdes catlio- admiranda atque divina opera quse facturus eral,
lica, utnieriio janv olfrfidartiiialisint Sabelliani haj- Alii, inquit, omnes, quosviderim, ita interprelantur,
retici, qui Patrerii eliiim lncarnaiuin et in carnei quasi de Chrislo, ut Deo, aut cerleut homine, in unam
pasSumas„efebant, non; riiiriiisqUani Filiiiin (undei cum Deo personamassumpto,loquatur Angeius; utra-
ef PatfOpascbita?.,sive Paffipassiani suivt appellati;, que enim ralione Chrislus verus, tiaturalisque Dei Fi-
propterea qriod persortas iri Deo iiori disiingiterent. lius esl : ut Deus quidem, quia mlerna a Deo genera-
ilujus aulem veritatis ralio et explicalio' iiieo posita tione productus; ut homo, , quia licel in lempore
est quod unio illa natura. hiirriaiia?.crirri divina, j) genitus, in unam lamen ciim Deo Fiiio personam uni-
quam IiicafriationeniWocairiiis,facta sit ac terniiiiatai tus est. Quare non duo filii, sicut non duw persoiim;
ad sdlani Filii pefsorium ; proinde licet eamderai sed unus Filius, sicut una persona esl. Qnamobrein
unionem tres personaecooperaiae sint, sohis taineni antiqui illi auctores Neslorii hwresimduos in Christo
Filius incarnatus solusque carnein assumiisisse di- Fitios, sicut dttas personas fingcnlis, ex hoc tocore-
cendusest, qtiod exemplo illo vulgari solelaliqua- fularunt, ut Gregorius lib. xix Mor. cdp. 57, ei Beda
terius declarafi: si tres hdmines ad vesfiendum uriuriii in comtiientariis hujns loci. Quamquam ego quideni
ex ipsis conCurrant, hic enim unus et solus sibi ve- atium arbilror esse sensunt, ul non de Ghristo, qua~-
siem induit, eaque per conserinens iiiduitnr, qiiairi- Deus, tteque qua homo personm conjnnetus divitim,
vis etiara alii ad vestitionem concurrant. Sic iri opere! sed de sola coiiceptione, liutnanaquegenerutione hoe
Incarriaiionis et assumpiione huniana?.nalitra?, tres; inlelligaiurj quasi dical Airgelus: VOGABITDR, id est,
quideni personae divinse pariter operaudo concuire- ERITFilius Dei, quia non a viro, sed a Deo, virtute"'
rurit, sola tameh persoria FHii carneiri assrirnpsit,,. Spiritus sancti.generabiiur.Neque enim de Christi na-
sibitjft'}unrvit; Tertio', cuf auleni Incarhatio, setiI iitra, sed de modo generalionis.Angelus agebal; et
conceplio Filii peculiariter tribUatuf Spiiiiui saricio,, causa quam reddit quamobrem FilwsiDeiftiturussili
ctftri de Spiritnsariciocohciepiu. dicatiif, duaefatio- quod Spiritus sanclus superventurus-mselin Virtjinenii
nes praecipuaea Patfibus as'_fgii'iintu'r.Pfima, ult eanique obumbratura virtusAltiesimi, %&nerut apta a»
sanctiSpiritus ariditVnonihie, lonceptioiiis hujus ab> probandum eo sensu Chrislum Dei Fitium fuluruni
oimii peccati labe mundities et sanctitas cogitetur. fuissc, qualenut Deus aul quatenus homo in-eantdem
êculiariter enim auidquid sanctum in creaturi» in- cum Deopertonam attumptut; quia potuil etiam purus
4. JOANNIS CASSIANI ... 49
Pomini Salvatorisque nostri inde est origo, unde CAPHT VII,
conceptus; et cum descendenle in Virginem toiius Perfeclam ab wlerno ftlisse, esse et fore in Christo
Divinitaiis plenitudine nalus sit, filius esse hominis divinitatem, majestatem, potenliam, virlutem, etc.
non poterat, nisi prius Dei Filius fuisset, et ideo Omnis ergo in eo gratia, omnis virtus, omnis po-
missus ad annuntiandam sacri orlus nalivilalem an- tentia, omnis divinilas, bmnis denique diviniiatis ac
gelusDei, cum saci-amentumconceptionis antedixis- inajestatis ipsius plenitudo cum eo atque in eo sem-
sel, partui ipsi nomen imposuit, diccns: a Ideo et per fuerunt, sive in ccelo, sive in terra, sive in
quod nasceiur ex te sanclum, vocabitur Fitius Dei ntero, sive in ortu : nihil umqtiam Deo de Deo de-
(boc esi, illius Filius nuncupabitur b quo generanle fuit; semper enim cum Dco deitas, non Ioco umquam
est generalus). Dei ergo Filius Jesus Christus, quia ab eo, non lempore separata : ubique enim Deus to-
et a diviriilaie genilus, et c a divinilate conceptus. tus, ubique perleclus, rioii divisns, non demulatus,
d Si autem Dei Filius, crgo indubilanter Deus; si non imminutus est; quia ncc addi umquam Deo nec
autem Deus, ergo gratia Dei non carens, neque enim delrnhi quidquam potest: sic enim irominulionem
eareumquam caruit quam ipse fecit. Gratia enim deitaiis non habet, 6icul nec augmentum. Idem ergo
«1verilas per Jesum Christum facla est. in terris fuit, qui et in ccelis; idem in humilibus, qui
ALARDI GAZÊI COMMENTARIUS.

homo, Spirttu sancto supervenienle et virtute Allis- B inquit, nostrm tialivitalisJesus sanctus nasciturus as-
timi Virginem obumbrante, concipi, qui neulro illo seritur : nos quippe elsi sancli efficimur, non tamen
modoFiiius esset Dei, cum neque Deus esset, neque nascimur, quia ipsa naturm corruptibilis condilione
divinasconjunclus personw. Ad probandum antem, id cottslringimur; ut merito cum Prophela gemenlet sin-
quod naseiturum eral ex Virgine, Dei Filium fulurum guli dicamus (Psal. L) i Ecce enim in iniquilalibut
fuisse eo sensu quo exposui, aptissima ralio erit Angeli, conceptussum, et in detictis concepitme mater mea;
quia non ex viro, sed ex solo Deo concipiendns erat. ille autem solus veraciier sanctus esl, qui ut ipsam
Itaque eiiamsi Christus Deus non fuissel, itlo tnmen corruptibilis nalurm condftionemvincerel, ex commix-
modo genitus quo genilus fuit, merilo Dei Filius voca- tione carnalis copiilm conceptus non esi. Sanctum,
tus fuissel, non solum ul cmteriviri sancti, de quibus inquit, vocabilur Filiusi Dei. Qutdhic dicis, Nesto-
4'tclum est (Psal. txxxi, et Joan. n).- Ego dixi, Dii riane ? qui beatam Mariam Dei negans esse genitri-
eslis, et Filii Excelsi omnes; sed singulari quadarn el cem. aperte tiiteris imptignare veritittem? Ecce Deum
propria ratione, quod non alitun quam Deum haberel dixiP superventurum, Dei Filium nasciturum. Quo-
Palrem, non ab alio quam ab eo generatus : eodem modo autem aul Dei Fitius non esl; aut quw Deum
prorsus modoquo Lticasinfra cap. m, AdamumFilium edidh, quomodoSSOTOXOCV id est Dei qenitrix, non esse
Dei vocal, qnia non a viro, se.d a Deo genititsfuerat. poieit? llaec Beda, ei eadem fere Gregorius ubi su-
Qui fitit Cainam, qui fuit Henos, qui ftiit Seih, qui pra (Lib. XVIII,Moral. cap. 57). Porro vocari, hoc
fuit Adam, qui fuil Dei. htlelligiiur enim nomen, joco, pro esse ponilur Hebraorum idiomaie, ut
FILIUS, sicut in omnibus suptrioribus. Qnid igilur ? idem sit, vocabilur Filius Dei, vel, Filius Attissimi,
Peribitne nobis hic locus, et contra Nestorianosiniitilis u- ac erit revera Filius Dei Aliissimi; ul merito sic
erit? Non perit: nam non desunl nobis Scriplurw testi- vocari debeat. Sic apud Isaiam cap. i : Post hmc
monia, quibus eum Nestorii errorem refuiemus, et qui- vocaberiscivitasjnsli, urbs fidelis, id est, eris civitas
bns melius ex hoc ipso loco et ex proximis verbis jtisti. Isaiaeiv. ht erii, otnnisqui relictus fuerit in Sion,
Gregorius reftttavitlib. ix Registri epist. 61. Natn cum el residuus in Jerusalem, sanctus vocabilur, id est,
Angelus dical hoc loco: Quod nascetur ex te, Elisa- erit. Ne quis vero hic ha_reat, ut Ariani, in verbo
beth versu 63 dicit: Unde hoc mihi. ut veniat Maier fuuri temporis, vocabiiur, quasi antequam nascere-
Domini mei ad me? Unde colligil Gregorius eamdem tur, Dei Filius non essej., observandum est hic agi
virgiltem el malrem Itominis, de quo Angelns, el ma- de hoinine quem cmicepjura et paritura erat Virgo,
trein Dei, de quo Etisabeth loquilur, siinitl fuisse: qni aniequam conciperetur, non modo Filius Dei,
qnare non duos, sed unum fuisse Filium ; non enim sed ne homo quidem efat. Concepiura enim erat
alia de causa Nestorius negabut beatain Virginem Virgo non iitidum Denm, sed homioem Deum; homo
.JOTOXOV, id est, Dei malrem ac genitricem esse, nisi autem Deus non fuit antequam conciperetur : sed
quiadiws irt,Christo ponebat filios. Huctisque Maldo- homo conreptus, factus est Deus, qtiia in ipso con-
natus. Ex cujus sentenlia videlur bic locus salis alio- ceptionis inoinenio, a Deo in eamdem hyposiasim
quin obscurus et intricaius sic posse elncidari: Sat- est assiimptus. t
vatoris nostri inde esl origo; scilicet secundum liiinia- Md esl, quo operante et producente; non enim
nam naturam, unde conceptus ipse est, nempe a hic de divina et seterna generatione a Patre, sed de
Spirilu sancto. inimo a tota Trinitale, seu tolius liumana Christi conceptioue et exortu hic agitur, ut
diviniiatis pleniludine, ul hic diciiur. Ubi conceptus dicium est.
potest essc vel substantivum. ut sit iderii quod con- D « Id est, a Deo, seu operationc divina; nam divi •
ceplio; vel adjectivum, nt ad Chrislnm referaiur, nitas proprie nec gignit ncc gignitur, ut docet san-
qui e.v Spiritu sancto conceptus et natus est. Et fi- CtusThonias (i p. q. 59, art. 5) post Magisirum (Mag.
lius Itominis este non polerat, nisi prius essel Fitius lib. i dist. 5). Nam genierare et generari persona.
Dei, quia ipse Dei Filius se fecil lilium hominis; conveniunt, non haturo;.j
erat igittir Dei Filitis antequam esset filius hominis : ,d Eo sci.licet modo Deus quo Dei Filitis inielligi-
esse enim prius esi (saltem nalnra) qiiara operari, lur. Nam si Dei Filius eafnlione, qua Maldonatus
êciindum Philnsophiim. Et quamvis ex illis verbis expnsuit, non proprie et essemialiier Deus, sed
Angeli non posset cerio colligi ipsuni esse Filium nunciipaiive dumiaxat, curii idcirco Dei Filius appel-
,Dei nattifalem, sed ea dumlaxat fatione peculiari, leiur, quia eomodo, id est, non ex viro, sed er Spi-
|quod non a viro, srid a "sol.oDeo genitus est, nec riiu suicto conceptus est- Si vero eo sensu qaem
alium habttil patrem quam Deum, qiio modo Adam alii auctores tradiderunt; Filius Dei naturalis intel-
etiain Dei filius riuncupalur, lamen ex aliis Scrip- ligatur, etPatri consiibstantialis, certe is esse non
turae locis siiriul collaiis id aflalim et aperte colli- potest nisi Deus. Proinde si Dei Filius, ergo indubi-
gitur. taiiter Deus. [ ;
* Venerab. Beda in hunc locum : Ad diiliitctior.em*
49 DEINCARNATIONECHRISTILIB.IIL 60
in excelsis; idem in bominis exiguitate, qui in Dei A in Evangeliis : Quod ex le naicelur sanctum, vocabi-
rnajestate. Et ideo bene Apostolus Christi gratiam tur Fitius Dei (Lucmi). Hoc autem posito, scito to
jiominans (I Corint. xvi), Dei gratiam nominabat, quidquid de Cbrisio legeris, de Dei Filio legere ;
quia Christus lolum erat quod Deus : omnis in ipsa quidquid de Doniino aut Jesu legeris, Dei Filium
staiim hominis conceptione Dei virtus, omnis divi- nominant: omnia haec ejus vocabula, Filium Dei
nilatis venit plenitudo. Inde enim illi omnis divini- clamant. Et ideo tu in his omnibus qttaecumqueau-
tatis perfectio, unde et origo. Neque enim timqunm dieris, uoinen divinitalis agnoscens, cum in omtii-
sine Deo fuerat homo ille, qui ulique hoc ipsum bus videas te Dei Filium inlelligere debere, argu-
quod erat, a Deo acceperat. Hoc ilaque primum, mentare, si placet,quomodoDeum valeas a Dei Filio
velis, nolis, negare 11011potes, quod Dominus Jesus separare.
Clirislus Filius Dei sil; Archangelo utique clamante
LIBER TERTIUS.
CAPUT PRIMUM. B tus est, Deus est. Quid circumis ? quid lergiversaris?
Christum eumdem hominem ac Deum secundum car- Cbristum ex Israel natum secundum carnem Deum
nem ex Israel et virgine Maria editnm esse. esse Apostolus dicii. Tu doce quando nou fuerit. Ex
quibus Christus, inquit, secundum carnem, qui est su-
Scribens Romanis diviuus ille Ecclcsinrum magi- per omnia Deus. Vides quia hoc Apostolus unitate
iter, cum argueret, imrao defleret Judaeorum, id conjunxerit, separari omnino non potest Deus a
est, frairum suorum iiifidelitalem, his verbis usus Christo. Sicut enim ex illis Chrislum Apostolus
est: a Optubum, inquii, anathema esse ipse ego a praedicat, ita Dcum in Christo esse confirmat. Aut
Chrislo pro fralribus meis, qui sunt cognati mei se- uirumque hoc neges necesse est, aut uirumque fa-
cundum carnem, qui sunt Israeliiw, quorum adoptio tearis Natus sectindum carnem Ghristus ex illis di-
est filiorum, et gloria, et testamenlum, et legislatio, et cilur, sed idem in Chrisio Deus ab Aposlolo pra?ili-
obsequium,el protnissiones; b quorum palres, ex qui- calur. Unde et alibi: Deus enim erat in Christo mun-
bus Chrislus secundum carnem, qui est super omnia dum reconcitians sibi (II Cor. v). Dividi hoc ab al-
Deus benediclusin swctila (llotn. ix). 0 alTeclnm, et tcrntro nequaqtiam potest. Aut Christum ex illis
fulelissimi apostoli, et piissimi propinqui, qui inacsii- edilum denega, aut ex Virgine Deum in Christo
mabili charitate mori vult, et pro cognatis ul proxi- . C editum confuere : Qui est, inquit, super omnia Deui
mus, elpro discipulis ut magisier. Et quae tandem benediclusin swcula.
causa ut mori vcllet? una utique, ut illi viveren!. CAPUT II.
Vita aulem eorum in quo continebalur? in bocscili- Dei appellatio aliter Christo, aliter hominibus tributa
cet, ut ipse aii, ut Deum Cbristtim secmidtim car- est.
nem nalum ex sua carne cognoscerent. Et ideo uti- Sufficere quidem fidelibus ad indicandam majesta-
que Apostolus plus dolebat, quia eum ex Israel na- tem divinilalis nomen Dei abunde potuit : sed ad-
tum non intclligereni, qui exsuis cditum plusamare : dendo, super omnia Deus benediclus, blasphemiam
deberenl. Ex quibus Christus, inquit, secundum car- perfida?asserlionis exclusit; ne quis scilicet irapio-
nem, qui esl super omnia Deus benedictus in swcula: rum vocabulum Dei interdumetiam homiuibus tem-
(Rom. ix). Eum scilicet ex illis Chrislum nalum ait porarie dono divinae dispensaiionis indultuin, ad in-
secundum carnern, qui sit super omnia Dcus bene- juriamsumm-e riivtniiaiisassumeret, elconlumeliosi.
dicius in saecula.Christum utique secundum carnem Deo comparaiionibus coaptaret, sicut utiquc illud
natum ex illis non negas; sed idem qui ex illis na- ubi ad Movsendicit Deus : c Dedi te deum Pharaoni
" Egregie hunc locum elucidavii Joan. Gagmcius J) sim, opiarim anaihema esse, et quod Graeci dicunt
hoc brevi commentario: Si de abalienatione a Cbri- ava8.(i«Tt?._-e„i,id est, pessumdari et exierminnri a
sti gloria inlelligimus, hypcrbolica esi loculio, ad Christo, modo vel sic illis prosiio. Cerle Hieronymus
suum iu Judiros afleeuim designandum. Neque enim auatliema sumit pro corporali occisioue. Sic ille.
qui paulo anle dixii: Scio quod nulta crealura poterit Vide caetera in eamdem senientiam alibi notata (Ad
me separare a chariiale Dei, quw esl in Christo (Rom. coltal. 9 cap. 18, el cotlat. 15 cap. 6); et plura da
viu), statim revera ab eo divelli optaret; sed hyper- anaihemale ejusqtie varia significatioiie apud Baro-
bolicus sermo est, qualis ille Moysi Exod. xxxn : niuin lib. i Annalium.
Attt dimiileeis hanc noxam; aut si non facis, dele me b Quorum patres, id est, de quorum gente palres
de libro tuo. Videtur autem mihi sine liyperbole et patriarcbae prodierurit, ex quibus Cliristus se-
posse legi. Nam anathemala Graecis dictinlur sacri cundttm carueni progenitus. Ilonc eiiam locum Ori-
scelestique hnmines, qui ad urbis lustraiioiiem diis genes, Ambrosius, Chrysoslomus, et alii sic inielli-
Manibus et infcris maciabantur, si quae lues aul ca- gunl, ut Chrisius dicatur verus Deus. qiiandoquidem
laiuitas ingrueret, quam hujiismndi hominum inler- super omuia nihil est, nisi siimmus Deus.
necione, placatis diis,sedaium iri putabaut, adcujiis- c Vulgatus lexlus : Ecce constitui te deutn Pha-
modi sacrificia altudens Paulus : Usque adeo milii raonis (Exod. vu). Deus Pharaonis dicius est Moyses
dolet, inquit, Judicorum ahjectio, quod si Dei ad- ratione poteslaiis ei a Deo collau. ad conlerendani
versmu illos iram vel a-ovis meo uialo placare pos- Pharaonis superbiam, ut qui Deo subjici nollet, ho-
W , .IPANNIS .C4SSJANJ jl
{Expfl. Vjri^ gjit jlljid, Jigp diaci,J/J!** .iiis (Psa/. A dictus in swculaf et i-es siaiini prob-tur in seiJib.,«t
^XXXI), cum ulique evjdentissimam indulii nominis verbj res deai.onstratur in ,npipinej quia Pei apnien
babeal siguifiealionem. Nam ubi dicit, Egodixi, non in Dci Filio a non signilicatip est.adoj>tieniswdultae,
lam noinen est pptestatis quam senno .dicentis. Sed s.e4veritas rpropriejtasctiienalura;,
Ct illufj ubi dicU. fiedi le dcuin piiaraoni, npn divi-
CAPBT m.
nilateni accipientis, sed potestalem dantis exposuil.
Nam cum dixeiit, dedi, in illo utigue significata est Explicat illud Apostoli, Nos ex hoc neminemnovtmut
iecundumcarnem,elc.
JDei ppteplas qui dcdit, non divinitatis natura in eo
qui acccpil. De Peo ûtem ac Pomino nostro Jesu Itague, incutttidem ApostoJus, b .Nos neminemex
Christo cum dicilur, qui est super omnia Deus bene- hoc novimus isecundum parnem, f- et si coguovjtti)u
ALARDI GAZ.fll GOMMENTAKIUS.
mini Dei minislro snbjiceretur, Ip Sfriptur.a s.acra, Scripturas., Jesum Fitium Dei nusquam adoplione in-
ait D. Gregorius (Homil. 8 in facch.), aiiquando mni. S. Hiiariu. Ijb. m de Trinitate : Dominusdicens:
Deus nuncupative, aliquando veroesseniialiterdicilur. Clarifica Filium tuum, non solo nomine teslatus est se
Nuiicupative enim dicitur, sicut scriplum est : Ecce tsse Filium, sed eliam proprietate, Nos siimus filii
fonstitui te d.e»mPJiargonis. Et sicut Moysesait : Si Dei, sednon talis hicFUius. Uic enimveruset proprius
quis htte veiillud fecerit, applica iilum ad debs (Exod. esl filius origine, non adoptione; veritate, non nuw.u-
xxu), «idetket ad tacerdotes. Qui rurtum dicit: Dm Bpatione; nathitale, non crealione?S. Hieronymus in
&an fotj-a.hes,id $st, sac#r4pt$but.EJtsicyf Piqlmistq cap. i sd Ephesios : De Chrtsto Jesu scriptutii est qufa
ail ; Deus steiil iij syii&gggqdeorum, in medioqutem semper curii Patre fuit,' et numqiiam eum, ut esset,
deos discerriii (Psd/.' xxxii). JEsseniifltti-rttUterhDeus voluntaspaierna prmcessit; et ille quidemnattira Filius
4i*itur, sicut nd Moysendichur : Ego sum Deuspatrii es},nos vero niloplkme.lile mtmquamnon fuit Filins ;
iui, B$us Abraluim, Dem Itaac. Deus Jac<&(Exod, })psantejfuam^semus, prwdf.stinatisumus, ei tunc tpi-
Iii). Uni# Paulus nposiolm volensftiittcypativamDei rilum adqptionis accepirnusquando credidimus in Fi-
riomeriab essentiali discerne.re,de Redteriiptorenostro liurit Dei.
locutus ett dicens : Qtlorumpatres, tx qutbns Chrisius * Jd esl, ex -hocêmpore quo per fidem cognovi-
ttcundum carnem, qui esi super omnia Deusbenediclus musyivendsjg- esse«oJi.Cbristo, qui prpnobis m»r-
iri sjwcula(R,om. rx). ,Qui eniin jyuncupaiw dicifw, Juus .est, n.ullius affinitatem a.ut cognatipnem carna-
deus irite? qmnia; qui vero esseniiatiter, Deus super leni spectairius aut reveremur; qui omnibus ex asquo
omnia est. Ut ergo oslenderet Christttm naluraliter prodesse cupimus, neiriinem agnoscimus secundum
Deum, non hunc Oeumtanlum, sed Deum tuper omnia eamem, sive ille afftuis sit, sive aliquando conjuo-
esse menvqravit;quia tt fleclW quisque, sicut )>rxwmisi- ctus, iii cujusgratiain vivere cupiam. Spectavit enira
mus, peiin exetytploiustiiiw prwrogaridopositus, deus Apostolus vcrba praacedenlia ; Ut et qtii vivunl,jam
dici potest, sed inler oh)/ii«, ijfiibmamriuncupative non sibi vivarit,sed ei quVproipsis mortuusest et resur-
deus; Chrisius autem Oeni e_1super onum, nalurati- rexit (II Cor. v).
fer fieus. ilaclentis D. Gregi-rius.. c Id est, tamyuam boaiinem nobis siinilcro in lerris
a Christus enim non adoptione, se,d natura Deu_, agentem : Sed jam nunc non novinms, id est, non
Q
et Dei Filins appellaiur; nec jjillo modo Filius Dei talem eum hiodo agnoscimus, sed Verum Deum et
adopiivus dici potest, cuttl secunduin divinam natu- botninem, euinque post resorrectionem suam, im-
wni Fiiids Oei sit naturalis, seu verus, ut loquiiur jrnprtalem, iinpassibilemi, et eorpore etiam glorifica-
Scriplura i Joan. ult.: S.imtts quoniam Filius Dei Iti.nt.Iiaque jam non sectindiim carnein, id est, car-
venit, et dedii nobis sensum, ul cognoscamusverum naleiti seiisuin, Cbristuih novimus, ui Judaei, vel se-
Deum, et simtisih vero Fiiio ejns, h\c est verus Deus, ciindum couditioiiem carnis passibilis. Sensus ergo
u vita telerna. Idemqueconfirntat *«KPawisdt coelu, ij.olex esse potest. Primo ul Paulus de se loqualur
pt Petri confessioi qua^lirisMis m Pei Filiri.s3s.tru'i- pra eo lempore qup Chrislum persequebatur, et
tnr, ut ab aliis ituibuscumque viris justis et sauctis dical : Elsi aliquando ( ncmpe cum essemus in Ju-
distiriguatur, quos cOrislatDei flliOsfuisse adopilone daismo) sfcund.um cariiem, id est, carnalitef jtidi-
(Mag. Sent. in 3 et• W). Scd neque seeundnm hu- catitee, indign.in existimationem habuimus de Chri-
iiianainnaiuraiu, sivequatenusbomo FiJius adopii- fto, jamquani purp etmortali boniine, sed jam mi
vus djcendus est, quod repugnei eaindem personam ila novimus seu existithamus. Vel secundo, ut haec
Csse natnraleiri SliUm et atioplivuiri. Nam filiatio, Verba referantiir ad divefSa lempora, nori ipsius
ait S. Thomas {5. p., q. 15, a. 3). iiei«fet adoptio, Pauli, sed Christi, scilicet el ad tempus carnis mor-
proprieconvenithypostasi,nen imlemnatur/e; estenim lalis, quo ipse nostrjs passionibus subjacebat, dequo
filiatio proprietas personalis. In Christo auiem non est ad Hebraeosv dicit : Jii diebus carnis suw, id est,
alia persona vel hypostasis quam intreala cui convcnit jtassibilitali.; et ad lempus resurrecliouis, in quo
esse filium per naturam, per quod excluditur omnis Christus resurgens ex mortuis, jam non moritur {Rom.
ratio adoplionis. 111«enim adoptione lilius evadit, D vi), quod supra naiuram camis est. Ilaque etsi, in-
qui cum non esset, aut certe nun esse posset filius, qnit, in illo primo tenipore (nt in persona apostoln-
lioc beneficio eoaptatur in filium : quo oiodo angelos rum niagis quam sua loqualur) novimus Chrisliini
et priaios homines a principio suaecre-tionis lilios -ecundum carnera, id est, passibilem, qund propi ium
Dei fuisse dicimus per gratiam adoptionis, quia elsi estcarnis; sed nunc jam, iioc est, tempore post ejus
HUinqiiamab hac gratia et jure h»reditatis a?lernaj resnrrectionera, iu quo non ipsam carnem, sed
fuerint alieni, tamen esse poterant, ai in puris naiu- modum proprium cnrnis ainisii, non nouimus,scilicet
ralibtts conditi fuisient. Persona autem in Christo, passibilem (Vide S. Thotnamin Commentario).Qua?
-inn nori alia eit quam divina oadonique, Deo Patri eiposirlo traditur in septima synodo sub hnem (Har
tonnaturalia et coaeiteriia,ntimqtiam potuit extranea belur tn Aclis -flrtciiii Ephesini, tom. V). At priorem
_sse ab Imc jure filiationis, quod ei ratione sure ori- senstim, ut pleniorem, magis spectavit Cassi_nu-
gnis debebatur. Proindc nulla ratione dici potest fi- hoc loco nsus ad probandara Chrisli Deitaiem, Jit
lius adopiivus, nisi, ei sententia Nestorii, pluralilas patet ex textu. Cui accedit S. Cyrillus Alexandrinos
i« Chrino staiuatur personarum), quarum altera nn- enmdem locum exponens : Quid est, inquit, qtuod
turallfi filii, altera adopiivi nomen oblinoat. Huic Paulushic ait? nuniquid Christi returreciienem infi-
-ocirinae accedunt SS. Patrnm suffragia. D. Ambro- ciatur? nonne illum sec'tmdnmcarnem resusciiatum,
cius ia cap. l Epist, ad Roinanos : Leai et releai eumaue eadem ilta earne in cmtum profectum norat*
«3 DE 1NCARNAT10NECHlllSTl LIB. III. U
tectmduiacarntm Chritium, ted riunejam nen tioiimus A niiatis exposuit. Dicens «njm , Et .» cognovimus
4Ii'_er. v). Ben* s-biacuncta sstcri aeraainis scripta Christum tecundum camem, sacramenturii nati in
wnvenuml, et in onini pehiius sui p_rle, ctiam nbi carne Dei loculus xst; adjiciens autem, Nunc jarix
verborum-pecienon consonant, rerum tamen virtute non novimus, vim deposita. inlirmitaiis explicuit. Ac
concerdant : sjcul in .boc quod ait, et si cognovimus per hoc cognttio illa carnis ad sigiiidcalionem per-
Cbristum stcuudum carnem, sed nunc jam non no- tiriet homhiis, igrioratio ariiem ad honorem tlivinita-
'
»t>Miu,-lesiinionirim enim dictiprasentis c__firmatio tis : Hoc est enim dicere, Cognovimus Chrislum se-
jjuperioris est, quo dixit, Ex quibus Christussecunduin cundutn canicm, quamdiu quod secuiidum carnem
cernem, qui esl super omnia Deus benediclusin swcula agnosceretur, fnit; nunc jam non riovirnuspostquam
(Rom. ix). lllic enim posuit, exquibus Christus secun- esse desivit. h Natura enim carnis in spii itualctn est
d«m carnem; hic auteni, et si cognovimusChritlum translata stibstanliam; et illud quod fueral quondam
Hcundvm carnem; iiiic, qui est super omnia Deus; «ominis, factum esl totum Dei. El ideo non neviihus
Itic auiem, Christum «ecundum carnem nunc jam non Christum secundumtcarnem, quia absorpta per di-
noThnut. Species verborum est alia, _ed rei virlus vinam majeslatem iMrnljtate corporea, nihil sacro
uha; eumdem enkn quem illic secinidum earDem resedil corpori ex quo imbecilliias in ep camispos-
nalum Deum super omnia pracdicat, hic secundura B sil agnosci. Ac per bec quidquid fuerat prjus sub-
cafnem sejam non nosse conlirmat. Ideo scilicet, stantise duplicis, factum est virtulis uiiiu.. Cum uli-
qttia eumdem quem natum in came noverat Dcum, qtie non sit diibimn Cbrislum qui cr„ciflx_s esl ex
in sascula conQietur, et ideo a se eum ignorari se- iiifirmilate nostra, totum vivereex majestate divina.
cundum carnem, quiasit «uper omnia Deusbenediclus CAPUT IV.
in swcuia; ac per lidc et illud ibi, qui esl sitper omnia Ex ea quw ad Catatas est Epistata profert (esfiiirbijium
Deus, et hoc dicil, Non novimusjam Christum se- quo probal infirmitatem carnis iu Ghristo per divi-
eundum carnem, qiiia est Deus<benedictusin smcula. nitalem absorptam esse.
Ascehditergo quodammodo.quasiin aliiorem gradum Qjiod scilicet Apostolus omni scriptorum suorum.
doetiirta. apostolica?.prsedicatio, et lieet sibi sensu corpore praedieans, beiie etism ad Galatas scribens"
in uiroque conveniat, sacrameritum tamen perfecta. ait : Pauiiis aposlolns hon tib hbminibns neque pef
futei quasi sententia expressiore conlirmai, dicens : hominem, sed per Jesum Christumet Deum Patretn
Et si cognovitnus secundum carnem Christum, sed (Galat. i). Vides quam bene sibi in prioribus pra?.-
* nunc jatn non novimus, videlicef, quia prius eum sentibusqtte conveniat. Illic enim dicit, nunc jam
et hominem scimus et Deum, nunc tanlum Deum. non novimus Chrislum secundum carnem; hic ait,
Cessanle enim infifmitate carnis, nihil in eo jam no- C non ex hominibus,neque per heminem,sed per Jesum
vimus nisi viitutem divinitatis; quia tolum in eo Chrislum. Patet quertiadinodum eliam hic idem qiiodl
virlus est majestatisdivinae, ubi esse desiit infirmiias in supcrioribus dpceat. Dicens enim, missum se
imbecillitalis humanae. Oirme ergo penitus hoc tesli- non per hominein, hocdicit, non novimus Christum
monio mystefium et Sumpta?carnis et perfect-3 divi- secundumcarnem; et ideo * hon perhominflm mis-
ALARDI GAZM COMMENTARIUS.
Eetjuis isturf illum ignbrasse dicere atideat? Qualem nola nesciri, quia nihil in ea passibile, nihil remdrisit
toamquein ctirtumascendisse, ac olim inde rursum ven- in ea infirmum, ut el ipsa sitper essentiarh,el non sit
iurum tciebat, ialem et in ilto quoqne exislereheuti- ipsa per gioriam. Quod autem miriiin, si htic de ior-
quam ignorabat. Quotnodo igitur Filiitm secnndtim pore Christi profitelur lApOsiotus)qui de omnibus
carnemse nosse negat? Quoriiamsimul htque ex tnor- Ctiristianis spiritalibus dicit : Itaque nOs ex hoc, rie-
luis revixeral, salius eral ex divina emineniiaitlum et ntiiietnnovimussecundumcariiem.Ex hiri, iitqiiit, irii-
riosse et pfbfiteri, quani ex tarhis infirmitale. Etenim tiuiii nobis facluni esl resurrectionis iri Christo, ex qtio
dispinsatioriis mysterio tionduin expleto, secundum in eo, qni pro omnibusriioriuusest, tolins spei hosira:
carnem prwdicabatiir, quo nimirrihi Uitigetliins caro forma prwcessil,etc.
factus crederetur. At verosacramentohocjaiit consUm- < Per hominerh, pofum scilicet et morlalem, sed
malo, prmslabat ex divinitate iiium agrioscereac pro- per Jesiim Christum vcruiri Dehln. tllilur eodein
fiteri, quam ex carnis hrimililaieet cxinanilione.Unus _** argumento Cyrillus ad eilindem scopum quo Cassia-
ilaque esl Chrisluset Fitius, et Domirius.lla CyfHIus. ntis, ad probandam scilicet Clifisti divinitatem :
* Non quod homo esse desierit, sed qtiia riihil Annon. inqUit, Deum incarnalurii, tinuriique uirobi-
bumaniim, id est, infirmum et moriale post feSur- que Fitium et Dbhiirinmper htec riobisinsinual Apo-
reetionem suam retinnit, sed oihrteni ihflfmitatem slolus? Qstid planiiis eniriidici potesi, qtiam se itorihb
mortalitatis hiimariaedeposuit, ut infra expoilitur. homine, nec per hbritiiiem,ied per Jesnm Christnrii
b Nortquod veracaro et corporea esse desitefit,sec\ni- inissuinesse? Qttid ergo? ntnnquid eiim, guem wriver-
dunise,sedquiaspiriiaiiseflecia,idesi,incdfruptibilis so orbi aririuniiarat, 'iioniinctheWefghofat>Ai?Nequa-
etgloriosaetomnisinfirhiitatisexriefs.queniariThodum qhatn. Nai-at utique hdmineiii esie; ai non homiriem
dicit Apostoius I Corini. x*.: Seminalur corpus nni- Solitm, sed Dti Veri&itiH horhiriemfdciitm. Civriiefgo
riiale,surgetcorphsspiritale. Rtsurrectio enim Doriiirii, se non ab horiiihb,sed fer Jesiim riiisWrh'AVpl;'qtifs
ail S. L_o poiitifek \Serm. 1 de resur. Doriliki), fiori 'dubtieiquiriJesivmChrittuthvcruniDehWiessijstitWai?
finis carhis, sed comniuiaiiofuit, nec vMiiiikaugmeh- feife.Similiier et D. fliei-biiyihil- ih eririidem loctirn.
to tohsttmpta fubstaniin est. Qualitas (ratisirir,non Aposiol! POnimerttariS: Ex qxio, iiiquH. approbatur
'rialura defecit; el fattitm est corpus iriipassibite,quod Ebionis 'etPhotirii itiarii hinc nalrem remidetida, quod
potuii cruciftgi; factum est iriimortale, quod poiuit Doiniiiui'nVsterJtsus Chrislus Deus sii, dMt Ap.siiJ-
occidi: factum est incorruplibile,quod poluil vuinira- Itts, quia Christo ad prwdikaiioiieriiEvarigeliihiiisus
ij. _< merilodicilur caro Christi in eo statit guofueril est, negat semissurriesseab homine.
55 JOANNIS CASSIANI 56
sum, sed per Jesum, quia per Christum missus, non A aut homo penitus sine Deo, aut Deu. sine homine
per hominem missus sum, sed per Deum;nomen credatur. Bene ergo Apostolus missum se sicut _
'enim in eo jam hominis non cadit, in quo lotum sibi Deo Patre, ita et a Deq Filio praedicans, confessio-
diviniias vindicavii. Et ideo cum dixisset missum nem statim DominicaeIncarnationis adjunxit, di-
se non ab hominibus,neque per hominem, sed per cens : Qui suscitavit eum a mortuis; verum scilicet
Jesum Christum, bene addidit, et Deum Patrem; hoc incarnati Dei corpus suscitatum a mortuis docens
est, missum se a DeoPatre et a Deo Filio esse desi- juxta illud : Et si cognovimusChristum secundum
gnans. In quibus ulique licet propier mysterium carnem; bene addens, sed jam non novimus. Hoc
sacraeetineiTabilis generationis, duplex sit persona, enim se in eo nosse di.it secundum earnem, quod
generantis etgeniti, una tamen est virtus mittentis sit a morluis suscitalus. In eo vero se eum jam non
Dei. Et ideo ille missum se a Deo Patre et Deo Fi- nosse secundum carnero, quod cessante carnis fra-
lio dicens, in personis quidera dualem ostendit nu- giliiate, in sola eum noyerit Dei esse virtute. Fide
merum, sed in missione unam docuit poteslalem. lis scilicet praedicahdn.Dominicaedivinitatis et sati.
APUT V. idoneus teslis, qui in principio vocaiionis suae cceli-
Sicut blaspkemiaest Christo adimere dtvinilatem,ita tus castigatus, mnjestatem suscitali a mortuis Do-
quoque verum hominemillum esse negare, blasphe- B mini nostri Jesu Christi, non fide tanlnm animi sui
mum est. crederet, sed ° etiam oculis corporalibus appro-
Sed per Christum,inquil, Jesum, ei Deum Palretn, basset.
CAPUT VI.
qui suscilavit eum a morluis. Praeclarus utique etad-
mirabilis magister, sciens Dominum Jesum Christum Ex apparitione Chrisli, quw Aposlolopersequenti Ec-
6icut verum Deum, ita et verum hominem praedi- ctesiam facla est, uiramque naluram in co [uisse
demonstrat.
candum, ita semper majestatem divinitatis in eo
prasdical, ut Incarnationis confessionem penitus Unde eliam Aapud Agrippam regem et cajteros
non relinquat: excludens utique et a phantasma mundi judices disserens, ila ait : Dum irem Damas-
Marcionis Incarnatione vera, et b paupertatem Ile- cum cum potestate el pirmissu principis sacerdotum,
bionisdivinitate perfecta; ne scilicet per alterulram die media in via vidi, rex, de ccelo supra splendorem
blaspliemia. perversitalem Dominus Jesus Christus solis circutnfulsisse me lumen, et omnes qui mecum
ALARDI GAZ_LLCOMMENTARIUS.
" Cerdou el Marcioii haeresiarchae, et posl hos stolos, et nrravit illis quomodovidisset Dominum.
Manichams, docuerunt Christum non verum corpus, Teriio Paulus ipse I Corint. lx ait : Numqnid non
aut veram carnem, sed phamasticam assumpsisse, sum Apostolus? Nonne Jesutn Chrislum Dominum
prppterea quod carnem _ua naiura malam esse et ex C nosirum vidi? Denique idem Apostolus 1 Cor. xv
malo ortam principio fabularentur. Quem errorem tesiatur Christuin post iresurrectionem suam pluri-
ex professo refellunt Tertullianus lib. de Carne mis apparuisse, id est, visum esse, in cnrne scilicet
Chrisii, lrenseus lib. i cap. 29, Augusiinus innume- visibili et aspectabili, ct modo his, modo aliis dis-
ris prope locis conlra Manicbaeosdispuians. : ATouissimeattiew, inquit, omnium, id esi,
b Alludit ad nomen Ebionis, quod Hebrake pau- cipulis post omnes alios, tamquqmabortivovisus est elmihi.
perem seu inopem significat. Sic R. Igiiatius episco- Quod non nisi de corborea visione el apparitione
pus et marlyr in epislola ad Philadelphienses : Si inielligi potest. Enumerat siquidem boc loco lestes
quis, inquit, dicat unum esse Deum, et confilealur resurreciionis qui Dominum oculis corporeis vide-
Christum Jesum, sed eumdem nudum esse hominem rant, et se inler eos ponil. An vero Paulus alias, et
putet, hujusmodi serpens esl, [raudem et errorem prw- quas hahuerit Chrisii visiones et apparitiones, sive
dicansin exitiumhominum, el est ejitsmodi inops sen- imaginarias, sive inlellectuales, non est hujus loci
su, cognomenlo Ebion. Et S. Ilieronymus in c. 1 discutere.
Isaia; : Aral, inquil, in bove et asino Ebion, dignus d Tres Agrippae apud Judaios regnasse leguntur.
pro humiliiatesensus, panpertate noiiiinis stti; qui sic Primus Arislobuli filius, magni Herodis Ascalonitae
recipil Evangelium,ttl Judaicarum superstiiionum,quw (qui primus alienigena sceptrnm regni Judaici obti-
in umbra et imagine prwcesserunt, cwremoniasnon nuit) nepos, quem a Tiberio imper. in vincula con-
relinqual. Et rursus in cap. IAVIIsaiae : Judmi, in- jectum C. Caligula solvit, regemque Judaeorumcon-
quit, et Judaicierroris hwrcdes Ebionilm, qui pro stituit; de quo Josephus lib. xvm Antiq. cnp. 14 ct
humilitate sensus nomen acceperunt. Paupertaiem -. 15, et Eusebius lib. u cnp. i. Secundus Hcrodes
itaque Ebionis vocat Aucior faiuam illius de Cbristo Agrippa, primi ilidcm Herodis Jiidaeornmregis lilius
tamquam de ptiro homine existimationem, ex pau- a Claudio imper. regnum Jud-eorum consecutus, qui
perlate sensns et judicii inopia, sed magis ex sanse Jacobum apostolum occidit, et Petrum in carcerein
docirinae defectu orlam, de qua superius dictutn conjecit, ac demum, ob donaiuni sibi a populo nec
est. repudiatum divinilaiis honorem, ab angelo percus-
* Quod Paulus oculis eliam corporalibus majesta- sus, a vermibus corrosus, interiit, Acl. xn, Josephus
tera, idest, carncrn Cbrisii gloriosam, seu Cbristum Iib. xix Aniiquiiatum Judaicarum c. 7, Eusebius lib.
in carne praesentem et sibi vicinum viderit, Aclo- ncap. 9. Tertius denique htijus filius Agrippajunior
rum nono colligitur. Primo ex luce qnae illum cir- dicius, de quo hic agitur, apud quem et Festum,
cumfulsit, tum ex caecitatequam ex niraia ejus cla- Judaeaepraesidem, praesente etiam Bernice Agrippae
ritaie incurrit. Secundo ex verbis Ananiae,quibus sorore, Paulus a Judaeisaccusatus, orationem habuit
ait : Saule frater, Dominus Jesus, qui apparuit tibi et causam suatn egit, Act. xxiv el xxv. Hic usque&J
in via. Si apparuit Saulo, certe visibilem se in pro- subversionemHierosolymprum Judmm regnum tenutt,
pria carne et specie exhibuit. Et apertius ex Grseco, Romanis semper amicus, ait Beda in cominentario
ubi habelur : . itfBtito-ot. Qui visus est tibi. Et ibi- ejus loci,
dem ; Barnabas qpprehentum Paulum duxit «„ apq-
87 DE INCARNATIONEGHRISTI LIB. 111. 88
simu/ erant ; omnetque not cum decidissemusin ter- A nantis desuper majestatis urgeret, audires quoqua
ram, audivi vocemdicentem mihi Hebraica lingua illtid in tanta mentis confusione dignum perfidia tua
Saule, Seule, quid me persequeris? durum est tibi nomen, Saule, Saule, quid me persequeris?et quae-
contra ttimulum eatcilrare. Ego aulem dixi: Quis es, renti libi quis esset, responderetur a coelo : Ego sum
Domine?Dominus aulem dixit ad me : Ego sum Je- • Jesus Nazarenus,quemtu persequeris;quiti diceres?
sus Nazarenut, quem lu pertequeris (Act. xxvi). Nescio, non ad plenum adhuc credo, deliberare
?Videsquod eum Apostolus, quem in tanto majesta- amplius mecum volo quem te esse exisiimem,
tis fulgore videral, recte jam se secundum carnem qui e coelo loqtieris, qui me fulgore luae divi-
non nosse dicebat. Cum enim jubar illud divini lu- niialis obruis, cujus vocem audio et majestatem fer-
minis qtiod sustinere non poluit, in ipsa sui prostra- re non possum. Tractandum mihi de hoc negotio
tione vidisset, vox haec secuta est : Saule, Saule, esl, credendum tibi sit, an non credendum; Chri-
quid me persequerit? Cui quaerenti quis esset, ila stus sistu.an Deus :si Deus solus sis,aniu Cbristo;
evidenti Dominus personae suae significalione resi Chrislus solus sis, an in Deo. Discretionem banc
spondit : Ego sum Jesus Nazarenus, quetn tu perse- subtiliter observari et diligenter considcrari volo
querit. Te, te, inquam, haeretice, nunc inlerrogo, te quid credendus sis, quid judicandus sis. Nolo enim
appello : credis de sc Apostolo, aul non credis? Aut B aliquid de officio meo perdere, ul cum te ut homi-
si parum id aestimas, credis de se Domino, aut non nero despiciam, aliquid tibi divini honoris impen-
crcdis ? Si credis, finita quaesiio est. Hoc enim ne- dam. Si ergo ut Paulus tunc apostolus jacuit, pro-
cesse est quod nos credimus, credas. Nos enim, stratus htimi jaceres,et fulgore divini luminis obru-
juxta Apostolum, el si cognovimusChristum secun- tus exlremos spiritus ageres, haec forsan diceres,
dum carnem, sed nunc jam non novimus. Nos Cbri- hac oliosa Ioquacitatis garrulitate gannires. Sed
stum conlumeliis non afficimus, nos carnem a Deo quid facimus? quod aliud lunc Aposlolo visum est.
non separamus, et tottim qtiod Chrislus est, esse in El cum tremensac semianimis concidisset, dissimu-
Deo credimus.Tu ergo si idem quod nos credimus, landum ultra non censuit, deliberandum amplius
credis, eadem necesse esl fidei sacramenla fatearis. non pulavit; suffeciique ei quod ineffubilibus expe-
Si autem a nobis dissides, si neque Ecclesiis, neque rimeniis quem ignorans- hominem esse credidil,
aposiolo, neque ipsi denique de se Deo credis, os- adinoniius Deum esse cognovit : non dissimulavit,
tende nobis in hoc quod Apostolus vidit, quid sit non distulit; nec male concepium errorem infideli
caro, et quid sit Deus. Ego enim hic discernere amplius deliberatione suspendit, sed audito e coelis
nihil valeo:video ineffabilem illuminalionem, video Jesu Dominisui nomine, subditaul famulus, trepida
inexplicabilemclaritatem, video splendorem huma- G ut flagellatus, devota ut conversus voce respondit :
naj fragilitati inlolerabilem, et supra id quod ferre Quid faciam, Domine? ltaque paratissima ac devo-
moriales oculi quetint, inaestimabilem majestalem, tissima fide id staiim meruit, ut quem fideliter cre-
Dei luce fulgentem. Quae hic divisio, quae hic dis- didit, eo ipso jugiter non careret;etad quem corde
creiio est? ln voce Jesum audimus, in majestate transieral, is in cor ejus ipse transiret, diceme
Deum cernimus; quid esl alind, nisi ut in una ea- ipso de se Apostolo : An experimentum* qumritis
dcmque substantia Deum et Jesum esse credamus? ejus qui in me loquitur, Christus (II Cor. xm) ?
Volo tamen de hoc eodem adhuc aliquid apud te
loqui. Dic mibi, quaeso, si tibi ntinc persequenti CAPUT VII.
fldem catholicam id appareret quod ignoranti Apo- Aliis rursum Apostoli testimoniisChristum Deumetst
stolotunc apparuit,si le inopinantem atque securum pronunliat.
fulgorille circumdaret, et perculsum aique perter- Quo loco volo, hserelice, ut mihi disseras, hunc
ritum splcndor immensi luminis consternerel, jace- quem loqui Aposlolum intra se dicit, hotno sit an
resque in tenebrisoculorum alque errorum tuorum, Deus?Si homo, quomodo in corde ejus corpus loqui
quas tibi immensas et ineffabiles angustias pavor poterat alterius? Si Deus, ergo jam non homo Chri-
mentis augeret! Dic mibi, obsecro, cum te immi- D slus, sed Deus : quia cum loculus in Aposlolo Chri-
nentis mortis formido premeret, et terror connni- stus sit, etb loqui in eo non polueril nisi Deus, ergo
ALARDIGkZJEl COMMENTARIUS.
* Hoc est, vijliis experimento probare quanta sit riae n :
Angelus qui loquebalur in me, et daemones
potesias judiciaria mihi a Cbristo collaia, qui in me saepissime loqiianiur in daemoniacis? Respondeo :
et perme loquitur, ul per suuin minisirum elorga- Argumenlatur Auctor ex suppositis; supponit enim
num : sicut rex in suo concilio et senatu et per se- quod etiam est supponenduin, Chrislum qui loque-
natum loqui er decemere dicitur quidquid senatus, batur in Apostolo, non esse angelum, neduni dia-
auctoritateregis, loquituretdecernit. D. Ambrosius bolum, quod neque Nestorio veuit in nientem. Hoc
lcgit : Quomodoprobationem quwrilis ejus qui in me supposito, necesse fnit Christum, qui in Apostolo
loquitur Christus? etc. Et subdit : Probationemqua- loquebaiur, aut esse Deum, aut certe pururo homi-
runt Chrisli loquentts in Aposlolo, dum prwceplisnon nein, ul volebai Nesiorius. Al si homo purus fuisset,
obediunt,volenlesprobare,si ausil vindicare, ul perid iion potuisset loqui in Apostolo, quoniam oportuisset
inlelligatur esse hdm auctoritatis, ac de cwtero li- euro suo corpore penetrare corpus Apostoli, quod
meatur. seciiuduronaturaro et humana virlute fieri nequit;
b Quomodo, inquies, non poluit loqui in eo, nisi erat igitur Christus Deus,
qni loqucbalur in Paulo,
Deus, cuin et angeli in prophetis locuij sint, Zaciia- et iion purus honiQ.
m nmm cm\m\ w
imtofti» m m&wtAv$ Dgus. Vidsfs ilaque DMI A-totamque jiiSiiio-fiei -C^rjiiJtp et Filii JQeimajestatem
«we Ms?4»mitpwJ idici iqneat, itec di»junptjo#ei» aut et PflJriiSM poteg,at3*B. $m enim Pater judicat
4J»i$iosem «lijgimia inter iGhristgm êri et 4)$um quemauatn, sed jydipiuiti amne fledit Filio, nt omnes
iposse, aquiastoius in -Cliristo Deus, et totus jn Deo hongrijjcent Filium, sieui honqrificanl Patrem{Joqn.
iCljristius.Nulla lijc reejpi disseparMio jpoigs-1, nulta ¥').. Qjii ;erijm negat Patre.m, et Filipm : omnis qui
«liscis-io s una tontjim est simplex, una itanlum jpia, .negqt Filium,necPatremh(ibet; a tyuiconfitelur Fi-
,una tantwro ssuiaconfessio, adorare, aroare eteolers tium,et Patrew habet (JIJoqn, i\), Disce itaque inse-
X;hristnm Deuro. Vig auteni adhuc pleniss «t cumu- parabilem esse Palris ac Filii bonorem, insepara-
laiiusjBcire inullam inter Dejira e*;Ghrisliim esse di- iilem dignjtatero; neqtie lionorari Filium sine Patre,
ofitafUam, et «umdem |>eni.«$ Deum Mitelligendum nec Patrein posse sine JFilio..Honorare autem Deum
-essequein Ghr.isti.ra? audi Apostolum ad florjnihios ac Dei Filium, pisi jn flbrislo unigenito Det FiHo
loquenlem .: Omriet enim mos, inqiiit, nyuiifestari nullus valet, quja spirimm ipsuro utique bonorandi
Jipsrtel ntde tribunat Christi, ut referat unusquhque Pei, nisiinspirituillirislihabere non potest, dicente
propria&orporit, prout gemit, sive honum, sivemalum Apostolo : Vos autemin oarnenon eslis, sed inspiritu;
(UCor. vi). Alio autem loco ad RomaiJafljEcclesiam si tamen Spiritus Dei hqbipqt in vobis. Si qnis nutem
-scribens i Om.net,inquit, asiabimus arite ifibwalDei B Spiritum Chrisli non hqbet, hic non est ejus,(Rom.
(Rpm. xiv^ Scriptum estenim ; Vivo.igo, dicit DQ- wjij)>;Et iteruip :-Qi«s qccusabitadvenus eleclos Dei ?
minus, quif! miid fiectetur omne genu, et fonfitebitw Dcus qui juslifwat. ,Quis est qui condemnet?Christut
ommsIinguaDeo(Isaiai xwx). VideSiergOtumun) at<jue iesus, qui mortuus pst„ immo qui resurrexit (lHd.).
idem tribunal Dei fulurura esse quod ,G,briS:&i? Intel- Vides ergo ja-m, elsi non vis, nullani omnino penilus
lige ergo indubitaflter Chrislum Deum; et ubi vides vel iuter Spiritum Deiiet Spiritum Christi, vel inter
inseparabilem penitus Christi ac Dei e.S6esubsMuj- jadicintn Dei el judicium Cbristi esse distaniiam. Tu
tian.,i»separabilein qua.que agnosCeesse personam, elige utrum mali^, altcrum enim fieri necesse est, ut
Nisi ferie quia Aposiolus iii alia no.s raanifesLandos aut ChrisUtm Dcum esse fide intelligas, aut in Chri-
epistola ante tribunal Cbristi, in ajia airte tribunai sto Deuro damnaiioiie cognoscas.
Itei dixit, duo forte itrjtounaliaifacias»et alio.s judi-
CAPtJT VIII.
candos a Chrisio,alios a Deo ceirseas/Sed haecfrivolsi
etfuriosa sunt, et insaiiieiiiibiis insanipra. Agnosct: In confessionedivinilatis Christi, crucis confetsionem
non csse sitenlio premendam.
ergo omniuiu Dominum, agnosce universiialis Deum.
agnosce in trihunali Ghristi tributiaiPei. Ama vitam. Sed videamus tamen cselera quaesequuntur. Scri-
ama .alulem uiam, ama a quo creatus es, iiietue ; nC bens ad Corinlhiorum Ecclesiaro idem, de quo su-
quo judicandus es.Velis enim, nolis, manifesiandnii perius locuii sumus, doctor Ecclesiarum omnium
ante tribunal Cbristi es , -et seposiia impielatis bla- Pauljis, ita loetitus esi>; Judwi, inquii, sr^na pelunl,
sphemiai ac verbor«m infidelinm eaJiiiiena, si alitid •etGrtiscisapienti/un quwrunt: nos auiem prmdicamus
putas tribunal Dei esse quam Chrisli, veuies antci £lmslmi crucifixum, b Judmis quidem seandatum,
Iribunal Christi, et invenies ulique documento in- " gentibustmlem sUdtitiam, ipsis aulem qui salvi fiunt,
explicabili ipsum tribunal Dei esse quod Gbristi , Judmis atque Grmcis, d C/irist«m Dei virtutem et Dei
ALARDI GAZ/EI COMMENlrARlUS.
. ? ¥ide hanc septeiiiiam inferjus explicatam. Paire geMta. Eccles. xxiv. fcjo tx oreAlttssimi prodti
b Unde el ab Isaia, et ab apostoloruni prihcipe primogenitn nnU wfteim crealuran. N<mestatdemsic
dictiis est lapis offensionis et petra scandali (lsaim inlelliyeadtitn, quod Dsns Pater sit foriis, et sapiens
vni, IPetr-.a); quia in euin non credenles Judaei, et yirlule, aul sapisniia qenita, quia, ui Augustinuspro-
de ejus passione et ignominia scandalizati, ipsum bal, vi ik Triiiiiute (Cap.2), sequeretur quod Pater
sibi lapidem oilensionis (dccasionem et objefcluriisu* Mbetel esseaFMio^quia hocest Deo esse, quod fortem
dahinaiioriis et perditioriiS] 61 petram scandali suo et sapientem esse. Sic S. Thomas in commenlario.
viiioetedecitaie fecerunt. Unde ei Simeon ille justiis Et in prima parte, q, |3i*,art. 7 : Paler, inquit, non
•dixitad Mariiun matrem e]us : Ecce pqsilus esl hic in esl sapiens Sapientta qttam genuit, qriasi SotusFilius
ruinam el in resurreciioneriimultoruniiri Israet, et in sit Sapienlia, et sie P4'er ei Filius simul ianium pos-
-i'ij-«_i;'_-slconiradimiir, Luc. n. Et Christas ipse sintdici sapientiq, non qtitem.Paler esl sine Fiiio;sed
Matih. xi: Reatus qui non fuerit smndalizatus iswe. .™ f, Filius dicitur sapientiq Patris, quia saptentia de
," Sfultum quippe, ail B. Gregorliis (Bdrii. 6 iri' Pairb Sapiehfia. Uterque enim per se esl sapienlia, et
Evang^), lidminibusiisiiin _si, tit pro hetriirtibuiAuctor simut «11/18-*»ttissîerjtia.fjnde Pater nan esi sapiens
ulr.tBriiorerelui. Et iride cdhlra eum homo tcaridalum Sttpien.liaquum genuit, sed sapieniia qum esl suaes-
sumpsit, "riiideei atnplius debitor fieri debuit. Nam ientia. Hacteiius S; TJiomas. Yerum Apostolns vide-
tanlq Deiis ab horitiriibus digniUs Aontjrandiis tst, tur hic proprie spectasse humanitntem Christi, cttm
Hoiitiriibuiet indigria .useepi.. JeSum crucifixum,Judwis quidem
dicif: Pr-et/itxiniKS
quajnip.pro
* Po.suiit hcee duplicilef iritelligi, liimirnin de scandnlum, genUbusautem stultiliami el tamen eum-
Christo ut T>_o,et de eodem ut hornioe; hOc est, vel dem Dei virtutem ei Dei sapientiam vocatisJudmisad el
seciihdum ejtis diviriiiatem, fel secundtim humahi- Grmcis, id est, his «jui de Judaais et gentilMis
tatem, %\ secuhauhl divihitatem, iHcitttrChrisius Dei fidem GtirisU conveithnlur, qui in carneChristi reco\
Dei virtu-
vifius,:'._iDM sapieniiti, f/_r quumdam appropriatio- grioseuril( varbaetsunt ejtisdem S. Thoma?)
neni, ail S. Thorhas. Virtits quidein, iri' qmntlm per teiri-,per quain dmnioriessuperaniur, et peceata re-
eitmPater oriiriidopetalnr: Jvatl. i: Omriidper ipsUm millunlur, el hominessalvantur. Christum ergo eliam
et Dei
facia"suiii".Sapienlia vere iri qunntriinipsurn Virbilm, Secundiim humariitatem vocat Dei virtutem
quod est Fitiut, nihil est aliitd quam Sapiehtia dt sapieuliam, quia in ipso et per ipsum cruci afuxuni
61 DE INCARNATIONECHRI3TI LIB. III. $t
sapientiarii (lCdrinlh. i). 0 forlissiinum fidei Magi- ^ cabat, Judaeis quidem _candal»m, ^Ji^ a»M-im
strurii^ cui flofcentiEcclesias parum etiam hocloco stultitiam. Sed tamen hpc quod erat a)Jis *cajpdalmn
visuth est ut Chrlsluih Deum esse diceret riisi cruci- ac stulijtia, aliis erat virtus Dei et sapie>nli8.Pro
fixum _dj.idisset,sciticetui ad exenissimam ac Vali- diversilaLeenimper6onaruni,er^tdiveri3itas...-J_iUiiiii;
dissimairi fidei doctrinam eumdem quem crUcifixum et quod expers sani inlellectus et incapax yeri Jtjoni
diceret, "Dei sapteniiani praedicarel. "Nonergo subti- diflidentia insipiens denegaverat, idialâipsxks^ninia;
lilate aliqua aut circuniiiibne verboruin usus est, nec recessus sacrum esse ac saiuiiferuffl jjdes _»8piefls
In pr-_dicando Domini Evaiigelio crucis Cbrisli no- sentiebat.
men erubuit. Ellicel boc scaudalum essel Judaeis,et CAPUTIX,
stuliilia gentibus, * Deam audire natum, Den.raau-
Apqs(j)licamprcedimiiomm aJmdmsttt §gninlm r*pu-
flire corporeum, Deum audire passum, Deum audire dialam esse eo qup.dChrlis/lMrn
Q'ucifi.mmD&ujH$5>e
crucifixum ; non tamen ille propier Judaici scaridali eonftlerelur. ». .
impielatem, virtutem pietaris suae non enervavit, aut Dic mihi ergo, bserelice, bostis jjujdera OJBJMPIB,
propier alienre stuititiae infidelilatem fidei suaerohur sed luus roaxjme, cjij vcrtii;Dpmjfli*io&triifesfl (Ghri-
Irhiiiinuit; sed palam, cotisianter, forlilereum quem sti, et cum Jud_eis scaodalum est, et stultilia c«j_i
caro ediderat, homines occiderant, lanCeaperforarai, U gentibus, qui sacramenta yerassalutijiffctiUftnimre-
crux distenderat, virthtem Dei et sapientiam praedi- jspuis scandalo, ct)storj,iifl tyoi)Sjjiig MvUdit»lS.iC«r
'
ALA8DI GA_j_I COMMENTAtllUS
clarissime manifestata est Dei virlus et sapipntia. Hianim; in qtia proinde -undanluron«*ia wgutnent.,
Quia quod siulttimesl Dei, inquit, sapieniius eit hoini- quibus utitur Cassianuset aliiPalres3 gd probandam
tnbus; el ijtt&diit/irmajnest Dti, foriius est hvmiriibus. Clifisli divlnilaiem, ut merito ,bac de repluribus
Hoc est, quod in Deo et liomiiie ChrisJo cruc-ifjxo agendimi hic fuei-il, int|„a totius-isphtaiibrii- cafdo
ridieuluni ab bominibus putatur et iinbecille, sapien- versaiur. Porro ex bis salis inielligiiur fcaflc *om-
tius est et fortiUs omni sapientia et virtuie humana. munjonem idioni,aiiirn\n duojjus consjsjiere. ^jto aut
* Quod Denm audire natHm, corporeuiri, paSisuih,
jproprielales divinae tribuunlur homioi, et filio bo-
morluuBi, elc, Judais scandalum, gcnliiiiis auteui minis, ut cuffi tWcttur: hotno Slie Jes'u„ __t _r'_aior
stuliiiia visa sit, id non aJiiindeprovenit quaui quod ceeliet terrê, rex regiim, et Dofliinus itemiriatitiiim,
mysterium Incarnaiionis non agnoscerent, nec v.ei- >seternus,.omnipotflnj?,,eic,;aut propr*etate« Jjiijfnaoa}
lent agnoscere. Nam qui Christnm enihdem et Deiifn "tribuuiiitir Deo, et Fijio Dei, ut cum dicimus FiJium
et homineni agnoscit, «"ubitare non poiest eumdem Deide Virginefoitdtii, criii-ifixuhi,mbfluum', eic. In
Ct corppreuro pt bominem, et incorporemn ut Dc.uoi. uiroque autem gene.fi5tJuOMlservanda sunt. Primo
Qiuodcum Judaei et gentiles uon caperent, et Nesto- inspiciendum quid secunduni quid dicatur, neaut
riani haeretici pernegaieht, mirum noii est si Deum SermOhisabsurdlln.,' adi im'possll)iIitas, vel contra-
non possent audire corporeum, p*s_uni, morlUUtn, rietas eogiieiur. Waih iiumaha de Deo dicunlur, sed
quod ei Scriptura aperte tesiatHrj et cajholici non secundutii iutur«m Cjus huftiaftAiri';«tViiia IJilOque
solum in syrobolo, sed iu quoiidianis eiiam sermo- attribuuritu.r honiinii sed.raiioue natura. diviiiae.
nibus profiientur. Posiulat etiim hOc illa idiomaturo n Prolnde nulla oppositio aut contradictip tneluejida
Cbmmunio theologis cantalissima, qiia. Sx iiniiate hie est, tamqoahi coiitrariorura de eodem enuhtiatb-
personsein Christo necessario conseqnilijr, qiia fu, runi, quia nwi seeiihdtmiiderii de eedgin Ihielliîm-
ui utriusque naturae proprieiates, Graecis /5ttb/i«Ta, tur. Secondo auejidcjiduui iu abstraeto an in con-
de se invicem, et de una eademque Chrisli bypo- creto ponaiur id cui lit aitribulio. N3m ut vere di-
stasi, seupersona, simpliciler ac veraciter enunlieli- eimui bominem illuro omnipotenlem, iia falso
tur- Quod qui inlelligil, non mjnus credil Peum esse liuroaniialem esne oiiuiipoieitlein. IU*Mticet tere
corpurehm, crucifixum, inoriuura, qiiftro Deuinesjse dicas Deum passum 4crncifiKum, mprtuuini nbn ta-
jhominem, Verbuin carnein faclum, Filium Dqj fa- nien vere divijiitatem passadii *fji-ifi-am4 mortuam;
eium ex muliere,'elc. (Vide Damascen. lib, m Orthod. quia pati, crucifigi, mori ad persoiiaiu speebnit qua.
Fid. cap. 4). Nain si hoino, certe corporeusj passiin concreio exprimitur, non ad rtaturam quaBJnabs-
bijis, etc; si Deus, certe incorporeus, jiiipassibjlis; tracio et per mtiduni formae, Tertio jioiandum iri-
ei proinde idem corporeus et incorporeus, passi- pjifia idioinata inveniri * jquaedam natur-e djviiiae
lilis ei impassibilis, qiiod verum non esset, si pln- propria, quaedaui liumanse, alia pefsonae ex utr:iqu
res in Chrislo essent personae, Sic enim natura cotn- npiura composilae. Nam fereare, oronipotentem esse,
parauini est, ut numquam quod propriuin uniits et omniscium, aliaquc ejusinodi, solius nauira? divi-
nalura? est alleri tribuatur, nisi communem ulraque nae raiiooe diGiiulur; pati vefo, famertej«itire, alia
persoiiam vel commune subjectum babeat; oportet «jus genefis, sohus nainraj huroana. ratione. At sa-
enim oinnia illa in unum supppsitum convenire quae- tisfaccre( redimere, medi-toreni es«e<pf opter utram-
cumijue de una eademque re singulari praedicaniur. qtie naturaro Christo iribuumur. Naui el actirinein et
Sicut noii diciraus in accideni';bus dulce album D passioncm &liq.uameomplefctJlhiHr;satisfaoere eniin
essfij nisi cuin utraque natura dulcedinis et al- includit et niorlem j et moriis feffH2.aci.-n_ , quoruin
bedinis idem subjeclum ac suppositum habent, iijud quidem in hatufam liiin;aiiam cadit, hoc vcro
ul videmus Jn lacte. Alqui iiiiliiiin aliud s^ppo$i- a naliira diviua depeudet. llaque haec allributa, ra-
lum , nulla alia persona in Christo fingi potesl, nisi (ione utriusqne nanirn:, in uuarn conferxintur hypo-
aeterna persona Filii t>ei. Nani si earn hominis per- Slasiro;caeteraveroraljone alterius dunitaxat: qtiem-
sonam esse dicas, sequelur, qund tisi alVsurdissiroiirn, admodum et de homine quaedam dicuutur ratiorie
personam Filji Dei npn esse in ChristQ( vel exstin- animau iajjtuih, ut quod sapit, imelligil; quaedani
ctam in ipsa Verbi Incariiatione, vel ab ea prorsus ratione corporis lantumj qood pingnis aut «naeUetUUS
alienam. Igiiur siqut a priofl, ut loquuntur diaJectici, sjt; ûaedam ratiojle utriuaqoe^ ut qnod Jrjquimr ,
seu tamquam ex causa, consequens probaturin Chri- seribit, elc. Et bsecquaiJeibde idioinaium coiiiinuni-
sio cominunio idiomatum ex unica ipsius hyposiasi; caliouein Christo Doniino,pru locibujus expliCatione
ita vicissim, sed a posteriori, et lamquam ex effectu, ei arguritemi necessit_tey breviter <licia«int.
demonslratur unitas personx ex communione idio-
W JOANNISCASSIANl 64
Pauli apostoli prxdicaiio, aut paganis stultitia, aut A tus. Ille quem Judaei insectati sunt, quem gentiles
Judais scandalum fuit? numquid potuerat offendere riserunt, quem tu cum illis ipse persequeris; ille ,
homines, si Chrisium, ut tu asseris, soliiarium esse inquam, qui et paganis stultiiia est, et Jtidaeisscan-
hominem etiam ipse docuisset? cui enim naiiviias dalum.el libi utrumque; ille, inquam, esl Deivirius,
illins.cui passio,cui crux.cui peremptio incredibilis et Dei sapienlia. Quid habcs quod agas ? claudcs
aut gravisesse potuisset?aui quid novi vel inauditi fortasse aures ne audias. lloc et Judaei, Apostolo
insePauli praedicaliohabuerat, siid passum hominem pradicanie, feccrnnl. Qnidlibet facias, Cbristus in
Cbrislum esse dixisset, quod passim quoiidie in ho- ccelo est, et in Deo, et ciim eo, alque in eo in supe-
minibus conditio humana tolcraret? Sed illud uiique rioribus, in quo et in inferioribus fuit, persequi eutn
erat quod gentilis stultitia non recipiebat, quod Ju- jam curn Judaeis non potes. Sed facis unum tamen
daica infidelitas respuebat, quod Chrisium utique, quod polcs, persequeris eum in fide, persequeris in
quemilli, ut tu, soliiariuro hominem arbiirabantur, Ecclesia, persequeris opinionis impiae lelo, perse-
Apostolus Deum esse dicebat. Hoc erat ntique quod queris pravi dogmalisgladio. Plus forte aliquidquara
impiorum sensus refutabat, quod perfidorum aurcs quidam veierum Judae^rum facis : Chrisluro tu nunc
ferre non poterant, in bomine Jesu Christo Dei persequeris, posiquam eum etiam illi qui persecuti
praedicare naiiviiaiem, Dei asseri passionem, Dei B fuerant crediderunt. Sed minoris criminis forsan
annuutiare crucem. Hoc utique erat grave, hoc in- putas , quod injicere in eum jam manus non potes.
credibile, quia boc erat incredulum huinana?audien- Non iiiinns, inquam, non minus illi gravis illa est
tiae, quod inauditum fuerat divinaecontigisse naturae. persecuiio, in qtia eum in suis impii persequuniur.
ltaque securus es tali affirmalione atque doctrina, Sed offendit te Dominicaecrucis nomen, hoc el Ju-
quod numquam praedicatiotua aut gentibus siultitia, daeos semper offendit. Exhorrescis Deuro audire
aut Judxis scandalum erit. Numquam lu a Judaeis passum, hoc et genlilis error irrisit. Quaeroergo
atque gentibus aut cumPetro crucifigeris, « aul cum tiiiiic, in qua ah illis parte dissideas, cum in hac tibi
Jacobo lapidaberis, aut cum Paulo capite plecleris. atque illis perversiiaie conveniat? Sed ego pracdica-
ISonenim habet praedicatio tua illorum offensionem. tionem hanc sacrae crucis, praedieaiionem hanc Do-
Soliiarium hominem natum, solitarium passum asse- minica. passionis noii solura non imminuo, sed ,
ris. Timere non poies, ne persecutione sua te illi quantum in voto est ac substamia mea, augeo. Hunc
lcedant, cum tu eos tua praedicatione confirmes. enim qui crucifixus est, non solum virlulem ac sa-
CAPUT X. pientiatn Dei, qua nibil majus est, sed eliam totius
Quomodo Christum Dei virtutem et Dei sapienliam divinilaiis ac majestatis Dominum pracdicabo. Hoc
asserat Apostolus. C magis.quod hic sermo meus doctrina Dei est, dicente
Sed videarous tamen adbuc aliquid de hoc ipso. 4poslolo: b Sapienliatn loqitimurinter perfeclos: sed
Chrislus ergo, juxta Apostolum, virtus Dei et sa- sapienliam non hujus smculi, neque principum hujus
pientia Dei est. Quid habes quod respondeas ? quid smculi, qui destruunlur; sed loquimur Dei sapientiam
babes quo te conferas? Exire hinc et progredi nus- in myslerio, qum abscondita est, quam prmdestinavit
quam potes. Christus Dei sapientia est, et Dei vir- Deus anle smcula in gloriam noslram, c quam nemo
ALARDI GAZMl COMMENTARIUS.
• Suspicari posset quispiam Jacobum hic positum mortem obiit, sed vullu sursum sublato, genibusque
pro Slephano protomarlyre, quem consiat fuisse la- flexis dixit: Obsecro, DomineDeus Pater, da illis ve-
pidatuui, quod de Jacobo apostolo non ita liquet. At niatn, nesciunlenimquiti faciunt, cwperuntsaxain etttn
huic suspicioni repugnat, immo eam penitus exclu- conjicere.Cumquelapidibusillornm obtererepergerent,
dii, quoil nimis incongrne inter duos apostolos , et unus de sacerdotibus ex filits Rechnb, qni sunt Jere-
apostolorum principes, Pelrum et Paulum, poSuisset miw testimonio commendati, voce emissa contentius
Aucior Slephaniim niediumordine dignitaiis confuso. dixit: Quid agitis? Jtistus pro vobisDetimprecatttr.
Proinde non alius quam Jacobus apostolus intelligi Atiamen unus ex illis, qui fullo erat, arreplo vecte,quo
debet, qui frater Doroini,Justus, idemque minor est vestes.solebanl prentere, in capul Justi impegii. Iia
appellatus, et priinus Hierosolymorum episcopus a vitam beaio et feliei martyrii cruciatu affeciusafflictus-
B. Peiro ordinatus, de quo Paulus Apostolus scribit -- que amisit. Iia Egcsipr us. ldipsum etiani coulirmat
ad Galatas (Cap. 1): Alium autem apostolum vidi ne- D. Hieronymu1!Josepl i testiinonio, quod apud ipsuni
minem, nisiJacobum fratrem Domini. Et ejusdem est videre est. Vide eiiam notas Baronii ad Mariyrolo-
epislola unica quae inter seplcm cannnicas numera- gium priino Maii.
lur, auctore etiara D. Hieronyrao (Lib. de Script. b Sapieniiam interpretaiur Attctor vel ipsnraChri-
Eccles. in Jacobo). At quom.ido hic insinuelur aut stum veriim Deum el homiuein, vel idem, et doclri-
supponatur lapidatus, nonnulla difficultas est, cum nam Incarnntionis ejdsdem , qtiam Aposiolus vocat
in Martyrologio Rom. e pinua templi praecipitatus, Dei fupientiam in myslerio abscondilam, qtiia nou
confractis cruribus, et fullonis vecte in cerebro per- potest naiiirali ralione cognosci.
cussus occubuisse dicaliir; queinadmoduin eiiani ex c Principes sseculi iuterpretalur Clirysostomus
Clenienie Alexandrino refert Eusebius, lib. n Hislor. Herodem , Pilatuin, et Judajos , qui elsi nonnullam
cap. 22. At hancdiflicultalem sustulit idem Eusebius, Chrisli cogniliouem habuerint, numqtiam tamen co-
oslendeus bistoriam martyrii ejus ab Egesippo, qui gnoverunl esse Deum, quia si cognovissent,numqiiam
aetati Apostolorumproximus fuit, uberius accuratius- Dominumglorimcrucifixissent(I Corinih. u); sic.uiin
que descripiam ,. et quod a Clemente praeiermissum Aciis aii Petrus : Scioquod perigiioraiuinm fecisiis,-"
esl, ab eo suppletum etexpressuin. Narrat eniin Ege- sicut principes veslri (Act. ni). Ambrosius interpreia
lippusjacobumpriraode pinna lempli praecipiiatum: tur de da_uioiiibus,qui si vere Deum etUcdeinpiorein
Et quoniam, inquit, dejectui in pnecept non slatim nossent, numqitam ejus mortem procuras.eul. D.
«_• DE INCARNATIONEC4RISTI LIB. III. __
l principum smculi hujus cognovit. Si enim cognovis-A figebant. Habent ergo qui confitentnr cum confllenle
'sent, numquam Dominum majestatis crucifixissent Apostolo partem, habeas tu necesse est cum perse-
(ICor. n). Scd, sicut scripium est, Quod oculusnon quenlibus portionem. Quid ergo est hic jam quod
vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, dici queat ? Dominum maj'cstatis crucifixum Aposio-
qum prmparavitDeus his qui diligunt eum (Ibid. el lus dicit: immuta hoc si potes; separa nunc, si va-
Isaiw LXIV ). Vides quaro breviter sermo Apostoli- les , Jesum a Deo. Crucifixum certe a JmlaeisChri-
cus quanta dixerit ? Sapienliam se loqui dicit, sed sttim negare non pntes. Sed Dominus majestatis est
sapientiam quam perfecli tanlummodo sciant, pru- qui crucifixiis est, crgo necesse est aut Christum
dentes saeculi nesciant. Dei enini hanc ait csse sa- affixum esse in cruce deneges, aut Deum affixum
piciiliam, quae sit divino tecla mysterio, et ante om- esse fatearis.
nia saeculain sanciorum gloriam praedestinaia; atque CAPUT XI.
ideo eam bis tantum qui Deura sapiunt esse cogni- Evangelicis teslimoniiseamdem doctrinam corroborat.
lam, principibus autem sseculi hujus penitus igno- Sed forte offeuditle quod tamdiu unius vel maxime
tam. Causam auiem subdidit, qtia ulrumque quod Pauli aposioli tesihnoiiiis loquor. Satis mihi idoneus
dixerat comprobaret, dicens : Si enim cognovissent, est quem elegit Deus; nec enim erubesco eum fldei
numquam Dominum majcstatis crucifixissenl. Sed B meaehabere testem, quem Deus voluit mundi totius
scriptum est: Quod octdus non vidit, nec auris audi- esse doctorem. Sed tamen ul acquiescam in hoc vo-
vit, nec in cor liominisascendil, quw prwparavil Deus luniati tuae, qui habere me forsan alios qunrum ular
his qui diligunt eum. Vides ergo quod sapienlia Dei testirooniis nnn arbitraris, audi perfeclum humanaj
in mysterio abscondita, et ante saeculapraedesiinata, saluiis et sempiierua. beatitudinis sacramenlum,
liis fuit incognitn, qui majcstalis Dominum crucifixe- Mariham in Evangelio prsedicaniem. Quid eniin ait!
runt ? his autem cognita qui susceperunt ? Bene au- Utique, Domine, * ego credidi quia lu es Christus Fi-
tem in mysierio abscondilam dicit Dei fuisse sapien- lius Dei vivi, qui in hunc mundum venistt (Joan. xi).
liam, quia nullius hoc umquam hominis vel oculus Disce a muliere fidem veram, disce astcrna? spei
videre, vel audire auris, vel cor pottiit cogitare, confessionem. Habes tamen grande solaiiuro; non
quod majestatis Dominus vel nascilurus esset ex erubescas ab ea sacramentum salulis agnoscere, a
Virgine, vel venlurus in carrie, vel omni afficiendus qua testimonium Deus non refutavit accipere.
poenaeet contumelice passione. Sed lucc utique Dei CAPUT XII.
dona, sicut nemo esl qui, cum essenl abscondiia in F,x B. Petri laudatissima confessioneChristum Deum
mysterio, sapere umquam pcrse poiuerii, iia beatus esse convincit.
est qui revelala cognovit. Unde quicutnque eam non C Quod si ancioriias tibi forsan personae majori.
agnoverunt, necesse habeaniur inier principes sae- placet (quatnvis nullius displicere vel persona vel
culi; qui autem coguoverunt, inler sapientes Dei. sexus debeat cui confessio sacramemi aucloritatem
Non agnoscit ergo Deum in carne nalum, qui negat; facii, quia quamlibet condiiio cujusquam aut locus
ergo ei vos non agnoseiti», qui negatis. Sed quidlibet minor sit, virtus lamen fidei nescit imminui), inter-
faciatis, quamlibet impie uegetis, nos plus Apostolo rogemus tamen non incipienlem aliquem pueruluiu
crcdimtis. Et quid Aposiolo dico? plus Deo credimus. cujus instiluiio rndis, aut feminam cujus fides for-
Ipsi enim |ier Apostolum credimus , quem loculum sitan videatur incipiens, sed summum illuro ct inter
in Apnstoloccrti suiims. Dominum majeslatis sermo discipulos discipulum, et inter magislrps magistrum,
divinuscrucifixuihapriticipibus hujussscculi dicit; tu b qui RomanaeEcclesicegubernaculum regens, e sic-
uegas, el illi negabant Deum se cruciliserc qui cruci- ut fidei habuit, ita et sacerdotii principatum. Dic
ALARDI GAZ,EI COMMENTARIUS.
Thomas in Commentario docet posse iulelligi de Roma Evangelii sui clavibus januam regni cmlestit
Iriplici genere principum : Smculares, in.inil, prin- aperuil. Leo serm. 1 de Natali apostolorum : Cum
cipes hanc sapienliam non cognoverunl, quia excedit apostoli imbuendum Evangelio mundum, distributis
rationem humani regiminis. Philosophi non cognove- sibi lerrarum partibus, suscepissenl,beatissimusPelrus
runl~,quia excedit raiionem humanam. Unde dicitur princepsapostoliciordinis, ad arcetn Romani destinalur
Bartich111: Exquisitores prudentim el scientimviam imperii, ut lex veritatis, qum in omnium gentium reve-
sapientimnescierunl. Dwmonesetiain non cognoscunt, D labatur salutem, efflcaciusse ab ipso capile per totum
quia excedit omnemsapienliam creatam. mundi corpus effunderet. Ei Prosper libro de lngralis:
a His verbis breviter confessa estMartha qtiidquid
Sedes RomaPetri, quaepastoralishonoris
de Cbristo poierat confiteri (Vide Maldon. in hunc Facta caputmundo,quidquidnon possidetarmis,
locum), ejus scilicet divinitalem et humanitalein; Relligionetenet.
nibil enim ainplius Pelrus confessu* est Matthaeixvi,
cum Cbristus eura beatum appellavit, et super ipsum « S. Leo serm. 5 in anniversario : De toto, inquit,
Ecclesiam suam se fundaturum promisit. Quin Peiri mundo unus Petrus eligiiur, qui et universarum gen-
confessioni hoc etiaro addidil: Qui in hunc mundum lium vocationi, et otnnibusapostoliscunctisqueEcclesiai
venisii, ul Ruperlus animadvertii; quibus verbis no- Patribus pmponatur, utquamvis in populo Dei mulii
tavit officiuin ac mysteriiiro redemptionis nostrae, sacerdotes sint mulliquepaslores, omnestamen proprie ',
qui fuil finis et scoptis advenius et iucarnationis Do- regat Petrus, quos principaliter regil et.Chrisius. Mu-
minicae. Ad hoc enim venit Filius hominis, ul qum- gnum et mirabile, dilectissimi, huic viroconsqrlium
rerel el salvum facerel quod perierat (Luc. xix). potenlimsuw tribuil divina dignatio. Et si quid cum .
b Eusebius, lib. n Hist. cap. 14, de Petro loquens: eo communecmteris voluit esse principibus, numquam
Salutaris, inquit, prwdicalionis verbo, primut in urbe nisi per ipsumdedil quidquid aliis non negayil.JJmne*
C* JOANNlS GASSlANt fi*
m»bt-*_rgo,dic nobi», quaesumus, pritieeps aposio- A idem esset ordoresponsionisqui erathonoris; etip.e-
l_runr Petre, dio qt»emadmodum credere Ecclesia. antecederet confessiOne, b qui aiitecedebat aelaie.
D_nn>uVtreartt?aequunt est enim m dkrceas nos-, do- Qaid efgo ait? c Tu e«, inqut., GAWstiwFMut>Del
Ctor a<Bomiiro,;et aperi__>lwxbisjairaaffl, cujtis-cta- viw(Muith, xvt)i Simpfici et rnstrca ihterrogalione
veta accephrti. Excludcomnessuffljdierrtescoelesteiw a\i cowfutamiamte itMhvhaeretice; rili' neoesse- est.
doiwhfif,Bl'e-s'qtf'r per __nJierih_s.C_V_TITBS el UK- Dic-mihi^ qasesoy-uTii_-:
ffltrfuerit^ cni Pe*lrus>
ktarf e»
clto* ifltranersa4rtu_'rrtMhiftturatfertej- qwia certurt spondit?iNegare:noBpotesGhri-lfini fnisse. hrterrogo
est-tjfto*.jiulhre dstiBnrregiii tft-trateipelerit; nisi* cut ergoy Chrislum quem ivocas? fiominemair Denrir?
clavi-i-tte 1iiTEccl-Siis csMo-atar[__Ilata}reseraritV lHjmroemtitique absqn. diibio; hinc enim omnis e«t
Dic ergo quemadmodum credere Jesum ChrJstitta et- tua h-_resis, quia negas Gbrisiwto Filnwi* De*. Eli
confiteri communem-Bforrrfimiffdebeamus.Respon- ideo etiam Mariam Chrislotocon esse,- noh<Theoto-
1
deWutfqhe.Ssbfte cMi&iQaW ifi_"__„s_fl.i ffhalk cdn dicis,- quia Ghrisli gettitrix-sit, non Dfery Glrri-
\6fl!WMit„!T_oflfl!_rious_itvc«ii»'h-be„eq_-1itersmi stflm-ergo ta«tum: h_iftinem assevis," non Deirm,et
egwil^fiMf etjhftessirs-?bege •Evattgetufmyc. rtew reqiii- iieo filium esse eiriwbomlnis, non %en Quid!efgo ad
r-Sîrg-mWirMsiTr, e^hâswitfeSsioifem.meaiff; h*c respondit Petrus? Tt»ei^ inquit, Ghrisim Fi/ins*
ii*_#illteh»b_«i j&Ts-Wrfm'ffleam, tfbf eVjnf-«8lon_wgiBei vivii Christum htmc qtt&r»lu Iiorninistan+umft-
rotWmvjq-fcf cwrff pet&Hhstnwa1 gnimmttTtf si«e liufn esseass_Tisrille tejs*aiurFrliuTOHer.Goivis crc
cbfti^s-WiWmtt ttsbes*,.„nr«erit_« _.t<per_Bti„_me» dafmhs?tibi, anPetro?hpiwor, ndn esiam iiBptjdenS,
)p_#W»fes_i»i E»te_ri^; evatif_r»T_'idienobis ctfn* uir prseponere te audeas primo apostnlOrurm.Tametsr
fesSIflttWff f dlfcsiMM* fttett apo_*eWihortfinerirrie qnid; est quod tu non ;audeas? aut fpieuiathnfldum'
l_i4t„#c^le____- Stl J_5ui»j arr Dennf; Catnernih e* ap_.toiffm nonidesptciaSvqtirDeum negare potuisti?
taft*u« _SSfr'(tt„_Tltj: „ft B_t FiHnfn'1 m-se-icarir? Ih--- Tues ergO, irrqnir, CArisia. Filins Detniv'u Nunfquid
terffcgaTWi ergi» DWiniWJeSu Ctorfsfijqweni enm cre- litfc ambigui aiit dbscaiîaliquid in' se habet? Sim-s
dSrtrhtfjqtt**»c?6'ifi%r-"rtt„res_edfecrp-ii, fcspomdif plei? tanttim est et aperta con-fessio',ChrrsimmDei
^ffl-SSpb-ôi^tfF&ress- tina»fltû_ pro c_i„*- Filiom praedicati Negas fortasse dicttifflr,sed evange-
Mis»!laarff^ntu-iff- MfKWttespmiio, q%_# ftabe- liSta testatur. Ari iheiiliri apostoliihi dicis? sedde-
bat omnturfl mi:S-WWnWMi dff_ui.'r_Sif»na%_,ut t_st_bflis"'falsitas, apo_tol„nr felsirntis ttccusans'. Aiif
ALARDI GAZ^.1 COlMENtARlUS.
deWq%nyitiifdiosffb^ri^s-q^W^JPhminis^ accipienda, qubd Pelrus c*ief6s oittnes aposihidS"
tur inlerrogat, et tami^&sffritoteipondenlium commu- setate anteeesseflt, sed qu_d pterdSqne: s„}temrCf-
mreity qumrtifcn'humairwinlelligentHeambiguitas ex- fere omnest
e Noiandnm primo Ijanc Petri confessionem e.x
pficaiur.vAt.ubi quid hqb.eat•sensus discipulorumexi-
gititr, prinius esl iri pomwi cdhfessiohe, qui pfimus" peculiari Dei revelatione soli Petro factam', eariidera-
esvmap^tihcria^griiMi. sihiul a tribus divihis perSohi.' afpprdba¥am,uf
q_'_'-
' Ed_«_«toacUTiii'ety ni Mof,'ivitiatns. Bbi pro' C observat Auctor sequenti cap.;. qu_e qtiidem reve-<
Ecclesia,;.pro co(locatqr. lalio inier aliasPetri prserogalivas merijo annjime-
<I..<e},lifri'îpr_kiii..:Be_/e_iijy!in
collaiaêhiendandura et reponeiidum puto. Qiiis enihi ratur; de qua vide Beljarminum 1. 1 de Rom. Poiiti-
iie.cii c|iive_'regtit cds&fiim^P-triy lioir a Pefro, Sed fice cap. 19;. Secundo ridiandum Chfistn 11V• iirtefrd-
a CfirrS# __H_t„s,'ttOh'cblbSc*'ta#?r ntei;foffft sic ex- gasse quetn dicerentliomines esse Frfiuro*liominis,
potiatu»: Gte»i-»,iiid<e*»?p»iesta* lrgftndi atnue sol> id est, quid de se sentirenl, quejn se esse existima-
vendi,!JcripL!4r.asinterpre.taiidi, i.t fidei coiitrover- rent; sic enini se Fiiitim hominis per humilitatem
sias defihleiidi, a f*elfo utpfihiO Clirisii Vtciirid,vel sblebat appcliare, et de seipso loqtii iri tertia pef-
pef*'FewSffr, Fn RcclesiSrMrocata _t re71.fav soha; Petriim vcro f espondisse in securida pef-sona;
Videl_wiAii_«j<iinh««re-P_truroc-Meris aposto»- T« es Christus Fitiu» Det .itii,- quasi dicat :Tu, licet
lis seniorem fuisse, sive coeieros apostolps ajlate s.is jSlius bnminis, et Filium hominis le nomines, es
praecessisse, quod et sentit Beda irfcnp. i Joaiinis' tanifenet FiKhs Dei; nec alius in te lilius hominis et
scfibens. EosTe-etiam nonnirHiqiiTprimatiMiFEeelei' Filius Deii sed unus et; idem hominis et Dei Filins,
stePetro caflattfmdiiierihit prdpier aetaterh, quos' Quod potissimum vaietjContra Nestorium, qui fiJiuro
refhth"ii-<Eter<niiU_ (Tom: lAnriil. sutratmoMf: JSas- liomrnis rn GhristO'separabrta FilioDei, lioc esl,
/i^'mqiiM?.«pâreir<^^ qui prmio- duas m eo constiiuebatjpersonas. Tertio notanda hic
imripntam iPetrodoltafmfy quod'senmi''cmteris;esset; pnlcbfa ahti-lie-is. Ghrislus rogat: Quem ilicunt ho-
narittymdi&d'hwipectat, ms-invfiatii, eetteAridreqs mines esse FiliUm liomims? Petrus respondei: Tn es>
najdto#i/tefwiori invomtionej etiriperfeofioris^viiief Christus Fitius Dei trivii Qiiantuin se deprimit Gliri-
(pimricwlibisj-vtettionvPitrti ptmsfabaf: seatsi-divinh j) stus, lantum enm\exl«lfit Peifus: Quia omnis qui se
consilii rationeni humqnw menti concessum.est ali- liumiliat, exditabHnn Poslremo nolamiiitftWc Chri-
quando.per.s6iulian,.iit(i.iri qriaihdMiHu^ cqitsa stutwvereet prhprie tiei Filiumappellari, hf/e est,:
prwcessissevtdeitir, ui prihceps emVimmcoi&tiMefoIur non adopltone, aut gratia, sed natura, ut diclum est.
apostolorum, quod in professionejidei cwterisantecel- Cujus rei ceMissiimim<argnmentmn est, quod Petrus
luit. PU"-1B-fohiliSVBf iniw«trs: ad Mnrlyrologium Cm-i8tumDei Filium appellans, loanni, Eliajj Jere-
(56 Ntitieihlfi}rti(erthme J«a"imisOh*y-o_t»tniverba miae^-Valiis. pfopheiis! opiJotiat, quos neino neget
sffrmtSWdBvS;:Aniirri»:î^KMriar Petra mvitum in* fiHo8-;Dei*fttissegratta.iadoptioiiis et iusiificalioiiis,
giMsts *.. Amtreufyeiprim^PetrnmadEvangetitcnt Cbristum ergo non: adpptivumi seii naturalem Dei-
alteMt, itifi-Qkm__t*fl, irfrtoitj,mjhrtttWiperperamm^ Filiuin af pellavit; quemadmodum et apostolus Pau-
teUigenteg;dnseftmi Pei*itrn'mtute<majorem'f«is& An- lus ffilHebr; i; ubi rpsum eum aiigeli» siccomparat,-
dreri^MitetoAridfieith Petr&mrii#reni<foijw tesfirtw utsokts ipse haturairs pei PHiHSjangeji vero serti
S. E^'feto«^s'ferWWf.i_ircusb>iii^^Barvjmus.-i^wiio et ministri dieaiittir, qui tainen alioqnl hlii Dei sunt
qub_r_tf vtei^<Ahijr«ris<;attiiiet; ut eoar cemmod^ 5 adtrpiivi, et qdidem i>fieiiipui:
r]-^'ileeT, imefprewmuri n.n videnmr ita^ ^
60 DE INCARNAflQNECHRISTI LIH. III. 70
de alio Chrislo aiiquo forsan hoc dicturii esse cori- A*Petntro, quse dicta alia coriseqtiuntur? E-t.egOyirrqw.,
tendis? Sed novuro lioc prodigiosi comrhenti genus. tibi dic'0 : Quia ttt es Petrus, et sitper hanc petram'
Quid ergo reliquum esl? unum scilicet, ut euiivet mdificaboEcclesiam riteam. Vrdes rpiod dicttim-Petrt
quid scriptutn sit legatur, et vefum sit qtfod Iegi'tur-, Ecclesiaefides est ? ergo exlra Ecelesiam stt neeesse
tandera vel vi vel necessitate constrictus, cum f„l_i-> est, qtti frdem Ecelesia- nori tenet. Et' thW,.irhjtiit
taiem astruere non valeas, veritateiii iropughare de- DomiiiUS, dabo claves regni cwlormri. h<Eides; liam
sistas. co-luih ni.ruit, fides ha?cclaves regnrccelesMsaCoe-w
CAPUT XIII. qua. te mairean.. Introiee clavi-hujuSi
B. Petri confessioa Chrtsto ipso veritalis-.testimonium pit. Intcllige
accepit. januaro hori poteris, qui fidem-ebavisist;iusdenegastt.i
Sed lamen quia summi aposloli tesiimonio usus. Et ptirtm,inquit, infemi nen pranalebnritadverjmmrlei
sum, quo Dominum Jesum Christum cofam Deo ipse, Porlse iriferni, fidesest hsereticortim, imroo'perfidia.
confessus sit, videamus quemadmodum confessioneni,- Quanium eriim a cceloinferria disrantj tantWBafeeo.
. Deuih ConfesStts fuefit m qui negatv
ejus is quem eonfessus esl approbarii, quia plus esl quiChri.lum
mulio quam quod aposlolus dixit, si dictum illius. Qumligaveris, ihquit, in terfis, ligaiaerUffltecailiT;
Deus ipse laudavit. Dicenti ergo apostolo, Tit ei. et qumcumquesolveris super terram, entiisotuimetiw
Christus Filius Dei vivi, quid a Domino SalVatorc. S coelis.Perfecta apostoli fides potestatem qrjodafhimodo
responsum esl? a Beatus es,"inquil, Simon Barjona. ( Divinitalis accepit; ut quaeligasset xek solvissei:in
quia caro el sanyuis non revetavit tibi, sed Spiritus Pa- terris, vel ligata essent ih co_lesiibus, vel sol-W; Tu
tris tnei qui in cailis est. Si displtcel tibi uti apostolii ergo qui contra fldem apostoli vehis, cum-Mgainmte>
testimonio, Dei utere; laudando enim Deus qtiod di- jatn in lerris videas, superest ut ligatum quoque in
clum est, auctoritatem suamapostolicodict&addidit: coelisesse coguoscas. Sed longum est ire per sin-
ila ut eliam si dictum iilud apostoli ore prodiit, suum gula, qu_3 prolixissimam et copiosissimam disser-
esse hoc taraen Deus fecerit qui probavit. Beatus es, tionem numero sui faciunt, etiamsi breviter strictim-
*'"
inquit, Simon Barjona, quia caro et sanguis non reve- que memorentnr;
lavil tibi, sed Spiritus Palris mei qui in cotlis est. CAPUT XV;
Efgo in apostoli dicto et Spiritus sancti, et praesen- Eamdem Petri fidem D. Tliomasquoqueppst reiur-
Us Filii.efcDei Patris teslimonium vides; quid ergo rectionem Domini professus est,
arnplius aut quid siroile reqttiris? Filius laudavit,
Palef inierfuit, Spiritus sanctus revelavit. Apostoli Sed unura addere tameri adliuc fibi apostoli festt-
moiiium volo, ut intelligas his quae ante passioneni
efgtj diclum lotius Divinitatis est testimonium, quia
illius necesse esfc hoc dictum aucloritatem habeat, C Domini acta surit, ea etiam quae pbst passionem
quo auctore processit. Beatus ergo es, inquil, Simon suntsecutacongruere. Illap.us- ih cOnvetittrrridiscH
Barjo.no,.quia caro et sanguis non revelavil tibi, sed pulorum Suorumclausis Dominus januis, cum veri-
Spiriius Palris mei qui in coslis est. Ergo si Petro tatem corporis sui apostohs declaTare vohiisset,
non caro et satiguis revelaverunt isla el inspirave- palpata Thomas aposiolus carne illlus , trac(„io Ia-
rtiiil, jam intelligis quis irispiraverit libi. Si illtmi lere, exploratisque vulneribus, comperta penitus
Spiritns Dei docuitqui Christum Deutnesse confes- manifestali corporis veriiaie, quid proclaroavit ? /)o-
susest; videsquodttrspiritu daemonis dootns sisj minus, inqtiil, meus'et Dettsmeus (Joan. xx). Num-
qui negare potuisti ? quid dixit hoc quod tu dicis? homo et noii Deus
CAPUf XIV. Chrislus, et non Divinilas? Corpus. utique Domini
B.^Pelri-coHfessiaiiemlaliusEcclesim fidem esse. sui letigit, et Deum esse responditv Numquid discre-
Sed.tamen diclUm illud Domini, quo- coUaudavil tionem aliquam hominis et tfei intulit? autc' cafriem
Ai,AR;DIGAZMl COMMENTARIUS.
a ItLes^t, Ideo beal»s,es_, aii S. teo (Serrii. %in D versario) : Hoc, inquit,- oblihuif illa
eonfessivyqmw<a
Anniversarid.et serm. 2' in.Natqlj-apDstol.), qtti&Pdter Deo Patre aposlolico inspiraia cordr omnia hrimima-
meus le-decuit, nec lerrem opinio lefefeilit, -setfinspi^ rum opinionum incerta. traiiscetidit,et jVmilaiempetrw
ralio cxleslisinstruxU; ei noncaro ei Sdtiijuh, sed.iile quw nullis iinpulsionibus quuteretur actepit. In< um-
me libi, cuiu&sumunigenilu.sri/iits, indicatiii. Etego', versa namque Ecclesia.Tues ClrrislusFHius,Dei vwi,
sicui Palef hieus.tria\tifisid- quoVtdiePetrus dicilj et otririis tinyua ifme' Domiiimu
iiiquitr dico tibi..-ho.c.esi,-.
vit libi divhriiatem meiun, ita et egqnprdm ffSt fdcio confitelur magisleriolitijUsiiocis imbviiur.<Hmc frdes
cxceUeutiatn.iuqin. :.quia lu es Pelrus, id esi, curii'ego diabolum vihcit, et caplivofum eflts vincula dissolvii';
sim inviolaii.lispetra,, ego lapis attatdarh, qui facio hmcerulos mitndd iii&rit'cceio;et portwinferiadverstis
utraqueununv,egd.fundairienlumpr.wierquod'tieiiw'po- eam prevalere nori ptissuht.'Tttntaeninrdivmtilusstrlidi-
lest aiiud poneie; tamen lu quoquepetra:ei; qi.iawea latemunita est, nteariinec hmreticamitqmmôrruthpere
virtute,solidaris,.ut, quw milii pptestaie' syrit propria , pravitas, necpaganapolntirHsuperare peYfidia,i
sini libi mecnmparticipalionecoirimuiiia.Ei.super Srdric c E_ similitudlrie vOCutii'evior ifocstemiiiriêdi-
\ petraniwdificab.oEcctesiamnieam. SiipSr liaytt, hiqiiii, tione etjam Pftriliniafra1 iW_p__r_'tj:m. pfo TiWtfo-
l (orlilttdinem, alertium.px&lriiaritlethvtuvi, ei Edclesiw chon, vel; Graec. eM.dôii', leêreiars Thei_*oc_w,
mew cozloitiferendq.siiblimiias.iit (Itijils feitfi.firmiiafe qu__vox, c'u_i -pud Gf_sf_o_ pToiI1*_fîtat_i!i_c_ntds
cansurget.. Ra.ic coiifessioneni,portw.inferi ittitr tette- bitariahi accipiathf, neiftrd tmrim mdiosc seosu
buntr marlis viitciiki nari ligabuiil; vq'xeniiii istti vix potest hhic ltfco; ceW-ftire/ Nahi*;ewôjf*?erimsx-
Viimest, etc. fiaeCS- teo, et tfuoesegiiutifur. ceritu in D_i, sf»_
sigftifldflt-pm-feiitgffli
b Ja eamdem senleniiam S. Eeb"(S_ntt. { iii Aririi- CfipafahJ, pehiiltiiyt
& shiie!ri_3'diet_m e_t, qîiwito NstM-
illam Theodochon, «t tu ais, id est, susceplricem * A primens, hoe tantnm quod didicerat tenebat. Itaque
Deitatis nominavii? vel more impieiaiis tuae cum ille, ut tu forsitan putas, ruslicus et imperilus brevi
qucm contigit, non propter se, sed propter eum quem te nunc responsione concludit, paucis sermonis sui
in se receperat, venerandum esse memoravit? sed [Lips. in marg. sermonibus suis] conteret. Qtiid ergo
•' subtititatem hanc discrelionis tuae aposiolusDei forle apostolus Thomas teligit, cum ad palpandum Deum
noc norat, et elegantiam judicii lui ac differenliam accessit ? Christum utique absque dubio. Quid autem
non habebat, homo videlicet rusticus et imperitus, exclamavit? Dominus, inquil, meut, et Deus meus.
dialectic-. artis nescius, pbilosopliicaedisputalionis Nunc si poles, et Christum a Deo separa, et muta
ignarus, cui scilicet inslilutioDoroini sui abunde suf- dictum hoc, si vales. Da dialeclicam disputationem,
ficiebat, et qui nihil omnino sciebat, nisi boc quod da prudenliam mundialem, et stultam illam verbosa
Domino docente cognoverat ? Et ideo sermo suus callidiiate sapientiam. Verte omnes lele in facies, et
coelestisdoclrina erat, fidessua magisterium divinum contrabe. Quidqnid sive animis sive arte valeas,
erat; disjungere, m tti facis, a corpore suo Dominum quidlibet dicas, quidlibei facias, exire hinc nusqnam
non didicerat, et divellere a se ipso Deum penitus vales, nisi hoc quod apbslolus teiigit Deuui esse fa-
nesciebat. Sanctus, sincerus, pius, innocentiam, pe- tearis. Et quidem si quo modo possis immutare for-
ritiam, fidemillaesam,scienliaro incorruptam habens, B san historiae evangelicxprsedicalionemvelis, ut nec
b sensum cuin aslulia simplicem, cum perfecta siro- corpus Domini Thomas apostolus coniigisse, nec
plicitate * sapienliam totius mali expertem, lotius Christum DominumDeum dixisse Iegeretur, sed im-
corruptionis ignarum, totitis haeretic-s perversitatis mutari quod in Evangelio Dei scripturo est nequa-
imraunem, et qui formam divini magistcrii in se ex- quam potest. Cmtumeniin et terra transibunt, verba
ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS.
rius nolebat Mariam dici 6eoT_xov,sed Xpco-TOT.xov,nibil aliud sonetTheodpchos quam Dei susceptorem
id est, Christi matrem, non Dei. 6E6TOXOC vero cttm aut suscepiriceni (Vide plura ad lib. v c. 2).
accentu in antepenultim», id est, geniius a Deo. " Opportune hic occurrit Joan. Molanide hac voce
Neuirum autem de cafne Christi dici posse, neque a aliisque notmullis nolaiio (In addil. ad Marlyrol. 25
Nesinrio dictttm fuisse, per se notum est. At vero Febr.) : Non est, inquil, dicendum. Deitatem, media-
6«o-uS_x-ff. ~«1 QsoS.xof, id est, Deum capiens, a torem, salvatorem, et similesvoces non esse Latinas,
verbo eiixoiwu,quod est capio, vel suscipio. Unde quia smculoCiceronisLalinmnon eranl; sed agnoscen-
stalim et propriissime exponiiur: carnem Tlieodo- ituni esl Chrislianos auctores locupletasse et ornasse
chon, id esl, suscepiricemDeilatis. Sic enim impius Lalinam linguam hujusmodi vocibus, qum instituendw
ille Nesiorius camem, id est, huinanitaiein Christi, eranl ad ea Chrislianmreligionis mysteria expticanda,
vel Chrislum hominem iwn eeovoxov, id est, a Deo qum cmca genttlilas ignorabal(Vide Baron. in notis
genituui, sed eioSoxov, id esl, Dei susceptorem et ad Martyrot. 9 Sovemb.). Augustiiiuslib. vn de Civit.
veluti hospitem, vel 6.o$>6/>ov, id est, Deiferum ap- Q Dei cap. i : Hanc divinitalem,inquit, vet, ul sic dixe-
pellabat, quasi alius esset Ciiristus homoa Deo, quent rim, Deilalem,nam el hoc verbouli jam nostros non
susceperal, el inlra se gerebat, non unione hyposta- piget, ut e Crmco expressius transferant id quod illi
tica, sedquadam dignitatis el amicitisepraerogativa e.o-nj-raappellanl. In qiiemlocum legeLudov. Vivem.
eidem cdiijuhctus. Contra quam hae.resim,in synodo Uaec Mobmus. Porro (ut hoc eliam onere ipsitm ad-
sunt canones, et snb anathe- eundi lectorem sublevem) nostros inlerpretaltir ille
generali Ephesina edititertius
maie sanciti, equibus sic habet : Si quis in Hieronymuin, Laciaiitium, Fulgenliuro, et addil haec
uno Chrislo hypostasespost unionemdividit sola eas non spernenda : Grmciolim a e.foj, hoc est divinus,
connexione,qum sit secundum dignitaiemvel auctori- subsiantivum derivabant estonjr, divinitas ; qtimvox
tatem, et non polius, qum sit secundumunionemnatu- Chrislianis hominibustam laie patere visa est, quam
ralem conjungens,anathema sit. Et canoii quintus : nomen ipsum divinus. Idcirco cum propriam iltam
Si quis Christum hominemDeiferumaudet dicere, el Dei naturam appositiorevocabulo significare vellent,
non poiius Deumsecundum verilalem, anathema sil. 6EOT»Ta nominarunt Athanasius,uterque Gregorius et
Hoc eniin eeoyopovnomine, sicut et ©eoSoôu,abu- alii Grmci,quod ipsis magis permiltebalur, ut Quinii-
tebatur Nestorius ad indicandum personarum ex lianus ail, quam Lalinis. Sed nec Latini deterriti sunt
quibus Chrisliimcomposiltimvolebat, distinctionem. arctis lingumrigidisque prmceptis, quominus et ipsi
Siquidem Deifer dicilur homo qui non natura, sed di- Deitatem dicerent, naturam illam Dei significantes,
vinilatis parlicipatione Deus est, quod Deum habeat qum Deo propria ett, necad alia egreditur, ad qucedi-
sni cordis habiiatorem, et intiinum hospitem, quem- vinui et divinitat. tiam divinilas dicitur orationis,
admoduiii pollicetur DominusJoan. xiv : Si quis di- _" libri, rei gestm,hominisel aliarum rerum; Deitas non
ligit me, sermonemmeumsenabit, et Pater meusdili- dicitur, ticut necilla sunt Dii, licet esse divina possint.
get eum, et ad eum veniemus,el mansionem apud eum QuocircaLalinosChrisiianmpietatis scriptores imme-
faciemus.At quisquis est lalis, solus et nudus esl rito mihi Laurentius Valla in Dialeclica sua videtur
hoino, Dei denominationeni sola participaiiouis ra- arguere, quod Deitale utanlur, novoquidem vocabulo,
lione sortitus. Christus vero non participatione, sed sed inre prius nonusu Irita. Kam Grmcos reprehen-
natura Deus est, et naluralis DeiFilius, Deus deDeo dere, quod verba suo sibi finganl arbitratu, hoc ett
geniius.Non igiturDeifer, vel Dei susceptorappellan- anliquam Grmcia libertatemopprimere. SiC ille.
b Cum aslutia, id est, prudentia vera et chrislia- 1
dus est, ul contendebat Nestorius, volens istiusmodi
appellationis oblentu veram in Cbristo negare divi- ha, quae opponitur prudeniia. caruis, quae inimica
nitatem, et solam humanilaiem aslruere, quorum este Deo. Roni. vin. :
utrumque iropium est et blasphemuni. Ex his patet Sapieniiam puto hic rednndare, ctim ad sensum
haud temere et immerito expunctam fuisse voculam illum simplicein baccreferri possint de quo imme-
imaginem,ut superfluam, et nescio quaenim ratione quave diale, ulet sequentia epilhela, Corruptionisignarumj
incuria vel iroperitia inlrusain. Qtiid coinmune totius perversitatisimniunem,nempe sensum, in ma-
carni et imagini? el quis carnem Christi Theodocbon, sculino; nisi quis legehdum putet, ignarara, ut ad
fusceolricero Deitatis, iroaginemiuterpreletur, cum sapientiam referalur.
73 M INCARNATIONECHmSTI LIB. III. f|
varo Dei non prateribunt (Maltlt. KIV). Ecce enim A re sola docius crederes, qna etiam illiqui persecuti
eliatn iuiiiCtibi ille qui ntinc [forte legendum tunc] fueranl credidcrunt. Sed lainen quia cceleslis signi
tesialus est, Tlromas apostolus clainat: Deus est fteimiis mciiiioiiein, nstendam tibi riecnVo signuni:
Jesus qnem lciigi, Dcuscst cujus membrn palpivi; ct qnidcni lale, cui nc damonesiimqiiaiii tontradixs-
non eg i incorporalia tenui, nec iutraclabi.ia iraclavi, runi; duiii ipsa veiitaiis necessiiate cogente, licet
non spiiiiiiiu inanii comigi, ui de eo lamum t-rcdar Jcsiini coriorenin csse ccrnereiil, Deum lanien,
dhisse, Deuscsi; spiritus euim, jiuia Diinini mei qtiod crat, esse claniabant. Quid orgo ait Evange-
dicium, carnem ct ossa non habel ( Lncm xxiv). Ego lisla de Domino Jcsn Chri-io? Bapthatus, inquit,
corptis Dominimui tctigi, rgo carneni el ussa pal- confestiinascendiide aqua. Et ecceapcni tunt ei cceli,
pavi, ego digilos meos iu locum viilncrnm inisi, et el viJit spiritum descendentemsicut colitmbamet ve-
de Chiisto Dominome<>,qtiem palpavcram, procla- nientemsnperse. Et eae voxde cwlisdicens: b Hic est
mavi : Doininusmeus et Dent meus. NOIIeniin novi Filitts meusdileclut, in qttomihi complacui(Malth. 111).
iuier Chi-isiumet Deuin facere di-ianiiain, inserere Quidadhaec nnnc, haereiice,ais? diciumdisplicet, an
saciilegas npiniones inier Jesum ct Deiiin noh>,di- persona diccntis? Nrc itilerpreiaiioue cerle indiget
vedrre a se ipsn Domiiium ineum neseio. Facesse a inlelligcntia allociilionis, nec commendalione vcr-
me quisquis diverea suulis.quisquis d.versa loqueris. B bortim dignitas alloquentis. Dcus Patcr ea qui dixit:
• Egoaliud Ciiri.liun qiiam Deumcsse non uovi, hoc F.videuse-t quod dictiuiiest. Nuinqiiid aui lam im-
cuni coapo-lolis meis teuui, hoc Ecclc.-iisiradidi, hnc pudeniem, aut lani sacrilcgam vocem proferre po-
g>iililiu-|irn:iiic.ivi,boceiiaiiilibicliimo.CbiisiiisDeus leris , ut dicas tle iinigenilo Dei Filio nec Deo Palri
esi, Cbrisius l)i-u-est. Aliud mens saua non semit, csse credeiidmii? Ilic est ergo, inquit, Filius meut
aliud Jidessana ii'>nloqiiiiur,divellia sc Dhiuiiasnoii dilecius, in qno inihi coniplacui. Sed leutabis forsilan
potesi. El CIIIIIIIique quidipiid est Chri.lus Deussit, dicere, ut esl denieniia,c de Verbo hoc, imn tle Clui-
inveniri in Deo aliud non pnicst quaui Deus. slodiclnn; fuisse. Dic milii ergo, quis erat qui bapti-
CAPUT XVI. zabatur?Verbum, an Clirisius?earo,ansp;ritiis?Ne-
Dei Palrit de Filii dioinilaleprofert tesliinoniutn. gare iit qtie non potes Cliristuni fuisse. Iloino ergo
Quiil ais lu nnnc, b.i-reiice?suliiciiiiitne lia-ctesii- ille ex hniniiic ac Deo natus, Spiritu sancio in vir-
monii fidei, etiam sununiu infidelitati, an aliquid giueni desremlenlc, et virlute Altissimi ohunibrante
adhuc adileiidumest ? et quid vel po>i propheias, concepius, ac sic homiiiis et Dei lilius, ille utique,
vel po->t:ip>sti>losaddi polest, nisi forie, ut Judaei ut ncgare 11011 poies, baptizaitts esi. Si ergo ille
qu»nilam cxpostulabaiit signum tibi de cn-lo, eiiam bapiizaius e„t,ille et nominaliis: qnia ille ntique
tu dari pnstules? Sed peiemi hoc libi, illtid quod G < nominatns, qui bapiizaius est. llic etl, iiii|iiil, Fi-
respnsiim lunc illisesi, neccsseest rcspnnderi: Ge- liut n.eus dilectus, in qito niihi ctimplactti.Numquitl
neratio prava et adultera signum qnmrit, el signum dici signifnaniins aut exprcssius qnidquam potesl?
non dubitur ei, niri signumJonm prophetw. Et vere Cbrisius b:iptiz.iliisesl; Chrisliis asceudit de aqna;
sufficerc lihi signum lmc vcl cmn Jud.tis <rucifigen- Chrisin baplizato c<eliaperti stint; propter Cbristum
libus puteral, ul Dominuinnostruin Deum cliatn hac colintiba dcsreudil super Chrisluni; iu corporali
ALAUDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
» Alium inalirodicere qnam aliud. Nam alius per- vidit poteslas, non discermt miernitas.Hic esl Filiut
fonain, alind initnram pr<>;.tiedeiiolat. m siiricriu. meus non adoplivus, sed proprius; non aliuitde crea-
tislensiiniesl. Unde iiliunidi>initis Fdiuni a Patre in lits, sed ex me genitus. nec de alia nntura tnthi
diviuU, id e.l. aliani persouam, nou aliiirl, id csl, fttctnscomparabilis, sed de mea essemia, milii nulus
alius iiiiliira-, 111ducei S. Thoinas (i p., 17. 51, art. mqitatis. Iltcest Filitts nietis, pei quein omuia facla
_.). Pnrro Ne.^tiuiiis aliuni Christum qiiam Heum siinl, el sine qno factnm est nihil; qttin omnia quw fa-
aslruebat, quia iuiriim linmiueiii, 1.011Deimi agno. cio, simul et fncil; et tjttidfttidop ror, inxepnrabittter
S<ebai; cui ciuitrailicen* Auciiii'11011 :<liiiinesse, sed mecmiiatque itidiffsrmteroperalur. In Putre enimest
111111111ci euiiiilenictiui Dcn. et ipiiin D.-tiniesse. cx Fitias, el in Filto Puler, nec umquam vuitas nostra
vci-hisThoiiia: aposioli osiendit. Nam sei-iindiimbu- diiittiinr : et cwn alius egn sim, qui genui; alius ille,
niiuiiiinii.ilui-aiilnegari uoii pmesl Clirisliiin aliud quemgentii; 11011 alin t tamen de illo tobis fas est co-
esse q.iam Detiin; nliiul, iuquaiii, iil csl, 11:111 aliam, W gilare . qttamde me senlirepossibtleesl.
p:iia liiiinin 111; 11011taiueii alium , id est, aliaui c Ad inilciKliiinambiguiiaie <isiccnn-lnicnda IITC
per-onaui. synlaxis : Hu^ diclumfnissede Verbti,nnn de Christo.
» 'Ouiojftou 0 iyairwTof,q.d. Filins ille mpus; ille, llui', iiiMupeoraciiliim Pairis, Ilicetl Filius meusdi-
iiiipinn, c arissiinus. O-lcinlil i-iinngemiiio arlicnlo lectus. Vcrlium autem persoua Filii arcipilur, qiiam
se n»ii «le qiiovs. sed ile iialurali, <lc unito.de Ncsioiitis aCbrislo, sen rcrsona Christi scparabat:
a-teino, de >-ibiirqiuli Flio loqui: 1 1 cu-ieri lan- sic vafer ille, cutn a Patribiis orlhod .xis premereiur,
I11111 adoiilione lilii MIIII.Iia M.iltloiiaius.Pleuius id eorum .itûmcuia clmlcre Siitaijcbat.C11111 enini if.ia.s
cxplii-.iiS. Leo iiiniiifex st-rui. <!>• TiansJiguiaiinne in Chrisio persouas disiicgnerci, qua-cuimjuee Scri-
Dniii. : Lnlum, iiiquaiii. ei mul iplex lestimofiiuitifuit, pturis :>dpiobxiidam.Chrisii diviiiiiMeinohjicich.in-
et plus in rerbtirtiiu 1irm ... qmm in mno vocs uuili- lur, ci 11011 dc Cliristo, Sedde Verhn Chrislum inha-
tum esi. Uicenleenim Patre: IItc est Filius metis di- bitanlc inici prctabaiur. Al hoc cfTugiiimNesiorio
leclut, in qno tnilii cumplacui; ipsnm andiie. Nonne pra-cludilnr, cmn e Scripturis iiianif.siis-ime osten-
etUenier atiditiimeti-: llk est Filius mens. cni exme ditur eumdcin csse Cbristiun, et Veihimi, ut bic
et mecumes.se,sine lcmpor.ecst? qnin ncc.geiiitorge- oslendit Aiicu r, cl alii Palres.n.ienderiiiil, pioinda
nile p<ior, nec qenitut ett genilore posterior. llic est de Cliristo dictaes.e, qu.c de Verbo dicta fatebalur
Filius tneut, quem a me non separal dcitat, nen </i- Ne.torius.
PATKOL.L. 7
75 JOAWttS CASSIANI 78
•pecie Spirilus sanctus asiitit; Chrisium Pater ap- A Filium descendissei, nec PaterFilium nisi vereFilium
pellavil. Hoc si de Christo dicluin negare ausus es, declarassct : praeserlim cum his divinae nativitatia
supercst ut nec b.ptizatum Cliristuin 'uisse, nec significaiionibus,quaenon solum vcritaiem pisc fidei
Spiriium desceiidisse, nec Palrem locuiuni esse confirmareni, sed eiiami praviiaiera inipi.e opinionis
conienilas. Sed urget lamcu et premit le ipsa veri- exeluilerent. IneiTabilienim divini dicii maguificen-
tas.:, ui etiam si confiteri cani nolis, taiiien negare lia CIIIIIexpresse acsigiiificanier dixisset Pater, hic
iion possis. Qiiid enim ait evangelisia? Bapiixatus esl Filius meus dileclus,,addit eliam illud quod secu-
aulem coufanim aicendil de aqua. Quis Jiaptizilus tum est, dilecius scilicet, in quo mihi complacui.
esl? Chrislus utique. Et ecce, inquil, aperli sunt ei Utiqiie sinut per propbciani Deuro foitein, et Deum
cteli.Gui sciltcct, nisi illi qtii baplizatus est? Chrisio magnunijam prxdicaverat (Isaimix): ita hic dicens,
uiiqne. El vhtit spirilum Dei descendenlemsicul co- Filius meus ditectus in.auo mihi complacui,insuper
lumbamet venientemsuper se. Quis vidil? Chrisius proprii lilii sui nomen adjecit, ut proprietatem di-
scilicet. Super quem descendil? super Christiun uti- viiue videlicel naiurae npiiiinum siguificaret adjectio,
que. Et vox facta est de cozio, dicens. Dc quo? de el id ad honorem Filii Dei peculiariter pertineret,
Cbristo scilicet. Quid enim sequitur? Hic est Fitiut quod niilli omnino homini coniigisset. Iiaque sicut
meus dilectus, in quo mihi complacui. Ul omnia illa B illa propria ac peculiaria in persona Domini nostri
propter quem facta esscnt, ogicndereutur, vox con- Jesu Cliristi luerunt, quod eoeli aperti sunl, quod
secuiaest dicens : Uic est Filius meus dUectus, boc eum Dcus Pater cuneiis videntibus per adventantem
esl dicere: ilic est propter qtiem cuucla baecfacla aique astantcm columham quasi nianu quodammodo
sunl. llic est enim Filius nieus, propter liunc coeli sua teligit, et qtiasi digiio indicante monstravit,
aperti sunt, propter bunc spiritus meiis venit ,.pro- dicens, Hic esl Filiusiineus: iia illud quoque pro-
pier hunc vox mea facta esi. Hic est euiin Filius prium ei ac singulare,, quod peculiariter dileclus,
meus. Dicens ergo, hic eslFilius meus, quemdesi- et peculiariter Pairi complacitus nomiuatur: ui pe-
gnabat? illum ulique quem columba langebai. Quem culiarem utique naiurae signilicaiiouem peculiaria
ergp columba tetigit? Cbristum scilicel. Ergo Chri- additamenta moiistrarent, cl proprietatem nngeniti
stus Filius Dei est. Impleta est.ut reor, sponsio mea. Filii etiaro cognominum propiieias confirmaret,
Vides ergo profecto, haeretice, sigiiuro libi dc coelo quam jain lionor signorum praeccdenlinrn conipro-
datum: et quidcm non unuro, se.i et iiiulia et singu- basset. Sed jam libelli isiius finis sit. Neque enim
laria? Ilabes enim unuro iu aperlione cccli, aliud in diclum hoc Dei Pairis aut augeri bumanis sermoni-
Spiritps descensione, tertium in Pairis voce. Quae bus aul exapquari poiesl. Nobis de Domino noslro
utique evidentissime omnia Christuro Deuniesse de- C Jesu Cbrislo Filio suo, satis per se ipse Deus Pater
clarant: quia.euin et reseratio coelorum Deiiinindi- idoneiis testis eat, diccns, Hic esl Filius meus. Tu
cat, ei descensio super eum Spirilus sancti Deum si conlradjceiidiiin bisDei Patris vocibus putas: illj
approbat, et allocuiio Pairis Deuin esse coufirmat. a te necesse est contradici, qui eum evidciiiissinia
Neque eniiii vel coelumnisi Doroini sui bonore pa- dcclaratione Filium suum esse ab omni mundofecil
tuisset, vel Spiritus specie corporali nisi super Dei agnosci.
LI®m QIMRTUS.
... i
CAPUT PRIMUM. perioribus libris Dominum Jesum Christuni non prd-
CAriitum-nt. carnit tusceptionem, Deumab wterno pheticis tantuin alque aposudicis, sed eliam evari-
fuisse. gelicis alque angelicis testimnniis , cum in carne
Consumraatis libellis tribus quasi (idelissimisat- atquein terra esset, Deum probavimus: nunc enni
que Opulentissiniistestihus , uipole qiiorum veritas qni in carne halus esl, etiara ante carnis snsceptio-
non hiiinanis tanlum, sed eiiam divinis tesliinoniis nem Deuin semper fuisse moiistremus : ut intclliâs
locupleiata est, sufficere quidem nobis ad causae consentieniibiis et qitasi conclamaniibus sibi divi-
probationem, per divinam auctoritatem abunde po- norum voluniinum leslimoniis, eumdem le in uati-
terant; cum ipsa uliqne per se causa. scae auciori- vilate corporea et bominemdebefe credere ei Deum,
las divina sufficiat. Sed tamen quia plena est bis quem anle naiiviiatem corpoream tanium Deum: et
lestimoniis sacrorum voluminmn series ubi tot quem post editinnem Virgiiiis in corpore Deiini,
testes sunt quot sentenliac,iimnp iibi ipsa Scriptura eumdem ante parlum Virginis Verbum Deum. Di>ce
sacra quasi iiiiumquodammodo divini oris est lesti- ergo priuihin ab Apqstolo lolius mundi magisiro,
moniiim: accmniilanda qua-dain adhuc puavimus, eum qtii est sine exordio Deum, Filium Dei, iu (lue
non pro necessiiateapprobatioiiis, sed pro faculiale mundi, id cst, in temporum plcniludine, Filium
rerum el copia : ut quidquid necessarium non esset hominisfactum esse. Ait enini: Al ubivenitpleiiiiudq
defensioni. toiuni broficeret ornaiui. Ergo quia su- temporis,* mitit Deut Filiumtuum factum ex muliere.
ALARDt GAZiEi COMMENTARllJS. ; ! ,
•Graece iSajrio-TtiXf,proprie einisii, vel poiius legavit. Afisit, inquam, Filium non a icteparatum
11 DErINCA«RNATIONE CIIRISTI LIB. IV. 78
factumsub leqe(Galat. iv). Dic mihi ergo nunc, ante- £ oriinibiislicet, non liceat in se, et qui ntique in na-
qnain DoniinusJesiisChii.tus ex matrcMaria nasce- lura deilatis ipsius id habet ul onniia poJSit Dciis,
retrir, hibuit Deus Fdiurii, aut iion habuit? Negare in sua tantuni pfersonaid non habeaij iit sil Deus in
tion potes quin babuerit: neque enim uniqham aut lioinine. Seqiieslralis ergo ac repudiatis Trivolis el
sinc, pafre lilius, aui sine lilio pater: quia sicut ex CadtiCisterreiiaruni argiinjeiiialionum si61idiia'tib'hs,f
patre filius, ita ex filio patcr dicitur. siinplici lanlunilnodo lesiificatioriiite riudaecreden-
CAPUT II. dum est veriiati: el his tariiuni de DeOtcslibus fiiies
Coitigit(x tiisqum dixit, Virainem Mdriam ariiiqtiio- acc.iminodiiida, quos Deus itiWn, et in quibus ipse
rem ei majoremse Filium peperisse. de sc , ut ita dixCriin, praedicavit. jEqunni est enira
Vides ergo qtiod, dicenie Apostolo, misit Deus Fi- ut de agriiiione illius ipsi cre„amus cujus scilicet
litim suum , sunm uiique Filium , ui ipsius verbis totiiin est quod de eo novinms: qiiia aghosci uii.jiie
utiir Apostoli, suuin Filium Deus uiisii. Neqneenim Deus ab homine iion pofuif, nisi agniiionetii sui ipse
aut alieiimn aliquctn filium misit , quia sttum mi- tribtiisset. Et ideo justum est ul lotuin Credatntisde
sisse dicilur : aul nmnino mittere pntuii, si non efat eo qliod iciinus, cujus est onine quod sciinus: quia
qui iniitereiur. Misit ergo, iriqtiit, Filium suurri, fa- si ei non credimus a quo scimus, fit ut oriininonibil
ctnm ex muliere. Ergo et quia misit eiim, misit qui B sciamus , dum ei noii crcdimus per quem scihius.
erat: ei qnia suum misit, non alieiiuin uiique, sed CAPUT III.
suum roisit. Ubi ergo illud est luum calliditatis ter- Ex epistola ail Roman. probal Chrisliab wterno
renae argumentum : a Nemo anteriorem se paril? divinilaiem.
Niimquidenim non antiquior Maria Doiriimis?niiin- Ilaque quia superiore leslimonio patuit, quod Deus
quid nonaniiqtiior filia hominis,Dei Filitis? numquid Filium siium misil, el is liliiishoiniuis facius est, qui
non anliquior deuique homiiie ipso Deus? cuiii uii- femper Filius Dei fuit; videamus an idem Apostolus
que iiullus lioniinuni non ex Deo. Vides er°o quod alibi simile aliquid tesiimonio buic dixerit, ui luceus
non solum, inquam, autiquiorem se Maria peperit: jam per se verilas , diiplicata tesiimoniorum luce
non solum, inqiiam, aniiquiorem se, sed auciorem plus luceat. Ait idem ergo Apostolus : ilfisir Deus.
sui, et procreans procieatorem suum , facta esipa- Filium suum in simililudinemb carnts peccdti (Rom.
rentis parens: qttia quam promptum utique fuit Deo vui). Vides titique Apostolum nOn casu aliquid aut
aativitaiem homini lribuere, tam promplum sibi; inconsiderata voce dixisse, ut id quod semel dixerat
•jwamfacileul homincm nasci faceret, lam facile ut pracleriret? quia scilicet nec cadere in euin casus
i<pseex hoinine nasceretur. Neque enim cii cumscri- aut inconsiderantia poterat, in quo plenitiido divini
pta cst in persona sua polestas Dei, nt quod ei in C consilii et sermonis habilabal. Qui ergo ait : Misit
ALARDIGAZ^.1 COMMENTARIUS.
sed per hoc, qttodassumpsit naluram humanam, sic manos i, facius dicitur Cbristus ex semine David:
lamen til asinu Palrisnon recederet, )estanle:evaiige- niiiiiruiii ui significaret Cbrisliiin non consuelo ge-
lisla. qui ail: Unigenitusqui eslinsinuPalris(Joan. 1), nerationis roodo procreatuin, seil siugulari opere
scilicelwteinaliter,ailS. Thotnas; el Joan. m: iVenio djvinitatis iu ulero virginali incarnaluih ct honiiiiem
flsceiiriilin cmlum, nisi qui descendilde cmlo, Filius faciuin.
hominisqui estin cmto:quia liceldescenderitpexassum- a Neslorii axioma, de quo superius (Lib. i cap. 2),
pVionemcarnis, mansil lamen in cozlpper prmsenitam quo probabat Virgiiiein Mariani nou esse Dei paren-
ditinitatis. Ilem emisil, vel misil eum in muiidum, tein, hoc forniiiio syllogismo : Ncmb aiiieriorem et
noit ut inciperelibi esse, ubi prius non fuisset, sed ut ahliquioreni se parit: lieus e-t amerinr et antiquior
ibi novuralione esset, qua prius non fueral, iii est,ut Maria : ergo Maria Deum non pep.-rit. Res| omlct
visibilisntundoapparerel, indulus carne morlali. Qiiod Aitclor negaiioue majnris : quo veluii fiindameiilo
explicanssubdil Apostolus: facltimex muliere. Id esl, subverso . loiuin corruit argtimcntum. Snnpliciier
ex Maria Virgine. A_mmulier iii sacra S.cripluranon eiiim ei absolute falsum est, qm>dnemo anteriorcai
semper dcnotut corrtiplionem, sed sextim dumtaxal se paril : qnia simpliciier ei absohne veruin cst,
naturalem, ul patet Genesis lll: ASdiftcitvilDoihiifus Mariam pepcrisse anieriorem , quia pei erit Dei Fi-
costamin mulierem. El riirsns : Mulier quam dedisti liuui Deo Pairi cita-leriiuui, ei proinde siiiiin aucio-
mihi. Ubi sernio esl de Eva adhuc iniegra ct intaicia reni et crcatorem : quod exeinplum, licet singulare,
viro. Nec dubita-.il Chrisius matrem snam miilicrem sulficit ad cveriendiiro illud axioina, quo Nesiorius
appellare. Joan. u. Quid nvhi, et libi esl, ntttlier?Per p. niteliaiur : quod tamen si sano et legitimo sensu
hoc eliam, ail S. Thoinas, quod diciturfactut exniu- intelligalur , catlndicani dociiiiiam dc inyslerio In-
liere, destruitntur duo errores, scilicet Vulentini di- caruaiionis noii infirmat, sed confirmai. Vere enim
eenlisChristum non sumij.isseirorpusde Virgine, sed dicitur, qund neino aiiferiorein se parit, niiniriim
allulisseiltttd de cwlo, et per beaiam Virginem, sicut quatenus auteriur est: qiiomodo Mnria ahieriorcm
per fisltilam ttt canatem transivisse: 'qiiod si verum se Deniii parere non poiuit, qualeiius aiiterior, id
esset, noh fuissctfuctus ex muliere, ul tlicit Apostolus. est, anie ipsam, et ah aetemo gi-n.ius secuudiiin di-
Hwcenimprwpositio(ex)causam materialemilctigitut. vinitaiem. Siropliciler laiiieu fateiiiliihi esi, Mariam
llem error Nestorii dicentis bealam Virginemnon esse peperis-e anleiiuiem se, quia eiiimleui Dei Filinin
tnuiremFilii De>,sed filii hominis,quod falsum esse in lempore pepeiil de se Incarn ilnin. Un<leinerito
osienrtitnr per Itoc, qtttid dicil Apostolus: Misil Veus canit Ecclesia: Beuta es, VirgoMaria, quw Domnum
Fitium suunt fucium ex muliere. Qiti enim fit ex mu- porlitsli, crealorem mundi; geituisVtqui le fecil, elc.
liere. esi filius ejtts: Si ergo Filius Dei esl facltis ex b lla Lalini rommuniler , et est vulgata versio,
mtiliere. icilicii ex beaia Virgine,mdnifesitimest quod Gr.cciauictn h oôto.uKTt„iii:Similiiudiiie. Augiistinus
beaiaVirgo e»i Mater Filii Dei. Haec S. Thoinas (In senii. 6 de VeVliisApostoli, utroque niodo legit,
Commentar.), qtii et subdii raiionem, cnr Aposiolus queiiiadinodiimetCnssianus in hoc cap. Videcictcra,
dixerit faclum ex mulicre, queinadiuoduniet ad Uo- in hanc senienliani alibi notata.
Deus Filium suum in similittidinem earnis peccati; A ad salulcm humani generis protesiainr. Quod si
idein ilcral, ideni inculcat iliceu.*: ili it DeusFilitim eviili-ntius declaraiiduin pulas, queui Fiiiuin ad sal-
swim. Eximius uiique et admirabilis magisler: sciens vandos hoiiiine-i Dens niisciii, qunnvis proprius
in hoc lotum penitus caiholicac sarraiiH-nium fid.i aique nnigeni us Dei Filius non nisi unus sii : et
coinineri, ut natusin carnc Domiiius , ct mUstis cuui Filiuin siiiini misissc diciiur, iiiiigeniium utiqne
e«se in liunc muiultim Dci Filius cre lereur , bnc siiiim misisse mnustretiir. Audi lamen Davi.l pro-
etiam aique eliam clauiial dc-ns : Misil Deut plielam . eum qui a<l salutem huinanam missns sil,
Filium suum. Ncc niiium si ad evaiigclizandiini Dei evidciitissinie desi;:uanlem. Misit, imiuil, > Verbum
adveiituin peculiariter iiiissus sic pradici-.il, cum suum et sanavit eos (Psam.c\i). Nmnqiiiil veriere
id ciiain antc legem lator legis ipse rlamaveril, di- liic ad Ciirncm p<>ie-?nt <ti<asad -ananduin hunia-
cens: " Obsecro,Domine, provide alium qtiem mitlas nnin gemis honiincm laiuiiin a Deo missiim. Non
(Exod. iv). Quod in Ilehraeoiuui vuliiuiiuibusmiillo poes miqiie : r<-i-lamaicniin libi cuui omnibns Scri-
eviilemius legiiur : Obsecro, Doinine, mitle quem pturis saciis D.nil proi>hela, ilicens : Misit Verbum
missurus es. Pius uliqne prnplicl.i , et tolius in sc suum. et sanavit eos. Vides rrgo „d s mandos hnmines
generis humani aff clnm haliens, euni qui mitlendus Vcbinn iiii-sum e sc : quh liret per Christiim sa-
a Faire ad redemptioncm ac salutem omnitiro eral, B niias data sit, Verbuni tnnen Dei in Christo fuit
ul quam cclerrime milicreiur, qtiasi toiius a Deo quod pcr Cbii-luin cuncia sanavit: ac sic Uuiln per
Patre bunianac carnis vocibus pnslulabat, dicens : sarramenluin liic:iriiaii<>n>s Cbrislo et Veibo Dei,
Obsecro, Domine, mitie quemmissurus es. MLit ergo, facttis est Chri.-iuset Verlu.-inDei uuns ex re uiraqiie
inquil , Deus Fitium mum in simililudine cnrnis Filius Dci. Qu«d ttliquc ai>osiolusJoaunes declarare
peccati. Bcne cuni nissuin einn in carnc ilcerel, apcrte volens, Misit<inquii, Detis Filium luum Sal-
pecciitum ab eo carn s cxclusit. Misit enim, inquit, ratorem iniiiidi (1 Joan. iv). Iutellgis <itioiuodninse-
Deus Filium tuum in similiittdine curnis peccatt : pnrabili conni-xioneDciim hoiniiicinqiic<onjni.x.-iii?
hoc esl, ul in vera cainis siiscepiione agnosceretur Christi.s euiin ui ex Maria nalus e-t, Salvator abs-
verilas non fuis>e peccati : et quaiituin nd corpus que diihin appellaittr, seruiiduin illml, Quia nalus
verilas intclligereiur : quaiiium ad peccatum, simi- est vcbishodie Salvalor , qui est Christus Dominus
limdo peccati. Quia cum omnis caro peccalrix sit; (Lurw u). Ilic aiiiem ipiim qund iiii-suni est Ver-
illc autem siue peceaio caruero habuerit , similitu- biiin Dei, Salvatorem iiomniat, dicens : Misil Deus
dinero peccalricis carnis in se hahtiit, dum in carne FV.iumsuum Salvaloiem mundi.
csset: veriialc aulem peecali cariiil, qnia sine pcc- CAPUT V
n
caio fuit. Misil ergo , inquil , Deus Filium suum in u Propter hypostalicamnlrinrque in Christonaturm con-
timilitudine carnis peccaii. juncliomm, et Verbum Si.lrntorem. *'re hominem
CAPUT IV. inciirnalitm, el Dei Filittm recle upprlluri.
AVtundeprofcrt ejusdem seitlenlimlesiimonia. Palel ilaqne qttoil per Siiciaiiieiiniin iinili cuni
Vis scire qnani bcne boc Aposiolus pnrdicarit, lioinine Yerbi fiei, et Vcrbnui <|iio.l ad saUamlum
audi qiiemadinodum hoc in os Aposioli, quasi ex roissuin csl, Salv.lor dicuur ; ct S.dvaior in carue
ipsius llei ore d fluxeril , diccnte Doinino : Non nalus, pcr \e>hi iiiique coii>orliuiiiDei Fibcs liun-
enim raisit Deus Filium situtn in miinduni, ut jttdicet cnpauir : ae sic iud screla ulr:us|iie nominii ma-
mundtim, sed ut ttilveturmundus per ipsum (Jonn. v). jesialc, quia uiiilus est cuui hoiiiine Dcus, c quid-
Ecce ipse, ul vidcs, Doininus missum sc a DeoPatre qui-J c-t boiuo <t Detis , lotiiin peiiitus uuncupatur
ALARDI GAZ/El COMMENTARIUS.
« A<1hnnc modnin D. Hiernnymus in lsai-jecap. b Vcibiiu. bic suniil Auclor personaliler. sen pro
vi: Jl/oyses,inquii, cui dixenit Dominut: Veni, miiiam pcison >Filii, cujus i>roi>rinmiwnien esl Vcrl.nin ,
te ad Pharnonem regetn JEqypli. Et ille ail: Obsecro, ut ilot-etD. Thoma- (i p., q. 51, ait. 2) qund Verluiin
Domine. non suin digmis. Provtdt tiliiim,quenimitlas: p.-r li)C.i)iiaii'>ncm1111--11111 esi ail s:<ii:ni.l.>s
lioinincs.
sire, ui in Hebneo legilur. Mhte, qitem inissurtts es. Non enini est atiud nomeii*ubccelo dalum hominibus,
Non de conlentptu. >ed de humilitute respond.t. Suut in quo opurliai iws talvos fieri : ut «l.ciin- Aci. iu.
jgiiur IKCCverba M ysis, quein bic Auc or legisJaio- D Eodeni iiioilo II. RaMius ex|iOii<-iiseiinilcui veisi-
reui vncai, cmn a liomiu» niitu-rciur a<l populum ciiliiin : Moilnin. iiiqiiii, sulutix docet : De.ttsenim
Ucbrseorum, et a<lregeni Pliiraoncin , scsc ab hoc Verbum,Itomofncitis, et niisws ul homo{namutDeut,
lnmieie <t k-gatione olieund.i cxciisaulis; quasi di- incircttnucriptnt nt).omnis getieris unimarum vulnera
Cerel : Mitle qtte-.nmissurus es, id csl , qucm nosii siinavil.el ctirrtipiitsmenlesinet.lumeireddiilil. I».i cm
idoneuiii a;i hiiiic legaiioiiein, ei quein levcr.i utiiicre Hii-riiiiyniis V.riiiiin in i-ipru aiur ipsiiiuFiliiiiii.qui
decrevisli. Sed h:i-c vciha per nllcg>>iiaiiii<iler|ir<-- IJIprincipioer.il Verbum.qui ui EvangeVosanal omwm
tatur Aucior de Messia, qui miiienilus ciat ad re- languorem <( omneni infirmi.utem m plebe (Joan. i).
denipli"iieni gciieris liinnaiii : qiii-niadmoilomi-liam Aiii per Veihum inieil'j:uiit iniperium seu volun-
Ecclesia cadein vi-rhiiin «flicioec<i<>siasii<-o ad Cl.ri- liii-ni Dei. q a lamquaiu causa prun ipali siguifliat
_ti ailvenliiin accoinm niiii, quem SS. piiniiiicba- et Psaliuisla llehraos in ile.-eno sanato.i a mor-ii ser-
proplieia. aideiiii.osiuii. vniis ux>pi:i!i:<iii:ciiju-tiinili pentiiin . no i ;• scrpenie ici.eo, queui erexit Moyses,
siml precatioiies ill i!, cl susiiri.i : Emire agiium, vcl aliqua aiia recrcala.
Bemiiie , dotiiinutoremterrw (Isaite ix). Uliiiuiii di- c Kaiione coniiiiiiuioiiisiiliomalum, qnaea unione
rutnperes cveles,el descenderes(Isuiai LXIV).Visila duaiuni naiiiianini in uiio codeiiu|iie supposito con-i
nos in saluiari luo (Psal. csv). Usleude nobis, Do- sequiiur: ut snpe dicturn esj (Vidt cap. 9 lib. lt).
m'm. [atiemtmn, ctc (Psal, LX-XIVJ.
.1 DEINCARNATIONECHRISTILlB.lv. .. . , 82
Deiin. El ideo idcm ApoMoIusbcne subdidit dircns : A tuni Apo-tolum complcctentem : Unus, iriqnit, Do-
Quisquiscrcdideril quia Jesus est Filius D i, IJensin minus no-.terJesus Chrisius, p«r qttem cmnia (I Cor.
ilto manel, et charitas Dei in eo perfecta est (l Joan. vin). Jc II bone, qtianla cst ancloriias in verbis
|\). Illuiii vere |<ia:<licalciedere , illum plenuni di- lins ! ma eiiiro siinl qua. a tuis per le dicuntur. Ecce
vina aserit charilale, qui JCMIIIIFilium Dci credit. h<c Ai>osioli..dicliim<|U-.iin pauris qnanla toniiilecli-
Filiuni -lutcm D.-iVcrbuin Dei csse testaltir : a<:pcr lur ! Unus, iuquil, DoniiitiisJesus Chrutnt, pcr qtiem
boc iiniim aique idem pi-nitus vult inieUigi unigcni- ontnia. Ntimquid ad pr.-cdicandumlanti inyslcrii s:i-
lnni Ycrbiim Dei, et Jesiim Cbrisiuiii Filium Dei. ciaiiicnliiiii ali<|ii:icircumitione verborum usus est?
Vis aiilem plcnius scire, quainvis Chrisius seciindiim aul id quod iutelligi a nobis voluit, longa»oraiimiis
cainem vere cx hoinine liomo naius esl, lamen narralinne iraclavii? Unut, iii|iiit, Dominut notler
propter ii.elTabilciiisacramcini unilalem, qua unilus Jesus Chrislus, per qtiem cmnia. Sim|>'ici lanlum et
ciim De>>liomo esi, " nullam pcuiius inu-r Clnisliini lirevi lociitioue arcauum l.inlsc innjcslaii. edocuit:
el Verbwn esse tlisiainiiin? Audi DoniiniciimKvan- luc scilitei fiduiia, qna sricbat seruionem siiiim in
geliiiin, imirio | olius audi ipsiim desceiideuleiiiDcum. negotio f)ei longis argumeniaiiniiibiis uon egcre. ct
Hwc ett, inquil, vita mterna, b nl cognoscantte sotum fidctn dictis sui.s diviniiaiein dare. Sola enim ad di-
jerum Deum, el quem misisti Jesum Clirisum (Joan. B clorum confinnaiionem, rerimi suflicit demonslra-
xvn, 3). Superius audisii vcrhum Dei :ul sanandos tio, qiundo pn>b:ilio in aucioriiatc direntis esl.
honi ros inissmn e>se : hic auiein amlis eum qni Unut erjio, inquii, DominusJentis Chrstus per quem
niissus sit, Jesuui Clnisiiiui esse. Scpara hoc si omnia. Considera nbi Imc de Verbo Pairis legeris,
pnles : cuiii videas taniam imiiaiein Christi el Verbi quod de Chrisio legis. Omuia, inquit Evange'iiim,
es e , ut non soluiii iuiiiuui cuiii Cbrislo Verbum , per ipsum facta suni, et sine ipso faclum est niliil
sed eliam prop>eruiiitateui ipsam Chrislus jam Ver- (Joan. I). Apnstoliis dirit, per Christum umnia.
buni csse dicatur. Evangclium dicil, per Verbum omnia': iniinqiiid
CAPUT VI.
repiigiiaut sibi sermoues sacri? uon uiiqne : sed
Unam esse in Chrislo hypostasim. uniiin at<|tie eumdem iniclligi voluil ct Apostolus
Sed parum hoc elucere forsitan putas: non qnia Cfiri-liim per qneni omnia rreaia tlixit, ei evange-
parum liccat, sed mliilelitas lenebrosa semper ipsa list:i Verbiim per quod omnia fada esse menioravil.
sibi eliam in luce tembras facit. Audi iiaque paucis Amli, iiviuam, qttid ipse de se Vcrbum Dci DeUS
scriiionibus omne hoc uuiiatis Doininicaesacramen- pronunliarii. c Afmo, iiiquii, ascendit in cmlumnisi
ALARDl G\Z._I COMMKNTARIUS.
» Quaninm ad persnnatn atiinet , qua» nnica <>tC c No aiiduin hic utrumque verbnm , ascendil et
indivuliia in Chisto : in qua proi <le nulla i>ntest desceudit. Ieinp>>riscsse nneieriii, nnn |>r:c>eniis,ut
e-se. disiamia, i<le i, si-jiiiitii<>,<-l<listincii.>homin s ex Gra-ci*<mis aI, cnaSiGvxivf l xara€a;:undedii|'lex
a 1)•<>,seu Vcrlio. Unus enim e*tChristns mm confu- euicrgit diriiiiilt.is, ii.tera de as<-eisu, alicra d« tle-
tione tubtianl a, sed unttale personm, ait II. Aihaiia- sceiisu : d<-a^ceusn <|iiiileni, qnotnodo dicntur Filius
sins. id esl. Cnriîus, jaiii anle ascen<li-se ill
b Abuiebaniur Ariani hoc loco , et ex e» colligc- Iimi.iiiis,
cceluiii, CIIIIIhii-c Niiodcmo loqueielur, cnni m>n
bmt Filiiim in n esse verum Denm, quia solus Paler ame qiiailr:.g.-siuuin dicm a sna icsiirrcctione ascen-
hic veriis Dcns appi-llaliir. Qnilius 1'aircs v.ir is iuo- deril in <fle'uin: de il«s<ensii v.-ro, qimniodo dicaiur
dis res|ioiideniin. Primo lerba illa : solum verutn dcsCeuils c de cado, qui ut D us oinnia repicl. ct
Detim, iion rcsiringi ad P.-uiem, s<-<leMcndi etiam l<»iu-> nb;q»e est; <-tui ho<nn, anie coui-cpiioiiem
ail Filiom per coiijuucii-Mieincopulaiivam. cnui sub- suiiin in icrlo iion f erii? Qne tlifii.uliat s aliier
tlilur, Et qneiii nttisti Jestim Chri iiim : liiuic eniui s»|vi IIOIIpossiiKl. ni>i laicainiir eiiindeni csse Fi-
esse oidineo verborinii: h;ec cst vii:>aeicriia, ui ic, lium hiimiiiis, el F.buin Dci : qui ibciiur asceiulise
<-tqieiu inisisti. Jesiuit Chri-tii.n asmo can: vcriini iu cceuiii, aiitequam li:cc loqiiereiur, quia per in-
D-n-ii. Iia Clirysnsloiiius <l Cyiillos in eum 1 eiitn. carnaiinneni ei uiiionem liyiiostaticatn lactiiin est,
FaiiHor esi re-spinsio, persoluin non t-xcludiF.lium, ui IIOIIIOille Chiisius imipciei csse. in ccelo, uhi
am Spiriiiiin sanc uro . q<iis»iii pcr-inmc ejosdem aule coiicepioneui siiam iion cnit. llnc euii» cxigit
nalurii- cum P.iire ; scd excludi laniuinmoilo tlola illii iiliiiniiiliiin coiumiinicaiio, et II>IIIU:>i|ii.<<lain
ei crn.iur.ii., qnac iiwi Mini v<»'i<iii. Qu>>daiitein r, alicrnaiin, ul loi|iiitur Uaina.cenus (Lib. Iil c. . Or-
.-nlililur, ei qnem misisti Jestiin Chrisiitm. de Clnisto iliod. fitl.), qna- ex iih tini!<nehypost:>li<-:i rcsulial,
dielii.n, iil lio i'ine, ul lnc sil sen-u-. Ila-c esi vita nl iliciiiio >'St.Quia igiitti- bomo ille Cbri^ltis, .-uiie-
irlKriia , nl esl, via <t raiio purveuieuili :ul viiaiu qiiain concipeieitir, in roel ti"ii erai; ci po t con-
a-ierii <»i,si i-ognoscamhoniines pei-fi.le n le Palrem «epiionem i>r»pler.hyposia.ic ni unioii.-iii, m ca»Jo
S"liun veriiui Denm , id est, prae er quem n»n <sl f.in , in coeliiiiidicilur asceudisse ; <|iii.<si lniinaiio
alius vciu- liens ; et pnciercu <ogni>scanl,eiinn inorc lnqii.iniiii-.quod i riiis in tcrra f<iit, <l<-i»<le
in
iinuiii M"<li:<l iicui Dei et hoiiiii.uin , qn.-in iniM-ti coelo esse c<jepI, i» <oelo :isecudisse d ciiur. E <li-
Jesnm t.hrisluiii. Sic ililarius lib. lx <le Triniialc. vcrso auicm de coelotles<-en<lissedieiiur, quia qui
Supponil auiem haec rc-poiisi.i id , quod <sl vcris- prius in coelo erat. in terra iiutein tamelsi eml,
siuiuiu, particiilaui solum nou esse s ibjeelnni , sed taiiien iion videliitiir, sinnpia liuniana uanira iceuit
atiriliiitiim, \c!,»l dialeciici I -quiiniur, non se leneie repenie iu lenis \idcri, perindc ai- si de <oelo <l«-
ex parie sulij cii, sed piaedieaii; sen,<|uotl :<leu-. esi, sce<nlis-ei. Iiaque ejus dcsce»-io ei ascensin uibil
non relerri »d Pairem, se<lad D.-um. Non enim cst aliuii quaiii lucarnatio, qua Fibus Dei bictus esi Fi-
sensus : ut cognoscanl te Patnem. qtti solus es verus , lius hominis, el sic per coinn.uuiiationein idionia-
fceus : scd, ul cosfiioscantte. qtii es ille Deus, <|ui luni Filius homiiiis ascendit in la-biin, et dese^ndit
s ilus esi verii< Deus ; <iuid i i Graco tcxni cb>rius de ca;l<>.Ascendit. per exalt»ti»iicm biinianiiaiis :
cxpritnilur : Iv».ytr/vinrxavi.« TOV f*ovova/»j5tv9v Qiiv. desceudii per huuiiliaiioiiciii divinitaiis : quia FiliUs
«5 JOANNIS CASSIANI 84
qui de eeelodeseendit Filiiit ItofSflmquTeit in catloi A Verbum Dei: ascendit aulem Filitis hominis : ipsura
; (Joan. nt). Et iteruin : Si videritis, inquil, Fififimi autein asCendisse dicit qneni descendisse. Ergo vi-
hominit ascendentemubi erat prius (Joan. vi). Filiumi des quod idem et Filius bominis, qui Vcrbum Dei.
liomiriis in coelo fnisse dixit, Filiiim homiiiis e coeld
descendisse memoravit. Qnid est? quid mussiias? J CAPUT VII,
Negato hoc, st hoc vales. Sed rationem dicli qnse- Revertitiir qd-prjoremconsiderationem,tit ostendal ad-
versus Nestprioiios de honttne dici qnw sttni dimtm
ris ? nop reddo: interim Deus hoc dixit: Deus boc• riaiurie'larAqiidmdeityposlasi dtVinwnaturai,ei&e
locutus est mihi; verbuin illius sumniii raiio est. Deoe#qiimsiittihumaitmnatiirmtamqtiam de liypo-
Removeo argumenta , removeo disputationes : sola( stasi.Intmtinmnwurw, propterea quod Ityposlasis in
mibi ad. credulitaiem sufficil persona dicenlis. Non Christy.u.nica,et.tvnplex sit.
licetmihi de fldedicti ambigere, non licet delibe- Et ideo secunduin divini verbi magisierium intre-
rare. Quid mihi quaerere quomodo vcrmn sit quod pide jain el incunctanter ei Filius homiuis e ccelo
Dcus dixerit: cum.dubiiare non deheam, qiiin ve- descendisse, et Doininus majestatis cruciflxus esse
r*n sit quod Deus dixeri1?Nemo, inquir, asceiidit dicendus est: quia secunduiii suscepti corporis sa-
in ccelum, nisi qui descendit de ccelo, Filius liomiriis cramenlum, et Filius Dei factus est Filius hominis,
qtti est in cwlo. Verbum utique PalriS semper iii coelo B et in Filio hominis crucifixus cst Dominus maje_la-
fuit: et qnomodo ille Filtuin Iiomihis !sempcr in tis. Et quid plura ? longum est de singnlis roultii di-
ccelo fuisse nicmoravit? Inlellige'ergo qiioif enm cere: dies eniin me dericiet, si omnia quae ad hanc
Filinm bominh esse docuit, qui semper Dei Filius rem afferri possunt, conquirere aut explicare tenta-
fuit: cum utique euni qiii Filius hominis nuper ex- vero. Revolvenda enini hi<c volenti sacra Scripiura
ttitit, in coelo semper fuisse ebnfirmei. Huc accedit otniiis, ac Icgenda est. Nam qnse sunt quae non per-
majus aliud, quod eunidem Filium bominis, idest, tincant ad hoc cum omnia scripta sint propier hoc?
Verbum Dei quod desceudisse de ccelo dixit, etiara Breviier ergo ac strictiih nonnulla dici neccsseest,
Uinc cum in terra loquiiur, in roelo esse tesiatur. ul dici rios-int : et eiiurocranda quaidam magis quam
JSemo enim, inqtiii, dscendil in cmliim, itisi qui de explicanda , ac damnis (ut ita dicam) dainna rcdi-
caio desceridit, Filiitt hominh qui est iri catlo. Quis , menda. Cum propler hoc uiique convcniataliqna,
quaeso, est qui h»c lnqnitur ? Chrisius utiqtie. Ubi traiiscunr, necCsse sit ])rope cuncia reliceri. Veriit
anletii tunc erat cnra loquerelur ? in terra scilicet. ergo, inquit Salvaior in Evangelio , Filins homiutS
Et qiiomodo se et e coelocum natns est dcscendisse; salvare quod perierat (Lticm xh). Et Aposlolus , Fi-
ei cum loquitur, in coeloesse lestaiur: et eiimdem detis, inqiiil, serrito, tU omni acceptione digttus:
se Filium hominis esse dicit, cum utique et e ccelo ^ quoniam Jesus Chrislus venit in mundum peccatoret
rtisi Deus descendere non pottierit: et cuin in terra salvos facere, quorum primut egosum (I Tim. i) Sed
loquitur, et i» coelo utiqiie nisi per Dei infinitaiem et Joannes evangelisia , In propria, inquit, venit,
esse non possii ? Advene ergo tandem , el percipe, el sui eum non receperunt (Joari. l). Vides ergo qiiOd
qund idein est Filius hominis qiii Verbum Dei; quia Scripihra alibi 'Filiiiih bominis, alibi JesuinChri-
et Filius hominis dum ex hoinine vere nascitur; et stum,alibi Verbum Dei in mundtim venisse pr.rdi-
Verbum Dei, diim idem qui in terra loquitiir, ma- cat? Intellige itaque a dissimilitudinem appellaiio-
net Semper in COBIO. Ac sic humanai est iiaiiyhatls, num csse, non reruin : et in diversa nomiiiiini spe-
qnod Filium se hominis vere dicit: divinae autera. cie h unam es.se virluiem. Nam licet venisse in
inflnitatis, quod e coelo peniius non rccedit. E( ideo mundiim nunc Filius honiinis, i nunc
. Dei noiiiiiielur,
,.,.>'(
bene Apostolus inslar diviiiorum verborum docens: id est Verbum ; uiitts iainen tn utroque noiniiie
Qui eniin, inquit, ducendit, ipse eit, et.qui ascendil desigiiat.ur. |
super omnet cwlos, ut impleret omnia (Ephes. iv), et CAPUT VIIL
ipsum descendisse riicit quem ascendisse. Dcscen- Hane, appellalionum
• varietatem nihil prwjudicare
' •''''•>'
dere autem e coelp non ppttiit, nisi y.erbum Dei. .-:'! <: diviriwpoiesiali.'
'
Quod uliquecuni in forma Dei esset, exinanivitsemet- Nam cum utiqne secunduin evangelistam is m
ipsitm, formam servi accipiens, in similitudinemhti- muiidiim venerit per qiiem ipse faclus est mundus ;
minurhfactusêlhqbitainvenlui\ut htimo: htimiliatip et Fifius hpminis'faCiu_iit, ejui esi niundi gj-eiiiar:
temelipsum, facius qbediensusguead moriem, ntorlem Deus: noii ihterest quid in singnlis nonunelur, qui
autem erucis,( Philipp. n ).' Descendit ergo e cmlo Deus in oihnibus ihlelligitur. Non prsejudicat enim
ALARDI GAZvEI qOMMENTARIUS.

Det. teste Apostolo, exinanivit semctipsiim formam nem, dum Filium bominis dicit esse in ccelo : qtiia
servi dccipiehsîri simitiiurlihemhomimiin faclus, et proprer' bniic uiilt-Jleni'npccss.1rioseqiiiiur, ut quac-
habiiu iriveritusui hohio (Phit. n). Ilac rrgO seriten- cuniqiie vcre diciiiifnr "il«iFili»' Dei, etiam vere di-
tiii. tria lia-c creilciida Clirisins indicat, nalura. cainur de Fili» linmiiiis ,]'ef conlra.
scilicet hiiinaiiaBassiitiipi.-evcriiaiem , cum se dicit - * Id esi, personariiin, int NesiOriiisdpcebaf.
Fil tfiii hoiiiinis; id est, homiiieiii; divin» ilem na- b Qiiam Grasci liyposiasim, Laiuii snppositum,
turie veritatem, durn se e cwlo desceudisse, el in vel pershham;, Aucior supra, affini vocabulo, iiuije]-
COBIO esse asserit; cum hsec loquebatnr in terra : et staiem appellal, id esi, diviniiaieni, seu divinam
harum naiurarum in uuitaiem personae conjunclio- personam, |
«5 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. IV. 89
divinitaii dignatio, aut voluntas sua ; cum boc uti- A atqiie apostolicis quasi novis testibus usi sumus :
que inagis divini<aiemip.am comprobel; quia quid- nuncde prophcticis"vcteribuS[_ips.'thwarj. de pro-
quid voluil, boc fuit. Ergo el quia voluit, in mun- phetis veieres ] proferamns : admiscentes inierdum
dum venit: el quia voluit, liomo naiiis.est: el quia antiquis nova, ut intelliganl omhes, Scripiuram
voluit, Filius liominis appellalus est. Oinnia eniiiii sacram venlurum in carne Doniiriiihi, toio qno-
sicut vocabula sunt, iia virtutes Dei. Non imniinuill dammodo suo corpore, quasi utio ore clamasse.
in illo dissimiliiudn nominis vim poteslatis. Quid- Aititaque eximius iile et admirabilis tam munere
quidlibet diclus fuerit, in cunclis uiiiiin est; sciliceli Dei dives, quath lesiimonio, b cui uni admodum
in specie vpcabuloruin aliqua diversilas, non est in coniigit sanctiflcari anlequam nasci, * Jeremia.
virlute nomitmin nisi una majestas. propheta , <*Ilic est, inqniens, Dominus nosier : non
CAPUT IX. reputabitur alius prwler eum : qui invenit omnemviam
Veterum Prophetarum aucioritale senleniiam haiic disciptinm, el dedit ewriiJacob ptiero suo , et Israei
corroboral. dilecto suo (Baruch. 111). Post baec in terris visus
Verurn quia haclenus evangelicis vel maxime esl, el inter homines conversatus est. Hic ett ergo,
ALARDI GAZ.EI CQMMENTARIUS»

a Oppnnit veteres testes, id est, prophetas, novis B Quomodoantem vernm sitqnod hic ait Anctor,
quod
tesiibus, sciiiccl apuslolis. Alia leclio quae hic liota- uni Jeremiae conligerit Sancliflcari aiitequaih nasci,
tur, eodem recidil: DJ prophelis veieres; suhainjiiur nou satis expedio; et pulo foria-se iilud uni esse
eiiiin, lestcs, et vidciur i.lludeie ad illud evaugeli-- obreptiiiuni, nisi de s;inciis veleris Tesiameiiti so-
cliin : Omiiisscriba doctusin regno cwtorumshititis est lumiiiiidoloqiiaiiii. INamsisanctilicaiioncm proprae-
homini qui profertde thesauro suo nuva el tetera: deMinntione et vocaiibiie'divina accipiat, ut iiiodo
(M.at h. xui). exposiiiiuiis, ca cerie couimuuis ftiit oimiilnis pro-
<b Jeremiam in ulero matris sanciiflcaitim fnisse phelis. Si vero de sanctiflcaiione iinerna per gratiam
anie.iuam nasceretiir, diser e iradit Scripiura, diceiile Dei ii fiisain, ul videiur iunuere. consiai ciiam Joan-
Doiuino: Priusquam te formarem in ulero, riovi te; et nem Daptistam eo inodi) saiict ficatum luisse, anle-
aniequam exires de venire, sanctificavite (Jerem. i). qu >mna-cciciiir, dii'enie «ngelo : Ei Spiritu Stmcio
Seil iitruin per boc iniellig:<tur Jercmias in uteio replebitnr adlmc ex utero malris sum (Lwmi). Ut iiilnl
materrin sanciilieatus, id esi, jusiilicaius per infusio- d<:B. Virgine, niliil ileali.is sanctis diciilnr. Qu<>iiiodo
nein grati.-eet ahhilionem pe.caii Origiinlis, queih.id- erg.) iini, id'est, soli Jercinia. contigil sanc.ilicari,
mnduin de Joanne Baplisia cerlo creditur, id non aiiireipiauinasci?
usque ade» clartim exploraiui|ii|ue csl. Q ia ile re c Unus ex qo.-iiiior propheiis, qui majores X*T'
viii-inli siml ejiis loci interpreies. Certe D. Hiero- i\oyrn viicaniiir, di: quo, praeier ea qu;e in sacris. lit-
nymus non aliiuJ saricnlicaii.iuis iioinine iiiierJigere leVi.-ilegiii.liii; st'1-iliit.Josep'iusAuiiq. Iib. \t c. 6.
videliii- qiiiim pr:cdestiualioneiii ac specinlem Dei 7, 10, ei 11', Epiplianiiis de Vita el In;eriiu proplie-
provideniiam, ct cousiliuui qno pravirdinaius fuerit Q tiirum cai>. 8, llicr nyiiius cap. i in Jcremiain, Au-
Jereniias ail propbetanduin, sicut Paulusad evange- gusiinus XVIIIile Civu. cap. -3. Notniduiu vero liic
liza diini. Siceiiiih expouit iliud : Anteiuam te for- citiii prnpbeliain suh iiomiue Jercmiae, qu.-i' lamen
marem, eic. JVOH quo, aii, ante concepiionen , ul Itw- ex libro Barucli ile-iinpia e.^t, \\ noiaiur, propicrea
resis suspicatur, ftterit Jeremius; sed quo prwscieiit etnni quixl Biiruch nolarius, ei scriba liicrii Jeremiai, ut
fulttrumDominus,cuinecdnmfociajam fuclasttnl. s 'cun-• paiet ex prupbelia Jereinia; cn,p, xxxvi. Qn:e catisa
dtiin iilud qnod Aposioltisloi\iiiliir: Qui vocdtil ea qtiw; iiiii, <ur coiicilin auiii|iia et Patres non posueiinl
non eranl, quasi ea tjtimessent (Hotn. xiv). Quod autetrir Biiiuch iiominatim in cauone, qui lamen a Cainlius
saitci'ficalurin uiero, juxta iltttd Aposluli dejemns ticci- concilii Trid.niini intcr sacros auclores. recipiiur
pere: Puslgudin autem piuctiii eiqui me s greguvit de: (Sess. 4), quia niiniiiim huiic lihriim paricni esse
utero malris mem,el vocaviiper graliqmsuam, ul reve- jiidicahani vaiicinioriim Jeremiic. Sic Cleniens Ale-
larel Fitinm stihmiri me, ul evangelizaremillum in gen- x:ind. Iiii. i P,Kdagogii{Cap. 10). ciiat iinniine Je>e-
libtis (Galatyi). Ita llieninymiis, indicaiis Jeieiniain miae iliud liaruch. iu : Audi, hrael, mutidala vitm.
eoiiiodo sancliflcaiuiu, qno Paulum, id esi piaescitiiin Et iliud Barucb. iv : Bettli sumus, hrael, qnia qua
el praeordinatuma D.ioad opus propbelicitm. Nemo piaccnt Deq inaiiifeila stinl nobis. S. tbsilius bl>. iv
eniindixerit ['aiiliimintra vi.-cera nialernn fuisse.saii- ii[ Euiipiniu.iu, et S. Clirysostoinus in oraiione <7«orf
ciillciilmn,id eSiiusiilicaliim pergraiiain Spiriius Sau- Chrjislussit Deus, addiicuiil lociini istiun Barncb. iu •
ctiiSimiliier D.Aiigtisiiiius epist. 37, ad li.irdanuih: Hic est Deus noster., iiomine Jeremiae. D. Aiigiistinus
Ilta, ihqnil, prinsqnam exirel de vnlva, sanclificii.lioje- xviude Civiiate cap 55, ciiansieiinidc.inlocmn, sub-
reniim,quamquamnotintitlihocin typum Saloitiorisac- dil,: IJoc teslimonntmquitiam non Jeremim, sed xcriba)
cipianl, qiii regenertitionerion eguit, lameiieiidmside D ejiis tribMurit,qui vocubuturllaruch. Sed Jeremiw ce-
ipso prophetaaccipialur, potesi elsecvndumprwdestina'- Ltjirii-iushabetur. lia AugusiiiiuS;
lioitemtioninconvenienterintdligi; sicut filtos Dei ap > Maiiilesiiiiiiesi baiic propheiiam loqui de verc
pellal Evungelitimreqeneralos, ubi Caiphas cumde Dp- i)eo.lsr;icl, cui iion assintilabiiur, nediiin ajguabitiir
miuodixisset: Exped.ilvobisiit unus moriatur homo pro alius ileu-s; qui iliscipljuani, id esi, legem iradidil
popiilo,eliton lolhgens pereat,moxEvaiigetiumsectttum. . Israeli in nioiite Sina ; qui tandem in tcrris vistis esl,
aajurixii: hoc autemaseihetipsonondixit; sed cttinesset eLcuiti.lioiniiiibiiscoiiversalus, scdicei homo laclus,
poiitifexanni illius, prophetavit quid Jesusmprjturus Natnsi dc aiia appariiione loquerelur, qiuc nieilian
eral pro gettte, ei non ianiutn pro genie, sediu fifiosDe* tibus angelis i'n assjimptis corporibus, vel per solam
iqtii erant dispersi congregarel iiiiihum. Filios Dei ap- iiiiaginariam aut sensibileiu repraesentatioiieiii, lieri
peUqVtlutique prmler Uebrmam yentem , in cmleris solei, npn diceret, Posl hwc in terrii visut est, cuin
eiiairiomnibiis genlibiis conslilutos, nondiim fiSeles, niiilio anle legem daiani fuerit ipse iu terris visus et
noiidnmbuptizalus, Quomodoeigo Dei filios, nisi se- cuiu patriarchis t-oiiveisitus. Loqiiiiur ergn de sin-
cundumprmdestinationem,secundum quam et Aposto- ûlari mysierio Iiicarnaiionis, ut SS. Paires cum
lus'dicit, quod nos elegerit Veus in Christa aitte consli- Ca siaiio exponunt (Greg. Natian. orat. 36 «14.;
luiionemmundi (Ephes. \).Iila aiilem inununicongre- Ambros. Lib. i de Fide c. _; Augusl. xviu dt Civ.
gatie fdctura eos erai ftiiot Dei. Haec Augustinus. '• 33).
87 JOANNISCASSIAM jtfl
inqnit, Deusnoifer. Vides a propbeia Deiim quasi A Vidcscrgo qund liscc DominoJcsu Christo pecnliaria
nianu indice oslendi, ct quasi digiti signiflcanic sunl: ct ideo nou repiitabiiur alitis ad enm, quia
monslraii ? Ilic est eniin , inqiiil, Deus noster. Dic tinus in hac gloriaeac liealituiliiiissingnlariiaie Deus
milii ergo, qnem Demn his siguis prnphetn innc ex Deo naiiis cst. Id crgo prophetica doctrinn tunc
alque indiciis dcinonstrabai ? nuiiiqiiiilnainPalrem ? agebaiur, ut un geniius a ruiiciis Dei Patris Fdnis
Et q iid in-cesseerat oslendi eiiin quem se omnes discereliir [Lips.in marg. diccreiur]; et cuin ad Fi
nosse crcdebant? Nnn eniiii Judi-i Dcuin lunc igno- linin noii repmari Dcum allertiui aiidircnl, iiiitim
rahant: quii suh Dci l<-gevivcbaui. Sed id agebauir utiqiic in Paire ac Filio Dcum csse cognoscercnt.
utique,, m Filium Dei Dciiroimsccrcni. Et ideo benc Post hirc, inqnit, in lerris vistts ett, et cum liumi-
propheia eum qui omncm discipliiiam invcnisset, id nibus conversatusesi. Vidcs quod evidenler hic ad
esl, legein dcdisscl, videnduin in lcrrs, id esl, venius Iioinini ac nativilas desgnaiur? Nuiiiquid
ventuniin in carne dieebat: nt qnia emn qui legcm enim Palcr umqiiam ,qiii non nisi Filio lanlum vi-
dedi-sct, Denm csse Judivi n<>ndubitarcnt, cum sibil s e-se lcgilur. aul in icrris visus cst, aut in
qui in carne veniiirus csset Deum PSSOcrgnnsee- carno ediiiis, HIIIinier homin.s cnnvcrsauis esi ? Non
rcnt : rum cum mi<|iie queni legislatorem Deum ulii|iie. Ini>-lligisergo qiioil omnia ha?c de Filin Dei
crederent, viileniluni inier boiuincs pcr siiscci lio- B dicin stiui. Nam ct cum vidintliini in lerris Deum
neui buiiiaiiii' carnis aiidirenl: ci dem ipso quoqtie prnpheia dixerit, et alius prarter Filitim non sil vi-
per prnphelain advcnliim propriiim polliccnic : Qttia stis in lcrris, non de r.lio Imc absqne dnbio prophcta
ego ipse qiti loqtiebar, ecceadvtm ( laaim _n ). Ncn dixii quam de quo diciuiu postca res probavit. Cum
repuiabitur eryo, inquit, Scripiura sacra, atius prw- cnim videiidiini miqiic Deiim dixerit, non de alio
ter eum. Pulchre bic pioph.-ta pra.videns perversa h»c vere diccre poluii, hiiam qui vere postca visns
dogiu.ila, oinneni sensuni biireticii- pciversitatis fuit. Sc<ltle boc salis liactenns, nunc ad ali.i irans-
cxcluslt, tlici-ns: JVonreputabitur alius pneler etim. camus. « Labor, iiiquil liaia< propheta, /a<JorJEgy-
Uic est eiiim UIIIISHcx Dco in Deum natus ; cujus pii et neqoliatio j£thiopiw, et Sabaim viri stiblimes
jussione uuivcrsitaiis op-js sociiliim csl; cujus vo- ad te transibiint, et tui eriinl. Posl te ambiilabunt,
luntas rcrtim nrius csl; ciijns impcriinn mundi f.i- vincli manicis pergent, et (e adorabunt, teque depre-
brica e<>l;qui cuncta dixit, ei f.icia sunt: cuncla cubtnilttr; qnoniam in le esi Deus, tl non est praHer
niandiivit, ci creata sunt. Ilic crg>>unus cst ad pa- te Deus. a Tu et erim Deus notler, et nesciebumus,
tri.irchas 1 qucns, in propheiis inanens, ex Spiriiu Deus Israel Satvaior ( Jtaiw XLV). Qmun bene sibi
conceplns, iiatus ex Yirgiue M.nia, iu iuuudo visus, divina seinper soripta conveniiinl! Superior enim
itrer hoiniues conversaiu-, b alflgcus ligno crucis C propbela dixil: Ilic est Deus nos'.er; iste autcm , tu
cbiiographum pcccaiorum , triuiiiphans in semet- es Dens nosier. In illn ntiijue divina ducirina, in hoc
ipso, advcrsarias uobis iuiniicasquc viiiutes inorte liumaua confe-sio esi. A|ler personain tnagisiri do-
oceiilcns, resurgenili (idem ouinibus tribuens, gloria centis, alier pcrsnmnii popnli cnnfilentis [ confir-
sui corpuris corruplionem litiniana:carnis iutcriiiicns. inauiis ] cxplicuil. Pone bnim nunc doccntein quo-
ALAKDIGMJEl COMMENTAKH S.
• Id est. Deus naius. Undc in Symbolo dicimus : DetisIsrael Salvator. Qtiem loctim quoniam nnnnulli
Demii de Deo, lumen de luinine, Deumverum de Deo Laiiua- <-loiucnti:c nimis >tudosi »ic vertuni, ul pro
vero. Savaiore, Servainri-m tlicaut, a Salvainris voce ut
b A'Imlit verbis Apnsloli ad Colosscnses n : Detens iniiiiH L iiina abiiorreincs, oper:e prctiiim i-xistunavi
qnod adversus nos eral cltirograpliiimderreii, qnod J lannis Mobniivui ilocns-iini graveui <-tut lem su-
trat contrarium nobis, el ipsum tulit de niedio. tffajens pcr hac re ccnsuram hic .iscriliere. Sic cniiit ille in
illttd crnei, eic. Ubi cliirogrnphnui vocat ilelnluui , 3iiiioi:iti.niil>iis.'id Usiiiil-iluinad qniiiiiiin calend.
seu re.iiiiin, qun se per csiiiu bgui v.-titi su<>squc|.o- Mnlii : V.ilde. inqiiil, ilcmirnr qiiosdam scriplorcs
sicros Aiiam icieme niorii redilideint obnuxios , el init-rprctes seinper th-clinnre nonieii S.iJv.itoris,
jnxta decrciiim liei ilinenl's, Quacumquehora come- qnia Cicer» .->iiin Vcrii-ninciione 4 : liaque non to-
dentis, mone iiioriemiui(Gen. n). Iuin patronumhiijnsintulw.êdeiiamsot.ra fidi inseru
c Verba suni acleroi P.m-is:<tlFilium in carnc ven- . plum Syracutis. Ilec quaiilum esi? ita magnum, «I
Hiruin, ci vciiiio .Mcssi.unliiiinuin, qiiilin« cjus divi- " LatiitO uno verbo exprinii non possil. It esl nimirum
niias inacifotc coinpr-baiiir. Adeo 111 D. llicronymus soler, qui satiiiein dedil. Il:ic qiiidein Cic.ero.Veium
st-ribai liulliiniesse cllugiuina IKIHI-IS luijtis lesihno- ciiin aliud -it es-c S'-rv; turcin, nliu.lessc S ilvnioicm
llii. Quimvi- eiiini m pt-ii-cedenlrbusloqiiaiur de Cyro (quoiJex dicto Cicerouis Jocu ••ousiat. ait ciiini eiiin
rcge Per.-anini, lameii cx iis qtcc sub mio coiilexlu qni siilnleindat un>.Lat uOverbo i-xpiiini ii.>upo»c),
liic cotscquuntur, patcl h cc noii ntl ('yruni, S<dad no» libnniiiis iitainur vocb s,ilvaio'is, qn:e t-ccle>ia-
Cbrisiiim i-o-cr. I'crenil:i.N>tn. m aii II. Ilicr >iyinus, siicis M-iiptorbiis niiillo est usiaiior, ct âlv.iloris
qnomodo Cyri personm convenielillud: Vere ln es nos ri Jesu Cliri-ti clliciuui iiinllo si.nilicniitius cx-
Deus, Deus abscondiius,Deut Israel Salvator? Ergo priroit. qiiiuiivocabiiiuniservaioris. Nec niagni facia-
Deus, in qun est Deut, Dominut nosttr Jesut Chihtus miis Roberti Siepbani vcrba dicenli* : Salvalori- vo-
reclius imell>gitur, et verius, qui in Evangelio/<•<?«•" cem. lamqiiampariim probain, eruditiores religiose
tur: Egu tt Pater ttiiiimsntnun; el ego in Patre, el Pater fiigiuni, qui-niadmodiimet verlniin salvo, qn»d nec
in me.«.t (Joun. x. xiv), Qui Deus apprllatur absccn- ipsum satis Laiiniiiu iiiilioiuil.llucusq<ieMolaniis;cii-
ditus, proptcr nstitiiiipi corporissuc,amenlunt, el Deus jus senleniinm apjirnlial ct coiiimen<lal Baronius ia
Jsrael St.lvitlor, quodinteipretatur Jesus. Haec lliero- noiis ad M:trtyiol»gium(9 Novembris).cialiacidem
iiymtis. dociriiia; cunseniniica iiisiiper addit, qux leulori, ne
d Ila D. Hicronymns cx Septuaginta. Ex Hebr.TO uimius sim, adtuuda reliut.uo. _
•utera Vuj£au yatio est; Veretu «t Dm nbseondilut,
69 DE INSARNATIONECIIRISTl LIB. IV. .0
tidie in Ecclesia, sicut facil, Jeremiaui prophetanii A lendunt. Palara enim est quod eum nescisse se prius
ac diremem de Domiio Jesu Christo : Hic est Deusi diciuit, post ii;ni<rantiam confilcnles, quem adhuc
noiler (Barucli. 111); quid aliud uii pie tesponderetI nesciuut dcncgaules.
cuncta F.cclesin, siciit facil, qnam itl quoil nliusi C\PDT XI.
propbela ad Domiiium Jcsum dixit, Tu es Deus nos- Redit ad raticininm Isaim.
tsr ? Iia til bci.e prajsenii confessioiii eli.im pra-ler- b Labor, inquii, jEgtjpti et negnliaiio jEtltiopiw, et
la ignoiamia possit atljungi, dicente populo : Tu! Sabaim viri snblimes ad te transibunt (haim XLV).In
cs Deus noster, el nesciebamus. Beue enim hi qnii his diversarum iiaiit-nitni vocnbulis ndrcntiiiii credi-
prius, dxinoniacis supersliiionibus oetupati, igno- liiraruni geiiliuin signilicari, neiuini dubium est.
rabanl Deitui, conversi nd lidem dicere possunl: Transisse autcin ad Clirislum genle., negire non
Tu es Deus noiter, et nesciebamus. vales, u>poteqiiii: c noiuine C!ir.'sii->nit»iisimleplo,
non lide tanium ad Domiiuiin Jcsuin Cliristutii, sed
CAPUT X. eiiaro ipso noinine transieruiii. Quia cum idem tpiod
Probat Christidivinisaiemlitmex judaizvttium Jttdma- suill vi.cenlur, d factuiu est quod er.il lidei opus ,
rum perfi.Ha,lum ex confestioneiltorum qui aii Chii- noininis sacrameuiiim. At
sli hdem coitveriuinur. let inqtiit. transibunt, et
j} tni ertint: posi te ambulabunt, vincii maniiis peryent.
Qm.d si ex Judicoruiii magis persona probari tibi Sicnt sutil vinciila coerciiinnis, ila sunl vincula chari-
Idipsum ciipis, ciuisiiiera post i.ifelicem illam igno- tiilis, s "Ciiudiimillud qtiod ait Dniiiiniis• • Alfraxj
raniiam et inipiain persecuiioucm rouveitentcs se eos in vinculiscltaritalis (Ose. xi). Vere enim m >gn:l
ad fidein, el iignnsccnles Deum passm populos Ju- sunt b:cc vincula, ct ineflabilis charitatis, quihus <,ui
dicoriim; et vide an rccie diccre possiui, Tu es Deusi alhg.intiir gaudeni catcnis suis. Vis scire hoc verum
noster, et nesciebamus.Sed ego adtlo nliud , ul lihi esse? nudi aposioluin Pnuliim gauitetilein el exsul-
non ex eonlilenlibiis l.inliiminodoJmbcis, sed elinin liint in vinculis suis, cum ait, Ob/ecrovos ego vimtus
cx iiegaiitihusprohcui. Inierrnga euiin cos qui per- in Domino(Ephes iv). Et illud : Obsecro,cum sis ttilis
dnraniadhucin sicrilegio Judaeoi, an sciaut rcl cre- ul Paultts t.nex, tiunc atttem et vinclut Christi Jetu
dani Deutn. Siire utique se ct credere conlitehiintiir. (Ad PhiLiuoiiem). Vides .pianluui giudchnt vinculo-
Atconlra inlerroga an credanl Filium Dei, ncgabunt rutii suoruui iueriio, ' quurum eliam alios piovoca-
profei lo et b'a-phemabiiiii. Vides crgo iitioil de eo bal exciiiplo. Non diibiiun cst aulcni in quibns iuiiis
lioc pro; heiiidixit qiiini Jud.ei clncsceriinl scn<per, cst Dnmiiiiainor, uuuiu csse Dnminicaevim-ulalionis
ct adhuc iiesciuul; non de eo quem iitique ci cre- iiflcctum, secuiiduiu illud : Multitudinis antem creden-
dere se puianl ct confueii. Kt iilco benc hi qui ex r tium erat cor unum et aaima una (Aclor. iv). Te,
Judacisad fldem post ignoramiam veniunt, dicerei inqiiil. adorabunl, teqtie deprecabunlur, quoniam i»
pnssunt: Tu es Dcs nosler , et nesciebamus. Reclei te est Deus, et non est prmter te Deus. Dictuni pro-
euim " lii qui post ignorantiam creduut, ncscisse sei pheue Apnsioliis evidenier expusuit, diccns: Quo-
dicuui, quem adhuc non credcntes sc ncscire con- niam s Deuserat in Cltristo, mundum reconcilianstitt
ALARDl GAZiEI COMMENTARIUS.
• Jnd.ri scilicet ad fiilem con\er-i qui, <b-p«siia t<ve Jurim cujtmdam, sive Joannis seclatoret,
qui te
id
jgnornntia, e-i, inliileliliie. Chrisliiin Hciim suiiin quasi Christi Eccletite ccnfitebaiilnr; quin pont. ttno
agiiosriuit, <
<|ii"iiiamc:i nescichaui l ignorabant. di.nptVorutn nonine censebnmur. Tunc opntvti con-
b D. Hicioiiytiius iu ciunnicnt.irio liu;us Inci : venientei (sicnt Luca tiarrante Acta testanlur) omnet
Servisse, iuqiii.ej (Christo scilicei) JSqypium, et ditcipulos uno noinine Chriitianot appellanl, dnc r-
JElhiopas, el Stibant excelsosviros el subliniesnemo nenles c. commiinidimipulorum vocabulo; el ttl tlivini
dubitat, cum ei tident inundnm esse subjeclum.,et ex per Isa itm oraruti lermo complerctur, quo ail cap.
paucaruni noiiiiiieniilioinini. qum Imbiiant in exlremis LXII: Serviemibut inihi vocabiiurnomcn uovum, etc.
finibustenm, ctinctosrmlnrum curdineset omniit terres IJn-c Albniiisiiis.
litlora e'tcrediiura perspiciul. Unrie pulchre quasi ln- * Viilgala edilio : In funiculii Adam Irahnm eos,
borantibusin errore tdolotalriw. cessurelubor jEqypli in viticulischariinih (Ose. w). Ulii pro, Adam, Aqoila,
nominalur. Nuitu enim gm* iia idololalrimdedila futi, Syinm.icbus, oi Sepinagiiila. et Theiilotiii, hoihines,
et tam innunierabilin ponenta venerata ett, qnam D trniisiuleriiui, ui dicere«t: ht fttinculishominuintra-
jEgijptw, de qua supra tegimus : Ecie Dominusascen- ham eos, in viitrulis charUatis, aii D Hieronynius.
det super nubem levem, et ingredietur jEgypliun , et f Siiperflue anica legebalur : Quornm etiani alios
movebuniur simulacra jEgypii a facie ejus, et cor Deut provocubatexemplo. Qiiorsum cnini hic D.u ,
jEgyoii tabescetin medio ejus (Isaim xtv). ctim de Apostolo baec dicantur (ut ipsa syntixis et
« lndepto pr<>.idcpin frequens apud Cassianum. verborom c«niexius docet) qni et gaudebat sii"i-iiui
d Hoce-i,cxfideinChiisimiicoiisecmisiuiinomen viiculnriim nierilo , ei coriiin eliain exemplo alios
Cliii-liaiioruin, quod e»t fidei et religionis symboluni provocabxl, scibcet nd paiicnliain ei iiiailyriuin i ro
ct siicrainenliiiii, qun noiiiiue priuiuin Antioi hiae Christo sutieuiidiiin. lu basileensi edilione paii er-
liileles cogiiominalos S. Lucis in Actis onniiieinorat rorc legiiur : Quorum etiam nos Dem provocabut
(Act. xi). Qu:i raiione vero id accderii, S. Aihaoa- exemplo. Uiii ctiam oiniitilur tinus in verbis praece-
sins in ornlione adversus Ariom iia exponit: Omnes, denlibus : In quibus unus esl Dominiamor.
iiniiiil. qui credebant in Domino nuttro Jesu Lhristo, 6 Quomodo? inquh Ambrosius (In commentario
non Chrisliani, sed disciputi tanlummodovocabantur: htijus loci) : Quaii tn vicario, uul legato, sicut fitit in
et qtiia muli uovorumdogmaium uuctores exstiierunt, propheth, aui aliler? Non sicul fuit IHprtpheiis, iu-
doctrinmobviantes itpostolicm. omites sectatores suos telliyi polest sic fttiste el in Filio; filius enim nnittra-
discipulos nominabant; nec ulla eral nominisdiscretio liter est Pulru Dd. Unde dicit: Qnia Pwer in me ett,
«fcr vem faitosque dUcipulos, sive Qhritii, Doiithci, ct eao in Patrc, Patcr eitim p.t \d intelligiiur.eiit in
fllCor. v). In te ergo ett Deut, inquif, et non est A vator. Quamvis multis jam Scriptura et evidentibns
pfdler ;ftrD.«s.!'Betie f-ropheia diccns : jn te esl signis, de quo loqueretur, ostenderel, exprcssit ta-
Detis," nori iainuih euin qui pra.seiisessei, sed etiam men inanifestissimc in Salvaioris nomine Cbristi no-
ruin qui essel in pnvsenii, monstravit, Iiabiluitem men, quia idero Salvator
b: htique qui Cbrisius, diceiue
scilic.ctab eo in qno ha1>il_ref, naturarum signiii-
arigelo : Quia nqiut etl vobis licdie Salvalor, qui est
cationem, iion uiiiiaiis abriegatione distinguens. Chrislut Dominut (Luc. „).' c Jesiim ehira llcbraice
CAPUt Xll,
Sqtvatoris appeliationem tiliter Chritto et atiter hotni- Salvalorem inierpretari nemini dubium est, sicut
-::.?!'" •'"•'nibuiiribiitam etse. > • angelus sancia. Mariaevirgini proiestalur, dieens *
Tu, inquil, Deut, et netciebamut,Deut Israet Sal- Et vocabitnomenejutjaum: ipse enim salvum fqciet
FiHip,quodupqtileorum substqntia. Ibienim est.uni- Thomae(52, p. 37, oxJ. 3), qnod nomina singutarium
tqt, ubinulla ett dijffrentia; acper hoc invicetri suril, homimimcommttniterimponuntur ab aliqua proprietate
quia'et'iniago."eVsiihililudoeoruhi tiitd cst, iit videns ejus cui nonienimponilui; vel a tempore,sicut impo-
Ftiiurii, titiji.sedicatitr Pairem, siciil ei ipse Dominut nunlur itomina altqitorum sanclorum liis qni in eorum
ail : Qui.videtme, videt et Paireni. Rec.te erqo dici- feSiitnascunliir; vel a cognutioue, sictticum fiiio im-
tur.: Deuserql iti Chritlo, hoc ett, Puter1 in Filio, ponllur nomen paliis; vel altcuju* de cotjnationeejns,
mundumrecoricilianssibi, eic' (Joah. xiV). Sic Ani- B SICHIpropinqui Joanuis Btiplistw volebanleum vocare
brosiiisDeiihi Palrem in Christo, id esr, in Filio esse, riomine patris sui Zacliariam, non aulem Joannem,
cf i er ipsum sihi iiiuixlnni, id esl, liiiinainiiu gcnus qttia nullus eral in cagnaiioneejtis qui vocareiur hoe
i;t>Conciii»s-e:iuie||ig<-ns; qupd etantecedeni.ibuscon- n.omine,tit dicilur Lucafi; vel eliant ab eventit, sicut
eruit. nbidiciiur: OihritaanteriiexDeo,quih6i recouci- Jotsplivobavil priiitOgenitumsaum tlanassem, diceits:
lyavitsibijierChrisirini:Ubinianifesteilisiingiiilurper- Obbviicime fecit DeusomniumIsborum meorum; vel
SOriaPanis crslcsiis a persona Filii, idcsi, Chrisii; etiam ex aliqna qualilaie ejns, cui nameti imponilur,
ct gaier recoiiciliatus, Eiliiis rcconciliaiordesigna- sicut Geneiisxxv diciiur quod quia qui primus curessnt
itir, Aiii lameii.aliier. exponunt, hoc modo : Erat est de uiero tnalris rufus eral, et lolus in inorirn pellit
fieus t.riChiisio', idest.V inCiirisli hutiianitaie erat liitpidui, vocatiimest ntimeriejus Esau, quod iiiterpre-
Dei-Fititis^hypost-iice iiniiiis. Proinile Deus erai in latur rnbeus. Nontinaaittem qiimimponuniur.aliquibut
Sferis/b.videinreslac si, tb.cn.ttir: Deus er;at Clirisins, divinitut, semper significant aliquodgraltiiliim donum
munilumteconcilianssibi ul Deo, et pniinde toii san- eis diyinilus dalum , sicttl Geiiesis xvn dicitim est
ciissiiiia! triiiitali';, seti per se, id est",per sunin liii- Abrahw: AppelltiberisAbraham , quia patrerhrthutia-
flKiWi-teVn.iixvi aiiieui ciimiriiinicatioiiisiilioinaliun riim gentium constilui:tlt..lil Mntlliaeixvi diciiiin est
Htibiiiuiri;psi Dcomnndi reconciliatio, qiue esj.,opus Pelro : Tu es Petrus, ef tuper hanc pelram wdficabo
: sicut alibi dieitur D-iis acqiii-i- Ecclesiam meam. Qnia igilur Cliriito hocniunrisyratim
:CliriS,ii;nii,-t)iaiQris.
visse Ecclesiaiii saiiguine suo (Aci.w) propier idip- Collaiume/ut, vt per ipsum omriessalvareiiiur,' ideo
matiliWcoiiiiiiunioiieiii,qtin Jii ttt qu-jcpropria uniiis etinveriiehlervocalUtnetl nomen ejus Jestts,' id est,
n'a!t'unc;siinl'<> alieri tribuanltir , oh iiniooeni hypo- -' Sulvator, angelo hoc r.omenprmnuntante, non solum
SfcH.iciiin, ut snepedieiinii esi. Atque hunc seiisuin malri, ted etiqm Josepho, quieral futttrus ejus nulri-
speciMS?e,.vi.deiur Aucior, ut palet ex texiu : eumque tiiis. lia S. Tbomiis. Secundo lioiaiiduniboc nbriien
di.erieîradit SVLen "his Verbis (i'ei-»i: 18 de Pass. Jesti Chrisio Doinino esse impnsitum tamqiiam pro-
Dtifa.y: Ojipositottirins tettimine, Dtus in Christo piiiim nc personale, et esse nomen illud novum et
'mundninstbi recoucilians(egebalur.Quod non nisi de siiigulare de quo Isaias pr-eilixeral (Cap. LXII): Vp-
persona Filii intelligi potesi. cabiiur libi iiomenuovum,quod os Domiiti iioii.inarit.
» 1)1esi, qni visibilis appnrebat, ut bonio; ted Qiiamvisenim mullos alios anlen hoc noiuine appel-
etiam eiirn qui essetinprwsenii, id esi, Deuinin bu- iaios legiiniis, in quilius prpccipui sunt hi, jesus
niaiiiiaie lateiiteui. Erat eiiim liuniaiiitasveluti teni- (ilius Nave, Ji.sue xi; Jesus fiiius Joseilei b s:i<erdos,
pbiin diviniliiiis. Agg.ri i; et Jesus fiiius Sirach , ciijus esi liber qui
; b Id esl, disiinguens in Cbrislo nattiras, non per- EcclesiasLiciisdicilur: tameu si ad rein ImcHorciiie
snnas. Ciimeniin ila Cbnsiuni lioiiiineinalloquiiur : signiflcatam atiendamhs , certuni esl soli CbrUio
Inteesl />cus, «ignilical in Clirislo aliain esse na- Doniiiioiioinen hoc cohyenire, eique proprio el sin-
liiraio Deilalis , nliatn hiimaniialis : uitaui tamen guiari jure nc raiione fuisse aiiribuium, ut qui sohis
pcj-.soiniiiiin utr:u|iic siilisi.sienicin,ei Verbuinbabi- per seipsum , sua vi ao'riierito salutem nou corpori-
tarein cnrne, eicarnem habitari a Verbo. bus lantiim, sed ct auimis, et saliiiein nnn tempora-
c
, D. Uicionyiutisiii cap. i Manbit-i: Jestts Hebrwo riam laniuinmodo, scdlet maxime qtiidem a-iernaiii;
sfirmone salvaiordiciiitr.Eiymologia.nl ergo-nominii ncque illam tini taniuin , vel duabns geniibus et pp-
einsEvangelisVasigitavil dicens: Vocabit nomenejm pulis, sed oirinibuscssel allaiurus. Quaiii ralioiicin
Jesttm: quiaipse salvum.facietpopulumsuum:.Cynl- D et signilicatioiiemangebis aperuit diccns : Ipseeiiim
lus calecbesi decima : Jesui, inquil, appellatur: vero sajvjint. faciet pppulutn suum. a peccaiis eorunt
nomineasaluiari ihedicinahabensappeltalioiiem.Jetus (Alatth. i). Hinc Cyrillus iocum illum Isaise inter-
itaque apttd Hebrwos talvalorem_.-:iti littgua vero prelans : Noinen,inquit, novumVerbodivinoest Jetut,
Grmca medicumsonat : quandoqttidemel corporuin ei concurrenscutitcarnit iialivilale. Altis ijuippo no-
medicHSest, et animarum curalvr. Denique D. Augu- men: erat quoda.inhiodocoiiimune, et ccrie yulgare;
-liuus in suis Medilationibus (Cap. 39) eamdem ety- Cbrislo autcui proprium , et ul propheia pia-dixit
mologiam inculcat hisiverbis : Quiienint est Jesus, (/saiie LXII),noviiinet singulare, quia en ininloqiio
nisi satvalor? Ergo propter iemeiipsumJesu, etio mihi deCbrisloiliciliir, tieinini pra'iereaconvcnil,quia inui
Jesut. Ver<iinj<Jexplicalius el eiiiineiniiis docuit S. csl in aliipio alio snlus. D. Hicroiiyimissnpr:i cilatus
P.trus aposiolorum princeps duin ait (Act. iv) : eamdcin noniinis elyiiiiilogiain :ih angelu diviiiiiu*
Notum sif omnibus.vobisqitia non est in alio aliquo tradilain, et Ohristo propriaui ac peciilinrerii,<;xpi-
satus, niti in ntimineDomini.nottri Jetu Ghritli; i.l cins: Salvqt qutdem, iirquil, Jton ipcredulot, sed po-
que enim aliud nomen eittub eatlodalttm.hominibui, pulum tuwn,, hpq.etv, jtn te credentes., el sqlvul non
ia quooporleat nos stitvosfieri. PtJrro deboc sanctis- lam avisibilibui hostibus quam iiivmbilibut,hoc est, a
simo i>oiiiineJcsu suppeliint alin iioniiullahuic loco peccqijt snlvat, non arinittpugnando, ted peccata ie-
accoi«modata. Primo supponendum ex docirina D. laxando. Et S. Clirysosiomus in eumdeiu locum :
93 DE INCARNATIONECHRISTl LIB. IV. 94
populumsuuma*peccaiit eorum (Luc. i, el Malih. i). A cala m^nfli(Joan. i). Ctrtftri eninf uon stnmrpopn-
Ac ne forle euni boc iuodo Salvaloretn diceres prae- liiri, sed Dei; et non a peccalis,> sed ab " bostibul
' "'<
•'
dicaium quo <lealiis dictum est : Etl suscitaviieit saivaverunt.
Dominussatvatorem' Othoriielfitium Chenetr (Judic.
CAfUT; XIII.
111). Et ilenini": Suscitatiif eii Domiriui sdlvatorem
d Aod filiuihGera (I6id.); adjccif : Ipse entm salvuni Exponit quorumnamin illis verbis^Ttiies Deus nqster,
el nesciebamut, perttinamiustinuerif-Propheia
facietpopuUiriisuuriia peccatisetirum (Malifi. i). Non Isqias.
est nuteni liuiiianaeopis redimere pnpulum a capii-
viiale peccali, quod illi soTi nlique possibile esf de Ttt es ergo, lnquii, Deus noster, et nesciebamus,
quo diciuni est : Ecce wnus Dei, ecre qui lollit pec- Detis Israel Satvator (IsqimXLV).« QuoiSmiigis putas
ALARM GAZ/EI COMMENTARIUS.
lpse._e.Bim. sqlvtim faciet, e.ic. JVsona bello, itiquit, nos ct Nesiorianos.,Cbrisluroesse -rern.mDpum. quia
vMb.li, hec a gtad 6 barbarnrum , sed . quod longc snlius Dei est peci-aiadiiiiiiiere, seu a pcccatis libe-
majiisest. apecralo sito popiilttmnunitit aitgeluxlibe- rare. prnpria scilitet ancioriiate ei virime. juxla
randuni: Qttodprwslare tiulli fnit hominumaliquandti illiul IsaiaeXL.HI : Ego tum, ego nim ipse qiii deleoiiii-
possibtle. S. iteiii Anselmus lib. Cnr tiettt Detit Itomo: qttitalet. Sic Seve.iiantisepiscnpns Galbaneiisis (In.
Satvabit non ab hoslibus corporalibus, Jotue et c. i Mallltmi)a S. Thoina in Cnlena : Veniunt,inquit,
David, ted a peccain, qttod noriest hominum,sed Dei B ''
et audiani, qui requirttnt, qitis ett quem Maria gennii?
soliut. Et hinc Osewdicitnr : Salvnboeos iii Domino Tpse enim salvum faciel poputumsdiim. Unde? a pec-
Deo sno , elnon salvabo eosin arcu , el gladio, el in calis eorum.Esse Deum,qui peccaiadonal; »iChrislia-
bello, el in eiinis, el eqnitibnt Deuiine 1). Tliongns: riisnon credis, credeinfidelbus, velJudmit dicemibut:
Diceiiduiii,iiiquil, qitudhit.qui fueritntanie Cliristnm, Nemii potest peccata dirniltere, iiisi ioitis Deut (Lue.
poliiiVconveniielioc' ttomeriJesns secniidumaiiquain v) Oiigenes Honiil.30 ile DTverSis': Ipse eritthsatvriiii
aliam ralionem, pula quiu aliiiuani peculiqremet lein- faciel poputumsuum a peccaliseorum. Duo enim per
poralem saluiem altiileriinl; sed sentndum raliqttem lioc verbum prmelare detignantur, et quod verusDeut
tpiriiualis et ttniversalissalulis, hoc:liamen propriuth lit, et verus humo. el quod populut ejus ab ipto sit
esl Chris'o, et secundumliticdiciiur esse nomennoyunt talvandus; et ideo dictum eil : Ipse enimsalvttmfaciet
p., q. 57, a. 2). Sic ipse. ll»c erjio propiiuin csl popnluin suum d peccalit eorunt, ul Deut verus. Dei
;iiiisti iiomen; q IOet divina siinul Ituinaunqiie na- enim rirtuiis esl a peccatosalvare, vel peccaia dimit-
SIII
tura et praastanii.simuni Rctlcinpioris olflciumde- lere. TlieO|ibylacniseliam hrevilercnlligli :>Salvabit
clarainr. Hoc ttl ipsi dalnm nomen, qtwd esl super popitlumsuum a peccaiit eorum. Unde manifestumeit
omne noinen, til in noiiiineJesu omne ge.nitfiectaiur, Deumesse, qni nascelur; solius enimDeiett condonare
ewiesVmm,lerrestriutn ei infemorum (Philip. n). Ita- peccala. Siniilia loca ex Chrysostiuno <>lAnseliiiosti-
que recie a qiubiisdamailnoialiim esl evnngeiisias, perius annoiaviiuiis. Accedatdcmum D. Thoinas oih-»
cum Salvatorem no-lriim proprin iioniine appellare niuin Pairum veluii mciJiillam colligere solitus :
volunl, hon Christiim, sed J>'Sumappellnre, ui M;it- Noltt, inquil (In cap. i Matth.), qutid hic confuridi-
llia-ii. Lucaei, n, m, el alibi; Chiistus eniin nomen r, tur Nestorititqui diccbatqttodilta qtite Deittint, ul estt
est officii, Jesus natiira»atque person-je.Nonien ergo ab mierno, esse omnipotenlem, vet httjnsmtidi', tioii
Jesus, coguomen Chrislus. Tcnio iiolaudiimin lioc conveniuntilli Itomini. Ecce qttodiilem ille homoqtii
nomine reliqua nomina. lam propria qiinin uictnpho- nnttts esl de Virgine, qui vocalurJestis , ipse salntm
rica, qiia; Mcssnc in Scripinris tribnuntur, viriuie faciet popttlumsuuina peecatiseorum.Unde cumped-
comiueri. Coniinent cinin oiniiiuni noiiiiiiiiin pro- catadimuterenon potsit, nitisoltis Deus, oportetdicere
prieiales el virlules : uiide nicrilo a iioiinullisdicilur qtiod homoiste sit Deits,'eiqttod eaquwDet swit ei
epilogus omniuni Cbrisli operum nc benelicioruin. verissime ' b
convenianl.
Qnod iheologice et suo more exp'icat D. ''Jhninas Similia 'iiint loca, in quibus Salvatnris nomen
(Ubi supra) bis verbis : ln omnitus illis nominibus homiinbiis iribuitur. IV Reg. xm : Vidit Dominus
(iii argiinieuto pisilis) qiiiidamnodo significatur hoc arigusiiamIsrael; et dedil Dominussalvatoremhraeli.
nonienJesus, quod esl significalivumsalutit. Nam in Ilcin Esdr.c IX: Clamavernnl ad le, et lu de cmlo
hoc.qiioddiciiur, Emmaniiel,quod initrpreialiir, no- audisti, et secundumritisiraVtonciItiastiiitltai deilisti
biscumDius (ha. VII),designatur cansa salulis, quw. eis salvaiorem,qui salvarel eos de manwliosiium.sho!-
ett unio divinm el liumanm.nalura in persona Fdii rum. Ex quibus co(ligere debemuSj qiiod ad hiqus
Dei,per quam factumest ut Deusesselnobiscum,qitasi loci iniellectuin pertinet, dupliccs esse salvatores.
parlicepstiosirmndtuiw.Per li'6'caiiletri quod dicitur: Unus est siiiiiriiuset piim-iriiis, fteiisscilicet: iilil
Vocdnomeh ejtis, accelera, spolia detruhe, eic. (isas secundarii, qiii et snmmi iUiiis$alvaidris:suht admi-
vm), designalur a quq nos salvavit, putq a diubulq, nisiri ei copperatores. Jesus igitur, qtiatenus Deus,,
eujusipolia abstulil, secundumitlud ad Colpsiensetn : D piiiuariiis et a.niillo dependeris Salvator 1 : quatenus
Exspoliansprincipaluset poiesiaies, iradtixit buiifideii- hoirio;"est secuhdai-ius quiileih, sed"ifa, di"ih eo
ter, etc. In hoc aulem quod dicilur : Vocabilitrtiomen genere caeleros^pinnestam ef'.icacitate,quain digni-
ejus, admirabitis, elc. , designatttr via eVieririihiii taieuahle"deltai;lPorrode Snlvatoris et Servaloris H
nostrmsaluiis, inquantumscilicetadmirabili.diviniialis vpcabrilisdiclum esisuperiusfCVp: 9)li'
consilioet virlute, adhwreditqlem fulitrisajculi perdu- c llic primus inler du<i<lecim: Judices qui, post
cimitr, in quo efji pait::-^'«r]fe^7I/»^»^'%.rW^J^' 0 morlem Josue, populum. Israeliticuni rexcruni: de
principeDeo. Quiidverodieitui ; EcceviriOrierisitq- quibus exslat liber Jiidicttm inter sacros : ubi ideni
tuen ejtts (Zacliar. vi), ad idein referiiir ad qttodpri- fraier Calebi, seu potius Calebi ex fratre nepos
mum, tcilkel ad lncarnaiionis ntysterium, secnndum diciiur. d De Aod, qni secundus inter eosdem judices no-
quod exortumest in tenebrislumenrectiscorde (1'satm.
cxi). HiicusqueS. Thonias. Plurn <leglorioso uomine minatnr, dicluin est' alio loco. - '
Jesu videre cst apnd eiiiudem opu-culo CO, et apud e Rcde quidein sccumlum Gra>caroversionemj
D lieioai)luui serni. ii et 15 snpcr Cauiica, et Ahti- quani seqniiur et inuituin uigit Aucior : non ita se-
lensein in cnp. xx Exodi, qua-st. 7; ex rcceniioribiis ctiinluni Lalinam : Veretu es Deus abscondilus: prp
vero videSalincioiieiii tomo IIIde Inlanlia Salvaioris, quo.verierunl iili: Et nesciebumus,tjuod ail Jiular.o
Iract. 37 , ei Serrarium lib. i in Josue cap. n. et gentiles refertur. At nosler texius Deo Patri tri-
Ex his verbis ceno colligunt Patres conira Aria- buituret ab ipso ad Filium dirigiiur, ut dictura esi.
boc dicere? qjuibus hoc tnagis pulas convenisse?,A dicai, qui ulriimque est. Quid intcrscrere le, infelix
Jud.-eis,an geniiluis? Si Jtidu-is: Judaei utique Chri- fnror, inler Deum el Chri.luin niteris? quidseparare
Stum lH'll fogiioverunl, secundiim illnd : Israel au- corpus suuin n Filio Dei appctis, et ipsmn a se Denm
tem me tton eqgnqvit,el poputus meus non inltltexit dividere conaris? uniia discindis, et coujuncia dis-
(Isaim \), et illud : Et mitudus per ipsutn .faclus ett, cernis. Verbo Dei de Deo credc : null- enini re ine-
et mundut etiiitnon cognovit: in propria venit, et sui lius confiteri diviiiilnlem Dei omiiino pnieris, • quam
eum non recepcrtint (Joan. i). Si autein genlibus : si ca ip-a de se, sicut Divinitasdocuit, voce fatearis.
ppl.im est quod Chrisliim genlilitns idolis occupala Scitoie enim juxla proplieiam, quia Dominus ipse
nescivit : quamvis illa uec Pairein scierit : sed est Deus, qui invenit omnem viam disciplina*: qui
tainen etiamsi nunc novil, non nUi per Cbrisium uiique et in lerris visus est, inier liomines conver-
tamen novit. Vides ergo quod sive ex gentibus sil saius esi. Ipse lumen fidei in mundiiin intnlit: ipse
credcns populus, sive ex Juda:is, bene pro se uier- lucem salutis ostendil. Detisenini Dominus, etilluxit
que dicil, Tu et Deui noster, et netciebamut, Deut nolis. Iluncergo credc, hunc dilige, liunc conliiere.
hratl Salvwor. Quia et genies colcnles prius idola, Quia b quando ei, nt scriptttm est. oinne genu flecte-
ignoraliant Deum : ct Juda i negantes Dominuin, tur, cwletliumet tcrrestrium et infernorum, et oinnis
ignorabaiit Filium Dei. Ac per hoc benc de Cinislo 8 lingua confitebiur, quia Dominus Jesus Cltrittui in
tam illi, quani isii dicnnt: Tu es Deus nosler, el ne- gtoria esl Dei Patris (Phitip, n): veli». nolis, nejrare
tcitbamus. Quia lam illi nesciebant Deuin qui non nnn poteris, quia Doniiius Jc.-usChrislus in gloria
credebaiit, quani illi qui Dei Filium negabani. Sic est Dei Patiis. H.cc cnini peilecise coufessionis per-
ergo Christus credendus est, ut verilas loquilnr, ut fecta virlus e.-l, Deiimac DomiiuimJesmn Cbri.tum
divinitas proicstatur, ut Chrislus denique ipsc prae- semper in Dei Patris gloria confiteri. Amen.
ALARDlCAZXEICOMMENTARIUS.
Utrovis tamen modo locus esi mniiiVsnis et efficax Chri<li, quae tunc pntissinium et palnm nmnibus
ad prohaiidain Clirisli deitneni: sed cflicncioi-vide- innolescel, quaudo ei cnr.abilur oinne (icnu, tit e»t
tur in <uli.'iia eilitione, qnaui secuttis D. Hierony- aputl Isainin cap. XLV,ad qtiem lncum altns.il Apo-
niiis et alii PaiKes. si.lus ntl Rom. xiv; tuui judiciaiia poiestas Clni«to
* lia eineiidaiuin ex ediiione Basileensi:ubi tnmen ut hoinini a Patre iradiia, o quo conslitulnstsl judtx
desid.ratiir coiijunciiosi, omninoiiece>s:<ria.Ue-picii tivorum et moriuorum(Act.<x): nonenim Pater jttdi-
euini pra-ccilculiaverha , <einpe, Unita et conjuitcia, cat qneniqiiam.sedomne judiciumdedit Filio, ut oninet
pu'a llcuiii el boiniiiein in ClnUto, qua- laiiieu divi- lioiiorificemFilium, sicul ItoittirificantPatrem [Joan.
debat eldiriinehai Nestorins. v). Kt potestatemded t ei judiciinn facere, quia filiut
b In judicio scil cet uuiversali, qu.-indo oir.nes Iwminisesl, id esl qiiatcnus liomo csi, ui 11.August.
attabimusanie tribunal Clirhti, vl recipiut unusquisqne exponit: nam tecundum quod Dei filint et>, teniper
prout getsil, tive buitum,tive malitm(II Cor. v). Illis habtiit. ail ipsc (1'ract. 9 i» Join. et ter. 64 de Verb.
cuiin verbis siguilieaiur lum niaiiile.lalio diviiiitalis >
C Domini). Vidc S. Ttioiunniui p., q. 58 et b% a. 2.
LIBER QUINTUS.
CAPUT PRIMUM. mndo snliiarius crcdereltir; et arrepia postmodum

Acerrime invrhilitr in errorein Petaqiatiistarum qui virlulis via, id enm pie religioscqne viveudo <>btl-
Chrislumsolilarium hominemaffjrmaveruiti. nuisse, utdignus perhanc tvita:snnciimoniatn fieret,
DUiiiius libro primo « bx-resiin ill.nn Pclagianae cui se majeslas divina sociaret: nc sic exclusa ah eo
b.Treseos discipulain alque imilairicem, id oniuibus pcniius sacnn originis dignitale, solnci tantuinmodo
modis leninsse aique piignasse, ut Dei Filius Domi- meritoruin reliuquereiur elcciio. Id aduiienies uti-
nus Jesus Chrislus, nalus cx yirgine, homp tantum- que ac laborantes, ut eo quasi b in plebero oinniura
ALARDIGAZ_EICOMMENTARIUS. i
» Ilacresim scilicct.Nesionanam, quam eiiam Pe- D Jngratis), quod sic mcipii:
lagiiina. liaTcseos discipubitn cl iinii;iliicein osieiidil NestorianalucssuccessiPelagi.ins?,
Iib. i cnp. 2, nbi ail, Nestoiium idem omnino dicere, Qiitstanieuesllitcio proj,'ciicrai:i
mro.
quod Pelagianistw ante dixeruni ; ideoque non novm Inlclixmispraegcuitrix, eiiiba uala.:
Itmreseqsanctorem; ied veteris instauralorenr esse. ProdiViex ipsogermine,quodpeperi.
Untle et infra diciiur baire-is Ncstorii recens orta, . i
Cassiani videlicct setate, et 1'el'giaiix pravimiis Plura de hac utriusque haeresis affiiiiiaie ct cogna-
quasi redivivos cinercs snsciiasse. S. ilidem Prnsper tione dixiimis in pi:i'ecdcnlibus. Et Aucior sequenti
iii Chronico de conspiralione Pelajiiaiioruin cum cap. eam rursiis inculcat. I
Nestorio, el sitnili consecula daiiinaiione isia liabet: b ld est, in coiiiiiiuneui lioininnm snrtem et cnn-
Congrrgaia dpud Ephesum plus ducentoruinsynodo ditionem red-cio, delr:ictovi<lcli<eldivinit:<tis.quasi
sacerdotum, yestoritts cum omni hmresinominissui et nobiliialis lilulo. Alludillad inorem Homanoruiii,
cuiri mullis Pe.lugianitqui cognatumsibi dogmajuva- apud qtios plebeii liiulii fiehnnt cx pairiciis, siculi
baiit.dtttiinalur. Tcstnur id ipsum elegans epila- coutra ex plebeiis patricii. Et i li quidpui ditebanlur
pliiuui tlc b.crcsi Pelaginna dainnnla, el ciiin Nesto- jn plebein mini, iil esi, in vnlgus, seu f-jceni populi
rjaua gepulta, ab codetii 1'rospcio edilum (Lib. de rek-gari, ob igiiaviain vt-1flagitiuui.
07 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. 98
mi-so, ci ve'ul in tnrbam humani generis aggre- A nntinn esse ; et ideo b Marinm Chrislotocon, non
eat<>,id rcr bonorum actiiiim cnnvcrsniionem mereri Theolocon esse appcllnndam, quia Chiisli malcr,
Oiiiues liuniiie- possc dicercni, quidquid beue vi- non Dei. Atldil practerea sacrllegae assertioni quam
venilo ille meruisset. Pesiifera scilicet ac lclhalis prava argumenta, tain frivola, dlcens : Nemo autc-
asserlio, quae et Deo vera derogans, et liomiiiibus riorem sc paril. Quasi vero uuigeiiiii Dci nutiviias a
falsa proiniitens, in uiroque nefandi esset damn.ibi- propbeiis pr.cilicia, a sa-culis praenunliala, liuinanis
lis meiulacii, diim et sncrilegii injuria Dcum nflicit, sit iractauda aut a-stiiiianda raiionibus : Aitl vero
et honiinem in spem falsacpraesuuipiioiiis inducit. ipsa, quisquis cs, o hacrct ce, qui de parlu suo ca-
Perversissima scilicet alque impiissima asseitio, li.iiiini.iris,virgo Maria propriis hoc quod aciuro esl,
• mortaliiiili dunans quod non erai, Deo tollens cgt-rii coii<iiiniuari>qiieviriuiibns : ut ei in lanta re
quod erat. Ilujus ergo perniciosae ac nioil fer;e pra- ac tnito opcre imbecilliias objiciamr humana. Si
vilalis liaec<pnuntinc orta est reccus haeresis, quasi quid itaque in hnc re per boininis opus aciuni est,
rediviros quodainmodo suscilans ciucres, iu veteri- bum:ii',nsqiiit-rer.<tiones: si nutem lounn quotl aclum
bus favillis novum movil. iiiccndiuin : Solitariuin c-t, Dei virttis esl; quid inipossibilitaiem specias
quippe hmninein natum esse asserit DoiiiiiiuinJcsuni bunianaiii, ubi clliciciitiinn vidcs cs-e divinam? Sed
Christum. Et ideo quid neccsse est ul rcquiramus, U de boc lamcn plcnins postca. N„iicquoil paulo ante-
an in conseqiieniibus cjus perversilaiis sit quae e-l rius iliccrc coe.piinuscxsequamur : III oinnes sci.mt
iu capiie ipso sceleris unius? Superfluuin quippe esl in Pelnginnis cineribus c ignes quaerere le, et novis
exkpectiireinposicrioribusqiialissii.qiiLcexspeclindi sacrilegioruin flniibus favillas veieres excitare.
oniniuo causas jain in principio non reliipiit: Quae
enim ratio cst explornre, nn iu similiiudniein supe- CAPUT II.
rioris baerescose.idero proiuiiiat boinini quae(quod Pelagiano errori conjunctum ac vicinum est Nestcrii
iinniauis.iiuiiiii scelus csi) eailem lollit Dfeo?Ita ut dogina.
pene impiuni sit, ciini vidcamus quid praecesseril, Dicis ergoChristum homincm tanttimmodo solita-
requircre quid sequaliir : quasi vero aliqua in con- riiim naiiim csse. Iloc uiique et illa quam in primo
seqiieniibus causa afferri possit, qua se,jirobet nnn libro cvidenter ostendiiuiis, Pelnginnae impictatis
csse impium, qui negarel Deuiu. Ait ergo, ul s.epe liseresispracdicavit, Chrisiuin lioniineiii tantummudo
jnm diximus, nova b.xresis, DoininiiinJesum Chri- solitariuin natum esse. Addis praterea Dominuin
stum liominein tautummodo solitariuni, "ex virgine ipsum oniniiim Jcsiim d Christum 9io36yovimaginein
ALARDl GAZ/Ei COMMENTARIUS.
» Id est, homini mnrtali attribucns, qilnd ei non C vivossuseilarecineres,in veteribusfavillisnovummovere
compctii, stilicet posse diviuiiatem assequi suis incendium, in Pelagianis cineribus ignes qvmrcre, et
meritis. novis sacrilegiorum (laiibus favillat teteres exiilare.
b C"iilra S. Len ppislo'a 97 ad Lennem Aiisuslum: Qiiihus afiiiie» suul aliae s<-qemi cap. Pelagianum
Anatliemaimiur, aii, Nettoriits, qui B. Virginrm Ma- vtrtis voinere: Pel.igianospiiitu tibilare.
rium tton Dei, sed hominis lantiimmodocredidit yeni- d NesCinan hic ferat lecior, ei rursus infra
(Cap.
liicem; ut aliam pertonam camis, alimn facerel Dei- teq.), vociibuliiiii ini.igincui, cuni salis conset ex
tatis. Et Gregorius N.izianzenns episioin priinn ad diciis el ex ipso lcxtu esse frustranenni, el ex igno-
Clielidoniuiii: Si quis. inqiiit, Virynem Mtiriamne- rautia Grift-.-evocis e.oSo^cv, vel iuiperitia libiario-
quaquam Dei qenitricemesse credit, is et.aina Devate iiiiii, in lexliiin inlrusuui. Theodoehoii euitii legen-
sil separatus. t)eni pie iu coucilio Kplie.-ino>>eiierali tliiiii , iiou Tlieoiocoii, supcrius ,0-lcndi : qo.r vox
haeedno cnpita poiissnniiin fuerc rontia iSestoriiim (riieotiochos scilicet) nihil aliud sigiiilici.f qu.iin s-u-
delinil.i. Primuiii, iniain essc Christi persoiiam, nnn scepiri. eni Dei, ut mox eliain ab Anciore fxpoiiiiur,
duas; seciiiuliiii),Mariam Virgiiiciu vere et proprie seu qui DCIIIIIc\ci|iil, a«t snscipii ; qiieniadiiioduui
Theotocoll i-l iion Clinstolocnii, i<lcsl, Dciparaui et et Mip<inis camem Chrisii Theodoclion,td est,Deitaiis
llou Chri.lip.ir.-im c.-se appellanil.ini, non <|ti<idnon suscepl.icim dixit. Ki mrsus ii.lra : Et per hoc, om-
essei Chii-tipara, sed ne pulaivtur >oluinChrNii- nes Theodochisttnt, iiullo imag<uisicspcclu. :mt nien-
parn, ei nnn Deipara, qu<«lvo'ebai Nesiorins. Porru liooe, quia uihil ad reui facil : msi sic inleipreleris
ile viicahuo SI-TOV.OU <giinussupcrius. Ciii-iSiiiuiilieoil.cbon iniiiginero, id e-l, iinngiiieiii
ei _<)>.<7TOT6XO'.
Nolaodu n VPIO.|iio I, <jII.IIIIvi.s It. Maria vcra et na- _. Dei stisceptricem a Nestuno appella<uui: qutiil ha-
lu>ais-ii Maier Dei, co qu.ul geimerit Chiistuin, v cleiius iipinl aliiim aiic:o:cill noii legi, ncc facilc
qui iion soliiin h u.o, sed eiiaoi Dcus esi; inn l.iincn iii ln persiia-eru, hnnc plir.isnu :>b ill<>iisiirpalaiM,
e-i, ncc dici poie-t iuaii.-r diviuiiaiis, ucc genuis-e cuiii de iiiiagiue iiullii sii habita q<iislio, se.l de <li-
divinitnlcin, aul deil-lem, ut docei S. Thoiuns bis \iuil:ile. ijuin Iniiieu lam eiliiin D silci-nsis qiiam
vi-rhia: Quaitivisteilat et Deus non differunlre, dif- Pl.intiiiianii ii.i liaheni, ii.ilui hnc liico, nec iirciius
ferunl lameiisecundtimwodttmsigtiificundi:quia Dei- cxpung«ie.s<jd Siiiislii.biiileciorein de bis nionius e,
las siqtfitat naiiiram diiittam >nub^tracto: unde non SIIIIIIIciiiquc liberuin relinqucns jiuliciuui. Porro ne
pulestsu. poneie pro pertonti; Densn.ileni, quia siynal qui- tuiui-icTlicoilocbonproTbeolot-ouuui nliiiu e.vi-
tiaiirum d.vinam per modittn concreii, id e.', Ituien- stioel, rcvorauiliiiu bic in incniorinni di-ciiiin-ii su-
iem iVniniiatem, putesl r'dd:ie locuiionemveram pro pi-riiis inilii'iiiini, iiiicr li.fc iria vocnbul.isibi mnl-
supp niio : et ideo qnia B. Virgo esi nviier Filii Dei, liiui allinia, Thcotocos,Tiicolocos <:lThcodoch"s; <le
petetl d ci maier Det, ei non diintilalis, lta S- Tboiuas siigulis noiiniill.c iiucioiiuies pi'o'cr.ud:i-. Esi ergo
(In« iil, disi. 4, q. 2, o. _). iioi.uiiliim, coiposiia, «eu ilerivata a TUTW,sive
Niinqu.i-reie se. ui .inle fuit iiiipresîm. Nesto- T.zof, ciini pa-sivc Miimiiiuti', proparoxyioua essc;
ritini «-iiIIIhi cusque nlloijiiiiur, cl spccla: Mip.-riora sive uoiiiti in aiilepeiiullinia : cuni veiu aciive, in
Yerba: quasirediriiossuscilunscineres,eic. Siintauiem pciiiiltiica : et boc siue cnniroversia apud oinncs
|iic elegaules uieiaphorx el plira.e- syuonymac,redi- graiiirouiicos. Iiaque Tbeotqcos (quod vocabuluiq
W JOANNISCASSIANl 100
.ppellandum, id esi, non Denm, sed susceptorem Dei; A Deumin se suscipiat, honorandum putas. Hoc utique
icilicet.uieumnonpropterse, quia silDeus, sed quia illaetiam quam anledixi ha.resisasserebat,*Chrisium >
ALARDI GAZ„3I GOMMENTARIUS.- '[
aptid CrxcosPalres usitalissimum est) Dei parenlem ttttm unttm Deitmelhontiriemconfiiemur,nontamqnam\
sieiiiliciit..:,diciliirqiie,.el Tileoiocos el Theotitocns liominemcum Verbo cpadortthtet', rie divisionis qum- >
(Vide Damasceti. /. iii Orlhod. fid. cup. 1-), ,H;ec dum .specie»indticatur,\ sed unum tniitum, el euindeml
cniindno posleriora noii riiro versns gralia ushrpant adofanies. quia non esiat.ieiifintq Verbocorpus svum, j
poeiac. Sic Norinusin Joannein (Cap. 1) : ctitn qrioetiamipseassidet Pairi. Et ji#c qiiiilem illi
IXITO
'•iou<:4xos coatra Nesioriutii, Ci'j>:S hicverba viilgo ferebanlur :
napftivUi)
Xptoroto lAiJ-njp.
VirgoCbrisliDeiparavenil mater Propier eumgui hompnem iuduil, eum qiti iniliius
El rur?us (Cap.2): esi, veiieror: propler iiivhibileni,adoro vitibilem.Qui-
hus suiiilia suiit, <iiiii>:ipiid euiinlem Cyrilliiui iilbi
naoliYO; QMUT^KO?
_i*a>>T»io.» ytlt{fciiT^p. legiinlur ( Epitl. 10 el 29)'. Propter absconditumadoro
ViigosequehalurDeipara liliummater. eum qui apparuil: mieparabilis est Dens ab eo qui
TlieoiOcosyero a Deogen'lus jntelligitur, ut docet riuit apparuil : quaproplfr honprem ejitsqtii non separa-itr,
Henriciis Stepliaiuls ex aliis siinilihus compositis : H:i:cseparo : naturas sepnro : adoralioneinverunnio.
Mein in Proiotoeos'[ L^.TriwTOT-zof] et Proioio<-os delur NuKtorius'. lu quibns verbis cun satis evideus
ILeg -nrowTOTOxojij (Isid. Pelus.-Ep. I. I, ep. 51 ). cnlio, duariitii bv|Hisi:is.on, scu persnnnrum signili-
cmii diciiiir prOplerabscondium udorari rnin,
Nain Proloiocps, i<lesl, piiiiing.niius. Lucaeu srtxi
TOVv/ov «-TflsrTOV7rpo.TOToxov : Peperit filittmsuum n qtti appantil : quasi.aliiis.sii in Cliristo nbscondiins,
alius in:iiiil'e.-.lus : i I est, nlia pcrsooa Dci nliscoiidili,
primegeiti:uhi. Et a<i Colossunses piiino, izpuno-co/.o( aba hominis
niqnt XXIO-SM; : primdgeiiilus onniis creaH.ro;; id est, a|i|i:ireiitis : lanieu cilliilissimc Jingrb.i
anle oinneni civalur mi ^cinlus, sive quein Deus vnfcr illc qiiaindam :>il;nr:>lioiiis iiui "nem; non quod
Paier .cnuil, anlequam quidqttainfucerela priitcipio, unain adoraliouem laiuqunmiiuiusesse censiT.-l, scd
ut Sciipttirn cxp.inil (Prot>er&.viu); iliidcni. el Apo- qnia uniiis ador.iiionciii ;>balierius ndoraiione di-
stiiiûi iiollct, quin scilicet iliim nd<irnrclur uinis,
CnlypsisI, 'O rfii-toTOzos' ix TWV vixpdv, priinogeniiiis allcr eliun
ex iiKiiiuis,iiro qu» nostcr inicrprcs vcrtit posleriore ndorareitir], proptcr arcl ssiinam , ul di-
loco : priiiiogeriilusnwriuorum, id est, qiiipriiiuis cebnl, IIIIIUS ciiin alier{0conjiinciionem, non lamen
oniniiini a inorie n-surre.vil, propria scilicel virluie, liypostaticatn et subsiiiiiiialein. El hoc esl quod a
yel prinilis reSiirgeiiliuiiiad vilaiu immorlalein, sive Nc.-torionsseriuiii
IIoii
hoc loco indicat Auclor, Chrisiuin
se coleniliim; qna-i <lic<-rei,Chrisium
ea rcsiirreciifiti!', qiiain inors iiulla secuia sil. Pro- lioiu iiropier
totocis vero qna: priiiitnu genuii. Kx Hpmeri lli.ul. Deiiniiieni noii pro|iier se colciiduni, sed propter
P': IlpMTOTOxoj,isxriipi). o\>i: ph>dSma.TOxo:o. I.ule,Trpo>- iiihnbiinnieni, a ise petsouajjlerilisiiiiciiun, li-
Cei Porroatl aniplioreni iinjns
xpT0x.wpr>intiinpariO. PoiToThi-Mdncho-.esiquiD.uin l.iciiirtlissimeconjuiiL-tiiii).
exeiinl. yel s.uscipir,lil ilicitiin esl : iliciiurqiie eiiani cirionin cliiciil.ilioiieiii,scieixliiiiipriino, loimu lianc <J<>-
TlieodiiCo.. Coiiiposiia enini a Siyouai ailiiiiilunt x Con tle Clirisli ndiir.iiioiie, iu iluobus arliculis
etjj. N; lichiir Xenoilocbos,hdspes, vel Xenodo- ii.imisiere, Chri-ii
ipioruiu prihius e>l, (ihiisiiini, sen perso-
in div ii i ei hiuii.na naiura snbsisien-
cos,"<-i\\ivoSoyjlvexcipere,unde xenpijoebiimi diei- ailoiiiniliiniperfectissinia ilia niloraiioni;l>ln:c
lur; ei O.ovSpxpf. poetice.uisupraiNoiiuus lii Joannein " tein, toln Tiiuita- ei siiigul:epersonaediviiuc adoran-
loqueiis de Magd.ilcna(Cap. 11 ): qiia
C tur. Iloc certa Jide leiiciiduiiiesse ex Scripturis ma-
/XpujT.» xai-Uttiipa
itwSoyoi, ^ %iSa^ au*otl nifestiiiu est. Chrislus iniin de se loqucn- dieilJ<an-
_|AfOT.tOGU(
<pir.>]«i..
I.; iiis v : Cl omnes honorificenlFilium sicut honorifi-
Clirisiipii.chiicomaDeiliospiLa,quaepedesejus canl Palrem. Et Piinlus :.d Jtomauos iv de t^lnislo
Amliosuuxit.
expouil illud IsiiiieXLV: iiilti curvabitnr aninegeriu :
Haece gramniatica de tribtis isii- vocabtilis pro biijus quod de ndoratione soli fleo d.-biia dictttm csse,
loci occaMone grainninice prolata, rndioribus ac, nenio diibitet. Kl eodent Si-nsu.ad^Philippeiisesiitli-
si inibi licel diccre, insipieiiiibus, quibus perinde ac cil : ln notiiineJesn om\iegenu fleclatur. Et Thoinas
snpieniihus, jnxia Aposioli dicliiin, debilpres sumiis, aposioltis ndoraus Christuin, ilixii : Dominusineus
exposiia, a.qoi, boniqiie, spero, coiisulent a-qui bo- ei Deus meus (Joan.\\)\. Elendein lide ca.cus a Chri-
nique lcctores. Slo 'illiiuiinaliis. procidens adtnavit etnn (Jo.n. lx).
" Qtiiisiiooein de Chrisii adoratione, seu cultu ei Endem cl Cenlurio, i:ujus lidem Cbrislus lant.ipere
exbiliendo, ipsi qnoque Nesioiiaiii nioverunl. Nain coniiuendnvii (Mutt. ix). Ad Hebra-os i ciiat Apo-
qni duas iii Chrislo poucbaut personas, et Hcuni, slolus illa verba ex psal. xcv : /.( adorent ettm omnes
at<|ue lioinineni, liiinquaiiialteriun, aique alieriim angeli ejns. Uhi ce<luiiite^lagi tle ndoralione latria.
siiiiucbini : iia ctiain diipliceiu adoiniioneui, seu ve- soli Deo propria. N iin pr.ccessit .Confundaniur omites
ncratioiu-maieiiaul esse ileferend.im.niiiiii laniqnain qiti udoraiil sctilpilia, et qui glorianitir in smulacris
horiuni, alli-ram seorsiin, t.iinqiiaui Dco. Qu.id iit Sttis.Ulii oppoiiitur idolol-lria culiui Dei : Et de co-
lidci cniholica- coniriiriuin, geuiTaiium cnciliorum dcni ciillns genere inlell giiut. Paires adoraiiorieroa
decrciis jure daniiiatiim esi. Sic eniin halx-t Epli.e- n Magi- Chrislo cxliiiiiain, nl ipsi suis niiineiibus saiis
sini concilii (quoil cOnirn Nestoriiiin babilum csi) .professi.sunt(il/oi/. n). DeniqueApocalypsisv el xxu
caiiou octavu- : Si quis qvdel tlicereassumptnm Ito- hoc inodo iiilnraiil sanCtilOinnes Agiiuin orcisutn;
ntiiiemcoadoraiidiiniDeo Verbo, et coiiglorificuiiduih, uiqiie.illi et -eilenli in throno siniul cnnialur ab
qiittsialteritm cumailerO.el iion poiiits una adorat.ohe oinnihiis : Benediclio,et honor, el poiestusin smcttla
colit Kmmiinuelem,unamqiie.ei ijtorificalioiicmdrfert, smculorum. Denique .qiifi-ciiiuqiieprobani t.hrisitim
jttx:a iiinid Verbitmcaro ftcluni csi, aniilliemiisit. homiiiem essc eiiniu verinn.Deiim, probant. ex cou-
linisuiii ConciliiCoii.sLiinliimp' li:aui caliulienono sic sequenli ipsiuii esse n.lornndum ralioue uninnis by-
ilecrctiiin esl : Si quis adormi in duubus naturis dicit poslaticie cl coniniunioiiis iiliuinnliiiu uinusqite n:i-
Chrislum,ex qitoduw adorationes inlrodticuiitiir, seor- tur.c. ut diciuui csl. Uuile Aibaniisius, Aiiûsiiiins,
tim Dei Verbo. el seouim hointni, et non una adora- ei nlii Pat>es scribenies conlra Ana <os,ex hac ado-
lione Dei Verbumiiicarnatumcutnejut citrue adoral, ratioue, quam ex Scripihris coustni Cbri-io Doniii.o
jtixtti qtiud tanclie Dei Ecclesimab biilio tradilum est, deberi, ininqnatn ex sgnp.seu a. pnsterjori, conclil-
aua tienta sit. Ennideni doeiriii..ni ut catbolicnni ad- dunl ipsiiin esse veriini IDeuin.SecutidiiSnrl.culii.,
versus \cS!<))iaiips irnduiii P:>nes, e quibiis Cyrillus hiiiiinniinlcinChrisli siinulct cadem adnralione cuin
in eui-l«la ad ijisuiii Nesluriuin : lla, inquit, Cliri- Verbo adorandaui, huc est, huinauaui Chrisii uatu-
101 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. .OT
non propter se colendum, videlicet quia Deus esset, A Nesioriani Chrislo tribuunl, omnibus viris sanctit
communemesse.
sed quia bonis ac piis actibus Deum in se babere me-
ruissei. Ergo vides Pelagianum te virus vomere, Ais ergo Christum esoSoxovimaginem appell.an-
Pelagiano te spiriiu sibilare. Unde convenit, ul de dum, id csl, non propter se eum quia sit Dens, sed
te non tam judicandum quam judicatum esse videa- quia Detim in se snsceperil hnnorandum. Iloc modo
tur : quia cum ejusdem erroris sis, necesse esl ejus- ergo nihil inier eum et omnes qui fuertint sauclos
dem quoque eiiam damnationis esse credaris. Ut non homiucs csse asseris, quia omnesutique sancti ho-
dicam illud interim, quod imperiali staluae Dominum niiues Dcum in se hiibuerunt. Siquidem et in paniar-
Comparans,in lantam sacrilegii impieialero ac lila- cbis Dcum fuisse, et in prophetis Detini locutum non
spliemiaro prorupisii, ul recte adniodum eiinin Pela- ignoramiis. Onntes denique non dico aposlolos,
giuin ipsum qui penc omnes iinpietate vicerit, bac mariyies , sed omiics quoque sanclos Dei et scrvos
ainentia vicisse videaris. Dei habere in se Spiriluni Dei credimus, secuiidnin
illud, Vos estis templum Dei vivi; sicul Deus dixit,
CAPUT III. quia habitabo in eis (II Cor. vi). Et iterttm : Nesciiis
quia lempltimDei estiset Spirilus Dei habitat in vobis
Hanc dirimlaiis parlicipalionem quam Pelagiaqi et B (l Cor. m)? Et per hoc omnes » Theodochi sunt, ac
ALARDl GAZ„-l . COMMENTARIUS. . ic ,I:
ram, partesqne cjns, corpus ei atnmnro, non diversa divinae mnjesiaiis, cti|iis cuiiiim et revereniinm in
aliqoa nb alia, qiiae Vcrbo debettir, adnraiione co- cjus corpore el sangnine, s;ciilego cniiinctu et iistt
lenda csse, i|uciiia<lmoduin iloeuerunl Nesioriani; violat. Aliera ratio est, quod in dcferendis lionori-
sed cadem prnrsus ctim ea, qu;e Deo.exhiheliir. Iia bus res|iiciiur per.son:e<Hj,'nitas: bicc aulein avsti-
doi-ciii D. Thouias (111)J. q. 25 , a. \ ct 2), et aiii maiur cx eo. qnoil est hobiiius aique praesianiiiis.
DD. post Miigi.stium(Lib. m, dist. 9). Cnjas do- Qijouiain crgo Cbrisii pcr.-on:i:digmias in eo polis-
cirinae duplex raiio assignaiur, Priorest uuitas per- sinium coiis;st:t quod Detts sit, in eo honoiarido hoc
Son;c.in Cbtislo. Proprie i-niin honor exhih-iiir toli debeinus aiiendere, noti auiem id solum, quod ignp-
rei subsisteiiii, id est, hyp«siasi, >eu ptT-onac. quae bilitis est : ideoque <|ui Clirisiuin hi.unrarei taninno
Cttiii sil iinicn in Chri-lo, tiutis qiioque li.uior, sivc ut horoiiiero priiieritn ejus divimc majesi.-ilisconsi-
adoratio loli Cbnslo debctur, ea vidclicel qnaii! la- derniioix-, is <li;!iiii:iiipersou-."injiirinin potius quain
Iri.im vocani. Sic cnim Augiisiinus. ciil.iiiu soli Dco hoiiorem irrogarei, periude r.lque si quis episcopuija
debiium, una voce cxprinieudiini ceusct ( Lib. x de venerclur lantiiininndo ut nrliiiin iiingislriini. Quo fjj
Civil. cap. !'). Non crgn sebrsiin iu Cbrisio n-iluraui cliani nL, <|iiiinivis Cbrisius inierpellct pro nobis
humanam vcncrari dehenius, sed quaieuusesi n lura apnd Paircm, quia lauieii iuvocalio i|iia illius operri
Verbi ficia : cui proinde cum lioiioreni ilclciiiiins, iinplorainus lionoris oificimnest,r honor niiiein -per
eo ipso Veibum, cujns naiura est, vcnerainiir. Sic ciiii i<l qiiod esi iu pcrsoua pricslanliiis, n<>nrecte
Augiislimis sermoiie 58 deveibis ll.unini ; Egq, in- di<-:ilurCliri-ln: Ora pro nobis,sed, Fi/i Dei, miterere
quil, Domtiticaniearnetn, intnio perfeciam in Chrisio P nobis. Est pra-lerea iioiiindum, proposiliouem illnin,
hitmaitilaleiii.proplereaadoro, quod a di.iriuale sttsce- Christiimnon prcplerse colendum,esse ampbibologi-
p'.a, alqne Deiluliunila est, ut non alitim aique atitim, c.iin, et p.sse iiauere iluplicem sensum : alieruni Ne-
sed unitin, eumdemque Deum et homiitemDei Filiain sloriaiiiini et h.c-reliiiini,neinpe Christiim non pio-
confiiear,eic. Ei in psaliniini xcvm de Chri-to expo- p.er sc colendiiui, cultu scilicei lnlri:e, qni soii l)eo
nit illa verba : Adorale scabelluui peduin ejus, per debetui', el quia uon Dous ip-c, sed purus lionio sii,
scabellum, ejus hinuaiiiiuiem inielligcus, quem ibi alius n Deo, ipsi laiucn arcte conjuuciiis : raiione
Cassiodorus iiuilaliir. Sinnliler el D.nnascenus (Lib. cujus coujuiicii<inisnon siilisiautinlis, sel acciden-
IVOrllwd.fid.cap. o) dicii cnrueiii Chrisli per seesse talis. sinrul ip>e lioiuo cnin Deo colereiur, etSinilis
in.idorabilem; ul aulcui Verbo coDJunclam, simul cujusilaui venciatioiiis particeps e.*sei. Atque hoc
eadein adornii.ine coi. A'<i» enim, inquii, carnem sciisu eam propositionem diimnaveriiut Palres, quia
ntidam adoramus, sed caruem Dei, id est, incarnaliim Chrisiuni divideret el a Deo sepamrei, ul paiel Ci
Verbuin. liis nccedit coucilium Tiiileiitiiiuui (ss. 13 dictis. Alier sensus catliolicns et verus : Christinh
cap. Hel can.S), deflnien ; Eucliari-li.i: sacraiiieniinn, liomiiiem noii propter se colenduni et adorainluiii;
proplcr iliviiiimiisci liumaniiaiisCbrisii prieseuiiam, id est, raiione lininnniiaiis snac, sed ratione ilivina.
adorari laliia : Nidtus, ail, dubi.andi Uxus relinqni- iiypostasis. in qua snbsistil hiimana naiura, sive quia
tur, quin omnes Christi fideles pro morein caiho.ica iilem verus Deus et honio est; ut toia ratio adoralio-
Ecclesia recepio, lairiw culium, quive.ro Deo debelur, nis Clnisio debiiae. non cx ipsa hiinianiiate, sed ex
huic sanctistiinosacraineittoin vetierationeexhibeant: diviniiaie eiilem nnila specietur: ex qna utiione nilo-.
neqneenim ideo minus esl udoraiiditm, quod fuerit a raiio Cbristo exiiibiia, in ip-ain hiiinauitalein reiliin-
Christo Dotnino, ttl snmaiur, iustiliiliim. Nam illum D det, eniiiuiie pariler coinprclieniiai. Ei huc esi, qiiod
eumdemDewn prwsententin eo adessecredimtis,qiiem diciiut Pntres, huninnitntem seu cnrnem (.lni->t|
Paler wteriiittiulroducens in orbem lerruriiin, dicit : ailoraiiiJnm e-ê, non seorsim coiisideratam, sed Ut
Et adorenl eumonmes angeli Dei{Psat. xcvi. tjibr. i). unilani Verbo, clc. 1'roindccuin sic oramiis ornli no
QiiemMugiprocidenles odoruverunt; qtum deniquein E<'c!esiae.Anima Chrisii, sanaifica ine, non posnila-
Galilwaab uposlolisadoralum fttisseScrip uru lesalur iuiis a s.ilii aninia lamquani ab aiiciore s.inclilic.iLio-
(ilall. II; Muli. xxvm; Luc. xxiv). H;cc ibi. Ex ijui- nein, quit! est opus Dei, sed ab ipso Cbristo, pep
bns iiiti'l!ij,iiiiiis in sncraiuciiio Aliaris nou ixlor.iri meritiiin aiiiuia; ipsius : .-iiul elnrn a sanguiiiC
solumuiodoChrisli diviniiaietn , s<-detam humar.i- ipsius p liiiius, ul ablual nos. hoc e.-l, ab ip-o (iliri-
laieni, circ.a quam piOMtneexercetnr adtiraiio : ua- slo, p.T lueiiluui passiouis, in qua sangiini. ni ellii-
Ciat siqiiidem sacerd<>sDoiuini cnrpus. uon m houii- dit, aut per sacrninenlum Altaris, sub quu nniin ei
ni- laniuni, sed ut vere esi, ip-ius Dei; oiuuisque sanguis <t caro ejus contineiiiiir (Gub. Vatqncx ih'ii\
illa ador.itio non nd Diiliam, scd ad Latriam pcrli- p., disp. b6, a. 5). Ai de bis smis.
nere censendn est. IJnde Aposiolus dicil eiiin.qni Tiicodochi poiius qiiam Tlieotoci hoe Ihco Ife-
indigne.accipil iioc sacrnmeuluui, reum esse corporii gcnduin admonei ip-<a scries roiilcxius. lOxpliCat
et tanauinis Domini(1 Cor. xi) : reum scilicet la-sa cniin qui suiil6io$o'xot, Theodochi, idesi, su.ceî»
105 JOANNB CASSIANI 10«
sic hnc modo cunctos admodum Chrislo similes ct A omnes, habticrunt quidcm in se Deum, et omnes filii
Deo pares dicis. Sed absit baec aboininandi erroris Dei facii sunl,ci • cinncs Theoioci fuerunl; sed
impieliis, ut facturae suae Pictor, m famulis suis diversa viique niullo dissiiniliqiie rali.ne. Omnes
Douiiniis, ul lerrena. fragiliiaii Deiis terreslriuin <-t eniin credenies Denm fibi D.i siint per ntloptiouem,
cnelesiiuni cuinpaictiir; et lucc ei ex lieneliciis suis uoigcnilus auieiu lanuini Filius per uaiiirnm; qui
injuria fial, ut qui liahiiatioucsiia tllgiiatiirlioiiiinero, non ex maieria nliqua cst a Patre gcuiius, quia
idciroo idem quod homo csse dicaltir. omnis rcs et oriiuis leruin maleria pcr iiuigeniium
CAPUT IV. DciFilium esi; rinn cx liihilo, qnia cx Palre; non
Jnter Chrislumet sancios quid intersit. quasi pa.itis, quia nilill in Deovacuuin aique muia-
Qiiiiiiiuinoliocimcr illum imere-1 et saurios omnes, biie; sed ineflabiliief atque iuaesliinalii iter Deus
qiiod inli-r babilaeuluui ct bibitaiorem, quod uiique Paler ih bis ijtiac inj-eiiita in sc crant, Unigenilum
iit liabitctur non Imbitaculi esi, sed habimtoiis, in suiini g.-iiii:'t;ac sic abiiigeuit.suinmo el sempiterno
Cujus scilicet arbilrio est et a-dificatio habitaculi ct Paire uiiigt-nitus suminus et scnipiiernus est Filiiis,
u->us;id csl, vel in, t-iim velii, habitaculiim ipsum idem lmbciidus in carhe qui babemr in spirilu, idem
fncerc, velut, cnm fcccrii, diguciur liabiiare. An crcdeinlus in majestate, quia nasciturus in c-irne
expetintentum-quwriiis,inquil Apostolns, ejut qtti in B [Lips. in marg. idem Ciedentliis in corpore qui cre-
me toquilur Cluislus (II Cor. xui)? Et alibi : Netcilis dinir in majesiate; quia nasciiiirus in cnrnc]. N<>n
quia Chiislus Jesus in vvbisest? ttisi forie reprobi estis divisioneni aliquam nul discissiiinem sui fecil, ut se
(Ibid.) Et iiennii: ln interiore,iiiquil, hominehabitare ex piirle aliqna nnn nasreile p:irs sui aliqua nascere-
Cliritliiin per fiilem incordibus vestris (Ephes. m). lur;aiil aliquid in eodiviuiiaiis poslea su,ierveniret,
Vides quiil iutersil inler ilocliiii.<m Aposiolicaro et quod iu eo n.iluin ex Vi-gine non fuisset. Omnis
blasphetiiiam luani? Tu iu Chrislo Deuoi velui in eniin, juxia Apo-loluni, i>omnit in Clirisio ptenitudo
boniiiie hibilare dicis; ille Christum ipsuin in liniiii- divinitatit habitat corporaliter (Coluss. n). Non quia
nibus liabilare leslaltir. Quod proleclo , ut lu ais, aliqnninlo hahiiaveril, et aliquandn non hi.biiaveril;
rarO et snnguis fncerc nou possttnt, scilicct ut cx hoc nec quia postca fneril, ci auie n<mfocrit. Alioqnin ad
ipsp quo euin Deuni lu csse negas, Deus probeiur. illiin Pelaginna!« h.-creseosiinpietalcin devulviiuiir,
Nain ciim eiiin qui in tiomine babiiel, Dcnui non 111dicainus ex ccrln tempore ln.liiianleni in Chrislo
lieges, necesse cst 111eum quetn iu lioniiinluishnbi- Deum; luin in euiii supcrvcuisse, quaudo ilte vitn et
lare cogno.-cimiis,evideniissiiiic Deum esê creda- conversaiioue i<lprouieruerit, ul iu sc virtus divini-
mus. Oiiines ergo sive iiairiarch.-e, sivc prophetae, tatis hahiiarct, Hominuin ergo, liouiiiiiim suut haec,
sive apostoli, sive mariyrcs, sivcdcuque sancti C uon Dci, ut in quantuih humana imbeciliitas valet,
ALARDl GAZ.EI COMMENTAWUS.
tores Dei, nempe in qtiibus, secimdiim Apostolmn, et quoil Dei filii, scilicct adopiivi; et nlroqne nomine
Spiriius Dei iohahiinl, lamqunm in leiiip'0 suo; cos Chrisio ciinfi-rclini, non i.liu.J ipsi proprimii ac
qiiomnilo Mipenus (Lih. ni cap. 15) dixu Ciiris- pcculinre resorvnus, <|ii:uucxrclh-ntinin quamdam
IIIIIITlnodociion a Nesio io appellai qtiod De.nm prae caBierisnc tligoilalis pr;rr<<g:<livnm.
b Corporaliler, id esi. siibsliiniiililer, et secuniliim
in te. suscperil; qtiii el am inodn oiinn-s sanclos
e.oSoxovf. n<:pcr h»cChiislo similes, iinino pares , Siibsiiinliiin), iiiiii secii iiliim cnergiam ct opernlio-
iinpins ille nstiuebnl. nein laniiim; vel, corporaliter, id est, vere et non
"Theodochi. an Theotoci hic lcgpmlnin sii, ambi- scciiinloiii iinil.rain i-i liîunni inniutn, sii-ul in an-
gna iuilii si-uii-niia est. N:un ul 7headochi suadere gelis veieris f<sliuneini peisonnm l)t;i gereutiluis;
vidcliil-quodeadein verbastipoiiiiMMirpanl Auclor : vcl corporaliler, i.l esl, in cnrpore per unioiiem by-
Omnes Theodochi sunt, ubi Theodochi pMius legi posiaiieam; ei nou iu aniui.i laiuuni, utinalii. s.nc-
dehere nioiiuiinus, inagis lainen probntur h cc Plau- t:s, .|iiia divina iiniur.i iinita est non tnnluin aninia»,
tiuinna letlio, qnaect Bnslceusis , ut TJieoinci pas- seil ctinui corpnri Chrisli, et ex Vcrbo tli\inn el hu-
si»e lnc iliriiiiiur homiiics jusii , spiiiinli r<geu.ra- niann ualura iliia sul>sl:inlia lorpoien <l visihilis
linnc a Deo geniti, seu ex Den nnli, et Dei naii, et con.stat. Et Imc ino<lnDj.Augiisiinu- per illud, cor-
Dei fil iperadoptioneinelfecli, q'i<-iii:<diiioduin sintim poraliier, idein .-'i]»oili<
n:iini esse dicil <|iiod illis ver-
expo.il Aiidor - 1)110iiidi-m ir.ndo I). Jonnnes dicit iiis, Verliitmcaro faetumlest{Joun. l). Theophylactus :
honiincs D,i fitiosfieri. quinun ex xanguiitibus.tieqtie ilubiittvit, inquil, in eo forporaiits, et tina stibntania
ex vottittUilecamis, nequeex voliuuaieui>t,sed ex Oeo r. cum eo quod asstimpsit. Leo Pouliiex : In Chritto ha-
nali mini {.loan. i). El alibi rursns : Oinnis qui d.liyit bitul omnis pleniittdo diviniiaiit cuiporalil"r. Toium
frairem sutim. ex Deo natus eii (7orm. iv). Al Clinsius igitur ccrpits iinplel lola\diviniias. et sicul niliil deesl
Theolocos, uli Prololocos, n Deogeniliis ei priinuge- illiiis inajestatiscujus habitaiionerepletur Itxbiiactilum,
niliiS, non ndi.pli <iieniit parl cipiiiiniie, si-il natiira sic nihil deesi toipms quod non suo habitatore tii ple-
el pleuituiliue diviniiatis, tii diciuin csi. Ilnlieiuiis nnm. IK-IIIalibi : 6'»<»inrorporea sit ttibsuntliu Dei,
igiinr i-x Cin-iano iria ill.i vocabuln supenus nn-ino- qiiomodocnrporaliitr in Chrisio habiiat, nai quiu caro
raia, ei in h«c iirgumeiit > fri-queiiialn, Thuoiocon, noilri c y;neris facta etl curo Deiiwis? i-lc.
id e.-t, Deipnram. <|uod fa-ien» u.-iiaiins esi; llico Driqun bb. I (Cau. 5), ubi Pela>>iniioriini cirores
liiion |ti'<>p:ii()xyioiiuiii,id est, : l)e<>ge, iliiui. vcl reieuset : Adtliderttntquoijiie.iuqnii, Donuiiuin Sal-
ex Deo nnliiin :i<:Dci hlimii; ei Theo.loihon, id est, vatoremquenotirttm po*t\ bapiisma [ucliim e>te Ciirit-
Dei susi-eptorem , vel ,susi:<'|)trici-ni.Neque relerl itim ; pnsi resiirreciuinenipDeum ; alterum assignanlet
quoil superixri capile Tbi-o.l.x-lii, lnc vcro TJieoloci unctiunis niyslerio. iillertiminerito pitsiows. IJa-eibi.
diianinr liii snneli; inn iiiqm; cniiu adinillebnl Finl itleoi error Phoiini an iqniuris haTesinrclia;,
Kesiiirius, iiiiniiiiio TsoScxoufcl ©toTozo.f esse, a quo Peligiaiu aciceperiiiit,III cnp, pru-ceilenliejus-
uodetDeisusiepioresesseui, idesi.Dei hahitacula. deiu libri esi aniiOlMumex Epipbauio et aliis,
10S DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. I0C
Deo se humilient, Deo subdant, Dei se babilaculum A t CAPUT V.
faciant, et haberehospilem atque habitalorem Deum Chrislum ante ortum temporalem Deum semper u
fide et pietale mereaniur. Quia prout quis idoneus prophelis appellalumfuisse.
munere Dei fuerit, iia eum divina gratia muneralur. Iste ergo est de quo propheta dicit : Quoniamin
Proul si quis dignus putatur Deo, ita Dei fruitur ad- te est Deus, el non est prwler te Deus. T« es enim
ventu, secundum illam Domini proroissionem : Si Deus noster, et nesciebamus, Deus Israel Salvator
quis diligil me, sermonemmeum servabit; et ego et cum (Isaim XLV);qui in terris ulique poslea visus esl, et
hominibus conversalusest (Baruchm). De quo
Paler meus veniemus ad eum, et mansionem apud
etiam David propheta ex persona ipsius dicit: De
eum[aciemus(Joan.xiv). Longeautem alia de Christo
ventremalris mcwDeusmeuses tu (Psalm. xxi), os-
rcs atque ralio in
est, quo omnis plenitudo divinitalis tendens mique quod numquam " homo ille Domtni-
habilal corporaliter, el qui ila divinilalis plenitudi- cus sine unilate Dei fuerit, in
qtio in ipso stalira
nem in se habet, ul cunctis de sua plenitudine lar- Virginis utero plenitudo divinilatis habilaret. Sicut
giaiur; qui inbabiiante in se divinilaiis plenitudine, ctalibi idem prophela, Veritas, inquit, de terra orta
ila ipse in singulis sanctorum babitat, prout eos di- est, et juslitia de cmloprospexil (Psal. LXXXIV), ut
gnos suo puiarit habilaculo, et ita omnibus de pleni-. B intelligeremus scilicet prospicienle e cosiisFilio Dei,
tudine sua tribuil ut ipse in plenitudine sua jtigiter id est, adveniente ac descendenle, justiliam natam
non phanlasiain corporis, sed
perseveret; qui utique eliam cum in corpore suo in, esse e carne Virginis;
terra esset, aniroabus tamen sanclorum omnium veritatcm. Ipse est enim veritas, sccundum illud
ipsius testimoniumVerilatis : Ego sum veritas, et vita
inerat, coelos,terras, marc, onincm denique univer
Ergo quia anterioribns libris veriiatem
sitatem infinitale potentiaesuaeac rnajesiatis irople- (Joan. idxiv). Dominum Jesum Chrislum natum ex
hanc, est,
bat; et ita totus in seipso erat, ut eura tamen mundi 1
Virgine Deum probavimus, nunc, ut libello abhinc
universanon caperent. Quia quamlibet magna sint et1 proximo insliluiraus, cum qui ex Virgine nascilurus
jneffabiliaqua.facta sunt, nulla laraen (am capacia et' esset semper Deuro prscnunliatum esse doceamus,
immensa sunt, quse ipsum possint capere factorem. Ail itaque Isaias propheta : * Quiesciteab homine,
ALARDIGAZiEI COMMENTARIUS.
De homine Dominico, et an Clirislus dici debeaj attestatur. Unde discimus edilionem Grsccara, quae
homo Domiuicus, dictum est alio loco (Ad collat; nnnc circumferlur, non esse Septuaginta Inierpre-
11 cap. 15). Et satis mirum est Cassianum, cum in tum, aut certe non esse puram, sed alictibi auctam
hislibris contra Nestoriumex professoagat, non abs- vel mutatam (Vide BellarminumLib. n de VerboDei
tinuisse ab hac plirasi, quse Nestorio favere , et cap. 6); quod et Juslinus in dialogo cum Trypbone,
duas hypostases, duo supposita in Chrislo innuere et Hieronymuspraefaiionein Paralipouienon eialibi
videiur. Et quamvis etiam alii Patres, praeserlimG aflirmant. Siquidem in omnibus exemplaribus tam
D. Augustiiius, interduni hac loculione usi leganlur; Graccis quam Lalinis hoecsententia reperitur iute-
tamen ipse Augustinns cam posiea reLractans, sibi gra, et cacteri interpreles, prseier Septuagiuta, eam
displicuissedeclarat, ut suo loco ostendimus : cujus reddiderunt, licet aliter quam noster interpres.
retraciationem secutus D; Tbomas (Part. m, q. 16, Aquila cnitn qui velus Testamenlum ex Hehrieo in
a. 5), negat siropliciter hanc loculionem esse usur- Gra-cuin transtulit, posterioretn partetn ita rcddidit:
pandam; quia Dominicusdicitur deiiominativea Do- Quia in quo repulalus est? quasi dicat : in nullo.
mino, et supponit disiinctionem a Domino; quare Pagninus, qui ex Graccoin Latinum vnrtit, sic edi-
cum Chrisius ipse sit Dorainus, non debet homo dit : Quid enim reputationis est ipse ? Haerelicusin-
Dominicusappcllari. Nam per hoc indicatur error terpres Munsterushoc modo : Quid enimille reputa-
Nestorianus et distinctio personarura. Unde et D. tp,r ? Solus D. Hieronymus eo modo inlerpreiatus
Gregorins Nazianzenusoratione 51 refert Apollina- esl, iu habei L.-itinaet Vulgaia versio.quam hoc
ristnsilla voce uti solere; ipse verosubdit : Ne ho- loco, ut veriorem et evideniiorem, magis probal et
minesisli alios decipianl, vicissimqueipsi decipianlur, commendat Cassianus, qui tamen alibi frequenter
hominem Dominicum, ut ipsi loquunlur, vel potius Graecamversionem Sepiuaginta sequitur, ut videre
Dominumet Deutnnostrumtnentis expertemesseasse- est in indice locoruin hujusmodi ad ipso citatorum.
rentes. Nequeenim hominema divinitale separamus, Secundo notandum eiiam, ex Hieronymo, vocabu-
sed unumet eumdemconfiieinur.Ubi Eiias Cretensis : lum Hebraicum Bama esse ambiguum : inlerdum
Perquam caute, inquit (tamquam videlicet non cilra eniro significat excelsum,inlerdum, in quo. Hector
errorem Dominicus diclus sit, idque divisionis sus- Q Pintus in hunc locum comtiientans : Hmc diciio,
picionem inducat), et hsec verba adjunxit, ul ipsi inquit, Bamah, significat excelsum; in quam sigritfi-
aiunl, et item correctionem hanc, vel, ut rectius lo- calionemaccipitur I Reg. ix : Aiitequamascendat ex-
quamur, Dominumac Deum nostrum. Dominusenim celsum. Et in Psalmo : Et super excelsa slaiuens tne
in loiiim, ac DeusChristus est, non autem Domini- (Psalm. xvn). Et aliis in locis. Quam significationem
cus homo. Iloc eniro Apollinarisiae nugabantur; in prmsenliseculus esl, et recle quidem, divusHiero-
tamquara alius atque alius esset, nempe Doininuset nytnus, qui ita transtulit, ut esl in Vulgata editione.
conspicuusille homo. Sic ipse. Qualenus lamen haec Sed quoniammalt significatquid, et ba significatin,
locutio excusari possit, etqno sensu interdum a Pa- existimavilAquila hocin locoduas essedicliones,quw
tribus usurpeiur , habcs alibi in notis explicalum ratione adductus translulit, in quo, dicens: Quia in
(Vide Suarez in tn part. ubi supra). Vide, si lubet, quoreputatus'est ipse? Ita Pintus. Tertio hanc Aqui-
Rufiuumin Apologia proOrigene, circa fincm. lae interpretationem, ut Judaicam et maliliosam
b Locu. Isai:e difiiciliset obscurus : Quare uotan- (cui affinisest illn Pagnini et altcra Blunsieri), gra-
dum in primis, quod Septuaginia Inlerpretes (ut viter refutat D. Hieronymus, et suatn siroul aperit
refert Hieronymus) hanc sententiam omnino prae- senleiiliani his verbis : InlelligettiesergoJudmi pro-
lerroiserunt, quod et Basiliusin bunc locum scribens pheliamessede Christo, verbumambiguuhuindeierio-
VATROL.I» fr
lOf rJ0ANNlS CASSlANl 108
cujus spiritut in naribus ejus, quia in quo reputatus, \ stanter verilatem hominis assereret quam Dei, quia
ett ipse, vel, ut verius alque evidentius in Hebraeo haec fides vera est et calhclica credere Dominura
cst, quia Excelsus reputatus est ipse (Isaim n). Pul- Jesinn Cbristum ita subslanliam veri corporis sicut
^chre autera dicens, gaiescile, verbo vim prohibentis verilalem perfectae divinjiatis habuisse. Nisi forte in
b
inqiiictudincm persecutionis expressit. QuiesciVe, illo aliqui.dambigendum puies, quia Excelsum pro
itiquit, ab homine cujus spirilus in nqribus ejus, quiq Deo posuil; cutn utique hic inos Scriplura. sacrae
Excelsus reputalus ipse esl. Numquid npn una ea.deni- sil Excelsum pro Deo dicere, sicut illud propbela»,
que se.ntentia el humani corporis snscepljpn.^ni et Dedit vocem suam Excelsus, et mota est terra (Psal.
jDeilocutus est vcritatem? Quiesci(e,inquU, afeiorniiie, XLV). Et, Tu solus Excelsus stiper omnem lerram
cujus spiritus innqrlbus ejus, quid Ep&lsiis repufalus (Psal. LXXXH).Isaias quoque, qui hacc dicit: Excel-
eslipse. I-ionnetibi, quacso, palani .alloqui persecur sus et sublimis habilans mternilatem (Isaim LVII).In
tores Domini videlur, d.icens, QmescHeab homitie quo manifesie inleliigendum est: cum iJlicExcelsum
iguem perseguiraini» ,ouia hic hpm.oJDeu.s.es.t?.>E.t sine ulla ailjectione Dei posuerit, quod etiam hic
licet in iiumiliiate humanae carnis appareal, ihcel- Deuni in Excelsi nomine nuncuparit. Ergo quia evi-
jsitudine tamen divinae magnjjfipen.tiaejvei-seyerat. denier per prophetam sermo divinns Dominuin Je-
Bene autem dicens prophela, Qiiiescite qb liqmineB sum Cbristtim et bominent et Deum praenunliavit,
cujus spiritus in naribus ..ejus,, cer.tjssin^ hiimani videamus an veteribus lesiimoniis eiiam nunc con-
corporis significali.Qne hpmin.em êmonstrayif. Jn- veniant et cpncprdent noya.
trepide utiqueac ja4uc,j.li,terr, jttpo|e,squiJ&m CQP-
i . A_AR(DI-GAZJEI C0MME;NTARIUS,
remparieminterpretatisunt, ul viderentur non laudare reputatus est ipse. Saspe enim id guod non videmus,
(^hrisiutn, sei nwiligpfind4re,,:Qux.estmimveriip.rium odore comprehendimvis;jta iit ntiririullwres etiamctim
consequenlia, el qui qrdti rqlipnis act/entus, ,ut dicq- longe jaceant, fragrantia nobis suw qualitatis innote-
mus': Cum liwc ita se liabeanl, ei diesrienltira sil scant, dumqueper nares' spiriluv} ducimus, plerttnique
D.omini, in qua iini«er.us Jndmm itatiis Subverlendus aliqtia et invisa perspiciptus. Redemploris ergo nostri
esl et omnia conterenda, moneo vos alque prwcipiq, spirilus essein ejus naribtts dicilur, ut videlicet scien-
ui quiescalis ab homine qui ila spirat ttc vivit ul rios lia illiui esse in prwscieiitiadesignetur; qtiia quwcum-
homines, qttia in niltilo compulandUiS est? Quisquqmne que se scire iu nalura lifimatiiiaiisinnoiuit, hwcnimi-
horriinttm ita quempiqin laudet, ui ftkai : Cavele tie rum ante smcula ex divinilate prwscivit. Qni unde
offendalis eum qui omniito nihil esi?' Ergo econtra- tpirilum in naribus hnbuerit, mox per prophetam sub-
rio sic inteiligenduin : Cutn Itwcuititiersa ,iieii(ura":sinf junxit dicens : Quia excelsus rsputalus est ipse. Ac si
t-ohis,et prdphelali spiritu prwdicunliir, moneoatque ~ diceret : In inferioribus ventura prwscivit,quia ad ima
prmcipio ut quiescatis ab co qui secttndum carnem de cmlesiibusveritt.H-ec;Gregnrius.
et ita spirat.et n Sic D. Ilieronyinns veriii exHebraeo, et subdit in
quidcm liomp est, et habei aiiimam,
naribus haiitum trahil ut nos homines spiramtis 'e.lvi- Commenlario : Quod auiem Chrisins Excelsus sit, vel
vimus; sed sectinduin divinam mqjestatemexcelsuset Altissimus,qui alio serntoneapud Hebraos appellatur
est, et reptitalur, el credilur.Taciiamecummente per- Elion, in octogesimosexto psalmo legintus: Niimquid
tracians, non possiiminvenire ratione.mqtiarein Septuqr Sion dicel, homo et lionionalits est in ea, et ipse fun-
Grw- davit eam Aliissimns? El in Evangelio : Et tu puer
ginta tdin perspicuam de Cltristo prophetiam verlerunt
cum noluerint vertere. Cmleri enim, qui prophcta Altissimi vocaberis. Ac ne longum funem
quidem, sed sermonemambiguumad hnpielatis traxere traham, bwma, apud Hebrwos , non excelsus dicilur,
sensum, nouinii-umcur maie inierpretaii ,tint, necvo- sed excelsum. id esi. ipsa altiludo, atque sttblimitas;
luerint de Christo gloriosum quid dicere, in quem non quasi side aliquo dicamtts ; non est divinus, sed divi-
credebant, videlicetut Judmi, aut semijudwi, id est, nalio; non est rivus, sed fons; non est homo, sed ipsa
Ebionitm. Hucusque D. Hieroiiynius. Et hsec prima humanilas. Origenes hunc locum ita interprelatus est.
expositio horuin verborum, qttam hic secntus est b Est enim Excelsi^s, alias Altissimus, uomen
Cassianns, ui patet ex decursu hujus capiiis. Alii proprium solins veri Dei, D. Hieronymo asserlore
paulo aliier sic exponunt: Cavele offendere a.ul in- in epistola 156 nd Miircellam. Nam in psalmis quos
jnria aflicere hominem illuni. nerope Messiaro ven- hic citat Auctor, non Excelsus, sed Allissimus legi-
turum, quia spiritus in naribus ejus, id e.st, quia tur in Vulgaia ediiione. Porro hoc nomen tribiiitur
irani suam vobis raanifestabit, ef.ning.nospirilu in Christo a Davide psaltjio LXXXVI, ut inodo dicUiro
vos desajviet, ul solenl homines ira.ti hiagnos spiri- D est. Unde idem llieronymus ibidetn Ariauos, perinde
tus ej flaiiis cx ore et naribus effundere. Unde et ac Cnssianus Nestoriaiios, hoc loco exagitans .-Re-
de diabolo furente dicilur : Denaribus ejusprocedil spondeant,inquit, Ariani, quoniam dicuni Allissimum
fumm, sicul tillmsuccensw atque [erventis (Job. XLI). sqliim Pttirem esse. Ecce hic de Filio dicitur : Etipse
SicPintUs : Habere, inquit, spiritumtinnarjbus, est fundavil eam Altissimtis. Non dixil : Filius Dei, qui
iratum esse. Dicens, •Quiesceqb hqmine, ostendit erat a principio apud Patretii; sed quid dixit? Homo
Chrisfi humaiiitatem. hicens autem, Quia excelsus natus est in ea, et ipsi fundavit eam Allissimus.Si
reputaiuS est ipse, ostendit ejus sanctissimuni nomen. autem Altissimus, qtiarilo magis Verbum Dei? Hsec
Ac.si dicerel : Videte neChrislum contemnatisverum Hieron. Idem nomendjam Cbristo tribuilZacharias
Deum, el vsrum liommeni, quiiratus poterilvqs facile Lucaei teste Beda in ;Gommentario, et verba ipsa
perdere, et omnem vestrani rempublicamtqbefaclare, salis aperte hoc signilifcanl: Tu, puer, proplieta Al-
ei.peniius exstinguere. Slc ipsef,qui tamen et alseram tissimi vocaberis; preeibis enim mte faeiem Domini
aliert exposilipnem D. Hieronymi superius relatam. parareviasejus. Ubi Joannes diciiur futurus prophe-
Tertia exposiiio est D. Gregorii Jib. xxxi Mora.liura ta Altissiroi, quia praeibit ante illum parare vias
Cap. 21 : Naribus quoque, ait, prwscieritia designa- ejus : praoivit autem ante Christum, non anteali*
tur, sicut per prophetam dicilur : Quiesciteab homi- quem alium, ul notum est.
ttt, CUJMS. suirilus est in naribus ejus, quia excelsus
109 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. -HO
CAPUT VI. A manifeslata esi;eividimus,ettestamur,et annuntiamut
vobisvitam mternam, qum erat apud Pqlrem, et ap-
Eamdem doclrinam novi lnstrumenli testimoniis
illustrat. paruit nobis. Vides quot indiciis, qtiot mcdis, quam
variis, quam muliiplicibus dilectissimus ille ac de-
Quod fuit, inquit apostolus Joannes, a principiq, vincLissimus[Lips. in marg. devoiissimus] Deo app-
quod audivimus, quod vidimus oculis noslris, quod stolus sacramenturo divina. incarnationis insinuet ?
perspeximtts,b ef manus nottrm palpaverunt de Verbo Jam priinura quod eum qui in principio semper fue-
vitw, et vita manifestala est; et vidimus, ellestamur, rit, visum in carne esse testafur. Deindene id quod
tl annunliamusvobisvitam wternam, quw erqt apud audilum ac visuro dixerat paruro incrediilis videre-
Patrem, et apparuit nobis. Vides quemadmodiira ye- tur, palpaium quoque, id esl, tactum alque tracla-
tera recentibus roborentur, et anliquam praenuntia- tura tara suis quam cauerorum roanibus conlirmavit.
tionem novae praedicationis confirmatio consequa- Bene uiique per manifestaiionem assumpt_e carnis,
tur? Isaias dixit: Quiescileab homine, cttjttsspirilus * opinionero Marciouiiarum ac Manichaei errorem
in naribus, quia Excelsus reputatus est ipse(Isaimii). eicludens; nequis pbantasinm ab lioniinibus yisam
ipse Joannes autem, Quod fuit, inquil, a principio, crcderet, cum palpatam corporis verilaiem a se
quod audivimus, quod vidimus oculis nostris, quod g apostolus praedicasset. Deinde addit Verbum viiaeet
vitam manifesiam, hoc se vidisse, boc annuniiare,
perspeximut,et manus nostrw palpaverunt. Ille per-
Eequenduma Judaeis hominem csse dixii, hic pal- Iioc proiestari, simul scilicet et exsequens officium
patutn hominem humanis manibus praedicavit. llle fidei, et ingerens terrorem incredulitati, ut cum ille
eumdem quem hominem annuniiarat, Deum excel- utique protestaturse praedicare, sibi jmputaret pe-
sumesse praedixit; hic euro quem palpatum ab ho- riculum suum qui noluisset audire. Annuntiamui
mhiibus esse docuit, Deum in principio semper vobis, inquit, Difamalernam, qumerat apud Patreht,
fuisse memoravit. Ergo evidenlissimum est quod et apparuit nobis: boc quod apud Palrem semper
arabo DominumJesiim Christuin et hominem mani- fuit, lioininibus apparuisse ; hoc quod in principio
fesiarunt el Dcuro, quia eumdem poslea hominem seraper fuit, ab horainibus visum esse; hoc quod
quem semper Deiiin, ac per hoc hominem el Deum, Verbum vitae sine exordio erat, palpaiura bumanis
quia honiinemipsum Dcum. Quod fuit ergo, inquit, manibus docuit esse. Vides quot modis, quam va-
in principio [Lips. iti marg. a principio], quod audi- riis, quara multiplicibus, quam individnis, quam
vimus, quod vidimusocutis noslris, quod perspeximus, apertis ita sacramentum unita. cum Deo camis ex-
tl manus nostrw palpaverunt de Verbo vitm, et vila posuit, ut nemo alierutrum dicere omnino nossit.
ALARDI GAZyEl COMMENTARIUS.
,* Exordium primae Epistolae R. Joaunis apostoli, iC Dei non in vero corpore, sed phantaslico etumbra-
in quam ex.tal pectiliaris iractatus sive commenla- tili apparuisse; hoc est, non carnem nostra» simi-
rius D.Atigustini lonio IX Operuin ejus. Scite D. Tbo- lem assumpsisse, sed phantasma dumtaxat, et nihil
nias quaerit cur non more aliorumaposloloruin epi- nisi inane spectrum humanis aspectibus objecisse.
stolns scribemium, et aliaruin duarum ejusdem Hujus erroris primus auctor Cerddn, ut rerert Ter-
Joannis Kpislolarum, bic non pr.-cmiserit saluiatio- lullianus lib. de Praescript. Haeret. cap. §1, Atign-
neni. Respondei, ut ihitium Epistolmsuminitio Evun- siinus lib.de H-Cresibus,liairesi.l.ldero postmodum
gelii sui concordaret, ubi dicitur : In principio erat docuit Mircion ejus discipulus, contra queiii Terlul-
"Verbum,etc, ut sic appareat eumdem scripiorem lianus multa scripsit (Lib. de Carne Christi et lib. iv
Evangetii el Epistolw, el quasi hoc operi Evangelii conlra Marciontm).Irenaeus itero lib. i adversus hae-
prmcedenti continuarel. Sic ipse. Admonet deiude rescsdecip. 29, Epipbanius haeresi 42, Ambrosius
'conslructionem hujtis lextus sic debere ordinari: lib. lncarnationis Domiiiicaemysterio. Aogustinus
Nos apostoli, et vidimus, et testainur, et annuntiamus hseresi _2 et alibi saepius. Marcioni successit Apel-
vobis illud quod fuil ab iniiio, id est, selernnliier, les ejus discipulus, qui quod aliinet ad carnem
scilicei Verbum Dei. Et addit: Tria tempora sunt, Clirisii, cuin suo magUtro non oinnino cadem sen-
'prwteritum,prmsensel fttlurum. ln hit, quod perfec- sit; fiiebaiur enim verain carnem in Christo, sed
lionis esl, Deo convenit; qttod imperfectionis, non. eam sumpiam ex elementis asserebat, non amem
Prmlerilnm verode Deo dicilur, propler perfeciionem, ex Virgine, et ideo Chrisium in passione sua ele-
prmsem propter aciualituteni, futurum propter dura- meniiseaiiireddidisse. lla narrant Phibster in libro
tionem. Aiias veronullum letnpusde Deo convenienler de llceresibus,el Augustinus lib. de Hairesibus, cap.
dicitur : nec prwteritum, quia non est; nec prmsens," 28. Cuni Marcione auiem et aliis convenerunt Ma-
quia lransit;ntc (uiurum, quia nondum est. Haec nicbxi Ineretici, sic dit-ti a Manete quodam, natione
S. Thnmas. Persa, sive a Manin, ut nit D. Augustinus lib. de
b D. Anguslinus in hunc locum : Quis est qui ma- Ha_resibus, cap. 25. Eiimdem errorem postea do-
nibus traciet Verbum, nisi quia yerbum caro [actum cueruntin Hispania Priscillianus episcopus Abulen-
esi, el habiiavil in nobis? hoc aulem .Verbuin,quod sis, et discipuli ejus dicii Priscillianistae, tempore
caro faclutn esl, ut manibus tractaretur, ccepil esse Leonis pritni pontificis, qui praediclum errorem iri
caro ex virgine Maria, sed non tunc ccepitVerbum, eisdamnat epMola 93 ad Turibiuin. Damnaluridem
quia auoderal ab inilio dixit. D. Thoinas hinc sumit crror iu coucilio Lateranensi (Cap. &el 17) sub
argumenturo quod non solus Thomas apostolus pal- Innocentio tertio, et refertur in capitulo Firmiter
pavit latus et vulnera Christi, sed etalii, inquit, se- (Lib. i Decretalium),de sutnina Trinitate el (ide ca-
cundumGlossnm.Quod etsignificat Aucior iuferius, tholica, el in oniinbiis couciliis in quibus deliniun-
hbi ait: Palpatum quoque, id est, tactum alque tra- lur duas naluroe in una persona Christi. De quibim
clalumtain suis quam cwterorummanibus. supra. Vide Alpbonsum a Caslio, veibo Chrtslusf
D hi. aclini)supeiiiis. Euit nulcm iuec aniiqua liaitc.i 2.
baerc.i- prope tempora apostoloruiu exorf-i, Kiliuiij
iU JOANNISCASSIANI 112
qtti non utrumque memoraret. Quod ipse quoque A orius? scilicel quia idem in homine nuper ortus, qui
Aposlolus alibi evidentissime : " Jesus enim, inqtiit, anie orlum omninm Deus. Et ideo Christus lotum
Christits heri et hodie, ipse et in swcula (Hebr. xm). nominatur quod Deus, quia tanta est Chrisli et Dei
Hoc esl illudutiquequod superiore lestimonio dixit: unilas, ut nemo uiique j'am oronino possit vel Chri-
quod erat a principio, hoc manus nosirw palpa- stnm dicens non Deum in Christi nomine dicere, vel
verunt. Non quia palpari spirilus per se possit, sed Deum dicens non Christum in Dei nomine nuncu-
qiiia Verbuni scilicet caro factum in horoiue quo- pare. Ac sic uniio sibi penitus per majestatem sa-
diimmodo cui unitum fueral palpabatur. El ideo crae naiivitatis utriusqhe substamiae sacramento,
idein Jesus heri et hodie, id est, idem anle exordium quidquid erat, scilicet homo et Dcus,factum est
muiidi qni in caine; idem in pracierito, qui in prae- toium Deus. Unde Apostolus Paulus videns revelaiis
senli; idem quoqtie etiam in saecula, quia idem per fidel oculis loiura in Clirislo inexplicabilis raajesta-
omnia, quiante orania. Ethoc totuin DorainusJesus tis arcanum, ita loculus esl, invitans ad referendaro
Christus. Deo graljam , agnosceiites beneficia Dei populos :
CAPUT VII. Gratias , inquit, agentes Patri, qui dignos nos [ecit
Rursum ostendit ex conjunctione duarum in Christo porliohe soriis sanctorum in lumine, qui eripuit not
naturarum in unam psrsonam, ea qttw divinmna-
•„..-
turm competunt,hqmini; -f qnm humanw, Deorecte B de ptileslaletenebrarum, el translulit inregnum Filii
accommodari. dilectionis stim, in quo habemus redemptionem per
Et quomodo idera ante mundlorium, qui nuper sanguineritipsius, remissionem peccaiorum; h qui est
".:•..•.,-> ALARDl GAZiEI COMMENTARIUS.
• CyrilluS Alexand.: Ver&um.iriiiiiit, quod ex Deo nomen Dei,-juxta illud Apostoli: Immortali, invisi-
gignitur, tuhc deniitmJesu Chrisli appellationem sor- bili, soli Deohonor ei' gloria (1 Timoth. i). At respon-
tiium comperimut, cujn t$ muliere facium est homo. derunt Paire< Filium dici, el esse perfectissiroam
Sedquomodo idem est ei lteri,et hodie, etin swcula? imaginem Dei invisibilis, quia etiam ipsa imago est
jionalia iiVtqueratione,quam carnis, quaiiiassuinpsit, invisibilis; est enim simillima ipsi exemplari, et
cum Dei Verboconjunctione, ejusdemquead uiium Fi- proinde omnino Inlis quale ipsum. Undead Hebraeos
liUmrelalione. Hac namque considerationeêliamsi ut idicitur splendor glorim, et figura subsianlim ejus,
tarrie indulus esl anitno concipiaiur, suain niltilominus supple, Pairis; id est, omnimoda similitudo, etex-
naturalem stabiliiatem integram semper reiihei. Plures pressa , caque non accideniaria, sed subsiantialis;
alias expositiones hujus senteniiae videre est aipudF. non imitatoria, sed naturalis: imitatoria enim imago
Riberam, ab ea quaehic subjicitur nonnibil diversas. non est ejuSdem cum exemplari suo essentiae; pro-
Huic lamen consenianea est aut certe alfinis expo- inde sic esl Christus imago Dei invisibilis, utsit et ipse
sitio'D. Anselmi, quam idem relert his verbis (In invisibilis,sicut Paler, aii S. Thnmas. Quod enira in-
CcmmenlarioEpist. ad Hebreos): fferi,mqUit; timne visibilis etiam Filio perinde ac Pairi conveniat, qnia
prmterilum tempus et omne spalium mlernitaiis quod ^- nimirum secuiidum suani Deilalein videri non potest,
ante mundi originemfttil significal; hodie, onthe prm- nisi se ipseraanifesiet, quod soli Deo proprium cst,
sens lempus; illud autem, ipse el in smcula, omnespa- patet Matthaeiundeciino,"ubi dicilur: ATemo novil Fi-
tium temporis et infiniiaiis quod futurumest. Ilaque lium nisi Paler;neque Prifrem quis novil, ritsiFitius, et
Jesus Christus(uit heri, quia in principioerat Verbuin, cui votuerit Filius revelare. Et Apocalypsis xix : Et
et ab wterno usque ad nostra temporaipse est; hodie nomenhabel scriptum, qt/od nemo novil, nisi ipse, et
quoque, id esl, in nostro temporeerit et in swcula; qitia noinen ejus est Verbum Dei. Untle colligilur Verbuiii
Wlcrnalilermanebit. Unde el Apocalypsispriino de eo Dei esse qtiid invisiliile, quando solus ille, qui est
dicilur: Qui erat, et qui est, et qui veniiirus esl, id Verbum Dei, novit quid hoc sil; nec tainen exclu-
est, qui futurus esl per omnia swcula. Sic Aiiseliiius, dunlur Pater et Spiriius sanclus, qui eamdem cum
cujus exposiiionem amplexus videtur D. Thomas, Verbo essenliam et scienliam habeut. Obsetvai prae-
cum in commentario liujus loci ita concludit: In lioc terea S. Thomas (In Comment. ad Coloss. i) in illis
eryooslendit ApostoluswterniiatemChrisli.Gagncus in verbis Apostoli, quoehic citautur, triplici ex capite
cumdem locuni: Jesus Christus heri el Itodie,idem ipse seu iriplici comparaiione conimendari ac pracdicari
perinanebitinsacula, id est, idem est qui ab aeterno Chrisii digniiaiem et excelleutiam , qund ciiam ad
fuit, hoc significat heri; qui uunc esi, hoc signilt- hunc locuro et scopum Aticioris spcciai. Pritno re-
cal hodie, etiqui permanebit in aelernum. Bellarmi- specltt Patris, seu comparalione ad Pairem, cujus
JIIISpaulo brevius ( Lib. i de Christo cap. 8): Jesus est imago perfectissima,!sicque ad vivum expressa,
Christus heri,el hodie, et in swcida, id esi, semper ut eamdem numero et tptam ejus compleclatur es-
fuit, semper est, et semper eril. Similis est locus sentiam et naiuram. Sennndo respectu creaiiirnriim
Hebr. vn: Neque inilium dierum, neque finem vitm J) in j$eiicre,cuin dicitur, Primogenitus omniscreaturm,
liabens. Et Joniini- v : Hic est verus Deus, et viia id est, ante omnetn creaiuram genitus, nt CbrysosLO-
atterna. Nam si Chrislus vitn aiierna est, non potest nins inlerprelaiur: iion huia sii priiua creniura, ut
uoii fuis>eatque esse etiam ipse aiternus, ac proinde volcbat Arius, vel qiindxrentumm <lese posiea Pa-
verus Deus, quod iineiulil Aucior. ler genuerii, sed sicui seciinduin buniaiiiiatiiii pri-
.> Propier omninwdam , ait Chiysoslomus , simiti- mogenitus Mnria-dicitur, noii qund alios de se po.-tea
tudinem el mqualitalem.Fitinmvocal imaginem. Cbri- Virgn genucril, sed quia noii aliuiu unle ip-uin ge-
Slus eniro ut Dei Fiiius, diciiur imngo Pniris, quia nuiL; et quia inos est Sciipunae priroum pro uno su-
Pairi per omuia similis, Pairem pcrfcclissinie re- rncre, nt idem sit prinn gciiilus ac unigenilus; qua
"pr.csenians (Vide S.TItoin. i p., q. 57,ait. 2), sicut de re infra latius (Ad tib. vt cap. 18). Vel, sccmidum
ipse dicil: CJiiiviilei tne, videt el Patretn (Joun. xiv). S. Thomain, primogeniius omnis creaiurm dicitur,
Esi nulcni invisibilit hic genilivi tasns, el referliir quia sic a Paire gcniius, ut Verbum mcnte conce-
iion ;>diiuapiiiein, s-ed nd Dcum Pntrem, ut pniet pliim repraescnlans omriem crenturaro, et ul prin-
ex Graico aofKTov. Unde abutehaniur Ariani hoc cipiuin oninis crcaturae. Unde Aposlolus explicans
Joco, diceiites lu>ciioincn invisibilis, soli Deo Palri quod dixera), innx subdjt: Quonittmin ipso condita
convcnire, non F.lio, proinde Fiiiuin non csse ve- suiti omnia, etc. In ipso, jid est, per ipsum, ul dicitur
rum Dcum, cum invisibilis, iuier alia, sit proprium Joaimis primo : Oninia per ipsum facla sunt, Vel in.
113 DE INCARNATIONECHRISTI LJR. V. m
jma^foDei invisibilis,primogenittisuniversmcrealurw; A quia in ipso complacuit omiiemplenitudinemhabilare,
quia in ipso condita sunt universa in cwlis et in terra, et per ipsum reconciliare omnia in ipsum, pacificant
visibiliaet invisibitia, sive throni, sive dominaliones, per sanguinemcrttcis ejus, sive qumin cxlis, sive qum
sivepolestales: omnia per ipsum el in ipso crealasunt, in terra sunt. Ntimquidindiget primatu universorum
et ipse est ante omnes, el omnia in ipso constanl. Et Creator omnitim? aut primatu eorum quae a se facta
ipse est caput corporis Ecclesiw , qui est principium, sunt, ipse qui fecit? Aut nuroquid dici de Verbo po-
primoyenilus ex tnorluis, ut sit in omnibitsipse pri- lest quod in eo qui sit primogenitus ex mortuis
matumtenens; quia in ipso complacuitomnemplenilu- complacuerit omnem pleniludinem habitare, qui uti-
dinem habitare, et per ipsum reconciliare omnia in que unigenitus Filius Dei, Verbum Dei ante uni-
ipsum, pacificansper sanguinetn crucis ejus, siiequw versa rerum exordia, Palrem invisibilem iu se ha-
in cwlis, sive quw in terris sunl (Culoss. 1). Numquid bens, ita prius omnem pleniiudinem in se habuit,
et hnc nliqua interpreiationis adjeciione indiget, utesset ipse oinnium pleniiudo? Et quid postremo?
cum ita copiosc et evidenter expressum sit, ut in se Omnia, inquit, pacificansper sanguinemcrucis ejus
non solutn rerum fidem, scd etiam exposilionis ha- sive qtimin terra , sive qum in cmlissunt. Manifeslavit
beatclaritatem?Gratias enim agere nos Palrijubet, uiique aperiissime de quo dicerct, quem priinoge-
inagna utiquc causa agendae graiiac adjecla, quia JJ nilum ex morluis nominasset. Numquid enim per
dignos nos fecerit portione sanctorum, el creplos Verbi nul Spiriius sanguinem reconciliala ac paci-
de potesiate lenebrarum transtulerit in regnum Filii ficata sunl omnia? Non utique. Neque enim in na-
dileciionis suae, in quo habeamus redemplionem et turam cadere inipassibilem res ulla potuit pas-ionis,
remissionem peccatorum ; qui sit imago Dei invisi- aul fundi sanguis valuit nisi hominis , aut mori alier
bilis, priinogenitus universaecreaturse; quia in ipso quam homo; et lamen idem qui in sequentibus mor-
ac peripsum creata sint omnia, quorum utique sicut tuus dicitur, superius imago Dei invisibilis praedica-
factor ipse, ila etiam gnbernalor sit. El quid post lur. Quomodo ergo et hoc? scilicel quia id omni
haec? Ipse est, inquit, capul corporis Ecclesiw, qtti esf modo ab aposiolis caulum est, nealiqua videretur
principium, primogenitiisexmortuis. Resnrreciionem in Christocsse divisio, et unitus in filio honiinis Fi-
quasi generalionem Scriptura nomiuat; quia sicut lius Dei inciperet per erraticas interpretationes duas
generatio viiam creat, iia resurrectio generat ad vi- habere personas, ac per pravas atqne inipias opinio-
lam. Unde eliam » rcsurreciio ipsa regeneratio nun- nes qui essel scilicet in se unus duplex fierct in no-
cupatur, secundum illud Doniini testimonium: Amcn bis. Et ideo pulchrc ac mirabiliter ah ipso unigenito
dico vobis, quod vos qui secuti estis me, in regenera- Filio Dei usque ad unitum Filio Dei filinm hominis
lionecumsederitFilius hominisin sede majestatissuw, C praedicatio apostolica descendit; utsicut ipse rerum
sedebitisel vossuper sedes duodecimjitdicanles duo- ordo, ita etiam doctrinaeserrao decurreret. Iia cuncta
decimtribus Israet (Matllt. xix). Ergo primogenituni inseparabili connexione et quasi quodam pontecon-
ex mortuis eum dicit, quem superius invisibilem Dei tiuuans, ut sine ulla pcnitus divisione et intervallo
Filium atque imaginem praedicavii.Quis autem imago eum quem in principio mundi iegeres, in fine lemporis
invisibilis Dei, nisi unigenitus, Verbum Dei? et quo- invenires,nequeulla omnino distraclione impiae dis-
modo is resurrexisse ex mortuis dicitur, qui imago cessionis admissaunumincarnealquealiuminspirilu
ac Verbum Dei invisibilis nominatur? Et quid tamen Filium Dei credercs; cum ita apostolicum magiste-
adhuc additur? Ul sit, inquit, ipse primatum lenens, ritim, Deumpariter atque hominem per sacramentum
tpso, tamquam in exemplari, archelypo et proloty- tur, duae rationes alTeruntur. Priraa, quia tunc
po. Tertio ex comparatione ad Eeclesiam universam, totus inundus rcnovattdus est, et quodaromodo re-
cum dicitur: Etipse est caput corporis Ecclesiw,qui generandiis, ut ait Joanncs in Apocalypsi cap. xxi:
est prittcipium,etc. Sic ad Ephcsios 1: El ipsum dedit Vidi cwlum novuin, et terram novam; et vers. 5 :
capitl supra omnem Ecclesiam, quceest corpus ipsius .Ecce »ot>a facio omnia. Et D. Petrus in secunda
et plenitudoejus. Supra oinnein Ecclesiam, mililan- Epistola c. in : Novosvero cmlos, et novam terram
tem scilicet in lerris, ei in ccelis trittmpbanlero, quaeD secundttm promissa ipsius exspectamus. Et Isaias
secundum Auguslinum (In Enchirid.) etiam angelos cap. LXV,17 : Ecce ego creo cmlosnovos, et lerram
complectitur. Uude concludil Apostolus Clirisiuin in novam.Et cap. LXVI: Sicul cwli novi, et terra nova ,
omnibus primatum lenere : sive ui Deus , sive ut quw ego facio stare coram me, dicil Dominus, sic sta-
bomo considerelur. bil seinenvestrumet nomen veslrum. Et D. Paulus ad
* Regeneratio duplex in Scriptnris exprimilur: Romanos vm : Ipsa crealura liberabilur a servitule
aliera est baptismos, de qua Joan. i)i: Nisi quis re- corruplionisin tibertatemgloriwfiliorum Dei. Aliera,
nalus fueril ex aqua el Spirilu sanclo, elc; ad Titum quia lunc mortalitalem exuli, indiiti vero immorta-
iii: Sulvosnos fac per lavacrum regenerationiset re- Ijiaieni, rcgenerandi quodammodo homines sumus,
novationis Spiritus sancli; et 1Petri i: Regeneravit ul D. Panlus ait II ad Corintbiosv : Nametquisu-
nos in spetn vivam.Altera, resurrectio mortuorum in mus in hoc tabernaculo,ingemiscimusgravali, eo quod
fine S3_culi,dc qun apud Mailha.um, in regeneratione nolitmusexspoliari,sed supervesliri,ut absorbeatur quod
tttmsederit Filius hominis; Graece;EVTftnuliyysvstritf. tnorlale est a vita. Et ad Pbilipp. iu, 21: Reformabit
Ilaecenim resurrectio, velut quaedamgeneratio ertt corpus liumititalis nostrw conftguratumcorpori clari-
secundum corpus, quemadmodum in bnptismo est tatis suw.Sic D. Augustiuus lib. iu conira duas episto-
secunda hominis secuiidumanimam generatio (Mal- lasPelngianorum . cap. 3; D. Gregorius lib. iv Mora-
donatus in cap. xix Matthwi). Cur amein resurrectio lium, cap. 26: el D. Bernardus in declamatione quam
ipsa, sive extremum judicium regeneralio nuncupe- iu hsec verba scripsit : Ecce nos reliquimut omnia.
iH JOANNK CASSiANI UC
corpores "nativitatis unisset, ut eumdem tibi recon-, A missum esse dicebat. Unde [eliam [illud fuit quod
ciliantem in cruce omnia demonstraret, quem ante dicentibus ad se Judaeis, Quinquaginta annos nondum
exordium mundi imaginem Deiinvisibilis praedicasset. habeset Abraham vidisti? convenientissima acteriii-
CAPUT VIII. tatis ac majesiatis suaevoce respondit, dicens: Amen
amen dico vobis, b priusijuamAbraham fieret, ego sum
Aposttilicamtentenlium Dominiaucloritate corroborat.
(lbid.). Qusero ergo, cujus dicluro boc velis esse?
Quod quidem quamvis Apostoli dictum sit, tamen Christi ulique absque dubio. Et quomodo qui uaius
doctrina Dpmini est. Idem eniro hoc in Aposlolo ad recenti tempore fuerat, ante Abraliam se esse dice-
Christianos, qui consimile illud in Evangelio ad Ju- bat? Per illud scilicet, cui uniius erat pcnitus, Ver-
daeos per se locuuis est, dicens : Nunc autem quw- bum Dei, ut iutelligerent omnes qttanta essel Cbristi
ritis me interficere hominem, qui " veritalem vobislo- ac Dei uniias, cum qtiidquid Deus in Chrislo dicercl,*
eutus sum, quam audivi a Deo. Nique enim ego a me toiuinjiim sibi ilivinitiuis unilas vindicaret. Deneaii-
iptb veni, sed ille me misil (Joan. vni). Et Deum uti- lem conscius aeternilatis sux, illa in corpore tunc Ju-
que seet hominem esse indicans. Ilominem in hoc daeisvoce respondit, qua quondamdMo.silocuius fue-
quod hominem esse se praedical; Deum in hocquod ratin spirilu. lliccnim ai;t: Priusquam Abrahamfieret,
missum se esse confirmat. Apud eum enim necesse B ego sum. Mosi aulem : Ego * sum qui sum (Exod.w).
est fuerit a quo venerat; et ab eo venerat a quo se Admirabili ulique divinacriaturaeaeteriiitaieiu sermo-
ALARDI GAZA.I COMMENTARIUS.
ffanc seilicet veritatem, ait Chrysostomus (Ho- sum, etc.: Utitur, inquit (Lib. vi c. 23), Dominut
tnil. 53 in Joan.), qitodsil Pairi mqualis, propler hoc noster ad eos verboillo essenliam designanie absolule
enim Judmi qamrebant eum interficere; et ut osiendal et sine cttjusqiiamadjeciione sumplo, quo diviniiatem
hoc non esse conlrarium Patri, subdii: Quam audivi a suttmitlis certius tignificaret, cum eo de se verbolo-
Deo. qrtalur quod soli Deo competeredignoscilur,et prius ad
b Appende verba, inquit Augustinus (Tract. 43 in slosen de Deo dictum csf. Cum enitn Moses ad libe-
Joqn.), ei cognosce mystcrium. Anleqttam Abraham rqndum ex Mgypti serviiutepopulumIsraeliticum mit-
fierei; iriieilige, fieret, ad humanam naiufam; sitm, iendus inlerroyaret de 'nomine mittentis, respondit
vero, addivtiiatii pertihere substantitini. Fieret, quia Dominus: Ego sum qui stirit. Et rursum, Sic dicis
creatura eral Abraham. Non dixit : Aniequam Abra- ad filios Israel: Qui esl. misit me ad vos (Exod. ni).
ham eitet,, ego erqni;_sed, Antequam.Abraharrifieret, Hoc igilut.verbo revocat eis in memoriamsetpsitm, qui
quinisiper trie ritirifieret, ego surii. Nequehoc dixil: prius ad Mosen hoc se nomine vocari contestatris est.
Antequam Abraltam fterei, ego facttit sinn. ln princi- Augustinus Iractalu 38 in Joannem : Multum est, in-
pio enim fecit Deus,cceltimel lerram; nam in princi- quit, qnod ait ipse : Ego sum, quia sic dixerat Domi-
piq erqt Yerbuni. AntequqmAbraham fieret, ego sum. nus Mosi,,: Eyo sum qui sum. Quis diyne eloqualur
AgiiosciieGreatoreih,'discerhile crealuram. Sic Augu- quid sit sum? MitiebaiDeus per angelumsuum servum
Slintis'. D.' Gregftrius (Hoih. 18 ih Evarig.) : Aiite in- stium Mojjseth, ad liberdhdum ex ASgypio popultiiri
quit, prmterili iemptiris est; sum, prmsenlis. Et quia - suum; miltebat trenientem, excusanlem, sed obedien-
prqsieritum et fulurum teniptts Divinitas non habet, letn. Cum ergo excusarel,, ait Deo, quem logtti in an-
ted semper esse hdbet, riqh aii: Anie Abraham ego gelo intelligebal: Si dixerit mihi populus : El quis est
fui; sed ante AbraKam ego siim. Unrie et ad Moysen Deus qili ntisit te? quid dicam eis? El Doiitinus ad
dicilur : Ego sum qtti sum; el dices filiis Israel: Qui eum : Ego sum qui sum. Et repetivit : Dices filiis
est misitme.ad vos.Anie ergo et. post Abraham Ita- lsrael: Qui est misit me ad vos. Non ail ibi : Ego
buit, qui et qccederepptuil per exhibitionemprwsentim, sumDeus, ego summundi fabricator, autego stimom-
et fecedire per cursum Viim.Veritas vero setiiper esse nium reriim condiibr, arit ego sum ipsius populi tibe-
habet; quiaei quidquam nec priori temporeincipitur, randi propugnator; sed hoc lantum : Ego sum qki
nee subsequeniiterminatur. HaecSS. Patres, Cassiani sum, et dices fitiis Israel: Qui est. Non addidit: Qui
dictis in hoc cap. perqnam consenlaiica. est Detis vesler, qui esl Deus patrum vestrorum; sed
0 Crediderim polin.s legcmlum : Toittm sibi divini- tanlum hoc dixit : Qut est misit me ad vos. Tertio uo-
tas uniti vindicarel. Et linnc esse sensuin : Quid.|iiid tanduin, ex illis ipsis verbis colligi boc iioinen, Qui
Deus in Christo loqueretur, tolum homo Christus est, sive fiv, uiiiiin esse ex propriis et maxime pro-
loquerelur, ob unitatem scilicet personae in Cluisto. priis Dei nominibus, quod unauimi coiii-en-u nffir-
Unitus enim bomo, in.elligitur bumanitas uniia di- mant Palres. Dionysius Areop;igiia de Div. Nom.
yiniiaii in uniute persoii-., ut alias diclum cs!, ut cap. 15 : iVonabscelebralur re, iiiquii, Deus ipse ab ea nuncu-
idein sit divinitas unili, ac homo Deo uuUus, et Deus patione, Qui est, principalius et potitts quam
honiini. a reliquis aliis, tamquam a dono anliquiore, priore et
d ld cst in sua diviniiate; opponit enim divinita- anteriore (scilicet nantra) qtiam sunt reliqna ipsius in
tetn corpori,, id est, humanitati Cbristi; vel in creaturas diffusa dona. Enimvero ipse Deus habens
spiritu, id est, spiritali et aeiiiginalicavisione el lo- D ante creaturas omnes prmexistere et superexislere, et
cutione. quidem supereminenter,\ipsumper se esse fecil cmteris
• Notandum primo, in Hebr__olegi: Ero qai ero : suis muneribiis,qumrebus conditiscommunicavit.prm-
Hebraei enim uiuntur tempore fuiuro pro piscsenii, eminere et supereminere;alque per idipstimper se esse;
quia verbuin Hebraicuro caret tempore pi-_senti; ul quidquid uliquo exislendi modo esl, subsisterel, ef-
in Graecoauiem : syu jfnj _ Bn. Ubi participium esi fecii. Gregor. Nazianzeiius oratione 36 dicit, inter
uv, quasi dicercl: Ego suin itle qui.est. Secundo no- omnia noroina Dei, Ens et Deus, esse.niaxime pro-
tandum, ad haecverba Chrislum allnsisse, cum ali- pria, et inter baec duo, proprius esse nomen Eniis :
qtlpties in Evaogelio dixit: Ego sum, ut suam Dei- Quia nos, iftquh, naturatn ejusmodi inquirimtis qum
tatem significarel. Joannis vm : Antequam Abraham ipsum esse per se habel: et hoc significat isttid nomen
fteret, ego sum. Ibidcm : Si non credideritis quia egc Est, sive, Qui est. Eodem modo interpreialur6 Euse-
sitm, morieminiin peccalis veslris.Joan. xvn : Ubi egc bius Caesarieiisis lib. xi de Prreparat. cap. et 7 :
suin, el iiti sint mecttm. El alias s;cpius. Quod non Qui est, id est, qui necessario el eodem modo semper
o.biier annotavernut Pntres. Cyrillus iu Joannein, exisiit. Ubi eliain refert seiitentiam Pytliagora» et
traetans illa verba : Si non credideriiis quia ego Platonis, qui hoc nomine Deum appcllamlum docue-
«7 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. 118
nlsmagnificentiaprsedicavit, quia » nihil dc Deo tam A dem ipse DominusJcsns Christus, cum de Abraham
convcniensdici polest, quam ut semper esse dicalur, diceret, diversitatesermonis ostendit, dicens: PWtts.
quia csse nec praeteriti inilium ncc futuri terminum quam Abraham fieret, ego sum. De Abraharo dixit,
habet. Et ideo apertissime hoc de selerni Dei natura priusquam fieret;de scautem, ego sum; scilicet quia
dicitur, quod aetemilaii optime coaplatur. Quaequi- temporalitalis est lieri; esse, aeierniiatis.b Et ideo
ALARDIGAZ_£l COMMENTARIUS.
runt; et ex Plutarcho refert ita explicatum verbum qum per te facla sttnt, qtiid esl qnod tibi proprium
Gra^cnmquod in tem|ilo Delphico erat scriptum, ut quiddam tenttisti tpsum esse, quod aliis non dedisii, ut
qui illuc ingrederentur, eo verbo veluii ->aluiarent lu solus etses? Nam qnomodo audio : Ego sum qui
scu confiterentur Denm, dicenles : tt, es. Ambrosius sum, quasi alia non sinl? Et paulo posi sibi respon-
epist. 65 idem nomen explicans : Hoc est, ait, ve- det. Ues quwlibelproritis qiialicumqaeexcellenlia, si
rum nomeh Dei, esse semper. Ilieronymus cpisi. -150 mtitabilisest, non vere esl. Non enim est ibi rerum
ad M.ircefain, inter dccem Dci nomina Hebraeisusi- esse, vbi esl et non esse; qttidquidenimmutari potest,
tata, sexlo loco pnnit jEser cheie, quod in Exodo, in- tnutalitmjam esi quod erat; si nonest quod eral, ntors
qnit, legimr : Qui est, misit me. Augusiinus lib. IH quwdam ibi facta est; perempium est aliquid quod
conira Mnxiniiun cap. 26 et lib. n (Cap. 1) de Mo- erat, el non est. 0 verimsqtimvere es! nam in onnii-
ribus Manicbaeorum,ct nlibi, dicit hoc esse nomen btts uc.ionibus el molibus noslris, el in omni prorsns
intmntabiliitttis, quia omr.ia qune mutantur aliquo agitalione creatttrw, duo tempora invenio, prwterilum
modo desiniinl esse; et mternitatis, quia illud, Ego R et futurtim; prmsensqumro, nihil slat; quod dixi jam
sum, et, Qui esl, idem valet quod wiernus sum; in tton esl, qttod diciurus sum nondutnest. Prmieriium
quo nibil fuit, nec futurum esi, sed laniuinmodo est. et futnrutn invenio in omni moiu rertim; in veritate
Rupertus lib. i in Exodiim cap. 14 riicit Deum illo quw manet, prmleriiumef fulurum tion invenio, sed
loco Exodi ni duplex sibi imposuisse nomen, alle- sotinn prmsens; et hoc incorruplibililer,quod in crea-
runi ualiirae, scilicel, Quiest; alterum dignationis tura non esl. Haecibi. Cyrillus Alexandrinus iu Joau-
et gralio»,scilicei, Deus Abraham, el Deus Istiac, etc. neni lib. vi (Cap. 25): Si rerum, inquit, omniumna-
Dainasceuus lib. i(Cop. 12) de Orihodoxa Fide : iuram indagaverimus,soli Deoessein primis convenire
Principalius videtur omniumde Deo diclorum nomi- comperiemus,ut qui ab alio minimesabsisiat, sed fons
nutn e>se, Qui esl; qtiemadmodumipse dmis respon- primarius est exislentimrertim omnium, ex qito, per
sum Mosiin monte, inquil : Dic filiis lsratl: Qui est quem el in qtto sunl omnia. Neque quidpiam aliorum
ntisii me. Totum enim in seipso comprehendeiis,habet ad perfectionemdivinwessenliwpertingere valet; sed
ipsum esse, veltti quoddam pelagus substantiminfini- cilra proportionem omnem ab ea deficit, et quodam-
lum et inierminum. Bcrnnrdus lib. v de Considera- modoad non esse dilabitur. In comparalionesiquidem
tioiie : Nil compelentius miernilati, quw Deus esl, efus qui vere est, qui incommulabilis,el exordiumhon
quam hoc nomen, Qui est. Si bonum,si magnum, vel habel, nec aliunde accipit esse, sed a se habel, quasi
quidqtiid tale de eo dixeris, »n hoc verbo intlauralnr, nonsunt, qum mutabilia sunt, quw principium sul
Quodest. Denique S. Thomas (i p., q- 13, a. 11) hinc esse habcni, ct idipsum ab tilio sorliuntur. Quod enim
probai noineii, Qui est, esse maxime propriurii Dei, dicilttr fuit, non est; et quod dicitur erit, nondtim
quia furmaliier significat ipsum csse, quod est ipsa Q est. Dcusaulem lantumesl, qui novii (uisse, vel [utu-
essentia Dei, aftcrtqiie dtias alias rationes ejns- rum esse. Gregorius lib. xvni Moralium cap. 33 : So-
dem asscrlionis, quas apnd ipsum videndas relinquo. lus veraciterest, quia solusincomtnulabilisest. Ul ergo
Est igiiur hoc nomeu essentialc, et Deo inlimum, in parlicipaiioneiliius essentiwaliquid sitnus, coyno-
significaus ties personas, ut sunt unus Deus, qui est scamus nostnetipsos,quia proprie nihil sumus. Alia
fons ei nrigo loiius esse, et cujus essentia est ipsum plura prajiermitto, ne lectori i.cdium afferam.
e se; et cum non habeal esse ab alio, dat rebus om- b Htinc locum et magnain parlem cap. scquentis
nibus ut sint. Huic affinia stint alia dunnomina, iisdem pene verbis expressa reperio in sermone illo
nempe, Deus, ei tiomen lelragrammaion, quod a sive trnciatu de AssumptioneB. Marise,qui ad Pau-
Graecis «vtzywvuTov , inelTabile dicitur. Haec enim laro et Eustochium liiulo D. Hieronymi falso inscri-
elinm ab eo, quod esl, desumunlur; sed hoc est dis- plus inler ejus opera circumlerlur ( Tom. IX, epist.
criininis, quod nomen Deus significat ipsum essc 10), qtiem nonnulli exislitnant esse illitis Sopbronii
Dei, velut in specie; Qui est, antem, signilicat ipsura cujus idein D. Hieronymus meminit in libro de Ec-
esse in genere seu absolutc ct absqtie ulla determina- clesiaslicis Scriptoribus, qua de re posimodum vide-
tione : iiomeu vero leiragrammaloii significat ipsatn bimus. Quia vero attctor ille non pauca superaddidil,
Dei essentiam existenlem in tribus personis (Hiero- quae hic vel a Cassiano, vel ab ejus exscriptoribus
nym. episl. 158 ad Marcellain). Sed hoc obiter, et aut lypographis, per oscitantiam forlasse procler-
ex oecasione dicium sit. missa"desiderantur, quaclamen huic loco elucidando
a Multa sunt ct praeclara SS. Patrum elogia in non parum snbsidii ac supplemenli alferre possint,
eamdem sen.-cniiam(prscier ea qua?niodo dicta sunt non abs re visum est cjusdem auctoris verba hic de-
de noroine Qiti esi), e quibus nonnulla eiiam hic de- •Dscribere, ut iis cum Cassiano collatis, ejus sententia
libasse pro loci hujus explanaiione juvabit. Hilarius magis illustreiur, et quond ejus fieri potest in inte-
lib. l de Trinitaie, iracians illud : Ego sum qui sum. grum resiiluatur. Sic igitur ille, post niulla dc lau- ,
Admiratus sum, inquit, ptane tam absolutamde Deo dibus Deiparte Virginis et mysterio lncarnationis
significaiionem,qum naturm divinwincomprelteiisibi- dicta : Constai, iiiquil, lempus non prwjudicassesa-
lem conditionemaplissvno ad intelligeniiamhuinanam cratnenlounili hominisac Dei; ita ul jam esset in illo
sermone loqueretur; non enim aliud proprinm magis per uniiatempersonmab inilto swculi, qui nondumerat
Deo quam esse inieUigitur. Hieroiiymus epist. 57 ad natus de Maria virgine,quod mullis Scripturctruinde-
Daroiisum: Una esl Dei el sola natura, quw verc est, claralur indiciis. Unde Dominus ad Judwos : Ante-
id est, quaecx se habet esse, idque incomniuiabile quam Abraltamfierel, inquit, ego sutn. Nani Abraham
et -cleriium. Et suhdit iulerius : Solum Deum esse antequam fieret, hitmanilaiis esl brevitas. Ego autem
qui essentimnomen vere tenet. Auguslinus in iractatu sum, mternitas naturm declaralur; in qua ntmtrum
illo 33 in Joanncm, sic Deum alloquitnr : 0 Domine mlernilalejam se fuisse, qui loquebatur,per sacramen-
Deus nosler, qitid est quod ais ? numquid terra non titm suwincantationisinsinuat. Quod Apcslolut Judas
esl ? niimqtiid non stinl ea quw in lerra el in ccelo volens apcrliiis dilucidare : Jesus, inquit, poptiltim es
tuiil ? numquid liomoipse ctti loqueris, non est? num. jEqyiilo satvans, secundoeos qtti non crediderunt pcr-
qnid angclusquemtniitit non etl? Si omnia sunt hwc. diiin (Jttdw v). Ef alibi Paulus: Neque tenlemu»
119 JOANNISCASSIANI m
illud factiim esse, humanffi tribuit brevitati; illud A circa filios Itrael jaminde a tempoributMoysisrfe-
: signata sunt, conficiturquoqueillum jam otim anie
aulem, sum, natura. suae. Et baecomnia Christus
ortum tuum temporalem exstilisse.
utique, qui per sacramentum uniti bominis ac Dei
in illo qui semper fuerat jam se fuisse dicebat. » Quod apostolus quoque cum dilucidare ac ma-
CAPUT IX. nifestare omnibus cuperet, ita locutus est: h Quo-
Cum Christo tribvantur prodigiota illa 'operU qum niam Jesus populum de terra Mgypli salvans, se-
ALARDI GAZ/EI COMMENTARIUS.
Christum, sicut quidam eorum tentdverunt(I Corinlh. cetaleHieronymi deiricarnationeChristiobortamhac-
x ). Non quodjam esset Jesus, aul Christus natus ex resim esse conslet. Hine videas, inquit, manifesiam
Maria; sed quia in illo unico Filio Dei jam unilas hominisimposluram,quiad promerendamfidem,Hie-
personwcommendabalur,quw occulta erat myslerio. ronymi, Paulw el Eustochii nomina est eo opere nun-
Quod el alibi evidenter: Qui elegii nos, inquit, ante dinalus. Haecibi Biironius (15 Augusti). Idemque in
Hmttdiconslitulionemin ipso (Ephes. i); quia profeclo notis ad Manyrologitim : Exstat sermo VnuloS. Rie-
quidquid Dettsfecit ab inilio, Christtts fecit tolum per runymi ad Paulum et Eustochiumscriptus, quemnon-
unitatemsacramenli.El ideo jam Jesus eral in Filio nulli exislimarunt esse illius Sophronii, cttjus idem
qui populitmcducebat, el Chrislus in eo qui ientabatur, S. Hieronymusmeminitin libro de Scriptoribut Ec-
quoniam sentper per sacramenlitinitalemin Deo fuisse clesiast., sed neulrius pulo : quin conslatesse alicujus
non dubitatur. Alioquinisi ita credideris, aut Christus aucloris qui vixil circa vel post lempora concilii Ephe-
Deus noneril omnino,autcontrapropltetamDeusrecens_ sini vel Chatcedonensis;mullum enim versatur in de-
esse videbilur. Sed ne talibus qtiatiamur calumniis, " struendis Nestorii atque Euthychetis dogmatibus,qitx
scrntandie suni Scriplurw, in quibttsunitas in Cliristo quidemlongepost temptiraHieronymi atque Sophro-
commendalurpersonw,quoniamnon prwjudicatlempus nii in Ecclesiamirruperunt. llucusque Baronius. Cu-
ne iinus scmpar dicalur. Hinc quoquebeatusPetrus lo- jus quidem ratiocinatioj illa ex lemporum ratione
quens de Palribtts, ait: Per gmtiam Doinini nostri ducta, nescio an salis valida sii ei ellicax ad suppri-
Jesu Chrisii credimttstalvari, qtiemadmodumel itli mendam illam pcrvulgaiSunopinionem de Sopbronio
(Acl.xv). Namqtie,illos solas Dominusducebat, et non illius libelli seu serroonisauctore; cttni superius ex
eral eis Deusalienus. Unde nec nobiscumDeus recens, Cassianodemonstratuin sii Nestorii dogina seu ha_-
quia unus idemque est, qui et eorum ductor fttit, et resim non ab ipso primum inventam et excogiia-
noster per passionem carnis suw redempior : unus si- lam, sed mulio ante a Pelagio aliisque anliquiori-
qnidemsnnin came, untis in sacramenlo, unus in spi- bus hacresiarchis invcctam; quani proinde etiam
ritu : nec adminil ralio, ttl alius Fiiius hominis, alius aute Nesioriuiu auctor iile, sive Sopbrniiius, sive
Filius Dei intelligatur : qtti nec tcmpore prmscribitur, quis alins, oblala occasione, impugnare polucrit,
nec passioneseparatur; sed lolus Deus in Chrislum,cl queinadmodum de Leporio Pelagiano nd fideiu con-
Chrislnt in Deum transiit; ut quidquid Dei Filius est, verso superms diximus. Quare cum nibil certi hac
Chrislus dicattir: el quidquid in cartte Chrislus pertu- de re haberi po.-sil, hec Baronius ipse exploraium
lil, id Deus pertnlisserecie credaiitr. Atioqui si ad ra- quid habueiil, satius est rem incertnin ac dubiain in
iionemrespiciamits,et ad sensus humanos, nequaquam medio rcliiiquere, qii.unabquid iuconsultonlfirmare.
ita hactentispolueiunl inier se convemreDeitas el hu- * Aposiolus scilicet Jurias, non ille Iscariotes pro-
mana condilio : conxenerunt linnen in Christo, et Q ditor, sed aller, qui ct Tbadaens dicitur, cujus ex-
utius ex ainbobusEmmanuel. Ila-c ille, et nlia quae stal Epislobi, qnivin recipit Ecclesia ut cauonicam,
sequuniur, Cassiani diclis nnn setisu lantum, sed ct ciiatur a SS. Palribus, ut canonica (Dionys.
et veiborum contexiu ac s:ylo adeo consonaniia, ut Areop. de Div. Nom. c. i, Hieronym. cap. i ad Ti-
qtti utrnque inler se conferat, dubilnre neutiquam tium, Conc. Trid. sess. i), ex qua desuinptum cst
possit nltcrum ab allero muiuauim. Cauerum de au- tesiimoniiiin quod isequitur. Porro cuin aticior su-
ciore illo, quis fuerit, non una inicr docios viros pradiclus loco ciialo aposlolum Judani hic expressc
sententia e-l. N.un Erasmus ccrie epistolnin illam, noniinet, et posniiodum aliud Pnuli tesliiiioniuiii
ut supposiiitiam, cum aliis ejusdero generis quario subjiciens, disiincie eliam dicnt: Et alibi Paulus,
loino roncluserat, quam Sophronio poiius tribucn- pro quo Cassianus absque tilla dislinciione subdit,
dam exisliinavii. Marianus autcm Victorius in no- Sed et alibi, quasi de eodero aposlolo loquens ; saiis
num tomtim suae editionis eamdem conjecit, prse- evidenter apparet, hunc Cassiani icxlum esse vitia-
niissa lainen in praefatione ejusdem bac sua cen- ttim et muiilum, aiqtie ex illo auciore supplendura
sura : Sermo de AssumptionebeatmMariw virginis ad aut exppnenduni.
Paulum et EusiochiumGrwcipotius qttam Lalini ho- b In his verbis nolandum primo quod pro Jesus
minis esl, quippe cumLaline scribere exercitalushaud Grscceest xOptoj, id est, Dominus, quod contra illos
sit, et Grwcum hominem Latine in eo loqttentem facit qui haoc de Jesti Nave, sive Josue filio Nun,
videre liceat. Sopltronii autein esse, D. Hieromjmi Mosis successore, dicla inlerpretantur. Secnndo:
amici, illius scilicetqui Hieronymicntalogumde Scri- Populum de jEgypto salvans. Graice est parlicipium
ptoribusEcclesiasticisGrwcumreddidit,pro compertis- pr-eterili teraporis, o-wo-Kf,id est, cum salvasset;
timo credilur. Ita Mnrianus, ex aliorum forlasse sen- O ubi manifesle tribuitur Cbristo salvatio el liberaiio
tentia magis quam sua luec scribens. Verum ab his populi lsraeliiici a servitute j_gyptiaca, ratione
dissentil card. Baronius lum in Annalibns (Tomo I, personac divinae quae una in Chrislo est, Deus et
anno Christi 48), tuin in notis ad Martyrologium homo. Spectai siquidem liic locus ad illuri Deuiero-
Rom. Priore loco de Assumpiione B. Virginis dis- nomii xx : Ego sum DominusDeus tuus, qui eduxi te
puiaiis, ha>cinier alia scribit: Quod autem peninet de lerra jEgypii, et illud Deuteronomiixxxn : Do-
ad libellumillum seu epislolam ad Paulam et Etisto- minus solus dux ejus fuil, et non erat ctim eo Deus
chiiim de AssumplioneB. Marim, Hieronymi nomine alienus. Quas sine coniroiersia, de vero ei summo
prwnotalam, eam non lanlum non etse Hieronymi, sed Deo, quem Judiei colebant, dicuntur. El tanien Ju-
nec Sophronii, cujtts idem Ilieroiiymus meminit(ul das apostolns ail: Jesuspopulum de JEcjyptosalvans,
aliqui existimaruni),judicium omttitttneruditorum ap- seciindoeos qui non crediderttnl perdidu. Ergo Jesus
pello. Videreesl enim auclorem eo commenlarioiu- est ilie vems et sumrnus Deus. Notavil hoc argu-
tum essein inseclandoac impugnandodoymateNesto- menlum etiam Venerab. Beda in biinc locum. Ter-
rii quem longepost Hieronymi et Sophronii tempora lio advertendum quod illud secundoquod sequittir in
vixisse nulla est dubiiaiio. Et paulo posl, eunidem sententia Judae, sumitur pro, deinde, aut postea, ut
auctorein mendacii redarguit ex eo quod nullam exponit Glossa. Quarto, eos qui non crediderunt, id
121 LE INCARNATIONECHRISTl LIB. V. 12_
cundo eos qui non crediderunt perdidit. Sed et alibi, A aquarum vias siccis pedibus abductum, ac per va-
a Neque lenlemus, inquit, Chrittum sicut quidam il- stas [eremi soliludines conservatum, non nisi a solo
lorum lenlaverunt, et a serpenlibus perierunt (I Cor. absque dubio Deo novimus, secundum illud : Domi-
x). Eximius quoque apostolorum Petrus : Et nunc nus solus dueebat eos, et non eral cum eis Deus alie-
quid tentalis Deum imponerejuyum stiper cervicesdi- nus(Deut. xxxn). Et quoroodo apostolus tot et tara
scipulorum,quod neque patres nostri, neque nos por- evidentibus testimoniis, et a Jesu liberatum ab
tare potuimus? Sed per graliam Domini nostri Jesu .Egypto populum Judaeorum, et Christum a Judaeis
Cltristi credimus salvari quemadmodumet illi. Libe- tunc in deserto tentaium praedicat, dicens, Neque
ratum ab .Egypto Dei populum, et per ingenies tentemusChrislum, sicul quidam illorum tenlaverunt,
est, qui non perseverarunt in fide et cultu veri Dei, Est autem hic in primis cavendus error Origenis,
sed adhaeseruntCbore et aliis. Quinto, perdidit, per qui posuit animas bumanas longo tcmporis inier-
serpentes ignitos, Numer. xxi, et aliis modis, ait S. vallo, antequam corporibus unirenlur, in coelocrea-
Thomas : Multis enimntodis perierunt: quidam igne, tas fuisse; unde consequens essel sanctissimam
Numer. xi et xvi; quidam devorationelerrm, Nitiner. Christi animaro prius unilam fuisse Divinilaii quam
xvi; quidam morie communi, scilicet omnes a viginti corpori, et lunc vocatum esse Cliristum; queni er-
annis, et supra, exceptisJosue et Caleb, Num. xiv. rorem refutnt Joannes Damascenus bis verbis : Non
Salvavit erqo populum suum primo per misericor- R ul quidam falso aslruunt, anle Incarnationem ex Vir-
diam : sed punivit secundo per justitiam, quia prom- gine, aritma unita esl Deo Verbo, et ex lunc vocatut
plior etl Dominus ad miserendum quam ad punien- esl Christus. Hmc enim est ex Origenis deliramenlit
dum. Ita S. Thomas. abturda pronuntiatio, prmexistenliam animarutn do-
a Tentant Chrislum qni de ejus polcntia, vel pro- gmaiizantis. Nos autem Filittm, et Verbttm Dei, et
videntia, vel misericordia diffidunt, sicut Judaeiin genitum, et vocatum dicimus, ex quo in sanctmVir-
deserto dicenles : Cur eduasisli nos de Mgyplo, etc. ginis utero conceplus est, el caro incommulabiliter
(A'umer.xxi)? Et rursus : Numquid poterit Deus par factus esl, el unita est caro divinitati; unclio enim
rare mensam in deserlo (Psal. LXXVIU)? Cbrisiuin ipsa ttd huinanilatem atlinel, ut iheologus ait Giego-
Deum eorum ducetn in Moyse lentabant. Qui enim rius, el sacerrimttsAlexahdriitontmepiscopus Ctjriltus
experiri virititein aut bonitatem alicujus cupit, de ad Theodosiumscribens. Hmc autem dicit : Oportere
illo se diffidere oslendit, eumqiie lentare merito di- dico neque Verbum, quod ex Deo absque humanitale,
citur. Ei ideo a serpenlibus perierunt, donec scilicet neque ex mttlure nalttm hominem, el templitm non
erectus est serpens aeneus, ad cujus aspectum sana- unilum VerboJesum Christumnominare. Nam huma-
bantur. Porro ex hoc loco cum verbis Moysiscollato nilati secundum dispensalivam unionem ineffabitiier
simile firmatur argnmenlnm cum eo quod supra, conjuncltnn, quod cx Deo est, Verbum intelligitur
ad probandam Christi Deitatem. Siquidem Nuiuero- Clirislus. Et infra ex Athnnasio : Prmexislens Detis
rum xxi dicitur : Locuiusquepopulus contra Deum et anle advenlumin carnem, non eral homo, sed Detts
Moysenail : Cur editxisiinos de jEgypto, ul morere- erat apud Deum Pairem invisibilisel impassibilisexi-
mur in soliludine? elc. Quamobremtnisil Dominusin Q stens. Quando vero factits esl homo, Nomen Chrislus
populumignitos serpenles, etc. Ubi procul dubio agi- induclum est, el quw seqitilur nomen, passio et mors.
tur de unico et vero Deo Israel. Et tamen Apostolus Siquidem divina Scriplura affirmat: Propter koc unxil
ail illum.ipsum Deum essc Clirisium : IVetjuetente- le Dens, Deus tuits oleo Iwtttiw (Psal. XLIV).Scien-
mus, inquit, Cliristuni, sicut qnidam eorum lenlave- dum autem quod divina Scriplura swpenumeronlitur
runt, et a serpentibttsperierunt (1 Corinth. x). Igitur prwteriiotemporepro futuro, ut: Posthwcin terra vi-
oportet Christum esse verum Deum, et unum om- sus est, et cum hominibus conversaius (Baruc. 111).
niuo Deum cum Patre. Est praeierea animndver- Nondum enimvisus fuerat, nequectimItominibuscow
tendum in duobus locis modo explicaiis (quod etiam versatus, quando hwc dicebanlur. Et: Super flumina
adverlit auctor ille de Assumntione B. Mari;c), Do- Babylonis,illic sedimus,et (levimtis,dum recordaremur
minuro ac Salvatorem nosirum, et Jesum, et Chri- lui, Sion(Psal. cxxxvi).Nondumhwcfactacontigerant.
stum fuisse appellatum ante inefTabilem cum carne Hasc Damasccnus, ex quibus dtiplex elicilur ralio,
unionem, lllic eniin (In Epist. Judm) dicilur, Jesu, cur Scripiura Clirisium ante ipsius adveniuro in cnr-
duce Moysesalvasse populiiin de vEgypto; hic vcro nem nominarit. Primo, quidem ad designnndatn uni-
(I CoriniA.x) filios Israel tentasse Christum in de- tatero et identitaletn personae seu hyposlasis Verbi
serto : quortim utrumque longo ante Dominicam anle et post carnis assumptionem, ex qua unitate
Incarnaiionem tempore faclum esse consiat. Insu- secuiura esset illa KotvwvtaiStau-aTav, communio
per Ecclesiasticus (Cap. XLVH)dicit in laudem Da- idiomalum, qua fit ut utriusque uaiurae proprielaies
vid regis : Christus ptirgavit peccaia ipsius, el exal- Christo vere et absolute tribuantur, ut saepe dictum
tavit in wternum cornu ejus (sic enim habent vetu- _ est; proinde quidquid Dei Filius gessisse', vel circa
stiora Biblia). Manifestumaulem est peccata David, " ipsum gestuin esse legitur ante Incavnationem, hoc
diu ante assumptionem carnis a Deo esse purgata et Cliristus gessisse, et circa ipsum gestum esse di-
(II Reg. xu). Rursum Apostolus ad Ephesios i: Be- citur. Secundo, nd insinuandum quod licet ante ad-
nedictus Deus, et Pater Datnini nostri Jesu Cltristi, venium CbrisLiin carnem non fuerit exhibita reipsa
qui benedixitnos omni benediciionespiritali, in cmle- unctio humanitalis assumplae a Divinilaie (unde
stibus, in Christo, et elegit nos in ipso anle mundi sumplum est et indiium Cbristi nomen), fuil tauien
consiituiionem,etc., ubi dicii Paulus nos a Deo Pa- a Deo praedefinita, praedeterminata aique praeor-
trc clectos esse anie mundi consiitutionem, in Cbri- dinala, et non minori certiliidine futura qttam si
sto (Actor.iv), id est, per Clirislum, vel ob mcrita jam lunccotiiplcta fuisset. Iiaque ad commendatidum
Christi. Sedet pluribus Psalmoruin locis, Chrislmn mysterium hujusce unionis, futurae quidem serun-
appellalum legimus, ut psalmo tt : Astiterunt reges diiin exbibilionem, sed a Deo praevisae,sacras liite-
terrm, et principes convenerunlin unum adversus Do- rae ipsum noroiuaveruut Christum ante assumptio-
minum et adversusChristum ejus. Psalmo LXXXVIH : neni carnis. Sicut propbetarum oracula futurum
Tu vero repulisti, et despexisli; dislulisti Cltrisium quidpiam denuntiantia sub practerili lemporis ra-
tuum.Psalinocxxxi: Propter Davidservum litum, non tione sa-penumero conscripia sunt, ad deiioiandam
avertas [aciemChrisli tui. Itero Abacuc III : Egressus rei fulurae, perinde atque si praeterila foret, infalli-
es in talutem populi tui, in talutem cum Christo tuo. bilem certitudinem.
125 JOANNIS CASSiAtif 1S|
tia terpentibus fMeitaHiomnesquoque sanctos qui A rem ex -Egyplo israeiiiica» plebis esse dicebat, ut
vlxerunt sbb lege veteris Testamenti, beatus aposfo- eum ulique qui ex Virgine natus est hominem, semper
TiisPetriis per gratiam Doihini nostri Jesu Christi per sacranienii unimiem in Deo fuisse senliret;
pradicat esse salvatos? Exi iiaqiie, effuge hinc, si alioquin, nisi ila creditur, aut cura haereticis Chri-
potes, tti quisquis ille es qui, rabido ore ac bla- sius nou Deus, aut i.erle contra Prophetam recens
sphemo spiritu fureiis, nibil interesse admodum in- csse credilur. Sed absit hoc a catholica Dei plebe,
ler Adam et Cliristum putas, et qui eum etiarh post litauta Propheta dissentire, aut cum hacreticis sen-
parttim Virginis Deum denegas, ostende peniiiis tire videalur; et in maledicium forsitan illttd po-
ûerhadhidduhi etiam ahte ortum corporis Deum pultis benedictionis incurrat, ut spcm suam in ho-
non fuisse convincos. Ecce enim Apostolus clamitat mine posuisse dicalur. Quia enim Dominum noslrum
populum de terra /_gypti ab Jesu esse salvaluro, in Jesnra Christum soliiarium hominem natum asserit,
deserto ab infldelibus Christum esse tentaturo; pa- dupliciter maledictioni obnoxius sil necesse est,
tres qhoque nosiros, id est, patriarchas atque pro- sive in eum credat, sive non crcdat. Si enim credit,
phetas per graliam Domini nostri Jesu Christi sal- k Maledictus qui spem suam potiit in homine (Jerem.
valos; nega tuhaec, si potes. Ncc mirabor si feceris, xvn). Si autem non credit, maledictus ulique nihil-
_t ncges quae omnes legimus, qui quae omnes credi-. B ominUs, quia licet in hominem non crediderit,
mus denegasii. Intellige ergo tahdem qula jam tunc Deum tamen penilus denegavit.
et ex-_gypto populum in Deo Ghrislus eduxit, el inL CAPUT X.
Deo Ghristus a populo lcritaiore lerit_tus est, et oih- Explical qitid sit ctinfiteri,el quid solvereJesuin,
hes justos iri Deo Cbrislus gratis- suae liberalitatei Hoc enim illud esl quod, revelanle sibi Domino,
salvavit; quia per sacramenti uiiitatem ila et Deusi charissimus ille Dei Joannes prxvidens, id de eo
in Christum et Christus in DeUm transiit, ut eit ipso locuius est qhi inse loquebalur. Onirits, iriquit,
quidquid Deus feeit, Cbristus id perfecisse; et quoc[ spiritus qui confiletur Jesum in carne venisse,ex Deo
postea Cbristus perltilit, Deusid pertulisse dicatur. esl; et c omnisqtti solvit Jesum, ex Deo nonesl;dethoc
Et ideo dicens Propheta, * Non erii in te Deus fe- est Antichristi, quod audistis quia venit, et nunc jam
eens, nec adorabis Detim alienum; hric sensUet hot; in mundo est (I Joan. iv). Oadmirabilem Dei singula-
spiritu praedicabat quo aposlolus Christura educto-- remque pielatem, qui velut caulissimus ac pruden-
ALARDI GAZiEI COMMENfARIUS.
•Deus recens, id est* Deus quem non coiuennt Diestormsnesctre se proaiatt Itancaulhenltcisexempla-
patres uii. Sic enim boc explicattir in Cantico Moy- ribusindilam fuissetehtentiam, atque ideo solvefenon
sis, Deui. xxxii. Vere lainen scribit S. Augustinus timuit Jesum, dicens beatantMariam virginemnon Dei,
omnes falsos deos, esse deos recenies, quia non (J sed hominis tantuin ekstitissegeniiricem, ut aliam per-
suni seinpilerni, nec carent principio, sed ntiper in sonam hominis, aliam faceret Deitalis, eic. H;cc Vcn.
ollicina sculptoris, vel in cerebro bunianne vanitatis Beda, qui quod de crasione istius seutentiae ab bae-
formati; unde sculplilia et idola vocaniur. Redar- reticis pracsumpta, et de Nestorii inscitia, a Sucrate
guunt etiam isia, ait D. Basilius (InScltoliis Psalm.), accepisse videmr, qui haec cadem laiiu- commemo-
et Arii ei Eunomiiinsaniam. Si enim UnigenitusPatri rat his veibis (Lib. vn Hist. cap. 52) : Porro aulem
non esl homousios, utiaue recle vocttbiluratienus. Et ignoravil(Nestorius) fjuodscriplwn sil in veittsiisexem-
si fuit teinpus aliqupd quando non eral, ergo recens plaribut Epistolw cailtolicwdivi Joannis : Omnis spi-
esl, el non sempilernus. Haec Ba.iiius, qui Cum Ario ritus qui solvitJesum ex Deo non est. Quippe hancsen*
et Eunomio Nestorium ulique nominasset, si eum teniiam omnet qui divinilatem ab humanilate Chrisli
oon pr;ceessisset. sejungeresludebantex velustis exemplartbusdelere tol-
. b SicetD. llieronymusexhocJocoargumenlalur: lerequenon diibilarunt. Quapropter vetercs interpreles
Si matediclut est liomoqai confidit in homine, Paulut idem ipsum significarunt quosdam videliceieste qiti it-
autem Samosalenuset Pliotinus, quamvis sanctum et lam Epistolam depravassent,quo in Chrislohominema
•eunctis excelsumvirtutibus prmdicent Salvatorent; ta- Deo separarent. Est duiem ejus humanitas citm divini-
menhominem.corifitehtur; ergo maledicti erunl spem tate conjuncla, elnori sunt duo, sed unnm. Qua raiione
habentes in liomine. Ubi similiier posuisset llierony- nixi veteres, Mariam Deiparamappellare norisuiil veri-
mus Nestoriuin, si eura iiovisset. li Ila eliatn Eusebius Pampliilus iii tertio libro (Cap.
c Solvit Jesum proprie, qui dividit Salvatorem in 42) de Vita Constantini loquitttr: NobiscumDeus pro
duos, seu qui duas in Chrislo personas siatuit, ut _. "
nofrijnasci sustinuil,et locus iltius nativiiatis proprio
Cerymhus, Neslorins et alii staiuebant. Vel latitis, nomine apud HebrmosBethleem appellatur. Quocirca
ut exponil Beda : llie solvit Jesnm, qui vel divini- iritperatrix sanclissima Beleiia, Deiparmparlum eximiis
tatem ejus (ut Arius), vel animain ratiorialem (ut monumenlis decoravit, sacrumque illud antruin variis
Apollinaris); vel carnim negal (nt Manichaeus) , cujusquegeneris illusiravit irisignibus.Quin eliam Ori-
qumeum verariter habere fides catholica docet. Sotvit genes in primo tomti Commenlariorumin Epistotam
elille Jemn, qui mandala etverba Jesu vel perverse Ptiuli ad Romanos conscriptorum,hanc rem pluribus
vivendoi vel perversius interprelando corrumpit. Sed discutit, dutn explicatcausam ctir Maria Deipara dicta
et ille quiunitalem lanctw Ecclesim,quam Jesusvenii sit. Itaque Nestoriuslvidetur veterumluctibiaiionespe-
colligere^turbal, Jesnin quantum in se esi solvereniti- nitus ignorare, et ob qam causam ItancvocemDeipaiam
tur. Necmirumti lales ex Deonon sml, qui Deiope- iusectatttr. llucusque Socrates, quae cum Cassiani
ra, velverba, vet sacramenta rescindunl. In tantum argumenio beue concordant.
namqtte ex Deo non snnt, utquidam etirurri,quipravoi d Iia ex Graecolektu : -xaiTO.TO tczi TOVAvrijrpi-
dogmate separare volebaUtab hominis dispensatioitti orou o ay.riY.buTt. At Latina et Vujgaia versio bal>„t:
dmniiatem Christi, hunc quoqueverticulumi qtio dici- Et hic est Anticltrisius, de quo andistis, eic. Ani:chri-
tur : Et omuis spirilus qui solvit Jesumex Deo noni sius non in persona, 9e.din figura, sicul Joannes dici-
e*i, ex hac Epistota eraserint, ne scilicet per aUctorita> tur Elias, Matth. Xii.Aniiclirutus, id est, prwambulu»
tem beali Joannis eonvincereturerror eorum. Deniqutt Antichritli, ail S. Thomas (In Coinmtnlario).
___. DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. 4S*
tissimus medicns venturos quandoque in Ecclesiam A qui solvit Jesum, ex Deo non est. Solvere autem hoc
suam morbos ante praedixit1et cum praenuntiaret in- est, quod unitum est in Jesu velle rumpere, et quod
firiniiatem, dedit ex ipsa pramtintialionemedicinam,, individuum separare. Quid autem in Jesu unitum et
utomncs, scilicetagnoscenleslanguoremingrueniero, individuum? Homo uiique et Deus. Ergo ille Jesum
procul jam atque longe vitare inciperent quae imrai- solvit, qui haecseparaveritatquedisruperit. Alioquin
nere didicissent. Et ideo sanctus Joannes : Omnii, si rion disrumpit, ac separat, ergo nec solvil. Si au-
inquit, qui solvit Jesum, ex Deo non ett, et hoc est lem separat atque disrumpil, ille utique solvit.
Antichristi. Agnoscisne cum, haeretice? Agnoscis de CAPUT XI.
te jam palam et designanter dixisse? Nemo eniroita DominicmIncarnatiohis sacramentum Chritti divini-
solvit Jesum quam qui non conJileiur Deuro. Cuni tatem manifeslecoarguit.
enim in hoc oronis Ecclesiaefides et omnis cultus sit, Et idco omni horoini in banc blasphemiam aique
Jesum Deum veriim fateri, quis magis veneralioiiem insaniam prorumpenti, ipse pro se in Evangelio Do-
ejus et cullum solvere poluit, quam qui lotum in eo minus Jesus illud qriod ad Pharisacos locutus est
quod omnes colimus denegavit? Caveas ergo, obse- clamat ac proleslatur:'' QuodDeus conjunxit, homo
cro, caveasne quisetiam Antichrisium dicere queat. noii separet (Matth. xix). Quod licel illic ubi a Deo
Conviciarime aut maledicere putas? Non roeumest B dictumest, c adcahsam aliam responsum essevidea-
quod loquor, ecce evangelista dicit: Omnis qui sol- tur, taroen profundiias Dei, quae non magis de car-
vit Jesum, ex Deo non est, el kic est Anlichristus. Si nalibus quam de spiriiualibus loquebatur, cum de illo
non solvis Jesum et Deum non negns, Antichristum hoc, tum magis de hoc voluit intelligi; quia creden-
te nullus dicere polest. Si autem negas, quid accusas libus tunc Judaeisid quod lu dicis, liomiiiem laiiluiit-
quod Antichristuro le quisquaro esse dicat? Tu hoc modo Jesutn sine Deo esse, cura de socielate conju-
de te, lu, inquam dum negas, ipse dixisti. Vis scire gii Dorainus interrogarelur, non de eo lanturo, sed
hoc verum esse? Dic mihi Jesum cum ex Virgine na- etiam de hoc edocuit, et de roinoribus consultus,
sceretur, quid velis, horoinem fuisse an Deum? Si eiiam de altioribus majoribusque respondil, dicens,
Deum l.intum, solvis utique Jesum, qui in eo bomi- Quod Deus conjunxit,Itomonon separet. Hoc est: No-
nem unitum Deo fuisse deneges. Si autem hnmiiiero, liteid separare quod in me Deus junxit; hon sepa-
solvis uiique nibilominus, qui solum tanlummodo, i-et humana itnpietas quod iri me univit divina maje-
ul facis, hominem natum esseblasphemes. Nisi forte stas. Vis autem plenius scire boc itaesse, audi Apc-
exi.tiinas quod hon solvas Jesum, qui fuisse cuni stolum de his ipsis de quibus tuitc Salvator doctiit
Deum negis, qui solveres iitiqueetiam si natum cum disserentem? qui ufiquc uipote magister a Deo mis-
Deo hominem denegares. Sed exemplis forsan boc G sus, ut capere tunc auditorum imbecillitas poterat,
nianifestius velis fieri; accipe de utroque. » Marii- ea ipsa quae Dcus in mysterio praedicarat exposuit.
chaeusexlra Ecclesiam est, qui Jesuth Deiimtantum Cum enitn de conjogio carnali, unde interrogatus in
fuisse asserit; Hebion, qui.i horoiuem. Uterque enim Evangclio Salvator fuerai, disputaret, replicavit ea
Jesum negavit ac solvit, alter solum dicendo homi- ipse, quibus ille usus tunc fueral, lcgis veieris testi-
nem, alier tantuhimodo solum Deum. Quia licet di- monia, scilicei ut inielligeretur quod earodem rem
versa dixerint, par tamen ipsius diversitaiis impie- exponeret qui iisdem leslimoniis uterelur. Adjiciens
tas. Nisi quod si ulla imer uialorum magniiudinem prseterea, nedeesse causae aliquid videretur, eiiam
polesl esse discretio, injuriosior blasphemia lua est, carnale conjugium, mulieris quoque ac viri nomen,
quae solum hominem asserit, quaro illa qune soluro quos ad mutuuin adhortabalur affeclhiri, ii'a posuil:
Deum; quia licet ulrumque malum sii, conlumelio- Viri, diligite uxores vestras,sicutel Chrislus Ecclesiam
sius lamen estdivinaDomino quamhuroanarapuisse. (Ephes. v). El ilerura : Ita elviri debent diligere uxo-
Fides ergo hacctanlura catholica, ha_c tantum vera res suas, ul corpora sua. Qui uxoremtuam diligil, se-
est, DomintimJesuroChristum sicut Deum, iia etbo- ipsum diligit. Nemoumquamcarnem suam odiohabuit,
minem,et sicut hominem, ita et Deum credere. Omhis sed nutril el (ovet eam, sicut et Christus Ecclesiam,
ALARDIGA.1JEICOMMENTARIUS.
" ManichapusChristumveram carnem, scilicet hu- J) litteraro diclura est a Domino, allegorice accommo-
manam, assurapsisse negabat, sed phantasma dum- dat Auctor ad mysterium Incnrnationis, quo divini-
laxat aut inano spectrum liomimim aspeciibus obje- tas et humanitas sic in una hypostasiconjunclaesunt,
cisse; propiereaque Cbrislum ut Deum lanluro agno- tit nulla ratione separari ac dirimi queant. Et notan-
scebat, non etiam boroitiem. Econtrario Ebion, dum quod non dixit Dominus, Quos Deusconjunxit,
Cerynilius, et horurii sectator Nestorius, liomincro sed : QuodDeus conjunxit; ut uon tamqtiam de duo-
tanium oblatrabant, ut saepe dicturo est. Hinc 1). bus, sed tamquain de uno corpore loqui viderciur :
Hieronyniiis in cap. i ad Galatas : Ecclesim fides, quia pattlo ante dixerat : Itaquejam non sunt duo,
inqtiil, inter [aisornm dogmatumnaufragia constitiita, sed una caro. Quod etiam in mysterium Incarnatio-
si Chrislum (atealur hominem, Ebion, Photinusqiie nis quadrat, ubi Deus ethomo non duo, sed unus eit
subrepunt. Si Deum esse contenderil, Manichwuset Cltristits, una hyposlasis, unuin suppositura, qtiod
Marcion, et novelli dogmaiis auctor ebulliunt. Et D. dissolvi ac separari nequit.
Augusiinus lih. de Haeresibus: Ebionmi Chrislum c Nempe ad imerruga<ionem Pbaris.Torum de
etiam tantummodoItominemdicunl. carnali conjugio viri el uiulicris, et causis diiuilleii-
b Qudd de conjunctioiie viri e't uxoris secundum dfe uxoris.
ijuia membrd sumus corporis ejus (Ephes. v). Vides A Evangelio Dominus usus fuerat testimonia, dicens,
qtiemadmodumChristi atque Ecclesiaenomina viri ac • Propter hoc relinquel komo patrem sttum et malrem
mulieris nominibus adjungens, omnes a carnali au- suam, el adjungelur ad uxorem sttam, et erunt duo in
dientia ad spiritualem intelligeniiam traxit. Cum cameuna (Matth.xix). Elquidem posi liaecquasi cum
enim omnia ista dixisset, subdidit ea quibus in magna clamoris protestatione subjecit : h Sacramen
ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS. /

• Verba sunt non Apostoli, sed Adami in Genesi et Ecclesia. Sacramenlum igitur magnum, quod pro-
(Cap. n). Sed quia licet ab Adnmo dicta sint, Dei missum spectavit. Adatn sibi conjunctam vidit quam
tanien afflatu et inspiratione dicta sunt, propterea credidit conjttgem. Nobis per fidem vivorum signavit
Dominus in Evangclio a Deo dicla cdmmemorat futuram Ecclesiam. Matrem appetlavil omniumvivo-
(Matih. xix), quod Dens per Adamum, seu Adami rum, ea sciticet causa, qua ex latere Adw dormienlis
ore, ea protulcril : sicut loculns esl per os prophela- (ormala Eva; ex iatere Chrisii in cruce pendenlis,[or-
rum (Luc. n). Porro ex his verbis coHigunl Patres, mandam, ut factum est, prwvidil Ecclesiain,qum est
Adamo inillo soporesive exsiasi sibidiviuilusimrois- mater omnitimvivorum.Ilmc est enimilla mtilier, qum
sa revelaiuin fuisse mysierium Incarnaiionis Domini- cusloditur per tempusj et tempora, et dintidiumlem-
ca», etimqiie a sornuo illo exchaium, in illas voces poris a conspecluserpentis, ui in Apocalypside Eccle-
erupisse : Hoc nunc os de ossibus meis (Gen. n), et sia dicitur (Apoc. xn). Bernardus sermone b' de Vigi-
quoe sequunlur, hisque verbis significasse arciissi- _" lia Naialis Dotnini : Primus homo omniuinviventittm
mam(quse,per Incarnationem futura erat) Cbristi pater, magnumeructaiis sacramenlum, quodin Christo
conjurictionemcum Ecclesia, vel cum natura huiiia- et in Ecciesia Aposloiuspostmodum evidentius com-
na : proinde ab exordio generis humani Christum in mendavit : Relinquel,'ait, liomopatrem el matretn, et
carne venturum hominibusfuissedenuiilinium. Fnn- adhmrebil uxori suw,,el erunt duo in carne una. Et
damentutn auiera praecipuum, quo Patres utunlttr, sermone 2 de Septu.igesima : Qualis ille sopor dicen-
uthanc semeniiam astruant, est teslimonium Apo- dus sit fuisse, vel credendtts, quem Dominus immisil
sloli, quod hic citalur, ubi explicans verba praedi: in Adam, in quo, sine sensu omnino dotoris, in tnulie-
cta Adami : Sacramentum, inquit, hoc magnum est, rem wdificandamcostasubtala est de lalere dormientis?
ego autemdico in Christo et Ecclesia (Ephes. v). Hoc Mihi quittem non nisi iticommutabilisveritatis intuitu,
est, in illis verhis Adarai lalel magnuin mysterium et abyssodivinw sapiehliw, corporeisexcedenssensibut
conj'unciionis Christi cum Ecclesia. Sic Terinll. lib. obdormissevidetur : qttod ex ejtts verbis vel maxime
de Anima (Cap. H el 21): Adam slalim prophetavit conjici potesl. Rediens nimirum indical quod abissel,
ntagnum illttd sacramentumin Cltrisiumet Ecclesiutn: dum tamqnamebrittt de cella vinaria veniens, et eru-
Hoc nunc os ex ossihut meit, et caro ex carne mea; cians illud maqnum sacratnentiim, quod lanto post in
propter Itoc relinquei homo patrem et matrem, et ag- Christo, el in Ecclesia Aposlolus comntendavil: Hoc
glutinabit seuxori sum, et erunt duo inunam carnem; nunc, inqttit, os ex ossibus mets. Et propler hoc, in-
qccidentiamspiritus passus est, cecidil enim exstasis quit, relinquel homo pqlrem et matrem, elc. An libi
super illum, sancli Spiritus vit operatrix prophelim. penilus obdormissevidetur, qui in hanc vocemexcila-
S. Epiphan. haeresi 48 dicit Adam illis verbis vati- tus erupit, et non inagis dicere politisse: Eyo dormio,
cinatum essede futuris. Hieronyinus in euindem lo- G et cor meuin vigilat (Cani. v)? IlaecBernardus et cas-
cum ad Ephesios : Primus, inquit homo, et primus teri Patres citnli in eamdetn sentcniinm.
vates Adam, hoc de Christo el Ecclesia prophetavit, k To ftuarrijoiov,mysteriuni, quod nosler inlerpres
quod reliquerit Domintis noster alque Salvalor Patrem verlit sacrameiilum, hoc loco appellat Aposlolus,
iuum Deum el matrem suam cmlestemHierusalem, et quod in priori ad Corinthios (Cap. x) vncal TOirov,
veneritad terras propter suum corpus Ecclesiam, el de liguram, et in Epistola ad Gnlatas (Cap. iv) allego-
suo eam tatere fabricalus sil, el propter iltam verbum riam, in qua significatione hac voce usus est Nnzian-
caro faetum sif. Augustinus lib. ix de Geuesi ad litte- zenus, ut videre est in commcmario Budaeiin iin-
ram (Cap. 19): J//a exstasis, inqnit, quam Deus im- guam graecam.Hinc D. Ambrosius: Mysterium, in-
misit in Adam, ut soporalus obdormirel, recte intelli- quit, hoc magnum est : ego autem dico in Christo et
gitttr, ad hoc immissa, ut et ipsins mens per exstasim Ecclesia. Mysterii sacramentumgrande in unitate viri
fieret pgrliceps tamquam angelicw curim, el inirans in et feminm esse significal. El llierouynius : Id ipsum,
sanciuarium Dei inletligeret novissima.Denique evigi- inquil, per allegoriam in Chrislo interprelalur et in
lans tamquam propheliwplenns, cum ad se adductam Ecclesia : ul Adam Christum, el Eva prwfiguretEc-
coslam, mulierem suam vidisset, eruclavit continuo, clesiam. Fuctus est enim novissimusAdam in spiritum
quod magnum sacramentum commendat Apostolus : vivificantem(I Cor. xv). Ui quomodo de Adam et
hoc itunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea : uxore ejus ontnehominumnascitur genus; sicde Chri-
hwc vocabiiurmulier, quoniamde viro sumpta est: et slo et Ecclesia omnis credentium mulliiudo generata
propier hoc relinquel homopatrem suuin et tnotrem, et est: qum unum Ecclesiwcorptts effecta, rursum in la-
adhwrebil uxori suw, el erunl duo in carne una. Quw -. lere Christi ponilur, el costmlocum reptet, el unum
verba cum primi hominis fuisseScriplura testelur, Do- viri corpusefficilur,ipso Dominoid in Evangeliopostu-
minus tamenin EvangelioDeumdixissedectaravit. Ait lante : Paler, da, ut qtiomodoego et tu unum sumus,
enim : Propter hoc dimittethomo patrem et tnairem, sic et ipsi in nobisunum sinl (Joan. x). S. Thomas in
etc. (Matth. xix), tit hinc inielligeremus propter ex- Commentario sacramentum inlerprelaiur sacrw rei
slastm quw prwcesserat in Adam, IIQCeum divinitus, signum, scilicel conjunctionisChrisli et Ecclesim.Sen-
tamqnarnpropheliam, dicere poluisse.Leo Ponl. episl. sus igitur Apostoli a Patribus traditus hic est : Licet
23 : Ab ipso, inquit, principio generis huinani, homi- ad litieram ei historice de muttia viri et uxoris con-
nibus Chrisliis est denuntialus, in carne venturus. In junciione et dilectione dicta sint haecverba ab Ada-
qua (ticul dictum est) eterunt duo in carne una, Deus iiio, hoc tamen magnum est sacramenlum, et my-
et homo, Christus et Ecclesia, quw de sponsi carne sterium, hoc est, sub iisdein verbis et sub primteva
prodiit, quando ex latere crucifixi, manante sanguine matrimonii inslilutione mystice lalet, et designnlur
et aqua, sacramenlum redemplionis el regeneralionis Chrisli et Ecclesiaeunaiiiiuis el indissolubilis con.-
accepit. Prosper. lib. i de Praedict. et Promisso Dei juuctio. Sicut enim patrem et malreni relinquit ho- .
(Cap. i) : Hoc, inquit, factnm este, ul rem gererel el mo, ul uxori adhacreal : sic quodainroodo Patrero l
figuram,AposlolusPaulus testis est. Exponens quippe homo facius dereliquit Christus, sicutipse ait:£~ivi
hunc locuin in Epislola ad Ephesios, -il : Sacra- a Jraire, et veni in muridum (Joan. xvi), non per de-
mentumhoc magnumest: Ego autem dico, in Christo sertionem deiiatis, sed per humanitatis assuroptio-
«_9 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. V. 130
fum, in.-juit, hoc magnum est. Removit utique de hoc Atem faciliora cognoscant, ut cum prompliorem iniel-
omnino et ampuiavit carnalero inlellectum, ubi sa- lectum coeperint capere, ad altiorein valeant perve-
craineiiium penilus dixil esse divinum. El quid ta- nire, et planioris nunc rei adipiscenlia sil poslea
men posi isia subdidit? * Ego aulemdicoin Christoet profundioris via.
w Ecclesia.Cum dixisset, sacramentum hoc magnum CAPUT XII.
csl: non dixit, htcc est cxpositio sacramenti. Sed Latius exponit quodnam illud saoramentumsit quod
quid ? Ego aulem dico, in Christo et in Ecclesia. sub viri et uxoris nominibusdesignalur.
Hoc est dicere : Illud quidetn magnum est sacra- Quod ergo magnum illud est sacramenlum, quod
menlum, sed ego in Christo dico et in Ecclesia. Hoc sub viri atque nxoris nomine designatur? Apostolum
est, ut> quia capcre illud nd pracscnsforsitan omnes ipsitm inlerrogeraus, qui ad docendam enmdem rem
non queunt, vel hoc capiant, quod tainen ab illo non alibi verbis rei ipsius usus est dicens :c Et manifeste
discrepai, nec diversum est, quia utrumque de Christo magnum est pietalis sacramentum,quod manifestalum
est. Sed eui profundiora illa non capiunt, licecsal- eil in carne, juslificalum est in spirilu, apparuit ange-
ALARDI GAZiEI COMMENTARIIJS.
nem ; et malrem synagogam, cui qoatenus Judaeus, B niuin, ratione significalionis,quia significat conjun-
suberat, dereliquit, ul uxori seu sponsaesuae, id est, ctionemChristi et Ecclesiw.
Ecclesiaegenlium adhaereret. A qua expositione ve- ° Annoiavit D. Hieronymus, ei ante ipstim Gre-
tertnn Patrum nonnihil defleclit Auctpr (Cap. teq.), gorius Nnzianzenus pafticulam illam, Eyo autem
ut hiinc locum Apostoli ad suum inslitulum trabat dico, modesiiacet bumifiiaiis causa ab Apostolo ad-
et accommodet. Nam quod illi de conjunciione Cbri- ditam : Uumilitatis, inquit, ejus indicium est, inferen-
ti cum Ecclesia, ut verha Apostoli prae se ferunt et tis : Ego anlem dico in Chritto el in Ecclesia. Grego-
exigunt, hoc ipse de conjunctione divinitatis cum rius Nazianzenus vir vatde eloquensel in Scripturis
anima in carne Christi inierpretaiur, ut sequenti apprime eruditus. cum de hoc mecum tractaret loco,
cap. clarius patebit. Porro solet etiam bic locus a solebal dicere : Vide quantum islius capituli sacra-
Patribus adduci ad confirmnlionem ecclesiaslici do- mcniumsit, ut Aposlolus in Christo illud el in Eccle-
gmatis, quod matrimoniumsit sacramenlum.Sic enim tia inlerprelans, non se ila asseral, ut teslimoniiposlu-
ipsi verba Apostoli intellexerunt, ut pronomen hoc labat dignilas, expresse,sed quodammododixeril; scio
non solum referat mysterium latens in verbis illis quia locus isle ineffabilibusplenus sit sacrantentis et
Adami, nempe desponsaiionem ac unionera Chrisli divinumcor qumral interpretis. Ego autein pro pusilli-
cum Ecclesia, utdiclum cst; verum etiam rein prirao tate sensus mei, in Christo interim illud et in Ecclesia
significatamiisdem verbis, puia nrctissimum mairi- intelligendumputo : non quo aliquid Christoet Ecclesia
monii vincnlum et conjunciionem conjugalem inter majussil, sed quod tolum,quod de Adam el de Evadici-
virum et uxorem : quae conjunciio licet lam in legc turinCltrislo el inEcclesia interpretari possedifficilesit.
naturae, quain Mosaica, non nisi naltualis conlraclus G b Lncus obscurus et ambiguus. Quid enim refert
fuerit in officiumquidem uaturae ante peccalum, in illud quod ad praesens forsitan omnes capere noii
remedium autem concupiscentia. post peccatum : queant, et hoc quod facilius capiant? Speciare mihi
niodo tamen, hoc est, in Chrisio, sive sub Christo, videlur verba praecedentia : Sacramentum hoc ma-
el in Ecclesiamagnumest sacrainenluin,id est, veruro gnum esl, non dixit : hmc est exposilio sacramenii.
et propriedictum novaelegis sacramcnlum, quod est Sacramenlum ergo vocaL quod ex i<jso verborum
invisibilis gratiae signum efficax a Cbristo Domino sono statim concipititr esse illud magnum piclatis
insliiulunifMoj. Senf. in IVdisf.26; S. Thom.; Sotus saeramenium ab Apostnlo commemoralum, quod
el alii ibid.). Id patet ex concilio Florenlino (In manifestalitmest in carnf, id est verbum Dei incar-
decreloArmenisdalo), ubi inter seplem sacrameiua naium quod iuiiio capitis sequenlis proponit ex
novie legis annumeratur inairiinonium; et exprcssius Apustolo, et Iiuiic vocat paulo posi, promptiorem
ex concilio Tridemino (Cap. Ad abolendam, de intellecium. Exposiiioueni auieni sacramenti videtur
Hwret. ss.24, in doctr. de Sacram. matrim.), ubi hoc inieliigere prolundiurem etrecondiiiorem allegoriam
ipsum definitur his verbis : Graliam vero, qum na- de Cbrisli conjunciinuc cum Ecclesia, velutcapitis
luralem itlum amorem perficerel, el indissolubilem cum corpore, sponsi cuni sponsa : quae non iia fa-
uiiilatcm confirmaret, conjugesque sanctificarel, ipse cile, et in promptu ex illius sacramemi auditu con-
Christus venerabiliumsacramenloruminstilulor alque cipitur, ticet utrumquede Christo sit, ut ailiufra., et
perfector, sua nobis passionepromeruit, quod Paulus ad Chrislum referatur. Facilius enim, ut ct prius
apostolus innuil dicens: Viri, diliyite uxores veslras, naiura, quis concipit Cbrisliim esse Deum incarna-
sicul Chrislus ditexit Ecclesiam, et scipsum Iradidit Intn, qiiain esse capnt et spnnsum Ecclesiae : quo
pro eu; moxsubjungens: Sacramentum hoc magnumD proprie c speclant verba Aposioli ad Ephesios v.
est; e.goauiemdicoin Chrisloel in Ecclesia. Cum igi- Manifeste bp.o\oyoMp.ivoKquod perinde sonal, ac
tur in lege evangelicaveleribusconnubiisper Chrislum si dicas, confesse, vel in cnnfesso est. Unde Amliro-
gralia prmsiet; merito inler novm legis sacramenla sius periphrasi i-eddidil: Et quidem, inquii (Lib'. ad
unntimerandttmsancli Palres nostri, concilia, el uni- Irnperal.), omnium confessione,magnum est pietatis
versatis Eccletim Iradilio semper dociiernnl, elc. El sacramenium, etc. Cyrillus liunc cumdeiii lncum
cainiiic primo de eailem re e.tit.i : Si quis dixeritma- contra Ncsiorium allegaus : Quis is, quwso, est, in-
irimonittm non esse vereel proprie ununi ex septein quil, qiti in carne manifesiatus esi? An non modis
legit evangelicmsacr imenlis,a Christo Doniinoinslitu- ontnibusperspicuumesl, nonalium esse, quam ipsum-
titm, sed ab homitiibitsin Ecclesia invenlum; neque mel Deum Verbum? Binc itamquetuagnum illud pie-
gratiant conferre, anathema sil. ll.i-c ibi. Non est de- latis mysteriumperspicilur. Hic autemab iingets visus
liique pnciercuiiHiiui.q.uod hic pr.-ciereaannnliil S. est, cum in: cmlum susceptus est. Pradicatus poiro
Tliomas (In commentario),quod qu.niior suut sncra- gcnlibusest per sattctos aposlolos. Credilus aulem est
meula qna: dicun.ur magua, sed diver-a raiione : %nmttndo.Sed numqytd ut homo absoltttenosiri simi-
Rc.piismus,ini|iiit, ralione effectus, quia delel omnem lis?Nequaquam : veium ul Deus liomofactus, nostro-
culpam,et aperiiparadisijanuam. Confirmtitio,raiione qttt simtlem ortum soniius. Assiimpliislandem ett in
tninisiri, quia solt.m a ponlificibusei nonab atiis con- gloriam : quo Patreut dicentemaudial : S.edea dex-
fertttr. Eiiiharilia, ralione conlinentiw (id ett, rei tris meis, douec ponam inimicostitos tcubellumpeduin.
fontentw),quia totum Cltrittum contiuet. Et matrimo- tuorutn (Psal. cixj.
131 JOANNIS CASSIANl 151
lis, prmdicalum ett gtntibus, creditumest in tnmdo, Abaesit humana. carni, qua.i uxori suae. Et idcirco
atsumptuat est in gtoria (II Titn. ni). Quod ergo ma- de patre exprcsse dixit, relinqiict boino patrem
c
gnura est illiid sacramenium quod maoifestatum est suum : de matre autero non dixit, suara, sed lan-
in carne? Deus scilicet natus e carne, Deus visus in tnmmodo matrem posuit, quia non tam ipsius erat
corpore : qui ulique sicut palam est nianifestatus in maler, quam universorum credentium, id est, om-
carne, iia palam cst assumplus in gloria. Hoc ergo nium nosirum. Et adjunctus est uxori suae, quia
majgiiumest sacranientum, de quo ipseait iPropter- sicut vir et mulier unum corpus sutit, ita majcstas
ea relinquet homo patrem suum et iriatrem, et adhm- divinitatis et caro hominis uniuntur, et facli sunt
tebit uxorisuw: ef erunt duo iu carne una (Matth. xix). dno, id est, Deus alque anima in carne una. Quia
Qpi fuerunt ergo duo |n earne >una, Deus scilicet sicut caro illa habitatorem in se habuit Deum, ita
atqiie aniraa. n in una enim, quse Deo unila est, animam qtioquc in se cohabitanlem Deo. Hoc ergo
carne hoiuiiiis Deusest atque aninia, secunduro illud magnum est illud sacramentura, ad quod inquiren-
ipsius Domini, Nemo polest a me lollere av.imam dum nos admiraiio Apostoli vocat et adhoriatio Di-
nteatn; sedegq pono eam a me ipso. Poiestalem habeo vinitalis itivilai : noh alienum ulique etiam a Ghri-
ponendi eam, et potestatemhabeo ilerum stwendi eam sto et ab Ecclesia, ut ipse ait, ego autem dico iu
(Joan. x). Tria crgo nunc in hoc vides, Deuro, car- B Chrislo et in Ecclesia. Quia et caro Ecclesiaecaro
nem, animam : Deus est, qui loquilur; earo, in qua Christi est, et in carqe Chrisli Deus est atque atiiina;
loquitur; anima, de qua loquitur. Propterea ergo ac sit idcm in Cbristo quod in Ecclesia, quia sacra-
hoino ille de quOprophela dicit, b Frater non redi- mentum qupd in Christi carhe creditur, eiiam fide
mit, redimel liomo(Psqtm. xL\'in)?,Qui, ut dictum in Ecclesia contiuetur.
est, ascendit ubi eratprius (Joan. yi),etide quo legi- CAPUT XIII.
mus, Nemo ascendit in cadum, ritsi quide cmlode- Quaufo desiderio veteres pairiarchm sacramenti istiut
scenditFilius hominis,quiesl itt ccelp(Jbau. m). pro- '•'.' revelaliorietrividere exoplqrunt.
pier boc, inquain, .rciiqiiit homo patrem stium et IIoc ergo sacrametitum, qnod et manifestatum est
mairem, id est, Deuni ex quo natus est, el Jerusa- in carne, ct apparuit in mnndo, ct gentibus praedica-
lem illam quae est ihater oihiiiuin np-struni; et ad- tiir, * multi sanclorum veterum sicut prxyidebant
ALARDI GAZiEI COMMENTARITJS.
«.Singularis mihi videtur Cassiannsan hac sua in- baec verbn : Exspecias ut homo teredimat abiraven-
terpretalione qux nulli veteruro venif in ineniem, ut tura?Siie frqter non redimel, homo te redemplurus
palet ex diclis : nec salis qnadrat dictis Apostoli. est? Qitis esf frater, quisi non redemerit, nullus homo
Non enim ait Sacramentum hoc magnum est : ego -• redemplurus est? Qui post resurreciionemstiamdixit:
anlem dico in Chritlo lanium, sed, in Christo et in Vade, dic [ralribus meis ( Matfh. xxvin ; Joan. xx ).
Ecclesia. Quorsum enim adderot el in Ecclesia, si Frater nosttr voluit esse, el cum dicimus : Puter no-
tlmtummodo Christum speclaret, hoc esi, unionero C Ster, hoc manifestalur in nobis. Qui enim dicit Deo :
Verbi cum aninia in carne Ciiristi, ut hic Atictor Pater nosler, Lhristo dicit : Fraier. Ergo si ipte non
expnnit? quamvis vera sint, quaede hac unione dicit. redimet, redimel Itomo? Aliquis homo redimet, st Fi-
Praeierea illa commenlaLio hic adjuncta : liomo ille lius Itominis non redimit ? Si Christtts non redimit,
de quo proplteta oit: Frafer tion redivit, elc; homo Adam redimet ? Sic Augustinus. Cbrysoslomus vero
ipciuain, itleadhmsit humanw carni, quasi uxori sum : et alii toium de Chrisio interpretautur, in huiic mo-
quam dura sit, et a sensu Scripturse extranea, nemo dum : Non redimel, Clirislus (iniinduni stilicel) ut
lipn vidcl, quamvis eam inferius excusare nc defen- frater, hoc est, ui Jiidaens, sive perlegem Judaicam,
dere nilatur. At bic liceat ipsi abundare in sensu sed ut bonio factns. iNeque pro sui redeniptione of-
suo, ubi pro fide, non contrn, abundat el laborat. feret seipsum. nec dabit Deo placationem stimn et
>bVersicultts hic varie a Patribus exponittir. D. pretium redempiionis animaj sU;e, sed pro aliis om-
Ambrosius cum Cassiano consentit hoc commenta- nibus. Chrislus non sua enirocausa, sed nostra, mor-
rio : Quem frater eodernmalris uiero effususin iucem tuus est.
redimere non potest, quia parilis naturw inftrmiiniere- c Argula observntio, quasi non subaudiretur, suam,
tineiur, redimet homo, sed itle homo de quo scriplum sicut ante expriroitur, suum. Cerle D. Hieronymus
est quia mittet itlis Dominushominem qui salvabit eos in Coniinentario Epistolae ad Ephesios, habet et
(Isaiw xix), qui de seipso dixit: Qiimritisme occidere sttum et suam, licet ilii omiiiat suam. Qnin et ipse
homintm qui .veritatemloculus sum vobis (Joan. vm). Cassianus superius (Cap. 12) ita cilavit: Propier itoc
Et infra : Solus redempior inletligUur, qui peccalo relinquei hoino palrem suum et malrem suam, quod
veleri obnoxiusesse non possil. Ergo ptr hominem, II mirum est ipsi excidisse, nisi textus sit viiiaius.
Dominum Jesum inielligainus , qui suscepit hominis >*Conseiitan.ee huijc loco B. Irn.-i<euslib. iv adver-
conditionem, ul in carnesua peccatumomniumcrucifi- sus hiBresescap. 5». Quoniam, inquit, non solum
geret, ei chirographumuniversorumsuocruore deleret. prophetw, sed et justi mulli prmscientes per Spiritum
Ita Ainbrosius. Ad D. Hieronynius per inlerrogaLio-! 'adventtimejus, oraverunt in illud tempus venire, in
nero ilegil boc modo : Frater non redemit, redimet quo (acie ad faciem viderent Dominum suum, ei ser-
itomo? Et duas suggerit interpreiationes : Si Chri- mones ejns attdircnl, \Dominus fecii manifestum dtsci-
s(us, inquit, liou redemit ( illosscilicetqui conlidunl putis dicens: Mulli pyophetm et justi ciipierunt ridert
in virlute stia, etc),qui se fratrem dixit apostolorum, qum videiis, et non viderunt, el audire qtimaudilis, el
ei resurgendo faclus esl primogenitus resurgenliam; non audierunt (Matth.xm, Luc. x). Queiiiadinodum
nonredimet Adam, quiaprimtis homo mortttusnon re- igilur concupieruntei audire etvidere, nisi prmscissent
surrexit. Nam fraier noster Christus est, Deus et ho- fulurum ejus advenium? Quomodoautem prascire p.o-
mo, qui i\ps redemil; vel, quodnon rede.milMoyses, tuerttnt, nisi ab ipsti prmscienliam ante accepissent?
redemii Chrisltis. Hsec Hieiqnymus, seu quis auclor etc. Est autein in illis Domini verbis observandum,
ejus Comraeiiiarii. Cui, quoad priorem exposiiinnem quod Matihaeus prophetas cl juslos, Lucas vero pro-
et JHlerrojjaiiouctii li.am, cousenlii Augustinus in pheias el reges nominavil. Et credibile esi, ait M..1-
_5S OE INCARNATIONE.EHftlSTl LIB. V. 134
in spiritu, ita videre etiam in carne voluerunl. Ainer.: A dixi, qui adventum ipsius precabantur, sic erat ac
enim, inquitDorainus, dicovobis quia multi prophetm loquebalur. Et quid necesse erat ut hoc omnes po-
: et jusii cupierunt videre qum sos vidislis, etnon vide- scerent quod habebant, si hoc petebant
quod jam
el
rtitit, audire qute auditlis et non audierunt (Malth. acceperant ? Aut quid videre oculis cuperent, quod
xnt). Et ideo Isaias propheta, « Utinam, inquil, Do-> corde retinebant, pracsenim cum plus sit eamdem
mine, disrumperesccelos, et descenderes(Isa. L.XIV). rem babere qnempiam intra se, quam videre extra
Sed et David : Domine, inclina ealos, et descendei se? Aut si sic habitaturus erat in Chrislo Deus sicut
(Psal. CXLIIJ). Moses quoque : b Ostende, inquit, mihi: insanctis omnibus, cur magis Christum videre omnes
teipsum, ut manifesle videam te (Exod. xxxm). Nemo> sancti cuperent quam seipsos? Et si earodem rem
adroodum propius quam Moses legero capiens, allo-< visuri in Domino Jesu erant quaro in se habebant,
quentein e nubibus Deum, atque ad ipsam admodum cur non plus mul.'o arbilrarentur eamdera rem in se
pncseniiam majeslalis accessit. £t quomodo cum habere quam in altero videre ? Sed erras, infelix l'u-
nemo propiora quam ille de Deo cerneret, adhuc ror, uoii iiittlligens, ut Apostolus ait, et JIUW
loquaris
manifestiora poscebat dicens : Ostende mihi, inquii, et de quibus affirmes(I Tim. i). Omnes enim
prophetas
ut
teipsum, manifesle videam le, scilicet quia hoc ille et omnes sancti portionem quamdnm divini Spiriius,
fieri precabatur quod iisdem admcdum yerbis Apo B prout capere pojerant, a Deo
acceperunl. In Christo
stolus factum esse dicebat, id est, utpalam Dominus autem omnis
plenitudg 4ivin\latis babitavit atque hq-
manifeslareLur in carne, palam appareret mundo, bitat corporaliler (Colos,.n). Et ideo
longe de ejus
palam assumerelur in gloria ; et omnia oculis tan- pleniludine omnes sunl, ex cujus pleniiudinealiquid
dera carnalibus sancli cernerent, qtta. spirilalibus
accipiunt.(Joan. i)-. flpprum adimpletio.Ctirjjstijnu-.
prsevidebant. nus, quia vacui ulique omnes erant, nisi Jpie esset.
CAPUT XIV. omnium pleniludo.
Impiamel blasphemamhmreticorum%entenliaxn redqr- CAPUT XV.
guil, /jui Deum in Chrislovelut in organo sivestatua
habitasseet locutum essedixerunt. Sanctorum de Messim adveniu vota quid continebant,
aut quale illud fuerit detiderium.
Alioquin si, uthaereticus ait, Deus fulurus iti Do-
mino Jesu Cbrislo erat, « velut in stalua aut in or- Hoc ergo sancti omnes optabant, hoc precabantur,
gano, id est, ut babitarel tanlum quasi in bomine, et hoc sic videre oculis desiderabant^ sicut animo ac
Ioquerelur quasi per Iiominem, non ul ipse esset qui mente sapiebant. Et ideo Isaias propheta : Uiinam,
habitaret, alque ex se et ex suo corpore loqttereiur inquit, disrumperes cmlos,et descenderes(Isaim LXIV).
Deus; jam uliquesic et habitarat in sanciis,et locu- r Sed et flabacuc idem auniinlians quod ille opians,
tus fuerat e sanctis. In his quoque ipsis, quos supra <iDum appropiant, inquit, anni, ostenderis; in adventu
donatus (In cap. xni Matth.), Chrislum ea tria per- Iiomine Cbristo habitasse, et per os hominis illius
Sonarum praestantissima nominasse, prophetas, re- locuium fuisse : Sicuti etiam loculus est per os sancto-
ges et justos; scd Matthacumreges, Lucara jusios rum qui a swculo sunt, prophetarum ejus (Luc. n),
prasterniisisse. nullaro vero habuissecum eo unionem hypostaticara.
» Ut ardens eorum desiderium ostenderet prophe- Aut taroquam in organo verba edidisse, sicut ventus
la, non ait : Ulinaro jam venires, sed : Ulinam di- aut spiritus sonum edit in organo, et per organum,
rumperes cmtos, et descenderes.Quasi diceret: Utinam scilicet inslriimentum musicum ; aut in org.mo ge-
tam cito venires et tam veheinenti iinpelu, ut non neraiim, id est, lamquam in instruroento. Nam Sp-
quaereres ostitim, sed subito coelos rumperes et de- yavovest inslrumenium quodcumqtie. Porro esse Dei
scenderes:nonquodnecesseessetpeumcoelosdisrum- habitactilum et Dei instrumentutn, commune esl
pereaulinfringere titveniret; sed loquitur propbeta cuni aliis sanclis hominibus. Quod enira Deus in
rnorebuniano,utfervoremdesiderii,quoantiqiiiPatres sanctis suis, ut in templis habitet, lestaiur Aposto-
adveuliim Christi exoptabant, demunstraret. Eodem l' lus 1Corintb. m: Nescitis quoniainleinplumesiis Dei?
modo David: Domine, inquit, inclina ccelostuos el de- et I Corinlh. vi : Nescilis quia membra vestra lem-
scende (Ps. CXLI).Ubi ingens exprimiiur exiinii pro- plum sunt Spirilus sancti, qui in vobis ett. Glorificate
pheiae desiderium, dum ne Deus in aperieniis cceli et porlate Deum in corpore vestro. Qtiod auiein per
foribus moraro faceret, pelit ut coeltim inclinet et liomines, ut per organa et instriimeuta sua, operetur
descendat. Deus, idem Apostolus inculcal Rom. xv : Non audeo
i>Divus Hieronymus in c. LXVIsaiae : Hunc, ait, n aliquid toqui eorum quwper me e/fecit Chrislus , verbo
quwrebat et Moyses loquens Deo. Si inveni graliam " et factis, in virtute signorumet prodigiorum, in virtule
apud te, tistendete mihi manifeste. Majores divitias Spiritus sancti. El ICorinth. xn : Divisienesoperatio-
thesauris jEgtjpli, Chrisli opprobrium prmslolans, num sunt, idem vero Deus qui operatur omnia in emni-
dum reiribulionemdesiderat ftituronim, et invisibilem bus. Ilaec igiiur, et alia his similia, quae Nesiorius
Beutn, quasivideiet, animo.conlemplatur. De quo el tribuebat Christo, et in cseteris sanclis inveniuntur.
in Psatntis legitur : Spes qmniuin jinittm terrw , et in At certum est longe aliter Verbum incarnatum ha«
mari longe (Ps. LXIV).El in Genesi: Et ipse erit ex- bitasse in homine, id est, in huniauitate, et per hu
speclatio geniium (Gen. LXIX).Itu Hieronyroussignifi- manitaiem nobis locuiuro esse, quam in aliis sanctis,
cans Moysen illis vcrbis expetiisse -dventum Messise cura dicat Aposlolus ; magnum esse pietaiis myslerium
in came, in qua manifeste videretur. At D. Augu- et sacramentum,quod Deus apparuerit in carne(\Tim.
stinus (Qumst. 151 in Exod.) el alii existimant Moy- lii). Quid enim magnum et singulare quod aliis om-
sen efflagitasse visionem divinseessenti». nibus esi commune ?
c Quomodo daemones in slatuis et idolis habita- <*Id est, manifesiaberis. Vulgata edilio habet;
Lant, et subinde loquebanlur, et oracula sua redde- /n medio annoruin natum facies. D. Hieronymus ex
banl; sic iropius Nestorius blasphcmaiial Deuin in Septuaginta vcrtit: Cum approptnquawrint anni, to*
135 JOANNIS GASSIANI 150
temporumdemonttraberis:Deut deTheman, Biveillud, A quam, intelligentes, ijuia quanlum sit nemo intelli-
Deiu ab Austro veniet (Habuc. vm). David quoque : git, consona orohes a dventum Dei voce et quasi con-
Deus manifetle veniet (PS.XLIX). El iterum-: Qui cehtu muluo postulabant. Scientes utique in hoc
tedet tuper cherubin, appare (Pt. LXXIX).Alii ad- spcm omnium consistere, in hoc salulem omnium
venium ejus quem mundo praestilit, annuntiabant, contineri ; quia nulliis solvere viiictos possit, nisi
alii postulabant. Nonnulli specie dispari, sed affectu immunis a vinculis; nullus eximere peccatores, nisi
pari, intelligentes utique aliquaienus quanlam rera pcccalo carens; nemo enim liberarc aliqua re quem-
precarentur, ut Dcus in Deo babilans, in forma Dei qtiaro polest, nisi ea re ipse liber sit qua a se alius
ac sinu permaiicns, scmetipsum exinaniret, formaro liberalur. Ei ideo cum in otnnes mors periransisset,
servi acciperet, et se usque ad suscipiendas omnes omnes vila indigebant, ul in Adam sciiicet morientes,
passionum acerbiiates contumeliasque submittcret, in Chrislo vivereni. Quia quamvis niulti sancli, multi
subiret poenam pro beneficiis, el, quod intolerabilis- electi ac lamiliares admodum Deo fuerunl, nulli la-
simum e.t et indignissimum, ab his ip.is morlem men potuerunt per se penitus esse salvi, nisi fuissent
exciperel pro quibus ipse mOreretur ;. inielligentes advenlu Domini el redemptione salvaii.
erca lioc aliuuatenus saucti omnes. aliouatenus. in-
ALARDl GAZJEI COMMENTARIUS.
qnosceris. Cum advenerit tempus', demohstraberis. B cuc juxta Hebraicum tegimus : /n medio duorum tem-
Quod exceptis, inquii, Septuaginla;.nec in Hebraico, porum cognosceris. Scripium est in Evangelio secun-
nec apud queinpianialiorum habetur inlerprelum. Alibi dum- Joannem per tria sabbala Dominutn venisse in
/Tioiii. II) idem Hieronymus euiiidein locuni respi- Jerusalem, quw duos annos .efficiunt. Hacc Ilierony-
ciens : Duo ami, inquit, de quibus in cantico Haba- mus.
LIBER SEXTUS.
CAPUf PRIMUM. quinque panibus, innumeram Dei plebem esse sa-

turatam (Joan. vi). Etquomodo id lamen faclum
Ex miraculo saturatw multiludinis e quinque panibus. sit, ncc enarrare sermo, nec colligere -sstimatio, nec
hordeaceit et duobuspiseibus,divinmvirtutis immen-
sitatem osteridit. concipere sensus potest; Tanta et tam incomprehen-
sibilis divinaevis potestatis est, utcum habeamus
b
•Legimus in Evangelio, appositis, jubenle Domino, in nobis facti ipsius conscienliam, impossibile
ALARDI GAZyEI COMMENTARIUS.
» Ris in Evangelio legimus hujusmodi miraculum C cap. xv Matih.) his verbis : Tantum, inquil, in his
contigisse. In priore(qtiod quatuorevangelistae retule- quw discrepant immoremur. Supra (Maltli.xiv) legi-
ruiil) quinque inillia hominum, «VS/JWV id est, viro- mus : Vespereautem ,faclo accesseruntad eum disci-
rum, abSque parvulis et inttlieribus, satiavit Domi- puli dicentes : Desertus est locus, et reliqua; hic
sus quinque panibus hordeaceis et duobus piscibus (Uatlh. xv) discipulisconvocatis,ipse Dominus loqui-
(Mallh. xiv, Marc. vi, Luc. ix, Joan. vi). In poste- cum. lur : Misereor turbw, \quia triduo jam perseveranlme-
tiore (quod soli Malihxus et Marcus commemorant) Ibi quinquepanes eranl el duo pisces, hic septem
septem panibus et paucis pisciculis quaiuor lantum panes et pauci pisckuli. Ibi super fenumdiscumbunt,
millia pavisse legilur (Malth. vn, 3/arc. vm). Fuisse hic super lerram. Ibi qfii comeduut,quinquemitlia sunt;
autem haecduo diversa niiracula, manifeslum cliam hic quatuor millia. Ibi duodecim cophini reptentur de
est ex verbis Domiui ad discipulos de penuria pa- reliqtiiis fragmenloruqt, hic septemsportw, etc.
num diffidentes, Maithaeixvi, quibus utruroque dis- h Impossibile pro valde diflicili posiium existimo,
tincle comniemorat et inculcat. Quid cogitatis mo- ul sa pein Scripiuris ponilur. Quamvis enira Dei
dicm fidei, quia panes non habelis? nondum intelliqitis oinnipotcntiam, tum |in hac panum roultiplicaiione et
neqtte recordamini quinque panum el quinque millium non dislribuiione, lumin aliis miraculis, coroprehendere
hontinum, et quot cophinos sumpsislis ? Hinc Augu- possimus, tamen ex aliis similibus exemplis et
siiiins lib. 11(Cap. 50) de Consensu evnngelislarum : roiraculis possumus hujus miraculi raliones seu mo-
Huc sane, inquil, non ab re fuerit admonere, in hoc dum aliquntenus intlelligere. Tn hac siquidem fra-
miraculo deseptempanibus, quodduo evangclistmMat- ctione ac dislribuiio|ie intelligenda est mirabiliier
thmusel Marcus vosuerunl, quia si aliquis eorum id _. facta paiiuromuUiplicalio, ad eum modum qtio per
dixtmel qui de illis quinquepaitibus non dixisset, con- multiplicationem seh additionem roateriae extraneae
irarius cwterii putarelur. Quis enim non existimaret ex costa una Adae fdrroata est Eva, Gen. n; et quo
unttm idemquefactum csse? Sed quia illi qui miracu- hydria farinaenon defecii, et lecyihus olei non est im-
lum de seplem panibits narraverunt,nec itlud de quin- ininutus in domo Sa|replanae,juxta verbum Eliae 1(1
que panibus lacueriint, neminemmqvet, el utrumque Reg. xvu ;etnonquo parum olei ad preces Elisaeiim-
[acium omnes intetligunt. Hoc ideo diximus, ut sicubi plevitvasa a pauca, IVReg. IV.Primum exempluui
timite invenittir factum a Domino, quqd in aliquo ulleri tractat Hugo S. Victore lib. l de Sacramemis, Ma-
evangetistw ita repugnare videalur, ul omnino solvi gister Sentenliarum in 2 dist. 18, et S. Tbomas i
nonpossil, nihit aliud intelligalur quam ulrumque fa- part. q. Qi arl. 3. Secundum et tertium allegat Ter-
ctum esse, et aliud ab alio commemoralum,sicut de lullianus lib. IV (Cap\ izljcontra Marcionem. Addit
cenlenisel quinquagenis discumbenlibuscommemora- eiiam qiiartum huic simile exemplum Elisaei, qui
vimus. Quia si non eliam illud utrumque apud unum viginti panibus hordeaceis pa\it homines ceniuni,
inveiiiremus, contraria itngulos dixisse putaremus. IV Reg. iv. Si quarlum, inquit, resolvas[id cst, revol-
Uajc Augiistinus. Porro iiiriu.sqiie miraculi variaset vas] (nenipe librum quartum Regnm), inuemestofum
. «r.as drcuiusianisas expljcat D. Hicronymus (/n hunc ordinem Chrisli circa iiluinDei hominem, qui
157 BE INCARNATIONECHRISTI LIB. VI. .5 5
tamcnnobissit facliralionemscire.Jampriinum enim A non incongriie, ut reor, quinque eos libris quosjara
quis compreliciidcre quc.il quoinodo taro cxiguus evolvimiis coinp.irainiis. Sicut cnim numero pares
painimutitticnis, nmi dicam ad csiiiu ac saiuritatein, sunl, sic specie non dissimilcs. c Nani cum illi hor-
sed cliatii ad divisimicm ipsain apposiiiuiicniquc dcncei fucriiii, et lii, quaniiim ad ingeniuin nosirum
sufleeeril, cinn plura mtillo niillin boiiiiiium fnerinl perliiict, hordeaeeidiii pis-uni, quainvis tcstimoniU
qiinm pnnes ipsi, > plura pcnc convivia qiiaro de tot sacris locujileiaii, despic.ibilibus involucri» saluli-
panibiis frngn enta esse possiut? b N.ila e.t t-rgn cx furas npcs coniegani. Etiain in hoc siilncl ab illis
verbo Doiuinircium cn-pin.Crcvit in actu optis. Et nou discrepanics, quin sit-ut iili cum essent paupe-
CIIIIIpartim cssi-t qnod vi.b b lur, f.uium csi ina-s- res spccie, facti stuil diviles beiiediciione ; iia bi
tiinabile quml ilabaiur. Nnllus cigo hic conjcctiir.T, qunq.ii: c ingcuio noslro vilus sHl, suiit lamen
liulhis biiiiiniiiL'
xsliinalioui aul rnli<>nib>cu-. So'um sarra ndroixiioiie preciosi; ct rmii pra-fer.nit in se
cst qu«d iu mli re lidelium ac sapienliiini n eiilibtis cx sernione nosiro Imrdei vi iiatcm, habeui lanien
scire licc.ii; ut qu 'inlihel inngua sinl qu:i>.a Deo itilriiisi-cnsex Duniinicis te.limoniis panis vivi sa-
fiiiut, altiuc iiiasiin ahilia, ciiamsi ca ipsa scnsu porein. Supcrc.l tit nd exemp'11111 illoruni, perdivini
iinn capanl, impossibilia laincu Deo iiuila csse co- iiiuucris grniiam, innuineris ex seiuiiiibns salutife-
gnoscaiil. Se<l<lchis laincn lam inclfuhilihus divinaeQ IOScibos pr.-cbeiuit; ci sicut illi corpornlein tlede-
Virnuis nclihiis. quod ruciissime iuclfnbill.us s.icii ruiii cilt-iiiiliusfiiniiiidinem, iia ii spiriia eni legcn-
critisinir.iculi. coaplalur.quia iia res poscii, pkuius tihtis tribuant saluhiilnlein. Potens e»t auleiii Domi-
pos.ca. nu>, cujiis etinm hoc doiiuiu cs', sicul illud fuil, ut
CAPUTII. qui percibum i luin f<cit 11011 delicere in via saturos,
Mtjtterittm htijus stplenarii tvjtnuriquinquepanitmet per IIIIIICquo<|uefacial 11011 deviare saturalns. Sed
duorttm ptscitim auclorsuo iperi ttciomiuodai. (amen qui.i illic ubi parvo qiiidcm esu, sed magno
lnicriin quia quinque panum fcciuius iucuiionem, niuucre iiiiiiimcia plebs Dci pasla esi, addiii quin-
ALvRDI GAZ_.l COMME.VTAHIUS.
oblalosviginlipaneshordeaceos,cttm popttlo distribtti disi<ibiilioic numerus mnnduraniiumcilo pcrcipipos-
juttissrl. ei iutnislrr ejtts, provide comp ruta tnuliiiu- si-t nb apostiilis, quorum ciinm iniuisieiio «b hoc
dine el paluli niediocritttle, respotuiissel: Qttid ego vsiiisus, ei ip-i cti.iui maiidiicauics nul IH advcrte-
Itocdetnin cunspsctuincenttiiniiiiUibuslioiiiiiium?Da, icnl ini>ncnli Hiagiiiindiucmel verilaieiu. Sicipse.
i' D. ilihiiiit- I1I1.v dcTiiuiinle: Quinqtie,aii, pa-
inqnil, ei niuiidttaibtiiit,quutiium luvcdicil Louiiiittt.
Et mundiicavirun:,el r<liqnerunt letiquiiis, leciinditm nes offeittnlurturbwel fraiiguntur; siiirepunl 111ftuit-
diclituiDunvni. Sic il'c. Uhl prn ceiilum miltibus Se- C yent.uintiianiis quwduiitfritgmeiitorumprucreationes;
piungiiiia vi-rt-ruoi SXKTOV 110-ler iuicrpr>s. centiim, nun iiniitiniiilitr, unde pei/i inyilur, et perfrinyenlis
ii11le.iMiiluincsi, niiii so miilibu.t, ut uoiat P. ine- Mtiiiiini[ray neiila occnpanl; nun teiisns, nun vUut
lins. D. cli.ni Ainhro-iti- (/« c. ix Luc.) «-ouferih<c prufecittm tiiin consp cabilis operalionis assequitur;
iilcii)iniri.culiini <-uuiiuirafiilo aipni: in viuiiui COII- -nf quoil iiou erut. tidelur qitod non inte/ligitur; to-
vers< iu C 11:1Gnlibi-ai, Joannis 11 Sic in it"ptiis, luiii svpercst tti Drtis omnia pcsse crtduur. Amliro-
iuquil. ex fouiibtttvittti,minislris operitniibiis,cotornn- sius iu Lucnui : Visibiltier,iiupiit. piiiit isle, incr.di-
tur ; et ipsi qui iniplcreranihydritis uqua, v.ituinquod bili ruione, dttm frany tur. dum dittdiur, dum cdiittr,
11011deitilerant hauriebanl. Comprelte<ide si potes, sine tilla dUpeitdn comprthen»iunecumulaiur.Nec du-
tanttirerum mirucula. IIic edentibuspupttlis, tretctinl bilcs quo.l in miiit.buHiiiiiiistai.lii.ni vel tn edeitlium
suit fritiimenladetideriit, et de qtV.ntjuepaitibitsina- ore cbus iiicrescul.quitiidottbiqtie no irt uperis tetti-
joret lelqttiw quam siiinma est colliynitlitr. lllic in tnoi.iuinud fnnuiiitatliiincreduliiatis adsciscitur. Uie-
ulienamspeciemverinniur cleinema.uec sttos putilur ronyiiiii-iii C<iiiiiii-nlario: Franyeule Dominotemi-
tttilura defecttts,nec sitos agnoscil oriut, mut lamen tiitrtitmfil ciboium.Si enimfttisseniiniegri, et tion i»
propriosrecoynotcil. Qiiin eitammAior est mntaliviui fritsludisretpti, nec divisiin inullipliceintegeiem, lur-
ttttlura quamittiii, quia in arb.iriu Crealurts eti, <t lytius bas. et pturos, ct feminas, et liiiiiiiin niiitV.tttdinem
velitutuiassignare nalutis, ei quas nalurus iinperlire alere non pot.rant. Suhdit dende allegoriciiin seu-
gignendis. F1111.: Frangitiirergo Lexcum Prcphetis, elin frusta
• Special illinl Luca".i\ : FacV.e illos discumbere discerpitur, ei ejtts 111 mediummysteiia proferuntur, ut
per conviviaqitiiiquugeuos.Pro.pioapud .tlaiciiiul<>gi- _ quod int gruin cl periuaiiensin s.utu prislmo non ale-
Utr: Prtecepiieis ul accnmberefiicerenloiiiiiei tecundum" bal, aicistan in pttries atal geittiimi tnuliiludinem.
contuberniatuper vitide foniiui.Ei tHscubuei11111 in pnr- Iliic SS. 1'aircs, quae ml loci hujus cxplani.iioiiein
tes, pn centeitus et quinquayeiiO" (Murc. \i). Uhi piliuere visa smn. Pnrni ulii inullipiicali fucriiit
Tin-opliyl.ii-iiis: Perhuc, I.HIIIl, dutttr iiitell.giquid pam-s, lliruin in iiiiinibus1111I
11111111I1II-
Clni.li, .111 iu iii:iiii!:usapo-
teqneit ttti discubueruntper partesetpirtes. ln Grwco sioloroui, .n in in 011;sunieiilium , du-
eiiim,qttod IV.cdicititr, srcundmn cvntnbernia, dup.i- bitnllliliniiis. Iliuronyiiiusiii inaiiibns Chrisii.Clny.
ealur, ac si dicereiar, pcr contubernia conlubentia. sosionmsei Eulliyiiiius in iiinnibusa|iosiolnriiiii 111 ui-
Jauscuius id cb<ru- cxplicnus (Concord. Evuny. c. liplcnlos fui^se puiinil. Aiuhiosius vi-ioeliaiii in ma-
bi) : Qiimluos h ilicinus, inqilii, secttndumcontuber- iiihns ct oru cdcitiium id 1'ncluuiinnuere \idclur.
nia. Gr.rre rsl, o-jixTroVia cvpuziata, hoccslronvivia Scil hi-c pruoccasione hnjus 1 ci dicia stifJiciani.
cmivixin. Est .11111:111 , quo ilicliiilies gc-
tlc<>l'.ii_.i,us c 1'lures uxpo-itioiies IUUItillcg.ricas, luniniora-
ininnniiir p.n nuiuero disli ilml.vo, ul fit SHIIMIS : per le-, de pauibus hordenccis <-ii<>tiliujus imraculi se-
sii.guia conMvm,„111p. r di-uilioia «oiivivi.i.Siu et ric viduru licel apmi SS. Palres, ll.lariuui c.inone
po-iei CIIIIIin Marro hhi-nnis, pjr pnrles (Uarc. li in MiiitliiL-iiin, liieroi yiiiiiin, Amlir«siuin, liudnm
Vi), l.r;e<e et-l-rpao-ixivpwriai. lioce-*l,aicnlicareo- in Cuiiiinuiiiariis; Cyrilluiii lih. 111 Jouiinein cap. 17
\;v, pn> i'o.|iioU«-$i,per are.ihs singulis. Pra-cepit Aiigusiiiiiiin bb. LSXXIIIQuaesiionuiii qu_»si. 61)
anlein Domiiiuslurbns disciiuibi-re, iilquc in smlali- Glo-.?aniordiiiar.aiu, supcrillud : Sepiempanei, etc,
Vu niiiuiTu ccniiiio, :nit i|iiiiiqnaîiila, ittin ul oiiinia quaui rctcrt ciiam D. Thomas in Catuua.
ordinaie el siuu luuiultu licrcnt, tuui ut cxhujusmodi
PATBOL. L, 5
i$f JOAfiNlSCASSIANI -*0
que illi» p-hibus diio pisces leguntur, par est ut nos A leibifero illo virosi anguis spiritu afflati sunt, cor-
qlioque qui olterri per nos omnibus sequentibus ruptoqite aniniaiiiiii ac mentium slaiu, pesiiferos
Deum populis a spiriialis prandii alimoniam cupi- venis languentibus morboS trahunt, des cnnctts sani
mUs, quinque illis libris quasi quinque panibus, sensus vigorem, des plenani fidei sanitatem, ut tri-
duos adbiic libellos quasi diios pisces adjiciamus. bueus per scripta haec nostri operistui nuineris sa-
Te oraiites, Domirie, le obseeraiiies, ut videns ni- lutarem oninibus curam, 'ad inslar penitus sanelifi-
sum ofJibii ac voii noslri, des pio conatui opus edi- cafi in Evangelio a le cibi, sicut peresuin illuro cor-
cax; el ciiui nos pro obsequio alTeciuque nosiro nu- roborasii esurientes, ita per bunc sanari jubeas ta-
nieruth illuni panum ac piscium libelloruin numero besceiites.
exajqilare cupiamus, tu virlutcm benediciionis illius , CAPUT III.
in' h-.c trahsfcras; etqui scripiiunculam nostrain TeslimonioAnliochehm
numerO evangelico nuiiierarig, nuitierum quoqueip- synodi adversarium convincil.
sum evangelico friiciu expleas, tribuasque lucc ad Igitur quia negnnti Deum hacreiicoahunde jam, nt
sancium et salubrem cibumcunctis Ecclesiaetuae po- reor, cunclis superioribus scriplis diyinorum lesti-
oulis. omni aetaii et omni sexui. Et si qui forte jam moniornm auctoritate resiiondimus : nuncbad fldeni
ALARDI GAZ_.I COMMENTARIIJS.
» Haciehus inipressum fuerat, nescio quo errore : B rupiamscripioediinm declararunt, eamquead ip«uni
Spirilalis pfandii cupimus, elc. Ubi ceriutu est ali- PnulUniSamosai.episcop. ex syuodo iiiisernul. Eama
quid desiderari ad sensum perlii iendum : idcirco FranciscoTiirriano e latebris viiidieatamet Laiiniliite
vocero alimoniam,ut htiic loco propriain et accom- doiialam, iuiegram relulil Baronius 101110secuiuio
mOdafaih,omnino ndjicieudain duximns. Si quisali- Aniialiuni.Sed liic.ejusiniiiu.rohtiicloco aceoniiiinda-
ler judicet, non repugno, naodOquid uielius sug- tum retulisse suJTeceri.l,qyod est luijusn.iodi: Decr.e-
gerat. -.,., vimttsfidem scripio edere et exponerequam a principio
i> Nqtandqm hicprimo, quod dnac AntiochtaBcla- accepimus elhabemus.tradilain et servalam in caiho-
rissimae urbes eiiain in Scripiuris iiiemorantur. Al- lica el sancta Ecctesiu Usque in hodiernumdiem, a
tera Syriae metropolis et toiius regionis caput, ad biatis apostolh. qui.viderunt ipsi, ef ministri fuerunl
Orontein fluvium sitn, quae prius Keblailmdicebilur, verbi, prmdicalainex leije el prophelis, ac Novo Testg-
ubi Nabuchodonosor, corani paire inierfeclis fliiis, mento: Esse tthuih Deum irigehituih, sine princjpip,
oculos Sedechiaejussit auferri (IV Reg. xxvi, ei Hie- invisibiieni,iinniitiabilem,queirinitllus liomintimtidii^
rem. xxxix). Alins eiiaiti dicta est Coele, et magna tteque vtderepoiesl; cuius gloriam vel amplitiidinem
Hcinalli, nt auctor esl D. HierOiiynius(In cdp.iv lsa. inteiligereaul eiiiirrare pro dignilate, ut ht re et ih ve?.
el in proximo cohiment. in Amos). ln hsic dist-ipuli ritaie est. Iiuniaria riaiura rion potesi : notionem verg
priuium appellari coepernnl Chrisiiatii, Acior. xi. In ejus, utciimqueniedwcrem.si habemus(lew-lanteFilio,
hac Paulu- et Barnabas in Optis et proedieationeih ejus, sictii aii : Neino ilovii Pairein,nisi Fitius, tit cui
Evangelii ai Spiriiu sancto ordinati ac deslinali, Act. Filius revetaverii), coniehtiesse debimus.Huneauieih
xni. ln haC eiiairi orta conientio inier Pelruin et "_ Filiuirigeniiutri, uitigehitum:initiginemDei invisibilis,
Paiiluin de-legsliiini• observalione, Gal. 11. Deuique prii.ogeniluiri oth.is crealiirm, supienliairi,et veibhrrij
hujus AutiociienaBEcclesias priinus episcopus Jiiit ac virlitteth Det atite smcula, non prwcogmlione,Sea
Peirus apostiilus, eanique septein annis rexit, anie- tubstantia, el hyiiosiasiDeittri,DeiFiiium, crimin Ve-
qtiam Rotiiam coiicederef: quod Lucas in Actispeni- teri.et NovoTestuinentocognoveritrius,confilemur ei
tus oiriisitj' ait Div. Hietoiiy.ihu. pdst Eiisebiuni 'i'n prwdicamus, eic. Ilac coiilessione convjcius ille Pau-
CbroiiicO'.llaec,„adem a Jusiiniano imp. iiislaur.ita, lus, errorein suum recautavit, et lideni caiholicatn
Theophilb.-id esl, Dei- civitas est huncupaia, tesie se servaiuruin pro'mi--it. At pOstmoduuicuni veliit
Nu«phoro libi xvii c. 2, et Cedrerio, anno 2 Justi- canis ad voiniiutii rediiSsk, et abilicaiain seroel h:e-
niani irnp- Alteraest Auiiocliia, Pisidiae-metropoli-s, resiiu alque priori coricilioAiilioclieno proscrijiiahi
de qna-Plin. libi v c. 27, ct Simbo lib. xn. Esi au- re-tituerecouaretiir, ob hiinc causini iteruni Autio-,
tem Pisidia regio Asiae Minoris cujiis populi 0)1111 cliiie CDiiveiiieulihusepiscnpis, oniniuni senteniiii
dicii sunt Solymi, ut tradit idem Plinius. lu bac iii- coudemiiatus est, atque episcopatu dejectus. Atqiie
deili AntiochiaPauliis et B.irnabas prn-dicaruni, Acl. hoc est secuhdiim conciluiiu Anliocheuum sub eo-
xiil, ubi 11011 Simpliciier AritioChia,sed ad distinctio- dein Dionysio papa habiijum anno Domiui _7-, de
nenialterius, AntioChiaPisidiasnuncupaturi Secundo, quo Eusebiuslib. vn cap. ;25 et _4, ibiqiie iiiiera fi-
iioiaiidulii syniboluni Aiiiioclieiiuin,cujus hic menlio dei profesSioedicta, quaiii ilideiu referl Burmiius
habetur, referendUin esse ad prioretn Antiocbiain, (Tonio IV Ahiiatium), quakqueapud syuoduin Epjyj-
quseet scri;>toribusnoiior, et ob Sedetnnatriarcha- sniaui habetiir iiiiexta,cujiis inituiin est: Co:ifiiemur
lem et sedem Peiri ibi collocatam celebrior ei illus- Dominumnostrum Jesum Christum ariie smcula qui-
trior, boc noinine simpliciier appellari consuevit. In TJ dem ex Pdtre; per Spirithm sanctum noiissiniis vero
illa ilaqtie Aniiochia Syriae edituin inielligiiur hoc temporibus ex virgine secundumcaritemnutum : itiia
symbolnin, quod inde Autiochenum vocatur, id est, dumtaxdtpersona,ex cmlesiidivinituieet liumanacarrie
formula seu piof ssio Ddei in concilio ibidem habito confluta, subsistentem,etc. Terlium couciliiini An-
expressa etapprobaia. Tcrtio, omissis mullis conci- tiochenuiiiati. 365,sub L|beriopa|iaet Joviiiiauoiiii-
liis, seii potitis cohciliabulis haereticormn, quae An- perat., celebraiuin, ulii nulla iinvii litJri luruiula a„t
tiochiacdivei-sis teinporibus haberi contigit, recen- syniboliiin ediinin Jegiiuri,siedfldus duiiitnxat Nicae-
senlur tria pnccipue ConciliaAniiocheiia ab orlbo- nae synoili coiifirinata el stabilitii : libc"aticstanie D.
doxii»seu calholicis habita, et ab Ecclesia approhata : Hieronyinii in Cbrpnico liis verbis : Synodus Ahtid-
provincialia lamen, non geucr.dia. PriiiiuniConCiliiiih chiw d Meletio et suis (qcia, ih qua lioiiiiiisitiel Ho-.
anno Doniiiii 2.66, Dionysii papaesexto, Galeni iinp. merisiorejecto, tnediiiminier nmckombusioiireceperuHt
1_,Contra P-iiilhm Saiiiosnieiiunicmigregaium,cujus et Macedoniahumdogmarejeceruht. Ex dictis colligi-
meniiniifSiseMus Caesarieiisis lfb. vii llisionae c.22. nius"Aiitiocheiium syiiibplumde quo liic agitiir, id
ln hoe Coiicilioepi>iiihpiqui coiivenerani, ipso primo illud priiniim velsetulidiiin ConCiliuihAntiocheiih'in
congressu^ finie oihnin, caiholicain lidem de filio 1: esse rerer^Wdiiih; yei qhbd veiiuS putb, syiirboluiit
Dei, quam a inajbribus accepisserit, et ipsi ab aposio- Aiuibclieiii-ih:hb_ lOCoihielligi, qiiod a Nicifeiiai$k
1Utraditamservassent in omnibus illihatam et incor- iiodoacceptuiil.iiipbSirerob ilio conciiio Aiiti.ch.iio
til DE INCARNATldNECIIRISTI LIB. VI. .«
Anliocbcni symboli virtulemque veniamus. a In qua A.est: Credo in uhum et soluro verum Deum, Patnera
cum ipse baptizatus sit acrenatus, suis eum profes- omiiipoienlem, crealorem omnium visibiliumel in-
sionibus irgui, suis (ut iia dicam) armis conteri visibilium creatiirarum; et in Dominum nostrum J.e-
dportet.:,hic enim ordo est, ut superatiis jam tesli- siini Chrisltiih, FilTuihej.iisunigeiiitum etprimpge» :
nioniis sacris, eiiaiii seipso (tit ita dicam) tesie su- niium totius creaturae, ex eo iiaiuni ante oinniai
'
peieiur. JNequeenim aliis jam rebus cpnira eUmagi saxula et non facium, Deum verum ex Deo vero
necesse,erit, cum p.ilani se et evidenter ipse cbiivi- c hohioousionPairi: per qiicm et.saccula,cpmpagi-
cerit.b Textus ergo ac lides Anlioelieni synibolihacc nata suni, et ohihia facVa;qui propler nos venit; et
ALAHDlGA5__1COMMENTARIUS.
onnfirniatumest et approbatnm (Raron. tom. III, ah, lcinne iliileni olim fmsse ut catliolici cum .haarelicis
323)v Hn-eeniin esi st-cra fnlei formnla iii inaiihq ageiiles.auicnniracnsaliqiiid delinienles, ndeiiisoaiii
concilioNie.ivnoconcepia,qnaiii symubluihNiea/iiuih in <|iiab;i|itiz;ili fuisseut.illis ohirndcrentei obiecta-
appellaie fi.lelcsconsiicve<uiii; ijuae cum apiitt di- rent, nt hoc veluii clynco ninnili, fortiiis iilos imini-
veisns -«i-ripiore», verbis iinnniliil diversis scripta giiareiitaui rcpellerenl. Sic in roncibii ClialccdiMiensi
r»pi'riaiur, a 1).Aihanasio in ejiisiola ail JoVininTiuhi (Acl. 2), pnst exposili<>ri'"in syniboii NiCicni.a P;iiri«
ini|i<*raioiem,htinein niodiitii evprimiiur : Crediitfus liiis acrlanialuin lcgilur : Hwc calliolicorumfides.';
in Deum Palrem, omriutm visibiliumel iiivisibitiuin huir. omnes credimus; in hac baptizntinumuset bapli-
ereatorem; et in DoitiiiiumJesuin CiiristurriFiliiim zrimus;Itmcverafitlesjiwc sana fides, hwc setnpiterilQ
Dei. natum ex Paire el iimijenitiiin,hoc est, ex sub- B fides; in hac baptizaiisumus, in hac bapliziimus.lluc
staniia Patris, Deumcx Deo, iumen de lumine, Detirii speclai quoil accedenies:id bapiisinum, si ndulti fue-
verumex Deovero, genilum, riorifaclum, ei consab? rini, .-ynibiiluiiiiipi>s:oliciim pal.un ore proptio reci-
sttiiiiialemPatri, perquem otririiafacta sitril, tam iri lare consiieveriiii : si v<-roinfnntes,. scisciielur sa-
cwlisquam in lerra. Qui proptcr riosliohtinesel prdpier cenlos a tarvulo : Credisin Deum Patrem omnipo-
nosirttiiisalniem desccndii,et iucarnatits est, el liomo teulem? Pmrini vero seu suscepiores ejus iioiiiino
facius at, passnsest, et resurrexit terlia die, et ascen- respondeatit : Crcdo. Ciijns:iinii|iii-siin;eobsenalioi-
dil itt cwlos. venliirus intle ad jiidicaiidum vivos el nis lesies ipsiahliqhissiiui, S. Di.<nysius Arcopagita
mortuos.El in 'Spirilitm sanctuth..Eos auieiriquidi- de Ecclesiaellierarcb. cap uli,, nbi, illos reilarûit
cunl : Eritl qttando non erat, el aiileqriam fieril itori qui hiiin:riniiiiirridcbaiil, quod qui infaiiles ofliriint,
eral; aul-ex non enlibttsexslilil,ex dlia siibslariiia', pro eis alirehuiitiantei lidei sncranienla proliieiitiir.
sitbsistentiaqtieaut crealiim, aul boiivertibileni, ttul dt- S. Aiiibrnsiiislib. n de SnirauK-nlis cnp. 7 :./nler-
lerabilcm dicetttes Filiitiii Dei : lios aiiailieiualeferii rogalits es : Crcdis in DetimPqtreinontnipoientetn ?
caiholicael aposlolicaftdes.lliicusqiieNicamiirii"syin- Dixisti : Credo, et mersisti, e.tq. S,. llieroiiyiuus, seu
boliini, quod sectiiithrOidiversas lrahsl.itiontisiti L!a-' quis attcior in.cap. u Proverb., ait hajjtrziiidos pro-
tiniiin• fa<-ias;iulcrdnni aliquibus diveisis verbis liieii se syiiiboluiiiciedilurtis. El iii dialowoatlvcr-r
scripiuin habeiur, ul in coneilio Cbnlce.lbiieiVsi '(Act. sus Lueiferianos: Prifterea, iuqiiil, cui?jsolemriesit
2), el apttil l>.Ilasiiimn (Epist. 78) aiiisqiii-in'Ihci.S.' in tavacro postsTrihtlaiis cqnfes.sionem,.in.te.r,r,ogar^;
Ex quoquidCmsymbolocifnvit AucliVrqiiaind£uiiiii Credissancldin Ecrlesiamcatholipani?cre,dis:rernissio-
insiilniuiiifaciebaut,omissis'reliquU.dequihus ihfra, "Qneiiipeccaiurum? S. AugiisiiiiusdfiKide,eiOficribus,
El rrliqtia, inquit, nimirum illa reliqua ab ipso prae- C. 11 : Cur ergo baptizanilis^velsyniboliim.tradimus^
termissai .',.',. vetreddendumreposciinus. ?vEtjn,e|ii,s,i,,15,i!,iJ:B,i).wfi»-
,o Inqua, scilicet firle,non ili quo, iifnrilea excu- ciuiii, circa i\w,m:Iidque,pdrvulum.Hel,si nondnmftdes
sum.Noia ililigenterolitn qbservaiiini in qna.quisqiie illa qttmin credeiilitim,vobintatfi.cqrisislif,,jqiii..,iariien
eeclesia hipiizatusTuissci.-ndeNesioriuih veiieiiifin- ipritts fiiei sncramenlumfidelenifectl.; nam, si.cut.cre-
ler> liic urget Cassiinusquod litleih Antiocbeii;cEc- dere respondelur, iia eiiam fidelis.vocqtur,non remip-
clesi:e|'in qua baptizalus el educatiis fiiei-m, Tuipii- sam menleaniinendo,sedip\ius rei sacramentumexci-
gnaret, aique instar vipeiarum, inaierna viseeia piendo.Hoc qui iion creditel fieri non possearbilratur,
dilaceraret. Siquideni-Ne^loriiimpairia Aniibcbenum profecloinfidelisest. . ..,. _ ., .... ,, . ,,.
el ex nmnnclioAntioclienopresbyieiuiiV,il)'ii!',le Vefo h Veri>iinile est Cassianiim hanc fidei formulnm
crcalum fuisse episropum Coiisiaiiiinopoliiainiih Gra>cedescripiamet iu Eccle-ia Anliochenacoiiser-r
tradil Socrates (Lib. viii cap. 2i), el lalius infra o_- vaiain, ex concilioillo postienio npud Aniiochiam
leiiileliir.Nec vero alia ra<ione opinur-hie Autioche- hnbiio accepisse, el hisce verbis iu Lilinuin v^rtisse.
num .«.yiubiiluma Cnssiano iinroiu-.iri,qiiod potitis Nam alia cerle syiiibnli Aii.iiocbena,qna; cxsiiint,
NiCicniimdici-ndmnfuerai, nisi til Aiitiocheiii sym- eisi re cnnveuinnt, yerbis taihen IIOIIparuiii discre-
boli coiniiieiiioraiione,Nesiorium ipsuin, uipbte ci- psjiii, ut ex dictis paiet. • . , , . i ,„, ..-..
veni Aniiochenniu,ut patria»reiiginnU ei iidei i>rp- c De honioousio,sive homousio,vel boinusio,tria
d;torem acileseriorem acrins ptingeref eisiiggillaiet. " diceiulastiiit : primum, quid signiiicel, et qui ab nhis
Ilii:c eliiiinapud Gralinnum anti.juilus stnlutiim le- vocibus consimilibus diflerm; se('iiutluin,,cur piisi-
giutr, ut cniti adnlii baptiznrenliir. noiiicn el votuiri D inni fuerit hoc voeabiiliini in syi.ubnJo-Nic-.noet
suiiiii in scriplis dnrent, qund in libro pecuiinri iu- Cotistaiiiinopolilniio,iiecnon, ut hic hahetur, etiam
sciibe.retnr (n, q- 1, cap. Legum; et de Consecr. in Antincheno: tcrtiiiin, iiiioi modis accii ialnr. llo-
diit.i, cap. Baptiztndi). Et in concilio Tridentinb inoousios quid sit, Pntres cnncilii. Cha.lcedoiiensis
nioiieniur pari.chi ui baptiziioruro noinina in libro exiiresserunt, nci. 2, nbi in exposilioiie symholi Ni-
desciibanl ( Sess.24 c«p. 2, de Reform.Matrimon.). ca-ni, postilla verbn : lloivousion.Pairi,a<ldiderunt:
A'l cujits rei iiniiaiioiiemD. Benedienis cap. 58 Re- hoc esl, ejusdem cum Patre substantiw(ejusiicm, in-
gnlie stniiiit «f suicipiendusfruter (seiicet ad profes- qunui, eluniiis subslaiiliiu,non tnniuin specie, gi-d
sioiD-inquaese<uiulus baplismti- a Pairibtis appella- numero et individuo): prn quo in sviuboloConsian-
lur) in oratorio coramomnibuspromiiiutae stabiliiate tinopoliiano quod in Ecclesia canitur, habeinus :
sua,ei conversioneniorumsuorum,el obedentia coram constibsianlialeniPatri. Diciiurenitn hoinousios ab
Deo-elsanclis, ul si atiquundoaliter [eceril, ab eo se o/xoj, id esl, idem , et ouo-ia,substaniia ; vel ab
dainnaiiduin scial quem irridel. De qua protnissiont 5/iou, id e^l, siniiil, ut expmiit Mariiis Victori»
sua (aciaipelitionem(fuaminauusitascribal; aiti certt jus in libello de llotnousio. Suul aulein nlia iluo
si non tal lilterus,aller ab eo rogaius scribat, et illt voeabula liuic multiiin nffiuia , ab eodem foiite.
novitiufslgitiiinfaciut, et inann sua eam sitper dliare neinpe ouaiK,derivala , puta sinousios et honioii-
_.!(_(. lijfccibi. Sed et illud obseivaiione diguuni so- sios, quuruui utiuinque etsi sauo aliuuo seusu ad-
liS JDANSIS C..SS1\NI 14«
natus est et M»ria Virglne; et crucifixus sub Pontio A Scripiuras; et in ccelos ascendit; et iterum veniet
Pilalo, el lepultus; et tertia die resurrexit secundum jiidicnre viyos et morluos. Et reliqua. In symbolo,
ALARDl GAZ.-ElCOMMENTARIUS.
ihUti riOs«p|et de personis divinis pradicari, lamen tiijrnm duiinctio, et naturm unitat signifiealur. Deni-
Pairihus utnimqiic siiSiiectuui, et iueriio improlia- que Marius ille suprn cilatus: lloc uno, iniiiil (Lib.
tmn est : illml , quod Saheilm <'lSabellian s per- II advtrtns Arium), vocabutu,homoontios, omne vene-
gonas diviiins roi.liin.lenli'118 ; h"C, quod Aiia- num Ariani dojmulis inlerntcalur. 0 docti epitcopi, o
nis Clirisii divi. i atem abnegiiiniliu-fiven* videielur, taitai. o fi.lem tpiriiu confirmanitt! o Verbum,vert
et nb eis ad suiipriiiienilaiiiTOUoaoo.o-<ouft.leni sub- Vetbunt Dei, quo Deut et Aoyo;osiendilur ex eeterno,
dol-rxôgi aiuui et iiilrodiiciuui e-sei. Na n syuou- et temper, earieinquetubtiantia. Dicium igiiur Latine
sios qiiamvis iilein lere sonei ac consiibstaiilialis, la- est homoontion: ttnde necettario eliam Gimce ponen-
tiien quaindam confusioncm, aut c<>itioiie:ii,vcl coni- dnm atque faciandum. Ilicc ipse. Quae v<ro occasio
mixiionein iiininre videtur: synousion enim signi- Nicaeno-Paires impuleril, ut hiijusmndi vocabnlum
ficnt iinitaicni sine ilisiinclione : houioiision vero adhiberent in docirnia fidei de Chri-li iiivin>l<iesan-
kignilicat iinitateii: ciirii dis inciioue. cl priice.«sinn<*.i ci<-ndn,iilein Anibrosiii- sic exponil ( D- Ftde I. ui,
Unins :<balicro. Umlc Rpiphanius in Aninrnio : Yco; cap. tili.), ui. qiii.il plane m rnniliun esl, Arianos
ipLOO-ieiot TW IJat/si, o-J ffuvouo-tof , «).V o.uooua-tof ip-os inucroiicin hiinc, <ptoeoruni jiigulntus ac pro-
TOUTIffTlV oOx Iji-O-VTOUHaT/>6f'/SWrfiu!, «f TtVSf flig.itus esi errnr. f-nih>hci<|x<rr<;xis<cinsinuel, sic
sitwvcia tfipovtott6so.t SiXavTifstv«t TOV TIOV, xat oOx ciiiin aii: Qititl esi a'itid, cnr homoittionPatri Filittm
uKrfidz'. <3-.v5£0-/-o; 8s TJif 7ftuT.wfoj_.oou.-iov ).i-y£tv. thiluntdici. ttisi qrita iiutunl illitmF.litimDei confi eri?
"Eftvyip tiir>ifTOouooOo-tov. s-uiraf _«?£/XiouTrjvSOVK- ticut attctor ipsorum Ensebiui Nicnmediensisephlola
fttv' OOOE y«pofiooOctovfttar Orroo-TaiTswfSOTISflXwTtxiv, n stiii proXulil,dicens : Si verumDei Filimu el iiirrea-
«).).«xsii Ev.7riJ>TT«Tov iTij-aivEtTOV llaT-ca, xat fvujro- tuin dicimtii. Iwmontiuitcum Palre iucipimuscunfiieri.
eraTov TOVTIOV.x«t svujroTTaTov TOIbi.ua TOaytov. Hivc citm Ittltt txiel episloln in conalio Sitano, hoc
UzXivSs TOouoouo-tov oux atloxpiovT«f uixii: fisoTWTOf,verbiimin iruitalu posnerttnlPutret, qttod vtderttnlad-
ctiwAvti a).).a6sovcx6souTOVr!ov,xat 6sovTOllvrJ/ta vertariis essejorniitlini, ut latnqnamevuyinttioab ipsis
*<.'litytOV Tljf «UT«fSsoTJlTOf, OUT/iEtf6£OUf.Fillllt, glttdio. iptorttm itiftfnltc capttl lnrrctts ampiuurent.
inqu t, ett liowom oS Patri, non syuousio*.id «.., -i- ii:rc Aiiilirnsiiis sigiiilic.ins occa.ioiicin hujits no-
tnttl habent essentiam,ted homousiot,id esi, non extra miiiis iisiirpaudi n Pairihii-.Nicx-iiicimi-iliiaccepam
Patrem genitus. ut qitidtm troriu j tclanl, posiiu, sive ev v.-ibs K»scbii Niconn-ileiisis ei>isco|>iAiaui in
adip ione volentesest: Fiiium et non veritate. Consen- «•yiio.hiiceililK. P.irro qn.iila aiiiinonin cootcn-
sui autemett fideidicere hamotmtion. i.l esl, ejnsdem Imiic lalioi-ariiiiiAriani, in pro liniiuiusio, liu >i-
essenVw.Si eitim dixeri* lioinousion, id ett, cosscn- 1'iisiouiiiiroiliiccren', i-lbac voc- -io.illuiia, ei iiniiis
tialem. tolvi ti Snbelliirim. Non eniin iiniimhtjp >sta- diiuiMxal lilii-rulr a.ljeeiioie «IITirciPein iisiiin li-
sim tiynificiil hac vox, ted in te sttbtittere Patrem, in delitim itiilncia, TOUluionioi noii SDIIIUIrcui, sed
te subtiskre Filium, et in te tubsitiere Suiritum san- voccin i|i-aui pouiius ahjKcclcsia prnscrih.-reiil, es
ctum. Prwterra vero tion alienum ab eadem dcitttte hisioria cid.-s asiien iioii.-siimiiii e-t: qiiod lameii,
sigiiifiral srd Dew.nex D/o Filiwn, et Denm Spinlum uecviiilla iicc f.niiililius nsseipi pnlin»ruiit, Pnlri-
taiictum ejntdem divhiiinit, noi tret Deos. Sic Kpi- bus orlhxloxis in bnc vi-ritaie |iersislcii|i|)iis, Cl vo-
plianins.Cni coiisenlieus C.i-saiius. N«zanzeni fra- cem illiim, qu.K ilc iiupio Anan.run <l gmaie in
ter, iu libro Qiiacsiionim (Q wst. 12): Crede. nil, C"iirili<>N ci-no triiini|.lii -gcrat, iiicouciissi>rcli-
ejusdein ciiniPatretstmliw esse Fdium. nonrmn uita C hcnlibus: quiet hoiiioiisiiisiariiiiiiinim-ii,<|imdipsU
estenlia, juxia Sabellii crapitlant. Itlud enim(homon- ob haiic ciusain, i>rohr.>seab \riuiis nhj ci soleh.il,
tion) deelrirat hypitiatini, tive subfsieutiam. IIoc ampl iin ei honorifi' iini sibi seui|ier criisiieiiiin, ut
autem (tynoution) blatpliemimett, Filium et Spiriium teslaiur D- Basdms (Epitt. 75). Quoil vcro c.iluiunia-
lanclum initcetttiicutri Patre, el in ttniiaiem. Tnitita- rei.iur Arinui »'•c-iii illniii <:-se exoticam et novain,
tem rttoleewis: quod prorttts alienitin etl a divinit le- nec iu Sciiptura sacrn r.'periri, resp.inleruiil Pnlrei
gibut. S>cipseex versi >neUeiiehr.irili. Pn<ro liumi- pr.nio, IIOIIqiii.leiii vocin, si-d iein ipsam, seu vucis
outiot, id est, similis liiiur.i; (Lib. i de Trinit.), sive ngiiilii-nlioiieui i'x sm-ris lilleris hnbei-i. pr:c-teriiiu
similisin naiura, esseutin, v<-ls bstnnlin (ha-c eiiim illis vcibis n.imini, Jannis x: Ego et Paier unum
synonyuia suni) simile autcm suhsianiia In igealiud iiimiit. Qiiml IKIIIalimlesi, iiii.uii, uuius el ejusileiu
est acoii-ub«lniitiali, qtixl ulruiiique cotnplcciil.ir. su s snlisi .nli:i'. SicAugUslin is li!>.iiicon rnM.ixi-
ncmpei-t ex Palris»ub->tantiaesse, t-l siini em eul.-in iiiiiiiiin (Cap. 14): l'wer, i.iqui , ci Fiiiut unius tunt
esse subslai>li:i. Nnm timilem, inquil Alhnunsiiis ejutdeniqueaibiiunliie. Iloc est illud homoution, qnod
(Ltb.deSynodis ArimiitietSeteiicia). Putri tecunditm in CmiciliuMcwno adver.mt hcrelicus Arianot a Ca-
tubtianliam Filium dicere, neitliqiiuintaiit est, eum lltuliii,puiribusveiitttts anclu.iiate.elaucloritniisvni-
siannuinquidemargenln simile sit, et lupns cani, et wt tate firntutitmest: quodposieuiit ConcilioArumuensi,
futvescensvero aitro: ilaiinuin vero neqnetit urgeiiluin, propler nev.lateinin vrrbtt minus qttamoporuit, i«ttl-
neque ex argento; nequeinpiis catulut cttnit habeutur. lectu.n. quum tnni:n fttlet annqitn p pererai, mnlli»
Ex bis paict, hoc iioineii lioniifisii divinitii«, H nou paitcorunifrande iltceplis, hmretica iitpielas snb hw-
tine niagno iniraciilu invenluiii videii, nimiriim ad rj retico impeiulore CunsUiititilabefactareteniaril. Sed
destrueiidas simul conirinias h;cre e> Arii ei Sabt-1- pott non longumlempttt, libertxtefidei cattioltciepret-
lii. Sabellius siquidein falebalur Paireni el Filiuin va[ente, posleaqtiumvit verbi, titul debuii, intrllecta
eauidem lubcre essenliaiii, sed neunbnl unun nb alio eti, hoiiwutioniilud caihulicwfidei tanital» longe ta-
procedere. Ari:uii vero faleb:.niiir Filuini es-e a teguedefensum[aiias diffusum\eti. Qu%i_»( eriun Ao-
Piitre, sed negabani ejus<ieni es-e snhsiantiae: unile tnounioJi,nisi unittt tjutieitique ttibstumiw?Qtiid ett,
Albaiiasins in libro de Decretis Nica.iia_synodi, dicit iuquam, homoution, nin: Ego ei Paier unum mmut?
Arianos oiuiiesaliat voces adiuisisse, pia-ler islnm, II t-usque 1). Angiistiiing: cujus verhn ealeni ciiaus
quia omni-snlias pnieratit trahere ad suniii seiisnni: (Lib. i Senteut. ditt. 34) Peims L<iiibanln., infrrt
ei ideo Nicsenam synoduni in symbolo, postqiiani deimie: :V«Mergo inter proanat vocum noviiaiet koe
dlxerat Filiuiii esse Dettmverumde Deo istro, gmi- vilundumett. Srcuiiiliirespmiil«iu<it 1'alies lum esse
tum, non faclum, et ex tubiit.ntia Patiis naimn, aiii- ha.uc vocciii iiovain aut recens invi-utaui, se<lab
inndvenisse ista omina fludi posse ah A<ianis, et nuti iiiioribiis Palnbus \ auie Niceiiiiin eoncilium
ideoaddiili.se, homoouiion Patii. II. itein Ainhro- usiiipalnm, tieinpe n Dioi.yso Hoiiiaiiu pontiltcc. et
sius lib. ni de Fide (Cap. 7) : llecte, inquit, liomou- a Dinuysio Alevandriuo episcopo, el aliis, ut videre
tifH Palri Fitmm dicimus, quia verbq eo tt verto- e>t apud !j. Aihanasiuni et Theodorelum U«*OWM.
»« DE I3CARNATI0NE CHRISTI UB. VI. 148
qnod Ecclesiarnm omninm fulem loquimr, scirc npto Acedo. Ei quid coneedo, dicamTad utrumque te,
qu d sequi malis: homiiium aucioriialem, an Det? ctiamsi nolis, Iraho : b utrninqiic cnim iu symbolo
Quamvis eso te<um n >nrensorie aut scvere ngnm, cssc si vis, oportel sapias voluniaiius : si non vis,
nt libi eli'cml i- laniiiiii alicrios n-i copiam iribuaiii, necesse est compellaris invitus. Syinholum quippe,
Ul • iiuii.ii perimens [Lips. in marg. perinilteiis], nl- itl scis, e_ (ollnlio.ie nomeu actepil. Quod cnim
tcriini iugcai: ulr_in<iue eniui do, iitruinqiic con- Cra.ce c e-vft€o).ov dicitur, Lalinc ccll.nio iioiniiialur.
— ALAROI GAZiEl COMMENTARIUS. 1
iti rp'tl decet. Nicwniconcil.contra Arianos; Theodor. b Uirumque, nempe Dei aucioritatero, simul et
lib. i II»'.. cap. il el sequent.). Jamvt-ro n.l i.l, quud boiniiium. Ile <|iiihiissii|<e<iiis.
lenin IM-IIipia_reb»lur,qu.it inmhs ae.ipi Conlingai c lnti-r vnriasei niuliipliccs syinhnli accepliones
li"C voc.il.tiliiui,honioiisioii, respoudctur, p<s<c<>n- cl noiioncs, quns n-fei I vir dnclns Uudiviis in suo
cil IIIIIiiia;inim Nirasuuiu iion nlin-r a cnlliolicis ac- Tliesauro, Ires siuil |i|;i-cipua- qu:i; syu b >l<>lidci
ceptuui etiisiirpaiuin, qii.un ui ab ill.s Pirtiliii- fiu-ral nilnptnn possunt. 1'iiina, qna: lnc langiur. ut syui-
insliliiiiiiiicicv|di: aiuiii. niiiiiiiloexpliciniiiius: niuea 1oliiui collnlio cx|)oiiniur, n vcrho >7ui/>.a)).ouat con-
Inincn. neui|>cin coniil oillo Antiocliciio coiiirn Pau- fer<>,conjitio. Iln c Pn-cl ymeres liionysn iuierprei
liim Smn satt-iiuui congregatn pattlo i.l ier iiuclle- in <np. I. iiiiiui Ec<lcs. Ih<rnichiii-, .snihii svuilio-
Ctiini. Ihiciiiui iliscru- iieg-iiiiiil Pntn-s Filiuin l'»lri IIHIIsiguilic. ic TOV EfKvov.col eilaiii. x*i TOSt^6,uivov
ess<-ii<innusmi, sed ec. n.lnin iucnieni »ain<salei.i, stf SiitjTvov,i<lesi. qiind cnnb'rel>at r pro nxnn ut
qt-i Filiuni dii-i-liat Palri <-.iistibsln. t alciu qnoiiiodo **:i|.ii.l li'<<niiuni in Ai.dria : tymbolum d<dit; <-i: Te
lionio hoii.ini c. iisulist-.iiiinlisi-sl,-icnl dn.i-.-iiii uh- ad njtiiboliimvenire unclum noti pudet ? id e.stad coe-
siaui n-.scdt-jusilen.spci i)-'.Mcui ini hiijusionirover- iiam. ail <iiiain pniaiiilam iniilii c<uil<relinnt. Unde
si*S. A hni <siu-(Lib.deSynodit),ciioia.itadversiis «o-0^€o).ofdnebnliir, qni gratis cunain siuii|isis.sel.
A>i:ni..s,<piic:<rp>liani N cii-nani synodniii iie «crhn h.\ q>>aMgmlicationeplenqiie Pairuin bte<eii) illnm
consi.hsliiniinlis a syixxlo Aiiiioc.be,a nliier arcepin: ariicii'oruui lulei cmiiplcxiiiin-iiisynibolumappella-
*i<dciii iisirnus u r«mq«e <<nciluiiu idem de Ci.risii li.in ct-iisiieriini, qiiotl quisqne apostol ruin aliipiid
diviiiitiiie seiisi-se. Si igiiur, ii.quit, atiquii carpn Ni- in ci nimiiiic ad ccitaui fidei regnl.uii, linitpinni
Citensei.quud non dixerint omwa, quw iptoium ante- iiiciisnm, ciedeniibtis iiisirneiiilani, rtintulis-el. Sic
cettmbus plucuertuit, idem quvqiie inerito carpserit pr.ilcr Cassi iiumlioc lon>, CleiueiisRoiuaiius cpisl. l
trpiuatfvila epscopos Pat.li Samosaleni condeiiinalu- ad Jacobiiiii fraircin D. iiiiui : Chrhto, inquii, rmur-
res, tjnud e:i, quw unUcessorumerani, non obserave- gente el utcendente in cwiuitt, mitso S. Spiriiu, col-
rint: an ecestores auiem eorum [uerunt duo hti Dio- lata apostulit tcientia linguarum, adhuc in uno posili,
nysii, cwl rique. qw RemmUtnc congrtgali fuere. Ve- symbolum, qtiod la.nc fi .elit tenet Ecclesia, tiniisquit-
rum n utte lioi, n que illus (us __i culptre : Omnes qite qnod senstt dtcendu, condidtritnl, itt discedenles
eitimChristi cttram gestere, siuiliaque sua conlru hte- ub iitvictm hancregtilam per omneseentes prmdicarent.
reiicot intenderunt; et /li qitidcm Sttniosateuum, tili Sunimam eryo totius fidei cathilicw recentenies, t'i>qua
vcro Arianam hwresim condriiinurunl: Rene veroet hi el in:eyrilas irednliiaiis usiend.tnr, tl imius Dei omni-
tt illi pro subj.ctn maerta scnbunl. El pauhi inlVrius: potenlt»(i. e. sunctw Trinilais) trqtt.lilas declaratur,
Ei li uinbor..inconcilioruin Palres di ersimodedecon- el mijiterium iitcarnationis Filii Dei, qui pro satule
tubtiaitliali mentioneinfccere; non tiiinen ea de causa C lnimuiii yeneris, a Patre de cwto descendens, de Vir-
ab iilts dssidire debemns,se.l illorum mntles tcrutan: yine ntisci uignatus esl, qiwque ordine, vel quando
qnud ti fecerimus, tntnitiu inveritemut uvtbttssynodus iiwrteiuptriulerit, quomodo sepulttts turrexerii et in
int r se cun entire. Qni enitn Satiiosutciiutn sustule- carne ipsa ccelos ascendeiil, ad dexlramque Pinris
ruul; hattc vocemcos UB-TASTIALIS. curpuruliter ac- ctiisederil. ei Judex veniitrits sil, acquuliler remistio-
crpere; citm Pa ttt*sopitisticaii vtllet ttc diceret: Si nem percaiurum :acro baplismale renalis contulerit,
Clirkttts non ex hoirimeDeis fiictus esl; iyiiur cousub- el resiiriTciionenihitiiiani grneris iu cadem corne, in
staiiiinlit esl 1'airi tt necessaiios,quiiur ires essc sttb- vi'am iviernmn fuluram sic doctterun'. Sijinbolumenim
siantius: unain quidein, quw priur sii, ni prtnreps ; Grwce. Laiive lotLlio d.cilnr. Et Itoc pradicti sancii
reliquas rero dttas ex ea orntndas. ldeoque meriio ei- uposloli iitter se per Spiritum sancltim salubriter (ut
tantes illud sophisma Pauli, dixcre i.hrisiuni non esse dictum est) cuitditierum.lla poui.fcx. Iu entiideiusen-
consubs.antiulein: nou enim ita se habet Ftliiis ad Pa- tcnliain I). Ambiosius si-rm. 5<s. Ardiiror. iuqnit,
trem, ul ilte cogttubit. IIrc Atbnnasins, quai h.c apustoicam fidem duodecim arlificum t peititione cm-
prolivius recilnre vi-iunesi, iiliiiii-lligainus ipii ra- (l.ilaw.W. Ilieii.iyiiiiis, êu pni.us lietla in cnp. xxill
Iinni- dixeril nuct<>rin syinliolo Aniioclieiio halu-ii, Pn.verl i riiin, i-inidein .spet:lnnselyu.<> ogi 'in : Sym-
homooiiSKUiliilri: <nm e conlinrio cmisicl, banc btiliwi,uiqi:ii, Crittitni itomenesl, etinierprttaiur cvl-
voi-eiuini li.isse rejectnin. iVm uniiu <c prinio ct latio. t_i inlia. Symbotim vero di.re esi, sicul tmus-
sei-iindodlo -yiiibolii ci coiuil.o Aiiliocheiio, q«od qutsque soletpro pmte sua c.bos ad rescrndum, Va ire
anlc nanin h <n-sin Arii hnli.iiiin csi, sed de t<-nio cuiifiibulatioiie detractionis vetba confene. D. Augu-
iuiell geiiiliiin viletnr, uhi syiiiholiim.Nii-a-u;rt-ytiotli ., si niis si-rin. _ itilt inis Piilinariiin : Symtolum, tn-
rcceptuni et a|.pii)linliiin, m q«o v<iba illa couli- quii. cumpreheasio csl fiilei noiltm, ctque pcrfectio.
n<-iuiii',in superius iistensuni ist iVid. D.non. lom. (Vi.-cvcrl.aiiiiilunitisviililur bnc loco Ciis-ia us.Sub-
lU.an 5-25; Bellarm. lib. n deCltrisio c. 5). Al de uil tli-iuile Aiigusiinus collalioucni siiigiiloiuin aili-
h onntisiobncleiinissniis : <;ui inineii plnra di-snli-ral, rulorum liiijns symboli a singuls npo-l)! s faclaui
videat Baroiiiuiii in Auualibus, cl licllaimiimm in hoc iinidn: Peirus dixit: Credo in DeuiuPutnm oiuni-
Conirnversiis. potenlem. Joannes dixit: Crealoremtwli ei leirm. Ja-
* Ita in e-l t one Basilcen-i. Suggerimr lamen in tobus dixit: Crcdo el iiiJesttm Chrittum FiHuin ejut
ediiiooe Planiiiiiana, ad iiiargiiieni, nlti-ia li-ttio, ut uiticum, Dominumnostrttm. Andreas dixit : Qui con-
permitient pro peii.iit'//*legni.iir. Al h:i-cendeni r<-ci- cepms esi de Spiriiu sancio, natus rx Maria virgine.
dn. N.iiii perimens lioc l«c>, idein nc d.-liniens, de- Philippus dixit .- Passus sub Pontio Piluto, cruiifixut
terniii.aiis, c<>iicliidens.Sic apud juri.-coiisuli<isp<-r- moriuus , et sepuius. Thomas ait : Lesccndit ad in-
empta cui-a d citur, id e-i, deli.iii-i, teriuin.iia: per- ferna, terlia die resurrexit a murtuis. Barlholomwus
eiii|>loria exceptio, ipne lilein tcrnuiial, si probnla dixit: Ascenditad cwlos, sedet nd dexteram Dei Patrit
fuerit; lerniuiiis pcremptonus, i.l t-si, definilus. El omnipotenlis. Matihwus dixii: lnde venturus esi judi-
in l;:du peiiii.i dicitur, tjuod juie, vel »pouie care vi os el murtuus. Jacobus Alphwi: Cretio el i»
ceditur. Spiriium sanctum, sanctam Ecclesiam cuthoiicain,
.47 JOANNISCASSIANI HK
Collatio aulem ideo, qnia in tinum cnllata ab apo- A mensa fiinditur copia, tqinni in symboli colligiiur
stolis Domini, totius catbolice legis fide, quiilquid b^viijite perfecla.jsectindum illud Apostoli; • V.r-
per universum divinorum voluminum corpns itn- bupt, iiiquit, consitmmans et. brevians in wquitate':
ALARDIGAZiEI GOMMENTARIUS.
5tmon Zejotes: Sanclorum communicnem, reitiittio- occttWerWûis,de qttq dubiletur, inlerrogatus symbc-
nem peccatoriim.JndasJacobi\:CqrnUresurrectiqnem. lum,prpdat:'iji sithosiis, tiii' sticius.rihiciciiiis:Kii))-
Matihiat conipievil: Viiummiernam,Amen.ll.cc npnd nus. Subscnbit eiiam S. MnxuiiusT.uirineu.is epi-
Aiigusiinutii: quamvis au sit ille sermo Aitgusilni, 'Sjtfptis', iii lioniiiiii de iradoinnu Symboli : Beuli
revocetur in ilubiinn, ut uotnvit Baionius (Tôm.I qpqsto(i, iiiniijl!i(^î^.exiîî(.''.^,ie<jfne'»/e.l Erclâiw
Aiinab-anritfvSed ciijus iit;M\u\ilWhil intefest, di'</i>.i>7ic)i
/i'ro>:is:\i.)7«ar
cum desingulis dttodeciiri'Aptislolofum'distVtcii'sv'etb- .-9^°<7)Wf''»_"'ajî''^'"*'/i*^. 'H"/f'T«"u»
'bqiii,'riiysiftrjutrisyniholb irridideritiit,ul.quin sttq-unp
ijiis, suppelunt < etiam atioriiiii''te'ttiiiioftia'iNaiiideiis- Chrisii itpriiine,creae'ntiiinieiqi.(ulwa dii\ersitaS:, tig-
riemsingnlorrim Apos<olofuiri' !senieAiiis hmc'"etiaiii "naculitni Syirib.oii iiver fideles, peifidnque secerzieret,
<&VLeopapa ad Plilcheritim Aiigusiaiii\Epist/\?>)': eialieiius d fide a<q''\e,liatiis.ap.i>ur:ireiEcclesm. ,(V:rt)p
lp,ius catltoliei symboi breriket perfecili cbrifessio, foei),ut'iradil BiiilaeVis, <Tvô_oy'îghific:il îiujijjLit-
quce duodecim upostolorum lotidem esi 'iignald seiiien- oiheni.'ei quaiiiilain caiur.»»iiiiiiniiiiiilnlem: tpia.-.ru-
His, tuminslructa sil' mtihi.ion^cwiesli.iit tihines iim- iio/ie Arisioieli s '(Lib..ii d-eOrtu). pulchre"dixji e.lcr
Telicorumopininitessolo ipsiits pqssirilglddio detrtih- meiiii! q(i:e' inieiVse qii.alitaie una cqifiiiiunicajiit,
mr.hi.Etidem Venantiiis Foiiiiritilu^ et 'tilii irudiint ffufiifoîij.tv.£§ uSxroc jnqiiil,.ya xai ix yis.nip io-xnfi.
:lVenattt: iit'p>'mfat.expos. Stjm ;Alciiniif deÔffiL ?Zzl T'P *}l¥!?KP9!'fyyfP.ffuftiSola.îqui bicc.ialio
Eccles.-«.'__ , Haban'. de liisliV Cter'."lb.ii,c.hii ; cti;ini nosiro syniiiolij rccie coKgruii, q.io lauiquam
Budwus supra Geriebrar.tibiiii d'eTrinit.1; Sic Jia- ioiiiis religionis et fidei complexu ei cominniiipjie
dhoniiisjPoiToqliia syiiibolniiialiasigiifJii-aiioue•iioini —fldeles i.nler se 'cohsjifraiit et coiicoidatit, et i.nin-
-Sigiiinn,iutliciiiiii, te<s<-rairi,'iiialueruul Vilii'tfu_t;Va quVmceija rogtjla 'as.iri<:iii.' coniiiVeiiiur,ij.tue b.tutp
lcsseiamiliiari siiniliiiiiliiie, qibe ihiliiitiiisv uVse qudeiiii uhgiiein a'vcri|:ite abejTeiii. Quod eiiani
muluo ajftioseant, daiiir, Synibnlimr fiilci vocnri : iiinuOie viilihiirAposipliisii'Iis"verbis : ii.olltcili.êr-
tpiasi itiiiiciiiihietsigiiumqiiit niilites Ghrlsii 'a falsis vtire iiniial>>rn spifiius ih vinculop-tcis; qnum cqrpns,
frairilxis Saiauae inereiililiiis di-ci-iniinliir.So cliaiit etjihirs sip/.rftK.,1siciif vpcalieihhtti una spe lucaiiqni.s
et ain Gricciin pactis coiiveiilis iiti (jiiiliu-d.nn i'es- vestrm. Uniis Dqiniiiiis. vnq jides, unum bap:i.ma
Seris, <pi:e loco'1'ahiiiai-iimMsyrigraphai-iitijqiie es- (EplitiS.i<). El nlihi'; Eienim iit utto Spiritn oinnes
aent, cx• qiiiliiis jiis dicereiur, qiiae et ivocaiehiur iips: bnpisali sumits, sive Jitdosi, sive geiililes, sive
syinbola. Ad hunc• igiiiirmodum siiinriia'fidei'com- sefvi, sive Itberi, et otnriestn ujtb spiiiiu puiali sumus
peudio verburnin C<>ncepla'sive aV aprisii>lis;sive (ftim. xii). (d est, liiia.flile ei doetrinn iuibuii. Siilii-
ab 'Kcclesia; symboUiiii vere dicitiir, quod ea in liter D. Aiigii-iiiiiisseriiio.iieI iii.vigilin Penie<:o-ies:
iiidiciuiu Ecclosi.e' reliita- dcclaret )>eneseum esse Saticii tiposjqli,inqiiil, eeilum reyiilam fidei ir.adide-
religionis Vcritaiem, 'qui i(isam in siiie lidtii proba- fuiii, qutimsecunduminumefumaposlolicumditodecitn
tioiiemcorjferl. S c r.Ieiheiis bxociinlo, cujus verba seitieriiiis.ctiiiipreiierisairiitymboturii vocaveruni,,'per
referuiitur iii cohcilio Florentino sess. 21 : Dicitur, qtiain credeniesc,atiiolicqm îeiiereniunitutem ei limre-
iniuit. et iridiciumyquod per Uitic, qui recte cre- licatn cbrivincerehl pravilatem. Hnc itsiiur raiiiine
dideril, indicatur. Rulinus aiiieiiN-Aquileieiisisiilratn-
' Syriibolunidiciitir, quasi qjiiictlnmiioio et coinple.vip
qtie syinboli raiionem , Siuiul et origiriem, plu- Jidelitiin; qiuc tamen r.atiocuin pnore fere coiiici-
rihus verliis exponil in bunc niodum : Tradunl ma- diLSed liaclentis '"; *"" satis de- nouiine ' et eiyinologia
"
jores nOSlri, quod post asceiisioneiri D otiitnicum C
per Syiiill.iii. -.-
adtienium saiicti Spiiitus super singutos quosquettpo- '" IjaciliU Apostolus | 1-saia!paucis immuta-
|ociim
stulos ignemlingumsedisserit,riulla lirigum barburies lis, qiii sccuiiibihi Vulgalnih versioncin sic iinbel:
iriaccesstividireittr, etirivia, prwceptutiieis i Domino CunStimiriaiiobreviaia iiiitndabii justiliam. Coiisum-
datnm, ob prcedicandtimDci vcrbum, tid' singulas riiaiioiieineniih el obbreviaiiohemDominusDeusexer-
quemque proficisci' haiioiies.'jpi.cessari itdque ab in ciiiiiim (aciei iri medio oiiiiiis ierr<B".'E'staulein- lijc
vicem, normaht prius fuliirw pialilicaliomsih"conimu verlium accijsniivi casus, ut piiei ex Gr;ccb >\oy6y
hi constiiuunt, he fortetilitisab alioabducli, diversum o-OvT.Xwy, el seiisus est - vprbum eiiiin cl sernioiieii)
aliquid his qui ad fidem Chiitliiiiiiiabiiiiiurexpone- Id est, coiisiiiiiiiiViI
cpi'isii.h'iiiiaiis.e'_l, ei (ireviiit, vel
rent. Omnesergo in uno posiii, et Spitilu sancto re- breviabit lyoiiiiniisseriiioneih. Hihc"Tertiillianusatl-
pleti, breveistud futtirmtibi, ut dixiintis,'prmdicatib- tersus" Marcionem(Lib.iv\'cap. i) s-iclegjjiet cxpo-
Hitindiciiim;coufereridoin uinimgiiod
'
seiitiebatunusr lii.t: Quoniam."deci>ain serhionemfaciet Domiiius in
quitque, componttnt,atqiie htiiiccredeniibiisdandam tefrq Vcompmdirilttthesientm tibvuihTeslameqlqin,et
eise regulariisiaiuiint. Symbbtumditierhhbctriuliis et u Legisittciniositpneribusexpediium.$ic ipsc -.quein
iuslissiinis ex catitis appellari votueruiiii Syaibolum iiiiiiatus p. Hier<)iiyriiiis.(7h CoiiiiHciir.lsq.) in >3um-
enim Grwce,indicium dici poiest, el cbllaiiotktic est, dein'tpeiim :!Abbreviaius.Injiuit, atntie perfecuisS}I:IHO
quod plures in uintiii conferuiit. Idenim fecerttnlapo- Evangeticus,qtii pro cunctjstacinioswLegis cwrentq-
sloli in his sermonibusj in unum confererido qitod niis dedil prwccpium'hfeyidimum dileclionis el fidej.
vnttsjvisque seusit'.' lridicmmautenii' vet signitmid- Uhi'%'hehaiihsa'd Teriijiiia)ium: Ldcinipsa, iu.quif,
dfco dicittlr, 'quia iltti teriipore, sieut eiPaiilus qpo- jj oniiravbctifSnutlipliciq, ct qiiw hoitiinc*occupalipriir
siotus dicit '(rCdr. „i), eiih "ActisAposlolqrrimre- bits dislihebaiii,''stcul' impedii irigressumffsiis laci-
fertur {Aci.XV),multi ex 'circuhicisis'JridwtS siriiula- jjiosa. iiic ille U. Basilins ih coniiiieiiiario ejusdeiii
btint se esse apottotos Cliristi, ti,luc'ri rilicujus vel lofci*:Aposiblus,ihquit, in"fa, quw ad ttopidriosesi,
venirii' grqtiaind prqidictinduiriproficiscebaniur,no Epistoltt, Itac seiitenlia prophelmusus, paitcis adtn.}-
rriiriaiitesquideniChr'niuin,sed nonintegfisirqdiiionum dum dkiiduibusiiiiiriulaVis.Siquisvero causani extjui-.
lineis iinitlimites.ldcirco ergo ihud indiciumposuere, rai qriare' uliu' gttideritprmierthiseril,alia "iero itumu-
prr qttod agnoscereUtris qui Christrimvere secundum tarit Apdsibl'is,iltud'h6verii.priiiiuiii,qi.iais Hebrivus
apoxtolicasregulas prmdicarel, Dsniqtte el iri betlis ctim essei', rioiitilservihlef iili ediiiontbusquibits nos
CtvilibtttItoc abtervart (efiint, qtioniam et armorum ( Grmci nimiritm ) wimitr ,: sed sensu,ii .Scr.ipiura)
kabimspar, et tonut vocisidem, el tnosunus est, aique queritudihnduinjacet iiilerpretaius iia expjsuit. Si-
eadeth insliluta bellandi, ite qua doli subreplio fiat, guidtin Uebrmi videnluf pj-opius accedere et cm-
tymboliiditcreta unuiquisquedttx tuit mililibui tradit, sentanee 'iritigisAposlolicmenarratiorii. Hjec Qasi-
fttai Latint vet tignavtl indieia nomiiiaritur;ut tiforte iius:
J4S DE INCARNATIONECHRISTI LIB. VI. 180
fttia vtrbum breviatumfaciet Dominus super terrqm A est ex Maria yirgine, et cruciflxus sub Pontio Pilato,
(Rom. IX). Roc est ergo breviatum verbum quod fe- et sepultus. Et terlia die resurrexit secunduin Scri-
cit Dominus, Ddem scilicet duplicis Teslamenti sui pturas, et incoelos ascendit. Et iterura yeniet jutfi-
in pauca colligens, et * sensum omnium Scriptura- pare vivos et mortuos. Et reljqua..--..
ruin in brevia concludens, sua de suis condens, et CAPUT V.
viin lotius legis compendiosissima breviiate perfi- Lectissimis argumentit agit contra adversarium, et a
ciens. Cousulens scilicet in hoc, ut piissimus pater, majoribus acceplam retiqionem mordicut tenendam
este ostendit. - ..
vel negligentia. quorumdam filiorum suorum, vel
imieritiae: ut non laboraret utique, quamvissimplex ' Si Ariana-j aut Sabelliana. haereseos assertor
et iinperita, mens capere, quod possit facileetiam esses, et non tuo ipso symbolo tecumuterer, convin-
memoria contineri. cerein te tamen lestimoniorum sacrorum aucioriiale,
CAPUT IV. conviiiccrem legis ipsius voce, coiivincerem denique
Symbolumfidei divinam et humanam habere auctori- probata per universtim mundum Symboli verilate :
la.em. dicerem te, etiamsi expers intclligentise ac sensus
Vides ergo in Symbnlo auctoritatem Dei esse : esses, 0|iortere lamen seqni saltem consensuro ge-
Jierbum enim brevialumfaciet Dominus super terram B neris bumani, nec pluris facere debere paucorum
(Rom. ix). b Sed bominuro forlasse quaris. Ne id iroproborum perversilatem quam ecclesiarum om-
qiiidem deest, per homines enim id Deus jecit. Sic- nium lldeiii; quse uiique a Cbi isio fundata,; ab apo-
ut enim immensaro [ Lips. in marg. uuiversarn ] stolis tradita, non aliud existimanda csset quam vox
jll-iii Scriplurariim sacraruro copiani per patriar- atque auctoritas Dei, qua. haberet in se utique et
chas et prophetas maxime suos condidit, ita Symbo- vocem el sensum. Dei. Et quid tandem si sic apud
Tuui per apostolos suos sacerdote-que consiiliiit. El te agereni, qnid diceres? quid responderes? nOnne,
quidquid illic per suos larga ac redundanii copia obsecro, illud ? Non iia te imbutum, iion ita insiitu-
dilatavit, i<lem hic per suos plenissima breviiaie tum esse; aliud libi a pareutihus, al.iud a magisiris
conclu.-it. Nihil ergo in Symbolo deest, quod es alqtie atietoribus tuis tradilum. Non hoc le iu con-
icriptis Dei per aposiolos Dei condiium, lotum in yenticulo illo patcrni dngmaiis, hec in ecolesia ve-
se, quanlum ad aucioritatem pertinet, habet quidquid stra. professionis audissc; aliud postremo texium
vel hominum est, vel Dei. Qu.nnvis eiiam quod pet ipsum alque sermonem tradiii tibi aiqne insinuiti
homines fartum est, Dei exisiimandum sit, quia 'svmboli continere. In eo < fe baptizatum',
i ' .. '..->. in eb'1'ere-
.•»<,
H'.'.
DOIItam illortun per quos f.ictum est, quam illius naiuin esse. Iloc lenere quod accepisses, et m eo te
credendum est esse qui fecit. Credo, ergo inquit C vivere diceres, in quo rcgeneratum esse didieisses.
Syinbolum, in unum verum, solum Detim, Patrem Nonne, quseso, dicens haec, foriissimo te eiiam con-
omnipntentem, creatorem oroiiium visibilium et intra veritaieui sculo uti arbitrarerisf Etvere in ne-
visibilinm creaturariim; et in Dominum nostrum gotio quamvis improbo non imporiuna defensio, et
Je-uni Cbristum, Eilium ejus unigenilum, et piimo- quae non absurde causam erroris dicerel, si perti-
geniiuro loiius creaiurae, ex eo natiini anle oniniii nnciam non sociaret errori. Narh cum hoc teneres,
saeculn, et non facium, Deum verum ex Deo vero, quod a parvo accepisses, d plus baberet in teeinen-"
homoousion Patri, per quem et sarcula compaginaia dniio quod de praesenti errore corrigerei, quamse-
sunt, et omnia facta. Qui propter nos venit, el natus veriias quod de praeterilo vindicaret. * Nuiic autem
ALAliDI GAZ/EI CO.MMENTARIUS.
« S. Cyprinnusde Oraiione Dominica : Cum Domi- pattcis ver.bisdicalur, ttnde multtim acquiratur. Simi-
nutnosler Jesus Chrislus colligens doetos pariler et iia habent Isidorus (Lib. iideOffic.-cap.'2.3), Raba-
indoctas, omni sexui atque wtili prwceptasalutis de- <nus{j_ifc. II de lnstittit. Cler. cap. 56), el alii; -."
deril. •prmceplorumsuorum [ecit grande coinpendium, - t>Supple, nucioriiati-in in Symb.lo, de qna supe-
ul in disciptina cwlesti dtscenlium memorianon lubo- rins di\it: ln Symbolo, qtiod Ecclesiarum omnium
raret; sed quod essel simplici fidei nccessarinmveloci- fidemloqttilttr, tcire oplo, qtiid tequi tnalii, hotninum
ttr diixeret. D. tiiemnyiiius in epi-tola ad Painnia- D tittciurilaiein, an Dei? V>dctiir_uieiii hic Syhilioiuin
cliiniii (Epist. 61) : In Symbolo fidei el spei nostrm, - aiioslolicum cuin Aniiocheno, tle quo supr.r egit
qnod ab apcslolis tradiium non scribititr iri cltarta et (Cap. 3), confundere, et de altero ad nllerum trnhs-
atrumenlo, sed in labulis cordis carnalibus, posl con- ire, quod ulrumque verbum ahhrevjatitm, id est,
fessionemTrinitatis, el itnilatem Ecclesim, omneChri- breve coropendiuin lolius docliinae caibolica», vera
sliani dogmalissacratnenlum carnis resurreclione con- dici pnssit, ct utiins<|iieendem sit (ides, eadcin sen-
dudiiur. S. Augustinus serm. 1 in vigilia Penieco- lenlia, licet aliquid iu uno expressius tlicatur, quod
stes : Symbotttm,inqtiil, breveest verbis,sed magnum in nliero subitilelligiiiir. • • '•.»:
esl sncmmemis. Quidquid enim prmfiyuratnm ,est in c De Ariana et Sabelliana bxresibus, earumqua
palriarchis, quidquid denuntiaium in Scripturis, quid- auctoribus, alibi saepius actuni est. , ;....,.
quid prmdicltimest in Propheiis, vel de Deo ingenito, d Id cst, plus labiuaixbim esset tle pra>seiitierrorai
, vel ex Deo in Deum nato, vel de Spiriiu sancto, vel corrigendo, quain de culpa pnrterjta vindicanda. :~
de susciptendoomni sacramenlo, vel de morte Domini, c trbe scilicet Antiocliena. Urget rursuro et ve^»
resurreclionisque ejus mysterio, totum breviter hoc hementer pungil JNesiorium, ui pairiaj et aviiaere-
Symboiumcontinet, et continendo habet et confilendo. ligionis deserioieni, ut qui lidem in qua baptizatus
El in alio sennone (Serm. 5 de feria _ posl pomini- fuerat, quamquea majoribus acceperat, abuegasset;
cam Palmarum) : Symbolum estbreviter comptexa re- qua de re supra (Capl >3).
gula fidei, uf mentem instruat, nec oneret memoriam;
.51 JOAN.MSCASSIAM iSl
enm in cntbolica nrbe natus, cailiolica fide insliiu- A iidem, lcne Symbo'i veritatem, lenr> haptismaii»
tus, cntln.lico haptismale regencraius sis, numquid salulein. Quod gcnus 111te prodigii, qnod genus
agcre terum qimsi cuni Ariano aut Sabclliano pos- ir.onslri e_?b Pro ie tu non fncis quod abi etiam pro
sum? Qtiod uiinnm fuisscs! mintts dolerem in nmlis crrorc feceruni. Sed progrcjsi satis in abiim siirous;
ediluin, quam de honis lapsiim; iiiinus Ihlem non cl c pr<>cognalaR nrbis nJTectu seqnenlcs doloris
habilani quain aiuissam; iniiius veterem ha-rcticiun impeiiiui quisi veniiiui fervenlem , duni cupidi
qtiaiii novum apo-iniam; mimiscnim iiinilisscscuii- cursus sumus, tenorem ad.nodum recii itincris cx-
ClasEcclesiie vcl labis vcl pcsiileiui:c; miuus dcni- ccssimus
que e-ses vel ncerbus atl dnlorcm, vel gravis ad CAPUT VI.
exeropluin, • M pnpulnris poiius lentnrc qu.iin saccr- Itursitt ad Anliocheni xtjmboliprofessioncmiltum
dos Ecclesiam pns.es. Erg», m supra dixi, si Sabel-
provocai.
lianae, aul Ariaua:, vel cujuslihei Imri-seos dis.ipu-
lus aquc assertor esscs, incri uiiqne le pnrcnluin Symbolum crgo, h.-crplice,cujns snpcrius textum
excmplo vclis, inagislroruin insiiluiionc, plcbis diximus, licel oinniiini Ecclesiarum sit (quia una
S.icietale, symboli (idc; non iniqnuni. hitrclice, non oniiiiiiiii fnlc-), peculinritcr lamen Aniiocln-nc ur-
iiiiquum i.iil gravc alitpiid po-lulo. Ilnc fac in clbo- bis cst aique Ecelesin-, id csi, illius, in qna lu criiius,
lica ll.le <-dlus, quoil fiicras pro perversiinte faclu- in <;iiainsiiiuiiis, in qu.-irenalns cs. Hnjiis le per<
rus. Tene parcntuin iiisliliiiioix-iii, icnc Eccl.si.i: R ilnx-i syuiboli fidcs ad vit.c fontcm, d ad salulis
ALAItni GAZ/El COMMENTARIUS.
Si popttlarit, iil csl. I.-TCIK.ul vifsn dicilur, nul d Sicrniiento bapli-nii, sive re.encratinnis, sta-
quivis c |iopiil.i. MIIIIISc liui scninlnli nfTcrei Inicus lim nitch irisiimn suhjiingl. spcctnns. <<pinor.anli-
Ecclesiiin iiiipiign:<n<,ipnm si sncer.Ios. iininoeiii- quuin ni >rem p-iin-liv;»- Ecclesi;c, ipi» hnpt zalis ,
SCopil-,E'Clcsi:i-S|>»iisuset pa-ior. nt crnt ill>;Ne- sive iiifnutilius, sive nibillis. iniix a baplisiiin porrijji
storius. Qumi grnvc auinin si-niuliiiiiu pcr ipsmn snlcl euchiiisii:i. ul irallit li. Hi >nysius Aieopagila
E<'Cle-ia!ill.itiin fuetit, Vinccniius Liriuen-is cjus iluobii- iu locis. Piiiniiiii iu KcclesiasiicasHicrarch.
teinpui s scri|i or graviier expemlii. ei <leplor:»this c. _, ubi cniiiniinoriitis ritihu, ct cn-remoni s in
verlii- (Coniraprofan. hasretic. Movit.c. lii) : Qnalem bipii-ino ailhibei-i s<>litis, ila co<icluilil: ln fine
[uisse nup?r lenluiioiieinpuianins. enm vifetix itle iVc'- aitieui otiviiitm,poif.ifex<iia perfec.wn ad sacratissi-
ttorins, snbilt>e.toveconversnsinltipitm, yre.gemChri- mtm entii:iri\Van vocat, atque contnnmanlinin illi
sti lacrrare cwpissel; citin Iti ipsi qni rudbuiitiir e.t sar.'atmniornm cnmmtiitione.n Deificam iradit. In
niagiia adlinc p'tne ovem creleretv, idenqne morsibiis qocin lociim Stip deiisif, vir nuli u laiuin perilus
tjrit magts piverent. Nam qnis euui fnctle errare arbi- (S nits in i disl. I_, q. \, art. 9): l'<iiuiliv:n, inquil,
Irareluf, <ivemtvitlosacerdolum smd-o prosecutumvi- Eiclesi.c inoris fn l, pir^nlos snnclo regcneralionis
iefe.il r/ni «m» ntagnotanctornm a nure. snmmo po- lavncro, cl baptismo peracio illiiiiiiniKis, ad con-
puti fttvureeelebrnrelnr, qttoidie pulam divina Iracia- su IIIIIIIIIIMII ciiinnmninticiiisacrosnncli cnrpnris et
baleloqnia,ei nuxiot qnoqw Jitdtenruninlqnegeniiltum saii{uiiiis U -ilcniiiioiis iinstii v-.carc, ete<>saltissiuii
confiiitibit errores. Qtto Uinlemjnstu mo.lonon cttieis myslerii omuin quiilcm illa coiisiimninuiis p>r iiipes
fiitn faceret se recta dac-re, rec'a pnedicare, recta /-. efiie-rc. Qinnl el nilliui: in nmi.|uis n.yslcrioriiui
senlin,fini ttl a>i>hmresintm iidilutnpulefr.ceret,ctin- voln iiiiiilois<-ii.iii ili; infiniilxis hoc, mo io lcg lur :
ctarunt Itwreseonblaspliemias insectaimlitr?e:c. Nec Si episcopusadexl. sintm confi mari oponei; postea
lllD.ns :.|)|>osilc,et nccotiliunilnleml huuc locnill D. rommiinictiri. Episcopns si pnesens non f.teril, nnle-
AiigiisiiimsI. xi de l.ivii.lc Oci iCap. -5): Intole- qnam litctenirinfaiis. aulalintiidgnslaverit. comuiunicet
rasite, inqiiii, aique a tann doctrina nimis deviitm, eitm sncerdos de corpote el sangritne Domini, ante
ut multiac pe.nemiinesqrii lnvresesimpiasconditlerunt, Mtssnnieliam.st necessittisiiniriiil. II>-cille. Rtirsus
exetinlesde ciiihaliin Ecclesia, et facti mnl Itwresiar- idcm D.otiysiusejiisdeni libri c. 7 : Trndil, iuquif,
char, nifliores It ibeitnlcattsin qutm hi qni niimqnam puero sanda nnjtteriiiptnvtfex. nlmiiiriaiur in ipsis,
fneiuni ca Itulici.riitn in eoruin laqneos incidissent; si negitevitam ulia.it hubeatnisi hinc, qiwdhina inspi-
illos lurresitircltas hoc facii liberuri a suppliciosempi- ciul semper, el qim liiijnsmodi taitcui communione
Jerno , quott in calholicn Eccletia baivizali tttnl, et proficiat. I.lem ct<n:n quonil ii)fniucs eollijiinir ex
sacramentuin corpons ChriAi in vera Cliristi corpore si-rinnue D. Cypriaui ilrf Inpsis, ubi <leqiiibu-tlain
pr.milns accepernnl; riiui pejor ulipie sit desertor Clnislia is agcus. <iui lcuipore |>erseciitioiiisiilnlis
fidei, et ex desenore, oppugwttor ejtis e/feclus, quam iininolaba il, ail iufiiilcs eormii, qm ad idola porla-
itleqiti non deseruit quam niimqivimtentiii. h.iuiur, iioii a nisisse jusiinain quniii in bapiismo
b Pn> veritulf, legemliiiii puicni. orqvmendi cnim pexcp.-rniit: Qnare cum dies jitdicii venerit. Deo,
hic veritns err.ni, ut sit s<usiis: i<ifide.n ci verita- inqiiil. tlicerep-ilerunt: Nns nihil fecimns,nc dere-
tem cntholicnni IIDOlueris, qunm n nnioribis ei licto cibo, ei poculo Domini, ad profann tontugia
pnreoiihus nccepi-li, cnm alii e <liv<-rs>i crror.-in a sponte properaiitiitis Qn.-evciim D. t.yi.rinni ciians
mnjoriluis acccpuiui nionlicus leoc.iol ae dcfcndaiit, D H. Augiisiiiius in cpisi. 23 ad Bonirnciiiiii, snlnlit
paiernie insiiiuli >niscl exempli ohieniu. aliam histor>aui, :<bcoilem Cypri.nio rehnnni, cujus-
<•U'biss'ili<:clCoosiantinopoliianic, uhi CasOnnns: ilani iiifanlulir <7<-<P, lurbaih, in mii, in fuqam paren-
apuil S. Cliiysostomuni coiiiuioraius el liouorilice tibitt. nutrici derelicta, et ab eadem idclorum tacrile-
hnbilus est, qiinin idcircn vncnl -ibi rounnlnni, id giis impuciu,potleaiuecclesin illatam sibi eucltarisiiam
cst, amicn:ii, fnmliarem , innsn t necessiniilno con- miris motibuseigestibutrespuebat,quia, inquil Cyoiia-
jiiiKiani; cui mcriio et ex aiVeciulaleni dolei obli- nns, tii corpore atque ore violato euckaristia perma-
gi-se pasiorein, qni in lupiim convcrsns eam dila- nere non polnit. Eamd.-incoiisueludincin cominuiiio-
niann v»l cene, cogna m ttrbis, iii e-t. Aniioclicnie, nis parvulnruni sua adliuc uiairt viguisse lesinlur
ipsi Ncs <>riocognati-, id csi, cj<is nltrici cveduca- idein Aiigiistiinis cpist. 107 a-l Vilalem. Dcr.iqu*
trni, cui Cliiin jnre <•< lidnleiiililni fnil lalein obli- Ceniiiiluis, scu quispiis a>ulor de Eccle-iaslicif
gisse nluinnuin ac civcro; cujus verbis et Eccle-ia?: l)i)<jinaiibus, c>p. ;:2, ct icfenur apul Ciaiinnuro
memiiiitctinin inilio cnp. scqueniis : In quu, iuquit,, de Cocscir.il. dist. 4 cnp. Si qui: Si parvuli sunt,
adiiuSf in qua inttitulut, in qua renatut et. jnquit ( scilicel baplizaudi), vtt htbtiet, qui dociri*
153 DE INCARNATIONECBRISTI LIB. VI* 131
regeneralionero, ad Eucharisiire graliam, ad Domini.A non fnctum. Jam primum ad haec respondere tc cnn-
coiniiiiinionem. Et qunl pluri? 0 nimiuiii gravis i-t veuil: Conlitearis Imc <le Jesu Cbrisio Dei Filio ,
iuctunsa conqnestio! ad mHiisterii eiiani olflcium, aul neges ? Si conlileris, sana snnt niiinia. Sin mi-
ad presbylerii culmen, ad sacerdolii dijMiilatem. Fa- iius, quomoilo iiiinc negas quod ipsc anle couf.-ssns
cile hoc, infeix fumr, am lcvc e-se nrbilrnris ? Non es? Elige ergo qiiid malis, iilicruni enim e duobus
viiles qtiiil cgeris? in quod ie bnrailiruin |ira-cipita- fieri ncce-se cst, uteariem te lua ipsa confessio, si
ris ? Pcrilens symbuli fuleni, " tntum quod fm-ias, perinaiiit. sol >libcrct; nut si iieg.ivoris, priiiia con-
perdiilisii; sacrainenla ciiim sacenbnii ac saluiis demnet. Crcdo cnim, dixisti in syinholn, in Domi-
lu;c synibob verilale consl.-ibant. Negnre le lanluni- linm iiostrum Jesuin Clirisluui Filium cjns unigeni-
mod.iillud puias? Tcle, inqiiain, ipsum negasli. Sed Itiin ct primngeiiiliiin toiius crcalui.T. Si tiiiigeiiilus
negare le forsiian non putas. Videamus symboli etpiiinogenilus loiius crenluru» DoniinusJesusChri-
tcxttim, iit si ea dicis qiins prius, uon arguaris; sin sius, crgo lun ipsa confessione iutliiliitniier Deus.
actcm mnlloalii ct conlrnria. nnn exspeote* jam ut Nei|tie eiiiro nlius uuigeniiu. primogciiit;:s toiius
a me confulcris, ciini ic lu ipsc dnmnaveris. Si cnim creatura», nisi iinigenitus Dci Filius. Sicttl piinioge-
et alittil nuiic nsscris quatn iu sytnbolo csl, et alind nilus
creatiirarum, ita cl crenlor omnium Dcus. Ct
qnam prius ipsc dixisti, qnid reliquuni c-t, nisi ut qiinmodo snliiaritini boniincin ex Virgine natnm
nulli, pr.clerqiinm libi, inipiilcs aiiiniailversiiuieiti
cuni asserU, queni Detiroanle srccnla fuisseconfes-us es?
tunm, carodeiti cssc videas senteniiam iu le
omniiim qnain lnain ? C.rcilo, inquil syniboliini, in Heindc, iu |iut syiiiboluin, <x Pane nniiiin nnic nm-
iinum Deuin, Pnircm omoipi leuicm, crcninicni oinnia sicul.i, el uon fnctum. Iloc syiiiboluui per 16
iiiiiin visibilium el iiivisibilium creaturarum. £l in loculum esi, boc tu pi-r syinboluiii: Jesuui Clin-tiiui
DoniinuniJesuin Chrisliiin, Filiuin cjus u<igcnitim anlc sa.-cnlaex Deo Pnlre iialuin, cl nim faclum.
totius creaturoe, cx co natum anle oiniiin siccula, ct Niiinqiiid aliquid dc phantasiis his qiiibus ntiiic furis
ALARDI GAZ„_I COMMENTAHIIS.

nam non tapianl, respondennt pro illis qui eos offe- ( De hmre'ic. fab. lib. iv): Omwbus, inquil, nolnsille
ntnt, jnrta invrembaplizandi; el *ic per ni>iriitsimpo- ex'titii. F.x Cervimicinrumrtrifnie (Snidiis [In Nesto-
sitionemcltrismate cominuiticiili.eucliarisliif mysieriis rin] cxpoiil. <-xGervaniciii nrbi- Syrinf, ni1 quis de
admiitaiilur. Iln-c ihi. Vcruin r.uiii npud nlios .ntnio- GiM-iiiunia hic cngiict) nrtus homo iste. ruinam exer-
res iuilla vcl rari-sinia liat bujiisce consneliidinis cilio iniiio dediius fueril, ignnro. Ex alia rero tiVam
inciilio, ineriio sii-picntur iloclissinius Pauioiclius regioncm pemgrans, instat jEqyptiacm plagw, a I ma-
( Atl lucnm Cyp'iam sttpra cilatnni) iicqm»iiuiv.rs:)- _ yiam Aniiochensiumperveniturbem, in qita tibernlibus
b-ni fuisse, iicque posl I). Aiigiisiiumiiiliu ilhun pcr- '-* anibus mediacriier iutrucius ei imbuiu», ei pnlcher-
dnrnsse. II euim aliquihiis locis, icinpore pr.rs.-niui riina ei mtixitnuprtrdvus rcce, in Ecclesittm Dei cum
pcrseciilinuis, Inctuin, vel p.itnis periiiis-inn ah Ec- cerla ejtts pemicieirrepsit; rl saceidoittm nuinero a-
clcsia crctlcre |i»r est, qun ah itlolnruui saciiliciis, scriptits. popnli Dei regendi suscep'a cnra, in ipsomet
in qiiihus a'iqui 1 iilololliyli ciiam inlnnlibus iu os principin. qnalis in loiu v>iasua (nlurus essei, aperte
ingcri sulcrei, lnuniiieg u.agis ahslialiercntur. Ces- osteudit. Knn enim inynnuum ilttim ei friiciuunim di-
sa- le vero peiseciilioimiii procelli, ei nilultoriun ceudi rharaclerem intilaliis est, ntti liominiim animos
bnptisnio in ilcsiictiiiliiicm nbenn e, mcriio sul.lnln pascere possel; sed ud popnlarem aitram dedintnido,
ill i consiiiludo, CIIUIaliis itidein ritibus cirra Inpti- el raiiiim popnliapplausum, ul quivisalins, ancitpuiido,
ziios olini usurpari soliiis, <lc qiiihus Durnuius ilislitbileet abjeclttm rulgns ad sni desidrrinm eonci-
(De Ititib. Eccles.) lib. i cap. 19, c.iin rali <doccnt lavit. Sordidu quidem indnius vesie, niotxttu. et tiisiis
inf .nlCi iicque eiicbaristinin nb nliis cihis dijudicare iitcrdens, forenses iitiiiulliit dceilaut, rorpnris pallore
ac discerin re, im<|i>cn<l illnui nccipieiiilnm cnm et iiiucie iibstinsmiam simulam, libris domi ttt plnri-
aiiimi pielaleni et -ni ipsius prnhationein, <|uain rc- mitm incnntbenseliniewus. elqitielesibi vivnis; hisarti-
quiril Apo Inlus (lCor. xi), i.flVrre poss.'. Cxleruin bitieisimulttiioiiibutplerosquenllicirbal ad sui admira-
qimxiaic bapii7,:ilusfnerii Nc torius in Ecclcsia An- lionem, qitotisiue «d graviorem provenitmialem, vidtri
tioclicna. in nns, nu ailnllus, id n»n oinuino coustat: puliits qiiam este Chrislianus, et tuam mayis quam
sed si cmijei-liiris agntur , creriideriin paiius jnni Cltriii qluriam qnwrere, studens. Iln-c Tho«lo cius
ariulia u-inie fuissc hnptiznlum. II i-niui iunuerc de ftcsiorio, ct alia oua» sequiii.iur, alihi rcciiata.
viilcntur h.i-cAucinris verha : In qua tu ed.lus, in qtta D Ubi ariverien.liiui qtmd nit ip-iiui ex alia alinin rcgio-
instititiut, in qua renatus ts. Iri esi, in qua nntus. h"oi pi-i-ngrniileiii. dcinuin Aiili<>clii.-iiii pcrvcnisse ,
cnlecbiz.ilns, ac deiiiiim baplizatus es. Quod si insii- in qun liberalibus arlihus iiistinilus <-liiiibuiiis. sncer-
lutus cl cnlccliizatiis niiicipiuin bnpnzatns, eerle doliiiin lauili-m assccutus sit; de qno hic in-nlio ba-
rniioniscl i«sliiiiii<<nisrapax, non inf.ms, scdnilul- beiur. Quoil si iu Aniincbcnn tirbe el Eccles-n conli-
lu-et inenlis compos Alioquin infirniior et niinus git ipmin Ncsiorium haplizari, nl jnlli nli<|ii lies
elficax videretur hxc in Nesloriutn mwciiva, qua sic iiiculcut Ca-si;inns, quod lacuit Tlien<loreii|s. consc-
CIIIIIpeislniigitct suggilai, quod a li<lequam p<ililicc quens cst, iisiinijain in ptieriiia-allcm, vel ixlole-
in b.iptisiiiiilepr<>fes>us fucrai riescivi-set, si tiou per sccnlia, po-t pcra-^ralas alins regioncs, AniKcbiiim
•se.scd iliinnaxai per suos parentes, aut susccptores, advenias-e, ibiqne bnpiismum perccpisse. Quoniodo
idliuc iiifnns ei ignaru-i id pr.esmis-ei, ut tnodo iti- eniiii iidbuc infans varias rcgiones peragrasset,
fautes faciunt ilum bnpliznntnr. Vernni id miili.i cla- priusquain Anliocliinm venirel ?
rius colligi viiietnrex Theodoreio, si cuin Cassiano a Non quod vcl haplismi, vcl cnnfiriratinnlr, vel
;<uiferainr. Sic eniui ille dc Neslorii ortu, ndvcntu ordinis sac*eidotali>< ct episcnpalis chnr.ii-teres onini-
AiiliochHm,cilucaiioni!, inoribus, ac siuriiis, ac de- 11')iudelchilcs amiscrii; setl qund otnni Clirisiiani-
iiiiuii sacerrioiio, et curn populi iliiilcm susccpta, Intis niiM-ittieiorriiuisccclesinstici linuore ac iiiuncre
-titcquaii) ad e><i-copaium Coustnniiiiopolil>iiuiii si; redriiderit indignum et vncunin, duiii lidcin lotius
eveheietur, coiuiuemoiat jn c.islula ad S.ioiadium Chii.tianitaiis symboluiu el luiidanieiiiuiu auiisit.
4.5 JOANNISCASSIANI 156
symbolum dicit ? Numquid etiam tti ipse dixisti ? *.A propter se eum, sed propter eum qui quasiineo
Clii birfstaluai? ubi drgaiium-iuuhi, inquam ? Absit spiret ac respnet honorandum esse blasphemas'
V;;eiiiih'ut: hocalierius sit qiiam tiiuni. Ubi illud quod Dixsli in symbolo Domjnuiii Jesum Cbrisiuiu nalura
> DominumJesum Chrisluin slaluae instar affirmans, ex .Deo Patre ante omnia sxcula, et non facium ,
- non qiiia Deus, sed quia
iimago;Dei,adorandum pu- qiiod uliqiie non nisi unigenilo lantum Dei Filo
las ; etex Doinino maje^talis organum faciens, non competit, > ut nativjtas illius factura non sit, ej
ALAltDI GAZJEI COMMENTARIUS
* Spectat qiind superius dixit ( Lib."'y~c.14) : Si ' ttir, creaiura ettam factus primus invcnilur inter Ito-
ut)k'£f'eiieiis'
('Ne.lhriU-') ait,<Deiis fiiiurus in Domino <mines,qttos assumriia naiura re/brmat)it;'et.iDnina-
tiisn CliriSio,veiutinsl<itua, autin orguno, id est,ttt sceni lih. in de Fide c. i: Chrislus hoc tiHidem
fiabUurettantffmquasi in homine, ,et ioquerelurquqsi hqbet, qttod utrumquesimul el Deus ei homo dicatiir,
per liomiiiem, etc. Cneieriiinquud his ipsis verbis creatus el increaius;''possibiliset impess.bilis. 'Ex Li-
'?lii:toi'iiis iisus a iquaiidiifuerit',>etChrislum Dei sta- linis vcro Patribtis idem non rointis clare docuerunt
.-•(lianiclDci orgaiiuin aiipellarjt, apud aliuin aucto- D. Ainbrosius sermpne 5 in p-.ilnium cxvin : =/Von
rein lion reperio. Seri qii<>il ad rem atlinet, mnnifesie iiereor, iuqiiit, ne quis dical: Creatumergo Christuin
i-"coliigil(ii' ex diictriiia Nestririi, uiide coll gil CaS- asserit ? respondebo,ilal Creatumdico, quemadiriodum
,'£ia.nns<lt.trevera etim sensissi»,etsi verbis forie non factum tego ; id est, factum ex muiiere, factum sub
, «xpresseril [.VideBellar. lib. 111de lncarnat. cap. 5 lege, creuius ,est, ul retlimeret creaturas.- Similtcr
' '«'"_')• Qui enim Jesinii puruhi lioniihem asseruit, ," p. Ilieronynius in cap. nEpistolae ad Epliesios: JVos,
Jloii Deihn, scd Deiferiim, vel Deificatttin,. vel Dei inquit, libere prociaihamus rion esse periculum eum
iduiiii!>x;illinbiiaciilinii,liospiliuio.iiiiagineiiifiso.ciôv, dicere crealuram, qhemvermem,et hominem,et cfitci-
itlest, Peisuscepiricem, l>eicoojierariuiii,Vthoniiiieiii fixum, et tnaled ctioifemtuta speinoslrm fiducia profi-
T>ohiinicririi-'ei'ipsuinnoii propter 'se', sed' propler lemiir. Ubi periculuro esse uegnt crrons el fasitntjs,
peiini iuliabiiaiiieiii esse coleiiiluin et adoranriuin, qiiin scilicet hietiiei|"dum'noii slt ne a vero aheiret,
qujd nliud, secuiidtiin rerii, quam Dei statuam aut qui Cliii-liini dixcrit esse creaitiratn. I'laua qunque
-'siiiiiilacriiiti ,: atit' orâiiiini , ipsurii fiiixiV? IpSius esl lisec D Leonis seuieiiiia:sernione 5 rie Penieco-
-;<!*•.»p.(*e<iNes>iprij. verb.KSWt, •ex.jpsius seriptis.col- ste : Sihomp ud imqyinemet similiiudiuentDeifaclus,
lecla, et in exiremo lomo Operutn Cyrilli relaia : ih suw itonbie.naitiimntansissel, nec diabolica fratide
Eum qui dixil: Detts meits, Deus meus, ut qnid me decep'us a legt sibi posita per concupscentiamatvias-
dereliquisti? eitmqui Iribusdiebusiriniorte periiiiiiisit, _ct, Crediortnundi crealura non fieret. Quia ignur
'hunc cutn diyiiiilaff, lamquam diviini;auctorilalis co- hoino npn raansit in suai honore nalurdK.fnlcturLeo
Jopefaritim, tidqro.'.'JEtppsi: Prqpler e'u'mgut gexlal, Greatorein miiinli racium esse creaiurain. Deuique
ifumcplo qui yeslntur; propterabscoiidiiuih,qdproeum j). Aiigustiiiiis lib.de Fideel ;SymbuIo'(_.«/>, i) :"Ea-
,(iui appuruii'. Sic ij|e siiaui siaj.uaniei'org:inuin.coih- dein, iiiquit, sapienlia, qumdepeo yenilaesl, dignata
pohejis. Al contra liaiic statn.im, yel poiiiis' iilolum est etiam in hqininibiiscreari. Et sermone 12de icm
.Wesliirianuiiietorganuui plinniusticiiin aut Saiapi- Jipre: Propter titiscfeaiiis est Cretiiof. Ilis aiictorita-
*6iiiii,,D. jdyrillus Jii.s anaihei.iiaiismiis,eosqiie pe- tibus accedit iiidero inanifesta raiio : quia certis-ima
^ ,r:enipf<>rios, iriloisil : Si qnis Jesiim dvefbo Dei tantr regula est, et nxioihn iheologpriiiri,de Chrisii hytio-
qiiam hominemactum ei impulsum esse, et unigeniti C ( slnSi utiiusque nitnne proprielaies veraciier ilici,
gloriamilli, lamquaqiqlleri citidamasediverso, uccet- j-.ationeuuiouis bypostaiicic, ut superius diclum cst.
.tisse dicit, aiitiiiieiriqsit.bttn: Si qnis dudet dicere Sicut crgo creator est el diciiur raiione diyiniiaiis ,
' pssumptuin huminem una cum Deo'Verbo qdqrantium ila creaiura est raiioiie bumauiialis: qiiemadiiioduill
ei,gj.tiiificqnditm,.eVl)eumqllerurn crimallerti appel- ut esl iiieorppreus ;et incomprehensibijis secundum
\qiid.ametie (tllud ehirii pqrlicuia, c.iijii, pcrpelup, si diviiiiialem, iin est corporeiis ei cnriiprehensilulis
.adjttttgqfnr,inleUigere cogii), et nonniacjis und ado- seciindriro hiiniahitaiem; ideoque sicut siiic addito
ratiqne .Eiiiiitanutiein honqrat, eiunrim flli gtorifica- y.ere dixit Chrisius; Pafer majur me est \Jonn. xiv),
iiqnem sicut Verbuincaro est facium.adnpiat, anathe- quia inajorest seciiiidiiindiviuitaiem; iiavere ei sine
ma.sit. Jlein; Si quisitnum Ihminum Jesum Christum adiJitnineiiiodici potest: Chrislus minor est Patre.
q Spiritu, iantqiiariitilienavirtttte, qttaper ipsum sit Ut dixit Alhanasiiis |n syriibolo, qiiin niiiior cst se-
usus, gloriftcaiurnesse,eta6 illq accepisseqttw conlra cuiiduin buinnnitalem. Quod enim additur, secin-
spifitits imriiundos bperaius est, et quw diviiiitalis diiin liiiiicaul illaiiin:ilui;nn, non sermonis, ut'verus
tigna inter Iwminesprmsliiii; ei non tnttgis pioprinm sii, resiriciio est, ahl deiermioatin neressaria; sed
ipsius esse Spiriitim dicit, per qttetndivinitatis signa explicalio, qnid seciiiidiim quid debent inlelligi.
qperalusesl,d>iaiitema stt. HaecCyrillus. Unile et sinipliciler et sine aililno dicilur D<-usiialus,
-b In qiiirsiioneuii.yerliVuraiind scholaslicos llienlo- passtis, moriiiiis; ei Chrisius liomo crcflor, oinni-
,.gos (Mag. Seni. lib. iri dist. 11, ei DI). ibideni),nnro piuens, aeieniiis, elc. Veruni bis ex adverso et pro
jGhrisiusdci possit creaiura, seu factura ? Pro cujus pirle negaiile opponuhthr verba D. Ambiosii lib. de
noiiiiulla explicatione, qunm hiclocus videlur poslu- ]T\ Fide : Prubemus',iiiijuil, creqluram non esse Dei Fi-
Jare, jipiaiitlum in primis Clvnstupi, quaterius hoino Uum.Au'diffmitienim.inEvriittirliopominuinmtiiidasse
. est, crealuram esse, inler doctores rioh ambigi. Est disciputis ': PrcedicqieiEvdiiyeliuiiiuiiiversm cretittirm
enim liiimnna naiura ih Chrisio, sicut in aliis omni- (Marc. xvi). Qiti uriiversamcreaturam dicit. ttuUctm
bu>, cieiiura : proinde Christus, qiialenusconside- excipii; etiibisuhl qui creqtttram Clirislumappellanl?
ralur ut lionlo , negari ac he duhitari qiiidem polest Nam si.cretilura essel, sibimaitdarel Evahgelirint).„»-
quin sit creatura. Sed in hoc versatur <|ii;islio, iium dicari, et subjectusesselvaniiati, quia.letlante Aposlo-
Sinipliciier ct al>si|iieadditnmento admiiienda sil haec io: Omnis cfeaiiira vamiati subjecta eit (Itotn. vi).
proposiiio:.Christus est creaiura, vel: Chrislus est fa- Nonergo Christus creatura est, ted crealor, qui do-
cius. aul cr_n/«s? Sectindo noiandum diversas esse cendmcreaiurm discipulismqndat officium. Iti-iu Ail-
hnc iir re SS. Palruin sententias, et jn speciero con- guslini lib. i de Triiiit. cap. 6 : Oittnia, iiiquil, per
. irarias videri. In parlcm eiiini affirniativaiii, prseter ipsum [acia sunt (Jqan. l). Non dicit emnia, riisi qttm
Scripiurain, ubi dicitur Chrislus[aclus ex muliere et [acta sunl; idest, bmriemcreaturam. Ondeliguido ap-
qui tecundum Deuni creqius est (Gal. iv, Ephes. iv). parel, ipsum (aclutn non esse, per qttem omriia [acta
Aperla est in primis assertio GraBcorumPatruni, sunt; el si [aciut non esl, crealura non est. El alibi
Cyrilli Afexandrini 1. x Thesauri, ubi ail : Nam cum rursus (Lib.. LXXXIJI, q. 67): Dicitur crealura, quid-
ivte nqtura increatus sit, et qmniumDominusel crea- quid (ec\t Deus Pater per Filium, qui nonpoiest ap*
157 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. VI, 158
hatiis tantummodo, non facttts esse, dicatur; quia A ngmentum. Dixisli in symbolo verum Deum, nnnc
conira• rationeiirrei ipsius atqiie lionorem tsl, ut dicis homiiiem solitarium.' Quoinodo hiec sibi com-
factor omiiium facttira esse credatur, et sic ipse peiere etcoaptari queutil, ul idem summasit yirius,
auctor creptorum omnium coeperit, sicnt ab eo cun- idetn sii sola infirmitns; idem suroma majestas, idem
c'a coeperuni. Et ideo naius, non factus dicitur, quia spla mnrtalitas ? Non conveniunt hacc sibi in uno
singulaiis ei est nativitas, non faclura cqmmunis. eodemque Domino, ut eunidem in culiiim et in con-
Ei cutn sit Deus ex Deo nalus, tpium necesse est turoeliain dividens, ex parte qua mavis fncins hono-
habeat divinilas geniti, quidquid magnitudo gene- rem, ex parte qua mavis facias injuriam. Dixisli in
rantis. Sjmbolo, cum sacraroenlum vera? salulis acciperes :
i-y...... CAPUT VII. Dominum Jesum Chrisium, Deum verum ex Deo ve-
Perststit in eodem argumento ex Anliocheno symbolo ro, hotnoousion Palri, creatorem saiculorum, facto-
desumplo. fem oinniiini. Ubi es, o dolor! ubi es ille qtii lunc
Sequitur aulem in syiiibolo : Deum verum ex Deo fuisii ? ubi illa (i<les? ubi illa cmifessio? In porlenla
vero, lioinoousionPalri, per qtiem et sasculacompa- nunc alqne prodigia recidisti [Lips. in mary. reces-
ginata sunt, el omnia facta. Et cum hoc loturo dixe- sisli]. Quae le siiiltilia., quaa amenlia. perdiderunt?
ti>, " memento de Domino Jesu Chrislo te cur.cfa B Deum toiius poleutiae ac majesialis ad inaniniam
dixisse. Hoc euim in symbolo babes: Credere te in maieriam et ligmeuta insensibilia transiulisti: pro-
Doininum Jesum Clirislum, Filium Dei nnigeniium, fecit videlicetfides ttia tempore, prolecit .-Elate,pro-
5t priuiogenituin loiius crealurae. Et post boecatque fecit sacerdotio; h dcterior senex quani quontiam
ali:i : Deuin verum ex Deo vero bomoousion Pairi, parvulus, iiunc pejor veteranus quam tiruiiculns,
per qiiem etsaecula compaginata sunl. Quomodo ergo delerior episcopus quam incipiens faclus es, nec di-
idem Deuset non Deus, idein Deus et idem staiua,' scipulus posiijuain hiag^ster esse coepisti.
"
idem Deus et idem organum ? Non concordant sibi CAPUT Vllt.
ha?c, o liaeretice, in aliquo, nec coiiveniiini, uteum- Quomodo Chrislus dicaiur venisseet natus ex Virgine.
''
dero, cura volueris, dicas Deum; cuin volueris, putes Sed videamus caeiera qua»sequuntur. Dicens ergo
pellari creatura, qnoniam per ipsum [acla sunt omniti. qtti Cliristum asserentes creatnram , non id sccnn"
ItirAiigusiitius: Denique insyrobolo Nicoeno, Gon- diini buinnnitatein, sed seciiiiduin proprtam Filii De>
sianiijiopoliia.no,vel ni -Cassiauusyocat, Aniipclicno, nalurnni inielligcbnnt; juxti quein inlellccium nie-
Qecnmi Aihanasiaiio, Filium Deigenituiii,nonfueium, ritojnm oliin illa propusilio lainquam ad Ariaiiuhv
siiiipliciler crinfiiemur. Ex qiiibiis etiam Coiicludit diignia pertinens, a Pairibus dnmnnt;i est: aul ccrie
Auciiii-boc loco, quod Chrisli nalivilas factura non in liujusinndi propositionibus, de quarum inlcltcclu
iit, et nalus ipse laniummodoj non faclus esse dicalnr, V bicre-is iiliquaudo exsiiiit, ea cauiione uieiidum, ut
elc. Tertio lnco noiauda el amplecieuda regula D- naturam dequa intelligen<l-_snni exprimanuis; quod
Augiislini (Lib. i deTrin. c. 12), qua sil:'Cuinde et a Pairihus factum, quoiies cirCunispcclius I»nni
Chrislo loquiiriur, quid secundum quid el propler qriid voluerunt. Nam lliernnyiuuS' el Ainbrosius Jocis
dicaiur, prudens el ditigens, ac pius teclor inlelligere initio ciiatis seipsos expouunl, te-tantes se loqnide
debet. Secundum qnid, jd est, scciinduni quani imtu- Chrisio se<uiiduni naiuram assumpiam. Posirenio
ram , divinam an humanau:. His prauiiol-iis propo- hotandtini Cnssiaiium hoc luco non temere aul for-
sitic quicsiioiii respondeiidum est , de Filio Dei tuito usum laotnra! nomine potins quam creaiiine.
duplieem esse consideraiionem, iinam qua ad Incnr- Cuui enini :iii Dei Filiumuon factum, versutos quos-
nationem ejus respiciiur; alierain, qua in se coriside- dani Arianos et eorum sequaces Nestorianos impetit
ratur, rernoto hocmysierio, sicuti et ante ouinia ac piingil. Ili siquideni ciealur.e voceui ul niinis
Sseeiilaexsiiiit ijnigei.iius Det Filiiis; qiia posteriori exosam et toii miinilo inrisam, non usinp:>bant, qtii
consitleratioiie 'coirtehdebat' Arus Filitim Dei crea- ninjesiati Reilemploris sui, a quo lota spes salutis
tura esse, quia non genilus de Palri. substnnti;i, sed dependeret, i-auiopcre ileirahi non sine horrore fe-
ejus oTtitiipotehtevoluiit:iie creaifis tle nibilo esSel. rebant. Iinque virus suuro nielle oblinentes, subinde
Atque id esl jn quo illi liaerelico SS. Patres constan- faiebantur Kiliuin Dei non esse creatum, et ereaiu-
tissiine resilleruni, dbcentes Filuini Dei non esse him , sed fnciuiu pneilicabnnt; at<|iie hoc specioso
creatuni a Paire, sed ex'Deo'geniiuhi, nec iuter lilulo signifieare volehant Clirisuini non esse ualu-
crcaturas depiilandiim , cnin is'sii per qiienioiniiia ralem Dei Filnim.et Deuin Vernin, sed Deificatumet
facta sunl. Ciiin autem ad Iucnrnaiionis iiiysioiuiil D esseiiiiaium, ac dono graiia» ad tantaiu uiajesiuiein
respicerent, qiio Deiisbo:i:o,'et proindecrentor crea- eveciuin , ut Detis dieeremr. Quo elinm spectans
turn ficiu-i est, noii" aDsufde''censuere Filiuin Dei Aihinasitis in symbolo, disiincle cl absque taurolo-
vocari 'creaiurani; neqiie criim tainuiii creatura atit gindixii Filium Dei non lactuin, nec creatuin, sed
* <. , ... -— •,-, <.
pura creatura asserilur, sicuf ab Ario ; ''.ed simul genilum.
creatof 'et' crenlura. Caeieriiniquia plierunique;ctiro » Qnid enim refert pronomen relalivum qui ct
cre.atura'sirie nddiiametilo' diciiiir, 'netjue "apparct quem, nisi Deum verumde Deovero, immediaie no-
circiiinsianiia qua. indicio sil quonam respiciatur , minntum ? ipiod et grainniatici, inimo idiot;e non
coiisuevil inielligi creaiura cum exclusione crealoris, ignorant. Cur iyiiur Jcsnin solvit, et in duos dividit
id esl, ea quae pura -il creatura; eo lil ut passiin Nestorius, et in uno eodenique coniextu symboli par-
atque usitate neque expedi;it neque conveniat Cliri- tem uni, pariem alteri iribuil, quie nd uiiuiii eutu-
sium vocare creniuram, qui poiius pro sua, in qua demque Dei Filium ninnifesie referuntur ?
a_<iualisest Patri, excellentia, creatoris vocabulo b Parvitlus, non tainen infans, ut opinor, sed ado-
hoiiorandus. Abstiuenduni iiaque ab istiusmodi ser- lescens, aut puer ralionis cuinpos, cum bnptizaretur
nioue mcriio censent DD. ob erroris et perversi in- et lidem proliieretur, ut superius ostensnro (Ad cap.
lellcclus periculum, ne cum Arianis setuire aut 6 hujus tib.).
commimiasalleui cum illis habere verba videamur
159 JOANMS CASSIANI 160
symbolum: DomimimJcsum Cbristum, Denm v<rnm A erat suppeiere poteral nt veniret. flomoautem anic
ex Deo vero, hoinooiision Palri, pcr quem faecula concepluro oinuino non fuii; crgo in se non habnit
coropaginala suni, et iniinia facia, hoc inseparabili ui venire possit. Demn ergo venissc cerlum cst,
stalim connexinne subjunxii. Qui propter nos, in- s cui in iiiraque re proposiia ct csse suppeiit et ve-
quii, venii, el natus est cx Maria virgine. Ille ergo, nirc, Qui utiquc et quia crat venii; ct quia venire
qui verus Deus, qui bomoousios Puiri, qui creator .em|icr poluit, scniper fuit.
siiculoruin, qui factor omniuiu; ille, inquam, venit
in niuntluro, ct natiis ex Maria virginc; scciinduin CAPUT IX
illnd scilicel Pauli aposloli: At ubi venit plenitudo Rurtut advtrsarium ex lua iptiut confetsionepestiferi
erroris redurguit.
temporum,misil Deus Filium suum (aclum ex nnttiere,
fuctumsub lege (Calat. iv). Vides quomodo Scriptu- Sed quid de verbn argunieniamur, cnm res elu-
ris s>cris symboli sacrainenta coiiveiiiunl? Aposto- ceani?ci in symboli lextu judicia rcruiti quariiniis,
lus Filium Dei urissunia Paire pradicat, syinbolum ciiui ipse in co sit sermo rerum? Repetamus confes-
venisse coiillrmal. Hoc eiiim eralconscquciis iiiique, sinueiii symboli, ct luam; tua cniin qur. illius, quia
ut quein luissum Apostolus cdocuerat, lides confiie- coufcssioneni illius luani conliicudo feciMi, ut inicl-
rclur iiosira venisse. Deiodc Aposiolus ait, cx mu- B ligas prav„ricaluni tc non tautiim a symbulo, sedet
liere factum; syinbuliiin auiem, ex Mariaprncreaiuro. a le. Crcdo crgo, inquit symbolnni, in uiium solnm
Advenis ilaque quod ipsa in syroholo Scrip.ura lo- veriiui Deiim, Patreni omnipotciitcm, creatorem
quitur, a qna syiiibulinnipsitm se dcsccndisse tt-sia- omiiiiim .isibi.iuin cl invisibilium crealuraruro; ctin
tur. Bene autem Apo lolus, faclum, inquiens, ex DomiiiumJesum Chrisluiii Filiuui ejus iinigt-nituin,
muliere; » faciuin pro naio posnil, divini cloquii ct primogcniiiiui loiius crenturae; ex co naiuin ante
consiietiidiiic, qua f c.us pro iiaioponitur, secumlum oiniiia sx-culn, et non facluui; Deuin vcruin ex Deo
illud : b Pro pntribiis luis facti sunl tbi filii (Psalm. vero, l.iimoou-ion Patri, per quein et sseculacom-
xuv). Vel illud :c Priutquam Abrahumfieret, egotum paginata sunt, ct ornnia r.icta; qui propter nos veuil,
(Joan.yiu). lu <,uo sciliccl cvidenier dixisse no.sci- et naliis est ex Miria virgine. Proptcr nos ergo, in-
tur : Pi iusquani nasceretur, cgo siim ; facli iioniine quit syiiibohiin, Doininusnosler Jesus Chrisius venlt,
rctn naliviiaiis osiciidens, d quia eflicieniiam facii ct naius c.-l cx Mnria virgine, cl crucillxus e-t sub
liahel quidquid non indiget ul li >t.Qui proplcr rois Pouiio Pilaio, ct scpitltus, ct rcsurrexit secimdum
crgo, inquit, veniict uatus est cx Maiia virginc. Si Sciiplttras. Conlitcri hoc Ecclesias nnn pndel, npo-
homo solitarius ex Maria nntus esl, cur vcnissc di- stolos pncdicare non putltiit. Tu ipse, m, inquam,
citur ? Neqnc enim venit nisi qni habet id ipsiini in C ipsc, cujtis nuiic omuis vox sacrilegiuiu est, qui nlhil
csscnlia ul venirc possit. e Qui anlcni itomlmii id- admodiiin non ncgas, b;cc lamcn onniia ncgasli,
psuin accepcral ui c.sel, qinuiiodo id liaberc polc- Dcum uiique naltiui, Detttii passuni, D.-innresurre-
rat ut veniret ? Vides ergo quomodo ipsc adventus xissc. El quid post hsec? quo dcvoliitus es? quid
noinine fuisse anie designaiur advenicns? f quia (a- eflectus? in quae rcdac us? quid ais? quid cvomis?
cullatcm non babucrat, nisi cui cx hoc ipso qtiod k qnod nec ipse scilicet, ut quidam ail, non sani
ALARDI GAZ.€I COMMENTARIUS.
0 Sic ct D. Ilieronymus (In comment. hnjus loci) ctiam auclores prn nnsci sumiiur, ut apnd Plalonem,
farliiui pr» iinlu posiliim inlerpiciuliir. Dititicitter, epist. 8, yatoQtu UJTM,sihi ipsi na-i-i; et opist. 9,
inqnil, ailendite. quod noii dixeril (aC.uin per initV.e- (xa-rro; ivitovo-ixK£TM povavyiyovt : Noslrum quisque
rem, quoil Marrion el cwitrw Itwrtset roliini, qnw pu- hoii sibi soh iiiilus esl.
talivam Christi curntm simttlanl, scd, tx mttlicre; ut * Similicr in Cra-CO: rrpct 'AGpaatx•/iveo.eu.Op-
non per illam, sed tx ila, na<uscsse tredatiir. I) Tho- ronuiilur cniin hic vcliit e iliniuciro. fieri ct etse.
iuas iii ciiinilcui loi iui, Aposloli ( ln commtnt. ad Ficri, ul liuiuiiiiset cnjnsvis cicniiinc; esse. ul Dei
Caltit. iv): Licel, ioqul. po»s>'tdici nalitt ex mulicre, pronriiim, i-ujus cst dxere : Egn sm, qni sum
tignanter liniicn dicit, factum, et non tiatuin. piasci ( Exod. ni). V.de quae supia in hauc seiilenl am no-
eiiim nltquid. est ipsttm produci sulnm ex principio tatn.
cuujiinclo; sed fieri, est prodnci e.xpriucipio scptrnto. d M csl, ipsam veri alem el signific-nionem; qnod
ATCJenini fit ab anifice, sed frucnis iiasciitirex arbore. peiinde cst nc vcrc r.icius ilicilur. q >ij_m iiatus in-
Piincipiitm auiem hiunantc creitlinniscsl rinplex, sci- D cipil cssc, CIIIIIaiiti-a noii cssel. Sic el abbi Cai-
lcet materitile; et qiiantiiin nd hoc Cltrislns processil sianiis cflicienliam u-iirpal.
tx principiu cbiijiincio,qui tnri.erian suicorporis siiin- o I<1c-t, <piisccnndiiiu Ncstorinm non erat, anie-
psil ex Virgine. Untlesecundttin hoc diciinr naseide qiiam nnscerciur cx Virg-iic, <|in r:<ti<>nevenire
ea,Mntih. i: De qttaitaltts est Jesus. Alittd est piin- potcrnl? Aiqui venisse constat; erat igilur aniequaiii
cipiutn ncticitm,qttod quidem in Christo, qtianlum ad vcnirei.
id quod principinm hubtiit, id est, qitanlumad forma- f llabutrat pro habebni, f lrullatcm veniendi sci-
tionem torporis, non fuil coiijiincium,sed separanim, licct in carne, el iu cirne nascendi, si nou ante
quia vi/lus Spiriius sancti forinuvii iltud. Et qitantum advcntiim siiiini exsliissct.
ati hoc, non\dicitur natits ex muliere, sed fitctus, quasi s Id e-t, rui uirumque competit, et sempcr csse,
ex prinripio exteriori. S c S. Thoinas. et semper venirc posse.
! b lia e Grxcn iytvvniriistva vcrho yivottui,fio. At k JVousanus. id esi, insnnns. Paroemia est a Juve-
Vulgata versin inelior, qune hnhcl : Pro pulrtbtts luis nalc ct aliis usiirpata in honiines .iinentes el lurio-
^nati tttiit tibi filii (Ps. XI.IV).Nnni niagis proprie «li- sos, qni quidlibel ciriiliunl, iurant, pejcranl, et
fcimus liliosgigni, nut nnsci, quam lieri, quoil latius ncsciuni q iid dicant, instar Orc.-lis, qucin pneis
patut; ct verbuui yivtaSm passim apud profanus linguiit ob tnalris ctedein furorc coi;repiuui, cl tueuie
161 DE INCARNATIONECHRISTI LIB. VI. *K
esse homiois non sanns jnret Oresic-. Q.iiil cniin A es'e dici ? Quoniodoeiiamlu ipê dixisti? Conferainus
dicis? * Quid <-sl, inquis, quia ex Ciiiistoioco nalus cnim ciiin bis qu;c anie a le dicia sunt ea qna»nuiic
e»t Filius lli-i? ui puia si divci imus, Crcdo in Deum a ie diciintur. Dixisii prius: Credo in Dtiiin Patrem,
Veilmni Filium Dei, unigeoitu u cx Paire iialiun, et iu Jesuin Cbrisiiim Filiuin cjus, Deiim veriitn ex
lioiiiooii-ion Patri, qui dcscendii et sepiilius esi; Deo vero, hniiioun-ioii P.lri, qui proplcr nns venit,
iion sl.itim audiltis ipse accipit pbignni? Deus mnr- etmlusex M.irin -.iigine, ct crucilixus cst sub Pon-
tuus? El iteriiui. b N:c, licri, inquis, polcst, ul qui lio P.lnio, ct sepulius Cst. d Ntinc ntilcm quid ais?
antc ouuiia saeciil natits esi, « secuiid i vice n.i-ca- Si dixeriitius : Crerio iu Deiini Vcrbuiu Fil uni Dei
lur, ct hoc Dens? Si lieri oniiiia h:i-c oiiinino non uiiigeiiilinn, cx Pairc iiatuiii, bnnioousion Pairi.qui
potucrunt, quouiodo Ecclc.iaiuni .syn.buli.iii facta desccudit, et scpulius est; 11011 statitn auditus ipse
ALARDI CAZ.EI COMMENTAIUUS.
alienalum. Umle Virgilius 111JF.natd. : Et scelerum neicrn.ini el divinnm: rnin vero dc codem Dei Filio
furiit agiltilm Oretlrs. El Stnliiis lib. i Th h. : El Jesu Clirisio diiiinus : Qtti coucepiusest de Spiritu
iitunrmntentisUrestem.Iluicaliiid siuiiiu provei biuni sancto, naliit ex Mara tiryine; nlierain ei seciiiiil.nii,
apnd JIIIIIIIIII(Cetiiur. 5) : Orestis insaititnn insatiie. ncoipe hiiiuaii iiii et iemp<ii',-ileiiiiiniiviliiieiii aper e
C<>nfei l igitur Auclor N'-si<uiu.n CIIUIOrcsle, ut jiroliii-niui-.Uuil>:in c<uicili(> Coiisiauiiuo o ilan<>ca-
aiui-iiiciMcnin amciilc, umilo ;ifliiiu;iul<iii, iuodo noiic _ niinlbein i dicilur, si quts non confiieretur Dei
iii-gniilein, ct more 1'inh-i virins ludijoiiieni vulius, B Verbidnas etse nativitaies, unam quidem anie smcula
iintno cl ips» 0<esic aincnlinrc.inargiiii, ul tpti lalia ettine temptireexPal-e incorporaliler; uliamvero eius-
cvoiiMTclqu l<»nceOresics io-aiii<iis<'fl',;lii<'t. dein in nuvistiiiiit diebus de^cende>ttitde cmlo, et in-
« lliim- locuiii anlcn in;>iiife-le <l.p nv.tuai, si: cantaii exsancttielqloriosn Dei
geuilrice.II ipsiiiu an-
resiiiuendiini conj.-clnviiiius cv seqiu.-ulhus, ubi icn in coiieili<)E|iliesuio,neeiioo ju Clinlcednneiisi,ex
cn.lcm vcrh.i lepelniiliii', ilc.inplis supeiHius. Siinl episio':i Cyril i al Xcsloriuiii, fuerai decl.ir.itiim lns
auii-in hi-c vcrh-i ipsius Nc-iorii, qcem Aucior lo- verlns : /*, inquii. t/ui nitie smcula omniu est tialut
qiicuiciu imlucii, ct hoc inodo ni fnl|.<r.<-x(.om-ixl.i: ex Putre, eiiam ex muliere carualiier est procrealits in
Quil est qttin ex Cltrislolocoittilitsesl FtV.nsDei? I.l lempore : iion qi.ia divma iptius nitinra de Virgite
CSI.qiiain nbsiiiiuiii,cl pnraitoxou,ul CXClnisloloco, sumpsil excrdium, nec prupter seipsaiit opus Itabuil
id c-l, Clirisiipnia vii-giiii:nalus cieil-nui' Filius Dei, secundo uasci posl illttm intiiritaUmqttttm habebat ex
put.i si dixeriinus ; Credo in Dettm Verbiun Filimn Palre; esl enim iitetittimet sluttam hoc dicere, quod is
Dei. Sonne slaiim aud.iits itrripit playitm? itl est, qui uule oinnia smcula est. et consetnpterntts Patri,
lioiiiie hoc ainl.to, sl.iiitn auri-s p.-ii-clluulur. per- secundmgeiierationisegnerit ul esse inctperel; sed qttia
lioncscui.l, ct fcrre iieqiicinil? F.i Deus nwiiius ett; propter noslram salntetnnaittram sibi copnlavil h, ma-
i.l cst. il ilixcriiuus, quia Dcus uiorlull- L-SI,noniie ntiin, et processit ex miiliere,idirco diciluresse nittus
similii.-r aud.ius refugit, cl co audito graviter sau- earnaliicr. .V<?c enim pritno Itw.nonaitts est commutiis
ciamr? de sancta ei Utnc demum tnhitbitavit in eo
b Na: |icr diphtlioiigum cv Grav-nv«f. adverbium Verbnm; Vvgiite. seil in ipsa vulva utero ;«e vrginali secttm
aflirinniiiis : vel f>.ria--c inii.-rjcciio ailmirnuiis, ut Q carnem conjunxit, et stistiiiiiitgenertiiionemctiruttlem,
apud Cicer«neiii in Cniiliiiam : ,\'i_, illi veheinenter suwniti:vitttieiticarnis snum fuciens. Iliicu-que Cyril-
erriint, id csi, ccrie. Scd fnriassis inversiuii f.ieril Itis. Ist igitur secuiiiliiin lidein raibolicain uuiiis
vocabuliim.scrihnruiii aul lypoginpliirniiioscilnnlin, cjiisilcui<iuepersonu'Ciuisli duplex agu<>scen<la ge-
iil pro fterine potesl. Icgcrclur, ne lieri p.olesi. elc. cl
nerntin, geinina nativiias; et coiiseiueiitcr l.ileu-
Suiil cuiiii h.cc rinsiis verlia Ncslorii g.-iiiinani, id duni e-t Christuni his naiii.ii, b:s geniiuui esse, seinel
cst, ilivinam cl liumaonniChristi naliviiaieui abhor- ah rrteruo, ei iieruui III leinpore, qiieinadinoduiii a
renlis ct pio nbsiirdoiliiC nlis. qiiodaiii pnca nmi iui uis i-h^nner quam vere dic-
c Sc Ncsiorius ab inipossibili, nt iipinalialur, liiin csi (Vidas inilio Christwdot) :
argiiincnlaiis, gciiiiuam Chris'i geiicra>ionemel uali- Spiritusalroe,luo licealmihinumine Regcm
viinlcin iiiipngnahni, l<-re ad iusi-ir Nicodemi sinnli Pis geiiiuiiiirauere.
arguinciito ju siiiuli neg.lin ulenlis, Jo.iiiuis m. Ut
eiihii ille adhuc riulis diccbnl: Nttmqtiidpntest homo In iitraque auicm Christi nntivilate, el nliquiil simile,
natci, cttm til senex? inttnqnidpoitst in ventremmaiiis ct ali |ii;d snijjtil.tre : in illa eniui P.itrcm h.ibuit
suw iteriito inlroire et reuasci? Ila Nesloiius : Nuin- Clirisuis sine inatre; in hic vcro mairein hahuit siue
quiri loluit Dei Filius sccuudo nas<i dc Virgiur, qui pntrc. Quo rctulit D. Auihrn-iiis quoil scriptuin e-t
jnn nnli: ominn sa-ciilael nh n-terno nitiis csl? QnodI ad Hebr.cos rap.vn d.<Melchiscricchin liginaClirisii:
ciini inpossibile essc pra-tenileret, coiiscqiens e-sei Sine pairr, siite malre. Sine mute enim, iiiquii. natus
Tnli-bnt,ut <)<<: Dci Fibus de Virginc nntiis. nec ipsai «I Dtii Filitis genertilione cmlesti, qniu ex sulo Deo
eroroxo,-, Dciparn, sed lioiuiuipara diunaxnt crede- Patre naius esl; et iltrttm s.ne pntre ntitus, quando
re ur. Ilic nann|U<*fuit n.tius Nrsioriaua: ir;ig<edi;u : D natus est ex Virqine. Non enim ex tirili se.nine yene-
scopus »Cfinis, nl ci Clnislo diviniias et Mariaj ma- ralas est. «•</de Spinin sancto ex virg ne Maria uiero
tcma D<ri|>:ircniisdignitas ailinicrelur. Conira veroi ediln* vrgtnali. iNequevern t>rnpierc<<hioslilms nut
Eccb-siae» ho!i<a Chri lum vciiun Deiluiel ho.iiiiieuii riuns prolcs du-ere nccese csi, quin riupl-x sit ngno-
pgnoscens, Deiini alernu, hniiiuicin teiupornli geue- scuiida 'r'cnei;ilio; se<liiiiuui dunlaxnt Deirl hoiiiinis
raiionc, iion iinlurnruiu coiifusioiie, tluas iliiletn na- liliiiin, piopler iiiiiiniein pe".<>n<•in <|iinniuirnqiie
livimtes in Cbr;sto cxiliielur e.t credi, nliernin qnai i la cadit iialiviMs; iinpussibile v.deri debel quud
cx Palre nalus Dei Ftlius anle sicula, ahernni qun> fucril nnlcqii.iiiiex inairc u.iscei-eliir,quia .s.-cundum
cx nialre uaius esi liouio et hniiiinis Jiliu- in tem- nliud (ii.-iniii: Hciliiein) s<-iiiperfuil, ei seciinihim
pore. llinc Daniascenusbb. 111de Fule Onhod. c<p. ali»d d (iieinic iiiiniunitaicni) unsceu.lo csse coepil.
7 : Confieniiir, inq iu. duas C/uj.ti naiiviiwes, unami Ex Imc loco approb.ilui' correctio texius siipe-
quwetl tx Patre miema, et tm tm tmm est ex tnvirt; rius inductn. Repctil iniin et inculcat senel dict.i,
temporalit. W.vcpnrro ilnciriiri ninnif.-sle c«.| igitiir ncc hic I.IIHIIII, scd cl cap. 11, ut Nestorinin sui
cx ipso syuibolo nposloloriiin I'.iini CIIIIIIdicimis : imuieitioretii sibiqiie ipsi ciiiitrndicenieiiiredarguat,
Crede in Jesum ChrisiumFilium ejtts nnicum, priinaini qui qiiod in syiubolo profe.sus luerat, retractaret
Bgtio.c---<vsgcneraiioitety et iiauvitaicin, ne.npei ac peruegaret.
'• '
m J0ANNI8 CASSlANI 1 1«
accipit plagam? Acerbitas quidem atqne impietas A si Judajorum quispiam aut paganorhih catholiCai
dicti tui cogere nos ad immoderaium ac fervidum fidel synibolum neget, nuni audiendutn eum existi-
respondendi impetum potest, sed restringenda pau- mes esse? noh uiique. Qtiid si id ipsum haereiicus
lulum pii doloris sunt retinacula. aut aposiaia? niullOcerte miuus, quia a intoierabi-
CAPUT X. lius est veritalera cpghitam derelinquere qtiam inco-
Invehilur in-.illum , qttod desertor catholicwreligioriis gniiam negare. Duos igiiur in te yidemus, catholicuni
nihiiominus iii.Ecclesia docere, sacrificare, et jus
dicere ausus esset. ,,, et aposlataro; etprius quidera catholicutn, et post
Te, lhquam, ergb, leipse consulo;dic mibi, qngesp, ''jappsialam.Quodfergo nobis sequenduinpules, ipse
,,„'., .. ,^:.0l, ,. ....... ... ....... ALARDl'.GAZ.E.ICOMMENTARIUSi,
" Ex sentcniia principis apostolorum dicentis (II lur; e quibus illa. qiiatuor in primis celebres Athpnis
Pelr. n) : Si eiiim refugientes coinquinattonesmundi fuere,. Acaderoica , P.ripatetica, Stoica, Epicunca,
in corjnitioneDomini nastri ei salvaioris Jesu Chrisli, superius a D. liieionyino homin.ila.. Usus ctiam
hisrursus impltcati, st.ipsrantur, faciasuni eis poste- Gra<cavocei Ciccroi liiin iu Paradoxis (A'dAitic. tib.
riora deieriorq priotibtts. Melius.,enim.eral illts non xiv ep.si. \S,,ad Fainii. lib. xiv epist. Ib); luin abis
cognoscereriam,jiistilim,qutmpQSi_aptiiioiiem rel/or.r in locis. PhiJo ltideni-Jud.-eiisiu lib. de Vita suppli-
sum eoqverii qb eo, qttpd illis traduum est, saitcto B cum apud Eusebiuiii (Lib. n Ilistor. cap. 17) i no-
mandr.lo. Conligit eni.n.eis iilud veri provt-rbii: Canis stram religionein ha.resim vricat, neque in inaJ.im
reversus ad suuin vqmititm, et.sns.loia in votuiabro pariein lainen, sed inore illi<isaelalis loqnens, Scri-
luii (Prov. xxvi j. Ubi viile S. Thoinaro in Coinmen- psitet Galenus , etinsciipsit librnni tl-pi ulpicrsuv,
tario.. „, .,.,. id esi, Ueseciis seu opinionibus medicoruni. Deoitpit!
b;Nesiorium iiempe ex catbolico factum h_.re!icura etiain Pbrasi Lalina iion niale dicilur : In ca suiii
et apnsiauuii,.id ,est, iidei desertoreni, Cnjus occa- hicrcsi, idest, opinipiie.Qu-iiietinm in sacri» Liiteiis
sione hie obiter aljquid dicendiiin de liiere.i et apo- pni indilTerenii iniehluiii accipiiur. Aci. xv : Siirre-
slasia .,, et iiiriusque discriinine. Prj.iiiuin.quod ad xeruiit quidam ex liwresi Pliarisworum. Act. xxiv :
nouien et nniioiienrhairesoos. ai.liuei, illud vulgaiuro Corifueoriiutemhoc t?bisqtiod secuitdumsectam, qitam
est, baeresininb eJe,cioue dici a.roT.o_at/?io/~«.-., quod vocanl hwresim, sic deservioPalri el Deomeo. lviirsus
est eligo (AlphonsusCastr. coni.Htms, l.b. i.cap. 9, caji. xxvi: Secuttdtimcertissiniamseclamnosirm rtii-
Metchiqr Canus tib. xn deLoc Theologicisc. 9). Hiuc giouis vixi Pkariswus. Ubi Griecc : v.uza tiiv cdpietv.
Tertiiliiainis lib. de Praseripiionibus Il.creticorijih: Saepius laiueii et usiiiatiusin mal.iiii p irieiu accipiiuV,
Hwreses, inqui.t,, dictw Grwca noceex interpreUtiione utlGir. xi: Opbrtethiereses esse. Ad Gal. v': Opem
eleclioiiis, qtia guis.sive ad iiistiiuendas sive ad susci- carws surit, hw eses,invidim, aedes, eic. Ad Tiluiii
piendas.eas utiltir.jdco elsibidainnalttmdixii. (Apu* MiHwreiicnth hominempost iinam et alteram admo-
Stolus qd Tjtumm;) hwrelkum,, quiael in quo dant- nitioKcmdei-iiBi11-Peii.u -.lnduiettt exiuules hwreses.
ttalur ;;sibi eie.gil. lit lib.i adversiis.<Marci<>iiem : (/*. . Al|iie hoC inodoGhrisliaiii scriptores couiiaci» vo-
hinc,in suil, jatn destinari possithwreiicus,qvideserio, r- cnliulo baeresim iiuiicnpant sectaui et diviSio.iem .pia
quod prius fueiui, idppslea sibi elegerii quodr.etro quis a coiiimuiii se Ecclesia. (ide sejungil, piiviiiiiin-
non era1. Eodeui pcriinel ibud Ircnaeiadversus lla»- que <'piiiioneni eligens , a caiholica instiiniiiiie tit
reses bb, iu c, 2; Hunc. wqn\l,.sapieiiiiaiiiviiuMiuis- verilatis rcguin discpdit. Limleet illud coii.i'qniulr;
que eorum esse.dic.it.,..qiiam a se.nietipsoadinvenerit, quod , licet oniiiibns iioiiiin sit, comineiiiorniiibim
ficiiotiem scilice.1; unvsquisque. enitn ipsortim oiiini esi l-.uneu, docirinaiii evangelicini atque Calhol.caro
modo ptfversus,, semetipivm.regnlam-vmiults prmdi- proprit- neque ha-resiin iicque sectaro esse appclla.i-
carenon. co.>i(unditur..D. lli<!i<iii);inus..inrtc;i,p, ,v,ad daro , luin quia eaiiincnsequîiiui' ex ck-ctioiie uo-
GaJatasr:.AXp.>Ttf, inquit, Grwce ab ekctiane diciiur. stia ,sed exiiiisiiiulniiie divina <;tuin qnia , m ait
qwd sciiicel eam sibi.unnsquisque eligut discipliuam TertuUIaiiUS(Lhlde Prwscript. llwrelic. c. (J),nobis
quqm pttiat r.sse meliorem. Q.tiicinnqne.igilitr .atiier nihil ex nusiro arbitrio inducere Itcel; sed nec cligere
Scripiuram intelligit:quam sensus Spiritus stiiicli (la- quodaliquisde arbilriosito iitduxeril.ApuslulosDinniiii
gilai, a quo conscripla est, lieel ab Ecclesia noh recas- liabeinusauciores, qitinec ipsi tftiidquamexsuo arbitrio*
serit, ttimeii hafelicus ttppellari poiest , eide ctifhis qttbti iudticereni; elegeriinl, sed nceep'am a Clirisio
operibus est , eligens qum pejora sunt. Sijnilil.T in ' disciplinam fidetiter nalionibm assign tverunt. Itaqite
Episi. adi.Tiinm c.<p.ni: Hwresis.Crwceab electione eliumsiungetusde cmlisutuer evangelizarel, aitalheina
dicilurzi quod scilkel untlsqunque.idsibi eliyal quod dicer.eltir:a nobis (Cat.l). Sic ipsc. Cui coiiscuiit
ei tnelius ejsSevideaiur, Philtisopliiqitoque , Slotci , Theophylacius in cnp. n Kpisiola. ntl Colos-eiises.'
Peripaielici, Academici,,Epicumi,illius vel illiris Itm- Porro Origenes ( In cap. in lipisl. ad Tiiitin) h i re-
reseos pppettaniur. Uiec Hieronyiinis. EniJein Jcre , liCuni hoiuiii.-ih hoc modo dcpingil : Uwreiicwrlia-
Isidorus :Eiyiiio)og:.bbr. vin cap.i.5., El Raianus 1D bendtisest umnis itlelqui Christo qttidem credere se
de Iiislilui, Cieiic. libr.,ii cnp. S8. Porro Gr-e&Jin prvftletur , atind lanien de fidd Ciifislianw veriiaie
voceni Lntiinis Nrivi-.Tesiaineiui iiilerpresiiiierduin credit quam habeat defimlio iraditionis eccfesiuslieai.
serv;<i.(iCor. xi ), inierdiini vero iii-eciam veitit', Paukinliier D..Aiigupiiuus lib. tle-Uiiliiaie cred.ndi
ut ari Gabiias v-.,;nbi.criitio Lniina inter.carnis npera cap. 1 : Hwreiicus est, qui aliiujiis lentpofatis cotn-
secias.noininai; Gia.cailiabei,ha.reses. Et-Aet.xxvili modiyei-viaxYme vancfglbrim,priticipulusqitestti grana,
Juda»i, CjUui,P;a!ilii iii<)tiiiiiit:Namde secia Itac noium (alsas ac nortis opitiiiinesrel yigniii, vel sequiiur. Et
nobis , quod ttbique ei. conlradicitur. Lucas Gr*ce lib: xvni de Giviinie (l'«p. 5l) : Videiis-,ihjiiil,dia-
liaresiiii: dixil. Secia. igiiur et liauesis. eaiieni res bolus letripla dmmonumdeseri, et in noinen iiberanlis
sunt, seduijSeclaa seciaiitlo, sic hairesisab cligcndo Mediatoris cltrrere genus htcmaiiuni, hwreiicosmovit,
dicjlur.iCuin igilurihaji-esis nihil aliud sonei quam qtii snb vocubuloChristiaiiodoctrinmresisierenl cailio?
jirivntniii alicujiis eleciioiiein , qun quid propri<ijtt- licm; qnusi possenliiidiffereniersine nlla curreplone
dicio elinit eii|ue inlncrel, <onseijuens est vocabiilum Itaberiin civiiale Dii,-sicul civilas coufnsioiiisitidiffe-
ex se esse coinmuno et adiaplioruin , et unaniqnam- renter tiabuit philosophos, inier se diversa eUadvezsa
libel seciam desigiiare : iiiule npinl jeihnicos vaiin; sentienles. Qui ergo in Ecclesia Cltrisli morbidnmali-
philosoplioriiiii laciiones a Graecisha-reses, iaLniinis• quid pravumquesapiunl, si correpti, ut saritimrcctwib-
sccia» ciira oniiiem Coiiiumebam el probrum noini quesapianl, resistuiti 'conluiitaciler',»siiacjus:';«.
siifera
riaJiatituRV-qupd.aJii ntqtie aiii <>emis
aliqund disci- el nwrtifera doqmala <emeftdafenolunt, sed defeitsare
pliu* et iiistituti proprium eligereut atque sectaren- piKsumunt, Itmretici\fiunt, etc. Sic Auûsiinus; Ve-
U&.i DE INCARNATIONECURISTl LID. VI. 168
constitue; alterum enim prseponere in te non potes, Aminum uliqne Jesuro Christum, Deiim verum ex
nisi, alterum in te ipsedaronaveris. Dicis ergo dam- Deo vero, homoousion Patri, per quem sarcula creata
nari a te eum qui prius fueril, daronari catholicum sunt, et omnia facta, buuc eumdetn propler nos ve-
a te symbolum, damnari omnium confessioncm, da- nisse, et naturo esse ex Maria virgine. Cuin ergo
mnari fidem? Et quid igitur? o indignum fncinus! Deutn natum ex Maria dixeris, quomodo Mariatn Dei
o intoternbilis dqlur! * Quid facis in Ecclesia catho- matrem negas ? Cum Deum venisse dixeris, quo-
lica, calliolicorum praevaricator? Cur CQHUIII populi modo Deum nunc negas esse qui veuil? Dixisti in
polluis, qui fidem populi detiegasli? Insuper et con- symbolo : Credo in Jesnm Chrislum F.liutn Dei,
sisiere in altario, el.conscen.dere tribunal, et offerre credo in Deum verum ex Deo vero, liomoou.sioiV
impiidenti-simum ac perfidissiiiiuni os tuum populo Pairi, qui propter nos venil, el nalus est ex Mnria
Dei aus.u5es?.occupare,calhedram, prasumere sa- virgine, et crucifixus sub Ponlio Pilalo , ei sepulitis
cerdotinm,j)roliteri magistrum? Ut quid.docesChriT est. Nunc auietn dicis: Si dixerinuis, Credo iu Deiitri
slianos, Clirisium nqn.credens? curo ipsuro, in cujus Verbum Filium Dei unigenitiira , ex Paire naturii;
Dei teniplo suni, Deuni neges : el post haec oninia, homoou ion Patri; qui descendit, et sejiullus est;
o in-ania! o.furor! doctorem te et episcopum pulas, non stitim audilus ipse accipit plngam? Vides ei-gb
ciim eiun ipsuro pijque, o infelixcaecitas1 eum ipsutn, B desiruere le peniius aique eradicare onineni cailJd.
inquain, Deiiiii d.encges, cujus te. esse asseras sacer- lici syinboli, ouinem caiholiei sacramenii lidein ? d
doteui? Sed efferimur prae.dolore. Quid ergo ihquit scelus ! b o ponenitim! tit ille aii, irt iiliimas ierra_:
syrabolum? vel quid tu in symbolo ipse diiisli? Do- , asportandura! quia hoc rectius de le dicilur,c ut in
ALARDI GAZi_I COMMENTARIUS.
rum, nl clarius, ita exactius, a scbnlasiicishoc modq ctione ha?relicus , sed a discessione dicendus esi
defiiiiri soleiil: Hmresis esl ejris cjui fidem professus aposiata, ut vocabula ipsa sonant. .,, ',,..,
fuer.ilerrqr perliiiax veritqti catliplicwcoiiirariiis. Hm- a Ad eumtleui fere niodu.ni Cceleslinus papa itj
reticits ierti prbprie diciiur, qui sub Christiani no- litietis ad Nesiorinm scripiis , qnne ei in conciliiji
miiiis prtifeSsiunecbnlra fideiii caiholicnin firma vo- Epjiesino lecnc suul (Baron, tom. V, an. .30),, ipsuih
luniaiis optniorieerrat, aiii coniruiium dogma arit- gravi.ier increpai. et cxagiiat liis verbis : Quis enim
ptec'ittir. Uhi iii prinijU nol.iu.la illa ,<laiisiila qtia inira ovile rapacem lupum pularel abscondi? El iiifra.;
dicitur, siib Clirisiiaiii nouinis professione , e|c. Mttle lu in hunc arma desperalione,movisii , ,qui,,ta
Qua.par.iedistiiighilur ha-resis ab aposiasia proprie super familittmsuam, velut fidelem prudentem'"Ufpex*
suhipla ', ut positnoriiuii oslendetiir. Ipsum aiileiii miserat nitte cottsiitui. Periit libi.liujus vice<ffi.ii beq-;
nomen apostasia. u.ihil aliu.d,sonat. qnnin d srrlio: tiludo promissa. Non solu-n non das cibumin tetiipore,
neiii, deteCliorierii,anl reirocessibnero.. Uride disiin- "- verum eliam veneno inierficis quos ille suo simguii\i,.
guiiMt-a caiionistis Iriplex apiistasiae spccies: prima el sua mone qttmsivit. Veneniimriamque est sui) iuit
a Ojle; VeCuiidaa reiigione . seu iuonachaiu ; leriia labiis, quw malediclipiiiselaniariiudinis plena v.demits,
ab <>!<lirie.:seii cleiiCntii. Aposlasia a.lide, deqna Jiic cunt couiru eum, qui sttavis est,nileris dispulqre. Vbj.
aginir, defiiiijr.ipoicstlotiusChrislinnilnlis, seu Cbri- CStdiligenlia pnstorcilis? Pasiqr bqnus animam suani
Slinh* fidei et religionis , nbdicntio et. abnegalih. . pohit pro ovibus suis; mercenarius vero esl,,,qui ,eqs
Uiiile niniiifestuiit ev-ri.il qii.i raiibiie apnsiasia tij-: lupis dimillil el iradil (Joan.. xvi). Qui Mc.tu pastat
stiiigiii-iurah hn'resi. Natn eisi in boc conveiiiapt, aclurus es , qtti Domiiitcumgregempro liipis ipse.dj-
qiioila Qde tilraque recedit, differunl tainen ih modo spergis ? Ad qumnam grex Dominicussepta eonfugiet$
recetientli: si qiiidein ajio-tnsia a lide recedit abso,- si intra ovilia Ecclesiw sauciaiur? Qua fuiurns est
lute.et ioiaruer, bxresis yero non riisi qitoarialiquiti; luiiiohe defensus, qui te paiiiurprQ.custodeiiapô.reiii.?
et hicresis eiiaiii miineri et profe-sioriein Chrislianie Et alids, inquil Doniinus.,hcibepopes, qute jtqn sunl
religWiiis sibi vlnilicai , qunin apostasia peniius aji- ex lioc ovili, et illas pportei me atfd.ucere.Tlle qlias se
jicif ei abdicnt (Gregor. Valenl. in 2., disput. 1, q. promiilil adducere, tibi pereuni quas habebas. Tametst;
11) Is ergo pj-bprieapostaia'<li<itur. qui cuui Jideni quidem cerlum sit, qnoiies ista conliiigunf, .-ixonoves,.
caihoiicaiii sernelaiiiplexus fuerji, posiea ab en pe- pastoribus, sed mnyis ovibusperire pastores. Ei vocen\:
niiiis/recedit^yerbique Dei ilociriiiani, ut siuliani meam, inquil, audient. Quqre ?,u( fiai, unusyrfx- Ad
irridel ,' i.iisectaiiirqiie,siciil Juliaiius impcraior fc- illius vocein,tinus fil yrex; ad liinm vocem uuijnfici-
cisse lejiiur : iiride nonien apostnia. sortiius est, tur, attl fugatur. Durum est ulinte de Aciibus.Apostq-
Sic veteres Christiani eos iiifaiiii vucnbiilo apostaias lortim bealt Pauli verba convenianl;.Ego, inquit, scio.
viic.abniit,.*quiab]ecl:i rioii sojuni fide, sed etrioinirie D quia inlroibunl posl discessumineuin lupigraves jn vo,$,
Cbristiaiiitaiis, ad pagnuisiiiuronut judaisinuiii dcfe- noh parce.ntesgregi; et ex vobisipsis .surgenl homtnes,
cissent. Ex liis patei, si aposialn proprie ei stricte quwrentes perrersa, ut.rabducanl discipulqs.posi.se
suiualur, neque"liaereticiiihaposlalatn , neqie ;i|io- (Act. xx). Hmc a te aliis qnam diaa libi :veltinns,:
stataih esse lia-ieiiciini, quod vel sola iioiniiiis Ducenda enim tibi [uerant, non discenda.,Ntm,.quiSi.
Clirisiiani prolessioiip.ei abneg.iliohe inier se diffe,- ferat doceri episcopumqualiter deleat esse Chrisiiqtius.il
ranf;, siri. yero niiuus proprie et largius sum-iiur Diiigenter aspice in quani coudilionem coceris, accer-
ap.isiaia, pro qUoiihet fidei di-seriore , quOniodobip seris, arqueris? quid horum convenilsacerduti, eic.
suiiiif Aricior, djini Nesioriuni hici-iticuiiivocat siinul b Ciccro Aci. lv in Verrein, __ ,,..,, ,,. ...,
et uposiaiam,, sic oiiinis baareliciis apnsliita clici * Yiriciur lnc Cassiainis .prophetam. nut yaieni-:
possii; at hon cnnira , qiia la iiis paiet, ut iiotiim egisse et pisesagii-se id quod liiiiiruiii ernt, jieinpi^..
est. Uh"deyeteres illi et fumosi a|iOs.l;it;e, Aipiila ex, ut in Oasiiu seu Oaseiiam soliiudineiii ioter i£gv,pti:
JufliieoCiirisiiirius , et..ex Cliiisiiino Judiits, liec sobiiiilini-s remoiissimniii,el vasli-siiiiam ini|iiiis ijie
noh Luciaii.ris,Jriiiniius, Pprphyriiis , el nlii siniiles Nesiorius, quod nli.i.s.iiidenj notavimus „ jiost l:>|attt
ailierayiiîâ^ciTecii^h.usqiiotii ha-i-ciic.i:!|)pellii.ti iu ipsuiii n coiuilio Eplic.siiiodainnaiionis et ilepi)- ,
leguh|uV,J,EtîpVOoVqiri^deih. N;jm ut aitfD..Ji^qinas, sitipuis senteniiam., .Xlieodp.sii.i|iip.ernto.rjs.,,ed,iciOi
qui ioiamChWstidocifiridmrejiciiîiiiiil v.idelnretige- deporiareiur, ubi n,uj uin,.,uiJiie tJic.ituV,.queiUjperr.i
te, sed penitus a fide discedere. N.u cigo is ab ele- deret et ha-resi sua inhcerct, iuvenire posset. la
16* JOANNIS CASSIAKt 163
illnm scilicel solitudinem transeas, ubi nulluin vnlcas A imlis qund omnes snht, quod tu velis. Pracclara vi-
invcnirc quein pcrdas. Fidem crgo salutis nnstr.R , delicei aucioriias, 111qnia lu quod eras nou e*, esse
«acrameiitum spei icclcsiastic.e lu aiiditns lui nique iuundus desinat quod fuii.
auriiim plagain pntas. Ei quoiuorio qiinndnm, ciun C\PUT XI.
ad biiptismuiii ciirrcics , sanis fxc saciaincnia au- Diluil objertionem taciiam Itwrelicorum
qni fidri suw
rihus aiiilicbas? Quouindo cum te mngi-lii !.<rli-sia- professionem in pueiili mtaie [actam tecantare
rnin docercnl, nurcs lua»non vnliicrnln' sunl ? sinc volunt.
lilln liinc certe plnga duplici oris nlquc nuritiui fun- b Se<l parvulum tc forsiian, cum renascercris,
geharis olficio, cuw et andita nb nliis diccres , cl fuisse d:cis; ei i.lco nec -apere iiinc, n<c reclamnre
ipsc le dicciilem dicior aniliies. Uli eranl tunc h.-cc vnlnisse. Vcriim e-l, obslil l tibi iiilnntin ne conirn-
aiiriuni iiiariiin vulni-ra? ubi hac auriilus lui plaga? dicercs, <•'qui mori vir coniradicendo poluis-<S.Q ti
Cur IIOIIconlradixisii et reclainnsii? Sed vidcl cct cnim si d in illa fidclissiina ac d<voiissiiua Chri-li
pro arbilrio ac lihidiuc tua, cuui vis, disciiuilns cs ; Erclesia, c cutn saccrdos syinboliiiii ri-spoiidemi et
et Ectiesiae, cum vis, hnstis ; cuni vis , raiholinis; acclamauli pnpulo Dci irntlcrel, inulirn 111in ali.jno
cum vi-, apostnta. Digims niiiiiiuiii iiuctr, qui in aut reclaiuarc leniasses? and cndiis foriasse fueraS,
quanilibei pariein tt: coiiiulcris , Ecclcsi.<s posi le II ac non sinlim ut iiovum prodigii aut monsiri gi-iutl
trahas, cujiis volunlas lex vita. nosira. sit. qui nuiia- in pesteni nliqiiam cxtcrininiuroqiie niiiteinliis. Non
bililate tua liuinaiiuin genus uiutes; et " qnin lu csse quia piissima illa ac religiosissiina plebs Dei conta-
ALAItDl GMJEl COMVIENTAIUUS.
Oisim siqniilciii r_«llio relcgntiim nc dcporlntiiui iu hnc c.i'>. siiluliibitnsse, cl quasi incxp!ora'iini ha-
esse Nesitiiiom , Tliendiireius i,i epi-toln ad Spnra- buisse. Nam cum Imcicuus velut pro c.-no snpp.sne-
ditiiu ir.xlil his vcibis : Non solum mcerdolw Nesto- rit ipsiiiu nilu tiorein bnplizniuui ct reuatiiin, nniic,
rius ejeclttsfuil: divino siqniilem judicio , suncioritm coiili-nrin hypolhesi ci ciuirc-sa, ipsiim iiihiloiinus
Enhesi tonqreganrnm Pn»gtn decrelo , sed imneriali redmgiiii, quoil cam liilcui <|iiniu per sno- saltem
tiulit Oasim iucolere daiiiXnlus, pmnas qttm itnpiot Susccptcres olim professus liier.ii . po-l. cresccnle
exspictant prwgttsiare cmpit. Idipsuni iifliinml So- neinteel ralionis jndiiio, cnin mlolevissi-l, jnm ma-
cntes [Uist. ib \\\ cap. _3). IJ dcnique cx ijisius luriis, ac sui cotnpDsclfeclus. II.II lerac.rni; iinino
Nestoru lnii-ris Ev <gnus p<odii iia si-ribcns (Lib i ci in ininisterio erc esia-iico ac sac<-r<l»iali,t.nito
cap. 7): Qitemidmoiliimnuiem Nes:orius in exsiltnm lcui|inre, cl ad senescenle i> usqne a.l;.lcin, scicns
ejeclus sil, ei qrinl postea de tllu (uctiuii, el quent vitw nc priiilens rctiuucrii:; uodo j un rcfincinrius ei re-
exitum sil conseculut, et quas ponttit bliispliemnv. ttatsa caiiiator. peilidun iioiiim eiiam hac ux parte cffugeie
deder l, neutiq am tllis qui e/ns res gestus tcriptis ncqiicnl.
prodideruut tradiium est. Qu.j onvna plaue intercidis- <•Id cst, qui mnrlispcrictilum incurrisscs, _i ndul-
seiit, fnisseiiiqiielemporis diuturnitule tla d.leia obru- tns comr.utixisses.
taq»e, ul ne de illis itmiiinorel semel atuVri posset, d Aiii<ielieii;iscilicet, in qua Ncstoiins br.piizaiu<i,
nisi in libruni qttemdant ab ipto Neitorio ediimn , in ut suprn : in qun Pe.ru- nposlolus ct liil.in pl.uita-
quo istiirum rerunt cotitiiwlurnarratio , forte forinivt vit, el .-..ilciii lucavt (Act. xi), et iu qua i>riiuum
incidissem. El infra ex aliis cju-deiii Ncstmii llli-ris, Q ili-ciiuili Chri-tiaui stiiil nppelbni; q x cx liiie cliam
raferi h.cc cju* vt-rlm : Ex Imperaloris edicto Oasim, ac devoiioi e i b -opnlis, id c-t. Dei tiviias poslea ett
alio nominiIbin appetlttlam, demigrare cottcli siimtis. i.ppellati (Niceph. Itbi MV,c. 31).
H.cCaplld Evagriuin. Poiro qilie , et qtialis fuerit * Solcrouis rilus ct anliqua isereniouia jam inde
iilnU.isis s liiiilo, in quaiu f cinonisissiini hoinincs a icinpoiilius nposioli.ruin iu hiipiisuio admiiiis-
reb-gari soler.nl, habes acriiraieexplic;iiuiii a Ba- Iraiido ohservata. ut bnplizandi, si adulli fueriul,
ronio in iiotis nd Mnrlyrologiiiui(Ad ViJuitii), ut eicatci-hiiiiieni.syinb iluui :i| osiolicuinperse.seiioie
aliunde iiih.l opussit accrseie. proprio et pnlnin r.-iiicnl; si vero infmiles, srisc.te-
" Moiiluni e s<iliiinc locniii, cl hinleiim, qunmvis tur saccrilos : Credit in Deum Patrein ttmnipoenlem?
tam llasi ccnsi ipiam Plnuiiuinua e.liiimic ua excu- ci imirini, sen sii«:. plorcs, i<roinfauie rc-p.ixlcnni:
SIIIII,iicnio hiiii vulei : ei ln<c do slippleii scnsus Credu. Hnjiis obsci vatioms tcstes suiit S. Di«nysius
oiiiiiino posiuim : Quin tu esse nolis (-npj.le cnilioli- Are«|<ngiiaEc<icsin^tic;i; llicrarch. c. 2, libi ilicit
Cus) quod omiiessunl (<ui r<-ce seiitiuii) ontnes sinl, ciini qm hapiiziiin- ter Cltris'unt profiteri, el oiimibits
qttod lu velis , i.cinpe lim-r.liii N.slonni.i. Vcl si sic fidei documenlisdiviiVrustraditis cons •nlire. quo.l uli-
consoiinniiiis viileniur: Qttia In esse nolis qitod onnies que fii per syniboli proiu-siouem; ct S. AinLrosius
suttt, omnes quod lit es esse relis, neinpe li i rclicos, I. ii ile Sicrnincnt s, c. vii, lnlerroqatus es, in inil,
m niodo expliciiiuni esi. Sic enim iile ouuic.s sui credis in neum Palreni oifinipotenteni?dixhii: Credo.
sinriles cssc. i.lciii seniire, ac snpcre opinhnl. qucin- Et inersis:i, cic. S. IIieionyniiis a.lversus Lu<ifcrin-
niluioiliiiii Pnuin. s<tlnlin SCIISII ei siiiriiii, tli.ebni: lio« : Cum sn'emne sit in lavacro, posl Trinitalis con-
Volooniiits vos esse, sicut me ipsum (I Cur. vu ) : Et fesdoneni interrngare, CredtssanctamEccleiuimcatlio-
alihi ail Agrippnui : Opto npuil D.um, el in motlico, D licitm? c>edisr.m ssuuem peccaturum? l-.t iu cnp. u
ti in magitu, nan litnlum te setl eitam omnes qui uti- Provcibioiiiiii, aii hnpiiziitulosproiiu-ri se sy-iibnluui
diiinl, liodie fieri ti.les, qititis cl eyo sum (Act. xx). ci-cdiiiirns. S Aiigiisliinis I h. <le F.de <t 0,>rribus
b CIIIII icna-cerciis, id c»', cum h..piizncii«, c. 11 : Cur ergo b»p'iiundit vel lymboitm tradimus,
quoil i-st rcnasci ex aqin <-iSpii itn sancin, Jonn- vel rrddenittn reposcimns? Ei lih, iv de ^yiiilxiln ad
n s III Aliinl effj-jium, iiiii cnvilliis, qio siln ohje<la Canchiinicnos : AccepiJis tyinboluni, protecli ntnl
cluilcrc p<>-M-i Ncslo ins, di oinlo silu iulaiili bnpli- conlra piilitrienlit leneiin serpentis. Et I. in c. 1 :
znui alicnniii li.leni inalc i;i pu nri; n.c potuis-e m- Sacrameiuwn symboli qttod uccepr.tit, menitiriwjue
f.iiilcm quiil lieril inielliêrc, init ri-ii.iinnre. At maiidtiittm p>o vestra sitlitte relineiit, tto:eritit Itoc
hiiiic c.villiiin fnlsiin)nc iiiei.dncciu es-e supcr us esse cgtltoliiw fidei fu ttliimeiiluiu, mper quod wdtfi-
cx Theodii|'cii et Cnssi.uiid.c U iuler su lollmis citttn l.cciesiwcuitstriatum esl ntanibut apostolorumtt
riiiliprohaviiiius, el ipsum non iofnnlcin, scd :<dul- proplieiarum. Vido plnra superius allaia, ad huuc
tuui liaplznluui osteiul IIIIIS,quod ei A-icior bacie- tituui speciantia.
p.us coiisiantcr asscrml. Dc quo tameu v.deri pos.it
169 DE 1NCARNATI0NEDOMINILIR. VI. 170
minari vel impiissimi cujusquam sanguine velit; sed A Domini, quae stultiiia gentibus et Judseis scandalum
quia in magnisplerumque urbibus fervens Deiamore fuit, libi ulrumque est. Neque enim aut stultitia ulla
populus, cum exsurgere contra Deum suum quem- major est quam non credere, aut majus scandalum <
piam viderit, calorem fidei retinere non novit. Sed quam audire nolle. Vulnerabantur ergo illorum au- ,
esto: infans, si tamen ita est, conlradicere ac recla- res ad praedicationemac passionem Dei, sicut nunc
mare symbolo non poiueris; cur adultior jam ro- vulnerantur tuse. Plagam esse hoc auditus sui pula-
bustiorque tacuisti? Crevisti certe, et vir factus, et bant, sicut tu putas. Et binc erat quod ad nomen
ministerio ecclesiasiico insertus es. Per tol ergo Dei ac Domini Jesu Christi, prsedicante Cbristum
seiales, per tot officii ac dignitatis gradus, numquam Deum Apostolo, b claudebant illi capitis sui aures,
intellecta a te Udes est, quam tamdiu ante docuisti ? sicut tu claudis animi. Par in hac parte utriusque
Diaconumcerte ejus te et presbyterum fuisse nosti; vestrum videri posset impietas, nisi quod hoc ma-
si displicebal tibi salulis regula, cur suscipiebasejus jus est crimen tuuro, quod illi eum negabant, in quo
rei honorem, cujus non approbabas fidem? Sed pro- adhuc passio ostendebat hominem; lu eum denegas
vidus videlicet vir et simplex religiosus, ita tempe- quem eliam resurrectio jam probavit Deum. Ac per
rare te inter utrumque voluisti, ut teneres et sacri- hoc illi eum persequebantur in terra, tu persequeris
legii perfidiam, et calholici dignitatem. B et in coelo. Nec solum id, sed hoc utique crudelius
et scelestius, quod illi negabantper ignorantiam, tu
CAPUT XII.
post fidem; illi nescientes Dominum, tu confessu»
Christus crucifixus scandalum et stvltitia est iis qui Deum; illi sub semulatione legis, tu sub professione
illum solilarium hominemfuisse affirmant.
antistitis; illi eum a quo se arbitrabantur alienos,
* Plaga ergo auditus ttti et vulnus aurium tuarum tu eum cujus sacerdos es. 0 facinus indignum et
est Dcus natus, et Deus passus. Et ubi illud tuum inandiium! eumipsumpersequerisinsectatione,cujus
esl, Paule apostole : Nos autem prmdicamusChristum adhuc uleris dignilate.
crucifixum,Judwis quidemscandalum, genlibusautem CAPUT XIII.
stultitiam, ipsis autem vocalisJudwis et Grwcis Chri- Respondel objectioni illi qua dicebant homoousion
ttum Dei virtutem et Dei tapientiam (I Cor. i)? Quid parienti essedebere nalivilatem.
est sapieniia et virtus Dei ? Deus utique. Christum Sed magno videlicet perfidiseatque impietatis tuse
autem, qui crucifixus est, Dei virtutem et sapientiam argumento ad negandum ac persequendum Domi-
praedicat.Ergo si absque dubio sapientia Dei Chri- mitnDeum uteris, dicens:c Homoousiosparenti debet
stus, ergo absque dubio Chrislus Deus. Nos ergo, esse nalivitas. Nondum ad plenum dico ac profero
inquit, prmdicamusChristum crucifixum,Judmis qui- C in Dei nalivitate penitus hoc non esse servandum,
dem scandalum.aentibusautem stutlitiam. Crux ilanne 4 nuia non narientis fuit nativitas iDsa. sed nati: et
• De qua superius (Cap. 5) dicebat Nestorius : auribus. Et rursum: Continueruntaures suas, et im-
Nonne statim auditus accipit ptagam ? audiendo scili- petum fecerunt unanimiterin eum.
cet Deum natum, Deum passum, morluum, etc. c Id est, filius debet esse consubstantialis matri
b Ubinam Paulo prxdicante Judaei vel gentiles seu ejusdem nalura» cum matre. Abstractum enim
anres suas occluserint, nullibi reperio expressum, hic ponitur pro concrelo, nalivitas pro nato. Argu-
nisi sic accipias illud, quod in Actis legilur : Viden- menlum autem hoc Neslorii subobscure indicaium
tes lurbas Judmi, repleti sunt zeto, et contradicebdnt clarius proponilur in hunc modum : Filius debet
his qum a Paulo dicebanlur, blasphemantes. Tunc esse homoousios parentibus, sed Chrisius non est
constanterPaulus et Barnabas dixerunt: Vobis opor- bomoousios Mariae, cum ipse sit Deus seternus et
lebat primumloqui verbum Dei; sed quoniamrepMitis omnipotens, qua. Marioenullo modo conveniunt;
illud, et indignos vos judicatis mlernm vilw, elc. ergo, elc. Huic argumento et objectioni respondet
(Actor. XIII).Et rursum : Cuni autem quidam induce- Cassianus duobus modis : primo negando assum-
rentur, et non crederent, maledicenlesviam Domini ptum, sic universe acceptum. Nam ut hoc axioma
coram mulliiudine, etc. Quibus similia sunt loca verum esset ac perpeluum in rebus naluralibtis,
Acl. XXIIet XXVIII. Porro de hoc genere hominum cujus tamen contrarium multis exemplis astruitur
ad prxdicationem verbi Dei aures sive capitis sive libro sequenti (Cap. 5 ei 5); non tameu sequerelur
mentis claudentium, crebra in Scripturis esl menlio. locura habere in nativitate Filii Dei, quaesupernatu-
Isa. vi: Excmcacor populi hujus, et aures ejus ag- ralis est. Nam supra communem naturae legem nasci
grava, et oculos ejus claude; ne forte videat oculis v-. poluit, ut voluit, qui naturam ipsam condidit, nec se
suis, et auribussuis audiat, el corde suo intelligat, et naturae legibus astrinxit. Secundo respondet conce-
convertatur, el sanemeum. Quero locum sic reiulit dendo illud assumpium, el ostendendo eiiam habere
MatlbiBUS (Cap. xin): Audituaudielis, et non intelti- locum in Christo, si sane et legitime intelligatur et
getis; el videnlesvidebitis,et non videbitis. Incrassa- exponator. Nam sensus illius axiomatis legitimus
tum est enimcor populihujus, el auribus graviter au- est, iiliuni debere esse homoousion parenlibus, se-
dierunt, et oculossuos clauserunt, nequando videant cundura eam naluram quam ab eis accepit, sive qua
oculis, el auribus audianl, el corde inlelliganl, el con- parle eoruro filius est. Chrislus autem Deusnon ac- ,
vertanlur et sanem eos. Alii Evangelistaeet Paulus, cepil a Maria naturam divinam, sed humanam; nec
verbis quibusdam iromutatis aut omissis (Marc. iv, est ejus filius, nisi quaienus homo: ac proinde satis
Luc. vin, Joan. xu, Actor. xxvin). Sic Jeremia. v : est si matri sil homoousiosquatenus homo.quemad-
Habentesoculosnon videlis, et aures, et non auditis. modumPairi est homoousios quatenus Deus. Atque
Et cap. vi : lncircumcismaures eorum, et audire non haec soluiio, ut facilior, ita el multo soljdior esl
possunt.Michsea.vu: Aureseorumturdmerunt. Zacha- priore.
liae vu : Anres suas aggravaverunl ne audirent. d Id est, non tam *matri ascribendum, quod ex
Attor. vn : Dura cervice,et incircumcisiscordibuset ea natus sit Det Filius, quam ipsi nato, qui sic natuj
P-TROL. L. 6
171 JOANNISGAS3IAN1 17_
lpse natus est ut voluit, cujus fuil hoc ipsum ut A imilaris. Illi quasi aliquando desinunt Detim ne>*are,
nasceretur. lnterini a qui homoousion parenli dicis lu numquam. Quamqaara nec iliorum habCnda sit
nativitatem esse debere, ego Dominum Jesum Chri- ad plenura vera confesaio, qni Salvatori pojt pas-
sturo bomoousion dico fuisse e.t Patri pariter, et sionem laniuin honOrem divinitatis impertiunt; et
matri. Pro persoiiarum; eni-m diversitate rcddidit cum eum aiite Deum negent,- postea confltehtur:
parenti tinicuiquc similiiudinem suam. Secundum quia, ut mihi videtur, in Deo qui partem denegave-
divinilatem enim homoousios Palii, secundum car- rii, tolum hegat; et qui non sempferftiisse tebhfesstts
nem autem homoousios mairi fuit. Non quod alter fuerit, seraper negati Sicntet tu, eliam si Ilodte in
qui homqousips Patri, alter qui bomoousios matri, coelo Dominum Jestim Chrismm, qui ex Maria vir-
sed quia idem Dpniinus Jesus Clnistus et bonio gine natus cst; veraha Deum dicfefes- tameh tiisi
ratus et Detis ulriusque in se parentis habuit pro- semper Deum dicereSj non vere cOnflt.rerls. Sed
prietatem, dum et in eo quod homo est humana» videlicet non vis mutare in aliqtto aut variare sen-
matris reddidit similitudinem, et in eo quod Deus tenliam : quehi natuin hominem solitarliiitt dicis;
Dei Patris habuit veritalem. eiiam liodic Deum non esse ctrntefldis. Oribri_"_
GAPUT XIV. singularis impieias! quero cum h*reticis ho&iibehl
Comparat hunc enotein cuni Peldyianorum doclriha, 1. esse asseris, Deum nec curo h*reticis cohllteris:
Alioquiu si non idem CiirisiuJ ex Maria est qni ex caP-uT 'it.
Deo natus, duos absque dubio Christos facis, secun-
dum illud scilicet Pelagiana» inipietatis sceliis, qu__ Eos qnihuic ftrori p^lrqciriqntur dribsCkristbs 'tigno-
solitarium hominen. ex Virgiue natuih assereiis, teere bsieridii.
!>eruditorem euni dixil bumani generis, mngis quanl Sed i-ffl_h,:di__r_jiri_iltUefaiii, dtios &ie absque
redemptorem fuisse,; quia non rederaplibnem vitaa dublo fJhristo. fleri; IttibsijtifiatiutidnHdiith esh Dic
hominibus, sed vivendi dederit exemplum : videiibet ffiihl, iju*sb| tii ijhi Ghfistiiiii a FllihDei „_pkr_'s,
xtt sequenles eum bbniines duni similia agercnt, ad qtiomOdo in symboit. GhrTstUfflet b%bnailitt'_.._
cohsimilia perveiiireut. Una ergo impietatis vestrie ftl-SatiS» Ais enirri i feredb ih DÛihP_irelt",'k ih
origo, eadem errbrhih i-__ii C-t. illi s>_iilariuinho- Ght-isiilmJe.hhi VWitiinDej. HSbdi.eigti hic ie„iihf
minero ex Maria iialunl asserunt; et tu idcm. llli Chfistuiri Filihih DSl; tJttrrs _htein ex lliaflii hbh
filium bomitiis a Filio Dei separanl, el tu idera; euitidfim Filidih T*ei hatuih. Efgo &\M fex fi-6
c llli Salvatorem aiunt per baptisma Christurii esse GhfihUsj ait-f hx M_i_i-1:Diio efgo ih sehttifitia tlia
factum, tu iri bapiismo lemplum DeifaetUm. Illi Christi siint: Qui ciihiih syfnbolb CliHsittn.ii3n nc-
eum Dettm non negant factum posl passiontm, tti G g'eS', hlkbfhndex M.ifia Christitm a___fi_ijtiam _iiih
negas eiim etiam post ascen.ionem. In uno ergo quehi ih gymbdio cbhWlfefi.: Sed tiici_ffcii_i_-t Giftifl-
admodum tantum distat vestra perversiias, ijuod illi _tbS nbri _-.__ex Deo natum; et quomodo in sym
in terris btasphemare vtdeiiltir DowinUhi>tu et ifl bOl-bais : Credd in JestihJ Christtfm FiliUm Dei?
ek, hbii hjegaiiius,ijiibs Ahf ii.g-iufiis es ergo, syiiibblura, aul coiiiessufus
ccelo. Vicisli ac supfeirigHSsus
ALMlil GA.ZJEICOMJlfciSTAliltS.
estj ut vdluit, et qdando voluit, et ut ex Virgine thus, tempore apbstolhrhm, utabfcet IrenieuS lib. i
naSeeretur effecit; jYon hic\ ai« S: Leo (Serm. _ de contra h-5feses cap. _S, et TeriuIliaribS lib. dblTnrh^
Nativil:), coqitetur parientis cDnditio,seitnuscentisar* Chtisli. Hi namque separabarit Cllristum a Je.h, et
bilrium; qni sic hoihonatiis est, ul vbieVaiiet poterat. Jesum nudum homiiiem es„e;Voifebantex Maria et
Siveritatem quberis, humnnm ntilurm cognosce riiate» Jbshph natuhijChrtstbih ailleih Filium.Del *iefrinih;
ridm;tiratioriem scrutttris 'ariginis\,virtutein confitere anno trigesimo, tiuih baptirarfetUr, iii JfeSumdesceh-
divinam. disse ih sp^cie cblumbiK;et iii eo hdbila.Se, et hbc
a Parenti potins quairt paTleriti; tum hic, tum modo fuisse Jesuni unltum chihClifisto; per Socic-
supCrius; legendum cblligitUr e* sequentibus; tibi tatein quamdam et iiih-liitationem. ûatti h-_fesirrt
dicftnr, veltn esplicationTs gratia : i*a;ri pariter et postea iteruth e.crtaiuht Pelaâhi, de qriibus tiic
matrii Et pauio post : Vtriusifuepufi?ntis;Esset ta- agitur.dicentes^purtJitihptriiiiemesse hatufh, et.euiH-
men generatior senteritia si parienti legatur, et na- dem" snis meritis, airrio deihuih trigesinab factillh
tivitas pro bmni fetu accipratur: D esse Ghristum; fet ptf_tpassibn.m suis etiain mferiti-i
b Pelagiah'i negantes peccatum originale, et grsti-S : fabtum es-.e DeUih, et pO.Seeodbiri ihodd ifios hd-
neBessitalero; cwii_etiueiitefriegarhnt Cliristuffl rios mines sui-. viribus. hfene vlvendo, ad beafit«diriem
redemisse; aat pro nobis satisfecisse, sed ad boc pervenire; sicut Chti-ius pisrvenit. Ita GassiiSriuS
tantum venisse, ut doctrina ei exemplo suo bomiiies lib. i cap. 5 Pelagtarferurii efrbfes cbmhiembfahs :
erudiret, et ad vlrtutis'studium provbcaret: unde Addiderunl, iuquit, Domitium^dlvatoremquenbtirum
eradHoMmet docterem euin; non rederopiofem fet post baptismai [aclurh esseGhristrim; posi YesurfeciiO-
mediattjreth; afnoscefenti; ut stiperios ostensiim est.: riem, Derim; attefum «aisigriahiesimctibnis myiierib,
Quem erwremi e*'p»rie .efeihus est^Pitrus Abaillar-i attetum inerito ptissiohis.Sic' ijtse. Hos detiiiilns^fcu-
dus (bibitmpi $; 'epist. l&O),terappreD; fterhardi, tus eSt Me.iotihs; qui ho-_i_iiieri:alhpliiis addidit;
qui ipshm acriter impugnavlt;, quamvis enim ille ut Glirisluni ^jato po_i a_c(mSioriemsii-hi Dehhi
non negaret <peccatumoriginale, negabat tamert esse hegaret; it (*nriim hbminehi astfiieretv ht Kic
Chrigtum libs redtemisse et libefa.se tfe poiestate djetlaraiur: ICjusdemerforis piacbnes, et -tl&igiifih.i
1
diaboiii DBmnatur idem en Or ab IriiiocehVroII, iiii Theodorus Mopsuesienus, Atiasinsins qbidain, et alii
rescriplo ad ipsum Bernardnm, quod exstat inter Nestofii assect* et pSitfoni; nt refeft theodoretus
; lik )v de Haeret. i
epistolas ajiitnhmtiEpai. im)'.
* Hojttsihi~r-Si9 f timi auctores febfOn et Cetirii-
flS DE iNCAMATlOJife DOMINlLIB. VI. 174
Filium Dei Christum. Si autem confiteris in sytn- Aest, quem velis esse: Dicis hbmirieni
solitarium,
bolo.Chrislum Filium Dei, necesse est ut eutndem juxta illud quod ipse dixit: b Quod riaium esi ex
ex Maria confitearis Christum Filium Dei. Aut siv came caro est (Jotin. ni). Sed appellafi hdriio iion
alium ex Maria Chrislum asseris, duos utique Chri- potest soiilaiius, qui sola nori est humanae creatio-
slos esse blaspbemes [Lips.inmarg. blasphemas]. nis lege generatus. Quod enim iri ed hatum est, in-
CAPUT XVI. quit augelus, de Spiritu sanclo est (Matth. li). Et
Oslendit insuper doctiiriam haric Trinitatis confes- hoc lamen etiam lu ipse, qui briihia admodum
sionemevertere. sacramenta saluiis negas, negare non audes. Cum
Sed tamen, etiomsi perver.itas ac perfidia tua hac ergo ex Spiritu sanclo riatus sil, et diei hohio non
syraboli fide non concludatur, nonne, quaeso, raiione queat solilarius, qttl est Deo iiispiranle conceptus;
ipsa ac luce veritaiis obfueris? Dic mihi, qttueso, si ille non est, qui, juxta Apostolurii, semetipsMi
quisquis ille es, hseretice. Trinitas eefte est quani exinanivit, formam servi accipiens (Philipp. n); et
credimus, quarti conDteniUr,Paier et FiliuS et Spi- Verbuin caro factirm eit (Joan. i); et humitiavit se-
rilus sanctus. De roajesiate Palris ac Spiritus nhlla metipsum faclus obediens usque ad mortem Cor.
(II
quaBstioest. Filio calumniarisj eo quod non eumdem vm); et qui propler nos egenus facius est, cum esset
ex Maria dicas editura quem ex Ded Patre genera- B dives (Philipp. li); dic mihi ergo, quis ille est-, qui
tum. Dic mihi ergo : cutn Filium Dei unigenitUhi et ex Spiritu sancto editus, et Deo bbumbrante ebh-
uatum ex Deo a non negas, hunc qui ex Maria nalus ceptus ? Allerum c absque dubio csse dicis. Duo ergo
ALARDl GAZ/EI COMMENTARIUS.
a Perperam omissa fuerat negativa «oii in pr.tCe- natris, quo qui nascuntur,
peccatores, id esl, carnales
denti editione, sensu peniius everso. Non eriiiii n<_- riascunlur, et animus ipse, iicet substantia s<piriiualis
gabat Nestorius Dei Filium ex Deo Palre hatUrii, peccatoinquinatus cnrnalis esl. Contra ver'6cttrti cum
ut noiuiii esl, et texius inaiiiiest.il. libera esi Deoqttecbnjuncta, spiritus dicitur:
fi Hoc eiiam loco abuiebatur Neslorius, ex eodeih peccaloQui adhwret, inquit, Domino,untts spiriliis est. I Cor.
sic raiiocinans : Quod nalum esl ex carne, caro est; vi. Hinc qumsiioiitti faeite solvitiir, quaiii Chnjsosto-
Christus naitts est ex carne; ergo Christus est carO. mus el Eutliyiniusmeriio excitaiatn non satis, riitroqiii-
Quod quidem lotum verum est; at nihil pro Nesibrio dem judicio, explicaverunl. Si qttod riaium est _•_spi-
facit. (juis enim negal Christum esse cai-nem, cuin ritu, spiritus esl, Clirisiiim,qtii ex Spiritu samio nalus
Verbum caro factum sii (Joan. i), et in hoc lottiiii est, spiriium esse oportere. Respondent enim illi etiam
mysierium Incarnalionis consisiat? At non inde effi- ex carne Virginisnaturii esse, itaque veram ftdberecar-
citur Cbristuro esse lanlutnmodo carnem, et proinde netn. Quasi refovmident concedereChristttm spirituni
hoininem solitarium, id est nudum liorainem, rion esse, non carnem, el ex spiritu, non carne natum esse:
Deum; aut aliuro esse carnis, seu horoinis filiUrri, qiiod eo quidem sensu quo Chrislus hic toquitur refor-
alium spiritus, ul volebat Nestorius; sed eumdem tnidandum nori erat. Nam quamvis Christus veram
esse carnero et spiritum. Nam sequitur ibidem : kabeai carhem, veraque ex carne naius sh; tamen eo
Quod nalum est ex spirilu, spirilus esl. Lnde simili sensu quo hic ipse loqititnr, rieque ex carne riatus est
argumento contra Nestorium concluditur : Quodna- tteque caro est. Nasci eitiitiex cariie, hoc in loco esi
tum est.ex spiritu, spirilus est: Chrisliis uatus est ex - Iwmano hasci more, hasci ex lionihie peccatore lionii-
spiritu, id est, Deo, nam spirilus est Deus, Joannis , n<?mpeccalorem,alque hoc ipsum est esse carnem : et
iv; ergo Chrisius Spiritus est. Non ergo lantum Chrislus neque peccator, tiequeex homine peccaicre
caro; sed caro et spiritus; id esi, Iiomo et Deus : nalus est. Ilaque carnein liabet, sed caro rion est.
caro ex carne, spiritus ex spiritu; nam si prior sen- Conlra vero spiritum esse, et ex spiritu nasci, est Deo
tentia inChristo locum liabet, cur non et poslefior'? simitem esse, ejusquespiritum aecipere : qum duo Cum
Tangit hoc argumentum Teriullianus lib. de Carne in Christo inaxime ftierint, riiaximeille omnium et ex
Chrisii cap. 18 : Dominus, inqttit, senlenlialiler el spiritu nalus est, el Spirittis esi. Hucusque Maldo-
definitivepronuntiavil: Quod in carne naiutn esl, caro natus.
est, quia ex carne naium est. Sed si cle liominetanlum-. c Hoc enim Ne_torii dbgiha pecullafe et •
modo dixil, non et de semelipso,ptane nega homineni alium vel alteruih ieSseJeSuiri ex Vifgine natum ei; vdlgaturii
Chrislum, el ila defende non et in ipsum competisse. alium Dei Filiuni ex Patre nattim, ut ei (Oto hbc
Atquinsubjicil: El quod de spirilu naium est, spiritus tfactaiu etaIiiindecOnstst;ietquodiHderevei'a sequi-
esl: quia spiritus est, et de Deonalus est. Et libro ad- tur, quainvis NestoritiS hon bxprinnstet, duos esse
versus Praxean (Cap. 27): Ex his Jesus constilil, ex Filios in Christo, dU6 supposila, duas personas
came homo; ex spiritu spirilus. Sic ipse. Sicul ergo disiinctas. Cujus occasiorie (lu«.agitautur ijua.StipneS
ex posteriore sententia et syllogismo non recte con- .,apud scbolasticos (Mag. shntent. lib. iiitiist. 6, et
cluditur Gbristum esse solummodo spiritum; ita ne- DD. ibid.): una, aii Christus dici possit afius atqUe
que ex priore recte infertur ipsum esse solunimpdo. alius, vcl alter et ailef, v^l plUfes aut duo jfi hia^cu-
carnem, el non spiritum. Nam ex uno, inquil ibidem, lino. Qus3 quidem licet, snbtiliora, tameh ad liujus
Tertullianus, hwcesse possunl. Ex his Jesus conslitit, D loci spectari videhtur Ihieliigeniiam, proiride noa
etc. Verum aliam ilioruro verboruiii Cbristt senten- omnino pra3tereurida. Quttd ad piimurii aitinet, vera
tiain, et a sensu Nestorii longe diversam, proponil et catholica sententia est, Chfistufli iion tios.e dici
et explicat doclissitnus Maldonatus, cujus vcrba ad alium atque aliuni, vei altefuhi ei aiterurii, heque
hujus loci elucidationem maxim.e opportuna hic, posse dici duos vel plufes; sed oihhino dici debei-e
ascribere operaj pretium duxi : Bene, inquit (In unuin et eumdem; quas Sehlentia apUd Patres est
commenl.Joan. m), a Tlteophylactoobservatumest, notissiraa, et dpiima ratione ab iisdeih cbrifirhiatur
carnem hoc loco pro homine carnali, spfrilum pro quia sicut unus fnasculihe prdprie fefertur ad urii-
spiriluali, id ,est,subslantivapro adjectivis. totus enim ta,tem personae, ita alius et iiltfef, dt dud ii] pJures
hoiiiodicilur ex carne nasci, et lotus caro esse, quam- ad personarum djstiriciionem. U,ndd in divinis dici-
lis animus allera ejtts pars nec ex carne nascatur, nec mus alium esse Palrem, alium Filiuhi, aiiuin Spiri-
caro sil; quia ex sanguinibus, el ex vol-untatecarnis, lum sanctura, quia alia est persoita Patris, tiiia Filii
(I ex voluntale viri, lioc esl, carnali et humano more alia Spiiilus sancti, ait S. Athanasius. Cum auteni in
175 JOANNISCASSIANl ,"'"'" 176
sunt: id est, et ille qui est ex Deo Patre in coeloA peculiariter suo quemque honore venereris. Ac per
genitus, et ille qui ex Maria Deo inspiranle conce- hoc inlelligis quod negandoac separnndo a se Filium
ptus. Ac per hoc a quartus est hic, quem introducis : Dei, totum, quantum in te est, sacramentum divini-
quem in tanlum cum verbis hominem solilariurn di- tatis evertis. Dum enim quartam in Trinitate pcr-
cas, re ipsa soliiarium non fuisse confirmas; ut sonam conaris inserefe, vides te totam Trinitalem
euin, etiamsi non ita ut debes, tamen et honorabi- penitus denegasse.
lem et venerandum et adbrandum esse fatearis.
cum et adorandus sit Dei Filius qtii ex CAPUT XVII.
Ergo utiqtie
Patre natus, et adorandus qui per Spirilum sanctum Qui in uno calholicmreligionis arliculo hallucinatur,
universamfidemfideiquemeritumevacuat.
ex Maria procrealus; duos ergo et honorabiles libi
et vcnerabiles facis, quos in tantum a se dividis, ut Quaecum it.i sint, h negans ergo unum Jesum
ALARDI GAZ._1 COMMENTARIUS
Christo unica dumtaxat sit persona, consequens est pliciter dici quod Chrislustit duo. Hactenus S. Tho-
ntalius el alius dici nullatenus debeai. Aique lieec n<as. Quod igitur apud Patres interdum leghur Chri-
doctrina probatur esse de fide, omnibus Scripluras stus esse aliud atque ,-iliud, propter duas in eo na-
testimoniis, quibus probari pote^t; et probavit hac- turas, ut apud Hilarium lib. ix de Triniiate , dicen-
tenus ac deinceps Cassianus Christum unum et tem quod Cliristus sit aliud de Patre, aliud de ma-
enmdem esse Deum el hominein ; et absolute eiiam tre, apud Augtutinum lib. i de Trinitaie c. 7, et
deliniia esl in concilio Alexandriuo, in epistoia ad 8 Enchir. 35, ubi dicit Cbiistum esse aliud propler
Ncsiorium, quae est decima inter epislolas Cyrilli, et Verbum, etaliud pronier honiinem : ha»ei hujus-
probala in concilio Epbesinoin confessione lidei, et modi senteiitiiv impropria; ceiisenibc sunt, ei com-
canone 2 elo, ubi daronanlur qui Cliristiiui in duos modam requiriml inlerprelalionem, ut sensus sit,
dividum; et Chalcedonensi, act. pritna, ubi defini- in Christo esse, vel Clirislum in se habere aliud at-
tur Christuin esse unum. Canone antem lenio damna- que aliud, id esl, aliam aique aliam naiuram. Ita
tur qni dixerit alium esse Dei Verbum, alium Chri- enim comra Felicianuin scribens, seipsuro AiiRiistU
suim, qui passus esi. Insexla synodo, aclione-4, ex nus exponit, ubi cumjdixissei, ln mediatore Dei et
epislola Agathonis papae, nbi expresseesse dicitur Cbri- homintim,riliudDei Filius, aliud hominis fitius, sub-
stnm non esse alium et aliuro, neque alium in dil (Cap. 11): Aliud, inquam, pro distinctionesubstan-
alio Christo. Denique in concilio Laieraneusi sub liw. non aliits pro unitate personw. Gregorius autem
JUartino primn, consiillatione S, canone 6, definitur N-izianzenusin epistola 1 ad Ceiidonium, magis pro-
Christum esse nnum el eumdein. Patres etiara lum prie et accuraie lociiujs : Aliud, inquit, el aliudsunt,
Graeci, tum Laiini, idem tlocent. Atbanasitis in syin- ex quibits esl Salvalor, non tamen alitts alque alius.
bolo de Christo loquens: Qtti licel Deussit et homo, Absit. Amboenim hmc connexioneunum sunl. Efin-
non duo tamen, sed unus est Christvs. Leo Magnus fra : Ergo secundum rilittdet aliud, primogenitusse-
epist. 95, cap. 1, damnat eum qui ix dixerit Christum cundum kumanilalem, unigenitus secundum divinila-
esse alierum el allernm. Hilarius de Triniiaie : tem.
Et cum tion alitts sit filius hominis, alius Filius Dei, a Cbristus scilicet naturae filius secundum Nesto-
eic. Augustinus Enchiridii cap. 5_: Utrttmquesimul, n rium, utpnte iribus personis divinis qtmriaminodo
scilicet Deus, et homo , non duo , sed unus Christus. asciius et associatus, fet velnt ascriplitius Deu<,quo-
Id. Anselmus lib. de lncarnaiiunecap. 5; Damasce- modo deos ascriptitios vocabaul genliles Gnece,
nus hb. n, cap. 5 et 7. Quoarialierain quxstiouem, jrap.y7pcbrT.1if,minofum genlium deos, qui ex ho-
illud in primis tenendum est, qtiod quamvisin Cbri- minibiis in deornm ordinero coopiati fuissenl (Cicero
sln sit aliud atque aliud, hoc est, alia naiura diviua, de Legiius; Lticiantts Dialogo : Jupiler tragwdus;
alia humana, non tamen propric neque usilate dici Greg. Naziunz. Oral. 51). Quanivis eniin Ctirislus
potest : Chrislus esl aliud alque aliud; et multo hoiuo solilarius Nesturio dicerelur, idesi, a persona
minus dicendus est esse plura, vel duo. Rationem Verbi et a divinitate sejuncius ; pari tamen honore
liiculenter explicat D. Thoinas his verbis ( m p., q. coleudus el adorandiis censebattir, ob arct'Ssimam
17, a. 1 ) : Dicendumquod natura secundumse con- cum ipso conjunclionem, 11011lamen hyposialicani
tiderala, proul in abstracto significatur, non vere po- et personalem, sed aCtidentalerodumiaxat, et pre-
test prmdicari de supposilo, seu persona, nisi in Deo, cariam, ut snperiiis evplicaium esi: unde et inferius
in quo non differt qttod esl, et quo esl, ul in prima quartam vocat in Trihilate jiersonam. Quem erro-
parte liabilum est. ln Chrisio autem cum duw sint na- rem spectavit D. Atigitstinttstract. 78 in Joannem,
turm, divina scilicetel humana, allera earum, scilicet ubi ait : Agnoscamusgeminam subsianiiam Ckristi,
divina, putesi de eo prwdicari et in abstracto et in divinttmscilicet, qna mqitalisest Palri; el humanam,
concreto: diciinns enitn qttod Fitius Dei, qui suppo- qua minor est Palre. Otruntqueatttem siiiiul,non duo,
niiur in hoc nomine Chrislus, el est divina natvra, cl sed unus est Christus : tte sil qttaternitas non Trinilas
esl Detts.Sed humana natttra non potestprmdicari de Deus. Sicut enim unus est homo, anima raiionalis el
Chrislo secunditmse inabstrdcto,sedsoluminconcreto, D cai. .- sic tinusest Christus, Deus et homo:ac per hoc
proiitsciticetsiqnificalur in supposilo.Norienimverepo- Christus est De.us,aniina ralionaliset caro. Ita Augu-
test dici quodCkrislus silhumana nalura,quia humana stinus. Poiro aliaro quateriiiiateni in divinis posuit
ttalura nonest nataprmdicnridesuosttpposito.Et infra: quidain abbas Joacliinius noinine; quam refuiat, et
JVe.iortam',ponenlesin Chrisloduas personas,dicebant: daronat lnuocentius III exlra de sunitna Trinitale et
Christum non solum esse duo neulraliter, sed eiiam fide calholica cap. 2 (Lib. 1 Decrelalium tit. 1).
duos masculine. Qaia vero nos poniinus in Christo b Hxc asserlio, qtrunvis nou absolule de oronibus
unam personam, et unum suppositum, ut ex supradi- fidei aniculis, sed acCororoodatead rem proposilam,
clis palel, seqnilur quod dicamus quod non solum ei secundum nienlem Auctoris, ut appaiet, de solis
Christus est unus masculine,sed eliam quod esl unum illis, qui ad niysieriuro Incarnalionis pertincnl,qui-
nemraliler. El in solutinne quinti arguiin-nli addit, que ex se inutuo dependenl, et iuvicem cohajrent,
qtiod in mysierio dtvinmTriniialis natura divina prm- ut sequentia declararit, exponi possit : tatnen eiiatn
dicalur etiam in abstractode iribus personis : et ideo generatiin a D. Thonia asiruitur, videlicet non
timpliciter potest dici quod tres personmstni unum. posse habcri fidem unius arliculi, ab*que fide
Sed in mysteriolncarnationis non prwdicantur ambw alterius; et qui lidero unius aroiserit, eliam caete-
naturm in abstracio de Christo : etideo non poteslsim- rorum amitlere. Prooat auiero S. Thomas hac
177 DE INCARNATIONEDOMINILIB. VI. 171
Christum Filium Dei, negasti omnia. Nam et ha.c ra- A dicente Apostolo : Qui enim descendit, ipse est qui
lio ecclesiastici sacramenti et caiholicae (idei est, ut uscendit (Ephes. IV). Ergo quantum in te est, Domi-
qui partem divini sacramenti negat, partera non va- nus Jesus Christus neque ab inferis resurrexit, ne-
Jeat confiteri. lta enim sibi connexa et concorporata que coelum ascendit, neque ad dextram Dei Palris
sunt omnia, ut aliud sine alin stare non possit, et sedet, neque ad illum, qui exspectatur, exaroina-
qui unum ex omnibus denegaverit, alia ei omnia tionis ttliimaediem veniet, nec vivos ac mortuos ju-
credidisse non prosit. Uaque si negas Deum Domi- dicabit.
num Jesum Christum, necesse est ut, Filium Dei de- CAPUT XVIII.
negans, etiam Pairem neges. Quia juxta Joannis vo- Convertitsermonemad ipsum udversariumcontra ^nem
cem : • Qui non habet filium, nec patrem habet : qui dispuiat, et itlum ad resipiscenduminvital. Reconci-
autem habet filium, et patrem kabet (Joan. i\). Negans liationis sacramenlum lapsis ad salutem necessa-
rium.
ergo genilum, etiam geuitorem negas. Negans qtio-
que Filium Dei in carne natum, consequens est ut Inielligis iiaque, o infelix et furiosa perversitas,
eiiam in Spiritu natum neges, quia idem natus in evacuasse te penitus omnem symboli lidem, omnem
carne, b qui prius natus in Spiriiu. Non credens er- spei sacramenlique virlutem. El in Ecclesia insuper
go in carne editum, necesse est etiam passum esse B siare austts es, et esse te sacerdotem putas : cum
non credas. Non credens autem illius passionem, illa omnia denegaveris, per qua»sacerdos esse cce-
quid reliquum est, nisi eiiamresurrectionem neges? pisti ? Redi ergo ad viam rectam, recipe sensum
quia fides suscitali ex fide mortui est. Nec slare prisliiitim, resipisce tandem si aliquando sapuisii.
polest ratio resurrectionis, nisi fides mortis ante Regredere ad temeiipsum, si lamen habttisti in te
prsecesserit. Negans ergo passum et mortuum, negas quondain aliquid quo lunc regrediaris. Agnosce sa-
quoque ab inferis resurgentem. Consequeus utique cramenta saluiis tuas , pcr qua»innovatus, per quae
est ul neges etiam ascendentem, quia ascensio sine renatus es. Non minus libi nunc opus sunt quam
resurrectione esse non potuit. Et qui resurrexisse tunc fuerunt : utc te per poenilentiam nunc regene-
non creditur, necesse est nec ascendisse credatur, rent, d quae per fontera ante generarunl. Tene ple-
ALARDI GAZ._I COMMENTARIUS.
ratione: Dicendum, inquit (--2, q. 5, a. 3), quod in fides, acceplamjustificationis graiiam amilii, Ubi licet
Itmreticodiscredenleunum arliculum fidei, non manel non deliniatur expresse, tamen supponitur haec ve-
fides, neque formaia, neqne informis. Cujns raiio esl, ritas ttl ceria et indubitata. Caeterum in contrariam
quia speciescujuslibet liabiltts dependet ex formali ra- partem non de-anit etiam argumenia cnmplura , nec
iione objecti; qua sublata, species habitus remanere improbabilia : quibus lamen proferendis breviiatis
non potesl. Formale autem objectum fidei est veritas cansa supersedeo, ea contentus anuiisse, qua»Au-
prima, secundtim qttodmanife.latttr in Scripluris sa- C Ctoris nosiri sententiam confirmant.
cris et doctnna Ecclesiw, qum procedit ex veritate pri- a Vi-rbaJoannis apostoli in prima Canonica : Quis
ma. Unde quicumque non inhmrel huic infullibili et esl mettdax, nisi qui negatquoniam Jesus est Christus?
divinmregulmdoctrinm Ecclesiw,qumprocedit ex veri- Hic est Aniichristus. qui negat Patrem et Filium. Qui
tate prima in Scripluris saciis manifestata, ille non ttegat Filium, nec Patrem habet : qui confiteiur Fi-
habet habitum fidei : sed ea qum sitnt fidei, alio modo lium, el Patrem kabet (1 Joan. n ), id e»t, agnoscit.
lenet quam per fidem. Siau si aliquis lenel menteaii- Prninde nescio nnde accitlerit ut pro Joannis antea
qttamconclusionem,non cognoscensmedtttm illius de- legeretur, ipsius patris, quai-i Dei Palris haec esset
monstraiionis, manifeslnm est qttod non habet ejus: vox : nisi quis malil legere, juxta pii palris vocem,
sdcnliam, sed opinionemsolum. Manifeslum est au- quod de Joanne.aiiostolo intelligendum sit.
lem quodille qui inhmrel doctrinmEcclesim, tamquami b Id est, in divinitate, juxta illud Joannis iv : Spi-
infatlibiliregttlm, omnibus assentil quw Ecclesia do- riius estDeus. Unde et sequenli cap. dicit: Natum in
cet : alioquin si de his qnw Ecclesia docet, quw'. Deitate, natunt corpore, quod bic in carne.
vttlt lenet, et quw non vull non tenet, nonjam inhw- CLI est, reparent ac reslaurent. Nam regeneratio
ret Ecclesim doclrinm, sicut infallibili regulm, sed! propiie baptismo convenit, quod est lavacrum rege-
propriw voluntali. Et sic manifestum esl quod Itwreti- neralionis el renovationisSpiriius sancti ( Actor. in ).
cus, qui pertinaciler discredil unuin arliculum fidei,, Quia tamen hic conferinr pceniientia cum baptbmo,
non est parattts sequi in omnibusdoctrinam Ecclesim. v.iut cum piiina generaiione spiriiali, non male di-
Si enim non perlinaciler, jam non cst hmrelicus, sedI cilur et ip-a reireneraiio, id est, altera, vel secunda
solumerrans. Unde manifestum est quod latis hwreli-- r» generatio spiriialis ( sicnl frequenler a Patribus
cus circa unum articutum fidem non liabet de aliis ar- (Tertul. lib. dePvenit.; Hieron. in cap. ui Isai.;
ticulis, sed opinionemquamdam, secundum propriami Gratianus de Pmnil. dist. i; Conc. Trid. ss. 14, cap.
voluntatem. HaecS. Thoinas : quibus eiiam Scriptu- 2) dicilur secttnda post naufragium tabula : secunda,
ra suffragari videlur. Nam Aposiolus haereiico. qua- scilicel jiost baptismum : posl nattfragium scilicel
lescumque censet naufragium facerc in fide, atques peccaii) baptismus vero dicilur regeneraiio absolu-
adeo ab ea excidere, quos lanien con-itat non negare! le, qui succedit geiieralionicarnali,justa itlud Joan-
Oinnesarticulos lidei, dum nionel, ut Habeamusfidemi nis lli : iVisiquis renalus fuerit denuo.non polest vi-
et bonamconscienliam,quam quidam, inquit,repellen- dereregnumDei. Quodexplicans posimodumsubdidit:
tes, naufragaverunta fide (1 Tim. l). Et ad Epbesiosi Nisi quis renatusfueril exaqua el Spiritu sancto, etc.
IV aflintiai veraro fidem non esse nisi unam, id est,, d Per lontem scilicet baplismi, Generarunl, si se»
per quam ab omnibus crrdaniur eaedem veriiates> cundam renovalionem et spiritalem qiiamdam re-
diviniiiis revelatac, et ab Ecele-ia propositae. Ilis ac- gener.iiionem, quae lit per poeniieniiaui, respicias ;
cedit contilium Trideniinum ss. G, cap. 15, ubi siro- at verius regenerarunt, si pi iniain generatiouem
pliciter asseritur, per inlideliiatem (cujus species estt carnalem species, ul dictum est. Est auiem bic sy-
hasresis) amitti fidem. Asserendum est, inquii, noni necdochica quacdamloculio, qua gentis pro specie
madoinfidelilate, per quam el ipsa fides amiltitur,scdl ponitur, sacramenla salulis nosirm pro poeuiientia et
ttiam quolibelmortali peccato, quamvis non amittaturr baptismo, qui per fontero et fontes designalur, psal.
"
m t-1 JOANNIS$my#$ :, : **°
inuipsyrnbpli o,rd,iiiej(i; tgpe pfrfec.ta.iji,fi.deiyprita- <j_jp ipim^pijlorera et ip iin.jim-gâituni {et eunijlpm
i$i#. J>ej?|ein Deutn P.a.Vre.in..«reijj», in f iU-upiDeuin : .tatpen «^tg^tpi fet pjimpgepitqm) Dppjinum
ALAftDI GAZ/EI COMMENTAftlUS.
TI : fienedicire Dbmino de (ontibusIsrael. Isaia»xn : repughat euradem esse,primogenitum et uhigehitum.
Haurielk aquas ingaudiode fonlivusSatviUoris.Zi.ch. At ha»c pfimogehiti sfghificatio longe contfactlor et
XIH.-:• ;Erif. /^JJSpaient Oonjijii DavMi (i. habilanli- strictior est quam altcra, qua primogenitus vocatur,
bus Hierusatem, in ablulionem peccatoris et m.eit- aiitequeui iio.n cst aliusgeniius siv.eppst ipsun) aliqui
slruatw. '
,_.....
a Primogenilus^Chrisius geiiitisuiit.Ujt ppst Rii^n.,aliiiilii Jacpb; îve nuilus
'secundum kumanitalem, postips'um;geiiithsht'nku_, ut pbst DomihuriihostfUm
unigenitiis secMU/fciw, dipinilatem, ^Xt JJi- (Jregpriits nnll-usex sacratissima mrgine Marianatus est: secun-
ISaîaiiieiius s^r^j?j,tal.u? (Ad cdp. xyi'),.^l qin-^ret dum quauj primogtyiitiacceptionem, omnis uBigenitus
quJspjarn cur Qon efiam priinpg.eu.iiu!s, secjmdu.niili- est etiaip priroogenitiis^t non eîversp^ ut nojumest.
viriitatem , et imigeriitus seciindum humahiti>lem? Hoe igilur modb docet D. Hieronynius, et aliiPatres
Curnon primogenitus Patris, sicut primogeniius ma- infra citandi,Christum _ppellari primogenituhi.hon
iris, quîiiadinodum unigeoitus et Patris ct matris? quodposteuoialiusgenitus et natus sitfilms,utvolebat
flujc pbj.ectionj,sperp ppsloipdum.ex Pa.t,rip.\i§salis- Helyidius; sed quod ante eiiin ncnio geniuissit: Upnc
f-ctumifi, si pauCa lariiurii praemi.serO.Ih piiihis eniih frequent^sitnura Bcripturaium esseusugi,nt uni-
•exis.iiho <Grcg„riiimNaziahz. specia-Se dub loca geniti etiahi^fiinhig>_iiipdic_httif: quiyqui uiiigenitus
Evaogelioriim jiotissinia, quorum altero, videlicet «st, necessario anieomnes alios.id csi.nemoaineeum
Maiihoejij ,4i,ciûi-Mqria peperissefiliurn,suum\prirtiti- genitusestjqu.ftd^t ifisse priroogenitura. §ic Esodi
penitum, qiiod ad humariitatem srjectai, Alt^po, nem- iv Deus vpcat pppuluih Iy-ael pripiogeniluHi suupi,,
pe Joaniiis primo: Denm netho vtdiiriritquarri: unige- -, "
cuni aliiim siii cultorem hoh iiabefet.Et cap. xii di-
nitus, qui esl in sim Palris, ipse enarravil nobis. «itur percussisse omnia îrimogehiia terrae jEgypli :
nliquie ad,:djyiniia.ierorefertv.r. Es his iiaquc iiitei'qua», «oiij <iubiuinyuin aliqui untgeniii fuerint.
tuod
uobus locis utriyisqiig Evanêiii yeiht ijiilialibijs JE.tcap. XIJU ju^ct pnifleip,priroogeni^pmsibj sancli-
et pervnlgatis ihtbiit, ut bpinof,: Niiziahzetius sen- iicafi:'coiisueiudp autpm, le-gisihterpres, etiam itni-
U-silian) iMam, qua divit Christum unigenilUin genitos dbcet ;infelligeh„o_: alinqui exspectandhra
secondum divijjilateui, et piiiiioge.iiitum seeuu- erat, donec alii posterius genili nascereniur. Cum
dum iiuniiinii^tero» npp qupd, tipp, sit el|a,m iinir igimr usiialiprs Sf-rijRturarum more primpgepiius
geniius matris socundura e't
humauitatein , primoge- appejletur, qui 'pri.muSest genitus, et ante queip uul-
nitusP-iris secundtira deitalein, sed qbiaEvaiigelium lus aliiis ab iisdeinpareniibus est geniius, nec post
ulramque appellationem ita disiinxil, uialttriim a di- euip.-^liqjujis gignendus, manifestuin est, CbristoDo-
vinitate, alteram ab humaniiale prjmo ei tribueret. mino uiruiiKjuenq.menetunigeniti <?tprjmpêniti prp-
Qiibil epirii eliam seciindufn divimtafehi pTiroogeiii- jpriissimecqnyen.iie,.siivâpatre.,jsivea tnaire gejijtus
t\i's dicendus sit Christiis, Scriptufa mauifesjura fa- considefeiur, Soju^ enijp ab-_.terno nattiralj. esf Dei
Cit, ilum eum dicit primogeniluin omrtis ereaturm, et j-Iiu^, pmnisque cffeatpfaeprimogeiiiius ab ApPSlplp
primoijeniiuminmuliis fralribus (Coioss.i;Rom. vin). nuncupitinr, quoiiiaVnjkhte omnia geniiiis est, et iii-
sNainsi prim.ogehitus, certe geuitus, nec ab alio hil anie ipsum (Coldss^f). Ideiri vero cpm liomo es?e
quam a Deo Paire : ergo primogenitus Patris. Se(l yoluii, Siafiaefactu| e|l priniqg.eniivis;ideinque jroi-
expressius id ipstim aflirmai Appstoius ab flebrajps i, geniitis, quia prjroys je| soVtis iex iila patqs, iiullum
cum ajt : Et eum iterutn iniroducit -(Patier•poelesîs) ut babeat ffatpem e? paaeni roaire naipr|liler prp-
primogcniljim in qrb,em terrm. Ilaijue et.si Vefbo et C creaturo^ .Sgdqijp,piagis hagcpateanf el gjiic|s^ni,
npiiohe aliud, re taroeu ipsa piigiogenitus et iiiiige- aufiiîiius iuiiic Pkifes iie uiraque japi dicia namen-
iiitus ih Ghrisjo idem suri,i : ld.eipv(juippfepnjgeiiitus ciatiifa Chrisio Dpmip,p triijuenda hob IIPO,'fPfljio
et primogenitus, tarn Pairis secundum divinitatero, dlsserenieii. Aihanasiti|, c.ohtra Arianojf, serwone 3,
quiiui matris secunduin htimanilajero : priinogeniius >spectansduojppa AposibJi (Coloss.i, Rqm. yin), ubi
quta jprinius; unigenitus, qpia spil.iiset pnicos filius.. Clinsips pfiropgeiii|hsi^3citiirf espectu cre.aiufsjrum:
At qhbmodo, ingins','prijpipgehivus,§inhi,geuitus, cuin Npn polest, ipqMit,i4«m niiiyenilus et prinipgmittjt
hapc videantur repijgnareV Ubi enim seciihdo gieni- gsSf, nis,iqlio qiojuetititi'referqtur., ut u^tgenjiu$qtii-
tus huiius iesj;^lieg 'pTi.hrlpêiviitiJ&iesse" |>0J^sjt.: pri- deni h.qbeaiur,'ob' generqtionen}ex Pairp; piri,n\qgeni-
mum' enirii ad secandunij et" qii^ deine^pl seguUit- fus verfi,' ob ctindtJsceribytn ad ci>ialv,ras,et iJiiiijorujn
tqr, respeciuro ii-ibeij...(loe ar§utiientp ulebantur, jrtitrum, quqi ih^g fj^ciiuf, ctjngepnanilatein, Cuin igi-
'HelvicjiusContra quem Di ,Hi.efonyiiius,aliique hae- tnr ditq isfa inier se cbnlrqxia iifht, mcrtta quU dicat
reiici, tjhi iJe perpetija Maftaevifînj.iate roale sen- ohtitiere pptis$imumin verbpproprietatemnnigeniti, eo
sefunt : jqui quideni ex eo, qupd ev.angelisii)eChri- quod non sit aliud Vfrbum, aul tilia Sapieniia, quqm
stiiiii MafiiBprimogeniium appeileni, asiruere cpnati ipse qjii sotus, unicus \ae .griis esi Palris sui FHius,
_snnt ipS-m post Cliristj naiivi.l.^temalios iiidem fiei non cum causq adjuncia, sed $[i»tplicitexiinigfnitus
iips e? Joseph genuisse; quprum collytione, Doniinus Piti^S,qui esi in.siiiy Paffis appcUatus : pripiogeqilus
nqster primqgenitus jlicefetur, existiroahies eum qutewdictys,fun}qq\ditii^niqeiip,sm:creqmwruvt,enim
soliirh primog>spitn.ih dipi dcbefe, posi queip alii ,grq\iq, primpgenijus est fqgt^si Sic Atl|apasiu)5. iJbi
siihtgehi.tL Hinc D. Hierpnyroijs ip illyd MajtliaeiV,_.'adverteq.upQ
v ijipn negat abisoluie Cliristunidipi iie-
.AccepiiJpseph cpnjugem suqm, el npn cognoscebqt ber.e primogenijuin fe|pectu Pairis, sed docef Jiac ex
eqm, doriec peperit fiiium suutn]prin}0y,enilum: Ex parje inagis ei ponvcnire proprieiatetn piiigeni|i
hpc locq, iiiquiij quidum perversissimesmpicqniur et quain priniogeiiiti : respcctu aiitem creîurarum,
qlios Mips habuisse Mqri.tim^4icentes, primogenitum magis convenire proprietatero priiuogeiiiti quaqiuni-
tion dic\, niti qai habeat, e( [rair^ : cuni Itic tnos sil gepiti. Quo ptiira §mm Qrpgpnus Nazianze«»s SHPS-
divinqrum Scripturaruxn, u( py'mqgeniiurn rioy ev.rn liqs dixii Christum qnigmituin secwtdum divinitatem;
vpfeiit, quem [fqires sequqniur, sed eum qui primus primqgenitum v?ro se,citn4un\immqnitqtfm, Siipiliter
hatussiCLege prmdiclnqiiibetluina4v^rsi/:sHelvidium. gl Cyrillus Alcxiindrinqs lip.de fidcadTbeodosiiun :
Happliierpnynius,: s? cujqs seiilepti^ cpiligiraus pri- Ifiem,, inqt|.it, unigenilus et primqgenUuses(. Umgeni-
mpgeiiitum -duoBtispiptji.saccjpi, iffirmalive ei ne- tus quidetn, ttt Diens: pritnogenilas verq, quateuus *e-
|£tive, Prio.re mpdo primogenitus iiciiHr, flui prjr cundum mconqmicamunionem inier nos et inter mul-
piis inier fralrgs e* iisdeni parefitibussehitus, et los frafffs ItoiiiQversulus.est,quo et nos quoque in ipso
jpost quem alii geniMpnjl; quomotjp jtuben primo- <elper ipsum secundumnaiuram el graiiam:, filii Dei
geiiitus Jacob dipitur (Genesi xxx): et hoc modo, ejftceremur.Secundumnaluram quidciit,vel nalurities.
181 DE INCA-VNATIONE DOMINILIB. VI. 182
omhiihii Jesiim Chfisftihi; borridoiiSiohPatfi: naliim iVpradicabat, diceris':' Tu es Chrtstus Filius Dti vivi
in deitale, natUm ih cofpbffe: driplicis quidM riafi- (Matih. xvi). Ideo Thbm_._,curh carn_hi tangeret,
vitatis, sed uriius hiajestalis. Qui creathf omhiuni Deum se letigisse credebai, dicens : Dominus meus
creatufarum idem fuefit naius ei Patre, qui posiea et Deus meus (Joan. xx). Uiium enim Christum om-
iiatus ei Vifgirie. nes confilebanlur, ne duos facgfent. Punc ergocrede;
CAPUT XIX. et )ta crede Dominum omnium Jesum Chrislum, uni-
TemporalemCkrisli orium nihil honoris aitl viriulis genitum etprimogenitum.eumdeih fefum crealorem,
detrqxisse d\vinilali. quem horainum conserVatorem: eumdem prius con-
. Hoc epjm, qvjod es carpg atqqe in <eanies«niu ditorem totius hrundi, cptem postea redemptorem
ortus ejus fuit, non imminulio : et natus tanium est, generis humani. Qui ciim Patfe atque in Palre per-
npn £<emiiJ9lus.Quia Hcef iii fyrma Pei roajiens, ft>r- manens, Homoousios Palri, juxta Apostolum, for-
Ettamservi aspumpserit,iiilirniilas tanifin babitns |iit- iham servi accipiens, humiliamt se usque qd morlem,
m.-ini non ijibrmavit qaiuraip Dei ,: sed incolunii morlem autem crucis : et juxta symbolum : Natus est
utiqiie gfque jnte^ra 4iyioit3tis virjpte ?n carns hp- ex Maria Virgine, crucifixus sub Pontio Pilato, et se-
Bijflisj«j.uin qqod sc«um est, 1 prpfeplps f(iit Jignii. pullus; et tertia die resurrexit, secundum Scriptu-
nis, non defectip majesiaiis. Nara cum editus inc-aj-neJj ras; et in coelum ascendit; etiterum veniet judicare
humar.a Deus est, L nondum est.in p^rne n^tus, gg vivos el mortuos. Haecest enim ftdes nostra, haec est
Deus in se m.aneret, sed ut Reo;in se manente homo ealus nostra : Deum ac Doniinum Jcsum Cbristum,
Deus es.set. Et ideo Martlia cuni carnalibus oculis eumdem et anie pmnia cfedere, et post omnia. Qito'-
hpminenj cernerei, spiritii|ibus tamen Degm cpnfite-: niam, ut scriplum est, c Jesus Chrhlus Iteri el hodief
balur, dicens: Vtique, Dpniine, ecjq ftcdidiquiq tu es, ipse et in swcuia(Hebr. xm). In heri enihi onine prse-
CftrtgiitsFUim Dei vivi, qui in tnundum venisti (},aqnr teritum tempus osteiidit, ih qho ante principium na-
xij.ldeo Petrus, reyelanteSpirilu sancto» cumextrhiT lus a Palre est. In hodie autem saeculi bujus spatia,
secus hjium bominis aspicerel, Dei taroen Filiura in quq rursus ex Yirgine natus est, passus est, re-
ALARPIGAZ;^! COMMENTARIUS.
tamquammembra ipshts : parlicipatione vem et secuiir ipsum esse primogeniluni,tamquamipse eisel creatura.
dum gratiam per ipsum in Spirilu. Quemadmodum Quia verb et primbgehitttset unigenitus dicitur, opor-
igilur Christi Iiuinaniitili,pr6ptereaquod secundumdis- iet utrumque in ipso salvare (V.iq,e> ibj Cpiijjjieni.JJi/?
pensgj,ioniscopulain, verbo cqnjuitctq esf, tf.Kiigen\ltini lii). PpmqgenHum dicimns,ipsum pntnis cr.eqlp.rw.
esseet dici proprium effecturhesj; (ta Verhd, eo'qu6d quia ipse exDeo, el creaturm ex ueo;'sed ipse exsub-
unitum est cami, idpecuiiare faciumest.ul intermullos stanita Dei Palris solus inlemporaliier genitus,el io%
fralret primogeniiustii et appellelur. Porro D. Hjero- C circo non abs re unigeniius.Primp.gmilus, et non pH-
nymus contra llelvidium ostendit Cljrjstuni $mv\ mocreatus : nqm creatura non est ex subslantia Patris,
secundum humanam naluram tiiiigenituih iit et pri- sed volvrilateejus ex nihilo ad essededucta. Primoge-
hiogeniium vere dici et esse. Ex"hoc, inquit (scili- nitus autem in mullis fratribus, Nam el unigen\tus es
cet loCo Maithici siipra cit.iio), Helvidius nititur ap- matre existit. Posteaqnamparticipavitcqrniet sqnguipi,
probare primogenilum non posse dici, nisi eum qui sicut el nos, et hotno [tictiis est, facti sumus eliam
habetil ei fratres : sicut unigenitus ille vocatur qui et nos per ipsum filii Dei, «rfoptali per bapiismum,.
parentibus sotus sit filius; rios aulem iia definimus : Ipse vero natum Filius De\, primogeniius in nob\s
timnis unigenitus est et primoqenitus : non omiiis adoptione, et gralia fitiis Dei factis, el fratribus ejus
primogenilv.t est migenitus. Primogenilus est, non existentibus(aclus est, etc. Vide Isidoruni Pelusiotani
tanium posl quem el alii, sed anie queiit nullus; nlio- epist. lib. lii episi. 31, etflispalensem Jib. de Dilfe-
quin si non est primogeriitus, niai is iantum quem rentiis q. 5, denique S. Thomam m p., q. 2?,' art. 3.
sequmtur frdtres, tamdiu sacerdotibtis primogenita « Leo pontifex sermone 11 de Passione Opinini;
nbn debenltir, quamdiu et alii non (uerint procreati; Hac, inquit, fidei r.egulaiquam in ipso exordio sym-
ne (orie pariu postea non sequente,unigeniim sit,el boli per auctoritalemAposlolicwinstiiptianis accepimus,
nori primogenitus.El infra : Denique interroga de Dominum noslrum Jesum Christum, quem Filitim Del
ioanne, quem consiat esse UJtiseMiltim,dn et primo- Patris omnipotentis uniountdicimus : Eumdem qupqus
genitus fueritf Vlrumne el ipse, secundum leyem, pro de Spiritu sancto natum ex Maria uirgine CQnfitemur*
tolo eilegi ftterit obnoxius? ambigi nun poiest.Cerle Nec ab ejusdem tnajeslaie discedimus, cum ipswK
de Sakalore Scripiura sic toquitur : Cttm expieti es- j) ci-uci/i-rtim,et mortuum, et die tertig credimus suscita-
sent dies purgationis eorum, Seciindumlegem Moysi, tutn. Omnia enim quw Deisunt et qutVkominis.simul
duxerunieum in Hierusaiemul pfferrenteumDominq, et liumamlas el deitas explent; ut dum pqssibili im-
ticut scriptum esi in lege Domiiii: Quia onwe masculi- passibilis iriest; nec virtus infirmitate affici, nec ittfir-
numadaperiensvulvam,sanclumDomiuovbeabitur,etc, iniias possit virtute superari. Et sermone 8 de Nalj-
(Luc. n). Si hmclex tantum ad primogenitosperlinet: vijate : Deus Dei Filius, de scmpiierno et ingenito
primogenitumaulem sequentesfaciunt, non debuit legt: Patre unigenittis, sempiternusmanens jn fornto Dei, el
pritnogeniti teneri, qui de sequenlibusigiwrabat. Sed incommtttabiliteralque intemp<traliw habeqsnoxialiud
quia teneltir lege primogenitieiiam ilte qpem fralres esse qttam Pater, formam semi sine $um delrimento
non sequunlur, colligitur eutn primoyenitum vocdri majestatis accepit, ut in stta n.o§ prqveheret, non ipse
qui vutvamaperiat, et anle queni nullus sil; uon eum in nostra deficeret. Unde ulriqne naturw in suis prq-
quemfrater postgenilus subsequatur.Hxc D. Jlierony. prieiatibus permanenti, iania est uniiqtis faciti commtf-
mus, et quae sequuntur in earodero sententiam. Ac- nio, ut quidquid ibi es\ Dei non sit ctb humqnitaie dts-
cedit et Damascenus, qui iib. iv de Fide orihodoxa, juncium, quidquid aulem esl hominismn siiti deitate
cap. 8 ita scribit: Primogenilus est qui primus geni- divisuin (Vide eumdenxserm. { et %de Nativit.).
tus est, sive unigeriilus, siiieante aliot fratres. Sic igi- b Id est, non ita est in carne jiatus, ut noii Deu-,
iur dicereittr Filius Dei primogenilus, ei non etiam diin se maneret.
ceretur unigenitus, suspicari possemus crealuramm e II;cc sentenlia superius citata et explicala est»
i_3 JOANNISGASSIANI .8*
surrexit. In eo vero quod ipse in saecula dicitur,, A prophelarum atque sanctorum divinitas venit: ergo
a omnis fulurae aeternitatis immensitas designatur. et in illis in quibus habitare dignatus est, Verbum
CAPUT XX. caro faclum est: ergo per unumquemque illorum
Docet ex diclis non efficiut Deusmortalis vel carneus exinanivit semetipsum, formam servi accipiens. Ac
ante swcula [uisse dicatur, elsi idem sit Christut per hoc nihil novum nec pracipuum in Cbristo fa-
qui abmterno Deus et in temporehomo (aclus est. ctum est; nihil singulare, nihil mirabile nec conce-
Sed dicis forsitan : Si eumdem in fine temporum plio ipsius habuit, nec nalivitas, nec mors.
natum dicam ex Virgine, qui ante omnia natus lue-
CAPUT XXI.
rit ex Deo Palre, carneum me etiam anle mundi inilia
Chrislum ab mterno (uisse, divinarum Scripturarum
Deuiii dicere : qui ipsum dicam postea hominem, tradit auctorilas.
quem semper Deum : ac per hoc hominem illuin qui Et tamen, ut ad superiora redeamus, cum hsec iia
natUs sit, posiea semper fuisse. Nolo te hac igno-
sint omnia, sicul diximus : quomodo Jesus Cbristus
rantiae caecitate atque hac errorum nocte confundi,
tu hominem tantummodo esse asseris, etiam
nt putesme b hominem qui ex Maria natus est, ante (quem
ex Virgine hasceretur) semper fuisse le-
exordia rerum asserere, et Deum eiiam ante princi- antequam
_ gitur et a prophetis atque apostolis Deus etiam ante
pia mundi semper corporeum prsedicare. Non ita, ssecula praedicatur? dicente Paulo, unus Dominus
inquam, non ita dico, quod priusquam nasceretur
Jesus, per quem omnid (1 Cor. vm). Sed et alibi:
ihomo, in Deo fuerit, sed quod postea in homine natus in creata sunl omnia in cozlis
Deus sit. Non enim caro illa qua. ex carne Virginis Quoniam Christo, inquit,
visibilia etinvisibilia (Coloss. i). Symbo-
nala est, semper fuit, sed Deus, qui semper fuit, ex et in terra,
lum quoque et humana pariter et divina auctoritale
carne Virginis in carne hominis advenit. Verbum
contexlum : Credo, inquit, in Deum Patrem, et in
enim caro factum,c non carnem secum exhibuit, sed
Dewn [Lips. in marg. Dominum) Jesum Chrislum, Fi-
carni se hominis dignatione divinitatis univit. Dic
lium ejus unigenitum, el primogenitum totius crealurm.
enim mihi quando vel ubi Verbum caro factum est,
Et post alia : Deum verum ex Deo vero : per quem
autubi exinanivit semetipsum formam servi accipiens,
et d swculacompaginatdsunl, et omnia (acta. Et ilem:
aut ubi egenus faclus est, curo esset dives? nisi in
Qui propler nos venit, el natus esl ex Maria virgine,
illo sacro Virginis utero, ubi, dum incarnatur, Ver- et
bum Dei caro diciiur factum; dum editur, formam crucifixus, el sepultus.
servi in veritate suscepit; dum humana conditione CAPUT XXII.
patibulo afiigilur, fit egenus, et pauper reddilur Conjunctiohypostatica tacit ut ea quw carnit tunt in
passione carnali, cum esset majestate divina dives? Q Christo, Dco tribuantur.
Alioquin, si,ut ipse ais, posl hsec in eum, ut in unum Quomodo ergo cum ipsa e confessione nostra ante
ALARDI GAZ„_I COMMENTARIUS.
Alii codices : Omnit fulura mlernitas et immen- c Carnem scilicet prius existentem, vel aliunde
sitas designatur. acceptam : quomodo Apollinaris dicebat Chrisium
b Hominem, nempe ut hominem, vel secundum de coelotraxisse corpus, ei per Virginis uterum quasi
humanam naturam. Alioquin simpliciter el absolute per canalem permeasse : quemadmodum referunt
"vera est hoecpropositio, demoustrato Christo : homo Epipbanius et Augustinus lib. de llseresibus. Vel ut
iste| ex Maria natus ante exordia rerum et ante sae- alii dicentes caruem Christi conceptam prius quara
cula exstiiit: quia homo supponit pro persona, quae a Verbo assumeretur. Contra qiiem errnrem idem
non alia est in Christn quam persona Filii Dei, qua. Auguslinus lib. de Fide ad Petrum cap. 18 : Firmis-
semper et ab aaterno fuit ( S. Thom. p. in, q. 16, a. sime, inquit, crede, et riullatenus dubiles, non carnem
9, et Mag. Sentent. init. dist. 12). Unde ipse de se Christi sine divirittale conceptam in Virginis utero,
in Evangelio loquitur Joannis viu: Antequam Abra- priusquam susciperelur a Verbo, sed ipsum Verbum
hain fieret, ego sutn: quod non minus vere sic elo- Deum sum carnis acceptioneconcepium,ipsamque car-
qni poiuit : Antequam mundus fieret, ego sum. Sic nem Verbi Incamalioneconcepiam. Et epist. 3 ad Vo-
eniin alibi loquilur : Pater, clarificame claritate lusianum :Cum enim VerbumDei permixtumest anintm
quam habui apud te priusquam mundus fieret (Joan. habenti corpus, simul el aitimam sttscepit et corpus.
xvn). Et jain olim Paulus Samosatenus baereseos Athanasius lib. de Inc-rnaiione Verbi-s Carnis unio
damnatus est, quod diceret Christum non semper cum Verbidivinitate ex utero originem traxit. Ibi enim
ftiisse, sed initium ex Maria habuisse, ut refert eam Verbum, cum e cwloadvenisset, consliluil: quippe
S. Angnstinus hseresi 44 (Euseb. lib. vu Hislor. v-. qum non erul, antequatn Verbum cmlitus adveniret.
c. 24). Et illud Arii de Christo dictum, Erat, quando Damascenus l.m de Fiile Orihod. c. 2 : Ilaquesimul
non erat; et non erat, antequam nascerelur; a Patri- caro, simul Verbi Dei caro, simul caro animala ratio-
bus Nic..n-3 synodi anathemate damnatum (Rufin. nis parliceps, intelligens, proptereaque non dicimus
tib. i Histor. tfccles.). Sicuti ergo Filius hominis est ItominemDeificatum, sed Deum humanntum. ldem c.
Hbique, et in caeloet in terra, quemadmoduin ipse 12 : Simul conceptus, et subsislenlia mirabiliter con-
ait, Nemo ascendil in cmlum, nisi qui descendil de fecla sunt; conceplusquidem Verbi, carnis autem in
cwlo, Filius hominis, qui est in cwlo ( Joan. m ), non Verbo subsislenlia.
quod in coelolum esset quatenus Filius hominis, sed 4 Alii tum hic, tum in praecedentibus legunt:
quOd idem esset Dei et hominis filius : ila vere di- smculacreata sunt. Ubi s__cula, pro rebus saeculari-
citur homOille semper fuisse, raiione personae, non bus, seu creatis in saeciilo, sive lempore.
ratione humanae natura», ut Nestorius somniabal, aut e Illa nimirum, qua superius (Cap. 20) Nestorii
cavillabatur : quemadmodum ex eo quod per incar- errorem et filsam intefpretationem exclusit diceus:
nalionem corporeus faclus sit Dei Filius, inferebat Non ita, inquam, non ita dico quodpriusquam nascere
ipse ab seierno corporeum fuisse, tam nugatorie lur homo in Deo fuerit,,sed quod postea in hominena-
quam fraudulenler. iws tit Deus. Non enim-taro itla, qumex cqrne Yirgi-
.85 DE 1NCARNATI0NEDOMINILIB. VI. Igfi
Virginis partum atque conceptum * Dominicus homo A atque concorporat, ut nec in tempore admodum ho-
omnino non fuerit, Christus tamen, qui a te homo minem quis a Deo, nec in Passione possit Deum ab
soliiarius dicitur, Deusin scriptis sanctis sine exor- homine discernere. Si enim ad lempus respicis, in-
dio prsedicatur? et tanta hominis ac Dei unitas legi- venies semper Filium hominis cum Filio Dei. Si ad
W b ut et homo Deo semper ante coaeiernus,c et P^ssionem, invenies semper cum Filio hominis Dei
postea homini Deus compassus esse videatur? cum Filium : ita scilicet unitum et individuum sibi Chri-
jutique nec d ininitiabilis homo, nec passibilis Deus stum Filium hominis ac Dei Filium, ut quanttim ad
credendus sit esse. Illud est utique, quod jaro supe- vocem divinse Scriptura. perlinet, nec homo separari
rioribus scriptis lestati sumus, quod unitus homini, a Deo tempore, nec ab homine Deus omnino valeat
id est, suo corpori Deus, nullam fieri patiatur inter Passione. Hinc enim illud est: e Nemo ascendit in
hominem ac Deum humana opinione distantiam. Nec cmlum,nisi qui de cmlodescendit, Fitius hominis qui
admitti omnino voluit, ut alius a quoquam Filius esl in cmlo (Joan. m). Ubi cum Filius Dei loqueretur
hominis, alius Filius Dei crederetur. Sed ita omnibus in terris, Filium esse bominis, testabatur in coelis :
scriptis sacris Dominicura hominem connectit Deo et eurodem Filium hominis quem ascensurum dicebat
ALARDI GAZ.EI COMMENTARIUS.
jiis naifl est, semper fuit, etc. Ubi manifestura est, fijusmodi quw dicuntur de Christo (sive secundumdivi-
hominem accipi pro ipsa humana natura, seu carne nam naturam, sive secundum humanam) dici potse
hominis, utipse statim exponit : quoinodo Patres lam de Deo quam de homine. Unde Cyrillus dicil (In
ssepe loquuntur, quarovis minus proprie, ut alias di- conciiio Epltesinoi, can. 4): Si quis duabus personis,
ctum est, cum dicuut boroinein a Verbo assumptum: seu substantiis, id est, hypostasibus, eas quw in evan-
vel Deum in hnmiiie naium : per hominem non per- gelicis et aposloticis conscriptionibus sunt, dividitvo.
sonam, sed naturam boiuinis iiitelligeiiies. ces, vel ea quw de Christo a sanclis dicuntur, vel ab
* Hicrursus impingit in illani phrasim a Palribus ipso Christo de semelipso, et aliquas quidemex his ho-
plerisque improbatam, et Nestorio polius faventem, tnini applicandas credideril, aliquas vero soli Verbo
dequa supra (L;'t>.v, c. 5): ubi tamen, qua ratione deputaverit, analhema sit. El ralio hujus est quia cum
aliquaieuus lolerari possit, indicalum esi, nimirum sit eadem hyposlasisutriusquenaturm,eademhyposlasis
(ut alias interpretaiiones omiitam) si per hominem supponitur nomine utriusque nalurm : sive eryo dicaiur
intelligainus ipsam humanttatem, ni modo dictum homo, sive Deus, supponilur hypostasis divinw et hu-
est, et consequenter per horoinero Doroinicum, ipsam manm naturm. El ideo de hominepossunl dici ea quat
Dotnini humanitatem, seu Duminicamcarnem et hu- sunl divinmnalurm, lamquam de hypostasi divinmna-
manitalem : quaeexposiiio hoc loco plane exigiiur. turm, et de Deo possunt dici ea qum sunt humanw
Quamvis eiiim bomo Christus cum non distinguatur naturw, lamciuamde hypostasi humanw nalurw. Et
a supposito divino, quod est Dominus, nou possit inlfa in solulione primi : Dicendum, inquil, quod
Dominicus appellari, quia innuilur error Neslorii et opposita prmdicari de eodemsecundum idem, est im-
distinctio personarum in Christo (Suarez. in jn p., _ possibile: sed secundumdiversa, nihil prohibet. Et hoc
q. 16, a. 3): tamen nilui repugnai, quin bumanilas " modo opposila prwdicantur de Chrislo, non secundum
Christi vere possit denominari Dominica, quia est idem, sed secundumdiversasnaturas. Ha»cS. Thomas,
distincta a supposito, sicul dicilur crux, vel passio qu_aad hujus capitis intelligentiam et totara Nesto-
Dominica, et hoc forlasse modo locuii Patres tum rianorum cum catholicis controversiam, quae his li-
Graeci, tum Latini, cutn hominem Dominicuiii no- bris conscribendis occasionem dedit et arguroentuni,
minanl:ut Athanas. in Expositione lidei, Chrysosio- penitus ac medullitus concipiendam visa sunt neces-
mus homilia de Cruce Dominica, Epiphanius haeresi saria; ideoque minime praetermillenda, quoe cum iis
69, Augustinus traclatu _8 in Joannem, el alibi sa_- quie de comniunicaiione idioinai.umalibi notata sunt
pius. Quod autem hanc expositionem praesens locus contulisse juvabit.
exposiulet, patet ex eo quod dicitur, et ilerata Au- d ld est, absque initio: Graece Sva/sxof. Porro,
ctoris confessione asseriiur anie conceptum et par- quamvis neque homo secundum se ininitiabilis, ne-
tum hoino Dominicus omnino non litisse. Qtia. pro- qne Deus secundum se passibilis ( Datnas. lib. l de
posilio, si personam Christi respicias, ut verba so- Fide, cap. i ), Cbristus taroen, quia Deus et homo,
nant et supponunl, absolute falsa esl, ut ex diclis eiiam iuinitiabilis qua Deus, id est, neque initium
patel. Debetergodehumaniiale intelligi, velde Christo dierum, neque finem vilw habens (Hebr. vn), ut ex-
quaicnus homo est, ponit Apostolus; et passibilis, qua homo vere et
b Id est, Chrisius homo selernus, quia idem est, absolute praedicatur : unde eiiam sequiiur, ut ha.c
ct fuit semper Deus. eadem pricdicata de se mutuo possint prcedicari. Si-
c Id est, cum homine Deus passus, quia idem Deus cut enitn vere dicitur, Homo est Deus : ita non mi-
et borno passus. Ex qua identiiate et uiiiiate sequi- D nus vere, Servus est Doininus, finitus est infinitus ,
tur ilia cominunicalio idiomaium, de qua saapius in temporalis est seiernus, minor esl aequalis, et e con-
pra_cedentibus(Lib. m, c. 8). F.t D. Tbomas propo- verso : cujusmodi enunitaiioiies reperire licebit apud
sito hoc articnlo (P. m., q. 16, art. 4) : Verum ea Leonem sermone 2 de Nativitale, Vigilium Tridenii-
qumconveniuntftlio liominis, possinl prmdicari de Filio num 1. v, elalios Patres. Hsecenimalternatio et mu-
Dei, et e converso?Consentanee buic loco ita scribil: tua praedicalio nibil aliud est quam idiomatum com-
Dicendumquod cilra hanc quwslionem, diversitas fuit municatio, ut docet Damascenus lib. in de Orth. c. 4.
inter Nestorianosel catholicos. Nestoriani enim voces c Si Christus (se enim vocat Filium hominis) erat
quw dicuntur de Christo dividere volebanl Itoc modo, in coelo quando loquebatur in terris, igilur siinul in
tit earquw pertinenl ad humanam naturam dicerentur ccelo et in lerra erat : uon aulem corpore lunc erat
de liomine. Vnde Nestorius dixil : Si quis Dei Verbo in ccelo, cum se diceret ascensurum in ccelutn; igi-
tentat passiones iribuere, anathema sit. Si quw vero tur alia in Christo nalura erat pricier humanam
nomina sunl quw pertinere possunt ad ttlramque natu- illam quse cernebatur oculis, videlicet divina, qua.
ram, de lalibus prwdicabamur ea quw sunt utriusque immensa est, et coeluinsimul ac terram replet (Bel-
naturw, siculi hocjtamcn Clirislus vel Dominus. Vnde larm. lib. de Chrisio cap. 8). Vide caeiera iu hanc
concedebanlChristnm esse nalum de Virgine, vel ho- sententiam superius annolaia (Ad lib. IV cap. 6).
minem ab wiemo fujsse. Cuihvlici veroposuerunt, hu-
}#1 v JOANNIS(JASSIANl 188
i1? Pte[idffi!i#f?* quhqHe.apte» tgstabatur e( h ergo quod Chrislus omma est, et nomeii illiiis slgni-
,$(&$,<> f-el }\)$§ *},,§i vtyeptis fiHui» bofninisqsfen ficatio utriusque natili-as: quia et bomoet Deus na-
^mt^jtpi .er«t^ri%s,(êp. j;i)r:,cjiffl euip quiesi tos: ita et in se cuiicta complectitur, ul in ejus no-
ijorroJi)p|,in superni? taroe» mn
fiojpine na|uft; ef>t,, mine nihil deesse noscatur. Nofl crgo ante partum
per fqjsse test^tiir. Sp4 >etApostplus, si ad teropns Virginis eadem in praeterito anernitas liommis quae
r.espiq|t^r, pgr Clji-isJumQpima facf-aprmsJicat: P?i8s Pei: sed qiita in utero Virginis uniths est Deus ho-
fnim, irjquit, Dorn\pusJes<qsChristuSiperqueiriomnia miai, faetUraest ut in Christo oinhino non pOssital-
(\Cor. iiiji). Si suiemad passionem niajesiatis, Do- terum siiie alt*ro nominari.
iJijjiiuroprucifixujii e.sse designat. S, «njm, inquit,
cognayiisent,J[iumqugm Dominumnidjestiiliscrucifixis- !'...\.. ''q^pTxxjji.'.;
sent{\Por.. jij. £t ideo etjaro symbftlpm, qnigeni- Synecdochkain hane locutionem, qua a parte totum
Ipui et primpgenilum Pominum Jesum Chiislnm infelliyiiut:, dirinis lHleris " esse perquam fqmi-
tiareiri.
Deum veruiiêx Deo yerp, b.ompopsjooPatri, etcrea-
tprero PfpniJirodicens, natufl»gji Virgine, et crucj- P Quidquid erfs de Domino Jesu Gbrislo dixeris,
fixura, postea et sepultum esse lestatur. Ita concor- tolum dicis, et in Dei Filio Filium hominis, et in
porans scilicet Dei et homiuis Filiubi; et uniens Iib» J-Jiiominis Filio Dei Ejilium nuncupabis; ° tropo sci-
ininero ac Ppum, ut neein teropore (ieri ullii valeaj, ; licet synecdochesj quoet a parte totum intelligiiur,
nec in passione, diyisio ; cum idem utique Dqminus et a toto portio nominalur. Docentibus id litique
JesiiS ClirisiUs, <8tper settjrnit^terii;teiiipori-sDeps, et'aih scriptjs sapris, jn quibus Doniinus «aepebpc
et per tpleranl)aro passjonis Jipmpesse rfoceatur: ac tropo utens, dum dle aliis sic docet, sic etiam de
licethec homo iniiiitiahilis, nec Deus paSsibilis dici seipso voluit ihtelligi. Neque enim in divinis volti-.
'
debeat, ih imo tamen DproinpJesU Christp et hpjjip niinibjis aijiervel dies iiiterdiini, yel res, v.el bomi-
aiije pjffpûs, ,et Deus moriiius pr.8sdieatuf. Vides nes, vei lempora designantur. J_icut illud, 4 quod
ALARDl GAZJII COMMENTARIUS, 1
- * Augusiinus in eum locum (Tratl. 1 in Joan.
yii): temporibus. Et priihum quidem exemplum prdine
Fitius liominisChrisiusex virgine Mariu, hic essecas- retrogrado profert ijntemporibus seu spatiis iempo-
pil in terra, ubi caritem assumpsii ex terra; qttid efyo rum designandis, de| quo postinodnin.
mtlt, qudduit:Ctim videritis Filium hominis ascen- d DilfiGiiltasnon parva inter Scripturss interpre-
dentem, ubi erat prius? nisi ut inleliigamus mam tes et comnicntator^s orta ex duobus tribusve locis
persontim.<esse CkrUtumDeumet hominem, non duas? sibi in speciem repbguaniibUs, quorurn prihius est
-.ncfides nostrasitquaiernitas, non Trinitas. Sic ergo qui hic citatur ex Genesis decimo quinlo cap., ubi
ercttFilius hominisin cwio,queinadntbdumFilius Dei pr.-cdixitDeus scmeh Abrali_j,id est, populum Israe-
traVin terra: Fiiius Dei i'« teria in suscepta carne; iitichm, servilururo i in -Egypto (ut videlhr textus
Filiui hominisin cmloin unilate personw. C ihnuere) annis qiiadringeiitis. Cui consehianeus est
V Id est; idim et de eodem dicis : quia quidqUid ioclis Aot. vti, ubi $1 Stephanus ait : Locutus est ei
de Christo enuniiatur, tam de Filio Dei quam de Deus, qnia erit semin ejus accola in terra aliena, et
Filio homitiis enuntiatur per communieationera servituii eos «ubjicient,et mate traciabtmt eos annis
idiomatnm, quia Christus unus idemque Dei et hb- quadrinyenlis, Terlihs, Exodi xn : Habitatio autem
-minis Filius. filiorum Israel, quamanserunt in Mgyplo, fuit qua-
* De hoc Qutntilianus lib. vin C 6 et lib. ix c. 5. dringentonttk triginla annorum. Quibus expletis, ea-
De frequenti •autem synecdochesiisuinsacris litieris dem die egressus est omnis exerciltts Domini, etc.
videndus D. Gregorius Nazianzenus oratione 51, Quartus Apostoli ad Gal. 111:Jfoc awfem dico testa-
sive epistola ad Gelidoiiium, ubi plufa ejus rei aJTert menlum eonfirmatuth a Deo, quw post quadringentos
exempla. O. Augustinus lib. 111 de Doctrina Ghristia- triginta anttos factti esl tex, tton irritum facit. Quaa
na, c.55: Tropus, a\i,synecdoche, aul s parte tolunt, verba sic construehda sunt : Lex Mosaica, quaepost
auta toio ptirtem fqcii iiiieUiyi;sicul unus evangetista annos 450 facta, el data est, non irrilum facit, id est,
ptiSt dies octo fqcium dicit quod ttlivs post dieS sex, non abrogai, nec infirmai, teslamentum,id est, pa-
ijuundbin morite% disciptitis tdntum tribusprwsentibus, eluin, seu promissionem factam Abraha. de bene-
facies Domtni ui sol resptenduit, et vestiihentaejus dictione gemium in semine ejus. Totius autem dif-
sicut nix(Luc. ix, Matth.imi). Ulrumque enim verum licullalis summa in duobus consislit: primo, quanto
essenon posset, quod de numero dierum dictum est, lemporis spatio, sive quotannis manserint aut ser-
nisiillequi dixit post dies octo, intetligatur partem vierinl lsraelitae in .Egypio; secUndo, unde, seu a
nbvissimamdieiex quo id ostehdit ij)lp<«<um, pro totii j) quo lempore, comphtaudi sint anni isti. Ad qunruin
duobus diebits atque integris posuisse; is vero qui dixil nonnullam ac snmihariam explicalionem quam hic
: posi diet sex,integros omnes _i lofos, sedsolos medios locus solummodo rhquirit (nam plenior et accura-
coriipriiasse.Hoc modo locuiionis, quo significatur a tior abipsis interprfetibus(VideGlossam ordin. Abu-
parte ioium, etittmiliti de resurrectioneChristi sotvilw ' lehs. el Pereriumj ei alios) peienda est) suffecerit
quwsiiO;Pdrs enim novissimadieiquo passus est, riisi aliquot auctoritales veterum in medium aitulisse.
prq iotti die accipialur, id esi, adjuncta eliam nocle Priintim Eufebius Ca»sariensisin Chronico hasc ha-
prieteriia, elnoxih cujus parte uliimqresurrexit, nisi bet : Abrahamcum 75 esset annorum, divino digntis
totus dies nccipiatur, adjuncto sciiicei die Hlucente Aabelttr alloquio, et repromissionequw ad eum facla
Dotriinitb,rion possuht esse tres dies, et tres noctes, est: a 75 Abraltm usque ad Mosen et egressum ex
quibus selricorde lerrm prmdixit (uttirum. HOJCAu- Mgyplo genlis Hebrqemsuppulantur annl 430, quorum
gUstihiis, et plura alibi ih eaindem sententiam, infe- meminitPaulus ita dicens : Teslamentumcorifirmatum
fips recUahdSi Indicat Sutem hic Auctor quadrnpli- a Deo, quw post 450jdnnos [ttctaest lex, eic. lpsequo-
cis gehefis syftecdochen in Scripturis usurpari : que iii Exodo Moseslhis congruensloquilur : Habiia-
'A* ih diebiis seu namero dieruin et nociitiin; 2° in tio aulem filiorumlsrael, qua habittiveruntinMgyplo,
relihs quibuslibei.ciim parspro ioto,aul totum pro et in terra Chanaari,ipsi el ptttres eorum, anni 430.
parte ponilur; 3* in homiuibus speciatira; i" in HaecEusebius. Hiefon.ymusvero qusestionem lianc,
i89 DE INCARfiATlONEDOMINILIB. VI. .-190
quadringenlis Israelem annis servilurum .Egypliis kquia peregrinum frit semin tuum ih terrd hori iiiu,'
Bens pr.cdic.t, dicens ad Abraham : Setehs sciio, et serviluti eos_H&jict_M, eiafiigent eos dnnis
' guadrin-
ALARDIGklMl COMMENTARIUS.
indicata taniom ejtis difficuliate, indecisani reliquit. tiicti, perspicuaveritate subnixa est. Ab illaenim pro*
Sic enim scribit in Commentario Episiplss ^d GqlSr':; miisione cotnputal quadringentostriginla annos, qua
tas (Vide eliamibi CominentariumD. Thqmw): Svp- vocqvitDeus Ab,ra(iqmut exkret4e tefra ,ma \p iei;ra\n
putanii In hoc ioeoanhi rib eo iemporequbpomtnus Chqnaan; quia et Apoitoius cwn .(audqre(..'etcpm-
ad Abrahamloculusest dicens: Et in setninefuq be- tnthdaret fidem, in ea promissione,,quqfihrislwnytili
nediceniuromnesyenles(Geii. xxn), usquead legistq- intetligiprophetalum,idesf, qufi prppnjsitD.etfsAbra-
lorem Moysen,utrum qnadringenti trigmitt sinl; vel hmqued benedicerenturinfti qrnnesiribut te,rr&.floc
quomodoin Genesi ipsi AbraliwDomihuspqtticealur aulem dico, inquit, quia ietlqmeniupiconfixmgluma
quod postquadringentosannos de terrri servilutisfilii Deo, post qiiadringenios ir',gintqqnnas factqiexnon
-*/»_ exituri sunt; rionenim parvares est,'et d multis infirniat adevacuandpsprqrtiissiqnes,Exi((q ergqpo-
qtimsita,nescioariab tiliquosil invenia.Ubi iiolanduip cationequa vocqtusest Abralian\,ei crgdiditDeo, pott
non dnbiiasse Hieronymum de veritaie illius suppu- quadringentosei irigiritaannpsfactam (egern4icit Apo-
tationis, ut betie monel Pererius (Comment.in Geq. stolus, nqn ex lempoxequo:JacQh jjijrjnif' t» JEgy-
lib. m), sed de tnbdo conciliandi locum iilum Pauli plum. Deinde ipsa Scriplura Exodi sqlis hqc signifi-
cum alits Scripturae locisin speciem jHscrepahtilniil, cavit; itoii enim dixit : huotatus filiqruiit,,Isr.qel,
ut dictiimest. Ileminit idem Hieronymus ejiisiiero quem incoluerunt iii terrq Mgypti, ann(f quadringen-
difflcultatis in epistola ad Damastim (jEpist. 1_5), lis iriginla; sed aperte dixit : Quem incoluexunt'\n
qtnxsiinne 2, Augustinus lib. xvi de Civitate Dei terra Mgypii, et in tfrrq Chqnaan,ipsi et pqtres
cap. 24 '. Quod dictum est, iiiquit, ad Abrahittn: «. eorum. At per hoc mamfestumcst cqmputanûimesse
Seiendosciesqttia peregrinumerii semen tiriiqiin ter- tentpus etiam palriarcharum Abralnp,Isqqc, et Ja-
ra non propria, el in seniititJcmredigenteos, et affli- cob, ex quo perfgrinqri cwpit Abrahamin lerrq Chq-
gent eos qiiadringeittis anriis, de populo Isrqel, qui naan, id est, ex Ma promissione in qua ejus fidem
fuerat iit Mgyplo sei-uifurus,nperiissimepropiieiqtum iaucfal Apostolus,usque qd iliud iemptisquqingressus
esl. Non qitod in eadem servilulesub Mgypiiis affli- est lsrael in Mqypittm. Totp quippe isla temporepe-
genlibtisquadringeniosannos fuerat peraciurus, sed reyrinati suni Patres in terra Changan, el deindeie-
in ipsis quadringentisannis prwnunliaium est hoc /ti- tnel Israel in Mgypto, quando facia est /«* »'»monte
tjiriini. {JKemfldMiodiim enim scriptum est de Thqrq Sina, etc. Ac ppstremo taiulem ita concludit : Quod
patre Airahm : Ei (uerttnl dies Tharw in Charrri, ergodixit Qeus ad Abraham: Sciendoscias qu>apere-
quinqUeelducenlianni; non quia ibi omnesqcti sunt, grinum erit semen tmm »1terra non propria, el iq ser-
ied quia ibi compleli sunl; ila ei liic prbpterCiiinier- vitutemredigent eos, pt nocebunt illis , qâdri.ngmlit
positttmest : Et in servituiemredigent eos, et afjtigeitt annis, nonsic accipiendumcst, c/uasijn ilta dwissima
tos quadringentisannis : quoniamiste numerusin Ca- servitutequadringentosaiinbs Dei populus [uerii; sed
dem affliciioiiecompletnsesi, non quia ibi univsrsus quia scriplum est, In Isaac vocabilurfiii scmen, ex
peractrisest. Qtiadringentisane dicuntur anni propier anno nativitatisIsaac usquead qnnurri egressiovis ex
itumeripteniliidinem,'quamvisaiiquanto amplius sinl, Mgypto, computanluranni quqdringentiquinque. Cum
siveex Itoclemporecompuienittrquo ista promUteban-- ergo de quadringeniistriginta detrqxerisviginliquinque,
lur Abra^m,siue ex q;:o naius esiIsaac propler semen qui sunt a promtssioneusque ad naûmIsuqc, non mi-
Abraliw,de qiioisla prmdicnnlur.Computanlurenim, rum est, si quadringenlos el quinque anngs summa
sicul sttperitisjnm diximus (Cap. 16 ejusdemlib). ttb {\ solida quadringeiitosVQIIIU appellqre Scriptttra , quw
ajino septuagesimoel quinto Abralim,qiiaqdqad eum splet tempora ita nuncupare, ul quod de summa perfe-
fncia est priina promissio,ttsque ad exitumIsrael ex cliaris numeri pqululum accrescit, dut in[ra est, non
Mgypto,quadrinyenli el triginta anui, quorumApo- computetur.Non i\aquequodait: In serviluiemredigent
stolus intminit, Jnm ergo isti quadriiihenliIriginlq eoseinbcebuntiltts, ad quadringentosanqosre[erendum
tinni, quadringerilippterant nunctipari,guia non suiit esi, tqmquamper tot qnnos eos Iiabuerintin seriiitulc;
mulloqinplitts; quanlomqgiscitm aliquoljam exislo sed referendi sunl. qnqdiii\genliqnni ad id tiuod dU
humero prwierissenl,quando illa in visu demonstrqta clum est, peregrinum trit semenluuminlerra nonpro-
ei dicla suiit Aprahm,vel gunndo haac nqltts esicen- pria qiiadriitgeiitisnpnis. Illud. autem interpositum in-
tenariopatri sub, a pritha promissionepost viqinliquift- teiiigattir : Et in servilutemre\tiigei\ttos, et nocebunt
que anttos, cum jam ex isiis quadrittgentis et triginiq iltis; ita ut ad quadringentospiips isfa jjiferppsitio
quadringenti et quinque remanerent,quos Deus qittt- non periineat. In extremqetenimparte annqrum sum-
drihgeniosvoluithominari! Haecibi Augusiinus. ldt.ro ihw hujtfit, Itoc est, ppsl hiorientJpsepli, jactum est
Verp (Lib. i to;u. IV) super Exoduin quasstione 47, iit in Mgypto populus Dei durqmperugeretservitutem.
quaesliohenieamdem cnpiosius tractans : Si quadrin- Bucusque D- Augusiiiiqs; ip cujus vfirjjis illpd pri-
gentos, inquil, annos sic acceperimus,ut in servitute nio observanduin est, qiipd stit in Exodp habcri,
sub Mgyptiit inteltigantur, non parvumtemporisspq- pula juxla tr.inslafionem Sepl-aaginta,liabilalipncm,
tinm fttitqiio iiti populus muttiplicaretur. Sed tot an- seu incolaium . ac pcregrinsitiohem filiorum Israel
nos non (uisse apertissimotndicio Scriplrira teslalur. : in „5gypio, et in pianaan fuisse431).aniiofu^j: quain
Quidameriitnpulant quadringenlostriginla annos ac- n leciionein necessario sequtndarn, eiiain ex veriiaia
cipi debere ex quo Jticpb intravii'i

Langue

Bienvenue sur Scribd !

050. Migne. Patrologia Latina Tomus L.

Transféré par

Informations du document

Description :

Date du transfert

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Description :

Droits d'auteur :

Formats disponibles

050. Migne. Patrologia Latina Tomus L.

Transféré par

Description :

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Titres liés

Jean Cassien (saint ; 0360 ?-0432 ?). Joannis Cassiani opera omnia, cum amplissimis commentariis Alardi Gazaei...

Tomus prior (-posterior, in quo etiam continentur : Vigilii

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

OMSIUM SS. PATRUM, DOCTORUM SfRIPTORUMQUE

QUIAB JEVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII m TEMPOIIA

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

AMPLISSIMIS COMMENTARIIS ALARDI GAZ€1

IN HAC PARISIKNSI EDITIONE, CONTRA QUAM IN LIPSIENSI,

Pmx: 14- FR. IJBS 2 TOL.

PARISHS, VENIT APUD EDITOREM,

Inrprimeriede VIUYET at SOHCT et O*'

CONTRA NESTORIUM H^RETICUM , !

CAPDT PRIMDM. damna Crevisse, ifa "ritnbvo inauditoque miraculo,

ALARDI GAZiEI COMMENTARIDS.

CAPDT PRIMUM. tamen ne praejudicio magis adversum eos quam

\ ALARDI GAZ^EI COMMENTARIOS;

ALARDI GAZ^EI COMMENTARIUS.

ALARDI GAZvEI qOMMENTARIUS.

ALARDI GAZ.EI CQMMENTARIUS»

CAPUT PRIMUM. mndo snliiarius crcdereltir; et arrepia postmodum

ALARDI GAZJEI COMMENTARIUS. /

CAPUf PRIMUM. quinque panibus, innumeram Dei plebem esse sa-

ALARDI GAZ„_I COMMENTAHIIS.