Migne, Jacques-Paul (1800-1875). Patrologiae cursus completus, sive Bibliotheca universalis, integra, uniformis, commoda, oeconomica omnium s. s.

Patrum, doctorum
scriptorumque ecclesiasticorum qui ab aevo apostolico ad usque Innocenti III tempora floruer.... 1841.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

PATROLOGIiE

CURSILS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHECA UNIVERSALIS, 1NTEGRA, UNIFORMIS, COMMODA, OECONOMICA,

OMNIUM SS. PATRCM, DOCTOMM SCRIPTORUMQBE

ECCLESIASTICORUM

QUI AB MVO APOSTOLICO AD USQUE INNOCENTII III TEMPORA

FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA OMNIUM QUJE
EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICJE TRADITIONIS PER DUODECIM
PRIORA ECCLESLE SJECULA,
JUXTAEDITIONESACCURATISSIHAS,INTERSECUHQUE NONNULLISCODICIBUS HANUSCRIPTJS COLLATAS, PERQCAM
DILIGENTER CASTICATA;
COMHENTARHS
DISSERTATIONIBUS, LECTIONIBUSQUEVARIANTIBUS CONTINENTER ILLCSTRATA5
OMNIBUSOPERIBUSPOSTAHPLISSIHAS EDITIONES QU^ETRIBIJS
NOVISSIHIS SJECULIS DEBENTURABSOl.UTAS
DETECTIS, AUCTA,
INDICIBUS
PARTICULARIBUS SINGULOS
ANALYTICIS, SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICCJUSMOMENTI
SUBSEQUENTIBUS,DONATA ;
CAPITCLIS
INTRAIPSUHTEXTUM RITEDISPOSITIS,
NECNON ETTITULISSINGULARUM PAGINARUH HARGINKHSUPEJIIOIEM
DISTINGUENTIBUSSUBJECTAHQCEMATERIAHSIGNIFICANTIBCS, ADORNATA;
OPERIBUSCUHDUBIIS TCHAPOCRYPHIS,ALIQUA VEROAUCTORITATE INORDINE ADTRADITIONEH
ECCLESIASTICAM
POLLENTIBUS,AMPLIFICATA ;
DUOBUS1NDIC1BUS
GENERALIBUS LOCUPLETATA: ALTEROSCILICET RERUM,QOO^CONSULTO, QUIDQUII)
UNUSQUISQUEPATRUM 1 NQUODLIBETTIIEMA SCRIPSERITUNO 1NTUITU CONSPICIATUR;ALTERO
SCRIPTURyESACRiE, EXQUO LECTORI COMPERIRESIT OBVIUM QUINAM PATRES ETIN
QCIBUS OPEBUM SUORUMLOCISSINGULOSSINGULORUM LIBUORUH SCR1PTUR.S S.-*-~—«
Ii
TEXTUSCOMMENTATI SINT. ^f*
F.DITIO C4ETER1SQUE
ACCCRATISSIMA, OMMBCSFACILE ANTEPONENDA,SlPERPENDANTUR : CHARACTERUHNl IDITAgp3
CIIARTJE
QCAHTAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUH RECUSORUM TUMVA ETASg^
TUMNUMERUS, FORHA VOLCHINUH PERQUAM COMHODA SIRIQUE INTOTO OPERISDECURSU CONSTAN WH r—
SWILIS,PRETIIEXIGUITAS,PR^SERTUIQCE ISTACOLLECTIO, UNA,METHODICA ETCHRONOLOGICA -~
'^.
SEXCENTORCH FRAGHENTORCM OPUSCULORUHQUE HACTENUS IIICILLICSPARSORCM . PRIHUH \^\ ^
ACTEHIN NOSTRA EXOPERIBUS
BIBLIOTHEGA, ADOMNES /ETATES,LOCOS, LINCUAS w \ -
FORMASQUEPERTINENTIBUS,COADUNATORUH. y»"M f
SERIES PRIMA, ^\" v
IN QUAPRODEUNTPATRES,DOCTORESSCRIPTORESQUE
ECCLESIJE
LATIN*
A TERTULLIANO AD GREGORIUM
MAGNUM. *

ACCURANTE J.-P. MIGNE, <&ttV£tt#tn ^mpUtOXWM IN SINC.ULOS SCIKNTliE

ECCLESIASTIC^E RAMOS EDITORE.

PATROLOGLE TOMUS XLV.

S. AUGUSTINI TOMIDECIMIPARS ALTERA.

PARISIIS, VENIT APUD EDITOREM,

1N VIA DICTA L'AMBOISE, PRES LA BARRIEUE D'ENFER,
ou PETIT-MONTROUGE.

1815.
 SANCTI AURELII

ATJGUSTINI

HIPPOMSIS EPISCOPI

OPERA OMNIA,

POST LOVANIENSIUM THEOLOGORUM RECENSIONEM,

DENOOAD MANUSCRIPTOS
CASTIGATA CODICES
GALLICOS
, VATICANOS
, BELGICOS
, ETC,

NECNONAD KDITIONESANTIQDIORES
ET CASTIGATIORES,

ETSTODIO
OPERA

MONACHORUM ORDINIS SANCTI BENEDICTI

E CONGREGATIONE
S. MAURI.

AccuranteM , Cursuumcompletorum
Editore.

TOMUS DECIMUS.

y*oM>aXbexa.

PARISIIS

VENIT APUD EDITOREMIN VICO DICTO MONTROUGE,JUXTA PORTAM 1NFERM.

GALLICE: PRES LA BARRIERED'ENFER.

484-1.
 ELENCHtJS OPERUM

QUiE IN IHQe WECiMO; IPJJO jC^TiNpNTUR.

IN H PAliTE.
DE DONO
PERSEVERANTIJE
LIBER. , 993
SECUNDAH
CONTRA JULIANI
RESPONSI0NEM OPUS,SEXLIBROS
IMPEHFECTUM COMPLECTENS. 1049

CONTENTA IN APPENDIGE.

HYPOMNESTICON
CONTRAPELAGIANOSET -GqEiEsTUNOs. 1611
LIBERDE PRJEDESTINATIONE
ET GRATIA. 1665
DE PR^DESTINATIONE
DEI LIBELLCS. 1677
VARIASCRIPTAET HONOMENTAADHISTORIAH PELAGIANORUHPERTINENTIA- " 1679
PROSPERI PROAUGUSTINO
AQUITANI CONTRA INIQOOS DOCTRINJE ET PR.«DESTINATIO.\F
IPSIUSPE GRATJA
REPREHENSORES
APOLOGETICA
OPOSCOLA,scilicet:
EPISTOLADEGRATIAET LIBERO ARBITRIO. 1793
LlfiERCONTRA
COLLATOREH. 18U1
ADCAPITCLA
RESPONSIONES CALUMNIANTIWHGALLOROH. 1853
RESPONSIONKS
ADCAPITULAOBJECTIONUMVlNCENTIANASUM. 1845
RESPONSIONES
ADEXCERPTA, QU.EDEGENUENSI CIVITATE
SUNTHISSA. 1849
EJUSDEHLIBERSENTENTIARUHEX AOGUSTINO. 1859

EX TYPIS CATHOLICISMIGNE, LN VICO DICTO MONTROUGE,

Juxl:i porlamliiferi)irai'isioruiu,GaHico:p)€s/aianif»« d'E»fcr dc Paris.
 ADMONITIO IN LIBRUM DE DONO PERSEVERANTLE.
Reliquoserroressemipelagianorum Massiliensiumcoarguerepergit Augustinus.yerura utmaximaparlesuperiorislibri
de initiofideiegit, sic inprimisparlihuslibri sequentiscopiosedisserit de perseverantiaeperfectione.NempesanctusDo-
ctorex Prosperiel Hilariililteris intellexit, prsedesliaationiset gratiaj inimicosduplicihoc errore propiusa Pelagianis"
recedere,quod « et initiumfidei,et usque in finemperseveranliamsicin nostraconstituantpolestate,» quemadmodum
hic loquilur,n. 54, « ut Deidonaesse non putent,neque ad liaechabendaaique retinendaDeumoperari nostrascogita-
llones et volunlates.» Quanquamautem hoc | osteriore libroet ad aliaseormn quasdamadversus |,ra2destinationero
quaeslionesrespondeat:quia»lamenipso in exordioproponitdis;ulaiidumde perseverantia,inde factumutliber vulgo
Ivel «de Donoperseveranlise nuncu]:aretur,vel quseipsiuscommunioria antiquiscodicibusinscriptioest, « de Bono
Perseveranlia?-, » sub qua clirn inscriplionecitabatur a RemigioarchiepiscopoLugdonensi,in librode lenendaveritate
Scriplurse,cap.9; a Floroseu Bedavulgatoin paulum;ab Hincmaroin librode praedestinatione,cap. i, etc. Atcerte
Prosper,qui operisHilarioac sibi dicaliexemplariaprimaet sineerioraconspexit, eumdemuirique libro indilumfuisse
litulumtraditin principiolibriResponsionum »
ad excerplaGenuensium.«m libris, ait,-«bealaeniemoriaeAugusliniepi-
scopi,quorinn tilulus est, de PraedestinationeSanctorum.» Astipulaturrrospero N,oalliensis vetus codex, finitolibro
«
priiiiosubjiciens: Explicit de Praedestinalione s anctorum beali Augiisliniepiscopiliber primus.tucipitsecundus.»Fi-
" autenibocsecundo
nito : « Explicitliher secundussanctiAugustiniepiscopide Praedestinatione Sanelornm.»
be iisdemlibrisBellarminusin libro2, de GraliaetLiberoArbilrio, cap.11: «Cousiat,»inquit, «delatamfuissead Apo-
stolicamSedem, CoelestinoPontifice,a Prosperoet Hilarioquerimoniam,quodin Gailiapresbyleri quidamdoctrinam
sancli.Auguslini de pKedestinatione repreuenderenl,QuidautemCceleslinus reseripserit,perspicuumest ex F.pislolaejus
ad Gallos,in qua inter caetera,posteaquammagnislaudibussanclumAuguslinumextulit, ita subjunxit: Undercsistatur
lalibus,quosmalecrescerevidemus,etc. EtquoniamGallirespondebant,fuissequidema Ponlificecomniendatam sancli
AugustinidOclrinani, sed non approbatosin,specie librosillosduosde Praedestinatione sanctorum,et de BonoPerseveran-
liae; eontrasancliisProsperin libro contraCollatorem,extremolocodemonslial,Ponlificemnon potuisseboslibrosnon
approbare, cumAuguslinidoclrinamprobaverit,et hi libria caiterisncn dissenliant,etc. DeindeCcelestinusin ea epi-
sloia,cap. 2, ila laudatAugustinum,ut dicat eum semperhabiluma RomanaEcclesiapro magistrooptimo,et nunquam
eumliiissesaltemrumoresinistraesuspicionisaspersum. Atquomodoista dicere potuissetccelestious,si Augustinus falso
scripsisset,fidem praedestinationisin Ecclesiacatholieasemperfuisse, et contra eanineminemnisi crrandodisputare
poLuisse ? Namsi Augustinide praedestinatione sententiafalsa esset, non possetidemAugustinusab ingentitemeriiate
defendi: quippequi nonsolumtam acriler pro falsilatecertasset,sed etiamprofidecatholicavenditareaususesset, etc.
DeniqueGelasiusin concilioseptuagintaepiscoporum nonsolumprobavitomnia scriplasancti Augustini,et sanctiPro-
speri; sedetiameontratiamnavitlibeUosJoannisCassianiet FaustiRegiensis: cumtamennon ignoraret,potissimam con-
tentioneminter Prosperumet Cassianum,ae deinde inter Fulgentiumet Fauslum,de scriplissantti Augustinide Prsede-
«tinationeSanctorumet de BonoPerseverantiasfuisse.»

S. AURELII AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI

DE DONO PERSEVERA^TIvE
LIBER AD PROSPERUM ET HILARIUM SECUNDUS (o).

Primaparte libri probatperseverantiamillam,qua in christbperseveraturusque in finem,esse donumDei. Hocenima

Deoirrisoriepeti, si a Deodarinoncreditur.Porrodominicaorationenihilpene aliudposciquamperseverantiamjuxta
Cyprianimartyrisexposilionem:quaquidemsed exposilioneipsi gratiaeinimiciconvictisunl antequamnali. Perseverandi
gratiamnonsecundumaccipientiummerita, aliisDeimisericordia dari, aliisjustoejus judicionondari docet. cur ex.
adultisille potiusquamiste vocetur,quemadmodum. et ex.duobusparvuliscur iste assumatur,ille relinquatur,inscruta-
bile. Inscrutabiliusvero, cur ex dubbuspiis,huic perseveraredonelur,nonilli: sed illud tamencertissimum,huncesse
ex praBdestinatis,illumnon esse>Prgedestinationis mjsteriamdominicisverbisde Tyriiset Sidoniis,si eadem apud illos
quajapudChorozainsignafacU essenUpo;nitentiam.acturis, monstrariobservat. Exemplumparvuiorumad prajdestina»
tioniset gratisein majOribus verilalem firmandamvalereostendit: atque ad locumlibri sui de LiberoArbitriotertii ab
adversariismalehucallatumrespondet.Alteraposleaofwrishujus parte refellit quod illi aiunt, Prsedestinationis defi-
nitionemutilitaliexhortalioniset correptionis,advepsam,.Apseritcontra praedeslinalionem utiliter prsedicari,ut homo
nonin se ipso, sed in Dominoglorietur. Quseaufemab iffisadversus praedestinalionem objectantur, eadem non absi-
vel
milit;>JE adversusDei praescientiam,vel adversus gratiamillam,quam ad caelerabona (exceptoinitiofidei el perseve-
rantiseperfectione)necessariamesse consentiunt,;posse.torqueri,Prajdestinationem quippe sanctorumnihil aliud esse
quamprseseientiam et praeparationem beneficiorum Dei;quibus cerlissime liberantur,quicumqueliberantur.verumpraj-
destinationemcongruarationeprsedicarijubet, ac noneo modout apudimperitammultitudinemredarguiipsa sua praj-
dicationevideatur, Postremoillustrissimurnprsedestinationis exemplumnobis positumoboculosDominun> jesum com-
mendat. p
CAPUTPRIMUM.— 1. Jam de perseverantia dili-, tum est. Si enim priusquam moriatur cadat, non per-
gentius disputandum est: nam et in priore libro, cum severasse utique djcilur. et verissime dicitur. Quo-
agefemus de initio fidei, etiam de liac aliqua dixi- modo ergo perseverantiam , qui non perseveravit,
mus. Asserimus ergo donum Deiesse perseverantiain. accepisse vel habuisse dicendus esl ? Nam si habeat
qua usque in finem perseveratur in Christo. Finem aliquis continentiam, et ab ea decidat alque inconti-
autem dico, quo vita ista finitur, in qua tantummod.o , nens flat, sijuslitiam similiter, si patientiam, si ipsam
periculum est ne cadatur. Itaque ulrum quisque hoc fidem, recte dicitur habuisse et non habere : conti-
munus acceperit, quamdiu hanc vitam ducit, incer- nens enim fuit, vel justus fuit, vel patiens, vel fidelis
ADM0NITI0 PP. BENEDICTINORUM.
DeDonoperseveranlia?liber ad Prosperumet Hilariumsecundus, ad eosdemcodieeset editoscumlibrode Preedesti-
naiionesauctorum,quosindicavimussupra, col. 939-960,recognituset casligalusest.
£o_mnaravimusprwterea eas omnes editiones initio Retr. eJConfess.,*. 1, mmoratas. M.
(«) Scriptuspostfietractationes,annochristi428aut 429.
»9B S. AUGUSTINIEPISCOPI 996
fuit, guanidiu fuil; cum vero esse destilitl, non esi Thnorem meumdabo in cor eorum, ul a me non rece-
quod fuit: qui vero non perseveraverit, quomodo dant (Jerem. xxxn, 40). Quod quid est aliud , quam,
perseverans fuit; cum perseverando quisque osten- Talis ac lanlus erit limor meus, quem dabo in cor
dal se perseveranlem, quod isle non fecit'? Sed ne eorum, ul mihi perseveranler adhsereant?
quisquam reluclelur el dicat, Si ex quo fidelis quis- 5. Cur autem perseverantia ista poscitur a Deo, si
que faclus est, vixit, verbi gratia, decem annos, el non datur a Deo? An et isla irrisoria petitio esl, cum
eorum medio tempore a fide lapsus esl, nonne quin- id ab eo pelitur quod scitur non ipsum dare, sed ipso
que annos perseveravit? Non contendo de verbis , si non danle esse in hominis potestale; sicut irrisoria
et illa perseverantia pulalur esse dicenda, lanquam est eliam illa aclio graliarum , si ex hoc' gratia
temporis sui: hanc cerie de qua nunc agimus perse- agunlur Deo, quod non donavit ipse, nec fecit? Sed
verantiam, qua in Chrislo perseveratur usque in fi- quod ibi dixi (In libro superiore, n. 59), hoc el hic
nem, nullo modo habuissedicendus est, qui non per- dico. Nolite errare, inquit Apostolus; Deusnon irri-
severaverit usque in linem ; poliusque hanc habuit detur (Galal. vi, 7). 0 liomo, non verborum luorum
unius anni fidelis, et quantum infra cogitari potesl, tanliim , vei-um etiam cogitationum lestis est Deus:
si ;donec morerclur (ideliter vixit, quam multorum si aliquid a lanto diviie veraciler ac fideliter poscis ;
annorum, si exiguum temporis aute morlem a lidei ab illo, a quo poscis, le accipere crede quod poscis.
stabiliiate dcfecil. Noli eum labiis honorare, et super eum corde le
CAPUTII. — 2. Quo constituto, videamus utrum extollere, credens a te ipso libi esse, quod ab illo
haecperseveranlia, de qua diclum est, Qui perscvera- te fingis orare. An ab illo perseveranlia isla forle
veril usquein finem, kic scdvus erit (Malth. x, 22), non poscitur? Jam hoc qui dicit, non meis disputa-
donum sit Dei. Quod si non sit, quomodo verum est lionibus refellendus, sed sanctorum oralionibus oue-
quod Aposlolus ait, Vobisdonalum esl pro Ckristo, randus estl. An vero quisquam eorum est, qui non
jionsolumut credatisin eum, verumetiam ul patiamini sibi poscat a Deo ut perseveret in eo; cum ipsa ora-
s
pro eo (Philipp. i, 29) ? Horum quippe unum perlinet lione qnse Dominicanuncupatur, quia eam Dominus
ad iniiium, alterum ad finem: utrumque lamen csl docuit, quando oratur a sanclis, nihil pene aliud quam
Dei donum, quia utrumque diclum cst cssc donatum, perseverantia posci inlelligatur?
sicut et superius jam diximus. Quodenim est initium 4. Legile aliquanto inlentius ejus exposilionem in
verius christiano , quam credere in Cliristum? Quis beati Cypriani marlyris libro, quem de hac re condi-
finis melior cst, quam pali pro Clirislo 8? Scd quod dil, cujtis est tilulus, De Dominica Oratione : ct vi-
ad id perlinet ut credatur in Chrislum , qualiseumque dele anle quolannos, conlra ea quaefutura cranl Pe-
invenia est contradiclio, ut donum Dei non initium, lagianorum venena, quale sit antidolum prscparaium.
sed augmentum fidei diccretur : cui opinioni donan.le Nam tria sunt, ut scitis, quai maximc adversus eos'
Domino satis superque respondimus. Quid aulem calholicadefendit Ecclesia : quorum esl unnm , gra-
dici poiest, cur perseverantia usque in finem non tiam Dei non secundummerita nostra dari; quoniam
donetur in -Christo, cui donatur pati pro Chrislo, Dei dona sunt, et Dei gralia conferuntur eliam nieiila
aut, ut expressius eloquar, cui donalur mori pro universa juslorum : alterum est, in quniUaciimque
Cbrislo? Namet Pelrus apostolusdonum Dei hoc esse jusiitia, sine qualibuscumquepeccaiis in lioc corru-
demonstrans : Meliusest, inquit, benefacienles,si ve- plibili corpore neminem vivere : terlium esl, obno-
lit voluntasDei, paii, quam male facientes(I Petr. III, xium nasci hominem peccato primi hominis, et vin-
17). Cum dicit, si velitvoluntasDei: ostendit hoc di- culo damnalionis obstrictum, nisi reatus, qui genera-
vinilus donari, nec omnibus sanctis, ut pro Chrisio tione contrahitur, regeneratione solvatur. Horum
3 trium hoc, quod loco ultimo
patianlur. Neque enim quos non vult volunlas Dei posui, solum non tra-
pervenire ad experientiamgloriarnquepassionis, non ctatur in supradicto gloriosi marlyris libro : de duo-
perveniunt ad regnum Dei, si perseveraverint in bus vero caeteris tanta illic perspicuilaie disserilur,
Christo usque in lincm. Sed quis dicat, istis non do- ut supradicti hseretici, novi inimici gratioe Christi,
nari hanc perseverantiam, qui aegriludinecorporis vel longe ante reperiantur convictiesse quam nali. In his
quocumquc casu moriuntur in Chrislo; cum longe ergo meritis sanctorum, qusonulla nisi Dei donasunt,
difficilior donetur illis, a quibus suscipitur et mors ctiam perseveranliam donum Dei esse sic loquitur.
ipsa pro Christo ? Multoquippe dilficilius persevera- Dicimus,inquit, Sanclificelur nomenluum: non quod
lur, ubi hoc agil qui persequitur ne perseveretur, et optemusDeo , ut sanctificelur orationibusnostris; sed
proplerea usque ad morlem sustinelur ut persevere- quodpetamusab eo, ut nomenejus sanctificeturin no-
tur. Illam proinde difftciliusperseveranliam,istam fa- bis. Cwleruma qiio Deussanclificatur,qui ipse sancli-
cilius est liabere : sed cui nibil difficileest, facile est ficat?Sedquiaipse dixit, i Sanctiestole,quoniamclego'>
ulramque donare. Hanc enim promisit Deus, dicens : sanclussum i (Levil.xix, 2); id pelimus el rogumus,

1 Editi,desislit.Mss.,destilit. 1 SicMss.Edili,si oblioc.

1 Haex editisEr. Lugd.ven. Lov.to B.: quifinismelior 2SicomnesMss.At editi, revocandusesl.
quam pati pro cliristo? M. 3 In Mss.,oralio.
8Editi: Nequeenimquod nonvult Deus.AtMss.:xcque 4Mss., quomodoet ego. Sie supra constanter fere*
eriitnquodno»vultvoluntasDei. bant in librode Correptioneet Gralia,n. W.
997 LIBER DE DONOPERSEVERANTliE. 998
ut qui in Baplismosanclificati.sumus, in eo quod esse mus, quam petunl uiique eliam sancti qui faciunt
cmpimusperseveremus.El panlo posl de hac ipsa.re voluntaUimDei, dicenles in Oratione , Fial voluntas
adhuc disputans, et docens nos perseverantiam petere lua. Cuin enim jam facta sit in eis, cur ut fiat adlmc
a Domino; quod nullo modo recte ac veracUer faee- petunt, nisi uf perseverenl in eo quod esse cceperunl?
ret, nisi ejus donum et hoc esset: Bwc, inquit, san- Quamvis liic dici possit, non petere sanclos, ut vo-
clificatiout in nobis permaneat oramus : et quia DomiT lunlas Dei fiat in ccelo; sed ut fiat in terra sicut in
nus et judex noster sanato a se et vivificalo* commina- ccelo: ut lcrra scilicet imiletur coelum, id.cst, ut
lur non delinquere, ne quid ei deterius fiut (Joan. v, homo angelum, vel infidelis fidelem : ac per hoc id
14) : hanc conlinuis oralionibus precem facimus, hoc sanctos poscere, ut sit quod nondum esl, non ut per-
diebuset noclibuspostulamus, ut sanctificatioet vivifi- severet quodesl.Quanlalibcl enim homines sanctitate
calio quw de Dei gratia sumilur, ipsius proteclioneser- prsepolleanl, nondum sunt oequalesAngelis Dei: non-
vetur. In sanctificatione igilur perseverantiam, hoc dum ergo sicut in cceloin eis fit voluntas Dei. Quod
esl, ut in sanclificatione perseveremus , nos ab eo si ita est, in ca quidem parle qua optamus ut ho-
petere isle doctor inlelhgit, cum sanctificali dicimus, mines ex infidelibusfianl fideles, non perseveranlia ,
Sanclificetur nomenluum. Quid est enim aliud petere sed inilium videtur optari : in ea vero qua optamus
quod accepimus, nisi ut id quoque nobis prsestetur % ut boniines in facienda voluntate Dei aequenlur An-
ne habere desinamus ? Sicut ergo sanclus, cum Deum gelis Dei, cum hoc oranl sancti, perseverantiam de-
rogat ut sanctus sit, id utique rogat ut sanctus esse monstrantur orare; quoniam nemo pervenil ad illam
permaneat: ila ulique et castus, cum rogat ut castus summam , quse inregnoest, beatitudinem , nisi in
sit; conlinens, ut continens sit; juslus, ut justus ; ea sanctitate quam sumpsit in lerra , perseveraverit
pius, ut pius; el csetera, quse conira Pelagianos dona usque in finem.
Dei esse defendimus : boc sine dubio pelunt, ut in eis CAPUTIV. —7. Quarla pelilio esl, Panem noslrum
perseverent bonis, qua3se accepisse noverunt. Quod quotidianum da nobis hodie. Ubi bealus Cyprianus
siaccipiunt, profecto et ipsam persevcrantiam ma- oslendit quomodo et bic intelligatur perseveranlia
gnum Dei donum , quo csetera dona ejus conservan- postulari. Ait quippe inter cselera : ! Hunc autem
tur, accipiunt. panem dari nobis quotidie postulamus, ne qui in
5. Quid? cum dicimus, Veniat regnum tuum; num Chrislo sumus, et Euebaristiam quoiidie ad cibum
aliud poscimus, nisi ut veniat et nobis, quod esse salulis accipimus, inlercedente aliquo.graviore de-
venturum non dubilamus omnibus sanctis? Ergo et licto, dum abstenti et non communicantes :t coelesii
hic, qui jam sancti sunt, quid orant, nisi ut in ea pane probibemur, a Cbristi corpore separemur. J
sanctitate quseiliis data est perseverenl? Neque enim Hsecverba sancti hominis Dei, perseverantiam prorsus
aliter eis veniet regnum Dei, quod non aliis, sed his qui a Dominosanctos indicanl poscere, quando hnc in-
perseverant usque in finem,certum est esse venturum. lenlione dicunt, Panem noslrum quolidianumda nobis
CAPUT III. — 6. Terlia petilio esl, Fiat voluntas hodie; ne a Christi corpore separentur, sed in ea san-
lua in cceloet in terra; vel, quod inplerisque codici- ctitate permaneant, qua nullum quo inde separari
bus legitur, magisque ab oranlibus frequenlatur, sicut mereaniur, crimen admittant.
in cceloet in terra : quod plerique inlelligunt, Sicut CAPUT V. — 8. Quinlo orationis loco dicimus,
sancti Angeli3 (a), el nos faeiamusvolunlatem tuam. Dimilte nobisdebita noslra, sicut et nos dimiltimusde-
Vult autem ilie doctor et martyr, ccelumet terram biloribus nostris. In qua sola petilione non invenitur
inlelligi spirilum et carnem, et hoc nos orare, ut vo- posci perseverantia. PraHerila enim sunt peccala,
luntaiem Dei re uiraque concordanle faciamus. Vidit quae nobis ut dimittantur oramus : perseverantia vero
in his verbis et alterum sensum sanissimaefidci con- quae in seternumsalvos facit, tempori quidem hujus
gruentem, dequojam supra locuti sumus : ul scilicet vitse, non tamen peraclo, sed ei quod usque ad ejns
pro infidelibusqui sunl adiiuc lerra, lerrenum tanttim finem restat, est necessaria. Opersepretium est lamen
hominem prima nativilate portanles, orare inlelli- paulisper intueri, quomodo et in liac pelitione jam
'
ganlur fideles, qui ccelesti homine induti, non im- tunc lingua Cypriani, tanquam lelo inviclissimo ve-
merito coeU nomine nuncupantur. Ubi evidenter riiatis, longe postea futuri confodiebanlur hsereiici.
ostendit, et inilium lidei esse donum Dei, quando Eliam hoc enim Pelagiani audent dicere , hominem
non tantum pro fidelibus ut augeatur in eis vel per- juslum in hac vita nullum habere omriino peccatum,
severet fides , verum eliam pro infidelibusut habere et in lalibus hominibus cssc jam prsesenli tempore
incipiant eam quam penilus non babebant, et contra Ecclesiamnon babentem maculam, aut rugam, autali-
quam corda insuper inimica gestabant, sancia orat quid ejusmodi (Ephes.v, 27), quseuna et sola sponsa
Ecclesia. Verum nunc non de initio fidei, de quo in silCliristi:tanquam sponsa ejus non sit, quaeperuni-
superiore libro multa jam diximus; sed de illa quae versam lerram quod ab eo didicit, dicit, Dimitle nobis
habenda est usque in finem perseveranlia disputa- debitanostra. Sed allendile qaiomodoistos gloriosissi-
interimal. Cum enim locum ipsum do-
1 vaticaniMss.,sanaloetjustificato.Etpaulopost, utsan- musCyprianus
minicaeorationis exponeret, ail inter caetera: « Quam
ctificatioetjustificatio.
* SicMSS. Editi,prwstet. necessarie autem, quam providenter el salubritef
3 Er. Lugd, ven. et Lov.hic addunt,faciimt. . u.
(a)Subaudi,faciuni. 1 in ante editis, invectissimw.
 999 S. AUGUSTINIEPISCOPI mo
admonemur quod peccalores sumus, qui pro peccatis maciam, ut ad eam pervenire non possit: sicut dici-
rogare compellimur : ul dum indulgentia de Deo pe- mus liominem,qul non perseveraverit usque in finem,
lilur, conscientise sure aiiinius recordelur. Ne quis amisisse vitam oeternam, vel regnum Dei; non quod
sibi quasi iiinocens ploceat, et se exlollendo plus jam acceperat et habebat, sed quod acciperet et ba-
pereat, inslruilur et dncctur se pcccare.quolidie,dum beret, si perseverasset: verborum controversias au-
quolidie pro peccntis jubetur orare. Sic denique et feranius, et nonnulla etiam quoe non habenlur, sed
Joannes in Epistola sua ponens dixit, Si dixerimus habenda sperantur1, posse dicamusamitli. Dicairaibi
quia peccalumnon hubemus, nos ipsos decipimus, et quisquis audet, ulniin Deusdare non possit, quod a
veritas in nobis nonesl > (I Joan. i, 8) :et cselera quse se posci imperavit. Hoc certe qui sapit, non dico de-
hic inserere longum est. sipit, sed insanit. Imperavit autem Deus, nt ei sancti
9. Jam vero cuin dicunt sancli, Ne nos inferas in ejus dicant oranles, Ne inferas nos in tentalionem.
tenlationem, sed libera nos a malo (Matlh. vi, 9-15); Quisquis igitur exauditur hoc poscens, non infertur
quid aliud quam ul in saticlilate perscv.nr»nt, pre- in contumacise tenlationem, qua possit vel dignus sit
canlur? Nam profecto concesso sibi isto lic\ dono, perseveranliam sanctitalis amitlere.
quod esse Dei doniim, cum ab illo poscilur, salis 12. At enim, « voluntate sua quisque deserit
aperleque monstralur : isto ergo concesso sibi dono Deum, ut merito deseralur a Deo. t Quis hoc nega-
Dei, ne iiiferanlur in lenlnlioiiem, nemo sanctorum verit? Sed ideo petimus ne inferamur in tentationem,
non tenet 1 usque in finem perseveranliam sanctitalis. ut iioc non fiat. El si exaudimur, uiique non fit;
Neque enim quisquam in pioposilo chrisliano'per- quia Deus non permiltit ut fial. Niuil enim fit, nisi
severare desistit, nisi in tenlaiionein primilus infera- quod aut ipse facit, aut (ieri ipse permittit. Potens
tur. Si ergo concedatur ei quod orat, ut non infera- ergo est, el a malo in bonum flectere volunlates, et
tur; uiiqiie in sanctificatione, quam Deo douante in lapsum pronas eonvertere, ac dirigere in sibi pla-
percepit, Deo donanlo persistil. cituin gressum. Cui noii fruslra dicilur, Deus, tu
CAPUT VI.—10. «Sed nolnnt, > ulscribitis, « isti convertensvhificabisnos (Psal. LXXXIV , 7) : non fru-
fralres, ila hanc perseveranliam praedicari, ut non stra dicittir, Ne des ad movendampedemmeum (Psal.
vel suppliciler emereri, vel amitli contumaciter pos- LXV,9) : non frustra dicilur, Ne tradas tne, Domine,
sil> (Supra, in EpislolaHilarii, n. 3,col. 949-950). Ubi a desiderio meo peccatori(Psal. cxxxix, 9) : postre-^
quid dicant, parum diligenter attendunt. De illa enim mo, ne multa commemorem, cum vobis plura for-
perseverantia loquimur, qua perseveratur usque in tassis occurrant, non fruslra dicitur, Ne nos infe-
finem : quse si data est, perseveratum esl usque in ras in lentationem.Nam quisquis in tentationem non
finem; si aulem non est perseveratum usque in finem, infertur, profecto nec in tenlationem susemaleevolun-
non est data; quod jam et superius satis egimus latis infertur : et qui in tentationem suse malsevolun-
{Supra, n. 1). Non itaque dicant bomines, perseve- tatis non infertur, in nullam prorsus inferlur. Unus-
rantiam cuiquam datam usque in finem, nisi cum quisque enim tenlalur, ul scriptum est, a concupiscenlie
sua abslraclus el itleclus : Deus autcm neminem
ipse venerit finis, et perseverasse , cui daia est, re-
pertus fuerit usque in finem. Dicimus quippe castum tentat (Jacobi i, 14, 15); lentalione scilicet noxia.
2
quem novimus castum, sive sit, sive non sit iu eudem Nam eslet utilis, qua non decipimur vel opprimi-
castilate mansurus; et si quid aliud divini muneris mur, sed probamur, secundum quod diclum cst,
habeat, quod teneri et amitli polest, dicimuseum Proba me, Domine, et tenta me (Psal. xxv, 2). Ula
habere quamdiucumque habet; et si amiserit, dici- ergo noxia tentalione, quam significal Apostolus, di-
mus habuisse : perseverantiam vero usque in finem, cens , Ne forle tentaverilvos qui lental, et inanis sil
quoniam non babet quisquam, nisi qui perseverat labornoster (I Tliess. ui, 5), Deus, ut dixi, neminem
usque in finem; mulli cam possunt liabere , nullus lentaf, hoc est, neminem infert vel inducit in lenta-
amiltere. Neque cnim metuendum est, ne iorte cum tionem. Nam teniari el in tentationem non inferri,
non est malum, imo etiam bonum est: hoc est enim
pers.everaverit homo usque in fincm, aliqua in eo
mala voluntas oriatur, ne perseveret usque in finem. probari. Quod ilaque dicimus Deo, Ne nos inferasin
Hoc ergo Dei ddnum' suppliciter cmereri potesl: sed tenlationem; quid dicimus, nisi, Ne nos inferri si-
cum daium fuerit, amitti contumaciler non potest. nas? Unde sic orant nonnulli, et legilur in codicibus
Cum enim perseveraverit quisque usque in finem, pluribus, el hoc sic posuit bealissimus Cyprianus :
Ne paliaris nos induci in lenlalionem. In Evangelio
ncque hoc donum polest amittere, nec alia quoepo-
terat anle finem. Quomodo igitur potest amitii, per tamen groeconusquam inveni, nisi, Ne nos inferas in
quod fit ut non amitlalur etiam quod posset amitti? ienlalionem. Tutiores igitnr vivimus, si toinm Deo
11. Sed ne forle dicatur, usque in fineni perseve- damus; non autem nos illi ex parte, et nobis ex
raiitiam non amiiti quidem, cuin data fuerit, id est, parte commiltimus ; quod vidit iste venerabilis
cum perseveratum fuerit usqiie in finem : scd lunc martyr. Nam cum eumdem loeum Oralionis ex-
amilti quodam modo, quando agit homo per contu- ponerel,ait post coetera : « Quando autem ro-
gamus, ne in tcnlationem veniamus; admone-
1 Editi,nemosanctorumest qui non leneat.Manuscriuti, mur infirmitatis et imbecillilatis noslroe, dum sic
nemo sanctorumnontenel. 1 Editi, sed haberisperantur.
1 Sicomaes manuscripli.Atediti, clirislianitatis. 9 AIU.Er. et MSS.,quandonondecipimur.
 1001 LIBER DE D0N0 PERSEVERANTIJE. 1002
rogamus, ne quis se insolenter extollat, ne quis sibi ab eo raiione discedimus. Quod polerat nobis et non
superbe et arrogar.ter aliquid assumat, ne quis orantibus dari : sed oratione nostra nos voluit ad-
aul confessionisaut passionis gloriam suam ducat' : moneri, a quo accipiamushsecbeneficia. A quo enim,
cum Dominus ipse humilitatem docens , dixerit, Vi- nisi ab illo accipimus, a quo jussum est ut petamus?
gilate et orate, ne veniatis in tentalionem; spiritus Prorsus in hac re non operosas disputaliones ex-
quidcmpromptusest, caro autem infirma (Mallh. xxvi, spectet Ecclesia : sed attendat quoiidianas oraliones
41) : ut dum prsecedit humilis et submissa confessio , suas. Orat, ut increduli credanl: Deus ergo conver-
et dalur lolum Ded.. quidquid suppliciler cum liinore tit ad fidem '. Oral, ut credentes perseverent: Deus
Dei petilur, ipsius pietale proesletur. > , ergo donatperscverantiam usque in finem. HsecDeus
CAPUT VII. — 13. Si ergo alia documenta non i facturum se esse proescivit! : Ipsa est prsedeslinalio
'1
essent, hoecdominica oratio nobis ad causam gra- sanctorum , quos elegil in Christo anle constilutioncm
tire, quam defendimus, sola sufficcrct : quia nihil mundi, ul essent sancti et immaculaliin conspectuejus
nobis rcliquils, in quo lanquam in noslro gloriemur. , in charitale; pmdeslinans eos in adoplionemfiliorum
Siquidem et ut non discedamus a Deo, non ostendit < i per Jesum Clirislumin ipsum, secundumplacilum vo-
dandum esse nisi a Deo, cum poscendum oslendit a : lunlalis suwin laudem gloriwgratiw suw, in qua gra-
Deo. Qui enim non infertur in lenlationem, non dis- ! tificavileos in dilectoFilio suo, in quo habeiit redem-
cedit a Deo. Non est hoc omninoin viribus liberi ar- :
t ptionemper sanguinemipsius, remissionempeccatorum
bitrii, quales nunc sunt: fuerai in hoinine antequam , secundumdivitias gratiw ejus, quwabundavil in eos
caderet. Quaetamen libenas voluulalis in illius pri- ', i» onmi sapientiael prudenlia; nt oslendereleis mysle-
moecondilionis procstanlia quanlum valuerit, appa- rium voluntatis suw secundum bonam voluntalem
ruit in Angelis, qui, diabolo cum suis cadente, in , suam, quam proposuit in illo, in dispensalionepleni-
veritate sleteriint, et ad securitatem perpetuam non \! ludinis lemporum, inslaurare omnia in Christo quw in
cadendi, in qua nunc eos esse cerlissimi sumus , .• cwlissunt el quw in lerris in ipso; in quo eliam et sor-
'
pervenire meruerunt. Post casum autem homi- tem conseculisumus, prwdestinati secundumproposi-
nis, nonnisi ad graliam suam Deus voluit perli- tum qui univcrsa operatur (Ephes. l, 4-11). Contra
nere, ut homo accedat ad eum; neque nisi ad gra- ,' istam vcrilalis lam claram tubam, quis homo so-
liam suam voluit perliiiere, ulhomo non recedat ' brioe vigilantisque fidei voces ullas admillat huma-
ab eo. ,.-.• nas?
14. Hanc graiiam posuit in illo, in quo sortem CAPUTVIII. —16. Sed « cur, > inquit, « gratia
consecuti sumus, proedestinati secundum proposi- Dei non sccundum merila hominum datur? > Re-
tum ejus qui universa operalur. Ac per hoc sicnt spondeo, Quoniam Deus misericors est.« Cur ergo, >
oper.ilur ut accedamus, sic operatur ne discedamus. inquit, « non omnibus? > Et hic respondeo, Quo-
Propler qaod ei per prophelnm 3 diclum esl, Fiat niam Deus judex est 3. Ac per hoc et gralis ab eo
manus tua super virum dexlerw lum, el super Qlimr datur gratia; el justo ejus in aliis judieio demonslra-
hominisquemconfirmaslitibi; el non discedimus a le lur, quid in 4 cis quibus daiur conferat gralia. Non
(Psal. LXXIX,18,19). Isle cerle non est Adam pri- itaque simus ingrati, quod secundum placitum vo-
mus, in quo discessimus ab eo : sed Adam novissi- lunlatis suoc, in laudem gloriae gratise suse tam mul-
mus, super quem fil manus ejus, ul non discedamus tos liberat misericors Deus de lam debita perditione,
ab eo. Clirislus enim lolus cum membris suis est, ut si inde neminem liberaret, non esset injustus. E^x
propler Ecclesiam, quse est corpus ejus, plenitudo uno quippe omnes in condemnationem non injustam
ejus. Cum ergo fit super eum inanus Dei, ut non dis- judicati sunt ire, sed justam. Qui ergo liberalur, gra-
eedamus a Deo, ad nos utique pervenit opus Dei liam diligat, qui non liberatur, debitumagnoscat. Si in
(hoc est enim 4 manus Dei) : quo 5 opere Dei fit ut remittcndo debitobonitas.in exigendo scquitasintelligi-
simus in Chvislopermanentes cum Deo; non sicut in tur, nusquam esse apud Deum iniquitas invenitur.
Adam, discedentes a Deo. In Christo enim sortem 17. « Sed cur, > inquit, « non solum in parvulo-
conseculi sumus, prsedeslinali secundum proposi- rum, verum eliam in geminorum una aique eadem
tum ejus qui universa operatur. Manus igitur Dci causa, lam diversum judicium? > Nonne similis
cst ista, non nostra, ut non discedamus a Deo. Ma- quoestio est, cur in diversa causa idem judicium ?
nus, inquam, ejus est isia, qui dixit, Timorem Recolamus igitur illos operarios in vinea qui tolo die
meumdaboin cor eorum,ut a me non recedant(Jerem. laboraverunt, et eos qui hora una : nempe causa di-
xxxn, 40). versa est impensi laboris, et tamen idem judicium
15. Propter quod et posci a se voluit, ne infcra- in redditione s mercedis. Numquid el hic audierunt
mur in lentaiionem : quia el si non inferimur, nulla
1 Editi, convertiteos ad fidem. Manuscriptipmiltunt,
eos.
* Am.etEr.: iioc Deus Correxe-
.'* lidemcodices,dical. futurumessevrcescivit.
runt Lovaniensesex Belgicorum Mss.fide, quibus Gallici
3 AliquotMss.,relinquil. nostri et Vaticanisuttragantur.
' * AliquotMss.,perprophetiam. 3 Edili,judexjustus est. &best,juslus, a manuscriptis.m
Particula,enim,abest a veleri codiceCorbeiensi. 4 Editi,quid eis quibusdatur'; omisso',in, quod exslat
• Sicnostriomneset t res
Belgici manuscripli.Edilivero, apudMss.
quoniam. 8 PluresMss.,redhibitione.
SANCT.AUGUST,X. (Trente-dmx.) ^-:ijf
 1003 S. AUGUSTJNiEPlSCOPI 100,
murmuranles a palrefamilias , nisi, Hoc volo? Ila loquebalur quem de Fuga sseculiscripsit, docens, hoc
fuit ut f
quippe ejuserga alios largitas, erga alios nulla :
sseculum non corpore, sed corde fugiendum : quod *
esset iniquitas. El isti quidem ulrique in bonis suiit: nisi auxilio Dei fieri non posse disseruit. Ait enim :
verumtamen 'quantum ad justitiam speclat el gra- Frequens nobis de fugiendo swculoislo semw; atque
tiam; pptest et de reo qui liberatur, recle dici reo utinamquam facilis sernio, tam cautus el sollicilusaf-
qui damnatur ', Tolle quod tuumest,el vade; huic feclus: , sed, quodpejus est, frequenterirrepit lerrena-
auteriivOloquod non debelur donare. An nonlicel mi- rw.% ; illecebra cupidilalum, et vanitatum offusio men-
hi facere quod volof An ocuhtstuus neqttam esl, quia lem occupal; ut quod sludeas vilare, lioc cogitesanimo-
ego bonus sum (Malth. xx , 1-15)? Hic ille si dicat, i volvas. Quod cavere difficileesl homini, exuereau-
que
Cur non et milii? merito audiet, 0 homo, lu quis es, lem impossibile.Deniquevoli magis eam esse rcm quam
qui respondeas Deo (Rom. IX, 20)? Quem certe in effectus,teslaiur propheta dicendo, iDeclinacor meum
uno vcslrum beuignissinuim largilorem, in te in leslimoniatua, et non in avariliam > (Psal. cxvm,
vero exactorem justissiinum, in nullo lamcn cer- 56). Non enim in polestatenostra cor noslrum et co-
nis injuslum. Cum enim justus esset, eliamsl gilaliones nostrw, quw improvisoojfusw menlem ani-
utrumque puniret : qui liberalur, habcl unde gra- mumqueconfundunt, alque alio trahunt quam lu propo-
tias agat; qui damnalur, n.on babet quod reprehen- sneris : ad swculariarevocanl, mundana inserunl, vo-
dat. • luptuaria ingerunl ', illecebrosaintexunts, ipsoque in
18. « Sed si jam, > inquit, « boc oportebat, ut temporequo ekvare menlemparamus, insertis inanibus
damnatis non omnibus, quid omnibus deberetur cogilalionibusad lerrenqplerumquedejicimur(De Fuga
ostenderet, atque ita gratius suam gratiam vasis 2 scecidi, cap. 1). Non itaque in hominum, sed in Dei
misericordise commendaret; cur in eadem causa me est poteslate, ut habeant homines potestatem filii
quam illum potius puniet, aut iilum quam me polius Dei lieri (Joan. 1, 12). Ab ipso quippe accipiunt eam,
liberabil? > Hoc non dico : si quseris quare; quia qui dal cordi humano cogitationes pias, per quasha-
fateor me non invenire quid dicam. Si et hoc qua^ris beat fidem, quse operelur per dilectionem (Galal. v,
quare; quia in hac re sicut justa est ira ejus, sicut 6) : ad quod bonum sumendum et tenendum, et in eo
magna es.t misericordia ejus, ita inscrulabilia judicia perseveranter usque in finem proficiendum, non su-
ejus nius idonei cogitare aliquid quasi ex nobismetipsis,
19. Adhuc pergat et dicat, Cur quibusdamqui cum sed sufficientia nostra ex Deo est; in cujus est pole-
coluerunt bona fide, perseverareusque in finemnon de- siale cor nostrum et cogitationes nostrse.
dit? Cur putas, iiisi quia non menlitur qui dicil, Ex CAPUT IX. —21. Ex duobus itaque parvulis ori-
nobisexierunt, sed non eranl ex nobis; nam si fuissent ginali peccato pariter obstriclis, cur iste assumatur,
ex nobis, mansissenlutique nobiscum(I Joan. n ,. 19) ? ille relinquatur; et ex duobus setale jam grandibus
Nimiquid ergo hominum nalurse duse sunt? Absit. Si impiis, cur iste ita vocetur, ut vocantem sequatur,
duoerialurseesserit; gratia ulla non esset: nulli enim ille autem aut non vocelur, aut non ita vocelur; in-
daretur gratuila liberatio, si naturoedebita reddere- scrutabilia suiit judicia Dei. Ex duobus aulem piis,
ttir. Honiinibusaulem videlur , omnes qui boni appa- cur huic doneiur perseverantia usque in finem, illi
rent lideles, perseverantiam usque in finem accipere iion donetur; inscrutabiliora sunt judicia Dei. Illud
debuisse. Deiisaulem melius esse judicavit, miscere tamen fidelibus debet esse certissimum, hunc esse ex
quosdam non perseveraturos certo numcro sanctorum prsedestinalis, Hlum non esse. Nam si fuissent ex no-
suorunr; ut quibus npn expedil in hujus vitas tenta- bis, ait unus proedeslinalorum,qui de pectore Domini
fione securitas, non possinl esse securi. Multos cnim biberat hoc secrelum, mansissent utique nobiscum.
a perniciosa elalione reprimit quod ait Aposlolus : Quid esl, quseso,Non erant ex nobis;nam si fuissent,
Quapropter, qui videlur slare, videal ne cadat (I Cor. mansissenl ulique nobiscum? Nonne ulrique a Deo
x', 12). Volunlate autem sua cadit, qui cadil; el vo- creali, utrique ex Adaih nati, ulrique de terra facti
lunlate Dei slal, qui stal. Potens esl enim Deus sta- erant, et ab eo qui dixit, Omnemflatum egofeci (Isai.
tiicreillum (Rom. xiv, 4) : non ergo se ipse, sed Dcus. LVH, 1G), unius ejusdemciuenalurae animas accepe-
Yerumiamen bonum csl non altum sapere, sed limere rant? Nonne postremo ulrique vocati fuerant, et vo-
(Id. xi, 20). In cogitationeautem sua vel cadil quis- eantem secuti, utrique ex impiis justificati, et per la-
que, vel slat. Sicut autem Apostolusait, quod in libro vacrum regenerationis ulrique renovati ? Sed si hoec
superiore memoravi, Nonsumus idonei cogitarealiqnid audiret ille, qui sciebat procul dubio quod dicebat,
quasi ex nobismelipsis,sed sufficientianoslra ex Deo respondere possel et dicere : Vera sunt hoec, secun-
est (11Cor. m, 5). Quem seculus et bealus Ambrosius dum haecomnia ex nobis erant; verumtamen secun-
audet ct dicit : Non enim in polesiatenoslra cor no- dum aliam quamdam discrelionem non erant ex no-
strum,et noslm cogilationes.Quod omnis qui humili- bis; nam si fuissent ex nobis, mansissent ulique no-
ter et veraciter pius est, esse verissimum sentit. biscum. Quseesl tandem 4 ista discretio? Patent Libri
20. Hoc aulem Ambrosius ut diceret, in eo librc* D'ei; non avertamus aspeclum : clamat Scriptura di-
1 Corbeiensiset Manessierianus
»
• sicMss.Atedili, recie-dici,rolo : potest et de eo qui a KoslriomnesMss., Mss.,voluplariaingerunt.
contexunt.
3 NoalliensisMs.,insertis.
damnatur.Tollt, etc.
»Am.Er. % aliquoiMss.,in vasis. 4 OmnesMss.,tamen.
 1005 LIBER DE DONOPERSEVERANTLE.
vina, adhibcamus auditum. Non erantex eis> quia
non erant secundum propositum vocati: non eranl in
Cbristo-elccli anle conslilulionem mundi, nou erant
in eo sorlem conseculi, non erant prsedeslinati ,se-
cundum proposilum ejus, qui universa operalur; Nam
si hoc essent, ex illis essent, el cum illis sine dubita-
tione mansissent. % bus apud se virtutibus. factis credere noluisse, -a.ut
22. Ut enim non dicam quam sit possibilc Deo,
aversas et adversas ih fidem suam hominum conver-
tere volunlates, et in eorumcordibusoperari, ut nul-
lis adversitatibus cedanl, nec ab illo aliqua superati
tcntatione discedant; cum possit et quod ait Aposto-
lus facere, ut non eos permiltat terilari super id quod
possiirit(I COT."x, 13) : ut ergo id non dicanv, certe
polerat illos Deus prsesciens esse lapsuros, aiHeqiiam
id fieret, auferre de hac vila. An eo redituri sumus,
ut adhuc dispulemus, quanla absurditate dicaiur, ju-
dicari homines morluos etiaih de his peccatis, qtioe
proesciviteos Deus perpelraturos fuisse, si viverent?
Quod ila abhorret a sensibus christianis, aut prorstis
humanis, utid etiam refellere pudeat. Cur enim non
dicatur, et ipsum Evangelium cum tanlo labore pas-
sionibusque sanctorum frustra esse proedicatum, vel
adhuc eliam prsedicari : si judicari poterant bomi-
nes, etiam non audito Evangelio, secundum conlu-
maciam vel obedientiam, quam prsesCivitDeus habi-
luros fuisse , si audissent? Nec damnarentur Tyrus et
Sidon, quamvis remissius quam illse civilates, in qui-
bus non credentibus a Domino Christo mirabilia si-
gna * sunt facta : quoniam si apud illas facta essent,
jn Cineree'tcilicio pcenitentiam egissent; sicut se ha-
berit eloquia verilalis, in quibus vefbis suis Dominus
Jesus altius nobis mysterium prsedeslirialionis os-
tendit.
23. Si enim quoeratura nobis, cur aptid eos tanta
mifacula facla sint qui videntes ea non fuerant cre-
diluri, ct apud eos facla non sint qui credereht si vi-
derent; quid respondebiihus?Numquiddicturi sumus,
quod in libro illo dixi, ubi sex quibusdam qusestiOni-
bus Paganorum, sine prsejudieiotamen aliaruiri cau-
sarum, quas prudenles possunt vestigare, respondi?
Ilocquippe, ut scitis, cum Christus quare post tam
longa tcmpora venerit, quserefetur, dixi, quod his
temporibusel his locisquibus Evangeliumejus noh est
prwdicalum, lales omnesin ejus prwdicalione futuros
esseprmscicbai,quales multiin ejus corporaliprmsentia
fuerunl, qiii in eumnec susciiatisab eomorliiis credere
voluerunt. Item paulo post in eodem libro, atque in
eadem qtnestione : Qwidmiruin, inquam, si tam infi-
delibus plenum orbemlerrarum Clirislus prioribussm-
culis noveral, ul eis prmdicari merito nollet, quos nec
verbis nec miraculis suis credituros esse prwsciebal
(Evist. 102, quwst.2)? Hseccerte de Tyro et Sidone
? non possumus dicere, et in eis cognoscimus ad eas
a causas
proedestinationisboecdivina judicia perlinere,
sihe quarum causarum latentiuin proejudiciotunc ista
respondere me dixi. Facile est quippe ut infidelitalcm
accusemusJudseorumde libera voluntale venienlem ,
»Am.Er. etaliquotMss.,et signa.
1006
qui faciis apud se tam magnis virlutibus credere no-
luerunt. Quod et Dominus increpansarguil, et dicit :
Vm libi, Clwrozainet Betlisaida: quia d in Tyro et
Sidone fuctwfuissentviriules, quw faclw sunl in vobis.
olim in cilkio el cinerepmnilentiamegissent.Sed num-
quid possumusdicere, etiam Tyrios et Sidonios lali-
credituros non fuisse, si fierenl? cum eis ipse Domi-
nus attestetur, quod acluri essent magnoehumilitaiis
pooniieuliam, si in eis facta essent divinarum illa si^
gna virlulum. Et tamen in die judicii punientur,
quamvis minori supplicio quam ilioe civitates , quse
apud se virtulibus lactis credere noluerunt. Seculus
enim Dominus ait: Vermnlqmendico vobis, Tyro et
Sidoni remissiuseril in die judicii quam vobis(Malth.
xi, 21, 22). Severius ergo punienlur isli, illi remis-
sius ; sed lamen punientur. Porro si etiam secundum
facta qu;e facturi essent siviverent, mortui judicanlur;
profeclo, quia (ideles futuri erant isti, si eis cum tan-
tis miraculis fuisset Evangclium praedicatum, non
suiUutiquepuniendi;punientur autem; (a)falsum est
igitur ctsecundum ea mortuos jiidicari, quse facturi
essenl si ad vivenles Evangelium perveniret. Et si
hoc falsum est, non est cur dicalur de infanlibus qui
pereunl sine Baplismate morientes, hoc in eis eo
merito fieri, quia prsesciviteos Deus, si viverent, proe-
dicalumque illis fuisset Evangelium, infideliter audi-
luros. Uestat igitur ut solo peccalo originali teneantur
obstricti, et propler lioc solum eant in damnationem;
quod videmus ' aliis eamdem habentibus causam,
non nisi per Dei graluitam gratiam regeneratione do-
nari; el cjus occullo, justo tamen judicio, quoniam
hon est iniquiias apud Deuin (Rom. ix, 14), quos-
dam etiam post Baplismum pessime vivcndo peritu-
ros, in hac lamen vita quo usijuc pereahl detineri;
qui non perirent, si eis cofporis morsj lapsum eorum
proeveniens, subvcniret. Quohiam nullus morluus
judicatur ex bonis seu malis, quse fuerat si non mo-
reretur aclurus : alioquin Tyrii et Sidonii non secun-
dum ea qusegesserunt pconasluerent; sedpotius se-
cundum ea qusegesluri fuerant, si in eis illoevirtutes
evangelic:efactse fuissent, per grandem poenitenliam
et per Chrisli fidem consequerenlur salulem.
CAPUT X. — 24. Quidam dispulalor catholicus
non ignobilis hunc Evangelii locum sic exposuit, ut
dicerel prsescisseDominum Tyrios et Sidonios a fide
fuisseposlea reeessuros, cum faclis apud se miraculis
crcdidissent, et misericordia polius non eum illic ista
fecisse: quoniam graviori poenoeobnoxii fierent, si
fidemquam lenuerant reliquissent, quam si eam nullo
tcmpore tenuissent. In qua sentenlia docti hominis et
admodura acuti, quse sint adliuc merito requirenda s,
quid me nunc atlinel dicere, cum et ipsa nobis ad id
quodagimus suffragetur? Si enim miseratione Domi- i
nus non fecit in istis virlules, per quas fieri possent ,
I
1 SicMss.Editivero,quoniamvidemus.Et iriffa,per Dei
gratuilamgraliamregenerationem
1 to MSS". donari.
legitur,qumsintadliucmeriidreiiuirenda.
(a) tlic incioit
caput iOayud Am-et Ei'.
 1007 S. AUGUSTINlEPISCOPI 1008
iideles, ne gravius punirentur cum postea fierent infi- veritatem in his qui puniuntur, sine dubitatione cre-
deles, quod eos fuluros fuisse praescivit; satis aperte- damus : neque inscrutabilia scrutari, aut invesligabi-
que monslralur, de his peccaiis neminem judicari lia vesligare conemur. Ex ore quippe infantium et la-
morluprum, quse prsescivitfuisse facturum, si aliquo clenlium suam perficit1 laudcm (Psal. vm, 3):ut|
modo ei ne illa faciat subvenitur : sicut Tyriis et Si- quod in his videmus quorum liberationem bona eorumi
doniis, si sententia illa vera est, subvenisse dicitur merila nulla praecedunt, el in his quorum damnalio-•
Christus, quos maluit non accedere ad fidem, quam nem ulrisque communia originalia sola prsecedunt;-
scelere multo graviore discedere a fide, quod eos, si hoc et in majoribiis fieri nequaquam omnino cuncte-
accessissent, prseviderat fuisse facluros. Quamvis si mur, id est, non putantes, vel secundum sua merita
dicatur, Cur non factum est ut crederent potius, et gratiam cuiquam dari, vel nisi suis meritis quem-
hoc eis prseslarelur, ut antequam fidem relinquerent, quam puniri, sive pares qui liberantur atque pu-
exhacvitamigrarent?quid responderi possit, ignoro. niuntur, sive dispares habeant causas malas; ut qui
Qui enim dicit, relicluris fidem beneficio fuisse con- videlur slare, videat ne cadat (I Cor. x, 12); et qui
cessum, ne habere inciperent quod graviore impietate glorialur, non in se ipso, sed in Dominoglorietur
desererent, salis indicat non judicari hominem ex eo (/d.i,31).
quod prsenoscitur male fuisse faclurus, si ei quocum- 26. Cur autem « causam parvulorum ad exemplum
que beneficio ut id non faciat consulatur. Consultum majorum, » sicut scribitis, « non patiuntur afferri•
est igilur et illi, qui raplusest, ne maliiia mularel in- (Supra, in Epist. Hilarii, n. 8) homines, qui contra
tellectumejus (Sap. iv, 11). Sed cur non ita consultum Pelagianos non dubitant esse peccatum originale,
fuerit Tyriis ac Sidoniis, ut crederent el raperentur, quod per unum hominem inlravit in mundum, el ex
ne malitia mutaret inlellectum eorum; forsitan re- uno omnes isse in condemnalionem(Rom.v, 12,16)?
sponderet ille, cui placuil islo modo hanc solvere Quod et Manichseinon accipiunl, qui non solum om-
quscstionem : ego vero quantum ad hoc quod ago at- nes Veleris Instrumenti scripturas in ulla auctoritale
tinet, sufficere video, utsecundum istamquoquesen- non habent; verum etiam eas quse ad Novumperti-
tenliam, demonslrentur homines non judicari de bis nent Testamentum sic accipiunl, ut suo quodam pri-
quoenon feeerunt, eliamsi facturi luisse pravisi sunt. vilegio, imo sacrilegio, quod volunt sumant, quod
Qtianquam, ut dixi, hanc opinionem, qua putanlurin nolunt rejiciant: conlra quos agebam in libris deLi-
morientibus vel mortuis vindicari peccata\ quoeproe- bero Arbilrio, unde isti nobis proescribendumputant.
sciti sunl facturi esse si viverent, etiam refellere pu- Ideo qusestiones operosissimas.incidentcs enucleale
deat, ne videamur et nos exislimasse alicujus esse solvere nolui, ne nimium longum opus esset, ubi me
momenti, quam maluimus disputatione cohibere, adversus tam perversos testimoniorum divinorumnon
quam silenlio prseterire. adjuvabat auctorilas. Et poteram, sicut feci, quodli-
CAPUT XI. — 25. Proinde, sicut Apostolus ait, bet lioruriiverum esset, qusenon definite interpone-
Non volentis neque currenlis, sed miserentis est Dei bam, certa tamen ralione concludere, in omnibus
(Rom. ix, 16): qui el parvulis quibus vtilt, eliam non Deum esse laudandum, sine ulla necessitale credendi
volenlibusnequecurrentibussubvenil, quos antecon- duas, sicut illi volunt, coselernasboni et mali permix-
«titutionem munJi elegit in Chrislo, daturns eis gra- tas esse substanlias. •
tiam gratis, hoc est, nullis eorum vel fidei vel ope- 27. Denique in primo Retractationum libro, quod
rum meritis prsecedentibus: el majoribus eiiam bis opus meum nondum legistis, cum ad eosdem libros
quos prsevidit,si apud eos facta essent, suis miraculis retractandos venissem, hoc est, de Libero Arbitrio,
credituros, quibns non vult subvenire, non subvenit; ita locutus sum : «In lus, > inquam,«libris ilamulla
; de qiiibus in sua prsedestinalioneocculte quidem, sed disserta sunt, ut incidentes nonnulloequoestionesquas f
juste aliud judicavit. Non enim est iniquilas apud vel enodare non poteram, vel longam sermocinalio- :
Deum; sed inscrutabilia suntjudicia ejus, et investi- nem in prsesenli requirebant, ila differrentur, ut ex
gabiles vioeejus (Id. xi, 33): universseautem viseDo- utraque parle, vel ex omnibus earumdem quoestio-
mini misericordia el veritas (Psal. xxiv, 10). Inve- num partibus, in quibus non apparebat quid polius
stigabilis ergo est misericordia, qua cujus vult mise- congrueret veritali, ad hoc lamen ratiocinatio noslra
retur, nullis ejus prsecedentibusmeritis: et invesliga- concluderetur, ut quodlibet eorum verum esset, lau-
bilis veritas, qua quem yult obdurat (Rom. ix, 18), dandus crederetur, vel etiamostenderetur Deus.Pro-
ejus quidem prsecedenlibusmeritis, sed cum eo cujus pler eos quippe disputaiio illa suscepta est, qui ne-
miserelur plerumque communibus. Sicul duorumge- gant ex libero volunlatis arbitrio mali originem duci,
minorum, quorum unus assumilur, unus relinquitur, et Deum, siilaest, crealorem omniumnaturarumcul-
dispar est exitus, merita communia: in quibus tamen pandum esse contendunt: eo modovolentes secundum
sic alter magna Dei bonitale liberalur, ut alter nulla suse impietaliserrorem (Manichseienimsunt), immu-
ejus iniquitatedamnetur. Numquid enim iniquilas est labilem quaradam, et Deocooeternaminlroducerena-
apud Deum? Absit: sed invesligabilessunt viseipsius. turam mali > (Retract. fib. 1, cap. 9, n. 2). Item post
Itaque misericordiam ejus in his qui liberantur, et aliquantum alioloco: < Deinde dictumest, > inquam,
* plerique Mss., vindicari quwprwsciiisunt; omisso,
peccata, 1 SicpluresMss.Kditi.perfecit.
 1009 LIBER DE DONOPERSEIfERANTIjE. 1010
« ex qua miseria peccanlibus justissime inflicta, libc- tuitam, el per hoc veram suam gratiam esse voluit:
rat 1 Deigratia: quia homo sponte, id cst, libero ar- non omnibus dando, quid omnes merentur ' osten-
bilrio cadere potuit, non etiam surgere: ad quam mi- dit. Bonus in beneficio certorum, juslus in supplicio
seriam justse damnationis perlinet ignorantia et diffi- cseterorum : et bonus in omnibus, quoniam bonum
cultas, quam patilur omnis homoab exordio nalivitatis est, cum debitum redditur ; et juslus in omnibus, f
suoe; nec ab isto malo liberatur quisquam, nisi Dei quoniam juslum est, cum indebituma sine cujusquam
gralia : quam miscriam nolunt Relagiani ex jusla fraude donalur. ,
damnalione descendere, negantes originalepeccalum: 29. Defendilur autem sine meritis Dei gratia, id
quamvis ignorantia et difficultas, eliamsi essent ho- est vera gratia, etiamsi parvuli baptizati, sicut Pela-
minis primordia naturalia; nec sic culpandus, sed giani sentiunt, non eruunlur de potestate tenebrarum,
laudandus essetDeus.sicuti in eodem libro tertio dis- quia nulli peccato, sicut pulant Pelagiani, tenentur
puiavimus. Quse dispulatio contra Manichseos ha- obnoxii, sedlanlumin regnum Dominitransferuntur : •
benda est, qui non accipiunt scripluras sanclas Vete- eliam sic enim sinc ullis bonis meritis datur eis re- *
ris Instrumenli, in quibus peccatum originale narra- gnum quibus datur, et sine ullis malis meritis non
tur; et quidquid inde in Litteris aposlolicislegitur, datur eis quibus non datur. Quod adversus eosdem
detestabili impudentia immissum fuisse contendunta Pelagianos dicere solemus, quando nobis objiciunt,
corruptoribus Scripturarum, lanquam non fueril ab «juod fato tribuamus Dei gratiam, dicendo eam non
Aposlolisdictum. Contra Pelagianosautem hoc defen- secundum merita nostra dari. Ipsi enim potius Dei
dendum est, quodutraque Scriptura commendat, quam gratiam fato in parvulis tribuunt, qui dicunt fatum
seaccipere profitenlur>(Re(ract. lib. 1, c. 9, n. 6). Hsec esse, ubi meritum non est (a). Nulla quippe merita,
dixi in primo libro Retractalionum, cum retractarem etiam secundum ipsos Pelagianos, possunt in parvu-
libros de Libero Arbilrio. Nec sola sane isla ibi a me lisinveniri, cur alii eorum mitlantur in regnum, alii
dicla sunt de his libris; verum et alia multa, qusehuic vero alienentur a regno. Sicul autem nunc, ut osten-
ad vos operi inserere longum putavi, et non necessa- derem gratiam Dei non secundum merita nostra da-
rium: quod et vos existimo esse judicaturos, cum ri, secundum utrumque sensum hoc defeadere malui;
omnia legerilis. Quamvis ergo in libro teriio de Li- et secundum nostrum scilicel, qui obstrictos origi-
bero Arbilrio ita de parvulis disputaverim, ut etiamsi nali peccato parvulos dicimus, et secundum Pelagia-
verum esset quod dicunt Pelagiani, ignoranliam et norum, qui originale negant esse peccatum; nec la-
difficultatem, sinc quibus nullus hominum nascilur, men ideo mihi est ambigendum, habere parvulos
primordia, non supplicia esse naturoe; vincerentur quod eis dimittat qui salvum facit populum suum a
tamen Manichoei,qui volunt duas, boni scilicet et peccatis eorum ( Matth. i, 21 ) : ita in terlio libro de/
mali, coseternasesse naturas: numquid ideo fides in Libero Arbilrio secundum ulrumque sensum restili
dubium vocandavel deserenda est, quam contra ipsos Manichseis, sive supplicia, sive primordia natursa
Pelagianos calholica defendit Ecclesia, quse asserit sint ignoranlia etdifficultas, sine quibus nullus ho-
originale esse peccatum, cujus realus generatione minum nascilur ; et lamen unum horum teneo, ibi
contractus, regeneratione solvendus est? Quod si et quoque a me salis evidenter expressum : quod non
isti fatenlur nobiscum, ut simul in hac causa Pelagia- sit isla natura insliluti hominis, sed peana damnati
norum deslruamus errorem; cur putant esse dubi- (Capp. 20 et 25).
50. Frusira ilaque mihi de illius libri mei velusta-
tandum, quod etiam parvulos Deus, quibus dat suam
graliam per Baplismalis sacramenlum, eruat de po- te prsescribitur, ne agam causam sicut. debeo agere
testate lenebrarum, et transferat in regnum Filii cha- parvulorum, el inde gratiam Dei non secundum me
ritatis suoe(Cotoss.r, 13)? In eo ergo quod aliis eam rilahominum dari, perspicuoe veritatis luce convin-
dat, aliis non dat, cur nolunt canlare Dominomiseri- cam. Si enim quando Iibros de Libero Arbitrio laicus
cordiam et judicium (Psal. c, 1)? Cur aulem illis po- coepi,presbyter explicavi3, adhuc de damnarionein-
tius quam illis delur, Quis cognovit sensum Domini fanlium non renascentium et de renascentium libera-
tione dubitarem ; nemo, ut opinor, esset lam injustus
(Rom. xi, 34)? Quis inscrutabilia scrutari valeat?
quis investigabiliavestigare? atque invidus, qui me proficere prohiberet, atque in
hac dubitatione remanendum mihi esse judicaret.
CAPUT XII.— 28. Conficilur itaque gratiam Dei
vero rectius possit intelligi, non me propterea
non secundummerita accipientium dari, sed secun- Cum
de hacre dubitasse credi oportere, quia contra quos
dumplacilum voluntatis ejus, in laudem et gloriam niea
ul dirigebatur intentio, sicmihi visisuntrefellendi,
ipsius gralise ejus ( Ephes. i, 5), qui gloriatur, utsive
nullo modo in se ipso, sed in Dominoglorietur (I Cor. pcena esset peccati originalis in parvulis,
- i, 31) : qui hominibus dat quibus vult, quoniam mi- quod veritas habet; sive non esset, quod nonnulli
sericors est; quod et si non det, justus est: et non errantes opinanlur; nullo modo tamen quam Mani-
dat quibus non vult, ut notas faciat divilias glorise 1 SicMss.Editi,mererentur.
suoe in vasa misericordise ( Rom. IX, 25 ). Dando .*inante excusis, debilum.AptiusinRemensisEcclesioe
indebitum.
enim quibusdam quod non merentur, profeclo gra- codice, 3 Am.et Er., laicus Romw(wpi, etin Jfrica presbyter
1 Editi,liberel,AtMss.,liberat.—Relraclalionesbicferunt,explkavi.
iiberet. M. (n) vide librum2 conlra duas EpistolasPelagianorum.
nn. 11, 12.
 1011 S. AUGUSTINIEPISCOPI 101-2
chseorum,error inducil, duarum maturariim, boni tequamilli per ministerium baptizantis succurri pos-
scilicet et mali, permixlio crederelur : absit ul cau- sit, exspirat ? Plerumque enim feslinantibus paren-
sam parvulorum sic relinquamus, ul esse nobis dica- tibus el paralis ministris ut Baptismus parvulo delur,
mus incertum, utrum in Christoregenerali, si morian- Deolamen nolente non datur, qui eum paululum in(
tur parvuli, transeant in xlernam salutem ; non re- hacvila non tenuit ut daretur. Quid etiam, quod
generati autem transeant in mortem secundam : aliquando parvulis infidelium filiis potuit, ne irent
quoniam quod scriptum est, Per unum hominempec- in perdilionem, et filiis fidelium non potuit Bapli-
cqtum intravit in mundum, et per peccalummors ; et smate subveniri ? Ubi certe oslenditur quod persona-
ila in omneshominespertransiit( Rom.v, 12, ); aliter rum apud Deum non sit acceptio (Rom. n, 11 ) :
recte inlelligi non polest: nec a morte perpetua, quse alioquin cultorum suorum polius, quam inimicorum
juslissime est relributa peccalo, liberat quemquam filios liberarel.
pusillorum atquemagnorum, nisi ille qui propter re- CAPUT XIII. — 32. Jam vero, quoniamde dono l
mittenda et originalia et propria nostra peccata mor- perseverantioe nunc agimus, quid est quod morituro
tuus est sine ullo suo originali propriove peccalo. non baplizato subvenilur, ne sihe Baptismate moria-
,Sedquare illos poliusquam illos? Iterum alque ile- tur; et bapiizato casuro non subvenilur, ut ante mo-
rum dicimus, nec nos piget, 0 homo,tu quis es qui rialur ? Nisiforle illi adhuc absurditali auscultabimus,
respondeas Deo ( Rom. ix, 20 ) ? Inscrutabilia sunt qua dicitur nihil prodesse cuiquam mori antequam
judicia ejus, et investigabilesvimejus (Id. xi, 35). Et cadat, quia secundum eos aclus judicabilur, quos
hoc adjiciamus : Altiora le ne quwsieris,el fortiora le emn proescivitDeus acturum fuisse si viveret. Hanc
ne scrulatus fueris(Eccli. in, 22). perversitaiem sanilali fidei tam vehementer adver-
, 31. Videlis enim l, charissimi, quam sit absurdum, sam, quispalienler audiat? quis ferat?Et tamen hoc
eta fidei sanitale atque sinceritale verilatis alienum, dicere urgentur, qui non falentur graliam Dei non
ut dicamus parvulos morluos secundum ea judicari, secundum merita nostra dari. Qui aulcm nolunt di-
quoe proescili sunt facluri esse si viverent. ln hanc cere unumquemque mortuorum secundumea judi-
aulem sententiam, quam certe omnis sensus humanus cari, quse Deus illum prsescivit acturum fuisse si vi-
quantulacumque ralione subnixus, maximeque chri- veret, intuentes quam manifesta falsitate el quanla
stianus, exliorret, ire compulsi sunt, qui sic a Pela- absurditale dicalur; non eis remanet cur dicant,
gianorum errore alieni esse voluerunt, ul lamen gra- quod in Pelagianisdamnavit, el ab ipso Pelagio da-
tiam Dei per Jesum Clirisltim Dominum nostrum, miiarifecit Ecclesia, gratiam Dei secunduin merita
qua nobis una post lapsum primi hominis , in quo npstra dari: cum videanl alios parvulos non rege-
oinnescecidimus, subvenilur, secundum merila no- neratos ad oelernammortem, alios aulcm regenera-
stra dafi sibi adliuc existiment esse crcdendum, et tos ad oelernam vitam lolli de Iiac vita ; ipsosque
disputatione insuper proferendum. Quod ipse Pela- regeneratos, alios perseverantes usque in finem binc
gius ante orientales episcopos judices, damnationis ire, alios quousque decidant hic leneri, qui utique
suse limore damnavit. Hoe aulem si non dicatur, de non dccidissent, si antequam laberenlur hinc exis-
morttiorum scilicel operibus, quse facluri fuerant si sent; et rursus quosdamlapsosquousqueredeanl non
viverent, bonisaut malis, ac per hoc nullis et in ipsa exiredebac vita, qui utiquc perirent, si anlequam
Dei prsescientia2 non futuris : hoc ergo si non dica- redirent, exirent.
tur, quod eerniiis quanto errore dicatur ; quid resla- 55. Unde satis dilucide oslcndilur, et inchoandi,
bil, nisi ut graliam Dei non secundummerita nostra et usque in (inem perseverandi gratiam Dei non se-
dari, quod contra haeresimPclagianam catholicade- cundum merita nostra dari ; sed dari sccmidum
fehdil Ecclesia,remola conlentioniscaliginefaleamur; ipsius secrelissimam, eamdcmque justissimam, sa-
•atque id maxiniein parvulis evidenlioreverilate cer- pienlissimam, beneficenlissimam voluntatem : quo-
namus ? Neque enim fato cogitur Deus illis infanti- niam quos prccdcslinavii,ipsos et vocavit (Id. vm,
bus subveiiire, illis antem non subvenire; cum sit 50 ) vocalioneilla de qua dictum est, Sine pamileniia
ulrisque causa commnnis: aut res humanas in par- sunl dona el vocalioDei (Id. xi, 29 ). Ad quain vo-
ivulis non diviua proyidenlia , sed forluilis agi casi- cationemperlinere nullus est homo ab hominibuscer-
!bus opinabiinur, cum ralionales vel dainnandse vel ta asseveratione diceudus, nisi cum de hoc sseculo
}iber:ind;c sint animce; quamloquidemnec passer ca- exierit: in liac aulem vita humana quae leniaiio est
'dit in terrani sine voluntate Patris nostri qui in coclis super tcrram (Job vu, 1 ), qui videtur stare, videat
cst ( Malili. x, 29 ) : aul parentum negligenlLcsic ne cadal (I Cor. x, 12 ). Ideo quippe ( sicul jam su-
iribucndum csl 3, quod parvuli sine Baptismale mo- pra diximus [Cap.8, n. 19]) non perseveraturi perse-
riuniur, ut nihil ibi aganl supcrnajudicia ; lanquam veraluris provideniissima Dei volunlate miscentur,
ipsi quihoc modo male moriuntur, parentcs sibi ne- ul esse discamus non aila sapientes, sed bumilibus
gligenies voliintate propria de quibus nascerenlur, conseiilienles ( Rom. xn, 16 ), clcum timorcet tre-
elegerint: quid dicam, quodparvulus aliquando an- more nostram ipsorum saliitcni operemur : Deus est
euiin qui operatur in nobis et velle et operari, pro
1 SicMss.editi, videtis,cliarissimi;omisso,enim.
' Lov.,prmsentia.Emendaturex Mss.
8 oninesMSS., retribmndumest. » Aw,Er, et Mss,,de bono, -'
 1015 LIBER DE DONOPERSEVERANTIiE. 1014
bona voluntate (Philipp. n, 12 et 13). Nps ergo volu- prsedestinationis,quam commendateadem Scriptibra
mus, sed Deus in*nobis operatur et velle : nos ergo divina.
operamur, sed Deus in nobis operalur et opcrari, 55. An quisquamdicere audebit, Deuninon praes-
pro bona voluntate, Hoc nobis expedit et credere et cisse quibus esset dalurus ut crederent, aut quos da-
dicere : hoc est pium, hoc verum, !it sit bumiliset turus esset Filio suo, ul ex eis non perderel quem-
submissa confessio, et detur totum Deo. Cogitanles quam (Joan. xviu, 9)? Quoeulique si proescivit,pro-
credimus, cogitantes loqiiimur, cogilantes agimus fecto beneficia sua, quibus nos dignatur liberare,
quidquidagimus : quod autem attinet adpielatisviam proescivit. Hsec est proedestinatiosanctorum, nihil
et verum Dei cultum, non sumus idonei cogitarc ali- aliud : proescientiascilicetl, el prseparatio benefi-
quid tanquamex nobismeiipsis, sedsufficienlianostra ciorum Dci, quibus certissime liberanlur, quicumque
ex Deo est ( HCor. ui, 5 ). «JSon enim est in pote- liberanlur. Coeferiautemubi uisi in massa perditionis
slale noslra cor noslrum et noslrsecogitationes: > justo diviuo judicio relinquunlur ? Ubi Tyrii feliclt
unde idem qui hocail, item dicit Ambrosius(De Fu- sunt et Sidonii, qui etiam credere potuerunt, si mira
gasmculi, cap.l), < Quis autem tam bcatus qui in illa Chrisli signa vidissent.Sed quoniam ut crederent,
cordesuo semper ascendat ? Sed lioc sine divino au- non erat eis dalum, etiam tmde crederent est nega-
xilioqui (ieri polest ? nullo profecto modo.Denique,> tum. Ex quo apparet habere quosdam in ipso ingehio
inquit, « supraeadem Scriptura dicit, Beatusvir cujus divinumnaturalitermunus intelligentise,quo moVean-
eslauxiliumejus abs le, Domine; ascensus in corde lur ad Ddem, si congrua suis menlibus, vel audiant
ejus > ( Psal. Lxxxm, 6 ).IIoc ulique ut diceret, non vcrba, vel signa conspiciant: et tamen si Dei altiore
solumin Lilleris sacris legebat, sed sicut de illpviro judicio, a perdilionis massa non sunl gratise prsedes-
sine dubitatione credendum est, eliam in corde suo linatione discreti, nec ipsa eis adhibentur vel dicta
scntiebatAmbrosius.Quod ergo in sacramentisfide- divina vel facla, per qusepossenl credere, si audirent
lium dicitur, ut sursum cor habeamus ad Dominum, ulique lalia vel viderent. In eadem perdilionis massa
munus esl Domini: de quo munere ipsi DominoDeo rclicti sunt eliam Judoei, qui non poiuerunt credcre
nostro gratias agere, a sacerdote post hanc vocem factis in conspectu suo lam magnis clarisque virluli-
quibus hoc dicituradmonentur; et dignumac juslum bus. Cur enini non poteranl credere, non tacuit Evan-
esse respondent (In prmfationead canonemMissw). gelium, dicens : Cumautem tanta signafecissetcoram
Cum enim non sit in noslra poteslate cor noslrum, eis, non credideruntin eum; ut sermoIsaim prophelm
sed divino sublevelur auxilio, ut ascendat, et quse implerelur, quemdixil: Domine, quis crediditaudilui
sursumsunt sapiat, ubiChristusest in dexlraDeise- noslro? cl brachiumDominicui revelatumest? Et ideo
dens, non quoesuper lerram ( Coloss-m, 1, 2) : cui non poleranlcredere,quia iterumdixil Isaias : Excw-
de hac (anta reagendse suutgratioe, nisi hoc facienli caviloculoseorum, et induravitcor illorum; ul non vi-
DominoDeonostro, qui nosper talebeneficiumlibe- deant oculis, nec intelliganlcorde, el convertanlur, el
randode profundo liujus mundi, elegit,etproedesti- sanem illos (Joan. xn, 37-40). Non erant ergo sic
navit ante constilutionemmundi? excoecalioculi, nec sic induralum cor Tyriorum et
- CAPUTXIV.—54.Sed aiunl» prscdestinationisde- Sidoniorum: quoniam credidissent, si qualia vide-
finitipnemulilitali prcedicationisadversam(Supra, in runt isti signa vidissent. Sed nec illis profuit quod
Epislolis Hilarii et Prosperi, col. 947-954). Quasi poterant credere, quia prsedeslinatinon erant ab eo,
vero adversatasit Aposloloprsedicanti.Nonneille do- cujus inscrolabilia.sunljudicia, et investigabilesvioe;
clor Geniium in fideel veritale et prsedeslinationem nec istis obfuisset quod non poterant credere, si ita
tolies commendavit, et verbum Dei prsedicare non prsedeslinatiessent, ut eos csecosDeus illuminaret,
deslilit ? Numquidquia dixil, Deitsest qui operalurin el induralis cor lapideum vellet auferre. Verum quod
vobiset velleel operari,pro bonavolunlate(Philipp. n, dixit Dominusde Tyriis et Sidoniis, aliquo alio modo
13); ideonon ipse, et ul velimusquseDeo piaceant, potest forlassis inlelligi : neminem tamen venire ad
et ut operemur, hortalus est ? aut quia dixit, Qui in Christum, nisi cui fueril datum, et eis dari qui in illo
vobisbonumopuscwpit, perficielusquein diemChrisli elccli sunt ante constitutionemmundi, procul dubio
a non surdis auribus cordis eloquium
Jesu{ld. i, 6.); ideo ut inciperent homineset per- confitelur, quo
severarent usque in fiuem, ipse non suasit? Nempe divinum auribus carnis auditur. Et tamen hsecprse-{
satis aperte etiam verbis evarigelicis!
ipse Dominushominibusprsecepitut crederent, atque dcslinalio, quse
ait, Credite'in Deum, et in mecredite(/oa»., xiv.l): explicalur, non prohibuit Dominumet propter inci-;
nec lamen ideo ejus falsa serilentiaest, nec yana de- piendum dicere, quod paulo ante commemoravi,Cre, '
finilioubi ail, Nemovenitad me, id cst, neroo .Credit dite in Deum, et in me credite: et propter perseverah-
in me, nisi fuerit ei daluma Patre mco(Id. vi, 66 ). dum, Oporlelsemperorare, el non deficere(Luc. xvm,
Nec rursus, quia vera est hsec defmilio, ideo Tana 1). Audiuntenim bsecet faciunt, quibus datum est:
est illa prseceptio.Cur ergo prsedicalioni,prseceplio- non autem faciunt, sive audiant, sive non audiant,
ni, exhortationi, correplioni, quoeomnia frequentat quibus non datum est. Quia vobis, inquit, dalum est
nosse mysteriumregni ccelorum; illis autem non est
Scriptura divina, existimamusinutilem definilionem
daium (Matth. xm, 11). Quorumalterum ad miseri-
' Lov.,creditis.Am.Er. et Mss., credite; juxla graa- 1 ita Mss.Aterliti: smc prwdestinatiosanctorummhH
cum. aliudest quamprmscienlia e
scilicet, tc
 1015 S. AUGUSTINIEPISCOPI 10IG
cprdiam, alterum ad judiciumperlinct illius, cui dicit (amen ad iiocc, quaiUum cuique nostrum datum est
anima nostra, Misericordiam ct judicium cantabolibi, ut possit hortari; quia el boc ejus donum est, in cu-
Domine(Psal. c, 1). jus manu sunt et nos et sermones noslri (Sap. vu ,
36. Necprsedeslinationisigilur pradiciUioneimpe- 16). Unde ct Apostolus, Secundumgraliam, inquit,
dienda est proedicatiofideiperseverantis et proficien- quwdata esl mihi, ul sapiensarchitcclusfundamenlum
lis, ut quod oportel audiant, quibus datum csl ut posui. Et alio loco, Unicuique,inquit, sicul Dominus
obedianl * : quomodo enim audient sine procdicante deail: egoplantavi, Apollorigavit; sed Deus incremen-
(Rom. x, 14)? Nec rursus, praedicationefidei profi- . tum dedit. Ilaque nequequi plantat, aliquidest, neque
cienlis et usque ad ultimum permanenlis, impedienda qui rigat; sed qui incremenlumdat Deus (I Cor. in, 10,
est prsedicalio prsedestinationis, ut qui fideliter et 5, 6, 7). Ac per hoc sicut exhorlatur et proedicatrec-
obedienter vivit, non de ipsa obedientia tanquam de te, sed ille qui accepit hoc donum : iia exhorlantem
suo non acceplo bono exlollalur : sed qui gloriatur , recte atqueprsedicantemprofectoille obedienleraudit,
in Dominoglorietur (I Cor. i, 31). « In nullo > enim qui accepit hoc donum. Hinc est quod Dominus, cum
< gloriandum, quando nostrum niliil sit. > Quod vidit eis loqueretur, qui carnis aures apertas baberent, dice-
, fidelissimes Cyprianus, el fidentissimcdefinivit(Lib. bat lamen, Qui habetaures audiendi, audiat (Luc. vin,
3 ad Quirin., cap. 4), per quod utique procdcslinaiio- 8) : quas non omnes habere procul dubio noverat. A
nem certissimam pronunliavit. Nam si« in nullo glo- quo autem habeant, quicumquebabenl, ipse Dominus
riandum est, quando nostrumnihil sit: » profeclo nec ostcndit, ubi ait: Dabq eiscor cognoscendimeet aures
de obedienlia perseverantissimagloriandum esl: nec audientes(Raruchn, 31). Aures ergo audiendi, ipsum
jta nostra , tanquam non sit nobis desuper donata , est donum obediendi, ut qui id haberent, venirent ad
dicenda cst. Et ipsa igilur Dei donum est, quod se eum, ad quem nemo venit, nisi fuerit ei dalum a Pa-
dalurum Deus voealis suis illa vocatione, de qua di- tre ipsius. Exhorlamur ergo atque prsedicamus: sed
ctum est,S»ie pcenitenliasunl donael vocatioDei(Rom. qui habent aures audiendi, obedienter nos audiunt :
xi, 29), omni cbristiano confitente proescivit.Hoec qui vero eas non habent, fit in eis quod scriptum est,
esl igilur proedestinalio,quam fideliter atque bumili- ut audienlesnon audiant (Mallh. xm, 13); andientes
tcr proedicamus.Nec lamen idem doctor ct factor, videlicet corporis sensu, non audiant cordis assensu.
qui el in Clirislum credidil, et in sancla obedienlia Cur autem illi habeant aures audiendi, 1111 non ha-
usque ad passioucm pro Cbristo perseveranlissime beant, hoc est, cur illis datum sit a Palre ut veniant
vixit, ideo cessavit proedicareEvangelium, exhortari ad Filium, illis aulem non sit datum, quis cognovit
ad fidem piosque mores, atque ad ipsam usque in sensum Domini, aut quis ejus consiliarius fuit (Rom.
finem perseveranliam, quoniamdixit, « in nullo glo- xi, 34) ? aut tu quis es, o homo, qui respondeas Deo
riandiim, quando noslrum niliil sit; > ubi veram Dei (Id. ix, 20) ? Numquidideo negandum est quod aper-
gratiam, id est, quoe non secundum merila nostra lum est, quia comprehendi non polest quod occultum
dalur, sine ulla ambiguitate declaravit: quam se da- est? numquid, inquam, propterea dicturi sumus quod
turum quoniam proescivilDeus , his Cypriani verbis ita esse perspicimus, non ita esse, quoniam cur ila
procul dubio procdeslinatioproedicala est : quoe si sit non possumusinvenire?
Cyprianum a proedicationeobedienlioenon prohibuit, CAPUT XV. — 38. Sed aiunf, ut scribitis, <Ne-
nec nos utique debet probibere. minem posse correptionis slimulis excitari, si dicatur
• 37. Quamvis ergo dicamus Dei donum esse obe- in conventu Ecclesiseaudientibusmultis : Ita se babet
dienliam ; tamen boinines 3 exhortamur ad eam. Sed de prsedestinationedefinita sententia volunlatis Dei,
illis qui verilatis exhortationem obedienter audiunt, ut alii ex vobisde infidelilate accepta obediendi vo-
ipsum donum Dei datum est, hoc est, obedienterau- luntate veneritis ad fidem , vel accepta perseverantia
dire : illis autem qui non sic audiunt, non est dalum. maneatis in fide; cseterivero qui in peccatorum de-
Non enim quicumque, sed Christus, Nemo , inquit, lectatione remoramini, ideo nondum surrexistis, quia
venilad me, nisi fuerit ei datuma Palre meo(Joan. vi, necdum vos adjutorium gratiae miserantis crexit.
66): et, Vobisdalum est nosse mysleriumregni cwlo- Verumtamen si qui estis necdum vocati, quos gratia
rum, illis aulemnon est dalum (Mallh. xm, 11). Et de sua proedeslinaverit eligendos, accipielis eamdem
conlinentia : Non omnes, inquit, capiunl verbumhoc, gratiam, qua velitis et sitis electi: et si qui obeditis,
sed quibus dalum est (Id. xix, 11). Et cum Apostolus si proedestinatiestis rejiciendi, subtrahentur obedien-
ad pudiciliamconjugalemconjuges hortaretur : Vel- di vires, ut obedire cessetis. >Ista cum dicuntur, ita
lem, inquil, omneshominesesse sicut me ipsum; sed nos a confitendavcra Dei gratia, id est, quse non se-
vnusquisqueproprium donum habel a Deo, alius sic, cundummerita nostra dalur, et a confitenda secun-
alius aulem sic (I Cor. vn ,7). Ubi satis ostendit, non dum eam praedestinalione sanctorum deterrere non
tanlum conlinentiam donum Dei esse, sed conjugato- debent; sicut non deterremur a confitendaprsescien-
jtim eliam castitatem. Quoecum vera sint, hortamur tia Dei, si quis de illa populo sic loqualur, ut dicat:
<Sivenunc recte vivatis, sive non recte, tales eritis
1 Editi.e/qutbusdatumeslul obediant.Expunximus, el, postea,quales vos Deus futuros esse praescivit,velbo-
auctoritate Mss. ni si bonos , vel mali si malos. > Numquid enim, si
* Corbeiensis Ms., fidelissimus.
' Noalliensisus., omnes. hoc audilo nonnulli in torporemsegniliemqueverlan-
1017 LIBER DE DONOPERSEVERANTLE. 1018
tur, et a labdfe proclives ad libidinem post concupi- faciamuseos qui non inlelliguiU.dumvolumuseosqui
scenlias suas eant, propterea de proescientiaDei fal- inlelliguntfacercdocliores; qui nobisaliquidtale lacen-
sum putandum est esse, quod dietum est? Nonne si tibusdoclioresquidemnonfiunt.sednec pejores fiurit.
Deusillosbonos fuluros esse proescivit,boni erunt, in Cumautem res vera ita se habet, ut liat pejor nobiseam
qiianlalibet nunc malignitate versenlur; si autem ma- dicentibus, ille qui capere non potest; nobis aulem
los, maU erunt, in quantalibet nunc bonitate cernan- , tacenlibus,ille qui potest: quid putamus esse facien-
tur ? Fuit quidam in nostro monaslerio, qui corri- dum? Nonne polius est dicendura verum, ut qui po-
pienlibns fratribus cur quoedamnon faciendafacerct, test capere capiat; quam tacendum, ut non solum
ct faciendanon facerel, respondebat : Qualiscumque id ambo non capiant, vernm etiam qtii est intelligen-
nunc sim, lalis ero qualem me Deus futurum esse lior, ipse sit pejor? Quisi audiret et caperet, perillum
praescivit.Qui profectoet verum dicebat, et hoc vero etiam plures disccrent. Quo enim cst capacior ut
non proficiebat in bonum : sed usque adeo profccit discat, eo magis est idoneus ut alios doceat. Instat
in malum, ut deserta monasterii societatefieret canis inimicusgratioe,atque urgel modis omnibus, ut cre-
reversus ad suum vomitum : et lamcn adbuc qualis sit datur secundummerita nostradari, acsic gralia jam
fuiurus, incertumest. Numquidergo propter hujusmo- non sil gralia (Rom. xi, 6): et nos nolumus dicere,
di animas * ea quscde prsescienlia Dei vera dicuniur, quod teste Scriptura possumus dicere ?timemusenim
vel neganda sunt vel tacenda; tunc scilicet, quando videlicet, ne loquenlibus nobis offendalur, qui verita-
si non dicantur, in alios itur errores ? tem non potest capere; et non timemus, ne tacentibus
CAPUT XVI. — 39. Sunt etiam qui propterea vel nobis, qui veritalem polest capere, falsitale capia-
non orant, vel frigide orant, quoniam Dominodicente tur ?
didicerunt, scire Deum quid nobis nccessarium sit, 41. Aut enim sic prsedestinalio prsedicanda est,
priusquam petamus ab eo (Malth.yi, 8). Num propter quemadmodum eam sancta Scriptura evidenter elo-
lales hujus senlentiaeveritas deserenda, aut ex Evan- quitur, ut in prsedestinatis sine poenitentia sint dona
gelio delenda putabilur ? Imocum conslet alia Deum, et vocatio Dei; aut gratiam Dei secundum mcrita
danda etiam non orantibus *, sicut initium fidei; alia nostra dari confitendum, quod sapiunt Pelagiani,
nonnisi orantibus prseparasse, sicut usque in finem quamvis ista sententia, quod ssepejam diximus, lega-
perseverantiam : profecto qui ex se ipso lianc se ha- lur geslis episcoporumorienlalium etiam ipsius Pela-
bere putat, non orat ut habeat. Cavendumest igitur, gii ore damnata (De Gestis Pelagii, n. 30). A Pela-
ne dum timemus ne tepescat hortatio, exstingualur gianorum porro hseretica perversitale tanlum isti
oratio, accendatur elalio. remoli sunt, propler quos boec agimus, ut licet non-
40. Dicalur ergo verum, maximeubialiquaquseslio dum velint fateri praedeslinatos esse, qui per Dei
ut dicatur impellit; et capianl qui possunt : ne forle gratiam fiant obedienles atque permaneanl; jam la-
cum tacetur propler eos qui capere non possunt, non men fateanlur, quod eorum prseveniat voliintatcm
solum veritate fraudenlur, verum eliam falsitate ca- quibus datur hsecgratia : ideo utiquc , ne non gralis
piantur, qui verum capere, quo caveatur falsilas, dari credatur gralia, sicut verilas loquitur; sed po-
possunt. Facile est enim, imo et ulile, ut taccatur lius secundum proecedeiHismerila voluntalis, sicut
aliquod verum propter incapaccs. Nam undc est illud conira veritatem Pelagianus error obloquitur. Proeve-
Domini, Adhucmulta habeo vobis dicere, sed non po- nit ergo ct fidem gralia : alioquin si (ides eam praeve-
teslisillaportare modo (Joan. xvi, 12)? et illud Apo- nit, procul dubio proevenitet voluntas, quoniam fides
stoli, Non polui vobis loqui quasi spiritualibus, sed sine voluntatenon potest esse. Si auiem gralia praeve-
quasi carnalibus: quasi parvulis in Chrislo tac vobis nit fidem, quoniam prsevenit voluniatem; profecto
potumdedi, non escam; nondumenim poteralis,sedncc proevenitomnem obedienliam; proevenit etinm cha-
adhucquidempotestis(l Cor. III, 1, 2) ? Quamvismodo riiatem, qua unaDeo vcraciler et suaviter obeditur;
quodam diccndi fieri possit, ut id quod dicitur, ct et hsecomnia gratia in eo cui dalur, et cujus hsec
parvulis lac, et grandibus esca sit. Sicut, In principio omnia proevenit,opcralur.
erat Verbum,et Verbumerat apud Deum, el Deus erat CAPUT XVII. — Reslatin his bonis usquc in fi-
Veroum(Joan. i, 1), quis chrislianus tacere potest? nem perseveranlia, quse fruslra quotidie a Domino
quiscapere ? aut quid in doctrina sana potest inveniri poscitur, si non eam Dominus per gratiam suam in
grandius"' Quod tameh et parvulis non taceturet gran- illo, cujus orationes exaudit, operatur. Yidetc jam a
dibus, nec parvulis occuliaitir a grandibus 3. Scd alia veritale quam sit alienum, negare donum Dei csse
cst ratio verum tacendi,' alia vefiim dicendi necessi- perseverantiam usque in (inem hujus viloc: cum vil;c
tas. Causasverum lacendi lonjum esl omnes quoerere huic, quando voluerit, ipse det finem; quem si dat
velinserere: quarum tamen est el hsccuna, ne pejores anle imminentem lapsum, facit hominem persevcrare
usquein finem. Sed mirabilior el fidelibusevid julior
1 Editi, propter hujusmodicausas.OmnespropeMss., largitas bonilalis Deiest, quod eliam parvulis,quibus
animas.
5 Lov.,imocumconstetneutnalia etiamnon oranlibus, obedienlia non est illius setalis ut dctur, dalur hoec
omisso,dmida,quod verlmmin editisaliisetmanuscriptis gratia. Ista igitur sua dona qmbuscumque Deus do
exstat.
3 sicMss.Atediti,e( parvulisnonlacetur, etnec grandi- nat, procul dubio se donaturum esse proescivit, et ii»
frwsnecparvv.tisoccultalur. sua prcescientiaprseparavit.Quosergo procdcstmavit,
 1019 S. AUGUSTINIEPISCOPI 020
jpsos et.yocavit (Rom. vm, 50) vocatione illa, quam ante nos eloquia. divina tractarunt: ibi ergo legitur,
me saepeeommemorarenon piget, de qua diclum est, Cum scirem quia nemo esse polestcontinens,nisi Deus
Sine pwnileiitiasitnl dona et vocalioDei (ld. xi, 29). del; et hoc ipsum eral sapientim,scire cujus esselhoc
Namque in sua qusefalli mutarique non potesl prse- donum (Sup. vni, 21). Hsec ergo Dei dona sunt, id
scientia, opera sua futura disponere, id omnino, nec est, ut de aliis taceam, sapientia et continenlia. Ac-
aliud quidquam est procdestinare.Sicut autem ille quiescunt et isti: neque enim Pelagiani sunt, ut ad-
quem castum fulurumesse prsescivit, quamvis id in- versus istam perspicuam veritatem dura et hoeretica
certuin habeat, agit utcastus sit: ila ille qucm caslum perversilale conl.cndani. « Scd hsec, > inquiunt,« ut
fulurum praedeslinavit,quamvis id incertum habeat, a Deo denlur nobis, /ides impelrat, quse incipit a
; non ideo non agit ul caslussit, quoniam Dei dono se nobis : > quam lidem et incipere babere, el in ea us-
audit futurum csse quod erit'; imo eliam gaudet que in fincm permancrc, lanquam id non a Domino
ejus charilas; nec inflalur,(l Cor. xm, 4), tanquam accipiamus, nostrum csse contendunt. Hic proculdu-
id non acccperit. Non solum ergo proedicaiioneproc- bio contradicilur Apostolo dicenti, Quid enim habes
dcstinationis ab hoc opefe non impedilur , verum et quod non accepisli (I Cor. IV, 7)? Contradicitur et
i ad hoc adjuvatur, ut cum glorialur, in Dominoglo- martyri Cypriano dicenli, « In nullo gloriandum,
rietur (I Id. 31). quando noslrum nihil sil >(Ad Quirinum,lib. 3, cap.
42. Quod aulem dixi de caslitate, hoc de fide, hoc 4). Cum hsec , et alia multa quse piget repetere ,
depielate, hoc de charilate, de perseveranlia, et, ne dixerimus; atque ostenderimus, el initium fidei, et
pergam per singuIa,hoc de omni obedienlia qua obe- usque in finem peiscveranliam, Dei dona esse ; nec
ditur Deo, veracissimedici polest. Sed ii qui solum ullasua futura ' dona , et qusc danda essent, el qui-
initium fidei el usque in finein perseverantiam sic in bus danda essent, Deum non procscire potuisse; ac
noslra constiluunt potestate, ut Deidona esse non pu- per hoc procdestinalosab illo esse, quos liberal ct
tcnt, neque ad hsec habenda atque relinenda Deum coronat: respondendum pulant, < pradeslinationis
operari nostras cogilationeset volunlales, cselerave- delinitionem utilitati proedicationis adversam, eo
ro ipsmn dare concedunt, cum ab illo impetranlur quod hac audita, nemo possit correplionisstimulis
credenlis.fide 2; cur ad ipsa coetera exhorlalionem, excitari. > Hsec dicentes nolunl « hominibus proedi-
eorumque cscterorum3prsedicalionemdefinitioneprse- cari dona Dei esse, ul veniaturad fidem,etpermanca-
destinalionis non meluunt impediri? An forte nec , lur in fide, ne plus desperatioquam exhortatio (a) vi-
ipsa dicunt proedestinala? Ergo nec dantur a Deo, deatur afferri, dum cogilant qui audiunl, incerlum
aul ea se daturum esse nescivit. Quodsi et dantur,et csse humanse ignorantisccui largialur Deus, cui non
ea se dalurum esse prscscivit;profeclo pr;edesliiiavit. largiatur hoecdona. >Cur ergo et ipsi nobiscumprse-
Sicut ergo ipsi quoque hortantur ad castilalem, cha- dicant, dona Dei csse sapienliam et continentiam?
ritatem, pietatem, etcoetera quse Dei dona esse con- Quod si liocc cum Dei dona esse proedicantur,non
fitenlur, eaque ab illo esse proccognita,ac per hoc impeditur horlatio qua homines hortamur esse sa-
prsedesiinalanegare non possunl; nec dicunl cxhor- pientcs ctcontinentes; quse tandem causa est utcxi-
laliones suas impediri prsedicalioneproedestinalionis siiincnl impediri exhortaiionem, qua exhortamur ho-
Dei, lioc esl, proedicationede his donis ejus futuris mines venire ad fidem, et in ea permanere usque in
prsescientioeDei: sic Videantnec adfidemnec ad pcr- finem, si et bsec dona Dei esse dicanlur, quod Scri-
severanliam impediri exUortationcs suas, si et ipsa, pturis ejus testibus comprobatur?
quod verum est, esse Dei dona, eaque proecognita,id 44. Ecce,ut decoiHinenlia laceamus, et de sola in
ost, ad donandum prsedeslinala esse dicantur; sed hoc loco sapienlia dispuiemus; nempe supra memo-
impediri potius atque subverli bac prsedeslinalionis ratus apostolus Jacobus dicit, Quw desursumest sa*-
prsedicationeillum lantummodoperniciosissimumer- pienlia, primum quidem pudica esl, deinde pacifica,
rorem, quo dicitur, gratiam Dei secundum merita modesla,suadibilis, plena misericordiael fruclibitsbo-
noslra dari; ut qui gloriatur, non in Domino,sed in «is 2 , inwslimabilis,sine sumilalione(Jacobi m, 17).
se ipso glorietur. Cernilisne, obsecro, a Patre luminumsapientia quam
45. Quod ut apertius propler tardiusculos explice- mullis et magnis bonis referta 3 descendat? Omne
mus, remorationem 4 meam ferant, quibus ingcnio quippe datum oplimum, sicut idem dicit, et omne
prsevolare"donalum est. Dicit apostolus Jacobus, Si donum perfeclum desursumest, descendensa Paire
quis vestrum indigelsapienlia,posiulel a Deo, qui dat luminum (Id. l, 17). Cur crgo, ut omiltam csetera,
omnibus affluenter, et non improperal; et dnbitur ei corripimus impudicos et conlcntiosos,quibus lamen
(Jacobi i, 5). Scriptum esl el in ProverbiisSaloino- prsedicamus donum Dei esse sapicnliam, pudicam,
nis, Quoniam Dominusdat sapienliam (Prov. n, 6). atque pacificam; nec limemus ne permoti divinsevo-
Et de continenlia legilur in libro Sapienlioe, cujus luntalis incerto, plus in bac prsedicationedespera-
auctorilale usi sunt magni et docti viri, qui longe lionis quam exhorlalionis inveniant; nec correplionis
1 LOv.et aliquolMss.,quodqumrit. 1 Editi,futuraesse.Abest,esse,a Mss.
2 NonnulliMss.,impelrantcredentesfide. 2 CorbeiensisMs.,misericordiaet operibusbonis.Ma-
'3 solaeditioLov.,exhonationcmcorum,coHerorumque nuscriplialiiel edili, misericordiw.
rrmdicalionem: minusrecte. 3 AdmarginemErasmianaediliohabet, « AI.fulla.»
k SicMss.Editivero,rememoralionem. (a) rorlo, ne plusdesperatimtisquamexhortationis,si-
." RemensisMs.,prmvalere. cut inlra,n. 44.
1021 LIBER DE DONOTERSEVERANTLE. im
Slimulisadversus se ipsos, sed potius adversus nos feras in lenlalionem(Matlh. vi, 13); et si exauditur,
excilenlur, quia eos corripimus hsec non habentes, hanc accipit : ac per hoc, quolidie ut perseveret
quseipsi dicimus non humana volunlate proferri, sed petens, profeclo perseveranlioe suocspem non in se
divina largitate donari ? Cur denique ipsumapostolum ipso , sed in Deo ponit. Ego aulem nolo exaggerare
Jacobum hujusgralise prsedicationon deterruit corri- meis verbis , sed illis cogitandumpolius relinquo , ut
pere inquietos, et dicere, Si zetum amarum habetis, videant quale sit quod sibi pcrsuaserunt-, < prsedi-
et contenlionessunl in cordibus vcslris, nolile gloriari catione prsedestinationis audientibus plus despera-
el mendaces esse adversus verilatem:non esl ista sa- tionis quam exhortationisafferri. > Hocest enim di-
pienfia desursum descendens;sed lerrena, aninialis, cere, tunc de sua salute hominem dcsperare, quando
diabolictf: ubi enimzeluset conlenliOjibi incpnstantia, spem suam non in se ipso , sed in Deo didiceritpo-
et omneopus pravum (Jacobi m, 14-16)? Sicut ergo nere : cum prophela clamet, Maledictusomnis qui
corripiendi sunt inquieli, et divinis eloquiis lestibus, spem habelin liomine(Jerem. xvn ,5).
et ipsis quos nobiscutn isti communeshabent actibus 47. Hoccitaque dona Dei, quoedantur electis se-
noslris ; neque hanc impedit correplionem, quod sa- cundum Dei propositum vocatis, in quibus donis est
picntiam pacificam, qua contenliosicorriguiituraiquc et incipere crcdere , ct in fide usque ad vitse hujus
ganantur, donum Deiesseprsedicamus: ita corripiendi terminum perseverare, 'sicul tanta ralionum atque
simt infideles, vel in fide non permanenles, non im- auctoritalum conteslationeprobavimus;hsec, inqnam,
pediente istam correplionem prscdicatione gralise Dei dona, si nulla est proedestinaiio quam defendi-
Dci, quse fidem quoque ipsam ei in ea permansio- mus, non praesciuntur a Deo : praesciunlur aulem;
nem dona Dei esse commendat. Quia elsi ex iide im- hsec est igitur prsedestinatioquam defendimus.
petratur sapienlia, sicul ipse Jacobus cum disisset, CAPUT XVIII. — Unde aliquando eadem prsede-
S» quis veslrum indiget sapientia, poslulela Deo, qui stinatio significaturetiam nomine prsescientioe,sieut
dat omnibusafflitenter,et non improperal, el dabilur ait Aposlolus, Non repulil Deus plebemsuam , quam
ei; mox addidit, Postulel aulemin fide, nihil hmsitans prmscivit.Ilic quod ait, prmscivit,non rccle inlelligi-
(Id. 1, 5, 6) : non tamcn quoniam fides datur prius- tur, nisi, prsedeslinavit: quod circumstantia ipsius
quam postuletur ab illo cui dalur, ideo dicendaest lectionis' ostendit. Loqucbalur enim de reliquiis Ju-
non esse donum Dei, sed csse a nobis , quia data est daiorum , quoesalvsefactscsunt, pereuntibus cseleris.
nobis, non pelentibus nobis. Aposlolus enim aperlis- Nam superius dixerat; ad Israel dixisse prophelam ,
sime dicit: Pax fratribus el charitas cum ftdea Deo Tola die extendimanusmeasttdpopnhtmnon credentem
Patre et DominoJesn Chrislo (Ephes. vi, 23). A quo et conlradicentem:et tanquam responderetur, Ubi sunt
crgo pax et cliaritas, ab illo est et fides, propler ergo factsepromissionesDeiad Israel ? continuo sub-
quodab illoeam non solum augeri habenlibus, verum junxit, Dicoergo, Numquidreputit Deusplebemsuam?
eliam non babentibus poscimusdari. Absit: nam el ego Israelita sum ex semineAbraham,
45. Neque isli, propter quos lioec dicimus , qui tribu Benjamin2: lanquam diceret, Nam et ego ex ipsa
procdicaiioneproedestinalioniset gratise exhortalio- plebc sum. Deinde addidit unde nunc agimus, Non
nem clamiiant impediri,ad sola illa exhorlantur dona, repulil Deusplebemsuam, quamprwscivit.Atque ut os-
qusc non a Deo dari, sed a nobis esse contendunt, tendefet Dci gralia fuisserelictas reliquias, non me-
sicutsunt initium fiJei, et inea usque m finem per- riiis operum eorum, seculus adjunxit, An nescitis »'n
severantia : quodutique facere deberent , ut lantum- Elia quid dicit Scriptura; quemadmoduminterpeltal
modo infideles.horlarentur ut crederent, et fidelesut DeumadversusIsrael? et csetera. Sed quid dicitilli, in-
creclere ' permapeient. Ea vero quce nobiscum Dci quit, responsumdivinum?Reliqui mihiseplemmilliavi-
dona esse non negant, ut nobiscum Pelagianum de- rorum, qui noncurvaveruntgenii ante Baal. Non enim
nioliantur errorcm , sicul est pudicilia, conlincnlia, ait, Relicla sunt mihi; aut, Reliquerunt se mihi: sed,
palientia , el csetera quibus recte vivitur, et ex fide reliqui milii.Sic ergo, inquit, et in hoctemporereliquiw
impetranltir a Domino, oranda monstrare et orare per eleclionemgralim3 faclwsunt. Si aulemgralia, jam
-solum vel sibi vel aliis debueruut; non autem quem- nonex operibus; alioquin gratiajam nonest gratia. Et
quam . ut ea capesseret et rclineret, Iiortari. Cum conncctens illa qusejam supra inlerposui, Quidergo?
vero et ad hsec exhortantur, ut possunt, atque cx- et huic iiitcrrogalionirespondens, Quodqumrebai,in-
horlandos'esse homines confilentur; satisutique os- quit, Israel, Itocnonest consecutus;electioautemcon-
lendunt, nec ea procdicationeimpediri exhorlationes, secutaesl; cwlerivefoexcwcatisunt (Rom. x, 21-xi, 7).
sive ad fidem,sive ad perseverantiamusque in fineiii, In hac ergo eleclione, et in his reliquiis, quoeper ele-
quia et isla Dei dona esse, nec a se ipso cuiquam, clionem gratise factoe sunt, voluit inlclligi plehein ,
sed ab illo tribui proedicamus. propterea Densnon repulit, quia proescivit.Ilaec
quam
46. Al enim, » vitio suo quisque deserit fidem, est illa eleclio, qua eos quos voluit, elegit in Cliristo
cum cedii tentalioni atque consentit, qua cuni illo
agilur ut deserat fidem. > Quis negal? Sed non ideo 1 Editi, circumstantiaipsius locutionis.MeliusMss.,te-
dicenda csl in fide perseverantia non esse donum ctionk.
2 de IribuBenjamin.Abest, de, a manuscriptis
Dei. Hanc enim quotidieposcil, qui dicit, Ne nos in- et Edili,textu
3gracco Apostofi.
, ia cditis addilur, salvm.Nonest in Mss.nec in grseco
1 Ara.et Er., ut credenles,FoalliensisMs.,ut creduli. textu Apoiloli.
 1023 S. AUGUSTINlEPISCOPI 1024
ante conslitutionem mundi, ul essenl sancti el imma- vissime complexusest omniumgenera merilorum, qui
culati in conspeclu ejus, in charilate, prscdestinanseos dicit, < In nullo gloriandum, quando nostrum nibil
in adoptionem filiorum(Ephes. 1, 4, 5). Nullus igilur sit. > Qui vero ait, < Non est in nostra potestate cor
qui hsec inlelligit, negare vel dubitare permittilur, noslrum , et nostroecogitationes, > nec ipsa facla et
ubi ait Aposlolus, Non repulil Deus plebemsuam , dicta proeteriit : non eniih esl ullum faclum dictumvi
quamprwscivit,prsedeslinationeinsignificarevoluisse. hominis, quod non ex corde et cogilatione procedat.
Praescivitenim reliquias, quas secundum eleclionem Quid autem amplius de hac re agere Cyprianus mar-
gralisc fuerat ipse facturus. Hoc est ergo prscdesti- tyr gloriosissimus et doclor lucidissimuspotuit, quam
navil : sine dubio enim proescivit, si proedcslinavit: ubi nos in oratione dominica etiam pro inimicis fidei
sed procdeslinasse,est hoc prscscissequcd fucral ipse christianseorare oportere commonuit? ubi de initio
facturus. fidei,quod etiam lioc donum Dei sit, quid sentiret os-
CAPUTXIX. —48. Quidergo nos prohfbet, quando tendit : et pro perseverantia usque in finera, quia et
apud aliquos verbi Dei tractatores lcgimus Dei prse- ipsam nonnisi Deus eis qui perseveraverintdonat, Ec-
scienliam, et agitur de vocatione electorum, eamdem clesiamCbrisli quotidie orare monstravit. Bealusquo-
? enim ' fortasse que Ambrosiuscum
procdeslinationem intelligere Magis exponeret quod ait Lucas evair
voluerimt hoc verbo in ea re uti, quod el iacilius in- gelista, Visumesl et mihi (Luc. i, 5) : < Polest, > ii*
tclligilur, ct non repugnat, imo et congruit veritati quit, < non soli visum esse, quod sibi visuin esse de-
quse de prsedestiualionegratise prsedicatur. Iloc scio, clarat. Nonenim voluntate tanlum humana visum esl,
ncminem conlra islam praedestinaiionem, quam se- sed sicut placuit ei qui in me loquitur Chrislus, qui ut
cundum Scripturas sanctas dcfendimus, nisi errando id quod bonum est, nobis quoque videri bonum pos-
disputare potuisse. Puto tamen eis qui de hac re sen- sil, operatur: quem enim miseralur, et vocat. Et ideo
tenlias tractalorum requirunt, sanctos ct in fide atque qui Chrislum sequilur, potest interrogalus cur esse vo-
doctrina cbrisliana laudabiliter usquequaque diffama- luerit chrislianus, respondere, Visnmeslet mihi. Quod
tos viros, Cyprianum et Ambrosium,quorum tamcla- cum dicit, non negat Deo visum; a Deo enim prsepa-
ra leslimonia posuimus, debere sufficere, et debere ratur voluntashominum >(Prov. vm, sec. LXX) .<Ut
ad utrumque, id esl,utet gratiam Dei gratuitam, sic- enim Deushonorificetura sancto, Dei gralia est > (Su-
ut credenda atque procdicandaest, per omniacrcdant per Lucam,inexposilione proxmii). Itemque in codem
et per omnia praedicent, et eamdem proedicaiionem opere, hoc est, in Expositione ejusdemEvangelii,cum
procdicationiqua hortamur pigros, vel corripimus ma- ad illum venisset locum, ubi Dominumad Jerusalem
los, non opinenluradversam : quia et isti viri, cumsic pergentem Samaritani recipere (noluerunt : < Simul
prsedicarentDei graliam, ut unus eorum diceret, »In disce, > inquit, < quia recipi noluit a non simplici
nullo gloriandum.quando nostrum niliil sit«(Cypria- menle conversis. Nam si voluisset, ex indevolis de-
nus, ad Quirinum,lib. 3, cap. 4); aller autem, < Non votos fecisset. Cur autem non receperint eum, Evan-
est in potestate noslra cor nostrum et nostroe cogila- gelista ipse commemoravit dicens : Quia facics ejus
liones > (Ambrosius,de Fuga swculi,cap. 1); non ta- eral euntisinJerusalemt (Luax, 53).<Discipuliaulem
men horlari et corripere destiterunt, ul fierent prsece- recipi inlra Samariam gestiebant. Sed Deus quos' di-
pla divina. Nec timuerunl ne diceretur eis, Quid nos gnatur vocat, et quem vult religiosumfacit > (Lib. 7
hortamini ? quid et corripilis, si nihil boni ut habea- in Lucam, n. 27). Quid evidentius, quid illuslrius a
mus est nostrum2, et si non est in potcsiate nostra cor verbi Dei tractatoribus quscrimus, si et ab ipsis quod
noslrum? Haecne dicerentur eis, ncquaquam illi san- in Scripturis clarum est, audire delectal? Sed his duo-
cti ea mente timere poluerunt, qua intelligebant pau- bus, qui sufficeredebuerunt, sanclum Gregoriumad-
cissimis esse donatum, ut nullo sibi lioinine proedican- damus et tertium, qui et credere in Deum, et quod
te, per ipsum Deumvel per Angeloscoelorumdoctri- credimus confiteri, Dei donum esse leslalur, dicens :
nam salulis accipianl; mullis vero id esse donalum, ut < Unius deilatis, quoesovos, confitcminiTrinitatem :
Deo perhomines credant. Qnolibellamen modo dica- si vero aliter vultis, diciteunius esse naturse; et Deus *
lur homini verbum Dei, procul dubio, quo sic audiat 3 vocemdari vobis a sanctp Spiritu deprecabitur : > id
ut illi obediat, donuin Dei esl. cst, rogabilur Deus, ut permillat vobis dari vocem,
49. Unde supra dicti traclatores excellentissimidi-
1 AliquotMSS.,
vinorum eloquiorum, el graliam Dei veram, sicut prse- 8 ln YaUcanis quem.
codicibus omiltitur, Deus.Verumsublalo
dicauda est, pracdicarunt, id est, quam nulla merita hoc verbo, nonest integra Gregoriisententia,qusegrsece
humana prscccdunt; et ad facienda divina prsecepta sichabet: Miastheotetos, b outoi,len rriada homologesate,
ei de boulesthe, mias phuseos-kditen Tlieosvhonen
instantcr hortati sunt, ut qui haberent donum obe- toupneumatos huminaitesomen-doseigar, eu oida, para o tb
dienlise,quibus jussis obediendumesset, audirent. Si prblonodous,kaitb deuteron,katmalista.id est: vniusdei-
enim graliam merita ulla nostra proecedunt, profeclo talis, viri, Trinitatemfateamini,aut,si magis placet,
unius naturw: atque hanc vocem, Deus, a Spirituvobis
aut facti alicujus, aut dicti, aut cogitationis est me- precabimur.Namqui primumdedit, dabit projectosecun-
rilum, ubi et ipsa intelligitur volunlas bona : sed bre- dum, idquepolissimum.KolantLovaniensesAugustinum,
quihaud dubie grseciexemplariscopiamnonhabuit, non
recte legisse, aeprecabilur; pro, deprecabimur,inter-
1 Editi,autem.Mss.,enim. forteaut codicisvitio: quodqueadditur sententise
8 Edili, si nihil bcni liabeamusquod sil nostrum.Prse- pretis
explicandse causa, id est, rogabiturDeus,etc. Ilem infra,
tulimus vetcrum codicumleclion.em. qm dedil credere, dabit et confiteri,exhibentitalicocb.v
» SicMss.Atedili, qui sicaudit. ractere, dubitantesan sit interpretis, an Augustini.
1025 LIBER DE DONOPERSEVERANTLE. 1026
qua quod credilis, confiteri possitis. < Dabit enim, corda turbari: quoniamnon minus utililer sine hac
cerlus sum; qui dedit quodprimum est, dabit et quod definitioneproedestinationisper tol annos defensaest
secundumest > (Gregorius Nazianzenus, Orat. M catholica fides, tum contra alios, tum maxime con-
in Pentecosten); qui dedit credere, dabit et con- tra Pelagianos, tot catholicorum et aliorum et no-
fiteri. stris proecedenlibuslibris > (Supra, in epislolaHilarii,
50. Isti tales tantiquedoctoresdicenlesnonesse ali- n. 8, col. 957-958): multum miror eos dicere; nec
quid, de quo tanquam de nostro, quod nobis Deusnon atlendere , ut de aliis hic laceam , ipsos libros no-
dederit, gloriemur; nec ipsum cor noslrum et cogi- stros et anlequam Pelagianiapparere ccepissenl, con-
tationes nostras in polestale nostra esse; et tolum scriptos et cditos , et videre quam multis eorum locis
dantes Deo, alque ab ipso nos accipere conlilentes, futuram nescientes Pelagianamhseresimcaedebamus,
ut permansuri convertamur ad eum; ut id quod bo- prscdicandogratiam , qua nos Deus liberat a malis
num est, nobis quoque videatur bonum, et velimus erroribus el moribus nostris , non prsecedentibusbo-
illud, ut honoremusDeum, et recipiamusChristum , nis meritis noslris , faciens hoc secundum gratuilam
ut ex indevotisefliciamur devoti et religiosi,ut in ip- misericordiamsuam. Quodplenius sapere ccepiin ea
sam Trinitatem credamus, et confiteamureliamvoce disputalione, quam scripsi ad beatoe memoriseSim-
quod credimus : boecutique gratise Dei tribuunt, Dei plicianumepiscopumMediolanensisEcclesiae, iri mei
munera agnoscunt, ab ipso nobis, non a nobis esse episcopatusexordio , quando et initium fidei donum
tcstantur. Nuraquidautem quisquameos dicturus est, Dei esse cognovi, el asserui.
ita confessosistam Dei gratiam, ut audefent ncgare 55. Quid aulem meorum opusculorum frequentius
ejus prsescientiam, quam non solum docti, sed indo- et deleclabiliusinnolescere poluit, quam libri Con-
cti etiam confilentur? Porro si lisec ita Dcum nove- fessionummearum?Cumet ipsos ediderim antequam
rant dare, ut non ignorarent eum dalurum se esse Pelagiana hoeresisexstiiisset; in eis certe dixi Deo
prsescisse, et quibus dalurus esset non poluisse ne- nostro , et ssepe dixi: <Da quodjubes, et jube quod
scire; procul dubionoveranl pracdeslinationem.quam vis > ( Lib. 10, capp. 19, 31, 37 ). Quse mea verba
per Apostolospraedicatamcontranovoshocrcticosope- Pelagius Romoe, cum a quodam fratre et coepiscopo
rosius diligenliusquedefendimus: nec tamen eis obe- meo fuissent eo prsesente commemorata, ferre non
dientiamproedicantibus,el ad eam sicut quisquepole- potuit, et contradicens aliquanto commotius, pene
ral ferventer hortanlibus, ullomodorecte diceretur, Si cum eo qui illa commemoraveratliligavit. Quid vero
non vultisobedientiam,adquam nos accenditis,in no- primitus et maxirae Deus jubet, iiisi ut credamus in
stro corde fiigescere, nolite nobis islain Dei gratiam eum ? Et hoc ergo ipse dat, si bene illi dictum est,
prsedicare, qua Deumdare falemini, quse ut nos fa- <Da quod jubes. >Et in eisdem etiam libris quod de
ciamushortamini. mea conversionenarravi (Lib. 3, capp. 11, 12, et
CAPUTXX. — 51. Quamobremsi el Apostoli, et lib. 9, cap. 8 ), Deome converlente ad eam fidem ,
doctores Ecclesioequi eis successerunteosque imilati quam miserrima et furiosissimaloquacitatevastabam,
sunt, utrumque faciebant, idest, et Dei gratiam, nonne ita narralum esse meministis, ut ostenderem
quocnon secundum merita nostra datur, veraciter me fidelibuset quotidianis malris mese lacrymis ne
praedicabant, et piain obedientiamprocceplissalubri- perirem fuisse concessum? Ubi utique prscdicavi,
bus instruebant : quid est quod invicta conclusi vio- non solumaversas a recla fide, sed adversas eliam
lenlia verilalis recte se isti noslri dicere exislimant, rectse fidei, Deumsua gratia ad eam convertere ho-
< Etsi verumest qued dicitur de procdestinationebe- ihinumvoluntates.De proficienteporro perseverantia
neficiorumDei,non esl lamcn populisprscdicandum> quemadmodumDeum rogaverim, et scitis , et pote-
(Supra,in epislolisProsperiel Hilarii). Procdicandum stis recensere cum vullis. Omnia itaque Dei dona quse
cst prorsus, ut qui habet aures audiendi, audial (Luc. in eodem opere sive optavi, sive laudavi, quis, non
vin, 8). Quis auicm babct, si non accepit ab illo qui dicam negare, sed dubitare saltem audeat Dcumda-
ait, Daboeiscor cognoscendi me,et aures audienles(Ba- turuin se esse prsescisse, et quibus daturus fuerit,
ruch ii, 51)? Cerle qui non accepit*, rejiciat : dum nunquam poluisse nescire? Hoecest praedeslinalio
lamcn qui capit, sumat ct bibat, bibat et vivat. SiCut manifestaet cerla sanctorum : quamposteadiligentius
enim prsedicandaest pielas, ut ab eo qui habet aures et operosius, cum jam contra Pelagianos disputare-
audiendi, Deus reclc colatur; proedicandaest pudi- mus , defendere necessitascompulit. Didicimusenim
citia , ut ab eo qui babet aures audiendi, nihil geni- singulasquasque haeresesintulisse Ecclesioeproprias
talibus membris illicitum perpetrelur; procdicanda qusestiones contra quas diligentius defendereliir
cst charitas, ut ab eo qui habet aures audiendi, Scriptura divina , quam si nulla lalis necessitas co-
Deus et proximus diligalur : ita procdicandaest et gereX.Quid aulem coegit loca Scripturarum , quibus
isla proedestinaliobeneficiorum Dei, ut qui habet proedeslinatiocommendalaest, copiosiuset enuclea-
aures audiendi, non in se ipso , sed in Dominoglo- lius isto nostro labore defendi, nisi quod Pelagiani
rielur. dicunt graliam Dei secundum merita noslra dari ?
52. Quod aulem dicunt, < non opus fuisse hujus- quod quid est aliud quam gratise omninonegatio ?
ccmodi disputationisincerto minus intelligentiumlot CAPUTXXI. — 54. Hoecergo ut ingrata Deo sen >
* tsoalliensisMS.,noncapil. tentia desiruatur, gratuitis Deibencficiisquibus libe-.
 1027 S. AUGUSTINIEPISCOPi J028
ramur inimtca,, et initium fidei, et in ea usquein ut me sequatur, nisi in iis in quibus me nen errasse *
fihem perseverantiam secundura Scripturas, uhde perspexerit. Nam propterea nunc facio libros, in
jam multa diximus , dona Dei esse defendimus. Quo- quibus opusciila mea relractanda suscepi, ut nec me
niam si a nobis esse dicimus initium fidei, ut eo ipsum in omnibusme secutum fuisse demonstrem ,
coeteraDei dona mereamur accipere ; conciuduntPe- sed prolieienterme existimoDeomiserante scripsisse,
lagiani, gratiam Dei secundummerita noslra dari. non lamcn a perfectione ccepisse: quandoqnidem
Quodila exhorruit catholica fides.utdamnari limens, arrogantius loqnorquam verius, si vel nunc dico me
lioc Pelagius ipse damnaverit. Itemque si dicimusa ad per.feclion.emsine lilloerrore scribendi jam in ista
nobis esse perseyerantiam nostram , non a Domino; oclatevenisse. Scd intcresl quantum et in quibus re-
respondent 1111,ita nos a nobishabere inilium fidei, bus errelur; et quam facile quisque corrigat, vcl
sicut finem, sic argumenlanles, multo magis nos quanta pcrtinacia suum defenderc conelur errorem.
babere a nobis illud initium , si a nobishabemus per- Bonsequippe spei.esi homo, si eum sic proficienlem
manere usque in finem , cum perficerequam inchoare dies uliimus vilse iiujus invenerit, ut adjicianlur ei
sit majus : ac sic idenlidem conclndunt, graliam Dei quoe proficienti defuerunt, et perficiendus quam
secundum merita noslra dari. Si aulem uirumque puniendus potius judicelur.
Dei donum est, el hoccDeusdoiia sua ( quodnegare 56. Quocirca, si bominibus , qui propterea me
quis polesl ? ) daturum se esse proescivit;prsedesii- dilexerunt, quia pervenit ad eos , aniequam me dili-
natio prsedicandaest, ut possit vera Dei gratia , hoc gerenl, aliqua mei Iaboris ulililas, nolo exislere in-
cst, quaenon secundum merita nostra dalur,insu- gratus : quanto magis Deo , quem non diligeremus,
perabili munjtione defendi. nisi prius dilexissetnos , cl fecisset dilectoressuos ?
55. Et ego quidem in illo libro , cujus est titulus , quoniam charilas ex ipso est (I Joan. iv, 7 ) : sictit
De Correplione et Gratia, qui sufficcre non poluit dixcrunt quos fecit magnos , non solum ainatores 2,
pmnibus dilectoribusnostris , puto me ila posnisse verum eliam prsedicatoressuos. Quid est aulem in-
donum Deiesse , etiam perseverare usque in finem gratius, quam negare ipsam graliam Dei, dicendo
( De Correplioneet Gratia., n. 10 ), ut lioc antea , si eam secundummerita nostra dari ? Quod in Petagia-
me non fallit oblivio, tam expresse atque evidenter , nis fides calholica cxhorruit, quodipsi Pelagio capi-
vel nusquam , vel pene nusqunmscripserim. Sed ila tale crimcn objecit : quod ipse Pelagius, non quidem
hoc nunc dixi , ut non anle me nemodixerit. Beatus amore veritatis Dei , sed lamen suoe damnationis
quippc Cyprianus in Oralione Dominica, sicut jam limore damnavil. Quisquis autem dicere gratiam Dei
ostendimus, pelitiones noslras ita exposuit, ul in secundummerila nostra dari, sicut calholicus fidelis
ipsa prima pelilione perseveranliam nos dicerct pos- exhorrel; nec ipsam fidem sublrahat Dei graliae,
cere ; id nos orare asserens , diccndo , Sanctificelur qna 3miscricordiam consecutus est ut fidelis esset:
nomentttum ( Malth. vi, 9 ), cum jam in Baptismate ac per hoc gralise Dei tribuat perseverantiamquoque
sanctificatifuerimus; ut in eo quod esse ccepimus, usque in (inem, qua misericordiam consequilur,.
perseveremus. Videant lamen ii, quibus amantibus quam poscit quoiidie, ne inferatur in lenlationenu
me , ingralus esse non debeo , qui prseter boc quod Intcr initium autem fideiet perfectionemperseveran-
in qusesUoneinyenit, omnia mea , sicut scribitis, se lioe, media sunt ilia , quibus recte vivimus , quseipsi
profitenlur amplecti : videant, inquam, ulrum in etiam donari nobis a Deo (ide impelrante consen-
primi libri posterioribus parlibus, eorum duorum tiunt. Hoecautem ornnia, inilium scilicet (idei,et
quos mei episcopatus initio, antequam Pelagiana cietera usque in fmemdona sua , Deus largiturum se
hoeresisappareret, ad SimplicianumMediolanensem vocatissuis esse proescivit.Nimise* igiiur contentio-
episcopum scripsi, remanserit aiiquid quo vocelur nis est, proedestinationicontradicere, vel de prsede-
in dubium , gratiam Dei non secundum mcrila nostra slinalionciduljilare.
dari : el uirum ibi non salis egerim , etiam inilium CAPUTXXII. — 57. Quse lamen non iia populis
fidei esse donum Dei: et ulrum ex iis quoe ibi dicta prsedicandacst, ut apud imperitam vel tardioris in-
sunt, non consequeiUereluceat, etsi nonsit expres- lelligenlioemuliiludinemredargui quodam modoipsa^
sum , etiam usque in finem perseverantiam non nisi sua praodicationevideatur: sicut redargui videlur ct
abeo donari, qui nos prsedestinavilin suum regnum proescientiaDci (quam certe negare non possunl), si
etgloriam. Deinde ipsam epistolam, qnamjam con- dicatur liominibus, < Sive curralis, sive dormiatis,.
(ra Pelagianosad sanclumPaulinumNolanumepisco- quod vos prsescivilqui falli non potest, hoc eritis. >
pum feci, cui epistoloeconlradicere modocoeperunt, Dolosiaulem vel imperiti medici est, eliam utile me-
nonne ante annos plurimos edidi ? Eam quoque in- dicamentumsicalligare, ul aut non prosit, aut obsit,
spiciant, quam dedi ad Sixtum RomanoeEcclesioe Sed dicendum est, Sic currite, nt comprehendafis
presbyterum, quando;adversus Pelagianos acerrima (I Cor. ix, 24), atque ut ipso cnrsu vestro ita vos
confliclationecertavimus; et talem reperient, qualis esse prsecognitosnoverilis, ut legitimecurreretis : et
illa est ad Paulinum. Unde reeolant, advcrsus hoere- 1 SicMss.Atediti, errare.
sim Pelagianam|am ante aliquot annos ista dicta esse 2 EdilioEr., oratoies.
3 Pleriquemanuscripti hoc et proximopostealoco,pro-
atque conscripla;, qusenunc eis displicere riiirandum
est. Quamvisneminemvelimsic amplectipmriiamea, qua, habent,quia.
4 Koalliensis Ms.,inimicw.
1029 LIBER DE DONOyPERSEVERANTLE. \iQ3Q
si quo alio modo Dei prsescientia prsedicari polest, hinc intelligeremus, qnod; ipse: eliam infidelibus*
ut hominis segnilia repellalur. donet ut credant, et vplentes ex nolentibus faeiat.
58. Quamvis ergo ita sc habeat de procdestina- 61. Jam vero quod illis verbis connectitur, niiror
lione definita senlentia voluntalis Dei, ut alii ex in- si ullo modo polestin populo cbristiano quisquam
fidelilate, accepla volunlate obedieudi, converlan- inlirmus patienter audire, cuin dicilur eis : < Et si
lur ad fidem , vel pcrseyerenl in fide; coeleri yero qui obedilis, si prsedestinatiestis rejiciendi, sublra-
qui in peccatorum damnabilium delectatione remo- hentur obediendi vires, ut obedjre,.cessetis.: > Hoc
rantur, si et ipsi prsedestinali sunt, ideo nondiim enim dicere, quid videlur aljud esse, quam maledi-
surrexerunt, quia nondum cos adjulorium gralise cere, aut mala quodam modo prophetare? Sed si et
miserantis erexit : si qui enim nondum sunt vocati, de iis qui non perseverant, aliquid placet dicere, vel
quos gratia sua proedestinavit eligendos, accipienl necesse esl; cur non potius ita saltem dicitur, ut
eamdem gratiam , qua elecii esse ' veiint et sint; si paulo anle a me dictum esl: primum, ut non de ip-
qui autem obediunt, scd in regnum cjus et gloriam sis, qui in populo audiunt, bocdicatur, sed de aliis
proedestinaiinon sunt, temporales sunl, nec usque ad ipsos; id est, ut non dicalur, < Si qui obedilis, si
in fineinin eademobedicntia pcrmanebunl: quamvis prsedesiinali eslis rejicicndi: > sed, Si qui obediunt;
ergo hoccvera sint, non tamcn isio modo dicenda et coetera per verbi personam tertiam , non per se-
sunt audientibus muliis, ul sermo ad ipsos etiam con- cundam a? Res enim non optabilis, sed abominabilis
vertalur, eisque dicantur illa islorum verba , quoe dicitur, et durissime atque odiosissime quasi in au-
vestris lilteris indidislis, et qua; superius intcrposui: dieniiura frontem compellando 3 colliditur, quando
< Ila se fiabet de proedesliiiatione deunila sentenlia qui eis loquitur'%dicit, < Et siqui estis qui obedilis,
voluntatis Dei, ut alii ex vobis de infidelilate, ac- si proedestinatiestis rejiciendi, sublrahentur obedien-
cepta obediendi voluntale, vcncrilis ad fidem. > Quid di vires , ut obedire cessetis. > Quid enim sententiae,
opus est dici, < alii ex vobis? > Si enim Ecclesioe deperit, si ita dicalur : Si qui autem pbediunt, sed
Dei loquimur, si credenlibus loquimur, cur alios eo- in regnum ejus et glpriam praedestinali non sunt,;
rum ad fidem venisse dicerites, cscleris fuc;re videa- lcmporales sunt, nec usque in linem in eadem obe-;
mur injuriam ; cum possirnuscongruentiiis dicere : dientia permanebunt? Nonne et verius eadem res et
Ilase babet de proedestinationedefinila sentenliavo- congrueniius dicitur, ut non ipsis lantum malum lan-
luntatis Dei, ut ex infidelilale vcneritis ad (idem ac- quam oplare videamur, sed de aliis referre, craod
cepla volttnlale obediendi, et accepta perscveranlia oderint, nec ad se exisliraent pertinere, sperando
permaneatis in Ude? orandoque meliora ? Illo aulem modo, quo id dicen-
59. Nec illud quod sequitur, esl omnino dieendum, dum putant, eadem scntenlia eisdem pene verbis
id est: « Csetcrivefo qni in peccalorum dcleclatione etiam de proescien.tiaDei, quam certe negare non:
remoramini, ideo nondum surrexistis, quia necdum possunt, pronuntiari potest, ut dicalur, < Et si qut
vos adjutorium gralioe miseranlis ere.xit. > Cum.be- obeditis, si proescitiestis rejiciendi, obedire;cessa-:
ne et convenienterdici possit et debeat, Si qui autem bitis. > Nempe boc verissimum est :iia sane, sed
adhuc in peccatorumdamnabiliumdelectationeremo- improbissimum, imporlunissimum, incongruentissi-
ramini , apprehendite saluberrimam disciplinam : raum; non falso eloquio, sed non salubriter yaletu-
quod tamen cum feccritis, holile exlolli quasi de dini humanseinfirmitatis apposito.,
operibus vestris, aut gloriari qnasi lioc non accepe- 62. Illum eliam mpdum, quo utcndum; esse in
rilis ; Deusesl enim qui operalur in vobis et velle et prsedeslinationisproedicationenos diximus, loquenti
operari, pro bona volunlate (Philipp. n, 15);eta apud populum non existimo debere sufficere, nisi hoc
DPminogressus veslri diriguntur, ul ejus viam veli- vel hujusmodi aliquid addat, ut dicat: Vos itaquc
lis (Psal. xxxvi, 23) : dc ipso aulcm cursu veslro etiam ipsam obediendi perseverantiam a Patre lu-
bono rccloque condiscite vos ad proedeslinalionem minum, a quo descendit omne dalum optimum et
divinoogratiscperlinere. omne donum perfectum (Jacobii, 17), sperare de-
60. Item quod sequiiiir, et dicitur, « Yerumlamen belis, et quotidianis oralionibus poscere, alque hoc,
si qui estis nondum vocali, quos graiia sua prscde- faciendo confidere, non vos esse a prsedeslinatione
stinaverit eligendos, accipielis eamdem graliam, qua populi ejus alienos; quia eliam hoc ul faciatis, ipse.
velitis et silis electi: > durius dicilur quam dici po- largitur. Absit aulem a vobis, ideo desperare de vo-
tesl, si nos non quibuslibel homimbus loqui, sed bis, quoniam spem vestram in ipso baberejubemini,
Chrisli Ecclesioecogitemus. Cur enim non potius ita non iu vobis. Malcdictusenim ouiiiis qui spem habet
dicitur : Et si qui sunt nondum vocali, pro eis ut
vocenlur oremus? Fortassis enim sic prsedestinati 1 omnesMss.,fidelibus.•
sunt, ul noslris orationilnis concedaniur, et acci- 2 Am.Er et plures Mss., per verbi personqmlerliam
non secundam.
piant eamdem graliam, qua velint atque elficiantuf dicanlur,3 SicAm.Er.per
electi. Deusenim qui omnia quse prsedestinoivitim- tamenpro, compellando,etMss.:EdiUoveroLOv.,co^eU^d<>rqu<>d.-
non recte substituimonent Lo«i
plevit, ideo et pro iriimicisfidei orare nos voluit; ut vanienses in adnotationiljusad huhc locUiri: «KeSpiCit.
«enirn, » aiunt, «ad elocutionempersecundamperso-'
« qua prsesentescompellabanlur. » . . ,
» verbum, esse, hoc loco abfuitinvetere Corbeiensi nam, 4 Edrti,
quandoqrnseis quibus"" locndtur.At MSS.,qiiando
codice. qui eislonuitnr. '";..: .•••'
4051 S. AUGUSTINIEPISCOPI 1032
in homine(Jerem. xvn,5) : etbonum est confiderein quidem poscitEcclesia, sed a se ipsa sibi dari piu.il;
Dominoquamconfidereirihomine (Psal. cxvn, 8); quia non veras, sed perfunctorias oratioues babet : quod
beatiomnesquiconfidunt ineum. Hancspem lenentes, absit a nobis. Qnisenim veraciter gcmat, desiderans
servite Domihoin limore, et exsultate ei cum tremo- accipere quod orata Domino, si hoc a se ipso se su
re (Psal. n, 13,11): quoniam de vila oeterna , quam mere existimet, non ab illo?
filiis promissionis promisit non mendax Deus ante 64. Prseserlim, quoniam quid oremus, sicut oporlet,
tempora selerna, nemo potest esse securus, nisi con- nescimus; sed ipse Spiritus, ait Aposlolus, inlerpellat
summaia fuerit ista vita, quse tenlatio est super ler- pro nobis' gemitibusinenarrabilibus.Qui enimscrulatur
ram (Job vn, 1) : sed faciet nos ' perseverare in corda, scil quid sapiat Spiritus, quia secundnmDeuin
se usque in ejus vitoe finem, cui quotidie dici- inlerpellat pro sanclis (Rom. vm, 26, 27 ). Quid est,
mus, Ne nos inferas in tentalionem (Malth. vi, 15). ipseSpirilus interpellal,nisi, Inlerpellare facit, gemiti-
Hoecatquehujusmodi cum dicuntur, sive paucis cbri- bus inenarrabiiibus, sed veracibus, qnoniam vcrilas
stianis sive multitudini Ecclesise,cur meluimussanclo- est Spiritus? Ipse esl cnim de quo alio loco dicit:
rum prsedestinationem et veram Dei gratiam , id est, Misit Deus Spirilum Filii sui in corda nosira, claman-
quse non secundum merita nostra datur, sicut eam iem, Abba, Pater ( Galal. iv, 6). Et bic quid esl, cla-
sancta Scriptura prsedicat, prsedicare?An vero timen- mantem,nisi, Clamare facientem; tropo illo quo dici-
dum est, ne tunc de se homo desperet, quando spes mus belum diem, qui lsetos facit? Quod alibi manife-
ejus ponenda demonslralur in Deo, non autem de- stat, ubi dicit: Non enim accepistisspmtum servilulis
speraret, si eam in se ipso superbissimus el infelicis- iterum in timore; sed accepistisSpiritum adoptionisfi-
simus" poneret? liorum, inquo clamamus,Abba, Paier (Rom vm, 15).
CAPUT XXIII. — 63. Atque utinam tardi corde 3 Ibi dixil, clamantem; hic vero, in quo clamamus: ape-
et infirmi, qui non possunt, vel nondum possunt riens videlicet quomodo dixeril, clamaniem, id est,
Scripturas vel earum exposiliones intelligere, sic sicutjam exposui,clainarefacientem. Ubiinlelligimus,
audirent vel non audirent in hac quocstionedispula- el hoc ipsum esse donum Dei, ut veraci corde et spiri-
liones noslras, ut magis intuerentur orationes suas, lualilerclamemiis ad Deum. Atiendant ergo quomodo
quas semper habuit et habebit Ecclesia ab exordiis falluntur.qui putant esseanobis,non dari nobis, ut pe-
suis, donec finiatur hoc sseculum. De hac enim re, lamus, quoeramus,pulsemus:el boc esse dicunt, quod
quam nunc adversus novos haereticos, non comme- gratia prsecedilurmerilonoslro, ul sequatur illa, cum
morare tanlum, sed plane tueri et defensare compel- accipimus petentes, et invenimus quserenles, aperi-
limur, nunquam tacuit in pfecibus snis, clsi aliquan- turque pulsantibus : nec volunt inlelligere eliam hoc
do in sermonibus exserendam nullo urgenle adver- divini muneris esse, ut oremus, hoc esl, pelamus,
sario non pulavit. Quando enim non oralum est in quseramus, atque pulsemus. Accepimus2 enim Spiri-
Ecclesia pro infidelibus atque inimicis ejus ut crcde- tum adoplionis filiorum, in quo clamamus, Abba,
rent? Quando fidelis quisquam amicum, proximum, Paler. Quod vidit et beatus Ambrosius. Ait enim
conjugem habuit infidelem, et non ei petivit a Domino (In Commenl.super lsaiam) : < Et orare Deum,
mentemobedienlem in christianam fidem?Quis au- gralise spiritualis est : sicut scriptum est, Nemo
tem sibi unquam non oravil, ut in Domino permane- dicil, Dominus Jesus, nisi in Spiritu sanctot (lCor.
ret? Aut quis sacerdolem super lideles Dominumin- xii, 5).
vocantem, si quando dixit, Da illis, Dominc, in le 65. Hoecigitur quseposcit a Domino, et semper ex
perseverare usque in finem; non solum voco ausus quo esse ccepit, poposcit Ecclesia, ita Deus vocatis
est, sed saltem cogitalione reprehendere; ac non suis dalurum se esse prsescivil,ul in ipsa procdeslina-
potius super ejus talem benedictionem , et corde cre- tione jam dederit : quod Aposlolus sine ambiguitate
denle et ore confitente respondit, Amen : cum aliud declarat. Scribens quippe ad Timotbeum : Collabora,
in ipsa oralione dominica non orent fideles, dicentes inquit, EvangeliosecundumvirtulemDei salvosnos fa-
maximeillud, Nenos inferas in tentationem; nisi ut cientis, el vocanlisvocalionesua sancla; non secundttm
in sancta obedienlia perseverent? Sicut ergo in his opera noslra, sed secundum suum propositum el gra-
oralionibus, ita et in bac fide nata est, et crescit, et tiam, quw dala est ncbis in Christo Jesu anle lempora
crevit Ecclesia, qua fide creditur graliam Dei non wierna, manifeslaiaaulemnunc per adventumSalvalo-
secundum merila accipientium dari. Quandoquidem ris noslri Jesu Chrisli (II Tim. i, 8-10). Ule ilaquedicat
non oraret Ecclesia ut daretur infidelibus fides, nisi Ecclesiam aliquando in (idesua non habuisse verila-
Deum crederet et aversas et adversas hominum ad lcm prxdeslinationis bnjus et gralise, quoenunc con-
se sonveriere volunlates: nec oraret Ecclesia ut per- tra novos hscrelicoscura diligentiore defenditur : ilie,
severaret in fide Cbristi, non decepta vel vicla tenla- inquam, hoc dicat, qui dicere audet aliquando eam
tionibus mundi, nisi crederet Dominumsic in pote- non orasse, vel non veraciter orasse, sive ut crederent
state habere cor noslrum, ut bonum quod non tene- infideles, sive ut perseverarent fideles. Quoe hona si
mus nisi propria volunlale, non tamen teneamns nisi semper oravit, semper ea Dei dona esse utique credi-
ipse in nobis operelur et velle. Nam si hoecab ipso
1 vaticaniMss.,vos. * omnes Mss., interpellal gemilibusinenarrabilibus;
1 Tres Mss.,infidelissimus. omisso, pronobis.
* PluresMSS.,tardicordes. » SicMss. Editi,accipimus, /.
1033 LIBER DE DONOPERSEVERANTLE. 1034
dii; nec ab illo csse prsecogiliiaunquam ei negare fas Deum tantumdicimus Christum, sicul hsereliciMani-
fuit. Ac per hoc prsedeslinalionishujus fidem, quse clioei; nec hominem tanlum, sicul bscretici Photi-
conlra novos hsereticos nova sollicitudine nunc dc- niani; nec ita hominem,ut aliquidminus habeat qupd
fenditur, nunquam Ecclesia Christinon habuit. ad humanam certum esl perlinere uaturam, sive ani-
CAPUT XXIV. — 66. Sed quid plura? Satis do- mam sive in ipsa anima. mentem rationalem, sive
cuisse me exislimo,vel polius plus quam salis, dona carnein, non de feminasumptam, sed faciamde Ver-
Dei esse, cl incipere in Dominumcredere, et usque bo in carnem converso atque mulato; quseomnia tria
in fiucmin Dominopermanere. Cocteravero bona ad falsa et vana, hserelicorumApollinarislarumtres par-
vilam piam, qua Deus recte colitur, pertinentia, tes varias [diversasquefecertml : sed dicimus Chri-
etiam ipsi propter quos hxc agiinus, Dei dona esse stum Deum verum, nalum de Deo Patre sine ullo in-
concedunt. Omnia porro dona sua, et quibus ea fue- ilio temporis; eumdemquehominemverum, nalum de
ral largiturus, Deum prsescissenegare non possunt.' homine matre certa plenitudine lemporis; nec ejus
Sicut ergo cseteraproedicandasunt, ut qui ea proedi- humanilatem, qua minor est Palre 1, minuere aliquid
cat, obedienler audiatur; ita proedeslinalioprsedican- ejus divinilati2, qua sequalis est Patri. Hoc aulem
da est, ul qui obedienter hoecaudit, non in homine, utrumque unus est Cliristus, qui el securidumDeum
ac per hoc nec in se ipso, scd in Dorainoglorielur : verissime dixit, Ego et Pater unum sumus (Joan. x,
quia et hoc Dei prscceptumest; et hoc prscceptum 30) : et secundum hominem verissime dixit, Paler
obedienteraudire, id est, ul qui gloriatur, in Domino major me est (Id. xiv, 28). Qui crgo hunc fecit ex
qlorietur(I Cor. i, 31), similiter ul csetera, Dei do- semine David hominem justum, qui nunquam esset
num cst. Quod donum qui non habel, non dubitodi- injustus sine ullomerito prsecedenlisvolunlatis ejus;
cere, alia qusecumquehabet, inaniter habet. HocPe- ipse ex injirslis faciljustos, sine ullomerito prscceden-
lagiani,optamus, ul habeant; isti autem nostri ul lis volunlatis ipsorum, ut ille caput, hi membra sint
plenius habeant. Non itaque simus in disputalionibus ejus. Qui ergo fecit illum hominem, sine ullis ejus
prompti, etin orationibuspigri. Oremus,dileclissimi, prcecedenlibusmeritis, nullum quod ci dimitleretur,
oremiis, ul Deus gratise det etiam inimicis noslris, vel origine trahere, vel voluntale perpelrare pecca-
maximeque fralribus et dilectoribus rioslris, intelli- tum; ipse nullis eorum prsccedentibusmerilis facit
gere et confiteri,post ingentcm et ineffabilemruinam, credentes in eum, quibus dimitlal omne peccatum :
qua in unoomnes cecidimus,ncmincmnisi gratia Dei qui fecit illum lalem, ut nunquambabuerit habiturus-
liberari; eamque nonsecundum mcrila accipienlium que sit volunlatem malam; ipse facit in mcmbris
tanquam debilam reddi, sed lanquam veram graliam ejus ex mala voluntale bonam. Et illum ergo et nos
nullis merilis praeccdenlibusgratis dari. prsedestinavil; quia el in illo ut csset capul noslrum,
67. Nullum aulem est illuslrius prsedestinatioriis et in nobis ut ejus corpus essemus, non prsecessura
exemplumquam ipse Jesns : unde el in primo libro merila noslra, sed opera sua iutura prscscivit.
jam disputavi (De PrmdeslinalioneSanclorum,nn. 30, 68. Qui legunt lucc, si iiitelligunt, agant Deo gra-
31), et in hujus fine commendaredelegi: nullum est, tias : qui autem non inlelliguiit, orent ut eorum ille
inquam, illuslrius procdeslinalionisexemplumquam sil doclor inlerior , a cujus facie est scientia et intel-
ipse Mediator. Quisquis fidelisvult eam bene intelli- leclus (Prov. n, sec. LXX). Quivero errare meexisli-
gere, atlendat ipsum, atque in illo inveniat et se mant, etiam atque cliam diligentcr quoe sunt dicla
ipsum : lidelis, inquam, qui in eo veram naturam considerent, ne fortassis ipsi errent. Ego aulem cum
credil el conlitetiir bumanam, id est nostram, quam- per eos qui meoslabores legunt, non solum doclior,
vis singularitersuscipienleDeoVerbo, in unicum Fi- verum etiam emendalior iio, propitium milii Deum
lium Deisublimalam, ita ut qui suscepit et quod sus- agnosco : et hoc per Ecclesisedoclores maxime ex-
cepil una esset in Trinitate persona. Neque enim speclo; si et in ipsorura manus veuit, dignanturque
homine assumptoqualernitas facla esl, sed Trinitas nosse quod scribo.
Biansit,assumptioneilla ineffabiliterfaciente personoe 1 bmnesMss.,quatnajorestPater.
unius in Deo et homine veritatein. Quoniam non 2 sicMSS.Editi,divinitatem.

FULGENTIUS in fine libri de Incarnationeet Gratia D. N. J.

Deus qui hominemcondidit, ipse prsedestinalionesua et donumilluminalionisad crcdendum, el donumper-
severanlia?ad proficiendumatque permanenduin, cl doniunglorificationisad rcgnandum, quibus dare voluit,
proeparavit:quippe non aliler perficit in opere, quam in sua sempiterna alque incommutabili habet disposi-
tnm volunlale. Cujusproedeslinationisveritatem, qua nos ante mundi constitutionemproedestinatosin Christo
testatur Apostolus,si quis detrectat cordis credulitate rccipere, vel oris confessioneproferre, si anle ultimum
diem vitsepfscsentis, impietatis susecontumaciam,qua Deovivo et vero rebellis obsislit,non abjecerit; ma^
nifestum est eum non perlineread eorum numerum, quos Deusin Chrislo antemundi constilutionemgratis
clcgil ct proedestinavitad fegnum. Pro quibus tamen nec oratio fidelium debet desistere, nec charitas
aiiquando lorpere; ut Deus eis gratiam suoe illuminaliouis donct, per quam in ipsis semen divini scr •
monis fructificct,qui frustra exicrioribusauribus sonal, nisi Deus spirituali munere auditum hominis interio-
ris aperiat.
SABCT.AVGCST.X. (Trtnte-trois.j
1035 ADMQNITIGJN QPUS IMPERFECTUM 1036
Ex eodtm Fulgentio ADRIANUS Papa I, in Epislola ad Egilam, et in Epistoja ad episcoposHispaoise.
Opera misericordise ac justitioe proeparavitDeus in selernitate incommulabililalis suse; et sicut fulurorum
operum suorum nunquam fuit ignarus, sic in eorumdem operuro prseparalione nunquam improvidus. Proepa-
ravit ergo juslificandis hominibusmerita, prseparavit iisdem glorificandis et prsemia, Mahs yero non praeparavit
voluntates malas, aut opera mala, sed proeparaviteis justa et oeterna supplicia. Hsecest aetema pracdeslinatio
futurorum operum Dei, quam sicut nobis apostolica dpctrina scmper insinuari cognoscimus, sic etiam
fiducialiter procdicamus, elc. Teneatur ergo prsedeslinationis veritas a fidelibus cunctis : quia quisquis
divinum non crcdit in hac proedeslinationeconsilium, non pervenjet ad gloriosuni ejusdem proedestraalionis
effeclum.

ADMONITIO
IN OPUS IMPERFECTUM
CONTRA SECUNDAM JULIANI RESPONSIONEM.

Pervenimus tandem ad ultimum Augustini opus, in quo bealus gratise Christi vindex, dum hjeretici Juliani
cum denu.oaggredientis impelum comprimil, nondum absoluto eodem opere, morle occupalur, et e medio
certamine ad percipiendam coronam vocatur in ccelum. Verum antequam nostrse in id operis observaliones
proponantur, haud abs re fuerit, ipsius Juliani, patrohi Pelagiansc bsereseos proeter cseteros ardenlis et fa-
Biosi, alque intcr Augustini adversarios insolentissimi, genus ct mores dicere, factaque seu scripta ejus
recensere.
DE JULIANOET EJUS SCRIPTIS.
Julianus «rgo Memore ac Juliana, ulroque parente ab opinione pietatis claro„prognalus esl. Mempremcerle
Marius Mercatorin Commonilorio subnolationum in scripta Juliani, « sanctoeac beatse recordationis episco-
pum, > Julianam aulem Memoris conjugem, « primariam feminam > yocat, «quanihil,? ail, t honeslius
intef reverentissimas matronas invenias : > alque mox de Memoresimul ac Juliana loqucns, < qui sancios, >
inquit, < illorum hominum mores, sai^ctamvitam, insiitulumque noverint > (Infra, Appeitd. parte 2), Ulum
ipsum Juliani palrem etiam nobilitaie generis conspicuum fuisse, Hieronymus Vignierius in Proefatione ad
imperfeclum Opus Augustini, cx inedila quadam F'ilgentii scriptione prod.it.Inde vero non miiius commen-
dandus idem Memor, quod Augustino amicilia et litterarum pffieio conjunclus fuerit: de quo sanclus Doctor
in libro primo contra Julianum, « Ego certe bealoememorise Memoris patris lui non immemor, qui meeum
non pafvam inieratamlcitiam colloquio lillerarum, teque ipsiim mihi charissjmum fecerat > (Supra,contr,Ju-
lian., lib. 1, n. 12). Exslat etiam nunc scripta Memoriepistolai:inter.A;ugusl!inianas ordine ceiHesiina prima.
Memorem Ugliellus Capuanis episcppis, baudquaquam tamen ulla idonea.aucipritate frelus, adjungit,,proximo
post Vincentium loco, qui Vincentius ex A.thanasiihistoria percelebris est, eum recensens.
Natus esl Julianus in Apulia, tesle Auguslino (Infra, Operisimperf. lib.6,cap. 18); forsilan Eculani, seu
Eclani; si lamen urbs illa, jam inde a trecentis annis Campaniaj inclusa (inibus, hoc nomine lpcabaluradliuc
in Apulia, quod olim inter Apulioeurbes numerata fuissel. Memor ejus pater, qua erat pietate, filium ad ec-
clesiam quam priraum tulit, eique adhuc infanti Baptismi graiiam dari vplujt (Supra conlra,Julian., lib. 1,
n.\i;infra, Operis imperf, lib. 2, cap. 2), < nesciens eidem gralise quam esset futurusingralus >(Supra,contra
Julian., lib.6, n. 17). Huie attribuit Gennadius ingenium acre, magnam sacrarum Scripturarum cognitio-
nem, tamque multiplicem erudilionem litterarura grsecarum el latinarum, ut Julianus, priusquam Pelagianae
hoeresisin co deprehenderelur impietas, celebre sibi nomen inter Ecclesise doclores coinpararit (Infra, Ap-
pend. parte 2). Mercatori tamen haud irijriria dicitur, < horrida Ioquacitate, >cum adversus Augustinum dis-
sereret, < evagatus, disertum se magis ostentare el sciolum volens » (Ibid.). Ipsum etiara a Prospero pulant
designalura fuisse hoc versiculo, qui sinaulet ejus episcopatus lpcum, eisCFi.ben.dicharacterem ac ingenium
referre alque innuere videtur :
AuthuicCampanograminecordalument.
Quemriirsum Prosper in Chronico jaclantissimum Pelagiani erroris. assertprem appellat (Ibid),. Sanetus
quoque Augustinus ipsum merito jure nominal juvenem confideiHisssimuin(Supra, conlra Julianum, lib. 2,
n. 30); atque eum lingua, quam menlc magis valuisse asseril (Infra, Operis lmperf. lib.Z, cap. 52): a quo
et dicitur, < in disputatione loquacissimus, in conteiitionc calumniosissimus, in professipn.efallacissimus >
(Ibid.lib. 4, cap. 50).
Cum oetatejam adulta esset, ei pater uxorem dedit; tesialurque pluribus Ipcis Auguslinus iUum conjugali
vinculo fuisse adstrictum (Supra, conlra Julianuin, tib. 3, nn. 28, 46, passim). Fatendum est cerle, cum ejus
familia necessitudinem Paulino episcopo Nolensi intercessisse longe arctissimam; quandoquidem hic se in-
dignum minime putavit, nuptias illius pio epilhalamio, quod intcr ipsius opera hodieque legitur, celebrare»
1037 CONTRASECUNDAMJULIANI RESPON3IONEM. 1038
In hoc ille tum Julianum, quem puerum adhuc vocat, lum Jam uxorem ejus hortatur, dignam episcopali domo
modesliamet in nuptiarum solemnitate, et in toto vitsecurriculo conservent. quin cliam illis, nti virginitatem
colant perpetuam, precatur. Poematis in libris quibnsdam edilis litulus est: « Epiihalamium in Julianura
episcopiMemoris filium, et Jam clarissimam feminam uxorem ejus. >Hinc Vignierius Juliani uxorem anti-
qua et consulari nobilitale splendidam fuisseconlendit; atque ad eamdem Jam.refert illud ex inedilo quoilam
Fulgenlii opere lestimonium : < Nec illi sufficiebat paternoe nobilitali, -Emiliorum fasces admovisse, quos
hoeresidegenere lurpiter maculavit. > Interfuit reapse nupliis episcopus quidam nomine ^EmiUus: at e.um
Jse palrem, quod Vignierius primus asscruit, Paulinus non dicit exstitisse; atque hoc ipso quod non dicit,
argumentum in contrariam parlem suppedilat. Quin et soepiusJulianum ejusque conjugemappellat c Memo-
ris natos, >aut < Memorisdomum :» lmde haud inepte colligas, .Emilium, si quidem alterutrum cognatione
atligerit, non nisi inremologradu attigisse. ObservatPaulinus, Memoremfunctum esse officiosuo erga ^Emi-
lium, dum illos eidem in manus tradidil, qui jugans capita amborum sub pace jugali raanu sua obnupsit et
oratione consecravit. Nos quidem fugit, idcircone lioc obsequium velit a Memore deferri oportuisse jEmilio,
quodapud hunc nuptise celebrarentur, an vero propter viri summam venerationem. Hunc enira /Einilium
depingit tanquam Juliani et Jse atqueipsiusMemprispatrem, ac virum cui propria virlus eximium cullum
observanliainquepepererat. Inde est, quod eumd.emillum ^Emiliumesse aulumeiU,qui cqrn aljis duobusab
Honorio et Occidentisepiscopis ad Arcadium in Joannis Chrysostomi causa dcstinatus , confcsspris litulum
anno quadringentesimosextopromeruit (Baronius, ad annos 405, 406); qui eta Metaphraste di.citur Bene-
ventanus episcopus. Cur autem Paulinus in epilhalamio ila cecineril.
Surge,Memor,venerarepatrem,complecterefratrem:
Unoutrumquetibi nomenin Janitioest.
Junioret senior Memorest; e!c.
Filiusest, fraterque Memor:laetaturadesse
Communemsibimetpiguoribusquepatrem;
haud salis assequimur : nisi forte credendus.sil Memor dignitate quidem senior el frater, quia episcopus:
genere autem aut setalefilius ac.junior, quia ab jEmilio genitus, vel eo saltem posterius natus. Nam quod
scribil Joannes .Garnerius, jEmilium lan.quiin Beneventanum antistiiem Memoris fuisse metrepolitanunii
(Super cqp. Isubnolalionum Mercalorisin JuL); contra Ugtelli et Geograpbioesacroeteslimonio constal,, me-
tropoleos dignUateni tunc temporis penes Beneyenlum non fuisse. Nec eliam arbitramur defendi ppsse id
quod idem, jEmilium j.arovita funclum poetica fictione, quse illi videtur admodum ingeniosa,, i»duci asse-
verat (ln Mercat. dissert. 1, cap. 6,de Jutiano).
Jam vero cooplatum inter clericos Julianum, et ad Lcctoris munus, priusquam conjugium iniret, adscitum,
esse, dccet Paulinus islis iii epitbalaniio versibus :
ClericusuxorenichrislocomenleOeeoram • -,*'
Diligat,et pulciiramluminecordisamet: •
Auxilioqueviridivinomunere factam
•.-.•• Lectorcoelestidiscatab historia. ,.
Abboc Lectoris gradu ad alliorem promolus fuit, ac sive uxornaturoe jam concessisset,- sive utefque con-
tinemiam servarent, illum cerlum esl oflicio diacOnalus anno supra quadringentesimum octavo vel nono,
quo palri ejus Augustinus scripsit, adolescentemadbuc functum fuisse. In illa centesima prima epistbla san^
ctus Prxsul singularem prsebet sui in Julianum studii significationem; ejusque patrem rogat, ad se illum in
aliquod tempus venire jubeal.
^Benique idem Juliarius in episcopalemordinem evectus fuit. Namlicet Augustiriuseum sn?peSoepiusfiliuit)
vocet, in eo lamen honorem agnoscit episcopatus, cum erumpit in illam exclamationem : « 0 frohtem qua-
liumcumqueepiscoporum > (Supra, conlra Jtdianum, lib. 4, n. 57)!Ac proelerea epislolam ad Thessaloni-
censem antistilera Juliani solius non esse, sed ipsi cum plurimis Pelagianis episcopis communem: dicit ( S«-
prd; conlra Duas Epistolas Pelagiahorum, lib. 2, n. 1). Quiu etiam ipse Julianus Turbaniium episcopum, cui
primuin sunm opus in Auguslinum nuricupavit,fralrem nominal (Infra, Operisimperfecl.lib. 1, cap. 1); Pro-
sper in Chronicoad annum quadringentesimum trigesimum nonum meminit episcopatus eidem Juliano , nec
dubium quin propler hseresim, dudum ercpli (Infra, Append. parte2).
Ordinaverateum lnnocentius I, uti Mercator in Commonitorioconlra Pclaglanosscribit/ (Ibid). Cui vero
Ecclesiseprsefectusfuerit, dissensioerat aliquandointer eruditos, cumin Gennadiilibro de Scriptoribus eccle-
siasticis < episcopus > diceretur < Capuanus; >in PrPsperi autem Chronico, < Julianus Atellanensis; > in epi-
stola Pelri diaconi ad Africanosepiscopos in Sardinia exsules, « Julianus Edanensis; > in Gelasii papse de-
crcto de scriptnris apocryphis, « Celanensis >legeretur: qno eliam posleriore titulo a Beda, Prsefatione libri
primiin Canlica canlicorum, donalur. Tametsi Viocesillse, « Juliani Celanensis episcopi aCampania, > qui-
bus Beda ntitur, absolute possint itaexponi, ut. Jutianumorlu quidem Celanensem', episcopali autem sede.
Campanumfuisse significenl : quemadmodnmcnm eum Prosper Atellanenscm, Petrus diaeonus Edanensem,
GelasiusCelanensemnominat, appellationes istas de natali ejus loco, perindc aiquc de episcopali, Iiceret in-
terprctari: atque ila quominus sedisse eum Capua:crederenius, nihil vetnret; nisi observatnm esset apud
Gennadium in pfobalioribus manuscriptis, veliit in eo qucm iu App?n iice scquiim»*,antiquissinio exem-
 4639 ADMONITIO1N OPUS IMPERFECTUM 1010
plari Corbeiensi, nullum de Juliani episcopalu verbum reperiri. Sic porro etiam Prosperi cdiliones recen-
tiores, pro Atellanensi, Eclanensemex melioris nolse manuscriplis substitunnt. Quam quidem correctionem
nihil moratus Petrus Franciscus Chiffletius,primam Prosperi lectionem alia poliorein esse, ac vcre Julianum
Alellse, quse in iirbibtisCampanioeolim celebrabatur, et e cnjus ruinis Aversa poslmodum inter Neapolin;
Capuamqucexcilala est, sedemtenuisse voluit (Chifflelias,in Paulino illust. parte 2, cap. 29 ). Al controver-
stairi decidit Marius Mercalor Juliani oequalisel oeraulus,ejnsque genlilis, dum verbis conceptis ipsum alias
episcopum Eclanensem, alias exepiscopumoppidi Eclanensis vocat (Infra, Append. parte 2) : quo cum Mer-
catore Petrum diaconum, Gelasium, ac Bedam, una mutala vel transposila littera conciliare, non ita magni
negotii fuerit.
Isthsecautem civitas quondam clara, nunc ruinis suis sepulla, aniiquis Eculanum sive'Eclanum dicta est.
Posita erat in Hirpinis in ulleriori principalu, a Benevento quindecim millibus dislans, versus Euro-notum.
Suntqui pulenteamdem posiea Quintodecimumappcllatam, necnon nostra hac memoria ejus rudera quoedam
ac parietinas prope Mirabellamconspici. Episcopalis sedes Eclano Frequenlum, italice Frigenlo, seu Fricento,
translata fuit. Frequentum vero nonis maiis anni supra millesimum quadringentesimi sexagesimi quinti aut
sexti Abellinensi episcopatui conjunclum est. Regionem hanc tradunt qucndam Apulioelimilibus comprehen-
sam fuisse, at vero Campaniseaccessissejam inde ab Adriani temporibus(Noris, Hisloriw Pelag. lib. 1, cap. 18).
Parentibus demortuis (quod quonam anno contigerit, invenire nuspiam fuit), Julianus duarum sororum cu-
ram cum suscepisset, eo munere nec sibi nec illis honorifice perfunctus esl. « Novimus, novimus, > ait Mer-
calor, « quid tibi una earum, ctimtu nimis severus in ejus ruinam pudoris insurgeres, bbjeceiit, vel expro-
braverit; atque lu mutus illico nonausus es ulterius censuraetuse ullas dolori ejus inferre molestias > (Infra,
Append. parte 2). Nempe (idei corruptionem conlinuo morum, ut solet, in Juliano secula corruplio
est.
i; Quo ille tempore virus Pelagiante hsereseossugere coeperit,minimecomperlum. Beda doctum eum a Pelagio
f puerulum > adhuc, etab ipso < quasi ih caverna colubri regnlum, > cum annoChrisli quadringentcsiaio de-
cimo quinto dialogos suos adversus Pelagianos Hieronymus edebat, nutrilum esse scribit (Ibid.). Sedhsec
Bedse verba si presse atque ad apices exposueris, plane falsa reperies : siquidem multo anleannuni Cbristi
quadringenlesimumdecimumquinlum Julianus pueritiaeannos excesserat; neque verisimile est, eum, nisi forle
idem ipse sit qui AnnianuspseudodiaconusCeledensisab Hieronymovocatur, lunc temporis in Palaestina,ubi Pe-
lagius hocanno degebat, exstitisse. Alpotuit mutua aliqua inter eos cognitioRomasnascianie anniimquadringen-
tesimum octavum, aut quadringenlesimumdecimum, quo anno exivitex Urbe Pelagius. Atque idem ipse Julianus
forte non immerito censebitur ex illis fuissc, de quibus anno Christi quadringentesimodecimo seplimo, staiim ab
Innocentii papseobitu, Auguslinusad Paulinum scripsit; quiquedicebantcitius se defecturosa Pelagio, quam ori-
ginale peccatumagniluros: quanquam ex civilale Nolensiessehos Augustinonuntiatum esset (Epist. 186, n. 29).
Dicit alio loco sanctus Doclor Julianum, si RomanoeEcclesise proesidenlembealum Innocentium audirc voluis-
set, jam lunc periculosam juventutem suam Pelagianis laqueis expediturum fuisse (Supra, contra Jutianum ,
lib. 1, n. 13). Eum, quoad memoralus ponlifex vixit, catholicamsenlenliam retinuisse lestatur Mercalor: quse
res eo Commodepotest referri, quod idem anclor eodem loco dicit, Julianum a communione Innocentii, ne
damnatis quidem Pelagio et Coelestiorecessisse, sedjpsi eorum damnatori usque ad ejus mortem communi-
casse (Infra, Append. parle 2). Sed eum lamcn superstile adliuc Innocentio hseresim amplexum esse, liquido
declarat Auguslinus illis ipsis verbis : » Jam lunc periculosamjuventutem luam Pelagianis laqueis exuisses >
( Supra, contra Julianum, lib. 1, »».13 ). Narrant ipsius queradaraparalogismum, quo Romoecum proccjpuis
faclionis ducibus agens, a rudioribus conabatur exlorquere, ut originis culpam merum commentum esse fate-
rentur (Infra, Append. parte 2); quod, Joannis Garnerii judicio, in annum quadringentesimum decimum
septimum quadrare polest (Garnerius, in Mercat. disserl. 1, cap. 6, de Juliano). Si defmitionesillas, qiias
libro.de Perfeclione justitise hominis relellit Auguslinus, eidem nos, uti Garnerius censel, tribuere opprleat;
dubium non erit quin jam inde ab anno quadringentesimodecimo quinto perfectus fuerit Pelagianus. lllud in
confesso est, damnalis a Zosimo papa anno quadringentesimodecimo octayo Pelagianis , eumdem Julianum
subscribere pontificiamsententiam noluisse, atque ob eam rem ab illo dignitate spoliatum fuisse, et cx Ijalia
eiectum (Infra, Append. parle 2). Huic ipsi pontifici binas super qusestionibusde gratia epislolas dedisse eum
reperimus (Infra, Operisimperf. lib. 1, cap. 18).
Hieronymus Vignierius primis temporibus hsereseos Juliani assignat id quod habel Gennadius, illum pcr
famem alque egeslatem publicam pauperibus dilargilum esse suas facultates, et hacce charitatis specie quam
plurimos ad suam hseresim, maxime ex genere eorum qui pietati addictiores videbanlur, adjunxisse (Infra,
Append. parte 2). Qua de re id nobis unum observare licet, in poslremo suo opere affirmare Augustinum,
illum a miseris quos deceperat, otiosum ali (lnfra, Operisimperf. lib. 2, cap. 51); nec posse ipsum scriben-
dis ac dictandis libris vacare.si nolint homines ei victum subminislrare sumplusque congruentes (Ibid., lib. 3,
capp. 1, 44): quod quidem eum lunc nullo proventu suo vel fruclibus vixisse, salis designat; non tamen indc
quisquam colligat, Augustino exploratum fuisse, illum impendisseomnia, quo penuriam alienam levaret.
Anno, ut quidem videtur, quadringenlesimo decimo nono, is una cum aliis ejusdem seclocepiscopis ad
Rufum Tliessalonicensemantistitem scripsit; necuon Romam ad amicos, ul in errore illos confirmaret, litle-
1041 CONTRASECUNDAMJULIANIRESPONSIONEM. 1042
ras misit: sub quod eliam tempuspriorem Augustinilibrum de Nuptiiset Concupiscenliaquatuor voluminibus
refellere conalus est.
Cum postea solum vertere esset coactus, maria et ferras cum erroris sui sociiset collegisperagravit; Orien-
tem, id est, Asiamminorem lustravit; et landem in Cilicia apud Theodorura MopsuesleuumquemPeiagianse
hseresissequeparentera ac Nestorianaufaciunt, quiete nonnulla potitus est. Illic alios octo libros in Augusti-
num condidit. Sed neque dubitaverimusquin ipsi Theodoro, ut adversus originalis peccati assertores quinque
suos libros emitteret, auclor fueril. Verumtamen e Ciliciavixdumexcesserat, cum ei Theodorusille in provin-
ciali synodo analhemalis notam inussit (Infra, Append.parte 2). Italiam anno quadringentesimovigesimo
primo quo Alypiusepiscopus sex Auguslinilibros adversus eumdem illuc detulit, jam reliquerat : quando-
quidem, cnm octo suos in sanctum Doctorem edidit, omnino dc islhoc illius opere nihil audierat (Infra,
Operisimperf. lib. 4, cap. 58).
Ejus mentionemex quo migravit e Ciliciain annum usquequadringentesimumyigesimumoctavumnusquam
reperimus. At ponitur Julianus veluli dux ac primipilus eorum episcoporum, qui ob negatum originale pec-
catum oflicioabdicali, Nestorii proesidiumcirciler ipsum annum quadringenlesimumvigesimum octavum im-
plorarunt. Hinc Mercator, Prsefationead Nestorii adversus Pelagianamhseresimsermones : < Contra Pelagii, >
ait, < seu Ccelestiipravam et impiam defmitionemquamvis recte senliret el doceret > Nestorius; « Julianum
lamen cxepiscopumEclanensem, cum participibus suis, cujus hoeresissigniferumet antesignanum, olim ab
apostolicasententia exauctoratum atque dcposilum, in amicitiaminterim censuit suscipiendum, spem ei abso-
lutionis promittens : ipsum quoque Coelestiumlitteris suis, quarum exempla subdidimus,consolatusest. Quod
ulrum malitia an vecordia fecerit, non facilenosci potest: ut conlra quorum distortas senlentias, prsclerpro-
priam impietatemquoeillum ad damnalionemusque perduxit, rectissime senliebat et docebat, eos et amicos
haberet, et spe vansepromissionis fovendosel lactandospularel; quique cum patrono memorato in Ephesiensi
concilioa ducentisseptuaginla et quatuor episcopisiterum iterumque damnali sunt. > Cocterumiidem haeretici
per Nestorium conseqni nequaquam valuere, ut ne Conslanlinopoli praeceptoimperatoris Theodosii, unde
Julianus etiam prius Ccelestioejectus est, pellerentur. Idem Julianus non solum in utraque Nestoriiad Ccele-
stinum epistola Pelagianis aliis episcopis de Occidente ejeclis proemittitur, sed simililer post Pelagium et
Coelestiumprimus nominatur inter insigncs illos Pelagianos, quorum damnatio anno quadringentesimotri-
gesimo prirao in Ephesina synodo lecta est et confirmata (Infra, Append.parte 2).
Haud multo post, sub pontificatuSixti III, et anno, si Prosper: Chronicodebeatur fides, quadringcntesimo
trigesimonono, Ecclesisevariis artibus imponere, alque in ejus communionemfalsa specic emendalionis irre-
pere est molitus, ut episcopalemdignilatem, qua se tamdiuexulum dolebat, reciperet. Sed Romanuspontifex,
Leonis diaconi (illius haud dubie qui eidem in apostolica Sede successit) hortalu roboratus, vigilantia sua
istius fraudes reiexil, eis forliter occurrit, nefariis ejus consiliis adilus omnes interclusit, rejeciaquefallaci
besliauniversos calholicsecomraunionisexhilaravit (Ibid.). Affirmal HieronymusVignierius, sibi argumenta
esse, quibus pcrsuadealur Julianum ex ltalia rursus fugere a Sixto papa coactum , iu Lerinensem insulam
venisse, ubi cum per aliquot menses moraretur, a Fausto, Regiorum poslea episcopo, exceplus, eidem bscre-
sis suoevirus propinavil: Quod, ait Vignierius, suolocodicemus,si Deusvireset annos suffecerit, idque cwleris
vrobalionibuslam ex Fulgentio, quam ex aliis, pluraque id generis quw muttos lalenl, asseremus(Vignierius,
Prcefal.in Opusimperfectum). Ad haec Vignierii verba Joanncs Garnerius ; Intelligit aulem, inquit, vir eru-
dilusnomineFulgenlii, libros quossanctus ille "episcopusadversusFauslum scripsil, quosqueapud se habuitin
manuscriptocodiceidem Vignierius, cumviverel(Garnerius,in Mercat.dissert. 1, cap. 6, de Juliano).
Sixto vita functoillum.rediisse in Italiam , unde iterum a Leone papa pulsus fuerit, binc licel conjiccre,
quod ejusdemtemporis auclor iu libro de Promissionibus et ProediclionibusDei, parte quarla, capile sexto,
Pelagianos el maximeJulianum a bealo ponlificecontritosfuisse prodat. Addit Vignierius hunc ipsum inleli-
cem hsereticum, posllongas hac illae errationes, obquas eum Fulgentitts, ut dicit, alterum Cain, hoc est pro-
fugumet omniloco exlorrem,appellal, ullimi demum perfugii loco viculumquemdam iu Sicilia incoluisse, ubi
susesectoehomines docebat litleras, factus cx episcopoludimagister. Ilanc 111 i occupationem, qnasi omnium
maxime congruentem et ejus in hasce disciplinassmdio, et vanseglorisequam ex earum cognilione caplabat,
antc mullos annos de-linaverat Augustinus(lnfra, Operisimperf. lib. 2, cap. 51).
Huc adjicit Vignierius, poslquam is ibidemvivere desiisset, Pelagianostumulo ejus hoc elogiumscripsisse:
Heic in pace quiescitJulianus episcopuscalholicus.Quod epitaphium cum nono soeculoeliam tum legeretur,
quidaraScmipelagianorumdogmatumfaulores illius memoriam restituere conali sunt. Al demonstrarunl eru-
diti antistites Catliolicorumnomen nunquam non usurpassePelagianos; ac proinde nihil probibere hujusmodi
tilulum, quominusille in hairesi suamortuushabeatur. Obiil, ut scribit Gennadius,imperante Valenliniano III,
Constantii filio, et sic ante annum Christi quadringentesimumquinquagesimumquintum (lnfra, Append.
parte 2). Altamcn usque ad oetalemFulgenlii(juxta Petrum Franciscum Chillletium, anno quadringentesimo
scxagesimoseptimonati, et anno quingentesimoseptimo in episcopum conseerati [ Chiffletius,Not, in Ful-
geniii Vilam,pag. 355]) vilam produxissecontendit Vignierius.
GelasioSedem apostolicamtcnenle, JoanncsAlexandrinuspairiarcha, uta Photio notatur (Infra, Appmd.
 mZ ADMONITIO IN OPUS 1MPERFECTUM 1044
jjarJe3), analhema CoelestioacJuliano pronuntiavit: idemque fecit in sua ad Fulgeritiumct alios ex Africa
episcoposexsules epislola Pclrus diaconus.
i@uod.adJuliani scripla speclat, quanquam eum dicat Gennadius, miusquamimpietatemPelagiiin se aperi-
ret, clarum in doetoribusEcclesim<(uisse(In(ra,.Append,parle"£); allamen quod;perid temporis in lncem edi-
derit, nihilhactenus repertum est. Sed ex quo hanc hajfesiin palam profiteri coepit, aliosscriptissuisin ©jus
laqueos inducere nunquam desliiit. Ea de causaZosimo papseduas epistolas anno quadringentesimodecrroo
octavodirexit. Dcinde eum Auguslinuslibrum de Nupliis et Cohcupisceritiapriroum ad Valeriumcomiiem
scripsisset, idem Julianus quatuor libros, quibus illum unicum refutarel, ad Turbantium episcopum edidit.
Porro, 'Ciimexcerpta ex hoc Juliani opere tradita essenl Valerio, hic Augustino perferenda illa cnravit, qui-
bm sanctus Doclorslatim respondit edito altero ejusdem tiluli, quosuperior, id est, de Nupliis et Concupi-
scenlialibro secundo: et eodem tempore coinposuitquatuor suos libros ad Bonifacium, ut duas Epistolas Pe-
lagianoTum, quas.idem ipse.-ut videtur, Julianus continuo post emissam primarn ad opus de Nuptiiset
ConcupisccnliaTesponsionemscrlpserat, retunderet; tandemque accepta illa prima Juliani responsionequae
libris quatuorconstabat, eam ingenli opere, quod in sex libros panitus est', revicit. lnterea vero cum secun-
dus liber de Nupliis et Concupiscentiaincidisscl in manus Juliani, hic libfos oclo adversus unum islurn iu
acicih, utsic dicamus, eduxit, quos Auguslinus ultimo suo opere, de quo mox dicluri sumus, profligavil. Vi-
gnierius Fulgenlii ex inedito quodam opere profert hanc in rem verbailla : Nec illi sufficiebatpaterhw nobi-
lilati, JEmiliorumfascesadmovisse,quos hwresi degenerelurpiter maculavit.Seniorem Augustinum, itl clarior
fieret, juveniii caloreaggressus,sed repressus, tantamsibi conciliavitper orbemterrarum invidiam,quantamsibi
apud omnesslaluerat facereclaritatem; et quod in occasionerhgloriolwarripuerat, subsannanteDominoVersum
esl in opprobrium(Vignierius,Prwfat. in Opusimperfeclum).
Proeterealibris istius hseretici annumerat BedaCommentariumquoddam in Cantica, cui traclatus prscmitle-
batur, ideo Inscriplus de Amore,quia amoris sacfi ac profani in eo discrimen aperire destinaverat. Sed eum,
dum illud argumcnlitractare se velle simulabal, firmandoesusehoeresilaborasse asseverat Beda : qui et varios
locos lum ex hoc tractatu, lum ex reliquo Commentariorefert et refellit; simulquemonel, hocc nounisima-
gna adhibita cauliorielegenda esse, aul polius omnino non legenda. Meminitprselerea cujusdamCommenta-
lionis, qua ille de Bonoconstanliwdispulabat (Infra, Append.parle 2). Nam epistolamad Demetriadem,quam
eidem ille adjudicat, ipsius esse Pelagii in confessoest.
Julianum quoque tradit Marius Mercator (In subnot. cap. 6), pluribusid libris defendisse , quod Pelagius
dogmalizabal,hominem, si vellet, sine peccatoesse posse. Qua tamen de re Julianusin suis libris, qui quidera
exstent, rarius loquilur. Et hinc auguratur Joannes Garnerius alios illum forsitan cdidisse : quo etiam argu-
mentoadducilur ut defmitionesillas, quas in librode Perfeclione justilisehoihinisconfutat Augustinus,eidcm
adscribendas putet. VerumtamenPelagianum hocce placitumeo solo nitilur fundamento, quod ille hocreticus
naturam etianmum sequevalidamatque sanam esse in omnibushominibus, atque in Adam fuit, conlendebal:
in quo propugnandoperpetuus cst Julianus.
Iluic insuper Garnerius (In Mercat. dissert. 5, et in append. ad dissert. 6, Cap.4) tribuit latinam, quam Ja-
cobus Sirmondus ex antiquis codicibuseruit, interpretationem libelli fidei, a RufinoPaleslinseprovinciaepre-
sbylero groecescripti. Aliumitidem fideilibellum (Infra, Append.parle 2) latine composilum, et ad aposto-
licam Sedem directum nomine episcoporum aliquot helerodoxorum, qui Pelagii ac Coeleslii damnationem
subscribere detrectantes provocanl ad plenariam synodum, eidemauclori Juliano, haud levibus impulsus ra-
tionibus, assignat. Ejus denique slilum non minus referunt bomiliseJoannis Chrysostomiqusedamegrseco in
latinum interprele Annianotranslatse. Enimvcro non solum pronum fuit amanuensibus in auctoris nomine
labi, ut corrupta per eos syllaba prima prodirel ex Juliano Annianus: sed etiam Juliani ingenium in pfae-
missis ad easdem borailias epistolisnuncupaloriis, sentenlias el proprias ipsius diclionesinesse observamus
(Infra, Append.parle 2, de AnnianopseudodiaconoCeledensi).Ad hsec, sicut Hieronymus de pseudodiacono
Celedensi Anniano dicebat, Copiosissime pascilur, ut alienm btasphemiwverba frivola subminislrel{Ibid.) : sic
Augustinusin subsequentiopere aliquotiesobjeclal Juliano, pasci ipsum a deceplismiseris, ul libris pro Pela-
giana hseresiscribendisvacet (Infra, Operisimperf. lib. 2, cap. 51, et tib. 3, capp. 1, 44).
DE SUBSEQUENTEOPERE.
Jam anle notavimus, emissis a Juliano pro responsione ad primum llbrum de Nuptiis el Goncupiscenlia
qnaluor libris, quoedamex horum primo excerpta sanctumDoclorerasecundosuo de Nuptiis et Conciipiscentia
refutasse, ac postea simul quatuOr eosdem libros dissipasse pleniori opcre sex librorum contra Julianum-
Alypius sccundnmillum de Nuptiis et Concupiscenlialibrum , circiter anrium Chrisli quadringenlesimumvi-
gesimumprimum ,secum in Italiam detulit (Ibid. lib. 1, cap. 7). Hunc secundunl librum slalim adorltis est
Julianus altera responsione, cum sex libros, quibus prima sua resporisiodissipata fueral ab Augustino,non
dum vidisset, neque quidquam de iis vel audilione accepisset: quandoquidem ulrum a sanclo Doctore prima
ista responsio lecta esset, adhuc ignorabat (Ibid. lib. 4, cap. 38). Neque vero mirufn esse debel, hoc ita lia-
bere; namquc erat Julianus in Cilicia, quo lemporc altcrara suam rcsponsionemin Augitslinumraolitus est.
 1045 CONTRASECUNDAMJULIANI RESTONSIONEM. m%
QuanquamMercatorid sibi videlur persuasisse, in hac responsione dissimulanler agefe Jttliahum, ut memo-
ralos sex Augustiirilibros ignorare se fingat{Infra, Append.parte 2).
Hac ergo posteriori responsione Julianus octo libros uni Augustihilibfo, que'm nec lotiim ihsectabttur
(Infra, Operisimperf.Kr6.$ , cap. 127 , et iib. "3 cap. 143), opposiiit,i>ftgafcanrfa
ioqmcilate non copiosiis,scd
bdiosiiseisqui rebusinhmrentessuperftuuverbacohlemnuht(Ibid., lib. 3, cap. W). Sex pfimos e.vistisocto libris
in Augttslinianarefutatione reperies : in quibus Caiholicosvix unquam aliterhominat, qiiairiTraducianos ac
ManichseOs;maximeVero SanclumAntistitemhis ubique vexat conviciis, quera illic quoque IractaioremPoj-
num (Ibid., lib. 1, cap. 7), hominemomnivanamentissimum{Ibid., tib. 2, cctp.28) et >bardissimum (tbid., tib. 3,
cap. 145) vocitat; sicut et Alypiura vernulam peccatorumejus (Ibid., lib. 1, cap. 7). Sed hoCfeticorunicorilu-
melisefideidefensoribuslaudi vertuntur. Dicavilhancalteram responsionem SuamFloro cuidani; inter Pela-
giansefactionis episcoposcelebri, etcujus etiam narralur insignis impostura, pb quam sub Leonis pontificirtu
cx Italia pulsus fuit (Prosper, de Promiss. el Prwd. parle 4, cap. 6).
Quanquamvideatur hsec secunda Juliani fesponsio aiino, ut ante dicebamus, quadrmgehtesimoVigesimb
primo, vel non multo post composila; nondiimtainen in manus venerat Augustihi, neque Ctimfibrom de
Correplioneet Gratia scripsit (Confer. tib. de Correplioneet Graiia, cap. 11, cum lib. 4 Operis imperf. cap. 84),
nequecum Retraclationum secundum absolvifr, quo nimirum in libro.capite sexagesimoseptimo, teslatiir
haud scire an in posterum aliam ullam commentationemesset aggressurus : quin etiam tenium jam Retfacta-
tionum librum moliebalur, cum illam necdum viderat. Vcrum Alypiussub id temporis lcftio Romam profe-
ctus, eam sua diligenlia transcrlptam ei deferendara curavit (Epist. 224). Primum quidem noimisi qriinque
priores libros, ne opportunilatem amitteret, ad illuin misit; pollicens alios tres, ubi primum cxscripti forent,
secuiuros; rogansque interim ne refutaiionem aggrediprocrastinaretur. Tunc vero temporis Augustinus feTo-
candis ad examen epistolis ac sermonibus suis opefam dabat, eamque Censuramduccbal gfavioris riecessita-
lis, quam ut omiltenda viderelur. Ad hoec,ineplioe tam absurdaein hac nova Juliani responsione occurfebant,
ut pigeret puderelque sanctum Doctorem ad eas respondere. Verumtaraenne imperitioribus, a qaibus forte
lecla esset Juliani responsio, non autem illius deprebensa infirmitas, deesse viderelur, confutationem hanc
suscipere coactus fuit. Porro eum in modum Juliano respondet, ul primO hscreticiillius verba exliibeat, luih
ad ea responsionemsuam, servalo codemnuraero seu dislinclione libromra : ita singuli sex liujus opefis libri
singulos sex librosJuliani, ex octo videlicetad Florum scriplis pritnos, cum Augustiniad loca singularespOnsis
ob oculos ponunt.
Huic operi ad exlremura usque vitse spirilum ihcubuit Augustinus, cui etiam a Vandalisintra llipppnis
mceniacircumseptus inslitisse dicitur a Prospero, in ChrOnico,ad annum quadrmgentesimum trigcsiinum.
Augustintts,ait, episcopusper omniaexcellenlissimusmorilur quinlokalendasseptembris,librisJutiani inler ihipe-
tus obsidentiumVandalorumin ipso dierumsuorumfine respondens, et gloriose in defensionechrisiianmgralim
perseverans.Sed idem opus morle occupatus imperfectum relinquere coaclus est, quemadmodum Indicissul
capite quarlo tradit Possidius in hoecverba : ConlrasecundamJuliani responsionemimperfeclumOpus.Vignie-
rius tamen perfectum id nuncupat, seque tesle asserit vocem imperfeclumin variis Possidii manuscriptis non
inveniri. Hanc autem nos in omnibus, quolquot iuspeximus, exemplaribusrcperiihus. Addit ille, ul opinionem
suam lueatur, sexto libro post Juliani verba clausulam apponi, Explicit liber Jutiani. Atqtti eamdera libro
primo apposilam a librariis, ibique in Marianensi mariuscripio codice nobis visam, suo loco adihonemus.
Quam huc praetereaconjecturam suam injicit Vignierius, AuguslinumforlaSselibro siio sexto seplhnum etiam
et octavumJuliani compendio relulisse, superfluiimest in ea immorari; cum sextus iste iiber nec sit cseteris
longior, nec aliquid prse se ferat, quod operis absoluti argumentum esse valeat. Itaque ubi dicit Mercalof,
AiiguslinumoctoposterioresJuliani libros singulisresponsionibussuisad singulacapilulasubjecliseverlisse(Infra,
Append.parie 2); haud aliud indical, quam illius postremum opus libros octo CoiUinciiS ea ratione esse ab
Augustino eversum, ul singulse responsiones singulis capilulis librorum qui refutantur, subjeclseisiht. QuU
nimirum locoad ipsa proefationisAuguslinianseverba Mercator alludit. Utul est, cum antea duo tantum prio-
res libri haberentur, aGlaudio Menardo, Andium propraetore, ex Gallicano codice manuscripto publicati,
non injuria contendit Vignierius, -posiquamreliquos ipse qualuor libros ex Clarxvallensi exemplari supplevit,
esse jam perfeclum lioc opus, quia revera ullraeos sex libros in hoc opere non perrexilAugustinus.
Agathoponlifex Romanusex libro hujus operis qninlo varios in Cpislolaad Imperatores adducit locos, qui
apua sexlam synodijro,act. 10, ad latinum ejusdem operis codicem in Constanliiiopolitanabibliotheca tunc
asservatum exacti alque examinati sunt (Vide Noris ,append. ad Hisloriam Petag. pag: 174). Citalur idera
opusa MaximoAquileiensiin Lateranensi synodo, anno sexcentesimoquadragesimo nono celebrata. Ex iis-
l dem libris teslimonia prolulerat Prosper in libro Senlenliarum , et Beda super Paulum, nOnmodo ille vulga-
lus, quem Florum esse constat; sed verus eliam et haclenus ineditus, quem in membranis habemus. Lupus
quoque Ferrariensis el Servatus Lupus eos libros laudant iu suis opusculis.
i Librorum aulem argumenla haecsunt. In primo, refellitur Juliani libcr ad Florum orimus. Galumnisequas
ille ibi Anguslinofideique calholicscpeccatiim ofjginale confitenli, cx triplici pf;escrtim capite insfrttebat,
 1047 ADMONITIOIN OPUS IMPERFECTUMCONTRASECUNpAMJULIANI RESPONSIONEM. 1048
rcvincuntur. Propugnantur tentata ab eodemloca ex primis parlibus libri secundi de Nupliis et Concupiscen-
iia et ex libro primo contra Duas Epistolas Pelagianorum. Scripturarum etiaro pro gratia qusedam,quas sccun-
iam Pelagianum dogma exponebat, auctoritates vindicantur. :
In secundo, exculitur liber Juliani secundus, de his agens verbis Apostoli ad Romanos, capite quinto, Per
unum hominem peccalumin hunc mundum inlravit, elc, ostenditurque Julianum, repudiato calholico sensu
/secundum quem Augustinus, libro secundo de Nuptiis et Concupiscentia, capitc vigesimo seplimo, ea verba
de Adse peccato generatione in omnes ipsius posteros transmisso exposuit), frustra laborare ut secundumPc-
lagianam hseresim de exemplo peccati, non in omnes posteros, sed in peccantes tantummodo imitatione
transetintis intelligantnr.
In tertio, monstratur Julianum Scripturarttm tesiimoniis, Deuteronomii scilicet capite vigesimo quarto, et
libri Regum quarti capiledecimo quarto, et Ezecliieliscapite decimo pclavo, perverse abuti, ut suaderc cene-
tur, peccata parentum (iliisnon a Deo ulla imputari. Ipsum deinde incassum conlendere, ut ab eo sese expli-
,cet loco EpistolseadHebrseos, capite undecimo, pcrquem evertenda foret responsio, qua in superiore suo
libro tantopere inculcavit, ideo ab Apostolo, ad Romanos, capite quinto, dictum esse, unum, per quem Irans-
ivit peccalum, ne generatio sineretur inlelligi. Postea reversum ad dicla libri secundi de Nuptiis et ConCu-
. piscentia, inique agere cum Augustino eumdem Julianum, qui ab illo et hominis liberum arbitrium, et Deum
nascenlium conditorem negari, denuo querilatur : quique insuper cum illius dictis hoerclicamquamdam Mani-
chsei epistolam comparans, non alia quam qua; apud Manichoeumleguntur, argumentorum vice objectari
a sancto Doctore, ab eoque perindemque a Manichoeonaturam humanam malam pronuntiari calnmniatur.
In quarlo, pergit Augustinus refellere adversarium suo quarto libro dispuianlem in ea dicta libri secundi de
Nuptiis et Concupiscenlia, quse a capile quarlo ad undecimum comprelieiiduiitur. Concupisceniiam carnis
malam esse, neque homini fuisse a Deo conditore inditam, propugnat doceri eo ipso loco, quem in hanc rem
adhibuit ex Joannis Epistola prima, capite secundo, Omnequod estin mundo, concupiscentiacamis esl.... quce
non est ex Patre, etc. Atque illam quidem ad naturam pecoris, sed ad ipsius tamen pcenam hominis perthaere.
Pudorem membrorum nonnisi post peccatum accidisse ob libidinis rebelles molus. Porro nc in Ghrislo ulla
prorsus fuisse putetur carnis concupiscentia, hic vehementer cerlat contra Juliarium. Parvulos originali culpoc
riasci obnoxios, non per proprioevoluntatis arbitrium, sed per contagium peccati a primo parcnte voluntate
coramissi. Locuin vero a se ex Sapientiaelibro, capite duodecimo, prolalum , scilicct, Non ignoransquoniam
nequam est natio illorum, etc, ad id etiam valere, ut nostrse originis vitiurii demohslretur.
In quinlo, confirmat Augustinus et ab adversarii calumniis vindical ea quoe in libro secundo de Nupliis
et Concupiscenlia, capite duodecimo et aliquot sequentibus scripsit, in primis videlicet, quod eam com-
lnolionem pudendam membrorum non baberet natura sana, quamhabel nalura vitiata; acperhoc quod is
qui inde nascilur, indigeal renasci. Deinde quod ibi capilibus 14, 20 et 26 coriquestus est, Julianum apostolicis
duobus testimoniis, I Cor. xv etRom.i.sententiaquc evangelica Malih. vn, 17, seuxn, 33, perperam abusuro
esse.Quodcapilevigesimooctavoassernit, malum seu voluntatemmalamideoexopere Dei bono oriri potuisse,
quia ipsum quanquam bonum, de nihilo factum est, non de Deo. Ac postremo quod capile decimo septimo
docuit, sic Deum creare malos, quomodopascit et nulrit malos.
In sexlo, ostendit Julianum libro suo sexlo fruslra pugnare conlra id quod in secundo de Nuptiis ei Concu-
piscentia, capile trigesimo quarto, assertum est, Adoescilicet peccalo iialurain humanam fuisse in delerius
commutatam, ita ut facta sit non solum peccalrix, sed etiam gignens deincepspeccatores. Liberi arbitrii vires,
quibus integris poteral homo, et recte agere cum vellet, et non peccare si nollei, peccando eum perdidisse
docet. lllam autem improbat definilionem libertatis, quse passim objcctari ab adversario solel, pula, < Possi-
bilitas peccandi et non peccaridi, > etc. Dolores parienlium, spinas, labores, sudores, cselerasque mortalium
1 scrumnas probat poenasesse peccati : sed ipsam in primis mortem
poehalemesse homini, qui sic divinilus in-
stiluf.us fuerat, ut nisi peccaretnon moreretiir. Extrema parte libri, expositionem in illud Apostoli ICor. xv,
Sicul in Adam omnesmorhtnlur, et in sequenlia ejusdera capitisdicta, a Juliano prolatara expendit et refellit.
Tandem per totum ferme librum dogma catholicum de originali vitio, quod Julianus ad Manichoeamhseresim
trahere ubique enititur, non modo abesse longe ab illa hscresi, sed etiam hseresimillam demonstrat nunquam
a Pelagianis posse nisi catholici ipsius dogmalis auxilio et professione superan.

'4 EX EPISTOLA CCXXIVAD QUODVCLTDEUM.

1.1 Respondeo libris Juliani, quos octo edidit post illos quatuor quibus ante respondi. Hos enim cum Romsc
accepisset frater Alypius, nondum omnes descripserat, cum oblatam occasionem noluit prseterire, per quam
mihi quinque transmisit; promittens alios tres cilo se esse missurum, et multum inslans ne
respondere differ-
rem. Cujus instantia coaclus sum remissius agere quod agebam, ut operi utrique non
deessem, uni diebus,
alteri noctibus, quando mihi ab aliis occupalionibus hinc atque hinc venire non desistentibus
parceretur.
Agebamvero rem plurimum necessariam : nam retractabam opuscula mea, et si quid in eis nie offenderet,
vel alios offendere posset, parlim reprehendendo, partim defendendo
quodlegi deberet el possel, operabar!
Et duo volumina jam absolvcram, retracialis omnibuslibris meis, quorum numerum nesciebam :
eosque du-
1049 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINILIBER PRIMUS: 1050
centostrigintaduosessecognovi. Reslabanl epistoloe,deinde tractatus populares, quosGroeci liomiiiasvocant.
Et plurimas jam epistolarum legeram, sed adhuc nihil inde dictavcram, cum me eliam isti Juliani libri occu-
pare coeperunt; quorum nunc quarto respondereccepi. Quando vero id explicavero, quinloque respondero
si tres non supervenerint, dispono, si Deus voluerit, et qme poscis incipere, simul agens ulrumquc,
ei hoc scilicst, et illud dc reiraclaiione opusculorum.meorum, noclurnis et diurnis temporibus in singula
dislribulis.

S« AURELII AUGUSTINI
HIPPONENSIS EPISCOPI
..CONTBA

SECUNDAM JULIANI RESPONSIONEM

IMPERFECTUIrl OPUS(),
SEX LIBROS COMPLECTENS.

Adversus hserelicos Pelagianos, qui dicunt Adam, opere libris quatupr respondisse sibi visus est illi
etiamsi nonpecasset, fuisse corpore moriturum, nec uni meo, quem de Nuptiis et Concupiscentiame scri-
in illo humanum genus cssc vitiatum (unde sequitur psisse memoravi), missassihi a nescio quo, qui eas,
eos, ut roorles, et mortiferos morbos, et omnia mala ut voluit, ex primo Juliani libro decerpendas cura-
quse videmus et parvulos perpeli, etiam in paradiso' vit * : quibus ut quantocius responderem, idem Va-
futura fuisse contendant, etiamsi nemo peccasset), lerius poposcit. Et lactum est ut sub eodem litulo
scripsi librum ad comitem Valerium s, cujus libri ti- ctiam secundum librum scriberem, contra quem Ju-
tulus est, de Nuptiis et Concupiscentia: eo quod ad lianus alios octo nimia loquacilate conscripsit. Ilis
illum pervenissc cognoveram dicere Pelagianos, nunc respondeo, ejus verba proponens, eisdemque
damnatores nosessenupliarum. Denique in illoopcre, subjungens responsionem meam ad loca singula, sic-
nupiiarum bonum a concupiscenlisecarnalis malo, ut refutatio eorum visa esl esse reddenda : cum jam
quo bcne ulitur pudicitiaconjugalis,quali potuidispu- priores quatuor ejus libros , posteaquam in manus
lationc, discrevi. Qno libro accepto, memoralus vir meas venerunt, sex libris * salis apertequc refel-
iliuslris misit mihi in charlula 3 nonnullas sententias lerim.
decerptas ex opere Juliani hoeretici Pelagiani (in quo
ADMOSITIO PP. BENEDICTINORUM.
; ContrasecundamJuliani responsionemopus imperfecluminnumerislocis emendaturauctoritatevelerum quatuor
exemplariumoplimsenotse.umun,Colb. bibliotbecacolbertina suppeditavit,sedhocduabustertiis panibus mutilum;
illudipsumvidelicet,ex quo ClaudiusMenardusprioresduoslibros expresserat, et typiseditosannomillesimosexcen-
tesimodecimoseitimopublicaverat.iliud, clar. quo posleaHieronyniusVignieriusad totos sex edendos librosusus
erat,subniinistravitClarsevallensisabbatia; atque ex ipsolectionesab editione vignierianadiscrepantesingenti cura
cl lalwe in hujusnostraseditionisgratiamcollegitdomnusMalhurinus Henaultabbalise ejusdemClarsevallensismonachus.
•Tertiiim,Port.cartbusia 1'orlarum,qiue Bugiensemprovinciam in Galliis et
exornat, quartum, Mar.ejusdemforte cum
superioreanliquitalis, id est, ante annoscirciter sexcentos,singulari tamen prsecipuaque diligentiascriplum,Altissio-
dorensis abbatiarnemonstratensium S.Mariani n obisutendum praebuit.
Comparavimus pratcrea eas omnes editiones initio Retr. et Confess., 1.1, memoratas. M.
1 !n edilis pro, in paradiso; subslilutum, infantes: 1 Colb. codex, putavit. AliiMss.clar. Port. et Mar.,
male, atque contraveterumcodicum in fidere.
* Sicres continuataserie nectunlur manuscriplis. Vi- curavit.
* Hocloco, sex libris,reslituimusex Mss.
gnieriustamensequensMenardum prsefationem bincexor-
dilur, scripsilibrum ad comitemvalefmm; acsuperiora
verba prajfalionipraeligitin modum lituli. Eadem ipsa
verba tariquarnalienamanuadditaexpungit paludanus.
3 Edili, incliartulh. At Mss.,in citartula. Vide supra,
de Nuptiisetconcup., lib. 2, n. 2.
(a)Scriptumab Auguslino ultimisannisvitaesuaj.Singulisex hbn smgulossex librosjulianl, ex octoposterioiibusau
Florumprunos, cumAugustiniadlocasingula responsionibusrepra;sentant. ^-
m\ OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULlANUM,S. AUGUSTINI 1052

LIBER PRIMUS.
Iibro Julianiad Floruroprimorespondetur,QuoprimolibroJuliamis,Augustino» fldeiquecatholica;qua peccatumorigi-
nale confitemur, calumniasinslruit ex triplici prsesertim capile, contendens: primum, siquidemjustus est Deus,non
eum
posseab eo peccatumalienxmipafvulis imputari. Deinde, peccatumnibil aliudsit quam malavoluntas,cui esset
liberumab eoquodpraveappetiitabslinere; non ergo in nascentibus esse peccatum,in quibusvoluntatisususnon possit
inveniri-Terlium,libertatemarbitrii,quaehomini concessaest, m admiltendipeccatiet abstinendia peccatopossibilitate
coflsislere;itaque liberumarbitrium negariab his qui dicunt peccalaesse ualuralia. Quaedamvero inter haec,tum ex
primispariibuslibrisecundi de Kuptiiset Conoupiscenlia, tum ex capitesecundo Hbri primiconlra DuasEpistolasPela-
gianorum,roaledicodente carpere;Joannis aucloritatesetiam, cwaein defensionegratiaeDei nos aservituteet adamnatione
Uberanliscitantur,scilicetEvangelii et
vui, Apostohad R omanos vi, vn, ix, et secundaeepislolsead Timotheumu,
secundumpelagianumdogmainterpretari inolitur.
I. JUUANUS. Magnis licet impedilus angoribus ', tuis singulis reddidi; redarguens lenebras berccsis
quos inluenti mihi hac tempestate Ecclesiarum sta- vestrseluce calholicoeverilaiis, quam deserendo coe-
tum, parlim indignatio ingerit, parlim miseratio ; catus insanis, et rei, de qua nulla unquam in Eccle-
non abjeceram tamen promissionis meas fidem; vi- sia Christi controversia fuit, sicui npvus haefelicus,
delicet. ut qui fueram factiis debitor*, solvendo quo- sequosjudices quseris : quasi tibi videri sequi judices
esse curarem. Nam in libris quos ad fratrem no- possint, nisi quos veslro errore g
que deceperis. Quem
strum Turbaritium episcopum, virum magno yirtulunv vero judicein poteris Ambrosio reperire meliorem ?
fulgpre cpnspicttiim, contra Augustini scripta di- De quo magister tuus Pelagius ait, quod ejus fldem
clavi, poilicitus sum, si nihil quod studiis obsisteret, et purissimum in Scripturis sensum ne inimicus qui-
eveniret ineommodi, occursurum me protinus eorttni dem ausus est reprehendere (a)1 Numquid ergo
argumenlis omnibus , qui ex senlenlia Manichseorura iste sensu in Scripturis purissimo impurissimi Ma-
traducem peccali, id est, malum naturale defende- nichoei dogma retineret, dicens, « Omnes sub pec-
rent : a quo sum hactcnus munere vafia et indissi- cato nascimur, quorum ipseortus in vitio est > (Am-
mulabili neccssilale suspensus. brosiuSflib. 1 de Pcenilenlia, cap. 2)? Tu ergo jam
AiJGUSTiNUS. Uiinam imiteris Turbantium post illa judica quam non puro sensu hoe catholicum dogma
tua jscripta, et post has tuas laudes, quibus eumdicis reprebendas, teque corrigere Ambroslojudicante ne
virum magho virtutum fulgOTeconspicuum , a vestro differas.
errore liberatum! Responsum est autem illis tuis li- UI. Jot. Testimonia iamen Scriplurarum, quibus
bris, et demonstratuni tibi, quse ealholica lumina in contra nos agi aliquid posse existimant, nonnulla
sahctarum Scripturarum tractalione clarissima hoc prselerieram, quaeme explanatum ire pollicitus eram,
opprobrid', id est, Manichseofumappellalione, offu- ut docerem aihbigna qUaequelegis verba, quoe ab
scare coneris. inimicis ' nostris assumi solent, nec veritati prsejudi-
II. JUL.Vcrum , ut primiini respirare licuit, con- care perspicuoe, et secundum hoc esse intelligenda,
silium erat, quanlum maxime tulisset ipsius rei na- quod absolulissiriiisScripturae sanctse auctoritatibus
lura ,• breviter promissa complere, nisi me actuosio- et inSuperabili ralione iirmatur. Siquidem hoc ipso,
rem denuo ingredi provinciam, beatissime pater quam sit divinselegis imperitus interpres et profanus
Flore, voluisses : qui, quoniam tantum vales reve- apparel *, quisquis pulat ejus sanctione defendi, quod
rcntia sanctitatis , ul prseceptis tuis segniter obedire jusiitia non potestvindicari.
irreligiosum judicem, oblinuisti facile ut in longiores ACG.Vos quod dicitis, potius non potest ulla justi-
vias compendium illius, quam elegeram, brevitaiis tioe ratione defendi. Quia miseria generis humani, a
exlenderem. Favebis itaque operi tua auctorilate sus- qua nnllum hominum ab exortu usque ad obitum vi-
ceplo,cujus obhocpolissimum nomen inserui.utstilus demus alienum, non pertinet ad Omnipotenlisjuslum
Secufior et hilarior graderetur sub lantse patrocinio judicium, si non est priginale peccatum.
jussionis. Fuit igitur concepla animo non imporluna IV. JUL. Nam si lex Dei fons est ac magistra justi-
ratio brevilalis : quia in illis quatuor libris cuncta liae; auxiliis quoque ejus, Dei oequitasadjuvaripolest,
fere, quse iuvenla a ManichseisAugustini conlra nos impugnari non polest. Nullum ergo adminiculumini-
fuerant ore prolata, catbolieoetidei veritas, pro qua quitaii de illius Scripturoe yiribus comparari natura
et cum qua labentis mundi odia promeremur, lam rerum sinit, quoehanc unam promulgalionis causam
disputatioriibus invictis, quam sacroelegis testimoriiis habuit, ut ejus lestimoniis, remediis, minis, ullioni-
armata , protrivcfat, nec quidquam pene reliquum bus ihiquitas delerelur.
erat, si sequisjudicibus uteremur. AUG.Ejus testimoniis declaratur, quod homovani-
AUG. Contra tuos illos quatuor libros sex libri a talisimilis faclus est, dies ejus velut umbra prmlereunt
me scripti sunt. Post commemoralioncm quippe do- (Psdl. CXLIII, 4). Cum qua eum vanitate nasci, non so-
ctorum calholicorum (quos Manichaeosfacis, mihi sub lum veridica Scriptura qua plangilur, vefum cliam
hoc crimine objieiendo quod illi in calbolica Ecclesia laboriosa et serumnosacura qua ernditur, ostendil. Ift
didiceruiHatqfie docuerurit), quam duobus prioribus ejus remediis legitur, efiam cum parvulusiiatus fue-
voluminibus explicavi, sequentes quatuor singulPs ril, offerendum esse sacriflcium pro peccato (Levit,
1 vignieriuset tres libri manuscriplihabent, laboribus. 1 DUO MSS. Port.et Mar.,amicis.
a Edili,debitorpromiltendo.Abest,promitlendo,a tribus 2 Sic MSS.Edili, appareat.
manuscriptis, (a) vide supra, librumde GratiaChrisli,n, 47
 1«3 LiBER PKIMUS. 108*
XII,8). Iri ejus minis legilur, inlerituram fuisse aui- proptef honeslalis reverentiam oblivipni exlerminata
mam parvuli, si die non circuhicidereluroeiavo (Gen. mandenlur.
xvn, 14). In ejus ultionibus legitur, jussos interimi AUG.Non quomodovis judicanl qui legunt.
etiam parvulos, quorum parentes ad iracundiam pro- IX. JUL.Primus igituf ejus liber, qui arite hunc
vocaverunt Deum, ut intemecione bellica delerenluf solus est edilus, novPsnos esse haereticoscriminalttr
(Josue vi, 21; et x, 32). (DeNupliis et COncupiscenlia, tib. 1, n. 1): quiarepu-
V. JUL.Nihil ergo perlegem Del agi pOlestconlra gnemusopinioni,quaedealbatil instar sepulcri, quod
Deum Iegis auctorem. Quo uno compendioexcluditur secundum Evangelii senlenliam, mundo exlrinsecus
quidcm quidquid ab errantibus consuevit objici: sed colore vestitum, spufcilia cst et iniquitate confertum
uos ad docendum quam sit veritas locuples cui credi- (Mailh.xxin, 27), sub laude Baptisraatis efuctat Ma-
mus, illis quoque Scripliiraruralocis, qaseinlellectura nichseorumsordes * ac naturale peccatum, ut Eccle-
sententiae elocutioriumperplexilate velarunt, exposi- sise calholicsepura baclenusSacramenta contaminet.
tionis Iucem solemus afferre; ut originis suoedigni- AUG.Novoshaereticosvos anliqua calholica fides,
taiem reserata possideant, nec ab slemmale isacro* quam modo oppugnare ccepislis, a proeclarissirais,
velnt notha aut degenerantiaseparenttir. qui fuerunt ame nos, docloribus procdicala demon-
AUG.Imo vero Scripturarum sanclarum lumina strai. Non aulem.3 omnibus respondendumest convi-
cerla verilale fulgeritiavos pravarum disputalionum ciis polius quam accusationibusluis, qusenon in mc,
perplexitate obscurare coiiamini.Quid enim lucidius, scd etiam in Ambrosium,Hilarium, Gregorium, Cy-
quam id quod modo dixi, Homovanitati simiiis< faclus prianum, aliosque prsedicalissimosEcclesise doctoi
est, dies ejus velulumbra prwlereunl? quod utique nori res, fronte impudentissima et lingua procacissima
iieret, si ad Dei simililudinem in qua est condilus jacularis.
permaneret. Quid lucidius, quam id quod dictum est, X. JUL.Laudat cliam potentem hominem (a), quod
Sicutin Adamomnesmoriiintur,sicel in Ckristoomnes nostris petitionibus, qui nihil aliud quam dari lanto
vivificabunlur(I Cor. xv, 22)? Quidlucidius, quamid ncgolio judices vociferabamur, ut ea quscsubreptio-
quod diclum est, Quis enim est mundusa sorde? Nec nibus acta conslabal 4, emendareiutir polius, quam
infans, cujus est unius diei vila super lerram (Job. xiv, puniientur examine °, molc suse dignilalis obstiterit,
i, sec. LXX) : et alia plurima, quse vestiis lenebris nec disceptalioni lempus 6aul locmn permiseril im-
involvere,el in vestrum perversum sensum molimini nctrare. Quod ulrum ille ad quem scribitur, tam ne-"
vana loquacitate converlere? quiler fecerit, quam testatur ista laudatio, ipse vide*
VI. JCL: HOCergo ex nostro mOre adlmc soliim ril. Nos tamen ' in quanlum de eo melius sestimave-
exsequicogitabam,id est, ut a Traducianbruminter- rimus, nominis illius coinmemoratio opusculp mco
pretationibus membra divinselegis, quacsubjacebant honorifice inserla patefecit. Veruni liber ille de pa-
contumeiioe,liberareih : quse erarit scilicet diVina, trono suo falsa fortasse contineat. Porro fldeliter
quod essenl justa monstrando. quid scriplor ejus cupial osiendit: videlicet, ut contra
AUG.Contumeliosoore Traducianos vocas, Cypria- rationcm s, conlra fldem, contra omnem morum et
num, Ambrosium,Gregorium, coclerosquesocios eo- dogmatum sanclitalem, vi fcra et cxca impolcntia
rum confilentesoriginale peccalurii. Sed non est mi- dimicclur.
rum quod novi haereticiCatholicis, a quibiisexeunl, AUG.Absit a chrislianis polestatibus lerrenae rci-
novttmnomen imponunt: hoc et alii fecerunt, quando publicoe,ul de anliqua catholica fide dubitent, et ob
similiter exierunt. hoc oppugnatoribusejus locum et lempus examinis
VII. JOL.Verum quia id impendio poposcisli,imp prsebeaiil; ac non potius in ca cerli alque fundali,
indixisti auctoriiale patria, ut libro traclaloris Poeni, lalibus, quales vos eslis, Iiiimicis cjus .disclpljnam
quem ad Valeriumcomilemvernula peccatoruriiejnS coercitionis iinponant. Quod enim propter Donalislas
Alypius nnper delulii, obviarem, binc ihihi est lon- faclum cst, eorum violeniissimselurboefleri coege-
gior facta responsio. runt, ignorantesquid ante sit gcstum, quod eis fuerat
AUG.Magnatibi poena est dispulaior hic Pcenus: et ostendendum: quales vos turbas Deus averlat ut ha;
longe anteqUamnasceremini, riiagnapceha hscresis beatis; Deolamen propitio non habelis.
vestrajPcenuspraeparalusest Cyprianus.
Morel,Elem.Crit.,p. 367, putattollendaverba, uliquanti
VHI, JUL. Dedit enim ingeiiii stti deniiP fideique confodiantur acerrime, quaj ex margine texluniforteiu-
monumenla, quseinlelliganlura segerrime,exponan- vaserunt. M.
1 Men.,dealbata.
tur difficillime, vix sine horrore audiantur ; convin- 8 codexColb.,eructatmaniclueorum sordenaturalepec-
canlttr aulefn facUIime,confodiantur acefrime 3, et catum.
3 vignierius, nuncautem.verius Mss.,nonautem.Nam
Julianiconviciaspernit,noncorifutat.
* DuoMss.,constabanl.
1 CodexMar.,ab stegmatesacro.Alii,ab slemmatesacro; 5 F,-en.,ponerenturexamini.
id sest, a lineaet serielibrofumsacrofum. c DuoNSSS.,obstiterit,nec disceptationem, tempus.vignie-
ut
Editi, documenta,qum inlelligantur. , MSS. moni- nus, obsliteritidisceptalionem,lempu$; omisso, nec. Ve-
menta(vel,monumenta), quwintelliganlur, rius Men.cumMS.coib., nec
At Vignierius,convincanlur 7 MS.Mar.,nosaulem. disceptatioiti
3 SicMenardus tempus.
et duo MSS.
autemfacilius,el ut confodianturacerrime.DuoMss.Mar, 8 Editi,utestconlraralionem.Bemovemus, est, auclori-
etclar., aliquanliconfodiantur acerrime: quaeverbain co- tale manuscriptoriun.
diceMar.locatasiuit ante, convincantur autemfacillime.— (a)valcriiun,lib. 1de Nuptiisel concupisceniia, n. 2.
1055 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINl 10S6
XI. JUL.Quibus geslis inter voluminis primas par- quam promissum : multa in inventis ejus falsa, multa
l
tes, progressus est ad dislinctionem nuptiarum ct stolida, sacrilega multa convici.
concupiscentioe,sicut fuerat tituli inscriptione pollici- AUG.Hpc quidem dicis, sed tu dicis: qui autem
lus : deditque toto deinceps opere documentum artis legit et intelligit, si non Pelagianus est, non hoc
et virtutis suse.Inter negationem enim confessoruma dicit.
et negalorum confessionem ultima necessilale vexa- XV. JUL.Quaprofessionenon esi nobis arroganlioe
tus, qttid aerumnarumpateretur foedaconscientia pu- fama metuenda : quia non ingenio meo veritatem dc-
blicavit. fensam, sed imbecillilatcm nostri ingenii veriSatis
ACG.Conviciarequantum potes : quis enim convi- viribus confitemuradjulam.
ciosus hoc non potest ? AUG.Elisam dixisses, si verum dicere voluisses. '
XII. JUL. Priori ergo operi quatuor libellis ea, XVL JUL.Cum bsecitaque baud aliler quam dixi,
conslet mirari salis nequeo hominis impu-
quam suppedilavit veritas, facultate respondi: proefa- dentiamimpleta;
tus sane proeterilurumme, quoeet pro dogmale illius , qui in boc rccenti opere suo libros meos
niliil habere ponderis apparebat, et me possent ar- falsilalis accusat, quos lamen necdum in manus suas
venissetestatur ( De Nuptiis et Concupiscenlia,lib. 2,
guerc niulliloquii, si fuissem imbecilla quseque et «.
inania perseculus. Quanquam, si hauc regulam, ut 2). Durumquidem, quod consuetudopeccandiamo-
rem delicli facit: sed nihUdurius, quam quod exslin-
decuit, servare licuisset, id esl, ut nec oppugnationem
ex professione inepta mererentur, pene omnia ejus guit pudorem; quod licet ex improbilatis usti esse
inverita8publico fuerant spernenda silentio. Sed quo- constaret, tamen amplius proesenliapericula docue-
niam, rebus in pejorem partem properantibus (quod runt, quam quisquam nostrum polerat aulumare.
mundi fini suo incumbenlis indicium est), in Eccle- Quando cnim credercm eo usque Numidoeinduruisse
sia quoque Dei adep.taesi stultilia et turpitudo domi- fronlem, ut in uno opere et uno versu iitrumque
et me falsa dixisse, el se non legisse quid
natum; pro Christo legatione fungimur, et pro virili faleretur,
dixerim.
porlione quantum valemus opis k ad defcnsionemca-
tholicse religionis afferiinus : nec piget mandare ACG.Si hoc non fecisti, ille fecit qui de libris luis
litleris remedia, quae contra errorum * venena confi- ea, quoecomiti Valerio putavit miilenda esse, decer-
cimus. psit. Quod eum non credens ego fecisse mendacitcr,
- AUG.Stullitia et auctori tribui quod decerptori debui. Tuos quippe li-
turpitudo vos pepcrit: sed si in.
Ecclesia dominatum adepta essct, ibi vos utique le- bros nondum legeram , sed quoeille ex eis decerpse-
nuisset. rat, legeram. Si te hominem cogitares, hoc fieri
potuisse cum cemeres, nequaquam lam invidiosam
XIII. JUL. Testalus utique, ut dixi, fueram, nec
quaerereshomini hac occasionecalumniam.
conlra omnes me species defendendse traducis in XVII. JUL.Nam scribens ad eum , quem mirntur
primo disserlurum opere, nec cuncta, quocille liber sfudiosumesse librorum suorum, cum sit militicesu-
tenebat, replicaiurum : sed cum his conflicturum, in doribus occupatus, indicat ab
vim sui Alypio charlulas ad se,
quibus summamet dogmalis collocasset.Hoc fuisse delatas, quae ila superscriplseessent: t Capi-
autem me spopondisse fideliter, quicumque vel obli- lula de libro
Augusliniquem scripsil, conlra qnse de
quus sit, tantum diligens utriusque operis leclor, libris pauca decerpsi. Hic video, eum qui tuse Proe-
agnoscet. Ego autem conscientise honestate secu- sianliasista scriptadirexit, de nescio quibus libris ea,
rus inimicum nostrum et adhortor, et slimulo, ut si causa,
quantum exislimo, celerioris responsionis, ne
aliquod a se a
prolaium, me prsetcrmissumsestimat tuam differret instanliam, voluisse decerpere. Qui
argumentum , quod cujuspiam momentivel ipsc ju- autem sint isti libri cum cogitarem, eos esse arbilra-
dicct, ih medium proferat, et me limoris dolique tus sum, quorum mentionem Julianus facitin cpistola
convincat. quam Romam misit, cujus exemplum simul 1 ad me
AUG.Non credo quod ea qusepraelermisisli,nullius
usque pervenit. Ibi quippe ait: Dicunt eliam istas,
momenti esse pulaveris : quamviset si hoc tc pulasse qusc modo agunlur,
nuptias a Deo inslitutas non
concedam; non tamen ila esse, catholicus el intelii- fuisse, quod in libro Augustini legitur, conlra
quem
gens, si et unum illum meum et luos qualuor habuc- ego modo quatuor libellis' respondi. >Et post hsec
rit, diligentiamqueadhibuerit, leclor inveniet. verba infertiterum suis sermonibus : f Credo, ex his
XIV. JUL.Scripturarum sane testimonia qusedam libellisista decerpla sunt: unde melius fortasse fue-
a«tiusexposui, quaedambrevius : quia me plene id rat, ut universo ipsi operi ejus, quodqualuor volumi-
secttturo opere facturum spopondi.Nihil itaque ibi de nibus explicavit, refellendo et redarguendo nostra
omnibus Augustiriiargumentiset propositionibusnon laboraret 3 intentio; nisi et ego responsionem differre
explosum remansit, nihil a me impletumest aliter noluissem; sicut nec lu transmissionem scriptorum ,
quibusrespondendumest, dislulisti >(lbid.). Oslendil
1 SicMss.Mar.etcolb. Editivero,a dislinctione.
s Editi,enimet confessorum. redundateo 3 Hicmanuscriptipraelereuht,siimd.In libroquoqueda
Parlicula,et,
loci, abestqiiea manuscriptis.
3 Editi, Nupliiset Concupiscentiasecuiido,n. 2, aberateadempar-
ejus inepta. ex
* vignierius,operis.Castigantur manuscriptis. ticulaa pluribusMss.
2 CodexMar.,libris-
8 Mss.Mar.etPort., eorum. 3 idemcodex,ektboraret.
 4057 LIBER PRLttUS. 10S8
ergo hic apertissime excerpta illa suspicari se de AUG.Qiridmihi irasceris, quod ad me libri tui per-
opere meo tumultuarie fuissecollecla; integros aulem venire tardius poluerurit; vel quod eos quserens non
ignorare libros, quibus tamen audet se dicere respon- potui celeriter invenire? lamen potui ct omnino de-
dere potuisse. bui, ea qusemihi missa chartula conlinebat, cujus-
ACG.Cur non auderem , qui le in eis vana dixisse cumque et qualiacumqueessenl, ne pularenlur invicla,
dubitare utique non deberem? Non enim conlra vera plane apertis, non involutis ociilis inspicere, et sine
posses loqui nisi vana. Neque meus animus me fefel- dilatione refellere : quia etsi nunquam libros luosre-
lit: eos namque libros tuos tales inveni, cum legerem, perire possem, oporluit ut ea qusealicujus momenti
' esse credidit, qui lanlo viro arbilratus esl esse mit-
quales praesumpseraniesse, antequam legerem.
XVIII.JUL.Facil quoqueepistolaementionem, quam tenda, quantum valercm, ne quisquam legens eis de-
a me ait Romamfuisse directam; sed per l verba quse ciperetur, arguerem. Nou ergo mihi quod objecisti
posuit, nequivimus quo de scripto loqueretur, agno- objiceres, nisi tu polius ista, ut non dicam exstinciis,
scere. Nam ad Zosimum quondam illius civitatis epi- certe clausis oculis loquereris. Nullomodo autem di-
scopum super his qusestionibus duas epistolas desti- ceres, vulgi a nobis iri vos pectofa commoveri, nisi
navi; verum eo tempore, quo adhuc libros exorsus scires multiludinenichristianam in utroque sexu fidem
non eram. calholicam non latcre, quam conaris evertere.
AUG.Hacc epislola non est ad Zosimum; sed ad XX. JUL.Admoneotamen hic ijuoque, sicul priorc
eos seducendosqui Romocpossent tali suasione se- a nobis operc faclum est, non me Omnia examussim
duci. Sed si eam hon agnoscis; eccc, non sit lua. ejus verba posilurum; sed ea capila, quibus destru-
Ulinara el illi libri non essent tui, sed alieni: ne per clis, naturalis mali opinio conteratur.
eos tu longe a veritate fieres alienus. AUG.Ea' quse prsetermittis, colligentur fortasse
XIX. JUL.Porro ulatur indicio epislolse, qua aiit vel a nobis vel ab aliis, ut appareal cur proclernii-
accepit, aut iinxit me responsionem contra novos seris.
Manichaeos(quia vetus dedignalur videri) quatuor XXI. JUL. Quod licet plene primo opere constet
voluminibus explicasse : cur non curavil ea quse ob- effeclum : lamen quoniam nunc nonnulla de uno
jecissemus addiscere? cur non studuil, qui curasesset dunlaxal libro meo sibi refellenda proposuit, raeque,
congressurus, agnoscere ; sed levitate turpissima ut proeloculusssum, arguit, quodcapita dictorum ejus
concilatus in cerlamen maximum luminibus involutis, quseinserui, magna ex parte truncaverim; ostendam
Andabatarummore, processit? Quod factum ejusmodi primo, id quod reprehendit, nec a me esse factum, els
allegationedcfendit, ut dicat se palroni sui festinatio- ab illo impudenlissimein hoc eodem opere frequen-
nem, quam ille in traiismitteiidis schedis habuit, imi- tatum. Tunc probabo, illis ipsis concisis brevibusque
tari proecipiliresponsione voluisse : quasi non.hone- senlenliis, quas de scriptis meis, qtiibus fucrat impu-
stissime potuerit intimare lempus sibi aliquod debere gnalus, interserit, ita nullis eura solidis responsioni-
concedi, quo ad leclionem edili operis perveniret; bus obstitisse, ut el illa invexata pefmarieant, eihic
flagiiiumesse inter eruditos in scribendi gravitate de- planius detestanda fateatur, quam noslra oratio 4 la-
linquere, et impatientia deliberandi impugnare quod boraverat explicare.
nescias. Huc accedit, quod nobis callidilatis molilu- AUG.Jam superiusad ista rcspondi.
rus invidiam, quoedictorum ejus seriem curtaverit 3, XXII. JUL.Attoniti ergo, quid contra me scripse-
his excerptis fidera accomraodavit, qnse verisimilius rit, audiamus. « Verba, »inquit, t de libro meo tibi a
falsitateejus et malignitale, quamcujusquamnostrum me misso libique notissimo ista posuit, quac refutare
impcrlla simplicitate videnluressecomposita. Verum conatusest: Damnatoresnoscssc nuptiarum, operis-
id quovis animo, quovis auctore conligerit; nobis ta- quc divini, quo ex maribus el feminis Deus bomines
men duobus suffragatur modis : quia simul patuit et creat, invidiosissimeclamilant: quoniamdicimus, eos
quanta sit levilas, et quanta imbecillitas in veritatis qui de tali comraixlionenascuntur, trahere originalc
inimico, qui se approbavit, et cum loqui non debeat, peccatum; cosque, de qualibuscumquepareniibus na-
tacere non posse, et paucis semiplenis discerpiisque scanlur, non ncgamus adhuc esse sub diabolo, nisi
magisquam aggregatis sentenliis, de primo tamen sb- renascanlur inCbristo. In his verbis meis lcstiinonium
lum libro meo ila cessisse fractum 4, ut vulgi in nos Apostoli, quod interposui proelermisit,cujus se prcmi
femineis admodura- vocibus pectora commoveret: magna mole sentiebat. Ego euim cum dixissem, bo-
quod dispulalionis nosirocprocessibus apparebit. : mines traiiere originale peccalum, mox adjunxi: De
quo Apostolusait, Pcr unum hominempeccatuminlra-
1 Edili,sed verba, omisso,per; quamparticulamhoc vil in mundum,el per peccalummors; el ila in omnes
locohabentMss.Clar.Mar.et Port. hominespertransiit, in quo omnespeccaverunt(Rom.v,
. * Vignierius,pro, quicum,invitis manuscriptis,corre-
xerat, quocum.LoquiamalJulianuscumCiceroneac Teren- 12): quo tesiiraonio, ut diximus, praetermisso,csclera
tio, quibusfamiliansest ille dicendimodus.sic Terenlius, illa contexuit quoc supra commemorata sunt. Novit
Eunuch.act. 4, scen. 6, vers. 21: « quicumres tibi est.
-. 3 vignierius,quod dictorumejus seriemcurlaverim.At enim quemadmodum soleanl liscc verba aposloi;ca',
Mss.,qum(seilicetcalliditas)dictorumejusseriemcurta- 1 DUO
verit.AbhacleclionepropiiisrecedensMenardusediderat, et.
MSS.,
qui* dictorumeiussericmcurjacuerit. * SicMSS.Ediii, protoculus.
SicMenardus.At Mss., cessissefaclum. Yignierius, 3 vignierius,ut. MeliusMss.,et. %
accesskse[ractum. * MSS.Port. et Mar.,operatio.
1059 OPERIS IMPERFECTICQNTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI 1060
quoe,proelermisif, accipere calholicorum corda fide- feeeras, ut catholicam Ddemdesererent a te decepli,
lium : quoeverba tam recta el tanta luce fulgenlia, et caiholica miserabiles appellalione gaudercnt, non
tenebrosis et torluosis inlerpretationibus novi hsere,- praetermisi. Et quamvis nulla argumentorum vis in
lici obscurare et depravare moliuntur. Deinde alia ejusmodiverbis esset, tamen ame liaudalilerdiclornm
mea verba subtexuit, ubi dixi: nec adyertunt, quod tuorum caput proposituin est, quam a le fuerat ordi-
ita nuptiarum bonum malo originali quod inde trahi- nalum, Lfige editos libros meps; responsionisque
tur non potest accusari, sicut adulteriorum et fprni- fidem, quamtu arguis fraodis, aspiciens, me interim
calionum malum bcnn naturali quod inde nascitur pronunlia vera dicere : tu vero, si consiietudo lua
non polest excusari, Nara sicut peccatum, siye hinc permiserit, erubesce. Sed jam ostensa inexcusabili
sive inde a parvulis trahalur, opus est diaboli; sic falsitale, qusesemper quidem lurpis, fit tamen turpior
homo, sive hinc sive inde nascatur, opus est Dei. cum locum censoris invadit, et deformilatem suam
Etiam hic ea.prsstermisit, in quibus aurps calholicas decori exprpbrat alieno; resppnde, quid Manicbocis
tuTJnit.Nam ut ad haccverba veniretur, supra diclum sensibus aut nomen Epclesiocaut Aposloli verba.con-
erat anoMs : Hpcergoquia dicimus, quodantiquissi- ducant, ut ea cum tam magna invidia fraeiermissa
ma atque firmissimaealholicsefidei regula continetur, causeris ?
isti novelli et perversi dpgmalis assertores, qui nihil AUG.Jam superius respondi liuic calumniac luac,
peccati esse in par.yuliscjicuntquod lavacro regene- qua mibi verborum tuprpm minus integre positorum
ral.ionis ablualur, tariquam.damnemus nuplias, et objicis falsilalem.Sedqupd fecilille decerptor, lu mihi
tanquam opus Dei, hoc est, homin.emqui ex illis na- tam libenler non tribueres, si eorum quihsec legunl,
scitur, opus diabpli esse, dicamus, infideliter yel im- nolles essedeceptor.
perite calumniantur. His ergp nostris prselermissis XXIV.JUL.Hoc semper fuitmaximum inter ManiT
sequuntur illa noslra quaeposuit, sicutsupra scriptum choeosCalholicosque discrimen , et limes quidam Ia-
est > (De Nuptiis el Concupiscenlia,lib.Q, nn. 3, 4 ). tissimus,quo a se muluo piorum et iinpiorumdogmala
'
Qupusquesimplicitati, qui haecloqueris, religiosorum separantur, imo magna moles sententias noslras
pectorum et iriiperilis auribus perstabis illudere? quasi cceli a terra profunditaie djsjungcns, quod nos
qucm ad finem sese impudentia effrenata jactabil ? omne -peccalura;ypluntati malce, illi vero maloecpiir
Niliil te, cum haec scriberes, ccnsura dociorum viro- scribunl nalurai :.qui cum diversos sequunlur errores,
rum, nihil reverentia futuri judicii, nihil ipsa littera- sed vcltit de capite.fonlis istius effluentes consequen-
rum monurnenta moverunt? Paiere jam fallaciam ter ad sacrilegia flagitia.queperyeniunt ;,sicut: Gaih»-
luam, ei. deprehensam teneri non vides? Quid in pri- lici e regione, a bonoinchoanles exordio, bonis aucli
mo, quid in secundo opere conscripseris, quem uo- processibus, ad; religipnis summam, quam ratip mu-
slrum ignprare. arbhraris ? Libuit enim prorsus , et nit efcpietas,pervehuntur 2. Tu igitur malum naturale
decuit, his te ceropellare mpdis, quibus in parricidam cpnatus.asserere profano quidera voto, sed inefficaci
pubiicum eloquens Consul infrerauil (Cicero, Orat. 1 inlentione usurpasti Apps.toli tcsfimonium, qiiem
ihCatiliham). hac eadem perscriptipne ostendo nihil lale sensisse,
AUG-Bene facis *, indicare nobis, ne forte non qual.e tu persuadere: conaris, quod repugnanlibus
agnosceremus , de invectiyis Ciceronis te ista sum- modisel iilum calholi.curoconfiteris,et dicta ej.usMa-
psisse atque verlisse : sed non limemus Juliamim, nichseoseslimas suffragari 3.
cijm videmus factum esse Tullianum; imo potius do- ACG.Qnos doclpres ciuhpliGOS Manichseoasseras *
lemus insanum, cum videmus >sensum perdidisse suffragari, qui in yeribisapo.siplicisiiitellexerunt tra-
christianum. Quid enim insanius , quam proliibere a hefe parvulos originale ipecc.alum. nec vestro mpre
parvulis medicum Chrislum , dicendo non esse in eis insano velut sanam lau.darenaturam, sed ei sanandac
quods venit ille sanare ? Cicero inveclus in patrioepar- adhibuerunt medicinam polius chrislianam, si chri-
ricidam, eam defendebat civitatem quam rex ejus stiaiiocorde cogilares, erubesceres, cpntremisceres,
Romuius, congregatis undecumque peccatoribus con- obmnlcsceres.
didil: tu autem lot parvulos, qui sine sacro Baptismale XXV. JUL.Numquidnon idem, A.dimantuset Fau-
mofiuiitur, et clamas peccatum nullum habere, et ad Slus(qu,em in libris,Gpnfessinnis tu;e praeceptorem
civitalem Regis, ad cujus imaginem facli sunt, npn tuum loqueris) [a], hoeresiarchae.sui tradiiione fece-
permitlis accedere. runt, obscuripres quasque Yelde Evangelio ", vel de
XXIII. JCL.Apostolime testimonium prsetermisisse Appstplortim Epistolis sententias rapientes el corra-
confingis, quod nec libi opitulari potest, et a me proc- 1 TresMss.,mole. Et ex hisMarianensis,sententiasom-
termissum non est; sed eo insertum ordine, quo a te nesnostras.
s SicMss.Mar.et Porl. Editivero,provehuntur.
fueratcollocatum : uique in primo fidelite.rcommemo- 3 Morellegendumcenset, quaietu persuadereconam,
ralum, ita etiam in quarto operis mei libro, licet qui repugnanlibusmodis, et illumcatlwlicumconfiteris,el
cursim et breviter, explanalum est (a). Commemorar dicla ejiis Manicliwowstimas
: suffragari. Yide Element.
Crilic,
* f.ag,253. fci.
tionem quoque catholicse Ecclesise, quam tu ad hoc Editi Manicliwhasseris. nianicliwoasseras.
8 Edili,, limresiarchas(y.ei,TresMss.,
hmresiarches)sui Iradilione
fecernnt obscuriores, qiii velde Ewngelio. vefius iwss.,
1 SicMss.Editi,benefecisli. hwresiarchwsui(id est, ipsius Mauichaei sectseprincipis)
* Mg.Mar., quotquol:minusrecte. tradilionefecerunl,obscurioresquasque,etc.
(a) vide supra, lib. 6 oontraJulianom, n. 73, [«] Confer-librmn5 confessiomini,capp.6 et 7.
1061 LIBER PRIMUS. 1062
dentes, utprofanura dogma nomirium auctoritate tiie- manifesta misefia, vel ad tam manifestam miseriam
rentur? Quanquamqnid dico de Manichseis? otrines nascatur, aquo peccaturo originale non traliitur.
prorsus hoeresesinVenta sua, quibus a pietate et fide XXX. JUL.De hujus itaque legibus ita * probari ct
exorbitaverunt, Scripturarura elocutionibus senten- vindicari non potest, quod esse constat injustum: ut
tiisque communiunt. si hoc fieri posset, illius divinitas tota vilescerel; Ab eo
AUG.Uli obscuras sententias in suum dogma con- igitur probabitur de Scripturis sanctis injusliiiJe do-
vertere : vos aperlas ipso vestro dogmatc obseurare gma firmari, a quo approbari quiverit Trinitatem Cui
conamini. Quid enim apertius quam quodait Aposld- credimus divinitatis gloria posse privari.
lus.Peccatum in Tiunc mundum per unum hominem Acc. Verum dieis : scd vobis dicite *, qui glPriain
inlrasse, et peT peccatum mortem, et ita in omnes Christo, qua parvulos sanat, molimini aufeffe.
homines pertransisse (Rom. v, 12)? Quod si pro-- XXXI. JUL.Quod quoniafn riec ratip' sustinct ulla,
bare idem cogerelur Apostolus, ipsam generis hu- nec pietas : aut doce, vel posse esse, vel justum
mani miseriam leslem daret, quse ineipit a vagili- esse, imputari cuiquam naturale peccatum; aut a
busl parvulorum, et usque ad decrepilorum gemitus Scripturarum sanctarum contamiriaiiOne discedito,
pervenit. Nutto eiiim modo sub cura omnipoientis el quarum sententiis " sanciri sestiinas quod iriiquum
jusli eadem tam magna miseria naturse irrogafetur cogeris confiteri.
humause,nisi in duobus hominibus lola de paradisi fe- AUG.Erratis : vos potius infqutim cogimini conft-
licilale in hanc infelicitalem peccali merito pelleretur. teri grave super paTvulos jugum; si quemadmo-
XXVI. JUL.Num igitur ideo aut Libri sacri aucto- dum nullum habent proprium, ila riiillum trabunt
res probabunlur errorum, aut crimina pereuntium, i? ;
originale peccalum.
Scripturarum dignilas expiabit ? XXXII. JUL. Quod si lieutrum horiim quoe dixi-
AUG;Hoc vobis dicile. mus, facies; et huic Deo'te; 'assefis:cfederc, cnjus
XXVII. JUL.Exslingualur ilaqae indisciplinatarum instilulis injustiiiairi communiri"sesliifiasicognosce,
expositionum libido : nihil agere contra manifestam multo le novumniuiquo Manicliasbesse pejbrPm, qui
Dei juslitiam verba credantur; : qusesi ejus personse talem Deum habeas^ qualem ManichsciisDei stti est
sunt, quam venerari necesse esl, defendantur expla- commenlus inimicmh, "! ''' '-' i
nalionibus divinse congruentibus sequitati; sin autem Acc. Vos pejus quarri Mariichoeissevitisin parvu-
non meluendo sunt auctore prolata, etiam ineliquata los. llli quippe animam sallem; qttam partem Dei pu-
pellanlur. Igitur nunc Dei judicio dispulatur, de quo' taut, sanari pefChristum in pafvulo voluht: VPSau-
dickur *, Deus fidetis, in quo non esl iniquitas;juslus tem, quemnec in anima, nec' iii carne' ullum malum
elsanctusDomimsDeus(Deut.x\zi\,4). Et ilcrum: habere dicitis, pcr Christum sanari nulla ex parte
Justus Dominus, et jusliliam dilexit, cequitalemvidit permitlitis. Et prseclari prsedicatores sic prsedicatis
vulttts ejus (Psal. x, 8).Et iterum : Omnia judicia tua Jesum», ut cum negetis parvulorum esse Jeium.
<equitas(Psal. cxvm, 172). Innumera sunt teslimonia, Unde namque hoc nomen acceperil, in Evangelio le-
quibus ocquitasdivina in sacris voluminibus prsedica- gite (Maith. i, 21), et uolite Salvalprem hpn salyis
tur: de qua nemo lamen vel Gentilium, vel hoerelico- parvulis denegare'.
rum, proelerManichaeosTraducianosque, dubitavit. XXXIII. JUL.Quas mihi ergo tu hic ambages, quse
AUG.Ex bac sequilate grave jugum est super lilios cervicalia.mendaciorum et ineptiaf um , quse Jerusa-
Adam a die exilus de venlre malris ePrura (Eccli. lem fornicanti Ezcchicl propheta imputat ( Ezech.
XL,1): quod omnino esse asseril iniquum, quihegat xiu, 18); admovebis, in quibus muliebres ariimse
originale peccalum 3. cubent, nomina mysleriorum lehentes,' cum ih ipsam
XXVIII. JUL.Ila enim omnibus generaliter, edo- divinitatem relecta profanitale commisefiiit. Rcmo-
cente natura*, inculcatum est, Deum justum esse, ut tis 6 omnibus prsestigiis et advocalaruin sscpe a te
manifestum sit, Deum non esse quem constiterit plebecularum calervis, doce justurii esse quod per
justum non esse. Potest igitur et homo juslus esse : Scripturas sanctas affirmare conaris'.
Deusveroesse nisi juslus non potest. AUG.Plebecularum, quas irfides', catefva;, npve-
AUG.Tibi dic. runt catholicam fldem, quoe a Salvatore salvari 8
5
XXIX. JUL.Qui cum est hic unus verus cui cre- confiteiitur infantes; et ideo Pelagianorum, qui lioc
dimus, etqiiem inTrinitate veneramur, dubioprocul negant, detestanlur erforem,
in omnes judicii est ralione justissimus 6. XXXIV. JUL. Ne ergo in inflnita volumina exlen-
AUG.Tibi dic : et ostende juslum esse ut cum lam
4 sic Mss.Port.Mar.et Clar.At edili-jid.
* DuoMSS. Mar.et Port., dicilo.
* Mss., qum incipitvagilibus, omisso,a. 3 Editi, discedis, aquarum seniehliis.Emeadanlura
' Mss.,scrifiittn-.. Mss. Port.Mar.Clar.
3 Editi, esse asserisiniquum, qui negasoriginalepec- 4 MS.Co\b.,Christum.
colum. asserit, 6 Editi, invidere: non male. sed manuscriptibabent,
Mss., negat.
4 Editi, et docentenalura. Ms.vero Mar.,eclocentem- denegare.unus Port. sic ferebat, m gvangeliplegile, non
iura; quaeleclio praestat.Idocentenalura.J ., salvatoremsqlvis parvulisdenegate.
• CodexPort.: hic unusverus. 6 Ediii, sed remoiis. Particula, sed, abest a inanu-
Quicumque
6 ldem codex, in ommbusjudicii est rationejustissi- scriptis.
nm. Har.et clar., in omnibusjudiciis et ratione jitstis- i sic Mss.Editi,quodper scripiuras:firmare conaris.
tmas. * verbmii,witwi, buc revocaaiusex mauuscripii&.
 1065 OPERIS 1MPERFECT1CONTRA JULIANLM, S. AUGUSTINI 1064
datur oralio, hic, hic barum de quibus agimus ', re- ejus (quo nomine nihil aliud quam originem inlelligi
rum genus, species, differcntia, modus, qualilasque volo) Deus est : ita species ejus in lcgum proinulga-
cernatur : imo sollicilius utrum sint, unde sint, ubi lione judiciorumquc apparet effectibus.
sinl *, quid etiam mereanlur, el a quo. Hoc enim Auc. Si origo justitiae Deus est, ut lateris; cur ho-
raodo nec diu per dispulationum anfractus errabitur, mini ab ipso dari justitiam non fateris,, ct polius
et certum quod leneri debeat apparebil. humanse voluntatis arbilrium, quam Dei donum, vis
AUG.ldeo conlra uiium librum meum libros oclo esse juslitiam; ul sis in eis de quibus dictum est,
*
scripsisli (a), quia per lua compendia dialeclica diu Ignoranles Dei jusliliam, el suam votenlesconslituere,
disputare noluisti. jusliliw Dei non sunt subjecli (Rom. x, 5) ? Erubescite
XXXV. JUL. Creatorishic igilurel creaturae ralio tandem, obsecro, et ab illo jusliliam poscile, qui csl,
vertitur, id est Dei et hominis; judicat ille, judica- ut faleri compulsi eslis, origo juslitioe.
tur isle : itaque juslilise el culpac quoe sit natura vi- XXXVIII. JUL. Differenliam vero ejus ' non ab-
dealur. Juslitia est, et ut ab erudilis definiri solct, et surde intelligere possumus, variam * pro opporluni-
ut nos intelligere possumus, virtus (si per Stoicos tate lcmporum dispensationem. Verbi gralia, hoslix
liceat alteri alleram prscferre) virtulum omnium ma- de pecoribus in Velere Testamento fuerant imperatae.
xima, fnngens diligenter offlcioad reslituendum sua Id tunc implere pertinebat ad reverenliam jussionis:
unicuique sine fraude, sine gratia. nunc vero indicta eorura dissimulalio iia servit justi-
AUG.Dic ergo qua justilia rctribulum sil parvulis tite proccipienti, ut tunc oblalio serviebat. Modus
grave jugura tam roagnaemanifestacquemiserise : dic vero ejus est vel stalus, quod nec cuiquam amplius
4
quajq.stitia.ille parvulus adoptetur in Baplismo, ille quam vires patiuniur indicit, vel quod misericordiam
sinehacadoplionemorialur; curnonsitambobus ho- non retundit. Qualilas aulem ejus inlelligiiur, pcr
nor iste communis, aut ab isto honore alienatio, cum quam piis menlibus sapit dulciter. Est igitur procul
sit ambobus seu bona seu mala causa communis. Non dubio justilia, sine qua deiias non est; quse si non
dicis, quia nec Dei graliam, nec Dei jusliliam homo esset, Dcus non essel: est aulem Deus, est itaque
magis Pelagianus quam Chrislianus sapis. sine ambiguilale justitia. Non est aulem aliud quam
XXXVI. JUL. Quod si eam maximam dici Zeno virtus omnia coutinens, et resliluens suum unicuique,
non Siverit, qui tanlam virtuium copulam unilaiem- sine fraude, sine gratia. Conslitit autem maximc in
que confirmat, ut ubi fuerit una, omnes dical adesse divinilatis profundo.
virtules, et ubi una non fuerit, omncs deesse; alque AUG.Definisti esse juslitiam virtulem omnia con-
illam veram esse virtutem, quae hac quadrua jugali- tinentem, et rcstituenlem suura unicuique, sine frau-
tatc perficilur : lunc quoqtte nobis plurimum proebe- de, sine graiia. Proinde videmus eam sine fraude
bit auxilii, cura docnerit, nec prudentiam, ncc forii- reslituissc denarium eis, qui per lotiim dicm in opere,
tudinem,nectemperaiUiampossesinejusfiliacoruineri; vineoelaboraveranl: hoc enim placuerat, hoc convc-
secunduni quam verilalem et Ecclcsiastes pronuntiat, nerat, ad banc mcrcedem se fuisse conductos ncgare
Quiinuno peccaveril,multa bona perdel (Eccle. ix, 18). non poterant (Mallh. xx, 1-15 ). Sed dic mihi, quocso
AUG.Audi eumdem Ecclesiasten dicentem : Vani- tc, quohiodo eis- sine gralia lantumdem dcdit, qui
tas vanitalum, et omnia vanilas: qum abundantia ho- una hora in-illo opere fuerunt? An amiseral fortasse
minis in omni labore suo, quem ipse laboral sub sole jiisliliam? Cohibe itaque le potius- Neminem quippe
(Id. i, 2 et 5) ? elc. El dic niihi quare liomo eliara va- fraudat divina justitia : sed muila donat non mcren-
nitali similis factus est (Psal. CXLIII , i), qui factus libusgralia 3. Curautem huic sic, illi autem sic.aspice
fuerat similis verilati. An hinc excipis parvulos, quos quod secuius adjungis. Verissime quippe dicis, eam
videmus crescendo, etsi bene erudianlur, proficiendo, consisteremaxime in diviniialis profundo. In hoc pro-
tam magnam minuere, cum qua nali sunl, vanita- fundoesl\ quodnequc volenlis, nequecuneiitis, scd
tem; ncc ea lola carere, nisi omnes dies vanilalis miserenlisest Dci (Rom. IX, 16).Inhoc profundo esl,
velul umbra transierint? quod iile parviilusinhonorem adoptalurperregenera-
XXXVII. JUL. Itac igitur augusta virtus, expun- lionis lavacrum, ille in contmnelia relinquitur, non
ctrix uniuscujusque merilorum, in operibus qui- admitlendus ad regnum; cum amborum ii: neutram
dem imaginis Dei, id cst humansc animoe, pro crea- partem sit mcrilum per volunlatis arbitrium.
turae ipsius modo ct viribus inlermical: in ipso vero XXXIX. JUL. Tesiimonium vero, ut ab auclore
Deo, omnium quse sunt ex nihilo conditore, immcnso suo, ita ctiam vel a probis, vel ab improbis mcrelur,
ct claro per seternum orbc ". resplendel. Origo ejus quod et illos jure provexerit, el islos jure damuavc-
divinilas csl, sctas ejus aeterniias, ct selernitas ultro rit. Cum vero per se nec 3 boni quidquam nec mali
citro nescia vel desinere vel ccepisse. Ut ergo genus 1 Editi,differenliamverononabsurde,omisso,ejus; sed
in manuscriptis.
1 Vignierius, oralio hic harum de quibusagimus. Me- exslat J Vignierius, et variam.Particula,el, expungiturauclo-
nardus,oratio, sicIturumde guibusagimus. M. rilate manuscriplorum.
s Hicex manuscriptisfestituimus,' ubi sint. 3 sic Mss.Editivero, sed multamdonal non merenlibus
3 vign., qui. AtMss.,quia.
4 Editi, dic etiam qua juslilia ille parvulus adoptatur. gratiam.
4 InMss.invenimus: in hoc profttndoest; pro quo in
Manuscriptiprsetereunt, etiam; ethabent, adoptetur.
8 aicmanuscripU.Atediti, editislegebaturtaiiluni, id est.
pro wternoorbe,- 6 Huc loco veterum codicumaucloritale resliluiniusj
\a) contra librumsecundumde suptiis et concupiscentia. per se nec.
 '
1065 LIBER PRJMUS. 1066
merentibus misericordiam liberalcm csse permitlit, lonibus, et tribunis, quibus octoginta aut amplius
nihil senlit injuriac; quia et hoc ipsum, ut sit cle- equos toia Afriea saginatos collega tuus nuper addu-
mens operi suo Deus, cum in severitatem non cogi- xit Alypius.
tur, pars magnajustitiocest. AUG.Aut calumniaris, aut nescis-quid loquaris: et
AUG.Saltemmisericordisenomen attende, et unde ideo, aul mendax, aut temerarius, isla loqueris. Quid
dicta sit, respice. Quid igiluropusestmisericordia, ubi te autem nequius',si hsecipse finxisti? quid slolidius,
nuliaestmiseria?Miseriaraporro in parvulissi nullara si flngenlibuscredidisli?Jam veroquod etiam scribere
essedicilis, eis misericordiamprsebendainnegatis; si ausus es, neque vcritus ne ad ea loca libri perveni-
ullam esse dicilisl, raalum mcritum oslenditis.Neque rent tui, quoeterra marique transeuntem seu venien-
enim sub Deo justo miser esse quisquam, nisi me- tem collegam meum Alypiumsusceperunt, ubi legi
reatur, potest. Ecce duo parvuli jacent; unus eorum aperlissime tua falsiloquia sine tua irrisione vel po-
baplizatus, alter non baptizatus exspirat: cui eorum tius detestationenon possunt; cui, nondico impuden-
dicis Deum fuisse clemenlem? Si uni, oslende alte- tioe, sed dementisecomparatur ?
rius malum meritum, qui negas esse originalepecca- XLIU. JUL.Nequaquamte acquiescere eruditorum
tum : si ambobus, ostende baptizati' ullum bonum sententiis, ut addas, secundum a quod intellectui tuo
merilum, qui negas graliam, ubi nulla est acceptio congruit dixisse Apostolum,quia stullam fecit Deus
personarum; et dic, si potes, cur ambos adoptare sapientiaramundi (I Cor. i, 20): disputatores vero no-
noluerit, qui certe ambos ad imaginem suam condi- stros sine metu a leposse despici, quod nulla auctori-
dit. An ita justus est, ut non sit omnipotens, si vo- tate talium premaris.
luit et non potuit? Ubi cerle illorum nullus noluit, ne AUG.Tu eos despicis, qui eis docentibus originale
impedimenlumpoteslatis divinserefcratis ad raerilum peccatum ila resistis,.ut tanquam Manichseosinsupcr
voluntatis humanac : liic cerle nulli eorum dicere crimineris, me nominans, illos significans.
potest Deus, Volui, et noluisti. Aul si propterea non XLIV. JUL. Quid.ergo? Acquiescamprorsus tibi,
vull infans, quia plorat cum baptizatur; ambo ergo faciamquein hoc loco jacluram omnium quorum ad-
relinquantur, ambo enim nolunt : et tamen unus miniculo uli possem, conlenlusque ero definilione
assumitur et alter relinquitur, quia magna est gratia quse ad indiciumbonoenaturse post Manichseorurase-
Dei, elyerax juslitia Dei. Scd quare ille potius quam cretum de ore luoc honestatis effugil. In eo igitur
ille : incruslabilia sunt judicia Dei. Iibro cui titulus est, vel i Dc duabus animabus, >
XL. JUL. Quos enim fecit quia voluit, nec con- vel i Contra duas animas, >ila loqueris : < Exspecla,
demnat nisi sprelus: si cuiii non spemitur, faciat sine prius peccalumdefiniamus.Pcccatum est volun-
consecratione mcliores ; nec detrimentum juslitiae tas adinitlendi 3 vel rctinendi quod justitia velat, et
patitur, et munificentiamiserationis ornatur. unde liberum est abslinere. Quanquam si liberum
AUG.Qui non condemnalnisi sprelus, dic utrum non est, nec voluntasdici polesl: sed malui grossius,
spernat suam imaginem nisi sprelus. Quod si non quara scrupulosius deflnire > (Cap. 11).
audes, dic unde spernat eos quos parvulos non ad- AUG.Hic peccalum definitum est quod tantummo-
optat, a quibus 3 eum spretura non invenies, nisi cos do peccalum est, non quod eliam pcenapeccali. De
invenias in Adam : ubi simul invenies, ut spernan- hoc quippeagendum fuit, quando mali origo quoere-
tur deberi omnibus per juslitiam, nec lamen sperni batur, quale commissumest a primo homine anle
omnes propter ineffabilemet inscrulabilem gratiam. pmne bominis malum 4. Sed lu aut non potes intel-
XLI. JUL. His igitur justitise, quas proemisimus, ligcre, aut non vis.
divisionibusexplicalis, disculiamus quse sit dcfinilio XLV. JUL.0 lucensaurum in stercore ! Quid ye-
peccati. Equidem affalim mihi tam philosophantium rius, quid plenius " dici a quoquam vel orthodpxo
quam eorum qui calholici fuerunt, quod quserimus potuisset? i Peccalum est, > inquis, tvoluntas ad-
scripta suppeditaiU:sed vereor nc refrageris 4, et si mittendi vel relinendi quod juslilia vetal, et unde
philosophorumego senalum advocavero, tu conlinuo liberum est abstinere. >Ostendithoc Ecclesiasticus:
sellularios opificesomneque in nos vulgus accendas. Deus, inquit, fecit hominem,et diniisiteum in manibus
ACG.Contumeliosus cs in inlirma mundi, quse consitiisui: posuilanle eumvitamet morlem,aqiiam et
Deus elegit ut confunderet fortia (I Cor. i, 27). Deni- ignem;quodpiacuerilei,dabilurilli (Eccli.xv,14, elc).
queipsi confundunteosqui confldunt in virtute sua. Et per Isaiam Deus: Si voluerilis,, inquit, et au-
Ubi quid dicam, Voseslis ? Pforsus me tacente appa- dierilisme, qumbonasunt terrm edelis. Si nolueritis,
retis, cum vos non lacealis. nec audieritis, gladiusvoscomedet(Isai. i, 19). Et Apo-
XLII. JUL.Vociferanscum feminis, cunclisqueca- 1 Editi: Quidautemnequius;omisso,te,quodf eslituitur
ex tribusMss.Clar.Mar.et Port.
8 Deerat, secundum,in editis.Restituitur ex iisdem
J Editiones,omisso,miseriam, sic habebant: Porroin tribusMss.
parvulissi nullamesse dicilis culpam, eis misericordiam 3 in editis, amittendi.inMss., admittendi;vel, ammi-
vrwbendamnegatis: si mtllamessedicitis.Emendanturad tendi. Augustinus vero in citatadeflnilionedixit, voluntas
manuscriptos.
' SicMSS.Edili,in baplizalo. relinendivelconsequendi, uthic posteaad caput47.
' SicMss.Editi, 4 SicMar.Ms.At codex Port., anteomnishominisma-
in qiabus. Editi,ante omneshominestnalum.
4 Editi,ne fnmgaris.TresMss.clar. Mar.et Port.,nere- lum.
s Port.Ms.,quid planius.Idem postea codex cum Ma-
frageris. rianensilnbet, dici aquoqmmvelutorlhodoxo.
SANCT.AUGUST.X. {Trente-quatre.J
1067 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1068
siolus : Resipiscitejustc1, elnolite peccare(\ Cor. xv, hoc id egit peccando, quod justilia vetabat, et uncle
Nolile liberum illi fuerat abstinere. Nam * ei qui dicit, Quqd
34): atqoe iterura, errare; Deusnpnirridelur:
qum enimseminaverithomo, ilta etmelel (Galat. vi, 7 nolo malum, hoc ago, abstinere inde, liberum non est.
et 8). Ac per hoc, si' tria ista discernas, et scias aliud esse
AUG.Ilsecleslimonia propter illam voluntalem di- peccatum, aliud poenarn peccali, aliud utrumque, id
cta sunt, in qua quisque id quod vult agil : ul si non est, ila peccatiim, ut ipsum sit etiam poenapeccati;
habetur, abeo poscaturqui in nobis operatur et velle intelligis quid horum trium pertineat ad illam de-
(Philipp. ii, 13) : si autem habetur, fiant opera justi- finiiionem, ubi voluntas est agendi quod justilia
tise, et ei qui illam operatus esl agantur gralioe. vetat, et unde liberum est abstinere. Peccalum
XLVI. JUL. Voluntas itaque molus est animi, namque isto modo definitum est, non peccati posna,
iri jure suo habentis utrum sinislerior ad prava de- non utrumque. Habenl aulem tria ista genera etiam
currat, an dexlerior ad celsa contendat. species suas, de quibus nunc longum esl disputare.
AUG»Quid est crgo, Ne dectinesin dexteram, neque Horum sane trium generum si requiranlur exempla,
in sinislram (Prov. iv, 27) ? primi generis in Adam sine ullo nodo quscstionisoc-
XLVII. JUL. Motns aulem animi ejus, qui jam per currit. Multaquippe sunt quaeagunt homines mala, a
ffilalem judicio ralionis uti potest; cui cum poena quibus eis liberum est abstinere : sed nulli lam libe-
monstraturet gloria, aut contra cpmmodum * vel rum est, quam illi fuit, qui Deo suo, a quo erat con-
voluptas, adjutoriura et velut occasio offertur, non ditus rectus, nttllo prorsus vitio depravalus adslabat.
jiecessitas imponitur partis alterutrae. Haec igitur vo- Secundi aulem generis, ubi tanlummodo est poena
luntas, quse allernatur, originem possibilitatis in libe- peccati, exemplum in eo malo est, quod quisque ex
roaccepit arbitrio : ipsiusvero operis existentiama se nulla parte agit, sed tanlummodo patitur : velul cum
suscipit, nec est prorsus voluntas antequam velit, nec pro suo scelere, qui peecavit, occiditur, sive alia cor-
potest velle antequam potueril et nolle; necutrum- poris pcena quacumque cruciatur. Terlium vero ge-
que habet in parte peccati, id est, velle et nolle, ante- nus, ubi peccatum ipsum est ct poena peccati, potest
quam usum rationis adipiscatur. Quibus collectis, inlelligi in eo qui dicit, Quod nolo malum, hoc
apparet (e verissime definisse, i Peccatum est volun- ago. Ad hoc perlinent etiam omnia quoe per igso-
tas retinendi vel admittendi quod jusiitia vetat, et ranliam cum aguntur mala 3, non putantur mala,
unde liberum est abslinere. > Hoc ergo peccalum, vel etiam putantur bona. Coecitas enim cordis, si
quod claruit nihil esse procler voluntatem, constat peccalum non esset, injuste argueretur : argujtur
genus, idest ipsam originem, ab appetitu proprio autem juste, ubi dicitur, Pharisme cwce (Maiih,
suscepisse. Hujus species jam in unoquoque, qui di- xxiii, 26); et aliis plurimis divinorum eloquio-
cuntur atorai, reperitur. Differentiavero et in varie- ruro locis. Eademque rursus coccitas si peccati
tate culparum, et in rationibus temporum. Modusest pcena non esset, non diceretur, Excmcavitenim illos
ipsa immoderalio : nam si modus est servire cui de- malitia illorum (Sap. ii, 21): quod si de Dei judicio
beas, qui hoc praelermiltit, veri modi transgressione non venifet, non legefemus, Obscurenturoculi eorum
delinquit: Hic tamen dici subtililer potest, modum ne videant, et dorsum eorum semper incurva (Psal.
esse peccati, quia nemo plus quam potest delinquit: Lxvni, 24). Quis porro volens coecuscst corde, cum
nam si silpra vires, inefficacivoluntate peccalur; hoc velit nemo caecusesse vel corpore? Proinde originale
ipsnm fieri vel sola potuit voluntale. Qualilas autem peccatum nec ad illud pertinel quod primo loco po-
adscribalur vilio, per quam ostenditur quid amaritu- suimus, ubi est voluntas malum operandi, unde libe-
dinis, vel dedecore convehat vel dolore. Est crgo rum est abstinere; alioquin non essel in pafvulis,
peccatum, quia si non esset, nec lu sequereris erro- qui nondum voluntatis ulunlur arbitrio : nec ad illud
res; niliil est aulem aliud, prseter voluntatem exce- quod secundo commemoravimus; de peccato enim
dentem ab eo calle, cui debet insistcre, et unde libe- nunc agimus, non de pcena, quaenon est peccalum,
rum est non deflectere. Fit 3 autem de appetitu quamvis peccati merito subscquatur : quam 4 quidem
inconcessoruro; et nusquam esl nisi in eo homine, paliuntur el parvuli, quia inest eis corpus morluum
qui et habuit voluntatem malam, et potuit non ha- propter peccatum (Rom. vni, 10); non lamen mors
bere. corppris ipsa peccaturaest, vel corporales quicumque
AUG.Ipse est Adam, quem nostra illa definitio, cruciatns : sed perlinet originale peccatum ad hoc
quse tibi placuit, intuebatur, cum dicerem, i Pecca- genus tertium, ubi sic peccatum est, ut ipsum sit et
tum est volunlas retinendi vel cohseqttendi qnod ju- poena peccali; quod inest quidem nasccnlibus , scd
stitia vetat, et unde liberum est abslinere. > Adam in eis crescentibus " incipil apparere, quando esl
quippe omnino, quando peccavit, nihil in se habebat Insipienlibus necessaria sapientia,et mala concupi-
mali, quo nolens urgeretur ad operandum malum, et
1 vignierius, a Menardieditionediscedens, reluctan-
propter quod diceret, Non quod volo, facio bonum; tibusnostris
sed quodnoto malum, hoc ago(Rom. vu, 29) : ac per substituit,Num.
* Editi,sic.MSS.,
3 Mss.,cumEmendantur
aganturmala.
ex manuscriptis.
4 Vignieriusetduo Mss, nam.
1 DuoMss.,justi. Graecetamenest, dikaidsjusle. " Hic
* CodexPoriarum,aut contraincommodum. manuscriptorum ope reslitutumest, sedin ets cre-
» SicMss.At editi, fecit. tcentibus; quo praetermissoediti ferebaut, duni inctpU
apparere.
1063 LIBER PRIMUS. iftm
scentibus continentia; origo lamen etiam hujus pec- . in his locis idoloruro cultura commiserat. Deus, ais,
cali descendii a voluniate peccantis. < Fuit eniro ipse qui commendat suam charitatera in nobis (Rom.
Adam, et in illo fuimus omnes; periit Adam, et in v, 8), qui dUexit nos, et Filio suo non pepercit, sed
illo omnes perierunt > {Ambrosius,lib. 7 in Luc. xv, pro nobis illum tradidit (Id. vni, 32), ipse sic judi-
n.234). cat, ipse est nascenliuro persecutor, ipse pro mala
'
XLVIU.JUL.Merelur * autem et ab honeslis 6xse- voluntaie oetemis ignibus parvulos tradit, quos nee
crationem, et abilla justitia, cujus hic tota causa bonam, nec malam voluntatem scit habere potuisse.
vertitur, legitimam condeinnationem..Omnibus ita-' Post hanc ergo sententiarii, tam immariem, tam sa-
que aulaeis reductis profer aliquando luce palam, crilegam, tam funestam, si sanis judicibus ulere-
per quid doceas riaturale esse peccatum. Certe nibii mur, nihil praeter exsecralipnem tui referre debe- '
*
superius falso vel de divinse laude juslitise, vel de rem. Justa enim, et probabiligravitate, indigrium
culpoedefinitione collectum est. Ostende ergo, hsec te dispulalione censerem, qui eo usque ab religione ,
duo in parvulis posse eonstare : si nullum est sine ab erudilione, a communibus postremo sensibus au-
voluntate peccatum, si nulla voluntas ubi non est ex- fugisses, ut quod vix ulla barbaries, Dominum luum
plicata libertas, si non est fiberlas ubi non est fa- criminosumputares.
cultas per raiionem electionis ; quo monslro pecca- AUG.Non esl magnura, quod vides non habere
tum in infanlibus invenitur, qui rationis usum non parvulos propriam voluntatem ad eligendum bonum,
habent? lgilur nec eligendi facullatem, ac per hoc vel malum. Illud vellem videres,'quodviditquiscri-
nec voluntatem : atque his irrefulabiliter concessis, bcns ad Hebrseos dixit, fllium Isfael Levi in liim-
nec aliquod omnino peccalum. His igitur molibus bis * Abraham patris sui fuisse, quando est ille de-
pressus, videamus quo cruperis. « Nullo, > inquis, cimatus, et ideo eliani istum in illo fuisse decimalum
« peccato parvuli premuntur suo, sed premuntur {Hebr. vn, 9,10). Ad hoc si haberes oculuni chri-
alicno. >Necdum claruit quid mali sentias. Suspica- stianum, fide cerneres, si intelligentia non valeres,
mur enim te ad invidiam cujuspiam hominis, cujus in Iiinibis Adani fuisse omnes quiex illo fuerantper
iniquitatem ut Pcenus orator exprimercs, hocc in concupiscentiam carnis oriluri; quam, post pecca-
medium protulisse. Apud quem igitur impollutam tum, quo illisua nuditas hunlia.la cst, sensit, aspe-
innocentiam scelus gravavit » externum? Quis ille xit, erubuit, operuit. Unde Ambrosius doctormeus,
fnit, qui hos adjudicaret reos, tam excors, tam tui quoque docloris excellenter ore laudatus:« Quod
trux, tam oblitus Der et sequitatis3, barbarus per- lgitur gravius est, > inquit,« hacse Adam interpre-
duellis? Laudamus prorsus ingenium tuum : apparet tatione succinxit, eo loci, ubi fructu magis casiita-
erudilio, non poluisti aliter, dignam generis humani tis se succingere debuisset. Iri lumbis enim quibus
odio, judicis nescio eujus, imo lyranni allegare per- praecingimur, qusedam seraina generationis esse di-
sonam, qiiam jurando nori solum euro non pepef- cuntur. Etideomale ibi succinctus Adam foliis in-
eisse his qui nihil peccavissent, verum etiam his qtii ulilibus, ubi futuroe generaiionis non fruclum fulu-
nec peccare potuissent. Solet quippe apud suspicid- rnm, sed qusedampeccata signaret > (De Paradiso ,
sum animum bona conscientia laborare pro defensio- cap. 15). Merito etiam dicit, qubd paulo ante me-
ne sui, ne forle deliquerit, quia delinquere vel 4 po- moravi:« Fuit Adam, et in illo fuimus omnes; per-
tuit : absolule autem vindicauir a crimine, qni ipsa iit Adam, et in illo omnes perierunt. >Hociu non vi-
rei impossibilitale defendilur. Pande igitur quis est dens, mihi csecttsoblatras : sed in me, quidquid dicis,.
iste innocentium addictor. Respondens", Deus; per- profecto ecin ipsum dicis. Utinamergo iti»mihi cum
cussisti quidem animum , sed quia vix tantttm saeri- illo communesit prsemium,sicutabs te audio cum illo
logium fidem meretur, quid dixeris ambigamus 6. communeconvicium. Qnidest quod clamas, et dicis,
Scimus enim homonyme usurpari nomen hoc posse : « Si sanis judicibus uteremur, nihjlprseter exsecfatio-
Sunt quippe dii multi et domini mulli; nobis tamen nem tui referre deberem?>Possumne tecum largius,
unus est Deus Paier ex quo omnia, et unus est Domi- beneficentius,liberalius agere, quamut ipsuni interhos
nus Jesus Christus per quemomnia (I Cor.vm, S et 6). constituam judicem, dequo tui doctoris Pelagii judi-
Quem igitur Deum in crimen vocas ' ? Hic tu, sa- cium jam tenemus? En adest ille, qui inter lalinse
cerdos religiosissime, rhelorque doctissime, exha- lingusescriptores, flos quidam speciosus eniluit, cu-
las tristius et horridius aliquid, quam vel Amsancti jus fldem, et purissimnm in Scripturis sensum ne
vaUiss, vel puteus Averni, imo sceleslius quam ipsa inimicus quidem ausus est repreheridere. Hoc Pela-
1 SicMss.in vign., mereretur. gius deAmbrosio judicavit (Pelagius, de Libero Ar-
* Mss.Mar.et vori.,gravabit. bitrio, lib. 3). Quid ergo de hoa quod inler nos agi-
* SicMss.Atediti, ei wqpitali.
4 Editi,delinquerepotuii, onoisso,vel, quod exstat in tur, judicavit Ambrosius? Dlxi supetlus ejus de pec-
manuscriptis. cato originali sine ulla obscuri^ate velambiguitate
" Menardus,respondes.vignierius,respondeas.At Mss., senlentias : sed siparum est, adhuc audi. « Om-
respondens.
* SolusVign.,ambigimus.
7 Editi: Quid igitur, Dettminexorabilemvocas? Casti- spiranles, de quo Virgilius,lib. 7
ad Mss.Mar.et Port. ^Eneid., vers. 563-
gantur
» Mgaierws,consensisvallis. At MSS.Mar. et port., S70, et ae
Cicero, Divinatione, l ib. 1.
1 sic MSS.Editivero, justitia.
Jmsanctivaliis. Lacusest in ltalia apud Hirpinossnlphu- 9 Editi, fiiium israelemin lumbis. Emendaolurex m»-
feas nabens aquas, pestilententodorenvac mortiferum nuscriplis.
1071 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINl 1072
:
nes, > inquit,« sub peccalo nascimur, quorumipse in ultimo die membra quse tradidit et lu per hoc
ortus invitio csl > (Ambrosius,de Pmnitentia, lib. 1, illum asseris infelicem, pcr quod corrupit' gloriara
cap.Z vel 3). Quid ad ista respondes? llla de Am- qua cluebat, et persequendo innocenliam quam crea-
brosio dixit praeclara Pelagius; ista pro me contra le vit, perdidit juslitiam qua sacerrimus fuit. Tan-
manifesta pronuniiavit Ambrosius : islum reprehen- tum igilur huic, quem tu inducis, Deo, ills quem
de de quo dicit magister tuus, quod eum ne inimicus magisler tuus commenlus fueral, antecellit, quan-
quidem ausus est reprchendere; et qui sanos judices tum excusabilius, praeliosuperatum esse quam vitio.
quaeris, istum nega sanuni, ut te plane profitearis AUG.Si libi placet innocenlia parvulorum , remove
insanum. Sed indignaris homo piissimus, quod par- ab eis, si polcs, grave jugum quod est super fllios
vuli non renati, si moriaiilur ante proprioevolunta- Adam a die exitus de venlre matris eorum (Eccli.
tis arbitrium, propler aliena dicanlur peccata da- xx, 1). Sed puto quod Scriplura, quoe hoc dixit,
mnari, ab eo qui commendat charitatem suam in melius le noverat quid esset innocenlia crealuroc, et
nobis, qui dilexit nos, et Filio suo non pepercit, qnid juslitia Crealoris. Quis autem non videat, si
sed pro nobis illum tradidit: quasi non de illo gra- habent parvuli, qualem prsedicas, innocentiam, in
vius conqueranlur stulti et indocti similes lui, qui gravi jugo eorum Dei non esse justitiam? Porro,
dicunt, Ulquid creat, quos impios futuros et da- quia in jugo gravi eorum divina juslilia est; non est
mnandos esse praescivit? Utquid eos poslremo, donec in eis talis, qualem prsedicas, innocentia. Nisi forte
ad impietalem damnabilem pcrveniaiill, facit vivere, tibi in hac quseslionelaboranii, Deus justus quidem,
*
quos antequam tales fierent, ex hac vita posset sed infirmus quodam modo subvenire potcrit, quia8
auferre; si animas amat, si commendat charilalem suis imaginibus, ne innocenles gravis jugi miseria
suam in nobis, si Filio suo non pepercit; sed pro nobis premerentur , subvenire non poluit: ut eum dicas
omnibus tradidit euin? Quibus si dicalur, 0 homo,lu voluisse quidem, quia justus est, sed non potuisse
quis es quirespondeasDeo (Rom. IX, 20)? Inscrulabilia quia omnipotens non est; atque ila de his angustiis
sunl judicia ejus(Id. xi, 33) : irascuntur polius, quara exeas, ut fidei caput perdas, qua lide primitus in
milescunt. Sed novil Dominusqui sunt ejus (II Tim. n, Symbolo confitemur credere nos in Deum Patrem
19). Si ergo sanisjudicibus uti cupis, audi judicemsa- omnipotenlem. Deus igilur tuus, in tot et tanlis ma-
nura siugulariter a luo doclore laudalum. « Fuit, > lis quse parvuli paiiunlur, aut justitiam, aut omni-
inquit,« Adam, el in illo fuimus omnes; periit Adam, potentiam , aut ipsam curam rerum humanarum est
et in illo omnes pericrunt. > Sed peccalis, inquis, perditurus : quodlibet autem istorum dixeris, vide
alienis non utique perire debuerunt. Aliena sunt, quideris 3.
sed paterna sunl: ac per hoc jure seminalionis at- L. JUL.Amolirete ilaque cum lali Deo luo de Ec
que germinationis et nostra sunt. Quis ab hac per- clesiarum medio : non est ipse, cui Palriarchse, cu)
ditione libefat, nisi qui venit quaerere quod per- Prophetae,cui Apostoli crediderunt, in quo speravit
ierait (Luc. xix, 10) ? In eis ergo quos liberat, am- et speral Ecclesia primitivorum, quae conscripta est
plectamur misericordiam : in eis autem quos non in coeiis( Hebr. xii,23):non esl ipse quem credit
liberat, agnoscamusjudicium occultissimumquidem, judicem ralionabilis crealura ; quem Spiritus sanclus
sed sine ulla dubitatione justissimum. jusle judicalurum esse denuntiat. Nemo prudentium,
XLIX. JUL.Pugnassequidcm 3 cum principe tene- pro tali Dominosuum unquam sanguinem fudisset:
brarum deumlucis, Manichoeusfinxil, et credidit; nec enira merebatur dilectionis affectum, ut susci-
addiditque, ejus captivam leneri in hoc orbe sub- piendsepro se onus imponeret passionis. Postremo
stantiam : sed lantam infelicitatem colore pielalis iste queminducis, si esset uspiam, reus convfncere-
nititur excusare, affirmans * eura quasi bonura pro tur esse, non deus ; judicandus a vero Deo meo, non
patria dimicasse civem, atque ideo objecisse mem- judicaturus pro Deo. Ut igilur prima fidei fundamen-
bra, ne perderet regna. Tu qui hsccdidiceras, quan- ta cognoscas; noster Deus, EcclesisecatholicseDeus,
tum ea vel ad tempus deserendo profeceris intuere : subslanlia nobis ignotus est, ct ab aspeciu similitcr
dicis, Deum necessitatem non perlulisse belli, sed remotus ; quem vidit nemo hominum, nec videre po-
iniquitatem admisissejudicii; nec tenebrosis hoslibus, lest ( I Tim. vi, 16 ) : ut selernussine principio, ila
sed perspicuis subjacere criminibus; non impertisse sanctus juslusque sine vilio ; omnipotenlissimus,
poslremo substantiam suam, sed sclernam violasse cequissimus, misericordissimus, innotescens solo 4
justitiam. Quo quis vestrum pejor sit 8, aliis oesti- splendore virlutum ; factor omnium quoe non erant,
mandum rclinquo. Illud tamen liquet, ad;unuin vos dispensator eorum" qusesunt, examinator cunctorum
opinionis nefas rcdire. Nain ct Manichaeussubscribit qui ct sunl, et futuri sunt, et fuerunt, in uliimo die:
iniquitalem Deo suo, cum eum allegat damnaturum, terram, ccelum,et cuncta simul elemenla moturus :
1 SicMSS. In vign., proveniant, excitalor cinerum, et corporum reslilutor : sed propler
s Inedilisomissum,tales: et infra pro, si animasamat, solam juslitiam, hsec quse diximus, cuncta faclurus.
corruptelegebatur, animat is, apud Men.;animaris,apud
Vign. 1 Ms.Mar.,corrumpit.
3 Editi,pugnassesi quidem.Abest, si, a manuscriptis. * IlaMss.At editi,gravijugomiseriw.
4 Mss.Mar.et Port., affirmat, 3 Editi, quidegeris.Castiganturad manuscriptos.
* Editi: Quisvestrumpejorsit; omisso,quo,sed habe- * Editi,solus. verius Mss.,solo.
tur in manuscriptis. 8 codex port., omniumeorum.
1073 LIBERPRIMUS. 1074
AUG.Si DeumPatriarcharum colis, quare noncredis que ad finemubi illa fuerit proedicabitur.
circumcisionemoctavi diei, quseprsecepta est Abra- AUG.Egopotius non le ostendisse, quod le osten-
hse,praefiguraiionemfuteseregencrationis in Christo? disse dicis, ostendi; et ei riie Deo crcdere, qui a
Hoc enim si crederes, videres non poluisse juste Catholicorum semper Ecclesia procdicatusest, si ni-
animam parvuli exterminari de populo suo, si die mium caecusnon sis, edocui.
non circumcideretur octavo (Gen. xvn, 12-14 ), nisi LII. JUL. Nunc vero consequeriter inspiciam, qui-
alicui fuisset obligatapeccato ? Si DeumProphetarum bus boc, quod expugnat fides piorum, teslimoniisaffir-
colis, cur non credis quod per eostoties Deus dixerit, mare concris. Sed qtloniariiinstitiii libro luo secundo,
Reddampeccatapalrum in fitios( Exod. xxxiv, 7, et quemAlypiusdetulit,obviare, neconfunderetur rescri-
Jerem.xwn, 18)? Si Deum Aposlolorumcolis, cur pti series *,paucis adhuc, usque dum ad lcstimonium
non credis, corpusmortuum propter pcccaluiri(Rom. Apostoli, quo plurimum libi videfis muniri, sermo
vni, 10 ) ? Si Deum colis in quo speravil et sperat perveniat, respondendura est. Illis ergo, quoe supra
Ecclcsia primitivorum, quoeconscripta est in ccelis, posui, verbis tuis hsec quoesequuntur adjungis: «In
cur non credis baplizandosparyulos erui de potesta- his ilaque quce praetermisit, hoc limnit, quia cuncla
telenebrarum ( Cotoss.i, 13 ), cum eos propterhoc Ecclesioecatholicse pectora convenit, fidemque ipsam
exsufflet atque cxorcizcl Ecclesia, ut ab eis poteslas aniiquilus traditam atque fundatam, clara quodani
tenebrarum mitlatur foras ? Ille vero quem sperat modo voce compellat, et adversus eos vehementissi-
judiccm ralionalis creatura, quse in sanctis ejus cst et me permovet quod diximus, quia nijiil peccati esse
fidclibus, lcgc l riobis, proeler regnum bonis ct in parvulis dicunt, quod lavacroregenerationis ablua-
suppliciummalis, quem terlium locum prseparaverit tur. Omnesenimad Ecclesiam non propter aliudcum
ct promiscrit non regcneratis innocenlibustuis. Quo- parvulis currunt, nisi ut in eis originale peccalum
modo autcm dicis, neminem prudentum pro Domino, gerieralione primoe naiivitalis attractum , regenera-
qucm colimus, sanguinemfunderc; cum cum cblue- tione secundsenativitalis expielur. Deiade ad nostra
rilctpro co sangiiinemfuderit gloriosissimusCypria- supcriora verba revertitur, quoenescio cur repetat:
nus, qui vos in ista quocstionesuffocat, dicens, par- Eos autem qui de tali commixtione nascuntur, dici-
viilumcx Adam carnaliter nalum, contagium morlis mus trahere originale peccalum; eosque, de parenti-
antiquocprima nalivilatc contrahere ( Epist. 64, ad bus qualibuscumque nascantur, non negamus adhuc
Fiditm ) '! Vidcsnc'te potius rcum *, qui blasphemas esse sub diabolo, nisi renascantiir in Christo. Haec
isiinn sanclorum marlyrum Deum? Dicis3le colerc verba nostra et paulo ante dixefat. Deinde subjiinxit
omnipolcnlissiiiium.oequissimum, misericordissimum quod de Christo diximus, Qui de eadera sexusutrius-
Deum : scd ipse est omnipotentissimus, qui jugum que commixlionenasci noluit. Sed etiam liic pracler-
grave, quo prcmunlur filii Adam ex die natiyilalis misitquod ego posui:Utper cjus gratiam eruli de
suoc,procul dubio ab eis possct auferre, imo ne ullo potestate tenebrarum, in regnum illiiis, qui de eadeia
tali jugo prorsus gravarentur erficere : sed ipse est sexus ulriusque commixtionenascinoluit, Iransferan-
sequissimus,qni nullo modo illud imponerel 4, im- tur. Vide, obsecrole, qusc nostra verba vitavit, tan-
ponivc pcrmiltcrcl, nisi pcccata in eis, cum quibus quam inimicusomnino gratioeDei, quoe venit per Je-
nali sunt, invenircl, quorum realum renalis idem sum Chrislum Dominum nostrum. Scit enim ab illa
ipsc misericordissimussolverel. Si ergo le delectaret Aposloli sententia, qua dixit de Deo Patre, Qui nos
divina jusiitia, videres profccto quod cx ipsa veniat, eruit de poleslale lenebrarum, et translulil in regnum
non uiique injusle a parvulis incipiens, nota omni- Filii charitatis suw(Coloss. i, 13 ) ; improbissime
bus humauamiseria,qua peragitur boecvita, a primis ct impiissime s parvulos separari: ideo procul dubio
fleiibus nasceniiunv, usque ad exlreinos halitus mo- verbaistaprsetermitterequam ponere maluit >(De Nu-
rientium; sanctis tanlum ctfidelibus, scd in alia vila, ptiis et Concupiscentia,lib. 2, nn. &,5). Egone sum
feliciiale promissa ". inimicus gratioeDei, homo omnium impudentissime,
Ll. JUL.Pro hoc igilur Dco mco, qucra mihi qua- qui in primo libro meo, unde lu ista a contextu suo
lem credp pninis crealura et snncia Scriptura de- avulsa rapuisti, ut aliquid sine ratione garrires, pro-
nunliai, reclius dixi facerera 6, si nec librorum lc fessionepura et plena os luum mysteriis Manichoeo-
concerlalionedignumputarem. Verum quoniammihi rum madens tuorumque damnavi?
potissimumhoca sanciis viris, nostri temporis confes- AUG.Numquidut babeascausam bonam convician-
soribus, munus imposilumest, ut dicta lua quid ba- do faclurus es ? Dic quorum meorum os, sicut meum
bcant ponderis rationisque discutiam, opporlimum daranasse te jactas 3. Dicturus es , Manichseornm;
fuil oslendereprius, non a te credi ei Deo, qui in •sed utmaledicus, non ut veridicus. Ego enim et Ma-
Catholicorumsemper Ecclesia prsedicalusest, ctus- nichseosdetestor, et adjutoreseorum, in quibus ap-
petis* principatum, et utrosque adjuvanle ac subve-
1 Edili,ttbilege.Abest,ubi, a manuscriptis. 1 Editi, ne confundaturrescriptisveritas.At Mss.Mar.
! SicMSS. Atediti: vide netu potiusreus sis. port. et Clar.,ne confunderetur
3 Mar.Ms.,dicas. * Editi, rescripti series.
et impurissime.AtMss.,ut in secundolibro de
4 Locusveterumcodieumsubsidiosanalus, qui sic in Nuptiis,impiissime.
edilisjacebat,imohecullomodoillud imponerel;omissis 3 Sic Mss.Port. et Mar.;vignieriusautem:Dicqvorum
verbis, neullolalijugo, elc. meorumos, meumquedamnes,sicutdamnasseteja<itas.
5 vignierius,repn)imssa. Menardus 4 puo Mss.Port. et Mar.,appetitis.verius alii libri, ap-
6 Juxta vign.elMen.,facere. M. elMss.,promisstt.
pelis: de Julianodictum.
 1075 OPERIS IMPERFECtl CONTRAJULiANUM,S. AUGUSTINl 1076
nienteDomino Deo nostro cathplica veritate redar- est contra impetumvanilatis, et confessionebrevios
guo. Sed ostendam meos, quos in mc lanto nequius ebloquentiurh consueridum. Nos igitur in tantum
quanto aslutius criminaris. Inliac enim causa, ubi gratiam Baptismatis omnibusutilem setatibusconfite-
ofiginalis peccati vertilur quseslio,propter qucd me inur, ut cunctos quiillam non necessariam etiam
nomine Manichseorumalrocissimis dignum arbitraris .parvulis putant., selerno feriamus anathemate. Sed
opprobfiis, meus est Cyprianus, qui cum peccasse hanc gratiam locupletcm spiritualibus donis credi-
nihil dixerit parVulum, non lamcn tacuit, eum con- mus, quse multis opiraa muneribus ac reverenda vir-
' traxisse
peccati ex Adam prima nativitate conlagium lulibus, pro infirmitatum generibus et humanorum
{ Epist. 6i, ad Fidum ). Meusest Hilarius, qui cum statuum diversilatibus, una, lam remediorum colla-
in Psalmo Vivetanima mea trice ' quam munerum, virtule medicalur.
expoaeret quod legitur, Quaecum
el laudabit te ; « Vivere se, > iuquit,« in hac vita admovelur *, non est mutanda pro causis : jam enim
non repufat; quippe qui dixerat, Ecce in iniquitalibus ipsa dona sua pfo accedenlium capacitate dispensat.
conceplussum,etindelictispeverilmematermeat(PsaL Bicut enim arles omnes non pro diversitate materia-
L, 7 ).« Scit sub peccati origine, el sub peccalilege se rum, quas arripiunt excolendas, ipsse quoque aut de-
nalum > (ln Psdl. cxvm, 175 ). Meus est a tuo do-* trimenla aut augmenta patiunlur, sed idem 3 semper
ctore excellentissimelaudalus Ambrosius,qui dixit: alque ttno modo se habcntes multiplici decorantur
< Omnes homines sub peccato nascimur, quorura effectu4; ila el secundum Apostolum, Una fides,
ipse ortus in vitio est: sicul babes lectum, dicente unum Baptisma (Epltes. iv, 5): et raulliplicanturet
David, Ecce enim in iniquitaiibusconceptussum, etin dilatantur in donis, nec lamen in mysleriorum mu-
delictispeperil memaler mea.Ideo Pauli caro, corpus tantur ordinibris. Sed hsecgratia non advcrsatur ju-
moftisefat > ( De Pwnitenlia, tib. \,cap. 2). Meus stitisc, quscmaculas eluit iniquilatis : nec facit pec-
esl Gregofius, quicumde Baptismoioqueretur : « Ve- cata, sed purgat; quae absolvit rcos, non calumnia-
nerarc, > inquit, « nalivilatem, per quam ' terrenae tur inriocuos. Chrislus enim qui est sui operis rc-
riativitatisvinculisliberalus es > (Orat. in ChristiNa- demptor, auget circa imaginerasuam continua largi-
talem ). Meusest Basilius, qui cum agerel de jeju- tate beneficia; et quos fecerat condendo bonos, facit
nio : « Quia non jejunavimus, > inquit,« decidimus innovandoadoptaridoqueraeliores. > Hanc igilurgra-
de paradiso: jejuneraus ut ad eum redeamus » ( Ser- tiam, per quam reis venia, illuminaiio spirilualis,
,mone1 de Jejunio ). Meus est Joannes Constanti- adoptio filiorumDei, municipalusJcrusalem cceleslis,
nopolitanus, diccns : « Adam peccavit illud grande sarictificatio, atque in Chrisli membra translatio, et
peccalum, ct orane hpminum genus in cpramune da- possessio regni coelorum mortalibus datur, qui ali-
mnavit > ( Homiliade Lazaro resuscitato). Hiomnes, quibus negandam pulat, omnium bonorum exsecra-
et alii socii eorum eadem senticnles, quos comme- tionein meretur.
morarelongum est, mei sunt(a): si agnoscis, et ttti AUG.In his omnibus quoc commeraorasti gralioe
sunt; sed mei doclores, improbatores tui. Quomor Dei muneribus, illud quod prius posuisli, dari per
do igitur os meum meorumque damnasli; cum isto- illam reis veniam, non vis ad parvulos pertinere,
rum, quos esse conspicis meos, concordissiraoet quosullum realum negas ex Adam trahere. Cur ergo
veracissimo polius ore ipse damneris ? Islisne tu coeleramttltis negat Deusparvulis, qui sine hac gra-
luminibuscivilatis Dei, mente lenebrosissima, fronte lia iri illa oetalemoriuntur ? cur, inquam, non eis da-
impudentissima, lingua procacissima audes crimen tur illuminatio spiritualis, adoptio filiorumDei, mu-
objicere Manichsei? Si aulem non audes, cur mihi nicipatus Jerusalem ccelestis, sanctiflcatio, alque in
non ob aliud audes, nisi quia hpc dico, quod dicunt Christi membra translatio, et possessio regni ccelo-
non audcs ? rum ? Haeccine * tot munera tam
quibus necessaria, tot ima-
LHI. JUL.Ibi namque bic esl a me collalus ordo ginibus suis nullum secundumvos peccatum habcn-
tibus Deus, penes quem sumraa potestas est,
verborum, cum dixissem auclorem Deum cceli et cum negaret hoc beneficium non a se prohibeat voluntas
terrse, omniumquequse in eis sunt, ac per hoc et ho-
minum propter quos cuncta factasunt. « Non autem coritrariaparvulorum? Tu cefle ul haric a vobisamo-
me fugit, > inquio*, « cum hsec dicimus, illud de lireris invidiam, qua dicimini parvulis Baptismi gra-
nobis disseminandumesse, quia graliam Ghristi ne- liam denegare, dixisli quod eamgratiara, quialiquibus
cessariam parvulis non pulemus. Quod christianos negandam putat, omnium bonorum exsecrationem
populos laudabiliter et vehementer offendit: si lamen 1 Menardns,tmicam remediorumcollatricem.Vignie-
dicti per se nefarii non nos arbitrarentur auctores : rius, unica remediorumcoltatrice.Castiganturad manu-
eo enim modo nec de fratribus suis falsacredendo scriptos. » Menardus,arhovetur:corrupte.idhoclocojulianusde
crimen incurrerent, et studiosos se circa amorem Baplismirituprofitetur,quodante ipsum Pelagiusin Li-
fldei comprobarent. Munienda igitur nobis ista pars bello fidei suae, n. 7, infra, in Appendice,parte se-
cunda, Baptisma,» inquit, « unuin tenemus, quod
«
«iisdemsacramentiverbisin infantibus,quibusetiam in
1 Editi, pro qua.Emendainluf ex manuscriptis. o majoribusasserimusesse celebrandum,» Yideitem in
»
_ SicMss. AtMenardus,quod.Vigniefius,iii quo.Hsec.lu- Appendice,in Libcllolideipelagianorum,n. 6, scriptoper
liariusiri opere suo priirioad TCifbantiumdixit, refulavit- julianum.
3 Forte,emdem.
que.Angustinus supra, libro3 contraiulianum, n. 8, sqq. 4 Editi,affectu: dissentientibus
(a)Hoset alios'plutes.commemoravit supra, in priore 3 Mss.
lib,
opere contraJulianum, 1, cap.3-6, etc. Editi,hmcne. Mss.,b xeccine.
 1077 LiBERPRIMUS. 1078
merealur'. Non igitur eam Dei omnipolentis oequitas agnoscerevelustatem, exquaparvuHchrisliana 4 gra-
negaret innumerabilibus parvulis, qui sineliacsiib tia fenovantur, audi fideliter quod ait homo Dei Re-
ejus omnipotenlia moriuntur, si mali nihil in ejus ticius ab Auguslodunoepiscopus, qui cum Melchiade
occulto judicio mererentur. A quo judicio de stirpe Romano episcopoquondam judex sedit, Donatumque
Adam venientibus omnibus debito, quicumque secun- damnavit hoereticum. Hic enim cum de christiano
dum gratiam, noh secundum debitum liberanlur, non Baplismateloqueretur:« Hancigitur, > inquit, <prin-
in suis merilis, sed in Domino glorienlur. Yos ergo cipalem csse in Ecclesia indulgentiam, neminem
si carere vultis opprobrio, quo Ecclesise catholicae prscterit, in qua anliqui criminis omne pondus expo-
delestabiles facti estis, sinite Christum parvulis esse nimus.et ignorantiaenostrae facinora prisca delemus;
Jestim. Quod omnino non erit,'si non eis conferet ubi et velerem hominem cum ingenilis sceleribus
propler quod hoc nomen accepit, id est, si non eos exuimus > (a). Audisne non postea perpetrala, sed
salvos faciet a peecatis eorum ;(Matih. i, 21). Hec etiam ingenila scelera veteris hominis ? Numquid Ma-
igitur de isla gratia dicite, ut offensione Ghrisiiaho- nichoeusfuit iste Reticius? Quomodoergo non dolose
rum de qua conquerimihi cafeatis, quod dixit catho- innovari parvulos dicitis in chrisliana regeneralione,,
iicus «octus doctofque Gfegofius:« Veherare rialivi- qui mala quseingencravit antiqui criminis pondus in
talem, pef qtiam lerrena?nativitalis vinculis liberattts vetere homine non vultis agnoscere? Deinde, si ag-
es. > Nullo itaque modo ad istam graiiam pertinere gravata octas illa iniquilatem judicis convincit, ut
parvulos confilemirti, quaindiu iiegatis eos nativitate dicis, itane non est aggravata gravi jugo su.per filios
eoelestia terrenae nativitatis vinculis liberari. Adam? Et lamen non est hinc iniquus Deus; ac per
LIV. JUL.Qusequoniam, ut locus interim bic pa- hoc merito est aggravala. Nullumest autem hujus
tiebalur, munivi, revertamur illo unde digressisu- actatismerilummalum, si non est originale peccatum.
mus; de hocipso, ubicumque opportunum fuerit, LVI. JUL. Non ergo unitale Sacramenti rea mon-
plenius locuturi. Ecce quanta confessionis luce, et stralur infantia, sed veritale judicii niiiil aliud quam
eos qui Baplismapanulis denegarent, et vos qui ejus innocens approbalur.
praejudiciojusiitiam Dei audelis maculare, reprobavi: AUG.Invcnisse te putas quare baptizetur: dic quare
pfotestans aliud nie non tenere, quam inslituta my- exsuffletur. Certe Pclagii auctoris veslri magna et
steria iisdem, quibus Ifadita stint * vefbis, in omni invicla est putata senlenlia , ubi ait: Si Admpecca-
prorsus aitatc esse tfactandaj riec pro causarufn va- tum eiiam non peccantibusnocuit^ergo et Cliristijusti-
Ticiate debere niutari: verum flefi peccatorem ex tia eliam non credentibus prodest (b). Quid ergo de
rnalo peffecte bonurii; inhofcentem autem qui nul^ parvulis dicilis * quando baptizantur ? Credunt, an
lum babet malum pfoprise voluntatis, ex boho lieri non credunt? Si dixerilis, Non credunt: quomodd
3
nieliorem, id est, optimum : ut ambo quidem in non eis Christi justilia etiam non credentibus prod-
€hffeti riieriibfatranseant consecrali; seduntisdepre- est, ut regnuni coelorum possideant ? Aut si prodest-,
herisus in mala vila> alter in bona natura. Hle enirii ut cogimini confiteri: sic.igitur eis riocuit Adae pec-
iwioceniiam qiiain exorlus acceperat, pfava actione cattim nondum peccandi habentibus voluntatem, quo-
coffupil: hic vero sine laudej sine crimine Volunta- modo eis prodest justitia Christi nondum credend
tiSj hric sbltifn habet, quod a Deo coriditore suscepit> habenlibus voluntatem? Si autem dixeritis, Per aliot
*
tqniiiifocata priiiisevitalefeliciOr,bohum simplicita- credunt: sic eliam per alium peccaverunt. Et quo-
iis susc viliafe nbn potuit, nulluiri habens de aclibus niam verum est quod per alios credunt (propler
meritum, sed hoc solum retineris, quod lanti opificis hoc enim et fideles per totam Ecclesiam nuncupan-,
digriatiohe possedit. tur): profccto pertinent ad illud quod ait Dominus^
Auc. Quare ergo grave jugtim supereum a die ex- Qui autem non crediderit, condemnabitur(Marc. xvi,
iltis de ventfe matfis ejtis (Eccli. XL,1) ? Ctir tanta 16). Condemnabuntur ergo si per alios non credanti
cormptibililascofporis, uthac aggravetur* anima ejus cum per sc ipsos non valent credere: condemnari
(Sap. ix, 15)?Cuftantamentis oblunsio, utetiampla- autem juste nullo modo possent, si non sub peccato,
giserudiatuf tarditas ejus?Quousque, Juliane, gravis ac per hoc et sub peccati pfincipe nascerentur *;
es corde ? quousque diligis vanitatem, ct quaerismen- Propter hoc efgo et exsufflantur. Removete ab eis*
dacium (Psal. i\, 3), qtio vestra haeresis fulciatur ? deceptoriam vanitaiem vestram : sinite parvulos ve-
Numquid si nemo peccasset, si natura humana in ea nire ad Jesum (ld. x, ii) qui salvum facit populum
qua condita est bonilate mansisset, eliam in paradiso suum (in quo ulique et ipsi sunt)a peccatis eorum
adisUishomomisefias, ttt alia taceam, nasceretur? (Matth.i, 21).
LV. JUL.iEtas igilurillasicutmisericordiam Chri- 1 SicMss.Editiautem,christiani.
' Editi, dieis.Et infra: si dixeris, Non credunt, item
sti praedicatinnovata, id est, innovantis mysterii vir- postea: si autemdixeris.Atmanuscripticonstanterin plu-
lute provecla; ita iniquitatem judicis, infamiain ju- rali3 numero, dicilis,dixeritis.
aut aut Hoclocodeerat particulanegans: posteavero duobus
f stitloe, accusata, aggravata corivincit. eamlociscontralibrorummanuscriptorum lidemSic redde-
AUG.Ex qua vetuslate selas illa dicilur innpvata, batvignierius : AVXSI non prodest,ut cogirnintcohfiteri:
cum sit ortu nova? Labia dolosa sunl ista: si vis sic4igitur eis honnocuitAdmpeccatum.
SicMSS.Editi,nascuntur..
1 Mss.,meretur. * Mar.Ms.,a vobis.
' Mar.MS.,qumtradita sunt: nori iniuusrecte. (a) vide supra,lib. 1 contraJiiliarium,h. 7.
3 Idemcodex Mar.,ihfuscata.
* sic Mss.Editi,aggrmiaretux. (b) videsupra,de Peccatorurii Meritis,lib.3, n. 2, et lnfra,
Mercatoriscommowlorium,in Appendicispaite sectuida.
 1079 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1080
LVH. JUL.Quanquam mihi, ut de stalu explicando LVIH. JUL.Nihil itaque in verbis tuis, coaclus, ut
immorer parvulortim, consequenlia ralionis indicit, dicis, iimbre prselerii. Quid enirii in tam clegantis
quse res sua lege conjuiiclas dividi non sinit. Coelefum irigenii posscm pavere monumenlis, nisi forlchocsp-
faciliOresset jactura nascentium, si non eis comperi- lum, quod horrPrem deobscenilalis tuse impugnalione
clitaretur ' ipsa majestas. Excusa igiiur Deum, et perpetior?
aecusa parvtilum : justum doceatur ille quod facil, AUG.Si emercs ista convicia , prodigum le dice-
•qui sine justilia Deus esse non potest; et qusevissus- rem : gfalis libi adjacent; cur non eis fruaris, quibus
«ipiat persona supplicinm. Caelerum nunc extra sa- maledicumaninium pascis?
«rilegium "resquas putas esse consertas, muluo sibi LIX. JUL.Audi igitur, contra ca quae dixisii, bre-
vehementer repugnant. Dicis enim, quoniam unis' vitcr : non sunt Ecclesise calholicaB pcclora, quoe'
mystefiis, idololalrse ac parricidae 3, imbuunlur et sermo tuus convenit, si a pietate et ratioue discor-
parvuli, omnes scelestos posse convinci: et addis rcm dant. Quod utrumque committunt, cum ncc de Dei
multo absurdiPrem, a Sacramenli hujus, quo de agi- oequilatebene aeslimant, nec mysleriorum, quae cri-
jiiiiis,auctore aliena peccala innocenlibus iniputari 4. minanlur, sapienliam et divilias iiilelligunl. Non est
Hoc est quod pugnare dixi, quia non capil rerum na- hoecfides autiquilus tradita alquc fundata, nisi in
iura ul uno fempore et adeo sit misericors Deus, ut ooiiciliis roalignantiuro, inspirala a diabolo, prolata a
propria unicuique conuteiui peccala condonei; et adeo Manichseo,celebraia a Marcione, Fauslo, Adimanlo,
crudelis, ul innocenli impingal aliena. Horuni prorsus omnibusquc eoriun satellitibus, et nunc a te in lia-
«um alierum dederis, alterum liilisti * : si donat ve- liam '*,quod graviter gemimus, eruclata.
niam reis, non calumniaiur innoxiis; si calunmiaiur AUG,Quo ore, qua fronte concilium malignaniium
innocuis, nunquam parcit obnoxiis. dicis, corisensionem tot catholicorum, qui doclores
AUG.Tu polius facis injuslum Deum, cum libi vi- Ecclesiarum fuerunt ante nos ? Quasi vero, si in con-
detur injustum peccata patrum redderein filios,quod cilio episcoporum, quod non salubriter, sed jactanler,
se ille facere et verbis sscpe lestalur etrebus oslendit. propler vestras qnoestiones debere dicilis congregari,
Tu, inquam, facis injustum Deum, sub cujus omni- sedereiit episcopiquos supra memoravi, ut aliospmil-
polenlis crira cum videas gravi jugo miseriae parvulos tam, Cyprianus, Hilarius, Ambrosius, Gregorius,
premi,- nttllum eos peccalum habere contendis, siimil Basilius, Joannes GonstaiUinopolitanus, aIiquos3eo-
accusans et Deum, et Ecclesiam : Deum quidem, si rum qui nunc manent facile inveniretis, quos eis in
gravanlur et affliguritririmmeriti; Ecclesiam vero, si doclrina ecclesiastica antiquitus tradita ajquare, ne-
exsufflaritur a jure diabolicic poteslatis alieni. Ubi duin praeferre posselis. Cum ergo ipsi conlra vos de
autem sommasli, idololalris et parricidis originalia peccalo originali proferant aperlas clarasque senten-
parvulorum nos aequarepeccaia ? Verumtameri mysle- tias, et quas paulo anle posui, et alias plurimas; ho-
riis hidita remissio peccatorum, in peccatis, ct majo- rumnein caiholica veritate consensum audetis mali-
ribus, et minoribus, et pluribus, et paucioribus, ct gnantium appellare concilium? et cogilalis, quid istis
singulis, veraesl: iri nullisvero peccalis, sicut esse contradicaiis 4, ac non potius quo fugiatis, si eis cpn-
parvulorum dicitis, falsa est. Sic autem aliena sunt senlirenoii vultis? Sed quoniam medixisti eructasse
originalia peccata proplcr nullum in eis noslroevo- in Italiam quod gematis, eumdem illum episcopum
lunlatis arbiirium, ut taihen propter originis conta- Italisea tuo doctore Iaudatum in tuam fronlem replico
gitim esse inVeniantur et noslra. Quid est ergo quod Ambrosium. t Omnes homines, » inquit, « sub pec-
clamas, et dicis non posse Deumel dimittere peccala calo nascimur, quorum ipse orlus in vitio est: sicut
majoribus propria, et imputare parvulis aliena : nec habes lectum, dicenle David, Ecce in iniquilalibus
vis atleridere, quod rionnisi in Chrislo renatis ulra- conceplussum, et in deliclispeperilmemater mea (Psal.
-que; non renalis auteni in Cbristo, neutra dimittat 6? L, 7)..Ideo PauU caro corpus mortis eral, sicut ipse
Ipsa sttnt enim christianocgratioe sacramenta abscon- ait: Quisme liberabilde corpore mortis hujus > (Rom.
dita sapientibus ct pfudentibus, el revclata parvulis yu, 24)? «Christiautem caro damnavilpeccalum,quod
{Matlh.xi, 25). Iriqulbuso si esses, nec quasi magnus nascendo non sensit, quod moriendo cruciflxit, ut in
in lna virtule conflderes, profectointelligeres, sic im- carne nostra esset juslificaiio per gratiam, ubi erat
putari generalis' parvulis injustitiam primi hominis ante colluvioper culpam > (DePwnilentiq, lib. 1, cap.
adsubeundum supplicium, quemadmodumimpulatur 2 vel 3). Hanc ergo fidem anliquitus traditam dico
parvulis regeneralfs justilia secundi hbminis ad obti- atqtie fundatam : tu renuis, et cui relucleris, non
nendum regnum ccelorum: quamvis voluntale alque respicis. Numquid hiiic eam a diabolo dicere poteris
opere pfoprio nec illuni in malo, nec istum in bono inspiratam? Numquid iste Manichacusesl? nuroquid
reperianlur imitati. Marcion, Faustus, Adimanlus? Non utique, sed longe
his dissimilis, longeque contrarius. Pelagius cerle
1 sic Mss.Editi, sihoncum eispericlitaretur. dicat quis iste sit. Ille, ille est, cujus fidem, et puris-
' Hicmanuscriptorumaucloritaterestituimus,unts.
3 Editi,iit idololatrwac parricidw. Abest,ut, a quibus- 1 Editi, quibus.AtMss.,qum.RespicitJulianusad illud
damMss.[ut idololatrwacparricidw.] ex Augustinocitatumsupra, cap. 82: cunctaEcctesimcu-
4 Sic Mss.Editi, sacramentihujus de quoagimusducto- tholicm
* pectoraconvenit.
rem alienapeccatahinocenlibus
' SicMss.Editi,sustulisti. imputare, 3 SicMss. Edili,italia.
Editi, aliique. Meliusmanuscripti,aliquos.
• SicMss.'Editi, dimittantur. 4SicMss.At editi,quid dd isla cbntradicatisi
 1081 LIBER PRIMUS. 1082
simum in Scripturis sensum nc inimicus quidem au- peccalorum, donec renascatur in Christo, qui nullum
sus est repreiiendere. Quid est, Juliane? ubi le vides? habuil oranino pcccalura; a quo solo vinculum solvi-
Ille, cujus ne inimicus quidem reprehendere ausus tur mortis, quia solus fuit liber in morluis. .
cst lidem, hanc habebat fidem, quam tu ila rcprehen- LXIII.JUL.Dicistrahi natiira: condilione peccalum,
dis, ut eam tribuas conciliismalignantium. Ecce non qui vis hoc malum a voluntale primi hominis acci-
cst eorum, sed est Ambrosii: quia vera est, quia sana disse. Differohic responsionem, qua convincenduses
cst, quia, ut dixi, antiquilus tradita atque fundata quod sine verecundia menliaris. Sedquod ad prsesen-
est, haecet mea est. Non ego banc in Italiam (quod tem locum spectat, colligo, et sapientia: raliocinanli
vos gemere dicitis) eructavi :.sed polius ab isto epi- credo, quod naturara videlicet diabolicara sine ambi-
scopo Ilaliae hanc procdicantreet docenle ' lavacrum guilate deflnias. Namsi in ea vel per eam est, proplcr
regencrationis accepi. Quoniam fides isla calholica quod homo a diabolo possidelur; irrefnlabiliter dia-
est, et tamen tua non est: tu ergo ubi es? Vide, ob- boli est, pcr quod Dei imaginem sibi poluit vindicare.
secro, et redi. Videre libi expedit, noii invidere : re- Imo nec iraago Dei est, quseper exorlum suum in re-
dire cupimus, non perire. gno diaboli est.
LX. JUL.Nihil est pcccati in homine, si nibil est AUG.Credis, sed opinanti stultiliae, non ratioci-
proprise voluntalis, vel assensionis : hoc mihi homi- nanti sapientise.Sine parvulos erui de poteslate tene-
num genus, quod vel leviler sapil, sine dubitalione brarum, ut Christi iransferaiuur in regnum. Nam di-
conscntit. Tu autem concedis nihil fuisse in parvulis cendo eos veteris delicti non habere contagium, etsic
proprioevoluntatis : non ego, sed ratio concludit, removendoa misericordiaSalvatoris, qui salvum facit
nihil igilur in eis esse peccati. Nequaquamergo pro- populumsuuma peccatiseorum, unde vocatus esl Jesus
plerboc ad Ecclesiam deferunlur, utinfamentur, imo (Maith. i, 21); niliil agis.nisi ulira Deimanealsuper
ut infament Deum: sed defcruntur, ut laudent Deum, eos, de qua locutusest Job, dicens: Homonatuscx mu-
quem et bonoriimnaluraliumet donorum spiritualium liere, brevisvitm,et plenus irm,et sicutflos fenidecidit,
protestaniur auctorem. fugit autemsicut umbra, el nonslabit : nonneet hujus
AUG.Noniiifamanlur, cum exsufflanlur; sederuun- curam fecisii,el hunc fecisliinlrare in conspecluin ju-
tur de polcstate lenebrarum : nec infamant Deum, dicium? Quis enim eril mundus a sotdibus? Ne unus
sed quo crealore nati sunl, hoc indigent salvalore : quidem, eliamsiunius fuerit diei vita ejus super terram
et ideo renascendo, ex Adam transferuntur ad Chri- (Job. xiv, 1-4, sec.LXX). Sed videlicet, horao mise-
slum, Ubiaulero dixisti, < Niliilest peccali in homine, ricors, miseraris imaginem Dei, ne dicas eam sub
si niliil esl proprise voluntatis, vel assensionis : > peccato carnalilemasci. 0 quam crudelis est istavana
plenius verurn diceres, si adderes, Vel contagionis. misericordia tua, qusc parvulis negat roisericordiam
LXI. JUL.Originaleautem pcccatumsi generatione Salvalorissui: qui venil quserere quod perieral (Luc.
primcc uativitaiis altraliitur, nuptias quidein a Deo xix , 10)! Per illas igitur sordcs, sine quibus homo
insliiulas daranare potest, cacleruniaufcrri a parvulis Dei dicit esse neminem, etsi unius diei sit vila ejus
non poiest: quoniamquod imiascilur, usquc ad finem super lerram, sibi vindicat diabolus imaginem Dei,
ejus, cui a principiorum causis inhxserit, perse- non per subslantiam, quam creavit Dcus. Vitiala
verat. est enim natura, non vitium est. Scd tul, « Nec iroa-
AUG.Necnupiiasdamnal, quia non ipsoestint causa go Deiest, > inquis, « quaeper exortum suum in re-
«jus; et * auferlur ab Omnipotcnle illo, quiethomo gno diaboliest. > Quid, si tibi alius dicat, Non est
nasci poluit sineillo. imago Dei, quse nullo rea peccato, non tameii intrat
LXII. JUL.Nullam ilaque libi calunmiam commo- in regnum Dei? nonne, quid respondeas non habebis,
vemus, quasi damnes nuplias, elquasihomineni, qui si vana respondere nolueris? Et certe propterea est
cx illis nascitur, opus diaboliesse dicas; ncc infldeli- homo imago Dei, quia factus est ad similitudinemDei.
ter hoc objicimus, nec imperite colligimus : sed quj Cur ergo et vanitati similis faclus est, propter quod
sit consequeniiumsenicnliarum effeclus, sollicite et dies ejus velut umbra proetereunt (Psal. CXLIII,4) ?
simplicitcr intuemuf. Nunquam sunt enim sine com- Non enim ab hac vanilate separaturus es parvulos,
mixiione nuptioecorporales. Tu dicis, quicumque ex cum dies eorura velut umbra prsetereant. Postremo
illa commixiionenascunlur, ad diabolum pertinere ; numquid eos et a vivenlibus separabis? Audi ergo
dubio procul pronumiasnuptias ad jus doemonisper- eura qui dicit in Psalmo : Ecce veleres posuisli dies
linerc. meos, el subslantiamea tanquam nihil ante te; ve-
AUG.Numquidnos dicimus, sine commixtionccor- rumlamen universavanitas, omnis homo vivens(Psal.
poris nuptias in paradiso esse potuisse, si nemo pec- xxxvm, 6). Cum ergo sit imago Dei omnis homo vi-
casset? Sed non ibi esscl malum, quonuncbcne utitur vens, dic unde sit etiam vanitas omnis homo vivcns.
pudiciliaconjugalis. lilud auiem malumest a vulncre, Sed quid diclurus es, qui non vis agnoscere, aliud ho-
quod diabolica iiiflixilastulia. Ilinc rea leuclur pro- rum esse ex condilione Dei, aliud accidisseex condi- *
pago morlaliuai: binc est qui nascitiir sub principe lionc peccali? Permillite, qusesumus,ut homovivens,
qui ad Dei simililudinera factus est, erualur a pote-
1 Duomanuscripti,post,
docente. liancprwdicanle,omittunt,el state tenebrarum, sub qua vanitati similis factus est:
* Yignierius,
ut. MeliusMss.,et. 1 vignieriieditio,tum,
MSS.,tu.
fi&gS OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1084
feruatuf flutem ntiriCintefim a rcatus obligalione; et lu dicis hocabillp 1, exceptis pafvulis, dicltini. Si
posl hahc vero corruplibilem vitam, ab onini etiara ergonoh efuuntur parvuli de poteslate tenebrarum,
vanitate. non sunt mortui: sinonsunimoflui.non proeismor-
LXIV. JUL.Si igitur legas opus meum, desinesmi- tuus est Chrislus : ttiaulem etiam pro ipsisChrisluin
rari, cur ad verba tua, quaesupra posueram, reverle^ morluum confiteris; ct idemdicit Apostolus, Unuspro
rinn Promiseram quippe me de scriptis tuis probatu- omnibusmorluus est; ergo omnesmorlui sunl (II Cor.
riim, quoniam tu ihlef impietatem quam biberas, et v, 14). Couclusio hoecAposloli invicta est: ac pef
ejus invidiam quam timebas, parilPr utrumque dixis- hoc quia ei pro parvulis morluus esl, profeclo eliam
ses, et quod a Catbolicis, et quod a Manichseisassefi1 parvuli mortui stint. Morluus est porro Christus, ut
solei* Est iiaque ibi talis ordo verborum admotus cvacuareteum qui potestalem babebat hiortis, id csl,
Cuocapili, quod nunc frrinte sycophantseinlerpolatum diabolum (Hebr. n, 14). Sine igitur parvulos, ut vi-
fuisse mentilus es. Scio me magna pollicitum, id est, vant, de potesiate erui tenebrarum. Quid est auleni,
ut de adversarii sermonibus approbarcnii et eos qui quod mihi Galliphoiuis inorem objicis, vel efrorem,
homines opus Dei negant, jure damnari, ct istum ip- in eo quod meputaredicis virtuiem et viiia, juslitiam
sunl, iqui hoc confiietur , nihil aliud agere, quam ut el iriiquitatem oratione mea posse in fcedera conve-
peculium diaboli confirmet esse quidquid de nuptia- nire? Ego quidem absil ut hoc vel corde teneam, vel
rum fecundilate procedit. Hoc enim gcnere, patroci- sermone suadeam : sed tam bcne le intellexisse Isluiri
iiii sui qiioqtte legibus, Maniclioeorumopinio destrrie- philosophumgralulor. Elenim ciim ille putaverit ih
tui\ Verum id tota libri ejus exordia publicarunt. Ait virtute aniini et voluptale corporis esse Iiominis bo^
eriim opus esse divinum homines, qui ex-nuptiis, id num («); tu eumdicisvirlutes el vitiavoluisse conjun-
est, ex maribus nascunlur et feminis : qua sentenlia gere : ac perhoc, sicut decuit, vilium judicasti esse
omne quod erat acturus evertit, nobisque asscntitur di- corporalis appeteiuiam voluplalis : vitium est igitur
centibus esse impios, qui hoecaudeant denegare. Abso- libido, quam laudas. Subrepsit itaqiie undecumque
lula igilur jam una pars est :superesl ut oslendam, id tuis sensibus veritas, ul suscepioetuse causam paulu-
eum quod nuper impugnarat astruefe. Quibus diclis lum deserens, quod dicimus diceres.
partem tui capiiis retractavi, in qua dixeras : « Eos, LXV. JUL.Argui ergo, et jureargui, dejehlam» et
qui de tali commixliorienascunlur,dicimustrahere ori- debilem varietatem, qua fuerat effeciumulel nuptias
-giriale peccatum, eosque de parentibus qualibuscum- te non daninare procmitteres3, et diceres , ob viri et
que nascantur, non negamus adhuc esse sub diabolo, feminaccommixlioncm, quam de nuptiarum condi-
nisi renascaniur in Ghristo, et perejus gratiamdepo- lione et iialura venire perspicuum est, imo in qua
testale eruli tcnebrarum, in rcgnum illius qui ex sola (quantum ad conflictum lioslrum respicit) nu-
eadcm sexus utriusque commixtione nasci noluit, ptiarum veritas esl,bomines in diaboli jura transcribi.
transferantur. >;Curergo:puteshine le excusari posse AUG.Si in sola- vifi et feminse commixtione est
ab erfore Mariichoeorum;,quia ausus es sentcntiam, vefiias nuptiarum.; eadem ergo est veiitaS adul-
cum qua omnibus ingenii tui viribus luctabaris, inse- leriorum quoe nupliarum , quia in uirisque est
rere; cum hoc non palrocinium erroris iui, sedtesti- ista sexus utriusque commixtio. Quod si absur-
monium sit Stultilisesingularis, qui putas Gallipliontis dissimum est; non in sola, ul deliras, commixtione
more virlutem«t vitia, justiliam et iniquitatem oraiid- maris et feminsenuptiarum vcrilas est, quamvis sine
ne tua posse in foedera convenire? Quod autemaU illa nu ptiac filios propagare non possint: sed alia
Aposlolus,. Qui emit nos de poleslatelenebrarum,et sunt ad nuptias proprie pertinentia, quibus ab adul-
trfinslulilinregnnm Filii diieclionissum; lege quartum teriis nuptiscdiscernurttur, sicut est iliori conjugalis
•operismei librum, et turic libi quid MagisterGentiuro fides, el cura ordinate filios procreandi, et quoe
seiiseril, innolescet. maxima differenlia est, bonus usus mali, hoc est,
Acc. Sexlo nostro responsum esl quarto tuo, et boritisusiis concupiscentiaecarnis, quo malo adulleri
nunc ego magis admoneo ut illa tua et mea legarit, uluntur male.
qui volunt scire >q«anluniibi ruefis a veritate devius-, LXVl. JCL. Quam commixlionemita exsecrabilem
et quanla sis veritate convictus. De hac autem chaf- persuadere conatus es, ut velis intelligi Christum,
tula, in qua ex luis libris qtisedamdecerpla cPriscripta non propter signi splendorem, sed propler damnan-
sunt, liberum tibi est mihi impulare quod iile fecit, dam sexuum conjunctipnem nasci de virgine malre
qui eam misit homini, a quo missa est miliii Hlequip- voluisse. Quid ergo unquam a quoquam dici iinpro-
pe quod voluit, in ea .posuit ex opere luos, et quod bius aut impudenlius potuit, quam hoc, quod duos
voluit pfoetermisit: unde tibi jam supra breviter sa- "velutfeges de humaiiilatis possessione certantes his
tisque respondi. Quid te obscuris luis adversus Apb- signis, et duo eorum regna separasti, ut diceres, dia-
stoli manifesta conaris involvere? Ule Deum pfsedi- 1vignierius,de illo.Meliusaliilibri, ab illo.
fcans ait, Qui eruit ms d'e potestate tenebrarum, et *Mss.Mar. et port., deleclam: id est, insignem.Sic
transtutitin regnum Filii charitatissum (Coloss.1,13): sua.« delectum malum» dixit cicero in oratione iproDomo
-'* vtgniefii editio, amotus. Castigaturex manuscri- 3lta Mss.AtEditi,promilleres.
ptis, (a) vidc ciceronem,libro2 Academicarumde
Quaestionum,
* Hic veterum Ubroruma^actoritateaddimus,ex opere et libro 2 de Finibus,et Lactantium, FafeaSapientia,
tuo. hbro 3, cap. 7.
 li)8S LIBER PRIMUS. ibfte
boli esse quidqttid nuplioeprotulissent, Dei veroso- Aposloli leslimoniuih forriiidavit, uinlait: Hlser ego
• lum
quod virgo pepefisset ? Quid est aliud, vlrgihis homo, quis me liberabiide corporethoriisliujus ? Gra-
tecUridatofemet egeriiissimumostendere inopia por- lia Dei per Jesum ChristumDominumhostrum (Rom.
iioriis Suse, et eumdem negare eorum qui prodetiht vn, 24 el 23). Non enim erat cofpus mortis hujus in
de huptiis hominumconditorem ?teneat igituf vefbi paradiso aiite peccatiim, pfopter quod diximus, ln
liiiiectPr diligenscliirographum , sciaique te ,'disci- corpore vitse illius, quse ibi erat, sine isio morbo se-
pultihi fidelemMaiiichseoruhiet Traducianoe nalionis minaliPnem fieri potuisse filiofum, sirie qiio in cor-
priroalem, nihil aliud quam commixlionem legitimi pore mortis hujus fierinon pbtesb {DeNuptiis et Con-
damnasscconjugii. cupiscemia, lib. 2, n.«). Tenes tu quideih consue-
ACG.Non liabes exCrcitatos scnstisad separandum tudinem luam, equiderii in lioc poilssimttin Opere
bonum a malo. Et hominiim et Angelorum naiufa ai- corisequenter, ut qui contra vefitatein agis, riihil ve-
•qtie substariiia vel bonorura vel malorum Deocfea- fum loquaris : sed numefosis efudilioiiisttise peccatis
iore subsrslit: sed Vitia nalurarum atque substatitia- Corfeptionum multitudo vix sttfficli. Ideo hic jarh
rum.quaeManichaeinaturas dicunt esse atque Sub- breviter annotabo, le fallere : me autem, Vel post *
stantias, veriias autem negat, Detts justus atque lioc opiis iiiteiliges, insolentem esse riiehUacii.tibi
omnipotcns ordinaiione judiciaria esse permillii; et ergo hujus vitii vindica totam posseSSioneni,ut ab
ipsa suttt inala, quacnisi ex bonis et in bonis natiiris Evangelio, nec sane injuria 8, audife possis, quia ab
inesse non possurit. Sic sunt autem in diaboli pote- initio mendax es, sicut et patcf tuus (Joan. vm, 44),
state qusecumqueilli, Deo judicante , subduntur, ut vel ille ad cujiis te dicis dominumpeiiinuisse riasceh-
a Dei potestate, sub qua et ipse diabolus constitutus tem, vel alter sectmdarius, qtti te eleganlibus, quoe
est, aliena esse non possint. Cum igitur omnes Aii- iamen inter horiestos nominafi nPh qucant, imbuit
geli et oranes homines sub Dei sint polestate, inanis sacfamentis. Toluni ergo hoc proluli in opere meo
est loquaciias tua, qua dicis Deumet diabolum divi- priore, quod tu praeterraissum esse confmgis : quod
sisse iriterse, quis eorum quos l habeat sub propfia quaiita sit dispulationis veritale ac lucecprivictum, si
polestate. In quem vero crudo pectore evomas islas, prope ullimas primi voluminismei partes legas, etiaih
-quibuspasceris,contumelias, paulisper altende. En ipse poleris conflteri. Non ergo tua detruiicata sen-
adestille Ambrosius; de hoc in quod' inveheris, quid tehtia, sed integra valenti est respPnsione deslructa.
dicai vide : «Quomodo solus, > inquit, « poluit ju- Nunc aulem audi breviter : Apostoltishoc quod ait,
stus esse, cum generatio omnis erraret, nisi na- Miser cgo homo, quis me liberabit de corpore morlis
"tusex virgine generationisobnoxieeprivilegiomininie httjus? Gralia Dei per Jesum ChristumDominumno-
leneretur > (Lib. de Arcd)? Audi adhuc, audi, et pro- strum : non ad raortalitatem nostri corppfis retulit,
tervam linguam frontis elisione compesce: « Non quam caro animaliura de natufoe institutione susce-
eriinivirilis coilus vulvaevirginalis secrela reseravil; pit, scd ad consuetudinem delinquendi; a quo reatu
sed immaculatum semen inviolabili ulero Spirilus posl iiicariialionem Christi, per testamenlum No-
sanctus infudit : Solusenim per omnia ex nalis de vum, quisquis ad virttttis sludia migraverit, libera-
femina sanclus DominusJesus, qui terrense conlagia tur. Ibi ergo sub persona Judseofum loquens, illece-
cofruptcloe,immaculati parlus novitate nonscnserit, brarulii cupiditale eliam post interdictum sacrse legiS
et ccelestimajeslate depuleriu (Lib.2 in Luc. n, 23). errantium, Ostenditunicum esse in illa tempestate
Cernis nempe, quod dico, quis dixeril ? cernis, quld- subsidium, si Crederent Christo; qui sic indicebat
quid contra me dicis, contra queni dicas ? Si eniin cautiones de futuris, ut veniam condonaret peractis;
*
egb hinc sum discipulusManichaei, hoc est et ille. hec insistebat reis inlenlalione supplicii, sed cur-
Non est autem hoc ille, qui hscc ante nos dixit. Non fenles liberalissimo gremio confovebat; nori exani-
esthoc igitur, quisquis hoecdicit: sed hoereticusma- mans terrore depressos, sed reparans benigriitatecof«
nifeslus est, quisquis huicanliquo catholico dogmati rectos : quam benignitatem ipse jam senserat, qtii
contradicit. dicebat, Humanus sermo, quoniamChristusJesus ve-
LXVH. JcL. Sed jatri pergamus ad csetera. De me nil in hunc mundumpeccaloressalvos facere, quorurii
itaque scribens, post illa qusesupfa lexttiverba lua, primus Suhi ego : sed ideo inisericordiam consetutus
haec quoesequuntur adjungis : « Post hoec illud no- sum, ul in me ostenderetGhristusJesusomnempatieh-
slrum posuit, ubi diximus : Hseceniin quse ab impu- tiam, ad exemplum eorum, qui trediluri itini illi in
denlibus impudenter laudatur, pttdendaconcupiscen- viiammternam(I Tim. i, 15 el 16). Quod til intellige*
iia, nulla esset, nisi homo antc peccasset : nuptise res ad vitam malam, non ad riaturam hominuhi
vero essent, etiamsi nemo peccassel; lieret quippe pertinere; ne per advenlusChristi cattsam , putares
sine islo niofbo seminatio filioruin. Huc usque ille ab eo etiam-parvulospfeccatorespfonuritialos; ait,
verba mea posuit. Timuit enim quod adjunxi, In cor- In hte ostenditomnempatieniiam. Patientia auiem Dei
pore viue illius, sine quo nunc fieri non potest in illa est, de qua ad RomanoS loquiiur : An ignorai
corpore morlis hujus. Et hic tit meam scnlehliamnon quoniambonilasDei ad pxnitentiam te adducil? se-
-finiret, sed eam quodara modo dctruncaret, illud
1Editi,per. Mss.,post.
1 Editi,quosdam.Castiganturex Mss. * MSS.port. Mar.et clar., nec sineinjuria,
* Editi,quem,VeriusJiss., qmd. 3 vignierius,intentione: mendose.
1087 OPERIS 1MPERFECTICONTRA J.ULIANUM,S. AUGUSTINI 108%
cundumautem duriliam tuam et cor impwnilens the- me liberabil de corpore morlis hujus ? in sensum ve-
saurizas libi iram in dic irm (Rom.n, 4 el 5). Exerce- slrum disputando convcrlere : sed hoc te non posse,
lur ergo patientia Dei, cum non exigtio lempore ille melius vidil, qui viro illustri chartularo misil; et
exspeclalur humana conversio. In parvulis auteni ideo verba mea commcmoransid proelermisit,ne tua
non potest apparere patientia. Si enim essenl peccata riderelur exspectata et prolala responsio. Quis enim
nalurae, qusecisSalvatoradscriberet; patiens quidem non rideat quod nescio ulriim vobis pcrsuadere po-
falso, ssevus vero certissime diceretur. Non potest lueritis, et taraen aliis persuadendum putastis, Ju-
aulem Deus nisi pius et juslus esse, quod cst Deus dsei Apostolura induxisse personara, nondum sub
meusJesus Chrislus : cujus patientiam , vel Paulus Christi gratia constituli, alque dicentis, Miser ego
diu persecutor, vel alii sub quorum persona loquitur, homo,quis meliberabilde corpore mortis hujus ? Gra-
experli sunl; quia diu exspectali sunl, licet sero lia Dei per Jesum Chrislum Dominum noslrum. Itane
liberati. Ac per hoc ab Aposlolo vita hominuni, non vero Judocus, nondumque Christianus est, qui dicit,
natura damnatur. Commendans ergo hanc gratiam Dei gratiame.liberabitpcr Jesum Christum Dominum
L nostrum? Verumhoc omitlo : illud autem
Judscis, quia lex punit sccleslos, nec habet illam quis ferat,
efflcicntiam misericordioe, quam Bapiisma, in quo de prseteritis suis peccalis pulare hominem dicere,
confessione brevi acluum delicla purgantur, ostendit Quis me liberabil de corpore morlis hujus ? ut ei per
debere illos currere ad Chrislum, implorare opem ignoscentis Christi graliam remiltanlur : cum diluci-
hujus indulgentiae; et advcrtere quod lex morura de appareat, unde ad ista verba pervenerit?Ecce verba
vulneribus comminetur, gralia vero cfiicaciter cele- ejus sunt in auribus nostris : videamus ergo, utrum ex
rilerque medealur. Corpus itaque mortis, peccata eo quod egit volens, an ex eo quod agit nolens, mise-
dixii esse, non carnem : nam si de membrorum mi- rum se esse fateatur. Clamat homo, Non quod volo,
seria pronunliasset, quam peccato aestimascontigisse, ago; sed quod odi, illud facio. Clamat, Jam non ego
reclius mortem corporis, quam corpus mortis vocas- operor illud, sed id quod habitat in me peccatum.
set. Veruniul scias, secundumconsuetudinemScriplu- Scioenim quia nonhabilal in me, hoc estin carne mea,
rarum peccata membra dici; lege ad Colossenses,ubi bonum: velle enim adjacet milii; pcrficere autem bo-
ipse Apostolus ail, Mortificalemcmbravestra,quwsunl num, non invenio.Non enim quod volo, facio bonum;
super terram; fornicationem,immunditiam,etavariliam, sed quod nolo tnalum, Iwc ago. Non ait, Feci; sed ,
qumeslsimulacrorumservilus;proplerqumveniliraDeiin facio : non ait, Operatus sum ; sed, operor : non ait,
filiosincredulitatis,in quibusclvosaliquandoambulastis, Egi; sed, ago : el hpc non quod volo*, sed quod nolo.
cum viverelisin iltis (Coloss.m, 5, 6). Ecce quomodo Postremo, condelectalur a legi Dei secundum inlerio-
raerabra appellat,quse peccata pronunliat.Corpus au- rem hominem: videt autem aliam legem in membris
tem peccali hics ipsum ad Romanos, Velushomono- suis, repugnantem legi menlis suae; qua lege ulique
sler, iiiqiiit, simul confixusest cruci, ut deslrualurcorpus compellilur, non qnod vult, facere bonum, sed quod
peccati, ul ultra non servianms peccato(Rom. vi, G). non vull malum, hoc agere. Propter hoc exclamat :
Hoc iiaque moTeet hic exclamavit sub pcrsona, ut Miser ego homo, quis me liberabit de corpore morlis
dixinius, Judoeorum: Miser ego Itomo, quis me li- liujtts(Rom. VII, 15-23)? Et lu conlra clarissimam
bcrabit clecorpore morlis Itujus? id cst, Quis me libe- verilatem oculos ciaudis, gemitumque ejus exponis,
i.abit a reaiu peccaiorum mcorum qua; commisi, cum non ut omnibus palet, sed ut libi placet, dicens,
vitare potuisscm? quae legis sevcrilas non donat, « Qttisme liberabil de corpore morlis hujus ? hoc est,
sed ulciscitur; quis mc ab bis merabris, id est a vi- Quis me liberabit a reatu peccatorum meorum quse
tiis, qusc improborum iiniiationc collegi, ut peccati commisi?> Ille dicil 3, Qttodnolo malum, hoc ago :
plenuni corpus exslruerem, polcril vindicare? quis, et lu dicis , « quoccommisi. > Usque adeone despe-
*
inquam? Et respondil, quasi rcrum ipsarum voce ras de hominibus qui hocc legunt, ut non ipsum
commonitus : Gralia Dei per JesuinClirislumDominum malini audire quam te, el ipsi potius quam tibi cre-
nostrum. Gralia Dei, quseacceplam fert jusliliam fl- dere? Sine hominem gratiam Dei, non solum quia
dclium sine operibus, secundum quod David dicit, peccavit, ut absolvatur, vernm eliam ne peccet, ut
Beati quorumremissmsunl iniquitales, el quoritm tecla adjuvetur, exposcere : quod isto loco agitur. Qui
sunt peccala : beatus vir cui non imputavit Dominus enim dicit, Quod nolo malum, hoc ago, nou estlocus
pecculum(Psal. xxxi,l#2). Qui ergo facil hominem ut dicat, Dimitlenobisdebila nostra; sed, Ne nos iii-
bcaium, etiam ipse bealus est, juslitia sempiterna, feras in tenlationem(Mallh. vi, 12, c!l3). Unusquisque
per quain non donat peccatum, nisi quod jure poluil autem tentalur, sicul ait aposlolus Jacobus, « concu-
impulare. Non autem jure potuit impulare, si oon il- piscenliasua allraclus et illeclus (Jacobis^, 14). Hoc
lud cui imputalur, poluit et cavere. Nemo aulem po- malum est de quo ait, Scio quia non habilat in me,
test cavere naluralia. Igilur nullus prorsus habere hoc eslin came mea, bonum.lloc roalum est in corpo-
potest de naturse necessitale peccatum. Hoecbreviter
dixisse sufflciat. 1 Editi,el hocnonvolo; praetermisso,quod,tametsierat
AHG.Conatus es quidem quod ait Aposlolus, Quis in 'manuscriplis.
Editi, cur delectatur. At Mss., condelectalur.
3 Editi,qum commisiiille dicens: mendoseac dissenr
1 vetuscodex Port., ullam. tienlibusmanuscriplis.
8 Editi,lioc.AlMss.,hic. 4 sic Mss.Editivero, de omnibus,
1039 LIBER PRIMUS. 1090
re mortis Imjus. Hoc malum non fuit in pnradiso rum a morbo fornicationis, Ecclesiaehomines munie-
ante peccatum; quia nondum erat hoeccaro corpus bat : qui sensus quomodoet fronlem tuam et dogma
mortis hujus : cui dicctur in fine *, Ubi esl, mors, penitus eraserit, primi voluminis mei prope nltima
conlentiotua ? sed lunc dicelur, cum corruplibile boc parte monstratur : quod et in toto ipsius responsionis
induerit incorruptionem, el morlale hoc induerit im- corpore, proul locorum opportunitas atlulit, expli-
mortalitatem (I Cor. xv, 55-55) : nunc amcm corpus calum est.
est mortis; quia idem ipse dixit apostolus, Corpus AUG.Nusquam sic apparuit dolus luus, et per
mortuum est propler peccalttm (Rom.ym, 10). Audi scientiam damnata conscicntia.Scis enim, scis omni-
catholicosintellcctores Apostoli; accipeeorum verba, no : lam quippe apertum est, ut qui libros illos legit,
non mea, cum quibus accipio convicia tua : audinon hoc ncscire non possit : scis , inquara , in libris quos
Pelagium, sed Ambrosium. « Etiam Pauli caro, >in- ad Marcellinum edidi, me vehementer egisse cpnlra
quit, «corpus mortis eral.sicul ipse ait, Quisme libe- incipienlem surgere jam tunc hseresim veslram , ne
rabit de corpore morlis httjus > (De Pwnitenlia,lib. 1, crederelur Adam, eliamsi non peccasset, fuisse mo-
'
cap. 2 vel3) ? « Audi non Coelestium,sed Gregorium: riturus. Sed quoniam morlalero hactenus dixi, quia
f Inlra nosmelipsos, > inqutt, < propriis vitiis ac polerat mori; poterat namque peccare : lu eis qui li-
passionibusimpugnamur, et dic noctuque ignilis sli- bros illos non legerunt, nec fortasse lecturi sunt,
mulis corporis humilitalis hujus ct corporis morlis fuco insidioso, si hoectua legerent, subripere voluisli;
urgemur, nunc lalenter, niinc etiam palam , provo- quasi ego ita dixerim, Adam morlalem faclum, ut
cantibus ubique et irritanlibus rerum visibilium ille- sive peccaret, sive non peccaret, morilurus esset.
cebris, luto hoc faccis,cui inhsesimus, coenisui feto- Hoc enim vobiscuraagilur 2, hinc tota de hac re in-
rem venis capacioribusexhalante; sed et lege peccati, ter nos et vos verlitur qusestio, quod nos dicimus,
quseesl in roembris nostris, legi spirilus rcpugnanto Adam si non peccasset, nec corporis mortem fuisse
(GregoriusNazianz., Apolog.1 de Fuga sua). His tu passtirum ; vos autem, sive pcccasset, sive non pec-
luminibusccelestiscivitatis oblatrans, < Corpus mor- casset, corpore fnissc moriturum. Quid esl ergo quod
tis, > inquis,« peccata dixit esse, non carnem : > ignorare te fingis, quam mortem inlelligi velim, cujus
negans Apostolumhoc ad mortalitatem nostri corpo- corpus dico in paradiso non fuisse ante peccaltim;
ris retulisse; < quam caro, > inquis, < animaliura de cum scias, in libris illis quid egerim, quamque aperte
naturaeinstitulione suscepit. > Hoc enira sapis, quod dilucidequeegerim , non fuisse Deumpuniendo diclu-
Pelagius in judicio Palsestino ficto corde damnavit, rum peccatori, Terra es, el in terram ibis (Gen. in,
Adam scilicet mortalem factum, ita ut sive peccaret, 19), (quod de morte corporis diclum quis non intel-
sive non peccaret, moriturus esset (a). Ac sic resi- ligit ?) si Adametiam nulla iniquitate commissaitu-
stens his viris, et aliis eorum sociis fidei sanoc,tot rus essel in tcrram, id esl, vel corpore moriturus ?
tantisque doctoribus , cogeris implere paradisum, Quodautem etiam matrem mcam, qusete nihil lsesit,
etiamsi nemo peccasset, dolore parturieiuinm, labo- nec conlra le aliquid dispulavit, convicio laceran-
re nascentium, gemiiibus languentium, funeribus dam putasli, victus es malcdicendi libidine, non ti-
morienlium, moerorelugenlium. Quid igilur mirum , mens quod scriptum est, Neque malediciregnumDei
si el de isto paradiso, quod cst Ecclesia, foras isfis ; possidebttnl(I Cor. vi, 10). Sed quidmirum est'quod
qui paradisum illum, de quo foras ierunt, qui nos in le inimicum etiam ejus ostendis, cum sis inimicus
islas miserias peccando miserunt, talem facitis, qua- gralisc Dei, qua eam dixi ab illo puellari vitio libera-
lcm non dico Cbristianorum nullus, sed nec homi- tam ? Ego vero parentes tuos tanquamcatholicoschri-
num quisquam suspicari audcl *, si non sil insanus? stianos honorabiles habeo, eisquegralulor quod anle
LXYHI. JUL.In primo cnim opere latius dispulala defuncti sunt, quam haereticumte viderent. Non au-
sunt. Quamvisnec lu dilucide loquaris, quammortera tem dicimus , morburo esse negotium nupliarum 3,
inlelligi velis, cujus corpus dicis in paradiso non quod est liberorum procreandorum causa conctnn-
fuisse ante peccatnm : quia in libris, quos ad Marcel- bere, non saliandae libidinis; quam tu negas mor-
lini nomen edidisli, morlalcin Adam factum fuisse bum, cum fatearis adversus eam provisum fuisse
professuses (De PeccalorumMeritis, lib. 1, capp. 5 et conjugale remedium. Nam -ulique ne fornicatio per-
4). Quodvcro adjungismorbumesse negoliumnuplia- pelretur, libidini, quam laudas, contradicitur, obsi-
rum, Icniter audiri polest, si hoc solum de luis pa- slitur, repugnatur. Ut si eum, qui.procreandis filiis
rentibus dicas. Consciusenim forle csse potes matris constitutus est, transgreditur limitem ; saltem qui ei
tuaemorbi alicnjus occulli, quam in libris Coufessio- cedit, in conjuge venialiter peccet: conjugibusenim
nis, ut ipso verbo utar, meribibulamvocalamesse loquebalur Aposlolus, ubi cum dixisset, Nolite frau-
signasti (Confessionumlibro 9, cup. 8). Cselerumin dare invicem, nisi ex consensuad lempus, ul vacetis
sanctorum connubio, et in omniumhonestorum, nul- oralioni; el iterumad ipsum estote, ne vos teniet Sa-
lns omninoraorbus est. Quia nec Aposlolusmorbum
pro remedio concessil, cum per reverentiam nuptia- 1 Hucrevocamus,quoniam,ex manuseriptis.
' codexMar.:HOC
1 SicMss.Editi,in finem. 3 Menardiedilio:enimubi agitur.
mmc auiem dicimus morbum esse
s SicMss.Ediii,auderet. nuptiarum: graviac manifestolapsu. castigavitvignierius
(a) videlibriundeGestisPelagii,cap. H et 53 ex Clarsevallensis
codicisfide,cui Port.et Mar.sufffagantur.
«091 OPERIS IMPERFECTICQNTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1092
tanas' propter inlemperanlia.m veslram: continuo sub- pntabanlur deflexisse*, tendantur. CscterumFaustus
jecit, atque ait, Hoc autem dico secundumveniam, Manichaeorttmcpiscopus, prseceptor tuus, hoc vel
non secundumimperiam(I Cor. vu , 5, 6). Hoc itaque maxime Apostoli testimonio contra nos nititur, di-
malo sola bene utitur inteiuione propagandoeprolis cens ab eo riihil aliud his sermonibus, legis videlicet
pudicilia conjiigalis : huic malo venialiter in conjuge quse repugnans cpnsilio in membris habitels, quam
ceditur, non causa prolis, sed carnalis tanlummodo naturam malara significatamfuisse. Unde niliil minus
voluptalis ; buic malo resislilnr, ne appetilus damna- a te fieri 'debriit, quam hic locus sic iutelligi, quo-
bilis voluplatis expleatur. Hoc malum habital in cor- modo ab illis exponitur, ne , cum per easdem lineas,
pore morlis hujus : propter cujus motum, etiammente quas Faustus torsit, ingrederis, non disputasse, sed
non consenliente importunum, dicilur, Scio quia non prseterita reddidisse videaris.
habilat i« me, hoc esl in carne mea, bohum(Rom.vn, AUG.Respondeat 3 libi, non Fauslus Manichoeus,
k
18). Hoc malum non erat in corpore vitse illius, ubi sed catholicus doctus doctorque Gregorius : qui
aut voluntali s servienlibus eliam genilalibus mem- non « inter principia, > ut dicis, « emeiidalionis., in
bris, libido nulla erat, aut omnino se unquam contra membris legem per flagitiorumusum sanciis consiliis
vbluntatis arbitrium non movebat. Hujus mall repente rebellem, consueludinem malam vocabat, quoeab
exorti puduit 3 eos (Gen. in, 7), qui priusquam pec- eruditis eliam dici solet secunda natura : > sed le-
carent, nudi erant, et non pudebat eos (Id. n, 25). ' gem peccati quoeest in membris nostris repugnans
4
Hujus mali laudes impudentersparsisti etiam qualuor legi mentis, mortali huic lerrenoque corpori noslro
jllis libris tuis, quibus coactus sum respondere sex plane aperleque tribuebat dicens, « Legem pcccali
meis. quaeest in membris noslris, legi spiritus repiignare ,
LXIX. JUL.Ut autemBad istamcommemorationem dum imaginem regiam »quoeintra nos est, caplivam
humanoemiseriseet divinsegratise veniret Apostolus, ducere sludel, ut spoliis ejus ced.at, quidquid illud
supra dixerat : Video aliam legemin membrismeis, est quod in nos beneficiodivinseac primseillius con-
repugnahtemlegi menlis mem, et captivantemmein lege ditionis influxit. Unde vix aliquis, > inquit,« forlasse
6
peccali: post hoccverba exclamavit, Quis me libera- longa se et districla regens philosophia, ev pau-
bit de corpore morlis hujus ? Gratia Dei per Jesum latim animaesuse nobilitalem recolens, naiuram lu-
Chrislum Dominumnostrum (Rom. vn, 23-25). Con- cis, quoein se est, humili huic et lencbroso luto con-
stat quidem pracmissisillis quaeposuisti, subdidisse juncla, revocet ac reflectat ad Deum. Vel sicerlepro-
Apostolum, Miser ego homo, quis me liberabitde cor- pitio Deo agat, ulrumque pariter revocabil'; si la-
pbre mortis hujus? Gralia Dei per Jesum Chrislum men longa et assidua meditatipne insuescat sursurii
Dvminum nostrum. Sed non quserimusimprsesentia- serriper aspicere, etdeorsum male trahenlem acde-
rnm , uirum hoc Apostolus dixerit: verum qua fide, gravantem materiam sibimel astriclam frenis arciio-
quo sensu, qua ralione dixerit quserimus. Ille enim ribus sublevare > ( Grejorius Nazianz., Apolog. 1 de
in membris iegem per flagitiorum usum sanclis con- Fuga sua). Hsec dicebat beatus Gregorius, non in-
siliis inter principia tamen emendationis rebellem, ter principia emendatipnis suae, sed jam episcopus ,
eonsuetudinem malam • vocabat, quse ab erudilis volens exponere, vel potius qrise nota surit, admone-
etiam sseculi dici solet secunda natura. Ante panca re, in quali quantoque certamine cum vitiis intcrio-
enim eos, ad quos loquitur; cum exprobratione con- ribus, propter corpus quod aggravat animara, con-
veniens dixerat : Humanum est quod dico, propler stiluli sint sancti. Quod certamen ulique non fuisset
ihfimitatem carnis vesti-m: sicut enimexltibuislismem- in illo bealse pacis Ioco, id est, paradiso deliciarum
bra vestra servire immunditimet iniquilali ad iniquila- sanclarum, si nemo peccassct. Non eniin corpus mor-
tem ; ita nuhc exhibetemembravestraservirejustitimin tis hujus ibi esset, cujus corruptibilitate auima gra-
sanctificalionem(ld. vi, 19). Utque ostenderet quia varelur : sed corpus vitoeillius, ubi non caro corau-
carnem, non hoc corpus quod causas in seminibiis pisceret adversus spiritum, ut necesse esset spirilui
habet, sed vitia abusive vocaret; post duo capita for- concupiscereadversus carnem (Galal. v, 17): sed fc-
tasse subjungit: Cum esscmusin carne, passionespec- lici utriusque concordia nalura loelarelur humana.Si
calorum qum per legem ostendunlur, operabanturin ergo Manichaeosinlroducentes aliam naturam mali
membris noslris, «{ ftuctificarent morti (Id. vn, 5). atque substantiam expugnare velles , non adjuvare ;
Sic dixit, Cum essemusin carne, quasi eo tempore profectoislas omnibus aperlas a parvulis incipientcs
cum disputaret, in carne non esset: sed qui Scriplu- humanacvitaeroiserias cum luis deceptoribus non ne-
ras novit, genus hoc elocutionis' agnoscit. Et ideo gares; sed unde in eas collapsasit nostra natura, qu;c
ubi verborum communitas ingeril quaestionem,adbi- beata est primitas instituta, cum catholicis tidelibus
bealur regula rationis, ad cujus oequalilatem,quse et praeclarissimisdbctoribus diceres.
1 Yignierius:Etilerumad ipsos. si aulemvostentetSa- LXX. JUL. Ut igitur quod egimus eolligatur, nec
tanas. ex Mss. 1CodexMar.,deflnxisse.
* sicCastigatur
MSS. Editivero, ubiavoluntate. * SicMss.Editi,habitat.
3 SicMss.Editi,repuduit. 3 verbum, respondeal, huc revocalur ex manuscri-
4 vignierius: mjus mali cujus laudes. Abest,cuius,a ptis.
manuscriplis. 4 Mss.omittunt,doctorque.
* Clar.-etMar.Uss.,jam. »Mss.,rectam,corrupte.
* in
matam,corrupte edilis,aliam. ' Editi,nisilonga.Manuscripti
prstereunt, «irf.
1Lpco,
SKTIHS, EditiyhcmonU. 1 Editi, HVOiUvit.
1093 UBER PRIMUS, 1094
ego diclis tuis. fraudem intuli, nec tu atlulisti aliquid, non erat propter prppagandos fiUos,ne.cessaria, sti
*
quod vcl dilutiore pielalis colore perfunderes , ne- niulabal ta.menanimum, et propellebat in cpncttbitus
dum Scripinris lestibus approbares. Nec hoc quod tu vel quosque damoabiles, vel cura conjuge veniales?
putas, intellexit Apostolus : nec alia prorsus in para- Sicnim taliserat, qualis nun.c est; hoc sine dubita-
diso fuit conditio commixtionis, quam qualis nunc in lione facicbal, sive iili resisterelur per leroperan-
conjugiis agitur, quam a se institutam* Deus, tam tiam, sive per inlemperanliam cederelur. Ac sic,
ipsorum condilionesexuura et qualitate membrorum, homo libidipi aut peccan.doservire cogeretur, aut
quam frequentata benedictione perdocuit."Qtiibus ab- bello intimo repugnare : quorum allerum honer
solulis claret, cunctos qui a ie decipiunlur, ira csse slaii, alterum paci felicilatis illins, si humanum sen-
quam misericordia digniores, quoniam in excusatio- sum habetis, non convenire senlilis. Remanetigitur,
nemcriminum suorum, quse mala volunlate coinmit- ut si libido ibi esset, ita esset subdila vpluruali, ut re-
tunl, te auctore infamant nativitatem, ne corrigant clam quietamqueraentem, necad delictum traheret,
aclionem. nec ad prselium provocaret; et spiritum obedientem
ACG.Aclio pia e3t in hac vita Deum colere, et ejus Deo, ac frueutem Deo, nec peccare nec pugnare com-
gratia contra vitia interna pugnare, cisque ad illicita pelleret. Quaequoniam nunc talis non est, sed ipsa
instigantibus cogentibusve non cedere; et ubi cedi- licita inhiariicr, non oblemperanler appetil; in illi*
turindulgentiam, atqueutnoncedaluradjiiloriiim Dei citis autem aut spiritum dejicit, atit conlra spirituro
affectu religiosoepietatis exposcere. In paradiso au- concupiscit; agnoscite malum vitiala nalurse inlegri-
tem, si nemo peceasset, non essel aclio pietalisex- tale contractum : quo malo bene utilur propagandi
pugnare vilia; quoniam permansio feliciiatis essel officiocastitas conjugum, etde quo malo ducitur ger
Vilianon habere. Sed non esl indicium 3 hominum nerationis obnoxisevinculum, regeneratione solven-
conlra vitia veraciler diroicantium, ea quse impuden- dum '.
ter frequentatur a vobis laudatio vitiorum. Itane ve- LXXI. JUL.Sed de hoc salis sit, nuncquaesequun-
ro, Juliane, quando dicebal Ambrosius, « Omnes ho- lur arripiam. « In corpore igitur mortis hujus, quale
mines sub peccato nascimur, quorum ipse ortus in in paradiso ante peccatum, profeclo non erat, alia
vitio esl > (JDePmnilentia,lib. 1 , cap. 2 vel 5); aut lex in membris nostris repugnat* legi mentis : quia
me dicebat auctprc, aul infamabat nativilatem, ne et quando nolumus, et quando non cpnsenlimus, nec
corrigeret aclionem? Ilane vero Gregorius, quando ei mcmbra nostra ut impleat quod appelit exliibemus;
dicebat , « Venerare nativitatem, per quam tcrrensc habilat tamen in eis, et menlem resistentem repu-
nativilatis vinculis liberalus es > (Oral. in Natalem gnaiilemque sollicilal; ut ipse confliclus etiamsi non
Domini); aut quando dicebal de Christo loquens, sil damnabilis, quia non perficit iniquitalem; sit ta-
tel de Spirilu sancto, « Per hunc primre nativitatis mcn miserabilis , quia non habet pacem > ( De
maenUepurgantur, per quas in iniquitatibus concipi- Nupliis el Concupiscentia,lib. 2, n. 6 ). Natura-
Kiur, et in deliclis genuerunt nos malres nosirae4; > lcm csse omnium seusuum voluptatem , teslimonio
(Orat. in Pentetostem) aul qnando dicebat Hila- universilatis docemus 3. Hanc autem voluptatem et
rius de rege Dayid,« Scit sub peccati origine, et sub concupiscenliam * ante peccatum in paradiso fuisse,
lege peccali esse se natum > (In Psal, cxvm, 175): res illa declarat, quia ad deliclum via per concupi-
uifamabant isti viri nativiiatem, ne corrigerent aciio* scentiain fuit, quoecum pomi decore oculos ineitas-r
nem? Audebisnepersuadere cordi luo, quod Pelagia- set, spem etiam jucundi irrilavit saporis. Non ergo
Borum aclio actioni prseferalur istorum? Date \e- poluit hsec concupiscenlia, qusecum modum non te-
niam, nunquam vps vitaro melius i11i-Sagere credere-- net, peccat; cum vero intra limitera concessorum
mus, nec si non slc amaretis concupiseenUamcar* tenelur, affeclionaturalis et innocens est : non, in-
&is,ut cam, qualis nunc esl contra spiritum concu- quam, poluit fruclus esse peccali, quse docetur, non
piscens, etiam in paradiso anle peccatum collocare suo quidem vitio, sed volunlalis, occasio fuisse pec-
velleiis.Nam si, ultlicis°,« non alia fu.itin paradiso cati. Lege et dehoc secundum librum meum : inve-
conditiocommixlionis, quam qualis nunc in conjugiis nies hoc quod dicimus eliam tuo posse animo per-
agilur: >cratibi ei ame .peccatum libido carnalis, suaderi. Quod vero quasi aculule 8 posuisfi, legem
sine qua non polest nunc 6 sexus uterque fnisceri.Si quidem peccali essc in merobris nostris; sed tunc
ergonon vultis, in Ulabeatitudine membra genitalia habere peccatum, quando consentimus; tunc vero
noiidum pudenda, ad opus suum peragendum , quo solum prselium suscitare, quando non consenlimus,
proles seminarelur, voluntati horainum sine libidine
potuisse servire; adhuc quaerp eamdem libidinera 1Editi,salvandum.
* repuqnans.Videsupra,de Kuptiiset Concupiscen-
qualem tunc fuissecredalis. Yoluntalem cerle quan- tia, Editi, lib. 2, n. 6.
do esset necessaria, sequebatur; an eliam quandp 3 Editi, docemur. Mss.Clar. et Port., docemus: ve-
rius, nam ad hoc respondetAugustinus, docerele di-
1 Editi, quod licetdihtliore.Mss.,qttod veldihtcidiore. cis.
*Mss.Cott).Mar.et Clar.,guwa se instiluta. 4 sic Menardus.Vignieriusvero prselerit, et. Marianen-
3Menardus, nonessetindicio.vignierius,non esseljudi- sis codex omissaeadem particula prsefert, votuptdtum
cium. Emendanturex Mss. concupiscenliam. Deniquecodex portarum omittens, et
4 Editi,generanlnosmajoresnostri,mendose. concupiscentiam, habet: Hctncautemvoluptalemcmtepec
1 Ediu,dicitis.MSS., dicis. catum.
* Hicparticula,nunc,ex manoscriptisrestituitur • MSS. Mar,et clar., uitte.
 1095 OPERIS 1MPERFECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1096
et indicere miseriam pace turbata; quis non prudens riam praeceptorumanirasesensibus inhserenlem eda-
pugnare perspiciat? Nam si lex peccati, id-est, pecca- citatis studio prseteriret. Hinc peccatum manasse
tum, et necessilas peccati membris est inserla natu- proditur 4, tanquam corpore animaque genitoribus :
raliter; quid prodest non ei ' praebere consensum , dum corporis natura tentatur, anima malc sana cora-
cum propter hoc ipsum quod est, necesse sit subire patitur; quse si appetentiam corporis refrenasset, in
supplicium? Aut si cst lex quidem peccati, sed quan- ipso ortu esset exsiincla origo peccali « (Lib. 7 , in
do ei non consentio non peccat *; inscstimabilis po- Luc. XII, 52). Yidesne quemadmodum doctor calh&li-
tentia voluntatis humanse , quae (si dici permitlat ab- cus, et christiana sapientia prseditus, ipsam cibi illi-
surditas) cogit ipsum non peccare peccalum. Sedrever- citi concupiscentiam, quam tu, si non permitlatur
titur eo, ul quod dicis asystaton sit: nam si non pec- implere quod appelit, asseris innocentem, jam fa-
cat, nec lex peccali cst; si lex peceati est, peccat: mem sacrilegam nuncupavil? Et tamen si anima uti-
si vero peccat, solum quia est, quomodoei obsisli po- que voluntate correcla, hanc appetenliam corporis
test ul non peccelur, quserepelli non polest ut a pec- refrenasset, in ipso, ut ait, cxortu exstincta esset
cati opere desinatur. origo peccali: sedquoniam non repressos appetilu il-
AUG.Secundo libro tuo jam respondi quarlo meo, liciti cibi, ad peccati consummationem perventum
leque inania dixisse convici : sed vidcant qui Iegunt, est; non exsiincta esl Prigo peccati, sed etiara mana-
utrum respondendufn sit homini, qui in lantam pro- vil in posteros: et tanta est carnis et spiritus dissen-
gredilur insaniam , ut cum fateatur 3 malum esse sio subsecuta, ut in naluram, sicut idem doctor alio
peccatum, bonam 4 esse dicat concupiscentfam pec- loco dicit, per prscvaricaiionemprimi hominis verle-
catorum. Et tamen respondcre compellimur, nolen- retur (Ibid., n. 141). Sed,lu adversus hsec, « natura-
les deserere hominum ingenia tardiora, ad quos istse lem esse omnium sensuum voluplalem ^stinionio
litleroe poluerint pervenire. Quid est ergo quod lo- universitalis docere te > dicis : quasi non posset in
queris, nesciens quid loquaris? Ergone et in para- corpore, non morlis hujus, scd vilaeillius, ita esse
diso ante malesuadi" venena serpenlis, ante corru- omnium sensuum voluptas naturoe sufflciens, ut
pfam sermone sacrilego volunlatem, illiciti cibi libido sumraa in jura 3 virlutis animi carnisque concordia,
jam fuit? ct, quod intplerabilius dicilur, ad malum nulla concupiscereiitur illicila. 0 quam multum er-
provocabat, et mala non fuit? et videbant IIILhomi- ras, qui ex ista, quse nunc est, corruplibilitate atque
neS fructum ligni prohibiti, et concupiscebal 6, sed inflrmitate nalurse sanclas paradisideliciasatqueillam
ut non manducarenl, concupiscentia spiritus carnis beatiludinem corijicis! Alia erat illa immortaUtas, ubi
coricupisccntioerepugnabal; etvivebant in loco illotan- homo poteral non mori: alia est isla mortalilas, ubi
tsebcatiludinis non habenlcs in se ipsis pacem mcnlis homo non potest nisi mori: alia erit summa immor-
et corporis? Non usque adeo deinentes eslis, ut ista talitas, ubi homo non
poterit mori. Quid litigas de
credatis; non' usque adeo impudenles, ut ista dica- concupiscenlia liliganle, hoc cst, de lege in membris
tis. Ergo intelligite, vel inlelligeniibus obstrepere repugnante legi mentis? Lex peccati dicitur, quia
varia loquacitate nolite. Proecessitmala voluntas, qua suadel peccata atque, ut ila dixerim, jubet; et si ei
serpenii subdolo crederetur; et secuta est mala con- mente servialur, sine excusatione peccatur. Pecca-
cupiscentia, qua cibo inhiarelur illicilo. Non itaque lum dicitur, quia peccalo facta est, appetitque pec
ibi qualiscumque cupidilas qualicumqne reluctala est care. Realus
' ejus regeneratione solutus est, confli-
volunlati; sed ei polius depravatce depravata ser- ctus ejus ad agonem relictus cst. Malum est, clarum
vivit. Ac per hoc quamvisjam ulraque mala esset, est. Nonviribus nostrsevoluntalis, ut pulas, huic ob-
tamen voluntas cupidilatcm, non voluntalem cupidi- sistimus, nisi divinitus adjuvemur. Debellandum hoc
las duxit: non praecessitvolunlatem, nec restitit vo- malum
est, non negandum : vincendum est, non de-
luntaii. Deniquo, si anle peccati consummationem ab fendendum. Postremo, si ei consentis, malum
agno-
opere illicito averlerelur voluntas, sine labore ullo sce peccando : si ei resistis, malum agnosce pa-
8
cupidiias illicita sedaretur. Hinc loquens beatus gnando.
Ariibrosius: « Caro, > inquit, « in naluram regressa LXXII. JUL. Vel quid prodest ejus rei modestia,
vigoris sui, agnoscit altricem; atque ausu deposito cujus accusat se ipsa prsesenlia? Yide ergo quo tua
contumacise, moderationis 9 animoe conjugalur arbi- acumina provehantur. Primo, quia peccat natura sine
trio: qualis iuit, cum inhabitanda paradisi secrela voluptate :
quod non polest. Sesundo, quia est pec-
suscepit, antequam veneno pestiferi serpentis iufe- caium, et non peccal, id est, una res est, et non est.
• cla sacrilegam famem sciret, divinorumque memo-
Deinde, quando turbat pacem, miserabilis est, nec
>
' Editi,eis.Mss.,«.
Mav.us., nonpecco. pro lanto criraine plectilur dissipataequietis : quando
3 Editi,ut confiteatur.Mss.,ut cum faleatur. attlem perflcit iniquitatem, damnabilis est. Sed lex
4 Codexport., bonum.
" MSS.Mar.et clar., malesuada.Port., malesuasa. peccali sicut meretur ipsa tormentum, ita excusat ho-
e,Editi,concupiscebant.At Mss.,concupiscebat. Refer ad niinis voluntatem. Quia lex et cogens, et naturalis,
libidinem.
7In editisomissumfuerat, depravatm.
*Editi,sic. Mss.,hinc. 1 sicMss.Editivero, prwdicitur.
• ApudAmbrosium, necnonsupra, lib. 2 contraJulianum, s codex Mar.,reprehenso.
n. 10, moderantis. 3 SicMss.At editi,injuria.
 1097 LIBER PRIMUS. 1098
el nunquam recedens, superari ulique a voluntatc Chrisli : cum vos istis vere catholicis sacerdolibus
non potest: et nemo propler boc reus est, quod vi- impudentissimeac profanissime convicieminihis ver-
tare non poluit. Sed nec ipsa lex peccat: quia aliud bis, qusein me. qui eorum fidem sequor et tueor, in-
facere non potuit. Deus autem inevitabilia'• reatui digeslo furore ructatis. Aposlolusdicii, Spirilu am-
adscribit; nec ul hoc tanlum mali facial, ab ullo cp- bulate, et concupisceniiascarnis ne perfeceriiis(Galat.
gitur : omnibus igilur absolulis, liic solus in crimine v, 17,16). Rogo, cur eas appellat, si nullir,sunl?cur eas
reperitur, qui niira fronte impulal aliis necessilatem, perficivetat, si bonae sunt. Sed adhuc quales sint',
cum ipse sine necessitate delinqnat. Macle virlute oslendit, el dicit : Caro enim concupiscitadversttsspi-
prudentioe,nobilissime disputalor, qui gradibus Pu- rilum, el spirilus adversuscarnem: hmc enim invicem
nicoedialcxeos, ut commendaresdona, evertisti judi- adversantur; ul non ea quwvullis facialis. Quibus di-
cia; ut simulares gratiam , subruisti juslitiam ; ut cebat, Ut non ea qumvuliis faciaiis?numquidJudoeis,
infamares naturam, criminaliis es hominum Condito- secundum mirabilem veslram inleljigeniiam, non-
rem; et ita criminatus es, ut non solura aliquo pec- dum sub Chrisli gratia conslitulis; et non eis qnibus
catore,sed ipsalege peccati, Deus luus nocenlior appa- dixerat, Ex operibuslegis Spiritum. accepislis,,an ex
reret. Etpost haecprofanissimecatholicis sacerdolibus audilu fidei(Id. ni, 2) ? Fideles itaque cbristianos *
conviciumfacis, ut dicas eos negare gratiara Christi, dicebat non ea qusevellent facere, concupiscente ad-
cujus sequitatemluentur: cum nos laudemus quidem versus spiritum carne. Quid ita , nisi qnia volebant
clemenliamremediorum, sed legum manente justitia. inferiorem partem suam consenlire superiori, id est,
AUG. Ulinam catholicos agnosceres sacerdotes, carnem spiritui, nec valebant perficere quod vole-
qui longe priusquam esse ccepistis, dixerunl concu- banl; eisque restabat non consenlirc illi vitio, sed
piscentiam carnis, quae concupiscit adversus spiri- adversum carnem spiritui concupiscere? Verum et si
tura, quamvis adversus eam etiam spiritus concupi- hoc in eis erat, quod vos putalis, ut propter consue-
scat, quoelcx intelligilur esse peccati, resislens legi tudinem malam eliam nolenies male vivcrent; quid
menlis post peccatum quod in paradiso pcrpetralum est ergo quod dicis, naluram sine volunlale peccare
est, humanarovitiasse naturam : unde sine illa modo non posse, cum istos non volentes peccare fatearis?
nascitur nemo; eique spiritus adversatur in sanctis, Cur autem dicta sit concupiscenlia carnis pcccatum,
ut jusle vivant, pugnando contra illam, donec perfe- lexvepeccati,jam supra diximus (Cap. 71): cui si bo-
cla hominis salute, et carne cum spiritu plenissime num est non consentire ad illicita, profecto ipsa ma-
concordante jam non sit. Dicit Ambrosius , per lum est, qua concupiscuntur illicita, etsi nulla 3 con-
prsevaricalionem primi hominis in naturam ver- sensione, nulloque opere perpetrantur. Judicia Dei
tisse dissensionem carnis et spiritus; eamque dis- porro vos everlilis, qui generis humani miserias in-
sensionem sic * Cyprianusoslendit, in quo PcenoPu- cipientes a parvulis, sine ullo peccali merilo fieri di-
nicam dialexim, ut puto, irridere non audes, quod citis; nec donum Dei poscitis, ne inlreiis in lentatio-
facere in me ausus es : < Est, > inquit, < inler car- nem ( Malth. xxvi, 41), hoc cst, ne peccelis: in ve-
ncm et spiritum colluclatio, et discordanlibus adver- slra enim virtute conlidiiis, et vos in psalmo sancto 4
sum se invicem quotidiana congressio, ut non quoe notatos csse alque damnaios (Psal. XLVIII, 7), vel n»n
volumus ipsa faciamus, dum spiritus coalesliaet di- videtis cacci, vel stolidi non doletis.
vina quxrit, caro lerrena el soeculariaconcupiscit: et LXXIII.JUL.Vernmjam.pergamusct ad verba mea,
ideo pelimus inter duo ista, ope et auxilio Dei con- quocde prsefatione sublala , sibi impiignandapropo-
cordiam fleri, ut dura el in spiritu et in carne volun- suit : « Satis igitur admonuerim, sic islum verba
tas Dei geritur, quaeper eum renata est anima serve- < mea quasi refellenda sibi proponcrc voluisse, ut
tur.Quod aperte alque manifeste Aposlolus sua voce « alibi mediis detraclis, scntentias interrumperct;
declaral: Caro, inquit, concupiscitadversusspiritum, < alibi exlremis non additis decurlaret: et cur hoe
el spirilus adversuscqrnem: hmceniminvicemadver- « fecerit, sufflcienler ostcnderim. Nunc ad ea quse
sanlursibi; ut non eaqum vullis, ipsa faciatis > (De < sicut voluit, nostra proposuit, quocsua posuerit,
Oratione Dominica). Hanc lu concordiam canrs et < videamus. Sequunfur enim jam verba ejus, et sicut
spiritus, quam nos optare, et a Dominodicit orare « iste insinuavil, qui tibi cliarlulam misit, prius ali-
Cyprianus, nec in paradiso ante peccatum fuissecon- « quid de prsefalione conscripsil, procul dubio li-
cedis : a.utsi fuit, cur non fateris eam per proevari- < brorum eorum, de quibus pauca decerpsil. Id au-
cationem primi hominisviliala periissenatura 3, bea- < lem ita sese habet :. Doctores, inquil, riostri
laequepaci animseet corporis miseram successisse < lemporis, fralerbealissime, et nefarioe,quoeadhuc
discordiam? El indignaris nobis, quod velut catholi- < fervet, seditionis auctores, ad hominum, quorum
cis sacerdotibus, id est vobis,. faciamus nostro ser- < sanctis studiis urimtur, contumeliasj et exiiium
mone convicium, quia dicimus vos negare gratiam < decreverunt per ruinam lolius Ecclcsiaopervcnirc;
1Editi, inevitabili.MeliusMss.Mar. et Colb.,inevita- 1 omnesMss.,adhttcquatesrt-
bilia.KempeJulianuscontenditAugustinisenlentiaseodu- ' Edili:Fidelibusilaquechrislianis.Mss.:Fidelesilaque
cere, ut Deusinevitabiliareatuiadscribere, et caeterisab- christianos.
solutis ipse in criminesolusesse existimelur. 3 MSS. Mar.Port.et Clar.prajtereunt,etsi nulla.
' Mss. s icul. 4 Editi, in Psatmosecundo.AtMss.,in Psalmosanclo'.
3 Editi,MvUiatam
ar.,
naluram. Ad illud
periisse Castiganlursubsidio Psalmi XLVIH respicit, Qui confiduntin virlute
manuscrjptorum. sua, etc,
SANCT.ACGUST.X. (Trente-cinq.J
1099 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI H00
« non inleUigentesquahtuhi his contulerinl honoris, rescripseris audiamus :« Non est ila ul loqueris, qui-
< quorum ostenderunt gloriam nisi cum catholica re- « cumque ista dixisti; non esl ila: mullum falleris, vel
< ligione non potuisse convelli. Nam si quis aut li- < fallere meditaris: non liberum ncgamusaibitrium ;
•
< berum in hominibus arbitrium, aut Deum esse < sed, Si vos Filius liberaverit, ail Veritas, tttnc vere
< nascentium conditorem dixerit, Cceleslianuset Pe- « liberieritis > (Joan. vm ,36). «' Huncvpsinvidelisli-
« lagianus vocaiur. Ne igilur vocentor haerelici, fiunl < beratorem, quibus captivis vanam tribuistis liberta-
« Manichsei; et dum falsam verentur infamiam ', ve- « lem. A quo enim quis devklusesl, sicut dicil Scri-
« rum crimen incurrunt: instar ferarum, quoecircum- « ptura, /i«ic et servusaddiclttsest > (II Pelr. n, 19);
< danlur pinnis, ut coganlur in retia; quibus quo- < nec quisquam nisi per graliam Liberatoris isto sol-
< niam deest ratio , iri verum exitium vana formidine « vitur vinculo servituiis , a quo est hominum nullus
< contrudunlu» (De Nuptiis et Concupiscenlia,lib. 2, « immunis. Per unum quippe hominempeccalum in-
nn. 6, 7.) Cognoscodicta mea, sed non a te cuminte- i travit in munditm, et per peccatummors; et ita in
8
gritate prolata : el licei non in his ccrlamiiiis summa « omneshominesperlransiit, inquo omnespeccaverunlt
consistat, quia de prsefationesunl; lamen ut Ievitas (De Nupliis el Concupiscenlia,lib.% n. 8). Amplis-
tua liqucat, fraler beatissime, in eo loco positum siniam esse nostri negotii dignilatem, ul ipsa rerum
non cst, scd in primo statim versu libri. Item *cum consideratio el appensio indicat, quas tuemur, ila
dixissem, « ad bominum quorum sanctis sludiis eliam vester pavor; qui conlra noslrorurii sanguinei»,
< urunlur, contumelias et exitium ; > addidi, « quo- pecaniarum effusione, hoeredilatumlargitale, equo-
< niam iter aliud non patebat, decreverunt per rui- rum transmissione, populorum seditione, polestatiim
< nam lolius Ecclesise pervenire. > Post quod cliam corruplione pugnantes, et fldemveslram quoea nobis
dixi, « quia liberi confessor arbilrii et Dei conditoris, impugnatur, erubescitis profiteri, et ad nostroesen-
< Gcelestianuset Pelagianns vocatur, quo simplices,> tentisc, a qua deviaslis ', verba confugitis.
inquio, « sermone %perterriti, ul ab invidia nominis AUG.Aut sciens calumniaris, si lu ista menliris;
5
«'exuanlur, eliam sanam fidem deserunt; crediiuri aut nesciens quid loquaris, cum mentienlibus credis :
« pfocul dubio, nec liberum esse in hominibus arbi- sed jam satis sit quod supcrins tuoevanitali,veleliara
• trium, nec Deum nascentium condilorem, quando «alignitati ad ista respOndi (Supra, cap. 42).
« illud quod prius afflrmaverant, utrumque deserue- LXXV. JUL. Tam cnini scelestum cst, quod sus-
« rint. > Hoc autent tolum a te proetermissumest. cepit prsevaricatio ptidenda Babylonis, ut cum a no-
Post quod sunt illa quse posuisli, quam sane vera, et bis objicilur, a vobis negetur : et lam sahcttim est,
quam inexpugnabilia, haud difficilis erit opera com- quod a nobis crediiurj ut sub umbra cjus delitescere,
probarc". Nec ego igiiur quidquam de luis diclis nii- licct adversaria menle, cupiatis. Nam cum ego quid-
nris, nec lu vel primum caput, iia ut a me ordiiiaium quid dispulalionis Vestraesparsim membris tenebalur
fuerat, relulisti. Quod ideo iriculco, ul gravilas P«eni exprimerem, et sumniain quseslionis in brevitatem
scriplorisemineat. cogerem', ut ecclesiaslicaedissensionis causa, quaiua
AUG.Qui de libris luis, quoe voluit decerpta, cai el qualis essct, sine fumo et nebulis proderelur,
voluit legenda -iransmisii, ipse quod mihi imputas fe- dixi liberum a vobis arbilrium negari, et Deum nas-
cit: nec aliud eliam te ipsum existimocredere. Neque ecntium conditorem; porro a nobis id ulrumque de-
enim ineodem libro meo , conlfa queniB lalras, non fendi, et ob hoc vos imperitis auribus de nominibus
sum praeloculus, cui sim chaitulse respondere cora- catholicorum virorum, qui propief fldemapostolicam
pulsus : sedquscris conviciando quid dicas, senliens quam tuemur, ndbiscum."laborant, ciere inanem fra-
te nibil validum diccre dispulando. Quanquamet in gorem, ut qui limuissent Ccelesiiani a vobis dici,
his meis verbis, quoemox libi quasi refellenda pro- amitlerent coelestisfidei dignilaiem,"ct qui expavis-
ponis, id quod dico advertere potuisli: non enim di- sentne a vobis Pelagiani dicerentur, in Manicliseorum
cerem, « Non est ila ul loqueris, quicumque ista di- pelaguspraecipitarenlur; pularentque se imperili
« xisti; > si cerlus essem tc illa dixisse, non eum qui quique non posse Christianos appellari, si eos Tra-
qualem voluil, el cui voluit scripluram misil, quara duciani Pelagianos vocassent : cum e regione pru-
mihi missam refutare susceperam. Sed Deo gratias, denlcs statuerent, quamvis nominum invidiam sibi
quod universo ipsi operi luo, unde quoevoluit, sicut el injiirianisuslinendariiroagis, quani fidemcathelicam
ei placuil, isle decerpsit, iia Domino adjuvanle res- relinquendam. Scd ne vel hoc ipsum convicii genus
pondi, ut omnia tua, quoecontra antiquissimamcatho- vestro invenlumingenio glorieris; rccordamini,ab om-
licam fidemnovus hsnreticuserexeras, macbinamenta nibus quidemhscreticisdiversa rios 4 vocabula solere
subverlerem. suscipere: sed insynodo Arimiriensivehementius cla-
LXXIV. JUL. Conlra haccergo verba mea, quae ruisse, quid apud plumbeos animos vel ambiguitas
1 SicMss.Editi,et dumfakaminfamiamvilant. verbi, vel comminalio novi vocabuli possit sceleris
! Sic Mss.Editivero, ceriaminibus. oblinere. PJamcum sub Ariano principe, yir magiiai
3 Editi,itaque.MeliusMss.,Uem.
4 Mss.Mar.Port., quosihvplicesiniquosermone. 1 SicMss.Editi,devialis.
* vignierius et vetus codex Mar., haud difficiieexii * Mss.,nescis.
opere comprobare.Forte pro, haud difficiliserit operm 3 Mss.Mar.et Port., vobiscum.
comprobare. 4 Editi,diversavocabulasolere
6 Vignierius,qum.Mss,,quem. suscipere;omissa, nos.
Quodrestituiturex Mss,
 1101 LIBER PRIMUS. 1*94
conslanfiae,fidei sanissimse,Athanasius Alexandrinus . beraverit, > ail Verilas, « litncvere tibM eritis. >r(Joan,
episcopus, dilapso a fide Apostolorum omni pene viii, 36). Cum hoc in illo loco a Domino noslro Jesu,
'
mundo,et impialis temporibus obstitisset, atque constel in liberum arbitrium non fuisse prol.atum ,.
ob hoc in exsilia cpactus esset; de sexcenlis et quin.r cujus exposilionem sehlenliaepaululnm differentes ,
quaginla, ut fertur, episcppis, vix septem inventi definitionibuset divisionibus, quid nostrum alteruter
sunt, quibus chariora essenl Dei prseceptaquam regis; senliat, explicemiis.Debetqnippe,'secundum omnium
videlicet ut nec in Athanasii damnationera conveni- doclorum disciplinam, inchoatio disputationis a defi-
rent, nec Trinitatis confessionem negarent. Illa verp nilione sumi.
omnisdejectorum pectoruro multitudo, extra injuria- AUG.Apostoli crgo, qui disputatiomim suarum iri-
rummelum, hac est potissimum vel nominis com- choaliones non a defiriitionesumpserunt, nori erant
minatione, ne Athanasiana vocareiur, vel interroga-r docli? Et tamen erant dociores geritium, ei conlem-
tionis calliditate decepta. ptores doctorum lalium, de quibus te deiectal inflari.
ACG.Athanasianosvel Homousianos ArianiCatho- Quod autera ait Dominus, Si vos Filius liberaverii,
licos.vocan.t, non el alii haeretici. Vos autem nonso- tunc vereliberi eritis , conaberis quidem in iuam de-
lum a Catholicis, sed etiam ab haereticis, vobis simili- torquere senlenliarri : sed qttam te non sequalur,
bus et a vobis disseutientibus, Pelagiani voeamini: cum conari cceperis, apparebil.
quemadmodum non tantum a Calholica, se.dab. bser LXXVIII. JUL.Omnis quippe, ut ait ille, quse ra-
resibns etjam vpcantur Ariani. Vos vero so.linos ap- tione suscipitur de aliqua re disputaiio, debet a defl-
peilatis Traducianos, sicut illi Homousianos, sicut nitione prolicisci, ut inlelligatur quid sit id de quo
DpnatistaeMacarianos, sicut ManichociPharisacos, et dispulalur (Cicero, de Officiis,lib. 1). Ita ergo el nos,
caelerihaereticidiversis nominibus. sicut supra de juslilise et peccati delinitione disserui-
LXXYI. JUL. Nam curo, proponerent Ariani, qui mus, nunc quoque videamus quoelibertati arbilrii de-
rerum ea tempestate pptiebantur., Homonsion sequi finitio compelat ut planunvsit, quis ei, nostrum con-
vultis, aut Christum? Resppndcrunt conlinuo, quasi sentiat', quis repugnet. Libertas arbitrii, qua. a Deo.
in nomen religiosi, Christum se sequi; homousionre- emancipalus homocsl, in admiilendi peccati ct absti-
pudiayere*: alque ila exeunt gesiienies, veltit qui nendi a pcccalo possibiljtate consislit.
Christo crederent, quemjam negaverant, bomousion, AUG. Emancipalum bominem dicis a Deo : nec
id est unius cuin Patre substantiac, denegandp. Ita atlendis hoc cun>cmancipalo agi, ut in familia patris
ergo et nunc yos fabricatores doli, imperitas lerretis npn sit.
aures, ut si noluiu labpranlium. pro lide virorum ap- LXXIX. JUL. Facturo est enimianimal rationale ,
pellatione respergi., et l.iberuina.rb.itrijum.negent, et morlale, capax virtulis ei vitii, quod posset ex con-
Deumhomiiiunicondilorein. Hoc igitura mein illo loco cessa sibi possibililale vel.servare Dei mandata, vel
conslat objeclum; et quam non falso, praesensdispu- transgredi, vel magislerip naturali conservare jus
talio palam faciet. Respondisli ergp,hoc modo :;« Non humanse societalis, liberunique haberet alterutram
negamus liberuiii arbitrium : > et nihil aliud s.u.b* velle parlem, in quo peccati et justiliae summa est.
junxisti de luo. Consequens enim fuerat, ul impleres Nam cum aliquid secundum virtiitcm indigentibus,
sine tergiyersalipne sente.n.tiaro:;,sumque praeinisis- aut de misericordjoefpiUibus,aut de jjtistitioeimniul-
sesnon te negare arbitpiiliberlatem , adderes, Sed geta uberibus; hoc operatur foris jam ipsa,justilia,
confitemur dalam a Deo liberlatem arbitrii in hpmi- quam intus voluntas sancta concepit et peperit.
num perroanere natura., AUG.Utrura de suo justitiara conceperit 3, hoc yo-
AUG.Quomodo nianet liberlas in eis , qui ut libe- biscum agitur, qui ignorantes Dei juslitiam, vestram
renlur a servitute, quavictori peccalo addicli sunt, vultis constituere (Rom. x, 3): cum volunlas sancta
d.ivinaindigentgrafia, nisi quialiberi sunt et ipsi, scd utique jusliliam sancla cogilatipne concipiai, de qua
jusUtiae? unde dicit.Appstplus, Cum.essetisservi pec-. scripliim est, Cogitatiosancla servabitte (Prov. n, 11,
, .. sec. LXX); dicit aulem Apostolus, JVoitquia idonei
CQtijUberifmstisJHSlilh^^Boin.yi,^,)
...LXXVII.,JUL.,Impleyeras enim hpc sermpne ali- sumus cogilarealiquid quasi ex nobismelipsis,sed suf-
quid, contra quod si fuisses locutus ultcrius, nimiura ficienlia nostra ex Deo esl (II Cor. m, 5). Hoc si
impudens; siu a.utemomnia concinenler 3, yeltarde intelligatis , non aliud intelligelis esse arbilrium
nisi quod fuerij Dei gralia libe-
ppsses apparere cpri;eclipr. Niuic ver-pme dipis fal-. laudabiliter liberum,
lere, mii:quo.d,.pbje,ci,;pe.rle probo; et tu statiin, ih ratum.
eo qupd te pulas consequeiiter instiuxisse, menliris. LXXX. JUL. Sic et curn e diverso slatueris prave;
Ais. quippe, Nonliberum negamus,q.rb\lrium;et sub», agere in aliorum injuriam , vel iniquus quisfuerit,
vel crudelis; opetatio qua. nocet aliis, a ncquitia fo-
jungis tesUmonium Evangelii, sed, < Sivos,,FUius li-
ras proficiscilur, quaui inlus mala volunlas seminavit
1 Menarduset vignierius,, impietali temppribus.Mss. et genuit : eum verp deegt IJacqltas,per quam in
Mar.et clar., impietalisiemporibus.ineditione anni1633, pfoximos vis secretse volunlatis erumpat, ili ipsa
ex ipso quem MenardusIegit, veteri codicesecundiscuris
recensitocorrectumest, impiatislemporibus;id est, scele- 1 Editi,quisnostrumconsentiat;omisso,ei, quod ex Mss.
ratis. consentit MS.Eort. certe Jnhanus.infra, cap. 92 , reslituitur. , • -,
verboeodemifloutitur, Desmeitaque,ait, imptarete. * CodexMar.,indulgel..-''
* sicMss.Editi,repudiars. •Editi,justitia conceperit;male, ac dissentieniifeus
msr
*si(MBB, Ediuvero, contmenter. nuscnptis.
 1103 OPERIS IMPERFECTlCONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI 1104
tamen sola voluntate, quaealiquid vel boni vel mali, arbilrii, non opus habebat ea gralia, qua levaretttr,
non impetu brevi, sed cogitatione appetituque pa- cum surgere ipse non posset: nunc vero in ruinasua,
traveril, vel benignitalis est ratio impleta, vel mali- liber est justitise, sCrviisquepeccati; nec potest ser-
guitaiis. vusesse justitioe, et liber a dominante peccato, nisi
AUG.Sicui intelligis voluntatem eliam sola cogila- eum Filius liberaverit.
; LXXXIH. JUL. Quod ut breviter absolvalur, possi-
lione ralionem vel benignitatis vel malignitatis im-
si eo modo ' de bona et sancla biliias est ad hoc solum excubans, ne homovel iri
plere, inlelligas, quod
ait, non esse nos ido- peccatum a quoquam impellattir, vel a peccalo abs-
cpgilatione loquens Apostolus voluntale captiva : quam non posse capi,
neos cogilare aliquid quasi ex nobismetipsis, sed suf- Irahatur,
si dedi ipsa noliierii, testatur foriitudo, cujiis lacefti
iicieiitiam nostram ex Deo esse; poteris corrigi, et
in conleniptu dolorum et per Gentiles et per Christia-
humilis suscipere gratiam, cui le superbia fecit inlini-
nos assidue claruerunt.
cum, dum vis in cis esse, qui confidunt in virtute ACG.Hoc esl utiqiie, quod agit 1 hoeresisvestra :
sna (Psal. XLvni,7); non in eis qui dicunl, Diligam
virlus mea ad boc enim addiiis et Genliles, ne piaefortitudinis
te, Domine, (Psal. xvn, 2).
et mali opus Dei gralia Chrisiiani facere poluisse, aut fecisse
LXXXI. JUL.Et boni igilur possibilitas, , credantur;
quoeChristianis est propria, non Christia-
bona esl : quoniam posse bonum facere, aula vir- nis
Gentilibusque communis. Audite ergo, et intelli-
tutiscst. 2; possemalum facere, testimonium liber-
gite : Foniiudinem Genlilium mundana cupiditas,
latis esl. fortiiudinem autehi Ghristianorum Dei charilas facit;
AUG.Non esl ergo liber Deus, de quo diclum est, quoediffusa esl iricordibus noslris, non per volurilatis
Negareseipsumnonpolest (II Tim. n, 13) :eldequo arbilrium, quod est a nobis, sed per Spiritum san-
eliam ipse dixisii, Deus esse nisi jitslus non polest; et clum qui dalus est nobis (Rom. v, 5).
alio loco, Non potest autem Deus, inquis, nisijustus et LXXXIV. JUL. Si ergo est, ut ratio prodidit, arbi-
pius esse(Supra, capp. 28,67). trii libertas propulsalrix necessitatum, ut nemo sit
LXXXII. JUL. Per boc igilur suppetit homini ha- vel bonus vel malus, cui non sit liberum essc conlra-
bere pro])riinn bonum, perquodei subeslposse facere rium; quemadmodum tu aulconfessus es liberum ar-
maluiri. Tota ergo divini plcnitudo judicii tam jun- bilrium, usurus, tali ieslimonio quod captivis conve-
ctum habcl negolium cum hac libertale hominum, ut nil 3, aut lale leslimonium subdidisti, postquam libe-
harum qui unam agnoverit, ambas noverit. Unde fit rum fueras confessus arbilrium ? Ais enim : « Non
til barum unam qui violaverit, ambas violet. Sic igi- negamus arbitrium liberum; sed, Si vosFilius libera-
turet iiberlas humani custodiatur arbitrii, quemad- vCrit,ait Yeritas, tunc vere liberieritis. > Manifestum
modum divina scquitas cuslodilur 3. Hic intellecius li- est Clirislum in illo loco ad captivam conscientiam
beri arbilrii esl, quiel fatorum opiniOnem,et Chal- verba fecisse; quatn liberam non esse prodebat; sed
dseofum siippuialionem, et Manichseirumphaniasias, obnoxiam ei ultioni, quae condernnat peccata, libera
verilatiecclesiasticse 4 subjugavit. Hic itUellectusest, voluntate commissa. Quam sentenliam tu male in-
qui cum illis, quos enumeravimus, vos etiam a Cbri- lelligens, id est.non intelligens, aut forte in te 4 in-
sto monstrat alienos. Libertas igitur arbitrii, possi- telligens, et hiic natura sua repugnante trahens, in
bilitas est vel adinittendi vel vilandi pecCati, expers eo posuisli loco iubi a tuis serraonibus lota sui pro-
8
cogentis necessilatis, qiiocin suo uipote jure habel, prieiate discordat. Ut enim ipsa verba jungariius :
utrum surgentium partem 6 sequatur, id est, vel ar- Quod liberatur, captivum est : quod captivum est,
dua asperaque virlutum, vel demersa et paluslria vo- liberum non est: quod liberum est, capiivum non
luptaium. est.
AUG.Homoquamdiu stelit in bona voluntate liberi AUG.Alia est remissio peccatorum, in eis quaemale
facta stint; alia chariias, quse facit * liberum ad ea
1Ediii,solaratione vei benignilalisvel malignitatisim-
bona facienda sunt. Ulroque modo liberat Chri-
pleri, si eo modoinlelligas,<flio.Einendanturex Mss.Port. quse
Mar.et dar. et et inspi-
* Ediii,per se bonttmfacere, lausvirlulisesl. Sednoslra stus; quia iniquitatem ignoscendoaufert,
lectioest veterumomniunilibrorum. rando tribuit charitatem.
3 Edili, custodit. Meliusmaauscripti, cuslodilur. LXXXV. Jci.; Tu utfumvis hic simpliciter confl-
4 Sic »!ss. Editi vero, veriiaie ecclesiastica.
8 Editi, in suoptejure. Antiquiomnes libri, in suo ul tere, et cavillari desirie : aut dic nobiscum liberum
jure. vox, pote, bic forsiun posita(ulinterdum fit), esse arbilriiim: et remove lestimonium, quod suo
oconominativi,potis : ut idem sil, ul pote; ac, lanquam
fiote
potens. . ; lempore congriieprolalum est; aul, sicut in his li-
6 Menardus,ulram suggerentimpartem.vox, sugqeren- bris, quos nuric per Alypium ad Bonifacium misisti,
tia, barbara,neque homiriisest, uti .lulianumsupra, cap. dic captivum esse arbitrium, quod nos liberum dici-
S!2,appellatAugustinus,Tulliani.Yignieriusporroet eodex
Portarumpraeferunt,utrumsuggerentiumpartein,Noscum mus, ct desine te negare Manicliaanm.
Ms.Mar., uirum surgehtiumparlem : qiiia sic se legisse AUG.Maiiichsetisimmutabilem substantiam niali
indicatAugustinusresponsionesua, qua graliam dicitXm-
miniad surgendum,nonstanli quidem,sed lapsonecessa-
riam. Forte Julianus scripserat, utrctmsurgentiumpar- 1 Editi, ail. Mss.,agit.
tem.Viiiutumseilicetac voluptalumcontranas partes si- ' Editi, usurum.castiganturope Ms.Marianensis,
mul ad yoluntatem sollicitandamsnrgentes signilicare 3Menardus,captivosconvenit.
videtur, atque ad illudalludere Tacili,libroHistoriarum 3, 4 Hic,in te, restituimusex Mss.
cap. 4, « surgentibuslum maximepartibus.» " sicMss.At editi,fecit.
 '
1105 LIBER PRIMUS. 1106
naturaeDeisui miscet insanus, et eamdem naturam nem Christi servire * peccalis, ut veram Iibertalem
Dei potius corruplibilem facit, et sub aliena nalura conscienlia gaudenle relinerent, et spe certorum, id
vult esse captivam : fides auteni catbolica, bonam , est otternorum , vindicarentur a cupidilaie aliorum
sed tamcn mutabilem, creaturam in deterius volun- omnium, qusepropter fragilitatem sui, vana frequen-
tate mutalam; ac pcr hoc, depravala sua vitiataque ter et falsa dicuntur. Tunc responderunt ei Judaei,
natura, non sub ' aliena substantia, sed sub peccalo non inlelligenles de qua Jesus libertatedixissel : Se-
suo ream dicit serviliter detineri. Ac per boc, el de menAhraltmsumus, et neminiservivimusunquam: quo-
ipso Iiberatore multum ab eo nostra diversa sententia modolu dicis, Liberierilis ? Muitisenim modis libertas
est. Manichaeusenim dicit opus esse liberalore, ul a appellari solet : utin hoc loco sanctiias ; utresurre-
nobis naluram separet alienam : nosaulem, ut sa- ctioin Aposlolo,ubi dicit creaturam liberari a servi-
net et vivificet nostram. Tu ergo adjulorem Mani- tute corrupiionis in Jibertatem gloriae filiorum Dei
chseite non esse ostende, si polcs, qui raiserias ho • (Rom. vni, 21); ut liberlas quse notior est, ad dis-
minum , cum quibus eos nasci, quoniam sine dubio tinclionem dicitur servitutis. Eo autem nomine ct
sentit, sine dubio consentit * genus humanum, no- libertas nuncupatur arbitrii. Dividanlur ergo causae,
lens tribuere peccato vitiatce nalurcc nostrse, facis 3 ne res multum distantes confundantur nominis com-
ul eas ille permixtoc nobis naturoe tribuat aliense. muiiione. Hicergo non arbitrii libertalem Dominus
LXXXVl.JUL.Cseterum duo isla quocjungis, li- dicit esse liberandam : sed illa integra permanente,
berum et non liberum, id est liberum et captivum, convenitJudscos, ut accipientesindulgentiamliberen-
illi quidem rei de qua agitur, convenire non possunt : tur a realibus, ct eam quoeapud Deummaxima est,
tibi vero slultiliara singularem, impudentiamnovam, liberlalem occupent, ul incipiant niliil debere crimi-
impietatemvelerem inesse teslantur. nibus. Denique sequitur Evangelisla : Responditeis
AUG.Liberos dicimus ad facienda opera piclatis Jesus, Amen,amendico vobis, quoniamomnisqui facit
eos, quibus dicit Apostolus, Nunc autem liberatia peccalum,servusest peccati. Servusautem non manet
peccato,serviautemfacli Deo, habelis fruclum veslrum in domo in wternum; filius aulemmanet in mternum.
in sanctificationem,finem verovilam wlernam( Rom. Si ergo Filius vos liberaverit, tunc vere liberi erilis
vi, 22 ). Hunc in sanctificalioneffuclum, qui fruclus (Joan. VIII,31-36).
procul dubio charitas csl, atque opera ejus, imllo AUG.Alteude quod diclum est, Omnis qui facit
modo babere possumus 4a nobis;scd habemus per peccaium.Noncnim ait, Qui fecil; sed, qui facil. Et
Spiritum sanctum, qui datus esl nobis. De ipso quip- non vis eum ab hoc malo liberare homiues : npri vis
pe fructu loquebalur magisler Deus, quando palmi- eum lioc loco talem promittere libertatem, qua pec-
libusin semanentibus dicebat, Sine me niltil poleslis caium non faciamus; sed ideo lanlummodoliberare,
facere( Joan. xv, 5 ). Sed stuUitiam singularero no- quia fecimus.
bis inesse conviciaris, quia Deus nobis virlus est, nec LXXXVIII. JUL. Aperuit, de qua hic serviiuie lo-
in nostra virlute confidimus: et impudenliam no- querelur. Omnis, inquit, qui facit peccatttm, servus
vam, quiaconcupisccnliam carnis, qua caro concu- est peccali. Hoc aulem ipsuni quam vehcmcnsest
piscit adversus spiritum, non lua fronte laudamus : contra errorem vestrum, quia dicit, servum non esse
et impictatem veterero, quoniaro dogmata anliqua peccati, nisi eum qui fecerit ipse peccatum ; nec
calholica, quaedocuerunt qui Ecclesiam Chrisii ante possc cuiquam adhoerere peccatum,quod non is de
nosin ejusgratia vera pietate rexerunt, contra per- quo agitur, per se, aut aclione,aut vel sola ! comini-
versilatemvestram noviliam quanlulocumque labore serit voluntale ? Quam eliam ostendit universilalem
defendimus. In le igitur agnosce stultiliam, in le humani generis non posse jam a diabolo possideri 2,
impudenliam,in te impietatem, non velcrem saiieB, ciim distinclionemfacit inter servum et filium, id est,
sed novam. justum et injuslum ? Hic enim, ut se Christus, ila
LXXXYII.JUL. Sed jam lempus esl, ut dc Evan- etiam unumquemque sanclorum a servorum condi
geliisenlentia disseratur. Dicebat, inquit evangelista tione separabat: sicut fueruni et ante Velus, et in
Joannes, Jesus ad Judwos eos qiti credideruntei: Si Vetere Testamento, quos in domo Patris sui mani-re,
vosmanserilisin sermone meo, vere discipuli meieri- etin mensa ejus denunliat jucundari( Luc. xm, 28,
lis ; el cognoscetisveritalem, et verilas liberabil vos. 29). Toltim hoc autem exlioiialionis genus ineple
Id est6, Doininus nosler Jesus loquebatur ad cre- prolatum esset, si non liberi arbilrii hoinines con-
denlessibi, utde nulla sscculi nobililaie gaudcntcs, veniret.
nec de Abrahaesibi semine gloriamvindicantes, nite- ACG.Convenit plane itleo facienles peccatum, quia
rentur etstuderent virlulibus, ct nullis posl agnilio- servi sunt peccali, ut accepta libertate quam promit-
1Mss.Mar.et clar., ab. lit, desinant faccre peccatum. Regnabalnamquepec-
' verba haec,sinedubioconsentit,reslituunlur ex anti- catum in eorurn mortali corpore, ita ut obedirent
quis libris.
3Editi,facil.Auctoritatemanuscriptorum corrigimus,fa*
cis; ut ad Julianumreferatur. 1 Sic MSS.At vignierius, servirent.Menar dus, et
4 Ms.Mar.,possemus. nullus post agnitionemchristi servirel.
" Editi,nonveieremsednovam;omisso,sane,quodresti- ' Ediu,aut sola. Mss.,aul velsola.
tuitur ex 3 SicMss.Editi vero, non posseeam a diabolopossi-
* Editi,manuscriptis.
idem,mendose. dere.
H07 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1108
concupiscentiisejuS, et exhiberent membra arma cebantur (Acl. xvi, 14 ) ?
iniquiiatispeccato ( Rom. vi, 12 et 15 ),. Contra hoc XC. JCL.Vide quam diversasit naluroeralio el vo-
ergomalmri,quo peccalttm faciebant, iibertate indi- lunlalis. Non negavitJcsus, carnem eorura pertincre
gebant, qtiani promitiebat: Omnis enim, inquit, non ad semenAbrahae: sed inculcateis, quod ad diabo-
qtii fecit, sed quifacitpeccalum,servusest peccaii.Quid lum patrem volunlaiisiriiquitateniigraverint; qui ideo
verba lueida caligiiiosis disputalionibus obscurare genitoreorumdicilur.quodcriminumarguiturerudilor.
cPn?fis?Efumpunl omnino, et le licet obsislente, Responderunt,inquit, et dixenmtei JudaA: Palernosler
fulgdre suo vincttnt lenebras tiias. Omnis,ait, qui Abrahamest.DiciteisJesus:Si filiiAbrahmesselis,opera
facit peccalum,servitsesl peccati.' Audis, quifacit:ti Abrahcefacerelis: nunc autem quwritisme interficere,
tu nori iexponere,sed supponere vis, Qui fecit. Au- homihemqui veritaiemlocutus sum vobis,quam audivi
diant ergo, quibusipse aperit sensum, ut intelligant a Deo; hocAbrahamnon fecil: vos autemfacilis opera
Scripturas : audiant, Omnis qtti facit peccalum,ser- patris vestri (Joan. vm, 57-41). Aspicisne quas fa-
vus est peccaii.Etquseranlaccipere libertaterii, ut nPn ciat verborum divisiones1 Sapienlia?Negaleos Abra-
laciant peccalttm, eiamarites ad etim, cui dicitur, hoefilios esse, quos supra dixerat esse filiosAbrahsc:
liihera mea dirigesecundumverbumiuum,e'tne domi- sed qtioniam diversus est de nalura ac voluntate
netut mihi ohmis iniquilas( Psal. cxvrii, 133). Cttr tractalus, ostendit alterum esse prosatorem carnis
attteniilludis sensibtts tardis, et ita ihsiriuasverba innocuse,allerum seductoremmiseroevolunlalis.
Dohiini, quasl dixerit servum non esse peccaili, nisl AUG.Verum dicis iiicaulus. In paradiso enim diai
euni quifecerit ipsepeccaluin? Fraude agis, non hoc bolusscductorbeaiaevOlunlatisfuit, qiiam seducendo
dixit: non ehim ail, Nemo esl servus peccati, nisi miseram fecit: nuiic autem, sicut fateris, seductor
qui facit peccaiuni ; sed ait, Omnisquifacitpeccatuhl, est miseraevolunlatis.Ab hac ergo miseria ( ne pef
servnsest peccati.Sunt enini servi peccatioriginalis, illamnuncfaciliiis, quam liinc ad Illam ' seducta est,
qui peceaiuhiipsi nondiimfaciuntl; et ab hoe vincu- adhuc seducalur a diabolo ) non eam libefat, nisi
lo serviliilis regeneraiionesolvunlur. Non igiturom- ille ad quem quolidie tota clamal Ecclesia, Ne nos
nis qui servus est peccati, facit peccatum; sed omnis inferas in tentalionem; sed iibera nosu malo( Matth,
qui facitpeccatum,servusest peccati: siclil nonomrie vi, 13 ).
aiumal equus est; sed lameriomnisequus animal est. XCI. JUL.Hic ergo Ubidixit Dominus,Si vosFilius
Ubi est dialecticatua, qua le inflare consuesti ? Tarii liberaverit, vere liberi-eritis ; promisit indulgentiam
dcctum et acutum quare te ista fugiunt ? aut quare reis, qui peccanles non arbitrii liberiaiem, sed con-
insidiaris indoctiset lardis, si te ista non fugiunt? scienliamjustitiaeperdiderunt. Liberum autem arbi-
Quisautem nostrum dicit, universitatem hominuma trium et posl peccala tain plenum cst, quam fuit anle
diabolo possideri; cum sanctorum tanta sint millia, peccata: siquidemipsius opera fiat ul abdicent pleri-
quse non possidentur a diabolo? Sed dicimus, eos que occulla dedecoris(II Cor. iv, 2 ), et flagitiorum
solos a diabolo non possideri,quos Christi Iiberat abjectissordibus, virtutum comanlur insignibus.
gratia ; cujus gralisevos eslis inimici. Si enim hanc AUG.Te audi saltem, tibi dicis ( Supra, cap. 69 )
gratiam non oppugnaretis, sed inlelligerelis; procul propter consuetudinem peccalorum scriptum esse,
dubio etiani anle Vetus Testameiilum, et tempore Non quod volo, ago ; sed quod odi, hoc facio.Quo-
Veleris Teslamenli, omnes sanctos, a serVorumcon- modo ergo post peccala liberum est, quorum elsi
diiione separatos, eadem libcralos Christi gratia vi- non propagine,quia non vullis, certe tamen consue-
deretis. tudine, quam solam huic necessitati victi conlorti-
LXXXIX.JUL.Deniqueut intelligas, iion eum na- que concedilis, sic perdidit lihertatem, ut gemitus
lurseeofum exprobrare, sed viloe; sequilur, Scioquia ejus feriat aures veslras, froritcmque collidat; cuni
Non quodvolo, ago ; ex, Non quodvolo,facio
filii Abrahweslis.Ecce de quailli se liberosdixerarit audilis,
sed quod nolo malum, hoc ago ( Rom. vn,
originisdignilale : nunc cui servituti obnoxiisint de- bohum;
monstrat, dicens 2, Quwrilisme interjk-ere,quiasermo 15, 19 ) ?
meusnoncapitin vobis.Ego quodandivi apud Palrem, XCH.JUL.Desineitaqueimpiarete (si lamen ullura
meum,loquor; el vosqumvidislisapud pairemvestruth, tibi fas aut nefas restat), Christi verba sic exponcn-
facilis. do, ut ille arbitriura negasse liberum videalur, sine
AUG.Quidest, Sermo meiis non capil in vobts; si cujus inlegritate aequilasei proprii non potest con-
natura etiam talis, qualis nunc indiget liherante, jam stare judicii.
AUG.Imo, ideo grave jugum est supef filiosAdam,
capaxest sermonisejus, eliamsi sensum nonaperiat
a die exitus de ventre matris eorum (Eccli. XL, 1),
gratia ejus, sicut aperuit Apostolis ut intelligerent
ei constat oequitasjudicii: quod omninoiniquum
Scripturas ( Luc. xxiv , 4S ); sicut illi purpuraride quia
si non traheicnt origirialepeccatum,per quod
Thyatirenorum,ut intenderet in ea qusea Paulo di- esset, vanitati
homo similisfactus est (Psal. CXLIII,
4).
3
XCIII,JUL.Attdi sane ubi vim bumanoelibertatis
1 vignierius, ipsum non faciunt. Emendatura manu-
scriplis.
2 Menardus: vide quia illi se liberosdixerant ' Editi,diviskmesverborum sitorum.Abesl,suorum,a ma-
orujinis nuscriptis.
digtitale, nunccui servitutis nomen imputet, ittluere. 2ila Mss.Editiautem,ab illa.
sed qumritisme interficere,elc. 3 Ms,Siar.,attdis.
1109 LIBER
oslendit: Ego veniin nomine Pcttris mei, et.non sus-
cepistisme; si alius venerit in nomine suo, illum ac-
cipietis (Joan. v, 45), Et ilem : Aul facile arborem
bonam, el fructum ejus bonum; aul facite arboremina-
lam,et frttclumejus malum (Malth. xu, 33). Eiitem:
Si mihi non vullis credere, operibus credite (Joan. x,
58). Atque omnibus vehementius , quod dicit inten-
tionem suam humana voluntate impeditam fuisse:
Jerusalem, inquit, Jerusalem, quolies volui congregare
filios tuos, sicut gallina pullos suos sub alas.suas, el
noluisli? Posl quod non sequilur, Sed te nolenle cpl-
legi: verum, Relinquelur vobis domus vestra deserta
(Malth. xxni, 37, 58); ut illos osteiidat pro malo qui-
dem opere jure puniri, sed ab intentione propria non
debuisse ulla necessitate revocari. Sic enim et per
prophelam locutus eral: Si voluerilis,et audierilisme,
qum bona sunt lerrm comedetis; si nolueritis, el non
audierilis,gladius vos comedel(Isai. l, 19 et 20), Quo-
modo ergo tu arbitrium liberum non uegas, quod npn
quideni sermone luo, sed Evangeliitesiimonio, sensu
autein tuo, non liberuni pronuuliasli?
AUG.Ignoscendum est, quia in re multum abdita
ulhonio falleris. Absit ut impedialur ab homine omni-
polentis et cuncla praescientis intentio. Parum de re
tanla cogilanl, vel ei excogilandaenon sufliciunt, qui
putanl Deum omnipotentemaUquidvelle, et homine
infirmo impedieute, non posse. Sicul certum est Je-
rusalem filiossuos ab illo colligi noluisse, ita cerlutn
est eum eliam ipsa nolenle quoscumque eorum voluit
collegisse. Deus enim, sicut homo ejus' dixit Ambro-
sius, quos dignatur vocat, el quem vult religiosum
facil (Lib. 2 in Luc. ix, 58). Convenil aulem Scriptura
plerumque homiuis voluntatem, ut quod non habet,
vel non potesl!, admonitus semiat; et ab eo a quo
sunt bona onmia, indigens poscat. Si enim exaudilus
fuerit iu ep quod dicere jussi sumus, Ne nos inferas
in lenlalionem; procul dubio nulla decipielur inscilia,
nuUa cupiditale vincetur. Prppterea ergo per prophe-
tam dictum est, Si noluerilis, el non attdieritis me,
gtadius vos comedel; cl caelera hujusmodi : ut cum
invenissent in se ipsis victrices cupiditates, ad pro-
pellendiun malum 3 scirent a quo deberent poscere
auxilium. ldco aulem dictum est, Ecce reliiiquelur
vobisdomusveslradeserta.; quia plures ibi erant, quos
obduratione et deserlione judicaverat dignos, occulto
judicio, juslo tamcn. Nam si, ut dicis,« ab intentione
propria > ulique mala, « non debet homo ulla heces-
silale revocari: >cur apostolus Paulus adhuc Saulus,
caedemspirans et sanguinem sitiens, violenla corpo-
ris ca?citaie, et terribili desttpcr voce, a sua pessima
intentione revocatur; et ex persecutore prosirato,
illius Evangelii, quod oppiignabat, laboriosior caneris
futurus praedicator erigitur (Act. ix) ? Agnosce gra-
tiam : alium sic, alium aulein sic Deus, quem digna-
tur, vocat: et Spiritus ubi vult spirat (Joau. m, 8).
XCIY. JUL.Nam in illo opere, quod te supra dixi
1SicMss.Editi,sicnfhomoDei dixit.
' Editi,ct non polest.
3Sieveleres omneslibri. At editi,viclrices
ad propellendumin malum,scirenta quo, etc, cupiditates
PRMUS. 1110
nuper Romain misisse, audacius quid sentires aperui-
sti. In primo enim libro, cum libi similiter propo-
, suisses quod nos objicimus, arbilrium vos liberum
denegare, ita disserisconslaniissimusetsublilissimus
dispulator. « Quis autem nostrum dicat, quod primi
hominis peccalo perierit liberum arbilrium de genere
humano ? Libertas quidem periit per peccalum, scd
illa quse in paradiso fuit, babendi plenam cum immor-
talitale justiliam; propter quod natura humana divina
indiget gralia, dicente Dcmino in Evangelio suo, Si
vosFilius liberaverit,luncvereliberi eritis > (Joan. VIII,
36): « utiqueUberi ad bene justeque vivendum. Nam
liberum arbitrium usque adeo in peccatore non periit,
ut per ipsum peccent, maxime omnes qui cum dele-
ctatioiie peccant et amore peccaii, et eis placet quod
eos libet. Unde Apostolus, Cum esselis, inquil, servi
peccaii, liberi fuistis juslitim. Ecce ostendunlur etiara
peccato minime poluisse, nisi alia libertale, servire.
Liberi ergo a justitia non sunt, nisi arbitrio liberla-
tis': liberi aulem a peccato non fiunt, nisi gralia
Salvatoris. Propter quod adrairabilis Doctor etiam
verba ipsa discrevit: Cum enim servi essetis, inquit,
peccali, liberi fuistis justitiw, Quemergo tunc fructum
liabuistisin his, in quibus nunc erubescitis? Nam finis
illorum mors est: nunc autem liberali a peccalo, servi
autem facli Deis, habelis(ructum veslrumin sanctifica-
tionem,finem vero vitam mternam > (Rom. vi, 20, 22).
«Liberos dixit juslitise,nonliberatos:a peccaloaulem
non liberos, ne Sibi hoc tribuerenf, sed vigilantissime •
maluitdicere liberatos; referens hocad illam Domini
senientiam, Si vos Filius liberaverit, lunc vere liberi
eritis. Cum itaque non vivant bene filii honiinum, nisi
effecli filii Dei, quid est quod isle libero arbitrio vult
bene vivendi iribuere potestatem; cum enim hoccpo-
testas non detur nisi gratia Dei, per Jesum Christum
Dominumnostrum (Id. vn, 25), dicerile Evangelio,
Quolquol aulem receperunt eum, dedit eis potestalem
filiosDei fieri > (Joan. i, 12). Et ilem pOstmodicum:
<Datur ergo, > inquis,« potestas ut filii Dei fiant, qui
credunt eum. Quoepotestas, nisi detur a Deo , nulla
esse polesl ex libero arbitrio : quia nec liberum in
bono erit, quod liberator non liberaveril; sed in malo
liberum habet arbilrium, cui delectalionem maliliae
vel occullus vel manifestus deceptor insevit 3, vel sibi
ipse persuasit. Non itaque, siciit dicunt nos quidatn
. dicere, et iste audet insuper scribere, omnes in pec-
catum, velut inviti, carnissusc neeessiiate cogunlur:
sed si jam in ea selale sunt, ut propfise mentis utan-
tur arbitrio, el in peccatP sua voluritate retinentur, et
a peccalo in peccatum sua volimlate proecipitantur.
Sed hsecvoluntas, quaeHbera esl inmalis, quia de-
lcclatur malis, ideo libera in bonis noii est, quia libe-
rata non est. Nec potest homo boni aliquid velle, nisi
adjuvetur ab eo qui malum non potest velle y{Conlra
Duas Epislolas Pelagianorum, lib. i, nn. 5-7). In his
1 Sicvign. et Menard.; at Menard.in margine fert, vo-
lunlatis,quodvocabulumexhibetipse Augustinusin lib. 1
conlra duasEpistolasPelagianorum, M..
2 Edili, Deo.Mss.Port. et Mar.,Dei.
3 Editi,inseruit. Mss.,insevit.
im OPERIS LUPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1112
omnibus vcrbis tuis, quaeposui, ita video gratisc no- negamus; sed ita ut non * per adjulorii genera aut
men ciim liberi arbitrii negatione consertum , ut non fabricetur quoefuerit arbitrii destructa libertas , aut
tam mala sensus tui appellaiionum J bonis vindicari aliquando ea exclusa, vel boni vel mali cuiquam ne-
qneant, quam dignitas nominum dogniatum tuorum cessilas credatur incumbere; verura arbitrio libero
adhaesione vilescat. Non crgo tc his sermonibus ho- omne adjutorium cooperatur.
nestasti, sed ornamenta ipsa lurpasli. Nos tamen ea AUG.Si non prcevenit,ut operetur eam, sed prius
quoea te juncta sunt separamus, ut graliae divinilas exislenli volunlali gratia cooperalur; quomodoverum
ab scxvis ' colligationibus enodala, nec responsione est, Deus in vobis operalur et velle (Pltilipp. n, 13)?
quatiatur; et gravitate Catholicorum, non Manichseo- quomodo, Prwparatur voluntasa Domino(Prov. vm,
rum adulalione Iaudetur. Graliam ergo Christi mulli- 35, sec.LXX)?quomodo,Charilas ex Deo est (Uoan.
3
plicem confitemur. Primum muniis ejus est, quod iv, 7), quse sola vult beaiiflcumbonum? Aut si scien-
facli ex nihilo srimus. Secundum, quod ut viveniibus lia legis et eloquiorurii Dei charitalem operatur in
sensu, ita sentientibus ralione praestariius; quse im- nobis, ul non per donum Dei, sed per nostroevolun-
pressa est animO,ul Conditoris imago doceretuf *: ad tatis arbitrium diligamus, quod esse diligeiidum Deo
cujus aequerespicit dignitatemarbitrii concessa liber- docente cognoscimus; quomodores minor ex Deo no-
tas. Ipsi eliam gratise , beneficiorumqusenobis prse- bis esi, et major cx nobis? quia sine Deo donanle
stare hon desinit, augmenla repulamus. Ipsa gralia scientiam, boc est docente, nossenon possumus; illo
legem in adjutoriuhi misit (Isai. vin , 20, sec. LXX): aulem charitalem quoesupercminet scienlke (Ephes.
ad ejus spectabat offlcium, ut raiionis lumen , quod in, 19), non donante, diligere possumus. Sic non sa-
praviiatis exempla hebetabaiu et consuetudoviliorum, piunl, nisi novi haereiiciet gratioeDei nimis inimici.
mullimodiseruditionibus excitaret, aique invitatusuo XCYl. JUL. Hoc ergo arbitrium liberum, propter
foveret'.' Ad isthis ergo gratise, id est, divinsebene- quod solum nos manifestari anle tribunal Christi.Ma-
volenlioc.quserebus causam dedit, pleniludinemspe- gister Gentium scribit, ttt reporlel unusquisque pro-
ctavit, ut Verbum caro fieret, el habitaret iri nobis pria corporis, prout gessit, sive bonum , sive malum
(Joan. 1, 14). Reposcens enim Deus ab imaginesua (II Cor. v, 10), sicut Catholici quidem eonfitentur a;
amoris vicem, palam fecit quam totum 6 in nos inoesli- ila vos IIOIIsoluni cum Manichscos,scd etiam cum
mabili egisset affectu, ut vel sero redamaremus eum, Joviniano,quem nobis audes impingere, diverso qui-
qui commeiidans charitatem suam nobis (Rom.v, 8), dem genere, sed impielalc simili dcnegatis. Quod ut
Filio suo non pepercit, sed pro nobis illum tradidit: planius fiat, divisionumadhibeatur examen. Nos di-
poliicens quia si voluissemus deinceps voluntati ejus cimus peccalo hominis, non natune statum rautari,
obedire , Unigenili sui praestaret nos esse coliseredes sed meriti qualitalem; id cst, cl in peccanle hane esse
(Jd.vm, 32,17). liberi arbitrii naturam, per quam polest a peccato
AUG.Homo Pelagiane, charitas vultbonum, elcha- desinere, quscfuit in eo ut posset a justitia deviare.
ritas ex Deo est; non per legis litlerain,sed per spi- AUG.Scimus vos ideo diccre, peccaio hominis na-
riturii graiise. In hoc est praedestinatisadjutorium Iit- tursestatum non niulari, quia deseruistis fidemcalho-
tefa, quia jubendo et non juvando, admonet infirmos licam, qusedicit primum bomincin sic factum, ul non
confugere ad spirilum gratiae. Sic lege legilime utun- haberet moriendi necessitalem; peccalo autcm ita
tuf, quibus bona est (ITim. i, 8),id est, ntilis: hunc slatum naturse fuisse mulalum, ut hominem ne-
alioquin per se ipsaih littera occidit (II Cor.m, 6); cesse sit mori, usque adeo ut etiam spiritu jam rege-
quia jubendo bonum , et non largiendo charilaiem , neratis atque vivificatisApostolus dicat : Si Chrislus
quoesola vult bonum, reos praevaricationisfacit. in vobisest, corpusquidemmorluumest propter pecca-
XCV.JUL.Hsecergo gratia, qusein Baptismalenon lum, spirittts autem vita esl propter juslitiam: si ergo
solum peccala condonat, sed cum hoc indulgentiae spirilus ejus qui suscilavitJesttmex morluis, habilat in
beneficio, et provehil, et adoptat 8, et consecrat: hsec, vobis; qui suscilavitJesumChristuma mortuis, vivifi-
inquam, graiia, meritum mutat reorura, non liberum cabil el mortalia torpora vestra per inhabilanlemspiri-
condil arbilrium; quod eo accipimus lempore, quo tumejus in vobis(Rom.vm, 10 et 11). Ideo utiquedixit,
creamur : utimur autem, quo 9 valenliam inter bonum Vivificabilel mortalia corpora vestra, quod in carnis
et malum discretionis adipiscimur. Bonoeilaque vo- resurrectione speramus,quia dixerat, Corpusmoritmm
lunlati inniimcras adjulorii divini adessc spccies non est propterpeccatum: el vos non vullis peccato slatum
mutatum esse naliirse. Ycrumtamen Pelagio cum in
'• Sicveteres libri, At editi, mala sensustui appella- Palsestinojudiciofuisset objeclum, quod diceret infan-
tione. tes nuper natos in eo statu esse, in quo Adam fuit
' Editi,obsccnis,corru;te.
3 Editi: Hoc primum muhus. Abest, hoc, a manu- antepeccatum.negavit sedicere, idque daranavit (a).
scriptis.
4 Forte, dicerelur. 1 Hic particulamneganlemonhititVignierius.Sedinfra,
» MSS.clar. Mar.Port., imitatosstiosfoveret. verbumadditeo loco,aut subjicialuret fabricelnr.Denique
6Edili,quantotum, mendose.
' IlaMss.Editivero : si legelegitimeutanlur. ipse ac Menarduspostea, quwfueritadjutoriidestructali-
s MSS. bertas.Castiganlurad manuscriptos.
clar. Mar.et s
9 Menardus: vlimurPort., apldt.
autem quod. vignierius: Vlimur lentw.
Mss.Mar. et Port., sictu callwlki qui Deo confi-
autemeo, quando. Mss.: vtimur autem, qtto: supple 3 sic Mss.Edili,manichwis.
tempore. (a) videlibrumde GeslisPelagii,nn. 23, 24, 57
 1H3 LIBER PRIMUS. 1U4
Qnod si fccisset corde veraci, jam forlasse vesira hse- vero naluram boni. Proinde, voluntalem malam ab ea
resis inleriissct: postreino ipse sallem fuissel ab illa inspirari nalura, quseboniim velle non potesl, cerlum
pesle sanatus. Deinde. qusero utrum vitio careat na- est dicere Manichaeum: volunlaiem vero bonam ab ea
tura peccalrix : quod si absurdissimum est, habet ergo infundi natura, quae malum velle non potest, non di-
vitium;.si habet vitium, procul .dubio vitiata est. cit Manichams,sicul tu de illo milius suspicaris: quo-
'
Quomodoergo mutala non est, quse cum fuisset sana, niam boni naluram nullomodoimmulabilemcredit,
vitiala est ? Ac per hoc, etiam excepto peccalo illo, quae malum velle non possit, cui credit inspirari vo-
de quo Joannes Conslantinopolitanus ait, « Adam luntatem malam ab ca natura, quse bonuni non polest
peccavitillud grande peccalum, et oranes ih commune velle; itaque fieri per mali naturam.ut malum velit
damnavit > (Homilia de Lazaro resuscitato): et illo boni nalura, quam nihil vult esse aliud quam naturam
ergo excepto, de quo damnalionem humana natura Dei. Tu ergo hunc adjuvas, negando humanam pec-
originaliter trahit, quomodo sobrie dici potest, statnm cato primi hominis vitiatam esse naturam, ul naturae
ualurse in homine non fuisse imitalum qui dicit, Lex mali quam fliigit, ntiribuat quidquid roalorum iri ma-
spiritualis est, ego autem carnalis sum, venumdatussub nifestissima invenit miscria parvulorum. Deinde cum
peccalo: quod enim operor, ignoro; non enim quod displicet libi, hominem non posse bonnm velle, uisi
volo, ago (Rom. vn, 14 et 15); et cselera hujusmodi : adjuvetur ab eo qui malum non polest velle, noiine
eiiara si hanc mutationem non in eo nascendi traxit respicis ei te contradicere, qui dixit, Sine meniliil po-
conditio, sed, ut vultis, contraxil consuetudo pec- testis facere (Joan. xv, 5) : el Scripluroe, ubi legilur,
candi? Cernilisne, vanura esse quod dicitis, peccalo Paralur volunlasa Domino(Prov. vm, 55, sec. LXX);
bominis non naturoestatum mutari, sed meriti quali- el ubi legitur, Deus esl enim qui operalur in nobisel
latem? Nisi forle dicatis , non naturam peccalo mu- velle (Philipp. n, 13); et ubi legilur, A Dominogressus
tari, sed homiuem. Et quid est hoc, nisi hoinincmne- hominis dirigentur, et viam ejus volet (Psal. xxxvi,
gare esse naturam? Quando ista dicerelis, si cogila- 23)? Cbi nihil miror, nisi unde le cbrislianum dicas,
retis sana mente quod dicilis? cum bis divinis tot et lam claris vocibusconlradicas.
XCYII. JUL. Manichscusdicit, voluntalem malam XCVIII.JUL.Joviniano aulein in una parteconjun-
ab ea iuspirari nalura, quoebonum velle non potest; geris : nam dicit in secundo operis sui libro, Bapiiza-
voluntatem vero bonam ab ea infundi natura, quse tum bominem non posse peccare; aiitc Baptisina au-
malum velle non potest: ila utique naturis siiigularum lem et peccare et non peccare posse. Tecum ergo
rerum imponit necessitatem, ut propriaevoluntates * pnlat, a lempore Baplismatis imponi homiiiibus ne-
non possint velle contraria. lnler nos et illum cerlc cessilaiem boni: quod ocquefalsum cst, quam quod
grande chaos est: videamus nunc quanlum ab eo tu lu putas, anle Baplisma inesse hominibus necessila-
recesseris. Dicis esse liberam voluntatem, sed ut ma- lem facrendi mali. Nam cum dicis lu , « Non potest
lum taniummodo faciat, non autem esse in hoc libe- homo boni aliquid vclle, nisi adjuvetur ab eo qui ma-
ram, ut malura desislat operari, nisi ei fuerit impo- Juin non potest velle : » parlicipalione utique gratioe
sita necessitas volendi boniiiii, ab ea natura, quae, ut et nalurocbonaevis liominem possibilitalem consequi
luisutarsermonibus,«malumnon poteslvelle > (Lib. 1 faciendi boni; quod dieis taniena tcmpore Baptisma-
conlra Duas Epislolas Pelagianorum, n. 7 ), Defi- lis posse coniingere. Inter impielatem igitur medius
nis ergo, genus bominum per liberum arbitrium nihil el timorem, ad Joviniani consortium confugisli, sed
aliud quam peccare, nec aliud posse facere. Per quod Manichaei lupauar necdum reliquisli. Verumlamen
absolule pronunlias, humanam riaturam unum sem- tanto le innocentior Jovinianus, quanto Joviniano pro-
per cupcre quod malum est, et velle non posse con- fanior Manichscus. Ut enim adhuc brevius quod egi-
trarium : naturam autem Dei malum non posse velle; mus colligatur, Manichaeusdicit: In omnibus homi-
et ideo, nisi necessitatis suseparticipem fecerit malam nibus inspiratrix malse volunlatis tenebrarum uatuia
hominum naturam, bomim in ea actionis esse non delinquit, et aliud facere non polest. Tu dicis : In
posse. Post hscc ilaque nlrum non multum ames.Ma- cunclis hominibus primi peccati lenebris irifecla, et
nichoetim,in cordis tui secreto Deus viderit: quantum per hoc malaevolunlatis auclor nalufa delinqtiit, et
lamen ex dogmatum germanifate monslralur, nihil bonum velle non potest. Jovinianus dicit: Yoluntas
aliud prorsus egisti, quam ut ofdine commutato idem quidem bominum, sed usque ad Baptisma delinquit;
quod ille afurmarat adstrueresl poslea autem nisi bonum velle non polest. Catholici,
AUG.Utiriam Manichoeumfortiter dcstrueres, non id est nos, dicimus, quod ab initio usque ad flnem
turpiter adjuvares. Ille namque nimia perversus in- sine aliquo naluralium coactu, volunlas et ante Ba-
sania non dicit naluram mali cogi bene facere ab alia plisma in unoquoquedelinquit, quae illo
ipso tempore
natura boni, quoe malum non potest velle; sed natu- quo peccat, polestalem habel recedere a malo, et fa-
ramboni cogi male facere ab ea naiura mali, quse cere bonum, ut constet ratio libertatis. Vestrum ila-
bonum non potest velle : ac per hoc mirabiliter de- que nulli quidem veritas dogmalum constat: lamen 1
mens nalurammalivultesseimmutabiiem, mntabilem cum ab uno principio erroris fuerilis
egressi, vel mi-
1 Hricsententiamillam revocamusex Mss.Mar. nus inhonestum erat, si quaeconsequuniur admitleres;
etPort.: Quomodoergomulata nonest, qum cum fuisset clar
sana, vttvatanonest?
1 Mss.Mar.Port., et voluntalis. 1in editis, cjuod.Emendamusex Mss.
Hm O^ERIS IMPERFECTl COr#RA JULIANUM, S. AUGUSTINI 1116
'fetquia ciiih Maiiicliseodicis, riatufa riiala':1, idest, aude diccre per Se ipsss, rion pef Dei gfatiairi libe-
ihahca iibef Iale deliiiqui, diceres euhi eodefti, titillo fatos, qttibus diciiur, Ntinc dutemliberati a peccalo,
illarii pacto possemuridafi': quod quiderii alibiafflf- ''«er^'^'<;Ki(^is7tii'H^:(JKb»i.-vi^ ^D',22).Siaateni-dicis,
riias; sed quod riecessafio cohsequehaluf adjtirigefes, a featri pfaeiefitPruirimalorum, non a dPriiiiiatupec-
ideb ei opusriori esseBaptisriidtis sacfanieiitis a. Aut si cali ,'quo quisqUtejuslus esse noh siiiitur, eos fuisse
curii Joviriiahipja lempofe susceptoefidei iriiprimi ais- Dei gfaiia jibefatos | ut auterii Pis non domiharetur *
seris borias cupiditaies; diceres cum epdeni, boiiam peccaitiro,5psosfacefe*potttissesi velleht, rieqtte ad
et arife Baptisma fuisse riaiuram, quieiieei haberet liPc indiguisse gfatia Salvatoris : ubi ponis euto qui
pcssibiliiaiemmali; rioriiairieii liabuefit riecessitateiri, -dicii,'Ndh yuisdvolb, fticlo bohum; sed quodnoloma-
ac .pef lioc ad iridissiriiulabile3 bPniim consecrata >lnm,hocacfo(M.vii, 10)? Sienim Sub legevnon Sub
•pefvenefit. Hric!eriiriiriiodo, elsi ratibni, iieqnaquam gfatia PoristiiiiitislicecIpquitur: istuih riegaStibgfavi
taineri erirrihi, quos seqtieris, dPgriiatibusconifave- hecessitatis poridefe ihgemefe; huiic ad bene viveh-
ilifeSi L dum et ad recfe ageridum pef voluritaiis arbitritiin
' AiiGi Oblilus es
quid dicamus ': recordare, qtiaBSO. asserelibefum.clairiariiero libi, Meiitiris, aut failefis;
Nos suriitis qtii vobis reclamaiilibus dicimus, etiaih noh quod volo, dt/ej Siatileih,; sicut melius sensit
jiislis, quamdiu srint iii hac vita, rioh deesse, uiide in AmbfOsiusjhbc etiairi de se ipso dicit Aposlblus; nec
ofaliPriesua de se ipsls VeraCiterdicarit, Dimilienobis justoruni est irihac Vitaad pefflciendum bontim tanla
debita nosira (Mcttlh.vi, 12). Quoniani si dixeririt se libertas pfopiioevolriritaiis, quahla eril in illa vita,
non habere peccalurii, se ipsOsdecipiurit, ei veriias ' UbiripiidicettttiNonquod volo, ago.
ineis hon est (I Joian. i, 8). Qiiid est efgo quod ina- -'• C. JUL. Ut possessione aeterriiiatis amissa (qttahi
iiitef lOqueris, me joviniario in ea parte conjlmgi *, qttidem riuhquariieam per exortum sui consfal ha-
qiia dicil bapiizatuiri hominem non posse peecafe? bttisse), vohihtas-appetehdoejttgiter pravitatis incum-
Absit ut fem simiis sufdi el mttti', utiion audiariius berei: Et arijuiigis^« Voluntas iquselibera est in malis,
eofuiii qtii baplizali sunt vocem, vel non cum eis di- libera in bonis non est: > noh minore plane slultilise
caintts, Dimitlenobisdebitanosira. Exqub atttemhomo professiorife,quam prdfanitatiss, liberurri vocas, quod
ihcipit uti voluntatis arbitrio, et peccafe et nori pec- dicis nisi ttnurii Veile fion posse.
cftfe potesi: sed alterum horum non facit, nisi adjii- Auri. Sl liberurh non est, riisi quod duo potest
tus ab eo qui dixit, Sine me niliil pbtesiisfacere(Jiicin. velle, id est, et bonrim et ihaliim; libef DerisnOn
xv, 5): alteriim vefo propria Voluiitate, sive a se est, qiii malumrion pplest velle, de qiio eliani ipse
ipsb, sive ab alio deceptore seductus, vel peccato dixisti, vCrumqtiedixisti, « Detts esse nisi jusltis non
sicui sefvus addictus. Adjutos auterii homiries novi- potesi > (Supra, cap. 23). Siccine Deum laudas, tit
miis Dei spifitu, ut ea vellent quse Dei sunt, ariteBa- ei aufefas libeitatem ? au polius intelligere debes
ptishium, Sicui Corrielium (Act.x) : quosdam vefo esse quamdam bealam hecessitaiem, qua Deus injus-
necposlBaptismum, sicut Simonem Maguiri\Id. viii). tus hori potesi esse ?
Judicia eniriiDei sicul multa abyssus (Psal. xxxv,7): Ci. JbL. Sed iieet htilia ex parte constes 3, tamen
etgfalia ejus non ex operibus; alioquin gratiajam non quid attulefis pfudens lector allendat. Consentiamus
esigratia (Rom. xi, 6). Desirieigilur conviciari riobis voluntatem liberam dici posse, quoebonnm velle non
de Mahichoeoet Joviriiario: quibus enihi cOnvicierisin polest: hahc auteiri voluntaleih in Baptismate asseris
hobis, quos subseCulinegare non posSumusoriginale liberari. liilerfogo, ad ijuem inodiim liberaiur? ut
peccatum,videres si oculos haberes,ettaceressifron- borium semper velle cogatuf , et malum veUe non
ieih,haberes. Sic autem calumniosus es, ut alibi afrir- pbssit? an ttt utfumque possit appetere? Hic tu si
masse m'e dicas, a peccatis hominem non posse mun- responderis, lit bonuin semper velle cogatur: quam
dafi : cttm ita dicain ppsse, ut eo qiioque perdttcalur, sis Joviriianista, eliamipse cognoscis. Siautemdixe-
Ubiheatissimtts peccarenon possit. ris, QiiPmodopotest esse volurilas libera, si bonum
XCIX. JUL.NunCaulem omnibus perfidus, dicis fa- sempef velle cogatur ? fespondeo, Quomodbdiceba-
clam in naiura cafnis, peccali necessitatem. ttir ariie voiuritas libera, si malum velle lanlummodo
~ AUG.Tu riega dixisse Apostolum, Cumessetisservi cogebatur? Si efgp responderis, sic fieri post Bapti-
peccati, liberi fuisiisjusiitiw. Atii si hOCab eo dictiirii Sirialiberahi voiufataterii,ut etpeccare et nonpeccare
eisseripri negas, rioh erim fecte dixisse redargiie. Si possit; hpc ipso pronuritiabis liberum arbitrium non
autemrioh aiides, riega, si pbies, eos quibtts hpcdicit, fiiisse, curii utrumque non poterat. Ciauderis undi-
habuisse iri riiaiis libefarii volunlaterii, qiiando fue - que disputatioriis iuaelaqueis : arbilfium ante Bapti-
rtirit'libefi justitise : aut habuisse * iiberahi lii bonis, sma iiberum fuit; faculiatem habuit faciendi boni,
quarido fiieriiiii sefvi peccail : et ab baC^servituteeos sicut facultatem babui! faciendi mali; et omnis dog-
1 Editi,halurammalam.casliganturadmanuscriptos. malis ttii, quo raalum naturale persuades, scena col-
' * vignierius,saeramehto.'
3 Menardus,in addissimilabile. labitur.
Yignierius,ininamissibite.
AtMss.claf.' Mar.et Port., ad indissimulabile.Hocverbo ACG.De Mariichseoet Jovinianojam me tibi supe-
;ususest Suliahussiibfa,cap. d.
4_Menardus, Jovimaniopinioneaperteconjungi.viga'nrins, * Mss.,dominetnr. '
Jovinianiopinionein ea parte conjungi.At Mss.,Joviniano 3 Menardus,qua vrofanitcis.Yignierius,qua profanUale.
in eaparle conjunqi. ... Emendanturex manuscriptis.
" forte, asserenabuisse 3 Editi,conslel.MSS. vero, constes.
 1117 LIBER PRIMUS. 1118
, riusijiveriiet fespondisse, qui legerit: quomodo au- ACG.Dicluruses, ut video, Dctim necessilate pfe-
temdicas etim, cujus volmilatemnos diciraus a Do- mi, ut peccare non possit: qui iilique nec poiest
. niino procparari,ita licri bonoevoluntalis , ut bPnurii velle , nec vult posse peccafe. Imo vero, si iiCcessi-
-velle cogaluf (quodabsit ut dicalur a nobis), viderit tas dicenda est, qua necesse est aliquid Velesse, vel
proeclaraiotelligenliatua. Si enim cogitur, nonvull : fieri; bcatissima est ista omiiino necessilas, qua ne-
et quid absurdius, quam ut dicatur nolens velle quod cesse est feliciter vivere, et iii eadem vita necesse
bonumest?De natura etiam Dei vide quidsentias, est non mori, necesse est ih detcrius rioii hititari.
homo qui dicis cogi bominemul boiium velit y si ma- Hac necessilate, si necessitas etiam ipsa dicenda est,
lum velle non possil. Nttmquid enim Deus cogitur non premuntur sancti Angeli, sed fruuntttr : nobis
velle bonum , quia velle 11011 potest malum, quoniam aulem esl futufa, non pfaesens.
cst omnino immutabilis? Natura vefo humana quam- CIV, JUL.Verumlamen, ad deslructioneiri lolam'
yis mutabilis, quantura ad id pertiriet qirod condita dogmatis tui proflcit, ut etiam' reCordemurdefinitio-
est, bona est; quaenon soluin sine vitio facta esl, ve- nttm superioriim. Si peccatum non est nisi voluntas
rum etiaracum per vitiummala est, capax est boni, relinendi et admiltendi quod justitia vetat, et unde
quo *bona sit. Ilsecvera senlenlia fallacem Mani- liberum est abstinere; nullum peccalum in rebus pe-
chaeorumeverlit insaniam. In Baplismo aulem ila nilus invenituf.
peccata omnia diraittuntur in Dei gralia, qua * et ad AUG.Ista definitio peccati ejus est, quod peccaiiim
ipsum Baptismumhomo praeparata ab illo voluntate tanlumraodo est, non quod eiiam pcena peccati,
perducitur, ut deiriceps quamvis concupiscatspiritus qua periit libertas non peccandi: a quo malo rioii
ejus adversus carnem, ne 3 consentiat iniquitali, ta- liberal, nisi ille, cui non tantura dicimus, Dimitte
men et caro concopiscal advcrsus spiritum , ut non nobisdebila nostra; verum etiam, Ne nos ihfeias irt
faciat et ille quod vult, Vult enim et istam carnis tentalionem,sed liberanosa malo (Maith.vr, 12,13)^
concupisceiiliamnon habere : sed non potest nunc ; CV. JUL.Nam si non impuiat juslitia s, nisi unde
propter quod adliuc in se ipso ingemiscit, adoptionem liberum est abstinere; et anle Bapiisnia necessitas
exspeciansredemptionemcorporis sui (Rom.vm, 25); mali est, quoniam voluntas, sicul dixisti, ad facien*
nbi sic habeat carnem , ut jam peccare non possiU dum bonumnon est libera, perque hoc aliud agere
Nuuc ergo, non solum potest peccare post Bapti- non potest nisi nialum : ab infamia mali ipsa quam
smum, verum eliam quia et bene reluctans concupi- palitur necessilate defendilur; quoiiiam apud catii
scentias carnis aliquando ab ca trahitur ad consen- jusliliam gravari operibus suis non potest, quaenon
sionem ;.ct quamvis venialia \ lamcn aliqua peccata imputat malum, nisi a quo liberum est abslinere.
commillil : habet cur semper hic dicat, Dimitleno- Post Baptisma autcm , si neccssitas boni est, nuiluui
bisdebila nostra (Mtuth. vi, 12). Hsec quoque catho- utique polesl esse peccatum. Vide igilur quam illud
lica veriiasJoviiiiani rcdargttit vanitatem. Uirumque qUod csse peccatum ratio dcmonslrat, iiiveniri rie-
auiem , id-est, ct quod contra Manichseum,et quod queal in seminibus, quando sectinduni defiiiiiiones
contra Joviniamim dicimus, hseresimvestram calu- tuasjam nec in moribus inveiiilur.
mriiasqucsubvertit. AUG.Mullum erras, qui vel necessitalem nullani
CII. JUL.Sin autem liberum ante ad ' bonum nori putas esse peccandi, vel eam non intelligis illius pec-
fuil, el faelurii est posl Baptisma ita liberuni, nt ma- cati esse pcenam, quod nulla necessitate commissum
lum facere non possit: nunquam qttidem ei adfuit est. Si enim necessitas nulla peccandi est (ut omit-
arbitrii libertas, etprobalur sine reatu anlea peccas- tam vim mali ejus. quod origirialiter irahitur; hoc
-se, et postea sine cura sanctiialis gloriampossiderei enim nullum esse vos vultis), quid patiebaluf, quoeso,
AUG.Ergo nec in Deo est arbilfii liberlas, ,quia <[uisecundumveslrura sensuiii, tania raole maloecnn-
malum facefe non polest, sicul negare se ipsum npii suetudinispremebalur, ut diceret, Non qitodvolo,facio
potest (II Tim, HS13) : qui et nobis summo illo prae- bonum; sed quod nolo malum, hocago (Rohi. vri, 19)?
mio largiturus esl, ut non quidem ipsr Deo, sed ta- Deinde cogitare te existirao, qnid appetenduni, quid
•menArigclisejus oequales,nec iios peccare possimris. vitandum sit in agenda vila, quanlo labore discaiur.
Hoc enim eis post lapsum diaboli pro merito bonois Qui autcm hoc ncsciunt, ipsaboni appelehdiinaliqiie
volunlatis > qua in veritate sleterunt, donasse cre- vitandi igrioranlia* paliuntUrpeccandi necessilaieiiii
dendus est, ut postca nullus per liberum arbilrium Nccesse est enim ul peccet, qui nesciendo quid facefe
novusdiabolus fierct. debeat, quods non debet facil. De quo gehere inalo-
CIIl. JUL.Quo collecio conviiiceris inficiari prPr- rum Deus rogatur, nbi dicitur, Delictajiiventutiset
«us dogmati tuo 6; ut promittas te liberum arbttrium ignorantimmem ne memiheris (Psai. xxiv, 7). QnOd
non negare, quod aritea mali, postea boni necessitate genus deliciofum si nori impularet Deus jusius, iion
subvertis. 1in MSS. Clar.et tolum.. . .;
s CodexMar.,cumMar.,
editioneMenardi,eniih.
1 Editi,tjiiKirf.
OmnesMss.,quo. 3 EdilUiwslfca;.
MeliusMss.,jMs(i(ifl.
1 Manuscripti,inDeigralia, et ad ipsum,omisso,qua. 4 SicMss.Mar.et Port. At edili : Qui aulem nesciunl
3Ms.Port.,nec. ipsamboniappetencli maliquevUandiignorcmliam, patittn-
*idem Ms.,et quamvisvenialiaaliqua, lamenatiqua. tur, etc.
» Parliculam,ad, restituimusex Mss. «Menardus,«/uitf.Tum ipse ac vigaierius, nondebeat
* sicMss.Editivero, dogmatatua. ex Mss.
facere,farit, Emendantur
1119 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1120
ea sibidimilti poscerelhomo fidelis.Unde dicit et Dei prehenditur. Verumquia gratia qusea Christo provisa
famulus Job, Signasti peccaiameain sqcculo,et anno- est, supervacua non cst; rationabilis ejus munificen-
lastisi quid inviluscommisi{Job xiv, 47, sec. LXX). lia lenealur, pcrquodrea volunlasconvincilurpecca-
Tu quoque ipse in libro npvissimo luo eorum , quos toris, quoepotuit rilique tam boniim velle, quam ma-
contra unum meum quatuor edidjsti, ex affectionibus lum voluit. Totum efgo figmenlum necessitatis eva-
alque passionibus animi dicis < evenire hominibus nuif: ac per hoc, nullum esl de naturae conditione
affectionalem qualitatem atque ita inhaeiescere, ut peccatnm; sed liberum arbitrium in natura liominurii
aut raagnis inoiilinnibus, aut nuUis separetur omni- perseverat: quod ut tu cum Manicbaeisnegas, ila nos
no > (a). Quisquis ergo ea limiditate peccayerit, quse cuin Apostoliset omnibus Catholicis confilemur.
ab illo nou polest separari, quid aliud quam necessi- Acc. Necesseest utpeccet, a quo ignoratur jusli-
tale peccabit? Sed vos ista peccata ex illis venire tia : numquid idco cum justitiam cognoverit, non
peccatis, quaenulla necessitatecommissasurit, in illo siiiitei:remittenda peccata, quae ignorantioenecessi-
saltem concedilis, qui dicit, Qttod nolo. malum, hoc late coromisit?Aut quia jain cognovitquemadmodum
ago.Qtii euim, ut istam patiatur necessitalem, hon vivere dcbeat, de se ipso ei praesumendumest ut ju-
nisi peccandi consuetudirie premitur; procul dttbio ste vivat, non de illo cui dicilur, Ne nos inferas in
priusquam peccaret', nondum necessitalc consuetu- tentationem? Non esl igitur impiinilatis securitas ih '
dinis premebalur.Acper hoc, etiamsecundumvos,pec- necessitate peccandi: sed ut non obsit ista necessilas,
candinecessitasunde abstincreliberum non est, illius donat ille cui dicitur , De necessitatibusmeis erue me
peccatipoenaest, aquo abstinere liberuirifuit, quando (Psat. xxiv, 17). Donal atitem duobus raodis : et pra>
nullum pondus necessitatis urgebat. Cur efgo non cre- teritam dimillendo iniquitatem, et opilulando ne in-
ditistanlum saltem valtiisseilludprimi hominisinefla- tremus in lentationem. Unusquisquevero tentaltir a
bilitergraridepeccatuni,lUeovitiarelufhumana natura cpncnpiscenliasua abslractus et illeclus (Jacobii, 14).
universa, quanttim valet nunc in homine uno sectin- Quaesuscepla tua lam tibi grala est, ul cum ab illa
da natura.?sic enim a doctis appellari consuetndinem in consensionem quisque non trabitur, ipsam putcs
nos commemorandos pulasti (Supra, cap. 69). Cum esse laudandam; quasi malum non sit res quseimpel-
igilur el illa fateamur in hominibusesse peccala, quse lit in maium, si non ei cedat, sed resistat ille qui
committunlur, noh necessilale, sed voluntaie, quse impellilur.Quamvislu, etiamsi ei consenliatur,illum
tantummodo peccata sunt, tmde ab eis liberum est qui cecidit, non ipsam quoe impulit; illum qui atlra-
abstinere; et peccatis de ignoranlisevel affectionum ctus est, non ipsam quae attraxit; illum qui ille-
necessilate venienlibus, quaejam non solum peccata, ctus est, non ipsam qu%illexit; magno vaniloquio
verumetiam poenaesuiil peccaiprum,plenuni sil genus conlcndas esse culpandum : quia scilicet, ut delinis,
bumanum : quomododicis definitionibusnostris pec- male usus esl bono : habesquippe tam malura spiri-
calum ncc in moribus inveniri ? Sed quod non vultis, tura, ut concupiscenliabona tibi videalur, qua caro
audite. A peccatis omnihus sive originalibus, sive conctipiscitadversus spiritura. Sed eleganler te exi-
moralibus, vel quse facta sunt, vel ne flant, non libe- slimas irrisisse de Baptismo sententiara noslram ,
rat nisi gralia Deiper Jesum Chrislum Dominurano- mendacissime affirmans quod propter solam genita-
slrum, in quo regenerati suirius, et a quo didicimus liurn commolionemBaptismumdicamus esse provi-
orando dicere, non soluin, Dimittenobisdebitanostra, sum. Non hoc dicimus : sed illud quod vos nova et
id est, quia peccavimus; verum etiam, Ne nos inferas haeretica perversitate subvertere conaraini, dicimus,
in tentationem,id est, ne peccemus. ideo divinilusesse provisum secundse spiritualis na-
CVJ. JCL, Verumconsignatahac disputationissttm-. livitatis auxilium, quam fieri in se ipso Christusinsti-
ma prudentis animo lectoris, exculiamus quid Bapli- tuit, quoniam secundum Adam carnaliter nali con-
sma tuum, quod propter solam geniialium commo- trahunt morlis antiquae prima ualivilate contagium
tionem dicis fuisse provisum, crediti sibi muneris (Cyprianus,Epist. 64, ad Fidum). Ecceverbisusussum
cxsequalur. Profitetur se a peccatis liomiriesexpiare: Poeni episcopi Cypriani, contra quem lu etiam mar-
sed ctim apud juslitiam causa agitur voluntatis, non tyrem latras, cum Ecclesisefundatissimamfidem,pro
pronunliatur rea, quoealiud velle non potuit. Evane- qua Ecclesia fusus esl ejus sanguis, oppugnas. Sicut
scente autem invidia reattis, etiam poropa indulgentis enim Paulus apostolus dixit, Perunum hominempec-
cvanuit : quia non poiest ignoscere, quod jure non caluminlravitin mundum, el per peccatum mors; et
potest impulare. Ac per hoc, promissionis suoe frri- \la in omneshominesperlransiit, in quo omnespecca-
stralur elfeclibus, : quoniam nec invenit crimina9, verunt(Rom, v, 12) : ita elCyprianus episcopus, in-
quorura remissione laudetur'; nec habet hujtis benefi- lelleclor bujus aposloli', confessus esl, secundum
cii debilores, quo peccatorum vincla solvanlur4: quia Adam carnaliter nalos contagium mortis aniiquae
in necessilalisasylo collocatos non polest maloecon- prima nativitale contrahere. Quid est ergo quod te
vincere voluntatis : per quseomnia supervacuumde- Apostolis et omnibus Catholicis fallaciter jungis;
1 MSS., quandoquidem Aposlolo fraudulenter, catholicoau-
' ln priuscumpeccaret.
MS.mt.,a(fectibus.
3 sic Mss.
Editi,quandononinvenitcrimina.
* ai MSS.,solvuntur. 1 sic MSS.Editivero, ita et cyprianus,ut kitellectusest
(a) vide supra,lib.6 contraJulianuin,u, ol. hujusapostoli.
 1121 LIBER PRIMUS. 1122
tem Episcopoet Martyri, in eo quod sensil cum orien- ille diceretur esse liber cui opcrabatur ipsa libertas.
tali et occidenlali catholica Ecclesia', apertissime Si enim placel eliam casuum pensare momenta, huic
contradicis? illos justitise dixit esse liberos, non ab hac justitia li-
CVII. JUL. Exposilio sane, quam Pauli apostoli beros. Consequenlius ergo hac elocutione nos adju-
sermonibus admovisti, cum risu esset prsetereunda, varemur, si eliam tam leves res premere vellemus.
nisi Scripturarumterreret ignaros. Cum essetis,inquit Sed absit hoc : sensum intelligimus Aposioli, et elo-
Apostolus, servi peccaii, liberi fuistis justitim. Dicere cutionum simpliciter prolatariim oflicio cnhlenti
ulique non poterat, Liberatos : quoniam bic sermo sumus. Nihil aliud dixit Magister Genlium, nisi, Li-
liberationis lunc decenler infertur et proprie, cum beri fuistis, non servistis, jusiitioe : liberati eslisi pec-
homo a noxiis liberalur; liberi autem a virtutibus catorum veniamsuscepistis,manenlearbitrii libertate;
dici possunt, qui decernunt nihil debere virlutibus. per quam poluerunt et ante peccato, et poslea pbedire
Liber ergo et a bono el a malo dici polcst, qui alteri justitise.
serviens, alteri studel nihil debere : liberatus aulem AUG.Ex isto hserelicosensu , quo dicitis npn fieri
nisi a nialo dici non potest; quia verbum hoc libera- per graliam liberationem a peccato, hisi cum de proe-
tionis in se habet indicium illius qui propulsalur an- lerilo accipilur venia; non aulem eliara ne dominetur
goris. Quoeigilur hic quseslioAposlolo de verbis suis peccalum, cum quisque a concupiscenlia sua trahittir
fleri potuit, cum ille more generis Iiumani, a bono in ejus assensum; ellam sanctorum oralionibiis con-
liberos , a malo dixerit liberatos? Cum ergo, iuquit, tradicilis. (Ilquid enim Deo diciiur, Ne hos inferas in
«eriii esselis peccati, liberi fuisiis juslitim : quemfru- tentationem;si, utliOcnoii fiat, inliberi arbitrii noslri
etum habmttistunc in his, in quibus nunc erubescitis? est poteslate, quod nobis naluraliter insitum est ? Ut-
Sed ne tu oestimaresservos nos peccalo fieri per na- quid dicit Apostolus, Oramtts autem ad Deum, ne
turam, audi ipsum Aposlolumin iisdem locis loqucn- quid faciatis mali (YlCor. xm, 7); si Deusnon libe-
tem : An neseitis quoniam cui exhibelis vosmetipsos rata peccalis, nisi veniam dando proeleritis?
tervosad obediendum,servi estis ejus ctti obedilis,sive CIX. JUL. Deniquequid exhortalio ipsius teneret,
peccati,sive obaudiiionisjustilim (Rom. vi, 20, 21, Oslendit, prsemiltens: Humanumest quoddico,propler
16)? Vosmetipsos,inquit, exhibuistis peccaio servos; infirmitatemcarnisvestrm: sicutenimexhibuistismembru
ut intelligeres, eum voluntali, non nativitali impu- veslra servire imnwndilimet iniquilali ad iniquitatem;
tare peccatum. Ob hoc ergo soluin cos dixil liberos ita nunc exhibetemembravestra servirejuslilim in san-
fuisse justilte, quia detrectassent ejus prsccepiaser- ctificalionem: cum enim servi essetis peccati, tiberi
vare. fuistisjustitiw (Rom. vi, 19 el 20). Ordinatissimepror-
AUG,Si ob hoc solum dicti sunt homines liberi sus ipsos dicit liberos fuisse justitise, quos convenerat
fuissejustitiae, quod detreclassent ejus praeceplaser- ut membra sua in omni sanciificationeretinerent.
vare; ergo antequam acciperenl praecepta justitioe, Vcrum qoia non parum hic immorali sumus, utosteu-
cjnaedetrectarent servare, non erant liberi justitiae, deremus cerlissimum csse quod dixeram (Supra,
servique peccali ? quis hoc dixeril? Ab hac crgo ne- cap. 73), quia negarent liberum arbitrium homines
cessiiate servitutis ille liberat, qui non solum dat qui vestro fuissent sermone deterrili, et in yerum
proeceplaper legem ; verum etiam donatperSpirilum exilium vana formidine lruderentur; alque te.esse
charitatem, cujns delectalione vincatur delectalio prsecipuumarbitrii liberi negatorem : revertamur ad
peccali : alioquin perseverat invicla *, et servum illum librum, qui est ad Valeriiim deslinatus, ut pro-
suum tenet. A quo enim quis deviclus esl, huic et bemus primp te negassc coiidiiorem Deum; nunc au-
servus addiclusesl (II Pelr. n, 19). tem, alibi quidem negare, alibi scelesiius multo quam
• CVIII.JUL.Denique stalim addit, ila eos servos
negaveras conGteri. El quidem quam jn; illo libro tuo
esse juslitiac, sicut fuerant servi anle peccati. Per priore absolule Deum negaveris cpnditorem liomi-
quod potes eos jam tu, si placet, liberos dicere pec- ruiiii, satis com discutcrelur apparuit: dixisli quippe,
cato, cum serviunt jnsiitiae ; sicut ab illo dicti sunt a quod < genus humanuin diabolus quasi' planlati a se
'
juslitia liberi, cum servirent delicto. Ineptissime ila- fruticis fruclum jure decerperet >(De Nuptiis et Con-
quc simplicitali aposlolicoevoluisti calumniarii com- cupisceniia,lib. 1, n. 26); multaque alia quac loco a
movere. Neque enim ille, ut putas, vigilanlissimehoc te argumentorum posita buic cooperantur Crrori. Iri
qriod ocslimas inlimavit : sed lu somniculosissime hoc vero secundo libro, elsi universitate dogmatislui
quod ille protulit inlueris. Argumenlaris quippe, ideo idem agas; tanien perniciosius nileris emendare scn-
illum liberatos dicere maluissc, qiiam liberos, ut in - tenliaro, quam ante prolulisti. .'.
telligeremus arbilrii liberlate male quidem posse, AUG.Si tibi parum est Apostolus, qiii dicit, Per
berie auiem fieri non posse. Verum ipse libi verbo- unum hominempeccalum inlravit in mundum, et per
rum ejus ordo renililur. Nam si hoc, quod tti, pulas- peccaiummors; ei ila in omneshomines pertransiit, in
set', quia libertale solum pcccarelur; debuit dicefe, quo omnes peccaverunt: Ambrosius utique, non ut
Liberi luisiis peccato; non, Liberi fuistis justitim: ul Manichaeus,quo nomine lales, qualis ille fuefat fidei,
criminaris; scd ut calhplicus iniellexit Aposlolurn,
1vox, Ecclesia,restiluiturex manuscriptis. eumque inlelligensait, « Omnesliomines sub peccalo
* Edili,invita.MSS.
Mar.et Port., invicla. ipse ortus in vitio est > (De Pami-
'asciinur, quorum
3Editi,Namsilioc,qttodluputas,sit. Mss.,putasseU
^23 OPEBIS 1MPERFECTICQ?iIM
tenlia, /jfc, 1, cap. 2). Ecce de quo lanquam de suo
frutice diabolus fruclum juredecerpsit; non de nalura
quam Peus corididit, sed de vilio quod ipse plantayit.
Neque eniin qui: nascunlur sub peccato, possuiit
nisi sub auctpreesse peccali, si npn renascantur in
Christo.
CX. JuL. Verum suppleamusbrevitef responsionem,
qtisecapiti tqp,quod supra posuimus (Cap. 74), debe-
lur, Conslanter ilaque fidelilerque respondeo, quia non
inyideamus liberatqrem hommibus. Domiuiim Jesum
Christum; quog convenimus , n.e vobis credenles ,
emeiidationisdesperatiorie fraiiganlur, el recedant ab
eruditione Chrisli, quasi ea prsecipienijs, quse capere
mprtolium natura npn ppssit, quippe malo aggravata
cpngeiiito.
ACG,Sed et mpis congeriila est; et tamen ab ea
liherat, qiii quos yult vivificat (Joqn. v, 21) : ad
quem debeiit confugere, qui volmita malo congenilp
liberari; quod ut faciant, quis attrahat, in Evangelio
lpge (Id. vi, 44).
CXI. JUL.Sed currant ad eum qui clamal, Jugum
meum suave est, el onusmeum teveesl (Matlli. xi, 30):
qui el malaeyolunlali' veniam pro inaeslimabililibera-
litale largltur, et.innocentiam, quam creat bonani,
lacft inripyandoadpptandpque nieliorem,
AcGrIfisi sunl hpmines, qiiibiis inyides liberatorem,
qups habere nialuin, a qup lib.erentur, negas. Quo-
iribdo efgp cpristanter fideriterque respondes, quod
lion invideatis liberatorem hominibus Doniinum Je-
sriin Cljristura; cum pplius pertinaciter et infldeliler
agas, ne abillosalyi' fieri credantur parvuli, sicut
salvum '"facit popuiiirii suum a peccalis eorum; pro-
pter quod eurii, Evangelio Ipquenie, didicimus appel-
latiiro esse Jesum (irf."i,' 21) ? Nori igiiiir ddcere po-
teritis liberatpfem Clifislum vos hominibus non invi-
defe, quia paryulos non esse homiries nullo modo
potfestisoslendefe.
"'
CXII. JUL. Demirof ifaqtte austtm te fuisse ponere
testimbnium, qttp dicituf, A,quoenim quis devicltisest,
huie el servus addictusest (II Pelr. ii, 19). Qribd riiani-
festissime pro nobis facit, asserentibiis npn posse
queriiquani obnoxium esse.diabplo, nisi qui fuerit post
certameii voluhlaiis degerieri deditioiie superalns. A
te auterii lisurpari riori debuit, cui veheriienier vepu-
griat, persuadenii iri regpq diaboli esse riascerites,qui
Rinevoluntale prppria necvinci tttique, nec peccare
potuerunt.
AUG.Quos dicis nascentes nec yirici, nec certare
ppiuisse, ab illp ofiginem ducunt, in quo omnespec-
caveruiii : qui homo, qttod est pejus , sine certamine
vicius est. Fuit enim Adam, et iri illo fuimusomnes :
periit Adam, et in iUoomnes perierunt (Ambros.lib.
7 in Luc. pap. 15, n. 234). Sinite ergo parvulos in-
yeniri ab ep, qui vepit quserere quod perierat (Luc.
xix, 10) : alioquin liberalorem Jesum, quoniam et
ipsi liomines sunt, prorsushominibusinvidelis, quan-
1 Sic Mss.At editi, malmvdluntcilis.MariusMercator,in
Commonitorio snbnotalioniimin scripta.luliani,legebathoc
pso loco,qui et mtileaqentiveniam'
JULIANUM,S. AUGUSTINI *rm
tacupique ipquacjlate crudelilalern vesii i luijus crro-
ris pbiegendain esse credatis.
CXIII. JUL.Quod quidem videns contra te vaicre
pin.rimum, quasi ipso teslimpnio interrogaius, Ter
quidergo parvuli in.regno sunt adversarisepotestaiis,
si Scripturac crediiur, unumqucroque, cuin vincitur,
lunc servnm esse vicloris, et constat iufantiam sine
usu rationis et volunlatis nee eonfligere potuisse, nec
cedere ? ad.dis (D'eNupiiis. et Concupisceniia, lib. 2,
n. 8) : « Per tmwmquippehominempeccaium inlravil
in mundum, el per peccatummors; et ita in otnnesho-
minespertransjit, in qtw omnespeccaverunt> (Rotn. v,
12). « Sic est autem Deus nascentium ccpditpr, ut
pmnes ex uno eant iri condemnationem, quorum non
fuerit renascentium liberatpr. Ipse quippe.dictus est
figulus ex eadepi massa faciens vas, alittd in honprem
secundiim misericordiam , aliud in contumeliami se-
cundiim judieiuni y(Id. ix, 21):« eui caniat Ecclesia,
Misericordiqmetjudiciunii (Psal. c, 1). Hoc quod di-
cis, per unum hominem intrasse peccatum, quo lesti-
monio Apostpli plurimoruni ineruditorum lamen
pectora eominovislis, licet in, quarlo libro b.r;eviter
quomodo inlelligendum essetostenderini (Ad.Turban-
lium), tamen adjuyante Christo, in lipc opere plenius
exponemus, ita ut in secundo libro, prselermissisaliis,
locus ipse aposlplicus coniextu suo plenissime disse-
ratiir.
AUG.Ad id qupd in quarto libro tuo breviler psten-
disse fe dicis, in sexto nostro tibi resppnsum est
(Conrra Julianum, lib. 6, n. 75, sqq.) : quod. au-
tem in hoc opere polliceris, cum ved.dere-cceperis,
ihiqiiamsisvaniloquus.appareb.it> ;.,
CXiy. JpL.Hic aulem brevitcr adnipnuerim, qup-
niam suffragari libi non polestad ejussententiaj cpn-
firmatipnenis quam omnis erudilio* on)iiis ratio, ct
lex Dei convifipit.iniqiiissimam. Diligens ergo Ieclpr
inlendat quod pronuntiasti, Deum esso factorero wa-
lorum; et talesemncondere, qui si.nealiqup prpprise
meriip voluntatis eant in condemnationcm prorsus
omnes.
AUG.Hoc dixi :.quia. facit hominum naluram, qui
viliomali sunt, quod ipse non fecit; et de quo ipse
bene facil, eliarncum malisunl homines quos facit:
quia in qiianlum homines suni, non in quantum mali
sun^, eos facit. Neque enim vasa in conlumeliam fie-
rentj nisi.mali esseul: qui tainen.per nalurain quam
facit 1 Deus, ulique bpni sunl; mali autem seciindum
yilium, quod cpntra naHiram quidem, sed lamen na-
lurse insevit inimicus; ulex hoc essel nalura mala,
Iioc est, malus hpmp. Non enim potest esse. ullum
malum nisi in aliquo bono; quia non potcsi esse nisi
in aliqua natura : oranis autem natnra, in quanlum
nalura est^ bonum est. Diligenler allen,dite, quoinodo
dic.an.lur,-quoevclut confraria inler se dici videnlur,
et non sunt: si tamen non penitus fumo superbpecon-
lcnlionis oculos perdidislis.
CXV. JUL.Ac ne nesciremus a de quo tempore lo-
«Edili, Jlss., facil,
* Editi,fecit.
ac ne sciretmts.Emendanlurex manuscriptis.
1125 LIBER fRIMUS, 1126
quereris; ab Adam, quem ais unum omnes fuisse, eruantur de potcslale tenebrarum, et.in regnum sui
usque ad finem, qui baplizati non sunt, daninatipni et Salvaloris c.l Dominitransferantur (Coloss.I, 13), Quo-
diabojp obnoxios pronuniias inveniri. In qua senten- niam Chrislus si eliam pfo ipsis mortuus esl, quod el
lia mtillo le perniciosius curare niteris, quam anlea tu coactus es confiteri, ergo.omncsmorluisunl :el prq
vulnerasti, Nam ut removeres invidiam qpse in, te omnibusmortuusest; quod ait Aposlplus(II Cor. v, 14
ruebat, quod dieeres diabojum condilorem hominnm; e<15) : qui profeclo si secundumverba tua eliani ipse
correcltis confileris Deum condilorem, sed lalium Manichoeuscril, jam lu quid cris?
qualcs adscribit Manichscusprincipi lenebrarum '. CXVIII.JUL.Tu vero justificasti, ul propheta ait,
AUG.« Omnes Iiominessub peccalo nascimur, qup- sororem. luam Sodpma.in(Ezecji. xv|t.51);. ahsolvj
rum ipse orius in vilio esl. >Hoc non dixit hoereticus puiabitur Manichseiis,si tuis blasphemiis comparetur.
immundusManichseus,sed catholicus sanctus Ambro- Gloriatus in primo operis mei libro fueram, quod eo
sius (De Pwnitentia, lib, \, cap. 2 vel 3), Porro aulem ore lacerarer, quo et Apostoli injuriam perlulissenl:
Manichoeusnec omnem naturam, in quanium natura nunc vero expavesco m.igniludinein felicitalis meoe;
esi, dicit bonam; nec eam quam dicif naluram ma- ab ep viluperor, qui criminalur Deum.;
lam, ullomododicit sanari posse ac fieri bonaro: quod AUG.Ab eo vituperaris, qui cum Ambrosibet cop-
catholicafldes dicit de natura buniana pusillorum al- leris sociis ejus, eliam parvulorum Iiberalorem prpe-
que magnorum, et contra Manichxos et contra Pela- dicat Chrislum : quem l.u.hon solum criiriinaris tan-
gianos, utrosque diversis morbis, sed paritev insanos. quam meniientem, ubi dicit se vcnisse salvare ct
CXVI. JUL.Enimvero credens malos esse homines quaerere quo.dperierai (Luc, xix, 10); veruin eliairi
conditione nascendi, illum eis depulavit auclorem, Contradicisei, ne salvandps parvulos quaerat,
per quem mali operis crimen a Deo bono separaretur: CXIX. JUL.Unde mihi accidit tantseconluinelisedi-
et quoniamerraverat in deflnilione peccali, ut polaret gnilas? Nibil in me tale conferre laudando pbtuisses,
naiurale esse, quod nisi voluntarium esse non potest; Sensa mea dicis esse reprobanda; sed Dei opera da-
consequenter deinceps maloeoriginis malum est com- mnanda : me niale dispulare; sed Deum nequiler
nienlus artificem; hic religiosior in Deum, contuma- creare pronunlias : nie errare clamas; illum soevire:
cior in naturam. Tu vero dicis , malos quidem nasci, me asseris nescire legem ; Deum vero nescire jusli-
sed Deum esse auctorem malorum : coniuiiiacior lu tiam : me vociferaris calholicum non esse, quod di-
in Deum, honorificeniior in naturam : hoec quippe cam Christum provocariequos salvet; Deum vero jnras
auctoris majeslaie defenditur, auctor aulem fceditals creare quos damnet, nec ob aliud coiiderc, nisi ut
operis accusalur. eanl omnes in condemnaiionem.
ACG.Acciisaergo Deum, si placet, operis fceditale: AUG.Hoc et de prsescientiaDeidici potest, quse la-
quandoquidera.aliqua corporaiam fcedanascuniuf, ut men a fidelibus negari non potest, et pulo quod npc
Bonmillain cis nimia deformitale etiarii monstfa di- a vobis. Aut negiile Deum praesciura multos se da-
canltir. Non enim alius deiisi sicut Mariichoeiisfingit, mnaluruni esse quos creat, ne videaliir creare qnps
aul dii minores, sicut Platoeffat, surilcorporumcon- damnet; et quod est mirabilius et inscrulabilius, mul-
ditores : sed ulique "Deus bonus ei justus operalur los, ne malitia mutet eonira i|Uellectum,,de Iiac vita
etiam corpora ialia '; quoesi referas ad grave jugum non ' rapere (Sap. iv, 11), qnos malos futuros non
super filios Adam (Eccli. XL, 1), invenies cum nec potest ignorare. Dale honorem Deo : aliitudiiii judi-
malum, qualem Martichscusfabricandis corporibiisad- ciorum cjus cedal vestrorum crepula ruina vcrborum,
hibet; nec Victum malisque impiicalum atque coni- quasi nilida et acuta *, sed yitrea.'
mixlum, quod Manlchseusde Deo bono crodere non CXX.JUL.liiter te igitur et Manichocumprosatorem
timet; sed plane jiistum propter originale peccalii»i, sensuum tuorum, video per profectum eruditionis luse
qualero fides catholica novit, a qua vesler error exof- magnam faclam esse distantiam. Ille enim licet duos
bitavit. Neque enim, si nemo peccassel, fceda alqrie indnxisset auctores, lanien spepi salulis ex ea reliquit
monstrosa etiani in paradiso cofpora nascerenlur. parte, qua dixit bonum Deum esse alienissimuiiiab
CXVII!JUL.Non iimuisti, scelestissime, hoc aripli- iniquitate, el a crudelitate : tu vero unum bonum 3
care Deo, quod ne ei admoveret Manichscus,coirimch- quidem Deum, sed eumdem malorurii conditorem lo-
tus est aUumcondilorem : anibo quidera eslis veritalis quens, ut reverentiam divinitatis., ita spem salulis
inimici, sed pulabalur ante le non posse ille impielate funditus sustulisii.
superari. AUG.Manichaeilingunt Deuni crudelitef inflrmum,
AUG.Ante me eral Ambrosius, qui nbn erat Mani- qui parlem suam, substantiam suam, membra naturae
chseus; ante ipsum Hilarius, Gregorius; ante hos Cy- Susedilanianda et coniaminanda hostibus tradidit, a
prianus, et coeleri, quos commemorare longumest, quibus vastilatem sibi imminere cernebat: vos antem
qii rioii erant Manichoei.Et tamen Ecclesiamdocue- qui Deum omnipotenlissinium noii"negalis, in gravi
runt, quod in Ecclesia didicerunt, trahere parvulos jugo parvulorum credi vultis injustum, negando ori-
originale peccatum, el exsufflandosin cxorcismis,iit » Restituiturhic parlicula negansaucloritaleMss.Mar.
Clar.Port.et Colb.
1sic omnesMss.Edili aulem, sed alittmqualemscribit * sic vign. et Menard.in B.,quasi niiidaacttla; omisso
jnanichwus principsmtenebrarum. et. M.
' nss. Mar.et Port., corporalia. 8 Hoclocoex manuscriptis addimus,bonnm.
 1127 OPERIS 1MPEUFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1128
ginale peccalum. slus Jesus : cujus illis procnunliatuscst, nobis autem
CXXI. JUL.Nonest cnim qui subvenialreis, quando anniintialus cst bumilitatis advenlus; clarilalis vero
ipse qui est unus, desiderio creandarum miseriarum qui in fine fulurus est, el illis est prsenuntialns et
etiam eos punil, in quibus nihil aliud quam hoc quod nobis. Et iliorum ergo et noslra in isto uno Media-
ipse fecit agnoscit. tore una fldes est, et idem spirilus fidei et in illis et,
AUG.Agnoscit ibi eliam quod ipse non fecit: pec- in nobis : unde dicit Aposlolus, Babenlesauiem eum- '
catum quippe ipse non fecit. Alius autem similiter ut dem spirilumfidei, secttndumquodscriplumest, Cre-
vos vamis posset dicere', Deum desideriocreandarum didi, propter quod tocttlussum; et nos credimus,pro-
miseri.irum etiam eos creare, quos damnalurum se pler quod et loquimur(II Cor. IV, 13). Unde aulem
esse ignorare non potuit, incomparabililer plurcs, sil hsec fides, ne ita glbriomur tanquam ex nobis sil,
quairi eos quos liberaturum se esse prsescivit. eunidem audiamus apostolum : Gratia, inquit, salvi
CXXII. JUL.Perspecta igitur abysso impielatis tuae, facti esiis per fidem, el hoc non ex vobis, sed Dei
licet nunquam quidquam possit profanius inveniri; donumesl(Ephes. n, 8). Et alio loco : Pax, inquit,
tamen quam hoc nibil habeat viriuni, et quid de illis fralribus el charitas cum fide a Deo Patre et Domino
quoe aiincxueras colligatur, brevi disputaiionc mon- Jesu Chrislo (ld. vi, 23).
strabilur. Deus qui hoc appellari nomine voluit, ut CXXV. JUL. Quod si dixeris, quam sis aperte
omnipotenlissimus, ita etiam justissimus credilur; Manichoeus,cliam paironi tui poterunt confileri. Si
quoruni si unum deuierit, neulriim aderit; ut conditor vero intellexeris lantum veri Regis exercitum comra
benignissimus homiuum, ita meritorum expunctor* luam dimicare sentenliam, nec illis te afferre posse
'
asquissimus; omne quod facit, bonum valde est, Ac prsejudicium : acqniesce destructum esse quod ex-
per hoc, nemo naturaliter malus est: sed quicumque struxeras, et per hoc non ire omnes ex uno in con-
retts esl, moribus, noh exordiis accusatur. demnatiouem ; sed eos lanlum qui rebelles voluntati
AUG.Cur crgo grave jugum super exordia parvu- Dei, sine poenitentia, sine correclione, ullimo fuerint
lorum sub Dco polentissimo atque justissimo? flne deprehensi.
CXXIII. JUL. Nec malum ilaque naturale esl, nec Auc. Adde et generatos, si non fuerint regene-
Detts creare reos potest, nec in regno diaboli collo- rali : quia in uno omnes peccaverunt (jRom.v, 12).
carP. Quibuscollectis el tu Manichoeus,imo Manichaco CXXVI.JUL.Quod aulem Deus dictus est, Figttlus
pejor Pstenderis : et sine pcccaloin hiinc mundum hu- ex eademmassa faciensuliud vas in honorem,aliud in
maniiatis ingressus, et sub jure Dei, non diaboli, fru- conlumeiiam(Id. ix, 21); a te commemorari omnino
cius fecuiidilatis, et naturalis innocentia claruerunt. non dcbuil: quia ut a nobis consequenter exponilur,
AUG.Ergoet Ambrosius, qui dixit, « In primordia8 ita tibi tolum repugnat : nam cimi alii in honoreni,
naiiiroc suoe, qui bapiizati fuerint parviili, a malitia alii in conlumeliam fieri dicuntur, juvalur sensus
rcformanliir > (Lib. 1in Luc. i, 17, n. 37), Manicbseus, Caliiolicorum, quo secundum diversilatem voluntalis
aul Maiiichscopejor ostendilur, sicut conviciaris, aut humanx, diversus eliam vasorum exitns prsedicalur.
furis. AUG.Ambrosium audi, qui dicit, < Omnes homi-
CXXIV.JUL.Hoc igitur consignato, quid processum nes sub peccato nascimur, quorum ipse ortus in vitio
luum coiiseqiialiirattendc. Prophetas, et Patriarchas, est > (De Pmniteniia, lib. 1, cap. 2 vel 3). Sic quippe
omiiosque sanclos Yeleris Tcstamenii constat Bapti- inlellexit cum cseteris condiscipulisel condoctpribus
smalis espertes fuisse, sed a Deo condiios propriis suis, sine ulla dubilatione catholicis, quod scriptum
deinceps fulsisse virtutibus : sub diaboli ergo regno, est dc peccato el morle, quod per unum intraverit,
contra tesiimoniumlegis, esse credenlur oeternissup- et in omnes homines perlransieril (Rom. v, 12). Et
pliciis maiicipandi; quia ex Adam omnes prondntian- iniellige hanc esse m.issam de qua flunt vasa, sive
lur a le in condemiialioneni4 creati. illa, sive ista. Nam si inscrutabilis quoestionis bujus
Auc. Et.ipsos anliquos justos eadem gralia libe- ista esset solutio , quam lu sapis , secundummerila
ravit, cui vos belluin indixistis : quamvis diversi.s volunlalum ; tam raanilesla esset,ul nulla ejus diffi-
usi fuerint pro lempore sacramentis. Quoniam quod cullate compellerelur Apostolus dicere, 0 liomo, lu
de Christo crcdimus, hoc credebant. Unus enim quis es qui respondeasDeo (Id. ix, 20) ? De nondum
Deus, uiius et MediatorDei et hominum homo Chri- nalis eiiim agebatur, quorum non ex operibus, sed
1yignierius: Jliusautem,, similiterut vos vanus, alius secundum proposituin suum Dcusunum dilexit, alte-
dicere. M.
' Edilioanni1655,meritorumexpiorator.veriusvignierii rum odio liabuil: unde ad hsecverba pervenluni esl,
posset
ediiio et Mss.Mar.clar. Port., meritorumexpunctor.sic ul de eadein massa el diversis vasis, et de potesla'.e
supfa', Mss. 57, expunclrix uniuscujusquemerilorum;id figuli dicerelur.
est, meritisdebitaex aequitatlsrationereddens.Namquia CXXVII.JUL. Tu aulem qui supra dixeras, omnes
personarumnominaseu debitaerat perscriptain tabulis,sole-
bant puncloquibussalisfactum notari, hincdataocca- ire in condemnalionem, qua teslimonium fronle po-
sio, ut meritorumexpunctor,qui paria meritisrependit, suisti, quo prouuntiatur ire alius in honorem, alius '
vocaretur.sic Tertullianus,lib. de Coronamilitis,cap. 1:
« Expungebanturin castrisnriliieslaureati, » de donativo in contumeliam?
niililibuspersolutodicere intelligitur. AUG.Sed gralia liberal a tolius massoodamnatione
a Editi, in primordio. MS.Port., in primordia : ut
apudAmbrosium, necnon supra, in lib. 1 contraJulianurn,
^
n. 10. 1 Editi, ire alios in honorem, alios. At manuscripti
4 sicMss.At editi,in condamnatione. cpnstaaterhabent, alius
 -.-—
1129 LlBER PRIMUS. ^
J
quos liberal; quani Vos hegarido ,' estis lisereiicil boni a Deo conditi suapte voliiritate peccarunt, ac
Quantum enim periinet ad origiiiis meritum , ex uno miscricordiic subsidia respuerunt. Hanc igitur misc-
omnesin condemnationem(Rom. v, 1'6): quanluiri aii- rieordiam, el hoc judicium cantat EcclesiaCalholico-
tem ad gratiam, qua: non secundum mcriia datur, runi: coelerum in vestra nihil polesl tale resonaie,
quicumque ab ista condemnalione liberantor, dicun- quoedicil sine justilia, sine judicio, sine misericor-
lur vasa misericordise: qui vero noii liberantur, ira dia , Dcum conditorem malorum , formare quos pu-
Dei manet siiper eos (Joan. m, 36), veniens de jtislo niat; atque ob hoc punire, quod eos ex Adam ipse
judicio Dci; quod non ideo vituperabile, quia ihscru- forniaverit.
tabile esl : el propterea vasa iroe nuncupantur, quia AUG.Jam quidem libi superius ad omnia ista re-
et his bene ulitur Deus, ut notas faciat divitias glorioe sponsum est: tamen et bic breviter audi. Non abslinet
suse, in vasa misericordise (Rom. ix,23). Quod enim Deus bonum formalionissuoeetiarn ab stirpe damna-
Deo judicame a caUeris exigilur, hoc istis eo mise- ta : sed si tibi displicet, Deum creare quos damnet;
ranle * donatur : quas investigabiles vias Domini si contradic ei, si potes, ne creet eos, quos malos fuiu-
oestimasimprobandas, audi, 0 homo, tu quis es qui ros, ct in malignitate usque in finem perseveraluros,
respondeasDeo 2 ? . et ob hoc sine dubiiatione damnaiidos*esseproescivit:
CXXVIIl.JUL.Nihil enim iia piignat, quam dicere, aiii ei suggere, si videlur, ut tot millia parvulorum
onines, et imn omnes. Tu dicis, a flgulo Deo omries non baptizatorum, quos novit perdite esse victuros,
fieri in corideinnationem: Apostolusdicil, non onines et in anernum ignem, damnanle ipso, cum diabolo
in condeinnationem, nec omnes in honorem ; quod ituros, rapiat ex hac vita, dum sunt innocentes et
in loco suo , quid babeat dignitatis absolvam. In ipsa boni; ut si non in regno ejus, certe in loco aliquo
tamen pronunliatione senlentiae, cbnstat inler vos secundoe felicitalis, quem talibus oedificavithseresis
magnani esse discordiam, nec enmdem esse figulum veslra, vitaui teneant sempiternam. Habes adbuc
iu condernnaiionemcuncla fihgenlem, quem Paulns quod suggeras consiliarius Dei, pro filiis ejus quos
dicat in honorem alios fabricantem : nec le illi cre- regeneravit, quos adoplavit, et tamen roalos atque
dere, qui a niagislro admirabili proedicalur; quoniam damnandos futuros esse praevidit : ut antequam ve-
tuus figulus omnes in condemnationem firigit; Apo- niant in ream vitam, vitae ipsius produclione priven-
sloli (igulusplurimos fingil in gloriam. tur, el ad regiuim ejus, non ad supplicia aUerna
AUG.Cum dicuiiiur omnes ex uno in corideirina- perlineant. Cum enim te invidiose dicere pulaveris,
lionem, ipsa massa significatur, ex qua fiufit a figulo Deum creare quos damnet; cogita quanto iuvidio-
alia vasa in lioiiorein, id est, quae assumufitiir in sius possit dicere alius similiter vanus, Deum regene-
gratiam, alia in conlumeliam, id est, quse ad luen- rare quos damnet : cum sit in ejus omnipoieiuise
dum debilum relinquunltir ; ul filii gratioe id sibi potestate 2, anlequam damnabiles fiant, eos de lenta-
donari sciant, qtiod si exigeretur, non esset inju- tionibus morlalis vitae hujus auferre. Si autem non
sium ; acsic non in se ipsis, sed iri Domino glorien- potes isia dicere, nec Deo contradicere, nec illius
lur (I Cor. i, 51). sapientise luum prsebere consilium; quis enim cogno-
CXXIX. JUL. El hsec quidem dixefim, ut slatirti vit sensum Domini, aut quis conSiliarius ejus fuit
appareret, te esse aut imperitiae aul imptidentise (Rom. xi, 54) ? desine nobis introdiicere alterum
singularis, qui tuorum vice, conlrariis utereris : cse- figulum, qui non facit vasa in contimieliam ; et ab
terum pielas explanabit et ratio, Deum meum nemi- islo qui ea facit reprehendendo cohibe te : etagnosce
nem in c»nlumeliam formare. le 3; quia ut non te implices hoc sacrilegio, ideo tibi
AUG.Si Deus luus in conlumeliam neminem for- dicit Apostolus, 0 homo, tu quis es qui respondeas
roat, non est ipse Pauli aposloli Deus : ille quippe Deo?
de Deo vero dicebat, 0 homo, tu quis es qui respon- CXXXI. JCL. Sed jam apostolicsesenlehtise digni-
deas Deo? Numquid dicit figmentum ei qui se finxit, tas asseratur, ne putetur vel de aliquibns hoc sen-
Quid me fecisti sic ? Annon habet potestatemfigulus sisse, quod tu de omnibus seslimasti. Apostolus ita-
luti, ex eadem massa facere aliud vas in honorem, que Paulus disputans cum quaestionibus4 Judaeorum,
aliud in conlumeliam ( Rom. IX, 20, 21) ? Sed tu qui generis sui dignitate turgentes, dedignabantur
videlicet artifex magnus profers ex officina Pela- cooequari sibi ex Genlibus fideles, et justitiam Dei
"
giana meliorem deum, qui nullum vas facit iu con- commendal et gratiam, disputans ad earum muni-
tumeliam. licenliam perlinere, quod et primo Judseos nobilita-
CXXX. JUL. Sed imaginem suam, id est, omnes verat legis agnitio, et quod deinceps etiam Gentes
homines bonos condere, qui eliam a demolitos stu- adsciverat Christi proediCatio.Unus enim utriusque
diorum pravitate, reformare remediorum desiderat populi conditor judicaturus et illos per legem, et
largitate. Ipsi quidem'cantat Ecclesia misericordiam
ei judicium (Psal. c, 1); quia et illis est benignus 1 MSS.Mar.port. et Clar., suadentevoluntale.
3 MS.Port., omnipotentipotestate.
qui nihil deliquerunt, et justo punit judicio eos qui 3 in editishic omissum,te. Restituiturex MSS.
4 Yignieriuspro, cnm qumslionibtts;frustra correxit,
1 Sic manuscnpti.Editi, hocistiscommiseranle. cumquibusdam.Kamrespicit .lulianusinquaestiones,quae
* Ia Marianensicodicereperilur, o homo, tu quises? tu ab Apostolodiluunturin EpisLola ad Romanos.
quis es qui respondeasDeo? 0Editi,eonim.At Mss.,earum; juslitiaescilicetel gratiae
3 codexMar.,eljum. Dei,
SANCT. AUGUST.X. (Trente-six.j.
1131 ;£ OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTlNI H52
istos in lege* (Rom. m,29); quia non erat Judseorum origo virtutibus. Hoc ergo totum agens conflictuillo
Deus tantum, sed etiam Gentium, reddens suum uni- Apostotus; in quibusdain taroen locis, ad inciirvan-
cuique sine fraude, sine gratia, id est sine cujusquara dam circumcisorum arrogantiam, sub nomine gratise
acceptione personoe (quod exprimit nomeu graliae in de sola Dei prsejudical potestate.
definitione justilioe), ita de semine venienles Abra- ACG.Ergo ad' incufvandam circumcisorum arro
ham, cum nequiter vivunt, jure condemnat, ac de sua gantiam, sub nomine gratise mentitur Aposiolus:
haireditate prolurbat, sicut etiam Genliles in simili nam Deus ex operibus eligit1, non ex gratia. Quis ita
operatione deprehensos ; et e regione, ulriusque sapiat, nisi haereticus Sniraicusgratise, amicus super-
populi bonas volunlates et verain fidem probilatem- bise? Clamat vas electionis, et gratise, qua talis factus
que actionura donat gaudiis sempiiernis. Comprimit est, prsedicator, non ex operibus dileclum esse Jacob:
igitur Gentium Magister Judajorum tumorem , et et tu coinmemoras opera Jacob, ex quibus eum di-
ostendit non in seminibus humani generis, sed in iecturo esse contendis; et hoc faciens, mihi te existi-
moribus esse distantiam ; ut se illi agnoscerent, nisi mas conlradicere, cum sis novus Anlichristus, eique
fideles esse curassent, nulla prserogaliva circumcisi apertissime contradicas in quo loculus est Chrislus
generis vindicandos : siquidem Jacob et Esau una (II Cor. xili, 3).
seminis exceptione concepti, et una vi parientis CXXXIII.JUL. Ut illis in cerimoniarum el hoslia-
eflusi, diversos nimium exilus pro mefilofuhi diver- rum observatione gloriantibns, perque hoc aestiman-
sitale perlulerint. libus alias nationes nullis legis ritibus consecratas ad
AUG.Si secundum Apostolum sapftres, non com- consortium sui nec posse admitli subito, nec debere,
memorares hoc loco merila Jacob, ubi eurii dicit ille diceret, quia etsi in illis observalionibus fuisset
noii ex operibus fuisse dilectiim; ut graiiam com- summa justitise, haberet tamen in potestale sua Deus,
mendet, quse non secundum taeriia nostra daiur: quamdam facere popuiorum commulationero, ut re-
alioquin merces non imputalur, sicul ipse dicit, secun- jiceret quos vellet, el quos vellet assumerel. Cui
dum grdliam, sed secundumdebitum (Rohi. iv, 4). sensui resporidel subs persona Judacorura , nihil
Quibus verbis quid Pslendit, nisi gratiam riPriesse debere jam exigi ab hominis voluntate; quandoqui-
debilam, sed gratuitam? Hanc iiaque commeridabat, dem Deus, cujus vuli mtserelur, et quem vull obdurat.
ubi dicebat : Cum entm nondum nali essenl, heque Ad quod refert Apostolus, Ohomo, tuquis es quire-
egissenlatiquid boni attt mali, ut secundumeleciionem spondeasDeo? itt infert lestimonium prophetae Isaiac,
propbsilum Dei manerel, non ex operibus,sed ex vocahte Nvmquiddicil, inquit, figmenlumeiqui sefinxit, Vlquid
dicium esl, Quia major servielminori (Id. IX, 11-13). me fecisli sic? Additque de suo : Aut non' habet po-
Ciara suniquse obscurare conaris: fumos tolle2, Scri- teslatem figulus htti * ex eadem massa facere aliud vas
pturaruih liimeii aitende. Gralia quippe liominetii inhonorem, aliud in conlumeliam(Rom. ix, 18, 20,
proevenit, ul diligai Deum, qua dilectione opereiur 21) ? Et est sensus ejusmodi: Quia ego commendavi
bona. Quod et Joannes aposiolus aperlissiine osten- volunlatem Dei, aucloritatcmque gratioeejus exposui,
dit, ubi ait: Nos diligamus, quoniam prior dilexitnos dicens quod misericordiam proestaret, cujuscumque
(Uban. iv, 19).Non ergo diligimur, quia dileximus; miserlus fuisset; tu mihi, o Judaee, calumniam con-
sed quia dilecti sumus, diligamus3. citasli, quasi comroendalio prolata a me voluntalis
CXXXII. JUL. Esau enim profanus et fornicator, ct potesialis divinse ad excidium juslitiae illius per-
propter unam escam vendens primiliva sua (Hebr. tineret: el quia dixi, Facil quod vult; argumenlalus
xn, 16), qusesivit bencdiclionem quam spreverat*, es nihil jam reposci ab hominis volunlale debere, si
nec adeptus est, -juanquam eam cum Iacrymis popo- Deus totum prp sua facerel voluntale; cum personoe
scisset: jacob autem quietus et mitis, obediens pa- dignilas locum excluserit qusestionis. Nam si dixis-
reritum praeceptis, et sanctificaiionum appeientissi- serii, Facit Dpus quod debet secundum jusliliae suse
mus, ad hoc usque proVectusest", ul sicut Abrahse leges, quscBde meritis judical singulorum; nihil quale
ei tsaac, ita etiamet jacob Deus in sanclo populo nunc objicis, utique relulisses : nunc vero quia dixi,
dicerelur. Cumigitur omnibus constaret exemplis, Facit Deus quod vuit; putasti me,aliquid furalum
Peum justo judicio bonis menlibus in quacumque esse de juslitiae dignitate. Uirumque igitur idem est.
gente suara misericordiam non negare, malas vero Nam cum de Deo dico, Facit quod vult; nihil aliud
meiites nulla sinere stirpis nobilitate defendi; intelli- dico, quam, Facit quod debet: quia scio eum niliil
gerent Judsei, Genlium fidem a se despici non debere: aliud velle quam debet. Ubi ergo inseparabiliter vp-
quia sicut non pairocinaiur Israelitarum 816011113*luntas cohseret ocquilati quarocumque de iliis nomi-
criminibus, ila etiam nulio impedimentd esl*Genlium navero, utramque signavi.
AUG.Quomodolibet dicas Deumfacere quod debet;
1 Hicex Mss.adjicimus,et islosinlege. gratiam nemini debet, multisque non reddit suppli-
2 Editi,fumostuostolle.Manuscripti prsetereuntjtuos.
3 sic Mss.Clar.et Mar.At edili, hon ergodiligtmus,quia 1 sic.Mss.Mar.et ciaf. Editivero, elegit.
dikximus;sedquiadiiecii sumus, diligtmus. ' Particula,sub$abest a Ms.Mar.
'<Editi,speraverat.Castiganlurex Mss, 3Menarduslegit etiam, attl non. vignierius,annon; sic
»Ita in MSS. Atin editis,profectusesl. etiam vulgata. M.
4 Edili, fignlus ex eadem massa, omisso, luti, quod
• CodexM.ar.,stegma.sic supra, cap. 5, pro, stemmate,
prseferebat, stegmaie. verbumex Mss.adjecimus.
' codexMar., ita etiamnullumimpedimeniumest. 1Ms.Mar.,qui.
 1153 LIBER PRIMUS. 1134
ttium, qtiod malis eorum operibus debet, et largitur ex operibus, sedex vocantedictunfest, Quia major ser-
gratiam, quam nullis eoriim bonis operibtt& debet. Vietthinori (Rom. ix, 11-13), Contra istam veritaiis
,Quid enini debebat eidem ipsi Paulo, cum adhuc lubam reclamas, et dicis:«Ad incurvandam circum-
'Saulus persequeretur Ecclesiam? nonne stipplicium? cisorurn arroganliam, sub nomine gratiooPauliis apo-
^@uedergo eum emissa voce de ccelo prostrnvil, quod slolus de sola Dei proejudicat polestate. > Ubi quid
iexcaecavit,quod ad fidem percipiendam quarii vasta- dicisaliud, nisi, Ad inciirvandam circumcisoruro ar-
. feat, lam violenleratlraxit (Act.ix), procul dubiosecim- rogantiam mentilur Apostolus, dicens non ex operi-
dum, gratiam noii secundum debilumfecil.ulineis es- bus dilectum esse Jacob; cum ex operibus sit dile
•setreliquiis populi Israel, de quibus dicit: Sicergoeli» ctus, quia eral' « quietus, et mitis, obediens paren-
hoc lemporereliquimper eleclionemgralimfactmsunl': tiiin prxceptis, et sanclifiealionum appetentissimus >
si aulem gratia , jam non ex operibus; qlioquingralia (Supra, cap. 132)? Nec intelligis, non ideo quia
§am nonesi gratia (Rom. xi, 5, 6). Quid debebat etiam talis eral, vels talis fulurus erat, fuisse dilectum : sed
illis nisi supplicium, quibus dicit, Non propler vos a talem, quia dileclus est, factum. Erube.sce: non men-
ego facio, domus Iirael, sed propler uomenmeum san- titur Apostolus; non ex Pperibus Jacob dileclus esl;
ctitm, quod profanastis in gentibus? Facere ergo se si enim gratia, jam non ex operibus : sed gratia di-
dicit bona eorum in ipsis ; sed propler nomen suum leclus, eadem gralia faciente bonis oportuit ut pol-
iquodprofanaverunt, nori pfopler ipsos qui profana- leret operibus. Parce animae tuoe, noli esse inimicus
verunl: nam propter ipsos Si facere veliet, suppli- huic gratioe.
cium illis debitum redderet, non gratiam donaret in- CXXXIV.JUL.Ergo superbia illaquaevolebatoliari,
debilam. Quod enim se facturum dicit, ad hoc perlinet et desidiam suam ob id colore necessitatis obnubere,
ut bona facianl3, non quia boni erant qui profanave- ut in susceptione Genlium reclamaret Evangelio; au-
runl nomert sanctum ejus. Dcnique aperlissime dicit dit quoniam 3 etsi sic essel quomodo lu cominenlaris,
eos bona esse facturos; sed se faciente ul ea facianl: tnmen supplicare Deo, noii sedilionem excitare de-
ail quippe inter caetera, Et faciam ui in juslificationi- beres : quibus verbis nequiliam retundit hoiniriis, qui
bus meis ambulelis,el judicia mea observelisel faciatis diversitatem meriloruin ex volunlatis qualiiate ve-
{Ezech. xxxvi, 22, 27). His ccrle operibus hierces nieiilem, aucupans eloculionis ambiguum, ideo ne-
impulatur secundum debitum : debetur enira merces, cessilati divinae conabatur adscribere, ut assereret
si iiant; sed gralia quse non debetur, pfaecedit ut necesse esse alterum de duobus, id est, aut Gentes
fiant. Debetur, inquam, bona irierces operibus homi- ad promissionis non venire consorlium , aul si hoc
num bonis : sed non debetur gratia , quoe ipsos ho- licerel Deo, cxsiingui officia liberoevoluntatis. Verum
niines bonos operaturex malis. Poslremo \ qui facere quia id lion sulficiebat negotio; neque enim a lali
Deum dixisti quod debet, et alia cervice liumana nie- magisiro , sicut comniendabatur auctorilas Dei, ila
rita ventilasti, dic quseso, quibus meriiis parvuloruin erat indefensa relinquenda justitia : subdil consequen-
debeat regnum ccelorum. Dicturus es forte , debere tissime , vasa quoein conlumelia et quae in honore
hoc eum gratiae sttse, qna opitulanle renati sunt. Pro- fiunl, habere hoc de proprioe slipendio volunlalis. Si
pler hanc enim acceptam jam venire in ejus regnum enim Deus volensoslendere iram, el nolam facere po-
merenlur : sed ipsam graliam, quam regenerandis lenliam suam in muha paiienlia, in vasis irm, consiwt-
exhibet, nullis eorumomnino merilisdebel. Propter- maiis in perdilionem: et nt notas faceret, inquit, divi-
ea Pelagius vesler in episcopali judicio Palsesiino, tias gloriw sum in vasis misericordiw,qum prwparavit
eos qui dicunt graliam Dei secundum nierita nostfa in gloriam, c/uoset vocavitnos, non solmn ex Judwis,
dari, ne ipse damnarelur, damnare compulsus est (a): sed eliam ex Genlibus(Rom. IX, 22-2i), Certe hic ab-
ubi et te ipsum, et se ipsum, qui lioc dicere non de- solvil, quod superior confliclus operuerat, lion inferri
sistitis 5, sine dubilaiione damnavit. Islam gratiaro, a Deo iram nisi his vasis quae ad perdiiionem eon-
vere gratiara, id est, gratuilara, nullisque meritis prae- suinroala Itterint; gloriamaulem dari his qrioead hoc
cedentibus debitam, commendabat Apostolus, qqando ftierinl praparata. A quo aulem vasa hujusmodi in
dicebat: Cum enim nohdum nali essenl, nec aliquid Susceptionemhoruni quoediximus praeparenlur, ipsius
egissentboniaut mali, ttt secundumeleclionemproposi- Aposloli sermo patefecit. In magna , inquit, domo,
tum DA tmneret. Hoecest eleclio , de qua et illud di- non sunt lantummodovasa aurea et argentea, sed el ti-
cilur: Retiquimper electionemgratim factmsunl: si au- cjneaet ftclitia; alia quidemin honorem, alia in coniu-
tem gratia, jam non exoperibus; alioquin gratia jam meliam.Si ergo mundaverit quis semelipsum ab his,
non est gratia. Unde et hic, cum dixisset, ttt per ele- erit vas in honorem sanctifiealum, ulile Domino, ad
clionempropostlumDei maneret; cpntinuosubdidit, Non omne opus bonum paralum (II Tim. n, 20, 21).
AUG.Ergo ipsa vasa ita se praeparant, ut fruslra de
1 Vignierius,et tres Mss., salvmfactm sunl. Menardus Deo dictum
prseterit,salvm, j uxtagraecum. sit, qumprwparavit in gloriam ? Hoc enim
' Hieex manuscriptisrestituimus, non proptervos. aperlissime dicis : nec inlelligis ita dictum esse, Si
3 SicMss.iuar.Clar.Port. At editi, ut bonijianl.
k Editi,el postremo.Abest,et, a Mss.
» Yignierius,ubi et le ipsumel ipsum,qui Inr.dicerenon 1 sicMss.Editivero, qtti erat.
desistitis.Menardus,ubiet te ipsumquiItocdicerenondesi- *CodexMar.praeterit,lalis erat, vel.
stis. Emendalisunt ex MSS. clar. Port.et Mar. 3 sic Mss. At editi, reclamare Evangelioauderel, quo-
(a) Lib.de GestisFelagii,nn, 50, C0. niam.
1135 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINl 1136
quis mundaverit semelipsum,ul osienderelur et opus quod ille, qui non solum de condemnalis liberari'
hominis per voluntatem : sed, ingrate homo, prwpa- prsedicat,verum non bmnes in condemnationemhngi,
ratur volunlasa Domino(Prov. vni, sec. LXX); ideo sed alios in contumeliam, alios in honorem.
ulrumque verum est, et quia Deus proeparat vasa in AUG.Ubi dixitAposlolus, Exunoomnes in conde-
gloriam, et quia ipsa se pr&parant. Ut enim facialho- mnatiohem(Rom.\,l6); ipsammassam demonstravit,
mo, Deus facit; quia ut diligat homo, Deus prior di- qusetota viiiala ex Adam fluxit: ubi aulera dicit, ex
'
ligit. Lege Ezechielem prophetam, unde quod satis illa fierj vasa in honorem, gratiam commendat, qua
visum est supra commemoravi (Supra, cap. 133) : homines quos creat, eliam liberal; ubi vcro, ex illa
ista etiam verbaa reperies, id est, Deum facere ut fieri vasa in conlumeliam, judicium ostendit, quo lio-
prsecepta ejus hornines faciant, quorum miserelur, mines, quamvis creet, non tainen liberal. Quodetiam
non propter merita eornm, quoemala ibi essc com- vos de parvulis cogimini confileri, quoruin cerie om-
memorat, sed propter nomen sutini; ul Deosine me- nium miaraesse massamnon potestisnegare,qualem-
rilis corum facicnte ut facianl praecepta ejus, in- libet eam putetis : ex qua tamen alios in Dei regnum
cipiantmerilabonorum haberefactorum. Haecestgratia adoptari faiemini, quos proculdubio vasa in honorem
quam negatis, non ex operibus quseflunl,sed ut fiant. facta concedilis; alios vero non adoptari, quos facta
CXXXV. JUL.Eccc ofliciumliberaevolunlatis: Si, vasa in contumeliam, nisi inlelligenler consentiatis,
inquit, mundaverit quis semelipsuma societate vaso- impudenler negatis. Neque enim, si non est ista*
rum vilium (quo nomine viiia denotanlur), erit vasin pcenadanmationis, sicul vultis, non eril saltera con-
honorem sanclificatttm, utile Domino, ad omneopus lumelia imaginis Dei, separari a regno Dei. Sed vos
bonitmparatum.Haecigilur vasa, studiis propriis, aut si illam perseveranter 3 negabilis gratiam, ad hoc ju-
ad irain, aut ad gloriam prseparanlur : Deus aulem dicium vos perlinere monstrabitis : qnod ulique in
noiam facil polentiam suam i» utroque, vel severita- parvulis injustum esset, si peccatum originale non
lem in impios 3 exserendo, vel benediciionemfideli- esset.
bus largiendo. Apparuit ilaque banc senlentiam CXXXVIl.JUL.Quodut claruit Apostolum dixisse
egregii proeceploris,nec Manichseisopem sensibusat- demoribus, iia apparel quanla lesliinoiiiorum Legis
tulisse, cl e diverso nos consequeuterarmasse. inopia labores, quiab his senlentiis conira fulminara-
AUG-Quid calumniaris, quid falso criniiiiaris, nec tionis 4 opem petis, quae tibi dedignanlur, imo natura
quos et quales Ecclesioedoclorescrimineris aitendis? sui subvenircnon 5 possunt.
Non cujusquamManichsui,sed soncti Ambrosiiverbis AUG.Contra Aposlolumdicentem, exeademroassa
tibi respondeo : « Deu.squos digiiaturvocat, et quem aliud vas in honorem, aliud in contumeliamDenmfa-
Vultreligiosumfacit > (Lib. 7, in Luc. ix, 68). Hocin cere; nec dicentem,aliud nec in lionorem, nec in con-
veritate facit, hoc in veritate Scripturarum divinarum luineliam, quod utique dicerel, si hoc quod vos 6 de
intellexit Ambrosius : sed judicium, cum alios facit, parvulis crederel : contra hunc ergo divinitus in-
et alios non facil, occuliumest. Propier quod dicitur tonantem nonest fulminearatio vestra , sed fumea.
homini per bominem, sed * non ab homine: 0 ho- CXXXVIII.JUL.Et hoecquidem quaiitum spectat
mo, lu quis es, qui respondeas Deo? Ntimquid dicit ad tesliraonium Aposlolidispuial* sunt. Cicterum in
figmentumei qui se finxit, Quid me [ecislisic? Annon Isaia, unde ipsam sententiam Paulus assumpsit, in
habet poleslatemfigulusluli, exeademmassafacerealiud tantum non deterret Deus rationabilem crealuram a
vas in honorem,aliudin contumeliam(Rom.lx, 20, 21). sui consideralione judicii, ut sicut per eumdem pro-
Aufer tuas nebulas ab istorum serenitale verborum, phetam dixerat, Quiesciteagere perverse, discitebene
quibus Dei qnidem judicium significatur occullum ; facere, subveniteoppresso; el venite, argtiiletne, dicit
sed ipsa tam clara siint, ut se tua caligineobumbrari Dominus(Isai. i, 10-18) : ita eliam hic, nc quid po-
obscurarique non sinant. testaie sola, non justitia videretur fecisse, dispensa-
CXXXVI, JUL. Ac per hoc et tibi vehementerob- tionum suarum dignatur aperire rationem. Alfliclo
nixa est, dicens, noii omnes fingi in condeninatio- enim in captivilate populo Judoeorum redempiionis
nem, in quam tu omnesire pronuntias. Absurdissime appfopiare lempus, quo ad lerram suam reverteren-
aulem argumentari soles, ut dicas, Sedhi non flngun- lur,annuntiat;el caiisam vel prsecedeniiumangoruin
tur in condemnalionem, qui postea liherantur : cum reserat, vel insianliuni gaudiorum.Epulelur, inquit,
nec sic possit sermonis apostolici tibi vel superficies cwlttmdesuper, et nubesspargantjusliliam; orialurex
convenire. Nam cum dicis tu, Omnes in condemna- terra misericordia,el juslitia orialur simul. Ego sum
lionem creautur lege nascendi, sed aliqui inde, licet DominusDeus qui creavile , factensnteliorem, prmpa-
perexigui", mysleriis liberantur; non hoc asseris ravi le sicut lulum figuli.Numquidqui arat, arabil ler-
ram per omnemdiem ? Numquiddicil lulum figulo,
1 Menardus,lege milti Ezecltielem.Erratumprofectum Quid facis, quia non operaris,quia nonhabesmantts?
ex eo quod in veteribuslibris scribitur,liezecltielem.
vi-
gnieriusloco,mihi, posuit,diligenter. a 1 Mss.clar. eiww., Uberatis.
2Edili,ubi istaeliamverba.Abest,ubi, M?s. 2 Editiornittuni,is'.a; tametsierat in manuscriptis.
3 SicMss.Editi,in impiis- 3 Editi,perseveranlem. Mss.,perseveranter.
4 Hicvelerum librorumauclorilateaddimus,per homi- 4 Menard.,contra fulmina lenlationis.vignierius, con-
nem, secl. tra fulminatantaralionis.Abesl,tanla, a mamiscriptis.
6Editi,sed aliqvi videlket perexigui,Siss., sed aliqtd 6 SicMss.vignie.riusvero, tutturasua obvenire.
inde, licetperexigui. 6 Hicediliaddunt,dicitis.
1137 LIBER PRIMUS. im
Numquid dicit figmenlumei qui se finxit, Sapienter me sim aplare justitise. Deniqtie, iit intelligatis quanta
finxisli? vel qui dicil palri, Quid generabis? et mctiri, sequitate agam vobiscnm, possem mussitationes ve-
Quid parluries ? Quia sic dicit Dominus Deus lsrael slras pro poteslate despicere, ut sicut iigulo figmen-
sanclusqui fecitfutura: Interrogate ntepro fitiis meiset tum suum dicere non potest, Quid fecisti ' ? ita
filiabus, et pro operibusmanuttmmearummandatemilti. etiam vobis silentii pondus imponerem : tarrien con-
Ego feci lerram el hominemsuper eam; ego manu mea ,tra hsec exempla provoco vos, ut pro filiis meis et
firmavicceltim;ego omnibussideribusmandavi: egole- flliabus, id est, pro vobis et operilnis manuum mea-
vavi cum jusiilia regem , et omnesviw ejus reclw; hic rum me interrogetis, ct discatis, tolum me jusie, nec
mdificabilcivilalemmeam, el captivitatem populi inei quidquam unqiiam a fecisse crudeliler.
reducet,noncum prwmio, nec cum muneribus,dixil Do~ AUG.Quod vis dicis, non quod dixit Isaias: ille gra-
minus sabaolh(Isai. XLV,8-13). tiam loquitur, contra quam lu loqueris.
ACG.Si intelligeres verba Propheloe,intelligercs ibi CXL. JUL.Et a Propheta ergo, el ab Apostolo, in
regem, de quo dictum est, Ego levavicum justiiia re- exemplum adductus est figulus, nihil aliud praebilu-
gem, et omnesviw ejus reclm, hunc esse mediatorem rus, quam comparationis officium; non tamen ut
Dei et hominum hominem Christum Jesum : sed in- lam viles apud Deum esse homines indicentur, quar»
teiligeres ut intelligendus est. Neque enim audebis argilla est iu fornace et orbe (igulorum. Absoluta
eum dicere praeeedentibusoperum merilis Filium Dei hac cxposilione quain prsemisimus, admonemus se-
factum ab initio, id est, a virginis utero. Qua ergo cundnm interpretationem recentem in eodem loco
graiia bomo illeab inilio factusest bonus, eadem gra- aliud relucere. Rorate, inquit, cwli; desuper, et nubes
lia homines quisunt membraejus ex malisfluntboni. pluant juslum; aperiaitirlerra, et germinelSalvaiorem,
Qnid enim dicatis de Christo secundum hominem, et jttstitia oriatttr simul : ego Dominuscreavi eum. Vce
non invenilis, id est, secundum id quodYerbum caro qtti conlradicii faclori suo, tesla de samiislcrrw : num-
factum est: quod ille qui Deus erat, et Deusmansit et quid dicit lultini figulo suo , Quid (acis ? el opus lutini
bomo factus est; quod ipse horoo nunquam ita fuit absqttemanibtisesl (Isai. XLV , 8, 9) ? Quibus verbis
homo, ut non esset unigenitus Dei Filius, propler elsi secimdum hisloriam Cyrus rex , seeundum pro-
unigenitum Verbum. Nequeenim ut hoc essel, morum phetiam tanien incarnatio Salvaloris exprimitur;
suorum de propria voluntate venientium meritis com- qui quoniam eral de virgine nasciturus , Judaeorum
paravit: sed, sieut verum dixit Ambrosius, quasi de et omnium infidelium obstinatio convenitur, ne sint
Spiriln natus abstinuit a delicto (a). Aiioquin secun- signis lidelibus perduelles. Cum enim prsemisisset,
dum vos, multi essent tales, si esse voluissent; alque Aperitttur terra, el germinel Salvatorem, el justilia
ut ille talis l nonnisi unus esset, in potestate homi- orialur simttl. Ego Dominus,inquil, creavieum.
num fuit, quitales esse noluerunt: quse si altenditis AUG.Dic mihi quibus operibus hoc meruit homo
quanta impietate dicantur, vel tacita cogitalione cre- Christus Jesus;, et qua justitia Dei solus hoc merue-
dantur; sicut agnoscilis Unigeniti naiuram , quod in rit, aude 3 garrire : aut si non audes, tandem gra-
principio erat Verbum, et Verbum erat apud Deum, liam sine meritis confitere, non solum remitienlem
el DeuseratVerburo; agnoscite et gratiam.quod Ver- peccala homini, verum etiam in nalura humana justi-
bum caro factum est, et habilavit in nobis (Joan. i, 1, tiam sanclo Spiritu facientem. Non enim el bomini
-
14). Ille igilur quos dignatur vocat, et quem vult ' Chrislo gralia peccata dimisit, aut non eum gratia la-
religiosum facit (Ambrosius,lib. 7 in Lttc. ix, 58), qui leiri fecit, ut ab initio semper esset bonus , sicut ab
hominem quem voluit, unum sine ullis humanoe vo- iniiio semper Dei Filius. Prorsus, sicut admoniti
lunlatis prsecedentibusmeritis mediatorem Dei et ho- sunt, qui in eremo serpentum morsihus letbaliter
niinum fecit. vexabantur, ut illum qui in signo exallatus fuerat, at-
CXXXIX.JUL.In hoc igitur locoliic sensus, quan- tendereni, ne perirent (Num. xxi, 6-9) : ita sunt ad-
lum speclat ad hisloriam, continetur, ut Deus loqua- monendi, qui vcstris dispuiationibus venenanluf, ut
lur ad populum : Quia nec odio vos in caplivitatem Christum atlendanl.elin illiusbominismediatoris ju-
tradidi, nec nunc oblivione judicii de vinculis Baby- slitia gratiam sine meritis videant, unde a so vestri
lonicsecaptivitatis exemi^ sed ego, quantum in me oris virus excludant. Denique in verbis Prophetoe ,
est, paratus ' jugi vos benevolentia confovere, justi- etiam secundum recenlem interpretationem quam
lise meaelamen debui, ut et delinquentes hostibus commemorasti ubi evidenlius propbetatus est Chri-
traderem, et rccrearem liberarenique vexatos. Sicut stus, iioninde assumpsisti unde disputares, nisi quod
enim rusticandi gnarus non semper uno imminet ex virgine nalus est, quia dictum est, Aperialur terra,
operi, ut solis findat arva dentalibus; sed diverso el germinetSalvalorem: de justitia vero ejus, quse hic
3
genere votivsefertililati rura componit : ila eliam pariter praenunliataest, nihil dicere voltiisli; cum tu
ego dispensationum vices vario, ut tum pressuris, verba ipsa prophetica proposueri», ubi ait, Rorate,
tum consolationibusvoluntalem vestram frugibuspos- cwli, desuper, et nubes plttantjuslmn; aperialur lerra ,
1 Menardas,atqueul illoslales.Yignierius,alque utique el germinelSalvatorem, et juslitia orialur simul. Dic
lales.Emendanturex manuscriptorum fide. 1 vignierius,quid me fecisti sic?
' Editi,paratussum. Abest,sum, a manuscriptis. cisli Manuscripti,Quidfe-
3 Edili,fertilitatis.Ms.Mar.,ferlilitati. ? nec,me, nec, sic, habent.
aMs.Mar.,necquidquamfecissetcrudetiter; omisso,uni
(a) vide supra, De Nuptiiset Concupiscentia,lib. 1, quam.
n. 40. 3sicMSS. Editivero, audes.
 1159 OPERIS IMPERFECTl COSTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1140
mihi * qiiem juslum nubes plueruiil, nisi quia 2 Pro- promisit Deus, polens est el faeere ; ubi inaxime gra-
phetce et Apostoli Christum praidicaverunt, qui ex lia coiiimendatur, cujus estis inimici : neque enim in
ipso virginis ulero cum justitia nnlus esl? Unde potestate hominum esl, ut Deus impleat quaepromi-
cum dictum esset, Aperialur lerra , el germinel Sal- sit, et noii in Ipsius qui promisit : volens ergo id
vatorem; mox additum esl, etjustilia orialur simul. Ac ostendere, Non polest, inquit, excidereverbumDei:.
3
per lioc, ea gratia fiuiil justi hoiuines qui renascun- non enitn omnes qui ex Israel, hi sunt lsrael; neque
tur in Christo, qua gratia justus homo natus esi Chri- quiai sttnl semen Abraham, omnes filii; sed in Isaac
stus. Sicut ergo exemplum csl vitao,iit euni imitando vocabiturlibi semen: hoc esl, non hi qui filii carnis, lit
jusle againus : ita est etiam exeiiiplimi gralioe, ul in filii Dei; sed filii promissionisdeputanlurin semen'.
eum credendo inde nos lieri speremus justos per Promissionisenim verbumhoc est, Ad hoc lempusve-
ipsnm *, unde factus est ipse, qui factus est nobis sa- niam, el eril Sarrm Filius. Tene in mente filios pro-
pientiaa Deo, el jusiitia, et sanctificalio,el redemptio; missionis, quoniaui qui promisit potens est et facere
ui, quemadmodumscriptum est, qtti glorialur, in Do- (Rotn.iv, 21). Non solum aulem, inquit, sed et Re-
mino glorielur[\ Cor. i, 30, 31). Quoscumqueitaque beccaex uno concubiluhabenslsaac, palris noslri.Cum
dente morlifero momordistis *, liunc justum intuean- enim nondum nati fuissent, aut atiquid egissentbonivel
tur, et sanabunlur : hoc est, inde se credant accipcre mali, ut secundumetectionemproposilumDei maneret,
justitiara, unde Christo est innata justilia; et ideo non ex operibus,sed ex vqcanlediclumesl, Quia major
noii in suo arbilrio, nec in suo rnerito, sed in Do- servielminori. Ei hic tene in mente electionemnon ex
mino glorienlur. operibus, quam quodam modo exposuit prophela po-
CXLI. JUL.Ante terra aperitur in germen, quam sterior; quod subjungens Apostolusait, Sicut scri-
opera colentis semen accipiat: quod in puerperio plum est, Jacob dilexi, Esau.aulem odio habui. Hic
virginis approbatur, quae iininere malris officium occurrit quoestio,quae perturbare posset non intelli-
praevenit et exclusit uxoris. Quod ergo in usu non gentes altiludinem gratise: camque sibi ipse propo-
erat, id facturum se Deus omnipotens pollicetur; et nens, ait, Quid ergo dicemus? numquid.iniquiias est
addit, prsevidens infidelinm miiliiludinem : Vm qtti apud Deum? Absit. Et iit doceret quod dixit, absit:
conlradicit ficlori suo, leslade samiis terrm. Id est, Yse Moyses3, enim, inquil, dicil, Miserebor cui misertus
his qui, Deo promillenle, fetam lieri virginem non ero, et misericordiamprwslabocui misericorsfuero.Igi-
potuisse conlendtint : cumque ipsi lolidem 6 licet de tur non volenlis,nequecurrentis, sed miserenlisest Dei.
seminibus a Deo instituiis, tamen iiitervenienle Dei Hoc si altenderes, non exlolleres conlra gratiam me-
potenlia, in visceribus finganlur malernis, obstipo stu- rita voluntatis; ubi audis, Non volentis,nequecurren-
dio afflrmant, nequivisse carncro sine ministerio viri tis, sed miserentisest Dei. Non ergo ideo misertns est
excarne virginis fabricari. Tale est igijur quod vos, Dpus, quia voluit el cucurrit Jacob; sed ideo voluit et
o pervicaces, non putatis me id facere poluisse, ac cucurrit Jacob, quia misertus est Deus. Paraturenim
mibi de rei difficultate prseseribilis 7, cum vos ipsos voluntas a Domino (Proti. vm, sec. LXX): et a Do-
manibus meis constel efleclos ; quale, si lulum figulo mino gressus homiuis dirigunlur, et viarn ejus volet
suo, cum ab eo traciatur, diceret, Non habes manus; (Psal. xxxvi,23). Deinde, quiapropter Jacobdicta est
quibus tunc in vas aliquod formabalur. Ila ergo et ista senteruia generalis, Nonvolentis, nequecurrenlis,
voS, qui inquiritis quis filiuni virgini dederit sine viri sed miserentisest Dei: dalur eliaro exeroplumde Pha-
semine, cognoscite eumdem esse qui vos fecit ex se- raone, propter id quod diclum est, Esau autemodio
mine. Sed jam quoniam Scripturis sanclis expositio habui; et subjicitur, Dicit enim Scriplura Pharaoni,
varia licet, ulraque tamen pia et religiosa concinuil, Quia ad lioc te excilavi, ut oslendam in te virlutem
primus terminetur liber : stio tamen Unecommonens, meam, el ttl anmintieturnomenmeumin universaterra.
ut opifex nasceiuium Deus credalur, innocentiumlu- Post hsec ad ulrumque concludilur, Ergo cujus vult
tor, Catholicorum remunerator , Manichaeorumque miseretur, et quem vult obdurat: sed miseretur ulique
damnator 8. secundum gratiam, quaegratis datur, non meritis red-
AUG.Ut sciant, qui intelligenter legunt, quemad- ditur; obdurat autem secundum judicium, quod me- '
;modum conatus fueris verba aposlolica obnubilare ritis redditur 4. De massa quippe damnala facere vas ,
clara, et rccta perverlere, luiic disputalioni luoc ex in honorem, manifesta est gratia : facere aulem inde
.eadem oporlel Apostoli dispulatione respondeam. vas in conlumeliam, justum judicium est. Hinc jam
Volens igitur beatus Paulus oslendere, quod ea quse subjiciens verba eorum, quibus hoc displicet, ait: Di-
cis itaqnemihi, Quidadhuc conquerilur? nam voluntati
1 Editi,dic quemniibesjustuni; omisso,milii.
2 vign., quem.Men.et Mss.,qitia. ejus quis resistil? Eosque cohibens: 0 homo, inquit,
3 Editi, ac per hoc a gralia. castiganturex manuscfi- tu quis es qui respondeasDeo? Numquiddicil figmen-
ptis.
4 SicMenardus.At vign. el Mss.Clar.Mar. rort., per
spiritum. 1 MSS. Mar.et clar., qui.
" Ms.Mar.,momordisti. 8 sic MSS.Editi,in semen.
6 Vign.,ilidem.Men.cl Mss.,iolidcm. sForie, Moysi,
' SicMss.Editi,ac mihi diijlciiltutem
prwscribitis. 4 Alterumhoc menibrumsenlenlise,obdurat autem$et
8 lioc loco in veiere codice Mar., aule Auguslini cundnmjtidiciiim, qttotl meritis reddilur, ex veteruro
responsionempnefigilur, F..rplicUliber Jv.limii;qua nota librorumfidercslituimtts.iil babent eliam Beda et Flo-
finissuoeriorisvoluminisindicarisolet. rus.
 1111 LIBER SECUNDUS. 1142
tum ei qui se finxil, Quid me fecisti sic? Annon habet faciat babere justiliam. Deinde connexa sibimet serie
potestatemfigulus luli, ex eademmassa facere aliud disputationis, ad illud pervenit, ubi ait, Dico ergo,
quidemvasin honorem, aliud in contumeliam? Vide si Numquid repulit Deus plebem suam? Absit : nam et
non consonal superioribus suis, et dissentit a tuis : cgo Israelila sum, ex semineAbraham, er, Iribu Benja-
qni pntas hoc dictum secundum merila volunlatum, min: tton repulit Deus plebem suam, qttam prmscivit,
contra id quodipse ait, Cum enim nondum nali essent, An nescitisin Elia quid dictl Scriplura, quemadmodum
nec aliquid egissenlboni vel mali, ut secundumelectto^ inleipellat Deum adversus lsrael? Domine, prophelas
nem propositumDei maneret, non ex operibtts, sed ex tuos occiderunl,et attaria tua suffoderunt,el ego reliclus
vocanlediclumesl, Quia major serviet minori; et coii-' sum soltts, et quwrunl animam meam. Sed quid dicil
tra id quod ipse ait, Igilur non volentis, nequecurren* illi responsumdivinum? Reliqui mihi septemmillia vi-
tis;sed miserenlisesl Dei. Nec solum contra hoecquae rorum, qui non curvaverunlgenu ante Baal. Sic ergOet
1
prsecesserunt, verum eliam contra illa quoesubsc- ihhoc iempore reliqttim per electionem gralim factce
quuntur. Vasa quippe irse dicil, quoe sunt perfecta in sunt. Si aulem gratia, jam non ex operibus; alioquin
pefdilionem; quod injustum esset, nisi omnibus ex gratiajam noh est gralia. Delnde Videquid adjungat.
uno in condemnationcm venientibus jam damnala Quid ergo, inquit? Quod quwrebai Israel, Itocnon est
massa essel: et vasa dicit misericordise, quce praepa- conseculus:elecliodtttemconsecuta est. Sed superius
ravit in gloriamt ad misericordiam quippe gratuilam, respice qualis electio, ubi ait: Reliquiwper eleclienem
non debitam, pertinet de massadamnata vasa in glo- gratim (actmsunt:siaulemgralia,jam noh ex operibits.
ri,im prseparare; nonsolum ex Judmis, siculdicit; sed Et hoc refert ad illud, unde disputalio isla profecta
eiiamex Gentibus,propter quod ponil lcslimoniumde est: Cum enimnondum nati esseni, neqttealiquid egis-
Oseepropheta, Vocavinoh plebemmeam,plebemmeam; sent boniaut mali, ul secundumelectionempropositum
et de Isaia, Propler Israel reliquicesalvmfient. Ut au- Dei maneret; non ex operibus. Hsecest electio gratise,
tem essent isloereliquiae, gratia Dei factuih essc testi- non ex operibus, qua' fiunl vasa in honorem, utbona
moniosequentedocet, pereumdem prophetam dicen- opera faciant: quia bona Operasubsequunlur gratiam,
tem, iVisi Doniinus sabaolh reliquisset nobis semen. nori prsecedunl; quoniam gratia Dei facit ut ea facia-
Deinde oslendit Gentcs ex fide apprehendisse justi- roiis; nec coiislituamus justiiiam nostram, sed Dei
tiam: Isfael autem ideo non apprehendisse, quia non justitia sit in nobis, id est, quam donat Deus nobis.
ex fide, sed tanquam ex operibus. Fides enim habet, Cmteriveroexcmcatisuni (Rom. xi, 1,7): hoe esl judi-
quodaliquando post dicit: Quoniamomnis qui invoca- cium, quo fiunt vasa in contumeliam ; ex quo judicio
veritnomenDomini, salvuserit. Ad quam salutem per- dictum est, Esatt autem odiohabui. Ex quo judicio di-
linet, ul opera bona et justitia nobis ex Deo sint', Cttiinest eliam Pharaoni, Ad hoc le excilavi.Unde ap-
non cx nobis. Proplef quod, de illis qui non ex fide, parel vos sic intelligentes, vel polius non intelligentes
sed tanquam ex operibus oflenderunt in lapidem of- Apostolum, ex operibus conlra gratiam velle gloriari,
fensiohis, sequilur, et dicit : Fratres, bonavoluntas et veslram jusliliam volenles constituore, juslilise Dei
quidemcotdis mei, et deprecalioad Deum pro illis in non esse subjectos. Nos vero Deum quidem parvulo-
satutem: teslimoniumenim perhibeoillis quid zelumDei rum opificem proedicamus: sed ex eadem massa me-
habenl, sed non secundumscienliam. Ignoranles enim dium locum vasis, ubi nec in honorem fiant, nec in
Dei juslitiam et suam justitiam quwrenles constiluere, contumeliam, quem non dedil Aposlolus, non damus;
juslitim Dei non sunt subjecti (Rom. IX,6; x, 3, 13). quod vos faciendo evadereiis judicium Dei, si eum
Quod omnino et vos facitis: juslitiam quippe vestram taniunimodo Manichseorum,et non omnium lisereti-
vriltiscohsiiluere, cui Deussecundum merita relribuat corum damnalorem demonstrare possetis.
gratiam; nec vullis graliam Dei praecedere, quoevos 1 vignieriushic et infrain eo Pauliteslimoniocoiistanter
1 Editi, ut opera bona sinl, et justitia nobis ex Deo addit, salvm.
sU. Castiganlurex fide Ms.Port. * AoudBedam,quia.

LIBER SECUJTDUS.
P.cfelliturliber Julianiad Florumsecundus,qui de illis est Apostoliverbis, ad Romanosv, Per unumhominempeccatum
in luincmandttmintraiit,etper peccatummors;etila inomheshomines,eic. Mianuiihic rejectocatholicosenstt(secun-
dumquem Auguslinusin libro secundode Kuptiiset Concujiiscentia,capite vigesimoseptimo, ea verba tle Adae
peccatogeneralionein omnesipsiusposterostransmissoexposuil) frustra laborare,ut secundum1'elagianam hseresimde
exemplopeccati, nonin omnesposteros,sedin peccantestantum imitaiione transeuntis, intelligantur.

I. JULIANUS. Commode nobiseum ageretur, si anl
apud erudilos judices negotium veritatis tueri daretur
facultas; aut quia boc interim negalur, vel nullo
imperitorum obverberaremur tumultu.
AUGUSTLNUS. Tales certe eruditos judices quaeris,
quj nisi fuerinl exculti et ornali liberallbus discipli^
nis, neque ignoraverint quid senserint etiam bujus
mundi' philosophi, de tuis dictis judicare non pos-
sint. Talis hic erat Ambrosius, quem judlcem si nOn
refugis, dubilare non debes, justissimc te essedamna-
tum. Ilie enim dixit, « Omnes homiiies sub peccato
1 Mss.Mar.ct Port., modi.
 1U3 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI {{&
nascimur, quorum ipse ortus in vilio esl > (De Pmni- Id isti, sicrit omnia, more perverso l, ad sapieiuiae'
tentia, lib. \, cap. 2 vel 3) : ut his verbis suis, Chri- putant leslimoniuui perliuere.
stum Salvatorem, hoc est, Jesum ostenderet parvulis AUG.Sed Tullium vicil atque convicit 2 in hac sen
'necessarium : cui tu cum conlradicis, fatendum tibi lenlia ille qui dicit, Laudule Dominum, omnesgenles;
est, ila te habere velle judices erudilos, ul nolis ha- laudale eum, omnes populi (Psal. cxvi, 1). Quos tu
bere judices caiholicos chrislianos. quseris, non veraciter d.icere, sed subtiliter fallere
II. JUL. Et quia obtollendi' m Ecclesiarum salu- aliquos eorum, el veslroeaddere | aucilali, sublilita
tem tropaei damna perpetimur, quod bonse causoe tem paucorum pliilosophoruro ssecularium proedi-
prudentia cognitorum miris erat delatura suffragiis; cando, el nos reprebendendo quod non dicautur no-
vel nihil aliud ad * contumelias nosiras vulgi valeret slra subliliter, et ideo cujusceniodi homines passim
assensio. De his ergo, quas dixi, lioininum parlibus sibi ea profiteantur placere. Melamen aliquoties dixi-
una nobis prodesset, altera nihil noceret, si aut illa sti, iiihil magis agere, qiiain ut non intelligar (a) :
potestatem obtineret, aut ista verecundiam. Verum quomodo ergo id quod defendo, mullitudiui placet,
quia rerum est magna confusio, et stolidorum maxima nisi quia multitudo ista calholica est, cui merito
multitudo; eripiunlur Ecclesiae gubernacula rati.onis, veslra hsercsis displicet?
ut erecto cornu veliflcet dogma populare. V. JUL Delectat enim prorsus subantes animas,
ACG,Si boc quod asserimus, dogma populare est; infamare quidquid unquam ctusquam sanclorum ftiit,
non est ergo dogma Manicliseorumhoc, quod in popu- ne clarorum operum castigentur cxemplis.
lis clirislianis menle perdila oppugnas. Manichoeorum AUG.Subantes ergo animoepost te potius currunt,
quippe dementiam iri paucis merito conlemnis : sed qui lihidinem laudas : nam cast;e animse vituperando
habes et tuam, qua nomine Manichocorum,cos po- arguuiU, quod expugnando laudantur.
pulos quos judices refugis, reddere nobis conaris in- VI. JUL.Deleclal prorsuset peniius afficit, causari
feslos; quasi possint populi lua loquacilate decepli imbecillilatem naturoe, dicere earnem congeniiis ob-
Manichseumdicere Ambrosiuro, Manichceumdiccre noxiam esse peccatis, nec in voluntale bominis emen-
Cyprianum, qui propter salutem etiam parvulorum dationis eflectnm locare, sed studioruro crimina oifi-
docuerunt esse originale peccatum. Tales antcm.po- cia vocarc memhrorum : calholicam hanc fidem esse,
pulos non fecit, sed invenit Ambrosius; non fecit, ut Iiberum confilcaiur arbilrimn, sed per quod homo
sed invenit etiam ipse Cyprianus : tales populos in malum facere cogatur, bonum velle non possit.
Ecclesia irivcnit eiiam pater luus, quando baplizatus AcG. Quid nobis irasceris, qui emendationis effe-
es 3, ul dicitur, parvulus ; tales poslremo populos clmii tanlo certius appelimus, quando fidelius eum'a
catholicos invenistis el vos. Compescile vos ; fatemiir. Domino pelimus? Frustra inflatam Iinguam voce su-
dogma noslrum esse populare : quia populus cjus perbienlc dilatas : nolumus prorsus, nolimius eis an-
sumus, qui proplerea esl appellatus Jesus, quia sal- numerari qui confidunt in virtiilc sua ( Psnl. XLVIII,
vum facit populum suum a peccatis eorum (Matlh. i, 7 ). Anima nostra Deo sitit 3 (Psal. LXII,2), cui dicit,
21) : a quo populo cum separare parvulos vullis, vos Diligam te, Domine, virlus tnea (Psat. xvn, 2). Polesl,
ipsos polius separalis. eniin homo bonum velle ; sed prseparalur volunias a
III. JUL. Ila cum prudenlibus parum licet, vilibus Domino ( Prov. vm, sec. LXX ) : in malum vero
autem quodlibet etiam licet 4; sedilionum decreto libcns vergit vitiala, propter quod est sananda
exclusa esl de Ecclesiis censnra virtulum : nobisque iiatura.
VII. JUL. Vanos vero hominum lioerelicosqueser-
hocapud homines vulgi officit, quod accessio erroris
esse renuimus; vulgi, inquam, qui sententise meri- mones, qui asserant Deum jiistum ad bonum opus
lum dc prosperilatibus ponderans, eam veriorem liberum honiinem condidisse, ct esse in uniuscujus-
sesiimal, quam pluribus placere conspexerit. que poleslaie recedere a malo, ac studiis splendere
ACG.Numquid Manichscus pluribus placel? nonne virtulis, ut bis qui fl;igitia in iieccessitatem carnis
sicut parricidoe,et pauci, et pessimi sunt? Nolite ergo refundunt, solliciludinum el timorum aculeus in-
de panciiate gloriari; et, quod est vanius, dicere figatur.
quod pluribus placeal dogma noslrum, et objicere AUG.Non dicirrius bominum vanos h.irelicosque
nobis detestabilium dogmapaucorum. sermones, qui asserunl Deum juslum ad bonum opns
IV. JUL. Quodque ait in Epicurum Tullius, mani- liberum hominem condidisse. Talem qtiippe Adam
festo argumenlo non dici illa subtililer, quod cujus- condidit, in quo fuimus omnes : sed peccando perdi-
cemodi" homines passim sibi ea profuentur placere. dil se, et omnes in se. Cnde nunc non est in potestale
1 SicMss.At vignierius, Et qtti allollendi. iiliorum bominis a malo liberari, nisi gralia Dei det
' Menardus,si nihilad. vignierius,niltilad. Concmmus polestatem filios Dei fieri (Joan. i, 12). Propler hoc,
MSS.,velnihilaliudad : id esl, nihilaliudincommodi affer-
ret, praeterdamna IropEei,quod judicumsententiis erigi 1 Editi, sicutomniaperversa. Emendanlurex manuscri-
causaenostraedebuisset.
3 vetus codex Mar., baptizatusest. At in priore opere ptis.
contraJulianum,lib. 1, n. 14, ipsi Jufianodicitur, ..mdivi- sEditi,sed Tulliumvincit atque conmncit. Mss.,vtat
muste infantulumbaptizatum. atque convicil.
4 sic MSS.Edilivero, decet. 3 Editi, neum sitit. At Mss., Deo sitit. Alludit ad
8 Editi, quodhujuscemodi;et infra, in responsione PsaltnumLXH,2, ubi legere solet, SitivU tibi aninta
Augustini,et ideo httjuscemodi.AtMss.ulroqueloco,cujus mea. Videlib. 1 de
cemodi. (a) Kuptiisel concupiscentia,n. 21.
IU5 LIBER SECUNDUS. . 1U6
non bis qui flagilia, sicutdicis, in nccpssilatem.car- XI. JUL.At nnnc postqnam pro medicamine ccepit
nis reliiiidunt; se<ihis ([iii ul in lentationes flagitio- offeiri, et delectationi accessit auctorilas, ut con-
ruin non i; feianmr, preces Deo fundunt, figitur sensu ' pene mundi, membripotens regina mentium,
acuieiis solliciiudinis cttimoris, ne consentiant su- expugnatrix honestatis, et invicla animorum omniura
peibissimisel Deoiiigralissimisdispulalionibusveslris„. caplivatrix lurpitudo baccharelur: nobis quanlo lio-
VIII. JLJ,. Postremo, in Ecclesiis qu.e niagnum ho- ncslior, lanto durior tuendseveritatis causa facla est.
noreui l et niagnum populum possideanl, proedicari Qtiia contra prsecipiles populos et suis remediis in-
taiitam vim esse peccali, ul anle membrorum for- fensos, non mullum valet rarilas oratione medican-
mam, anle iniiium advenlunique aninioe,jaclis semi- lium. Quid igitur? horumne intuitu, receplui canere
nibus snpervolans, in secrctum malris invadat, et debebimus, el contumelias noslras ultum ire silentio',
reos faeht nasciluros , ortuque ipso antiquior exspe- ac de conscieiilioe portu aliorum ridere naufragia?
clet cnlpa substantiam; quoelex peccali habitansdein- Yerum contradicit huic, odio, primo benignitas quam
ceps in niembris, caplrvum homineni cogal servire gcncri debemus humano; deinceps spes, fldes, quam
criminibus, non castigatione in turpiliidinibus, sed habemus in Deum, qui extra id qupd frequenlcr de-
misericordia digniorem : quandoquidem quod nos vi- spcratas temporum levavit ruinns; constantiam lamcn
lia pravae voluntatis csse diciiiius, id in Ecclesia a qiiam usque ad mortis horam exerceri voluil, eliamsi
viris et feminis magnisque poniificibusoriginalispas- niillus in procsentiarum sequerelur effectus seterna
sio nuiicupatur. renmneralione donavit.
Auc. Respondet libi Ambrosius pontifex magnus, AUG.Quomodo Ievat Deus ruinas malarum VOIUB-
hoeresiarcbaevestri excellenler ore laudatus, ct dicit: lalum (perquas utique lempora viluperantur, quando
i MaleEva parturivil, ut partus relinqueret mulieri- rccle vituperanlur), nisi bonas volunlates operando
bus hseredilatem, atque unusquisque concupiscentioe in cordibus lioniinum? Aut si possunt, ipsse se le-
voluptate concretus, et genilalib'usvisceribus infusus, venl, sicul dementissimesentiendo, magna ruina facti
et coagulalus in sanguine, in pannis involutus, prius cslis. Unde pro vobis ipsum rogamus : atque utinam
snbiret deliclorum contaginm , quam vilalis spirilus sic etiam de le, quemadmodum de fralre Turban-
munushauriret J (Lib. de Sacr. regen. seude Philos.). lio (n), nos exaudire dignetur.
Sanandaest ilaque, Juliane, humana, Deo miserante, XII. JUL. Hac igitur fidei consolatione gaudentes
natura: non, le inaniter declamante, tanquam sana immineamus cceptooperi, el dispulationum promissa
laudanda. reddamus : non ambigentes boc ipsum maximam
IX. JUL.Ilsec ergo Manichoeorumscorla dogmatum esse proemiiparlem, quia in ejusdogmalis arce con-
rmpurissimorumlenocinantur auribus'. stiiimus, quod cum lam muliorum livor, sed plurium
ACG.Ambrosium,si audes,-criminare Manichsenm. eiTor oppugnet; tamen ila supra casus evasit ancipi-
Altende in quem dicas, quod vis videri tanquam in les, ul invincibiliscluat possessione victoriae.
me dicere : cl si ullus tibi vel Dei limor, vel bumanus AUG.Ipse tihi das palmam conlra tot anlisiites Dei,
pudor est, conticesce. Me oporlet cum talibus lua qui anle nos, ea quaeoppnguas, in Ecelesia Chrisli
convicia, non solum patienler, verum etiam gratu- didicerunt, alque docuerunt, bibentes et minislran-
lanter audire : sed tu debes in lalibus lacerandis et tcs de 3 fonlibus Israel (Psal. LXVII,27). Hoc ergo
humana erubescere et divina judicia formidare. quod facis, non esl victorioepossessione cluere, sed
X. JCL. Hoec in utroque sexu posilos inimicos in odiosoe arrogantioe cloacam . deformiler fluere.
nostros urtica commovit, quae olini quidem vi- Clucre quippe, pollere est : quomodo aulem potcs
lio malaeconsuetudinis mordax 3, lamen exhorta- viclorioe possessione pollere, qui conaris calholica
lionum salutarium velut quibusdam cnrabatur un- dogmata, antiqua, et invicia polluere?
guenlis. XIII. JUL.Nam si, ut et superior serroo patefecit,
AUG.Urtica pungenle prurit, sed qui libidinem et seculiirus docebil, quidquid ratio est, quidquid
laudai. Si autem propter malam consueludinem, sicut eruditio, quidquid justitia, quidquid pietas, quidquid
sapis 4 clamat homo, ATonqttod volo, facio bonum; sed teslimoniorum sacrorum, huic quod tuemur dogmali
qttodnolo malum, hoc ago (Rom. vn, 19) : certe vel suffragalur : nihil aliud inimici nostri lolo adipiscun-
in islo fateir.ini humanam volunlalcm vires bonorum lur conatu, quam ut doctis quibusque imprudentis-
operum perdidisse, cui nisi divinse gratioe subveniat simi 4, sanclis contumacissiroi, in Deum profanissiini
adjutorium, qnid ei prodest copiosum ct ornaium cu- coroprobenlur.
juslibet exhortamis eloquium? AUG.Sed falsa loqueris : nam neque ralio, neque
1 Menardusprimoediderat,magnumbonorum.vignierius sana erndilio, neque jusiitia, neque pietas, neque sa-
correxit,magnam bonorumcopiam.l.ibrivero !\'ss.Clar. cra lcsti; onia veslro dogmati suffragantur; imo, lisec
Ilar. etPorl.uabenl, magnumhonorem.In edilioneanni
i648ad oramcodicisnolatumest: « Forte, msgnumbono- omnia, sicut hi qui recte inielligunt judicant, vestrum
« rum ei malorumpopulumpossidcant.» subvertuni. Ratio quippe ceruit vix ad aliquid
! Editi, scoria dogmatumimpurusimorumlenocinatur dogma
auribtts.OmnesMss.,scorladoqmatumiinpurissimorum le-
hocinantur auribus. 1 SicMss.Editi,concessu.
3 Menardus,qumdtim qttidamviliomalm consueludinis ' sic vss. Ecliti,nostrasulciscisilentio.
mordet.vignieriusqum dumqttosdamritiiotnalmconsuetu- 3 Editi,in. \ ss., de.
•ibtismordet.Castiganlurex manuscriplis. 4 Mss.5!ar.et clar., impudenlissmu,
* SicMss.Editi,sapilis. (a) supra, lib. {, cap. 1.
1147 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINl 1148
veri se posse pervenire tarditate impediente natu- XVI.JUL.Verum irabecillumcsecseopinionispatro-
rae: eruditio pcenam laboris habet in eadem tardi- cinium multiplicat peccata, nori minuit. Hic igilur
tale naturae : justitia clamat non ad se pertinere, ut miserorum pruritus et sponte segrescentium*, nirllum
Adam fllii gravi jugo premantur a die exitus de ven- contra ipsam rationem valebit pondus afferre : sed
tre malris suse, sine ullo twerito peccatorum : pietas quia norinullisScriplurarum locis, el maxime apostoli
adversus hoc malum, divinum poscit auxilium : sa- Pauli sermonibus confirmari asserunt nalurale pec-
cra testimonia, ut hoc fiat, humanum admonenl ani- catum , quorum exposilionem in secundum volumen
mum. disluli, ejusquereddendsetempiis est%; breviterprius
XIV. JCL. Et quidem quam nihil babeant Tradu- (ul fial lector inslruclior), et quae sint acta, et quae
ciani, quod vi qua proteruntur, ralionis opponant, ut sint agenda disliiiguam. Ostensum est ergo, niliil
alia eorum scripta* ita hi contra quos agimus testari- posse per sanclas Scripluras probari, quod juslitia
lur libelli, qui direcli ad mililarem virum (a) (quod non possit tueri : quia si in lege Dei est perfecla
eliamipseprofiteri potest), aliis magis ncr^iiis quam forma jusliliae, nillil per eam adversaria ejus, id est,
litteris occupatum, impotentiaecontra nos precantur injustitia sinitur virtutis acquirere : ac per hoc, quod
auxilium, ac pro se Sursumdeorsum plebecularum, ratio arguit, non polest aiictoritas vindicare. Deinde
aut ruralium, aut theatralium scita commendant, qune probatuni est, Deum nobis riotum esse virlutibus :
quo sint proinulgata cOnsiliO,historia nulla comme- liujus efgo jtist'uiariiut bmnipoieiUiamconfitendam;
morat. cujus si admittaiur excidium , majestas incipiet lola
AUG.Non impotentise contra vos pfecamur auxi- nutafe; quia ila Deus juslus est, ut si probaretur ju-
lium : sed pro vobis polius, ut ab ansu saCrilegoco- stus rion esse, convinceretur Deus non esse : con-
hibeamini, christianae potentioe Iaudamus officium. clusumque est, nos Deum aequissimumin Trinitale
Vide sane quemadmodtimrurales et theatrales dicas, venerari; et irrefutabiliter apparuit, non posse ab
Cyprianum, et Ambrosium, et tot erudilos in regno eo peccalum alienum parvulis imputari.
Dei scribas socios eorum. AUG.Quare non faterisab omnipoientejuslograve
XV. JUL.Ulud tamen nequaquam inflciari possu- jugum snper filios Adam a dic exitus de venlre ma-
mus, quod plurimum, ut dixi, turbis placeat, Iuleis tris eorum, sine uljo peccati merilo"nonpotuisse con-
tamen l delicla volunlatis imputare naturae, et infa- stitui.
Bialioneseminum morum petulantiani vindicare : ut • XVII. JiiL. Sed ut de definitione justitise, ila
nunquam quis emendare conelur, quod sperats in se etiam de peccali condilionedisserlum est, quod pec-
ipso alterum perpetrafe. caluro apparuii nihil esse aliud quam malam volunla-
AUG.Quis tibi dixit", quod alter perpetret pecta- tem, cui psset liberum ab eo quod prave appeiiverat
lum cujusquam? Quandoquidem etiam ille qui dicit, abstinere.
Jam non egooperor illud, sed id quod in me Itabitat ACG.Hoc est omnino peccatum primi hominis,
peccaium: conlihuo subjiciens, Seioenim quia nonha- unde in horoipes mali origo descendit. Ei quippe
biial ih me, hoc eitin carhe mea, bonum(Rom. vii, valde liberum fuit, ab eo quodprave appetiverat abs-
17; 18); ostendit suum esse quidquid illiid esi : quia tinere : quia nondum erat vilium, quo caro concu-
et ipsa caro ad eum pertinet, qui ex carne conslal et pisceret adversus spirilum : nondum dicebal, Non
spiritu. Et taraen non vis curo Ambrosiosapere, quod quod volo, qgo : nondum positus in carne peccati ul-
hoc malum, quo caro concupiscit adversus spiritum, lum necessarium habebat auxiliumde simililudine
proevaricatione4 primi hominis in naiuram vcrlerit carnis peccati.
(Ambrds.ylib. 7 inLuc. xn, 52). Sedet lu cum dicere XVIII. JUL. Ac per boc illustrissimo testimo-
soleas in his apOstolicisverbis violentiammalsccon- nio perdocmm est, in nasceniibus non esse pec-
sueludinis exprimi, quid est, quod modo dicere vo- catuiri, quod in his usus volunlatis non poterat in-
luistij « Ut nunquam quis emendare conetur, quod veniri.
scit in se alterum perpelrare ? J Cnm velis " ulique se AUG.Et unde grave jugum, nisi quia ita non habent
ipsum eniendare eum qui dicit, Non ego operor illud: voltmlatis usum, uf obnoxioe3 taroen habeant originis
et hoc velis fieri viribus pfoprieevoluntatis; cum vi- vinculum.
deas quam Sit volunlas ejus infirma qui dicil, Non XIX. JUL.Liberum aulem arbitrium negari ab bis
quod volo, ago. Isium saltem, quaeso,permillite divi- qui dicunt peccata esse naturalia, lncida est disputa-
num poscere auxilium, in quo defecissecernitis suae lione monstratum. Quod quidem Pcenus, non suo
volunlalis arbilfium. sermone, ne minus ponderis haberet, sed Evangelii
testiraonio, quasi auctoratius, denegavil, quod nos
* Menardus,turbis placet, Judmis lamen. Vienierius, exponendo, evangelicae reddidimus dignitsli. Apo-
turbisplacct,videris lamen.Et paulopost iidemferebant, stoli
el infamationesel Iwminummorumpelulantiamvindicare. quoque Pauli lestimonium laqueis calummatoris
Castigantur ex Mss.
2 Forte,sciat. exemimus, et bonorum vasorum figulum Deum no-
3 SieMss.Editivero, qttodtibidixi.
4 Edili, per prwiwicationem.MSS., 1 Editi,crescentium.5!ss.,wgrescentium.
8 Editi,velit; refragantibusMss. prwvaricalione. 2 Editi,disluli,quwrendi ex ma-
teihpusest,Effleudantuf
(a) Libride Kuptiiset Concupiscentia,
ad comitemVau> nuscriptis.
rium. 8 sicMss.Atediti,obnoxium.
 1149 LIBER SECUNDUS. nso
strum esse omnium conditorem, propheta teste mon- in illo capite diclorura suorum, quod usque ad figu-
siraviriius. lum peccatorum ' Deum suum adduxerat, conlra
AUG.1'lic libi responsum est, et quantum aberra- quod libro superiore confliximus, tenuitcr di:-:it,per
veris a verilate monstratum. unum bominem peccatum intrasse in mundum : non
« XX. JUL.His igilur maximc actis in primo libro, esl autem in expositione loci ipsius immoralus. Post- •
quorum unum aliqttod abunde sufflcit ad victofiara quam vero mttllis verbis contra illa excerpla, quai ad
feritatis; ex abundahti qnidem , superest tameii, ttt se conflrmat missa, disscruit, pervenit ad aliqucm
Magistri Genlium, qua pef unum hominem peccatuni dictofum meorum locum, quera sibi quasi oppugna-
dixil inlrasse in mundum (Rom. v, 12), sententiam lurus objecit; sed nihil secundum id quod fuerat pul-
dispulemus : et definitionibus,qtias proemisimtis,cum salus referens , ad hanc Aposloli sciiteniiam convo-
necesse fuerit, adjuvandi; etpfobaturi nihil rationem lavit, in qtta dicit,per unimi liomihcmpeccaliiin
fuisse nieiititam ; sed injristitiae esse cfiroen, aliOrum intrasse in mundiim; el secundum dogma suum ,
studia aliorum ortibus imputare; hocque ipsum qtiod corilextum loci ipsius exponcre molilus esl: proplcr
iniquura est, quaravis nenio hinc dubitare debuerit, quod ego, pfoctermissisaliis, ad eam propcravi par-
tamen Deo displicere, et ab eodem pfohiberi, testi- tem , ut quia me promiscram hanc csse qu.vsiio-
moniis Iegis, vel in hoc Iibro, vel in seqnenti doce- nem irt secundo vohimiiie soliitiiruni, ct lidcm pro-
bimus. Ex quibus necessafio conflcitur, et rtos re- missionis implerem, et argumcntalio illitis quoecssct
ctissime defendere, nemiriem cuin peccato nasci, et osienderem, he ptitafcr fecisse fraiidcni, si illius
Detim reOs non posse judicare nascentes : ac per expositione suppressa, carii qiiam calholicam falomiir
hoc, lam integrum esse liberum arbitrium, quam inferrem.
ante volunlatis prppriseusum innoxiam in onoquoque AUG.Pclagi.inani illaiufuS es, hori caiholic.ini. Cn-
naturam. tholica illa Osl, qitoe oslciidil justlini Dcum in tol
AUG.Dic, videamus quod ' de Apostoli testimo- ac tantis peenis ct cfuciaiibus parvulorum; quos in
nio dicturus ies, tam inaniier , quam superiora di- paradiso ullus corum nulla oequitatcScnlircl, si na-
xisti. tufa buiiiaria vitiata peccalo, ct hicrito danmaia non
XXI. JUL. Manichaeosaulem et pietati et faliorii essct.
rebelles, qui pulent * el arite fempus voluntatis esse XXIII. JUL; Relractans igittir in primo opefe
peccalum , quod rerum nalufa non sinit; ct Deum meo senlcnliam ejus, qua dixeral : « Nam sicut
csse, quem arguroentanlur injuslum; et infamafe peccaiuiii, sive hinc ,•sivc iiide irahalur a parvulis,
sanclas paginas, quarurii monumerilis probari alle- optis cst diaboli; sic homo, sive liinc, sivc indo
gant crimen divinilatis : quod oum ex tribus riihil nascatur, opuseSt-Dci» (DeNnpiiis el Concupiscenlia,
•
queat ratione monstrari, id est, nec sitie voluntate lib, 1,». 1) ita autem a me nunc bic rcfertuf, sicut in
peccalum , nec in Deo iniquitas, nec iri lege pervef- meo opere contihetuiv lirideriiaximam parlcm fuerat
sitas; soli illi stulti, iropudenles et impii dempri- iste furatus.
strentur 3. AUG.Sic vera * disputas , quPmodo vCrum est
AUG.Erubesce : non fuit Ambrosius Manichseus, quod ego illa furatus sum : cuiii potius illc cu-
curn diceret hominem prius snbire delictorum corita- jus charlula hiihi iriissd cst, quod voluit alquc ut
gium, quam vilalis spiritus munus haurire (Lib. de voluit, ex opere luo , arbiifio suo judicioque trans-
Phitos.). Sed nec is.a delicta, nisi ex voluntate exsti- tulerit.
terunt, nnde priginem Iraliunt: et ideo nec in Detf XXIV. JUL.Respohdi ergo ibi:« Tu qitidctn (pace
est iniquilas, qui propler hoc posuit npscentibusgravc roagislerii tui dixcfim 3) lcrgiversaris : sed iiiteliige
jugum : nec in lege perversitas, in qtia hoc discilur * quod ademerit tibi veritas liccriliam pefvagandi. Ecce
esse verissimum; quod el ipsi viderelis, nisi vos po- enim et nos acquiescimus qriia peccatmn opus est
tius pcrversos oculos liaberetis. malsc voiuntalis, vel opus cst diaboli: scd per quit!
XXII. JUL. Hoereat igitur hoc maxime prudentis hoc pecCatum iiivenilur in parvulo? Per volunlateiii?
animo lectoris, omnibus Scripturis sacris solum illud, At nulla in co fuil. Per formam corporis? Sed banc
quod in honorem Dei Calholici sapiunt, contineri, Deus tribuit. Pcr ingressum animoe?Sed nihil dehet
sicul frequentiuni sententiarum luce illustratur: et semini corporali, quae nova a Deo conditur. Per nu-
1sicubi durior elocutio moverit quaesiioneih,. certum ptias? Sed hoe perlinent ad optts parenlum, quos in
qnidem esse, non ibi id quod injustum est, loci illius hoc aclu non peccasse pfoemiseras : quod si non vere
auclorem sapuisse; secunduraid autem debere intel- id concesseras, sicut processus tui scrnionis indicat,
ligi, quod ct r.Hioperspicua, et aliorum Iocorum, in ipsoe sunt exsecrandse, quse causam fecerunt mali.
quibus non est ambiguitas, splendor aperuerits. Jam Verum illoe substantiam propriam non habent; sed
Jigilur ejus ciim quo agimus verba ponamus. Equidem 1 Editi, peccatorem: mala ac repugnantibus
" ' nianu-
scriptis. -
* Editi,si vera.At Mss.,sicvera. ,
1 Editi,quid.Mss.,quod. s Editi,Kespondeergo ibi tu quidem,partemmagisterii
'* sic Mss.Editi,putaiit.
"' sicMss.Clar.et Port. Editivero, imprudenteset impii tui dixerim. Castiganiurex Mss. port. Mar. Clar.Rc
sponsionemhuc suam Julianustfansfert ex primo fibro
demonstrahtur. priorisoperisad Turbantium,quoejam ab Auguslinorefu-
4 SicMss.Edili, dicitur.
* Mss.,aperuit. tala ost snpra, hvlib. prirno de Nupfiiset Concupiscentia,
i;::. ''., '',' i:i libro3 contraJulianuw,n. S4sqq.
 1151 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1152
nomine suo personarum opus indicant: parenles igi- me collegisse, argumentandi inopia confessus, dicit
lur, qui conventu suo causain fecere peccalo, jure mihi ad haic omnia Apostolumrespondere ', qui pro-
damnabiles. Ambigi ergo jam non potest, conjuges nuntiet, per unum hominem peccatum intra.sse in
aelcrno supplicio mancipari, quorum labore, actum hunc mundum. ln quo loco, quis eurn erudilus sa-
est ut ad dominaium exercendum in homines diabo- lium habuisse caput scstiniet, qui non intellexerit aut
lus pervenirel. Quodsi concesseris ; illudtotum quod proetereunda sibi esse contra quae nihil poleral inve-
antea tenuisse videbaris amittes, id est, quod hominem nire, aut quaecuinqueexcogilanda quse referrel ob-
Dei opusdixeras, Necessario quippe sequitur, quia jectis, ad qiioruin confirmalionem Aposloli verba
per commixiionem corporum origo progenitis est, si conjungeret.
per originem malum in hominibus, per Jmalum jus ACG.Sed melius verbis apostolicis refelleris quam
diaboli iri homines, diabolum esse auctorem homi- meis: nec tamen et aposlolicis cedis: sed mavisetiam
Htim, a quo est qrigo nascentium. i Post quae ipsius ipsa pervertere, qoam le corrigere.
denuo verba repelivi: «Nam sicul peccatum,sive hinc, XXYIl. JUL. Quoesiviergo CPnsequentissirae, ut
sive inde Irahatur, opus estdiaboli; sic bomo, sive omnis mecuin eruditio recpgnoscat', peccatum quod
liinc, sive inde nascatur, opusest Dei. > Acprotinus opus esl malsevolnntatis, et opus diabolidicitur, per
insurrexi lioc modo : « Cum illam vocem timoris tui quid invenirelur in parvulo : si per voluntatem; at
cogilo, qua dicis nuplias malum non esse, istos alios nullam in eo fuisse, etiam hic, cum quo agimus, con-
sermones tuossine risu considerare non possum. Si filetur : si per nuplias; sed has pertinere ad opus pa-
enitri credis a Deohomines fieri, et esse conjuges in- rentuni, nemo qui dubitet, quos in bac commixtione
nocentes; vide quam slare non possit, trahi exhis ori- nori peccasse proemiserat : aut si concessionis hujus
ginale peccatum. Cerle non peccat iste qui nascitur, poaniteret disputatorem, sicut processus operis indi-
non peccat ille qui genuit, non peccat ille qui condi- cabal; profiteretur esse reos parentes , quorum con-
dit : per quas rimas inter lot prsesidia innocenlise, vcotu regnum in imaginem Dei diabolo pararetur :
peccalum fingisingressum ? » et addidi, necessariis disputationum gradibus, per
AUG.Jam his verbis tuis, etiam cum ipsos libros originale peccatum auctorem corporum diabolum de-
tuos legissem, respondisse me sufficil (Supra, conlra finiri : quia si per originem malum in hominibus, per
Julianum, lib. 3, n. 54-57). Verum et hic admoneo, maliim jus diaboli in bomines; diabolus est auclor
Aposlolum polius audiendum esse, quam te, qui non hominum, a quoestorigp nascenlium. Quocquoniam
occultam rimam, sed apertissimam januam demon- in antro ManichseorumTraducianos esse clusura de-
stravit, qua peccaium inlravil in mundttm,el per pec- prelienderat 3 : verti clavem, ut pr;cberem captis
calttmmors; et ila i» omnes hominesperlransiil, in quo effugium; admonuique; ut si vere a Deocrederet ho-
omnespeccaverunt(Rom. v, 12) : quse vefba ejus, cum mines lieri, pureque conflteretur esse coujuges inno-
secundum vos, non secunduni ipsum, exponere cce- cenles, intelligeret trahi non posse ex his originale
peris, lunc apparebit cui rectitudini veritatis lpquaci- pcccalum. < Cerle non peccat, i inquam, « iste qui
tate torluosissima relucleris. nascitur, non peccat ille qni genuit, non peccat isle
XXV. JUL. Hunc ergo de opere meo priore con- qui condidit : per quas rimas, inter lot prsesidia in-
textum , in hoc secundo libro suo sibi, licel cum in- nocentioe,peccatum fingis ingressum? > Quid poluil,
terpolatione S proposuit (De Nttpliis et Concupiscen- rogo, sanctius, quid verius, quid lucidius, quid bre-
tia, lib. 2, n. 44-49). Nam et commemoratam a me vins. iirniiusquecomponi, quam post tria sumpta quse
formationem corporis, et ingressum aninioe, quam inimico concedente susceperam, inferrem quartum,
novam in unoquoqne a Deo condilam, lam ratio, in quo eral summa conclusio? Nam cum uno non-
quam legis sacrse Ecclesiseque calholicae confirmat niinquam, aul duobus sumptis, terlium necessario
auclorilas, utspero, arteprseleriit 2. colligatur, qua lege mihi post tria concessa, quartum
AUG.Qui legit sex libros meos, quibus refutavi quod his adboeret, non liceret inferre? Et hoc qui-
qualuor luos, de quprum primo quse voluil, et sicut dem in secunda dispulatione : caeterum in priore,
voluit, ille decerpsit, cui respondi in libro islo quinque mihi aut amplius concedunlur, post quse fit
quem nunc frustra redarguere loquacissinia vani- legitima invictaque conclusio.
tate conaris; sic me libi in terlio meo respondisse AUG.Vide quam per mulla vageris, limens ne
reperiet, ut videat, non me arle prseteriisse qtiod Apostoli verba sine luis prsejudiciis audita le da-
dicis; sed illum potms, cujus chartuloe responde- mnenl, sicut jam Ecclesia catholicajudicante damna-
bam , hoc de opere tuo noluisse transferre, sive runt. Sed excurre quo volueris, remorare quantum
sludio brevitalis, sive quia pertinere non puiavit ad volueris, multiplica gyros luos quaquaversum volue-
causam. ris : quandocuinque ad eadem verba verilatis navis
XXVI. JUL. Jam reliqua, licet aliquibus sermoni-
1 Editi,responderedebere.Abest,debere,a manuscriplis.
bus variata, contexuit. Contra has ergo objectioncs 2 sic Mss.AtMenardus,recognosceret;vignierius, reco-
m'eas nihil quo reperculerer excogiiayit : sed veruni gnoscit.
3 Menardus,Tradtteianasesse clusuras deprehenderat.
1 Editi,scUicetcum mlerpellalione,At MSS.,sibi, licet \ ignierius, rraducianosessenl (vel, esselclusura)clusura
cuminterpolatione. Traducianosesse ctusurade-
deprelienderat.omnes Mss.,hocloco
2 Edili,ut spero, iste prwteriit.Mss.,ut spero,arte prw- prelienderal.Porro,clusura, idem qnodclausula,
teriit. seu conclusiodisputationis.
1153 LIBER SECUNDUS. 1154
fallaeiarum tuarum pervenerit, sine dubio naufra- beatitudo mansisset, nullo modo in paradiso habere
gabis. poluissent), cuin lua lola loquaciiatevinceris.
XXVIII.JUL.Jam igitur ad eum converlamur. De- XXIX. JUL. Quatuor hic personarum causa verii-
deras mihi, peccatum opus esse voluntatis : polui tur; Dei opificis, duorum parentum de quibus mate-
stalim dicere consequenler , Volunlas autera qusc ria praeslaluroperanti, el parvuli qui nascitur. Dicis
peccet, in parvulis nulla est; peccatumigitur in par- lu in hoc clioro babilare peccalum: interrogo ego, a
vutis' non est. Verum ut pluribus premereris lesli- quo fiat, ulrum a Deo; negas : a patre; tolidem ne-
bus, inierrogavi sensim, per quid hoc peccatuiriin- gas : a matre; idem negas : a parvulo; negas : et ad-
veniieliir in parrulo; ne forte per volunlalem ' ? buc non pulas fuisse conclusum, quia non possil
Posl qnod, te connivente, suscepi nullamin eo fuisse esse inter hos quatuor, quod ab his quatuor liullus
coiicientiamvoluutaiis : adjunxi, ne per primam cul- admillit.
pam membroriim linearoenta traxisset. Sed haeca AUG.Quidquidvis dicas : ad verba Apostoli ali-
Deo informari, et per hoc bona esse concesseras. quando1 veniurus es; et quisquis ea per islarum
Pclivi lciiiuni, ulrum per ingressumanimse, reatum arguineiilatioiniii! tuarum loca singula recordatur,
advectum putares. Sed hanc esse novam, ne qnid- qu;c nos assidue propter lecloris faslidium repelere
quam seminibus debere constabal. Intuli deinceps, iiolunius, ipsa sua libi rccordalionerespondet.
ne 3 (quia nihil libi de his remanseral arguendum) XXX. JUL. Ad quid ergo persuadendum ant Scri-
nuptias, id est coinmixlionem corporura , diaboli pluras releges, aut conscios nominabis, qui adhuc
opus vocares? Sed Iias perlinere ad parentum ope- quod sentis non potes definire? Qttid te juvai, ut
ram , te quoque annuenle, monslravi. Illis igilur om- Adam doceas deliquisse,quod ego penilus non re-
nilius qusesupra diximusabsolulis, conjugesqui fue- fello? Quaerimus,Adam ante tol sseculamorluo, pec-
ranl causa peccati, tradux tua diabolo mancipabat. catum, quo in diaboli jus Dei imagotranscribilur, per
Posl quse omnia, quod libi propinquabat impegi 4, quid invenialur in parvulo.
ut diceremcredere te diabolumauctorem corporum, AUG.Cur nec lu admittis in regnnm Dei, millum
cui cpmmixiionisoperam, sine qua origo corporum babenlem secundum tc meritum peccali, imaginem
esse non polerat, depulasses. Et hsecquidem dispu- Dei? Cur ministralur sanguis, qui de siraililudine
lalio, quo morbo oppressusesses, ostendit : illa au- carnis peccati in remissionemfusus est peccalorum,
tem secunda, el le miserabilemcum ejusmodi sensi- quem bibat parvulus, ut babere possit viiam, si de
bus, et Catholicoseliam timoris tui suffragio invi- nullius* peccati origine venit in morlem? Si lioc libi
ctos probavil.Te enim danle, a Deofieri homines, et displicet, aperte nega parvulum Christum3, aperle
esse conjuges innocenies, ac parvulos per se nihil nega pro parvulis mortuum, qui unus pro omnibus
operari : his tribus sumptis, irrefutabiliter illatum morluusest: unde colligitur4 quod dicit Aposlolus,
cst, cum non peccat ille qui nascitur, non peccat ille Ergo omnesmorlui sunt, et pro omnibus morluusest
qui genuit, non peccat isle qui condidit, nullam re- (II Cor.\, 14, 15). Dic aperle, Morlui parvuli non
mansisse riniam, per quam peccatum doceatur in- sunt, qui peccatum liullum liabent; mortc pro se
gressum. Tlbi ergo si 5 displicelquod collectum esl; Christi, in qua baptizentur, non opus babent. Jam
abnue quod dedisti, et dic aut illum peccasse qui ge- dic evidenter, quod latenter senlis, quoniam satis
nuil, aut illuni qui condidit, aut islum qui natus est: prodis tua disputalionc quod seiitis : dic, inquam,
ex quibus unum insanufflest, aliud Manichseum,ler- parvulos frustra fieri cbristianos: sed vide, utrum te
tium supra Manichseos: insanum, si dixeris delin- ipsum debeas" dicere christianum.
quere parvulos; Manichaeum,si accusaveris conju- XXXI. JUL. Si per commixlionem parentum :
ges; supra Manichseos,si peccati Deumsestimarisau- damna 6 nuptias professione, quas argumentalione
ctorcm. Quod si hsec omnia lam aliena sunl a vero, condemnas; et deme nobis laborem, quo te couvici-
ut adhuc ea meluaslibere conGtcri; qua impudenlia, mus esse Manichaeum.Sin autem lu non id audes
honio omniuro amentissiroe, hoc quod a nobis illa- dicere, ac ratione7 contumax concumbenlibusincli-
tuui est, persistis negare? naris 8, ut per arguroenlorumhactenus inaudita por-
ACG.Cum ad verba Apostoli veneris, ibi non ri- lenta, dicas libidinem diabolicam esse, eamque in
maro invenies, sed apertissimamjanuam, qua pccca- sensu coeuiitium positaro, ad voluptatem parentum,
tuiu inlravit in mmidum : quam conaberis quidem ad reatum pertinere nascentium; tuam quidem amen-
claudere; sed ex ore infanlium atque lactentium, liam et turpitudinem prodis : sed precor ne libi tan-
salvatorem potius Cbrisium, quam te laudaloreui tuin arroges, ut putes nobis liberum non esse cum
quscrenlium,el non anfractnosis disputaiionibus, sed
mulis fletibus miseriarasuaro niullo cerlius conte- 1 SicMss.Editi,qitando.
slanlium (quamprofeclo,si primi hominisreclitudoet ' sicMss.Editivero,si de nulla.
3 Hicverba illa, aperlenegaparvulumChristum,resli-
1 a parvulis.Emendantuia Mss. tuunturex Mss.Mar.Clar.port.
2 Edili,
Editi,an per volumaiem? Atmanuscriptiloco,an, con- * sicMss.clar. et Mar.Ms.Port.,collegU.[colUgU.]
stanter habent, ne. B vignierius,debeamus.
3 vign.,an ne. M. e Editi,damnas.AptiusMSS.,damna.
*•Editi,induxi.omnesMss.,impegi. i Forte,raiioni.
" Edi.i,tibiergodisplicet,omisso'si, quodex Ms.Porl. 8 Editi,cumcadenlibusinclinaris.Mss., concttmbentibus
adjcciiiius. inciinaris;id esl, quinuptiiset libidiuivacant.
 1155 OPERIS JMPERFECT! CONTRA JUUANUM, S. AUGUSTINI H?6
honore Dei nascentium innocenliam conlueri; cum XXXIV, JUL. Lege ei de hoc quartum pperis mei
tibi liceat et libeat, cum accusatione Dei, a reatu librwii : et quanlum diabolo, quem patrem luum di-
querodicis libidiriis, libidinaiitium membra purgare. cis, ac libidini matri (uae1, sub criniinaodi «pecic
Auri. Quolibct' prttfitu libidirieih, id est, concupi- blandiaris, intelliges.
scentlam carnis laiides, dicit eam Joaniics appstolus AuG, Legi etiam qnartiim tuum, el meo sexlo ad
a Patfe nbn esSe,Sed ex iniindo esse'|I 4oqn. IJ, 10): ejus libi cuucla respondi; quis aulem noslrum vice-
propler quahi recte dicitor diabolus princeps mundi rit, judicet pias lectpr amboruro.
esse (Joaii. xu, 31). Nam scinius quod mundum Deus XXXV. JUL.Verum jain Aposloli verba videamus,
fecefit. floc efgo malo concupispeniise carnis bene quem mihi ad omnia, quem supra posui, respondere
utitur pudicitia corijiigalis; ejusque mali reatum a dixisli: Ad omnia isla huic respondil Aposlolus,qui
iiasccrttibusiractum solvit regeheratlo spirituaJis. flpc neque volunialem argttil parvuti, qttce propria in illo
quamdiu non sapis, non calholicus, sed Pclagianus nondum esl ad peccandum; neque nupiias, in quan-
futiirus es; et Slcripturis sahctis, quariiumlibet eas tum nuplim sunt, qum habcnt a Deo non solum in-
-defertdcfe tibi videafis, contradictiirus es. Rie aulem Slitulionem,verttmeliam benedictionem;neque paren-
quolies prppief boc crii contradicis, Manicliaeumdi- les, in quantum parenlessunl, invicemiicite alque tegi-
cisjpfofccto et illurti dicis, qui liominom membris lime qd procreandos filios conjugali:sed,« Perunum,»
genitalibus irifttsuhi,et concupisceniiaBvpluptate con- htquit, « hominempeccaluminlravil in mundum, et per
Cfetuni, arite dicit excipefe delicloriim conlagium, « peccalumnwrs; et iia in omnes hominesperlransiit,
quarti viialis spiriius munus haurire, Ari>brosiusest « in quo omnes peccaverunt > (Rom. v, 12). Quod isti
isle (Libro deSacramehio regenefationis,seu dePhi- si culholicisauribtts menlibusqneperciperenl,adversum
losophia), Juiiane : Ambfpsiuni ManichiEumdicis, fidemgruliamqtieChrisli rebellesanimos non haberenl,
' '
irisane.. . ., neque conqrenlur ihaniter, ad suum proprium ei liwre-
XXXII. JUL. Nam cum prpnuniias, conCupiscen- licum sensum luec apostolica verba tam dilucida et
tiam carnis a principe teiiebrarum in homine fuisse tqm mqnifestaeonvertere, asserenles hoc ideo dictuin
plaritatam, eanique essp djabpii fruticpm, e.x se hu- esse^quod Adam peccaverit primum, in quo de catero,
mahuhi geniis quasi ppma propria proferenleni; quisquispeccarevoluit, peccandiinvenil exeniplum; ut
absolute quidem pfodefis, quod non Deum, sed dia- peccatumscilicetnon generalione ab illo uno iriohir.es,
boium dicas liominuni conditorem : qup dogmale jm- sed illius unius imitatione tfansiret. Cum prbfeclb, si
piissiiho, el conjugiorum negotiuin, idest, genitalitini Aposlolus hic imitationem inielligi voluisset, hon pcr
admixiio, el caro cuncta damnatur. * unum hominem,sed per diabolumpolius, in hunc mun-
AUG.Non damnatur : sed non a le quasi sana lau- dum. peccalum intrasse, et per omnes homincs per-
detiir 1, ut ctiam te confilente, a suo Conditore ac Irqnsissedmsset. De diaboloquippescriptnmesl,« Imi-
Salvatore sanelur. Nam hpc in quibus npn fit, sine t lantur eum^ qui sunl ex parle ipsitts t (Sap. u,
uila dttbitaiiorie daninabitur. ....-'. 25). Sed ideo, « per unum hominem > dixil, a quo
XXXHI, JUL. Cpm verp ppst hoc sacrilegium ad- generalio utique hominum cwpii, ul per generalionem
jurigis, et dicis, profileri le diabolicam quidem esse docereliisse per omnes originale peccatum (De Nupliis
gignenlium conjuguin volupiatcm, diabolicam 'gciii- el Concupiscentia,lib.% n- 45).
lalium conimctionem; sed tamen. et ipsa meiribra: ACG.Dixisli verba libri mei, dic jam quemadmo-
quse moveritur, et conjuges qui voluptate afflciunlur, dum accipienda sint qusc ibi posui verba Apostoli:
reos non esse ; verum pro his omnibus noybs homi- ut hiagis magisque manifesteris hsnreticus, laudaio-
nes, id est, rude opus in nascentibus deitatis accu- rem le supponendo, ut auferas parvulis Salvalorem.
sas : nibil quidem deManichseorum impielate depo- XXXVI. JUL. Abuli le imperitia faveniium libi, et
nis; sed lam immanerompti capitis pstendis furorem, delitescere sub ainbigttiiale verborum, quicumque ille
ut cousequentius fovendum, quam amputandum judi- fuerit operum nosifofum eriiditus leclor, inlelligii.
carelur, nisi volunlatem ac studium in liac re tuum, ReliquUm vero vii.Igus, de quo prophela loquitur
et nittitprum eversio, et tua obstinatio, et Scriptura* ad Deum, jEstimaslihomines sicul pisccsmaris (Ha-
rum multiplicatio loqueretur, bacuci) 14); rnutua prsegfessione decipilur, ac salu-
AUG.jlas contumelias non indignaiiler audire de- tiferoediscfetionis ignarOm", tolum pulat conjungi
beo, cuni his Ecclesiae doctoribus, qui per unum posse rebus, quod viderit vocibus esse sociatum. Quid
boininem in mundupi introisse peccattim; sic intel- vero sit cbnseqiiens, qiiid repugnans, quibusque con-
liguiii, ut reclus Apostplus loquilurj.non ut Julianus cessis quid lex inexpiighabilis et veneranda oralionis
perversissimus opinalur. In his sunt,ut alios taceam, cogat iriferri, nisi doctissimus aitentissimusque non
Afer Cyprianus, Gallus Hilarius, Ilalus Ambrosius; judicat.
Graecus Gregorius : a qtiibus eruditissimis pfuden- AUG.Adhuc cifcuis quserendo dialeciicos, et vi-
tissiriiiSque jiidicibiis, qiiales te nbri irivenire vana tando ecclesiasticos judices. Dic jain quomodo acci-
prsesumptiohe conquereris, hseresis vesifa prius est piendum sit, Per unum hominem peccalum intravit in
damnala quam nata. 1 sic Mss. clar. Mar, Port. At
editi, a libidinematris
1 yigni, sed non, eelut a te, quasi sana tatldaliir: MttB.inendose.
2Ediii,progressionedecimlur, ac salutifera discreliane
minusbene. signatwn.Emendanturex Mss.
 1157 LIBER SECUNDUS. 11S8
mundum: melius videlicet hoc inlclligens, quam ille AUG-Haec deflnitio peccali est ejus, quod non est
qui dixit, Omnesin Adam moriunlur, quia « per unum etiam poenapeccati. Nam ubi malaeconsuetudinis vo-
« hominempeccatumintravil in Imnc mundum, et per ces esse conlenditis *, atque ua voces vestri
dogma-
« peccaiummors; et ila in omneshomines perlransiit, lis suffocatisa, dic, si audes, quomodo voliintati ho-
« in quo omnespeccaverunt. > Illius igitur culpa mors minis liberum sit abslinere a malo, ubi audis, Non
omniumest (Ambrosius,lib. &in Luc. iv, 38). Et idem quod volo, ago : aul nega esse nialum, ubi audis, Non
ipse alibi: Fuit Adam, et in illo fuimus on\nes; periil quodvolo, facio bonum; sed quod nolo malum, hoc ago
Adam, et in illo omnes perierunt (Lib. 7 in Luc. xv, (Rom. VH, 15, 19). Sed utique agnoscimus, hoc pec-
24). Ambrosius est ille, non quicumque de vulgo, caium pcenam esse pedcati; el ideo diseernendum ab
cujus imperilara multititdineni non valenlem de tuis illa delinilione peccati, ubi vohinlas hpc conimittit 3 ,
disputationibus judicare, nimis alla cervice et pro- unde liberum est abstinere. Intellige quod dico; et dic
lerva fronte contemnis : Ambrosius est, inquanij cui jam quoeso,quomodo sitaccipienduro, Perunum homi-
nulla ex parte in ipsis lilleris ssecularibus, de qui- nem peccaluminlravil in mundum.
bus roullum infiaris, aequaris; in ccclesiasticis vero XXXIX. JUL.Ergo si Apostolus non arguit in illo
quis ille sit, audi vel iege Pelagium doctorem luum, propriam voluntalem, qttam inielligit nec esse potuis-
et noli aroare sensum a sensu lanli hujus docloris se; pronunliat ulique, nec signum iii eo criminis ap-
alienura. parere, ea maxime judicante justitia; quse non impu-
XXXVII. JUL, Ft hoc est propter quod maxime, tat peccatum, nisi a quo liberum est abstinere. Verum
miserantes Ecclesiarum1 ruinas, ad virorum priiden- non hoc solum tribuisse contenlus, addis, < Neque
tia illustnum provocamus examen, ut noti quid dica- nuplias arguit Apostolus, in quanlum nuplioesunt, quse
tur, sed qttid consequenter dicatur appareat. Si enim habent a Deo non solum insiituiioriem, verum etiam
sub taliconciliodisceplaretur; tibi utiquenon liceret, benedictionem > (De Nuptiis et Concupiscentia,lib. 2,
aut quod negaveras inferre, aul quod affirmaveras n. 45). Quod per se solum aeque possct ad expugnan-
denegare : in lihro vero tuo, quero nulla pndoris dum peccatum naturale sufflcere : quia si scit Aposlo-
censura castigat, et quod Cathplici dicunl, et quod lus, ut scit, non esse nuplias arguendas, ad quarum
Manichsei,confldenier agglomeras', hac sola opihione conciliationeni et ministerium et instruitienlum perti-
contenlus, si respondisse dicaris; quid autem habeat nel 4 a Deo instituta etbenedicta sexuum cum volu-
ponderis oratio lua, quid conslantise, cogitare eliam piate commixiio; non polest de his diabolica germi-
ineptum putas. nare possessio^necfructus earum reus est,apudeam
AUG.Rogo, dic jam quomodo intelligendum sit, Per maxime justitiam, quse peccalum non iropulat, nisi
unum hominempeccaiumintravil in mundum; quid ad- unde liberum est abstinere.
liuc cahimniaris, conviciaris, tergiversaris?Si in con- ACG.Noli, obsecro, cum lali voluptate commix-
cilio, cujus videris desiderare judicium, sedereni Cy- tionem conjugum in paradiso suspicari", qualem nurtc
prianus, Hiiarius, Ambrosius , Gregorius, Basilius , facit libido, quse non ad nulum voluntatis exsurgit,
Joannes Conslanlinopolitanus, ul alios taceam; nuin- quse mentes etiam sanctorum, cohibenda quideiri, sed
quid docliores, prudentiores, vcraciores judices quoe- tamen imporluna sollicitat. Absit ut a fidelibus et pru-
rere auderes? Ipsi contra dogmala veslra clamanl, ipsi dentibus talis voluptas paradisi, talis illa pax et felicitas
scripiis suis vestra scripta condemnant: quid quaeris cogitetur.
amplius? Hoc jani in primo et secundo librorum meo- XL. JUL,Consideremus et tertium, quo benigniias
rum satis docui, quos contra tuos qualuor ego sex edi- tua in acquiescendi facilitale cernalur. « Nequeparen-
di: sed ecce adlmc le audire paralus sum; dic jam que- tes, in quantum parentes sunt invicem licite atque le-
modo silaccipiendum, quod per unum hominempecca- gitirae ad procreandos fllios conjugali, Apostolus af-
tum intravitin mundum. guit > (lbid.). Expende quid dixeris, rton argui ab Apo-
XXXVHl.JCL. Denique sine cunclatione tribueiis slolo parenles, in quahtum parentes sunl. Ideo ergp
quoepoposci,quidque ex his confectumesset aspiciefls, eos, in quantum parentes sunt, non possediabolo ffu-
profiteris te ad hoc quodexstruximus, imbecillurnesse; ctificare, nec de his aliquid, in quaritum parentes sunt, [
aposlolum Paultimillis omnibusquoediximus, obviare; ad diabolum perlinere pronttnliat : filii autem in (an-
quem lamen inducis eadem quac tu dederas, conceden- tum perlinent ad parentes, in quanlum parentes sunt;
tenii Ais eniro, « Apostolus neque volunlatem arguit igitur nec rei, nec sub regno diaboli, nec arguendi a
parvulij qusepropria in illo iiondumest ad peccandum» diabolo comprobantur. Ut enim hoc qnod diximus, re-
(De Nuptiis et Concupisceniia,lib. 2, n. 45): quo dalo
jam convictum est, nec posse in illo quodpiam esse 1 Forte, concedUis.
' Morel,Elem.Crit., pgg. 511,
peccatum, ciijus rtulla alia coridilio est, secundrim cesvestridogmatis 512, legit: alque ita fcm,
defiiiitionem quoque tuam, quam voluntas admit- sujfocatis. M.
3 Mss., hwc committit.
4 Et infra, mtellige qum dico,
tendi quod juslitia vetat, et unde liberum est absti- slrumento o
Yignerius, quarumconcilialioneet mihisterioet in-
'oerlinel.verius Mss.,ad quarumconcitiationem,
neie. el ministeriumet instruinentumpertinel.
8 Sic Mss. Editi,de his diabolicam
nem. gerttAnaHpbssessio-
1 sicMSS. Editi,Ecctetue. 6 SicomnesMss. Editiautem
* DuoMss. Mar.et Clar., et quod ManictueieonfUentur, conjugiumin feEBiit,cumlali voluptaie
agglomeras. mtxtionem.
paradiso suspicari; et prasiereunt, cbm*
1159 OPERIS IMPERFECTI CONTilA JULIANUM,S. AUGUSTINI HCO
petilionc clarescal: In tanturo sexuum conjiinctioso- fllii nascendofilii sunt: nec gignere aulem, nec nasci
boli participat, in quuiuum qui conjuges sunl, flunt niaium esl, quod pertinel ad inslilulioneni Dei, et
parentes ; si autem aliquid inter se voluerinl age- ulrumque sine pudenda libidine posset in paradiso fie-
re petulanlius, vel per illicitos adulierioruni ober- ri, si nemo peccassel. Pudenda enim iibido nisi aut
rare concubitus , hoc ad filios non polest altinere , peccato exorta, aut peccato viiiata esset, pudenda non
qui de vi seminuro , non de vitiorum obscenilate na- essel; et aut nulla esset omnino, et sine illa ita ser-
scuntur. virenl genilalia membra gignenlibus, ut nianus ser-
ACG.Jamne conflleris etiam inter conjuges esse pos- viunt operantibus; aut ita esset subsequensvoluntalem,
se petulanliam commixlionis?Ecce quod facit tua illa utnunquam posset sollicitare nolenlem; qualem nunc
pukhra suscepla l: boc enim nisi cum ei cedilur noii eam non esse, castilas docet, quoetales molus ejus ex-
iil, quando ad pelulantiani, quam lu quoque repre- pugnat, et in conjugatis, ne vel inter se indecenler la-
hendis, eliam conjuges liberorum procreandorum cau- sciviant, vel in adulteria prolabanlur, et in quibusque
sa copulalos, nulla necessilate 2 serendse prolis iro- contineiitibus, ne huic consentiendo,dejiciantur. Ecce
pellit : cujus lanlus laudalor esse voluisti, ut nenio de qua irahitur originale peccatum : ecce per quam
credal quod etiam oppugnator esse audeas; quippe nasci noluit, qui venit, non suuni ferre, sed nostrum
quam sic laudare non erubuisii, ut eam te libe- auferre peccatum.
ret ,-nec puderei, eliam in paradisi bealitudine col- XLIII. JCL. Eant nunc, et omnia quidquid possunt
locare. Manichoeae rationis molianlur ingenia*, quam volunt
XLl. JUL.Igilur ad nascentes generantium , non longas patianlur cogilationuraaerumnas: non arrogan-
flagilia, sed semina pervehirotur : vim autem se- ler, sed religiose polliceor, nunquam hanc instruclu-
minuro Deus insliluit, et sicut conliteri cogeris, be- ram 2 posse quassari.
ncdixit. AUG.Quam iustrucluram vocas, tibi 3 ruina est, quoe
AUG.Semina Deus instituil: sed qui possunt in na- le ila pressit, ut laudare cogeret quod expugnas: si ta-
tura vitiata bonum ejus a malo ejus ita discernere , men esl in te qualiscumquecaslilas, quaele faciatex-
ut neque 3 puteni naturam malum esse, neque vilium pugnare quod laudas,
naturam esse,ipsipossunt disceriierequid horumdtio- XLIV.JUL.Qua igitur fronte subjungis : « Sed, Per
rum ad Deum creare perlineat, quid sanare. Sed hoc unum hominempeccalumin munduminlravil, et per pee-
vos non potestis, quamdiu Pelagiani, non Catholici calum mors; el ila in omneshominespertransiil, in quo
estis. Dicjam, rogo, dic jani, quomodo sit accipien- onmespeccaverunl> (De Nuptiis el Concupiscentia,lib.
dum, quod per unum hominempeccalum intravit in 1, n. 45)? quod interprelaris hoc modo, ut peccalum
mundum. ab illo dicat Apostolus generalionc in posteros fuisse
XLII. JUL.Filii igitur nec tunc rei sunt, quando in transmissum. Supra concesseras Magislrum Gentium
eorum generatione peccant parentes : quia in lantum nuptias, quibus Deus benedixerat, nihil accusare; vo-
ad liberossuos pertinent, in quantum parentessunt: luniaiem adpeccandum in nascentenon esse; pareai-
4
igitur et tantum filii ad parentes perlinenl, in quan- tes aulem, in quanlum pareutes suni, liciie sibi le-
lum filii sunt. Naturse8 quippe generanliuin constat gitimeque ad procreandos fllios conjugari : et addis
germina coramunicare, non culpse.Quod si, ut ratio illico , quasi dormiens priora dixisses, crimen ad po-
denionsiral, ita etiam Apostolum confirmare pronun- sieros geueratione Iransmitli. Si enim in lanium ge-
tias; nicrito ncs, en docente, defendinuispeccata pa- iicrant, inquanlum parenles sunt; in quanlum autem
renlura ad fllios perlinere non posse : quandoquidem parentes sunt, licite sibiel legilimejungunlur; et haec
et Apostolus Spiritu sancto clarus, et nos inslructi conjunctioab Aposlolonon iniprohaliir, quia a Deonon
luce rationis, et lu pondere impugnatoea te verilatis solum inslitula, verum etiam benedicta est; quo ore,
oppressus, Lommuniler vereque faleamur, parcnles qua lege, qua fronle, hanc generationem reatus cau-
in quanluro parenles sunt 6, reos non esse; in lantum sam , radicem crimiiium , servam diaboli, esse con-
autem ad filios pertinere, in quanlum parentes sunt; firnias'?
igitur filios in quanturo filii sunl, id est, antequam AUG.Jam nescio quoiies haecdicla sunl, eisquere-
aliquid per voluntatem propriam operenlur, reos esse sponsum est. Multiloquiolibi excitas caliginem, quae
non posse. te non permittit malitiam vitiorum a naturse bonitale
Auc Parentes quidem gignendo parentes sunt, et discernere: et usque ad odiosum fastidium eadem
per eadem repetens, nondum dicis quomodo sit acci-
1 Vignierius,Ecce quodfacitlibi ad illa pulchra susce- piendum, quod per unum Iwminempeccatum intruvit
pla responsio. At MSS.,tua ilia, omisso,ad. vox quoque, in mundum.
responsio,ab iisdemcodicibus et a primaMenardieditione
abest. Susceptatua, Julianofrequenlissimedicit Augusti- XLV-JUL.Non ergo argui meretur ab Apostolo, et a
ille
nus, de concupiscentialoquens,cujus pairocinium sus-
diabolo possidelur; a Deo instituitur, elcriminum fons
cepit.
' vignierius,necessitas.
3 Editi, ut nequequi; et paulopost, ipst possint.Abest, 1 Morellegendumcenset, Eanlnunc, el omniaquidquid
qui, a Mss.et habent, tpsi possunl. possunliianichww nalionismolianturingenia.VideElemem.
* Forte,in tantum. Critic, i ag. 156. M.
8 Menardus,Naturam; et infra, non culpam. vignie- 2 Editi, structuram; et infra,in responsioueAugustini,
rius, Natura: et inlfa, non cttlpa. At Mss.,Nalurw ; oyaiiisiructuramvocas.At Mss.ulroque Ioco, instructu-
twn culpw. ram,
3 Menardusel MSS.,
* Hicex Mss.adjicimus,in quantumparentesstmt. ibi.
1161 LIBER SECUNDUS. 1162
est; a Deo postremo, ut conflteris, benedicitur, et a dicitis ad exemplum, cum exemplum pcccati, quod
le ffutex diabolicus accusatur. posteriores iroilarentur, non intrarit in mundiira,
AUG.Nuptiasbenedixit Deus, non resistentem spi- nisi per cum qui iiullum imitando pccc.ayit? Pri-
ritui concupiscentiamcarnis, quaenon fuit antepec- mus namque perxavit. Hunc aiiteni :IIOII Ailani ,
catum : peccatum autem, sicut nec illam concupi- sed diabolum esse, quis chrisiianus ignociU?Quid
scentiam quse resistit spiritui, non benedixit Deus. est ergo quod te libet, nisi et non tacere,, ct nihil
Nupliaeporro, quas benedixit, si peccatum non fuisset dicere? ... , . .,.
adihissum, quo nalura vitiata est, aut sic uterentur XLVHI. JUL-Deniqueid quod ipsa verba np,pindi-
genilalibus membris, quemadmodum aliis mimur, caverant, tu colligere .irgumentatipnecoii.uus, sub-
sine ulla libidine obedientibusvoluntati; aut pudenda dis, quia si de imitalipne loqueretiir, diaboluni.com-
ibi' libido non esset, quoniam nunquam resisteret memoraredebucr.it; sedqiiiadegeiieratioiievoluissct
voluntati, qualis nunc utique non est: quod profeclo intelligi, hominemdicere maliiisse, quam doenionem.
etiam tu sentis, quando ab ea sollicitante atque 1111—Inlerrogo ergo, quae fuerit tibi hujiis opiniouis occa-
ciente dissentis. Nuptioetamen, eliam nunc laudabiles sio : quid enim? ncgas lu homiiiumimitaiione delin-
sunt: quia neque instituunt hoc malumin hominibus, qui ? Et licel res absoluta Scripturarum attcstatioiie
sed inveniunt; et eo malo bene utuntur intentione non egoat, tamen audi David: Noli wmulariinler nta-
generandi, quamvis trahant inde qui generantur, lignantes, neque zetatus fueris facienlesiniquilalem;
originale peccatum, propter quod sunt regene- ne cemulalus fueris eum qui prosperalur in via sua
randi. (Psal. xxxvi, 1, 7). Deinde omnes scriptursc Veteris
XLVI. JUL. Quam mecum nihil egeris, lilterarum Testamenti commonentIsraelem, ne :ritum profanse
omnium teslalur erudilio : quam vero conlra Aposto- gentis imilelur. Quscigitur necessitas id cogebat, ut
lum nitaris, et contra Deum insanias, sententiarum Apostolus, si imitalionemvellet inlelligi, diabolum
tuarum pugna demonstrat'. Sed oslenso jam 3, non magis quaro liominem nominaret, cum el homiiium
posse haecconjungi, quaererum natura dissociat; in- et diaboli nossel imitaiipne delinqui? Aut crgo tu
terrogerous et Apostolum, ne illius puietur inesse . proba, non posse homiuum imitatione peccari, nec
sensibus, qux in tuis est sententiis probala bar- hoc in lege uspiam contineri, et sic assere l suspi-
baries. cioni tuse locum paralum; aut cerle si manifcstum
AUG.Dic jam nunc saltem, quod tahtis anfractibus . est, niilla magis re quam imitalione vitiorum inva-
diflierebas. luisse peccala, grandi imperitia collegistiAposlolum
XLVII.JUL.Audio ilaque Paulum pronuntiantem, de diabolo profeclo diclurum fuisse, si imilalionem
quia, Per unum hominempeccalum inlravil in mun- voluissel intelligi.
dum, et per peccalumtnors; et ita in omnes homihes Auc.Nonne anle dixi nihil te essc dicturtim, homo
pertransiit, in quo omnes peccaverunt(Rom. v, 12). nihil loquendo loquacissime? Sunl quidem peccata
Qriodtu, non pfopter exemplum peccati, sed propter . imilalionis in mundo, cum homines peccanlum ho-
generationem dictum esse confirnias : nosque hoere- minum exempla sectantur 2, non tamen per eos lio-
ticos vocas, qui id ad excropla refefamus; illoque te mines, quos quilibet imitanlur, peccalum quod pec-
juvari aestimas argumento : « Profecto si Apostolus canlcs imilarentur, intrayit in mundum; sed per eum
imitationem, > inquis, < intelligi voluisset, non per qui primus nulluni iroilando, peccavit: hic est dia-
unum homiriem,sed per diabolum peccatum intrasse, bolus, quem imilanlnromnes qui siinl ex parle ipsius.
ct per omnes homines pertransisse dixisset. De dia- Sic etpeccatum, quod non imilando committitur, sed
bolo quippe scriptum est, lmitantur autem eum, qui nascendo trahitur, per hunc inlravit in mundum, qui
sunt ex parle ipsius (Sap. n, 25). Sed ideo perunum primus hominem genuit. Nihil ergo dixisti, clnonnisi
hominemdixit, a quo generaiio ulique hominiini cce- ad quosdam decipiendos, quosdamfaligandos lecto-
pit, ut per generationem doceret iisse per onmes ori- res, tacere noluisli.
ginalepeccaium>(DeNuptiisel Concup.,tib. 2, n. 45). XLIX. JUL.Quia ergo claret, iraitalionemmalorum
At ego video Apostolum nihil quod ad infamationem hominum non solum consequenter, sed el necessario
generationisspectaret huriianse, nihil quod ad con- dici; hoc iiiterim argumenlum luum jacere perspi-
demnationem innocentise naturalis, nihil quod ad cuumest. Quod vero addis, de diabolo esse scripium,
crimendivini operis, protulisse. Imitanlur eum, qui sunt ex parte ipsius: et ego as-
AUG.Diu dicis Nihil, et ctim hoc verbum repetere sentior diclum esse prudenter ab eo, qiiicumque
destileris, dicturus es nihil. Quis eniirinon te rideat libri ipsius auctor. est; sed tibi non prpdest,
persuadere conantein, non perlinere ad generationem quod scribuntur quidaro diaboli imiiaiione pec-
quod ait Apostolus, Per uhumhominempeccatumin- care, nisi docueris, npn^possehpminum imitatione
iravitintmtndum; cum ipse homonon sit gcnitus 4 ab delinqui. ;i;!,;.-..:;.:,:..;,.:.!;..;,.;•,.:, ;
aliquo, de quo cseteri gignerentur; sed pertinefe AOG.Non hic quaeriturutruin hominum imilatione
1 Particulam,ibi, addidimusex Mss. : • peccetur : quis enim nesciat, ctiani hpminum imila-
2 Menardus 1 CodexMar.,et asseres.
' " et codexPort.,dejurat.Clar.,dejerat.mi., 2 Editi,sttnl quwdampeccataimilationisin mttndo,cum
degefai.
3 Editi,sedostendamnonposse.Mss.,sed ostensojam.
4 sicMssEdii\,cumipsesilhomonongenitits. Hominespeccatumhominumet exempla-sectanlur.Casli-
gantur ex lr.amiscriplis.
SAKCTAUGCST.X. (Trente-sept.J
1165 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1164
iione peccari? Sed quaerilur, quale peccalunl jier tem sempef ahiirioruriiest. Hie ergo affeetus animi,
urium hominem intrarit in mundttm; ulrutti quod quod possibiliter voluefit iiriiiaritis, homiriehi pro di-
imitando comnriiteretiir, an quod riascendo Irahefe- Versilate ^riSaruhi arii acciisal, aut proveliit: ita fit
tur. Quia illud primum, id est, quod imitando coih- ui in borio el Deurii, et Angelos, et Apostolos dicatur
mitleretur, nonnisi per eum intravit in miinduiri, tjui ' iiiiitari: Deiirii, Estote.perfecli,sicul Pater vesler per-
primus neminem imitatus csetefis imitaturis peccandi fectus (Matih.
est v, 48) : Angelps, Fiat votuntaslua,
introduxit exemplum, lioc est, diabolus : hoc auiem sicut ih cwlo eihi terrd (Id. vi, 10) : Apostolos, Imi-
el Cor. xi, 1). In
alterum, id est, quod nascendo trahefetur, nonnisi talores mei edtbte,sicul ego Citrisli (1
vefp iroiiatuf diabolum, sicut diciltir, lmitaniur
per eum intravit in mundum, qui pfimus a riemine maio
suhl ex parte ipsitts (Sap. n, S5): iriiitautur
gerteratus, generandis cseteris originis ingessit ini- etiiri, qui exlermi-
tium; hic esl Adam. De imitatione igitur Angelorum hPriiines, Ntitite esse Irisles sicttt hypocritm,
et hominum intelligc te nihil ad causam perlinens di- nahles faciessuas (Mailh. vi, 16) : imitantur animalia,
cere; sed tantum lacere uoluisse. Disputamus enim, cum riiandalttr, Nblile fieri sictil equus et mulus, qui-
noii de quocumque peccatore, qui quaridocumqne bus hon esi intettectus (Psal. xxxi, 9). His ergo ver-
peccavit in mundo;-sed de illo per quem peccaium in- bis.iani adhofianlibus qriahideterrentibus, ostendilur
Iravitin mundum: ubi si quaeratur exemplum imila- imilalionis afleci.us,qiii ulique si esse non ppsset, non
tioriis, diabolus ihveniluf; si contagium generationis, irtdicefetur cayeridus.
Adam. Proiride, dicens Apostolus, Per unum hohii- AUG.Sed pecbaturriimilatioiiis, id est, quod imi-
nerii pecealuminlravit in mundum, peccatum genera- lalione fierel, non intravit in mundum, nisi per eum,
lionis iiitelligi voluit. Imitationis enim peccatum, nbn qui utlmitafione pecdaretur, sine imitatione peccavit:
per nnum liominem, sed per diabolum intravit in et non est Adam certe iste, sed diabolus. Qui enim
niundum. dixit, tniraiiii.tn.mundum, initium peccati hujus osten-
L. JUL.Nam cum utrumque ex mofe dicatur, ali- dit: quod initiuro nianifesluro est, non esse factum
ali- pef liominem , sed per diabolum ; si peccatum quod
quando quod diabolttm qttis imilatus, invideat-
quando qtiod lhomiriem semulatus, aut invidia, aut imitarentur peccanies, velimus altendere. Restat igi-
flagitiosoriiih sordibus oblinatur; lioc quoque imi- iur ut peccatum quod per unum hominem inlravit in
laiionis nomen utfiqiie possii convenife personae, id muiiduin, non imilalioni, sed generalioni recte possit
est, etcritn de homine, etcumde diabolo dicitur : tu aUribui. Agimus sane Deo gratias, quoniam contra
perfidicule inepiire voluisti, per imitationis inielle- vestrum locutus errorem, voluntatem bonam quaimi-
ctum Adam non potuisse monstfari. tamur borios, non viribus nostri liberi arbitrii, sed
AUG.Numquid per quemcumque hominem, qtiem auxilio Dei esse tribueridam, velut coruscante libi
peccandP alius imitalur, peccatum inlravit in mun- veritate confessus es : quandoquidem ut Angelos imi-
dum? Dic, sipotes, qtiid sit, Per unum hominempec- temur, non praesuriienduma nobis, sed a Domino dp-
calum inlravit in munduin, et per peCcutummors; et mpnstrasli esse.ppscenduin, sic exponens quod ora-
ila in omnes hominespertrdhsrit, sive mors, sive pec- mus et dicimus, Fiat votunlaslua, sicut in cwlo et in
catum, sive politis cum inorte peccatura. Nam pecca- terra.
tum, cujus imitalione peccatur, fioniiisi per diabolum LIII. JUL..Sed ut iroitalionis vocabulum rebus di-
inlravit in mundum, qui primus non iroilando fecit, yersis manifesturo est commuiiiter convenire; ita
facefent imitaiidP. vere 1 generantem substantiam
quod alii generatio ei.proprie
Ll. JUL. Ad rcliqua festinat oralio: sed premen- indicat: non pfopfieautem, sed abusive studiis ap-
dus adhuc locus est, ul divisiohibus quam possuriius piicatur. Et lamen quia hic est jam usus loqucndi, et
brevibus, lectori el iiiielligentia rei et memoria quod indicarit agnoscitur, et proprietatibus prsejudi-
suggeratur.ln omnibus quidem pene rebus horao- cium afferre non sini.luf'.Dicitur ergo diabolus gene-
nyraorum, quse sequivocaappellaihtis, conditio repe- rare peccantes, secundum qupd Dominus in Evange-
ritur. iio : Vos, ait, ex palre diabolo estis (Joan. vm, 44).
AcGi Promiseras te intelligeniiam suggesturum esse Quosermone, eum dixit criminosorum patrem, cujus
leciori, et loqueris de homonyinis ei sequivocis: quo- maiignilalem convincebanlur imilari: et tamen in ab-
modo ergo le ipsi sallem Pelagiani Intellecturi sunt, soluto est inlelligentia, quia per hoc nomen, videlicct
nisi prius ad scholas dialecticorum, ubicumque terfa- palris, nec diabolp sexus, nec hominibus illis aeria
ruro petuerint inveniri, proptef hscc dicenda ' mit- sit adscripta substanlia. Jam igilur quid conflci hinc
tanlur? An forle et categorias Aristolelis, anteqriam yoiuerirntiSappareat. Si proprie liunquam homincm
tuos libros legarit, eis expoiiens ipse lecturus es?Cur homojudicafelur iroitari, et Apostolus per Adam om-
non et hoc facias, homo ingeniosissiriius,quandoqui- nes peccasse dixisset : ego libere praescriberem usu
dem a deceptis miseris pasceris otiosus? Scripiurarum esse Aposlolum viudicandura, nt quo-
LH. JcLi Sed ut nunc hobis seririo de praesentibus modo Dominusdiabolumdixerat patrem, qui substan-
Sit, gerieratio proprie sexibus imputatur; imitatio au- lia generare non.poterat; ita Aposlolos hominem
*.Fprte, fiagUiorum. scfipsissei Imiiabilem, he quid docuissPcoriifa ratio-
* «orel legit, iiisce«da.vide Element.Critic, pag. 312.
M. 1 sic Mss,Ateoiti, veraet proprk.
 1165 LTBERJ&euSBUS. ^
riehi perspicuam crederelur. nominarel? Verura apparel caulus angtistii serrao
ATJG.Numquid Adam prior in peccato imitabilis consilii, qiii revelante Spifilu sanclo, iemporum no-
fuit, ut merito per illum hoc peccati genus intfasse strofum pra^cavit el exarroaviierroresine in infa-
dicerelur in mundum? Nonne diabolus prior imiialii- mationera quippe aliquid iiislilulj a Deo conjugii vel
lis in peccato exstilit ? Per illum ergo intrasse in miin- benedictse fecunditatis dixisse putarelur; \eum causa
dum peccatum, Apostolus diceret, si peccatura quod posceret ut peccati replicaret exordia, per eum dixit
imitando alii facererit, eo loco vellet intelligi. numerum transisse.pecCatum, qui fetibus non poierat
LIV. Jui.. Nunc vero si colligam, qusesunt inEvan- convenire. Et certe primi homines ambo deliquerant,
gelio abusive prolata', non suslinent: mullo magis qui ambo merito yocanlur forma iposteris fuisse pec-
apostolus Paulus nullam errori occasionem proebuil, cati : cur uon igitur Apostolus per duos ait transisse
qui nihildixit improprium, si proriuntiavit, peccato- peccatum ; quod et ad fidem magis historise congrue-
rem primura hominem sequentibus peccanlibtis exem- bat? Verum nihil potuit ab eo prudentiiis sfieri: vidit
plum fuisse. enimsi duos nominasset, qui proevaricationiinitium
AUG.Noh ergouebuit istos duos proponere, unum exemplumque proestiterant, et per eos affirroasset
ad pecealum, alterum ad jusiitiam, Adam scilieet, et transisse peccatum, errori occasionem patene, ut pu-
Christufn. Si eriini primum peocatorem, propter pec- taretur per duorum nomina cenjunctionem fecundi-
catum qnod imitaii sunt caeteri, posuisset Adam; tatemque damnasse'. Idcoque pr.udentissime unum
profecto primnm justum, propter justitiam cseteris maluit nominare, qui non suffioiens ad generationis
imitahdum, non Christura ponerel, sed Abel: primus indicium, ad signum abundaret exempli; atque imi-
quippe Abel, nulltim hominum iroitans, sedcaeteris tationem accusatus gravaret, necfecundilatemnuiMe-
imitahdus, juslus fuit. Scierts autem quid loquereiur ratus argueret. Et utbreviter quod egimus colligatur,
Aposiolus, Adam posuit ad peccalum, Christum ad fecundilas in prirois hominibus instiluia,' nisiper duos
justitiam; quia illum noverat generationis, isturore- agi non potest: peccatum aulem Apostolus intrasso
gehefationis auclorem. pronunliat, sed per unum.
LV. JUL. ACper lipc bardissime argumenlatus es, AUG.Prsedixeram te nihil esse dicturum; et ita
qriPd si apostolus Paulus per imitationem Iransisse esse, cuivis tardissirao (Claruraest. Numquid enim
peccatum voluisset intelligi, diabolum roagis, quam Evam non imitantur peccarites, aut peccalum generis
Adam nommasset: ciim clareat, et homiriis et dia- humani non magis ex ipsa sumpsit initium ? A mu-
boli malum nPn nisi iinitatione transire poluisse.Ve- liere initium factumest peccati, et propler illam, sicut
rum disjectoquod tu exstf uxefas, non 'tanimeisquahi scriptum est, morimur omnes (Eccli. xXv,,35). Cur
ipsius rafionis manibus, quidnunc a ndbis afferatur ergo non vis attendere, propterea potius Apostolum
' ' j;
atteriae. urium dixisse hominem, per quem pcccatum intravit
AUG.Non te disjecisse quod Struxeram, nec sanae in mundum, quia nori imitationem, sed generalionem
rationis, sedTan* tuoe opinionis tnanus te ffustfa ih- volebai intelligi? Sieut enim a muliere initium peccati
tulisse struetufaelrbstfsfe,ritfiusque nosirum verba qui fuit, sic initium generaliohis a viro est.: prior enim
legerinl judicaburit. vir seminat, ut feroina pariai : ideo per unum homi-
LVI. JcL. Osteridit ApoStoIusnonasedicturii esse, nem peccatum ihtravit in mundum, atjuiaper semen
peccatum generatlPlle:, iransisse; qttaiido nominans genefationis intravit, qttod a viro excipiens concepii
hominem, adjeCitunam; rinus >erirriinttmeri prrnci- femina : quo more nasci noluit, qui solus sine pec-
pium est: et Mleexplicaiis per quem diceret intrasse cato est natus ex femina.
peccatum, non.sdlum eum nOniinavit, verum eiiafn LVII. JUL. Irrefutabiliter confecttim,est, peccatuns
numeravil •: Per urium, inquit, hominem peccaiuniih illud ostendi ab Aposlolo moribus ad posteros, non
hunc mundurhtransiit. Hic autem nnus praebendaeihii- semiriibus fuisse devectum. Qnanta ergo de ore iuo
tatiohi sufficit, generationi implendse non stifficit. effluxerit falsitas, intuere : « Sed ideo per unum ho-
Peccalum autem trainsiit; sed pef unurii.' MaiiifesiUhi tninem Apostoltts aixit, a quo generatio utique homi-
est, imitationemhic, nPn genefaiibnem^cPaTgui.quse mmiccepit, ut per generaiionem doceret iisse per
nisi per duos fieri non potest; Aut igiiur oslende, per oriineswiginale peccatum >(De Nuptiisit Concttpiscen-
Adam solum sine muliere ^eriefalionem exstitisse; tia, lib.%, »1. 45): cum ideo Apostolus per unum
nec hoc enim ab elegantia lui abliorret irigenii: aut hominemdixerit', ne putaretur isse per omnes origi-
certe quohiamvidesgenerationem nisi pef duoscon- nale peccatum. Ineplis ila, ut vixieneam cachinnum,
slare non posse, assentife vel sero i accusaiuminrori qui 4icis generationem ab uno homine ccepisse; cum
esse per unum numerum opus duorum. Per uniim, et diversitas sexuum,eilectio divina iestettir, gene-
inquit, hominempeccatum iritravil iri inuridum : -qui rationem nonesse potuisse, nisi ri"uoprius homines,
dixit piTuniim, inlelligiperduos noltiit. Quid, TOgb, id esi vir et miilier,^exititisseriti ; .
quxrebat inter hacc dogmata numerus, ut Apostolus AUG.Qui hoc legunt, legant ilerum superiorera
tanlacura, non solum hominem, «efl unumhomirieiri responsionefti meani; aui s'i e}us bene .meminerun^
deliramenla hujus irrideant. Quamvis posscm dicefes
'' EdtS,d calmtnim,qumsuntmEvcoigeUo abusiveprola-
la. ex Mss. . 1 Editi. per dmrurii nominumconjuncltonemfecundUa-
' * castigantur femdamnasse.
Jbe>.;mgerieraticme.
 1167 OPERIS 1MPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1168
ideo non duos, sed unum bominem dixisse Aposto- diclum est, Ergo Abrdhcesetnen cstis; cum de illo
lum, per quein peccalum iiitravit in mundum, quia dictura sit.Abraham, Elsemini tttq, fjuod eslChrislus
scriptiim est j Erunl duo in carne una (Gen. n, 24): (Galat.m, 29,16), .'_..,,, .[. /,; •
unde Dominus ait, Igitur jam non sunt duo, sed una ,LX. ivii: Ac! perLhoc nibil.sibiyel de jucundiT
caro {Malth. xix, 6): maxitoe quando vir adhseret tate ejus, ve.l;de: veyccundia;potes.t diabolus,yin >
? .-;-.. ."'-y:[:. ,iU-:-
uxori, et Initur cwicubitus. De concubitu auteui pro- dicare. ., ,o,o.; ;; ,;..,:
les gignitur, traheris originale peccalum,'vitio pro- AcG..Quidestqtiodidicis,, «,de verccundia?,>;An
pagantevliium, Deocreante naiuraiii: quam naturam confusionemnomiiiare confunderis? Et tainen puden-
conjuges, eliam bene uleiiies yitio, rion possunt ta- dam libidinem , et anle peccalum fuisse dicis in eis
mert ita generare, ut possitesse siiie vitio : quod ille de qnibusdicil Scriptura, Nudieranl, el nqn confun-
qui sine ipso natus'; est vitio ; evacuat in parvulis, debaniur(Gen,n,^), l ..': .:' i
Cliamnolerite Juliano. LXl. Jut> Verumiarhen hic Aposlolus si quid lale
LVIIl. Jui. Atit si forte (quoniam aliler dogma sensissei, per unamcarnem, non per unum hominem
tuum siare non potest) Adam ex se concepisseet pe- peccatura intrasse dixisset. Per generationem vero
perisse responderis : Aposlolumqnidemnon hoc sen- substantia carnis soboli sola parlicipal : quia non
sisse ntilli dubium; tu vefo quid sexui tuo yolueris anima de anima, sed caro de carne trahilur : in no-
evenire monstrabis.' mine autem hominis, et animus proprje indicalur et
AuG. Non expavescis quod Scriptum cst, Neque corpus :,acper;hoC;Appstolus uniim hominem nomi-
malediciregnum Dei possidebunt(l'€of; vi, 10)? Ne- nando, nec negotiu.rofecunditatis; ostendit, in quo
que enim tam fcedaconvicia nihil te adjuvantia, nisi nihil praeter subslanliam fcarnis imperliri noyerat;
maledicendilibidine, loqueferis. nec duos intelligi voluit, qui unum inculcavit, ut
LIX. JUL.Vefurii liaec omissa faciamus ', et illud dpceret imitatione transisse,; non generalione pec-
quod a vobis apparet posse in hpc loco referri, ra- catum. -..; .. ;
lionis viribus detcramiis. Si ergo dixeris,, scriptum AUG.Quidest ergo, Jamnon suntduo, sedunacarp;
cssc de liac commixiiorie, quod fiant duo in carne nisi, Npn suntduohomines; propter unam carnem?
una, elsecundum huiicmodum, Apostolumper unum Cum et ipsa caro posset dici liomo, a parte tolum:
hominem dixisse, ut. adhserentia. sibi gencrantium sicut, Verbuni,cqro faclum est (Joan. 1, 14) ;• quia
mcmbra signafet: respondebo lioc quoque contra bomo factus est, de quo dictum est. Aposlolus etiam
vesiram ihipietatein valere. \Nonneniro diclttm est, qupd ait; Exteripr hqmpcorrumpilur(II Cor.ix., 16);
Erunt duo bomincs in uno liomine; sed, Erunt duo pulo quod carnem intelligi voluit. Propler quod recte
in carne tina ; quo unitionis 2 nomine voluplas illa loquimur, curo dicimus,: Hominis sepulcrum; quam-
coeuntium, ct libido quse sensuni afflciens membra vis caro ibi sola sepulta sit. Nec erravil qusedixit,
constcrnat, ac, sicut ille priidens intellexit, unam Tulerunt Dominum meum de monumento(Joan. xx,
carriem gestit efficere, a Deo instituta et corporibus 13)); quainvis so?a caro ibi, ppsita fuerit. Manente
arite peccatum doceretur * inserta.,: ergo de animo obscurissima quoestione, ppluit dici,
AUG. Si ut essent duo in carne una, facere nisi Per unum hominem peccalum intravit in mundum;
libido non possel (qtiam snsceptam luamtolem pror- etiamsi ad propaginem spla caro pertineat. Hsec ila-
sus, qualisnuncaleetlaudaturetexpugiialur, quam que atlende, et quara nibil dixerisvide.
pudendam confiteriset sine pudorc sic diligis , audes ;LXII. JUL.Hic jam, licet egerit parles suas veritas,
eiiam paradisi possessionedotare); nullomodoetiam tamen utsitintentuslector, admoneo. Pluriiinim jgi-
in Cbrislo et in Ecclesia possel intelligi, Erunt duo turin boc conflictude meo jure deposui, secutusque
in carne una./Neque enim tam longe exorbitas a veri- quo adyersarii temeritas provocaverat, adeo sanoe
tatis yia ,; ut etiam conjunctioni Cbrisli etEcclesise, fidei scita defendi, ut etiamsi Magistri Gcnlium verba
hanc audeas.impoftare;* libidinem. Porro, ;sippssunt esscnt, quibus illum usum Traducianus pulavit; liquc-
slne ista esse duo in carneuna Christuset Ecclesia; ret tamen eum nihil de naturali sensisse peccalo,
potuerurit etiam vir et uxor, sinemo peccasset, non qui nominando hominem, sed unum, non utiquegc-
pudehdft;libidine, de qua erubescit ;el qui earn lau- nerationem criminis, sed exempla culpasset.
dare non erubescit, sed merilo laudandaicharilate AUG.Exemplum dedisti, sed vanitalis in.le ipso :
cprijungi", et iilioruni procreaiidoruracausaesse duo quia si exemplumpeccaii a primo peccatorc liomine
in carrie «na. Unde DoniinttScum dicit, Igitur jam Apostolus poneret, id est, Adam; profecto exem-
non suntduoi seduria caro; ,npn ntiqu.edicit, Non plum juslitise a primo homine justo poneret, id est,
suntoduse, sed unacarp. Qujd ergO;non sunt duo, Abel., -,\-\ ,r.;:;v:'L •:,';
nisi:? hpmines ? sicutChristusel Ecclesia simulnon ; LXIII. JUL.Conslat autera non esse aposlolicorum
duo Christi, sed unus est Chrislus : unde et nobis verbprumreum prdiriem , quem inimicus noster puui-
1 vign.et Menard.,verumluvcmissafaciamus. M. vit. Argumentatur quippc hoc raodo : « Si Aposlolus
» Menard.,uriicmk. M. imitationem , > inquit, < voluisset intelligi, non per
3 sic Mss. diti,docelur.
* SicMss.E Editiautem,imputare.
unum hominem, sed per diabolum peccatumintrasse,
*. In Ms.Port., conjugii. et per omriesIiomines pertransisse dixisset. De dia-
* Editi,non nisi.Abest,non,a Mss. . , boloquippe scripium esf, Imitantur eum,qui tunl ex
 1169 LIIiER SECUNDUS. 1170
parteejus i (Sap. h, 25).«Sed ideo per unum Hominem primo homine et peccatum et mortem fuisse, ad
! dixit, a quo generatio utique hominum coepitut pef posteros vero solam transisse niortem : tu conlra
generaiionem doceret iisse per omnes originalepec- asseris, et peccalum ad omnes et interitum cu-
catum > (De Nuptiis et Concupiscentia,lib. 2, n. 45). currisse '. -
In hoc ergo mentitur, quod affirmai beatum Paulum AUG.Jam responsum est: relegant qui volunt quae
pronurttiasse, quia per unum hominem peccatum in- supra diximus, ne superfluoeadem iterum iterumque
traverit in mundum, atque ita in omries homines repetamus.
pertransiefit: hoc, inquam, in Magislri Geiitiurii'Ser- LXV. JUL.Impudenter igitur sub urtibra ejus no-
monibus nori tenetur; ille quippe nori dixit pecca- riiinis delitescis, cum nimis diversa -conlrariaque
tum transisse, sed moftem. Est ergo ofdo verbofumi dicatis. Ille enim arguilppus horoinum, tu-opus Dei:
Sicut per unum hominempeccalumiii mundumintra- ille studia * delinqueiitium, lu innocentiamvitam-
vit, et per peccatttmmors; et ita in omnes homines que nascentium : ille voluntatem lioininuni, tu na-
!" ;
pertransiit,in quo omnespeccaverunl.Subliniis infor- turam.
malor Ecclesise, quid sibi dicendumessel expendit: AUG.Superius ad omnia ista resporisum est : unde
Per unum, inquit, hominempeccalumintravitin mun- jam te irridet qui meminil; qui vero non meminit,
dum, et per peccalummors; et iia in omnes homines si illa relegerit, profecto isla tua vana cuiri irrise-
''•
pertransiii. Jam nominaveratmorlem , alque pedca- rit, te dolebit.
tum; quid fuii necesse ut in eo quod pertransisse LXVl. JUL.Inlravit igitur, secundum Apostolum,
dicebat, mortcm a peccati communione separaretj per unum hominera peccatura in hunc riiunduni, et
ut' signanter ostenderet, in hunc quidem niondum per peccatum mors; quoniam illum et reutn, et da-
3
perurtum hOihinemintrasse peccatum, etper pecca- mnationi morlisperpetusedestinatum/mundusaspe-
tum morlem; in omriesvefo homines non peccaluni xil. In omnes autem homines mors pertransiil; quia
transisse, sedmortem, utiquejudicii illatam sevefU una forma judicii prsevaricatoresqtiOsqueeliam re-
tate ', prsevaricalionisullricem , non corporum se- liqiise comprehendit octatis : qtiae tamen mors, nec
mina, sed mortim vitia persequenlera ; nisi quia iu sanctos, nec in innocentes tillOssoevirepermiiti-
commendareet praemunirecuravit, ne vestfo dogmaii tur; sed in eos pervadit, quos proevaricationemvi-
8 ' ' '-'" ' ''•
opitulaius aliquid ptitaretur? derit semulalos.
AUG.In eo quidem loco, ubi dictum est, Per tiiiuin • AUG.Hoc loqueris, quodObjectumest hseresiarcbse
hominempeccaluminlravit inmundum, et per pecca- vestro Pelagio in episcopali judicio Palsestino, quod
tummors; et ila in omneshomihespertransiit; utrum ila faclus fuerit Adam, ut sive peccarct, sivenon pec-
peccalum , an mors, art utrumque pef oirineslioiiii- caret, moriturus esset (a). Hanc enirii niorlem qua
nes pertransisse dictum sit; videtur ambiguum': sed omnes morirour, de qua dictum est, A muliereini-
quid horum sit, res ipsa tam aperta 4 demoiistrat. tium factum esl peccati, el propter illam omnesmori-
Nam.si peccatum noripertfaiisisset, nori omnis homo mur (Eccli. xxv, 53) , non vis ex peccato in omnes
cum lege peccali, qtiae in hienibfis' est, nasceretuf : fecisse originalitef traiisitum ; ne cogaris faleri simul
si roors non pertransissct,' hon omnes bomines, etiara originaliier transisse peccatum. Sentis quippe,
quanlum ad istarii coriditionem mortalium peftinet, quam iniquum sit, sine merilo transisse supplicium.
morereriluf. QuodauteriidiciiAposiolus,'inqiio omries Verumlamen tam calholicumest quod expugnare co-
peccriverunt:in quo , non iritelligitur nisi in Adam, naris, ut hoc ille cui, sicutdixi, objeclum est, nisi
in quo eos dicit et mori; quia nori erat justum, sirie daranasset, profeeio ex illo judicio damnatus exiis-
crimine transire suppliciurn. Quacumque te verlas, set. Mors ergo et ista , qua spiritus a corpdre sepa-
nullo modo calholicsefidei fundamenla subveftes : ratur, et illa quse dicitur secunda, qua spiritus cum
praescrlimquia et tn ipse libi adversaris, qui niinc corpore cruciabitur, quantum atiinet ad meritura
dicis non peccatutritrarisisse', sed mortem ; cum su- generis humani, in omnes homines pertransiit : sed
perius dixefis,' AposlOluhiideo riori duos hoinines, gratia Dei, per eum qui veiiit, ut moriendo regmim
sed unum inculcasse, ut dpcefet imitatione transisse; inorlis auferret, ea resurrectlone cujus in illo pr;c-
non gerieratione peccaiiini:(Suprd, cdpp. 56 ei 61). cessil exempluro, mortem regnare non sivit. Hoc
Transiit ergo cum -morte peccaturii'•': quid est ijubd tenet calholica fldes, hoc teneritjudices quos Pelagius
nunc dicis, non peccatumtransisse, sed morteih ? formidavit; hoc non tenent hscretici quos Pelagius
LXIV.JUL:Quaiilum igitur iriler tb et Pauluni di^ semiriavit.
stet, intende. llle dicit",per unuiiiliominem: lu, Pef LXVII. JUL.Qusepraevaricatio, licet non sit facla
duos, idest, per generatipnem. llle pronuntiat,'iri naturalis ; fuit tamen forma peccati : atque ob hoc,
licet non aggravet nascentes, tamen accusal imi-
1 Editi,et. MSS.,ut. "
* Editi,sed morlem,morlemulique,judicn ilUilamse- tantes.
verUatem. Corriguntura d , AUG.Et si tu oblitus es grave jugum quodaggravat
manuscriiilos.
* Vignierius,opitulaloraliquis. iiss.vevo,bpituldtus nascentes; nos te non desistimus comroonerc.
aliquid.
4 Editi,jam aperle.At Mss.,tam aperla: necaliterBeda 1 SicMss.Edili,concurrisse.
et Florusin huncApostolilocum. * studium.AtMss.,studia.-
5 Hicveterunilibrorumauctofitate resiituimiis,Trcmsiit 3 Editi,
SicMss.Mar.clar. et Port.Atediti, dominatiani.
ergo cummorte peccattm. (a) Lib.de GcslisPelagii,nn. 23, S7.
 iiU OPERIS 1MPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI jlia
LXVHI. JUL. Mors aulem judicialis transiit in eo rat, vel nunc inlimet, expendenduraest. Vsque ad
qup ' peccaverunl omnes, sed libera volunlate : quo legem, inquit, peccalumin ihundo.Tu dicis quia hoc
verbo, id est, omnes, Scripturarum more roultiludp, peccatumApostolusnaiurale voluerit intelligi : quse-
non universiias indicatur. ro ergo, si usque ad legem fuit, cur desierit esse
AUG.Fruslra recta verba torquere , et clara obscu- post legem. Neque enim acquiesco, ut usquc ad le-
rare conaris. In eo peccaverunt omnes, in quo mo- gem, usque ad finem ejus, potius quara usque ad
riuntur omnes : ipse est Adam, in quo si parvuli exprtura intelligam. Mecum facit verbi proprietas ;
non moriuntur, profecto nec in Christo vivificabun- qupd dicit usque ad legem fuissc, osiendit npn esse
tur : se.dquoniam siculin Adamomnesmoriuntur, ila posl legera ; et quodcL.mquetempore ablatum est,
el m Christo omnes vivificabunlur(I Cor. xv , 21) ; naturale npn fuil. Quodergo infregit censura legis,
idep qui volunt hsecverba perverterc, ipsi eis ma- et infringendo ex rnulla parte restinxit ', jmilatione
nentibus eyeriuntur. apparct, non generatione susceptum.
LXIX. JUL. Sed jam pergamusad reliqua, ut cui AUG.0 intelleclum, quid aliud dicam , quaro hse-
dogmati Aposlolus concinat, sicut ex multa parte reticum ! Si ergo lex abstulit peccalum, quia sic vis
claruit, processibus' sacri sermonis oslendat.« Quid inlelligiusque ad legem; fuit ergo per legemjuslilia.
aiitem aliud indicani eliara sequenlia verba aposlo- Si per tegemjustitia ; ergo Christusgratis morluus est
lica ? Cum enim hoc dixisset, adjunxit, Usquegd le- ( Galqt.ii, 21). Si autero peccatum lex non abstulit
gempeccatumin mundofuit > (Rom. v, 13): «id est, ut non esset, quodpriiis eam fecisse dixeras, et mox
quia nec lex potuit auferre peccalum. Peccatum au- te pcenituit; sed lamen peccatum lex infregit, ut
temnon deputabqtur, cumlex non esset. Erat ergo, poslea correxisli, et ex multa parte restinxit: men-
sed non deputabalur, quia non ostendebatur quod tilus est qpi ail, Lex subintraviiut abundaretdelictum
deputaretur : sicut enim alibi dicit, Per legemcogni- (Rom.v, 20). Sed quia ille verum dixit, tu nihil dU
tiopeccati > (ld. m, 20). < Sedregnavii, inquit, mors cis ; el tamcii nihil dicendo, haeretica pertinacia
ab Adamusquead Moysen; hoc cst quod supra dixe- contradicis.
rat, usquead legem: non usque ad Moysen, ut dein- LXXI.JUL.Verum ne videar hic nimis tecum agere
ceps non csset peccalum ; sed quia nec lex per Moy- tenaciter, acquiescamus,quod usque ad legem,usque
sen data regnum potuit raorlis auferre, quse non re- ad Chrislum possit intelligi: concedisergo peccalum
gnat utique nisi per peccatum. Regnum porro ejus hoc quod dicis originale, non esse post Christum?
est, ut homiuemmortalem iu secundam etiam, quae Et qupmodo, el in Apostolorummembris, et in pm-
sempiterna est, praecipitetroortem. Regnavitautem. nibus baptizatis, et usque hodie post tot soeculaad •
In quibus ? Etiqm in his, inquit, qui non peccaverunt, venlus Curisli, opus diaboli, fruticem adversariae
in simililudinemprwvaricationisAdw, qui est forma poleslatis, legeniquepeccati manere, vigere, vivere
futuri » (Id. v, 14). «Cujusfuluri, nisi Chrisii? et qua- dicis?
lis forma, nisi a contrario ? Qupd alibi etiam dicit: AUG.Non hoc dico : nihil dicis. Aliud est pecca-
Sicut in Adam omnesmoriunlur, itq in Christoomnes tum, aliud concupiscpnliapeccati, cui non consen-
vivificabuhlur> (1 Cor. xv, 22), «Sicul in illp illud, ila tit qui per graliam Dei non peccat : quamviset ipsa
in isto istud : ipsa est forroa. Sed haecforma non concupiscenliapeccati vocelur peccalum, quia pec-
omni ex parle conformisest: unde hic Apostolusse- cato facta est. Sicut scriptura quaelibet, manus ejus
cutus adjunxit, Sed non sicut deliciiim, itq el donalio. dicitur cujus manu facta esl. De quo autem dictum
Si enimobuniusdeliclummullimortuisunl, multoma- es.t, Ecce Agnus Dei, ecce qui tollil peccala mundi
gis gratia Dei et donvm in gralia unius.hominisJesu (Jqan. i, 29); ipse reatum peccati, quod genera-
Christiin tnullosgbundavit (Rom. v, 15). Quidest, tione trahitur, regenerationedissolvit; ipse spiritnm
mullomagisabundavil? Quiaomnes qui per Christum donans facit non regnare peccatum in noslro morlali
liberantur, temporaliter propter Adam mpriunlur, corpore ad obediendum concupiscenliisejus ( Rom.
propter ipsum autcmChristumsine finevicturi sunt > vi, 12) ; ipse quptidiana indulgeritia, propler quam
(De Nuptiis el Concupiscentia , lib. 2,n>46). NihiJ quotidiedicimus, Dimiltenobisdebilanqstra(Matth.
aliud coiisequentibus Apostoli sermonibus indicari vi, 12), si quid concupiscentia peccali cliam be-
professuses quamoriginalepeccatum : quod nos apt ne resistendo cerlarilibus male persuaserii, mise-
probavimus ipso sui exordio non ab eo pstensum ricors delet; ipse grayi ruina elisps erigit pceniten-
fuisse,quia pcr unum, non per duos, peccatumirans- les ; ipse ubi non possit oronino peccari, perducet
isse signaverat. coiistituetque regnanles', quando dicitur, Vbi est,
AUG.Jam responsumest, et adhuc lu vana loque- mors, contentiotua ? ubi est, mors , aculeusluus? Acu-
ris : neque enim 3 hoc mirum est; adhuc enim quid leus autem mortis est peccatum(I Cor. xv, 55 et 56).
responderim nescis : tunc cris impudentior quando Ecce quomodopeccatum mundi Agnus ille Deis tol-
scieris, si vanis relictis vera tencre nelueris. lit, quod iex auferre non potuit. i
LXX. JUL. Verunitamenulrum id quodproeterie- LXXII. JUL. Verum videamus et reliqua. Pecca-
* Edili,in eo,in quo.
' sicMss.Editi,ex muUaparte clarisprocessjbus. 1 SicMss.Atediti,reslrinxit.
3 Editi,nequeItocmirumesUomisso,enim.Sedin omni- ' Mss.,perducitcpnstUuitqueregiutntes.
bus manuscripus exstat. . 3 Editi,Detts.AttamenMss.port.Mar. clar., Det.
 H75 LIREIVSECUNDUS. 1114
tum autem non deputabatur, ait Apostplus, cum lex mpnstrari, pracceptocircmncisionispstendi. Qtiod si
nonesset (Rom. v, 13) : post qupd lu subdis, « Erat negas tu , doce quo peccalo proprio, si non circiun-
ergo, sed non depulabatur, sicut alibi dicit, Per cidereiur, inleribal anima parvulidepppulosuo (Gen.
legemcogniiiopeccati > (ld. ni, 20). Si ergo per le- xvn, 14). Scio, non doces:sed vplensnos fatigare,
gem peccati estfacla cognilio, et peccatum traducis nec laces.
ante legem non imputabatur ; oslende hpc imputa- LXXV. JUL.Caeterumquod;fingitis, priginale pec-
tum fuisse,$ub Iege. Nain si per legem peccati cogni- calum, necperunum IransroiUi potest, quoniam ge
tio, ante legem ignoratio peccati; ambigi non po.lest iicratio per duosagitur.. >..'
hanc fuisse causam maximam promulgandae Jegis, AUG.Jam responsuro est: lege,quoehinea me dicta
ut proderelur et caveretur , quod prius latebat. sunt, et invenies te vana dixisse. ,; , :
AUG. Ut proderelur, verum dicis ; hocet nos di- LXXVI. JUL.Nec potuit aliquandp essev, si polest
cimus : ut autem caveretur, non lex, sed gratia; aliquando non esse: quia naturalia ab itiitio sttbstan-
non litlera, sed spiritus fecit. Lex enim subintravit, tiae usque ad terminum illius perseverant.
non ul caveretur, scd ut abundaret peccatum, et AUG.Hoc et de morleposses dicere; nam eliam
superabundaret gratia, qua peccalum et deleretur cum ipsa nascimur : Corpus enim morlmmest propler
faclum, el ne fieret caveretur. peccatum(Rom. yni, 10): sed et si non propler pecca
LXXIII. JUL. Hic sit ergo summa cerlaminis : aut tum, sicut desipilis; nascimur tamcnsine dubilatione
pslende iroprilatum sub lege fuisse cuiquara originale morlales : et lamen mors atquc mortalitas non erit
peccatum, oslende fuisse monstratum ; et consen- immorlaliter viventibus nobis.Sicut ergo mors origi-
tiam de hoc peccato Apostplum locutum fuisse. nalis est, et tamen potuil esse , potcst non cssc, me-
AUG.Ostendo quidem, quod provocas ut osten- lius noslra manente hatura : sic el originale pecca-
dam : sed si oculos operialis ad ea quse videre non turo, et potnit esse, generalione traclum; etpolest
vullis ', et neab aliis videantur, nebulas contenlio- non esse, regeneratione detracturo '.
nis offunditis. Circumcisio carnis ', lege prsecepta LXXVII. JUL.Necalege osiensuni est, vel ostendi
est (Gen. xvn, 12),; qua non posset melius signifi- potuit; quia nuiiquam legislator usque ad hanc veni-
cari, per Christum regenerationis auctorem lolli ori- relamentiam, utprseciperetcuiquam.Noli ita, vel ita
ginale peccatum. Cum proepulio quippe omnis hpmo nasci: et quod admoneri non decuit utcorrigatur, jus •
nascilur , queroadropdum cum originali peccalo : el turo esse non potest ut puniatur 2.
octavo die lex circumcidicarnem prsecepit,quia Chri- AUG.Non praecipitur homini quo modo nascalur :
stas die dominico resurrexit, qui post seplimum sab- sed pracceptumestquo modo illc viveret, praeceplum-
bati oclavus esl: el circumcisus praeputiatumgignit, que violavit; a quo parenle peccatum originalededu-
trajiciens in illum quo ipse jam caruit ; sicut bapti- cilur. Praecipitur eliam ut infans circumcidatur,
zalus in filium quero generat carne, realum tamen damnandus nisi circumcidalur : cui lamen non solum
trajicit priginis, quo absolulus est ipse. Postremo in aliquid aliud, sed nec saltem circumcisio ipsa proeci-
lege scriptus est Psalmus : Ego in iniquitatibttscon- pilur. Ac per hoc, non quidem prxcipilur hominiquo
ceptus sum , et in peccatis maler mea in ulero me aluit modo nascatur : niundus tamen non est a sorde pec-
(Psal. L, 7). Quod yiderelis profectp, nec auderer cali, nec infqns cujus esl unius diei vita super, lerram
tis aliquid contradicere, si Cypriano, et Ambrosio, (Job xiv, 4, sec. LXX). Lege verba sancti Job, el in-
cocterisquelalibus Ecclesise docloribus, fidei oculos venies te esse mendacem , loquenle iUo qucm Deus
similes haberetis. dixit esse veracem.
LXXIV. JUL.Aut certe quia hoc in lege npn po- LXXVIH, Jci. Etquod usque adlegem esi, osten-
testinyeniri, acquiesce, impudentissime, deeppec- dilur non esse post legem, ostendilur poslremo non
cato loquiApostolum, quod imitatione trahKur, yo- esse post Christum.
luniale commiltilur, ratipne arguitur , lege osten- AUG.Ila rcalus hujus peccati ostenditur non esse
ditur, acquitatepunitur. ppst peccatofum abolitioncm, sicut mors post carnis
AUG.De omni peccato quod per Christuro tollitur, resurrectionem.
dictuni est, Vsque ad legem peccatum in. muntiofuit: LXXIX. JUL.AC perhoc,: secundum arguineiila-
quoniamlege non lollitur, sive priginale, sive addi- tionem quoque luam, olim non est: seeuridum 3lesti-
tum, sive quod erat et ante legeiii, sive quod etiam monium veritatis, riunquam fuil.
Icge subintrante ahundayit. Cuni autem ais, de eo AUG.0 si vos non essetis, qui; conlra testiriionium
peccatp loqui Apostolum , quod a?.quitatepunitur; veritalis falsiim testimonium vestrrim et dicitis, et
cxpergiscere, et vide ibi esse et originale peccatum. insuper scribilis,! .
Non enim aliler sequitas Dei grave jugum imponeret LXXX. JUL.Et uilquod egimus, iricuketur memo-
4 ipsisquoque exordiis parvulorum : quod jugum cura riae lectoris ; definisti quondam « peccatum, > et
' nostra saepecommemprat,. ut ceryicem tuam, si.non optime, « nihil esse aliud quam volunlatem adroit-
inflexerit, frangat. Nam boc peccalum etiam lege 1 Editi, generationedetraclum.Castiganturad Mss.Mar.
1 in B., sed si oculos aperiultsad ea Clar.Port.
* SicMss.At editi, et quod admonerinon poiestnt ca-
vidtis.Menard.et vigri. secutisumus. M.qum viderenon vealur, imputarinonpotestut puniatur.
s Mss.Clar.etMar,, carnalis. 3 Hic,sectmdum, resliiiiimusex nianuscriplis.
 1175 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1176
tendi quodjuslitia vetat, et unde liberum est absli- stoli per omnia scita conveniunt.
riere.> AcGiNihil te dicere, et quod respondimus mon-
AUG.Jam responsum est quod peccati sit ista Slrat; et lu ipse. Apostolus quod ait, Vsquead legem
definitio , non ejtts quod sit et poenapeccati ( Supra, peccatumin hiundb fuil; nori originale tantum , sed.
lib. 1, cap. 47). omnepeccatuni intelligi voluit: et ideo usquead le-
LXXXI. JCL. QuaVdefinitio ad intelligendam quo- gem fuit, quianeciex potuiiauferrepeccaturo: Vsque
que jusliliam Dei apefuit viam, ut censereraus sequi- ad legemquippe diclum est, ut etiam ipsam legem
tatem diyini neutiquam stare judicii, riisi illud impu- senlentia ista concluderet: quomodo dictum est in
tasset in peccalum, a quo nosset * liberum fulSseei Evangelio, Omnesergo ab Abrahamusque ad David ge •
qtii propter hoc affligilur, abstinere. nerationes qualuordecim ( Matlh. l, 17) : non enim
AUG.Propter quid ergo affliguiitur parvuli, si nul- excepto David, sed ipso etiam computato numerus
lum liabent omnino peccalum ? An omnipotens erju- iste completur;Sicut ergo cum andimus quatuordecim
stus Dei injusias pcenas a lot innocentibus prohibere generaliones usque ad David , non excipimus David,
non potuit ? sed ipsum etiain computamus: ila curo audimus,
LXXXII. JUL. Magistrum vcro Genlium rationeih Vsque cidlegempecCaiumirimundo fuit, non'excipere
privilegio auctorilatis armanlem, pfonunliasse, quia legem, sed etiam ipsam compuUiredebemus. Quia sic-
per uniim hominein in hunc mundiim culpa transie- ut David noii est extra numerum , qui diclus est
xit; quonomine separavit opera nupliarum, quoesine usque ad ipsum; sic lex non est extra permansionem
duorum negolio esse nonpossurit; coramendavimus: peccati, quod fuisse diclum est usque ad ipsam. Ac
2
atque ob hoc ab illo unum fuisse nomiiialum, ne per hoc, nemo tollit peccatum, quod nec lex, quam-
quis duos intelligereauderet. vis sancta et justa et bona, potuit auferfe, nisi ille de
AUG,Jam respousum est: assidue le delectat vana quo diclum est; Ecce Agnus Dei, ecce qui tollit peccata
garrire. mundi (Joan. i, 29). Tollit autem et dimiltendo quoe
LXXXIII.JucEtre vera multo ego consequentius, factasunt, ubietorigitialecompreheiidiliir; et adju-
unum quem Apostolus dicit, unum assero, ut doceam vando ne fiant, et perducendo ad vitam ubi fieri
vitiuni iriiitaiionis, iion generationis fuisSc, quamTra- omninonon possint.
ducianus unius nomine, qui dicitur peccaii fuisse ve- LXXXV. JUL.Sed videamus etreliqua. Postquam
slibulum, seminibus rem admovel 3 voliintatis , quod ergo dixisli, «Hsec forma non omni ex parte confor-
reruni nalura non recipit. mis est; > adjungis,«Unde bie Aposlolus secutus ad-
AUG.Desine quodjam refellimus itefare : quid nos junxit, Sednon sicut deliclum, ila et donatio : si enim
cogis adhuc eadem atque eadeto dicere contra tantam ob uiiiusdeliClumriiullimortui sunl, mullo magis gralia
sapienliam tuam, qua pulas ideo non signiflcari gene- Dei el donum in gratiaunius hominis JesuChrisli in
ralionem, ubidiclum est, Per tirium hominempecca- pltires abundavit i(Roml v, 12, 13,15). Quam senten-
tum intravil in mundum; quia per duos flt genefatio, tiamhoc modoexponis : « Quid esi, multo magis
non per urium : quasi peccatum illud, quod non vul- abundavit; nisi quia Pmnes qui per Chrislum liberan-
tis generalione, ;sed imitatione transisse, unus adriii- lur^ temporaliler propter Adam moriunlur, propter
serit ? Cura ergo et ipsum fuerit a duobus admissum, ipsttm autem Christum sine finevicturisunl t(De Nu-
cur per unum Itominemdictum est peccatuminlraviiin pliis et Concupiscenlia,lib. 2, n. 46)? Pronunliavit
mundum; nisi quia non a femina -concipienle atque certe.Apostoliis.decujus nobis est opinione cerla-
parienle, sed a viro seminante est generationis exor- men, efflcacius operari ad collalionem salutis et co-
diuro; aul quia jaro non sunt duo, quando per coilum piOsiusgraliarti Salvatoris, quam peccatum Adse; ut
una flt caro? ostenderet roulto vehenieniius profuisse Christum, et
LXXXIV. JUL.Poslea quoque ad legeiriventum est, pluribus'profuissc, cujus gratia (ut ipso ejus verbo
ad cujus usque tempus praescripsit Apostolus hon utar) abundavilinp/Mres,quamprsevaricaiioiiemprimi
oslensum viguisse peccatum. Quod tu leinpus.iisque hominis nocuisse, quem ' lu dicis seminibus illigasse
ad finem legis prolelare conalus es ,- non intelligeiis peccatum. '
nequidquam le argumentaluro; quandoquidem con- AuGiMullomagis abttndavit,dixit: iion , In magis
Stringendusa nobis esses, ut probares hoc ppccatum, nniltos; id est, non, Iu plures. Quis enim non videat
de quo menliris Paulum loculum, et quod asseris plures esse ingenere humano, in quos non abunda-
usque ad abplitionem regnasse Veteris Testamenti, vit; ut ex pluribus ostcndefetur quid universse mas-
vel iropulalum fuisse, vel lmpulari potuisse sub lege; saejuslo judicio deberelur, nisi ubi vellet Spiritus
vel certe acquiesceres, non regnare.post Chrisium, ut spiraret, et Deus quos dignaretur vocaret, el quem
sensibus tuis saltem inflexa violeiilerAposiolisen- vellet religiosum faceret (Ambrosius, lib. 7 in
ieiitia consonarel. Horum aulem nihil reddi ate po- Luc. IX)?
test. Fidei ergo nostrae insolido est puritas coUocata, LXXXYI. JUL.Proba igitur, hoc quod intellexit
. cui et rationis instituta, et justitisedignitas, et Apo- Aposlolus vestris cohaerere dogmatibus.
1 Hocitemlocoverba isla in editis exciderant, in pec- AUG.Leganlur verba ejus sine perversilale legen-
calum, a quonossel.inMss. exstant Mar.Port. clar. tium , qualis esl in vobis; et nulla alia probatio re-
a sic Mss.Atediti, commendavimusque ob hoc.
" Edili,amovet.VeriusMss.,admovel;vel, ammovet. 1 Edili,quam. Mss.,quem.
 «77 LIRER SEGUNDUS. 1178
quiretur. bus, quoenihil quod his tot trabalibus malis medere-
LXXXVII.JCL.Si enim Adam, ut dicitis, peccato lur invenil: aut si invenit, affirma. Sihgula enim nunc
naturali generavit omnes in condemnalionem, tan- singulis conferamus. Si Adam proelervolunlatis opera,
tumque de suis visceribus in sobolem virus effudit, ipsius nalurie inslitula subvertit; riihil debuit magis
ut in namra iiominis cuncta Dei mslituta turbaret; Cliristus ', quam ea quse ab illo fueiantelisa , repa-
AUG.Quando pafvulum spirilus vexat immundus , rare, his videlicet vesligiis quibus ille siibruerat.
animamque ejus ct corpus alfiigit, sensus sanitatem- AUG.Hoc facit, scd non quoroodolu vis. Quis enim
que pervertit; nonne universa ejus, qtiam Deus iristU cognovit mentem Domini? aut quis consiliarius ejus
tuit, natura turbalur? nec invenilis omniriotanti hu- fuit (Isai. XL, 13; floiii. xi,34)?
jus mali merilum, neganles originale peccaturo. Ctir XCI. JIL. Id est, ut in nupliis baptizatorum neuti-
enim non hic attendis , iri natuva homiiiis per diaboli quam sentirelur libido; nec eodera modo, quo etiam
virus cuncta Dei instituta turbari? Dic causam par- caelerarumgenlium, genitalia rtiovefentur. '-
vuli, dic realiim ejuscui recens nato' ista contingunt, AUG.Non ergo debuerurit baptizatoecum gemitu pa-
qui non vis verba apostolicasic accipere, quemadmo- rere; quoniara lioc (quod negare non potes) poena est
dum accipitex quo est instiluta catholica Ecclesia, et femirtaepeccatricis.
quemadmpdum suis lam perspicuis malis confitetur XCII. JUL.Recederet poslrerao post dohum gratise
ipsa natura. Et tamen si bene consideremus, Dei nullo coeuntiuin pudor, nec iret per membra quietis imila-
modo instiluta lurbantur : quoniam prsescius futuro- tio, nec palerenlur sensus onera dulcedinis : liberum
rum cuncta constiluit: nec lolum quod meretur apo- postremo baptizalis redderetur arbitrium, ut per cor-
statica crealura, singulis reddit; sed in mensura, et rectionem naturoe-,expulsalege peccati, tam possibile
numero, et ponderedisponensomnia (Sap. xi,21), confitereris esse mortalibus, nilere splendore virtu-
neminem sinit raali aliquid perpeti, quod non mere- tum , quara sordibns horrere vitiorum : imo penitus
lur; quamvis non tantum, quantum massse debelur nec morlales, qui Sacramentis imbuuntur, esse debe-
universae, singulus quisque patiatur. rent.
LXXXVHI. JUL.Ut sine dono diaboli, ad quod * AUG.Et lamen, Juliane, lales nuptias in paradiso
dicis libidinemsexiium pertinere , nuptiaequas Deus constituere non te pudet, tibi coeuntium confiteris
creaverat, esse non possent; imo illis quas ordinave- pudorem. Ergone aliquid pudendum erat, ubi nihil
rat, inslilulionis suoehonore avolantibus, has quarnm nisi laudandum, qui supra cuncta laudandus cst, Con-
ordo permansit, cum motione geriilalium, cum pu- ditor institueral? Sed quis potest hoc sapere et di-
dore coeuntium, cura calore et conslernatioiie mem- cere, nisi quem non pudet id laudare quod pudet?
brorum , curii' jucunditale sensuum , cum iniquilate XCIII. JUL.Si enirn pugnat medicina cuiri vulnere,
nasceniium, diaboli, non Dei, opus esse cogerel atque et mors peccalo dicitur accidisse, ablalionem mortis
convinceret : amolio peccati debet operari.
Acc. Si malum vitiorum , quod riisl in aliquo bono AUG.Adhuc quidem dicitis, Adam sic fuisse fa-
esse iiPn potest, a rialurarum bonitate discerrias; nec ctum , ut sive peccaret, sive non peccaret, moriturus
excusabis diabolum, ncc accusabis Deum : nec excu- esset : sed ista dicentes jam vos magisler vesler in
sabis libidinis malum, ftec acciisabis niipliarum bo- episcopali judicio Paloeslino, nec sine se ipso, quia
rium. non se correxit, Pelagius ipse daronavit (a) : Deus
LXXXIX. JuL. Ipsam postremo arbiirii liberlatem aulem non in isto sseculo maligno beatifical.suos,
unius peccati impulsione subrueret 3; ut nemo deinr quibus hic peccata dimiltit, et spiritus graiise pignus
ceps in poleslatc haberet vetera crimina virtutis ele- impertit. Ideo eis qui eliam malis sscculi bujus vel
clione respuere, sed uno oriiries in condemnationem delectabilibus, vel ssevis alque aspcris, partim non
cversas humanitalis torrente raperentur. / ; uluntur, parlim bene utuntur, fulurum promisit soe-
ACG.Cur non potius miraris , universi generis hu- culum, in quo mala nulla palianlur; ubi lalcs essent
mani ab cxordio nativitalis tantam miseriam, ut nemfl et nuplise, quales in illo paradiso, si nemo peccasset,
bealus nisi ex misero fiat, neque nisi post hanc vilam csse potuissent, in quibus niliil puderidumesset: sed
malis omnibus careal, cui per Dei gratiam praesialur nec tales erurit, quoniam beatorura nuniero inipleto,
ut careat? Hoc rairando, tecorrigcs; et justum Dei cui sint nuptioenecessariae, generatio ipsa non eriti.
judicium (quOniamperuntim hominem peccatum in- XCIV. JUL.Verum cum nihil horuth quse diximiis ,
travit in mundum) in generis humani non injusta -4 baptizatPrum' constet eveiiire corporibus; non po-
afflictionecognosces. tuisse auiem aliler, id est, non debuisse, quam his
XC. JUL.Si lioec,ihqtiam, cimclain Dei imaginem medicinoemodistotum fleri, vcriias clariorsole mon-
primi hominis invexitiniqtiilas; manifeslum est ni- slraverit: confllendum tibi esi, aut illa quoeprius
mis esse imbecillam Christi graliam in suis mrineri- cnumeravimus , non accidisse peccaio , et ideo nec
vulnera fuisse naturae; ut constet ralio grali^, pcr
.l SicMss.Editivero, dic realum,et cur recensnato.
' Editi,quem.Mss.,quod. quam manifestum est, illa de suis ordinibus mola
3 Edili,subrueres.At MSS.,sttbrueret,AdAdamum refer- non esse : aut certe negandum , inniysicriis Clnisli
tur.
* sic MSS.AtMenarduset primavignieriieditio,ttonju- 1 codex Porlarum,>4hildecuitmaqischristumi
tta: male. (a) Lib.de GestisPelagii,nn. 23/b7;
1179 OPERIS IMPERFECTl CQNTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1180
quidquam esse medicinse, quae de tol secundum te etiam gratia, ul conlra concupiscentiamcarnis spiri-
morbis ' ne unum quidem sanare poluerint. tus concupiscat ; et si quando fidelis homo in boc
AUG.Imo vero liinc debereiis agnoscere, si mente certamine yeHialitervincitur, debita dimittit oranti;
sobria viveretis, quam magnum illud peccatum fuerit, el quando damnabiliter vincitur, dat humilioreni poe-
quod per unurn bpminem intravit in mundum, et nitentiam , cui tribuat indulgentiarti.Donat ppstremo
cum morte in omnes bomines pertransiit: quando- yitem qeternamet animse et corpori, ubi qualia et
quidem malis bujus soeculi, cum quibus homines quanta bona sinl cogilare quis possit ? Quompdpergo
moriuiUur', nec bapiizali, jam realu ablato, omnibus plus npcuit primi hominis iniquitas, quam prpfuitse-
eruuntur, nisi post hanc vilam ; in qua nos oportet, cundi hominis, hoc est Christi, bonilas; cum ilie tera-
eliaui promissis bonis, exerceri adhuc malis. Nam si poraliter nocuerit, Christus autem et temporalitcr
jnerces fidei cpntinuo reddefetur, jam nec fldes ipsa adjuvei, et liberet ac beatificet in seternum? Quae
essel; quse mala praesentia videns, ideo pie Iplerat,, cum ita sint, sentenlia nostra catbolica, non Mani-
quia bppa proniissa nou videns, fideliter et paiienler cha3*est; etideo nec Pelagiana est, quia catholica
exspectat. est.
XCV.JUL.Sic egi hactenus, quasi vim dpiiorum * XCVHI. JUL. Frivolam sane expositionem in hoc
Ct vulnerum, in contrariis licet cffectibus, sequalem loco tnam optimo jure despicerem, et irrepercussam
tamen Appstolus a?siimasset : crescit autem dubio prsetefirem, quasi riiroishumo cohaerenlem,nisi vere-
procu) sublimitas sanaeiidei, quam luemur; cum con- rcr, ne pellaciaemagis quam coustanliae crederelur.
gidcratiir Pauliis, non splum remediis gratiae Dsgrilu- Loqueris ergo hoc modo : « Quid cst, nwlio magis
dinem non praetuUsseculparum, veruro etiam cppip- abundavii; nisi quia omnes qni per Christum liberan-
sjpra bencficiajudicasse dispendiis. tur, lemporaliter propler Adaro moriuntur, propler
AUG.Yerum esl: temporalia quippe sunl dispendia ipsum aulem Christum sine fine vicluri sunl> (De
regeneralprum; heneflci.avero erunt sine dubio sem- Nuptiis et Concupiscentta,lib.%, n. 46)? Quo ser-
piterna : sed dispendia, quoenascentes flendo testan- mone, si quid consequenler dicerelur attenderes,
tur, dicite qup merilp sub justissimp el omiiipoten- omneni arcem tuam, id est iraduceni, cecidisse fate-
tissimo Judice eis, si imlluin peccatum altrahunt, rere. Dicis eniro, ideo nnillo magis abundasse Chri-
irrogeiitiir. sti gratiaro, quia per eam vila conferatur oelerna,
XCVL JCL. Qijid ergp eliam haecdispntaiio colle- cum per Adoepeccalurn subeunda sit corruptio lem-
gcrit, prudens lector atlendat. Apostolus dixit in plu- poralis. Si ergo nihil aliud inlulit Adam praeter-cor-
res abundasse donalioneni Christi ad saluteui, quam poris roortero. contra quem Chrislus copiosiore be-
Adoeculpa nocuisset. oeficio vitam cpiiluUt sine fine duraiucm; apparet
AUG.Npn hoc dixit : sed : Mutto magis abundavit non peccatuin Adsead posleros trarisisse, sed mor-
gratia in multos (Rom.v, 15); hoc est, magis abunda- tem.
yit, noii i.nmagis multos, id est, noii in plures, sicut AUG.Apparet le propterea irrisisse quod dixi,
jam responsum cst. vel potius le irridere finxisse, ut his qui te non inlel-
XCVII. JUL. Qua culpa tu illas clades, quas supra ligunl, videreris dicere aliquid , cum diceres nihil:
enumeravimus, dicis accidisse nalurx, ex quibus nec prinium quia eis dixi Adam tempprali morte nocuis-
unam iii his qui ad Christi pervcniuni Sacramenta %, se, quos Christi liberat gratia; quos enim occulti
conslat sanari; ac per hoc multo plus iniquitatem quidero, sed judicii justi veritate non liberat, etiamsi
primi hominis ad nocendum asseris habuisse virtulis, parvuli inoriantur, seternamorte plectuniur. Quomo-
quaro gratia Christi oblinet ad medendum : quo col- do ergo hinc apparet, non peccatum Adaead posteros
lecto, oslensuni est, quantam inler Catholicosel Ma- transisse, sed morlero; nisi quia hoc vis pulari, qupd
nichseos, taniaro inler le et ApostolumPaulttm esse perstrepunl verba lua, non quod sequitur verba mea?
discordiam. Nos enim dicimus ulrunique transisse, et a Cliristo
AUG.Tollit gratia Clirisli originalis peccati reatum, ulrumque ciamamus auferri, reatum scilicet peccali
sed rem invisibilem:invisibiliter tollit : diinittit etiam plenissima remissione peccatprum, mortem vero bea-
ciiucta pcccala, quoehomines raale viyendo insuper lissiina resurreclione sanctorum; quac proplerea non
addiderunt. Judicium quippe ex uno deliclo in cpn- .slalim regeneratjs datur, ut exerceatur fides, qua 1
demnaiionem; quia et unuin illud quod a nascenlibus id quod non videlur speratur : hoc enim et in sc
trahilur, trnliit ad eelernam condemnalionem, si non ipsis et in parvulis suis cum speranl fideles, ulique
remittatur : nec tamen hpc soluni gralia dimittil; sunt fideles. Ecce quod dicimus, ecce cui catliolicae
alioquin tanluro val.eret; sedcuni ipspdimillit etcoe- yeritaii contradicilis : sed magis -contra vos, qnam
tera; ergo plus valet: propler quoddictpm est, Judi- cpnlra illain dicitis, quidquid hserelicis disputationi-
cium quidem ex una in condemnalionem,graliq autem bus dicilis,
ex multis deliciis in juslificalionem(Ibid., 16), Donat XCIX. JCL. Constabit autem consequentissime,
* vignieriuset codexMar.,de totswc.ulimorbis. mortem perpcluam, id est puenara sempilernani, ad
' Mss.Clar.Mar.et Port., hominesmoriunlur. nos non fuissetransmissam, ac per hoc peccatuir;tra-
3 Editi,dolortim.AptiusveluscodexPort., donorttm.
4 sicMss.Port.Mar,Clar.At editi,necunamqttoad chri-
stttmverveniuntsacramenlo. 1 Edlti,qttia,Mss.Colb.et Port., qtta.
 LIBER SECUNDUS. 11S2
1«I
ducis esse non posse. Ut enim brevlter, quid tenen- tum singulorum in eorum propria est voluntate.quo rot>
dum constet,appareal: ab Apostolo donaChrisli pec- rito Christiis regnum Dei parvulis confert, qui in neii-
calo primi liomini3 prseferuntur; tu. per hoc pecca- tram partem sua voluntate usi sunt? Postremo, quo-
tum tuum, id esl traducis, unara dicis an diias, trans- niam duos posuit Apostolus, unum ad peccatum, non
isse morles? Si unain, et corporalem, ut hic confes- diabolum, sed Adam; et unum ad justitiam, non Abel,
sus es; constat gratiam Christi anlecellere peccato sedChristum; ut non exemplisimitalio, sed generationi
primi hominis: et jam nascitur nemo peccalof; quia, regeneratio referretur ; si non trajicit peccatum in
si, ut' supra dixisli, regnum peccati est, ut in seciiri- homines generatos Adam, non donat Chrislus parvulis
dam homo mortem, id est, in poenatoperpetuam prse- regeneratis justitiam; quia nec gerierati, nec rege-
cipitetur, et per Adam mortem corporis solnm adve- nerali parvuli usi sunt pfopria liberlale. Ile nunc si
clam dicis; nec peccalum per Adaro ad posteros, nec vultis, et clamate si audetis, justitiam parvulis non
mors aetema transmiltilur. donari; nec eos habituros esse justitiam, quando ha-
ACG.Jam responsum est : nihil dicis. Regnurii bilabunt in illo regno, ubi erurit, sicttt scriptum est,
enim peccati etiam in aeternam prsecipitat mortem, cceli novi, et lerra liova, in quibus juslitia inhabilat
nisi per Christi graliam remittatur : verumtamen ista (II Petr. in, 13 / : aut ex vestro, quo iiiebriati estis,
quoque mors lemporalis nulla esset, nisi Adaro non meracissimodogmate, delirale, in illoregrto juslitiam
moriendi possibililatem peccati nierilo perdidisset: parvulos habiluros quidem , sed proprise volunlatis
hanc enim peccalori denuutiavit Deus dlcens, Terfa meritis, non divinaegraliselargitate. Quod si dicere
es, el in lerram ibis (Gen. 111, 19 ), Hanc sine merilo non audetis (hic enim merita comparari,- ibi autem
peccati suscipere dignatus est Christus, ut per illam prsemia reddi falemini), cur fateri dubitatis sive non
quidem moriendo iret in terraro, sed resurgendo ter- vullis, sic eos ex Adam potuisse habere peccalum
rara levaret in coelum : ac sic auerna morte destru- siue meritis proprioevolunlalis malse,quemadmodum
cta, lemporalem fidelibus ideo non auferret, ut adver- a Christo recepturi sunt jusliliam sine stiis raeritis
sus eam resurrectionis fides in hujus vitse agone cer- praecedentibus voluntatis bonse?
taret. CII. JUL. Ac per hoc, si quem in rebris adhuc hu-
C.JUL.Sin autem dixeris, per peccatum Adaenatu- manis locum verilas habet, ef nort strepitu ' iniquita-
ralem factam esse iniquitalem, duasque accidisse tis lolus omnino mundus obsurduit, ratiorie, disputa-
mortes, unam oeternam, alleram lemporalem; per tione, et Apostoli fide, atque ipsa ejus sentenlia lesle,
Christi autem gratiam unaro intcrim auferri a per- perdoctura esse fatebitur, iriter Traducianps et Calho-
sona, non a nalura, id est, perpetuam , lemporalem licos tantum esse discrimeri, quantum inter Paulum
vero remanere : Aposlolus coiivincilur falsitatis, qui et Manichseum, quantum inter sapientiam e( stulti-
dixil mullo magis profuisse gratiam, quam nocuisse liam, quantum inter ralionem et insariiam, quantum
peccatum: Apostolus autem argui non potest; tu inter constantiam dictorum', el eam fluctuationem
igitur jure reprobaris. quam nova fceditate perpeteris, ut in iisdem penc
AUG.Ego dixi, una resurrcctione beatorum ambas versibus quod dixeris neges, quod negayeris asse-
mortes lolli; el istaro, ne sit aniroa sine corpore suo; veres.
et illam, ne aggravelur, vel affligatur aniina eliam AUG.Jairi responsum est: rogo te, si aliquid di-
corpore suo. Sic autem isla fidelibus ad lempus re- cere non poles, lace si potes; sed qtiod pejtts est, nec
linquitur, ut habeal per illara fides adjiimentum; hoc potes.
quemadmodum poslpa reis lollitur, ut quod de suo CIII. JUL. « Elnon, inquit, sicut per unum peccan-
cprpore non recedunt, miserias sit irtcfementum. Ac tem, ila esl et dohum. Nam judicium ex uno in con-
per hoc eis qui regeneranlur in Chrisio:, et de islo demnationem; gratia autem ex mullis deliclisin juslifi-
saeculo maligno clecii exeunt, manifestum est plus calionem > (Rom. v, 16). Quibus Apostoli verbis ad-
-prodessegratiam, quam npcui.ssepeccaluni, qiiod per moves expositionem luam ila se habentem : « Ex
unum hominem in munduro intravit, ct cuni morle uno ergo, quid, > inquis,« nisi delicto? Qnia sequitur,
per omnes homines perlransiit. Aposlolus ilaque re- Gratia aiilem ex muttis delictis. Dicant isti, quomodo
dargui non pptest, quia veruro dixit: sed tu noh in- ex unodelicto in condemnationem, nisi quia sufficitad
telligis, aqt cpntra id quod intelligis, asserere quod condemnationem eliam unum originale peccatuni,
falsum est, hseretica conlenlione conafis, quod in oirtnes homines pertraiisiit. Gratia vero ideo
Cl. JUL. Apostplus dixil, magis gratiam Chrisli, ex multis delicfis in justiflcationem, quia noh soium"
quam Adaeabundasse culpam : non igitur natura ab unum illud solvit, quod originaliter trahiiur; sed
ep, non generatip, iipii fecundilas, sed volunlas, ele- etiam castera, qute in unoquoque hpmine niotu pro-
ctio mali, morum praviiasa accusatur. . priae voluntatis adduntur. Si enim ob unius delictum
ACG-Si uiliil nocuit generalip, nihil proeslatrege- mors regnavit per unum, multo magis qtti abundanliam
neralio: si non est nalura vitiata, 11011 habenl Chri- gratim el juslitim accipiunl, in vita regnqbunt per unum
stum parvuli salvatorcm : si malum 3 et bonum meri- JesumChrislum.Itaque siculper uniusdelictumin omnes
1 Editi,sicut. MeliusMss.,si, ut. homines ad condamndlionem,ita el per unitts justitian
' sic MSS. ' SicMss.Atediti, ob strepUum.
' Editi,sicAtomne
editi, sed voluntaiiselectio,morumpravUas.
malum. Abest,omne,a manuscriptis. aMss.Clar.et Mar.,doctorum.
1185 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1184
in omneshominesad juslificationemv[tmt (Rom.x, 18 "|f, ACG.Numquidnon post Aposloliverba a me inter-
et 19). Post quseApostoliverba, quasi aliquid confece- posila nihil aliud quam tacere debuisti? Et lainen
ris, insullando de nobis loqueris: • Adhuc permaneant conlra illa nihil dicens, nec secundum illa aiiquid di-
in vanitate menlis suae, el dicant ununi horoinemnon cens , mihi non taces, et jaclas inter caetera,quod
propagincm trajecisse, jsed exemplum prsebuisse ego sim caput horum et catisa malorum : quasi
peccali. Quomodoergo perunius deliclumin omnes ego prior vel crediderim, vel esse disputaverim
hominesadcondemnalionem,einon potius per mulla originale peccatum. Tam quippe imperitos hsec lua.
sua cujusque delicla : nisi quia etiarasi illud unurnsit credis esse lecturos, qui nesciant quam mulli aule
tantum, idoneum est perdueere ad condemnationem, nos Ecclesise clarique doctores, sic ista Apostoli
ctia.rofiullis additis cseteris; sicut perducit parvulos verba iutellexerinl et exposuerinl, quemadroodum
morientes, qui ex Adam nascuntur, si in Chrislo non tota ex ipso initio sui calholica intelligit vcl credit
renascantur? Quid ergo a nobis quoeriiiste, quod non Ecclcsia: quse doctorum verba si mala sunt, sicut
vult ab Aposlolo audire, per quid peccatum invenia- vos dicere non timetis; quomodo ego sum, quac-
lur in parvuio; utrum per volunlatem, an per nu- so te, caput horum el causa malorum; nisi quia tues
plias, an per parenles? Ecce, audial per ;quid, au- caput haruro, quas mihi rabiosus ingeris, calumnia-
diat et taceat, per quid peccalum invenialur in par- rum? Nsimsi sanocerebro considerareshumanoevitoe
vulo : Apostolus, Per unius deliclum,inquit, in omnes miscrias, a primis fletibusinfauliuro usqiie ad exlre-
hominesad condemnalionem> (De Nupliis el Concupi- mos gemitusmorientiiim; videres profecto, quod nec
scehiia, lib. %,n. 46). Nihil le quidem inagis limere ego, nec tu, sedilleAdam fuefitcaput liorumet causa
quam interrogationem perscrutatricem animi lui et raalorum :quod nolens videre, clausis oculis clamas
dogmalis novimus : inde esl quippe , quod omnibus ei juslum Dei esse judiciuin,elnon esse originalepec-
opibus liegatipnem examinis a mundi poleslatibus calum. Quoeduo inter se quam sint conlraria, procul
comparalis; inlelligitis enim agendum vobis vi esse, dubio cerneres, nondico si horuni malorum caput non
cum deserimini rationis auxilio. csses, quia utique non es; sed si saiium caput habcres,
AUG.Vis non limere poteslsiiem?Bpnum fac (Rom. quod habere posses, si doctores sequendo calholicos
xm, 3). Non est aulem bonum , coulra apostolicum caput Pelagiumnon haberes.
sensum exserere et asserere hsereticumsensum.Quid CY. JCL.Exprimalur igitur vis argumenlorum tuo-
adiiucquoerisexamen, quod jam lacluni est apud apo - rum. Poslquam dixit Paulus, quia mullo inagis abun-
stolicam Sedem; quod denique jam factum est in dasset gralia Salvatoris ad medendum, quam proeva-
episcopali judicio Palseslino, ubi Pelagius, vesiri ricatio primi hominisad nocendum, sequilur : Et non
auclor erroris, procul dubio damnatus esset, nisi ista, sicul per unum peccantem,ila esl el donum: nam judi-
qusc tu defendis, dogmata vestra daronassel? Damna- ciumexunoin condemnationem,gratia aulemex multis
la' ergo hscresisab cpiscopis non adhuc examinanda, delictisin juslificationem.Qriodtu « deliclum unum ad
sed coercenda est a potestatibuschrislianis. condemnationerosufflciens, originale esse > conlen-
CIV.JUL.Sed non,tua opinio apud prudenles tan- dis , « in omnes > videiicet « homines pertransiens :
tuin valebit, ut cumiu sis caput horiim el causama- graliam autem ideo ex multis deliclis in jusliflcalio-
lorum, de confliclii medio Apostoli le objectioue nem dici, quia non solum illud unum solvit, quod
subducas; et pules illumpro te esse feriendum : quo originaliter trahilur, sed etiam csetera quae in uno-
potissimum conlra vos prseceplore armamur ac prin- quoque horoinemotu proprisevoluntatis adduntur. >
cipe. Ut ergo quid tibi dicendum sit, consequenter Ad quod confirmaodumpaulPposl arguirtentaris,quia
agnoscas : si mibi et libi super hoc esset nulla dis- sihoc tiiiiimdeliclum ad condemiiationemsufficicns
sensio, quod Apostolusnalurali peccatoManichseoruiti Apostolusdixisset iroilalione susceptum , addere de-
dogma firroaret, lunc tuum caput petenli, illum cpn- buisset, omnes homines ad condemnationemnon per
stanter opponeres : nunc vero cum inviolabilis apud unum ire delictum, sed per multa sua quieque volun-
me Magislri Genliuni dignilas perseveret, ejusque tate commissa. In quibus' qnoniam elaqueandus est
verba tua laedi expositione non patiar, quse, secun- AposlOlisermo a cassibusMaiiichseornrii;ut sit aiten-
dum regulam prplatam ralipnis, stulto, impuro, ct tus leclor, admonco. Ais crgo secundum nostrum
impio assero,dogmati repugnare 5, nihilque eum pro sensum, quo asseritur prima culpa formaro prsebuisse
peccalo naiurali dixisse convinco; qua tu impudenlia peccantibus, debuisse Apostolum, sicut graliam ex
ingeris, ut vel pro te mihi ille rcspondeat, qui npn multis delictisin * juslificationemdixit operari, ita cx
interrogatur, quoniam nec de ejus sapientia dubita- multis peccaiis dicere regnasse mortem. Porro hoc
tur; vel me vociferarisriplje audire ab Apostolo,quod argumerttocontra te omnino luclaris : convincoenini
iri te ab Aposiolonobis tradila inlelligentisesanilate secundum dogma tuum, inconsequenler Aposlolum
delestor? , , - ,. , ,, pronuntiare, Gratiaaulemex muttisdelictisinjusiifica-
i Hic vefbum', bamnaia , feslituitur ex mannscri- tionem,qui dixerat, Ex uno peccalojudicium in con
demnationem.Ut enini egredientes de noslris finibus,
ptis.
s Edili,qui secundumregulamprolatamrationis,slullo,
1
impuro, et impibiefyel, me) asserodbgmatirepugnare. cis.Editi, i» quibus locis. Manuscriptinon habent, lo-
MeliusMss.,qum, secundumregutamprolatam rationis, 2Parlicula,in, carebantediti; sed eam manuscripll
stulto, impuro, el impio assero dogmqiirepugnare.[qui, bent. ha-
secundumregulamprolatamrationis,elc*]
 1185 LIBER SECUNDUS. 1186
in veslra regione versemur: si Ubertas arbitrii primo CVI. JUL.Ac per lioc, si est naturale peccatum
est eversa peccato, et in omni deinceps hominum ge- tantorum auclor malorum, graiia Chrisli nequaquam
nere mancaadeo remansit, ut non sit ei possibilenisi multa delicla donando jusiifiCationernoperatur : sed
tantumraodo malum facere, non aulem habeal»in uni peccalo indulgendo negotium benignitaiis exse-
facultate electionem partis alterius, id est, recedere quitur; quod ctim se spondet acturam ', fidem faciet
a malo et facere bonum; sed iniquitalis necessitate promissis, si haec quoedicuntur per peccali vulnus
depressa appetentioecriminum parere compellitur: si invecla curaverit: caelerum si et post remedia quoe
perrupla omni legejustitise, facta sunt naluralia quse detulit, cadem tamen diabolicorum morbormnserics
fuerant voluntaria; si lex peccati habitat in membris, perseverat; volP * ejus gfatificalio, praesiimplionive-
quoelyrannidem in imagioeraet optis Dei, nupliarum nia debelur, quia ad ctirandum innatas pesles virlus
verecundiaet jucunditate sorlita est; si frutex diaboli ei defuit, non voluntas.
in viscerlbus pangitur anle animarn, et ciim incre- AUG.Jam responsum est : intellige, et tace. Aliter
menlis naturalibus adolescit, frondescit, et pestifera gratia certantem facit, atque adjuvat; alitcr victorem
fruge ingravescit: si hsec, inquam, ut dicitis, uria sine hoste ullo, vel exierno, vel inlerno, in aeterna
primi hominis culpa progenuit; consequenliusdicilur pace conservat: ista laboriosa militia es't in pracsenti
ex uno delictoin condemnationem genus ire morta- sseculo, illa beata requies in fuluro. Sed si lucum vi-
lium, quam ex multis delictis gratiam liberare; ut tiis carnalibus in le ipso bellum non geris, erubesce :
magis proprie intelligaturdici posse hsecgratia ex uno si geris, obmntesce. •
deliclo liberare, quos liberat. Nulla enim alia motu GVII.JUL.Quid igilttf hac disputaliorie confectum
proprisevoluntatis adduntur, si onine' malum, fracta est?Sensui videlicet luo et Apostolo non convenife.
. arbitrii libertale, exclusahonestate desiderii, infectrix Apostolus enim ait, multa delicia gratiie liberalitale
seminum culpa primi genitoris operatur. donari: dogma vero luura asserit, Unum peccatum
ACG.Unde fieri polest ut homo qui conaris aposto- naturale, quod legcm peccati vocas, in curictishomi-
lica verba pervertere, possis loqui nisi perverse?Nam nibus desideria iniquilatis effingere. In absoluto ita-
utique, cum ad illud dcliclum, quod generatio trahit, que est, a te naturam quseest opus Dei, ab illo argui
usus voluntatis accesserit, quem hon habent parvuli, voluntalem. Non aulem aliter prorsus eloqui debuit,
in roultas et varias cupidilates arbor multorum pullu- quam elocutus est, idest, ex imo condcmnalioiiem
lat peccalorum: quod anlequam fieret, etiam ipsum fieri posse peccato : quia et pritous ille liomo per
unum trahebat ad damnalionem,' si ante voluntatis unum peccatum delinqucndi proebuit exemplum; et
usum parvulus finiret hanc vitam. Neque enim quia sicut illi ipsi ad condemnaiioriem una prsevaricatio
major damnatiodebetur jam magno et multiplicato abundavit, sic etiam cocteris ad reatum una polest
raalo, ideo nulla parvo et nondum multiplicato debe- culpa sufficere.Propter quod Ecclesiasles, Qui in uno
batur. Quomodocrgo regeneratio, quse niultiplicalum peccaverit,mulla bona perdit (Eccle. ix, 18); ct Jaco-
per usum yoluntatis malumtollit, non plus' prsestat, bus, Silotam legem observaveris,offendas " "'aulcm in
quaro nocuit generatio, quaehujus quamvis magni et uno, faclus es omniumreus (Jacobi'n, 10).
multiplicismali, noiidum tamen auctum, et nondum AUG.Ergo peccalum Adae ipsum solum laesit, non
mulliplicalum traxit initium, quod soluin sine ulla etgenus humanum. Non enim in tanlum eris absur-
pullulationerernaneret, si nullus voluntalis usus, quo dus, ut dicas, peccato ejus locsosesse vel Ixdi homi-
augeretur et raultiplicaretur, accederet? Voluntasau- nes nescientes, v;elnon credenles ulrum fuerit, et quid
tem, antequam bonae lihertati ad operandam veram egerit : quia etsi nescientes homines aliquid imiian-
justitiam gratia Dei subveniente reddatur, mullis aliis tur, eo tamen peccato laediet fieri peccaiores, quod
etiam causis, pneier originisvilium, movelur ad pec- ante annorum millia factuuiesse riesciuiit, niriiisinsi-
candum, vel non movetur; nnde fit ut ipsi impii qui- pienler dicis; nisi hoc peccatum ad omnesgeneraliones
bns vel nonduro subvenit, yel nunquam subvenlura transisse fatearis. Diccntes autcm quod Adoepecca-
est gralia, quaejusiiflcat impium, alii magis, alii mi- tum ipsura solum lsesefit, et non gerius luroianum,
nus peccent. Judicium ergo ex uno in condemnatio- nisi damnaret Pelagius, damharelur ab eis judicibus,
nem,quia damnantur et bi qui unum illud generatiOne qui Manichaeiulique non sunt.
traxerunl: gralia autem ex roullis deliclis in justifi- CVIH.JUL.Gralia vero Domini Jesu Cliristi non
cationem, quia non solum illud cum quo nascitur est ita data, utpersingula pcccata, quasi pcr singula
homo, sed quidquid aliud delictorum voluntatis usus vulnera, singula quoque indulgcriiioeremedia provi-
illi malo addidit, tollit. Haecest aposlolicorumverbo- deret, diversisque baptismatibus peccalis variis ve-
rum catholica veritas, quam nulla hsereticaloquaci- niairi proeberef: sed pro effieacissirascpotestale me-
tate depravas, quanlalibet nos prolixilate 3 vanilatis dicinse,qtise criminibus, id esl, maloevolunfatis ope-
et loquacitatis exerceas. - ribus admovetur, ila communifer sttbvenit, ut
diversas species reatuum unius vi consecrationis ab-
1 Editi, non hoc habeat. casliganlur ex manuscri- slergat.
ptis.
* EdittonesMasii AUG-Quomodocumqiiedicas datam gratiam Domini
el vignierii,plura.Mss,,ptus.—Menard.,
plures; sed in pltira. M. > Ms.Port., aucturam.
3 Mss.dar. etmargine,
Mar.,pcrptexitale. * SicMss.Atediti, volttnlali. "7
,|187 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI Hgg
Jesu Cbrisii, separas ab ea parvulos, <quosea salvos propriae voluntatis: et illudergo unum de eodem ge-
fieri negas: ul scilicet vobis ipsa yocabula pro veslro nere est.
arbitrio dividentibus, Christus ad parvulos pertinere ACG.Simui cum i.llouno, dico esse roulta, non prse-
yidealur proplerregnum Dei, quo nonnisi baplizaios ter illud : potest autem. et hoc recte dici deeodem
posse pervenire conceditis; Jesus autem sjtabeis igenereesse, si ad Priginem referatur; quiaet ipsum
prorsus alienus, quoniam non in iUis operatur, unde ex primi horoiniS;voiuntale manavit, quando illius
hoc vocalur. Scriplum est enim, Vocabisnomen ejus peccatum intravit in niundum, et per orones homines
Jesum; continuoqueeausam subjiciens, quare Jesura : perlransiit.
lpse enimsalvum faciet, inquit, populum suum a pec- GXH. JCL. Ut itilelligatur ab mioqooque motu pro-
catis eorum (Matih. i. .21). Quod in parvulis fieri iie- priae voluntalis atiractum; «etjam non fecuhditas se-
gantes, et a nomine Jesu illos, el ab cjus populo se- minum, sediStudiorumpravites arguetur. Cseterumsi
paratis : et audelis indignari, quod vos poliiis ab eo- illud uniim originale voluisset inlelligi, nonutique in
dem populp separamini? Quantuin aulem attinet ad sequenlibus peccata multa dixisset, quse per gratiam
delicta yoluiUaria, sicut ex mullis judicium mitlit in dimissa leslatur.
condemnatioiiem, sic ex multis gralia in justificatio- AUG.Quare.non dixisset, nisi quia hoc volunt Pe-
ncm. Quare ergo dictum est, Judicium exuno in con- lagiani ? sed n.on vuli verilas, qua Pelagiana lredar-
demnalionem,gratia aulem ex multis deliclisin justj- guitur novitas,etyincituf vanitas. Multaenim delicia,
ficalionem; nisi quia boc ioco non est opposila vo- ex quibus gralia mittii in justificationem, simul cum
lunlati voluntas, aut imitalioni imitalio ; sed genera- •illo unOmulta snnt; ex qno uno judicium *, eliamsi
iipni regeneratio? Sicul enim generatio judicium ha- :aliation addantur, inittii in condemnaiiOnem.Sic efgo
bet ex uno, in condeirinationem; ita regeneralio gra- Adani tiiiam dcliclum poluit generatis dhserere, 'Chfi-
tiam ex multis deliclis in justificalionem. Clarum est sius autem regeneratis multa diraittere; quoniahi
quod yoluit intelligi Apostolus : vos si subditas aures plus isie profuisse, quam ille nocuisse monstratur.
aperiatis, contenliosa ora claudelis. CXHI. JUL.Etiquamvis quse acta sunt, ad defen-
CIX. JCL.Prudenter ergo, cum de Adam loquere- sionem veritalis exubererit: iaroen ad ea qnse inferi-
tur, nominavit untim peccalum, quod voluit inlelligi Bius, ut sit lector inientas, admoneo. Appafebitenim
forniam prsevaricationisfuisse : ideo, inquam, ununi irrefutabiliterj nihil in his locis apostolum Paulum de
el non mulla memoravit, quia sciebat unum lanlum naiura, sed de conversatione morlaiium dispntasse :
Adoe peccalum in legis historia conlineri. Graliarn viffl nempe ;gfaiiseGhrisii et peccaii prinii e feglone
yero ex inultis delictis in justiflcalionem, imbulos a Constituens, coinpafaiTsqiieefleclus ,'utriusquc, labo-
se laudavif emiltcre, ne beneficii pauperis suspicio >ravitostendefe, rnagis Ghrisii prbfuisse myslerium,
nasceretur : et si dixisset, Gralia ex uno in justiflca- quain primi hbminis riocttisse peccatum. Id aulem do-
tionem ; non lam omnia videretur abolere, quanisin- cuimus in sensu iraducis non posse conslare. Ut cfgo
gula. Qupderg-oprsemisit unum peccatum, fidemser- multa quaeenumeravitjitaliOc peculiariter ad laudem
vavit iiistorioe: quod subdidit, ex mullis gratia in jus- voluitgraliae pertinere, quod ait, Jttdicium ex uno in
tificationem, rounificentiam myslerii commendavit et condemnalionem,gralia autem ex mullis deliclis thju-
copiam. stificationemvitw. Quod hoc modo naturalismalis as-
ACG.Quid autero opus erat ut de Adam loqueretur, sertor exposuit:«Ideo, t inqnit, « ex uno in condem-
cum Chrisli gratiam commendarel; nisi quia per il- nationem,quiasufficiensestilludunuro peccalum, qttod
Itim gcneratio, perislum regeneratio est? originaliter irahitur, ad condeirinationemdtibere, sic-
CX. JUL.Quseexposilio, ut ralioni coucinit, iia vos ut dticit parvulos, qui ex Adam nasCuntur, si in
destruit : hoc enim ipso confitefi libi necesse est, in Christo non renascaritur; etiamsi alia peccata nttlla
omnibus superioribus verbis Apostolum de.peccato sint. Gratia aulem exmullis deliclis in justificalionem;
Manichseaetraducis non locutum, quando in comme- quia non solum iliud dimitlit, quod origmaliter tra-
riioraiione gratise multa absolvi peccala mouslravit. hitur, sed etiamcseteraquse abunoqiioque, molupro-
AUG.Manichseos" tu adjuvas, qtiibus inducendialiam priae voluntatis addumur > (DeNttptiis et Concupiscen-
naluram roalam das locum, negando iiioriginali malo lia;lib: 2, n. 46). Ecce professus es , licet impietaie
esse causam roiseriseparvuloruni: quaro miseriam in Manichoea, esse quidem naturale peccatum, veruiri-
paradiso utiquenon haberent, si perseverante ibi na- lamen unum, ob quod ais nascentcs debere da-
turae huroanae rectiludiiie ac bealiludine ' nasce- mnari.
rentur. ACG. Qui dixit, « Omnes sttb peccalo nascimur >
CXI. JUL. De istorum enim peccatorum genere, (Ainfci'05. lib. 2 de Pmnit., cap. 2 vet 5), Manichocus
qu.semulta esse, et dimilti omnia per gratlam com- noherat. Sed vos, responde quid sitis, qui tot imagi-
mendavit, ostendit se etiam illud unum superius di- nes Dei, sine ullius peccati merilo, scparatis a regno
xisse peccatum : tu aulcm hoec niulia ea consentis Dei, negalis damnari judicio Dei, ct facitis duas oeter-
esse, qitsecommittuntur ab unoquoque liomine motu nas felicitales, unam quoesit in rpgno Dci, alleram
1 Editi,CTquo unumjudicium.Emendantura manuscri-
' SicMss.Port. Mar.clar. Atediti, naturceac beaiitudinis ptis.
mmancetectitudm. *sie Mss,Editivero, maiiHce,
«89 WBER SEGjBNDUS. H90
qusesitextra regnnm Dei: dicite, obsecro, In ea feli- vulos, quibus nullum peccatum remiiti posse cpnten-
citatequse extra Dei regnum erit, ullusne regnabit, ditis: non autem nos, qui cum dicimus per unum
an nullus? Si nullus, liberior erit procul dubio sine peccantem missos pmnes In cpndemnatipnem, nul-
uUo rege illa felieitas : si vero ullus in ea regnabit, lam excipiraus setatem; quia hoc^elictum etiam ma-
quis critrex imaginumDei, qui non erit Deus?Porrp joris aetatis homines habent: itemque cum dicimus
si deus erii, vos introducitis aHeruui deurri; et me ex mullis delictis jusliflcare gratiani, nullaro nihilo-
dicitisManichoeum? Quod si Deus ipse ibi regnablt, niinus excipimus setatem; quoniam qui multa pcc-
cujns illse imagines suftt; etiam ipsaeimagines ejus cala dimitlit (quo mullorum homine utique omnia in-
in vf-ri Dei sui regno ' felices erunt. Et ttbi erit 2, telliguntur) , profectp ulla non prffitermittil, hoc est,
Nisi qttisrenalus fueril ex aqua et Spirilu, non pole?t nec pessimoruro plura , nec aliquorum pauciora, nec
introire in regnum Dei (Joan. in, 5)? An tandem ali- singula parvulorum. Hoc ergp ut videreiis, non prai
quando exlra regnum Dei in felices futuros fatcmini magnum, nisi inviderelis parvulis medicum Chri-
parvulos non renatos? Dicite ergo liujus infelieiialis stum, eumque illis Jesum prorsus esse nelletis, hor-
meritum, verbosi et contentiosi, qui negalis originale renda impietale, mira cseciiate*, blasphema loqua-
peccalum. cilate. Quid est autem insanius, quam velle gratiam
CXIV. JUL. Proba ergo, hoc ineis, quod gratioe Christi ad eos lanlummodo pertinere, quorum sunt
Cbristi aposlolus Paulus adscripsit, impieri, videlicet multa peccata? Hac quippe ratione, vel.potius raen-
ut ex multis deliciis justificationem operetur, id est, tis excoecatione, rion soios. huic graiise subducifcis
ut justitiam peccatorum plurium una semel remis- parvulos, quos nullurii ex origine reatiim trahere exi-
sioiie contribuat: aut ergo doce parvulos multis ob- stimalis, sed omnes omnino qui mulla peccala non
noxiosesse criminibus, ui eis quoqne illud persuadeas habent: quoniam sic pulaiis inlelligendum quod ait
convenire, in quo laudem munilicentiae Chrisli Apo- Apostolus, Gralia autem ex mullis delictis in juslifica-
stolus collocavit, ut ex multis eos constet liberatos iionem (Rom. y, 16), ut ad istam gratiam nemo per-
esse peccatis; aut confitere, Paulum nihil in his tineat, nisi cui dimitiit nuilta peccala. Ac per hoc,
locis de parvulis, nihil de liorniimni dispulasse na- quoniam iiullum peccaium, sicut opinamini, parvu-
tura, quando ea dimilti gratiae liberalitate testaius lus liabet, proieclo cum crevefit, et peccare jam
esl, quaete quoque annuente rieqiieunt in iiascentibus cceperit, non dico si pauca peccata, sed si adhuc
inveniri. unum forte cornmisefit, et ad Cliristi Raptismum ve-
AUG.Quidest quod loqueris 3, quid esl quod iibi pb- nerit, nullo mPdo ad istam gratiam periinebii; quia
slrepit loquacissima vanilas, ne intret in aures tuas iioriex multis deliclis ih justifieationeiri
' miltitur, sed
liianifestissimaverilas? Utiqtie Jesus, qui ex multis ex uno. Puto quod non ttsqtte adeo fcpfdisiii vpliis
deliclis salvum facit populum suum, non prsetermitlit praevalet surdilas, ut vos hsec tania erubescere noh
ctiam originalia singula parvuiorum; quia in eisdem "compellat absurditas. Pofro, sl peftiiiet ad Isiain
iniiltisctipsasiint. graliam eliam cui unum peceatum diriiiSefii; sic di-
CXV. JiJL. Gratia, inquit, ex mullis deticlisin jusli- xit Apostolus, Gratia ex muliis deliclis iri justificatio-
'fieaiioriem.Tii parvulos non pius quara uni obnoxios rtem, ut totius populi peccaia voluerit, qtti per illarii
«licis eissepeccato. Vides ergo iri eorum persrina lau- juslificatur, intelligi, aliis illic habenlibiis pliifa,
iflem gratiae claudicantem4; quia norii inveriii niulta aliis pauciora, aliis eiiam siiigula , quai uiique multa
peccaia, quorum remissione latidetur. Qriod dixit sunt omnia.
itaque aposiolus Parilus, Grdlia autem ex muliisdeiiclis CXVI. JUL. Verum tali cxpositione, qua quidem
iri justificdtionein,Mslssiamm essie In parvulorum nec pervertere serisum *, riec Subfugerevalebis, ta-
slatu proditur. Quo hinc tti igitiir' coriaberis exsilire"? men non solum proesligiasittas, sed etiam illius,
Pfocul dubio dicturus es (liuiic ertim sensum iuum quam in nOsinflamraabas , flgineritumirividisepefdi-
StipefiofsermopateTecit), hofe quOd ait Apostolus, disli. Graviter quippe nos in fidem coromisissejacta-
~Gratiaautemex muliis deliclisin justiftcalibnem; apud bas, qui dicimus gratiato quidern Christi uiiiibrmiier
hPmines perfectsBoelatis iiripleri , qui inultis delictis esse tradendam, nec debefe yerba ejus ei inslituta
per motnm propriae volunlatis cPiiYincanturobnoxii, conculi; sed sequalitef cimctis a se imbutis adoptio-
iri parvulis auterii rion ex rivullis,sed cx uno delicto nis et sarictilicationis et promoiioriis dona conferre :
flcri jusilflcalioriem. verum non omnes accedentes ih unis 3 featibus inve-
AUG.Non efat magnum ut inlelligeres ab hac ju- riire; sed eos quidem qui propria voluiitate peccave-
stificatione, quam Salvator ex muliorum deliclorum rint, siue cujtis opere nullum potesi esse peccatum,
dimissione suis cprifert, vos ppfius sublrahefe par- liberare dercatu, et de malis facere bonos; inno-
ceiiteSautem infucaia primseviiate felices , pro riullo
1 Editi, imaginesejus sine nei sui rcgno : corrupteac
dissentientibusMSS. opersc malaevoluntatis afguere, cujus apud eos novit
• Editi,El ubi erUevangelicawx, Kisi, etc. Abest,evan- 1 Editi,irw cwcitale,mendose.
geHcavox,a inanuscriplis. a Editi renitentibus veteribus libris, quamquidemnec
svetus codex Port., Quid est, quid esl quod toque- perverlere; omisso, sensutn. Sed Julianusde expositione
ris ? dicilallataex Augustino,quampervertefe ipse raolilur;
* ^c Mss.Ediii, ctaudicare. hinc ad 118el 119.
>sic Mss.At editi, Quid hinclu igitur conaberisexci- perge 3 Editi. in capp.
unius ; contra veterum manuscriptorui»
pere 7 fidem.
1191 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI U92
experientiam nonfuisse? AOG.Evanuisii, sed tu, qui videre vel confiteri non
AUG.0 dementiam singolarem! Hoc disputare est, vis remissionem peccatorum eliaroad illos pertinere,
an insanire?Cum iniseria se natos esse parVuliflendo qui rinum habent: ad qu»m medicinalem gratiam non
leslantur, quos non vis Christum habere Jesum ; et pertinenl parvuli, si nullum habcnt: quos impie ne-
felices eos dicis, quos taroen ejus nori' admiltis in catis', quia eis salvatorem negatis. ,'
regnum : qtiod fegrium si chiistiana charitate dilige- CXIX. JUL.Nani cum Apostolus pronuntiat, Gratia
res, ahillo separari riiagtiaftiesse niiseriarii judica- autem ex muttis delictis in juslificalionem, et hoc tu
res. ; dicis in parvuiis quidem non posse consiare; in illis
CXVII. JUL. Sed de bono facere roelibres: atque aulem , qui jam perfectocsetaiis snnt, solis ideo im-;
ad unum quidem collem onines, qtits susccperit, pleri, quia ad unum illud alia quoque motu proprioe
sanctificationisevehere *, sed non Pmhes in eadem voluntalis addiderint; confiterissine dubio , diversam
vitiorum palude deprehendere; verum alios invenire esse operalionem gratioe pro diversitale venienlium.
in statu innocenlium , alios in studiis noxiorum. Hoc ln his quippe, qui motu proprise volunlatis utunlur,
ergo qtiia'dicimus , qttod fidei sanitate , praesidiora- suppetit ei maleria: glofiandi; quia ex multis crimini-
tioriis*, atque Intelligentise pictate munitur, per bus iu jusiiflcationem, quos adoptarit, educit: in par-
quod et Christi gratia jure laudalur, nec Deo appli- vulis autem , secundum te , jejunius, angustius, exi-
catur ullus realus; lu dicis aucloritatem nutare Sa- lius, nec virlute magna , nec medicina idonea, nec
cratoenti, atque acuriiiiie pistillo omni oblunsiore honestate salva, nec pudoresecuro , unum illud pec-
asseris, aufefri arictorilatem gratise, nisi ei calum- catum se promitlit aufefre, qubd nec debuit impu-
hiandi flagitium adscribatur, nisi justitiae instituta tare ; et ex hocuno , quos liberat, in justilicationera
pcrverteril, nisi his qui scientiam non habent, alie- conatur emiltefe.
iise conscientise cfimen impegeril; postremo nihil ACG.Jam responsum est : eadem mullumdicis,
eam efficere, sinonin omnibus uniformiter proedi- non inveniendoquid dicas. Cum dicitis nullum pecca-
cetur operari. tum parvulis imputandum , injuslum facitis Deum ,
AUG; Quid est quod acumen, non meum, sed qui eis grave jugum a die exitus de ventre mairis im-
omnium catholicofum disputalorum , cum quibus in- posuit (Eccli. XL, 1). Quod eisi Scriplura non dice-
conctissum terieo, quod frustra labefactare conamini, rct, quis lam csecusest mente, qui non videatmise-
pistillo comparandum pulasii ? An quod vos fragiles riam generis humani a fletibus incipere parvulofum ?
conterat, sentire ccepisti 4? Et tamen qui velut de- Injustam facitis eliam Dei legem , quseoctavo die non
fensione justiliae Dei niteris, ul cvertas quod de par- circumcisi animam damnai infamis (Gen. xvn , 14) :
vulorum non regenefalorum damnatione tota Christi vanum quoque judicalis esse prseceplum, ubi sacrifi-
sentit Ecclesia , nunquam diciurus cs grave jugum cium pro peccaiOi infanle nato, jubetur offerri (Le-
super paryulos unde sit justum, si non trahunt ori- vit. xii, 6 el 7). Si autem reatus isle originis, et Scri-
ginale peccalum. Nepadverlis, vos polius pervertere ptura sancla proditur, et ipse se prodit; eliaro hoc
hiSlitula juslitiac, et hoc omnipoleiitis Dei, a quo vel peccattim inler illa est niulta peccata , ex quibus ju-
sub qrio istam pcenam sine ullo merito innumerabili- stiiicat gratia, quoe parvulos quoque ex hac miseria
bus omriium hominum millibus, hoc cst, imaginura beatificat. Et hoc non in isto sseculo, quod universum
Dei, a die exitus de verilre malris eorum , dicilis ir- Deus hominibus voluit esse pcenale, ex quo primos
rogari. Poslremo , nunquam dicturus es, unde sit ju- honiines foras de paradisi felicitate dimisit; sed in fu-
stum ut parvuli nulla sua, nulla plcrunique etiam suo- turoseierno, undenunc Christus membrissuis sancti
ruin culpa, sine Daptismate mortui, a parentibus et Spiritus pignus imperlit.
propiiiquis fldelibusseparcntur, el ad Dei regnum non CXX. JUL.Confessuses ergo alitor operari gratiam
admittaniur, nec inler vasa facla in honorem , sicut in majoribus, aliter in minoribus. Nec quidquampu-
alii parvuli baptizati, sed ipter vasa facta in conlume- les * responsioni tuse relictuin loci, si inferas, ma-
liam (quia nullum est tertium genus vasoruni) , sine gnam quidem, sed in rcmissione peccatorum essedi-
nllis roalis meritis deputenlur. Displicetenim hsere- stantiam ; ut etsi unum peccatum , tamen invcniat
licsc' pruderitiae veslroe, quod catholicafides credit, quod remittat. Verum nihil hac argumentalionepro-
posteaquam ierunt omnes ex uno in condeiiinalioriem, moves : ncque eniirirefert in qua specic varios unius
in aliis lieri misericordiarn gralise, in aliis judicium gratioe fatearis cffectus, dummodovarios posse esse
veriiaiis manere, per iiivestigabilesDominivias, quse fateare.
universsesunt misericordia et veritas (Psal. xxiv, 10). AUG.Aliud est varios effectus gratioedicere, quia
CXVIII.JUL.Id ergo totum, per quod stullilia sor- et Scriptura saricla mulliformem dicit gratiam Dei
denles decipiebas animos, lua expositione cvanuisse (I Petr. iv, 10); et aliud est gratiam remissionis pec-
manifesluin csl. catorum parvulis denegare, eosque in Ecclesiave-
rilalis, si non eruunlur de potestaie tenebraruni,
1 Particulanegansbic omissain editis,tamelsiexstet in mendaciler exorcizari exsufflariqueeontendere, cura
mariuscriplis.
* In Mss.,vehere. magna injuria Greatoris, si non indigent auxilio
3 refragantibusMss. • sic Mss.At editi, negatis.
KEdili,orationis;
SicMss.Editi,ccepislis. * Editi,putas.AtMss.,putes.
1193 LIBER SECUNDtfS. 1194
Salvatoris, ut dc potestate deceptoris eruantur. in hominibus sanandum est bonilate divina, non hu-
CXXI.JCL. Ego enimhoc conlentus sum, quod mana vanitate laudandum.
mihi cs tu dare compulsus, quia quod proedicavit CXXIII.JUL.Quseautem ratio fuit, ut primo * in-
Apostolus in liberalitate gratioe, non possit cunctis nocentiamcriminesauciares alieno, dehinc rem stu-
oequaliterxtatibus convenire : tu si quid attuleris, diorum miscere seminibus conareris?
quod ' et in prima nascentium aetate remissionem AUG.Eadem per eademdicis : sed procul dubio
confirmes exsequi; illtid tamen non admovisti s, sunt vana "quoe dicis. Natura bona sunt semina, sed
quia non compleatur in parvulis unde Aposlolus vitiantur et semina, eisque vitiatis propaganlur et vi-
graliam Chrisli pronunliavit esse laudabilem. Nam tia. Saltem species le corporum doceat, quorum
cum medicinam mysterii, peccalo primi hominis, cum sit opifex summe bonus et nullo vitio deprava-
quem formams fuisse docebat, sequenlibus antefer- tus, vitiosa tamen multa nascuntur : et utique si ne-
ret, ait, Judiciumex uno delicloin condemnalionem, mo peccasset, nulla in paradiso talia nascerenlur.
gratia autem ex mullis deliclis in justificationem. CXXIV.JUL.UtBaptismali veritatem propriaeope-
lllud ergo per quod prsetulit gratiam, quia ex mul- ralionis auferres? ut Deo, qui totus oequitasest, qui
tis videiicet delictisjustificalionem operatur, nec se- sine justitia Deus esse non potest, perspicuae iniqui-
cundum te constat in parvulis; atque ad hoc, quam- latis crimen adscriberes ?
vis reluclareris, attractus es, ut non oequaliterin di- AUG.Vos hoc potius facitis : quoniam si parvuli
versis anatibus gratiam faterere versari. sineullius peccati merito premunlur gravi jugo, ini-
AUG.Jam responsumest: vana loqueris. Gloripsa quus est Deus : sed quia ille non est iniquus, tu es
est gratia Dei,etiam cum dimitlit singula quorum- calumniosuset csecus.
que peccala; quia et ipsa singula ad cam mullitudi- CXXV.JUL. Tam, inquam, perspicusey ut ipso
nempeninentpeccatorum, ex qua justificat homines hanc injuslitisespeciem, quam ejus mentiris adhoe-
qui salvum facit populum suum a peccatis" eorum rere.judiciis, legis suseauctoritate damnaverit.
( Mallh. i, 21) : ad quem populura dignissirae non AUG.In ejus lege scriptum est, animam parvuli, si
peftinetis, quia parvulos ad eiim perlinerc non vul- die octavo non circumcidatur, interituram de populo
tis. suo (Gen. xvn, 14): quo merito ? dic, si potes. Sed
CXXII.JUL.Quod cum receptum est a te, appa- omnino non potes; et tamen originale peccatum ne-
ruit nullamfuisse necessitatem nalurse humanseca- gando non taces.
lumniam concitandi, ob hoc solum , ne Baptismalis CXXVI.JUL.Qtise ergo tot * blasphemiarum ne-
magis gratia varios habere pro setatibus dicerelur cessilas fuit, si nec ista quam amplexabaris fuit?
effectus. Quo persuasionis colore sublato, si quid Quscquidem nihil liabensmomenti, tamen vclut quse-
nervorum habes, si quid ingenii, si quid virtulis, an<- dam tabula videbatur, quaiu in tanto naufragio con-
nitere probare naturale peccatum, quod vides ra- tineres, quam victis remisisli, sero licet, lacertis.
tione, aucloritale, oequilaiedestructum. Quo enim es Ut enim res repetitione clarescat: ideo ManichaeuB
deceplus inluilu, ut commixtionemcorporum, quam credebaris ab ineptis quibrisqUetolerandus , ne gra-
Deusinstiluit4, et conciliatricem ipsius commixlio- lioeChristi non in omnibusuna efficienliavideretur:
nis voluplalem sexuum, quae lam in hominibusquam adhoctu nunc, sine adactu nostro'\ expositionistuse
in pecoribus vigens, auctorem suum eum quem cor- prpcessibus intulisti, dicens Apostoli sententiam ,
porumindical condilorem , diaboli opus et frulicem quse ait, Graiia autemex mullisdelktis in justificalio-
vocares? nem, in horainibus qtiidem majoris selatis posse , in
AUG.Erubesce : lu es ille laudator libidinis. Eru- parvulis vero non possecompleri; sed esse in parvu-
besce, inquam : libido ista, quse tibi multum placet, lis aliud brevius, exilius, egenliiis; quod licet lu ex-
contra quam necesse est ul pugnet, qui non vult ei cogites, lamen nequaquam dixisse Apostolum confi-
sollicitaniiconsentiendo perpetrare peccatum , non teris.
eratin paradiso ante peccatum. Aut ergo nulla ibi AUG.Relegatur quod tibi responsum est, ut intellf-
erat, aut voluntatemmentis nec praecedebat, nec ex- gatur te nihildicere, et tamen lacere non posse, homo.
cedebat. Non est talis modo : hoc in se ipso sentit linguose. Gratia ex multis deliclis miltit in justifica-
omnis hemo; et tu homo es. Cohibe renitendi stu- lionem, cum salvum facit Jesus populum suum a pcc-
dium, et agnosce vilium" unde trahitur originale calis eorum. In eisdem mullis invenit eliam singula,
peccaium. Hoc in hominibus propagatis invenefurit parvulorum : queroadmodum etiamsi peccata origi-
nuptiae,non fecerunt: hoc 6 necessitate utiiiuur, ca- nalianulla essent, in eisdem multis inveniret" pec-
stitate bene utuntur, idcirco nulla ratione culpantur. care incipicntium etiam singula grandiorum , quibusr
Hoc in pecoribusideo non cst malum, quia non in adChristi Baplismavenientibus nullo modo dicere-
eis caro concupiscit adversus spiritum : quod maliira tur, Non potestis modo baplizari, quia nondum ba-
1Editi,quo.Mss.,quod. > Edili: OI«Bmaiumratwfuit, in prbno: male.
' lta Mss.Atediti,amovisti. ' Edili,una. Mss.,vana.
3in Mss.,tola.
'Menardus,qum formam.Vignierius,qui in formam. * EdilionesMenardiet Masii,sineadductunostro*
fj»stiganturex manuscriptis. " vignierius,nttllaessentin eisdem, multa ittveniret.
* Codexport., DeusinalituiU
quwinitium.
' SicMss.Atediti, Tumipse ac Menardus,peccalaincipientittm, EmctidaoUir
* Editi,hac.MeliusAiss.,hoc. ex Mss.
SANCT.AUGCST.X. (Trente-huit.J ,^
119S OPERIS IMPERFECTI GONTOAJULIANUM, S.AUGUSTINI 1195
betis multa delicta; gratia enim.ex mullis, delidjs struit, qui eis adhibetis inimicam defensionem, cum
mittit in justilicationem. Verissime quippe responde- destruit; inimicum et defensofem.
rent, In muUitudiiie delictorum, exquibus justificat GXXX. JUL.Inde graliam ostendit esse laudabi-
gratia, etiam npstra, delicta sunt singula,uhi habent lem, si ei per omnia conveniret quod dixit, Judichtm
aliqui plura, aliqui pauciora.quae simul cum singu- eXiuno in condemnaiionent,gfatia diUemex mnllhde-
lis nosii-ismulla suniomrna. liclisinjustificationem.Quai tli ergo licentia gratiam
CXXVII.JUL.Igitur et secundum te, in adopiione 1 Christi ea laudatione fraudabis , qua illam Apostolus
quidemper-pmnesaBtates grati> est sequalis effe- voluit praedicari; Utdejicias titulum dignitatis , per
clus : in remissione verp peccatprum non in omnihus quem solum honorem ejtis vas electionis voiuit agno-
est una taxatio. Sed egi haclenus parce nimis atque sci?
patienter : AUG.Haecad parvuios hon pervenit, si nullo deli-
AUG. Si tam multa: lpqueris parce. jpquens , ut cio, seciinduin vos, iObligatisunt : sed quia obligali
unummeum librum{«)j nec ipsum totum , tuis octo suht, profecto gfatia ei'multis delictis multitudinem
libris insecteris; niroium profusa etliixuriosaest par- fideliiiin suorum justificans, etiam ad unum delictttm
cimonia tua. Sed si hactenus parce egisti; quare m sariariduhi pervenit eorum, ut ex ore infantinm
tam multis contra veritatem clamaas, animsetusenon destniat bfa fallerituim itiimicorum et defenso-
pepercisti? rum. ;
CXXVllI. JUL. Prsemissa scilicet disputatione pro- CXXXI. JCL.Iile dixit, Gratiaex muliis deliciis In
bare contentus, te qiioque qui nobis; seditionemper jusiificationem : ille peccati efficientiee* medicinae
hoc maximam concitabas, dicere remissionis peeca- copiairi praetrilit; qul sensus Catholicorum dogmali
torum non in cunctis unam eonslare ralionem; ut cprigrtiit, inteUigentiuin in his remissiohem peccato-
etiamsi unum hoc naturale peccatum persuadere rumfieri, in quibus possunt muila deprehendi,. id
posses, tamcn liqueret necessario dici, nbn semper est, motu proprise Volrintalis allracta : in quibus aq-
accedenlium ad gratiam unum slatum esse; et hoc tem nbn sit hic motus proprise voluntatis, id est, in
Apostoli dictura, ex mvtlis delictis. i» justificationem, parvUlis, non minus hulla esse, quam mtdta.
in adulta solum, non autem etiam in prima oetate AUG.Nulla ergoad eos Salvaloris pertinet medici-
cpmpleri. na, et Ciiristus nbri est eis Jesus: et lu qui hoc di-
AUG.Secundum tua vaniloquia, necin adulta setate cis, audesvocari christianus,! Deinde , si, ut definis,
eompietur : quoniam multi adulti haberit singnla in his fit feni.issio peccatomm, in quibus possunt
(etiamsi secundum vos non hanent originalia), quibus multa deprehendi; qrioniara sic accipis quod ait Apo-
cpnligii venire ad Baptismum,quando pcccaro coepe- stonis,. Gratia exmttltis delictisin j.ustificalionem:non
runt; aliqui habent etiam paucissiroa, non lamen mul- peftirierit ailremissionem peccatorum, qui, secun-
ta: nonergpperiinebuntad h»nc gratianv Christt'; dtim yos, npn liabentcs origmale peccalum, ad lava-
quoniam ex multis delictis iUa justificat, quse non cfurii regeneralioriis crim singulis veniunt paucisve
habent isti : quod si quisquis sapit, incffabiliier desi- peec^tiS.Videtequae diciiis; et non erubescitis , non
pit. Agnosce Christum ex mulds delictis jttstifican- expaVescitis,riop taceiis? Siaulem homines peccarc
tem, salvumque facientem populum suum, et in iis- incipiehtes, et riondum habeiites multa delicta, per-
dem niultis iritelligens ppsse quorumlibet et pauca cipiunt tamen gratiam ex multis justificantem deli-
et singula computari, noli ab hoc populo sortem sub- ciis; cur irieisdem riraltiseiiam singula quorumlibet
trahere paryulorum;etiam ipsiscrede necessariurii' computare npn yultis, non pb aliud , nisi ut ab ea
esse Jesum, qui hoe noirvocatur, nisi quia salvihini pa,rvrilosimpieseparetis; vobisque pernicies pessi-
facit populum Lsuum,inqup utiquesurit et parvuli, a moeiniquitatis incurobaL,ut ahUla etiam grandiores
peccatis eprum* ?
primuni peccare incipientes ,. nondumque habentes
CXXIX. JUL.Nunc vero assero consequenler niiril' miilta, sed
singula, velpauca peccata , alienps esse,
Appstolum de Maiiichaeatraduce suspicalunv: risten- dica,tis? ,
dit quippe ad grayem injuriam periinere mystefio- , CXXXIL J.u^,.ApJosf.pltisergpubipr^etuiitgratiam.
1
rum, siconipararenturpef curtcta peePatis,-idest, si pcccato, nostrumdogisa.cpmmuiiit. -
non efficaciuspro.desset gratia ,";quato colpse fornuv , Acp, Jjgaoyestrijin 'dpgma sttbyertit: quia isla gra-
nocuisset. Maximam ergp: christiahac fldei dignitalerii! tia quam peccalo,;pr«iu4it, ex multis delictis juslifi-
in epMagister ;Gentitim collocavit; qiiod eam riffif-1 cat, et ideo pertinens ad pusiUos-cum magnis, nec
mavit antestare delictis : ob lioe; llll curae fuit, uV ullum proeterit pusiUorum , qni remiltit omnia om-
morbis yeteribusmedicwae prsefefreteffecttini. ni.um suorum,, id esl:, pusillorum atque magno-
AcG.flanc medicinamnegatis pafvulis, quos falsa riimi ,. .....'.,. ,,;,:,[ .; ;.;; •;:.:.'' >
et inimicadefensipne salvps; esse .contenditis;' Sed' CXXXIII. JUL.Nunc tu ede, ubi sequaverit peccs.-
Deus eoruro, qui ex; ore infantium; aique •lacteriiittrn to
graliara ; ut quoniam fides tua non capit feroedia
medicinse suoe perflcit laudem, prpfeCip;et yos de- pr3eIatavuInpribus,;saHem
capiat in anguslum non
• bic Mss.Editi,adopHonem. excedentia comparationem, redacla : quod si scri-
(a) Librum sciiicet secundumde isuptiis et Concnpi- 1 SicMenardus.At Yignieriuset Mss.,efficientice
fecah
itis.
1197 LIBER SECUNDUS. H98
*
ptum uspiam repereris; Paulum tamen ab hac coti- Ios : respondebitur libi, quia nec mortui sunt in illo
stabit abhorrere sententia: el ut compendio totus parvuli, ac per hoc non pro illis Christusmortuus est,
Apostolisensus eluceat, ait, Gratiaex multis' delictis quia nonnisi pro moriuis ille morluus est, sicut
in justificalionem: multa autem delicta nec secun- Apostolus clamat: atque ita, eteoiitra te ipsum ve-
dum te parvuli habent, qui secundum Aposlolum , nies, etagratiaChristipenitusparvulos separabis, pro
nullum' habent. quibus Christummortuumnon essediclurus es. Conse-
AUG.Mttlta delicta nec secundum le habent, qui quenter etiam baptizandos negabis in Christo. Qui-
primum peccare cceperunt: et tamen eos negafe non cttmqueenim baplizali *
sumusin Chrisio,sicuti ait idem
potes ad hanc ex multis delictis justiftcaiitem gra- apostolus , in morle ipsius baptizali suinns (Rom.vi,
tiam, cum ad Baptisma veniunt, pertinere. Multa- 3): illi autem baptizantur in morte Christi, pro qni-
- bus mortuus est Christus. Nullo modo igitur ab ori-
ergo delicta sunt totius populi, in quo sunt el par
vtili; ad queni populum civitalis Dei cum pervenit ginali peccato alienabis parvulos, nisi eos simul a
gratia ex multis delictis justificans;, invenit ibi et gratia Baptismatis Chrisli feceris alienos 3. In eo
mulia aliquorum, etpauca aliorum, et singula par- vero quod tibi videlur, duo ista inter se esse contra-
vulorum;quse simul utique mulla sunt omiiia, et ria, ul omnes eant in coiidemnationemper Adam, et
multitudine sua redargunnt mulla et inania verba omncsrursus in justificaiionem per Chrislum, omnino
tua. Si autem secundum Apostolum,sicut putas, nul- erras. Nullus enim hominum nisi per Adam irahitur
lum delictum habent parvuli; unde ergo secundum ad damnalionem, de qua per lavacrum regeneratio-
Apostolummortui sunt? Quia et secundum le, etiam nis homines liberantur; et nullus hominum nisi per
pro ipsis mortuus' est-Christus : t/nus enim pro om- Christum ab liac damnatione liberatur : ideo ex utra-
nibus morlnusesl ;ergo omnesmortni sttnl; et>pro om- que parle dicti sunt oranes; quia nemo ad damnatio-
nibusmortttusesl (II Cor. v, 14 eM6). Juliane, non hoc nem generationis nisl per istum, nemo ad vitam re-
Augustinus, sed Apostolus dixit; imo ipse per suum generationis nisi per illum. Ac per hocnon generali-
ApostolumClirislus: cobibete a vaniloquio, cedeDec. tas unius partis locum excludit alterius; quia ex his
CXXXTV.JUL.Conslat hic igitur MagistrumGen- ipsis qui generaliter moriuniur in Adam, quos vult vi-
tluuvnon de nascentibus disputasse, sed de his qtti vificatChristus. Non ergo tibi videbuntur inter se isla
jam motu proprisevoluntalis utuntur. contraria, si non sis tibi ipse contrarius.
AUG.Digerecrapulamcontentionis, et expergisce- CXXXVf. JUL. Verum ut liic quoque quantum
re, etihtelligedeUctuin, etunius, et unum, de quo muniamur advertas : a loco medicanlis locum inlel-
dictum est, St- enimobunius deticlum multi mortui ligevulnerantis 4. SiChristiissalvavituniversos,Adam
sunl (Rom. v, 15): multi quippe isti ipsi sunt omnes, quoque universis nocuisse fingatur.
de quibus alioloco dicit, Sicut ih Adam omnes mo- AUG.Numquid ideo non mitluntur omnes in dam-
riunlur (lCor. xv, 22): et ibi videbis ct parvulos, qtiia nationem per Adam, quoniam quos vult ab hac dam-
ef proipsis etiam, te confitente,mortuus estChristus: natione Iiberat Christus? Qui proplerea omnes liberare
utique cum dixisset AposlPlus, quia unus pro omni- dictus est etiam ipse, quoniam non liberat quemquam
busmorluus est, continuo quid necessario sequefetur, nisi ipse : sicutdictus est illuminare omneni homhiem
ostendit dicens, Ergoomnesmorlui sunt; et pro omni- (Joan. i,9), quia nemo quemquam illuminat, si
busmortuusest. non ipse.
CXXXV.JOL. Jam vero quod addidit Apostolus, CXXXVII.JUL.Si Christus mulavit officia geni-
Sicut per unius delictumih ornnesad condemnationem; talium, Adara ea pervertisse credatur : si Christus
ila et per unius justitiam<in omneshominesad justifi- aliquid correxil' in sensibus carnis, oestimetureos
cationem(Rom. v, 18), tantum opis impertit nobis, Adaeculpaturpasse6 : si Christus fecit medicinam ire
quanlum in dogma tuum movet fragoris. Ponens quip- per propaginem, dicatur Adampergenerationemtrans-
pe in contrariis partibus omnes, quibus Verbisnon po- misisse deliclum.
test uUaesse conjunctio, ad' Scripturarum riosmorem AUG.Jam ad ista responsum est : sed audi brevi-
remittit, ut intelligamusomnesdici Solere pro multis. ler ctiam nunc. Si Chrisliaiius catholicus esses, ap-
Nam in ipsa fronte verborum magna barbaries est: pareret tibi et Adamdeliclumgenerando transmittens,
qui enim omnes ad juslificationem veniunt, si perre- et Christus regenerando dimittens. Carnaliter autem
xerintomnes ad condemnationem? aut qtii omnesad generat Adam, spiritualiter regenerat Cbrislus. Noli
poenam, si omnes rapiuntur ad gloriam? Generalitas ergo quserere in utroque propaginem carnis; quam
unius partis, locum excludit altcrius. propaginem nonpertinere ad regeneralionemspiritua-
AUG.Ergo et ubi dictum cst, In quo omnespecca- lem , si non contendis , attendis. Contra infirmitatem
verunt(Ibid., 12); multi sunt intelligendi, non omnes: vero carnis nunc Christi gralia certamen inslituit,
1 Hocilemlocoin editisomissumerat, nec.
quod si ita est, cogeris dicere, non omnes peccatores * Ms.Port., in mortem.
unius illius horninis imitatione peccasse, sed mulios. 3 Post,fecerisalienos,Yignienusaddebat, ideo ex ulra-
Quod si dixeris, ideo non omnes, sed multos ejus qite parle dicti suntomnes, q uia nemoa damnalionegene-
rationisatienus.Hseceo loco non exstant in Mss.Mar.
imitatione.peccasse, quia raulli, non omnes peccave- Port.,sedtantuminfra,ubi ab ipsovignieriorepetuntur.et
runl; volens eos qui non peccaverunt,inlelligi parvu- 4 ItaMss.At edili,vulnerati.
5 MSS., correxerit.
1 Hic,nullum,ex Mss.restituimus. 6 Editi,tnrbasse,corrupte. ,
1199 OPERIS JMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINl 1200
postea ejus pcrficiet sanitatem : cujus sanitatis fulu- sentis ct futuri sseculi loculi snmus (Supra, capp. 93,
rae atque perpcluaenunc pignus Spiritum sanctum de- 94, 106). Hic enim accipimus per pignus Spirilus, et
dil (II Cor. v, 5), per quem diffundilurin noslris cor- certandi et vincendi vires : ibi autem, sine hosle ullo
dibus charilas (Rom.y, 5), ut nos ad agonem interim externo; et interno, iiieffabili hac sempiterna pace
relicta carnis non vincal inflrmitas. perfruemur. Quisquis ergo omnia quse ibi habenda
CXXXVIII.JUL. Sin aulem bis omnibus in eo , sunt, hic vult habere, fldem se indicat non habere.
quem suscipiunt a natura, ordine permanentibus, ad- CXLI. JUL. Ostendit autera inler hsecveritas, quia
horialionibus, signis, exemplis, promissione vel mu- elsi prodesset effusa generaliter medicina motibus
nerum , vel pcenarum, ad fidem volunlas sine indu- alque 1 mortalibus.illis quoque qui eam nullo sludio
clione necessitatis allicitur, et iisecper institula, per nec ulla intentione meruissent; non lamen continuo
mysteria, per dona ; non oppressa , scd exspeclala , noceret culpa nascentibus, qui nihil ad eam assen-
scd libera, scd provocala curatur ; apparet, et si uno sionis admovere potuisseiit. Ac per hoc, etsi sequalis
spiritu loius mundusvel rugicns vel rabiens' refrage- esset gratiaepeccatique taxatio; clarebat tamen, ne
tur, voliinlalcro uniuscujusque , non nalivilatem , tum quidem ejusmodi appensionem eo usque con-
tinclam imilalione fuisse peccali. slare, ut quisquam nasci probarelur reus.
AUG.Quacumque te verlas , ab originali peccato AUG.In illo gravi jugo, quo eliam parvuli pre-
iion alienabis parvulos , nisi eos negaveris mortuos : muntur, quomodo est justus Deus, si nullus nascilur
quod si feccris, mortuum pro eis Christum simul ne- reus?
gabis: si autem, ne boc neges, mortuos parvulos con- CXLII. JUL.Nunc autem, cum Aposlolus non so-
fiteris ; profeclo in Adam mortuos non negabis s: aut lum non postposuerit culpse graliam, verum etiam
si non iiri, dic ubi. prseposuerit, dicens multo in plures abundassebene-
CXXXIX. JUL.Quamvis nimis mollitef egerim 3 : flcia, quam irrepsisse dispendia; per opinionemau-
ctsi eiiimChristus ex eo quo venit lempore, universis tem traducis, multo magis constet nocuisse peccata,
hominibus doceretur et iter interclusisse mortis, et quara profuisse graliam : irrefulabiliter a]>probatum
vitam donasse perpeluam, m nemo prorsus ex eo die, est, apostolum Paulum nihil sensisse de traduce, sed
quo Terbum caro factum est, aul in peccatum labe- ejus sentenlia Traducianos cum Manichaeismagistris
retur, aut pro peccalo pcenam timeret; non tamcn a suis pariter fuisse destructos.
conditiOne*primseiniquitalis,quseliberalitatisdocere- AUG.Non dixit apostolus Paulus, « multo in plu-
lur exlremse : quoniam subvenire non roerenlibus, res abundasse beneficia, quam irrepsisse dispen-
potesl et solet Deus, cum laude clementise; punire au- dia: > non hoc dixil; prorsus falleris, si ipse non
tem non peccantes non potest, sine eversionejustitise. fallis. Mullo magis enim abundasse gratiam dixit in
AUG.Quia ergo gravi jugo a die exilus de venlre multos, non in magis mullos; sed magis abundasse.
matris, punili sunt parvuli; agnosce judicemjustum, In coniparatione namque perettntium pauci sunt qui
et coiifiiere priginale peccatum. Punire enim nullius salvantur; sine comparationc autem pereunlium et
peccali meritum iiabentcs, siculetiam ipse confiteris, ipsi multi sunt. Sed quare sint illi plures, quam illi,
nori polest sine eversione jusliiise. consilium Dei yelle nosse mullorum est: nosse au-
CXL. JUL.Attende igitur quid disputaiio tola con- lem vel paucissimorumhominum, vel omninp nullo-
fecerit. Si gratia Christi et Adse culpa in diversis ef- rum. Ppsset aulem pmnipotens., non creare, quos
feclibus aequaliter censerenlur, ut vel numero opera- omnium rerum prsescius malos fuluros ignorare non
iionum psres essent, quse opcralionum genere dissi- posset, nisi uli etiam malis pluribus optime oplimus
debant; doceiidum erat, tantis profuisse gratiam, possel: unde nos aliquid Aposlolusdocuil, id est, ut
quantis culpa nocttisset : ut appensionis illius, qua iram suam potenliamque monslraret in eis, quoe at-
triitinabanlrir, aequitaset momenta consiarent. Sub- tulit in muita patientia v.asairse, et ut notas faceret
venire ergo debuit etiam illis omnino locis illisque divilias glorias suse in yasa misericordise (Rom. ix,
partibus medicina, quibns insederat aegritudo; id est, 22, 25). Sed nolupt credcre Pelagiani, quod in uno
si aliquid in motibus geniialium , in sensibus coeun- homine tota est massa vitiata, ct tota damnata: a
lium, in obscenitate merabrorum, in infelicitale na- quo vitio et damnatione sola sanat et Iiberat gratia.
scenlium, aritiquum crimen effecerat, immulatione Quare enim justus yix salvus erit (l Pelr. iv, 18) ?
horurii quse diximus , reraedia contulisset : alioquin Numquid liberare justum labor est Deo? Absit: sed
grande testimonium imbecillaeartis, nihilque prpfu- ut oslendatur, quos merito fuerit damnala natura,
turae, nec locum oegritudinisinvenisse, et languenti- non vrilt facile de tanlo oialo', nec ipse Omnipotens
btts eversisque natufalibus, inertia " fomenta volun- liberare; propler quod, et peccala proclivia sunt, et
tatibus admovisse. iaboriosa justitia, nisi amaiuibus : sed charitas, quse
AUG.Jam responsum est, cun de distantia prse- hos amantes facit, ex Deo est (I Joan. iv, 7).
1 SicMss.At editi, rapiens. CXLIII. JUL. Verum quia hic fui longior, perga-
2 Editi,si autemhocnonneges,etmorluosparvuloscon- ronsad reliqna.
fiteris; profectoin .-tdammorlttosnegabis.Emendanturex AUG.Ita hoc dicis, quasi alibi brevior sis futurus;
manuscriptorum fide.
3 Edili,egerit,mendose. > Editi,motibuswque.OmnestarnenMss.,molibusatqtte.
ea
' Mss.,merlice.conditio.
VMenardus, paludanuscorrexit, omnibusmque.
' Edili,quod.J.ss., quo.
 1201 ;;-.,'• ; LIBER SECUNDUS. im
cum Ioquacissime inquiras quemadmodum Appstpli sed pro multis quae omnes non sunt, positas atque
manifestissimis verbis nebulas ingeras vanitatis, . inlelligendas doces.'Si autem possunt quidem, ubi
; CXLIV. JUL.« Orones autem dixit ad condemna- dicuntur multi, non omnes inlelligi; sed tamen ubi
lioriem per Adam, et omnes ad justiflcationem yitoe dicunlur omnes, vereque sunt omnes, recte dicuntur
per Jesum Christum; cum utique non omnes..eosjroi et raulti; ne ipsi omnes, pauci intelligantur ; sicut illi
Christiis ad yitam:
' moriuntur in Adam, transferat sancti, quos ignis ardensurere est vetitus (a), omnes
sed omnes dixit atque omnes, qttia sicut sine Adam inler innoxias flammas laudabant Deuin, et tamen
' nullus ad mortem, ita sine Chrislo nullus ad vitam. ipsi omnes pauci erant, quoniam tres erant (Dan. ni,
Sicut dicimus de litlerarum magistro, si in civitate 49-31) : quid habet virium argiimenialio lua, qua
solus est, Omnes iste.hic litteras docet: non quia proplerea omnes non yis omnes intelligi, quoniam
omnes discunt, sed quia nemo nisi ab ipso. Quos iidem ipsi dicti sunt multi? Quandoquidem qui vere
autem omnes dixerat, multos poslea dixit; eosdero sunt omnes, ideo nonnunquam dicunlur et mulli, ut
tamen omnes multosque signilicans. Sicut enim per discernanlur ab eis, quicumque ita sunt omnes, ut
unius inobedienliampeccatqres consliluti sunl mulli, sint tamen pauci. Capilli quippe hominis omnes,
ita et per unius obedientiamjusti consliluenlur mulli etiam multi sunt; digiti vero eiiam omnes, pauci
(Rom. v, 19). Adhuc quoerat per quid peccatum in- sunt.
venialur in parvulo.Kespondent ei paginse .sanctse, CXLVI. JCL. Totura denique quod egerat, enoda-
Per unum hominem peccalum in mundum inlrqvit J vit dicens, Sicul enim per inobedienliamunius Itotninis
(De Nuptiis et Cqncupiscentia,lib. 2, nn. 46, 47). peccatorcs conslituli sunt mulli; ila et per unius obe-•
Sanctas quidem Apostoli esse paginas coiifitemur, dienliam jusli consliluentur mttlli (Rotn.v, 19) : ut
non pb aliud, nisi quia rationi, pielali, fidei cpn- sicut nemo prsemia virtutis raeretur, nisi qui ad ca,
gruentes, erudiunt nes-et Deum credere inviolabilis post incarnalionem tamen Christi, sanctitalis cjus
sequitalis, et opera ejus bona honestaque defendere, imitatione conienderit; ita in Adam praevaricator
el prseceptisejus moderationem, prudentiam *, justi- nemo lenealur, nisi qui in transgressione legis primil
tiam vindicare. ,..,. hominis imitatione deliquerit.
AUG.Ipsa ^te convlncit in parvulis xquitas.Dei: AUG.Hocest occullumet horrenduro virus hocresis
quoniam 3 magna est iniquitas, si jugo gravi pre- vestrse, ut velitis graliam Christi in exemplo ejus
rounlur et parvuU sine ullo merito yinculoque pec- esse, non in dono ejus, dicentes, quia per ejus iml-
cati. . , . ',,. ,lr talionem fiunt justi, non per snbministralionem Spi-
CXLV. JUL. Ac per hoc, negare queraquam pro ritus sancti, ut eum imitentur adducti; quem Spiri-
allprius peccato posse damnari, negare ullum; pec- .lum supersups 2 dilissime effudit: et quasi vigjlanler
catum ad postercs naluroe condilipne transire: atque additis, « post incarnaiionem tameii ejus; » propter
credere, alque asserere, hpminem de.institutaapep antiquos videlicet, quos sine gratia ejus fuisse dicitis
•fecuudjtategenilum liber^arbilrii jusiis legibiis cpnr justps, eo quod non habuerint ejus excmplum. Quid
veniri 3, ut vitet omne quod malum est, exerceat £i ergo et post incarnalioiiem Chrisli, nondum audito
omne quod bonum esi, ,nec, secundum vos, aestimet Evangelio, proposuerint sibi aliqui homines superio-
amorem.et necessitatem criminuni subslanlioe suse rum exempla juslorum, juslcque vixerint? quid agi-
causis, id est, ipsis adhsesisse serainibus; nec recij- tis?ubi vos videtis? Itane verp isti virtulis praemia
piat tam stultam, tam insaiiam, tam impiam senten- nprt merentur? Si ergo ex juslorum imilatione ju-
tiam, in conlumeliarovidelicet naturse, raliohis, Dei^ slitia; Christus gralis roortuus est (Galat. n, 21) ;
Apostoli volumiiie conlineri, quia dixerit per unum quia fuerunt jusli et anle ipsum, quos imitari pos-
hpminem peccalum in hunc roundum intrasse, et in sent, qui justi esse voluissent. Quid est etiam quod
pmneshomines transisse niortem (Rom. y, 12); cum Apostolus non ait, Imilatores estole Chrisfi, sicut et
hoc diu caligare non siverit, addens eos quos omnes ego; sed ait, lmilalores mei estole, sicut et ego Chrir
dixerat, debere multos inlelligi, qui imitalionc, npn sti (I Cor. xi, 1)? Ergo se illis voluit esse pro Cbri-
generationepeccassent. ,.. ,, Sto? Videtisne quse mala vos consequantur, quando
ACG,Poles dicere, non omnes gentes semini Abra- Adam et Chrislum Apostolp proponente, vos imita-
hse fuisse promissas, ubi dictum est, In semine\tup tionem imitationi, non 3 regenerationem generationi.'
benedicenluromnesgentes (Gcn. xxn, 18); quia eas- vultis ppponere?
dem dixit et multas, ubi legitur, Palrem multarum CXLVIL JUL. Pervenire autem el ad innocentes
genlium posui te (Id. xvn, 5) ? potes,. inquam, hoc gratiam Christi, ad quos Adae culpa non pervenit:
dicere, et in eo quoque loco Scripturae praenunlianti propter quod, vigilanter inculcavit, Multo magis gra-
qnpd rebus ipsis videmus impleri luo vaniloquio con- lia Dei et donum unitts homtnisJesu Christi in plures
tradicere; et prphibere nos intelligere omnes gentes, abundavit (Rom. v, 1S): ut illa superior coaequatio
ubi promissse sunt, quid aliud quam omnes gentes ? 1 Editi, quasiprimi. Abest, quasi, a Mss.Clar. et Mar.
quia per tuam dialeclicara, omnes non pro omnibus, 2 Menardus,qumsuper
suumspiritum super eos.spiritumsupert>os.vignierius,
Corriguntur
qui
ex fide Port. Mar.
1 Editi, prudentiee. Clar.
* sic Mss.Editiyero, quam. 3 Particulanegans hpc,loco restituitur aucloritalema-
* sic Mss.Editi,convenire imscriptorum.
(o) forte, veritus. ..
*203 OPERIS IMPERFECTI CONTRA 1ULIANUM,S. AUGUSTM 120*
ejus setatis quse ratiorie utitur in conlrariis studiis tiam In multos, non in magis multos, hoc est, non in
Sndicet imitationem ; hcec autem in gratise largitate plures, sicut jam osteridimus : quoniam si plures
proelatio, consecratos et provectos approbet inno- dixissei, propler parvulos quos tenel graiia, cumpri-
«entes. Qusecum.ita sint, tibi, non milii, Apostolum mi hominis non teneat Imitatio; falsum dixisset, et
Pbviare senti, contra te eum arma ferre cognoscito, esset similis ^obis. Si enim omnes inntalores Christi
qui dogma tuum, prseceptorisque tui Fausti, a quo es post ejus incarnationem, regeneratis parvulis addilis,
velut pfima manu tinctus, hoc uno, si caelera dees- conferawturcum peccatoribus, quos omnesvultis pro-
sent, vehementer everlerei, quia dicit per unius in- ptef arbitfium iibertalis ad imitationera primi honii-
obedientiammultos.non omnes, peccatoreseonstitu- ais pertinere', ab ipso Adam usque in finem sseculi
ios fuisse, et per unius obedieniiam justos non voluntatepeccantes; qui eorum multo plures siiii evi-
omnes constitutos fuisse, sed multos. Ut enim dili- denter apparet, tit et vesira falsilate vincamini.
genter quam tibi sermo hic repngnet, lectoris intelli- CXLIX. JUL. Si enim quale tu, tale aliquid ille sen-
gentisesuggeratur : Apostolus pronuntiat, nonoranes sisset, debuit utique dicere, Per unius inobedientiaro
per Adam peceatores constitutos fuisse; tu dicis, tpeccatores constituti stintomnes, sed per obedientiam
•omnes omnino per Adam peccato naturali ad jus Christiex his aliqui ad justitiam reverterunt. Ita en?m
diaboli pertinere : ambigi non potest, inter te et prorsus ei loquendura fuerat, si hoc quPd iu flrtgis,
Apostolnm magnani esse pugnam. volnisset intelligi. Verumtamen cnm hac senlenkia
AUG.Oranes dicit, eosdemque multos; non multos lllud aliudnequivisselasserere, raulto magis pfpfuisse
dicerido negat oriities1, ne sibi sit ipse contrarius, <3hristi gratiam, quam Ause Isesisset iriiquitas. Etsi
sicut vestra ant fallit Improbitas, aut faHitur csecitas. ergo penilus nesciremus, qui mos esset, quol per in-
•Quia enim ulrumque dixit Aposlolus, et omnes, et obedieniiam unius bominis multi peccatores ccnsiitui
multos; ostendi ego non inter se duo istapugnare; dicerentur : tamen maneret in solido, non hoc per-
quia ipsi omiies, ideo eliam multi sunl dicti, quia tihere ad originale peccatum, quod Apostolus inctil-
omnes aliquando dicuiUuret pauci: iu autem dicendo caverat, multis, non pmriibus cohvenire.
non omnes, quos omnes dixil Apostolus, procul du- ACG.De rhultis et omnibus, jam responsum est.
l>io convinceris Apostoloesse contrarius. Wecsic locutum fuisse Apostolum, quemadmodqm di-
CXLVIH. JUL. Nam cum tu et Manichseusdicitis, ciseum loqni debuisse, si hoc diceret quod nos dici-
Omnes sunt naturaliier peccatores : Aposlolus atttem mus, quid mirurn esf? Quandoquidemetiamsi, secun-
dicit, Multi sunt, non omnes, peccatores; removet dum vos, Apostolus per unius delictum ita multos
^ccusalionem a semiuibus quoe armalur in mores, et peccateres censfitutos esse dixisset, ut iidem multi
destruit originale peccatum. Utque hoc ipsum quod uon possent omnes inftelligi,sed hi tantum qui eximi-
egimus, urgeamus : praescribit Aposiolus, multos de- ialione primi hominis propria voluiuate peccarunt;
iere intelligi per Adae inobedientiam peccatores; non dixlt per obediehtiamChfisti ex his aliquos justi-
mtiltos autem per Cbristi obedientiam justos; eos iicatos, qtiod iamen vefiim -est. Quid est ergo quod
ntique qui justi stint, ostendens ab illis qui criminosi •dicis, « Si iale aliquid quale nos sensisset Apostolus,
sunt, esse discretos : iu qua impudentia argumentari enm dicere debuisse, Per unius inobedientiam pec-
niteris, ut ex his sermonibus probes naturale pepca- catbres constituti stirit omnes, sed per obedientiam
ium ? Nam cum dicis omnes nasci criminosos per Chfistiexhis aliqiii adjustitiam reverlerunt? i Quasi
Adam, et propterhocad diaboluro pertinere, sed ali- vosnegetis, ex procvaficatoribns legis, quales tan-
quos irtde per Christuro postea liberari; non boc sen- tummodo peccatoresad similitudinem praevaricationis
tis quod Apostolns, qui dicit, non omnes per Adam Adse pertinere contenditis, aliquos per obedientiam
peccaiores constitutos esse, sed multos. Christi ad juslitiam 'fuisse conversos. Possumus ergo
AUG^Quoriiamnpn est contrarium, sjcut jam osten- et nos vobis dicere : Si tale aliquid quale vos sensis-
dimus, utiiderii sint mulfi, qui suntpmnes; ideoquos set Apostolus,debuit-utique flicere, Per unius inobe-
miiltos, eosdem omnes Apostolus dicit : nonpmnes dienliam-peccatoresconstituli snnt multi quidem, non
autcm, non Apostolus, sed tudicis; ac per hoc Apo^ omnes, sed eliam ex his per obedientiam Christi ali-
stolo conlradicis. Verum est autem quod Appstplus qttiad juslitiam reverlerttiii. Autetiam multo aperlius
dicit: falsum ergo qtiod tu dicis.' Et qiiod superius ita loquerelur, si aliquid tale sensisset, ut diceret:
dixisti, « vigilanler inculcasse ApostPluni, Mulio ma- Multi quidem Judseorumper inobedientiam unius ho-
gis gratia Dei el donum unitts honiinisJcsu Christi in niinis peccalores sunt eonsiituti, qui lege accepta,
plures abundavit» (Supra, cap. 147); volens inlelligi, simili prsevaricatione peecarunt, sed etiam ex his
ideo plures dictos, qiiia pervenit gratia ejus ad par- aliquos justiflcavit Ghristi obedientia. Quodsi tibi non
vulos, ad quos imitatio primi hominis non pertinet: prsejudicavit, non ita loquendo, sicut dixi eum loqui
aut mendosus codex tibi mentitus cst, aut ipse men- debuisse, si hoc sentiret quod lu : nec mihi utique
liris, aut ab aliqad falso, sive fallente, aul dilivione praejudicaredebet, quia non ita locutus est, quomodo
^eceptus es. Non enini ait Apostolus plures, sed mul- euro dicis loqui debuisse, si hoc sentiret quod ego.
ios. Grsecum altende codicem , et invenies stollobq, Cura ergo Apostolus ila sit locutus, sicut loquendum
Dixiiergo, raulto magis abundasse gra- esse arbitratus est; videndum est quis ei noslrum
•jioiiTtie^Teius.
1 Hiccx Mss.restituimus,omnes. in MSS, quod. . ..-vi,-.:.::,:
 120g LIBER SECONDUS. I20S
consentiat, ulrum ego qui dico verum esse quod ait, AUG.Hanc medicinam parvulis vos negatis, quos
Per uuius delictumin omnes hominesud condemnalio- lex ipsa circumcidi octava die jussit, ejus gratiam
nem; et verum esse quod ait, Per unius inobedientiam prsefigurans, cujus resurrectionem dominicus, id est,
peccatoresconsliluti sunl multi {Rom.v, 18, 19); quc- post septimum Sabbati dies octavus ostendit : nec
niam non repugnat ut qui multi sunt omnes sinl, et valetis ac*'vuw^ttendere, ita parvulum roorientem
qui omnes sunl multi sint: an tu qui dicis, Ubi ait sine Christi gratia peritufum, quemadmodum dictum
multos, mnliisiint; ubiait omnes, non omnes sunt. est, iucircumcisi animam parvuli interire de populo
CL. JUL. Patefacla igitur vel imperitia vel impu- suo (Gen. xvii, 12, 14) : cujus interilus invenire me-
denlia lua, quce aut non curat aut non valet quid di- rilum non potestis, quamdiu non trahere peccatum
catur exponere, ostensoque veritatis ipsius, quaro se originis parvulos dicitis.
.esse Christus apppllavit (Joan. xiv, 6), lumine, nihil CLn. JCL. Qui et crimina voluntatis ignpvit, a
de apostoli Pauli sermonibus Manichoeae,id esl veslrse, quibus Iiberum fueral abstinere ; et sui imitatione ,
I cohaereredemenlioe: nunc expositionioperara demus, qui erat virtutum forma et norma, correctis' gloriam
ut sicut ostensum esl qualiter non possit, ila clareat beatoeseternitatis indulsit. Cum ergo ulramque na-
qualiter etdebeat Paulus et possit intelligi. tionem pro voluminis sui tempore et jure conveniat:
ADG.Ita desererls veritate, et contra manifesta in his tamen locis, de quibus qusestioest, cumbrae-
Apostoli verba non poles invenire quid dicas, ut quod litis omnino manum conserit, qui audebant de prse-
in eis intellexerunt iot sancti clarique doctores, qui putlatorurastirpevenientes, eo usque despicere, u
hoc in Ecclesia catholica didicerunt atque docuerunt affirmarent eos, nec suffragio fidei ad consortium
(non enim sanum sensum habenles in tam manifestis suum transire potuisse : contra qnod supercilium re-
verbis aliud inlelligere poluerunt), jtu Manichseorum plicai Judsesegentis exordia, et in 2 ipsaradice cir-
esse dicas, quod illos non fuisse cogeris confiteri, cumcisionis, ostendit non tanti esse prseputium,
quantolibet veneno Pelagiansepestis insanias. ut aut injustos ejus relictio, aut justos faciat ejus
CLI. JUL, Scribens itaque ad Romanos, eo jam ablatio.
tempore, quo Gcnlium ccaperat esse permixtio, atque AUG. Quando ista dicebat Apostolus, non de cir-
ideo tam ex Judseis quam ex Gentibns complebantur cumcisione, vel prseputio ; sed de prseceptis legis in
Ecclesise, lumullus populi utriusque componit, incul- quibus est etiam, Nonconcupisces^Exod.^Xfllj et
cans quoniam nec gentes impietatem suam, qua mu- Deut. v, 21), agebat : quod et ipse comraemoravit
taverant gloriam Dei in similitudinem imaginis ho- {Rom. vu, 7). Quid tergiversamini ? Priores peritis,
minis, et volucrum, et quadrupedum, et serpentium, dum caliginem offunditis imperitis.
legis possint ignoratione diluere, quaeper vim ratio- CLIII. JUL.Non ergo per legem promissioAbrahw,
nis ingenitae, etsi non ritum ceremoniarum Judaica- ut hmres esset mundi, sed per justitiam fidei. Si enim
ruro, lamen Deum innolescentem operibus, sub- quisunt ex lege, hwredessunt; evacuata est fides, de-
stantiac vero profunditate secrelum, potuerint ex his structa est promissio.Lex enim iram operatur : ubi au-
ab eo quse sunt facta cognoscere. Legis autem nor- tem non est lex, nec prmvaricalio.Ideo ex fide, ul se-
mam, quanlum ad vitae probilalem respicit, proprins cundum gratiam firma sit promissioomni semini; non
itnicuiquc suggerebat affeclus; videlicet ut nihil tale ei tantum quod ex lege est, sed quod ex fideest Abrahm,
jnferret proximo, quale perpeti noluisset: atque ideo qui est pater omniumnostrum (sicut scriptumest, Quia
profauitatem Gentium jure oplimo argui posse con- jatrem multarum gentiumposui te), ante Deumcuicre-
vincit, elsi non per Jegem, per eam tamen juslitiam didit, qui vivificat morluos, et vocatea quce non sunt
quse condidit legem, et qua judicante, hi qui sine lege tanquam quw sunt. Qui prmter spem in spem credidit,
peccaverunt, sine lege et peribnnt. Judaeosvero, quo- ut fieret pater multarum gentium, secundum quod di-
ruin magis intererat, quia in despeclum Genlium ctum est, Sic erit sementuum. El noninfirmatus in fide
maxirae turoescebant, honorem sibi de legis purifica- consideravil" corpus suum jam emortuum, cum fere
tipnibus vindicantes, ac per hoc sestimanles non sibi centttm annorum esset, et emortuamvulvamSarrm: in
ita ul Gentibus profuisse Cliristi graliam peccala do- repromissioneautem Dei non hwsitavit diffidentia, sed
nantem, quandoquiderolegis ea inslitutione vitassent, confirmalus est fide, dans gloriam Deo; plenissime
magna disputationum virtute confringit, allegans, eis sciens quia qumcumquepromisit, potens est et facere :
taiito ampliiisper indulgenliam fuissecollatum, qiianlo propter quod et reputatum est illi ad justiliam {Id. IV,
ppst legis admonilionerasine ulla ignoratione peccas- 15-22).
sent; per quod approbateos reosfuisse, et vehemen- AUG.Hsecte commemorare non pudet, qui oppu-
ter potuisse damnari in ejus justitise examine, apud gnas gratiam qua ista promissa complentur? Contra
quem qui iu lege peccaverunt, per legem judicabun- Deumenim loquimini, dicendo, Nos facimus: quod
tur : Non enim audiiores legis jusli sunt apud Deum, ille se facturum esse promisit. In Isaac quippe, qui
ted factores legisjuslificabunlur (Rom, i-n, 13). Hoc Abraliaepromissus est filius, hi praefiguratisunt, non
ergo proposito, per tolum Ubrum dispulans, tum su- 1 Menarduset Vignierius, et normacorrectionis.Emen-
perbiaro reprimit Judseorum, tum excusationem vani- dantur ex Mss.
lalis Genlibus demit, ut doceat sequaliter ambobus 2 Manuscripti, el ipsa radice,omisso,in.
3 sic siss.At vignierius : Et non infirmatus est m /lrf«it
populis Chrisli profuisse medicinam. necconsideravii.
 1207 OPERIS 1MPERFECTICQNTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1208
quise ipsos juslos, sed quos Deusfuerat ipse factu- ACG.Hos mores, qups procul dubio bonos vis in-'
rus? Unde uniY.crsaeper prophetam dicit Ecclesioe: telligi, si ut putatis, horiio sibi facit; prsedicereista
Ego emmsum Dominns, qtti facio le (Isai. XLV,8, sec, debuit Deus prsescius.non promittere; ut non de illo
LXX), Propter quod et fiiii proroissionis vocarilur , iri liiic causa diceretttr, Qucepromisit, potens est et
apertissime dicerite Appstolo : Nbnpotesiaulemex- facere (Roiri.iv, 21) -, sed, Quaeprajscivit, potensest
"
cidere verbumDei : nqn enim omnesqui ex.Israei, hi et proenuntiare, aut, potens est et ostendere. Quando
simi Israel; neqttcquia semeh Abrdhce., omhes filii; autem dicunt homines, Quod Deus promisit, nos fa-
. sedinlsddc iacdbitur libi seriienrhbpesi, riorihi qui cimus;se ipsps faciuht jaciantia» polentes, ijlum
f-lii'cctrnis, hi filii Det, sectfilii promissiqnis deputan- arrogantia mentientem.
1
iur'msemirie(Rom. IX, 6-8). Qripd. itaque Deiis pro- CLVII.JCL.Si enini qui sunt cx lege, hwredessunt;
misit, Deijs facit. Hoc ergo iolum sicut oediflcateos evacuataesl fides, deslrucla est repromissio(Ibid.,\4).
qupfiim spes iri Deo est, sic evertit eos qui confidunt Qui serrab, nisi iriielligatur, ingerit maximam quae-
iii wlrite sua (Psal. XLVHI , 7) : ac'per hoc , sicut slionem : dubio enirii procul, dicit eos esse ex lege,
catholicam fidemoedificat,sic Pelagianriiri evertit erro- qubs supra dixerat ex circumcisione, quos sibi tan-
'
rero/"' "'" \ ..']'[ .'.. • .,, - tum noverat arrogafe, ut putarenl praeter se neminem
' CLlV. Jui,.
Quiiocus quam sit.opinioiii yeslraeitptus assurai ad Abfahae serainis dignitatem : atqiie hoc
irifesius, et pririio opefe. dispulalum esi, et si quid disputaliOnecollegerat, utquia non solum hi qui ex
hiric fecpiioportuefit^ disseretur. Nrinc.auteriiadver- circumcisione, sed etilliquiex proeputio seclari vo-
tatuf ^ pfofnissliihero, qttse facta est ad Abraliarii,pb luissent vestigia fidei Abrahse, rion immerito Abrahae
•
Jemuriefatioriem ffldeiejris, iri qua dicitiif., quia pater filii censereniur.'
mriiiariim genliurii: cPiisiitueretur, osfehdisse, ripc ACG.Quid, si noluissent? evacuaretur prpmissio ?
uiiius iiltiropopuli gcnitorcni debefe defendi, qtii.mul- Admoneo ht intelligatis , cui gratise sitis inimici, ne-
lafum gentiuiri pater 1sit prpedicttts'; nec jta soiiini gando operari Deum voluntales i.n meniibus bomi-
iifedrilitalis recepisse merceaem, ut' alios' siiriililfer num : npri ut liolentes credant, quod absurdissime
credentes a proeniiiconsortio putelur excludere. Noii dicilur; sed ut voleritesex nolentibus fiant. Non sicut
est auiem scripiuih, iriquii, tqhluirimodopropteripsUm, facit doclor homo, docendo et hortando, minando
'quiarepuiaiuiri'estiUi;$edel prppter nps , quibusre- ef pfpmitiendoin serraone Dei: quod fruslra fit, nisi
piHdbitttr',credenlibusineitm qui suscitavitJesumChri- Deus inlus operetur etvelle per investigabiles vias
htum D^niinum'nosirumd'nipriiiis;qui traditus esi pro- suas. Cum eiiim verbis doctor plaiilal et rigat, pos-
pter dclictanostra ;et resurrexit prqpter'justificalionem srimus dicere , Forte credit, forte non credif * audi-
noslrarit (Rom. IV, 23-25). lof t cum vero dat incremenlum Deus (I Cor. m, 6),
- "A^G."Diipiteriobis, o vani, npn defensofes, sed sine dubio credit et proficit. Ecce quod inleresl inter
:iiifiatbres liberi arbitrii, qui ignorantes Dei justitiam, legem et pfomissioriero, roter lilleram et spirilum.
etvestfanvjusiiliam volenies cpnstituere',; juslitioeDei CLVIII.JUL.Ctim ergo superius id egisset, ut in-
rioh eslisStibjePti {td: x ,;3) ;'dicite,:iriquam, nobis : ielligeremus a Consorliojustilioe non potuisse excludi
siriPluisientgerites credere justeqne vivere', evacua- Gentes'',v[sed per eamdem fidem cum filiis circumci-
'retiir pfoihissio quas facta est a'd Abraham? Non ', sionis ih Abrahoeslirpe numerari; nunc intulit, ne-
•inquies. Ergo uiAbraham obsiipendium fideiconse- miriemde circumcisionead eam promissionem, quse
qrieretur dilatalionem seminis, praeparataesi geritium Abrahaedata 6sl, pertinere : hoc autem omnino, nisi
voluntasabommo; et ul vellent quod et nolle potttis- inlelligatur, repugnat. Quod ilaque ait, Si enim qtti
• seht,' abillo factuiriest, qui ea qusepforiiisit, poteris surit ex lege, hmredesSuhl; evacuata est fides, et de-
:' "' '"' slructa est promissio';noii hoc pronuntiavit, ut vide-
•esietfacefe.
- GLV: JuL. Cum
ergo ille adliuc iri prsepulio testis licetnemode Jhdaeis per fidem fieri credalur naeres
1sitfidei proiiuritiatus, et ob ejus stiperidium dilata- promissionis antiqtioe: sed deest sermo , cujus vicem
tionetft fuerii seminis consedtiius; qua, inquit, regula implet intelligentia , non solos hoeredesesse qui ex
iu i;Jtidaee,noripuiasad consofiitimjustiliaepertinefe legesunt; ut sihoc raododictum esset: Si enim qui
^eritiles ', qui fideni Abrahae, pafia de Dei virttitibris sunl ex lege, soli hseredes sunt, evacuata cst fides.
' cfedendo, resiitiiunt? . .;. Vere enim prseputiumviderelur excludi, si ad nullos
• 'AuG.Beriecontfavos loqueris : quia utiqtie si de praetereos qui ex circuincisione erant, benedictionis
- Dei'virlutibus Credunt, non sicutvos confiduritin vif- ' hsereditas perveniret. Intelligenda igilor consuetudo
lule sua, ul justificenlur, id est, ut justi fianl; sed in " Scripturarum est; quia non continuo quod non dici-
• fflliiis,^qui justificat impium. : " • tur, denegalur, ul inielligenliaeopere verborum dis-
rs-UsGJriVL-JcL.' Ciirputes, inquit, Sine consecfatiorii- pendia suppleanlur.
^'toustegis, atf Abrab.sestemma riaiioriesnon pOsseper- -: AUG.Sicintelligunl, qui non intelligant. Cur non
i duci; ciroi Constet promissionem, qnse facta est: ad , altcnditis,- rogo, ideo non esse haeredes ex lege ,
' Abrahara, anteriorem fuissequam legem, nec eam quia,lex iram operatur ? Vbi enith rion est lex, nee
ablutiouibus 9 tributamfuisse, sed moribus? ~prwvaricalio(Rom.vi; 15). Ideo autem ex promis-
1 Edili,quos.Mss.Mar.Ciar. Port.,quod. 1Menarduset Mss.,instantia.
_ v» sicfeiss,Editi,abluliom. 3 EXMSS. addidimus,fortenoncredU,
 1209 LIBER SECUNDUS. 1210
sione, quia Deus quod promiltit, ipse facit. Qui eiiim AUG.Imo destrueretur promissio, si ex lege quis-
proeceplalegisimplere seputat perarbitrium proprise quam justusesset. Sienim qui ex lege, hwredessunl;
volunlatis sine spiritu graliae, suam justitiam vult exinanila esl fides, evacuata esl promissio; lex ettim
consiiluere, nonjustitiam Dei sumere. Nam unde iram operatur(Rom. IV, 14, 15) : ad hoc utique, ut
dicit idem apostolus , Vt inveniarin illo non habens ad iram evadendam, Dei gratia requiratur.
meamjusliliam, quwex lege est, sedjusliliam qum cst CLXI. JUL.Quod quia manifesto falsum est; et sub
ex fide, justitiam exDeo (Philipp. 111,9) ? Quare suam lege quippe peccatores pcenam merebantur, et anie
dicit justitiam, quse ex lege est, eamque justiliam Iegem justilia et fldes remuneralionis suse fructibus
reprobat;non autem suam, sed ex Deo juslitiam , privatoe non sunt; constat, nonad truncatas ferro
quse est ex flde? Numquid lex non esl ex Deo? Quis carries, sed ad illustres probitate mentes, promissio-
nisi infidelishoc dixerit? Sed ex lege dicit justiliam nis illius gloriam perlinere. Sequitur autem fulmi-
suam, in qua homo putat sufficere sibi legein ad fa- nea contra traducem sententia : Lex enim, inqttit,
cienda divina mandala, confidens in virtute sua. Ex iram operalur : ubiautem non est lex, nec prmvarica-
fide autem juslitiam, ideo dicit esse ex Deo, quia- tio. Persuade efgo legem datam esse conceptis, le-
Deus unicuique parlitur mensuram fldei (Rom. xu , gem posse dari nascentibus; ut eos praevaricaiionis
3) : et ad fidera pertinet credere quod in nobis Deus reos possit arguere. Coeterum nos cuni Apostolo cre-
operelur el velle (Philipp. H, 13); sicut operabatur dimus, quem nihil contra rationem sensisse defen-
in illa purpuraria, cujus aperuerat sensum, ut in- dimus, non esse in ea aatateprsevaricationem, in qtia
tenderet in ea quaeaPaulo dicebanlur (Act. xvi, 14). lex esse non potuit; qui&ubinon est lex,'nec prmva-
Ac perhoc, nec ipsi Judsei qui crediderunt in Chri- ricalio : quoe lex iram operalur, non vitio suo, sed
sium , in quibus et Paulus fuit, ex lege hserede6 om- eprum iniquitate, qui peccala virtutibus antepo-
nino dicendi sunll, sed polius ex promissione. Ideo nunt. ......
cnim dictum est, In Isaac vocabilur tibi semen, quia AUG.Non est ergo lex Chfisti, Nisi quis renatus
non qui filii carnis, hi filii Dei; sed filii promissionis fueril ex aqua el Spiritu,non potest intrare iri regnum
deputanturin semine(Rom. ix, 7 el 8). Dei (Joan. m, 5)? quam legem vides, etiam ad par-
CLIX. JUL.Collegit itaque Apostolus argumenlum vulos pertinere. Verum tu dic potius, parvulus cujus
hoc modo : Si nulli essent hseredes benediclionis, anima interibat de genere ejus, si die non circumci-
nisi qui ex lege sunt; ut prseputium constabat exclu- derelur octavo (Gen. xvii, 14), cnjus praevaricatio-
siim, ita consequens erat, neminem qui fuisset ex nis arguebalur, ut tali supplicio plecterelur? Nisi
lege, benedictione privari ; id est, si circumcisio quia ipse in se ipso nihil peccans, tenebalur reus
tanlum valerel, ut sine ea fides nihil valeret; sic- in simililudine prwvaricationis Adw, in quo omnes
ut Gentes liquebat repulsas, ita probabatur de Ju- peccaverunt(Rom. v, 14, 12). Quse verba apostolica,
dseis ad perditionem * nunquam quemquam ire po- tam clara obscurare, tam rccta curvare, ingenli
tuisse. quidem , sed inani labore conarls.
AUG.Quomodo erat consequeris, o grosse diale- CLXII. JUL. Approbavit ergo Apostolus, quia non
clice? quomodo erat consequens, si nulli essent bsc- - sit tantummodo scriptum proptcr Abraham, quod
redes benedictionis , nisi qui ex lege sunt, neminem reputatum esl illi ad justitiaih; sed et propter nos,
qui fuisset ex lege, benediclione privari ? Numquid quibus sine dubio reputatur, cum in Deum credi-
quia nemo est hseres, nisi baptizetur, propterea qui mus, qui Jesum Christum ex raortuis cxcitavit :
baptizanlur, omnes hseredes sunt ? Sed hoc dixerim, Qui traditus est, inquit, propter deticta nostra, et re-
non quia ibi est quae inter nos vertitur qusestio; ve- surrexit prOplerjusiificalionem noslram (Id. iv, 23-
rum ut ostenderem quam sis ipse acutus, qui nic 25).
obtunsiorem dicisesse pislillo (Supra, cap. 117). ACG.Ab hac gralia separalis parvulos, quos nul-
CLX. JUL. Nunc autem cum conflteamini prsevari- lum delictum ex origine tractum habere contenditis;
catores in lege non esse benediclionis hseredes, quia unde fit consequens, ut non ad eos pertineat bencfi-
talibus lex iram operatur; conslat 3 promissionem il- cium, quo propter delicta noslra est traditus Chri-
lam non circumcisioni convenire, sed fidei. Destrue- stus : et hoecsentientes et dogmatizantes christianos
retnr aulem promissio, si prseter legem rtemOjusttis catholicos vos dicere audetis!
esset : quandoquidempost quadringentos et (riginla CLXIII. JUL.Quam vehemenler inculcat, apud ju-
annos promissionis allala lex (Galat.m, 17), et stum judicem Deum aliena peccata aliis non nocere,
ipsum Abrahain, et Isaac, et Jacob, et omnes in riie- qui commendans inortem Christi vigilanter enuntiat,
dietatc * sanclos expertes benedictionis ostende- propler nostra illum delicla, quse et plura erant, ct
ret, quae non poluisset cuiquam sine lege con- nostra erant, et non propter unum et alienum, et
feiri. olim defuncti hominis, mortem oppetiisse ?
1In editis, omninonon dicendisnnt. particulanegans AUG.Inobedientia quidem unitis hominis non ab-
auctoritatemanuscriptoramexpungilur.
* Menardus,ad prwdtctkmem.vignierius, ad benediclio- surde utique delictum dicitur alienum, quia nondum
nem.Corrigunturex nianuscriptis. nali nondum egeramus aliquid proprium, sive bo-
3 Editi,elconstat.Expungendum,et,juxla manuscriptos. num, sive malum : sed
4 vianierius, immediate.Mss.,in medietate: forte pro, quia in illo qui hoc egit,
in mediamtate- quando id egit, omnes eramus, ttnlumque fuit ac
tm OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI 1212
taie deiictum, uteo natura universa vitiaretur huma- ,npn .potuit; et jit caihplica permaneret, Infirmila-
na; quoidsaiis iridi.cateliam ipsa generis humani larti lero parvulprum sttorum vestra damnatione mjiniyit.
mariifesta miseriaj hoc delictum alienum pbnoxia CLXV...JUL.Justificati ilaque ex fide, pacem ha-
successione fit npsirum.'.; propter qriod dictum est bcamusad Deum per Dominumnostrum Jesum Chri-
a doctore.ca.bpjicp, qui recte InteJlexit Apostplum, stum, per quem el dccessum hqbemus in gratiam
« Orqiies horoines sub peccato nascimur, qjjoruro islam, in qua slamus., el cjloriwnturin spe gtorke Dei
ipseorius in vitio est» (Ambrosius^d'e Pomitentia, .(Rom,y,.i el%).. Qui yphis videlis, inquit, justifica-
lib.. i,cap,% vet 3). Cujus inteilectum„ et aUprum tipnem per 'peccalor.um veniam fuisse collataro, Cr-
ejus in ealriolica veritate sociprum, sisequi voUieri- maro lenete concordiaro, et paribus animis Mediato-
tis., noii cpgemmi aUeiiareparvulos a;beneficiO;inQr- jis.dona Jaudate, cijjus munere coilatum nobis est
tis ejus, quiIraditus est propter delictamslra; ,ei unus _ut in,J|iaflc gfatiaro haberemus introitum; et eos
prp pmmpusjnorJ^us.est: ubi qupd .sequifurelamat quos justitia reps tenebai, quia reos nos npn na-
Aposlolus, Ergg qmnes mortui sunt; et pro omnibus iui-a feceral, sedvojunias, Ubertati reddidit, et
mpriuus.est(l\.CQr,y, 14e<15): etyosr.eclamatis,Non eripuit ultipiii; praisiititqtte, ut qui sperabamus
_suntmprtui paryiili.; clamate et quod sequititr, Ergo .ajlerna suppliqia,, modo gloriemur in sptj gloriaj
nOBprpipsis mprtuus est;et videte ujjum yps non uei,.." '."";,"",";"(". ". "''";;,,'.
jnprliii jacealis.' f qui mpr^uis, ne yiyificenlur, Chri- Acc. Non per spj^ampeccatorum dimissjpnem
siijriortero negaiis. Q.uianon eis, siciit pulatis., pec- justificatio ista, coiuertur, nisi auctorihus vobis. Ju-
fiatum debet uniuss et plim deJuneUJiominis imputa- slificat quippC;jropiuni Deus, non solum dimiiiendo
rj, flec altenditis, primurii hnniinera Adam sicolim quoe inaJa facii, sed eiiaro dpnando charitatem, ut
fiiisse defuncium, ut tairien pest illuin secundus decliiiet a jnalp,ei faciat bpnuro perSpiritum san-
*
hpnip sitChristus; cimi iot bomiiiuro roillia inler il- Ctum, cpjus subniinistrailoiiem jugem ppscebat
Jurii et htirie prta siiit :.el ideo manifestum est, ad Appstplus eis, qnibus dicebal, Oramus autem ad
iUum pertinere oroneijj qui ex lllo ' successioBeprp- Deum, ne quid faciatis mali (II Cor. xm, 7). Contra
paginis nasciljir, sicutad isturoperiinet pmnis ipii in jstani .graliam gerilis pejliim; tit liberum non sermo-
Ulb^gratiaejafgUate renasciiur, Unde fit ut totumge- ne .defendalis, sed pfseBumplionedecipiatis volunlatis
nus humaiiuro rjupdanj roodo sint homines duo, pri- arbiiritim.
mus et secundus.,: CLXVI,. JUL- Verum nt roagis exp.rimere.lur
CLXIV, JPL. Qjii er^p dicit niuJta deiicta, nilijl Virlus islius securitasque .dpctrinae, quid con-
4e uiio ManicKffiorum, id est, tradjjtcis suspica- ferat fi.delibus philpsppl.iiachfistiana persequitur :
t^ur. Jjfpn sp.ly.in mtem, sed et gloriqmur in pmsuris; scien-
. ACG. Sed uiique, Jionip coiU.entipse, ro.ulta de- t,es quqniamtrib^lqlip pqtienjiicfmopemlur, pnlieniia
licla essent, quae rojjl.ti,jiaberent, etiani singula SW" autem probationem, probatio autem spem; spes aulem
gttji, prppri:» yohniiaiis., si ,adiayaerum regeneralib- nonconfm0,,guiqcfiQrii§s De\Jiffusa .estjn cprdibus
;iiis yeni.rpnt, c.um pririiuro pcccare ccepissent; qups. nqstris per ^pinfuin jsqnctum, qiti dalus est nobis
ojn.he.ss.eciindunijstam , npn ratioriem,, sed distpr- {Roin. v, ,3-5). jd esj, Npn solum nobis hajciene-
lApne.ro ttiajn', ab l>ac grafia, quse .exniullis delictis ficia cpntttlerunt,; ji.t a,mplifijdiiieqijandpque mune-
jusfilicat, faciJis alieflos; mjpniaro npn vullis ejus ruiii gaudearous : sed jani jn prsesenUarum, in roe-
ps.se p.ar.tic.ip,esfluo.siipet horoines, jq,uor,umdeijcta diis angprurti ajstibiis cpn$iitufi^alacres sumus jpsjus
su-ttisjrigjija. Quaptp niagis ergo niulta supt, eis ad- ppssessipne yijrtulis, et de pprsequentium furere
diiis quoeliabent alii priira, alii pauciora ? a quibus ridemus, impiorum crudelitatem, eruditionem pa-
tanien pmni,b.us liberat isla gratia, de q«a dictum iienijae mrigis, quam pertiifbatipnem lsetitise judi-
es(.,, Exmuliis de.lictis.injustiftpqtionem{Rqm, v, 16). canles; utnpn splum prppter prsemia non peccemus,
i Fujt e,ni,mAdam,, e.t in illp fuimij$pmnes; periit sprl hpcipsum non p.eccar,e-praemium ceuseamus.
Adanij et jn jUp pmnfis perjepunt. l Ambrpsius hoe AP.G,, Si pr.aeniiumejjt npn peccare., quis dat hpc
dixjt {Ltjbt7 in Luc.. xy, %i) ; .c.alttmnipse,hpn erat prsemittm? Puip quia npji dictu.rus es, Ipse sibi
Manichceus.Parvulos Conta^iumjrapriis antiquie.prj- iipjnp: quamyis ^op te cpgat dicere perversitas Ijsere-
.ma nativitatp ,cpnlraheref.Cyprianjusdixit (Epist. 64, sjs v.estrae. Si er|p Deps dat hoc praemiiim, ul lipmo
qd Fi4u,m) : calujnnipse, poji erai .Manichseus,Qm- non peccef; dpniini potius yidep dicendiim esse,
nes iii unp ApAam.peccassp,HUarius •dixit : caluin- quam praemioro,ne aliqua merita prsecessissevidean-
niose, non ejrat Manichseus (o), In qua Ecclesia isia tur: cum eos qui dicunt gratiam Dei secundum me-
didicerriivt, cs|lujrnijips,e,npp erat Manichsea: etquia rita nostra dari, Pelagius quoque ipse damnaverit .(<?).
catholica erat, atque catliolica perseyerat, ideo Quomodoautem detur hoc donum, id est, non pec-
yps cprilfa is.ta senlientes ,et cpntendentes ferre care, et tupaulpantp dixjsti, Apostoli vcrba comme-
1 SicMss.At ed^ti,utrwn poselmmntortuijaceatis. morans : Quoniqm eharitas Dei diffusa esl in cordibus
' rvigriieriusofhiitit,"unius, quod ex manuscriptisresti- noslris
tuitur. per Spirilum sanctum, qui dalus est nobis. Ac
3 Editi,quiex illq. Etinfra, quiiniUa.Manuscriplivero 1 Mss.Mar. Port. Clar., cujus minislrationem: minus
constariter,illo. recte. namallodi'.adifiudPhiUpp.i, 19: per vestramora-
(a) videprimum opuscontra Julianum, lib. 1, n. 5-11, lionemel submimstrationem spiritus Jesuchristi
etlib. 2, n. 22,-31. (a) vide librumde GestisPelagii,nn. 50, 60.
1213 LIBER SECUNDUS. mi
per hoc, in philosophia christiana, ut gloriemur in srimus per eum ab ira. Si enim eum inimieietsemus ,
tribujationibus, non est nostrum, quia' et hoc acce- reconciliati sumus Deo per mortemFitii ejus; multo
pimus : alioquintanquam de suo a se sibi parto glo- magis reconciliati,sulvierimusin vita ejus. Non solum
rianti homini dicilur, Quid enimhabes quod nonacce- aulem hoc, sed et gloriantes in Deo per Dominum no-
pisti ? Si aulem et accepisli, quid gloriaris quasi non strum Jesum Christum, perquem nunc reconciltalionem
acceperis (1 Cor. iv, 7)? Et tamen gloriamur, non accepimus (Rom. v, 7, ete.). Aperuit quanta lotum
sic quasi non acceperimus *; sed gloriamur hi illo Christus pietate gessisset, qui mori dignatus est pro
qui hoc dedit, ut qui glorialur, in Domino glorie- nihil boni merentibns.
tur (Id. i, 31). Hoecest gratia, quam calholica fides ACG.Haecverba tua sic temperata sunl, ut etiam
prsedicat: ulquid eam, quoeso,vester error oppugnat, parvulos tangere videantur; quoniametipsosnib.il
cum etiam vestro vos ore convincal ? bpni. meruisse conceditis, quos nihil boni egisse
CLXVII. JUL. Deindecum in lestamentis agi ea , fatemini .-sed Aposlolusnon ila locutus est, quidixit,
qusesunt promissa, conspicimus ; praesentis vilcein- Christum pro impiis et peccaloribus mortunin fuisse.
ter ludicra omnino omnia bona malaque numeramus, Frustra ergo tu magnam Christi misericordiam exte-
fidempollicitaiioiiis Dei de magniiudine in nos chari- nuandam putasli : iUe enim pro male merenlibus
talis illius aeslimanles.Nequeenim confulabit 3 spem mortuus est: a quo tantp beneficio Salvatoris parvu-
noslram oeternorum fruslralio commodorum ; quan- los separalis, quoniam salvos eos dicitis : ille autem
doquidem vadem beatitudinis futurae Dei charitalem dicit, Nonest opus sanis medicus( Malth. ix, 12) :
tenemus, quseeflusaest in cordibus nostris per Spiri- non est ergo opus parvulis Chrisius, quibus uli-
tum sanctam, qui datus est nobis : id est, per dona que secundum vos non est Jesus : quibus autem opus
sancli Spiritus, amorem suum Deus circa genus pro- est, his procul dubio est Jesus. Sed discedite l, ma-
bavit htraianum. ligni : opus est parvulis. Et ipsos ergo a ppccalis
Acc. Nonvis esse inter hsec dona, etiaro non pec- eorum salvos facit, quoniam propterea tale nomen
care : sed confidens in virlute iua, hoc tibi iu ipse accepit: ubi angelusdixil, Vocabisnomenejus Jesum;
vis dare. Noli irasci obsecro : Maledictus omnis qni ipse enim salvum faciet populumsuum a peccqtis eo-
spem habet in homine (Jerem. xvn, 5). rum (Id. i, 21).
CLXVIII.JUL.Restiluet ej;goiotum Jideliter, quod CLXXI. JUL.Quippe qui rationem et legem crimi-
fidelibus repromisit. nnm araore calcaverant, euntes post desideria sua ,
AUG.Reslitiiet plane eliam hoc ipsum, ut fldeles quse ipsa conscienlia, cujus est maxima vis, castiga-
sint; quia fidemgentiumpromisit Abrahae; et quidam bat. Verum quia constabat, etiam Prophetas propter
magnus fidelisdicit, Misericordiamconseculussum, ut justitiam crebro mortis eniluisse conlemptu, et plu-
fidelisessem(I Cor. vn, 25 ). rimos pro magnisquibusque rebiisdignitatisque insitaj
CLXIX.JCL. Qui enim Filio suo non pepercit, sed fulgore rutUantibussecuro ad interitum animo cucur-
pro nobis omnibustradidil eum, per quem uos opera- risse, ne non 2 singularitas virfutis Christi dilucidior 3
tionevsancti Spirilus consecravit, procul dubio cum ejusmodi esset exemplis, intulit Apostolus, per quod
illo omnianObisdonavil* (Rom. vm, 32). Vtquid enim ostenderet charitalem et forliludinem illius unico
Christus, cum adhuc infirmi essemus,secundumtempus eminere fasiigio : Assentio et ego, licet raro, licet
pro impiis morluusest (Id. v, 6) ? vix, tamen pro rebus juslis et bonis mori elegisse
AUG.Teslimonia divinaeommemoras, quibus vesler nonnullos; sed illis negotiorumdignitas, id est, ipsa-
error evertitur. Non enimdictum est, Christus etiaro rum rerum pro quibus dimicaverant claritudo, peri-
pro iropiis; sed, pro impiis, inquit, morluusesl. Ut •culorum temperavit dolorem : Chrislus autem nihil
autem et ipse alibi confessus es (a), eliam pro parvu- habuit quod amaret in sludiis impiorum, et pro his
lismortuus est: et tamen, qua frontenescio, transiisse qui erant propria volunlatc deformes, non est asper-
in eos originaliler impietalem primi 6 bominis negas. nalus iropcndi: apparet autem illum oronium virtu-
Quomodoergo perlinent ad eum, qui pro impiis nwr- tibus anteccllere; qtiia elsi in toleranlia paucos , In
tuus est? causa tamennullos potest habere consprlgs.Nihiligitur
CLXX. JCL. Vixenim pro jusio quis moritur: nam de ejus muniflcentia desperemus :quia si pro nobis
pro bonoforsitan quis audeat mori. Commendalaulem mortuus est cum adhuc essemus peccatores; multo
Detts charitutemsuam in nobis: quoniam si cum adliuc magis jusliflcati nunc in sanguineipsius, salvierimus
peccaloresessemus, Chrisius pro nobismortuus esl; per eum ab ira.
multo magis justificati nunc in sanguine ipsius, salvi •AUG.Nolite ergo eximere parvulos de numero
1 Editi,qui. AtMss.,quia. peccatorum : quia et pro ipsis moriuum falemini
•Bic raanuscriptorumauctoritate verba illa restitui- Christum.
mus, Et tamen gloriamur, non sic quusi ium acceperi- CLXXII.JUL.Etpost recDnciliationero,quam cum
mus. Deo habere 4 videlicet
* sic Mss.AtEditi,confutavil. promeruimus, per operam
* SicJlss.At editi, in overationem. 1 SicMss.Editiaulem, discUe.
' in Mss.,donabil,juxta graecum,chariselai. 1 parliculamnegantem hic resliluimas ex M3».Mar.
6 Hicex veteribuslibris addimus,prtmi. Clar.
ln
(a) libro primoad Turbaatium.vide Iib.'3contraJu- 3 Masiuset Colb.Ms.,dilulior.
liauum,n. 58, et lib. 6, u. 8. 4 In Mss.,per opera.
 1215 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1216
Mediatoris; debemus percipere animo sempitefha bant, prserogativaIegis sanctilatem suo generi vindi-
g;iudia, et non solum salutem sperare, sed eliam glo- cantes; in morbum humanae conversationis invadit,
riairii • et nniltiludinemdeiinquentium retro pelit: ut quan-
AUG.Rogote, attcnde quoddicit Aposlolus,propter tum dominationis iij hoc mundo iniquitas occupave-
quod factum est ut de primo homine loquefetur : de rit, antiquilaiis ipsius prodat auctofitas; quamque
reconciliatioiie agebat, quam tuquoque permediato- multa et veteniosa crimina, ab obscenitate praece-
remChristum ex inimicitiis, quas cumDeohabuimus, dentium per irianus multtse imitationis posteris tra-
factam esse concedis. Ecce vide verba Aposloli: dita, Christi gratia sustulisset, ostenderet. Atque ob
Justiftcati igitur ex fide, inquit, pacem hubeamusad hbc recordalionem: facit primi hominis; non a quo
Deum, per Dominum noslrum Jesum Chrislum. Et peccatum cceperat, constat enim prius mulierem de-
paulo post: Si enimChristus, cum infirmi esscmus, liquisse; sed qui per privilegiumsexus, magisterium
adhuc juxla tempus pro impiis morluus esi. Item occupasset delicti: per hunc ergo, iniravit peccatum,
paulo post : Commendalautem, itiquil, chariiatem et per peccatummors, sine dubio illa quse peccalori-
suam Deus in nobis, quoniam cum ddhuc peccatores bris, id est, scterna, promittitur : et ita, inquil, iu
. essemus, Cltristuspro nobis mortuus esl: multo magis omneshominesinors perlransiil, in quo omnespeccave-
. nuncjustiftcali in sanguineipsius , satvi erimus ab ira runt. Aperuit prorsus qualiter hoecmors transiissct
per ipsuin. Adhuc attende : Si enim cuminimici esse- ad posteros, ob imUationemscilicet, non genera-
: mus, inquit, reconciliatisumus Deo per morteriiFilii tiPnem.
: ejus; mullo magis reconciliali, salvi erinius in vila AUG.Jam quidem responsum esl libi, curnon ncu-
- ipsius. Hanc reconciliationem, quam toties commen- lierem nominaverit, ex qua fuit initium peccati, sed
; davit, cliam in novissimo posuit, dicens, Per quem unttm homiiiem; aut ut ipsa quoque in illo inlellige-
- et nuncreconcilialionem accepimus: ac deinde inlulit, retur propler unaro carnem, aut quod a viro incipit
Propter hoc, sicut per unum hominempeccatumintra- generalio, per quam volebat ostendcre in mundum
vilin mundum(Rom. v, 1-12). Sicut ergo pef hunc inlrasse peccalum. Sed homines, qui dicifis mortcm
- unuiri inimicilioe,sic per unum Chrislum reconcilia- quoe in peccalo est, ob imitaiionem, non genera-
• lio. Quisquis igilur a peccalo in quo inimicilisefactac tionem, ad posteros tfansiissc, cur non aperte dici-
sunt, liberos esse parvulos dicit, profeclo eos negat tis baplizari in Christo Jesu parvulos non debere? Si
. ad hanc reconcilialionem, proptef quairi Christus enim baptizandi sunt in Christo, quoniam quicumque
mediator factus est, perlinere : proinde separat eos baplizanlur in Clirkto, in morle ipsius baplizantur;
. et a justilicalione quaefit in Christi sanguine, cujus procul dubio peccaio et ipsi raoriunlur : hinc quippe
fundendi causa, quando eum bibendum commerida- probavil Aposlolus,peccato nos esse mortuos, quia
vil, nulla nisi in remissionem dicta est peccato- in morte Christi baptizali sumus. Cum enim dixisset,
rum (Malih. xxvi, 28). Unde fit consequens, ut Si morluisumus peccato,quomodpvivemusin eo? mox
parvulis peccala non habentibus mors Chrisli nihil nt ostenderet mortuos rios csse peccalo, An ignoratis,
prosit omrtino: per hanc enim rcconciliati sumus inqttit, quoniamquicuniquebaptizati sumtts in Clirislo
Deo, cuminiraici essemus; quod parvuli, secundrim Jesu, in mortettlius baplizati sumus? Quisquis igitur
vos, nonfuerunt. Ut enim propter lianc reconciliatio- peccatum non habet, non est cui' moriatur iu Bapti-
nem moreremur peccato, in quo inimicitisefuerunt; smo : quisquis autem, cum baplizalur, non peccalo
qukumqttebaptizati sumusin Christo, sicut idein dicit morilur, non baplizatur in morte Christi; acper hoc,
apostolus, in morteillius baplizaii sumus.Ad bnecau- non baplizatur in Christo. Quid tergiversamini?Libere
tem yerba ut perveniret: Si enim mortui sumus, in- aperite inferosveslros : liberead vos intieni, qui no-
quil, peixalo , quomodovivemusin eo? Stalimque ut lunt in delicto roorluos, in Baplismovivificari parvu-
ostenderet morluos nos esse peccato : An ignordiis, los suos.
inquit, quoniamquicumquebaptizati sumusin Chrislo CLXXIV.JUL.Poslquam enim dixerat, in omnes
Jesu, in triorteipsiusbaplizalisumus (Rom. vi, 2, 5) ? hominesperlransiil; subdidit statim, in quo omnespec-
Ubi est liberlas et fortitudo [animi;veslri? Quare ti- caverunl: hoc, i» quo omnes peccaverurit,nibil aliud
metis dicere, quod credere non limetis, parvulos indicat, quara quia onines peccaverunt, secundum
, in Christo baplizari non oportere, qrios peccatum, illud Davidicum: In quo corrigit adolescentior viam
cui moriantur, dicitis non habere ? suam? id est, quomodocorrigit viam suam? In custo-
CLXXIII.JUL.Propterea sicut per unum hominem dienddsermonesluos (Psal. cxvni, 9). In eo ergo cor-
in hunc mundum peccalum intravit, et per peccatum rigi dicitur, per quod et corrigitur. Ita et Apostolus in
mors; ei ita in omneshominesmors l pertransiit, inquo eo dixit pertransiisse morlem, in quo omnes propria
omnes peccaverunt(ld. v, 12). Ad edomandam su- voluntate peccaverunt: non uthoc, in</uo,autAdam,
perbiam Judaeorum, qui sibi necessariam peccalorum aut pepcatum videatur ostendere; sed in quo omnes
veniam non tantum, quantum Gentilibus sestima- peccantes intelligatur exprimere.
AUG.Aperi oculos : iu Adam omnes moriunlur,
1 Manuscripti,et Uain oritnesIwminespertransiU,omisso, in quo si non sunt mortui parvuli, nec in Chrislo vi-
mors.Atpaulopost,in ejusdemsententiserepetitione,hana
vocembabeutraanuscriptiet omiUuntedili. . » Bwti,cur. MeliusMs.
Mar,,vui.
5217 LIBER SECUNDUS. 1218
vificantur,utquid cum eis ad Baptismumvivificatoris nec ipsum peccatum vel videruiit, vel audierunt, vel
et salvaloris simulalione damnabili curritis, quos vi- crediderunt? Sed non hoc dico : « Fuit enim Adam,
vos sanosque clamando f vivificari sanarique non et in illo fuimus omnes; periit Adam, etin illoomnes
vultis? perierunt' : propter quod in ilio omnes moriunlur »
CLXXV.— JUL.Omnes aulem pro multis poni, (Ambrosius,lib. 7 in Luc. xv, 24). Aposlolum audi-
innumeraScripturarum exempla teslantur, secundum apertissime loquentem, non te tortuosissiirie garrien-
illud, Omnesdeclinaverunt,simul inutites facti sunt: lem.
et post pauca, Qui devoranl,inquit, plebemmeam,sic- CLXXVH.JUL.Quod enim unus facit, et ad alios
ut cibumpanis(Psal. xm, 3, 4); ostendens, ab illis dirigit, non vere hoc omnes fecisse dicuntur : aut
omnibus,quos roalum pronunliaverat operari, hanc enim pertransiit ad eos, et ipsi non peccaverunt; aut
plebem fuisse discretam. In Evangelio referlur, Et ipsi peccaverunt, quo sermone negotium operationis
ctamabat omnis populus : Crucifige!crucifige(Matth. exprimitur, et ad eos non pertransiit nisi imitatione
xxvn, 23, et Luc. XXIII,21)! Et lamen generalitate sola.
verbihujus nequaquam aut Apostoli, aut Nicodemus, AUG.Si quis inlemperantia sibi podagram faciat,
aut sanctaemulieres includuntur. Hic ipse Apostolus, eamque transroiitat in filios, quod ssepe contingit';
quos nunc dixit oranes, paulo post multosnominat. nonne recte dicilur, in eos illud vitium de parenle
AUG.Ad hoc jam responsum est, non repugnare transiisse? Ipsosquoque hoc in parente fecisse, quo-
omnibus multos, quia ipsi omnes non pauci, sed niam quando ipse fecit, in illo fuerunt; ac sic ipsi
mulli sunt. Et quod de Psalmocommemorasti, Omnes atque ille adhuc unus fuerunt? fecerunt ergo, non
declinaverunl, simul inutiles facti sunt; prorsus actione hominum, sed ratione jam seminura. Quod
verum est: filios quippe hominum, qui declinave- ergo aliquoties invenitur in corporis raorbis, hoc in
runl omnes, discrevit a filiis Dei, quos non de- illo unius 3 primi geniloris antiquo magnoque pec-
clinantes devorabant; Deus eniro respexit super cato, quo natura humana universa vitiata est, factum
filios faominum: bi pmnes declinaverunt; ab eis esse noverat, qui lucidissima locutione, quam vos
quippe excepti sunt filiiDei. Ex his ergo declinantibus conamini lenebrare,dicebat, Per unum hominempec-
omnibus filiishominuro, eratetiamilleomnis populus caluminlravit 4 in mundttm,el per peccatum mors; et
qui clamabat: Crucifige! crucifige!Ad hunc quippe ita in oinneshominespelransiit, in quo omnes peccave-
populum nullo modo illi, quijam in Christum credi- runl (Rom. v, 12). Gratiam quippe Christi commen-
derant, pertinebant. Hinc te exue, si potes, quod dare inlenderat, a contrario formam consiiluens, et
unuspro omnibus mortuus esl; et aude dicere, non regenerationis principem principi generalionis op-
omnes mortuos, pro quibus mortuus est Christus; ponens. <
cum statim tibi Apostolus fauces preroal, et opprimat CLXXVIII.JUL.IHudautcm quod te opponere cre-
audacissimam vocem, quid sequeretur oslendens, didisti, vel in islo libro, cui nunc respondeo, vel in
et dicens, Ergo omnes morlui sunt. Noli sic laudare bis quos ad Marcellinumscripseras, tum transiisse
Apostolum; noli sic exponere, ut nolis audire, Si peccalum, « quando oranes bomines, > ut tuisver-
unus pro omnibus morluus esl, ergo omnes mortui bis utar, « ille unus fuerunt > (De Peccatorum Meri-
sunt (U Cor. v, 14,15). In hos omnes * cum peccato tis, et Remissione,lib. 1, n. 11); sine difflcultate ve-
mors pertransiit, per illum in qno omnes moriunlur : ritas deterit, et irrisioni cujusce " prudentis exponit.
lbisunt et parvuli, quia et pro.ipsis Christus mortnus Nam tali argumento prseter impietatem luam nihrl
est: qui proptcrea pro omnibus morluus est, quia aliud indicatur; impietatem, inquam, qua credis ila
omnes mortui sunt. Quidquidargumenlcris, quidquid esse ariimarum traducem, in TeVtulIianiolim et Ma-
lergiverserisa, quidquid apostolicorumverborum co-. iiichseiprofanilate damnatam, sicut est etiam corpo-
neris evertere sive perverlere, a morte qusein peccato rum iradux : quod tam nefarium est, ut cura a no-
est, parvulos non ostendis immunes : quia et pro eis bis in ea epistola, quam ad Orientem misiraus, vo-
Cbristum morluum negare non audes. bis fuisset objectum, tu in his libris, quos nupcr ad
CLXXVI. JCL. Quid ergo egerimus appareat; Bonifaciummisisti, negando a te propulsare coneris.
omnes,plurimos Apostolus dixit; quos ideo ait obno- Ais enim, < Dicunt aulem nos animarum traducem
xios morti, quoniam voluntate propria peccaverunt. conflteri; quod in cujus libris legerint nescio » (Con-
Non igituroriginale,'sedvoluiUariumcrimen accusat: tra duas EpistolasPelagianorum, lib. 5, n. 26) : ut
et revera nihil aliud indicant verba, si eornm fideset a te videlicetnihil dici tale dejeres 6. Porro, ul fal-
proprielas expendatur. Nam si peccaturocrederet ad sitas tua tuorumverborum collatione prodalur, quo-
poslerosgeneralione transiisse, id est, ad eos qui ibi modo traducem animarum, profanam revera opinio-
non fuerant, ab illo fuisse jaculatum, falsissime nem, luis dicis sensibns non teneri; cum profltea-
omnes peccasse pronuntiaret.
' Editi, veccavitAdam, et in ilk>omnespeccaverunt.At
ACG.Possem tibi dicere, Quomodosecuti sunt po- ut apudAmbrosium,periU..,.perierunt.
manuscripli,
sleri Adam peccantis exemplum, qui non ibi fuerunt, ' ita ex Menardo et in B.,contigit. M.
3 Edili,illius.Mss.,uYignierioi.
mtts.
1 sic Mss.Editiautem,damnando. * sic MSS.AtEditi,Per uniushominispeccatum,pecca-
' Hic in editisadditur,qui mortuisunt. Abesta manu- tttm inlravit.
' Editi,cttjusque.Mss.,cujusce.
scriptis.
s Ex mannscriptis 6 ln MSS.,dejures.
addidimus,quidquidtergivsrseris.
 J219 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI 1^0
ris, pmnes hpraines illum unum fuisse?,Si eniro non lum, qui genuit. Illa autem (qua coii}uncladuo fue-
(credispariem animce seiniiiibus iiugalani;. quo pre runt) quod excepit, eoncepit, peperilque posterior
scribis, omnes homines Adam splum ftusse, cum quamvispeccaveritprio». Undeetsancta Seripiura in
homp utique nisi anima et corpus simul esse npn lumbis patris Abraham dicit fuisse filios Levi, et
possii? in illo a sacerdote Melchisedech fuisse. deciniaios
AUG.Putas hpminem non posse dici solutn bominis (Hebr, yn, S-ltt): ad Hebraeos Epistplain lege, o*
corpus : cum scias ipsum Filium Dei unicum, Dorai- linguam corrigev
num nostrum JesumChrislunij sub Pontio Pilato cru- CLXXX. JLL. Denique Abeli' filio parentum pec-
cifixum, et sepultmn., sicut tota ejus Ecclesia conflle- caltim nihil nocuisse, sarictitas ejus Scripturis ontni-
tur, et .hoereses multce, in quibus et yestra est; et buscelebralatestaOir.
tamensolumcorpus Christi sepullum est. Debuilergo AUG.Gtir crgo non ipsum posuit Apostolus imitan-
secundum le Jesus Chrislus.FiUus.Deiunicus' Domi- diim, qui primusjuslus fuit; sed cum de duobiis lio-
nus noster non dici sepultus; quoniam non ex solo minibus ageret, quorura unus in condemnationcm
cprpore,, sed ex Verbo Dei et auima ratipiiali et cor- mitteret, alter in juslilicationem, Adamdixit et Chri-
pore est ChrislttS,Dei Filius unicus Dominus npster : stum?Si autem Abel legeni iioii habebat in merobris
sed.cum vcnisset adhaec verbaconfessio.Sub Pontip repugnantem legi mentis (Rom. vu, 23), qtramsicut
Pilato crueifixus est; subjicl debuit, et corpus ejus justu» debellabat iiiteriore certaniine, et si caro ejus
seuulluni. Nec de ipso,primo homine, de quoagitur, hon concupiscebat adversus spiriium (Galat. v, 11),
dicererScripluradebuit, Finxit,Deus hominempulve- liihil ei nocuerat peccatum parentum. Sed quisquis
re)H,!tyrp?(Gen.ii,17): quia solum hominis cprpus:ex talem dicil fuisse Abel, dicat eum carnem non lia-
terra, est. lpsum deiiique Deuro errasse clamate, qui buisse peccati: cura procul dubio Dominus Christus
nuirtem miuaiido, dixit liomini, Terraes, et in terram non habuisset similitudinem carnis peccati, nisi alio-
ibis (Id.m, 19) : eum pptius,ex tuadoctrina debuerit rum oninium hominum esset caro peccati.
dicere,, T.erraest corpus tuum, el in terram ibit. Quia CLXXXI. JUL. E regione Cain, invidlis, parricida,
ergo « fuii Adam, el in illo fuimus omnes* (Ambr..,, de eadem natura progenitus, non eadem voluntate
lib.l ,.in £«<vxv, 24),, quod anle nps catholici do- provectus, excarnificante animum treniore vastatur.
clpres secundum Scripturas sanctas in saneta Ecclesia Ergo in hunc mundura peccatum intrasse per unum ,
didiceruni, atque docuerunt; ideo dixi,« Orones ille Apostolusdixit, et per peccalum mortem , et ita in
unus fuerunt;» quiact illi duo, masculuset femina,, omnes homines mortem pertransisse qui poccave-
non jani duo erant ,;sed una caro (Malih. xix, 6). Et runt: quse sententia caiholicP dogmati conveniens,
ego de omnibus genitis dixi, quoniamqnando. peccar nihil vobis impertit auxilii.
tura<:esi,;omnesiile unus; fuefuht,: riondum quippe Acc. Mortem cum peccato pertransisse ostendit
inde fuerait uilus in roalrem seminatione tfansfusus; Aposlolus, dicendo, Et itain omneshomihetpertrant-
et tttique iilii a viris transfunduntur in feroinas, Et * itt. Propter hoc et jnfaiites cum baptizantur, eruun-
qualibet ergoj etquantalibet parte, omnes quiex illo tur de polestate lenebrarum: alioquin cum magna
nati sunt, ille unus fueruiit, sive secuttdum solum injuria Dei, sicut.jam dixiirius, et saepedicendum est,
corpus, sive secundum ulramquc bominis partem ; exorcizatur et exsufflatur itnago Dei, si non ibi ille
qftod me uescife coriflteor, nec nie pudet, ut vos, fai- exorcizatur et exsufflatur pfihceps mundi, qui mitti-
teri nescire quod nescio : nec ideo tamen nescio, de tur foras (Joan. xn, 31), ut sit illic habitatio Spiritus
omni bomine scriplum esse, Homovanitali similis fa- sahcti. Scelus autem quod fecit Gain, ad origims
clus est; dies ejus velui umbra prwtereunt(Ps.. CXLIH, eausam non perlinet, quoniam voluntale commissum
4); quia et alibi eademsancla Scriptura dicit, Verum-- est*: ''•.•'••"
tamen universavanilas omnis homovivens(Ps. xxxvm, GLXXXII. JGL. His eriim est prdinaia verbis, qui-
0); : quod justo ;Deocfeanle non fieret, si peccatum bus exemplum praecedens, et studium sequensimi-
originale non;essei.; tantis ostenditur.
. GLXXIX. iar,. Deinde etiamsi hoc solumad car- • AUG.Jam tibi dictum cst: Abel ergo ei- debuil
nemi referas:; nec sic potest hoec intelligentise tuse opponi a contraria parte, non Christus.
fetuiias"excusarivqua dicis, « Omnes ille unus fue- CLXXXHS.Juis. Goetefumsi generationem peccaio
riint ;•»cuift eo teriiporequc-peccavitAdam, jaro duot aut infectarii, aut obnoxiam voluisset ostendere; non
essent Iwnlines, non unus, id est, ipse et uxorejus; dixisset per unum hominem intrasse peccatum, sed
de qjiortim substanliri, rioh!culpa , gerius IVominuih, per duos.
secrindumqtiod Detis ihsiituerat, pullulavit. AUG.Jam responsuiri est. Nihil dicis, et tamen
AUG.Jam dixiy'"et ecCe iturunr dico': ego dehis dicis et dicis, quoniam rectum non potes invenire
dixi,« Omnes illeuiius fuerunt, » quos fuerat semi- quod dicas.
naturus.jdiest, generaturus Adam. Exillo ergouno GLXXXIY.JijL. Necdixisset, In eo transiitmors,
principalitereranl! tracluri riasceiitesoriginale pecca- 1
' Menarduset Vignierius,Abei. M.
Debuit \igmemis, quanquamvctwtateammtimmestnin-
Editi,
J Deiunicusetc. e ssesectmdum ejus divinateincltrislus ffa,cap. 185,,guanquamreclum. Etcap.186. qucmquam
filius Emendantur e x manuscriptis, negligentesrationem.Editivero aliiet manuscripuconstaa»
« sic MSS,At editi, ex. \svlusl(K'm,quom<mi.
 1221 LIBER SECUNDUS. 1232
in qtto omnei.peccaverunt; sedj In eo in quo de primi prwvaricationisAdm, idest, et ineos qui peccaverunt
hoiuinis et de primse mulieris diabolica voluptate et quidem , sed non in sjmilitudinem prsevaficaiionis
carne fluxerunt: quod si pronuntiavisset, non ve- Adse peccaveraftt; iiemiiiem secuBduna,vos inveniiis,
strum. dogroa firmasset, sed omnes suas sentenlias quia omnes qui peccaverunt in siraiJitudijjem eius
subruisset Apostolus. Ergo peccanlium voluntafem et peccasse, id estvexeropljim ejusseculps;esseconieij-
peccati.accusat exemplum : acperhoc,vos eiratio dilis. Fovea igiiur vulpeeutaeex utraque parte con-
depraeliatur, et Paplus. clusa est : non est qua intrei, ul lateat; aut. si jam
AUG.Ergo in Ab.el primo jnsto ponere debuit ibi latpbat, non estqua;exeat„ut evadat;
juslificalionisexempluro, sicut in Adaro primo pecca- CLXXXVI. JCL,Ut quibus lexdata nonest, intel-
tore positum putatis esse peecati. Cur enim nos pigeat Ugantur non esse praeceplatrangressi;. rei autem con-
eadem tibi respondere, cum le non pudeat eadem vincantur, quoniam negligentes rationem, quara pro-
lolies frustra repetere ? prii in unoquoque proteslaniur afleeius, vel humanae
CLXXXV. JCL- Vsque ad legem enim peccatum in socielatis vel pudpris. jura temeraverint,; atque idpo
hoc mundo : peccalumaulcm non impulabalur, cuh>tex mulua quidem.imitatione, non tamen legis, quse nec-
non esset; sed regnavifmorsab Adam usquead Moysen, dum latacrat, dicuntur transgressione peccasse. Us-
etiam ta eos qui non peccaverunt, in simililudinem que ad legem ergo peccatum:fuit,, nPn praevaricatio.:
prwvaricationis Adm, qui est forma fuiuri,(Rpm. y, postlegem autem, non solum peccatum, sed;eliam
13 etii). Qualitalem peccali appellationum varietale prsevaricatio. Regnavit autem mors seterna, quam
discernit, ut aUud ostendal essc peccatum, aliud proe- Adae, si peccasset, adscripturura se; Deusspoponde-
varicalionem ; vultque in hoc dunlaxat loco, omnem rat. Igitur illa mors peccato debita, mors pcenaUs,
quidein prsevarieaiionempeccatum videri, npn omne regnavit et ante legem , ineos qui peccaverunt, sicut
autem peccalum prsevaricationem; ut per vocabulum in Sodomitis, et his quidiluvii leinporepropteriniqui-
prwvaricationispeccato crescat invidia, magisque.rei tatem, voluntariam tameiK,vel varia sunt setate con-
esse.videanlur, qui fuerint prseceptatransgressi, qjjam sumpti,regnavit: et post legem,in his quos;reosprae-
qui sine legis admoniiu ' rationis ingenitse 2 dissimu- .varicationis invenit. ,
latione deliquerint. Ante eam ei'go legem , q.uaeper AUGV Qttohiam moftera nisi.ueternam;noh vis esse
Moysendata est, et.cpnsignala lilteris, cujus sanctipne poeiialem; si mors pcenalis non est, quoi);a corpore
acluum forma pracscriptaest, quam ignorare populo animam separat, cur eam timet nalura, quam siclan-
sub ea degenli non licuit 3, medium illud teinpus inter das, ut neges esse vitiatam?Quid causseest ru itifans
Adaroet Moysen, mortales varia studiorum prayitate ubi paululuiri ab infaiitia progredi eoeperit, jam;fo*-
pollutos, peecali Apostolus, non prsevaricatipnis.ac- midetbccidi? Cur non ita utifi somnum, sensus
cusat. esl proclivis in mortem? ;Cuf: maghi habeotur qai
AcG-Quid,est ergo, Regnavit.mors,ab.Adam. use/ue mortem non metuunt, hique tarorari sunl? Cur
ad M.oysen,el in eos qui non peccaverunl.,,in,sirnifttur etlam ipse qui coneupisceuliam.'se dixit, habere
dinemprmvqricationisAdce?Quoroodplibetenim distia- dissolvi, et esse cum;Christo {Ptelip.p,:\r2&)„$m
gualis, contra vos dixisse Apostolus inveuitur. Narosi, vult tamert spoliari, ;sed supervestijri,, ut absot-
Regngvil mors et.in eosqui non peccaverunt,.dislinxe- bealur niortale a vita. (,U Got. y,.:4;)?-Utqjlid Peiiio
ritis v; quomodo sit juslum , nisi propler originale dicium est de ipso glQt'msoii[ic;MlerMeiiigei; clife-
peccatttm ? Et ideo tanquaro.qusererelur,quareregna- rel quo lu nonvis {'Joan. xxi', 18 )i?:Si';ergp;feustra
verit et.iji eos qui non peccaverunt: responsio reddita imors timetjir,; ipse tjmorejns.lesfc picejtftr;si autem
est, In similittidinem.prmvaricalionisAdce; id est, npn -anaMaseparari a corporehatucaliter uoayHlt, ip®
propter;Sua.propriapeccala, sed quoniam sui similes mors pceiia est, quamviseaiii; jn;usjnn bPwaivgjialia
genuit prseyaricalor Adam ; sicut exposuerunt hsec divina conveTtai. . . • .;,)'.
verba etiam qui ante uos calholiei dpctores fuerunt. . CLXXXVH. J»L. Qqoniamreaijiidicajite; justitia;,
Quamvisenim peccalum illud primum atque unum, quse non impulat peccatuni,>nisi; a quo. libcrum est
quod per unum liomiriem intravit. in mundum , cpm- abstinere, hi qui sine legepeecavenin^ siqe legeju-
mune sit omnium, prop.ler quod diptum est,./n quo dicabuntur, et ht qui inUege pecciivemnt, per legem
oinnespeccaverunl;tamen sua prppria parvulipeccala judieabuntur {Roiriii»,-12)1 Qiiod SftitemaitAposto-
non habent.Et ideo de illis etiam hoc verapitef dici lus, Sed r-egmvit mofs' ab Adatri usque ad Matjsen,
potuit, quod' non peccaverunt; sed regnavit in eps eliariiineosqiii hon peceaverunt,msmi&iudmemprm-
mors in simHiludinem,.\ildictumest, prmvaricniionis varieationis Adce; fecit tramslacere quo* sensefaf, Id
Adm. Slauiero , Reg>iavitmors ab Adam usqm ad est, Judseos sub lege peccantes similiter ut Adam
Moysen,et.in eos qui nqn peccqverwl, in sintiiiiudinem praevaricalos fuisse definiens, quia et illt pr&no hc*-
1 inMss., administralume: , , ..:. ' ' mini, lieet non libris, auribus tasaen eoninjendataleK
' iri editis, actionisingenUm.:mendose. . ." .
3 sicMss.Editiveropfb", 'nbnlicuit; ferebant, libenim fuerat abslinendi a gustu!arbPris} iniq«e>rPbediehtite
vonerat: et infi^, taies-;IopoVWOr^fltes. Forte legendum, exploratio fuit; <Je qua eontra pifaeceptumedendo ,
per4 mediumillud ternpus. incurrii. Ergo;et post datam
Edili, lieet dislvtxerilis,non invenietis.Atmanuscripti prav.aricaiionis,cririien
praetereunt,ticet,et, noninvenietis. Itaquepost,distmxeritis, legem i«inisterio.M«ysi;,pecca»s.potwlus*ift similitii-
subaodiendum, insimUUudinem
abistis-verbis, proAaricalio-
nis Adm.Acforte legendum ouomodoerit iustum, etc> dinem prsevaricationis Adifi «^iiqjtissij corivincituri;
tm OPERIS IMPERFECtl GONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI »224
quia, ita ut ille, legis transgressiono peccabat : in ab eo quoesilus invenialur, qui venit quoerere quod
media autem aetateduarum leguro, primse datse, non ' perierat (Luc. xix, 10).
scriptse, secundsevero et latse ct litteris traditae, qui CXC. JUL.Maximamaulem dico, non qriia diabo-
peccaverunt, non a peccalo ostenduntur alieni, sed lurii magis reuni fuisse dilfitear : sed quia ctim iristi-
non in similitudinemprsevaricationis Adae, quia le- tutionis ratio peteretur, accommodaiius Apostolus
gem non acceperant, perhibentur errasse. hominis, quem plurimum successio humanitalis
AUG.Ubi negas similitudineraprsevaricalionisAdae, aspexit, quam aerisc substantisc fecerit mentio-
te ipse convincis, qriod hi qui sine lege peccaverunt, iiem. Verum in ipsa humanitate primam mulierem
non primi hominis exemplo sunt rei: non est igitur deliquisse constabat; sed quia palrum in omnibus
imitatio, sed generatio, qua per peccatum mors in efficaciorest et major aucloritas, eum dixit formam
omnes homines pertransiit. Neque enim, si tam pro- fuisse peccati, non a quo cospit delictum, sed qui
lixa lempora quaeante legem fuerunt, transiluisset per potestatem sexus virilis , magis fuisse probalur
hsec mors, quoeper peccatum priroi hominis intravit imitabilis. Vides nempe, ut consequentia intellectus
in mundum, et a Judseis serpere inciperet, qui prse- veritatem sibi inesse icstelur.
varicalores legis effecti sunt, ut servaret similitudi- AUG.Non imitationem imitationi, sed regeneralio-
nem prajvaricationis Adse,diceretur de illa, Perunum nem gcnerationi opposuisse Apostolum, ipsa Chrisli
hominem intravit; et per omnes homines periransiit. fonria deirionstrat; qui' homini primo horao secundus
Cuienim, non dico stulto, sed fatuo, persuadebiiis, opponitur. Si ergo non pertinent ad jusliliamChrisli,
morlem per unum hominem intrasse, et per omnes qui renascuntur; non perlinentad peccatumAdse, qui
homines perlransisse; quam dicilis tot gentes et tot nascunlur; el non est Christus forma a conlrario :
saeculapraelermisisse', et ad eos qui legem accepe- sed quia forma est, procul dubio sicut renati ad ju-
rant, intaclis ceeteris, pervenisse, cum et in eos mor- stitiam Chrisfi transeunt, eliam parvuli, quamvis
tem regnasse dicatis, qui non in similitudine praeva- operari jusliliam non valentes; ita cum trarisitu pec-
ricalionis Adae, sed sine prsevaricatione, quia sine cati ex Adam nati sunl, sive nascuntur, quamvis nec
lege, peccaverunt? Prorsus non est unde vestrum peccatumadhuc valeant operari. Agnosceformam, et
corrigalis errorcm, nisi redeatis ad catholicamfidem, noli esse conlradictione deformis.
•
qusc homini primo principi generalionis hominem sc- CXCI. JUL. Ntinc inluere, quanlum a tua exposi-
cundum principem regeneralionis opponit. tione discordent, ttt csetera ejusdem loci, ita illa ver-
'
CLXXXVIH. JOL. Qui Adam forma dicitur futuri, ba, quibus Apostolus pronuntiat, etiam in eos re-
id est, Christi: verum forma a conlrario, ut sicut ille gnasse mortem, qui hon peccaveruntin similitudine
peccati, ita hic justitiae forma credatur. Sed sicut in- prmvaricationisAdw, qui est forma fuluri. Si enim de
carnatio Christi, justitioe fuit forma, non prima , sed ' naturali peccato ageret, de quo dixerat, ut videtur
maxima; quia et anlequam Verbumcaro fieret, ex ea tibi, ln quo omnes peccaverunt: qui essent hi, quos
fide quaein Deum erat, et in Prophetis et in multis statim pronuritiat, non solum in proevaricalione
aliis sanclis fulsefe virtutes; veniente autem tempo- Adae'? sed ne in similitudine quidem culpse illius
rum pleniludine, exacla in Christo justitiae norma obnoxiosdeprehendi ?
resplenduit, et qui prsedictus fuerat pater futuri sae- AUG.Sed lu sic inlelligis, qui non intelligis : Apo-
culi, lam prsecedenliumsanctorum, quara etiam se- stolus autem rationem reddidit, quare mors regna-
quentium remunerator eminuit': verit et iri eos qui non peccavcrunt, adderido et di-
AUG.Agnoscimusbrcresini vestrain: definivit enim cendo, in similitudinemprmvnricationisAdm; id esl,
Pelagius, quod non ex fide incarnationis Chrisli an- propterea regnasse oslendens mortem et in eos qui
tiqui vixerint justi; quia videlicet nondum in carne non peccaverunt, quoniam quamdam similitudinis
venerat Christus. Cum profecto id fulurum non prse- formam ex Adae prsevaricalione traxerunt. Adani
nuiitiassertt, nisi priores utique credidissent. Sed in quippe induunt qtii iiasctinlur, sicut Christum in-
.hanc absurdilatem cecidistis, dum defertdilis esse duttnt qui renascunlur.
poluisse pcr naturam legemquejustitiam : utrumlibet CXGH. JUL. Regnavil,inqu\t, mbrseliamineos qui
auteriisiyerum est, ergo Christus gratis mortuus est. non peccaveruntin siniilitudineprcevaricalionisAdm :
-i CLXXXIX. JUL; Ita etiam in parle contraria Adam vides eum distirictionenifecissc perspicuam, inter eos
Jicitur forma peccati, non prima, sed maxima. qtii siniiliter ui Adarii, et eos qui dissimiliter erra-
AUG.Unde ergo non prima , sed maxima? quan- yerant..
doquidem propter exordium generis humani, non ne- AUG.Si dissimiliter crraverant, ubi estergo imi-
gas primam, nec invenis cur dicas maximam, nisi fa- lalipriis exemplum? Regenerationem redde genera-
tearis tanto.gravius Adam peccasse, quanlo ibi major tiorii, nori imitaiionero imitationi; et invemes for-
non peccandi facilitas erat, ubi vitiata nalura nondiim mara, quam commeiidavit Apostolus verilatis, non
erat, iiec lex peccati in membris repugnabat legi quam finxit Peiagius vestri attctor erroris.
mentis: cum qua pcena omnis homo nascitur, perifu- • CXCIH.JUL. Qax divisio naturali peccato non
rus in oelernum, si non renascatur; et perdilus, nisi
1 Mss.ciar. et Mar.post, et totsmeulaprwtermisme;re- « Vignierius,quia.
et per omneshominespertramitse. ' sic MSS. At editi,non solum prmvaricationis
(vel, non
pelunt,
• SidMss.Editi,emicuit. ddw.
tolumnonprmvaricationi)
4225 UBER SEGUNDUS. 1226
potest convenire: quod si esset, omnes prorsus cequa- bavit se ilaque pravitatcm arguere, nec innocentisim
liter colligaret; nemo ergo esset cui roalum hoc non sauciare.
inesset, et nullus invenirelur de quo vere posset dici, ACG.In illo peccaverunt omnes, in quo moriuntur
quia in simililudinempeccati illius non deliquisset,in omncs: cujus a contrario forma est, in quo vivifi-
cujus omnes veritate peccassent. cantur omnes. Sicut aulemin Adam omnesmoriunlur,
AUG.Quod relinendo clamas, hoc verum est, et sic in Chrisloomnes vivificabuntur(1 Cor. xv , 22 ).
contra vos est: omnes prorsus originale peccalum Quod ideo dicturaesl, quia sicut nemo nisi per Adam
aequaliiercolligavit; nemo esset cui raalum hoc non vergit in mortem , ita nemonisi per Christum surgit
inesset, nisi per Christum gratia divina prodesset. In in vilam. 0 homo qui nihil potes dicere, posses sal-
eos enim qui non peccaverunt, id est, qui sua pec- tem lacere!
cata propria non fecerunt, nt mors regnaret, simUi- CXCVIII.JUL. Post hoc autem inlulit, usque ad
tudo meruit praevaricationisAdae,qui est forma fu- legem regnasse peccalum: ostendcns, regnum pec-
turi, id est, Christi. Sicut enim primo homine, qui cati lata lege cecidissc.
• ALG.Si lata lege cecilit
nascuntur; ila secundo homine, qui renascuntur, regnumpeccali, ergo per
induunlur. legemjustitia cst. Si per legemjustilia est, ergo Chri-
CXCIV.JUL. Colligitautem Apostolus,et pronun- stus gralis lnortuusesl(Galat.n, 21). Aposloli est vox
tiat, esse alios qui peccaverint, sicut Adam; alios isla , non mea. Jam erumpite in apertum , jiiimici
quos nec simililudoantiquseprsevaricationisasperse- crucis Christi. Quid limetis magnumpopulum Chri-
rit : absolute ergo claret, morum crimina esse, non sti, et Christi magnumjudicium non limetis? Aperle
serainum. Atque ut breviter, qnse sunl acta, repeta- dicile, Jusiiflcari natura , juslificari lcge possemus;
mus; ait Apostolus, per unum liominem inlrasse gralis morluus est Christus. Sed formidanlesmulti-
peccalum: hoc ratio ostendit imitalioni, non genera- tudiuem chrislianam, Pelagianum verbum supponi-
tioni congruere, quaeest opus duorum. lis, et quserenlibus a vobis, quare morluus sif Cliri-
AUG.Quam multum eadem dicis, et nihil dicis : stus, si nalura vel lex efflcit justos; respondelis, Ut
nec vides, quia si peccatum imitationisa genere hu- hoc ipsiim faciliusflcret: quasi posset, quamvisdif-
mano cceptum, isto signilicaretur loco; per unam ficilius lieri tamen , sivc per naturam, sive per Ic-
potius quam per unum in mundum dicerelur in- gem. Christe, responde, vince, atque convince ;
trasse; quse ila prima peccavit, ut eam vir quoque clama, Sine menihil poleslis facere (Joan. xv, 5) : ut
ipsius fuerit imitatus. Sed quia gencrationem, non tnceantqui clamant, Etsi difiicilius,lamen possemus
imilaiionem,volebat intelligi, Per unum, inquit, ho- el sine le facere : aut si lacere iion possunt, se ipsos
minem peccalumintravitin mundtim: aut ambossin- in latebras allquasducant, ut alios non scducant. Cur
gulari numero includens, propter quod diclum cst, ergo ait Apostolus,Vsqtteenimad legempeccalumin
Igitur jam non tunt duo (Matlh. xix, 6); aut eum mundofuil; nisi qtiia peccatum auferre nec lata lex
potissimumcommemorons,a quo est principiurnge- potuit,.sed ille de quo dictum est, Ecce AgnusDei,
nerandi, cum seminatiocxorditur, ut concepiiosub- eccequi lollil peccatamundi (Id. i, 29) ?
sequatur. Hsec sscpejam diximus : sed iterationibus CXCIX.JUL.Generatioautcm quoeccepitabAdaro,
tuis, noslras qnoque vel rarius, taraen ilerando, non et posllegem pcrmanet : quse si essct fons peccato-
cedimus. rum et frulcx diaboli, sicul tu argumcntaris, non
CXCV.JUL.Secutus est, Et ita in omneshomines ntique usque ad legem, sed et post legem, el post
tnorspertransiit. Chrislum hoc crimen vigeret. Peccatum ilaque de
AUG.Quid est, ita perlransiit; nisi quomodointra- quo Aposlolus pronuntiat,quia usque ad lcgem fue-
vit, id est, cum peccato, sive per peccatum? rit, ncc poluerit manere posl legem, actionis, non
CXCVl.JUL.Fecitdistinclionem, nequisita puta- nalivilalis csse convincilur.
ret transisse peccatum; ut mors quaepraccucurrit* AUG.Ecce aperle dicis , non ideo dixisse Aposto-
judicantejuslitia, secuta probarelurmalerias ullionis, lum, Vsquectdlcgempeccatumin mundofuit, quia nec
quas in unoquoquepeccatore de studio malscvolun- lex potuil auferre peccatum; sed quia peccatum non
talis invencrat'. Ostendit igilur, non naturam accu- pptuit manere post legem : riec expavescis voceni
sandam esse, sed studia. Dei, per liomincraDeiintendentcm in Clirislum, at-
AUG. Frustra te versas, et reversas. Adam respice, que dicentem, Ecce Agnns Dei, eccequi lollit pecca-
et Chrislum : ille forma est futuri; non est ergo a tummundi? Quid desipis? quid insanis?.Non natura,
contrario iste conformis,qui justitiam suam in rena- non lex ; scd eccequi lollil peccalummundi : ct au-
scenles parvulostrajicit, si peccalumin nascentes ille des diccre, peccali rcgnum lata lege cccidissc. et
non trajicit. posl lcgem non potuisse nianere pcccalum? cum di-
CXCVII.JUL.Subjunxil, in eo regnasse mortem, cal Aposiolus,Si per leyemjuslilia, ergo Christusgra-
in quoomnespeccaverunt:quo sermone, non nascen- tis mortuusest: cum dicat Apostolus, Quia in tege
tis ruina , sed opera agentis* expressa est. Appro- nemojustificalur (Galat. m, H) : cum dicat Aposto-
1 Ms.Mar.,percucurrit. lus, Lex subinlravit, ut abundareldellclum(Rom. v,
* Editi,quastnuncquoqnepeccatoresde studiomalmvo- Si dala esset lex qumpos-
luntatisinvenerit. 20) : cum dicat Apostolus,
Castiganturex manuscriptis.
* SicHss.Atediti,cogenlis. sct rivificare, omninoex lege esseljttstitiu : sedeonclu-
SANCT.ACGCST.X. (Trente-netif.J
 4227 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINl 1228
iit Scriptura omnia sub pcccato, ut promissioex fide . peccuto nascitmr, ^uor*» ipse orltts in vitioesl { Am-
Jesa Cliristidareiur credentibus(Galat. m, 21 et 22.). brotius, lib. 1 de Pwntieutia,cap. 2 vel 3), qui djxit,
Si aures habelis, ora jam claudite : si recte aperire Manichacusaon iuit; sed skui veslrj docloris (<i)ore
ora vultis , prius aures divinis vpcibus aperile. Sane laudatur;, jnter scriptpres ecclesiastieosHos quidam
memiiiertste dixisse, generationemcoepisseab Adam; speciosus enituit. Qupraodoautein «licis,«on omnes
qui soles dicere , generalionem nonnisi a duobus in- AdaepraevarkatipnepoUulos,et, quod peptt est, Apo-
eipere, et ideo non eam voluisse intelligi Appslolum ^toip imputas, quod tu insipienter sajas? com ille di-
in eo peccato, quod per unum hominem intrasse cat, Regnavitr»urs ab Adam, tisquead Moysen, el in
dixit irt mundum. Quis te ppsse crederet oblivisci, eosquinon peccaverunl,volens intelligi parvulos , qui
quod loties dixeras falsiim? Sed iamen oblitus cs.pl uulla propjua peocala jCecerunt: ei;addat^ in «i»ii/i-
aliqnando diceres verum. Expergiscere'; audi vel tudine prccyaricotioitisAdce.(Rom. v, 14), psiendens
ie ipsuni : al) Adam coepitgeneralio, ac per lioc, per cur m ,pos regnayeijit mors; quodjam superius salis
generalionem intravit peccalurii, quod per jinuai :e%\mus(Supraa cap. 191), Quomodoeiiim per unum
liominein inlravit in mundum *. Etcnioi tu dixisii, honwew-peccQlumiiUrqvitin^ et per peccatum
Genefalioauteni ijumcwpit ab Adant, el posl legemper- mors; si in aliquosiad hoc unius hominis peccalum
manel. Conveiiipriierigitur Apostolusunum homiiiem lion pei'UneiUesrcgnayit taineai mors? In quos eniro
posuit, a quo peccatum intravit in mundum, quodge- mors rpgiiavil, per,ti{ie.ut,ad peceatum.pei-quod in-
neratiOneIfaherelur; non diabolum, a quo illtid pep- travil: qui verp ad peccaturo., per <juod mors mtra-
catuin ihifavit in muridum, quod imilalio sequerelur. vit.non pertinent, fluo juslo jiidicio ad raortem
CG. JUL. Peccalum autem; inquit, »ionimputatur, peiiinenl? Non autempeitineiU ad peocaluiu , quod
eumlex nonest (Rom. v, 15): qua senteniia, sicut per jinura hominem intravit jn niundum, qui * non
et omiiibus dictis suis, opinionem traducis intcr.einil. in piaivaricalionis illius similitudine peccaverunt,
AUG.Plane cum lex non est, rion3 impulatur pec- sicul ipse dixisti ;,npn igitur in «os regnavit mors.
catum; sed ab hominibuS, qui inscruiabilia judicia Quid cst ergo, Regnavilmarseliaiiiin. eos qui nonpec-
Dei nesciunt. Nam si Deus peccalum non impulal, caveruntin similitudmepmvqricationusAdm; nisi quia
cum lex non est; qua landem justilia Dei qui sinc regnavitmors et iu cos qui npn peccayerunt,f|uoniam
lege peccaverunt, sine lege peribunl (Id. n, 12)? nulla peccala propria cornmiserunt? Regnavit autcro
• CCI. JUL.Nam si anle legem noii impuiala est pec- in siroilUudjneprseyaricatipnisAdoe; quia Hcct nulla
cali tradux , post legera 4 autcm non fuit, nuiiquam ipsi propria peccatii,cpiniiiiiseriiit, perlineri! tamen
omnino quo nccerel humano generi Yirus " obtinuil. ad peccalum per quod niprs iniravit iu mundum ,
Ante iegeni enim imputatuin non esl nalurale pecca- tralienles.siroililudinemprievaricalionis,iion prajva-
tum : sttb lege imputalum non est, quia in liullo ricaiionem peccato prpprio perpetfahdo, sed de pra-
imquam loco legis vel monslraium hoc vel impulalum varicatore, per quem natura humana lola est vitia-
docelur. Apparet ergo Apostolum, peccalum anle ta, nascendo.
legem liberoevoluiitalis., post legcm auicm prsevari- CCIII. JUL.Vide ergo utrum adhuc dubiiimvel tibi
calipnem totidemliberoe volunlatis arguere. debeat esse quod dicimus, innocentes videlicet ante
AUG.Si in lege nOnoslenditur originale peccatum, propriae volunlalis: usum, njde ppus Dei, non pec-
crir ergo in lege anima parvuli oclavo die non cjr- casse in Adam, quando, Apostolo leste, etiam de
cumcisi de genere suo dicia esl interire (Gen. xvn, iniquis, qui in siniiHtiidineproevaricaliojiisAdaftnon
14)? cur infanle nalo , olfercbatur sacrificium prp deliquerint,'pliirimi esse doceantur. .
peccato (Levit. xu, 6 ) ? Jam , quaeso, lace : allen- ACG.Jaro responsum cst -.opusiest ut taceas;uam
de infantcm, et imiiare non faiilcm 6. non potes jiisi perversa dicere., couando Apostoli
CCII. JUL.Acper hoc, eonsiat nihil ettm de pecca- yjerbaperveriere. Ule enini, ei in eos qui monpec-
to traducis elocntum : quaequaravis copiosa essent , caverunt, id est, paryulos peccaia prpprianon haben-
ad probandum'.riihil Apostolum de naturali ( quod tes, dixit lamen rcguassc niortem in aimilitudinem
esse non potesl, el a Manichaeisfingiiur) sensisse pec- procvaricafionisAdae, qui est forma fuluri;: quia ita
calo, cx abuiidaiitia lamen eliam dislinctionemincul- Christus trajicil in eos justitiam, SiculAdam pecca-
cavit, non omnes omriinoAdsciiraevaricalione pollu- tum; ifa Christus vitaro, sicu.t Adani inortem. Alio-
tos; quaiidoquidemetiam de his, in quibus pro ini- qujnaforma Cliristi alieni erunt, et cliristiani non
quitate regnaret interiiris, invenlrentur pluriini, qui erimt: quud quidem senlitis, sed aperte dicere lor-
a prxvaricalione Adaedocerenlur alieni. midatis.
AUG.Calumniose, linguose : Omnes homines sub , CCIV. JUL.Sed videamus etcaetera. Sednon sicnt
1 Menardus,diceresverum,et expergisceres.Yignierius, deliclum,ila gratia : si enimin uniusdeliclomulii mor-
diceresverum,et expergiscereris.At Mss.,diceresverum. tui sunt, inulto magis gratia Dei ct donum,in gratia
Eccpergiscere.
peccatummlrq- vniusliominisJetuChristi;in:plures abundavil(Ilom. v,
* Jiss.Mar.et Port,, per >generalionem
vitinmundtim: omissismediisvefbis.
* ilic negantem parliculamrestituimusauctoritateroa- 1.5). Superari dicil malum delicti copia gratioc; et
nuscfiptorum. eorum qui salvantur numerum illis, qups prxvarica-
* Editi,periegem.veriusMSS.
* veluscodexPort.,vires. , postlegem. 1 Editi,quia. MeliusMss.,qui.
*Hss.Har.el Porf.,nonmfantem. „(a)Peiagii.
 |?29 LIBER SECUNDUS. lm
lione periisse asserit, anleponit, Multo magis auteni in pps abundat gratia; qnia leror
AUG.Jam soepe diximus : npn ail, Plurcs; sed, poraliter per Adani, misere alque mp^taliter vlvunt;
mullos': nec, Magis mullos, sed, tnqgis abundavil; per Crifistuin vero beatissime, et sine iinc victwj
quoniam in seternum vicluri sunt, in quos transiit sunt. Turbata est vestra jnveiujp : jai» tandem ia.-
vita Christi; quibus ad tempus nocuit mors in eos tenlio corrigatu!\
traiisiens per Adam : ecce quomodo multo magis iti CCVJ.JCL,Hpc n.empeqttOiddicilis, nuiltos et pau-
eos abundavit gratia, quam peccatum. cos, ad qiiantiiaiern iiifinilaro pertinet; quoniam in
CGV.JDL. Si veritatem Apostpli verbis yindicas ', comparatione mutua, aut mulliiudo invenilur, aut
nec eum impudenter putas fuisse menlilum; doce paucitas. Conferens itaque Deus muilitudini pereun-
quemadmodumde naturali peccalo dicenii boecsen- ljum eps qui salvandj simt, paueos eos vocavit : et
tenlia non inculiat publicae falsitalis pudprein, Najn Jiie Apostolus conferens his qui ita peccassenf ut
si esset originale peccaluro, qupd ovmveropmnjnp Adam, illos quos sa.lvatChristi gratia, multo plures
naluram hominum ad jus diaboli faceret pertiiiere, esse pronuntiat.
qui erat locus ad aequiparandumparii.um numer,uni, AUG-Noii .pronuntiai pjur.es, sed multos. Graeee
eorum videlicet qui salvantur, et illorum qui jpler- lpcutus est, noXXov;dixii, iipn vtibwjs: lege, el lace.
eunt ? In Evangelio Dominus cura bealpr.umpsten- CCVII.JUL.Assereergohocp.eecaloManicliocoruni,
dercl raritalem : Quamqrctqel angusla,inquit,,viaqum id est, traducis convenire.
ducit ad vitam, el pauci suni ,qui inv.eniunteam! quqm AUG.Doctores catholipi, non Manichaeidecepiores,
lata et spaliosa via qttw ducit ad perdiliqnem, e.tmulli dixerunl omnes iiiAdain peccasse : jlli hoc dixerunt
sunl qui intranl per eam (Matth. vn, 15 et 14)! qui intellexerunl Apostolum, quod vos negatis contra
AUG.Hoc est quo sensus iste vester evertilur, qu.o- Aptislolum.Ergo et vos deceptores estis : et vos enim
niam pauci sunt qui salvanlur, in eorum compara- sicut Manichoei,sed diverso inorbo, insauitis.
tipne qui pereunt: nam sine illprum cproparaliofle CCVIII. JUL. Nam si universitatem, quam fecundir
per se ipsos eliam ipsi multi sunt ; eornm quippe tas liumana protjtilit,regno diaboli peceatum naiurale
mul.tiludinem dicit Apocalypsis jiunierare nejninein transcripsit, et inde in cxlrema ontate rnundi aliqiii
ppsse (Apoc.yji, 9). Idep Paulus si eos npn multos, liberati per Christum puiantur; quoeveriias est, aut
sedplures dixisset, non ppssepiuseos dicere paucio- qiioeauctoritas ejus inagislri, qui coiura tain clariitn
res; yerbuni eroin coniparaiionis est, plures : qupd teslimonium totius mundi, dicit in plures justitiaui
verbum yps supponilis, npn Aposlplusponif. S.ednec abundasse quam culpam ? Quid ergo ei crediiur de
sic vpbis ratipconstabit : vestra quippe illa imilatip2, involutis dogmatibflsdisserenij, si de rebus lam per-
quam vobis vi^enimi yeliit acute inveiiisse;, cpntra spicuis mentiatur?,Qu,odquia sentire sacrilegum est,
verborum apostolicprum clarissimaro yeritatera, ut id autem dici dogma tuura eompiilit, honore Apostoli
ncn per generalionero, sed pcr iinilalioneii), pecca- Manichseorumviliiasconteratiir.
toresa praijes ad peccatura primi hominis perlinere Auc. Vos potius perspicua nubilare coniendiljs,
credantiir, multo plures unius delicto, yel pb unius, non solun) non inlelligendo quod Aposiolus dixit, ve-
deliciiim, perire affirmat, quam gra,tia uniiis homjnis rum eliam mulando et supponendo quod ille non
Jesu Christi liberari. Quis,eni,mnpn * yidpat, pecc.a- dixjt. Plures enim non dixit ille, sed multos : qui ta-
tores plures esse, quain juslps ? qupspeccatpres, non jjien mul.ti, pauci inveniunlur, quando pereuutibus
aliqups, sed omneSj npn quidem per generationero, coraparantur. Calumniose, frontose, vej=bose, hoc
sed lamen per jmitatipnem, ad unius delictum ^icitis djxit Apostolus, quod iniellexit Ambnosius, qui non
perfipere. Sed eisi npn pmnes peccatores, sed tan- erat Manichaeus: Omnes homines sub peccato nasci-
tum proevaricalpresiegis, jpeccaipprimi hominis per mur, quorttm ipse ortttsin vilio est (Ambrosius, lib. 1
imiiationis viiictilunidieatis astrictos; etiam sic, ex 4e Pce.ni.tenlia,cap. 2 vel 5). Audi (sicut eum lauda-
quo lex Dei per multas geiiles nrcedicatur; quam tgta vit magister tuus) florem speciosum; el de tuo corde
et spqtiosa via esl, quw ducit ad inleritum, et mulli istam spiiiarum deformitatem, hoc cst fceda acumina
prsevaricalores ingrediunlur ppr iltam! quam arcla et improbaecontenlionis, evelle.
angusta via est qum ducit ad vilam, el pquci sunl qui CCIX-JUL. Non mentiiur Apostolus : ergo in plu-
inveniunleam! in coroparalipne utique multoruni qui res abundavit Chrisii gratia, quam Adoeculpa, cujus
pereunt, etiamsi paucis qui liherantur, et parvuli quj imitatioae dicuiitiir peccasse qui sub iege peccave-
baplizati moriuntiir.addantur. Qupmpdo ergo Aposto- r;unt: sub iege autem usqiie ad Gbrislum Judaei tan-
ltts diceret, Mullo magis gralia Dei in plures abun- lummodo deliquerunl. Confer ergo Judaicam natio-
davit? quod vos dicitis, ille non dixit : sed ille llixit, nemsolaw, perfectseduntaxataetatis sub lege positaro,
Multqmagis abundavitin mutlos; quia etiam qtii sal- et per lioc in simiUludinempr;evaricationis Adoepec-
vantur, ut jam diclpm est, in coraparatione pereunr cantem, qui accepla lege peccavit, ac de niulljiudiiie
lijim pauci; sine cProparatione a;iiiem illprijm,, tam vpcatarum genlium per procdicaiion.eniEvangelii ,
multi sunt, ut eos quisquam numerare n.on ppssit. eorura millia quigratiae sujit liberalitate salyaii: junc-
1sieMss.AtMenardus,verbaindicanl. vignierius,verba que inlelliges apostolum Paulum vere pronuiUiasse,
vendicant. ad plures gratiam Dci e,t donum ' Jesu Ghrisli perve-
»in editis,indtcaione,mendose.
•sicMss. Edili,peccatorU. *Editi el Pominifcorrnpte.
* Particufaneganshie restitotaex Mss-
1231 OPERIS 1MPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1232
nisse, quamsocielatem praevaricationisantiqusc. Ideo ait, ex mtiltisdeliclisin justificationem: id est, ex
AUG.CumAppstolns invenilur non plures dixisse, mullis delictis liberalos homirtesad gloriam perducit
sed multos, tui * hujus argumenli.machina tola sub- justificationis indullse. Non ergo hic uuum Adaepec-
verlituf : quamvis non soli Judoei, sicut tibi placet, catum, ut suspicaris, intelligit; sed ad boc solum nii-
sed omnes proevaricatoresesse reperiantur, qui legem merum admovit unius et plurium, ulad laudem gra-
cum ipso Evangelio prsedicalarii1praevaricando da- tiae respiccret; qnia nori^quoties peccatum ab uno-
liinabiliores fiunt: qualibus prsevaricatoribus, simul quoque moftalium fuerai, loties eliam ffequenlaretur
cum Judscis,ita plenus est mtindus, ut in pmnium gratia, quasi baptismala:siftgulartisi peccatis singulis
comparatipne sint pauci,qni parvulis quoque baptiza- nori possint mederi.
tis additis liberantur; quod et responsiorie superiore AUG.Ita hoc loqueris, quasi dixerit Aposlolus,Gra-
compreheiidi. Evidenter contra vos clamat Doctor tia atttem semel ex multis delictis in juslificationem.
Genliuro, Siculin Adam omnesmoritmtur, ilain Chri- Non hoc dixil: attende quod dixit, el corrige quod
sto omnes vivificabunlur(l Cor. xv, 22) : qui oinncs dixisti. Gralia, inquil, ex mullis deliclisin juslificalio-
non pauci, sed multi suni. Ac per hoc, mulli ino- nem. Qttid huc pertinet, quod semel et simuLunicui-
riunturJn Adam, multi vivilicabunlur in Christo: sed que omnia dimiltunlur in Baptismo? Nonne et illa
plures moriuntur in Adam, quam in Christo vivifica- condemnatio, ad quam judiciurii perducit exiremum,
bunlur: plures itaque ad illius lnortem, ad lmjus vero proctil dubiosemel fit, omnium quaeremissa non fue-
vitam, comparatione illorum perlinent paueiores; sed rint peccatorum? Et raagis ipsa damnaiio serael,
etiam ipsorum per se ipsos ea est mullitudo, quam quam remissio pcccatorum per graiiain Cbrisli semel
numerare nemo possif (Apoc. vn, 9). Quid esl ergo, fit. Quoniam si post Baplismum quisque peccaverit,
Omnes in Chrislovivificabunlur,nisi qtiia neino vivi- non eadem sunt peccata;sed pcr eamdem gratiam
ficabilur, nisi in illo?Cujus rei similitudinem dema- peccantibns remltluntur; non~semei,nec septies, sed
gistro posui lillerarum; si unus sit in civitate, a quo etiam sepiuagies seplies (Matlh. xvm, 22). Eadem
ibi dicantur orones lilteras discere, non quia onaaes gratia quotidie dimiitit oramibus eliam quotidiana
disCunt, sed quia nemo nisi ab ipso (De Nupiiis et peccala, cum dicunt, Dimiitenobisdebilanostra; ve-
Concupiscentia, lib. 2, n. 45). Quam locutionem nec raciter addentes, sicut el nosdimitlimusdebiloribusno-
tentasti refellere, quia vidisti esse reciissimam, et stris (Id. vi, 12). Gralia ergo ex multis delictis, sive
omnibus nolam. singula in singulis, siye in quibusdam pauca, in qui-
CCX.JcL. Exposita liberalilate gratiae,in hominum busdam plurima invenerit, sive quaeanle Baptismum,
salvalorum cppia, comparat donsm atque peccalum : sive quac-posleacommittuntur, et pcenilendo,orando,
et eruditissime ad laudem doni, applicat quod multis eleemosynas dando sanantur, in juslificalioneni mit-
vulneribus una virlute medicetur, Et non sicut per tit, quos a damnalione liberat : hacc eniro omnia,
unum, inquit, peccatum,ila et donum. ipsa sunt roulta, ex quibus mnliis jnslificat gralia.
AUG.Per unum peccantem,dixit; non, Per unum Quaesi non subveniat, profecto eliam ex uno deliclo,
peccatum : tit quod deinde dicit, Judicium ex uno de- non quod pfoprium quisque commitlit, hoc enim loco
licto in condemnalionem,nonnisi illius unius peccan- non irtde loquebatur Apostolus, sed quod pcr unum
lis hoc deliclum possil inlelligi. Quod quidem vos peccantem intravit in mtindum, itur in daronationem;
non vultis : sed qnid facluri cslis; quaiidoqnidem hoc enim Aposlolus evidentissime expressit. Neque
lioc dixit Aposlolus, eliam nolentibusvobis? Corfigi- enim ait sicnt tu, Non sicut per unum peccalum;
miiii ergo : non enim habetis hic aliud, quod facere tanquam singulum cujusque volens inlelligi: sed ail,
debeatis. Non sicul per unum peccantem.Aperi oculos, ei lege;
CCXI. JCL.Nam judicium ex uno in condemnalio- etnoli lanquam caecisaliud pro alio velle supponere.
ttem; gralia aulem ex mullis delictisin justificationem CCXIII. JUL. Sed hoc curavit exprimere : Cum,
(Rom. v, 16) : id est;'peccata quidem qucc gravia inquit, peccata singula reos suos lethaiiter vulneras-
sunl, eliam singula.possunl suflicerc ad accusalionero senl, iimumerabiliter confossos homines hoec gratia
el damnationem»reoruro. singulari et semel tradita virlule salvavit.
AUG.Quarc dixisti gravia, quod non dixil Aposto- AUG.Per unum peccantem,dixil; ubi Adam intelli-
lus, nisi qiiia vidisti, si unum delictum leve sit, non gitur : non per untim peccatum, ubi tu !verbo mutalo
sufficere ad damnationera, dc qua loquebatur? Non alque supposiio, vis inlelligi singula singulorum.
ergo ex quocumque uno cujuscuhiqiie delicto estboc CCXIV.JUL.Si enimob uniusdelictummors regna-
judicium; sed ex uno illodeliclo, qupdfactumest per vilper unum; multo magis qui abundanliamgratiw el
unum peccantem, id cst, Adam, judicium eslin con- donttm justilimaccipiunt, in vita regnabunl pcr unum
demnalionem. El adhuc pervertere recta verba Apo- Jesum Chrislum(Rom.y, 17). Consequenterquod coa-
stoli vullis, ne vestfa quaeperversa sunt corrigalis? pit afflrmat: duas enim posuil seiitenlias, utrique vo-
CCXll. JUL.Gratia autein non eodem conferlur lens converiirequod in fine subjunxit. Per uniimenim
modo, ut"peccatis aeque admola singulis crcbro re- qui fuit forma peccali, el in cujus similitudinoprx-
pelatur:.sed infusa scmel uno viiiutis su;e impeluat- varicaritur sub lege piiccantes, pronunliai rcgnare
que eompendio diversa et plurima delet crimina. 1 Hicin edilis exciderat particula negans, quoeest ia
1Edili,lum. Mss.,tui. manuscriptis.
* veterescodicespraeiereunt,el damnationem 2 In Mss.,tuo.
1233 LIBER SECUNDUS. 1254
mortem; et per unum regnare in vita abundantiam hic de exorlu humaiiitaiis agitur, mores in diversis
quosquegratise consecutos, quse gratia viriutem imi- studiis publicantur : inobedientiaet obedientia siu-
tantibus prodest. Nonremansit ergo de uno qusestio, diorum operam, non generalionis, ostendit. Certe
quia hoc quod subdilum est: eos videlicet in vita re- ubi opporluniiis, si quid secundumte Saperet Apo-
gnare, qui abundantiam gralioe perceperirit, eliam stolus, pronunliaret omnes ad condemnaiionemire
primum illud absolvit, ut nemo videlicet cogalurin nascendo, paucos autem ad viiam credendo, quam in
mortem, nisi qui exemplumpeccantis adamaverit. hoc loco, ubi summa disputalioniscomplenda erat?
Acc. Cujus exemplumpeccantis adamaverit? Nem- Dcbuit enim dicere, Sicut per inobedieritiamunius
pe primi hominis : hunc enim formamdicis esse pcc- hominis peccatores constitiiii sunt omnes; imo non
cati, propter imitalionem, honpropler generationem; per inobedientiam, sed.sicut per generalionemprimi
proinde, sicul' dicis, « nemo in inortem cogilur, nisi hominis peccatores nati sunt omnes; ita et per unius
qui exemplum peccanlis hujus adamaverit: » non obedienliamjusti constiluenlur multi.
ergo coguntur in morlem, qui non in similitudine ACG.Imo debuit dicerc, Sicut per inobedientiam
prsevaricalionis ejus, sicut existiraas, peccaveruiit. suam peccatores conslituti sunt niulti; ita per obe-
Quomodoergo dicis, mortem regnasse et in eos qui dienliam suam justi consiiiuentur multi: aut, si imi-
peccaveruni quidem per liberum arbitrium, sed non talionem, quam vos in magnis angustiis constiluti et
in similitudine praevaricalionisAdoe,quia sine lege persequenle veritate coarctati, invenissevos putaiis,
peccaverunl?Non ilaque peccaverunt ejus exemplo: qua exire possetis, hoc loco ille commendarevoliiis-
quoniam non peccanles iu similitudineprarvaricatio- set, debuit dicere, Sicut pcr hnilaiionem inobedien-
nis ejus, non exemplura peccanlis adamaverunt : tise unius hominis peccatores constiluii sunt multi;
quanlum enim ab hac simililudinepeccantis* hujus, ila et per imitationemobedienlioeunius hominis justi
tanlum ab imitatione exempli hujus alieni surit. Cum conslituenlur multi. Ecce et ego dixi quomododebue-
igilur et in eos regnaverit mors, quid est quod dicis, rit Apostolusloqui, si hoc vellet diccre, quod vos di-
« ut nemo cogatur in mortem, nisi qui exemplum cilis : ne putes aliquidmagnuro esse, pro voluntate
peccantis adamaverit, » ejus vidclicet, quem propter nostra verba componere, non auctoris voluntatem in
iroitationem formam vis fuissepeccali? Ecce non ad- verbis ejus exponere. Dixit ergo, per inobedientiam
amaverunt peccantis exemplum, qui non in proevari- unius hominis, quem generationisprincipemnoveral,
calionis ejus simililudine peccaverunl; ct tamen peccatores constilulosesse multos; quoniam illa in-
eliam regnavit in eos mors. An vis redire ad calholi- obedienlia est nalura humana vitiata : ct per obe-
cam veritatem, ut in eos qtioque morlem regnasse dienliam unius hominis, qui regenerationis est prin-
fatearis, qui non peccaverunl, propria non faciendo ceps, jnslos consliiui mulios; quia illius obedientia
peccata, sed regnum moriis in simililudineproevari- natura humana sanatur, qui factusest obediens usque
calionis ejus, de cujus stirpe sunl nati, lanquam hoe- ad mortem crucis (Philipp. n, 8), ut justi constiiuan-
reditario miseriaejure subierunt? Sic quippe intelle- tur per ejus gratiam, eiiam qui non hic per suam
xerunt hsec apostolica verba doctores Ecclesiae,qui conversationemjusti esse potuerunt; sicut hi qui con-
viderunt ea non posse recle intelligi, nisi in eis iniel- linuo post lavacrum regenerationis exspirant, sive
ligatur obrioxioesuccessionis origo peccali; propter grandioris, siveinfanlilisoetatis.Uridemaluit verbum
quod dixerunt, parvulos sccunduni Adam carnaliter fuluri lemporis ponere, et conslituenlurdicere, non,
nalos, conlagium mortis &ntiquscprima' nativitale Constituti sunt, quoniam justi ilia juslitia, quie sine
conlrahere (Cyprian., Episl. 64, ad Fidum) : necMa- ullo peccato erit, in fuluri saeculi ociernitatevictiiri
nicboeifuerunl, sed vos Pelagianos, Dei spiritu, qui sunt. Cum autem de peccatoribus non dixit, Cottsli-
per eos locutus est, damnaverunt. tuentur, sed, constitutisunt, sceculumhoc quod prae-
CCXV.JUL.Vila aulem in qua regnaturi sunl san- feril, ubi jam vitiata est huinana nalura, verbo tem-
cli, scternamonslraiur : crgo ct mors qusciniquila- poris prseteriliexpressit. Jam vero de multis quia ipsi
tem voluntariam sequilur, octernacredatur. Ilaque, sunt omnes, salis tibi responsum est. Tu auiem quos
sicutper uniusdeliclumin omneshominesin condemna- Aposlolusdixit omnes, non poluisli nisi l cdniradi-
tionem; sicel per uniusjuslitiam in omneshominesin cendo exponere, et dicendo, Non sunt omnes; ad
juslificalioitem vitw.Sicut enimper uniitsinobedienliam quod te nulla necessitas cogeret, si catholicumquam
peccaloresconslilulisunl mulli; ita cl per uniusobe- Pelagianum sensum lenere maluisses. Omues enim
dientiamjusli constituenturmulti (Rom. v, 18 et 19). proplerea dicunlur et multi, ul discernanlur ab eis,
Omnis est soluta perplexilas, impudenter de univer- qui cum sint omnes, sunt lanien pauci.
silate calumniaconcilatur, ineptissimein scirpo nodus . CCXVI.JUL.Quod si ita intulisset, non minus do-
quserilur. Pronuntiat Apostolus, non omnes esse, sed cebatur impia esse, quam inepla senlenlia , qua et
multos 3, qui per inobedientiam primi hominis, pec- comparalioipsa in diverso proposito personarum slo-
cata didicissent; et multos esse, non omnes, qui per lidissima doceretur , cum res non similes ad collatio-
alterius obedienliam, justiliam essent adepti. Nihil nera venirent, natura videlicel et voluntas; ut in
1 Forte,si, ul. parte mali seminum necessiias ponerelur, in parle
* SicMss.Mar.et Port.Editiautem, peccati. vero borii sludii sola libertas; iino jam non libertas ,
3 MSS., ncm onmesesse qtti per inobedienliam,o missis
verbis,sedmultos. 1 Ex uianuscripiisrestiluinms,nisi.
1235 OPERIS IMPERFECTIGONTRAJULIAHUM,S. AUGUSTINI 115«
ante fegem fuenmt, eliam illud
quoniain non suppelebat facullas eligendi boni et ca- peCcatOrum, qux
vendi mali, si naturalis reatus fuisset. Dicit ergo accessit, quod praevaricatiommcupatur. Ubi cnim
Aposlolus sapiens et eruditus Ecclesise doclor >-psr lex non est, necprsevaricatio^R6m.n,?1S). Bbiergo
inobcdienliam exsiilisse transisseque peccalum % his onmitius generibus peccatorum abundavH pecea-
mulliplicariquejustitiam. tum , superabundavit gralia (Id. v, 20 ): qiria in liis
AIIG.Ubi-est quod dixeras, non peccatuffi trans- iqjuiad eatn pefiFrient, bmniuriiJstorum generom reat-
. isse, sed mortem ( Supra, capp. 63, 64 * 19fr)t? tum delet, et irisuper doriat ut delectaiio peccaii
Ecce nuflc dicis, per inobedientiam', qute unius justitise delectatione yincatur; atque ad eam-postea
liominis commemornta est, non solum «xstitisse, perveniatur vitaw, ubi nuiliim efit omnino peccatum.
verum etiam transisse peccatum. An quidprius dixe- Quombdoergo res non similes in collationem veriife
ris forlassis oblilus es? Gratulandum est oblivioni noh debent, sicut paulo afite dixisti; cum ex cowtfa-
tuse, qua verum compelleris dicere. Nam quod libi riis fial ista collatio , et ex uria parte geiiefaiiOpona-
videtur , in collalione conlrariarum partiuin non de- tuf, et cx altera fegenefatiO; eiuna regnum moftis,
bere ex una parte poni necessiiatem seminis, ct ex ex altefa fegmim yita); ex una abundantia , ex altera
allera studium yoluntatis , stolidum esse reperires, remissio pcccalorum; ex Una deleclatio peccati, per
si videres, sic in mala parte illos qui pertinent ad hatufse vilium usque |ad cOrisuetudinismalum l, ex
liominem primum, connexione geheralionis, sine altera prseliunvcontfa1coricupisceritiaihcafriis, pef
studio suse volunlalis, peccati traxisse corrtagiumj sancti Spirilus adjutofiuiri, usque ad viclorisepscem,
quemadmodum il|i parvuli, qui pertirient ad horm*- quse nullum iritrittsecus , nullum extrinsecus palietHf
«em secundum , sine studio proprise voluntatis , per inimicum? Ha;c tene, si vis sanus esse: et rioii cbri-
pacCm regenerationis jiistitinc participes fiunt. Si tra hxc, qiuc ad sanariidoctrinam pertinent, insanife.
aulem semen ex ulraque parte deposcis: sicut per GCXVIII. Jui. Cefle in his locis Apostolum de
Adam semen carriale vitiaturri est ^ sic Viget spirl- peccatOnaturali dissefuissecontendis. Ad * iioc supfa
luale per Christum. Quod semeri insinuavit nobis dixerat, usque ad legerii fuisse, ut intelligefeluf
Joannes apostolus, dicens, Et non poteil peceare, posl Iegeriiesse desiisse: ririncauteih de eodem dicit,
quiii semenejus in ipso manel (lJoan.m,9). Quod qiiod cceperitcrescere et abundafe post iegem. Catlio-
in iuturo sseculo bOno potius apparebit, ubi qnt licOintelleclui quem sequimur, ulniriiqtie hOCcoii-
enint, peccare non poterunt; ho'ri in hoc sceculo venire fnonslravimus': tuo vefo dogmiUiqua impu-
maligno , uhi et hi qui pertirient ad sseeulumpeccala dentia vindicattif, ttt krrium idemqiie peccatum lcge
nori habilufum , habent unde quotidie petanl a Patre lata, superius quidetndefecisse, nunc autem crevisse
veniam peccatOfurii; dicatur ? Quomodoefgd pqst legem aburidat nalufdle
CGXVII. JCL. Ac per hoc, destrnit opinionem pefccatum? Acfiushe cdeperuht geiritalia commovefi,
peccali natufalis, et docet alias esse causas substah- ut de augmenlis et novitate motuum pcccato luo vif-
tise , alias voluntatis. Ac ne intelligentia haec nostro (Usvideatuf adjuncta ? Ari lex data nascentibus est,
Magis imputetur ingenio, quam apostolicodogmali, ut qui de libidine, quam dicis diabolicam esse et
ea quachuic loco addidit, audiamus. Lex autem sub* fadicein frucliimque peccati *, geniti erant, admone-
intravit, inquit,'tU abundaret delictum: nbi autem rerituf emendare quod facti erant *, et gestom coffi-
abundavit peccalum, iuperabundavit gratia; ut sicut gefe quem habuefaril, cum eos generarent pafentes ?
regnavitpeccalumin mortem, ila et gratia reghet pet -Cogereiit pOslfemo cjiiaefatta eraril, infecta esse;
jwtitiam, in vitam wternam, per Jetum Christvmx quod illi aiidife videlicet reiuiCntes, inobedicniiae
Dominttmnbstrum (Rbm. v, 20 et 21 ). Assere igittif cfimeri iricurr6fent?Ath0ca riiiilosiuitorum, nedurri
quemadmodUrhpeccatum luum, id est, traducis, a lege quam Deus deiiit, pOleratimputari".
cosperit abundare post legem, quie post ministerium AUG.NuihqUidalicuhidiximus , peccatumoriginalc
Moysi' incremenia susceperit. cfevisse post legem? Aut hoc intelligi Volumusiii eo
Acc. Imo tu assere, quoiriodoj siciit superiuS quod ait Aposloius , Lex subintravit, ul abundarel
dixisti ( Supra , cap. 198 ), regtium pebcali lata lege delictum?Abundavit eriiffi, non quia iliud geriuscfC-
ceciderit; cum dicat Apostolus, lata lege abundasse Vit, quod ahte jarii fuorat; sed quia genus aliud pec-
peccaium. Ego autem quod dixi assero: quia etsi cati accessit, quod sine lege iion erat, id est,
non asseram, clarum est. Peccatutri quippe origiriiiiij pfscvaficatib, sicut paUlo ante niorislravimUs.Con-
fuit et ante legem: quia pef unum hoiniherii pectta» cupiscehtia esi auteni cafnis, et libido genilalium ,
tum intravit in munduin, et crirnillo mors pef omneS contra quam sarictojiim casiitas pugtiat. Haric libi
liomines pertransiit ( Rom. y, 12). Erat et volurita- riiuliuin placentefli, quoniatri ctirii ipsa s«a pugna,
rium : quoniam qui sine lege peccavefuht, siiie iegc ciii fepugriat eliam pudicitia corijugalis, nbhiiisi ad
pefibunt (Idi u, 12). Sribintrayit auterii lex.Ut 1¥M\,Hsattead conmeludimmmalam. MSS.,
abundaret peccatum (Id. v, 20) s quia his getiefibuS consuetudinis mque ad
malum, .
1Hocitem loco in editis Otuissum fuerat, transtssiiqiii * torte, al.
8 codex Mar.,diabolieamessetraducemfruclumquepec-
peccalum.
' Edili, non per inobedientiam.Abest, non, a manu- cali.
* SicMss.U ediii,oiioafacluritranl.
scriptis.
3 MS.Mar.,cceperitabundare per legem, vel per minU * Kdiii,el libcd nullbsiultorum,nedum legcqiiam Dcus
tteriumMoysi. dedit postera,imperari. castiganiuva Mss.'Mar.et Poft.
 ra7 LIBER SEGUNDUS. 1238
iilios procfeandos ea bene ulens, aliis autem motibus usque ait profecisse studia peecantium, ttt non ob
ejus obsistens-; hanc ergo cum ista sua pugna quia aliud videretnr data lex esse, qiiam ut improbi ira-
eliaminparadisipacemconarisadmitlere vel(a) imrait- probiores fierent, et ad peccatum prajvaricatio-jun-
lere, ipse in paradisum non disponis intrare. Quan- gerelur.
talibet aulem abs te defensione muniatur, et laudibus AUG.Tu dicis ista, qui consilium Dei in danda
.idornetur, aut vitium est, aut viliata est: ncc im- lege non ipsurn sapis, quod apostolus Paulus osten-
merito, mililibusChristi, a quibus debellatur, odiosa dit; et ad eas blaspbemias ipse te impingis , ut dicas ,
est; com qua ipse concludis, ul eam et expugriafete t Opinionem divini consilii, quo daia lex fuerat, in-
dicas , el laudare non erubescas. Per hanc humaua juriam perlulisse :» lanquam aliud factum sit, quam
quae nascitur, caro peccati est: propter quod per Deus futurum fuerat opmatus; neque hoc provenerit
illam nasci noluit ille, qui nalus est in similitudine lala iege, quod lator legis intenderat. Deum igitur
camis peccati (Rom. vm , 3 ); ac per hoc, quamvis omnium proesciumfuturorum, secundumluam sapien-
in carne vera, non tainen in carne peccati. Ex liac tiam, sua fefellit intentio ? Non * altendis quod scrK
coneupiscentia, suscepta tua, tibi quidem pulchra ptum est, Mullm cogilationesin corde viri; consilium
nimis, sed fceda omnibus sanclis, generalione tra- aulem Domini manet in mternum( Prov. xix ,21 , sec.
hitur originalis peccaxivinculum , sola regeneratione LXX ). Si ergo vis nosse , quanlum homiiii fas est,
solvendum : iilad factum est per Adam, hoc fit per quo consilio Dei omnipotentis el omnia prsescienlis
Christtrm ; iilud per quem peccalum intravil iri mun^ lex data ftierit, intuerequod dicit Aposlolus: Si enim
dum,hocper eum qui ioilit peccatum mundi. Sic data essel lex qua}posset viviftcare, omnino ex lege
srgnoscitAdam et Ghristuffi, qui ex Adam transiit ad esseljusiitia. El lanquam diceremus , Cur ergo dala
Christum. est? Sed conclusit, inquit, Scriptura omnia sub pec^
CCXIX.JCL. Quid ergo addilum post legem est cato , ut promissio ex fide Jesu Chrislidaretur creden-
peccalo naturali, quod quidem rion solum prohibi- tibus (Galal. m, 21 , 22). Ecce quod est consilium
tum * aut condemnatum, vefum etiam nec levitef dalse legis. Quis autem nescit, non legis, sed homi-
vituperatum aut tenuiter osterisum probatur in lege ? num vilio lege subinlranle abundasse peccatum?
ACG.Ostenditur ct in lege, sed si vobis auferatuf Sed hoc vitium , quo prohibiia plus delectant, et lit
velameri (II Cor. iu, 46). Quid enim aliud ostendituf virtus peccaii lex (I Cor. xv, 56 ), non sanat nisi
damnalioneanimseiliius qui octavo die non circumcl- vivificans spiritus, non littera occidens : quaj tamea
ditur (Gen. xvii, ii)? quid aliud oslenditur, quando ad hoc utilis fuit, quia cum ipsa occideret, per prae-
infarite nato sacfiiicium pro peccato jubelur offerri varicaliOnem, crescente per prohibilionem cupiditate
(Letil. xn, 6)? quodjam supra memoravi. peccandi, viviflcantem Spiritum fecit inquiri, et
CCXX. JCL.Certe he tu qnidem adeo desipis , ut hominem de sua virtute lelhaliier conrideniem , ad-
dicas peccati traducem post circumcisionem factairi jutorium gratise Dei cOmpuIit poscere, sub lege,
esse majorem: quomodo ergO aburidavit post legem , quamvis sancta el justa et bona , tamen deficicnteni,
qrr* nec afgnilur in lege, nec proditiif ? At hoc vide», alque ad operanda quse sancta, qua; justa, quaj
qtiarii sanae intelligenliseconcinat, quse peccatiim in bona sunt, sibi subvenire propriis viribus iroa
soia delinquentis volantate cOnslituit. Usque ad legerit yalentem.
dicit Apostolus fuisse peccatum (Rom. v, 13 ), ut CCXXI.JUL.Jure igitur hoc genere dicilur abun-
post legem intelligatur fuisse prsevaricatio, prOmul- dasse delictum, quod et ante legem, et post lcgem,
commiltebat voluntas; scd anle legem
gata videlicet prsecepta transgrediens; atque hoc ge- uniuscujusque
nere abundavit legea subinlroeunle peccatum; quo- peccatrix, posllegem autem eliam prsevaricatrix. Tuuc
niam reatui ejus de proevaricatione crevit invidia ; et ergo crescit et abundal aliquid, cum in geuere suo col-
: sicut peccalo libera? volunlaiis post
opus malse voluntatis, sicut ante legem peccatum ligil incremenla
erat, ila posl legem ccepit esse tfansgressio : quam- Moysen cumulus transgressionis accessit : de eodem
vis non eo proposilo legem Deus tulerit, ut morlales enirn genere fuil, licet in tempore diverso, id est, de
lierent ejus sancliohe pejores. Neque cnim lex pecca- niala voluntate, quae et anle legem, et post legem,
lum aul causa peccati; sed mandalum sanctum , et non coactu insuperabili, sed studio vituperabili deli-
justuffi, et bonum (Id. vir, 7 et 12 ). Verum quia de- quil 3. Qusecum ita sint, libi nihil potesl dc apostoli-
linquenlium pravitas, eo se ferro, quOcurari debuit, «is convenire verbis. Neque enim subintroeunle lege
vulneravit, obstilitque consilio Dei, ut inde pericli- peccalum traducis aut copiosius factum docelur, aut
taretur unde debuerat sanari; dicit Apostolus, de grandius : nec pcccalis volunlalis illud abundare jure
effectu refum , opinionem divini consilii, quo data dicilur, quod ad nascentium voluntatem neiiuaquam
lex fuerat, injuriam perlulisse. Et quia non fuit is altinere monslralur. Non ergo abundavit post legem,
proventus emendalionis humanse , in quem latof legis quod lex nec prohibere potuit, nec punire. Ubi autem
intenderat, sed in plurimis evenere contraria : co xibundavilpeccatum,superabundavilgralia : ut sicul re-
1 Forte, non prohibitum. gnavit peccatumin mortem, ita gralia regnet per ju&li-
* Fditi,adfiocintende.Mss.,at hocvide.Fortelegendum, liam in vitam aXernam.
adliucvide. 1 MSS.
3 ExMSS. restituimushic, tege. , nonne.
(a) Fortedelendum,admitterevel. a Mss.Mar.et Port., delinqmt.
i
 1239 OPERIS IMPERFECT) CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINl 1210
Aoo. Originale peccatum non quidem post legem Usque adeone surdus es, ut ista nori audias? usque
crevit: sed lamen lex etiam ipsum, cujus abolilionem adeo csecus,ut ista rionvideas? Confitereergo peccato
circumcisione infanlis significaret, invenit: sicut in- morltios parvulos baptizatos, confitere tandeni origi-
venit etiam peccata ignorantia;, qusenec ipsa data lege nale peccatum; rion.eniirialiud cui morerentur habue-
creverunt; quandoquiderh potius ipsa ignoranlia di- runt: aiil dic aperte, baplizari eos non oporlere; aut
minuta est, quia scienlia legis accessit. Sed peccatum, cuhi baptizantur, rion eos in Christo Jesu baptizari,
sine quo nemo nascitur, crevit volunlatis accessu, ori- aut non in morle ipsius baptizari : el dele si poles
ginali concupiscentia trahentc peccantis assensum'. Apostoli vcrba dicentis, Quicumquebdptizatisumusin
Abundavit antem peccalum, id est, nimis crevit.post- ChristbJesu, in nwrte ipsius baptizalisumus. Porro, si
eaquam per legem facta est cognitiopeccali (Rom. ni, hsec verba delere non poles, sicut non potes : cum
20), et coepil cliam prsevaricalione peccari. Quod si ergo audis, quicumque; noli velle inde parvulos sepa-
velitis adverierc, et acquiescere verilati; nulla neces- rare : permitte Christum etiam parvulis esse Jesum;
sitale cogeriiini, aperte Apostolo contradicere cla- quoriiamnon exceptisipsis, sed cura ipsis salvnm facit
manli, Pef wium hominem peccalumintravil in mun- populum suum a peccatis corum, propler quod dictum
dum, et per peccaturiimors; et ita in omnes homines est ab angelo, VocabisnqmenejusJesum (Matth. i, 21).
pertrqnsiit (ld. v, 12). Illo cnim dicenle, perlransiil CCXXIII.JUL. Dicit rios mortuos esse peccato, eo
per omnes, cum vos non per ornnes perlransisse di- jam tempore, quo ut acciperemus indulgentisedonum,
citis, quid aliud quam Aposlolo contradicitis? et si renunliare nos mundo omnibusque peccatis professi
Aposlolo, utique Christo. Quid ergo miramiiii, quod sumus : atque ideo murieris memores debere sic vi-
abominatur vos Ecclcsia Ghristi, qui sentenliis letha- vere; ut Christo consepulti esse doceamur; atque re-
libus veslris infirmos parvulos subtrahere conamini surrectioncm ejus conspicua sanctitate gestemus : et
medicamentis salubribus Chrisii? quomodo ille, poslquam resurrexit a mortuis, nullas
CCXXII. JUL. Aperit se Apostolus clarius in pro- infirmitales corporis, nulla flagella perpetilur; ila
cessu, et docet, in perditione salutis humanse, Deum etiam el nos esse invulnerabiles peccalis omnibus et
copia suse rniseralionis admonitum, desperatis rebus vitiis1adnitamur. Si enim complantali sumus similitu-
efficaciofem sblito ihedicinam lulissc; utquos praecc- dini morlis ejus, simulet resurrectibnis' erimus; hbc
plis non correxerat, beneficiis obligurel; et iia devo- scientes, quoniam velushomb noster simul confixusest
tionem exigerel in futurum, ul non impularet peracla; crucl, ut destrualur corpus peccati, ut ullra non servia-
sttiderentque deinceps cusiodire justiliam homines, mus peccato. Qui enim mortuus est, juslificatus est a
quam compendio credulilatis fuerant assecuti. Abun- peccatb(Rom. vr, 1-7). Clara fideles ratione cpnstrin-
dantiaergo.prsecedentium peccatorum, tam abundan- gil : Si vultis, ihquit, resurrectionis ejus fieri prtrtici-
tis misericordiseexcgit auxilium : quoniam nisi tanta pes, virtulem quoque morlis imitamini, ut mortui vi-
*
copia indulgemis fuissel, nulla alia disciplina morbis tiis in virtule vivalis: lunc enim eritis in illa felicitate
tam gravibus subveniret. Verura in hac divini com- consortes, si mortis ejus imaginem luleritis, moriendo
mendatione beneficii, yidit Apostolusobjectioni locum peccatis. Vetus enim hoffionosler debel cruci ejUsaf-
patere eorum qui dicere polerant, Si rite merita cau- iixus doceri, ut destruat cprpus peccati, forliludine vi-
sarum de effectibus asstimamus, et peccatorum copia, delicet passionis.Corpus aulem peccati, consucludine
ut misericordia Dei affluerel, impelravit; insistendiim sua Paulus, vitia, non substamiam carnis appellat.
peccatis est, ut graliae non desit ubertas. Occufrens Sic enim sequilur, Ul destrualur corpus peccati, ul ul-
itaque opinioni ejusmodi : Quid ergo dicemus, inquit? trq nbn serviamuspeccatb. Qui enim mortuus est, justi-
permanebimusin peccato, ul gralia abundet? Absit: qui ficatus est a peccato.
enim mortuisumits peccato,quemadmodumadhuc vive- , Acc. Quomodolibet interpreteris corpus peccati,
mus in eb? An ignoratis quoniam quicumquebaptizali non negabis parvulos in Christo Jesu baptizatos mor-
sumus iri ChristoJesu, in morle3iUiusbaptizati sumus? tuos esse peccato, ne aperlissime neges eos baptizatos
Consepitlti.ergosumus illi, per Baptismumin mortem, in mdrte Chrisli Jesu; ac per hoc neges bapiizatos in
ul quemadmodumsurrexit Chrislus i» gloria Patris, ila Christo Jesu. Quicumqueenim baplizali sumusin Chri-
el nos in riovitateviimambulemus. sto Jesu, in morte ipsius baptizati sumus. Dic ergo cui
Aco. Niimquidjideo iion vos apostolica ista verba peccalo moriunlur, cum parvuli baptizanlur inGliristo
surTocant,quia et vos ea commemofatis, ne oblivisca- Jesu? Sed quid dicas, penitus non babebis, nisi cum
mur quam firma conemini domus Dei fundamenta tota Ecclesia Cliristi intclligas, atque respondeas, Per
convellere? Insane, cum dixisset Aposlolus, Simor- unumhominempeccatumintravitinmundum, elperpec-
tuVsumuspeccato, quomodoadhuc vivemusin eo? ideo calum mors; et ita in omneshominespertransiil, in quo
subjecit, An ignoraiisquoniamquicumquebapiizali su- omnes peccaverunl.Ecce qui peccalo moriuntur, cum
tnus inChrislb Jesu,in morieipsius baplizatisumus? ut in morteChristi Jesu parvuli baptizantur. Rogo, nolite
baptizalos in Christo rnoriuos probaret esse peccato. esse sicul equus et iriulus, non habentes inteilectum
Audite : Si morluisumuspeccato,quo-
•Ediii, peccdntesa sensu. Erueiidanlurex manuscri- (Psal. xxxi, 9).
ptis. tnodo vivemusin eo? An ignbralis quoniamquicumque
* Forte, indulgentiaj.
8 velus codexportarumin eo locoApostoliconstanter, in ' Editi,in similitudinem;sed contrariismanuscriptis.
mertem. ' Editi,el resurreclionisejus.Abest,ejutj a manuscriptis.
 1241. LIBER SECUNDUS. 1242
baplizatisumusin ChrisloJesu, in morle ipsius bapli- buit omnino peccalum, nec originale, nec proprium,
zati sumus?Quicumqueigitur baptizati sumus in Chri- nisi quia similitudo, cujus rei similimdo erat, nomen
sto Jcsu, peccato mortui sumus ; quia in morte ipsius accepil? Novimusenim Christum in similitudineve-
baplizati sumus. Audite, Quicumquebaplizalisumus: nisse carnis peccali (Rom.vni, 3); quoniam in vera
neque enim parvuli et non majores, aut vero majores carne venit, sed non sicut alii hominesin carne pec-
et non parvuli; sed, quicumque,id est, sive parvuli, cati : mortuus est ergo ille similitudini1 peccati,
sive majores, baplizalisumusin ChrisloJesu, in morle quam gerebat in carne morlali; ac sic myslerium
illius baptizatisumus, ac per hoc, sumus morlui pec- noslrse salutis implevit, ut nos peccato moreremur,
calo. Aut ergo aperle dicite non esse BaplismumChri- cnjus ille similitudinem gessit: ideo in morte ipsius
sti parvulis necessarium, aut peccalumcui moriuntur, baplizamur; quia sicut in illo vera mors facta cst,
quando in Christo baplizantur, dicile parvulorum '. ila in nobis vera fit remissio peccatorum. Sed hic
aut quia nullum poteslis aliud invenire, tandem ali- sunt ct parvuli : Quicumqueenim baptizali sumusin
quando agnoscile originalepcccatum. Christo Jesu, in morle ipsiut baptizati sumus. Non
CCXXIV.JCL. Nempe cum vivenlibus loquebalur, enini sic homines baplizantur in Cbrislo, ut aliqui in
et his dicebat justitiam per mysteria fuisse collataat. morle ipsius, aliqui non in morte ipsius baptizentur;
Quomodoergo ait eum justificaium esse, qucm mor- scd sicut ait, in quo Ioquebalur ipse Christus, -Qui-
tuum; nisi quia sine aliquo osiendit ambiguo, mortem cumque baplizantur in Chrislo Jesn, in morte ipsius
hic abrenuntialionern vocare; et ideo a se nomen baptizanlur: ac per hoc, quioumque baptizantur in
moriis assumi, ut oslendat ila fideles a peccalis, sicut Chrislo Jesu, peccato moriunlur. Si* quicumque;uli-
morluos ab aciibus debere cessare ? que et parvuli: sed cui peccalo parvuli moriuntur?
ACG.Homo contenliose, si hoc loco apostolicorum Jam tandem quseso confileatur3 generatio, ne men-
verborum mors abrenunlialio vocatur, ut qui peccato lialur rcgeneraiio ; confiiealur in parvulis caro pec-
abrenunliat, peccalo moriatur : recole quemadmo- cati, ni non negetur etiam pro parvulis morlua simi-
dum in Ecclesia Chrisli, in qua baplizatus es, Ba- liludo carnis peccati.
plismalis mysteria celebrentur; et invenies quod ab- CCXXVI.JUL.Ubi hic ergo accusatur natura? ubi
renuntientel parvuliper ora gestanlium,sicut credunt humanse substantise culpanlur exordia? ubi motus
per ora geslantiuml : quod apud vos jam forsitan gcnerantis arguitur? Luce clarius est, quod sola a
non fit. Sic enim profecistis in pejus, ipsi erranles, Magistro Gcnlium conveniatur voluntas, ut abdicet
et alios in errorem mittentes (II Tim. m, 17), qui occulia dedecoris (II Cor. rv, 2), et in meliorem vi-
vobis consenserinl, non debere abrenunliare parvu- lam actuum correctione proficiat. Sed jam accipiat
lum baplizaudum, quia non traxit originale pecca- expositio nostra compendium, hec interpretari in his
lum : aut si debet abrenuntiare peccalo, dicilc, cui; locis dicta Apostoli perseveret; ipsum de suis disse-
et errorem vcstrum aliquando corrigite. rentem scnsibus audiamus. In fine disputalionis ejus
CCXXV.JUL. Si enim morlui sumus cum Christo, apparebit, cujus dogmati fideique consenliat. Nos
credimusquia vivemuscum Chrislo; scienlesquia Chri- nempe dicimus, de peccato Apostolumvolunlalis hu-
stussuscitaiusa morluisjam non morilur, morsin eum manse, qusc in unoquoque peccante est, locutum
jam non dominabitur:quod enimmorluus esl peccato, fuisse : lu vcro, de eo quod Fausto credis, genera-
morluusest semel, quod aulem vivil, vivil Deo. lla et tione transmissum, et a cunciis sine voluntale susce-
vosdepulatevosmortuos' esse peccato,viventesautem plum. Concertationes ilaque noslrae, si placet, faces-
Deo, in ChristoJesu (Rom.vi, 8-11). QuomodoChri- sant; ct ul mediocriter agam, dissimulemus Apostoli
stus, inquit, qui pcccato mortuus est semel, id est, dignilatem, qua prsescribi posset, etiamsi vobis per
propler peccala nostra mortuus est semel, ultra noir omnia ejus verba concinereut, lamen illum pro officii
morilur, sed vivil in gloria Dci : ita el vos, de- sui splendore nihil tam deforme sensisse; ambigni-
pulate vos peccalo mortuos, solis vivere et servire tatem esse eloculionum, non sensuum pravitatem;
viriulibus. hoc solum ei in praesenli negolio concedatur, ut vir
AUG.0 mira exposilio! Apostolus dicit Chrislum non perlurbatse mentis, magis scripta sua quam lu
peccalo mortuum : et lu dicis, id est, propter peccata inlellexisse credalur. Non ergo regnel, inquit, pec-
noslra. Ergo quod dicil ille, Sic el vos existimatevos caiumin veslromortali corporead obediendumei (Rom.
morluosesse peccdlo: hoc putandus est dicere, Exi- vi, 12). Possem jam hic dicere, exhortationis testi-
stimatc vos morluos csse propler peccata vestra? monio probalum esse, de peccatis eum agere volun-
Non utique hoc dicil islo loco,; nec lu sic intelligis, taiis : quia mala si esscnt naturalia, per jusliliam
sed peccalo morluos, ne peccato viverent, confiteris. defeiidi possenl, per misericordiam postremo defleri;
Osteude ergo et Chrislum morluum fuisse peccato, nullo auiem pacio admonerenlur cavenda. Quovis
ne inconveniehterApostOlusdixerit, sic el vos. Pro- enim nalurali malo, si ullum esse posset, hoc malum
pler auferenda cnirn nostra peccala, sed lamen pec- 4 Editi,simililudine.VeriusMss.,similitvdini.
cato morluus est: el boc quomodo, qui nulliim ha- a Editi,peccalomoriunlur.Quicumque,ulique, cmisso,
, * veteriimlihrorumauctorilaterestituimusbsecverba, si;' quodex manuscriptis restituitur.
sicul creduntper ora gestantmm. , lta in manuscriptisverbo, confiteatur,illicpassivepo
1 Editi,deputatecommortuos. AtMss.,depulatevosmor- sito. Atin editis,confiteaturgeneratione,menliaiurregetii'
tuos. ralione: rnale.
 1243 OPEMS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1244
eral majus insanise,qua tenebalur, quicumque devo- Ecclesia, quse clamat tota, quod didicit a Magisiro
.tionemin cavendis rebus naturalibus exigebat. Apo- bono : Nenos inferas in tentationem(Malth. vr, 13):
stolus autem nihil sanxit quod possitjure reprebendi. non hoc dicit, qui dicil, Oramusaulem ad Deum, ne
Peccatum itaque voluntatis ostendil, quod inculcat quid faciatis mali (II Cbr. xm, 7) : non hoc dicit qui
. debere vitari. dicit, Rogavipro te, Petre, ne deficiat fides tua (Luc.
ACG.Quis ignoral non loqui Aposlolumparvulis, xxii, 32). Islo enim modo gratia ut non peccemus
sed eis qui possuiil inleliigere verba dicenlis, et ad- facil, non qusepeccavimusdiluit. Utroque enim modo
juvanle Dei gralia- obedire prseceptis? Sed utique adjuvat gratia, et dimitlendo quse niale fecimus, et
agunl etiam cum fiiiis suis, ut quemadmodumcrescit opitulando ut declinemus a malis el bona faciamus.
in eis rationis usus, ita exseralur obedicntiscfructus; CCXXVIII.JCL. Vefum quia cjusdem, quam supra
ne in vacuumgratiam Dei sris.ceperint(II Cor. vi, 1), exposuerat,qusestionisincurrebatoccasio; utoppone-
quando regenerali sunt, nescientes. Verumlamen il- relur videlicet, liberalos a lege, quse iotenlabat iram,
lam pulcbram susceptam luam, qusc deformis est securos posse sub gratix Dei benignitate peccare,
omnibusdebellatoribus suis, concupiscentiamcarnis subdidit prolinus : Quid ergo? peccabimns,qnoniam
dico, per quam nasoitur, et cum qua nascitur liomo: nonsumussub iege, sedsub gralia ? Absil: an igwralis
hanc ergo concnpisceiitiamcarnis, cohiberi Apostolus quoniamcui exhibelistios tervosad obediendum,scrvi
prxcipit, nec reguare permiltit, -eamque peccali no- eslis ejus cui obedislis,sivepeccalij siveobeditionisj«-
roinc appellal; quia et de primo peccato originem stilim(Rom.vi, 1SetlG) ? Jamneei credimus, de cujus
ducit, et quisquisejus motibus ad illicila coiisense- disseruerit haclenus condilione peccali? Cni, inquit,
rit, pcccat: qusetunc nulla erit in nobis, quando im- exhibetisvosservosad pbedicndum,ejus servieslis,sive
jnortale corpus habebimus : ideoque cum posset di- peccdli, sivejustitim. Ubi hic ergo indicalur ab Apo-
.cere, Non regnel peccalumin veslro corpore, cur ad- slolo pcccalum illud, iquodante voluntatis tempora,
.didil vOrbum,et ajt, in iiestromorlalicorpore, nlsi ut anle obedientium studium, anle scieniiae ct con-
lunc speraremus istam, qiiam peccatum vocal, con- ^cientise sctatem, ipsis lingitur supervolasse semini-
cupisccntiaiii non fuluram, quando mortale non ba- bus? quod (iertenisi in Manichscorumlibris, inveniri
bebimus corpus? Nam lu dic nobis, cur non ait, Non non potest.
sit peceqlumin vestromorlali corpore; sed ail, Non ACG.Non sunt Jlanicbseornm libri, ubi legitur,
regnet: nisi quia ista concupisccntia,qusc non polcst Fuimus enim el nos1nalura filii irm, sicut et cmleri
nisi esse in carne morlali, in cisregnat, qui deside- (Ephes. n, 3): quod vos novo more, sed impuden-
riis ejus ad mala perpelranda couseniiunt; elabca .lissimo-ore, interpretamini ex grseco, ul Apostoius
quucumque illexerit,.victi pcrtraliuntur majore im- dixisse yideatur, "non Jioiura; sed prorsus; hoc est,
pciu; quia' lege prohibeihur, si gralia non juvanlurj fuimus prorsus filii irm. Et forle hoc emendarc aude-
in eis auiem, qui Deo dooanle faciunl quod praicer- bilis in codicibus vestris : non enim vullis acquie-
ptuni est, id csl, commotaealque inslanti nOn obe- scerc, quod nisi haec, quanto verior, lanto antiquior
.diunt, nec ei arma exhibenl membra, inesl quidem, fides esset, hoc oninesJatini codices non haberent.
sed non rcgnat. ;Probalur autem inessea, dum.concu- Nec ideo lamen Apostolus monere non dcbuit, obe-
piscuutur niala : el probatur non regnare, duni jUr diendum esse juslitiae, non peccato, quia onines ho-
slilisedbleclationevincente non fiunl. Quomodocnira mines sub pcccalo nascimur, quorum ipse orlus in
pra;cipimur ci non obedire, nisi jubenti, sivesuadenti? vilio est (Ambfosius* lib. 1 de Pmnitenlia, cap. 2
Quomodoautem facere hoc potest, si non inesl ? vel 3). Cum enhn generalionis reatus regenerationis
CCXXVII. JUL. Neque exhibeatismembra vestra indulgenlia fuerit absolutus, obediendumcst justilix
urma iniquilalispeccato: sed exhibetevos Deo,lanquam spiritui, cui consenlire, nec obediendumest concu-
cx morluis vivenles,et mehibra vestra arma justiiim piscenlisecarnis, contra quam cerlare debemus: ita
Deo. Peccalum enim in vobis non dominatur; non sane ut ipsam quoque obedientiam piam donum Dei
mim sub legeeslis, sed sub gralia (Rom. vi, 13et 14). esse meminerinius, quod promisil per propbetam,
Eo, inqnit, debetis scrvire Deo fidelius, quoeiiam li- dicens, Dabo eis cor cognoscendime, cl aures audien•
beialius. Peccatum qutppe dominabalur vobis, cum tes (Jerem. xxiv, 7): quod quid est aliud, quam,
rcaluum impendebatiillio; posleaaulem quam gratia obedientes?
Dei bencfieia3 consecuti 'eslis, etdeposilis reatuum CCXXiX.JcL. GselerumApostoiusostendit (si la •
poiideribus respirastis, ingenuo pudore commoniti Aien aliquam ab hominibiishac tempestate fidcm im
debelis graliam referre medicanli. pcirat), servos se non dicere peccati, nisi eos quns
AOG.Tu vestro more, qui de vestro descendit er- constat voluntate propria obedisse peccato,cujus mu-
rore, non agnoscis graliam nisi in dimissionepecca- tatione-4, id est, voluntatis, coeppruntservirc jus'.i-
torum; ul jam dc csetero per liberum arbitrium ipse tias. Obedientiamergo in medio collocavil; el ei im-
homo se ipsum fabricet justum. Sed non boc dicit putavit quod vel vitiis prius, vel posteastudueruut pa
rere virtutibus.
1 Menardus,cum. Vignierius,qui. Atmanuscripli,quia.
• Editi,probaturautemesse; et infra,si nonest.AtMss,, AUG.Qui confidunt in virlute sua (Psal. XLVIH ,
nesse, inesl, 1In Mss.,quos.
* sicMSS. Editivero,gralimbeneficia;omisso,Dei. * sic ia Mss.Editi,imitatione.
 1245 LfBER SEGUNDUS. 1246
7J, vafii sunt, sicut vos; et deslruentur, sicrit hibeatis, quaie adliibuistis ante criminibus : cumquo
vos. injuria sit honeslarum rerum, si lali appetanlur pro-
CCXXX. JCL. Gralias aulem Deo, quod fnistis, posito, quale cst deformibus impensumfcbus; lamen
inquit, servi peccati; sed obedistis ex corde, in eam disciplinschuic, in qua estis, sufficit, si vel tali iuten-
formamdoctrinw, in quam tradili eslis : liberatil au- lione justitiam sectemini, quali iniquitatem eslis im-
tem a peccalo, servi estis facli juslitim (Rom. vi, 17 mundiiiamquesectati.
et 18). AOG.HOCtamen non facient, nisi illi formossesus-
Auc. Surde, audi Apostolumgratias agentem Deo, ceptaj tuae, concupiscentia) carnis repugnenl robore
quod ejus doclrinseex corde obedierunl: quandoqui- charitaiis : cum qua lege membrorum, fepugnalura
dem, non dixit, Gralias Deo, quia prsedicataest vO- legi mentis, omnis homo nascituf; ct cnjus obliga-
bis doctrina ejus; sed, quia obedistis.Non cnim oiii- tione reus esl 1, si non rehascatur; quam moitales
nes obaudiunl Evangelio(id. x, 16); sed quibus da- non vincnnt suo spiritu, si non agunlur Dei Spiritu :
tum est, ut obaudianl : sicul, Nosse mysteriumregni QuolquolenimSpiriluDei aguntur,hi fitii sunlDei(Rom.
cmlorumvobisdaium est, ait Dominus; iltis aulemnon viii, 14). Ile nunc, et contra istam christianam atque
estdatum (Matth. xni, 11). Non ergo ex corde, hoc aposlolicam veritatem extollendo prsccipitale liberum
est ex voluntate, obedissent, si non prsepararetur vo- arbilriuni, el in vestra virtute, non assurgendo , sed
luntasa Domino: alioquiu mendacitefei de hac re Apo- cadendo, confidile.
slolus gralias agil, si hoc ipse non feeit. CCXXXIV.JUL.Credamus itaque Magislro Gen-
CCXXXI.JUL.Ex cordc, inquit, obedienlise facia linm, et reddamus ei tesiimonium veritatis suse.
mulatio, liberavit vos a peccato, et sanclilati fecit ad- Vere enira , sicul dixit, humanum cst quod pracce-
haerere. pit, ut voluntatis correctio eniendarct vitia volun-
AOG.Sed hsecmulaiiodexterseExcelsicsl. Audiho- taiis.
minem Dei hanc in Psalmo gratiam confitcntem, et AUG.Sed correctio hsechumana non fit nisi opiiu-
disce quis mutet in meliushoniinis voluntalem. Et di- lalione divina. Quis enim lioniiniscorrigit voliinlatem,
xi, inqnit, Nunc cwpi; hmcestimmulaliodextermEx- nisi ille ctii dicilur, Deusvirlutum, converienos (Psal.
celsi(Psal. LXXVI, 11). LXXIX, 8); et, Deus, tu convertensvivificabisnos (Psal.
CCXXXII.JITL.Humanum est quod dico propter in- LXXXIV, 7)? A Dominoenini gressus homiuis dirigun-
firmilatemcamis vcslrm: sicul enimexhibuistismembra lur, cl viam cjus volet (Psal. xxxvi, i3).Si autein nou
veslraservireimmundilimet iniquitaliad iniquitatem,ita ab illo dirigantur, homo viam Dei non volet, etsi ju-
nuncexhibelemembraveslraservire justilimin sanctifi- beat lex ul velit.
calionem (Rom. vi, 19). 0 prseceptoremSpirilu Dei CCXXXV.JCL.Sedut hoc humanum, sic illud aliud*
plenum! vere vas aureum, et lubam non concisissiri- si pulasset, non solum inhumanum, DOIIsolum fe-
doribus, sed absolulis vocibus increpantem ! Aucto- rum, verum etiam injuslum ; non solum injuslum ,
ritatem sermoni suo de exhorlalionis humanitale con- vertimetiam insaiium; ut peccatunl si nossel innasci,
ciliat. exprobraret suseailatis hominibus viiia partus anti-
AOG.0 te deceptorem spiriiu h;rrelico plennin, lo- qui 3; et ab his prscciperetabstinendum, quaj innala
lum danteui homiuis volunlali, contra eum qui dicit, credebal; atque cum interminaiione prsescriberci, de-
Quidenimhabesquod non accepisli(I Cor. lv, 7)? Homo beremeeadeponere, quseantehabere ccepeiam, quam
Pelagiane, pluulando el rigando ista diccbat Aposto- anima in corpus meum,in hunc veromundum corpus
lus : sciens auiem quod nequequi plantal, est aliquid, iulraret.
nequequi rigat, sed qui increnientumdal Deus (Id. iii , AUG.Ergo carnis concupiscenlianonest innala; aut
7), non proecipiebatlanturn, sed etiamorabat ad iJeum, non ab ea praecipilabslinendum, qui dicit, Conlinete
ut malumnon facerent, quibusejuseloquiapra»dicabal: ipsum (Eccti. xxx, 24); et, Desideriajuvciiilia fuge(II
apcrteeniin alibidicil, Oramiisautemad Deum,ne quid Tim. n,22). Cur non dixil, Voluntaria desideria fuge?
faciatis mali (II Cor. xm, 7). Juventus ulique nomen sclatisest : aHatesautem na-
CCXXXIII.JUL.Ne quid enim arduum el inacces- tura, non voluntas habet, et ea concupiscentiade ju-
sum homini prsecipereviderelur, verbum de consue- venilisetale maximeaccenditur; cujus utique vis iu in-
tudinc usurpavit, ut hnmanumdiceret, id est, facile , faiite4sopila est, sicut rationis, sicut ipsius voluotatis.
tractabile, et quod causarum comparatione mitescat. Seddiscernit oculus christianus, non Pelagiaims,quid
Non a vobis, inquit, reposco parem augustis rebus de Crealoris instiiulione, quid de vitii contaminatione
inlenlionem , nec quam magnacsunt virtutum opes , vel sumat natura, velcontrahat, Conditoremsuo bono
|lara nova vobis, quibus eas capessatis, prseceptacon- prscdicans,eodemque propter malum, quo vitiata est,
slituo : nihil ferum ingero, nihil quod vix portari pos- indigens Salvatore : dc realu enim, eum quo bomo
sit indico;ne si pro splendorejuslitise tale aliquid im-
perarem, de carnis infirmitate coiiquesti allegarelis 1 Ms. Mar., et cujus obligationeusurusest. Port., usus
jugem vos laborem ferre non posse. Nunc ilaque hac est. a Mss.:Sedul hoc Immanumsit, illud aliud.
moderationc convenio, ut tale studium virtulibus ad- 3 Editi, partis antiqum.Castiganturex Mss.Mar.Port.
4 Ediii,non in infante. Particulanegante careni iidem
1 sic MSS.
Atediti, liberi manuscripti.
1247 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINl 1248
nascitur, non est quod ei prsecipiatur, nisi ut rena- quacitatis egisse, ut eis qui non intelligunt, dixisse
scatur. aliquid videreris. Velitis nolitis, Per unum hominem
CCJS.XXVI. JUL.Juslius admonerelur ab his, quos peccatumintravitin mundum,et per peccalummors; el
emendare studebat, ut quantum imperaret, expen- ila in omneghoniinespcrtransiit (Rom. v, 12). Quid est
deret; et sciret primum esse consilii constantis gra- ila, nisi per peccalum, non sine peccato?Nequeenim
dum, imperii modum tenere. Exauclorata quippe do- perlransiret mors, nisi ducente peccato : mors enim
ctrina est, quara non tuelur ajquiias; el plena aucto- peccatumsequilnr, noh prsecedit. Hinc sunt * omnes
ritatis ', quam juslilise libra commendat. Ac per miseriaemorlaliuma die exitus de ventrematrise.orum,
hoc, conslat Aposlolum, revcrendum Ecclesiarum sicuf scriptum est (Eccli. XL, 1). Quas miserias vos
informatorem , rationem magisterii sui, consilio, cuni sinc ullo peccato accidere dicitis parvulis, inju-
oequitate, humanitate rcddentem, nihil de nalurali slum Deum vere voss facitis; Manichseosaulem hor-
sensisse peccato; sed inculcasse, ul reserat, et vitio- ribilileradjuvatis. Illiejiim.nefaeiantinjuslum Deum,
rum nos servos nonnisi per voluntatem fuisse, et ju- istas miserias a nativilate morlalium immutabili na-
siitiscnos cadem posse, si corrigatur, volunlate ser- turae mali et ab jalitfprineipio venicnii subsiantisetri-
vire. Verum quoniam in expositione loci hujus fui ha- buunt tenebrarum : quos impios simul et vos ipsos
clenus occupatus, ut osleuderem pcr aposloli Pauli vincil calholica fides, qiiseista omnia peccaloa,illi tri-
verba Manichscosnihil posse dcfendi; paluitquc con- buil, quoil ex primi bominisvoluntaleinlravit in mun-
textu oralionis ejus verilas J, quam per omne dicto- dum : quod secuta est mors eliam ista, quse fugans
rum suorum corpus exsequilur : hic sit secundifinis aniniam, corpus inleriinit; quam vos homini, eiiamsi
libelli; quo tamennecessariocommonemus,iiiliilTra- non pcccassel, dicilis naluraliter fuisseveiituram.Un-
ducianis prseler impudentiam remansisse, qnia cum de sequiiur, ut non solumiliani imperiosamlibidinem,
se confiterentur nullum in ratione iiabere prsesidium, qua nimium delectamini; verum cliam molestissimam
de Apostoli dictis, quse exposita sunt, tolum sibi 'febrem, ca;terosque innumerabiles morbos, quibus
solatium vindicabant : el quoniam claruil, iiihil videmusaffliclosparvulos emoritin paradiso fuluros
in his deforme , liihil non sanctitaii el rationi con- fuisse dicaiis, etiamsi ncmo peccasset; quiasine 4
sentiens fuisse prsescriptum; apparct cecidisscsen- ullius peccatimerito hscc perpeti parvulos dicilis. Co-
lenliam, quam el ralio cum multis auctoritatibus hibele vos, quaeso, curii falsis et noxiis laudibusvc-
Scriplurarum, et quse in Deo (a) est, religio Catlio- strjs; cohibelevos ab infanlibus el laclentibus, quos
iicorum proruit, et jain !oci istius opinio non luo- tanquam nihil mali habenlcs, crudeli errore Iauda-
lur 3. tis : ad Christumliberatorem venire liberandos par-'
AUG.Apparet omnibus qui sano capite atque intel- vulos sinile; miseram naturam , quam vitiavit homo
ligenter luec legunt, cum contra verba, non magis primus, ut sanet liomo secuudus, victi correctiquc
mea, qnam beali Aposloii, multa lua diccres, nihil permittite ".
te invcnisse quod diceres; el tortuoso strepitu 4 lo- 1 Editi,Bic nonsunt. AtMss.,Hinr-sunt; ahsqueneganls
1 Editi,el plena auctoritasest. Manuscripti, particula.
* Editi,versusvos.AptiiisMss.,verevos.
auclorilalis; 3 in editis,peccata.Exmanuscriplis
omisso, est, correximus,peccalo.
3 iia Mss.Editivero, 4 SicMss. A t
' puloquequodconlexluorationhejus BHic Meriardi odili,quasinec.
nunc Cotoerlinse,
veritasvatet.' exemplaf,)>ibliothecse
3 lta Mss.Atediti, religiocatholicorumpervicil;et jam desinit, finilosecundo libro subjiciens:Leginonasmartius
locuni o pinionon tuetur. EommcbiitraJuliamimhwreiicumPelagianwn.Explkit /i-
4 Editi,et tolovosstrepitu.Emendantura mauuscriptis. bersecundns.verba suntil.jjs lorsllancalamoscripta,qui
(a) Forte,in rseum. exeinplarilludipsumrecOgtovit.

LIBER TERTllTS
Exculilurlertiusliber Juliani:ac primumostenditureuin,ScripturarumtestimoniiSipeuteronomiiscilicetca]iitevige-
siirioqu..rlo,libri negumqnarli capiledecimoquavtoel Ezechielis
capitedocimooclavoperverse abuli, u{suaderecone-
tur, ) arenlumpeccalafiliisnon a neo ullaimputari.Ipsumdeindeincassumlaborare,ut eo se explicetlocoEpislolae
ab
ad riebra;os,capileundecimo,per quembvertenclaforetrijspontio,qua in superiore libfo tanlopere inculcavit,ideo ab j
Apostolo diclumesse unum,per quemtransivitpcccalum,ne generaliosinereturintelligi.Postea'reversumad dictaiibri
secuudide Kupliiset Concupiseenlia, iniqueagere cumAugustinoeumdemJulianum,quiab illoet hominisliberumarlii-
triumet Deumnascentiumcondiuiremnegari, denuoqueritur; quiqueinsupercumilliusdictishaBreLicam quamdam?.!a-
nichajiepistolamcomparans,noaaliaquaniquajapudManichaeum legunlur,argumentorum vice objectafia sanctoDoctore,
ab eoqueperindealqiiea Manichaonaturamhominummalarapfonuntiaricalummatur.

I. JULIANUS. Oportuerat quidem, apud humanum ac pcenitentise proesidium rediri. Oporluerat certe
genus reverentiam omniuirivigerc virtulum : opor- vel in hoc inviolabilemDei manere rcvercntiam , ut
tucrat resisli sapienti semper * mcnle crimiuibus, non nobis essei necesse divinam legem tanto vindi-
etdemercri bonis sludiis Condilorislavorem : dignum care certamine l-: veruni quia co usque peccanlium-
crat postremo, ut quia hic conlinuoedevotionis prior furore perventum est, ut summis laboribus Deuin
cl felicior gradus cuiii rarus, tum arduus eiiam nimis juslum esse doceamus, ipsius juslilioe, cujus causaa-
videlur, vel diu fota vilia respui, et ad emendalionis gkur prsesumenlesauxilium , quselibro promisimus
• vignierius,sapientimente;oinisso,semper. 4Mgn,erius,dissentientiliusmaauscriplis,crimine.
1249 '' LIBER TERTIUS. 1250
pnecedenle rcddamus. ; deret in se omnes; nisi quosvellet inde liberaret, qui
AOGUSTINCS. Auxilium Dei quscris ut impleantur venit qusererequodperierat ( Luc. xix, 10 ).
vani libri tui; el non quseriSjut corrigantur peTversi V. JUL.Nec aliena peccala aliis imputaret; ac pcr
scnsustui. Vellem lamen diceres, propter quid in hoc hoc, nec propler parentum iniquitates innocenteseo-
opere auxiljum Dei poscas, cum sit in luo libero ar- rum filios, qui per se nihil operati essent vel bonivel
bitrio sive facere hoc, sive non facere. An ut ca tibi mali, per quod parentum suorum crimina docerenlur
prseslo sint, qusein potestale lua non sunt, et sine imitati, seternis adjudicarel suppliciis. Quibus colle-
quibus hoc efficinon poiest; sicut sunt, ul alia omit- ctis, Deum etesse, cljusluinesseconstarel.quemcla-
tam, ipse victus atque otium ? At haec pene semper ruerat, sialiquid operelur injustum, lanlum subire in
Deus per voluntales riobis subministrat aliorura. Vi- divinitate, quantumpertulissetinxquitatedispendium.
des ergo id te poscere ab omnipotente Deo^ cum AUG.Verum dicis : ac pef hoc, nihil operalur in-
propter implcndos tuos librosjoscis auxilium, utin justum, cum gravijugo premil filiosAdama die exitus
voluntatibushominum, qund te adjuyet, el quod te de ventre matris eorum. Quodutique injustum esset,
non impediat, operelur. Nam si nolint homines tibi si pecealumoriginale non esset.
victum subministrare sumplusquecongruentes, si no- VI. JOL.Quanquam, o infelicitas erroris humani !
lint postremoa te iuquielandoimpediendoquecessare; nimio quippe, perpendcns ipsam couflictusnostri ra-
scribere, vel dictare isla non poteris. Speras ergo au- tioneni, dolore concutior, poluissenehocindubitatio-
xilio Dei sic agi liominumvoluntates inter quos vivis, nem vcnire, alque assertione hanc eguisse causam :
ut tibi necessarium nihil desit. Paratur enim (quod poluisse, inquam, in Ecclesiis, quaeChristose credere
non creditis ) voluntas a Domino( Prov. vrn, sec. faterentur, dubitari,vUtrumDeus juste, id est, rationa-
LXX ). Aut igitur tuum dogma jam corrige, aut ad biliter, judicaret!
hoc defendendum desine divinum auxilium postu- .Ao«. Quia hoc non dubitatur', ideo scripium est,
lare. gravejugura cssesuper filiosAdam a die exitus de
II. JOL. Cum in primo volumine perspicuis defini- venlre matris eorum ( Eccli. XL,1). Nequeenim me-
lionibus conslitisset, Deumita justura esse, ut si pro- lior est Pelagiana,quam ecclesiasticasapientia.
bari possel justus non esse, convincereiur Deus non VII. JUL.Sed nimis sum ipsa rerum reverenlia, ejus
esse ; cumquesuper boc remansisset nulla diibitatio, qua de agitur contentionis oblitus. Miror enim ambigi
tiaruit etiamjusliliam niliil esse aliud quam virtutem de Dei «quitate poluisse; cum constet in Traduciano-
nunquariiquidquam iniquejudicantem, nihil iniquefa- rum synagogisnihil de ejus iniquitale dubitari.
cienlem, sed reddentem sua nnicuique sinc fraude, AOG.Quia de Dei a:quiiate non ambigitur, ideo
sine gratia, id est, sine personarum acceptione. - gravejugumsuper parvulum, juslum esse creditur :
ACG.< Sine fraude, » verum dicis; iie punialur etquia hocjustum esse creditur, ideo parvulus sine
immeritus : < sine gralia » vero si juslilia Dei esset, originali peccaloesse non creditur. Proinde in Eccle-
tiunuuuni Ciiristus pro impiis, id est, pro nihil boni sia catholica, unde Pelagiani ex nobis exierunt, non
et inulluni mali merentibus morluus fuisset; nun- sicut dicis, nihil de iniquitate Dei, sed potius nihil de
quam posircmo parvulos, quorum nulla boria opera ejussequilatedubitatur; ubi nec infans,cujus est unius
volunlasque prsecessit,in suum regnum adoptasset, diei vita super terram sine sorde peccatiesse docetur
nec in eadcmcausa alios parvulosejusdemregni par- et dicitur (Job xiv, 4. sec. LXX.) ; et ideo in malis
licipalionc fraudasset, qui < nunquam iniquejudicat, quoepalitur, non injuslus Deus, sed justus agnosci-
nihil iniquefacit, eisua unicuique sine fraude reddit.» lur.
Agnosceergo parvulos vasa in honorem per gratiam, VIII. JCL. Quod certe tanlo pejus est, quanlo gra-
qui assumunlur in Dei regnum ; et alios parvulos, qui vius est sludium malorum quam ncgleclus bonorum,
in illum lionorem non assumuntur, vasa in conlu- quanto pcrniciosior inlenlio profanitatis quam dubi-
meliam per judicinm : et. tandem atiquando ne ini- tatioveritatis, quanto pslremo scelestius est audere
quum facias Deum, confitere origiriale peccalum. criminari Deum quam nolle veserari.
III. JUL.Ejusautemvirtulisluncconstareraiionem, ACG.Sed vos criminamini Deum, dum parvulos,
si nullum subditorum puniret, nisi pro his delictis, quos judicio ejus gravi jugo prerai cernitis, ullum
quae constabatKbera volunlate commissa. tamen negalis habere peccalum.
AGG.Ei illud libefa voluntate commissumestejus, IX. JCL.Dixerat quidem, ut David propheta lestis
in quo natura humana damnata est, ex qua homines esls, insipiens in corde suo, quia non essel Deus
daranationi' nascunlur obnoxii, nisi renascantuf iri (PsaL xni, 1): non tamen dixerat, quia esset qui-
co, qui non estnalusobnoxius. Hocdogmachfislianum dem, sed tamcn injustus Dcus; ita concinenler totius
vuhis everti : sed illo stante vos evcrlimini. ' naturse voce resonabat, inscparabilitcr Deo adbserere
IV. JOL.Ncc ea hominibus prseciperetj quoe per juslitiam, ut facilius invenirelur qui substanliara
naiuram eorum sciret norr posse servari; nec pro re- ejus, quam qui ccquitaiem negaret. Potuit exislere
bus naturalibus reum quempiam judicarel. qui putaret. non esse quod non videbat; non fuerat
ACG.Sed fuit Adam, et in illo fuimus omncs (4m- tamen inventus qui diceret iniquum quod divinurn
trosius, lib. TtnLuc. xv); quandoita peccavil, utper- esse credebat.
1 Mss.Mar.Clar. et prinia editioVignieriana, damna- 1 SicMss.AtVign.,dubitavil.
kms. * Vignieriusteslatus.est. CodexPortarum,lestisest.
1251 OPERIS IMPERFECTICONTB.AJULIANUM,S AUGUSTINI Jf S2
AOG.Et ipse inyentus es. Nam crri nisi tali dicit, dis est senlcnliis occupatus, hujus voluminis prim;.s
Suspicaluscs iniquilatem,quod ero tibi similis(Psal. pariibus fidem congruit promissionis impleri. Legi-
XLIX,21) ? Sed quoniam Chrisliani calholici ,et esse mus ergo .in Dcuieronomio,in catalogo prseceplorum
Deum, et justum esse sciunl; idep nafos liomines.si quibus vila pt conversatio pppuli illius ordinatur,
non renati iri parvula aitate rooriunlur, cum sint oliam lioc aperlissime a Deo fuisse mandatum. Nam
imagines Dei, nori injusle tamen, sed peccali origi- ut de prsecederilibus,ct de sequentibus, inler quse
naiis merito, in regnuin Dei non suscipi, dubitare si.lcollpca.lum,ppssit inlelligi : Non frpudabis,inquit,
nbn' possunt. mercedem pgnperis el egentispx frairibus tuis, aut ex
X. JUL. liisipiens ergo ille, negandp Peum, ste- proselylisqui sunt in civitatibustuis : quotidianamred-
tisse in exlime criminum videbatur : atinventaest des mercedemillius^i-non occidalsoi super eam;quia
natio Manichaeorumet Traducianorum, cujns profa- pauper est, ,et in ea habet spem; ef non proclamabil
nitalibus vinceretur'. icontra te ad Dominum,el erit in te pcccatum.Nou mo-
AcG.Sciens quam clari probatique doclores Eccle- xientur palrespro filiis, el filii fwn morienturpro patri-
slse Christi, de peccato originali, et de jri.sti.iiaDei, bus : unusqvisquein peccatoiuo morietur(Betit. xxiv,
quod credo credidefint, quod doceo dpcuerint, quod 14-16). j
defendp defenderint; sic audire debeo conlumelias AUG.De filiis hoc dixit jam natis, non in primo
liias, quomodolaudes meas 3. parente damnatis, in quo omnes peccaverunt, el in
XI. JIIL.Sed ut reyertamur unde digressi sumus : quo omnes moriurilur. Et hoc quidem prseceptumde-
liquerat ab eo querii fateremur verum Deum, nihil in dit hominibus judicaiilibus, ne pater pro filio, vel
judicip posse fieri, qupd justitioe repugnarel; ac per filius pro patre moreretur, cum reus lantummodo
1ioc, nec pro alienis peccalis quosquam reos leneri: pater esset inventus, aut filius. Cselerum judicia sua
atque ideo nascenlum innocenliam nequaquam da- Deus, sive ctira per seipsum, sive cum per homines
mnari ob iniquilatem parentum ; quia injuslum esset judical, quibus dat prophelicum spirilum, non alli-
ut reatus per semina traderetur. gavit haciege. Neque enim qnando exceploNoe cum
AOG.Cur ergo dictum esset, Semeri eorum maledi- -suls,cseteros omnes diluvio perdidit, separavit infan-
ctum ab inilio ? Non enim sic dietum cst, quomodo, tes qui nondum fueranl imiiaii parentes suos, aut
Semen Chanaan et non Juda (Dan. xm, 56); ubi de- sincsuisparvulisSodomitasille ignis absumpsil (Gen.
monslratum est quibus similes facti erant, et a quibus vii, xix). Quod si voluisset, utique poluisset omnipo-
degeneraverant: sed eorum ipsorum semen dixitma- lens. Et ille Achar^prsccepti transgressor unus in-
ledictum, quos naturaliter nialos yplebat inleHigi, vcnlus, et lamen cum suis filiiset filiabus occisus est.
sicut sunt omnes lilii Adam, ex quibus gratia fiunt Quid de lot civiiatibus debellatis eodem duceJesu
filii Dei. Ubi enim dicitur, Nqn ignorans quoniam ;Navehomine Dei? Nonne ila omnes interfecli sunt,
nequum est ndliq illbrum, el naturglis mqliliaipsorum, ul nullus spirans relinqueretur (Josue vn, vi, x, etc.) ?
etquoniahi non poleral mulari .cogitqlioillorumpn per- Parvuli igitur quid mali feceranl? Nonne per suorurn
peluum;semen enim illorummalediclumqbinitio 4
(Sap. -pareniurripeccata, quorum nec conscii, nec imitatores
xir, 10 et 11): puto quod natura, non imitatio redar- .esse adhuc poterant, divino judicio pcenam subiere
guitur; et quomodo nalura nisi vitiata peccato, npn tcommunem? Aliler prgo judicat Deus, aliter liomini
in prirtio homine sic creala? A quo ergo iiiitio ma- prsecipit ut judicel: Cum Deus homine sine ulla du-
lediclum semen, riisi ex quo per unum hominero bitalione sit justior. Hxc debuisti ante cogitare, ne
pcccalum intravit in mundum? A se ipsis aulem rnvi- ad causam non perlinenlibus imriiorareris exeraplis.
tari non poterant, non ab omnippiente iDeo: qui XIII. JOL.Non declinabisjudicium proselyti, et or-
lamen eos" utique justissimo, quamvis occultissimo phani, el vidum; non accipiespignus vestimentumvi-
•judicio,non mulabat. Ab hac enim massa non arbi- dum : quia famulus eras in lerra JEgypti, el liberavit
trio, sed Dei gralia sc mulatuni esse sciebat Aposlo- le DominusDeustuus inde; propter hoc ego tibi prm-
lus, quando dicebat: Fuimus et nos naturq filii irm, cipio facere verbum hoc (Deut. xxrv, 17 et 18). Cum
ttcut et cmteri (Ephes. 11, Z). instituerel Deus judicandi formam, hoc statim sancire
XII: JOL. Quod licet in lanta Iuce consistat, Ut curavit, ne aut parenles in filiorum,aut filii in pa-
nibil aul absolulius 'inveniatur, aul verius : tamcn renlum scelere ierirentur. Principium ergo et ingres-
pollicitus eram hoc ipsum divinaeme legis testimonio sum justiliae, quam servari in judicationc mandabat,
comprobare,id est, iiiiquissimum esse, si .generan- ostendit istud esse, ne affinitas gravarcl innoxios, et
lium- scelera nascerilibus eorum liberis iniputenlur; in ipsumgenus excurrerel odium, quod persona me-
sicque advefsari Deuni, ul eliam in sua iege piae- ruisset. In causa ergo actuum discernit justitia, quos
«cfipserit, ne tale quidquam judicantiiini deformitas neccssiludo conjungit. Quod utique non faceret, si
perpetraret. Hoc me ergo spoponderam redditufum : una esset ratio voluntatis et seminis, aul si opus arbi-
sed quoniam secundus liber apostoli Pauli exponen- trii ad posteros fecundilate transiret. Satis ergo su-
perque docuimus, hoc uno testimonio teierrimam
1Bicnegantem particuiamrest,Uuimus ex toanuseriptis. islam judicii pravitalem, quam novus error ample-
'* vighierius,utndtur.
» vignierius,luas, AtMss.,meas. 1Editi, itlis. At Mss.,illius. Grseceest,autcU.
4 Vignierius,mutalio.Emendaturexveleribuslibris. * vignieriushic elinSra,Achuz.In maiiuscripiiscoBSian-
» Vignierii»loco, eot} tH&emfDeu ter est, Achor,vi apudUtx.
1*53 LIBER TERTJUS, 1254
ctitur, atriiqua latse legis auctpritale contritam. Quse men dixit Deus, .Reddam peccala fijiorum in palres :
certe senteulia ila esl iri causam pro!ata,ut nullum sed ubicumqueboc dix.il, cum s.aepehoc dixejrit(Dent.
locum reliqueril arabigendi. v, 9; Num. xrv, 18; Exod. xx, 5, xxiv, 7, et Jerem.
AUG.Resislil libi Deus, qui dixit in libro Levilico, xxxn, 18), patrum dixil in liiios; ubi ul.ique ge-
Et qui remanserint exvobis, disperibuntpropler pec- nerationis, non imilalionis se ostendit viiia perse-
cata sua , el propter peccata palrum suorum (Levit. quenlem 1.
xxvi, 39 ). XVII. JUL. Prseccpta autem, quibus pietas,, fides,
XIV. JUL.Instituens quippe Deus quse in exami- juslitia, sanctitas continelur, non solum non cessave-
nibus deberet fornia servari, praescripsit ne innocen- runt, verum etiam cu.i.nulalasupt. Et hsec lex justitioc
lia nccessitudinis suoepericulis jungeretur ; alquc ut in judiciis custodiendae,.q.uajrjde Deuteranomio pro-
patrem a supplicio peccantis filii, ita filium a patris lulimus, non ad ceremoniarum sctalem, sed ad proe-
condemnatione separavil; ostendens profecto simili ceplorum perennitatem respicit, nec cum circumci-
exilu ulriusque personse, lam non posse parenlum sione discessit, scd cum justi.tia perseverat.
ad filios peccata iransire, quam nec filiorum trans- AUG.Jam tibi dictum est, hominibushoecimperala
eunl ad parentes. csse judicia, non f)eo posila prsejudicia. Denique si
AOG.Suflbeant le parvuli, qiii non eiiam proplcr homo judicans dicat, Reddam peccata patrum in fi-
sua, sed propter sola parentum peccala lolies le- lios; injiistissime dicil, eldivino imperio contradicit:
gunlur occisi. nec idco lamen Dcqs aut nieiida.v, aut injustus est,
XV. JCL. Qui ergo conlra lianc senteriiiam dicit cum hoc dicit.
traducem esse peccati, dicat quoque recursum esse XVIH. JUL. In absoluto est igilur, si Moysi credi-
peccati: ut si a parenlibus ad filios peccaia descen- lur magis, per quem Deus loqu.itur, quam Augus.lino,
dunt, ascendant a filiis ad parenles. Quoniam divinse pe.r quem Manichseus,parenrumpeccatis fposperha-
legis oslendit auctorilas, ila parentum crimina fiiiis turam filios non tencri 2.
non nocere, sicul nec parenlibus filiorum. AUG.Eam fidem me defendere advers.us te, quam
ACG.Divinse legis auctoritas in judiciis humanis catiiolicisancli clarique doctorcs^qui fueruntanle nos,
noluit filios pendere pro parenlibus pcenas, non in in Ecclesia catholica didicerunl atque docucrunt,
divinis, ubi Deus dicit, Reddampeccatapatrum in filios etiam ipse nosti: scd quoniam illos si lacerare audeas,
1
(Deut. v, 9). Sic debes lcgcre legis verba quoe vis, ncc tui le feriint; ideo nnum me elegisti, quem con-
ut cogiles te auditurum esse quoenon vis. vicio falsi criminis appetitum, quasi fugiendum per-
XVI. JCL. Ergo contra hanc nitens ire scnlentiam, suadeas; ut fidesilla fugiatur,qu3B.defensa vos damnat.
pariler fieri asserat, quod pariler ne Deret imperatum Jam el superius tibi dixi; quando pro defensione ca-
est. Facilius quippe lex Dei negari, quam eraendari tholicse fidei3 ab hoereticis cpnlumclias audio, pro
polesl; ct licet sit profana negaiio, profanior tamen laudibus habeo. Quid laboras nobis proedicarc quod
absurdiorque correclio cst. Si enim dc duobus ejus scimus? Moyses verum dixit: sed tu .nihil dicis. Red-
decretis unum venereris.alterum exsecreiis'ingral.uss dam peccala palrum in filios, non ait Iiomo, sed Deus:
ab ejus parte quod suscipis, et illi cogeris obedire neque ut homo id faciat, Deus prsecepit hoc loco;
quod rcspuis; quoniam unius quod tibi charum est scd quid ipse faciat, indicavit.
dignilale, etiam id quod aversabare defenditur: at- XIX. JDL. Alque ita non transire ad posleros ge-
que absurdissime ea se quisquam credit prseceptave- neranlium crimina, quamvis ex eis nali sint; sieut nec
ncrari, quorum parlem audel incessere. Unde conse- filioruin ad parentes, qui de filiis suis nequaquam
quenlius potest negari lex universa, quam corrigi : polucre generari. Ita igitur innocentise nativilas sua
nemo autem eam corrigere, nisi impius quisqne ten- officerenon potest, sicut non potest obesse cum non
tabit: a religiosis ergo et prudentibus tola suscipi- est '*.
tur', tota laudatur. Nec sane qucmquam moveat, quod AUG.Negare tamen non poles, pesse parentes imi-
ritum sacrificiorum vcterum Novi Teslamenli videat tari filios suos, nec unquam Deum dixisse, Reddani
fUale cessasse. Non est una ralio virtulum el hoslia- peccata filiorum in patres. Cnm ergo dicit, patrum in
rum : alia est proeceptorum perennilas, alia sacrifi- filios; non imitationein, sed generationeni redarguit;:
tiorum temporalilas. Venienle lamenChiisto, qui ho- non quomodocx illo uno, in quoipsa.indelerius natura
Sliis figurabatnranliquisjimpielasunt, noncondemna- mutala est, ut propter hoc eliam mori necesse sit hor-
ta, qua?fuerant insiiluta. Neque enim suis tempori- mini, sed tamen aliquo modo nonnullaquorumque pa-
bus proedicuntur4 exercita : sed succedente perfectio- trum peccata redduntur in filios, non imitalione, sed ge-
ne, quscpromissaofficiiseorumfueranl 8, quieverunt. neratione punila: ideo non dicil, in lertiamel quartam
AOG.HOCquid ad rem? Peccata patrum se dixit imitalionem, sed generationem; vobis quidem nolen-
Deus in filios redditurum, non sacrificia: et cum pos- tibus, verumtamenet vobis,vehlisnolilis,audienlibus.
sint eliam parentes imilari malos filios, nunquam.ta-
1 vignierius,prosequenlein.At codex Mar., persequen-
* vetus codexport., eligere. lem.
* SicMss.VigDierius, 2 vignierius,affirmatmn leneri. Abest,afjiniuit,a Ms.
itigratis.
*SicVign.In B.,suspicitur. M. Pprlarum. .
* SicMss.At editi,prmdicantur. * vi^nierius,pro calhoiicafide.
* vorte,fuerat. 4 Ad margineiDyeteris codicisFortarum,quoUMmtstt
1255 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 12S6
XX. JCL. Acta quidemres est: sed tamen ut ad id, perfidia est: dummodoconslet, opinioni vestrseetlegi
quod afferosit intenlus lector, admoneo. Si quispiam Dei neuliquam convenire.
existeret, qui hoc profiterelur libertate verborum, AOG.Ego acqniesco legi Dei: sed lu non acquie-
quod argumentando Traducianus conficere conalur, scis. Ego non nego nec filium pro patre, nec pairem
id est, ut pugnam indiceret legi Dei, et sententiam prO filio, quando suas separalas causas babent, de -
quam protulimus, sine aliquo limore despicerel, asse- bere daihnari: sed lu aiidire non vis in Levitico, Dis-
rereique quibus posset modis, falsuni boc Utruinque peribuntpropter peccatapatrum suorum (Levit. xxvi,
esse quod Deus servari voluit, et senteniiam de qua 39); et in libro Numerorum, Reddenspeccata patrttm
loquimur ex utraque, quantum in se erat, parle sub- in filiosusqueiritertiamet quartamgeneralionem(Num.
rueret, prorsus putasset parenles propler filiorum, et xiv, 18); et apud Jcremiam, Reddenspeccalapalrum
filios propter parentum peccala tam solere quam de- in sinu filiorum eorum posl eos (Jcrem. xxxu, 18).
bere damnari: nec hic *tamen lalfs pcccati traducem, Haecet alia similia tu non audis; his ac lalibus legis
vel secundum' opiniones suas, quiret asserere. Cur ? teslimoniis lu non acquiescis: et tamcn loqui, el Ma-
Videlicel iquiaetsi conslaret falsam legis esse senlen- nichaeosCatholicisobjicere non quiescis.
tiam, quaDleslilicaretur ejusmodi necessiiudines re- XXII. JOL. Nisi forte dicas, Deum quidemhocim-
spergi mutuis non posse criminibus; tamen inconcus- perasse, sed non facere quod prsecepit,imoconlraria
sum 3 manebat, traducem non esse peccati. llocenim agere iis quseagenda mandaverit.
ipso.quo et parenlum realus ad lilios, el filiorumad ADG.El hoc quam insipienter cogiles, cur nonal-'
parehtes redibat; constabat non fuisse generationis, tcndis? Facit enim Deus aliquando conlra quam' fa-
quodad hiios gignenlium peccala pervenerant; quo- cienda mandavit. Nec opus est ul mulla commemo-
niam et a filiisad parenles, ubi generalio non polerat rem, ne sit longum: ecce quod nolum est omnibus,
causa esse, remeaverant. Quid igilur hic confecerim dico. Mandavithomini Scriptura divina, diccns, Non
appareai, inviolabilemquidem esse aucioriiatem legis te laudet os tuum (Prov: xxvu, 2); nec tamen Deus
divinoe,et quam nulla queant impietalum argumenta dicendus est arrogans aul superbus, cum se innume-
prorucre: ejus autem sanclione signalissimeatqueab- rabililer laudare non desinit. Et unde agilur, jam
solutissime fuisse prsescriptum, fcedam esse opinio- superius demonstravi, quemadmodumDeussine ulla
ncm perversilatemque judicii, quam maudaverat vc- iniquilate pro peccatisparentum simul cum eis inter-
Lemenler cavendam, si rci filii pro peccato pronun- emeritparvulos: quamvismandaverithomini, ne filios
•tiarentur parenlum; quo fulmine traducis structura pro peccatis patrum, cum judicat, damnei. Hoecsi
dissiiivil: verumtamen lantis esse verilalis praesidiis adverteres, isla non diceres: aut si et hoecadver-
munitam, quam tuemur fidem, ut nec ab ea profani- lis, cl tamen isla dicis; adverle eiiam vana esse qusc
tale, quse polest Dei legem negare, quatiatur. dicis.
AcG.Quserisubispatieris, vagabundaloquacitalenon XXIII. JOL. Quod licct quantoesit profanitaiis, vix
copiosus, sed odiosuseis qui rebus inhaerenles,super- indicalumjam vehemenlerappareal, tamenpace ipsius
fluaverba contemnunt. Vinccris quippe ab adversa- divinitalis, cujus sequitatemtuemur, quale sit boc vel
riis quos babes, et vincendos proponis libi quos non levi discussionevideamus. Utipseitaque fiat legissuoc
habes. Quis enim libi dicil, falsumesse quod Deus praevaricator, rerum necessilatc quoeeum premunt,
servare voluil in judiciis humanis, cum jam palreset an sua imbecillilale cbmpellitur?An, quia borumneu-
filii suas proprias causas habent ad suam cujusque trum est, sola libidiiie delinqucndi8? At hoc nec Ma-
vilam, quae scparatim ducitur, pertinenles, ul nec nichoeus dicere poluit, et ideo cominenlus esl Deum
filii pro palribus, nec palres pro filiispuniaiitur? Ne- veslrum grave praeliumpertulisse.
mo vel legi, vel tibi hoecdicenti adversatur: lu noli AOG.Verba jactas, ciim rcbus urgearis. Non est
obsurdescere advcrsus Deum dicentem, Reddam pec- legis suoeprsevaricator, quando aliud facit Deus ut
cata pdlrum in filios: et cttm hoc assidne dical, nus- Deus, aliud imperal lromini, ut homini.
quam dicenlem peccata filiorumse reddere in palres; XXIV. JOL. Siergonpccalamilas, necimbecillitas,
ut intelligas non qui eorum quos imilentur, sed qui ex neclibidoei proevaricalionisincumbil;qui fieri potest,
quibus generentur allendi. iil cam juslitiaefofmam quam commendavitjubendo,
XXI- JCL. Nunc igitur ad eum quicum agimus, destruat judicando? imo non in istam jusliliam, sed
scrmo respiciat. Acquiescislegi Dei (professionein- in reverenliam suara sseyiat?Tanta est qnippe sequi-
terim, cseterum quid facias argumentando novimus), tatis potentia, ut et deviantes argual, ct nulla fugien-
an fesistis?Si acquicscis, sublata conlcnlio; si resi- tiuni a se auctoritate minualur. Postremo, si quoe
4
stis, sublata consensio csl. Si acquiescis, exstincta sunt jusla a nobis fieri velit, et ipse faciat quod in-
Traducianorum; si resistis, Manichrcorumrevelata juslum cst; justiores nos quam ipse est, cupit videri;
imonon justiorcs, sed nps oequos,et se iniquum.
1 Forie,nccsic.
1 vignieriuspraetoriit,velsecundum: et ex verbo, qui- AUG.Quid est quod dicis, bomo qui multumdesipis?
rel,3 fecit, qumreret.castigalurad Mss.Porl. Mar.clar. Quantoexcelsior, tanto inscrutabiliordivinaquamhu-
Ms.Mar.,inconcessum.
4 Hicex Mss.additur,si resistis,sublataconsensio;sup-
cum lege Dei. Quanquamiu codicibusMar. et clar. • Ms.Port., contra qum.
' vignieriusversumhunc praetermisil:Anquia liorum
oco,consensio,legituriterum, contenlio.in codicePort., neutrum
{ile,
eoneio. est, solatibidinedelinquendi.
 1437 LIBER TERTIUS. 1258
mana juslilia, tantoque ab hac illa dislanlior. Quis renlum crimina filiis imputari.
enim homo juslus sinit perpetrari scelus, quod habet AOG.Non semel, sed ssepiusdixit Deus, peccata
in potestale non sinereJ ? Et tamen sinit hscc Deus, palrum se reddere in filios:Ubi ulique non dixit, in
incomparabiliterjuslis omnibus juslior, et cujus po- palres se reddcre peccata filiorum, aut in fralres frar
testas est incomparabililer omnibus pptestatibus ma- trum, aut in amicos amicorum, aut in cives civium ,
jor. Haec cogila, et noli judicem Deum judicibus aut aliquid ejiisinodi; utsciremus; quando illud dici-
hominibuscomparare,quemnon dubitandum est esse lur, generationem redargui, non imitaiionem : quod
juslum, ctiam quando facit quod videtur hominibus el tu posses in divinis eloquiis iutelligere, si non Pe-
injustum, et- quod homo si faceret, esset injustuss. lagiano impedireris errore.
XXV.JCL. An illud quidem justum est, quod ipse XXIX. JUL. Quod tradux peccati, Manichaeorum
•facit, id est, aliena peccata aliis imputando; et nobis • filia, vcstra matcr, hac
lempeslate prodigialiter pe-
proecipitquod injustum est, ut unumquemque pro vo- pcrisse defletur.
lunlatis suse delictis retrm pronunliemus ? ACG.Non ratiocinaris, sed conviciaris etcalumnia-
ACG. Lege quod libi superius responsum est: et ris. Relegeantiquos divinieloquii tractatores ; et vide
disce , si potes, quemadmodumpeccata originalia et non hac leriipestate, sed longe ante nos iu verbis
aliena intelliganturet nostra; non eademcausa aliena, Apostoli hoc inielleclum esse, quod aperlissime dixit,
qua nostra : aliena enim, quia non ea in sua vita id esl, quod per unum hominempeccatumintruvil in
quisque commisit; nostra vero, quia fuit Adam, el in mundum, el per peccatummors; et ita in omneshonri-
illo fuimusomnes (Ambros.,lib. 7 in Luc. xv). nespertransiil(Rom.v,12), adgeneralionem pcrtinere,
XXVI. JUL.Et unde ei aut lanla invidia, aul lanla quam rcgeneratio sanal; non ad imitationem, quam
malignilas ? Invidiaest enim, si ad hoc decepit pra> vos polius bac tempeslale peperistis. Unde vos tem-
cipiendo crealuram suam , ne virtntes ejus, in quan- peslas novitii dogmalis veslri a facie projecit catho-
tum poterat, conarelur imitari: malignitas aulem , licae Ecclesise, tanquam pulverem quem projicit ven-
imo crudelitas, si puniat propter injusta opera mor- lus a facie lerroe,
tales, quoecum legi ejus obediunt pcrpetrarunt. XXX. JCL. Esse igitur hoc a Deo imperatum
AUG.Jara superius demonslravi, quoedam Deum quod asserimus, claruit. Etquamvis senlenlioeipsius
juste facere, quaesi homo faciat, injuste facit. Nam et aperta et intelleclui omnium conciliala germanitas
injurias suas Deus ulciscilur juste : hominibusaulem nullius in se nsevumobscurilalis admiserit : lamen
dicilur, Non vos ipsosvindicanles,charissimi,sed date ne tu ad ingenii noslri confugias lardilatem, et dicas
iocumirm: scriplumesl enim, Mihi vindictam; ego re- non nos inlelligere quod prseccpiumest; alio quoque
tribuam, dicil Dominus(Rom. xu, 19). tesliraonio non jam prsecepti, sed operis secundum
XXVII.JCL.An forle non punil (quod quidem fa- prseceptumexerciti, quemadmodum sit lex intellecla
cit prudcnter), sed eliam remuneratur famulos, proe- doccamus. Legimus in libro quarlo Regnorum , de
ceptis suis licel injustitiam docentibus obsecutos? Amessia lilioJoas regis Juda: Factum est, inquit, post-
Et quid ei profuit invidere, si et injuslas res faciendo quam stabilitum est regnum in manibus ejus, occidit
eo peryeuerunt mortales, quo etiam justiliam ser- pueros suos quioccideranlpalremsuum; sedfilioseorum
vando venissent? Cumque illis, quos circumvenit, de non bccidit, secundum teslamenlumtegis Dbmini,qub
felicitatc nihil pereat, hic tamen benignilalis ac justi- prmceplumest, Nbn nwrienturpatres prb filiis, nec fi-
tiacconscientia simul et honore privalur. Quanto erat lii prb palribus (IV Reg. xiv, 5, 6). Vides qrremadmo-
lolerabilius a relrgionisprofessione colla subducere, dum hislorisefides justiiiam regis judicantis ostende-
a
quain per tam proerupla, tam exilialia orbitas du- rit : qui quamvis fuissct devotus; tameri quoniam
cere? claudicasse auimo in nonnullis refertur, ad judicii
ACG.Sequeris te , nihil dicens. Ab humana juslilia ejus confirmationem, commemoralse legis Dei acces-
discerne divinam; et videbis jusle Deum peccata pa- sit auclorilas. Ne enim parum haberel pouderis fa-
trum reddere in filios; quod lamen in judicio suo si ctum hoc consideralione facienlis, secundum legem
homo sibi usurpet, injustus est. Ne tu exorbites a via et lestamentum Deicororaendaturimplelum.
jusla, ut cum audis peccatapatrum in filios vindicari, ACG.Hoc judicium Deus hominumvoluit essc, non
aut Dcum nolis * id facere, aut hominem velis , vel suum, qui dixit, Reddam peccata patrum in filios
testimoniis vel mandalis resislendo divinis. (Deut. v, 9). Quod eliam per hominem fecit, quando
XXViH-JUL.Igilur quoniam vel a servis suis nihil per Jesum Nave, norrsolum Achar, sed etiam filios
tale commilti Deus sinit, quale lu ab ipso asseris ejus occidit (Josue vu, 24,25) : vel per eumdem po-
perpetrari; manifeslum est, te non minus ab honore puli sui ducem, filios Chananoeorumeliam parvulos,
ejus, quain ab humana ratione fugisse. Ac per hoc, nondum peccata parentum snis moribus imilatos, cum
non Pelagiano, sicut dicis, errore decipimur : sed eisdera tamen parenlibus ut perirent, non injusla uli-
lege Dei dirigimur, ut asseramus iniquum esse, pa- que severitate damnavit ' (Id. vi, 21; x, 40). Noli
ergo loquaciter atque inaniter mnltiplicare tua scri-
1 sic Mss.vignierius,quodhabet polestalemnonsinere. pta; sed scripturam Dei diligenter attende, ne quod
* sicvetuscodexPort.AtMar.cumvign.,essetinjustum.
3 SicMss.vignierius,orbitatis.
4 Editiovignieriana,
nobis.Emendaturex manuscriptis. 1CodexPort.,mandavit.
SANCT.AUGUST.X. (Quarante-)
J239 OPERIS IMPERFECTICONTRA JUL1ANUM,S. AUGUSTINI 1260
in una ejus parte apcruisse te pulas, clausum contra corivenife non possunt, ita necesse fest ul Sltefo
te in allera irrvenias. ebrurirposito, alteftmvdeiregeiuf: id est, *&vel pfai-
XXXI. JUL.DuObuset triblls lestibus, etiam con- cepluni, vel consiliom; vel adjrimenium-, Woflpotcst
tra sanguinem hominis , credi solet: qnanto magis simul in uno tempore et justumei iiijustnfriiesse;
•duobus sacris testibus, legi qusc in Deuleronomio ita et bomo hon potest uno eoderiiqustfcfnpdfeet fens
coritinetur, el historise quse Regum facla complecti- et innocens, et bonus ct maitis esse.
tur-j pro Dei honOre crederetiir ? Qnomodo judicari AOG* Neriio qusefit ciijus fuerit coloris Golias : sed
vellet, ipse praescripsit : qubmodo quod mandaverat tti quseris, ut irisidierisj quibus ie colofibUsversipel-
accipi deberet, seciindum legem ejus judicia pro- lis involvas. Si dialectica isla , !qusele ndn sedifieat,
lata teslanlur. Et dubitatur adhuc traducem pcc- sed ihflai, e't ridicuiuni, quoiiiam ' jactariticriium;fa-
cali Scripturarum probari aucloritale non posse? cit; si h;cb, iiiquam, Idialeclicaj qiije asserit unuiri-
Cerle sunt isla contraria, pro quibus tam lbngis cOn- -qiiemquebOmimel maliim simul esse iionposse, ad
fliclibus dimicatuf, id est, uimm quod a vobis, aliud leges christianac dispulatiOnisadmillilur; nOn pblest
qUoda nobis deferidilur; ct ita conlfaria atque fe- esse unus bomo siniul et natura bonus , el vilio ina-
prignanlia, ut vOspersequendo, nos dispulando, vos lus : quod lamen esse pOsse clamat verilas; nectu
furore, nos ratione cerlemus. Ulraque efgo pars di- negas, et contra dialecticaffi liiam lestis etiam ipse
stafe sibi hsccet repugnare consentit, id esl, propler produceris, cum sicut se res habet, horUin duortiiii
parehlum peccala puniri Dlios, et prcplef parenlum qux contraria esse non ambigis, allerurii tfibuis Con •
peccata filios non punifi : cfimen haliirale esse, et dilori hominis, altcriim voluhlati. Erubescat ergo
crimen nalurale non esse : ul parentUm peccala fi- dialectica tua, et sicut ludeCorrimunione,ita et ipsa de
liis impulcntur, Dei lege proescribi,; et ut non impu- Catbolicbrurn disputationc discedat: si auteffi, qubd
lentur parenluiri peccata filiis , Dei lege praiscribi. optahius, tu redife volueris, fofis ipsa remaneal.
Has opiriiones conlra seriiet senlentiasque bellantcs XXXIII. JUL.Ad causam ilaqUefefcfaiitiirexemplit.
pariter veras non posse esse manifeslum est. Nam et Ul parenluni pieccala filiis ihipulehtur, et pareiiliih»
disputationis efuditEC'regulis indicatur, cumde rebus peccata filiis rion irriputenlur, ripn pbtest hoCutfiirh-
incerlis opinio duplex nascitur, utfamqiie falsam esse que cririifariuin;pafiter iustum pfobafi : sed sijusti-
posse, uirarriqUeveram esse noriposse. Quod qiiidem tia est; generaiitiuiri sobcilerrifparri teneri*; hecesse
in speciebus diversis, et quse medium habefe diciiii- cst ut injusiitia slt, si pfopief eaderii pecCatafea iidri
lur:; non lameri in his qudecorrlraria sunt, sed riiedio esse dicatrrf. Et sicUt bbnUiri eSt jiiste prarieipefe,ita
carciit, evenire potest. Notse dialeciicisrcssunt: sed riialiirriest ihjuSte quidquam jiibere : et quairivis TCS
propter lectPrem disciplinoehujus experlerri, aliquo perspicua argumentahdo leviof fiat, taiheh quorirarri
id reseremus exemplo. causariiin absolulb positam jiivat Cllarri legis divinoe
ACG.Ita quoerisunde libros loquacissimosirnpleai, confirmare suflragiis; inhoercamushuic loco, iri quu
irl etinm dialeclicamiubi opus non est, leclbfes eorurri quicuitique saria rrieriteeoiistiteril, pefprseruptaquse.
docere coneris; non cogitans quomodoabjiciat Chri- slionum pfsesehtium effare rion sinitiif. Acquiescis
sti Ecclesia dialecticum , quem cernit liscreticiitti. igltuf; arinuritiatornaturalis iriali, pfscscriptrirriesse
Quis enim le id agcre non inlelligal, ut iri sapieiilia lege Dei; ne-filii punianlur iri peccatis pafchtum.
verbi evacues crucem Ghrisli (I Cor. i, 17); qui pto Agnosciseliairi; riorialiler hbc praeceptiiriiab ilio po-
omiiibus pro qiiibus moftuus esl; ih quibuset le cori- piilb iritellCctunifiilsse; qiiatria liobis riurtcbbsefvan-
fltente surit parvuli, in remissionem ipeccalofumsari- durrideferiditrif.El ideb fegem Amessiam pfsecfeplis
guinem fudit ? Dei obedientem, iiidigiiationeni, qiiam de patris stii
XXXII; JCL;Veniat; verbi gratia;, in quscstibliehi intemecione concepefal, laudabili moderatione fre^
Golias , quo fuferitalfectus colore ; et unus cutn -ni— riasSe; atque bccisis siii Jarentis pefciisstjfibus, eo-
gruni, alier candidum fuisse confirniet : diversa iisec fiim tariierifiliis nori pef ignaviam, sed per justitiam
opinio potesl ulraqiie falsa, ulraque aulem vefa esse pepefcisse.Laudatur quidem Arhessias,et boc secun-
non potest. Non eiiim potesl esse verumj iiigrum il- dum Dei fefertiir fecisse legem; corrimehdatufque
lum fuisse, si candidus fuitsernpcr; aut candidum Obedissevblunlali Dbriiirii: Sed lameii ihfiiscatus va-
fuisse, si niger omni oetate -pcrmansit. Iloec efgp nitalisreliqtiiis non taceluf, el bsteriditrifdevotionem
ulraque opiriio, qiioesimul vera esse rion potesl, ^i- David palfis sui imitatus iidn esse: hic tariien ab
mril falsa esse hoc modo potest; si uec cahdidus; iila genefis sui sanclitatc degerierans, tenuit in judi.
nccniger, sed flavus ejris cblor fuir; vel infracto cTo'comtrietidatamdivjna lege justitiam, lariliiriireve-
candore,.nec lamen inftisa nigredirie, cx contrafiis renlia pfefspicuoesfequitatisvalebat. Quid ergo niali
mediocritef tentperalus. Facilius efgo fes divefsaePt fides tua conipleclatur experide: lianc iiiiquitalerii
contrarioeriegari possunt paritcr, qUanipafiler appfo- De6 afliribves,querii teternurh et pium el justuriifale-
bafi. lsla auteffi contraria, quoemediuni non habent,* IritirsqUaffinec superbia piirpurali, nec doldr coiri-
ut puta bonumiet malum, justiim et iiijustiiiii; inifd- misit orbali.
cenlia et realus, utuno teffipore in unuffi atque iderii
1 vign., qiiam.MSB:,quonidnt.
4 yignierius,tnn ienexi.TartiCiilarifegansabest a manii-
1 vijnierius-,eruditio.Mss.,erudilm. criptis.
jjjj61 LIBER tERTIUS. 1262
ACG.Arhessiashomo fuit, cui ribn licebat jtidicare cere : quod licet supenus egerimus, nunc tamen ne -
de occultis, quse nosse hon poterat: Ideo prseceplurri cessario rcpelivimus.
qiiod datuin est homini in judicio suo leriuit, ut pro ACG.Odiose repetis, quocl otiose loqueris : vacat
peccaloparentum non occideret filios. Peccatum au- eriim tibi easdem fes loquacitale revolvere, quas
teratam magnum, ut verteret' in natUram, qubd pef non polcs asserere veritate ; et dicere sine modo,
urinffiliominemintravit in mundum, sine quo nullus quse aslruere non vales ullo modo. Vis eniin videri
homo hascilur, quornodo possel ab hominibus vindi- inter se esse duo isla contraria, reddi in filiospeccata
cari, quandoquidemita in omnes horhinescum morte palrum, etpropeccatispatrum filios non esse punien-
pertrahsiit, utei poenasua sitcorries usque ad inter- dos : quasi ego unum horum dicam, allerum Deus.
iluni sempiternUm,nisi ubidivina gratiageneratiorierri Surde, ulrumque Deus dixit; ergo ulrumquc justum
fegeneralione sanaverit ? Hoc ergo adDei judiciurri, est, quia justus hoc dixil. Sed quod inter se contra-
rion ad iiominum pertinel, sicut alia multa, de qiii- ria Dcusnon sit locutus, ut intelligas, Dei judicis et
bus homines judicare omnino iion possunt. Et ideo hominis judicis pro diversitate causarum discerne
aliler mandavit homini parentes et filios judicandos personas : ita nec Deum quamvis in fibos patrum
jam separatim proprias vitas agentes !,aliter aulem peccata reddentem, reum facies, nec hominem sic
jiidicavit ipse, quando proevaricatricemnaluram quam judicarecompelles.Sed luduoista velut inter se con-
iiOvcrat in radice, quamvis noridum pullulasset in traria, lanta prolixitate et pcrplexitate disputaiionis
gerriiirie, secundum inscrutabiiem justitiam suarri non obaliudmihi objicis,nisiqttia multurn loqueris,
curri stirpe damnavit, liberaturus ab hac damhatiorie et parum sapis.
quos vellel, per graliam nihilomimisinscrulabiicm : XXXV. JOL. Si autem dixeris utrumque justum
quarrivrset separaiim jam vivenlibiis filiispeccata se- esse, et quod nos dicimus, et quodvos, id est, et
paratim viveriliuihreddidit palrum: quOdlicefe judi- quod lex sanxit 1, et quod ManichoensTraducianusque
canti homirii nOluit; quia novit ipse cur hsec ipsa confinxit: hic sane ralionis perspicuse potentiamco-
facial 3 qUarido facit, id auterii humana infirrniias hibentes, benignius te''convenimus et milius. Cur er-
riescrt. go si creditis el boc bonum esse quod dicimus, et il-
XXXlV. JijL.Verumul ufgeariiiis locum : corislilit lud bonum esse quod dicitis, lantis totam Ilaliam
iiempe injusliiiahi Deo adiioererenon posse, cbnsti- factionibus commovistis? Cur seditiones Romoecon-
tit etiam ab ipso esse pfaascripium, iie obsint iiliis duclis populis excitastis? cur de sumptibus paupe-
peccata geriefantiiim. Asseruit qiridem ipsa, proeci- rum saginaslis per toiam pene Africam equorum grc-
pierilisdigriiias,iiijusturiiid esse quod prohibet. Porfo, ges, quos prosequente Alypio tribuniset centurioni-
UXagamus lccum liberalius; respondcndi tribuo faciil- bus destinastis ? cur malronarum oblalis hoereditati-
taleimdebisduaiiusopinionibus, quas supra coiiiiniis bas potestatcs soeculicorrupistis, ut-in nos stipula
posui, id est, ul impuientur peccata parenlum filiis,4 furoris publici arderel ? cur dissipastis Ecclesiarum
vel non impiitentur; quam phtas credi jiisiitiani quictem ? cur religiosi principis lempora perseculio-
debere ? Si dixeris triahi qifamvis etiam ultiiiiocori- num impieiate maculaslis ; si.a nobis nihil» aliuddi-
vehire judicio •; fefefo, utruhi illatn qute rchiahsit oitur, quam quod eliam tu bonum cogeris confiteri ?
riosiram, jusiam an irijuStamputes. Sine drinibirii- AUG.Sicut falsa sunt crimina quoe Objicis nobis,
- ita falsa sunt
quam pronunliabis. AthiC.c legis aiicloritate ciistd dogmata quaefingitis vobis. Sed dicile
dienda mandatur. Vides ergo iinririirieceSsafiofema- quanlum polestis omne malum adversus nos, men-
ncfe de tribus : ut aul legeffi Dei fatcafis iiijtrsiairt, tienlesrnos lantummodo adversus vos christianam
imo per legem Deuiriipsiim iriiquitalis accuses; attt fidem et catbolicamdefendemus. Et quid opus est vo-
certe ad vocem confugias magistfortim tuofuni.et bis reddere similia maledicta, et non potius Evange-
dicas Icgem quse per Moyseridala cst, a Deo thoiion lio crederc, atque gaudere, quod ex islis falsissimis
fnisse mandalara ; aut si iioc utruffiqUeprofefre hbii malediclis vestris nobis' mefces augealur in ccelis
audes, traducem peccatiasseri coiilralegis dOcumerita (Matth. v, 11, 12) ? Quornodoaulem in hac re de qua
et proccepiaTatcaris. Neque eiiini adeo le desipere nuiic agimus, et illud quod dicitis, et illud quod dici-
possecredenduffiest, utdicas Deumjusliliam quideni nius, bonum esse possumus credere ; crrm dicamus
in procceplis,in jiidiciis vefo iriiqiiitatemtenere ; aul nos Deum dixisse, Reddampeccata patrum in filios :
certc secundum dogriia vestruni, in judiciis quiderri vos autem quod proecepithomini judicanli, nepecca-
servare justitiam, prseceplis autein iniquitatem do- la patrum reddat in filios, ita laudelis, ut quod ipse
se dixit reddere, tanquam nostrum arguatis, et tan-
i CodexMSr.,verterclur.Alii Mss.,verteret : quod hic
rassiveusurpatur,ut in illo Ambrpsiisaepecitato loco ex quam falsum injusiumque sit improbelis ; nec in eo
iib. 7 ia Lue.xu: « Qiiorumlicel dissensioper prajVarica- vos, non nobis, sed Deo refragari calumniariquesen-
a lionemprimihominisin naturamverterit.»
* vi»fiierius et Mar. Clar., propria vilia habentes. tiatia?
Prseiuiimus hicleclioneihVeleriscodicisPoftafum. Nftms^ic XXXSrI.JUL.Verum hactenus mitiore sim functus
rursumAugusliuusinira,cap. 58: separalimproculdubio, cloquio : nunc autem splendor flammeoe ralionis
inquit, suasvitas
* CodexPorl., agunt.
cur hocjustefdtiat.
4 forte,justam. • codex Port., el quodlex nei sanxil.
. »,Mpfel,Elem.cfit., p. 354,legit: si UixMsiitdihquam ' vignieritis,si a nbbisriliitddicitur;Omisso, niliil.Re-
visetlamiUiimoconvemre jutiicw. u. slituitur ex manuscrrptis.
•1*65 OPERIS 1MPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGTJSTINI 12C4
ostendit, malis et bonis, profanis et sacris, piis ct XXXVIII.JOL.Sed ne forte existat quis usque adeo
impiis, justis et iniquisi millum esse consortium ; alr obslipus, ut perspicuis sibi velit senlentiis approbari,
que idco inler prsecepla et judicia Dei nihil esse pu- Deum videlicet non alifcerjudicare, quam judicari
gnarum; conlrarium aulein esse, aliena pfeccaia aliis imperavit; quod quiderir est contentionis nefaridoe:
impulare, et eiideni he imputeiitur jubere. Quoniam tamen quoniam veritali arma suppediianl ad omnem
dehis duobusnecesse est, uno concesso, alteruni sub- documentorum satietalem, in id •ipsum oslendere
moveri, id est, uno justo, alterutn iniquum doceri. tesles acerrimos non pigebit. Impletus itaque sanclo
In lege auiem Dei prsescriplum esse, ne parenlum Spiritu loquilur Ezechiel propheta : Factus esl sermo
peccata filiis imputenlur (Deut. xxrv, 16.). Ac per Dominiad me, dicens: Fili hominis, quid vobispara-
1
hoc, eadcrn auctoritate contrariiim ejus, id est, opi- bolamistam in terra Israel, dicentium, Patres-mandu-
nioneni traducis, cum Manichacisfunditus corruisse. caveruntuvam acerbam,et dentesfiliorumobstupuerunt?
AOG.Toties dicere vera roe piget, cum toties le di- Vivoego,dicit Adonai Dpminus, si amplius diceturpa-
cere vatia non pudeat. Peccata palrum se reddere rabola hmciii Israel: quoniamomnesanimmmemsunt;
in filios Dehs dicit: peccala patrum ne reddal in quemadmodumanima patris, ila et anima filii, omnes
filios, Deus quidera , sed homini dicil: ulruraque animm mem sunt, Anima qumpeccat, ipsa morielur.
approbandum est, quia utrumque Deus dicil. Eomo autem qui fuerit justus, qui facieljudicium el ju-
XXXVII. JCL. Ostendi ccrte rion nos aliud defen- stitiam, in montibusnon manducabit,el oculossuosnon
dere, quam quod primo ratio signat acquissimurn, extollel ad desideriadomus Israel, et uxorem proximi
lum etiam Deus sua Tege confirmat, leiiio non aliler siii non conlaminabit,et ad mulieremmenslruatamnon
quairi asserimus , id quod fuerat prseceplum, cum qccedel, et hominemnon deprimet, et pignus debilori
operis laude conipletum. Inculcatumest qiioque hanc reddel, et rapinam non rapUerit, panem suumesurienti
veram esse justiliam, quam placere sibi Deus etiam dabit, el nudum operiel vestimcnlo, et pecuniam suam
praecipieiidoraonstravit. Ac per hoc, consliiil nihil in usuram non dabit, et superabundamiamnon accipiet,
adminiculi Manichoeamtraducem aul in ralione, aut el ab injustilia averletmanumsuam, etjudiciumjustum'
in legis teslimoniis invenire. faciet inter viruniet proximumejus; etin prmceptistneis
ACG.Mariichseidicunt naturam sine initip semper ambulavit, et justificationes meas cuslodivit, ul faceret
malam : unde omne malura esse coiiiendunt. Ca- eas: justus esl iste, vita vivet, dicil Adonai Dominiis.
Iholici autem, quod esse noluistis, conditam bonam Elsi genueril filium peslilentem, effundentemsangui-
peccatoque vitiatam, medico Christo indigere a par- nem, et fqcienlempeccata, in via palris sui justi non
vulis usque ad senes : quoniara pfo omhibus mor- ambulavit, sed qui in montibus manducavit, et uxorem
luus est: ergo omnes mortui sunt (II Cor. v, 14 ). proximi sui conlaminavit, et mendicum et pauperem
Unde Manichsei separandum a bono malum sic opi- depressit, et rapinam rapuil, et pignus non reddi-
naritur, ut exlra sit: nos vero quamvis malum a ho- dit, et in simulacra posuit oculos suos, el iniquila-
no intelligeritia separemus, necMdquod malum di- tem fecit, cum usura dedit, et superabundantiamaece-
citur, aliquam substantiam esse credamus ; lamen pit : hic vita non vivei; omhes istas iniquilates fecit,
ab iis qui liberantur, non ita separandum malum morte morietur, sanguis ejus super ipsum erit. Si au-
pulamus, ut exlra sit; scd in eis sanandumesse sci- tetngenuerit filium, et viderit omnia peccata patris sui
mus, ut non sit. Illi enimmalum substantiam malam qumfecit, et timuerit, etnon feceritsecundum isla, in
dicurit* ; nosviliumsubstantiae bonoc,nullamque sub- monlibusnon manducavil, et oculossuos nontevavit '
stantiara. Quantum inteisitallende ; et desine medi- ad desideriadomus Israel, et uxorem proximi sui non
cum Chrislum sanandis parvulis invidere, ne ira Dei contaminavit, el hominemnon depressit, et pignus non
maneat super eos dicentis, Reddampeccata patrum in pigneravit, el rapinam non rapuit, panem suum esu-.
filios. Illurn aspice qui hocdixit : Deus esl,- non Ma- rienli dedit, et nudum operuil veslimento, et ab iniqui-
niehseus^ Illum aspice qui dixit, Per hominemmors, tate avertil manum suani, usuram el superabundantiain
et per homihem resurrectiomorluorum : sicul enimin non accepit,juslitiam (ecil, etin prmcepiismeisambu-
Adqm omnesmoriuntur, sic el iri Christoomnesvivifi- lavit:- iste non morielurin patris sui iniquilalibus, vita
cabuntur(l Cbr. xv, 21, 22) : Apostolus Christi est, vivet. Paler autem ejus quia tribulalioneiribulavit, ct
noii discipnlus Maiiichaei. Hlum aspice qui dixit, rapinamrapuit, contraria fecitin medio populo meo, et
< Oriineshomines snb peccato naseimur i (Ambrosius, mortuusest in suainiquitate. Et dixistis: Quidesl quod
dePmnilenlia, lib. 1, cap. 2i>e/5): episcopus est non accepitiniquilalempalris siti filius? Quia filiusju-
catholicus, non Manichseus,aut Pelagius, aut Pela- stitiam etjudicium et misericordiamfecit, omnia legi-
gianus hacfelicus.Quapropter quoniarii peccatumope- timamea conservavit,et fecil ea; vita vivet, Anima au-
ris puriit el homo, peccatuni autem originis nonnisi tem qum peccal, ipsamorietur. Filius hon accipielin-
Deus : ideo Deus.cumsedical peccala patrum redde- justitiam palris sui, nequepater accipietinjuslitiamfilii
rein filios, proecipit lamen homini ne pro peccatis sui *: juslilia jusii super ipsumerit, et iniquitasiniqui
pairum damnet;et filios. Disceme divina clhumana
judicia, et inveniesiriter se duo ista npn esse contraria. » sic Mss.juxta LXX.At ediri,judiciuniveruni.
1 CodexPort., ne. * codex Port., pasuit.
» sic MSS.vigaierius: Mi enim malum substanliama- 8 Huc revocamuslectionem veterum librorum, Port.
tum dicunt. Mar. Clar.,pro qua Vignieriuseamin reliquis dictis rae-
 '
1265 LIBER TERTIUS. 126«
: tuper ipsum erit. Et iniquussi cbnvertalse ab omnibus Apostolus Adam ex parte peccati, et Christum ex
iniquitalibussuis quasfecit, et cuslodiatomniamandata parlc justitire proponit, opponi. Evidentiusautem libi
mea, el facialjudiciumel justitiam et misericordiam; ostendam ad novum Teslamenlum pertinere, in quo
vila vivet,el nonmorietur: omniadelicta ejus qumcum- regeneratorum hseredilasest, quod Ezechielem pro-
que fecit, non erunt in memoria; in sua juslitia quam phetam dixissecommemoras: non quidem nunc, sed
fecit, vitavivel.Numquidvoluntalevolomorteminjusti, cum dixeris omnia, qusede ipsis verbis ejus tuoelo-
dicit Adonai Dominus, quam' ul avertat se a via sua quacilatis more dicturus es.
mala, et vivat? Cum se autem cbnverteritjustus a sua XXXIX.JUL. Videlurne assertor Iocupules judi-
4
justitia, et feceritiniquitatessecundumamnesiniquitales ciorum suorum Deus, qui lam multis capilibus de
quat fecitiniquus, si fecerit, nonvivet: omnesjuslitim hac quaestionenon solum judicavit, sed eliam dispu-
ejus quas fecit, non erunl in memoria; in delictoejus tavit? Plane qui temporumnostrorum proevidereter-
. quo excidit, et in peccatissuis quibuspeccavil,in ipsis rores, tanta verborum suorum vel Iuce, vel copia,
morielur. El dixislis: Non dirigil via Domini.Audile duo esl juste operatus et provide ': unum, ne quis
nunc, domus Israel. Numquid via meu non dirigit? ulla qusestionum ambiguitate moveretur; aliud, ne
Nunc via vestra non est mqua. Cum converlitse justus apud eos qui se immersissent sponte naufragiis, ex-
a tuajuslilia, et facit delictum; morieturin eo delicto cusationis tabula ulla remaneret. Loquitur ad Judseos,
quod fecit,in ipso morielur.Et cumaverleritse iniquus qui captivitatem sceleribus exigentes, ad relevandam
ab iniquitatesua quam fecil, el feceritjudicium el jusli- propriaepra:varicalionis invidiam , parentibus, non
tiam: hic animamsuam custodivit,et vivil, ut averteret moribus suis, debilam eam fuisse jaciabanl: et con-
se ab omnibusiniquifatibussuis, quas fecil, vita vivet, venit eos auclorilale patria. Utquidvobis,inquit, islam
et non morietur. Et dicit domus Israel: Non corrigit parabolam, ut dicalis, Parenles manducaveruntuvas
via Domini. Numquid via mea non corrigit, domus acerbas,cl filiorum dentes obslupuerunt? Vivoego, di-
lsrael? Nonne magis via veslra non corrigit? Ideo cit AdonaiDominus,si dicetur ampliusparabolahmcin
unumquemque veslrumsecundumviasipsiusjudicabovos, Israel: quoniamomnes animmmemsunt; quemadmo-
domuslsrael,dicilAdonaiDominus(Ezech.xvm, 1-50). dum anima patris, ila anima filii, omnes animmmem
• ACG.Haec per Ezechielem prophetam promissio sunt. Anitna qumpeccat, ipsa morielur.
cst novi Teslamenti, quam non intelligis, ubi Deus AOG.Cum ait, Si dicelur amplius parabola hcccin
regeneralos a generalis, si jam iir majoribussetatibus Israel; ostendit solere dici, Pulres manducaverunt
sunt, secundum proprra facta discernit. De quibus uvamacerbam, el dentes filiorum obslupuerunt. Nec
enim dicitur, Anima palris mea est, ct anima filii mea arguit quia dicebatur, sed promitlit ubi 3 non dica-
est; separatim procui dubio suas vitas agunt. Si au- tur. Unde autenr hoc dicebam, nisi quia, Reddam
tem filius adhuc esset in lumbis patris sui, sicut scri- peccata patrum in filios (Deul. v, 9), Deum dixissc
ptum est de Levi, quod in lumbis fuit Abrahse, sciebanl?
quandodecimalusest a MelchisedechAbraham (Bebr. XL. JUL.Ad exemplandamet confirmandamjudicii
vn, 9,10); non posset lunc dici, Anima patris mea sui sequitatemjuramenlo Deus utitur, el auctoritalem
est, et anima filii mea esl, quando una ulique anima constiluti obtestatione cumulat. Inlellexit hoc gcnus
erat. Velans autem Prophela mysterium suo tempore loquendi Apostolus, qui ad llebrseos ita disseruit :
revelandum, regenerationem non nominavit, per Volens, inquit, Deus oslendere promissionishwre-
quam quisque filiushominisex Adamtransit ad Chri- dibusimnwbilitalemconsilii sui, inierposuiljusjuran-
stum : sed quod non dixit illo tempore, intelligi vo- dum, ul per duas res immobiles,quibusimpossibileest
luit isto lempore, quo fuerat ad Christum transeunti- mentiri Deum, (orlissimumsotaliumhabeamus(Hebr.
bus auferendumvelamen. Nam quoniam profiteris te vr, 17, 18).
esse christianum, quamvrsostendas antichristum , id ACG.Et ibi novum Testamenlum promillebalur.
efficeremoliensui Christus gratis morluus sit; quoero XLl. JUL.Duobus ergo his ostendi dicil, Deiiinnon
a 10, utrum si homo facial opera illa cuncta jusiitisc, posse mentiri, hoc ipsoquia promisit, aique id quod
qusepropheta Ezcchieltoties repelendo commcmorat, promisil quia se (estaturimplere : non quod Deussine
eliam non regeneratus, vita vivat. Si dicis eiim vita alteslatione tali imbccillumalque dubiumsoleai ha-
vivere, contradicitCbristus antichrislo, et dicit, Ai'si bcre sermonem ; sed ut veritatem suam docnmcniis
manducaveriliscarnem meam, et biberilis sanguinem grandibus onerarel, co genere loeulinnis4 abusus est,
meum, non habebitisvitam in vobis (Joan. vr, 54): quod hominibuseiiam fallere soliiis credi faciai. Hoc
quem cibumet potum ad regeneratos perlinere, veiis ergo pondere in proesentiquoquecausa admonet Deus
nolis, cogeris confiteri. Si autcm tanta mole auctori- atque proescribit, ct ut millus hoc quod Traduciaii
talis oblritus ', responderis eum qui omnia illa bona asserunt, de populosuspicetur, el Deuninuu pnsse
fecerit, si non fuerit regeneratus, vita non vivere: eo quem detestalur modojudicare, cognoscal : Vivo
responde quse causa sit; et vide genCrationiregene- ego, dicit AdonaiDominus,si ampliusdicelurparabola
rationem, non imitationi imilationera, in eo quod hmcin Israel,
chielissubstituerat,quaeest BibliorumversionisVulgatse, 1 Deerat,judtcwrum: reslituiturex manuscriptis.
scilicet,et paternonportabitiniquitatemfiB, etc. sSicMss.Editiaulem, providil.
* Vetuscodex * Editi,rrt.Mss.,vbi.
1 V^piieriusetPorl., quanlum.
Jiss.Mar.clar., obstrictus.port.,oblrilus. 4 m MSS., eioculionis.
1867 OPERIS IMPERFECTl GONTftA JULIANUM,S, AUGUSTINI 1^8
ACG. Nqn diciturin Israel, recte.diceres., si yer.es quod scriptum est, Sicut enini mulierex viro,,ila et
Israelitas regeneratps yideres , in quibu.shpc non di- Virper nmlierem; onmiqautemex Deo (I Gci:,xv, \%)1
celur. Nani in his qui non regeneranlur, .mefHo,di- Quoil cerlp aut secundum car-neiii dictum est.aut
citur; quoniam non sunt Israej, secunduni.id qupd sepundum ulrumque; non tameij sec.u.ndunn animam,
ait ad Romanos Apostolus, Non enim qmriesqui ex spIam.Quod autem trbi placet ut dicat Rfius, Iniqms-
Israel, hi sunt Isrciel: ubi sine dubio filios noviTg- sitnum.§t slqliduri\ est, ^tmeqres, meq iinagnqtienis
stamenti, hoc est filios promissionis, yolebat inlej,- gr.aveturbpmbus. •*.curnpn quaeris unde sil justum.,
igi. Denique sequilur : Sed in Isaac vocabiturtibi se- ut- apiraa carne rJc parenlibfls tracia el ipsius Dei
men; hoc ist,.ndn qui filii carnis, hi fitii Dei, sed filii grave.tur. operibus ? Corpjtrsenira corrijptib.Upaggra-
promissionis deputqnitir in semme(Rqm. ix, 6 8). yat aninrain (Sqp, ix, 15). El nuip le agooscere, Dei
: XLU. JCL.
Qnid est hoc, Amptius non dicetm.: opus esse etiani cprruplibile cprpus. Quid igiiqr me-
cum hoc usque hodie tantis Manichasorumconalihirs riiii imago Dei, ut-a,d impedimpotumrerum scienda-
assefatirr ? Sed hoc est quod indicat, quoniam riemo riim corrupiibili corppre gravetur, si riullumest ori-
qui est de populo Israel ,'yel qui hujus Scripturse.ap- , ginale, peccalum? Gur aujem non etiam lioc*facis
ctorilaiem suscipit,.post definiiioiierrimeam iale quid Dcum dicere, Iniqiiissiriiumet sloiidum est, ut mea
audebit accredere *. Porro ompis qui in illa opi- res, mea imagp per- ilifidelUa.lemvel negligenliam
nione pcrstiterit, nec his obedit Lilteris, nec in eo parenturn yel quprumlibet inler ques vivit, yel per
qui est verus Israel annumerabitiir. quamcuinquenecessitalem, sinp Baptisnio de corpore
AUG.Si ergo post definiiionem suam vult inlplligi expat, el ad regiium meum non aduiittaiur, nce vila
Deus hoc neminem credilurum ; quocrendumest, cur yivat, quja carnem sanctani npn manducavit, nec
.ante banc non improbe credebalur., peccala palrpm sanguinen) bibi.f,(Jofin. yi, 54) ? Ap et contra istain
eliam in filios esse reddenda. Et si bene quseratur, Christi serrle.niianidisputabis atque clamabis, dicens,
invenietur propler obnoxiam generationeni dicluni, Prprsus, eiiamsi npn nianducaverit carnem Gliristi,
Reddam peccata palrum in filios^Unde n,atumest prp- neque biberit cjus sanguine.ni,vita vivet ? 0. vpcem,
verbium illud de uvis acerbis. Propler liberam yero eujus , pisi antichristi! Vade, dic isla, doce isla :
regenerationem promissum est Teslamentum iioyuni, audiani le Clirisliani yiri e.t feniinoe, audianl homi-
ubi hoc amplius non dicalur: quia haereditali da- nps menle corrupli, reprpbi circa fidem ; audianl le,
mnossequsevenilex Adam, per Cliristi graiiamrenun- anient te, honorent te, pascant, vcstjant, prnenl tc,
tialur, quahdo renunliatuf huic soeculo, ubi necessp et perditum sequciidp perdant et sg, Sed novit DOUUT
est pfemi jugo gravi filios Adam, npn ulique injuste, nus qui sunl ejus (II Tim, n, 19) : nec desperandum
a die exitus de ventre malris eorum, usque in diem est et de vpbis, quarodiu patientia ejus iinpcndjtur
sepulturae in matrem omnium (Eccli. XL, 1) : linde ypbis,
sacra mysteria, etiam parvulis reriuntianlibus, saiis %LY. JOL. CpH.buiic. staiunr dedi, ut ei nolenti
quid agatur osteridunt. nemp npceret externiis , sed fppnlp capesseret yel
XLIH. JCL. Pbstquam parabolocilliiis yanitate re- peccalprh,vel juslitiainj, vel procmiupi,vel realupa..
prehensa , sanxit sentehliam promulgaiionp plque ACG..De prinia hominis natura hpcdici pplcst, np.rj
obleslaiione divina , etiam justitioasuoedignatur apef de ista viliata atque damnata, Nequc pnim et iu paja-
rire ralionem, cur necessitudincspcccalisiipn grayen- diso anle pecca.tuni aggravahal aniniam corpus coj-r
tur alieriis s. Quoniam omnes animm, inquil, mem ruptibile : aut, vero usque adeo vos mente corrupli
surit; quemadmodnmanima patris, ila. el anima filii, esiis, nl etiam boc djcere audealis. Si autcrn non au-;
bmnes animm mem sant : animq qum peccal, ipsq detis, dicite quar.e cprriiptibili corpore imago Dci nig;
morietur. Quare ergo esset sequissima sententisp ruerit aggrayari, qur ripn vultis cum caUiplicaEcpler
ista inoderatio , proprietale qupque pstendit ani- sia pec.catioriginerii cbnfiteri.
marum. XLVI. JOL.Indignaris itaque mihi, cur juranti nia.7
AOG. Ista proprietas animarum ad vjlas pertinet gis Dep crcdani, quani Manichocpsomnianli, qui
scparatas. Non eriim renasci aliquis nisi nalus potest, riulla proesertim, si non sanae fid.cileslimonia, vel
Quare aulem decimatus esl Levi cum essel in lumbis argunienta proinit vigilanlis ingenii: quoelipet nun-
Ahrahoe, nisi quia nondum in eis fuerat suarum pror quam tanta invenjri queant, ul yeriiatis valeanl fun-
prietas animarum ? damenta conyellere; tam.enquse vel in prscseniiar.um
XLIV. JUL.Cum anima , inquit, palris mca sil, et contra slolidifatis pudorem solatii quidpiain, si apte
anitna filii mea sit (quo testimonio, iil muitis aiiis, dicereplur, au"err.ent.Persistit Dcus, id qupd sacnini
docelur , anirnam niliil dcberc seminibus, quam Deus fec.era.lprsccipiendp, cpmmunire jurando. P.ergitpla-
juri suo vindical) ; iniquissimum , inquil, et sto- num facere.etiarh per exeinpla quod sancit f, et dicit
lidum est, ut mea res, mea imago alienis gra- quia si fueril, * honip pmriesjuslilioespecies impplliua
vetur opcribus. • devotipnecustpdipps , et hic genuerit filium qui pe-
. AUG.Separasergo •carnema jure Dei, quem pntas stileniibus mpribus adhoerescat, atque ab itincribus
anrmam solam juri proprio vindicare ; et oblitus es
'. MS.Port., hic.
1 sicMss.Ateditiovignierii pripia,ac reddere. 5Ediii, seniii:clar. Port., srmcit.
" Mar.,sanclit.
* Mss.,allernis. 3 SicMSS. Atvigu-, fecerit,
 1269 LIBER TERTIUS. 1270
defleclal paternis, nihil ei prosit tanta patriscura ju- tum , paraliesiis tajibus floribiis implere paradisum.
slilise comparata nobilitas. Alque item e regione hu- Si enim hoecibi.fujura fuisse non dicilis ; qu.Tro cur
jus peccatoris filium slatuit, patris sui yias consilip sinl in paryulis nullum habentibns, ut conlenditis ,
meliore fugientem, ostenditque nihil ei nocere ini- pmnino peccalum, Si aulerrr et ista ibi futura fuisse
quitatem parentis. Paremque condilionem justitise fa- non erti,b,cscilisdicere ; quales chrisiiani sitis, quid
cit atque peccati, asserens vitia,generantru.mH»«on nps opus esl dicere? ,•; •'
ire per scmina , sicut non queunt ire yirtutes; sed ad "XLIX. JCL. Displicuit hoc cultoribus idoiorum :
jus suum omnes animas pertinere : per quod et illud displicet et vobis fides nostra , cjuani videtis hac lcge
ostenditur profanum, quod dicis nascentium et ani- formatam. PAxeruntergp profani: Noii est recta,via
mas et corpora a jure diaboli possideri. Damini, Audite ergo,, inqnit, domus Israel. Numqnid
ACG.Jam tibi responsum esl : inaniter verbpsaris. non esl via tnea recta ? Noimevia vestrq.non esl mqua?
Totus homo, hoc est et anima ct eorpus, per subslah'. Ideo unumquemquevcslrumsecundumviatnvestramju-
tiam suam ad jus perlinei Creatoris : per yilium vero, dicabovos, dicit Adonai,Donijnus. PerSpicisne quibus
quod nulla substantia est, dialioloest mancipatus ; testimoniis muniamur ?, Num aliqua sectamur am-
sub eadem tamen potesiate Crcatoris, sub qua et i.pse bigua? num aucupamur yerba gcnerali.a?numaul dcbi-
esl diabolus constilulus. libusaut involutisargumeniis fidemluernur? Exsecra-
XLVIL JDL. Asserla cxaminis sui libra, jam lunc mur quod exseeratur Deus, intclligimus qupd exponit
opinionem yestram in iiis qui similia arbitrabanlur, Deus, disserimus quod disputavit Deus, crcdimus pro-
accusat. Et dixisiis.: Quid est, quod twn accepitini- pter quod juravil Deus : Non accipiel iniquilatem
quilalem patris sui filius ? Quoniam aqima, inquit, palris sui filius, neque pater accipiet injusiiiiam filii
qnm peccal, ipsa moriclur : filiiisaulem non accipiet sui: juslilia justi super ipsum eril, ct iniquilas iniqui
injusiiliatn palris sui, nequepaler accipielinjustiliam super ipsum erit. Quomodo se Dcus judicalurum pro
filii sui : jusliliq jusli super ipsum eril, el iniquilas mittat relucet, id est, nec peccata parenlum impulare
iniqui super ipsum erit. Quis nostrum 4.hijpccum lanta frliis , ncc filiorum parenlibus; ac per hoe, constilit
diligenlia unquam disputare po.tuisscl, cum quanla etiam tcstimoniis Scriplurarum, de quo ambigi ratio '
Deus per os Prophetse sui divid.endo,comparaodo( npn sinebat, eam videlicel jusliliam Deum lenere in
repelendoque disserpit ? judiciis suis, quam lenuit in praeceptis.
' ACG.Et
lamen cum hoc feceril D.eus, lania; p.er- ACG.Hinc saltem inlellige, de his ista loculum
spicuilati verborum ejus misces lo.qitacitatemtuam, Deum palribus et filiis,qui scparaliin ' jam viverent,
sciens bonam non essc causam luam. quia cum drxisset, Non accipiet iniqnilatem patris sui
XLVHI, JUL. Verum non hoc splum explanasse filius, neque pater accipiet injustitiam filii sui; raox
contentus, aliud quoque ad coiifirmatioriemjuslitioe addidil, Juslitia justi super ipsum eril. Numquid cnim
hujus, a misericordise operibus admovet argumen- in hoc sseculo dici de parvulo potcst, qnod juslilia
liim; et pronunliat, illis ipsis persopis quoesponle ejus super ipsum sit; quandoquidem per vitam pro-
pccca.verpiit, si ad pceniteiiiiani emeiidaiionemque priam nec juste, ncc iniqne adhuc polest vivere?
confiigcrinl, errorps proelcritosnon noccre. Iniquus, Quidquidigitur poenarum in hac oelate patitur , quo
iuquit, si cqiiyerlqtse ab imquilqtibiigsuis quas fecit, merito patitur, si nulliim ex parentilms iraxil? Cum
el custodialmaiidalq meq; qtn/iiqdelictq ejus qumcum- justissimus Deus pcenas immeritas nec infligat alicui,
que fecil, non eruifl i# m<2»\q)]ia; in sua jiistiiia quam nec infligi sinat: nec dici possit, ad cxercendam vir-
fecit, viiq vivel. Id cst, cuni, i'n lioc sim proposito tutem parvuli, quoa adhnc in eo nulla est, hoecmnla
cleineptise, -ut elian.i propria indulgeam peccala cor- eum perpeli. Porro, si fulurum soeculumcngites, quod
reclis, qui po,test fieri iil inipulcrn aliena nascenti- perlinct 2 ad hocredilatemTestamenli novi; eliam de
hus ? aut sinunl rps, ul sit ap.udine rea innocentia , parvulis rectissime dicitur, qui in ipsa xtate moriun-
cum conditur ; apud quem est cfficax, si vel interpo- tur, Justitia justi super ipsum erit, et iniquitas iniqui
lata repctatur ?. super ipsum eril. Sic enim discernctur a regenerato
ACG.Alia est causa pcenilcniium, alia nascenlium. generalus, ut in ep regno islc vita vivat, in quo ju-
Nam prorsus quomodojustum ostendatis Dc\tro, non stitia inbabitat; in eo aulcm supplicio ille morlc rno-
invenitis, si el in nasccntibus nulla pcccata invenit, rialur, in quo crucialur iniquitas. Scd qtiocisiius ju-
ct eos tamen corrupiibili corporc, et tot lantisque slitia, nisi quoein illum transit a Chrislo, in quo omncs
insnper calamitatibus aggraval. Non enim numerari yivificabunlur? ct qua; hujus iniquitas , nisi quoeiii
possunl mala quoepaliuntiir infantes., fehrem, lussim, illum transiit ex Adam, in quo omnes moriuntur?
scabiem, dolores quorumque niem.hrorum, venlris L. JOL. Sed ne forle sinipliciorum atiribus tali ca-
iluxum, lunibricos, ct alia innumerabilia ex ipsa villo concris illuderc, ut dicas Deum hic dc his qni
carne existentia , et ipsarum curationum quam mor- perfectoesunt oclatislocutum, id est, ul illis filiis pa-
borum plura tormenta, pt extrinsecus ictus vulne- rentum crimina diccret non nocere, qui nalurale
rum", plagas verberum , incursus dsemonum.Vos au- malum operum suorum sanclitate vacuasscnt: osten-
tem sapientes hserelici, ne faleamini origina.lepecca-
1 sic Mss.Alias,separati.
1 sic Mss.At vigu. veslrum. 1 Editi,post, pertinel,addunt,et. Removemusaiictorilate
codicisPorlarum. v:
1271 OPERIS IMPERFECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1272
dendum est nihil hanc promOverefraudem. Quamvis suni (Joan. 1,13). Quid quseris rerumgcneramultum
enim absolute prsescripserit Deus ; quoniam iniquilas diversa conjungere? Homincshominumcarne nascun-
pareiiium non addicat filios innocentes, sed unus- tur, Dei Spiritu renascrintur. Quid ergo mirum , si
quisque propriis iniquitalibus arguatur; nec hinc fi- quemadmodum de Spiritu justitioe sumit homo justi-
delis ariirriuspossit ainbigere : tamen ut Opinionistuoe liam, ila de carne peccali trahit originale peccatum?
confossum tot fulminibus legis relractenius cadaver, Neque enim venissel lionio unus ad liberandos nos in
quatenus accipiendam hanc Dei dispulationem pu- similitudine carnis peccati, nisi omnium nostrum
tabis, videlicet ut parenlum , sicut ncc adullis, ita esset caro peccati. Cum igilur huic gratioeclirislianoc
nec nascenlibus filiis obsint delicta? An ut tanlum- sit inimica hseresis veslra, adhuc mirari et eonqueri
modo jam grandioris selalis et justitiam operanlibus audetis, quod vos Chfisli deteslelur Ecclesia?
non sinantur nocere; parvulos autem, antequam per LII. JCL. Si autem non sustinens reclamanlis stre-
propriam justitiam naturale virus exbauriant', sce- pitum veritatis ', alio tentaris effugere, in plagas
lere generantiumgravari, sicque fiat quotl per Pro- incides fbrtiores. Nam si dicas, Vera quidem cst
phetam Deus fururum negavit ? Prophetse sentenlia, sed in ' personis grandioribus,
ACG.Imo sic fit quod alio Ioco dicit Deus, Reddam qusedicit necessiludines culpis mutuis non gravari;
peccalapalrumin filios(Deui. v, 9). Gumenim utrum- in parvulis autem ab una sui parte menlilur, qua
<ijueipse dicat, id est, el palrum ad filiosnon pertinere dicit eos reos non esse ob scelera generantium; in
peccala, et reddere se in filiospatrum peccata, non alia autem non mentitur 3, in qua asserit eos nullis
potest utique sibi esse conlrarius. Et ideo recte, quse- parentum virlutibus sublevari: tunc plane foedissi-
renlibus quomodo ulrumque sil verum, unum horum mam non disputandi, sed conlingendi; non eloquendi,
gerierationi, alterum regenerationi intelligitur con- sed loquendi;4non postrcrao sani hominis, sed exci-
venire. Tu qui pervertis cor tuum 3, cave illum; et denlis sensu Manichseilibidinem publicahis : si libi
quod vernm audis, non vocabis cavillum. putes contra perspicuam ralionem, contra honorem
LI. JOL.Sed ad hoc nos referimus. Et illud ergo Dei, contra exempla, contra teslimonia prseceptorum,
aliud., quod paribus momentis appendilur, fieri pro- contra expositionemjudiciorum , quod libueril liccre
fitere, id est, ut justitioe parentum liliis suis prosint, respuere, ct quod delectafit assumere.
eosque sanctificent, atqtre illis tantummodo non di- ACG.Seritenlia Prophetse ex parte nnlla menlitur:
canlur prodesse, qui grandioris jam aevi, natales ju- sed tu non intelligens quod pcr illam prophetatur,
stitiaspropriis altrivere criminibus : ut quia utrumque ut non dicam mentiris , certe (quod sinc injuria lua
a Deo negatum. et allentm alterius exemplo disser- dixerim) nescis quid loquaris. Nam et hoc quod dicis
tum 3 atqrre inculcatum est, quam tu negationem ra- asserere Prophetam, < nullis parentura virtutibusfilios
tionibus tuis videns esse contrariam , in parvulis sublevarr; > quoraodo et quatenus accipialur, inter-
mehtilam esse contcndis , ambas ejus partes nascen- est plurimum. Numquid enim vos negatis, fide pa-
tum condilione confules. Quod cum feceris, duo rentum regenerandos offerri filiosEcclesioemalri, et
mala pafiter perpelrabis, unum quod oppugnat 4 baplizandos minislris Dei? Quomodoergo nullis pa-
senlenliam Dei, aliud quoniam nasci dejuslojuslum, rentum virtrrtibus filii sublevanlur ? An christianam
et de cfiminoso asseris criminosum. fidem dicere audebis nullam esse virtulem? Annon
ABG.Negalionem Prophetoe non dico menlilam , sublevantur, cum in Dei regnum non aliter quam
sed a te non intellectam. Ille quippe regeneralionem eadem regeneralione milluntur? In ipsis quoque be-
propheiavit, qua?a peccatis parentum ad Dei, non ad neficiis temporalibus quarc dicitur ad Isaac, Fatiam
hominum judicium pertinentibus, sola filiosesse prse- tibi propter Abraham palrem luum ( Gen. xxvr, 24) ?
statalienos: tu aulem drrmnegasgeneralionem conla- Quare etiam Loth filius frairis Abrahoe, pairui sui
gium mortis antiquaede patribus trahcre, ipsam rege- merilis adjuvalur (Id. xiv el xix), si nullis paren.tnm
neralionis causam conaris exstinguere. Quamvisenim virlulibus filii sublevantur? Quare poslremo et pro-
lavacrum regenerationis, quidquid peccatorum inve- pler peccata Salomonis filio ejus regnum minuitur,
nerit, diluat; tamen alia peccata posscnt et poenitendo et propter bona merita David non tolura tollitur (III
szliari; sicut possunt in eis, quos ilcrum regenerare" Reg. xi, 11-15), si nullis peccatis parcntum filii gra-
fasnon est. lllud vero quodgenerationecontrahilur.nisi vantur, aul nullis virlutibus sublevantur? Homo lin-
regeneratione non solvitur. Juslus ergo ex Deo, non ex guate, non cordate, ista discerne : hic vide, si potes,
homine nascilur; quoniam renascendo, non nascendo quid per Ezechielem fuerit prOphelalum.In aperto est
fit justus : unde etiam tales frlii Dei 6 vocantur. Lege enim, nec patrem non regeneralum obesse filio re-
Evangelium : Non ex sanguinibus, neque ex volunlate generalo, ad capessendam vitam seternam, de qua
carnis, neque ex voluntale viri, sed ex Deo nali diclum est, vita vivet; ncc patrem regeneralum prod-
esse ad hoc ipsum filio non regenerato; nec vicissim
J Editi, antequampropriamjuslitiam nalurale virus filiumpalri aul prodesseregeneratum non regenerato,
exlmuriat.Castiganturex Mss.
> CodexPort. : TUveroperverliscor tuum.
8 SicMss.Editivero,dissectum, 1 sic Mss.Atedili, reclamantemspiriiumverilatis.
4 Forte,oppugnas. * vignierius,loco, sed in, substituerat, nisi.
• Edfti,generare.verius antiquus codex Mar., 'regene- 3 versus islhicduorestituunturex Mss.,nempea verbo,
rare. qua, usq^ead verbum,mentilur.
4 codex
• Hicaddimus,Dei; quialegitur inMss. Port., sed excedenlissensum:
 1273 LIBER TERTIUS. 1274
aut obesse non regeneralum regeneralo , ut ille vila argumentorum tuorum prodigia incutiunt, quamvis
vivai, velisle morle moriatur. Si autem ista non potes moestoanimo, cachinnum.
videre, cur nec tacere ? AOG.Dic quod diclurus Cs, egregie corrector; quo
LIH. JUL. Quis lu es, qui oestro Marcionisconcita- auctore deceplor est credendus Ambrosius, de quo
tus * in excidium sequilatis irrumpas ? qui sub cen- ait Pelagius magister tuus, quod ejus fidem, et puris-
surarrr linguse luse mysleriis adhuc Manichseorum simum in Scripturis sensum ne inimicus quidcm
lnbricx, Deitain Judicia quam procceptacompellas? ausus est reprehendere («). Tu eum reprehende :
Nemohoc unquam facere, nisi qui prius ea negavit, fortior enim es atque polenlior inimicus crucis
aggressusest.Tu lestamentum Dei.quodratio, oequitas, Christi, quam si csses inimicus Arabrosii; audacius
pielas, veritas, fide scribentibus Prophelis, rjuasi qui- invides gratioeDei, quariisi invideresilli honriniDci.
dam sacrorumlesliumordo signavit,audebisManichseo Reprehcnde, inquam, irride ' exagilando, delle do-
auclore perrumpere *. Olimel inlelligentiaesanctita- lendo : poles enim vi magna eloquenlisein urbanila-
tem, et religionisspeciemperdidisti, si hac sentenlia, tem ducere vanitatem tuam , et in misericordiam
quse apud Ezechielem est, traducis tuoe putes aut transfigtirare vecordiam. Dic ergo illumvirum errasse
auxilium reperifi, aul exilium non leneri. deformiler, desipuisse infeliciler, affirmandodiscor-
ACG.Spalialur loquacitasinopisecopiosa 3, ubinon diam concupiscenlioecarnis et spiritus in naturam cx
cernilur, vel eliam si cernilur, spernitur verilas; ubi primi hominis proevaricationevertisse (Lib. 7 in Luc.
est non verborum vanissima , sed rerum certissima xn, 52). Quis enim sine illa nascilur, ex quo ccepe-
copia. Aliud cst direclus veridicus, aliud diserlus runt homines nasci, nascendo utique in carne pec-
maledicus 4. Prophela filiisel patribus suas vilas se- cati? Sed tu homo aculissimus, non credens lale ac
paralim ducentibusvera dicit : lu Manichseorumno- lantum illud fuisse peccatum,ut possel in hoc malum
minc Caiholicis Prophetam rccle inlelligenlibus^Pe- tunc ipsam muiare haturam, eamque ineffabilisapo-
lagiana rabie maledicis. slasioe merito facere cum slirpe damnandam, hoc
LIV. JDL.lniquitas iniqui, inquit, supercaputcjus : quod omnes sobrii malum senliunt, malum judicant,
unumquemquevestrum secundumvias suas judicabo. ebrius Pelagiano dogmate asseris bonum. Mirabili
Non morienlur palres pro filiis , nequefilii pro paren- enim facundia potes, eam quam sancti accusant ge-
tibus: anima, inquit, qumpeccat, ipsa morietur : qw- milibus, lu laudibus ornare Iibidinem, et lalem pror-
niam omnesanimm mem sunl, unumquemquepro suis sus, qualis et nunc est, se scilicet nolentibus inge-
iniquilatibusjudicabo. rentem, etad cerlamen provocantem corda castorum,
AUG.Deus qui hoec dicit, ipse est Deusqui dicit, tanquam formosumetamcenum lignum, eliamsi nemo
Reddampeccatapairumih filios. Nisi inlellexeris quo- ibi peccassel, inter peradisi nemora collocare. Eru-
modo ntrumque sit verum, ntillo modo credas Pro- besce , beaiiludo Pelagianorum; et vide quo fugias,
phetam teiniellexisseveridicuni, quantalibet te paliar quia casli le fugiunt.
loquacilaic malcdicum. LVII. JOL.Quis enim hoc, si quid sacculoiruic su-
LV. JOL.En cui luci, cui populo senlenliarum , monumentis poterit credere littera-
tua et conviciumfa- perfucrit astatis,
cui dignilali judiciorum tradux rum, exstitisse videlicet hominetn, qui crederet et ju-
cere non liniet, el conalur inlerre prn-judicium. Hic
rarct, non esse naturale, quod essel naturale; non
dubirrm non est, quia non te pudcat illud dicere , esse
ut verara generationis, quod esset generationis; non per-
quod videtur reliquum,'id esl, respondeas tinere ad conditionem parenlum, quod ad aliquos
Prophetoc, imo Dei per Proplietam ", esse senlen- non ob aliud perlineret, nisi quia fuissenl parenles ?
liam , insuperabilem prudentum rationem, qua do- Pulo qtiod conlicta boec, magis quam ab ullis defensa
ut
celur iniquissimum, peccata parenlum (iliis impu- mortalibus, arbitretur secutura gencralio. Hos enim
lentur.
nam rratatus, el lias nauseas, alque hos vomitus, veslra
ACG.Erubesce, tu es iniquissimtis: qui dixit, naiio fidcsque perpetitur, qui dicilis, Non possnrit
in
Reddampeccata patrum filios, non est iniquus.
parcntum peccala ad filios decurrere per naluram ,
LVI. JOL.Nec te hoc puiare, quia realu voluntatis rcs arbitrii seminibusnon ligalur; sed peccatum
hominum : sed tamen quia
semina oronium polluantur
crimine non Adoe,quod dc voluntate conceptum est, transit in
hanc jusiiliam in Adoesolius valere; oroncs homines per naturam, quia res arbitrii semi-
ipsius unum esse peccalum , quod omnibus impute- nibus illigata est: non damnat etiam Deus filios pro
lur. Ad quod ego, quid prius facere debeam nescio:
? sed mul- peccalis parentum, quia summse iniquitatis est, sed
rideamne, quod inepliseexigunt singulares damnat Adocposteros propter peccatum parentum ,
loruni pcrdilio quos decipilis , miseralionem exspe- nulla potcsl jusliiia vindicari : non perlinel po-
clat et lacrymas. Serio mosrore conficiar 6 ? sed quod
ergo strenro ad conditionem generationis, quia hi qui
1 Edili et duo Mss.,veslri Marcionismstu concitalus. conjuges sunt, fiunt parenles; quod non ob aliud
Velus codexPort., caret, mstu,elloco,ues(rt,habet,mstro.
' SicMss.At vign., prorumpere. perlinuit ad Adam, nisi quia conjugii lege generavit. '
3 Porl.,inopiacoptosa.
4 vign. opinatursic forle legendum: Aliusest diserlus Hoccine cursum gubernare est, an natare? hoccine
4eridkns*aliusdisertusmatedicus. M. 1 SicMss.At\isn.,trade.
» SrcMss.Vignierius,imo Dei Prophetam.
6 Porl., conjigar. (a) vide supra,lib. de GratiaChristi,rin. 46,47<
49TCS OPERIS IMPERFECTJCOIjfftA JULIANUM,S. AUGUSTINI J276
cstconficere, an naqseare? hoceine est surnerc ali- si meniQrfugrjs, Aposlpli teslinioniuin, u^urpare nun
quid solidum, an semper eypp]ere?Iisdeni seririopibus poleris.
quod "negaverisaffirmas, iisdem lineis qtrqdaffirma- ACG.Nos te potius admonemus, ul ipsuni Aposlo-
veris rienegas; el iraseeris cur npn acquiescamus,ho- lura legas, el videas pauca ipsa, de quibus agim.us,
mini, <ju'igrayi morbo ruptus non potcst teqere quod yerba ejus, lam manifesla esse contra te, ut non Ii-
suscipit! beilp , sed plane longissimo et loquacissimolibrp ,
ACG.Absit ut dicamus, aliorum patru.ro m flHfts frflstra ea fuqris in. liaireticam yestram senlentiam
Deum peccata nqn red,dere : cum Scriptura diyina non veflerc, sed perverlere; non exppnere, sed pb-
loiies nominatiihquetestetur, prp quibus palrum pec- scurare cpuatus.
cajjs in quos eortini filipsyindiclaprpcesserit; usque LIX. JUL, Si autern dixeris, quia una csl forma
adeo ut qiipddainpeccatum gravc vegis Achab, parr Baptismatis', qua diyerspBsetalis hpmines consecran-
cens ei Deus, ihejiis filrumyindicare drslulerit (jH K^§. tur; fateberis, eliam me tacente, ccmmemprationem
xxi, 29). Sed quis modus et qiioe sit divinoe ratio et ibi nec generationis infeclsD, nec carnis diabolicse,
mensura justitia? de aliorum palrum peccatis, ut rpd- nec Adoe aliquam contincri : ad quod ' tamen suo
dantur in iilips, jndagare quis polesi ? Propter quod loco, quamvis ad traducem non spectet, plcne rc-
Deus sibi. teriuit Isla judicia, honiiiieni ycro judicanr sppnsuri sumus.
tem sic viudicare prphibuit. Sed rtppstasja primi ho- Acc- Ubi responderecoeperis, quid ibi nisi,ut so-
iriinis, in quo summa erat, el nullo impcdicbalurvitip les, haerelicusapparebis?
libertas propriae volunlatis , tani niagnnm peccatunj LX. JUL.Unam ergo saltera contra tantam a nobis
fuit, ul riiina ejus naiura Iiumana essct tola collapsa: producloruni testium dignilatem , contra jiislitiam
quod indicat liumani gencris tanla miscria, quoea nianifesiam, contra perspicuam ralionem, legis ede
primis plpratibus vagientium usque ad exspiranliura sententiam, per quam te ostendas fuisse decep!um :
noyissimps halilus omnibus npla est; ita ut qui eam quod ideo addidi, quia eliamsi esset quoe lale aliquid
neganl, majprem parlem sibi vindicenlbumanscmir anibiguilale vcrborum putarelur ostendere, aliarum
serioetam Iipiribili et incredibili coecilatc: sicut vps tamen sententiarum splendore el magislerio , ita ut
faciiis, quimortalem Adam ita factum, til sive pee- jusliliaecongruebal, cogcbatur exponi.
caret, siv,enon peccaret, nioriturus essct, etiam ppst AOG.Certa 3, non ambigua, cpntra vos diyina testi-
judicium Paioestinu.m,ubi vos,ista dicenles Pelagius monia profcrunlur; sicut jani a nobis multa prolata
•
ipse. damnayit (a), adhuc dicere npn limetis. Scd sunl: sed quia tenebras vestras redarguunt, vobis
perge, ut libi placet, atque eliam ipsos tpl Palsesli- lucida non videntrrr; et qusecumquevobissua radiante
nos episcoposcriminafe Manrchoeos: clama, adhorain luce rnplesta sunt, contra illa cor claudilis, ne inde
Peiagium cessisse Manichaeis,ne damnarelur ab eis. nox fugetur erroris.
Irnpie paradisum pomis libidinuni; et tot ac tanta LXI. JCL. Nunc aulem cum nec exigua opinionis
mala quscperpeti videmus infantes, tanquam non sint hujus in Scripturis sanclis inveniatur occasro, et e
posnales dolores, sed vemales odores, per illa fclicia regione fides quam tuemur, non minus suis rationi-
prata diffunde. Et me irride quasi natantem; cum tu bus quam exemplis et lestimoniis muniatur : funesta
ih hoec profundsidemersus intereas : mc irride quasi cs prorsus obsiinatione pervasus, qui putas damno 1%-
nauseantem ac vomeriteffi; cum lu niortuus jaceas, gis, damno rationis, damno prudenlioe, damnoquc
ct tanquam vermescente putredine, sic inquieta lo- justilioe, Manichacprumsomniis annuendum.
quacitaie pulescas : me argue quasi affirmanlem ACG.Danino legis non audis, Reddamin filios pec-
quod negaverim, et quod affirmaverim denegantem ; cata palrum (Deut. v, 9). Damno rationis non vides,
cum tu potius hoc feceris, sicut in tuo volumine su- mala quse parvuli paliunliir, qui propria peccata in
periore monstravi; et me boc non fecisse, possint, hac vita nulla fecerunt, nonnisi ex peccalis originis
qui lcgunt altendere, el quam fallaciterhoc me fecisse causas juslas habere apud Deum. Damno prudentise
dixeris, invenire : nie dic gravi morbo ruptum, quod non caves, contra antiquissimum fidei calhplicx fun-
suscipio tenere non posse; cum tu spiritu vitocpeni- damentum dogma prpferre vel defensare npvitium,
tus amisso, n.pnsaltem valeas ingestasuscipere. quo negatur originale peccatum. Damnojuslilise, sic
LVIII. JOL,Vides quidcrii cliam ipse, rem dignam iniquus es , ul suh meo nomine, tot 4 viris sanctis,
confliclalione non esse : tamen ut menlibus subve- EcclesiseChrisli filiis et patribus, discipulis atque
nialuf incautis, quoecrassiores quasque opiniones et doctoribus, qui ante nos fuerunt, alque ipsi matri om-
malis moribus blandientes in solalium assumuntcon- nium calholicoc Ecclesise ", non timeas Manichseaj
scientisc sauciatoe; inlerrogamus ulrum taiitoeslolidi- peslis objeclare contagium.
talis invenlum de aliqua Scriplurarum occasione LXII. JOL.Quid lamen in hunc sensum afferamus,
compereris *. Si dixeris, Per unnmhominempeccatum altende. Etiamsi posses probare Adse peccatum (iliis;
intravit in mundum (Rom. v, 12) : admonemuste, ut
relegas proesentisoperis superiorem libellum , cujus 4 Hic ex Mss. fide restiluitur, forma Baptismatis.
>Vign.,qumn.Mss.,quod.
3 SicPort.AtMss.aliiet editi, certe.
* CodexPort., conceperis. 4 Vign.,t». Mss.,iot.
(a) l.ib,de Gestispeiagii,nn. 2,4,5,7,tK), s Editi,fidei culholicmEccksim.Abcst, fidei,a Mss.
«77 MWR,-fP.Tjys.' 1278
imputari, assentireris larnen aliorum parentuni spppli tem cum inler me et te cpnycniat, parenlqm pecca-
eoruni crimina npn nocere. tum ad filios,' nisi vilip et realu gcncraiionis, non
AuG. Quis Iiuic errori assenliatur, nisi qui nqn potuisse transire; rationi autem, exeniplis, Iegique
credit Deo dieenti, Reddam peccata patrum in fi- convenerit, generationis sialum nullo paclo pptuisse
iios? viliari; quod eliam ex lua cpncpssionefirmatur, qut
LXIII. JIJL.Manifeslumerat, non generatipnis, sed dicis nullorum parcntum peccata prselcr duprum ad
alterius cujuscumque fuisse causse, quod unius gene- liberos permeare : iiiviclissirne co.nfecturhpst, ncc
rantis peccato, apud iniquum tanien judicem, fil" vi- fecundilatemprimorum hominuma diabplo fuisse cor-
debantur obnoxii. ruptam, nec nasci ullum posse peccatum.
ACG.Apertissime dicis iniquum Dcum, qui pec- AUG.Non hoc tibi dicitur : ipse tibi, qupd non di-
cata patrum aperlissime dicit se in filios redditu- cimus, dicis. El aliorum patrura in filios peccala
rum. rcddunlur, divina justitia , non huniana : scit cnim
LXIV. JOL. Fiebalqup, ut sicut judicis sestimat.io Deus quando et quomodp id juslissime facial; homp
innocenlibus maculabatur addiclis ', ita generaijpnis aulem nescit, et sccundupi cpgnitipnem suam dehet
slalus aliorum parentum vindicaretur exempbs. Si ferrc judicium. Polesl erritnscire, cum judical (quam-
enim tramiiis , si criminis causa in fecunditatis opere vis cl hoc non semper), faclupr' cujusque personao:
constitisset; omnem fccundilatem condilio ista pol- unde autem novit quibus ct qualibus vinculis connexa
lueret. sil, de qua orta esl, nalura paturse? Scd illud unum,
AOG.Reddam peccqta patrum in filios, Deus cla- quo in mortis necessilalem mulala est lm.raananalura,
mat: crgo quia ille verax est, lu ab ilinere veritatis eliamsi alia niilla sint, snfficere ad damnatipncm, pisi
cxorbilas. generationis obligatio regeneratipne splvatur, hpc
LXV. JUL. Cum vero non diversoe generationis dicimus, etsi audire non vullis; hpc verilale non
diversus lamen appareret status; relucehat pror- vincilis , elsi oppugnare loquacilalepersistitis.
sus, ctiam in illo conjugio, cujus realui soboles LXVII. JUL. Quserilur ergpanobis, cur npn as^
sua communicaverat, generationem non fuisse vi- scntiamur naturalc esse peccatura. Resppndemus,
tiatam. Quia niillum habet verisiniilitudinis, riedum ve-
AOG.Elsi diversa generatio non esl, cum morituri rilalis , nullum juslilise, nullum pietalis colprcm;
ex moriluris nascuntur : lamen quod dicil Aposlolqs, quia diabolum cpnditorcm hominura facit videri.
Corpusquidemmortuum esl propter peccalum (Rpm. AUG.Facit plane vidcri, sed vpbis, non eis qui
vrir, 10), non ad alios patres, sed ad illuni peiiinet, novcrunt a naltira disccrnere vitium, quamyis in na-
qui lanla impietale peccavit, quanlara nos meliri al- lura sit vilium. Lege ad Hebroeos,et vide eou««lf'(!8SB*»
que sestimare non possumus. Scd quanlam illani ju- solidum cibum, qui exercilalos habeiit seilWf^d-se'--<
dicaverit Deus, satis idpneis didiciraus testibus, et parandum bonurrr a malo : quod yps npn babcTisi
divina scilicet Scriptura, et ipsa gencris humaiii mi- Ideo qiiando dicimus, Nascitur homo cuin"vitio ; ilia.4
seria, quantam * pro peccalo ejus propagini ejus, non bolum ejus pondilorem dici putaiis, ifecseci- vel
injuslo utiquc judicio Dei, rcdditarri cernimus : qui, coiitciitiosi, ut nec cprporum yitia, cum qi4ii^?,'fll!i"--'
non dico apternam et airiinoeet cprporis, scd nec dain nascuntur, possilis aut velilis atiendei^TpiO.-
lemporalem corporis rnorlem , nec tot,pl tanla mala runi viliorum meriia si qusernntur a vobis, quo con-
qua; videnius parvulos perpeli, eliam in paradisp , si fugiatis , uisi ad proecipitiuni , non inveiiitis , qnani-
nemo pcccasset, futura fuisse dicimus, qiioniam cliri- diu ad Cathplicoe s splidam pctrn.rn redire rion
stiani sumus. Alii verq patres etiarnsi mulla peccanl, vultis.
tamen qpia et anima infirma, et in cprpore cprrupti- LXVIII. JUL.Quia Deo juclici 3 iniquilatis crimen
bili quod aggravat animam, peccant; nec peccalis affigit.
eorum fit natura moritura, et peccala eorum in filios, AUG.Yos hoc facitis : quia iniquum est grave
supplicio longe diyersp el lpnge minpre reddunlur, supcr paryulps jugum 4, si riullum esl originale pec-
cjus occulto jusloque judipio, qui in mensura et nu- calum.
merp et pondere cuncla disponit (Sap. xi, 21), et, LXIX. JCL.Quialiberum arbilriuni, quo potissimum
Reddam peccafq pqlrum in filios, no.n mendaciler prsesidiocontra diversos Eccle.sia'Ghrisliniunitur er-
dicit. rores, infringilct destruit:
LXVI. JUL. Quid igitur actum est?, Vjdelicel (am AOG.Liberum arbitrium vos opprimilis, cui red-
certum esse iraducem non esse pepcali, ut elianisi dendo yel adjuvandp Dci gratiam denegafjs.
doceres, propler Adoepeccatura lilios puniri, cpnsla- LXX. JCL. Dicens omnes hpmin^esadeo capaccs
re.l tamen innasci peccata non posse, nec crirnenire nullius esse yirtutis, ut^in ipsis malrum viscerihus,
cum semine; quando non hoc in omni fecunditale
csse fatcreris : ac per hoc, etsi iraderenluf personis
1 Edili,per factum.Expungitur,per, auctoritateMss.-
vilia, non tamen conceptibus miscerenlur. N(inpau- s Hiceditiaddunt, fidei. sed a Mss.abesl, ut eb Ioco
subaudias,
3 Ecclesim.
1 Editi,additis, castigantur ad Mss. 4 vignierius,judice. Mss.,judici.
* Mss.Clar.et Mar.,quam. sic Mss.vignierius, qma ini<]uumest gratiw super
parvuiosjugum. '' '
1279 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1280
antiquis criminibus impleantur. laudatio est, Vivificabitetmorlaliacorpora veslra(Rom.
AOG. Quomodo diceremus gralia justiftcari, id vrrr, 10, 11)? Pulo quod non criminator, sed ipso Deo
est, justos fieri, si capaces virlutis homirres nega- plenus Dei proedicalorhsec dixit. Ubi ostendit Adam
remus? non sic esse factum, quemadmodum dicitis, ut sive
LXXI. JUL.Quorum tamen scelerum vim , non so- peccaret, sive non peccaret, moriturus esset.
luniexpultricem innoccntisenaturalis, coinmentaris; LXXVI. JUL. In cujus prseceptis immoderaiionera
• ''
verum etiam deinceps per lotam vitam in vitia uni- tyrannicam : |
versa coactriccm.- AOG.Proeceptum Dei tyrannicum non est; sed ut
ACG.Pcr Dei graliam minuilur,"per Dei gratiam fi- impleatur, ipse rogandus est: hoc vos non vultis,
nitur necessitas nostra : non ' hic habet quod agat quia in virtute vesira corifiditis. j
loquacitas veslra. LXXVH. JUL. In judiciis iniquilatem barbaram : »
LXXII, JCL. Quani legem eliam peccaii in Pro- ACG.Quoniam Dei non est iniquum judicium ,
phelis et Apostolis jam magno morum et signorum ideo in miseria generis humani, quoe incipit a fle-
fulgore conspicuis ', et post illam gratiam mysterio- tibus parvulorum, agnoscendum est originale pec-
rum Christi, quam tu his omnibus dogmatis lui catum.
flagiliis opilulari putas, mansisse et viguisse deju- LXXVIII. JUL. In juramenlis falsilatem piinicam
ras 3. inesse confirmat.
AOG.Susceptam tuam Hbidinem, hoc est concupi- AOG.Numquid quando Deus dicit, Reddam peccata
scehliam carnis concupiscentire spiritus repugnan- palruin in fitios, punice loquitur?
tem, Prophetse et Aposloli fideliter expugnabant, LXXIX. JUL. Quoniam pro dispulaiionibus el pro
quia non laudabant. omrribus syllogismis, Manichseiinnilitur somniis ct
LXXIIL JCL. Quoniam conatus omnimodsehone- furori.
statis exslinguit; quoniam morum obscenitalem,. AUG.Nec Maiiichseuseral, nec spmniabat, nec lit-
operum Dei, id est naluroe lrumanx , consolatur et rebal, sive qui dixit, Fuimus el nos nalura filii irm,
auget infamia; quoniam omnia mandata legis, reatui sicut et cmleri (Ephes. n, 3): siye qui dixit, < Omnes
impossibilitatis, id est, iniquitalis addicit. homines sub peccato nasciriiur, quorum ipse orlus in
ACG.Qui dicit; Non quod volo, ago ; sedquod odi, vitio est > (Ambrosius, lib. 1 de Pmnilenlia, cap. 2
itlud facio (Rom. vrr, 15), possibilitalem perfeclionis *e/3). : !
suae in Dei gratia ponit, conlra vos; non in sua vir- LXXX. JUL. Istse surit ergo causse, quoe nos in
lute confidit, ne sit vanus ut vos. impugnaiionem mali naturalis accendunt, quscdedi-
LXXIV. JUL. Quoniam non minus habet turpitu- gnari el dcspicere faciunl consortia perdilorum.
dinis quam profanilalis, cum pro summis asscr- AUG. Tot tanlbrumque doclorum catholicorum
lionis srioe teslimoniis genitalium pudorem ample- pium consensum nullo modo, nisi perditus, diceres
xalur: consorlium perditorum.
ADG.Non amplexamur genitalium pudorem : sed LXXXI. JOL. Quseprsestanl nihilo magis nos to-
'
polius pudor iste unde sit, quod vos non vultis, agno- tius mundi fragore terreri, quam si videremus tfi-
scimus. Audimus enim Scripturse manifeslissimum stis lupini silvam sonanlera 2 vel immundis suibus,
tcsiimonium : conira quod vos obsurdescitis, cum vel venlis irfuentibus cpmmoveri.
obmutescere deberetis. Quis enim audiens quod illi ACG.Diffusatoto orbe catholica Ecclesia, qusepru-
pririii homines nudi erant, et non pudebat eos ( Gen. denler exhorruit Ora veslra, non est lupini silva, sed
n, 25), non videat unde sit faclum, ut posl peccalum esse voluit a lupinis morsibus luta.
puderet eos nudos esse, et ea mcmbra quorum pu- LXXXII. JUL. Ergo Deum et justum et pium cro-
deret, festinarenl succincloriis qrtalibuscumquevelare dimus ct veracem, ac ptir hoc nihil impossihile man-
(ld. Hi, 7)?Sed invenlus est homo, qui etiam ta- dasse legem ejus tenemus, nihil falsura confirmare
lero libidinem, cui repugnandum est ne peccetur, et testimonia, nihil iniquum pronuntiare judicia: sed
^njus eliam impudentes pudet, in paradiso constilue- ipsum esse hominum conditorem, quos nulli 3 criniini
ret, etiamsi ibi nemo peccasset; nec eum ista dicen- obnoxios creat, vefum plenos quidcm innoccntia na-
tcm fanloeac lam sacrilegsedeformitatis puderet. Rogo turali, voluntariarum autcm viriulum capaces.
te , si libido ista, ut credimus, solam tibi ingerit mo- AOG.Unde ergo non exsufflatam, non exorcizalam
lesliam resisleiidi, nullam vcro exhibet volunlatem ; imaginem suam norradmitlit ad vilam suam ? Siccine
cur ci, quamvis falsoc;tam magnam laudis persolven- nierces innocentioe redditur?An polius generatione
dam putas esse mercedem ? reatus * attraclris, neque regeneratione dimissus,
LXXV. JUL. Et pro aucloritatibus sacris, Dei cri- jusle negata vita, morle consequenle punitur ? Aliena-
minationibus inlumescit '*.
ACG.Itane yero sacra auclcritas ncn est,, Corpus 1 v\gn.,quasi.w.ss.,quamsi.
8 Editi,toncmtem.verius Mss.,sonantem.AlluditJulianus
mortuum esl propter peccalum? et Dei criminatio, non ad VirgiliiGeorg.lib. 1, vers 73, 76 :
1 CodexPort., nec. Auttenuesfelus vicise,tristisquelupini
' Editi,conspicitis,Emendanturex Mss. Sustulerisfragilescalainossilvamquesouanlem.
3 Editi,defitas. AtMss., dejuras. 3 vign., nullo.Mss.,miHi.
4 vignierrus,inlumescis.AptiusMss.,inlumescit. 4 Hocloco,reatus.restiluilurex MSS.
mi LIBER TERTIUS. 1282
los quippe a vila Der detestatus Apostolusnon fuisset eos qui roguntur, facit agnosci. Sed quia inveteratum
(Ephes.rv, 18), si pcena nulla esset. crat in cordibus populi, scriptura esse in velere
LXXXIII.JUL. Quibus collectis alterum tenealur Testamenlo, Reddam pcccala patrum in filios: ne
neccsseest cx duobus : videlicet, ut aut talis creda- qiiisquamScripluram Dei repugiiare sibi urhitrarctur,
lur Deus, qualem confingil Traducianus Manichoeus; ut aperlius ostenderet, illud veteri, hoc uovo con-
aut lalis intclligariscum omnibusqui in traducis scita gruere Testamento, conlinuo subjuuxit: Ecccdiexve
cmicedunt, qualem deprreliatur honoralus Deus. Non niunl, dicit Dominus,el consummabodomuihrael et
autem potest esse Deus lalis, qtralcm Manichajusso- domuiJuda Tesfameniumnovum,nonsecttndumTesta-
mnial; sed est pius, justns, et verus Deus, qualcm menlumquoddisposuipatribus eorum,in die qua appre-
omnis sancta Scriptura, omnis lex el fidesnoslra ve- hendi tnanumeorum,ul educercmeosde terra /Egypti;
neratur. Ac per hoc, hoc est tuum dbgma', quod ut etc. (Jerem. xxxi, 21-52, sec. LXX, cap. xxxvin). Ad
cura Der injuria suscipitur, ita cum ejus honore illud igitur Teslamenlum generaiio periinet, ad hoc
destruitur. aulero regeneratio : unde ibi pcccala patrum reddun-
AOG.Si pium Deurn sentitis, quare Salvalorem, tur in filios, hic vero generationis vinculo per rege-
hoc est, Jesum a parvulis impie prohibelis? Si ju- neratiorrem' solulo, non dicitur, Patres manducave-
stum, quare grave super parvulos jugum sine ullius runl uvam acerbam, et denles fdiorum obslupuerunl;
peccati mcritis credilis ? Si verum, quare dicenti, sed ejus qui manducaveriluvam acerbam, obstupebunt
Reddamin'filios palrum peccata,non credilis? dentes: quia non in palris, sed in stio peccalo, si
LXXXIV.JCL.Tempus esl ut ad alia iranseamus : conuniseril, quisque morietur. Tu autcni cum pro-
scd reposcit a nobis causoedignitas, ut etiam ea quse phclia ubi dicitur, Non accipielfilius peccalttmpalris
superiori libro pulamus prsetermissa,reddamus.Quod sui (Ezech.xvirr, 20), non ostendisti quemadmodum
quidem prudens lector supervacaneum forsitan judi- Scriptura concordet ubi dicilur, Reddam peccalapa-
cabit: tamen quoniam compertum est, rerum pericu- trum in filios (Deut. v, 9). Haecquippe inter se con-
lis deposilam causam etiam levibus inhoerere; opera traria remanebunt, nisi horum duorum singula, ad
cst, quibus proesidiasusluleris, auferre solatia. Testamenla singula referantur, quod evidernissinie
AOG.Quoniam in alia (ransire coepisti,jam quod Jeremias prophela monslravit.
superius promisimus,debemus ostendere, prophetiarn . LXXXV. JCL. Igitur cum venissemus(Lib. 2, cap.
scilicet Ezechielis, qua dicilur patrum in lilios pec- 56 «7.) ad apostoli Pauli sententiam, quani Scriptu-
cata non rcddi, sicul filiorum non redduntur in pa- rarum experlibus Traducianus venditare solilus erat,
trcs, ad proenunliationemperlinere revelalionisTesta- id est, Per unum hominempeccatum inlravil in tnitn-
menti novi. Dicit enim tale aliquid eliam propheta dutn (Rom.\, 12), osiehdi primilusMpsius sermonis
Jeremias, et ibi unde hoc dicatur illuslrat. Narninter leslimonio, a loci illius adytis Traducianos fuisse
coelera: Convertere, inquit, virgo lsrael, reverterein submolos, quando Gentium Magislerpeccaii anliqui-
civitatesluus' lugetts: usquequo averterisfitia inhono- tatem revolvcns, ad generationis cuslodiam, quasi
rata ? Quoniam creavilDominus salulem in planlatio- forlissimumstipatorem finitum numerum collocasset,
nemnovam,in qua salulecircuibunthomines.Sic dixit ul dicens per iiiium homincm peccatum inlrasse iu
Domimis: Adhuc dicentverbumhbc in lerra Juda, el mundum, prsescriberet nihil se de generatione sen-
in ejuscivitalibus,cum revocabocaptivilatemejus, Re- sisse, quoenisi per duos non posset exisiere. Atquc
ttedictusDominussuperjustum monlemsanclumsuum. assignavi distinciumesse inler commixlionemet pec-
El qui inhabitanlin Judma el in omni civitale ejus si- caluin parentum, cum diceretur intrasse peccatum
mul cum agricola, et lollelur in grege; quoniaminc- quidem in mundum, sed per eum numerum qui feli-
briavi omnemanimam sitientem, el omnem animem bus non poleral convenire. Actumqueest sufficienler
esurienlemsaliavi. Propler hoc exsurrexi' el vidi, el pcr tolurn libellum, peccali ibi non naturam indica-
somnusmeusdulcis tnihi facltts est. Propterea eccedies lam esse, sed formam, quod a prsevaricatoribuspost
veniunt,dicil Dbminus,el seminaboIsrael et Juda, se- seculis, imitalione conslaret, non generatiorie susce-
men hominisel semen pecoris.Et eril-sicut vigitabam ptum. Verum quia scriptum legimus in Epistola ad
super eos deponere et affiigere,ila vigilabo super eos Hebroeosde Judoeis,Ex uno orli sunt, et hoc emortuo,
mdificareel complantare,dicit Dominus.In diebusitlis id est, de Abraham; superius quoque in eadem Epi-
non dicent, Patrcs manducuveruntttvam acerbam, tt Slola legitur de Christo, Qui sanclificat,et sanctifican-
dcnlesfiliorumobstupuerunt:sed unusquisquein suo tur, ex uno omnes(Hebr. n, 11) : ne horum aliquid,
pcccatbmorietur,et' ejus qui manducaverituvamacer- velsimilium, si inveniri polerit, Traducianusarripiat,
bam,obslupebunldentesipsius.Nempe manifestumest atque argumenletur quidquam de responsione noslra
hoc ad dies pertinere plantationis novoe,de qua, ut
ponderis fuisse discussum,qua affirraavimusideo di-
hoc diceret, loquebatur : ubi et illud semen lioniinis clum esse unum,
per quem transierit pcccatum, ne
et semen pecoris quod se Deus serainaturum esse
generatio sineretur inlelligi; cum invenlum sit in
promisit, spiritualiter intellectum, eos qui proesuntet hac Epislola nomine unius generationem indicatam :
1 vignierius:Acperhoc, estluumdogma;omissoaltero,
hoc, quodcral in Mss. 1Editi,per generationem.verius codex Mar.,per rege-
* verba haecin editisomissa,unusqmsque in suopeccalo iierationem.
monetur,el, restituunture x Mss. * lta codexPort.AliiMss.cum edilis,primi.
1283 OPERIS IMPERFECTlCONTR.VJULIANUM,S. AUGUSTINI 1284
ideo; inquam, id retraetaiidurti piilavi. Ut igitur sit Jam utique ab illo transiferat; el de ejus conjuge lo-
intentus lector, admoneo: riiulliplicienim hsec oppo- quebatur: et tamen ctini ad memorandam generatio-
sitio gencre deslruclur. Ibi ilaqne ubi commemoratio nem immensipopuli ventum esset, ad illurtireversus
Abrahoe fit, et Sarra ejus uxor inserilur, Talis est est; quia ille genuit, quod illa peperil. Quodsi, ut
quippe ordo verboruni.: Fide qui vocatttr Abraham, debueras, cogitares, non blasphemarcs lideletnDdei
obfdivilin locumexire, quemaccepluruserat in hmre- prsedicatorcm,qui seripsii Episiolam, et diceres eum
dilaieth; el exiil, nesciensquo iret : fide demoratusest * arte laudis admoiiilum.» Quidadmonilum, quoeso?
tn terra promissionislanquamin alieria,in casulishabi- an ut menliretur, ab uno asserens ortos, qui orli
lando cum Isaac el Jacob cohmredibusrepromissionis sunl a duobus? < accommodatiusi vidclicet, ut exi-
ejusdem.Exspectabatenim fundamentahabenlemcivi- stimas, < id esse perpendens, ad laudemoperis Dei. >
ialem, cujus arlifexet condilorDens.Fide el ipsa Sarra Multuraerras : rron deleclat Deumfalsa laudatio. So-
sterilis virtUtemin conceptioueseminis accepit, cliam les eam tu quidem libenter exliiherelibidini: sed val-
prmter tempusmtalis; quoniahifidelemessecrediditqui de displicet falsitasveritati. Nam et ipsi libidinile cur
prOmiseral.Propter qubd ab unoorti sunt, et hocenwr- prsebeas, non laudatorem, sed adulatorem, nescio.
tuo, lanquam sidera cmiiin mullitudine,et sicul arena Numquidideo tc plus arnabit? Prorsus falleris : illa
qum est ad bram.marisinnumerabilis(Hebr. xi, 8-12). non amal hominem,sed plane siimulat, ul amelquod
Cum ergo ulruriiquecommemorasset,id est, et Abra- amare non debet. Si autem polcst quocumque locu-
ham et Sarram, eamque dixisset lege senectuiis efie- tionis modo non mendaciter, sed vcraciter dici, ex
tam.sed fide virtulem concipiendiseminis accepisse; uno esse orlos, qui or(i sunt cx ducbus : cuf pirlas
secure subdidit ab uno ortos tot populos, qui multi- ideo generationemnon potuisse insirinari, ubidictum
tudini conferrentur aslrorum. Ut ergo copula expo- est; Per unum hominempeccatumintravitin muhdum;
rieretur parentum, lam fidelis' proedicatio,quam rei quia generatio fit pcr duos, non pcr iinum? Curiisit
gestse veritas imperavit: ut autem de ipsis duobus omnibus notum ; aul enm poiius, aul prius generare
in commcndatione pfopagatse multitudinis, non qui seminal; feminahivero aut non generare, sed pa^-
utrumque, sed alterum diccrct, ars laudantis admo- rere, aut si et ipse partus recte geheratio dici potcst,
nuit. Volebat quippe ostendere, cefta fides quam ma- prius eam de viro geiiefanteConcipere, cl poslea fe-
2
gna meruisset, dicens virlule Dei excedentem nu- lum quem conceperatgenerare. Proinde Apostolus
meros multitudinempropagatam; acconimodalius ad cum peccatum in mundiim, quod Ciirislusfegenefa-
laudem operis ejus esse perpendcns, si ex uno cos, tione diluerei, generaiione ihtrasse vellet intelligi;
quam ex duobus diceret procreatos; maxime cum per umimhominemdixit, qui tpnc vcl prius vel potius
in laudis angniento3, quam ultimus sermo cumula- gerieravit: pfoeseiiimquia, ul jam diximus, et libiin-
bat, nulhini esset historise dispendium, quam supra culcandtimcst, silhoc proptcrexenipli dicerel princi-
utriusque pefsonaecpramcmoraiionesuppleverat. palum; .per unam diceret, ex qiia primum in genere
ACG.Qui te nihil dicere non intelligit,quid intelli- liumanopeccandiprocessitexemplum; et magis prae-
gat nescio. Dixeras Aposlolumpropterea dixisse, Per termitteret virum;quem mulierisexemplum, ut etiam
unum hominempeccalum inlrnvit in mundum, quia ipse peccaret imitandOj.noveratsubsecultrm.
esemplum peccandi lrpmo ille coeteris proebuit: LXXXVI.JCL.Ad.Hebfoeosergo, ubi de gencra-
t Natii sigenerationem, i rnquis, <eo loco vellel in- lierie serroo estj ex uno dicuntur multi exstitisse : ad
leiligi.Perduosdiceret, npn, perunum i (Lib.2, capp. Romanos autem, ubi de peccato Apostolusloquitur,
56,183-). Cum polius , si cxemplumvellet intciligi, per unum hominemait inlrasse peccalum; quo nu-
Pef unam diceret, non, perunum, quam constatetiam mefo absolutissimese nihil de genefalione sensisse
ipsi viro suoexemplum prsebuissepeccandi. Sed quia perdbcuil.
generatione peccatuminlrayit in mundum, sola rege- ACG.Conlra res apertas sic loqui, non est, rrt pu-
nerafione sanandura, ideo dixit, per unum : quia sicul lasi elnquentialaudabilis,sed incredibilisimpudentia.
hUmani4 exemplum peccali ccepita femina,sicgene- LXXXVII.JCL.Ubi aulem de Chrisio dicitur, iQut
fatio ccepita viro; conceptionemquippe quaead fe- sariclifical,elsahclificantur,exuno omnes(Hebr.n, 11);
miuam pertinet., seminatio quae ad virum pertinet, non de Adam, scd de Deo accipipolest, cujris virlute
nullo dubilante prsccedit.Sed ecce invenlum est evi- ClifislusSeciindumcafrtemfactus esi, el.omne genus
dentissimuinleslimohium,sive a teipso, sive ab alio hiimanum: et per hoc adlabefaclandaminlelligeuiiam
qui hoc tibi fortassis objecit, ubi sine ulla ambigui- Aposloli, qiia dixit pcr unum homiiiempeccalum in-
taite ab uno orti dicli sun.tinnumerabiies, cum virtim trasse in muhdum, aliOruriisimilitudo verborumnilril
et feminam, duos uiique parenles, ut orirentur ha- quivit afferre momenli.Hoereatlaiifenid quod seqni-
buerint: sed dictumest rectissime, propier exordiuni tur maxiihe prudehiis animo lecloris, ut intelligat ine
generationis , quod a sfemineviri est. Deniquecurri haclenus multo rchiissius quam fcs postulabal,egis-
laudabiira fiderexeippiaproponeret. ab ipso Abelcoe- se. Patiamur qnippe^utpluriihis lestiriioiiiisdoceatur
pit, et comrnemoratoAbraham pervenit a.d Sarram. geiierationem,quaenisi per dubs ficri rioh polest. agi
' sic Mss.AtVign.,fidelium. tanien eliam per unura solere dici. Verumnihjl opinio
•J Editi,Wrtatem. pastiganturex Mss. traducis promovebit : cnr? Videlicet quia alia sunt
sicSiss.E dkiautem,drgumimo.
* «s. Port., humamm. quoeabusive, atia qugepropric dicimus: ergo ea quae
 1385 LIRER TERTIUS. 4286
sunt prbpfia, appcllaliones suas siiie dispehdio lar- gelisia, Judas el Thamaf genuefunt Phares ct Zaran;
sed ait, Judas genuit de Thahiar ( Malth. i; 2, 3 ) : ct
giunlur; ea Vero quse per usurpatioherii dicuntur,
principalibus rebus, videlicel propfiis; defmitidnura ribicuraqueadjunxit Ct inatres, geriefationem lamcr.
suarum pra-judiciauon sinunlur invehere; fitque boc patribus dedit, non dicens, Ille et illa genuerunl illum;
tolum inculpabililer, cum rebus de quibus rion est sed, Ille genirit illutn de illa : unde intelligas eo modo
ulla dubiialio, per abusionem vocahula impertimur dictum, ex uno Abfaham genitos esse innuniCrabiles,
aliena. quia ipse illos geniiil unus ex Sarra: Ideoque dictum,
AOG.Sed tu dubilationem; apertis etiam rebus quse Per unum hominempeccatumintravilih inundum,ut in-
contia le fuerint, illalurus es. telligerelur ibi generationisinitium, quod ex viro est;
LXXXVUI.JUL.Csetefum Cum res aliqua Contra non imitatiPnisexemplum,qriodiri gencre htiniano per
opinioiiem omnium eo sermone inducilur, in cujus unam potius, quaffiper unum inlravit in mundum.
sono habct omne prscsidium; graviter peccatur, si LXXXIX.JUL.Cum vero de pecfcaloagitur, quod
proprio ejus nomine ad mahum posito, cinendicala conlra omnium opinionem ei oihnem ratibnem simu-
abusivi appellatione signetur. Cum ergo dc felibus lalur ingenilura.
sermo est, quoniam nullus dubital quin natus quis- AUG.Nonconlra omnium opinionemomnemque ra-
quc duos babeal parentes, nec hoc adstipulalione in- tionem simulatur; sed conlra vestrum errorem, teste
digel; non incommodabilintellcclui, si dicam exuno Scriplura, et ipsa generis humani miseria, peccatum
illum esse generatum : neminem quippc sermo meus originale monslra(ur.
adeo permovebit, ut putet illuni nasci aul sine patre, XC. JUL.Et hoc peccalum transisse perunuffi pro-
aut sine malre potuisse. prie dicitur, si exemplum delinquendi prsebiiit: in-
AOG.Nalus quidem duos parenles habet : sed ut convcnientissime autem , si peccatum istud ingenuit,
nascatur, unus eum serendo gignii, altcra edendo pa- quod ad posteros nisi per duos transire non potriit:
rit. Unde satis apparet, cui sil polissimuin, vcl cui AUG.Imo per unum intravit, a quo seminatum est
primum generatio (ribuenda; utdcsinas rebus inhice quod peperit illa : exemplum auiem in illa proecessit,
posilis nebulas loquacitalis ofiundcre. Quis auleni sic quod seculus est ille.
loquitur, ul dicat quemquam ex uno gerieratum? cum XCI. JUL. CommendaveritqueAposlolus (ransisse
omnis qui hoc audit, non cogilet nisi patrem , nec peccalum, sed non per unum ; bslertderilque hoc ve-
hominem seminandogeneret *nisi iinus pa(er. Sed ex rilas ad exemplum proprie pcrtincre : intolerabili im-
uno generali duo vel plures recle dici solent, qui uon pudentia Traducianus facit, ut dicat el ad se iliiilii
habere unum patrcm possent existrrnari. Ubi aulem numerum inflexum abusione peftingefe.
pater et mater sunt cogitandi, quis ex uno natus nisi AUG.Quid est quod tam soepe nbvo hohiirie qiiasi
mendaciier dicilur? Numquid enim, si manifeslum cdnlumeliOsoagere te putas, Ut fugiatur veritas anti-
sit duos simul ambulasse, aul aliquid simul cgisse, quissimi calholicidogmatis, dtim novitas expavescilUf
idco sine mendacio dicis umim ambulasse, aul uiium nomiuis? Quid non potest isto iribdo deridefi? sed
hoc egisse, quia nianifestumest duos fuissc?Nonne vanitale, hon urbanitate. Apostolus enirii dicit, Per
mendacium tuum tanlo erit impudentius , quanlo il- unum hominem peccatum intravit in mundum, et per
lud ap.erlius? Ponitur quidcm cl singularis numcrus peccdtumrnors; et ita in omnes homihes pertransiit.
pro plurali, tropica loculione, sicul in plagis quibus Hoecverba utrique suscipimus : si ergO nos Tradu-
percussa esl jEgyptus, ubi dicitur rana vel locusla ciani sumus pfopter peccaturriquod genefatiorie ifa-
numero* utique singulari (Psal. LXXVU, 45,46, et ductnin est, ut tn omnes homines perifiinsiret; vos
Psal. civ, 34), cum multoefuerinl: si auiem dicere- Traduciani cstis propler peccalum quod imitatibne
lur rana una, vel locusta una; quis dubilaret tanlo traduclum esse Dngitis,ut in omnes homines pertran&i
esse hoc mendaciumvanius, quanlo est illa veritas irel *; el prior Apostolus Traducianus apparuit, qui
clarior? Desine igitur istos fumos hominibiis liarrim sive hoc quod cum sensisse clarum csi, Siveillud quod
rerum imperitissiinisvendere; et per unuin hominem errando drcilis senseril; peccatum tamen in muiidum
in mundumintrasse peccamm, non sicut tu, sed sicul pfef unum hominem inlrasse, et in onines hbriiihes
Apostolusdicit, intellige. Per unum quippe hominero peftransisse dicendo, hujtis OccasiOncmriomiriispra>
non exemplo proecedenlem( nani hoc dc feniina di- buit. Si autem traducis nofficn his verbis non con-
ceretur), sed principio generanlem , quia prior sevit venit, ubi dicitur per unum homincm iriirasse, ct ih
quod illa conciperel, ct ipse genuit quod illa parerel, omneshomines perlransisse peccalum; neChobis libc
peccalum iniravit in mundum : sicul scriptum est, nomen, nec vobis, nec Aposlolo convenit : sed plarie
AbrahamgenuitIsaac, lsaac genuilJacob, et per cse- hoc dicere, hoc objicere, hoc assidue odioscque fe-
teras subsequentesgeneraiiones ista locutio perseve- petere, ineplise vestrsesalis couvenit.
rat; nec dictum est, Abraham et Sarra genuerunt XCII. JUL.Nara cum inauditum monstruffi sit, si
Isaac, aut, Isaacet Rebecca genuerunl Jacob : et ubi dogma etiam lolerabile, novum tamcn, aliquis relih
maires commemorarinecessarium fuit, non ait Evan-
1 sicMSS. Atvign.,«ec liominemgenerandoseminet. 1 Lacunahic erat in editis,nempe a verbis, vosTradu-
' vigu.,vel tocustautiqiie singulari; oniisso,numerot ciani,usquead verbum,pertransirel:expielurex Hbrofu»
quod est in Kss. Mss.liiie.
^287 OPERIS 1MPERFECT1CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1288
quens propria, abiisivis verbis cohdere ambiguisque ttik, vivificabitet mortalia corpora vestra (Rom. vni,
conetur : lum istud infinite deformius est, quod res 10, 11) : Manichoeusaulem dical, carnis corpora non
obscenas et Dei justitiam criminanles, (am ancipiti- perlinere ad boni Dei crealuram, sed ad mali natu-
bus Augustinusnititur confirmare sententiis, ut eas ram; nec Christum a mortuis suscitatum, sed non cssc
contra se proprie, pfo se autem precario sonare fa- mortuum ? Vos ergo qui Manichacinon eslis, scd di-
lealur. Quisquamne eruditorum 1111argumenlo fidat, versa peste nec vos sani eslis, dicite quomodo sit cor-
quod ciim in jus venerit, ab inimico ejus quasi ver- pus morluum propter peccatum; qui corporis morlem
naculum, ab illo vero quasi fugitivum plagiatumque non per peccatum illius horainis, scd lege naturoe in-
pcnsetur ? Irasse asseveratis in mtindum.
AOG.De verbis abusivis et propriis ea loqueris, ut XCV. JOL. Ac per hbc, inconcussa manct noslra
ho.niinum paucilate contempta qui te intelligunt et responsio, quoe ostendit per unum homincm, non
inveniunt deliranlem, eligas mullis qui lenon inlelli- generatione vitiatam atque corruplam, sed integra
gunl, videri dicere aliquid, cum dicas nihil. Melius permanenle natura , viliosam solummodo allegari ab
ergo paucis dociis te relinquo, qui el me non demon- Apostolopeccantium voluntatem.
sirante,rfacillime inlelligunt te nibil dicere, quam (e AOG.Numquid usquc adeo ca-ci eslis, aut horaines
refellendo, quamvis vera dicam, ea quoe multi non excsecaiiscaliginosisdisputationibusveslris, uinegare
inieliigunl dico. Verumtamcn ubi diclum est, Per audeatis nasci corpora vitiosa? Numquid ad hominum
unum hominempeccalumintravil in mundum, propter nattrram non perlinenl corpora? aul, quod Manichoei
generationis auctofem, ideo formam fuluri, propter dicunl (quorum demenliam nescienles quidem, sed
regeneraiionis nuctorcm; non verba siinl abusiva, sed quaiitura adjuvetis, advertere et cogitare non vul(is),
propria. genlis tenebrarum corporibus anima bona tenelur l
XClIli JUL.Quod igitur ad Hebroeosposilum est, ex admixla? Dicite ergo vitiosorum corporum merila, qui
uno onines, exigit laus » Dei, post commemoralionem negatis parvulos ex parentibus trahere ulla peccala.
lamen pareutum : quod autem dicilur deChristo, Qui Ecce Manichseidicunt: Usque adeo caro ista morlalis
sqnclificat, et sanctificantur, ex uno bmius, ad Deum non ad opificiumDei, sed ad genlis perlinet tenebra-
relalum esl. rum, ut eliam hominum corpora, quos ad imaginem
• ACG.Magispost commemorationem parentum (prse- Dei factos esse
perhibetis, nbn solum corrtiptibilia et
sertim quia jam transieral a patrc, ct de matre lo- conditioiii mortis obnoxia, verum eliam vitiosa ssepe
quebatur), prseteriri non debuit ipsa mater; sed diei nascan(ur. Quid eis respondebit bocresisvestra, nisi
dcbuit, Ex duobus oni sunt; qui non ex uno, sed ex humanam, quamvis sub Deo creatore e( arlificc, hanc
duobus orti erant; ut laus Dei essel vera, non falsa : tamen esse naturam, ut etsi nemo peccassct, etiam in
nisi quia et hoc verum est, quod ex uno orii sunl; paradiso talia hominum corpora nascerenluf ? 0 ab-
nec abusive dictum est, sed proprie propler aucto- ominabilem el damnabilem vocem ! Nos aulem quo-
rem seniinis pairem, non propter augendam menda- niam hominum corpbra non soliim corruplibilia et
cio, sicut tu exislimas, Dei laudem. DicCrc quippe, necessitali mortis obs(ric(a, vcrum ctiam mulia in eis
Homo fecit, quod homines duo pluresve feccrunt; innumerabili vitiosi(a(d lartguida, dislorta, deformia,
potest tropica esse locutio : si quis antern dicit unum nullo parenlum proecedenle peccato, in paradiso cx-
hominem fecisse, quod duo fecerunt, nisi eorum duo- orlura fuisse non dicimus, el eos qui dicunt dignissi-
rnm auclor facli sit unus; aut menlilur, aul fallilur: mos anaihemate judicamus; non ab initio sic ' insli-
sicut de locusta et rana paulo ante jam diximus. tular naturoe; sed iniquitalis merito postea vitiatoeista
XCIV.JUL.Sic enim Apostolus ad Corinthios, Nam tribuimus, ul et vbs et Maniclroeosinconcussa el anti-
sicut mulier, inquit, ex viro, ita el vir per tnulierem; qua fidei caiholica2stabiiilaie destruamus.
omnia aulem ex Deo (1Cor. xr, 12). Tieflio vero osten- XGVI.JOL.Sed reverlamur ad librum illum,-quem
dit ratio, quoniam elsi neutrum horum quod nobis ad- ad Valerium destirtavit, in quo discerptas 8 de libro
miniculalur, fuissel; tamen illam sententiam, qua per meo uno duuiaxat sen(en(ias sibi disculiendas refel-
unum lipminem intfasse peccatum i.n hunc mundum lendasque proposuit. Et quidem in primo operis prx-
Paulus disputal, nullum cum Manichseisiiiiissefcedus2. seniis libello usque ad ea Augusrinidicta perveneram,
AOG.Tu polius ista dicendo oslenderis foedus.Nam quibus relecla impudenlia, qua opinionis illius fugic-
quod focdusest Apostolo cum Manichoeo: cum Apo- bat invidiam , ne diabolum videretur asserere horiii-
stblus dicat, Corpus quidem tnorluumest propter pec- num conditorem, prohuntiavit Deum esse auctoiem
calum; quod evertit hoeresim vestram : Maiiichocus maloium, alque ipsuni (alis meriti creare substan-
aulem dicat, Corpus immulabiltter malum esl 3, pro- tiam, quae reatum, antequam usum rationis, accipiai.
pter coselernam bono mali naturam? Itemque in.eo et quse ih regno diaboli, Conditofis sui manibus col-
loco ubi diclum est, Corpusmoriuum est propter pec- locetur.
calum; Apostplusdicat, Qui susciiavitChrisluma mor- AUG.Qui naturam discernil a vilio, non dicil quod
dicis : qui inleHigenler legil quod dico, non me putat
1 Ms.Vort.,laudes.
>Sic Mss. At vigu., nultttm cuni Munichmofuisse 1 SicMss.Edilivero,lenebalur.
fcedus. ' Particula,sic, resliluitur ex Mss.
* Hic,malumest, ex Portarumcodiceadjecimus. 3 codexPort., decerptas.
 1289 LIBER TERTIUS. 1290
dicere quod non dico. et Pelagiani > (De Nuptiis et Concupiscentia, lib. 2,
XCVII.JCL. Eumque esse ligulum iroeet perditio- n. 8). Natare te quidem in impielatis tuse et formi-
nis vasa frngentem. dinis palude frequenler osiendi, nec super hoc dubi-
ACG.Quantumlibet non inlelligas, quomodo Deus talurum prudentem constat esse leclorem.
faciat ex eadem massa aliud vas in honorem, aliud ACG.Nec natarete posse, sed mengi, alii novernnt,
in conlumeliam (Rom. ix, 21): ila facit lamen, ul non qui hscrelicum (e esse cognoscunt: nam lu eadem
faciat tertium gcnus vasorum, nec in horrorem, nec in submersione sensum etiam perdidisii. .
conlumelium, quales vos esse parvulos vultis; etin CH. JOL. Atque ideo in primo libro nec me fuisse
regnum Dci non intrare imaginem Dei, nullam esse mcntitiim , quid scripseram, omnes qui fugisseut no-
conlumeliamdeputatis. lpsum enim regnum sic ama- slree socieiatis invidiam, in Manichseorumpraerupta
tis, ut non ibi esse, non saltem levem pcenam cre- corruere, liberum arbitrium denegantium, et Deum
datis hominis esse, sed nullam. hominuni conditorcm; leque id quod fueras propul-
XCVIII. JUL. Sed quoe in perditionem, non pro- . sareconatus, sialim absolutis arripuisse sermonibus,
cessu libcrse voluntalis, verum informatoris sui po- etiam illorum scriptorum, quoead Bonifacium mise-
teslate cogantur. ras, insenione patefeci (Supra, lib. 1, cap. 14).
AOG.Poles dicere, non quoslibet homines, sed jam VerunUamenhoc, eliam hsec quam nunc posui, tua
regeneralos filios suos Deum in perditionem cogere, responsio confitelur. Dixisti cnini, fideni catholicam
faciendoeos vivere, quos a fide prsevidetrecessuros, esse, quae et liberum credil arbitrium , et Dcum na-
cura possel eos hinc rapere, antequam malitia muta- scenlium coudilorem. Quod utrumque omnium hre-
reirtur. relicorum, Manichseoscertum esl vobiscum negare.
. XCIX. JCL. Tanlumquc hoc prodigialis dogmatis ACG.Manichsei (quod videre non vullis) a vobis
nefas aposloli Pauli molitus est roborare sentenliis, potius adjuvantur, qui tot el tanta mala quse pali par-
quas contextu totius leclionis exposui, et ostendi vulos cernimus, non meritis peccaiorum , sed genti
prophetam Isaiam, dequo hanc comparationem figuli tribuunt tenebrarum. Non enim habelis quo fugiatis,
constabat assumptam, juslitioe divinse plenissime quando a vobis mala isla unde sint percunctatKur.
causamtueri. Sed nobis ad Iiberum arbiiriura hominis, quo natura
AUG.Quidostendisli legenlibus * et inlelligenlibus, Iiumana, cum bona fuerii instilula, viiiata est, hscc
nisi te vcrba apostolica nimia loquacitate conatum, omnia rcferenlibus, caiholica vobiscum veritate vin-
non tamen potuisse perverlere ? cuntur.
C. JCL. Secundum aulem librum expositione Apo- CIIl. JOL.Verum quia fidei cathoIic:e , cujus solido
stoli argumenlis Augustini ex adverso positis, pro nudatus es, quasi amiculum lenue, solum nomen as-
ea quam suppeditavit verilas, facuhale complevi: sumis, vis nos credere, etiam a te hoc (eneri quod
alque ideo nurrcad lihri ejus ordinem revertaraur. calholici confitentur, id est, et liberum arbilrium
ACG.Sccundum librum non expositioncApostoli, esse in hominibus, et Deum nasceutium conditorem.
sed sub expositionisprofessione, inani oppugnatione Sed si hoc a te simpliciter lidelilerquc prolalum est,
complesti, vanitate tibi, non veritate, suppeditante linem certamini impone silentio ; fama ad nos crimi-
qusedicercs. nanlium recurrat, qui id objecerimus libi, quod se-
. CI. JUL.Igilur postquam sibi unum de prscfaliun- cura * negatione deleveris. Hoc solum huic adde
cula prioris operis mei caput, quod quasi impugnaret sententioe, si qua inventa fuerit secta , si qna dispu-
objecit, illudque. de figulo peccatorum Deo suo sub- latio, quae Iranc duplicem confessiorrem,quam catho-
didil; me arguit, quam sane constantcr et pure, licam esse professus cs, aliqua conelur argumenta-
ipsius eloquiis publicetur. < Non itaque, i sicut te at- tionc convellere, autiuam non esse, aul a ie ul(e-
que alios fallens loqueris, si quis aul liberum in bo- rius non defendi. Si au(em juva(, ea quoe dicturus
minibus arbitrium, aut Deum essc nascentium con- es negasse, locuplcti etiam dispulatione defendcre;
dilorem dixerit, Ccelestianuset Pelagianus vocatur: explica definiliones liberi arbiirii, el fines ejus dis-
ista quippe et catholica fides dicit. Sed si quis ad linctionibus absolulis quasi quibusdara cinge li-
colendum recte Deum, sine ipsius adjulorio dicil esse mitibtis.
in hominibusliberum arbitrirrm; et quisquis ila dicit ACG. Inimici et dcfensores, liberum arbitriurn
Deiun nascentium conditorem, ut parvulorum neget defendendo premilis, quod ad suos limites revocari
a, potesiate diaboli redemplorem, ipse Cceleslianus omnipotenlis et vcri defensoris bonitate non vuliis.
el Pelagianus vocatur. Liberum ilaque arbitrium esse CIV. JCL. Deum quoque talium hominum assere
in hominibus, et Deum esse nascentium conditorem, conditorem, quales manibus ejus jusiitiseque con-
utrique dicimus; non binc eslis Coelestianiet Pela- veniunl.
giani. Liberum aulem esse quemquam ad agendum AOG.0 siulti hseretici novi! si manibus Dei nor»
bonum sine adjutorio Dei, et non erui parvulos a po- conveniunt opera vitiosa, numquid manibus Dei sub-
testate lenebrarum , el sic Iransferri in regnum Dei trahere ulla liominum corpora audebilis, quse videtis
(Cotoss.i, 13): hoc vos dicitis : hinc eslis Coelestiani sjepe nasci nonnulla vitiosa? Cur non crgo natirram
' Editi,Quidostendildiligenlibus.Castiganturex Mss. 1 SicMss.Editivero,secuta.
SAKCT. ADGUST.X. (Quarante-me.J
 /291 OPERIS IMPERFECTlCONTRA JULIANUM,S. ACGUSTINI 1292
primarib peccaiitis hbmiriis arbitrio viiiaiam cum Charitalem dando; curadical Joannes aposlolus, Clia- _
calholica veritale fatemiui, de qua Deus facrt quod ritas ex Deoest (I JOan. iv, 7). Unde item dicit, Ecce
non solum artifici bonorsed etiam judici convenit qualem charitatem dedil nobis Pater, ut filii Dei voce-
jusio; ne Manichscivos cogant liumana corpora tri- mur, £.1simus(Id. iu, 1). Jn hac charitale, quse cordi
•buere artifici roaligno etinjusto? • humano, spiritu, noh littera da(ur, e(iam potestas
. CV. JCL. Quorum certe nihil a te actum est: sed illa inielligitur, de qua idem ipse in Evangelio suo,
poslquam respondisti Catholieos liberum arbitrium Dedil eis; inquit, polestalem filios Dei fieri (Joan. i,
cOriiiteri, de quorum le numero esse confingis; sta- 12). Hanc vos ab homine esse dicitis homini pcr
tim definilionem admovisti, quse id quod dedisse liberum arbiirium, spiritum habentes liujus mundi,
videbai-is eriperet,Ais enim : < Sed si quis ad colen- non eum qui cx Deo est; propter quod nescitis quae
dum recte Deum , sine ipsius adjutorio dicit esse in a Dep donalasint nobis (1 Cor. n, 12). Ideo nec pa-
homjpibiis liberum arbitrium, bic Pelagianus voca- cem habetis cum Eeclesia, de qua existis; nec cha-
tur. > Et.ilem : < Liberum arbilrium esse In homi- ritatem , quam Dei esse donum negatis; nec fidem,
-hibus dicimus. Liberum aulem quemquam esse ad quia hasretici estis : quoaiam pax fratribus et charitas
. agendum bonum. » cum fide, non ab humano libero' arbitrio, sed a Deo
AOG.Ibi si adjunxisses, < hoeretieidicunl;» quam- Palre et Dominb Jesu Christb (Ephes. vi, 23). Si
vis ego verba ista non dixeririi, a mea tamen senten- agppscis in Msverbis dogma apostolicum, et in ver-
tia non recessisses. Verum est enim "hserelieosdi- bis tuis agnosce te hoereticum.
cere, id est, vosipSos, liberum -esse quemquamad CVU. JOL.Nonergosine adjutorio Dei ad cultum
agendum;,bonum sine adjutorio Dei. Sed cur ibi nori ejus, qualem exhibent iniliali mysteriis, liberum ar-
Jegerim, < sine adjutorio Dei, » quse in hac senten- bitiiiuw idoneum credinius : sed divinoeoequitatislo-
- tia verba mea eliam ipse paulo ante posuisli; quam- cupleteni (eslem liberlalem arbilrii confitemur, ut
diu possum, mendoso polius eodici tribuo, quarn tibi: eo tempore quo nos maiiifestari oporielante tribunal
dic ergo cselera. Christi, et recipcre unumquemque propria corporis,
C.Vi!JUL. Quod enim ais, ad colendumrecte Deum sieut gessit, sive bonum, sive malum, nihil Deus
-sine.-lpsiusadjulorio, dicia nobis, sufficere uuicuique injusle judicare doceatur, qui nuUi impulat pecca-
Kbertatem arbilrii, omnino mentiris. Cum enim cul- tuin; nisi^uod is, qui propter illud punilur, potuit
tus Dei iiiultis intelligatuf modis, et in cuslodia man- ei cavere.
datorum , e( in exsecraiione viiiorum , e( in simpli- AOG.Bene me commones quid contra te dicam.
citate conversationis, et in ordine mysteriorum , et Omnes nos certe, sicut dicit Aposlplus, manifestari
in profunditale dogmaluro, quse de Trinitale vel de pporlet imle tribunal Chrisli:, ut ferat unusquisquese-
resurrectione, mulfisque al.iis.similibus fides chri- fimdumw quceper corpus geisit', sivebonum, sivema-
stiana consequitur : qui fieri poiest, ut nos in con- lum {II Cor. v, Ityi Numquid ab hac universilate
fusp dicamus , sine adjulorio Dei liber.um arbitrium parvulos separabis? Dic ergo quid boni per corpus
sufiiciens ad ejus esse oulturam, curn legamus irl gesserinl proprio iiberoiarbitrio^ ut rccipiant regnum
Evangelio dicenlem Domiirum, Confileortibi, Pater, Dei (am niagnuni bonuin : aut quid mali egefint pro-
Domine cmliet terrm, qui-abscpudisti hwc a sapientir pria volunlate, qui parvuli abalienabunlur ab hac vita
bus et prudenlibus, el revelasliea parvulis; ita, Pater, Dei, Quodsi, ut necesse est, fatearis sine ulfis operi-
quoniam sic fuil beneplacitumanie ie (Mallh. xr, 25 bus liberoevolunlatrs, qusegerit quisque per corpus,
et 26) ? Cirai uiique isia orania, larji quoedogmalibrrs, illos in. Cbristo vivificari; cur non fateris istos in
quam quse mysleriis continentur, libertas arbitrii Adam mori, cum scias AdamChrislo«contrario esse
per,se non potuerit invcnire : quamvis utnec idola formam fuluri ? An clausis oculis os aperies, et dices^
colerentur, nec Deus qui innolescebat mundi ipsius ijlisin quorenali.sunt, spiritum profuisse justitise, et
cbnditor sperneretur , Magisiro Gentium fesle , dpi islisin qua natisuiit, carnem non obfuisse peceaii ?'
cere potuerit ralio naluralis (Rom, i, 20). Non erg« Quis, nisi vos, hocdicere audebit?Majoris veroa3tatis
hoc quod fingis, aui nos aut quisquam dicit pruden- homines quando audiunt vel legunl, unumquemque
tium : sed affirmamus a Deo fieri hominera liberi recepturum secundum ea quse per corpus gessit, non
arbiirii, eumque innumeris divin^ gratise speciebus debent in suoevoluntatis virtute coniidere; sed orare
juvari, cui possibile sit vel servare Dei maridaia, vel polius tajem sibi a Dominoproeparari voluntatem, ut
transgredi- Et hoc est ubi liberura arbitriura esse non intrenl in lenlationera. Prmparatur enim voiuntas
defendimus, ut cum Deus (am multis modis benigni- a Domino(Prov, yni, sec, LXX); et, Orate, inquit Do-
tatem suani asseral, id est, proecipiendo, benedi- minusipse, ne j»tr€ft'si» ienWionem(MMlh.xxvi, 41);
cendo, sanctificando,coercendo, provocando, ilhimi- - et, Oramusad Deum, ait Apostolus, ne quid faciaU*
nando , unusquisque eprum qui jam ralione utitur, mali (llCor, x-i».. 7),
liberurn. habeat, volunlalem Dei vel seryare,, vel. CVHl. JOL. Prior ergo seritentia tua nihil obseuri-
spernere. .-.,,...., tate promovebit: secunda vero, qua repetis, quouiam
AOG.Tam uiulta dicis quibus nos adjuyat Deus, id
est, < prsecipiendo,benedicendo, sanctificando, coer- 1 vign., nonab humanoarbitrio: omisso,libero;&edest
cendo, provocando, illuiniiiando : » el noa dicis, in Mss.
1293 LIRER TERTIUS. 1294
libefum quidem eoniiteris arbitrium, ncn tamen ut tatem. Et tamen Apostoluscum posset etiam hoc recte
quisque homo iiber ad agendum bonum credatur, dicere, Pracipimus vobis, ne quid facialismali: Ora-
visceraiua tota nudavit. »11«, i.nquil, ad Deum, ne quid facialis mali. Ecce
AUG.Cogis me jam tibi tribuere, quod codici paulo qrrare dixi (non sicut tu dixisse me dicis), Neminem
anle tribuebam. Ecce enim sic repetis senteniiam liberum ad agendum bonum sine adjulbrio Dei. Hoc
mearn, ut eam non impleas verbis meis, quse valde quippe adjutoriuni fidelibusorabat Apostolus : non ex
sunt necessaria , vobisque contraria. Ego enini dixi, natura hominis liberum auferebat abitrium. Homines
« Non esse liberum quemquam ad agendum bonum elaii et inflati, nolite in vestra virlutc confidere : Deo
sine:adjutorio Dei. » Tu autem dicis, fateri me quir vos subdite, atque ut voluntatemcobibeatis a crimine,
dem liberum arbilrium < non lamen ut quisquam et in lenlalionem non intrctis, orate. Ncc existimelis
homo liber ad agendum bonum credatur: > nec addis non vos intrare in lenlationem, quando ab opere ali-
quod ego addidi, < sine. adjutorro Dei. > Non accuso quo malo concupiscentiam carnis forii ' volun(a(e
furero, ablata eiviliter repeto : redde verba mea, et cohibetis. Ignora(is versutias tenfaloris : rn majorem
riiliil vaiebunt tua. lentaiionem , quando hsec volunlati vestroesine adju-
CIX. JCL. Ecce enim nos, sicut primo libro feci- torio Dei deputatis, inlralis. Vellem sanc quomodo
mus, i(a nunc presse cogimus, ut ostendas quemad-. dixeris, nos doceres, quod ea qusein bonis vel in malis
modum liberum arbilrium non negaris '. Insidat hoxiinum appellantur < exlerna, » sicut diyitioevel
autem hoc lectori nostro, le videlicet confessum esse paupertas el csetera, < casibus ferantur incerlis. »
liberum arbilrium, et Deum nascenlium condilorem Eti.amhoecenim calholica fides iia demi( hamanse, ut
Catholicis proedicare; quae duo nunquam nisi Mani- divinsetribual poteslali. Hoc autem dico, quia timeo
choeusnegavit: sed cum hoeccommuniterambo dede- vobis, ne forte id quoque vestro addiderilis errori, ut
riious, nec tibi autem, riec dogmati luo libertas consiet quidquid homines.patiunlur vel adipiseuntur, sive in
arbitrii; corificituroronino, te et dogma tuum de fide corporibus suis, sive in rebus externis, ad divinam
catholica nihil lenere. Interrogo ergo quse vis s sit, negelis providcntiam pertinere: ac per hoc, quid-
quaevedefinitiolibcriarbitrii. Cerle in ejus potestale, quid rnalorum perpetiuiHur e( parvuli, i(a incertis
naturalium nulia conversio est. Nemo enim in se sen- casibus dcpuletis, ul a judicio ejus, sine cujus volun-
suum iinquam mutavit offieia, verbi gratia , ut voces ta(e, ut ipse Dominus dicit, nec passer cadit in terram
naribus, aut auribus susciperet otlores : nemo sexus (Matth. x , 29), hsec alienare conemini. Quoniam
sui converlit proprietatem : nemo in formam iransire videtis hoeresini veslram in hac parvulorura miseria
animantis alterius , nemo per liberum arbiti-iumpilos naufrag.ire, qusc subDeojusto nulla esset, nisi eam
cprporis sui innalis potuit mutare velleribus : nemo natura humana primi peccali magniiudine vi(iala et
sibi pro ingenio aut qualilatem aut quantitatem cor- damnata meruissei.
poris vindicavit.His exemplis licelomnia quaead harrc CX. JUL. Et ut res absolula paucis iHuminetur
cpn.ditionemrespiciunt pervagari. Transeamus igitur exemplis ; ut lam liberum sit homini sacrilegiuni fa-
a naturalibus ad extemorum discussionem. Cui agro- Cere velle , quaro nolle; lam libefum sit parricidium
rum fecunditas, cui prosperilas navigationiim, eui velle perpetrarc, quam nolle ; tarii liberum sil adul-
nobililas el opes, cui constantia ipsius nobilitatis in terium commillere velle, quam nolle ;, lam possibile
jrire constiiit voluntatis, ut ve) ad horum vel ad simi- sit veruin testimonium perhibere, quani falsum; lam
lium sibi conquisitionem voluntate se libera a Deo liberum Deo obedire irnperaiiti, quam diabolo per-
effectum esse faterelur ? Naturaiia ergo inconcussis suadenti.
ordinihus; externa vero casibussemperferuntur incer- AUG.Yerum dicis : hoc est liberum arbitrium, tale
tis.lu quibusigitur consrslitliberum arbitrium, propler omnino accepit Adarn: sed quod datum est a condi-
quod hominesbestiis antecellunt, propter quod ad Dei tore, el a deceplore vitiatum; utique a salvatofe sa-
imaginemfacti sunt, cl quo solodiviniexaminisjustitia nandum est. Hoc vos non vultis cum Ecciesia confi-
continetur? in quo est hoc, inquam, arbilrium libe-. teri: liinc estis hseretici. Homo qui non cogitas ubf
rtrm; quod ut Manichseosnegare certum est, ita sis, et in diebus malis tanquam in bonis csecus extol
Catholicosasserere eliam tu fateris ? Sine dubio, in eo leris : quando erat tale, quale describis, liberun,
ut possibilesit honiini voluntatem suam, sine aliquo arbitrium, nondum homo vanitati similis factus erat,
inevitabili naturaliumcoactu, vel immittere in crimen, ut dies ejus sicut umhra prseterirent (Psal. CXLIII, 4).
vel a crimine cohibere. Non enim vanitas Deus, ad cujus simililudinemfactus
AUG,Cohibere a crimine volunlatem, hoc ipsum erat, quseper ejus graliam rcnovalur de die in diem.
est, nec aliud quidquam, non intrare in teniationem. Nondumdicebalur, Egp ih iniquitalibuscoiiceptussuni
Sed si hoc haberemus in potestate propriaevoluntatis, (Psal. L , 7). Nondum dicebaltir, Quis enim esl miin-
non moneremur ut id orando a Dominoposceremus. dus a sorde? Nec infans cujus csl diei uniiis vila super
Cui ergo dicitur, Declinaa malo (Ptal. xxxvi, 27): lerram (Job xiv, 4, sec. LXX). Postremo" non dice-
hoc utique dicitur, ut a crimine suam cohibeatvolun- batur , Non qttodvolo, sed quod odio, itiud facio ; el,
1 viguierius,negalis. M. 1 vulgo, forte. At omnes MSS.,forti. Ex Mss. iisdem
* Editi,quis,pro, qumvis.Et paulopost, converso,pro, duo, seilicetliar. el Porl. post, volmitatecohibetis;egregia
conversio.Haecet aliaiu isto capitulo errata castigantur haicverha restituunl, iqnoratk versutiasW-otoris,etc,
«x Mss. usaue ad, inlratis.
 129S OPERIS IMPERFECTi CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTM 1296
Scio quia non habitat in me, hoc esl in came mea, bo- quod vult, scd malum quod odil agit? Si autcm pro-
num : velle enim adjacet mihi; perficereautem bonum, pterea non habet, quia sub gratia Chrisli nondum est;
non invenio; et, Videoaliam legem in membris meis ecce quod jam dixi, iteruin dico, et vobis video ssepe
(repugnanlemlegi tnenlis mem (Rom. vn, 15, 18, 23). dicendum : Nemo nisi per gratiam Chrisli ad bonum
creatus est, non quod vult agendum, et ad malum quod odit non agen- j
|iioc malum in Adam, quando rectus
ferat; quia natura humana depravata nondum era(. dum, potest habere liberum volunlalis arbitrium-i
JRectorem habebat, quem libero reliquit arbitrio : non non ut voluntas ejus ad bonura sicut ad malum ca-|
jliberatorem quoerebat, per quem fierel liber a vitio. pliva rapiatur; sed ut a captivitale liberata ', ad libe-
iNam et si verba illa , Non quod volo, ago, et csetera ratorem suum liberali suavitale amoris, non servili
(alia, hominis sunt, ul dicilis, nondum sub Chrisli amaritudine limoris attrahalur.
gratia constituti; ergo etiam hinc convincimini,qued CXIII. JCL. Suut quidem. dulcia incitamenta vi-
lam infirmoevoluntatis ad agendum bonum homines tiorum , amara etiam frequenter quse a perseculori-
Cbristus invenit, el quod arbilrii liberi inlirmitatem bus excitantur tormenta pcenarum : sed et illa cen-
ad agendum bonum nonnisi per Christi gratiam potest sura honestatis everberat, et ista consumil magnitudo
humana reparare nalura. Ac per hoc verura est quod palientise.
dixi, Neminem esse liberum ad agendum bonum sine ACG.Inler illos declamas, qui confidunt in virtule
adjutorio Dei. Et proplerea lu sublraxisti, <sine adju- sua (Psal. xLvm, 7): attende tibi, ne inter illos cla-
torio Dei, » ut tibi campus aperiretur, ubi te loquacius mes, qui torquebuntur de superbia sua.
quam eloquentius per multa jaclares, qnibus non de- CXIV.JOL.Verumlamennec virlutumest serumnosa
lectares legenlem, sed intelligere volentem, quanlum possessio, quoeextra regnum quoddambonseconscien-
posscs, polius impedires. Subdimini Deo, ut corriga- lioe promissa selernse beatitudinis sublimitate fruilur.
mirii. Nemo est liber ad agendum bonum sine adju- Adsunt tamen adjutoria gralioeDei, quoein parte vir-
torio Dei. Quid , ut prsecipitelts, humanam extollitis lutis nunquam destituunt volunlalera : cujus («) licet
voluntatem? Orate potius, ne inlrctis in lentationcm. inrmmersespecies, tali tamen semper moderatione ad-
CXI. JUL. Propterea autem in superioribus volun- hibentur, ut nunquam liberum arbitrium locopellant,
latem perfec(am magis quam rerum effectus locavi, sed praebeantadminicula, quamdiu eis voluerit inniti;
quoniara et parricidium, et sacrilegium, et adulte- cum lamen non opprimant reluctantem animum. Iude
riura, vel horum similia, facilius est cavere quam quippe est, quod ut alii ad virtutes a vitiis ascendunt,
facere. Neque enim semper volunlati malse perpe- ita etiam alii ad vitia a virtulibus relabunlur.
trandi quod vull adesl facultas '. At e regione, horum ACG.Unde fieri polest, ut adjuloria gratioeDei li-
abslinentia in summa quiele consistit. Nisi forle hoc berum arbitrium loco pellanl; quod polius vitiis pul-
ipsum a vobis labor dicatur, laborare nolle. Omiltoea sum et nequiliaesubjtigatiim, ut in locum suum red-
quse tam Scripturse sanclse, quas Prophetoe, quas ea(, liberant? Sed cum quseritur a vobis, qusesint isla
Evangelis(oe,quas Apos(oli protulerunt, quam dispu- adjutoria gratise Dei, edicilis qusesupra commemora-
tatores calholica sanitate fulgentes, Joannes, Basilius, sli, > Deum adjuvare prsecipiendo,benedicendo, san-
Theodorus, et horum similes commendaverurrt,mullo ctifrcando, coercendo, provocando, illuminando : »
esse majorem laborem committere crimina, quam quse omnia eliam per homines fiunt, secundum Scri-
cavere. pturas. Nam et prsecipiunt homines , et benedicunt,
ADG.Ulinam horurn fidem teneres : peccalum ori- et per divina Sacramenla sanclificant, et corripiendo
ginale in parvulis non negares. coercent, et exhortando provocant, et docendo illu-
CXII. JCL. Interinr quod ad praesensnegotiumspe- minant: non lamen qui plantat est aliquid, neque qui
ctat, inculco liberum arbitrium nec ob aliud dalum rigat, sed qui incremenlum dat Deus (I Cor. nr, 7).
e'.ie, nec intelligi in alio posse, quam ut uec ad ju- Hoc est autem incremenlrrm, ut unusquisque obediat/
sti.iaam,nec ad iniquitalem, capliva aliquis voluntale proeceptisDei: quod non fit, quando vere fil, nisi
rapiatur. chariiate. Unde Ecclesia incrementum corporis facit,
ACG.Qui per legem, quam videt in membris suis in oedificationemsui, in charitate (Ephes. iv, 16).
rcpugnantem legi menlis suaeet captivantem se sub Islam charitatem non dat nisi Deus: cbaritas enirn ex
lege peccati, clamat, Non quod volo, facio bonum; sed Deo est (I Joan. iv, 7). Hanc vos inter adjutoria gra-
quod odio malum, hoc ago; debes utique diccre, quo- liaequsecommemoratis, nominare non vultis, ne hoc
modo non rapiatur ad maltim voluntate captiva. Ut ipsum quod obedimus Deo, ejus esse gratise conceda-
enrm secundum vos interim loquar, si sub mala iste tis. Pulaiis quippe isto modo auferrivoluntatis arbi-
consuetudinegemit, nondum, sicut dicitis, sub Christi trium : cum hoc quisquam facere nisi voluniate non
gralia constitutus, habet iste, an non habet liberum possit; sed quod vos non vullis, Prmparalur volunlas
voluntatis arbitrium? Si habet; quare non facit bonura a Domino(Prov.y\a,sec, LXX); non lorinsecussonan-
tibus verbis, sed sicut orante cxaudilaque regina
\ Hancsentenliam, Nequeenim sempervoluntaiimalm converlit Deus et transtulil
perpetrandi quodvult adest facultas, ex Portarumcodice indignationem regis in
adjecimus.sed prsetereadeesse videtur,Horumergo per- lenilatem (Estherxv, 11). Sicut enim hoc iiivino et
pelralioin laboreest, vel quid simile; cui ex adversoid 1 Edili,libera; tametsi omnesMss.,liberald,
respondeat,Ale regionehorumabslinentiain srtmmaquiele j
cmsntit. i) sul>audi,rti
1297 LIBER TERTIUS. 129g
occulto modo egit in hominis corde; sic operatur in oculorum, idque tu definires hoc modo, VisUSest vel
nobis et velle et operari, pro hona voluntate (Philipp. effossos habere oculos, vel impedimentis quibusque
ii,13). videndi tempore nihil posse conspicere; alque hanc
CXV. JUL. Tu ergo quomodo liberum arbitrium definitionem putares visui convenire: ferres te autem,
confiteris, cui unum tantummodo dicis esse possibile, ut contrarii ejus, id est, csecitalis,quoeexplicatio es-
id est, facere malum, non autem esse possibile defle- set assereres; cumqrrenullam aliam invenires, quam
ctere a malo et facere honum (Psal. xxxiu, 15). si in eo animali, cujus naturoeadesset visus oculorum,
AOG.Dico esse possibile voluntati hominis defle- vel effossio luminum, vel crassi humoris obsepiio vi-
ctere a malo et facere bonum; sed ei voluntati quam dendi eriperel faculialem, resipisceres procul dubio,
Deus adjuvat gralis, non quam Julianus inflat in- et videres rebus contrariis definitionem unam non
gralus. posse competere. Sicque fiehat.ut si caecitas nihil
CXVI. JOL.Taceo interim qua rabie in lotam legem drci aliud poterat, quam in animalis oculo, co tem-
fremas, quam credis ea imperasse mortalibus, quo- pore quo videre deberet, privatio cernendi; visus
rum apud eos nullam facultatem videret. quoque definitio per negatioriem illorum, quibus cse-
ACG.Non est verum quod dicis. Hsecimperat Deus, ciiaiem exposueras, redderelur; ut videlicet nihil
quse fieri possuot: sed ipse dedit nt faciant, eis qui esset aliud visus , quam nec effossis, nec obseratis
facere possunt et faciunt; ct eos qui non possunt, im- oculis opportuno tempore facultas congfua conspi-
perando admonet a se poscere ut possint. Et quod candi. Quibus lu ostensis, si obstipe reluctareris,
non omnia ab unoquoque sanclorum fiunt, novit Deus nihil oblineres aliud, quam ut aut conlra tuam con-
quemadmodum eis ad humilitatem consulal, quibus scienliain pervicacia pudenda niti le crederent au-
quotidiedicentibus, Dimiltenobisdebila noslra(Matth. dientes, aul.si eis fidem faceres, libi ita prorsrrs vi-
vi, 12), sic opitulalur ad habendam obedieniiam, ut dcri, non (e minus effossos babere mentis oculos
sit unde eliam veniam largiatur. judicarent, quam illum qui a le visum habens fuerat
CXVH.JOL.Sed qusero cum quibus poetis in lalem definitus.
incurreris Hippocrcnem, ul bimembrem bestiam firr- ACG.Nolo, ut definias; sed ut finias coecita(em; et
geres, non quidem carminando 4, sed blasphemando, videas recie diei a Christo non poluisse, Sine menihil
'
cujus corpus de mala necessitate formares, et solam potestisfaccre, si ad bene agendum sine gratia Christi
faciemnomine libertatis obduceres. liberi esse potuissenU
ACG.Pingis iibr ipse quod placet, cui vacat inani CXX. JuL, Ila ergo, ut ad causam referamus
corde inania volutare phantasmata. Cur enim tu ad- excmplum, inlelligere potuisti, vel delinitione non
minicula gratioesupponis bonse voluntati, cum volun- liberi, quid dcbercs liberum miiiciip re. Nam eisi in
tas mala nullo innitatur adminiculo ut mala sit, vel liberi arbilrii dofiiiitionc iniellig<!iilia<-ali-,'::ssi:t,
ut id
mala esse persislat? An hic libra tua, quam conaris dici liberum posse arbilrarcris qnod inier duo cmr
ex ulraque parte per sequalia momenla suspendere, iraria uni docerclur adlioerere: rcspicere dcbuisli,
ut voluntas quantum est ad malum, tanium etiam sit exponi aliter non posse captivum, id csl non lihe-
ad bonum libera, vergendo 3 in unam partem le indi- rum , qiiain ut inler duo contraria uni vindicarctiii- '
cat deliraniem? addictum : el ideo nonien libertati 8 caplivitatis nega-
CXVHI.JCL. Sic enim et in illo opcre quod Romam tione tribuenduni, ul quoniain id quod liberum non
misisti, disputas : < Voluntas quoelibera in malis est, erat, altcri de conlrariis cogerciur adhoerere; illud
libera in bonis non est. > adversum ei, id esl liberum, neutro sineretur addici.
AOG.Cur non addis quod ibi legisti, < si liberala ACG. Qnid aperta implicas loquacilaie perplexa?
non est J (ConiraDuas EpistolasPelagianorum, lib-.1, Ad malum liber est, qui volrmtate agil mala, aut
n. 5)? Aut quid est quod ait Dominus, cum de fru- opere , aut sermone, aut certe sola cogitatione : hoc
ctibus palmUum,hoc est de bonis actibus loqueretur, aulem grandioris oetatis quis hominum non pot.-st?
Sine me nihil potestisfacere (Joan. xv, S); nisi quia Ad bonum aulem liberestvqui volunlate bmia agil
nerao ad bene agendum, qucm non ipse liberat, li- bona, etiam ipse ant opere, aut scrmone, ant certe
ber est? sola cogiiatione: sed hoc sine Dei gratia nullus ho-
CXIX. JCL.Et hic Cceleslianumdicrs, qui putat li- minum potest. Quod si dicis aliquem posse, coritra-
herum esse quemquam ad agendum bonum; liberum dicis ei qui dixit, Sine mc nihil polestisfacere; con-
ergo dicis, quod nisi malum facere non posse con- tradicis etiam illi qui dixit, Non quia idonei sumus
tendis. Inveni, si potes, alteram definitionemrei non cogilareuliquid quasi ex nobismelipsis,sed sufficienlia
liberae, et hoc liberum vindicalo. Si adeo sensu exci- nostra ex Deo cst (II Cor. ni, 5). Puto quod aliquid
deras, ut definitionem liberi in suo corpore non vi- boni, non mali, non se dixil ex semetipsocogilarc ido-
deres; vel de contrario ejus non debuisti intelligere, neum,sed ex Deo. De cogitatione arrtem bona et
quoe esset Iibertatis essentia ? Fac enim tc similiter sermo bonus csl, et opus bonum. Ac per hoc, qui co-
ambigere potuisse, quid esset quod visus diceretur
1 Editi,viderelur; omisso,nni. Mss.Mar. et clar., vin-
• Editi,criminando.AptiusMss., carminando. dicaretur. Fortepro, uni dicerelur. Kamcodex Poriarum,
s Hdiii,necessitudine;
omnesMss.,necessilate. habel, uni vindicaretur.
* vignierius,venjwao te. Abest,te, a Mss, 2 codcx port., tiberati.
1399 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULTANUM,S. AUGUSTINI 13W
•
gitare aliquid boni idbneus non est ex semeltpso; formidinecontrudantnr. Deum vero nascentium Con
prpfeeto mecloqui est idoneus, nec agere aliquid boni dilPrem ita drcimus, ut quoniam cerium est Deum
ex semelipso: sedsi est sub gralia, sufficiehlia ejus Catholicorum, qui verus est, nihil facere posse quod
ex ©eo est. Unde dictum est, Non enim vos cstis qui malum est, ipsius opificisdignitate, honvinesqni aii
ioqrimini, sed Spiritus Patris veslri qui toquitur in vo- eoifiuni, ante volunlatis usum, de manibus ejus jni.jui
bis (MMtii. x,20); et, QuolquotSpirilu Dei aguntur, et rei nullo modo exire credanlur. Quorum vos eum
hi.filii sunt Dei(Rom.\iii, 14). Hsecegointuens', ne- allerum negatis, ulrumqiie subruilis. Aisquippe, cre-
mincm esse liberum ad agendum bonum sine adjulo- dere te quidem Conditorem Deum, sed malorum ho-
rio Dei, dixi. Hsectu metuens, neminem esse libe- miouni: ac per hoc inficiaris dogmali (uo, cmnncgas
rum ad agendum bonum, me dixisse dixisti, el <sine te asserefe diabolum horainum condiiorero.
adjutorio Dei» (quod addidi) sustulisti. Unde non AUG.Quidquid in hominibus, qui cum vitfo na-
dubitoquod victum te esse jam scias; sed prolixo va- scimtur, ad Deum creatorem, perlinet, bonum es(;
niloquio id agas , ne victus appareas, qui sic definis ijuia et quod justiim est, bonum est: naturarum au-
liberam volunlalem, ut nisi uirumque, id est, et bene tem, non vitiorum auclor est Deus. Ad illum Jam
et male agere possit, iibera esse non possit. A-cper veni, videamus quid inde dicturus es , quomodo non
lioc, necesse tibi est auferre liberlatem Deo,quitan- eruanlur parvuli de potestate tenebrarum, quando in
lummodo bonam potest, malam vero non polest ha- Christi regnum per sacramenta Ecclesiaetransferun-
bere volunlatem. lur. Quantislibet enim tegminibus de multiplicis lo-
CXXI. JOL. Quod cum ita sit, alque huic tu loco quacitatis involvas, ubi ,ad hoc veneris, nudus Iiaere-
iuiseiTime obnilaris, incertum est quid magis de te licus apparebis.
rcstimari conveniat, utrum contra conscienliam luam CXXV. JUL.Nam cum iales adscribis operi Dei,
falsa defendas, an quod falsum est, verum putes; ac quales facere non polest; ostendis iiihil ad Deum, id
per. ho.csit incertum, utrum oculos raiionis amiseris, quod ab eo dixeras fieri, pertinere.
dum certura sit oculos te fidei perdidisse. AUG.Homines nisi Deus facere sion potestrdic
AUG.Numquid ideo le vicium consolaris, quia con- potius quomodo non eruanlur parvuli de potestate
viciaris? leneprarum, quandp pev diviiia Sacramenta regene-
CXXH. JCL. Ul aulem quse sunt acta, breviter re- rantur.
pelamus, arbitrium liberum, quod in mali parte, vi- CXXVI. JOL. Quod licet in primo libro uberius
tiorum voluptatibus, vel diaboli persuasionibus; in actum sit, tamen et hic vel breviter quid senttas ex-
boni autem parte, virlulum dogmatibus, et variis di- primamus. Times operi diaboli aliquanrdeputare sub-
vinoegratioespeciebus juvatur; non potest aliter con- stantiam: verum non limes Deo, non aliquod, sed
slare, nisi ut el justitire ab eo, et peccati necessiias niagnum crimen impingere. Majorem apud ie habet
auferatur. reverentiam natura carnis humanse,quam juslilia Dei:
ACG.Inler divinse gratisespecies si poneretis dile- quasi eniin magnum aliquid, ila snbstanliam homirtis.
ctionem, quam non ex nobis, sed ex Deo esse, eam- diabolo depulare metuisti, etquasi rei non magnse,
que Deum dare filiis suis aperiissime legitis; sine qua id esl juslilioe et Dei sanctitati, informationem scele-
nemo pie vivit, et cum qua nerno nisi pie vivit; sine ris appulisti: quasi non tolerabilius fuerit inter duas
qua nullius est bona voluntas, et cum qua nullius est opiniones, sed utrasque falsas, diaboli operibus de-
nisi bona voluntas; vere liberum defenderelis, non putare carnem, quam Dei operibus iniquitatera.
infiaretisarbilrium. Necessitalem porro si eam dicis, AOG.Vos potius Dei justiliam blasphematis, sub
qua quisque invitus opprimilur; justitise nulla est, cnjus omnipotenlia sine ullis malis merilis tanta mala
quia nemo est justus invilus: sed graiia Dei ex no- pcrpcti parvulos dicilis. Sed jam dic qucmadmodum
lente volentem facit. Si autem nullus peccaret invi- eos separatis ab eis quos Deus de potestate eruit tc-
tus, non esset scriplum, Signasli peccata meain sac- nebrarura, ut iransferat in regnum Filii chariiatis
culb, et adnola&tisi quid invilusadmhi (Job xiv, 17). suse (Coloss.i, 13).
CXXIII.JCL.Hujus autem veritatem Catholicicon- CXXVII. JCL. Ut enim hic in polestate diaboli
fiteritur : Traduciani autera cum Manichseissuis ma- parvulos a Deoreos formari dixisli, ita in inferiori-
gistris' negant. bus libri tui parlibus leirius aliquid quam sunl Mani-
ACG.Convkia sunt ista, non judicia : vellem ut cbseorum sacramenta vomuisti, dicens de Deo, < Sic
judicare posses; conviciari auiem quis improbus non creat malos, quomodopascil et nulrit malos. *
potest ? ACG.Cum veneris ad easdem parles libri mei, ibi
CXXIV. JUL. Nos igitur verum diximus, quoniam quemadmodum dictum fuerit, quod hic objicis, appa
qui a vobis decipiunlur, ne vocenlur hscretici, fiunt rebit. Nunc jam dic, quaeso, quomodo cum regene
Manichoei,ei dum falsam verentur infamiam, verum rantur parvuli et transferuntur ad regnum Christi, d<
crinicn incurrunl; instar ferarum, qusecircumdantur lenebrarum poiestate non eruantur.
pinnis, ut cogantur in retia, ct in verum exiiiumvana CXXVIII.JCL.Great igitur malum Deus.
1 Vignieriusnmc ergo inluens.Ms. Port., Hmc ego ACG.Non intelligis quemadmodumdicat apua pro-
iniuens. Melius,quia sequitur c conlrario, neec tu me- phetam, Ego creo mala(Isai. XLV,7).
tuens.
2 SicMss.Fdiiivero,, minislrh CXXIX. JCL. Et puniuntur innocenles, propter
 iSa LIBER TERTJUS. ^
qnod facit Deus. auctoritale apostolica urgercm, dixi vOs dicerenon'
AucJNecinnocentes origine, nec prop(er quod fa- erui parvulos a poleslate tcnebrarum,'et sic tfabs-'
ci( Deus. ferri in regnum Dei (Colbss.r, 13)': cciitra qiibd riihil
CXXX. JCL.Et a diabolo possidentur, quia hoc - dicens, apparuisti quidem, sicuf supra^fsedixi, riu-:
facit Deus. dris hserelicus; sed in te exspoliando nonlaboravi,-'
ACG.Et Apostolus(radidi( hominem salanrc (ICor. quia conlra apostolicam fidem antiquissimoematfis
v, 5); sed justitia, non malitia: et Deus tradidit quos- Ecclesioe,nullo verborum lnorum vaniloquo tegmine
dam in reprobum sensum (Rom. r, 28); atque utiriam te ausus es operire.
non ibi essetis el vos. CXXXVIH.ivL,-Audiergo breviterquidista qumstio-
CXXXI.JOL.Et imputat hominibuscrimennianuum ne versetur. Calliolicidicttnt humanam a creatoreDeo
suarum Deus. bono condilam bbnam, sed peccatovitiatatn, medico-
AOG.Non esl crimen nianuum Dei, quod de vitiata Ghristoindigerenaiuram. Manichmidicunl, humariam
Originesua trahunl parvuli. naluram non a Deo condiiambonam, peccatoquevitia-
CXXXH. JUL.Et quod persuasit diabolus tenuiler, tam; sed ab wternarum prihcipetenebrarum-, de com-
solerlcr et perseveranler fingit, et prolegit', et custo- rnixtioneduarum naturarum, quw semperfuerunt, una
dit, el forhiat Deus. bbnaet una mala, hominemcreatum. Cmlestianiet Pe-
ACG.Non quod persuasit diabolus, format Deus; lagiani dicunt, naiuramhumanama Deobono conditam
scd ex nalura quam vitiavit drabolus, bene format bonam; sedita essein nascentibusparVulissdnam, ut
quod format Deus. Ghristinon habeanl necessariamiwitla mtale medici-
CXXXUI.JOL.Et fructum ab homine bonitalis re- riam. Agnosceigilur in tuo dogmate nomen tuum, et
poscil, cui malum ingenuit Deus. calhalicisa quibusconfularis, desine objicereel dogma
AOG.Non malura ingenuil Deus; sedmalum quod et nomen aliemtm.Nam Veritas utrosqueredarguit, et
generatio vitiata ingenuit, regeneratione purgat Deus. Manichmoset vos. Manichmisenim dicil: < Non le-
CXXX1V.JOL.El postea tota lege mentitur, quia gislis quia ab initio fecit hominem, mascutum, et
justus sit Dominus*. feminamfecit eos? Propter hoc relinquet homopatrem
AOG.Menliris: sed tu, qui negas peccatum habere el malrem,el adhmrebituxoristtw;et erunl duo in carne
gravi jugo dignum filiosAdam (Eccli. XL,1), quid cb- una : itaque jam non suht duo, sed una caro. Quod
liaris ostendere, nisi quod injustus sit? ergo Deus conjunxit, homo non separet > (Matlh.
CXXXV.JOL.Et qui tot crimina capit, adhuc voca- xix, 4-6). Ita quippc ostenditet hominum conditorem,
tur Deirs? et conjugumcoputatoremDeum, adversusManichmos,
AUG.Quoniamnulla crimina capit Deus, ideo nec qui utrumquehorum negant. Vobisaulem dicit : i Ve-
hoc quod ei vos impingiliscapit, ut sine ullius 3 origi- nit filius hominis quwrere et salvare quod perieral >
nalis peccali merito, mala parvuli tot ct tanla ipso vel (Luc. xix, 10). Sed vos, egregiichrisliani, respondele
facienle vel permitlen(e paliantur. Chrislo: Si quod perieral, qumrere ct salvum facere
CXXXVI.JCL.InteribitManichseorummemoriacum venisli, ad parvulosnon venisti; isti nec perieranl, et
itrepitu: quia Domintts in mternum permanet; qui salvi nati sunt : vade ad majores, de verbis luis tibi
paravil in judicio sedeinsuam, el ipsejudicabil orbem prmscribimus: < Non est opus sanis medictts,sed male
terrarum in mquitate(Psal. rx, 7-9). Nullum est in habeiilibusi (Mattli. IX, 12). Ita fit ul Manichmus,
Deo crimen. Non igilur creai malos : quoniam si mali qui hominicommixtamdicil esse naluram malam, vetil
essent natura, Dcus eos creare non posset. Ac per inde saltem salvari a Christo animam bonam: tu vero
hoC,ut Catholicorumest confiteri Deum conditorem in parvulis, cum salvi sunt corpore,nihil a Christosal- ,
bonorum, i(a Manichrcorumproprie Deum credere vandumesse contcndis. Ac per hoc Manvchmusquidem'
conditorem malorum. naturam liitmanam deleslabilitervituperat, sed tu cnt- \
AOG.Si adversum divina eloquia, ubi diciliir, Judi- deliter laudas. Quicumqueenim tibi crediderinllauda- )
cabit orbem lerrarum in mquitale,non surdi essetis, tori, infantes suos non offerent Salvalori (De Nupiiis"
sequilatem Dei eiiam in pcenis infantiura discerelis. et Concupiscenlia,lib. 2, n. 9). Commendavi quidem
Nalura enim boni sunt, quod illos creal Deus : sed vi- eliam in primo opere, nihil te magis agere, quam ut
tiomalisunt, propterquod illos sanat Deus. In qua parum intelligaris.
catholicasententia norisoluroManichseorummemoria AOG.Prorsus intelligor, velis nolis : sed lu contra
perit, verum etiam Pelagianorum, cum strepilu loqua- ista nihil dicturus, vis non intelligi quod ego verissi-
Crtalisillorum. rouni atque finiiissimum dixi : denique res ipsa irrdi-
CXXXVH.JCL.Sed videamusetreliqua. cavit, hoeca le non potuisse redargui.
ACG.Ecce ad alia libri mei vefba jam transis, et CXXXIX.JOL.Ostendique majorem pene partem
adversus illud quod tibi quasi refellendumex pfsece- comnieiilorum luorum , grandiore intelligi labore
(tenlibus proposueras, nihil dicis. Ego etiim ui vos quam vinci.
ACG.Et laboras; quod tibi est pejus, et vinceris.
Non tamen Iaboras ut me inlelligas, quod faciHime
, l' codexPort.,et prqpagat.
i 3 sic Mss.Atediti, nititur, quamjusttissit Deus. potes; sed laboras ut me refellas, quod non potes.
sicMss.Atvign.,itlius. CXL. JUL.Sed si id pcr singula facere velim, et
4303 OPERIS IMPERFECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTM 1304
eadem repetendo superfluus, et cuncta persequendo conaris asserere : de ipsa ergo libidine, sicut frequen-
Iongus videbor. ler, ila etiam inferiore parle libri lui loqueris :
ACG.Ecce quomodo agis, nt longe recedat lector Quocirca, inquis, commixtionemquoquehoncslamcon-
ab his qure dixi, et te repondisse arbitrelur, dum ea, jugum non reprehendimuspropter pudendam corporum
quse tibi quasi refellenda proposueras, obliviscitur. libidinem.Illa enim possel esse nulla prmcedenleper-
CXLI, JOL.Unde quamvis omnia qure contra nos petratione peccali, de qua non erubescerenlconjngali:
edidisti scripta, ad unum finem properent, videlicet hmc autem exorla esl post peccalum, quam coacti sunl
ut naluralia mala esse persuadeas, et aut diabolum velare confusi (Gen. m, 7). Unde remunsit posleriori-
hominum , aut Deum criminum conditorem : lamen bus conjugalis, quamvis hoc malo beneet licile titen-
puto aliquid procedere ad sludiura brevilatis, si ea tibus, in ejusmodi opere humanum vilare conspcclum,
potissimumargumenta.quibus lotam luam opinionem alque ita confiteri quod pudendum est, cum neminem
tueri tc, cum obumbraris, putas de diversis iu unum debeat pudere, quod bonumest, Proinde pudenda libi-
partibus congregavero, eaque prius admota exposi- dine, qui licile concumbit, malo bene utitur : qui aulem
tione juvero, ut quid conenlur appareat; post vero illicite, tnalo maleulilur (De Nupliis el Concupiscentia,
non sparsa, sed collecta; non involuta, sed explicata lib. 2, M.36).
proruero. AUG.Quare esl intcrrrrpta senlenlia, et quibusdam
ACG.Mirabili studio brevitatis oclo libros uni meo proelcrmissis, tanquam hoc sequeretur, adjunctum
reddis, quem nec tanla mulliloquii prolixitale con- est, Proinde pudenda libidine, etc, proeiermissa sunt
vellis. Dic nunc, si potes, quomodo non dicere coga- autem verba mea, ubi dictum est, Sic insinuantur
mini Christo, et si non verbis, certe ipsis perversis sen- hmc duo, el bonum laudandm conjunclionis,unde filii
sibus veslris : Si quod perieralqumrereet salvarevenisli, generantur, el malum pudendmlibidinis, unde qui ge-
ad parvulos non venisti.lsti nec perierant, et salvinati nerantur, regenerandisunl ne damnenlur(Ibid.) ? Quare
stint: vadead majores; de verbisluis libi prwscribimus: ista verba mea de media senicntia mea subirahis,
< Nonest opus sanis medicus,sed male habentibus> (De cisque subtraclis alia mea, quasi ipsa sequantur, ad-
Nupiiis et Concupiscentia,lib. 2, n. 9). Ad ista respon- jungis? Quid est quod facis? cur hoc facis? Parum
de : quid vanis vera involvere et occultare conaris? est quod ea, quse libi ex eodem libro meo ex ordine
CXLIl. JOL.In inferioribus itaque libri lui parlibus proposueras refellenda, dimiliis, et in alia pergis, ut
postquam dixisti, Sic creat malosDeus,quomodopascit ordo turbelur, ei quod a (e proposiium fuerat,de
el nutrit matos; addis : Quia qubd eis creando tribuil , lectoris memoria dilabalur : insuper et ea qure proe-
ad nalurm pertinet bbnitatem; et qubd eis pascendo et ter ordinera, ut libi libitum est, interponis, non tota
nttlriendo dal incrementum, non utique malitimeorum , el integra fideliter ponis, sed concidis ubi vis, tollis
sed eidetii bonm naturm,. qiutm creavil bonus, bonum quod vis, jungis quomodo vis : sed fac quidquid vis;
iribuit udjumentum. in quantum enim hominessunt , convictus et viclus apparebis, ut non vis.
bonum esl nalitrm, cujus auctor esl Deus : in quanlum CXLIII. JUL. Rectius enim accipit nomen raali
aulem cum peccatonascuntur, perituri si nonrenascun- quam boni unde erubescuni mali et boni; mehusque
lur \ ad samen perlinet maledictumabinitio (Sap. xn, credinius Aposlolo,qui dicit, Quia non habilatin came
'
11), iUius anliquminobedienlimvilio. Quo tamen bene mea bonum (Rom. vn, 18), quam huic, qui hoc dicit
ulilur faclor eliam vasorumirm, ut notas faciat divilias bonum.
gioriw suw in vasis misericordiw; ut non meritis suis AUG.Non erat magnum, et istam de libromeo im-
tribuat, si ad eamdem massamquisquepertinens gralia plere sentenliam. Ego enim dixi: Quam huic, qui hoc
liberetur, sedqui gloriatur, in Dominoglorielur (II Cor. dixil bonum, unde si confundilur, confileturmalum; si
x, 17). Ab hac fide iste discedens, non vult nascenles aulem non confundilur, addit impudentimpejus tnalum
esse sub diabolo, ne parvuti porlentur ad Christum, ul (De Nuptiis el Concupiscentia,iib.1, n. 56). Sed nescio
eruanlur a potestatetencbrarum, et transferanlur in re- cur hsecnon posueris, cuiu similiter eis posses norr
gnum ipsius (Coloss. l, 13). El sic Ecclesiamaccusal respondere ', sicut aliis, qux tanquam refellenda po-
tolo orbe diffusam, in qua ubiqueomnes baptizandi in- sitisti, ncc atlingere voluisti.
fantuli non ob aliudexstifjlantur, nisi ul ab eis mundi CXLIV. JUL. Et post modicura addis : Quoniam
pririceps mitlalur foras (De Nuptiis el Concupiscentia, nalura humana qum nascitur vel de conjugio, vel de
lib. 2, nn. 32, 33). Item deorsum de libidine Io- adullerio, Dei opus est. Qum si malum esset, non esset
qrrens, sine qua conjugum non polest esse commixlio, generanda; si malum non haberel, non essei regene-
quam nos naturalem, et ad Dei pperam pertinentem, randa : alque ui ad unumverbumulrumque concludam,
non ut magnum aliquod bonum, sed ul sensum cor- natura humana st malum esset, salvanda non esset; si
porum, quae sunt a Deo facla, defendimus, quam tu ei mali nihil inessel, salvanda non esset. Qui ergodicil
inditam visceribus humanis a diabolo, in cjus vere- eam bonum non esse, bonum negat conditmcreatorem:
rundia3dogma luum collocans , tam raullis scriptis qtti vero negat ei malum inesse, misericordemvitiatm
1 Morel, Element.critic, pag. 304, sicputat esse le- invidelsalvalorem. Quapropter in hominibus nascenli-
gendum ex libro 2 de Kupt. et Concupiscenlia.M. bus, nec excusandasunt adulieria per bonum,quod inde
' Mss.,quod.
3 vignierius,alquein ejus verecundia.Abest, atque, a
Mss. 1 sic Mss,Al Vign.,eis nonpossesrespondere.
 130S LIBER TERTIUS. 1306
a conditore-bonocreatutn esl, nec accusandaconjugia sti medicinam. Intuere ergo quanla penuria veritaiis
per malum, quod ibi a misericordesalvatoreest sanan- labores , qui et in ipsis verbis qusedicuntur v.nWiru.,
dum (De Nuptiis el Concupiscentia, lib. 2, n. 56). furtum tam perspicuum facere non vereris. Nam cum
Hacc lam multa quse de tuis scriptis posui, quo- supra proposuisses, Bonam naturam , subdidisti, Ita
niaiu l grandem in his aTumnara cogilationis per- esse sauam. Numquida.-nWndv boni sanum esl? Certe
luleras, ut acute aliquid dicere vidercris, et ex more cum dicimus bonnm, nihil conlra hoc proprie poni-
noslro, quo versule nihii agimus, et cx veritatis mus nisi malum : si autem causa poscit ut sanura.di-
sccuritate, quoniam tuis sermonibus vix inlelligi camus, ex adverso debile vel segrum locamus ; ut si
quemit, noslra oporlet repelilioiie distingui. Di- sarrum csl, non uiique debile ; si debile, sanura non
xisli crgo, Manichoeoscarnis vituperare naturam, esse dicatur : cum autem dicimus, Bonum est hoe ;
atque asserere hominem factum ex commixtionedua- a conlrario ejus , non sani nomen, sed mali vocabu-
rum nalurarum, unius bonse, allerius malse : nos au- lum sistimus. Tibi ergo dicendum fuil, quia defini-
tem, quos haerelicos vocas, dicere a bono Deo condi- remus nos bonam a Deo conditam naturam homi-
tam humanara naturain testimonioauctorissuibonam, num , sed ita esse in parvulis bonam , ut institutionis
in infanlibus ila esse sanam, ut Christi non habeant suae nullum qusereret emeirdalorem : aut si. ea quse
neccssariam medicinam : te autem dicere honam qui- bona eranl, alieno vocabulo, id est, sanitatis indi-
dem a Deo bono conditam aliquando Adsefuisse nalu- care malebas ; consonanti toium eloculione signas-
ram; sed laraen peccalo esse vitiatam, el ideoChristi ses. Nunc autem quasi murenula inter definitionum
indigere medicina (lbid.). In primo quidem libro prre- saxa prolaberis. Cum enira le veritas compulisset, ut
senlis operis, quam nullo distaret frdes vestra a Mani- nos confilereris bonam homirium dicere naturam a
chseorum profani(a(e, quippe ex qua eam nalam esse Deo bono conditam , alque in ea parte senlenlisc ut
nianifesluni est, junctis amborum opinionibus indica- multam rationem, ita invidiam nullam videres ; ad
vi : ubi apparuit Joviniano te per timorem copulari; alia continuo verba migrasti, subjiciens, sed ita nos
Manicliacoaulem omnino per amorem. Hoc ergo etiam eam sanam defendere , ut medicinam Christi ei ne-
In prsesenti nobis genere disserendum est: scd prius cessariam non esse credamus. Quod si tolum lu per
nostra, posl ves(ra distinguo. Vcrum ergo dixis(i,nps impcritiam incurris, bardissimus *; sin aulem id astu
dicere a bono Deo naturam humanam bonam condi- facis, vaferrimus inveniris.
tam : sed huc usque nostruni est: unam enira par- AOG.Quando ista diceres, nisi non habendo quod
tem, qua suppletur nostra seulenlia, aut non vidisli, diceres ? Non enira debuimus, ul pulas, ita sanam,
aut suppressisti; aliam aulem de iuo, cura non a sit quam diximus bonam, ne sibi non vera opponerenlur
noslra, posuisti: nos autem non solum dicimus na- anlilheta : quod imperitia quanta dicas, si ostendere
turam hominis bonam a Deo esse condilam in Adam; vclim , rebus non neeessariis , tui similis immorabor.
sed in omnibus parvulis bonam ab eo Deo condi, qui De medio tolle superflua, et oranino, etiamsi vera
prirai illius auctor fuit; propter quod illum omniura essent, libi minime profulura ; et dic, si potes, quo-
hominum asserimus conditorem. modo medicum Chrislum parvulis non negelis : cum
AOG.Quid enim aliud et nos dicimus de Domino enim coeperisdicere , ibi apparebit quare ista vana 2,
Deo omnium hominum condiiore ? Sed , quod absit et ad rem quse agitur, non pertinentia, tamen inler-
a nobis, salvatorenr Deurn parvulis necessarium vos ponenda putaveris.
negatis , sic eorum naluram bonam csse asserendo, CXLVl. JCL, Ecce enim breviter respondeo : adeo
utei mali nihil inesse dicatis, propter quod indigeat nos Christi medicinam parvulis, quos innocentes no?
medico Chrislo. Ad hoc respoude ; quod tibi redar- vimus, non negare, ul illos potissimum copiosiore
guendumproposueras, primo redargue : cur exsufflen- ea indigere fateamur. Nascunlur enim exigui , debi-
tur baplizandi parvuli ostende ; aul universoeanli- les ; qui non solum ali proprio labore non possint,
quissimre Ecclesioe bellum apertissimum indiccns , vcrum nec implorare queanl bpem parenlum ; qui
exsufflari eos nou debere contende : hoc age, hic tam multis casibus obnoxii sunt, ut eis etiam lac
insisle, huic firmamento , si potes, aliquid unde con- densius, et lactanlium plerumque somnus exilio sit.
cutiatur, impinge. Quid fugis sub pelles loquacilalis AUG. Ecce quare memorise lectoris, inlerponendo
tuse? Quid fumos vanissimos subjicis, quibus 3 hsec res supcrfluas, obslrepas. Medicum Chrisium non
obtecla et obscura ita lector obliviscatur, ut te re- negalis parvulis necessarium propter mala corporis,
spondere nihil valenlem dicere aliquid arbiiretur ? cujus imbecilli(a(e vitianlur invalidi 3, vel necaritur ;
CXLV. JDL.Hanc ergo pariera senlenlise non so- et negatis eis necessarium medicum Chrisium , pro-
lum a nos(ra definitione removisti ; sed pro hac etiam pler quod sub diaboli poteslate surit, unde ut libe-
inlulisli tuam : quoeprima fronie aliquid haberet in- renlirr bapiizandi exsufflanlur : ut hoc tibi objeclum
vidise, sed tamen discussa vanescerel. Posuisti enim non inlelligaris obaliud proposuisse quasifefcllendum,
nos dicere , bonam a Deo bono conditani na(uram , nisi ne hoc timuisse deprehendereris: ideo autem non
sed ila esse sanam, u( necessariam non babeat Chri- tenfasse refellere, quoniam de firmissimo, el tan-
1 SicMss.In vign.,quam. quam adaraantino fundamento, in tc potius perimen-
5 Particulaneganshicaddilurex Ms.Port. 1 Editi,barbarissimus.AtMss.,bardissimus.
3 illud,Quidfumosvanissimos subjicis,quibiis. reslitui- ' sicMss.in vign., bona.
tur ex Mss, 3 sifrMss.in vign., validi.
IS01 OPERIS IMPERFECTICCiStftA JULIANUM,S. AUGUSTINI im
dhriilua jacula fcsiiireht :et ideb de arililTietis'dispri- tarde iritellectuinest, quam dicetcs mediciriaia,^quain
tafioiiem iriierpbsuisse superiluairi, ut illud ibviclttiw cbnfuse nos negafe meriiitus efas; fespOndeamuset
iectbr ojiliius , sihefet te ifl eis, qureciimqueirtfeffCS adhocquod secundo intulisii, sicut et priffio opere
variissima, respirare, tariquam feSpoftdenleftlaliquid, pfptestaii sumus: rios gratiam Christi, id est, Bapii-
et diceiilem nihil. Sic quippe imbeciititatem corporis sffia, ex qup ritum ejus Christus inslituit, ita neces-
iiijariiilis, multis obnoxiafti casibus intulisti, quasi safiam omnibus in commune oetatibus confiteri, ut
vel in ipsa cruciafeniur, vel in ejus tanta infinrii- quicumque ealn utiletn etiam parvulis riegat, seterno
late pfemereritur, vel eis accidere in illa setate mali fefiariiusanathemate.
atiquid possfet, si natttra humana sicut ihstituta fue- AOG.De mediciria agimus, quo nomine Christus
ra't',,'permanefef. 'Cur exsufflet baptizandos parvulos gfailam suam vocari voluit, ubi ait de se ipso, Non
Ectlesia Chfisi.I, dsteride, si poles ; aut eos exsuf- est bpus sunis medicus, sed tnale habenlibus( Mallh.
flahdos iibn Csse cbriteiide, si petes ; aut obmutesce, ix, 12). Vos autem graliam Christi hon propler sa-
sl riori potes : iriio bbriiutesce , quia non potes. nandos parvulos, sed propter adoptandos in reghum
CXLVil. JCL.)?fo conditione riibrtalis corporis in- Dei larituriimodo eis dicitis necessariaffi. Noli ergo
curfiiritet segriiudiriumserumnas, et dolofum poenas, tefeSpOridentemfacere, ubi vides tefespondere non
el pericula riiorbbfum. "Nbn soium ergo parvulis ne- pOsse.
cessariam Christi, a qrio et facti suni, medicinam CL. JUL.Qiiod cffmjlucida professiOheinCulcemus,
laterriur.; Sed etiam bmhiiim mortalium naturse. Cohvictuses tu ptibiipoefalsitatis, qrii scribis adeo a
ACG.Efgo et iri paradiso oninia ista mala futura nObisboriam defendi librainura natufam, ul sanre in
fuisse cfeditis, si riemb peccasset; ei morles illic ho? infaniibus * negemus Clrfisti necessariam medicinam.
jriitluiii, tanquarii pecbrrrrri,cogitatis, quia omnibirs ACG.Verum dixi : medicinam qUippe christianre
ibi ComiYiurieiii moftalitatem cofpofum creditis. 0 mi- gratioe,quse non confenur nisi Chnstiariis, non autem
seri ! si beatitudineffiloci iiliris chrisliano cogiOrelis omnibus hominibus etiam infidelibus, ct ihsuper ca-
aiteclu ; nec bestias ibiinoriiuras fuisse crederetis, teilis atque porcellis, piscicrilis atqUe vermiculis,
sicut neC saivitUfas; sed hominibus mirabili man- omriiqiie generi qualiumcumque animantium, sine
Suefudine siibditas, nec pastum de alternis morlibus dubio pafvulis denegatis, quos Otique sine ullo origi-
qusesiluras, sed communia, sicut scriptumest, cum nis reatu, qui regeneratione sanatur, generatos esse
hominibus alirhenta sumptriras * (Gen. i, 29, 50). Aut cOntenditis. Unde iir mOdomagnas passus anguslias,
si eas ultima senecla dissolveret, ut sola ibi natura detfaxlsti medicinse riomen, et supposuisti gratire :
humana vilam possideret re(erham ; cur non creda- quia gratiam pfopter adoptionem parvulis neces-
iwus quod auferrerilur de pafadiso morilurse, vel inde sariam diccre pOteslis; medicinam vero eis, quibus
sCiisu imiriirierilis mOrlis exirent, ne mors cuiquam seterriamsalulem, eliamsi chrisliani non fiahl, promit-
Viventi i.n loco vitse illius eveniret ? Nam neque ipsi tere audetis, per Sacramenta Chrisli necessafiam di-
gui peccaverant iiomines, mori potuissent, si non de cere rion potestis. Christura quippe illis nOnvultis
habitatione tantse felicitatis , mcrilo iniquilatis exis- esse Jesum : qupd ideo vocatur, tesie angelo', tesle
serit, Evangelio, quia salvum facit populum suum, non a
CXLVHI.JOL.Cujus infirmilatesut in proesenlivita morbis atque" yuln.eribus camrs, a quibus quoslibet
diverso remediorum genere mitescunt; ita etiam plc- liOminesc'l quailibet volatilia atque replilia sanat, sed
iie, in jristofum iamen corporibus, rcsurreclionis a peceali? fedrurti(Maith. i, 21).
cVaciiabuntur advencj. CLI. JOL.Qusetameh gratia, quonram etiam medr-
AOG.In his justis ei parvulos ponis, qui nihil ege- cina dicitUr, salva lege justilise facit alios ex malis
runf propria voluntate sive bpni sive mali : an sepa- horios; pafvulos aulem quos Creat condendo bonos,
iras eps a justis, qu.pstamen a carnis resurrectipne feddil innovando adoptandoque meliores.
feiici non separas ? Quare ergo justorum cprpora ex- ACG.Ergo quod ait ipse Jesus, JVonest opus sanis
cepisii, in quibus hscc mala resurrectionis evacuan- medicus,sed wgrotaniibus,quarttum attinet ad medici-
tur advenlu ? Si aulcm paryuli propter justitiara nam, quoe solis Chfisiianis pfoebetur a Chfislo, iu
secundi liominis, qui regeneraiionis esl auclor, depu- pafvulis faisum ost, quos et sanos esse, et eis, ut de-
tantur justi; cur non proptcr peccaium primi homi- vitetis invidiam, medicinam chfistianam dicitis ne-
nis, qui .generaiipnis est auctor, depulanlur injusti ? cessariam. QuomodOauiem innovat Chrislus, quos
CXLIX. JcL. Ecce ergo in quantis humanaeiiaturae novos, a nativilate rccemissimoss, invenit, si nihil
necessariam Christi medicinam fatemur. At scio (e trahunt de veluslale peccati? An dicturus es etiam
ypciferaluru.m, cayillo lecum agi. Npn enim hancle hon velus aliquid innovari, cum legas ad Hebrseos,
medicinarii, qua corporibus subvenitur, sed nomine Quahdo lioc dicit nbvutn, vetus fecit primum ( Hebr.
mediciriaesigriiiicasse Christi gratiam , quam a nobis viii, 13)? Dic efgo unde sint veteres modo nati, quos
affirmahas negafi. Ad quod responderi potest tibi hoc dicis sanos a vetuslate peccaii. Et lamen ad indigna-
esse adscribendurn, qui rem quara volebas intelligi, tionem verorum Christianorum cavendam, a Christo
propriis noluisse sigriare noniinibus. Sed quia vel
* Sententiain editismutilataesthoc altero membro,sed 1 sicMSS. Atvign., ut saneinfantibus.
°- At Mss.,arigelo.
communia,sicutscriplumest, cnmhominibusalimentasum- 3 vign., Apostolo.
aMss.
J
pluras. RedifltegraturauxilioMss. Vign., recenlissimosque. Abest, que,
 1309 LIBER TERTIUS. 1310
eos simulasinnovari. Poslremo aliud est sanari, aliud non tamen personas a peccato libefas, sed (pfoveciii
innovari: propter sanandos Curatio,propter innovan- erudilioris irtgenii) dicis iri illis rion fuisSe*hatuTai[e,
dos instauratio necessafiaesi. Manifestumestigilur, qriod per iilos iarhenriatufaie factfimfessepefsuadcs.
hscresimvestram parvulisprorsus christianam negaTe Ita, ne vel isthic fralis imptfriita feiuariefet, fuiium
medicinara. quod magistro tuo feceras, siiiltiiice Castrgavil"adjc-
CLII. JCL. Ecce ergo plaiium est, nos Ghristi'gra- ctio. Nam credere iialutale, quodfateafisde vbUiii-
tiam utilemparvulis non negare : quid igitur coiilro- late susceptum, lion dico inerriditse,sCdebfias«leniis
versireremansit, propler quod nos Traducianus erro- inveuluni esi. Verum liinc alias, niiric interirti fcm '
ris insimiilal,videlicetquia non annuimus Adaequi- premamus. Afiirmat ergo MariichaetiSmafuir^esSe iia-
detn bonam, sed omnium hominura malam faclam Inrale, lu annuis : dicii peccaiariasci,'(iiita e'ssecoii-
csse naturam? Hoc sane non solum rios non annuere, sentis : dicit malam nafuram hominufn, IiOCqUOqne
verum etiam et summisviribus impugnare profiteor. «^infirmas: dicit omiiium prbrsrrs, hic fesislis, alquo
Remolis igitur illis figmentorum tuorum distoriis illam primam duorum hominirm cbpulam Scqiiesliari
puerililcr retibus, el vulgaribus maniis, quibus su- pelis, sane quod2 nec ipsos vindicesa reaiu, quinirao
surrabas nos Cbristi gratiam negare ctinabulis, su- affirmes mali natufalis auctores. Id Siel rios tibi in-
per hoc congrediamur, in qtio est sumnia ceriaminis. dulgcre possiriius,tainen tuUs nOn dabit magisler,
Eo igitur ordine quem promisi (quia jam nostra dc- quin fortc etiam ferulis in lardum 'aniihiulyertetihge-
fendi), Manichoei,cui te adversari simulabas, el vcsira niuir.; iia ut tibi necesse sit aul aucibrilati acquie-
sensa pensemus. scere, aul scbolas ejus omni ex parie deserefe. Colli-
AOG.Vestra non defendisti, sed defenrlinori pPssc -git autem ad extremum, et dicit, natufic maioehonhm
monslrasli. auclorem essc rion posse, ac per boc principis lene-
CLIII. JOL.Illeergodicil.a principeienebrarum,id brarum, id est, diaboli opus csse bomiiiem, quein na-
est, auctore mali, de duaTUmcommixtionenaturarum tufaliter maluni anibo falemini.
bonseet malae, hominemcrealum fuisse. Tu quid di- AUG.Naturam hiimanania Deo bono Cpnditambp-
cis? A Deo quidem bono, sed omneshomines malos nam, magno inobedientioepeccato ita ftrisse viliatam,
creari. ut etiam postcritas inde (faheret moftis mefituih at-
ACG.In homine nato et naturaest, quam non ne- quc supplicium, cui tarnen posteiiiaii non negat Deus
gas bonum, de quo laudaraus creatorern Deum; et bonus opificium bonuiii, ei conlra vos et corilra Ma-
viiium, quod non negas malum, si vel pressus confi- nichseoscalholica fides dicit, Sed vos qui-hocnegatis,
icris necessarium parvulis medicum Christum; quo- quoeso, paulisper paradisum cogitate *. Placetnevo-
iiiam, Non est necessariussanis medicus,eumdcm de bis, nt ponamus ibi caslos et castas contfa libidinem
se ipso dixisse negare non poies Ghrislum. dimicantes, gravidas nauseantes, fastidientes, pallen-
CLIV. JCL. Inler te elManichoeumilaque nulla de tes; alias in abortu puerperia immalura fundentes,
qualilatc naturse, sed de solo est auclore dissensio. alias in partn gementes c( ulolaiues; nalosqtieipsos
Hoc enim malum lu Deo reputas, quem parvulorum omnes flentes, sefo ridentes, serius loquerites,et hoc
creatorem fateris, quod Manichseusprincipi ienebra- balbutientes, in scholas postea duci, ut, litteras di-
rum, quem naturre humansccondiiorem puiavit. Ad scant, sub loris, ferulis, vifgisqueplofanlbs, pro va-
inslaurandum igitur foedus,non grande vobis reman- rietaiibus ingeniorum distribula varietate poenaniin;
sit obsiaculum. Mox lamen docebo, apud ulrumque insuper innumei-abilesmorbos, et drfinronuminctrr-
vestrum elsi verilatis vesligia nulla videantur, illius sus, et ferarum morsus, quibus quidam cruciarentur,
tamen magis quam lua, sibimet dicta concinere. Nos qtiidam ct absumerenlur; qui vero sani esSefil, sub
porro quid dicimus? Sine dubio quoduirique veslrum incerlis eorum casibus misera pareninm gbllrcitudine
repugnet, id est, nec a bono Deo malam, nec a prih- nulrirenlur: essent etiam ibi utique orbilates et lu-
' ctus, ct amissorum cbarissimorumdesidefia «um do-
cipe (enebrarum aliam vel factara, vel commixtam
esse naturam; sed unum Deum auclorem rerum loribus cordis. Longum est pefsequi oninia, quibus
oronium, bonamhominumnon solumfecisse primum, malisabundal haecvita : nec sunt tamenista nlla pec-
sed etiam facere in unoquoquenascenle naturam: cui cata. Hxc ergo si fulura erant in paradiso, nullo ibi,
lamen creaioris sui opitulationem, ut multis rhodis cujus merito exislerent, praecedentepeccaio, qurerite
utilcni, ila etiam nccessariam prolitemur. Quanquam istaquibus, non plane*fidelibus, sed irrisofibus proe-
alia est condilionumralio, alia donorum; nec hic ma- dicelis. Ceiie 5 si talis paradisus pingeretur, nullus
jor operis, quam opificis aestimatioverlitur. Ambo diceret esse paradisum, nec si supra legisset hoc no-
igitur lu et Manichseus,pariler malum naturale fir- men inscriptum : nec diceret errasse pictorem, sed
matis, id est, ainbo naturam malam hominum aeque plane agnosceret irrisofem. Verumtamen eofttm qui
dicilis : sed ille (idelius, tu fraudulentius. Huic enini vps noverunt, nemo miraretur, si adderetur nomen
malo, quod inspiratum a diabolo visceribus humanis yestiura ad titulum, et scriberelur paradisusPelflgia-
pariler arbitramini, nullius orlum ille subducit: (u 1 vign., te. Mss.,rem.
'* Forte, qtios;vel, ciim.
aniem, ut videaris aliquo dislare, quod nullum est, 3 Sicvign.m B., coqiture. M.
solos ab eo dnos homines conaris eximere; quorum 4 vign., prmcedentepeccato, quwriti. ista non
ilms. a ptaht,
etc.; omisso, q \
* vigu.,ecce.MSS. Castigatur Mss.
1sic MSS. At vign.,compositam. , certe.
1311 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI 1312
norum. Si aulem hinc ernbescitis (neque enim revera homine, non a Deo factam, sed substantiamDeialque
pudoris.ullum putandum est in vobis remansisse ve- naturam, in hujus commixiionis miserias, nulla sua
stigium, si non hinc erubescitis), perversam, quseso, iniquiiate, sed Dei mala necessitate conirusam. Hoc
tandem mutate sententiam, et humanam credite in autem totum opificiumquod est homo, et malum et
has miserias peccato illo magno mutatam fuisse naiu- mali esse dicit auctoris. Videsne quam diversa ille
ram; neque ullo modo isla in paradiso esse potuisse : sapiat, et ob hoc insanissime nefarieque desipiat? Tu
propterea inde exisse illos, quorum etiam propago autem qui propterea malos nasci posse non putas,
digna erat talia sustinere, transeunte in omnes con- quia Deus bonus cos creat ; contende, si poies, nec
iagione peccati cum conditione supplicii. Hoc dogma corpora nasci posse vitiosa , quia et ipsa Deus inleger
calholicum et justiliam Dei defendit, quia non imrae- creat : conlende postremo, sicut malos, quia bonus
rito vitam mortalium voluisset esse pcenalem; et vos eos creat; iia nec lardos ingenio, nec faluos homines
Manichseosquesubverlit: vos quidem, quia malis ta- nasci, quia sapiens eos creat. Annon est malum fa-
libus horribilem paradiso tribuiiis infelicitatem; Ma- luiras, crrm Scriptnra dicat, incomparabiliter amplius
nichreos aulem, quia malis (alibus naiuram Dei sui fatuum lugendum esse quam mortuuin (Eccti.xxa, 10)?
(ac per hoc quid aliud quam Deura suum?) asserunt Sicut ergo nobiscumnon dicilis Deum fatuitatis aucto-
infelicem. Proinde me movere non debet, quod mihi rem, cum (amennasci homines fatuos Deocrcanie fa-
magistrum Manichaeum,qui ferulis in meum tardum leamini : sic nos auclorem malitioenon dicimus Deum,
ingenium animadvertat, opponis : sed te obsecro mo- et tamen originalisobligatione peccati nialos homines
veat, quod secundum erroris vestri infandum horren- nasci, non nisi creanle ipso, quia non creat homines
dumque portentum, erudieris ferulis, eliamsi in para- nisi ipsc, rectc possumus dicere.
disi populis nascereris. Quam delormissimam absur- CLVI. JUL.Absoluteigiturclarei, opinionem illius
ditalem, si nobiscum horrescitis, ut debetis; unde consequentiaeplus habcre : si malum aliquid natura-
esl, rogo vos, etiam ista puerorum miseria (qusepro- liler conderelur, consimilem ' sui indicarel auciorem.
cul dubio non est ex nalura mali, quam desipiunt Ma- AOG.Sic sapiant, qui, nisi hoereliciPelagiani ? Ergo
nicbsei), nisi quia illo peccalo magno et nobis inresti- quia mortalis homo, secundum le, non pcenaliter, sed
mabili sic viliaia est humana na(ura, et pcenisjustis- naturaliter condiiur, consimilemsui mortalem osien-
simis implicata, ut ex ea non solum corruptibilitas dit aucioreni : et ul faluilas lua saltem faluis erubc-
corporum loloerumnosiscasibus subdita, verum etiam scat; quia fatuus homo naturalhercondilur, consimi-
tardilas ingeniorum obnoxia ferulis aliisque verberi- lem sui ostcndit fatuum auclorem.
bus orirelur; atque ila hoc malignum sreculum per CLVII. JCL. Prrescribit autem veritas, primo ma-
nialos dies usque ad terminum suum curreret, ut lum, id est peccalum, dici non posse quod ita est ut
etiam sancli ab seterno supplicio eruti * per divinam ejus natura compulerit; peccalumque nihil csse aliud
indulgentiam, pignore incorruptibilis salutis accepto, quam exorbitantem a calle justilire 2 liberam volun-
pcenas (amen vitoe lnijus in bono usu earum tolerare tatem.
juberentur, cum mercede patienlrse, potius quam AOG.Sed hoc quoqtie originale peccatum ex volun-
illis mererentur eiiam posl remissionem peccatorum tate peccantis originem ducit; atque ila nulium esl
carere ? nisi voluntate peccatum.
CLV. JUL.At lu contra boc ultiraum totus instrrgis; CLVIII. JUL. Quibus prsesidiis innocens rerum
et cum in unam navem cum Manichaeoascenderis, omuium natura defendilur, quse ita manens, ut con-
curaque idem spiritus cursum vestrum direxerit, dita es(, nulli crimini probalur obnoxia.
transmisso jam frelo, putasti tibi tamen in littus ACG. Non autem ita mansit ut condila esl: ideo
aliud exeundum. Verum forte dilectu uiilitalis proxi- criraini probalur obnoxia, suamque stirpem suo cri-
mte lolerabilior fiat licet tarda cunctatio. In quem mini tanquam hseredilariofecit obnoxiam :qnoelamen
igitur portum navigium dirigis? < Dico, > inquis, etiam ipsa in quantum a Deo conditur, bona est.
< bonum quidem Deum esse, eumdem tamen condi- CLIX. JOL.Malum igitur nalurale esse non poiest:
torem malorum. » 0 periculi fugam in scopulos ac per hoc nec rea ulla naluraliter creatura, nee ma-
actara, lotam Manichreisentinam super eum effun- lus auclor. Malumquippe non exslanljs invenitur na-
dere voluisse, quern Deum putaris! (uroe : sed sicut omnis crealura, in quantuni condi-
AOG.Numquid tu negas, etiam in malis hominibus tur, bona est; ila el Deus naturaruin auctor bona-
bonam esse naturam et animi et corporis? Hujus boni rum, nullo operis sui crimine maculatus, per oninia
est condilor Deus; quod Manichoeusmalum dicit, et bonus probalur. Tolum igitur quidquid Maniclwus
buic bono quod malum dicit, malum assignat aucto- altulerat, hac una Calholicorura ratione 3 subver-
rcm. Non enim ' saltem animse parcit : sed sicut snm est.
•4'iamquan.idam dicit esse animam carnis, ita malam AOG.Hoc verum dicis : prorsus < omnis crealura,
aiiirain Dco bono coaiernam, ut bona omnino esse in qnanium condiiur, bona est: > et ideo sicut lioc,
non possii; alteram vero animam bonam in eodem ita el quod sequitur ulrique dicimus; quoniam < Deus
1 vign., «&mlernosupplicioper divinam;omisso,eruli; 1 vign.,et similem.Mss.,consimilem;absqueparticula,el.
resliluiturex Mss. ' SicMss.Editi,iniustitiw.
quod
5 sic Mss.At editi, nemmi. 8 Ms.Port., ratiocinalwne.
 1313 LIBER TERTIUS. 1314
naturarum auctor bonarum nullo operis sui crimine ejus everlimus, qui nainfalem fatuitalera ideodiri-
maculatus, per omnia bonus probatur. > Hoc enim mns, quia nascunlur homines faiui : ex accidenle
tolura illic' connectitur, quod < omnis crealura, in scilicet vitio, ex quo hujusmodi origo merito trahere-
quantum condiliir, bona eist. > Ac per hoc el homo in lur, non quia prava est primilus huinana instituta na-
qnantum conditur, bonus est : in quantum autem de tura, sicut desipit Manichaius. Ac per hoc, eiiam
vitiata origine generalur, bonus non est; ideo rege- quodconscquenier adjungit, eamdem faluam esse na-
ncrandus est. turam; nos propler vititim, cum quo natus est fatuus
CLX. JOL.Sed tamen ille qui fulmineveritatis tam homo, non propter quod in illo est opificium condi-
perspicuoeinteriit, ex parte aliqua videtur spirare, toris boni, verum esse concedimus. Nalus est enim
cumconferlur tibi. Illienim tota dogmatis sui, funda- faluus, accidente vitio ; homo autem creatiis est, ope-
menloejus tanlummodonutante, structura collabilur: ranle Deo. Deindequod addi(, latuseaulem rei auclo-
tibi autem tria similiter vacillant, ul illi unum. Ac per rcm non essc sapientem , ut res ipsa homo inlelliga-
uoc, vide utrum oedificiitui quidquam possit assur- tur; non esse consequens dicinius. Ejus quippe ho-
gere. Maues * ergo pulans esse naturale peccatum, minis qui faluus natus est, Dcum dicimus, quamvis
quod nisi voluntarium esse non polesl, in vacuofun- non dicamus ipsius faluilatis, auctorem. Qure fatui-
damenta locavit. Reliqua vero juxta se consequenler tas non est nalura alque substantia, qurenon nascitur
imposuil, dicens, quoniam est naturale peccatuin, nisi creante Deo; sed ejusdera naturse vilium, quod
malam esse naturam; malaeautem rei auctorem bo- accidit sincnle Dco : justo au(em judicio Deuni i(a '
num non esse : ac per hoc, omne humanum genus sinere, non ulique dubilamus. Ila deslruimus et Ma-
reputandum principi lenebrarum : quod lotum utique nichscos malos ruinoe suae structores, et Pelagianos
stare potuisset, nisi illud primum ejus suffodisseive- Manichscorumfatuos adjutores.
ritas, id est, peccatum opus liberscvoluntatis doceri CLXI. JUL. Primse igitur definitionis eversu, cul-
naturale non posse , et quidquid fuisset nalurale, mina ejus in solum cuneus rationis effudit. Quid igi-
peccatum esse non posse. tur de le speras, cujus tria ita sunt in lubrico, sicut
AOG.Similiter conlra te potest ratiocinatio ista con- illius unum? Dipisenini primo, nalurale esse pecca-
(exi: Quia non iia fatuus es, ul ingenia fatua, id est tum; secundo, bonum Dcum,qui mala, id estpeccala,
fatuos homines, nasci neges : ergo. audi tua fatuitate condat, informet, exleudat; lertio vero, rem volunlatis
quantum adjuveris demenliara Manichsei.Dicit enira immixtam esscscminihus.Haec ergo iria definitionum
doctus a le ipso, quoniara natiiralis est faluitas, tuarum capila singula apud semet vacillant: vacillant,
eamdcm fatuam esse naturam; quomodo (u dixisti, inquio, imo ut funes e sabulo, dilabunlur anlequam
< quoniam est, naturale pcccalum, malum esse natu- coeant. Unum ergo, id esl, naturale peccalum jam in
ram : > deinde ille addit, fatuse autem rei aucto- Manicboco,ex direclo quidem destructum jacet: alia
rem sapientem non esse; sicut tu dixisti, < malne autem duo quseopinionis veslrrc sunt propria, Mani-
autem rei auctorem bonum non esse : > postre- chseo totidem intereunte , sed consuela'* ceciderunt.
mo ille concludit, Ac per hoc, fatuorum liomi- Nam si ille reos nasci homines, nec per malam
num genus reputandum principi tcnebrarum sic naturam, nec per principem (enebrarum potuit
enim et tu conclnsisli, dicens: < Ac per hoc, omne vindicarc; quanto magis vos stulti, qui ad osten-
humanum genus reputandura principi tencbrarums. » denda nascentium crimina junxistis accusaiionem
Ecce Manichaeusoretuo levicit, tuo lc gladiojugulavit. Dei? AC per hoc, sicut non polest naiura esse pec-
Quid es acturus? Neque eniin te adversus euin po- catiini, quo fulmine Manichseidogma dissiliil; ila
lest aliquid adjuvare, ac non etiam plus premere recurrit, ut quod peccatum est, nalurale esse non
alque confodere, qriod adjungis, etdicis, < totum Iroc possit. Res enim voluntatis non transit in condi-
utique slare poluisse, nisi illud primum ejus suffo- tionem substantise : quod tu factum arbilraris. Mullo
disset verilas", id est, peccatum opus liberaevolunla- aulem magis conslat, Deum bonum malos nunquam
lis doceri naturale non posse, et quidquid luisset na- creare. Apparuit itaque, pcccalum in nascenle, quem
turale, peccaium esse non posse. > Quid te hoc adju- Dcus creat, esse non posse.
vai, el quomodo non magis magisque suffocat? Num- Auc. Ita conslal Deum bonum malos nbn creare,
qiiidenim poles dicere, fatuitatem naturalem essenon quemadmodum constat Deum sapientem faluos non
posse? slat ergo adversus le, quod in simili raliocina- crcare. Si enim dixeris, Creat sapicns fa(uos : respon-
lione primum posuil Manichseus, quoniam est natu- debilur libi, Cur non ergo et bonus malos? Uude fa-
ralis faluitas : cui velut fundamento crctera ejus ptr- ctus intenlus cum quoesieris unde nascanlur fatui,
lasti consequenter astrucla 4, usque ad culmen ubi quos laiuen homines Deus crcal; ibi forte invenies
dicil, lale hominum genus reputandnm principi te- originis vitium, qui fateri 11011 vis originale peccatrmi.
nebrarum. Nos autem primum illud fundamenlum An vero paralus es dicere, nulloullius proecedentepec-
'• Forte,illi. cato, etiam latuos nasci in illa paradisi felicitaie po-
* Editi,Male.AtMss., itanes; nomen propriumMani- luisse, qui erudiri, nondico ferulis, sed nec fustibus
chrei.
* ExMss.restituimus,sicenimellu concludsti,dicens: possent? Quod si non dicis, neomnem fatuitatem hoec
t ACper Imc,amie humamungenus repuiandumprincipi ' MS.Port., isla.
i t tenebrarum. »
* SicMss.At\ign,7 astricta. »Forte, seuconsuta.
1318 OPERIS 1MPERFEC.TICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1319
transcendat absurditas : dic quo merito imago Dei cio Dei, laboribus, doloribus, limoribus, periculia
cum tanta nientis deformilate nascalur, ut nuUoro.? pleni: qure omnia mala absit ut esseni in iUafelici-
bore relaiis, nuila prolixitaie temporis, nuUo labore tate paradisi; ac per ihoc nen pullulaveriuit nisi de
sludiorum, nulla industria magistrorum, nullis pcenis radice peccati. Quid? ipsa ingeoia, si dimitianlur ut
verberum possi(, non dico ad sapientlam, sed ad qua- nala sunt, nec doctrinis solertibus cxcolantur labore
lemcumque docirinam utilem pervenire; qui non vis magno docentium atque discentium, noune apparet
credere Deumjuslum ideo de paradiso, hoc est, felici-? qualia remanebunt? Sed vos hominibus ei corpore et
laiis loco, viiiaiam atquc damnalam naluram huraa- animovilioso nalis vesinim implete paradisum, ut in-
uam dimisisse, ne mors illic ulla contingeret, id est, feliciter oculis clausis, ei impudenler ore apertonege-
nec teiuporalis corporis, nec lotius hominis sempiter- tis originale peccalUra?
na, nec ista lot ac tanla qure in genere humano cerr . CLXIII.JCL.Probabililate itaque etea mediocritale
niraus ingcnioruin et corporum mala, quse de radice lauduni. quce naturis. debelur, etiam in nascentibus
deprayata alque punila el massa perdiia nasci opprr quibusque seryata, augmenta beneficiorumdivinorum
lebat, in regibne illius ueaiiiudinis nascerentur; sed ulilia esse et necessaria omnibus in commune setati-
potius ih his lerris miscrioemorlalium, qurejustissjine busdicimus : ita tamen ui nec virtus, nec peccatum,
inflicta esl, deputatis, reatu persequente nascenles, sine propria cuiquam voiuntate tribuatur.
neque a feiiascentibus labore recedenle rcrumnoso Auc. Non tribuilur c.uiquaroyirtus sinp propria vo^
usqiie,ad cor poris;morlem. luntate: sed prseparalur yoluntas a Do.minp(Prov,
CLXII. JUL, Res clara.est, et in primo opere jam VIII,s.ec.LXX),sicutregis illius, propterqupdpvavit
suificientev impleia. Veruni quoniam (u adeo pellax Esther (Eslher xv).
esse voluisli, ut aliquam inter le et Manichseumdis- CLXIV. JOL, Quamvis in hoc quoque clementia
tinctioaem faeere nilereris : idco necesse mihi nonc Dei uberior approbctur, qupniam sanctifical parvulos
esfiirgere causam, ut hon solum praateritisdictis tuis, nescientes : ad laudem quippe misericordiserespicit:
sedetiam, si qua deinceps inferre lentaveris, clareat cum eos ncscienles culpa non inquinet; adlcges enim
obvialum. Diclmus itaque, lam bonum esse opus Dei id pertinet oequitatis.
in nascpnte, ut ea qure substanliscejus sunt naluralia, ADG.Si eos nuUa culpa inquinat, cur non omncs
opus emendatpre nori habeant. Quoniam quicumque sanctificanlur? et cur omnes qui sanctificanlur, ex*
censuerit, id quod a Deo faclum Confitetur,alilerfieri sufflantur?
debuisse: illura sine dubio rcprehendit, quem cor- CLXV. JOL. Sed de illis egp virtutibus dico, quas
rigendte in alieram fprmam creaiuroe confitetur arti- usu jam perfectoerationis * adipiscimur: ac per hoc,
ficem^. quia id etiam hic, sicut frequenter, inculcari nobis
AOG.Tace, ohsecro : quid loquaris ignoras. Non- fuit necesse, ad ea quseiuferimus ul sit attentus le-
nulli claiisis oribus nati sunt, ei eis a medicis sunt ctor, admoneo. Videbit enim ila in nuilo Traflucia-
aperta. Erat apud nos Acalius quidam, honesto apud nos diUerre a Manichreis,ut non alia nobis objiciant
suos orlus loco : clausisoculis natnm se esse uicebat; argumentorum vice, quam quse in eorum libris tenen.
sedquia intus sani palpehris cohflerentibusnon pate- lur. Feci id quidem etiam in primi operis mci libro
bantj medieum eos ferro aperire voluisse, neque hoc quarto.
permisisse religiosam maifem suam, sed id effecisse AOG.Et respondi tibi libro meo sexto.
imposito,*cx EuCharislia cataplasmate, cum jampuer CLXVI. JOL.Sed quia post editionemiltofum, oratu
quinque fere aut amplius csset annorum, nnde hoc se (tto, beatissime paler Flore, apud Conslantinopolim
satis meminisso.narrabat. Omiito illum evangelicum Manichseiepis(ola inventa esl, atqiie ad has directa
csecumnatura, cui luraina, quseproplercommendanda partes; opera est aliqua ejus inserere, ut intelligant
mirabilia sua minus feccrat, ipse Artifex reddidit, lbi omnes, unde hsec pro traduce argumenta descen-
'
eniin cur crecus nalus fuerit, causa non lacita est; non dant.
scilicel propler peccatum suum, vel parentum, sed ut AOG.Quomodo cujusquara oratu invenlam dicis
manifestarentur opera Dei in illo. Verumtamen inier- epislolam aique direclam, si Deus non operatur in
roga medicos, et dicant tihi quam mullis, ubi pos- cordibus hominum volunlates? Utique homo qui in-
sunt, opitulentur, ne vitia corporibus innala perma- venit, epis(olam voluntatc quresivit, aut voluntate *
neant, vel etiam natpsnecent.Nam quidam, sicutaiii aliquid quderebat co loco, ubi eam potuit invenire ;
oribus, ila clausis inferioribus mealibus ofiuntur.quoe aut cum de rebus talibus voluntate homines loqueren-
utiqttevitia si maneant, non eos sinunt vivere. Neque tur, voluniate apud quem fuerat, indicavit eam se ha-
enim cum liis medicinali perilia subvenitur bomini- bere, quam posset ostendere et volenti tradere, quam
bus, Dei opera culpala cmendanlur. Quis.enim yerax volens ad has partes el ille dirigeret, et vel quocum-
Dei cultor ignprat, quod talcs sic nasci oportebat ut que alio modo prorsus volunlatehominisvel liominum
nati sunt? Sed eliam hoc.pertinel ad rerumnasgeneris faclum esl, ut illa invenireiur el dirigeretur epislola ;
humarii, in quibus aguhtur hi 3 dies mali, justo judi- et tamen orante homine dicis hoc facttim. Cur ergo
>;siq port, Alii.vero.Mss.cum editis.loco, arlificem; 1 CodexMar.,voluntatis.
ferebant,acceptam.
* Adjecimus, * vignierius,epislolamvolunlariequwsivit,aut volunta-
imposilo, ex velerumcotlieumUJe.
3 Vign.,Iiic.Mss.,hi. constauter,volunlale.
rie. At MSS.
1317 L1r5ERtERtlUS. 131*
non coiifiteiis, sine ulla forinsecus soiiante jussione !' dendps.ecretuiii(DeNuptiis et Cbncupiscentia,tib. J,
Deiimoeculto inslinctu ad quod voluerit efficacissime n. 8). Vel talia quibus ad hdc argumeniuriiuti solps,
cxcitare hominum vo- ' inemoria lua
implendurn, prsepararealque rriagisquaui uigenio prolaia sunt. Ma.oj
luntaiesy qui liberumnon defendis"rnlelligendum, sed chseus ergo afflictusest, ui ea quocputabat acuta coni-
proecipilandumextollis arbilrium? poncret; tu yero friislratus, qui putastl Iat.ereposse
CLXVII. JCL. Ei quamvis jam pro concupisceniia quod legcras et lenebas.
velvoluplate^carnis, qurc eliain libido dicilur, quae AUG.Quis enim esi,.qui vel tenuiter Manicbrcoriiin
scxibus ob virilitalempropagationisinserta est, priirio dogma cognovit, et lateat eum Man.ichsDps dicero
illo opusculo calemrs dispulaverim, ut doceremistam malam esse concupisce;itiam carnis ? Sed non
niliil aliudesse, quam unam de inslrumentis corporis est hoc propriuin dogmatis eorum : nam qtiid aliud
raiionalibus et irrationalibus- seque inditam, ad Dei dicit etiam ille qui dicif,. Carb concupiscit adversus
«perara pertinenterii,qui carricmnostram iu scnsibus spirilum, spiiitus aulem adversus camem: hwc enim
affecisset : tamen quia ei et vehemcnter Augu^tiiiiis sibi invicemadversanlur; ut non.ea qumvuttis, facia-
incumbit,eamque dieil malam, id esl, pcccalumesse tis (Galat.' v, 17)? Quid aliurl etiam illc qui dirit,
naturale, atque omnium peccatorum parentem, quod Quisquis dUexeril mundttm, non esl cltqr.HasPatrit
pudore ejris potissimum persuaderc conatur, raeque in ilio : quia omnia quw in inundo snnt, concttpiscen-
irridet, qui eam erubeseam nominarc directim : tia carnis est, et cohcupiscentiaoculorum, el. ambi-
Aoc. Ego coBCupiscentiam carnis, qua caro conctt- lio swculi; qum hon est ex Palre, sed ex mundoest
piscit adversus spirilinn; ei qurc libido eliam nuncu- (I Joan. n, 15, 16)? Malamergo es.se cpncupiscen-
patur, malamesse dico; nunc in hac carne frenan- "iiam carnis, non proprio doginate Manichocidi-
.dam, ct bona consueludine minucndam; in rcterna cunt; quod vident qui csecinon sunt, e,t AppstoJos
vero vita omni ex parte sanandam, non, quasi addita dicere; sed Manichanorum pfopriani virosamque
vel couunixta nobisfnerit aliqua mala substantia, sic- sententiam error vesteradjuvat, qrri concupiscenlia.ni
ui Manichseidesipiunt, separandam : sed quodlibet carnis, cui, velitis nolitis, ad illicitap.erpefrandaspl-
de illa sentias, taleni te iflam, qualis nunc cst, utad licitanti castilas reluctalur, negatis.de'peccalo accl-
iliicila perpelranda eliaro castoruin, sive conjugalo- disse naturse, quam Deus condidit bon.ain. Ac sic,
ruiB; sive conliiieulium corda sollicitet, et nisi rb- agiiis ut eam Manichsci,quam confiiciaiionecaslorum
busliore volunlate ei rcsistatur, evcrtat, in paradiso et Apostolorum teslimohiO conyincuni malam, de
cpnsiituere posse non credercm, nisi in istis tuis libris gente tenebrarum et de mala subs.iantia,Deo c.preler-
vana et insana loquacitalcplenissimis invenirem. na, eliam ipsam, non malani qualitatchj sau,andar«,
CLXVHLJCL. Ideo et ego qualitatem rei, quaih sed malam substanliam separaiidam'; nec bpuaj na-
priwibus scriptis dislinguendoa Maniehaeiore dc- turre accidisse, sed bonre naturse comniixlam,fuis.s,e
fendi; nunc quoque brevi(er criminatorum ejus, qtti concludant. Sed pergitp, et npbis. calumnjas dp,5J^-
lamenseei scrvire profitenturinvitos, proditu vindl- nichreoruinpeste molimini : qups ita. adjuvatis, ut
cabp. faciatis invictps; nisi et vos cuni il.lis,
pa,,'quap,yefe
Vbs
ACG.. polestis congruenler servira laudataelibi- invicla est, calholicaverilatc viucaiii.iui.
dini : nos auteui in adjuiorio Domini oppugnanvusel CLXXI. JDL.Audi igilur
nunc.atquc.agiiosce^.qjjiiil
vincimusaccusaiam. , • parens tuus ad quamdam filiani sua.ro,vesiraiu sci'i-
CLXIX.Jci. Quod igitur libris tuis, senex Augu- bat sororem.
sliue, relinetur : t libido exoiia est pos( pecca(um, ACG.Conviciasunt isla, nec urbana, se<iyana,
quam.coactisunt velare eonfusi > (De Nuptiis cl Con- CLXXII. JCL. < ManesapostolusJesu.Cbfistk fijj^e
cupiscenlia,lib. 2, n. 36). - Menoch: Gratia libi el salusa Dep n.psii^ qui psi
AOG.Quod igiiur libris tuis, juvenis Julianc, reti- revcra verus Deus, tribuatur, ipseque fiiainimeiUerj»
nctur : apparet le contra libros meos non invenire Illus(re(, et justitiam suam tibiinet rpyelei ,„ q«ta CS
quid dicas, et qurererccalumnias,quas nobis loquaci- divinoeslirpis fructus. > El post pauca : <Pe^r,qps
ter et inanUer ingeras. et ut splendida, > inquit, < reddita, es, agiips.cendo
CLXX.JiiL. Et iiero : < Pudenda iibidiiie qui licite qualiter prius fueris, ex quo genere animaruni cina-
coneirmbit,uialo bene ulilur: qui autem illicite, malo naveris, quod est confusum oinnibus cprpoiibus et
jnale utiUir. Rectius eniiu accipit noroen riialiquam saporibus, et specicbus varijs cphrcrei,.Ji*m sicui
botti.imdceiubescunl etinali et boni: mcliusquecre- animoegignunlur ab animabus, ita fignieiitumcorpo-
dimu« Apostoio,qui dicit, Quia non habitalin carvie risacorporis natura digeriluf. Quoder%9ngfciturt(e
meahonifiH*,(Ibsd.). Ei alibi : « Non est libido riu- carne, caro esl; el quod de spiriitt,spirilus eM: spiri-
ptiaruro bonum, sed obsceniLispeecamium, necessi- lum aulem animam intcllige, anima de aninja^ carp
lasgeaerantium, lastiyiarumardor, nupiiarum pudor > de carnc > (ManichmiEpistbta).
(Id. lib. 1, ii. 15). Et illud : < Quod postea propaga- AUG.Si dicam tibi, islam Manichreiepistolam me
lione fecerurri, hoc est coniiirbiibonum : quod voro dmnino nescire; quamvisverum dicaiu, diniiinp nofl
prius confusione lexerunt, hoc esl cpncupiscenii» cfedes, et inecum, tit soles, vana loquacitatecoiilen-
maluro, quod vitat ubique conspectum, et quserit pu- 1 Bic ex MSS.
1 m. Port.,vbkmtate. randam. adjecimus,sed matqmsubstantitpnsepa-
1319 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM, S. AUGUSTINI 1320
des. Sed si hoc dixit Manichseus; quid mirum est, s(um. Tolle denique malignaehujus stirpis radicem,
quodse ipse destroxil? Sienim sicut hominis caro, ct slatim te ipsam spirilualem conlemplaris. Radirr.
cliam iiominis anima nascitur sive bona sive mala; enim, ait Scriptura, omniummalorumconcupiscenlia>
duas enim simul animas in homine uno esse delirant, (I Tim. vi, 10). Vides quo spiritu et propter quod
unam malam, alieram bonam, de suis principiis di- dogma Manichoeusconcupiscentiam carnis incessat,
versis emanantes : si ergo nasci(ur anima, quando hanc dicens esse legem peccaii, quse st a corporibus
nascitur caro; profecto nec mala illa est Deo co- auferretur, spiritualem se filia ejus, ad quam scribit,
selerna, nec contra principes tenebrarura bona, sicut faclam videret. Quam opinionem quibus Apostoli ni-
ejus secla desipit, ab seterno Patre prolata est. Sed latur confirmare sentenliis audiamus : <Caro enim
qiioquo modo dicat Manichaeusanimas nasci, ad nos adversalur spirilui, quia filia concupiscenlise est; ei
qnid pertinet, qui verba illa Domini, Quod natumest spiriluscarni (Galat. v, 17), quia filius animreesl. >
ex carne, caw est; elquodnalum est despiritu, spiri- AUG.Duas subslantias in verbis Aposloli Mani-
tus est (Joan. 111,6); non cum homo ex homine na- chseus opinatur, unam bonara, alteram malam : non
scitur, sed cum ex Dei spirilu renascitur, fieri novimus unam bonam substanliam, et alteram bonse substan-
et fenenius ? Non enim evangelicus, ipse totus locus tise vitium, ex primi hominis peccato generaiione
aliud permiltit intelligi. Qusere ergo quibus possis contractum, secundi hominis juslilia regeneratione
Mariichrcihas fabulas vendere; et potius propter illa sanandum : quod et conlra Manichseos, et conlra
qure superius dixi, quomodo Manichreorum non sis vos, lanquam invictissimum telum, catholica fides
fortiter jacit, et utrosque prosiernit.
adjutor oslende.
CLXXIH.JOL.Cognoscis nempe, quomodo signa- CLXXVI. JUL. Intelligis retecias esse Manichsei
tissime Manichreustraducem confirmet animarum, et dogrnatis medullas, quibus fides vestra concrescit.
quo lestimonio ulalur ad viluperationem camis, illo Jamvero nos, id est, Catholicos, pergit arguere.
videlicet quod in ore vestro versatur, id est, Quod < Quare vide quam slulti sunt, qui dicunt hoc figmen-
nascilur de carne, caro est; et quod de spiritu, spirilus tum a Deo bono esse condilum, quod cerli sunt a
est (Joan. m, C). spirilu concupiscentisegigni. »
ACG.Jam dixi quomodo nos accipiamus hoecverba ACG.In hoc a Manichrcissimul arguimur, et vos et
evarigelica; quoniam non generationem, scd regene- nos, quoniam figmenlum carnis a Deo bono utrique
ralionem docent. Tu dic, si potes, quomodo non condilum dicimus : spiritum vero concupiscenlire,
adjuves Manichaeiverba sacrilega de concupiscentia Manichoeisubslantiani esse dicunt raalam, non vi-
carnis, quam proplerea tu negas de natura primi ho- lium substantioebonoe,quo caro concupiscit adversus
minis proevaricatioiieviliaia in nostram naturam pro- spirilum; quod ad eos redarguendos dicimus nos, et
pagalione descendere, ut eam putetur ille Deo ad eos adjuvandos negalis vos. Nam quta concupi-
eoreternsetenebrarnm genli reclissime depulare. lnsi- scentiam, qua caro concupiscit adversus spirilum,
pientissime quippe et impudentissime abs te negatur eliam vobis resislentibus raalum esse convincunt; si
malum, quo caro concupiscil adversus spiritum, et non est, ut pulalis, bonse subslanlioe vitiuin, mala
conlra quod geruntur inleriora bella castorum. substanlia depu(abi(ur; quod est dogma Manichoeo-
CLXXIV. JCL. Ideo non solum eloquendo, sed rum, catholicsefideiyobis adjutoribus inimicum.
eliam repetendo inculcat, dogmalis sui essc pro- CLXXVII.JUL. < Cum animo nolente coeunl, et
prium, traducem animarura putare : quod etiam per secrelis pudoribus gerunl, quo (empore odio habent
simililudinem generanlium corporum approbare co- lucem, uti ne raanifestentur opera eortim. Cujus rei
natur. < Sicut animse, > inquit, t gignuntur ab ani- gratia ait Aposlolus, Non est volenlis (Rom. ix, 16);
mabus, iia figmen(um corporis a corporis natura di- ut subaudiatur, boc opiis. Sive enira bonura geramus,
geritur; et sicut caro de carne, ita anima de anima. > non est carnis ; quia manifesla sunl opera carnis, qum
Sed pergamus ad reliqua. < Sicut ergo auctor anima- sunl fornicalio, etc, sive malum geramus', non est
rum Deus est, ita corporum auclor per concupiscenliam animse ; quia fruclus Spiritus, pax, gaudium est (Ga-
diabolus est, ut in viscatorio diaboli per concupiscen- lat. v, 19, 22). Denique tiamat et ad Romanos Apo-
liam mulieris, unde diabolus aucupatur, non animas, slolus : Non bonumquod volo, ago; sed malum ope-
sed corpora. > ror, quod extwrreo ( Rom. vn, 19). Videtisvocem
AOG.Non corpora, sed animas aucupari diabolum animre contumacis, contra concupiscentiain dc-
poluit dicere Manichreus: corpora enim dicit ad gen- fendenlem libertalem animre. Dolebat enim quia
tis lenebrarum naltiram, unde est et diabolus, perti- peccalum, id est, diabolus operarelur in se omuem
nero. Proinde secundum Manichoeum,non corporaqure concupisccntiam. Legalis auctorilas indical malum
ipsius sunt, sed animas bonas quse ipsius non sunt, . ejus, cum oranes ejus usus vituperat, quos caro mi-
dicitur diabolus aucupari. Sed fides nostra bonum ratur et laudat: omnis enim amaritudo concupiscen-
Deum creatorem et animarum etcorporum novit. lire suavis est animse; per quam nulritur anima, et
.. CLXXV. JUL. <Sive per visum, sive per tactum ', ad vigorem accilur. Denique coercentis se ab omni
sive per audiium, siveper odoratum^;sive per gu- usu concupiscentiscanimus vigilat, dilatur, et cre
1 Prior vignieni editio et Mss.Mar.et clar.: siveenim
' in editis exciderat,8»wper tactum. bonumgewranms sivemalumgeneramus.
1321 LIBER TERTIUS. 1322
scit : per usum autem concupiscenlircconsuevil1 qua scriptum cs(, Scio quia non habitat in me, hoc esl
decrescere. > Intelligisne,vel sero deprehendissenos in carne mea, bonum: velle enim adjacet mihi; perfi-
unde non solumsaperes, sed cliam loquereris? tanio cere autem bonum,non, et coelerahujusmodi; atque
enim raagislrum tuum amore complecleris, ut non illud multo manifestius, Caro concupiscitadversus
solum hineribus cjus, sed etiam vestigiis insislas : spiritum, spirilus atttem adversus carnem: hmcenim
quod lu omnibusscriplis asseris, sicut et illi quos ad invicem adversantur; ul non ea qum vitllis faciatis
Marcellininomenedidisti, libri, et isti (estantur quos (Gatat. v, 17) : esse in hominibus nec nos dubila-
ad Yaleriumdestinasti, istam videlicet concnpiscen- mus, nec vos, nec Manichrei:sed unde sit in homine
tiam caruis, quam eliam pudendam vocas, per dia • uno ista discordia, inde dissensio est, et tres profe-
bolumadmixtamesse humaniscorporibus. runtur in hac dissensionesententioe; una nostra, ve-
AUG.Tu enim qua impudentia pudendara negas, stra aliera, lertia Manichoeorum.Sed ne arroganler,
contra quam nunc, quandoquidem illam libenter vel fallaciter vobis dicere videanmr nostram esse
laudas, miror si fideliterdimicas. Quandoautem mi- calholicam, ille eara proferal, cujus fidem et pu-
scebaris uxori, quamvisnihil limendousui concessre rissiffiumin Scripluris sensnm, sicut eurn prredicat
voluptatis inhiabas, secretum (amen erubescendo fvesteripse Pelagius, ne iniraicus quidcm ausus est
quscrebas.Proinde ista tua suscepta, si in paradiso reprehendere (a). DicitergoAmhrosius, hanc discor-
hominum felicitas permaneret, aut nulla ibi esset, diam carnis et spirilus, per prsevaricationemprimi
aut nullos suos motus contra nulum voluntatis exse- hominisaccidissenostroenaturoe(Lib. 7 in Luc. xn) :
reret, quibus necesse esset obsistere, ut illi felicilati vos autem dicitis, cx vi consueludinis: Maniclioeidi-
honestas congrua redderetur. Sed quoniam in cjus cunt, ex commixtioneduarum naiurarum cooolerna-
laudibus eo usque progressus es, ut libidinemqua- rum, boni scilicet et niali. Poteram jam dicere, ut
lem nunc esse sentimus, lalem in paradiso futuram eligat horum irium quod voluerit, qui vult catholicus
fuisse contendas, sibi reluclantium sollicilantem' permanere. Neque euimlimere debeo, ne Manichrcos
corda castorum;quis non videat, quod non sapicntia, quisque lugiens vos praeponat Ambrosio. Scd ve-
non eloquenlia, sed impudentiamihi resislis, quia le stram sentenliam, qua dicitis hoc malum vi consue-
viclum confiieri perverso pudore proliiberis? Nos tudinis inolescere, esse vanissimamjudicat1, qui vi-
ergo carnis concupiscentiam,nec substantiamnalurre det sinehoc maloneminem nasci. Moxenim ut quis-
malreesse dicimus, quod dicunt Manichsei;nec omnis que ratione uti cceperit, si concupiverit castitatem,
ejus usus reprobalur a nobis, sicut a Manichseis: nec concupiscentiamcamis, qurefuerat sclate sopita, vel-
cam rursus bonamdicimus, quod dicunt Pelagiani; ut evigilaniemrepugnantemquejam sentit; et aut
nec ejus contraspirilum raoius laudatura nobis, sicul victus abslraliitur, aut ne in ejus laba(ur assensum,
a Pelagianis: sed dicimus eara esse vilium substan- advcrsus eam, si pius est, Doroinoadjuvanle confli-
tirc bonre, quod in nostram natufam per procvarica- gil. Quod si non vullis accipere, quid in me src-
tionemprimi hominisversnm est, quod dicunt catho- vitis? Manichseos,Ambrosiumquecommiltile, atque
lici Christiani; ejusque mali usus licitus el hoiicslus iu spectaculohujus certaminis, si calholici cslis, cui
liberorum procreandorumcausa approbatur a nobis, parli favealis eligite. Pulo quod a vobis viclor Ani-
sicul a catholicisChrislianis.Ita el Manichscoset Pe- brosius judicatur : sed quia non eslis calholici, eliam
lagianos superamus, atque vitamtis; quorum sic er- sic sccuri spectamus; et vos cnim et Manicbreossinc
rores, utrorumquediversi sunl, ut qui videlur minor, dubio vincitAmbrosius.
ipse illius qui videtur major, demonslretur adjutor. CLXXIX.JUL.Tu tamen argumentando, et lesti-
Quodenim malumesse salis evidenler apparet, dum monia Scripiurarumusurpando,de hac illum concu-
Pclagiani negant essevilium bonsesubslantise,Mani- pisccnlia,quam legempeccali vocas, cl' omnes san-
chreos adjuvant, qui vitium ipsum malamdicuul esse cios tam pollutosquam conquestos fnisse confirmas.
substantiam, boni Dei substanlisccorclernam. AOG.Non polluunlur hoc malo sancti, quos con-
CLXXVHI.JUL. Hanc esse peccaii filiam, alqne stal esse vel fuisse fortissimos hujus roali dcbella-
aliorum peccatorttm matrem, et de ea conqucriapo- tores : sed ne islo malo incxpiabiliter polluanttir,
slolum Paulum, cum dicit, Scio quia non ItrMlaiin timcant potius ejus impudenlissiniilaudalores.
carne mea bonum; et, Non quod volo bonum, hoc CLXXX. JCL. Quid Manichreusdicit? < Per con-
ngo; sed quod odio, illud facio (Rom. vn, 18. 15): cupiscentiamcorporumauelor diaboluscs(: per hanc
quod semper a Catholicis ita expositum csl, ut non diaboluscorpora, non animasaucupatur. Tolle, > in-
ad naturreinfamiam, sed ad consuetudinisreferrelur quit, <malignoestirpis radicem, et spiritualis fies.
invidiam. De hac Apostolus clamat ad Romanos: iVo»bonttm
ACG.lta vero calholicus tu es, et Ambrosius ca- quodvolo,sedmalumoperorquodexhorreo> (fiom.'vn,
tholicusnon est ? Non usqueadeoevanuerunthomines Nos eiiam stultos vocai, qui dicamus figmen-
vesu\e contagiovanitatis, quoscumque decipere po- tuni hoc corporis ad Dcum pertinere, quod per con-
luistis, ut hoc audeanl in animum inducere. Proinde. i sic Mss.vignierius,vi consuetudinismollescere,esse
paulisper attende. Discordiamcarnis et spiritus, de vanissimamindicat.
' vignierius,peccativocas,omnessanctos,omissaparti-
1 Editi,desuevit.Emendanturex manuscriptis. cula,et, quamrestiluimusex codicePortarum.
> Exmanuscriptorum fideaddimus,sollicitantem. (a) Videsupralibrumde GratiaChrisli,nn. 46, 47.
SAWCT.ACGUST.X. (Qunrante-deiix.J
 1523 OPERIS1MPERFECTICONTR.4JULIANUM,S. AUGUSTINI 1334
cupiscentiam gencralum csse falcamur...Vid.es ergp CLXXXIH.J.OL.Jain verp iilud tuuni, quad priorc
qwanta tibi sit et Manichrcoin nostri impugnalione operc ventilavi (Operescriplpad Turbanlium),ubi di-
concordia; ejus dimicas verbis, ejus nileris argu- cis, < Aliquandoiion facil libido anipip volente, cum
mentis : et nos mcntiri dicis, qui fe discipulum illius aliquandofacialet nolenle > (DeNuptUselConcupiscen-
non soluiri fuisse, ul ipse scribis, sed etiam esse di- tia, lib. 1, n. 7), atque hanc ejus superbiani, qua
camus. Ei in hoc tamen ille prudentior, qui cum nolcnte aninio commoyelur, accusas : Manichaei,noit
hanc concupiscentiam carnis a diabolo credidisset solrirn sensibus, sed elism eloquiis explicatum es(.
immissam, col|egit cpnfitenduiii esse ad Dei pperani Naro cum nos argpissel, quia diceremus a Dep fieri
npn perlinere, quidquid de diabolica concupisccntia hpmiiies, rjups seminari faleremur per coeuniiuni vo-
appaferet prolalum. luptatem : < Slulli, > inquii, < a Deodicunt esse con-
ACG.Contra hoc toium valet superior nostra rer dituni, qupd cerli suni a concupiscentia gigui, cura
sponsio, e( cuml hac alix- superiores, quas legat qui rmiroonolcnte cpeunt, >
volct. ACG.Sed Manichpeusnon inteiligit, etiam de hp-
CLXXXI. JUL. Tu auleni hebelior qui fructuni minis nialo ppsse Deum crcare qnod bonrim esl, et
concupiscenlitc diabolicschominem diccns, Dei fa.- hpniineiii ipsuro inalp beue uti per pudicitianiconju-
men ciim adscribis operibus; non quasi de malo bor galero, cui roalo reluctaiur illicienli ad damnabilem
nuin faclum, scd malum et de mala radice prplatura, lurpitudiuein. Sed lu qui hpcquod maluni est, maluin
habere tamen auclorcm bonum, quem fruclum radi- esse negas, cur ei repugnas, ne lurpiler vivas; ci cur
cis surc diabolus sibi vindicet. ei.si cpnseniias, neccsse cst ul lurpiier vivas?
ACG.Bonurri aliquod cst homo, eliam quisquis CLXXXIV.JCL. Quod vero lu posiiisti, < cpncnpi-
scenlise m.alumest, quod vital ubiquc conspeclum, et
inajoris selalis est inalus homo. Non enim quod maius
liomo est, aufert ei "quod bonum aliquod est, quia quoerjt pudendo secreturo » (Ibid-, n. 8) : ita el Ma-
< > <
homp est: cujus naturoc, id est, boni hujus auctor nichrciis, Secretis, inquit, pudoribus agunt, quo
est Deus, qusecumque mala vel originis atlra.hat, vel lempore odio habeni luceni, uti ne manifesieiHurope-
voluntalis adjiciat: npn enim substanlise nalurocque ra eorum. >
sunt vilia; ab eo salvatore sananda, qup creatore AUG.Sicut Manichreusnescit quid boni agatnr per
condita est, eisdem vitiis vitiaia naiura. Hoc est qupd carnalis concupisceniiaYmalum ; sic el tu nescis cui
et Manichoeoseverlit, et vos : qni nqn mccum, se4 rnalo pudor quperatsecreiuni, eliam io bpno opcre
nuptiarum.
cum Ambrosio cerlalis; quem Manichrcisin hoc cerr CLXXXV. JUL.Quod vero ais, < quia concupiscen-
in et
taniine opposui, qup ipsos vincil3, vps. et tia qui liciie commiscetur,malo bene utilur »(Id., lib.
CLXXXII. JUL. Tuis enim sermpnibus, omnes de
2, cap. 21), ut magis credi Aposiolp comiBeraores',
concupisccntia nalos diabplus quasi suoc arboris frp=
qui dixisset, Quiahon habitat in carne sua bonum, ct
ctus jure decerpit (a). iEque igitur blasphemas ul hoc iion bonuni, id est roalum, in carne Apostoli ha-
Manichrcus,qui coiicupisceiitiam a
carnis Pco condi-
' bitans, vis concupiscenliam carnis vidcri: Manichams
lam vindicemus. non aliter quam lu posuit. Nam postquam dixit, < Ne
AOG. Si ad causam venire voluisses, cur baptizandi manifestentur opera eorum ;
et exsufflentur, et exorcismo mundeiHurinfantcs, ibi Propier quod Aposto-
lus, > inquit, i clamat ad Romanos, non bonumquod
aperlissime non solum Crudilis, veruip eiiam idiotis
volo, ago ; sed-malumoperor, quod exhorreo: Dolebat
calliolicis Christianis novus hserelicus appareres. Sed > inquit, < qtiia peccatum, id es(, diabolus, ope-
enim,
quia id ex libro meo tibi quidem proposuisli quasi rabalurjneo omnera concupiscentiani.
refellendum, sed pertractare iia timuisti, ut fallaci ctoriias indicat maliim Legalis au-
et multa concupiscenlise, cum p.mneni
loquaritale vilares, dicendo, qiiid lacueris ejus usum vituperat, quem caro miratur et laudal. >
operires; Apostolum (ibi replico, velis nolis, et in- AUG. Apostolus omnem coiicupiseeiitiae
culco diccnlero de Deo Palre, Qui eruit nos de ppte- carnalis Nunlquid usum vituperat, qui dicit, Et si qcceperisttx-
state tehebrarum,el transtulit in regnuin Filii cliarila-
orem, non peccasti; et si nupserit virgo, non peccat (I
lis sum (Cotoss. i, 13). Ilinc parvulos, si poiestis, Cor.
et aodele cos in vii, 28)? Ergo Mauichoeusquid loquatiir iguoral.
cxcipite; dicere, regnum quidem Sed nec lu quid lOquaris inlclligis, qui putas aliud si-
Chrisli regeneratione transferri, sed de lenebrarnm
gnificassc ApOstolumquam carnis concupiscenliam :
polestatc npn erui. Verumtamen paralevos, in facies de qua alius aposlolus, quod non si( a Palfe, sed ex
vcstras pasdcm exsufflaliones dignissime excipere, mundo Joan. a, 16): qua * uicaro con-
sit, dicifTj
qure in Ecclesia Chrisli et majoribus adhibeniur et cupiscat adversus spiritum, ex primi homiiiisprptva-
. parvulis. Talibus quippe exsufflationihusexsuffiandi ricalione descendere, catholicus doctus et doctor et
estis, qualibus apertissimc vertim esse ostendilur didicit in Calholica a et docuit
(Anmosius, lib. 7 m
qttod negatis. Luc. xn).
CLXXXVI. JUL. Quod.autem multum ad. disiin-
1 vignierius, ethacalimsuperiores.Ex Port. adjecimus, ctionem
interie et Manichoeumtenendam valere exi«
cum,nec nonex eodemebdiceet ex aliismamiscriptis, qu/vs
legatqui volet. 1 Ms. Port., commoneres.
* Vignierius,d. Codexport., ei. ' Vignierii^s,
* SicMss.inVigri.,,'vihcet. quiq, Mss.,qua.
3 Ediii, Ecctem caihplica.Abest, r.cciesia, a naofl-
-
(a) Lih.1 de Nuptiiset concuiisccntia,n.26. scriplis. . .
1325 LIBER TERTIUS. 1326
slimasti, ut diceres bonam quidem, sed primorum adjungit: < Hi autem qui concupiscentiamistam con-
hominum lantum factam naluram, omnem autem tra evangclicos et apostolicosLibros , quos vacuole-
deinceps per concupiscentiam fuisse subversam : ctilant, bonum ausi suut dicere ; videas , > inquit,
etiani Manichscusila disseruit : < Operre, > inquit, < sancios eorura nunc cum filiabus dormisse, iiunc
< prciium est advertere, quia prima aniroa quoea Deo cuin pluribus et concubiniset uxoribus miscuissene-;
luminis manavit, accepit fabricam istam corporis, ut gotium. Nec hoc Apostolivident: Qumsocietastvci et
cani freno suo regeret. Venit-maiidatum , peccatu.ru. lenebris, fideliel infideli, Cltrisloet Belial (11Cor. vi
revixit, quod videbatur caplivum : invenil arliculos 14 , 1S) ? Erranl glomerali mibilo ' concupiscentire,
suos diabolus *, materiam concupiscenlise in eam cujus veneno ita fruunlur, ui,amentia capti, cum hoc
seduxil, et per illam occidit. Lex quidem sancla, sed gerunt, a Deo id concessum pulent; quasi ignorent
sancta sanclae; ei mandalum et juslum et bonuni; Aposloliimdixisse, Qumgeruntur ab eis in lenebris,
sed jusloe et bonoe.>Sic etiam in illa ad Patrieium twpe est eliam dicere t (Ephes.v, 12). Vides nempe
epislola, < quasi de primae faclum flore substantisc. quomodonegotiumvexat pudoris, atque conlra nos
meliorcmdieit seculis 9. >Noncrgo magnumest, nec- id valere plurimum pulat, qui rionmaliim dicere au-
aliquid ad defensionemlui promovet, quod a crimi- deamns, quod velandumtamen pudore faieamuf. Nul-
natione natura?.humanreAdam sequestrandura pula- lum vcstimentum ergo texuisti, quo deformitatemtui
sti, super cnjus statu mox plenius disseremus. Hic dogmaiisoperires, praier pannos quibus in parentis
monstrasse sufficiat, nihil ita rude in luis sensibus lui ei magistri hrereditalecrevisti, Persistit igitur eri-
inveniri, ul non sit jam Maiiiciiseivolulatione detri- gi in nos, laciensqueapostrophen : < Age tu, >inquil,
tum. < defcnsor concupiscenlise, aperlo sermone narra
AOG.Manichoeusex commixtioneduarum nalura- fructus et opera ejus. Ecce ego contra eam, non tiraeo
rum coselernarum, boni scilicet et mali, non solum lucem, quam illa trepidat, quam illa odit. Omnis
hominem, sed universum mundum constare dicit, enim qui male agit, odit lucem , et non venit ad lu-
et ad eum omnia pertinentia ; i(a sane, ut ipsam fa- cem, ne manilestentur opera cjus (Joan. in, 20). Vi-
hricam mundi, quamvisex commixtioneboni et mali, dcsne concupiscentiammali esse originem,per quam
Deo bono arlifici tribuat : animalia vero, et cuncla miserreanimselibidini serviunt, non sponie, quia hoc
quoe nascunlur e lerra, el ipstim hominem, opera esl quod nolenie animo gcrimus solum? > Hinc est
esse dicat malignremeniis, qtiamgenti aitribuit tene- quod et lu : < Nam quid est, > inquis, < quod labia,
braruni. Hinc esl, quod <animam primam > dicil < a lingua, manus, inflexionesdorsi, cervicis, etlaterum,"
Deo lucis manasse , et accepisse islam fabricamcorr ut ad opera congrua moveanlur, positum in poleslate.'
poris, ut eam freno suo regeret. > Non enim hoc de- est; cum vero venlum fuerit ut filii seniirieiitur,*
hominc, sed de anima bona dicit, quam Dei parlem membra in hoc opus creata non serviunt; sed ex-
atque naturam universo mundo, et omnibus qure in speclalur u( ca velut sui juris libido commoyeat, et
eo sirat, opinatur essc permixlam ; in bomine autem aliquando non facit animo volenle, cura aliquando
per concupisceniiamdecipi. Quam concupisceniiaro,. facialet nolente > (De Nupliiset Concupiscenlia,.lib. 1,
quod srcpe inculcandumest, non vitium subslantioc n. 7)? Enumeiasli tu nempe omnia officia membro-
bonae, sed malam vull esse subslantiam. Malanon rum, eaque commendansservire voluniatis»imperio,
vacuum fuisse dicit Adam, sed ejus minus habuisse, libidinis negoiiiimdicis, quod hoc solum nOlenleani-
multoqueplus lucis. Videsne huic dementise,quoeDei mo faciamus. Quid Manichseus? < Videsne, > inquit,
na(uram corruptibilem dici(, eamque maloe nalurse < concupiscentiammali esse originem, per quam mi-
conunixiionecorrumpit, quantum catholicafides ad- serre animrelibidini serviunt, non sponte, quia hoc
versa sit, quoeomnia mala generis humani, quorum est quod nolente animo gerimus sojum ? > Sed vide-
non parvam pariem parvulos etiam cernimus perpeti, amus quid aliud adjungai. < Deniqueomne peccatum
et ipsam cpncupiscentiamqua caro concupiscitadver- exlra corpus esl, quia actuale est: qui aulem forni-"
sus spirilum, quibus malis omnibus paradisus a vobis, catur , in corpus suum peccat (l Cor. vi, 18). Qmne'
sed vester, implefur, non dicit esse nisi ex natura cnim peccatum antequam fiat, non est; et post fac-
bona, el a Dep bono bene institula, scd propria vo- tinn, memoria sola ejus operis, non ipsa species ma-
lunlatc el primi hominis prtcvaricalionevrliala? Quod net: malum autem concupiscentire,quia naturale est,
vos negantes, quid agitis, nisi ut hrec omnia mala , antequam fiat, est; cum fit, augeiur ; posi factum,
qurede peccalo nalurre bonrein parvulos venire rion et videtur e( permanel. >Quid igittir nobiscumjurgas,.
vultis, coinmixiionimalre naturre tribuantur, quam quia te Manichseuinvocemus; cum nec in illius scri-
Manichreorumfuriosus error inducit ? Videlis igilur, ptis aliud quam quod lu dicis, ucc in iuis aliud quam
elsi videre non vuilis, insanoset perdilos Manichseos, quod ille vult persuadere, tenealur. Jam vero jllud.
ne vobis adjuvuitibus vincant, vobiscumesse vincen- quod per plebeia, a vobis lamen infusum, ora discur-
dos; inio adjuvante Dominovobiscum esse jam: vi- rit, in eadem Manicluciepisiola con(ine(ur, id est,
clos. < Si peccatum nalurale non csl, quare baptizaetur
CLXXXVII.JCL. Persistil sane invehi in nos, et
1 vignierius, glonwati nulrium concupiscentim. Mss
<codexPortanim.mveriitartieulosusdiabolus. Mar. et clar., gfoineralinubiloconcupiscenlke.
* ldemcodex * sic MSS.
Port.,teeutus. Irt-vign.jvoluptatis.
 1527 OPERIS IMPERFECTlCONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1328
infantes; quos nihil per se mali cgisse constat? > etiam partu posna, quain mater Eva suscepit, niise-
Ideo aulem dixi illud per multorum volilare Jinguas , riam suam protestanteS; etsi non sonante piclura,
quia vulgarius argumentum etiam a tardis quibusque tamen facies tristium, geriientium,plorantium, sicut
comprehensum est: Coeterumlu in tuis libris in eo poterat, imitante: natique ipsi omnes flentes communi
spem totam reponis. El hoc ergo ipsum hoc modo sorte nascenlium, et diversarum varielale poenarum, i
luus prseceptor exsequilur : < Qui his verbis niihi in- ct mulli eliam postea sub verberibus magislrorum.
terrogandi sunt, Si omne malum acluale csl; anle- Hanc picturam nesciens quisquis aspiceret, et titu-
quam maluin quispiam agat quare accipit purificatio- lum legeret, causamque requireret; hsecei videlicet,
nem aquse, cum nullum malum egerit per se ? Aut si sed a vobis, egregia ralio redderetur, qua diceretis :
necdum egil, et purilicandus esl; licel' eos natura- Talis essel omnino etiam ibi condilio generis huma-
liter inaioe stirpis pullulationem ostenderc s , illos ni, quia talis est hic, ubi similiter a fetibushominum
ipsos quos amentia non sinit inlelligere, neque qure di- nulla (rahiiur origo peccati. Si acquiesceret, fieret
cunt, neque de quibus affirmant > (EpistolaManichcei). Pelagianus : si vero irrisre huic insipientire acquie-
Audis quomodo convicialur nobis ? Amentes vocat, seere nollet, argueretur a vobis ut Manichscus.Sed
nec intelligentes vel qnre dicamus , vcl qure affirme- huic cdntentioni, Dei sancte aniistes Ambrosi, docte
mus, qui malae slirpis pullulationem negemus ; cum in Ecclesia et doctor Ecclesise, dic istis, concupi-
baplizemus etiam eos purificanle aqua, qui malum scenliam qua caro concupiscit adversus spiritum, et
nulium egerint, id est, parvulos. Posita sunl nempe de qua Manichseusnesciens quid loquatur, tendit mu-
de ejus multa sententiis': sed nisi Menoch filiam, et scipulas imperilis, non cx aliencccommixtione natu-
Manichteumqui se Chrisli apostolum nominat (Snpra, roe, sicut ille desipit, sed nalurse nosti-aebonre a bono
cap. 172), titulus indicaret, te omnino suum pollice- conditoe ex prsevaricationeprimi hominis accidisse
renlur auctorem. Cum ergo nihil aliud dicas, quam (Lib. 7 in Luc. xn). Sed vos fortasse impudenlissima
quod Mani 4 docente didicisti; pulas le in restimatio- pervicacia eligilis adjumenta proebere impurissimo
ne Catholicorum ali(cr habenduni, quam illum per Manichrco,quam sanclp acquiescere Ambrosio. Agiie
quem talium dogmatum sacramenta potasli ? ut placet, sed non gaudebit vel vobis adjuloribus
AUG.Finisti landem , quse de Manichseicpislola, Manichoeus;quoniam cjuholica fide, in Chrisii uomine
quam luicollegseFlorioralionibusadjutus le invenisse et virlu(e u(rosque vincit Ambrosins. Si enim lalis
lreiaris.conlranosputasiiessedicenda. Ubi certe Ma- esset is(a concupisecrrlia, quai carnali suo motu nec
nichreusconcupiscenliamcarnisaccusat, qua caro con- prcecedere(, nec cxcederet hominis volun(a(em , sed
cupiscit adversus spiritum: hanc autem Calholicis ob- ejus semper sequere(uf arbilrium ; profeclo nec Ma-
jiciendam sic arbitralur, tanquam eam bonam essc iiicboeusquid in ea jusle rcprchenderel, invenirel;
dicant, quia nupliarum bonum doctrinrc dominicoeat- nec eam quispiam nostrum in paradiso conjugatos
que -apostplicresanilaie commendant. Quando enim babere non potuisse conienderel; nec Ambrosius de
posset Manichseusmalum concupisccntire carnalis a prrevaricatione primi hominis eam traxisse nos dice-
bono discernere conjugali, cum ad Hebrreos Epistola ret, quia concupiscere cbnlra spiritum non videret.
nonnisi eofum dicat esse solidum cibum, qui exerci- Nunc vefo quia talis est, ut cortcupiscatcontra spiri-
talos habenl sensus, ad separandum bonum a malo tum.etiamsi spirilu resistente non vincat; et jdeo
(Hebr. v, 14) ? Sed plane lu in hujus Manichseimor- esse non posset, pace illa magna in paradiso fruen-
siim inevilabiiiter incidisti, lanlus laudator concupi- lium beaiofum; nec fas est credere commixlione
scenlia; carnis, ut eam non qualis ibi esse potuisset, malrcnaturre corruplibilem Deum; reslat ut et vos et
si esse debiiisset, sed omnino qualis nunc est, etiam Manichoeosfides vincatAmbrosii de primi conlagione
in paradisd, id est in Ioco tam magnre beatitudinis, peccati.
colipcares ; ut scilicet illius loci habitatores ita beata CLXXXVIH.JCL. Superest ut examinemus illam
'
pace fruerciKur, ut in se ipsis intestino bcllo, ne in senteniiam tuam, quam tu te ad unum serraonem
consensus illius illicili vel inhonesti concubilus labe- revocare polliciius, breviter, ut non est negandum,
rentur, contra motus concupiscentiredimicarent. Hoc et aculule collegisti. Natura liumana, si malum essel,
malum in paradiso esse non posset, nisi forle illo pi- non esselgeneranda; ti malum non haberet, non esset
clo, de qtiOsSuperiuslocuti sumus, qui haberet litu- regeneranda:alque ut ad unum verbumulrumqu' con-
lum suprascriptum, Paradisus Pelagianorum (Supra, cludam, natura humana si malum esset, salvandanon
cap. 154). Ubi etsi ipsa concupiscenlia occultis moli- esset; si ei mali nihil inesset, salvanda non esset (De
bus corda casta sollicitans non posset ulla exprimi Nuptiis el Concupiscentia,lib. 2, n. 36). In hoc Ioco
arte pictoris; pingi tamen possenl gravidre feminrc, non es a nobis ingenii tui laude fraudandus; pro tua
cibos utiles fastidio repeUenles, foeda deleclalione enim prorsus dici melius ratione non potuit: sed ta-
noxios appetentes, nauscantes, vomentes, pallentes, men rerum natura non sinit, ut promoveat quidquam
iminaturbs fetus abortu aliquando fundentes, in ipso exacta calliditas. Durum libi est omnino contra sli-
mulurii calcilrare : quidquid enim compegeris, non
* Forte, liquet. minus quam glacies admotoeveritaiis igne dissolvilur.
' sic MSS. At editi,offendere.
* SicMSS. in vign., sewtentia. Denique quid a nobis nunc referatur attende. Conclu-
* vignieriusconjicit,laane. 1 Ms.Port.,qi«'a.
 1529 LIBER TERTIUS. 1530
sisli hoc modo : Cerle natur.t hamanasi malum essel, manre naturre; quinimo hsec quatuor ita esse con-
salvandanon cssel. Assentimur; prorsus verum dixi- juncta, ut alterum sine altero teneri nequeat; sed
sli: Si malumesset,salvandanon esset; quia res mala, infamia naturrc pariat negationem gratire, et laus
ct naturaliter mala, nec mereretur, nec caperet salu- gralire pariat prredicationemnalurre : ista enim in
lem. Cur non caperet? Quia aliud quam facta erat, quamvis sibi parlem reciprocari possunt. Bene ergo
fieri non posset: non aulcm raereretur, quia nihil in dixisii, Natura humanasi malum esset, salvanda non
ea erat, quod De: dignaretur liberare clemenlia. Cum esset: hoc enim u(rumque dicunt Manichcci, malam
autem dicimus,si essel(quod cerle esse non potcst1), videlicetcarnis naturam, nec posse salvari per gra-
non illi spem negati conciliamuseflectus; sed ad de- liam, nec debere.
structionem alterius opinionis, qure incidit, de rebus Aoc. Sed 111i sic dicunt malam carnis naturam, ut
impossibilibusdicere solemus, Si hoc vel illud, verbi eam malura esse dicanl, non malura haberejquia
gratia, esset, illud sine dubiosequerctur: ut cum illud ipsum vitium non subslantise accidens, sed substan-
esse non polest, etiam hoc propter cujus amolilionem tiam pulant esse.
illatum fuerat, multo magis negetur. Jam igitur fre- CXC.JCL. Sed post hsnc admovessententiam tibi
quenter oslendimus, malum aliquid per naturam esse charam, et dicis : Si aulem naturw humanmmali nihil
non possersed lamen nunc sine prscjudicio islius inessel, salvanda non esscl. Qui ergodicit eam bonum
consliluti, scntenticeture parlem probamus , qua di- non esse, bonum negat conditwCreatorem: qui vero
xisli, Natura humana si malum esset, salvanda non negat ei malnminesse,misericordem vitialminvidetSal-
esset.Salulemin Baplismate collocasli, el argumen- vatorem(De Nuptiis el Concupiscentia,lib. 1, «. 56).
talus es consequenter; quoniam si verum dicerent Sit igiiur lector inlentus : videbit niliil te dixisse
Manichoci,qui malam dicunl naluram, desiperent aliud, quara quod dicendum negaras: pronunliasii
Chrisliani, qui malaenatursc remcdium Baptismalis enim, ei rei malum inesse naltiraliter, quaro dixcras
crederenl admovendum: et ideo qui malam confirmat malam non esse naturaliter.
hominum naturam, gratiam negare compellilur; ACG.Non dixeram malam non esse.sed malum
quod* ita recurrit, ut qui gratiam confirmat, homi- non esse : hoc est, u( planius loquar , non dixeram
uura laudet naturam, cujus saluti eam inlelligilfuisse viliatam non esse, sed vitiumnon esse. Relege , et
provisam. intellige.
AOG.Non est verum quod dicis: fallis, autfalleris. CXCI. JCL. Sed' inlelligi non polest aliud mala
Non enim qui malam, sed qui malum confirmatho- nalura, quam id quod malum est habere conge-
ininum esse naturam, id est, non qui cam malara esse, nituro.
scd qui eara malum essc confirmat, gratiam negare ACG.Sive congenitum sit malum, sicut ingenii
compcllitur. Namubi raala est, ibi magis indigctgra- fatuitas, sive voluntate assumptum,sicul homicidium;
tia. Mala quippe est natura malus homo; quoniam potesl dici malus homo etiam mala natura, quia ct
homosine dubilationcnatura csl: sic mala est natura homo natura esl; sicut malus equus polest ct maluni
mala mulier; quoniam mulier ulique natiira est. anim.il dici, quia el equuus animal esl.
Quomodoergo, qui hoc dicit, gratiam negare com- CXCII. JCL.Et ut fiat brevis ac pura conclusio:
pelliiur; cum graiia naturis malis, id est, hominibus si nalurrc incst ita malum, ul nascatur ex ea ctun
malis, ut mali csse desinanl, opitulelur? Sed aliter ipsis seminibus malum; mala sine dubitaiionc con-
dicimus, Malusesl iste homo; aliler, Maluraest iste vincitur.
homo : illud vcrum esse po(est, hoc non potest. ACG.Elsi mala convincitur, non lamen malum
Sicut, Vitiosusesl homo iste, si dicimus, verum essc est : quia clsi viliata convincilur, non lamen vitiuni
polest: si aulcm dicimus, Yitiumest iste homo , ve- est.
rum non potcst esse. Proinde noli errare, vel miltere CXCIII. JOL.Si aulem vindicalur a nialis, et bona
hoinincs in crrorem, el sic me dixisse iniellige, Na- defenditur, nec nasci ex ea maluro, nec ei hiesse po-
tura httmana si tnalum essel, non essel generanda; si tcst naturalitcr. Evanuit igitur conclusio lua; quia
malum non habercl, non esselregeneranda: ac si di- senicntia, quam secundoloco intulisli, non distinxit,
xissem, Nalura Iiumana, si vitium esset, non essel scd geminavitpriorein.
generanda; si vitium non haberet, non esset regenc- AOG.Non continuo, si bona defendilur, vindicatur
randa. Itcm quod sequitur, ubi me ad unum verbum a malis. Eadem quippe natura, cl bona est, in quan-
dixi utrumque concludcre, ita dixi, Nalura humana tum natura est; et mala est, si vitiata est : non esl
si malumesset, satvandanon esset; si ei mali nihil in- tamen malum ulla omninonatura. Non igiiur evanuit
esset, salvandanon esset: (anquara dicerem, Nalura mea conclusio, qtia dixi, Natura humana, si malutn
humana si vilium esset, salvanda non esset; si ci essel, salvanda non essel; si ei mali nihil inessct, sal-
vitii niliilinesset, salvandanou e^set. Ecce feciverba vanda nonesset. Sed si vis verum diccre , dic potius
mea planiora, non ul invenires quod contra diccres; evanuisse argumentationeroluara, qua voluislirefel-
sed ut inielligererisnon poluisseinvenirequoddiceres. lere conclusionemmeam.
CLXXXIX.JUL.Quid igilur hinc conficialur,ad- CXCIV.JOL.Nalura, inquis, humanasi malumes-
verle : non adbrererc lirgaLio.nemgratix laudi hu- set, salvandanon esset; sl ei malinihilinesset, salvanda
1 MS.Porl.,po^set. non esset: quid aliud oslendisti, quam unam rem
» vign.,quodqvc,Abcst,qite,a Mss.
|531 OPERIS IMPERFEGTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1352
Chrisii, nisi qui in nalura bonum opus lau-
propier id debere salvari, proptcr quod illam negave- gratiam
ras debere salvari? . daveril Conditoris.
non malum AcG. Hoc verum dixisti: et ideo etiam in mala
ACG.Salvanda est, quia mala est, quia
salvanda non esset. Non „ natura opus laudabile est Conditoris; quia et natura
esl: si aulem essetmalum,
mala, in quanlum natura est, bonura est; alque ut
enim quia malum est. sed quia malum habet, mala boc bonum liberelur a necessaria est.
non vilium cst, sed vitium ha- malo, gratia
est: sicut quia quia
est salvanda est: CXCVII.JOL.Certe nulla hic de studiis adultorum
bet, vitiosa est. Quia vitiosa ergo, hominum qureslio , sed de sola nascentium qualitalc
si aiiiem ipsa natura, hoc est, ipsa substantia, vitinni in quibus naturse examinatur status. Hanc
non esset. unam rera versalur,
esset, salvanda Quomodo ergo tu ilaque naluram sine aliquo proprise voluntatis ad-
hoc dixi debere salvari, propter quod illam
propter mixlu rcam, daronatam , maJis, id esl, criminibus,
,iiegayeram debere salvari; cum aliud sit vitium ha-
Manichseotamen asseris : quam nos
bere , aliud vitium esse ? Salvanda esl ergo, quia vi- plenam,cum
sine scelere, sine pecoati malo innoxiam, et capa-
lium habet, non quia vilium est: si autem viliuin
non esset. Vides non hoc sit -cem viiiutis tueninr.
iesset, salvanda quam
est non lacere : AUG.Agnoscirousle; agnoscimusmagnuratutorem,
respondere, quod quandoquidem
lueris , non sinis succurrere Salva-
vides te nihil respondisse, et tamen tacere noluissc. qni parvulis quos
torem. Si autein siitis, dic, qureso, quando salvi cor-
CXCV.JUL.Ac per hoc, eo rcvolulus es, ul Mani-
pore baptiziantur, ex quo malo, cx quo vitio, ex qua
choeum, quem professione contempseras, argumen- parte * salventur. Sed quid dicturus es, homo qui fa-
tatione repararcs. Nam dicendo, Si mala essel,salvanda cis (ibi paradisum tuum, queni non erubescis implcre
non essel, specicni pugnantis indueras : subdendo au- poenis immerilis parvulorum ?
Icirt, sed si niliil in ea mali esset, salvanda non esset, CXCVIH.JuL.Uancergo lu in parvulis, criminosam,
ipsi te fidelitcr railitare docuisli. Cum ergo apparue- vitiosam, et damnalam sua voluhtate arguis, an con-
rit hoctua quod Manichsei.seutentiaconlineri, jdest, dilione nascendi? Si propria voluntale , ut videlicet
'
malam esse honiinum naluram, cui ille et lu pariter ilii
malam na- parvuli suis sludiis peccasse dicantur; monslrum
malum inesse dicilis, luquc pronuntiaveris 8 exoritur, peccaii (amen tradax
quidem opinionis
turam non esse salvandam ; absolutissime confeclum negatur; non enim accepit ab alio, quod p»luit ipse
cst, fidem vcstram junctis omnino lurmis tam uatu- commillere : sin auiem (ol mala non aclionesua,
ram impugnare, quam gratiam. scd condilione sortilur, naturaliter iniqua convin-
AUG.Numquid quoniam verba mea mutas,utali- citrif.
quid respondisse videaris, ideo difficile aul impossi- AUG.Nec sua volunlale arguo naturam parvulorum;
bile facis legentibus, vel recolere 2 anirao, vel certe nemo enim quia vult nascilur; nec conditione na-
in hoc ipso luo libro paulo superius relegcre, et vi* scendi, nisi quia miseri nascuntur , non quia nascun-
dere quid dixerim, ubi et ipse illa sieut a me sunt tur. Nascereluf enini etiam nalura humana in para-
dicta posuisti ? Ego enim non dixi, Si mala esset, sal- diso, ex Dei benedictione fecunda, cliamsi nemo
vanda non esset; cura ideo salvanda sit,ul non sit peccasset, donec Deo prrccognitus sanciorum nume-
mala : scd dixi, Si tnalum esset, salvanda non esset. rus complerelur. Sed illi parvuli nec fierent in para-
Habendo quippe vilium mala est, quo consumpto, diso, nec muli essenl, ncc aliquando uti raiione non
sine dubilatione fit salva : non ipsa vitium est: alio- possent, nec sine usu membrorum infirmi et inerles
quin ipsa consumerelur, cum consumitur vitium. Cum jacererit, nechiorbis affligercniur, nec abestiis loede-
vero salute vitium consumatur, quid isto raodo nisi rentur, nec vcnenis necarentur , nec aliquo casu vul-
naiura salvatiir? Cum itaque dicitiir sanari vitium, nerarentur, velullo sensu , aut ulla parle corporis
non ipsum vitium, sed illa cui hoc inerat, natura sal- privarentur, nec a dscmonibus vexareniur, nec sur-
yatur; quresi vitiura esset, non salvarelur, sed finire- genles in pueritiam doraarentur verberibus, aui eru-
tur potius sanitale : imo sanitas hoc modo ulla fieri direntur laboribus, nec ulli 8 eorum tam vano ct
non possel; quoniam si Deret, maneret natura sanaia, oblunso nascerentur ingenio, ut nec labore, nec do-
consumpto vilio quo non erat sana ; si auiem natura lore ullo emeridarentur; sed excepta , propler inca-
vitium esset, non ulique consumplo vilio sanarelur, paces uteros malfum, sui corporis quantiiaie, lales
sed ipsa consumerelur. Ac per hoc, natura humana omnino qualis.Adamfacttis est, gignerentur. Nuncau-
non si mala esset, sed si malum esset, lioc est, si vi- (em nec lales essent quales videmus, nec talia paie-
tiuin esset, salvanda non esset; si ei nihii mali ines- rentUr, «isi peccato illo magno natura humana in has
set, hoc est, si vitio mala non esset, salvanda non miserias mutata atque damnata. Non ergo ita se ha-
csset 3, Ecce quod dixi; noli mutatis a te verbis meis benl condilione nascendi, sed contagione pcccati cl
velle facere locum , non responsionibus, scd conten- conditione supplicii.
lioriibus luis. CXCIX. JOL.Quo ergo super naturse judicio Mani-
CXCVI. JUL. Sequilurque ut nemo possit laudare chtcus iuque distatis? Quia ille, inquis, eam malaui
1 Editi,malum esse. At Mss.,malamesse. 1 UnusMs.Port., peste.
' SicMss.ln Vigii.,recole. ' Edili, promiss!OHis.Emendantur ex Ms.Portarum.
J Altefumhocmembrumsenteniiserestituimuscx Mss,, 3 vignicrius, uni.-Mss.,ulli.
nempea verbis, si ei nihil, usquead vcrba,nonesset.
 t*55 LIBER TERTIUS. 1334
fatelur. Tu ergo si idabnuis, bunam eam esse pro- nullum est in rebus aliud malum , quod vere nialum
nunlia; ei sublala conleniio est: capieris statim ve- sil, nisi quod peccatum vocamus.
rilatis relibus in salulem. Sed reclamas. Audiamus , AOG.Si non sunt mala eliam supplicia peccalorum,
ergo quid parias, Aris(o(eIes Pcenorum '. Tanlum, in- non est quomodo defendas Deum dixissc vernm, qui
quis, malum ei inest, ut possidealur a diabolo, alque dixit creare se mala (Isai XLV/7);non enim dicendus
mternummerealur incendium. est creare peccata.
AOG.Tu autem qui eam negas a diabolo possideri, CCIV.JUL.EX quo peccalo gignitur in nnoquoqne,
procul dubio negas a poteslaie erui tenebrarum, cum ut dicis, nalurale malum : nihil est igitur aliud vere
in Chrisli regnum regeneralione transfer(ur; et accu- malum, quam meritum maUim.
sas universam catholicam Ecclesiam magno crimine AUG.Non tanium raeritum maluin, verum eiiara
majeslalis. Non enim legibus hujus mundi alio eri- poena, qure malo merito redditur, inalum Cst. Non
mine lenetur reus , quisquis imaginem, quamvis non enim vere malum est peccaium, elnon eslVere ma-
1
vivam, (amcn imperatoris exsufflal: exsufflantiir au- lum poena peccati. Si ergo nullum essei in parvulis ex
iem parvuli in exorcismo, priusquam baptizeiilur: origine malum merilum , quidquid mali paliunlur,
exsufflanlur igilur vivre imagines, non regis cujos- esset injuslum. Elideo isla mala in paradiso esse
cumque, sed Dei. Imo vero exsufflatur, sed diabolus, non possent; quia nullum esset ibi merilurii maium ,
qui conlagione peccati tenet parvulum reura , ut illo sifelix obedientia permaneret.Ac per hoe,quia hic
foras misso (Joan. xn, 31) parvulus trausferalur ad suiit in parvulis mala , qure ibi non esserit; habent
Chrislum. Exsuffletur ilaque Juliani amenlia, ne ma- eliam meritum maluro, quod nisi originalilef nou
jeslalis rea in parvulorum mundalione et exsufflatione haberent.
dicatur Ecclcsia. Si autem non eruiiur a potestate te- CCV.JUL.Si ergo et Manichoeusnon ob aliud dicit
nebrarum, et illicremanet parvulus; quid mirarisin malam nalurarn, quam quod eam mali mefiii arbilra-
igne seternocum diabolo futurum , qui in Dei regnum lur, cui putat infcrenda supplicia; et Lu naturre hu-
intrare non sinitur? An quia Pelagiani nescio quem manre raalum inesse confirfnas,necaiiudmalum quam
parvulis non baplizatis, proeter Dci regnum, quietis et quod Manichseus, id est, concupiscentiam carriis,
vilsese(ernselocum prreparant, ideo Chrisli erit falsa quam a diabolo cohcionaris infusam '; earrique sic
. senlcnlia : Qui credideril et baplizatus fuerit, satvus mali nieriti esse dicis, ul scteriiis eam persistas adju-
erit; qui ttutcmnon crediderit, condemnabitur(Marc. dicare tormentis : non aliler sine dubio quam Mant-
xvi, 16)? Quisquis autem negat parvulos credere per cliscus,pessimam illam damnatamque pronuntias.
ora gestaniium , neget .eos et accipere Baplismum , Acs. Jam erubesce. Concupiseeniia carnis rion
quia in manibus gestautium reluclanlur. est a Patre, sed ex mundo est; id est, ex homiiiibus,
CC. JCL.Sed adeo mala non est, ut nisi Manichrcus quorum fetibus impletus est mundtrs : banc autem
eam accusarc non possil. Manichoei(ribuunt genti teirebrarum, adjiivanivbus
AOG.Manichseusergo duil, Omncssub peccatonas- vobis, qui hoc malum nobis per procvaricationem
cimur, quoruinipse ortus in vilioesl (Ambrosius,lib. 1 primi hominis, secundum Ambrosianam (Lib. 7 in
de Pmnitentia, cap. 2, vel 3) ? Sed quia hoc dixit Luc. xn), hoc est, catholieam fidem, in naturam vef-
doctus et doc(or catiiolicus, quid cs nisi deceptus et tisse non vullis.
deceptor hsereiicus? CCVI. JCL. Videamus ergo quomodo huc redeat
CCI. JCL. Ego, inquit, (amen non sum Mani- eiiam pars secunda sentenlire ture. Dixisti enim :
ehoeus, qui eam absolvo verbis, et condemno ju- Qui dicit naluram humanam bomm non esse, bbnutn
diciis. negat conditm creatorem: qui veronegat ei matum in-
ACG.Tu eam condemnas judicio, et hoc iniquo, esse, misericordemvitiatminvidet saltulbrerii (De Nn-
quam mala (anla vis perpcti sine merUomalo. ptiis et Concupisceniia,lib. 2 , n. 36). Si ergO, ut iu
CCH.JCL. Quid igitur hicprimum accusem, impu- profiteri coactus es, qni negat eam bonum esse, bO-
dentiam menlientis, libidinem disputantis, an profa- nuffi eriam conditorem ejns, id est, Deum riegat; et
nitatem tam prava credeniis? Nobis tamen intelligo nibil aliud est malam esse naturam, quam maiiihi
utendum prophetoe esse verbis : Beati sumus hrqel, meritum habere naturaliter; veritati nosifre arhriiui-
quia qumDeo placenl, nobisnola sunl (Baruch iv, i). culatur etiam vestra confessio, negare vds videlieet
AOG.Itane vero, quoeDeo placent vobisnota sunl? Deum bonum hominum condiiofem, qpofuni maiaiii
Insulse, ut sine ulla contagione peccati premantur esse natufam, et vitiis ejtts juratis, et pceriis.
parvuli gravi jugo, placet Deo 2 ? Trahunt ergo con- AGG.Natura humaria, etsi iriala esf,• quiar vitiata
tagium de illo primo magnoque peccato : quod vos est; non lamen malumesti quia natura est. Nulla ertirii
nolentes faleri, quid nisi injustum judickim datis natura, in quanfum riatura cst, malum est; sed prof-
Deo? sus bonum, sine quo borio ullUmesse nori polest ma-
CCIII. JUL. Sed inveciionum officium legentium lum : quia nisi in aliqua nalura ullum esse non
potest
censura supplebit: nos pergamus ad reliqua. Certe vitium; quamvis sine vilio
possit esse, vel nunquarii'
1 Editi,pendeo.Mss.,pcenarum.Legendumhaud viliata, vel sanala natura : quod Manichreisi intellige-
Pwnorum. dubie,
' Editi, non placere Deo. Duo Mss., non rent, Manicliseiomnino non eSsent, drias excffuira-
placel DCO.
Ms.rorl., omissanegautc rarticula, vlacelDeo? 1 sic>!ss.Eclitiautcm. inustam.
 1335 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 153(1
riis partibus boni et mali inlroducendo naturas. Si nalurain? Quid cst iterriquod clausis oculis loqueris?
ergo vides quid inler nos el Manichreosinlersit, tace : Quid est, rogo, quod dicis, necconcnpisceniiampecca-
• si non vides, tace. lum esse?Ilane conlra Apostolum te disputare non
i CCVII. JCL. Non ergo invideriius salvatorcm illi, vides? Ille namqtte peccaium esse concupiscentiam,
: quani conditoris sui dignilale dcfendimus : sed malura salis omninO monslravit, ubi ait, Peccalum non co-
eam negamus csse, ne efficiarour Manichrci; malum gnovinisi per legem: nam concupiscentiamnesciebam,
ei negamusinesse, nemutatis norainibus simus toti- nisilex dicerel, Nori cbncupisces(Rtm. vn , 7). Quid
dem Manichrei. hoc tesiimonio clarius, quid tua sententia vanius dici
ACG.Prorsus contra Manichoeosestis , cum dicilis polesl? i
naturam malam non esse : sed Pelagiani estis, cum CCXI.JOL.Et ut quoesunt acla repetamus : inimi-
ei malum dicitis non inesse, et nescientes suffraga- cam esse justitioe Dei opinionem traducis, tam prx-
mini ManiChreiS, dicendo malum, quod ei manifeslum ceptorum Dei, quarn judiciorum ejus atteslatione
est inessc, ex primi hominis prrevaricalione non monstravi.
esse; ul concludant illi aliam substanliam naturam- AOG.Inimicos vos potius esse juslitire Dei, quem
que mali esse. facitis super filios Adariia die exitus de venire ma-
CCVIII.JUL.Vitiari autem in unoquoque jam suo tris eorum injuste posuisse gravejugum (Eccli. XL,1),
arbilralu vel bonura agente vel malum, personse rae- dum negatis originale |peccatum, et testimonioScri-
ritum dicimus, non naturae. Et ideo per gratiam Chri- piurarum , elipsis calamitatibus parvulorum, qusoin
sli id sanafi asserimus, quod vitiari potesl: quoniam paradiso nisi vestro npn possent csse, moiistratiim
necaliud sauciatum ostenditur, quam quod sanaturn est (a).
docelur. CCII. JOL. Concupiscentiam autem carnis ad con-
AOG.Certe vos invidetis parvulis Salvatorem : ex- ciliandum sexibus fecunditatis negoiium, a Deo indi-
sufflandi sicut ipsi, si hoc vobis prodesse crederetur, tara creatore corporum , non nisi a Manichrcoaccu-
ut efueremini de potestale lenebrarurti, et in regnum sari, scriptoruffi ejusinsertioneperdocui.
Chrisli transferremini. AUG.Concupiseentiajmcarnis, qnani malam esse
CCIX. JUL.In baptizatis autem non concupiscen- docet Scriptura divina , per illam quippe caro concu-
lia* carnis, quse naiuralis est, sed coricupisceniioe piscit adversus spiritum. (Galat. v, 17), vos adjuvan-
maloeaufertur reatus. lcs Manichoeos,Deocoaelernsegenti tribuere tenebra«
AUG.Joanncs apostolus concupiscentiam carnis rum, dum non vultis eam perlinere ad origiuale
dixit a Patre non esse, sed ex mttndo (1Joan. u, 16), peccalum, et in Dei pafadiso audetisinsuper collocare
hoc rtiodb eam malam faciens intelligi : tu autem non evidentissimis documeriiis, et divinoe auctoritalis et
concupiscentiam carnis quse naturalis esl, sed con- sobrioerationis ostendimus.
- cupiscentiam malam reatum habere dicis. Apud te CCXIII. JOL. Nec alia aputl vos argumenta esse
quippe nec quando concupiscitur fornicatio, concu- pro traduce, quam qure Manichseus tribuisset, os-
pisceniia carnis raala est; quia, ut dicis, bono male lendi.
utitiir, qui sic utitiir. Bonum est ergo ipsa semper, ut ACG.Non essc Ambrosium Manicbneum, qui fidei
vis , sive quis ea conjugium, sive adulterium concu- calholicsc invictissimus*1 et Manichooosprostravit et
piscat: quortiam si conjugium, bono bene utitur; si vos, qui dixil discordiam camis et spirilus, ubi per
adulterium, bono male ulitur. Pugna igilur cum apo- tuam suscepiarii caro cpncupiscit adversus spiritum ,
stolo Joanne, non mecum : non enira consenlis ei per primi hominis praevaricationem in nostram ver-<
dicenti eam malam, quam dicit concupiscentiam tisse naturam (Ambrosius,lib. 7 in Luc. xu) , etiam
carnis a.Patre non esse , sed ex raundo, quamdiu tu (estimoniolui principis (a) eumdem laudantis episco-
dicis concupiscentiam carnis, etiam quando ea malum pum, conviclus aique cOnjortus cogcris confiteri.
concupiscilur, esse bonam, ac per hoc nunquam ma- CCXIV.JOL.Teauietn liberi arbilrii negatorera, et
lam. Sed, crede mihi, nemo christianus est qui non Dei nascentiura conditoris, sententisc (urc discussione
malit aposlolo Joanni consenlirc, quam tibi. '
pafefeci.
GCX.JCL.Ac pCr hoc, nec aliquod peccalum esse, AOG.Me non esse liberi arbhrii, quod tu extollendo
lam Coriditorishumani generis, quam Redemptoris', prrecipi(as, nega(orein, sed polius defensorem Dei
testimonio comprobatur. gratiam confilendo,quod arbilrium lu decipis s,in lua
ACG.Quid esl qupddicis.niniis inconsiderate, nec virlute fidendo, innumerabilia sacra testimonia pro-
aliquod peccalumnalpw .inesse?quasi peccatum pos- clamant: nbsqur! non riegare Deum nascenlium con-
sit omninp inesse nisi naturse, etianisi nen sit erigine ditorem, sed vos negare Deum nascentium salva(orem,
atlractum, sed voluniale commissum. Sive quippe ea qure utrique diximus, legenlibus indicabunt.
angeli, sive hominis peccatum, manifestum est inesse CCXV.JOL.Malamaulem a vobis pronuntiari na-
vel angelo vel homini: quis autein sic exorbitet a ' turam, ejus senientiae, quam tu uno verbo concJusp>
rerum natura, ut hominera vel angelum negetesse i Forteaddendum,vindex.
* Forte, dejicis.
» Forte, concupiscentim. (a) Pelagii,lib. 5 de LiberoArhitrio
1 SicMss.Vignierius,redemptiords.
1337 LIBER QUARTUS. 1338
rum te promiseras, explicalioneconvici. rum iinnuciis errori, ebrumque nefaria dogmala Deo
AOG.Naturamhumanamnon malum esse, sed ei veritatis opitulanle subverterim ; scd etiam quod vos
malum inesse monslravi: unum horum docens per Manichseorumlanium adjuvetis insaniam , ut se om-
cjusdem naturrc subslantiam et ejus substantisecon- nino gloriarentur invictos , nisi caiholica fide, quam
ditorem Deum; altcrum, per ejusdem natursemiseriam Deo miscranie defendimus, non per vos, vel a vobis,
et ab cadem miseria salvalorem Deum. Te autem ra- sed vobiscumpoiius vinceren(ur. Te autem ideo me
tiocinationemmeam non poluissc dissolvere, elsi non unum elegisse, cui Manichseorumnoiuine et crimine ,
libi rcspondissem,leclor possct diligens ct intelligens quanto crcbrius, (anto conviciareris odiosius, quia eo
invenire. modo putasli calholicam, qunevos arguit, fundatissi-
CCXVI.JCL.Alque idco eliam tardissimis ad intel- mam fidem,et clarorum atque sanctorum defensorum
ligendumvel luofavore deceptis ' liquere confido, te cjus nolissimammuliiludincm, qui ea qure didiciraus
Manichseisolum aversari nomcn; coelcrum ex omni et docemus, didicerunt aique docuerunt, sine invidia
fide cum cunclis (raducis scctatoribus, non miniis le possedestruere, horrore nefandi nominis, non ob-
spurcis quam stolidis ejus inhaorcredogmalibus. jecti criminis verilate. Sed firraum fundamenluraDei
ACG.Aliudct conlra est omnino quamputas , quod slal: novit enim Dominus qui sunt ejus (II Tim. n ,
liquere etiam tardissimis dicis. lllud namquc potius 19). Verba vero libri mei, qurc libi quasi refellenda
etiam lardissimisliquel, si legcndisiilriusquenostrum proposueras, quomodo quibusdam paucissimis qua-
scriplis inteiitam curain non gravcntur impendere, si ad spccieni pugnrequaliscumque (enlatis, multo
me demonstrasse,non solum quod ego simManichsco- plura crclcra, diflusa atque interfusa tua nebulosalo-
1 SicMss.viguierius, eliam lardissimusad inleltigen- quacitate viiaveris, inlerim quia longura est hic osten-
dum, veltuofavoredecepius. dere, ut per se ipsum advertat et inveniat, ditnitto
lcctori.

LIRER QUARTU8.
Julianumquartosuolibrodispmantemadversusea dicta libri secundide Kuptiiset Concupiscentia, qure a capite
quarioad uudecimumcomprehenduntur, carnis
refellerepergit Auguslinus.Concupisceniiam malamesse, neque homini
luissea Deoconditoreinditam,propugnatdocerieo ipsoloco,quem in hancrem adhibuit,ex JoannisEpistola\, cap. 2,
y. 16, omne quod est in mundo, concupiscenliacarnis est, el, qumnon est ex valre, etc. Atque illam quidemad
uaturampecoris,sedad ipsiustamenpoenamhominispertinere. Pudoremmemhrorumnonnisi postpeccalumaccidisse
ob libidinisrebellesmotus.Porrone in Christoulta prorsusfuissepulelurcarnisconcupiscentia,vehementercertatcon-
tra Julianum.parvulosoriginaUculi.senasci obnoxios, non per proprioevolunlalisarhitrium, sed per contagium
peecati a primoparenle voluntatecommissi.Locumvero a se ex Sapienliselibro, cap. 12, y. 10 et II, prolatum,
scilicet,Nonignoransquoniamnequamesl nalio illorum, etc, ad id etiamvalere, ut nostrse originisvitiumdenion-
stretur.

1. JCLIANOS. Exisiimo ego sollicitum lcctorem posse slinaram, ne in nimiaro longiiudincm levium qure-
mirari, cur cum opusculum meum certo librorum siionum proferret adjeclio, dispulatione necessaria
numero, ex scribenlium splcmnilale dislinxcrim , ta- terminavi. Verum quia muncre serire dissertaiionis
men libri allerius solvamin altero qusestioues: undc implcto, libuil etiam ineplis qusestionibusobviarc, et
est illud quod in tertio volumine dispulavi, Aposloli tardissirnoriim quorumque, qui et frigidis possunt
scnsus1, qui per unum liominem peccatum in niun- objectionibuspermoveri, placuil habere respeclum ,
dum intrasse dixit (Rom. v, 12) (quo numero ' opi- tcrlio libro qualiter ex uno multi nati dicerentur os-
nionem mali originalis oppressil), illud quod ex uno (endi. Est (aroen eliam decentissimum, si volumen
Abraham generatio Judocorumdescendisseperhibetur sequens prioris debitum luat, ut c( magna inter li-
(Hebr. xi, 12), nihil vcl cxigui intulisse concussus3. bros videatur esse concordia, ct ad cognitionemto-
Id aulem pulet lector iste, cui nuuc satisfacerc ipsli- (ius opcris invilentur lcgentes; cum et si dilata in
tuo, in secundo debuisse volumine collocari. Norit primis aliqua xstimaverint, intclligunt proeiermissa
'
igilur, hanc responsionis fidem , qua cliam illa qurc non csse. Oslenso igiiur fidei el iiidustrioeoperis
pulantur inlcrmissa , vcl in libro sequenti supplentnr, convenire quod fecimns, congredianmr cum Mani-
s
necquidquam incommodarecerlainini, nec dc ulla chaeis pro Dei operibus el legibus; ab illis naturalis
festinationisperiurbaiione, sed tam de causaruro ne- mali deformiia(em, ab istis iniquilatem judiciorum
cessilate, quam de consilii ralione contingere. Suppe- feralium repellcnies ; docenles in istarum prseceptis
tit vero magnorumingenioriimcopia, quorum exem- nihil dc bono suo perdidissejuslitiam, in illoruin se-
plis talis siili consequentiavindicetur : sed inepta ja- minibus nihil dc malo suo diabolum miscuisse; lircc
ctatio est, ad defensionem simplicis negotii sonanlia postremo digna esse Deo reclore, illa Deo dignissima
priscorum noniinumadvocare suffragia, et securita- condi(ore.
lem facti reddere defensione suspectam. Secundum ACGCSTINUS. Congressionemluam Manichoci,nc in
ergo librum, quem asserendis Apostoli sententiisde- nostra congressione superarenlur, pro auxilio magno
1Editi,fideli.M Mss.,fidei.
1 Forte,sensui. ' Manichreorum noniineetiamcatholicos
intelligit:unde
\3 vignierius, n untio.
AtMss.,nuniero. superfluumest, quodhic additcodexPorlarum,etrradu-
codexPort., concisus. cianis.
 1339 OPERIS IMPERFECTICONTftAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1510
siimerent, nisi ct vos 'cum eis fides catholica supcra- Nec Evm nbirieniil appellarelur Vita, Deus imposuil,j,
ret : quandoquidem discordiam concupiscentiarum sedmaritus.Siceriimloquilur(a): tEtvocavi Adamno-
carnis et spiriius, et miserias generis humani, quibus menuxorissuw Vila, > quoniammater esl omnium vi-
plena est natura mortalium, incipieuies a flelibnset tentium (De Nuptiis el Concupiscentia,lib. 2, n. 12 ).
calamilalibus parvulorum, propterea non sinunlur Siupenda doctoris eruditio, qui ne paululum quidera
duarum, quas inducunt, nalurarum commixtionitri- a Scriptiiraruffisihitsermonedeflecti. Imperiiiamno-
boere; quia hoecomnianaturoepeccalo viliatoe,quam slram arguit; sed oblivioniveniamdare dignatur, qua
Deus bonani condidit, nec viliatam fecundiialismu- facturnerat ut ego dicerem nomine Vilrea Deo mu-
nere et bono opificio suo deserit, auctoritate divina lierem nuncupalam : ita per occasionem brevem, et
et verissima ratione tribuuniur. Quod vos neganlcs, eruditus apparere studuit, et benignus. Sed utnon est
arma quidem quibus vincuntiir, conamini inlringere; admifarida diligentia, nomina(orem feminre cora-
sed lam sunt firma et invicta , ut sive illis ad vos , perisse; iia impudenlia non ferenda est, velle igno-
sive vobisad illos transfixis etperemplis perveniant, Scere quod culpare non possis. Non eniin ita in meo
Utrosque prosternant. opere Iegitur, sicut in commentis hujus lenelur. Ego
II. JCL.Quibus duobus si credilis ', id esl, Dei ricc quippe posito legis lesiimonio, quo dixisse rerum
opefa roala esse, nec iniqua jridicia; lOlumtraducis Crea(or os(enditur, Non esl bonuinsolum esse homi-
dogma contcritur : sicut e regione, traducis impielate nem; faciamusei adjutorium similesui (Gen. n, 18) :
suscepla, hsec duo, condilio Dei atque judicaiio, per Quid esl hoc, inquio, < Non est bonum esse solumho-
-quoesolum Deuspotest intelligi, destruunlur. minem? > NumquidDeus aliquidfeceral,quod noubo-
AoG. Necopefamaia sunt Dei, quando et de malis num jnre l dici possel; maximequi omnianonsolum*
quibuscumque bene- operatur, ct parvulis, quos de bona , sed eliam bona valde feceral? Quomodoergo
massa per primi hoininis preevaricalioneni perdi(a ait, < iVoiiest bonumsoluin esse hominem? » quo ser-
bene operatus esl, eliaro sanandis benigne opitulatur; mone nonreprehenditurcreulurwstatus, sed oslendiiur
nec iniqua judicia, quando gravi jugo super filios humano generiperniciosamunionemesse potuisse,nisi
Adam a die exitus de ventre malris corum (Eccli. XL, ministerio diversi sexus successiogerminasset.Nam si
1); nonnisi peccatorum inerita ulciscitur. Hrec cum eliamAdam sperelurpotuisseimmorlaiisfieri, nisi de-
creduntur aique intelligunlur, et Manichrcorumet liquisset: tamen manifestumest, patrem eum mnquam
Pelagianoruin error e.vstinguitur: Manichrcorumsci- fieri poluisse, nisi repcrisseluxorem, quwde latere 3
lieet, quia mala ista gcneris humani volunl depulari dormienlisassumpta,prima compellationecui operipa-
nescio Cui mali principio seternitati Dei corcterno; ralaessel audivil: i HmcvocabilurVita, quoniammaler
Pelagianoruiri aulem, quia noluiit iroputare peccato. cst omniumviveniium.> Quo sermonetnonslratumesl,
III. JCL. Jani ergo ea quoe contexuit laccralor na- neminemdeinceps hoininum vel esse posse, vel vivere,
luralium, ponderemus : sed ut rerum , qurc mutua qui non conceplusbeneficiosubslitissel.Cum ergo cla-
sunl responsione perplexoe,leclori nostro lam intelli- real, in re quidem non magni ponderis, lamen nihil
gentia quam discrelio suggeratur, quo genere ohlu- a me ila fuisse prolatum, ulillud prreter impudeniiam
ctetur, admoneo. Prolitetur scriptis obviare nostris, singularem quisquam possit arguere; inusta est nota
quse ad se ait in brevi charlula deslinala, ct ponit ali- publicre falsitaiis egentissimo omnium, qui curo vult
quas sententiarummearumparliculas atque suggillat, donarc quod non tenet, uno tempore pariier delin-
quse in meo opere non leneniur. qui(, et penuriajuris, et arabitu largilatis.
ACG.Deo gralias, quod ipsis 2 quatuor libris tuis, ACG.Si non lu ila posuisti Libri verba divini, sicut
undeille quod voluil, sicut voluit, execrpsit, cujusad ego in illa chaiiula inveni; non tibi, sed ei qui sic
me char(ula niissa pervenit, sex libris meis ad cun- scripsit, ignovi : cui ambo debemus ignoscere. Si
cta respondi. Puto quod ibi non es dicturus, aliqua auleni me putas non hoc invenissein chartula, sed
me redarguere voluisse, quoe in tuo 3 opere non te- lanquani hoc invencrim, ideo mendaciter illa verba
nentur : quod ct si dixeris, idque probaveris; eliam posuisse, ut esset quod tribuerera quasi errori luo;
gralulari debeo, non te dixisse, quoedicere non de- nunc tibi certc, quod tam male ac falso de me fueris
beres : atqiie ulinam quoecumqueverba tuarectissime opinalus, ignosco.
. reprehendiuUur, nulla omninodixisses. V. JUL.Postquam ergo hoc taligravitale reprehen-
IV. JCL. Loquilur ergo ad Valerium : Attendequi- dil, pergit ad reliqua, ac palronum suum commonel,
bus se existimat adversum nos liuic prmmisso lilulo ut his qure sequuntur adendrU. Deus igilur, inquil,
consonare: Deus, inquit, qui Adam ex limo fuerat fa- niaris crealor et feminw, convenienliagenerationibus
bricatus,Evam conslruxiie cosla, el dixit, <Hwcvo- membraformavil. Sed hoc lanlum de capite diclorum
cabitur Vila, quoniam mater est omniitmvivenlium.> meorum inserens, prsetermissisplurimis omiiinover-
Non quidem ita scriplum esl, sed qttid ad nos? solel sibus, quibus novilas polissimum inculcatur anioia-
memoriafalli ih verbis, dum tamen senlenlialenealur. rum nihil a.ut carni aul semini debentiuro, subdit
1 Morel,Elem.Crit.,p. 26S,opinaturhiclegendum, sic illud meum : Ila gigni corpora de corporibusordina-
eredilis. M. 1 vignierius,vere. Uss.,jure.
8 vignierius,quod ab ipsis. Prseposilio,ab, non est ' sic Mss.vignierius,maximequoniamnonsolum.
in manuscriplis. 8 Codex Porl., nisi peperisseluxor ei, mtmde lalere.
* Vignierius,uno.AtMss.,tuo. («) Forle, tegitur.
 1311 LIBER QUARTUS. 1312
vil: quorumtamen cfficientiwpotentia operationis in- opcrutn suorum probilate laudatur, ila corum sau-
tervenit,omneqitbd esl, ea adminislrans virtute, qua cialur infamia; ac per totum scriptorum opus, nec
condidit.Si igitttr non nisi per sexum felus, non nisi formationi corporis aliquid diabolum addidisse nec
per corpus sexus, non nisi per Deum corpus; quis am- sensui, inobumbrabilis omnino veritas approbavit:
bigat fecunditalemDeo jure reputari? Postquam hrec ei ideo opinionem Iraducis de Manichseilulo hauslam
'
itaque de meo posuit, commendat quoniam caiho- esse, perdoctum est.
lice ea dicla eliam ipse faleatur. Quis non ergo puta- AOG.Quomodo egeris in illis quatuor libris tuis, et
ret hoininemfuisse mutatum ? Verum non fit imme- quomodo nostra responsione fueris confutaius, ui le
mor sui; sed similem condilionem arbitralur pravi nihil cgisse clareret, qui et meos et tuos legunt, non
dogmatis et pudoris, ul etiam iliud perspicuo repare- diffleolter intelligunt. Quanquarn et cum lui non le-
tur exitio, sicut hic assiduo durescit atlritii. Probat guiitur, sed tanlummodo mei, apparet in eis vestrura
ergo sententiam meam, etferrum prsejudiciiin fidcm hsereiicum dogma destructum. Scd cum meo uni,
suam spoiitaneo defigit amplexu : sed post hoecquasi qualuor illis tuis sic responderisl, ut ejus vix parteni
.inleger virium, aniumat supercssc quo dimicet. Sic attingeres tertiam, nullamque refelleres; tanlum de
enim sequilur : Posf hwcqttwveraciteret calhoticedi- illis preesumpsisti, ut contra unura aKerum tneum in
cla sunt, imoin divinisLibris veraciterscripla, non au- eadem causa, islos tuos oclo conscripseris, quasi me
tem ab islocalholice dicta sunl, quia non inleniioneca- non vincendum firmamento disputaiionuro, sed nu-
tholici peclorisdicla sunl; jam propler quod ea dixil, mero voluminum pulaveris csse terrendum * : usque
Pelagiana el Coelestianahmresisincipiiintroduci.Nam- adeoquippe quadrupla illa responsione nihil te pro-
que attende quid sequilur. Hic denuo nosira dicta fecisse sensisti, u( hrcc tibi oclupla necessaria vide-
subjungit : Qnid ergo suum diabolus cognoscil in relur. Si ergo talibus incremeniis Ioquacilas lua pro-
sexibus,per quod fruclum eorum jure possideal? Di- movelur; quem non terreat, non veritas, sed nume-
versilalem? Sed hwc in corporibusest, quw Dens fecil. rosilas lilirorum tuofum, quani compulare mepiget?
Coinmixlionem?Sed non minus benedictionisquam in- Homo enim stupenda ubertate facundus, qui prius
stilulionisprivilegiovindicalur.Vox enimDei est, i Re- uni meo tuos quatuor, et alteri meo luos octo pu(as(i
linquel liomopatrem el malrem, el adhmrebit ttxori, et esse reddendos; quis non (imca( ne forle sex libris
erunl duoin carne una : tvox Dei esl, » Crescite,el mul- nieis amplius qnam niille (uos reddere medileris, si
liplicamini,et replete terram. >An forteipsam fecnndila- uni eorum qui prior es(, jam sexdecim reddas, aiqoe
tem? Sed ipsa est inslilulicausa conjugii. Ad qnod re- ita singulosquosque sequenliumdnplicaio prsecedenle
spondit, quia nec diversiialem sexuum, nec coramix- numcro persequaris, ostendens nobis quam multum
tionem, nec fecundilatemdiabolus coguoscat iu sexi- loquaris non inlelligendoquse loqueris?
bus, pei quod fructum eorum jure possideat: sed his VI. JUL. Tainen cum hoc ibi satiatissime conslet
oronibusabsolulis invenil quod diabolo deputaret, no- effecltim,breviter licet, in procsenliquoque dispula-
slramque honestaiem nomine limoris inccssil, qui in- lione rcpetetuf. Convertamur ergo ad ipsum, cujus
-ter lot corporum sexuumque munera, veriti simus cum eruditione decer(amus. Annuis nempe, a nobis
carnis concupiscentiam nominarc. Sic ergo adversum recte fuisse collcclum, quia si fetus non nisi per
me patrono suo loquilur : Sed iste in his omnibusno- sexmn, si sexus non nisi per corpus, si corpns non
tuit nominare concupiscenliam .carnis, quw non csl a nisi per Dcum cxstitisset, ambigi non posset fecundi-
Patre, sed ex mundoesl (I Joan. u, 16) ; cujtts miindi talem ad Dei opera perlinere, nihilque suum in sexi-
princeps dictus est diabolus: qiti eam in Dominonon bus agnoscere principem lenebrarum, propler quod
invenil, quia Dominushomo non pcr ipsam ad Iwmines fructus eorura juris sui assertione relineret; quia
venit. Unde dicil eliam ipse, < Ecce venit princeps et diversitas pertinebat ad sexum, et commixtio ad
mundihttjits,etinme nilrilinveniel>'( Joan. xiv, 30): membroruin diversitatem , et fructus fecunditaiis ad
niliil ulique pcccati, nec quod a nascente irahitur, nec Deum, qui etiam gcneraniium fuerats insiiiutor : ac
qnod a viventeaddilur. Hctnciste nolui! nominarein his per hoc nihil remanserat propler quod diabolo esset
oinnibus,quwcommemoravil,naluralibus bonis, de qua commixtionis adjudicanda fertilitas. Quod ergo tibi
etiamnnpiimconfunduntur,qumde liisomhibusglorian- putas vel solatium vel prscsidium a serraonis mei
lur. Nam qnare illud opttsconjuijalorumsublrahitur et honestale conferri, quia nolui in hoc Ioco Carniscon-
abscondilureliam oculis filiorum,nisi quia non possttnt cupiscentiam nominare? quod clsi in omni opere
essein latidanda conmiixiionesiiiepudendalibidine? De silcnlio proeterissem, nihil tamen vituperalionis aut
hac erubucrunleliam qui primi pudenda lexerunt (Gen. injurire res illa susciperet, quoehonestioribus signata
lu, 7) : qumprius pudenda non fUerunt, sed lanquam nominihus * vindicabatiir, et clarissimis B quidem
Dei opera prmdicandaatque glorianda ( De Nupliis et intelligentioevocibus. Fac igitur me prudentius, quam
CoHcnpiscentia,lib. 2, u. 12-14), Egi quidem, bea- suscepti negotii ratio petebat, tegere voluisse sileniio
lissime pa(er Flore, in primi operis quatuor libellis 1 sic Mss.Editiautem, sed in eo uno, quatuorillis luis
,causam nuptiarum, causam commixtionis, eausam sic' respondens.
'corporuni, causam sexuum, causara operis Dei, cau- SicMss.In vign.,ferendum.
3 vign., fueril, At
sam postremo scslimalionisDei, qure necessario, ut * SicMss.in vign.,Mss., fuerat.
quwlionestionssigt&tanomrdbus,
» SicNss. vignierius,qumn. B MSS.Mar.et clar., clausissimis.
 15i3 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINl 13«
nomen ejus rei, quam tegimus amictu : num ideo Catholicis dici, voluntale laudavi, qurc me iamen
totius rationis, lotius veritalis jaclura facienda est? dicis Deo adigenle laudasse. Ecce quomodo Dens in
Num ideo negoliorum arbiter intelleclus jacebil, quia nobis operatur et velle (Philipp. n , 13), quod soletis
est aliquid, quod ut ante oculos, ila ad aures non el contra Apostolumvos negarc,
semper decore possit adduci? Veruintamen quid de- IX. JUL.<Siigitiir, > inquio, < non nisi per sexum
formilatis habet, carnis concupiscentiam nominare; fetus, non nisi per corpus sexus, non nisi per Deum
quam ct ego appellavi, cum poposcit locus; et lu corpus; quis ambigat fecunditatem Deo jure repu-
licet iudomabilem te eam senlire confirmes, tamen iari ? Hoc tam ' certum est, ul eliam tua in suam
crebro commemoras ? laudem ora concusserit '. > Verum post praeconium
Auc. Domabilem dico, id est, carnem, sed expu- huic a te Joco reddilum, hoeresimadraoncs inlroduci,
gnatoribus, non laudaloribus ejus. cum ea qure subdidi, nihil aliud quam qnre prremissa
VII. JUL. Porro hinc post modicura : < Per quid fueranl, admola explanatione geminavcrint.
igitur sunt sub diabolo parvuii, qui de corporibus ACG.Numquid in his, quoc vera (e dixisse con-
nascuntur qure fecit Deus, de commixtione sexus cesseram, dixeras, < Quid ergo suum diabolus cogno-
quem distinxit formando, sed benedicendo conjunxit, scit in sexibus > (De Nuptiis et Concupiscentia,lib. 2,
et fecunditateminserendo multiplieavit Deus, et ipsos «.15)? Hic enim cpapisii iniroducere sensum hrc-
parvulos de materia seminis fecitDeus? Si perDeum resis veslrre : quasi proplerea non possit diabolus
materiam corporum, per Deum gcnitalia corporum, aliquid suum cognoscere in sexibus, quia per creato-
per Deura commixlionemgenitalium, per Deum etiam rem Deum est corpus et sexus : cum diabolus et
vim seminuin, per Deum quoque omniura nascentium bonura Dei et malum diaboli etiam in se ipse cogno-
formam atque vitairi existere confiteris ; quid pulas scat, illud scilicet in sua nalurn, illud in viiio. Sic et
remansisse, propter quod diabolo to( Dei opcra (ran- in sexibus agnoscit ille qurc Dei sunt, sicut et ipsum
scribas > (De Nuptiis etConcupiscenlia;tib.%, n. 15)? sexum, et corpus, et spirituni: scd agnoscit et suum,
Ergo hreresim vocas alterius disputalionis corpus, quo caro concupiscil adversus spirilum : illa enim
cujus membra omnia recla atque calholica confl- sunt a Creatore, cujus vindiclam vilare non poluii;
tefis. boc, vulnere quod inflixit.
AUG.Novatianos, Arianos, Eunomianos, aliosque X. JUL. Aio enim : < Quid eigo suum diabolus
nonnullos, nonne etiam cum to(um Symbolum con- cognoscit in sexibus, ut fruclum eorum, sicut dicis,
fessi fuerint, vocamus iircrelicos? Ut crgo alia taceam jure possideat? Diversilalem? Sed hrec in corpori-
pertinentia ad hscresimvestr.un ; quomodo vos non bus cst, qure Deus fecit. Commixtionem? Sed non
vis vocemus hocrelicos, qui negatis parvulos erui de minus benediclionis, quam insiilutionis privilegio
potestate teiicbrarum, quando transferuntur ad Chri- vindicatur. An fortc ipsam fecunditatem? Sed ipsa
slum, in quibus accepturis Spiritura sanctum tota esl instituii causa conjugu. > Quid hic ergo novuni
aiitiqnilus Ecclesia, qurc laudat nonien Domini a fuit; quid a superiore quam probaveras conclusione
solis orlu usquc ad occasmn, exsufflat et exorcizat dissentiens, qnod post laudem vituperandum pula-
spirilum immunduni? res ? Cerle nihil: ac per lioc quid de (am foedavarie-
VIII. JUL. Nam postquam colleclioncm nostram, laie colligilur ? cum a mc videlicet disputatio in-
qure lania est verilale munita, ut in ie lota ferretur, novata non 3 sit, a le vero sit restimatio meorum
nec convicio eam (emerare quiveris, Deo adigenle dictorum permutata, telerrimam esse intentionem
laudasti, efleclumlamen ejus accusas. tuam, et rationem imbecillam.
AUG.Quem dicis ejus effectum, non iniclligis esse AGG.Miraris quod post laudcm operum Dei, vilu-
vesirum defectum. Ex his enim veris qure dicitis1 peravi insidiosam interrogalionem luam : interrogans
quasi catholici, non efficiturillud quo estis hrcrctici. quippe dixisli, < Quid igilur suum diabolus cognoscit
Namqiie ut catholici dicilis quod per sexum sit fetns, in sexibtis ? > Et volens persuadere quod nihil suum
pcr corpus sexus, per Deum corpus, unde fecunditas cognoscat in sexibus , ea commemorasti, qure vcre
Deo jure depulalur. Sed numquid ideo non indc talis ad diabolum non peitineant, diversitalcm scilicet,
nascitiir homo, qui non sil sine sorde peccali, etiamsi qua fcmininus a masculino diversus est sexus; ct
unius dici sit vila. ejus stiper lerrain (Job xiv ,A, scc. commixiionem,qua utfilii generentur, sexus uterque
LXX)? Non igitur illa vera dicendo,sed hoc quod miscetur; et fccunditaiem, qua ipsi filii generaniur.
itidem vcrum cst negando, estis hscrclici. Quia uli- Hrec omnia fatemur futura fuisse in paradiso, eliamsi
oue Deus non est auclor faluitalis, et lamen auclor nemo peccasset: sed Ula ibi futura non erat, quam
cst fe(us, c( quando nascilur (atiius. Sic intellige, si senscrunt, quando pudenda texerunt, qui priusquam
potes , innasci iiomini ex origine vitium , cujus non peccarent, imdi crant, etnon confundebanlur. llanc
sit auctor Dcus, cum creator ipsius hbminisnon sit lu concupisccnliam carnis, qua caro concupiscit ad-
nisi Deus. Mementosane cxorbitasse te a luo dogma- vcrsus spirilum, sine qiia nullus horainum nascitiir,
le, quo negatis operari Deiun in hominum menlibus el lianc discordiam carnis et spiritus, quam didicil *
voluntatera. Nam ego verba tua, qure confiteor et a 1 Vignierius,lamen. Mss.,tam.
' DuoMSS., concluserU.
1SicMss.in Vign., ex his enim veri quem dicilis. 3 Hicparticulaninegahtemrestituimusex manuscriptis-
4 codexPort., dicit: minusbeue.
 4345 LIRER QUARTUS. I3S6
catholicus doctor, Pclagii veslri lam excellentcr ore casta conjugia, videbas, ctlacebas, et me interro-
laudatus, per prrcvaricationemprimi hominis in no- gatione fraudulenlissima, quasi nihil essct quod re-
Stramverlisse naturam (Ambrosius,tib. 7 in Lttc. xu); sponderi posset, urgcbas. Aul si non videbas, pro-
hanc ergo lu quare lacuisii? qui interrogans quid fecto hrcresim vestram ipsa csecitatcintroducebas.
suum diabolus cognoscat in sexibus, alia nominasti XV. JCL. Sed ais me noluisse concupiscentiam
qnse diaboli non sunt, e( hoc quod ejus est ture in- carnis nominare. Qui nolui nominare, lacui; el si la-
lerrogalioni reddere noluisti. Hanc interrogalionem cui ', nihil quod reprehenderes sum Iocutus : quis
tuam dolosam reprehcndi, non divina opera qurc ergo errorem persuadet tacendo? 0 nova criroinum
jure laudavi. et haclenus inaudita portcnla ! Silentio meoait * per-
XI. JUL. Et quod laudas calholica, pavoris lui versum dogma componi!
esse \ non lidei. AOG.Non silenlio, sed dolosa interrogatione, sicut
AUG.Ille in laude calholicanovit nostram fidem, superius demonslravi. Quanquamet silentium nierito
qui per illara vestrum demonslrat et expugnal er- reprchenditur, quando id quod dicendum fuit, ideo
rorem.. non dicitur, ne interrogalioni responderipotuissc cer-
XII. JOL. Quod ergo laudata viluperas, non esse nalur.
judicii, sed furoris. XVI. JUL.Expendai hoc prudenlia omnis, e( ri-
Acc. Non laudala vittipero : sed laudavi qure vera deat 3 orationis invidiain nomine laciturnilatis osten-
dixisti; vituperavi aulem quod insidiose ' inlerroga- sam. Confiteris igilur mc nihil dixisse quod possis
sli, videns quid tibi respondendum esset, alque ita argtiere.
hoc tacens quasi non esset. Hoc ulrunrijudicii sit, AUG.Imo vero, reclissime arguitur quod inlerro-
an furoris, videbis, si a furore conquieveris. gando dixisli. Ut enim nihil esse pularelur, quod tibi
XIII. JOL. Quo furore quidern nunquam cariturus rcsponderi posset, illudquod posset, tu dicere noluisti.
es, nisi prius obscenumdogma rejeceris : quia inter Aut certe ipsam cur non argtio crccitatem, qua id
poeni(en(irepudorem, nunquam tamen a Christianis nec videre poluisti?
avcrsaium, e( argumentaiionis inopiam, graves per- XVII. JUL.Tu sane nostrum vexando silentium,
ferens Symplegadas, necesse est ut bona dicta qui- prolulisti quod olim quidem defendi non poluit; nunc
b»6 obrueris, aut scquaris, aut laceres. vero postquam Manichseiepislola, cujus in libro tertio
AOG.Non sunl bona dicta, Juliane, negare Chri- sententias posui, venit ad publicum, nec cclari po-
stum parvulis esse Je-tim, aut Jesum, id esl salva- test.
torem, ila esse parvulis conliteri, sicut universrc AUG.Concupiscenliamcarnis nec Manichosusvera-
morlali s crealurre, unde dic(um cst, Homineset citer viluperat *; nec tu veracitcr laudas : ille, quia
\umenla satvos facies, Domine (Psal. xxxv, 7). Non nescit unde hoc sit malum; lu, quia negas malum :
propterea ille veniens in similiiudine carnis peccali ille, quia eam permixlrcBnobis nalurre tribuit alienrc;
tale nomen accepit : sed, Vocabis,ail angelus, nomen tu , quia eara noslroenon vis csse vitiatse: ille, quia
ejus Jesum; ipse enim salvum faciel poputum suum per illam credit corrumpi Dei partem 6; tu, quia per
a peccaliseorum (Mallh. l, 21). Non sunt bona dicta, illam dehonestare conarisetiam paradisi felicitatem.
ab hoe populo parvulos separare, et ideo Chrisium XVIII. JCL.< Noluil, > inquit, < nominarc con-
dicere eliam illis esse Jesum , quia salvos eos facit, cupiscenliam carnis, quse non est a Patre, sed ex
non a peccatis, sed a scabiolis eorum. Resipiscc, mundo est; cujus mundi princeps dictus cst diabolus:
obsecro : puto quod non ex parentibus isla creden- qui eam in Dominonon invenit, quia Dominushom»
tibns nalus es; et certe in Ecclesia non ista credente non per ipsam ad homines venit < (De Nuptiis el Con-
renalus es. cupiscentia,lib. 2, n. 14).Verbisergo ipsius Manichrci,
XIV. JCL. Videamus tamen quid senleiUiarum concupiscentiam carnis non a Dco factam, sed a
mearum arripucris, quod nomine erroris incessas. mundo, cujus lamen mundi principem diabolum
< Sed iste, > inquis, < in his omnibus nominare no- dicis, conditam proliteris.
< luil concupiscentiamcarnis, qure non cst a Palre, AOG.Numquidego dico diabolumprincipemmundi,
< sed ex mundo est; cujus mundi princops dictus est et hoc Dominus ipse non dicil ? Numquid hoc cgo
< diabolus : qui eam in Domino non invcnit, quia dixissem , nisi ipsum dixisse legissem ? quod cum et
< Dominushomo non per ipsam ad liomincs venil > ipse legeris, cur objiciendummihi putasti ? Nec lamen
(De Nupliis et Concupiscentia, lib. 2, n. M). Dixisli ideo diabolus princeps est cceli et lerrre, ct omnis
certe me hreresimintroducere, ad quod probandum cceleslislerrestrisque creaturre, secundum quod di-
nulla mea dicta subjungis. 1 Editi, elsi non tacui. Abest, non, a manuscriptis.
ACG.Ula dicla lua subjungo, quibus inierrogasti, ' Apudvignierium, ais. M.
8 SicMss.Atediti, videat.
< quid suum diabolus cngnoscat in scxibus. > Dolose * Apud Mar.Clar.et editiones, ante verbum, vitupc-
quippe ista dicebas, quando concupiscentiamcarnis, rat, legebatur,et invictissime contraManichwiet Pclagii
sectatores.Glossemaex margine huc translalum, quod
cujus plerumque motibus necesse est resisiere eiiam auctoritatecodicisPortarum expunximus.
8 Ediliones,permixlam.Emendantur ex manuscriptis.
1 Vignierius,esl. AtMss.,esse. e Duoshic versus,nempea verbis,tu, quia eam, usque
1 SicMss.In vign., insidiosa. ad verbum,parton, in editionibusprsetermissosrestitui-
* vox,mortali,additurex manuscriptorum fide musex mauuscriptorum fide.
1347 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1348
clum est, Mundusper eum faclus est: sed quia mundi rum respicit, odium oronibus indicit elemenlis, et
nomine appellalus est orbis terroein hominibus, qua- mundum et cuncta qure in mundo sunt, non esse ex
libus plenus esl, secundum quod dictum est, Et iimii- Patre, neque diligi debere denuntiat.
duseum noncognovit(Joan.i, 10); secundumquoddic- ADG,Inaniler ista dicis : nullus vel idiota calholi-
lus est et diabolus princepsmundi liujus (Id. xn, 31); cus sic isto loco accipil mundum, ut de elementis
secundum quod dictum est, Mundtts in malignoposi- aliquid cogitet. Neqne enim et ubi dicit de Domino
tus esi (1 Joan. v, 19); secundum quod dictum est, Christo, Ipse est propitiatio peccalorum nostrorum;
Qiria vero de mundononeslis , proplereaodit vos mun- non solitmnostrorum,sed el totiusmundi(I Joan. n, 2);
dusXJoan. xv , 19); et innumerabilia talia. Ac per ita quisquam desipit, ut eliam elementorum hic exi-
hoc, mundiim, Scripturis sanctis docentibus, pro dif- stimet inielligenda esse peccata. To(um boc ergo
ferentia sentcntiarum, nunc in bbno accipimus, nunc quod islo modo dicilur mundus, non nisi in homi-
in malo. Ad bona ejus peiiineni coelum el terra, et nibus intelligitur, qui sunt per tolum mundum, id
omnis in eis Dei creainra : ad mala ejus perlinenl con- est, toto, quaquaversum incolilur, orbe lerrarura.
cupiscenliacarnis, el concuphcentiaqculorum,elambilip Ipsam denique huraanam vilam, qua non secnndum
smculi, vel, sicut ipse posnisli, superbia vilw. Sicul Deum, sed secundum hominem viviiur, mundurahoc
ergo nunc in bono , nunc in malo legilur mundus : loco appellavit Appslolus. Ideo diligi velat, ei dicit,
sic lege, si poles, aliquando in bono positam cooeu- Omnia qum in mundo sunt, concupiscenliacarnis est,
piscentiam camis, vel coneupisceniiam oculoruni: el concupiscentiaoculorum, et ambilio sw.culi, vel su-
sed sic non invenies, sicut nec superbiam vilre , quod perbiavitw; quwnpnesl a Patre, sed ex tmndo esl.
illis duobus malis » addilum est lerlium. Tu, si quid poles , in bono aliquando nominalam ,
XIX. JCL.Ideo ajilem dixi eloquiis te usuni omninp Scriplurarum sanclarum loco ullo, concupisceiUiani
Maniclisei,quia elsi in apostoli Joannis Epislola non» carnis ostende : el noli aperlis rebus nebulas loqvra-
nulla ex his verba teneantur; lanien quia certuro esi, cilalis olTundere.
non ibi Illum Ecclesise magistrum aul de carne, aut XXI. JCL. Certeaposlolus est, ct proecipuaDomino
de sensu carnis, aul de coneupisceiitianupliali, quid- Jesii charUale dileclus : tamen nisi inlenticiiem
ejus,
quana lale sensisse, qualc Manichrcus verborum ejus vel Evangeliuiri quod scripsit, vel Episiolarum
non verba esse gra-
usurpalioiie componil; injurja ejus vitas indicaret, verba isla qure posuimus, ita nullum
dixi, cujus sensui serviebant, ut eloquia inlenlionis rebns afferre!prrcjudicium, ut Scripiuris om-
possent
sure merito censeantur : ct sicut apud saiictum Joan- nibus, qur» mundum a Deofactiim cederc *
asserunl,
nem aposlolica sunt dignitale reverenda, qnia insi- cogerenlur. Verum ipse
Evangelii quod conscripsit,
niiant verilatem ; ita apud Manichasum oburabrata feverendo se coniniiinivit exordio s.
Deus, inquil,
illorupi signa non expressa vidcanlur. eral Verbum; per ipsitm facta sunt omnia, et sine ipso
ACG.Quid addis < nupliali, > et dicis < de concu^
> ut veslias faclum est nihil. Ac deinceps : Eral tumen verum,
piscenlia liuptiaii, pudendam susceptam qttod iUuminat oinnem liominem venienlem in hunc
luam nornine lioneslo nupliarum ? Coneupiscenliam inundum': in hoc mundo el mundus per ipsum
cral,
carnis dixit apostplus Jpannes, non,concupisceniiam
esse in cliam si nemo factus est. Itemque : Verbum caro faclumesl, ut ha-
nuptialem; qurcposset paradiso, bitarel in nobis (Joan. i; 1, 3, 9, 10, 14). Quibus le-
in
peccasset, appetilu fecunditalis, non in prurilu vp- stimoniis nihil in sensibus suis obscuritalis i-eliquit :
luplalis; aut cerle ut
spiritui seroper subjacens, npn sed ostcndit Deum se nosse eiasserere lolius
mundi,
nisi spiritu volente moveretur; nunquam adversus
ut et adversus eam atque eorttm qurcin mundo sunt omniura condiiorem,
spirilum concupiscens, spiritus
Absit enim ul in loco tantse Mapichrcisque nullum ad sentenlias suas accessum
concupiscere cogerelur. patere perdocuit. Quoniam omnium naliirarum
in hominibus illic tanla felicibus qui
felicilalis, et pace Deum asserit crealorem, abuiitur, sine fidei dispen-
esset ulla discordia carnis el spiritus. subs(amiarum' nominibus, ad significationem
XX. JCL. Apostolus quippe Joanncs cum ad viriu- dio,
iirimodicre.
tum omnium fastigium provocaret fideles, ei siudium cupiditalis
sanciilaiis-.ad altitudinero doniinicsc conversationis AUG.Sed lu concupiscentiam carnis, nec.quandp
exienderel, ad cpnipendiuni, mundi iplius nomine ' immodica est 3, vis inlelligi malum esse, sed bonum ,
universa prsesenliumbonoruni 2el jucundjiatum irri- eosque potius bono male uli, qui ea iKuiKurimmo-
iamenla concludenS, Nolile, inquit, diligeremundum, dice. Ac per hoc, si concupisceiUiacaruishonumest;
neque ea quw in mundosunl. Si quis diligil mundum, profecto et modica bonum esl mpdicum, et immodica
non esicliaritas Palris in eo : quonium omnequod est bonum est immodicuni: sed modica uti; hoc est, ut
in muhdo, concupiscentiacarnis , et concupiscehliaocu- dicis, bono bene uli; immodica vero uti, hoc est, ul
lorum est, et superbia vitw; quw non est ex Patre, dicis, bono male uli. Sicut vinum procul dubio bo-
sed e%mundo est : ct mundustransit, elconcupiscenliq num est; omnis enun creatura Dei bona est (l Tim.
ejus; qui auicm facit votuniaiemf)ei, manei in mter-. 1 Editi,credere.Meliusmanuscripti,cedere.
num(Uoan. n, 15-17). Quantumad superficiem verbo- ' SicMss.Ediiivero, Evangelium quodcbnscripsil,reve-
tendo commimivU exordio.
' iioc etiamioco, malis,pneterieranleditipnes. 2 Editi, modica est; et paulo post,- qui ea ulunittr
* In MSS. »;ar.Porl., Iionortmt. tnodiee.Ulroquekco ex manuscriptomnnde «astigaotttr.
 1549 LIBER QUARTUS. 1350
IV, i): el-qui modico yino utitur, bonp bene utitur; Quasi non invcnerit tanlus doctor unde illam, sed
qui vero immodico vino utitur, bono niale utilur. Sed unde luxuriosum nomine ejus argueret; cum luxu-
Joannes nunquam diccret vinura a Palre non esse , riosus non esset arguendus, nisi ejus desideriis obe-
sicut concupiscenliam carnis dixit a Patre non esse. diret. Desine multum dicer.e, el parum sapere. Nun-
Non igitur invenis, qure concupiscentia carnis non sit quara elficies,quantolibel loquacilatistuseflumine, quo
a Palrc : quia et immodicabonum est apud te; et ille in profunda raplaris; prorsus nunquam efficies, ut
pulius noii est bonus, qui bono immodico utilur, id luxuria sit malum, et concupiscerequa? ad Juxuriam
esi, qui bono male utilur. Quid ergo dubitas breviter pertinent non sit malum, ctiamsi lali' concupiscen-
aperteque dicere, quod obscure longis anfraciibus lire non conseniiatur, ne malum perpetretur.
dic"'s,qtiod dixit Joannes falsuni esse, et te verum di- XXIII. JOL. Sic eiiim et in Evangelio suo dixerat;
cere ? Falsum esl enim quod illc ait, Concupiscenlia Mundus per ipsum faclus est, el mundus eum non cb-
carnis non est a Palre ; a quo sunt omnia naluralia gnovil (Joan, i, 10) : non ulique ut elementa Chri-
bona : si concupiscentia carnis ', ut dicitis, ct tunc stum ratiohe carentia ppluisse vidercntur vel cogrip-
bona est, cum ea quisque immodica utitur; sed ille scerc vel negare"; sed ut mundi appellaliune lurba
malus esl qui bono ! male utitur. infidelium signaretur. Eodem ergo more in prsesenl.i
XXII. JOL. Praicipit ergo non diligi mundum, ne- quoque, omne quod in mundo est, id esl, orania ge-
que ea quoe in mundo sunt; el dicit quoniam dile- ncra hominum ita voluptaiibus inhrcreniia, ut boiia
ctoribus srcculi Dei charilas inesse non possiused cuncla rationahilisanimanlis aut potestatum phaleris,
non ut hoc nomine dilectionis a sreculo submovendre, aut opum sarcinis, sensibus metiantur, exosa ail su-
alterum ejus quam Deum verum inlelligi facial condi- perbia lurguissOiqure ex^Deononesl, id est, Deonon
torem; verum ut agnoscant fideles, nullas prresenlis placet, sed ex niundo esi, vohintatis scilicet humanse
vitrc cupiditates proeferendasesse virlulibus, ne raens pravitate concepta. Et ideo vos,inquit, sua non debet
eorum aul comparaudis opibus, aut conquirendis vo- rcmulatione corrumpere : quia qui facii voluntaiem
luplatibus occupata, a chrislianrc, qusc vera est, phi- _ Dei, selerncefu beatitudinis compos, pec cum proesen-
losophioededucalur vigore. Quoniam omne quod est in tium fragiliiate prselervolat. Ergo Joannes apostolus
mundo, concupiscenliacarnis, et concupiscentiaocuto- odio baberi mundum pnccepit, quomodo et Dominus
Tumest, et superbiavilw; quw non est ex Palre, sed ex in Evangelio, non solum corpus, sed etiam animam
mundoesl: el mundus transit, el.concupiscentiaejus; ipsam nostram odio habendam esse monstravil: Qui,
qui aulem facit volunlalem Dei, manet in wternum. inqnit, non odii patrem, aul fralrem, insuper eliam
Mundi ergo nomine, mores hominum nihil post hanc animam suam, non est me dignus (Luc. xiv, 26). Cu.ni
vitam esse autumanlium, diversasque morlalium lam certc (idcliumaniihus se odisse non possit, qui amore
pompas quam luxurias indicavit. consullissimo felicifatem suam doloribus eliam et
AOG.Ergo si < mundi nomine, mores hominum pcriculis mercaltir. Quidigiluregimus? Apostoluinvi-
nih.ilposl hane vilam esse autumantium, diversasque delicet Joannem, ex more Scripturarum mundi voca->
mortalium lam pompas quam luxurias indicavit; > bulo non naturam perculissc rerum, sed vilja volun
in his sunt illa qure esse dixit in mundo, et a Patre lalum : atque ita concupisceiKiamcarnis negasse cv
non esse; in quibus primum locum (enei tua illa pul- Deo esse, sicul orania qure in mundo sunt. Qtiod
chra suscepta, concupiscentia scilicet carnis. Sed lu Manichrcusnon secundum Aposloli seiisum, sed sc-
videris, in moribus hominum nihil post hanc vilaffi cundum perfidiamsuam velut consequenlef arripiens,
esse opinantium, voluisse inlclligi oculorum concu- nec concupiscentiam carnis, nec ipsam carneni, nec
pisceniiam, quoniam his rebus quas videni inhrerendo, totum pos(remo mundum a Deo confirmai effectum :
nolunt ea qucenon vident credere; in pompis autem quem tu secutus, concupisceniiamcarnis, non a Deo,
mortalium, ambitionem srcculi vel superbiam vitoe; sed a diabolo conditani credis.
in luxuriis vero, concupiscentiam carnis; ut omnia AOG.Hanc ego concupiscentiamcarnis malum dico
tria qu.e Joannes posuit, complexus esse videaris : esse, quam dicit Joannes a Palre non esse, et quam
3
quasi possil esse luxuria quam vituperas, nisi con- dicil Ambrosiu.sin naturam noslrara ex primi hoini-
sentiatur concupisceniisecarnis quam viiuperandam nis prrevaricationeveiiisse (Lib. 7 in Luc. xn); unde
esse non pulas, et bonum appellando insuper laudas. Joannes volens homines intelligi, eam dicit ex mundo
Quid est aulem insanius, quam luxuriam malum, et esse. Hanc concupiscentiamcaruiset Manichrcusma-
coiicupiscentiani luxurioe bonum diccre? et pulare lum dicit; sed unde sit nescit : tu autem bonum di-
apostolum Ciiristinomine concupiscenlire carriis, non cis, quia et tu unde sit nescis ; et cani ncgando csso
ipsani concupiscenliam carnis, scd polius accusasse unde illam csse dicit Ambrosius, facis ut nalurrc mali,
luxuriam, quic omnino nulla est, nisi cum quisque quam Dco coxternam desipit, recle sibi eam videalur
concupiscentia carnis illicilur, trahitur, possidetur? tribuere Manichoeus.Ergo ut ct tu rcdarguaris et
Manichseus, illud quod dicil Joannes apostolus, epi-
1 vignierius,sed concupiscenliacarnis; el paulopost,
si Uleinalus.Atmanuscriplipriore loso habent,si; poster scopus exponit Ambrosius. Quod enira per prrcvari-
riore, sed. cationem primi hominis innaturam vcrtit, non utiqne
1 CoclexMar.,bona.
* Ediii, IIOH 1 vignierius, eliamsiconcupiscentim
,"omisso,luti,;$#\
poisit.Particulanegaas auclorilate mauu- restiiuilur ex manuscripiis-
SCriptoruai ex;,u;igitur.
 1381 • OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI is&t
Deo corcternuftimalum est; taceal ergo Manichreus: et oculorum fuisse, quam culpam.
ct lamen maluiri esi; laceat ergo eliara Julianns. ACG.Huiclib.ro lud secundo, satis respondi quarlo
XXIV. JOL.Conslat itaque bealuni Joannem nullam meo. Nam sicut ibi, , ita et hic garris inania. Nullo
tibi efrofis occasiohem dedisse : lc porro id quod enim modo osiendisti, concupiscentiam carnis,
qua
Maniciiseusprotiilit imbibisse. Atque ut aposioli jam caro concupiscit adversus spiritum, prius in homine
exislimatione defensa, manum super hoc vel breviter psse ccepisse, quam culpam. Quidquidillud est, quod
construamus : quid hic sanelum Joanriem exislimas duo illi homines post peccatum in membris suis sen-
intimare, cum concupiscenliamcarnis etconcupiscen- serunt novum, unde pudor eorum pudenda contexit
liam oculorum ex Deo non esse pronunliat ? Gennsne (Gen.III, 7), procul dubio culpa conlraxit.
ipsum concupiscentire,qusenon mediocritale concessa, XXVII. JCL. Hic tamen necessario exigo, quibus
sed nimietate prohibila in vilium cadit; an solum libi somniis revelalum sit, ut nomine concupiscenliae,
excessum, qtii non naturalis, sed voluntarius depre- coeunlium libidinem indicatam pmares. Salvis enim
henditur? opibus l veritatis, quas dispulatio longa patefecit,
ACG.Si in vitium cadit, lunc eam saltem malum putemus necdum claruisse, ad eumdem auclorem a(-
esseconcede : sed cur eam tunc quoque bonum esse tinere sensus carnis, ad quem ejus forma pertineat.
contcndis, et eum bonp male uti dicis, qui concessura AOG.Alii sunt carnis sensus, quibus caro prresentia
ejus raodum excedit? Sic enim non.ipsa, sed ille ca- corporalia spiritui quodam modo nunlial; et alii sunt
dit in vitiurn, qui ea male utitur. YideSnequamnescias carnalis concupiscenliremotus, quibus caro adversus
quid loquaris, quando nec in lua definitione con- spiritum concupiscens in qureque illicita aique inho-
sisiis? nesta prsecipilat, nisi adversus eam eliam ipse spiritus
XXV- JUL. Si dixeris, nomine concupiscenlirc, concupiscat : quoe discordia carnis et spiritiis, non
eliam illum ipsum modum, quo licila rerum nalura- creatori carnis aut sensus, sed malo suasori et ho-
lium afficilur voluplate, ut concupiscentia camis in mini proevaricatoritribuitur ab eis, quorum fide sana
universum reprobata videatur : ergo el sensum ocu- error insanus Pelagianorum et Manichreorumdamna-
lomim, elmundum ipsum, et quidquid in mundo est, tur.
a diabolo conditum prolitere ; quia omnia pariler ex XXVIII. JOL. Sed si hoc fingatur ambiguum, le
Deo non esse dicuntur. Quod cerle si annueris, non conlinuo crassissima dubii nubes involvet. Hac quippe
efficierisManichrnus; es enim ctiam nunc : sed hoc concupisceniia carnis nullum absolute genitalium
te esse, ut argiimentis tuis oli.m, ila quoque profes- lenetur indicium*. Dicani ergo aures hoc vocabulo
slone monstrabis. Si autem nudatum errorem pave- variorum sitienies carminumverberari, dieam casti-
scens, dixeris Apostolum nomine concupiscenlire gari a sanclo Joanhe helluonum palalum , dicam cul-
carnis et oculorum concupiscentise,et nomine mundi, pari. immorientes 8 odoribus nares; tolum postremo
non res ipsas, quse cum inlra concessos fines tenen- prseter id quod lu arbifraris : libera est eleclio, ubi
iiir, innocurc sunt; cum autem in illicUa procurrunt, specialis verbi nulla pressura est. Aut ergo nega illa
fiunt reprehensibiles, adnotasse : clarebit, quod in qiisediximusconcupisci; etinficiare, ut soles, omnium
primo opefe egimus, concupiscenlire naturalis non conscieniioe:aut si necdum eo usque impudentia in-
genus, ridri speciem, non modum, sed excessum tan- calluit, ut his conetur obniti, assentire damnationem
tum jn cttlpam venirc. Atque ideo hoc lestimonium genilalis jucunditalis nec in sermonibus inveniri.
Apostoli in reliquum pudcnler caveto, ne illud si vel AOG.Ila hoc dicis, quasi nos concupiscenliamcarnis
IcvicOmmemorationepollueris, defensus quidemnihil, in solam voluptatem genitalium dicamus sesluare.
propalam verO proditus approberis '. Prorsus in qupcumque corporis sensu caro contra
AOG.Sed, hoirto cpntenliose, modus concupiscen- spirilum concupiscit, ipsa cognoscitur : et quoniam
tire, quem dicis esse concessum, tunc non servalur , si non adversus eam spirilus foriius concupiscat, ad
quaiido illi impellenti conseniitur aul ceditur, et itur mala perlrahit, malum esse. convincilur. Propter
in ejus excessum : quo ut non ealur, resistitur malo. ipsam Scriplura dicit : Nequius oculo quid crealum
Quis enim dubitet malum esse \ cui si obedias, ma- esl (Eccli. xxxi, 15) ? Et utique oculum, non nequi-
iiim facis; si f epngnes, bonum ? Qui ergo vult tempe- tiam, creavit omnium creator Deus et corporum et
rantcr vivere, non consenlial malo quod laudas; et sensuum. Ecce unde inlelligas (si vcritati non resistas)
qiii vult (ideliier vivere, npn libi consenliat cum ma- inesse malum naturse noslrre, eliam cum creatur,
Iiim laudas : proinde ut vos caveat, concupiscentiam quamvis creetur a bono bene bonuin. Sed unde sit
carnis malum esse sciat; ul autem ct vos el Mani- hoc malum, disce ab Ambrosio, rie ad aliam, id est,
choeos, unde sit sciat. mali naiuram introducendam Deo coseternam, sufira-
XXVI. JCL. ExerCui hunc locum in E.ecnndoprio- giumprsebeasManichoeo.
ris operis libello, atque ostendi, prius in homine XXIX. JOL.Quid ergo tibi opitulari potest, quod ego
concupiscenliam carnis quse speciem 3 irritat saporis inter commixtionem sexuura, fecnndilatem coeun-
1 Editi,per palam vero perdilus apparebis.Concinnior tium, nolui concupisceritirenomine lacerare, cum eam
nostra, quseveterumesst
s Vigmeriusi librorum,leclio. 1 SicMss.Editiautem,cperibus.
Quis enimdubitat esse; omissomalum, ' sic Mss.Atediti, iudicium.
quod erat in manuscriptis.
» in Mss.,spem.LOCUS perplexuset depravatus. • Forte,itnmorantes.
 1553 LIBER QUARTUS. 1354
nec lucum Manichreodiabolicampotueris approbare; peccali, illa plaga vestigmmquepeccati, illa iltecebra
et jam ipsa prremisssedispulaiionis consequenlia cla- fomesquepeccati, illa lex in membrisrepugnanslegi
ruisset, ad ejusdem operam recurrere sensum illum , menlis. Hujus pudel, el merilo pudel. Nam si hoc non
quo commixtorum corpus afficitur, ad cujus instilu- esset, quid nobisessetingralius, qttid irreligiosius,si in
tiunem corpora, conjugia seminareferrentur? membrisnostris, non de viliovel pmna nostra, sed de
AOG.Alia est vis sentiendi, aliud vitium concupi- Dei confunderemuroperibus ( De Nuptiis el Concupi-
jscendi: discerne duo ista diligenter, noli errare de- scentia, lib. 2, n. 22)? Claruit certe qualiter gesliat:
formiter. Aliaest, inquam, vis sentiendi, aliud vitium gaudio suo non polcst adhibere frenos; lenet meam
concupiscendi.Lege Evangelium: Qui videril,inquit, sententiam, qua concupiscenliara naluralem malam
mulieremad concupiscendumeam, jam mmchatusesl possit oslendere, et diaboli operibus deputare: quam
eam in corde suo (Matth. v, 28): non dixit, Qui vide- senlcntiam de ore meo dicit vi verilatis extortam,
rit, quod est sentire per eum sensum corporis qui concionaturque scelesiissimum atque profanissimum
dicitur visus; sed, qui viderit, inquit, ad concupiscen- esse, si ca qure a Deo facla dicamus, pudore ope-
dum, quod esl videre ad malum. Visus ergo sensus rienda fateamur. Sed alacriiate commoliornon potuit
carnis esl bonus.rconcupiscentiavero carnis molus ponderare quid diceret: asserens enim in operibus
esl malus. Quo malo si bene uiitur conjugalus, non Dei pudendum nihil esse, operam autem genitalium
eum bonum facil; sed operi bono servire compeUit. pudendam esse, et ideo non posse eam Conditoris
Facit enim nonnisi boni aliquid et per ipsum, si nihil operibus adscribi; subito confessus est illam non
faciat propter ipsura : si autera faciat aliquid, sed la- solum honestam, sed etiam justam; non solum
men in conjuge, propter ipsum, non ei veniam daret creante Deo, verum etiam judicanle, nostris corpori-
1
Apostolus gratia nupliarum (I Cor. vn, 6), si non bus attributam. Ostendiin terlio prioris operis libro,
agnosceret esse peccamm. non posse idem poenamesse quod culpam.
XXX. JOL. Oporteret quidem nihil post primum AOG.Non ostendisti, quod te ostendisse inaniter
opus, quod ad sanctum Tnrbantium edidi, super ne- jactas: imo etiam ipse quodam loco oblitus quid ante
cessario naturalium pudore disserere; quia ibi ita dixisses, confessuses culpam eliam poenamesse pec-
plene actum est, ul nisi depositis omnino mentibus, cantis. Quodego cum libi superius responderem (Con-
nihil hinc possil ambiguitatisoboriri. tra Julianum, lib. 5, n. 10), satis evidenter ostende-
ACG.Sanctusforte Turbantius, ipso opere tuo lecto, ram, etiam per Apostolum probans puniri peccata
quod ad eum te scripsisse coramemoras, eliam pro- peccatis : qui cum de quibusdam dixisset, quod im-
pterea in catholicam fidem respiravit, quoniam le in mutaverinl gloriam incorrupiibilis Dei in simililudi-
tali causa defecisse cognovit. nem imaginis corruptibilis hominis, et volucrum, et
XXXI. JCL.Tamen cum defensor traducis ne tenui quadrupedum, et serpentium; prolinus hoc peccatum
quidem possit ab eo ungue deflectere, meunique rhe- aliis peccatis ostendens esse punitum, Propterea, in-
lorica elegantia faliget pudorem , cur diversis homi- quit, tradidil illos Deusin desideriacordis iliorum, iit
nibus' negotium ipsum commixtionisjuvat hinc ea immundiliam; ul contumeliit tifficiantcorpora tua in
qure rebus aciis convenit, parcitate decernere? Et in semetipsis(Rom.i, 23, 24), et crctera qure ibi con-
lioc ergo loco, et in inferioribus, ubi ego dixi, <Pro- tcxuit. Nec in Psalmo diceretur, Apponeiniquitatem
pter hoc retinquelhomo patrem el malretn, et adhmre- super iniquitatemeorum, et * noninlrent in tuam jusli-
scet uxori; el erunl duo in carne una (Gen. n, 24) : liam (Psal. LXVIII , 28); n.isijusto judicio Dei ppni-
ut exprimeret fidem operuni propheia prope pericu- renlur additis praecedentia peccata peccaiis.
lum pudoris acCessit; > quasi praedara inveniens ge- XXXII. JOL.Et ideo super hoc laborandum non
stit, exsultal, el clamal: Aperlaprorsus, et vi veritulis, esl: commendo tamen dispuialoris acrimoniam *, qui
inquit, extorla confessio!Dicatur causa, cur in expri- quam dicit a Deo reddilam, non vulta Deo conditam;
mendisoperibusDei, propheta prope periculumpudorit pronuntians Dei uon convenire operibus, quod vult
accesserit.Ilane vero humana opera pudenda esse non ejiis convenire judiciis.
debent, sed ptane glorianda, el divina pudenda sunl? AUG.Apparel le non inielligere quomodo dictum
Itane veroin eloquendisei exprimendisoperibus Dei, sil, Deus tnortem nonfecit (Sap. i, 13):cujus tamen
nonhonoralurprophelmvelamor vel labor, sed pericli- judicio qui peccat morilur. Convenit ergo judicio ejus
hitiir pudor? Quid enim poltiit Deus facere, quodejus ut moriaiur pecca(or; nec tamen operi ejus convenit
f,\mdictttorempudeat dicere? Et quod est gravius, pu- mors, quia Deusmortemnon fecii. Ejus quippejustum
deat hominemalicujus operis,quod non honw, sedDeus est judicium, ut peccato suo quisque pereat, cum
fecitin homine: cum omnesopificesquaritnm' possunt peccalum Deus non facial: sicut morlem non fecit,
laboreel induslria id aganl, ne de suis operibuserube- et tamen quem morle dignum censet, occidit. Unde
scanl? Sed profecloillud nos pudet,quod puduit primos legitur, Deusmorlemnon fecil; legitur, Mors et vita a
illos homines, quandopudenda texerunl: illa est pmna DominoDco est (Eccli. xi, 14): quaeduo inter se non
1 Forte, nominibus. esse contraria profecto videt, quisquis ab operibus
' Mss.,quanlo.—Libe.rsecundusde Kuptiiset Concupi-
scentia,n. 22, fert, cttm omnes opificesquanto possunt 1 Editi, qperibus.MeliusMss.,corporibus.
«
labore;cumhac tamen nola: PolioresMss.,cnm omnes ' vignieriusomittit,et. M.
« opificesquantumpossunllabore. » M. * SicMss.In vign., acimoniam- '
.,
SANCT.AUGUST.X. (Quarmtt-trois )
 1358 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINl 1356
divinis.judiciadivina discernit *: quod tu si poluisses, inlellige; et noli tibi, ne inteUigas, tumultu loquaci-
non utique ista vana dixisses. tatis obstrepere.
XXXIII. JOL. Ergo in operibus ejus nullus pudor XXXV. JOL.Ad quod tamen quasi corollarium pe-
est; in sentenliis autem summa deformitas. Cerlum culiaris sceleris adjunxit, ut talem pcenam a Deo U-
est nempe, quod poertammereatur reatus: num ideo latam diceret, quse esset illecebra et fomes peccati,
' lamen confusio culpre debita, in vindicla recttrrit, ut qurrilex in membris invicta fepugnaret legi mentis
appellelur sine pudore quod fecit reus, sed hoh noslrre : quo genere ultionis multiplicaret Deus flagi-
possit sine ignominia dici quod judicando fecit Deus? tia, non puniret; et qui iralus erat malae voluntati,
ADG.Quid explicata implicas, et evoluta convolvis, qua fuerat erratum, reliquum faceret peccandi neces-
ut ingeriiis tardioribns, qualia in hominibiis plura sitatem. Quale sit lamen hoc judicium, Manichsei
sunt, videaris dicere aliquid, cum dicas nihil? Hbmo furor viderit: dura cohstet, quia hic judexqui ab Au-
es eriim, qui potius inverecundia quairt facundia per- gustino fingitur, Simularitse horrere peccatum, csete-
siiadere coriaris, qiiod dCformitasvel nulla, vel parva rum tanto eis adbseret affectu, ut diligentiorem nu-
sit, ut cttm subjecta esse caro spiritui debeat, adver- tritiumTriveriire non possint.
sus spiritum concupiscat; aut quod nort sit justum AOG.Legd qiiod scriptum est, quoniam non proba-
Dei judicium, relinquere delinquenterii, ut ipse sibi vefuniDeuth Rdbefeih notitia, trddidit illos Deus in
sit posna, cui Deus fuefat vfera felicitas; aut irjuodde reprobdhi menUrri, ut fdciani qum non conveniunt
peccato debeat, non de pceha sua qiiisque ctihfundi; (Rbm. i,"28) : et vide qusedarii peccataetiam poenas
cuni plerique de peccatis suis non ernbescant, si nulla essd peccantium. Qiiomodoautem id faclat Deus ut in-
peena fuerit subseCiita quam seniiarit, ef eosfaciat telligas, relege qttod te admonui superius de Rege
poena confundi, quod non fecisset' impunitas. Sed Achab : Cujusiilique peccalum fuit credere pseudo-
contra res apertissimas quem liberet esse dfsertum, prophetis; el tamen hoc peccatum, Deo vindicante,
nisi a veritate desertum? Ulrumque atttem rios liberc ftiit efiani pceria peccantis. lsta considera, et noli
dicimus, et quod fecit homo volens, Ct quodpasstts dblatfafe veritati, he in te quoque agnoscatur hsec
est nolens; id est, et spiritus inobedientiarii,etcarriis pcena. "'
«ontra spiritum concupiscentiam : sed unurii hortim XiXVL JCL. Quid ergo vis, subtilissime disputa-
dicere lu erubescebas, ne nos admoiieres unde tuUrri tor? sacrilegam esse in Dei operibus verecundiam,
convinceremus errorem. Et nunC quando jam coricti- quiaomrtiaqure Deus fecerit, passim agidebeant, ne
piscentiam carnis et libidinem nomirias, ne de tiire iidslra trepidatio opificem videatur arguere? Erravit
susceptse nomine crubescefe diCariS, pius erubescefe ergo apostolus Paulus, qui Dei opera describens, ait:
limes, et errare non times. Verecundiorqnostra majorem honestalem kabent; et
XXXIV. JCL.Cbnstat tamen accusatorera nostrtim Dqus lemperavilccrpus, ei cui deerat abundanlioredato
in eodem, quem aversatur, lmovolvi. Cum Cnimcbn- honore, ut non sil scissura in corpore (I Cor. xu,
flnxerit jusle redditam libidinis poenam, et hanc ju- 23-25).
stitiam divinre inculcat convenire sententire, in prola- ACG.Lege diligeriter, et inspice codicem groecum;
tione autem senteniise opus Deiesse non denegat, ex et invenies Aposlolum inhonesladixisse (a), qure ve-
qualibidinem evenisse dicit, quam erubescendani fa- recundioratu dicis : et qurerens cur inhonesta sint,
fetur; in operam nimirum Dei, illum, quem propul- qure prius usque adeofuerant honesia, iKnudi essent
•saverat, reduxit pudorem. duo illi, et non confunderentur (Gen. u, 25); reperies,
ACG.Jam tibi dictum est, Deus mortemnon fecit: si non te animosilas contenlionis excoecet, ut hoc se-
ift prolatione autem sententise Dei est, Morte morieris querelur, prsecessissepeccatum : neqne in hominibus
l(Gen. v, 17). Ecce DeuShocretribui peccatori fecit, primis Deum aliquid fecisse inhonestum; sicui nec
quod Deus ipse nori fecit. Et tamen quia Deus ultio- rndrtem fecit Deus. cura corpus non faciat nisi Deus;
nuffi est (Psal. xcm, 1), dicit etiam creare se niala et tamen, Corpus nuidemmorluum est propler pecca-
(Isai. XLV,7) : et quoedara in libro Ecclesiastico ad tum, verax dicit Apostolus(Rom. vni, 10).
viridictam creata diciiritur (Eccli. xxxix, 53). Sed XXXVII. JOL.Errat eiiam honestorum cautio, qure
cum pcccatum eiiam pona peccati est, non Deus peC- naturalibus rebus verecundire prsetendit umbracula.
Catuitt facit opere iriiqub, sed ut peccattiVnsit poena Tu ergo ipse reliquias ciborum , quas certe confiteris
peccaritis facit opere jnSto. Quis enira rteget esse pec- non pertinere ad libidinem, sub oculis depelle popu-
catum, prophetis .meridacibuscredCre? Et lamen hsec Iorum; imo ut doginati luo auctoritatem concilies
fuit pcena rcgis Achab, divino inflicla judicin, sicut exemplo, in Ecclesia facito omnia, quse ad nulum
4
Regnorum testalur historia (III Reg. xxn). Nec ideo dicis fieri voluntatis, contentusque operam solius
quisquam ita desipit, ut pseudoprophetarum putet commixtionis occulere, a qua, et olim proposito, for-
laudanda esse mendacia, aut mendacii Deumdicatau- siian, et nunc senio destitisli, dicito ad grande sacri-
•ctorem, cum judicio justo, ubi lali pcena perspicit legium pertiriore, si res rrasaDeum conditorern habet,
"dignum, facit decipi • qnomque meridacio. Lege, et publicum vitet aspectum. Coniede igitur in foro, aut
1 Prosperin ^ciilcutiarumiibvo,seutculia"03, hoe loco
inserit verba ilia : quia atiudest creando non inslituisse ' yign., commentusque.
mortalem, aliud Absunt Mss.,contentusque.
jiiaicandb pteclere peccatorem.
omntnoamanuscriptishujusoperis. (a) TaascMmona.
4357 LIBER QUARTUS. «388
in synagogis, in qttibus dispulationes luse personaht'; rum esse, cttm legeris: tamen quohiam hoc cOmrncri-
et cum vestlmenta sub sole lorrido fuerint brieri, te- luni tuum significal, necduhi ad manhs tuas illos vc-
gens iUam lantummodo corporis tui partem quarii nisse libros, id ipsum in prsesenti quoque ostendere
diabolus movit, reliqua nudus incedito : qiiia pro-, non pigebit. Iffationabiles igitur ariiroantes, a quo
liuntias ingratum esse et profanum, si quid tegalur condilas puias, quse ceftis teffipPfibUs afde>Kissima
quod Dei operibus adscribitur. Quod curnhorum ni- libidine coinmoventur, ita ut eiiarii ferilates acuat
hi) facls (s| tamen non proiiciendok feceris), ipsis ope- singularum? TurtC ssevlis apfef, tiinc pessihia ligris.
ribus confirmas alterum de duobus, 'aul omnia ista Arite omnes furor est insignis equafUm (Virgilins,
ad diabolum pertinere, qure non exsequeris sub cori- Georg. tib. 3, vers. 248, 266). Vere tumenl herbrc.
spectu publico; aut dogma vestrum, si non corde, vel Vere abundantia teneri iiuirioris exuberat. Et coitum
venlre tuo teste cecidisse. cerlis repelunt armenla diebus (Ibid., iib. % vers. 324,
Acc. jEoruniqure occultat pudor, alia sunt horribi- 351, 329). Longum est ire per singula : omnia ge-
lia, alia cpncupiscibilia: illa occulunlur, ne horrean- nera, qu;u suspendit volalus, quse demersit naiattis,
tur, sicut egestiones reliquiarum ex alimentis; ista qure sparsit vagaiiis, pef aera, pef frela, per hehiofa,
yero, ne concupiscariiiir,vel ne id quod ^pef ea fieri hec tamen aut sublimavit falio, aut culpa depressit,
soiet, admoneant coricupisci, sicul sunt ea' niembra, nota coramiscendorum corporum voluptaie flammau-
qure ab ipso pudore prdprie pudenda dicuntur, vel si tur. Illum ergo sexuum querii patiuiituf ardorem,
eis ipsum concupiscenliseopus agitur. Nam et csetera Dei an diaboli opere susceperunt? Claniabis sine du-
corporisab iiis rerooiiora, cumpudetnudareliriqttere bio, Dei. Deus ergO sexttm natiirali voluptate - suc-
sive nudare, ad hoc pertinet, quoniam concupiscen- cendit; quod certe consequenliUs quam tu, Mani-
lia carnis iatius per oculos pascilur. Unde illi impu- chaeushegat. Ille enim, &'quo concupiscentiairicarnis
dici pudicam Susannara, quanium poluerunt, nudare damnare didicisti, quid sibi dicendum esset expen-
vpluerunl (Dan. xiu, 32). Potest ergo bene intelligi dens, fem quam diabolicam definiverat, atque a Dei
ctiam Deus, "ejusdemqripque pudoris comhiendasse operibus removerat, quaquaversum eafti potuit inVe-'
curam, quando illos qui sibi succinctoria fefceraht, nire perseqttitur : Ctideo ut per concupiscentiam cor-'
de s.uanuditate confusi, ctiani tunicis induit; propter- pora hominum, ita per homihes, omnes anirtiantes
ea qnidem pelliceis (Gen. m, 21), ul corruptibilibus diabolo deputavit auctori. Tu autem, cum in Mani-
jam corporibus mors signaretur adjunc.ta. In publico chseicaslris haclentiS manens, maximiim ejus fefas
aniem vesci mos prohibet, quoscumque prohlbet, et drriconem, de quo infelicibus meniibus per natiirale
facere contra morem merito pudet. Nam Romani an- malum et crimina nuptiarum leihale inspiras vene-
liqui, quod eliamipselegisti, in propatulo ccenitabairit num; non vis lamen in omhes naturas suggesta a
atque pransitabant. Quid est ergo quOd, nOn ralioci- magistro tela jaculari : et brutis familiarior (quibus"
uandp, sed conviciando spatiaris in vaCuum? Re- tamen ob hoc parcis, ut rationabilium slatum auctora-
spice illos primos parentes, qui nudi eraiit, et ndn tius crimineris),consenlis in illorumcorporiblis Deum.
conrundebantur : attende quid texerint, el confitere fecisse, quod in nostris ' diabolum: curo tamen id,
quid senserint. A succincloriis ad lunicas veritum ipsum, sed mitiusin hominibus.quam in pecorlbus esse
esuinde coepit, et creyit humani corporis tegimeri, faleare. Ut ergo quid sit effectum, prudens lector acci-
ubi humanis membris pudendorrim est inditum nd- piat, libidinem corporum in animalibus faclam a Deo>
men. lbi pudoris major est cura, ubi resistit conciipi- noii negas. Non cst ergo Dei operibus indigna illa affe-|
scenlire pudicitia. Pudet enim naturam raiiOnalem clio, quseinhis substantiis acrior invenitur, quoenihil:
aliquid habere in carne sua, ubi si non vuit per im- de diaboli malo, vel lenui voluntate rapuerunt. Erg» i
pudicitiamdehoneslari, necesse sit reluclari, tam con- quia concupiscentia defensa est exemplo animalium, I
jugatis ne illicilo, quam continentibus ne ullo concu- defensa eliam dignilate auctoris sui, nec mala, nec!
bitu sordidenlur. Hsec discordia carnis ct spiriius in diabolica esl, quam fecit Deus formator corporufn,::
paradiso, si nemo peccasset, absit ut esse potuerit: et quam tenet ea quse est expers nalura peccati : cum
non attlera nos ex alienre naturoccommixtione posse- hoc ergo claruit, inquiro uirum. is(am libidinem,'
dit: unde ergo ad nos, nisi ex primi hominis prseva- quam corpora humana persentiunt, Deum fecisse
ricalione descendil? consentias? Siannueris, subla(a con(en(io est, tu
XXXVIII. JOL. Res inepise sunt, et quse stilo emendatus, et Manichseuspermanebitaitrilus. Si au-
nostro convicium magis fasiant quam laborem : sed lem dixeris, In corporibus hominum a Deonon poluit
fideffituam * necessario consequuriiur. Verumtamen fieri : reiero, illam voluplatem et concupiscentiam.
adhuc, ut stt intentus lecldr, admoneo. Conalus es carnis, hominis te, non Dei operibus indignam pu-
nempe asserere, quod Dei opus probetur pudendum tare. Arabigi quippe non potest, quoniam si quod
non esse; sed ut hoc efficere nequivisii, ita spopon- confiteris a Deo ubicumque faclum, hoc dicas in ho-
disti illud absolutissime, demere te a libidine vere- mines * fieri nequivisse, non cdncupiscentiseteslimo- ,
cundiam, Si opus Dei esse doceatur; quod in primo nia aufers debila, sed humano corpori conquiris inde-
opeifelta appfbbavi, Ufnec fe inde putem dubitaiu- 5 Editi, muilis, loco,noslris : et in sequenteversu, rni-
» SicMss.Atvign., perficiendo. nus, pro, miftws.Emendanturex manuseriptis.
* Editi,etiam; pro, tuam. Emendanturex Mss. ' Forte, iu homine.
 1359 OPERIS IMPERFECTl CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1360
bita. Vide ergo cujus profanitatissii sectse ture finis'. de materie terrena, ut si nemo peccasset, esset in
Dicis esse indignum carne mortalis*, quod indignum aierniiale atque in incorrttptione mansura; necesset.
non fuit opere Condiloris, Igitur lioc sensu non libi- corruplibile corpus aggravans animam, hoc esl, ima-
dinem vituperasti; sed hominem, quem accusarevo- ginem Dei; sed ita illi subditum, ui propter filios ge-
lueras, extulisti. Talem habet constantiam talemque nerandos, sicut cretera quibus aliquid operamur, ad
mercedem, qui verilali indicit bellum, ut contrariis nutum voluntatiseliam membra genitalia moverentur;
semper conalui suo feriatur effectibus. Ego ergo nunc aut talis esset carnis concupiscentia, quoe nisi ani-
tuis verbis consequentius, sicut omnis prudentia co- ma, hoc est Dei imagine, volenle non surgeret, nec
gnoscit, insurgo. Itane in laxandis el cxprimendis demcrgcret cogitalionem mentis exundanlia volupta-
eperibus Dei, non auditur raiio, iioiiomniiim natina- tis? Si enim etiam talis nunc essel, non de illa dice-
rum consideranlur exempla (De Nupiiis el Concupi- retur, quod a Patre non esset; sed ex mundo esset
scenlia, lib. 2, n. 22); sed in lantiim hominis eflenur (I Joan. li, 16), id est, ex hoininibus, qui per illam ,
insania, ut putet inconveniens suis esse visceribus, el cum illa nascuntur mundo, et procul dubio peri-
quod per Dei operam in naturoe sure cernii vigere turi sunl nisi renascanlur Deo. Materiei ergo corpo-
consortibus ? Neque enim alia. nostrorum corporum ralis, nobis pecoribusque communis, convenienter
esi, vel origo, vel ratio, quam mulorum. credilur, meriio imaginis Dei, nondum peccato coe-
Acc. Dic ergo fesurreclionem aique incorruptio- pto diversum fuisse initium', sicut peccalo assumpto
nem sempilernam humanis corporibus non deberi; diversus est finis.
quia sicut belluina, etiam lerrena ipsa sunt: dic (inem XL. JDL. Qua ergo ratione indignum esset, 1)0»
non esse posse diversum, ubi non est origo diversa : imagine Dei, quia animre quam carnis diversa sub-
dic ista, si placet; et conlra evangelieas Lilleras, staniia est, sed mancipio dissolubili imaginis Dei,
quaulum soecularibus lilteris profeceris, impctu vanse quod indignum non fuerat conditu ipsius Dei? Fecit
loquacitalis oslenta. Si autem hocdicere non audebis; eigo corpora Deus, dislinxil sexum corporum Deus,
fatere secundum christianam fidem, etiam islain esse fecit membra geniialia Deus, iudidit affeclumquo sibi
hominis pcenam, quod comparatus est pecoribus in- hsec corpora miscerenlur Deus, dedit etiam vim se-
sensatis, et siinilis factiis esi eis ( Psal. XLVIII,13). ininiim Deus, operalur in secretis naturae de maleria
Jluic ergo isla miseria est, cuni misera esse pecora seminum Deus : nihil autem malum, nihil reum facit
non possini: sic et carnis concupisceulia, homini est Deus.
pcena, non besiise, in qua nunquara caro adversusspi- AOG.< Nihil malum, nihil reum facit Deus; > sed
riium concupiscil. An placct libi, sic orquaie morta- in quantum Deus facit, non in quantum massa vilia-
les naturas, ui in bcstiis quoque asseras cariiem con- ta atque damnata est, de qua facit.
tra spiritum concupiscere ? Quod si non facis, nc sic- XLI. JCL. Libidiijem ut pecorum, ila hominum fe-
ul equus et muliis non habeas intellecium (Psal. xxxi, ciL Deus : sed in pecoribus incoercitos dimisit affe-
9); agnosce, libidinem, qualem dicimus, iii paradiso ctus, in homine autem rationabili modum Deus insti-
futuram non fuisse, si neuio peccasset, qua caro con- tuit. Amictum ei prudentia et honestas comparat,
cupiscit advcrsus spiritum. Talis quippe in pecoribus quaradedit Deus. Igitur non modum, non genus ; sed
non est, ex quibus tuse suscepire lale patrociniumpro- excessum ejus culpat Deus, qui de insolentia liberoe
vidisti, ubi mutis illis lu posses esse verbosus. Nara volunlatis exoriens, haud stalum ' naturae, sed meri-
si huraana libidine caro non concupisceret adversus tum agentis accusat.
spirilum, sod libido talis in hominibus esset, ut ad AOG.Cur ergo libido spirilui rosislit in homine,
niitiim voluntatis, cum opus esset, exsurgeret, cum quod non facit in pecore: nisi quia pertinet ad na(u-
aulera non opus esset, nulla incitamenta suggereret. ram pecoris, ad pcenam vero hominis, sive quia est,
cumquibuscoliibendisalquefreiiandisvoluntas nostra qure nulla esset, sive quia resislil, quresubjecia essel,
3
pugnaret; nihil vos argueremus, quod in paradiso si peccato facia vel vitiata non esset? Nam si <in
eam , hoc esl, in habitatione tantoe felicitatis, tam pecoribus Deus incoercitos dimisit affectus ; > profe-
infeliciter locare velletis. cto libidines, quandoquidem hos dicis affectus, fateris
XXXIX. JOL. Ut enim imaginem Dei nientis ratio- ab homine coerceri : nulla autcm ratione coerceren-
ne suscepimus : ila commuiiionem pecudum carnis tur, nisi vitiose moverenlur. Ecce enim Deum dicis
affuiitale sentirous; cujus licet sit forma diversa, est in homine modum instituisse libidini: cur in eo mo-
lamen de ma(eria elemenlorum una subs(an(ia; pro do non stal, in quo est divinitus institula, sed eura,
rationabilis sane animi meritis seternitalem visura , nisi coerceaturj egreditur? Quomodo ergo bonumdi-
vel rerumnis miseram, vel prremiisgloriosam. citur, quce urgel el compellit hominem facere malum,
ADG.Si pro ralionalis animi meritis, ut fateris, caro si ei non resistalur? Videsne eximiam susceplara
terrena, et sicut pecoris corruplibilis, tamen eeterni- luam in natura hominis aut ex peccato natam , aut
tatero longe diverso fine visura est; cur non accipis, peccato esse vitialam ; et hinc esse illud, quqd priroi
pro imaginis Dei meritis, qure nullo fuerat deformaia homines post peccalum pudenda lexerunt, qui nudi
peccato , sic prius fuisse conditam carnem , quamvis 1 Editi ferunt, merilum. castiganlur ex manuscri-
1 Editi,fimus.AtMss.,finis. ptis.
' SicMss.in vign., tantum.
1 Editi, morta/i; dissenlienlibusmanuscriptis. ' SicMss.Editiautem,facto.
 1361 LIBER QUARTUS. 1362
eraut anle peccalum, et non confundebanlur ? Quid commixtionem, tamque.Iibere, quam solemus parri-
1 est enim quod dicis, < Amiclum homini prudeniia et cidium et latrocinium nominare. Jamvero si addideris
honesias comparat, quam dedit Deus? > Slulti ergo conjunctionemcorporum fetibus destinalam, ob illu-
erant et inhonesti, et imprudentes atquc impudentes dendum, ut soles, auribus christianis, nulla iniquitale
hominesante peccatum, quando eos nudilatis non pu- maculari, sed pro suo modo bonam posse censeri,
debat? Gratias peccato : nam sic remansissent. Quod amplexare factum illud CriKoel Thebani, hominis lo-
si absurdissime dicitur, profeclo prudenlia naluralis cupletis et nobilis, cui adeo fuit cordi secla Cynico-
et honeslas pudenda (exerunl; sed qure ante pecca- rum, ut relinquens paternas opes, Athenas cum uxore
lum pudenda non fuerunt. Excessus proinde libidinis migraverit Hyparcide, pari animo istius philosophirc
in peccato est: sed etiam impulsus in vitio. De quo sectatiiee, cum qua cum concumberein publico vellet,
impulsu erubuerunt illi, qui membra qure conira^eo- ut refert Comelius Nepos, et illa occullandi gratia,
rum volnntatemsuscepta lua sollicilabat, nuda relin- pallii velamen obduceret, verberata est a marito :
quere noluerunl. < Tuissensibusnimirura, > inquit, < parumadhuc do-
XLH. JCL. Allende sane nunc quale sit, quod de cta es, quaequod te recte facere noveris, id aliis prre-
lua opinionecolligitur : videlicet operiendum pudore sentibus exercere non audcas. > Debetur omnino lalis
non esse, quidquid bonumcreditur. Nos autem docni- habitus vesiris gregibus, ut naturalia, quia per hoc
mus voiunlalem ' illam naturaiiter sexibus indilam , bOna quod a Deo condila in mulliplicalionem corpo-
tam malam non esse, quam ad Dei operam pertinen- rum coroprobanlur, siue ullo pudoris usurpentur
tem. Ac per hoc tu aul impietatem tuam deseres, aut objectu. Restiluite igitur quadrupedibus gratiam, ut
pudorem. Sed quid nos hxc autems? Si mutabil quia illa sensum corporum vestrornm a possessione
jEthiops peltemsuam, aut pardus varietalem (Jerem. diaboli et ore Manicbaeisuis iuentur exemplis, vos
xm, 23); ita et tu a Manichreorummysteriis elue- quoque illorum in coeundo libertatem pro rei bonre
ris. attestatione sectemini. Congruit quippe ul prrestent
Aoc. Imo lu Manichseosadjuvare non desines, nisi morum magistcrium, quibus patrocinium prrestiterunt
istam susceptam tuam, quam eliam Manichreimalam membrorum. Et ut quod egimus repetitione assigne-
esse convincunt, cum Ambrosioet cum omnibus Ca- tur 3: dixisli libidinem, si eam Deus fecisset, nullo
tholicis dixeris, ex prrevaricatione primi hominis in amiciendampudore : nos licet in quatuor prioris ope-
nostram verlisse naturam: ne secundum illos, quos ris libris id plene egerimus, tamen in praesenli quo-
nesciens adjuvas nefandos hrereticos, Deo cosclernum que omnium animaliura tesliraonio, qure a Deo con-
credalur habere principium, tam manifestum hominis diia interim confileris, libidinem sexuum a Deo crea-
vilium. tam esse monslravimus, quam lamen in hominibus
XLIH. JOL. Sequitur ergo ut verecundiam depo- pudore obumbrandaro fatemur : tuum ergo dogma
nas, ac manente amicitia cum magisi.ro, Cynicis fce- cortsequitur, ul longo poslliminio Cynicorum nobis
dereris : quos tamen aliquoriim, ut Cicero in Officiis reprsesentes decorem, et ea qurenaluraliasunt, quia
refert, etiam Stoicorum argumenta comitantur. < Ar- a Deofacta sunt, in oculis civilatis exerceas. Sentisne
guunt quippe communem honestatem, quod ea qure re quam involutis luminibus insiliveris in senleniiam
turpia non sint, verbo fiagiliosa ducamus : illa aulem meam, qua dixi, <Ul exprimerel fidem operum pro-
qurc re turpia sint, nominibus appellemus suis. La- pheta, prope periculum pudorisaccessit? > Hrecenim
trocinium perpelrare, fraudem facere, adulterium ut consequenter juxta suas fabulas prreeeptor tuus
commiltere, re turpe est, sed dicitur non obscene : arguit, cujus in libro posui superiore coinmenta, qui
liberis operam dare, honestum est f e, noraine obsce- omnia corpora facta a Deo pernegat; ila (u impuden-
num. Pluraque in eam senientiam, ab eisdem, >inquit, ter contrectare ausus es, qui crealorem Deum fateris
conlra verecundiam disputantur. Nos autem naturam (limendo licet) corporum, quorum sCnsum adscribis
sequamur, el omne quod abhorret ab oculorum au- principi tenebrarum : quod certe tanta veritalis pote-
riumque approbatione fugiamus> (De Officiis,lib. 1). state detritum est, quanla fide diclumab Evangelista,
Et-tu ergo, cui displicet isla ralio naturalis germana Quia per Deum facta sunl omnia, et sine ipso factum
honestalis, aut dic, et latrocinio, et sacrilegio, et esl nihil (Joan. i, 3).
parricidio, quseomnia in re habent lurpitudinem ma- AOG.Numquid posses in carnis concupiscenlia vel
xiroam, in nominibus nullam obscenilatem, letrius libidine besiias hoiriinibus comparare, nisi etiam illos
esse et profaniusoperam dare liberis, quain verecun- primos parenles generis humani lanquam corrupLibi-
dire reposcil officium: aut si erubescis eo usque nu- lia gerenles corpora, eliamsi non peccassent, crederes
ptias accusare, ut etiam sceleribus collalreprrcponde- fuisse morituros? Ac hoc in hreresis vestrse errore *
rent; adhortare conjuges lam secure appellare illam novitio sic catholica damnat Ecclesia, ul Pelagius
1 Forte,voluptatem. princeps vester id sibi inter cretera objectum apud
* sic vignienuset Morel,Elem. crit., p. 61. m B.: sed
quidnos?Hmcautem.SimutabitMthicpspellemsuam, etc, 1 Nomen,cratm, addimusex Mss.
additahac notatione: « Post, sed quid nos? subaudien- s Edili, pro lioc bono. Castiganturex manuscriptis.
« *un est, existinmmus.vel forte legendum: Sedquem- 3 AdoramcodicisPortarumantiquamanu,insigmatur.
*admodum Jeremias ait, Si mutabit Mthiopspellem * in editis omissum,errore : tametsi exstet' in mauu
«tuam, etc. » M. scriplis
 1365 OPERIS IMPERFECTI CONfRA JULIA.NUM,S. AUGUSTINl 1564
qualuordecimepiscopospricnlales, a quibus judicibus mirum, si id Scotus vicinarumque gen(iu,m barbaric»
audiebatur, damnalionis sueetimore damnaret (a). In agat; cum et philosopliia , cujus supra commemora-
quo judicio profecto etiam lu ipse daninalus es, qpi tionem fecinius idera censuerit, et Traducianprum
dicis.Adam ila fac.tum,ut sive peccarct, sive npnpec- hucdograa peryenerit? Qur« ergo pudoris lenebititr
caret, raoriturus esset: conlradicens Appstolodicenii, quantiias, quive limes inter tot ejus diyersiiatcs,
Corpus mortuum est propler peccalnm(Rom. vni, 10). alque inter cceptuspartim necessarios, parliin socie-
• Porro, si non praecedenie peccaio niorittira illa non late defensos, per quem possit doceri, diabolum na-
erant corpora, utique nec cnrruplibilia cranl, ne bea- turalem ardorem sexibus miscuisse? Ac per hoc, ut
las aniroas illas aggravarent: Cqrpus enim corruplibite, proesjdiumopinionis tuse constal, officiis, locis, mo-
sicut scriplum est, aggravat animam (Sap, ix, 15), Ac ribus, artibus, el totis simul gentibus dissolulum; ita
per hoc, quemadmodum mors alque corruptio bellui- remansit invictum, quod nos ipsa ratione et apostola
nis humanisque corporibus poluil non esse commu-. Paulo docente defendinius, omnia corpora, omnia
nis, quamvis commupis eis esset lerrena roaleries : membra corporum , omnesque sensus corporuni.,
ila potuit nec in propagandis filiis eis esse libidp Deum auctorem universorum creasse; sed itaiofdi-
communis; sed aut nulla in heminibus,ut qu.emadmo-. nasse, ut quoedamip raembris nostris pro oppojtuni-.
dum aliis membris ad opera congrua, sic ad opus talibus lemporum amiciret pudor, qusedam honeslas
generandi yoluntalemotis etiam genitalibusuterpntur; naturalis offerret, quihus lara indecorum essei tegi-
aut non talis qualis in besliis, sed ad nulum serviens, men adhiberi, qtiam importune genitalium vulgare
el nunquam nienlem a cogitationis vigilia, nCc ipsa secretum.
postrerao * voluptate deponens. Nunc aulem praece- ACG.Tu potius imporlune culpa. importuniLali»
denle peccato, quo humana in deterius natura mulata aspergis eos, de qnibus ait Scriptura divina, Nudi
est, facta sunt ei pcenalia, qure sunt uaturse pecoris erant, et non confundebantttr(Gen. u, 25). Et eerte.
congrua : sed in hoc malo, quo caro concupiscit tunc ita recti erant, ut recli facti crant: Fecit enir»
adversus spiritum, major pudoris est causa, quod Deus, sicut legimus, hominemreetum(Eccle. yn, 30).
inter duo, quorum ad noslram pertinet utrumque na- IUo ergo tempore lantse rectitudinis sure, numquid
luram, et quorum imperare unum, servire alterum tam pravi erant, ut imprudenter, impudenter, inho-
debet, exorta est,non dolenda tantum , verum eliam neste, iraportune, genitalium secreta vulgareul?
multum erubesccnda discordia. Quid igilur tibi pro- Agnosce igiiur nondura fuisse causam pudendi,
fuerunl ad rcin non pertinenlia convocala auxilia Cy- quando nonduni pudenda erant illa membra, quaa
nicorura; quandoquidem le in hac tui erroris via de nunc proprie pudenda dicuntur. Non enim habilabat
via deficientem, nec ea qure hominibus comparasli, in membris lex repugnans legi menlis , sine qua nune
jumenta juvare potuerunt ? nascitur nemo. Nondum fueral jusio judicio Dei, qui
XLIV. JUL. Tempus admonet ut ad alia transea-. merito deseruit desertorem, inobedieiiti homini suas
mus : sed quoniam cerlura est, niliil te habere quod carnis inobedieiiiia relributa. Neque enim non est
vendiles imperitis auribus prreler verecundiam natu- carnis inobedientia contra spiritum coiicupiscere,
raliuin ; quam brevissime potero, quodputa(ur super- quamvis cliam spiritu contra eam concupisoente up*
esse, conlingam. Quisergo neget, honestatem hanc, sinalur quod conaturimplere. Hocergo,nondum erai,
quagenitalia nostra coniegimus, pro personis, locis, quando nudi erant, et non confundebantur. Non ila-,
officiis moribusque variari? Sic in conventiculis pu- que illi vera nuditate 5 importune genitalium secreta
blicis obscenior nudilas, nihil habet tiirpiiudinis in vulgabant: sed adhuc importunum nihil in genitali-
lavacris. Sic al(er es( cubicularis habiius, seminudus bus senserant. Quid colligis verba inania, tanquam
el securus; alter vero forensis, sollicitioret profusior. folia levia, quibus et tu contegas carnalem conlentio-
Quid, quod ad leslimonium crebro familiaritalis, rc- nem luam contra spiritualemauclorilatera, quasicon-
spicit negligentia cautionis, el quanlo persona aut cupiscenlem conlra spirilum carnem ? Quid qua>|is
ignotior aut honoratior adfueril, tanio diligentior ha- qure pudoris tenenda sil quantitas, sive limes, inier
bitus comparatur? Quid, quod naulis et opificibusple- tot ejus diversitates, qusefiuntdiversis neccssitatibus,
risque nemo vitio nuditalem dedit? Ac ne isia sim- arlibus, opinionibus, moribus, sive rectis, sive per-
plicilas personis magis quam negoiiis impuietur , versis ? Ecce habes homines, non alicujusgenlis, sicul
more omnium etiara Petrus apostolus, el post resur- Scolos, spd parenles omnium gen(ium ; non aliqua
rcctionem Domininudusin navigio2 piscabatur (Joan. prava opinione depravalos, sicut Cynicos, et quosli-
xxi, 7). Dirige binc oculos ad medicantum niunera : bet alios similis irreverenlioedeformilate fcedatos,sed
ducunt arlem studio salutis in locos pudoris. Athletis a Deoconditos rectos; non opere alicujusnecessitalis
nudilas eiiam decora esl. Jam vero non solum ado- obstrictos, sicut Petri nuditas fuit, qua te pulasti esse
lesceniulis, et petulanii sibi societate conjunctis, sed velandum, sed in deliciarum paradiso liberos : ipsos
etiam toiisquibusdamgentibusutcrque sexus retectus, aspice, ante peccatum ostenlatores liberlatis, post
c-t sine secreti est eleclione comraixtio. Quid tamen peccaium doctOrespudoris. Antepeccaturonudierant,
1 SicMss.At editi, postrema. et uoii confundebaniur : posl peccatum de nuditate
' Vign.,nuduspiscabatur; omisso,in navigio;quodest
HlMSS. 1 Morel,Elem.Crit.,])ag.28i,282(siclegit hujriclpcujtt;
(a) Videsupra, de GestisPelagii,rra, 24,37,60. Konitaquilliliberanudilate, M,
 4365 LIRER QUARTUS. 1366
coiiiusi sunt. Anle peccatiim genitalia nondum pu- AOG.Sanctas riiemorireCyprius episcopusEpipha-
denda sine tegimine reliquerunl: posl peccaturh gerii- nius in opusculoquod dehseresibus edidit, dixit Apolli-
talia jam pudenda lexerunt. Hi ergo testes satis ido- naristarum quosdam in DominoJesu Christo divinita-
nei, et Pelagianorum pervicaciam, et quarumdam ti Corpus consubslantiale dixisse; alios aulem negasse
geniium Cynicorumqueimpudentiam, prins noh pu- quod animara sumpserit; alios propler quod dictum
denda et postea pudenda nuditate sua cOnvincunt. est, Vefbumcaro faciumesl (Joaiu 1,14), contendisse,
XLV. JcL. Hoc igilur in prsesenti opere, quantum non eum carnem sumpsisse de cfeata carne, id est,
res acta pertulit, absoluto, venio ad illud quod dixisti, Marise, sed Verbum carnem factum; postea vero
in Cbristo hanc naturalem concupiscentiam non fuisseJ nescio quid cogitantes dixisse quod non Sumpserit
Sic enim obloqueris mihi : < Sed iste in his omnibus meritem. Quod crgo affirmas Apollinaristas asseve-
noluilnominare concupiscentiamcarnis, qusenoriest a rasse in Christo sensus cofporis rton fuisse1, eumque
Palre, sed ex mundo est; cttjus mundi princeps diclus illos pronuntiasse impassibilem; necuspiamlegi, nisi
°st diabolus : qui eam in Domino non invenit, quia in hoc libro tuo, nec aliquando ab aliquo audivi. Sed
Dominus homo non per ipsam ad homines venit > quoniam video te qurerere ubi expandas vaniloquia
(De Nuptiis et Concupiscentia,lib. % citp.5). Pronun- iua, ut cum sis verbosus, videaris esse copiosus, cito
tiasti crgo Christum, quem verumper omnia homi- respondeo: Quisquis credit vel illa qure Apollinaristas
nem fides catholica confitetur, hanc conciipiscentiam, dicere supra commemoravi, vel non habuisse Chfi-
quam dicit Joannes apOslolus, in sua non habuisse sium corporis sensns, atque impassibilemfuisse, ana-
carne. Sed Joannes, ut ejus dicta docUerurit,concu- thema sii. Ut vero te quoque possis agnoscefe :
piscentiam carnis, et concupiscenliam oculorum, cttrii Quisquis credit carnem Christi contra spirilutri con-
omni mundo cx Palre non esse pronuntial (1Joan. n, cupisse, anathema sit.
16): quod nos quemadmodumintelligi deberet osten- XLVIII. JOL. Nori qui virtute judicii delicta vitas^
dimus. set; sed qui felicitale carriis a nostris Sensibus se-
ACG.Ostendisti quidem, sed quemadmoduriituin- questratre, cupiditatera vitiorum sentire nequiyisset.
telligeres, vel potius nori inielligeres, rioriquemadmo- ACG.Non dicimus rios, < Christum felicitate carnis
dum deberet intelligi : de qua re tibi in ipsa tua riori a nostris sensibus sequestratse, cupiditatem vitiorum
veraci, sedloquaci disputatione, certaris* proveritate sentire non potuisse: > sed dicimtts, ettm perfectione
respondi. virtutis, et non per carnis concupiscentiamprocreaia
XLVI. JCL. Tu vero nomen ipsrim cdncupiscentire carne, cupiditatem non habuisse vitiornm. Aliud est
amplexatus, vis a Christi corpore tam oculorum sen- enim non habuisse cupiditatem malam; aliud non eam
sura abfuisse, quam viscerum. potuisse sentire : sensisset enim si habuisset; non
ACG.Ista non diceres," si tu sanuffi sensum, non enim sensus ei defuit quo eam sentiret, sed voluntas
corporis, sed animi haberes. adfuit qua non haberet. Necmireris Christum, quam-
XLVH.JOL.Hicigitur ut adsit told animo lector, ad- vis hominem verum, tamen per oirihia bonum, no-
nioneo : videbil enim Apollinaristarum hseresim, sed Inisse habere cupiditatem malam. Nam quis prseter
cum Manicliseiper te adjectione reparari. Apollinaris vos cupiditalem negat esse malam, qua cupiuntur
quippe prirao lalem incarnalionem Chrisli induxisSe mala ? quis, inquam, prseter vos persuadere conalur
ferlur, ut diceret solum corpus de humana Substaniia non esse vitium, quam cupiditatem confiletur esse
assumplum videri, pro anima verb ipsam fuisse drita- viliorum; et non esse malum, cui suadenti si con-
tem; Chrislusquenon hominem, sed cadaver videretur sentia(ur fit opus malum? Hanc cupidiiatem Christus
hominis suscepisse. Quod posteaquam ccepit tam ra- e( sentire posset, si haberet; et habere!, si vellel:
tionis quam Evangelii atlestatione corivelli, videlicet sed absit ut vellet. Verumtameh si haberet cupidita-
quia hoc ipso necesseerat toium illud falsitatis argui, tem malam, atque ut tuo verbo ular, < cupiditatem
quod hominem se Christus dixerat, quem veritatem vitiorum, > ab ipsius volunlate in illo esse ccepisset;
locutum persequebantur Judsei, si efoit ab eo cafd so- quia non cumilla est nalus, ut nos. Ac perhoc, illius
la suscepta, cum homo nisi anima simul e't corpus vir(us hsec erat, eam non habere : noslra viftus est,
esse non posset; vel quod iri Evangeiio dixerat, Iri ei non consentire ; etin hoc illum imitari, utquemad-
potestale habeoponere animam meam, el in pbteslale modum ipse peccatum nbn fecit, eam non habendo,
habeoiterum sumere eam (Joan. x, 18). Qusc ehini ita nec nos faciamus, non ei consentiendo; etquem-
anima ponerelur, si assumpta non fuerat f Cum ergo admodum ipse eam voluit et potuit non habere, sic ea
aucloritate taliuffi teslimonibrum et perspicure ratio- nos velimus, quia poterimus, carere. Ejus quippe
nis eversus fuisset, excogitavit aliud uride ejushse- gratia nos liberabit de corpore mortis hujus, hoc est,
resis, qure perdurat hactenus, nasceretur; et dixit, de carne peccati, qui venit ad nos in similitudiiiem'
animain quidem humanam in Christo fuisse, sed sen- carnis peccati, non in carne peccati.
sus in eo corporis non fuisse, alque impassibilem XLIX. JOL.Tam gravi, ttt res indicat, in fidem
eum pronuntiavit * universis exstitisse peccalis. Catbolicorumadulalione,, non solum nihil necesSa-
1 Hicin editis omissum,in christo sensus
1 Addidimus, certans, ex veteribuslibris. Restituiturex corppris non
* Editi,etse pronimliavit.Hiuc,esse, removimusauctori- fuisse. manuscriptis.
' Sic»iss.At editi,haberet.
tato Us.port. * Ediii: ram graviter,ut res indicat, irifinem calholko-
i367 OPEIUS IMPERFECTI COiSTRAJULIANUM,S. AUGUSTINl 1363
tia, verum etiam profana. Cum enim vult oslendere nere a sensibus, quoe sentiuntur potius in quibus-
plus aliquid fuisse in Christi corpore, necarnis nostrae que, quam senliiint : ne tanio quisque videatur
-communionevilesceret, naluraliuin eum sensuum in- sensu' esse vivacior, quanlo fuerit libidineardentior ;
tegrjtate fraudavil; non videns iu quantum iret et tanto Chrisius arsisse credalur libidinibusacriori-
exitium damnum veritatis vel adulatione corruptse. bus, quanto viguilpurioribus sensibus.
Infremuit quippe a Catholicis excitaia prsescriptio; L. JUL.Quse postremo palma lolerantioe, si dolor
quia apud latem Cdem majus damnum mysteria vulnerum et verberum, inlercepto itinere scnsuum ,
Christi, quam membra perferrenl. Si enim propter , perlingere ad animum non valebat ? Quo ergo profc-
hoc, inquiunt, factus est Christus cx semine David cit Apollinaris adulaiio ? Videlicet ut omnis virtutum
(Rom. i, 3), facius ex muliere, factusque sub lege pulchritudo, quam in se Christus expresserat, inde-
(Galat, iv, i), ut nobis daret exemplum, el sequere- bitis naturae ejus laudibus vacuata ilaccesceret, cun-
mur vestigia ejus, qui peccatum non fecit, nec inven- cloque verilatis suoesplendore nudala sacrum niagiste-
tus est dolus in ore ejus (IPetr. n, 12, 22); nec ta- rium Media(oris offerret irrisui. Huc accedebat quo-
men per omnia substanlire nostrre induit proprieta- niam non solum operum suorum perdebat insignia ,
tem, si vel carnem sine anima, vel hominem sine nativiiate, non virtute felicior; sed etiam fraudis
sensibus, quibus nos imbuil nalura, gestavit, exempli criminibus urgebatur, si indiceret inortalibus, Exten-
formam et Iegis non docelur iniplesse. Quid enim fuit dimini ad patienliam hominis nihil sentientis, el ve-
laude dignum, contemnere illecebras sensnum, qua- nite per veras cruces ad vir(u(es corporis falsi nihil
rum incapax erat beneficio nalurre? Quid mirum, dolenlis; vel, Imitamini ca-titatem, certa naturre
cohibere oculos carnis sure auxilio non vagantes ? vestrre irrilamenla vincenies, illius quem debilitas
Quid magnum, abducere ab illccebrosis odoribus na- fecit pudicum videri. Cerle nihil profanius, nihil
res, quibus nescirenl palere?Quid siupendum, tene- scelestius (alibus excogitari commenlis potesl. Et
re arduam quotidie in epulis parcitatem, quarura ne- Apollinaris omnia isia non dixerat: per illud unum
quibat irrilamenta sentire ? Quid postremo ardui ha- quod pronuntiarat, homini Christo defuisse eos sen-
berent in quadragesimum diem prolata jejunia, si sus, qui a nalura indili, non usu, sed excessu ad vi-
esuries molesta esse non poterat? Quid venerationis tia labuntur; hrec omnia quse a Catholicis relata sunt,
disciplina aurium mereretur, nunquam nisi honesta^ praejudicioopinionis susemulus excepit. Horumquippe
rum vocum receptrix, si nalivam patiebalur in inde- cunctorum affirmaiione construitur catholica fides,
bitas surdilalem? Qure autem gloria castilatis, si quorum negatione vel conseculione Apollinaris hrcre-
viriUlas magis aberat quam voluntas, el quod pula- sis compacta est atque damnala. Tu igiiur conjice
batur fieri de vigore animi, veniebat de debililate quid de (e debeal judicari,quicommixtioneni sexiium
membrorum ? damnas, ut Manichreus;naturam carnis Chrisiia com-
AOG.Merito dicunlur hsec, non conlra Apollina- munione homiuum sequestras, secundum Manicliseos;
rem vel Apolliiiaristarum aliquem, quos dixisse non concupiscentiam carnis accusas, juxta procceplorislui
-
arbitror Cbristi carnem non habuisse huinani corpo- dicla Manichsei; dicis concupiscentiam sensuum in
ris sensus, sed contra quemlibet quisquis hoc dicil. Chrisli corpore non fuisse, vel secundum Manichreos,
Nos autem illum et pulchra ac deformia per oculos vel secundum Apollinarislas : et tamen vis a nobis
sensisse dicimus, et suaveolentia et graveolentia sen- nec Apollinarista , nec Manichoeusvocari. Quanquam
sisse per nares, et sensu auriura percepisse canora et do manus, prresloque beneficium; nec nos liberalila^
absurda, et a dulcibus amara discrevisse guslando, et lis pcenilet; per me ut Apoliinaris sectator non videa-
ris licebil: minoris quippe esl ille impietatis inveiuor:
aspera aclenia, dura ac mollia, frigida el calidadiju-
dicasse tangendo ; et quidquid aliud corporis sensu per te aulem non licet ut voceris aliud quam Mani-
sentiri et percipi potest, sentire ac percipere chrcus.
potuisse; nec ei possibilitatem, si voluisset, defuisse ACG.Nec Apollinarista, nec Manichoeusfuit, sed
generandi: et tamen ejus carnem nunquam contra hoereticorum expugnator Arabrosius, qui per luam
spiritum concupisse. Quod si propterea magnum bo- susceptam quidquid hominum nasceretur 3, sine dc-
num esl, ut pulas, abstinere a deliclis, quia non de- licto dixit esse non posse , apostolum Paulum , sicut
sunt libidines qure vincantur, non autem magnum oportuit, et inlelligens ei exponens. Tu autem tanioj
esset, si defuissent : tanto quisque erit in virttite magis adjuvas Manichreos, quod ssepissimeostendi,'
laudabilior, quantofueritin carnelibidinosior. Ac per quantomagis abeis teesse arbitraris alienum : es au-
hoc Christus, secundum istam vestram horribilem tem novus hrereticus Pelagianus, in disputatione.lo-!
et deteslabilem pravitatem, sicut in yirlute omnium quacissimus, in contentione calumniosissitiius, in
hominum 1 maximus, ila esse in carne libidinosissi- professionc fallacissimus. Nihil enim quod dicas in-
mus debuit. Quod quanta sentialur impielatc, si sen-
tis, sentenliam mutare ne differas; et libidines discer- 1 Hic,sensu,addilurauctoritateMss.
s codexPort., sexuum.
rum adutatione.AtomnesMss.,gravi. Etex his codexMar., 8 verbum , nasceretur, addidimus ex fide Ms. Port.
fidem. RespicitAuguslinusad Ambrosiilocumcitatuminffa.capp.
1 vigaierius,omniummaximus;omisso,hominum,quod 65, 56, necnonsupra,de Nuptiiset Concupiscemia, iib. 1,
<exMSS. addimus. n.40, eliib. 2,n. 1S.
 -' ,;
1369 LIRER QUARTUS. 1370
veniens, inania tmiltadicls, falsum crimen Catholicis scd quod hoc totum virtute meritis, non carnis infir-
'ibjiciis.caiholicum te esse mentiris. mitate perfecerit, concupisceniiamcarriis totius cor-
Ll. JOL.Osiendi quidem in tertio libello primiope- poris imniixtam sensibus, cl veritalem ac sanitatem
ns mei, irrefutabil;fer necesse esse dici eliam Chri- conditioncmque niembrorum luisse in ed, et somnus
sium reaium de Marire carne traxisse , si crederelur ejus , et cibus, et barba, et sudor, el labor, et crux
iiuiurale peccatuni; eumque a te sub potestate diaboli teslatur, et lancea. Non ergo sensus corporis non
cnllpi-ari, qui affirmares ad jiis diaboli hominuin uni- habuitille, sed rcxit. IIoc est unde Gcntibus, unde
versam pertinere subslaniiam. Maniclireisinsuliat Calliolicorumfides, quia verbum
AOG.Qnod iu tertio luolibro te ostendissecomme- ut crucis , ita carnis cjus , pereuntibus stullilia est,
raoras, quinto meo le nonoslendisse convici. salvisauteni futuris virtus Dei. Hoc est quo commen-
Lll. JOL.Et ideo hoc in pfoesenliarumrelicto, il- davit charilalem ' suam in nobis; quoniam quse la-
lud efflagito, ubi tu legeris Christum eunuchunrifuisse cerat impietas Manichoei,ea omnia pietas Mediatoris
naiuraUter. assumpsit. Nihil ergo me pudet in Domino meo : in
ACG.Tu enim ubi me hoc dixisse legisti, nisiquia quse propter salutem meam venit, teneo veritatem
caluroniaris, ut soles?Aliud est possibilitas semi- membroruni, ut exempli ejus solidilatem arcemque
nandorum filiorum, quam Cliristi carni defuisse non suscipiam.
dicimus, sicut deesse carni novimus eunucfiorum : et AUG.Aliud estveritas membrorum, quam christia-
aliud est cupiditas vitiorum, quam lu persuadere co- nus omnis aguoscit in Christo 2 : aliud cupiditas pec-
naris habuisse Christura , el jacias le esse chrislia- catorum , quam lu imporlare vis Chrislo. Dicisenim
num *quia videlicet, sicut paulo anle dixisii, <Cliri- cbncupiscenliam camis, hoc est libidinem, quam li-
slus eliam fraudis criminibus urgeretur, si diceret bentius vocas concupiscentiam naturalem, bonum
morlalibus, Extendimini ad patientiam hominis nihil esse; et sic arguis ejus excessum , ut quisquis eam
sentienlis : > quasi sequatur, ut non senliat infJiclos conccssos fines transgredi siverit, tanquam male
ddjpres, qui vult et potest non habere malas cupidi- utens bono, culpam conlrahal; quisquisautem illam
taies : vel si diceret, ut tua verba ipse componis , usque ad liciia et concessa ingredi, nec ullra per-
<Imiiamini caslilatem , certa naturse veslrse irrita- miserit 3 progredi, lanquam bono bene ulens lande
menia-vincentes, illius quem debilitas fecit pudicum sit dignus. Proinde qupniam videmus alios ila esse
videri. > Sic enim es amator egregius caslitatis, ut natos, ULmajore libidine urgeantur, alios ut minore,
tibi castiorvideaiur, qui concubitus illiciios cupil, sed sl ei resistenies utrique sint casli, cogeris dicere illos
ut non perpeiret, suse cupiditati resisiit; quani qui majore , istos minore bono bene uti. Eril igiiur, le
lalia mala nec saltem cupit, non per imposSibiliiatem doctore, bonoislo tuo quisque tanlo copiosior, quanlo
carnis, sed per summitatem perfeciionemqiievirluiis: libidinosior; et lanto laboriosior contra suam libidi-
imo ille sit casius , is(e aulem omnino ncc sit, scd nem pro castitate ccrtando , quanto abundanlior na-
esse lantiimmodo videalur; quoniam, secundum le, lurali isto bono; et ideo etiara tanio laudabilior in
si caslus esset, mala isla cuperel pcr naluram, sed hac viriule, quanto fortius reluciatur majori bono ,
eamdem naturalem cnpiditalem virtule animi coer- quam si minori reluctaretur. Quia ergoChrisius in
cerel. ila fit, ut te illa horribilis, sicul jam superius carne moriali omniura proctil dubiocastissimus vixit,
oslendi, sequalur absurdilas , lanto esse quemque tanto ei majorem libidincm dabis naluralem, quanto
volunlate casiiorera, quanto majorem naiurre sureli- in libidine cohibenda non potes invenire forliorem.
bidinem vicerit, nec in aliquos excessus luxurise, Sic cnini sine fraudis crimine suis dicet, Imilamini
quamlibel illa magna sit, exire permiserit : qui au- casiitatem meam, ceiia naluroe veslrre irritamema
(em minorem ilagiiioruni libidinem cohibet, minus vincenles : hoec quippe irrUameiKa bona sunt; sed
essecaslum; quoniamquem non libet quod non licet, tamen cohibenda atque vincenda; sicut ego habui,
secundnm tuam sapientiam, vel polius amentiani , sed cohibui vicique majora; ne diceretis mihi,
omnino nec castus est. Ecce quod Christo imporiare Ideo vicisii, ideo caslissimus in lua raorlali carne vi-
conaris insane , ut natura liieril omnium libidinosis- xisti, quoniam naturoe felicitale minimas libidines,
simus, quia ila posset volunlalis virlute omnium quas facillimasKvinceres , habuisli. Estole ergo ca-
esse casiissimus. Tanlo quippe in eo, sicul disputas, sli, quia ut vobis ad me imitandum obslacula excu-
continenlise spiritus major esset', quanto majorem salionis auferrem , libidinosiorvobis nasci volui, et
carnis concupisccniiam coerceret. Ad liunc te in- tamen niaxiniam libidinein meam concessos fines
teritum tua suscepla nimiumdilecla pcrdux.il. nunquam iransire permisi. Iloec horribilia monstra
LHI. JCL.Qui etsi propter siguum nalus ex virgine peperit hrcresis veslra.
est, et lamen ita aversatus non esl sexum virileni, LIV. JCL. Prrcdicoomnem in eo sanctilalem bene-
ut ejus susciperet verilatem , integer per omnia vi- ficio animi, non carnis slelisse proejudicio.Sic enim
scerum, inleger corporis, homo verus, vir perfeclus, ei natura lam conditione ejus quani susceptione de-
si Pelro apostolo credilur in Actibus disserenli (Act. 1 Editi,carnem;repugnanlibusnianuscriptis.
n , 22, 53); inlacta caslilale conspicuus, el aniroum 8 vign., oimiisagnocit : aliitd, elc, ouiisso,in chrtsto,
et oculos nunquam reroissocordis vigore cusiodiens; quod auclorilate,MSS.resliluimus.
3 sic Jrss.In vign.,erit.
1 sicMsj.Editivero,speciesmajoresl. * codei Port.,fuciilime.
im OPERIS IMPERFECTl CONTRA JULIANUM, S. AUGtlSTINI 1K»
femjitur, et vita hominum virtutum illius imitatione a fide recedentium prrevaricationem, quse in nalura-
dirigitur. De his diidbus iion potest alterum sine al- lis rnaii prsedicsiiioiieet ia cdmmixtionis conjiigaiis
terius yefitate laiidari: tanltim aderit dignitatis operi damnatione consistit, et Apostolus praevidit etpnnS-
saiiro, quahluiri buniani corporis adfuerit veritali; el vit, non solum quid diceretur, scd ctiam quid con-
laritttrii aderit delensioni carnis, quanlum sanctitas sequeretur ostendens.
cbriversaiionis exegerit. Alque e regione, vituperalio ACG.El lameii ui, qui non potes nisi ructare ca-
uhitiS lilrique participat: quoniam lantum de virtu- lumnias, et vomere contnmelias, verbis catholici
tibuS ejtts', quantuhi de artubus ' aufere(ur;ac si hominis Dei, quem Manichreumnon potes dicere,
qttid de substaritire solido radatur, universa morum non ausus es contradicere, suffocantis te, atque di-
orriariienta dCpereunt, atque ad toleraniis injuriam centis, ex commixtione maris et feminaenasci ex-
reciiffiirit damna riascentis : postremo si carnis ejus pertern delicli neminem posse (Ambrosius,in ltaiam).
substaritia aliqiia naturalium ereplione * tenuetur, Namque ista verba ejus et in primo ad Valerium li-
uiiiversa evariescit pompa virtutum. Nihil ergo in bro commemoravi, quem libris quatuor redarguere
meffibris Mediaidfis facti ex muliere , qiiod naturale conatus, quidquam inde altingere timuisti; et in
coristat, riegabo. Et vide quara diversi sint rationis isto, cui nunc respondes, eadem ipsa non tacui (De
termini, quam pudoris : nori erubescit fides Chri- Nuptiis et Concupiscenlia, lib.i, n. 40, et lib. 2,
siianorum, dicere Cbrisium habuisse genilalia ; cum nn. 14, 15), et adversus illaadhuc mutus, quaravis
tairien ea iii iibbis, quatai houestissime pdssumus, ejus nomine tacito, cui adversari palam non audes,
occulamus. hunc in rae non raetuis criminari.
AOG.Nori qttideffi efubescil fides Christianorum, LVI. JCL.Nam hoc quod ait, abstinere a cibis do-
dicefe Chiistutti habuisse genitalia : sed tu erube- cendum fore, non utique apud prudentem arguit
scerie debuisti, velpoiius contremiscere, nediceres' Chrisiianorura parcitalem, aut denuntiat posse exi^
Chfisti genitaiia aliquando, et nolenle ipso (non stere homines qui inedise discrimen indicant : sed
eriitti hoti urtquirii yeile debuisset qui vilam crelibem ostendit, quoniam cum exorirentur, quidicereot ani-
dttxit), iaiheii libidine fiiisse commota, et in nori- malia oinnia vjctibus a Deo creata mortalium, quia
niillPs iliicitos tistts CPrilfaejus sanclum proposituni de concupiscentia et commixtionesexus nascerentur,
se iliam partem sancti ejus corporis erexisse. Taleni diabolico malo esse polluta, quid consequerelur ex-
quippe libidineffi patitur etiam omne genus sancto- pressit, yidelicet renuniiandum esse alimentis, si
ruffi, qualeirriSarictO sancloruffi cortafis iiiferre. Si, eorum propagatio diabolica crederetur. Unde el tu
veib gehitalia Christi ipso invilo coriimoveri et erigi Jianc infamalionem commixlionis corporum ab ani-
solere* libidirie.nOriaudCsdicere; cur aiides credere, malibus removes, ut subsislat ratio simulandi. Ho-
infelix, cur aiides taiem libidinem riaturse Christi minestamen qui ad imaginem Dei facti sunt, propter
tribuefe, ttt qubd ridn audes dicere, compellas ho- hanc ipsam ccncupiscentiamgenerantium, dicis ad
inines cpgitafe? jus dsemonisperlinere. Ambo igilur, lu et Manichseus
LV. ivi. Ita natura prrescripsit esse quredam, quse unam habelis causam substanliarum vituperaudarum
ut railio, ita fides ciiiii feligione pronuntiet; et lamen et transcribendarum diabolo : sed ille propter hanc
puddr et decenlia Convefsalionisoculis non permitlat affectipnem qurc sentitur in natiirali opere, univer-
exponi. Hoc modo Magisler etiam Gentium veritatem sas ' damnat animantes; lu autem non omnes, sed
carrii ejus assignat, et spirilui sanciiialem- Magnum, qtiod est foedius, melipres. Absolvis cnim sues, ca-
inquit, pielatis sacrdmenlutn, quod manifestalum est nes, et asinos, ut Manichreosvitare videaris; sed
in cdrne, jUstificatum est in spirilu, apparuit Angetis, damnas, propler hoc idem qtiod Manichseus, omnes
prmdicdtumest in gentibus, credilumest in hoc mundo, homines qui ad imaginem Dei facti sunt ; ac nus-
assumptumest in glofia. Qiiodsicut comraendayit cum quain malum naturale conslituens nisi in imagine
verilate credendurii, ita impugnatores ejus iu fine Dei, concionaris contra nos, accusalor sanctorum et
denuntiavit srcCttliriasciluros : nam statim scquitur, palronus asinoruiii.
In novissimisduiem iempofibusrecedenl quidam a fide, AOG.Quid est qued dicis, calumniator Caiholico-f
altendentesspiriiibus seductqribus, doctrinis dmmpnio- rum et adjulor Manichrepruni?quid est quod dicis?
ruin in hypocrisi niendacia loquenlium, cauteriatam quem lantrc sloliditatis pudere deberet, eliamsi libi
hubentes conscientiam, prohibentiumnUbere, abslinere asinina frons esset. Npnne accusator sanctorum et
a cibis, quos Deus creavit ad percipiendum cum gra- patronus asinorum, ab homine hujus cordis cujus et
tiarum aclionefidelibus, el his qui cognoveruni vcrita- ipse es, appellari posset, qui diceret, ignoraniia ve-
tem; quoniamomniscreatura Dei bona (1 Tim. m, 16; ritatis homines fieri miseros posse, asinos vero ne-
lv, 4). Hanc ergp Ecclesiarum conlaminalionem, sciendo verita(em miseros esse npn posse ? Et tamen
qnam de Manichrei consectaiione vomuisii, et hanc verissime diceret. Cur ergo non intelligis, asine,
simililer esse verum, ex comraixiione maris el femi>
1 SicMss.Editi,de aclibus. nre expertes delicti homines nasci non posse, et asi-
* in Mss.,exceptibne.
3 Editi,nec dicere; et paulopost, velle debuisse.Emen- nos posse? An ideo le arbitraris effugere insequentes
daatur utrociueloeoex Mss. auctoritaiis aique ralionis, quia iu societate
4 vign., commoverisolere; omisso,et erigi,quodex MSS. plagas
1 sic MSS.
addimus. in viga., univerm.
 1373 LIBER QUARTUS* 1374
jlibidinis, ad currum tui erroris, homines et asino* damnatura est: tuo tamen quid possit dogmati suf-
jungis? Non de pecoribus, sed de hominibus loque- fragari;cum non continuo sequeretur malumesse,
batur Ambrosius, ubi ait: < Servalum est igitur, ut si quid ille assumere noluisset' ? Quoniam gradatim
ex virp et muliere, id est, per illam corporum com- crescenlibus meritis bonorum, d.iceretur isse per
niixtionem, nemo videatur expers essedelicti> (In optima, nec bona tamen inffa se locata superiorum
haiatn). Itane iste, iste doctor Ecclesirc.' accusa- electione damnasse. Quomodoenim nuplias non infa-
lor erat sanctorum, et palronus asinorum ? Nempe raavil, inlegritatem seculus : ila nec sensum carnis
corruptibile corpus est et asini et hominis; et tamen genitalis damnasset, si ejus possibiljtatem nec in
non asini aggravat, sed hominis animam : de homi- subslantia sua habere voluisset.
ncquippe Scriplura dicit, Corpuscorruptibileaggra- AOG.Jam superius dixi, quod Christus non solum
vat animam (Sap. ix, 15). Sie ergo et in libidine non perpelravit, sed nec concupivit ilUcita, ut im-
agnoscc, et pecoris naluram, et hominis poenam, si pleret legem diceiitem, Non concupisces.Hoccerle de
anhnam non habes asininara. sanctre Scripturre vena, non de coeno Manichreoruin
LVIl. JOL.Cbristus igitur non minus homo verus, manat in corda fidelium, quod vestrum dogma ex-
quam verus Deus, nihil de naturalibus minus ha- stingujthaBrelicum.Somniasse medicis.non fuisse
buit: sed justum eral ut qui dabat perfectionisexem- iu Chrislp carnjs, cpncupiseentiam spiritui resisfen-
plum, omnibus virlutum siudiis anlecelleret, casti- ten»; cujus tu etiani ipsis somniis non pepercisti,
tasque ejus «onlinua inlegritate celsa, nullo permota Dormisse quippe npvimus Christum, in qup si erat
libidinjs appetitu, quse * virgo sanclse meiitis exstite- isla tua suscep(a, profectq sppi(os ejus sensus ali-
rat, et omnium sensuum domitrix animi magniludo, quaiido per talia soniuia deiudebat, ut sibi' etiam
et superatrixdolorum, cunctis fidejibus,et humaniiate concumbere videretur, atqup itacaroejus isto tuo
imilabilis fieret, ei sublimilatomirabilis. borio stimulante cpmmola, el in irritum exlenderet
AOG.Dicis casiitatem Christi continua integritate genitaiia et irrita effunderet semina. Si autem hoc de
celsam : sed Iiomo es, cui n.m videlur castitas inle- Christ.i.carne 3 credere contremiscis (non enim sices
gra, ubi magniludine et perfectione voluntatis bonre lapideus, ut non coritremiscais,quod ego, quamyis,
non solum non committuntur, sed nec cupiunlur il- ut te redarguerem, sine cordis tamen tremore non
licita. Nam qui concupiscit mala, elsi resistenss dixij; profectp fateri debes, naturre Christi non m*
cencupiscenlioesurenon ea perpeiral, implet quidem lum sine dispendio defuisse talem cafnis concupi-
quod scriptum est, Post concupiscenliastuas nbn eat scentiam, verum eiiam cum perfeclariim laude virlu-
(Eiclt. xvui, 30) : sed non implet quod ait lex , Non tiim, qualem concupiscentiam novimus carni csete-
CQi%cHpUees (Exodi xx, 17). Chrislus ergoqui legera rorum hominum et ipsorum non deesse sanctoruin.
perfectissime implcvit, nUllaillicita concupivil; quia Quod autem dicjs, npn esse consequens ut hoc ma-
diseordiam caruisel spiritus, qure in hominum na- lum sit, etiamsi concedas id Christum noluisse sus-
turaai ex prrevaricatione primi hominis verlit, pror- cipere; sicut non ideo damnavit nuplias, quia noluit
sus Ule non habuii, qui de Spiritu et Virgine non habere conjugium : hoc de i.ibidinepecorum dici po-
per concupiscentiamcarnis est nalus. In nobis aulem tesi, quibus ideo non est malura, quia non Iiabent
caro concupiscit contra spiritum illicita , ita ut om- rationis bonum, unde caro eorum iion conciipiscvi
nino perficiat, nisi et contra carnem spiritus ita adversus spirilum; quod vero resistit spirilui homi-
concupiscat, ut vincat. Dicis meniera Christi om- nis volenlis facere bonum, quanlalibel loquacitate
nioriisensuum domitricem : sed hoc domandum est, abs le defendatur, non est bpnum. Sic igitur Chri-
slus abslinuita peccato, ul absliiierel etiam ab omni
quod resistil : caro autem Christi nihil babebat in-
domitum, nec in aliquo spiritui resislebat, ut ab illo cupiditate peccali : npn ut ci existenti resistcret,
eain domarioporteret. Quopropositoperfectionisexem- sed ut illa nunquam prorsus exisleret; non quod eam
non posset habere si vcUet, sed non recle vellet,
plo, ad hoc se debet omnis imitator exlcndere, ut
concupiscentias earnis, quas velal Apostolusperfici quod cttm caro peccati quam non gerebat, eliam in-
non cogeret, Proinde ille vir perfectiis,
(Galat. v, 16), nitalur alquc opiel penitus non habe- vitum habere
re : sic enim eas potest provectu quolidianominuere, nou per concupiscentiain natus, quoe indifferenter
quas nuUashabeal salule perfecta. appetit et, ilUcita pl licita, s.edde Spiritu sanclo et
, LVIII. JOL.Tu igilur, ut omnia, profanissime ef- virgine Maria, quidquid concupivit, licuit; quidquid
non licuit, uori cpncupiyit, Natus enim de came per
/alus es, in Christi carne non fuisse quod humanre
sanctum concipiente Spiritum, absit ut in sc haberet
naturre est: quod certe de nulla Scripturse rationa- discordiam
carnis e( spiritus,.
bilis vena, sed de solo Manichoeorumcoenodeceptus
LIX. JDL.Et u( res planaaliquo confirmeturexem-
bausisti. Verum ut major copia defendendseveritatis
concedamus te in Christo car- plo, melius esl habere rationem, quam non liabere :
appareat, somniasse, homines autcm rationabjles facii suiit, pecora yero
nis quam dicis concupiscontiam non fuisse; quod irralionabilia :
non taraen ideo quia humana natura
certe in Manichreiprius, postea in Apollinaris furore
1 vignierius:itanedociorisleEcclesim. u. > vignierius,votuisset.verius.Mss.,noluisset.
* CoqexPort.,quoniam. ' vignierius, si. At Mss.,sibi.
* Editi, et nonresistens.castiganturad Mss. > BicMss.Atediti,dkere.
1575 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1576
quadrupedibus antestat, quadrupedia aut maliim ali- buisse hanc concttpiScentiamcarnis, qurc mortalibus
quod, aut diaboli opus esse dicenda sunl. Fac ergo, facit causam puddris. Quid igitur ad hrec occurreret,
quoniam Cliristus, cum sua membra formarei, nolue- nonvidisli, videlicet riudum eum, id est Chrisium,
rit eis sensum admiscere geniialium, quo usurus non conventiculisdebuisse misceri; nec aliquem verecun-
crat : num ided cum Isaac, Jacob, et omtiiummem- diaehabere respectum, ne sacrilegiumquod coinmen-
bra fingebat,eisque et sexum dabat et sensum, malum laris incurreret, in carne videlicet sua, qure concu-
aliquid faciebal?Aul ad Iirecveniens', in adjulorium piscentiam non liabebat, de suis et Patris operibus
advocabat diabolum, ut membris qureipse compege- crubescens. Si autero ei et concupisceniia non fuit,
rat, necessariaoblectamenta misceret? Nec exiguuni et lamen ille est pudoris funclus officio; irrefulabili-
quidquam igitur oinnino (sicul el in hoc, ei in priore ler cliam secundum te approbatur, verecundiam cor-
operc, Deo adjuvante monstravimus)per Cliristi per- pori hurnanodebitam , non calori.
sonam contra divina opera oblinere potuisti. Claruit ACG.Ista (ua raiione lam acuia et exquisita, debet
cnim nihil minus de nalura hoininum, Salvatoriscor- negari baplismus Joannis datus fuisse in pcenilentiain
ptis habuisse. peccatoruro, quia eo baptizatus est Chrislus, qui nul-
ACG.Imo claruit bominum naturam, ad illam intc- lum habebat omnino peccalum. Si autem poluil alia
grilalem, recliludinem, salutem, in qua primilus con- causa, non ea qua cseteri, baptizari, id est, non pro-
dila est, minus hscchabere nunc oiraiia. Hanc venit pter carnem peccali, quam non habebai; sedpropter
Christus redintegrare, corrigere, atque sanare, inte- siiiiiliuidiiienicarnis peccati, quam pro liberanda peo
ger sine ulla corruptione, rectus sine ulla praviiate, cati carne susceperat : potuit ciiam membra legere,
salvus sine ulla cupiditale peccaii. non ea causa qua eseleri; sed ut sic congrueret pu-
LX. JOL.Ac per hoc, in ea nalura non potest esse denda legentibus, nihil habens pudendnm; quemad-
peccatum, cum in illo in quo lola esl, nihil iniquitalis niodumbaplizaluscongrnilpoenitenlibus,nihilabluens
inveiitum esl. poehitendum. Decebant quippe similitudinem carnis
AUG.Immaniter, Juliane, blasphemas, cosequans peccati, ea quibus indigebat caro peccaii. Quanquam
cafnem Christi coelcrorum honiinum carni; nec vi- et ipsa species humani corporis nudi, ubicumque in-
dens illum venisse non in carne peccati, sed in simi- solila est, humanum offendit aspectum. Unde et An-
litudine carnis peccati (Rom.vm, 3), quod nullo modo geli qui hominuin similes hominibus apparuerunt,
verum esset, nisi coetcrorumesset caro peccati. ' vesliti apparere voluerunl, sicui huinana consuetudo
LXI. JCL. Concupiscenlia ilaque sexmim, sive in poscebat. Sed hsecconsueiudo si unde originem sum-
Chrisli carne fuit, sive non fuil, mala et diabolica pserit recordemur, occurrii primi causa peccati, in
non docetur. illis hominibus, qui priusquam pccearcnt, decenter et
AOG.Concupisceniiacarnis mala esi, et quando ei honeste eranl in locotantsebeatiludinisnudi, nondum
non conscnlilur ad malum : ipsa est enim, qua caro scilicet de sua carne, qu:c inobediensinobedienlibus
concupiscil adversus spirilum ; ctiamsi adversus eam reddilaest, conlra spiriium concupiscente' confusi.
concupisceiiiespiritu, non perficiat qttod conaiur, id Nihil ergo le adjuvat Christi vesiis, ut concupiscentise
est, opus maliim. carnis defensor impudens non sis.
LXH. JOL.Ad alia ire festino, sed niullum hic re- LXIV. JCL. Vides igiiur frustra le peccatura vo-
rura admiraiione defigor. Qui in alium' tanlus furor casse, si 2 in his opeiibus, quoeDeus fecit, velamen
est, ut si Scripturas non in(eUigis, vel (ua dicla non faieamur adhibendum, quod Dominusnoster et homi-
ponderes?sed ita argumenlarisjugiter, tit quidquid nis formalor iiistitiiK, et homo factus exercuit. Det
jeceris, recurrai in le impetu grandiore. Dixislinem- sane veniam reverentia Hedemptoris, quia ad asse-
pe, nullam esse causam pudoris, prrcterconctipiscen- rendani verilatera mysterii, Mauiclireorumqueflagilia
liam carnis in genitalibus 3 molibus apparenlem. destruenda, loquimur de carne ejus audacter; quod
AOG.Non lioc dixi. SuiUenim ei alisecausoepudo- nisi fides exigeret, reverenlia modes(a non (anger.et.
ris, sive ne fiat aliquid quod non decet, sivc quia fa- AOG.Non audacter de carne Christi loqueris vera,
clu.n est. Sed hnjus pudoris de quo nunc agimus, sed infeliciler falsa ; non ad Manichoeorum,sicul libi
cum quoeriiur causa, illa verissima reperitur, qua blandiris , flagitia deslruenda , sed polius adjuvauda.
factum est ul hoecmembra pudcnda proprie vocaren- Si Manichaeumcogitas vincere, noli dicere bomira
lur, quseprius pudenda non fuerunl, quando illi ho- esse quod cst malum; scd dic unde sit malum, quod
mines recli atquc perfecti nudi eranl, et iion pudebat ostendere non potes bonum. Hoc enim esse de proe-
eos. Quod si prudenler cogilare volnisses, non ipse varicaiione primi hominis dum non vis cuniAmbrosio
impudcntcr verilati manifestissimrerestitisses. dicere (Ambrosius,lib. 7 in Luc. xn), profecloefficis,
LXIH. JOL. Esse aulem sacrilegium v, pudendum ut de aliena natura Manichaeusverum se jaclitet
aliquid quod Deusfecisse credalur, proolerhanc car- dicere.
nis concupiscenliarajudicare : Cliristumvero non ha- LXY. JUL. < Sed iste, > inquis, < noluit nominare
concupiscentiam carnis; tacet quia pudet, ac mira, si
1 CodexPort., aut hwcveniens;omisso,ad. dici potesl, pudoris irapudentianominarepudet, quod
' Editi: Cuimalum. Castiganlur
ope codicisPort.
8 Port., genitalium.
4 SicMss.Al editi,sacrilegum.Etinfra ferebant, indi- 1 Editi, coneupiscemim.
Emendalurad Mss.Mar.et Porti
tare, pro,judicure ; ac, inverecundiw,loco, vmwndiw, » Addidimus,si, ex Ms.Port.
 1377 LIBER QUARTUS. 1378
laudare non pudet < (De Nupliis el Concupiscentia, tib. luroe criminaiionibus hrerebat, totum evanuisse fi-
2, n. 17). Displicet igitur tibi, quia noviraus.verecun- gmentum.
diora nostra, secundum Apostolura, necessaria ho- AOG.Ecce adhuc dicis concupiscentiamnaturalem,
nestate velanda (I Cor. xn, 23); quia in hoc consi- ecce adhuc quanlum potes, susceptam luam, ne pos-
lium sequitur 1 Conditoris, ut quod ille in secrela sit qure sit inlelligi.cqntegisambiguaveste verborum.
corporis par(e constituit, nos totidem vcrecundo ope- Cur enim non dicis, Concupiscentiacarnis; sed dicis,
riamus obiectu. < concupiscentia"naturalis? > Nonne concupiscentia
AOG.Res dicis mirabiles, lunc Adam et EvamCon- beatiludinis est concupiscentianaturalis? Cur ambi-
diioris esse secutos consilium, quando ejus deseruere gue loqueris? Quam tuendam suscepisti, appella suo
prreceptum, sequendo consilium deceptoris. Prius nomine : quid vereris? An in mala causa ejus forte
enim quara hoc malum perpetrassent, cum adhuc turbatus, oblitus es quid vocetiir? Imovero vigilanle
esscnl recti alque perfecti, non sequehanlur consilium memoria,non viseamcarnis concupiscentiamnomina-
Conditoris, ut quod ille in secreta corporis parte con- re: nostienim laude ejus offendieos, qui hoc nomenin
stiiuit, nudum relinquerent, nec verecundo obteciu Scripturis sanclisuon nisiin rei malresignificalionele-
operire curareni ? Homoimpudentissime, quod sen- gerunt. Istoautemnoroineulens, el appellans eam con-
serunt quando erubuerunt, laudare pejus est quam cupiscenliamnaturalem, inler ejusopera locare cona-
nudare. ris, qui, uldicisetverumest, mitndumfecilelcorpora:
LXVI. JOL. Has tamen elocuiionum diversilates, cumdicat eam Joannes a Patre non esse (I Joan. n,
quas lu non solum non imitaris, verum etiam crimi- 16). Deus quidem mundum fecit et corpora prorsus
naris, quarum nos adjuvamur officiis,non linguarum omnia : sed ut corpus corruplibile aggravet animam,
omnium, sed grsecoeet lalinrecultus invenit. Creterum et caro concupiscatadversusspiritum, non est prasce-
linguse alirc, qure nalurales vocantur, ob hoc quod dens nalura bominis iristiluli, sed consequens pcena
niliil eis aut opwn aut niloris sludia secula contu- damnati. A nullo, inquis, accusatur, nisi a Manichmo,
lerint, simplicibus omnino nominibus membrorum et Traducianoejus hmrede.ContumeJias tuas cum his
abulunlur : unde et apud Hebrocos,quorum sermone me accipere gaudeo, quos iu me culpare audcs, et
Scripturarum purilas continetur, propriis omnia vo- nominare non audes. Ilane non accusat susceplam
cabulis indicantur. tuam, qui dicit concupiscentiamcarnis adversus spi-
ACG.Mulltimfalleris : quasi in hebrseoeloquionon rilum ex prrevaricalipnepriini hominis in noslram
sit tropica loculio, in qua uiique non propria, sed vertisse naturam (Ambrosius,lib. 1 in Luc. xn)? Et
Iranslata suni verba. Verum hoc qualecumquesi.t, quis est hic? Ille scilicet, cujus fidem et purissimum
quid te adjuyal! ? In hebrseiscerte sacris Lilteris le- in Scripluris sensum, sicut eum Pclagius auctor tuus
gitur, el quando illi primi homines nudi fuerint, nec prrcdicat(Pelagius, de Libero Arbilrio, lib. 3; apud
pudueril eos; et quando de sua nudilale confusi shu, Augustinum,de Gratia Christi, nn. 46, 47), ne inimi-
et quae membra texerinl (Gen, n, 25-iu, 7); ut pos- cus quidera ausus est reprehendere. Adversus hunc
semus nosse quid senserint, et unde confusi sint. Tu accusalorem tuam defende susceplam. Huic doctori
si vis in hac causa te unde confunderis tegere, lan- meo, el illi iaudatori ejus doctori luo, pro illa convi-
dem tace. ciare, quanlumpotes, ut palrocinium tuum liberum
LXVII. JOL. Eademque securilate, qua pedes el salis et fideledemonstres; ne te defensorem suum
genua, etiam genilalia utriusque sexus vocantur. Nos (anquamtimidumlibido deserat; quamvisalterum non
sane nec cum ista suffrageturauctoritas, pudentioris inveniat, qni pro illa minus erubescat.
eloquii adminicula negleximus : quia reprehensioni LXVIII. JOL.Ac per hoc necessarie interrogavi,
justissimrcpatet, sine ullo negoliorumcoactu negle- quid suum cognosceretdiabolus iu sexibns, per quod
ctus decoris, qui non minus in verbis quam in operi- fructum eorum jure decerperet; qui nec carneiii
bus, quantumpertulerit causre ratio, retinendus est. compegerat, nec membra formaverat, nec genUalia
Igilur quia coiicupiscenlia naturalis nec pudnris op- dedera(, nec distinxerat sexum, nec conjugiumordi-
probrio potuit coargui, et Conditorissui dignitate de- naverat, nec commixlionera,sine qua conjugiumesse
fensa est, ad boc solum, non ut quasi raagnum bo- non potest, aut fecundilatehonoraverat, aut volupiate
rium, quippe quod sit 3 horaiuibus pecoribusqtiecom- rcsperserat.
mune, sed quasi necessarium sexibus iiistruraen(uni, AOG.Nihil horum quidem fecerat diabolus : sed
' a
jure dremonumvindicala,iiUerejus opera locarelur, inobedientiampersuaserat animo humano, quam pce-
qni mundumfecit et corpora a nulloaufem accusatur, nalis ct pudenda carnis inobedienlia sequeretur; un-
nisi a Manichseo,et Traduciano ejus bserede: appa- de peccatum origin.aletraberetur, per quod diabolo
ret* naturalis peccati, cujus omne prsesidiumin na- subderetur qui nasceretur, cum epdem perilurus dia-
bolo nisi renasceretur.
1 Forte,sequunur. LXIX. JUL. His itaque tu dissertionibus*, cervino
* (n ediiisomissusis(e versus:Verumhocqualecumque
metu, et vulpino dolo obviamire conatus, ita impo-
sit,»qmdte adjuvat? Restituiturex manuscriptis.
vignierius, absit. Mar. clar., adsit: CodexPort., suisti pairono tuo ad quem scribis, ut referres, pro-
sU.* yignierius,apparetautem.Redundatparticula,autem, pler sensum corporis naltiraleui, id est concupiscen-
nec estin manuscriptis. 1 Codexpori., discessionibus.
 1579 OPERIS IMPERFECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI isfco
tiam carnis, dominarl operibus et imaginiDei princi- quod perierat( Luc. xix, 10), a perditione salvantor.
pem ienebrarum : cum necesse esset ad eunidem LXXII. JOL.Iritellexlstiquippe, parvulis nihil de
spectare auctdrem sensum carnis, ad queirietiam car- suo merentibus, nequaquam posse sinc daranalione
nis natura respiceret. COrporum, crimeri affigi: et ideo opus esse aiixilio
ACG.Quid loquafis ignoras. Aliud est sensus car- Manicheei,qui concupiscentiamcamis a Dei opefibus
nis, aliud concupiscenliacarnis, gure senlitur sensu excluderet, et tam nuplias quara ipsa corpofa diabdlo
et menlis ct carais; 6icutdolor carnis non ipse sensus depularet auclori.
esi, sed nisi sensus adsit, sertlirl non potest. Sensu AOG.Ego non opus habeo auxilio Manichrei:sed
iiaque carnis qui tactus vocatur, aspera ef lenia dif- pbliiis contra eiim ptignans, auxilium quod tu ei prsc-
ferenter ut csetefa sentiunlur : concupiscenliavero stas, expugno auxilid Dei. Qtiod milii prrestat ctiam
carnis indifferenter illicita et liciia cupiuniiir, quse per suos clarissimoscomiles, non solum Prophetas et
non concupiscendb, sed inielligendo dijudicaniur; Aposiolos,quorum conaris perversus * dicla perver-
nec ab illicitis abslinetur, nisi concupiscentireresista- tere; vefttmetiam posteriores Ecclesisesuse doclores,
tiir. Non igitur caventur opera rhala, nisi frenetur Irenoeuni,Cypfianum, Hilarium, Ambrosium, Grego-
concupisccntia mala, quse abs fe, horrenda impu- fium, Basilium,Joannem, aliosque plurimos, fide in-
dentia vel potius ameriiia, dicilur bona : nec erube- tegerrimos, ingeriio acerrimos, doclrina uberrimos,
scis, nec horrescis te ad tanturii dedecus peryenisse, fama celeberrimos: qui omnes, salva laude corporum
ut nerrioliberetur a suo malo, riisi nori consenliat luo et nupliariim, coftfessisunt originalepeccatum,scien-
bono. Goncupiscentia igitur carnis, qua cupiuntur tes Chrisliim, quod impievos negatis, etiam parvulo-
qure prohibentur, non est a Patfe. Frustra putas, vel rum esse Jesum. Ipse enim salvum facit populum
potius vis putari, ubi hoc Joarines apostolus dixit, siium, in quo et illi parvuli sunt, non a febribus aliis-
concupiscentiamcarnis positampro liixuria. Prorsus que liujusmodi pestibus atque casibus, quod et non
si nbn esla Patre iuxufia, nec illa est a Patre, cui si Christiaiiisabundanti super omnem carnem bonitale
cOnsentiatur,concipit pafitque luxuriarii. Nam moli- lafgitur; sed sicut Christianos, a peccatis eorum
bus suis, ijuibus jubeninf'* Phsistere; quid conatur, {Mdtth.i,21). HostotettaiuoscaiholicoeEcclesirjefilios
quoeso, nisi ad luxuriam pervenire? Quomodo est et patres,quihoceamin ejuspositiculminedocuerunt,
ergo bonurii, quoepervenire coriatufad malum?quo- quodinejusuberedidicerunt, Manichaeosdicere non
modo est nostrum honum, quaepervenire cbnatur ad reforriiidasjelcum me unum quasi aperte appelis, illos
malum? Quomodoest nostrum bonum, quse noscom- quanto Obliquius, lanto insidiosius; et quanio insi-
pellit ad malum*? Sanandum est igitur hoc malum, diosius, tanto scelestius criminaris. In hoc tanio sce-
Julianc, divina bonilate; non humana vanitate, ini- lere, tua ie omriirioverba convincunl. Non enim mihi
quitate, impietateiaudandum *. ob aliud tam nefario noraine calumniaris, nisi quia de
LXX. JCL. Te ergo apparel non studuisse ui obje- peccato originaii dico quod dicunt.
cla refelleres; sed ut patrono tuo, ad quemscribebas, LXXIII. JOL. Quod ergo a verilate defunderis*,
miserabilitef illuderes; pularetque te rude quidpiam quod fugaris, causse fecit deformitas quani lueris.
detulisse quod jure morderes t"cum id jam supe- Cofclerunisi ad CatholicOsiransire velles, quanlo
riorum concessione et corporuni" institutiorie lau- tute 3, id quod nos asserimus, elegantius exsequefe-
dasses. ris et plenius.
ACG.Instilulionem laudavi corporum, quse bona AOG.Ofrontem linguatam, mentemque crecatam!
est etiam in malo homine, non malum, sine quo na- Itane verocatholici non suni, quibus inhrereo in hu-
scitur nemo : quod tu nolens cum Ambrosiodicere jus fidei societate, quam contra tua vana dicta el ma-
unde sit, adjuvas Manichseumdicentem quod ex aliena ledicta defendo? Catholici non sunt, ul alids laceam,
hatura sit. eosdemque repelam, Irenseus, Cyprianus, Hilarius,
LXXI. JCL. Fateor tamen, nimis te cogitasse, quid Ambrosius, Gfegorius, Basilius, Joannes Constanli-
diceres; el ingenium tuum apparet, ct studium : so- nopolitanus; el caiholici sunt Pelagius, Coeleslius,
lerlissime prorsus quid asserendum esset pro peccati Julianus? Ande dicere ista, si potes. Quod si non au-
Lraduceponderasti; nemoallcr callidius scribere po- des, cur non potius ad hos, a quibus ego noh recedo,
tuisset pro nalurali malo : quod quidem nec tu ipse tu redis? Cur me admones, ut ad Catholicostrans-
tam urbane implere potuisses, nisi ingenium tuum earo? Ecce caiholicaluraina, oculos aperi : (uad islos
magislri veteris commehta juvissent. trarisi, quibus calumniarisin me; el conlinuo te com-
AOG.Magislrumplane meurii, et contra te et con- pescesatque obrriutescesa me.
ira Manichreum,glorior esse Jesum, quem confileor LXXIV. JOL.Quamvis non audeam pronuntiare,
(quod tu negas) eiiam parvulorum esse Jesum : quia ingenio te affectum acri el vigili, cujus in electione
periit Adam, et in illo omnes perierunt (Ambrosius, suscipiendi negotii video tam lardum ac deformeju-
lib. TinLuc. xv,24); nec nisi abilloqui venit quaerere dicium.
1 verbum,jubemur,ex manuscriptisrestituimus. ACG.Dic tardi ingenio unde nascuntur : neque
' Apudvignierium:Quomodo est ergobonum,quwper- enim talis est Adam factus : qui non vis per ejus
vehireconaturad maium? owmodo'estnostrumbonum, '
qum not admalum compeliil? sananduni est, etc. M. * SicMss.Atediti, prorsus.
' Apud vignierium, iniquitate et imptetate Umian- ' AdoramPort. Ms.,diffunderis.
dum. H. 9 viguierius,tu. AtMss.,lute.
1381 LIBER QUARTUS. 1383
peccalumin deterius huraanam mutatam fuisse natu- possumus, primorum duorum et aliorum deinde pa-
ram; et lioc ad omnia viiia qusepatiuntur, obessena- rentura peccaiis csse tribuenda; quoniairiridn pds-
scenlibus l. sunt iribui nasccntium voluniati. Alia quippe ani-
LXXV. JOL.Si enim incolumissimafide, scholari malia, ut cum suis generis viliis npnnulla nascanlur,
moread osiendendastantummodoeruditionis tiirevi- quid mirum si accipiunt brcc noxii spirilus in po-
res, ea tenlares quae sunt invicta concu(ere; finUo losiatem,quemadraodumporcos, ut novimus,accepe-
tamen cerlaminis ludicro, his quibus obloquebaris runl (Matth. vm, 52)? Qui malignispiritus possunt,
palma.n daturus; probaremus lilierarum sludium,sed sicul homines irrationalium membra animalium, iia
irreliglosumcastigaremtisexemplum. Porro cum do- illietiam ipsa semina viliare. De horainibus qurcstio
gma nec verisimilitudiniscorrupto saltem colore per- est, in quibus Dei imago nunqttam diversorumvitio-
fusum, quod nuliis legis lestimoniis(quippe nunquam rum, cum quibus eos nasci videmus, poenas palere-
rationi prsejudicanlibus)potestis lueri, et hoc lamen tur, quas pati non posset injustas, nisi peccatis gi-
impietale sua horrens, stultilia jacens, nusquam nisi gnentiumprsecedentibus: quodvos negantes, etfidem
inter inguina volunlaium ', horiestatc, dispulatione, catholicam deseritis, et Manichreidogma nefarium,
sacraque lege confossum,(urpissima obslinationese- quantum oplare non ausus est, adjuvatis, uf sibi cer-
cteris; consequitur ex tribus unum , ut aut plumbei tus securusque videatur, hominum '
opificem noncon-
ad intelligendumacuminis, aul maleficii illius quod fiteri verum Deum, sed gentem introducere tene-
Manichreorummysleriis teueri, fando accepimus, ca- brarum.
lenas, aut utrumque simul perpeti judiceris. LXXVI.JCL.Nos vero nihil habemus, qqod in no-
AOG.Quantolibet ralionis nomine contra testimo- slro admirandumcredamus ingeuio,quia iiiteUigimns
nia divina, qure proferimus libi, pugnare videaris, nec peccatura sine voluntate, nee sine Deo corpora,
non illa subvertis; sed le vexaiu, cum 3 conlra stimu- nec sine corporibus sensus corporum, nec siuc com-
lum calces. Dic, quantiim poles, in(er inguina vo- mixtione conjugia, nec sine Deo bperatore exislere
luulalum, > qui libidicit, experiem non esse delicti, posse nascentes : et indubitatum tenemUs, neque di-
utriusque sexus commixtioneconceptiim(Ambrosius, vinnm esse, quod doceatur injusliim; heque quod di-
in Itaiam). Ambrosiusest isle, Juliane: ipse te vincit, vinum sit, posse injustum doccri. Non minus autem,
quem non audes negare catholicum, nunquam cerie quam ea qure diximus, relucet esse iniquum, sialio-
dicturus cs Manichreum.Quin etiam me aut plumbei rum peccata aliis, qui ibi nec fuerint, nedun»consen-
esse acuminis ad intelligendum, aut leneri maleficio serint, impulentur. Proinde his illuminati solibus
Hanichrci,aut utrumque simul perpeli affirroas. De jure optiinoManichrcorum* anlra despicimus,qiii pu-
Manichreimaleficio vel tuo convicio, jam libi sacpe tant vel esse posse sirie voluritatepeccatum, vel non
respondimus,et opportunius,cum opusesse vidcbiiur, a Deohomines fieri, vel ad alium auctofenri sensuni
adhuc forsitan respondebimus. Nunc de plumbeoad corporum, et ad alium corpora perlinefe; vel Deum
intelligendumacumine, hacreiiceverbose, responde. esse, qui iniquilalum Criminibus opprimatur; aut
Nemoest cerle qui nollet, si id esset in hominispote- scelere iniquilalis urgeri eum, qui selernusomnium
state, ingeniovividus atque ad intelligendumacutissi- conditor restimetur; aut umbfam aliquam teiiere ju-
nius nasci; et quam rari sint quis ignorat? Qui taraen siitioe, si aliofum voluntates aliorurii appliccnlur
omnes ipsi paucissimi, si horoinis qui priraus est Cxorlibus. Ac per hoe merila partium negotiis, non
faclus, comparentur ingenio,plumbeijudicantur. Non ingeniis itnputamus.
enim tunc, sicut nunc, corpus corruptibileaggravabat AUG.Jam tibiad omnia respondi: nec ideo firman-
animam (Sap. IX, 15). Aut enim corruplibile non tur adversus me, quia (am ssepeet odiose repetuntur
eral, quia non eral moriturus Adam, nisi peccasset: a (e. Dic potius, si poles, unde humana ingenia cum
aut si, ut vos novihrcreticidicilis, etsi non peccassel, tantaplerumque vitiosiiaie nascanlur; cuiri inler nos
moriluriis esset; non tamen ita esl inslilutus, quem conveniattolius hominis esse ooificem Deumjustnm,
prir- Deus fecerat, etqui mali adhuc niliil feceral \ et vos negalis* ullum originalepeccatum? Non autem
ut ejus anima corpore gravaretur. Quis enim hanc diceres aliorum peccata nbs aliis imputare, qui ibi
esse poenamneget, nui qui amplius crcteris aggrava- quando commissa sunt, non fuerunt, si recoleres
tur? Si ergo Manicl.;us interroget, undesitlioc lar- quod scriptum est, in lumbis AJirahoefuisse Levi,
dilatis malum,non in corporibus, sed in ipsis, ubi Dei quando eumdem Abraham MelchisedechDei excelsi
estimago ingeniishumanis,qure tardilas pervenitgra- decimavitantistes (Hebr. vn, 9,10). Ibi enim vide-
datim usque adriiLndam, velpoiiuss sicut Scriptufa res, si te pervicacia non csecaret, in lumbis Adse
commoriet, usque ad lugendam fatuuatem (Eccli. fuisse genus humanum, quando perpetravit illud
xxn, 10): respondemusnos, el hsec el omnia cselera grande peccatum.
mala, cum quibus nasci5, negare vci dubitare non LXXVH.JOL.Sed ut revertamur ad causam, post-
L Kesponsionem hanc Augustinitotamprsetereuntedi- quam dixisti, me <ideonoluisse coricupiscentiamno-
tiones,tametsi ea in omnibusexstet manuscriptis,Julia- minare, quia non esset ex Paire, sed ex
numeodem argumento premitinfra, lib. 5, cap. 11. niiindo; cu-
1 CodexPort., voluptatum. jus mundi princeps dictus est diaboius: qiii eam in
* Hicaddimus,cum,ex oodicePort.
k isihaecverba, et quimali adhucnihil fecerat,resti- 1 EditicumMar.clar., mentem,AptiusPort.,gentem.
tuunturex veterumlibrorunifide. ' SicMss.in vign.,Manichati.
* Forteaddendum,Itommes. * Forte,negetis.
 1383 OPERIS IMPERFECTl CONTRA JULIANUM, S. AUGUSTINl 1384
Domirio non invenit; quia Dominus homo non pcr AOG.Tu os(ende dixisse Dominum, non sehabere
ipsamad homines venit < (De Nuptiis et Concupiscen- sonlem , sine qua Job dicit nec infanlem ullum esse,
tia, lib. 2, n. 41.) Ubi notandum est, quia cum de re cujus est iinius diei vita super terram (Job xiv, 4,
naturali loquereris, eamque ex mundo esse dixisses, sec. LXX). El tamen ubi ail, Ecce venil princeps
subdidistimundi totiusprincipemdiabolumcredi opor- mtindi liujus, et inmeinveniet niltil, nec ipsam sordem
tere; nt non acluum voluntariorum, sed naturalium re- intelligimus, si recte inlelligimus. Nain si exeo quod
rum, utique nalurarum, fatereris eum auclorem. dixil, non est inielligendum quod non dixit; nec
AOG.Ubi posui <concupisceniiam carnis, >lu abs- diabolum nominavit, scd principem mundi : el in me,
tulisti inde <carnis,> quod ego dixi : et ubi dixi, inquit, niliil inveniei; non ail, In me nou inveniel
<cujus mundi dictusest princeps diabolus; > tuaddi- peccalum. Et lamen nos ea dicinius, quu; non dixit;
disti < totius, >et dixisti, < lolius mimdi, > quod ego sed ex his inlellccta, qure dixit.
non dixi. Ageul placet, dic quod tibi placet, vel illis LXXIX. JDL. Quid circumscribis infelices animas,
etiam quibus places. Ego concupiscentiam carnis ut menliaris indicatum ' esse, quod non est ? Dorai-
dixi, qnam dicit Joannes non esse a Patre, sed ex nus dicit inEvangelio, Eccevenitprincepsmundihujtis,
mundo (1Joan. n, 16), id esl, ex hominibus qui elinmeinvenil nihil, Certum est nihil peccaii in eo
n. scunlur in mundo, perituri nisi renascantur in diabolum offendisse: quoniani in omni, vel quam
Christo. Hrec concupiscentia carnis non est luxuria, esurienli.-vel quam postea prredicanti, tanquam per-
quando ei resislitur, sed quando perficitur, id est, seculores suos admoverat, lentatione superaius est.
quando pervenit quo impellii.Unde etapostolus Pau- Profitetur ergo Salvalor, niliil inse diabolum depre-
lus : Spiritu, inquit, ambulate, et desideria carnis ne hendisse peccati. In quo certe invenissel, si quid de
perfecerilis(Galal. v, 16). Non ait,Ne habueritis : no- carnis condilione traherelur : quoniam etipse faclus
verat quippe hoc munus futurum quidem esse nobis, fueratex muliere, de semine David et de Adam stirpe
sed vitre non esse proesentis. Ego principem niundi prognata.
diabolum dixi, sicut eum appellat Scriptura divina AOG.Sed non eum per concupiscenliam carnis vir-
(Joan. xii, 31; xiv, 30; xvi, 11), non sicul suspica- go conceperat: et ideo in eum sine propagine peccaii
lur vel calumnialur vanitas tua. Non itaque naturarum carnis propago perlransiit, ut esset in eo non caro
auctorem diabolum dixi, sed principem mundi, id peccali, sed similitndo carnis peccati, carnem salva-
est, hominum, quibus in orbe lerrarum plenus est tura peccali. Proinde Adam, priusquam peccaret,
mundus, qui nascuntur in mundo, nec renascuntur in nec carnem peceali habuit, nec similitudinem carnis
Christo. Ab eis quippe qui renaseunlur in Christo, peccati; quia non erat nioriturus, nisi peccasset: sed
princeps mundi mittitur foras: quod mysteria signifi- posteaquam peccavit, jam caro peccati genuitcarnem
cant, quando etiam parvuli baptizandi exorcizan(ur et peccati, quia perillam concnpisceniiamcarnis eam*
exsulflantur. Ad hsec responde, si potes. Noli velle genuU, qure ante peccalum vel nulla in illo erat,
lectorem tua loquacissima vanitate vanescere, et ab vel spirilui non resislebal, propier quod eum nudum
eo quodagitur, averti atqueseduci: dic, si audes, esse niliil pudebat. Chrisius autem qui non per illam
bonum esse concupiscere malum. Dic, mala quidem cOncupiscentiamcarnis est nalus, sine peccato nalus
opera a Patre non esse, sed concupiscentiam malorum est, quod Lrabit onmis caro peccali, procul dubio
operum a Patre esse. Dic, diabolum non appellatum propter quam moriiintur omncs, carnem nonMiabens
principem mundi. Dic, mundum non dici homines in ipse peccati : sed tanien et ipse moriuus est propter
mundo conslitutos. Dic, mundum in malo non posse similitudinem carnis peccali. Nam si nec moreretur,
intelligi homines infideles, quibus in orbe terrarum non solum carne.m peccali non haberet, sicut non
plenus est mundus; et rursus, in bono homines fide- habebat; sed nec ejus ostenderel similiiudinem,
les, quibus licel paucioribus, tamen etiam ipsis in quam pro nostra salute susceperat. Tu igitur qui ne-
orbe terrarum plenus est mundus, nomine mundi si- gare non potes Christiim non in carne venisse peccati,
militer appellari; sicut absurdum non est, ut arbor sed in carne quidera vera, tamen in sirailitudine
plena pomis.dicatur plena el foliis. Dic, parvulos , carnis peccati, debes demonstrare carnem peccati :
cum baptizanlur, non erui de poteslate tenebrarum, quoniam si nulla est, profecto nec siniilitudo ejus
et cum magna injuria Dei per universam catholicam ullaesl. Porroquia solus Christus habuii simililudi-
Ecclesiam exorcizari et exsuffiari imagines Dei : aut nem carnis peccali, qure non esscl caro peccati, qnia
dic, eos a diabolo possideri sine ulla obligatione pec- non ex commixlionesexuum nalns est: quid rcstat,
cati. Hsec si audebis dicere, mox apparebis : si non nisiulpeccali carosit omnium,quide lali commixtio
audebis, nec sic latebis. ne nascuniur, perlinenies ad mundum, cnjusestdia
LXXVIH. JOL.Posiquam ergo lioc effatus es, intu- bolus princeps, a quo malo non liberanlur, si non in
listi, <Unde dicit etiam ipse Dominus, Ecce venit Chrisio renascuntur ?
princcpsmundi hujus, el in me nihit invenit > (Id. xiv, LXXX.JCL. Invenisset ergo in eo diabolus natu-
50) : addisque de tuo, <nihil utique peccali, nec rale crimen,siullumesset: teneretcorpiisobnoxium,
iiioda nascente trahitur, nec quoda vivenle additur.> si illud vel in primo parenle, vel in ipsa parieiKe ve-
Osiende igilur dixisse Dominum in Evangelio, non se 1 sic Mss.in vign.,judicalum.
iiabere peccatum quod a nascente traheretur. ' ln Mss.,eum,
1385 LIBER QUARTUS. 1386
nenasset; nec referret, utrum condilionibus maierire LXXXIV. JOL. Proinde incarnatio Christi opus
sure sera et inefficax resultarct voluniatis iiitentio : susediviuitatis tuctur, qui afferens ad roe naluram
conlra naturam nitens, non expiaret natum, sed cx- mcam ct voluntalem suam, cujus mihi speculinii offe-
asperaret lyrannum ; salvo eo quod non posset esse rebatctrcgulam, proininliaiisqueniliilin se diabolum
volunlas libera, si fuisset natura captiva. Si ergo invenisse pcccali, ostendit culpain non de camiscon-
esset in ipsius carnis sensu et conditione peccatum, ditu, sed de sola suscipi voluntate. Denique ut nus-
si ipsa natura hominumad dominium doemonisperti- quam in Scripturis legitur Christum fugisse pecca-
neret; Chrislusaut reus erat futurus, aul homo non lum, quod a nasccniibus (rahi nosset; ita etiam illud
futurus. Ergo si adscribilur maledictum naluras hu- claro (estiinonio perdocctur, quod suscepti bominis
inanilaiis ; Uli quoque, qui caro factus esl ut habi- justiiia non de naturse diversitale, sed de volunlaria
taret in nobis, aut crimen dabitur, aul humanilas actione substiterit.
auferetur. ACG.< Nusquara scriptum esse > dicis, < Christum
AUG.Nec crimen ei dabilur, in quo princeps mun- fugissepeccatum, quod anascentibus irahi nosset: »
di nullum poluit invenire peccatum : nec humanilas quid cnim fugeret, quod ipse non traxcrat, sed eos
auferetur, in quo ct anima el caro humana erat; venerat salvare qui traherent? Quid, inquam, ipso
quamvis non erat caro peecati, scd sirailitudo carnis fugeret, quod a iiemine fugitur, nisi cum ad ipsum
peccati. confugilur ? Dicis eliam, < claro lestimonio perdoceri,
LXXXI. JOL.Quod uirumque fecit Manichreus,qui quod suscepti hominis justitia Filio Dei non de
commentatusin carne malum esse naiuralUer, dixit nalurre diversitale, sed de voluntaria actione substi-
in Christo non fuisse carnem, ne confilerelur in eo lerit. > Itane vero, ne hoc quidem Christus diversum
fuisseiniquitalem. habuit in nalura, quod ita ex virgine natus esi, ut
ACG.Manichreushsereticuscarnem negat Christi: jam essel non solum hominis, sed eliani Dei Filius ?
Pelagianus hoereticuscarnem peccati carni 'coaequa- Ergone ista susceptio, quoc Deumet liomineni unam
re vult Chrisii: Chrislianus cailiolicus similitudinem fecit esse personam, nihil illi homini valuil ad excel-
carnis peccati discernit a carne peccati, ne blasphe- lenliam jusliiioe, quam dicis ei dc voluntaria actione
met carnem Chrisli. subslitisse ? Siccine vos contra Dei gratiain dcfensio
LXXXII. JOL. At hunc fides catholica in ulroque liberi arbitrii proecipitesagit, ut etiara ipsutn Media-
con(rivi(: malum scilicet in came non esse nalura- lorem, ut esset Dei Filius unicus, voluntate sua me-
liler, atque ob boc Chrislo nec aliquid defuisse huma- ruisse dicatis, et falsum csse quod lota confitetur
nilalis, necquidquam iniquilalis adfuissepronuntians. Ecclesia, credere se in Jesuni Chrislum Filium Dei
Clamat ergo dispensalionis suse conscius, Ecce venil Pairis omnipolentis unicum Dominum nostrum, na-
princeps hujus mundi, el invenit in me nihil: nihil tum de Spiritu sancto ct virgine Maria ? Secundum
profecto quod possit arguere, quia non poterat infa- vos cnim, non a Verbo Dei homo susceptus est, ut
marenaturam, cujusad peccata non inflexerat vo- ex virgine nasceretur ; sed natus ex virgine, suse
luntalem. postea voluntatis virtule profecit, et fecit ul a Verbo
AOG.Imo vero nihil peccati, nec quod a nascente Dei susciperetur; non talem ac tantara voluntalem
Irahitur, quia in nulla iniquitate conceptus est; ncc illa susceplione habens, scd ad illam susccptionetn
quod a vivenle addilur, quia nulla tentatione dece- lali el tanta voluntate pervenieris : nec Verbum ca-
plus est: quorum duorura uiium est propter quod le- ro factum est in utero virginis ; sed postea merito
gimus, /;( iniquilatibus conceplussum ( Psal. L, 7 ); ipsius hominis, et ejus humanse voluntarioequevir-
alierum propter quod dicimtis, Ne nosinducas in ten- tutis. Ex quo vos sequitur etiam illud, ut quomodo
lalionem( Mallh. vi, 13). illum crcditis a Verbo Dei propterea susceptum esse,
LXXXIII. JOL. Ipsa .eliam ei causa tentandi fuit quia voluil ; sic multos credalis ila suscipi potuisse,
Christum ; quoniam more artis sure volebat capere si etiam ipsi similiter voluissent, velposse, si velint :
persuadendo, cuni neminem posset viliare con- ac per hoc, segnitia humanoevolunlalis fieri, ut ille
dendo. unicus sit, cum plnres esse possent, si hominesvel-
Auc. Non condcndo vitiat, qui neminem condit: lent. IIxc si diciiis, ubi est vcslra frons? si non dici-
sed male suadendo vUiavil, quod bonum conditum tis, ubi est hseresis vestra ?
invenit. Non enim naturae auctor est, quoe Dei boni- LXXXY. JOL. Pelrus namquc apnsloluvait, Chri-
tate.in homine conditur; sed culpse, cum qtia homo stus pro nobis ' morluus esl, vobis rclinquens exem-
ex propagine vitiaiorum primorum hominum de pa- plum, ul sequaminivesligiacjus ; qui peccalumnon fe-
renlibus nascitur. Quidautem mirum, si (enlavUeum, cit, nec invenluscsl dolus in ore ejus ( I Petr. n, 21 ).
in quo non eral caro peccali; quoenec in illis erat, Ceric Apostoli senienlia cum Dominicavoce concor-
quos primo tcnlando dejecit, per quorum concupi- dat. Dicit ille in Evangelio, Venit princepsniundihu-
scentiam carnis, de qua confusi sunl, caro est propa- jus, el in me nihil invenit(Joan. xiv, 30 ). Hoc idem
gala peccati, quam sanarct ab hoc malo, nullum ha- commendat magisier Ecclesioe, dicilque in Christo
bens malum similitudocarnis peccati ? nullum fuisse delictum : scd per quid non liabuerit
peccatumvcraci attestalione commendat, Quia,inquit,
1 vox, carni, hicadditurex Mss. 1 MSS.,pro vobis.
SAXCT.AUC-UST.. X. fQuarctntc-fjuatrc.J ;isv
 1387 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI 1388
peccalum non fecit. Non dixit, Quia peccatiim non . inesse peccalura, Chrislus-c[uoqueaut susceperit car-
suscepit; sed, Quia peccatumnonfecit. nem islam, et hoc malp leneatur obnoxius; aut nou
ADG.Utique ille qui peccalum originale non traxit, susceperit, et non quidem iiativitalis,qurcineo mertdax
nullum peccatum habuii, quia non lecit: sicut ipse videlur, sed lamen voluntarisefraudis iniqiiilale inso-'
: Adam, quia originale 11011Jiabuit, nullum habuisset, lubili vinciatur. Quod quia iolum tantis blasphemia-
si non fecisset. rura sordibus squalet, ul vix sine horrore possit, vel
LXXXVI.JOL.At si esset in nalura crimen, Petri cum dilaniatur, exponi; adsit dignilasMedialorisexem-
erat imperita ' sentenlia, qui censuerai videlicet ad plo suo et operi, ac nostrre fidei, qure verilatem tam '
imniaeulatse sanclitatis teslimonium.posse sufficere, ipsius, quam Apostoliejus sermonibus vindieans, nun-
§i aclus ejus a criminibus vindicaret; cum crederetur quam desinit prredicare, Christum verum hominera,
in eO habitare pcccaium per nalurale virus. Igitur si ejusdem naturre cujus et nos carnem de Marir»susce-
de naturali malo aliquid ille scnsisset, sollicitius par- pisse visceribus, verum per omnia hominem, nullum
lern hanc commeraorasscl el pressius, ut scriberet, habuissc peccalum : ad quod indicandum, sufficilapo-
Cbrisius nobis reliquil excmplum, qui peccaium nec stolo Pclro dicere, nullum euni fecisse peccalum; do-
iecit, nec quod nos trabimus nasccndo, collegil: cens quia qui non feceral, habere non poierat. Nullus
sicque nicrilo sequcrelur, invcnlum in ore cjus do- est dolus iiiventus in ore ejus: sanclum consorlibus
lum non essc. Porro si hoc pulasset, uunquam com- naturrc sure, quani in cunclis ipse fecerat, proebuit
nieinorationem fccissct exerapli: quem enim homi- exemplum. Et ideo constat innatum non esse pccca-
nibus cssc ostenderet imilandum,si illum exlernre 3 luni, quando illud Christus non habuit, qui salvo quo-
carnis natura discrevisset 3, et censuram 4 magiste- que honorc deitatis suce, ob hoc factus est earnalis,
rii gubslanlisediversilas arguissel ? ut nobis esset imitabilis.
ACG.Quam nihil dicas, alii ccrle intelliguiK, si lu AOG.Quid enim, homo mullum loquens et parum
non intclligis. Excnipluin quippc aposlolus Petrus in sapiens, si diccrent homines Chrislo, Quare nobis ju«
Cbristo proponons hominibus imitandum, quid opus betur, ut imitemur te?Numquid nos de Spirilu sancto
cratj ut aliquid dc originali peccato diceret, quasi et Maria virgine nali sumus? Poslreino, nuraquid tanta
quisquam imiiando Chrislum posset efficcre, ul sine nobis esse virtus potcst quanla libi est, qui ita homo
illo, sicut ille poiuii, nasccrclur? sicut non possei ef- cs, ut etiam Deus sis, el hoc Palri coailernus etomni-
iiccre imitandc Cliristum, ut quemadmodum ille de potcnli sequalis omuipolcns? ldeone non debuit sic
Spirilu sanclo cl virgine Maria, nascerelur. Proinde nasci, vel sic in unilatem personoea Verbo Dei sus-
ut.imilemur Christum, volunlas noslra formatur : ut cipij ut hominibus eum nolentibus imilari, talis excu-
autem libcremur ab originali malo, natura regeneralur. satio non daretur? Sicut autem nobis ipse Palrem
. LXXXVII.JCL.Huc accedebat, quoniam opiniopec- proposuit imilandum, qui ccrtc homo nunquain fuit,
caii naturalis non solum vim reraulationisabsumeret, cumque sine dispendiovcl infirmalioiie divinilalis ejus
sed ipsius proeconiifraudera, quod ei deferebatur, ur- imilaiitur, quicumqiie per cjus gratiam et volunt et
geret 8. Qua enim dieerelur gravitale, qua fronle, do- possunt, ut diligant inimicos suos, bencfaciant cis qui
lus in ore illius non fuisse; cum si in alia conditione «derunt eos; nec dicunt ei, Tu propterea hoc poies,
carnis, quamquse est nostra, venisset, non solum do- quia Deus es, et quia inimici tui iiiiiil tibi possuni no-
cendo, quod lcvius cst, scd eliam nascendo, quod est cere, nos autera homines sumus infirmi, ct cos jube-
gravius, dolum malum convinceretur egisse? Quale mur diligere, qui nobis lot et lanla mala ingerunt suis
quippe erat, ut homincs in naturali malo regnoque persecutionibus : ita Chrislo non dicunl imitatorcs
diaboli conslitutos, et sub pcsiirera labis ingenitoene- ejus, Non possumus ea facere, qure ut faciamus tuo
cessilale peccanles, vel Icgi pcccati,-quoein membris nos exhoriaris exemplo, quia Jonge potcnlior cst ex-
eorum regnabat, naiuralitcr scrvientes, ille ad rcmu- cellenliaiua, quam infirmilas noslra. Non itaque idco
laiionem suara eliam sub poenoeinlerrainatione com- debuit natus dc Spiritu sanclo el virgine Mariahabere
pellerei, justiiiamquc suam ejus carnis hominibus im- coiicupiscenliam,qua cupcret mala, etsi' ei resistendo
puiaret", cujiis malo sic fueral perlerritus, ut ipse qui non facerct, ne diccrciKci homincs, Habeto prius cu-
subspccie ejus formam voluerat honeslatis exprimere, piditales nialas, et eas vince, si potes, ut te imilari
tameii naluroeejus veritatem cavcret. Quanto ei rectius noslras vincendo ppssimus. Deinde quid dicis, Juliane,
diceret jegritudo peccanlium et securitas coactorum : de illo qui dicii, Nonquod volo, ago; sed quod odi, it-
Cum valumus, omncs recla consilia proebemusoegro- lud facio(Rom. vu, 15); quem vos asseritis, non con-
tis (a); tu si sic esses, aliler longe longeque sentires? cupisceniia cum qua natus est, sed niaJaconsueludine
Quo igitur vestra profecit impietas? Neccssario vide- usque ad islam necessitalem premi? Numquid hujus-
licet consequi, ut si creditur naturaliter carni noslrse modi hominibus Christus non prrebuit, ut se imitaren-
tur exemplum ? humquid eos contempsit, ebsque esse
1 CodexPort., imperfecla. voluit a suis seclandis vir(utibus alienos? Si ergo di-
' SicMss.in vign., externa. cerent ei, Nescis quid palimurmole consuetudinisqua
* CodexPort., discressel.
* SicMss.In vign., censura. premimur : tu non premeris, proplerea loqueris; fa-
* Forte,arguerel. • , cile omnes, cum valemus, recta consilia oegrisdanius.
* Ms.Port., pularet. videiur legeudum,imperarel.
(o) Allusioad Terent. Andr,act. 2, scen. 1, vers. 9. 1 Editi,et sic.Emendanlurex Mss.
4389 LIBER QUARTUS. 1390
Placeretne tibi, ut etiam Christus tali consueludine propler hanc senteiitiarn sum Manichreus, sit et Am-
premerelur, eamque superaret, ut esset, renioia eo- brosius : quia vero ille non est, neminem faciat vel
rum excusatione, talibus iuriiandus?An tua vaniloquia ostendat ista sen(entia Manichseum.Hoc cum videas
jam ridebis, et a nobis lacebis? (non enim lale esl ut non possis hoc videre, vel pos-
LXXXYUI.JOL.Verum his ut res postulabal imple- sis hoc non videre), tanlum (amen causaeboniiate de-
tis, juvat te vel mediocriter convenire, qua fiducia lu, sereris, ut calumnieris mihi nomine Manichrci, non
cum Hiercnymiscripia collaudes, dicas in Cliristonon imprudente ignorantia, sed pudente fallacia 1.
fuisse peccaium, cum ille in Dialogo illo, quem sub LXXXIX. JOL.Nam Manichreosdeseris in vitupe-
nomiue Aliici et Critoboli, mira et ut lalem fidem ratione suum et caprarum, quos in humanse nalurse
decebat venustate composuit, etiam quinti Evange- ctiminalione comUaris; cum quibus eiiam in Christo
lii (a), quod a se translaturo dicit, teslimonio nilatur non speciem carnis, sed rationem evertis exempli.
osiendere, Chris(umnonsoluranalurale, verum etiam Submovesetiam a Christo verbis interim naturale pec-
voluiitarium habuisse peccalum, propter quod se co- calum, ne et ipsum sub potesfale diaboli collocare vi-
gnoverit Joannis baptismate diluendum. De alio etiam dearis, quod non feci( vel ipse Manichseus.Sed laudas
testimonio Joannis evangelistrc, flagitium ei assuit' Hieronymum,qui' i(a eum non meluit blasphemare,
falsilatis (b). De quo opere tu in illa epislola, quam ut dicat illum familiaritatem cum voluntariis quoqua
Alexandriam deslinasti, ita gloriaris, ut dicas Pela- iniisse criminibus. Ita inter diversas amicorum sordes
gium , Scripturarum ab eo opprcssum molibus, arbi- e( commenia volu(a(ussine deflexu, in Catholicorum
trium liberum vindicare non posse. Verum illi operi a «olum efferaris injurias, quia dicunt Deuin mali au-
catholico viro, qui pulsalus fuerat, obvialumest. NUMC elorem non esse, homines qui ab eo fiunt, malos non
vero ad hoc commemorationemejus tantummodofeci, esse naluraliter, leges Dei justas esse, imaginem ejus
ut te recognosceres non solum Scripturis sanctis, sed posse deciinarea malo el facere bonum; Chrislum nec
nec ipsis tui dogmatis adjutoribus consbnare. in membris, nec in prseceptis, nec in judiciis ulluni
AOG.Si posuisses verba Hieronymi, fortassis osien- perpelrasse peccatum. Atque ideo si lu assertione ve-
derem quomodo accipienda essent sine blasphemia, rilatis segrescas, credimus tamen prudentes insirui,
quam lu iUi importare conaris : quod si non possem, lionnullosque etiam de his quos mendaciatua saucia-
non iamen ejus lidem, quaro cum aliis prreclarissimis runt, posse sanari.
Ecclesirecaiholicre docloribus lenuit, ideo repudian- AOG.De Christi exemplo superius tibi respondi»
dam pularem, quia dixisse aliquid inveniretur, si ta- quod neque negare debemus ejus excellenliam, qua
men inveniretur, in quo illis non consonarel. lUud Jicet homo integerrimus, (amen de Spirilu na(us, nec
autem mihi ex hujus hominis persona contra (e satis carne concupiscente 3 conceplus, super omnes homi-
est, quod cum id sential de peccalo originali, quod sic nes hic vitam justissimam duxit; nec propter hanc
aversaris, ut idem * appelles Manicbseum, ipsum ta- excellentiam nos excusare, ut non eum pro modp no-
men hoc appellare non audes. Ubi te apparet impru- stro s(udeamus imilari. Non enim conjuges fideles
dentia falli, sed contra prudentiam tuam mihi calu- ccelibatumejus imilantur; el tamen, ut adulteriaou -v
mniari. Ego sane non Hicronymi, sed Ambrosii; nec nesve concubiius illicitos non perpelrent, imiv
meis commemoratam, sed verbis ejus expressam sen- lantur illum : nec si eum amplius imitantur qui
tentiam libi opposui(De Nupliis et Concupiscentia,lib. sancte ducunt ccelibem vitara , ideo in hoc quo-
1, n. 40, et lib. 2, nn. 14,15), qua Chrisiumdicil non que imitari eum possunt, quod ille non solum non
aliler experlem delicti esse poluisse, nisi expers fiiis- fecit, verum nec concupivilillicita. Coelibiaulem san-
set illius concepiionis, quam comniixtio viri ct rau- ctre vitre concubiius est omnis illicitus, cui nec con-
lieris operatur. Ubi cernis esse consequens, ut si ego jugalis est licitus. Quid ergo mirum, si nalus de Spi-
1 Editi,affuit; cOrruptepro,assuit. ritu * et virgine non in se habuit ullum malum ? Quis
' Forte,mdeme. vero, nisi gravioribus depressus malis, neget malum
(a) Calumniandioccasionemarripit ex iUis Hieronymi esse, contra quod etiam sancliquotidierogant Patrem.
verbis in Dialogocontra Pelagianostertio, cap. 1 : «in
« Evangeliojuxta Hebrreos,quodchaldaicoquidemsyroque ex ipsius Domini magisterio? Cum enim dicimus, Ne
Ksermone,sed hebraicislitteris scriptumest, quo utuntur nos inferas intenlalionem(Matth, vi, 13); contracon-
« usquehodieNazareni,secundumApostolos,siveut pleri-
« que autumant,juxta Matthseum,quod et in Csesareensi cupiscentiam nostram rogamus -Deum. Unusquisqua
« habeturbibliotheca,nairat historia: Ecce mater Domini enim lentatur, ut scriplum est, a concupiscentiahta
« et ffalres ejus dicebantei: Joannes Baptistabaptizatin
« remissionempeccatorum;eamus,et baptizemurab eo. abslraclus et illectus (Jacobi i, 13). Avertatergo a no-
«Dixitautemeis : Quid peccavi,ut vadam,et baptizerab4 bis iste, quem rogamus, Pater, ut dicere audeamus
« eo? Kisiforle hocipsumquoddixi ignorantiaest.» Quod
XvangeUum a se in grrecumlatinumquesermonemtransla- quod a Patre quidem non sit, ad quod nos concupi-
;um,noneo locidicitHieronymus, sed in Catalogoscriplo- scentia carnis trahit, sed a Paire sit ipsa qusetrahit;
um ecciesiastieorum, capite de Jacobofratre Domini.
(6) LocusHieronymi,quem Julianusmaligne interpreta- vel malum sit ad quod trahit, et malum non sit
Jir, Dialogiest secundi, cap. 6, ubi de Dominolegitur:
* Kegatfratribuset propinquisire se ad scenopsegiam:et
. posteascriptumest, vt autem ascenderunt fratres ejus, 1 sic omnesMss.Edili vero, non impudenteignorantia,
luncet ipseascenditad solemnitatem, non manifeste,sed sed2impudentefallacia.
« quasim abscondito. Iturumse negavit,et fecit quodprius 3 vign., quia. VeluscodexPort., qui.
« negaverat,LalratPorphyrius,inconstantireac mutalionis 4 Editi, concupiscenliw.Omnes Mss., concupiscente.
t accusat,nesciensomnia'scandalaad carnem csse refe- viyuiorbs, spirilu sanclo. Abest, sancto, a «aau-
«renda.» scrij;(is.
1391 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJtLlANUM, S. AUpUSTINI *39l
trahit. si eam malum.esse veritas * nam commemoransquod nos dixeramus, quia ut non
ipsa qure Porro,
clamat; profeclo eam qui sine ullo malo natus est, esset absque sexibus fetus, ila nec sine voluntate de-
non habebat, ac per hoc, peccatum sicut rion fecit, lictum; illud quod sequebaiur de parvulorum volun-
ita nec concupivit. Nos itaque imitamur eum, cum tate tacuisti, et resppndes, Ita verb, ila est: sic enim
peccatum non facimus, non peccati concupiscentiam t per unum hominempeccalumintravit in mundum: >
non habendo, sed non ei consentiendo : quamvis ita per unittsilliusvoluntatemmalam omnesin eo peccave-
imitemur UlumSancium sanc(orum, cum bene vivi- runt. Hoccineest respondere?hoccine disputare est ?
mus, ut iamen non desit unde dicamus in oralione hoccine postremo vel sobrietalis habere respeclum ?
nostra, Dimitte nobis debila nostra ( Mallh. vi, 12 ). Ridetur cerle ab erudiiis calliditas sophismatum, ubi
Ego autem non sic laudavi Hieronymum, quomodo percommunionem nominumsimplicitatirespondcntis
Pelagius laudavit Ambrosium, quod ejus fideni et illuditur : sedilla ipsa sophismata licet nonsint veri-
purissimum in Scripturis sensum neinimicus quidem tate solida, urbana lamen siiperficiecolorantur; hoc
ausus est reprehendere (De gratia Christi, nn. 46, 47). aulem quod monstrum disputationis est, quod nec
Ac per hoc si quid mihi displicet, reprehendo in amici veritate solidum est, necsophismate levigatum. Dixi
scriptis *, sicul in meis. Sed aliud est alicubi catholi- certe non posse esse sine libera volunlate peccalum ;
cum errare, aliud magni erroris etiam hseresiiricon- quo concesso, vestrum dogma consumitur, qtii pula-
dere vel tenere., tis esse in natura-hominumsine ulla voluntatereorum
XC. JOL.Sed hinc ista sufficiant : veniamus nunc delictum.
ad illud, in quo pars negolii magna versatur; cujus AOG.Ego id solum deopere illo tuo legeram, quod
potenlia examinatus et exanimatus Manichoeorumle- chartula qure mihi missa est, continebat. Nam postea-
gatus, lam fidelis responsionis documenta prolulit quam libros tuos, de quibus illud nescio quis excer-
quam eleganlis ingenii. Nam postquam dicta mea, psit, inveni, ad cuncta rcspondi. Dicimus autem et
qure supra posui, nulla re nova intercedente, laudavit nos, non posse esse sine libera volunlate peccatum ;
et probavit, ad eam partem qua dispulatio a nobis nec ideo tamen, ut diris, nostrum dogmaconsumitur,
promissa supplebatur, accessit: qurerenteme quippe, cum asserimus Csse driginale peccatum : quia et ad
per quid sub diabolo essenl, quos Deus fecil; ad quod hoc »peccali genus ex liber^ volunute perventum
respOndiipsius nomine, Per peccalum,non per nalu- est, non ejus propria qui nascitur, sed ejus in quo
ratn : et retuli de meo, Sed, sicut ipseannuis ', ut non omnes originaliter fuerunt, qtiando communem na-
pbtestessesine sexibusfelus, ita necsine voluntatedeli- turam mala voluntale yiliavit. Non habent ergo par-
ctum. Habenl igilur temporeconceplussui, parvuli vo- vuli temporc conceplusvel ortus sui >peccandi volun-
luntatem, qui adhttc animam non habent; aut habent tatem : sed ille tempore prrevaricalionis suae ma- .
temporeexortttssui, quiadhucrationisusumnon habent. gnum illud peccatum libera voluntate commisit, a
Cum ad hunc igitur venisset locum, hoc solumde no- qua originalis peccati contagium sic humana natura
Stris proposuit objectis, id est, Sed ut non potestesse contraxit, ut verissime diceret sanclus, ln iniquitati-
tirie sexibusfetus, ita nec sine votuntatedelictum: re- bus conceplussum ( Psal. L, 7 ); et alius itidem san-
sponditque, Ila vero, ita est: sic enim t per unumho- clus, Qufsenim mundusesla sorde? Nec infans cujus
minempeccaluminlravil in mtindum, el per peccatum est unius dieivita super terram (Job xiv, 4, sec. LXX).
mors; et ita in omneshominespertransiit, in quo omnes Hreceloquia veritalis subsannant vanitatem loquaci-
peccaverunt> (Rom. v, 12). Per uniusillius voluntatem tatis tuse.
malam omnesin eo peccaverunt,quandoomnesille unus XCI. JCL. Qua ergo tu impudenliaet approbas sen-
fuerunt, de quDpropterea singuli peccatum originale tentiam roeam, et tuum dogma nondeseris; cum
traxerunt (De Nuptiis el Concupiscentia, lib. 2, n. 15). sententise ulriusque partis ita nullo possint fcedere
Lectorem igiiur adhortor, ut confJictumnoslrum vi- copulari, ut enunliatorum opposita paritcr non parii-
gilanter inspicial. Quid tibi profuit, erudilissime bi- cipant veritati?Quomodo ergo ego si consentirem
pedum, meam non supplere sententiam; eum etsiin naturale esse peccalum , necesse erat ut deciderem
ea parte, quam suppressistiprioris dicti expositio te- de jure sentenlise, quse proescribit, nisi in voluntate
: neretur, lamen etiam in illo, quod libi objecisti, vis Iibera peccalum esse non posse : ita lu e regione
. reque tota consistat? Proposui quippe fideliler, ut tua consenliensme bcne dixisse, qui pronunliavi nullum
quoque manifestavit 3assensio, quod a te solet referri, esse sine voluntate peccatum, rejicere statim debuisti
el iulerrogans per quid sub diabolo essent parvuli, illam opinionem, qua peccaium naturale credebas.
quos fecissetDeus, respondi vice tua, <Per peccatum, ACG.Aliud est sine voluntate libera peccalumesse
non per naturam. > Cerie, vides me hinc nullam fe- non posse, quod et nos dicimus, quia nec originale
cisse fraudem. Dixi quod in ore Traduciani est, licet esse potuisset sine primi hominis libera voluntate;
hoc non sit in dogmate. Ad quod retuli, Sedut non et aliud est, quomodo ipsedixisti, nisi in voluntaieli-
potesl essesine texibus felus, ila nec sine voluntalede- berapeccaiumessenonposse, quod non concedimus.
liclum.Tu hoc impudenti fraude fecisti dividuum : Originalenamqiie peccatumnon est in voluntate na-
4 Editi,tn ihimiciscriptis.MeliusMss.,in amici
* CodexPort.,non abnuis. scriptis. 1 SicMss.[<7«iaad
* vignierius,manifestatur.Mss.,manifeslavit. ' Hiceditiaddunt,hoc.]
liberam.
1395 LIBEIl QUARTUS. 1594
scentis : sed neque in ipsa est volunlate primi hpmi- imputes culpam. Cum autem dico, utrum mavis, non
nis.quamvis sine ipsaesse nonpesset. Aliudestergc, sic admoneo, quasi lua adhuc lateat opinio,,qui cri-
Non potest esse sine volunlale peccatum; et aliud mina naturseper Manichreumimporlare didicisti: sed
est, Non polest esse nisi in voluntate peccalum. Ne- ideo hoc commonco, ut disputalionis ture veritas de-
que enim, si recle dicimus, Sine conceptuparlus non notetur.
potest esse; ideo eliam recte dicitur, Nisiin conceptu AOG.Velisnolis, quoniamssepehoc dicis, srepeopor-
parlus non potest esse. Sed hoc ita est diversum, ut tclutaudias, nonfuisseManichreumqui dixit, dissen-
neque in conceplupartus, neque in-partu possit esse sionemcarniset spirilus per prrevaricationemprimi ho-
conceptus. Peccatum vero in volunlate polest esse, minis in naturam vertisse (Ambrosius,lib. 7in Luc.xn).
sicul fuit primi hominis; potest eliam non in volun- Quamtu causainmali hujus negans, cum quo malo' na-
tate, sicut originale cujuscumque nascentis quod sciomnemhominemnegarenonsineris, facis ul Mani-
omninoest in voluntate nullius; sed non sine volun- chseusalioenaturrecommixlionemnobis inesse dicat,
tate primi illius.Ulequoque sanclus qui dixit Deo, Si- ct vincat nisi tecum victus inlercat.
gnasti peccalqmeain sacculo,et adnotastisi quidinvitus XCV.JCL. Quid igitur mihi responderis prudens et
admisi(Jofc.xiv,l7); non utiquehabuit in voltintatepec- sollicilus auditor expendat. De parvulis cerle agi-
catum, quod commisitinvitus. Quid ille qui dicit, Non mus, quibus nulla proprise menlis adest voluntas, dc
qubdvolo,faciobonutn;raoxquesubjungit,sedquodnolo quibus quseriturper quid sint sub diabolo, quos Dcus
malum, hocago (Rom. vn, 15)? numquidin voluntate fecil, cum nihil mali ipsos egisse consentias. Tu eos
dicendusest haberepeccatum, secundum vosipsos,qui concionalus es, ad jus dremonis propter peccatum ,
eumvuliis inlelligivi consuetudiniscogipeccarenolen- non propter naturam pertinere. Ad hoc insurrexit
tem? Desineigitur de vicinilale subrepere, et sensim nos(ra responsio : <Sedut non potest esse sine sexi-
limitem transgredi, ut quoniam dicimussinevoluntate bus fetus, i(a nec sine volun(a(edelictum.> Ad qu <I
libera, tu nos dicere affirmes, nisi in volunlate li- tu retuiisti: <Ita vero, ita est : >id est, non potest
bera, csse non posse peccalum : tanquam si dicere- esse sine volunlate delictum. Verum qui hoc conlir-
mus, sine igne carboncs esse non posse; et lu nos roaveras, qua impudenliasubdidisti', t Sed per ununi
affirmares dicere, nisi in igne carbones esse non homincra peccatura intravit in mundum, per unius
posse. Hrcc si nesciebas, confitere te non fuisse in- illius voluntalem? >
teljigentem disputaiorem : si autem sciebas, non in- AOG.Numquid,quoniam de parvulis agebalur, ideo
telligentem sperasse habilurum teesseleclorem. quod verum dixisti, non debui oslendere eiiam meam
XCII. JUL.Quidquidenimnaturaleest, voluntarium non impedire sententiam, id est, non esse posse sine
non esse manifesturaest. volunlale delictum; quandoquidemeliam originale de-
ACG.Siquidquidest naturale, voluntariumnonesse lictum non habet causam , nisi ex illius volunlatc, u
manifeslum est; non est ergo nalurale, quod salvi, quoipsa origo deducitur ? Illud ergo cura adversa in-
quod beati esse volumus. Quod dicere quis audeat, tentione dixisses, non mihi lamen adversum esse re-
nisi tu ? atit admonilus, fortassc nec tii. spondi, et verum esse concessi; et quod tu non vide-
XCIH.JOL.Si ergo est naturale peccatum, non est ras, quomodpmihi non adversareluc, os(endi. Po(uisti
volunlarium: si esl voluntarium, non est ingenilum. enim dicere secundum intenlioiiem luam, non esse
Islre duscdefinitiones(am con(rarise sibi sunt, quam posse deliclum sine illius, cujus delicium est, propria
conlrarium est necessitasetvolunlas, quaruiii confir- voluntale: quod si dixisses, nequaquam concederem;
malio ex rautua negatione generalur. Nam sicul nihil sinepropria enim3nascenlisvoluntatetrahiturorigina-
csialiud volunlariuni, quam non coactum; ita nihil le peccatum.Sed (amenverum dixisti, npn posse esse
csl aliud coactum, quam non voluiKarium.Simul ergo sine volunlate peccatum : quia et ipsum originale vo-
exslare, et velut vivere, duo ista non possunt; quia lunlas ejus effccit,qui primus ea, qua natura humana
talis eorum natura est, ul iunc aliud vival, cum aliud vitiata est, volunlate peccavit; ita ut quidquid homi-
cxstinguitur. num nascerelur per carnis concupiscentiam,qurc reo-
AOG.Cur * non atlendis esse peccalum etiam non rum confttsionevelala est, liberum non lieret a reatu,
voluntarium, certe in illo qni dicil, quacumquecausa nisi renasceretur per spiritus graliam.
hoc dicat, Si auiemquod noloego, hoc facio;jamnon XCVl. JUL.Numquidde Adam operibus interrog!.~
egooperoritlud,sed quodhabilalin mepeccalum(Rom. tus eras, aut quresitum fuerat, utrum ille voluntaie
vu, 19) ?Cur non attendis esse eliam necessitalem, peccasset ? quod quidem conlra te mox qureretur.
qua necesseest velimusbeate vivcrc; et clausis oculis Eslo, aliis te deleclet illudere : cujusdeformitatisest,
sic alteri alteram opponis", quasi volunlas nccessita- ut tu tibimet imponas? quippe haud mihi valeo per •
lis, aut necessilasvoluntalis esse non possit ? suadere, quod laiKamdeformifatemnon fraude, sed
XCIV.JOL.Cum ergo hoc ila inconcussum sit, opinione patiaris. In uno eodemque versu assenliris ,
ut nulla queat argumentatione convelli : tu elige non posse esse sine voluntate delic(um,cisubdis pro-
utram mavis, et vel nostram, vel tuam constanter tinus, peccalura quod sinc motu animi libero manere
affirma sententiam; ut aut neccssiiati, aut voluntali 1
1 vignierius,cttmMss.,cttr. ' Edili,
malum.Concinnius Mss.,malo.
veluscodex
* vignierius,sic alteram opponis;omisso,alteri,quod 3 sic Ms.Port.Poriarum, qttapudenlia.
Alii vcro manuscriptictun editis loco,
exstabaiin manuscriptis. cnim,babenl, eadem.
1393 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1396
nondixeras, inomnibus hemiriibus sine voluntale pler peccalum(Rom. vm, 10).Non hoc erat Hilarius,
xegnare. qui dixit: <Ex peccato omnis caro est, a peccato
ACG.Quid supponis verbum tuum quasi meum, ut scilicet Adam parentis * deducta. >Non hoc erat Am-
lion sentienle qui hpc audit aut legit, subtrahas sen- brosius, qui dixit: <Omnessnb peccato nasciraur, quo
sum meum ? Ego non dixi, sine voluntate manere non fum ipse or(us in vitio est> (De Pwnilenlia , cap. 2
posse peccatum, sed esse non posse : quantum au- vel 3). Utinam (u potius istorum Chrisii pisca(orum
tem inlersit, ex tuis verbis aperiam. Ubi enim dixi- reiibus tenacUer salubriterque capiaris': tnnc accu-
sii, <Non potest esse sine sextbus fetus; > quis non salivum casum, quo ipse a te ipso es accusatus, et
ie verum dixisse consentiat ? Aliter enim non existit ablativum, quo de Ecclesia catholica es ablatus, cor-
fetus, nisi ex maris et feminre sexibus. Si autem rectus melitis declinabis. Proeposiiionesautem si re-
dixisses , Non potest manere sine sexibus fetus; quis cte atque integre sequeris,cur nonistos doctores Ec>
tibi hoc verum esse concederet? Manetenim siue pa- clesire tibi, deposita elatione, prseprnis ?
rentum sexibus fetus, sine quibus tamen esse non XCVIII. JCL. Apparet certe furtum detestabile,
posset; nec omnino ipsi faciunt ut maneat, qui fece- quod quidem confesfim ea, qure peccalis adhrcret,
runt ut esset. Sic ergo peccalum , quod esse sine vo- ultione puiiitum est, videlicet ut anlequam inpestem
luntate non potest, manere sine volunlate polest. procedcret audientium, suum circumvenirel aucto-
Ilaque etiam pcccatum Adre, quoniam ipsum est quod reni. Ecce enini non abnuitur primum hominem ali-
originaliier manet in posteris ejus, nisi quibus in quod incurrisse peccatum; sed qureritur quomodo
Christo remitlitur, profecto cum diciiur et in ipsis sine hoc peccatum possel in nascentibus inveniri. Defini
voluniate non esse, ad illius voluntatem refertur, qua tu, peccali primi qnalem putes condilionem fuisse:
iaclum est ul esset quod manendo et in posteris essct, dicis, < Yoluntas fuii libera, non enira potest esse
non qua faclum est ut maneret quod etsinevolun- sine voluntate peccaium : > nos hoc probamus. Tu
tale jain possct. Si aulem hoc dicis esse, quod est ma- vcro subdis, « Sed hoc peccatum , quod sine volun-
nere ; non conlcndo verbis, sed planedico, quanlura talc esse non potest, lirerei sine voluntaie nascenli-
altinetad manendum1, sinevolunlate esse posse omne bus.t
peccaium. Quis est cnim qui peccatum quod sine vo- ACG.llrcret per contagiuin , nOn per arbitrium.
liuitate non fecit, nianere etiam velit ? Et lamen ma- XCIX. JOL.Falsum estcrgo quod concesseras,non
nel nolcalc pccca(ore peccatiim, quod a volun(a(e csse sinc voluntalc pcccalum; si liccl commissum sit
commissum est. Manet ergo donec remitlatur : per voluntatcm, lainen ad aiios potuit sine voluntale
ct si imnquam rcmitiadir, manebit in oeiernum; nequc transirc.
enim mendaciier in Evangelio dic(um cst, Reus erit Auc. Non esl falsuni quod concesseram , quia sine
telerni peccali ( Marc. m, 29). voluntalc illius, aquo eslorigo nasccntium , non est
XCVII. JUL.Deinde quia multa in propositionibus faclum originale pcccatum : po(uit auiem ad alios pcr
Invenitur diversitasa, dixeras <non csse sine volun- conlagium sine voluntatc (ransire, quod non po(ui( ab
lale delictum; >et respondisti, «sed per uuitis yolun- illo sine voluniate commiiti. Ac per hoc, sine vo-
tatem esse delictum.> Numquid conciniteupcriori de- lun(a(e esse non possct, ut esset quod in alios
a iransiret : sicut frumenta sine
finilioni, qurc ablalivi casus pfoeposilione munilur, sinc volunlate
uecnta responsio per prsepositipnem accusativi casus radicibuscssc nonpossent, ut essent qurc inalia loca
ailata ? Qurcsitum eral utrum csset crimen sine vo- transirc sinc radicibus possent.
lunlatc, quod nonposse consiiterat: lusubdidisti per C. JCL.Est ergo jam sinevoluntate peccatum, cum
unum hominera intrasse peccatum , cum non rcferrct invenitur in his quibus malam eripis voluntatcm 3.
per pnid ccepissct, sed sinfi quo csse non possel. Aoc. Esl omnino sine voluniale peccatum , id cst,
Aw. Ego sic dixi pcccalum sine voluntaie esse non manct. Non enim maneret, nisi esset utique quod
- mancrcl : scd ut esset quod maneret sine voluntate,
posse, quomodo dicimus poma vel ffumcula sinc ra
dicibus esse non posse : ulii ciiam sine offensione lion esl faclum nisi volunlate : si lamen peccatum
grammaticorum possumus diccrc, poraa vel frumcnta lanlummodo peccalum sit, non eiiam poena ; hac
nisi per radicem csSe non posse. Cuni ergo recle cnim quisque peccal inviius. Sic h ergo utrumque
utrumque dicatur, quamvis illud pcrablativi,hocper vcruin csl, ct esse non posse sine voluntate pecca -
accusalivi casus prsepositionem enunlictur; quid cst lum, el csse posse sine voluniate peccatum ; quc-
quod nobis casibus nominum, vclut cassibus aranca- inoilo utrumque verum esl, et esse non posse sine
rum, quanto sublilius, lanlo infirmius lendis insi- parcnlum sexibus felum, et esse posse sine paremum
dias ? Qusere muscas morituras, quas istis reticulis sexibus fctum. Ulud enim dictumest, quiasine his
capias. Non hoc crant illi, quos ideo sequimur, non potest exis(ere : lioc aulem , quia sine his polesi
ut luas tcndiculas dissipemus. Non hoc eral Apo- manere. Dene quidem ipse uno loco , ct de peccato,
stolus, qui clixit: Corpus quidem mortuumest pro- 1 ita hicMss.At edili, parente; ut in lib. 1 contra Julia-
nuni, n. 9.
8 nic ex manuscriptisaddimus,sinevoluntate.
1 vignierius,qttaiilumaltiusad manendum.Manuscripii, 3 sic Ms.Port. At Mar.,mala eripis voluntalis.Editi
quantum altinelad mtmendum. malas erinisvolunlates.
' CodexPorL.:neinde cur jam multadissonantiain prm- h si. Aucloritatecodicisportarum cwrexii
vignierius,
positionibusinvenUurdmrsitas. mus, sic.
 1597 LIBER QUARTUS. 1391
et de felu locutus es, dicens : < Ut non polest esse que non esse 111parvulis voluntalem ; contorto gut-
sine sexibus fetus, ila ncc sine voluntate delicium. > lure cogeris annucrc nullum in his esse peccaium
Sicutergoinlelligimus fetum ideo sine parentum sexn quod sine voluniate non posse esse professuses.
bus esse non posse, quia sine his non polest existere, AUG. Necessitatem et voluntatem simul esse noi»
ulsit; et ideo sinc parenlum esse sexibus posse, posse non diceres, si libi daretur nosse quod diceres.
quia sine his potest nianere, cum jam sit: cur non Cum cnim sit moriendi necessilas, quis negct qtiorl
ita intelligimus ctiam peccatum et sine volunlate esse possit esse et volunlas ? Unde ait Aposlolus, concu -
non posse , quia sine iUa non potest existere, ut sit; pisccnliam se babere dissolvi, et esse cum Christo-
et sine voluntate esse posse, quia sine illa polest (Philipp. i, 25). Cum ergo vuit inori, quem uecesso
manere, cum jam sil? cst mori, simul sunt necessilas et voluntas : quod lu
CI. JCL.Vide ergo quo tua acumina pervehantur ': fieri posse vana voluntate, nulla necessitale negave-
persuadere conaris, rem aliquam per hoc non es.se, ras. Quod autem fiat etiam ex voluntate necessitas
per quod potest esse. plerumque contraria voluntali, prorsus iiisipienter
ACG.Quid enim lu, o magne ille, etiam contra abnuitur. Qui enim se volens mori lethaliter percu-
gratiara Dei; defensor liberi arbilrii? negabisne pec- lit, morilur elsi nolit. Item qui volens fecitl pecca-
catura aliquod per liberum arbilrium non esse, quod lum, nolens habel peccalum; volens impudicus, no-
per iiberum arbitrium * potest esse? Fit enim ut sit lens reus : eo quippe nolente peccatum manet, quo
peccatum per liberum arbitrium, cum homo peccat nolente non fierct. Ac per hoc, el non potest esse
si velit; el fit ut non sit pecca(um per liberum arbi- sine voluulate peccalum, quia non fit nisi voluntate;
trium, cum homo non peccat si nolit. Ecce invenimus et potest esse sine voluntale peccatum, quia manet
aliquid, et hoc ipsum de quo disputamus, id est, etiam sine voluntate, quod factum est voluulale : et
peccatum per hoc non esse, per quod potest essc, id esl jam necessilas etiam sine voluntaie, quam fecit
est, per liberum arbilrium. Quid est, contentiose? voIun(as sine necessi(a(e. Nam et ille qui dicit, Non
huccinemea acumina pervelientur? An hic tua luraina quod volo, ago, cerle secundum vos necessitate con-
aciem perdiderunt? Noli esse praeceps : melius est suetudinis * premilur : hanc autei/i necessitatem, ne
attendere quiddicas, quam contendere ut contradicas. liberum auferatis arbitrium, eura sibi voluntate fe-
CII. JOL.Id est, peccalum per hoc esse sine volun- cisse contenditis : et lale aliquid in natura humana
late, per quod non potest esse sine voluntate. fiictuin esse non creditis, ut ex volunlate priini homi-
ACG.Non sane peccatum per hoc est sine volun- nis, dc quo est origo humani generis, fieret necossitas
late, per quod non potest esse sine voluntate : sed peccali originalis in postcris. Ecce illa quse impossi-
diversis quidem causis; tamen polest ulruraque : bilia proponebas, in vi consuetudinis facta suiit pos-
nam sine volun(a(enonpotest esse, quia sine voluntate sibilia, qure non fruslra dicla esl a quibusdam sccun-
noii potest existere ut sit; sine autem volunlate po- da nalura. Dixeras, nos absurdius aliquid dicere,
tcst cssc, quia sine voluntate potest manere quod quam qui nivem nigram esse dicebat, < ut pecealum
cxistii. condilionem suam sua conditione perdat, et sit abs-
CIH. JOL. Ut conditionem suam condiiione sua que hoc, sine quo non posse esse definitum est. >
perdat, et sit absque hoc, sine quo non posse esse Nonne condilionem suara sua condiiione perdit, ut
definitum esl. Hoc est inficiarirebus. Quid taleAnaxa- per vim consiietudinis (iat sine volunlale, cum con-
goras, qui nivem nigram esse diceba(? Commentdris suetudo iion facta sit nisi volunlate? Nonne rei bu-
rei alicujus naturam suis fruclibus negari : cumque jus natura frueiibus suis negalur? quandoquidem
sit contrarium necessiias et volunias, iia ut, sicut consueiudo fructus est volunlatis, quoniam ex volun-
supra oslendimus, muiua se impugnaiione consu- tale gignilur; qusc lamen id quod agit, negat se agere
mant; lu novo impossibilique fcedere ac necessitu- .voluntate. Dicis, quod < contrarium sit necessilas et
dine monstruosa aUerum alierius subdis elfcclui, et yoltinins, ita ui se mulua impugnatione consumant; >
dicis necessitatemde fructibus voluntatis exor(am, ut inde nos arguens, quod < alterum alterius subdamus
voluntas sua se raulliplicatione deleverit, ct statum effectui, dicentcs necessilatem de fructihus yolunta-
proprium opcrata mutaverit; atque, ui rein ipsam tis exortam: > cum videas necessitatem consuetudi-
suis vocabulis exprimamus, postquam ccepit volun- nis fructum esse manifestissimumvolunlatis. Nonne,
tas esse 3, volunlas esse desierit. Quo quid potesi, quod libi impossibile visum est, < sua se voluntas
non dico obtusius, scd furiosius cogilari? Cum ergo multiplicationc delevit, et stalum proprium operata
hrecduo simul esse non possini, id est, necessitas et mutavit, > qurc multiplicala necessitatem consuetu-
volunlas, tuque confirmavcris quod diximus, non dinis fecit 3; si voluntalem necessitas, te auctore,
posse esse sine volunlate delictum, assentiaris quo- consumil? Si au(em non consumil, profecto in ho-
mine mole consuetudinis pressosimul essepossuntet
* CodexPort., pervehuntur. juslitise voluntas et peccati necessitas. Quoniam,
* Editi,perquodliberumarbilrium.Emendanturad ma- 1 SicMss.in vign.,fecisse.
nuscriptos.
* vignierius,propler quod voluntuscmpit esse. Mss., ' vox, consuetudinis,hoclocorestituitur ex manuscri-
postquamvolnmascwpit esse; et sic infra in Augustini ptis. 3 vignierius,necessilatem suceconsuetudinis
fecit.Abest,
responsione. * a
sum, manuseriptis.
1399 OPERIS IMPERFECTl CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1100
Velle adjacet mihi, professio csl voluniatis; Perfice- ante tol srccula habuisse sensum, judicium, efficien-
ti aulem bonum,non invenio(Rom. vn, 15,18), con- (iam yoluniatis? Quod quidem in libris quos ad Mar-
fessio est necessitaiis. Tu 4 vero dixisli voluntaiero cellini nomen edidisti, non dubitasli ponere; plane
et necessitatem simul esse non posse ; cum cernas si- ad ostendendum qua araenlia teneanlur inimici Dci.
niul eas csse cum concordant, simul esse cum pu- Ibi enim ila ais : < Qui parvuli in Adam peccavenml,
gnant. llliid porro ridiculum est, quod pro impossi- ut ei similes crearentur > (De PeccatorumMeriiis, lib.
bili posuisli, < niliil, > dicens, < obtusius, imo fu- 4, «. 11). Quo quid mendacius, ameniius, et spur-
jiosius cogiiari, ut postquam coepit voluntas esse , cius potuit insonare, quam < anle peccaverunt, ut
voiuhtas esse desierit :"> quasi non hoc fiai, cum crearenlur? > Id est, faciendo meruerunt, ut possent
liomo quando cceperit male aliquid velle, mox eura esse qui aliquid operarentur; et antiquior eorum fuit
ptenilet et desinit velle. Verumlamen talia loquens, actio, quam snbstantia. Qurc commenta, Orgiis et
< contOrto, > ut dicis, gullure me < cogis annuere Thyrsis aptiora quani litleris , indicasse sufficiat.
nuUuin iri parvulis esse peccatum : > cum tu nec con- Inde ergo manavit isla responsio , qua dicis, Omnes
torlo gutture abrumpas vinculurn catholicre vcritalis, in eo peccaverunl, qudndoille unus omnesfuerunt, de
quo nisi ei consetitias, miserrimc sirangularis. quo singuli peccalum,originale traxerunl. Iiic enisn
CIV. JCL. Quod vero addidisli, < Per unum Iwmi- laborandum non est J ut doceamus, cum voluntas
tietn peccdtuminlravit in tnundum, > ut hic ostcnsum opus personse sit, voiunlatem ante personam , cujus
esl iricOnvenienlissimecollocatum, ila in secundo li- voluntas est, esse rion posse : sed illud potissi-
bfd queniadmodum intelligatur exposilum est. Sed mum intelligi volo , quia nec secundura hanc opinio-
jam, prresenti disputatione suppleta, libet acutissi- nem cst originale.peccatum. Nam si omnes ibi fue-
iriaffi2 retractare sententiam : sic enim inquis, < Per runt qui peccaverunt, nihil traxerunt de originali
itnum hominem peccalum inlravil in mundum el per malo ,,quia id universi snis sludiis perpelrarunl. Tra-
peccatummors; et ila in omneshominespertransiit, in dux ergo peccatinon solum catholica «/erilatede-
quo oinnes peccaverunt> (Id. v, 12). < Per unius illius struitur, verum etiam palroni sui argumentis omnibus:
voiunlalem malaroommesin eo peccaverunt, quando quod quidem habet mendaciorum nalura, ut non
omnes ille unus fuerunt, de quo propterea singuli servet simulandi concinenliam, scd verecundisepro-
originale peccatum traxerunt > (De Nupliis et Concu- diga, et alieni appetens , in universis quoe usurpave-
piscentia, lib. 2, n. 15). <Tunc, > inquis, < peccave- rit delegatur.
ruiit, quando omnes ille unus fuerunt. > Hoc aulera AUG.Per unum homihem , in quo omnes peccave-
jam ad Marcellinumle scripsisse (De PeccalorumMe- runl, in mundum intrasse peccatiim, dixit Aposto-
ritis, tib i,'n. II, et lib. 3, n. 14) signaveram : quo . lus, inteUexitAmbrosius : sed eadem verba aposio-
teslimonio convinceris, animarnm traducem de Ma- lica in suum perversuni sensum conatur,pcrveriere
niclioei specialiler visceribus acceptum 3 (cujus in Julianus. Cur ei non, ipse potius respondel Ambro-
tertioiibro seritentias inserui) credere atque com- sius? Audi ergo, Juliane : Omnes, inquit, in Adam
plecti. Qubd certe tam deforme est, ut lu illud cum moriunlur; quia t per unum hominempeccaluminlravit
significes, nequaquam tamen audeas profiteri. Sed in mundum, et per peccalummors ; et ita in omnesho-
hoc nos in proesentiinterim diiferamus, quod et prio- mines pertransiit, in quo onmes peccaverunl: >illitts
fis assertoris sui obsceniiate, et sequenlis, id est, luo ergo culpa mors omniumesl (Lib. &in Luc. iv, 38).
pavorejugulatiir. llludauiera in praesenlidispicereju- Audi adhuc aliud : Fuit, inquit, Adam, et in illo
vaf, quanta in disputando perturbalione jacteris. Ais fuimusomnes; periit Adam, et omnesin illo perierunt
1 in Luc. xv, 24). Huicdic, si audes, quod una
quippe : < Perunius illius volunlalemmalam onroesin (Lib.
eo peccaverunt, quando omnes ille unus fucrunt. > Si animaprppriaVoluutale peccante, non poluerunt per-
omnes ille unusfuerunt, quomodoper voluntatemillius ire tot 'animrenondum habenles proprias volunlaies.
nialam Prtines peccaverunl; cum isti omnes, quos irt Argue de ofigine aniniarunrcuuc(a(ioiiem meam,
illo fuisse dicis, sua poluerint volumaie peccare? quia non audeo docefe vel affirmare quod nescio :
lu de hujus rei lam profunda obscurilate quod
Imo, ut retorqueairius, ille infelicior cunctis, qui so- profer
duin lamen fixa et inconcussasit isia senien-
liisportat irividiam, cum omnes in illo secundum placel ; illius unius
tuuiri dogma deliquerint. Habuerunt ergo parvuli vo- lia, quia culpa mors omnium est, ei in
illo omnes pericrunl; unde venll novissimus Adam
luntatem, non solum antequam nascerentur, verum
et salvare qriodperierat (Luc. xix, 10). Huic
aniequara proavi eorum generarentur; et usi sunt qurerere
clectiouis arbitrio, priusquam subslanfieeeorum se- dic, Et isli crgo sua voluntate peccaverunt, quos in
rriina conderentur. Cur itaque meluis dicere, in eis illo periissedicis, qui sua volunlate peccavit. Sed po-
Ambrosius hoc intelligere , qubd tu non potes,
tempore conceptuum suorum esse liberam volunta- terat
lioc dici propter' arbilrium singulorum , sed
tem, qua peccatum non trahant naluralUer, sed non
unde omnes fuluri erant :
sponte eohiniitiani; si credis eos hodie conceptos, propter originem seminis ,
secundum quam originem omnes in illo uno erant,
i' . el hi omnesunus ille eranl, qui in se ipsis nulli adhuc
' » Vignierius,'iia.At Mss.,tu.
1 Port., accusalissimam. 1 vign., Alquc.Mss.,Arque.
:; 3 Foftc,accepldm. " Hicia editis ackliiur,
\ibervm, sed abesta Mss.
1401 LIBER QUARTUS. 1402
erant. Secundum hanc origincm seminalem, etiam AUG.Hoc nulla ratione docere poluisli, quamvis
Levi in lumbis patris sui Abraliam fuisse dicitur, fueris mulla conlenlione conatus; quod possunt vi-
quando a Melchisedechdecimatus est Abraham : unde dere , qui Iegunt et luas calumnias, et refutationcs
et ipse Levi tunc decimatus os(enditur, non in se meas.
ipso, sed in illo in cujus fuii lumbis : nec voIui(, nec CVI. JUL. HOCergo nunc sibi proposuit, el prre-
noluit deciraari ; quoniam nulla ejus voluntas erat, mittit iiKerrogationemmeam. Dicis ergo, inquit, ideo
quando secundum substaniiam l suam nec ipse adhuc illos essesub diabolo, quia de sexus ulriusque commix-
erat; et tamen secundum raiionem seminis , non tione nascunlur? Ad quod qualem satisfactionem re-
mendaciter, nec inaniter dictum esi, quod ibifuit, ferat, audiamus. Dico , inquit, plane propter deli-
et decimalus est. Unde ab hac decimatione hiiorum clum illos essesub diabolo: ideo autem experles non
Abrahoe, qui erant in lumbis ejus, quando Melchise- esse delicli, quia de illa commixlionesunt nali, quw
dech sacerdoli decimas dedit, ille solus sacerdos ex- sine pudenda libidinenon potest eliam quod honestum
ceptus est, cui diclum est : Tu es sacerdosin mternum est operari. Dixit Iwc etiam beatissimmmemorimAm-
secundumordinemMelchisedech(Psal. cix, 4). Quilicet brosius (Supra , de Nuptiis et Concupiscenlia, lib. 2,
sitctiam ipse secundum carnem senien Abrahre, eo n. 15 ). 0 calamitosam hominis pravitalem ! o inlen-
quod virgo Maria, de qua carnem sumpsit, ex ipso lionem nefandam ! o falsiiatem erubescendam !
semine, propagataest : non tamen est obnoxius ei- AUG.Exclama, exclama quanlum potes : adde ex-
dem seraini, qui virili non est conceptus ex semine, clanialioiiibus luis, 0 bia (a) ! Homo quippe inno-
liber a nexu seminatricis concupiscentise.Non jam cens, vira pateris, ut Manichreiimdicere cogaris
ergo Ambrosio , sicut dicebam, sed illi dic qui scri- Ambrosium. Absit, inquis, ut dicam. Cur , quseso?
psit ad Hebrreos, alque ait : El, sicul oportel dicere, An hic oslendis quanla sit fortitudo liberi arbitrii,
propter Abraltamet Levi accipiensdecimamdecimatus quando taniam vim paleiis ul dicas , nec tamen di-
esl ; adlittcenim in lumbis palris sui fuit, cum ei oc- cis ? Cur ergo me dicis, quod illum esse non dicis,
curril Melchisedech(Hebr.yn, 9, 10). Huic * ca- cum hoc ille lanlo ante dixerit, quod ego nunc dico,
lumniare coecaloquacitate, el dic si audes : Cum pa- atque in hac sententia propter quam Manichseumme
ter Abraham voluntate sua fuerit decimaius, quo- dicis , mihi et illi sit causa communis ? An, quoniam
inodo potuit per illius volunlalem decimari, hoc est non invenis qua exeas, iram quidero simulas , non
decimas dare 3 Levi, cujus voluntas nulla eral, quia lamen iratus, sed turbatus exclamas? Verum in ipsis
omnino ipse nondum crai ? Ea ralione quippe, vel exclamalionibus itiis audio, 0 Calamilosam homi-
potius hoc errore dicis e( nobis : Cum primus horao nis pravitatem ! Quia videlicet homo sum calaraitosus
volunlate peccaverit, quomodo potuerunt per ejus et pravus, qui consentire eligo Ambrosio : essem
voluntatem simul in illo peccare, qui suam nondum vero bealus et recius , si eligerem consenlire Juliano.
habebant, quia per subslanliam suam nulli adhuc Audio, 0 inientionemnefandam! Intentio quippe no-
erant ? Imo desine vana garrire, et omnes qui noiidum stra nefanda est, quia opponimus Ambrosium Julia-
nati nihil per proprias voluutates agere polerant boni no : csset auiem fanda , si Julianum prseponereraus
vel mali, in uno potuisse peccare, in quo per ratio- Ambrosio. Scd quid est quod audio tertiam exclama-
ncm seminis erani, quando ille propria voluntate lionem iuam , 0 falsilatemerubescendam! Falsamne
peccalura illud grande peccavil, naturamque in se dicis esse Ambrosii senleniiam , id est, quod falsum
vitiavit, mutavil, obnoxiavit humanam ; excepto ipse senserit ? an eam nos illi falso tribnere, cum
uno homine , qui ex ipso quidem semine, non (amen hoc ipse noii senserit, neque id omnino quod eum
scminali ralione procreatus est, si potes , intcllige ; nos dixisse dicimus dixerit ? an eam nos non iniel-
si non poles, erede. ligendo , falsum opinari dc illa, cum ipsa sit vera ' ?
CV. JUL.Posl hancvero responsionem aliud ubi a Sed non lam contumeliose de Ambrosio loqneris, ut
me pulsatus fueral, deluere conatur. Ego quippe post- illi viroerubesceiidamlribueresfalsitatem,!. Nosvero
quani de parvulorum volunlale requisiveram, secu- eam composuisse, et quod ab illo prolata fuerit fin-
tus sum : Sed negas hoc , id est, votunlatempeccalri- xisse , non ausus es dicere : lam multis enim doclo-
cem inessenascentibus, el dicis tamen esse sub diabolo ris illius nota sunt scripta, ut in hoc abruptum le
parvulos, nec dissimulas per quid eos degere sub po- prrccipitare limueris. Tam vero aperla est ista sen-
leslale illius arbilreris : ais quippe, Quia de sexus lentia , ut non aculus qui hanc intellexerit, sed sti-
ulriusque commixtionenascuntur, sub adversaria sunt pcrfluus vidcri possit qui exponendam putaverit.
potestate. Diclorum cjus itaque (estimonio paluit, ob Dcnique ut quod dico possit allendi, verba ipsa bea-
hoc illum parvulos dsemonivindicare , quia de sexus tissimi catbolici anlistitis et hic ponam. Ait crgo
utriusque fuerant commixtione prognali; per quod ille, ille cujus3fidem et purissimum in Scripturis
docui, illum nuplias quse a Deo institutre sunt, quse sensum, Pelagius vester dicit, ne inimicum quidein
sine commixlione esse non possunt, diabolo manci- 1 vignierius,falsumopinari,cumilla falsa sit. At Mss.,
passe. falsumopinari de illa, cumipsa sil vera.
' Apudvignierium, sed nontam coniumeliose de Ambro-
1 MS.Mar. prreterit, substantiam: forte ut eo loco sio3loqueris,ut iili viroerubescendam tribuas falsitalem.M.
subaudiamus, voluntalem. Apudvignicrium,Ail erqoille cujus; ferens semei,
3 vignierius,liinc.Mss, huic. ille. M.
3 Editi,decimusdari. Emcndsnlui'cx Ms. Portarum. (a) 0 bia, 0 vis!
1403 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1404
ausum fuisse reprehendcrc ( Pelagius, de Libero Ar- AOG. Quisquis lioee audit, quid te putat objicere
bitrio, lib. 3); curii de nativilate Domini loqueretur : nobis, nisi quod lioec senlenlia beatissimi Ambrosii
Ideo el quasi homo per universa lentalus esl, el in si- quam posuiinus non sit ipsius, sed eam iios lanquam
mililudine hominumcuncla sustinuil: sed quasi de Spi- sit ipsius finxerimus? Nam et ego, cum hrec legereni,
*
ritu ndlus abstinuit a peccalo. Omnis enim homomen- nihil te agere existimavi; sed posleaquam veni ad
dax, et nemo sine peccato nisi unus Deus. Servatum illa qure adjungis, et hoc Ambrosiumdixisse non ab-
esl igitur, inquit, ut ex viro et muliere, id est, per il- nuis, le potius horrendum criminalorem tanli illius
lam corporumcommixlionem, nemo videalur expers doctoris inveni. Nam quidquid dicis in mc, quoniam
esse delicti; qui autem expers delieti, expers eliamhu- per commixlionemvirilcm mulierisqueconccplumdico
jusmodi conceplionis (Ambrosius, in haiam ). Cuin nerainem experlem esse delicti, profecto eiiam in illum
igitur hoc et Ambrosium dixisse nen neges, et pla- dicis, qui hoc ante me dixit et scripsil. Ego autem cuni
num atque apertum esse perspicias ; quid est quod te refellens et libi resistcns, assero parvulos propler
Clanias , 0 falsitatem erubescendam! Cui quseso, eru- originale delictum essc sub diabolo, nisi renascantur
bescendam ? illine an mihi ? Si illi, vide cui sis con- in Christo, non ulique me solum, verum et Ambrosium,
tumeliosus : si mihi, vide quam sis calumiiiosus. Sed et alios socios cjus, ac fidei hujus participes at-
hoc, iuquis, eliam lu dicis. Dico plane, quia verum que doctores, universamque Christi Ecclesiam, quse
esl : quod si tu verum esse non pulas, cur in una se lioc accepisse, boc tenere, hoc fideliter cre-
eademque sententia, quam dicit ille, dico ego, non dere, parvulorum bapiizatorum exorcismo ei ex-
est Manichoeusille, sed ego ? Quanto justius hic nos sufflatione les(a(ur, a (ua nefaria criminatione de-
exclamamus, 0 erubescendam personarum acceptio- fendo.
nem ! qure te procul dubio erubescere cogeret, nisi CIX. JCL. Quanto reclius diceres, DixUhoc idera
in tua persona frons ori tuo similis esset. el Manichicusin epislola ad Pa(ricium : dixit et in
CVII. JOL.Hunccine audere dicere se damnatorem epistola quam scripsit ad filiam Menoch, dixit et in
non esse conjugii, et tanlc scelere illudere auribus aliis muliis scriptis, quae tu penitus imbibisli? Sed in
imperitis, ut a Manichseise dical recessisse consortio, consorlium tuum episcopum Mediolanenscmconaris
qui commixtionem sexuum, qui operam nuptiarum, attrahcre , et quia non potes habere prresidium, vis
qui affectionem et sensum parentum in regno diaboli invenire solatium. -
multiplici professione constituit; atque ad hsecinventa AUG.Valde contra Manichceumest quod dixit Am-
Manichreiadjutorium sui acuminis jungens, pronun- brosius. Nam Manichreusalienam mali naturam nobis
tiat quidem diabolicam commixtionem, eamque esse dicit esse commixtam; Ambrosius aulem prrevarica-
et opere et carne conjugum', ac propter eam deputat tione primi hominis nostram dicit esse viliatam : in
regno diaboli, absolutistamen operatoribus, innocen- hac vero sentenlia de qua nunc agimus, nativilalem
tes. Ita uiique Deo semper infeslus , diabolo, sicul carnis Christi a coelerorum peccali carne discernens
dicit, per libidinem servientes (uetur. defendit Ambrosius, quam negat penitus Manichoeus.
AOG.Erras, et tibi consentientes mittis alios in er- Quod ergo credit Ambrosius, hoc e( ego : quod autcm
rorem : non serviunt diabolo per Iibidinem, qui filio- Manichreus, nec ille, nec ego. Quid est quod tu nite-
rum procreandorum causa utuntur conjugum corpore, ris me separare ab Ambrosio , et conjungere Mani-
ut generentur regenerandi. Nec ideo tamen defenditur chreo?Nam si originale peccaium, non ex alienrc
libidinis malum : sed defenduntur qui bene utunlur commixtione, sed ex nostroe depravalione naiuroedi-
nialo. Est enim et mali usus bonus. Nam et ipsius sata- cere a nascentibus (rahi, dogma es( Manichseorum:
nrcin Scripluris sanctis reperiuntur ulililates, manente hoc mecum dici( Ambrosius; cur non ambos Mani-
ejus scilicetvituperalione, laudeveroutenlis malobene. chseisconaris adjungere? Si auiem hocManichoeorum
CVIII. JOL. Parvulos vero, quos a Deo fieri dicit, dogma non esi, sicut non osl : hoc dico cum Ambro-
dominio addicit inimici, sicque non opus drcmonis sio; cur non ambos a Manichreisdignaris abjungerc?
arguit, cujus minislros absolvit a culpa; sed opus Cur ergo, ul dicis, < episcopum Mediolanensem in
Dei, ad quod diabolici 9 muneris conscia voluptas non consortiura meum conor attrahere; >cura rae ab ejus
potuit pervenire. Conjugalis ergo operis criminator , consortio tu fruslra coneris abstrahere? Quid est
sed libidinum expialor , impugnator innoceniire , el quod dicis, <quia nonpossum habere praesidium,velle
divinre scquilaiisinfaifialornon timuit scribere : <Dico ine invenire solalium ? > Mihi cum Ambrosio , velis
plane, ideb illos esse sub diabolo, quia de illa com- nolis, in fide catholica Chrislus commune prresidium
mixiione sunt nati. > Quod sententioe facinus cum est. ldeo plane est Ambrosius solalium meum, quia
nudalum videret, conatus illud aliqua auctoritate de- cum illo accipio convicium tuum : nec solum ipse rae
3 sed et l
fendere, quam Scripluris proferre non poterat, sub- iu hac causa plurimum consolalur, Cyprianus ,
dtdit eliam episcopum Ambrosium sensisse similiter. et Hilarius, aliique consimiles, quorum in me iaceras
Non quidem mirum est quod criminatur et mortuos, catholicam fidem. Noli ergo invidere, quod Ambro-
cum criminatur innocuos. sius, Cyprianus et liilarius solatia sunt injurire mese:
invilus enim videre compelleris , quantum inlersit,
1 SicMss.in vign., conjugem,
* SicMss.In vign., diabdli.
* SicMss.Ia Vign.,prmferre. 1 codex Portarum,nihil ie aliudagere.
1405 LIRER QUARTUS. 1406
quod Pelagius et Coelestius,et si quis est alius, sola- ctiunculis, temperassem; el conlinuo tu ipse dicis,
tia sunt damnalionis ture. Quid, quod ostendo debel- Pelagium , quem vocas sanctum, in defensioneliberi
lantem Manich«eospro catholica fide Ambrosium, ct arbitrii venerabiles viros Cyprianum et Ambrosium
ie in hoc ccrlaminc contra Ambrosium prsebcrc Mani- testes adhibuisse : nec attendis quemadmodum hoc
chrcisvel victis solatium, vel ctiam resistcnlibus, quod dicendo rcdarguas magislrum tuum ipsamquc hoere-
est pejus, auxilium ? Manichccicnim dicunt propriam sim vcslram. Secundum tuara quippe senlenliam , si
maU esse substanliam atque naturam, bonre Dei sub- aliquid Pelagius pro eo quod defendebat, auctoralius,
siantise nalursequecosctcrnam; Impossibilc .enim cst, in scriptis' canonicis invenisset, a disputatorum lesti-
aiunt, ut oriri possint mala de bonis : Ambrosius moniis tcmperasset. Quando isla diceres, nisi te ila
conlradicit, et dicit, < Ex bonis mala orta sunt: non perlurbarct Ambrosius, ut adversarium subito Pela-
enim sunt mala, nisi qureprivanlur bonis; pcr mala gius reperiret ? < Sed prior vos levavi, > ut dicis,
tamen faclum esl ul bona eminercnl: ergo indigenlia < onere (alium personarum , > Ambrosii videlicet,
honi, radix malilirccsl > (De lsaac el Anima,cap. 7). cjusqne sociorum. Plane hoc onere ita prcmeris, ut
Tu inler hsec quid dicis? <Rerum ralio non sinit, in- non solum opprimaris, verum etiam conteraris, et Das
quis, ut de bono malum, et de juslo iniquum aliquid pulvis quera projicit venlus a facie terrse (Psal. i, 4).
proferalur. > Hoccverba lua pro Manichoeisadversus Nequc cnim illi lotac tanti et lara sancii clarique an-
Ambrosium, ex illo prreclaroopere, in quo libris qua- listites Dei, Ecclesioecalholicscfilii discendo, patres
tuor uni mco voluisli rcsponderc, posuimus (Contra docendo, de peccato primi hominis eique obnoxia
Jttl., lib. 1, n. 42-4G). Si in hac conlroversia judex successione mortalium ita loculi sunt, ut alii ab aliis
esses, profccto tua sentenlia victus a Manichooisdice- discreparent, auteorum quisque a semetipso; sed ila
retur Ambrosius. El non crubescis, cum sis calu- prorsus, ut eorum consensione a(que conslanlia, nec
mnialor corum quos apcrlissimc criminaris, adulator aliter esse de hac re sanclam Scripluram iiUelligen-
corum quos cx obliquo pariler criminaris, adjutor dam, nec aliam putandam catholicam fidem, quisquis
eorum de quibus alios criminaris? cos non lioereticoanimo legit, dubitare non possit.
CX. JOL.Numquid lcgi Dei aut operi Dci scripla Quorum poudere jam ipse sic frangeris, ul eorum
dispulalorum prrcjudicanl? dictaquibus conlradicis, < clara benignaque ratione
Acc. Ilic jam incipis confilcri, hanc a nobis nori defendenda > susceperis. Audiamus ergo claram be-
csse confictam vclul Ambrosii, sed vcre csse senten- nignamque rationem : qua tua ralione si defenduntiir
tiani *; quandoquidcrasic tc ab illo libcrare conaris, ca dicta, cur mibi ex eis ingeruntur tua maledicta?
tu dicas, < Nuraquidlegi Dci aut operi Dei dispulalo- Nam onirtino , qure in me.detestaris et arguis , ipsa
niin scripla prrrjudicant? > Scd perge, dic csetera sunt, quse in illorum dispulatione defendis. Si autem
quibus impudcniior iniraicus fidei calholicrc judiceris. non defcndunlur, sed sub nomine defensionis astutius
CXI. JOL.Mihi interim abunde sufficit, etiam per arguuntur; absit ut isla clara et benigna sit raiio;
lioc ipsuni probarc, nusqiiani le in sacris Litieris le- sed irrisoria potius adulatio, qure ideo defensio voca-
gissc quod crcdis, quod lu in lali causa nihil prreter tur, ne populorum catholicorum, a quibus iidem viri
cpiscopi, quas dicis, dictiunculas prolulisli: quibus si venerantur, tolerari non possit offehsio.
aliquid auctoratius potuisscs oflcndere, ab his procul CXIH.JCL. Quia videlicet el simplicius qurepiam
dubio tcmpcrasscs. dixcrint, et quodcumque aliud speculanles, non ha-
AOG.Qui lcgiml, vidcant utrum cgo divina tesli- buerint necessitatema latere surgentibus quocslionibus
monia non protulcrim; an a mc prolata depravare, obviandi. Cum enim crebro landaverint conjugia, et
frusira ipsc conaius sis. nullam in corporibus affectionem a diabolo insertam
CXH. JCL.Sed benc quod nos onere talium perso- pularint, nec regno diaboli divina opera, id esi nalu-
narum prior lcvasli. Nam in libro quem ad Timasium rre membra, subjecerint, sed et a Deo instituta con-
contra libcrum arbitrium lcxuisli, cum sanclus Pela- jugia ac benediclione donata, liberumque arbitrium,
gius vcncrabilium virorum lam Ambrosii quam Cy- prout opporlunilas attulit, explicarint; humanum est
priani rccordalus fuisset, qui liberum arbilriuin in ut non slare in socielate ves(ri sceleris judicentur, si
libris suis comraendaveranl, respondisti nulla le gra- in scripturis illorum aut ambigue, aut negligenter
vari auctori(a(e (alium : ila ul diceres, eos processu qusepiam locata deprehenditis. Quomodoenim non
vilre mclioris, si quid malc senserant, expiasse (De prsejudicatScripturis sanctis, quod omnes hoereses
Naturaet Graiia, n. 71, sqq.). Tua tibi ad hoc relata aliquibus se earum teslimoniis occulunt ac nituntur
sint, ut excitare de solis nominibus erubescas invi- lueri : ita etiam catholicorum virorum famam propler
diam. Cseterumvel Ambrosii dicla, vel aliorum, quo- quoepiamincauiius fusa, non patiemur addici. Neque
rum famam vestrorum nitimini maculare consorlio, enim habuerunt intentionem illi, aut damnartdi nu-
clara benignaquepossunt ralione defendi. ptias, aut liberum arbitrium denegandi, vel innocen-
AuG.Tantam crecitatemcordis tibi potuisse conlin- tiam sauciandi : quam' si habuissent, non vestfum
jgere, quis credit, nisiqui hsec legit? Tu dicis quod si dogma firmassent, sed honorem officii perdidissent.
aliquid aucloralius offendere, id esl, invcnire potuis- AUG.0 clara et benigna ralio defensionis! Simpli-
6em, a disputatorumdietis, vel, sicut (u loqueris, di- cius videlicet dixit Ambrosius, ex comiiiixtionemaris
1 codexPortarum,sedvereAmbrosiiesse sententiam. 1 SicMss.In Vign.,scripturis.
 1407 OPERIS IMPERFECTl CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1408
el feminreexpertem neminem esse delicii (ln haiam); auribus intimari; loto contra vos felle moveretur :
et quodcumque aliud speculando, nec habendo ncces- perpendens etiam peccalum nalurale a Manichaeanon
sitalera a latere surgentibus quaestionibus obviandi, posse impietaie discerni, fidem caiholicamaul emen-
negligenter et incaute scriptis el dispulalionibus suis datis aut condemnatis vobis, et planius lueretur el
Manichrcum, quod dicis , virus inludit. Homo loqua- caulius.
cissime, homines tiraens homini parcis, non illa dicta AUG.Cur ergo emendatis nobis, et non etiam se
defendis. Nam si vera ratione defenduntur hscc dicia, ipsis? Ubi est quod (e libere conjec(are el pronnnliare
procul dubio veraciler defenduntur, et vera sunl: et promiseras? Ecce nec libera est lua vanitas, et falsa
si hoc iia est, recte asseriiur originale peccatum, et libertas : timuisti enim dicere, quod si his diebus su-
dogma inlerimitur vestrum. Si autemfalsarationede- peresset Anibrosius, vobis auditis, primum se ipsum,
fenduniur hsec dicia, clara tua illa et benigna ralio deinde nos eraendarel; sed quasi homo liber hoc mu-
non est ratio, sed deceptio. At enim < conjugia crebro tire formidans, tamen intelligi voluisti.En quo devene-
laudavit > Ambrosius : hocet nos facimus. < Nullam, > runt hi dies, ut in eis Ambrosius, si hic viveret, di-
inquis, <in corporibus affeclionema diabolo ille puta- sceret se fuisse Manichrcum, et audito Juliano , vel
vit inserlam : > si affectionem bonam, nec nos; si Coelestio, vel ipso Pelagio, esse ulterius non debere,
malam , sicrit ille, ita et nos. < Nec regno, > inquis, sed ex illa nefaria pestilentia vobis prrecipientibus
« diaboli divina opera, hoc est naturre membra, ille .curantibusque sanari. Quale spectaculum animo co-
subjecit: > quasi adulterdrum membra non sint divi- gitantis occurril ? quale esset, videre Ambrosium
na opera et membra nalurre, qurc tamen vitio, et per stantem, vel si ille permitteret, sedenlem aptc Pela-
hoc diabolo constat esse subjecla. < Illi, > inquis, « a gium, aique discenlem paradisum novum sscculi
Deo inslitula conjugia ac benedictione donata , libe- hujus calamilatibus plenum, quas videmus parvulos
rumque arbitrium, prdut opportunitas attulit, expli- perpeii, ubi necesse esset, etiamsi riemo peccasset,
carunt: >sic ei nos. < Humanuin est, > inquis, < ut carnem concupiscere adversus spiritum; et ne ad
non stare in societatc vestri sceleris judicentur : >imo illicita ac flagitiosa pertraheret, concupiscere etiam
insanum est ut non slare in socielate illorum vestro spiritum adversus carnem : quam dissensionem
scelere judicemur. Dicis < non prsejudicare Scripturis dicere solerel Ambrosius, per prrcvaricalionem primi
sanclis,""quod omnes Iioeresesaliquibus earum testi- hominis in homhium vertisse naluram (Lib. 7 in
moniis se occulunt acnitunlur lueri: >et sicvis t dis- Luc. xn); sed jam sub vobis magistris dicere non au-
pulatoribus non proejudicarecalholicis nonnulla, qure deret ? Necesse quoque esset in tali paradiso pallere
ab eis, > sjcut putas, < incautius fusa > vobis objici- prsegnantes, tolerare longa faslidia , gemere alque
mus. Quid est hoc, nisi dicere etiam in Scripturis ululare parientes; cum diversis vitiis ingeniorura et
sanctis, ea quse pro se usurpant bscretici, incauiius corporum homines nasci, paucosque cordalos, minore
fusa esse, ct ideo vera non esse ? Quo sceleratius quidem, nec tamen sine labore litteras discere, coele-
quid potest dici ? Aul si illa vera sunl, sed ab hrcreti- ros tardiusculos sive (ardos, et tanto magis quanto
cis non ita intelliguntur ut sunt: nihil similc habet quisque esset tardior, aut coucidi ferulis magislrorum,
hrec comparatio; quoniam dicta vel Ambrosii, vel aul indoclos imperilosque manere; faluos vero nec
Cypriani, vel aliorum catholicorum, qure contra vos magistris dari, sed doJendos ridendosve nutriri; in-
ponimus, si vera esse concesseris, peccatum ori- fantes, aniequam quidquam mali posscnt velle vel
ginale firmabis. Proinde, quemadmodum nos cum agere, agitari morbis, torqueri doloribus, medicamen-
illis et laudamus nuptias, et liberum confitemur ar- tis curari cruciantibus', a doemonibusvcxari, exspi-
bitrium, et defendimusinnocentiara : sic (u cum illis rare superanlibus cladibus. Si vero hrcc exhorrens
dic parvulos non esse expertes delicti; alioquin nos civdere nollet Ambrosius, et responderet hsec omnia,
sumus cum eis, tu adversus eos. Ulorum enim dicla si nemo peccasset, niillo modo fulura fuisse in lanire
non defendis,' ut promiseras, sed repreliendis. Tuo bealitudinis loco, ubi nec post peccalum esse po-
quippe dogmaie, cum cogaris illa culpare et falsa esse tuerunt, ejectis inde illis, quorum prrevaricatione
contendere, nulloinodo sinerisauctoritalibus ' eorum mala isla secula sunt; ac per hocde miseria venire
defensionem quam spoponderas, exhibere : quia et in mortalium, qure iiulla esset, nisi gravissimo p"ecca(o
accusatione' adulator esse conaris, et in adulaiione primi hominis naiura humana viiiata aique mutala
deprehenderis accusator. hoc srcculum tot tanlisque calamitatibus plenum
pro-
CXIV. JOL. Libere itaquc conjecto ct pronuntio, pagare meruisset; ubi nec redempti, jam sempilernce
quoniam si eorum aliquis his superesset diebus, vide- salulis pignore acceplo, malis hujusmodi careni; sed
relque exstinctum disciplinrechrisiianre decus, olian- cum de hoc sseculo exierinl, lunc carebunt : si ergo
lem in omnibus liberam voluntatem, atque affectan- lalia responderet Ambrosius, prrcclaris syllogisrais
tem impulare necessilati quidquid sponle commiltit, vestris prohiberelur hsec dicere, ne scilicet concupi-
viluperationem quoque operum Dei, eversionemque sccnlia carnis vituperaia, ei originali peccato credi(o,
legis ejus sub nomine inefficacis gratire populorum nuptirc damnareniur, liberum auferretur arbitrium,
* Sic Mss.mvign., etfalsaesse ostenderenullo vitupcrarentur opera Dei, et sub nomine gratire Iegis
stnertsauctortbus. modo eversio sequeretur. Non sic plane, non sic. Erubesci-
* Forte,excusQtione. 1 sic Mss.Editivero,cruciatibus.
 1409 LlBER QUARTUS. 1416
te, vel potius expavescite falia cogitare. Imo vero si mus exemplo : dubite(ur.ulmm justum bonum sit;
vir ille superesset, multo vehementius quam nos et peto., an omne justum, honestum esse fatearis. Quo
auctoratiusvobis pro catholica fide et pro Dei gratia concesso, addo aliud, utrum omne honestum, bonurn
vel asquitalcresisteret, quam non sint consequentia, quoque esse pronunties. Hoc quoquedaip, te volente
qureconsequenliaputatis, ostendens; quia et rccte vivi nolente, concludo : Si omne justum honeslum, omne
potest, non pulsa nec laudata mala concupiscenlia, honestum bonura; omne igitur juslum bonum est.
scd frenaia; nec cnlpatur nalurre Conditor, quando Huic effecto quicumquepost prima sumpta voluerit
ab illo sananda "monstratur, qure ab inimico vitiari obniti, non oedificiumrationis quatit*, sed ipse se
poluit, non creari; nec damnantur nuptise,quse bene exponit irrisui. Ut ergo ad causam comparatio recur'
utuntur pudenda libidine; nec liberum aufertur arbi- rat, quaeritur utrum sit in natiira peccatiim : pelivi,
trium, sed cujus beneficiosit in bono liberumostendi- concederesne nullum esse sine volun(a(e peccatum :
lur; nec lex evacualur per graiiam, sed implelur. assensus es, sicut tua dicta teslanlur. Addidi, an in
Hoecille doclor egregius egregie disputaret, el in ve- parvulo putares esse volunlalem : hoc etiam dene-
stras facies impudentes, illa quse superius de para- gasti. Quid sequitur lerlium, si non est sine volunlate
diso vestro diximus, et veslrum errorem vere conse- peccatum? Hoctam certum est (a), ut necabAcademi-
quuntur, et ab omnibns hominibus tanquam vesana cis venire possit in dubiura, quorum divitiresunt nihil
alque furiosa vel ridentur, vel exhorrentur, illi- cerlum tenere. Tu ergo cum post duo prima sumpta,
deret. lertium negas, in quo est effectus duorum, non ra-
CXV.JOL.Neque enim in jure cujusquam est defi- tionis fundamenla convellis, sed tuum prodis furorem.
nila suscipere, et qure consequunlur excludere. Qui AOG.Itane es insipiens; ut pu(es in nalura non
ergo dicit propler hoc parvulos ad jus diaboli perli- csse pecca(um, cum omnino peccaium nisi in natura
nere, quoniam de sexus commixtione generantur; esse non possit? Namvel in angelo est, vel in homine,
sine dubio ipsam commixlionem,in qua naturse opus quse sine dubitalione naluroesunt: si ergo peccatum
est, cum naturse ipsius instilutionecondemnat. in nulla istarum natura esset, profectonusquamesset.
AOG.Tibi quidem hoc videtiir: sed verum non Ac per hoc, proposita quoestioneulrum sit in naltira
esse (quod tu non vides) vidit Ambrosius, qui dixit peccatum, docere intenderas in natura non esse pec-
experlcs non esse delicti ex viro el muliere, id esl, calum : vanam crgo fuisse intenlionem tuam, et in
per Ulamcommixlionemcorporum natos (1n lsaiam): vanum te istam proposuisse qusestionem, si non es
nec (amen ipsam commixlionem cum ipsius naturse nimium vanus, intelligis. Ecceralionis tuoe,quoniam
inslitulionecondemnat. Commixlio quippe conjugum ralio vera non esl, fundamenta convello; nec tamen,
procreandi causa, bonum est nuptiarum : sed ila sicut conviciaris, prodo meum furorcm, sed' tuum er-
fiunt nonnulla opera bona non sine malo vitiorum, rorem. Concessis enim duobus qusesumis , ideo ter-
sicut opera mala non sine bono membrorum. Quan- tium nego, quia non est in eo, sicut esse putas, duo-
tislibet autem viiiisturpetur qurecuniquenatura, in- rum effectusillorum. Ideo quippe concedo non esse
siitulio ejus semper est bona. Nam sicut instilutio sine voluntale peccatum, quia sine voluntate non po-
corporis bona est, etiam quando nascitur mor- test fieri. Sed alia ratione rursus recte dicitur, esse
bidus; et institutio animi bona est, eiiam quando sine volunlate peccalum, quia manet, quamdiu non
nascilur fatuus : sic inslitutio hominis ipsius bona remittiiur, etiam desistente volunlate qua factuniest.
cst, quando nascilur conlagioni peccati originalis ob- Item concedo non.essesine volunlate peccatum, quia
noxius. et originale peccatum sine voluntale non factum est
CXVl.JDL.Quod aut ulrumque simul negatur, aut ejus, a quo ipsa origo sumpsit exordium. Proinde
simul utrumque suscipitur; et cum sit in potcstale cum etiam ilkid concedo, quod peccandi volunlas nou
ulriusque rejeclio, non est lamen iri arbitrio alterius sit in parvulo, non ex his duobus conficitur tertium,
elcclio; nisi quod facilius potest illicita commixtionc quod peccatum non sit in parvulo. Conficeretur au-
gravari vitio voluntatis , seminum tamen fructifica- tem, si quemadmodumconcedo non esse peccatum
lione defensa, quam fructibus ejus accusatis, sexuum sine voluntaie,.ita concederem non esse cujusque
negotium vindicari. Non ergo flucluatio tua, quam peccalum sine ipsius propria voluntate. Proinde pec-
inter formidinem impielatemque perpeteris, novas cati quidem voluntalemparvulus non habet, sed pec-
disputandiregulas condere valebit, ut de duobuscon- calum non haberet, nisi ille , de quo id attraxit, vo-
nexis unum suscipias, et quod ei adbreret excludas. lunlale peccasset. Nam de ipsa hominisquoquenativi-
Ante leves pascenlur in rethere cervi ( Virgil. (a(e lale aliquid dici potest: si enim diceres, Nemo
Ecloga 1, vers. 59), quam post praejudiciumsumpti nascitur nisi ex voluntate; non sine ratione conce-
negeiur effectio.Exercet hoc genus aposlolus Paulus, derem: si autem diceres, Nemonasci(ur nisiex propria
cum dicit: Si mortui non resurgunl, nec Christusre- sua volun(aie,nonconcederem.Is(o ilaque modo, qtiia
surrexit. Si Chrislusnon resurrexit,vana esl fidesvestra de peccaloagimusparvuli,ita originalepeccalumejus,
(I Cor. xv, 16). Nunc autem Christus resurrexit: con- sicut ipse orius ejus, sine volunlate esse non po-
siat ergo functorum' diem resurrectionem futuram. tuit, sed non ejus.
Et ul hoc ipsum breviore propier legentem inculce- 1 Editi,qucerit.AptiusMss.,quatit.
1 Edilivero,sanctorum; (a) Fortedeest, scilicetin nalura (vel in pqrvuto)mm
repugnantibusmanuscriptis. essepeccatum.
Uil OPERIS LMPERFECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1412
CXVII. JCL.Ergo si audirent illi sacerdotes , quo- ut propter hrec dicta nobis illique communia, nos eis
rum nunc dicta deluimus , dubitari utrum commixlio dissiliamus, ille deluatur? Vanus es: non eum dis-
conjugalis bona esset, atque ab eis pelerem corporane tinguis a nobis; et nos prorsus accusas et ipsum :
a Deo iiiformata(a),faterenlur. Hocque concesso, ad- nec tamen fulminasaut nos, aut ipsuin, si violare non
derem ulrum conjugia a Deo annuerent ordinaia. Quo vis teslimonium Pelagii doctoris tui, qui dixit Ambro-
similiter confirmato, pelerem denuo , ulrum esset sii fidetn el purissimum in Scripturis sensum ne ini-
sine commixlione fetura. Hocquedenegato, quid se- micum quidem ausum fuisse reprehendere (De Gratia
quebalur ? Videlicet, si nonnisi per Deura corpus, non- Chrisli, nn. 46, 47). Unde et (u curii fidei ejus et pu-
nisi per corpus coromixtio, nonnisi per commixtio- rissimo in Scrfpturis sensui satis intelligaris inimicus,
nem fetus, ad eumdem auclorem pertinere et fetum noii eum (amen audes reprehendere; sed quid mali
et commixlioneni, ad quem corpora pertinerent. dicat, me reprehendendo , le arbilraris ostendere.
ACG. Numquid hsec inler nos vertitur qurestio, Homoconfosse,et non confesse,magna vi cogeris cali-
ulrum bona sit commixtio conjugalis? cura eam bo- ginosas anhelare fallacias : frustra fingisimpetus ful-
nam utrique dicamus. Quid est ergo quod tam male minantis, cum spires fumum potius fulminaii. Isla
senlis de illis sacerdolibus, quorum non, ut menliris, sunt certe, per qure docere conaris Ambrosium,
deluis dicla, sed polluis, ul eis quasi dubitautibus aliosque doclores socios cjus, non esse originale pec-
velis persiiadere, unde nee illos, nec nos dubitare calum, < quod Deus formaverit corpora, ordinaveril-
convincis? Bona est commixtio conjugalis, qure fit que conjugia, quod non essct sine commixlionefe»
causa procreandi. Sed Ambrosius, qui dixit ex com- lura. > Conceduniur hrec; conceduiUuretiam illa qurc
mixlione utriusque sexus neminem esse expertem de- "adjungis, < feium >scilicet <et commixtionemad eura
licti, non commixlionem redarguit conjugalem; sed pertinere auctorem, ad quem pertinent corpora ; » si
vidil malum, cujus bono usu fit illud, quod nemo ca- lamen commixtionem conjugalem voluisti inlelligi,
tbolicus dubital esse opus bonuro. Inania loqueris, cum hoc diceres. Quamvisid per se ipsum verum esse
superfluis tempus inipendis : quod agitur deseris, et noscatur, non lua raliocinatione sil consequens :
unde non dubitatur, tanquam dubitelur, vel etiam alioquin le dicente, <Si uonnisi per Deum corpus,
/iiegelur, docere moliris. Quid ergo miruni est, quod nonnisi per corpus commixtio; > et ex hoc volente
(ara muUoslibros lamque vanos facis? conficere, <ad eum aticlorem pertinere commixtio-
CXVHI. JOL. Huic effecto sine dubio prudentes nem S ad quem corpora pertinent; polest aiius di-
viri catholici annuerent sacerdoles, videnlesque nihil cere, Si nonnisi per Deum corpus, noimisi per cor-
in sensibus carnis, nihU in felibus sexuum, allerum pus adulterium , ad eum auctorem perlinet adul-
quempiam prseter Deum verum fecisse; nibil aulem lerium, ad quem pertinet corpus : quod vides quanla
Deum fecisse quod malum essel; malumque nihil esse dicatur injuria Dei, et quantum mali doceanl syllo-
aliud quam volunta(em malam, sine aliquo coac(u gismi lui. Sicut ergo non sequitur, ut ideo tribualur
naluralium delinquentem ; pronuntiarent profeclo adulterium Deo, quia non fit nisi per corpus, cujus
Manichrcos et Traducianos splcndenlibus catholicre auctor est Deus : ita non sequilur, ut ideo commixlio
ralionis dissiluisse fulminibus. iribuatur Deo, quia non fit nisi per corpus, cujus au-
AOG.Cur ergo eorura, quos prudentes viros dicis etor est Deus5.Sed tamen concedimuscommixtionein
el calholicos sacerdoles, le dicta defendere atque de- duntaxat conjugalem , qure fit causa procreandi, Deo
luere sine ullo pudore mentiris, si et ipsa dissiliunt auctori esse iribuendam; non quia hoc tua sumpta
fulminibus tuis? Si aulem defendunlur alque deluun- sequilur, sed quia ratione alia consideralum, verura
tur, et ob hocmanenl iniegra, ipsis lu polius fulmi- esse perspicilur. Quodvero ex hoc qurerisefficere, nec
naris. Nam quod ait Ambrosius, ex conunixtione sequilur illa superiora, nec verum est. Neque enim,
sexus ulriusque conceplum experlem neminem esse qnia Deus fecit corpus, Deus iustituit conjugia , quo-
delicti, aut falsum est, aut verum. Si falsum csse rum commixtionefelus oriatiir, Deuscreat ipsos fetus
dicis; oppugnas ergo prudentiura virorum et catho- animanlium, ideo verum esl quod adjungis, < nihil in
lic&rum,sicut (u fateris, sacerdolum dicta, non de- sensibus carnis, nihil in felibus sexuum, allerum
fendis ac deluis. Si autem ul merito defendantur alque quempiam proeter Deum vcrum fecisse. > Ubi eiiim
deluaniur, boc verum esse concedis; lu poiius diclis fecit diabolus, quod mali fecit cum hominibus primis,
calholicorum antisiitum fulminaris. Quid est ergo nisi et in sensibus carnis illorum? Mala quippe stia-
quod te jactas et dicis illos bealissimos et doctissi- sione corruplus est sensus, quando est ad pcccan-
mos viros, si audissenl syllogismostuos, pronuntia- dum factus assensus. Et ubi fecit, quidquidmali post-
turos fuisse, nos, quos appellas <Manichseoset Tra- modum generi humano fecit, nisi in fctibus sexuum,
ducianos, splendentibus catholicrerationis dissiluisse id est, filiishominum? Quortiodoautem dicis, <Deum
fulminibus? » Pronuntiarent igitur conlra se ipsos, et nihil fecisse quod malura est? > Annon est malum
se ipsos nobiscum dissiluisse te fulminante monstra- gehenna damnatis ? Jam vcro qui tibi dicenti credit,
rcnt. Cur directe non audes dicere, quod oblique 1 Hic,commixtionem,auctoritate Mss.Mar.Clar.Port.
convinceris dicere? Originale peccatum cum Ambro- adjecimus.
sio confitemur, et tu tanta potenlia fulminajacularis, ita*non
Alterumhoc membrumsententiae,nempea verbis,
sequilur,usque ad verba,auctorest Deus,restitui-
(a) Forte, formata. niusex manuscriptorum lide.
U13 LIRER QUARTUS. 1414
< malum nihil esse aliud quam voluntalem ma- dis le non peccata, quresine voluntate non sunt, sed
lam, sine aliquo coactu naturalium delinquentem: > ipsa corpora adversarirepotestaii depulare. Ut ergo
ut innumerabilia mala laceara , qure mali angeli et ea libido, qure et in hominibuset in pecoribus inve-
horaines patiunlur inviti; ipsum selcrnum supplicium nitur, naluralis et a Deo uistitutaest: ita isla libido,
non limehilur, qiiod et maximum malum est, et non quam in disputationis tuse varietale perpeteris, per
esl voluntas mala, sed pcena volunlatis maloe'.Hrc qnam inter varia dogmala conirariaque versaris, non
sunt ratiocinationes tiue quihus puias fulmen esse minus a stultiiia quam a profaniia(e concepla es( *.
verbum tuum, cumsit cinis cor luum. Haud injuria ergo Ambrosiuma vestra cohorte dis-
CXIX.JOL.Desineitaque viros sani capitis el Ec- tinguimus; nec illum , sicut peiis, Manichseumvo-
clesiarura aniislites criminari : non subjiciantur ju- camus.
dicionegligeniiora commeiita: neque cnim irani cun- AUG.Inaniter oinnino laborasti, ut ad islam con-
ctatio brevis, sed pcrtinax mereturinienlio. Imitemur clusionemfalsam atque ridiculam, longis et tortuosis,
sanc eorum illnd sludium, quo populcs sedificave- fallacibus et fugacibusanfractibus pervenires, ubi
runl exliortando, obsecrando, coarguendo : quorum diceres , < non injuria vos Ambrosium a nosira co-
num quidquamfecissent, si veslro more peccata non horte distinguere, nec eum dicere Manichoeum.>
volunlaria, scd naluralia crcdidissent? Prorsus si illum non dicis, nec me debes dicere : si
ACG.Et nos pro modulo noslro populos rcdifica- autem me dicendum putas, et illum cogeris dicere,
nuis, horlando, obsecrando, arguendo, quod fecil ct illos omnes magnos Ecclesioeclarosque doctores,
Aiubrosius; cl tamen de originali peceato hoc senli- qui de peccalooriginali, propterquod meManichxum
mus el dicimus, quod sensit-et dixit Ambrosius, nec dicis, ea dicunt sine ulla obscuriia(evel ambiguila(e,
solus, scd cum aliis magnis consortibus suis. Quos quee dico, ut in primo et secundo sex librorum meo-
< aiilislilesEcclesiarum >cum < viros sani capilis > rum , quos conlra qualuor tuos edidi, satis evidenler
dicas; tu quali capitc isia, qure illi notissimaconsen- ostendi. Sed per tuam sciliceldialecticamlerrcrelurs,
sionc diditcrunt alque docuerunt, reprehendis alro- si his diebus superessetAmbrosius, ut ex consequen-
citcr, dcfcndisqucfallacUer; et me arguis dicens eo- tibus falsis inveniens falsum esse quod senserat, di-
rtimcssc criniiiiatorem, cumvideas eorum contra lua cere non auderet ulterius , de sexuum commixtione
criraina, qurc ex obliquo illis objicis, defensorem? parvulos natos expertes non esse delicti, ne per hoc
Diciscorum < ncgligenlioracommenlanon esso sub- eos sub potes(a(e diaboli constilueret : lunc ergo (e
jicicnda judicio : > siccine illorum dicta defendisac doctore Maniclfrcusesse desisieret. 0 quid perdidit,
deluis? An polius noniine negligcntircreprobas el ac- qui (e audire non potuit! Proindequia propler hunc
cusas, ct nullo dubilanie condemnas, qusenegligen- scnsum Manichoeumme essc dicis, profcclo in hoc
lcr cfliisa, ci ideo falsa csse pronuntias? Rogamus sensu persevcrans , Manichocus,lc auclore, Ambro-
le, si falsa cssc asseris dicta qurc defendis, vera sius bac excessit e vila. Non ergo illunr-defendcre,
cssc asserc qurc reprehendis. « Iram non cunctatio quod nullo modo potes, sed dolere debes, quiado-
hrcvis, > inquis, < scd pcrlinax meretur intenlio : > cere jam non potes : quod si faccre potuisses, ma-
quasi aliquid profcras, undc possis oslcndere illos , gislerio tuo ille correplus alqUecorrecius prohiberet
non dico post brevcm ', scd sallcm post longam in- ulique in Ecclesia quani regebat, exorcizari ctexsuf-
(entioncin, vcl in fine vitrc suocde peccato originali flari baptizandos parvnJos; ne in tot innocentibus,
mtilasscscnlentiam. Vana loqueris, iiisana loqueris, nequc ulla ralione, ul asseris , sub potestale diaboli
pcrvcrsa ci (uoc saluti advcrsa loqueris: quicsce , conslitutis iraaginibusDei, ipsi Deo fierettara gravis
obsecro; quid taiUumloqucris? alque insignis injuria : quod lamen si fieri prohiberet
CXX.JCL.Ycrumpergamus ad reliqua. Nihil pror- Ambrosius, vobiscumde Ecclesia catholica pellere-
sus valel, quod lc ais diabolo reputare, noncorpora, tur. Absit enim ut hseccorreclio potius, quam de-
sed dclicta : inficiarisomnino, sicut frequenler os- ceplio nominetur. Absit crgo ut ille vir vobiscum
lcndimus, nullo alio sludio, nisi ut Manichrcivites conlra matrem Calholicam consisterets: sed vobis
invidiam, cujus inspiras venenum. Corpora enim , inviclus pro illa resisteret. Quid esl igitur, quo me
prorsus corpora reputas principi lenebrarum, quorum ab illo in hac causa sepafandum.pulas?Perconimix-
conimlxlioucmdiabolicam profitcris, quorumgenita- tionem corporum maris et feminre, delicli expertem
lia, quoruro motus, quorum fructus accusas. Arguis nasci dico neminem , sicut ille; nec tamen corpora
palam cx primo magislcrio membra, non vilia : illud diabolo conditori tribuo, quia nec ille : quemad-
cnim dicis diabolicum, quod eiiam Maiiichrcus,sicut modum nalurre vitium ambo culpamus, ita uaturse
iu scripturis ejus docui, insexibus iudignalur vigere. auctorem ambo veneramur. Si quoniam concupiscen-
Ei ul rcpcliiione brevi lec(or nosler, quod (enere tiam carnis, qua caro concupiscit adversus spiritum,
possil, accipiat: aut ostende esse in parvulis volun- per prsevaricationemprimi hominisin naturam ver-
latem , aut nb eis crimen amovelo. Quod cnm non tisse dico, ideo t arguo membra, hon vitia; » hoc
facis, sed asseris eos propier hoca diabolopossideri, fecit et ille : si vero aliunde est origo vitiorum,
quia de corporum sunt commixtionegenerati; osten- 1 vignierius,a profanilateesl; omisso,concepta,quod
ex manuseriptis restituitur.
s SicMss.Editivero,tereretur.
1 CodexPorl.hic addit,cmictationem. 8 Mss.,siuerel.
 1415 OPERIS IMPERFECTl CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 141o
aliunde membrorum; nec ego(a), nec iUe.Voluntatem non tamen hanc conjunctionera, mendacii voluil ne-
propriam inesse nascenlibus, nec Ambrosius dicit, cessitatem videri, sed universitatis indicium J. Tale
- nec ego : per primi hominis tamen proevaricatricem est enim quod dixit, Nali ex purcnlibus mentiunlur;
voluntatem factum esse concupiscentisevilium , unde quale si dixisset, Omnis homo , dunlaxat sui rector
per commixtionem sexuum nascentes trahunl origi- arbitrii, aliquando mentitus est : sciebat quippe nc-
nale peccatum, et Ambrosius dicit, et cgo. Ambo minem sine commixtione parentum, prseter Christiim,
igitur natos homines, antequam renascanlur, non exstitisse. Igitur opere conjugali non iniquitatem, sed
propter eorum substanliam , cujus creator est Deus, generalilatem vir prudens voluit indicari. Christum
sed propter peccatum quod per unum iniravit, et vero pronuntiavitomne cavisse mendacium, quem mi-
per omnes homines pertransiit, cujus peccati auclor raculo parienlis ostendit : quod quidem vehementer
est diabolus, poteslati adversarioedeputamus. Quid contra Hieronymum, cujus iu assecla es, fremit; qui
est quod te impudentissima frontementiris, Ambrosii mendacium signalissime Christo est conalus affige-
et aliorum similiura dicta defendere atque deluere ? re (a). Non ergo jure vocatus est Manichoeus(si tamen
Quis ita crccus est, ut non videat quod ea tu repre- vocatus), qui contra errorem veslrum frequentavit lau-
hendas , ego defendam ; tu polluas, ego deluam ? dationem creaturarum.
Ambrosii dicta sunt de Christo loquentis : < Ideo , > AOG..Laudalionem crealurarum frequenlamus et
inquit, < et quasi homo per universa tenlalus est, et nos : quid est crgo quod dicis hoc facere Ambrosium
in similitudine hominum cuncla sustinuit; sed quasi contra errorem nostrum ; cum hoc faciat secundum
de Spirilu nalus , absiinuit a peceato : omnis enim fidem nostram? Quomodoauiem illa verba posuerii,
homo raendax , et nemo sine peccato nisi unus Deus. qurc a me tibi objecta tu commemorare timuisti, ne
Servatum est igitur, > inqnit, < ut ex viro et mu- tcnebrre ture clarissima luce illorum redarguerenlur ,
liere, id est, per illam corporum commixlionem , aliis etiam scripiorum suorum locis sic os(endit Am-
nemo videatur expers esse delicli : qui autem expers brosius, ut non ei sicu( negligentiori, quomodo lo-
delicti, expers eiiam hujusmodi conceptionis > (In queris, el incautiori senlentia isla semel subrepsisse
Isaiam). Ista dicla dicis esse falsissima, eisque Mani- videatur; sed de peccaio originali dogma ejus, quo-
chseum ' dogma nefaiium conlineri : ac per hoe Am- niam dogma catholicum est, satis liquida manifes(a-
brosii dicla lu reprehendis el polluis. Ego vero illa et lione declare(. Cur ergo el qua ratione dixerit, Ser-
verissima prredico, et Maniclioeo non solum non valum est igilur, ttl ex viro et muliere, id est, per it-
amica, verum et inimica, sicut jam feci, esse de- iam corporumcommixlionem,nenw videaturexpersesse
monslro : ego igituf ea potius defendo , et a tuis ne- delicli; qui aulem expers delicli, expers eliam hujus-
fandis criminalionibus deluo. Ulrum ergo ille noster modi conceptionis;quia non hic peccala hominum post-
an vesier sit, et vos videlis : sed quia homines- a eaquam usum cceperunt habere ralionis, ul lu alie-
eum , quem narisa, sed originale peccalum intelligi voluit; quid
quibus diligilur, formidalis; prolecto
alrociter accusare convincimini, fallacia excusare alibi dicat altende : Jordanis, inquit, conversus re-
conamini. trorsum, significavitsalutaris lavacri fulura mysieria,
CXXI. JOL.Quod dicis ei convicium a Joviniano fa- per qumin primordia3 nalurw sitm, qui baplizali fue-
clum (De Nuptiisel Concupiscentia,lib. 2, n. 15); in rint, parvuti a malilia reformantur (Lib. 1 in Luc. i,
: annuamus vel Jo- 36). Dic, Juliane, a qua malilia, si non trahunt ori-
quo menliri (e tamen arbilror sed
viniani te criminatorem verum esse posse, Ambro- ginale peccalum.Audi adhuc alio loco : ATonenim vi-
siumque ab illo Maniclweumvocatum : at id constat rilis coilus, inquit, vulvwvirginalissecrela reseravit,
insanura fuisse.Non enim sane poterat Manichrcusvo- sed immaculatumseqien inviolabiliulero Spirilus san-
cari, qui bonara naluram, qui peccaia voluntaria, qui ctus infudit. Solus enim per omnia ex nalis de femina
a Deo instilulas nuptias, qui a Deo fieri parvulos prse- sanclus DominusJesus, qui lerrenw contagiacorruple-
dicabat. Si ergo ille preelationemvirginitatis nuptia- Iw immaculalinovitateparlus non senserit, el cmlesli
rura accusationem pulavit, nesciit omnino quid dice- majeslate depulerit (In Luc. n, 23). Responde, Ju-
ret. Aliud cst enim contrarium, aliud ordinalum. Roni liane, qure sinl tcrrenrc contagia corruptelre, qurc so-
esl: infamaiio au- lus cx nalis de femina DominusJesus immaculaii no-
quippe laudalio ad meliora gradus
lcm naturre ad Manichseumvia est. Cum orgo non da- vitate partus non sensit. Adhuc audi : Antequam ua-
mnarel Ambrosiusnuplias; nec comniixtionemconju- scimur, inquit, maculamurconlagio. Et paulo post: Et
necessitatem diceret esse , si nec unius, inquil, diei infans sine peccalo, multotna-
guin, vel opus diaboli, vel
ut eum conferret gis nec illi materni conceplusdies sine peccatosunl (In
peccali: improbe fecit Jovinianus,
Manichreo,puiaretque nihil intercsse inler nuptiarum ApologiaDavid, cap. 11). Mul(a hujus viri, quem sani
accusatorem et laudatorem'. Nam si de legitima et a capitis fuisse confessus es, lalia commemorare pos-
Deo instituta corporum conjunctione generalos, post- sum : sed cui non sufficiunt ista, quid sufficil?Ex his
usum coeperunt habere rationis. sponle pro- ergo inteltige, quam non sinaris etiarn illa, sicut es
eaquam 3 imitatione mentitos dixil Ambrosius;
pria proborum 1 sic Mss.In vign.,judicium.
1 Codexport., Manichwi. ' Ad oram codicis Clar., hallucinaris. Forte legen-
* Forteaddendum,virginitatis. dum, harioUiris.
3 Editi,et Mss.Mar.clar., inprimordio.
* Forte, pravorum; vef,proavorum.
a rgw menibra, nonvitia. (a) vide su^ra, cap. 88-.
(a) substudi,
 1417 LIRER QUARTUS. 1418
conalus, in alium sensum delorquere atque perver- deraiione, et in judiciis immanitatepeecare contendis.
tere, quredixit Ambrosiusde his qui nascunlur per Cumitaque tanta disparatiosit interte et Jovinianum,
commixtionemcorporum, non arguens Dei creaiu- quanta conjunclio inter le el Manichreum;tanlo te lo-
ram,sed ofiginale pcccalum.Quid mihi oblendisllie- lerabilior Jovinianus probaiur, quanto Joviniano hor-
ronymum cujus me conviciaris asseclam, de cujus ridior Manichseus.
verbis nulla nunc qurcstioest? qure tamen verba si AOG.Quara bellus tibi videris, cum me Joviniano
posuissesaul ea non habere quod displicere deberet comparans, pejorem conaris ostendere. Verum hanc
ostenderem , aut inlelligeniioribusexponenda relin- quoque contumeliam mendacissimamcum Ambrosio
querem; aulsi essent procul dubio contraria veritati,' me a te accipere gaudeo : sed te sic insanire conlri-
libertalequa dignum est iraprobarem. Ambrosiumrc- stor. Ea quippe causa me Joviniano dicis esse pejo-
spicc, quem Manicbreumnon audes dicere : cum rae rem, qua^medicis etiam Manichreum.Et quid eslhoc?
propterea dicas, quia de originali peccato ea dico, Illudscilicet originalepeccatum,quod vos negatiscum
qure dicit. Nam si proptcrea non diceres Ambrosium Pelagio, nos vero cum Ambrosioconfitemur.Ctimillo
Mauichreum, quia bonam naturam, quia peccata vo- igitur, secundum vos, sumus et Manichiei, el pejo-
luniaria, quia nuptias a Deo institutas ct a Deo fa- res Joviniano, et quidquid nos aliud ore protervo ,
ctos parvulosprrcdicabat; nec me diceres, qui eadem nec sane veridico, sed maledico dixeritis, docuit nos
fideliter procdico.Si autem me proplerea Manichreum Dominusgaudere et exsultare, quando qualiacumque
dicendumpulas, quia esse confileor originalepecca- maledicta non ex veritate audimus, sed quia pro ve-
tum; hoc eliam illc confitetur : cur non ambos pu- ritate certamus (Matth.v, 12). Ecce ego non dico mafi
tas? Sed me pelulanlcr dicis, illura latenler opinaris, esse necessitatem,quia nec Ambrosius;et tamen dico *
non veritaie dislincla, scd exslincla poiius libcrlale. parvulos a malitia reformari, quod et Ambrosius: et
Hoc enim de illo non audes dicere, quod audescre- ideo mali nulla est necessitas; quia et iHud Deo sa-
dere : au( si de illo is(a non credis, profecto nec de nabile est, quod Irahit nalivilas; quanto magis quod
me credis; quia e( si errare nos exisiimas, facileest addit voluntas? Non dico, nec per graliam homines
ut videas non esse Manichreos,qui peccanlis ' pro- liberari; quod absil ut dicat Ainbrosius: sed quoci
priam substantiam, quam Deus non creaverit non as- non vis dicimus, nonnisi per gratiam liberari, non
serimus; sed originale peccalum de vitio voluntario solum ut eis debila dimittaritur, verum eliam ne in
nalurre, quam Deusbonam condidit, propagaiumesse tentationem inferanlur. Non transcribimns diabolo
/irmamus. Facile est ergo ut hoc videas, el simul vi- Mariamcondilione nascendi; sed ideo, quia ipsa con-
deas nos esse conlrarios Manichreis: sed eorum no- ditio solvitur gralia renascendi. Non tanquam malo
men ah Ambrosioabigis adulando, et mihi objicisca- honum, sed tanquam bono melius, virginiiatem nu-
lumniando. ptiis anteponimus.Non, ul calumniarrs, bonos el im-
CXXII.JOL.Verum ul illi infensus Jovinianusar- pios uno supplicio; sed bonos nullo, impios autem
guilur, ita vobis comparatus absolviiur. Quando enim non uno, sed pro diversitale ipsius impietalis, diver-
tibi tanlum prudentium censura donabit, ut le cum sis suppliciis dicimus esse cruciandos. Non dicimus
Jovinianimerito componat?IUequippe dixit boni esse Deumin mysteriis imbecillilate, in prreccptis immo-
necessitatem; tu, mali : ille ait per mysteria homi- deratione, in judiciis immanitate peccare, cujus et
nes ab errore cohiberi; tu vero, nec per gratiam li- gratia regeneratis mysleria sunt utilia, el gralia libe-
berari: ille virginita(em Marireparlus condiiionedis- ratis prscceptasalubria»,et bonis malisque convenien-
solvit; tu ipsam Mariamdiabolo nascendi conditione ter distributa judicia. Ecce nos ea, in quibus nos di-
transcribis : ille meliora bonis rcqual, id est, inle- cilis Jovinianoesse pejores, amolimur a nobis : vos
grilalem connubio; lu vero commixtionem conjugii a vobis amolimini, si potestis, in quibus vos pejores
morbidamvocas, el castitatem fcedissimrcrei colla- eodem ipso Joviniano esse monstrabo. Ille dixit boni
tibne depretias : nec gradum inler hrcc addis; sed ge- esse necessilatem; vos dicitis esse bonam mali cupi-
nus omnc commulas, non utique bono virginitatem, ditatem : ille ait per mysteria hominesab errore co-
sed malo prreferens.Esi autcm vililalis exlremoe,nisi hiberi; vos, viam reclam gradiendi cupidilatemnon
teterrimo comparatnm, placere non posse. Jam vero inspirari a Deo, sed arbltrio Iibero acquiri : ille vir-
quid ille lale de Dei fnjuriis, quale tu? Illc ejus judi- ginilatem Marire parlus condilione dissolvit; vos ip-
cii vigorema benignitatis voluit parle coufunderc; sam carnem sanctam de virgine procreatam creteroe-
tu, a malignilatis : ille dicilapud cum bonos el opii- carni hominum corequatis, similitudinem-carnis pec-
mos requohonore fruiluros; lu vero, bonoset im- cali non distinguentesa carne peccali : ille meliora
pios, id est innocenlcset diabolura, uno supplicio bonis rcquat,id est, integritatem connubio; vos, mala
cruciandos: ille ergo Deumclemenlissimumvult vi- bonis; nam discordiam carnis el spiritus tam dicitir*
deri; tu, iniquissimum: ille dicit' mysteriis ejus im- essebonum, quara concordiamnupiiarum : illedicit
buloshominesnon possepeccare;tu vcro ipsumDeum, apud Deum sequalemhonorem bonoset optimos ha-
et in mysteriis imbecillilate, et in prreceptis imrao- bituros; vos autem, quosdam bonosnon solum in re-
1 CodexPort.,peccatis. gno Dei honorem nullum adepturos, sed nec ipsnm
* Editihoc Iocoaddunt, apud eum,quod a Ms. Mar. regnum csse visuros : ille dicil Dei mysteriis homines
abest et lihrariorumlapsu ascitum videturex superiore
illa scntentia,illedicitapudeumbonos,elc. « SicMss.In vign., dicis.
SANCT.ATJGUST. X. (Qmrante-eincf.J
 1.4,10 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1420
imbnlos non posse peccare; vos dicitis facilius quidehi insipienlium surdilatem, qui fragofc teftofis riiutui,
per Dei graliam, sed el sine illa per liberum arbitrium sicut aspides sufdre feriim vocibusoljriittinlur.Claffiat
p.osse homines non pcccare; audacla gigontea repu- Augtistiriiis, Neqriam est homiiium natio, naluralis
guanles Deo, cum de bonis fructibds loquefetur di- nialitia, imniutaibiliscogilatio in pefpettiuhi, seriien
ccnii, Sine me niliil poteslisfacere (Joan. xv, 5). Cuhi maledictum ab inilio. El inveriiunluf adhuc, qui illum
igilur iii deterius lanium a Joviniani errore dislelis , iion UsquequaqueManichreiautument charaClefe per-
nos lainen ei subjicilis, et Manichrcopolius adrcqua- cusstim? Interrogehtuf hodie quicumque surtl ipsa-
tis; magno scilicel prsesidio communiti, quasi pro- rUm sordium seclatores publici: si aliud dixerint, ftos
pierea condideriiis* hreresim novam , ut quando vos putemur fuisse menliti. Ergo si est malitja naturalis,
redarguimus, nullis hrerelicisadrcquare possimus.Ego quomodo le fingis malam non pronuntiare rialuram?
lamen in hac causa, in qua libi de originali peccalo Si esl semen maledictum ab initio, quomodo te dicis
mullum videor de(es(andus, et Manichreopoiius co- vilia voltinlatura accusare, non seminum? Si imrati-
aiquandtis, cum Arabrosio sum , velis nolis , qiiem tabilis Cogitaliomalignaiiiium est, quomodo te peje-
Joviniamis Manichaeum dicebat, ut tu ! sed libefe ras liberuni arbitrium confiteri? Nisi 1 stipCrest, ut
ille, tu subdole. Denique semel ille vincituf, ciim Ma- illos Hebroeos,Sirachs, vel Philonera, qui libfi ipsius
nichrcus non esse demonsiratiir Ambrosius : tii vero qui Sapientia dicitur, auctores incerta opinione cre-
quia voluisti cor duplex habere, bis Vincefis. Af- duntuf, dicas fuisse Manichreos.
guis Ambrosium Manichreumesse ; Ostendo nori es- AOG.Quilibei auctof fueri( libri hujus, bene, quia
se : negas le arguere, ostendo te arguefe : uifurnque auc(orita(em ejus non respuis. Idoneus est igilur, ex
autem clarcbit ei qui superius qusc dixerits legerit. quo adversus vos, qusepossumus invenire, testimonia
CXXIII. JUL.Vcrum videamus et coctera. De his proferamus. Nam et Pelagius doclor 3 vestcr in Iibro
qure egiraus satis superque lectorem insiructum putd, quem Testimoniorum vel Capitulorum edidit, posuit
qua virtuie vel meorum dictorum aliquid oppugnet, ex isio libro quoe iiuentioni suoecredidit convenire
vel opinionem tuealur suam; et ideo non eril necesse (De GestisPelagii, ii. 6). Cujus liliri auctor magis quia
scriptorum id omhiuin repetitione monstrare. Quo- Manichreus iion fuit, satis aperteque demonstrat,
niam vixsingulos sparsosque versiculosde libro meo etiam ab eis qni Manichaeinon sunt, et in Ecclesia
proponens sibi, eosque laudans frequentef, nonnun- Clirisli legi accipique meruerunt, poluisse dici mali-
quam eiiam tiiillat suggillatione bfevissima ; cuffita- tiam naturaicm; sine ulla repreliensione institutionis
men hoc quod mordendum pu(at, a me rion sit ita, ut et conditionis Dei, naturarum omnium sapieniissimi
suspicatur, prolalum. Quamobremad illud opusmcum alque optimi creatoris. Unde el Aposiolus non alio
leclorern dirigo : videbit assertionem Concinerevefi- sensu dixisse inteileclus est, Fuimus enim el nos ali-
taii. Hic sane qui sibi querebalur objectiim, quod quando natura filii irw, sicul et cwlcri ( Ephes. n, 3 ).
naturara crirainafetur et semina, coniinuam simu- Quod quidam nOnad verbum, sed ad seritentiamsunt
landinoii poluit lenere patieiiliam : sed postquaifl inlerprelati dicentes, Fuimus enim et nos aliquando
3
proestigiis patroni sui serenavit audiluM, velut te- ftaturaiiter filii ifrc. Quod aulem ait, sicut et cwleri,
sludo caput aperit. Nanl cum dixisset, qiiia nisi Adara ostendit omnes irre filios esse nalura, nisi quosdam
peccasset, ita homines generare potuissent, ut sole- eorum a massa perditionis gratia divina disCernat,
mus aut arliculos coramovere, aul Unguiculasexse- De alienis ergo ab hac gfatia etiam Pelfus apo-
care : addidit, < Sed si semen-ipsum nullum raaledi- Stolus Ioquens : tii vero, iftqUit, velul triutd^ anima-
ctum habet, qnid est quod scriplum esl in libro lia procfeata naturaliler ih caplivitatem et interitum
Sapienlise, Non ignoransquoniamhequamerat nalio il- (11Petr. ii, 12). Non se quippe cxuebanl veterem ho-
torum, et naluralis malitia ipsorum,el quia non poterat minera. Nisi aulem vetus omnis homo nasccrelur,
rimlari cogitatioillorumin perpeluum: semenenimerat nullus parvulus renascendo renovaretur. Absil ergo,
malediciumabinilio > (Sap. xii, 10,11). Atqueipsum ul cum Crealoris dica(ur injuria, naturaliter esse ho-
teslimonium quod protulit, subdila argumenlaliorie mines irre filios : sicut sine ulla ejus injuria quisque
prosequitur, < Nempe de quibuscumque ista dicat, de dicitur natiiraliier siTdus, aut naturalUer caecus, aui
hominibus, > ihquit, < dicil > (De Nupliis et ConcUpi- riaturali(er morbidus; ilemque alius naturaliter fa-
scentia, lib. 2, tu 17-21). En qui se profitebatur a luus, alius naluraliter obliviosus, alius naluraliier
Manichrcorumstudiis deslitisse, qui sub occasione iracundus; etcsetera iniiuraerabilia vitia, sive corpo-
sententire quam nOrt inielligit, maledictiira semen, rtim, sive, quod est gfavius, animorum, Dei cpificio
maliliam natufalem, et inconvertibilem cogitalionem creatorum, ejusdemque Dei occulto, sed justo judicio
pronunliat iniquOrum.Fama est, apud catacli(a 4 Nili vitialorum. Idem quippe ipse totius hominis creator :
aqriarum proruenlium slrepitu usu aurium accolas et laroen quamvis cum ejus Iaude natura sit liomO;
deslifuios. Finxerit illud opinio, qure de magiiis majo- nullo modo tamen cum ejus vituperatione natura vi-
ra dispergit: valei tamen exemplum ad castigandam tiosus esl homo. Scimus itaque non vitia, sed na(uras
esse tribuendas conditori Deo : sed unde sint vilia,
1 Editi,condiderit.verius autem Mss.,condiderilis. 1 vignierius,nunc. At Mss.,nisi.
' codex Port., diximus. ' CodexPortarum,ttl illum HebrwumfiliumSirach.
* Verbum, ex manuscriDtis 3 Ex MSS.
*'Skyilss.inprwstigiis,
vign.,caladtjta.
addidimur,.
4 addjtur,doclor.
SicMss.ln vign.,cruenla.
 1421 LIBER QUARTUS. 1422
debet dicere, qui vult resistere Manichseo.Et de aiia- quia de quibusdam, ndii de bmnibus hominibus age^
rum quidem rerum vitiis, quas a Deocreatas falcmur, bat, ideo etiam fccit iiUelliginullos alios esse tales;
sed ejus sapieriiissima ordinaiione, sive bonis, sive cum Apostolus dicai, Fttimus el nos aliquando natura
eliam malis angelis subditas, respondere facillinium filii irw, sicul et cwleri. lsraelitas aulem illo lempore,
esl, ab eis quibus subjacent, earum quoque semina non quidem etiam ipsos omnes, sed pios, ab his de
posse viliari, ut non solum fiant, verum etiam con- quibus dictum est, Naluralis malitia eorum, non dis-
cipiantur nascanlurque viliosre. De bomine agitur, de cerncbal naiura, sed gratia; propter quod etiam Dei
raiionali animanle, de imagine Dei agitur, cujus na- filii suni nuncupati. Videndum est etiara , qUomodo
lura nullo iriododiaboli ludibrium fieret, quem recte dictum sit, Diligis omnia quw sunt: quoniam sunt
credimus auctorem esse viiiorum , hisi per justum etiam iniqui; etalibi scriplum est,,Or/is(i amnet qui
Dei judicium propter originale peccatum. Denique operanlur iniquitatem(Psal. v, 7). Diligilergo et ipsos,
nec vos ipsi, quantum existimo, dicere audetis, quarii- iii quantum homines suiu, odit in quanlum iniqui
vis dogma vesirum hsectam dira sequalurabsufdilas, sunl; et damuat eos qitia ihiqui surit, et facit esse
in paradiso exortura fuisse tot ac tanta vitia naturalia; quia homirtcs sunt:: Quia niliil, inquit, odisli horuhi
si peecanle nemine , illa in qua est condila, naturas quw fecisti.Amat ergo Deus homincs usque adebi, ut
bumanse ' felicitas permanerei. Vos autem negaiiies etiam, cum iniqui sunt, aniet ut hOriiinessuriL,qiiain-
originale peccatum, profeclo natiiram quam Deus rion vis oderii quod iniqui sint. Ac per IiOc iniqul quos
creavit, ex cujus commixtione sint hominum cum Deusodit, et sunt homines, quoniam Deus suuiri
quibus nasciiniur vilia, facilis iniroduci. 0 perversi amat opificium; et miseri sunt, quoniam Deus amat
hrerelici, Manichreorumadjutores , de Manichrcisca- judicium. ,
lumnialores, et Gaiholicorum eadem concorditer CXXV. JUL. Cernisne quaffi infesla sit opinioni
coiKra vos veras dicentium aliorum cohteniiosi cri-1 vesirsegraiificatio Deilaudatoris? Dicit eumcondere
minaiores, aliorum subdoli adulatores! animas, et amare : quod a vobis ricgaiur, qui juratis
CXXIV.JUL.Exspeclet nunc forsitan lector, quo- innocentium animas esse sub diabolo, ei exosas Deo;
niodo hoc lestimohium debeat intelligi : quod certe cum nihil habeant aliud, quara quod ab auctore sor-
non pertinere ad traducem peceati, rtecad Maiiiclweb- titre sunt.
rum opinionem , isle ipse qui fuerai ejus usiirpator, ACG.Ergo secundum ie , et fatuilatem a Deo au-
osfendit; aitenim, .< De quibuscumque lioc dicat, de ctore sortiiiiuur quicunique fatui nascuntur, quos
liominibus dicil: >cum cciic si de naturali peccato magis quam mortuos dicit sacra Scriptura esse liigeii-:
diceret, nOnde quihuscnmque, sed de omnibus loque- dos (Eccli. xxii, 13 ). Sed isiorum quoque animas
retur. Opinio quippe Manichrcorum generaliter ctin- secundumquemdammodum.idest, uisint; ut vivarit,
ctorum mortalium inramal rialuram : senleniia verO utseiuianlj ut quaravis obtuhsa meiuis acie,tameli
fle qua qurerimiis, eiiairi ab ipso plagiatOre suOfeci- pecoribus antecellant, amat utique Deus. Alia autem
pit lesiimonium, quod nOn in bnfites, scd in aliqudS est illa dilectio, de qua scriptum est : Neminemdiligit
prolala siti Exquo COnstat,riulilim eihegoliuiri fuisse Deus, nisi eumqui cum sapientia habilai (Sap. vu, 28 ).
eum traduce, qure neqitaquani univefsos, sed plefosi Sed vos dicite1, unde plus amet Deus ahiraas pafvulo-
qiie pefCcllit. Igiluf ostenso iiihil de ea speetafe ad rum, quibus providet lavacrum regeneraiiohis, uteOs
pfofanam opiniprieni, ipsius libfi siiffragio scriptdiis mittat in regnum; et unde aliis non proestet hoc bene-
ejtis saiiitas assCfalur. Loqniluf ad Deuifi: Misereris ficium : cumeosnon discernant ulla irierita voluhta-
ohihium, quoniani omhia' poles, et dissititiilaspeccata tum, nec sit apud Deum,quam nobis ihsulsissime so-
hominumptopter pxhitehliatn : diligis eniih onihiaqiiw lelis objicere, acceplio personarum, Quanquaffi ubi
iiihl, et hiliil odisti hbrum qnWfecisli, Quomodoehihi diclura est, Amas animas, nec.dictum est,Omrtes
posset aliquid permtinere; nisi tii volkisses?Parcis au- animas , nulla sit qurestio. Fortasse quippe sic posi-1
lem omhibus,qttOhiahittia Silrit, Dbihihe, qili animas lum est, ul omncs Deus animas coridat; nec oranes
diligis. Bonusenim spirilus itiusesi iriomnibus: propfer lamen diligat, sed quas a creteris non meritis earum,
qitod hos qiti erranlj paflibttscdrripis, et de qitibilSpec- sed suse gratire largitate discernit» ut liabiterit cum
cant admonenSdllbqueris( ttt telicla malilia creddnt iti sapientia : quia neminemdiligitDeUs,nisi euhi quicUm
le, Domine(Sap. xi, 24-xn, 2).- sapientia habitat : Dominus autem dal sapieniium
AOG.Quomodo miseretuf oirtniurii Deus, cum aiisi (Prov.n, 6).
Scripiura dical, Non ihiserearisomniltmqiti bperaniur CXXVI. JOL. Poeiiitentiara quOque, quairi Deuni'
iiiiquitatem(Psal. LVIII,6);- nisi quia et in illis qiib^ affirmat dare, vestrum dogffia non recipit, iri' qud
Tum non miserelur, omneshoniines ita suni, lit omiiia malum naturale el nequilia mutari nesciat conti-
gcnera hominum intelliganttir; sicut dictuni est, De- nctur.
cimatis omhe olus (Luc. xi, 42), id est, omfte dleiiil AOG.Imo nos potius contra vos dicimus, et ipsarii
genus? Quid autem te adjuvat, quod scfiptufa libfi pcenitcnliam Deumdare : quia licet voluntatc quisque
Sapientirenoii de omnibus hominibus lbquebatuf, libi agat poeiiiteiuiani; prooparatur eliarri yoluritas a Do-
ait, quod naturalis esset malitia illbrUrii.NequCeiiiiii' mino (Id. vm, sec. LXX), et hmc esl immutalio
1 in editis omissuni,/Vwmawc; licet inomnibus exstet dexterw Excelsi, quani sacer insonat Psalmus (Psal.
manuscriptis.
' Uicex Mss.restitUitur,vera. ' sicMSS. In vign,, dicitis.
 1423 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINl 1424
LXXVI, 11); quia ut fleret Peirus , eum respcxit Do- intcrfectoris ' invidiam , si propler unum peccatum
minus (Luc. xxn, 61, 62): unde ait de quibusdam et parricida Deo displiceret, et filius.
coaposlolus ejus, Ne forle det illis Deus pwnilentiam AOG.Sic ista loqueris, quasi propler unum aliquod
(II Tbn. II, 23 ). Et quod iminulabilismalitia diciiur, peccati genus omnes homines puniantur , aut nos di.
homini est immutabilis,qui eam mutare non polest; camus propler solum originale peccatum esse iroe
iion Deo, qui omnia potest. filios eos, qui jam grandes setates agunt. Quisquis
CXXVH.JDL.Quod autem commendavil admonere non credil in Filium, sicut ail ipse Filius , non habebit
Deum, ut relicta malitia peccaiores crcdant in eum, vilam, sed ira Dei manet super eutn(Joan. III, 56) :
evertit omnino opinionem naturalis mali : quia cer- sed suni aliis alii pejores, super quos Dei ulique ira
tum esl relinqui non posse congenita. major manet; nec tamen omnes sic evenuntiir atque
Acc. Possunt etiara congenita relinqui; sed quando delentur, ul isli dequibns agitur, qui terram , quoe
id operalur in homine Omnipotens : nam et corru- lsraelitis daia est, possidebant. Quid est ergo quod
ptio congenita est corpori, quod lamen erit incorru- dicis, < Vide ilaque quam non de eo loquatur cri-
plibile. mine, quod confingit Manichoeus?> ubi vis iniclligi
CXXVHl.JOL.Hinc explicata palientia Dei, et dis- originale peccalum; quod non confingit Manichseus,
pensatione mitissima, qua non vult morlem morien- sed, ut cseleri Catholici, et contra vos, et conlra Ma-
tis, nisi ut revenatur et vivat, approbare quod dixe- nichoeumconfilelur Ambrosius : quia non est aliense
rat eliam per exempla persislit, facitque mentionem naturse commixlio, quam Manichseusinducit; sed
eorum, qui in lerra Chananseaviventes pessime iram nostroe depravalio de peccato , quod in mundum per
Omnipoientis accenderant, ut impenderetur ultione unum hominem inlravil, ct per omnes homines per-
juslissima Israelitarum triumphis ', sub Dei jam lege transiit, quod conlra fidem calholicam vos negatis.
viventium. Illos enim anliquoshabitaloressanclw tum Usque adeone crecus es, ut non videas, quia si pro-
terrm odiens, quoniamodibilia opera tibi faciebant, per pterea peccatum originale non cst, quia hic comme-
medicamina et sacrificia injusta , et necatoresfiliorum moralum non est, nec alia peccata peccaia erunt, qure
sine misericordia,voluisti perdere per manus parenlum hic commemorata non sunt, sive isiis minora, sive
noslrorum, ul dignam percipianlperegrinalionempue- majora? Numquid ideo Sodomitre deleti non sunt,
rorum Dei, qumtibi omniumcharior est terra (Sap. xu, quia nondeillis dicium est quod maleficiaet parri-
3-7). Seplem genles, quibus ex maxima parie dele- cidalia sacrificia faciebant? aut ideo isti Chananrei
tis, lsraelitis (erra repromissionis data est, propter deleti non sunl, quia non de illis dictum est quodma-
quid Deusvoluerit perire, testatur. Ne ' enim in una sculi in masculos lurpitudinem operabanlur? Verum-
hominum natura per aliquam personarum acceplio- tamcn tacitum non est, quod erat eorum malitia
nem apud Deum videretur esse discretio; propter naluralis; qure quidem omnium hominum, scd in
quid Chananreimcruerint interfici, commendat. Illos aliis minor, in aliis major est: sicut corpora corru-
ergo antiquos habitatores sanctm lum lerrm, inquit, ptibilia sunt omnium, sed alias aniinas minus, alias
odio habuisti.Quamobrem? Certe secundum te debuit plusgravant, pro diversiiaie judiciorum Dei, occul-
subdere, quia de diabolica erant commixtione gene- torum quidem, sed sine ulla dubitatione juslorum.
rati, quia a lenebrarum principe possidebantur, Quid ergo mirum, si cum causa exponeretur, cur in
quia tabificavit Adam omnes dc sua stirpe venluros. eos talis vindicla processerit, non voluniaria lan(um
Verum niliilhorum: sed quam causamredditodiorum ? eorum rnalilia commemorata est, verum etiam natii-
Sola opera commissa per voluntatemliberam. Oderas, ralis, cui prrcter generis huraani commune conta-
inquil, eos, quoniamexosalibi opera faciebant.Verum giura, accesserat aliquid amplius ex maledictione
ne nesciremus, qure essent opera , luque brcc gen- prophelica (sanctus cnim Noe suum nepotera Clia-
tiura facta concupiscenliara genitalem vocares, ipsas naan progenitorera maledixit illorum) (Gen.ix, 25);
species operationis exscquilur„ Per medicamina, in- non ulique injuste, cui tamens esset obnoxia, obli-
quit, et sacrificia injusta, et nccalores erant filiorum gatione successionis, in prole? Quodapparet etiamin
sinemisericordia; id est, maleficiiset sacrificiisservie- parvulis corum , qui cum suis parentibus, el hoc ju-
hant, qurc injiista erant, cura idolis offerebanlur, bente Deo, sine ullius setalis exceplione deleli sunl
cultu Creatoris abjeclo : quibus sacrilegiis 3 ipsas (Deul. n, 34) : cum majores propierea maxime Deo
necessiludines deputahant; dcemonas videlicet eliam displicuerint, quod dremonibus fundere solerent
parricidiorum immanitale placantes. Vide itaque suorum sanguinem patvulorum. Nec Deus prrece-
quam non de eo loquaiur crimine, quod confingitMa- pit eisdem parvulis parci : imo prsecepit omnino
nichreus, id cst, cunctis per naluram adbrerente non parci. Hinc intellige setnen ab inilio maledi-
mortalibus, qni hinc illos polissiraum offendisse clum : neque enim eum qui hoc preecepit, dicerc
commemorat, quod nec a parvulorum suorum exiliis audebis injusium. Quod si tibi venisset in mcntem,
temperabant. Quorum certc mors non recurreret ad non ideo sejungeres a parentibus impiis innocenliam"
filiorum, quod < inde polissimum offenderint paren-
1 sic Mss.Editivero,
triumphus.
' vignierius,nec. Atcodex
Port.,ne.
* SieMss.In vign., sacrificiis. -
1 Vign.,interfectorum.Mss.,interfectoris.
.- ' sicMSS.m editis, tanlum.
1423 LIBER QUARTUS. 1426
les Deum, quia nec a parvulorum suorum exitiis adhserere, per cujus meritum conviciumpaiiuntur et
lemperabant. Quorum cerle mors, > inquis, non re- semina. Servatur autem hic idem mos eliam in bono-
curreret ad inlerfectoris invidiam, si propter unum rum parte, ut cum videtur homo per omnia probus,
peccatum ct parricida Deo displiceret, et filius. » congenitis dicalur florere virlutibus. Unde ei bealus
Nec vides ita displicuisse Deo necalores filiorum, ut Job misericordiseaffectumquo subveniebatindigcnti-
laraen eosdemquoque filios cum his juberet occidi. hus, de uberibus se traxisse, irao de ulero matris sure
Neque enim, quia illi impiissimeetiam iilios dremo- secumconfirmat egrcssum (Job xxxi, 18). Nihil crgo
niis immolabant, ideo non debuerunt etiam iidem rebus perspicuis, aut similitudo, aut exaggeraiio, aut
filii, non humano scelere, sed judicio divino, utique amhiguiiasprrejudicarepotest: quoniam cum certum
juslo, quamvis occulto, tanquam semen maledictum, sil nunquamnaturaliumreriirn correclionema morta-
sicut factum est, pariter inlerire. Hoecnon alfendis, libus reposci, prrccipiatautem Deus ut desistanl ho-
dum eloquenlia sine sapienlia raperis, et flumine mines a malo; omni vero verius approbatur, nalu-
vanitalis vis esse disertus, desertus lumine veri- rale• peccatum non esse posse.
tatis. AOG.Putasti quidem te exposuisse verba libri Sa-
CXXIX. JUL. Verumel his, inquit, tanquamhbtni- pientioe: sed non ea sineris eludere verbis insipien-
nibuspeperdsli,et misisliprmcedentetexerciiumvespas; tiae. Salis enim apparet, et clarum est, quomodoilla
non quiaimpotenserasin pugna impiosjustis subjicere, natio nequissimadicta sit, ejusque maliiia naturalis ;
sed parlibutjudicansdabaslocumpwnitenlim.Aculeis, quomodo etiam sit appellata, semen maledictumab
inquit, muscarum eliam illos ipsos sacrilegosstimu- initio. Si eniin, ut tu putas, propler semulationem,id
Jabas, ut potentiam viudicanlisde ludicro suocaffli- est imitalionem,dictum fuisset, qua imitati sunt ma-
ctionis adverlerent. Sed postquam ex consilio Dei, et jorem suum Cham, quem sui peccatimeriio maledixit
ultionis genere voluniaria peccaia patuerunl, quorum paier ejus Noe : profecio Dcus quando in istam na-
rejeclio exspectabatur et petebalur'; tunc demum in tionem vindictam jusiissimam protulii, juberet ejus
obstipampunitorum profanilatem scriptoris nssurgit parvulisparci, quos dicere non poles suorum majorum
invcclio, dicitque illos tantam inisse cum crirainibus imitatione meruisse supplicium. Cum ergo eis nOn
familiarilatem, ut innala quodain modo viderentur. solum non jussit proeberimisericordiam,sed ut parem
IYOH ignorans, inquit, quoniamnequissimafuerit natio vindictam cum parcnlibus sumereni, ipse insuper
iUorutn,el naturalis malilia ipsorum, et quoniam non jussit, qui utique aliquid injustumjubere non pntuit;
poteralcommutaricogilalioeorumin perpeluum;semen satis evidenler lucet, quod non propter exaggeratio-
enimeral maledictumab initio : nec limensaliquem,ve- nem, nequc propter imilalionem,sed propter genera-
niam dabat peccatisiliorum(Sap. xn, 8-11). Cum, in- lionem dicta est eoruni malitia natnralis, et ipsi se-
quil, tu tam benigne tamque patienter et poenilentire men malediclumab initio. Nam conlra errorem ve-
tempus indulseris, el speculam*adraonitionisinfixe- strum, in hoc ipso semine, de quo agitur, prophelica
ris, ut justitiam ac misericordiamab omni infamia, vigilavitauctoriias, ut Noejuslus peccantem Chamfi-
ab omni suspicionecrudelitatis assereres : tamen illi luim in ejus malediceret filio, id est, Channan; ut
spreveruntcoinmonilionesluas, qui beneficiaprreraissa hinc inlelligcremus,vinctos essefiliosmerilis palrum,
despexerant, velut qui velint probare de illius csse nisi hoc vinculurageneralione tracttim, regeneratione
semine Cham, in quem Noe bealus nudilate derisa, solvatur. Deisto ergo Chanaan ducunt originemCha-
censura patria fuerat maledicta jacula(us. Quid ergo nansci,qui dicti sunt semen malediclum ab inilio :
mirura, si majoris eorum 3 proterviremeriio, scnlen- quorum etiara parvuli, quia et ipsi hoc erant, non
tire erat austeritate perculsus, recordaius esl scriplor imitalione, sed siirpe interfici cum parentibus divini-
in maculam posterorum non desistentiumab semula- tus jussi sunt. His Chananocisfuisse similes impudi-
lione, cum frequenier in lege iraitaiio, posterorum cos seniorcs, Daniel prophcta intelligi voluit, quando
necessiludinisquoque vocabulisargualur? Sic quippe eis dixit, SemenChanaan,et non Juda, tanquam dice-
Dorainus in Evangelio ad Judseos : Vos, inquit, ex rct, Similcs filiis Chanaan, et non filiisJuda : sicut
patre diaboloeslis (Joan. vin, 44). Et Daniel contra diclum est, Generaiioviperarum(Matth. m, 7), pro-
spurcospresbyleros, de Israel lamen stirpe venientes, pler quamdam simililudinemmalitise' viperinoe.Ubi
eodem genere legitur inveclus: Semen, inquit, Cha- aulem Dominus ait, Vosapalre diaboloestis; rcvera
naan, et nonJuda (Dan. xm, 56). Ezechiel quoque imilationemvoluil, non semen intelligi: sed nec ipsc
propheta exprobrat plebi Jerusalem : Matcr lua, in- dixil, Vos semen diaboli estis. Et ubi scriptum est,
qnit, Cellhma,el pater tuus Amorrhmus(Ezech. xvi, 3, Paler luus Anwrrhmus,et malerlua Cetlhma,apparct
45). Estergo hic usus ut ad voluntalis invidiaminfa- idco diclum, quod eos fuerant imitati quibus hoc di-
malio slirpis accedat, nimiumque crimini videalur cebalur: denique necibi diclum est, Semen Amor-
vel Cetthseorum.Non ergo ut dixisti, pro-
1 CodexPort.,retectioexspectabalur,velexpelebatur.— rhoeorum,
et vel admit- pter merilum voluntatisnimiumcriminibusadhmreniis,
Morelneque, petebatur,n:eque, expeiebalur,
tit, sicquelegit simpliciter quorumrejeclio exspectaba-
tur; tunc demum, elc. videElement.Critic, pagg.561, 1 vign.,approbatur,peccalumnon esse posse;omisso,
363. M.
' Forte,spiculum. haturale,quodreperiturin manuscriptis.
' Fortehicdeest,qui. » Hic, malitim,
addilurex Mss» ,
1427 OPERIS IMPERFECTlCONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1428
eonviciumpatiuntur el seminct.Ahsit cnira ut sanela deditis morii, et poenitentiamnon acturis, quia sunt
Scriplura seminibus, sicul lu hominibus, convicielur inler illos, vel exorturi sunt de illis filii niisericordire,
immeritis. Ubi aulem sancius Job ajfectummisericor- quibus boc prpsit, quod illis non profuit. llaque eliam
dimde uteromatris secttm, sicut commemoras,cgres- super filios perditionis non esl inanis \ Deinec infru-
sum confirmal; et eum putas, ut eumdem affectum cluosa palicntia : necesseesl enira prosii eis quos ey
multum commendarel,hocdixisse, non quod iia essel: massa perditionis IIOIIhumaua merita, scd gialia di-
cur non, quseso le, annuimusesse quosdam nalura vina discernil; cum vel gratias agunl, quod ab eis
misericordes, si nalura quosdam non neganius excor- Dei misericordia disccrnuntur, vel ex perituris non
des? Sunt enim nonnulla congenila,quse in relale qua perituri, Dei dispositionenascunlur.
usus incipit esse ralionis, siculipsa ratio, incipiunlap- CXXXII.JDL.Advertisergo quanlamdislinctionem
parere. Proinde hominibusnaiura filiis irre proplerea superficies verborum fecerit de naluris duarum ple-
dantur prsecepla vivendi, quia dalur et gralia, ut qui bium : Isfaelitas filiosDeivocat, el Chananoeossemeu
jubet juvet; ac sic mala non solum quse volunlale maledicium. Si hoc quod sonal ad generaiiones re-
suni addita, verum eliam qure sunl congenerata, vin- ferrelur et partus; dicendumerat, aliam esse religio-
cantur. Quod cnim hominibus impossibileest, Deo sorum generationem,aliam profanorum.
facilecsl(Mgtih.xix, 2G).QuibtisautemnondaturDei ACG. Nuraquid quoniam cum audimus filios Dei,
gratia, propler quam dicluin esl, Quiscnimtcdiscer- intelligimusgratiam; ideo ctim audimus filios homi-
i\ii? quid autemItabesquod non accepisti(I Cor. iv, 7)? num, lioii debemus agnoscere confiteriquenaturam?
prsevaricatorcsfiunl, accedcnie lege, non jusii. Sed hi Quid esl ergo quod dicis, non inveniendoquid dicas,
quoquc ad utililatcm' vivunt filiorum misericordire, homocotKeiUiose?Cognoscequod verum est, ailende
ut eos videnles, cl quid sibi non merito, scd gratis quod claruni est. Semen malediclumChananoeidicii
doiiclur intclligeiUes,non cxlollaniur, sed qui gloria- sunt propter lani malam progeniem,u( Deo juslissimo
lur, in Doniinoglorictur (II Cor, x, 17). vindicanleatque imperanle, nec ejus parvuliss parce-
CXXX. JUL.Scquilur vcro Sapienlia : Qvis tibi ini- retur, qui parcnles suos nulla volunlalis imitatione
pulabilsi perierinlnalioncs,quas tn fecjsti,cumnon sil seclaii sunl. Filii vero Dei dicti sunl Israelitre, non
alius Deus, quain lu, cui cura esl deonmibus?Sed cum propler progeniem naturre, scd propter adopiionem
sis justus, jnste omnia disponis; ipsumquoquequi non gralire. Sive ergo dicantur filiiet filii, sive semen et
debet puniri, condemnare, exierumwslimasa lua vir- semen, quid te juvat ista consonantianominum, ubi
tule : virluscnim tua justiliw inilium esl. Aslipulalur rerum es( tanta dislaniia?
cciie coiiimuni prudeiKumralioni, quia maximumin CXXXIII.JUL. Duni conslaret lamen , secundum
Dpo signumjustitia sil, quam Manicbaeus,et Tradu- etiam hanc vanilalem, Lraducemprimi non esse pec-
cianus prani cpnaiufabularum suarum pernegat. cati: quod intcrruptum multarum simul semina gen-
; AUG.In conviciandocui le dieam similero,nisi tibi? tium perdocebant.
Si autem saperelis Deumesse juslum, nunquam con- AOG.Aliud est illius unius hominis semen, quod
gcniiavilia, vel corporis luimani, vel aiiimi, quoe sunt omnes homines; aliud diversa 3 diversarum
ncgare non poteslis, (ribueretis opificioejus, sed juili- geiUiumsemina , quoeillud non interrumpunl, quia
cip; et lunc originale peccatum, sive peccata2, inteb. ex illo cuncta descendunt: neque agunt sua varietaie,
ligerelis, non ncgarelis. ul illud peccalumprimi hominis, quo muiari merttit
CXXXI. JOL. Dcnique pos( paululum sequitiir : humana natura, quibuslibet longe post natis sit po-
lllos enim casligando,bonwspeifecisliftliosItws,quo- steris ejus noxium ; sed ut mngis* minusvesit inno-
niam.jttdicans, dcisin peccalis locuin pmnitenlim.Si xium. Sicut enim quidam parenles aggravant pecca-
cnim inimicosservorumluorum cl tnorti debilos cum lum originale, iia quidam relevant: sed nemo lollit,
tanlo cruciatuadmonitionisliberasti, dans lempusel lo- nisi ille de quo diciura est, Ecce AgnusDei, cccequi
cum per qnem possittnulari maliiia; cum quanla dili- tollil peccala mundi (Joan. \, 29); cui nullum bonum
gcnlia.jndicasfiliostuos, quorum parentibttsel jura- hominis iinpossibilc, nullum malum esl insanabile.
tnenia et ,pacia dedisti bonarum proniissionum?'Ciim CXXXIV.JUL.Porro, sicut ilJud quod de laude
ergo nobis disciplinamdas, inimicosnoslros multiplici- dicitur Judseorum, non ad hoc valet, ul quisquam
ler (lageltas, ul bbnilalem luain cogitemusjudicantis genuiua credalur sauctiiate fulgere: ila etiam quod
(Sap, XII,12-21). naturalis malitia vocatur, non ad boc valet, ut se-
AO.G,.Quarc Peus, ;cumsit proesciusomiiium fulu- mina vitiosa commendel, sed sine prsejudicionalurse,
roru.m, teinpus Cl locpm per quempossit muiari ma- cujusimpeiiurbabilis ratio est, quoequidquid habet,
lilia, dcdcrit ciiam eis, ,de quibus diclum erat, quod a Deo suo auclore sorlitur, varieias isla verborum,
coruni cogiitaijo.upnpoierat mutaii in perpeluum,sa- aut invectionisimpeium signat.aut laudalionisoffi-
lis ostcndil, y.bi.ait,Ronw.&pei fecisii fitios luos, quo- cium.
niamjuditwisd.asinp.ecca.iislocumpcenilentim. Adhoc AOG.Si non est cujusquamsanclilas genuii)a,quo-
ergo datur tempuset locus poeniteiKisc etiam filiis irre modo dictum est Jeremise, Priusquamde vulva exires,
1 SicMss.vignierius,tnanus.
> Fxliti,sed siquamad ntililatcm.Castiganturex manu- - CodexPort., neceorutnparvulis.
scriptis.
' supple, naluralia. 3 CodexPori.aliuddivcrsarumgenliwii;otaisso,diversa.
'*Editi,majtis.McliuscodexPor(.,magis.
1429 LIRER QUARTUS, 1430
tanctificavite (Jerem. 1,5)? Quomodo etiam diQtum opponeres. Aliudcnim non mortale, scd immorlale j
est de Joanno Baptista , Spirilu saneto replebilurjqm nec carnalc, sed spiriluale senien videres : quod vi-
inde ab uteromatrit sum? quod exsultaiio ejus qupque dehat Joannes evangelista, quando dicebat, Omni»
ostendil, quando Elizabeth praegnantem conjtigatam qui natus esl ex.Deo , non peccat; quia semen ejtts in
pragnans virgo Maria salutavit (Luc. i, 15, 41, 44). ipso manel (\Joan. m, 9). Secundum hocsemenquis-
An et hrcc dicla non proprielalis sunt dicta prsecpnip, que non peccat: quia et si peccat ut homo, habet
sed laudationis offieio? Sjc agile, sicvanescite; boc lamen alterum semen, secundum quod semen non
ut dicalis, yestrre reslat insanirp. Quid enim Jerer potest peccare, quia ex Deo natus est. Secundum IIQC
miara, quid Jpannem lumori 1 vestrse fronlis apponir semcn filii non procreantur in maledicto. In qiiibus
mus; quando ipsum Chrislum non discernilis a carne Prophelrc verbis cvigilaredebuisti, et advertere quod
peccati, nullamquc carnem dicentes originaliler csse non pro magno munere hpc prpmitieretiir populp.Dei,
peccali, sic illum creteris coxquatis, ut eliam ipsum nisi quia procreantur filii in maledicto secundum al-
habuisse genuinam hegare cogaminia sanctilalem , lerum semen , quod est ex Adam ; iion autem pro-
qui nalus est de Spirilu sanctp et yirgine Maria, creantur in maledicto secundum Christum , quod ost
expers oninino delicti, quia expers illius conceptipnis semen benediclum ab inilio. Ipse esl enim el Sapien-
quse comraixtione fit sexuura?Quia ei Jeremias et tia Dei, de qua dictum est, Lignum vilw esl omnibus
Jpannes, quanivis sanctificati in uieris matrum, tra- ampleclentibuseam (Prov. iu, 18): unde et iste Pro-
xerunt lanien origijiale peccalum. Nam quo alio mp- pheta, vel Deus potius per Prophetam, Secundumdies
rifp interirent eoriim animaede populo suo, nisi die ligni vitm, inquil, erunt dies tnei popyli, Yita oeierna
oclavo circumciderentur; id est 3 nisi ad Chrisli gra- et immorlalis promitteba(ur his verbis, non carnali-
liam pervenireni *, quem die octavo, id est, post se- bus, sed spiritualibus Israelitis. Ibi vinere spiriluales
plimum sabbati, resurrecturum propter justificatio- et domus non quandoque morientibus pastinatoribus
nem nostram, carnis illa circumcisio figurabat ? Erant et redificatoribus suis possidebunlur ab aliis, sed ab
ergo illi et nalura filii irse ab utcris matrum, et gralia ipsis sine fine viventibus. Ergo agnosce duo genera
filii misericprdire ab uteris malrum; quia nec illa cis seminum , imum generationis, et alterum regenera-
qdluic inerat sanclilas, qure vinculum solveret suc- tionis : e( noli esse incredulus, sed fidelis."".'
cessionis obnoxire quod suo iempore solvi oportebat, CXXXVI. JDL.Patiantur ergo pueruli de islis vcr-
et inerat lamen qure prrcconem ? Chrisli a maternis borum conirarietatibus qureslionem, ut hulJius majo-
visceribus designabat. Sed novus hoereticus, religio- ris rei quam sonorqm capaces pro ajludeniibus sibi
sus 6 physicus vis putari, cum dicis, naluralem mati- poculis l prselienlur : cathpiica vcrc fides neqpe jur»
tiam et semenmalediclumsine prwjudicionalurw dici, gare adversum se lpgem Dei credit, neque ullam au-
cujns, inquis , impeiturbabiiis ralio quidquid habet, a ctoritatem in exiiium ralionis>admiitit; nec cuiquam
Deo suo auctoxe sorlitur. Nonne le admonenl ut cor opinioni atque adulatipni in maeulam divinaeoequita-.
habeas , sallem qui fa(ui nascuntur? Nec lamen vel tis auscullat: sed ut Deuni non solum credit, veruna
ipsi fatui Deuradicere audenl fatuilatisauciorem.Nec etiam novit omnium natiirarum creatorem; ibi
(a)
ulique, utManipbrcus desipit vel insanit, alienoena- pecca(um nulli alii quam liberoeimpulatvoluiilati: per
turx commixlio, sed nostrae depravalio invexit hoc quse omnia traduceni peccati falsam esse non dubitat.
yilium. Hujus ergo vilii meritiim, et aliorum natura- AOG.Cailiolicapolius fides peccalum esse originale
Jium quorumque vitiorum non inveniunt, qui sani npii dubiiat: quam Jidem'non puefuli, sed graves
sunt in fide, nisi originale peccatum. alque ponstanles yjri, docti in Ecclesia , et docentes
CXXXV. JOL.Sicut autem hic semen maledictiim, Ecclesiaiii) usque ad diem sui obilus defenderunt. Vos
sic alibi equidem, ubi major est leclionis aucioritas, autem lcgem Dei adversum se, sicut dicis, jurgare
semen dicitur benediclum. Loquens enim de Israelitis npn creditis, et ipsi sidverSus,eamcoecaimpielate vel
Isaias propheta, Mdificabunt, inquil, dpmus, et ipsi impia coecitate jurgatis; Ideo enim auctoriiatem nul-
inhabilabunl; paslinabunt vinqas, et ipsi manducabunt lain in cxilium ratipnis vos jaclatis admittere; ut ra-
fruclus earum : non mdificabunt,et alii habilabunl; et tiomhus veslris, <juaenou raliones, sed deceptiones
non pastinabunt, el alii manducabunt. Secundum enim Sun|, etiam divipa deponatur potius, quara exponaluv
dies ligni vilm, erunl dies populi mei: opera labiorum a,uclorilas.. Quamyis aemo ila esse dejieat gravis
eorum perseverant''; eleciimei non labo.rabunlinva- corde, ut decipialur ralione Pelagii, quam velut
cuttm, nec filios procreabunlin maiediclo, quia semen exponens Appstolyqiprolulit, et ait: Corpusmorluum
benedictuma Deo est (Isai. LXV,21-23). propter peccaiuva, ideo, (JmMhi,,quia corpus moriiur
AOG.Hanc Isaire propheliam si inieUigeres; non peccqlis,quando,qvertitur a peccqtis,Gontra quam va-
eam nobis ut elabereris, sed tibipotius utcorrigereris nitatem non disputandums, sed Apostolus ipse le-
gendus est, dicens: Si autem Chrislusiri vobis, corpus
1 Editi,cumori. Fjnefldanfurex Mss.
s Editi, conamini; coffupte! quidemmorluumest propler peccalum,spirilus'3 autem
3 in editisdeefat, id esi. hestituiturex 1 Editi,populis.Aptius, ut videtur, vetus
4 oninesMss.,pcrlineyeni, manuscriptis. codexPort.,
—
poculis. Morel, E lement.Critic, pag. 173, voculis. M.
* cddexclar., prwcoites. 8 nic auctoritaleMss.addidimus,
6 codex Port., retigionk. 3 Edili,cliristus.Casligantur. disputandjqm,,
1 Idera Ms.,perjseverabufit. ad MS.Por;t.
(a) Forte, ita.
1431 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1432
vila est propter justiliam . si autem spirilus ejus, qui tati, nisi rabies vanitatis, quse se jactat nulli opinioni
suscilavit Jesum a mortuis, habital in vobisl, vivifica- atque adulationi auscultare in maculam wquilatisdivi-
bit et morlalia corpora vestra per ' inhabitantemspiri- nw; cum potius ocquitaiemdivinam negare cogaiur,
tum ejus.in vobis (Rom, vm, 10, 11) ? Quidapertius ? quisquis deceplus fueril a vobis ? Quoniam lot vilia
quid lucidius? Quis, rogo, contra istam manifesta- vel corporum, vel ingeniorum, cum quibus nascunlur
lionem, nisi hseretica insania, negaret originale pec- homines, si nullius peccati dicuntur trahere merilum,
catum ? Propler quod peccatiroi eliam nunc utique procul dubio Dei negalur justum esse judicium. Ila-
adhuc corpus esl mortuum; quamvis jam propter que, cum voluntati peccata sic impulatis, ut voluniali
jusliliam vila sit spiritus. Sed vivificabil,inquit, Deus primi hominis originale peccalum impulare nolitis,
et morlalia corpora vestra, Quis oblalraret huic veri- omnia mala quse trahunt vel patiuntur infantes, ini-
1 Hic codex Port. repetit, qui suscitavitchristum a quo Dei judicio, eos qui vobis credunt, impulare
mortuis. compellitis.
* Editi,propter.

LIRER QUINTZTS.
ConfirmatAuguslinus,et aiuliani calumniisvindicatea qurein libro secundode Nupliiset Concupiscentia, capiteduo-
derimo et quibusdamsequenlibus scripsit,in primis videlicelquod eam commixlionemsive commotionempudendam
memhrorumnonhaberei natura sana, quamhabet naluravitiata : ac per hoc quod is qui inde nascilur, indigeatrenasci.
Deindequodibi caj.itibus14, 20,26, contendit,.iulianumapostolicisduobusteslimoniis,I'Cor.xv, 36, 38, et Rom.i, 27,
sententiaqueevangelicaMallh.vu, 17, seu xn, 33, pevperamabusumesse. Quodcapitevigesimo octavoasseruit, malum
seu yoluntalemmalamideo ex opere De.ibonooriri poluisse,quiaipsumquanquambonum,de nihilofaclumest, uonde
Deo.Acpostremoquodcapitedecimoseptimodocuit,sicDeumcreare malos,quomodopascitet nutritmalos.

I. JcLiANCs.Compertum est onuiis sevi periculis
apud paucos incorrupti reverentiam vigere judicii, qui
etscienlise studiis dedili, et virlutum appelentcs, vel
possunt iudagare veruin, vel repeftum audent tueri;
aut, sicut ait Apostolus, exercitatos habent sensus, ad
aiscretionemboni malique(Hebr. v, 14); nec ullis ad-
versorum frangunlur procellis, qui de eodem audiunt
prseceptore, usque ad sanguinem resistendum esse
peccalis (Id. xu, 14). Hi ergo prudentes, quos stoli-
doruffi populi faciunt paucos videri, scienlise et forti-
tudini juxta prorsus student. Neutra enim absqiie
allera aut fruclum assequitur, aul honorem : quo-
niam et fortiludo nisi optimis per scientiam admota
rebus est, in despicabilem erumpil insaniam; et e
regione examinalaejustitiae ' leges, nisi magnanimila-
tis tnurus incluserit, prsedse confestim patebunt, ac
servitum criminibus abducentur. Has ergo bigas, sine
quibus triumphari de mundi erroribus nequilur, di-
versis oetatibus rarissimi quique, qui colerent et juga-
rent atque regerent, exstiterunt: quoniam et scien-
tise sludium iam fuga laboris quam seeculariura
curarum diversitas impedit, et constantiam serumna-
rum, quse ab improbis exciianlur, formido percellit.
Quse oppugnationum genera vincunt quidem fideles
ahimi et sapientes : verum tam rari sunt, utinter in-
sanorum populos, quia non furiunt, insanire vi-
deanlur.
| AOGOSTINOS. Nonne te admonet raritas ista homi-
jnum, quam lu ipse commemoras, in quibus et scien-
j lia et forlitudo ests, quidde humano genere sentire
,' debeas, et de universa ista ffiassa rationabilium mor-
taliumque animaniium? Cur enim non genus mor-
talium ad studium scientioeroburque foniiudinis, na-
turali aopetitu, vel universum, vel certe ex maxima
1 Hic,justitiw, ex Mssaddidimus.
* stoMss. Editiautem,formido.
parte consurgit, ut rarissimos quosque potius mire-
mur, ab eo quod appetit naturoe inslilutia deviarc
atque desciscere? Cur in profunda imperilioeac mol-
litudinem ignavise, quasi per proclivia, nescio quo
velul onere urgenie delabitur ? Fugam laboris cerie
dicis esse causam, quafit ut nesciant homines quoe
scirc debuerunt: sed vellem diceres quid caussesil,
ut liominitaro bene naluraliter instilulo ulilia naluroc
atque salubria sil laboriosissimura discere, atque ila
laborera fugiens, in tenebris ignoraniioefamiUariusli-
benliusque requiescai. Nempe tanla raritas ingenio-
sorum et sludiosorura, per quoeduo ad hunianarum
divinarumque rerum scientiam pervenitur, et tanla
mullitudo lardorum et desidiosorum, satis indicat in
quam partem suo tanquam pondere feratur ipsa na-
iura, quam negatis esse vitiatam. Neque secundum
chrislianam cogitatis fidem, qualis sit factus Adam,
qui universis generibus animarum vivarum nomina
imposuit (Gen. n, 19): quod excellentissimoefuisse
indicium sapicnlioe,in soccularibuseliam litieris lc-
gimus. Nam ipse Pylhagoras, a quo philosophioeno-
men exorlum est, dixisse feriur, illum fuisse om-
nium sapientissimum, qui vocabula primus indidil re-
bus. Verum etsi nihil lale de Adam didicissemus,
noslrum erat ulique vera ratione conjicere, qualis in
illo homine natura sit condita, in quo vilium omnino
nullum fuil. Quis autem usque adeo sit lardusingenio,
utad naturam neget obtunsa vel acuta ingenia perli-
nere, aut existimet non esse animi vitia vel niemorioe
vel intelligentisetarditatem? Et quis dubitet christia-
nus, eos qui in hoc sseculo erroribus serumnisque
plenissimo, ingeniosissimi apparent, quorum (amen
corruptibilia corpora aggravant animas, si illius in-
genio comparentur, distare longe amplius quam cele-
rilate a volucribus tcstudines distant? Ingenus ergo
tam excellentibus paradisi felicilas impleretur, si
nemo peccasset: tales quippe Deus de parenlibus
 1433 LIBER QUINTUS. 1434
fuerat creaturns, qualem illum sine parentibus crea- originalibtis meritis; profecto aditum amplissimum
verat, ulique ad imaginem suam. Nondumenim homo ad alienam mali naturam inlroducendam Manichaiis
vanilalisimilis faclus erat, ut dies ejus sicut umbra exsecrabilibus aperitis; quorum dogma nefarium \
in hoc sscculo serumnosoprseierirent (Psal. CXLIH, quasi accusatis horrentes.cum adjuvetis errantes.
4). Quod si ita esset, numquid isla tua querela ullum III. JUL.His ita negotiis librorum meorum opefam
haberet locum?Nuniquidasseculio scientise laboriosa destinatam, malinaturalisassertor oppugnal: quibus
cssei, ul fuga laboris imperiti esse homines mallent ? sane viribus, et quam consequcnli responsione, satis
Numquid ipsa forliludine, quam verum dicis vix in superque prsecedenliumvoluminumdispulatione per-
paucissimisinveniri, opus haberemus, ubi nulla esset docui. Quorum leclionenon dubito prudenti cuique
xrumna quam deberemus pro veritaie fortiter susti- constare (quem rarum csse hac prsefationetestalus
nere? Cumergo isla in conlrarium versa sint omnia, sum), nihil siuderc aliud veritalis inimicum, quam ut
ad hoc naturam nostram negas esse vitiatam, ut, te simpliciorum ludificentur aures, et evasisse, si ut-
adjuvante, Manichseuscommixlamnobis inlroducat cumquese respondissevidealiir.
alienam; acsicdum oppugnalor ejusprosilis imperi- ACG.Raros esse prudentes, prsefatione testaris l:
tus, lis auxilialor ignarus. el quoecausa sit raritatis hujus, vel cur nec ipsi qui
H. JOL.Oslendit hoc etiam Iiber ille, qui Sapien- - rara ingeniorumcapacita(eadpriidentiampervenerunt,
tia dicilur, cum verba exprimens impiorura, qui post sine labore magno poluerunl consequi ulilem scien-
umbram prsesentium relecta bealorum merita con- tiam, nec dicis, nec discis; qui faleri non vis huma-
tuentur : Vilam, inquit, illorum wslimabamusinsa- nara per prinii hominis proevaricationemdepravalam
niam; el quomodorepulati sunt inter filios Dei (Sap. essenaturam. Et tamen ad luorumlibrorum leciipnem,
v, 4, 5) ? Inde est ergo, quod fidelium perseverantia nonnisi eosdem prudenles miltis, quos testaris esse
temporum iniquitalibus contumax, el eligens affligi rarissimos : dc quorum ingenio tam bene sentis ,
cum populo Dei magis, quam temporalis peccati ha- ut apud eos unum librum meum tuis oclo refutare
bere jucunditatem (Hebr. xi, 25), ab his qui dicunl, coneris, multiplicans eis laborem filiorum Adam;
Manducemusel bibamus, cras enim nwriemitr(l Cor. qtio laborc discant, etiamsi nemo peccasset, in ipso
xv, 32), nomine pertinaciaeet contentionis arguitur; paradisosc fuisse laboraturos, ut lilteralorums libros,
nibilque magis putatur cauiis convenire consiliis, et prius ipsas lilteras discerenl. Hsecest enim vestra
quam degenerisanimi famulalum emere, vel infidam prseclara scientia, nulli hominum comprehensibilis,
momentorum quietem. De hac quippe potissimum nisi prudeniibus raris, nec ipsis nisi laboranlibus
' factum est, ut per miscris.
ignavorum pectorum vililate
Ecclesiarumnaufragiaspurcum Manichseorumdogma IV.JCL.Cuffi igitur id a nobis abunde cons(et effe-
velificet. Quia si in his qui sacerdolii niunere fun- clum; lamen quia operi noslro nascilur longiludo,
gebantur, libera stetisset et virilis auctorilas; Tra- sapiens lector inielligat, nobis quidem optabilem fuis-
ducianoruincommenta ut invicta ratio proruil, ita sebreviiatem , sed exegisse causoe necessitatem, ut
publicaconirivisselassensio.Verum cumniliilab Iiomi- error sseculi favore ditfusior, laliore veritatis acie
nibus prresentiumamanlibus, religione vilius sestima- vinceretur. Haud igilur de nihilo est, quod sermo
tur, itiuii est incriininationesDei; utuobis necessitas noster extenditiir. Adjulu eniraChristi prsesumocon-
immincret, lam longisdisputationibusDeumnoslrum, fore, ut nulla pars impietalis, conira quam nobis cer-
qui csl Deus verus, fidelerain verbis suis, jusium in tamen est, aut negligenlerquscsita,aut minus invcn-
judiciis, sanclum in operibus approbare (Psal. CXLIV, ta, aut attrita mediocriter censeaiur. Nec illud ergo
13,17). desperare vel possumus,vel debemus, quoniam pro-
AOG.Si fidelis est Deus in verbis suis, cur ei con- cessu leraporum lempeslas excilata considat,-ct au-
tradicitis dicenii, Reddam peccata palrum in filios ctorita(e sapien(umvulgus ignavumquod nunc per-
(Deut. v, 9), el hoc verum non csse conlendilis? Si slrcpit corrigatur : sed voti quam sentenlioe niinor
justus est in judiciis, cur hoc ipsum quod peccatapa- causa est ; quemvis enim status rerum exitum sor-
trum redduniur in filios, justum esse non vultis; et tiatur 3, conslabit nobis ratio et benignitalis et iidei.
quod iilii Adam a die exitus de venlrc matris eorum Neque enira penderaus ad prosperilatis popularis
gravi jugo premuntur, dicere sine ullius originalis eventum. Scitumest siquideni illud triura in Babylone
pcccali merito fieri.non limetis? Si sanclus est in puerorum, qui cum a rege superbissimo ad adoran-
operibus,cur iramundiliamnascentium, qusehominem dam slatuam cogerentur, fidelissimeresliterunt, ne-
Deidicere compulit, non esse mundum a sorde pec- que anhela sunt fornace conterriti, quseaccensa era i
cali.nec infantem cujus.estdiei unius vita super ler- in religiosorumvoratum; responderunlque ut ct fidei
ram (Jobxiv, sec. LXX), ab ejus sancto opificioquo et constanlisecongruebal: Polens esl, inquiutic, Deus,
naturam formal, quamvis originis contagione pollu- o rex, liberarenosde fornace hac; sed etiamsinon libe-
lam, discemere recusalis; atque ita viiia et ingenio- ret, scitoquoniam deos tuos non colimus,nec slatuam
rum et corporumtam multa, etaliquando (ara raagna, 1 SicMss.invign., testatus.
sancto cjus opificio cuncla tribuitis ? Qusc nolentes ' sic MSS.At editi, titterarum; et in sequente versu
tribuere venienlibus de natura peccato depravala pro, scientia;habent, sententia.
3 sic MSS.m vign., quamvisenimslalusrerum exitium
1 Edili,utililate.Castigaulurex MSS. sortiatw.
1435 OPERSS IMPERFECTIGONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1436
quam erexisli adoramus (Dan. 111,17,18). Quam san- lis concupisceniise,etsineinfamatione comniixlionis,
clum votum judicio miscuerunt, nec lamen consilii asseri penitus non possit naturalc peccatum.
gravitatem desiderio levariint I Fortiiudinem fideinec AOG.Concupiscenliamsive naturalem, sive carna-
desperalione prsecipitanl, nec cupiditalesuspendunl: lem tibi placeat appellare, eam nos concupisceniiam
miscent quidem vola ; csclerum ordinem non relin- viluperamus, qua caro conciipiscitadversus spiritum,
quunt; consolantur toleranliam J, sed justis mitio- et trahit ad illicUa, niki et spiritus adversus eam for-
ra submiitunt: Cerlum est, inquiunt, quoniam nos lius concupiscat. Hancdissensioneminparadiso dici-
possit liberare Deus noster; sed utrum velit, est mus non fuisse, quandp qui ibi erant, nudi erant, ct
inperlum: et ideo sub ambiguo rcrura evenlu slat non confundebanlur.Hanc post peccatum esseccepis-
piorum cerla sentenlia, idola respuendi, supplieia se, ipsa fes clamal; quandoquidein posl peccatum
perferendi. Viderit quid boni nostra liberaiio eliam pudenda texerunt, quse prius pudenda non fuerant.
cscteris conferat; nobis interim veram felicitatem Neque ut ntida prius cssent, impudentia, sed inno-
fides, inquiunl, invicia custodiat: non babel ergo ceiitia faciebai : quia et impudentia vitium est; illi
mollioribus gralificandi nimiam necessitalem, cujus autem quando eos nudos esse non pudebal, utique
glprise negotiantur adversa. De hac et nos disciplina, vitium non habebant. Hoc ergo malum, quo caro
quam rcliquerunt illustres magistri, intelligimusle- concupiscit adversus spiritum , hserelicus Julianus
nendara in prosperis votorum modiocritatem, in do- dicit esse bonum : hoc malum ex aliena mali naiura
gmalibus vero fidei consiliorum perennitaiem : opla- nobis esse commixtum dicit alius hoerelicus Mani-
inusque, persecutionum tumore eompresso , eliam choeus: hoc malum pcr proevaricaiionemprimi ho-
populis subvenire : at si idnon accidat, stat quidquid niinis in nostram dicens vertisse nalurani, calholi-
aeerbum esiin coniumeliiset periculis perpeli, quam cus ambos vincit Ambrosius.
iion aversari illuviem sordesque Manichseas. VI. JCL.Quod quoniam a nobis ea facultate, quam
AOG. Quanlum Manichoeosadjuvetis, cum grave vcriias suppeditavii, oslensum est, prudens lector
jugum super filiosAdam a die exilus de ventre ma- super hoc ulteritis dubitare uon debei; ubicumque
tris eorum ( Eccli. XL,1) non tribuitis justo judicio hoc in Traduciaui scriptis occurrerU ( sine quo (a-
Dei, propler originale peccalum, ac sic locum facilis men hiare non poiesl), nihil moveat audienles, scd
alienre.natursemali.quamtraditinsanuserrorillorura, in verecundiam protestetur aucloris : nos autem id
Ct ssepe admonuimus, et ubi opporlunum visum fue- deinceps, si res compulerit, necessaria brevilate
ril, non cessabimus admonere. Nunc quoniam vos tangemus. Arguit ergo quod dixi : t Ista corporum
ita fortes esse jactatis, ut lamen pro multis eliam comniixiio, cum calore, cum voluptalc, cum seraine a
vestra , quamvis f mediocria vola, > commendes, Deo facla, et pro suo modo laudabilis approbalur. >
quibus, ul dicis, t opiaiis persecutionuni lumore (De Nupliis el Concupiscentia lib.%,n.25). Sedpraeteriit
corapresso populi subvenire : >quoeroabs le, ulrum illud quod subdidi : « De reautem, quseinslilula natu-
id a Domino optetis. Quod si non facitis, non sunt raliler, fitl aliquando eliara amplum nuinus piorum,
ista vola chrisliana : si autem facitis, quomodospe- diabolus sibi nec lua fronte audetaliquid vindicare. >
ralis, exauditis volis veslris, hoc Dominum largiiu- AUG.Hle hoc proctermisit,qui eam cui responde-
rum ? Nempe Ut corda hominum qurc adversa sunt bam, chartulam misii; fortasse inieUigens quod tu
vobis, in ves(rum favorem el amorero converlal. Si non inlelligis, qui tara incaule Jpcutus es, ut diceres,
hoc creditis,' profecislis ; vos ipsos conver(eres, vos i Dere instUula rialuraliler, quoefit aliquandoetiam
ipsos in melius mu(are jam coepil. Cogilale, quoeso, ampltim munus piorum; non audere diabolum aliquid
islud, a(que relinele, landemque falemini operari sibi vindicare : > cum videamus quod ipsos homines
omnipotenteriiDeum in cordibus hominum volunta- diabolus sibi vindicet, qui ulique naluraliter inslitu-
tes, aversosque converlere : ila ejus misericordiam li sunt. An forle homines non suni, qui eruuntur de
gratiamque sapielis: et ubi hoc non agit, judicia potesla(e lcnebrarum, quarum lenet diabolus prin-
occulla, sed justa. Sic vota nostra potius fortassis cipa(um ? aut vero ita desipis, u( affirmes eos sibi
cxaudict, ut vos ad fidem ealholicam, sicut Turban- dinbolumnon vindicare, quns possidel, et surc polc-
liurii paulo anle veslrum, nunc vero esse jam no- slaii subdUoslenel ? Sed ut (aceam de his, quos po-
slrum; simili sua operatione atque miseralione con- (estis dicere, per suam malam voluntaiem adiabolo
vertat. possideri : quid diclurus es de illo, de quo paler
V. JDL.Sed jam aggrediamur ad causam. Claruit ipsius, Domino inlerroganle, respondil, quod ex in-
tam priore quam prresenti opere, concupiscenliam fantia sua ab immundospiritu vexarelur ( Marc. ix,
naturalem, sine qua sexuum non potesl esse commi- 20') ? Nonne membra ejus et sensus, quoeomnia Deo
xtio, a Deo, qui est et hominura el pecudumcpnditor anctore naturaliler inslilula sunt, el impioruin com-
(DeNupliiset Concttpisceniia,lib. 2,». 25), insli- ninnia piorumque sunt munera, diabolus sibi ut
lulaiii. Qnod tantum valet, conlessione quoqueadver- affligeret vindicabat? Quod licet facere non posset,
sarii mei, ut sine ejus vituperatipne, id est, carna- nisia creaiore homiriisDeo bono ct juslo acciperet
polestatem; facit' tamen, et tua verba vanissima
1 Editi, toleranlia;dissentienlibusmanuscripU.s.
? Codex Eort., si hoe creditis, profecto vos ipsbs 1 vignierius,st(. Mss.,fit.
convertere. ' sic Mss.la vign.,factum.
 1437 LIBER QUjNTUS. 1458
esse ostendit, qni dicis, t De re naturaliter instilu- VIII. JCL.Quod autem npn fperit alitprconiniiscen-
ta.quse fit aliquando amplum eliam munus piorum, dus Adam mulieri suse, quam ep genere qupd inole-
nihil sibi auderc diabolum vindicare. > Debuisti vit, et forma membrorum, et Dei benediclio haud ali-
cnim dicere, eorum bonorum quse naluraliler insti- ter in pecora quam in homines prolala, et ipsa historia
(ula sunt, nOndiabolumsibi nihil vindicare, sed ipsum teslatur, quse ut oslendilfprma(ain nafuram corporum,
nihil creare. Hrec ijle forsitan yidit, qui de tuis libris iia non asserit immutatam. Contca quod univprsilaiis
qure amicp suo miUeret, noiinulla decerpsit; atque leslinioniiim nihil inyenitiir in lege Dei; nisi jn Ma-
ut haec tua verba prrelermitteret, libi pepercit. nicbsci libris, qui hanc conpupj^cpiKiaipa prinpipe
Egp vero gralulor, quia me adraones quid debeani tenebrarum commeiKatur infusam.
conlra errorem tuum dicere. Parvulorum ergo, quos ACG.Non forma lnembroruin, qjiia. pgccatp primi
vexandos diabolus vindical sibi, merita iqquire, qupe hominis mutata non est, concupiscenljam carpis $$-
cum propria npn inveneris, priginalia confitere, Si serit lalem fuisse anle peccaiuiii, qualis apparqit,
cnimetiam isla npgare perstileris, Dei profectp jii- quando pudenda texerun(, et unde tu non er.tibespjs,
djpium, qui hocc imaginem suapi a diabplp iiniupri- • erubucruiit; ostendentes etiani manenie fprroa.in
lam sjnit perpeti, accusare conyinceris. se aliquid esse mutatiim. Quaniyis c( ipsa rperabfs),
VII, JOL,Islis ergo praelermissis, accusat cur non quando deformia el monstruosa pascunlur, pudor vps
(lixerim, < cpm libidine: > subditque, ut dogmatis faieri cogit, quod nullo modo, si nenio peccassel, in
ejps acumen decebat, < Munus piorura, propagatio paradiso talia nascerentur. Benediclionem verp Dei,
esl fecunda filiorum, non cpmmixtio pudenda men)- qua dictum est, Crescite,'el mulliplicqmini.(Geii.i, 21,
brorum : quam npnhaberet in generandis filiis nalur 28), quid mirum, si etiam peccato natiira viliala non
ra sana,nuncauiemhabet eadem nalura vitiata, Ap perdidit? Non enim erat consequcns, ul qpia Ininipr-
perhpc, et qni inde naseilur, indiget renasci > (De Nu- lalitatem felicilatemque perdiderat, perderef eliaiji
pliis et Concupiscentia, lib. 2, n. 25 ). Quam con- fecunditaiem, qure irrationabilibus quoque aniinanli-
sequenier omnia! Munus dicii piorum, exisienliam bus est tributa; in quibus caro, clsj concupiscit, ad-
(ilioruni: sed hoc ponstiiuit sub diabolo, quod Deum versus spiritum non concupiscU : quod (ure susceplae
dare confirmai, id esl, filjos. Libidiiiem aulem, quoe miserrirnum bellum aut turpissimuin regnuni intrp-
est in pudcnda cpnimixtione membrorum, diaboli- ducere conaris in illius bealissimoe pacis el libertatis
.cam vppat ; quam in parenlibus esse non abnuil, locum; quandoquidem in paradiso, etiainsi n.emo
quos lamcn absolvit a culpa. Ex homine liunc ' na(um peccasset, tale futurum fuisse conlendis lmmamim
dicas ? Qqod agunt, inqmt, parcnies, diabolicum genus, ut conlra libidinera pugnaremus, aut libidini
est, sed rei non sunl ; qnod nascuiUiir filii, divinum serviremus, si pugnare nollemus.
opus est, sed rpi suni. Et adliuc se non Dco,: sed IX. JUL. Nos vero renasci omnes Baptismale der
doemopi sestimat pbluctaiuin ? Merilissime paliunr bere, el opere nostro el sermone testainur : sed non
tur isiuni furorem, qui puiant esse naturale pecca- Ut hujus imperlitione beneficii, de jure videantur
^um: diaboli plagiati; verum ut qui sunl opera Dei, fiant
ACG. Tq furis polius adversus Deiira, quem procul pignora Dei; et qui nascuntur viliter, npn lamep
dubip criniinaris injuslum, si filios Adam nulla ex noirie, renascaniur preliose, non tamen caIun4niose;
illo, ut assevpras, mala nieri(a tralienies, tamen ex quique prodeunt ex inslitutis Dei, prpyeliantur irtyT
die exiius d.e veiitre piatris eorum gravijugo prcmit, steriis Dei; et qui afferunl opera nalursc, don.a grar
qupd negqre non sineris; et pbtusos eredens mea lioe consequanlur; ac Dorainus suus qui eos fecit
luaque yerba esse lecluros, quod non dixi, dixisse condendo bonos, faciat innovando adoptandpque me-r
me dipjs. Quando enim ego dicerein, Quod agunt pa- liores. Ergo jure dicilur, confitearis necesse est, na-
renlet, diabqlicumest; cum id quod procreandi in- lurale quod Manichseusfinxerat, sed lu npinine coro-:
tcniione niisccntur casia cpnjugia, bonum opus esse mutato originale vocas, inleriisse peccalum, Nep hoc .
prpcjameni? Sed Iianc cpniraix(ipnem non fuisse fu- ea catholica fides credit 1 antiquitus, quse non du-:
turam pudendam, si peccatum hominis, quo natura biia( et parvulos a Deo fleri, et malum ab ep nihil
vitiala est, npn prrpccssissel; unde carnis concupi- fieri : ac per hoc ppera Dej ante Jiberse yoluntatis
scentia talis effecla est, ut eo malp nemo bene u(a(ur, usimi, naturse proejudicio nec rea, nec sub diaboli
nisi ejus motibus ad illicita perti-ahere molientibus, jure constiluit.
^e contrario concupiscenle spiri(u reluc(e(ur. Non ita- AUG.Originalp peccatum propterea sigpificalius
!que dicinius, Quod agunt parenles, diabolicum est: quam naturale dicimus, ut non diyini operis, sed hu^
«malo quippe beneuti usque adeo diabolicum non est, niaiise originis inle|ligaturs; maxime prppter illud
ut ipso qupquc diabolo bene iilalur Deus.lllud autera significandum, quod per unum hominem intravil in
nos diccrc non negamus, Quod nascuntur filii, Dei mundum; quod non interit dispulatione Pelagiana,
opus esl; sed rei suni: non Dei opere, quo creantur, sed regeneralione Christiana. Quare autem vos di-
ut nascantur; sed peccaii origine, qua obligantur, si calis renasci omnes parvulos debere Baptismale, satis
non renascanlur.
1 Mss.,credidit.
' Duoshicversus, totidemque aut plures intfa [:aulo
1 Edili,-nonhunc. Ncganteparticulacaret Ms.Port. ante hujusresponsionisfinemrestituimusex manuscripus.
1439 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1440
bonus libi videatur et dia-
novimus; inde quippe estis hseretici : ac pesle no- quam promiserat Deus;
vilia conlra anliquitaiem calholicse Ecclesise dispu- bolus, quia per illum sanguis Christi, quo redi-
effusus est, queni Deus promiserat. Aut
tatis, dicentes non erui parvulos de poleslate tene- meremur,
brarum gratia Redemploris; cum Catholica in eis falere, eliam per aliquod malum rcddi possealiquod
exsufflet et exorcizet, uiique polestatem diaboli, ne- bonum.
XI. JOL. Illis ergo proelermissisphysicus isie no-
que enim imaginem Dei. Quid est ergo quod dicis, Ut
vus falsum esse pronuntiat, quod nos diximus : Sicut
qui nascunlur vililer, non lamen noxie, renascanlur lunc
limus qui assumplus est, materia, non auctor ho-
preliose,.non lamen calumniose; nec ipsum eorum minis
prelium, quo fit ut pretiose renascantiir allendis? fuil: ita nunc vis illa voluplatis,confeclrix com-
twn explet divinwoperationisvi-
Quid est enim, nisi sanguis Agni immaculati? qui mixlrixqueseminum,
cur 1 sil effusus, clamat ipse Agnus. Annon ipse ait, cein; sed de thesaurisnalurm offert Deo, unde ille ho-
Hic est sanguismeus, qui pro mullis' effundelurin re- minemdigneturoperari. Quoetamen recle a me prolata
missionempeccatorum(Matth. xxvi, 28)? Tu veio ma- testatur, scd exceplo eo quod dixi, semina vi volu-
gnus mirabiliarius3 et dicis illum sanguinera etiam platis coiifici; philosophaturque hoc modo: Volu-
illa concupiscentiwcarnalis non conficit
pro parvulis fundi, et negas eis per illum peccata plas, inquit,
ulla dimitii; dicis lavandos, el negas abluendos; di- tetnina, sed ea qumjam sunt in corporibusa veroDeo
cis innovandos, el negas a vclustale mundandos; ccndita*, non fiunt voluplate, sed excilanlur et emit-
dicis per Salvalorem adoplandos, et negas esse sal- tuntur cum voluptate (De Nupliis el Concnpiscentia,
vandos. Sed nos 4 eis videlicet calumniamur, quia tib.%,n. 26). Hoc sane apparet eum, non fraude, sed
dicimus eos monuos esse in delictis et proepuliocar- defeclu iiKelligentireprotulisse. Vim quippe ego vo-
nis suoe; et ideo in morte Chrisli baplizari, ut mo- luptatis, ipsam virilis corporis ralionem pronuntiavi,
rianlur peccalo, qui morlui fueran( in peccaio : et tu cui necesse habui virilitatis nomen imponere. Ipsa
eos defendis, qui negando illos mortuos, id agis, ne ergo (quia irivimus jam hoc verbum) virilitas, in ge-
nitalium et viscerum compage ac sanUate consistens,
aljeisforas miKatiir, qui moriis poteslatem habct;
et
ac sic de morte Christi nullum beneficium conse- aquse appetentire et efficientise vires ministrat, vis
me voluptatis et concupiscentisenominala est. Ideo
quanlur, qui unus pro omnibusnwrluus esl. Quod cum enim non
dixissel Aposlolus, mox conclusit atque ait, Ergo voluplatem simpliciter, sed vim voluplatis
omnesmorluisunl,et pro omnibusmortuusest (II Cor. appellare malui, ut universum illum ardorem, qui et
ante opus, et in opere senlilur, oslenderem. Neque
v, 14,15). Unde qui ita defendil u(
parvulos, neget enim debilitati
morluos; non eos a morte defcndit, sed in roorteni semen geniialibus membris, id esl spadones,
secundam premit, quos ab ejus beneficio, qui nonnisi habent; cum cerle quibusdam favillis mo-
veantur ignis' exsiincli : at vero quoniam vir(u(e
pro morluis mortuus prsedicalur, excludii.
X. JUL. Post bxc, omnem illum conlextum dc pariium, quarum minislerio conficiuniur de inlernis
Abrahamet Sara, qui emortuis jam corporibus (ilium humoribus semina, speciali debilitate caruerunt, ge-
neralionum non fiunt potenles. Sic ergo instituit
pro munere acceperunt, quorum exemplum quanium Deus, ut esset vis in
veritali suffragetur, non solum sapicns, sed eliam corpore, quse legitimis explicala
temporibus, si adfuisset sanitas, ad fecunditatis va-
mediocris leclor intelligit, sic praeieriii, ut diceret lentiam
contra se non multum valere. A qua impudenlia vel perveniret. Conficiuntur itaque in corpori-
bus semina, malurre pubertalis adjutu. Inde est quod
illa eum debuitfevocare sententia,quse ita conslrucia stimulat quidem prrecoqua voluptas, sed
est : Et ul breviler, inquio, dispulationishujus summa impuberes
sine annorum slerilis scintillat accensio. Quod
claUdulur; si per concupiscentiamredditus est qnem autem cum legibussemina
Deus promisil, bona sine dubioqum absolvilDei fidem; alia sit voluptate misceanlur, verum quod
si sine concupiscenlia,noxia non polesl esse proge- rum voluptas quaesensibus supernatat, alia visce-
inlerior el effectui propior, apud medicorum au-
nito; quw nec cum conciperetur, nec cum parerelur, clores latissime
dispulalur; unde ille etiam Mantua-
inlerfttii. nus poela naturalium gnarior quam philosophas(er
AUG. Sine concupiscenlia carnis Abrahoe (ilium
macie signat armenla lenuari, ul ubi con-
seminalum fuisse, quis dicai ? Neque emm hoc opus Poenorum, cubitus primos voluptas nota solliciiat, et frondibus
aliter lieret in corpore mortis hujus, de quo dicit arccanlur et fonlibus.
Swpe etiatn cursu quaiiunt, el
Aposlolus, Corpus quidemmortuiimest propier pecca- sole faiigant; cum graviter lunsis area
tum (Rom. vm, 10). Hoc autem raalo bene usus est el leves gemit (rtigibus,
Abraharo -in concubitu conjugali : quod nialum non nimiousus palew flalibus efferuntur. Hoc ideo, ne luxu
oblunsiorsil el
cratin corpore vitseillius, quoe in paradiso fuit anle inerles : sed siccitalemgenilali arvo, sulcos obtimel
Sed si bona iibi videlur carnis quamdam secrela puliatitur;
peccalum. proplerea
illam reddita est sicquerapiat sitiens venerem,inleriusquerecondal (Vir-
concupiscenlia, quia per proles,
gil., Georg. lib. 3, vers. 130-137). Veruni in his quo-
1 vignierius,cum.AtMss.,ctir. que, non multum causaenecessariis, acumen bominis
' SicMss.In Vign.,vobis. nolasse sufficiat.
8 Editi, mirabilius. MeliusMss., mirabiliarius : quo
vefbo utitur Auguslinus in Tractatu13in Joan., n. 17. 1 nic Juliamisprseterit,a quoipsa condunturel corppra.
* sic Mss.In vign., sedtion. 3 sic MSS. In vign., ignes.
1441 LIRER QUINTUS. 1U2
AOG.Verbatua, quse me proetermisissedicis, qtiam vitia tribimntur, quatacumque sinl, humanorum in-
vana sint, satis superius demonstravi : quod forlasse geniorum : ut per hanc regulam discas ab ejus insti-
vidit eiiam iile qui chartulam misit, et (ibi parcendo tutione discernere , quamvis congenitum homini,
eadem prsetermisit. Quod aulera de vi voluptatis ', originale peccatum; nec ideo neges esse, quia Deus
quam confectricem seminum esse dixisli, homo lo- homines facit, qui peccatumnon facit; sicul non ideo
quacissimusinvenla occasione loquaciler "disputas, neganda sunl ingeniis hominum congenila vilia, qnia
non opus habeo resistere tibi: hsecenim non mullum Deus homines facit, a cujus arie divina J vitiositas
esse caussenecessaria, eliam ipse comraemoras. Ego est oinnis alicna. Sic autem novil Deus bene operari
quippe vim voluplatis acceperam te intelligi voluisse, homines de subsiantiapeccatovitiata, quemadraodura
qua voluptasaliquid facere possel, non qua ipsa fie- novit bene operari de ipsis peccatis hominum, quo-
ret. Sic enim solemus loqui, ut vim rei cujusque di- rum sunt vitia volunlaria. Videmuscnim quanta bona
camus, qua valel ut aliquid faciat, non qua valet alia operaius sit de peccalo fralrum, qui fratrem per invi-
res quae ipsam facit. Tu aulem, ut ntinc lua verba dentiam vendiderunt (Gen. XXXVII-L) ; et alia mulla
exposuisli, vira voluplatis le dixisse asscris, qua vo- quibus sacrseLitlerse plense sunt.
luplas effici potest, non qua efficit ipsa quoe potest: XII. JCL.Verum demiror ubique conslantiam dis-
tanquam si vim diceres esse ignis, qua ipse accendi- putanlis, qui pronuntiat semina a Deo vero condila
tur ut sit; cum omnes homines vim dicant csse ignis, esse, a quo condunlurel corpora, licel cum voltiptale
qua urit, vel calefacitquoccumquepotuerit. Insolito emitiantur. Semina ergo a Deo fieri confitetur, in qui-
igilur more locutus es : sed quid ad nos? Utcumque bus esse dicit diabolicum malum; el non erubescit
didicimus, ubi de re constat, non certare de vcrbis. credere a Deo fieri malum, quod innocenlibusimpu-
Convcnit enim nobis , non solum homines de semi- tetur.
nibus, sed ipsa eliam semina, opera Dci esse, quo- ACG.A Deo non fit malum, quando fit de malo
cumque efficiantur modo; ne physicos vel medicos, bonum. Malumest enim de peccato veniens originis
vel eiiam poelas, ubi nihil opus est, lesies adhibea- vitium , cum quo nascilur hoino : bonnm. est opus
mus; aut contendamus quomodo sil loquendum, cum Dei, non sine malo; cujus mali reatus non innocen-
id propler quod loquimur, ambo verum esse senlia- tibus, ut dicis, sed reis imputalur; ut quoniaffi na-
mus, id est, Dei opera esse semina omnium natura- scendo tractum est, renascendo solvalur. Sic enim
rum. Sed falsum est quod hinc conaris ostendere, fuerunt oranes ratione seminis in lumbis Adam,
ideo nulla esse vitia seminura, quia Dcus summe quando damnatus est, et ideo sine illis damnalus non
bonus est conditor seminum : quod non diceres, si eo est; quemadmodum fuerunt Israelitoe in lumbis
modo rationem seminura nosses s, quomodoeam no- Abrahse, quando decimalus est, el ideo sine illis de-
verat qui dicebat, Homovanifali similis faclus est; cimatus nbn est (Hebr. vn, 5-10). Meliusenim quam
atque ul hoc ipsam naturam, quaein ipsaffi morlalita- tu, noverant rationem seminis , qui isla dixerunt, et
tem lapsa est, meruisse docerel, addebat, Dies ejus Iitteris mandare curarunt, quse in Chrisii Ecclesia
ticut ttmbra prwlereunl (Psal. CXLIII,4) : cum sciret legerentur, in qua s renascuntur ex Adam nati, ne
hominem ad Dei simililudinemlactum, et tamen dis- remaneant in illa stirpe damnali.
cerneret ab insiilulione divina depravatoe humanse XIIl.JoL.Libido nihilatlinet,iiiquit,adsemina,quia
originis vitium. Quod in ipsis quoque tnis verbis facta est a diabolo: huic autem libidini serviunt conju-
quibus me momordisti, videre debuisli. Dixisti enim, ges; seminaauiem el parvulos de serainibus facitDeus.
Verumin his quoque,non mullum causw necessariis, Sed nec rei sunt, inquit, nec puniuntur parentes, qtii
acumen Iwminisnotasse suffecerit: obtunsum me sci- agunt opus diaboli : sceleri aulem et suppliciis desti-
licet esse significans,quia intelligere non polui locu- nantur parvuli, quos cohdidit Deus; impunitumque
tionem luam in rebus non multum causoenecessariis, est quod fecit diabolus, id est libido ; per quod doce-
ul fateris. Ego autem requiro a (e, unde homines na- tur bona, qusenec suppliciummeretur: sed accusatur
scuntur obtunsi : ncque enim sic ipse obtunsus es 9, damnaturquequodfacitDeus; per quod docetur esse
ut pertinere ad naluram neges vel obtunsa ingenia , scelestum, quippe qtiod a stipplicio, nec auctoris sui
vel acuta : quamvis et acuta ipsa, sicut jam in supe- polest pudore defendi; credaturque hoc divinitas fa-
rioribus diximus, propter hoc corruptibile corpus cere, quod nec exlrema possit susiinere captivitas.
quod aggraval animam (Sap. ix, 15), si primi liomi- Hunc habent exilum, qui inferunt veritati bellum , ut
nis ingenio comparenlur, oblunsa sint; qui utique nihil non impium, non insanum loquantur; dum
non tale corpus acceperat, ut illo ejus anima grava- conslet quia nulla oralione innocentium siatus ita, ut
rctur. Ac sic el ego distinguerem in naiura hominis accusatorum suorum profaniiale, defenditur.
qualis nunc est, quid dislcl iuter ingenii vilium ct ACG. Numquid ideo falsum facis esse quod dico,
tanti arlificis opificiura; cui procul dubio non recte quia dicis me dicere quod non djco? Ego enim non
1 Vign.,quodautemde voluplate.Mss.,quodautem de dico ad semina nihil altinere libidinem, quando-
vi voluptatis. non nascuntur sine libidine, qui utique na-
' Editi, si eomoderationemnosses.Castiganturex ma- quidem
nuscriptis.
3 Hicauctoritatemanuscriptorum restituitur,nequeettm * SraMss.in vign., arcedivim.
sic ipseoblunsuses. £ "5>}Mss.At editi,in quo. v
1443 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1444
scunlur ex semine : sed di.coDeum operari sine ullo lere. RealusenimPaulus poslquam fidemresurrectio-
suo viiio, etiam de seraihe vitialo. Nec dico reos non riis, miiliiplicalionisdiurrire• concifiavits exeriiplis;
esse, et non puniri parenles, qui agiint opus diaboli: iniulit quod univefsain naturaiii possit aiiingere, di-
sed dico iion eos agere op.usdiaboli, quando utiintur cens, Deusautemiili dal corpus prottl vult, e'tutiictti-
libidine non propter libidinem, sed propter propagi- que seminum proprium corpus : id est, omhi seiiiini
nem. Ita.quippe bonum opus est bene uti libidinis cbrpus, giiod proprielas ejus reposcit, altribuit. Non
malo , quod faciunt conjugali; sicut e conlrario ma- Crgoqiidd de frumentis dietum esi, de Iiominevo-
lum opus est, male uli corporis bono, quod faciunt lui 3 ihlelligi : sed hoc qiiod dictum est *, iihicuiqUe
impUdici. Nec impuuitam dico esse libidinem , qusc seminum pfopfiuin cofpus a Deoaucldfe COrtfef ri, in
cuin morte deslruetur, quando morfalc boc iriductiir destruclioriemvestrarri, quofum dogriiateid ncgattir,
immortaiitate (ICor. xv, 53). Non enim est nisi in arripul. Nequaquamigitur, sicui tti pulas, supefvacuo
corpore morlis bujtis, de quo jiberari cupiebat Apo- feci illius seiKentisementionem, nec ea fraudulentef,
slolus (Rom. vii, 24): nec erat, aut nbn ialis erat in ui meritiris, sUm abusus : nec lu de humanis semi-
corpore vitoeiilius, quam peccandoperdidUhomo, qui riibus hOminem a Deo fieri, sicut pejeras, cfedis;
factus est rcctus (Eccte. vn, 30) : ncc sicul aliqiia qiiod hon opihando, sed fideriituam iritelUgendocbri-
'
subslantia, iiberatis separastique *. nobis libido in fifmo.
aiium locum s. est migralura; scd sicut infirmitasin AOG.QuOniodopbsiiefis apbstolicttm(es(inidiiiurii,
nosirre saiutis perfectidne peri(ura : quamvis jam quo ille usus esl de seminibus, quse seffiinahiuf in
nunc esse desinat post corporis mortem. Neque enim terra, quia non vivilicanfurriisi moriandir (hoc eiiira
in corpore mortuo adhuc polest esse , qusenisi in de fesurrec(iorie cofporum , iii qua versabatuf, dis-
cbrporc moriis non potcst esse : sed quocperitufa puiaiio posiulabat), qui tua illa Iegit, ihteiligenter
est in corporis morle, non est resurrectura resur- adverlat, Ct quse nos in eoderiilibrd quem riuricfefu-
genie corpore sine morte. Quomoddergo puniia vel tare conaris libi ad Illa respondimus (De Nuptiis et
Impunita eiit, quse pereurtdo nbn erit? ErUnt auteta Concupiscenlia,lib. 2, n. 28); et irtveniet le, qiiod ad
impunili, qui ejiis reaiu congcriildfegenefalione ca- reni periineat, nec ibi aliquid dixisse, et hic nihil
ftieruni, ejusqiie surgeritibus et urgentihUs motibus dicere. Sic enim iriagno nisu moliris osiendere, qriod
ad iliicita pefficieridanon ceduhf; et si quid ribn pfo- homines Deus de seminibiis operelur, quasi hoc ne-
pier prdlcm de ipsa, sed propier ipsani cum cbnjugibus getura nobis ; et adhibes Aposlolum teslem, ubi abs
faciuiit, vciiia subsequente sariaiiluf. Qiiod vefb Deus te nuUa necessitas causoe flagitat probaiionem : et
de origiiie mefiio et jusie damnata parvtilos creat, quod est insulsius, vis accipi de seminibus homi-
bonum est ipse quod cfeat; quiri boraines creat, et num, quod ille dixit de seminibus frumeiilorum,
homines eiiam niali bonum aiiquid surif, in qiiarituni quoniam id causa poscebat; et dicis verba ejus , Tu
iioniines sunt: nec coliibeiab eis honUatem creandi, quod seminasnon vivificatur; et laces quod ille con-
qrips prsescivitesse damriandos, iriio scit originaliter neclit, nisi morialur.Taces etiam ilhid quod adjungit
jani esse damriatos; uride gratuianduni est tam multos etdicit, El qitod seininas, non corpus qttodfulurumest
eofuin a debila poenapef indeliitam graliam liberari. seminas,- sed tiudum granum, fere irilici, aui alicujus
Si aulem crudele esse afbitramirii, darrinariparvulos, cwicrorum: ubi salis aperit unde dicat. Qiiibus faci-
qubs dfiginaie pecciaiuiritfahere non pufaiis; crudele tis, quod sequi(rir iiigeris, Deus autemilli dai cbrptts
vbbis yideafur, non rapi ex hacvila parvuios, secun- quomodovoluerii,el unicuiqueseminumproprium cor-
duiri vbs, riulluriiliabenies orrtriindpeccatum, quos pus (1Cor. xy, 36-38): et non vis liic inteiligi quo-
beus utiquCribVitih mullis magriisque peccatis sine rum seminum, id Cst, fere tritici, dut aticujus cm-
uiia iri riieliusmuiatiorieriiorituros: riam secundum terorum, eorum seiiicet, quoe cum seminanlur, nou
ratiociiiatiOfies'huriianas, crudelius videtur non libe- vivificantur nisi morianlur. Et quoeris hoc diclura
fafe cuhj pbssit, riuilis iiiqiiihalum paivis niaghisque eliam ad semina huraana iransferre: de quibus
peccatis",qiiairidarilnafe pfbgenieinpeccatoris. Poffo quamvis veraciler dici possit, quod iliis Deus det
ctltii illfid juslum fesse, qiia .pofesiis voce, ciametis; corpus quomodo vdluerit, ct unicuique eorum pro-
iiodfesseilhjustium,qSa fforile cdrilendiiis? prium corpus; non tamen dici potesl, quod seinen
X'V. JUL. Post iisec illud doriatufincessere, qudd horoinis, quando greraio feminseinfunditur, non vi-
ftos apOsldli Pauli testimdhio coriipfobaViriius,qiiia vificatur nisi morialur. Sed plane de corpore iiorai-
beiis homihetri de' seniiftibiisbperetur. Afgurtiehta- nis dici pOlest; non enim resurgel nisi nidriaiuf ,
ttifque me fecisse ffauderii, qui hiiic lbco illa dicla pfopler qudd toium iilud de seminibusfrumentorum
VOiuCfliri coaptafe, qiioede friimeritisprOiata corista- dixii Apos(olus.Non i(aque immerito mihi visum esl,
hal; qdasi egb SUt'ibi ApOstblisehtehtiara, ut hic ideo te jn hoc testiirionio ea vcrba lacuisse, per quae
scstimatvdiyiduahi feceririi, aut pfoplef aliud testi- appareret de quibus seminibus lOquerelur, quem le-
iiiohii fecdfilalus-sirii quini ut ejus finein nibiisifa- siem adhibuisti, ne>lrtente vigiti lector admoneretiir
feiil *fprftiatoreinseiriihuiribmriiumDeumcredi bpof- (si-tanierihoc pracvidcrepOtuisti),ita in paradisb po-
1 CodexPort., reparatisque. • codex porlarum, diuturnw.
* SicMss.E«.iilivero,in malumloctim. ' Edili,confirmavit:
* Forte, fide monslrareht.— Morel, Element. Critic, 3 SicKss.w VigU;>pohit.
* CodexPcrt.,quoAsubdictwnest.
ft%s9&b,fmemonttrttrem.H.
1445 LIRER QUINTUS. 4ilG
luisse seminari homines in arvis genitalibus femina- tura j quam facla conspicitur? Qhasi quacralUrquid
ftiiri per iiienibra genitalia riiascuiofum, sicut fru- potuerit, et non quid infetitiiefitDeus.Si libet ea H-
menta iri lerris agricolarum manibus seminantur ; ut bidine opinandi qure sunt facia reprelleridei-e,1iit di-
sic ad hominem sereiidum siimulus nullus libidinis camus, quia fieri aliler potuenlnt s ideo quse sunt
inciiaret, quemadniodum ad hominem pariendum instituia non reddunt nalurm bonoc tesliniOnium;
nullus dolor urgerel. Quibus hrec tranquillilas displi-^ pronuiitiemiis quia potuit DeUsbicipiles facefe niof-
cet, rogo, quid eis iri carne, nisi quod pudet placet? lales, ideo unicipiles , et qtli pedibus irisistefent
Nec sane coneupisccntioecarnalis puderet, si hoc so- male sunt facli; fieri enim capiiaii ab utraque pafie
luni carnem liberet, quod mens juberet, ct quando poluerunt : quoe forma in quibusdani solctdpparefe
libefeil, et quantum jubere(. Nunc ergo quonianUa- vermiculis, quorura alvfim veiiex amliifariam tlnttis
lis non est, cur ei conlra nos suffragamini, et non includit, ut ab utroqne incipienlcs ex liumeroj finehi
Cara potius nobiscum fatemiiii aul de peccaio na- habere intelligantur in medio. Admitlantuf ista lddi-
lam, aut peccato esse vitiatam ? bria , et quis eril deiirandi finis? Poluit ergo facere
XV. JUL.Jam vero qnis risum leneat prudentium , Deus, ut de lerra cumfloribus horaines germinareiil:
Ciimad hsec quoesubdidisii excrapla perveneril? Ais quaiituni ad virtuiem y poluisse non abhUo; Sed hO-
Cnim: De ipsis verbisApostolirefularelur , HOHreli- luit nisi ui de sexibus nascerentur. Nurtcfergoqiioc-
gioswvolunlalis,sed tibidinoswvoluplalis pudens no- ritur quid fecerit, non quid potuefit. In qUoloCOfu-
minator, el impudensprmdicator.De ipsis quippe se- riosa responsio est, ut dicatur, MalumCstquod est,
ininibus, qum in agris agricolm seminant, potest iste quia poiuii Deusaliler facere; hoc est etiim laudaffe
redargui.Cur eninfnoitcredamus,Deum polttissein pa- Deum in vituperationem sui, et in maculam cbnsi-
radiso concederehomiuibeaiode suo semine,quodcon- lii cjus omnipotenliam prsedicare. Non soIUm nulla
cessumvidemusagricolisde trilici semine; ut eo modo laudatio, veruni eiiara ingens conluriieliaest, dare
illud sereretur, sicut hoc serilur, sineulla pudenda li- viribus quod sapientisedelraxeris, et dicere adfuisse
bidine (De Nupliis, lib. 2, n, 29) ? Quam venuste Deo fortiludincni, sed defuisseconsiliuffi. Perlingit
pudens nominalor et impudens proedicalordat onmi- omninoad negalioneffi polenlise, reprehensio oonsu-
rio incortipositosmolus,et circiilatorum carmina dicit. leuiise : non omnia polest, si ordinare bene non po^-
Sed illud aliud nisi Isetissimelegi non po(est : quo- test. Imo si sapienlise subliiiiilatedeficilur, nihil de
riiam si non peccasset Adam, sic poluil mulier, sicut revereiitia divihilatis reteniat : quod quia suspicafi
Seges, ad fecunditatem parari: forte nt per onines profanissimum est, recurrit illud, quo tradux vestfa
hriiculos ac pef minutas corporum fislulas, quas me- jugulatur. Deus qui fecit omnia bona valde, nihil ila
dici iropou;vocani, spicoeerumpcrent filiorum; alque instituit, ul in illo genere quod factuffiest, fieri po-
ita oninibus loelas partibus, parlus pro pediculis ' tuisseaut aplius, aut rationabiliUs, approbetiif. Sa-
exsudarel. Sed si aliqui et pCr oculos erumperent, pientia quippe et omnipblentia ex sequo pfsedituS
auferrentur lUininaparienti, et si puptilarum glohu- non instiliieret, quod honlunculus posset jure repfe-
lisexamiiia galeatapfodirent, imprecarelur sine du- hcndere. Qurecumqueergo in offinibus omriinoCrea-
bio csecitas.orbila(em.Nec difficultersane, non parla, turis naluralia docenlur j ila summe facta sunt, ut
sed sudaia soboles necaretur, alque haberedir gens, affectalain his emendalio, stulta et profana doteatur.
tit apud fabulas Myrmidonum, iia apud Maiiichsei Ut ergo forina equi, forma bovis habent quidem iH
dograala.vel pedicularia, vel pnblicaria. Sed hoec mulua collaiionedistantiam, in Suislariieri generibus
esset felura niiilieris : vir aiitem quid posset efficere? aptamex omni parle concinentiam ita sorlilse sunt,
Admdveret nimifum non membra, sed ferramenla , Uinec debuerit, nec potuerits aut equus aut bos, Se-
et geniialium vaeiius imprimeret vomeres ac ligo- cusquam formalus videlur, institui (qua regula li-
nes. Grates ergo et amplissimscprimorum hominum cat omnia nataniia, repenlia, gradientia, volitaritia ,
4
debenlur errori, quo laiii beatje naturse iormenta postremb rethefea ccelestiaque percuffefe; nullius
vitala suni. Miiius paftiis agit cum feminis, et riia- forma quippe melius, quam illi cui parabaluf generi,
rilus, quam si aut aralra sentireiK , aul iriiportiina institui potuisse convincilur): ila et hoffio quem su-
pef idliim corpus fecundilale silvescerent. Impleantuf pra jam gradientiumgeneralUasindicavit; sic est per
Manichreoruhifacies ignoriiinia e, et quoerantnomeii universa formalus , ut melius a nullo fingi possel:
luum, Domine. Oportenla crimlnantiom inriocenies qui accepit prudenter in corpofe et locos decoris , et
CtDeum, suffragia argiimeiKPiumet.leslimonibrum! locos pudoris, ut in se ipso et verecundi«m ct confi-
Cnr , inqiiit, nort credamus quia poluil aliier lieriria- denliam disceret; ne et deformis videretUf, si esset
1 Forte,juberel. per cuncta velatus; et deses redderetur ac riegligens,
' veterescodiceshic el infra in Augusliniresponsione si Semperesset per cuncla vulgalus. Ac per hoc fe-
constanterhabcnl, lila. Sedapliuseilili,Iwta,id esl, fer- cunditas humana, non alia quam quoe habet, ulfius-
tilis. VideluralludereadilludVifgilii,GCorg.lih. 1, vefs. 1:
« QUidfaciatlseiassegeles. » que sexus debuit membra suscipere, non aliarii fatio-
3 m aniiquiscodicibus,pedttciilis.Et paulopost, pedu-
1 Editi, iino non sapienliw.Castiganlurex manuscri-
cularia; pro, pedicttlaria.
4 siciiss:liivign.,/en)ienla. ptis.
s Aucloritatcmanuscriptorumaddidimus, mc potttt*
» codexi'oft., repctitoverl»: impleanlur,impleanlur
hanichteorumfacksignommia. rit.
I
 1447 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTM 1418
nem viscerum, non alios sensus, non aliam volupta- non urbanitate, sed nugacitate dicere, quod c vir
ge-
tcro. Admoneamus igitur Manichreos, ut desinanl re- nitalium vacuus voraefes et ligones felandoe cpnjugi
prehendere divinse facla sapientise, ut opinionum imprimeret.-1 Numquid de numero qusestioest, figu-
suarum corrigant pravitalem : quia nec ad quoestio- raque membrorum; quse ad generandum creata pos-
nem atlinell, si aliler homines quani universitas senl in locis suis salva et integra, nec indigere inci-
. testisest, generaturi fuisse dicanlur; nec melius eos tamento libidinis, et servire imperio volunlatis? Quoe
fieri potuisse quam facti sunt, ut ralio, ila ct Scri- ideo a me commemorata coramemorare noluisti, eum
ptura teslatur, quse clamat Deum non solum bona , verba mea poneres, ne silenlium libi imponeres, et
sed eliam valde bona fecisse omnia (Gen. i, 31; ad illa quoe de filiis per tolum corpus tanquam pedi-
Eccli. xxxix, 21). Ac per hoc ut per lotura opus, culis erumpentibus, et de ferramentis agricolarum
hic quoque Manichseorum dogma collapsum est. ln ad imprsegnandas feniinas adhibendis, quse libi festi-
futuro autem lempore gloriosiora corpora, nec opis vissiraa dicacitate sonare videbantur, cum vanitale
egentia, fore heatorum fatemur. Sed et hoc ipsum incptissima dicerentur, os aperire non posses. Unde
opiime inslilulum est a Dco juslissimo ac sapicnlis- nec illud meum, quod in eodein loco, quem velui re-
simo, ul statum prsemiineutiquam natura perverte- darguendum susceperas, de parlurienlium doloribus
rets; sed esset primus gradus , in quo consisierel posui, pulasti esse tangendum. Si enim feminsesine
ingenuilas naturalis, et de quo , pro jure arbitrii li- parluritionis cruciatibus parerent, puto quod non eis
heri, vel ad poenarum ima descenderel, vel ad glo- membra • genitalia, sed lormenta poenaliadefuisseni.
riarum cacuinen per eas vias, quas Deus insliluit, ni- Porro Scriptura divina (quod omnes qui Iegunt sciunt)
ierelur. de peccalo Evse hoc (ormenti genus in femineum ge-
AOG.Prorsus, Juliane, non putasli et mea et tua nus transisse (estaiur (Gen. ui, 16). Hoc lu in meis
homines esse lecturos; sed eis lantirainiodo scripsisli, verbis prscterire quam pertractare maluisti, ne dice-
qui meis ignoratis sive negleciis, nec utrisque dili- retur tibi, ila salvis atque integris utriusque sexus
genter inspectis, tua sola legere ac nosse curarent; geniialibus in illa felicila(e paradisi poluisse sine pu-
nec dixisse me crederenl, nisi quod a (e commemo- denda libidine concumbere s conjuges, sicut potue-
ralum, tanquam de meis, in luis lilteris invenirent. runt salvis atque integris femineis genilalibus parere
Hinc enim factum esse video, ul quia ego dixeram, sine gemendo 3 dolore mulieres. Sed vos non solum
t Cur enim non credamus Deum potuisse in paradiso cruciatus et gemiius parieiKium, verum eiiam Iabores
concedere homini beato de suo semine, quod conces- alios oerumnasqueinortalium, non a tempore arbilrii
sum videmus agricolis de trilici semine, ut eo modo liberi eorum, scd a die exilus de ventre matris eo-
illud sereretur sine ulla pudenda libidine? t lu liis rum, mavullis in loco ianta; illius bealitudinis pouere,
verbis meis velut respondens, tua vaniloquia dilala- quam pudendam susceptam vestram ipso ibi saltem
res, eo usque progressus et dilTusus, ul me sensisse pudore non ponere. Et tamen qui negas in islam
jaclares, t si non peccasset Adam, sic poluisse mu- morlalitalem post peccalummulatam fuisse naluram ;
lierem ad fecundUatem parari, forte ut per omnes faieris post meritum bonre voluntatis in gloriam
articulos, ac per minulas corporum fislulas, quas me- beatre immortalitatis esse rautandam. ln cujus gloii.c
dici poros vocant, spicsc erumperenl filiorum , atque cacumen parvuli, quod non poteslis negare , meritis
illa omnibus loeta partibus, partus pro pediculis ex- non suoe, sed alienoe voluntalis ascendunt 4; quos
sudaret, t et coeteraquse commemorare me tsedet, le non vultis credere meritis malse volunlatis alienoe,
aulem non puduit aggcrare. In quibus etiam de viro scd tamen ejus in cujus lumbis ratione seminis fue-
dixisii, quod t admoveret nimirum non membra, sed runt, ad profunda miseriarum quas novimus, fuisse
ferramenla, el geniialium vacuus imprimeret vomeres dejecios.
et ligones. » Ha>ccerie atque bujusmodi (quoe cum XVI. JCL.Sed jam pergamus ad reliqua. Postquam
tui, non quicumque leclores, sed dilectores legunt, ergo Abrahse, quod a me posilum fuerat, vitavit
pro le, si ullus in eis humanus sensus est, erube- exemplum; conatus est asserere, Abimeleeh quoque,
scunl), numquid mea verba garrire le sinerent, quoe qui orante Abraham °, cum mnlieribus suis sanatus,
non ob aliud prseteriisli atque tacuisli, nisi ut libi in referlur, ut ad generalionis operam, a qua per pla-
isiis laiiora delirandi spalia procparares? Ego enim gam erat suspensus, posset redire , non detraclione
dixi, seri hominem potuisse, ad volunlalis nulum libidinis, sed dolore aliquo posse inielligi mulierum
.membris oh.sequenlibusgenilalibus : iu aulem geni- vulvam fuisse conclusam (De Nuptiis, lib. 2, n. 50):
talia membra lacuisti, ut iresper mulieris articulos quasi a nobis assererelur impendio, ut appelilus eis 6
et minulissimas Gstulas filios per corporis poros tan- naturalis redditus videretur : cum ego teslimoniis
'quara pediculos exsudantis, et per oculorum pupulas
csecitate consequente parienlis. Membra, inquani, ge- 1 SicMss.In Vign.,membris.
' vignierius,sine pudenda libidine conjuges: omisso,
nilalia lacuisti, quasi nos ea, si Adam non peccasset,
concumbere, quodverbumrestiluiiurex manuscriptis.
3 Forle, gemebttndo.
defulura hominibus diceremus; ut posses ridicula,
4 SicMss.At vign., ascenderent.
1 in editis pro verbo, altinel; perperam substitutum, vignieriusomittiinomen,Abraitam,quodaddidimusex
attius. manuscriptis.
* Forte, prmverteret. 6 vignierius,ejus. At Mss.,eis.
1449 LIRER QUINTUS. 145'0
illis id solum prohare fuerim contentus, irapeditum velalus; et deses redderctur ac negligens, si semper
concubitum, qui sine libidineesse non polerat, per esset per cuncta vulgatus. » Ac perhoc, secundurii
iram Dei, reddiiumque per indulgenliaraDci, sive te longe melior peccando faclusest homo : nisi enim
amolitis obstaculis, sive irritamentis solemnibusre- peccasset,quem Deusfeceratf recium (Eccle.vn, 30),
stitutis; tamen diabolicumnon doceri, sed ctiam per viverel imprudenter non dignoscendoin corpore suo
hoc ad Dei operam pertinentem, qui inter corporis locosdecoris et locos pudoris, et impudenler nulla
instruraenta mediocria, sed innoxia, non specie, non velando, et negligentercuncta vulgando: neque enim
modo, verum solo peccaret excessu. vitarcl hsecvitia, nisi ei, quia peccaverat, sua fuisset
AOG.Quis non intelligat, si Deo indignanle accidit nuditas nuntiata.
aliquidcorpori feminarum, unde impedirelur concu- XVII.JUL.De quo quoniam satis actum est, ad '
hitus, et per hoc proles, quseutique non posset, nisi illa properemus, quse super uaturali malo Manichseus
a concumbeniibusconcipi, eo remoto impedimenlo, olim acule, sed, ut probabo,|perplexitalequseslionum
talem concubitum redditum, qualis est in corpore deceptus objecit. Brcviter tamcn prius, quid Augu-
mortis hujus, id est, cum libidine? In (alemquippe siinus contra Aposloli lcslimoniuinrc(uleri(, ventile-
statum revocanlur corpora, cum sanantur, qualem mus. Ego ergo cum nolam istam operam scxuuni a'
jam sortita est postpcccatumnatura mortalium,qure Deo auclore corporum inslitulam, eliam bcati Paulr
illos compeUitin mortem. Sed in corpore^vitseillius, testimonio aperlissimedixissem probari, qui invccius.
ubi homo, nisi peccasset, non erat moriturus, alius in flagitiacorum, quos in virilis quoquc sexus concii^
bilum prrecipitarat insania, aii, Relictonaturali usii
procul dubio status fuit: unde aut nulla ibi, aut lalis,
qualis nunc est, libido non fuit, qua caro conira spi- femiiiw, accensisunt in desideriasua (Rom. i, 27j;
ritum concupisceret; ut ei necesse esset aut subju- inluli Apostolo tcstc, approbari usum fcminrcnatri-
gari, aut reluctari; quorum alterum honesiati, alte- raliicr ins(i(u(um.Ad hoccrgo is(c rescribcns : « Nen
rum paci beaiitudinis illius convenire non posset. dixit, i inquil, t Apostolus conjugalcm usuin, scd
Noli ergo duas istas vilas hoeretica perversilate con- naturalcm, eum volens iniclligi qui (itmcmbrisad
fundere : aliter in corpore corrupiibili, quod aggravat hoc crcaiis, ut per ca possil ad gencrandum scxus
animam (Sap. ix, 15), vivitur •; aliter in paradiso, pterquc misccri: ac per hoc, cum eisdem membris
si permansisset hominis reclitudo, in qua creatus eliam merclrici quisqucmiscctur, naluralis cst usus,
fuerat, viveretur. Esset ergo et ibi propter genera- nec tamcn laudabilis, sed culpabilis. Non crgo isto
tionem concubitusconjugum; sed aut mcmbrisgcni- nomine, id esl, «sa naturali, conjugalisest laudala
talibus sine ulla libidine. servientibus menli, aut commixlio; sed immundiora ct sccleratiora flagitia
ipsius, siullaesset, libidinis molibus nunquamre- denotata sunt, quam si illicilc feminis, sed tamcn.
pugnanlibus voluntati: qusc si talis esset, pudenda naturalilcr uterentiir » (De Nuptiis et Cmicnpisc.lib:
n.onesset; nec corporis membra, quse sno vel solli- 2, n. 55). Id est, hic usus feminocqucm pronuntiavir.
citaret impetu, vel moveret, pudenda proprie vocari Apostolusnaturalem, non intclligilur conjugalis, ut
faceret, velarique compelleret; quod post peccalum bonus licitusquedocealur : sedidco, inquil, dictuscst.
faclum esse, nec nisi peccati payia fieri potuissc, Dei naluralis, quia diversilaiemsexus ad hocindicat insli—
verba (estantur. Quis,inquit, nuntiavittibi, quia nudus tutam, ul et commixluipararcturcl parlui. Qucismoli—
et, nisi ex ligno quod prwceperamlibilantum ne ex eo tionibus cum juvarctur nihil, cur lanlum immoratust
manducares,ex eo manducasti(Gen. m, 11) ? Non, in- est? Profecto ob hoc solum, ul hi qui cum sequuntur,,
quit, libi nuntiala esset nudilastua, nisi csset a te solulum piilcntquod vidcrinl fuissccoiiiaclum:csctc—
prsevaricatalex mea. Quidest aulem nuditas nuntiata, rum quam nihil dixerit, brcvis dispuiatio palara fa—
cui procul dubio ignota non erat, nisi eo motu stimu- ciet. Nempe Aposioltts feminrcusura ait naiuraliicr-
lante, ut inusitalo aspectu se urgeret adverti, pudo- instiluiura, nec commcndavilnUcranicommixtioncnr
remque incuteret? Quoniampeccato facium erat, ut primiius ordinalam; scd dc co usu dispuians, in quo1
hominis pars inferior conlra superiorem, hoc est, libidinemcunctis novcrat viguissc lcmporibus, nalu~-
caro contra spiritum concupisceret. Sed tu conlra ralem illam vocavil.
omnia claudis oculos, et Deo manifestantequod non Auc. Usus feminrc naluralis cst, cum cjus roascu--
confunderclurhomo de sua nuditatc, nisi peccasset, lus illo mcmbrouiilur, quo natura cjusdcni gcncris-
ila fuisse asseris institutum, ut eliamsi non peccas- animantium propagalur: propicr qttod ctiam ipsunu
set, puderet eum nuditalis suse. Deus enim dicit: mcmbrum natura propric dici solcl: irade Cic^rtf
Quis nuntiavit libi nuditalem tuam, nisi quia pec- ait, mulieremvidisscse in soranis prxsignaiam ha-
casti?Et ludicis (ut ipsa verba tua ponam, quse berenaluram (DeDivinatibiie,M. 2). Usus itaque
paulo ante locutus es): « Sic est homo per universa naturalis el licilusest, sicut in conjugio; ct illieiws,
formaius, ut melius a nullo fingi posset: qui accepit sicut inadulterio : conlra naluram vero semper iiii-
prudenter in corpore et locos decoris et locos pudo- cilus, ct procul dubio flagitiosioraique lurpiofrquem
ris, ut in se ipso et verecundiamet confidenliamdi- sanclus Apostoluset in fcminisct in niasculisarguc-
scerel; ne et deformisvideretur, si esset per cuncta bat, damnabilioresvolcns inlelligi, quam sf m usu
1Post,quodaggravalanimam,restitiiimusex Mss.,vivilw. « SicMss.to Vign.,fuceret.
SANCT.AUGUST.X. (Quarante-six.J
1451 OPERIS 1MPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINl 14S2
naiurali, vel adullerando, vel fornicando peccarent. et saspiusme dicefe non pigebit, quamditt to veris
Usus itaque concumbentium naturalis idemque incul- contradicere non pudebit *.
pabilis, et in paradiso esse potuisset, etiamsi nemo XIX. JOL. Et ubi est criiiien (uum diabolicum",
peecasset; non enim aliter ad humanum genus se- quod illi argumento pudoris rtilebafis affigere? Non
ciindum bcnediclionem Dei mulliplicandum filii gi- enim jam Iibido repreheiiditur, quae et iri prohibiio
gnerenlur : sed eum vocatum esse ab Apostolo usum et in concesso usu, naturoeipsiiis conditione serititur;
naiuralem, in quo libidinem cunctis noverat viguisse si depravalio ejus, ad id quod non licebat excurrens,
temporibus, quis libi dixit, nisi hseresisvestra? Absit sola culpatur.
enim ut Aposiolus eliam illo tempore hominum cre- AOG.Non sola « cnlparur depravatio lihidinfe ad
deret pudendam vignisse lihidinem, qiiando nudi id quod non licebat excurrens: > serf tua magrta dc-
eraiU, et non pudebat cos. Veruratameneiiamsi Apo- pravatio est, cum a le non culpatur ad id quod non
slolusdiceret, quod ipsedixisti, t in usu feminaena- liccbat impellens. Qiiando enim' ad id quod non
turali cunctis temporibusviguisse libidinem; » in his licet impellii, profeclo nisi pravilati ejus repugnetur
quoque verbis haberem quod recle inlelligerem, ne excurrit. Et haecesi concupiscentia carnis, qua ca-
pudendam susceptam luam in illius bealsc vitsecor- ro concupiscit adversus spiriium; adversus quam
poribus, qusc nondum fuerant corpora morlis hujus, propierea concopiseit etspiriius, ne quo impellit ex-
sicut lu facis, mente slultissima, lingua loquacissima, currat. Malum esi ergo, et quod impellit in raalum :
fronte impudenlissima, collocarem. Cunclis quippe sedsi non excurrit, repugnante sibi spiritu, non
temporibus exquo ulriusque sexus fieri concubiius vincitur homo a malo. Tunc auiemomni malo carc-
ceepit, procul dubio usus feminoe naluralis sine hac bit, quando cui repugnct non erit. Neque hoc cum
pudenda libidine esse non potuit : jam enim non vi- fiel, nalura, sicut Manichoeusinsanit, a nobis separa-
tse illius, sed morlis bujus habebanl corpus, quando bitur aliena, sed sanabiiur nostra. Quse nunc , si
post peccatum de paradlso egressi, masculus et fe- quemadmodumregeneratione et remissione peccato-
raina utrumque sexum naturaliler primilus miscue- rum sanatur a ream, sic ab orani esset infirmitate
runl. Quodsi anle facerent, ihi libido vel nulla esset, jam sana; non contra carnem spiritus concupisceref,
vel pudenda,non esset : non enim sollicitaret invi- utnon operaremur nisi licitum; sed ita carospiritui con-
tunvet repugnafe sibicogeret castum ; scd aut sine seiilirei, ut nihil contra illura coneupiscerelur illici-
illa officium suum genitalia, jubente menle , perage- ttim.
rent; aut Ula si esset, cum opus esset, assurgeret, XX. JUL.Ulque presse interrogemus ct breviter :
tranquillissiimim nutum subsequeus volunlalis, nee aposlolum Paulum , cum naluralem usum feminoe
opprimens cogitatipiieKi tiirbulento impetu volupta- irancuparel, possibilita(em rei et honesta(em, an so-
tis. Talem se modo non esse, multis suis importunis lam possibilitatem indicasse arbitraris? itf est, hoc
et coercendis molibus confileiur: ergo aut viiium noraine, nalurali, inlelligere nos voluit usom qui fieri
esse, aul vitialam se esse testatur. Ecce unde dice- poterat et debebat; an qui poterat, sed non debebat 1
bal Apostolus, Scio quia non habital in me, id est in Si dixeris, Qui poterat, licet non deberet, quatis in
carne mea, bonum (Rotn. vu, 18). Ecce unde trabitur adulteris agitur : crgo et illud aliud flagitium non
a aascentibus originalepeccalum. Hocmato bene utilui' erit contra naiuram, quia' merabris agitur naiurali-
pudicitia conjugalis : hoc raalomelius non utiiur reli- bus. Si autem expavescens retuleris, quod et veritas
giosaconlinentiavidualis,velsacraintegrilasvirginalis. habet, Aposiolum usum vocasse natoralem, qoi fe(i-
XVIII. JOL.Hocnos intelleximus, cumque de na- bus destinaius honeste agi, quippe naturaliter, ut
turrc instilutione loqueremnr, id protnlimus quod poterat et debebat, id est, in corporibtis vel singula-
Aposlolumsensisse consiabat. Tu igitur quid pronio- rum vel plurium feminarum , tempornm tamen ra-
visli,ut referres nouabco usnm conjugalem, sedna- tiOneconcessis : faieberis sinedubio inepte argumen-
turalem vocari? Aiit quo or,e snbjungis, quoKiam ialum fuisse ; beaturaque Paulum nomine naturalis
c cum iisdem membris meretrici quisque miscetur, usiis, non fornieationem, sicut tu putaveras , sed et
naluralis est usus, nec tamen laudabilis , sed culpa- hbneslum et Iegitimum, qui fecunditati paratus' est,
bilis? > Ut enim etiam liic ostendamus, quod fre- corporiim indiCasseCommixtum.Nos ergo merilo ge-
quenler aperuimus, unam a le saltem sententiam non neraliier defendirous, quod Manichseusgeneraliter
proferri, quse non adversum teplurimum valeat : si arguebat. Tu enim dicis commixtionenr hanc sc-
usiis fornicalioiiis nalUralis, nec lamen laiidabilis , xuum cum volnptate, per diabofum institutam , cau-
sed culpabilis.dieitur,, ob hoc quia meretricis usus sam originalisesse peccati, et necessitatem omnium
est; sine dubio conjugalem, quia honcstum atque li- criminum ; ac per hoe ipsaro crimlnaris naturam :
citum, non culpabilem, sed laudabilem profiteberis. nos quid conscqueniius facere poluimus , quam ut
AOG.Non quia sine raalo est, sed quiabene uticur tcste MagislroGentium, naturoegeneralitaie defende-
malo, conjugalis coricubitus merilo inculpabilisdici- remus et adscriberemus operi Dei, quod tu nalurali-
tur. Sic enira bonuraest bene uli inalo , quemadmo- ler malum vocabas? Factumque est ut quod tu dicis
d(«n malumest male uti bono. Sic ergo bene uluntur diabolicum, nos ad refellendum teprobaremus nalu-
conjugati libidinis malo, quomodo male uiunlur 1 SicMss.invign., pigebit.
adulteri corporis bono. Iloc iam non semel dixi, ' Vignierius,qua. Mss.,quia.
1453 LlBER^tllNtUS. 4454
rallter 1 institulum. Isla est quippe legitima et eru- bus suis arborem debere cognosci; ut ostenderem ,
€ila fesponsio, ut quod in specie accusatur, defenda- quod clarum esl, doceri bona non posse conjugia,
tttf in specie; el quod in genere arguilur, vindice- Iffio ipsam naturam, quie conjngiorum operatipne
tur iri genere^ Quod eliam Manichreus intellexit, suppletur, nec Dei posseopere • vindicari, si de p»
qtiem tu requas crimine, sed non requas ingenio : dicerenliircriminapullulare. Adhoc ergorespondisli:
ideo ille omnem substantiam corporum transcribit c NumquidDominusinde loquebatnr, ei nou potius
diabolo;tu autem non universam, sed, sicut in priore de duabus volunialibus hominum, bona scilicet el
libro diximus,meliorem. Triumphavit ergo verilas mala ; islam bonam , illam malam arborem dicens ;
sacris slipata prsesidiis, qure per Apostolum probans quia de bona volunlale opera bona nascuntur , el
nalufalcconjugumnegoiium, elper hocadDeum perli- mala de mala? Quod si nnplias arborem bonam in-
nerequi esset auclor naiurse, vestra figmenia disru- telligamus, profecto e conlrario posiiuri sumus forni-
pit, qui id prsevaricatorium, non naturale juratis. cationemarborem malam. Porro si dixeril, non i!lics
ACG.Jametiam supra satis diximus quem dixcrit arboris loco ponendum esse adulterinm , scd nalu-
Aposlolus usum feminsenaluralem, et cur appella- ram humanam de qua nascitur homo : iia ethic non
verit naturalem, id est, cum fit eis membris ulrius- erit arbor connubium, sed natura humana de qua
que sexus, quoead propagandam sunt insliluta na- nascitur homo > (De Nttpiiis el Conciipiscenlia,.lib. 2,
turam; sive talis usus esset, qualis in paradiso esse n. 43).- Falleris : non ibi Dominus loquitur de dua-
potuisset, nullo scilicet uiens malo, vel nulla exi- bus volunlaiibus, sed de persona sua. Quoniam cum
stente, vel nonnisi nutum voluntalis subsequente li- heneficiaJudaeisprsestaret innumera 3, ab ejus nihil
bidine; sive qualis nunc esl ex quo esse coepit, vel criminationibusdesinebant.Cseterumcum opera ejus,
licilus sicut in conjugio, bene Utenset corporis bono quoe etiam glorificabant, arguere nonvalerent; ip-
et libidinis malo; vel illicitus sicul in adulterio , ma- sum tamen Samaritanumac plenura doemonio et Be-
le ulens et illo bono et illo malo; nec tamen etiam helzebulis spiritu causabantur illudere. Tunc ergo
ipse disccdens ab eis membris , quse naturae eliam Dominusail : Attt facile arborem bonam, el fruclus
nomineproprie nuncupanlur. Nihil est itaque cur ejus bonos; aul facite arborcm malatn, el fruclus ejus
presse, ui dicis, ac breviler inlerroges, uirum Apo- malos : ex fruclibusenim suis qrbor dignoscitur(Matth.
slolus in eo quod ait naturalem usum , eum voluerit xn, 35). Id est, Aut opera mea vituperate, qusebona
intelligi, qui fieri ei poleral el debebal; an qui fieri esse infirmiiaiespulsoeet reslUutresanilates ioquun*
poterat, sed nnh debebat: hdn enim ut hOc dicerel, tur; utimprobum me, operum meorum.testimonio
aliquid horum intuehatur Aposiolus, Sedmenibra tan- compfobetis : aut si hsec tanla beneficia npn audetis
tummodo utfiusque sexus geniialiter naturalia, hoc afguere; reddile bon-xarbori, mihi yideli.cet, tesii-
est, ad generandam creata' naturaffi.Nam quisigno- monium fructuum meorum , el amate beneiicum, qui
rat, quod licitus usus feminse fieri et possit et de- beneficia pfxdicalis. Ibi ergo personam de operibus
beat; illicitus autem fieri possit, nec tamen dcbeat; suis Christus jussit agnosci : quod nobis juresuffra-
ulerqueautem sit haturalis, quia ntriusque sexus ad gatum est, ut doceremus naturam quoque atque conv
naiuram propagandam creatis meiribris genilalibus jugia de fruclificaiionissuoequalitale censenda; ul si
fit? Tergivefsalorias aufer ambages, remove loqua- de his criminum virus fluebat, criminosa eliam radix
cesetfallacesfumos vanitaiis tuoe. Libido pecorum judicaretur. Vide ergoquam ad inlelligendum crecu-.
idconott estvilium, quia non ea caro concupiscit tias, qui levare te objecti mei pondus putasli, forni-
adversus spirilunl : quod Manichaeussi discernere cationem nupfiis ex adverso locando, ut jsicut boua
valuisset s,nec peCofnmab OpificioDeiveri alienas- arbor nuptioe, ilamala fornicatio videretur, de qua ,
set naturas, nec hominum vitia puiaret esse sub- idest, fornicalione, fecundiias nulla deberet exisiere,
stautias. Tu autem nisi cum Ambrosio et crcleris ne mala cbrivincereiur, si bonoenuplisebonis fetibus
Cathoficissenseris alque tcnuefis, pef prrev&ricalio- probarentur; cum honio sive de conjugio, sive de
nem primi hominis camis ct spiriius dissensiohem adulterio nascitur , non de flagilio, sed de natura se-
in nosiram vcrtisse naturam ( Anibrosius,iib. 7 iri minura prodeat. Flagilium quippe quod mo»chanliuni
LMC.xii,53); quanlumlibet Manichseosdetestari vi- voluniale committitur, subsiantire insliluta non tnr-
deafis.eorum detestandus adjutor sine dubio perma- bat: verum exercel senalura per matcrias suas, et
nebis; asserendo essebonum, quod esse clamat ve- pcccato remanente apud illiciirevoluntatis auclorem,
riias malum; el hoc malura negando ex depfava- felus innocuus de opere Conditoris erumpit. Quod j
tione venire peccato viliaisenaturse nostrse , ut Ma- quidem et lu vidisti esse referendum : sed qualiter
nichscus,te adjutore, commixtionem nbbis liaturre conatus sis eludere, prudens lector altendat. Ais
introducat* alierise. enim : < Si arboris loco ibi non est ponendum adul-
XXI.JOL.Similiacumine illud qtioque labefactare terium, sed natura humana de qua nascitur homo :
conaris, qtiod dlxi, evangelico testimonidex ffucll- ita et liic non erit arbor bona connubium, sed nalufa
1 vigmerius,probaremits insliiutum;OOMSSO,naturatiter,
e x
hucrevocatnr manuscriptis. 1 m MSS.,operi. sic ipsimetediti postea, cap. 24, ;ia
quod
* vignierius,creatura.vetuscodexPortarum,creata. responsione
* Augiistuii.
* vign.,volidsset.At MSS.,
valuistet. vigmerius,illius.AtMss.,illic.
* SicWKrla vignierio, indkah * sic MSS.la vignierio, immmerte-
1455 OPERIS IMPERFECTl CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1456
humana de qua nascilur horao. > Hoc cst ergo quod dseisista locutus sit, qui nosse volunt, Evangelium
eloqui ccnatus es : Sicut non impulatur homo forni- legunt, te negligunt'. Dominus enim cum cavendos
cationi, sed naturre : ita peccatum quod trahitur de esse monstraret, qui venirent in vestilu ovium, in-
parentibus legilimis, non esse imputandum connubio, trinsecus autem lupi essent rapaces : Ex fructibus,
sed nalurre humanse, quam crimine diabolus infecit inquit, eorum cognoscelis eos. Numquid colligunl de
anliquo. In adulleris ergo culpasti lascivientium vo- spinis uvas , aut de tribulisficus? Sic omnis arbor bona
lunla(em; sed laudasti humanam naturam, de qua fructus bonos facit; mala aulem arbor fructus malos
homo eliam per UlicUos concubitus nasceretur: in facil, Non potestarbor bbna fructusmalos facere, nequcj
parentibus aulem legiiimis laudasti connubium , de arbor mala fruclus bonos facere (Matth. vn , 16-18).
quo non djcis venire peccalum ; sed vituperasli natu- Et secundum Lucam , cum hypocritse arguerentur ,
ram , de quadicis infundi crimen horrendum. Vigilet duse istaearbores commemoratse sunt, et mox evi-
hic ergo lector meus. Si naluram humaiiam in forni- denter expositre, subsequenle Domino atquedicenlc:.
catione laudabilem censuisti, quoe causam nascenti Bonus homo de bono thesauro cordissui profert bonum;
•
flagiiiis coeuntium impollulam fecissel; quomodo et malus homode malo profert malum : ex abundanlia
hanc ipsara naluram in connubii parle repreheudis , enimcordisos loquitur (Luc. vi, 45). Ubi autem ait,
quam dicis causam naturali crimini prsestitisse? Ergo Aut facite arborem bonam et fructum ejus bonum, aut
non quidem connubium, sed naturam humauam et facile arboremmalamet fructum ejus malum (quod lu
magnum bonum et magnum malum esse professus es. eum de sc ipso dixisse opinaris), unde dixerit mox
Nam quid ea nequius, si crimen ingenuit ? quid de- aperiens : Siquidem ex fruclu, inquit, arbor cogno-
testabilius, si a diabolo possidelur ? Quid ergo habeat scilur. Progeniesviperarum , quomodopolestis bonalo-
arlis in semine, ipsa viderit : qualitalis inlerim, in qui, cum sitis mali ? ex abundantia enim cordis os lo-
qua bonum omne vel malum est, pessimse compro- quilur. Bonus homo de bonothesauro proferl bona; et
batur, si et ipsa rea, et generans reatus, et diabolicse malus Iwmo de malo thesauro profert mala (Matth. xn,
convincilur tyrannidis satelles. Merito ergo de fructi- 53-35). Videsne tefalli, non me? Redi ergo adcau-
bus suis debet arbor agnosci, ul qure causa mali est, sam operis mali, et invenies volunta(em malam :
rnala jure optimo nominetur. redi ad causam originalis mali, et invenies primi ho-
AUG.Causam mali originalis , nec conjugium minis voluntatem malam, et ea vitiatam naluram
csse, nec adulterium, satis res ipsa declarat: quo- bonam.
niam , id quod bonum est in natura hominis , Deo XXII. JCL.Verum hoecloquimur, ut fidei vestrae
creante ex homine nascitur; et id quod malum habet quis sit finis ostendam : crelerum illud inconcussum
propter quod renasci debet, ex homine Irahilur. valet, quod disputationibus prsecedentibus fundatum
Causaporro hujus mali est, quod per unum hominem est, nec quidquam malum esse, prreter opus volun-
pcccatumintravil in mundum, et per peccatum mors; tatisquod justitia prohibet perpetranlis; nec quod na-
et ita in omneshomines pertransiit, in quo omnes pec- turale est, posse malum convinci. Manet ergo hoec
caverunt (Rom. v , 12). In quibus Aposloli verbis in inconcussa turris , de cujus edito lalrocinia diverso-
aliam senlentiam delorquendis, quanta loquacilate rum propulsantur errorum.
inaniter laboraveris, videntqui tua et noslra iulelli- AOG.Quid est quod dicis; aut quse sunt tuse prre-
genter legunt. Quid le igitur adjuval? utquid abs te, cedentes dispuialiones, nisi loquacissimsevanilates ?
quseso,commemoratum est evangelicum testimonium, Quid est quod dicis , i nec quidquam malum esse ,
quod arborbona bonosfructusfacil, cum lu de conju- prseler opus voluntatis quod juslitia prohibet perpe-
gali loquereris bono, cjusque fructus velles esse ho- tranlis? > Ergo ipsa volunlas mala non est malum ,
niines; llanquam ideo demonstrans eos sine malo si non est quidquam malum nisi opus ejus? Neque
nasci, quia bonum sunt nuplise, et non potest arbor cnim est consequens, ut mala voluntas habeat etiam
bona fructus malos facere; cum homines nascuntur s perpetrandi operis facullaiem : ac per hoc te auctore
ex hominibus, sive cum originali noxa, unde dicit non erit malum hominis male velle, quando non po-
Aposlolus, Corpus mortuumest propter pecca(um(Id. test facere. Quis istam ferat insipientiam, vel polius
vin , 10); sive sine ulla noxa, ut vos contcndilis amenliam? Ubi eliam ponimus, quia si non est ma-
conira Apostolum, non tamen per conjugales solos , lum quidquam, nisi opus volunlatis quod justitia
verum eliam per concubitus impudicos; et aliquando prohibet perpetrantis; non erunt mala qurecumque
sinl stcrilia conjugia, fecunda adulteria ? Utrum au- homines nolentes sive agunt, sive patiunlur : nou
tem Dominusduas voluntates, sicut nos dicimus, in erit malum quod clamat Apostolus, Non enim quod
duabus arboribus insinuare voluerit, unam bonam , volo, facio bonum; sed quod nolo malum, hoc ago
qua bonus est homo, quae non potesl facere opera (Rom. vu, 19) : non erit malum supplicium ignis
mala, id esl, frucius malos; alteram malam , qua seterni, ubi erit fletus elstridor dentium (Malih. \n\,
malus est homo, quse non poiest facere opera bona, 12); quia id volens nemo patielur, et non est opus
id esl, fruclus bonos; an sicul lu dicis de se ipso Ju- voluntatis quod justitia prohibetperpelrantis, sed pcena
nolentis. Quando ista saperes, si non mirabililcr desi-
' Ediii, impolluta.Codex
* Forte,nascantur. Mar., impollutam. <4S ^ Editi, el negligunt.Emendanturex manuscriptis.
1457 LIBER QUINTUS. !458
peres', vel potius insanires ? Quid est etiam quod di- nulli est infestius, quam tibi'. Vos omnino prolur-
cis, < necquod naturaleest, mahim posse convinci? > bata, nec ad lacerationem cominixtionis tutelse sure
Ilane vero (ut innumerabilia naturalia vitia corporis credUse, Manichseoruralinguas permitlit irrepcre.
taceam) malumnon est surditas naluralis, quscipsam Habent, inquit, suo dogmate digna meritoria, in qui-
quoquc, ex qua justus vivit (Galat. 111,11), impedit bus noclurnis horis expleanlur: illam verecundan-
fidem, quoniam fides ex auditu est (Rom. x, 17) ? tium voluplatem3 connubii luenlur excubise, arcen-
Sed vos, nisi surdi inlus essetis, Apostolo dicente , tur crimina, et honor honestatis admiltitur : privile-
Fuimut enimet nosnaluraliter fitii irm, sicutel cmleri gia sibi ab Aposloloconcessa defendunt4 honorabiles
(Ephet. n, 3); cordis auribus audiretis. Sed pergite - nupiias el tlioros immaculatos; fornicalores aiilem
adhuc, el cordibus csecissurdisque clamate , Nonest et adullcros judicabit Deus (Hebr. xm, 4). Ubi est
malum naturaliter esse obliviosum, naturaliter esse ergo criminosa coinmixlio, si negotio ejus aique se-
oblunsum, naluraliter esse iracundum , naluraliter creto auctoritas connubii, quod laudabas, obsequitur?
esse libidinosum. Cur enim non securi falua is(a AOG.Tu quidem, ut ex fructibus suis cognosci ar-
verba jactatis, quibus malum non est etiamipsa fa- borem diceres, non nalurre hoc evangelicum teslimo-
tuitas naturalis ? Usqueadeo quippe omne originale nium, sed nupliis proficere voluisii. Nam lua verba
roalum meritum negantes, cuncta naturalia vitia ista sunt: i Si ergo trahitur, > inquis, t et de nuptiis
Iaudare cogimini, ut non solum corpore deformes , originale maluro, causa mali est conveniio iiuptia-
debiles, monstruososquefetus , verum etiam faluos, rum, et necesse est maluin esse per quod et ex quo
si nemo ibi peccasset, exorturos in paradiso fuisse malus fructus apparuit, dicente Domino in Evange-
ilicalis; dum tamen pudendam susceptam veslram , lio, Ex fructibus suis arbor agnoscilur. Quornodo, >
qua caro concupiscit adversus spiritum , inter deli- inquis, i tu audiendus putaris, qui dicis bonum csse
cias loci illius beatissimi collocetis. conjugium, dc quo nihil aliud quam raalum prodire
' XXIII. JOL. Verum nunc, quod locus exigit, inse- definis? Constat igilur, > inquis, i rea esse conjugia,
quaraur. Apparet te, sublilissime disputator, unam si peccatum inde originale detjueitur, nec possede*
eamdemque rem, naturam scilicel humanam magnis fendi, nisi fructus eorum innocens approbetur : de-
extulisse laudibus, sed majoribus maculasse crimi- fendunturautem, et bona pronuntiantur : fruc(us igi-
nibus : quod sicut uno tempore, uno operes, unoque tur approbalur innocuus. > Nempe his verbis tuis
consilioevenire simul non potest; ita ratio naturalis satis clarum est, arborem te intelligi voluisse conju-
nequaquam capit hsec, vel sub alternatione 3 contra- gium, et fructus arboris eos fetus qui conjugum com-
ria, sed uno semper plena, id est, taxatione boni, mixlione nascuiuur. Sed quia hinc ralione mani-
nunquam propter malum, quod ejus instituta peracto- feslissima exclusus es, et ex adulieris enim lales fc-
ris sui non capiunt dignitatem4, nisi a pollulissimo tus oriuntur : ad naluram pulasti esse fugiendum, in
Manichseorumdente mordetur. Sed hoc expleto, illud cujus allitudine lalitares; de qua non agcbas, quando
inquiro, quos putes connubii fumos sequendos. Nam propter connubii bonum fructusque ejus bonos simi-
si connubium faleris non esse causam hominis, sed liludinem arboris evangelicse csecus adhibebas. De-
naluram; peccali qupque causam non esse connu- fende ergo nalurara contra originale pcccalum : rc-
hium, scd naluram; hoc connubium, cui laudem da- linque conjugia, ipsam dic bonam arborem, quia sive
bas, totum prorsus evanuii. Cui ergo rei adscribilur, de conjugiis, sive de adulleriis, ipsa gignil homines;
si nec mali (ui, nec boni mei causa est? Si ab lio- quos ideo dicis fructus bonos arboris bonsc, ne ali-
neslate connubii hdminem submoves, ne cum eliam quem reatum ex origine depravata credantur gene-
fornicationi cogaris adscribere; a necessitale connu- raiione (raxisse, regeneratione solvcndum; ne indi-
bii peccalum removes, ne nuptias daranare videaris; geant salvatore, ne in remissione" peccatorum fuso
quid remansit laude dignum in posscssione conjugii? sanguine redimantur. Age ista ut deteslandus hoere-
Cur Uludtimes violare sermone, quod admota dispu- ticus : imple paradisnm Dei, eliamsi ncmo peccasset,
latione funditus subruisti ? Cujus ergo rei causa esse libidinibus concupisceniium, ceriaminibus contra li-
dicetur, si nec malo nec bono parlicipat naturali? bidines dimicautiuin, doloribus parturientium, fleli-
Nihil ergo jam agit in rebus humanis nomen lione- bus vagienlium, morbis languentium, funcribus mo-
stasque conjugii? Sed angeris, et dure quidem : sub- rientium, moerore lugeniium. Sic age, hoc tc dcccl:
veniendum est igitur anhelo seni. Remansit quod lales enim, te auctore, subsequuntur poenacbonos
eidare possis, sine quo lamen nihil aliud invenitur : fructus arboris bonre, et insinuant paradisum de-
videlicet ut dicas hoc connubium stare,pro foribus, liciarum, sed Pelagianorum. Quin eliam ineam dis-
ut ad voluptalem coeuntium nullam obscenitatis fa- putationem dialeclicus aculus irrides, dicens, unam
mam permittat irruere, sed suo lilulo illi negoiio eamdemque rem, naluram videlicet humanam, ma-
honeslaiem vindicet ct pudorem. Sine causa ergo 1 vignierius et Ms.clar., nulli es infeslus,quam libi.
connubii fidem subdola corrumpere laude voluisti: MeliusforteMs. Mar.,nulliestinfeslius,quam tibi. [nulli
es infestus,quamtibi.]
' Edili,perlurbat.ApiiusMS.Clar.,prolurbut.
* CodexPort., si nonmiserabililer 3 Editi,voluntatem.unus Ms.Port.,voluptatem.
' Mss.,uni operi. desiperes. * MS.Port., privilegiosibi ab jpostolo concessode-
3 SicMSS.Editivero, subalternalio.
* Forte,per auctorissui dignUatem fendit.
" Forte, in remissionem.
noncamunl
1450 OPERIS IMPERPECTI CONTHAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1460
gnis extulisse melaudibus, sed majoribus maculasse mal genus csl: sed latiludine surp significationisdi-
criminibus. Ego vero non Aristotelem vel Chrysip- versas species comprehendit, scilicel hpBainis,equi,
pum, mullo minus yanum cum sua loquaciiate Ju- hovis, elc. Si ergo pereat una species, genus illud
lianum, magistrum deleclor habere; sed Chrislum, npu sentil cxitium : fac enim ut de rebus, boum na-,
qui profecio nisi natiira humana magnum esset bo* lura deficiai; genus nimirum interemplum non est,
num, npn pro illa homo fieret, cum Deus esset; nisi aliorum animaliuropermanenie natura. Al contva, si
magno peccati malo mortua esset, non pro illa mo- hoc quod est aniinal, auferatur de rebus; omnes
reretur, cum sine peccaio ipse venisset et mansisset, sine dubio species, qusc hoc genere cancludebanlur,
Rursqs tamen, quasi non libi nalura humana suf- inlereunt: nulla enim remanebil spccies aniinanlis,
ficiat, quse talis de adulteris, qualis de conjugibus animali penitus intercmplo. Ea ergo qurc superiora
liascilur, de bonitate nos putas urgendos esse nu- sunt, eventus suos atque merita speciebus, quas an\-
pliarum, quacrensquid agant in rebus humanis, si plectunlur, impei liunt: non lamen recurrit, ut spe-r
neque malura ipsis impuiandum est, quod non de cierura suaruni quasi nccessitudinura quarumdam
illis, sed de vitiaia per peccatum origiiie trahitur; varietaiibus permutentur. Utque ad causam referatur
neque bonum, quia homo etiam de adulteris nasci- exeraplum : naluroe humanae generalitas inslilulio-
lur. Et quia honestatem connubii a concubilus illiciti numMnfra se locaiaium gcnus quoddam est; hsee
lurpitiidine invenimus esse discretam, hiuc existimas velut specfes habei, in situ, in membris, in ordini-
confici, nullum originale malum trahi de conju.gali bus, in molibus, vel aliis id genus. Qualitaiem ergo
concubilu; non intuens, quod si conuiibii bomim suam omnibus supposiiis specicbus irapertit: non ta?
causa esset ue malum trahereni, qui de conjugibus inen obnoxiaretur suis, ul minoruro a se rerum pe^
nascerentur; profeclo adulterii maluin causa esset ut riculis misceatur. Si ergo natura viluperetur, el ob*
maluin iraherenl, qui de adulleris nascerenlur. Ila- noxia diabolo reaque credatur, conjugium quoque
bent igitur in rebus humanis honestum locum suum quod sub illa est, et fcctmditas, et subsianlia tota
nuptioe, non ut homines nascanlur, qui etsi niilla damnabitur. Non polesl ergo laudari connubium,
nupliarum lege, nalurali usu passim sexus ulerqup quod fit secundum naturam, si nalura ipsa reprer
concumberet, utique nascerentiir; sed ul ordinala henditur. Coniinoriatur necesse esl radici suse ger-.
propagatione nascanlur;. et quemadmodum parlu minura succisoruni venustas : et ut rem ipsara pla-
certre sunt matres, iia fide conjugii habeantur certi nius eloquar, non polesl dici bonum negoiium nu-
et patres : et ne tua pudenda suscepta per quaslibel ptiarum, si commixtio naturalis arguiiur; quoniani
feminas lanto lurpius, quanlo liberius evagetur. Sed quod depretialur in genere, cui indivisibililer adhae*
non quia de nuptiis ccrlo genitore homo nascilur, ret, in specie neqriit honorari. Porro cum mala vo*
ideo non indiget salvatore per quem renascatur, ut a lunlas inslrumenlis naluralibus ad flagitia ulilur, vis
malo cum' quo nascitur, liberelur. Non est ilaque illa voluptaiis et seminis, quse nunquara pro coeuiir
inconnubiis, ut nos dicere calumniaris, crirainosa lium yoluntate variatur, nullam patiiur criminis so?
commixlio: sed ideo laudanda esl conjugum casti- cietatem ; sed materiam Deo prseslal operanli, flagU
tas, quia sola potest bene uti malo, quod lu defor- liumque adulterantis solummodo arguil meritum, non
miter laudas. naturse. Cum igitur de naturalibus disputaremus,
XXIV. JOL. His igitur absolutis yel breviter oslen-! peroblunse naturam reprobans connubia laudasti;
dam, quam jaceas in profundo ignoranlire,qui hacle- cum irrefulabiliter constet genus speciebus suis par-
nus subtilissimus el acutissimus habebare. Dicis le iicipare, quidquid exccperit: et ideo aut usus, quem
naturse adscribere crimen, quod transit in sobolem, naluralem Apostolus dicit, bonus legilimusque cen-
non tamen in nuptiis 2 :sicut c regione, hominum sebitur, et erunt honesta conjugia, nullumque erit
nalursc appiicas, non flagitio. Et ideo fingis te qui- nalurale peccatum; aut si credilur natura esse dia-
dem laudare connubium, ne aperle deprehendaris bolica, til sit originale peccalum, connubii quoque
Manichseus; sed vituperas naluram, cui el malum usus damnabilis pronuntiabitur. Et non quidem so-
inesse, ei de qua propagari malum faleris. Nunquam brie, ex apcrto taraen Manichseorumdogma suscipi-
igilur audire poluisii disputationis regulas et sanis- tur: quod quonipm iunestum est, nec apud illos
simseconstituta ralionis ? In oranibus enim praedica- quidquam est aut veritalis, aut honeslatis, aul fidei;
meniis plus amplectuiUurgenera, quam species; inde apud nullos autem alios opinio polest naturalis esse
auiem etiam fiunt genera suballerna : plus autera peccati; ut nos catholiccs, ita vosconstat esseMa-
species, quam atomi; sunique genera quibus species clioeos.
contiuentur, species autem speciales quibus indivU AOG.Tu certe de arbore locutus es, et frnctibus
dua concluduntur. Minorum ergo quassatio, supe- ex quibus arbor agnoscitur, cum in hac similitudine
riora non quatit; superiora vero casibus suis omnia, conjugium prolemque inlelligendam putasses, exclu-
qure complectebantur, involvunt. Verbi gratia, ani- 1 Editi, MTitaltokiitn.
VetuscodexMar., irralionum. At
1 vignierius,«<a rhaloqttonascilur;addidimus, infra,cap.40, in responsioneAugustinihuncipsumlocum
cum, ex citantis omneslibri habent, tnsfttuttonum.
fidemanuscripiorum. '
s CodexPort., non tamen in nuptias. Forle legendum, pag.codex Port., obnoxiarcatus««'.— More.l,
Elem.crit.,
354,355,legit, obnoxiarecursui.Quseleclio videtur
nontamennuptiis. difflcileadmittenda. M.
1^6! LIBER QUINIUS. 4462
sus inde, quia et de concubitu adulteriuo poiest talis commixiione, sed ex noslraj depravalione nalurse,
exislere fruclus, ad naturam fugisti. Nec latere nos non dicunt Manichoei, sed dicunt Calholici: quod
fugientis transitus potuit: in verbis enim (uis, quae vos negaudo estis hserelici.
nunc commemorabo, salis cvidenter apparuit. Aisli XXV.ivh. Ad cujus nominis cavendam invidiam,
enim loquens ad me ipsum : € Simili acumine illud fruslra omuino diversarum facis liacreseonmehiio-
quoque labefactare conaris, quod dixi, lestimonio nem. Ais enim,t Sicul Ariani CathoiicosSabellianos
evangelico,ex fruclibussuis debere arboremcognosci; vocant, quamvis cerlani personarum distinciionem
utoslenderem, > inquis, t quod clarum est, doceri faciant, naturoe lamcn communioneservala; ita et a
bona non posse conjugia; irao ipsam naturam , quae nobis Manichseorumvobis nomen imponi; cum vos
conjugiorum operalione supplelur, nec Dei posse non -Tlicalismalum esse nupiias, quod dicum Mani-
operi vindicari, si de ea dicerentur crimina pullu- chaei, sed dicalis malum in omnes homines naturre
lare. > llis tuis diclis aperuisli fugre tuse iransitum, condilione transire > (De Nuptiis et Concupiscenlia,
nominalis conjugiis addendoet dicendo, «imo ipsam lib. 2, n. 58). Hsccautem argumenla lua prudentibus
naluram , qure conjugiorumoperatione suppletur. » non ambigo irrisum iri : nam ut Ariani falsoCatho-
Distinxisti ergo duo ista, salisque osiendisli aliud licos Sabellianos dicunt, cum a nobis el Palris et
csse naluram, aliud conjugia, quorum operatione na- Filii et Spirilus sancti personarum fiat sine ulla con-
lura suppletur. Quid e.stergo quod poslea naturam fusione et sine mutatione substanliaedislinciio, illi-
genus, ejusque speciem vis esse conjugium? Num- que hebetissiine calumnieniur, inier unum el ires
quid ullismgenus speciei sure ullius operalione sup- nihil interesse : ita etiam Caiholici jure meritoque
pletur ? Non iiliquc : neque enim animal, quod est vos Manichocosesse pronuntiani; quia id a iiobis
genus , supplelur operalioue hominis', vel equi, vel dici fides veslra compellit. Asserunt quippe Ma»i-
hovis, vel alierius alicujus pecoris , quod species est chsei naturale peccatum : vos dicitis nalurale. Di-
generis illius : quandoquidem etiamsi desit aliqua cunt Manichoeilibidinem corporum a diabolo esse
species, auferaiurque de rebus; manel lamen genus, ' plantaiam : tu id mulliplicaladispiitalione confirmas.
quod coeterasampleclitur species, sicut etiani. ipse Contendunt illi per liberum arbitriuin non posse nia-
disputasti. Quod genus ulique integrum non mane- Itim caveri, quippe quod nalurale sit : lu quoque iis-
ret, si operatione speciei, quse ablata est, supplere- dem sermonibusliberum conimentaris arbilrium, sed
lur : non enim magis esl genus , si pliires; el minus per quod maluin fieri possit', a malo autem non
est genus , si species habeat pauciores : quamvis si possit desisli. Dicit Manichocussemen esse roale-
omnes auferantur species, nec genus erit; quem- diclum : lu id Scripturarum auctoritale probare co-
admodum genere ablalo, nulla erit species. Non est naris. DicitManichseusinconvertibilemesseraaliiiam:
igilur connubiumspecies, gcnusquenaiura, si connu- tu sic esse vociferaris. Sed dicis tu Adam soluin na-
biorum opere nalura supplelur : sicut non est agri- turse fuisse melioris : dicit etiara Manichamsad Pa-
cullura speciessegelis,quoniarosuppletursegesopere tricimn, meliorem iilum secutiscredi oporlere, quasi
agricullura;. Deinde si naluram genus, ejusque spe- de primoeconcretum flore.substaniiae. Dicis lu com-
ciem dicis esse conjugium; procul duhio dicere co- mixtionein propter iiaturales motus esse diaboli-
geris, quod natura sit omne conjugium. Ideoquippe cain, alque horaines a diabolo quasi frulicis a se
omnis equus animal est, eisinon omneanimalcquus; plantali fruclus jure decerpi ; dicil etiam hoc Ma-
l
quia species cst equus, aniroal genus. Ergo nec fit nichams , quippe a quo id credere et affirmare di-
ab homine aliqua nalura : quamvisenim, ui scriplum dicisti. Dicit Manichoeuset naturara et nuptias ma-
est, a Dominojungatur mulier viro (Proji. xix, 14, las esse : tu aulem bonas nuptias, sed ream na-
tec. LXX); quoniam nisi adjuvanle ipso non fit, turam. Non tu hic religiosior , sed ille prudenlior.
quando recle fit: quis lamen nesciat opera hominuin Quomodo ergo falsum est, quod dicunt Ariani,
esse conjugia? Porro si naturam non facit liomo, Catholicos Sabellianos esse : ita verissimum est,
non esl nalura conjugium; quia conjugium facit quod dicunt Catbolici, Traducianos non csse aliud
homo. Ac perhoc, quia conjugium nalura non esi; quam Manichseos; distinclionem autem inter vos
profecto naturrc species, tanquam illa sit genus, illusoriam quidem , non fide vestra , sed imperiiia
nullo esse pacto potest. Conjugia igitur ad mores contigisse. Unius ergo fidei lu et Manichaeus: sed
hominum pcriinent, ipsi aulem homines ad naturam. ille minus impudens, quam tua gravilas invenilur;
Licet itaque nobis mala viiialsevituperare nalurre, neqoe enim facile Manichaeusaut Melitidisalter of-
el laudare mores bene utentes bonis malisque naturse. fenditur, qui dicat se daranare naturam hominum,
Laudo ergo conjugia : absit autemut laudem malum, sed non infamare conjugia.
quocaro concupiscitadversusspirilnni; sinequoroalo AOG.Cur ego Arianos et Sabellianoscommemora-
quisquamhominumnon potest nasci; cujus mali rea- veriin, qui librura illum nieum inteiligens legil, mox
tus, nisi renascendo, non pptest solvi; cujus mali invenit; teque pervidet dolose agere, qiti eamdem
honus usus laudalur in concubilu conjugali. Proinde causam tolam commemorarenoluisti.Tibi cnim dixt:
originale peccatum, qnod non (rahiiurs ex aliense
1 codexPort.,ergone. 1 Duoshic versus,nempe!«verbis,tii qubque,usquead»
* vignierius,nontrajicilur. qttod malum fieripossit,restituimusex nianuscriptis.
\m OPERIS 1MPERFECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1464
« Sicut Ariani dum Sabellianos fugiunt, in pejus ali- taceam, do tibi Pauhrai apostolum, quem tu quoque
qtiid inciderunt, quia Trinitatis ausi sunt non perso- laudalorem proedicasnupliarum , dicentem tamen de
nas discernere , sed naturas : ila Pelagiani dum Ma- naturoe originalis l reaiu, corpus morluum esse pro-
nichreorum pestem in perversum vilare conantur, de pter peccatum (Rom. vm, 10). Do libi alterum hu-
nupliarum ffuclu ipsis Manichreis convincuntur jus intellectorem , meumque doctorem, calholicum
perniciosiora sentire , credendo parvulos Christo Ambrosiura , qui cum Jaudet conjugalem pudici-
medico non egere > (Lib. 2 de Nuptiis et Concupi- tiam , dicit tamen : « Omnes sub peccalo nascimur,
scentia, n. 58). Hrec verba mea tibi proposuisses, quorura ipse orlus in vilio est > (De Pmnitentia, lib.
vel certe hanc sententiam meam, si mihi quoquo i,cap.%vel 5). Calumniose, contentiose 8, linguose,
modo respondere voluisses : quibus prsetermissisdi- quid quseris amplius ?
•cis libi ipse quod vis, ut mihi, non ea qurc a me dicta XXVI. JDL. Verum adversum hsec ludibria salis
sunt refellendo , sed non tacendo respondisse videa- actum est: veniamus ad eam, quam supra dixi, per-
ris. £t nunc.quod ea me senlire dicis , qua3senliuntl plexissimam quseslionem, quse ipsum proeceplorem
Manichrei, mullum falleris; vel potius quos potes tuum sui subtilitale decepit. Oppositioni quippe no-
fallis. Nam Manichseimalum coselernum Deo, idem- strse, haud exponendo , sed aliud difficiliusponendo
que s malum esse substanliam, et alienam quamdam conatus es occurrere. Cum enira docuissem, quia in
dicunt esse naturam, quse in bonum mutari, nec per hominibus perfeclioris retalis malum suapte volun-
se ipsam, nec a bono Dap possit oninino : cujus im- tate 3 operantibus, et innocua naturse laudarenlur
niulabilis mali commixltone 3, animambonam, quam exordia, et aciionum diverticula jure vituperarentur;
credere audent boni Dei esse naturam , inquinatam duoque csse, qusc possint conlrariis applicari; in
perhibent alque corruplam; et ob hoc in qualibet parvulis autem unum , id est, naturam, quia volun-
hominis aetate necessarium habere salvatorem, a quo tas non essct; illudque unum aul Deo, aul doemoni
mundala et redintegrata alque a lali captivilate erula esse reputandum : collegique 4, ut si per Deum na-
liberetur. Vos autera dum in perversum fugitis Ma- tura subsisteret, non posset esse in ea originale
nichseos, in bas impielatis tenebras incidislis, ut ab malum; si aulem diabolo transcriberetur per ingeni-
omni malo asserendo parvules salvos, Salvatorem tum malum , nihil essct per quod homo divino operi
miseris necessarium non puletis; et adjuvandis eis vindicaretur : cum ergo ad ea pervenisses loca , re-
ipsis, quos fugitis, Manichseisnescio quomodo per spohdisti, fide solila, me collegisse verum; sed et in
circuiium vestri occurratis erroris, negando maluni parvulis duo esse, id esl, naturam et peccatum. Quod
vitialse natiirse nostrse; ut quidquid malorum vel lamen peccalum, ut priorum definiliouum recorde-
recte creditur, vel aperle inveniiur in parvulis, ris, nihil est aliud, quam volunlas retinendi vel
commixlioni (quod volunt ipsi) naturse tribuatur admittendi quod justitia vetat, et unde liberum est
aliense. Catholica vero ut Manichseoset Pelagianos abstinere. Conslituto ergo peccatum nihil csse aliud,
devilet, nullam naturam atque subslantiam esse di- quam pravaevoluntalis eleclionem; respondis.li,Epi-
cit roalum : sed voluntario malo, quod per unum cure nostri lemporis, in parvulis peccatum esse, vo-
horainem in omnes homines pertransiit, nostram na- lunlatem non esse : quod cujus sit dedecoris, liber
turam alque subslantiam ideo mulabUera*, quia Dei jam quarlus ostendil. In his ergo locis cum dixissem,
nalura non est, non negat esse vitialam; eique malo, Si ex volunlale est peccatum , mala volunta», quse
quod insanabile Deo non est, ut absumi possit, in peccalum facit; si ex nalura, mala nalura, qusepec-
omnibus setatibus Salvatorem necessarium confitetur. catum facit : ea quoestione es mihi conalus occur-
Prdinde nec de peccato nafurali, nec de libidine cor- rere, quam a te excogilatam non esse manifeslum
porum , nec de libero arbitrio , nec de semine male- est. Nam cum ante hos annos essemus Carthagini, a
dicto , nec de inconvertibili malitia, nec de natura quodam mihi Honoralo nomine " necessario tuo,
primi hominis, nec de commixlione sexuum, nec de Manichoeoseque, sicut epistoloe veslrse indicant, id
polestate diabolicain homines, eadem quseManichsei, ipsum propositum est. Cujus rei ad hoc tantumraodo
dicere ppssumus; qui duas naturas atque substan- feci mentionem, ut clareret hanc esse quoeslionem,
tias, unam boni, alteram mali, sine initio temporis quse et Manemel Marcionem arile tot soeculadece-
sempiternas, et ex quodam inilio temporis commixtas pisset. Sic ergo loqueris contra hoc quod ego dixe-
fesse non dicimus; ne s inter multa absurda atque ram, Si peccatum in riaturam, mala natura quse pec-
vesana, etiam Dei naturam coinquinabilem corrupli- catum facit: i Qusero ab illo , si potest respondeat,
bileraque dicamus. Quod autem me solum affirmas 1 Forte,originali.
dicere bonas nuptias, reamque naturam : ut alios ' Loco,conlenliose,vignierius
substituerat,contumeliose.
3 Editi,sMaplenatora.veriusMss., suapte voluntate.
» sicMSS.m vign., sentire dicis, quod dicunt. * Forte,cotligique.
» sic Mss.ln vign., denique. 8 Editi,honofato homvne.Ac paulopost, sicut epistolw
3 Editi,commixliohem.El paulopost, pietatis tenebras. nostrwindicanl. Emendanturex manuscriptis.Honoralus
Etinifa pro, reamquenaturam, ferebanl,eamquenaturam. porro amicusAuguslini,qui Manichseisaliquandoinhsesit,
Hiset aliisin isla responsionelocisemendamurad veleres notissimusest ex librode Utilitalecredendiad eumscripto.
codicGS. Huuc Julianussalis indicat eumdem ipsumesse, qui Car-
4 vigaierius,ideoesse mutabilem.Abest, esse, a manu- thaginequsestionibusmissis ad Augustinum,illamab eo
scriptis. conlraPelagianoseximiam,qusede GraliaSoviTeStamenU
6 vignierius,nec, Mss.,ne. inscribitur,epislolam140accepit.
1465 LIRER QUINTU3. 1466
sicut inanifestumest, ex voluntate mala tanquam ex juslum est, bonum est: nonum est ergo supplicium.
arbore mala fructus ejus fieri oronia opera mala ; sic Nonne cernis, nisi iia damnatum a damnante dislin-
ipsam volunlatera malam, id cst, ipsam fructuum guas, ut ipsam damnationem, quod supplicium esl et
malorum arborem malam unde dicat exortam. Si ex poena peccati, bonura quidem opus esse asseras
angelo; quid erat ipse angelus, nisi bonum opus Dei? damnantis, sed damnati exitium malum : non , in-
Si ex homine; quid erat ipse homo, nisi bonum opus quam, cernis, nisi hsecea ratione distinguas, ad hoc
Dei ? Imo quia voluntas mala ex angelo angcli, et te perduci ut dicas, hoininesmalis operibus suis, non
ex homine hominis orta est; quid erant hsecduo, an- ad mala qusepatiantur graviora, quod verum est, sed
tequam in eis isla mala orirentur, nisi bonum opus ad bona potiu.s pervenire, quod tam falsum est, et
Dei, el bonaatque laudandanalura ? Ecce ergo ex bono tanta vanitale dicitur , ut ista sapere tantum sit ma-
oritur malum, nec fuit omnino unde oriri posset, nisi lura, quantum est etiam cordis cseci supplicium ? Igi-
ex bono; ipsam dico voluntatem malam, quam nul- lur non abusive vocatur malum; sed prorsus malum
lum prseccssit malum; non opera mala, quse non est patienti: bonum cst autem facienti, quia justum
sunt nisi ex voluntate mala, lanquam ex arbore mala. est pcenam irrogare peccanti. Si delirare non vis ,
Nec ideo tamen ex bono potuit oriri voluntas mala, ista dislingue.
quia bonum factum est a Deo bono; sed quia de XXVII. JOL.Quseris ergo unde sit hec malum,
nihilo factum est, rion de Deo. Quid cst ergo quod quod merilo malum vocatur, id est, peccatum. Re-
dicit, Si natura opus est Dei, per opus Dei opus dia- spondeo, imperite nimis rogari originem rei, de cu-
boU transire nonsinitur? Nonne opus diaboli, quando jus adhuc definitione non constitit. Videamus ergo
in angelo qui diabolus faclus est, prius ortum est, prius utrum sil, liinc quid sit, ultimum unde sit. Feci
in opere Dei orlum est ? Quapropler si malum quod hoc quidem in primo prsesentis operis libello; sed ibi
omnino nusquam erat in opere Dei oriri poluit; cur ex aliqua parte securus : ambigatur ergo utrum sit
malum quod alicubi jaift erat, per opus Dei transire malum.
non poluil ? Nuroquid homines non sunt opus Dei ? AOG.Si iu esse malum diceres, ego autem riega-
Pertransiit ergo peccalum pcr homines, hocest, dia- rem ; tunc inler nos qusesiioverleretur, utrum esset
boli opus per opus Dei; atque ut alio modo idipsum malum, in qua quseslionesusciperes ostendere ma-
dicam, opus Dei per opus operis Dei > (De Nuptiis lum esse, quia id a me negatum esset : cum vero id
et Concup., lib. 2, n. 48). Iiseclam niulla, quoedc tuis neuter nostrum neget, neuler hinc ambigat; qtiid po-
scrmonilius posui, aperucrunt omnino ipsum caput scis ul ambigatur unde non ambigitur, nisi loquendi
et fonlero crroris anliqui : nihil in diclis luisacutius, ' libidinc; ut non verborrim mcorum convictione, sed
niliil in disscrendo perplexius atlulisli; loio omnino librorum luorum multitudine glorieris?
campo disputationis agilatus, ac de omni loco, in quo XXVIII. JCL.At id esse tesiantur frequenlata vitia
tentaveras subsislere, armis infestse verilatis expul- el severa judicia : conslitit ergo esse peccatum. Quoe-
sus, pervcnisti landem ad illum specnm, quem inler rimus quid sit; ulrum corpils aliquod sit, quod ex
opaca quasstionum Manichseus foderat. Reddidisti muliis ' composiiumvideatur; an singolare quiddam,
proposilioni huic teslimonium difficultaiissuoe, di- sicut unum aliquod elemeiitijm, vel per cogilationem
ccns , « Qusoroab illo, ul si potest respondeat: > et a rcliqiiorum coromunione purgatum. Porro nihil ho-
ideo quoniain convenit inler utrumque nostrum lo- rum est. Quid est ergo? Appetitus liberse volunlatis,
ciuii esse difficilem, ul toto animo adsil lector admo- quem prohibet justilia : vel, ul dcfinilionc utamur
neo. Dislincfionespro rei condilione subliles , quas priore, Volunlas faciendi quod juslilia vctat, ct unde
adjuvante Christo confidopinguescere, prius imenius, libcrum esl abstinere. Considcra ergo, uirura extra
mox sccurus sequitur. Qusesistiergo, unde malum : (errainos definiiiouis hujus pcccatiim nequeat inve-
inlcrrogo , quod malum dicas ; commune enim hoc niri, ne alibi vagelur, quod nos coniprehensum pu-
nomen est culpseet vindictoe; cseterumabusive sup- (anius. Consulamus crgo justitiam judicaniis, u( et il-
plicium inalum vocalur, cuin gravilale cjus quo infer- lius (estimonio clareat, ulrum bene cinctum sit his
tur judicii vindicelur. Respondes, de peccato lc di- limitibus gcnus omne s peccati. lmputalne Deus quod
cere, non dc supplicio. scit non posse vilari ? At nulla juslitia est, et summa
AUG.Aperuisii omnino slullitiam tuam , quanlum dcformilas : imo si hoc fiat, non puniunlur peccala,
poluisli, qui malum confiterisesse peccare, et malum sed-cresctint. A justo enim judiccculpa puniri solel:
non esse dicis, sed abusive malum vocari, supplicio ea si in ipsum arbilrum 3 juslilioc corruptione perva-
sempiterniignis ardere. Sed lantoe absurditatisratio- dat, vindicata est de judice , non punita. Non ergo
nem reddis egregiam : t Abusive, > inquis, « suppli- impulat justitia in peccatum , nisi unde liberum est
ciuro malum vocalur, cum gravilate ejus quo inferlur absiinere. Liberum autem dici non potest, nisi quod
judicii vindicelur. > Si ergo , ul hoc dicas, damnali sine aliqno inevilabili naluralium coaclu , in jure
poenam non ex miseria paticniis, sed ex justilia emancipatae constiterit volunlaiis. Optiine ergo est
damnanlis appendis; dic aperiius, bonum esse sup- fraitum et plene : Peccalum est voluntas faciendi
plicium, quod abusive dicis malum vocari. Suppli- 1 SicMss.Al editi,ex omnibus-
cium est enim pcenapeccali, et justa cst utique posna ' SicMss.In Vign.,oimns.
peccali: justum est itaque supplicium; et omne quod 3 Editi,arbilrium.MeliusMss.,drbitrum.
1407 OPERIS IMPERFECTl CONTBA JUUANUM, S. AUGUSTINI 1463
quod juslitia velat, et unde liberuri» est abstinere. « causa , lex peccali, quoeevitat, > inquit, < ubique
His efgo partibus absolulis, quocratur unde sit, quod « conspeclum.et quaeritpudendo secrelum> (De rVup-
pcrturbatissime anle has definiliones fuerat inquisi- tiis et Concupiscenlia, lib. 1 , n. 26 , et n. 8 ). Ergo
tum. Unde esl ergo peccatum ? Respondeo, De libera uec de priore, nec de sequente raali raiione discor-
voluntale facientis. dant. Quid tertium? Cum jam quocritur nnde sit
AOG.Iianeverodeliberavoliintalefacieniis est, ubi malum ; Maniehoeus,J)e nalura , inquit, tenebrarum
dicilur, Siaulem quodnoloego, hocfacio, jam non ego oclema. Quid Augustinus? Nimie, inquit, istud ma-
operor illud, sed quod habilatin me peccalum(Rom.vn, gisler meus, qui putat nialum niinquamcoepisse: coe-
20) ? Videsne cum quocrisunde sit peccatura , atque pit per primi hoininis voluntatem , imo jam per su-
'
respondes, « De libera voluntate facientis, > illud le perioris naturse , id esl, angelicoe; sed ex co
cogiiare peccatum, quod non est etiara poenapeccali : tcmpore facfum est naturale. Everberat eum
hoc aulera ubi Tacithomo quod non vull, cl tamen nimirum proeceplor Suus, el in jus auclorilalissime,
peccatum csse Aposiolus clamat, ad hanc tuam re- trahil. Qnidjudicatufus est inler hos catholicus ? Ma-
sponsidnem minime perlinere, nec ad illam defini- nichseum quidem sine dubio stolidissimum, qui ptitet
tionem, quam commemorasti dicens, Peccatum id naturale peccatum; sed cum Auguslini ingenio cout-
esse, quod est voluntas faciendi-quod juslitia velal, posilum , peracUlura videri. Quibus enim conveniat
et unde liberum est abstinerc? Quomodocnim liberum mlurale esse peccalum, alque hoc peccalnm unius
esl absiinere, ubi clamalur, Quod nolo, boc facia? spcciei essc fateanlur, a quo omne genus hominum
Aliter ergo naiura humana peccavit, quando ei libe- possideri putent? Sed post hoecdicere auderc disci-
rumfuit abstinere apeccato : aliter uunc peccat per- pulum, in uno lanluin non esse nalurale, quod omni-
dita libertaie, quando eget liberatoris auxilio. Et illud bus fatealur ingeniium ; pucrilibus sine dubilatione
tantummodo peccatumerat: hoc aiitemetiam est poena verberibus infamatuhi, subdent eum magistro conse-
peccati. quentius blaspliemanli. Sed ulrumquesimul, discipu-
XXIX. JUL.Sed videamus, uirum istud quod de- lum et magistrum, a cbnventu exterminabunl piorum.
finitio prremissa confecil, omnium assensione finne- Vide ergo quid indulgeamus. Non tibi placet quod
tur. Certe nec prudens hinc ullus potest, nec ca- dicil Manicboeus, malum esse naturale 3 : dic ergo
tholicus dubitare, id est, nec peccalum esse nisi neminem reum nasci, et evasisti, negans profeclo
quod polest caveri, nec juslitiam esse nisi quoeh«ic originale peccatura. Sed non dicis; confiieris crgo
impulct illi quem punit, quod libera volunlate per se nec a magisiro le velle desislere , nec catholicis co-
ipse commisii, cum potuisset cavere. pulari.
AOG.Hoc imputatum est primo homini , quod AOG.Niimquid propterea dicere non debenius,
posset cavere, si vellet : sed ejus peccato uni- quod bonus Deus fecerit rounduro , quia hoc eliam
versa eliam in posteris natura vitiata Salvatore dicit Maniclioeus? Sed cum qurcrilur unde feceril, ibi
opus habel, ut possit cavere peccata, quando eliam discemimur. Nos enimdicimus, Ex hisquscnoneranl;
astas accesserit, qua im possit rationis officio: ante quoniam ipse dixil, el facla sunl (Psal. CXLVIII, 5) :
hanc vero sclatem inest ex origine reatus generruione ille aulem, Ex duabus naluris, boni scilicet cl mali,
conlractus, rCgeneratione detrahendus. Quod vos qua; non solum jam erant, sed seraper erant. Hxc
negando, apertissime dicilis Chrislum Jesum non ergo quoenon simul dicimus,non sinunt esse nos socios
esse Jesum parvulis; qui propterea teste Angelo sic corum ex illo quod simul dicimus. Iicm si inlerro-
vpcatur, quia salvum faciet populum suum (in quo geniur utrum sii Deus; et nos et Manichoeiresponde-
populo parvulos esse non vultis ) a peccalis eorum mus, Est Deus : et in hoc utrique separamur ab illo
(Mallh. i,21). slulto , qui dia;t(in corde suo, Non est Deus ( Psal.
XXX. JOL.Sed ut nobis jam isla non lubricant, ila xni, 1) : sed cum quserilur qualis sil Deus, a Mani-
a Manichseoet Traduciano paribus animis repellun- choeorum nefaria fahula, magna discrelione dislin-
lur. Videamus ergo quid ipsi dicant. Maniclioeusscri- guimur. Nos enim dicimus incorruptibilem atque de-
bil naturale esse peccalum : annuii Augusiinus naiu- fendimus; illi vero fabulantur corruplibilem Deum.
rale esse peccatum. Ambo ergo ab ea, quam proemisi- De ipsa quoque Trinitate interrogali, utrique dicimus,
miis, definitione dissentiunt, habenlque in naturalis Palrem el Filium et Spirilum sanctum unius ejus-
peccati nuncupaiione collegium.Videamus quid dicant demque esse nalurse : nec ideo tamen vel nos sumus
etiam de genere peccati, id est, quod putant esse Manichoei, vel ipsi calholici; dicunt enim alia de
peccatum, quod ambo nalurale confirmant, ne forle Patre et Filio et Spiritu saucto, in quihus ab eis di-
velin sequenlegradu dissentiant. Quid scribitMani- vcrsissimi eisque adversissimi sumus. Unde isia qu;^
chreus ad filiam? Concupiscentiam eamis, et illam simul dicimus , adversus aliorum errores qui ea nc
voluptatem * fecunditalis operi deslinalam , per hoc gant, fidenler asserimus : nec timemus ne Manichseos
probari diabolicam , per quod opus ejus publicura nos appellent, et se inde proeferaril nobis, quia cum
vilet aspectum. Quid Augusiinus ? Idem per omnia :
t Illa concupiscentia carnis frutex est diaboli; 1 Vignierius,si. Mss.,sed.
' In Mss.,auctorissime.
1 Editi loco, voktptatem,substituunt, operam : repu- 3 sicMSS. in vign., dicit manichwus,tuUuraleessepec*
gnantibusmanuscriptis. catum.
 1469 LIBER QUINTUS. 1470
Manicharisdicimus, quod ipsi quoniam nolnnt dipere, sli, ut diceres unde in ipso primo ' homine vcl in
propterea redarguuntur a riobis. Sicut ergo Arianus diabolo qui angelus faclus fuerat, mala exstilisset vp-
ideo est hrereticus , quia nobiscum non dicit uiiam luntas: quam (amen ais ideo esse ortam in opere
Trinilatis essenliam, quod nobiscum dicit ctiam Ma- Dei, idest, vel in angelo, vcl in honiine, non quia
nichaeus;i|aet voshaereliciestis.non dicendo nobiscura Dei opus crat, sed quia de itihilo facius eral. Vido
nalurale peccalum, quod nobiscumdicit ctiam Mani- ergo ne et tu per alteras vias aeiernam dicas fuisse
chseus:sed non ideosumus Manichoei;quod enim dicit mali necessilalem. Nam si hsep fuit causa exoriendi
eliam ille.non ita dicimnssicul ille.Nosenim naluram mali in opere Dei, quoniam de ni|ii!o id facium e.sse
nostram bonam volunlario peccato illius ex quo naii constabat; anlequam fieret au(em quod essct, hoc
sumus,dicimusesse vitialam, unde omnessub peccalo niliilum semper fuil, id est, anlequani fieret id quod
nascimur, el ipse nosler prtus in vitio est, quod dicit esset, nunquam aliquid fuit, et hoc quod nuiiquain
Anibrosius ( De Pwnilentia, lib. 1, cap. 2 vel 3 ) : fuit, nihil fuisse dicitur : ab seterno crgo nunqiiain
ille auiem naluram malam nobis poriat' alienam , fuit, quod non fuit antequam fieret a Deo, cujus sub-
cujus nos affirmat commixtione peccare. Denique, stanlia sola sine principio est: hoc ergo inane, id
nos sanandre noslrre eliam parvulos offerimus Salva- est, nihil, antequam per rerum finirelur existenti >m,
tori :jlle autem Christum non idco existimat neces- semper fuit. Non ergo facium est hoc nihilum : sed
sarium , ut naluram noslrara sanel in nobis , sed ut factre sunt creaturse,et illud nihil esse cessavil. In ea
alienam sejungat a nobis. Cernis nenipe, et in eo ergo creatura.quse facla de nihilo esl, tu ideo malum
quod peccatum naturale simul dicinius, quania diyer- commentaris exortum, quoniam de nihilo facla erat,
sitale disternus. Similiter et in eo quod simul dicimus, Malumergo in homine exorlum origini reputayisti;
malam esse concupiscentiam carnis, qua caro concu- atque origo, id est, nihilum, dicitur a le causa fuisse
piscit adversus spiritum , cum quserilur unde hoc sij. peccati. Non enim, inquis, propterea in honiine ma-
malura , discrelissimi reperimur *. Nos enim cum lum exortum est, quoniam a Deo factus fiierat; sed
Ambrosiodicimus, hanc fcedamdiscordiam carnis et quia de nihilo factus fuerat. Si ergo ideo maluni
spiritus per praevaricationemprimi hominisin iioslram exorlum esi , quia conditio nihili prsecedentis id
vertisse naluram ( Lib. 7 in Luc. xn, 53) : ille autem cxegit; hoc autem nihilum seternum fuit; immuiatis
cum suis dicit, ut invicem adversentur caro et spiri^ semitis incidistis, el pendes omnino in proecep(ori$
tus, alienam nobis, qusesemper mala fuit, adhsesisse tui laqueo, ut malum ambo ab oelcrnoesse faieamini,
naluram. Unde nos poscimus Salvalorem , ut hoc Sed in hoc quoque ille prudenlior: inducens enim
vitium nosirum sanelur : ille vero, ut a nobis aliena naturale peccatum, dixil seternam fuisse subsiamiain
natiira, qnse sanari omnino non polest, auferalur. tenebraruin, quse sine voluntate peccatoris malum
Etiam hic cur non altendis, in ep quod carnis concu- hoc inesse compelleret. Rei ergo, cujus facicbat pe*
pisceniiam spiriiui resistenlem simulmalam dicimus, cessilatem, auclorem dcdit, ui malum quod subslan-
quanta dissimiljludjneseparemur? Cur non aitendis, tias pervadebal, yiderelur habere cogentem : tu vero
ncc nos esse Manichoeos,quia 3 cum eis aliqua dici- plumbo ingenii non fereiido, confirmas necessitateni
raus; ct vos esse hsereticos,quoniam cum eis illa non mali, sed negas nepessitatis auctorem. Et sicut in
dicitis? Si enim cum illis dicerelis esse naluralia ma- parvulis, ita in ipso priore peccati operalore opus
la, ei nobiscum coiilra iilos dicerelis unde sint ista, relinquis ; ac dicis nescio quid magnum posse
quia non sunt de aliena natura Deo coselerna , Pela^ intelligi, ut iliud nihil valuerit plurimum, cum nihil
giani hoereticinon esselis: nuncvcroconcupisceniiam, esset.
qua caro concupiscjtcontra spirituin, negando malam AUG.Nihil vales, sed tu, asserendo quod nihil,
esse, et de viiiata natura nosiia esse, facitis ul illi ex cum sit nihil, valeat aliquid : nec inlejligis, ciim
aliena esse concludant; ac sic el hsereiici novi eslis, diciiur Deus de nihilo fecisse qure fecit, non dici
el hserelicos veteres, quos peryerse fugitis,adjuvatis4-. aliud, nisi quia de se ipso nop fecit: non euim anle-
Desinc ergo mijii opponere niagislrum Manichseum, quam aliquid faceret, coreternum illi erat aliquid
sed meciim polius sequere Ambrosium; et Arianos facere. De nihilo est ergo, quod non est de aliquo :
intucie, eosque in eo saliem, quod le raelius sapinnt, quia elsi fecitDeus aliqua de aliis rebtis , has ipsas
imitare; qui nos Manichseosesse non dicunt, quamvis de quibus ea fecit, de nullis fecerat rebus. Peccarc
cum Manichseisdicaraus unara Patris et Filii etSpiri- autem nulla res posset, si de natura Dei facla essci;
uis saiicti csse naluram , ubi nobis conleiitiosissirae ncc jam facia essets, sed de illo csse(, quidquid
contradicunt. esset, el hoc quod ille esset: sicut est 4 Filius, ct
XXXI. JOL.Verum vehementem objectionem nular Spiritus sanctus, quoniam de illo sunt, hoc quod ille
sunt, alius nascendp, alius procedendo; atque ita
1 Forte,importat.
' sic Mss.Editi vero, discretissimereperimus. 1 vignierius,in ipsohomine.Adjecimus,
2 Vignierius,qui.Mss.,quia. primo,ex mauu-
4 Editi, quos fugilis,perversecdjuvatis. At Mss.,qups scriplis.
2 ExMss.addidimus,incidisti.
perversefttgitis; ia est, in perversumlendendo: quo sen- 3 Hocitem locoauctoritatemanuscriptorum
su ex Ubrosecundo de Nuptiiset Concuiiiscentia, reslituimus,
n. 58, nec jam factaesset; acpaulo post, et hoc quod iltees-
supra,cap.23,dicitur,in perversumvitare'conanlur;el ibi- set.
dem ^aulopost, in perversumfugitis. * Forte, et.
 1471 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S, AUGUSTINI 1472
sunt de illo, ut nunquam fuerit ipse prior illis. Et AUG.Ad nibilum lu potius pervenisti, quod te ita
ideo isla nalura non potest omnino peccare; quia deleclat, ut inde reccdere, vel redire adhuc nolis :
non potest se ipsa deserere, nec meliorem habet qui me propterea dicis id quod nihil est, dixisse esse
cui debeat inhserere, et cujus possit desertione pec- aliquid, ut tam multurotu diceres nihil.
care. Nec tamen ita rationalis est fac(a creatura, ut XXXV. JCL. 0 sanitatcm, o elegantiam disputan-
haberet peccandi necessitatem : sed nec possibilita- tis! < Non ideo, > inquit, < malum exortum est in
lem haberet, si natura Dei esset; quoniam Dei na- homine, quia a Deo factum est, sed ideo quia de
tura peccare nec vult posse, nec potest velle. nihilo > (De Nupliis et Goncupiscentia,lib. 2, n. 48).
XXXU. JDL. Hoc enim nihil, de quo facta sunt Oslendimus jam acumcn, quo vis maxima huic nihilo
omnia, affirmas causam fuisse peccati. Tantuin igitur subrogala est : nunc iUud admoneo, quod etiam
facit apud te nihili hujus potentia, quanium apud superior conflictus fecit iutelligi, nec l primum ma-
Manichseumprincipis tenebrarum. Ambo ergo dicitis, lum peccantis fuisse volunlate susceplum, si illud
eliam primi. mali necessilatem fuisse : sed dat ille nasci conditio venientis de nihilo stirpis exegit.
solidilatem vel malam ; tu inanilalein, seque tamen AOG.Non exegit pcccaium nasci ulla conditio stir-
malam : ille ergo dicit violentam subslanliam; tu pis de nihilo venientis : quandoquidem illud exigitur,
violentum reque, sed nihilum. Vide ergo syllogismi quod compellitur reddi vel fieri : angelum ve*rovel
tui finem : nihilum nempe, cum necdum quidquam hominem, a quibus et in quibus prima sunt orta
esset creatum, seternoeerat inanitatis indicium ; sed peccata , peccare nulla res compulit; sed libera vo-
hoc ipsum nihilum, id est, inanitas , orientibus est lunlate peccarunt: quod el nolle possent, quia nec
finita crealuris : desivit enim nihil esse, cum ccepit cogebantur ut vellent; et tamen velle non possent,
aliquid esse. Ipsum ergo nihilum eliam curn erat, si de Deo naturam haberent, non de nihilo facti
non erat; quoniam lunc intelligitur fuisse, cum nec- cssenl.
dum aliquid erat. Postea vero quam factse res sunt, XXXVI.JOL.Dedisti igilur et primi' nalurara mali,
hoc inanitatis indicium l, id est, nihilum, sicut sub- sed inaniorem quam Manichoeus,seque tamen rcter-
slantiam minquam habuerat, ita eliam vocabulum nam. Pugnandum super hoc non est : claret omnino
suum perdidit; faclumque est, ut quod in re nun- quia maneat inter vos foedus, quod naluralis mali et
quam cxtiterat, etiam ipsum nomen amitleret. Hujus rcterni mali caiena connectit.
ergo tu violentia malum et in angelo et in homine AOG.Insulsissime, non potest seternum esse quod
commcnlaris exorium : quo quid ftiriosius dici po- nihil est, non poiest relernum esse quod nulla res
test? est, postremo non polest esse oeternum quod
AOG. Tu potius maledicendi studio furere videris. non es(.
Ego non dixi violcnlum nihil: non enim est aliquid, XXXVII.JOL.Egi certe, ut fidera dispulationis dc-
quod possit esse violenluro. Nec angclus, nec homo cebat; illudque quod lu argumeritando effeceras, id
vi aliqua peccare ' compulsus est; nec peccassent, est, ideo in opere Dei orlam voluntalem malam quia
si peccare noluissent, qui etiam nolle poluissent: fuisset homo creatus ex nihilo, ratio perscruiata con-
verum et posse peccare non in his esset, si nalura trivit; ostendens videlicet, te immutatis vocabulis
Dei essent. idem dixisse , quod Manichseusfinxit et credidit, id
XXXIII. JCL. Magnam, inquis, vira habuit res quse est, primiim qttoque peccatum sclernarum tenebra-
non erat, ob hoc solum, quia nunquam fuerat, verum rum violentia genitum.
tum posse plurimum ccepil, postquam et ipsum no- AUG.Jara le superius admonuiraus, setcrniimnon
mcn amisit; sortiluroque est hoc nihilum magnam posse esse, quod non est: quid est ergo quod dicis,
dominationem, poslquam etiam appellalio ejus in- idco me comparandum esse Manichseo, quia Mani-
teriit. choeusoeiernarum tenebrarum violenlia genitum dixit
ACG.Si id quod nihil est, aliquid essel, apud te priraum esse peccatum? quibus tenebris dedil ille
dicerelur sorliium magnam dominationero: quando- substanliain ; ego autem nihilo dare subslaniiam non
quidem vanilas, sive falsitas, ila tibi dominatur, ut potui, ut ob hoc et egp quasi constituereni lenebras
tamdiu te isla inania garrire compellat. selernas, sctcrnum scilicet nihil. Sicut autem sub-
XXXIV. JOL. Macte virtule sapienlise, qui novoe slanliam, ila violcntiaffivel rclernilalem dare nibilo
et a le s invenloe primum disputalionis regulis, se- non polui: nullo quippe modo, vel violenium, vel
cunda primorum negalione complecieris, et corpora setemum , sicut jam diximus, potest esse quod nihil
capitibus trunca componis. Non invidemus sublilita- est. Fruslra igitur adversus me voluisti dispuiare
libus luis : quin irao christiana huinanitate misera- quod nihil est.
mur, quod dignum reperisti exitum dogmaii luo. ut XXXVIII. JUL. Yerum ne lu detectum lemel in-
profectus a criminibus innocenlum, ad nihilum per- spiciens, illo tentes erumpere, ut refcras non te
venires. dixisse, ldeo malum ortum est in opere Dei, quoniara
ex nihilo faclum esl; sed, Ideo potuil oboriri, quia
• SicMss.ln vign., indictum. '- Mss.,ne.Portarumcodexprsecedente
' SicMSS. m vign., in aliquapeccare. conjunctovcrlx^
3 vign,, wtate. intelligisne.
2 in editis,primam.
Mss.,ct a te.
U73 .; LIRER QUINTUS. 1474
ex nihilo factum est: ostendendum est, quanto vio- quid possem; cum hoc ego longe ante in eo, cui
lenlioribus laqueis illigeris. Si enim dixeris possibili- reluctaris, libro posuerim. Dicisenim, « referre me
tatem te mali, non necessitatem, seterni illius nihili posse, non me dixisse, Ideo maluin orium est in
viribus impulasse : nos referimus, quod potuit oriri opere Dei, quoniam ex nihilo faclum est; sed, Ideo
mala voluntas in homine, non est certe ' aliud quam poiuit oboriri, quia ex nihilo faclum est. > Hoc pror-
arbitrium liberum : ideo enim poluit oriri mala vo- sus dixi, Ideo poluii oboriri dixi, non ideo dixi or-
'
lunlas, ut oriri posset et bona. Hsec libertas esl, in lum : possibililaiem ma!i dedi liuic causse, non
qua se ratio exercet, propter quod ad imaginem Dei necessilatem. Raiionalis quippe crealura cum primum
homo faclus asseritur, per quam crealuris cseleris facla est, i(a facta est, ut si peccare nollet, nulla
antecellit. Si ergo quod in homine mala voluntas necessi(a(e urgeretur ut vellet, aut eliaro non volens,
potuit exoriri, nihil est aliud quam arbilrii liberlas ; id esl, invita peccarel, et non quod vellet- faceret
et hoc tantura est, ut per ejus insignia cseieris anti- bonum, scd malum quod nollet, hoc ageret ubi jam
stet animantibus : tu qui hanc possibilitalem profi- non peccalum illud quod simpliciter peccalum dici-
teris ideo fuisse in homine, non quia a Deo, sed quia tur, sed etiam pcena peccati esl. Verumtamen male
de nihilo factus est, novo dogmatis prodigio illud aliquid velle, vel mali aliquid etiam nolens facere,
nihil, id est, anliquam inanitatem, tanli boni, id est, omnino non posset, nisi de nihilo facta esset, id est,
liberi arbilrii causam pronunlias. Denique ut res si Dei nalura esset. Sola enim Dei natura de nihilo
brevi inlerrogalione lucescat: hoc quod dixisti,« Nec facta non est, quia nec facta est; et ideo nullo pror-
ideo lamen potuit oriri volunlas mala , quia a Deo sus modo mutari potest. Quod cum dicimus, non
factus esi homo , sed ideo quia de nihilo factus est vires nihilo damus, quasi potuerit facere aliquid, vel
homo ; > hoc, inquam, ipsum quod poluit oriri volun- fecerit aliquid, cum sit nihil : sed naluram Dei non
tas, bonum esse, an malum credis ? id est, ipsam esse dicimus, quocpeccare potuit. Sequitur autem ut
faculiatem oriendic voluntalis, quam nihilo repula- natura qure Dei natura non est, facta sif; neque
visti, probam arbilraris , an pessimam ? Si bonam cnim Deo coseterna est : et si facla est, de nihilo
dixeris : ergo non Deusesl boni causa, sed nihilum. facta sit; quia et illse nalurre qusc de aliis naturis
Sin autem , hoc esse insanissimuro videns , malam facirc sunt, stirpem de nihilo ducuut; quoniam natu-
eam pronunliaveris ; quippe quam dicis non Deo roe de quibus faclee sunt, antequam fierent, nihil
repuiandam esse, sed nihilo : proieslaberis nos nlhil fucrunl, hoc est, omnino non fuerunt. Sed, inquis,
adversum le collegisse versule, sed bona dispulandi « Ideo potuit oriri volunlas mala, tit oriri posset et
fide malam fidem tui dogmatis subruisse. Stat ergo bono. > Quasi non cum bona voluntate factus sit vel
inconcussumquod egimus, te videlicet et Manichseum, angelus vel homo. Factus » est rectus, sicut dixit
etiam primi hominis voluntaiem malam necessitati Scriptura (Eccle,vn, 30): non ergo qua>ritur, unde
aUernoeoriginis impuiassc. in iUo potueril oriri bona volunlas, cum qua faclus
ACG.Quid (ibi responderi posset, qualitercumque est; sed unde mala, cum qua faclus non est. Et tu
vidisti : sed fruslra es conatus obsistere veritati, dicis, non ailendens quid dicas, « Ideo potuil oriri
quasi respondens verbis meis, et non respondens volunlas mala, ut oriri possel et bona : > et hoc
verbis meis. Sic enim disputasli, tanquam ego dixe- putas ad naturam liberi arbilrii perlinere, ul possit
rim, Nec ideo taraen orta csi ex bono voluntas mala; utrumque, et peccare scilicet, et non peccare; et in
quod ego non dixi: sed dixi, «Nec ideo tamen ex hoc exislimas hominem factum ad imaginera Dei,
hono potuit oriri mala volunlas, quia bonum laclum cum Deus ipse non possit ulrumque. Neque enim
cst a Deo bono, sed quia de nihilo faclum est, non vel demens quisquam dixerit, Deum posse peccare;
de Deo > (De Nuptiis et Conctipiscentia,lib. 2, «. 48). aut lu dicere audes, Denm libcrum arbilrium non
Sicut eadem verba mea eliam ipse posuisii (Supra, habere. Dei ergo, non nihili, munus est liberum
cap. 26). Quid csi ergo quod ila respondendum pula- arbilrium : sed in ipso Deo summum est liberum '
sli, quasi ego dixerim, Nec ideo lamcn orta est; cum arbitrium, qui peccare nullo modo potest. Quoniahi
ego dixerim, Necideo lamen oriri poluit; et lamdiu si injuslus esse posset, eliam Deus non esse utique
loculus es adversus enm, qui necessilatem mali ut posset : si enim Deus est, consequentissime juslus
orirelur ex bono, ex hoc dixit irruisse, quia ipsum est : et ideo sumrae maximeque habens liberum
bonum a Deode nihilo faclum est, non de Deo; cum arbitritim, peccare tamen 4 non polest Deus. Angelus
cgo non necessitatemtribuerim lali causse, sed pos- ergo vel homo proplerea peccare poluit, id est, pro-
sibililalem mali; quia non dixi ideo esse ortuiri, sed plerea islo Dei munere, quod est liberum arbiirium,
ideo potuisse oriri ex bono malum? Et accusasti male uti poluit, quia non cstDeus, hoc est, de niliilo
tamdiu nihil, et violenlum fecisti nihil; quasi peccare factus est a Deo, non de ipso Deo. Inlellige, ct lace:
angelum et hominem inevilabili necessiiate compule- aut quod inlellexeris, non autem quod non intellexe-
rit nihil. Nunc ergo ad mea verba tandem redi, sicut ris, loquere.
redire ccepisli. Proponis enim libi quseslionem,lan- XXXIX. JOL.Verum non uno modo vicisse con-
quam tihi subito venisset in mentem, respondere 1 Ineditisomissum,mali. Exstatin
s codex Port., cumfactus. manuscriptis.
1 vignierius,et non est cerle. Reduudat 3 Hic,liberum,ex MSS.
parlieula, et, adjecimus,
Beceslin manuscriplis. * SicMss.Invign., autem.
W75 OPERIS 1MPERPECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI i«fl
natura Dei non est ?
tentuSj argumenti tui, cujus irapieialem prodidi, co- propterea peccare potuisse, quia
Sicnim de nihilo facta «pn esset, de Deo nattiraiiler
arguanl falsiialcm. Cuffi ergo scriberes, « Non ideo
a
poiuit oriri volunlas mala in opefe Dei, qnia Deo essel, quidquid esset; si naluralitcr de Deo essel,
factiim esi; sed ideo quia de nihilo faclum est > Dei natura esset: si Dei naiura csset, peccare non
Ideo igitur peccare poluit, quamvis facla sil a
( De Nuptiis ei Goncupiscentia,tib. 2, 11.48): videre posset.
debueras, quam valenier aliarum creaiurarum exem- Deo, quia de nihilo facla est, non de Deo. Uoc lu si
pla praescriberent, quse loiidem produclre de nihilo, intellexeris, et veritali repugnare noluoris, ab hac
malr» tainen voluntalis capaces non sunt. Posiremo conleiKionein hac qusestione cessabis.
non ali- XL. JOL.Cum ergo hoc.tam magnum apeflum es-
ipsa elementa, quoevere sunt faeia ex nihilo,
cujus voluulatis conscientiam queunt habere, ul mo- set, quid illud filit, quod libi persnasil^ utCfederes
tibus malis protestentur originis suoe necessitalehi. anliqui riihili violenliam causam make volunlalis
Animautes autem, et reliqua queis implctus cst orbis, fuisse? Prpfecto ut irilelligeremusnos, omnia le, quse
non de; niiiilo, ct&lerunijam ex aliquo prodierunt. Sunt facla de nihilo, rea credere, el universum mun-
Ubi esl ergo yis inanitalis antiquse, quoemalam vo- dum diabolOmaricipare. Quoniamigiiur milii claruit,
luntaiem coegit exislere; cuiri proelerrationabile ani- aniiquam inlef yos dogmalum manere concprdiam;
mal, neminem pcccare posse manifesium sit ? Iiinc jam libi pariter et Manichoeorespondeo> Qusc-
AOG.Possesputare me afgui falsilatis, si cum ego rilis certe, ut qui negp mali esse naturam, siqiossum
dixissem, ideo posse nostra corpora vulnerari, quia respondeam, unde ipsa mala voluulas in homine
lerrestria sunl, ostenderps tu corpora mulia lerre- primopoluitexoriri. At ego refero non vos intelligere
stria, quaonequeaiK vulnerari. Non enim essc vulnus quid dicatis. Volunias enim ftihUest aliud, quam ino-
polest, nisi in corpore auimanlis, quoe caro dicilur. tus anirai, cogente nullo.
Ubi te admonere deberem, quod videre non poiueris ACG-Motus aniini quid est, nisi raotus nalu-
senlenliam islam non recurrere : quia non sicul ve- rse (a) 1 Aninius euim sine dubitalione natura est :
rum est, Omne qupd potesl vulnerarj, terrestre cor- proinde voluntas motus est naturse, quoniam motus
esl animi. Tu aulem cum superius nalurani lanquam
pusest; ita eliam verum est, Omne terrestre corpus
vulnerari potest. Cur ergo in dialecticis jaclanlicula genus poneres, cique geucri species suas subderes,
lua solertia dormitavit, ut. non adverteres, ubi dixi sic certe loculus es: « Naturse, > inquis, « humanae
idep prcaliira.m.rationaleni peccare potuisse, quia ex generalitas, institulionum infra se locatarum genus
niliilo facla est;, me inieUigi voluissc, omnc quod qupddam est: hscc yelut species habei, in situ, in
aulerii membris, iu >'ordinibus.tin moiibus, vel aliis id ge-
peccare potesi, cx niliilo facium esse, non 1>
ex nihilofactum cst, posse peccare ? Quod nus (Supra; cap. 24). I*la ergo tua disputatione
pmnequod
lanquam dixissem, ila mihi objecisli res alias, ct ipsa molus nalurse speciem asseruisli esse naturse : unde
niundi elemenla, quse cum ex nihilo facla sint, pec- te sequitur, quod non vis, ut natura sit omnis natnrre
care fton possunl; quoniam solum poiest ahimal ra- molus, si iiaiura genus* ejusque species esl Jialurae
tipnale peccarei Nunc ergo evigila, atque aspicc, tnotus; quemadriioduni animal esl omiiis equus, CO
omne qupd peccare potest, de niliilo factum esse; quod aniraai gcnus cst, species vero hujus generis
nec ideo sequilur eiiam omne quod de nihilo factum equus. Ac per hoc yolunlas, quoniam motus est aiii-
est, posse peccare. Non igitur niihi proferaiKur alia, mi, eiinde oslendiiurlmotus esse nalurse, te ila dis-
qure de nihilo facta sunl, et peccare non possunt: putanle natura est; quia naturre lanquam generi spe-
quoniom non dico, Omne quod ex. nihilo factum est, cies hujusmodi subdidisti."Curergo repreheridis quod
peccare polest; sed dico, Omne quod peccare potC6l, dicitur naturale peccatum, quod fecit voluntas mala,
cx nihilo factum est: lanquam si dixissem, Omnis quamMpsam voluntatemludicereconvincaris esse na-
hos animal est, non ulique adversum nie conimemo- turam ? Sed natura non sil voluntas: cerle tamerinisi
rari debuerunt multa animalia, quoenoii sunt boves; innaturanon pptest csse; quantum enira pertinet ad
quoniam non dixerim, Omne aninial bos est, sed, hominem, motus est animi, animusque natura est.
Omnisbos animal est. Ileriim ergo dico, Omne quod Sine jam, qureso, iia dici naluraie peccalum, quoniam
peccare potest, ex nihilo faclum est; omue ergo cunrihomo peccat, naiura utique peccat; homoquippe
quod cx nihito faclum est, potest peccare, non dico; nalufa Cst: quemadinodum recte dici potest cliam
quod velut dixerim, multa cominemoras, quamvis ex spirituaie peccalum, cum spiriius peccat. Non enim
nihilo facta, qure lamen peccare non possunt. Callidi- -erravit Apostolus, ubiait, spirilualia nequiliw:(Ephes.
tatem tuam lolle de mcdio, qua lardis illudis ingeniis; vi, 12): quse spiritualia procul dubio naturalia sunl 3;
aut csccitatem, qua inanifesta non cernis. Cum au-
tem dico, NalUfa quse rationalis crcata est, ideo peC- 1 Forte, quum.
' Editi,nalura sunt, AptiusMss.,naturaliasunt.
care potuit, quia de nihilo facla est, noh de Deo; (a) Hancsemeritiam,aliasquenonnullaslibri hujus qtiinti
atlende quid dicam, ne mihi rursus inani loquaeitate citat AgathopapainEpistolasynodica ad imperatores,quse
ventiles nihil, et me dixisse arfirroes vim facieiidiali- in synodosexta,actione|quarla,lecta est, Augustinumin
hsecverba commenda'ns,:«veritatisprudenlissimusprsedi-
quid habere, quod nihil est. Hoc dico ego, naluram ««adversus catorheatus Augustinus,in quintovoluminedisiutationis
JulianumPelagiamstam,quid sit voluntas,lus
quse ralionalis creata est, propterea peccare potuissc, t defiuit verbis %Motusanimi quid est, nisi mOUi»na-
quiaexnihilo lactaesl i quodaliud qoidest, quam «ti*ae?* ete.
Ull LIRERfttMTUS. t478
quia «pifitus slne attibigiiitaie natufa fcst, sive sit esi, et originem noii habet, sembef fuii; i\ autem udli
creatof, sivesit creatus. NeCtamcti quod vcl arigelb fuit, et esl, ortura est j si ortum Cst, habet Ofiguieffi.
vel homine voleiite * commissumest, quOniamnalUfa Et voluniasergo peccatj, qUainoft fuit, ei est, iitiquiB
peceavit(el angelus enim et homo halurae sunt), ita or(a csi: si enim est, et ofla lidii est, semper fuil;
hoc esse diciraus nalurale peccatum, Ut necessitate sed rion fuii sempef; Cfgo orta est. Jarii lil clairia
factum esse dicamus, quod faclum esl libera volun- contra apertissimam vefitatein; hoc eniiri dttcettuath
taie. Qui enim propierea peccavii, quia voluit, potuit vanam loquacitateirt : et dic, Orta est quideffi, Sed
et nolle peccare : et ita homo creatus est, ut et nolle originem non habet; aut, quod est ihSanius, Ei nOh
posset et velle, et quodlibet horum liaberet in po- fuit, et est, et lamen orta non est. Porro Silioc non
iestate '. Sedaliud estoriginale peccatum, quod Ctsi dicis, ne insulsissimus et otimiiiofatuUSjudicefis ;
trahunt sine propria volunlate nascenles, tamen per quoere unde orta sit homihis voluntas iiiala, qiialn
volumalem primi hominis ipsaest origo viliata :sicut negare non potes ortam esse, quia luJgare noii pOtes
aliud eliam est in majore homine propter quod dicit, non fuisse ei esse ccepisse: qiioefe, iriqUairi,urtde
Non enim quod volo, facio bohum; sed quod noloma- orla sit; et invenies ipsuffi hominem : cx illo quippe
lum, twc ago (Rom. vn, 15) : nec lameri etianl ista ofta esi voluntas mala, quse in ilio ante non fuit.
necessilas insanabilisesl ei, cui dicitur, De necessita- Quscre etiam qualis erat homo, antcquam Voluritas
tibus meis erueme (Psal. xxiv, 17). inala oriretur ex illo; Ct invenies botitiffi: ea qnippe
XLI. JOL.Qurcritisergo necessitatemrei, quie esse volunlaie faciusest nialus, quae anlequarii oriretur ex
non potest si patilur necessitatem. Huic motui animi illo, talis erat, qualis a bono factus efal, id est, bo-
libero, sine coaclu originis inquieto, si causa ipso nus. Hoc esl igitur quod ait meus doctor tuiisque
niotu detur 3 antiquior, non gignitur omnino, sed lol- deslructor Ambrosius: Ex botiisigitur thala orta snnl
lilur. Nomen enim ipsum volunialis nullamvim habet (Lib. de haac et Anima, cap. 7). Quod tu negandp ,
alteram, quam non debere materiaequod movetUr. et diccndo, Rcrumratio non sinit, ul de bono malum,
Cum crgo unde orta sit voluntas, ipsa voluntale qiire- et dejuslo injustumaliquidproferalur,' (arituiriadjuvas
ris antiquius ; non exordium ejus , sed exitium rcqui- Manichoeosad inlroduceiidamnaiuram mali, de qua
ris : omnino enim non inlelligitur esse, si aut tcne- dicunl oriri inala, ul ie patronum sui gfaluientuf ef-
bris depuletur, aut nihilo; nec potest dici jam volun- roris, nisi cum eis et ipse vincaris. Tu es enim qui
tas, qure subsislere non potest, nisi in motu animi, mirabili eloquentia, vel potius amentia sic defCndis
cogente nullo. Si ergo cogat aliquis, est quideni mo- parvulos, ut a Salvatore separes; sic oppuguas M4-
tus; sed non est volunlas, cujus vim illa definitionis nichseos, ut contra Salvaloreffisubleves.
pars secunda complevit, id est, nUlldcogente. Si ergo XLII. JCL.Cum ergo berie definiia Sit voluntas,
volimtasnihil esl aliud, quam niotiis animi, cogente Motus animi, cogente nullo; quid queeris slipefius
nullo; male prorsus quserilurorigo rei, cujus condi- causas, quas definiliovoluntalis exclusit? Expendile
tio ,. si pncvenitur, inlerit. Expende ergo quid sit igilur quid sit voluntas , ei desirietis inquirerc uhde
quod rogcs : Unde, inquis, ipsa volunlasmala qutisi sit volunias. Voluntas est enim motus ariiriii,cogenle
arbor mala in primo homine poluit exoriri (De Nu* nullo : vos si lentetis ire dimidio ungueSupeiius, std-
pliis el Concupitcentia,lib. 2, n. 48)? qui confilcris tim constituta convellilis. Quid ergo dicil Martichocus ?
volunlatem de origine contigisse. Voluntas enim mo- Sed iste raotus ideo exortus est, quia de tenebrariirii
tus est animi, cogente nullo. Naturalia cuncta coguht natura homo faclus est. Quid lu? quia , inqtiis, de rii-
esse quod sequilur : volunlas aulem si prrccedenli- hilo factus est homo. Unus ergo dicit, IdeOvoluntas
bus causis cogatur, voluntasesse mox desinit, et per- mala, quia de niliilofactuses( homo : allcr, Ideo vb-
dit conditionem, si accepit originero. luntas mala in homine, quia de tenebris faclus est
ACG.Si voluntas ideo non habet originem, quia homo. Uirique ergo illud volunlatis supplelorium de-
nori cogilur; nec ipse homo habet originem ut sit negatis, id est, cogenie nullo. Si eiiitn lanta fuit Vif-
homo, quia non coacius est esse. Quomodo enim tus in nihilo, quanla in aliquo ; qurc coegil hanc Vo-
cogi poterat, qui non erat? Et cerie homo natura esl; luiilalein exislere, exclusitab ea comlitionemsUSffi,
tuque dixisli, Nqlnralia cunclacogunt esseqtwdsequi- qua dictuni fuerat, cogente nnllo. Sed fioft ffiirius
tur. Rogo te, atiende quid dicas : noli oculis clausis * mali abegii infamiam; non Cstenim peccatum, qiiOd
linguam movere, quomodoqui in somnis loquitur. de motu animi libero non vCnit: elTecluiriqueesl ut
Nulla res, quse non est* cogi polest. Vide eliam quam cum dispendioverilatis, totius niali periret invidia; et
sil insanum, ncgare habere originem res quoeorlse evanuit mali natura, cum crimen voluntatis Cvanuit:
sunt; cumipsa origo ab oriuridosit dicla. Nam quod Crimenaulem evanuit volunlatis, cum definitio vo-
1 Edili,nolente.Casliganturex manuscriptis. lunlatis exsecla est. Et peccati igilur et vOlUnlatis
* sicomnesmanuscripti.AtVignieriiedilio,ut possitet claruit ejusmodi esse condiiionem, ut si causis proc-
nolleet velle,et quodlibetliorumhabelurin poiestate.I.o- cedentihus depiitctur, et jus' perdat, el Crimen.Ubi
quitur Augustinus de hominisprimopeccato,quodab illo
aocet commissum ea libertate, qUaet peccarenolle pote- ergo crit niali uatura, cum malum non esse consti-
rat, et vellepeccare,honautemulla tali necessitate,quaU teril?
premebaturqui dicebat:.vo»enim etc.
3 SicMss.Editivero, diciiur. qmd volo, AOG.Dicinon potesi, quantum mirer froniem tuani,
4 Editi praetermittunt,clausis; sed babent tiunenn)a-
«ucripti. * Edili,etvim.AtMss.,et ju». ^
1479 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI UW
qjiomodo dicas naturam mali, qui malum naturale coustat ingenitum, non convincit in natura esse pec-
non dicis; aut quomodo malum naturale non dicas , catum; sed se ostendii per pravita(em judicii crimi- *
qui na(uram mali dicis. Quid autem vanius definitio- nosum. Ecce responsum est, ad quod lu rcsponderi
liibus (uis, qui propterea pulas uon esse quserendum non posse credebas. Oxymora (a) prorsus fuit quoe-
unde sit volunlas, quia molus est animi, cogente slio , quam tu arbitraris invictam.
nullo? Si enim dicalur, ut putas, unde sit; non erit AOG.Exsultas inaniter, etdicis, « Ecceresponsum
verum quod dictunuest, cogenle nullo : quia illud est : > ubi te respondere non poluisse mox invenit,
unde est, eam cogit esse; et ideo non est alicunde l, quicumque acutus legit hsec tua, vel non multum lar-
ne cogatur esse. 0 stultitiam singularem! Non est dus et mea. Quantalibet enim perplexitate, non impli-
ergo alicunde ipse homo, qui non est coactus esse; cala explicare, sed aperla implicare coneris; sani
quia non erat qui cogeretur, antequam esset. Prorsus negare non possunt, oriri ab unoquoque voluntatem
et alicunde est volunias, et esse non cogitur ; et si suam, nec nisi ab bomine oriri hominis voluntalem.
ejus origo quserenda non est, non ideo quserenda non Acperhoc,quoniammaIahominummalavoluntateesse
est, quod voluntas alicunde non si(, sed quia mani- cceperunt, et anle volunlalem malam scimus fuisse
festum esl unde sit. Ab illo est enim volunias, cujus hominum naluram bonam ; ex bonis orla sunt mala.
esl voluntas; ab angelo scilicet volunlas angcli, ab Hoc dicit Ambrosius; hinc perimitur Manichseus:
homine hominis, a Deo Dei. Et si operatur Deus in hoc pro Manichoeonegat conlra Ambrosiura Julianus,
bomine voluntatem bonam , id ulique agit, ut oriatur dicens,« Si natura opus Deiest, per opus Deiopus dia-
ab illo bona voluntas, cujus est volunlas; sicut agit ut boli transire non sinitur ; >ul Manichseusdicat, non
horno oriatur ab homine : non enim quia Deuscreat esse homines opus Dei, per quos Apostolus iransisse
hominem, ideo non homo ex homine nascitur. Malse dicit peccatum c( mortem (Rom. v, 12), quod est opus
aulem voluntatis suoe unusquisque auctor est, quia diaboli: quoniam secundum Julianum, « per opus Dei
malum vult. Sed cum quseriiur, quare homo possit opus diaboli transire non sinitur ; > et dicit-Aposlolus
habere malam voluntatem quamvis ut habeal non sit per homines transisse opus diaboli; non sunt ergo
necesse; non origo quseritur voluntalis, sed origo ip- homines opus Dei. Manichseiest isla conclusio, ve-
sius possibilitatis : et invenitur ea esse causa, quia niens illi, Juliane, de adjutorio tuo. Sed Aposlolus
etsi magnura bonum est ralionalis creatura , non ta- pro vcrilate decertans, et homines dicit esse opus
men esl quod est Dcus, cujus solius est inconverlibi- Dei, ut proslernat Manicheeum; et per opus Dei, hoc
lis incommulabilisquc nalura. Et hujus rei causa cum esl, per homines Iransisse opus diaboli, ut cum illo
qureritur, hoc invenilur, quia non de sc ipso , hoc prostcrnal et te ipsum.
est, de sua natura atque substantia genuit, scd de XLIV. JOL. lllud tamen admoneo, solere eliam te
nihilo, hocest, de nulla re fecil hrccDeus. Non quia in scriplis luis tenebras non dicere creaturam, sed
nihil habet aliquam vim; si enim haberet, non nihil, absentia luminis remanere obscuritatem; ut nihil
sed aliquid esset: sed quia hoc est 2 cuique naluroe aliud sit oblenebratio, qtiam splendoris exclusio.
de nihilo faclam csse, quod est haturam Dei non esse, Quod ergo excludilur, creaturam vocas ; quod rema-
quoe immutabilis sola est. Nec ea quaedc aliquibus net, lenebras : quod quidem vulgalum a philosophis
rebus facla sunt, ab hac excipiuntur origine : quo- esl; ncc nunc qusero verumne esse putetur, an fal-
iiiam res qure ita faclre sunt, ut ex iis alire fierent, sum : sed illud inculco, tenebras tu non dicis esse
de nullis exslanlibus factoesunt, hoc est, omnino de aliud quam nihil: in horaine autem, id esi, opere
nihilo. Mulari autem possunt qurccumque alia diver- Dei malum ideo exstitisse argumenlaris, quia de ni-
sis et propriis qualitalibus suis; voluntate vero, quse hilo factus erat : causam ergo mali illud nihilum
ratione ulilur, sola est ralionalis crealura mulabilis. fuisse confirmas,..quod nihilum l.enebraseliam pro-
Hoecdiligenter et intelligenler quisquis ndverlit, mul- nuntias. Necessitatem itaque mali de tenebrarum dicis
lum te de nihilo nihil quod ad fem pertineat dixisse conditione descendere. lgitur nec in hoc a prseceptore
coguoscct. dissentis, quoniam volunlalem malam pariler sclernis
XLIII. JUL.Quid esl enim malum, id est, peccalum? tenebris deputalis.
Voluntas sequendi quod justitia velat, et unde libe- ACG.Paulo anle jam tibi de nihilo nihil dicenti,
rum est. abslinere. Quid est ipsa volunlas? Motus quantum aperte potui, breviterque respondi, el nune
animi, cogente millo. Si ergo peccaium ex volunlale frustra ad tenebras voluisti fugere. Non latebis : lu-
natuni est, voluntas ex motu animi cogente nullo; men quippe te persequitur verilatis, ita dicens factas
nec nihili, nec (enebrarum conditio fccit ut esset hic ex niliilo creaturas, quse non sunt quod ipse qui fccit,
moius, qui ideo a nullo cogitur, ut possil esse co- ut ipsum nihil non existimelur vel intelligaluf esse
gente nullo. Ac per hoc nullum cst naturale, nullum aliquid, nec ad faciendum habere aliquam vim ; quia
originale pcccatum : quia hsecduo nomina unum in- si haberet, non esset nihil. Ae per lioc, nihil nec
dicant, id est, peccatum esse non volunlarium ; prse- corpus est ullum, nec spiritus, nec his substantiis
sciipsit autem veritas, nisi voluntarium non posse aliquid accidens, nec informis ulla matcries, nec ina-
csse pecca(um : ct ideo qui dicil malum esse quod nis locus, necipsre lencbrre, sed prorsus nihil: quia
1 sic MSS.tn vign., alitinde. 1 SicMss.Editivero,ingenii.
* viguicrius,sed aliquidesset,quia hoc est; omissoalte- (a) ExgraecoOMrmoros;de sentenliadiciturfalueacuta,
ro, sea, quod exstahalin Mss. vel celeriter dissipata.
1481 LIRER QUINTUS. 4482
ubl sunt tenebrae,corpus est aliquod carens lumine, fieri necesse est, etiam fieri posse; non omne quod
sive aer, sive aqua, sive aliquidaliud ; corporali enim fieri potest, etiam fieri necesse esse 1 Si ergo hoc tibi
lumine vel illuminari ut clareat, vel privari ut tene- placuit appellare possibile, quod ila fieri potest, ut
brescat, nisi corpus non potest. Ac per hoc istarum non sit necesse; illud autem necessarium, quod non
corporalium tenebrarum conditor non est, nisi qui solum fieri potest, verum etiam necesse est: loquere
condiditcorpora . propter quod in hymno trium vi- ut vis, ubi res apparent, non est de verbis conlrover-
rorum benedicunteum lux et tenebrse (Dan. m, 72). sia facienda. Satis est nosse omne necessarium
Fecit ergo Deus cuncta de nihilo; id est, omnia qure esse possibile, non omne possibile esse necessa-
ut essent fecit, si eorum originem primam respicia- riuni.
mus ex his quse non erant fecit: hoc Graecidicunt, XLVI. JCL Transiit ergo in necessilatem conditi,
c{ OMtna>. Quod ne credatur de Unigenito,qui est quod venerat de possibilitate condenlis. Fecit etiam
DeusdeDeo, lumendelumine, etideo non de nihilo, diversas naturas diversasquespecies in naturis, custo-
vehementer Catholica resistit Arianis. Cum ilaque dito eo ordine qui a rerum ' fluebat exordio, ut alia
dicimus, non ideo potuisse oriri ex bono malamvo- essent necessaria, alia possibilia. Quidquidcigo ha-
lunialem, quia bonum factum est a bono Deo, sed bent crealurse naturaliler, a necessarii parte sortit*
quia de nihilofaclum est, non de Deo; non nihilo sunt.
damus ullam naturam, sed naturam factoris a natura AOG.Si quidquid habent creaturse naturaliler, ai
eorum quse sunt facta discernimus. Ideo quippe pos- parte necessarii sortUse sunt; non ergo naturalitcc
sunt ista mutarij sive voluntale, sicut rationalis poluit babent homines quod concumbunt, sed quod possunt
creatura, sive propriis qualilatibus suis, sicut coelera; concumbere : nec ille quem Apostolus commemora-
quoniamde nihilo facta sunt, non de Deo, quamvis vit, naluralis est usus feminse(Rom. i, 27), sed pos-
faciente nonnisi Deo; id est, quia non sunt quod illa sibilitas ejus; si enim nolit homo, non est ipse usus,
natura, qusefacta non esl, atque ob hoc immutabilis quamvispossitesse, sivelit: possibilitasergo ejus nalu
sola est. Si ergo vis Manichseosvel devilare vel vin- ralisest, ipse non est; non enimest necessarius, qui»
cere, hoc sape, hoc cape intelligendo, si potes, cre- nullus est, si nolimus, et erravit Apostolus qui dixit
dendo, si non potes, quoniam ex bonis orta sunt esse usum feminse naturalem. Ubi est eliam quod
mala, nec est aliquid malitia nisi indigentia boni. ante dixisti, naturam genus, speciemque ejus esse
XLV.JOL.Verum ut ambosvos veritas detexit, et conjugium; quandoquidem non necessitate, sed vo-
proruit: ita a nobis consideratio nostri reposcit offi- luntate conjugiacopulantur? An forte ut hoc diceres,.
cii, ul quidsit hoc quod obscuritatemhuic qureslioni, nondum libi in mentem venerat duorum islorum, id
qurejam exarmata est, fecerat, explicemus. Omnia est, necessarii possibilisquedislinctio? Et ut post.
qure fiunt, aul a necessario, aut a possibili dicuntur concubilum sexuum nascatur homo, naturale non.
existere. Necessariumautem hic dico, non quod so- cst, quia non est necessarium? Non enim necessecst
lemus ulile nuncupare, sed quod majoribus fuerit ut sequatur conceptus et partus, cum mas et femina
causis coactum. Necessarium ergo vocamus, non concubuerint: hoc autem possibile, non necessarium
quod in jure sit voluntaiis,sed quodpaliatur existendi definisti, quod fieri potest, sed necesse non est. Nec
vim. PossibUeautem dicimus, quod nec existendi, naturaliter mandncamus?Quia et hoc ', si nolumus,
nec non existendi in alteram partem experiatur ne- non fit; et ideo possibileest, non necessarium. Sedi
cessitatem, sed certis modis et possit esse, et possit ista negare esse naturalia, nihil est aliud quam ma-
non esse. Teneat ergo lector noster, quid hic neces- gnam partem velle auferre naturae. Falsum est itaque
sarium, quid possibilenuncupemus. Etut a grandibus quod aisti, « Quidquidhabent creaturoe naturaliter,
inchoemus exemplis, ut Deus faceret mundum, a a necessarii parie sortitoesunt : > quandoquidemet
possibili venit ei, non a necessario; id est, omnipo- hsecqusc commemoravi, et alia quse commemoraro;
tentise ejns possibilefuit creare queecondidit, neces- longumest, naturaliter habent, nec ea tamen sunl a
sarium tamen non fuit, videlicet non est ab aliquo necessarii parte sortitse.
coactus ul faceret, sed fecit quia voluil, quod non XLVII.JUL. Qui * autem sentiunt inprocessu, non
fecisset profecto si noluisset. At hoc quod auctori semper a necessario, sed multa a possibili capiunt.
adfuit a possibiii, in opere a necessario factum est, Hoc in cunclis licet videre cor.poribus: sed longior
id est, non fuit mundo possibileesse et non esse, qui disputatio nascitur; pauca tamen deraus exempla.
esse ab Omnipotenteinbebatur, sed cogebatur exi- Natura corporumest, ut coagmentationeconcrescant,.
slere, cui Omnipotensmandabat essentiam. divisionesolvantur : capacia ergo sunt vulneris, quse-
ACG.Quomodo mundus cogebatur existere, qui patiuntur interitum. Ut ergo possint vulnerari, a ne-
nonerat antequam existeret? Quomodocogitur quis- cessario habent; ut vulnerentur autem, a possibili.
que, si non est ? Nonnesatiuserat ut diceres, Mundus Ita a necessarioest possibilitatisnatura, cum non sit
factus est Dei voluntate, non sua? Sed perge, videa- necessariuspossibilitaliseffectus.Yerbi gratia, equus»
mus quid ex isla dislinctione possibiliset necessarii
coneris ostendere : quam melius possemus intelli- 1Editi,qua rerum.Castiganlur ex manuscriptis. y
' vignierius,quia. Mss.,qui.
gere, si eamcommemorare tantummodo, non et ex- 3 SicMSS.in vign.,Quiaex hoc.
ponere voluisses.Quis enim non videat, omne quod * Forte,Qtim. <
SASQT.AUGUST.X. (Quarante-sept.)
m OPERIS IMPERFECTI GONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1484
BOS,et siniiles animantes vulnerabilcm habenl nalu- Ab initiodiaboluspeccut(I Joan. in, 8) ? Possibilitatem
fsih, <H'ideoyih.6dmm6.dicapacia- a necessario sunt: peccandi habet an liecessitatem? Si necessitatem, tu
tlt auterii- yuinereritur, non semper necessarium est. videris quomodo secundiim tuas disputaliones excti-
§i'eriiiri per diligentiani cuslodum dofendaiUura pla- setur a criinine•*•: si autem possibiiilalem; po(est
gis, possuriinon yulherari: quodsihon custodiantur, ergo et non peccare; potest-habefe bonara volunta-
pbssuiit' eiianiyulncrari. Piurimum ergb distai inier tem, potesl agere poSnitentiamet.impetrare miseri-
"cii quse"a' pbssibili veniunt, elea quoea neoessario : cordiani Dei; quia cor contritum ei huiriiJiatumDeiis
qiire' riisi cusibiliatiirdistinctio, in innumeros itur non despiciet (Psal. L, 18)'. Quod quideffi visum est
effbfes. Qudd ut coniparatione clarcscat: lapsi sunt quibusdam, Origene ut perhibelur auctbre : scd hoc,
quidam medicinse oppugnalores, arguraentali hanc ut nosse te existimo; fides catliolica el saria non re-
artem hihii liabefe uliliialTs/ disputaritque hoc modo: cepita: unde nonnulli Origenem quoque ipsum alie-
'Mforfturisiieiritediciriasuhvenit, an yicturis ? Si raori- numfuisse abhocerrore vel probant, vel voluiit. Restat
tUfis, ftihii prdriiovef : si Victiifis,.frusira geslit. Qui igilur, aut anfe supplicium ignis oetefni,etiam neces-
enim moriiuri erarif, hac 'qupqiie>Taborante,morien- silas ista peccandi: magna sit diabblo mngnia poeria
tUf : qiii vicluri, sirie quoque hujus beneficio salvi peccati nequehinc excuselur a crimine, quoniam et
dsfce" potiiefiirii. Quam nenipe concinna, quam urbana ista vindicta est promaximo crimine*, ul euni dele-
conclusio ! sed dissolyilur a propugnaloribus medi- ctet sola malitia,- nec possit deleclare juslilia. Ad
cihre lioe rriodo : ftsec ais, inquiunt,-pfodesl nec vi- hanc aulem jam poenalempeecaudi necessilatem non
blufis, riec riidfituris duplaxat a necessario,- sed a utique pervenisset, nisi prius libera voluntate, nulla
pOssibili id utfunique passnris : rion ergo adjuvat necessitale peccasset. Definiiio ilaque illa peccati,
mcdicina eiirii qiii slhe diibio moriturus est, quoniam cum fit quod justitia vetat,. el unde libefum est absti-
fsiCereiiririlOftaleriiridh potest; sed neque ei subve- nere, ad illud- peccatum peflinet quod tantummodo
J
nit, qiii sihe dubid futiirus incolutnis est : verum peccaium est,- non quod eliaro poena peccali.
iiti, qui si iiori cureiur, periclilari potest; si curelur, XLVIII. JUL.Et nialuro'ergo et bonum Cx propfia
libefafi pdtest: sicut ergo nec yicturo nec morituro voluntate facit: sed bftnum suum eiiam Deo debet,
a necessarii cdridilionesubvenire, ila et moriluro et qui parti hiric, non quidem proejudicium,lamen ad-
victuro, sed a possibili, ars potest erudita prodesse. jutorium snbrainistral.
lill ergd priores riiedicantum studiis obloquenles, AUG.Tam bonum certe quam malum ex prbpria
pfbpositiriiiem a possibiii inchoantem, necessarii fine homo, sicul dicis,yolunlaiefacit, et ulriusquein illo
clauserunt : quod dispulaiionis genus in innumera possihilitas sequa lance libraliir, et ad 5 bdne facien-
exteriditur. Verbi gratia, prohihet lex homicidium dnm Deus adjuiorium subniinistrat : curergoad pec-
iieri, prdhibet etiam negligehtioeper quam in pericula candum proclivior est nalura mortalium e, 8i nihil
ruiirir occasipnem dari, ut in tauro cornupela (Exqd. egit originale peccaiuffi? Quamvis et ipsum adjuto-
xxi, 28-32), atque in domorum coronis (Deut. xxu, rium, quod subministrafe Deum cogimini confilefi,
8)1 Aipotesf dlci: Victuro subyenit ista.diligentia, an quale dicatis esse, non lateat. Ltfegemquippc, nOri
»ofiliif d ? Si moriiuro, nihll promovet: si victuro, ex; spiritum dicitis , cura Paulus apostolus pcr subhiini-
abundahti coiisulit; si utrumque hoc conlrarium, et slrationemSpiritussancti rios doceat adjuvari (Phi-
per impedimenta et sine impedimentis necessario lipp. i, 19). Quod ideo commemofaridumpulavi, ne"
conscquentur. At hoc falSumest: opiinio enim mor- fofte qui audiunt vd leguftt de subminisiratidne di-
talibus jufe consulitur, ut quod poterant pali sine vini adjutorii sententiam luam, obliviscantiifbaDfesifti
'
diligcniia, diligeniiseopibus evadant. Aliud crgo est vestf&m.
apOssibili, aliud a necessario. Ostendamus,jam quid XLIX. JOL.Tanluhi ergd valet ista diSlinCliri,'ttlsl
his ariteloquiis adjuvemur. Fecit Deus hominem li- nescienles, qudd a possibilr incipit, in necessariuni
befi arbitrii, naUireebonse; sed qure capax esset vir- concludaffiuS, omnia crimina ad Deum feChrraftt.
tiilum, quas sibi ex se mancipaio animo comparasset: QuodMaftichaeusvidens, ienebras peccati excbgilavit
quod liberum arbitrium aliter constare non poterat, auclofes : non eninv valuitinler possibile uceessa-
quam ut haberel. cliam peccandi possibilitalem. Li- rlumque distinguefc. Omne efgo quod iiaiuraliiiirha-
berlatem crgo a necessario habet, voluntatem a pos- bet homOja necessarii parte sortitus est : quia rioii
sibili. Nori potest nori esse liber; sed in neutram vo* potuit aiiter esse quam factus est.
luntaiem cogi potest, factusque rei necessarisepossi- AOG.Jam paulo ante riiorislravi, quam vaha sit
bilis effectus. In possibili ergo peccari potest, in scntentia ista : stolidissiinum est eriim 7, liabefe ho-
necessarid non polest; quia * necessario non actor,
sed auctor ipse censelur; aique hoc quodpotest homo * in ediiisomissum,qliomodqsecuhdumtuas dispulalio-
ex inlegro Dei est, a possibili aulem ipse actor ex- neseicuselui a crhnihe.tegitiif tairieii'in omhibuSmanu-
peiiditur. scriptis.
* Mss.,recipit.
AOG.Qiiid dicis de diabolo, de quo scriptum est, » Editi,mfl^ia^riiehddSe.
k SicMss,Mar.etrClar..Atediliyest proxitnacrhntne.
1 vigniefitis',sihedubioincblumts esl.ExMss.addendum, " VetiiscodexPort., sed ad. '.
* vignieriusjhtiiuraIwmanarhortalium.Abest,hrimanb,
futurus.
* sicMSS. At editi,operibus. a manuscriplis.
* foste,qidaa. ' vetuscodexport.hic addit, dicefe.
 1485 LIBER QUINTUS. jjgg
mines naturaliter possibililatem manducandi, sed cessilatem habet realiis. Ila crimen a necessario in-
UOniiaturaliter cibos natune congruos manducare; corrit horrorem; licet exortum sit, non a necessitate,
atit babere bomines naturaliter possibilitatem con- sed a possibilitate facientis. Opiis ergo possibilitatis
cumbendi, sed non naluraliter genitalibus membris testimonium est liberi ariimaniis.
sexus litriusque concumbere. Quis hoc dicat, qui ADG.Jam te omnino negligit, quiea qua?tibi supra
considerat ulcumque' quod dicit? Utrumque enim respondimus, legit. Quoniam qui dicit, Non
quod
naturale est, et quod fleri possunt ista, et quod fiunt: volo, (acio bonum; sed quod nolo malum, Iwc ago ; ne-
sed esl illud et quando nolumus; hoc non est nisi ve- cessilate se ad agendum malum premi satis
liinus. aperte
indicat el ostendit falsum esse quod dicis, Vt malum
L. JLL. Malumautem quod agit, a possibili agit. faciat, non necessario,sed possibilisuo debet: et cae-
AUG.Altende eum qui dicit, Quod noto malunt, hoc tera talia qusegarris inaniter. Sic (itut illa'
definitio,
ago; et responde utrum necessiiatem non habeat qua dicitur, esse peccalum voluntas agendi quod ju-
agendi malum, qui non ' quod vult facit bonum, sed stiiia vetat, et unde liberum est abstinere, illnd
pec-
quod non vult malum, hoc agit. Quod si Apostolore- catum compleciatur, sicut jam superius admonui,
puguare non audes, ecce homo a necessario malum quod tantummodo peccalum est, non quod etiam
ngens deflniliones tuas disrumpit et dissipat: neces- poana peccati. Tali namque poena iste agebat quod,
sitate quippe malum agit, qui non vult, et agit. Hoc nolebat malurn; unde illi si liberum esset
nolens si tantummodo absiinere,
aiitemquod agit, concupiscere nequaquamdiceret, Non quodvolo, facio'bonum; sed
est carne, sine ulla menlis consensione membrorum- quod nolo malum, hoc ago. Sicut
3 carnis, ergo nos agnosci-
qne operatione; mala est et concupiscentia mus hominem in corpore vita; illius beatum, ubi H-
etiamsi non ei consentiatur ad malum; quam te ta- berum habuit a quod vellet agere, sive sive
men laudare deleclat: si autem tantum cogitur iste malum : sic et lu agnosce hominem in bonum,mor-
nolo lioc ut etiam sua corpore
qui clamal, Quod malutn, ago , tis hujus miserum, ubi perdila liberlate audis eum
membra exhibeat arma peccato; non solum concupi- dicere, Nou quodvolo, ago; sed quododi, illud
facio;
scuntur a necessario mala, verum etiam committun- et, Non quodvoto, facio bonum;sed
tanla quodnolo malum,
tor. Ubi sunt deflnitiones tuae, quas loquacitate hoc ago; et, Miser ego homo,quis me libcrabitde cor-
distinguis? Nempe ut fumus defecerunt et perierunt. poremorlis Imjus (Rom. vn, 15, 19, 24)?
Necessarium atque possibile magna cura discernenda LH. JUL.Hujus vituperatio ad necessaria non re-
commendas, necessarium dicens esse quod lieri ne-
currit : quia quidquid ad neeessarium pervenerii, ip-
ccsse est; possibile autem quod fieri potest, sed ne- sum
pulsat auctorem.
cesse non est. Proinde necessilatem necessario tri- AUG. hoc malUmhominis, ubi dicit, Qiiod
buis : possibile vero nulla necessitate constringis. nolo Numquid
malum, hoc ipsuui hominis pulsat auctorem?
Malosactus non das necessario, sed possibili; et di- Et tamen eum ago,sic
cis loquens de bomine, Malum autem quod agit, d necessarium qui agit maium, satis apparet ad
ne male pervetiisse : necessitate quippe agit
possibiti agit; quisquam agere necessitate,- quod non
agit volunfate.
non volunlate, dicalur. Sed procedil in medium qui
tibi validissime contradicit, et dicit: Quid esf quod LIH. JOL.Quomodo ergo quod a necessario veiiit,
dicis? Ecce ego non quod volo,facio bonum; sed quod possibili meo adscribi non potest: ita quod a possibili
itolo n\atum, hoc ago (Ront.Vn, 19). NotUmest quod venit, necessario adscribi non potest. Id est, qtlomo-
homo primus voluniate malum egii, non necessitate : do hatura corporis et animi mei voluntati mea?appli-
sed iste qui dicit, Quod nolo inalum, hoc ago; neces- cari non potest, ut ideo sic videar esse quia volui,
sitale se oslendit malum agere, non voluntate; et cum non poluerim velle ahlequam essem, ita malum
voluntatis natur;e non potest admoveri, ut necessitati
flens miserias soas, ridet definilionestuas.
LI. JUL. iSisi ergo necessaria possibilitas fuisset, possibilitatis opera misceantur 9.
eflectus possibilis non fuisset. Ut ergo possit malum AUG.A necessitate quidem satis evidenter et apertc
et bonum facere, necessarium est: ut autenr malum discernitur, quod ita fleri potest, ut nOnsit necesse :
boc lu possibileappelIas,lanquamimpossibilesit quod
faciat, non necessario, sed possibili suo debet. Ubi
autem possibilitas est partis utriusqUe, necessitas fleri non solum potest, verum etiam necesse est. Sed
nentra est. Sic fit ut nihil sit aliud peccatum, quam quoniam placuit tibi talia duobus istis nomina impo-
voluntas agendi quod juslilia vetat, et unde liberum nere, intelligamus ut possumus, et feramus. Sed quid
est abstinere. Si nihii sit aulem aliud voluntas, quam est quod dicis, c Malumvoluntatis non potesl admo-
motus animi, cogenle nullo; quomodo ergo Deiis, ut veri naturae? > Nonne cum 4
ahgelus, vel hoirioaliquid
mundum facerel, a possibili habuit; mundus autem vult, natura aliquid vult ? Et angeluset homo naiuric
ipse, ul existeret, a neceSsarioperlulit : ita eliam in 1 m B.: Sic fit idla definitio.eorreximus,ut ilta, e*
magine Dei simile quiddam intelligitur. Quippe ut vign. 1
M. „-....
non sed a vignierius,u bi habuil lib&rum
armtrium. Abest, arbi-
habeat, quam elegerit voluniatem, cogitur; trium, a manuscriptis.
possibili ei venit: illud aulem quod male fecerit, ne- s Mss. Mar.et Clar.,misceatur.Ms.Port., misceat.
* MaxinmsAquileiensis in synodoLateranensiaani 649,
1 SicMss.la vign.,utrumque. act. B, locum Uuncita cilat: NumqUid,JtUiane, quattdv
* SicomnesMss.Ateditipro, qui non; babent, quando. anqelusavt homoaliquidvult, non natura eornmaUqtM
* CodexPori.,malaeUsolaconcupkcema.
Mlff OPERIS 1MPERFECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1488
non sunt' ? Quishoc dixerit ? Si ergo naturaesunt ange- id est, antiqui niliili contigisse? Infleximuspcr casus
lus et homo; profecto natura vult quodcumque vult nihil, ut appareret Traduciani virtus in nihilo collo-
tamen imbeciliitatem Dei,
angelus, riatura vull quodcumquevuli homo. Quomodo canlis spem suam. Vide
ergo malum Voluntalisnatura non poiest admoveri; quem Traducianus inducil. Ipsum nihilum superare
cum velle aliquid nisi natura non possit ? Aut non im- non valuit: cumque bominem fecisset cx nihilo,
putetur homini peccatum volunlatis suse; quia homo non eum potuit a conditione mali, quaede nihilo ve-
nalura est, et malum voluntatis, tit dicis, naturaenon niebat, exuere : sed rerum difflcullate faclus ama-
potest admoveri. An in tantum lua progreditur vani- rior, pro suis culpis hominem criminalur, et imaginis
tas, ut naturse dicas dehere imputari, quod naturae suse exitio nihili delicla condemnat. Bcnignius cum
non potest admoveri? Nam quis dicat naturae non im- eo agit senex Manes, ut dical iilum non usquequaque
pulari, quod impntatur homini, nisi quisquis ita de- tenebrarum gente vastatum; cujus debilitatem tan-
sipit, ut hoininem neget esse naturam ? Videsne quam tam inducit Traducianus, ut commentetur eum a hi-
mullum loquaris, nesciens quid loquaris? Si ergo di- hilo fuisse superatum.
cas, Volontas necessitati non potest admoveri; ne AUG.Nemosuperatura nihilo; sed tusuperarisnibil
hoc quidem universaiiter verum est. Aliquando enim dicendo : nec ego in niliilo collocavi spem meam; sed
quod necesse est volumus; sicut necesse est ut qui tu ad nihilum perdiixisli loquacitatem luam. Sane, si
perseveranter bene vivunt, fiant beati : aliquando recte intelligas quod perverse loqueris, isto modo
etiam necesse est aliquid ut velimus; sicut necesse est Deus a nihilo superatur, quoniam Deum nulla res
nos beatiludinem velle : unde quaedam est et beata superat : nihil enim quid est, nisi res nulla? Isto
necessitas, quia 8 hecesse est Deum sernper et immu- modo etiam Deus non polest superare nihil; quia
tabililcr et beatissime vivere. Sed quoniam sunt et nullam rem non.superat, qui superat omnia; est
qusedam necessilates sic a voluntatibus alienoe, ut et cnim super omnia. Sed i non introspexit, J ut dicis,
necessitas sit ubi volunlas non est, et voluntas ubi c Manicliseussubtilitates divisionum luarum, et idco
non est necessitas : ex parte saltcm verum esl quod dicit, Si malum ex hominc, homo auiem per Deum,
dicilur, Voluntas necessitati non potest admoveri. Qui malum igilur per Deum : >ul hac conclusione lerrili,
vero dicit, Mala volunlas non potest natura; admo- aut hominem per Deum, aut malum negemus ex ho-
veri: idem nobis, si potest, voluntatem vel malam, mine, aut utrumque, ul ille, falsum esse dicamus; ac
vel bonam , ubi natura non esl, ostendat; aut quod sic nobis introducat nescio quani substanliam tene-
voluntas esse aliqua possit, si natura non sit quseali- brarum, quse hominem feceril, et quse principaliter
quid velit. Ailehde igitur quam sis a veritate seclu- malum sil, linde malum omne credatur '. Tu ergo,
sus. Tu dicis, Volunlas mala naturse non potest divisor sublilissime, lmic astutia; qua putas sapienlia
admoveri : veritas aulem dicit, Qoamdiu est voluntas resistendum ? < Dicam, > inquis, < malum ab homine
ulla, a natura non potest separari. ex possibili exsiilisse, non ex necessario. > Quasi
LIV. JUL.Hanc ergo sublililatem divisionum non vero tibi ille respondere non possit, Si malura ex
introspiciens Maniclueus, Traducianorum nobis pro- possibili, possibililas ex natura , nalura per Deum,
duxil examina. Argumentaiur enim hoc modo : Unde malum igilur per Deum. Hanc conclusionemsi tu non
nialum? Nimirum de voluntate. Unde voluntas mala? times, nec ego illam : quoniam ambo non ex neces-
Respondet, Dehomine. Unde.ltomo?PerDeum. Con- sario, sed ex possibili peccasse bominem primum
cludilque : Si malum ex homine, homo per, Deum; confitemur. Etenim nos dicentes hominem proplerea
mahim igitur per Deum. Etpost hoc.quasireligiosus, potuisse peccare, quia non est ejus natura facla de
ne criminosum faciat Deum, dat lenebrarum naluram, Deo, quamvis omnino esse nisi illo creante non pos-
cui malum debeamus adscribere. Hinc et Augusti- set; non ita hoc dicimus, ut ex boc ei dicamus im-
nus : Uiide malum? De voluntate. Unde, inquit, pactam , sicut calumniaris , peccandi necessitalem.
ipsa volunlas? Dc homine, qui est opus Dei. Et colligit: Prorsus peccare polerat et non peccares: sed si non
Si malum ex volunlate, voluntas ex hominc, homo de nihilo factus esset, id est, si de Deo natura ejus
opus Dei; malum igitur per Deum. Quodquasi conatus esset, peccare omnino non posset. Quis enim est tam
absolvere, ne Deum criminostim dicere videretur demens, qui diccre audeat, immulabilem et inconver-
(quod tradux cjus affirmat), violentum sequepro Deo tibilem naturam quse Deus est, ullo modo posse pec-
nobis hihil oblulit, id cst, tenebras quibus malum lioc care; de quo dicat Aposlalus, Negare se ipsum non
adscribere deberemus. i Non enim, i inquit, ( ideo potest (IITim. n, 13)?.Utrique igitur Manichaeore-
in hpmine malum nalum est, quia opus Dei erat, sed sislimus.dicentesabono etjusloDeonon sichominem
ideo quia de nihilo erat J (De Nupt. et Conctip.,lib. 2, factum esse, ut ei esset necesse peccare; et ideOpec-
«. 48). Quasi veritas respondere non possit: Et qua casse quia voluit, qui posset et nolle. Sed quod in
impudeniia primo mentitur Deus tuus, esse in homine ejusprogenie mala tanta et tam manifestaconspicimus,
voluntatem; deinde condemnat, cum malumislud, non voluntaria hominum, sed cum quibus nati sunt,
videlicet peccatum, de necessitate noverit tenebrarum, cum ea venire de viliata per peccatum origine v.os
negalis, profecto ad naturam mali introducendam,
1 Editi, nalur<esunt; omissa negante particula, quam 1 CodexPon., tnalumessecredalur.
ex manuscriptisrestituimus. * in editisloco, peccare; malesubstitulum,poterat, et
* Forte, qua. repugnantibusMss.
 «89 LIBER QUINTDS. 1W0
cujus commixlione Dei natura corrupta sit, tanquam damnetur, eo volente in illo exorfa est; cur ejus
in arce Manichaeumhscresis vestra conslituit, ex qua ipsius voluntatem de illo exorlam negas, quo volente
et illum simul et vos veritas dejicit. exortam esse, et quo nisi volente exoriri non potuisse
LV. JUL.Patiunlur hanc omnes ignominiam , qui non negas? Cum vero de illo orta est, de natura
indicunl veriiali bellum. Nos ergo quod egimus colli- cxoria est, quia homo natura est; et quia potuit ctiam
gamus. Quseritur unde illa prima volunlas mala in nolle quod voluit, de libero ejus arbitrio exorta est,
homine fuerit exorta. Respondemus, A motu animi, quod et ipsum, sicut faleris, perlinet ad naluram :
cogente nulio. Objicitur , Si * in opere Dei apparuit? cur ergo negas clausis oculis res apertas, de natura
Assenlimur verum esse. Rogalur quomodo id non hominis exoriri voluntatem hominis ', dum limes ne
abnuamus, qui negamus naturale peccatum. Respon- Manichseusnaturse hujus accuset auctorem ? Sufflcit
demus, Quia in opere Dei a possibili existit peccatum ad illam peslilentiam reiellendam, quod catholica
istud, non a necessario. Naturalia ergo necessaria verilas praedicat, ab optimo Deo sic esse hominem
sunt, possibilia aulem voluntaria. condiium, ut necessitatcm peccandi non haberct, nec
AUG.Sunt et voluntaria necessaria, sicul beali esse peccarel, si peccare nollet; cum etiam semper nolle
volumus, et necesse est ut velimus : sunt et possibilia utique posset. Quis enim tam sit mente csecus, ut non
naluralia; sic possibile est enim ut concipiat femina videat, sicut homo cst primitus conditus, magnum
qms concumbit cum viro suis et illius genitalibus bonum esse naturse, posse non peccare; quamvis ma-
membris, si nec ipsa slerilis sit, nec ille; sed non est jus sit, non posse peccare : atque ordinalissime con-
necessarium : fieri quippe potcst, sed necesse non siitulum, ut hoc prius esset unde fleret hominis
est; et tamen nalurale est. Tace, obsecro: vanae sunt merilum, et illud esset postea bene ineiili prse-
definiliones; nec subtiles, sed pueriles divisiones tuse. mium?
LVl. JUL.Ac per hoc, ut peccatum molui libero, LVII. JUL. Bona ergo possibilitas mali alque boni
ila naturam Deo adscribimus conditori. Est igitur na- voluniatem non cogit, sed permittit oboriri. Nemo
tura humana bonum opus Dei : est liberias arbitrii, igilur ideo bonus est, quia libero affectus arbitrio
id est, possibilitasvel delinquendi, vel recte faciendi, est; sunl quippe mulli homines seque liberi, sed ta-
bonum aequeopus Dei. Ulrumque hoc homini a neces- men pessimi: sed nec ideo quisque malus est, quia
sario venit: neutra de his duabus rebus mali causa liberi arbitrii est; sunt enim multi aeque libertatis
est. Sed huc usque necessaria illa venerunt: jam vo- hujus participes, tamen opiimi. Nec bonus igitur, nec
lunlas quidem in his exoritur, sed non de his. Capa- malus homo ideo est, quia liber est: scd nec bonus,
ciavolunlatissuntquippe, non plena; nec faciunt, sed nec malus esse posset, nisi liber esset. Est ergo isia
accipiunt diversilatem merilorum. possibilitas, quse nomine libertatis ostendilur, ita a
ACG. Naturam et liberum arbilrium rectissime sapienlissimo constituta Deo, ut sine ipsa non sit,
bona confiteris esse Dei opera : sed quod volunlalem quod per ipsam esse non cogitur. Contrariorum enim
in his quidem, sed non de bis asseris exoriri, quid una capacitale ab utrorumque prsejudiciovindicatur;
insanius dici potesl? Ilane vero, Juliane, ex homine id cst, nec malse voluniatis, nec bonse causa et ne-
hominis volunias non orilur, cum homo bonum opus cessitas dici polest, quse utramque sic recipit, ut
Dei sil? Poslremo potuitne ascendere in cor luum, neulram compellat existere. Necessariorum ergo sin-
exoriri quidem hominis volunlatem, sed non de libero gularis duclus, et unum quodam modo filum est 3,
ejusarbitrio? Dic ergo unde, si non de nalura, id est, velut geomelrica illa sine Iatitudine Iongiludo est,
non de ipso homine; si non de libero ejus arbitrio, nec bic unio dividi potest. Quamdiu ergo singularis
dic, rogo, unde voluntas hominis orialur. Dixisli ubi exlendilur, vim naturse suae tenet: at ubi ei occurre-
3
orialur, dic et unde. Bona opera Dei sunt natura et rit quod in diversa findatur, illud necessarium il-
liberum arbitrium : t In his, J inquis, < volunlas exo- lico terminatur. Id cst, bonus Deus bonum fecit*
rilur, sed non dc his. > Unde ergo ? dic; audiamus, Iiominem-j
discamus. Aut ostende aliquid alicubi orlum esse, AUG.Cur ergo dixisti, nec bonum, nec malum esse
cum uude non esset. Mundus quidem de nihilo cxor- 'hominem, nisi propria voluntate; et quidquid ex Deo
tus esl, sed Deo faciente; nam si Deum opificem non 'habet, ex necessario habere, non ex possibili ? Quod
baberet, de nullis rebus omnino oriri non posset. Si vis ^ inlelligi, ex natura, non ex
voluntate; utper se
ergo et volunlas in homine vel in ejus libero arbitiio 'ipsum bonus sjt homo, non per Deum, aut cerle me-
de nihilo cxorta est, quis eam fecil? Aut si non 'lior per se ipsum quam per Deum. Hsec quippe verba
facta, vel orla est!, quis eam genuil? An sola est ia tua ' sunt: < Nemo, > inquis, < ideo bonus est, quia
rebus, quse esse cceperunt, facla a nullo 3, nala de libero ' affeclus arbilrio est. > Et paulo post: < Nec
nullo? Cur ergo propler illam damnalur liomo, quo ideo ' quisque malus est, > inquis, < quia liberi arbitrii
non volenle exorta est in ilio volunlas raala, cujus cest. > Quibus verbis quid dicis, nisi quod nec bonum
crat tanlum capax, non efficax?Si autem, ut jure
• Codexportarum,sed. .J CodexPort.,exoriri hominivolunlalem.
9 idemcodex, sedorla est. » sic Mss.At editi, mcessarium •
e "bonumquodammodo
et ergo singularisductus,
3 Editi, de nullo; ac filumesse.
paulopost, quo nolenteexorta est, o ccurrerit.
Emendajjturex Hss, 4 Mss.,
codex Pwtarum,{occurrit.]
facil.
14M OPERIS 1MPERFECT1CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI U94
nec malum Jpeus fecerit hominem, sed utrumlibet Alioquin adhuc timendum esset, ne multos noyos
horum ipse se fatit, cum bene vel male utilur libero diabolos, et eorum noyos malos ' angelps haheretiiic
arbitrio? Quid est ergo quod nunc dicis, <BonusDeus mundus.Sanctorumetiam qui de corporibusexierunt,
bonum fecit hominem;;» si nec bonus, nec malus est eril nobis yita suspecta^ne ibi etiam quo venerunt,
habendo liberum arbilriiim quod in eo Deusfecit, sed forsitan peccayerintj aut forsitan peccenl; si in na-
benentendo, id est, cum jam ipse bene vult, non cum tura rationalj pqssibililas peccandi permanet, nec
haibet possibilitatem volendi bene? Et quomodover pptest esse capax bpni, si nou sit et mali. Quse quo-
rum erit, Feeit.Deushominemrectum (Eccle.vn, 30)? niam vehemente^rabsurda sunt, Jisecppinio est re-
An reclus erat non habens voluntatembonam, sed spuenda; potiusque credendum, ideo fuisse istani
jsjus possibilitalem? Ergoet prayus.erat non habens naluram et boni et inali capacemprimjlus factam, ut
voluniatem malam, sed ejus possibilitalem;;eta se horum alterum diligenilo,meritum compar^ret, quo
ipsoiilli.est voluntas bona, falsumqueJ scriplum est, boni solius, yel mali solius capax postmodumfierel:
PrtepMUur voluntas a Domino(Prov. yni, ,35, sec. ita tamen ut si plecteretur damnalione perpetua,
LXX); >et,Beusin vobisoperaturet velle(Philipp. if, pati «ogeretur tantum, non etiam facere sineretur
13). Quanquamtu necase ipso ei.dicas esse volun- malura.
tatem honara vel malam; sed oriri in illo, non de LIX. JUL. Sed quantum interest inler plenum et
illo. Jta flt, ut per tuam mirabilem sapientiam,nec vacuum, lantum nimirum inter possibilitatemel ne-
Deus feceril reclum hominem; sed qui reclus posset cessilatem.>Possibilitasenim rei iliius, cujos capax
esse, si vellet: nec ipse se faciat, sed nescio quo casu dicilur, vacua pstenditur : quando si vacuanon esset,
reclus fiat, quia nec de illo, sed nescio unde, au.t nec capax essel. Qui enim caperet, quod jam habe-
nescio quomodo, in illo voluntas oritur qua rectus ret? Necessilasaulem non vacuitatem, sed plenitudi-
fial. Non est ista sapieniia desursum descendens, sed nem indicat : non potest quippe capere quasi vacua,
iterrena, animalis,.diabolica(Jacobi m, 15). quod jam quasi plena.esse compellit. Tantum itaque
LVIII. JUL. Et incipere, el bene incipere subslan- inter necessaria et ppssibilia interesl, quanlum inter
4iam, a necessarii unione dirigilur. Accipitetiam arr conferta el inania. Ab ulriusque ergo qualitalis, cu.-
bitrii libertatem; sequeadhuc necessarii linea conli- jus a;que capax est, prsejudiciis ipsa repugnantiuiu
netur: sed jam necessariorum finis esl; hinc fin- susceplione defendilur, Habet ergo bonum necessa-
duntur ih conlraria volunlales. Ad unionem ergo :s rium in nalura tantum, quanlum ad honorem spectal
necessarii divisionisnalura non pertinet. Ila possibi- aucioris; quod est innocenlia nulli malo admixta na-
lilatem habere cogimur : uti autem vel bene vel male turaliler, proprii operis pro boni proprietale et accu»
ipsa possibilitate no.ncogimur. Ita fit ut etia.mpossi- satione mali receptrix. Illud ergo quod ei de proprip
bilitas peccandi capax boni malique, sed voluniarii venil, peccansquisque sauciare potest: hocyero.quod
sit: quoniam boni proprii capax essenon poterat, deDei opere suscepit, decolorarenon potest. Manet
:nisi capax esset et pravi. ergo et in malis hominibus taxatio naturalis bonf;
AUG.Dic polius , si vis verum dicere , bomiuis nec unquam malum erit, bonum maluraque ageje
naluram capacem boni el pravi prius lactam : non poluisse : sed personse 1111 nihil proderit, quseneces-
3
quod non posset solius boni capax fieri; sed quod sarii sui inslituta non damnat quidem, sed lamensibi
ab ipso^radu ordinatissimesurgere debuit, ul.si non ea non prodesse compulit.Sicul ergo in eo homine,
peccasset quando peccare posset, ad cam beaiitudi- in.quo est jam explicata libertas, cum peccal, malum
nem perveniret ubi peccare non posset. Quia, sicut adscribimusvoluntati,naturam autemDeo conditionis
jam dixi, utrumque magnum bonum est, quamvis auclori: ila si parvulus, qui voluntatis usum non lia-
minus unum, allerum majns.Minus est enim posse bet, nec quidquam ostendit prseler insliluta natura,
noii peccare, majus aulem non posse peccare :et scelere plenus esse dicalur, atque habere malum a
oportebat a merito boni minoris ad praemiumperve- necessario, quod alter a possibili capit; sine dubio
nire majoris. Nam si * honi proprii, J sicut dieis, is auclor criminis, qui naturseauclor, arguitur.
< capax esse non poterat * humana natura, < nisi ca- AUG.Regulas tuas aperle in majoribusfrangimus,
pax esset et pravi; > cur post banc vitam pie gestam, ut eas ad parvulos transferre non possis. Non erat
boni solius erit, et non mali capax, ab omni scilicet parvulus qui dicebat, Nonquodvolo,faciobonum;sed
alicna, non solum voluniate vel necessilale, verum quodnolo malum, Iwcago. Non ei possibilitatisinani-
eliam possibililnle peccandi? An vero metuendum tas, sed necessitalis inerat plenitudo,ut tuo de his re-
esl, ne Umc eliam forle peccemus,quando sanclis busloquamur modo : non erat vacuumquod caperet,
Ahgelis erimus aequales?De quibus sine dubitatione sed refertum quo ceperat malum. Nonenim ait, Bo-
credendum est, quod acceperint non posse peccare num malumqueagere possum; quaepossibililasnatu-
pro merito -permansionissuse, quoniam stelerunt, rx hunianx malum non fuit, nec voluntalis : sed ail,
quando aliis cadenllbuseliam ipsi peccare poluerunt. Non quod volo, facio bomtn. Nec tanlum; verum et
addidit, sed quodnolomalum, hoc ago. Eccc et quod
«sForte.,falsoque.
» Hicparticulam,ergo,auctoritalemanuscriptorumad- non agit bonum, et quod agit malum , non possibili,
jecimus.
* Usa.,n<mquo, 1 Ex Mss.restituicaus,malos.
 li.BER iQUlNfUS, 1494
im
cati prinii hominis in omnibus qui crant in iunibut
-uMp^cpnsUlujis,sed ut illepatiiur et fatetur, necesr
sarjipsup^ebet.: infirmus quidem ad auferendas mi- ejus, per ejus concupiscenliam.toorluri, cum propa-
conte- .gareiur humanum,genus,quam.concupiscentiam.pec-
,serjas;su.as,sed plane firmissimusmalleus ad
caiuium pudor opernit in regione lumborum.
rejidasjegulasyesiras. Vult^i non agit quodbonum
xst, npnyuU et agil miod malam est: unde fetanecejf LX, J.UL,Sed quid nos ad par.vulos.;.cuin quoestio
Manichseorumnec perfectoeoetatishomincmdical -vo-
sjtas? Agnoscunteam quidem calholici dpclores, qui
Paulum aposlolumintelligunt etiam de se ipso ista ,di- ltintate peccare?. Nain si ideo exor.tuiiiestin liQmine
cenlem^ et ex lege quae in membris repugnat legi malum,.quia ,de ;nihilofactus erat, .anecessario-au-
mentis, sine qua nullus hpminum nascilur, venire ,tem liabuit .homO;Ul.de -niliilofieret; sine dubio-ma-
non dubitant; et ideo dici et a sanclis vident, Npp Jura non a possibili, sedaiiecessar.io«3cepit..Q«od
adhuc-•mo-
guod volo, facio.bonmn; sed quod nolomalum, hoc quia longa dispulalione destruelum csl;
agci; quia yident quantum bonum sil necparnepon- dicum, quoniagis ap magis ileratiope Jucescal.-stjt-
cupiscere, flusemente aversantur'; eosqueid veHe, per hoc eodem dissecamus..Quicrisergoumio ipsa
necfacere.: etmalum esse, quamvis mente non.cpn- . yplunlasnialain primo hominc exsliterit. IU'S|>onde»,
sentiente, vel carne tamen tajia concupiscere;eosque JDemolu animi, cogenle iiullo. Quseriset unde ipse
id nolle, sed facere, sineullaquidem condemnatione, motus. Respond.eo,Quidrequiris?unde essepoluerit,
quoniampeccati hujus reatu regeneralione deleto, re- an unde esse compulsus.sil? Si.dicas, quod scripsisti
sislunt menle, ne perficiantquod concupiscuntcarne; quoque, Unde esse compul^usjest: referani le jisysia-
sed non .sine suo aliquo malo, quia non eis aliena la et contiana loqui. Quaer.isenim quis coegerit, quod
commixta,sed eorum na.turaest et in mente etin car- essc non possit, nisi cogentenuUo.: quod quia ipsa
ne. Hunc sensum pium et verum contra vestram sus- sui conlrarieiale dissolvitur, nilfil ihabelv.iriumquse-
ceptam non vultis admittere; quasi propterea facia- stio, qusepidiuem non habal. Igilur slolidissime in
tis, ut in judicioquo defendilur a vobis, non solumde terrogas, unde ipsa yolunlas mala.. lloc enini quod
litteris, verum eliam de ipsis hominum moribus ge- dicis, Unde, non occasipnem,.sed priginein.o]us,-id
mi.libusquesanctorum, nihil adversus eam recitetur, esl, naturam requiiis :atid,sicul supia .iraolatiwn
nolentibusvobis; et tanta veritatis m.anifeslalionere- est, si naluram accipit, definitionemjsti.i-peiidit,,qua
ciielur, ut npn eloquentia, sed sola impudentiavestra dictuni est, < cogenle nullo;.» si vero deflnitionem
remaneat, qua illam non possitis defendere, sed veli- lenet, prayudiciumnalivitatis excludit.Non ideoergo
lis. Quid enim agitis, quod res apertas lurbidacloqua- peccavil liomo,.quiade niliilo(actusest, nonideo quia
citalis lempeslatenubilare conamini? Clamat Aposlo- a Deo factus est, Jion ideo quia de tenebris.factusest,
lus, Non quod volo,facio bonum; sed quod noloma- non ideo quia liberi arbiirii faelusesl: sod ideopeo-
1lum,hoc ago. Clamat etiam superius : Jam non ego cavit, quia voluit; id csl, ideohabuitvolunlatom-ma-
operor illud , sed quod habilat in me peccalum; scio lam, quia voluit.
enim quia non habitatin me, hocestin mea carne, bo- AUG.Nos,vcl polius ipsa Veritas dicit, porfecla?
iwtn (Rom. yn, 17-19). Quid est, <7iiod nolo(acio? et aetatis homines quosdamvoluntate, quosdamnecessi-
quid est, non egooperor? Quid est, nisi quod conse- tale, vel eosdem ipsos in quibusdamvoluniivte, in
quenter exponil? Dicendoquippe, quod nolo facio; se quibusdam necessitate agere nialuin. Quodsi lalsum
facere osiendit: et rursus diceudo, non ego operor; pulas; illum aspice clamantem, Non quod tioto, facio
non menlem consentientem, sed carnem suam con- bonum; sed quodnolomaium,hocago. Qui tibi loties
cupiscenlem.id facerepstendit: concupiscendoquip- in faciem relorquendus est, quotics dicens ista, vel
pe caro agil, etsi ad consensummentem non allrahit. npn yidere te lingis istum, vel fortasse non -vides.
Propter hoc adjungit, Seio quia non habitatin me. -Et Quid le.anfractuosis inv.olvisanibagibus?Nontibi di-
exponensquid dicat in me : hoc est, inquit, in carne cilur, Necessilatem peccandii1habuit iiomo, ^juia-de
mea, bonum.Verum s.intistaevoces, non Apostoli,ut nihilo 1'aclusest,: ,sedtu libi hoc dicis. 'Prorsus ita
vultis, sed cujuslibet hominis ma)a sua consuetudine faclus cst, tit peccandi possibHilalemdiaberel a ne.-
praegravati,quamvoluntatenon potest vincere: noupe jCessario,peccatum.veroa possibili. Ver-umtamen-noc
et haec tam robusta estj ut argumentaliones vestras ipsam peccandi possibilitatemhaberet, si Doi natur-a
de possibiliet necessario tanquam pueriles e.lludicras esset : immutabjlis,enim profecto esset, et-peccare
tabellasroboresuo frangat et conterat? Quoniamest, npn posset, Non igitur ideo peccavit, sed ideo pecea-
quod non vultis, non solum volunlarium alque possi- re.pot.uit,quia de nibilo factus est. Inter Peccavit, et
bile, unde liberum est abstinere; verum etiam neces- P.eccare potuit, plurimum dislal -"iUa-civlpa-esj,-ista
sarium peccatum, unde abslinere liberum non cst, natura. NQCpmne.quod de nihilo faclum est, .peccare
quodjam non solum peccalum, sed etiam pcena pec- j>ptu.it;nou cnim ligna .et lapidcs petcare -possunt-:
cali est. Nec attendere vultis, quod in unoquoqueagi- ,sed tamen nalura quse.peccarepolnit,;de nibilo 1'acia
tur per violentiamconsuetudinis ( quam quidamdp- .Sfit.Nec magimm est peccare-nQn.posse^:sed-ma*
cti dixeruntesse secundamnaturam), lioc.actum.esse gnum est cum <nealitudinepeccare non posse. Sicut
-per violentiampcenalemsummiillius maximiquepec- non est magnum, esse miscrum non posse; quia om-
1 m MSS., peccati.Eademlnipsis edilislectio,estinfjra,
1 vetus codexPort., mentiadversantur. 61. ' ' '
cap.
1495 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1496
Bia quae hec beatitudinem capiunt| misera esse non exstitit de animi motu, aut, Voluntas exstitit de vo-
possunt :_sed magnum est ita beatam esse naluram, luntate 1. An dicis hunc motum de se ipso exstitisse,
ut misera esse non possit. Quod elsi majus est, nec non de animo, ne hinc nalura bona, id est, animus
illud parvum est, in ea bcaliludine conditam hominis ipse culpetur? Non ergo inde damnetur : quis enini
esse naturam, ut si vellet, posset esse non misera. inde ferat animum jure damnari, unde non potest ju-
Sic aulem dicunlur omnia facta de nihilo, id est, ex re culpari ? Sed dicis^i<Ideo peccavit homo, quia vo-
his quae nulla erant*, ut iritelligamus, quidquid ex eo luit; ideo habuit volunlalem malam, quia voluit. >
factum est quod jam erat, ad briginem primam esse Verissime dicis: sed si lux clarissima tenebrae non
referendum. De terra enimcaro; sed terra de nihilo. sunt, de illo exstitit mala voluntas, quia voluit. Non
Sic enim dicimus etiam omnes homines esse filios enim dicimus, ut calumniaris, et ut nos etiam scri-
Adam, cum palris sui quisque sit lilius. Omnia taraen, psisse mentiris, < mplus iste unde esse compulsus
quae facta sunt, mulabilia sunt, quia de nibilo facta sil J sed nullo compellente unde exsliterit; quia et
sunt, id est, non fuerunt, et Deo faciente sunt, et nullo compellente lamen exstitit, et nonnisi alicunde
bonasunt: a bono enim facla sunt; nec omnino es- exislere poterat, quod antequam existeret non erat.
sent muiabilia bona ulla, in quantum sunt, nisi esset Si ergo hOmovoluit, de homine exstitit: et quid erat
a «quocrearentur, immutabile honum. Mala igitur homo, antequam de illo existeret, nisi natura bona et
«mnia, quae nihil sunl aliud quam privationes bono- bonum opusDei?Quod est etiam malus homo, in
rum, ex bonis orta sunt, sed mutabilibus : et ange- quantum homo est et opus Dei. Confundatur ergo sua
lum quippe et hominem, ex quibus orta sunt mala vanitale Julianus; quoniam ex bonis esse mala orta,
et non oriri si illi no- verum s dixit Ambrosius (De lsaac et Anima, cap. 7)':
(quse tamen poluissent, peccare
luissent, quia et nolle poluerunt), naturas bonas re- sed quia cogente nullo, inculpatus est Deus: quod vero
cte, immutabiles aulem non recte possumus dicere. ea permisit existere, usueorum justo et bono laudalur
Deus vero lam bonus est, ut malis quoque ulatur be- insignius.
ne, quse Omnipotens esse non sineret, si eis bene LXI. JUL.Voluntas ergb, quaenihil est aliud quam
uti summa sua bonilate non posset : e.thinc potius motus animi cogenle nullo, possibilitatem suam na-
impotens appareret et minus bonus, non yalendo lurae debet, effectum suum sibi. In nalura enim
bene uli etiam malo. Proinde tu negare non sineris, exorta est, sed a possibili, non a necessario. Hic si
oum qui dicit, Quodnolo malum, hoc ago, a necessario dicat aliquis, Sed mala natura, quse potuit liabere
jammalum sumpsisse, non a possibili. Non igitur, ut voluntalem malam : respondeo, Sed bona natura ,
«licis, <omnis actio mali non a necessario, sed a pos- quse potuit habere voluntatem bonam. Uno ergo lem-
sibili: > vcrum nonnulla et a necessario reperitur. pore optima simul pessimaque dicetur. At id rcrum
Vide nunc ut tua macbinatio tam elaborata collapsa ralio non sinit, ut uno eodemque tempore una
sit. Sed quserenli unde voluntas mala in homine pri- eademque res contrariis meritorum qualitatibus im-
nio exstiterit, caulius respondere te pulas, < Demolu pleatur. Si igitur ideo mala puletur , quia poluit ma-
animi, cogente nullo : > quasi non citius et expeditius Ium facere; ideo bona credatur, quia potuit bonum
responderes, De homine ipso. Ulud quippe quod ad- Operari. Cur aulem , inquit, et malum potuit, quaa
dilur, < cogente nullo, > eliam hic addi a te potuit, bonum operabatur? Respondeo, Quia bonum hoc,
resistente tibi nullo. Quis enim libi resisleret dicenli quod virtus dicitur, proprium esse nori poterat,
vera, si diceres, Mala voluntas iri homine primo de nisi fuisset voliintarium : voluntarium autem non
homine ipso exstitit cogente nullo ? Nunc vero limens esset, si necessilalehi boni habuisset : necessitatcm
culpare naluram, tanquam hinc in ejus auclorem ulla autem boni pertulisSet, si non habuisset possibilita-
recurrat injuria, et quod diu volebas9, aliquando di- tem mali. Ut ergo conslaret jus boni 3, admissa est
xisti, et a natura non recessisli. Animus namque na- possibililas mali.
tura est: et ea quidem 3 in hominis institutione cor- AUG.Ul video, nec bonam volunlalem vis tribuere
pore melior, de cujus molu, cogente nullo, malam nalurae, quando esl honio primitus condilus : quasi
voluntalem exslitisse dixisti. Videsne non potuisse non potuerit Deus hominem facere volunialis bonae ;
nisi alicunde existere, quod negare ncin sineris, ante- in qua eum tanien permanere non cogcret, sed in
quam existeret, non fuisse? Quid autem opus est ut ejus esset arbitrio sive in ea semper esse vellet, sive
quaeratur unde animi motus, cum satis appareat non non scmper , sed cx illa se in malam nullo cogente
potuisse animi motum niside ahimo exislere? Quod mutaret, sicut et facluin est. Neque enim homo vo-
fii impudentissimeatque insulsissime negas, adhuc ex luntatcm non peccahdi ante non habuit, et a voluntale
te quseritur, unde exstiterit in homine primo volunlas peccandi exorsus est vitam, in qua eum reclum con-
mala : nec jam permilteris dicere, < De motu animi,
cogente nullo; > quia ipse animi motus cogente nullo, 1 Huncversum, scilicet a verbo,Quapropler,usque ad
volunlas est. Quapropter, hoc est dicere, Voluntas verba, de vbluntate, addimusex Ms.Portarum. Agatho,
exstitit de animi motu, quod est dicere, Animi motus in Epislola synodica ad imperatores, addit lantum,
quod voluntasexslilit^devolunlale,cseterisverbis praeter-
missis.
1 sic Mss.Editiautem, qucede nutloerant. svignierius,me malaorta dixit, omisso^ wrum,quodbiu
» vetus codexPort., twkbas. additur ex
» sic MW.Iu Vigu.,qmppe. 8 sicMss.manuscriptis.
At editi, vti bonu
 1497 LIBER QUINTUS. 1493
didit Deus; utique talem, qui uli ratione jam posset. loqueris, non hoc dicimus : quid superfluis immora-
Quis enim ferat, si dicatur talis faclus , quales na- ris ? In eo plane, quod dixisti, < Bonum hoc quod
scuntur infanles? Illa ilaque perfectio nalurae, quam virlus dicilur , non esset voluntarium, si necessita-
non dabant anni, sed sola manus Dei, non poluit tem boni habuisset; necessitalem autem boni pertu-
nisi habere voluntalem aliquani, eamque non malara: lisset, si non habuisset possibilitalem mali: > pror-
alioquin non scriplum esset, Fecit Deus hominem sus oblilus es Deum, cujus virtus tanto magis est
reclum(Eccle. vn , 30 ). Bonaeigitur voluntatis faclus necessaria, quanto magis eam sic vult, ut nolle non
est homo, paratus ad obediendum Deo, et prsece- possit. Nam et tu dixisli in primo hujus operis lui
ptum obedienter accipiens , quod sine ulla, quamdiu libro, <Deum nisi justum esse non posse i(Cap. 28):
vellet, difficultale servaret, etsinc ulla, cum vellet, quae si necessitas dicenda est, dicatur omnino; dum
necessitale l desereret; nec illud sane infrucluose, tamen conslet, nihil esse isla necessitale felicius,
nec islud impune facturus. Unde pia et sobria cogila- qua tam necesse est ut Deus non male vivat, quam
tione colligitur , primam voluntatem bonam Dei opus necesse est ut semper atque beatissime vivat. Neque
esse: cum illa quippe fecit hominem rectum : neque enim verba tua timet necessitas talis, in quibus no-
enim unquam, nisi recta volens, rectus est quis- luisti dicere, <Necessilalem aulem boni > habuisset,
quam. Propter quod voluntas bona non reddilur per- sed maluisli dicere, < pertulisset, si non habuisset
dila, nisi ab illo a quo est condita; nec aliunde possibilitatem mali: > ut videlicet Dcusbomini peper-
putandum est sanari posse peccali necessilalem , nisi cisse videatur, ne tanquam aerumnosum aliquid per-
miseranle illo , cujus alto justoque judicio subsecuta ferret necessilatem boni, non habendo possibilitalem
est postcros ejus, qui sine ulla necessitate peccavit. mali; quod lam magnum est bonum , ut sanclis ser-
Unde ille posteaquampeccati habitantis in carne sua, varelur ad praemium : quos itidem oblilus es, sicut
quo cogebatur malum agere quod nolebat, necessila- Deum. Neque enim tunc sine virtute vivemus, quando
tem pcenamquedeflevit, mox ad quem confugiendum nobis concedetur , ne a Domino aliquando recederc
esset oslendens : Miser ego homo, inquit, quis me possimus, quoniam nec velle poterimus. Ita enim
liberabilde corporemortis hujus ? Gratia Dei per Jesum nobis certum eril bonum , quo semper, ul promis-
Cltrislum Dominum nostrum ( Rom. vn, 24 et 23 ). sum est, cutn Domino erimus (I Thess. IV, 16 ); ut
Vides certe, quam non subveniat huic possibililas ab eo recedere non velimus, nec velle possimus. Non
iUa, quam te lanquam magnum aliquid invenisse ergo aliter cssetl virlus in nobis, nisi voluntatem
arbilraris ; jam quippe ainissa est, quando necessitale malam sic non haberemus, ut habere possemus :
agitur malum , et sub necessario malo clamal homo, sed pro hujus minoris virtutis merito, accedere nobis
Miser ego homo: sed plane ille subveniat, cujus gra- debuit virtus major in praemio, ut malam voluntalem
tia superanlur eliam quseproplerea necessaria vocas, sic non haberemus , ut nec habere possemus. 0 de-
quod aliter esse non possunt. Quod enim hominibus sideranda necessitas! Donabit eam veritas, ut sit
impossibile est, Deo facile est. Cui non fuit necessa- certa securitas,' sine qua non potest esse illa, cui
rium ut camelusper foramen acus inlrare non posset, non est aliquid addendum, jam plena nostra felicilas.
sed possibile potius ut inlraret (Matth. xix , 26, 24); LXII. JUL.At hocin contrarium torqueri potest,
sicut caro et ossa per ostia missa sunt clausa (Joan. ut dicatur, Sed malo aptata nalura est: nam quia
xx, 26 ). Frustra ilaque conaris naluram defendere malum voluntarium esse non poterat, si necessitas
viiialam. Si aliquid utile pro illa quaeris agere, ut fuisset mali; ob hoc data est possibililas boni, ut
sanetur age, non ut excusetur. Sine ut ipsa sibi fece- malo proprielas pararetur. Quod quidem aculum est,
rit, unde merilo damnarelur. Nam unde exstiterit sed insanum : omnia enim rerum a meliore parte
mala volunlas , quidquid aliud dicis , et de illa exsii- taxantur : huc el dignitas auctoris accedit, id est,
tisse negas, injuslam damnalionem ejus affirmas. Dei, qui non ob ea quae puniturus erat, liberum
Quid enim aliud dicis, nisi, Non ipsa fecit unde animal fecit; sed propter ea qua remuneraturus,
damnalur ? Quid ergo iniquius, quam ut inde damne- possibililatem contrariorum dedit. Verumtamen super
tur , quod ipsa non fecit? Si aulem ipsa fecit, quid boc pugnarc nolo : sed permilto aliquid calumnise ,
eam de possibili excusare conaris, unde illam inexcu- ut nihil de opificis aucloritate praescribam. Illud
sabilius accusare convinceris? Dicis enim, < volunla- tamen necessario sequilur, ut hscc possibilitas fa-
tem malam in natura quidem exstitisse , sed a possi- ciendi boni et mali removeatur ab utriusque volunta-
bili, non a necessario. > Si hsec possibilitas extra tis effectu. Ac per hoc , nec virlutis a necessario pro-
naluram est; ipsa polius , unde mala exstitit volun- batur causa esse, nec vitii. Ut enim honestis hanc
tas , non natura damnelur. Si vero ad naluram etiam faciamus injuriam, ut ex eo quoa cum improbis cer-
possibUitaspertinet; magis sibi voluntalem malam tare videantur , nec bonae ei, nec maloeadscribatur
natura fecit, quia et non facere poluil: hoc enim abs merilum volunlalis : habet ergo testimonium ingenui-
te commendala definitio possibililalis oslendit. Nemo tatis 3 suae, quod innocens est, quia nec bono , nec
tibi dicit, <Ideo mala natura est, quia potuit habere malo, voluntario dunlaxat, plena est. Possibilitatem
volunlalem inalam. > Nos certe, contra quos nunc 1 vetus codex Port., Non ergo aliler non esset. Forta
1 vetus codexMarianensis pro, Nuncergoatiter non esset.
hoc rursiimloco,difflcullate, s CodexMajN, ex ea quo.
habet, pro, necessitate. 3 SicMss.Editivero, integritatis.
1419 OPERIS IMPERFECTI CQNTRAJfcLlANUM,S. AUGUSTINl im
1
ergo voluntatis adscribe naturae; yoluntatem auteni npstra .replebilur, et Deus erit pmuia in pmnibus;(t
nec bonam, nec maJam;,naturee, Inyicte ergo cplle- Cor, xy, 28,), u.t maJ.ealiquid velle non possit. VirAus
clumest, voluntatemmalam exortam quidem in opere es.l,qyippejuslitia,;.el cpelum novum et lerra nova
Dei; sed a possibili, non &necessario,: quod repulari promiftitur nobis, in quibus jusijtia inhabitat (II Petr.
noq potest possibilitatis datori, sed possibilltatis m, 13). Aul si iforte turbaius, prfesenti vitae, non
ipsius .gubernatori. futurseistam reghJarajljnxissete dicis ; non coniendo
AUG.Voluntatem nec bonam, nec malara, naluraj cum victO::illud .perte;a.dhanc vitam pertinere non
concedis adscribi, sed lanlum possibilitalem vel negas , ubi vides bo.minemvclle , hec face.rebonum;
bona?vel malaevoluntatis, cum sitnatura etangelus el liQjle, atqueagereinialum : cogerisque hpc vitium
et homo. Cui si non est adsciibenda , ut dicis, yo- conlra regujom tuatn necessitaliiribuere, npn yplun-
lunlas bona vel mala; nec honorandus de bona, nec tali. Ab iac autem necessitate, cum tqua nascuntHr
de rnala est yoluntate damnandus. Quid enim est ini- et parvuli, spd setalis accessu incipil apparere , quis
quius, quam ut de malo, quod ei non est adscriben- liberat dipminemaniserum , x\\&\gralia Dei per Jesum
dum, judicemus esse damnandum? An angelus et Cnrislum Dominum ppslrum (Rom. vii,2^)? cujus
homo naturse non sunt? Quis hoc loquitur, nisi ne- gratise vps i.nimici, in vestra virtule confidilis; et
sciens quid loquatur? Naturse igitur adscribitur, coniradiviiiaeloquia,, quse darauant .eos quiin sua
quod angelo adscribitur; naturse adscribitur , quod virlule .cpnfidunl (Jeretn. xvn , 5), impia superbia
homini adscribitur: sed naturae qusea bono Deocon- dispulalis.
dita est bona, et voluntale sua facta estmala. Ac LXHl. JUL.Hsereal ergo prudenlis animo Iectoris,
per lioc, reclissime malum, quod his naluris adscri- multimi interesse iuter ea quoea possibiliveniunt, et
hitur., ei a quo suni condiloe non adscribitur; quia ea qua3a necessario; naturaliaquc omuia necessariis
noneas lla condidit, cum priroum condidit, ut eis applicet, voluntaria yero possibilibus; et quaesliones
esset habendse malsevoluntalis ulla necessitas , sed universas ab ea, qua coeperint, parte consummet.
tantummodo possibililas ; ubi meriluro compararel', Quoniam si per ulraraque caecp judicio vagetur; in
atque invenirei in eis bona voluntas non deserta prse- iniiuiiierosper verba pene omnia praecipUaturerrores:
mium , deserta iupplicium. Quid ergo malitia volun- quod quoniam satis claruit, apparet te nimis pmnino
tatis quaerispxcusare naluram., cujus est velie seu caligasse, qui collegisti, < Quomodo potuit malum,
nolle ? Neqiie enim est mala voluntas , nisi volentis quod nusquara erat, expriri in opere Dei; ita etiam,
aut angeli ,.aut hominis , quas non essenaturas tiulla jam quod eral., transiit naluraliter per opus Dei..»
•ratione possunuis dicere. Cur, iiiquam, adscribis Vide enira quo sis inyolutus errore : peccatumprima
hominl malam voluntatem, ut non injuste possit yoluntate conceptum.quod a possibilivenit, iri neces-
iTjaisevoluntaiis merilo pcenas luere; etqupd adscri- saria dicis fuisse mutatum, ut quomodo poluit oriri
ibishomini, non v.is adscriberc naturpB, quasi ullo molus animi iiber, ila sine moiu libero transiret in
modo possit bomo non esse natura? Quanto salius naluralium necessitalem '. Sed intellige quoniam ne-
cest,ile sana loqui, ,el.dicerehoroinisyolunlatem ma- cessariorum auclor sil Deus. Siergo hoc facit Deusin
lam nonnisi ialicujus csse jialuroe, quia omnis homo naturis, quod fecit animus in culpis; necesse est ut
naturaesl; sed isiam naluram , cum priino nialum sic sit reus, quoroodpet ille cujus arguit voluntalem.
egit, non ex necessario, sed ex possibili ha.buisse Imo magis : quanlo enim est plus necessarium quam.
voluntalem malam : quandoquideni bis nominibus possibile, taiito scelestius est ingenerare quam usur-
tibi placuit duo isla discernere, quorum in unoinlel- pare peccalum. Quod licet rerum natura non capiat;
ligitur idiieri.quod necesse.cst, in allero autem id tamen bic ostenderim, rauko pejorem esse opinionem
quod fieri quidemipotpst, .sed necesse non est, quia tuam de Deo, quam Manicbaei.Ulius enim Deum yel
et non fieri potest ? Hoc en.imd.e])eccaiopriini homi- subila bella truncarunl: luum vero antiqua et multi-
nis, vel primorum hominum veri.ssime dicitur : re- plicata crimjna corruperunt. Ac per hoc npn solum
s.tat ille qui clamat, N.pttquod volo,facio bonum; sed de quoeslionedissentis a Catbolicis, sed omnino de
quod nolo malum, ,hoc tigo (Rom. vii, 19). Istc Deo : non ipsum colis, quem nos sequissimum,orani-
quippe cx necessario malum agU, qui non vult et poientissinmra, inyiolahilera,in Trinitate veneramur.
agit : frangilque tuam i-egulain, quam lemeraria JSrgo permearenpn poiuit per naturam res yoluntalls;
loquaciiale finxisii dicens , .quod ,<nec yir.twlisa ne- meriloque nos dixinms, quia opus diaboli per opus
cessario probelur,causaesse, nec-yilii;-> c.uroa.hujps Dei transire npn sinitur. Opus enim diaboli homi-
causa probelur esse a. necessurio. Neque eniin aut n.isque mali peccalum est, quod in nullo pptesl sine
actio mali vitium non est; aut bonuin quod vult, liberse.motu.voluntatisexistere. Quodppus et diabolo
non facere , et malum nolle, el lamen agere, neces- Ct hpmini a possjbili venit et venil: opus aulem Dei
•sitas non «st; aut e contraiio non eri.l nobis eiiam est natura, in qua non a ppssibili, sed a necessario
'Virtutisnecessitas felix , quando lanta gralia nalura spbsistit bomo: quae natura mullis est temporibus
,sine voluntale, quoniam vis ejus aetale certa sentitur.
1 HiccodexPortarumaddit,velbonm,vet matm. Quamdiu ergo est natura sine volgntate, pp.us Dei
» Codex^Port., compararent.Nonmale, si referas ad ua-
turas.
5 Parlicula,cum,restituiturex MS.Port. 1 SicMss.viguierius,in natwalemxtecesstlatern.
 1501 JJBER .QUINTUS. ||02
tantummodoest: at hsec quod non fecerit, non potest ratur per omnia > {jDeNMpi^iset Concupiscextiiu,lib.
haoere pcccalum. Irrefutabiliter ergo dictum est, quja 2, n. 48).Hac tu rerum eyidentia perlurbatus, pculps
per opus Dei opus diaboli transire non sinitur. Npn homiiium de possihUi et necessarip longa et inani
minusautem falsum est quam profanum, quod dixisti, disputationotenebrandosputasti, utista caligincobjecta
< Opusoperis Dei transit per opus Dei. >Hoc est enim sententiam tuaui vanam non sublraheres, ne perime-
dicere, Peccal et Deus, quia peccavit Uomo, quem retur, sed ne perempta jacere conspiceretur, abscon:ie-
fecit Deus. Nam sicut nusquam est peccatum, nisi jn r.es.,yirumquippeanecessario,an apossibili,quid inter-
opere hominis; neque enim cum peccaverit homp, est ad rem de qua quaerimus? Angeluscprte et homo
aliquid subs.tanliseej.usaddilur, ut peccatum ibi eroi- peccarunt: aut ergo aude dicere angelum et upmiiiem
nere videatur, sed tantummodo malum opus de mala non esse naturas; aul, quia non ita es insanus ut au-
voluntate commissum, illi quoque a quo factum est, deas, convinceris peccante angelo peccasse naturaro,
comparat merilum malum, ut malus dicatur qui maja convincerispeccante homine peccasse naturam. Sed a
fecit: ita etiam Deus tuus, si malum in opere suo ppssibili, inquis, non » n.ecessario peccavit. IIpc
fecit, nihil quidem substanliaeejus accedit, sicul nec verum est: tamen angelus peccavit, lameo homo pec-
hominis ; tamen merilum ei deformissimumcompara- cavit, tamen natura peccavit; ac fic opus pei, quod
tur, ut malus male faciendo dicatur. Parvulus sane est angelus, quod est lioroo, non cogehie Peo, sed
probatur eliam lunc reus non esse, quia malitiam a sua mala voluntate, quam potuit et npn habcre, pec-
necessario babet, quam nisi diabolus a possibili habe- cavit. Illi ergonaturse ignominia,quaecum bene fac^a
ret, reus esse non posset. Deus au.temqui verus est esset, et malum facere coacta non esset, tamen malpm
Chrislianorum, malum non facit: parvulus quoque fecil: Deo aulem gloria, qui et naturam .boiiainfecit,
ante propriae voluntatis arbitrium nihil habet, nisi et de malo bene facit, quod ipse nonfecit. Cpm igitqr
quod in eo fecit Deus. Naturale igitur nullum esse his atque hujusmodi vpris calhplicisque ratipiiibus, et
peccalum potest. Sed quoniam sollicilissime anliqui defendi et prsedicari natura possit creatrix, ,et argyi
erroris anlra prorupimus *, nec quidquam super hac reprebendique peccatrix; atque ipsa peccatrix, ,et
qusesiione occullum remansit: teneat Iector diligens laudari in quanium eam Deus fecit, et culpari in
distinctionem neccssarii atque possibilis; el non mi- quantum ab illo, nullp cogente, defecit, e.t in ppste-
nus Manicbaeorum,quam Traducianorum commenta ris merituin s^iumrecepit (eademquippeipsa .nalurain
ridebit. singulisquibusque sine voluniate nascitur, quoein uno
AUG.Apud horoines qui ea quaelegunt, sic inlelli- voluntale peccavil): quis le praecipitavi.tut diceres ,
gunt, ut eliaro isla qusedicis intelligant, nihil egisti quis submersit ut scriberes, < Si natura opus est Dei,
aliud, eadem per eadem tanla perplexilate repetendo, per opus Dei opus diaboli transire non sinitur?» 0
nisi ut te appareret responsionem nostram in uno meo surde in vocibus sanctis! o caece in iiiveiuionibus
libro, quem luis oclo refellere suscepisti, cum dis- tuis! Nonnepeccatumopusest diaboli?^Nonoeinomnes
solvere non valeres, pbscurare voluisse. Apud eos homines pertransiit, qui sunt opus Dei? Nonne per pec-
autem qui hsec.non intelligunt, id egisti saltem, ut catum mors, ea proeserlim qtialem vos solam per
ideo te putent dixisse aliquid, quoniam non inlelli- pcccatum dicilis accidisse, id es.t, non corporis , sed
gunt. Unde breviter admonendi sunt inlerim de boc _animsc, opus est diaboli? Nonne in omnes bomines
unde nunc agilur, ut illud ipsum meum, remotis pertransiit, qui sunl ppus Dei? Sed imilatione, uldi-
nebulis tuaeloquacitalis, aspiciant, et videant quam citis, transiit. Tamen per lioiniiies lransi.it, qui sunt
sit invictum. Tu enim dixeras : < Si nalura opus est ppus Dei. Sed a possibili, non a necessario iransiit,.
Dei, pcr opus D.eiopus diabolitransire non sinilur. >Ad .Dic quidquid tibi placel: tamcn per homines transiit,
hocego: <Quideslquoddici.t,>inquaro,<Si naluraopus .qui sunt opus Dei: lu aulem sine ulla exceplione
est Dei,per opus Dei opus diaboli transire non sinitur ? .dixisti, < Per opus Pei opus diaboli transire non sini-
Nonne opus diaboli, quando in angelo, qui faclus cst .tur; > et lianc senienlise tuse tam perspicuam vanita-
diabolus , prius orlum est, in ppere Dei Ortum est? Jpm 4, ut vanior fieres , tanla loquacilate iion ut ab-
Quapropter si roalum, quod nusquam eral omnino, in solveretur defendere, spd ne .aspiQerelur operire
Dei opere oriri poiuil: cur malum , quod alicubi jam conalus es. Si in meiUemjtibi .appstplica yerba non
erats, per opus Dei Iransire non potuit; pracserlim veneraiit, quae te hoc ,dipere,iprpliiberenl; cur npn
cum ipso verbo ulalur Apostolus dicens, Et ita in attendisli, obsecrp, pjfti,s ,e,sspin ppere Dei existere ,
omnes homines periransiit >(Rom. v,12J ? < Numquid quam per opus Dei lransi,reppus diaboli? Cum ergo
boroincs non sunt opus Dei ? Pertransiit ergo pecca- jllud fatearis, cur hpcnegas ? Anrq«pd vis fieri polest,
fum per hpmines, hoc esl, opus diaboli per opug quod non vis non potes.t^Misereatgrtui Deus, ul esse
Dei: atque ut alio modo idipsum dicam, opus ope- desinas vanus. Hanc autem senleiitiam tiiam Mani-
ris Dei per opus Dei. Et ideo Deus -solusest imrou- chaeuslibenter amplectilur, tanquam amicam suam ,
tabilis et potentissiraae bonitaiis: qui et autequam et argumentatur ita: Si per ppus Dei opus diaboli
esset ullum malum, bona opera fecit omnia, ct de transire non sinitur, mu|tp roinus in opere Dei exi-
malis, quaein bonis ab eo faclis orta sunt, bene ope- stere sinitur: upde ergo malum, pis.i unde nos dicl-
1 VetuscodexPort., verrupimus. 1 Editi, perspicuamnatttrain; disseaUentibusmaau-
* SicMss.IQvign., atkubinonerat, scriplis.
 1503 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 15C4
*
mus? Sed respondemus eis: Juliano dicite ista, non riio : ad alium vos omnino quem colatis auclorem,
nobis. Princeps hujus sententiae missus est foras: tamenManisfurore simulatum*, stulla commentaet
absit ut praejudicet nobis vobiscum vincehdus, vel genitalia traxere peccata.
polius vobiscumjain victus a nobis. AUG.Ego faciam, quod tu cur non feccris, quid
LXIV. JUL.Illud itaque aliud de eadcm hebetudine meattinet etdicere? Qui legunl judicent: propter
prolulisti. Ais eriim : < Sic creat Deus malos, quo- hoc enim quia dixeras, <quod secundum sensumno-
modo pascitelnutritmalos > (DeNupliis etConcupi- strum Deus homines diabolo faciat, > factum est ut
scentia, lib. 2, n. 32), quia scriptum est in Evange- ad verba ista veniretur responsione mea, ex quibus
lio, quod solem suum oriri faciat super bonos et quod voluisti ipse posuisti: sed ego etiam le nolcnle
malos, ct pluat super justos et injustos (Matth. v, commemorabo, quod praetereundum putasli. Inter
45). Longe enim Jatequecontrarium est, quod lu con- caeleraergo, quse omnia dicere nirois longum est:
junctum putasti. Quodenim pascit Deus eliarn pecca- < An vero, > inquam, < filios perdilionis haedos sini-
tores, benignusque est superingratos et malos, piela- strae parlis >(Malth.xxv, 33),< diabolo pascit, diabolo
tis est ejus testimonium, non malignitatis : qui non nutrit et vestit, quia facit solem suura oriri super
vult quippe mortem morientis, sed ttt revertatur et bonos et malos, et pluit super juslos et injuslos > (Id.
vivat (Ezech. xvin, 32); nec citopunit errantes : nec v, 45)? < Sic itaque creat malos, quoraodopascitel nu-
ob aliud id facit, quam ut bonitas ejus poenitentisc trit malos : quia quod eis creando tribuil, ad naturse
tempus indulgeat. Sic enim ait Aposlolus : An igno- pertinet bonitatem, et quod eis pascendo et nu-
ras, quoniam bonitasDei ad pmnitentiam te adducit? triendo dat incremerilum, non utique maliliseillo-
Secundumaulem duritiam tuam et cor impmnilens lu rum, sed eidem nalurae, quam creavit bonus, honum
tibi thesaurizasiram (Rom. n, 4, 5). Disputat etiam tribuit adjumentum. In quanlum enim homines sunt,
apud Lycaones et Areopagitas, quoniam Deus nec bonum est nalurse, cujusauctor est Deus : in quan-
temporibus praeteritse ignorantiae, providentiae suae lum autemcum peccato nascunlur, perituri qiii non
documenta submoverit. Neque enim sine teslimomo renascunlur, ad semen pertinel maledictumabinilio >
reliquit semelipsum,dans, inquit, pluviasde cmlo, et (Sap.xu, H), < illius anliquse inobedientisevilio.Quo
temporafructifera, itnplens ciboel Imtitia corda eorum lamen bene utilur factor eliam vasorum irse, ut no-
(Act. xiv, 15, 16). Hoc ergo quod pluit super bonos tas faciat divitias suse gloriae in vasa misericordise;
et super malos, documenlum est benignitatis ejus, ne meritis suis tribual, si ad eamdemmassamquisque
quae ideo sustinet et exspectat erranles, ut recedant perlinens gratia liberelur, sed qui gloriatur, in Do-
tandem a malo et facianl bonum. In tanlum ergo non mino glorielur > (II Cor. x, 17). His diclis ista sub-
vult fieri malum, ul amore etiam emendationisliu- junxi: < Ab hac fide, < inquam, < aposlolica alque
mansepascat eliam ingralos. Ad id perfectae pietatis catholica, veracissimact fundatissima, cum Pelagia-
indicium : illud vero quod dicis, <Crcat malos, > nis iste discedens, non vult nascenles esse sub dia-
perfectseiniquilatis testimonium esl. Vide crgoquam bolo, ne parvuli porlenlur ad Cbristum, ut eruantur a
nescias quid loquaris, qui de exemplo miscricordia. potestate tenebrarum, etin regnum ipsius transferan-
voluisli crudelitalem probare. Bonum est enim pa- lur> (Coloss.i,13). < Acsic accusat lotoorbediffusam
scere eliam malos, utsi voluerint, corriganlur : sce- Ecclesiain, in qua ubique omnes baptizandi infantuli
lestum autem facere parvulos malos, ut qui vellenon non ob aliud exsufflanlur,nisi ut ab eis princeps
possunt, iniqui lamen esse cogantur. Liberalitas ergo mundi miltalur foras >(Joan. xn, 31): <a quo necesse
in peccatores exercila abducit a malis, non in mala est vasa irae possideantur, cum'ex Adam nascuntur,
cogit. Condilioautem malorum non abducit a pessi- si in Chrislo non renascantur, et in ejus regnum per
mis; sed et opus etoperatorem in nefariacuncta com- gratiam facta vasa misericordiaetransferanlur > (De
pellit. Insanis ergo cum dicis, Creat malum Deus : Nuptiis, lib. 2, nn. 52, 53) : et csetera quaeibi le-
sed plus insanis, cum id Evangelii testimonio affir- gat, vel legentem audiat, qui vult elpotest. Nuuc ergo
roare conaris, et eo testimonio in quo grande est ar- quia his relictis, quibus ea quse posuisti astruuntur
gumentum honitatis divinse. Attende igitiir, quanlo alque inuniunlur, sic illa putasti esse ponenda, ut
nunc fortius reflectalur : Deus, qui pascit eliam ma- tanquam in solitudine defcndente nullo latrocinanter
los, ul patienlia sua bonos esse faciat, manifeslum invaderes; Jegant haec qui volunt scire quid egeris, [
cst quod non creet malos. Si autem creat malos; nec vel potius ad ejusdem libri considerationem recur-
(amat nec remuneratur bonos, nec ipse postremo po- rant, unde ista reposui, et videant ea manerefirmis-
!ie-a baberc aliquid boni; quoniam quavis mala volun- sima, quee velut infirma labefaclare tentasti. Quid
' laie eflicaciuset violentius nocet potentia creatrix,
igitur te adjuvat, quod eos mihi objecisti, quos
iion solum possibilium, sed etiam necessariorum ma- cxspectat Dei palientia per poenilentiamcorrigendos,
lortiin. Quod quoniam Deo Christianorum non con- et ideosuper eos oriri solemsuum facit el pluit: cum
i venit, id est, illi qui Pater misericordiae dicilur, et ego tibi hsedossinislracparlis objecerim, quos usque i
Deus consolatioriis(II Cor. i, 3); cujus judicia omnia
1 Particulam,ad, ex Vss.adjecimus.
scquilaspraedicanlur(Psal. cxvm, 75); qui cuncta in 8 Editi,tamen(vignierius,«Foriassejtam.-n)inanifurore
sapientia 1'eciSse
perbibetur (Psal. cin, 24); vobis ut stimulatum.McliusMSS. , tamen Mams(id est Mauicbaei)
Maricba;isnon cst in Deinostri aeslinialionecomuiu- furoresimulatum.
 LIBER QUINTUS. '
J505 1506
in Dnemsine pcenitentiavicturos in impielate et sce- Dei, id est angelus, vel homo; sed opere suo pecca-
leribus suis, ac per hoc seterno supplicio puniendos, verunt, non opere Dei : ipsi sunt enim bonum opus
ignorare non potest prsescius omnium futurorum? Dei; peccatum vero eorummalum opus ipsorum est,
Nec ab eis abstinel bonum creationis suae,quibus nec non Dei. Sed quid est pejus dicere, < Peccat et Deus,
nasci expedirel; nec bonum nutritionis et vivifica- quia peccavit homo quem fecit Deus; > quod ego non
tionis suse, quantum ei placuerit, diuturnae, quibus dixi: an ita negare originalepeccatum, ut pccna par-
mori quantocius cxpediret: inter quos sunt certe vuli injusta nihil sitaliud quam peccatum Dei? Quod
plurimi, qui si ex hac vila abriperentur infantes, se- si in Deumcadere non polest, jusla ergo parvuli pcena
cundumfalsam vestram haeresim, penitus ab omni; est : si aulem justa est, pro peccalo est. Nemo igilur
secundum autem catholicam fidem, a damnalione potest in (ot tanlisque poenis parvulorum praedicare
gravissima tollerenlur. Quid deinde illud est, quod Deum justum, negans originale peccatum. Esset ita-
in his sinistrse parlis haedis,in Dei praescienlia, quse que, inquit', iniquitatis testimoniumcreare malos,
falli non potest, igni perpetuo destinaiis, multi sunt si malumquo mali sunt, ipse creavisset: nunc autem,
qui lavacro regeneralionisabluli, poslea vel apostasia cum homines mali sint, et hoc creet ipse quod homi-
pereunt, vel tam facinorose flagiliosequevivunt, nessunt, sequalur autem eos de vitiala natura per
ut eidem sinistraesine dubio depuienlur; nec rapiun- peccatum quod mali sunt; profeclo etiam cum malos
tur, sicut quidam, ne malilia mutet inlellectum creat, bonum est ipse quodcreat; quoniam mali sunt
eorum (Sap. iv, 11)? Neque ul hoccis Deus lam ma- vilio quod nulla natura est, creat vero ipse naturam
gnum beneficiumnon conferat, fatalinecessitale pro- qusevitiumnon est, »
etsi vitiata est. Taleest autem tri-
hibetur; neque ut aliis conferal, personarum acce- buere creationis bonum stirpi vitialse et jure da-
ptione mulatur. Quid hic faciunt illa tua possibiliaet mnalae, quale est etiam homini malo tribuere vitaeac
necessaria, quscdiligenler dislinguenda commendas, salulis bonum, propter quod homo est, non propter
ubi te nesciente quid loquaris, novit ille quid agat, quod malus esl. Quod aulem dicis esse < scelestum
cujus occulta possunt esse judicia, injusla non pos- facere parvulos malos, ut qui velle non possunt, ini-
sunt?Nonest igilur injustum ut bona conferantur qui lamen esse cogantur. » Ad aliquid cogi, nulla
malis : sed injustum est ut mala ingeranlurbonis. Dic possunt ralione qui non sunt. Si autera nondum qui-
ergo qua juslilia parvuli (anta mala patianlur : quse dem proprielate personsealque conditionissuae, sed
saepe commemorare nos piget; vos vero eadem mala occullissima ratione seminis jam sunt, sicul Levi in
paradiso, etiamsi nemo peccassct, importare non lumbis Abrahae(Hebr. vn, 9,10): ibi naturae vilio de
pudet. t Non creantur,» ut dicis, < mali, » hoc peccato primi hominis veniente jam mali sunl; nou
•
est, trahentes orginale peccalum: qua igilur justi- Dei crealione, qui nec velle possunt, mali esse cogun-
tia premuntur gravi jugo a die exitus de ventre ma- tur. Vide sane mirabilia gratise Christi, cujus estis
tris eorum (Eccli. XL,1)?In quo jugo tanta miseria miseri inimici. Ecce parvuli, qui bonum velmalum
esl, ut eam facilius deplorare, quam explicare possi- velle aut nolle non possunt, tamen quando reluctan-
lnus. Peccatum a possibili in necessarium, boc est, a tes et cum lacrymis reclamantes sacro Baptismale
volunlario in non voluntarium, dicis non posse mu- renascuntur, sancti et justi esse coguntur. Nam pro-
tari; quod poluisse oslendimusin co qui dicit, Quod cul dubio, si anle usum rationis obierint, in Dei re-
nolomalum, hoc ago (Rom. vii, 19). Hoc vos consue- gno sancti et justi erunt, ca gratia ad quam non sua
ludinis violentisetribuitis, non vilialse originis vincu- possibilitate, sed necessitate venerunt, sanctas et ju-
lis: peccatumtamen a possibili in necessarium po- stas sinefine ducentes vitas suas, calcanteset frangen-
tuisse converti videlis; nec de veslris distorlis et tes de possibili el nccessario regulas tuas. Sine dubio
fallacibus regulis erubescitis. Talc aliquid universo autem plus est nolle malum agere, quam nec nolle,
generi humano per unum hominem, in quo omnes nec velle : et tamen ille nolebat et agebat, qui dice-
fuerunt, accidcre potuisse non vultis: et lamcn sub bat, Quod nolo malutn, hoc ago. Non ilaque insanio,
omnipotentissimiet jusiissimis Dei curalol ac lantas nec dico, < Malumcreal Deus. >Bonum cnim creat 3,
pcenasinfantes pendere non negalis; quoniam vobis qui eliam de ipsa vitiata natura non creat vitium, sed
oraclaudunt, et oculos feriunt, si negetis. Nonne naturam. Trahit vero illa vitium , non Dei opificio,
ergo attenditis, quera faciatis injustum, cernen- sed judicio. Tu autem ulrum non insanias, si non
tes evidentissimaspoenasetnegantesulla malamerita valde insanis attende, qui non malum pcenale quod
parvulorum?Falsum ac profanumtibi visumest, quod justum cst, sed malum quod vocatur iniquilas dicis
ego dixi, < Opus operis Dei transiit per opus Dei. > facere Deum : quid enim aliud facit, si nullo malo
Quia ulique angelus opus cst Dei. Peccalum ergo, reis parvulis lanta mala vel ingerit, vel ingeri sinit ?
quod est opus angeli, opus est operis Dei, non ipsius Verumlu non a nobis alloqucndus et redarguendus;
Dei. Et de his verbis ila me arguis , quasi dixerim , sed ab univcrsa Ecclesia, si posses, exsufflanduset
< Peccat et Deus , quia peccavit bomo quem fecit exorcizandusesses, a qua fruslra exsufflariet exor-
Deus : > quod ego non dixi. Peccavit quippe opus cizari dicis infanles.
1 Editi,owidigitur. Casliganturex manuscriptis. 1 Forte,inquis.
1 Vignierius,tnjustissimi.Emendaturauctoritalemanu- s Editi,creatoris.
scriptorum. 1 Ex manuscriptisaddidimus:Bomtmenimcreat, —"
«»7 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1501}

'..'.'.:. LIMM SEMW.

Julianuhiffustfalibrosuoseito disputarecontraid quodlibrosecundode Nuptiiset ConCupisceh-
OsleftditAugtistirius
tia, capitetrigesimoquarto; asserlumest,pririiiiioiriinispeccatonaturamhumariauv fuissein deteCiuscommutatam,iia
ul noosolumfactasil peccatrix,, sed eliam genueritdeincepspeccatores.Liberiarbitri vires, quiisusiulegris poterat
ef
homo, recteagefe, ciim vellet, honpeccare,sl nollet,pebeahdoeumperdidissedoeet: illauiautemprorsusimpro-
et
batdefiirilionem liberlatis,quaepassimobjectariab adversariosblet,scilicet,-Pbssibilitas peecaudiet non peccandi,etc.
DolOrespafturientium,spinas,-labores,sudores,caeterasauemorlaliumaerumnasirobai poenas esse peccali; sed
iinprimisniorienipoerialeiri iuerat, ut nisi peecaret,nbnmdreretur.Extremaipsam
esse homini;quisiedivuiitusinstitUlris parte
libri eXposilioneniiu illudAposioli l cor: xv, 22,sicta inAdamomnesmoriimtur,et in."«equentiaejusdemcapilisdicta, a
Juliauoprolatamexpendilet refellit.Tandemper toiumferelibrumdogmacalholicuihde origiualivilio,quoaJulianusad
Manieli.eam linDresinrtrahere tibiqueeiiitiiur,honmodoabesselonge ab illahaeresi,sedetianihaeresimillamdemonstrat
a
mmquam Pelagianispossenisicatholiciipsiusdoginatisauxilioet professionesnperari.

I. JuLiA^us.Nforidiibito ejusihodi opinibhem hac-
teriuS supef nbstro fuisse cerlariiirieyut ad quaestio-
riehi iitvolulathmagis, quahi ad srimmamSpectarefi-
dei cfedefetuf. Prbchl quippe al) sludils spiritualibus
agitahtes, solls' fariiaeauruiis cohiTriPVentur;tetripO-
ifuniqilefo^midaritesinvidiamjneecpmpertseveritatis
•priEsidirimterierites(nvfere iri rebiis trepidis, ritilii
nihihs'qriam siblcfeditur), tutluSiter, quod ffcquert-
litfs, afbiirahtitf.
AOSBCSTINDS'. Eb ffequentius'est iter riostrum, quo
aflftquitis; quia catubiicuni esf:vestrum vero tanto
miiiiis ffequeris,quariWmagishbvifium3; qtiia lioefe-
licUnii
II.JuL.Hoc autpm ih pfsesentiarumdtiabusex causis
accidil:quia el seriietiiia Manichsoorumde crimirium
est pfobata cbrisiliis3, et excitaYpersecutioriumpro-
«ielJseMiopes spifitus a vcrilatis favbre deterrent.
Aiib- Qubtriodb esl iter ffequeotius de sententia
MahfcifteoriiiriY ctiWsiht admbduhirati ? aui quomodo
p^rse^ulitiheiri^^prci vefitafe patilhihiv qui' subtrahitis
laVvtilbi Saivatbfi!
m. JUL;Pare igituretMuptati cohsaleriset pavori,
Verarerise^el ciffcf.Vel scchlEpbpulisicomitata liixufia,
.ainliens iii omtitbus'flagitiis bbteridere necessilatem,
t]W cbmmissfiri^iula sehiper leyatuf, cl fragores saa-
M\'ip^fa6varidtrohevitafe : ea eflPsoht, qhac cbtni-
iatibf^trifaciurifviii&furiidefehsibnem,Ex quo tamen
"vnlgbpafsmaxiina, utpraelatus sum,Tfaduciattis et
CaihpiifeisVeide Dea faiiohes cfedidit'cdnSPriare.
A*G:Ihnuriiefabilhlimhitiiuub fidelium; quae pfo-
niissaiesf Abfahse(' &e'n.xxii, 17), quaisi a vbbis
^vuigafis tufba coriteriiriituf: quia videlicel paiicis,
^ttOsPelagiahbs,ltocest, vehenisnoviliaepesllsinsarios
facilis, polest piacere qubd dicitis, iam eviaerileriimi-
sefiahi gehefis hhhiariiiquse appafet ih gravi jiigo fi-
lirirum Adam a dte exitris1de vehtf6 matris eorum
(EccK. XL,1), de peccatimerifo, qubih hohiinepfihio
riatura huhiana viliata est, non vehife. Uride vos se-
quitur, utsi nemo petcasset, eoganiinletiam dicerein
paradiso futura fuissenonsolum totet tarila Phefa nio-
lestiafum, quas videmus parvulos feffe; Vefumetiam
tbt et tanta vitia ingeriiOfuihet COfpofUih,cuni qui-
Dhs plerique ttascuntur. In quo felicitalis et quietis
tocOetiam susceptamvestram, qua caro concupiscit
1 sic Mss.Ia vign., soli. 1 vignierius,percipio.
* CodexPort.,notiatn. s sicMss.in vignierio,lalem.
* Morel,Elem.cril., p. 141, sie legit htmclocum: Quia 4 SicMs.Portarun».A«i vero cura edilis, naturaUacn-
Unlen1m!M*ih*Qrumde V. mnawterna.
crhnimimestprotatttcmsitns.
adversus spirifUm,libidineih ponilis; et nris qui eam
tanquaihadversariuihvitiumcoiUracohchpiscerilespi-
fitu debeilamiis, clausis ocdlis accusaiisvelut amicos
volupfatisel luxuriae; in qnam nulliis flagitioseac tur-
pitef cadit, riisi qui vestfsc"illl"susceplae,quam nOs
afguiirins,vos defenditis, sollicitantisuadentiquecon-
sentit.
IV. JUL.Verum quia el iri primo et in pfaesenliCer-
iairiine, argumehlaiione Augusiini claruit non esse
eiim Tfaducianorum Deuni, quem Christiani justum
atque ohihiumcondiloremconcinehli asserlioneVene.
fanlur; praecipib J jam animo, quo plurimi eorum
quoque, qui caocoefrore lapsi sunt, bis agnitis COrri-
gantur.
Auc. Imo vero, his agnitis, quae luo fallaci vani-
loquio secundum veritatis respondemus eloquium,
neminem in Crrore haeresisveslroenisi niiriiavecordia
vel pervicaciadetinebit.
V. JUL. Credit quippe adversum nos Manichaeus,
nifluralifef riiorlales in flagitiafacinbraque cohipelli:
bpinaluf tehebrafuth originem et cofpofibus hiaie-
riam et cfimiiiibus praestitisse; voluptafem sexnum
labems esse geheris humani, asserfficem juris diabo-
lici , et in uiiiversa dedecofa liominum cbactricem.
Quem Traduciarius omnifariam seCuiris, quippe ejus
haires et SPJioles,naiuralia criniina, setefnam*de te-
hebroso niliilomali necessitatem, et affectiottemsen-
Sibus destinatam sanctorura omniunv poilulricem
atque imaginem Dei in regno diaboli collocaniem,
bratibhe mulliplici lestaiur.
AUG.Maniciiscusnaturam mali substaniialilcr Deo
Bbhocoaeternam,conlra calholicam vefilaiem sihgu •
lafi vesariiafabulalur : verilas autem catholica Deuih
sblUmsihe ullo exordio confitemr seterhuii; riohsb-
iuiribbnum,qhod et ille dicit, verumeliamimmutabi-
leih, quod ille hOn dicit. Hunc ergo Deuffisuinme
bbriuhi, Ct ob hoieomnino immutabilem, ciii hulla
hatura COaetefria esf, quaenon est quod ipse, nec es-
•se'thisi facta esset, non de ipso, sed lamen ab ipso,
hoe est, noh de natura ejus, sed potcrilialameri ejus,
adversusManichaebrumdeihehliam praediCamus: fac-
tahique riatutam, quaehulla esse potuisset, nisi eam,
quamvis hbri de se ipsa, tameri omnipotens natura
feclsset, bbnuin esse qhidem scimus et dtcimus, sed
. .
 1509 LIBER SEXTUS. 1310
ifll ribh sequalequi fecit. Fecit enim Deus otririiabo- VI. JUL.Jarii vfefbin ipsum D'6hm,pafi' tfhb, im^it-
ria valde (Gen. r, 31); sed rion summe bbiia, siciit fi exofdio,; aceusatibnum telajaculaiVttif.Sattlchaeus
est ipse: qua: tamen boha qualiacumque nori cssentv quippe dicit, Detisbonus mhJumc jri facit-: sed' addit
fiisi ea fccisset summe bonus; nec mutabilia ulla quia pfo riaturalibus culpis aetefiio1hiceridib'ahihias
bona essent, nisi ea fecisset immtitabiliter bonus. Ac destinet; quOd pcrspiciise ihiMahltaiis est: ae pef
per boc, Manichxi cum quaerunt a nobis unde sit bbc, fine opinionis suse', qivetnbbhiim dikefat, ciara
inalum, volenles intfodiicere malum Deb coicter- iriiqtiitate cohlaminat. Porfb AvigiiStirihS quasvei ad
hum, ncscientes quid sit malum, idque putfrivtes'esse quem scribit, fiderispatrotio, ausu grandiofe despicit
riaturarh aique substantiam : respondemus eis, ribri trPpidaliohem magistrl, riecduDitafirideincipere",qtib
esse malum cx Deo, neque coaeterntim Deo; sed Manichaeuspervenit; prOriurifiatqtieqtiod maJtfm',id
malum ortum esse ex libera voluntale naltirse ralio- est peccatum, faciat Deus et creef, quem cbhslat hon
rialis, qtiaebene a bono condita est; sed bonitas ejus cohvenire ei Deo, quem CalbolicorumfideSCOlit.Hfoe
noh est aeqUalisbonitati Conditoris ejus; quoniani potissimum animo lectoris insidat, et nulli' uhqtiavh
rion nalufa, sed opus ejus Csl; ideoque habuit pec- fideliummajorem causam qnarivnobis ihctibtiissecon-
candi possibililatem, tiOn tamen necessitatem. NeC flictus, et omnem qui naturam ipsam necessitatem
possibililalemautem haberet, si Dei nalura essel, qui criminis arbilraiur, ih Dei Christiariortiniculiu riort
peccare nec vult posse, nec pOlestvelie. Verumtameh liabere consoriium : quod quoniam frequehfef incul-
ralionalis ista nalura in hac possibililate pcccandi si caiunv est; iieratiohem quippe utilitas caiisae pfirici-
non peccasset, quando peccare potuisset, magnumsi- palis exegil; veniarons jam ad disCussiOneniprimo-
bi meritum comparasset: cujus meriti pracmiuiheliairi fum hominum, quortim laxatione acieinostrseNumida
hoc esset, ut majore felicitate peccare non posset. quasi cetratus occurrit.
Sed hoc audito ManichaeusadhuC pergit, et dicit: Si AUG.Quid Manichaeusdlcal de comriiixtibrieBoiiae
ex libera voluhlate naturaeralionalis est malum, un- etmalavsubsianliac, nescirelecredefeni, nisieacerie
de sunl isla lot mala, cum quibus nasci videmus, qui quse adversus eurndem errorem scripsimus, legi§se
hohdum libertate volunlatis ulunlur ? Unde est con- te scirem : nam ex libro, in quo duarum aiiimafurii
cUpiscenlia, qua caro concupiscit adversus spiritum , in homine conslitutarum, quarum essef uria boha,
et ad peccatum perpetrandum traliit, nisi adversus altera mala ,eorum opinionem redargui (De Duab.
eaih spirilus fortitis concupiscat? Unde in liomine Anitnab., n. 15), quaedamcohtra me ipsuni esse exi-
uno duarum rerum, ex qiiibus conslat, tanla discor- stimans lestimonia prolulisti. Mahichseusergb dtias
dia ? Unde lex in membris repugnans legi mentis, animas, sive spifiluS, sive mentes, unam propriaiii
sihe qua lege nemo nascilur? Unde lol et tanta vilia' carnis, eamdemque non accidehle Vilio, sed cbaetef-
vel ingettiorum, vel corporum, cum quibus plerique riamDeonalufa malam, allerahi viefbriatura bbriah^,
riasctintur? Unde labores et calamitates nohdum vo- tanqnam Dei parliculam, sed iliius malaepermixtioric
luntate peccantium parvulorum ? Uhde cum rationis maculatam, in homirie uno esse coritehdit:' ef liiiiti
lisus accesserit, iri disceridislilleris vel qtiibuslibef Vultfieri, ut cafo conctipiscat advefstis spiritum, ritU
aftibus lanta posna mortalium, ut aerumnosisCoria- que bonum, per animam suflmmalam, ttt eurirterieat
tibus eiiam vcfberum cfuciafus addatur? Hic nbS're- implicalum ; spiritus auterii adversus Carhbrii', ut dS
spondeirius, eliam ista maia ex voluritale lniinanse ilia commixtioneliberetur. Quod si nec ultiiria muhdf
rialuraeoriginem ducere, qua granditef peccanle, vi- conflagrationepotuerit, tunc eum'dicil a'fflg"iteriebfa-
tiata et cum stirpe damnata esl. Unde nalurse liujus rum globo, atque in selefhum tali supplicio detiheri:
tam multa naturalia bona vehiunl dc Dei opificio, Non itaque, ut dicis, ManichseiDeus < pfo naturalibus
mala de judicio : quae mala niillo modo esse naturas Culpisaeternoincendio animas destinat: » sed natura
vel subslantias non vident Manicbaei;»verumideo dici bonas ariimas pro alienae malae natufae commiitiOne
rialuralia, quia cum eis honiihes viliala originis"tan- cui malo eas ipse commiscuil, quas inde hOhpotuefit
quam fadice nascuntur. Sed vos novi baereticieoh- libefare, non incendio xterho; nam nulltitrioetefnum
tradicitis riobis : respondete igilur ManichoDis;dicite Manichaeusopirialur incendium ; sed seleriiO,ul dixi,
unde sint lot ac tanta mala, cum quibus nasci homi- tenebrarum globo, quo rivehstenfebrarUmiricludeiuf,
nes si negalis, ubi est frons veslra ? si falemini, ubi affigel. Calholicavero fides, quam reliqUislis, ui Ma-
est hseresis vestra ? Sed mala ista non esse mala Con- nichaeorum, non plane, quemadmodum ptilatis aut
tendite, et paradisum non verum, sed veslrum , la- fingitis, oppugnatricem, sed polius adjnlricem seclam
boribus, doloribus, erroribus, gemitibus, fletibtis, hovitiamconderetis, cum audit aul lcgit qiiod ail Apo-
luctibus, eliamsi neiho peccasset, implele. Quod si stolus, Caro concupisciladversusspiriiutii, spiritiis au-
hon audetis, ne ab ipsis quoque pUerulisrideaniini, tem adversuscarnem: hmcenim ihvicemadversantur;
el cmendaiidiferulis judicemini; concludil adversus ul non ea qum vullis, facialis (Galat. v, 17): liOhha-
vos MariiChaeus, haec tnala, quae de vitiata bona na- turas duas, boni scilicet et mali, inter se ab aeternitale
tura esse riOnvullis, de commixliOnemali esse : quod contrarias, et bello posteriore commixlas, sicut Mani-
nialiimdicit esse naturam coxternam Deo atque cOh-
Irariam. Ac per hoc ubi Manichaeoconaris csse re- 1 sicvetuscodexPortarum. Ediliautem,naturammxtattt,
motior, illi eiuceris ejus adjutor. aUeramveronaturambonam.
 l!>tl OPERIS IMPERFECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 15«
chseusIice.reticuSopinatur; sed sicut calholicus doctor quia multo est grandius quam judicare nos possu-
Ambrosius (Lib. 7 in Luc. xn, 53), istam discordiam mus, abomni nascentetrahitur>{DeNuptiis et Concu-
carnis et spirilus ex prsevaricationeprimi hominis in piscenlia, lib. 2, nn. 57, 58). Ecce quam aperte
naturam verlisse cognoscit; ut non intelligatur hsec quid sentiret exposuit: Primi, inquit, illi homines
natura hominis primitus instituti, sed in naluram bonam habuere natnram, sed peccatum tamimraane,
versa poenadamnati. Hsecfides non est celra Numi- tatn inaestimabilc perpetrarunt, ut virtutem bene vi-
dica, de qua nobis velut facelus insultas; sed est ve- vendi interimerent, liberi arbilrii lumen exslmgue-
ridicum scutum, in quo omnes sagittasignitasmaligni, rent,tacerent in reliquumpeccandinecessitatcm; ne
sicut hortatur Apostolus,exstinguimus(Ephes.vi, 16). cui esset possibile de eprum stirpe nascenli, in virtu-
Hoc muniebalur scuto, quando vobis futuris jam oc- tum decora conari, et declinatisviliis compotemfieri
' currebat armatus , non quidem Numida , sed tamen sancliialis.
Pcenus iile Cyprianus, quo rursus nomine tua in nos AUG.Videris libi, vel etiam consortibusluis Pela-
insilit vana Joquacilas; hoc, inquam, scuto nrmatus gianis aliquid dicere, cum relicta auctoritate divina,
Pcenus ille dicebat in libro de Oratione Dominica, id humana vanilate jactaris, et argumentationibus cor-
nos orare, cum dicimus, Fiat voluntaslua sicut in dis tui sanctarum Scripturarum verilati adversaris et
cceloet in lerra (Matth. vi, 10), ut inter duo ista, id obstrepis. Nam utique si chrisliano atque calholics
est carnern et spiritum, fiat Deo opitulante concordia. animo altenderes quod ait Aposlolus, Corpusquidem
Ubi Christi miles egregius et a Manichaeiset a vobis morluumest propter peccatum; profecto intelligeres
conjecla ignita malignijacula exslinguil': cui maligno tam granditer peccasseprimum hominem, ut eo pec-
miliiant omnes haeretici, et cujus castra tirocinio ve- calo, non unius hominis, sed lolius generis humani
Stro putatis augenda. Namspiritus el carnis quaerendo mulata natura ex possibilitate immortalitatis in ne-
concordiam , contra Manichaeosdocet, ambas quibus cessitalem morlis lapsa corruerit: ita ut eliam 4 qui
constamus bonas esse naturas, si discordiaemalum convertuntur ad Deum, per tinuro Dei et hominum
divina miseralione sanetur: vobisautem resisiit, quia mediatorem horoinemChristum Jesum, non conlinuo
carnis concupiscentiamdicitis bonams, qua infestan- immorlalitatem corporis suroant; sed eis per Spiri-
te existit ista discordia, quam poscit ille sanari; et tum Dei, quo nunc inliabitantur, danda postea nunc
tunc exislit quando bene agimus, ut infestanli concu- promitlalur. Quod idem apostolus eodem locosic ex-
piscentiaecarnis, conlra concupiscentespiritu repu- plicat: Si quis, inquit, Spiritum Christinon habet, hic
gnemus. Nam si consenlimus, non optabilis, sed cul- non est ejus. Si autem Cltristus in vobis est, corpus
pabilis, vel eliam damnabilis fit spiritui cum carne quidem morluum est propter peccalum,spiritus autem
concordia. Contra vos est eliam, quia libero dalis vitaesl propterjuslitiam. Si ergoSpiritus ejus qui susci-
arbitrio 3, quod ille ut fiat in homine, a Deo intelligit tavit Jesum ex morluis, habilal in vobis; qui suscilavit
esse poscendum. Tu autem qui nesciensquid loquaris, Jesum Chrislum a mortuis,vivificabitel mortaliacor-
objicis mihi quod dicam Deum creare peccalum, rc- pora veslra per inhabilantemSpiritum ejus in vobis
siste Manichaeodicenti in discordia carnis et spiritus (Rom. vin, 9-11). Corpus ergo mortuum est propler
duas inter se contrarias mali et boni apparere nalu- peccalum; quoniam necessilatemmortis etiam in vi-
ras. Unum est enim quod respondeamus, ut pestis ista ventibus habet. Quod autem peccalum,nisiprimi ho-
vincatur; ltanc scilicet discordiam per praevaricatio- minis ? Quandoquidemper juslitiam secundi hominis,
nem primi hominis in nostram vertissenaluram: quod id est Christi, eidem corpori quod nunc mortuum
tu negando conaris ut vincant; satisque m uiifesiaris dicilur, vivificatiobeata ventura est. Unde et secun-
falsus Manichaeorumoppugnalor, verus adjulor. dus homo et secundusAdam dictus est Clirislus: cum
VII. JUL. Ingerit quippe omnibus scripturis suis, inter Adam hominem faclum, et Christum hominem
Adam atque Evam bonos tanttiiu a Deo condilos, nalum, tot generaliones hominum transiisse videa-
id est, nulli nalurali criraini mancipatos, eosque mus , nec in earum ordine possit dici secundus
, libera voluntate peccasse, sed. ita grandiler, ut homo, nisi Cain : sed quia prima esl mors corporis,
ominiain natura sua Dei instituta subruerent. < Illud quaefacla est propter peccatum Adae,in qua decurrit
enim, » inquit, < peccalum valde majus alque hoc sseculum; secunda vita est corporis, quae fiet
altius diabolus infixit, quam sunl isla hominibusnola propter justitiam Christi, et facla esl in carne jam
peccala. Undeillo magno primi hominis peccato, na- Christi, in qua vila futurum saeculumpermanebit;
tura ibi nostra in delerius commutata, non solum ideo ille primus vel Adam vel homo, iste aulem se-
facla est peccatrix, verum eliam generat peccatores; cundus est diclus. Et rion vis intelligere tam grande
et tamcn ipse languor, quo bene vivendi virtus per- illius fuisse pcccalum, ut mortalium sseculum,hujus
iit, non est natura, sed vitium. lllud ergo peccatum, vero lam grandem justitiam, ut immortalium saecu-
quod ipsum hominem in paradiso mutavit in pcjus, Jum propagaret? Et mihi objicis peccati primi homi-
nis grandilatem, quae tanti mali hominum omnium
1 Vignierius,tgnita maligniexstinguit; omisso,jacula, exstitit
ex causa, qttasi hoc ego solus vel primus dixe-
quod manuscfiptisfestituilur.
s In Mss.,bonum. rira? AudiJoannem Conslantinopolitanumexcellentis
3 Editi,contra vos etiam, quia liberoarbitrio; praeter-
missisverbis,est, et, datis,quaeexmanuscriptisrestituun- 1 vignierius,iia ut eam.Ros ex Ms.Portarum,ita ut
tur. etiam.
1515 LIBER SEXTUS. .) 1S«
glorlaesacerdotem: < Peccavit, > inquit, < Adam il- primitus factus est in contagionislanguorem et mor-
lud grande peccatum, et omne genus horainumin tis necessitatem originis condilionedejectis. Propter
commune damnavit > (Epist. ad Olympiadem).Audi quod eis ope opus est Salvatoris, qui primum salvos
etiam in Lazari resuscilalione quid dicat, ut intelli- facit * remissione omnium peccatorum; post eliam
gas etiam corporis morterade illo grandi venissepec- omnium sanatione languorum (Psal. cn, 3). Jam ba-
cato : < Flebat, > inquit, < Chrislus, quod eos qui plizatis enira, et eis qui jam Spiritum sanctura acce-
immortales esse poluerunt, diabolus fecit esse mor- perant dicebat Apostolus, Caro concupiscitadversus
tales > (Homil. de Laxaroresuscilato). Ubi, obsecro spiritum, spirilus aulemadversuscarnem: hmcenimin-
te, diabolusomnes homines fecit esse mortales, nisi vicemadversanlur; ul nonea qumvuliis , facialis (Ga-
in iilo cui praevaricationisinflixit tam grande pecca- lat. v, 17). Ubi lu qui negas Iiberum arbitrium vires
lum, quo ex paradisi bealitudine in tantam miseriam, suas perdidisse peccando, id est, male se utendo;
quam videmus atque sentimus, genus projiceretur quid respondebis,audiens quod carne concupiscentes
humanum ? Quod non sola mors corporis, sed adversus spiritum, non ea qusevolunt faciant et fide-
ipsius quoque animae, quam corruptibile aggravat les, non ea quaevolunt faciantetiam lii quibus sunt in
corpiis , mala tot et tanta testanlur, el grave Baptismodimissapeccata; non ea quaevoiunl faciant,
jugum super filiosAdama die exilus de ventre ma- quos Aposlolusex auditu fideidicit accepisseSpiritum
tris eorum : sub quo jugo est etiam quod in Psalmo sanctum (Id. m, 2): poslremo non ea quaevolunt fa-
legitur, Vniversa vanitas omnis homo vivens (Psal. ciant per liberam voluntatem, quos ait idem doclor
xxxvni, 6). Quaetu mala nolens tribuere illi grandi Gentium, vocatos in libertatem (Id. v, 13) ? Deinde,
peccaloprimi horainis, quid agis, nisi ut ea, tu qui- tam diserlus defensor ipse libidinis, qui velut patro-
dem paradiso illius tam magnaefelicitatis importes, nus egregiuspro suscepta lua tantum audes , ut con-
lanquam et illic futura essent, si nemo peccasset; piscenliam carnis, qua concupiscitadversus spirilum,
Manichaeivero ea tribuant gcnti tenebrarum , non te etiam in paradiso non dubiles fuisse ante peccalum;
accusante confusi, sed adjuvanle confisi, nisi tecunv non vides ad boc te compelli,ul dicas nec tunc fuissein
fiant tanquam invictissimo gladio catbolica veritale illis primis hominibusefficacemliberamvoluntatem?
confossi? Non autem, ut insimulas, dicimus, < Ne- Si enimet tunc caro concupiscebatadversus spirilum,
nvini de primorum Iiominum slirpe nascenli csse non ea qusevolebantutique faciebant.Sed quoniamper
possibile in virtutum decora conari. > Conantur liberum arbitrium, quod tunc integerrimas vires ha-
enim multi, in quibus Deusoperalur et velle (Phitipp. buit, ea faciebant procul dubio quse volebant, id est,
H, 13) : nec sine fruclu perventionis ipso adjuvante divinse legi non solum nulla impossihililale, verum
conantur. Sed si animam corpus corruptibile non eliam nulla difficultate serviebant : tua ibi suscepta
gravaret, non utique conarentur. Ac per lioc in para- non fuit, qua caro concupiscitadversus spiritum ; per
diso (si nemo peccasset, et super filios Adam grave quanvfit ut homines jam etiam per fidemconversi ad
jugum non esset) sine conatu Deo suo facile et felici- Deum, janvbaplizati, sanctificati, in libertatem vo-
ter obedirent. cati, non faciant in exstinguenda viliosadeleclatione
VIII. JUL. Ulorum ergo primorum hominum, id qute volunt. Verissimumque illud est, quod per an-
esl, tantum duorum, opitulari sibi laudem arbitratur, tistitem Arobrosiumfides catholica dixit, lioc vitium
ad distinclionem inter Manichaeoset Traducianosle- quo caro concupisciladversus spiritum, per praevari-
nendam : qua opinione haud facile quidquam vel cationem primi hominis in hostram vertisse nalu-
eminentius ', vei impudentius offendi polest. Liber- ram (Lib. 7 in Luc. xu, 53). Quo telo inevilabili et
tas, inquil, arbitrii, poslquam se uli coepit, vires insuperabili veritatis, et Manichaeusoblruncalur , et
suas perdidit. Et ut conversi ad eum, pedetenlim tu. Ambo quippe in hac re, videto 3 quis vesirum pe-
omnia perscrutemur : confiteris nempe primum lio- jus, tamen prorsus erralis : ttt propterea, quia cori-
nvinemeflecluraesse arbitrio Jibero, bonumquea Deo tendis quod ista pestilentiaraalumnon sit; ille aiitem,
condilum, nulla ab exordio peccati tabe pollutum; quia malum quidem agnoscit, sed unde sit nescil, ct
sed conditionis innocusesponte deinceps pfaevarica- fide catholica destilutus fabulam mendaciorttm el
tum, coactionem inevilabilemcunclis ex se oriundis lurpitudinum plenam , de duarum naturarum boai
inluiisse peccandi. Hoc certe est dogma veslrum; scilicet ct mali permixlione componit. Nunc ergo
quod nos dc Manichaeicoenotestamur cxpressum, nostra justitia est, ut juslificati pef fidem pacem Jia-
qui et ipsius Adsenaturam, licet de primaeconcretam beamus ad Deum (Rom. v, 1); contra vero carnis
flore substantise,multo meliorcmsecutis, tamen ma- concnpiscenliam nos oppugnantem, per ipsius Dei
Jam naturaliter opinatur. auxilium repugnante 4 spirilu dimicemus. Non est
AUG.Superius quae dicta sunt, satis indicant, et ergo hujus vitsejuslitia, vitiumnon habere; sed vitia
calholicum dogma nostrum, et dogma haerelicum non eis consentiendo minucre, eisque resistCndo,
vestrum, de primis hominibus et posteris eorum; temperanter et jusle et pie vivere. NuIIumautem cui
iUisreclis a Deo condilis, istis autem, quamvis eo- resistamus habere vitium, posterioris est yitse, quse
dem conditbre, tamen de natura peccato vitiata cum 1 SicMss.editi,fecit.
» vignierius,concupiscendo.At
peccati vinculo exortis, atque a salute in qua liomo 3 vetuscodexClar.,iiidere. Mss.,concupiscenle.
• Forle,amentius. * ila Mss.Ediliautem,repuananles.
SANCT.AUGDST.X. (Qaaranle-huit.)
1?>J5 OPERIS IMPERFECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1516
bene; gestse praesehlisest praemium; saiiatione no- fatuique nascuntur. Quid aliud catholica respohderet
strse, no» (sicut Manichseus,cujus es adjulor, insa- fides, nisi bcecoinnia mala, ex quopeccavit homo, et
nil) alienaeseparalione naturae. Ecce dogma nostrum de paradiso, id cst, Joco felicilatis ejectus est, ex
non est de Manichseicoeno,sicul criminaris, expres- nalura qusc peccaii contagione vitiata est, exoriri?
sum; quo dogroale Manichaeum,si non omnerosen- Neque enim, si nemo peccasset, vel talia in para-
sum amisisli, lecum cernis oppressum. diso, vel alia ulla viiia iiascerentur. Quo audito, ille
IX. JUL.Nobis igitur in praesenticonvincenda pri- tua nobis,si baberet, verba recitaret, ubi dicis, < Esse
mo est sensus vestri hebetudo; tum ostendendum ameuiissimumj arbitrii negotiuin seminibus immix-
quod saepejam fecimus, ne uno quidenvpede a Mani- tuni pulare, et officia volunlalum inolevisse conce-
cbaeorunvvos gurgustiis meriloriisque discedere. Ini- plibus : > et in banc senlentiam quidquid aliud addi-
lio igilur, amenlissimum est arbitrii negotium semi- disti, ex hoc eam probare conatus, quo nec diserti
nibus immixlum pulare, et ofiicia volunlatum inole- diserloruni, nec liislriones liislrionum, nec bellaiores
visse conceptibus : ut ea, quae esl clarissima alque nascunlur iilii Jiellatorum. Isto tuo adjutorio Mani-
vastissima, naturarum et studiorum distinctione sub- cbaeus ad boc ntitnr ', ut oppugnet quod dicimus,
Jata, volunias primorum posteris se ingenuisse di- peccalo priroi hominis Immanamviliatam fuisse na-
catur. Cui errori obluctatur quidquid iiv rebus est. turam, etiam in posteris ejus 2, qui ratione seminaJi
Nunquam siquidem filii disertorum venusialem artis in illo erant, quando in illa grandi praevaricatione
palernae in vagitibus allulerunt, aut soboles bistrio- peccavit: quod cum oppugnaverit, iniroducat com-
num doctis molibus ad verba manus tetendit; nec mixtionem duarum nalurarum suarum 3, alque ex
bellalortim filii tubampopulopoposeerunt, Licet hac commixlionenaturx maloeilla nvala,cum quibus lvo-
forma, exempla omnium persequi.clariora tonitribus nvines nascunlur, asseverel existere. Tu autem ut
concinentia. Respondebit universitas, alios esse na- mibi resistas, rem absurdissimam el detestabilissi-
tune limites, alios volunlatis; conditionesque semi- mam cogeris dicere, mala scilicet ista nasceutium
num studiorum appetitibus pervias ' esse non posse. etiam in paradiso exortura fuisse, si.nemo peecasset.
Bardissimum itaque et depositsc slolidilalis appa- Ilic le Manichxusurgebit, utdicas unde fuerantexor-
ruits, credere conversumin naturam, quod volun- tura. Ubi magnis coarctalus angustiis, si dixeris ex
laiium fuisse faieare. Cse.lerumillud aliud longe lon- ipsis naturisnasccnlium exorlurafuisse mala ista, sine
geque deformius, quod possibilitalem operandi initio ullius merito voluntalis ; profectoargues Crealorem :
ais operationis absumptam, id esl, ut Iiberum arbi- quod ne facias, confugituruses ad merila volunlalum
triuro (quod non est aliud quam possibililaspeccandi malarum. Sedillc quaesiturusesl, Quarum ? Nonenim
et non peccandi 3, nulli parlis alterutrae subdila vio- est vojuntas ulla seroinum, vel nasceniium parvulo-
lentiae, sed quaehabeat facullateroin quod voluerit rum. Quid ergo restabit, nisi ut nobiscum intelligas,
lalus suopte insistendi arbitratu), postquam coepit si vis evadere vel superare Manichseum, in occultis
alterum velle, utruroque posseperdiderit. originnm sinibus latcnler implicari eliam semina na-
4
ACG.Hane vero non cernis, Manieliaeole, igno- scentium, et ex mala voluntaie venientia merita
ranter quidem, sed inslanter lamen isto tuse Joquaci- generanlium : sed priini bominis tam magnum fuisse
talis inflato a.lque spumoso strepitu suffragari? Si peccaluro, ut omne genus Jiumanum, ut verbis sancli
enkn quaerenteillo a nobis utide sil malum,qua quae- Joannis ular, in commune damnaret (Chrysosl.Epist.
Stione consueverunt corda iiierudila lurbare; nos ad Olympiadem)'} Ex quo conficiturmala ista exortura
responderemus, de libera voluntale rationalis crea- non fuisse, si nemo peccasset; nec in paradiso esse
turae exorlum: alque ille diceret, Unde ergo sunt potuisse, unde qui peccaverant, antequam gignerent,
is.tatot mala, quae pon jam natis, et volunlalis arbi- exierunt, Quocalholico dogmate vacualur , quod de
trio accedenle aetatejam utentibus aecidunt, sed cum artibus putasli esse subdendum, admonens nos, cum
quibus vel omnes, vel plerique nasc.unlur? Omnibus sui palris arte neminem nasci. Aliud est naihque
quippe congenita est carnis concupiscenlia, qua caro peccare in moribus, quibus recte vivitur, quod vel
coricupiscitadversus spifitum, eiiam recla fide alque legilvus solet vel divino judieio vindicari; aliud in
doctrina pielalis imbutum; omnibus congenita est artibus, sive honestse sint, sive turpes, ubi contra
quaedametiam tarditas mentis, qua et hi qui appel- artem factum aliquid dicitur : quse peccala non di-
lantur ingeniosi, non tamen sine aliqua Jaboris aeru- vina vel reprehenduntur Jege, vel severilate pleclun-
na yej quascumqneartes, vel eas etiamquasliberales tur; sed ab iis lvominibus, quornmjudiciis haecsub-
nuncupant, discunt, vel ipsius religionis uberiorem jacent, maximeque a magistris earum, cum pueros
scienliam consequunlur. Quidam etiam corppre de- docent, sub timore aut dolore poenarum. Qua in re
formi et aliquandomonstruoso, mulli obliviosi, multi tamen cogilare debemus, quia si in paradiso aliquid
ad intelligendum tardi et obtunsi, mulli iracundi, discereuir.quodillivilae esset utile scire, sineullo la-
nvulli libidinosi, nonnulli eliam omnino excordes
1 Forte,uteltir.
1 Editi,primas.Castiganturex s sic MSS.
ln vignierio,etiamin vosterosejus.
manuscriptis.
s Editi,et deposilumsloliditalis 8
apparutf.Meliuscodex Codex Port., duarum nalurarum, atque; omisso,
Port., et (tevositm(idest, desperatm)s toliditatisapparuit. suarum.
3 ln editis exciderat, et non peccandi. Restituiiurex 4 nic auctoritateMS.Port. addimuscopulantemparti»
mamiscfiptis. culam,el.
 i5n LIBER SEXTUS. 181»
bore antdoJore id assequerelur beatanatura, vel Deo sed angelicam quoque naturam pessimam factam I
docente, vel se ipsa. Undequis non intelligat, in bac Nisi forle dices, etianvdiaboiiimvoluntate a bono h?
vita eliam lormenta discentium ad miserias hujus sse- psum, si voluerit, et quando voluerit, in bor.um quod
culi, quod ex uno in condemnalionemprppagatum est deseruit reversuruin; et Origenis nobis inslaurabis
(Rom. v, 16), perlinere? Ubi etiam miserum bocest, errorem. Quod si non facis; quod dixisli incautus ,
miseras mentes nolle quod bonum est; vel si jam corrige admoniius : et conlilere bonam condilam
parata est voluntasa Domiuo (Prov. viu, sec. LXX), esse naluraui, quae in malum quod fecit, nulla neccs-
clamare tamen adhuc eum qui in hoc vivit saeculo, sitate corapulsa , sed sua volunlaie collapsa est. In
Velteadjacetmihi; perftcereautem bonum, non (Rom. bonum aulem quod reliquit, sdlius Dei graiia revor
'
vn, 18). Hoesi teneas, Manichseosvinces : quia vero cari polesl, non voluntalc liberlalis , quam nverito
non tenes, ulrosque veslrum vincit bancfides. iniquitatis amisil. Potest quippe et alius, simililer ut
X. JUL.Nunc igitur approbelur quod diximus,nullo tu errans, diccre, Quid pejus ea poiero invenire sub-
a Manichseisvestrumdogmadifferre. Non est oihnino stanlia, quaefacla est ut in aeternumsuppliciumpossit
diibiuro, faclanv pessimam ipsius Adse naturam, si ire, et inde redire non possit? Et utique DeusomnL-
hac est condilione formala, ut haberet mali necessi- potens a quo vult supplicio eruere polest; sed men-
tatem, quse non babebat boni; id est, ut crimen, tiri non polest, qui minalus est hoc se non esse fa-
eliamsi fuisset volunfaie conceptitm, tamen fierel in cluruin, quando id supplicium dixit Dclernum.Sed ut
ea nalurale, in qua bonilas non fieret naluralis : fal- de bac re vana sapias, fallit te definilio tua , qua iiv
soque dicitur volunlate peecasse, qui nequissiriiso superiori proseculione s, cui jam respondimus, sicut
condilionis prx.judiciolaboravit. Appareteniin, quam ssepeetalibi facis, liberum arbitrium definisti. Dixisti
vinctus ' malo fueril, qni erat crimine inseparabili enim, < Liberum arbiirium non est aliudquam possi-
Jarciendus. Quid enim pejus ea quibo invenire sub- bilitas peccandi et non peccandi. > Qua definilione
staniia, quaefactaest ut in iniquilatem posset incide- primuro ipsi Deo liberum arbitrium abstulisti, quem
re, elrecedereab iniquiiate non posset ? Hanc si in non negas, quia et boc saepc dicis, et vertim est, non
boni parte violentiam perlulisset, si liberum perdi- posse peccare. Deinde ipsi sancti in regno ejus libo-
disset arbitrium, tamen nihil accttsasset auclorem ; rum arbilrium perdiluri sunt, ubi peccare non pole-
quia nemo ei de copiisbeiiignilai,is quaeslionem mo- runt. Yerum hic admonendus es , quid de hoc unde
veret: cum vero in mali parle dominaiio lalis collo- nunc agimus, sapere debeas, poenamscilicet et prae-
catur , ncminem magis quam ipsunv liominis arguit mium, intuenda inler se esse conlraria , et alia duo
condilorem, et supervacua criminalorum suorum, id contraria bisconlrariis adbacrere : sic * ergoinpoena
est, veslra, Deus talis adulatione palpalur, qui ami- est non posse recle agere , sicut erit in praeniionon
cissimus maliliae, crealionis sitae fosdiiatecorivinci- posse peccare. Atiende Scripturas, a quibrismiseran-
tur. Cui eninv persnaderi potesl, prinvum homincm dus exorbilas, el vagabundusvenlosa loquacilate tanr
non destinasse criminibus, si iliuro emendationisfa- quam tempesiale jactaris.; et vide quemadmodum
cultale privavil; si lam pravo affecit animo, ul error diclum sil, QtiodqumrebatIsraet-, hoe non est conse-
suiis ei displicere non posset, ut nullum haberet ad ctilus; eleclioaulem consecutaesl : cmterivero excw-
honesiatem regressum, nCc fierct post experimenta catistint; skul scriptumesl, Dedit illis Deus sphitum
correctior, ac ne forte. recuperahdse probitalis un- compunctionis,oculos ut twn videant, el auresul non
quam senliret affectum, ipsam ei possibililatem cor- audiant, usquein hodiernumdiem. Et David dicit, Fiat
rectionis evellil ? Prorsus si lalis ejus conditio fuit, mensa eorumin laqueum, et in caplionem,el in scanda-
ut quamdiu in hac vita erat, uno lapsu virlutem lum,et in retributionemillis; obscurenttiroculi* eo-
emendationis amitlerel, non est Obaliud quara ut Titmne videant, et dorsum illorutn semper incurva
caderet institutus; imo nec corruis.se, sed jacuisse (Rom. xi, 7-10). Aspice etiam illud in Evangelio :
semper verius dicitur, qui non sinitur, quanlum ad Proplerea , inquit, non poleranl credere, quia iiernm
mores speclat, exsurgere. Qualis ergo fuit illa liber- dixitlsaias, Excmcavitoculoseorum, et induraviteorum
las, quseei collata prius creditur ; si e duabus con- cor, ut non videnntoculis, nec intetligantcorde, et con-
m Irariis qualitalibus pejorem a necessario, meliorem vertantur, el sanem eos(J6an. xii, 39, 40). Haeccom-
a mnlabili capessebat; imo a lyrannide eriminis oc- memoravi, utiutelligas , si possis, fieri per pcenani
' cupata, despoliabaturresipiscenliae facuItale.Teter- procul dubio justam ut non credant homines excse-
rimus ergo primi hominis slatus ab ipso exordiO, si a catb corde ; cum per misericordiam fiat ut cfedant
Deoest tam infeliciler instituluSj utruiturus in cri- libera voluntale. Quis enim nescit, nemineriicredere
nien perpetua peccandi necessilale ligarelur. nisi libero volunlalis arbitrio ? Sed paratur volunlas a
AUG.Res diCis,quas si nobis saltem admoriehtibus Domino : nec omnino eruitur a servitute mala suis
cousiderare non negligas, etiahv tibi ipsi, qiiantum- meritis debita , nisi quando pef graluiiam graliam
Jibet sis impudens, erubescas? Cur enirivnon altendis, paratur a Domino. Si enim Deus ex nolentibus vo-
si pessima est facta natura, quav voluntate injusla
incurril in malum , poenavero injusla non potesl re- 1 Editi,nonin voluntate.Abest,in, a manuscriptis.
currcre in bonum; non humanam quam nobis objicis, » SicMss.In vign.rpcrsectilione.
* Vianterius,si. AtMss.,sic.
1 kt ttss.,junctut. * Edtti/orda. Codex rort., ocuti,ut ajud Apostolum.
1519 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1520
lentes non facerel; profeclo pro eis qui nolunt cre- peccare et non peccare posset: cum peccavit, fecit
dere, non oraremus ut vellenl. Quod et Apostolusse quod non debuit quidem, sed potuit tamen : per quid
fccisse pro Judaeismonstravit, ubi ait: Fratres, bona igilur facultatem iUam perderet, quae ad hoc fuerat
voluntascordismei, el deprecatiopro illis ad Deumin sa- instituta , ut posset velle , posset nolle quod voluit'.
lutem(Rom. x, 1). Hancutiquesalutemconsequi,nisi AUG.Eadem iterum et ilerum dicis, quibus me
credentevoluntate, non possent: hoc ergobeatusPaulus jam superius respondisse quilegerit pervidebit. Sed
orabatut vellent. Et episcopus Cyprianusquod dictum hicetiam persistenli tibi atque asseveranli Jibertatem
est in oratione dominica, Fial votuntastua sicutin cmlo bene agendi seu male, suo malo usu perire non posse,
el in terra (Matlh. vi, 10), eliam sic intelligit, ut pro respondeat el beatus papa Innoceniius, Romanaeanti-
infidelibus inimicis noslris admoniti fuerimus orare'; stes Ecclesise; qui rescribens in causa veslra' episco-
ut quemadmodum nos credimus, qui jam coelum su- palibus conciliis Africanis : < Liberum , > inqnit,
nvus, portando hominis cceleslis iroaginem, sic eliam < arbitrium olim ille perpessus, dum suis inconsultius
terreni lan- ulilur bonis, cadens in prsevaricalionisprofunda de-
ipsi credant, quiproplerea lerra sunt, quia
tum liommisimaginemporlant (DeOrationeDominica). mersus, nihil quemadmodum exinde surgere posset
XI. JUL. Durat nempe inter vos Manichaeosque invenil; suaque in aeternum liberlate deceptus, hujus
fcedus, ul illi professione, vos argumentalione, primi ruinaelaluisset oppressu 3, nisi eum posl Christi pro sua
quoque hominis naturam asseralis malam fuisse: gratia relevasset adventus > (Epist. 4
181 inter Augusli-
quod licet tolum ineptiarum mcndaciorumqueplenum nianas, n.1). Videsnequid sapiat pcrminis/rum suum
essc (ut praetermissis sanclorum lcgionibus, primum catholicafides ? Videspossibilitatemstandi el cadendt
J exemplum), sic habuisse
post peccatum Adse justitiae arripiamus liominem,ut si cecidisset,non eadem pos-
Abelis sanctitaie mirabili comprobalur, qui de pec- sibilitale qua ceciderat surgeret, culpam scilicet se-
catoribus nalus, bene vivendi se non caruisse virtute, quenle supplicio.Propterquod Cbrisligratia,cuimise-
effeclu quoque ipsius virlutis ostendit: verumtamen rabiliter cslis ingrati, quaejacentem relevaret, advenit.
his praeterilis juvat senlentias Traducianae nalionis In alia quoqueepistola,quam de vobis ipsisrescripsit ad
urgere. Quale igilur aulumas fuisse arbitrium libe- Numidas: <Ergo, > inquit, < Dei gratiam conanturau-
rum, quod collalum primis hominibus confileris? ferre, quam necesseest, etiamrestituta nobissiatus pri-
Ccrte ut possent animi alternare motus, et vel facere stini Jibertale, quaeramust(Epist. 182inler Aug., n. 4).
roaltim, vel recedere a malo, vel deserere vel servare Audis reslilui Jibertatem , et non periisse contendis;
jusiitiam. Yoluntas ergo peccandi non fuisset, nisi atque humana voluntate contenlus divinam non petis
volendi possibilitas anteisset. Hoc postquam uti coepe- gratiam, quam libertas nostra etiam in statum pristi-
runl propria voluntale, id est motu animi cogente num restitula sibi esse intelligit necessariam. Quaero
nullo , lu dicis liberum arbilrium perdidisse s: quo autem a te, utrum jam in prislinum slalum ila fuerit
quid polest furiosius cogitari ? Ut enim vis argumenti reslilula libertas ejus qui dicit, Non quod volo, ago ;
tui expressa teneatur; dicis eam rem periisse pro- sed quod odi, illud [acio; et, Velle adjacel mihi; per-
vo- ficereautem bonum, non invenio(Rom. vn, 15, 18) :
pter voluntalem, quae dala non esl nisi propter
lunlatem : peccalum quippe nihil est aliud quam et quibus dicitur, Caro concupiscitadversus spirilttm,
voluntas mala; liberlas autem ad hoc solum dala est, et spiritus adversuscarnem; ul non ea qum vullisfacia-
ut voluntatem non cogeret, sed pefmitteret exoriri : lis (Galat. v, 17). Pulp quod non usque adeo desipis,
hanc autenvtu liberialem 3 condiiionemsuam dicis vo- ul in bis dicas esse status prislini liberlalem : et ta-
lunlalis opere perdidisse, ut per hoc inleriisse cre- men si nulla eis csset, id qttod sanctum et justum et
datur, per quod solum probatur vigere. Voluntas ergo bonum est, nec velle potuissent. Sunt enim quos pec-
mala non quidem fructus , sed teslimonium libertatis care ila delectat, ut nolint oderintque justiliam :
cst. Libertas aulem nihil est aliud quam possibililas quam nec velle aliquis potest, nisi parelur volun-
boni malique.sed voluntarii. Qui ergo lieri potuit tas a Domino, ut ad perficiendam juslitiam praece-
ut per hoc interiret, per quod proditur instiluta, dat desiderium volunlatis , et paulatim effeclus po-
cum mala voluntas et bona voluntas non exitia testalis accedat, aliis pitius , aliis lardius , unicuique
sinl, sed prseconia libertatis? Ac per hoc quanlum sicut Dominusdedit, qtii solus polesthominis reparare
dislat inter officiaalque discrimina, tantum inter opi- salulem atque augere jam perditam et donare etiam
nionem tuam et rationem arbitrii liberi, cui excidium hoc , ut jam perire non possit. In quo liberatorum
pulas de suis laudibus comparatum. Quid ergo no- numero est et sanctus Abel, quem dicisbene vivendi
4
vum, quid insperalum delinquenle homine accidit, non caruisse virtute. Non caruit plane, sed postquam
a ?
per quod Dei inslituta corruerent ? Factus est qtti coepit,illi esse: antpa vero, quis est mundus sorde
Nec infans, ctijus est diei unius vita super terram
I SicMss.In vign., accipiamus. (Jobxiv, 4, sec. LXX). Redimunturergo, quicumque
II Morel,Elem. Crit., p. 94, sic legit lmnclocum: Hos redimunlur, ab eo qui venit quaererequod perierat;
(nempe,primosparentes,deidquibussupra), poslquamuti
volunlale, est moluanimicogenlenullo,
coeperuntpropriaarbitrium 1 Codexport., noluit.
tu 3dicis liberum perdidisse. M. 3 SicMss.m Vigu.,nostra.
ita codexPort. Aliimanuscripticumeditis,hanctuam 3 SicMSS.
autem libertatem. m vign.,oppressus.
4 Mss.,quid insperatumde delinquente. 4 Editi,faciat. Castiganturad Ms.Port.
 1521 LIBER
qui et anfequam in carne veniret, per fidem ipsam re-
demit, qna credebatur esse venturus. Redimuntur
autem in liberlatem beatitudinis sempitcrnam, ubi
jam peccato servire non possint. Nam si, ut dicis *,
boni malique volunlarii possibilitas sola libertas
est; » non habet libertatem Deus, in quo pec-
candi possibililas non est. Hominis vero liberum
arbitrium congenitum et omnino inamissibile si quae-
rimus, illud est quo beati omnes esse volunt, etiam
hi qui ea nolunt quse ad bealitudinem ducunt.
XII. JUL. Deinde, ut praeruptas opinionis tuse se-
quamur, argumentaris tali conditione liberum arbi-
trium ordinalum fuisse, ut vim suam merito seculse
voluntatis amitteret, et qualitatis quam elegisset ne-
cessitatem, in reliquum sustinerct. Hinc ergo quid a
nobis referatur attende. Siccine pulas hominem crea-
tum, ut hanc electsequalitatis necessitatem in ulraque
parte pateretur, id est, ut si bonum voluisset, ulterius
peccare non posset; et si elegisset malum, ullra se
emendare nequiret? an ut tantummodo malam par-
tem mali necessitas sequeretur, in bona autem nihil
lale conlingeret, sed semper periculis varietatum pa-
teret ? Ex his duobus quodlibet sumito : si dixeris
talem factam esse naturam, quaemali tantum necessi-
tatem pateretur: nulli dubium rcmanebit, telerrimam
eam definiri, cui pejoris parlis yiolenlia sola tribua-
tur; probalurque Adam quoque malaefuisse nalurae; ~
et nullius remanebit voluntarii, sub qua delitescas,
umbra comraissi. Sin autem profitearis, etiam in boni
parte idem fuisse secuturum, id est, ut si bonum vo*
Juisset, ulterius peccare non posset: refero, Cur ergo
peccavit? Cur mtllam passus est boni necessitatem,
ut insidiisdiaboli impcnetrabilis apparerel, qui aliquo
tempore, priusquam peccaret, fuisse obediens Deo
invenitur? Neque enim illico quod ingressu animac
limus intepuit, in appelilum ntalaevolunlatis exarsit.
Legitur quinimo, ad culluram paradisi cuslodiamque
translatus accepisse praeceptum a Deo, ut universis
fruclibus vesceretur, sed a ligno scicnliae boni et ma-
li, dicto audiens abstineret. Anlequam ergo de lalere
ejus corpus formaretur uxoris, obediens mansit im-
perio, amoeniruris cultor 3 innocuus : post hoc vero,
adjutorium similis sibi consorlis emeruit. Inculcavit
nempe has distinctiones temporum Scripturae fides.
Poslquam vero jam sibi mulierem vidit paratam , in
tanlum prsecepto Dei sedulo famulabalnr officio, ut
eliam feminseJegem, quam acceperat, inlimaret. Non
solum igilur custos divini, sed etiam praedicator im-
perii, condocefeciiEvam et reverentiam praecipi.entis,
et genus servilulis, et causam limoris. Inde est quip-
pe quod etiam mulier congredienti diabolo obluctala
sollicite, cui nihil Deus imperaverat, refellit serpenlis
prima fronte mendacia, et dicit non abstinentiam
omnium iignorum, sicut ille confinxerat, scd cum
permissu ferlilitatis universaeunius lanlum mandalam
arbusculae cautionem, metumque morlis objeclum,
1 Namsitu dicis.Mss.,Natnsi, utdicis.
* vignierius,
SicMs.Port.Yignierius,prorupta.
' sic Mss.Editivero, custos.
SEXTUS. 1522
qui • prsevaricatoresjure sequerelur. Non ergo brevi
tempore apparet Adam custodisse mandatttm; sed
eiianvEvam curanv devolionis habuisse, quaescientiae
et divinilatis amore collapsa Cst.Cur ergo illa justitia,
illa devotio, quae in Adam diu, in Eva aliquandiu vi-
guit, non eripuit delinquendi possibilitatem, ut boni
necessitas impenelrabiles eos suadelis sonlibus exhi-
beret ? Fuerunt ergo quamdiu voluerunt obedientes,
riec tamen perdiderunt merilo devotionis facullatem
prsevaricandi : denique lapsi sunt (Gen. n et m) : igi-
tur et poslcaquam peccaverunt, manifestum est ne-
quaquam eos potuisse vim correctionis amittere. Et
ideo ut in omnibus locis, hic quoque totum quod con-
finxeras perdidisti : quia peccatum illud primorum
hominum nec ullorum fecit criminuro necessitatem,
nec transiit in naturam; sicul justitia quaepraecessit,
nec virtutum inlulit necessitatem, nec sibi vias semi-
num vindieavit.
AUG.Totum quod tamditi et tanla verborum per-
plexilale dixisli, breviter sic potest dici. Cur, inquis,
Adam male agendo perdidit posse benc agere, et bene
prius agendo non perdidit posse peccare? Et vis in-
telligi, si ila est, hominem non bonae, sed malse fa-
clum fuisse nalurac, in quo plus valuit actio mala, ne
posset agere bene, quam actio bona, ne posset agere
male. Posses isto modo dicere, male fuisse hominem
cum oculis creatum, quia cum eos exstinxerif, fit in
illo ut non possit videre; videndo autenv non in illo
factum est ut eos non posset exslinguere : aut male
fuisse totum corpus hpminis conditum, quia in pote-
siate habet ut ipse se necet, nec habel in potestate ut
se ipse resuscitet; et fits in eo per morlem ul se non
possit vivificare, nec fit in eo per vilam ut se non pos-
sit occidere. Quoclsi non dicis, quoniam cernis quam
sit insulsum; cur malanvdicis Deum creasse bominis
naturam, si fecit in eo mala voluntas ne redire posset
ad bonum , quamvis in eo non fecerit voluntas bona
ut ire non posset in malum ? Cum libero enim sic cst
creatus arbitrio, ut posset non peccare, si nollet; noii
ut si vellet, impune peccaret. Quid ergo rairum > si
delinquendo, hoc est, recliludinem suam in qua factus
erat depravatione 3 mutando, cum supplicio seculunv
est.non posse recta agere? Quamdiu vero in eadem
recliludine stetit, in qua poterat non peccare, ideo
non accepit majus aliquid, hoc cst, non posse pec-
care, quia in eo quod habuit, non usque ad finem rc-
munerationis voluit permanere. Quod enim accepluri
sunt sancli, qui in futuro sseculoin corpore futuri sunt
spiriluali, sine intervenlu mortis fuerat acceplurus
Adam, ut ascendens ab eo quod posset non mori, ad
id perveniret ubi non posset mori; et ascendens ab
ep quod non peccare posset, ad id perveniret ubi pec-
care non posset. Non quippe in corpore spirituaJi, sed
in animali laclus erat, quamvis nisi peccasset, minime
moriluro. Quia, sicut dicit Apostolus, Non prius quod
spiriluale est, sed quod animale; poslea, spiriluale
1 Forte, qtias.
s vignierius,sit. Mss.,ftl.
3 Editi,de prmvaricatione, Emendanturex Mss.
 1523 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1524
(I Cor. xv, 46). Unde bealus Ambrosius, iri umbfa agb; sed quod odi, illnd facio : quem vos non vultis
vitse dicit Adam esse factum, de qua posset cadere, vitiata ofigihe, sed prsevalente nvaiaconsuetudiriela-
hoh necessitate, sed voluntate (Lib. de Faradiso). In liorare; ac sic eliam vos faleihirii Jiberiimarbilfitiin,
qua titique si ihahcret, acciperet eam vitam, cujus illa male se hteiido, posse deftcefe; et non vullis illo tanv
urivbfhefat, quEimsancti accepturi sunt, ex qua om* graridi pPccato, ut bmni mala consueltidine fuefit
nihb cadere hoh poierunt. Hanc quoque raoftalitatemi majus et pejtis, vitiari potuisse 3n humana natufa li-
in qita deCiifrit lioc saeculum, e contfafiOumbfarii berum afbitriuni; in qiia depfavarida hialam consue-
mofiis ihlelligit: hvorlemvero, Cnjushaecumbfa est, ludiriem tahlum dicitis posse, ut se perficefe liohtim
illairi CPmmemorat,qnse secunda mors dicitur (Apoc. Clamet liomo velle, hCc posse. Immutabilis autem,
xx, :6), de qiia neihP, ctim in eam veherit, revertetiif. cuin qua horoo creatus esl et creatur, illa liberlas est
Quicuinque autem de liac mortis umbra liberantuf, voluntafis, qua beali esse Omhesvolumus, et riolle
hbn ad vitac umbram redire, sed ad eam vitam prae- non possumus: sed liaec ut beatus sit quisque iion
parantur ife, de qua iiunquaro quisquampOssitexire. sufficit, nec ul vivat recte per quod beatus sit: quia
Ibi erit et ipse Adimi: quoniam recte creditur Dorivihi noh ita est hOniinicohgenila libertas immutabilisvo-
advenlu alque in inferna descensu, ab iiiferni vinculis Juntatis qua velit possitque bene agefe, sicut conge^
jaihsolutus; ut pfimuro Dei plasriva,quod genilorem riita est qua velit beatus esse; quod OmncsvoJufit,et
ribfthabuit, sed Deuih lanlumrivodbcreatorem, el se- qui recte agere noluht.
ciiriduni cariiem primus patef Cliristi, ullfa in illis XIII. JUL. Quid igitur eohfectum est? Uhum ess^
vinculis non maneret, atque aeierno supplicio non necessarium de duobus, ut aut confiteafis Adarh fa-
pefifet. Ubi atitem judicio superexallat * tiiisericordia ctum bonaeesse siibstaiitiae,nec naturam ejus voluiv-
(Jdcobin, 13), non sunf mefita cogitanda, sed gratia: laria qiialilaledestruclam, etdeseras naturale pecca-
ctijus est lahla et lam a inscnitabilis atque investiga- tiim : aut si illuhi, ul baclerius opinalus cs, naturaliuih
bilis aliitudo, ut post illanv senlenliam qua dictuin malorum causam esse coriienderis, et ipsuiri pessihvse
est, Si quis itonrenalus fuerit ex aqua et spiritu, noii substantia?, alque ad Deum veslrum, id esl, luuhvet
ihirabit ih regnum Dei (Joan. III, 5); videamus ali- ManicliseiipeflinereprOnurities.
quando bene merilis fidelibtisnon concedi filiOssuos, AUG.NOn esse confectum qiiod pritas esse corife-
ul sint iri regno Dei cum parenlihus suis; sed non re- cluro, nostra superior responsio declarat. Nam cutn
genefalos pafvulosexife de bac vita, dum nomvnnquam iriter nos qusestio verteretur, utfum malo usuiiberi
el ipsis suis parentibus ardenter dcsiderantibus, ef arbiitii, cum quo borivocreatus est, vitiari potuerit
ministris Sacramehtorum alacriter fesiinantibuS, ab ista libertas, ne ad berie vivendum, qut ' male vixit,
omnipotentissimoet misefieordissimoDeo non differ- esset idoheus, tiisi gratise virttite sanatus; ut omillam
tur paululum mors eorunv, ut Christianonini nati caetera, quaein eaderivfesponsionedicta sunt plufima,
exeanl 3 hinc renati, et neque 4 regno Clirisii suisqub invenimus homiriem iri sumina Scripturarum divina-
genitoribus pereant; sed antcquam baplizentur, ex- fuiri auCtoritale diCentem, Non quod volo, facib bo-
spirant: cum aliquando filiis infantibus infidelium, ef hum; sed quod itolo malutn, hoc ago. In quibus veibis
ipsanv* Cbrisii gratiam blasphemantium, in manus evidenler apparet, liberiimarbitrium malo suo usUesse
Christiariorum mirabili Dei gubernalione perductis, vitiatum. Non enim ahte peccatum, qtio tnaleususest
praestetur haecgratia, ul iivDei regnum ab impiis se- JtonvG iibero arbiirio, in illa paradrsi felicitate et ad
parati parenlibus veniaht. Ubi si a le qiiacratur, quoii bene agendum magna' facilitale s constitutus, posset
sit juslilia isla; profecto in illo dialectico et philoso- hoc dicere. Sed lioc vOsnon vitiataein primo homine
pliicO sermone, quo tibi videris de justilia Dei dili- riaturse bumanae, sed ihalsc consttetudini cujusque
gchtissime disputasse, non invenis eam. Domihiis tribuitis , quam sibi praivalehtem 3 volens, nec va-
criiih coghovitcogitationessapieniium, quoniam vanae lens liomo Vincefe, suamque liberlatem ad bonum
stirit (Psdl. xcrii, II) : et abscondens liaec a sapien- perficiendum integram hon inveniens, dicefe ista
fibus et priidentibus, revelavit ea parvulis (Matlli.xi, compellitur; quasi vero vim consuetudinis ihalaein-
25), id est, lttimilibus, et non in sua viriute, sed in superabilem patiatur, ttt ab ea se poscat Dei gratia li-
Donvinocohfideritibus: quod tu vel nunquam, vel non- berafi, hisi irifirmala natura. Nam qui isla dicebat,
dum-esse dignafis. Si ergo quaeris, ubi vel quarido cum ad ista" pervenisset, ubi ait, Videoalidm legem
dettif liOmininon posse peccare i pfaemiaquaeresah- in membrismeis,repugiiahtemlegimenlismem,el capli-
ctorum , quae post Jianc vitarii iilos Oporlet accipefe. vantemtne sub lege peCcati,qum est in membrismeis:
Si autem non credis, liberum homiriis.arbilrium, quo Miserego, inquit, lioino,quis me liberdbit de corpore
rccteagere potuit et debuit, peccati malitia defecisse; inortishujus ? Grdtid Dci per Jesum ChristumDominum
iilum sbtioruatlende, qui dicit, Noh quod volo, hoc nostrum(Rom. vn, 15, 23, 24, 25). Corpus mOrtis
quomodovullis intefpretamini : tamen infirmato Ii-
1 MSS.clar. et Mar.,sitperexaUatur.Port., superexsul- bero arbilrio, infifmala natura ista diCebat, et desi-
at. derabal per Dei gratiain de mortis corpore libefari,
8 vjgnierius, tanla etiam. codexPort., tanlaettam.
, 3 Edili,nonexeant. ParliculanegansauclOritatemanu-
scriptorum expungilur. 1 codexPort., quia.
4 Codexclar., s Edili,felicilate.MeliusPort., facilitate.
s vignierius,etetipsi.
mque.
NOSex codice Port., el ipsatiL s Editi,pwvalenler.castiganiucex manuscriptis.
|325 LIBERSEXTUS. 1586
nbi non quod volebalagebatbOnum, sed malum quod sequabiliconslaritise qnadam voJuefitserenitate con-
oderal faciebat. Verum documento evidentiore vinci- sistere, obruilur illico grandine limoris, et doloris
mini, tam grande peccatum illud fuisse primi ltomi- procellis, atque ad omnia exsanguescens dubia, com-
4 noh sinitur manere consilii.
nis, ut omni violenlia consueludinis esset majus pos sui Junge buc igiio-
et pejus, cum vobis proferunlur mala puerdrum, ratarum rerum noctem, qua circumdattirilluvie..Quid
si ut Jaudabililatis in eo suspicabimur animante, qiii nec
qtiso ulique in paradiso futura non fuissent,
inde non pelleretur, in ea rectitudinis felicitate, in ad ulilium elcctionemoculos vigenies habet, et inler
ut tempeslates cupiditatumet discriminnm sua naufragia
qua facta est nalura humana, hvansisset. Nam
talia laceamus , quaealiquot locis jam diximus, et numerare non sufficit?Nec tamcn aliquis baecsponte
ul non solum indoctam, verum etiam indocilem depravaloe substantiac accidisse menliatiir : ipsa pri-
prsetereamus infantiara : nonne aliquis puer acci- morum hominum institulio bis acrumnisiiiveniturob-
piens a magislro quod metnoria retineret, vojens noxia. Nam ut hoc etiam Moysi,quemCatholici vene-
tenere nec valens, si posset dicere, vorissime diceret, rantur, testimonio comprobetur; experiebanlurprimi
Video aliam Jegem in anima mea, repugnanlem legi homines carnificinam timoris, quos intentalio, nisi
volnntatis nieae, et captivanlem me sub Iege ferula- obedissent, periculi lerritabat, qiiaiitumque de reriim
ruro, quae immiitet membris meis ? Miscr ego Jiomo, collatione metiendumest, formidolosioresposteris eos
quis nve Jiberabit de corpore mortis hujus? Corpus opinamur fuisse, quos poena necdum cuiquam com-
enim corruptibile aggravat animam, ul quodvult me- perta vexabat. Cur eriim morlis intentatione quate-
moria lenere, non possit. El de hoc corruplibili cor- rcntur, qui nesciebant quid incommodi afferret inie-
pore quis liberat, nisi gratia Dei per Jesum Chrislum rilus? Sollicitabanlor nimirum solis suspicionibus
Dominum nostrum?sive cum hoc exuta, redempta malorum. In qua ergo ille animus tranquillitate con-
Christi sanguine anima requiescit, sive cum corrupti- sisteret, qncm tam aspefa biems formidinis commo-
bile hoc induet incorruptionem (1Cor. xv, 53), ct post vebat? Porro ignoranlia quam profunda, quamque
aerumnascorporis nvortui propter peccatum vivifica- patieiidi ejus dura conditio, ut liberari ab ea nisi prae-
bunlur et corpora morlalia noslra per inhabitantem varicalione non posset : scientiarii quippe boni mali-
Christi Spiritum in nobis. Conlra cujus gratiarn, Ji- que, absque ausu condemnabili nequaquam capessi-
berae volunlatis arlvitrium l, peccati ancillam volun- turus. Hociiascaecum et aeruronosumanima],inquies,
tatem defendilis. Nos autem a Manichaeolonge sumus, etiam cupidilas innata reddebat, quam rei inierdictoe
qui naturac bonaesive in grandibus, sive i.n parvulis, et venustas irritabat et suavitas. Quod lolum velut
et yitium confitemur et medicum. partinvesset ad infelicilatcmillius exprimendaro, ira-
XIV. JUL. Sic dispulavi hactenus, ut mos nostrae pugnationi naturae superioris exponitur. Quis ergo
fidei poslulabat: verum non hac solum parle conlen- adeo desipiat, ut ibi quidquam boni fuisse arbilrelur,
tus, agam tecum benigne, et consulto eam mihi per- iibi tot miseriarum inslrumenfa institula fateatur?
sonam induam, quaepraeceptoris tui sententise favere Pessimoeigitur condilionis, pessjmacquenaturse caro
videatur. Hoc aulem ea gratia fiet, ul lu in Mani- isla in isiis primis hominibus suum, quod ab exordio
cbseum, si ab eo dissides, oppugnare cogaris. Asser- tenebat, exseruit. Hancauiem tam nvalamsubsianliam
tioni quippe noslrse nihil astutiae inesse hoc ipso do- Deushonus non potuit fabricare. Quid ergo superest,
cebilur, cum Traduciaims non invenit, quoManichaeo nisi ut fateamuralterumesseanimaedalorcm,allerum
possit obsister.e. Jtaque apparebit quanla inter vos luteorum conditorem? Sfal certe Manicbaei,cujus in-
conjuralio si.t, quamprocuretis muluis cuncta com- diieram personam, acies ordinata. Quid opperiamur
pendiis, quando inter vosjurgium excitari nonpotue- inteiligis, videlicet ut qui ei adversus est, consequenli
rit. Quo igitur id me consilio arripuisse ostenderim, impugnatione id demonstret. Igitur yestrtim dogma
animo lectoris insidat: nunc jam personx, quanvas- cum eo confligat: apparebit utruriv sine pernicie sua
sumimus, oralione fungamur. Erranl omnino qui pu- vel Jeviter possit moveri. Pronuntiavit certe, non so-
lanl hanc concrelionemcorporis habilems esse justi- lunv nasci omnes de commixtione corporum crimino-
liac : omnibus bonis studiis repugnat vilis natura car- sbs, verum ipsum Adam culparum necessilalem de
nis et sanguinis. Quidquid irrilamentorum est lenoci- concretione viscerum, et limi ex quo factus est sor-
nio sensuum, ad periurbalionenv, imo eversionetn dibus attulisse. Nalura, inquit, cafnis in primis homi-
mentis elabitur, quae in hoc coenumnescio qua.infe- nibus fuit noxia; ipsam scintillam anitrii studio ho-
licitate dejecia, generosos micatus luteo perdit ad- nestalis sublucenlem conclusit, madefecit, cxstinxit.
mixlu. Ipsa quantum in se est ad Jocum suum, id est, Inepliunt prorsus Catholici, qui peccantium testimo-
ad superiora conatur : sed terreno afflictatur erga- niis obnituntur, et nec documetitis propriis acquie-
stujo. Denique cum ad pudicitiam volueril subvolare, scunt, videniesque non-se bonum quod volunt agere,
gluten et viscum voluplaUsobscenaede peruslis visce- sed malum quod exsecrantur operari, pulant lamen
ribus experiiur. Jam si liberalitalem munificentiae iri carne non esse mali necessitatem. His ergo lam
concupiscat, avaritise,quae tegmine frugalitatisoperi- invidiose dictis congrediatur Traducianus, si poiest:
tur, manicis arctissimis 3 colligatur. Enimvero si in ego inlerim spectafor assisto, et exlfroh vesiri coil-
1 ln codicePort., arbilrio. 1 m cditispro, compossui, legebalur,cotnposiU.
' Emen-
s Eabilemreslituimusex Mss. danlurexcodiccPort. ";
* codexPort.,et arclissimis. » codex Port-,itaque.
 J5J27 OPERIS IMPERFECTlCONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1528
flictus opperior. Quid itaque respondebis malam na- Dominica).Hinc est ille conflictus, quem memoratus
turam etiam in primis hominibus fuisse juranli ? Sine marlyr in libro, quem de Mortalilaleconscripsit, dili-
dubio referes, Deum formatorem bominum non po- genler et eloquenler explicat, dicens inter caetera,
luisse nvalumcondere quod creavit, et ideo quia Deus quod nobis sit cum carnalibus vitiis atque illecebris
saecularibus assidua et molesta luctatio. Jam vero
quimalum non facit, homines fecit, nequaquam eos
naturaliter malos probari. Dixistialiquid, et varaciter: beatus Gregorius hoc certamen, quod habemus in
sed vide utrum hoc me debueris audiente proferre. corpore mortis hujus, sic ante oculos ponit, ut nullus
Qua enim virtute Manichseumconcusseris non satis sit hujus agonis athleta, qui non sein verbis ejus tan-
curo : inlerim in mea totus jura transisti. Capto tibi quam in speculo recognoscat. Inlra nosmelipsos,in-
viliis et passionibusimpugnamur, et die
jam delectat illudere; excipio quippe magno plausu quit, propriis
slimulis corporis humilitatishujus et
professionemluam, teque ut ejusmemineris admoneo. nocluqueignitis
Dignitate enim auctoris, id est Dei, qui malumnon fa- corporismorlis urgemur:nunc latenter, nunceliam pa-
cit, pronuntiasli ppera ejus bona debere asseri. Omnes lam provocanlibusubique el irritanlibus rerum visibi-
ergo homines de instituta a Deosexuum commixtione lium illecebris, luto hoc fmcis cui inhmsimusccenisui
generatos, a Deo, an a diabolo fieri putas ? Si a Deo; fetoremvenis capacioribusexhalante; sed et lege pec-
qui eos audes reos malosquepronuntiare, cum unicum cati, qumeslin membrisnostris, legi spiritus repugnan-
dixeris esse testimoniunv Adam fieri malse non po- te, dum imaginemregiam qum intra nos est, caplivam
tuisse naturae, quia conditus a Deo qui est optimus, duceresludet; ul spoliisejus cedat, quidquidillud esl,
indicelur ? Si ergo argumentum forte est, per quod quodin nos beneficiodivinmac primmUlius condilionis
credatur primorum hominum rea non inslituta sub- influxil (Greg. Nuzianz. in Apologia1 de sua fuga).
stantia, hoc ipsum quia Deus eam condidit quem bo- Haecverba hominis Dei, et in secundoJibro illorum
num fatemur; remanet illud in excidium traduci*, ut sex quos conlra tuos quatuor edidi (Cap. 3), etinhoc
et omnes de conjugiogenitos iniquos condi non posse, opere posui (Lib. 1, cap. 67) cum tuo primo volumini
eodem testiroonio comprobetur, quia Deuseos condi- responderem, ubi corpusmorlis, de quo se dicit Apo-
dit, quem bonum fatemur. Sin autem et post' hoc ra- stolus Dei gratia liberari (Rom.vn, 24,25), aliter in-
biens impudentia jurare perstiterit, et a Deo fieri telligendum pulasii. Et sanctus Ambrosiuscunvdixis-
parvulos, et tamen malos esse eos naiuraliter: catho- set, Omneshominessub peccalonaseimur; quorumipse
lico quidem, sicut el Deo nostro, nihil his mendaciis ortus invilioesl, sicut habesleclum, dicenleDavid,tEcce
praejudiciicomparatur : Manicltaeumtamen constat a enimin iniquitatibusconceptussum,etindelictis peperit
vobis oppugnalum non esse, qui libenter quod Deum me mater mea, > protiuus subjecit, Ideo Pauli caro
criminarisamplectitur; illudlibi perissecontentus, per corpus morliseral, sicut ipse ait, < Quis me liberabitde
quod Adamcondilionisbonaefuerasapprobaremolitus. corpore mortis hujust (De Poenitenlia, lib. 1, cap. 2
AUG.Cum mihi adversus Manichseumcerlamen vel 3) ? Quid ergo mirum est, si Manicliae.usintuens
ineundum, tibique spectandum diserta caecitalepro- mala bujus vitae, et corpus nvortis hujus quod aggra-
ponis, partes tuas improvidus subruis; et quomodo vat animam, et discordiam carnis et spiritus, et ju-
illam teterrimam luem, qttam Manichseofunestus er- gum grave super filios Adam a die exitus de venlre
rorinvexit, tanquam pestifero adjuves dognvatistui malris eorura usqtte iri diem sepulturaein malrcin
flalu, etiaro his hominibus, qui suo tardantur inge- omnium (Eccli. XL,1), dicit talia eliam per os luum
nio, ut possent intejligere, praestitisti. Nam cum illa quasi contra nos, quaUa videmus dixiSse Gregorium
quaede vitse hujus morlalis corruptibilisque miseriis contra vos? Unde conslat mala vitae htijus, quaeten-
copipse et facunde dixisti, audierit quisque vel lege- talio est super terram (Job vn, 1, sec. LXX), quibus
ril, vera te fuisse prosecutum, non solum in luo ser- malis in genere humano propter jugum grave filiorutn
nvone, verum in ipsis quoque humanis rebus agno- Adam adie exitus de ventre matris eorum usque in
scet. Manicbaeoquippe, cui velut adversus nos Jo- diem sepulturuein matrem omnium, plenus est mun-
quenli verba fecisli, nihil magnum aut difficilefuit in dus, et Manichaeoscum Catholicis confiteri; sed unde
, hac morlali vita, quaeet de felicitate paradisi merito sint haec, non utrosque idem dicere, et magnam hinc
f' peccati ejecta atque dejecta ests, ista quaeabs te de inter eos 1 esse distanliam; quod ea Manichaeitri-
illa dicta sunt intueri; et sive ut tu, sive uberius at- buunt alienaenatursemalae, Catholicivero et bonaeet
que copiosius, tamen eadem ipsa garrire, quaelam noslrse, sed peccato viliatse meritoque punitae. Tu
manifesta sunt, ut eliam Scripturarum diviiiarumlo- qui non vis quod dicimus dicere, ipse quid dicis?
cis plurimis leclitentur, de corruplibilis corporis Quomodo Manichaeorespondes unde sint haecmala,
onere, et ex illo 3 animaeaggravatione yenientia. Un- cum quibus nascuntur homines, et quae in para-
de et in sanclis, in hujus vilaeagoneluctanlibus, caro diso non nascerentur si nemo peccasset, atque
concupiscit adversus spiritum, et spiritus adversus ibi non depravata, sed recta nostra natura, sicut
carnem (Galat. v, 17) : cum spiritus, sicut ait glo- condila est, permanerels? Si vitium congenitum
riosissimus Cyprianus, ccelesiia atque divina quserit, est, quo caro concupiscit adversus spiritum , et
caro terrena et ssecularia concupiscit (De Oralione non est ex nalura in origine viliata, dic unde sit ?
1 Vignierius,potius.Mss.,post.
1 SicMss.Atediti, detectaest. 1 vignierius,tios.Mss.,eos.
* VetuscodexMar.,et ex ilk. 2 Edili,permanenle? verius, permaneret? ut in antl-
1529 LIBER SEXTUS. 1530
Si viiinm Vongenitum est, in quo clamat homo, primi hominis prsevaricatione vitiata manare mon-
Sdo quia non inhabitat in me, hoc est in carne mea, strentur, quod Calholicorum sanitas loquitur. Sed
bonum.:velleenim adjacet mihi; perficere aulem bo- Manichseus, inquis, eliam ipsam primi hominis car-
num,noninvenio(Rom. vn, 18); et non est ex natura nem, qualis antequam peccaret fuit, sic detestalur, ut
vitiata 1 primi hominis prsevaricatione; dic unde sit. malam nitatur ostendere. Ita quidemia te inducitur
Si autem non sunt * congenitavitia ista; dicunde sint? loquens, ut ingerat respondendi qualecumque nego-
Ex peccandi, inquies, consuetudine, quam sibi quis- tium, non solurii mihi, verum etiam libi. Nam ubi
nne fecit libera voluntate. Ubi quod non vis, interim dicit a malo eam condilore faclam esse'; simul ei
conftteris,scilicet libertatcm voluntatis suo malo usu respondemus, tam bonam creaturam, quseposset non
perire poluisse, quia perficiendomalum minus idonea peccare, si nollet, quamvis non sequelur suo Crea-
facla estad perficiendumhonum. Sed numquidvolun- tori, non tamen potuisse nisi bonura habere Creato-
tatequisquamobtunsus estcordc? numquid volunlate rem. Ubi vero de timore mortis, quam, si peccassct,
obliviosnsestquispiam?numquid voluntate est aliquis ei Deus est comminatus,etiam priusquam peccasset,
fatuus? Hsecet alia vilia ipsius meniis alque animi, miserura dicil; simul respondemus, quod hominis,
cum quibus homines nasci ambigit nemo, si ex ori- qui nunquam peccare potttisset, si nunquam peccare
gine vitiata dicis non essc, dic unde sint. Neque enim voluisset, poenseillius devilandae,quaefuerat seculura
diclimis es, quod ista, si nemo peccasset, parndisus peccatum, tranquilla erat cautio, non tnrbulenta for-
habere potuissel. Postremo, quod corptts corruptibile mido. Hoc quidem respondere communi adversario,
aggravatanimam, sub qua miserabili sarcina omnes sicut dictum est, communiter possumus : sed ego ad-
qui non usqnequaquedesipiunt, homines gemunt, dic versus Manichseumlaudes augeo rationalis illius crea-
unde sit. Nonenim sic dicturus es primos homines turae, quse non solum non cruciabatur ullo metu, ve-
crealos, ut corrttptibilicorpore alicujus eorum anima rum etiam laetitia magna fruebatur; quoniam malum
gravaretur; aut post eorum illud grande peccatum, mortis, quod omnium, vel pene omnium refugiunt
sine tali corpore aliquis nascitur. Cur ergo advcrsus corda fidelium, habebat inpotestate non perpeti. Huic
nos Manichaeumloquenlem Joquacissimusinlroducis, noslrae fidei quoniam vester error adversus est, quo
curo tu negandoquod dicimus, ei respondere non pos- putatis Adam, sive peccaret, sivenon peccaret, fuisse
sis? Cui respondet Cyprianus, ita discordare carnem moriturum; quid hic Manichaeorespondes dicentimi-
spiritumque dcmonstrans, ut tanien utriusque sit a seram condilam esse naluram, quam vel peccantem
Deo Palre oranda concordia (De OrationeDominica): vel non peccanlem mors imminens timore torquebal?
cui respondet Gregorius, qui cum talia de carne dixis- Si enim dixeris ita fuisse conditam, ut non timeret
set, qualia contra nos composuistidicere Manichaeum, mortem, sine dubio quandoque venturam; profecto
utrumque lamen ad Deum, ipso Deo propitio, revo- islam quaein posteris ejus est, miseram fateberis na-
candum esse lestatur, id est, spirilum et carnem : cui sci, cui morlis metura sic videmus esse congenitum,
respondet Ambrosius, qui cum dixisset carnem mo- ut etiam hi qui spe fidelifuluraevilse gaudia cohcu-
deratioris animaearbilrio conjugandam , Qualisfuit, piscunt, in hac tamen vita cum mortis timore lucten-
inquit, cuminhabitandaparadisi secretasuscepit, ante- tur : nolunt enim spoliari, sed supervestiri, ut quan-
quam veneno pestiferi serpentis infecta sacrilegamfa- tum ad eorum allinet voluntatem, non morte finiatur
memsciret (Lib. 7 in Luc. xn). His enim suis senteh- haecvita, sed mortale absorbeafura vita (UCor. v, 4).
tiis catholiciantistites salis aperteque docuerunt, car- Ex quo fit, ut si mortis metum in paradiso posueris
nis non naluram malam esse, sed vitium; quo ante peccatum, vincaris a Manichaeis, qui puianl et
sanato ad hoc redit, ut quemadmodum primitus in- putari volunt, quod in primo quoque homine misera
stilulaest, nullis suis corruptelis aggravet animam, condita est natura humana; si autem liinorem mortis,
nullamque habeatcum spirilu contrariaconcupiscendp quo mortalium animus non sine miseria stimulatur,
discordiam: quia discordia deceptus est Manicbaeus, anle peccatum non fuisse responderis, vincaris a no-
ut alienam malam fingeret commixtamnobisesse sub- bis, quoniam non mutaretur in pejus nisi vitiata na-
stantiam. Horum calholicorum antistitum fidem si tura. Rttrsus in eo quod adversus nos facis dicere Ma-
nobiscumsequi velles, Manichaeoseverleres, non ju- nichseum,quia illud <csecumet acrumnosumanimal
vares : nunc vero non eos deslruere, sed magis aedi- etiam inquietum cupiditas innata reddebat, quam rei
ficare conaris : negando enim mala, quse de origine interdictse et venustas irritahat et suavitas, > fui, Ju-
viliata homines nascentes lrahunt, non id agis, ut liane, dogmatis, tanquam in scopulo inevitabili co-
nulla esse credamus nvala naluraIia,quoniain nimium gnoscc naufragium. Nos enim dicimus in illa beati-
manifestasunt; sed potius agis, ut dealiena mala na- tudine nullam fuisse cupiditalem, quae resisteret
tura putenlur esse ista, quam nobis 3 esse commixtam voluntati. Porro si cupiebantilli homines, unde absti-
Manichaeoruminsania fabulatur; non de nostra bona nere polius volebant; procul dubio voluntati eorum
resistebat. Hocergo non contrame, sed con-
qmscodicibus; quorometiamsubsidioduoversus proxime cupiditas
sequentes restituuntur. tra te, Manichaeumdicere per tua verba fecisli. Si
1 ExfideMss.additur,vitiata.
s nveditishoc item loco desiderabatur,nonsunt. Sup- enim tales erant illi, ut in eis cupiditas resisteret vo-
ex
3 Editi,manuscriptis.
pletur
mala naluralia putenturesse ista, qum nobis.
Emendantorex manuscriptis. 1 uvMss.,cum conditorefactumesse.
 tm OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1532
Junlati; jam caro ooncuplscebat adversus spititum, et erat? Iloccirieestadvfersaiiumsuperare, an potius hoc
«piritus adversus carnem; ubl manifestissimumcar- est adjuvare Maniclixum, et contra Apostolura rebel-
nis intelligiitir vilium, propler quod fidelibus dicebat lare ? Ilane oblitus es quis dixerit, Yideoaliam legem
Aposlolus, Hmc ehiminvicemadversanlur; ut non ea in membris meis, repugnantem legi tnehlis niem; ct *
qtue vuttis faciatisi NulJus quippe sanctorum est, qui post htijushvodiverba subjecerit, Miscrego liomo? Si
non velit facere ne caro adversus spiritum concupi- ergo Adam, curn praeceptovellet obteinpefafe divino,
scat; quainvis ei resistat ne conoupiscemiam carnis cupiditate irritabatur cibum mandncare probibiium,
sua cohserisionepefficiat, eiihidemapostolum audieiis, eique carnis concupisceniia, qualem illutn et lunc di-
ubi ail: Dicoautem, Spiritu ambulale,et concupiscen- cis habuisse, contra conciipiscenti spiritui resisiebat,
tias earnis ne perfeceriiis(Gaiat. v, 17, 16). Non ait, nonne verissime diceret, si vellet dicere, Condeleclor
iConcupisceriliascarnis adversarias ne habuerilis; tegi Dei secundum ihleriorcm Itoininein;video autem
qttoniam vldebat perfectam pacem carnis ef spiritus aliam lcgem in membrismeis repugnantemlegi menlis
non posse in corpore mrirtis Jiiijiis impleri : sed ait, mem?Quomodo ergo non erat miser bomo, cum post
€ohcupiscentiascarnisne perfeceritis; ubi cerlamen no- verba talia dical Aposlolus, Miser egohomo(Rom.vn, >•
bis potius, quod conlfa carnem adversantem dcbea- 22-24)? postrcmo, qtiomodomisernon erat, et babe-
. mus exercere, proposuil, ut concupiscenliasejus nOn bat liberam voluntatem, si concupiscente adversus
•perficiarivusconseiiliendo, sed resislendo vincamiis. spirilum carne, lesle ipso Apostolo, non facicbat uli-
Pax vero, ribi non eas adversanles repiignantesqtie qiie quod volebat?Quoniamergo si dixeris, qualis nunc
patiamur, fuit in corpore vitaeillius, quam nalura vi- est, lalcm fuisse concupiscentiamcarnis anle pecca-
tiala primi bominis praevaricationcperdidimus. Nam lum, vincct le procul dubio ManicltDeits: in senten-
si nec ibi fuit ante peccatum pax carnis et -spiriius, liam meam transi, el Ambrosium dicentem, per prx-
falsumqtie esl quod ait Ambrosius, ulriusque discor- varicationem bominis primi, in naturam vertisse dis-
diam pcr praevaricalioiiemprimi bominis in noslram cordiam carhis et spiriius, ambo apprObemus, ut
vertisse naluram (Lib. 7 in Luc. xit, 53) : vera erit, Maniciiscumambo vincamus. Qui verbis tuis, quae illi
quod absit, isla sententia, quani contra nos Mani- composuisli quasi reciiatufo, et qtiod in scholis rhe-
-choeum fecisti ioquerilem, miserum, scilicel dniihal torura agilari solet, aliena dicluro, non solum mru-
primum horiiinem condilum, quem cupidilas innata tnnosum, verum etiam cmcutn creatum esse dixit
reddebal iiiquielum, quam cupiditatem rei inlerdktm Adariv: unde caecum,nisi quia non noverai peccatura;
et venustasirritabat etsuavitas. Nosaulem dicimus tam quod dictunvesl in laudibus Chrisli (U Cor. v, 21)?
'bealum luisse illum hominem nntepeccalumj tamqiie QiKCCtimque-enim mala non per sapienliam, sed quae
liberaevoluntatis, ut Dei praeceplummagnis viribus per experienliam discunlur, felicilcr nesciuntnr. Sed
rnentis obs,>rvans,resistenlem sibi carnem nullo cer- hoc conlra Manichaeumde ignnrantia primi bominis
lainine paleretur, nec aliquid omnino ex aliqua cupi- caluronianlem , tu quoque mecum forsitan dicis :
ditale seiitiret, quod noJlel; volunlatemqiie ejusprius qtiid vero ei respondeas de morie corporis et de con-
fuisse viliatam venenbsa persuasione serpenlis, ut cupiscentiaearnis, secundum ea quaenunc libi nos re-
oriretur cupidilas quaeseijuerelur poiius voltintalem, spondimus, quocre. His eninv duabus manifeslissimis
quam resisteret volunlali; perpetraloque peccatojam rebus apparet, aliam fuisse conditionem primorum
poena infifmatae menti etiam carnis ooncupiscenlia bomiiium, qui de ntilia parentum stirpe sunt genili;
repugnarel. Ae per hoc, nisi prius homo faceret pec- aliam vero eorum, qui ita creantur a Deo, ut eliam
cando quod veller, rion patcrctur conctipiscendoquod ab hoininibus procreenlur : abilloenim modum insti-
nollet Eccenos quemadmodumvincimusManichaeum, tutionis suaeaccipiuiit, ab istis merilum originis du-
introducere conantem naturae hominis conditorem cuni, coiiformatibnemsuam debenles opificio, obliga-
nialum : tu aulem, qui Cfcrtantibiisnobis locum tibi tionem judicio, liberalionem beneficio Conditoris.
spectatoris pro tuo arbitrio delegisli, his ipsis verbis QuorUmmala cum quibus nascunlur, intuenies Mani-
tuis, quae conlra nos Manicbaeodanda existimasli, cbaei, homihis opificem malum conantur inducere,
qua, quiesoi arte, quibus viribus resistere audebis, cujus (ut de anima taceam, quoecarnis est viia) Deum
Jiombj qui dicis camis concupiscentiam, qualis nunc esse opificem suum, a quo sunl omnia bona sive coe-
;est, quam videtrius contra spiritum dimicare, talem leslia sive lerrena, carnis ipsius compago tesiaiur;
fuisse eliam in paradiso ante peccalum? Depdnimus quod tale bonum esl, ut de concordia raenibrorum
ergo te, velis nolis, de thealri sedilibusin arenam, et ejns beatus Apostolus similitudinem sumeret, ad lau-
de spectatore lacimus luctatofem. Aggredere certa- dem praecipuaihcbaritalis, cujus inter se pacificovin-
men,'et adversaritim, si poies, vince communem: culo boni fideles lanquam Christi membra neciunlur
quoniani lu quoque Deum cfeatorem etiam carnis le (ICor. xii, 12). Ila fitut et illos primos sine vitio I'a-
colere pfofileriSi Vlhce igitur inimicum, persuadere ctos, et posieros eorumcum originali vitio nalos, pro-
•conahlem,' malum 'Deum esse qui condidit carnem, pter evidenlissimumnaluraebonum creare non poiue-
ciijns coiicupiscentia nondum depravato proevarica- rit nisi bonus condilor.
tione spiritui jam resistebat, ct miserum hominem XV. JUL.Sed ne nimis primam partem certaminis
sua conflictationefaciebat. An diclurus es, Prorsus et urgeamus , paliamur processu opinionis te bonarn
concupiscentiam lalem habebat, el laroen miser non Adce probare naturam. Dicis profeclo : Deusjuslus
1533 LIBER SEXTUS. 1534
legem dcvotionis honiini non poneret, si eum nosset liberum arbilrium non habenti injustissimelex dafe-
pati peCcandihecessiiatem; quia si jusliliarii volunta- tur. Unde el posterjor, inquis, lex quse copiosissinie
us exigeret ab eo qtiem maloe naturae esse nosset, in lilteris promulgata est., testimpnium est naturse
nori illuiri ctiiri pfaevaficabaiur, reutn arguebat, sed bonse, quae crealur ex parentibus, simililer sine vi-
se iriiriiidumesse jiistitiae publicabat. Posuit aulem tio, cum libero arbitrio. Ista disputans videris libi
Deus justus legeiri homini,;qiiem uJlurum se, si fuis- aliquid dicerc, quia vel tuas velhumariassectaris ar-
set praevaricatus, spopondit. Constat ergo eum bo- gutias : divina vero eloquia, ex quibus te nohis putas
ntim naiura , hoii potuisse aiiler, nisi sola voiuntate :praescribere, non curas legere ; aut si curas Jegere ,
peccare. Videsinempe, quam Jegitinvasit a me luo non vis, vel non poles intelligere : sed si forteiitiel-
nomine pfolata conclusib? Ipse esl omnino gladius, lexeris dispulanlibus nobis, noli esse talis qualem
qui iri manu Calholicorum cbruscans, Manichseos Scriptura denotat dicens, Verbis hoh emenddbitur
TraditeiahosqUepopulatuf. Sed nimispropler vesirum servus durus; si enimet iniellexerit,nonbbedkt (Prbv.
nohirn admiscui, quorum vice impraesentiarumvo- xxix, 15); Quanquam et cor lapideum< quo divinis
lueram resporisiimvideri. Concussilergo Manichaeum verbis eliam inlellectis non bbcdiiur ; possit tibi au-
solida respOnsio.Atigustamralionem dignis laudibus ferre, si velil, qui hocpopulo durp, Ezechielesan-
prosequOf : verum oleb laudatioiiisliujus , in fe acui clp prophetanle, promisit (Ezech.xi ,19'; xxxvi, 26).
gladium cohtuere. Repete igilur, quaeso, quod dixe- In paradiso enim legem accepit honio, qtii factus est
ras. Deus juslus, inqnis; legem non ponerel bomini, rectus, ut rationalis creaturaevel soia, vel prxcipua
si esset roalus riatura ; posuit auteirnlegem qui justus virlus esse obedienlia docerelur; ^Sedejusdcmlegis
est: appafet ntiftcpbluisse servare, quod aequissimus praevaricatione, a se ipso faclus est pravus^Et quo-
imperavit; quoniain nisi obediendi virtulem habujs- niam vitiari per se ipsura poluit, hon sanari; eliam
set, nunquam conslaret prcccipienii ratio jussionis. postea eo tempore et eo Joco, quando essefaciendum
0 Jepidissimttmcapituluni! Me coram, me specta- et ubi esse faciendumDei sapienlia judicavit, legem
lOre, bonitalem naluroe, cui lex ponitur, de juslitia elianv pravus accepit, nbn per quam corrigi posseti;
legem proroulgantisaffirmat; nec videt se, antequam sed per quam se pravum esse, et nec lege accepta a
vulriuscuiumManicbaeussehliat, in Traducianos exi- sc ipso corrigi possesenliret; ac sic peccatis rion Jege
tiuin pertulisse '. Ut enim inlelligas semineci ine libi cessanlibus, sed proevaricatioHe crescentibus, dejecta
rapere arma cruenta , viclriceroque ferant nvorientia et contrila superbia, humillimocorde auxiliumgratiae
luroina veritatem (Virgil., JEneid. lib. 10, vers. 462, desideraret, et spiritu vivificareiur liltera occisus>
463), in lua temet lela compellam. Si justus Deus Si enim data cssetlex qumpossetvivifrcare^omnitloex
Adae legem dare non poluit, nisi eum scirel sine ali- lege esset justitia : sed conclusit Scriptura bmnia sui
quo mali coactuJiberum posse observare quod justura peccato, ut promissioex fideiesuChristi' daretur cre-
est; sine dubioet.in temporibus seculis eadem gravi- denlibus(Galal. ni, 21, 22), Si verJjaApostoJiagno-
late justitiaelex etiarivlilleris tradita , multiplicatione scis , vides profectovel quid non intelligas, vel qttid
diffusior, disiirictione signatior, et aucta ultione re- cuminlelligasnegligas. Non igilur lex , qiirein litlevis
verentior , data hominibus non fuisset, si aut imbe- per Moysendala est, lestiraoniumest libersevoluhla-
cilli ad faciendum bonum sine possibilitatejuslitiae, lis : nam si ita esset, nonadeam peftirierei iluVqiii
imt rei, id est mali, ab utero nascerentuf : quoniara dicit, Non quodvolo, fqciobonum;sed quododima*
ut islos in omni proevaricaliouenccessiiatis excusaret lum, hoc ago (Rom. vn , 15); quem vos certe non-»
obtentus ; ita immoderalio prseceptorunv, impotentia dum sub graiia, sed adliuc sublege.esseconienditis,
sanctionum,iniquitasjudiciorum, in maculamrediret Nec ipsa.Jex nova, qusepraedicata1 est ex iSioti pro1
auctOris. Igitur el haecpars secunda eodem generc, ditura, et verbura Dominiex Jerusalem(Isai. n s 3),
'
quo prior, cluditur.5; id est, ut confitearis, aul jusii- quodintelligitur esse EyangeliuraSancluni; necipsttt
tiam Dei npn potuisse imperare, nisi quod a subditis inquam , teslimonium est liberav, sed,Jiberandsepo-i
ficri posse perpenderet; et teslimonio primi mandati tius volnntaiis. Ibi eiiirn scriptum est: Si vofFiliui
Manichoeus,teslimonio autem Jegum postea secuta- (iberaverit, tunc vereliberierilis (Jeahi vui, 36); Qiiod
fum ManichseusTraducianusqueconsumitur : autsi non solum propler peccata prseterita dictum esse,
lioc relinquit impielas ; ne leviter quidem a vobis pul- quorunv remissione liberamurj vefuin etiam prbpler
satus Manichaeus,vestrnm se csse patrem , vestrum adjulorium gratiae, quod ne peccemiisaccipimusi id
principem, cumque vobis adversunvnos unicumsibi cst, ila liberi efficimur, Dep nostra iliriera dirigente,
esse cerlamen , mundo teste mpnstrabit 3. ut non nobis dominelur omnis iniquilas (Psal. cxvni,
1 AUG.Hoc est nempe, quod non eloquio, sed mulli- 135) : dominica leslalur oratio, ubi noh solum dici-
loquio prOsecutus es, legenv scilicet priorcm, quae mus, Dimitle-nobisdebita nostra>propter mala.-quse
data est in paradiso , lestimouium esse natiirocbonsej fecimus; verum eliam, Ncnos inferas in ientdtioiiem
quaecondita est cum libero arbitrio : alioquinhomini (Malih. vi, 12, 13), propler boc Utiqtiene mala fa-
ciamus : unde el Aposlolus dicit, Oramusautem ad
1 sicMss.Atediti,protulisse. Deum, ne quid facialis mali (H Cor. xin, 7). Qiiodsi
* Editi,eluditur. AtMSS.Mar.et clar., clnditur.
3 Editi,eumquevobis....mundotestenunislrabitur.Ca-
1 vetuscodexPort., prwdula.
stiganturex nvanuscriptis.
, 1535 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 1556
ita esset in poteslate, quomodo fuit anle peccatum, quam qtiod nec discriminum separatur incursu?
priusquam esset nalura humana vitiala; non utique Omni exitio Manicliaei, Traducianorum dogma com-
posceretur orando, sed agendo polius teneretur. Ve- moritur : nibil est quod illum feriat, et te relinquat.
rum quoniam post pristinara ruinam tam gravem, ut Una vobis sunt instituta , una mysteria, unaque peri-
in hujus mortalitalis miseriam caderemus, prius Deus cula: et substbmacharis, si senis Manissobolesnun-
cerlar.enos voluit, donans nobis ut ejus agamurl Spi- cupere ?
rilu, et mortificemus opera carnis, atque ipso dante Aup. Ita dicis me nullis ralionibus docere posse,
victoriam per Dominumnostrnm Jesum Christum, in Adam bunum a Deo condilum, quasi tecum inde con-
seterna cum illo postea pace regnemus; profecto nisi fligam. Nonne bonum condilum Adam, non ego lan-
Deus adsit, ncmo est idoneus certare cum vitiis : ne tum, nec tu, sed ambo dicimus ? Ambo enim dici-
sine cerlamine pertrahalur ab eis, aut ne jam certans mus bonam csse naturam, quae possel non peccare,
in ipsa eorum conflictatione vincatur. Ideo in hoc si nollet: sed ctim ego eam meliorem asseram quam
agone magis nos Deus voluil; orationibus certare, tu, quoniam dico eliam eam roori non poluisse, si
quam viribus; quia et ipsas vires, quantas hicbabere peccare noluisset; quid est, quod dicis, nullis ratio-
nos compelit, ipse subminislrat certantibus, quem hibus a me doceri posse, Adam bonum a Deo condi-
rogamus. Si ergo hi, quorum contracarnem jam spi- tum, cum rationibus meis magis bonus ostendalur
ritus concupiscit, ad actus singulos indigent Dei gra- csse quam tuis ? Meis quippe ostendilur, non solum
tia , ne vincanlur : qualem liberlatem voluntalis ha- poluisse non peccare, si nollet; sed nec mori, si pec-
berepossunt, qui nondum de polestate eruli tenebfa- care noluisset: tuis autem, ita mortalem faclum, ut
rum, doniinante iniquiiaie, nec certare .coeperunt; sive peccaret, sive non peccaret, morilurus esset.
aut si cerlare voluerunt, nondum liberatse volunlalis Quod in episcopali judicio Palaestino, cum Pelagio
servitute vincunlur? fuisset objecturn , he damnaretur, ipse damnavit
XVI. JUL.Nescio sane, ulrum hic jam coactusino- (De Geslis Pelagii, nn. 24, 57, 60); et est a semet-
pia, tam ineptum, lam imbecillum aliquid moliaris , ipso damnatus , quod dehomine baeretico dicitApo-
iit dicas , nullis le quidem rationibus docere posse stolus (Tit. iii, 10, 11). Dico eliam , non timuisse
Adara bonuro a Deo condilum, sed ad boc credendura Adam mortem, in cujus erat potestate non mori: tu
sola esse Jectionis auclorilate contenium , qna post aulem necessitatem habuisse moriendi, etiam sine
formatum hominem sexto jam die communiler dc ulla necessilate peccandi. Quem si dixeris morlem
pmnibus crealuris referlur, Et vidit Deusomnia qum timuisse eiiam ante peccatum, quid dicis nisi mise-
fecil, et ecce bona valde (Gen. 1, 31). Quod non pro rum creatum? Si autem ne miser esset, mortem,
opificis dignitale, non pro appensione ejus justitiae, quamvis fuluram, non tamen limuit; cerle suam pro-
sed pro teslimonio, quo communiter qusecreata sunt, Jem, cui limorem morlis congenuit, procul dubio
bene facta dicuntur, Adam quoque liaud iniquum miseram genuit. Quis enim neget, ita bomines na-
Destimesinslitutum. Porro liccl hoc Manicbaeumlam tura morlem timere, ut eam nonnullos vix rara
leviler pulset, ut rideat s : Traducianum lamen re- animi magnitudo faciat non timere ? Itemque addo
vinctum exponit nobis. Ut enim nitllo testiinoniorum ego ad bonitatem condilionis Adae, quod in eo caro
divinorum in hanc rem populos congregemus : Apo- adversus spiritum non concupiscebat ante peccatum :
sloli solius aucloritate praescribimus, qui cum foedum lu auiem, qui talem dicis carnis concupiscentiani,
praevideret errorem, celso adversumvos ore detonuit qualis nunc est, in paradiso futurara fuisse, si nemo
dicens, Quoniam omnis crealura Dei bona est (I Tim. peccasset, talemque in illo fuisse et prius qnam pec-
iv ,4). Si ergo ad probandum bonaenaturae primum caret; addis ejus Conditioniet istam miseriam per
hominem fuisse formatum, sufficit hoc quod dicit spiritus carnisque discordiam. Cum ergo tot tantisque
Moyses , universa Deum bene condidisse , perque hoc ralionibus Adam meliorem , quam tu eum dicis, et
tu cum peccato creari a Deo Adam non pbluisse con- feliciorem conditunv ostendam ; quid tibi visuni est
tendis, quia bonus inter reliqua legitur institulus : lanta vecordia delirare, ut diceres, nullis me ralio-
iisdem lineis referemus, per hoc nullum posse cum nibus docere posse, Adam bonum a Deo condilum, sed
peccato nasci,,. quoniam ab Aposlolo omnis crcalura ad Iwccredendumsola esseaucloritale leclionisconten-
Dei bona esse defenditpr. Quid ergo his disputationi- lUm, quia scriplum est, fecisse Deumomnia bona val-
bus aclum est? Videlicet, ut id quod ratio indagarat, de ? Non usque adeo sum pislillo , sicul conviciaris,
pptio quoque indicti inter te et Manichseumpraeliipu- obtunsior (Stipra, lib. 2, cap. 117), ut Mauiclioeo
blicaret: ut cum proposito certamine ne unum 3 qui- redarguendo libri hujus divini auctoritatem, qua
dem telum sine tua pernicie in proeceptoremtuum vi- non tenetur, objiciam. Tibi banc objicio, quando res
brare * posses; multo manifestissime reluceret, vos postulat, quoniam mihi tibique communis est. Mani-
et Manichaaosin unum impietatis corpris obscena coa- chseumvero non de opificio Dei, quod ipse negat,
luisse concordia. Quid eninvpotest esse lanvjunctum, creaturas istas bonas esse convinco; sed de illarum
bonitate polius compello, bonum eas habere opificem
1 Editi, agamus. Omnes vero manuscripti, agamur. confiteri. Quod autepvait Apostolus,
a SicMss.Atediti, redeat. quem se Mani-
3 vignierius,ullum.AtMss, umim. chaeiaccipere profitentur, Omnis crealura Dei bona
4 Mss.,librare. est; quoniam de qua creatura loquerelur apertum est,
 1537 LIBER SEXTUS. 1538
validum esset adversus eos teslimonium, nisi eliam rum horribili novitale monstruosos. Quid, dicam de
Libris canonicis, quos accipiunt, quasdam falsas vitiis animorum, quibus sunt quidam nalura libidi-
senlenlias permixtas esse conlenderent. Ac per hpc nosi, quidam iracundi, quidam roeliculosi, quidam
de bonilate creaturarum semper sunt urgendi, ut ea- obliviosi, quidam tardicordes, quidam excordes alque
rum bonum Deum, quod negant, fateantur auclorem. ila fatui, ut malit homo cum quibusdam pecoribus,
Porro crealuraeomnes ita sunt bonae, ut etiam ipsas, quam cum talibus Iiominibus vivere? Adde gemitus
quae curavitiis creantur, ralio bonas esse deroonsiret, parientium, fletusque nascenlium, cruciatus dolen-
ipsorum quoque alteslalione vitiorum ; quia vitium tium , languentium labores, tormenta mulia morien-
contra naluram esl : nisi enim natura ipsa recte pla- tium, et pericula mullo plura vivemium. Haec omnia,
ceret, nullo modo recle ipsius vitiura displiceret. Hoc atque alia talia, sive pejora, quaeverbis congruis sal-
contra Manichseos,qui pulant etiam ipsa vitia nalu- tem breviter commemorare quis sufficit? secundum
ras esse atque substanlias, in quibusdam noslris errorem vestrum, sed plane contra pudorem veslrum,
opusculis copiosius disputalur, oslenditurque vitium aut fronte improbissima, aut manufronti opposila, in
natura non esse; et quia contra naturam est, ideo Dei paradiso cogimini collocare, ct dicere futura et
malum esse; ac per Jioc naturam in quantum nalura ibi haecfuisse, etiamsi nerao peccasset. Dicite, dicile :
est, bonumesse : unde colligilur, non esse creaiorem cur enim revereamini dehonestare lot ac lanlis vitiis
naturarum nisi creatorem bonorum, ac per hoc bo- et calamitalibus locum, qnem nefario dogmalc a vobis
num; sed crealuris suis magna differenlia et summa facitis alienum ? Nam si aliquando illuc intrare dispo-
bonitate meliorem, quinon potesl omnino vitiari, non nerelis, nunquam illic lalia poneretis. Aut si vincil
perceptione gralise ', sed proprietaie naturae.Nalurae pudor in cordibus vestris, et in Joco lali lalia consti-
igitur creatae, sive quae sine vitio sunt, sive qttsena- tuere erubescitis, horrescitis, obmulescitis , et lamen
tae vitiantur, sive quse viliataenascuntur, illum crea- errori vestro, quo non creditis liumahara naluram
torem nisi eums qui bonacreat, liabere non possunt; primi hominis prsevaricatione vitiatam pertinaciler
quia in quanluin naturaesunl, bonoesunt, etiam quae- adhaerescitis ; respondete Manichaeisunde sint ista, ne
cumque vitiataesunt. Non enim vitiorum, sed natura- illi ea de commixtione alienae malaeque naluroe esse
rum auctor est, crealor illarum. Nam et auclor ipse concludant. A nobis enim cum hoc requiritur, re-
vitiorum nalura bonus est, quam Deus fecit; sed vi- spondemus non haec esse de permixtione alienoe, sed
tio malus est, quo ipse a bono conditore mala volun- de nostroe proevaricatione naturse, per eum qni in
tate defecit. Ilaque Manicboeorumerrorem ratio ista paradiso dejectus, et de paradiso ejectus est, ne in
vera convincit, qui nolunl recipere auctorilatem, sive loco beatitudinis maneret natura damnata, el viliavel
qua dictunv est, Fecit Deus omnia, el eccebona valde, supplicia, quaeposteros ejus merilo fuerant seculura,
quando adhuc nullum crat malum ; sive qua diclum in eo loco essent, ubi nulla esse sinuntur mala. Vos
est, OmniscreaturaDei bona est, quando jam erat hoc autem dum negatis ista vel deformiavel aerumnosade
saeculummalum, cum Deus sit utique factor omnium meritis vitialae noslrse naturae venire, commixlionem
sreculorum.Tu aulem, qui hanc recipis aucloritatem permittitis alienae, atque ita miseri et Manichaeos
divinorum eloquiorum, ut ea merito possis urgeri, adjuvare cogimini, et mala illa in paradisum revocat
cur non allendis in eo liliro, ubi legitur Deum fecisse error vester, unde illa abstulerat pudor vester.
omnia bona valde , omnium locorum optimum 3 XVII. JUL. At contra vide quam adversus le et
planlatum esse paradisum, ubi Deus usque adeo nihil Manichseum,cujus te semper ruina convolvit, verus
mali esse voluit, ut nec imaginem suam ibi esse per- sit nobis conflictus, et de eo celer triumphus. Omnia
mitleret, posteaquampropria voluntale peccavit (Gen. illa, quse in vituperationem divini opefis evomuit,
n, 8; ni,23, 24)? Et tamen vos in tantoe felicitatis primse statim definitionis aratro circumscribimus;
ct decoris locum, ubi nec ligni, ncc feni, necpomi, cogimusque ut explicet, quid pulet esse peccatum,
ncc cujusquam vel frugis vel pccoris vilium esse po- quod claret nibil esse aliud, quara voluntatem appe-
tuisse vel posse credendum csl, omnia humanorum tenlem quod justitia velat, et unde liberum est absti-
corporum et ingeniorum viiia non dubitalis inducere, nere. Quo constituto, omnes illi oblocutionum rubi,
-j cum quibus homines nasci, dolere vos sinimus, non qui concretionem corporum pupugerant, radicilus, et
i negare. Necesse est enim ul doleatis, quando quid re- ut ille ait, eradicilus monslrantur evulsi (Cicero, lib. 2
spondealis non invenitis, et lam pravam sentenliam de Finibus). Jam vero affecttts limoris et sensus do-
mulare non vultis, quac vos inevilabili necessitale loris, per quos in naufragia hominum cieri tempesta-
compellil in Joco tanlae beatiludinis et pulchriludinis tem putavit, non solum nullius mali coaclores, sed
constituere coecos, luscos, Iippos, surdos, nvutos, cura * repagulum bonae volunlatis nacti sunt, adju-
"claudos 4, deformes, dislorlos, lineosos, leprosos, pa- tores et pervectoress justitise perdocenlur. Quis enim
j ralylicos, epilepticos, et aliis diversis generibus vilio- formidaret judicium, nisi timoris admonitu? Quis
sos, atque aliquandoetiam nimia foedilate et membro- poenitenliaegemitibus juvaretur, nisi doloris et in-
1 vetuscodexclar., pmceptume. ternae segritudinisexpiatu ? Quid poslremo severitas
s sic Morel,Elem. crit., p. 519, ulium creatoremnisi judicantis valeret, nisi voluntaria peccata illalicrucia-
eum. M.
3 CodexPort., optimo. 1 In vign., contra.
* Sequentiasexvocabulalmcrevocamusexmanuscriplis. 3 sic MSS.
- " ""'
vorte, proveclores.
 1539 OPERJS IMPERFECTl CONTRAJULlANUM,S. AUGUSTINI 1540
tus aerumna puniret? Quorum omnium tesiimonio linuit, tinde illi liberum fuerat abstinere, vincuntur
-apparet; riibil aliud esse peccatum, quam voluntatem Maiiichxi; sed a nobis, quia hinc esse originem dici-
liberam despicienlem proecepiajustitiae; alitefque non musmalorum humarioruro,quibus videmuset parvulos
slare jusliliam, quam si illiid imputef in peccaium, aggravari, el propier quod etiam illud scriptum esl,
cujus noverit fuisse- liberam caulionetri: ac per hoc cum de peccalts agerelur: Quia nonest tnundusa sor-
nulla lcge, ea quse naturalia sunt, in^culpam posse dibu$;nec infuns cttjus est diei uniusvita super terram
reputari; nec quemqitamsuseipere crimehj quod rion (Job xiv, 4, sec. LXX).Tu autem Iioc nogans, nostram
ipse convmiserit, cum vitare possit. Qua potenlia quidem naturam, he libcratorem misera inquirat,
Manichseuset Traduciarius consnmiiur, qui effossis conaris pemiciosa defensione plus premere : Mani-
toiitis intelligeniise oculis, renv voluritatis conaltir cbaeumvero, cum qiiseritur unde sil nialum, alienam
seminibus admovere. Deo' coaeternam permiltis introducere. Neque euiin
AUG.His itiis errpribus jam ssepe respondimus : ille, unde naturam culpet humanam , tiriioris affe-
nnde qui ea legunt, et hvemofioccommendant, non ctum el scnsirovdoloris impingit: quoeduo tu adver-
ubique desiderant responsionem meam , ubicumque sus eum putasti esse laudanda, quia scilicet < timor
tu repetis verbosilatem fuani. Sed rie qnisquarivque- el dolor adjutores cl proveciores2 juslitiseperdocen-
ralur, ignoscentibus mihi celerioribus ingenio, eiiam lur; > duin non peccat homo limore judicii, aut pec-
tafdiusciilis deesse non debeo. Ecceel bictibi respon- casse se dolet acuieis poonitendi.Non Iioca tc quseri-
deo de peceati definitibne, qua te * muliurn adjuvari lur; sed quid sit poena timoris in parvulis, qui pec-
pulas. IlJud quod peccalumita est, uf non sit etiam cata non fugiunt, et cur lantis doloribus alfliganlur,
poena peccati, definltio ista delermiivat, qua diciluf, quipeccata non facitiht.Tunempedixisii,«Quidseveri-
Peccaltim est voluritasappelens quod justilia vetat, lasjudicanlis valeret, nisi voluntaria peccalaillalicniT
et unde est liberum abslinefe. Quod maximead illum cialus aerumriapunirel ? >Qua ergo justilia, quorum
peflinet, ex cujus peccato illo magno posteris ejus volurilaria peccaia nulla suni.propria, illalicrucialus
esf extorlamlseria per gravejiigum a die exitus de osrumnaparvuli ptihiiintur? ln liis cerleapparet vana
venlre matris eorum, et per cofpus corruplibile quod et inepta esse liia praeconia, quibus timorem dolo-
aggravat animam. Ille quippe lege l)revissima accepla remque laudasti. Gravia sunt quippe isla supplicia,
sciebat quid velaret justiiia ; e'tinde s illi utiqiielibe- quse non patereiitur a'b exoriu recenlcs et novoeinva-
rum fuerat abstinere, nondum adversus ejusspiritum gines Dei sub justissimojudicio et omnipotentia Dei,
cafne concupiscente,pfoplerquod rnalumetlam fide- si mefilum rion tralierent originalis velerisque pec-
libus diclunvest, Vt non ea qumvitltisfaciatis (Galat. cali. Denique in paradiso, si nemo peccasscf, et pro-
v, 17). Csecitas igitiif" cordis, qria neseitur qiiid venisset conjugatorum ex illa veraci Deibeuedictione
juslilia vetet; eivibleiiiia concupisceivtiae,quavinciliir fecunditas; absit ut quisquam ibi vel magnorum vel
etiamqui scit uhde debeat abstinere, non taiituriv pusiUorumpaleretur ista lormenta. Noiv solum eninv
peccata, se'd'pbsnoestirit eiiam peccatorum. Et ideo dolor, quod valdc manilestum est; sed eliam limor,
rion inclmluntur illa definitioriepeccaii, qua non de- divina Scriplura lestante, tormentum babel (I Joan.
linittim"es'tiiisi peccattim sOlum,non qiiod est et poe- IV,18) : absit ergo ut in loco illius felicilatis essent
napeccati. Currienim quik ignorat qtiid facere debeal, ulla lofmenta. Proiqde in octatequalibel, nemine ler-
et ideo facit quod facere rion debeat 3; non ei fttit rerile quid tinierent'? nemine lsedente quiddolerent ?
libefuriv abstinere, unde absfiriendum cs'se non no- Irihoc autem prxsenti saeculomaligrio, quod utno-
verat. Iiemqiie ille qui, ul dicitis, nbn bfigiiie, sed slris miseriis perageretur, de paradiso dejiciarum
cohsiieludine premituf, ut exclatnet; Non quodvolb, projecli sumus , in his etiam quibus peccala dimissa
fdciobontiht; sed quodnolohialum,liocago (Roin. vn, sunt, limbrum et dblorum aerumnapermanet, ut no-
15), qubmodo ci Jiberum est abstinerc ab'eo malo, stra de sa^culofuluro fides, ubi nulla erunt isla, non
qubd rioiivull el facitj bdit et agit? His autem pceiiis solum i.nnostris, veruni etianvin noslrorum parvulo-
carere si csset' iri liorivinum pbtesiate,: nori Deus runvaerumnis.probelur: quia noa eos ideo regenerari
rogarCUir,ct cohtfa coecilatem,ubi ei dicilur, lilumi- yolumus, ut non palianlur hscc niala; sed ul in re-
tidbcidoiimeos(Psal. xii, i);et contra iriiquarii cupi- gnum, in quo lalia non erunt, perveliantur. Hanc (i-
dilaleiri, ubi ci diciiur, Nbn ildmihelnr milii omhis deih veram alque catbolicam libi respuenli, cl vano
inlquitas (Psal. cxvni, 133). Pbrrb si eliam peCcata buccarum strepilu refulare conanti, cum Manicbseus
ideo isfa non cssent, quia non ab eis libefum cst ingessprit quaeslionemunde nvala. sint parvulorum,
abstinere, non diceretur, Deticta juVentuiisrnern ct omnis lua Joquacitas pbmutescet: qiioniani neganti
ighorahiimmcmnememineris(Psat. xxiv, 7): non di- originale peccatum, mox ille. collidet frontem luam,
ceretur, Signasti peccata mcd"insacculo, el ddnotttsti et mali naluram introdiicet alienam. Nonaulem liniet
si qkid-ihvitus admisi' (Job xiv, 17; scc. LXX). catholica fides, quod libi videtur, <rem voluntalisnon
llla ergo definilione peccaii, quale conihiisit Ad.im, posse seminibus admoveri; > cum audiat dicentera
qui sciebat quid velaret justitla, et npn iride aJis- Deum, reddi peccaia patrum in leniam et quarlam
* SicMss.In Vign.,quale. 1 vign., el Deo.Abest,et, a Mss.
* Editi,unde.MeliusMs.Mar.,inde. > vetus codexMar.,pervectores; nf supra in Juliaaiser-
* CodexPort., debebat. BK«e.
 1541 LIBER SEXTUS. 154$
prpgepiejn filiorum (Exod. xx, 5; xxxiv, 7), Utiqtie considerala sentenfia ? An forlassis oblitus es? Sina-
res voluntatis, qua peccant patres, seminibus admpT mus; humanum ea:sed in medium procedit homp
yetur, quandoin filios vindicalur : et pater Abraham, ille qui clamat, JVonquqdvolo, fqciobonum;sedquod
ul decinvareiura Melchisedech, voluntate illi s.acer*- nolomalum, Itpcago(Rom. vii, 15): et oslendit tibj 1
doti decimas dedit; et lamen etiam filios ejus:, quia nonnulla-bona animi sic perire per volunlafem ma^
in lumbis erant ejus, lunc esse decimatos saera Scri- lant, nt non possint redire perboiiam, nisi Deus fa-
piura testalur (Hebr. yn, 9,10); quod profecto non ciat quod non potest homo, cuis et luniina potest
lieret, si non posset res volunlalis admoveri semini* reddere volunlale csecata, et membra voluiitale trun-
'
bus, ; cata. Deinde, qui de ipsp diabolo responsurus es, qui
XYIJI.Jui. Sed proh Dei nostri atque hominum booaro voluiitatem irreparabiliter pcrdidif ? Ah cam
fidem ''. Haeccinepoluisse commentorum prodigia re? reparari posse diclurns es ? Aude 3, si potes. An po-
periri, ut dedita opera impensoque studio in perver* tius coiifiteberis, quod in mentem tibi eliam isla non
sum conentur omnia asserere ! Quidenim lam protji- yenerint, et horum oblivio te feceritlemerariamprae-
giale, quam quod Poeiiuseloquitur ? Ea , inquit, quae cipitare sententiam ? Me ergosallem comniemorante,
erant naturalia, perpetua non fuenmt; et illa, quae te corrige. An pertinaciacorrigerenon perroittit^quod
studip suscepta sunt, primis coagulis adbsesere mem-r inconsujta temeritasdixit, et pudor emendatipnis la-
brorum. Bonus, inquit, Adam factus est, habuit in- psum confirrnat erroris ? Deus, ut video, profe rogan-
nQcentiam naluralem; cseteris etianvcrealuris pecu- dtis est : quem rogabat Apostolus pro Isracjitis, ut
Jiar.inobiliiaie prxbvlus, similitudine •sui Conditorjs sanareleos, qui ignorantes Dei justiliara, etsuamju-
[ enituit. Liberum arbitrium in conditione stiscepit, u,t stitianv volentes constituere, justitjse ,Dei subjecti
f in quam vellet partem suopt.ejudicio moverelur, fa-; non erant (Id. x, I, 5). TaJes enim estis ef vos,
I1cujlalemque vel ad bonum vel ad malum accedendi, qui jusiiiiam vestram vujiis constituerp, quam yobis
vel ab ufroque recedendi, ipsa faclurse suoe,qua.cse- vos facitisex vestro Jibero arbitrio; non ex Deo po-
teris antisiabat, conditione sorlitus est. Sed qudnjam, sciiis etsumiiis veram, quse dicia e.st justitia Dei;
emaneipatojudicio usurpavit pravam animi liberi vo- non illa quajustus estDeus, sed, quoedalurex Dep;
luntaicm, illa oninia, quocingenita conslabat, evcrtU; sicuiDomini est salus (Psal.m, 9),non quaDomimis
soluroque peccatum ctpeccandi necessitas ci insepa- salvus fit4, sed qua salvos lacil. Unde dicit idem apo-
rabiliter adhaesil.Hoc est, quod dixi prodigiale coin- stolus : Ut inveniar in illo non habens tneqmjustiliam,
lnenlum. Inaudila quippe deformitas est dicere : Bene qtimex lege est; sed eqin, qum eslex fide, juslitiqm em
institutum est aivimal, in quo aniissibiliafuerunt bqna Deo (Philipp. m, 9). Ipsa esf juslitia Dei, qua.mpe-
etiam nafuralia, cui inseparabiliter adhccserunt mala sciebant Israelilae, et suam vplebanf constiiuere, quae
vel vojunlaria. exjegeest : quam Paulus dpstruens, npn legenv ulj-
AUG.Cum dicilur : < Benp inslilulum. est animal, gue destruebat, sed eorum superbiam, qui Jegemsibi
in quo amissibilia fuerunt hona etiaro naiuralia, cui svifficereputabant, tanquam per liberum arbilrium
inseparabililer adhaeserunt mala volunUria; prpdi^ jusliiiam legis implenles, et ignorabant Deijustitiam,
giale> pulas <esse.commenlurii:» et bsecanobis dici, quae datur exDeo, ut quod lexjubet, subveiiiepteillo
lam vehemenler et acriler commoveris , ul exclames fiat, cujtissapientia legero et miseficordiam in Jingua
in Dei atque liominuni fldem, lanquam vim pafuaris portat (Prov. m, 16, sec. LXX): legem , quia jubet;
quia is.ladicuntur, Sed, quaeso, lerribiles impeius misericordiam, quia juvat, ut fiat qiipd jubfit, Hanp
pone, et quielior altende quid dipanis. Si quisquam Deijustitiam concupisce, o filiJuliane, npli,|ji tuayjr-
voluntaiese excaccet,iionne amitfet naluralebonuin, lute confidere : hanc, inquam, Dei concupisce justi-
i.dest visum, el ei maluro volunlarium, id esl csccitas, iiam; quam donet libi Dominus cbncupiscere, donet
inseparabiliter adhoerebit ? Numquid ideo mak cst tibi Dominuset habere. NoH islum Pcenum monen-
aninial inslifutum, cui fuil amissibile naturale bonum, leni vel admonenlem lerrena inflatus propagine sper-
etinseparabile volunlariuni nialum^Cur ergo no».po- nere. Non enim quia te Apulia genuit, idep Pperios
tius ego exclamem, Proh Dei nostri aique liominum vincendos existihvesgente, quos rion poles ihente.
fidera J Hscccinotam manifesta et ante oculosconsli- Pcen.aspotius fuge, non Poenos: iiam disputatores
luta ab bomine non videri, qui valde aculus, et eru.- Poanosnon potes fugere, quamdiu te deiectat in tua
ditus, el philosophaster, et dialecticus vult videri ? virtuie confidere; et beatus enim Cyprjanus Pceiiiis
Quis enim quodlibet membruin si volunlate sibi am- fuit, qui dixit, «Innulld gloriandum, quandb nostrUm
p.uiat, non amiltit naturale incolumiiatis bonum; et nihil sits (Ad Quirinum,lib. 5, cap. 4).
siiniil inseparabile detruncationis malum ? Sed forsi- XIX. JUL.Hic dical aliquis , Quid ergo ? tu riegas
lan dicas, in bonis corporisposse islacontingere, npn iJlam innocentiam, in qua fuerat condilus, sponlanei
in animi. Cur ergo quando dixisti <naluralia bpna, peccati admissipne corruplam ? Nam elsi pbssibilitas
vel voluntaria maia, >non addidisii animi, ne depof- revertendi ad bonum convmissainiquilate non pereat;
poris boriiset malis tua destruerelur praecepset in- 1 \iga., elostenditnonnutla bona; adjecimustibi, cx
1 vignierius,sed pro Dei noslri atquehominum
e x fide ! codicePort.
s ih Ms.Mar.,qui.
Castigalur manuscriptis.
' Ex manuscriptis restituilur, et quieiiorattendequiddi- 3 Editi, audi. Emendanturex Mss,
cam. * Viguierius,<ft,Mss.,pt.
 1543 OPERIS 1MPERFECT1CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1541
tamen certum est meritum innocentise, cum qua aliquid de innocentiseperdilione contingat, et volun-
' humanum
procedit exordium, voluntatis vitio deper- lario motu perire possit, redire non possit. Nam et
ire. At ego ita id esse non abnuo : sed illud est, sacra virginitas, si per impudicam pereat voluntatem,
1
quod his illuminatum exemplis volo, quia cum talis ad pudicitiam rediri potest, ad virginitatem non
sit conditio facla qualitatum, per quas boni et mali potest. Sed adhuc respondetur, et inlegritalem virgi-
dicimur, ut sub jure agitent voluhlatis; tamque hoc nitatis 5 in corpore, non ulique animi esse, sed cor-
sit serio constitulum, ut nec innocentia, qtiae pro poris : cum vero de innocentia disputalur 3, et tamen
dignitate auctoris officium antevenit volunlatis et na- considcrandum est, ulrum ad justiliam voluntatc
, tufalis est; tamen nulla se potestate in animo repu- redeat qui peccaverit, non ad innoceniiam; sicut illa
/ gnante custodiat, longe longeque amplius hoc inmali ad pudicitiam, non ad virginitalem redit. Nam sicut
parte jus valeat, ut nullara in ralionis exitium tyran- injustitia justitise; ita innocentiaevelul ejus conlra-
nidem capessat culpa volunlate suscepta. Et si bona rium, non injustitia, sedreatus opponilur, qui bominis
qualitas, cum qua factus est homo, immulabilis non voluntate non loUilur, elsi ejus voluntate sit faclus.
fuit (falso enim diceretur liber homo, si motus pro- Non enim verum videt, qui putat realum sibi ipsi
prios variare non posset): multo magis qualitas mala tollere pcenitentem; quanquam et ipsam poenitentiain
fieri non potuit, ut immutabilis et rationalis : ne Deus det, quod Apostolus confirmat dicens, Ne forle
illa ratio.libertatis prsejudicium a mali parte senliret, illis Deus det pmnitentiam(II Tim. n, 25): sed reatum
quod propler statum suum nec a boni portione perlu- apertissime Deus lollit, liomini dando indulgenliam ;
lerat. non sibi ipse homo, agendo poenitentiam. Debemus
Arc Ecce lu quoque invenisti, et quamvis serius, quippe illum recolere, qui locunvpoenilentiaenon in-
tamen aliquando tibi yenit in mentem, unde lua te- venit, quamvis cum lacrymis quaesieriteam (Hebr.
meraria senlentia destruatur : dixisti quippe, nalurale xn, 17). Ac per hoc et pcenitenlianiegit, et reus re-
bonurtv, quod est innocentia, posse volunlatis vitio mansit, quia veniam non accepit: et illi qui dicent
deperire : aC per hoc tam magnum bonum, quod ita inter se, pmnilenliamagenles, el per angustiamspirilus
spertinet ad naturam, non corporis, sed ipsius animi, gemenles,Quidnobisprofuilsuperbia(Sap. v, 3,8), elc?
ut cuin ipso bono Deus hominem feceril, amissibile rei ulique in aeternum, non accepta venia, permane-
esse monstrasii: quod si ante tibi venisset in raen- bunl: sicut etiam ille de quO Domiriusait, Non re-
tem, non putares prodigialiter et nimium deformiter miltelur ei, sed reus eril mlernipeccati(Marc. m, 29).
dici, <Bcne institulum est animal, in quo amissibilia Ecce inventa est innocentia magnumhominis bonum,
fuerunt bona ctiam naturalia :» amissibilia enim tu atque ila nalurale, ut cum illa sit conditus primus
putasti esse, sed voluniaria, vel boiia, vel mala; ria- liomo, et sicut vos dicitis, cum illa nascitur omnis
turalia vero' soles inamissibilia proedicare. Tu enim homo, quae (amen liominis volunlate perdi polest,
et alibi dicis, quia <naluralia ab inilio substantiae non potest reddi: et reatus magntim malum innocen-
ad terminum illius > lib. '
usque perseverant (Supra, 2, tiaeque contrarium, quod tamen polestas ltominis,
cap. 76); ad boc ut liberum arbitrium, quod homini cum sit voluntarium, possit inferre, nec possit att-
Detis, cum eum crearet, dedit, amilti non posse con- ferre. Videsne quemadmodunvgeneralis tua regula
tendas; praecipueasserens naturalia bona voluntariis illa frangalur, qua putabas nalurale bonum, nos vo-
malis perire non posse. Et ideo dicitis, quod in perver- luntale non pefdere; quando inventuni estquod non
sum omnia conemur asserere, latiquam dicamus non solum pereat, sed nec redeat voluntate, duntaxat
posse amitti voluntaria mala, posse aulem naturalia humana? Deus aulem potest hominem reatu ablato
bona : quod nos quidem non dicimus; utraque enim ad innocentiam revocare. Cur ergo non credis Jiber-
dicimus amitli posse; sed mala quaeinvehunlur per vo- latem bene agendi voluntate Jiumana perire poluisse,
luntalem Jiberam, per divinam indulgentiam posse nec redire posse, nisi divina voluntate; cum audias
anvilli, vel per humanam volunlatem, sed a Deo libe- hominem dicentem, Non quod volo, facio bonum; sed
ralam, et a Dominopraeparatara. Yerum tu qui dicis, quod nolo malum, hoc ago; et post verba talia cla-
amitli posse per voluntatem malam, sed voluntaria mantem, Quis me liberabit? ac subjicientem, Gralia
bbna, non naluralia, ecce invenisli, atque ipse dixisti Dei per Jesum ChrisiumDominumnoslrum (Rom. vn,
innocentiam , quod est nalurale bonum, amilli posse 15, 24, 25)? <Sed falso, > inquis, < diceretur liber
'
pef vbluntarium majum. Et innocenlia, si bene at- homo, si molus proprios variare non posset. > Nec
tendas, majus bonum esl, quam liberum arbitrium: te vides ipsi Deo lollere libertatem, et noliis, quando
quia innocentia res bonorum est, liberum vero arbi- cum illo in regno ejusimmortalesvivere coepefimus,
trium el bonorum est, el malorum. Ulrum autem nec motus noslros, hunc in bonum, nunc in malum
mala voluntate sic pereat innocenlia , ut possit bona nobis erit ppssibile variare; et tamen tunc felicius
volunlate reparari, npn contemptibilis quaestioest. liberi erimus, quando non poterimus servire peccato,
Sicul enim si voluntate amputenlur corporis mem- sicut nec ipse Deus: sed nos ipsius gratia, ille vero
bra, non resliluuntur itidem voluntate; ita videndiim sua nalura.
est, an in re quidem dissimili, id est, in animo tale
1 sie MSS.
m redire.
1 vetus codex Port, et naturalis. Forte legendum, s SicMss-invign.,
Vign.,rirginis.
essetel rationalis. * Forte addendum, de re quceanimiest dispulatur.
 1545 LIBER SEXTUS. 1546
XX, JUL.Deindc quis parasitus ita militis gloriosi vestras linguas velul lela mortifera jaculatur. Dicit
vires assentalionibusexlulil, ut Traducianus diaboli? Apostolus, Gralias agentesPalri, idoneos facienli nos
l
Quod de ponderibus affecluum agnosci licel. Fecit in parlem sorlissanctorum in lutnine; qui eruit nos de
siquidem Dcus honiinem, raaleriam ipsam limi vene- potestale tenebrarum, et translulil in regnum Filii cha-
rabili dignalione contrectans, quaein fornvamhoniinis ritatis sum (Coloss.l, 12,13): et vos istas gratias pro
aucioris sui manum subacta sequeretur. Steterat jam parvulis nos agerc prohibelis, assercntes eos non esse
absolulum, caelerum pallens frigensquessimulacruni, sub poleslalc diaboli; utquid, nisi ut inde non eruan-
spiritum quo niteret et vigeret oppericns. Tunc au- tur, nc lucra diaboli minuanlur? Dicit Jesus, qui se-
gustissimo auctoris afflatu crealus et inspiralus ani- ciindumboc nonicn suuui, salvum facit populum suum
mus, viscera impleta commovit: tunc omnes sensus a peccalis corum (Matlh. i, 21), Nemo intral in do-
iu apparalum propriorum munerum suscitati suni. mum forlis, ul vasa ejus eripial, nisi prius alligaverit
Dedit habitalor ingressus visceribus colorem, san- fortem (Id. xn, 29) : el -vos in lioc populo Cbristi,
guinicalorem 3, membris vigorcni, cuii iiitorero. Vide queni salvum facit a pcccatis cormn, parvulos non
quod negotium in formando ct aniinando homine essc conlcnditis, quos ul propriis, ita nec origjnali-
pielas divina susccpit. Vcrum nec perfcclum ciim htis vullis obstriclos esse peccatis; et cum fallaci
reliqnit familiarilas Condiioris : transferiur ad amce- vcstro sermone niiiuiitis vires ejus, qucro dixit Vcrifas
niorem locuin , et qiicin clemcnler fcccrat, munifice forlcm, crrore vcstro cum facitis ad obliitendos par-
Jocupletat. Nee Iioc laincn procstilisse conlentus, il- vulos forliorcm. Dicit Jcsus, VenitenimFilius hominis
luslral eunv iiiipcrlilionc colloquii: dal ci proeccpliim, qncerereel salvttm facere quodpcrieral (Luc. xix, 10):
ut libertalcm suam inlelligens, videicl sibi suppelcre et vos ei respondctis, Non opus cst ut parvulos quoe-
per quod ficrct amicior Condiiori: quod pncccpiuin ras, quia non pcricranl; atque ila cum ab eis Salva-
non in mulla dislciidiltir, ne quid oncris de iiiulti- loris inquisitioncm rcpcllilis, potcstalem conlra eos
1
plicala legc scnlircl; scd inlerdiclu unius pomuli, vulneraloris augclis. Dicit Jesus, Non est necessarius
testimonium dcvotionis cxpclilur. Poslca quoque ul sanis medicus, sed tnale habenlibus; non veni vocare
haberct consortein, perqiiain paicr fierci, dentio illius jusios, sed peccatores(Matth. ix, 12, 13): et vos ei
nvanus, qua condilus cral, nobililaliir allaclu; divino dicitis, Non cs ergo parvulis necessarius , quia nec
quoquc subinde colloquio fovetur aique bonoralur. voluniate sunt prnpria, ncc liumana origine pecca-
Hoecergo a Dco proestila lam longa, lairi niulta, tam loics. CIIIIIergo non salvos vcmre salvandos vetatis
grandia, inslilula, niiincrn, praccepia, colloquia, nul- ad rocdiciim, diabolica in eis exercel peslis polenlius
lam fcccrunl hoinini boni iiccessitalcin : al c regionc priiicipalnm. Quanio ergo cst lolcrabilius, ul tanquam
diabolus 11011 niiniis liinidu, quani callide, exigua ciun parasili et assentatores diabolum falsis laudibus mul-
mulicrc vcrba coi iscuit; cl lanluin virium habuisse ceatis, quam sicut mililcs vcl satelliles eum dogma-
dictinlur, tit coininuo in coiiditioiicin naiiiraliuni ver- tiiin falsilalibus adjuvelis? Copiosoet ornalo describis
terentur; iroo ingcnila cuncla siibrur-rcnl, faccicnt eloquio, quomodo Deuscx limo formaverit liominem,
el doiiiiiiuinac posse.-.- flando aiiimavcril, paradiso locuplctaverit, praecepto
pcrpcliiain roali iiccc.s»ilai<!iii,
sorcin imagiui Dci diaboliim imponcrcnl. Quid ergo adiniiiiculavcril, tanlanique curani, ne in aliquo eum
fortius, quid excellenlius, quid niagnificeiiliusadver- gravarei, liabuorit, ut idem praeceptum non in multa
saria poteslalc, si lanuiiii levi coufabiilalioncfccit, distenderet ne quid oncris tiomo, quem tanta beni-
qiianium Deus ncc operibus suis poiuit, ncc muncri- gnilale condiderat, de mulliplicaia lege sentiret. Cur
btrs oblinerc? Maiiifcsliinicst itaquc, in cjus vos parle ergo nunc corpus corruptibile aggraval animam (Sap.
consisterc, ctijus lam inimodicc potcntiam prsedica- ix, 15)? cur ergo grave jtigum esl super filios Adam
tis; nec in cnlluni Dci noslri ullum habere consor- a die exitus de venlre matris eorum (Eccli. XL, 1) ?
lium, qucin nos ul aDqiussiroum,ita omnipotentissi- quandoquidem ipsum Adam nec lege nvtilliplicata
miiin coiiliieinur, qin potcns est, et veritas in circuitu voluit aggravare. Nempe cernilis, quod si in paradiso
cjus, qui liuiuiliatMCIIIvulneratum supcrbum, id est, neino peccasset, ita fecunditas conjugumgenere hu-
diabolmn ct Maniiiueiiiii, vosque ejus asseclas calu- inano locunv illum tantse felicilalis impleret, ut nec
mniantcs iialiiiain , ne vos sponte pcccare fatoamini. anunam corruptibile corpus gravaret, nec jugum
Ipse ergo Dcus niistcr in virtute brachii sui disperdit grave natos homines premeret, nec labor et dolor
iuiniico*suos (Psal. LXXXVUI, 9, 11), per quod nihil miserandos parvttlos erudiret. Unde ergo ista sunt,
aut a vobis, aul a Manicluvisafferri potuit, quod non quoe utique non sunt de nescio qua mala, quam Ma-
veritaiis ejus fuimine dissiiiret. nichavusfingit, aut credil, a nobis aliena, nobisque
AUG.Asscnlalores diaboli non sumus, nec ejus permixta, nisi de noslra viliaia primi bominis trans-
poteslatem,quseDci subjecta est poteslati, adulatorio, gressione natura? Sed miraris homo acutus ac
sicut nobis conviciaraini, procconiolaudis exlollinvus. et non existimas esse credenduin, quod
prudens,
Sed utintm vos non ejus mililes essetis, sicut omnes diaboli
exigua verba cum muliere cnmmixta tantum
barelici: quoruin ille dogmata in auos potuerit, per virium habuisse dicunlur, ut naturalia cuncla bona
* veluscodexMar.,effecluutn. perverterent : quasi hoc loquentis verba fecerint,.
s SicMSS. m vign., frmgensque.
3 Forte,viscerwus calbremsanguinicolorem. non consensus audientis. Non enim, ul dicis, pauca
* SicMss.m vign., sed interdkta. verba serpenlis in conditionem versa sunt nalura-
SiNCT ACGUST.X. ( Quarante-neuf.)
18« OPERIS IMPERFECTI CONTKAJULIANUM,S. AUGUSTINI 154«
liuiri:sed hominis voluntas perdidit bonum, quod couditioiiis fuisse, id est, iion de voluntate, sed na-
reddi non possel hominis voluntale, sed Dei, quandb lurali labeprolala? Poslremo, aude cum assertione
reddendum el quibus reddendum, jusiissimus , po- traducis definifC quodcumque peccalum, non dico'
tentissimus, et nvisericordissimusjudicabil' : quem- iliud primuin, sed inlerim vel de his quaenunc fiunt,
admodum in corpore, sicui janv diximus, volunlale verbi gratia, sacrilegium>flagiliUm,vel malum quod-
horainis potesl ejus visus aufe.rri; quod si fit, sCqui- piam facinus; id est, boecpeccaia quSm delinitionem
tttr coecilas, quam necessitas ferai, vojuntas 11011 au- habeant, explicaio:Difcessine dubio, Voluntas est ap-
ferat; et in aiiiftio pOlest lvoininisvolunlas innoceri- petens quod juslitia Vetat,et unde liberum est abs^
tiam ejus perdere, et non potest reddere. Illud potiiis lihere; Quia si voluntas mala non esset, peccatuni
intuere; quod mala cum quibus hasciiniur lioiiiiries, esse non posset 1. Ad lioc quam rationabiliter assur-
quaecorigenerafi hominibus in paradisi felicitate non gamus iriiehde. 0 bebeludinem, 0 impudenliam non
posserit, profecto nisi de paradiso exisset halura vi- fereiidam!Defihisnon esse peccalum nisi Voluntaiem
tiataj ntihc eis congenerata non essenl. Ista, qtioe liberani, et a jtistitia prohibitam; cum mali naturalis
manifesta sunt, aspice. Non enim niortalium mala a opinio probscribat esse peccatum, cum qno nasciluf
die exilus de ventre hvalrisfilioruiii Adam, ih obscufb homo, nori voluntafium. NOnest ergo verum, culpairi
cohjicimuS; sed in Ittce clarissitha cefiiirnus. Hoec nbii esse, riisi qrise spoiite committilur; quia est cri-
qhia hoh suht ex tiiaiaealienaecommixtiohenatufae; riibh, et maxlrivuiri,quod nori sporite, sed riasbeiido
procul dubib ex depfavatioiie nostrae stitit. Nec libi stiscipitiif. Remitie igituf definilionem peCcati, quari
videatuf indighum, quod subjeeta est diabolo imago Catholicis amica ad vos hec hospitii jurb defieciit,
Dei: hOc ehirii hon fieret, nisi judieio Dei; nec fe- atqlie ea remissa, proba te hoii esse illofum corii-
mbvelur ista damnatio, nisi gratia Dei; Qui eriim ria- militoheni, qui ipsaro substantiam invidia pfavitalis
tufseexeelleiitia, tit imago Dei esset, ad sirivilitiidinem oppughattt. Et ut quod cgimus colligaiiir : aulriiillum
Dei faclus est, nOn est miraiidum, qiiia naiurse de- dbcebitiir VOluntariUm,si est aliquod nalufale pec-
pravatione, vanitati siihilis faclus est; unde dies ejiis catuni; aut riiillum eiit naturale, si ontne peccaiUrii
velUlumbra pnctereunt (Psdl. cxLiii, 4). TU dic, cuf voluntafiiiriv definiitif : conficitufque ex bis, ut aut
iiirttimerabiles imagihes J)ei in parvula aelale nulla neges nasCi possb peccatum,et transeas iii Catiioli-
peccata faCientes; rion adriiillahitir ad regnuhi Dei,'si cofUftvildem; aiit si persiitcris nori aliqiiod, sed hia-
nbii reriiiScanliir.Habent eniiti aliqiiid tiride merean- xiihtihVcfiitieh sirie vOluniaie suscipi pef naUiram,
luf jacere sub diabolo, pfoplCf qiiod non merenlur feddas ridhiCh ttium eiiain Manichaeo, cui lotuni
regiiafp sub Deo; cujus Si Idihini coiiaeferes, nbh pfaestasObsequiuni.
tahta arfogahtia vefba tua fulmiih coriiparafes. AUG.Mignairi te miiii ptilas invidiam cbmparare,
XXI. Jtib. Liquet igitur absolutissime, nrillo Augii- ctini didis, riihil riie a ineo praeceptore differre : at
stintiih a' pfaeceptOresuo ditterfe, sed dispuiationibus ego in Iaudent mearo tua sunvo convicia; nec quod
ejus nbri riiiriiisAdae, qttam coelbforumhalufam pes- cogitas, sed qtiod verbis sonas, revocans ad fidera
simain definifi. Denique ut adhuc aliquid cum eodenv meahi, sicitt me ihtelligere oporlet, inlelligo. Verum
de hiSj quiie egihvus, disseramus : apparet te cliam eriirivdicis, et nescis; sicut Caiphas pomifex perse-
pfihii pteccatinon idem geniis, quod aliarttm puiare cutor Christi, scelera cogilabai, et salubria liesciens
cdljiafuriv.Nam cum dicis flagitia tcmporum secutd- vefba dicebat (Joan. xi, 49-52). Gaudeo prorsus, in
riirii in nalufahv transire non posse, vcrbi gralia, ut bac qudeinter hbs verlitur quoeslione,me nihil a nveb
de peculalore, de parricida, de iiiceslo orti filii gehe- pfoeceptoredilferre; primo, quia ipse Doininus docuit
raiiirim peccaiis nascantur obnoxii; nec ullum criineh me, mofluos esse parvulos, nisi ipse eos vivificet,
esse qubd seminibus misceatur, proeter illud unttm; qui pro onvnibusmorluus est : quod exponens Apo-
apeftissiirie ostendis, illam inobedientianvnoivte ejiis- siolus dicit, Ergo omttestnorlui sunl, et pro omnibus
derii gfenefisarbilrari, ctijus etium coeleroesunt. Vide moriuus est (II Cor. v, 14, 15). Et lu contradicis, ne-
efgo, ihterrbgaiio noslra quanloe sit brevitalis et gans pafvul.os morluos, ne vivificeniur in Clirisio,
Iricis. Si peccaium, quod Adarivcommisil, voluiitate cum falearis morttium etiam pro parvulis Cbristum.
susieeptumest, et potuit ficri naltirale; cur noii Jioec Hoc me doceleliam Joannes omniiim Proeceploris
quse fitiril quotidie peccala, quae vPluhtas Criminosa apostolus, qui dicit, Ideo venisse Filium Dei, ut sul-
«ommidii, in deforihiiaiem et proejudicia seminUm vai opera diabnli (I Joan. m, 8) : quoevos negatis in
coligeruhttir? Quod si ista iion minus iitfoCia,quani parvulis solvi, quasi propter illos non veneril, qni
pltira, iiigenerari neqiieuni; qua lege, qua cOndi- ideo venit ut solvat opera diaboli. Proeceploreseliain
tione, qrio privilegio illud solum vindicatur ingeni- meosnegare non debeo, qui me ad hoc iniclligeiidum
tiim? Si uhius generis peccata sunt, qiioenovimus, suo litterario labore juverunt. Meus proeceptorestCy-
qilot!lex afguit, quoe*quitas puuit, et illud primi ho- prianus, qui dicit, Infanlem secundunv Adam car-
niiiiis,qtiod vOluntatecommissumet aequitalepunitum naliter natum, conlagium morlis aniiquaeprima nali-
esi; ctir rioh aut ista ex illo intelligimus,aut illud ex vitale traxisse,ethocipsoad remissioncm peccalorum
istis? Aut si rivutuo sibi tesiimonio esse nonpossunt, accipiendam facilius accedere, quod ei reniittuniur
pua impudentia detiegafur illa praevaricatio alterius
1 vignierius,peccatumnonesset.iiss.,peccatumemnoit
• velus codexPort.,judicabat. posset.

|g49 LIBERSEXTUS.
non propria, sed alienapeccata (Epitt. 64, arf Fldum).
Meusest praeceptorAmbrosius,cujus non soltimlibrPs
legi, sed verba etiam loquenlisaudivi, et per eum lava-
crum regenerationis accepi. Longe Sura quidem im-
par meritis ejtis : sed confiteor el profiteor me in hac
causa nihil ab hoc meo praeceptoredifferre. Cni absit
ut audeas praeferre Pelagium prseceptorem tuum :
qnem lamen ego contra te de Ambrosio teneo lestenv
meum. Pelagius enim dixit, qtiod ejtis fidem et pu-
rissimom in Scripturis sensum ne inimicus quidem
ausus est reprehendere (Pelagiusj de Libero Arbitrio,
Ub. 3). Queth sic lu aiides feprehendere, iit quod ait
discordiam carnisper pracvaricatiOtieniprimi horiiinis
in nostram verlisse natufam (Lib. 7 in Luc. xii, 53),
et qnidqtiid aliud de vitiafa per Adahi natura humaria
«eiisit et dixit, Mahichoeiaflirmes essc commehlutti.
Sane testiiiioniuni praeceploris tui in boc larito vifo
ex parte cttstodis, qtiod etiin non audes apKfte
reftfehendefe : sed cUm milii hominalim cohvicia-
ris lingua maledica el fronte pfoterva, pfofeclO et
illum et alios, qui eadem senserunt atque dixefurit,
Ecclesiaecaiholicae hvaghos ciarosque doctores tatito
nequius,quanio obliquiuscrinvinaris.Ego itaqtie adver-
sus te et riieaihdelendo ct iilofum fideiu^quos palam
times babere inimicos, etinvitus 1 patcris jtidites.
Absil autem ut apud tales judices valeant aliqiiid af-
gnnentatiohes tuoe, in quibtis peccato illi magrio,
hoe est, praevariGationiprimi homihiSj peccata coh-
sequentium lemporum cOmparaSjet putas si Scelefe
primi bominis natura generis humahi hvutata esls,
fctiamnunc parentum scelera naturam debuisse mu-
tare filiorum. Hoecenim dicens non respicis peccato-
res iUos, posteaquam peccatum illud grandefeceftiiit,
et de paradiso esse dimissos, et a ligno vitae tarila
•everitate prohibitos. Numquid scelerali temporura
istorum in aliquas inferiores terras projiciuhluf deboc
orbe terrarum, cum hic ipsa scelera quamlibet magna
commiserint ? Numquid a ligno vitse, quod iit liac mi-
seria nullum esi, prohibentur? Sed pcrsislit generis
humani locus et vita, in quibus el homines impiissinii
vivunt: cum videamus illorum impiorum locum et
vitanij sicul Crat ante peccatum, post peccatum non
potuisseconsistere. Debuerunt autem, secundumopi-
nionem veslfami parvuli nulloreatu obligaii, mox ut
nascunlur, tanquam innocentes3 imagines Deiperferri
ab Angelis in paradisum Dei, et illic sine ullo labofe
Ctdolore nulriri, ut siquiseorum peccasset, ipseiride
mefito projicereltir, ne crescerentimitationepeccata.
Nunc vero ciim solus audieritqui in paradisi felicitate
peccavit, Spinds et tribulosterra pariet libi, maledicta
ih omnibu»operibus iuis; et in sudorevultus tui edes
panemtuum : nullura hominum videmusa poenalabo-
ris alienum; qui utique labor beatos habitatores pa-
radisi non erat gravaturus. Et cum sola mulier ejus
audierit, In iristitia paries filios (Gen.m, 1(5-19);.
nullam parieiiliuroab hoc supplicio scimusimnvunem.
Numquid ergo ita estis absurdi, ut aut in paradiso
1 Editi,invictus.casligamurex Mss.
* vetuscodex Mar.,vitiaiaest.
• HicauctoritateSiss.addimus,innocentes.
^
1550
exislimetis homines istas aefumnas fuisse passnros si
nemo peccassei, quas manifestissimum esi. Deum
nonnisi proevaricatoribusillis luuc hominibus iniuiis-
se; aul nunc eas negetis eoruni posteros perpeii para-
disi exsules, el tibique lerrarum tol ettantasmiserias,
perferenles ; aut diciuri estis, quanto magis quisquo
est peccator et impius, tanto magis ejns agros parete
spinas et tribulos, et tanlo magis eunt sud.ire labori-
Jius; et quantoesl quoeipieinulier iniquior, taiitne.un
parientem dolores perpeii graviorcs? Sicut ergo poe-
nae humanarum miseriarum, quas eoinniuniier perfe-
runt filii Adam a die cxitus de venlre maiiis eorum,
ideo sunt omnium, quia parentes cohihvuiiessuiit om-
nium, de quorum pnjevaricatione ista VenerUnl: ita
ipsorum duorum prsevaricatiotam magiuimpeccatuhi
debet inlelligi, ut posset omnium ex viro el mriliefe
nascentium in doterius nnitare uaturam, et commuhi
featu tanquam haeredilarii debiti obligare cliifogfa-
pbum. Quisquis ergo dicil talem conditionem quo-
rumlibet delictorum , quaehunc commiilrintur, esse
debuisse, quaiis fuit Condilio dclicli illius, qtiod in
illius Viloetanla lelitiiate, el tanla non pcccandi faci-
lilate commissum est; etiant ipsas duas viias debet
oequare, eam scilicet quaenunc agitur, et eam quae in
illis sanctis el beatis deliciis agebalur. Quod si esse
stolidissimum ccrnis; desine de peccatis praesenlis
soeculivclle pncscribefe, ne illud iitagnum peccalum
babeal su.amvim et suuro nieriturrisihgiilafe. Qtiari-
quam et in hac vitaomnipoicns ct jusitis ille qui dicit,
Reddam peccatapalrum in fitios(Exod. xx, 5), pareh-
tum realu eliam posleros ifrctifi salis evideriter
ostendit, el quantvis niiiiore nexu, tameh haefedita-
rios debitores ficri, nisi eos, sicut jam in Stiperiofibtis
htijus operis pariibus dispuiavimds, a virictilo illitis
proverbii, quod dici solet, PulresmanducaveruniuvUm
(icerbam,el denlesfiliorumobslupuerunt(Jerem. x&xi,
20), non vestrum argumentum, sed hOvumTesiameh-
lum, nec generalionis natura, scd gratia regenefatio-
nis absolvat. Dcfiniiio vcro illa peccati, ubi intelligi-
tur volunlas appetens quod justitia vciat, et unde
liberum est abstinere, illius peccati definilio est,
quod lanlummodo peccatuni esi, non quod etiam poe-
na peccati : qtiod nescio quoties tibi jariv ad ista
respoiisuni cst. Qui cnim dicit, A'o»quod volo, bo-
nutn facio; sed quod nolo malhm, hoc ago (Rom. Vir,
15); non ilii ab lioc maio liberum est abstinere, et
ideOinvocal iiberatorem, quia pcrdidil libertateni.
XXII. JUL.Tempiisadmonetut adalia traiiseamus
sed in codem loco restarc aliquid iudig.-.aiimiecoui
pellor. Tune audcas dicere Adarovol-miut<» peccas <
Unde tibi venit boc somnium? Quia iniquum, inqni-
erat, ut imputaret in peccalum Deus, uisi a qu-
alistinere Jiberum nosset. Quidefgo? lianc jtistiiiam
ille princcps tenebrarunvqiiem colitis, ad momehlum
ei erediderat, et eam propedieui reposcens Jiunc
Deum omni wquitate destituit, ut qui iniellexerat a
primordio non esse iinputandum in peccatuin, nisi
tinde liberum fueral abstinere, per omne reliqnum
lempusa cunctis nasceniibusnoverit abstinere iiberum
im OPERIS JMPERFECTI CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI 1852
non fuisse ? Postremo, unde tu nosti illud ianlummo- tur (Gen. xxv, 23)? Eadem propaginis naiuralia jura
do justum fuisse, ul in Adam nisi voluntarium crimen fecerunt, ut Israel dicatur servisse in jEgypio (Deut.
non possit ulcisci; si injustum esse non nosli, impu- xiv, 22), Israel profectus esse ex jEgypio (Exod. xiv,
tari cuiquam in crimen, quod fatearis sine volunlate 30), Jsrael in terram promissionis intrasse, Israel
susceptum ? Aut ergo opinionem traducis juslam pu- adeptus bona vel experlus mala, quaeilli populo Deus
labis, ut Dei possit convenire sententiae, cum imputat vel praestitit vel inflixit. De quo eliam scriptum est,
peccatum parvulo, quod sit nulla ejus voluntate cora- Venietex Sion quieripiat et averlal impielatema Jacob;
missum; et cogeris illud quoque justum cl Deiconve- el hoc illis a me testamenlum', cum abstutero peccala
niens judiciis profiteri, ut Adaeimpntaverit in pecca- eorum (Isai. LIX,20, 21); cum ille homo, qui hoec
lum, quod noveral ab eo non voluntale, sed substan- duo nomina propria primus et solus accepit, Jonge
tiae suae deformilate prolatum : perque hoc ipsum ante defunctus, bona vel mala ista non viderit. Haec
nulla erit tradux, nec depravala operantis arbitrio, propaginis naturalia jura fecerunt, ut idem populus
sed male institula ab exordio natura reprehendetur, decimaretur in Abraham, non ob aliud, nisi quia in
confiteberisque te esse Manichaeum.Aut si resipiscens Jumbis ejus erat, quando decimalus cst ipse propria
injuslum esse dixeris, ut Adam teneretiir reus pro voluntate (Hebr. vn, 9, 10), ille aulem populus non
nalurse.suae cnlpis; irrefutabiliter consequitur, sce- propria voluntate, sed naturali propaginis jure. Quo-
lestissimum esse, si Abel, Enoch, Noe, ef omne ho- modo autem idem populus fuerit in lumbis Abrahae,
minum genus obnoxium crimini originali censeatur. non solum ex illo usque ad tempus quod scriptum est
Quod facinus judicii si adinoveas Deo tuo, solus pro in Epistola ad Hebraeos,verum eiiam ex ipso usque
omnibus remanebit reus; apparebitque, quod semper, ad hoc lempus, et ab hoc nsque in finem sseculi, quo-
non ipsum esse, quem catnolici oequissimumin Tri- usque filii Israel alii ex aliis generanlur; quoroodo
nitate veneramur. Qnod si a Dei acciisatione destite- ergo esse poiuerit in lumbis unius bominis tam innu-
ris, Manichseaetraducis, qua bactcnus confossus es, merabilis hominum mulliludo, quis eloquendo expli-
vel redivivus dogma damnabis. cet, quis saltem inveniat cogitando? Neque enim
AUG. Hinc est quod vehemenier erratis, hinc eslis semina ipsa, quorum est quantilas corporalis, licet
hseretici, hincadversus catbolicam fidem, quaeevilans singnla sinl exigua, ex quibus singuli quique nascun-
liaereticos,eloquia divina seclatur, eisque munilur, tnr, si congesta essent ex quibus lot homines nati
novilias machinas humanis el vanis argumentationi- sunt atque nascnntur, et in linem usque nascentur,
bus componere audelis; qironiam nescitis, et quod potuissent lumhis unius hominis conlineri. Vis ergo
intelligere non poteslis, credere recusatis, quid valeant nescio quse invisibilis et incontrectabilis secretis na-
in seriem generalionis semiiuun nexus1, et in creatu- tnralibus insila est, ubi jura propaginis naturalia
ris qtias Deus alias ex aliis secundum genus siium deliiescunt, propier quam vim tamen non utique
nasci voluit, quania sint et quam sint \ eflahilia, mendaciter in lumbis illius patris fuisse dicuntur,
quamque eiiam nullo penetrentur sensu, nulla cogila- quotquot ex illo uno poluerunt generationum succes-
tione comprehendaritur naiuralia jtira propaginis; sibus et mulliplicaiionibus propagari. Non solum au-
unde iste sit insitus humano generi affectus, ut tem ibi fuerunt, vernm eliam illo sciente et volente
oranes, quanlum ad ipsos atiinel, cerios filiosvelint decimato, et ipsi sunl decimati neque scientes neque
habere : cui rei proficit in feminis castis foederisfides volenles, qiioniam nondum exstiterant qui scire ac
cmijugalis; propter qnod phil isophus PI.iio jure velle polui=sent. Hoc porro ideo dixit illius sacrae
displicuii, quia censuii permixle uiendum fcminis, in anctor Epistolop,ut sacerdoiium Chrisli, quod figurabat
ea civilaie, quanv disputando velut optimam formals, sacerdos Melchisedecb,qui decimavit Abraham, proe-
eliam ipse quid volens, nisi ut onnibus niinoribus poncret Levitico sacerdolio; docenseliam ipsumLevi,
majores eanv rcdderent charilatem, quam videbat fi- qui decimabat fratres suos, hocest, decimasab eis acci-
liis ipsam debere natnram, cum quisque cogitaret esse piebal, decimatum fuissea Melchisedechin Abraham;
posse filium suum, cujus eam videret oeialem, ut ex quia et ipse in lurobis Abrahaeerat, quando decima-
quacuinque feinina ignota qua indifferenler usus vit eum Melcbisedech, id esl, ab eo decimas accepit.
psset. suo natus seroine non immeriio crederelur. Ac per hoc Chrislum, cui dic.lumest, Tu es sacerdos
Qnid ? illam vocern nonne de visceribus cunctorum in mlernumsecundumordinemMelchisedech(Psal. cix,
patrum Cirero emisil ad (ilium, ad quem scribens 4), non vultintelligi decimatum; ut Leviticosacerdo-
aii, « Sobis es omnium, a quo me in omnibus vinci lio rnerito prooferatnr(Hmbr. vn) : Melchisedechenim
velini? » Nonne ipsa quoe occullissima esse diximus, decimavit Abrahams, non decimatusest, sicut Lev: iu
ei lanien plus quam credibile esl valere cognoscimus, Abraham. Siautem quaeritur, quomodo Chrisius non
nainralia propaginis jura fecerunt*, ul duo gemini fuerit decimatus, cum eliam ipse, quod manifeslum
non solura iiondum gignentes, verum etiam nondum est, secundum originem carnis fuerit in lumbis
uascenles, adbuc in uiero matris, duo populi diceren- Abrahse, quando a Melchisedechpaler ille decimatus

1 Editi,SPXUS. Ms.Port., nexus. 1 Sic Mss.Editi autem, et auferat imquitatema Jacob,

' rdivi,fo iium.Aptius ex Mss. et hocillisa me teslitnonitim.
3 vignierius,juracasligaatur
fueninl. Ex Mss. hie et infra emen- 2 Duoshicversus, nempe a verbis, non vull,
usquead
damus,fecerunt. verbuni,Abraham,auctoritatoMss.restituurrus.
1553 L1BERSEXTUS. If54 m
'
estjniliiloccurrit^nisi^qnodMaria quidem malerejus, patrem generis liumani, ac sic etiam palrem Cbristi,
dequacarnemsumpsit.decarnaliconcupiscentiaparen- qui pro salute lvominumfactus est bomo, ab illis vin-
ttim nata est; non aulem Christum sic ipsa concepit, culis lunc solutum, non merito suo, sed gratia Dei
quem non de virili semine, sed de Spirilu-sancto per Jesum Chrislum Dominumnostrum, non inaniter
procreavit. Non ergo perlinuil ad rationem virilis creditEcclesia. Hoc ergo imputayit in peccatum Deus
seminis, per quain fuerunt in lumbis Abrahse, quos primo Adoe, unde abstinere illi liberum liiit : scd
in illo decimatos esse sacra Seriplura testatur. Con- ipse prinvus Adam nalurae lam excellenlis fuit, quo-
cupisccntia porro carnis, per quanvjactus carnalium niam vitiata non fuit, ut peccatum ejus tam longe
seminura provocatur, aut nulla in Adam fuit anlc majus cavterorum peccatis essel, quam longe mclior
peccatum, aul in illo vitiala est per peccatum. Aul ipse coeterisfuil: unde et poenaejus, quee peccatunv
enim sine illa poterant et genitalia congruenler mo- ejus conlinuo subsecuta est, tam grandis apparuil, ut
veri, et conjugis gremio semen infundi, si nulla tunc continuo eliam tenerelur necessitate moriendi, cujus
fuit, aut ad nulum voluntatis etiam ipsa servire, si erat in potestale non mori; et de loco tantee felicita-
fuit. Nunc autem si talis esset, nunquam caro contra tis foras continuo mitteretur, et a ligno vitae conti-
spiritum concupisceret. Aut ergo ipsa vitium est, si nup vetaretur. Hoc autem quando faclum est, in
nulla fuit ante peccatum ; aut ipsa sine dubio est vi- lumbis ejus eral genus bumanum. Unde secundum
tiata peccato; et ideo ex illa trahitur originale pecca- illa, quse proclocuti suraus, nimisocculla elmultum
tum.Fuit ergoin Mariaecorpore carnalis materia, unde valentia naluralia jura propaginis, consequens erat ut
carnem sumpsit Christus : sed non in ea Christum qui erant in lumbis ejus per concupiscentiam carnis
carnalis concupiscentiaseminavit. Unde ille natus est venturi in hoc saeculuro,simul daranarentur; sicut
ex carne cum carne, in simililudjnelamen carnis consequens erat ut qui co jure propaginis et ratione
peccaii, non sicut alii homines in carne peccati: seminiserant in lumbis Abrahae,simul decimarentur.
propterea originale peccatunv in aliis regenera- Omnes itaque filii Adaeinillo aspersi sunt contagione
tione dissolvii, non ipse generalipne contraxit. Ideo peccati et mortis conditione devincti. Ac per hoc
Adam primus ille, secundus iste; quia sine carnis quamvis sint parvnli, et bonum quidquam vel malum
conCupiscentiafactus ille, nalus est iste : sed ille lan- non agant voluntate; tamen quia induti sunt illo, qui
tura homo, iste vero et Deus et homo : et ideo ille voluntate peccavit, trabunt ab illo peccati reatum,
poiuit non peccare, non sicut iste peccare non potuit. morlisque suppliciuni : sicut parvuli qui Christo in-
Frustra ergo peccalo illius peccata filiorura ejus duuntur, quamvis nihil boni fecefint sua voluniate,
quamlibet magna et horrenda, vel aequare, vel etiam sumunt ab illo parlicipationem justilioe, et vitae proe-
praeferre conaris. Illius natura quauto magis sublimi- miuin scmpiternoe.Ita lorroa fuluria conlrario Chri-
ter stabat, tanlo nvagisgraviter concidit. Nalura illa stus ostendilur, propter quod ait idem apostolus : Sic-
talis fuit, ut nec mori posset, si peccare noluisset: ut induimus imaginemlerreni, induanms et imaginem
natura illa lalis fuit, ut in se discordiam carnis, et ejus qui de coeloest (I Cor. xv, 49). Quoecum ila sint,
spirilus non habercl : natura illa lalis fuit, ut contra ille dicat, peccalo et morte priini Adanv non indui
vitia sua nulla cerlaret; non quod ei cedebat, sed qui nascunlur, quisquis dicere audet, juslitia et vita
qnod in eo nulla erant. Tunc crgo debes peccala Adara secundi non indui qui renascunlur : quamvis
posterorum ejus peccalo ejus aequare, si talem; tunc nec illi peccatum fecerint unde liberum est abstinere,
vero et majora ea dicere, si meliorcm naluram po- nec isti justiliam quam liberum est facere.
tueris invenire. Natura quippe rationalis quanto est XXIII. JUL. < Jllud ergo peccatum, quod ipsum
ipsa superior, lanto ruina ejus pejor, et peccatum hominem in paradiso in pejus mutavit, quia multo
ejus quanto incredibilius, tanlo cst damnabilius. Ideo est grandius qitam judicare nospossumus, ab omni
angelus irreparabiliter cecidil, quoniam cui plus da- nascente trahitur » (De Nuptiis et Concupiscentia,
lur, plus exigitur ab eo (Luc. xn, 48) : tanlo ilaque lib. 2, i). 58). Quis lihi dixit quoniam peccatum
plus debebat obedientisevolunlariae,quanto plus ha- Adsemulto liieril granditts quam Cain ? mullo etiam
bcbat in bonilate natnrse : unde sic punitus est non quam Sodontitarum ? multo postremo immanius quam
faciendo quod debuit, ut nec velle jaro possit, acter- tuum atquc Manichoci? Certe in historia nulla islius
nis etiam crucialibus destinalus. Adam vero in lam vanitatis invenitur occosio. Jussum fuerat ut edulio
multis posteris suis, ut eos ullus numerare non pos- unius arboris abslineret : rudis, imperilus, incaulus,
sit, gratia Dei per Jesum Christum Dominumnostrum sine experimenlo timoris, sine exemplo justitise,
a sempiterno supplicio liberatur, et in se ipso quam- suggestu mulieris usurpavit escam , ctijus illexerat ct
vis a sua morte post annorum aliquot niillia, quando suavitas, el vcnustas. Vide ' bic transgressionera
Christus pro nobis morluus ad loca mortuorum, non fnisse mandaii. Admissa est praevaricalio una de cse-
necessilate, sed potestatedescendit, et dolores solvit teris, quas diversis temporibus peccantium sludia
infcrni (Act. u, 24). Sic enim eum intelligenda esl a perpelrarunt: non luit amplius, qtiam cum populus
delicto suo eduxisse Sapientia (Sap. x, 2), quia per Israelis inlerdictis ulebalur animalibus. Causa enim
carnem sanctam unici filii Dei s quam progeneravit, peccali haud in qualilate pomi erat, sed in transgres-
1 Hocetiamloco ex fideMss.additur, nisi; acvn pro- sione mandati. Quid"ergo lale fecit Adam, ut pecca*
ximesequentiversu, parenlum. 1 Codexport., video. '
' vetus codexMar.,filiisui Dei.
1555 OPERIS lMPERFECTI CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTlNl 155f
tum ejusexstitisse supra oesliroationemhominum cri- ingeus culpa , et Jevts poena : sed hpminnin iuair
mineris ? Nisi forle el hoc secundum mysleria Mani- clis hoc videtur, qut nec mysteria ista cognoscnnt,
chsei, qni a decerpiione pomorum et omriium nascen- el bominum culpas tani Iiquido alque integro exa-
tium nianus cohibel, ne parlem Dei sui lacerel, quam mine, quam Deus pensare non possunt. Spdomitos-
corticibus ct graminibus opinatur inclusam, tu quoqtte saneigne super illam lerram venienle de coelop
Adam graviter deliquisse, quia cum esu pomi, Dei tui poena suis factis congruehle , sunf consumpli (Gett.
subsianliam laceraverit, arbitraris. Ofurorem! < Quia xix, 1-25) : sed ibi erant et parvuli, le pafrono,
mullo est grandius illud peccatum, quam judicare nos puri et liberi ab oroni conlagione peccati , nep
possnmus, ab omni, »inquit, < nascenle trabitur. » tamen justus et misericors Deus tot innpcentes ima.«
Majiis ergo fuit crimen pomum edere, cum npn lice- gines suas per-Angelorum ministeriuin, qupd pi fa-
ret, quamsancliim Abel parricidali livore confodere., cillimum fuit, ante rapuit de ineendio Sodomorum,
quam hospilunv in Sodomis et sexuum jura violare, aut sicut tribus illis in camino viris {Dan-nr, 49, 50),
quam filios suos jam sub lege daemoniis immolare, innoxias eis flamnias , quibus parenles eorum crenva-
quam innocentes poslremo nullius conscios volunta- bantur, omnipotens praebnit. Ista considera , jsla dji>
tis, recens opus Dei, diaboii regno subdere, meritis» ligenter et pie cogila; et videns in hoc saecujopusil-
que conjungere, quam Deunv iniquitatis arguere, los cum magnis, pariter talibus miserjis subjacere,
quam honorabiles nupiias lenebrarum principi depu- quales nullo modo possent in Dei paradiso, si riemo
tare, postremo parvulos, quia nascanlur per gene- peccasset, existere; agnosce originale peccalum, et
rantium voluplalem , omnibus profanis, omnibus pi- justtim grave jugum super fiiios Adam a die cxitus
ralis pejores pulare? Quod non fingo, sed colligo : de ventre matris eortim (Eccli. XL, 1): et noJi eos
tu quippe illud peccaium ita universis criminibus ma- tua defensione amplius aggravare, aegrotisvpj mor?-
jus grandiusque dixisti, ul ntillo possit aequiparari tuis salvalorem et vivificatorem denegans Gbristura.
realu. Hujus autem tam rtvali magui, quod omnibus Nam si quaeris, quis mihi dixerit quam magnunapeo
vitiis praeponderat, plenos advenire parvulos asseye- catum Adam perpetrafit, ipse est qui dixit et ti.bj;:
ras. Bene itaque intelleximus, quod quanto majoris sed si babes aures audiendi, audies eum; habebis
peccali parlicipes sunt, lahlo in condemnatione sce- aulero eas, si non illas tuas arbitrio Iribuas, sed ab
lestis omnibus proeferanlur. illo accipias qui dixit, Dabo.eis cor cognoscendime,
AUG.Propter verba mea, quse posuisti de libro meo, el aures audientes (Baruch. n, 31). Quis eninv, nisi
velut rcfelleuda, si posses, tibi dixi, Itlud ergo pec- qui lalibus auribus caret, non audil Scripturam sine
catumquod in paradiso ipsum Itominemmulavilin pe- ulla Obscurilate velambiguitatedicenlem homini pri-
jus, quia multo esl grandius quam judicare nos possu- mo peccatori, Terra es, et in terram ibis{Gensi(i, 19)?
mus, ab omni nuscenletrahitur .'quaerisa me quis milii Ubi evidenter oslenditur, non eum fuisse vel carne
dixerit, qnod peccaium Adae mullo fuerit grandius moriturum, idest, in terram, undecaro ejus sumpta
quam Cain, mullo eliam quam Sodomitarum. Quod fuerat, morte ipsius carnis iturum, nisi propler pec*
ego quidem non expressi verbis meis, scd ea tu sic in- calum hocaudire perpeiique meruisset, unde poslca
tellexisli: ego enim dixi grandius quanv judicare nos dixit Apostolus, Corpusquidem mortuum est propter
possumus illud esse peccalum; non dixi grandius quam peccalum (Rom. vn, 10). Quis non audiat, nisi qui
Cain yel Sodomitaruro. Prohibiti enim ponii usurpa- lales aures non habet, dicenlem Deumde ipso Adam,
tio, quoniam sic vindicala est, ut natnra qusepotesla- Ne aliquando exlendaimanum suatn, et sumalde ligno
tem non moriendi babebal, haberet moriendi neces- vitm, el edat, eivivdt in teternum; et dimisit illum Do-
Silalem, procul dubio judicia cuncla excedit lmmana. minus de paradiso voluplatis (Gen. m, 22, 25)? Ubi
Pomum qtiippe lege Deivelitum manducare, leve vi- utique sine labore et doldre ullo viveret in aeternum.
deretur esse peccatum: sed quanti boc eesliniaveritqui Voluptas quippe illa paradisi, quod nccesse est fa-
rion potest falli, safis apparet grandilate supplicii. Cain teamini, si l christiarium nomen nondum estis obliti,
vero fratricidae apparet omnibus imroane peccatum , non turpitudinis, sed bealitudinis cogilanda est. Haee
et scelus esse corislat horrendunv : quod si, ut lu ergo poena, quam meruit Adam, ne viveret in «eter-
facis, pomo illicite decerpto, per humanum compa- num, et ideo dimissus est de loco tantae bealiludinis,
relur examen, ridicula comparatio judicabilur; qui ubi si esset, neque peecasset, procul dubio viveret
tamen fralricida, quamvis quandoque moriturus, in reternum, quam ihagna poena est, tam inagnum
riec morle punitus est, qtia solent liumanis judiciis debemus inielligere peccatum, quod ea poenadigniim
talia crimina vindicari. Ail quippe illi Deus : Opera- fuerat vindicari." Quid igittir agis , obsecro te, cum
beris terram, el non adjiciet virtutem suam dare tibi; peccatum Adae tanta extenuare conaris instantia,
qemensei tremenseris super lerram. Et cum ille au- nisi Deunvarguis immanis liorrendoequessevitise, qui
diens terram non sibi daturam fructum secundum hoc lanta , non dico severitale, sed crudelitale pu-
laborem suum, et super eam cum gemitu et treinore nivit? Quod de Dep, si nefas est sentire , cur non
mlserum se futurum, magis moriis formidine quate- qiianlilatem culpae, de qua homines judicare non
relur, ne quis ei facerct, quod ipse fecerat fratri; possunt, judicante juldice incomparabiliter justo, de
posuit,ei Deus signum, ne quisquam eum, cum in- poenaegranditate metifis, et tuam linguam a sacrilega
venisset, occideret (Gen. iv, 12 - 15). Ilie rursus 1 vign., nisi. MeiiuscbdexPort,, si.
1557 LIBER SEXTUS. 1B58
Ioquacitate compescis? Ego aulem iniquitatis non AUG.Tua conviciosaJoquacitas rabiem mihi objecit
arguo Deura, cujus dicp justura jugum snper filios oris obsceni. Nunvquidego sum defensor laudatorque
Adam a die exitus de yentre matris eorum : sed tu Iihidinis?Numquid ego ausps sum concupiscentiam
polius iniquum facis Deum , qui putas eos hoc perpeti carnis, qua caro concupiscit adversusspiritum, para-
sine ullo merito qualiscumque peccali. Nec propter disi etiam possessione ditare ? In queriv locum lanti
opus quod fecit Deus, sed propler vitium quod inse- decoris et pacis, simul intrpojuxisti aut belluni, quo
vit inimicus, eos sub eodem inimico esse dico, qui ad peccandura impellenti laudabiliter repugnatur,
ex primo ltomine nascuntur, si in seeundo non rena- aut dedecus, quo turpiter ei cedilur. Cur
ergo lam
scuntur *vIn quibus lu EccJesiamcatholicam crimine conluineliose insurgis in me, nec respicis te ? Nam
majestatis accusas, si, ul dicis, non eruuntur de po- ego non accuso Deunv; sed tu, quidicis paryulos nul-
testate tenebrarum, cum baptizantur parvuli, et illa, lum ex prigine irahere peccatum, quihus ille impo-
priusquam baptizentur, exorcizat et exsufflat tot ima- suit grave jugum. Nec incesso innocentiam cum
gines Dei. Nec honorabiles nuptias deputo principi oequitalisinjuria : sed tu oequilalifacis injuriatn, qui
tenebrarum, quas purgo ab omni noxa libidinis, si tantam dicis habere parvulos innocentiam; quos l
ea bene utuntur intentione propaginis. Tu vero malum tamen, si quod ipse sapis, yerum esse sciret, gravi
quo caro concupiscit adversus spiritum, constiluere jugo aequitas npn punirel. Nec inficior verilali, nec
iri paradiso non perborrescis, hoc est, in Joco tantae Deunvcriminor ; sed lu potius. Verum enim dixit
pacis, tantoequietis , tanUe honestalis, lantse felici- Apostolus , Corpus ntorluum est propler peccatum
tatis. Nec parvulos non habentes nisi originale pec- (Rom. vni, 10): quod lu negas. Deutn vero quomodo
catum, omnibus flagitiosis et sceleratis, utcalunmia- non criminaris, cui miserias, quas negare non potes,
ris, judico esse pejores. Aliud esl enim pcccato a se iniputas parvulorum, nullunv babentium miseria di-
commisso gravari, aliud alieni quamlibet magni con- gnutn originale peccalum a ? Ac per hoc concjusiptpa,
tagionc respergi. Propler quod parvuli ad reniissio- quae deforniitatem nobis ingerit, nullius rationis se-
nenv peccatorum, sicut ait Posnus, poena vestra, qtiitttr veritatem.
Cyprianus , hoc ipso facilius accedunt, quod eis re- XXV. JUL.Veruni quid nos lam obstipe yeritatis
mittuntur non propria , sed aliena peccala (Epist. 64, solius rationem sequendam pulamus ; cum inimicp-
ad Fidiun). Tu aulem, cum parvulos, non solum, rum noslrorum phalanx ipsis innitatur rerum peri-
quod et nos dicimus, nullum ex propria yoluntate culis, et insurgat in nos aerumnarummunita .*suflfa-
fecisse, verum eliam nullum dicis ex origine traxisse giis? Vult quippepudore coeuntis, dolore parienlis,
peccalum, injustum procul dubio facis Deum, quod sudore laboranlis, transmissionem culparum et pce-
libi jam saepe diclum, ssepiusque dicendum est, narum in semina comprobare ; ul hisvidelicet
signis,
qui eis imposuit grave jngiim a die exitus de venlre diificiliiinvpartuum , agricolarum sudautium, et du-
malris illorum. Sane ut inlelligas quomodo parvuli mosorupi novalium, crimen naturale credalur, cujus
ex Adam nati, el parlicipatione peccati illius hominis merito per lot incommoda genns exercealur huma-
obligentur, et lamen ipsitrs realui non aequentur, at- hum : quod quidam per Adae peccalum, mortale opi-
tende Christum, qucm legisli esse formam fuluri nantur effectunv.Ideoaulem dixi, Quidani, quia prin-
(Rom. v, 14); et vide quemadmodiimparvuli in illo ceps eorum Augustinus hoc quidenv erubuit dicere.
renaii, et ejus parlicipcs justilioe fiant, et ejus meri- Deniquescribit ad Marcelljnum, morlalem Adam fa-
tisnon audeas eoscomparare. Tu quoque in Imjusope- ctunv videri : sed elegantia splila subdit, nvorlemsli-
ris lui Iibro secundo (Supra, capp. 189, 190), in pendium iniquilalis fuisse : et queni faietur morta-
Adam peccali formam , quia prior peccavit Eva , noii liier instilutum secundum naturam, mori non potuis-
primam dixisti esse, sed maxiuiam; sicut iu Cbrislo se pronuntiat. Illse ergo adversus nos, quoe leguntur
jusliliae formam non primam esse, sed maximam, in Genesi, senlentiac proferri sojent, quibus Adapi
quia fuerunt jusli et anle ipsum : quod a le dictum atque Eva vexantur, de quibus disserendi jam esf
si oblitus non fuisses, non bic Ad;e peccalum cxte- lempus. Dixil, inquit, Dominus Deus serpenti: Quia
nuares, in qu« siaximam formam peccati exsiitisse fecisli hqc, tnaledicluslu ab omnibuspecprfbus,et ab
confessus es'. omnibus besliisqum sunt super teijqm : super peclus
XXI"". JUL.Sed cur tibi de inimicitiis innoeentioe et venlrem ambulabis,et terram manducabis omnibus
commoveatur invidia, cum petulantia et rabies oris diebus vilm tum ; et inimiciiias ponam inler te el mu-
olisceni nec divinitaiis honore frenetur ? Accusas lierem, et inler seinentuiitn et semeriejus. Ipsa luum
enim parvulos, sed Cum Deo ; incessis innocertliam, captabilvcaput, el tu illius captabis catcaneum. Mu-
sed cum oequilatisinjuria ; inficiaris veritati, sed cum lieri vero dixit : Mulliplicans multiplicabo tristilias
ejus criminatione quem Deum luiim faleris. Ac per tuas et gemilum luum ; in trislitia paries filios, el qd
hoc, etsi nosdeficeremus rationis auxilio, abunde ta- virumluum conversiotua, et ipse lui dominabilur.Adce
men tradux peccali asserlorum suorum deformitate autem dixit : Quonittm audisti vocem mulieris tuce,
corrueret. 1 vignierius,et. AtMss.,qups.
1 ExMss.fide adjecimus,siin secundonon renascun- 5 HOC loco, nullumliabentiummiseriadignum
tur. r estituiinusex ' "" •'"'"'
brtginqte
-'* codexPort.,formampeccaticonfessuses; omisso,ex- peccatum, Mss.
3 sic Mss.At editi,inimica.
Sltiisse. k$A\ti,cateabit;repugnantibusMss.
1559 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM, S. AUGUSTJNI 1560
et manducasti de ligno, de quo prmceperamtibi de eo prorsus verbaobjecla sunt Coelestioinepiseopalijudi-
solo ne manducaret ex eo, maledicta lerra in operibus cio Carlliaginensi. Hoec objecta sunt el Pelagio
luis ; in tristilia manducabis eam omnibus diebusvi- in episcopali judicio Paloeslino( De Gesfis Pelagii,
tm tuoe; spinas el iribulos edet tibi, et edes [enum agri nn. 25, 60, el de Peccato Originali, nn. 3, 4 ). Hoec
tui: in sudore faciei tuce edes panem luum, donec quippc de hac re inter nos et vos vertitur quaestio,
convertaris in terram de qua sumptus es ; quottiam utrumAdam, sive peccaret, sive non peccaret, mori-
terra es, et in terram ibis (Gen. m, 14-19). Has ergo lurus essel. Nant quis ignorat, quia secundum de-
sententias ad testimonium ingenitaj iniquiiatis assu- finitionem, qua immorlalis dicitur iile qui non polest
l
mitis, concionaminique non fuisse in pariendo fe- mori, morlalis autem qui poiest mori, Adam poiuit
minas dolituras, nisi ad eas cum peccato Evsefecundi- mori, quia poluit peccare ; el ideo mori merito cul-
tatis illius serumnatransisset. Ipsum ergo supplicium pae, non necessitate naturae ? Secundum illam vero
vullis esse peccali indicium, utquod prima femina- definilionem, qua et ille immorlalis dicitur cujus est
rum meruit per deUclum, nulla quoque sine eadem in potestalenon mori, quis neget Adam esse condi-
credatur iniquitate sentire. Non enim esset, inquitis, lum hujus poteslalis ? Quoniam qui habebat potesta-
dolor in pariente, nisi in nascenle esset peccatum. tem nunquam pcccandi, profecto habebat poteslalem
His ergo quamattonitusoccurram, haud facilemelior ? iiunquam moriendi. Illud ergo est quod contra vos
tantum enim stimulorum admovit in hoc Ioco vestra dicilur, hoc dogma vestrum, quo putalis Adam, sive
opinio, ut vix digner ad cerlationera moveri; plura peccaret, sive non peccarel, fuisse moriturum, omni-
quippe in bis objectionibus inlelligentiaesunt pecca- no esse falsissimum. Quae cum ita sinl, quo paclo
ta quam syllabae. ego dicerem, quod me dixissementiris, Adam secun-
AUG. jErumnas generis humani quamlibet dicax dum naluram mortaliler institulum, quasi urgerelur
et facelus irrideas, vel irridere te fingas, ipsse te in necessitate moriendi; ctim in morlem nisi propter
•
angustias has impulerunt, ut paradisum Dei, etiamsi peccatum non possel urgeri ? Aut quoroodo eum
nemo peccasset, aerumnosumfuturum fuisse affirma- mori non potuisse pronuntio, cum csse morluum s
re cogaris : quod si verecundalus nolueris facere, sciam ; et utique si. mori non poluisset, morluus non
ut facias tuo dogmate urgeberis; quod dogma nisi essel ? Sed plane illum non mori potuisse pronunlio.
correctus abjeceris, istas prementes et in borrendum Aliud est aulenv non posse mori, aliud pnsse non
praecipitium contrudentes angustias non effugies. mori : illud majoris est immorlalilalis, hoc minoris.
Quserilur enim a te, has aerumnas, quas el in majori- Si duo isla discernis, elquod vos de Adamdicilis, et
hus et in parvulis esse conspicimus; unde exisiimes quod nos contra vos dicimus, cernis. Vos euinvdici-
emanare. Respondes ex tuo doghnate, humanum ge- tis, Sive peccaret, sive non peccaret,morilurus esset:
nus sic esse ab exordio sui divinitus institulum. Re- nos aulem dicimus, Quamdiu non peccaret, morilu-
ferlurque responsioni tuoe. Ergo et in paradiso fu- rus non esset; el si nunquanv peccasset, niortuus
turoe fuerant, si nulluni ibi peecatum esset exortum. non essel. Deinde commcmoras quoe contra vos de
Hic lu aut prseceps ibis, aut dogma mutabis, aut Gencsi dicisoleant; el de doloreparienlis, qua poena
fronte perditus, aut mente correctus. Aut eninv seru- prior Eva punita est, dicis aliquid, quod nos dicere
mnosa vita locum famosissimaes felicitatis implebis, vis puiari, vel putas. Non enim dicimus, non fuisse
et non invenies oculos quihus qualcscumque aspicere in pariendp feminas dolituras, nisi ,ad eas curo pec-
audeas Christianos ; aut in abrupta horribiliora dc- cato Evse fecunditalisillius serumna transissel: cum
8
jecttis, alienae malse nalurae nobisque permixtse has ad eas non fecundilalis , scd iniquitalis acrumna
aerumnas hominis imputabis, et Manichsei larlarea transierit 3. Etsi enim facla est aerumnosafecundi-
profunditate sorbeberis : atit de nalura vitiata hanc tas ; iniquilas , non fecunditas boc fecil : aerumna
serumnarum poenam judicio Dei punienlis exislere quippe parienlis ex iniquilate hominis, fecunditas
confiteberis, et in auram calholicam respirabis. autem ex Dci benedictione descendit. Aut si ocru-
Quin etiam dicis, quod quidam genus humanum per mnam fecundilatis non sic inlelligi voluisli, lanquam
Admpeccatummorlale opinantur effectum: et addis, eam fecunditas lecerit, scdacceperit; baecest noslra
ideo te dixisse, Quidam, quia ego princepseorum hoc scnlentia. Verum nos non dicimus eiiam in paradiso
erubuerimdicere ; sed ad Marcellinumscripserimmor- parienles feminas fuisse doliluras : imo inde colligi-
talem Adam faclum videri. [Qui havcttia et illa mea mus hunc dolorem pcenam esse peccali, quia in eo
legernnt vel 4 legunt, si Pelagiani non sunt, profecto loco non fuissel, ubi non sinerenliir manere quicnm-
vident quemadmodum lingua tua amplexa sit dolosi- que peccassent: quod tu refutare non niteris, nisi Dei
tatem. Nunquam enim ego sensi, nunquam omnino paradisum, manu fronti opposila et oculis clausis,
dixi, sicut vos dicilis, mortalem Adam factum, qui non solum libidinibus hominum, verura etiam cru-
sivepeccaret,sive non pcccaret, morilurus esset. Hacc ciatibus implere cogaris. Sed quid mirum? quando
* SicMss.Ediliautem,in paradiso. 1 Hic negantem parliculanvauctorilate Mss. supple-
* Editi, fumosissvmm. casligantur ex Mss. imis.
3 vign., alienwmalmnaturm permixlce;omisso,nobis- s SicMss.In vign., morilurum.
que, qtiod exsuvtin Mss. 3 F.xciderant
in edilishaecverba, cumad easnon fecun-
4 Vign.,el illa mea legtint. ExMss.addidimus,legerunl ditalis, sed iniquitatismrtimnatransierit.Exstantin omiuY
vet. bus wss.
1561 LIBER SEXTU8. 1564
'
implerc vis illnm liieniorabilis felicilaiis locum pta per graiiam, et evilnit pompa Baptismalis. Si
eliain mortibus liomiiiiim,quartim sine aliquo corpo- autein in his mysteriis ea quam nos credimus, non
ris cruciatu, vej nulla, vel pene ntilla conlingit. Et vos fingilis, fuit virlus et veritas, sublatumque est
cum liaecporlcnta ic diccrc tuuiii dognia coropellal; omne peccatum , remanet dolor lanien.qui parlus
eos, qui hocc absil ul dicani, quia illud potius anli- difficuliale generatur; manifestum est illura gemitura
qtiitus2 Ecclcsise Dci iradiuini lencnt, unde dictum naturae indicem esse , non culpse; quem te quoque
esl, A mtdiere initium factum csl pcccali, el propler aiiniiente patiuntur, quas a Manichaeorumpeccalo li-
illam morimtir otnnes( Eccli. xx v, 35 ); audcs insu- beratas fateris. Porro id exemplis rerum solis appa-
per irridere, cnrumquc ine principcro insiillanler ruit: si vero inspiciamus et ipsius verba sentenlise,
appellas conlra scicnliain ct conscicnliam luain. nse illa veslras nebulas splendidiore fulgore solis ra-
Nullo modo namqucignoras, quot ct qiianli in Eccle- diis dissolvct. Non est quippe dicium ad mulierem,
sia docti Ecclcsioequedoclorcs anle nos dixerinl, Oricntur in le dolores, aut, Gcnerabo libi gemitus;
sicnaluram Iioniinis divinilus instilutam, ul si noii ut posl culpam sensus eorum inslitui viderentur : sed,
peccassel, moritunis non essct. Iloriini crgo quonio- Mulliplicans,inquit, mulliplicabotristitias tuas. Oslen-
do princeps vocor, quos non duco, sed sequor ? Te dit jam esse in nalurali ratiotie, quod se in pecca-
aiilein non dico cssc principem coriim qui assernnt trfce persona non condere , sed multiplicare promit-
sic Adam mortalem factuin, ul sivc pcccaret, sive tit. Nunquanv quippe multiplicantur nisi exstantia :
non peccarct, morilurus esset, atque ita 3 paradistim caeterum antequam sint, fieri quidem proprie, augeri
sancloe voluptalis, ubi lanla requies animoeel cor- aulera prapropere nuncupanlur. Denique, ne hoc no-
poriscrat, moricntiiroicruciatibus, morluoriim fune- strum magis, quam ipsius verilalis esse videatur, hic
ribus, Jiigeniitimmocrorihus iroplcre conanlur. Non in cunctis animantibus verborum refertur ordo ser-
cs lu cornni princcps : Pelagius el Coelcslius, qui vatus. De liomine quoque priusquam fieret: Facia-
priores ista dixerunt, lenent liujiis ncfandi dogmalis mus, inquit Deus, hominemad imaginem et simililu-
principalum; quos uliiiain, sicul non ducis, iia nec dinem nostram (Gen. i, 26): et denuo de muliere ,
^equereris! Dixil, inquit, Deus, Non est bonum esse solum homi-
XXVI. JUL. Hoc ciiiin ipsttin quanv insamim est, nem ; faciamus ei adjutorium simile sui (Id. n, 18).
quod dicitis, prinio dolorem paiiendi coroitem esse Posiea vero quaro facli stinl, Benedixiteis , inquit,
peccali, cuni ita perspicue ad sexuuni conditionem dicens, Crescile, et muliiplicamini, el implele terram
magis, quani ad criiiiinuni respicial ullionem , ut (Id. l, 28). Anlcqiiam conderetur, non est diclum,
omnia aniinalia nulio inaculala pcccato, hos angores, Multiplicentur; sed, Fiat homo : posleaquam exstitit
lios gcniiliis in parturiiione patiantur? Per quod ap- qui acciperet incremenia, consequenler adjungit,
paret, argiinicnluni non cssc peccali, quod inveniri Crescite, et multiplicamini, el implete terram. Hoc
etiaii! sine pcecalo potcsl. Deinde promovenles affcr- itaque ordine geroitus parturiiionum, qui secundiiro
lis aliud, niullo incplissiniuni. Non doleret, inquis, naturam fueral, ita in hoininum corporihus, sicut in
fcmiua, nisi esscl eriniiniim particeps. Yeruiri illico pecoribus instituius, non conditur in Eva , sed cre-
subditis, Sed hoc pecealiiin , propter quod dolet mu- scit, ut peculiari granditale excilatorum alfligerelur
lier, lion in pariente, coelcrumin nascenle deprehen- angorum. Nec lamen ad posleroeoelaiis feminas, nisi
ditur. Nam idco et baplizaloe mulicres , liberoe, ais, naturali mediocritale et corporum varielaie perlinge-
agilant a peccato 4; sed pro filiorum iniquilale, quos rent. Ibi ergo, non ut dolcret in pariendo mttlier, de
cdunt, fecunditatis suoedifficullaiibiisaffligiintur. Qua peccalo fuit; sed ut nimis doleret: sicut eiiam lcm-
opinione tradux peccati non jam a matre decurril in poribus diversis debililates corporum pro peccatis,
sobolem, sed in parentes a nascente refundiiur. Nanv quibusdam logimus accidisse : sed non illa amplialio
si ideo mulier baptizata sentit dolores, quia iniquita-, miseriarum parcimoniam modi nalurnlis evenit. Nec
tes invenitintur in parvulo ; supina incipit traduxesse, tamen omnia quoe in eadem sentenlia contineniur,
non prona. At " non ideo cruciatur, quia iniquitalem animadvcrtenlis vigore clauduntur. Caeierumqua-daiti
filius habel: sed ideo quia eam secum ipsa, cum na- ibi pars indicat meritum, quoedamdesignat officiuro.
sceretur, advexerat. Verum huc malum siiblattimab Mulliplicans,inquit, muliiplicabotristitias tuas el ge
ea per graliam dixeras : si ergo peccato dolor pariu- mitumtuum ; in trislilia paries filios. Huc usqne uliio,
rientis adhoerebat, amolio peccali cruciatui pariuri- quam non natura, sed persona promernit. Jarn binc
lionum dcbuit mederi. Aut si cruciatus hic sine ini- simpliciler poslerioris sexus inunus oslendiiur : Ad
quitale csse non potest, qui larnen post Baptisma in virum, inquil, tuum conversio lua, et ipse tui domintt
feminis invenilur; iniquilas quoque eis non est dem- bilnr. Hoc nimirum non speclat ad posnam, quod msi
essel, spectaret ad culpam : ut viro quippe mulier
1 vignierius,quandoquidemvisillian. Al Mss.,quando modesto subdatur affectu , ordo est, supplicium non
imptere visillum. est. Caput enim, secundum Apostolum, mulieris,vir
3 SicMss.in vign., anliquius.
3 vignierius,in. AtMss.,ita. (Epltes. v, 25) : quia non est creatus homo propler
* SicvetuscodexPort.Aliivero Mss. cunieclilis,libere miiliireni. sed mulier propier virum (I Cor. xi, 9). Si
ais, agitqntepeccato.
* Supple,'iti<7«ws. ergo caput suum cougruo pudore veneretur, nalurae
iiisiitula custodit, non peccati tormenta perpetitur j
1563 OPERIS IMPERFECTl CONTRAJULIANUM, S. AUGUSTINI 1564
ciii ordini si resultaverit, rea est. Non est ergo in addis, quasi definitivam generalemque sententiam ,
miseria functio rei, cujus neglectus in noxa est. dicens, Nunquam quippemultipiicanlur nisi exstantia;
AUG. Dolorem pariendi poenam dicimus esse pec- cmlerumanlequam sint, fieri quidemproprie, augsri
cati. Scimus enim hpe Deunv sine ulla ambiguitale autem prmproperenuncupanlur. Ubi primum a te
dixisse, nec dixisse nisi praevaricalrici sui mandali, quaero, quomodo dicas dolores Evae jam exstantes
nee ob aliud dixisse, nisLquia irascebatur suum proe- fuisse, quos perpessa non fuerat: quomodo, inquam,
varicalum esse mandatum. Sed banc' iram Dei ul lu jam dolores habebat, quaenihil dolebat? Quod si non
exinanires et frustfares , dixisti usque adeo poenanv exstabani in ea dolores, quia eos non habebat quae
istam npn esse peccati, ut animalia quorum nulla non dolebat: poterant ergo multiplicari et qui non
peceata sunt, gemiius hujusmodi in partu doloresque erant; et recle accipilur dictutn, Mulliplicabotristitias
patianlur. Non quidem tibi dixerunt animalia , utrum tuas, id est, multas eas esse faciam ; quod fieri potest,
ille gemitus sit caneniium vel dolentium *. Gallinas sive aliquid esse janvcoeperit, sive nec cceperit. Fru-
sane pariluras, siiniliores esse canlanlibus quam do- slra igitur dixisti, Nunquam enim multiplicantur nisi
lcnlibtis cernimus; post partum vero tales voees exstaniia: quia ecce in Eva post peccatum dolores
edere, quales in formidine consuerunt: porro cum pa- sunt multiplicati, qui priusquam peccassel, non erant
riunl in sunvmoesse silenlio, sicut columbas, et alias ulli. Ac per hoc, non ideo dixit Deus , Mulliplkabo
aves, quaeadvertentibus innolescunt. Quis ergo novit tristilias luas, quia tristitise in illa esse jam coeperant
niuta animantia, quaequid in se agatur indicare non aliquse; sed quia mulliplices erant futurae, ex quo
possunt, utrum tempore pariendi eorum motus et inciperent esse. Sed erant, inquis, in naturali ratione.
sonus non soltira nilvil doloris, sed babeat aliquid Si ergo in nalurali ralione jam sunt eiiam quoe non-
etiam voluptatis? Sed quid mihi est in bac re scru- dum orla sunt, quid (e adjuvat quod aisli, Propterea
tari obscura naturoe, cum inde nostra causa non pen- Deum non dixisse, Orienlurin te dolores; sed < Multi-
deat? Prorsus si muta animalia nihil doloris paliun- plicabo dolores tuos, > quia jam erant in naiurali ra-
tur inpartu, argumenlum luum nullunvest? si autein tione? Respondelur eninvtibi: Poluit dicere, Orien-
patiuntur, ea ipsa pcana est iraaginis Dei, conditioni tur in le; quia eos erat muItipJicaturus, qui in ralione
peoorum comparari: poena porro imaginis Dei, nisi naturali jam erant, non qui jam orti erant. An forte
cnlpa praecederet, jusla esse noivposset. Illud aulera dicturus es, Jam prorsus orti erant in ipsa naturali
absit ut dicam , quod tanquam dicam, refellendum ratione? Quanto igitur manifestius et acceptione di-
pulasli, non suo, sednascenlis merito matrem dolcre gnins tibi dicitur, Jam erant filii Adam in Adam na-
cum parturit, et ideo eliam dimissis peccatis fideles turali ralione, quando , sicut ait beatus Joannes epi-
dolere urgente necessitale pariendi. Absit, inquam, scopus, illud peccalumgrande commisil,el omnehomi-
ut hoc dicam. Numquid enim quia mortem dicimus num genus in communedamnavit (Chrysosl.in Homil.
peccati esse supplicium, ideo dicendum est eanv post de Lazqro resuscilato); vel, sicut ait collega ejus Am-
reroissioneni peccalorunv non debuisse contingere ? brosius , Fuit Adam , et in illo fuimus omnes; periit
Hoequippe, quas in natura preevaricalionevitiata di- Adam, el in illo omnesperierunt(Lib. 7 in Luc. xv):
ciinus poenas esse peccaii, ideo eiiam.post remissio- si tu audes dicere, non solum , Jam erant; verum
nem peccatorum manent, ul probetur fides, quam de etiam, quando nos de filiis Adam, quando peccatum
venturo credimus soeculo, ubi ista no.n erunt. Neque illudadmissum est, dicere non audemus, Jatn orlierant
enim fides essel, si propterea crederemus, quia con- dolores Evae,quando eos Deus multiplicaturum se es-
tinuo nobis niliil dolendi cl non moriendi praemium seminatus est? Verumtamen non in naturali ratione '
redderetur. Qua ralione reddila , id est, ad agonem jam erant Evav dolores , quos parturientes , necesse
fidei nobis relinqui mala contracla peccato , quamvis est perpeti; quia non eos illam necesse erat perpeti,
reatu peccatorumper Baptismumjam soluto, quid ha- cum parturire coepisset: venerunt quippe illi damna-
bet viriimvquod aisti, Siin mysleriissublqtumest omne lione culpoe, non conditione naturse. Quod vos ne-
peccqlum,et remaneliamen dolor qui pqrlus difficultale gando quid agitis , nisi ul in loco illius beatitudinis,
generalur, manifestum est illum gemilum naturmindi- ubi esse bomines permissi non sunt, quos jam cru-
cem esse, non culpm? Hoc eninv, quod nullas adversus ciari oportebat, cruciatus bonvinum etiam peccante
nos habet vires , non uiique diceres , si fidei tu vel nemine collocetis ? Quod ignoro qua fronte faciatis;
haberes vel attenderes vires, quae tanlo sunt fortio- nisi quia vos paradiso conlrarirs , contra paradisum
res, quanto magis ea speramus quaenon videmus, et quodamraodo habitare delectat; quia et Adarn de pa-
per patientiam miserrarum, plenitudinem tieatitudinis paradiso ejeclus, contra paradisum est collocatui
exspectamus. Sed ipsd, inquis, Dei verba, quibus non (Gen. ni, 24, sec. LXX). Jam ilaque paradiso con-
ail, Orientur in te dolores, aul, gencrabo libi gemilus, trarius, quanla vanitale conlra paradisum argumen-
ut postculpam sensuseorumviderentur inslitui; sed ait, teris attende. Mulliplicari non libi videntur, nisi ea
< Multipticans mulliplicqbotristilias luus; » ostendunt
quae ex aliqua parie jam existunl; coeterum, anle-
quia jam erat in nalurali ratione, quod se in peccatrice quam sinl, non multiplicari putas dicenda esse, sed
persona non condere, sed muliiplicare promillit: et
1Editi,rerum etiamin nalwraliratione.omnesMss.,re-
1 vetus codex.Mar.,sit canentmm,nondolentium.codex rumlamen: soluscodex Port. particulamnegantetp,quav
Port., wnsit commtiumveldolentium. desiderabalureo Joco,restituit.
 1565 LIBER SEXTUS. iSCf?
fieri. Nulla ergo multiplicia nascuntur, si non addii- poluimus amitterp, et gratia diyjna possumus recir
lameniis multiplicantur, id est, fiunt multjplicia, Ae pere; sed liberum arbitrium ,quobeati e.sse yolurous,
per hoc, ille qui dictns esl esse in Sapientia spiritus et miseri nolumus, nec miseri possunt amittere, nec
multiplex (Sap. vn, 22), qui esse non coepit, sed ex beali, Beati quippe pmnes es.se vplumus, qupd ipsj
oelerno ita est, non recte appellatus est mujtiplex, quoque philpsophi hujus saeculi, et Acadenv.ipide re-
quiaeummultiplicemriulla additamenta fecerunt.Quid bus omnibus dubitanfes, teste patrono suo Tullio,
etiam diclurus es de responso Dei ad Abraham , nbi coacti snnt confiteri: idque unum esse dixerunt, quod
ait, Muttipiicansmtdliplicabosemen luum sicul slellas dispulatione non egeat, quod nemo est qui non expe-
cceli(Gen. xxn, 17) ? Ubi viderous Deum multiplicasse lat. Hoc arbitrium Iiberuni adjuvatur per Dei gratiam,
etiam stellas coeli, sicut se promisit mulliplicaturum nt quod naluraliier voJumus, hoc est beate vivere ,
semen Abrahse? Numquid ergo stellse cqeli, u* roultU bene vivendo habere possimus. Et tu dicis, quamvis
plicarentur, pauciores prius esse coeperunt, et pon ,in mediocres miserias, tanven nviserias, beaiiludini nullo
numero suo mulliplices sunl insiitulae, ex quo sunt negante, nullo ambigenteconlrarias, in pr.imis pperjr
institulse J ? Cur ergo non sic accipis quod diclum est, bus Dei, nullo cujusquam proecedentepeccatp, nalu-
Multiplkans multiplicabotrislitias tuas : tanquam dU raliier institutas, ut scijicet peccatricis mulieris poena,
xisset, Faciam tristitias luas mulliplices, nisi quia propler quam dictum est, Multiplkans multiplicabo
sic agis, ut in paradisum, conlra quam coJl,ocaluses, tristilias luas, non sit institutio miseriarum , quae, ut
si possis introducas dolores, et jn loco lantae beatitu- dicis, jam fuerat in natura ; sed ampliatio quoeacces-
dinis anle peccatum proedices miserias institulas? sit ex poena. Quid ego jam tecum agani de sequpnti-
Quod enim Eva, ut affirmas, curo doloribus parluri- bus Dei verbis, ubi posteaquam dixit quod ad puenam
tionem naturalitcr, antequam peccaret, accepit, islam pertinebat', In tristitia paries filips; mpx addidit, Et
vocas parcimoniam naturalem ; qtianvvideri non vis ad virum luum conversiolua, ef ipse tui dominabilur
eversam ex eo quod amplius de poena roulieri Deo (Gen. m, 16)?Quid opus est ut tecum inde cpnili-
vindicanle, cum peccasset, accessit. Sic enim loqtie- gam, utrum ista dominatio yiri pcena sil feininse an
ris, ut dicas, Sed non Hla amplialio miseriqrumparcir- ordo nalurae? quem tameri ordinero non comroemo-
moniammodi naluralis evertit. Proinde te docente, ut ravit Deus, quando condidil, sed quandp punivit.
feminse in partu roediocriter doleant, parcimonia na- Verum, ut dixi, quid opus est in eo remorari, quod
turalis est : quod vero peccali merito additum pst utrumiibel sit, nostram non iropedit causanv? Pror-
Evae, ampliafio miseriarum est. Nec vides , cum ista sus Deus, a supplicio quod iniligebat raulieri, ad
dicis, quia si amplialse sunt miserioeper peccatum ; prxcipJendum fuerit repente conversus, et jubendo
jam fueranl instituiaeper naturam, el mulier, cui am- non damnando dixerit, Ad virumluum conversiotua,
pliatae sunt miseriae nverito peccati, jam naturaliler et ipse lui dominabilur: quid lioc ad quaestipnero,
misera erat ante peccaium. Tu licet eam dicas par-r quam <Jesupplicio peccatricis ista dispulalione yer-
cimonia naturali inediocriter miseraro; lamen, velis sanius ? De miseriis tecum ago, quas de paradiso eje,-
nolis, -cuidicis accessisse ainpliationem miseriarum, clus eique contrarius, in paradiso rocare conaris;
profecto et anle hanc accessionemmiseram confiteris. easque non peccantium merilis, sed Deo nalurarum
Ecce quod de te meretur natura hominis a Deo pri- institulori, tanquam et jpsas naturaliier instituerit,
jnitus instituti: ecce quod de te meretur paradisns tuo pudore pereunte, ef pre blaspheroaiite lribuere.
Dei. Ejectus quippe, et conira eum colloeatus laiia Dic jam quid etiam de yjri poena persuadere nitaris :
contrarius reddidisti, ul in loco beatitudinis dicer.es qtiandoq.uidemjam sa.tis est, qujd isla mulier quge
mi^erias divinitus institutas, non autem coepisse, sed ante peccatum nuda erat e.t pon confundebatur, „te
crevisse peccalis. Quid lam contrarium , quani mise- nudavit atque confudif.
ria bealiltidini, et beatiiudo miserioe? Aut quid signU XXVU. JUL. Verum .sufficiant isla de rouliere ,
ficat, quod de paradiso peccator exclusus, contra pa- transeamus ad virirounia. Adre, inqhil, dixil: Mg-
radisrimest collocatus; nisi quia in inispria collocatus ledicla lerra in operibus tuis;in trislitia manducqbis
est, quae beatitudini sine cujusqnam conlradictione eam omnibusdiebusvilmtum;spinas el tribulosedet libi,
vels dubilatione est contraria? Et quid sic fugit na- el edes fenumqgri tui: in sudore faciei lumedes panem
tura, ut miseriam ? quid sic appetit, ut beaiiludinem? tuum, donec.convertaris in lerrant de qua sumptuses;
Denique liberum arbilrium qtiod de hac re liabemus, quoniamlerra es, et in lerram ibis (Gen. iiij, 17-19).
ita nobis naturaliter insilum est, ut nulla miserja Hic non est dicfum, Mulliplicabo spinas luas, aut su-
nobis possit auferri quod miseri esse nolumus, et vo- dores luos : sed quasi tunc primuni crpata dicuntti.r,
luinits esse beafi. Usque adeo ut jam ipsi qui male At etiam bujus invidia, non majore quam uaoris ejus
| vivendo sunt miseri, male vivere qnidem velint, no- labore dissolvitur ; iniiio quippe ,non semini homi-
j lint tamen esse miseri, sed beati. Iloc est liberum nis, sed humo maledicitur. ln tuis operibus, inquit,,
1 arbitrium nostris mentibus immobiliter fixum, non maledicta lerra erit. Quid commerita fuerant arya
; quo bene agere volumus , nam id humana iniquilate (quoecerte de traduce Adae liabere nihil poteranl),
1ExMss.addimus,ex quosunlinstitulm.
* vign., cujusquamdubitationeest conlraria.Ex Mss.ad- 1 vign., quodad pertinebal; omisso,pcenam;quodhuo
jecimus, coturadklionevel. revocanvusex Mss.
 1567 OPERIS 1MPERFECTICONTRAJULIANU.M,S. AUGUSTINl 1568
ut pro peccato voluntatis alienaeconviciunvmaledi- solatur hominem. Quia enim supra commemoraverat
clionis exciperent? An ul etiam ipsorum cespilum dolores, labores, sudores, quorum sensum natura,
doceretur exemplo, posse esse maledictum.ubi culpa nimietatem persona susceperat; ne hoc in seternum
non esset? Nam si in homine peccatum , in segele videretur exlendi, mitificat • aegritudinem terminus
maledictum; manifesium esl crimina non semper ad- indicatus : ac si diceret, Verum non semper ista pa-
hserere dispendiis. Si ergo propter hoc maledicitur lieris; sed donecconverlarisin terram de qua sumptus
lerrae, ut ille qui peccaverat affligatur, nec tamen ibi es; quia lerra es, inquit, et in terram ibis. Cur non ,
iniquilas, ubi malediclioconlinetur: cur non ea con- poslquam dixit, donec convertarisinlerram de qua
ditione, etiamsi quid aerumnarumnatursenoslroe post sumptuses; subdidit, Quia peccasti et mea proccepta
peccatum primi hominis doceretur illatum , tamen transgressus es ? Hoc enini dicendum erat, si reso-
sequerelur non ideo miseros esse nascenles , ut rei lulio corporum ad crimina perlineret. Verurn quid
convincerentur;sed iitcommeroorationepeccati primi, dixit? Quia terraes, inquil, et in lerram ibis. Causam
affliclio succedanea his quos reos non feceral, imi- cur in terram rediturus esset, ostendit: Quia terra
lationis maloeindicerel cautionem? Quandoquidemet es, inquit. Quomodo auiem esset terra, superior
terra ob hoc ostenderetur maledicti conviciumperlu- sermo palefacerat: Quia de lerra, inquil, sumvtuses.
lisse, utmalum alienaevoluntalis argueret, nonut par- Si crgo redeundi in terram, banc esse rationem dixit
ticipalionem sui criminis gigneret: nisi forte creda- Deus, quoniam fuerat assuraptus e terra , porro ul
mus chariorem Deo terram esse, qttam innocentiam, assumerelur, ad iniquitaiem spectare non potuit;
ut scelere alieno cum glebanv non palialur pollui, procul dubio non iniquilalis , sed naturoe morlalis
addici taroenpcrmitlatinfantiam.Malediclumergodiri- fuit, ut qui aeiernusnon erat, in corporis partc sol-
gilurin lerram, ncc lamen hoc ipsum relinquitur invo- veretur. illa ergo sterilitas arboriim, illa veprium
lutum. Disserilur quippe quo fine ejusmodi sentenlia ubertas , illa aegri partus aucta calamitas, personis
tenderelur, vel quomodo humus maledicla vocare- hominumsmit illala , non generi. Deniquejam natis
lur. In tristiliq, inquit, mandticqbiseam omnibusdie- Cain et Abelunius naturac ambobus, sed diversarum
bus vilmlum.Quo igilur genere se exponat, advertito : voluntalum , nec Cain sponte peccanti profuit quod
maledicta dicilur terra, non quo in eam animadverti eum peccala patris non presserant, necAbeli nocuit
quiverit, sed hoc noinine opinio aniroi moerenlis quod parenles ejus deliquerant: sed suopte ulerque
ostendilur; ulquoniam sterilem sciebal pro culloris judicio necvirlutis sibi, nec vitii nalurale infuisse
sui merilis, oegriludo esurienlis operarii impularet proejudiciumvario proposito, fine vario publicarunt.
terroequodipse promerucrat, et malediclameamalfli- Functi quippe officio sacerdotum , conditori suo Deo
ctus vocaret, cujus ideoclaudebatur opimitas, ut prae- hostias oblulerunt. Caelerum per obsequium, impar
varicatorille ncc naturam, nec lerram, sed voluntalem cura discrevit. Patefecit hoc divina senlentia, quae
atque personam snam malediclo faleretur obnoxiam. complacilum sibi munus Abelis oslendit: offenso
Spinns, inquit, el Iribulosedettibi. Nonfuil conlenlus' autem Cain causam suae indignationis aperuit, di-
dicere , Spinas ac tribulos edel '; scd addidit, libi. cens eum bene oblulisse, sed male divisisse. Nec
Inter virgulta quippe alia , et veprium frulices olim mora exarsit profanus animus in livorem, et germani
jussa protulerat: tuncvero, ut compungereturbomo, sanctitate gravaius, parricidiumgratificatur invidiae.
solito senlicosior fulura promillitur. Quod Adam ve- Iia prima occasione claruit malum non esse morlem,
hemenler casligare poierat, quem post paradisi fontes quod eam justus priraus omnium dedicavit. Nec ta-
et prata, etiam nnus rubus posset offendere. In su- inen iram Dei aniroi sontis audacia effugit. Inlerro-
dore autem faciei tumedes panem luum; non saiis ad gatur de ifatre, convincitur de scelere, addicitur
serumnamvideo pertinere : siqtiidem etiam naturale uliioni, et exlra eum terrorem , qui ei pro insigni
s
adjumenlum esl, ul operantiumartus sudore recreen- crudelitatis incubuit, lerrae quoque malediclione
lur. IUi autem ante peccatum laborem incubuisse punitor : Maledictus,inqnit, lu a terra, qtue aperuit os
cullurae lectio ipsa leslalur. Sic eniin ait: Et sttmpsit suum acciperesanguinemfratris lui de tua manu; quo-
Dominus Deushominemquemfecit, el posuil illum in niam operaberislerram, el non adjiciet virtulemsuam
paradiso, operari eumelcustodire(Gen.n, 15). Si ergo daretibi (Gen. IV, 3-12). Ecce denuo sterililas tcrrae
eliam iu paradiso noluit euro Deus pabula examus- in poena cultoris indicitur. Innumera autem gene-
sim illaborata suscipere, sed indicto operationis , ris 3 tormenta in Deuleronomio promitluntur. Quid
quam indiderat excitavit industriam; quid ei novuni crgo? nostrarum dumela terrarum, quibusamputan-
accidisse credimns , si senliret sudorem , qui expe- dis runcone armalus cullor invigilat, per Cainparri-
riebatur laborem?Sequitur aulem : Donec convertaris cidium germinarunt? Et quia omnis spinosi ruris
interram ex qua sumpluses; quoniam ierra es , et in dominus , peccato quod spinaruni ubertale punilum
terram ibis. Haecsane pars extrema sententiae, sicut est, a vobis putatur obnoxius ; omnes jam parvuli
illa mulieris, ad indicium s, non ad supplicium re- non solum comedisse poma, quamvis nascantur sine
spicit: quin imo, nt res indicat, promisso fine con- dentibus , sed etiam Abelis sanguinem effudissedi-
1sicMss.In vign., viviftcal.
1 ExMss.fide addidimus,Nonfuit conlenlusdicere,spi- s CodexPort., etextra eum tremorem,qui ei pro insigni
nasac tribulosedet. crudelitale.
' Editi,ad jndicium.Eniendanttirex manuscriptis. 8Forte,htijusgeneris.
4569 LIBER SEXTUS. 1570
centur? Apparet certe, ad quem furorem perve- hoc saltem novi accidissehomini fassus es, quod sic-
niat' Manicboeorumtradux : quse quoniam nibil ba- ut mulieri dolor parluritionis, ita viro sudor laboris
bet praeter amentiam, ridet de argumentis vestris est additus : hoc modo enim , hac additione quaean-
Catholicorum gravitas s; sed de ruinis veslris eo- tea non fuit, novi illi aiiquid accidisse concederes.
rumdem plorat affectio. Sed cum dicis, Quidei accidilnovi? quem lanien con-
AUG.Nempenihilagit lua tam diuluma el operosis- fiteris essc daronatum; quid aliud affirmas,quam sic
sima disputatiode poena prinvi horainis , nisi ul hac eum solere damnari? Aut si solere fierl non dicimus,
exlenuala, etiain ipsa culpa exlenuetur , quaepcense nisi quoclassidue factum novimus; certe sic vel se-
hujus ingestionedamnata est. Et hoc facis propter niel necesse est ante daranatum esse concedas, cui
verba libri mei, cui respondes, quae libi tanquam nihil novi accidisse, quod sic damnalus esl, asseveras.
redarguendaproponis, ubi dixi, lllud ergo peccatum, Ubi vides, in quse fueris abrupta progressus. Redi
quodipsum hominemin paradisomutavitin pejus, quia ergo a prsecipitiolaboriossedispulationis tuoe, et noli
multoest grandiusquamjudicarenos possumus,ab omni labores et dolores in sedcs feliciumgaudiorum, at-
nascentetraltitur. Ut ergo non videatur grande pecca- que in locum ineffabilis quietis inferre. Quid , quod
tum, qito poiuerit in deterius natura mutari, leve ac eliam corporismortem sic paradiso conaris immiitere,
prope nullum supplicium esse contendis quod me- ul cam dicas praevaricatoripro beneliciofuisse pro-
ruit. Hinc est quod maledictara terram in operibus missam , vel polius indicatam, ubi Deus dixil, Terra
prsevaricalorisrelorques ad lui dogmatis pravilatem : es, et in lerratnibis: tanquam nesciret homo sic se
hinc est quod spinas et tribulos , el antequam homo fuisse instilutum, utsive peccaret, sive non peccaret,
peccaret, fuisse asseris institutos ; cura Deus haecin- moriiurus esset; et hanc illi scieniiam tunc Deus do-
ter sua primitus inslilula non noroinet, sed in pecca- naverit, quandoeum pro commissainiquilate damna-
toris supplicio comminetur : hinc est quod sudorem vit? Disputansquippe de hisDei verbis, ubiait, </n
Jaborantis, ut non salis ad aerumnampertinere vide- sudorefaciei tumedes panemtuum, donecrevertarisin
relur, eliam nalurale adjumenlum esse dixisti, ut terratn de qua stimptus es; quiaterra es , el in terram
scilicetoperanliumartus sudore recreentur; tanquam ibis:i Hmcsane, inquis, pars exlrema senlentim,sicut
Deus ista dicens non irrogaret supplicium pro pec- illa mulieris,ad indkium, non ad suppliciumperlinet:
cato, sed daret insuper praemium. Quanquam lioc quinimo,ul res indkal, consolalurhominem.Quiaenim
congrue diceremus , si sudorem laboris ita laudares, supro, inquis, commemorqverql dolores, labores,sudo-
nl tunc diceres institutum: nuncauiem etanie pecca- res, quorum sensumnutura, nimielalempersona susce-
tum sic aflirmasin paradiso homincm collocalum, ut perat;nehoc in mternum videretur exlendi, mitificat
operando lerram sine Jabore non esset; quasi non mgriludinemterminus indicalus: ac si diceret, Verum
posset iUa firmitas, et nulla infirniitas corporis, non non semper isla patieris, sed donec convertarisin ter-
solum sine labore, verum etiam cum aniroi voluplale, ram de qua sumptuses; quia lerra es, et in terramibis.
quod delectare polerat, operari. Sed cur hoc dixeris, Hsec dicens persuadere conaris, ita quidem creatum
occulerenequivisli: apertissimequippe Joqueris,cum hominem, ut etiamsi in reclitudine vitse,in qua crea-
addis , Quid novumaccidissedicimus,si sentirel sudo- tus est, permaneret, tamen mortalis necessitate na-
rem, qui experiebaturlaborem? Tantumne le libuit turse quandoque moreretur; sed hoc ei non esse in-
quietissimobeatorum Joco, non solum trisiitias par- dicatum , nisi teropore damnationis sttoe, ut seriimna
turitionis in feminis, verum etiam in viris sudorem ejus, ne putarelur aeterna, de promissoacciperet fine
Jaboris immittere, utDeo damnante , nibil novi da- solatium. Putaret ergo Adam non se moriturum, si
mnato diceres accidisse?Tantumne illudis ac despicis hoc ilii non indicasset Deus : hoc autem non illi
severitatems Dei, ul quod irrogavit ille poenaliter,tu indicasset Deus, nisi peccatorem damnari opor-
donatum naturaiiter asseveres? Si nihil novi homini terel : remaneret ergo in hoc errore, quo aeter-
accidissedicis , cui Deus dixit, In sudore faciei tum num se, aut nunquain moriturum essc credebat, nisi
edespanem luum; negato hoc Deum dixisse damnan- ad sapientiam, qua se homo cognoscit, peccati me-
tem. An dicturus es, Ule quidem hominem damnavit rilo perveniret. Sentisne quid dicas? Accipe aliud.
his verbis, sed nibil homini ex hoc accidit novi? Ergo Procul dubio nesciensAdam se esse moriturum, quod
iUedamnavit, sed non esl isle damnatus? Frustralus nisi peccasset utique nesciret, tamcn si peccare no-
esfimpetus ullionis, tanquam Deus telum cjecerit et luisset ctiam boc nesciens beatus esset, et credens
non poluerit ferire quem voluil? Imo, inquis, et da- contraria veritati miser non essel. Audisne quid di-
mnatus est, et nihil ei accidit novi. Hic risum lenere cas? Accipeet lertium. Si juslitiaesuaetempore Adam
difficile est. Si enim damnatus est, et nihil ci novi credebat se nec corpore morilurum, si Dei pracce-
accidil; solebat ergo damnari, ac per hoc solebal et plum minirae violasset, moriturum aulem tunc didi-
peccare : uon enim damnareturinjuste. An quia eunv cit, quando violavit: boc nos credimus, quod cum
tunc primum peccassenemo ambigit, injusle solebat esset justus, ille credebat; hoc auiem vos creditis,
ante damnari? Non enim , sicut de pariente dixisti, quod nisi injuslus nosse non meruit. Noster ergo er-
*sic Mss.Editi vero, ad quempertineat;omisso,furo- ror stat in parte justitise, et in parte iniquilalis vestra
rem.
* Editi,veritas.AtMss.,gravitas. sapientia. Intelligisnequid dicas? Accipe et quartum.
* SicMss.Editiautem,veritalem Si bcalo ct justo illi homini non indicavit Deus cor-
1571 OPERIS IMPERFECTl CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINI 4572
poris ejus mortetti futtiram , indicaVitauiem misero noii secundum nie, qui te de terra sumpsi, vivere vo-
et peccalori; congruentius creditur t timore quoque luisti; laborabis in lerra, donec revertaris in eara;
mortis eum cruciare voluisse , etiam isto scilicet di- et idco reverteris in lerram, quia lerra es; et justa
gnum judicans esse tormerilo. Ut ehini ciamat ipsa poena ibis iu terram de qua factus es, quia spiritui
natura, plus mors metiiiiur, quam Iabofes: labofant non obedisti a quo factus cs. Iste inlellecius sanus
quippe omnes homines ne moriantur, si eis talis oplio alque calholiciis praecipueinde cognoscitur, quianon
proponatur, ul continuo moriantur, si non Jaborave- cogit mortibus implere terram viventium, terramque
rint: quolusquisque aulem reperitur, qui mori roa- feliciummalis omnibuslaboriosissimiset gravissimis,
lit, quam laborare? Deniqtie ipse Adam per totannOs quae bomines in hoc corpore corrupiibili paliuntur,
maluil laborare, quaih nori laborando et fame mo- et esi non ferendo ul moriantur urgentur. Non enirn
riendo vitam simul et Jaborem iinire. Nam quo alio polestis dicere, leniler homines in paradiso fuisse
setisii naturali etiam Cain plus mortera timnil, quam moritufos, si nemo peccasset: quia et hoc conira vos
Jaborem? Quo alio sensu per non iniqua nec inhU- est. Si enim tunc leniler morerentur, et nunc tam
mana jtidicia, minora crimina labore mctallico , ma- aspere moriuntur, per peccatum lioniinismutata est
jora morle judices dannianl? Unde autem martyres bumananatura : quod vos neganles, consequenter co-
tanta glofia prcediCantur, quod pro justilia morlui gimini tales omnino morles, quales nunc sunt, loco
sunt, nisi quia niajor virlus est mortem spernere, liiius lantse felicitatis et jucundilatis immillere;ac
quam laborein? Propter quod non ait Dominus, »ia- per hoc et innuiherabilia genera morborum, tam
jorem cliarilatemnemohabel, qiiam ul laboret; sed, ul gravia, tamque intolerabilia, ut eis homines compel-
ahimam suam ponal pro amicis siiis (Joqn. xv, 13). Si Jantur in moriem. Quaeparadisi facies si vestras fa-
ergo major esl charitas mori, quam laborare pro cies aliquo pudore perfundit atque confundit; qui
araicis ; quis tahi c*cus est, ut non videat minOfem non vultis confileri noslram per peccatum mutari po^-
poenam laboris csse quam morlis ? Aut si plus hp- tuisse naluram, vestram potius routate sentenliam;
mo debet laborem metuere, quam morteto; qucj- et corpus mortuum propier peccatum cum Apostolo
modo non esl misera ipsa natura, quae plus confitemini (Rom. vm, 10): dicile cum Ecclesia Dei,
morlem metuii, quam laboreih? Et tu ista non * A muliere initium faclum cst peccali, el propter illam
cogitans * dicis indicata sibi sua shorle horainem morimur omnes (Eccli. xxv, 35). Agnoscile cum Ec-
consolatum ; ne stium laborem putaret aeternum : clesia Dei, quia corpus corruptibile aggraval ani-
cunij si veslrum dogma verunv esset, qno affir- mam (Sap.ix, 15).Non enim ante peccatum in pa-
malis Adant) etiamsi rion pencassel, fuisse mori- radiso tale erat corpus, ut illo anima gravaretur.
turum, propterea hoc illi indicandum non fuissetj Cantate cum Ecclesia Dei: Homovanilalisimitisfactut
autequaiiv inciperet poeria damnalionis affligi, ne iU esl, dies ejus velut umbra prmiereutu(Psal. CXLIII,b)*
lum Deus priusquam peccasset, mortis limore tor- Neque enim qui est ad similimdinem Dei factus, fie-
queret; luncaulem, cum jam, posteaquam peccavitj ret nisi per peccatum similis vanitati, ut aetatum
pcena dignissimuin judicarel, indicaret etiam esse cursu el morlis incursu, velut umbra dies illius pfae»
moriturum, ul eamdem poenam Deus juslus, mali lerireni.Nolite luci serenissimoeveritatis nubila ve-
ultor admissi, eliam limorc morlis augereti Quisquis slri erroris offundere : paradisum Dei corda fideliumj
igitur hoec Dei verba, quibus est punilus Adaro, quah- quem debent amare, non debent amaricare. Quid
do diclum est, Terra es, et in terramibis, secundum enim vos offendit,obsecro, quid vos olfendit ille nie-
fidem catholicam intelligit, nec vutt inlroducere in morabilis bealorura ct quielorum locus, ul eum mor-
paradisum corporis hiorlem prsecipue; ne introducat tibus horainum, et per has malis omnibus quibus
et morbos, quorum miserabili varietaie morientes abundare cernimus anguslias necessitalesque morien-
videmus affligi, et paradisum sanctos voluptatis, ac lium, oculis clausis, fronte impudenlissima, mente
spirilualis et corporalis felicilatiSj cui VOsnori pudet pertinacissima, lingua loquacissima, velitis implcre;
esse contrafios, doloribus, Jaboiibus, moerOribusirh- ne cogamini confileri in has miserias, quibus videti3
plere cogatuf; sicut vos cogimini, nec invenitis qua referlum genus humanum a vagitibus parvulorum
exire possilis,-quamdiu lam impium dogiria ihritare usque ad anbelitus decrepitorum, per peccalum raa-
non vultis : qui ergo, ut dixi, baec Dei verba sectiri- ximum^primi hominis humaiiam corruisse ualuram?
duiri caiholicam suscipit et intelligit fidern; siculcer- El quia injustum esse respicitis parenluni in poste-
nit poenanvlabofis in eo quod dictuni esl, In sudore ros sine culpa transire pcenam, transisse concedatis
facieitum edes pahemtuum; ita posnam cernil et nior- et culpam. Maximam quippe culpam primi hominis
tis in eo qriod sequiltir, Donec revertarisin terram de exstitisse, quam lu proplerea, quanlum potuisti, exle-
qua sumptiises; auia tetra es, et in lerram ibis : ac SiC nuare conatus es, ne propler illam crederetur naiu-
accipil dictum, tariquam diceretur, Egoquidem lede ra huinana potuisse mutari: ergo illam culpam ma-
terra suinpsi, et homiuem feci; et utique pOiuifaCe- ximam fuisse, non solum per ipsas miserias generis
re, ut eadehi tefra quarn viventem feci, nunquam humani, quoe ab infanlium cunabulis iucipiunl, ve-
cogeretur vita carere quaro dedi; sed quia lerra es, rura eliani per te ipsuin probo. El lu eiiim in secundo
id est, secundum carnem quae de lerfa sumpla esl, 1 Hic,maximum,in edilis omissumrestituimuseXnsa-
1 Parliculabiecnegansexcideratin libriseditis. uuscriplis.
 J573 " LJBER SEXTUS. 1574
lui iiiijus dperis Jibro maximam forinam peccaii in nascentes nec facere nec fieri sineret miseros, nisi
primo homiiie posuisli, ut e contrario maxima forma nosset reos. Unde non aliier fides catholica inielligit
jusiitiaa commendaretur in Christo (Supra, lib. 2, quod ait Aposlolus, Per unum hoininetnpeccatumin-
capp. 189, 190); quod te dixisse mihi videris oblitus: travil in niundum,el per peccatummors; et itaiti omnes
ham simemof fuisses,nunquam profecto peccatum hoinines perlransiit, in quo omnes peccaverunl(Rom.
Adse tahi loquaciler minuere nilereris. Ego autem v, 12). Quod lu nolens referre ad originis nextim ',
maximum illud peccatum fuisse, pcenaeipsius gran- detorquereconarisad imitalionisexemplum:exquofit,
ditate deirionstro: nOn eniiri esl major, quam ut de ut curo tibi dicitur, Cur ergomiserias generis humani
pafadisOprojiceretur, et a ligiio vitoesepararetur ne in ipso incipienlis oelatisexordio, innumeris et diver-
VJvefetin astefnum : addilis eiiam hujus angoribus sis malis suis proleslantur infantes, qui nulla imita-
vitae,ut dies ejtis et in laboribus genierent, et sicut lione peccarunt? lanquam gravissima et ineviiabili
iimbra trarisirent. Eiiimvero hoeredilaria ipsa generis pressura stomachi, in lios vomitus erumpas; et dicas,
htimani, ab inlanlibus usqtie ad senes, calamitas te- Non quia rei sunt, ideo sunt miseri qui nascunlur;
stis est; quaeivvisefise noh Iiaberenlconditionemsup- sed ut hac miseria commoniti, caveant peccatum
plicii, riisi tfaherehlur cohfagione peccati. De qua primi hominis imitari. Sic enim putayi planius et ex-
contagiorienobiscumpertinacitef pugnas, et ne ista plicalius esse dicendum, quod tu obscurius per-
cfCdattir, et ipsum peccatum primi liorainis, et sup- plexiusque dixisli. Sed quomodolihetboc dicas, quis
plicium ejus extenuas, et dolores, Jabores, et mortes non videal studio defendendoeopinionis tuae omnino
in paradisum introducere impudentissiroael impiis- te alieudere nolle quid dicas? ldeone fuerant, quaeso
sima ctintentione conafis. Dicis etiam: < Si propter te, horaines innocenies plectendi miseria, non quod
lioc maiedicitur lerrae, ut ille qui peccaverat affliga- ulium peccatunvhaberent, sed ut non haberent? De-
liir, heCtariien ibi iniquitas, ubi ntaledictio coniine- buit ergo et Eva prius fieri misera quam rea, ut mi-
tuf; cur non ea conditione eliam, si quid oerumnarum seria sua coinnioneretur non consentire serpenli. De-
riaturaenostrae post peccatum primi liominisdocere- buit et Adam prius puniri malo niiseriae, ne ad raa-
tur illatum, sequeretur lamen nori ideo miseros esse luiri peccati seductae consentiret uxori. Placet enim
nascendOs,ut rei convincerentur; sed ut commemo- libi, ut pcenisproecedentibuscrimina caveantur, non
ratibne peccati primi afflictio succedanea, his quos ut sequentibus vindicentur; ae sic inverse, non quia
rCOshon fecefal, imilationis malae indiceret cautio- peccalum est, sed ne peccetur, non realus, sed inno-
nem?» Video quibus premaris angustiis. Miseriasna- centia puniatur. Corrige, obsccro, perversam, prae-
scehlium cogeris confiteri, quoniam vim tibi facil posteramque scntenliam : quia utique lunicara cofri-
rerutii evidentia, quain prac oculis oninium conslitu- geres, si te dexlra in sinistra forte vesiires. IIoc dixi,
tani riegare non sineris: has autem miserias nascen- quoniam peccata, ne sequanlur, suppliciispraeceden-
tiiim, etiam in paradiso futuras fuisse, si nemo pec- tibus vis caveri; cum soleant et debeant suppliciis
casset, vis quidem asserere; sed cernis le boininibus sequentibus peceala prsecedenlia vindicari. Deinde
qualecumquecor habenlibus, id persuadere non posse. dic nobis, quomodo calamitosos conimoneamus in-
Reinanet igilur, ut propter peccalum primi hoiuinis fanles, ut intueantur miseriam suam, ne peccatum
genus bumanum fatearis miserum effeclum: sed hoc primi horoiiiisiiniteiitur; qui nec imitari quemquam,
absoluie dicere forinidans, < Si quid aeruranarum, » nec commoneriadhuc possunt. Maledicta enim lerra
inquis, < naturae uostroepost peccatum primi bomi- (unde ad hoc luuni deliramenluin sumis exemplum ,
nis doceretur illatum. > Quid cst, <Si quid docere- quia sic potueruut nascenies efiici miseri, ut caverent
lurV » Jtane vero res manifestissima, quam tu quo- peccata gigncntiuin, quamvis nou ex eis trahant ori-
qtie jariv sentire compelleris, non docetur? An eo ginale peccaiuni, quemadmoduni terra nialedicid est
redeundum est, unde per hoecverba sensim fugere propler hominis pcenam, quamvis ipsa non babens
mediiaris; inlelligens quam intolerabili absurditale culpam) cur non atteudis quia sicut iion habet cuU
credatnr, nascenlium miserias etiara in paradiso fu- pam, sic ex illa maledictionenon habet poeiiam; sed
turas fuisse, si nemo peccasset? Quod si dicere hor- peccanlis bominis, cum maledicitur lerra, ipsa fit
rescis, quoniamrevera vehementer horrendum est': posna?Nascemesaulem cum raiseri sunt, ipsi sentiunt
cuf dicis, < etiamsi doceretur; > cum sine ulla dubi- miserias suas; ipsinullum, sicut putalis, trabenies
tatione doceatur, non aliquid aerumnarum,sed omnes peccatum; iramerilas, si boc ita est, procul dubio
aerumnasnascentium post peccalum primi horoinis, sustinent poeuas; qui nec admoneri adhuc, ut dixi,
imo propter peccalum primi hominis, nostrav illatas aliquidpossunt, necpeccatura primi hominisimitaris,
esse naturse?Sed, < non, > inquis, < ideo sunt raiseri propler quod debeant admoneri. An exspectandum
nascentes, ut esse rei convincaniur. > Nec ego dico, est ut crescendo perveniant ad liberum arbitriunv,
Ideo miseri sunt nascentes, ut convincantur rei: sed quando sentiant adnionentem, alque intucndo mise-
dico polius, ldeo convincunturrei esse, quoniamsunt rianv suam , culpanvnon imitentur alienam? Sed ubi
miseri. Justus est enim Deus, quod assidue conlra tp ponimus tant mulios qui usque ad diem mortis sua?
dicis, et riescis: justus esl, inquam, Deus; et ideo quis fuerit, vel utrum fuerit, vei quid admiserit Adam
1 sic iHssv.
iri vign., qubniamrevera dicerehorrendum » Editi,sexum.AtMss.,nexuni: fortepro, noxam.
tst. Verbum,imitari,restiluinvusex tnanuscriptis. .
 1575 OPERIS 1MPEREECTICONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1576
nesciunt?Ubi ponimuslammultos quiprius moriimtur, terrain ; super peclus et venlrem tuum ambulabh, et
qt,ampcrveniantadsetatem,inquasenliantcommonen- ierram tnanducabisotnnibusdiebus vilmtum ( Gen. iu,
lem ?Ubiponimuseosqtti tam insulsoac faluonascun- 14 ), in diaboli supplicio, an bestiaehujus quse vernis
iur iugenio, ut nec grandes possint cum aliquo 1'ructu caloribus educitur de cavernis, arbitraris impletam ?
tale aliquid admoneri? Neropehiomnes lanta miseria Si in hujus serpentis, cujus species in corpus enode
sine iillo nierito, sine ulla utiliiale pleclunlur. Ubi est porrigitur atque ob illius culpse merilum dicas eam
justiiia Dei? quam si cogitares, nunquam credercs factam esse terrifagam ; ergo et omnibus bestiis tra-
sine ullo merilo peccati originalis tam miseros esse dux iniquitalis incumbil, quaropulas nisi per libidinenv
nascenles- Sed quoniam cum condilionc loculus es: coeunlium non posse deduci : fitque ut etiam serpen-
non eniro aisti, Quoniam docelur; sed aisti, < Si quid tum libidinem, jamque inde irralionabilium animan-
doceretur aerumnarum post peccalum primi hominis tium, asseras a diabolo fuisse planlatam, retectaque
nostrae illatum esse nalurse : » paratns es, ul arbi- sententia Maniehaei nobis carmen J inclangas. Sin
tror, dicere, Non docetur. Ac per lioc restat ut dicas, aiiiem quidquid ad serpenlem dicitur, intelligibiliter
iiMilaquoevidemus parvulos perpcti, etiam in paradiso indiabolo profitearis impletura; annues sine dubio, nec
futura fuisse, si nemo peccassel, ne propler peccatum hoc quod ibi pro ultione proferlur, indiciura nunc reo-
primi hominis ea fatearis exorta. Ita cum hos nodos rum esse serpentum, necdiaboluro terram ederecor-
quoeris evadere, et fieri ex nostris manibus labilis, poraliter .:sed etsi luncministerium draconis arripuit,
conira paradisum stabis imroobilis; cui sic es contra- alque hoc quasi telum, quo ad vulnerandum hominem
rins, til ejus felicitali el quieti turbandoe, et dolores usus ftierat, severitas poslca paternaconfregil; tamen
parlurienlium, et labores operanlium , et jactationes pcccatum in solius agentis volunlate rescdisse. Cibos
aegrotantium, morliosque morienlium, audacissimo autem et spinas et sudores primo fuisse naiuraliter
ore et ffonle perditissima immittas. Sed iti laude institula, post in aliquibus aucta judicialiier , ad no-
morlis magnum te putas aliquid invenisse quod dice- stram vero setatem sine peccatiillius admirationes ve-
res, < prima » scilicet, <occasioue claruisse, malum nisse; res tam apertse sunt, ut longiore penilus as-
non esse mortein, quod eam justus prinius omnium seriione non egeant.
dedicavit. > Ergo redde ralionem, quomodo non ha- AUG. Quid est quod vipereas astutias tuas etiara de
beret quam dedicaret justus, nisi hanc oedificaretin- serpente coulorques? Quisenim divini libri hsec ver-
juslus. Auctor quippe et effector morlis illius Cain ba, quaecommemorasli, congruenter inlelligens, non
exstilit, non Abel. Ille itaque dedicavit, qui fabricavii. videat in diabolum polius, qui serpente ad id quod
Mors enim liominis boni, mabim opns fuit hominis voluit, ut potuit 3, usus esl, quam in ipsum animal,
mali. Isie autem qui pro bono malum pertulii, non qualecumqueterrenum, illam prolatam fuisse senten-
mortem, sed martyrium dedicavit, gerens ejus figu- liam? Sed qtiia non per seipsum, per serpentem au-
ram, quem populus Judoeorumlanquam malus frater lem seduciorias loquelas diabolus operatus est, ideo
carnalis occidit. Propterea itaque gloriosus Abel, non ad serpenlem lociilus est Deus, quod significandai
quia aliquid boni surapsit a fralre, sed quia patienter malitiae diaboli convenirei, ei nalura hujus figura es-
pro juslilia moriendo, malo-ejus usus esl bene. Nam set illius. Proinde quod dixit Deus serpenii, Maledi-
sicul Jiono legis male utendo proevaricatorespuniun- ctus tu ab omnibus pecoribtts,el omnibus besliis qum
tur; ila e contrario malo mortis bene utendo marty- sunl super terram; super peclus el venlremluutn aitdiu-
res coronantur. Proinde si non dedignaris dicere, labis, et terram manducabisomnibusdiebusvitmtuce, et
quod le cerno nescire, mors in moricntibus omnibus caetera; tanio inlelligunlur, et expomrotur melius,
mala est;in mortuis autem quibusdam mala, qui- quanto congruentius de diabolo accipiuntur. Sed quo-
busdam bona. Hoc secuti sunt, qui de bono mortis niam secundum etiani rectam fidem, muliis lamen
laudabiles disputaliones etiam litteris mandaverunt. modis dc his disputari solet, nec ad causam nunc per-
Mors ergo jusli Abelis habitantis in requie, non so- tinet quid eorum magis eligam promere; salis est ut
lum mala non est, verum etiam bona est. Tu aulem tibi respondeam, diaboli naluram nequaquam ad con-
in paradisum non bonorum morluorum requiem, sed nexionem successionemque propaginis pertinere, ubi
cruciaius morientium, ne bonorum ibi requics esset, peccati originalis quoeslio vertilur. De spinis vero et
intulisli. Aut si dicis, Si nemo peccassct, in paradiso sudore laborantis, quam impudenter affirmes, quod
sine cruciatu homines morereniur : saltem quia exlra priusquanv peccaretur, fuerint institula, credo qnod
paradisumnonferequisquamsinecrucialumorilur,tan- persuadeat legenlibussuperior noslra responsio. Yul-
dem convictusaiquecontortus,in deteriuscommuialam tis quippe facere talem paradisum, ut nulla ratione
peccato primi hominis humanaro confilere naturam. dicatur Dei esse, sed vestrum. Verumiaroen, cum
XXVIII. JUL.Quid postremo de ipso serpente dice- antepeccalum spinas dixeris institutas, in paradisum
lur? Diabolum maledictione illa punitum, an lioc eas non ausus es, introducere; iroo expressisti easibi
commune reptile animal opinaris ? id est, illam sen- non fuisse : tibi tamen Jaborem ponere voluisti, ctijus
tentiam quaeait ad serpentem, Matediclustu ab omni- ' Editi,carnem.vetus codexMar.,crimen.Aptiuscodex
carmen.
bus peccaloribus,et ab omnibus bestiis qum sunl super clar., s Forte, adjunclione.— Morel,Elem.Critic., pag. 516,
legil, admigratione. u.
3 viga.,
1 Hicvetus codex Port. addit, si : non male, ad id quod voluilususest, ExMss.adjecimus,ut
poluit.
 . -
1577 LIBER SEXTUS. J578
onus etsi non pungil, premit. Verumtaracn, si et tibi decenter conlrarius legereris. Sed perge, profer in
placet spinas non congruereparadiso; ilane vero na- medium, conlra quam promisisti, quae postea cogi-
turaehumanse,ut ibi prius esset ubi spinaenon sunt, lasti. Dic parluritionum Jaborempro parientiumcor-
et nunc ibi sit ubi sunt, nulla beatiludinisin miseriam poribus viribusque variari; atque ita describe barba-
mtitationecontingeret, aut sine ullo peccati merito ras rusticasque feminasin facilitaie pariendi, ut nec
contigisset? Cogatergo vos agnoscere originalepec- parlurire videantur; ac per hoc non paryum dolo-
catum, tale sallem, quale non potuistisnegare suppli- rem in pariendo senlire, sednullum. Quod si Ita est,
cium, si non injustum esse creditis Deum. quid te adjuvat? nonne conlra te ipsum loqueris, quL
XXIX. JUL.Tamen ne quid negligenterpraeleriisse dolores islos ila natursles esse dixisli, ut sine illis-
videamur,accipe aliud. Hunc parlurilionum dolorem Eva parere non posset, eliamsi in paradiso nulla ini-
compertumest pro parientium corporibusViribusque quitate perpelrata persisterel? Nuniquidbarbaras ac:
variari. Barbarorumcerte feminoe,et pastorum, quae rusiicas luas illa prima muliere in liac re feliciores-
exercitalione indurescunt, in mediis itineribus tanta - esse dicturus es, ut in liis serumnosislenis sine do-
facilitate pariunt, ul non intermissoviandi labore fe< lore pariant, quod in paradiso, si pareret illa, noiv
tus suos procurent, et statim vehant, quse nihil pa- possel ? lanquam in islis natura sit inutala femineai
riendi difficultatemarcentes, onera ventris ad liuroe- in melius quam fuerat instiluta, plusque valuerit ihf
ros snos transferunt; et generaliter inopia vilium fe- ea mutanda liumana * exercitatio, quam in creanda
minarum, operam obstetricura non requirit : al e divina operalio. Si vero in luis verbis non vis inJeffigi
regione locupleles deliciis molUuntur,et quo plurcs sine doioribus parere feroces agrestesque muKeres,
habueritquaequesollicitos,eo amplius et discit el gc- atque eis ita parlum tolerabilemfacilemqueconcedis,
stit aegrescere, putatque se tantis egere, quanlis ut lamcn eas cum pariunt, dolere fatearis; numquid
abundat obsequiis. Marilorum sane divilum manus ideo est nulla pcena, quia minor est? Sive crgo minus.
nunquam in sentibus aerumnamprimi hominisexpe- doleant, cum pariunt isioefeminoe, sive aliis feminis
rilur; quinimofidentescopiis,indignumse putant mo- sequales, vel earum etiam quibusdammajores dolo-
mentum aliquod votis fertilitatis impendere, extra. res, comparala per excrcitationem fortitudine, mira-
formidinemeliam famis possessionumdilatatione si- bililer ferant, nec illo crucialu faligentur alque lan-
slentes, mandant aliquolies, ut ait poela, Dejunge guescant; dolent lanien, et utique omues dolentes,
boves', dum tuberamitlas (Juvenal. sat. 5, vers. 119). seu magis seu minus doleant, majores miuoresve
Si ergo et parienlium dolor speclat ad instituta natu- pcenas, sed tamen poenas,s sine ulla dubitatione pa-
rae,quod et brutorum exemploanimalium,et senten- tiuntur. Tu aulcm si te cogitares, non dico, cliri-
tise divinaeproprietate perdoctum est; si interceptio Stianum, sed qualemcuraquchominem, facilius nuJ-
fructuum, et exortus spinarum inter caetera quidem lum esse conlenderes paradisum Dei, quam eum fa-
crealus est, personis tamen quibusdam faclus est den- ccres lua sacrilega disputatione poenalem. Elegantcr
sior el moleslior; si postremo, ut difficultasipsa pa- sane diviles viros ab haeredilario prirni hominis
rienlis, ita etiam glebarura spinositas pro corporibus laborc defendis, ignoraus, aut te scirc dissimulans,
regionibusquevariatur; postremo, si perdurat ille an- amarius laborare cogitationibusdivites , quam ope-
gor post graliam in visceribus feminarum, liunc vero ralionibus pauperes. Nomine quippe sudoris genera-
opulentorum1 luxuries penitus ignorat; si resolutio lem sacra Scriptura signiftcavitlaborem, a que nul-
corporispropter quid secutura esset, expressum est, lus horoinum est immunis, cum alii laborant operi-
et arlibus magisquam erroribtis applicala : apparet bus duris , alii sollicilanlibuscuris. Ad eosdem labo-
hic quoque Calholicorumverilali omnia consonare, respertinent cliain sludia quorumquediscentium. Et
nec quidquamvobisvel feminas prodesse, vel spinas. quoeparit hoec, nisi terra hoec,quam forraalor ejus,
AUG.Cum de poana,quam Deusinflixit primis pec- quando primum hominemcondidit, non feceral one-
catoribus, disputares, sic jamdudum a muliere trans- rosam? Nunc vero, sicut scriptum est, Corpuscorru-
ieras, utdiceres, < Sufficiantista de muliere. >Cur ptibileaggravatanitnam,et deprimitterrenainhabilatio
ergo non servasli fidempromissionis tuse? Ecce post sensummultacogilanlem; et difficultermstimamusquce
lam multa redis ad eam, ecce loquacitati tusenon suf- in terra sunt, et qumin prospectusunl, invenimuscum
ficiunt, quse dixeras de muliere sufficianl.Sed nisi labore(Sap. ix, 15, 16). Sive ergo uliles, sive inuti-
talisverbosus esses, unde octo libros, quos uni meo les quascumquedoctrinas studeat homo discere, ag-
reddis, impleres? Scd dic quod libi placet: ecce post gravanle animam corruptibili corpore, necesse est
promissamsufficientiam, abundantiam quoque tuam Jaboret. Quocircactiam sic ei terra isla spitias parit»
patienter audivimus. Cur enim perdas res tam bel- Nec ab his spinis divites dicantur alieni: prseserlim?
las, quaeposlea tibi in meutem venerunt? Quamvis quia spinas illas in Evangelio, quibus jacla semina
et illud venire debuit, ut de libro tuo, qui complen- ne ad fecunditatem perveniant, opprimuntur, curas
dus adhuc in manibus erat, tolleres quod dixeras, esse hujus vitseet sollicitudinesdivitiarumDeus ma-
Sufficiantitta de muliere: ne tuae pollicitalionitam in- gister exponit(Matih. xm, 22); qui certe non solbs-
1 vignierius,mutandaexerdtatio;omisso,humana;Testi~
1 VignieriusJegit ut BB. At Juven. ,
VtS. M. disjunge bo- tuiturex
s manuscriptis.
1 Editi,luculentorum. Ex manuscriptorumfide addimus, sed tamen pee~
ApttusMss.,opulentorum. nas.
SAHCT,AUGCST.X.
(Cinquante.}
 1579 OPERIS IMPERFECTLCONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI xffiQ
,pauperes, verurn eiiani diviles ypcat dicens, Venile npn peccatpres, jus.ti lamen pmnes ad raim,pr.lal,ita-
[adnie,.omnesquilaboralis. Propter qujd autem vpcat, teni sine ii.itercessucprppralis.dissipaiipnisVeypjde-
nisi quod paulo post dicit, El invenielisrequiemani- rent: siquidem.Abpl justorum primus,,JVoe,A.Jira-
niqbusvtslris(MaUh.xi,28,29) ? Quandoisluderit, nisi ham, Isaac, Jacob, et.omnia sanclorum agniina, laro
quando corruptio cprporum, qusenunc aggravat ani- in novo quam^in Vetere Testaroento, et roerilum
mas, non erit? Nuncyero laborant pauperes,, labo- suum virtutibus, et naturani morte doQuerunt..Rem
rant divites, laborant justi, laborant iniqui, laborant in absoluto ppsitam Christi qupque,cpnfirmay.itau-
l
magni, laborant pusilli, a die exitus de venlre ma- ctoritas. Nam pumei Sadducoeiquoestioneniexpnvplo
tris eoriim, u.squein diem sepulttiraein matrem om- septinuboeniulierisinlurissenl,roganles, si corporum
.nium. Tam quippe malignum est lioc socculum,ul excitatio crederctur, a qu.o niarilo csset pplissimum
nisi exitum hinc fuerjt,promissarequies nobis ades,6e yindicanda, respondit: Erratis, nescipilesScriplurqs,
non possit': quamvisper proevaricalionemprimi bo- nequeDei virlutem; in resurrectioneenimneque.nubent,
minis Jabor posteris ejus advenerit; tamen eliam nequeuxores accipicnt; nequeeniminorienlur(Matth.
realu praevaricalionisillius quem traximus jam splu- XXII,29, 50, et Luc. xx, 35, 56). Conscius opcrissui,
to, ul .fideiexamenexerccatur, labor remanel ad cer- propler quid cpnjtjgia instiluisset expressit, yidelicet
tanien. Oportet enim .nos;certare curo vitiis, et in ul danma mortis lelura supplcret; sta,iinvaulemces-
Jpso certamine Jaborare, donec donelur nobis adver- satum ire munificani fecunditatero, cum piors avara
sarium non liabere, Quapropter ut boni proeliatpres cessaverit. Si ergo, Christo testequi condidit, fetliii-
a
perducanlur ad praemja,suppliciayertunlur.in.prae- las ob hpc creata cst, ut cum fragiliiale cpnflige-
lia. Parvulorum quoque, soluto reatu priginali, pro- ret, et hseccondilio nuptiaruiii|anie peccatunvordi-
, pierea labores manent, quamvis ex ipso reatu do- nata est; apparet quoque mortalitaleninpn ad proe-
ceantur exorti; qu|a eliam sic Deo (placuit fidem varicationem spectare, sed ad naturani ad quam
probare majorum , a quibus ei pfferuntur ut.regenp- spectare lcguntur ct nuptioe.Ula .ergo Jex quaeprp-
rcntur. Qualis et qtiania fides essel rerum invisibi- mulgaia est, id est, Qugcumgue;die,ex interdicloede-
Jium, 6i invisibilisrerouneralio cpnlinuo sequeretur; ris, morlemorieris: poqnalis mors .inleiiigitur, non
ac non poliusdijata requie quseprpmittitur, agerefur corporalisj.peccalis,non seminiJiusimminens; quam
fidei negoiium cum corde, non cumoculisj.acsic fu- non iiicurril nisi praeyaricalio,npn evadjl nisi emen-
turnm SKCuIum, ubi nulli labores erunt, quod non- daiio. Dieaulem peccali quQddicitur inferenda, nios
dum videm.us,et crederetur sincerius, et desiderabi- Scripluraeest, quoedamnalum solet vocare damnaii-
lius qusereretur? Ac per lioc Deus labores noslros, dum. Jnde est quod in Evangelio Dpniinus, Omnis,
id est poenas nostras, ad utilitales noslras raira.biU inqiiit, quirion crediderit in me, jqtn judkatus esl;
benignitate converlit. Haecrefellere cupiens inuliUier qtda non crediditin.nomine.unigeniliFilii Dei (Jo.an.
tu laboras : laboras enim pariendo spinas, non evpl- lii, 18). Nonqupd infidelilasChrisluni negans, apte
lendo; nos aulemlaboramus ut spinas tuas, qua,nluni tempus judicii,.suppliciojuncla esset perpetuo; cuin
donat Dominus,evellapius. Nisi forte ideo non Jabp- oroncs qui ad fidem yeniunt, pvips fuerint infideles:
rare le jaclas, quoniam tot librps ,niagnaingenii fa- sed ut censura praecipientisappareat, dicuntur-pec-
cilitate conscribis, ac sicut illee barbarse ac rusticja- cata jam essesuppliqia. Denique.Adam,,ipsqm,ef ille
nse felus suos, ita et lu siiiedifficulialespinas.paris. Jiber qni Sapieniia dicifur, et niujtpruni.opinip, se-
Sed putoquod te de ingenii facilitaleinanilerjactcs.; cuta emendalione asserit expiatum 3.
prorsus Jaboras : qupmodo enim agis ut non labo- AUG.Si non oppugnas, ul dicis, eps qui existimant
res, qui eliam conaris introducere in paradisum.la- Adam, si dicto audiens exstitisset, ad imniprfalitatem
bores? Nam utiqueres ista quanlo imppssibiliorprp- pro remuneralipiieepoluisse iransferri ;;di,sceriie im-
batur, tanto tuiis iabor et amplipr, et inanior inveni- morlalilalem, majoremsciiiceta minore. Nam et ista
tur. non absurde inimor.tajitasdicilur, qua.pptest qujsque
XXX. JUL.Haud sane impugnayeroeos qui autu- non mori, si non faciat unde morialur, puamvis pos-
mant Adam, si dictoaudiens exslitisset, ad immof.ta- sit et facere. In.hac immortalitatefuit Adam : hanc
litatem potuisse pro remuneralione transferri. Enoch immortalitatem.merito pr3evarica(ipnis,amjsil.Haecei
quippe et Eliam translatos legimus, ne yiderpnt subminislrabaturde ligno vi.lse,.a,quo non est prolii-
mortem. Verum aliud sunt instilula nalurae, aliud bilus, quando legem bonam , ne|peccarel,accepit ,
proemia obedieniiae.Npn est enim.tanti uniusmeri- sed quando mala yolunlate peccayil :,,tpnc:enim de
tum, ut uniyersa quae naturaliler sp.ptjnstituta per- paradiso ejectus est, ne extenderet nianum ad lignum
turbet. Exercuissetse ,igilur.in yeliqviisinnatamor- yitpe,et manducaret, et viyeret in aeternpni,Unde
talilas, etiamsi primus ijle in aeternitalemadiuturni- iirtelligendusest de hocligno yitae,splere sumere sa-
tale migrasset. Npn inficiabili conjectura, sed certo cramenlum; de caeterisalimenlum. De.solp enim li-
res tenetur exemplo: siquidem Enoch filii, immorta-
1 Editi, disputationis.Emendantur,ex jis. .Eprta-
li^ateparentis non a
potuerunt.asseri conditipne mp- -rum.
liendi. Nec illud forte putetur occurrere, qupniamsi s SieMss.At edili,slerilitas:corrupte.
3 supple,et tamenmortuusest, ut sqiremuscQrgprismor-
1 sicMss.lu Vign., tqboranljusti, iniqui et piisilti,a temhon pertittereadstippliciumillius
dieexitm. peccaii,sed.adinsti-
iula naturm,tvliufra^in responsioneAugustini.
 1581 LIBER SEXTUS. 1582
i gno quod appellatum est dignoscentiavboni ei raali, confligebantmagno agone cum yitiis, ut tamen si di-
' non manducare ccrcnt se non habere peccaluin, so ipsos decipercnt,
proeceptumest ei. Cur ergo putetur
non manducasse deligno vitae, quandoquidem el coc- et veritas non esset in eis (I Joan. l, 8 ). Qui sarie
teris longe proestabilius erat, et illo solo excepto in credunlnr ad exiguum temporis redituri in has ler-
quo peccavit, ex omnibus manducandi acceperat po- ras , ut etiam ipsi cuin morte confligant, et quod
testatem? Dei namque proecipienlishaccverha sunt: primi horoinis propagini debelur exsplvant. Unde
Ab omniligno, inquit, quod est in paradiso, edes : de iiiielligendum est, quod ii qui peccatum nulium ha-
ligno autcm cognoscendibonum el malum , non man- berent, etfilii eorum, si paradisihabitatoresin eadem
s, ducabis deillo (Gen. n, 16 e£17). Itemque isia sunt reciiludine permanerent, magis in illa immortalilate
verba damnantis : Quia audisli, inquit, vocemtnulieris persislerent, donec in ampliorem, nnlla inlerposita
tum, el edisti de lignq, de quo prmceperamtibi, de eo moilc, transirent, si eis qui sic eranl in his lerris
sotonon edere ( Id., in, 17). Quavigilur fuil eausa exlra paradisum justi, ut non ppssent dicere se non
ut non praecipuede Jigno vitac manducare curaret, habere peccatum, id est, Enoch.el Eliaelantam diu-
cum proliibitus non fuerit nisi ab illo solo , cujus lurnitalem vjlac fateanvuresse collalam. Sed Domi-
usurpatione peccavil? Irao si vigilanler intelligamus, nus, inquis, inlerrogalus de seplinubailla muliere, sua
sicul de ligno interdicto manducaudo peccavit, ila responsione firmavil, proplerea nuplias inslitulas, ul
dc Jigno vilae non manducatido peccaret; quoniara damna tnorlis fetura sttppleret; cessaturqmveromuni-
ipse sibi vitam, quse ex illo ligno aderal, inviderei. ficam fecundilalem, cutnmors qvara cessaveril. Omni-
Illa vero immorlalitas in qua sancii Angeli vivuiil, et no erras, qui propterea putas iuslituta esse conjugia,
in qua nos quoque vicluri sumus, procul dubio ma- ut decessio mortuorum supplerelur successipne na-
jor est. Non enim lalis, in qua bonio habeal quidem scentium. Instilula sunt namque conjugia, ut filios
in potestale non mori, sicul non peccare, sed taroen patribus, et patrcs filiis, certos faceret pudicitia fe-
possitetmori, quia polesl peecarc : scd tilis cstilla minaium. Nani et permixlo usu alque indiscreto
immortalitas, in qua omnis qui ibi est, vel erii, mori quarumque mtilierum, bomines nasci ppssent: sed
npn poterit, quia nec peccare jam poterit. Tanta cerla necessitudo intcr patres et filios esse non pos-
quippe erit ibi voluntas bene vivendi , quanla ciiam set. Si auiem nemo peccaret, el ob hoc etiam riemo
nunc esl volunlas beate vivendi, quam nobis nec morerelur; sanctorum numcro terroinalo, quanlus fu-
miseria poluisse viderousauferri. In hanc immortali- luro sufiiceret saeculo, hoc socculunifmire.tur, ubi et
tatem , nuilo ambigente majorem, si ex illa minorc non peccandi et peccandi faculias esset, atque illud
dicas Adam remuneralione obedienliae, nulla inter- succederet, ubi quisquam peccare npn posset. Si
posita morte poluissemuiari; dices aliquid quqdrecia enim animoecorporibus exuloe, possunt esse vel mi-
fides non debeat iroprobare : si autem sic laudas serae yel beatae, el lamen peccare pon possunt: quis
islam, ut neges illam ; profecto el moriibus, et nio- fideUum neget, in regnp Dei, ubi erit corpus incor-
rienlium cladibus, quas non ferendo urgenlur in ruptibile, quod non gravabit animam , sed ornabit,
mortem, cogeris implere paradisi faciem; alque ila nec aiimentis amplius in.digebit,hunc affeclura fulu-
tuam decoiorare, ut le yelis fugere, ,si illam in spe- runi, ut nullius ibi ullqra ppssit^esse peccatum, non
culo possis aspicere. Cur.enimei posleri prinii ho- id agente nulja volunlale, sed Jiona ? Dpminus ergo
minis in paradiso nali, et non solum boni, yeruui ubi dixit, cum.de resurrectipiie Ipquerelur, Neque
etiam beali, cogerentur mori, sieos nulla culpa de nubent, neque uxores accipient; neque enini morieu-
paradiso exire compelleret, ubi erat lignum vilae, et tur ; non ideo dixit, ut.propter morientcs pstenderet
summa ex illo vivendi poteslas, moriendi autem nul- nupli.is,instilutas ; sed quia sanclprum numero.im-
la necessilas? Aqua necessitate translali sunlEnocli pleto, non opus,essel .aliquemnasci, ubi necesse es-
efEIias : in his enim lerris erant, ubi lignum vitae sel lieniinem mori. Sed, inquis , Adqtn secutaemen-
non erat, el ideo eos ad hnjus vitoefinem, communis datione a delicto suo asserilur expiatus, el tibro Sq-
pmnibus necessitas mortis urgebat. Nam quo eps pienlim , et opinione mullorum :. el tamen , inquis ,
credendum est. fuisse iranslatos, nisi ubi est ipsttm ptortuus est, ut sciremuscorporismorlemnon pertinere
vitaelignum, unde iilis sit potestas vivendi, nec ulla ad supplicium illius peccali, sed ad inslituta natuffe.
moriendi necessitas; sicut esset in paradiso liomi- Qtiasi vero David duo ilja scelera gravia,; id est, adul-
nibus, in quibtis nulla peccaudi oriretur vplunlas, lcriuuiet bomicidium, non sic expiaverit poenilendo,
qnaeillos ibi esse non sineret, ubi nulla oequilasmp- ut ei dalam veniam prppheta ipse qui eum terruerat,
ri cpgeret ? Qua.prop.terexempla Enpcli et Eliae nps testaretur : et tamen ita,eajfquse.Deusfuprat.porami-
potius quam vos adjuvant. Deus quippe in his, duo-. nalus , legimus subsecuta.^pt inlelligam.us ad j^os
bus ostendit, quid etiam illis qups.dimisit de para- profuisse illam veniani,,ne hpmo qui .tanla niaja
diso, pracslaturtis esset, si peccare nolujssent: inde commiserat, sempiterno,pr,o.,ejs,^upplicio.plec.lpre-
namque ejecti sunt isti, quo trajecli guntjlii. U.bi tur. Erat ergoetprlmo.hpniini ^ad qqa,ni rprapfjp-
etiam hoc eis Dei gratia crcdiraus esse collatum , jpe ficeret poeiiitentia , id est^uteuni diuturna, ,n,pnta-
haberent unde dicerent, .Dimitte nobis debila nostra men xterna poena puniret. Unde factum est, quod
(Matth. vi, 12). In his enim lerris, ubi corpus cprru- reclissime creditur, ut eum filitisejus, id est,. secun-
ptibile eorum animas aggravabat (Sop. ix, 15), ita dum hominem Dominus Jesus, quando ad infernt
 1583 OPERJS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1584
descendit, ab inferni vinculis l solveret. Tunc enim, num, sivemalum (IICor. v, 10). Hocitaque dicto Apo-
juxta librum Sapientiae, inlelligendus est eductus a stoli, quo ait, Sicut in Adam omnesmoriuntur, ila et
delicto suo, ul hoc ille liber non factum dixisse, sed in Chrislo omnes vivificabunlur; mortem corporalem
futurum prsedixisse monstretur, quamvis per ver- quae justis injustisque communis est, an pcenalem
bmn praeterili temporis : sic enim ait, Eduxil illuma illam diaboloet impiis deputatam insinuari pulas ? Si
deliclosuo (Sap. x, 2), quemadmodura diclum est, naturalem istam simplicera, quae in sanctis cliam
Foderunt manus meas(Psal. xxi, 17), el coetera.quse pretiosa esl (Psal. cxv, 5), quae non solum bonis et
ibi per vcrba praeleriti lemporis s fulura esse dicuu- malis, verum etiam liominibuspecudibusque ex aequo
tur. Ac per hoc el morte corporis factum est, ut pro accidit; hanc, inquam, mortem hic Apostolus indica-
peccato poenam lueret temporalera; et poenilentia vit: manifestum est quoniam nomine Adse naturam
non nihil actum esl, ut evaderet sempiternam : ubi humanitatis, nomine autcm Clirisli polenliam crea -
plus valuit graiia liberantis , quam meritum pceni- loris et excitaloris ostendit. Sin aulem quod ait, In
lentis. Non est unde le munias adversus impetum Adam omnes moriunlur; crimen hic velis inlelligi,
veritatis, quo cum tuis macbinis in clarissima luce non naturam; suppetit expositio tam aperta quam
prosterueris, nec in Dei paradisum et mortes et in- cerla, videlicet ut dixerit, Sicul omnes, id est, multi
numerabiles morbos, mortiferis crucialibus pleuos, Adaeimitalione moriunlur; ita omnes, id est, multi
immiitereulla penitus ratione permilteris. Crcde Deo Cbristi imitatione salvantur. Aut ergo de communi
dicenli, Quacumquedie ederitisex eo, morle moriemi- morte locutus est, et naturam indicavit: aut de pec-
ni (Gen. n, 17). Eo quippe die cceperunt mori, quo cato, et imilalionem accusavit'. Sic enim el post
separati a ligno vitse, quod utique in Joco positum pauca subjunxit: Sicut portavimus,inquit, imaginem
corporali, corpori vitam subminislrabat, necessilatem terreslris , portemus eliam imaginem illius cmleslis
morlis conditionemque sumpserunt. Cerle 3 damna (I Cor. xv, 49). Cerle susceptio imaginis non polerat
mortis et mors avara, verba sunl tua : sallem te ista imperari, si naturalis in qualiiate alterutra crede-
verba lam dura et horrenda, ul paradiso Dei parceres, retur.
admonerent. Tantumne le offenditlocus pracdicatissi- AUG.Quis esl tam negligens apostolicoruroeloquio-
inus beatorum, ut a te in eum et mors et damnifica rum, ut non videat quod Apostolus de resurrectione
et.avara mittalur? 0 inimici Dei gralioe, inimici pa- corporis disserebat, ubi ait, Sicut in Adamomnesmo-
radiso Dei, quoamplius progredi poteritis, quam ut riuntur, ita et in Chrisloomnes vivificabunlur? Sed lu
sanclaruro deliciaruro dulcedinem amarissimis posnis ad dilatanda, non eloquia, sed vaniloquialua, ubi nulla
implealis, nihilque velitis esse paradisum nisi ge- quseslioest, ingeris qusestionem,ct quaerisa me illud
liennaro roinorem? quod dictum est, ln Adam omnes moriuntur; de qua
XXXI. JUL. Porro jam satis mulla de Genesi. morle sil dictum.Prorsus de morle corporis dictum
Transeamus ad apostolum Paulum, quem opinionis esl, isla scilicet qua necesse est moriantur boni et
suae Manichseuset Traducianus opinanlur. Cum ergo mali, non illa qua mortui dicuntur qui eadem morte
de mortuorum resurreciione dissererct, ail: Sicut in stint mali: quas duas mortes, una brevi Dominuscom-
Adam omnesmoriuntur, ita el in Chrisloomnesvivifi- plectilur senlentia, dicens : Sine mortuossepeliremor-
cabnntur (I Cor. xv, 22). Hoc teslimoiiium usurpasti luos suos (Mallh. vm, 22). Est eliam mors, quoein
tu, cum quo nobis causa esl: sed quid eo confici pu- Apocalypsi mors secunda dicilur (Apoc.n, 11; xx, G,
tares, quia lu lacuisli, etsi suspicer, tamen confirmare 14; xxi, 8), qua et corpus et anima igne cruciabun-
vix possum. Quid euim speclat ad traducem, si omnes lur aeterno; quam minatur Dominusubi dicit: Eum
in Adam niori dicantur; cum Adam nomen hominis limele, qui hubet polestalcm, el corpus el animam per-
sii, tradux autem pcccati et labis Manichseseindi- clerein gehennain(Mqlth. x, 28). Quamvisergo multoe
cinm ? Nisi forte nihil aliud ipsuni Adam, quam pec- mortes invenianlur in Scripluris; duoetamen sunl proe-
calum et esse, et sonare falearis; ul hac appella- cipuae,prima et secunda : prima est, "quampeccando
lione Apostolus omnes mori in peccalo pronuntiasse intulit primus homo; secunda est, qnam judicando
videatur? Sed hoc propalam insanum est. Quid igilur Ulaturus est secundus homo. Sicut in sanctis Libris
novum, si quia Adam sermo hebrseus nihil aliud in- mulia Dei lestamenta commemorantur; quod possunt
dicat quam hominem (hoc enim interpretatio ipsius advertere, qui diligenter legunt: sunt lamen duo prse-
exprimil), dixerit Aposlolus, ln Adam omnesmoriun- cipua, velus et novum. Prima ergo mors ccepitesse,
tur, el in Christoomnes vivificabunlur: id est, secun- quando Adam de paradiso ejectus est, et separatus a
dum hominis qui moriuntur naluram, per virlulem ligno vitae: mors secunda esse incipiet, quando dice-
Christi a morluis excitantur? Huic senlentiaequi in- tur, Disceditea me, maledkli, in ignemmternum(Id.
iiciatur, insanit: ejusdem quippe auctoris virlute, qui xxv, 41). Cum igiturde resurrectione corporis loque-
in hac vita fecunditatem et morlalilatem instituit, retur Apostolus, ait: Per hominemmors, el per homi-
nniversi excitabuntur e sepulcris , ut recipial unus- nem resurrectiomorluorum: sicutenim in Adqmomnes
quisqne propria corporis sui, prout gessit, sive bo- moriunlur; sk el in Chrisloomnesvivificabunlur(1 Cor.
xv, 21e«22). Non itaque debemus inquirere, de qua
1 Mss. Mar. et Clar., ab mlmtis vinculis. morle agalur hoc loco; manifestum est enim de morte
a*Editi,futurilemporis.castigaulur ex manuscriptis.
* vignierius, 1 codex port.,acctmwlavit.
ecce.AtMss.,ccrte.
1585 LIBER SEXTUS. 1586
corporisagi: sed potius debcmusattendere, per quem genera malorum, quoehominesnon valendoferre mo-
sit mors ipsa de qua agitur, utrum pcr Deum qui ho- riuntur, qiianlum ad te altinet, in locum tantoefelici-
minemcondidit, an per hominemqui peccandocausa talis et quietis immitlis : quod errore quanlo facias
hujus mortis exstitit. Sed hoc, ut dixi, altendere de- yideo, sed qua fronte nescio.
beraus in proraptu positum, non qnasi abditum quae- XXXII. JUL.Verum totum contexluin loci ipsius
rere. Nam et hanc abstuiit Apostolus quaestionem, venlilemus. Si, inquit, Cltrislusprmdkatur quia ex
apertissimedicens,Per hominemmors.Et quis est iste, morluisresurrexil,qtiomodoquidamdicuntin vobisquia
nisi primusAdam? Ipse est quippe ille, de quo dictum resurreclio mortuorumnon esl? Si autem resurreclio
est, Per unumhominempeccalumintravilin mundum, morluorumnon est, nec Chrislusresurrexit: si autem
et per peccatummorsl: cui e contrario Adam secun- Christusnon resurrexit, inanisesl prmdicaiionostra, et
dus opponitur,qui est formafuturi (Rom. v, 12, 14); vacuaest fidesveslra•; invenimureliamfalsilestesDei,
unde et hic dictum est, Per hominemmors, et per ho- quia leslimoniumdiximusadversus Deum, quod susci-
minemresurrectiomortuorum.Sic ergo est accipiendum taverit Christum, quem non suscilavit.Si enim morlui
quod ait, In Adamomnesmoriuntur; ut non oblivisca- non resurgunl, necChrislusresurrexil: si autemChri-
mur qnod ait, Pexhominemmors. Ideo quippein Adam stus non resurrexil, vana est fides veslra, qttia adhuc
omnes moriunlur, quiaper hominemmors : sicut ideo eslisin peccatisveslris; et qui dormieruntergo in Chri-
in Christo vivificanlur,quia per hominemresurrectio slo, perierunl. Si in hac vita in Christos sperdmuslan-
mortuorum. Homo igitur, et liomo : sicut ergo unus tum, miserabilioressumus omnibusItominibus.Nunc
isle, sic unus est ille; ac pcr hoc, quia homo secun- aulemChristusex mortuisresurrexit primilimdormien-
dus est iste, homo primus est ille.ScirausAdam,sic- tium, quoniamquidemper hominemmors, et per homi-
ut commemoras, hebrsealingua hominem dici: sed nem resurrecliomorluorum.Sicutenimin Adamomnes
nonhinc efficiturquodimpudentissimepersuadereco- moriunlur,ita el in Chrisloomnesvivificabunlur.Unus-
naris, ul in eo quod dixit Apostolus, In Adamomnet quisqueautem in suo ordine; primitimChristus,deinde
moriunlur, omnem roorlalem hominem significasse hi qui sunt Christi, qui in adventu ejus; deinde finis
credatur; ut scilicetnon in illo primo homine, sed in (I Cor. xv, 12-24).
eo quod morlalessunt, existimerausomnes mori. Noli AUG.Ventilandum totum istum in aposlolicis Lit-
obscurare clara, recla pervertere, implicare simpli- leris de corporis resurreclione locum ideo le susce-
cia : in illo moriuntur omnes, per quem mors; sicut pisse, ut haberes occasionemqua tuum multiloquium
in illo vivificantur,per quem resurrectio mortuorum. copiosa, si dici potest, egeslale diffunderes,et ad tot
Et quis est iste, nisi secundushomo? quis ergo est libros implendos libi cvagandi spaiia procurares, in
il!e, nisi primus homo? Proinde quis iste, nisi tinus ipsa tua prolixa et supcrvacaneadisputationeclarebii.
est Clirislus? quis ille nisi unus Adam? ltaque sicul XXXIII.JUL.Instruxit acerrime dispulationemma-
portavimusimaginemterrestris hominis, ita portemus gister egregius,ct spem nobisde consortioMediatoris
eliam cwlestis.Indicatur illud, Iioc iraperalur : illud ingessit, asserens illum bominem, quantum speclat
quippe jam proesensest, hoc futuruni. Et ideo illam ad substantiamqua nobis jungitur, nihil exceptumha-
portavimus imaginemconditionenascendi, et peccali buisse, opinionemquequam infidelitassciscebat, non
contagionc: hanc autem portamusgralia renascendi; minus Christopraejudicarepossequam nubis.Sic ergo
portamusautem inlerim spe, re veros porlabimuseani raiscet negotiumChristiet hominum,ut necessesil in
praemioresurgendi, et beale jusleque regnandi. Quoe utraque parle credi, quod in allera ccnsealur. Opinali
cum ita sint, mors quidem hominisita inslituli, et in quippe fuerant per idem lempus homines, quia resur.
eo consliluti loco, ut non moreretur, nisi peccasset, rectio mortuorum fulura non essct : non tamen re
sine dubitatione pcenalis est : sed Deo per gratiam surrexisse Chrisluhi negabant. Arripit hoc Magister
suam in usum nobisbonum poenaliamala nostra ver- Genlium, et pronuntiat necesseesse ut uni proejudicio
tenle, in conspecluDominipreliosa est mors sancte- pars ulraque sit pervia, el aut omneshominesresur-
rum ejus. Per illam certant, sicut per disciplinam: recluri, aut nec Christus resurrexissecredatur. Ceile
Disciplinaenim, sicut scriplum est, ad prmsensnon hanc vim in dispulandoAposlolusnon Jiaberet, si sc-
gaudiivideturesse, sed Iristitim; posteavero,uberiorem cundum Manichaeosel eorum discipulosTraducianos,
(ructum,litsqui per eamcertarunt,redditjustilim(Hebr. carnem Christi a naturae nostroecommunionedis.tin-
xu, 11). Tu autem, qui mortera corporis etiam in pa- goeret.
radiso, etiam peccanle nullo, futuram fuisse conten- AUG.Manichoeinon sunt, qui carncm Christi a na-
dis, hostises gratiseDei, hoslisquesanclorum, quo- turae nostraecommunione3 dislinguunt; sed qui nul-
rum mors pretiosa est, per illam certantium inirare lam carnem Chrislumhabuisseconlendunt.Nobis iia-
atque habitare paradisum. Non enim mortem solam, que jungendo Manichaeos,anathemandosvobiscum*
id est, resolutionemanimaea corpore, nolentistamen atque damnandos, etiam eorum sublcvas causam,
spoUari, sed supervestiri, ut absorbeatur mortale a dicens eos camem Chrisli a naturoenoslroecommu-
vita (II Cor. v, 4); sed etiam omnes morbos, et omnia
1 SicMSS. in vign., nostra.
1 Editi,et verhominem mors: mendoseac dissentienli- s vignieritts,si in hacvilasperamuslanlitm: ex Mss.
bus maauscriptis. additur,in chrislo.
s sicvetuscodexPortarum. Aliimanuscriplicumeditis, » sic MS.Port. At cditi, a natura comminiwm.
revera. * SicMss,ln Vigiv.,nobiscum.
 1587 OPERIS 1MPERFECT1CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1583
niotie' distinguefe': quasi cafnem Christum habere luis:; erif efgo resurfeclio mofluoruhi.
fateanluf, quanvquoquo modo a nostra carne distin- AtiG.Resiirie.ctiOnemniofluofum nbn esse pulari
guaiit. Dimitle illrismulfuhia nobis, multumque cl"a tibris , et la'rii'eriCliristum resufrexiss'3 crcdentibus,
vobis, in ista de carne Chrisli qubesiionedislanfes": pfopiefea dicituf , Siresurreciio moriuorutnnonest ,1
nbbisctirifagequo'd'agis; quia hobiscuriicarheriiChri- riequeClirisius risurrexit'; quia Chfistus ideb resttr-
sii, etsi dissimililer, confiieris. Nec rios"ehini eaima rexit, ut resiirrectioriisl mortiiorum'acdificarelfidem,
ivatufec'aique stibstantiaecafnis nosirac, sed a vitii iri cafrieresurreciufbsIioriiinesoslendens , sicut ipse
corriniuiiionedistinguimus.Caro est enim nosfra pec- liomo factus resiirfexit in cafnC.Ac per lioc conse-
cati: propter qttod illa dicla esl, non similiiudocaf- quens erat", ut liegafeiitresurrexisse Christum , qui
nis, qtiia vera caroest; sed sirtiililtidocarnis peccati, resufrecilonemhbri crederent esse mortuorum. Uride
qtiia peCcaticafo ivoiVest. Siefgo peccati caro, caro qula isti, cum quibiis agebalur, illud iiegare hon po-
riosifanbii'esset; quomodo,rogo te, siriiililudocafhis terahl; hoc quoque debebant ablala caligine confi-
peccati caro Christi essetVAn usqhe adeo desipis, ut leii.Narivsi pfopleraliquamChrislidifferentiam,recte
dlcas aliquid siuiile esse, sed cui simile'sitlnon esse? sibi hominesvidentiirresurrectionem negare mortuo-
Hilariuhiaudi catholicumarilislilem,quemcerte qiiid- riirii, et lanieh resurrectionera Domininon negare ;
quiddeillo senlias, Mariichseumnonpolesdicere :qui possurit et alia dicere , quae multa reperiunt, quibus
cum de Christi carrie' loqueretur, < Ergo cum missus' errorcm suumdelenderesibi videanlur. Quid si enim,
cst, > inqtiii, < in siuiilUudinecafnis peccati, non sic- cum audierint, Si mortuinon resurgunt, ttequeresur-
Ut cariiem habuit, ita habuil et peccatum; sed quia rexil Chrislus; respondeanl el dicant, Sed ille non
ex pecCaloomnis caro cst, a pcccalo scilicet Adani tanttim homo, verum cliam Deus cst; quod aliorum
parentededucta, in siroilitudiriepeccaticarnis estinis- 1 bomiiium nemo? Ule secundum ipsum hominemde
sus, existente in eo, non peccato, sed peccati carhis Spiritu sanclo naius et 2 ex virgine Maria ; quod alio-
siriiilitudine.» Quid ad isla diclurus es, iiiiprobissiirie, runv liominumnemo ille :poteslatem habuit ponendi
loquacissime, coiiiunveliosissime, calumiiiosissirae?' aiiimamsuam, el iierum sunvendieam (Joan. x, 18);
Numquidet HilariusManicbaeusest? Sed absit ut liias quod aliorum hominumnemo : quid ergo mirum , si
accipere dedigher injurias, non solum curii Hilario, a mortuis resurgere poiuit ; quod aliorum hominum
caeierisqueminislrisChrisii; sed eliamcum ipsa carne polerit nemo ? Si ergo ista dicant, quia Chrislum
Christi, cui tantam facere non expavescisinjuriaih',ut! solum resurrexisse concedunt, coelerosnolunt; num-
atideas eam cOaequareceeieroeliominumcarni, quam' quid ideo illas Christi larn magnas a coelcrisdifferen-
carncm consiat csse peccaii; si non mendaciter di- lias negaturi sumus , ut aliorum quoque moituorura
cluiii est, Cbfislum in simililudine carnis venisse resurrectionein de Christi cum eis oequalilaie3 per-
peccali (Rom. vin, 5). suadcre possimus? Sic ergo nec islain differenliani
XXXIV. JUL.Nunquamquippe diceret, Si morlui denegantes, qua fatemursolam carnem Christi, non
non resurgunl, nec Christus resurrexit : cui poterat ut aliorum fuisse carnem peccati, sed carnis peccati
referri, Sed Christus , quoniam de virgineuatus est, similitudinem ; non ideo tamen solam resurrexisse,
peculiariter resurrexil ; homines aulem, quia nati sed aliorum quoque resurrecluram esse defendimus,
sunt de commixtionediabolica, non resurgunt. Ve- el sic defendimus, ut dicamus quod Apostolusdixit,
rum ille protinus referret, Et quaefuit resurgendi va- Si morlui non resurgunt, neque Chrislus resurrexit:
nilas, si nec spci nostrsenec magisterio parabalur ? resurrexit autem Christus ; rcsurgunt igiltir morlui.
Qiiae enimesset ratio doccndi, quae gravitas exem- Neque enim quia non eadem sunt in utraque carne
pli, si natura in nobis dissimilis, et spe coiiregnan- originis merita, ideo non est eadem lerrena raorta-
dl, et vi careret imilandi? Procul igitur, el nimis Jisque subslantia. Habet quidem difTcrenliamsuara
procul fides Aposloliab hac opinione consislit. Eo- similitndocamis peccali, qua discernitur a carne pec-
dem plenus spiritu, quo eliam Petrus, scit Christum' cati : sed absit ut Chrisiuseis se disparem faciat re-
pro nobis ob lioc morluum, ut nobis donaret exem- surgendo, quibus se voluit aequaremoriendo. Noiv
pluni, ut sequeremur vestigia ejus (I Peir. n, 21). itaque proplerea debemussimililudinemcarnis peccati
Et qttia causam lanti mysterii, sacrificium novit et carni aequarepeccati, quantum attinet ad differen-
exempluni fuisse, pronunliareiion dubitat.imo d(- liam pertinendi ad peccalum et non perlinendi, quia
ligenter inculcat, quia non accesscrit homo Cbristus' noluit 4 esse inler utramque carnem differenliamre-
aliquo, a quo quisquariinostrum nalurae suse procju- surgendi et non resurgendi, qui noluil esse nonmo-
diciis arceatur. Si, inquit, resurreclionon est morluo- riendiatquemoriendi. Imitatioautemquam, suffulcis,
rum, neque Christus resurrexil. Si autem Chrislusex ubi non opus est, quid ad islam catisam valel ? Imi-
mortuis resnrrexil, qtiomododicunt quidam in vobis talio quippe in voluntateest; sed cum bona est, prce-
quia resurrecliombrltiorumtion esl ? 13 est, si confl- paratur, sicut scriplum esl, volunlasa Domino(Prov.
lemirii ejusdehi illuriisecuhduniliorainem, cujus nos, viii, sec. LXX). Nemocrgo invilatur, nisi velit : mo-
fuisse naturoe, qua ratione vel in illo faclam resur- 1Editi,resurrectio.CodexPortarum,resurrectionis.
rectionem, vel in reliquis non fuliiram putatis ? Proe- 2 Vignierius,
malusexvirgine.Mss.,natuset ex vircfirie.
3
missis conditionibus, implet ex omni parte senieri-' * SicMss.
Editi
Editivero, mqmtalc.
liam : iVtmcditiem,inquit, Chrislusrcsurrexitex mor- rum. , quia voluit. castigantur ex codice Porla-
Igg9' L1BER*S£XTUS;> 159^
• nalis, ct additusi Unde nec inanis cst
ritur anlem homo et resurgit y velit nolit. Verum' et AposteJiprjrju
ipsaimitaiio noivseniper tuncHt, quarido eadem na-.1' dicatio; qtii non praedicaretin Christo"sinriihuilihenii'
tura est imitandi, quse iniilantis : alioquin Arigelo'- camis peccaCi,.nisialiorum cafnem sciretesse' pee*'
rum, qunrnrh diversa natura est\ juStitiam et'pieta- cati-.Nec vacua1estfides'nosfra:, qua;vacuatur'haere'-'
tem non possemus imitafi'; qijddtameti' nos a' Do*: sisvestra. Nec falsi testes inveniuhtur ApostoJi, quJ
mino poscere in oratiorie-; cunf dtciraus , Fiqtvvitiw similitudlnem carnis peccati tliscernuh^a carne pec-
tasiudsicutiricalo etin terra^Matth. vi, 10); •etiaiiV cati, quod non facit haeresisvestfa-'; efsie'eit; semine
ipse confessus"es ($ttpra;4ik%->cap. 52)."Nec DeunV DavIdeVangelizantChrisiuhv; • ut tam'ehdP!:Spifilu
Pafrem imitaremur-, cujus -a nobis-longe diversa 'ria* sanclo natum asserant et vIrgihe!Mafia,sliori de car-
lura est<: lanien Dominus aif, Estote skui' Paterve* nis: concupisCentia1;.ul siriiilitudTiiehi'cafnisi:p'eCcati
sier quiincmlis est{Matth.v, 48).; et pefprophetairi haberet, canvem vero;peccatiJiabCfe'ii'Oh''pPssetlNeC
dicituri Srdnclieslole, quia ego sariclussum (Levitl xi,< miserabiliores sumus:omnib'us"hominibus:ista: cre-'
44).- Non ergo ideo Chrislum noh possumus imitafi', dehteS ; sed carneiri Chrisli a'carnepecc&ti nori esse
quia ille ih-sithilitudine carnis peccati in lvoc saecuto discretam , magna misefia credtmtiS: Pfoindc argu-
fuit,-nos aulem iri carne peccati. mentalionem tnam vana 'cohclusione detefhvinas; di-
XXXV; JcLi. Has• vires exseramus in Ifaducem', cens : Apparel igitur,crimeh voluhtalisesse, hoh senii^
dicamusque : Si CJirislus; qui hdmo faclus est', non nis. Iloc omnirio iftaniterintulisli : quOniam stipei-
Iiabuit naturale peccatum ; quomodo dicunt quidam riora, ex quibus eam confectam putas | conseqtientia
in- vobis quia imagini Dei- pravilas dominetur irige- noivesse monslravi; el procul dubio; qiiia iii para-
nita ? Si auteni in natura malum ost; et Chfislus, qui diso esse possenl, nulla esse post paradisum vilia
in eadem natura deprehenditur, sub regno diaboli nascentium, nisi mala voluntate primoruhv gignen-
cst constitutus. Si auteiti'ille credilurreus,' inanis est lium vitiarentur el semina. CurnoiV efgb potius' tibi
praedicalio nostra ,-et vacua eslfides veslra : inve- dicitur ( ut nos verftciter, qria lti'fallaciler'uStis es ,
niuutur autem falsi tesles Aposloli, quia leslimonium eadem forma raiiociriationis utamur Jj-Si 1Cliristus
dixerunl advcrsus Deum , quod Filium suum , ex'se4 liomo irisimilitudinc cPriiis peccati ad boihines missus
mine David secundum carnem , inhocuum sanctumj. est, qiiomodo non quidauiin vobis, sed omnes vos
que formaverit, si cum maledicli seminiscrirnen infe- dicilis, aliam cui sit isla similis, carhem rion esse
cit. Prorsus si in lali Ciirisio speramus, misefabiliores" peccati, si nonest alia caf o' pecfcati? Si Clifisius non
sumus omnibus hominibtis. Nunc aulem Chrislus non habuit similitudinem' cafnis peCcatii irianis cst prae-
minus verus bomoi quam verus Deus, de Adam dicalioejus qui hoc dixit, inanis est et fides EcClesiae
stirpe generatusVfactus ex muliefe, factusque sub catholicacqusehoclcredidit; irivehilur'autem,!et'falsus
Iege,:nullum fecit, et ideo lvullumhabuit peccatum; tesiis Apostolus', qui tesiimonium"' dixif adVersus
Apparet igitur crirheft volfintalis esse; non semi- Cliristura ,-quia siriliUttidinemcarriis'pecCati!h'abtiit!,
nis. quam nen habuit. Sedsihoc credinius, fidelibrisnoh
AUG.Ex hoc ccfle qtiasi fundamirietota ratiocina- sociamur hominibus\:'NunCauteih Cbristusmissus 1
tionis tuaeslructura consurgit, quod primum posuisti, est in similitudirie carnis' peccati; quia!solus veranl
dicens : Si Chrislus, qui homofactusest, nonliabuit carnem sic babuit; u^rioiYessetcaropeccali, sed ejus
naturale peccalitm; qtiotnodo ditunl quidctmin vobis similittido : ac-pef liPc rieciess^esfutfateamur, car-
quia imagini Dei pravitas dominelur ingenita ?•islaqtte hem coeterortirii'liomirihrriesse peCcafr, cui' sirhilis
propositione convulsa el efibssa, quidquid deihde facla:e'st vera caro Chrisli', sed noh cafo peccati;
tanquam subsequens addidisti, facillima labesubverli- XXXVI; JtiL. ConfOdiuhluf nempe Manichael, et
lur. Non enim sequitur ut:si Christus, qui liomo-factus peCCatiimhatufale cVbderites;et rCsuffeciionemcar-
est, non habuil nalurale, hocest, originalepeccalum; nis negantcs. Nuhc dutem, iiiquit;-Chrisius'resuri-exit
nulla imagini Dei pravilas dominetur ingenita : quo- ambriuis primitimdbrmieiilium; quoriiam'quidemper
niam non sequilur ul si nibil habuit.pravitatis simili- hothinemmors, eiper homihem:resurr'eciio mortuorUitt.
tudo carnis peccali,. niliil liabeat pravitalis-cui esf Deresurrectione liicApostolus rion generali loquitur,
isla similis.id est, caroipsa peceati-; imoveroid qtiam expefltiri sunt etiam scelesti1, ctiatii pfofani
sequitur, ut si est similittido carnispeccati, sil ctiam homiries; sedde ePruhltahtiiriimodo, qui tfansferCn-
caro peccati. Quia omne simile, alicui simile sitne* tiiringloriam. BeaiariiergorestifrectioheihpurO no-
cesse esl : el si solus habuit Christus-verarivqtiidehi mine restirreClionis'ostendit, cujus cbriipafatione,
carnem, sicut caeteri homines, sed lamen carnis pCC- illaimpiofimi-quasi-nOWsit resufrectio, pfastefitur' 5.
cali honproprielatem,sed similitudihem ; nonsPlUm Hic: efgo Apostoliis rio^rtsolurh resuffectionem, ut
necesseest ulsitalia cui JiaeC'Similis--sitcaro:peceati; dixi.qtioe b'Onis"malisque:coniiriunis:est;sedresur-
sed omnium cocterorum bominuih non sit nisi caro reciioriem iiiculcat beatam: et liCetnohsituhurri re-
peccaii. Quapropter elsi malum esl in carne peccati, surrectio ct beatitudo resurrectionis, sicut nec resur-
non cst tamen in Chrislo, qui venit in carne vera, rectio et resurrectionis miseria unum est;.tamen
non tamen iti carne peceati, sed iri similitudirie'car- 1 vignierius,chrislusest in similitudine.Addidirhus
nis peccati, carnem sanare peccali. Non ergo ille cre'- ntit-
sus, quia esl in manuscriplis.
ditur reus, sed ati illo iioster solvitur et
rcatUs, origi- 2 Editi,parlitur. castiganturex manuscriplis.
 1591 OPERIS IMPERFECTI CONTRA JULIANUM,S. AUGUSTJNI 1592
hon creata : caeterumutrumque inslilutum per Deum
tjnia beatitudo seterna absque resurrectione non est,
nomine ejus illa quoque felicitas, quse exCilationem est; sed in Adam mortis conditio, in persona vero
fcaud poenilendam facit esse, signatur. Ut si aliquis Christi primitioe resurreclioriis claruerunt. Hic ergo
industriam, vires, et studia divefsa collaudans, com- ubi dicit Apostolus, Per hominemmors : si per volun-
pendio ea vitsevelit Ostendere, verbi gralia, eruditam tatem ejus dicas, nihil pertinet ad naturam; si per
illius vitam, elegantem hujus, impigramappellet alte- naturam, nihil spectat ad culpam. Homines nempe,
rius; non utique admoverit dislinctionem, ut idem alterum mortis, alterum resurrectionis ex adverso
vila quod induslria, quod elegantia, qtiod forlitudo locavit, islum secundum nolens illi subdere. Et se-
videatur : aliud est quippe yivere, aliud sludere; ve- quitur, Sicut in Adamomnes moriuntur, ita etin Chri-
rumiamen nisi vixeris, nullus studebis. Iu eliam non sto omnesvivificabuntur.Hoc ergo quod ait, Omnesin
esi idem resurrectio quod bealitudo; est quippe mi- Christbvivificabttnlur,eliam de impiis, an tantum de
sera excitalio cinerum : tamen nullus regnabis, nisi fidelibus dicit? Si de impiis, quod omnes vivificentur
aute resurrexeris. Mors ergo corporis et resurrectio in Chfisto; ergo nullus in pcena est : si de fidelibus;
corporis e regione consistunt: si mors esset universa non ergo universi vivificanturin fide Christi, sed lan-
pcenalis, esset quoque universa resurrectio prsemia- tum fidelcs, quamvis omnes oronino virlote ipsius,
lis : nunc autem est resurrectio poenalisomnium , qua conditi fueranl, excitentur. Si ergo de morle
flui igiiibus deputantur oeternis : ergo et mors non corporis loquitur, Jn Adam omnes moriuntur: nullus
supplicialis est, sed naluralis. Sicut enim non facitge- lioc nomine indicatur reatus, quando in eodem Adam
neraliter mors corporis, ul poeniteat inleriisse; sic et Chrislus mortuus invenilur; neque enim secuta
non facit generaliler resurreclio, ulplaceat revixisse. esset veritas resurrectionis, nisi prsecessissetveritas
Verum et islius bonum in remuneratione surgentium, mortis. Igitur in Adam pronunliat Apostolus omnes
el illius amariludo in aduslione punilorum est: quac mori. Si hoec mors non indicat aliud quam corporis
ulraque pro meritis consequuntur. Apparet igitur resolutionem •; nihil spectat profecto ad nalurale pec-
Aposlolum non de morle nalurali, sed de criminoso- catum, nec quidquam pravjudicat innoceniibus, si
rmn, quara infelicemfacit pcena perpetua; nec de re- in Adam mori dicantur, in quo et Clirislus est mor-
surrcctione communi, sed quam bealam facit gloria tuus. Sin autem hoc quod ait, ln Adamomnesmori-
sempiterna, disserere : nec ubi de personis disputat untur, ad peccatum vis animi, et non ad morterii so-
prapjudiciumMnferre creatnris, sed salvis semper lum, sed ad mortem ream et miseram perlinere, id
distinctionibus lalisque Jimitibusnaturarum et volun- est, quam deputata criminibus' poenaconsequitur:
tatum, sic miscere nonnunquam vocabula, ne specia- in ea autem videlicel gehenna nec Chrislus potuit
litas rerum confusione depereat. Per hominem ergo csse, nec sancti: igitur nec innocentibus praejudicat,
mors, el per hominemresurrectiomorluorum : non hic qui ut nihil boni, ita nihil mali voluntarii habent; sed
ab homine mortem conditam; sed in homine appa- hoc solum relinent, quoda Deo facli sunt; quos jure
rttisse denuntiat : sicut et resurreclionem mortuorum Bapiismatis consccramus, ut qui eos fecit condendo
non dicit ab homine faclam , hoc est, a Christo; sed bonos, faciat innovando et adoptando meliores.
in homine, sicut ad Pliilippenses idem magister : Obe- Quod itaque dicit Apostolus, Sicul in Adamomnesmo-
diens, inquit, factus est usque ad morlem, mortemau- riunlur, ita et in Chrislo omnesvivificabttnlur: abest
tem crucis; propter quod et Deus illum exaltavit, el do- tanium ab ista «uspicione traducis Maniclisese,quan-
navit illi nomensuper omnenomen* (Philipp. n, 8, 9). lum Christus a peccato, qui et iniquilalem non ha-
Petri quoque apostoli in hoc concurrit assertio : Viri buit, et minus de hominis natura nihil habuit.
Israelitm, audite : Jesum virum Nazarenum approba- AUG.Quid est, quod adversus nos dispulans dicis,
lum a Deo in vobisper manus iniquorum interemistis, < Confodiuntur nempe Manichoei,et peccalum natu-
quem Deus suscilavitsoluiis doloribusinferni. Et ilem : rale credenles, et resurrectionem carnis negantes?»
Bunc Jesum Deus resuscitavit,cui omnes nos teslessu- Numquidnos, sicutilli, autpeccatum Iribuimusalie-
mus (Act. n, 22-24, 32). Ibi ergo sicut proprium crat nae naturae, aut carnis resurrectionem negamus?
hominis sine deitalis injuria obire mortem,Ua pro- Prorsus Manichaei cohfodiantur a vobis, qui vobis-
prium divinitatis hominem illuma mortuis excilare. cum confodiuntur a nobis, et quando adjuvantur a
Quod autem Deus pronuntiatur operari ex persona vobis s. In eorum quippe adjutorium discordiamcar-
! Vcrhi, ipse quoque Christus facit. Sic enim dixerat: nis et spiritus peccato Adoenegatis esse tribuendam;
1
Jn poteslate habeo ponere animam meam, et in pote- ut 1111 hujns mali causam requirentes sive reddentes,
stale hqbeo sumereillam (Joan. x, 18). Cum crgo sit alienammalinaturam Deobonocosetemarocommixtam
Filii una persona, tamen distinctione legilima aliud nobis esse concludant. Exponis deinde sequentia, ubi
applicalurcarni, ajiuddeitati. Per hominemcrgomors, de carnis resurrectione Apostolus disputal, et dicis,
et per hominem fesurrectio mortuorum, manifestata, < non eum loqui de resurrectione communi, bono-
i
4 Editi,prmjudicialibus:roendoseet dissentientibusma- 1 vignierius, resurrectionem.Mss.,resolutionem.
| 1
| nuscriptis.
1 vignierius,nomenquodest super omnenomen.Manu- busrSicMss.Editivero pro, criminibus,subslituunt,OIJBI»-
scriptionvitlunt,quodest. 3 Aliquotverbaliuc revocaniusex Mss-*
i«c« . LIBERSEXTUS. 1594
rum scilicet et malorum; sed eorum tantum, qui quia poenaesunt, ideo preliosre sunt; sed quia pro
transferentur in gloriam. » Ifa est quidem : tamen veritale susceptse,velcum pietate toleratoesunt. Hunc
de resurrectione corporis loquitur. Huic efgo e con- sensum sanum et catholicum si lcneres, non in para-
trario mors opponitur corporis, eisque, id est morli disum Dei, lioc est, in locuni sanclarum deliciarum,
corporis et resurreclioni, singuli dislribuunlur aucto- non solnm mortium poenas, verum eliam mortifera-
res, hominesduo : Quoniamper hominemmors, el per rum valeludinummilteres. Omnis autem pcena homi-
hominemresurrecliomorluorum.Et ipsi homines duo nis quid est, nisi poenaimaginis Dei?quaesi infertur
propriis etiam nominibus exprimuntur, ut de quibus injustc, profecto a quo infertur, injuslus est. Quis
hoc dictum sit, evidenter appareat, atque addilur : porro dubitet quod injuste inferalur poena imagini
Sicut enimin Adam omnet moriunlur, sic et in Chrislo Dci, nisi hoc culpa meruerit ? Solus enim mediator
omnesvivificabuntur.Moriuntur, ait; non ait, Morien- Dei et honiinum, homoChristus Jesus sine culpa per-
tur: ex altera vero parte non ait, Vivificanlur; sed, tulit 1 poenain, ut noslram scilicct et culpam vacua-
'
vivificabunturl.Nunc enim moriuntur ex poena, lunc ret et posnam; non eam poenamquoeluenda in hoc
vivificabunlur ex praemio.Non itaque de illa morte maligno soeculofuit, sed quaenobis debebatur oelerna.
nunc loquitur, quoefutura est eis qui cum anima et Et tamen ipse etiam nostrum in se affeclum, morte
corpore igne cruciabuntur oeterno; alioquin cx utra- propinquante, suscipiens : Pater, inquit, si fieri po-
que parte verbum futuri temporis poneret, et sicut test, transeat a me calix isie (Malth. xxvi, 59). Qui
dixit, vivificabuntur,ila diceret, Moriehtur. Cumvero utique potestatem habebat ponendi et sumendi ani-
dixit, moriunlur, quod ulique nunc fit; i>it>i/tc<i6wn!ur mam suam : sed morlem, quam nulla culpa praece-
aulem, quod tunc fiet: satis ostendit se de illa morte dente, pro nobis voluntale, non necessitate suscepit,
agere, in eo quod dicit, Per hominemmors, quae ani- pcenam tamen esse his verbis suis Deus ille magister
mam dissolvit a carne : quamvis et ad illam mortem ostendit, quam solus pro noslra sine ulla sua iniqui-
futuram * perlineant, quaesecunda mors dicitur, qui late sustinuit. Si ergo ista gloria misericordiseChristi,
reatum quem per Adam generationev traxerunt, qua pro nobis poenam sine culpa pertulit, singularis
per Christum regeneratione non solvunt. Nunc est, ut non quidem in carne peccati, sed propler si-
proinde quia de resurrectione corporis loquitur, quae mililudinem carnis peccati, in Adam lamcn, a quo
futura est, cui opponit e contrario mortem corporis, descendit caro peccati, etiara ipse moreretur : procul
quae nunc fit; el duo isla contraria singulos auctores dubio cseteri homines in hoc maligno saeculo, quod
habent, Adam mors , Chrislum resurreclio mortuo- exlra paradisum est, poenasquascumque paliuntur a
rum : sicut intelligitur resurrectio iila prsemialis, iia nalivilate usque ad morlem, in quibus pcenisulique
esse intelligendaesl mors ista poenalis.Praemioquippe patiunlur el mortenv, pro suis peccalis vel nascendo
a conlrario non opponilur nalura, sed pcena. Et ideo tractis, vel male vivendo addilis, merito dignequepa-
islo loco, ubi resurreclio corporis opponilur morti liuntur sub juslo et omnipoiente judice; qui ulique
corporis, non de communi resurrectione agit Apo- ncc faceret, nec sinerct inlerri poenas imaginibus
slolus, quse ad justos et injustosperlinel; scd de illa suis, sine cujus volunlale nec passer cadit in terram
potius, in qua erunt qui vivificabuntur in Christo, (Id. x, 29), nisi juste sciret inferri. Et quid est jusle,
non qui damnabunlur a Chrislo : quamvis utrosque nisi merito peccatorum, vel examinatione virtutum;
ipse resurgere faciat, cujus voccm audient omnes qui ila ut remissis etiam peccatis, pignus quod renati ac-
in monumenlis sunl; et proccdentqui benc fecerunt, cipiunt salulis selernac,in fulurum eis sacculump -
in resurrectionem vilae; qui aulem mala egerunt, in sit, bic autem solvant, quidquid in I njus socculipoe-
resurrectionem judicii (Joan. v, 28, 29.) Ideo ergo, nalis vanitale et malignitate solvendum est? Quid
ut dixi, eam volui 3 commendare, quoead beueficium est ergo quoddicis, < Ideo Ivaptizari parvulos, ut
Chrisli perlinei, non etiam illam, quactaiitum ad ju- quos Deus fecerat condendo bonos, facial innovando
dicium ; ut quoniam ista proemialisest, mors quoque et adoptando meliores? » Bonos quidem fecit, quia
corporis, quaea conlrario huic opponiluf, ostendalur omnis nalura in quantura natura est, bona est : sed
esse poenalis.Sicul enim vilsemors, ila praemiopoena quos fccit bo os, non injuste faceret vel sincret esse
contraria est: per quam pcenam, id est, corporis mor- miseros. Qttamviset lu, qui cos innovari dicis, duce e
lem, quoniam sancli martyres certaverunl atque vi- velustatem veteris hominis, cum sint nascendo utique
cerunt, mors eorum in qua nunc dormiunt in con- novi, incautus et nesciens confiteris. Compcllerisigi-
speclu Domini, non suo geriere, sed illius munerc tur unum ex his tribus eligere, ul aul paradisum im-
pretiosa est (Psal. cxv, 15). Etiam poense quippe pleas poenis hominum ; aut injuslum Deum dicas in
sanctorum, sine dubitalione preliosse sunt: sed non poenisimaginum ejus, quas palitur innocenlia parvu-
quia preliosae sunt, ideo pcenaerion sunl; sicut non lorum; aut quia hacc duo detestanda et damnanda
sunt, agnoscas originale peccatum : etsic inteljigas,
1 Hocitem locounum et allerum versuni, sciliceta omnes qui morle corporis moriuntur, in Adam mori,
verbis, MoriutUur,ail, usque ad verbum, vivificabunlur,
auctoritateMss. restituimus. 1 Editi hic et paulopost, sine culpaprotulitEmendantur
1 vignierius,adillammortempertineant.
ex manuscriptis. Aldidimus,fu- utroque locoex Mss.fide.
luram, 4 Edili, lucida : corrupte ac repugnanlibusmanuscri-
* Forte,voluit.
plis,
iM OPERIS IMPERFECTI CONTR&JJJLIAJNUM, S. AUGUSTINI lM
id 1ilfrid
qofa'p'ef ipsrim liominem mors, est, per'culpam voluisii, qiiod attApOstoius^iVisisrfmainiriiica
ejiisetpcenam; et oririies qui resiiffectioiie cofpofis desiriielur mbr% dis^ciitieridritti'' fofsifan sit, 66 qtia
rioiidairiiianitifised vivifieanlui, irfChiislovivificafi,' mofiesit-diciurii';'utfriiri"de ista:iqivae:nuiic!est,qiia
quiapef ipsttriihoriiineriifesuffectio raoituOriirii, id de corpofe !exife aninva''cbriipelfituf!;:an de 'illa' qua
csl, per jiisiitiariiejtfs et gfaliam. Qtiia eriirii estpce- de corp'6'fe'ariiiria::exifenoh"siri!fur, utsimrif uirinn-
riaiis"*cbfpomihors; id'e'6illi resurfeciionehi cbfpo- qrie seihpitefrip igrie cfiicietiif': qdaVm'6fs; utique
ris: lariitihimodo'pfavmialeih3 (cunisit alia qubque iiondum esf, sed futtira esf: neqrie' turic destiue-
pbciiaJis),e cbiVtrariovideriius opposilarii. tuf",scdpdtiuSesSe lunC irici^it; quarii'riurie noh-
XXXY1f.!JUL'. Uhusqtii&qtie' qutein' iri"tiio ordine: durii esse qiiisairibigU? Haec aiiiem; qriav itiric' iri
priimtimChrisius,dein&i'ItVqiiisuhtChrisli ih adventii onvhibuscbfpbre mofierilihiis'ffeqtieiitatfif] crii' coh-
ejtis,'deiricie'firiis.Ideriv,el alihi': Qui est priniogeni- tfafia est cbfbOris resurfeciM,''de'qu'4'u't Waeconiriia
liii; iriquitj'eif. thbrtriis"(Gotbss.i, 18). Deiride hi qiti dlceret' Apbsipitis dispuiabat';; lisefc', iriqriarif,'quse
siHil'Chrisii': id est:, saricli rapiurittif ih riubibiis riunc-agittif, usitafa!et oirhhibusriobis nota'riiofs cori \
(\[Thess!. iv, 17). Post libt' finis : quoniam lii ibunt pofls; tunc ufique novlssima'destfuefiir; ctim corru-
iri^egnuni aetefritihi;irfipii vcro in ignerii aelernurii ptibile hoc iriduferitiricoffuplioneih, «t niortale'hoc
(Jfatt/i.xSv; 46).' Cum Iradiderit regriumDebeiPatri, induerit immortalifaterii (VCor. xv; 53, 54). Quod
ciim evqtuaverit''briinem principaium,et omhempble- proCuldubio de resiirrectipiiecbrpbris' quae tiinc efit,
siitiem,el virlutem: opbriet eniiri euin regnare, dohec contra moftem cofporis qriic nunc; esf, dictum esse
poriat iriimicos'biiiriesstib' pedibus ejus : omnia eniiii perspicimus. Quapfoptef, sinrors aetefna quoe nhn-
sUbjecilsubiuspe:des'ejris;hovissimdaiitetninimica' de- quam fuit, non pbiest tunc destriii, quando:esse po-
sfruetiifniorsi dtimduteriidixeril, Ohthia istd subjecia tius iricipu; nec uriquamdeslruetiir; qtiia sempef erit;
siiiti',sitie"''ditbibprmter illum qui illi subjecitotitnia: restatut ista qiioe'iiUricest; ipsa nbvissima,:lVPceSt,
nam citmsubjeciafueriritilii omniq, littic eiipsesub- in finWdestruaiur/quandb fiet resiiffectiohe' cafnis
jetiiiserii ei qiti sibi siibjecitomnia, ul sit Deus omriia uthoh sit; Pbfro iniiriica quomodo esset, si nafiifalis
ihomtiibris' (YCor.' x'v",25-28). Regnum Dei et Pa- iia esset; ut poenalisnori'esset ? PcenaJis'atttem stih
8
tfisest, ut iropleto nnriiero sanctorurn qui in ejus juslo-et omnipoteritejudice nullo pacto essCt, nisi
prsescieniiacoritiiietuf; oiririisprincipatus el uriiversa niefitispeccati accidisset. Jam tahderii sehsilm tuiim,
viflus'advefsafioe potestalis iniereat. Oportet quippe rbgamiis, emenda; ei pafadisurii beatofum'; queni
haric efficieritiamtaritl esse mysiefii, ut omries irii- pberiishohViiiuriiCPniariiinavefas,niurida. Diciauteih
rriici jtisiifias sbb diviiiis pedibus collocentur. Quod non poiest, qiiantum 'milii placeat, qriod dixisli, In
Inrie'fietj crihv'desifrielaiii se et victara ab omnibus regrid cwlorum fuiurumesse, uil exsiihcta'.biririicupi-
saricfis mprsaetefha corispiciet. Cum autem fuerint diiate culparum, Deuset contineat canctbs',et Coriipteat.
tariiClirislo qiVamcorpOriejus orivniailla potesialum Ohtinam tuae bujtis!s'entenliaecomrivPnilione'te"co'rfi-
g^ivefaregni irianifeslalioiie subjeCta, multo maxime gas,' et cupiditatehvcuiparum, quav!iri' cafne liostfa
cbngfegatio bmriis glorificata sanclorum esse Deo nuhcVetiam coefcita,' nobis repugnaffe non desiriit,
sifbdiia noiidesistet; sed lotum corpus digniim re- ttincvero, ut rectissime confiteris, exstihcta' riulia
grio ccelOrurn,qtiodsub Christo capiie constfuituf| crit, jam' noh le libeat laudare h't ajlquod'boniirii,sed
cKvirioe voluiitati perfecla aflectiorie"colisefebit,ut ex- ut malum potiusaccusare 1! lpsii' est enim tua illa
slincta ofritiicupidilate culparum, Deus ct coritineat siiscepta, qua;carb cpnctipiscit advefsus spiritiim, ut
cunfeloB,'Ct cohipleaf. nCcesse sit etiain; spiritui adversus carriem coiicii-
AUG.In liac parlc dispufatioiiis tuoe nihil pene, piscere (Galal. v, 17), lie coniiriillaliir' unde bbrao
damnelur. Qhod discordioe maluih, rei utriusque
qiiod ad causam quse inter nos agituf perlineat, pro- 3
seciitus es. Cuf eriirillottiih lPcuriiistimi, vibide re- bOnieet a De.ohonO cbnditae,id est cariiiset spirl-
surfectione corporis Apostolus dissefit, iriserendiim tus; per! praevaricalibhemprimi honlinis irt naturam
puta"sli,:.nisipropief illud quod ait,, Sictii' in Adam vertisse-', proClahiat; riequeManicbaeus,neqtie Marii-
oriiriesmoriiintur, iia et ih tiliristo bmnesvivtficabun- chaeorUmadj'utbr; sed destruct6Y'Ahibr6s'ius'[Lii>'.' 7
iur? Qriiascilicet cbrpOris morleiii' nori vulfis pec- ihLuc. xii, '55):"
calo pririii lioiriiflistribuefe, sed naiufoe : quam sic XXXVIII. ivvi-Atioqiiin;'inqmiy quid' facienl qtii
in illo horiiinc' primo dicitis ihstiliitam, ufsive pec- baplixantur pto~ritoriuis, si otrihihoihortui non restir-
caret, sive non peccafet; mOritiifus essei; Unde saiis guhi?qttidet bdpiizariturpro iliis? Qitidet nos peri-
tibi existiriio esse respohsum; Quamobrera pr.cter- ctitamurotrini liora'?-'Qublidie'moribf pervestrani glo-
missisels,: iri' qtiibusexporieridis superfluo le dilatare ritirii, quam habeoin- Domirib:Si securidum"liotnihem
ptignavibestiisEpliesi; quid'mihiprbdest,si' nibrtui nbn
1.Sic'Mss.At!edili, libririnUm. resurgunl? Manducemuset bibamus,cras enim morie-
* vox, pa?n«(js,.oniissa hiciu editis, restiluiturex ma* mur. Si, inquit, ista spes fulurae
noscri|ilis. glofiae;q'ua Deus
' Editi, verius Mss., omnia in omnibus efit, impia:iirifidefnate quafiatur,
pcenalem. prmmialem.
t * lta codex Port. Atiivero MSS. cunveditis; mqudverit: 1Editi,resurrectio.Castigariturex
forte pro, antiquaveril; id est, aboteverit.Graeceest", s vignierius,et manuscriptis.
catqrgese. omnipotenteneojudke. Aljest; Deo,a
' vignierius, novissinuiaiitemdeslruetur manuscriptis.
3 vignieritts,et t Deoconditai,
mors, omisso;, Addidimus, bono,ex ma-
mmica,quodtamenreperitur in raanuscriptis, nuscriptis.
i&} LlMftS^XTUS. iM
negeltifqUe resiirreclio riiortuorurii.qtiid facient qul 35-49). DifficiiTtaterii'' reiWemptis^efloriVaii et dicft
baptizarituf pfomortuis? Natus liinc error' aliquo- rfihil esse impossibile , ctim omnippichtia pptficeiriif
ruriiest, putarttirim inter exordia Evangelii eum mo- effectum. Sed sictit resurrectionem cbrporum semi-
rem fuisse, qtio • aslanies procadaveribuspfofitefen- num collariorie cortiriieWdat,iia etram' resurgeiniuni
turj e't'aqua' Baptismalis etiam defuriClofummehibfa diversitatem cfbaturafiirii yafielatibus apbfit : toniih
peffurideferit: quod appafet de imperitia cohtigisse'. tamen loquitufde resurfeciioiie beaiPrum. Semina-
Ho'c eriim qiiod aifApostolus, Bapiizatitur prb mor- tur, inqrfit, ?» ighbmihia, surget'ifi'glorid; semincitiir
luii' nihil :aliridindicat, qtiafti illud qriod ad Romanos ihinfirmiidte , sWget'ih' virtuie'';~s'emiiiutui cbipusaht-
dixit, CorisebuUiitli sumtis per Bdplishia in niorietii titdle;surgeicoipussjiiritridle. H6c'cc'ileiiisi111sariclts
1
(Rbm. vi, 4) : id est, Qua gratia, tali ad Baptisiriatis'* implefi nbh p'6'lest1: iriipii q'u'6'que' rfbii iri"'gloiiam
susceptioneriiahiirio accedimtis, ut'menvbfa iiostfa excilantur, seil in 'rfppfPbViurii',siciif pfbplieta'asse-
mOftificeirius in; pPsterum, et pro raorluis omniho rit, seriipitefrium (Jerein.' xxni", ib').1. Ilicopporliine
degamus, si spesnon est, qriia post morfem vivamus? distantiam natufae atque gfatioe facii, recordatiirque
Cuf autem et qnotidianis, inquit, subdor perichlis, testimonii veterisqub diciurii' est, Fdclus est honio
iiv mortem juglfer iricidehs, quatn inferunt perse- primus'Adamiti anihiainvivenlem: stibditque dc suo,
quentes, ut'de vestris ante Deum possim pfOfe- novissimusAdam in spirilum vivificaniem". Oslenditque
ctibus gloriari, si morlui noh resurgunt? Cur aulem immortaliiatis dona ad vivificantem spifiturii' perti-
el secundum homineropugnavibesliis Ephesi, id est, nere : animam vero solum viverilem, ad natufam
cursustinui bestialem sediliosoruin furbrem, si adhuc quandoque morientem. Nori eslergo, inquit, hoc
nutalquod morlui resiirgunt? Nolite seduci: bonos vivens quod vivificans: vivificans est, qul cOnfert
mores'corrumpunt colloquia mala. Ighbranliam enim iinmortalilalein', quam Chfistb applicat : vivens est
Dei qriidamhabeni: adconfusionem vobisdko (I Cor. autciri , qui vila uiitrir 2, sed rfonexcludit morlaliia-
xv, 29-54). Amor, inquit peccatorurn diffidere vbs tcin. Ergo hoc' ulramque seritentiam fine discrevit',
suadet de fuluris : putatirf nOri esse judicium, u't ut ostenderet Adarii facluiri esse vivenlerii, sed noii
majore peccelur audacia. Omnirfo,' inquit, iiesciunt iinrriorlalem ; Chrislum aiitem irf spiritum , non so-
ocstimafc Deum, qui inficiaritur resurieClioni 8. Non luro vivenlem, veruro etianiconferentem resurrectio-
ergo solum remunerationem, sed virlutem divini- riem, suis gloriosam , omnibus aeternam.
lalis negatis, unde nimium debetis erubescere. Ad AUG.Numquid ideo morilurus fuerat Adara, ctiamsi
confusionemvobis dico, posse intef vos lales qiios- rion peccasset, quia in corpore aniniali, iion spiri-
piani repcriri.' luali, ^rat faclus? Prorsus erfas, si proplerea ne-
Auc. El hic niliil pforstis qtiod ad rein pertineat, cesse nobis esse arbitraris, paradisum Dei mortibus
quae in nostra disceplatioivcversatur, dicere voluistl. poenisque morienlium, postremo ignominia, iiifirmi-
Prbindc verbis Apostoli, quse pro ttio captu expla- late, corruplione, in quibus nunc aiiiirialiahominum
nare cohatus e's, quia ea qnae dixisti, quamvis in corpora seminanlur, impleie. Ligiium enim vilse,
nonnullis senstfm non" lerfueris ejus auctoris , tamen quod in paradiso suo plantavit Deus, etiam corpus
rioh sunt contrafidchi, iibn opiis habeo respondere ariimale defendebat a morte, doncc .perscveranlis
hitilliloqtiio tiitf; obedientisemerilo , in gloriam spiriiuaiem , quam re-
XXXIX: JUL'.Sed dicel aliquis : Quombdo resttr- surgenies babifufi stinf jusli, sineiriorie inlcrveniente
giirii'mortiii? qtio'auiem in corpore veriiunt? Insipiens, transiret. Juslum eniiii er.it ut iniago Dei nullo fu-
tu quod' serniriasnori vivificatur, nisi prius moricilur. scata et obsolela pecc.ito, lali inscrerclur corjiori,
Non ' omi&s'caro eidkm' cdrb; alia quidem hominit, quamvis de terrena nialerie creafd alque formalo, ut
dliapecbiis; dliwcdrbvblatitium', alia aulem piscium: ei de ligno vitaesubminisiraia vivondi slabililas pcr-
et'cbrpbid'cbek'siiaei terreslrid; sedalia quidem cmle- inanerel; ac viveret inlerini' per animam viventem,
siiitm clariidsl diiaverb lerrestrium; alia clarilassolis, quam ntilla ab illo necessilas separafet; alrjue iude,
ct atia-clariitis'titnm', et alia claritas slellarum : slella pfOpter obedientiarivcusiodiiam, ad vivificauicmspi-
emiiia'stella'differt' iriglorid; ild et resurrectiomor- rilum perveniret, ifaut non ei siibtrahereliir Iiaec
luoriim":Seiriiriatur Ihcorrupliohe, surget in incorru- vita minor", ubl et mori et nori mori posset, sed illa
pieta'; seminatUrin ighoritinid,siirget ih gloria; semi- ampliof adderetur, ubi viveret sine ullius ligni bene-
nalrir'iii'ihfirihil'die,stifgel irivirtute; setitinaturcorpus ficio, niorique noii' possef. Narii qusero a le in quali
animtile', siirget cbrpus' spiriludle. Sic etiam scriptum corpOfe minc esse existimes Eliam et Enocb ; ani-
\esi: Fdciusestlibriio priihus Adciiri'iiianiniam viveri- mali, an spirituali? Si dixeris, Animali : cur non vis
lem, novissimusAdamin spirilumvivificaiiiem.Priritus credere Adarii, et Evam, et posleros eorurii, si proe-
homode lerra, terrestris ; secundushomodeccelo, c'm- ceptum Dei nulla pfoeVaricationeviolarent, quamvis
leslis : qualis lerreslris, lales ei lerrehi; el qualis in corpore animaii, ita fuisse victuros, ut nunc 3 vi-
cmiestis, tales et coelestes;Sicul porlavimiisihia^inem vunl isti? Quandoquidem ibi erant illi, quo translali
terreslrisjporlemusetiamimaginemilliuscmlestis(lbid., sunt isti; et illic vivunt isii, undc ul morerentuf
1 CodexPort., qitod. ej'ecti sunt i\\\. Corpofale namque lignurii"vitoe'sie
• Hic editi addunt, etiam defuriclormri. Abesta manu- 1 Forte,quippe:.
scriplis.
3 sic sSicUss.InVign.,vivit.
Mss.jUediti, inficianturresurrectiQWm, svjguierius,wm. (AMSS., nunc,
 JS99 OPERIS IMPERFECTI CONTRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1600
vitam subministrabat corporibus animalibus, sicut illudne ambiguumremaneret, absolvit, Omnesquidem
spiriluale lignum vitae, quod est Dei sapientia, vitam resurgemus; ecce quae est excitalio communis : sed
saluliferae doctrinse sanclis mentibus subministrat. non omnes hrimulabimur; ecee ubi est resurrectio
Unde nonnulli divinorum eloquiorum etiam catholici bcalorum. Iinmiilalio ergo ingloriain illis tantum de-
tractatores paradisum spiritualem commendare ma- belur, qui non iram Dei, sed amorein merenlur. In
luerunt; non tamen historise resistentes, quaeosten- momento,inquit, in iclu oculorum*, in novissimaluba,
dit evidentius corporalem. Si vero Enoch et Eliae el mortui fesurgent incorrupli, et nos immutabimur.!
spirituale jam corpus esse responderis : cur non pri- Denuo hic Iransit ad eos sanctos, quos dies illc in
morum hominum, et eorum qui ex illis per seriem carne repcriet; et dicjt quoniam in momenlo tam
successionis nascerentur, si nullum peccalum existe- brevi, quam potesl esse extremus fmis sonorum, et
ret, quod illos a ligno vitaemerilo separaret, animale qui morlui fuerant, excitenlur incorrupti, id esl, in-
corpus in spirituale potuisse transire sine morle legri; et qui invcnii fuerinl, immutentur in gloriam.
media confiteris J, ne paradisum Dei, ne locum feli- Oporlel enim hoc corruplibile induere incorruptelam;
cium gaudiorum, poenis mortium atque*morientium, et morlalehoc induereimmorlalitaiem.Cumaulemmor-
et innumerabilibus morliferorum morborum cruciati- tale hoc induerit immortalilatem, tunc fiel sermo qui
bus implere cogaris? scriptus est, Absorpta est mors in vicloriam luam"'.
XL. JUL. Sed non primum, inquit, quod spirituale Ubi esl, mors, tuus aculeus? ubi est vicloriq lua?
esl; sed quod animale: deinde, quod spiriluale est. Acuteusautem mortis, peccalum; virtusautempeccati,
Primus homo de terra, terreslris; secundushomo de lex. Ostcndit, ul saepe; quoniam de sanclorum tan-
ccelo, ccelestis: sicut porlavimus imagineni terrestris, lum resurreclione loqueretur : idco pracleimiltcns
porlemus et imaginem illius cmleslis. Aperle nempe illam impiorum excilalionera, dignum esse pronun-
transit ad studia, vultque tantum interesse inler tiat ut in corporibus sanctorum corruptibiliias aeter-
praeteritam noslram et praesentem conversationem, nitate gloriae devorelur. Cum aulem hoc, inquit,
quantum inlerest inter mortaJilatem el immorlalita- fueril implclum, tunc licebit insultare diabolo, et
tem. Primus, inquit, homode lerra, lerreslris; secun- morti perpeluae, quse hanc corruptionem naiuraleni
dus homo de cmlo, cmleslis: nomine subsianliarum fecerat inalam videri; lunc increpabunt sanclorum
propositi indicat diversitatem. Neque enim Christus, gaudia , contusum a se aculeum mortis vidcniium,
quem hominem ccelestem vocat, carnem suam de dicenlque, Ubi est, mors, acuteustntis? ubi est vklo-
coelo deposuit, quam de semine David, de semine ria tua ? Aculcusaulem morlis, pcccatum; virlusautem
Adam, et inlra mtilierem de mulieris carne suscepit. peccati,tex. Id est, 0 lu mors aeterna, aculeumhabe-
Terresirem ergo et ccelcstem refert ad virtutes et bas peccatum, quo desertores j'ustiliae vulnerares :
vilia. Denique sequilur : Sicut porlavimusimaginem quoniara si hoc aculeo arroata non esses, id est,
terreslris; portemus etiam imagincm iltius cceleslis. peccalo volunlario , nulli omnino nocuisses. Pecca-
Sic et ad Romanos : Humanum est quod dico, pro- tum hoc et hunc aculeum viribus fidei confracium
pler infirmitalemcarnis veslrce: ticut enim exhibuisiis vides, rerouneralione nostra teste, a qua nos cona-
membravestra servire immunditim, el iniquiiaiiad ini- baris abducere : aeuleus quippe luus peccatum fuit,
quitalem; ita nunc exltibelemembra vestra servireju- el virtus peccali tui lex eral; quoniam ubi non est
slitimin sanclificationem(Rom. vi, 19). Tenoreni vero lex, nec prmvaricatio(Rom.iv, 15). Yel cerle quam-
3
sequens exhortationis assumptsc, subdit, quod nisi vis aculeus tuus peccatum esset; tameu fortior
inlelligalur, omnia ejus videbitur dicta subruere : factus cst apud proevaricatorum duntaxat animos,
Hoc ergo dico, fratres, quia caro el sanguisregnum Dei psstquam mors ci Iegisadmota cst 4; quaetamen non
possiderenon possunt, nec perpeluitateminterilus pos- ad hoc dala fuerat, ut acueret 5. Lex enim sancta, et
sidebit. Nempe in his locis, in quibus nihil aliud quam mandatumsanctum, etjustum, et bonum; sed peccutum
de affirmandacarnis resurrcctione laboraveral, quaia ut appareat peccatum,per bonum milti mortemopera-
dixerat in regni gloriacollocandam, niine pronuniiat, btlur , ul fieret supra modumipsum peccatum peccant
quia caro et sanguis regnumDei possiderenon possunt. per mandatum(Id. vn, 12 el 13). Haccergo virtus, quam
Si caro non possidet, si sanguis non possidet, ubi aculeus tuus spontaneaein nobis iniquitatisconseque-
est, cujus supra pomparoregenerat resurreclio mor- balur adjulu, fidclium virlutibus, fidelium jam coro-
tuorum? Verum Scripturoemore, carnem et sangui- nis victa comprobatur, ct fracta. Insultamus igitur
iiem, vitia, non substantiam nominavit. Denique hoc tibi, Deonoslro gratias referenles,qui dedil nobishanc
idem aperuit: Ecce inysteriumvobisdico: omnesqui- vkloriam per DominumnostrumJesum Christum(I Cor.
dem resurgemus, sed non omnes immutabimur.Intel- xv, 4(5-57).
iexil se magisler egregius , supra beatitudini lanlnm 1 sic Mss.In vign., oculi.
futuraeresurrectionis vocabulura vindicasse3; et ideo 2 suam.AfMss.,(:<atii.
3 Editi,
tuus, additurex MSS.
* Hic,
vetuscodexMar.: Moseilegisadmolaest. Arbitramur
1SicMss.Atediti,morleMediatork,habenl;omisso,con-
leeendum,siosislex admotq est.Namet id quodjuliaims
fiteris.
* Editi omittunt, mortium subjungit: Lexenim sancta,etc, ad Mosaicam legemspe-
alque. Sedhabent manuscri- clat: etinffa, cap. 14i,'veretur ipse ne ab Auguslino,vir-
pti.8 tus peccatilex, speciatimde prseceptoAdoepositointelli-
SicMss.In vign.,suprabeatitudinemlantumfuturwre- gatur.
surrectionisvocabulum tndicasse. 8 codexPort., ul le acueret.
1601 LIRER SEXTUS. 1602
AUG.De imagine terreslris, et de imagine coele- meruit ut scminetur in ignominia; istam spiriluali,
stis hominis satis jam superius disputatum est; tibi- quod per Christum merebitur resurgere in gloria.
que respondimus quod imago cceleslis nunc fide ac Qui etiam secundum carnem horao coeleslis est di-
spe portari potest; porlabilur autem re ipsa praesen- clus, non quia eam sumpsil e coelo,sed quia et ipsam
tata alque donata, cum resurrexerit corpus spirituale, levavitin coelum.Si sludium bonumet bona conver-
quod nuncanimale seminalur. Duas quippe istas ima- salio facit, ut ad gloriosam resurrectionem perve-
gines, terreslris videlicethominis unam,'coeleslis au- niant'; numquid studio malo et mala conversatione
lem alteram, singulis rebus altribuit; illam seilicet vitaehujus, quamnati, et accessuaetalisaucti * duxi-
animali corpori, hanc spiriluali. Superius enim dixit, mus, factum est ut in corpore animali cum mortis
Sed nonprimumquod spirituale est, sed quodanimale; propagine nasceremur? Quis enim malo studio vel
postea, quod spiriluale est : protinusque subjunxit, ullo studio sibi comparavit aerumnosaenativitatis in-
Primus homo de terra, terrestris; secundushomo de ilium? Quis mala conversationeid egit, ut eum, quo-
cmlo, cwlestis: sicut portavimusimqginemlerreslris, modolibetvixerit, morinecesse sit? Plane si haecduo,
porlemuseliam imaginemitlius cmleslis.Quis est ille, id est, imaginem terrestris Iiominis, quse ad corpus
nisi Adam, per quem mors? Et quis est iste, nisi pertinet animale, et imaginem coelestis,quacad cor-
Chrislus, perquem resurreclio mortuorum? Quoniam pus pertinet spirituale, etiam ad conversaliones re-
per Itominemmors, el per hominemresurrectiomorluo- ferre volumus; sicut resurrectionem spiritualis cor-
rum. Sicut enim in Adam omnes moriuntur, sic et in poris in parte justitiaeponimus, ila morlem corporis
Cltristoomnesvivificabunlur: id est, quicumque vivi- animalis ponere in peccatiparle debemus : quia sicut
ficabuntur, nonnisi in Christo vivificahunlur; unde in Chrisli justitia fiet isla resurreclio, ila in Adaeini-
l
jam supra sumus locuti. Nulla est utique ambi- quitate facta est mors illa. Quod si inlelligas, et huic
guitas, ad quas duas res duas istae referantur ima- aperlissimaeconsentias veritati; concedo quod dicis,
gines ; illa namque refertur ad mortem, hoec ad terrestrem et coeleslem referrl ad viiia et virlutes :
resurreclionem. Illa ergo ad mortem corporis; quia sicut enira virlusChristi facietut resurgat corpus spi-
hsec ad resurrectionem corporis : illa ad corpus riluale, ita vitium Adae fecit ut morerettir corpus
animale, quod seminalur in ignominia; haec ad animale. Non ilaque liuic congruit, ej'usdemapostoli
spiriluale, quod resurget in gloria : illa nascendo, ad Romanos illa senlentia : Sicul enim cxhibuislis
hac induimur renascendo. Sed quoniam sub peccato metnbraveslraservireimmunditim,el iniquilaii ad ini-
nascimur, in peccatorum autem remissione renasci- quitatem; ila nunc exhibelevestramembraservirejusti-
mur : Sictif porlavimus,inquit, imaginem terrestris, ticein sanctificationem (Rom. vi, 19). Ibi enim de ma-
portemus eliam imaginemillius cmlestis.Illud factum Jis et bonis nioribns 3 loquebatur; hic autem de re-
esse commemorat, hoc exhortalur ut fiat'. Nemo surrectione corporis et morte corporis loquitur. Sed
enim polest cfficere ut non fuerit nalusin poena,qua quoniam qui ralione jam utuntur, ad resurreclionem
corpus ejus senvineturin ignominia : sed nisi fuerit gloriosam, quae lunc fiet, quando spirituale corpus
rcnalus, et perseveraveritin eo quod est renatus in resurget, venire non poterunt, nisi hoc et credant et
gralia, non perveniet ad spiritualis corporis habilu- sperent : ideo quod terrestris hominis imaginempor-
dinem , quod resurgel in gloria. Quid est ergo quod laverimus coniraemorans, in qua est per horainem
dicis : Aperlenempetransiil ad sludia, vultquetantum mors; ut imaginemcoelestisIiominisporlemus liorla-
interesseinler prcelerilamnoslram et prmsentemconver- lur, in qua est per hominemresurreclio morluorum:
salionem,quantuminterestinter morlalilalemet immor- ut quomodoper Adae peccatum venimus in morlem
lalilatem? Cum potiusApostolusnon ad aliud 3 trans- corporis animalis, ita per Christi juslitiam veniamus
eat; sed id quod de resurrectione carnis 4 coeperat, in resurreclionem corporisspiritualis. Deindesubjuu-
exsequatur, cui e conlrario mortem carnis opponit. git: Hoc aulemdico, fratres, quia caro et sanguis re-
Non itaque duas conversaliones, malam scilicel, et gnumDei possiderenon possunt. Ubi le non rcprehen-
bonam, vult hoc loco inlelligi : sed resurreclionem dimus nomine carnis et sanguinis significalam car-
carnis ila per Christum futuram, sicut per Adarn nalem prudentiam credidisse,non ipsam substantiam
raorlem carnis asserit factam. Sine bominem Dei corporis animalis, quaeseminatur quidem in ignomi-
agere quod agil: tu eum sequere, noli ut te sequatur nia, sed tamen resurget in gloria, et regnum Dei
ipse conari. Non enim sequitur, quantttmcumqueco- procul dubio possidebit. Quamvis et aliter hoc possit
neris. Aperte resurrectionicarnis morlem carnis op- inlelligi, ul isto loco, nominecarnis et sanguinis,cor-
ponit: aperte his singulis rebus singulosdispertitur ruptio significalasit, quam nunc in carne videmus et
auctores, morti corporis Adam, resurrectioni corpo- sanguine; quseulique corruplio regnura Dei non pos-
ris Cliristum: aperte duas imagines, unam lerreslris sidebit, quia corruptibilehoc induelur incorruptione.
hominis, aliam coaleslis, a conlrario inter se confe- Unde cura dixisset, Caro el sanguisregnumDei possi-
rens, illam corpori attribuit animali, quod per Adam
1 CodexPort.,itaque. 1Forte,pervenialur: vel addendumhic,ut in Ms.Port.,
» SicMss.Invign., faciat. corporanoslra.
' vign.,iUud. aliud. *vianieriuset accessumtalis duximus,omisso, auctt,
v vignierius,deMSS., Addidimus,
resurrectionecceperat. carnis, quod habeturin mamiscriptis.
ex nianuscriptoruujfide. * SicMss.ApudVign.,operibus.
 ^603 OPERISIMPERFECTICONXRAJULIANUM,S. AUGUSTINI 1601
jdere.npn ppssunt::lanquam exppnendo quidhis no- tius qui.eamnon timuerint, rei fiant? Propler quod
niiiu^us.significaverit, ne ipsa carhalis substanlia Dominus, ne mors ista corporis tinieatur, cujus li-
ciederelur, adjunxit, Neque corruptio incorruptionem mor facit reos, sed illa potius scmpiterna, quam non
possidebit.Et secunduniistum sensum magis yidelur timerido, fiunt rei, apertissime dir.it : Nolitetimere
caetcra altexe.re. Sed ;utrunilibet,his verbis auctor eosqrii,corpusoccidunt,et posteanon habenl quodfa-
eprumdeniyerbpruni significareyojuerit, neiilruni est ciant; sed euni timete,qui habel potestulemet corpttset
.cpn.lrafidcin, quae ila se habet, ,ut npn dubitet in animamperdere in geheringm(Luc. xn, 4, 5). Uaecest
ca.rne incprriipiibili ppssessuram regnum Dei ex certe morssecunda atqucperpetua, contra cujus ti-
pmnibus.genlibus congregalara Dei familiam. Npn mprem non cCrtant sanc.ii,sed ponlfa istani poiius
• cprporis,temporaleiri.Nani nt lianc vincanl, illani ti-
j ilaqiie 1,iiocirepreliendimus,;qupd etiamante nps di
yinar,uni.Scriplurarum cathplici. iractatorcs pJerique ment; quia cumhanc pro pielale et justilia viceriht,
djxerurit, carneiii,et sariguinemhic.posse accipi ho- illam non sentient, Huic ergo, npn illi, insuliabunt,
jrpines, ijui secundtim carnem et sahguineni.sapiunt, dicenles: Ubi est, mors, victoriatua ? quod alibiscri-
. et idco tregnum Dei npn possidebunl.: sic.eiiiin,ait jitum est, Ubi est, mprs, conlentio tua (Osee xni,
. idera,dpcipr Gen(ium, Sajterc secundumcarnemmors 14, sec. L.XX)? Cum igilur hujus lnorlis actileus sil
est. Sed,qupd npn yis niprlem corppris animalisper peccatpm ; qua^frpnte audes dicere , non peccalo
peccatpm.prirai lipminis accidisse, cum audiaseum- prinvilipriiinisesse factum ul in illo a ligno vitc se-
, dem.appslplumdicenlenv,Cprpusnipriumnest.pr.opter pararemur, et riiorle etiani porporis plecteremur ?
..jpeccqtum (Rom. viu, 6, 10); neque negare .audeas, Quid est, rogo le, qupd adversus divinprum eloquio-
riespfrecfiopqm^fiprpofis^spiiUualjs, quocro.ortixpr- rum eyidentiam, incredibili rabie spuraanlis Joquaci-
,p,oris. ariinialis ppppnitur e.contrario ., per,.jusjUiam talis pblatras, tanquam.non possit in Dei paradiso
.sepundi ,liominisiadfu,lurani;et hoc ideo npnvis, ut aniraa tua pblhiere. vilani, nisi illuc introduxeris cpr-
. cprporibus nvortuoruni,,et per liaccetiam criicialibus poris mofteni, cum tot et tantis corporalibus morbis,
mprieri,tiuni.impleas.paraidi.su.ni, beatarum deliciarum carnificibus, priccursoribusniorlis ? Atlende tibi po-
ne in lpcum deliciarum sanf.iarunimitlendocor-
.^menwrabilemlpcum : Iipc reprehendimus, hoc.de- titts,
ftpstarour, ..hPC,dignimianailiemale judicamus.. Crii poris pcenas,.tu ipse pendas in Ioco pefpetuoruni.do-
,,eriyri1p.9r.ti firieansuitabjlur,cum dieeliir, Ubi,est, lorum et auimi et corporis.poenas.
,111.
.niors.,,;vJicior\qlug ?ubi esi, ntors, qcuktis tttus? nisi XLI.JJUL.Iri.lipc iSane.loco Auguslinus.aculeum
.$u^dh£hpip,,.e$an^ ..mortis, .peccai.v.miljiid ppinalur ,pnliquum„np,n,.in-
.JPPjtli cprgoris, jquatn restirreclio.cprppris absof.be- .telligens.fluid.seqiiatur, id.est, ^virfus.peccati,^:
jhvt?sEJiqe,njm...spr<np4unc fiet,. cuni cprrup.iibilehpc r!quamlegemjjprac.ep^ini.quqd^dae pqsil,um..pst,i cp-
,jnduer,it jncorr,lip.l,i,piiem, pt niprlale hoc roduerit ini- f,n^(urassererp.Sed ijla^lpxnpn fuit pecpjiiiyirttis, ve-
,^prlajitalem. ,^ine„arob.iguUale. quippe.dicit Apostp- ..rpnvpeccati;gp!ros.riVl|ud,pstlpnim,.exsiariti;.rci;dare
,jus ;)Cimi,,c.(MT«B(i(',ife,I/ioc,,in^prtiJ;i , .yiril,uleiii,jaliud qupd npn,,exsiiiit -procreare.,Esus
Jtun,c'fiettsermfi,qtfi.scripiytsest ,.Absorptqe.st.mpp.in jPrgo,-il.liusprhpriis,,.si,npn,essel,iinerdictus, malus
..ijic/pr^jB.,P;bj.fst.„^prs,,-vjt,0onq tlua?rubi est;,mpi;s, npn ,.fpisset: posfquam ..autemJnterdictus est,.,et a
^uleusthus ?;£uLnipr,li hpc,dicp,tur,jnjsiquoe.abspr- ^^ravyar,ica.tipneistis,ur^a.tus,,natuni ,est ,ibi.ex in.lerd:-
^e1bjilur.£n,,y,iplpf^ .ipente.,pts;Cpnt.etpmepte peccatum: quamyis.npn ideo
. .aisor^liitur,jqijando,,Qprrrptib,iie,.lipc,pprpus atqpe ,dala:lpxjfuisspi, pt.,deJinqupretur.;,sed.tamen idem
^oii^ie j incprr^ptione^a.lqpeinvnfiortalii^te yesiieliir? ;;faptiejidp,iiid,esi,Je.arMr^ic,omedendp, npni^de.liquis-
,;)^ujus,prgopor,ppralis,,mo.riistaculeus :
pppcatuiii.gst ;;Set.honio,,qpia bona, arJipr erat, nisi gustus ejus a
•«jjtiiaijlinicmortiidicptur, U.biest,.nxor.s,qculftus,tuus ? lege inlerdictus-fuissei. Qupd ergo per se.pravum
<Quetn)aquleuni;-.di)Lil pssepepcalum; ac.uleprav.ideji- ,pst,, venhi gratia parricidiuni, sacrilegium, adulle-
j.ce^flliOiRtprs.pst; facta, ,iipn qupm,fepil ipsa ; sif^ut ,riuni,Pt maluni,esse etiam sine.lata lege dignpsciiur,
-<Ppculpmhi\ipr1tis1estquo-niorS;iit,l!iipii quod aniprle bene .diciturapud proevaricatores, qui cupientipres
.ifUvQupJPpcJp.ejgp, ul^^jputaSj.npn^litiic^sed.perpeluoe proliibitipne redduntur,, virtutem acqu.isisse.per; le-
. .insullaljityrjfljprti ? .Npmqujd..ipsa ^ab^prbebitur.m getn ; qupd.vero inique 11011 usurpmur.nisi mlerdi-
,yic,ipriam,cum morlale.jipc.^idperitiipn^ortajiiai^ni? fiCa.lur,,genus .robur ci consiptpjegis
ibiprpprie, ,11,011
..iSumgflid.adyersus.^a.nc^ , pccasione pplla.iuni.,yeruni quoiiiam,bic fui, lpngipr,
.mor.ccrtamirie yuiQalur,iHprum,.quoejjprjuscos,vic- .rjhujtisqppque-liJiriijlinecorompnpoJec.torem.roetnvi,
fps.itenebat,.quandoeam,,timendopeccabapt ?;Nonne j.ptyigijanterinspjciat,,nullanijn lege Deipcca.sipneni
^prppler,ipsam ,,yiii.cepdam,Dominiis,mprluus,,est,,.et i]tfanicha5oe; iinpielatispffpndi; ged.si qua.pulaniur
eyacuayil.eiim.gui.pptestatenil^bebatniorlis, jd e.st, , ainbigua,.:§ecundum regulas,.veritatisatque raiipnis et
..di^holum,etiliberayil eos,,qui;tirapre mpriisper 10- . ex.ppni ppsse,,,ei jusliiise cpnveni.renon dubitei. Et
tam vitam rei erant servitulis (Hcbr. 11,14, 15) ? .jllps ergo qui dtciijit,.Npnper Chrjstuiviipriiresurre-
s
Numquidtimore mortis aeternse rei erant; cura po- ctio mortuorum, et istos qui asseruni seque conira
Aposiolum,non nostrocnaiHrsecoi-ppshabuisseChri-
t'- vignierjus.,npn,«tMM&Kos ex Ms.Portarpm,nonilatiue. slum, per quod Maiticiiseoruhiscita veiieraulur;
*os,' 'teternie,akHiitif.eX.^?r'$$'"'
 ' -)
1605 LIBER SEXTUS, 1606
eodem ctqui legi Dei coiigfuatvigoredamnamus 1 juvat gfalia Dei per Agnum Dei qui tollit peccatum1
:AcG. Egonunquam dixi eam legem, quae in para- mundi.non correclio peceantis, sed virtus potius est
.diso dala est, Aposlolum significasse, ubi ail, virtus dicta pcccati. Et ideo ciun dixisset, Vitius peccati
peccatilex. Fruslra ergo adversus me„ tanquam hoc 4ex, lanquam responderelur, Quid ergo-faciemus, si
dixcrim, tu mulla dixisli. Yirtutem narnque peccati, peccatum nec lege tollilur, sed augetur? continuo
jam quidem existenlis, sed iniuus operantis 2, eam subjiciens ubi spes debeat esse cerlanlibus : Gratias,
legeui semper inlellexi, de qua idern aposlolus, Quid inquil, Deo qni dedil nobis victoriam; vel, sicut alii
ercjo diccmus, inquit? Lex peccatum esl? Absit: sed codices habent, qnod et grocci babent, qui dat nobis
peccatumnon cognovi nisi per legem. Nam concupi- vkloriam per Dominumnoslrutn JesumChrisluin. Ve-
scenliamnesckbam, nisi lex dicerel, Non concupisces. rissime prorsus : Si enim dala essetlex, qum posset
Occasioneuulemaccepla, peccalumper mandalumope- viviftcare,ontnino cx lege essel justitia : sed conclusit
ratum esl in me omnemconcupiscentiam(Rom. vil, 7, Scriplura omniasub peccato,ut promissio ex fide Jesu
-8). Ecce quomodo est virlus peccati lex : miiius enim Chrisli dcirelur credenlibus (Galat. in, 21 et 22). Hi
operabalur.peccatum, quando proevaricaiioncronon- eniin sunt filii promissionis et vasa niisericordioe,
.dum operabalur, quia lex nondum ^lata erat :Ubi quibus ideo dala est promissio ex fide Jesu Christi,
enim lex non esl, nec prwvarkqlio (Id. iv, 15). Non- quia misericordiam conseculi sunt, ut fideles essenl,
duraergo eratomnisconcupisccntia, anlequam probi- quod eiiam deseipso dicit Aposlolus(I Cor. vn, 25):
bilione sic, cresceret, lainque forlis ficret, ut ipsius ne vel ipsa lides, ex qua incipit, et ad qtiam referlur,
-proliibilionis, qua creverat, vinculum rumperet. Iloc quidquid temperanter etjuste et pie gerimus, iia
,et te ipsum scire monsirasti, mulla in hanc sen- tribuatur nostrce volunlatis arbitrio, lanquam non
tenliani disserendo : qnamvis ut hoc ostenderes, alia nobis Deo miseranle donetur; a quo eiiam voluntas
polius adhibuisti lestimonia apostolica, non. hoc qno ipsa, siciit scriplum est, proeparatur (Prov. vm,
ego.nunc usus sum ;<fortasse ideo, ne peccatuni esse sec. LXX). Unde sancta Ecclesia per ora supplican-
concupiscentiam fatereris. Aperiissiine quippe illam lium sacerdoium non solum pro fidelibus, ul in eo
, demonsiravit esse peccalum, qui dixil, quod comme- quod credunl, perseverante pietate non deficiant, vc-
moravi : Peccqium non cognovi, nisi per legem. Et rum eliam pro infidelibus orat, ut credant. Ex qno
velut quaTcremus quod peccalum : Nam cottcupi- enim pcr humanum liberum arbitrium Adam commi-
.scenftam,,inquil, nesciebam,nisi tex diceret, Non con- sit illud grande peccatum, et omne genus humanum
-cnpUces.Havcigitur concupiscentia, utique roala, qua in commune damnavit (Chrysosl. Epist. ad Olyinpia-
caro concupiscit adversus spirilum, nondum erat dem), ab hac commtinidamiiatiorie homines quicum-
anle primi hominis illud grande peccalum : sed esse que liberantur, nonnisi divina gratia et misericordia
• tunc coepit, naturamque Iiumanam tanquam in tra- liberantur; et quidquid lex Deijubei, nonnisi eo qui
duce 3 vitiavit, unde trahit originale peccalum.Cum jubet adjuvanle, inspiranle, donanle complelur : qui
illa quippe omnis horoo nascitur : nec hujusconcupi- rogalur ul permaneant, ut proficiant, ut perficianlur
scentiae realus ,,njsi in renascentibus solvilur , ut fideles; qui rogalur ctiam ut credere incipiant infide-
eo post.hanc absolutionem 1ion inquinetur, nisi lcs. Quas Ecclesisesancloepreces tpto terrarum orbe
quiei ad perpetrandum opus malum, spiritu adver- cresccnles et. fervemes, opprimcre ac exstinguere
sus eam vel npn concupiscenle, velnon 'forlius con- cupiunt, qui conlra islam Dei gratiam Iiumanoevo-
cupiscente, consentit. Addunt ergo vires eidemcon- Juntaiis arbiltium, ut ,grayius de alto praecipitent,
cupiscentiavpeccala, quae accedunt prppria volun.tate extollunt potius, quam defendunt.flnquibus.cpnten-
peccantium, et ipsa consuelndo peccandi, quae npn tiosum locuni yel soli, vel prsecipuevos lenelis,', qui
frustra dici solet secunda naiura : sed ,ne tunc.^qui- Christuin Jesum parvulis non vultis esse Jesum, quos
dem omnis est concupiscenlia. Adhuc cnim habet nullo peccato originali atlaminatos esse contenditis :
qno crescat; qnoniam minor est, quamdiu non a cum ille proplcrea Jesus appellatus sit, quia salvuro
sciente, sed ab ignorante peccalur. Ideo non ait, fecit populuni suura, non a corporalibus morliis, quos
Non habcbam ; sed, Nesciebam concupiscenliam,nisi et in populo non suo sanare consuevit, sed a pecca-
lex dicerel, Non concupisces. Occasione autemac- , tis eorum (Mallh. i, 21). Quamvis ergo Aposlolus in
cepta, peccatum per mandalum operatum est in me eo quod ait, Aculeusautem mortis est peccatum, illam
omnem concupiscenliam.Omnis ebt enim concupi- sine ambiguitaie expresserit mortem, quoe rcsurre-
scenlia, quandoprohibila concupiscunlur ardcnlius, clioni corporis, de qua loquebalur, opposita est, id
ct peccala jam cognila, ignoraniioe sublata excusa- est, corporis morlem; ipsa enim absorbebilur in vi-
tione, ct accedenle legis praevaricatione, commiltun- ctoriam, quando corpore spirituali resurgente jam
lur immanius. Unde lex Dei, apud cos quos non ad- non eril, quia iromortalilas eliam corporis erit, quae
nullo peccalo possit amiui: lamen in eo quod se
cutus adjunxit, Virtus vero peccali, lex, non Jegem
1 Hoc loco in mauuseriptissubjicilur:Explkit liberJu-
tiani. signilicavit, quae data est in paradiso ; illa enim pec-
* Ex manuscriplis
hoc loco addimus, sed minttsoperan- cali, quod nulluin adhuc crat, virius esse non possel;
tis.
'Editi, tanquam'traducem. At MSS.clar. et ittar., 1 SicMss.in Vign.,peccala.
lanquam vtt traduce. Port,, tanquamin traducem. * SicMss.ln vign.,tenentes.
1607 OPERIS 1MPERFECTICONTRA JULIANUM,S. AUGUSTINILIBER SEXTUS. 1608
sed eam legem virlulem dixit esse peccali, quoe suh- tius declaralur adversa, ut vobiscum illi dicant po-
inlravit ut abundaret peccatum, et operaretur omnem tius, quam nobiscum, sic morlalem Adam factum, ut
concupiscentiam : id est, non eam tantum, quae in sive peccaret, sivc non peccaret, morilurus esset.
paradiso" exorta mortificavit et corpus, cum qua Nec tamen 1 ideo vos Manichaeosdicimus, quia et vos
omnis homo nascitur; nec eam tantum, quaepeccalis hoc dicilis :necvidetislamen, ncquenos a vobis ideo
per cujusque malos mores accedentibus crevit; ve- dici debere Manichaeos,quia malum esse concupi-
rum etiam illam, quse mandato prohibenle ardenlius scenliam, qua caro concupiscit adversus spirilum, et
excitala, ad praevaricationem usque pervenit: ut vi- illi et nos dicimus. Sed vps ab eis, in eo quod simul
cioria, qua non solum peccati cupidilas, verum etiam dicitis, dissimili quidem, verumtamen alio errore di-
mortis corporalis vinceretur timor, poslremo ipsius stalis, qui mortem carnis non sicut illi naturae tri-
mortalilatis absorberetur infirmilas, non lege per builis alienae, nobisque permixtae, sed eam naluroe
Moysemdata, sed per Christum facla gratia procsta- nullo vitiatoepeccato iropingilis nostrae : ac sic para-
retur. Proinde iia dixit Apostolus, Aculeus auletn disum lionestissimae ac felicissimsevoluptatis, fune-
morlit est peccatum; virlut vero peccati, lex: graiias ribus mortnorura et crucialibus morienlium infeliciler
autem Deo qui dat nobis vkloriam per Dominum no- atque indecenter impletis (a). Nos vero, in eo quod
strum Jesum Christum : lanquam dicercf, Aculcus eum Manichaeisdicimus concupisccnliam carnis, qua
quidcm mortis est peccatum, quia peccato etiam contra spiritura concupiscil, malum esse, atque a
mors isla corporis facta esl; cujus auctori vel ipsi Patre non esse (I Joan. n, 16), non ab eis alio, quam-
etiam morti dicelur in fine ab eis, quibus in gloria vis dissimili, tamen ipso haeretico crrore, sed calho-
resurgenlibtis absofbebitur, Ubi est, mors, victoria lica veritate distamus; quia istam discordiam duarum
lua? vbi esi, mors, aculeus luus? sed iste aculeus, id conciipiscentiarum carnis et spiritus, non curo illis
est pcccatum, per unum ingrediens, et in oranes ho- per alienae Deo coseternoe malaeque naluroe com-
mines cum morle pertransiens, aliis quoque addilis mixtionem nobis accidisse, sed cum catholico Am-
niulliplicalum, nec lex sancta et jusla et bona quivit brosio ejusque consorlibus, per prsevaricationem
auferre l : virlus cnim potius ejus effecla est, cum primi hominis in naturam nostram vertisse (Ambro-
prohibita concupiscentia magis ardesceret, et ad proe- sius, lib. 7 in Luc. xu, 53) disserimus, et conlra
varicationis cumulum perveniret. Quid ergo restabat, utrosque vestrum fidenter asserimus : carnemqne
nisi ut gratia subveniret? Gratias itaque Deo qui dat Christi, non sicut illi nuJIam, nec sicut vos calum-
nobjs victoriamper DominumnoslrumJesum Chrislum; niamini, a natura nostrsc carnis alienam; sed ab hoc
qui nbstfa debila dimittendo, et nos in lenlationem nostro vilio, quo caro contra spiritum concupiscil,
non inferendo, ad novissimam victoriam, qua mors immunero atque omnino integram prsedicamus. Vos
eliam corporis absorbealur, adducit; ut qui gloria- autem mala negando esse qusc mala sunt, eorumque
tur, non confidal in virlute sua, sed in Domino glo- originem non ad primi hominis refcrendo peccalum,
rieiur (H Cor. x, 17). Haecrecta et calholica fides, in non nt ca mala non sint cfficilis; sed ut ex mala na-
qna etiam didicimus et tenemus, mortem quoque tura bono aelerno coaeterna esse credanlur, dete-
corporis eo aculeo faclam, quod est peccatum, lan- stabili caecitate suffragamini Manichscis, eosque ac-
tum a ManichocorumerrOre! diversa est, eique po- cusatis inaniler, quia miserabiliter adjuvatis 9.
1 Hicex manuscriptorumfiderestiluimus,ttectamen.
,* Sic omnes editi; at sensus requirilut sic legatur isle * In Mss.Mar. et Clar. et in Vign.subjicilur:
locus: « aliis quoqueadditismultipiicatus,nec lege sancta libersextusAureliiAuqusUni Explkil
et jusla et bona quivitauferri. » M. c
episcopi inatholici,contra Jtt-
. liamanhmreticum Port.:
* vignieriusa manichmorum diversaesl. Adjecimus,er- libersextus beati Petagianum,
Augiistm
feliciter.
contra Julianum.
Explicit
rore, ex roanuscriplis. (o)videsupra, lib.o, Jcap.154.
 APPENDIX

TOMI DECIMI

OPERUM S. AUGUSTIM

HIPPONENSIS EPISCOPI
IN TRES PARTES DIVISA.

Prima parte continentur subdititia opuscula, scilicet:

SEULIBKI YULGOHYPOGNOSTICON
HYPOMNESTICON, ; LIBERDE PR.EDESTINATIONE
EX GHATIAJ
LIBELLUSDE PRJEDESTINATIONE DEI.
Secunda parte,
VARIASCRIPTAET MONUMENTA AD PELAGIANAM HISTORIAMPEHTINENTIA.
Tertia parte,
PROSPERIAQCITANIPROAUGUSTINOCONTRAINIQUOSDOCTRINJ3IPSIUSDE GRATIA
ET PRJEDESTINATIONE
REPREHENSORESAPOLOGETICAOPUSCULA , NECNON
EJUSDEMPROSPERI LIBER SENTENTIARUMEX AUGUSTINO.

PARS PRIMA,
CONTINENS OPUSCULA QU&DAM SUBDITITIA.

ADMONITIO IN HYPOMNESTICON.
Hoc opus in exemplaribus excusis distribuilur in sex libros, qui vulgo inscribuhtur i'TtoyvucrixGti, id est
Subnotationum libri: quorum videlicel quinque priores conlra quinque Pelagianorum dogmata singulas
responsiones exhibent subnolatas. Verum in prsefatione ab ipso auclore, atque a veteribus etiam qui id
quasi dicas Commonilorium, sive, ut ipsi veteres interpretantur, Memoratorium :
citant, vpcaiur Tiro/tviisTtxoj,
quod atictoris consilinm fuisse istud videatur, ut Ecclesiavcatholicsecontra Pelagianos doclrinam , memorise
juvandse causa, compendio iraderet : nam confidens,inquit, his respondendum,tattquam tmo[i.-ir,mx6-/, abbrevia-
tutn hunc facerelibellutncuravi. In Sorbonico taroen codice et recentioribus aliquot manuscriptis appellatur
Liber HypognoslkonAugusiini: atque iidem isti recentiores manusciipli sexlum librum, qui de prsedestinalione
esl, prioribus quinque libris non adjungunt. In anliquiorihus porro manuscriptis , scilicet Remigianoannorum
fere nengenlorum, Germanerisi, et aliis, litiilus operi pra>fixusest, Responsionessancti Augustiniconlra Pela-
gianos et Cmlestianos.Postqvie librum prinvumin hisce codicibus legilur, Explicit responsio prima. Incipit re-
sponsio tecunda. Post secundum, Finil responsiosecunda. Incipit responsioleriia. Et simililer post singulos li-
bros usque ad quintum, quo nimirum finilo subjicilur, Explkit responsioquinta. Incipit de Prcedestinationedis-
putatio conlra eosdem: qtii est liber vulgo sextus Hypognosiicon. Hunc sexlum librum solum ac seorsim a
(juiiiqnealiis exbibeiil Viclorini qnidam codices, cum nacce inscriiitione, Disputatio Augustini de prmdeslina-
tionecoitlra Pelagtanos. Germanensis quoque longe antiquior codex euin continet sic prsenolatum, Incipit de
Prmdestinationibusadversum Cmtesliumbeali Auguslini: et primo sublalo vejrsu incipientem ab istis ver-
bis, Addere eliam quam maxime Ituic operi oportel. Quo quidem in codice liber ille sexlus suhjioilui*
excerptis quibusdam ex Tychonio Donatista : al Uiiicmarus archiepiscopus Remensis in libro de Pnedesiina-
lione, capite primo, significal visuin sibi codicem, in quo post opus de Octo QuaestionibusDulcitii subjun-
gebatur.
Cselerumquod ad nomen Augustini spectat, id omnino aberat ab antiquissimo hujus operis exemplari Cor-
bciensi. Augustino tamen olim tributuro opus reperitur a scriploribus noni sseculi: quos iiuer Hincmarus in
epislola ad Amoloneroet Ecclesiam Lugdunensem de Gotteschalcoscripta, dicit Augustinum,i postquam de Li-
bero Arbitrio, etde Correptione et Gratia, et de Perfectione justiiise hominis, et de PravdestinationeSanctorum
ad Prosperum et Hilarium, ubi iiihil de prsedestinalionereproborum, sed de prsedestinatione sanctorum dixit,
multis postulaiitibusscrijiserat, librtint Hypomnesticonadversus Coelestiumet Pelagium scripsisse de quinque
qusestionibus,et his sextam loco retractationis superaddidisse de proedeslinatione,ubi se excusal non eo sensu
dixisse, nec intelligi velle prsedestinatos ad interitum, sed in iniquilatc vel impielate perseverantibus poenam
esse pravdestinataro.i
Hincmarura Remigius archiepiscopus et Ecclesia Lugdunensis in libro de tribus Epistolis, capite trigesimo
quinlo, refellit in bsecverba : < Adjungit etiam rem novam, el neque ex lectione, neque cx veraci aliqua tra-
dilione nobis hactenus compertam : quod scilicet bealus Auguslinus post omnes libros suos scripserit quem-
dam libeUum, quemgravcovocabulo two/tvijuTixov nominat, quod latine Meraoralorium interpretaiur; in quo>
SANCT. AUGUST. X. (Cinquante-me.J
1611 APPENDICISPARS PRIMA. 1612
de quinque qtiseslionibus conlra Pclagium ctCoslestium dispiitavcrit; et quidquid in prscccdenlibuslibris de
pravdeslinationedivina erga dainnalionem reproborum dixerat, non ita se dixisso, ut ab omnibus dixisse cog-
nosciluretiiilelligilur; sed alio absurdissimo et inconvenicnlfesiinosensn; ut per hoc quod dixit impios ad in-
terilum prsedestinalos, noluerit iutelligi ipsos impios ad interiium prscdestinatos, sed, quod nemo credere aut
suspicari posset, poenani eis intelligi voluerit esse prsedestinatam, etc. Quis lalem absurdilatein, imo insaniam
ferre possit? Nos enim manifeste novimus, quia quando libros Relraclalionum jam senex et morti vicinus scri-
psit, in quibus omnes prseccdenteslihros suos diligenter et fideliter retractavit; nequaqnam adhuc istuni libel-
lum scripserat: quia si scripsisset, ulique inter alios eliam ejus menlioBemfecissel. Manifestnmetiam videtur,
quia postejus obilum, quando vitara ipsius ctcatalogum, 11011soltim librorum ejus, sed eliam tractatuum ad
populum, et epislolarum ad diversos, quidambeatiissanctus episcopus et alumnus ejus («)diligentissimerecensuit et
descripsit, necdum islunvlibelhim scripserat Auguslinus : si enim scripsissei, utique tanquam proecipue
necessariuni inter alios annumerari ei meiuorisecommendari potuisset. Quod sialiquisex Ecclesioerectoribus,
qui poslejusobitumexstiterii!it,simpliciteretimex liluloqui a sancti Augustini nomine inscripius est, non con-
siderata diligenlius ralione, nec aliqua necessiiate ut id facerel compellenie, ipsius eum esse credidit, cujus in
fronie nonven invenit; quid hoc praejudicalveritali, qusodiligenter inquisita et inventa nullunvsuper hac re
errare perinillil?.... Nam et ipse supra memoralus libellns manifestissimisindiciis non se sancli Augusiini
esSe aperle ostendit : quia nec prsefaiionem aliquain in initio sui gerit, ubi se ab aliquibus rogatum, vcl sibi
necessario visum, ut de tali re, id est, prscdesliiialionisvcrbo in suis libris corrigeudo, sive aliler exponendo
aliquoi novum opus scriberet, significasseinveniatur (b). Nec ulla lalis necessitas exstilisse cognoscitur, ut de
illis quinque quoestionibus,de quibus tam mulla, et lam miiltipliciter in libris proecedeiitihusdispulaverat, ite-
rtim novo opere disputare cogeretur. Sed et ipse sermo ah eloquio sancii Augustini multuin discrepal. Et sen-
sus ab illius sensu non parum inferior habetnr. Et modeslia atque humilitas morum ei sermonuui ejus non ibi
servatur. Et tesiimoniis ex hebraica translatione, quam beatus Hieronymusedidit, praeler ejus consuetudinem
contra illos bsefeticosutilur : quod ille ex antiqua potius ediiione facere consuevit. Et prorsus de tanto viro
sentire indignum est, verbtim et sensum procdesiinaiionis,qucm omni lempore in suis scripiis el praedica-
tionibus lenuit et commendavil, el quem in libris Relraclalionuni, nequaquam reprebendendo, ulique appro-
bavii, in boe libello evacuare et de.slruere inveniatur, ttt jani cx Imjusiivodioccasione, nec Rctraclationibus
ejus fides adhibenda videatur. Unde roagis credibile est, quod no.n-parvospatio post ejus obilum a quodam
alio scriptussii, el inagiia ex parte juxtamodum el formam sensuum ejus contra Pelagianos el Coelestianos
heerelicos de illis quinque periculosioribus eorum quoeslionibusbreviter eollecliis atque digeslus : et quia au-
clor ejus, ipsius beati Augusiini sensus brevi isto opusculo velut in unum collegisse et explicuisse videtur, irieo
ipsi opusculo nomen S. Augustini in titulo prseferre voluerit.... veiul si eumdem libelluin laline Mcmoralorium
sancti Augustini appcllare voluisset, nihil utique aliud intelligeretur, nisi quia illud quod ab eo sparsim et
multipliciler fuerat disputatum, breviler et velut sub uno aspcctu positum memorisecommendaret.» Et in libro
de tenenda Scripluroe veriiale, capite nono, ad auctoritatem libri Hypomneslici respondens ait : «Manife-
slissiroe prsedicli Doctoris sensibus, imo catholicse sincerilati probatur adversus, nec ipso stilo ullalenus
cum ejus eloquio consonat. t Iisdem argumentis ulilur Prudenlius episcopus Tricassinus conlra Joannem
Scoturo, libro de Praedestinatione,eapite decimp quarto, ubi librum Hypomnesticon probat non esse Au-
guslini. ,
Joannes Gamerius ad Mercatoris opuscula, disserlalione sexta, de scriptis adversus lioercsimPelagianam,
conjeclando pronunlial, Sixium presbylerura Romanum, qui Coelesfmoin Sedem aposlolicamsuccessit, verttm
auclorem esse Jibrorum Hypognoslicon. Ipsi Mercalori facilius adjudicabit, quisquis non modo cum Garnerio
animadverterit, suis Mercatoremopusculisinsignioribus conlra PeIagianos'lilulumeumdcm fecisse, alicri scilicct
Subuotalionum libro, alteri aulem Commonilorio nuncupato; scd illud etiam observarit, quod in Episiola cen-
lesima nonagesima lerlia (tum a Garnerio, cum de auclore Hypognosticon quoercrct, nondum visa) rescribit
Augustinus ad Mercatorem, capile primo, se nimirum cum ejns lilleris accepisse et alium ipsius adversnsnovos
hmrelicosPelagianos librum, referlum sanclarum leslimoniisScriplurarum. Islum lamen Mcrcaioris librum ab
Augttstino laudatum, quo minus continuo pronuntiemus asseveranter ipsum esse Hypomnesticon,moram injicit
stilus, et dicendi ratio, quam in Hypomnestico non eamdem plane atque ih aiiis Mercatoris indubitaiis opu-
sculis deprehendimus.
Comparavimus eas omnes ediliones initio Retr. et Confess., tom. 1, memoratas. M.
(q) Possidius.
(b) DeMbrosexto loquitur,vel opusnohnegat carere omniprsefatione,sed tali, qua signiQcetAugustinusretractandum
a se esse quodde prsedestinationereproborumdixisset.

HYPOMNESTICOr^

CONTBA PELAGIANOS ET COELESTIANOS,

VULGO

LIBRI HYPOGNOSTICON.

i. Adversarii catholicaefidei, dum conlra regulam
verifalis diabolicis armis pugnare mtuntur, nos solli-
ciludine repugnandi faciunt cautiores; se vero deci-
piunt, anlequam nostrorum valeant aliquem vulnerare.
Cuni enim cseci evacuare thesauros fidei concerlant,
spe fidei vacuati, faciunt plenitudine lidei Ecclesiam*
opilulante Dei gratia gloriari; el dum in hypocrisi
1Sic plerique manuscripli.Editi autem, plenitudinetn
fideiEccksim,etc.
MfS HYPOGNOSTICON LlBER PRIMUS. 1614
vigilantnocituri (de=qnibusprdpterea dictumesse puto perditio eorumrion dorniitat (II Petr. his
ii,l-3). Igifur
per prophetam , Ablqtusest somnus ab oculis eorum, demagisterio gratioeDeiconlidens respondenduro,
non enim dormittnl nisirmale fecerint [Prov. IV, 16]), tanquam hypomnesiicond, abbreviatum hunc facere
nos quodam modo excitant dormientes, ut arreplo libellum curavi. Quem si quis legere voluerit, non
clypeo veritalis, falsilalibus eorum corde resislenle verborura mediocritatem iConleropIetur,seddidei ra-
vigilemus, evangelica luba nostris auribus insonante, lionem : et si placet, ad Deum2, qui docel bominem
Vigitateel orate, ne inlretis in lenlalionem*(Marc. xw, scientiam, graiias rcferat. Si qua vero sunt in quibus
58). Confiduntergo hserelici, Catholicam impugnan- inluitu nolenles crravimus, si lamen sunt aliqua corrigenda, j
tes.in virtutesua, idest, in audacia cordis sui, gralia sus est charitalis, Deo juilice coirigat; sed is cui sen-}
desolati; et in abundanlia diviliarum suarum, in ope- catholictis corrigeudi. Si autein niliil scicns '
ribus scilicet volunlatis suse gloriantes!. Sed Deus vcl invidiosus est, viliarc quse sana sunt non procsu-j
dissipavit ossa hominum sibi-placenlium; confusi nem mat; quia mectim stabit anle tribunal Christi, ralio-
sunt, quoniam Dominus sprevit eos ( Psal. LII, 6). redditurus, quisquis ille fuerit.
ConDdamuset nos, resislentes eis, in gratia Domini, 5. Ilujusmodi crgo dognialis ista est nefanda bla-
quse est gloria noslra, redimens nos a circtimdanti- non sphemia : I« Adani > inquiunt, « sive peccasset, sive
bus nos, et intellectura dans nobis, et instruensnos peccassel, moriluruin fnisse. II Tamen peccatum
in via hac quam ingredimur 3, firmando super nos ejus neniinem nisi solum nocuit ipsum. 111Posse ho-
oculos suos : quia in Deo salulare nostrum el gloria minem per liberum arbilrium, tanquam per se sibi
siostra, Deus auxilii nostri, et spesnoslra in Deo est. sufficieniem, implere quod velit, vei etiam merilis
2. Sedjamde quibusvel contra quosisla proedixe- operum a Deo graliam unicuique dari. IV Libidinem
rim, oportet consequenti narrare sermone, alque naturale esse 3 bonum, nec in ea esse quod pudeat.
eorum perversis dogmatibus, in quanlum nos sua Y Parvulos non.lrahere originale peccalum, neque
gratia Dominusdignatus fuerit instruere, respondcre. periluros a vita oeterna, si sine sacramento Baplismi
Jgitur contra Pelagianos et Cceleslianos hsereticos', ex hac vila migraverint. t 0 malum dogma, quodpa-
quos Dominustales futuros suo vilio ante coiistitutio- Cis ininiicus invenit! 0 dogma , per quod scinditur
nem mundi prsescivit, et exortos 4 in mundo judicio mairis unitas Ecclesiae renalorum! 0 dogma, quod
justo damuavil, sermo nobis est rcspoiidendi.lstos sub nomine Christi evertere Christi et muiare nititur
oslendebat aposlolus Petrus in Epislola sua secu/ida fundamenla!0 dogma,cdi nefanda sunt nomina mil-
fuluros, dicens : Fuerunt veroel pseudoprophelmin.po- le, mille nocendi artes (o)! Arma contra legem sumit
pulo, sicut el in vobiseruhl magistri tnendaces,qttiin- ex lege; impugnat Evangelium ex Evangeliopugnans,
trodttcentteclas perdilionis,ct eum qui emit eos Domi- et in sui perniciem de veris mendacia fingens, provo-
num negant, superducentessibi celerem perdiliottem: et cat ad niendacium verilatem. Sed haeesibi stinl poana,
mutti sequenttireorum iuxurias, per quos via veritalis queeinordinate proferens pulat esse vicloriam ; ut in
blasphemabitur,et in avarilia ftctis verbisdevobisne- eis quod scriplum est implealur : Per quce enim quis
goiiahmlur : quibusjudicium jam olim non cessat, et peccal, per hmc ettorquelur (Sap. xi, 17).
1 Editi, Inipognoslicon.Atplerique et antiquioresMss.,
1Hicediti addunt,,fidem.AliquotMss., Eccksirim.Neu- Iiypomneslicon.
tnira habent anliquforeslibri. a sic Jiss.Ediliautem, Deo.
s m Mss.,gloriantur. 3Hoclocoin editisadditar,baptizalorumfilios;sedabest
3veteres'aliquot libri, quagradimur. aMss.
* in quibusdaniMss.,exortes. • (o) Allusioad. iEneid.lib. 1, vers..557,358.

LIBERPRIMlfS.
in quopelagianorumprimumdogma convellitur.

CAPUT PRIMUM.— I. « Adam > ergo inquiunt
< sivepeccasset.sivenonpeccasset, moriturum fuisse.j
Respondemus : Falleris, h;cretice, falleris, non ita
est. Aut si ila est, et non falleris, divinis astrtie do-
cumenlis. Sed absit ul'in Scripturis sanctis auciorem
hiortis Deum valeas reperire. Scriptum est enim :
Notite zelare morlemin errore Vitmvestrm, quoniam
Deus mortemnon fecit, nec tmtatur in perditionevivo-
Ttim: creavil enimut essenlomnia, et sanabilesnaliones
orbis terrarum (Sap. i, 12-14). Ilem in eodem libro:
Deus, inquit, creavilhominemincxlerminabilem, et ad
imaginemsuam fecil illum : invidia autem diabolimors
inlroivit in orbemlerrarum (Irf.-n, 25, 24). Si vides,
vide moriem non a Deo auctore, sed per errorem
•vltoeTenisse hominibus in paradiso deliciarum posi-
lis4id est, cum per rationem animae, qua boni et vi-
tales fuerant instiluti, erraverunt a mandato divino,
invidiascilicel et seduetione serpenlis. Audis testan-
tero Prophelam, Deum mortem non fecisse, sed in
libro Geneseos protoplasto futuram, si contigisset
lignum vetitum, proedixisse.Sie enim scriptuni est:
El dixit DomiiiMs Adm: Deomni ligno qubd eslinpa-
radisoedetis; de ligno aulem sciemimboni etmalinon
edetis: qua die atitemmanducaveritis, morte moriemi-
ni (Gen. n, 16, 17). Hsecaudis, et auctorem mortis
dicere Deum audes? El mors igitur ex invidiadiaboli
veniens introivit in orbem lerrarum, et Deo judice
justo pro pceuain peccatorem permissa est dominari.
Recte enim perdidit yitam, qui morlem noltiit, ne
viiam perderel, cavere proediclam.Taroen verax et
misericors Dominus non laetatur in perditione viyo-
runi. Quseest enim perdilio vivorum, nisi mors?Sed
vivorum male vivenlium : qui in secunda morte per-
ibunt; non vivortim justorum , id est, reqiiirentium
Deum, quibus lanlum propter peccatum Ada3 quod
traxere nascentes, mors non secnnda, sed prima de-
belur. Si ergo secundum vos Deus auctorest morlis,
lsctari debet in occasu vivorum tanquam in opere suo
bono : quia scriptum esl, LmtabilurDominus in ope-
ribussuis (Psal. cni, 31 ); et nuia niiiil odiens feeit,
sed omnia quse fecit, valde bona (Gen. i, 31); sicut
scriptum est, Diligis enim omnia qttmsunt, et nihil
odisti eorum qumfecisli; nec enim odiensatiquid con-
stiluisli(Sap. xi, 25).
CAPUT II. —2. Vel cur contra eam de ejus ob-
noxio peccato corpore carneni absque noxa suscepit,
si eam ipse jaculnm corporis fecit? Nihil enim in
conlrarium sibi, dum mundum faceret, Deum fecisse
cognoscimus.*Nam ut inimicam mortem vincerel, vel
ejus matrem peccatum, ideo Deum Dei Filium ho-
minem suscepisse, si oculos caligine mortis non per-
didistis, attendile. Nam ,quodimpossibileerql legis^^
1 veteres codicesomittunt,matrem.
* Editi,legi. Atwss., legis : juxta grsecum.
1615 APPENDICISPARS PRIMA. 1616
inquit Paulus vas electionis, in quo infirmabalur per Deo dormiunt quos diabolus perisse putahat. Nolo,
carnem, misit DeusFilium suunt, in similitudine carnis ail per prophetam Ezeeliieiem Dominus, morlempec-
peccati,et de peccato damnavitpeccalumin carne (Rom. catoris, sedut reverlaturet vival(Ezech.xvm, 23 el 32).
VIII,3). Quid est aulem impossibilefacere legis, nisi quod Si ejus, ut prsedicatis, auctor est Deus; cur eam, di-
sibi nec obedientem nec perfeclum polerat de- cendo, Nolo, repellit a peccatore, et non palilur quod
putatutn; et nec peccatum tollerc, nec mortem vin- suum est permanere ? Mortemnolo, inquit, peccqtoris,
cere praavalebat? Sed quare id implere non posset, quam ego ei non feci; sed ipse eam sibi, dum in me
subjungens ait, In quo infirmabatur per carneni. Ju- prsevaricalor exslilisset, invenil; sed reverlqtur et vi-
bendoenim infirmo et non juvando inftrmatur, quia vut, id est, vitam me miscranle recipiat, quam se pec-
per carneni, id est per concupiscenlias carnis ex pec- cante perdiderat.
calo venientes, qnas solo arbitrio libero homo vincere CAPUT III. — 4. Nulli itaque fidelium dubium esse
non polest, nisi cum proecedentegralia Dei, legis fa- potest, primos homines factos sic fuisse vitales, ut si
ctor esse non poterit: sicuti ait idem apostolus, Lex in libertale animse, qua immaculali creaii sunt, ser-
enim nihil ad perfectumadduxit ( Hebr. vu, 19). Quid pentis contempsissent seductionem raortiferam, vita
est ergo Dei Filium venisse in simililudine carnis fruerenlur oeterna; si vero secuti essenl, amitlerent.
peccati, nisi non habens caro ejus ullum peccatum , Quibus propterea proedixit Deus, ne vetita conlinge-
sicttt nostra? Dicente Pclro apostolo, Qui peccalum rent, ut quidquid victis postea contigisset adversum,
non fecit, id esl, non babuil; nec dolus invenlitseslin non praemonenti, sed sibi inobedieutibus imputarenl.
ore ejus (I Pelr. n, 22). Dicendo enim, in simililudine Numquid enim, cum delinqucntibus nvortemfuturam,
camis peccali; illam absque peccato, noslram vero praedixissct, qttod futurum erat ipsum fecisse creden-
peccatricem oslendit. Nam ille idco in simililudinc, dumcsi? Quid enim cam cavendam prscmonuit, si
quia iioii per libidirtis nsum ut nos, scd inspiraminc cjus in eorum occasu factor est ipse ? Sed nec eis per
myslico ex virginis titero in vera nalus est carnc. Et diabolum vcniens peccantibus succedere valuisset,
depeccato, inquit, damnavil peccalumincarne; de hu-l nisi Dominus judicio justo in vindictam proptcr in-
niana videlicct peccatrice natura : peccatriccm dico obedienliain permisisset. Igilur ut moriantur liomi-
non Deo auctore, sed hominc delinquciile. Carncm, nes, poena peccati est: ut rcvertantur ad vitam, Do-
ut dixi, suscipiens absque culpa, et hanc innoxiam mini miseranlis est. Scd ilic redit ad veram vitam *,
crucifigens, peccalum, quod nosindamnaverat per in- qui per honani conversationem ex gratia Dei venien-
obedienliam in Adanvterreno, Adanvcoelesti obc- tcin, sanguine Chrisli sanclificalus ingreditur in re-
die.nte damivattir. Nos enim peccato morimtir vicii; gnum coclorum, et quasi reversus in regionem suam
Chrislus autero innocens morivoluit, ut moriendo Domino placilurus, de ' qua peccato fuerat exsulatus,
mortem captivaretetvinceret. Quodammodoenim eam gaudens ct insultans morli, dicil animsc suse, Con-
sibi passus est dominari, cum palienlcr se occiden- verlere , anima mea, in requiem luam, quia Dominus
diim ejus obtulit voluniali. Sed cum roors iu inferno benefecitmihi; quoniameripuil animammeamde morte,
cum iniquis videret cl jusium, non liabens unde eideni oculosmeosa lacnjmis , pedes meosa lapsu : placebo
sicut et cseteris insultarei, resurgenlem tenere non Dominoin regionevivorum(Psai. cxiv, 7-9). Placebo
valuit: quin imo vicla, prostrala esl alquc damnata. unde ? Quia Dominus benefecilmihi. Nam et peccalor
Etideo ApostolusexloUensvictoriamChristide morte, rccipit vitam, non autem redit ad vilam. Reditus
servis ejus gaudens annunliat: Chrislns resurgens a enim vitocin regno coelorum est; quod omnis in pcc-
morluisjam non moritur, mors illi non dominabiturul- catis suis, vel sine Baplisroo moriens non potest pos-
tra: quod,enimmorluus est, peccalomortuus est semel; sidere. Recipit vero vilam in corpore jam corpore
di- non moriltirus, scd ila victurus in corpore, ut sit
tjuoclatilemvivit, vivitDeo (Rom. vi, 9,10 ). Hoec
ccndo quid aliud nos intelligere voluit, quam Deum mortuus vita, vel corpore vivendo semper in poena,
mortem non fecisse, nec lsetari in perdilione vivo- et vita et corpore cum diabolo mortis auctore da-
rum, qui absque peccato ut eam vinceret in infirmi- mnato 3. Cnde el Doiriihusin Evangclio, iis qui ad si-
tate earnis, voluit habere consortium mortuorum t nistram erunt in die judicii, id esl, impiis et pecca-
Unde si invidia diaboli per peccalum mortem in or- toribus : Ite, inqiiit, in ignem mlernum,quemprmpa-
bem terrarum introisse non credideiilis; nihil aliud ravit.Pater meusdiaboloet angclis ehis. Juslis vero qui
aslruitis nisiDeum morlem fecisse,propterea ut per- a dextris erunt: Venite, benedicliPatris mei, percipite
donavit iroaginem, regnum paralum vobis ab originemundi. El lunc illi,
emplis hominibus, quibus suam dimicandi
nasceretur ei cum ea necessitas vel eliam ait, tfrunt in supplkium ceternum; justi vero, in vilam
moriendi el resurgendi. Sed absit, absit hoc a lide mlernam ( Matth. xxv, 41, 34, 40). Jn qua vita glori-
catholica, quoeper unum hominem peccatum intrasse ficali, id est, niulati de corruptione in incorrupiioncni,
in mundum, et per peccatum mortem, et ita in omnes de mortalitate inimroortalilaicm, fulgebunt, et cum
nomines perlransisse credit, Paulo fidelis magistro Christo in perpetuum regnantes, insultabuni damna-
docente (ld. v, 12); et Christum morluum propler toemorli dicentes : Absorpta est morsin vkloriam. Ubi
vicloria lua ? ubi est, mors, stimulustutts (I
peccata nostra, et resurrexisse propter juslificationem
3 est, nwrs,
nostram (Id. IV, 25), reconciliantem nos in suo cor- Cor. xV,54, 55)? — 5. Mors itaque privalio viiocest,
pore Deo Patri per crucem (Ephes. n, 16). CAPUT IV.
3. Erubescite,4rogo, et conlicescite. In vestra enim nomen lanlum habens, non essenliaro : et idco Deus
morte perpetua Deura accusalis, in morte diabolum ejus auctor esse dici non potest. Quidquid enim Deunt
excusatis; et hoc ideo, quia non Deum, sed diabolum fecisse dicimus, habet essenliam, id esl, specics est,
timetis offendere. Dicite ergo, si Deus mortem. fecit, Essenlia enim dicitur ab co quod cst, quse tanluni
cur Christus Deus mortuum Lazarum flevit secundum de soloDeo dici debet, secundum illud quod scriptum
carnem (Joan. xi, 35) ? Non enim quod ipse fecerat est in Exodo Moysi, Diceseis, id est, populo, Qui est,
dolere debuit, sed dolens eum et plorans, ostendit, misit me ad vos (Exod. m, 14). Tamen et de caeieris
quos Deus vitales fecerat, diabolum per culpam fe- creaturis dici polest, quod habeant essenliam; sed
cisse mortales. Quem ideo suscitat, ut diabolus nihil non sicut de Deo, qui initium non habet quod est;
sc occidendo profecisse cognoscat; nec quisquam ho- sed ex quo accipientes a Deo initium, quod sunl esse
nvinum ad Deum perlinens de morte desperet, quia coeperunt. Mors ergo nihil est nisi nonvenrecedente
vita : sicuti faraes, escarum defectus; silis, egentia
ahsentia lucis; sterilitas, defectus
1 SicMss.Edilivero, videlicetpeccatrkenalurampecca- potus; tenebra,
tricem : peccalricemdico.
1 Editi,fidei.At Mss.,fideli.
3 In Mss.,reconciliansnos. »In Mss.:sedille recipit vel redit ad vitam.
* Editi: in vestrqmenimmortemperpetttam;dissentien* a omnesMss.,exsulletis.
* corb. codes a secuudamanuhabet>datmatuf
tfbus MSS,
 1617 HYPOGNOSTICON LlBER SECUNDUS. 1613
iructus '; silentium, vocis absenlia; inopia, priva- serpens est nominalus; et mordebiteos, morsu ulique
tio facultatum; et si qua sunt alia quse rerum priva diversarum concupiscentiarum quo peccantes occidit,
lione n hil esse nisi nomen inveniuntur. Opinor nara- morlificabit eos. Sed morsu mortem facit. Non au-
que quod ideo mors hoc vocabulum accepit, eo quod tem mors est sicuti ferae beslioe, vel omne genus
morsu quodammodo venenosi serpenlis , id est dia- animalium iracundorum, quse morsu suo nonnun-
boli, in paradiso Adamfuerit interemptus. Tunc cnim quam morlificant lioraines, et tamen non ipsa
serpens morsu decepit Adam, quando eum per con- sunt mors, sed morsu insanabili morlem, id est, pri-
cupiscentiam mordere, boc est, edere suasit illicila : vationem faciunt vitav,quemadmodum etiam ictus gla-
ct, ut dixi, proplerea mors quasi a morsu nomen ac- dii, percussio lapidis, vcl quidquid polest hominem
cepit. Unde et Dominus in Osee prophela morli mi- occidendo vita— privare.
nilans dicit: Ero mors lua, o mors; ero morsustuus, CAPUT V. 7. Ulud prselerea proetermittere non
inferne ( Oseexin, 14 ). Mors et infernus in diaboli debeo, ne forle aliquis inimicorum veritatis, qui non
persona dicla intelligunlur, quia per ipsum delin- sit rationum certaruro quoesitor,sed quoestionuntper-
quenii homini accidit mors, id est, privalio vitoe; et plexarum ad subversionemaudienlium inventor atqvie
per ipsum peccalores convertuntur in infernum, tan- propositor, dical : Si nihil est mors nisi nonien ,
quam in ejus carcereni, ubi damnatus est ipse. quemadmodnm superius disputasli, eo quod mors
6. Sed qnserendum est, quemadmodum Christus Christum justum in inferno cum iniqnis vidcrit, etquia
Deus Dei Filius mors exstitit mortis, ct morsus in- in eo peccatum non fuit, resurgentem lenere non
ferni. Sine dubio quod in suscepia carne, in qua valuerit, ut eidem sicut cseteris peccantibus insulla-
suum mors nihil habebat (ut ipse ait, Venit princeps ret, et ideo victa, prostrata atque damnata esl : si
liujus mundi, et in me non habet quidquam[Joan. xiv, ergo nihil est; videre, tenere, insuliare, vel vinci,
30]), tentatus post baptismum in deserto, ejus non prosterni et damnari quomodopolest, quod nihil esl?
obedivit concupiscentiis, ubi ail, Dic lapidibusistis ul Respondemus : Ipsum nihil, quid est? Quia interdum
fiant panes (Maith. iv, 3), elc. Vel quod se clavorum cum nominamus nihil, addimus Est; sicut est illud
morsu justus et innocens affigi passus est cruci, et de Evangelio , El sine ipso factum esl nihil (Jocm. i,
ore lanceoetransforari (Joan. xix, 18, 34). Os autem 3) : substantia est, an nomen subsiantia carens? So-
lanccsc dixi, secundum quod diclum est de peccalo- lct enim dici, ut praefatussum, a plurimis, dum ali-
ribus, Et cadent in ore gladii (Eccli. xxvui, 22). Et quid despicitur, aut pro parvo ocstimatur, vel cerle
lancea utique gladius esf. Et quod descendens in in- quod penitus non sit, Nihil esl. Cum ergo dicimus
fernum velut in os morlis; unde dicit in Psalmo, Non Nihil, nomen insubslaniiale nominamus : cum vero
absorbeatme profundum,nequeurgeat super me puteus addimus Est, rem significamus. Cur ergo nomen in-
os tuum (Psat. LXVIH, 16), id est, infernus; detineri substantiale, id est, Nihil, lanquam vere aliquid sit
eum fuit a diabolo impossibile. Unde hominem quem dicimus, addendoEst? Omne enim quod dicimus, Est,
susceperat pro homine, id est, carnera suam, quse esse aliquid aestimamus: tamcn cum aliquolies dici-
non vidit corruptionem, die terlia suscilans, tanquam mus, Nihilest, pro consuetudineloculionisad Nihilad-
Jonam ex ore ceti produxil. Quia hoc fuit infernus diraus Est: cumnomen tantum sit Nihil, et non res. Sic
Christo, quod Jonoecelus, dicenle ipso Domino, Sicut et de morle pro consueludine verbi, vel ad comparat
enim Jonas fuil in venlreceli tribiisdiebuset tribus no- tionem agentis dicimus, Videt mors, agit aliquid, in-
ctibus; ita erit et Filius hominisin corde terrm tribus sullat; vel, damnata est, victa esl, et quidquid illudest
diebusct tribus noctibus(Matth. xii, 40). Morsus ergo quoddici possit, quia mors faciat aut patialur. Cum
faclus est inferni, cuin sc ab eo tanquam escam , id ergo haec de raorte dicantur, omnia ad auclorem mor-
cst, carncm suam suscipi passus est, qua non satia- tis, per queni privalio vitoefacta est, diabolum refe-
retur, sicut de peccaloribus; sed absorberetur, pro- runtur. Ipseenimquse ad mortem perlinent, aut facit,
pter quod dicluro est, Absorplaesl tnors in vkloriam. dum captivat et perimit; aut patilur, dum vincitur et
Sed ct iliud lestirooniumquod est in Amos prophcta, damnatur. Diabolus enira natura est angelus : sed
pulo propterea diclum esse, cum peccanli populo Do- quod natura est, opus Dei est: quod vero diabolus,
minus promitlens futura mala dicit: Et si celaverint vitio suo est, utendo male naturoe suse bono : opera
se ab oculismeisin fundo maris, ibi mandaboserpenli, vero ejus mala quae vitia dicunlur, aclus sunt, non
el mordebiteos (AmosIX, 3). Quid est enim, Et si ce- res; quoetanquam per se agere dicuntur aliquid, cum
laverinlse ab oculis tneisin fundo maris? Id est, etsi ea et per ea totum agat diabolus ; vel damnata dicun-
permanserint in operibus raalis, avertentes se ab ocu- tur, cum ipse pro his damnatur, pro quibus damna-
lis meis, a pravceplisscilicet spirilualibus, quia oculi tur et homo, cum per liberum arbitrium bis illectus
Dei sunt spirilus Dei, qui legem, id est, praeceptade- tradit assensum. Et ideo hsec in fuluro soeculo jam
dil: in fundo maris, in altitudine videlicet despera- non erunt, quia in auctore suo diabolo damnabun-
tionis. Ibi mandaboserpenti, et niordeMt cos: il)i in lur, cum ille scilicet damnatus in gehenna, ut pec-
eadem desperalione contemplus, mandabo, polesta- cenl homines, amplius potestatem hoec agere non
- lem dabo scrpenli, hocest, diabolo, qui ab inilio liabebit.
1InMss.,/etus.

LIBER SECUJVDUS.
RefellitursecundtundogmaPelagiauorum.

CAPUt PRIMUM.— 1. Item « Peccalum Adse, >
aiunt, < neminem nocuil, nisisolum ipsum. >Respon-
demus: Si peccalum primoruni hominum sotis obfuit
illis, et nemini nostrum; quemadmodum quse in illos
pro peccalo Jata est, in nos sentenlia pertransivit, in
quos non transivit et culpa? Nisi forle secundumvos
injustus Deus, qui expertes eorum delicti, passus est
nos eorum pcenseaslringi vinculo. Hsec est enim in
illis post peccalum divina sententia, postquam scili-
cet suasor ad proevaricandummalcdiclusest serpens;
Mulieri atitem dixit Deus: Mulliplicans multiplicabo
mmrores litos , et gemitum tuum. In Irisliliis l paries
filios, el ad virum tuum conversiolua, el ipse dominobi-
tur tui. Et Admdixil: Quoniamaudisli vocemmulieris
tum, et tnaiiducaslide ligno, de quo prmceperamlibide
hoc solo ne manducares, maledicta lerra in operibus
tuis, in mmroribusmanducabisex illa omnibusdiebus
1 Editi, m tristitia. Mss., in irsUiliis; juxta graecum
LXX.
1619 APPENDICISPARS PRIMA. 1620
nifte ium : spinas et tribulos germinabttttbi; et edes fe- quem imitatus est diabolus, ut delinqueret, dicite,
num agri : in sudorevulluslui edespanem tuum,donec qui primus invenitur peccator esse? Quia si de Adam
revertaris in lerram de qua sumplus es; quia terra es, interrogavero, resppndebitis forsitan, quod sit diabo-
eiin terram ibis (Geri.m, 16-19)..Hac nos poenavsenr lum imitalus.Esto, Adamutpeccaret,diabolumfuisse
tentia colligatos, ipsa sibi humana natura totum per jmilatum : dicite mihj, diabolusquem imilalus fuerit;
brbem lerraruih diffusa testimoniumperhibet, dum se quia peccatura morum iroitatione constare defendilis.
paternis cruciatibus sanctse legis testimonio pervidet Sed quid immqror, sciens niliil vos responsuros?
Jaborare. Quod qua juslitia, si hoeredespeccati paren- Quem enim dicturi estis imilatum fuisse, cum auctor
turii non sumus, patiamur? Si vobis solis ocquitas sui lapsus ipse sit? Adam certe peccasse, nihil aliud
suppeditat naturalis, qua justiora sint judicia vestra lcgimus in libro Geneseos,nisi quod inobedienSiex-
quam Dei, inter nos et Deum residenles in. superbiav slilit divinumservare pravceplum.Cainergo primoge-
solio judicale. Nullum enini homiiiemtam araatorem nittis filius ejus quem sit imitatus, dunv fratrem occi-
\ef defensorem sui erroris, ad Dei'judicia reprelien- dit ( Gen. IV, 8.), bomicidium facere, ut ostendalis
denda, vel etiam refellenda diabolus pofiiit invenire, inlerrpgo. Quaiuorenim.fuisse tunc lvominesJegiinus,
nisi PeJagiumet Coelestium novae legis,jura traden- Adanvscilicel et Eyaro, ipsum,Cain, et Abel fratrem
les. Adara igitur factus est absque peccatOnatura : ejys, el ex his neminem fecisse primo homicidium
cum vero peccavit homo, natura peccayit, et facla est invenimus, nisi, ut. dixi, Cain. Dic ergo, bseretice,
nalura jam peccatrix, id esl, viliunvhabens peccati, unde hoc didicerit, quemve fuGrilimitatus, si morum
non ipsa effectavilium vel peccatum. Post peccatum ex altero in allerum transire conslat iroitatione pec-
ergo homo peccator dictus est, non bomo peccatiun. calum, et uoii conceptioiie contractum. Omne enim
Peccator eniro a peccando, non homo a peccando di- q.nodiroiiandum est, atit videtur oculis, aut certa re-
citur 1. Et ideo pcccalor Iiomo genuit tiominem, sine laiione concjpitur. An.exeusabisIiomicidiumnon esse
dubio peccalorem : quia de natura, titdixi, peccato peccatum? Et qnid nequius? Dic jam, dic tpties in-
vitiala, nonnisi natura nascitur vitiosa, id est pecca- leiToganli mihi, Cain quem viderii, a quo narratuni
trix, secundum quod ait apostolus Paulus, Qualis ter- andierit homicidium perpetratum. Sed constricuis
retius, tates et terreni (I Cor. xv, 48). Et hoc quomodo, vinculo veritaiis, nec januani propositionis luoepalen-
nisi per seminis sparsionem ? , tem inveniens exeundi, ad.januam scrmonis apostoli
CAPUT II. — 2. Sed ais mibi e diverso veniens : Pauli repedabis, uf iter rectum, si velis, possis ince-
« Efgo semen peccatum est? > Jam superins dixi, dere, atque mihi intefrogaiiti dicere veritatem. Verc
quia cum peccavit homo, natura peccaVit,cujus sunt non morum iraitafipne, sed seminis sparsione conslat
seinina. Et semen ergo vitiatum est, non vitium; sic- per unum hominem peccatum inlrasse in mundnm,
ut scriplum est, Semen enim maledictumeral ab initio ct per pecealuinmoriem;,et ila in omneshoroiiiesper-
(Sap, XII,11). Maledictum videlicet posi peccatum : transisse, in quo pmries peccaverunl. Ex peccalore
quia, Maledicla, inquil, terra in operibustuis. Sed vi- ergo Adam, genilore suo, Cain primus peccatum in
tium non potest trahi protoplasti, neque esse bomo, titero nialris contraxit, et tertius homo natus est pec-
nisi seminis effusione s. Quod confirmat Apostolus caior ex utero ejus. Mens intcrna palrio peccato erait
dicens : Per unum hominemintravit peccatumih mun- jam, capliva diabolo \, inde imbutus est zelum, inde
dum, et per peccaiummors; el ila in omnes liomines iiividiamhabuil et liyorem : inde non morum imita-
mors perlransivit, in quo omnespeccaverunl(Rom. v, tione homiciditim, sed volunlaie proccipitalusadmi-
12). Solus autero Dominus Jesns Christus absque sil. Qui enim tinum peccaturo, id esl diabolus, prae-
semine ex virgine factus est homo, et expers delicli varicamibns primis inflixit hominibus, ipse per hoc
naius est Deus et liomo. Audis ilaque per unum ho- quod omnes (absque solo, ut supra dictum est, Chri-
minem peccalum intrasse in mundum, et per pccca- sio) nascendo traxerunt, illicit etiam coetera, dum ei
tum mortem; et ita in omnes homines pertransisse, in per liberura arbitrium consenlilur, commilti peccata.
quo omnes peccaverunt: et audes dicere, bseretice, Peccatuni ergo proloplasti omnes 2 trahimus, non mo-
« Adse peccatum nulli nisi soli nocuit ipsi? >Et vere runi iniitatione, sed seminis concepiione : sicut
tunc soli nocuit, cuhvsolus esset ipse, et.Eva mulier scriptum esl, Ecce enimin iniquilniibusconceplussum,
ejus. Sed.in illis unis omnes eramtis, qtiia nattira liu- etin delictispeperiltne.matermea(Psal. L, 7). Conslant
inani geheris erant, sicut nunc in nobls oinnibus illi ciiam et imiiatione roorum peccala, imilando scilicct
unt sunt, quia nalura eorura sunius. malos : sed ul quis iniilelur malos, naturse esl viliuni
CAPUT III. — 3. Sed respondentes dicitis, ut depravatse, qua factiis esl' malus ct malitiosus, non
dicere consueslis : « Apostolus si voluisset intelligi, 'nalura a Deo condims nialus. Ob hoc eniin el natura
quia per seminum conceptionemdicebat peccaium in lilii irse, ab Aposlolo jam bapiizati luisse dicirour.
omnes liomines pertransisse, noti per unum hoininem Omnisenim carnaliter nascens, nalura filiusirocrecle
dixisset, sed, Per duos liomines, quia sine femina de dicitur ( Epltes.n, 3 ), quia nalura est proloplasli '%
solo masculo hoino nasci non potest. > Sr cordis ocu- quoe prior in illo propler delictum iram judicis Dci
"
los non amisislis, attendite diclum esse, Jatn nonsunt jusie suscepit. Si enim delictum ejus, per quod, m
duo, sed una caro (Mallh. xix, 0); et iterum, Erunt dixi, ad iram Dominumprovocavil, non traiiercmus;
due<in carne una ( Gen. n, 24). Nanv ideo, per umim nunquam natura filii irse dieerenmr. El ideo peecatum
hominem,dixit Apostolus,quia cunvin viro suo mulier ejus non solum ipsum, sed omne G
nocuil genus liuma-
una sit caro, in semine progenies imputalur. Audile nuin, cum ejus damnatione simul el cttlpam suscc-
adhuc et aiium sapicntissiroum dicentem ad vestram pimtts. Ejus enim nos vulncratos csse deliclo, Vas
confiisionem: Exmnliere inilium faclutn est peccati,et probat electionis, cum dicit, Non enim e.stdistinctio;
per illam omnes morimur (Eccli. xxv, 33 ). Ecce, omnesettimpeccciverunt,et ecjentgloria Dei ( Rom. iu,
liaerelice, factum esl tibi satis, per duos homines 22). Dicendo,omnes, nulluiu excepit, quiniino loium
in humanum genus peccatum vel moriem pertrans- declaravil gcnus humanum. Peccaverunteniin omues,
isse. cum ex uho peccaiofe omnes nascimur peccaioros.
CAPUT IV. — k. Sed quid adliuc dicturus sis, sic- Propler quod ilerum idem dicit apostoius : SSumjudi-
ut soletis dicere, novi. « Peccalum, > inquis, « per cium ex uno ih coitdemnalionem(Id. v, 16 ). Ex quo
ununi hominem iii munduni intrasse, Apostolus non 1 Editi,captivaladdktbob.AtMss.,captivadiabolo.idem
seminis propagalione, sed morum imilaiione dixit. >
Respondeo : Si peccaluiii morum imitalione conslai; foquendimodusin iUiro5, n. % diabolocaplivus;et n. 4,
delkto caplivus.
2 in Mss.,semimmi.
3 Velerescodices,natusest.
1 Ain.et Mss.,«oit a nonpeccandodkittir. 4 Iidemcodices,hoc foco,primoplasti.
_5Sicveteres quidamMss.Kditivero neijueessehomini 5 m Mss.,Dcijnsli.
svte seminiseffustone. 0 liomigiaausils., damnationem.
 1621 HVPOGNOSTICON LIBER TERTIUS. 1622
uno, nisi ex Adam, vel ejus uno peccato? In qua con- Jesum Christum spirilualiter renascatur, qui venit
demnatione, nisi in culpa ejus, qua ille est conde- Patris, et sua, sanctique Spiritus indebita misericor-
mnatus?Quidestautcm, el egenl gloriaDei, nisi gralia dia, salvare et qusererequod perierat (Luc. xix, 10)?
Dei Palris ', per Jesuin Cliristuni qui esl in gloria Dei Quid enim perierat? Numquid animalia irralionalia?
Palris? Et quid esl, egent?Jd esl, nemo idoneus per aut numqiiid de bobus cura est Deo (I Cor. ix, 9 ) ?
se, quod carnaliler nascilur vel operibus merilorum Utique huinanum genus per peccatum, propter quod
vilam rccipit perdilain, nisi per Dominum noslrum se sponte immaculalus morti tradens atque resur-
1 Hoeloco vox, Patris, abest a quibttsdammanuscri- gens, graiioe gratuitoe Jargilate a peccato vel morte
redemit.
plis.

LIBER TERTIUS.
Adversustertium dogmaPelagianorum.

CAPUT PRIMUM. — 1, Jterum «Posse > dicunt
« hominemper liberumarbilrium lanquamper se sibi
sufficientem implere quod velit, vel etiam meritis
opertim a Deograliam unicuiquedari. > Responde-
mus : Neminemposse per se sibi, id est, per liberum
arbifrium sufficereimplere quod velit, recie dicimus,
nisi protoplastum solum potuisse, cum voluntas
liberi arbilrii fuisset sana eidem anle culpam. Lex
enim eidem in paradiso conslituto non poneretur ser-
vanda, nisi liber esset tam velle eamdera quam nolle
servare, sicul scriptum est : El loculus esl Dominus
Adm, dkens : De omni lignoquod esl in paradiso ede-
tis; de tigno autem scienlimboni el mali non edelis
(Gen. n, 16, 17), et csetera. Dicendo ergo Dominus,
De omni ligno quod esl in paradiso edelis, taliter velle
permisii. Et vetando, De ligno auleinscienlimboniet
mali non edetis, hujusniodinolle praeinonuit.Sed cum
et velle et nolle proemonuit, docuit ', cui ad ulrnm-
que possc libernm donaral arbilrium : quo male
utens incauliis, duro sponle serpenii prsebel suadenii
consensimi, Domini preeterire a proeceplum,
3
aniisso
possibilitatisbono, solum arbitrium ad velle potitus
cst vulneratum. Hoc ergo vulnere cuncli libero clau-
dicamusarbilrio, nec implere nobis naluraliier suffi-
cit posse bonuni : quiajani, ut superius disputavi, de
natura vitiata peccalo, id cst, de protoplastis homi-
nibus, quorum sumus el ipsi natura, in quibus est vi-
liaia libertas, honio voluolalis sanse,perfecto videli-
cet liberlatis arbitrio quo sibi sufficiat, non potest
exoriri.
CAPUT II. — 2. Nam ut calcatius liberum arbi-
Irium 4 cum possibililalisbono, quo valerel implere
quod voluisset, Adam faclum intelligas,audi quid di-
cat Scriptura sancta in libro Ecclesiastico. DRUS,in-
quit, ab inilio {ecilhomiitem,el reliquitillum in manu
consiliisui : adjecil mandala cl prmcepta; si volueris
mandaia servare,canservabunlte, el fidemfacere bene-
placitamin perpetuutit.Apposuitlibi ignein el aquam;
adquod volueris, porrige manum luam. Antehominem
est vila el tnors, bonutnet malnm, el quodvolnerit,
dabiturilli (Eccli. xv, 14-18). Quid cslaulcm, Etre-
liquil illum in manuconsiliisui; nisi, Dimisiteum in
possibililate liberi arbitrii sui? In manu enim pos-
sibilitas intelligilur. Ipsa est prima gralia, qua
prirous liomo stare potuisset, si servaremandala Do-
mini voluisset. Hac ergo per inobedientiamdesolalus
homo, judicio justo faclus est serpcnti, id est, dia-
bolo, cui maluit obedire quam Deo, capiivns. El ideo
scriptum est, A quo enim quis superatusesl, Ituicet
servusaddiclus est (II Petr. n, 19): et iteruui, Oinnis
qui facit peccatum,servusest peccati(Joan. vm, 54.)
Quod confirmal apostolus Paulus jam baplizaiis di-
cens, Cum esselis servi peccati, liberi fuistis jusliiice
(Rom. vi, 20); videlicet alieni eratis a justitia. Per se
1 Am.et Mss., sed cum et velle et nolle prmdocuit,
cui, etc.
*sicMss.Editivero, prmleriit.
3AliquotMss.omiltunt,arbilrium.
4 In MSS.,
liberoarbitrio.
ergo homolapsum facere potuit, quia voluit: sed non
sicul per se lapsus est, conlinuo a lapsu perse, id
est, per propriam voluntaiem consurgere valuit, nisi
manu Doinini misericordissima, quando ejus placuit
pietati, fuisset ereclus. Propter quod scriptum est:
Alleval Domittusomnes qui corruunt, el erigit omnes
elisos(Psal. cxnv,I4). Quodsi bomo propria l volun-
latis virtule, et non per Dominum,sufficil elisus as-
surgere, quo in paradisum, de quo inobediens pulsus
est, Deo reconeiliandusredeat: ergo Christus gratis
mortuus est (Galal. n, 21). Et utquid ad sanos medi-
cus venire voluil, vel cur se atl salvanduin atque
quserendumquod perierat, venisse dixil; qui secun-
dum dogma vestrum , niliil perditum, quod salvaret
invenit?
CAPUT III. —3. Te igitur, sancie Paule aposlole,
vas electionis, magisterGcntium, quaeso,curChristus
in mundiim venent, dicas : ut sciamus quid hoereli-
cis, qui adventum ejus nihil profuisse humano generi,
quod pcr se sibi sufficere prsedicant, respondere de-
beanius. Fidelis sermo, inquit, et omniacceptionedi-
gnus, cjtiiaJesus Chrisiusvenilin hunc mundumpecca-
lores salvos facere, quorumprimusego sum (I Tint. i,
15). Audis , hasrelice Pelagiane, pelago perditionis
demerse, sive Coelestiane, coelesti judicio perilure,
Vas electionis veritalis tuba * canentem? Christus
Jesus venil in liuncmundumpcccatores salvos facere,
qtiorum se primum esse dicit : et conaris aslruere,
cum prscdicas.hominem naturaliter possequod velit,
Chrisluin nullum in eo vulnus quod curaret, nullam
inDrmilatem invenisse, quam gratke suse gratuitse
medicainento sanaret. ln tantum estis in slullitise
prnfundum dcmprsi, tu non inlelligatis Christum Do-
iiiinuiu ad noslram reparationem, reformationem,re-
deniptionein, reconciliationem, lormam servi susci-
pere voluissc? Quid enim opus erat Deo, si status
iuieger nalurse maneret humanse, carnem suscipere
nostram, coniumeliassustinere, et per crucem a Ju-
da>isperpeti mortem? Qu;e ulique omnia pro nostra
saltiio dignatus csi susiinere, Dominusbonus et mi-
scricors pio servismalis et impiis, liber procaplivis,
jusius prn injiislis, vita pro morluis, spes pro despe-
ratis, reconciliatiopro offendentibus:sicut dicit Joan-
nes apostolus de eo, lpse est propitialiopro peccalis
nostris; twn pro nostrisaulem tanlum, sed etiam pro
lotiusmundi(1Joan. u, 2). Ilem apostolus Pelrus : Qui
peccala, inquit, ttoslra ipse perlulil in corporesuo su-
per ligntim,til peccatismorluijusliliceviveremus,cvjus
tivoresunalieslis: eralisettimsiculovescrranles (I Petr.
u, 24, 25). Ilem ipse in e.idem Epistola : Quin et.
Christus semelpro peccalis nostrismortuusesl, jti^ius
pro injustis, ut nos offerret Deo morii/icnloscarne, vi-
vificalosautem spiritu (Id. m, 18). Audis clectos t
idoneos lestes spiritu Dei loquentes, Chrisiiim prupi-
tiationem pro peccalis mundi venisse, peccata nosira
propterea periulisse in corpore suo super lignum, ut
juslilioeviveremus, ejus livore nos esse sanatos, qui,
1SicMss.Atediti,proprim.
2 AliquotMSS., liibam.
 1623 APPENDICISPARS PRJMA. 1624
eramus sicut oves errantes; audis semel "propeccatis mse carnisque, quoeinimicus homo, id est diabolus,
noslris mortuum justum pro injustis, ut nos offerret dormilanlc Adain, Dei videlicel proecepiumnon con-
Deo, id est, peccato exsules revocaret ad Deum : et in servanle, in libero seminavit arbitrio ( Mallh. xm,
tenebris conscientise tuse tractans eructas nebulas, 25), in quibus proclivior et paratior est quam in
' prosperis vulnerata et depravata voluntas. Ista sunt
quibus lumen verum tetrare conaris, et dicis posse
hominem per liberum arbitrium, tanqiiam per se sit diaboli opera, quoe Christus Dei Patris Verbum, quod
idoneus, implerequod velit? Idem ipsum est enim et est gladius bis aculus, in hunc mundum veniens, ex
illud quod flagitatis voce superba : « Si volo, sanctus virgine natus, de credentium libero arbilrio gratuita'
sum; si volo, pecco; si volo 2, non pecco. > Nihilvi- sua gratia aroputat, idoneamin eisdem adcredendum
delicet aliud astruitis ista dicendo, nisi, ut superius prseparans voluntatem, per quam possint tam Dei
jam dictum est, Chrisius veniens nihil nobis prseslilit, Patris voluniatem.
quam suam sanctique Spiritus justam! per-
nihilsalulis, nihiladjnioriiconliilit, morsejiisnihilpro- agere
fuitnobis, salus nostranaturaliseslnobis.Talia prsedi- 6. Nam ea esse opera diaboli et per Chrislum tolli,
canlibus fides calholica dic.itanathema : credit eniin dileclus Chrisli Joannes probat aposlolus in Epislola
quod salus hominis JJXDeo sit Chrislus 3, cujus vul- niam sua dicens : Qui facit peccalum, ex diabolo est; quo-
nere liberum noslrum curatur etreformalurarbilrium ab inilio diabolus peccal. In hoc appctruil Filius
vulneratum, qui aversos a se graiuila gralia sua con- Dei, ut dissolvat opera diaboli ( I Joan. m, 8 ). Item
veriit ad se, el ut Deo placeant operibus bonis, opera- aposiolus Petrus in Aclibus Aposloloruminter csetera
tur in eis et velle et posse : quorum cursum iu hac de Christo ait: Qui perlransivitbenefaciendoet sanando
vita propter fuluram veram vitam, misericordia prae- omnesoppressosa diabolo, quoniamDeus erat in illo
vCniendoet subseqiiendo p.erficitipse. Igilur liberum (Act. x, 38). Item apostolus Paulus ad Hebrscos: Qui
arbiiriuiii horoinibus esse, certa fide credimus, et cum sit, inquil, splendor glorim et figura subslaniim
prsedicamus induliiianter. ejus, portqnsqueomnia verboviriulis sum, purgalionem
CAPUT IV.—4. Sedcurliberumdicalurabitrium, peccatorumfaciens, sedelad dexleramPatris ( Hebr. i,
est paululum disserendum. Arbilrium scilicet ab arbi- 3). Item in eadem Epistola : Si enim sanguishircorum
trando ralionali consideratione, vel discernendo quid el Iqurorum, et cinisvilulmaspersus,inquinalossanclifi-
eligat,4 quidve recuset, puto quod nomen accepit : cat ad etnundationem carnis; qnanlo magis sattguis
ideo liberuin dictum, quod in sua sit posiium po- Christi, qui per Spiritum sanclum semetipsumoblulit
testate, habens agendi quod velit possibilitatem, quod immaculalumDeo, emundavil conscientiamnoslramab
est vitalis et rationalis aniroseniolus. Sed htijusmodi, operibusmortuisqd serviendumDeo viventi(Id. ix, 13,
ut ante jamdixi, fuit in bomine protoplasto, cum 14)? Perge adhuc, hserelice, et tantis doctoribus ve-
anle peccalum maneret illaestis. Non *enim per aliud ritalis resistens, dic liberum arbitrium sic ex Adam
contraxit offensam, nisi per id quo pofuit, ne de- susceptuin, ul medicina Cbrisli non indigens, per se
linqueret, resislere suadenli. Per vefle ergo roalum sibi sufficiat implere quod velit. Audis, Dei Filium
recte perdidit posse bonum, qui per posse bonum po- sic apparuisse, ut opera dissolveret diaboU; audis,
luit vincere velle malum. Quem jusie Deus jam de- enmideo pertransisse, ut benefaciendosanaret omnes
licto captivum voluntali depravatae diroisit, nl hsec oppressos a diabolo; audis, verbo virtutis suoepur-
eidem esset pcena in non iaciendo quod velit, qui gationem peccatorum fecisse; 3 audis, sanguine suo,
offerendo se
semper si Deo fuisset obediens, sufficere potuisset ad liam nostram ab immaculatum Deo, mundasse conscien-
omne bonum quod voluisset Malum utique velle non operibus morluis ad serviendum Deo
ex nalurse suoeconditione bona babuil, lanqiiam ex vivenli: et gratise ejus ingraius existens, sanura le
congenito malo, ut Manichseuscredit; sed ex acci- naiuraliler pulas liberum arbilrium possidere? Si sa-
denti desiderio pravo concepit, videlicet cum, ul jam nus est homo, ut Adanva Deo primum fueral institu-
superius dixi, ad raanducandumvelilum lignum, quod tus, et, ul ais, nullum vitium postea exillodelinquente
nolle debuit, assensuin serpenti, id est diabolo, proe- contraxit exorlus; interrogo, de quo Dei Filius appa-
buit : quod lanquam a radice vitiata omnis ex illo rens opera dissolvit diaboli? quem pertranseundo et
orta liumana propago contraxit, absque solo Christo, benefaciendo sanavit oppressum a diabolo? in quo
qui adventu Spirilus sancti, non humano semine, ex purgalionem peccatorum fecit? cujus emundavilcon-
carne virginis faclus esl caro. Per peccatum ergo, Ii- scientiam abopcribusmorluis ad serviendum Deo vi-
berum arbitrium liominis possibilitalis bonum perdi- venti ? Nisi forle falsa hoec Apostolos, qui sunt in
dit, non nomen et ralionem. Ecclesia catholica clarissima lumina, praedicasse di-
5. Est, fatemur, libcrum arbitrium omnibus liomi- catis, 4 experimenluni videlicet quserentesejus, qui in
nibus, habens quidem judicium rationis, non per eis locutus est Chrislinon (II Cor. xm, 3 ). Quid enim
quod sit idoneum quaj ad Deum pertineni, sine Deo orbati luminc veritalis dicere praesumalis,qui nec
aul inchoare aut certe peragere : scd lantum in ope- legi Dei, nec Prophelis, vel EvangelioChrisli, ejusque
ribus vitsc prsesentis, tam bonis. quam etiam malis. Aposiolis Spiritu Dei canenlibus credere vultis, pec-
Bonis dico. qusede bono natnroeoriunlur, id cst, velle calo priini hominis huroanum genus morlale faciuin,
laborare in agro, velle manducare et bibere, velle cseterisque libero arbitrio dcpravato obnoxiumsub-
ljabere amicuiii, velle habere indumenla, velle fabri- jacerepeccalis, Dei quoque Filiumadhocsalvandum 5,
care donvura, uxorem velle ducere, pecora nutrirc, reparandum, atque vivificandum venisse in siraili-
artem discere diversarumrerumbonariim, velle quid- tudine carnis peccati, sustinuisse mori, resurrexisse a
quid bonum ad prsesenlem pertinet vitam : quse orn- mortuis ? V. —7.
nia non sine gubernaculo divino subsislunl, imo ex CAPUT Igitur cum de libero arbitrio agi-
ipso et per ipsum sunt, velesse cceperunt. Malisvero ntus, non de parle hominis agimus, sed de tolo : quia
dico, ut est, velle idolunvcolere , velle homicidium, cum peccavil homo primus, non in pane aliqua, sed
velle adullerium facere, res alienas velle diripere, loia, qua conditus est, nalura deliquit. Numquidenim
Deum vivenlem in sa:cula blasphemare, velle turpiter interdum cum tantum animam nominamus, corpiis
vivere, veUe malelicia discere, velle inebriari et lu- aul spirilum separamus ab anima ? Aut cum spi-
xuriose vivere,velle quidquidnon iicetvel nonexpedit riium dicimus, anitnaro separarous et corpus ab
operari. Sed ista non pertinent ad substantiam viloe spirilu? vel cum corpus appellamus, sejungimus
praesenlis, quia non sunl a Deo; imo male desiderata spiritum animamque corpore? Vilialo crgo libero
a
maculant vilam quse est a Deo. Ista sunl zizania ani- 1 PleriqueMss.,crescendum.
^Editi, detrahere.AtMSS., telrare. a MSS.,unitam.
'* SicMSS. Edili,si nolo. 3Er. et Lov.,seimmaculatamhosliam.
8 ln soliseditis,christo. k NonnulliMss.,gumrenleseorumqum in eis. Et quidam
1 Am.Er. et Mss.,velideo. codex,qumrenles qticein eis.
* Ani.el MSS.per id quod.E))riuphensiscodex,per quod. f QuidatnMss.,sanandum
 1625 HYPOGNOSTICONLIBER TERTIUS. 1626
arbitrio, lofus homo est vitiatus, per quod absqtie Audis, ante tempora smcularia, quando in Dei erat
adjulorio gratiae, Deo quod placeat, nec valetincipere, honvo proescienlia; et non, In saeculo, quia nondum
necperficere sufficit.-Proeveniiuraulem medicina, id erat soeculum; et proeponisdono ejus opera volunta-
cst, Cbristi gratia, ul sanetur, et reparetur in eodem ria, csecusveriiati resistens? Quocrensenim luam ju-
viliata atque praeparetur voluntas, quae semper indi- sliliam statuere, jusiiiiae Dei subjeelus esse non potes
gens in adjulorium 4 illuminaiite gratia Salvaloris ( Rom. x, 5 ) ltem ad Tiliiin : Cum qutembenicjnitas,
possil lam Deum cognoscere, quam secundum ejus inquil, el humqniiasappqruit Salvqlorisnostri Dei, non
vivere voluntatem. Cum enim dicit per prophetain ex operibus jusliiim quw feeimus nos, sed secundum
Dominus, Et dabo in vos cor novumet spiritum novum suam miserkordiqm salvosnos fecit, per lavacrum re-
(Ezech. xxxvi, 26) : quid aliud significat, nisi volun- generationiset renovalionisSpirilus sancti, quemeffudit
tates hominum Iapsas prarvaricatione veteris homi- in nos abundeper Jesum Christum (Tit. ui, 4-6); Quid
nis, perChrislum novum hominem reparari, et proe- ad bsec adhuc, hoeretice, ^espondebis? quid, inimice
parari ad Dei volunlatem, sicut scriplum est, Prm- gratioe, adhuc contra gratiam tanto magistro Getitlum
paratur voluntasa Domino(Prov. vm, sec. LXX ) ? teste, quodnullis Iiominummerilisdetur, excogitabis
Ilerum apostolus Paulus, Deus est, inquit, qui ope- opponere ? rogo, quid conamini resislere vera prsedi-
ralur in vobisel velte et perficere, pro bona volunlale canii, tam excellenti doctori, qui non de se in se, sed
(Philipp. n, 13) : ea ulique,
2 quse est in eis, utdixi, a ex Deo coram Deo in Christo Evangelium praedicans
Domiuo lam reparata quam praeparala, ut esset loquitur, id est, in simplicilate et sinceritate Dei, et
bona; in qua se jam fidelis homo cognoscens illumi- non in sapientia carnali? Nam quod vera annun-
nalum, ul ad 3Dei semper sit paratior voluntaleni, se- tiet, audile eum attestantem, et nolite esse increduli,
culus clamat ad eum dicens, Cor mundum crea in sed fideles. Deus, ail, el Pater Domini noslri Jcsu
me, Deus, et spirilum recluminnova in visceribusmeis Chrisli scil, qui est benedklus in smcula, quod ttoti
(Psal. L, 12) : el, Revela oculos meos, et considerabo menlior (11 Cor. xi, 31 ) : et iterum, Verilalemdico in
mirabilia de lege lua (Psal. cxvm, 18) :et, Nolamfac Chrislo, non mentior, lestimoniummihi perhibentecon-
mihi, Domine,viam in qua ambulem: et, Dotnine, ad scienliameain Spirilu sattcto (Rom. ix, 1) : ilemquc ,
te confugi; doce tne facere voluntatemluam, quia lu es Verilalemdico in Chrislo, non mentior, doctor Genlium
Deus meus ( Psal CXLII,8-10 ). Quod si vox isla jam in fide el veritale (I Tim. n, 7). Auditis, non menlior :
credentis non est, quomodo invocabunt in quem non et lanquam inentienlem redarguitis, cuin ex vestro
crediderunt (Rom. x, 14)? Non ergo homo voluntate dogmate perverso, quod ille non ila esse proedicat,
sua adhuc in vilioliberi arbitrii claudicanle, proevenit meritis hominum gratiamdari annuntiaiis. Imo videle
Deum ut cognoscat, et quoerat eum 4, tanquam gra- quia non tanium Paulum, sed et Christum in eo lo-
tiam pro meritis accepiurus; sed proecedit, ut jam quenlem redarguilis.
dixi, raisericordissima gralia sua Deusliominis igno- CAPUT Vll. — 9. Sed respondes mihi, inquiens :
rantis el necdum se quserentis voluntatem liberi arbi- Si non unusquisque pro sua voluntale, qua nos dici-
trii, ul eum se scire et quoerere faciat, sicut dicit Joan- mus eum inquisisse Deum, accipit gratiaro, sed prse-
nes apostolus in Epislola sua, Scimus quoniam Fitius venit voluntatera ejus sua gralia, quo in eum credere
Dei venit, el dedit nobissensum, ui cognoscamusverutn possil; cur non lioc ergo in omnibus operatur? An
Deum, et simus in veroFilio ejus. Hic esl verus Deus personarum acceptor est Deus? Si graliseilluminatione
etvila mlerna ( 1Joan. v, 20 ) El David in Psalrais, sensus tuus, haeretice, tenebris insipienlise esset
Deus meus, misericordiaejusprwvenietme(Psal. LVIII, exultis ', crederes tantimv testimoniis divinis quoe
11) : el, Deus, lu converlens vivificabisnos ( Psal. ante jam dixi, vel quoenon dixi, et in sanctis Scri-
LXXXIV, 7). Et Dominusin Evangelio discipulis suis : pturis reperiunlur innumerabilia, Deum nullis meritis
Non vos me elegislis,sed ego vos elegi (Joan. xv, 16). liominum gratiam suam dare, per quam se eis osiendat
Item Joanues.iposloliis : In Itoc, iuquit, apparuit cha- ad credendum et serviendum sibi : et non qusereres,
rilas Dei in nobis, quoniam Fitium suum umgenitum imo non discuteres, Deus quare a id non in oninibus
tnisil Deusinmundum, ul vivamusper eum. In hoc est operetur, quia bene el juste semper omnia quoecum-
charitas, non quasi nos dilexerimus Deum, sed quoniam que vult operaiur, et voluntati ejus nemo resistit;
prior ipse dilexit nos, et misil Fitium suum propitiatio- propter quod omnia quseciiinque voluit fecit (Psal.
nem pro peccatis nostris (I Joan. iv, 9, 10). cxm, 3). Ideo cur hoc illi operetur, illi non operetur,
—
CAPUTVI. 8. Nulluin auiem hominis esse me- metuenteni me et trementem jndicia ejusinscruiabilia
rilum in accipienda gralia ad salutem ", Paulus apo- et incompreliensibilia 3, nolo inlerroges: quia quod
slolus docel scribens :id Ephesios : Deus autein, ait, lego, credo et veneror, non autein discutio. Quis est
qui divesest inmisericordia, propter niiniam charilalem enim homo qui respondeat Deo? Numquid dieit fig-
suam qua dilexit nos, et cutn essemustnorlui peccatis, menlura ei qui se finxit, Quare me sic fecisli? Habet
convivificavitnos Christo, cujus gralia esiis satvati. enim poteslatem figulus luti, ex eadem massa aliud
Propler nimiam,aii, charilalemsuam qua dilexil nos, vas quidem facere in honorem, aliud in conluroeliani
non propter nosiram, quasi priores dilexerimus eum, (Rom. ix, 20, 21). Sed inierroga eum qui dixit, Nemo
«im essemusmorlui peccatis. Ilem post pusillum in venil ad me, nisi Pater qui misit me, allraxerit eum
eadem Epislola : Gralia enim eslis salvali per fidetn, (Joan. vi, 44) : et, Non omnes capiunt verbum, nisi
et hoc non ex vobis; Dei 6 donum esl; non ex operibus, quibus daluin est (Mallh. xix, II): et, Vobisdalum est
ul nequis glorielur (Ephes. n, 4, 5, 8, 9). Ilem adTi- nossemgslerium cmlorum,cmterisautem non esl
nvoiheum: Noliitaque erubescerbtestimoniumDomini dqlum (Id. xm, regni 11): et, Nemonovil Filium, nisi Pq-
noslri, nequeme vinclumejus; sed collabora Evangelio ler; nequePalrem quis novit, nisi Filius, el cuivoluerit
secundtimvirtutemDei,quinos liberavit el vocavitvoca- Filius revelare (ld. xi, 27) : el, Skttt Pater suscilut
lione sancla, nonsecundumopera noslra, sed secundum morluos et vivificat, itq et Filius suscilat mortuos el
proposilum suuin el graliam, qum data est nobis in vivificatquos vull ( Joan. v, 21 ): ct, Quia Spiritus ubi
ChristoJesu anle lempora smcularia (II rim. i, 8). vull spirat; et, Quia non potest homoa se facerequid-
quam, nisi datum illi fuerit desuper (Id. m, 8, 27 ).
1sicMss.Atediti, indigensadjutorio. Item interroga eum qui dixit, Vobisdatum est pro
s AliquotMss.,tam creata. Christo, non solum ut in eum credalis, sedut eliam pro
3 KonnufliMss.,ulad Deiproficerepossitvoluntatemsem~ illo patiamini(Pltilipp. i, 29) : et, Non volentis,neque
per, securusclamat. sed miserenlisest Dei; et cui vull miserelur,
* QuidamMss.,ut desidereteum. Antiquiorescodices,ut currentis,
et quemvutl indural (Rom. ix , 16, 18). Et quia Spiri-
quwral grattamtanquam meritisaccepturus. 1 Am.Er. et nonnulliMss.,detectus.
" Mss.,in accipiendamgratiam; et nonnulliomiltunt, ad
salutem. * m Mss.,nondiscuteresDeum,guare.
« Editi, Dei enitn. Abest, cnitn, a manuscripfiset a 3 NonnulliMss.,,-t irrepreliensibilia;et paulopost, credb
el vereor,nonimtemdisculio.
 1627 APPENDICISPARS PRIMA. 1628
lus sanctus dona charismnlum suorum dividit singulis est liumauum gcittis. dcsccndensabJerusaleminJeri-
proutvult (I Cor. xu, 11), non prout volunt. El qui- clw, id esi, de paraiiiso ad Iiimc muudum. Jerusalem
»us voluerit, non qui voluerunt, nolas fecil Deus di- enim hcbrnicedicitur, Ialinc nuleni Yisio pacis inter-
vitias glorise sacramenli sui ( Coloss.i, 27). Istsesunt preiatur. Reclc ergo-in visione pacis. paradisum di-
universse vioeDomini invesiigabiles, roisericordia et cimus. Anic enim quain peccarct homo, in visionc
veritas (Psal. xxiv, 10) : quas si scire quoeris, Pau- pacis eral, hocest, in paradiso , ubi quidquid vidc-
lum interroga, et respondebit libi dicens, Altumsa- bat, pax erat ct lselitia. Jnde descendeus, id esl, im-
pere noli, sed time; quia quiscognovit sensumDomini, miiiatus et miser factus per peccatum, in Jericlw , in
qui inslruat eum '? aut quis consiliariusejus fuil? avt mundum videlicet: Jericho cnim in qua roundiis po-
tquisprior dedit illi, et relribuelur ei ? Quoniamexinipso, nilur, Luna interpretatur; quia sicut luna orilnret
<etper ipsum, et in ipso sunt otnnia; ipsi gloria sw- occidil, ila et muiidus, cum i:i eo orla occidunl, et
4ula(Rom. xi, 20, 34-36). Interroga etiam David, ct ilerura oriuniur. hicidit:in latrones, in diabolum ct
dicel tibi : Quis sapiens, el intclliget hmc ( Psal. cvi, angelos ejus : per inobedientiam enim , ul soepe di-
43)? aut quisloquelurpoientias Domini, auditas facict ctum est, primi hoininis, diabolus humanum genus
omneslaudes ejus (Psal. cv, 2) ? despoliavit et vulneravit, moruin seiiicel ornanienlis
10. Isia igitur cum facit Deus incompreliensibilis et bono possibilitatis liberi arbiirii pcrdito. In illo
et invesiigabilisatque inenarrabilis, non personarum enim peccante plagam fecil, in nos vero plagas, cum
acceptione facit, nec injusto judicio a , sed plane justo, per unum illius peccalum , quod nasccntes trahimus ,
alto, secretoque. Hsec est fides catholica, quam si superaddimus multa peccata. Quid esi autem, Reliclo
sequivelis, non cris de judiciis Dei incomprebensibi- eo semivivoabierunl? Recle dicius est semivivus : lia-
libus curiosus et contentiosus , sed eris cum calboli- bebat enim vitalem motum, id est, liberum arbitrium
cis humilis et mansuetus. Non ut dicas Deo , inteiro- vulneratum, quod ei soluni ad oeternam vitam, quani
gando, Quse esl voluntas lua? sed tremendo, Ficit perdiderat, redire non sufficiebat; ideo et semivivus
voluntastua (Malth. vi, 10): quia poteslas Dei est, et dici.tur. Jacebal ergo humanum genus vulneratum in
tibi, Domine, miserkordia (Psal. LXI, 12, 13). Modo mundo. Sed cur jacebat, dicile , si per se surgere po-
enim quia judicia Dei in opcribus ejtis ab homine terat vel sanari, nullius indigens adjutorio? Sed jacc-
narrari uon possunt, ideo injustus esl Deus? Imo jtt- bat vulneratus , quia vires ei propriaead surgeiidimi,
stus est et incomprehensibilis judicio juslitioestise, et quo sanandum se, medicunv, id est Deum, require-
irreprehensibilis operaliono voluntntis stise. Taceat ret, non sufficiebant. Descendenssacerdoseadem via,
reprehensibilis, mendax, el injustus bomo, ut faciat cum viderel illum, prmlerivil. Simililer el Levitacum
irreprebensibilis , verax,
3 etjustus qusecumque volue videreteum, perlransiil. In his duobus, id est, sacer-
rit Deus. Si tantum atlendas peccatum primorum dote etLevita, duo tempora inlelligunlur, Legis sci-
hominum, quo massa huinani generis damnari meruit,* licetet Prophelar.um. ln sacerdole lex, per quam sn-
qiiia secuudum testimonium Pauli apostoli, Ex uno cerdotium et sacrificia insiitula suni. In Levita vati-
pmnesin condemnationem(Rom. v, 10), poteris agno- cinium Prophelarum , quorum temporibus omne hu-
scere judicia Dei esse justissima. lnde est enim malunv nianunv genus sanari non potuit : quia regnavit mors
meritum in hominibus, tam in parvulis quam in ma- ab Adam usquead Motjsen,eliam in eos qui'non pecca-
joribus praecedensjudicia Dei, ut justo ejus judicio verunlin simililudineprwvaricationisAdw,quiest forina
puniantur. Quare autem in hoc, ut dixi, malo merito futuri (Rom. v, 14) : id cst, etiam in omnihus sauclis
prsecedenti, non omnes puniunlur , aut cur inde non et in parvulis , qui proevaricati uon sunt sicul Adam;
omnes salvanlur, ego serviens Domino in titnoro et el tamen propler peccatum prsevaricationis,quod na-
exsultans cumtremore, misericordiam eietjudicium sceniesex eo Iraxemni, tanquam chirographo p;iierno
canto : quia judicium facit praecedenlecausa, salulem consiricli, slipendiiini peccali moriendo solverunt,
vero donat misericordia" prseveniendo malam cau- Stipendiumenim peccati, mors (Id. vi, 23). El quia
sam. Res igiturejus sumus.Oculus luus, ulquid, hoe- per legem cognitio peccali(Id. m, 20), non abolilio.
retice, nequam est? Habet polestaienvpaterfamllias Lcx enim jubet ut cognoscat se homo peccalorem
jtislus el misericors de re sua facere quod vult: id esse, quod ignorabal, non peccatum tollit. Ideo ct
est, de reo mortis judicis est quam vult ferre senlen- Apostolus : Nam concupiscenliam, inquit, nesciebam,
tiam. nisi lex dicerel, Non concupisces(Id. vn , 7). Lex ita-
CAPUT VIII. —11. Audi lamen adliuc calcalius, que nihil ad perfeclum adduxil (Hebr. vn , 19). Quia
ut ad propositum superioris6 dispulationis revertamur si ex legejustitia, ergo Christusgratis morluusesl (Ga-
quia homo vulneralus liberq arbitrio pev Adsepcc lal. i, 21). Si enim data cssellex, quw posselvivificare,
catum, sine gralia Dei, id est, per se soltim sanare vere exlege cssetjuslilia. Sedconclusit Scriplura omnia
se non potest, nec sponte ad paradisum reverii, san- sub peccato, til promissioex ftdeJesu Chrisli, qui om-
ctorum numero sociandus; nec eum gratiam merilis nia peccata tollit, daretur credentibus (Id. m, 21,
ullis accipere, sed lotum sua misericordia Deura per- 22). Pleniiudo enim Iegis et proplielarum Christus ,
agere. Homo quidam , ail Domimis in Evangelio , de- qui venil non solvere legem et prophetas, sed adim-
tcendebatab Jerusalem in Jerklto , et incidit in latro- j)\ere (Mallh. v, 17).
nes, qui eliam despoliaverunleum , et plagis imposilis 12. Sacerdote ergo el Levila pertranseunlibus,
abierunt, semivivoreticlo. Accidil auletnnl sacerdos iler faciensSatnarilanus venil secuseum. Samarilanus,
quidatn descendereleadem via, etviso illo , prmterivil: ipse est salvator Christus : quia Samarilanus Custos
' simititer el Levita, cumessetsecusloctiniet videre!eum, interpretalur, cui recte dicimus, Custodime, Domine,
pertransiit. Samaritanus autem quidam iter faciens, ve- ul pupillum oculi; sub uinbra alarutn luaritmprolege
nit secus eum, et videns eum, misericordia motus esl. me (Psal. xvi, 8). Quid esl autem, venil secus eum?
Et appropians alligavil vulnera ejus, infundens oleum Venit in similitudine carnis peccati, non ul ille qui
et vinum; et imponensillum in jumentum suum, duxit jacebat * in carne peccati; ideo secus cum , quia in
in stabulum, et curam ejus egit. El altera clie proiulit simililudine. Et videns eutn, misericordiamotus est:
duos denarios, et dedil stabulario, et qit : Ctirain ejus videns eum, quid? jacentem. Numquidsurgeniem 2 et
Itabe, el quodcumquesupercrogaveris, ego cum rediero ctirrentera? JStideo misericordia mottis est : quia iiv
reddamlibi (Luc. x, 30, 35). Ilomo iste qiiidamipse eo, quo curari dignus esset, merilum nullum iuvenit.
Et appropians alligavil vulneraejus. Quid esl, altiga-
1 ApudLov.,quisinsiruxitetim?
> Sie MSS.At editi, altoquesecreto: quia limcest fides, vil vulnera ejusnobis
? Sicut scriplum est, Qui non noverat
etc. peccalutn, pro peccalumfecil (II Cor. v, 21). De
8 tn MSS.,
si lnmen. peccato scilicet damnavit peccatum in carne (Rom.
4 Am.Er. etMss., exquouno.
8 SicMss.Edilivero, donatac misericcirdiain. 1 SicMss.At editi,latebat.
6ApudLov.,vulnerato. a AliqtiotMSS.,votentem.
1629 HVPOGNOSTICONLIBER TERTIUS. 1630
TJII, 3). Infttndens oteum el vinum, hoc esl cbrisma sed miserenlisesl Dei (Rom. ix, 16).
sancium et sanguinem suum. Et imposuii illmn in ju- 15. Sed ais mihi : Si non volentis , neque curren-
mehlumsuum : in adjutorium videlicet grati;c incar- lis est invenire Deum.,, quomodo scriptura est in
nationis suse; quia, sicut scriplum est, Hic peccata Psalmis, Et ex voluntate'mea confilebor illi (Psal.
ttoslra portavil, et pro nobis doluil (Isai. LIII, 4). Et xxvn, 7) : et iterura in Apostolo, cum in figura va-
duxitin slabulum : scilicet donansei fidem ad creden- sorum de peccatoribus dicit, Si quis ergo mundaveril
dnm in se, duxil in Ecclesiam sttam, quoe omnibtis se ab islis , eril vas in honoremsanciificalum, el.ntile
ambulantibus in via (idei, lanquam stabulum patet ad Dominoad omne opusbonum semperparalum (\lTim.
sticcedendum. El allera die : qunsi lempore alio, post n, 21) ? Accipe fidei rationera. Alia causa est adhuc
resurrectionem uiique et ascensionem suam; prolutit non credenlis, alia jam credentis. De non credenle ,
duos denarios,videlicetVelus ctNovumTeslamenium, id est, adliuc Deum ignorante, ut cogtioscat et cre-
in quibus unum numisma Dei regis esl. El dedii sia- dat, in quo opera bona nulla sunt, diclum est, Non
bularia , Paulo apostolo, qui est vas eleclionis , "ciii volenlis neque currenlis, sed. miserentisest Dei : qtiia
sollicitudo est omnium Ecclesiarum (II Cor. '
xi, 28). in vanilate sensus lenebris obscuratum Iiabens in-
Et ait, Curamillius habe : id est, qtioead fideni meam telleclum, liberi arbitrii lumen verum quod illuniiuai
pertinent, quomodo eum oporteat ad plenam sanifa- omnem hominem venientem in huncmundum, vidcre
lem pervenire, doce illum. Et quodcumquestiperero- non potest, nisi Deus propter suarn niisericordiani ,
gaveris, dtimrediero reddam lib't : si quid ergo super qui dixit de lenebris lumen splendescere, illuxerit in
EvangeHnm, tanquam misei-icordiam duin rediero consecutus ut corde ejus, ad illuminalionem scienliie clariiatis Dei
csses fidelis, ad ejus utililatem sapueris, in facie Christi Jesu ; ut ablato velamine , id est, ne-
judicalttrus mundum, ct unicuique reddilurus secun- bula peccali de corde ejus, converli ppssit.ad Domi-
dum opera sua , reddam libi. Quid est autem quod num, qni spiritus est. Cum autein acceperit Spirilum
super legem et Evangelium plus Paulus De erogavit? II- Domini, erit iu eo libertas ad Donvini capessenda
lud pulo quod ipse ait ad Corinthios, vircjinibus proeccpta : quia ubi Spiritus Domini, ibi libertas
autcm prmceplumDomininon habeo, consilium aulem (II Cor. ni, 17). ilabet aulem thesaurum istuin in
do lanquam misericordiamconsecutusa Dominout sim vase fictili, in corpore videlicel suo lerreno ; ut snbli-
fidelis; vel illud eliam ubi de conjugibus ait, Nam mitas sit virtulis Dei, et non ex ipso. ldeo non volert-
cwleris ego dico, non Dominus (I Cor. vn, 25, lis, neque currenlis, sed miserenlis est Dei. Fit lioe
12), ctc. Ecclesioe calho-
eliam mullifarie roultisque modis, in his qui jam
a
13. Ista inlerim jam mnjoribus Dco scrviiml, cuin gralise ejus niiseralione suhilo
licoe.tractatoribus diela vel exposita sunl : sed lunc ad ea perveniunt bona, quse non voluerunl, neque
a nobis Iina.esfidei sanoedefcnditur, quando lerniini cucurrerunt.
quos pOsueruntsancti palres,a nobis.non transferunlur, imo 10. Jaro vero credenlis, id est, illuminati alque
observantur et defensanlur Ecce quemadmo- reparali in libero arbitrio per gratuitam gratiain Sal-
dum curatur hnminis liberum arbitrium vulneratum. vatoris vox est, Et ex vbluntate mea confilebor illi.
A die ergo adventus sui Dominus, quo venit sanare Sed ut possiteidem confiteri, iion in se, sed iu Do-
vulneratum jacenlem, usque ad diem reditus sui, quo mino glorialur, cum dicit, Dominusadjutor meus et
judicalurus estmundum, slabulario curam habereju- proteclor meus; in ipso speravit cor meum, el adjulus
bet sibi traditi sauciali: significans quod a die qua sum, el refloruit caro mea : proplerea sequitur, Et ex
datur honvini a Deo per motunv misericordiav ejus, volunlale tnea confilebor itli (Psal. xxvn, 7). Sua est
non per meritum quod in vulnerato non invenitur, ut 2
otnnis fidelis voluntas Ii.ona, cum in eo per
nisi sub ulique
sanetur , usque ad diem assumptionis ejus, Chrislum ut csset bona, de lapsu est reparala. Qua-
cura gratioefuerit, ad perfeclum pervenire non posse. propier quidquid vult boniim, quidquid potest, a Do-
Sicut stabularius ejus Paulus docet, scribens ad Phi- mino esl. Quia sine me, ait Dominus in Evangelio
Jippenses : Conftdenshoc ipsum , quia qui ccepill in diseipulis suis, nihil poleslisfacere (Joan. xv, 5). Jtem
vobis bpus bonum perficere, perficiet usque in diem in eodem Evangelio, id est, secundum Joannein :
Christi Jesu (Philipp. i, 6). Item Petrus aposlolus in Non potesl homo a se facere aliquid, nisi datum ilii
Epistola stta prima : Dcusaulem , inqnit, omnis gra- fuerit desuper {ld. in , 27). Ilem apostolus Patilus ad
lim, qui vocavilnos in wlernam gloriam suam in Chrislo Corinthios : Fiducimn autem lulem, inquit, habemus
Jesu, tnodicumpassos ipse perficiel, confirmabil soli- Clirislumad Deum; non quodsufficientessimus co-
scvculorum. per
dabitque;ipsi gloria el imperium in smcula gitare aliquid a nobis, quasi ex nobis, sed sufficientiano-
Amen (1 Pelr. v,—10, 11). stra ex Deo est : qui et idoneosnos f.ecilministrosNovi
CAPUT IX. 14. Quid etiam aliud ostenditur et Testainenti, non liltera, sed spiriltt. Lilterq enim occi-
in ove illa perdita ex centum 2ovibtts , nisi liberum dil, spiritus autem vivificat(11Cor. m, 4-6).
arbilrium , possibilitaiis bono vilio primi hominis 17. lla ergo et illud est quod dicit Apostolus : Si
perdito , a justorhm errasse consorlio, nec per se ad mxmdaveritse ab islis , eril vas in honorem
de fide- qnis ergo
cortem 3, id esi, ad pnradisuro quo exivil, el utile Dotnino ad omne bonum opus
lium numero resociandum posse reverii, nisi inde- sancliftcnlum, paratum (II Tim. u, 21). Cum enim deliquerit jam red-
bita gratia, sua utique volunlate, bonus pastor Chri-
animam suam de deserto emplus per graliam Baplismi propria voluntate, et
stus, qui pro ovibus posuit, in peccntis suis permanens ex lioc migraverit nvundo,
errantem , hoc est, de islo niiindo in quo homo di- efliciiur vas ligneum , quod facile devorelur ab igne
yini praecepli desertor cxsulalus cst, ct errat libero aut ccrte fictile, quod coraminui possit virga
in humeris suis geJiennre;
arbilrio operibus diaboli, superim- recla, virga regni Christi, id est, judicio-sequitalis
ppsilum, in adjuiorium scilicet fidei et charilaiis snoe, ejus; quem, sicut dicil ApostoJus,benignitas Dei sal-
revocaverit [Luc. xv , 4)? Hoc enim, ul dixi, ipse vanduiiiadpcenilenliaro adduxeril(Bom. n,4): secun-
Dominnsprobat, cum in parabola volenshoniinemin- dum quod itcruut ad Tinvolheum dicit, A^eforle det
telligi, ovem dicit errasse, quie non sponlc rcdierit, illis Deus pmnitenliamad cognoscendamveritalem, et
a
sed pastore requisiia ad ovile propriunv ejus sit a diaboli laqueis, a qno caplivi tenentur ad
Vel cum viilneralum a resipiscant
humeris reportata. latronibus, ipsius voluntalem (II Tim. n, 25, 26) : ei cibaverit
non proprio gressu, sed juraento superimposiluro ad eunv panc lacrymarum, potinnqtie dederii ei in lacry-
stabuluni dicit esse delatum. Quodmagister ille G'en- mis el mensura (Psal. LXXIX,6).Mundatse a-bhujus-
tium gratia fidei iiluminante videus, de se procsu- modi vasis : quia cum Dei miserjcordia se proeve-
meiuibus dicit : Igitur non volenlis, neque currentis , niente agit et ipse salis per libeiuro arbitrkim ut
1In^lss.,cceperil.
8 ApudLov, boni : minusbene. 1 Editi, atque in tenebris. Manuscriptinon habent (
3 sic5;ES.AIAin.Er., ad curiem. Lov., ad colwrtem: atquein.
mendose. 3 Hicex Mss.additur,fidelis.
 1631 APPENDICISPARS PRIMA. 1632
mundetur. Sola autem voluntate sua si prsesumat,' ad portum paradisi perveniat, polerit' permancre
mundari non polest: imo nec ex corde poeiiitere securus : ul cum impleverit cursum, fidenler dicat
compellitur : quia Petrum nisi Dominus respexisset, cuin apostolo Paulo, Bonum ceriamencerlqvi, cursum
nunquam poenitenlia molus amarc tlevisset (Luc. consummavi,fidemservavi(II Tim. iv , 7). Haeceniin
xxn, 61et 62). Poenitentia ergo res esl oplima el per- ille cum diceret, non in se, sed in Domino gloriaba-
fecta, quse defectos revocat ad perfeclum. Sed omne tur. Ipse enim dixit: Utqui glorialur, in Dominoglo-
datum oplimum,Jacobus inquit apostolus, el omnedo- rielur(l Cor. i, 31). Quomodo eniro poluii bonum
num perfectumdesursumest, descendensa Patre tttmi- certamen certare, cursum consummare, (idem ser-
num, apucl quem non est commutatio, nec momenli vare, ante jam dixerat: Non ego aulem, sed gralia
obumbratio(Jacobi i, 17). Oporlet ergoea orare poeni- Dei mecum (Id. xv, 10). Amputavit autem omnem
lentem, quse ad ejus mundationem expediunt. Quod humanam gloriam, et dedit soli Deo gloriam , cum
iit faciat, unde sit audi. Similiterautem,ait Paulus apo- iterum dicit, Ul nonsimusfidenlesin nobis, sed in Deo
stolus, et Spirilus adjuvat infirmitalemnoslratn. Nam qui suscital mortuos (II Cor. 1,9): el ilerum, Gra-
quid oremus, sicul oporlet, nescimus; sed ipse Spiritus lia autetn Dei sum id quod sum (l Cor. xv, 10).
postulal pro nobis, id cst, postulare nos facit, gemili- 20. Recle namque arbilror comparari liberum ar-
bus inenarrabilibus(Rom. vm, 26). bitrium jumento, unde et dictum est, Velut jtimen-
. CAPUT X. — 18. Est igitur liberum arbitrium, tum faclus sum qpud te (Psul. LXXII , 23) : gratiam
quod quisquis esse negaverit, catholious non est: el vero sessori. Qtiia sicut jumentum animal vivacissi-
quisquis sic esse dixerit, quod sine Deo bonum opus, mum , ut domelur ad opus homini necessarium , de
id est, quod ad ejus sanclum proposilum pertinet, nec armento vagum apprehenditur, el incipit per curam
incipere, nec perficere possit, catbolicus est. Quibus domantis se ad ej'us proficere voluntalem : ita et li-
enim dicitur in Psalmis nisi liberum arbitrium haben- berum arbitrium, quod vulneratum vivit in homine,
tibus, Venile, filii, audite me; timoremDominidocebo gratia Dei apprelienditur de armento el luxuriavsav-
vos(Psal. xxxni, 12) ?audit Item a Domino in Evangelio culis', in quo paslore diabolo vagabalur per incon-
discipulis , Omnis qui verba mea hwc, el facit eq gruas voluplales 3. Pastorem diabolum dixi secunduin
(Mallh. vu, 24) : ct iterura, Vos amicimei eslis, st fe- Zachariam prophelam, de eo dicenlem : 0 paslor ct
ccritis quw ego mando vobis(Joan. xv, 14). Et ab idolum (Zach. xi, 17)! Apprebenditur ergogratia, ut
Apostolo Corintliiis : Hoc enim vobisulile est, qui non dixi, domandum liberum arbitrium, ut et malascon-
solutn facere, sed et vellecmpistisab anno priore; nunc versationis deposita feritate bumilietur, et ut ad obe-
vero el faclo perficite, ut quemadmodumpromplus est diendum in opus Dominonecessarium corrigalur : ct
animus volunlatis,ilael perficiendisit (II Cor. vm, 10, ita per ejus semper curam incipit ad Dei proficerc
11). Et mulla alia , quoelam in Veleri quam in Novo voluntaiem. Sicut enim jumentuni illud dum in via
Tesiamento continentur : quae nimis, propter fasli- dirigitur , sessoris manu regilur, ul iler reclum sive
dium lectionis, longumest enarrare. Quomodo aulem leniter seu cursim, secundum 4 sedentis in se volun-
unicuique secundumsua opera redderetur in die judi- tatem possit incedere, quoadusque ad locum perve-
cii, nisi liberum esset arbitrium ? Et ideo non est per- niat destinaium : iia et liberum arbilrium, dum in
sonarum acceplio apud Deum. Quicumque enim sine via, id est Chrislo (quia ipse ait, Ego sum via, veritas
lege peccaverunl,sine lege el peribunt; et quicumquein el vita [Joun. xtv, 6]). esse coeperit,graliae regimine
lege peccaverunt,per legemjudicabuntur (Rom. n, H, regitur, ut in semitis Dominirecto corde, sive pa-
12). In omni itaque opere sanclo prior est voliinlas lientia eharilatis , sive fervente spirilu ", id est, se-
Dei, postcrior liberi arbitrii : id est, operatur Deus, cundum divisiones graliarum Spiritus, qui per gra-
coopcratur liomo. Quod si dicas, ut dicere consuesti, tiam dividit singulis proul vult (I Cor. xn, 11), pos-
« Quia ego prior volui, Deus voluit : > jam merilum sit arabulare quoadusque ad promissum regnuni coe-
facis, ut gratia cx operibus jam non sil gratia , sed lorum perveniat. ldeo et in Psalmis ail: Spiritus luus
inerces. Hoc loco rcdarguit te Apostolus, dicens : bonusdeducetmein lerram reclam (Psal. CXLII,10).
Si aulem graliq, jam non ex operibus; alioquin grctlia Et ut illud , cum aliquoties sub sessore pastura lar-
jam non est gralia (Id. xi, 6). Gratia igitur donaiur, gioribus cibariis incumbcns freno. cursu extollitur,
non redditur; quia si redderelur quasi ex debito, non sessoris flagello caedilur, nt secundum ejus ambulet
ab Aposlolo, non ex operibus, sed, Ex operibus, dice- voluntatem : similiter et liberum arbitrium, dum
rctur. honio gratioe Dei 6 immemor in prosperis efficiiur ,
CAPUTXI. — 19. Omnis ergo christiantis, cui jam et lanquam de sui possibililate gloriatus extollitur,
donalum cst posse pergraliam ut Dei faciat volunta- ejus llagello corripitur, cum in variis Iribulationibus
tem, aliundare debet in operibus bonis; quia labor et afflictionibus paululum7subjugatur; ut humilialus
ejus non erit inanis in Domino : sic tamen ut non in liomo in sua inlirmilate ad gratioe recnrrat auxi-
se, sed sempcr in Dominoglorietur; cujus, ut dixi, Jium. Sicut ergo liomo sedens in jumenlo, cum per-
gralia cruditur abnegare impietatem et ssecularia de— egerit iter quod incessit, dicit, Feci hodie, ut puta,
sideria, ut sobrie , juste et pie vivere possit in hoc triginla milliaria : cum illo sedenle, jnmenltim cu-
sseculo, sicut dicit Aposlolus scribens ad Tilunv : currerit irigiula milliaria , sed non ea cucurrisset,
Apparuit enim gratia Dei nostri Salvatorisomnibusho- nisi a sessore tam directura in via, quam gubernaium
minibus,erudiens nos, ul abneganlesimpielalemet sm- fuisset. Recle ergo sessor quem gratiae figuravi8,
cularia desideria, sobrieet jusle el pie vivamusin hoc dicit, Feci trigiuta milliaria. Ipse enim fecit, qui ju-
smculo, exspectantesbeatam spem el advenlumglorim nienlum facere fecit; et tamen ulrisque labor itineris
magniDei, salvatorisnostriJesuChrisli (Tit. n, 11-13). impulatur : ita et gralia et liberum arbilrium, per-
Nemo sit segnis ct remissus ad serviendum Deo, nec agit sine dubio iter fidei liherum arbitrium dum Dei
sic de gralia confidat, tanquam Deus liberi arbitrii chrisliantis facit prsecepta, sed non, ul supra -dixi,
ejus, quod per morlem Filii sui reparavit et sibi prse- sine gratia dirigenle vel gubernanle : propter quod
paravil, opera non requirat: imo declinet a malo, et dicit in Psalmis , Dirige in conspectuluo viam meam
faciat bonum. Vigilet, quserat, petat, pulset, conten- (Psal. v, 9); ct, A Doininogressushominisdiriguntur
dat vincere sseculum, Deo placere, sic ul dum per
mundi pelagus currit, quemadmodum ssepenumero
dlclum est, anchoram gratise cervicibus revinclam 1NonnulliMss.cumAm. et Er., nonpotent.
fiducia s liberi arbitrii noii solvat. Quia sive in pro- 4sicMss.At editi, dearmentoiuxuriwswculi.
spero cursu ne exlollatur, sive in tempestate tenta- 3 Edili, voluntates; dissentientibusmanuscriplis.
tionum ne mergatur, ejus gubernaculo, quoadusque 4Mss., sive leviter, seu cursu, id est secundum,etc.
8 inMss., seu fervensspiritu.
'
i; in MSS., 6 AiiquolMss., dumdonprumgralimDei.
pmniteri. 1
J * Am.Er..et aliquotMSS., Alii
revectamfiducia, Mss.,re- Am. Er. et MSS., humititate.
vmctam-etomittunt, fiduck. * SicMss.Editi,quemgratia figtirat.
1633 HYPOGNOSTICON LlBEft f ERTIUS. 1634
(Psal. xxxvi, 23). Itaque nec gratia sine libero arbi- serit, quos odio liabebant, vasa sua aurea et argentea,
trio facit hominemhabere beatam vitam, nec liberum vel .vestem, nisi donum gratise fuisset?
arbitrium sine gratia. Et lamen parvulos sine usu 24. Item in eodem Jibro Moysesad Dominum : Ecce
liberi arbitrii facit gratia habere beatam vitam. Eos lu mihi dicis, inquit, Deduc populumhunc, lu autetn
auiem qui jam rationis capaces sunt prsevenit atqne non demonstraslimihi quem simul dimitlas mecum: el
docel, ut bonum velint et possint. Scriptum est enim dixisti mihi, Scio te prm omnibus, et graliam habes
in Aclibus Apostolorum : Et aperuil Deus cor Lydim apud me. Nunc ergosi invenigraliam in conspectuluo,
purpurarim, utaudiret eaqum dicebantura Paulo (Act. oslendetnihi lemetipsummanifesleul videamte , ut sim
xvi, 14). ltem in Evangelio post resurrectionem de inveniensgraliam ante te, ut sciam quia populus tuus
dtiobus euntibus in via : Tunc illis, inquit, aperuit et gens hmchctbealgratiam apud Deum. Sed ex Deo,
setttum, ut intelligerenlScripluras (Luc. xxiv, 45). Et non ex se. Denique cum dicit, Si inveni graliam in
in Psalmis : Bealus homo quem tu erudieris, Domine, conspecluluo , invenisse se , non habuisse gloriatur.
et de tege luu docueris eum (Psal. xcm , 12). Et in Et cum dicit, Oslendemihi temelipsummanifeste ut
propheta Ezecbiele Dominus: El faciam, ait, ut fa- videamte , ut sim inveniensgratiam anle te : quid aliud
ciatisvoluntatemmeam, el in prmceptismeis ambuletis indicat, nisi, Ut dum le videro manifeste, cogno-
(Ezech. xxxvi, 27). scam non mei fuisse merili, sed dono gratise luae?
CAPUTXII. —21. Dono autem gratise Dei Palris, ideo et ait, ul sim inveniensgratiam ante te. Item
el Christi ejus , sancliqueSpiritus, juslos qui fuerunt post pusillum ait ad Dominum: Nisi ipse exeasnobis-
anle legem, vel sub lege, tam electos quam guber- cutn, ne meeducashinc : et quomodoscielurvere quia
natos fuisse , ex muliis lesiimoiuis aecipe pauca. In inveni graliam apud le ego et populus tuus, nisi lu
libro Gencsis : JVoeaulem , ait, invenit gratiam anle pariler nobiscumfueris , el gloriabimur ego el populus
DominumDeum. Statimquesequitur : Noe homojus- tuus prw omnibus gentibus quw tunt super lerram?
tus et consummaluseral in genere suo , et placuit Deo Gloriabimur , quomodo? Non in nobis', sed in te , a
(Gen. vi, 8et 9). Nota igilur, post inventam gratiaro, quo accepiraus gratiain gloriandi. Item Dominus ad
Deo donante, justum et consummalum dictum esse' Moysen: El hoc verbumtibi quod dixisli faciam : inve-
et placuisse Deo, non ante graliam. Salvandura nisti enim grqtiqm in conspeclumeo, et scio le prm
ergo per eleclionem gratioeassumpsit eum a consor- omnibus(Exod. xxxm, 12-17). Sed ideo faciam, quia
tio iniquorum, quibus juste iratus inducturus erat miserante me invenisti gratiam meam, non ex Adam
diluvltim Deus; non aclu meritorum , cum in Adse peccanle natus habuisli tuam. Nam et cum dicit Do-
natus sit reus. Aqua enim diluvii minus Jesu filioNave : Sicut eram cum Moyse, sk ero
aplismus illi fuit, et arca Ecclesia. Non solum au- et lecum; el non derelinquam le, neque despiciatn le
Ersevaricalione
tem illi, sed el uxori ejus et filiiset nuribuss secum (Josue i, S): quid aliud dicit, nisi ul ait Moysi,
in reparalionera hominum conservatis. Liquet ergo Jnvenisli graliam in conspectumeo, et scio te prm om-
hanc 3 illi salutis fuisse fidem per gratiam habenti nibus? Non enim Moysilocum accepisset, nisi ul ille
prseputium, qusenunc est per Christum in prseputio ante Deum graliam invenisset.
gentium. Quia et ille et nos gralia salvi facli sumus , 25. Item in libro Judicum ; Et dixit angelus Domini
ul dicit Aposlolus, non ex operibus, ne quis glorietur ad Gedeon: QuoniamDominuserit tecum, et percuties
( Epltes. u , 8, 9). Madian tanquamvirumunum. Et dixil ad eum Gedeon:
22. Jlem illic Dominusad Abraham : Noli limere, Si inveni graliam attte oculosluos , et faciessecundum
Abraham; ego prolegam te, et mercetlua magna erit ea qumloquerismihi, elc. ld est, quoniam me ido-
nimis ( Gen. xv, 1). Protegam te, gralia utique mea, neum non agnoscoimplere quoepromittis, et vidisse
qua priusquam roe invocares , vocavi te ul exires de te, non fuit meritorum meoruni, nisi esset donum
terra el cognationelua, et ihvocaresme (Id. xn, 1). Dei. Ideo el ait, Si inveni graliam ante oculos tuos.
Ideo et ipse Abraham ad Dominum, cum ei apparuis- Donoenim Dei eum vidisse angelum, vox divina con-
set ad ilicem Mambre : Domirie, ait, si inveni gra- firmat, cum paventem et trementem consolalur di-
liam ante te, ne transeas puerum tuum (Id. xvin, 1 et cens , Pax tibisit, ne limeas , nonmorieris( Judk. vi,
3), etc. Per graliam ergo quoenon est ex operibus , 16 , 17, 23): id est, ul videresangelum, gratiaemeae
dictum est ei, Merces lua magna erit nimis: quia fuit; quapropter in pace vives, et facies quae tibi
nemo prior dedit Deo, et relribuelur ci (Rom. xi, annuntiavit. Item in Regnorum libro secundo, Et
35). Quod confirmat Apostolus dicens : Quid ergo dixit rex David ad Sadoch sacerdotem: Circumage
dicemusinvenisseAbraham patrem noslrum secundum arcam pomini in civitalem; si invenero gratiam anle
carnetn? Si enitnAbrahamex operibusjuslificalusest, Dominum, reducetme , et videboeain el decoremejus
habel gloriam, sed non apud Deum (Id. IV,1, 2). (II Reg. xv, 25): id est, Non enim confido in vir-
23. Ilem in Genesi de Joseph cum venditus essct tute mea liberari me , sed in gralia Dei, quain donare
*
Puliphar spadoni : Vidit aulem dominus ejus , in- in ejus est potcstale. Ideo et ait, Si invenerograliam
quit, quod esselDominuscumeo , et quia quwcumque ante Dominum: quod confirmat in Psalmis ipse di-
faciebat, domintts prosperabqt in manibus ejus; et cens, Gloriamet gratiam dabitDominus(Psal. LXXXIII,
invenilJoseph graliam ante dominumsuum. Non ex se 12).
habuil, scd iiivenil, Domino ulique donante, qui 26. Quidenim evidenliusde gralia et operibuss dici
erat cum eo, et prosperabat opera ej"us, et somnio- potuit, vel probari, quam quod diclum est Jeremiae
rniii interprelaiioiiero ei donaverat. Itcm cttm missus prophelae? Aut si nomen ejus in eodem Joco tacuit,
esset in carcerem : Et erat, ait, DominuscumJo- numquid non gratia sua graluita hoe operalus est
seph, et perfudit eum misericordia, et dedit ei graliam Deus in illo , cum ei dicit : Priusquam le formaremin
ante principemcarceris ( Gen. xxxix , 3, 4 , 21). De ulero , novi te; et priusquamexires de vutva , sanctifi-
qua gratia non in se gloriabalur, sed in Domino, cavi te , et prophetam3in genlibusposui le ( Jerem. 1,
ciijus donum esse sciebat, cum dicit Pharaoni de 5)? Plane manifestat gratise donum, et non ex ope-
interprelando somnio ejus : Sine Deo non responde- ribus. Qusecnim ejus erant opera necdum formati in
bilursalutarePharaoni(Id. XLI, 16). Item in Exodo : utero, necdum nali ex ulero? lgitur non ex operibus,
Dominus autem, ait, dedit gratiqm populo coram sed ex vocanle dictum est ei, Priusquamte formarem
jEgypliis, et accommodaveruntillis, et nmdati sunt in utero novite: et priusquamexires de vutva tanclifi-
JEgyplios(Exod. xn, 36). Quomodoeniui eis dedis-
1 Mss.,salvalor. 1 Editi, super terram. Quoniamnonin nobis; omisso,
s SicMss.At editi, el mulieribus. astiganturex Mss.
• Ani.'v C
3 Edili,Iket lutnc; omisso,ergo. Casliganlurex rnauu- gloriabimnr. -- ss., de qratimoperibus.
* . ..,\...- ^.,i'Mutifeste;vel, manifestce.Am,et Bf.,
scriptis.
* Antiquiores codices,putifreti spadoni. mutiifeuum.
m$ kPPENDlGlS PAP.S PRIMA. 1CS6
cavi te, eiprophelam in genlibus posui te. Ecce vere per gratise pTsevehtunl, hullis liberi arbitfii merilis,
non volenlis nequc currentis, scd niisereiuis eslDei. sed ipsa faciente , gnberiianie et perficienlent abun-
Ilem in Jeremia : Et dcl, ail, Dominusvirlutemnobis, dent in libero arbitrio, non damnamus ; quia ex hiu
el illuminel oculosnostros , et vivamussub umbra Na- vel hujusmodi homines Dei jjistilicati sunt, justifl-
buchodonosorregis Babylonis, et subumbra Ballhasar cantur, justificabuhtur in Christo. Damnamus vero
filii ejus, et serviamuseis mullis diebus, et inveniamus auctoritnie divina opera liberi arbitrii, quoe gratiae
gratiam in conspeclueorum ( Baruch 1, 12 ). Quin pee- procponmitiir, el ex his lanqoam meriiis, in Christo
calis scilicet nostris , quibus traditi sumus in manus justificari cslolluntur' 1. Quis cnim prior dedit ei, et
eorum, requiem invenire non meremur, donet gra- retribuelw illi (Rom. xi, 35)? Paulus hoc dicit, non
tiam per quam possiratis'. Ideo ilem suhseqitens a se, sed in se Christo Ioquente. Pelagius non cre-
dicit: Exaudi, Domine, oralionemnostram et depre- dit. Dic, hoerelice, cui est dicendum anathema ? Imo
cationemnostram, el eripe nos propter le, ct da nobis dical Paulus ore suo , proferente Chrislo senlentiara.
graliant ante [aciem eorum quilenosetabduxerunl (Id. n, Sed licel nos , mit angelus de cmlo evcmgelizetvobis,
14). Eripe nos , ait, propler , da-nob\sgraiiam : prcelerquamquodevangelizavimusvobis, anathemasit.
idest, quia polestas et inisericordia tibi est, et Sictil prwdiximus, el nunc iterum dico: Si quis vobis
juste humiliasti nos, ob hoc gratiam ui donespeti- evangelizaverit p rcelerid quod accepislis, analhemasii
mus , propler le , non propter nos, quos in captivi- (Gcdal.i,8, 9). Ille in Spiritu Dei dicit exlollentibus
tatem malis prsecedenlibusmeriiis tradidisli, se de se : Quis prior dedil iili,et relribuetur illi?
27. Item in Salomone, Labia , iiiqtiii, juslorum Tu in sapientia carhis , qunc inimica est in Deum
distillant graliam (Prov. x, sec. LXX): hoc est, (Rom. vin, 7), respondes : Ego prior dedi Deo, et
dono gratise grala et jtisla loqiiunfur, Non enim di- relribuit mihi. Quiddciiidereslat ul audias, nisi aiia-
sliilarenl.gratiara, nisi fonle graiise rigarentur. Item thema?
illic: Qui diligil disciptinum,diligil sensum; qui autem 30. Sed clamas ilertim , et dicis : « Si nullum est
odit hhcrepalioncs, insipiens esl : melior qui invenil nicrilum oporantis, quomodo scriptnm est, El tu
gratiam ante Dominmn(Id. elxnobediro. , 1, 2). Quia vide- reddes singulis secundumopera sua > (Maith. xvi, 27,
iicet diligcre diseipliuam , increpanti se etRom. n, 6)? Ausculta, et intellige; si tanien au-
propi.ei'Domiiium, pcr sc solum uon potest,dicit: nisi res habeas audiendi, el cor non sit induratum intel-
dono gralioe fueril cruditus. Ideo -iterum ipse ligendi. Propter libenim arbilrium quo bona et roala
Cor viri cogilal rccla , til a Deo corrigcinlurgressus operanlur horoines, dictum est, imicuique reddi se-
ejus(Id. xvi, 9 ). Cogital : cl jam recla, qui inve- ctmduiii opera siia. Ilabet enim homo lnalum meri-
enim
nit gratiam ante Dpminum corrigit grcssus ejus tum , cnm viiio suo jnm haptizalns declinat a bono
Dominus , cum in eo et uon in se conlidcns dicit, et facil malum : id est, cum relinquit Deum, et dili-
Perfice gressusmeosin semitis luis , itt non moveanlur git saeculttm, sicut fecisse Demam et Hermogenem
vesticjiiimea ( Psal. xvi, 5 ). Ilem in-libro Sa|>ienlke: leslalur Apostolus (II Tim. vv, 9,- et i, 15) : vel cum
Quoniamgraliu Dei esi, ail, in sancth iUiussaiictoruin ( Sap. iv, eiiam qnis in loto spenvhabens in vanis simulacris,
1-S.)- Ecce gencraliicr d.iclimi, neniinein Detim verum cognoscere non vult; quem in hoc soe-
sine graiia Dei fuisse-vclcsse : scd ui iu eis sit ad cnlo habet potestateni 3, si velit, summus Deus, tam
coiifirmaudos cos, acceperiint gra-tispcr fidem qusc pcr indebitam graliam qua justificaf impium , salva-
a Deo est, iion habueiiniLauie iiileiu. Quia , ut ait re, quam etiam cum se avertit, judicio juslo tradi-
David , Pro nihilosalvos facirs eos ( Psal. LV,8 ). luni in reprobum sensum , futuro ge.hennoesupplicio
28. Ileni in libro Tobun : Ego autetn, ait, custo- reservare , ut secundum opera sua reddat ei. Habet
divi animam tueam, ne manducurem de escis eorum. nihilominus et bonum meritum , cum in omnibus
El quoniam memor ercimDei in loto corde meo, dedit gralioeDei bona in se Operanli non resistit, sed co-
mihi summus Deus gratiam ptnes Salmanasar regem, operator existit, el omnem spem suam habet in il-
et emebamiUi omnia, iens in rcgionem Mediam, us- lam ; cunv aurem suam et cor Dco loquenti intus ,
queduin morluus est (Tob. 1, 12-14). Quod vero prae- hoc est, in interiore homine proebet, et non foris in
posuit dicens , Quoniammcnwreram Deiin tolo corde inalo 4 soeculo
perstrepenii , quod meritum non ha-
meo : ne proprium esse viderctur, ct non donuni, bet propter prsesenlem vitam, tanquam in proe-
quod rnemor esset. Dei, comiuuo subjungens ait , senti soeculorecepturus; sed propier futuram veram
ut
D.ediimiiti svmmut Deus graliam; confirroaret, ejus viiam, quoeerit in ssectilasseculorum: quia si in hac
dono, iion meritis se Dei roemorem fuisse, et locuni vila tantum iivChristo speramus, miserabiliores su-
dilectionis ame regein Salmannsar invenisse. Proepa- rous oinnibus bominibus (I Cor. xv ,19). Spcs enim
imfitrenini voluntas a Doinino (Prov. vm , 3, sec. qnoevidetur, non est spes : nam quod videt quis ,
LX-X), a (\uo onine dalum oplimum, et omne doivum quid sperat ? Si autem quod non videmus , speramus,
jierfccliinvest (Jacobi. l, 17), ul omne os obslruatur, patienliam exspeclamus (Rom. vni, 24, 25).
el subdiins fial oniitis mnndus Deo ; quia ex opcribus per Qiiapropter de meritis chrisiianiis extolli iu hoc s;c-
:
noitjitsiifiaibilur otmtis caro coram ilto quia jiislilia culp non debet, quia nemo in liac vita posilus , glo-
I)ci pracveuluraiscricordia; per fidemJesuChristi ap- riabitur purum se Jiabevecor, nec quisquam dicit se
paruit mper omnes qni crectideruul. Ideo et subjun- esse sine peccalo. In proesenti namque labor indicius-
gcus, inqtiil idem aposlolus, Juslificait gralis per cst, ut fla.ntmerila per auxilium grati;e , non pr;c-
gralicun ipsius, per redemplionem qum est iu Clirislo missorum redditio meriloruni. Jdeo el Aposiohis r
Jesu, ijuinnproposuit Deus propilialionetn per ficlein Non quod jam, inquit, acceperim, aut jam perfectus
in nanguineipsius (Rom. m, 19-25), el ciulera. Ecce sim; sequor auiem si comprehendam, in quo el com-
audisli, Juslificati gratis per cjraliamDei. Noliei prne- preliensussuiti a Christo Jesu (Philipp. ni', 12),, et
ponereopera propria , n.ecex eisdcm gloriari, quia , cselera. Quidquid ergo honio in prsesenii fuerit con-
ut jam superius dictum esl, Ex operibusnonjustifi- secutus, donurii est, non meriiuni. Cumautcm cor-
cabilur omniscuro coram Ulo. hoc induerit incorruptelam, cl mortale
CAPUT XIII.— 29. « Ergo, s iuquies, « damnas ruptibile hoc induerit immortalitatem (I Cor. xv , 33), ubi
opera liberi arbitrii bona, quia nobis dicis justiliain ex
operibus non deberi. Si ita est, cur pravcipilur.
1ApudLov.tantum,jiistificatiextolluntur.
ab Aposiolo, abundare in operibus bonis , qnia labor s Lov.,quis totamspemhabens.
noster non erit inanis in Domino > (1 Cor. xv, 58) ? 3 Itabetpotesta-
Audi, bsereiice' siultc, et inimice fidei veritalis. tem.Edili, quem cognoscendiin hoc smculout
liberi arbitrii bona, qux ul fianl proeparantur Ahest, cognoscendi,a manuscriptis, pronomen,
Opera quem,de homineinterpretemur; de Deoauteni, itabetpo-
1 sicnonuulliMss.Quidamalii,donecgraliamaccipiamus teslatem,ipsumnempe hominemsive per indebilamgra-
ver quampossimus.At ediii, donec inveniamusgraliam, fiam 4 salvare,sivejudiciojuslogehenn33reservare.
per quam possimusveniamaccipere. Editi,in malislajculoperstrepenli.
1637 HYPOGNOSTICON LIBER TERTIUS. 1638
jam nulla erit malorum cupiditas, sed perfecta justi- ^- genlibus ( Galal. i, 15, 16), Coghoverat quippe in
lia, til sit Deus omnia in oinnibus; tunc meritum Evangelio quid Pelro responderit Dnminusse confi-
reddetur justis secundum opera stia , quorunvper fo- tenii : ideo ct dixit, Cum autem placuil ei qui me se-
tam sseculivitam meritum omne fuil gratia, ul gau- gregavit de utero matris tnem, el vocavit per grctliam
denles jam, merito dicant aniinoe suoe? Benedk, suam, ut rcvelarelFilium suutn in tne : tanquain dice-
aninia mea, Dominum;el omniainlcriora mea, nomen rel, Non caro et sanguis mihi Dei Filiiun revelavit,
scincttiinejus. Benedk, anima inea , Domiuum; et noli scd Pater qui in coelisest : ideo non dix.il, cum vo-
oblivisciomnesretributionescjus. Qui propiliusfil om- Juissem ego ; scd , Cumplacuit ei qui tne segregavitde
nibus iniquitatibustuis, qui sanat omnes languores ulero tnatris mem;el vocuvil,non per meritum nieum,
tuos , qui redimit de interilu vilam luam , qui coronat sed per graliam suam: undc et iterum dicit in alia
te in miserationeel misericordia(Psal. cu , 1-4). Au- Epistola, Misericordiamconseculussum, ut essemfide-
dis, Pelagiane, in miserationeet misericordia; et cse-* lis (I Cor. VII,25). Itcnvad Ephesios, ubi dicil, Hu-
cus exlolleris pro merilis solarum virium luarum jus rei gralia ego Paultts vinclusCltrisliJestt pro vobis
te coronandum? Intellige miseralione et misericor- genlibus: et inler caelerasequentia, Per Evcingelium,
diaDei, non iuflatione meritoruni 2, animara coro- ait, cujus facltts sum minislersecundumdonumgratim
nari. Dei, qumduiaeslmilii(Ephes. m, 1, 7). Audiet crede,
—
CAPUT XIV. 51. Oranes igitursancti Dci, quos• Pelagianc, secundunv donura gratiae iinumquemque
superius niemorayi, vel non memoravi, qui ante ad
•
fidelem esse , non secundum merituni proprioe vo-
veiitum fuere incarnationis Doniininoslri Jesu Cbri- luntatis.
sti, fidenon alla nisi quaenunc est, salvi iacti sunt. CAPUT XV. — 55. Sed ais roihi, quia oculis hae-
Quia ciimdiceret Apostolusin Epistola ad Hebrseos, retico dolorc lurbatis inlendere lumen non potes veri-
Fide inlelligimusuptala esseswetilaverboDei, ut ex talis : Ergo nulluin esl prorsus merituinpropriw vo-
invkibilibusvisibilia fierent. Fide plurimam liostiam luntalis, si discernasinter volunlatemet gratiam ? Audi
Abel quain Cain obtutit Deo, per quain teslimonium ergo breviter : Proprhe volunlalis tnnc est merilum
consecutusest esse justus, teslimoniumperhibenle mu- bonum, .quandograti;e donum prsecedit uniuscujusque
neribusejus Deo , el per illam defunclusadliuc toqui- volunlatem, et 0|seralur ut meritum faciat bomo per
ttn: Fide Enoch translatus est, tte videretmorlem, ct propriam voluiifatem. Ul evidentius ergo cognoscas
non invtniebalur, quia Iransltilil illuin Deus; cinte doiiiiin esse graliam et fidem, quse perdiluin homi-
iranslalioiieinenim lettimoniumhabebat placuisse Deo. nem revocanl ad salulem, audi AposioliunEpliesiis
Sine fide aulem, ail, impossibilc esl placere Deo.3 proedicanteiii, Gralia salvali eslis per fidem : et hpc
(flebr. xi,3-G). Sic ct decseteris, quos lectionis non cx vobis; Dei donum est; non ex operibus,ut ne
ordo 'commemorat. Sed non sola fide, imo etgratia., qttis glorietur(Eplies, n, 8, 9 ). Omnes igittir qui fuc-
quoe nunc per Chrisium donala est : quia nec fides re, vel sunius, ci fiituri sunt, per unicam fidem ' et
sine gralia, nec gratia sine fide; diceme Aposlolo gratiam quaeest inClirisloJesu, in Deumcrediderunt,
ad Tiinolheum, Superabundavilaiitcm gratia Domini credimus, cl credituri sunt, salutem receperunt, re-
ttostri cum fidc et dileclione quw esl in Chrislo Jesu cepinius, ct recepturi sunl. Sine Clnislo enim nemo
(ITim. i, 14). Nam eamdeni, ul dixi, esse fidem liominuin poteril in Deuin credere vel adipisci salu-
quoesalutem conlulit in cognoscenduni Deum, et il- lem : sicut dieit in Actibus aposiolorum Pelrus apo-
lis et nobis, apertissime demonslral Aposlolus, scri- stolus de Chrislo, increpans infidelium insaniam:
bens ad Galatas : Prius aulem, ail, qttam veniret Judseorum, Hic est lapis qui reprobaltts esl a vobis
fides, sub lege cttslodkbamurconclusi in eam fidem wdificanlibus,</«ifaclus esl in caput angtili, el nonest
qnm revelanda erat (Galat. m, 25). ln eam utique, in alio aliquoscilus:ncc eniin noinenaliud esl subcm-
quae^emper temporibus laciiis eral in Dei servis per lo dalunt hotninibus, in quo oporteat nos salvos fieri
Dei Yerbum, el revelanda erat in geniibus per in- ( Acl. iv, 11, 12 ). Quamobrem cl aposlohis Pauius
carnalum idem Verbum : quia, ul ail iterum Apo- scribens Corinlliiis, id esl, osiendens eadem fide s,
slolus ad Hebroeos, Jesus Chrislus Iteriet hodie, ipse iisdcm sacramentis, quibus et nos, patrcs nostros
etin smcula (Hebr. xm, 8). Tempora itaque mutata oronesfuisseredcmptos, dicit: Nolo enitnvos ignora-
sunt. hon fides. re, fratres, qtwniain patres noslri otnnessubttube fue-
52. Justilicatio ergo per fidem Jesu Christi dala rtinl, el omnes tnare iransierunl, el omnesin Moyse3,
esl, dalur, dabiiur credeniibus. Quoe fides donuni lioc est por Moysen,baplizalisunl in nubeel in mari,,
est, sicut et gralia , non merces : quia, ut superius el oinnescamdeinescamspirilualem maitducavernnt,et
commemoravi dixisse Aposlolum , Superabundavit omneseumclempotum spiriluatem biberunt. Bibebanl
gratia Domini noslri Jesu Christi cum fide. ln quo aulem de spiriluali consequenteeospelra; pelra aulem
enhn nostrum fides, priusquam veniret, erat, quav, eralClirislus(I Cor. x, 1-4 ). Iiem ad Corinthios se-
sicut dixil Apostolus, revelanda erat? Nemo penitus cunda : Rabenles atiteinetimdem spirilum ftdei, sicut
glorielur, (idemse ex proprio sensu genuisse in se, scriplum est, Credidi, propler quod loculus sum : et
per quam credere posset Deo; sed agnoscal, tam nos crediinus, proptcr quod el loquimur(II Cor. w,
ante legera quam sub lege et post legem, iidem quse lSj.Omnem vero ampuiavit imperilorura suspicio-
est in Jesu Christo, per illumroalionemgraticequae a nem ancipitero, et nostrain deflnitionem nullo hsere-
DeoPalre est, unicuique revelatam ad salulem : quod ticorum ariete quassandam muro vallavit, cum scri-
apertissime in Evangelio Dominus nosler et Salvalor bit Ephcsiis : llnum corpus et unus spirilus, sicut
ostendit, ubi dicit discipulis suis, Quem me esse di- vocatiestisin una spe vocationis vestrm. Unus Domi-
cunt hominesFilium hominit? et csetera. Vos autem, tius, una fides, unum Baptisma, untis Deus et paler
inquil, quemme essedicilis? RespondensPetrus ait: omniutn, qui svper omnesel per omniaet in omnibus
Ttt es Chrisiusfilius Dei vivi.El Dominus: Beatus es, nobis. Item illic post pusillum : Donec occurranius,
SiinonBarJoim, quia non caro el sanguisrevelavitlibi, ail, omnesin unilalem fidei et agnilionisFitii Dei, in
sed Paler tneiis qtti in cwlisesl (Malth. xvi, 15-17)? virutnperfeclum,in meitsuramwtalisplenitudinisChri-
Ecce clarunv fidei donum. An non est donum, ctun sti (Ephes. iv, 4-6, 15). Noia diclum, liseretice,
dicilur, Quia non caro el sanguisrevelaviltibi, seclPa- oinnes,ct in unilalemftdei : sed fideiquse est iu Chri-
termeus qui in ccelisesi? Iiem apostolus Paulus ad sio Jesu, quoe cum gratia, ut superius probavimus,
Galalas : CKIHaulem placuit, ait, ei qui me segregavit gratis,nonmeritis a Deo Patre ad saluleni omnibus
de utero malrisvtew, el vocavit per graliam suam, ut credenlibus est tributa. Haecmagisterio gratise, quse
revelareiFiliuin suuniin tne, ul evangelizaremeumin
1 QtiidamMss.,nrtutumluaruin. 1 veteres Mss.,per unitam fidem. Quidamlamen ciun
2 Editi,noninfactionemeritorum. Emendanturex manu- Am.et Er., per unitalemfidei.
scripiis. - sicMSS. At editi, eamdeinfidem.
3 Ediii,electionis: maleac disseniieniibusmanuscrjpiis. s Ebrulnhcnsis codex, juxta groecum,in iloysen.
1639 APPENDICISPARS PRIMA.
est in Chrislo Jesu Domino nostro, de gratia et libe- ttim voluit donando, quod voluil fari permisit; et
ro arbitriodictasufficianl. Imogratias Deo, qui quan- ubivoluit tacendum, linguselerroinum posuit.
LIBER QUARTUS.
ConlraquartumdogmaPelagianorum.
C.APUTPRIMUM.—1. Item aiunl, Libidinemin
homine nalurale esse bonum, nec in ea esse quod pu-
deal. Respondemus : Libido non est naturale homi- bonum
in hominibus, scd per peccatnm primorum
num accidens malum, atque pudendum : cujus non
Detis auctor est, sed diabolus. Quod vos errantes,
el alios in errorem mittentes, ideo natttrale bonum
esse dicitis, quiaDeuro pestis hujus auctorem creditis,
non diabolum. Omne enim, quod natura bonum est,
Deus summe bonus ex nihilo fecit, non diabolus.
Nos aulem libidinem non nalurale bonum, Naturale sed na-
turale esse malum dicimus credimusque.sit naturoe
autero malum, sic dicimus , non quia
Deo opifice congenitum, sed quod a peccante natura
transierit in peccatricem naturara, id est, quod sit
nalurae peccantis vitium, non ipsa natura. Omne
enim malum natura non est, sed actus non accidens de-
fectu boni. Quamobrem quod natura est, Deus
non fecit, quia natura est omne quodillicitum fecit. Hoc er-
go malo in Adam, qui male bonum concu-
pivit, utdixi, humana natura est vitiata, quod omnis
trahit ex seminenalus. Sed forsitan quseris ame di-
cens : Quemadmodumpoluit maliim serpenlis, hoc est
diaboli, in bonumhoministransire nalurm ? Ausculta :
Serpentis nonnunquam venenato flatu hominem et
mori novimus statim, et ut mori possit graviter per-
responde quomodo
urgeri. Quapropter interrogo,
potest alienseutnalurse virus flatile humanse sic prseva-
lere naturae, omnes artus ejus flaiu mortifero f-ir-
ciatl, ut vitalem flatum ex ea cogat exire ? Sed novi
quia nihil dicturus eris. Peccalo enira protoplasti non
credis miseram faclam esse humanam naturam et
mortalem, unde potest qualibet accidente inflrmitate
facile deprimi vel occidi. Audi ergo : Sicut nuncin
peccatore serpentis flalu pestifero venenunvinffigiiur,
et per illud mori compellitur, et a Marso, id estin-
canlatore, inspeclus afflatitius dicitur ; quia serpens
illum, inquit, afflavil; et stalira pro salute: itaejus parat
anlidotum, quo possit venenum superare tunc in
peccante Adatn, cum serpenti, boc est diabolo, magis
suadenti, quara Deo proeraonenti ne faceret, sese
incautus prsebuisset*, avertente se abillo iratoinflicla Deo,
fraudifero flatu venenosa et morlifera libido
est 3, tanlo eum deinceps opprimens dominatu, ut
etiam peccare nolentem, sicut venenum trahit in- ad
morlem, peccare, id est maJum velle, incitaret fa-
vitum. Hinc peccator, hinc vitiatus vitiosusque
ctuset dictusest, hinc privationem meruil vitse. Con-
tra hoc venenatum raalum ne preevaleat, misericordia
inspiciente Dei4, remedium, id est antidotttm, per
JesuvnChristum donata est gratia, ne omnis homo
penitus interiret. Quod si credere non vis, quseso
utdicasquoroodopoieslmollisibilo serpensvenenum,
ntperimat, homini propinare, quod contingere ho-
minum nullus ignorat ? Sed quantumlibet tergiver-
seris, intercedente peccalo sub diaboli serpentis
nialo natura liumana potuit caplivari sicut serpentis
terreni potest" flalili veneno exanimari : quia sic
illud potuisse trahsirecredimus, sicut istud posse fieri
1 KonnulliMss.,inficiat.
*.In Mss.,incautusobediensprmslitisset.
3 AntiquioresMss.,inftixu est. lidemquerursumiuffa,
n. 6, inflixumest per peccalum.
* PluresMss.,Deo.
• OmnesMSS., intercedentepeccato et diabotiserpenlis
malo, natura hummapotuit capiivari, etserpenlisterreni
fOtest,elc.
1640
cognoscimusetvidemus; quodpenitus nec illic poluis-
set,nec hic, si naturanosirainculpabilispermansisset.
CAPUT II.—2. Quaerendum est igitur, cur hoc
malura, de qtio agitur, libido dicatur. Sine dubioa
libendo, id est a libitu, per derivationem libido est
iiuncupala. Sed ais niihi: Ergo omneqttod tibet, libi-
do est? Respondeo :Non omnequod libet, libido est;
sed omne quod male Jibet, libido est. Iu bono enim
libitu libido dici non potest, sed voluntas, de ratio-
ne scilicet mentis naturalis exoriens. In malo vero
libitu noii voluntas est, sed voluptas, quam fecit
transgrediens protoplasti voluntas : cum scilicet illi-
citum male libuit suadente serpente, cujus sibilo
vcnenoso, ut supra jam dixi, hunc morbum quem non
habuit ante culpam ejus delinquens naiura conce-
pit, et per coitum seininum transmisil' in posteros.
Faclos enira primos homines absque libidinis malo,
Scriptura sancta testatur, cuni dicit : Et ercmtambo
nudi, Adatn et mulier ejus, et non coitfundebantur
( Gen. n, 25 ). Quid est, non confundebanlur? Id est,
nullis ad peccandtim, sicut contigit post peccatum,
libidinis slimulisurgebantur. In voluntaie enim eorum
creatus erat licitus genitalium usus ad gignendos
videlicet filios, non in voluptale luxuriae : post pec-
calum vcro hanc eisdem accidisse ipsa iterum Scri-
ptura demonsirat, dicens, Et aperli siintoculieorum,
et sciveruntquia nudi erant, el consuerunt folia fici,
el fecerunt sibi legumenta. Sed numqttid clausis ocu-
lis erant creali, quia dictum est, Et aperii sunt oculi
eorum? Quod si clausi fuerunt oculi eorum, quomo-
do verura erit quod scriptum est, Et vidil mulierquia
bonumest lignum ad escam, et quia oplimumesl videri
oculis, et speciosutnad inluendum ( ld. m, 7, 6 ) ?
Aperli ergo erant oculi eorum ad inluendum opera
Domini, quse valde bona creavit : clausi vero erant
ignoranlia mali, quod Creator bonorum omnium non
creavit. Et aperti sunt conscienlia delicti pulsanle,
vel cuni in se viderent, id est senlirent, j"am nudali
animoecamisque pace molum quemdam turpissimum
atque prsecipitem noviier accidisse : unde confusi ad
fici folia cucurrerunt, et his libidinis pudore sollicita-
tamembra lexerunt. Quod si naturale bonum est se-
cundura vos ista Jibido, etnihil est in ea quod pudeat;
qusero, qua ex causa post transgressionem naturalia
membra lexerunt, et non sicut anie peccalum fue-
rant permanserunt, quando ulique nudi eranl, et
non confundebantur ? Nihil enim Deus undc confun-
deretur homo, cum eum plasmaret ad suam imagi-
nem, in ejus forma creavil. Quod si non secundum
fidemnostram de accidcnlis malo libidinis post pec
catumconfusi sunt, secundum dogma vestrum Deus
in eis fecit unde confunderentur : nec enim aliud
dicitis, cum turpissimoe JibidinisDeumesse auctorem
proedicalis. —
CAPUT III. 3. Sed respondes forsilan : Absit
3
ul Deus fecerit in proloplastis pudorem. Iterum ergo,
iterumque perconlor : Si nihil iinde pudeat, Deus fe-
cit, et plena fide dicitur, quia penitus non fecit; et
malum libidinis ex diabolo non est, quod recta fide
non dicitur, quia ex ipso est: dicite cur lexerint
genitalia roembra post culpam, quaea die inslitulio-
nis suse invicem videbantet non tegebant. Si dixeris,
propter peccatum : ergo confitere et accusa malam
1 sic Mss.At editi, c>.per coittimsementrensiml.
a Hiceditiaddiuil^Hefflpwfli,
 1641 HYPOGNOSTICON LIBER QUARTUS. 1643
libidinem, cujus impudentiam pudentes foliisfici te- Habebam igitur, sed tanqnam naturale honum esse
xerunt. Quod.sidicere nequis, aperle Denm pudoris credebam : cum autem lex diceret, Non concupiscet;
liujus auclorem esse crirainaris : quia cum cx malo cognovi non nalurale bonum, sed per peccatumacci-
libidinis a vobis negalur confusio contigisse, Dens dens esse malum concupiscenliam. Occasioneantem
aperlissime hominum opifex accusatur. Sed utinam accepla, peccalumper mandalum operalum est in me
sic vos islam Jibidinemlaudare erubesceretis, sicuti omriemconcupiscenliam.Cuni ergo sperarem , quod
tunc illi, cum se peccasse ejus convincente motu viribus propriis jubenle lege possem cohcupiscen-
deprchenderent, erubuerunt. Quid vero indicant fo- tiam vincere; majoribus magis ejtis urgebar stimuiis,
Jia fici, quibus, ut dixi, non Deo auctore pudenda et infirmante me, cupiditas augebatur. Sine legeenim
membra,sed per peccatum faeta texerunl, nisi quem- peccalummorluumerat. Quod peccatum? Libido uti-
dampruritumlibidinis lurpem? Imocur illas corporis que, quse et concupiscentiamala dicitur. Non dixit,
partes texerunt, el non potius manus quibus prolii- JNonerat; sed, morluumeral: id est, cum proeceptum .'
bita altrectaverunt, aut ora quibus male desiderata legis , quod est ei conlrarium , adhiic non esset, in
ederunt? Sed illa membratexerunt, in quibus peccati peccaiore latebat, quia legis imperio demonslratum
cupidilas exardescens concupiscentiam inconlinenlis est. Ego aulemsine legevivebamatiquando. l Priusquam
gutturis accusabat. Ista est vestra laudabilis atque di- scirem mandatum in
legis , operibus cupiditatis me
lecta libido ', per quam, ut ait Apostolus, cqro con- vivere arbilrabar. Sedcum venissetmandalum,pecca-
cupiscil adversus spirilum ( Galat. v, 17 ) : contra tum revixil; ego autem morluus sum. Yixit enim in-
quam spiriius spem habens in Deo, nisi fortiter con- tentione morlifera prima lege, id esl, quando in para-
cupiscat, nec caro nec spiritus vilam possidcbunt diso captivavit Adam : revixit eadcm fallacia sccunda
selcrnam.Sic stulli eslis, ut istam discordiam carhis lege, et occidil me, tanquam suutn captivum , filium
ef spirilus, diabolum excusantes, Deum accusantes iransgressoris; quia per legem cognitio peccati, non
fecisse credatis.Sed absit, absit hoc malum a catho- victoria de peccalo. El invenlum est mihi mandalum
licis sensibus, ut auctorem Jibidinis Deum esse, au- quod erat ad vilam, hoc essead morlem. Optime dixit,
deant cogitare veldicere. lnvenlum esl mihi : id est, non mandaiuni Deus ad
CAPUT IV. — 4. Contra hoc venenum de gralise niorlem dedit, sed visum est mihi tanquam mortife-
antidoto confidentesomnes sancti, castigantes corpus rum, eo quod illud virtule propria implere non pos-
suum , et in servitulem redigentes, ne forte a fide sum; cum ego non mandali vitio, sed slimulo con-
Christi reprobi efficerentur, foriiter pugnaverunt et cupiscentioemortis percussus moriar. Slimulus enim
pugnanl. De hac enim congressione Joquebaturapo- morlis peccatum. Nam peccalumoccasioneaccepla per
stolus Paulus , cum dixit : Ego igilur sic curro , non mandaiumseduxit me, et per illud occidit. Videns pec-
quasi in incerlum; sic pugno, non quasi aeremverbe- calum, quod est, ut soepediclum est, cupiditas unde
rans: et tanquam e conlrario responderetur ei, Quis libido exorta est, de legis auctorilate nihil valere me
est, vel nbi est adversarius tuus, contra quem pugnas? contra se ; sicut Adam, interjecto mandato ad p#e-o»«,
respondens ait, Casligocorpusmeum, et in servitutem varicandum,dequo vitium peccandi contraxi, «rahj^fsf/
redigo(1 Cor. ix, 26, 27) : id est, in corpore meo est, et me, lanquam denuo dicens, Non morte moq)$fiS"7~"
non in aere , contra quem pugno; libido est scilicet si de ligno manducaveris inlerdicto ; imo a$efieiitur'^i '
inimica vitae meae, quoe me currentem placere Deo oculi tui, et eris sicut dii, sciens bonum etmalum '
per ducatum gratiseejus, diversorum libituum malo- (Gen. in, 4, 5). Ideo et perillud occidil.
rums per inomenlaaculeis impugnat et provocat, quo 6. Itaque lex quidemsancta , et mandalumsanclum .-
agonis mei cursum impediens , auclorem suum dia- etjustum et bonum.Non igitur.imputo legi Dei,'qiiodv.%
bolum faciat esse victorem. Ideo castigo corpus vitio meo faclus infirmus, prseceptum ej'us impiefe"'1-'
nietim, ubi porto hostem meum : in me pugnanli con- nequeo : quse etsi jubendo non j'uvat, tameii sua san-
tra ine virlute gralise confortalus repugno pro me. ctitate el justilia malum esse concupiscenliam, quod
Sed lunc hostis potentiam deslruo, cum casligans nesciebam, ostendit; quia peccalum,ait, non cognovi,
corpus meuminflrmorin me. Cum eniminfirmor, tunc nisi per legem: et docuit ad superandos ejus illicitos *
potenssum(l\ Cor. xn, 10). GratiasaulemDeo,quidedit appetitus, cum in me deficio, debere divimim auxi-
nobisvicloriamper DominumnoslrumJesutn Chrislum liuro implorare. Quodergo bonumest, mihi factum est
(ICor. xv, 57). Quod si non propterea casligabat mors? Absit. Numquid enim mandalum bonnm, con-
corpus siium, quo malarum concupiscentiarumappe- tra mortis opera dalum, in mortem milii est commu-
titus vel stimulos superaret libidinis , cur hoc se fa- tatum? Absit. Ego videlicetquod morior, non mandati
cere dicebat, illo metius sapientes et docentes expo- boni vilio morior, sed mandalo bonovitio meo trans-
nite. Non enim naturale esse bonum libidinempraedi- gresso. Sed peccalumut appareatpeccalum,per bbnum
*
carelis , si castitatem intuentes , ut Paulus corpora mihi operalumest morlem,ut fial supra modumpeccans
veslra casligarelis; imo impudenti fronle lascivientes, peccalumper mandalum. Ut ergo concupiscentioema-
ejus motum 4 sic procaci Jingua Jaudatis in publico , Jum , quae radix est omnium malorum , cognoscalur
nl cunctis paleat quid a vobis geritur in secrelo : si malum, per mandatumbonum praevaluitin me magis,
tamen quos laudare publice non pudet, eligant vel se- non defecit: quia lex subintravit ut abundarel dell-
crelum. Rogo, erubescite, unde proloplasli, ut jam clum. Mortem ergo mihi operalum est delictum, cum
diclum est, post peccatumerubuerunt, quorum et ipsi ex delicto, id est, ex concupiscenliamala; infirmante
- peccatores sumus filii; et credite malum ex diabolo , me virlute propria ad obediendumlegi, delicta creve-
non bonum ex Deoesse Jibidinem. Quam Aposlolus runt. Et factum est supra modum peccans peccatum
lcgem , hoc est, malam consuetudinem nominat, et per mandalum, cum per legem , ut dixi, non defecit,
esse dicit in niembris contrariam legi menlis, ne obe- sed magis immoderatiscupiditatibus crevit: quia vir-
diatur Jegi Dei. liis peccati Jex est, prohibendo et non auferendo-3.
—
CAPUT V. 5. Audite ergo quanta sit iniquitas Scimusenimquod lex spirilualisesl; egoautemcarnalis
hujus maii, quidve hinc horao patiatur inflrraus, Apo- sum , venumdalussub peccalo.Spiritu igitur Dei tam
stolo dicenleet disputante inter coetera: Nam concu- docente quam juvante, quo lex dala csl, non sola vo-
friscentiam, inquit, nesciebam, nisi lex diceret, Non luntate carnali legis \ possunt impleri proecepta: quia
concupisces.Non dixit, Concupiscenliam jam non per legem vitia mea tanlum agnosco, non aufero. j
liabebam; sed, nesciebani)quid? utrum malum esset.
1 m editis,ditecta cupido. • Hic editi addunt, lolius.
» sic veteres libri. At editi, currentem, et placere 1 Antiquioreslibri, inlicesappelitus.
Deo per ducatumgratke ejus volentem(Am.et Er., no- 3 SicMss.AtAm.,et non hauriendo.Lov., el nonattxi'
ientem), diversorumlibilutnaloruiu,etc. liando. .. . .
* Editi,si caslitatisvirtutem. 4 Editi,nonsolumvolunlaiecarnalis legts.Castiganlurex
* Am.Er. et Mss.,in ejusnwlum. manuscriptis.
SANCT.AUGBST.X. (Cinquantc-dnfx.}
' " ' APPENDICISPARS PRIMA.
1645 1644
^'t^iustrade carnis infirroitatepr$sum,o,,;ho^teronicum, rJorem liomirieiT),lipc est animse ralionem, conira
, ^"iiirPej judicip justo' sum tradil.usproptef peccafum, iriorlales corporis mei rootus fota voluntatis inien-
^'iSi.me yoluritas'vfirididitprotoplasti, solus superare tione, lolisqiie naturoemex viriuus non destitero rc-
''"'ipnjvaleo. Jub.et Deus : imo faciat, ulflatquod jubet. pugnarc. Video autem aliam legcm ?# inmbris ttttis,
'. ycniiriidatussurii sub peccalo : juslam suam sehten- repugnanlemlegi mehtis mem., el captivanlemme in
tianv, qria.me pece.aniemdamiiavit, misericordia mu- lege peccati,qitmest in membrismeis. Jil eccc video in
tare digneiui's. Lex spiritualis esl, egp aulem carna- me, id esl sentiOjiconlrariainlegem, concupiscenliani
' lis suiii : ipse me compotcm susefaciat legis, ut scil.i.cetroalah)', morbo Jibidiuissordidatam, obvian-
Spiritus yiriiiteproecinctus,perfeclaelegis luba 3gratia teni et rcsistentcm et procvalenlemlegi menits meae,
' praercden.te, possiro inimicumin cqrpore superare. intentioni videlicet atiimi mei vialurali, et captivtun
7. Quod enim operor,'non inlelligb.Qaod niala vi- me ducenleni jn lqgc peccati, Iioc est, in proevarica-
: delicet eoncupisco, nonea ut veniaiit quoe.ro vel opto; tione pfotopjasti, quoe est in membris meis : quia
111quia ivaluranon tali sum insiitutiis: sed hoc malo quo per unura boroinem peccatum inlravil in mtindum ,
esl per noxam viiiata natura, cnm aurem pra:beo et per peccamm hiors; ,et ita in omues homines per-
; dcsideriis conlur- transiit, in quo omnes peccaverunt (liom. v, 12).
legi"*',caliginosis subilo ac pravishoc
"bor illectus. JVoneiiimquod volo, ago; sed quod CAPUTVI. —9. Ecce quania inonifera beUa, ecce
edi, illud facio. Legis mandalo d'eproprioevolnntalis quse pericula,.quaiiiaquehaufragia, de malo laudabi-
c&atu parere y.olo,et non valeo ': peccato vero duin lis et dilectoe v.estropconcupisceiitioe,diabolo semi-
resisto, consehfire deleclor. Si aiitehi quodnolo, illud nante exorta suhi. Ecqe cnjus peslis onus leve esse
facio; consenliolegi, qupniam bona. Duhi ergo volo ut prscdicaiis,ct jugum suave. Sed Paulus, cujus estis
htillum concupiscenlijenialum concjpiamappelitum, .apertissinii ininiici, non cumillo malum esse libidi-
et"niagis hoc facio; magntim vere malum esse con- ivem sentieiites, lcgerat scriptum esse de islo malo
cupiscentiam ih raenibris meis ?, qnseme peccarc cum jugo : Grave jtigum super filiosAdam, a die exitus de
quadam delectatioiie sollicitat,.'legiconsentio; id esl, vcntremalriseorum,usqueitt diein sepullurmin matrem
credo, et per jpsanv agnosco; quia cura sua boiiitate omnium (Ecclj. XL, J). El ideo preedicabatfidelibus
jnihi dicit, Nbric.oricupisces,venenum morlis in con- conlra vos de isto jugo, dicens, Nolitejugum ducere
cupiscentia esse desjghal. Ntittc auietnjam non ego cum infidclibus(II Cor. vi, ii) : id esl, noliie oequales
operor illud, se'djqubdhabiiql in me peccatum.Jgitur effici infidclibus, laudantes cum illis quod est exse-
hoc malum, qiiod discbrdare facit corpus et spirituni, crnbile, et dicenies quod inalum est, bonum. Quia,
ut sit in -me, non ego°Oplo.vfelfacio, qui illad demon- voeeis qui di.ctuit.qudddulce esi, amarum; et quod
stranle Jege, ex qiio m^Jyijjesse cognovi, ne sil in amarum est, dulce (Isqi. v, 20). Rella igitur ista do-
nie, consenlire Jegi conlehdd:: sed diim de meo vclle ctor ijlc Geiitium in fide.ei veritaie secundumdalam
et posse ,id Stirpare non
8 valeoT, idem peccatum,quod sibi contra vos sapienliam, in omni esse genere hu-
in me iiijlictuin est per peccatum, roanens in me, mano in se .deprehendit,et contra ea forliter dimica-
ea qu:e h"Ql$.operatur adversum me. Scio enim quia vil. Cum cniiii in persona sua dicit, Peccqluin non
non habilal iri ine, hocestin carne mea, bonum.Certus cognovinisi per leijem: cl, Concupiscentiqm nesciebqm;
sum ergo, quod iieecconcupiscenlia,quoe est conatui el, Peccatuin permandalumoperatmri esl in me oinnein
meo adversa in corpore nieo, noii est boiium. Cum concupisccnliam: et, Ego qutemvivebamsinelege ali-
enim resislilur ei el defecisse putatur,, magis inagis- quando: et, Ego autemmorluussutn: et, Invenlumest
que sua malilia in variis appelitioniuus innovalnr. mihi mnndaltimqttod erat ad viiam, hoc esse ad mor-
Nam velle adjncet tnilii, perficere aulem bonutn non tem: et, Peccaium per mandatuin seduxitme, el per
inveiiib. VoJo quidero lara.Jioc peccatura vincere, illud occidil: et, Quod ercjo bonum est, mihi factum
quarir legis prseceptomihi parere. Quod uirumque bouum esl tnors? Absit: et, Peccalumper bonummihi opera-
ut perficiam, posse de me ciim velle meo non tum est mortem: ct, Lex spirilualis est; ego qutem
sufficit; quia sufficientianosira non a nobis, sed ex ccirnalissum, venumdalussttbpeccalo:ei, Quod operor
Deo est. Non enim quod volo bottttin, hoc facio; sed non intelligo: et, Non quod volo, hoc ago; sed quod
quod nolo maluin, hoc ago. Ad bouuin igitur peragen- odi, illud facio: et, Si aulem quod nolo, illud facio,
dum volunlas mea dc sc proesumcns, et non de Deo, consenliolegi, quoniambona: el, Nunc aulemjam non
nihil proficil : ad malum vero e.tiamqtiod non vult, cgo operorillud, sed quod habilal in me peccatum: et,
aliqublies inclinalur ut velil. Si aulem quod nolo, il- Scioenim quia non habilqtinme, hoc esl in cqrnemea,
lud fcicio; non ego operor illud, sed quod habilat in me bonum: et, felLeOifjqcetmihi';perficerequiembonuin,
peccatum.Ctim itaquc nolle meiim concupiscere pro- non invenio: el, Non enim quod volobontim, hoc fa-
vocalur, ut velit, non voluntas resistens id agit, sed cio; sed quod nolo matum,hoc ago : et, Si atitemquod
peccati cupidiias, quoea sola mea voluntate supcrari nolo, iltud facio; npn ,egooperorillnd, sed quod habi-
non potest : quia sine me, ail Doniinus, nihit poteslis tat in me peccatum': el, Inveniolegemvoleniimihi fa-
facere(Joan. xv, 5). cerc bonum, guoniammihi maluin adjacel: et, Concle-
8. lnvenio igilur legemvolenli milti facere bonum, leclorlegi Dei: e.t, Videoalicimlegemin membtistneis,
quoniam mihi malum adjacel: condelector enim legi repugnanlemlegi menlisinem,el captivanlemmein tege
Dei secunduminferioremhominem.Quia igitur malum pcccali, qumest in membrismeis : manifeste hoec se
concupisceniiseadjacet milii, id est, sponte , et cum contra conciipiscenliambella peregisse leslatur. Nec
non desideratur occurrit, et ut pcrpelielur est volun- tamen gloriatur de propriis viribus se fuisse Iriuin-
lati depravalsepossibile,.quiasine Deo, ut jam diclum phum victorjoeconsecutum.Et ideo cum de se, in se,
est, non potest enervari; lainen videlur mihi de me pro se, adversus lale malum infirroatusnullum viclo-
prtcsumenti ad perliciendum bonuni, legis videllcet rioe adjutorium reperisset, displiccnssibi, oculos ad
mandatum, ut coepifore possibile, si secundura inle- Christi propugoaculaquibus delendi possit elevavit,
' MSS.,neojudicejusto. dicens : Infelix ego homo,quis me liberabilde corpore
8 SicUtieensiscodexS. Ebrulphi. Aliivero cum edilis, mortishujus?GratigDei per JestimCltrislumDominum
juxta suam sementiam,qua mepeccantemdamnavil,me nostrum (Rotn. vn). Gralia est, hseretice,qua libera-
mur de corpore mortis, id est, de motibus concupi-
misericordia suamutare
3 Aniiquicodices,per digitetur.
sarictmiegistubam. Forte legen- scentise, quibus corpus nostrum perculitur, ut anima
dum, perfectmlegisluba
* sicMss. graliam'prwcedeme. perimatur, non sola virlus propriaevoluntalis.
Editivcro,Seahocmalum,guodest pernoxam CAPUT VII. — 10. Pergite adhuc percampos lo-
viiiata nalura,auctoremprmbeoiegi. quacitatis vestroe, qua lanloeturpiludinis squalorem
» Hicediti addunt,aghosco,sedabesta manuscriciis.
* SicMss.At editi,ex qua. Jaudare non erubescitis, et clamate secundurocon-
' Kditi, superarenon valeo. Emendanturex nianu- sueludinem veslram, diccntes : « Libido calor bonus
gcriptis. est genitalis, nec esl quod pudeal in ea : quia si ma-
* i.\\as,infiixitmcst. lum esse dicatur, nuptioeiam damnabunlur; sine iJla
 16AS IIYPOGNOSTIGON LIBER QUARTUS. m&
; er.im non polerit proles exislere. > Ex hoc adyertant quam a bono prohibuit, sed a malo, dicens per P.aviJ,
dilecl;e veslr.c caslissimi expugnalores, qnanium li- Declinua malo, el fac bonumiPsal. xxxvi, 2?),.
bct, quod lanium laudare delectal.: aut si non libet, 13. Incuncianler omnino dicitur, Iieneuli hoc malo
cum suadet ut libeai, et expugnaiur a vobis *, cur veniali conjngalos, IjJinrum gigri.endorumvjdelicet
boiuro proedicalis,quod in vobjs advcrsum esse sen- causa , qui nascuntur Deo opilice, non de accideiilis
litis? rogo, erubescile. Nemo iinquam qund sibi est libidinis malo, sed de bono licenliavnupiinrttm. Num -
inimicum,Jiontimdicere dclectaiur ct latidum prseco- quidenim cum vitjs.undiquedeserenle agiicola fucrit
niis adornnre. Fallimini prorsus et fallitis, imo dece- seniibns occupala, et lempore suo jncens ,in dumis
pli eslis el decipilis. Non est isle calor bonus, nec ge- produxeril bolros ', de conlrariis sibi spiuis, qtiibus
niialis in bonis genitalibus membris, qtioeformavit premitur, uvam produxil? Absit. Sed de naturoostioe
Dens, sed malus, tit ssepedictum est, anclorediabolo bono, licet spinarum aculeis corrupto, bonos atttilit
praecedcntepeccato. Isto calore si vigor menlis ye- fruclus. Simililer et triiicum, si natumoircutnqiiaqiie
slroc ad illicita non dissolverelur, non a vobis tam zizaniis operiatur, in qiiantum spicain produxcrit, de
liciie laudaretur, quin potins sicut a Calholicis da- naluroe sua; bono, non de zizaniorum malo quibus
mnareltir. impeditur, bonum iniulit .germen : sic filii de naluroe
U. S'd ilcrum respondetis, nt superius dixi, tan- bono boni siml Ifuctus, nonde malo libidinis.corfum-
quam clypeuni veslro dogmaii oppniientes , ne vobis penlis el vilianlis, cum quo nnscilur omnis homo.
valeant siroplicesquos decipitis rcsistere, et dicitis: Unaquoequeergo res manens in naiuroe suoe bono,
« Ntiptioedamnabiintur , si libido damiielur , quia acfidentibus sibi adversitatibus arescils alquc lorpe-
absque illa soboles non gignilur. > Quid praistigiosis- scit, cultoris semper intligens manu yel diligentia, ,ut
simjs asserlionibiis yeslris diem in noctem mutare naturoesu;c, cui nihil est conirarium ab auctore suo
nilimirii? quid uehulis serena convolvitis? quid in- Deo congenitum, valeat respondere. tloc agiinr et in
.lii.eiilibuslucem, feryenles in calore tnrpi, quem opli- noslra peccalrice natura : scmper indiget. auctore et
nvi:m prjcdicatis, ut cordis eorum oculos periurbetis, cultore suo atque conservatore Deo , ut spinis et.lri-
funii aniariiudineni eruclatis? Nuplise auciore Deo bulis zizaniisque libidinis vel omniura nialarum con-
valde suut boncc, nec damiiaiilur prorsus , cum volu- cnpiscentiarum, qnse, utssepe diximus, non auctore
pluosa libido daiiiiiatur,.Nuptise fiiiorum procreando- Deo, scd peccando contraxit, tnanu gratioesuoeper
rum causasiiiil Jtisiiiiilae,sicut scriplum est, Crescite, Jesum Christuni Dominum nosirura, quaradiu in ter-
et mtdtiplictmtini,et replele terrinn (Gen. i, 28) :qua- ram de qua smnpta est redeat, expiethr, de lcrra ite-
runi licilus usus hon jn luxuiia libidinisinstitulus esl, rum in novum saiculum purissiraa rcdiiura, pereum-
sed sjne ilja imperio s iioheslissimsevoluntatis , lan- dem Jesum Clirisiunv Dominuui nostrum suscilala.
tum, ul dixi, causa natorum. Qtiia Adoeet Evseante ltertim ergo3iterumque repeio : Libido mala nibil bo-
peccatiin^ cuni adhuc scilicet in eis morbus iste n.on nis inipcdit nuptiis, quia non ab initio in cjus sordi-
esset, dixil Deus, Crescjile,et nmlliplkainim, el reptele bns sunt, sicuti jam supra diximus , ordinatse. Deus
terrain.Post peccatuin'vero, ut jam stiperius dispiila - enini qui sine concubitu apes felare creavil, et agro-
3
tum est, siliilo yene.tiosiserpeiitis, cujus callidis de- rum cuncla seraina absque libidine seminari vel nasci
cepli sunt blahdimentis, hanc inquietath el mortiferam decrevil, hominem quoqiie ex homine, si non peccas-
peslem e.oruhi corpora conceperunt; et per licitum sel, per concubilum voluntarium, non pcr libidinis
us.um, p.osleaojuamde.paradiso pr.ojeclisunt, iii po- scortum exoriri in paradiso permisisset, Cui qnnliier
sieros .iransmiserunl, lanquam peccali sui testiivio- id contigerit, in hujusdisputationis capiiulo,qiianlum
niura bsereditariojur.edirailtentes in nobis : ut ex hoc Dominus revelavit, jam me arbitror osiendisse!Ideo-
proevaricatoruraiios eSse'filios cognoscentes, non que nuptiarum licenliam bonam valde fatcniur, el
'glorierouf de nobis, id est.de natura noslra peeca- nialaro concupiscentiam in conjugatis damnabilem et
Irice, Jn consppcfujiisli judicis Dei ;sed ejus miseri- voluptuosam esse calholicoore clainanius, veslrum-
cordicC,quoevibnfri meritis
4 constat, semper collafle- qne dogma in ejus turpitudine horrendum, sanctarum
clamus; (jnodigneltir jln paradisuni rcyocare, unde Scriplurarum auctoritate damnamus.
meriio exsulesfecil. CAPUTVIII. — 14. Paulus est aposlolus Christi,
12. El in conjugatisigidir el in omni homiiiclibido non Pclagius discipulusAntichristi,Jiserelice, qui.di-
mala est : nonniinquam enim ad ilii.cifa.traliii, quia cit coiicupisceiiliam-incarne sua non bonimi habita-
voluniaii peccatrici, qUa Jactum,esl |uf.esset in meni- re : imo apcrtissime maliiro dicit, peccatnm csse te-
hris, conlraria est in tanlum , ut •.ipsortnnconjugalo- stalur, slimulumcamis suocnominat, a quo se colaphi-
rum ad licilum usum ardore sui sicanhelanles prseci- zariclamat, ne magniludiiifirevelatioimni extollatur
" 4
pitct menles, quo eadem licenlia acli poiitts qUam (II Cor. xu, 7) : cujus inalis consideraiis in corpore
.' agentes agaut. Fit enim yolutitas incontinens, dum morlis SU.T, , in quo bellum intestinum cum invisibili
6
illecta vincitur voluptate; sed venialisesl in conju- hoste gercbat, remedium salutis suse nulluiii |ienilus
, gatis, malo Jieiieuientibus".Quod oslendit Apostolus, nisi solam graiiam Dci in Chrislo Jesu liberantem se
cuni causa conlinenikc oralionjs leropus indicit con- invenisse lestatnr. Ipse dicil scribens ad Colossenses:
..jugatis, et ad ipsuro iterum xe.v.er.icndunj .proplcr in- Mortiftcoiemeinbrqvestraqttwsunl super lerram; for-
conlinentiain tenlationis satap.seprsecipit, diccns : nkationem , immundiiiam, libidinem,concupiscenliam
Nolite fraudare invicem, nisi ex .Cp.nsensu ad lempus, malam, (Coloss.m, 5) etc. Respondeie buic laulodo-
ul vacclisorctlioni:el iterumreverliminiin idipsum, ne clori, cur ea mortificanda proecipit,si naluralia bona
tenlet vossalanas propler inconlinenliamveslram. Hqc sunt? Sed melius in vobis Pelagio et Coelestioloquen-
auiemdico secundumindulgenliam,non secundutnim- tibus, quam Christo in Paulo, e conlrario praedicatis
perium(1 Cor. vn, 5, 6). Damnabilisest vero in ad- cuni laudabili plausu, dicenles : « Vivificatemembra
ulteris et fornicatoribus, malo male ulenlibus. Jam veslra qu:e sunt super lerram; fornic|t.iionemnnin-
ergo cognoscileutrum Aposlolusde malo yeniampro- dam, libidinem bonam, concupiscentiarooplimam. »
miserit conjugatis, an de bono : de majo ad tempus Demens, et secundum voltinlaiem luam in reprobtim
orationivacandum abstinere praeceperit,an de;bono? sensum dimisse hoeretice: de istaruin sordium nialo
Erralis prorsus, quia Deusqui jussii fleri bqnuin.nus- iterum dicit idcni aposlolus scribens ad Romanos,
Non regnel peccalumin vestromorlali corpore,ut obe-
1 sic Mss.Atediti,aul si non libet,cur suadetisutlibeat, diatis concupiscentiisejus'(Rom. vi, 12). Ille in veri-
et castitasexpugnaluravobis? tate docendo prohibet bis immundiliisobedire: tu in
3 ApudLov.sed in imperio;omisso,sineilla. errore Pelagiano suades. Ille concupiscenliamnienli
' In Mss.,cujuscallidi.
4 Editi,digneturnos; etinfra, unde illosmerito.itts. 1 Antiquiorescodices,bolruos.
nec, nos, nec, illos,babent. s Am.Er.el Mss.,miserescit.
* OmaesMss.,eamdemlicentiam. 3 SicMss.Atediti,impendit.
* im. tr. et noanuUiUm.,UUcUa. 4 SiCMss. At edili, cujitsmatunleotmdirant.
16» APPENDICISPARS PRIMA. 1648
contrariam, peccalumvocat: lu eam laudando, vel in concupisceniiacarnis, non ex mundo, ct ideo calor
ea deleciando, bonum asseris naturale. bonus est genitalis. >
15. Stulli, aliquandojam sapite, et nolite detanto CAPUTIX. — 17. Sed qnid ultra in proferendis
malo gloriari, neque mendacesesse adversus verifa- teslimoniis, quibus defensio veslra probaturesse da-
tem, quseper os sanctorum suorum laudabilemdile- mnabilis, nitar promulgare sermonem? Quia siomnia
clamqueveslram concupiscenliammalam, et libidinem de legis divinoc thesauris producaniur, tcmpus me
punit immundam. Ex his enim diversse tenlaliones deficii enarrantem. Audite ergo breviler, non brevia,
oriuntur, quihus per momenta cum Deo placere cori- sed crimine ingentia calorisveslri '
amantissimi opera,
tendimus, praepedimur, ut ait apostolus Jacobus : quibus in illicilum cbirc pravcipitathehelala corda
Nemo cum lentalur, dicat quoniama Deotenlatur: Deus morlaliuro, et crubescile et conticescitelandem. Isto
entminlenlator mqlorumest, ipse autem neminemten- calore succensus et lurpiter illeclus nonnunquampa-
lal: unusquisquevero tentatttr a concupiscentiasua abs- ter inclinat flliam, et operatnr incestum : filius eliam
tractus et illeclus. Dein concupiscentiacum conceperil, patris thorum maculat, cum matri vel novercseali-
parit peccqlum: peccalumverocum consummatum fue- quando miscetur. In sororem frater cupidine* ductus
rit, generatmorlem(Jacobii, 13-15). Videte dilectam incurrit; cognatam non erubescit opprimere. Virgo
vestram semine Jaudum vestrafum concipientem do- non sustinet licentiam nupliarum, sed stuprum fem-
lorem ', parturientem peccatum,generantem raoriem. pore concupiscit illicito. Marilus minime contenlus
Cujus dum auctorem Deum esse prsedicatis, sinedu- licito uxoris amplexu, uleros conlaminat alienos 3.
bio arguitis lantum aposlolum, et Deum esse malo- •Similiter et uxor immemor proprii cubilis, adullcrino
rum dicilis tentatorem : quia ipse creavil secundum amore uxorisoccupat aliense4.Nam elmasculi, relicto
vos, unde tententur bomines, abslrahanlur et illician- nalurali usu feminse, exardescunt in desideriis suis
tur; ac per hoc ipse unde pereant fecit. Qtiod si ita in invicem, masculi in masculos turpitudinemope-
nbn sentiretis, Deummortem fecisseminimediceretis. rantes (Rom. i, 27). Horret etiam plus iis quoedixi-
Sed audiie adhuc repercutientem virga sapicntioccce- mus dicere, quod dum Jiorao immemor susenaturoe
lestis vahiloqua ora vesira eumdem apostolum Jaco- ralionaIis,irrationaliiialur33,etalienseasua (a),pecud'i
bum. Uttde inquit; bella.et lites in vobis? Nohnehinc coire coinpellilur.Quid de ruina aliquantorum servo-
ex cbhcupiscenliisveslris, qum mititanl in hieinbrisve- rum Dei el sacraruro virginum dicam, quaehac tem-
itris(Id. IV, 1)? Auditis quale officiumIiabet nimium peslate naufragiapatiimtur? Quidve de diversis im-
dilecta vestra concupiscentia, id est, bella et lites, munditiis, in quibus eorum auctorem ipsum sibi puto
qUibusdiscordare facit corpus et spiritum noslrum : pro vobisdiabolum displicere? Ecce calor ille aman-
et in ejus castris hostilibtis, atque sub lege mortifera tissimusvester in quas ignominiarum• sordes huma-
te, hscretice, militare deleclat? Si pacem fldeicalho nas ire illicil etpraecipitatmenles? Eccequam illuviem
licsc sequereris, aturbine bellorum hortim et litium, etiam in sanctis Christi membris fuisse dicere non
«juoin cOrdistui pelagoa circumquaquejactaris ne ad tremuistis. Eccecujus obscenitatiset turpitudinis estis
portum pervenias veritatis, facile gralise gubernaculo acerriroi laudatores, impudenlissimidefensores; et,
poteras liberari 3, et cognoscere malum quod in malo si non fallor, cum adhuc non displicet, forsitanet fa-
positus putas esse pulcherrimum. ctores. Quis enimde yobis bene sentiat, quos de tanto
16. Audiel aliuro super Jesu pectusdiscumbehlem, malo bene sentire cognoscil? Si igitur in vobis ullus
et conleslanterii, concupisceniiamnon esse ex Palre piidor esl, si honeslas aliqua, si casiitalis intentio,
Deo, sed ex mtindo, et eam cum mundo transiluram : tanlam mali necessilatem, id est, concupiscenliam
Joannem dico apostoluni. Nolite, ail, diligere mun- carnis sordibuslibidinis mixtam, bonumdicereet lau-
dum, nequeea qum in mundosunl. Si quisdiligit mun- dare desinite: cujus auctoremnon Deuro,sed diabolum
duitt, nonesl charilasPalris in eo: quoniumomnequod esse credite, prsecedenteproloplasli peccato : et quod
etlin tnurido, concupiscentiacarriisest, et concupiscen- eam voluntas humanain turpissimismotibusrefrenare
tia oculorum,et superbia vitm, qum non est ex Patre, non valeat singularis, nisi gratia per Christum Domi-
sed ex mundoest. Et mundus transil et conctipiscentia num nostrum subvenerit salutaris 6.
ejtts : qui atttem facit voluniatemDei, manelin wternum 1 Apudloy., inillicitumcoilum.
(I Joan. n, 15-17). Claudite adhuc, si plaCet,oculos 3 ih Mss.,turpUuditieJ
cordis ad videndum, et obturate aures ad audiendum 3 OmnesMss.,velitoscontaminatatienos.
tanti apostoli veritatem : et clamate dicentes, ne sci- 4 Editi,proprii marili cubilis,adulterinoamore uxoris
licet dilectse vestroe faciatis injuriam, « Ex Deoest thorum
occupat alknw. Atmanuscriplinec, murili, nec,
thorum, addunt.
' Antiquiores codices,ignominiortmi.
1 Editi;ridete dilectamvestramsimulet laudatamve- ' Sic Mss.At editi, refrenarenon valeat,nisi singularis
ttram concipientem dolorem.corriguntur ex manuscripiis. grqtia per christum Dominumnoslnmi subveneiitSal-
s Mss.,pelagus.Am.,pelqgos.
3 SicMss.At editi, gralia guberimidepoleris liberari. valoris.
(d) Subaudi,natura.

LIBER QUINTUS.
AdversusquintumdogmaPelagianorum.

CAPUTPRIMUM.— 1. Item inquiunt, Parvulos
n,on trahere briginale peccatum, neque perituros a
vita scterna, si sine sacramento Baptismalis cx hac
vita migraverint. > Respondemus : Mullum quidein
jam de originali peccato, quo el parvuli lenentur ob-
stiicli, superius dispulavimus: acluce veritaiis osten-
dimus, oinne liumanura genus hoc vilio claudicare.
Dei etiam Filium in similitudinecarnis peccati ob hoc
venisse, ut morte sua per crucem vinceret mortem,
et gralia sua gratuita, vnlnera noslra curaret. Verum-
tanien falsa esse de parvulis, hoerelice,quoepncdicas,
non solum nostro, sed eteorum salvatore Cbristo ju-
vante, Scripturarum auctoritale convincam. Quid
igitur apertius, quod parvuli Adae peccato nascantur
obnoxii.dici poluit, quam quod diclum esl perDavid,
Ecceenimin iniquitalibusconceplussum, el in deliciis
peperit me tnaler mea? IUe enim cum adulterium de-
fleret, et homicidiumquod Bersabesecausa comroisit,
hanc veritatem in suaeconfessionisgemitu erucfavit,
tanquam diceret, Non quod ex hoc solofacinore per-
petrato peccalor sim, qui antequam id faceremsine
peccato non eram *, imo jam peccator ab uiero matris
meaeeram : Ecceenimin iniquilalibusconceptustum, et
in delictit peperilpie mater mea. Vitiumergo peccati
1 Mss.,sinepeccaloeram; omisso,non.
 1649 HYPOGNOSTICONLIBER QUINTUS. 1650
seminatus et conceptus de parentibus sumpsit, per bonum morlis secundnm vos, quod recte non dicitur,
quod adulterium et bomicidium propria peccata per- quomodo per malum peccati ad hominem potuit per-
egit'. Cum enim subjungens inquit, Ecce enim veri- venire ? Quid enim luci cum lenebris ? aut quse pars
latem dilexisti(Psql. L, 7, 8); peccata propria volun- justitise cum iniquitate (II Cor. vi, 14)? Videte, infe-
tate commissa fatetur. Quia verilajem dicit Deo lices, si laroen videre polestis, quas amicitias inter
poenitens, quando nibil UUde commissis siiis sceleri- Deum et diabolum faciatis, quod absit a Domino.
bus celat: non quod elsi voluntate celaverits, Deus Deum enim morlem fecisse dicitis; diabolum pecca-
ignoret; sed veritatem sibi ab eo dici vult, ul veniam tum : si tamen vel boc assignatis diabolo. Miscuerunt
conseqnatur : si vero menle aliqua exciderint, confiteri ergo opera sua, ex consensu tanquam sibi inauxilium
3
verilatem Dei; ut cum generaliter dixit, Deus, qui venientes, ut horoinem vita privare possent: et ideo
nosti occulta cordis, tu scisopera roea, ct delicta roea dictum est, Per peccalummors.
a te non sunt abscondila (Psat. LXVIII, 6), quibus ve- 4. Jam hic advertite, imo qui sani sunt sensu ad-
niam largiaris. Et hsec utique est veritas confiteniis, vertant, quia soletis nos dicere Manichseos, quis
quam diligit Deus. nostrum sit Manichxfe pestis assenor : nos, qui nihil
2. Eva ergo peccalum a diabolo mutuavit, Adam commune litci ad tenebras dicimus ; an vos qui opus
consensu caulionem fecit, usura posterilali crevit. lucis, ut putatis, id est, mortem, cum opere tenebra-
Hinc est ut infans in utero matris hsereditario jure rum diabolo, id est, peccato confunditis? Nisi enim
constriclus anle promittat debitum, quam cautionem credideritis mortem et peccatum utraque esse mala,
palris agnoscat, vel debitorem etiamgenitorem. Hujus et nullius horum' auctorem esse Deum, sed diabolum
chirographi usurse sunt, illae malignlssimsepassiones, delinquentibus protoplaslis; prorsus Matiichseos
quibus tam majorum selale qnam parvulorum anitnsc adjuvatis, imo estis similes Manichseisa. Manichseus
deprimuntur, a quibus liberari nenvinem posse nisi autem non credit, sed catholicus dicenti PauJo, quod
per Chrisluin, David ipse qui se in iniquitatibus con- per unum hominempeccalum inlravil in mundum , et
ceptum et in deliclis natum esse dixit, ostendit, cum per peccalummors, et ita in omneshominesperlransiit,
in septuagesimoprinvoPsalmo de persona Chrisli lo- in quo omttes peccaverunt(Rom. v, 12). Haecest fides
quitur dicens, Liberabil pauperem a polente, el inopem nostra, fatemur incunctanter peccatum in parvulis,
cuinonerat adjutor: id est, humanum genus a diaboli et per peccalum mortera pertransisse in omnes homi-
dominatu. Parcet paupeti et inopi, et animas pauperum nes. Et parvuli natura homines sunt. Quapropler
salvas faciet. Ex usuris et iniquitatibus liberavit animas quanli fuerint, ouines homines sunt, quibus diim
eorum (Psat. LXXI,12-14) : Christus utique Adsede- contigerit mori, propter peccatum, quod in eis non
hitum, quodnos usuris obligaverat, solvit, cum nullis aclione, sed ullerina conceplione pertransiit, mo-
suum corpus peccatis obnoxium in patibulo crucis riuntur. Non enim morerenlur, nisi coeno peccati.
suspendi permisit. Ipsius enim in PsaJino vox est: necarentur. Per peccatum eniro , ut soepeest repe-
Quoe non rapui, tunc exsolvebam(Psal. LXVIH,5). tendum, mors; non sine peccato : ab morte 3, ne in
Quapropter ipse ex usuris et iniquitate et parvulorum seternum pereant, morle Domini redimtinlur. Hoc
liberat animas : quia, ut dicii Aposlolus, Unus pro coeno peccati quo nascuntur squnlidi, ut in regnum
omnibuimortuusest: et iterum, Ergo omnestnorluisunt coelorum ingredianlur immaculati, immaculalo per
(II Cor.y, 14). Et si omnesinorluisunt,stimulouiique Baptismum sanguine Cliristi mundantur.
mortis percussi, merlui sunt; quia slimulus mortis, peei CAPUT III. — 5. Audi et alterum, Dei sapicnliaro
catum (I Cor. xv, 56). Dicergoquserenlimihi, Si pec- inquirentem, et per illam veritatem moiialibus prav-
catum parvulus nullum carnaliter nattis attraxit, cur dicanlem : audi aliter quidem quain David loquen-
brevis dierum sorle morlis astringitur? Quia ubi pec- tem, sed non aliter prophetanlein; imo nnito spiritu 4
catum non est, utique mors esse non debet: non enim vera dicenlem, quod Adoepeccato et parvuli nascendo
me fingente,sed Apostolo praedicante dictitm est, Per premanlur. David enim inquit, ut supra jnm diclum
peccatum mors. Ac per hoc secundum errorem ve- est, Ecce enim in iniquilatibusconceptussttm , et in
strum, iniquus Deus, ut mori parvulum patia- delktis peperit me mater mea. Iste ait in libro Eccle-
tur non habentem peccatum per quod possit vita siastico : Gravejugum super filiosAdatn, a die exitus
privari. de ventre malris eorum, usque in dietn sepullurw in
CAPUT II.—3. Sed ad illam-fallaciam dogmatis matrem omnium (Eccli.xh, 1). Quod est hoc grave
vestri respicientes, cui jam superius responsum est, jugum, nisi peccaium? Et quare diclum est jugum,
inquielis mihi: Deus mortemfecit,quia mortalemhomi- nisi quod ex duobus Adain et Eva vcniat, vcl duo-
nem fecit; peccatumaulemnon fecit, quia in primordio rum premat et conlerat colla, id esi, masculi et
hominemprohibuitne peccaret.Imo quid aiiud dicitis, feminse, majorum videlicet atque minorum ; quia in
cum Deum mortem fecisse credilis, nisi et peccatum utroque sexu jugum sunt. ldeo et ait generaliter,
Deus fecit, ut per peccatutn mors intrare posset in Grave jugum super filios Adam. Dicendo ergo, super
mundum? Quia, utiterumiterumqueestrepetendutn, filios, selales non discrevitvel sexus : et coniparando
5
dicente magistroGenlium, Per peccatummors; respon- jugum peccato, prseter Christuni, qui sicut coeteri
detis : Absit, Deus peccatumnon fecit. Ergo occasio- ex usu conjiigalorum nalus non est, oiiines esse pec-
nem peccandi homini tribuit, ut opus ejus, sicut dici- catores sequavit. Huic jugo 6, id est, origiuali peccato
tis, mors homini posset contingere. Sine peccato cnim revincti majores atque minores, vilium ex ipso ortu'
mors esse non poterat; quia, velitis nolitis, Per pec- tanquam aratrum trabimus, quamdiu sumus in moriis
> < 8
catumtnors.« Nec occasionem, ut dicitis, peccandi corpore, cujus cupidilatum vomere proscinditur,
Deus homini dedit, quo mori posset, sed mortalem hoc est, corrumpitur lerra noslra. Propier qnod in
fecit. > Jam responsum est scriptum esse, Deus mor- libro Sapienlise dictum puto : Corpus qulem qtiod
temnon fecit, nectwtatur in perditionevivorum(Sap. i, corrumpiluraggravqt animam (Sap. ix , 15). A cujus
13): et iterum, Deus creavithominem inexterminabi- jugi labore et onere, vel aratri corrupiione ut requie-
lemv(ld. II, 23). Si ergo peccatum non fecit, nec oc- scat, nerao solvitnr propria voluntate et poleslate,
casionempeccandi homini dedit, quod recte dicitur;
1 HicapudLov.additur,inflixisse.
1 sicLOV. 3 AliquotMSS., imoestisperfectissimiMamchmi.
ApudEr.Lugd.et ven., sumpsi...peregi.In B., 3 Editi,hac morte.
sumpsi peregi. M. 4 sie omnesMSS.Atediti, unicospirilu.
* m editis,st tioftmtatem
celaverit.
3 EditioLov.,confiteaturveritatemDeo.cumgeneraliter, * Soliediti, propter.
elc. At MSS.,. 6 Editi,Iwcjugo. AtMss.,Huicjugo.
confiteri(suppfe,Deusvult) veritatemDei, 7 Mss.,viiiaex ipsoorta. Ani.,vifioexipsoortt.
ul eumgeneraliler,etc. 8 Editi,cvpidilatis.
* omnesmanuscrjpti,incorruptibikm.
 1851 APPENDICISPARS PRIMA. 16St
nlsi ali iljo. jusle judicarite et ihdebite miseranle, iracundiqi;et siCutjtos cnm ftoriterit,decWl; fitgilqiie'"'
qiii ait ';'Venite ad me, oriinesqui lnborciiisei oneiqli ui uhibra; et nori permafiH:Noritie.etiqhihiijtts eriratn
slis , el egoreficiamvos, Tolliiejughm trieum sttper habiiisli, ei hrinc fecisti veriire th judiiirim cordmie ?
iWs,et discitea me qitia mitis smriet humiliscorde, et Qhis .enirri,erii.riiiindtts d sprde? Ne tthtis quidem;
ihveitietisrequiem animdbusveslris,Jrigum enimmeiini elidtrisiuhius.dieifiteriiviid ejussuper icrrahi (Job xiv,
suave est, ei bttustrieutnleveesi (Malth, xi, 28-30). sec. LXX). Eslrie Miqiiidrdub'Hariduni, tani clarissiriia
Quomodoverb ad. eum vocali eant, ipse osieridit, auctqritate, paTvulospeocati..illiivie hiacnlaios ess«
dicens ; Nenio venit ad me, hisi Pater qiii htisit me, nascentes^ Curii etiiih dixit, Nbnrieetiaiiiliiijuscuram
altraxerii eum (Joan, vi, 44). Pro jhgo peccati asperp habuisli, et httricfecistiveriire iri judicirim cbrahi te?
et gravi, qiio cafrialiter nali prenninlur, vocatis tot- slallii) proptef judicia jiistissiriiaDei euf in judicium
bndum super se jugum suave et OnuSJeve proccipit. veniat, causani prseceaehterii ckieMii: Qiiis criiht,
Superius j'am diximus, cur peccato jtigum sit compa- inquiens, mundnsd nbrde? Neitrius' cftiiderit;etidmti
ratuiri : niinc spirituale Chrisli jugum et omis ihlel- umus iiei fueril vilciejiissuper lerrcim:Id esi.' proptef
ligere delieriius. Chariialehl esse dico, qua jubemur peccali sordcm , qiiam trahit a peccarite haiifra , qua
duigefe- Deurii et proxiriitirii : qtiia in ltis diiobus nasciiur irivmuhdusiri niviiido.Il;cc secundumSeplua-
prseceptis laiiquam in jtigo, Lex omnis peridet et ginta iiiterpretum editionem, qiioe ex grseco in lati-
Pfophefse' (Mailk.xxii,:57-40). Quid enim suaviiis num sermonem versa esi, posuimus. Audite apertius
aut levius * chafitafe, qtia rios diligens Deus, per ad stiggillationeinvestrariiidipsnm,qualiferex hebr;co
mbriem Filii sui, ex diiobuSpopulis, Judaeisscilicet'- verbo sit: in latinum iranslaliith- Qnis, ait, pofest
et Gcntibus, vinculo gratioein unilate ftdei conjuga- faceremutidumde imniitndocbnceplumsemine? Nonhe
vit, et fecit utraqtie unurii? Ghristi ilaque jugum lu cjuisoluses ? Eslne deinceps contentio? imo esse
cefvices,quaspresseraf peccati jugum, sospendit, non debet a vobis ulla coritradictio? Audis de parvulo ,
pfemit, ad coeluni Jevahs : quia charilas, sine qua dici, Quis potest facere miindum de iinninndocouce-
nemo poterit prohiereri Denrn, nunquam cadil (1Cor. ptum sehiine? Nonne tn qui solus es? et adbuc dubi-
xiii, 8), et eooperil mulfitudinchvpeccaiorum (I Pelr. las Baplismum Chrisii pef gfnliam habere, quod
lv, 8). Ipsa est etianvet onus leve, quam qui Jiabue- nmnlei.ii) pnrvulo? Nisi enim esset immundus, non
rit, Deum portat,quia CharitasDeusest (Uoan. iv,8). dicerct, Qttis polest faceremunduin? Sed cum addit,
Ideo et Aposiolus : Glorificate,inquil, 'et portaieDeum de iinmundoconceptumsemiiie; parenlum sordidalum
iti corpore ieslro (I Cor. vi, 20). . dicit esse peccato : qitorum sunt immunda semina,
6. Ih liac vocationesunt et parvuli, qui assiimun- non coiiditione iiatur;e!, sed proevaricantisvilio pro-
ttir iri fide credenlium , noii obedichiia voluniatis, toplasii. Sive i.ailnr Septnagtnta ex hebroeo:in gracco,
sed.dilectiohe nimia.charilalis. Propter qtiod in Psal- sive alius sinviliter ex hebraeo in Iatino seiinone,
nvisde ipsis dictum est: Etenim rioncredentesinltabi- unuin alque ideni, etsi muialis verbis, non tamen
tare DominumDeum 3 (Psal. LXVII,19). Super qtios veriiale , parvulo.s,peccatisorde reos esse dixerunt.
nisi fuerit dono gralioe, charitatis jiigurn suave et 8. Qti* enini injuslitia, sieut soepeprodiversitale
onus leve Christi, fequiescere a labore et onere ori- propositarum a me caiisaruminterrogavi, aptid Deum,
giiialisjugi non possunt. Gravantur enim ininlabore diciie, ut hulla' existente causa secundum errorein
et onere diversarum passionuni, qiias eos lacte vestnuni, sictit supra dixirous dixisse Job ,:parvulus
positos perpeti videmus el siupemus. Vexantur eni.m brevis vitaeet plenus iracundioesil; cunrquid sit ira,
nonnunquam a doemonibus,diversis eiiam doloribus ralionis usii omnino nesciat: vel quafe ut flosdecidit,
et vulneribus cruciantur, multisque,, ut dixi, oeru- fugitque tit tirobra , et in vita mullbrum dieruni. sive
mnarumgeneribusaffligunlur : etin his omivibusciim anhoruril nOnpermahet, sicul noviintismnltis contin-
quid patiantur, hoc 3 dicere non possmt, tamen poenis gere parvulis ? vel cur eum ad jndicium coram se
se cruciari variis quodammodo loquunlur , cum acu- venire facit, cum mandatum legis ejus noii cognove-
leo puncti dolornm, confusosvocum ejulatus emit- rit faciendum, nec conlempserit voluiitatem? H;ec
lunt. Qiiaesi minime stimulo pect;ali protoplastorum ulique secundutn vos, ut dixi, injusle parvttli paliun-
percussi, ex quorum peccatrice carne peccati caro4 tur ajuslo jndice, si nu|la peccati contagionetenenlur
sunl, paliuntur, secuiidum errorem vestrum, Deus obnoxii. Sedquantalibfet lalitudine mendacioruinive-
tajem fecit naluram, ut poenalibusanima passionibus strorura verhis. inuros hscrcsi yesirae_circumquaque
convcxetur, aut certe injustus; ut innocentiam san- construalis, verUasvincii: cujus aries impiilsus gra-
ctarii et nullius penitus erroris obnoxiam tantis per- '. tioemanibus, toliiin qiiassat ct deslriiit, unde repu-
miitat urgeri perictiiis, et in ipsis nonnunquamviia gnatis et confidilis. Quia j'uslus Dominusnihil facit,
privari. Quod nisi eos peccali originalis causa paii injustum, el verax non pptcsl esse mendax. Parvuli
credideritis, sine duliio Deum, quivalde jibna oninia ilaque, ut dicit Aposlolus,naiura filii ir;c siitil (Ephes.
fccit; arguitis. Sed absit ut sit iniquus, inferens iram, ii,. 3), Adoe sciJicet,parentis, sicut saspe diximus,
imo jnslus judicia faciens (poena enim peccatiest),. oflensione connexi. Non enim dicerenlur fllii irae,
ut pcenis plectanlur, non in actu, sed orlu parvuli nisi iram ; id est, peccaluniprimiplasti, qui peccando
peccatores. Qitia, Ecce enimin iniqmtatibusconceptus Deuinad irani.primtis in nqstro genere pfovocavit,
smn, et in detictis peperil me tnqter tnea; et, Grave traherentseniinati. Ideoeldicluin cst, Quisenimerii
jugtim super fitiosAdam a die exilus de ventre mgtris tnundus a torde? Ne unus quidem, etiamsi uniusctiei
eorum,usque in diem sepuliurwin matrerrioinnium: ftterit viiq ejtis super \terrqrn. Vel, sicut dictriiri.cst
non ego flngens, sed ProphetaeDei Spiritu verilalis alio modo, tantcn idein : Qiiisppiesl facere mundum
sancto acli dixcrunl. de itnmnttdo:coiiceptvmsemine? Nonneiu qtti solttses?
CAPUT IV.—7. Atidi et alium athletam fortissi^ Oblianc igltiir solanijsprdero peccaii, quam iraliit,
mum per omnia diaboli flagella transeuniem; et pa- non de conjugii.bohoj sed de libidiiiis,malo, parvu-
~tientia sua ejus impatientiam superantem : bealum lus brevis yiueelpjenusiracundiap est. Dcciditeiiam
Job dico, quid Spirilu Dei, quo probatus et forlis est ut flos, fiigitque.ut,umbra ,.nec perriiahei; aique in
factus, de humanse naturoesenserit labe, eliam par- jiidicii>m:.coraro:Pominq\venietJudicandns!.-Cui nisi
vulos dicens a peccali sordibus immunes essc non Baptismi graiia per Christiini subveiiefit, dispcrict
posSe, lrosque adducendos iti judicium coram Deo. de populo christiano : sicut lex perituruni dixil par-
Homo, inquit, natut demuliere, brevisvitce,el plenus vuliiro de populo, J.udseorani,,nis.i die circumcisus
: Infans qiii octavo
fhis^t'6'ctaS'o;"S'Cfipturi:es^'''eriiih
1 Editi,ac lenius. die circumcisusnon fuerit, disperielaniinaillade po-
3 Mss.omitlunl,Dbmirium Deum.
* m Mss.,licet. pulo suo (Gen. xyit, 14)>Dic igitiir milii, a qub faci-
* nic aj)udLOV. nore circumcisid parvuluin lil>crai? aut quare incir-
additur,qtti: et infrapost, Convexetur ; cumcisi de Dci circumcisoanima si ;
legitur, crudelisestaut cerle injnsfus.-Scd oriinesmanu- populo pcribat,
relf
scripti agantur. uihiJ unde sanarelur vel disperiret habebat? Qiiin
46S3 HYPQGNOSTICON LIBER QUINTUS. lCil
potius parentibus ejtis, nisi circumcisus fuisset, de- privafus, dividitur a riegno coelorum, ulii fons*vivei*»-•
bnit practendi perditio, qui usum obedienliae etl , tium permanet Ehfistus. Da^mihiprseter hunc alfertini'5
liberi habebant arbilrii, et non parvulo ignoranti locum, ubivitoepossitrequiesesse perennis. Primum
scientia * bonum et malum. Sed esto ut parenles ob enim locum fides Cafholicoram divina atictoritate'
hanc negligenliam, quod scriplum non est, subeant regnum credit esse coelorum,tincle, nt dixi, non Ba-
perituri supplicia : numquid damnatis illis, s: incir- ptizatus excipitur : secundunv,gebennam, tibi omnis'
cumcisus tnortuus fuerit parvulns animse poterit in- apostafa vel a Cliristi fide alieutis oeterna stipplicia'
teritum abolere? Deus enim loculus est, non homo, experietur : tertium penitus ighorafnns;.imo nec esSe*
di.ceus, Infans qtti octavodie circuntcisus non [uerit, in Scripturis sanctis inveniemtis '.rFinge; •Pclagtane,5,
disperietantma illa de popuio suo. Narrate ergo , si locum ex officina perversi dogmatis tui ,ubi alieni ai
Dei. jusliliam-, irt qua 3 muJtum vos posse Christi gralia vitam requiei;e'f/gl6ri3e:possidere paf-'
pdlestis, irooiotum
jaclalis; posse naturocviribus : cur disper- vuli possint. Dextera est'|88tii'sedentis'judicis;ei si-:!
dat innocentiam incircuracisam, quidve circumcidi nislra, regnum est et geheniia,' vita^esf etriiorsi jusii^
jubet, si nulla donat circumcisione delictalloc ? Respon- soiit et iniqui. In dextera iglthr justi sunt constiiuti;'
deiis plane : Justus Deus in judicando. enim in sihistra, operarii iniquitatis =:in regno requies ba-
solelis quasi diligentes Deum dicere, sed ore veslro 4, ptizatorum, in gehenna poena.ihcredulorum : vila ad
corde autero mentientes ei. Si itaque justus Deus in lsetitiamglorioe,morsad fletum et stridorern dentium:
judicando, rogo, dic causariv incircumcisi. parvuli justi in regno Patris cum' Cbrisio, iiiiqui in igne
perituri. Actualia certe nulla sunt ejus delicta. Quse oelernoparato diabolo et angblis^ejus.Sed lisfccdicens,
enim esse poterunt octo dierura ? Trahere eum ori- non divisiones locorum nnilioriitn dedi, nisi duorum!
ginale peccatum5,et propter hocDic damnari, credere non tantura ; quoniam ad duo, rigpam videlicet^etgehen-'
vis. Unde justa Deijudicia? jain aperle : « In- nam, hsec omnia referunltir,-eiiamsi plnrofdicantur.
justus Deus et impius, ut damnet >parvulum , quem Dextera enira vita, justi; verstt iit dixi, addamus ,
damnabilis causa nulla prsecessil. Nec enim aliud jtistitia, sanctifas, beaiittvdo, et coetera bona iid regni
in cordis tui tenebris sentire cognosceris : si tamen ccelorum requiem referuntur : 'sinistra vero, id est,,
incircumcisum, lesie Dei lege fideli, perire parvulum ii qui sinistrse astabunt, ihiqbi, niflrs, iiijiistiiin",do-;
credis. Aut si de vobis aliud sentiendum est, judi- losilas, impietas, et quantalibet<hiala ad geheimse'5
rant ortbodoxi. tormenta, ubi mors quaesecunda diciltir;liori'finiiiva,
CAPUT V. — 9. Sed more illo veslro, veritatis sed crociatu durabiJis eriti Qui'J)apttza!tusergo non
videlicet luce deserti atque refelliti : Detts, inquitis , cst, in iis quavsunt regni eoeloruhiy'iioii pptest repe-;
prmsciusoperumejus malorum qtuefacturus erat mtaie riri : et si non ibi, quia vere non ibi, pulasne, Pela-
perfecta,periturum dixil de populo suo. Itane, insane giane, jam sentls ubi? aut certedic ubi.
Pelagiane, Deus qui juslus est in omnibus viis suis , CAPUT VI. — 11. Responde more illo solito':-
et sanclus in omnibus operibus suis (Psal. CXLIV, 17), Dominus inquit , « Jn domo Patris mei mansioties'
pro hnjuscemodi credendus est incircumcisumparvu- mullmsunt > (Joan. Xiv, 2). In his mansionibhs,'sUds'
lum judicare, ut tanquam faciorem pro non lactis habent vitm et refrigerii non baptizati parvuli' mansio-'
sceleribns puniat; lempus impulet quoddam, ubi vita nes. Hiccine esf, poias, ille tertius locus , quein lin-
non vixit, ubi velle et nolle non fuit voluntatis ? gendum anle paultiluiii ex officiha dogmalis iui po-
Absit, absit boc apud j'udicem justum, qui unicuique poscerarn ? Percutiat liftc opus virga sua ferrea Chri-1;
obedienti vel coiitehirientiusu liberae voluntatis, red- slus, qua gentes haereditatem suam et possessioiTem-
dit secundum opera Sua : parvulo autem incircumciso suam terminos terrse regil (Psal. ii,9ei8);qua pfobat"'.
soluni pro delicto, quod est optis diaboli, quod ex vasa misericordisesiise, et repfobat contumelise : ut'-
Adam seminatus atlraxit, el circumcisione fraudatus si manserit inquassatum , permittat Ulic susceptos;
non caruit, hoc in parvulo Deus odit et punit: ita vestros, quibus sine illo vilam promittitis parvulos
nunc lil et in populo chrisliano. Circumcisio enim 6illa habitare. Dic, age, adeslo asseriioni tuoe, refelle*
octavi diei, figuram restirrectionis diei Salvaloris et meam. Mansionesistas multas, qtias in medium pro-
graliam Bapiisrai geslabat. tulisli de thesauris Evangelibrum, cerium est vcritate;
10. Yos autem, efsi parvuli bapiizali non fnerint, dicente, esse apud DeumPatrem : sed quoero abs te,
vitani illis promiltitis seternam, quia scilicet Chrjsli utruhi >iht in regno coelorum, an foris. Pater enim
eis graiiam baplizalis niliil auferre, conferre credilis Deus ih regnO coelOrumety, et illic sunt hse uiique
nihil. Si enim inlelligeretis quare dixerit Christus, mansiones. Si vero in regno coelorum non sunt; ergo
Non opuseslsanis medicus,sedmalehabenlibus(Matih. Pater alienus est a regno coelorum : quia, nt dixit,
ix, 12): crederelis ulique, non eos sanos, sed vulne- ubi Pater est, ibi et mulloesunt mansiones. Quid di-
ratos medico Salvalori ad slntionem Baplismi sanan- cis, haerelice? Unum elige e duobus cujiis partis de-;
dos offerri; nec habituros vitani, nisi ipsius qui est fensor existere pdssis. In regno est Paier ct mansio-'1
vita manducaverint carnem, et sanguinem biberint. nes, anextra? Si dixeris, ln rcgno; perdidisii locum,
Ijise enim dixit: JVtsimandwcatierifis carnemFilii /to- quem multa fabricaveras arte parvulis. Non enihi;
minis, et biberiiisejus sanguinem,non habebilis vilam ' intrat in mansiones istas non baptizatus : quia qui
in vobis. Qui manducat meam carnem, el bibit meum dixil, In donio Patris mei mansionesmullmstinl; ipse
saiiguinem, habet vitam wlernam (Joan. vi, 54, 55). dixit, Qui non renatus fucrit ex aqita el Spiritn, tton
Quomodoigilur viiam regni coelorumproroittitis par- inlrabh in regnum ccelorum.Ecce virga fortis Ghristi,
vulis, non renatis ex aqua Ct Spiritu sancto, non ci- quomodo Comminuit opus tuum. Si aulem dixeris ,
batis came, neque potatis sanguine Christi, qui fusus Poris; altende quid respondeas ManichseO.Aliquo
esl in remissionem peccatofum? Ejus enim edicfum enim bello secundum te superatus ab aliquo Paler
esl: Si quis non renaius [uerit ex aqua el Spirilu san- exceptus (o) est de regno coelorum, nec ad eum opus
cto, non introibit in regnum cmlorum (Id. m, 3). In- Filii sui pertinet Baptiamus parvUlorum, nec ad Chri-
trare quippe in regnuni coelorum non aliud est, quam stum etiam mansiones Patris : ac per.hoc divisum est
vita beata vivere, quae permanet in ssecula saeculo- regnum eorum. Christus enim recipit 1baptizatos in
rum. Ecce non baplizalus, vilali eliam cibo poculoque regnum ccelorum : Pater non baplizatos in mansiones
loci sui. Ecce quales sensus imprsegnala a diabolo
1 PluresMss.omittunt,et. peperit haeresis vestra : ecce officina illa Pelagiana ,
3 Hicaddilur,scieMia,ex Mss. sive Ccelestiana, de qua nimium docti et aCuiuliad
3 CodexColb., inquam. AliiMss.,quia. interitum processistis, qualem locum miseris parvulis
4 Mss.: Hocenimsoleth dicere,diligenteseum scilicet fabricavit, ut et Pater videatur regno excltisus , et
ore3vestro. Chrislus a mansionibus Palris! Quid deinceps a vobis
EditietnoninilliexMss.,mjvsta. 1 omnes Mss.addunt,vel reperiemus.
6 SicMss. Atediti, Domimsalvatoris.
1 Editiet ahi;ujt MSS.addunt-,mternam. (q)Forte,ejectus.
1655 APPENDICISPARS PRIMA. 1656'
decepti facient parvuli, quos calholica ratio sine me- in nomine Palris, el Filii, el Spiritus sancti, quod
dicoChristo in mansionesPatris vobis docenlibusnon est plenitudo divinitatis, in remissionempeccaiorum
sinit introire ? Quibus dum absque Christo pfOmittitis salulis gratia baptizatur.
vitam, aufertis vitam : duro sanos polliceniini ', ad GAPUTVIII. — 13. « Et nos, > inquies, sicut ali-
nvortemperducitis : dum spondelisrequiem , prseci- quoties a vobis audimus, « in remissionem peccato-
pitatis in gehennam. MansiOnesigilur istse apud Pa- rum, lam majoresaetateqtiamparvulos baplizamus. >
trem non sunt divisoe cellulisad habilandum justis, Et cum vobis ita coniradictum a nobis fuerit, Ergo
sed conjuncta charitate bonorttm prseriviamerilorum, est peccalum in parvulis, quod eis in sacro Bapti-
quoesunt in regno ccelorunv,
* quod est indivisum in smale remittatur : respondelis, « Nullum : tantum
possessionem unilse concordiae deitatis , Palris et in adoptionem fliiorum baptizantur. Habet enim in
Filii etSpirittts sancti: et non est ut quoddamgrande eis gralia quodadoptet, non habet unda quoddilnat:
palaiium, unde concludi aut excludi possit : ncc ter- propter solam vero Symboli formulam, ut tradita
rninum habet, quomodoregnum terrse, utultrare- consueludo servetur, tinguntur in remissionempcc-
gnandi non babeat potestatem. lpse enim qui implet catorum. Majoresauternpropter quod usu liberi arbi-
omnia et excedit omriia, Pafer et Filius et Spiritus trii peccala conirahere potuerurit, in remissionem
sanclus, D.eusunus esl, oninia in omnibus , unuro peccatorum baptizanlur. > 0 cseca veslrorum sen-
potens atque omnia potens, cujus regni finis non est. suum corda! 0 magisleriumquod obvolutummortali
Magnusenim Dominusct laudabilisnimis, ct magni- nebula vobis diabolus propinavit? Quis hoc caitio-
tudiniS cjus non est finis (Psal. XLVH,2) : etregnum licorum sapienlissimus ferat? Quis vos non horreat
ejus reguum omnium sxculorum, etdominatio ejus in potius nominare, quam cernere, ut verbum Dei fidele
omni generalione et progenie (Psai. CXLIV, 15). In in parte veri et in parte mendacii esse proedicelis,id
parle vero glorioe sancioruni et beatitudinis unde vitae est, in majoribus verax, quia vere in remissionem
aeternsedivisum a gehenna dici lanlura polest, peccatorumbaptizantur, in parvulis autein mendax,
impii et peccatores omnisque non baptizatus est se-" quia sic in reroissionem peccatorum, ut non in re-
paratus, et parti gehennseest mancipatus : Dei autcm missionem peccatorum tingantur? Quando jam vel
potentia non in parte est, et in parte non est; quia quid a vobis dicitur verum , aut dicelur, cum in illo
et sanctorum requiei et peccalorum damnationi ipse loco, ubi verilas Christus in Spiritu sancto bapiizans
regnat in soeculassecnlorum. curat omnes ad se venientes peccati vulnere saucia-
CAPUT VII. — 12. Siniie itaque parviilos venire tos, Deo mendaciumdicere non limetis ? Vcrba nain-
ad Christum yitara, ut eis perditam per Adam medi- qne Dei suiit Symboli verba : non se fefellit Deus
cina sua redonet vitam. Venit enim non inaniter quae- tradens per Apostolossuos Ecclesioesuoesanctoeca-
rere et salvare quod perierat. Yos videbal prsescien- tholicse, credentes in remissionempeccatorum bapti-
tia sua fnturos hoereticos;vosque increpabat in Apo- zari. Ulquid eniin jussit in remissionem peccatorum,
stolis suis dicens : Sinile infqnles venire ad me, et si non facit vere remissionem?Imo ideo jussit, quia
nolite eos prohibere; talium est enimregnumcwlornm facit. Est enim Deusverax, omnisautem homo men-
(Marc. x, 14). Talium, ad comparationemvidelicet dax (i$om.m, 4).
ad se venientium dixit, non omnium parvulorum ge- 14. Omninoin remissionem peccatorum baptizan-
neraliter, eliam et qui in eo renati non sunt: ideo , lur et parvuli: alioquin non habebtinlin regno coe-
Sinile, inquit, parvulos ad me venire, id est, nolitc lorum vitam. Dimitlitur enim eis regeneratione spi-
:llos credere me non indigere; non enim possunt riluali, quod traxerunt, ut soepe dixi, ex Adam
venire in rcgnum Patris mei nisi per roe. Denique generatione carnali. Slulle haeretice, respice ad Je-
ait, Ego sum via, veritas et vita; nemo ad Palrem, sum, qui propterea vocatus est Jesus, id est, Sal-
nisi per me venit (Joan. xiv, 6). Quomodoigitur eos vator : quia, sicut dicit evangelista, Ipse salvum
non baplizatos in doroo mansionuni Patris mansuros facielpoptilttmsuuma peccaliseorum( Matth. i, 21).
creditis , cum nemo vadat ad Patreni, nisi per Chri- Attendeedictni ejus : Non opus est sanis medicus,sed
stum, qui via est: nemo seternamhabeat vitara, nec male habenlibtts(ld. )x, 12). Et adversus eum fal-
maneal in verilate, nisi per ipsum, qui vila est et ve- sunide parvulisdicereconlicesce, qui eis polum, non
ritas ? Sine me, inquit, nihil polesiisfacere (I,d. xv, sanis, sed ocgrotantibusBaptismum in suo sanguinc
5). Nam sicut nemo venit ad.Palrem, nisi per Chri- procuravit': qui propterea catecliizanlur et exsuf-
stum; simililer nemo salvandus ven.it ad Clirislum, flanlur ac baptizanlur, ut princeps hujus mundi
nisLallrahenle Patre. Ipse enim dixit : Neino venil diabolusex eis foras miltatur. Aut si non in illis dia-
ad me, nisi Pater qui misil me, atlraxerit eum (Id. bolus exsiifflatur, cuj'usopere, id est, vilio peccati
vi, 44). Et venire ad Patrem et Filium nemo polesl, per Adam tenenlur obnoxii; dicite, cur imagini Dci
nisi operante Spiritu sanclo Palris et Filii, qui ubi fit injuria? Vos vero, opinor, quod eis baptismo
vtilt spirat, ct 3gratiam dividit singulis prout vult: veslro baptizandis roiniroe exsufflelis, ne non ima-
indivisa
quam gratiaro non4a se dissocialam, sed Deus et gini Dei, sed diabolofacialis injuriaro. Aul si exsuf-
manu atque potenlia in honiine lola unus flatis nullum, ut putatis, crimen habentibus, quem
Trinitasoperatur. Quisquisergo opus in se non liabet in eis urgeatis edicite. Exsufflatur ergo et incrcpatur
Trinitatis, id est, Baptismum salutarem ; oeternam in cis in catholica Ecclesia opus diaboli, non quod
vitam cum viventibus sanctis in regno coeloruni non ipsi sunl, sed quod in ipsis est. Ipsi enim quod homi-
polest adipisci. Baptismus enim Christi opus est Tri- nes sunt, opus Dei sunt: quod vero in ipsis est pec-
nitatis, quia ipse est, dicente aposlolo Paulo, pleni- catum, opus diaboli est; hoc in illis odit Deus, non
tudo divinitalis (Coloss. n, 9) : et non est, sicut et ipsos opus suum. Ob hoc si indebita gratia ejus per
Pelrus dicit in Aclibus Aposlolorum, in alio atiquo Baplismummundati non fuerint, penitus Chrisliano-
salus. Nec enim nomenaliud datum esl sub cmlo ho- ruro vitam non habebunt, in regnum ccelorum non
minibus,in quooporteat nos salvos fieri (Act. iv, 12). ingredientur; erunt autem illic ubi et incircnmcisi
Ecceprinceps ApostolorumPetrus in veritate datam Ioqui- parvuli Judoeorum.Duassane fideset duo baptismala
tur veritatem, in nullo alio nomine hominibus vos habere, si ipsi in tenebris ambulantes non co-
sub ccelo salutem, nisi in Christo : tu in mendacio gnoscitis, Catholicorum nullus ignorat. Alia enim
da nomen aliud, quod salvare possit parvulos, minime lide, utsuperius ostendi, vobisdicenlibus, baplizatis
in Christi, qui est, sicut dixi, pleniludo divinitatis , aetale majores, alia parvulos, cum scilicetverbo eos
nomine baptizatos. Quisquisenim in Chfisto lingitur, in remissionem peccalorum baplizatis, corde non
1 Edili,pollkitatione.castigantura roanuscriptis. creditiss. Nos vero anailvematizanlesvos, Paulum in
1 SicomnesMss.Atedili, unicm. 1 in MSS.,procreavtl.
3 omnesMss.,salutem. 8 Editi,cum scilicetverbumeosin remissionem peccato-
* Remigianus vetuscodex, indivisamanensatqueunum rum baptizatosperciperecordenoncredatis.Castigantur ex
indivisamunuatqueunumpolens. Mss.
potens.AhiMSS.,
1657 BYPOGNOSTICONLIBER SEXTUS. 1658
quo locutus est Christus, auscultamus praedicantem unum Baptisma, unurii Deumet Patrem omnium, qui
et sequimur, qui unum corpus et unum Spiiitum esse super omnes, et per omnia , et in omnibts
' nobis
dixil Ecclesise catholicse in Christo, unam fidem, (Ephes. iv, 4 6). ,

LIBER SEXTUS.
in quo de pradestinationeconlraPelagianosdisputatur.

CAPOTPRIMUM.— 1. Licet latius de gratia et
libero arbitrio jam superius disputatum sit : taroen
addere etiam nonnihil quam maxime huic operi opor-
tet; ut et.veslra calumnia, quam nobis objicere soletis,
per illuminationem gratiac Salvatoris revincatur, imo
confulelur , et nostrse fidei integritas comprobetur.
Credere nos quippe vel praedicare flagilatis *, quia
cum Jege Dei ct Prophelis, cum Evangelio Chrisli
ejusque Aposlolis proedcstinationem dicimus, ad eo
< quod Deus quosdam hominum sic praedeslinet
vitam regni coelorum, ut si nolint orare, aut jeju-
nare, aut in omni opere divino vigiles esse, eos om-
nino perire non posse, nec prorsus debere sui esse
sollicitos, quos Densquia voluit, semel jam eligendo
praedestinavitad vitaih : quosdam vero sic prsedesti-
net in gehennoepoenam*, ut etiam si credere velint,
si jejuniis, et oralionibus, onfnique se voluntati di-
vinaesubjecerint, in his Detimnon deleclari, et vitam
illis aeternam in lolo dari non posse, sic electione
praedeslinatps esse, ut pereant. Dcum nos taliler>
operanlcm personarum esse dicere acceptorem.
Non miramur vos de nobis, id est, homines de ho-
minibus falsa posse confingere, ciroi yideamus vos sic
a diabolo esse fascinalos3, ul Scripturas sanclas et
veridicas ad volunlatis veslraeintelleclum mutare ni-
tamini, fidemCbrisli Apostolorumprscdicalione fun-
datam evertere , falsura dogma vestrum anteponere
veritati. Hinc est ulique, ut non possitis agnoscere
verilatem; imo hinc est, ut corrupti et abominabiles
facti sitis in voluntatibus vestris. Inclinate aliquan-
tum patienter aurem cordis vestri, et qualiter royste-
rinra proedesliiialionis credamus, qualilerve praedi-
cemus, audite. Animositatem etiam conlradicendi
divinis eloquiis deponite. Potestis enim dono Dci ve-
rilatem facile reperire vel agnoscere 4, si conleniiosi
discipUhoesilenlio esse deslilerilis. Prius ergo ipsum:
nomen proedeslinationis quid indicet, exponamus
deinde esse apud Deum, qui sine aceeplione perso-
iiariiin est, praedestinationemdivinarum Scriptura-
rum auctorilate probabimus.
CAPUT II. — 2. Praedestinatio quippe a proevi-
dendo * et. praeveniendo vel prseordinando futurum
aliquid dicitur : et ideo Detts cui prsescientia non
accidens est, sed essentia fuit semper, ct est, quid-
quid antequam sit proescit, prasdeslinat 6; et propler-
ea praedestinat, quia quale futurura sit pncscit. Ideo
et Apostolus, Nnm quos prmscivit,inquit, et prmdesli-
riavit. Sed non omne quod prsescit,proedestinat.Mala
enim lantum prsescit, bona vero et praescit et procde-
stinat. Quodergo bonum est, praescientiapraedeslinat,
id est, priusquam sit in re prseordinat. Hoc cum, ipso
auclore, essc coeperil, vocat, ordinat et disponit.
1 Editi,suggillatis.Atnostri omnes Mss.,flagitatis: id genere. verbum cum accusativo jungit rursum infra ,
ut in Tacito, lib. 17, «ut n. 57.
est, infamatis; sive, dccusalis,
« peculatoremflagitarijussit; » et inCicerone, 3 de Ora-
tore, « Admonilumte, non flagitatumvenimus. » ipsum sedex
verbumsupra, lib. 3, n. 3, idem quodjaclitatis sonare vi-
detur ineoloco: lllud quodflagitatisvocesuperba,si voto,
sanctmsum.
3 sic Mss.Atediti, sk prmdestinavitin gehennam.
3 Am.etMss.,fatsatos.
4 Mss.omittunt,velagnoscere.
3 in Mss.,a prmmittehdo.
* ApudLov.,sed essemia,fuitsemperel est. Qukumgue
antequamfu, sic prwscit, prwdeslitml.Locihic
hujus in aliis
etiameditisAm.et Er. depravaticorrectio tentaturex
'' '9
Mss.
Unde et sequitur : Nam quot prcedestinavit, hos et
vocavil; el quos vocavit,illos et justificavit; quos autem
juslificavit, illos el glorificavit(Rom. vni, 29 , 30).
Jam igitur apertius disseramus quod loquimur, quo-
nvodohumanum genus prsescientia sua et prsedesti-
natione Deus', in quo iniquilas non est, utalur.
Massaeilaque humani generis, quae in Adam et Eva
praevaricationedamnabilis mortalisque facta est, non
conditione divina, generaliter ex debito a poena cru-
ciatusque gehennse debetur; venia vero non merilo,
sed Dei jusli judicis misericordiae lafgitaie 3. Quia
vero j'ustus et misericors Deus proesciusqueest futu-
rorum 4, ex hac damnabili massa non personarum
acceptione, sed judicioocquitatissuseirreprehensibili,
imo incomprehensibli" quos misericordia gratuila
prsescit prseparat, id est, praedestinat ad oetcriiara
vitam : caeteros autem poena.ut prsedixi, debita
punit; quos ideo punil, quia quid essent futuri praesci-
vit, non laroen puniendos ipsc fecit vel proedestinavit,
sed tantum , ut dixi, in damnabili massa proescivit.
CAPUT III. — 3. Quod si a me quseris scire, cur
duos ila differentesDeus fecit 6, si personarum accc-
ptor non esl, quia generaliter punire debet justitia,
aut misericordia liberare : contende cum Paulo, imo
si audes, arguePauIum, qui dixit, Christo in se lo-
quente, 0 hotno, tu quis es qui respondeasDeo? Num-
quid dkit figmenlumei gui se finxit, Ulquid me sic fe-
cisti ? Annon habet potestatem figulus luli ex eadem
massa facere aliud qnidemvas in honorem, aliud vero
in contumeliam (Rom. IX, 20,21) ? Ego autem hoc
dico quod dixi, quia quidquid Dcus agit, misericor-
diter, jusle, sancteque facit, quia solus ipse proe-
sciendo scit, quod homo nesciendo nescit. Quis enim
cognovit sensum Domini, qui'instrual'eum 7? Aut
quis consiliarius ej'us fuit? At qiiis prior dedit illi,
.et retribuelur ei (Id. xi, 34, SsJliAtit quis dicit ei,
Quid fecisli? Non potest lantum i^^jusius Deus, aut
solum misericors , sed justus et niisericors. Sic legi-
mus, sic credimus. Propterea quando 8 illi curii David
misericordiara et judicium cantarous (Psal. c,l),
cantamus metuentes : non interrogamus quae sit vo-
Juntas ejns de judicio ° et misericordia coiiquirentes.
4. Quod si adhuc animositati tuoe, qua conientio-
nis curru raptus per quoestionumcampos inanis effe-
reris, hoec minime responsa sufficiunt : atidi et alia
quse de altiludine diviliarum sapienlise et scienliav
Dei, expavescentes incomprehensibiliajudicia ejus ct
investigabiles vias ej'us, sola tantum fidei considera-
1 Editi,ergqhumahumgenusprmscientiasuaet prmdesti-
nalioneDeusgeneraliter.Atmanuscripticarentet adverbio,
generaliter,et prseposilione,erga; ut Deum intelligamus
per suam praescientiamet praeaestinationem uli humano
...
Sic Mss.Editivero, nonconditumedivina generaliter,
debito,etc.
3 Hicedili addunt,confertur.Abesta Mss.
4 Editi, prwsciusguefuturorum; omisso,est, quod ex
rhanuscriptis restituitur.
« in edilisomissumet hic fuerat,imoincompreliensibili.
Habebantomnesmanuscripti.Exhis Colbertinus,pro, quos
tnisericordia,ferebat, quosdammisericordia.
6 in MSS.,cur duo ista differenterDeusfecit.
7 Editi, quisinstruxiteum. AtMss.,quiinstruateutn, Dt
supra, lib. 3, n. 9.
s in manuscriptisdeest, quando.
Mss.,injudiciot
i6§r APPENDICISPARS PRIMA. 1669
tiririe pfoiernhiiS': ojtiia'si scrutari volueflmus seere- niiitrijniaestiontlriicadis in flticfiisivah* contentifttfi^_":
tuiri' Dei, qtidd justitiae ipsius solius ivottimest, com- el veluti havisdeserta gtiberrianiiloper diversa!erls*'
preliendcre non valemus, et iniplelur iil nobis quod cogriita"lifioravolveris; nec prorsus ibi prospere na-
scfiplttm- est, Defeeerunl scrtttantes scrulationem'.el vigarenbi poles ; reverlere et sede in 'portu fideicatlio-
Quare? Quia accedit, inquit, homoel cor altum,-s lic;e, te nnlla possit fluctuosse curiositatis tcm-
exallabiittr Deus(Psal. LXIII,7, 8). SI forle coni Silis pestas tHrbare yel mergere. Quaniiimlibet enim scire
reprehensibiles, judiciorum Dei esse vos comprclien- coneris, judicia Dei comprebendere non vales, nec
sibiles jaciitatis. melius scilicer Deo placentes valebis :quia sictil nemo scit liominum quse sunt ho-
quam Paulus Aposlolus qui esse incomprehensi- minis, nisi spiritus qui in eo est; ita et quneDei stinl,
bilia per Spiritum sanclum judicia pr;cdicnvit. Pan- neriioscit nisi Spirilus Dei (ICor. n, 11). Siqua ergo
dite ilaque quo judicio, ut dictum est a Paulo et attingere yaluerimus,, non nostra solertia , sed dono
Bafriaba 'priedicaritlbus•'verbiim Dei in Lyslris , in Spifitus sancti reveJaisi esse debemus agnoscere. Si
praeteiilis .gehefaiionibus diihisit omnes genies in- atttem scire ndh datur quod sujira nos est, nec a
3 s
gr'edi vias.;s!)asV(4ct- xtv, 15), ut idololairia simula- nostra ptisillitaie qnoeraiur. Pra.ceplum cst eniro ab
crdrum pcfirent; ct nnaro lanliuh gentcni, id est, Scriptura sancia, Altiora te ne qumsieris,et fortiora le
JacOb eicglt sibi Domiiius ct Isracl in possessionem ne scrutatus fuerk invariilate (Ecclt. m, 22) : et, Al-
sibi (Psql.Csxxiv ',' 4 )'„;'"ctii solitilique legem ad co- tum sdpere noti, sed litne (Rom. xi, 20). Tiniendum
gribscendum se ,,posiposiiis, ut dixi, cocterisgenera- est enim prorsus,et venerandunv profundun) Dei,
tioriibus, dedit: velcuritefum amissio facla esl Ju- quod nds rite falertlnr invesligare non posse. Ontnia,
dsebftim, ut inundi fieret reeonciliatio, id est, omnium inquil, in rnensura ei numero clpondere constituisti,
gentiitrn, sicritdieit ApOslolus,Si eriim amissiovila eorum Domine (Sap. xi, 21). Quis igilur banc mensuram ,
recbncitiatib mundi est, qum assutiiptib nisi ex huiic humerum , el bop jioridus Dei sufficii coropre-
morluis (Rom. xt, 15)? Quasi impossibile erat Deo hcndere, tit constituiioriesejus universas in his tribtis
oriihipotenfitino tempore universo mundo leg.emdare, defijiitionibusvaleat cnarrare? lii.mensuraihputo quod
saTtileri)gfatiae Clirisli conferrc, vcl, ut cito dicam 4, consiel qualitas, in nnmero quantilas, pondere
aj) iniliq lapsiis Adaeidagere, quod divcrsitale tem- ralio persequuta. Sed hsec tria,in id est, et qualitas et
porum fesri ejus arbitrio sedit. DocCteetiam , quare qUaniiias et ratio persqiiala, judicio miseri-
misso a Spiritu saiicto Pnulo et Barnaba portare no- cordia Dei conslant: qnia in his duobus terminis
men Domini saliitis causa in gehtibus, ctim transirenl snndis cohclnsa sunt, in quibns per bocc mundum
praedicautesPbrygiam el Galatisercgionem,Eivetilisunl constiiiiit, guberhat, et judicalurus esl. In his Detts
d Spiritu sancto loqui verbumDei in Asia? cum ve- judex justus compreheridi non poiest, non polesl re-
nissetttin Mysiam,volenlesire Bilhyniam, non permisit preliendi. Omnia ergo qu;ii superius diximus, vel di-
eos, inquit, Spiritus Jesu (Act. xvi, 6, 7). cemus, in claustfo borum trium nobis nunc abscon-
CAPUTIV. — 5. Sciebat, inquies, Deus, quia cre- dila lalent: qua.'soIis clavibus judicii el misericor-
diturinoitessent,el ide.ononeosirc permisilad loqueitdum di;c Dei tunc leserabuiilur, ut scianlur, quando ad
verbttm". Sttille, Deusesl qui justificat impium, non adventum Domini illiuninabuntnr abscondita lene-
proeventus liumana volunlale, sed ipse prasveniens brarum, et revelabunttir consilia cordium, ut sil laus
hominis voltintalem misericordia sua. Deus enim, unicuiqiie a Deo(I Cor. iv, 5) velposna.Oporiet igilur
iiiqiiit,meus,miserkordiaejttsprmvenieltne(Psal. LVIII, ut ad ea qusesuperius dispularecoepirous,reverlamur.
11). Audi et aliunvprophetamdicentem, Converteme, CAPUT V. — 7. Diximus namquc de damiiabili
Domine, et convertar;sana me, Domine, elsanabor (Je- humani generis massa Deum prsescisse misericordia,
rejri. xvn ,14, et xxxi, 18). Unde Apostolus, Juslificati, lion meritis, quos electione gratioe prsedcstinavit ad
inquit, qralis per gratiamipsius, per redemplionemqtiai vitam : cseteros vero, qui judicio juslifioeejfis ab bac
est in thristo Jesu(Rom.m, 24). Audi, gralis; et lace graiia efficiuniur experles, proeseisse tantum vitio
de meritis.Numquidprohibitioistasancli Spiritus aliud proprio periluros, non ut perirent praedeslinasse.
osteridil, quaro vefbum DominiJesu dicenlis in Evan- Sed , ul dixi, qnos iu operibus impieiatis et.indrlis
gelio, Spiritus nbi vutl spirat(Joan. m , 8)? Hinc co- praescivit, non praeordinavit, nec impuiit : in quibus
gita , hine pande aliquid, quare ubi vult, el non ubi- Detiro ad iraciindiam provocanies, salutis fidem aut
que. Diciie etiam, quare e prscdieanlibus .pradictis praedicatamsibi accipere nolunt, aut Deo j'udice non
Paulo et Barnaba apud Anliochiam Pisidiae Judseis possunt, vel accepta rivaleuluntur, el ob hoc tradun-
ac Genlibus salutem, nullus crediderit, nisi qrios tur in reprobuni sensum, ut faciant ea quscnon con-
exinde Dominus prxordinavit ut crederent. Sic enim veniunt 3; his poenam pra-deslinatam csse rite fate-
d'eipsis pagina sancta teslalur : Et crediderunt,inquit, niur. Quod ul probare valeamus, solum reor in
quoiquot eranl prmordinatiadvilammlernam(Act. xm, exemplum sttfficere Judam. Uunc enim Deus cum
48), hdc est, prsedestinati. Ecce in omnibus quse ex pracscissetin vitiis proprie voluntaiis pessimumfore,
auctorilale diviila protuJimus, habes misericordiam id est, electionem discipnJaius sui bene a Christo
et judicium : et cerltim est quia personarum itcceptor conferendam male usurum 4, et avariiia ardenlem
npn est DeuS(Rom. n , 11), nec cujusquam perso- pretio Judaeis DOminiin)traditurum; poenam ei prac-
nam revefetur. Descenue ergo , si vales , in profun- deslinnvit ex merilo, dicente per David Spirilti san-
dum misericordioeDei; ascende, si sufficis, in altitu- clo, Dcus, laudemmeam ne lacueris, quia os peccaloris
dinem jusiilise jtidicii ejas ; distende te in longiludi- el dolosisuper me apertttmest (Psal. cvni, 2): id est,
nem ' et laliUidineminvestigabiliumviarumejus (Id. Jtidoevel Judaeorumin Chrislum. Jndoe, cum dicit,
xi, 53): et si liquido penetraveris, lixc nobis lam Quid vultis mihi ctare, el ego vobis eum tradatn ? ct
meluendaiet incompreliensibilia' secreta., de quibus post pecunise sponsionem dans signum traditionis,
Paultis expavit, ipse intrepidus pande. Quemcumqwe fuero, ipse esl, lenete
, inquil,; oscttfntMS
C.Si aulem, ut superius dixi, jactatus curru ina- eum (Matih. xxvi, 15, 48). ldeo, super me, ait, aper-
luni est. Cum enim signumdedit, ore doloso aperuit
1 SicMss.At editi, scrulinio. quCmtenerent. Judoeorumquoque, cum eum volenles
' Ediii,ad cor altum.AtMss.,ei cor altum; juxta grae- dolo perdere, ut Evangeliurtipahdii, clamaverunt di-
cuniLXX. centes : Crucifige! crucifige (Joan. xix , 6) I Et post
3 sicMss.Atedilu.per spiritumejusjudicia prmdicavit. pusillum sequitur : Constiluesuper eum peccalorem,
Perpenditeitaquequojudiciodiclumesta Paukj etc., ut in 1 Mss.habent,infructuosm.
tdololatria. 3 Editi,a pusitlanimitqle.Mssvero, a nostra ptisUlilate;
4 sicMss.At editi, ut ita dicam.Etinfra, urbitriocedit.
' In edilisadditur,Dei. et sic prosequttnttlr,qtimratur.prmdictumest enim, elc.
6 m Mss.deest, apud. 3 Mss.,ut nonfaciihttea quwconveniunt.
' Editi,descenaem longitudinem.casliganturex manu- 4 Er.Lugd.ven. liov., electionediscipulcMssui benea
scriptis. clnisto conferendamaleumrutn, a<
itfi HYPO^OStiXOS L^R SEXTUS. 1661
id est-, stipef Judam , et diabolusslel a dexteris ejus. quse«iivinis testimoniis claruit, peccatores ,in malls
QiimjudicalUr,exeai eohdemhatus,et oratio ejus fidt propriis antequam esseiit in mundo, praescilos esse.
inpeccatuni. Fianl dies ejuspriuci, et episcopatumejut taritum , noh prsedestihatos; poenam autem eis esse
accipiatalius. Et post caetera qtioede eo sequuntur :' praedeslinatamsecrthdumquodproesciiisunt! Parvulos
Pro eo qtiod, inqtiit, tioriestirecordaiusfacere hriseri- quoque non renatOSex aqua el Spiritu sancto, prse-
cordiam; ei perseculus est homiriempauperem et cge-, destinatae poenseesse obnoxios, qui pfsescilisunt non
nurhiet Compuhclumcorde morti tradidit* (Psal. cvni, in pfopriis volunlaiibus, quorum nullae stint vel bonoe
6-8; 16, 17); et sequenlia reliqua, quse in ejns prae- vel roalae, nisi lanlum iri Adse peccalo.quod traxe-
dicia stjnt pCrsoha»..Nam sicut narrat Iiber Aciuum rimt nascentes, et in hoc marientes, solyerunt tempus
Aposlolortim,d.eeo prsedicla et in ipsocompletaunum' esse, vitae.prsesentis. Qujd eniiri de liis judicium justitioe
sanctus probat apostolus Petrus, cura loco ejus faciat, quibus misericOfdia non subvenit,.' qui pura
ex his qui cuni Apostolis congregati erant, propter fide' credit dicenti Domirio,Qui non manducqtcarnem
testimonium resurrectionis Jesu subrogari opoftere meam, nec bibit sariguinetnnieum, nbnhabebitin se vi-
denuntiat, dicens : Viri fratres, oporletimpleri Svri- tam. (Joqh. vi, 54), inlelligit, et a conteiilione re-
pturam hahc, quam Spiritus sanctus prmdixii per bs cedit.
David de Juda, qui fuil dux eorum qui comprehende- 9. Qui vefo secundum pfopOsitrimDeivivunt, proc-
runt Jesum, qui conhtimeraluserat in nobis, et sorlittts scifos esse et prsedestinatos electione graliiii* gratiae
est sortem ministerii liujus. Et hic quidem possedii e,ius,et regn.Uriieis coeloruiri esse pracdestinatum,
agrum demercede iniquilatis, et suspensus crepuiihie- sirie dubitatiorie dicendum est. Hoc enim apostolus
dius , el diffusa sunt omnia visceraejus. Nolum auterii Paulus probat, cum ante eospraedesiinalos et electos
factumesi ohmibushabitahlibus Jerusalem, ilahoc ul cip- esse, quam mundus conslitueretur, scribensEpfiesiis
pellarelur ager ille liitguaeorumAcheldemaclt, est, dicit: Sicul elegit nos inutipso, id est, inGhrislo, qnte
ager sarigiiinis.Scriplutn est enim in libro Psalmorum, muhdi coiisliluiionem, essemussancli et immaculati
Fiat commoralioejus deserta , et non sil qui inliqhitei iri cbnspectuejus in charitale, qui prwdestinqvitnos
irieti, el episcopaiumejus accipiat alius. Et postpatica iri adoptionemfiliorum per Jesum Christumin ipsum.
sequentia : Statuerunt, inquit, dtios;Joseph qui vOco>- Taceai humana fmgna, nec prorsus in pfaedestinatione
bdlur Barsabas , qui cognominalusesl Juslus, et Mat- de meritis exloUalnr. Altende dicfum : anle mundi
thiam. Et oranles dixerunt: Tu , Domine, qui corda cbnslitutionem.Divinsevolunlalis est boc donum, non
omnium nosli, ostende quem elegeris ex his duobus Iuimansefragililatis nierilum. Denique altende quid
unum,- acciperelocumministerii Imjus el apostolqtus , sequaiiii'. In quo habemus,ait, redemptionemper san-
de quo prievaricatusest Jttdus, ut abiret in locumsuum guinem ejus, remissionempeccatorum, sccuitdumdi-
(Act.i, 16^23), et caetera. Ubi ergo commenioTalio vilias grqtiw ejus, quwut superabundavitin nobis in omni
operum ejus malorum a sancto fit Spiriiu in Psalmis; sapieniiaet pntdenlia; notumfaceretnobissacramen-
priusquam esset, praescitusest, non faclus, quod ta- tum voluntatissum , secundumberieplacilumejus quod
Jis adversus Filium Dei futurus esset. Si enim lactus proposuit in eo, in dispensationempleniludinistempo-
essel, ihculpabilis esset,et Dei opificio reputaretur, rum inslaurare omniain Christoqum in cmliset ' qucein
non Judac : injuste etiam irt eum prolata daranatio terra sunt in ipsO.In quo etiam sorle vocati suihus,
esset. Sed absit hoc a surivrae bono judice, auctore prmdestinatisecundumpropbsiiumejus, qui bmnia ope-
omiiium bonorum Deo, dainnatore vero cunctorum rattir secundumconsilium voluntalis sttce,. ul simiis iri
malorum; qula mala Judoe, ut prsadixi, praiscivjt, laudcin glorim ejus, qui ante speravimds iit Christo
non fecit: cl tanven in quibtis praescivit, judicio ju- (Epltes. ), 4-12). Audi, Securidum diviiias, iiiquit,
sto Irndens eum in feprobum sensiirh , tit impleret graliw ejus qum superabundavitin riobis, M osl, qua
permisit. Et ideo permisit, quia pef Spirifimi sanCtum prsever.itnos, inquit, ul nolum facerel tiobis sacrainen-
periturum ante proedixit. Quia sictit Christum opor- lum volunlatissuce.Audi, Qui omnia operaiurvelsecun-
tebat pali per Judavn, prsecanenle per prophelam dumconsiliumvoluntalissum: numquid mese, tuae,
sahcto Spiritu : ita oportebal perire Judam , eodem aut alterius, Ut meritis conslet? Absit: sed sum,qua
sancto Spiritu proedicenle; de eo enim dictum est, etiam his quos praedestinal!, opera bonse prseparat
Nemo periit, ttisi ftlius perditionis(Joan. xvn, 12). volunlatis, nt in his ambulent, secuiidum qiiod iri ca-
Nam poenam.illi praedestinalam pro malis suis, in dem Epistola dicil: Graiideniin esiissalvati per fidem,
quibus, ut soepedixi, praescitus est tantum, non prbe- el hoc non ex vobis, Dei donum esi : hon ex operibus,
3 dici- ul ne quis glorielur. Ipsius enim surhus factura, creali
deslinatus, illic plane agnosciraus, ubi de :eotrans-
tur ab apostolo Petro , Ul iret in locumsuum in ChrisloJesu in operibus bonis, quwprmparavit Deus
lalo"scilicet in alterum honore episcopalus ejus. ulin illis atnbulemus(Id. n, 8-10 ).. Audi, In operibus
Vel ccrle ubi legitur quod damhatus sit antequam na- bonis quw prmparavit Deus. El si quid le bohi posse
tus, secundum id quod disputalione proediximus. Ta- vides , age gratias praeparanti quodpofes , non pro-
lis ergo periturorum oranium catisa est, licel cujpa prise voluniali, qua omninOsihe illo nihiJ potcs, qui
sit a culjia dissimilis. dixit, Sine me nihil potesiis facere (Joan.xy, S).
—
CAPUTVI. 8. Verum autem esse quod diximus, —
CAPUT Vlf. 10. Nolite itaque putare quod hxc
licelpleiiesif disputatum, id est, perituris poenaih esse et hujusmodi dicentes, liberum yoluntalis amputemus
pj*scdesUnatam,audi apostolum 1'eirum, cum futtiros arbitrium, cum tamen cohsfel ea quse loquimur, ex
csse pseuddprophetas et magistros mcndaces et apo- auclorilate divina pendere s; velut nobis caliininiam
stsitasin Ecclesia dicii, sicul lueruiii inpopulo veteri: objicilis, quod operari bona 4, et oportere esse in Dei
Quibusjudkium, inquil, jam olim non cessat, elJudas per- proposito sollicitos prohibeamus, Quin potius, qui se
ditio eoritmnon dormiiat( II Pelr. u , 5). Iiem dono gratisead Dei misericordiam seiiiiunf pertinere",
aposlolus : Submtroiei-uhl, ait, quidam liomihes, hortamur oporfere incumbere oraiionibus ,volumatis qbsecra-
qui otitn pmscripli suttt in hoc judkium, impii, tionibus, jejuniis, vigiliis, omnique operi
graiiamDei transferenlesin luxuriam , el soluni domi- divin*. Prsedeslinntiseuim dicituf Apbsiplis 6; cum
naloremetDominumJesurhneganlesChristum(Judm4). tamen generale sit quod illis dicitur a Christo prse-
ElDominus in Evangelio peccatoribiis : llein igiiem
Klernnm,guem paravii Palcr meus diabolo ct ancjelk » Edittomitlunt,sOrtevocati.Habetufin Mss.; sed irilus
ejus. Praedestinatis aulem : Veniie; ab benedkti Palris
met, percipileregnum paratum vobis originemundi deest,
3 prwdestinati.
sicMss. Atediti, etiamin his quWprmdeslinavU.
(Matth. xxv, 41, 54), id esl, prsedestinatum. Te- 3 in Mss.,pandere.
aendaestigiturinconcusse hujusdisputationisregula, 4 Mss., o misso,quod, habent,objkitisoperandibona.
1 inMss., tradere. 5 Edili,pervenire.castiganturex Mss.
* Mss.,pcena. 6 Editi,dicit Apostolus:mendoseet dissentientibusma-'
3 I» Mss.,vlene. nuscriplis.
 1665 APPENDICISPARS PRIMA. HYPOGNOSTICON LIBER SEXTUS. 1664
destinato secundum carnem ex semine David, prae- tigandi; illi quod ahsit, male.sensisse.deDeoPatre
destinante autem secundum pOienliam Dei Patris stio calumninmini,qui ait, Mttlti quidemvocali,pauci
cum Patre et Spirilu sancto : Vigilate el orate, ne autem,electi (Matlh. xxn , 14 ) : et, Nemo potestve-
inlretisin tentalionem(Matth. xxvi, 41). Item, Vigi- niread me, nisi Pater qui misit me, atlraxeriteum : et,
late in omnitentporeoranles; ut digni habeaminifugere Nemo potettveniread hie, nisi dalum ei fuerit a Patre
ista omnia qumfulura sunl, et siare ahle Filium homi- meo (Joan. vi, 44, 66) : et, Non omnescapiuntver-
nis (Luc. xxi, 36) : ilem , Cbnlenditeinlrare per an- bttmhoc ', nisi quibus dalum ett (Matth. xix , H ).
guslam poriam (Id. xin,24) : ilem, Vos qnticimei Coeleraeliam quam plura.
estis,si fecerilisqumegoprmcipiovobis(Joqn. xv, 14): 13. « Falsum est ergo, > inquies, « quod ait Apo-
et inulta alia, quselongura est enarrare. Sed, ut su- stoliisdc Deo, Qui vullomneshominestalvot fieri, et
perius memoravi, qui eis dixit, Sine me niltil potestis ad agnilionemveritaiis sum venire > (I Tinu u, 4) ?
fqcere; per ipsum quaejubentur facere possunt. Hu- Omninonon esl falsuni : quia omne quod vult Deus,
jusmodi in Christocsse electos Dei, ait Apostolus, in facere potest, nec prorsus humanavolunlale praepedi-
quo prsedestinali sunt secundum propositumejus qui tur quod vult. Scd quaero a vobis ut dicatis, quare
omnia operatur. Inlellige diclum, qui omnia operatur: Deusquivullomnesnominessalvos fieri, quoiiinidain,
et crede esse opus Dei, opera eorum qui ambulant ut dicit Isaias propheta , excaecatoculosne videant,
secundum proposituni Dci. et obdurat cor ne intelliganl, ne converlantur et sa-
11. Qui vero absque praedeslinationisgratia sunt, nentur (Isai. vi, 10) ? Quod vcruin esse evangelisla
id est, alieni a proposiloDel, etperdurant in operi- Joannes confirmat, dicens de Judseis : Propterea non
bus malis , si etiam ex bac migraverint vita, non eos polerantcredere, quia dixil lsaias : Excmcaviloculos
dicimus,ul vosputatis,«Ita a Deoomnium*opifice'or- eorum, etinduravitcor eorum, ul non videantoculis,el
dinatos ut perirent, tanquam ipse illis mores malae inlelliganlcorde, el converlantur,el sanem eos (Joan.
vitoecreaverit, ipse ad omne opus morlis invilos prae- xu, 39, 40). Item in Evangelio secundumMarcum,
cipitaveril. > Absit boc a divino proposito. Non enim cum Jesum interrogarent discipuli sui de parabola
volens est iniquitatem Deus ( Psal. v , 5): nec mah- seminis : Vobis, inquil, datum esl nosse myslerium
davil cuiquam impie agere, nec alicui dedit laxaraen- regttiDei: illisaulemquiforis sunt, in parabolisomnia
lum peccandi (Eccli. xv, 21). Fecit enim ut essent fiunt; ut videnlesvideant el non. videant,et audientet
oninia, et sanabiles nationes orbis terrarum (Sap. audiant el non inlelliganl, ne quandoconverlantur,et
i, 14). lnvidia aulem diabolimors intravit in orbem dimiltantur eis peccala (Marc. iv, 11, 12). Dicile
tcrrarum. Imitantur ergo illum qui sunt ex parte illius igitur, quare Deus, qni acceptorpersonarum non est,
(Id. ii, 24. 25). Nec dicimus, ut fingilis, t Et si el vult omnes homines salvos (ieri, aliorum corda
credere velint, vel bonis operibus Dei vacare, Deum reserat ad credendum, oculosilluminatad videndum
hoc illis nolle prseslare : > cum hujusraodi velle Dei et ad sciendum myslerium regni coelorum, quo sci-
sit dontim. Si ergo ex Deo esl quod volunt, vult Deus Jicet salvi fieri possint; alioruin vero, ul leciionis
perfectum fieri quod donavit: si aulem ex Deonon texiupraedixis,involvensinparabolisveritatem,oblun-
est, sed est de jactaniia proprioe voluntatis, qua se ditcor, excaecaloculos,claudil aures, ne Evangelium
meriti.sDeum avstimant promereri, manifeste quod salulis agnoscant, ne reraissionem accipiant peccato-
volunt capere non possunt; quia non volentis, inquit rtim? Dicile, quseso, qualifer hxc loca evangelica
Apostolus, nequecutrentis,sectmiserentisestDei (Rom. accipiiis? Docete, quid hic de Deo, qui vull omnes
ix, 16) : et quia non potest homo a se facere quid- honiines salvos fieri, senlitis? Ecce jam oinnes gene-
quam, hisi daliim illi fuerit desiiper (Joan. >n, 27 ). raliter salvi non sunt, cum aliis datur viaro nosse sa-
Non hocagil Deus summe bonus malitia, sed justitia; lutis, aliis non datur. Ilaccitaque cuni facit Dcus, non
nec personarumacceptione,sed causarumsecretarum personarum acceplionefacit, non injusiitia: sed ju-
discrelione. Novimusnonnunquamquosdam volentes stitia inenarrabili, et misericordiaindebita. Quoniam
oetemoevitse lidem accipere, et eam adipisci; quos- vero hinc liquidoulraque pars dicere nihil valemus,
dam autem non. Aliquos etiam nolentes consequi, credamus tantura reiuii morlis cx judicis voluntale
cum iu eis divina gratia , ut velinl, mutaverit volun- pendere. Ne quisquam atilcm putaret divinoviiio '
laiem, aliquos non. Novimusaiiquos etiam perfectos fieri, non omnes homines salvari; dixit Aposioins,
ex labore multorum annorum prolapsos in ultimo Qui vultoinneshotmnessalvosfteri. Quapropter oinnes
vitacsuae, et periisse. Aliquos vero ab ineunle aetate horaines qui salvantur, Deovolente salvanliir. Dcus
sua in omni scelere et damnabililatcusque ad decrepi- eiiim'nosler Deus salvos faciendi, el Domini exilus
tam avtatemperdurasse, el repente coelilusinspirala morlis(Psal. LXVII, 21) : et, Quia ira in fttroreejus,
salute, raptos esse ad requiem regni coelorum.Novi- etyita in volunlateipsius (Psul. xxix , 6). Inlelligite
mus eliam parvulos, quibus usus liberi arbitrii non itaque in furore jusliliani : in voluntale misericor-
est, ut de bonis aut malis eorum meritis judicemus, diam.
parenlum manibus ad graliam sacri Baptismatisde- 14. Praedeslinaiionemigilur negare, quam apud
portatos, el cum in uno eorum per manus sacerdotis Deuihessc breviler probavimus,iinmaneblasphemium
mysterium fidei adimpleretur, aliquolies, alterum in cst 4; quam no» lantum , sicut solclis dicere, in Apo-
parentum raanibus factum exanimem, fraudatum siolisdebemus accipere; sed el in Palriarchis el Pro-
gratia Salvatoris. Quissapiens, et inielliget bsec? aut phetis , in marlyribus et confessoribus, in omnibus
quisidoneus erit horuro reddere rationem? Dicamus sanctis et digne servientibus Deo. Hinc nemo glorie-
cum David, Justus Dominus in omnibusviis suis, et lur, nemo desperel. Solusenim Dominusscil qui sunt
sanclusinomnibusoperibussuis(Psal. CXLIV, 13) : et, ejus (11 Tim. u, 19). ln quanluin aulem possumus,
Quammagnificalasunl operqluq,Domine!nimisprofun- omnes bomiiies ad bohum opus exhorlemur, nulU
dwfactmsunt cogilationesluw (Psal. xci, 6). Dicamus desperationemdemus, pro invicem oremus, in con-
etiam cum Paulo , 0 altitudo diviiiarumsapientimet speclu Dei nos humiliemus, diccnles , Fial voluntas
scienticeDei! Quam incomprehensibiliasunt judicid tua (Mallh. vi, 10). Ipsius crit potcstalis, judicium
ejus, et invesligabilesvimejus (Rom. xi, 33) I in nobis debilum muiare dauinationis, et graliain
CAPUT Ylil. — 12. Sed si adhuc hac reddila ra- prsedestinalionisindebitam pnerogare.
tione vullis esse contentiosi,nec acquiescereverilatis;
nobis tamen , eo quod male de Deo justo ac miseri- 1 ln manuscriptis
cordissimosenliamus, calumniaridesinite : sed ipsum deest, hoc.
2 sic Mss.Atediti,ui lectionistextusdixit.
polius DomintimChristum , cujus Evangeliumsequi- 3 Sic-MSS. Atediti,divinojudicio.
mur, si audetis, arguitc : cum illo jurgium sumite li- 4 lta in omnibusMSS. ln edilis autem,immanisblasphe-
' In miaest.
Mss.,hominum,
3 Mss., rationi.
 ADMONITIO
IN SUBSEQUENTEM LIBRUM.

Opusculum de Prsedestinationeet Gratia, cujus inilium est, <-Cum in sacrarum voluminibus Lttterarum, t
mter Auguslinianaopera locum oblinuitin anliquis edilionibus. At in illa editione quam poslea Lovanienses
Theologiadornarunt, lomo septimo rejeclus est in Appendicem, inter subditilia opuscula , tanquam suspecti
aucioris liber. Non esse Auguslihi vel ipsa dicendi ralio arguit, etevincit. Mittimus proinde argumenta alia,
quibus eruditi facileconstituunt uon assignandum sanclo Doctori. Sed praeterife non licet, quod observatti di-
gnum Bellarminus, Possevinns, aliique exislimarunt, nimirum in eo libro qusedamreperiri doctrinoeAugnstini
contraria, quseCassianisensus redolere videantur. Nam ubi auctor explicare sludet, quid ad bona opera gralia
Dei conducal, quid vero pro suaparte conferat hberum hominis arbitrium, in capile nonO sic loium inier
Deum et hominem parlitur, ut Deo primunvtribuat vocare ac illuminare, liomini deinde liberoque ipsius arbi-
trio eligere vias mandalorum Dei, tum Deo rursus in flne obedientiam eoronare. In capite undecimo dicit ideo
noshaberea Deovelle, quia vocat elilluminat; ideo ab ipso et perficere, quoniam ad nos pcriinet conari
bona, quoc et velle donavit. Item quod Dei sit vocare seu jubere, hominis aulcm aperire et dilalare os, Dei
posiremo iilud implere, seu pronvissumeflectum adjungere. In capite duodecimo, propositOquodam pro Pe-
lagianis argumento, non aliam (BeUarminijudicio) responsionem affert, quam quoeab ipso Cassianoreddere-
lur. Capiie decimo quinto, quseslionemtraclans cur Dei flagellisPbarao durior effeclus,Nabuchodonosor vero
ad pcenitenliam adductus est, hunc nempe quia manum Dei sentiens, in recordatione proprioe iniquilaiis in-
gemuit, finem diversum sortiium esse dicit; quasi poenitenti bonsevoluntatis initium , Deo perfectionem tan-
tum assignari velit. Capite decimo sexto, sentit homines aliquos, eliarasi non essent peccato obnoxii, potuissc
a Deo daronari: contra Attgustini sentenliam in libro tertio adversus Julianum capite decimo octavo :« Bonus
cst Deus, > inquit, «justusest Deus : polest aliquos sine bonis raeritis liberare, quia bonus est; non polest
quemquara sine malis merilis damnare, quia justus est.> Et in epistola 186, ad Paulinum, n. 20 : «Quem-
quam vero immeritura et nulli obnoxium peccato si Deus damnare creditur, alienus ab iniquitate non credi-
tur.> Fulgenlio quoque episcopo Ruspensi supposilum erat hoc ipsura opusculura : injuria quidem, cum Ful-
gentius Augiistinoejnsque placitis tanquam discipulus semper addiclus fuerit. ls proeterea hoc idein argumen-
tum Iuculentissimeac secundum Auguslini menlem traclal, tum in primo ad Monimumde duplici Prsedesti-
natione libro, lum in tribus libris quos ad Joannem et Venerium de Veritate prsedeslinationiset gralisc Dci
inscripsit. Denique solet FuJgentius libros suos alicui nuncupare, exemplo et more Augustini: al iste liber
nulliiis nomini inscriptusest, ut merilo jure non modo calholicis illis docloribus abjudicandus, sed scriptori
cuipiam suspeclsc fidei tribuendus existimetiir.

DE PRJCDESTINATIONE ET
GRATIA,
SUSPECTI AUCTORIS
LIBER.

CAPUT PRIMUM.— 1. Cum insacrarum volu- personarum acceplione taxantem, nec infirmum, qui
minibus Litterarum, seu futurorum quid prophelico quod voluerit non valuerit explicare, inconcussadefi-
spirilu praenunliantibus, seu proeterilorunv historica nitione leneatur.
verilate narrantibus, seu vitsc raonila aposlolica au- CAPUT II. —2. Sub hujus igitur definilionisjugo,
ctoritate tradentibus, aliqua veluli diversum sonante ne in sacrilegam temeritatem male libera colla luxu-
sententia vel movetur lector, vel sollicitatur auditor, rient, quoeslionishujus, quanlum Deo donante possu-
certa et inconcussa flde cognitum tenere debet, unius mus, occulla memoremus, quam beaius aposlolus
atque ejusdem spiritus, et cjus praeter quem nihil est Paulus diversis in Jocis, non parum eliam discrepan-
veritatis, aperlitts alibi, paulo occultius alibi sonare libus verbis studiosis proponit scrutaloribus, eisque
mysteria : ac proinde si quid occulla significatione pcr ipsam loquitur verilatem. Sententiam siqnidem
suspcnsum, aul a conscriuenle breviler indicaliiin, in Dei grafia, proecedcnle Jatissima et robuslissima
roiimsqneqnam huraani cordis oblunsio poscebal, ex- disputatione confectam, ita eoncludens, aii,-Ergo cu-
positum est, hic lucidius appaVere, ibi altius latere , jus vtill miseretur,el quem vult indural (Rom. ix, 18):
iiiisiiuanidees.senoverit veritatem. Quod si etiam pro ctim in alia Episiola de divina benevolenlia ipse sic
magnitudine rei, de qua quaeritur, non facileintelle- dicat, Qtii vttlt omneshominessalvosfieri, el in agnilio-
ctus sensibus quaerenlisoccurril, roaxime si de in- nem verilatisvettire(I Tim. n, 4). Occurrit enim, cur
comroutabilivolunlale omnipotentis Dei diversum so- pereant ex his aliqni, cum oninipolcns Deus omncs
net canonicseaucloritatis ulraque senientia : ita sunt homines salvos ficri velit, et in agnitionem veritalis
omnia ad pieiaiis regulam dirigenda, ut nec injustum vcnire : deinde cur rursus induret alios, misertus
Deum esse, ncc merita singulorum confusa' quadam aliorum; aut quomodo omnes salvos fieri vclit hoini-
1 victorinicodicesomiltunt,cwfusa. nes, cum ipse nonnullos ne salvenlur induret. IIoc
quantum ad humanam justitiam videtur injuslum. Sed
 1667 APPENDICISPARS PRIMA. 1668
nuis ita desipiat, vel potins quis ila blaspheinet, ut in laniam insaniam profanaevocis erumpat, ut injusli-
dicat de juslitia Dei, lege humanse jiisiitiae disputan- fiaeDeum arguat, si uni indebilam donaverit gratiara,
dum? quae profecto si justiiix Dei adversalur, in- alieri reddideril debitam pcenam?
iusta est. Ab illo enim qui summe justiis est, onjne CAPUT IV, ~- 4. I.taqucex superiore hujus parte
quod qualilercumque justum esl, ninnarc manifcstum sentention,quaefiicit, Cttjus vull miseretur; puto quod
i est. Qnisergo eril qui incommuiabiliteriiiaiienlem, et nullns nisi indignus niisericordia audeat dispulare.
lomnia qii;e sunt condentem, regentem atque servan- Quod vero sequilnr, Quemvult indurat; ibi paululum
itemDei sapienliaro, huiiiansc sapieiuiaeuenda.t arbi- hiutianavroenlis inlen.iio verbi noviiale confunditur.
jtrio? De qua idem aposlolus dicit, Qtda sapienliacar- Sed non ita intelligendumest, quasi Deus in lioinine
inisinitnica est Deo (Rom. vm, 7) : 01 alibi, Sapiettlia ipsaro, qusc non essel, duritiam cordis operetur. Quid
fiujas mmndisiuliiiia est apud Deum ( l Cor. vii, 19 ). enim aliud est durilia, qnam Dei obviare.mandalis?
Noivest ergo de illa majestale divinoesapienlisehuma- Unde illud bealus Slephanus dicebat ad populum :
nse vanilaiis arbiirio disputanduin. Dnra cervice, el non circumcisocorde el auribus , vos
CAPUT III.—3. Si quis autem peccata sua ita nu- semper Spiriluisanclo restitislis(Aci. vn, 51 ). Quam
triendo, fignra, vel umbra, vel lypho superbiae blan- qui a Deo fieri putal, proplerea quod dictum est,
dienie decipilur, ut dicat, quod nonriullosesse dictu- Quem vull indur.al; ipsum prsevaricationisintuealur
ros staiiii) viditbealus Aposlolus:suhjunxiieuim, Dicel exordium, et Deo dante * mandaiuin, qui transgressio-
alicjtiis: Si cujtts vtdt el
tnisereltir, qtiem vull indiirat, nis culpam in corde fuerit operatus attendat: quani-
quid adhuc qumrilur? voluniali euiinejus quis-resistit visne ab ipsoquidem, si negaret asscnsum, poluit
(Roni.ix, 18,19)? NoverithacplusnosadhumiJiiatem teiitalorecompelli. Ergo qiiidquid post illam prseva-
acpielalcm cogi arctariquesentenlia. Cumenim tpttim riealionem nalus supplicii bonio paiitur, jusie reddi
adDeum referens, humanis viribus neget doctor am- meriloque lateatur. Iridurare enim Deus dicilur eum
plissimus, quid aliud quam ut in Demn loto corde quem mollire noluerit: sic etiam excaecaredicendus
suspensi, ab co salulis auxilium postiilemus, horta- esl eiim quem Uluminare noluerit : sic eliam repel-
tur? Qitem crgo movet haec in divinaegralia: dispen- lere eiinvquem vocare noluerit. Quos enim praede-
satione diversilas, et injustuni putal negari aileri-quod slinavit, illos el vocavit : et quos vocavit, illos et
alter acceperit; inlelligat quemadmoduin diviniius di- juslificavit (Rom: vm, 50). Ipse dedil ut simus, ipse
xerit Psalmista, Universw vimDotninimisericordki et ut boni esse possimus.
veritas (Psal. xxiv, 10) : aique agnoscal tali Deum '. CAP-UTV. — 5. iProescivitnos ejus divinitas, sa-
agiiare res humanas judicio, utdebitns pcenas aut ju- pieiitia condidil, j'uslitindamnavit, gtatia liberavit.
sie reddal atti misericordiler donet. Viliaioeenini ra- Mundiisehiin quamvis pro lempore ex quo faciusest
dicis roacula ita propaginis traduce per generationum cosperit, in illa divimc prscscienli;e luce faciendus
satmenia diffusa est, ut nec-infans quidero unius diei nulliim poluil habere principium : et quanlicumque
a culpa sil primse prscvaricationisalienus (Job xiv, 4, vel ex Adam usque in hodiernum diem honiines nati
sec. LXX), nisi per indebitam Salvatorisgrnliani.fue- sunt, vel post noslram oetalemgencrationis sunl pro-
rit Jiberalus. Quod si nec bicquidem sine peccato pagine nascituri, apud Deum et jain nali sunt, el de-
esl.qni proprium a.d.li.uchabere non potuit; confici- curso tolius viiae lempore iransierunl, in illo nihilo-
,lur'ut iliud traxerit alienum, de quo Apostolus dicit, minus divini obtulus lumine permanenles. Deusenim
Per unum hominempeccalum intravil in tnundum, et qui nec loco claudilur, nec lempore prflevenilur,pm-
per peccdtum mors;cl ilain omnesperlransiil, in quo nium rertim tam praeleriiarum memoria , quam im-
.omnespeccavemnt (Rom. v, 12). ;Qiiodqu.i negnt, ne- minentium scientia plenus est, nec reminiscens vol-
gat profccto primum nps esse mortales. Si enim, ut vitur in prselerittmi, nec sperans tenditur in futurum.
dicil Apostoius, Per unum hoininempeccalumiiiiruvil Et quaecumqueomuiiio sunt, quoelemponim motibus
in muridum,el per peccatummors : niors inlrare non agiiahlur, ab eo principio in quo erat Verbum, et
potuit, nisi iniranle peccato. Et quoniam mors non nc-
Verhuni erat apud Deum, et Deus erat Verbum
naturae condiiio, .sed pcena peccati est, sequatur (Joqn. i, 1), usqtie in finem omniuni soeculor.um(de
cesse est pcena peccaturii. Quia vero in omnes homi- quo fine cum diceret beatus Moyses, Domine,inquil,
nes niors pertrartsiit, in onvnes necesse esl perirnns- qui regtias m $mculutri)elsceculum,et adhuc [Exod.
,isse1pec(;aiura>PeccatUin quomodo cum paryulis ori- xv, 18j); nec ispefarituffutura, nec practeriia transie-
viderc non possumus. runtjSed in proesenlia divinitatis praesente seraper
ginaie nascalur, carnis oculiscarnaliler
Quia vero 1omnes ex Adam natos, etsi illi luce cernunlur. Ab illo ergo quia oelernus et prac-
iam ctiam in Chrislo renati sunt, videmus morlis scius, quia et juslus et pius est, qui exercet debitam
Jege constringi; per hocquod videinus, illud quod non severitalem, et exhibet indebitam pietatem, et habet
videmus cogimurconfileri-Facilius eniin fieri posset, in creandis alque eligendis hominibus , sicut in lulo
ul quaravis Iranseunies peccato, poenaminiroeseque- figuius, potesialem, facta sunt alia quidem vasa in
retur, quam ut nulla communicalione peccati partem honorem, alia vero in conlumeliam. Anlequam face-
sumat poenae,qui ,nonhabet culpse.Si ergo, ut appa- ret nos, praescivitnos, et in ipsa nos proescienlia,
ruit, de proevaricatorisseniine omnes nascimur debi- cttm nonxliimfecisset, elegil. Sed a qno hoc fieri po-
tores (quonianiin ipso omites, ut ait Aposlolus, pecca- tuil, nisi ab eo qui vocal ea quoe non suiil, tanquam
a principio unde descendimiis, ea qusc sunt (Rom. iv, 17)? Apostolus eniin clicit,
xewnt), et ipsa jarivnullus
massa damnala est; de durilia sua , nulius de Qui elegilnos ante mundi consiituiionem(Ephes. i, 4).
poenaconqneriaudeal, quseeliam nonexistentibus pec- Inlra mundtim facti suinus, et ante mundum electi
calis propriis, sola nascendi conditione debetur. Quod sumus : alque iia uno eodemque, nec transeunte, nec
veroDeus aliis graluiia vocatione conversis, miseri- futtiro, sed conlinuo tempore, vcl si quoalio modo
cordiam largitur ihdebilam, non ad dispensatoris in- dici potest, si tamen polest, apud Deum cst et prx-
iustiliam, sed ad donaiilis misericordissiinamJargita- scire, et facere, et eligere, et praescientiasua iucom-
tem 3, veriialis ralione referendum cst. An audebit mulabiliter permanenle eligere faciendos, quos faclu-
debitor crcditorem iniquilaiis argucre, si alteri do- rus fuerat eligendos. Hsecquidem quantum ad fidei
nans, ab eo quod debelwl exegerit? Si ergo inter regulam, Deoilluminante proedicla sinla.
contractus liomintim, iiullusex hoc praescriptionislo- CAPUT VI. — 6. Sed jam video quid eiiam hinc
cusesl, uta se dical debitoi-injusleexigi, quia scit alii calumniosa pravitas possil opponere. Sequitur eniin,
debitori ab eodein quod debeat crediiore donatum: quis ul si eos quos prsedestinavil, illos el vocayil; el si
eos quos vocavil, illos et justificavit; qui nec proe-
4 Fulgenlianaeditiohic addit, «nri.F.t paulopost habet destinati, nec vocaii, ac per hoc nec justificaii sunt,
^c : per hocqitodvidemussemperparvulostnori, cogimur
Confileiisemper parvulos nasci cuinpeccaloorigmali. 1 Mss.,in vecorde.
* w Hs3.,ttumente.. * j
IIIMSS.,Mbertatem. Corb. M».,pie duta tiitt. i
 1669 LIBER DE PRJEPESTINATIONEET GRATIA. 4670
• ab omni culpa debeant e.sse inno.centes,,injusteque ab provideniisesuoeluce prsesci,yit.Sed periturornmin-
) eis pro vitse pravitate transactav,ii) UIo agnitioiiis die teritum prsedestinatis a se vasis misericordise salutis
sint poscenda supplicia. Dicat isiisPaulus apostojus: esse voluit argumenlura, efaliorum perdilione adsa-
Numquid iniquilas apud Deum ? Staliii) ipse respon- Iiilcin usus est aliorum : quia potestatem babet flgulus
deat: Absit.Cumque boc fuerit in hominis roenle sana luii ex eadem massa aliud quidem vas in honorem,
pielate fundatum, quod nulla sil iniquitas apud Deum: aliud vero ir. conlumelinm facere.
ita inlelligat, Cujus vult miseretur, et quem vult indu- CAPUT VII. — 8. Hoc eiiam divinae potesiatis in
rat; quasi diceretur, Cujus vult miserctur, et cujus hominiim electione judicium paulo ante commemo-
non vult, non miseretur. Itemque hoc ipsum rursus rans beatusApostolus, robustissimis monstravil exem-
intelligat, quasi dicerelur, Cui vult donat, et a quo plis, cum de Rebeccaepartu adhttc intra uterum.con-
vtilt debitum poscit. Quod qui dicere perseverat in- stiluto, lolum ad Dei gratiam referens, loquerelur.
justum, ab Apostolo audiat, 0 homo,tu quis esqtti Sic cnim ail : Sed et Rebeccaex uno concubituhabens
respondeasDeo? Congrue siquidem hujusmodi irapie- Isaac patris nostri, cum nondumnoti fuissent, nec uli-
tatem apostolica reprebendit auctoriias, tantum de quid egissentboniaut mali, ut secundumeteclionempro-
exaggeralione nominuin pondus inoutiens, cum dicit, posilum Dei tnaneret, non ex operibus, sed ex voconle
0 homo, lu gttis es qui responcleasDeo? homo D.eo, diclum est, Quictntajor servietminori : sicut scriptum
Julum figulo. Subjunxit enim idem aposiojus : Num- esl, Jacob dilexi, Esau aitlem odio habui. Statimqne
quid dicil figmentumei qui se finxit, Quate sic tne fe- subjecit, Quid dicemus?numquidiniquilasapud Deum?
cisti? Aut non habet potesicttentftgulus luli ex eadem Negansque respondit, Absil (Rom.iK, 10-14). Uljam
massq fqcere alittd quidemvas in honorem, aliud vero caeiera quoesequuntur , ad banc scnienliani suspensa
in contumeliam? Si ergo habel, imo tjuia habet pote- referdnlur, et relata solvantur, qtia negavit apud Deum
statem figulusluli facere ex eadem massa aliud qui- esse iniquilaicm. Sed hic quid egerit apostolicoedis-
dera vas in honorem, aliud vcro in eontumeliam : putalionis intentip, saiis admodum claret. Non solum
0 Iwmo,tu qtiis es qui respondeasDeo, quia cujus.iult eniin Iraires, sed etgeminos; nec solum geminos, sed
miseretur, el quemvull indural ? tino etiam concubilu fusos in utero comparavit: ut
7. Sed priusquam ad hujusmodi conclusionem bea- quoiiiam in nonduni natis nondumquealiq.uidoperatis
tus Aposlolus disputatiotiis oidine pervcniret, l.ioc nnlla esse polerant momenta meritorum, ne ex pa-
potissimum de veteribus Litleris sumpsit exempluro, rentuin quidem inerilis, quoe diverso tempore yaria
in quo induralionem quse a Deo fieri dicitur, edoce- esse poiuerunt, aliquid contra gratiam reliiiquerelur
ret. Dkil, inquit, Scriplura Pharaoni : Quia in hoc obslaculi. Quoeutique parentum merila,, eti.anisi per-
ipsum excitavite, ut osleiidamin te virtulemtncam, el mitlamusdiviuum parvulisyel avertisse vel conciliasse
ut annunlielur nomen meutn in universa terra (Rom. prscsidiuro,scu bona , seu nvala, circa geminam pro-
rx, 14-21). Indurasse autein corcum ejus Deus iu eadem lem, quou eodein concepla concubitu, eodemque in
Scriptura apertissime dicitur, Moysi de signis lucein projecia nvomcnlo est, paria esse debuerunt.
quae in JEgyplios per eum facienda fuefaut loquei'e- Quod si fuluros eorum nimes dicilnr divinum discre-
lur. Sic enim dicit : Ego autem indurabo cor Phurao- visse judicium, profeclo illud evacuabitur quod prse-
nis ne dimitlat popnlmn (Exod. IV,21). Hinc jam per misil Aposlolus dicens, Non ex operibus, sed exvo-
aperia se.jactans calumniator astulus, jusiUiain Dei cqnla dicluin esl, Quia major serviel minori. Npn enim
ad suum libret arbilrium, et quanla poiest vocifera- ait, Ex prseteritis operibus : sed cum generaliter di-
tiOne respondeat, Si cujus vnlt roiserctur, el quem xerit, Non ex operibus; ibi et pr.auerila intelligi voluit,
vult indurat, Quid adhuc qumritur? voluntqlienim ejus et fulura; proelerila scilicet. quse nulla erant, fntura
19)? Hujus elalioni Aposlolus quce nondum erant. Proedestinatusest ergo Jacob vas
quis resistit (Rotn. ix, es
dicat, 0 homo, tu quis qui respondeasDeo? Qui au- iu lionorem , sed non ex operibus : quia non ex ope-
tem pie quserens aliquid desiderat invenire, illuin Jo- ribtts, sed ex vocantediclum est, Major servielminori.
cutn ejusdem Scripturse relegat, ubi primo Moysi in —
CAPUTVIII. 9. Et.ne forle yasa in honorem prav-
rubo ignis apparuit, atque ita cor ejus ardore divinoe desiinata, suis aliquid viribus .iribuendo,,,;negarei)t
chariiatis ignivit, ut in conspectu regum , sicut Dayid gloriaii) Crcaiori'; a.lioea loco ApostoJusyasa inise-
dicil, leslimonia ejus sine confusioneloqueretur (Psal. ricordise nominavit, ut totum quidquid esseni, secun-
cxvin, 46); et ibi inveniel lotum nonlioc, quod indurasse diim iuisericordiam se esse cognoscerent. Sic enim et
Deus cor Pharaonis praemillil, ad operaliouem alibi dicit idem aposfolus : Et hoc non ex vobis, sed
Pei, sed ad prsescieniiam perlinere. Loquens enim Dei donuin est (Ephes. n, 8). Beatus eiiam Moyses in
Dominus de rubo, sic dicit : Ecjoqulem scio quod twn Deiileronomio dicit ad populnm : Et ne dicas in corde
dimiltel vos Pharao rex JEgijpii, nisi per manum nio- luo, Fortiludo mea et potenlia manus mem fecil'-tnihi
gnat». Sedexlendensmanuinmeam,percutiamAigypiios virlulem magnam hanc : sed menwr.aberisDomini Dei
in omnibtismirabilibus quw faciam, et posled diinillet lui, quia ipse libi dat fortitudinem, facere virlulem, ut
vos (Exod. lii, 19, 20). Ilsec prima vox Dei est, qua slalual tcslameiiliunsuum quod juravil palribus vestris
futuram voluntatem Pbaraonis, sicut prseviderat, in- (Deuier. vm, 17, 18). Itero paufo post iJiidem ad eos :
dicabat. Postea jam inter ipsos miraeulorum imbres Ne dicas, inqnit, in cordetuo, cum consumpserilDomi-
dixisse legilur, Ego auiein indurabo cor Pharaonis, ne nus Deus tuus genies istas anle faciem tuam dkens:
diniiilal populum. Ubi jam aperle intelligilur priniam Proptcr justitias measinduxil me Dominushmreditqre
iterasse senlenliam. Quid est eninv, indurabo,' nisi, terram bonam istam. Non propter justiliam luam, tte-
Non molliam? Apparel enim in alios manante justi- que propter sanciitalemcorclistui iniras limreditareter-
tia, in alios gralia profluente, Scripturoe iUiusseuten- ram eorutn, sed propier iniquitalemgentium istarum
tiam fuisse complelam, qua dici.l Deus Pharaoni, In Dominusdisperdeteas a facielua. Ecce quam antiquum
Iwcipsiim excitavi te, ul oslendam in le virtulemmeatn, Spiritus sancti dogma, non solum in apostolicis Lit-
el ut annunlielurnomenmeumin universalerra. Utente leris praedicaluiii, sed etiam in prqpheticis alque in
enim Deo bene etiaro nialis, indaration.e Pharaonis, ipsis Israeiitici populi exordiis sancti Spiritus 2 voce
flagellisjEgypti, et totac tantis in illa gente miractilis firmatum, novellae prsesumptionisimpielas conaiur
pariler acervalimque peractis, quid aUud gestum cst, evertere. Clare siquidem in uno alque eodero Scri-
in se plena ad plurot loco, bonitaiero et severitatem Dei Propheia
quam ul Dei virlus apud se magna, non
humani generis notitiam perveniret, Deo, sed bealus osiendit, dicens, non propter juslilias suas po-
ipsis relegentibus et credentibus profutura? Pharao- pulo hocreditalemlerr;e illius reddi, sed tanium gratia
nera non esse mutandum , et illam omnem gentem, miseranle 3 donari, illos autem proplerinjusiitias suas
quaepost tot verbera vix sibi erulum populum Deiar-
n)is eiiain inseclari conabalur et bello, alta illa Dcus * SicMss.Atediti,graliamCreatoris.
* EditioEulgentiaria,
impelus.
* la tm,, manente, * Eademeditio Fulgentiana,miseranti*
A'
1671 APPENDICISPARS PRIMA. 1672
pelli. Ecce in illis juste punilur iniquitas; in istis gra- niitus quibus dixerat, Miser ego homo,quis me libera-
tis nulla juslitia muneratur. Nec suffecitbealo Moysi bil de corporehujus mortis? Gralia Dei, inquit, per
quod dixerat, non propler mcrila ipsorum hseredita- Jesum Christum Dominum nostrttin (Rotn.Yti, 24).
lem terrsc illius Israelitico populo fuisse concessam, Hanc itaque distribulionem, qua diximus a Deo homi-
nisi elinm adderet quod adjunxit, unde eos omni bono nes nullis existentibus meritis vocari; ct voCatos, ut
monslraret indignos. Sequilur enim post illud quod boni aliquid operentur, Dei adminiculis adjuvari,
supra menioravinius : El scies hodie quia non propler sumpto de veteribus Litleris Apostolus monstrnt
juslilidsiuas DomimtsDeus luus dat tibi terram istam exemplo : postquam illam de duobus geminis electio-
bonatn Itmredilare, qnoniatn popuius durm cervicises nem, omni repulsa laude merilorum , ad Dei gratiam
tu (Deul. ix, 4-6). Quis hic secundum debilum prsece- judiciumque retulerat, videns quid impia posset bla-
dentium merilorum mercedem redditam dicat? quis sphemare garrnlitas, dixit, Numquidiniquilasesl apud
non gratiam faleatur indebitam? Quoties ait Propbeta, Deum? Et sequitur, Absit (Id. ix, 14). Et quasi dicc-
Teiilaverunieumin deserto(Psal. xciv, 9)? quoties ira- returei, Unde probas? Parum putavit auctoritalem
cundiarii Dei cordis aversione meruerunt, el salvavit suoevalere doclrinoe,nisi sentenliam suam etiain legis
eos propter misericordiam suam, ut notam faceret doceret exemplo. Sic eriim intelligi voluit quod Moy-
potenliam stiam (Psal. cv, 8)? Hoc iterum Apostolus ses dixeral, MisereOrcujus miserebor,el miserkordiam
dicil : Susltmdt inmulta palientiavasa irm apta in in- prmslabo cui misericorsfuero (Exod. xxxin, 19) : ul
lerilum, ul oslendereldiviliassuas in vasa misericordiw, primam a Dco misericordiam vocaiione crcdamus ho-
quw prmparavilin gloriam (Rom. ix, 22, 23). minibus praerogari, quoesola ad recte vivendum non
CAPUT IX. —10. Ne vero rursus homo in ullimam sufficit, si deserat qui vocavit. Ideorjueadditum est,
faccem desidise resolulus, arduum virtutis iter, et El misericordiamprmslabo cui miserkors fuero : ul a
adjtivante gratia Dei, nonnisi labore gradien- Deo accipi manifesliim sit etiaro ipsa miserieordia)
urn, inerli sibi crederet posse dcferri, et nullius opera, quaecum videmur impendere, Dei misericor-
Suamvis
laboris indnstriam studio sui profeclus adhiberet, ita diam promeremur. Sic ehim in Evangeliodicit: Reali
inler se atque homines Deus lempora officiaquedistri- misericordes, quoniam ipsis miserebiturDeus (Matth.
nuens ordinavit, ut vocationc ipsius bonorum prin- v, 7). Quod nisi sic inlellexisset Aposlolus, nunquam
cipla Sumeremus; vocati atiiem atque illuminali, vias probationis graiia l, disputationi suoehoc testimonium
mandatorum ejus rationis ingenitoe intelligeiitia no- curasset iiiserere.
sceremus', el eas Jibero vel eligeremus vel relinque- CAPUTXI. — 12. Si quem veio movet, quod non
remus arbi|rio. Quas tamen si ipsius fulti adjutorio omnes etiam de his qui jam vocali sunt, ad secundam
continua devotione sequeremur, in fine rursus non gratiam, id est, ad recte vivendi donum pervenire
repugnantem mandatis suis, subjectam in nobis obe- mereantur , sicut Dominus in Evangelio dicit, Mulii
dientiam coronaret. Liberum vero quod ab eo Jiabe- sunt vocali, pauci veroelecti (Id. xx , 16) : binc intel-
mus arbitrium, prono ad nequitiamlapsu fluit; et cum ligat, quale sit quod contra Dei graliam defensare
ad virtulis indolem Dei auxilio deserente nihil possit, molitur, qui de libero sibi blandilur arbitrio. Quicum-
ad genus omne peccali idonea fultum virlule subsistit. que enira divinsevocationismunere derelicto, ad im-
Trahit enim lex in membris nata peccati, el Deus piam rursus defltixereperfidiam,ipsis, Dei gratia de-
a leni jugo mandalorum suorum leviquesarcina rece- serente *, ad implendura quod voluerant suffecitar-
dentes, atque in peccati durissimara servituiem iibero biirium. Vide enim quemadmodumPsalmista, mise-
a juslilia voluntatis arbitrio defluenles, secundum ricordiarum Dci ordinem , quem ex Moysi sensu in-
snam justitiam derelinquii. Eos vero qui vocationis terpretalur Apostolus, prophetici spiritus veritate
munus congrua pietate susceperint, qui carnalibus decanlet. Audi, inqttit, popule meus, el lestificabor
non siibjugantur illecebris, qui jactantioevilio, ava- tibi. Quid eos volebat audire , quibus cum lestifica-
riliae facibus, vento superbiaecaruerunt, et qnantum tione loquebatnr? Quid ulique , nisi mandala vitoe?
in liominc est, Dei in se dona servanlcs ad spiritualia sicut alius propheta dicit, Audi, lsrael, mandata vilw
exercilia omne studiumcontulerunt, et in agone hujus m, 9). Sed quae sint isla mandata vitav,
vitae certantes adjuvat, et coronas vincentibus largi- iBaruch^salmistasubjungit, el sequilur : Ego enitnsum Do-
tur selernas : ipse rursus delinquentes deserit, resi- mims Deus tuus, qui eduxile de terrq JEgypli. Et haec
stentcs indnrat, contemnentes condemnat. esse mandala vitse, in oratione qua discipulos suos
CAPUTX. —11. De horum graduum dislributione, Patri Dominuscommendabat, oslendit dicens : Hmc
qua vel in nohis Deus operalur, vel nos jubet aliquid est enim vila mlerna, ul cognoscant.te solum verum
operari, ipsum interrogemus de cuj'us verbis orta est Dcum, el quem misisliJesumChrislum(Joan.xvn , 5).
qusestio; quam, si Dominusadsit, enodare conamur, Post hanc vocationem illud sequitur, quod et vult ad
ut ejns sensibus per diversa voluroina, varia qttidem conalus hominnm pertinere, et oslendit sine se non
locuiione, sed una atque eadem intentione digesiis, si posse compleri: hoc est enim quod dicit Apostolus,
quid in hoc loco Jatet, allerius sententioe collatione Quoniqm ab ipso hqbemusvelleet perficere, pro bona
reserelur. Vocatum a Deo apostolumPaulum vel in eo voluntate (Philipp. n, 15). Ab ipso habemus vclle,
libro legimus.ubi ejus gesta canonicaveritate!narran- quia vocal et illuminat: ab ipso pcrficere, quoniam
tur, vel ipse in Epistola sua confitetur, dicens, Pati- ad nos perlinet conari bona , quoeet velle donavit.
lus servusJesu Chrisli, vocattisapostolus(Rom. i, 1). Nec incaule ab Apostolo, cum dixisset, Quia ab ipso
Secundo autem Ioco vocationem seculus, et totum habemus el velleet perficerc; addiium esl, pro bona
quod in homine fuerat operatus, ipse sic dicit : Plus volunlale : ut eliam atqueeliam videanl, ubi hnbcant
omnibusillis laborqvi.Sed ne hoc ipsum quidem sibi a Deijuslilia liberum , de quo gloriantur, arbitrium.
tribuens , sollicila pietale subjunxit, Nbn ego qulem, Sed illum ordinem, quo misericordiasdivcrsa Domi-
sed gratiq Dei mecum(1 Cor. xv, 10). Jam ergo et vo- nus temporum dispensatione distribuit, sicut Moysen
cato et voeaiionemper opera justitise subsecuto, quid dixisse sensit Apostolus, etiam in continua 3 Psalmi
snpererat nliiid, nisi ut liberalus de corpore morlis hujus oratione videnmus. Quid enim ait, postquani
hujus, ad illius alterius vitse, quoe sanctis omnibus. vocatos docuerat dicens, Ego enim sum Domintts
Veritaiis ore promissa csl, beatiiudinem perveniret? Deus tuus, qui eduxile de terra jEgypti ? Dilata, in-
Quod nullis humanis meritis reddi, sed Dei docens quit, os tuum, etego adimpleboillud. Hic nliquid rur-
gratia largiente donari, sibi ipse respondet, posl ge- sus appnret homini fuisse servalum , quod per libe-
rumfacere deberet arbitrium. Dilalare enim j'ubetur
1 EdilioFulgentiana,vias mandalorumejus boniingenii os suum, sed Deusse implere proniittii. Sicut etiam
intelligentianosceremus. 1 EditioFulgentiana,nuiiquampro bonisgralia,
3 Mss.,corum gesta canonkaveritale.EditioFulg.,ejus
3 Eademeditio,ipsis Dcigraliamdeserembus.
gesta cumomniveritate.CorbeiensisMs.,ejus gesta,cano- 1 Eademediiio,continuata.
tricaaucloiitate.
 1673 LIBER DE PRiEDESTINATIONEET GRATIA. 1674
discipulis suis in Evangelio dixerat: Nolite cogiiare toto cordemeo (Psal. cxvm, 34): quasi diceret, Tunc
quomodoaut quid logttamini;non etiim vos eslis qui lo- custodiam illam in toio corde meo, si tu dederis in-
quimini, sedSpiritus Palris veslri qui loquilur in vobis tellectum.
(Matth.x, 19). Hoc solum ad illos relulit, ul omnem CAPUTXII.— 14. Adlmcsuperbus ille proprisevo-
tribulationis necessitalem Iibenter pro veritate susci- Junlatis defensor ad ista respondeat, quod Propheta
perent: penesse autem promisit effeclum l. Libero ad intelligenda taniuni mandata divina, quae taraen
ergo qni Iocus reservalur arbitrio, ubi sine Dei adju- propria virtute impleturus fuerat, opem divini postu-
torio ad complendum quod voluerit rationali digni- laverit auxilii. Quaesi ita sunt, a te paululum Iibet,
tale suffulta sibi sufficiatipsa humana natura *, con- beate David, sensuum tuorum occtilta perquirere.
tinuo Psalmus ostendil, Et non audivit populus meus Unde, rogo, tibi pugna carniset spiriius?.tinde apo-
voceinmeam, el Israel non intenditmihi. Quid dixerat, stolicum, sicut ipse fateris, certamen?etiam utique il-
cum vocaret: Audi, populemeus, et loquar; Israel, et luminatus atque eruditus intelligenlisemunere, quam
testificabortibi. Quid testificans commendaveratmen- divinitus postulaveras, ciamas et dicis, Averteoculos
tibus audientium? Dominus Deus luus ego sum. Quid meos, ne videant vanitatem(Ibid., 37). Nam ihtelleclu
ctiam ab ipsis fieri jusserat, quos de terra jEgypti ct certe discernendaevanitatis a verilate , sicut posce-r
ignorantiae tenebris liberatos, in luce mandatorum bas, accepto, cur oculos tuos a vanitate , quse displi-
suorum splendore vocationis eduxerat? Dilala, in- cet, non averlis? Si avaritiam reprehendis, cur non
quit, os luum. Statimque quasi dicerel, Sed dilatare abea proprioseparatus arbitrio, cor tuum ad man-
te deserente me, nihil proderit; ila addidit, et adim- data safulis inclinas, sed lanquam infirmus in omni-
pleboillud. Quid ergo ille qui vocaverat, et vocatos bus clamas ad Deum , Inclina cor meumin testimonia
docuerat, querula de iisdem voce subjungit? Et non lua,et non in avaritiam? Nisi quia suggerit nvaritiara
audivit, inquit, populus tneus vocemmeam, el Israel in membris nata Iex peccati; et ab liac vult oculos
non inlendit mihi. suos, nec per se potest vir sanctus averlcre : ac sie
13. Exeat nunc liberi contra Dei gratiam defensor caro concupiscitadversustpiritum, el spiritus adversus
arbitrii 3; audiat dicenlem Apostoium, cum de bonis carnem (Galat. v, 17), ex qua lite nbn liberat, nisi
suis laboribus loquerclur, Non egoaulem, sed gratia gratia, quseper Dominum nostrum Jesum Christum
Dei mecum.AudiatDei vocem in Psalmo, de his quos parvis magnisque donatur. Velleenim adjacet, perfi-
deseruerat dicentem, Et dimisieos secundum deside- cere autem non (Rom. vn, 18) : quamvis et ipsum
ria cordis eorum, ibunt in voluntatibussuis (Psat. yelle non ex nobis, sed Dei donuin est; Quoniamab
LXXX, 9-15). Audiatunum eumdemqueapostolum, de ipso liabeinus et velle et perficere, pro bona voluntale
vitaesuaevariis temporibus sibi tantum mala, graliae (Philipp. ii, 13). Bcatus ergo es, quoniam cum Apo-
autem Deibona omnia tribuenlem , Qui prius fui bla- stolis Chrisii, et doctrinaeet pugnsesequalilate con-
sphemus, inqtiil, et persecutor (ITim. l, 13) : et alio cordas : quia et in scriplis tuis Apostolorum bella
loco, Grulia Dei sum id quod sum. Cum diceret, Qui cognoscimus, et lua certamina in apostolicis Litteris
prius fui blasphemuset persecutor, nulla gratiae nven- iiivenimus.
tio iniquo operi copulabafur : quia sufficitsibi, sicut CAPUT XIII. — 15. Unde ista in uno eodemque
dictum est, ad nequiliam natura Jiberlatis humanse. homirte, qui ex anima et corpore conslal, rerum vo-
Cum vero de praesenlisvitae beatiludine loqueretur , lunlatumque diversitas; nisi quia justo divinitaiis ju-
Gratia, inquit, Deisum id quod sum. Et illum ordinem dicio conlemnens homo Deum ', crealura Crentoreni,
quo miseretur Deus vocando, miserelur deinceps in- infimus summum, inlra semetipsum inobedieniuc pce-
coepiisconatibus adjuvando, sicul serie Psalmi narra- nas ex contumacia' inferioris invenit? Qua enim ju-
tum alque digestum est, beatus eiiani apostolus Pau- stitia, quamvis meliori deterior, creatura; tamen crea-
Jus coniinua narralione servavit. Si enim in ordine, tura serviret, si ipsi qualiscumquc crealnra scrvire
quaepassim excerpla memoravi, testimonia relegan- noluit Creatori ? Sed ne hoc quidem suflicil ad poe-
tur, ita sequuntur : Gratia Dei, inquit, sum id quod nam, utparsilla deterior melioribus n.pugnarct cor-
sum. Hsecest prima misericordia, quam Jiberaevo- dis affectibus, nisi etiam plerumque superarel, in ca-
luntalis opera consequuntur. Sed ul apostoli Pauli ptivilatem duceret, possideret, non solum nnlos in
vocationem bona opera sequerenlur, quid ahl Et Adam bomines lex illn peccali ad motus sui ministe-
gralia ejus in me vacuqnon fuit. Quid enim fecisli ? rium vindicaret, nisi eiiam renatos in Christo, ma-
Plus, inquit, omnibustaboravi.Ne multum superbias, nente suggeslione, puJsarel: quia revera per illud
o liberi defensor arbitrii, audiens Paulum de suis la- regeneraiionis munus reatus dimissus est, non soluta
boribus glorianlem : attende quod sequitur : Non conditio gratiae est, veterum delens chirograpba de-
ego autem, sed gralia Dei mecum(I Cor. xv, 10). Puto bitorum , non a passione carnali jnm separans adhuc
sane, quod nullus de his qni contra Dei gratiam exal- hominera in carne viventem , ut omnis hoino futuro
talo anle ruinam, sicut scripium est,, corde (Prov. tempore divinum per singulos dies imploret auxi-
xvi, 18) blasphemant, tanlum arrogantioeimpudentis liiim. Et quoniam lex non tam auferre potuit, quam
assumat, ut beali prophetse David meritis aut aequan- monslrare peccatum, quod peccatum in se nascentes
dum se, aut etiam existimet praeferehdum.Cujus , ut passim sibi bomines vindicabal, et concupiscentiae
de illa prima remuneratione, quam nullus non fatealur consensione possessos in aelernura mergebat inter-
ut indebitam, delati scilicet regni, interim laceam, ilum; Dominusnoster JesusChristus Filius Dei, Ver-
orationum et confessionum ejus intentiqnes affectus- bum Patris, sequale et coaeternum Patri, semelipsimv
que pensemus. Ipse siquidem definit in Psalmo, exinanivit, formam servi accipiens (Philipp. n, 6) :
Bealus honw quem tu erudieris, Domine, #l lege de iua et cuin peccalum ipse non esset, faclus assumpta
docueris eum (Psal. xcni, 12). Sed videamus utrura carne peccatum , ul a peccato carnis bomine sanato,
ipsijam erudito, el omni legis scieniia secundum in- peccalum damnaret in carne (Rom. vui, 5), venit
slitutionem Judaicam sufficienterinstructo, ad beati- quaerere quod perierat (Luc. xix, 10), sanare quav
ludinemres hsecsola suffecerit. Cur ergo rursus idem oegrotabat,erigere quavjacebat 3; poleslatem baliens
clamat ad Dominum, Da mihi inlellectum, et scrula- dimittere peccala, quod non debebat donare, quod ei
bor legemtuam, el cuslodiamillam in lolo cordemeo? debebalur dimittere, deletisque omnibus veleris culpse
Parum erat quod ad scrulandam legem poposcerat maculis, quam fecerat reparare naturani. Dehis qui-
inteliectum; nisi etiam ad custodiendam necessarium bns poenam severitas justa decreverat, secundum in-
significaret auxilium, dicens, Et custodiamillam in effabilemdispositionis occultaemisericordiam, elegit
1 SicFulg.et Mss.AtapudLov.,promissieffectum.rau- 1 EditioFttlg., quiajttsta Deijudkia contemnens,
homo
fc postcummanuscriptihabeant, ubi sine; in editislege- Deum, etc.
batur, ut sbie. * Fulg. et Mss.,et coiUumaciam
3 EditioFufgentiana,sibiipsisisufficiathumana natura, 3 Locusme.ndosus;certe legendum est, atgrotabunl...
* Eademeditio, contra Deum defensorarbitrii. jqcebant. M.
3'INTT. A.UOTST,X. CCinquante-trois.J
9675 APPENDICISPARS PRIMA. 1676
Vasa quaefaceret in honorem; et alios a venlura ira voluntate constituens, dixit Aposlolus, Cujus vttlt
dOnogratuitoevocationis absolvit; alios derelinquens miseretur,et quemvult indurat (Rom. ix, 18): dicente
ad sequalilalisjudicium reservavit; nulli lan)en agno- Domiiio, Sine me nihil polestisfacere(Joan. xv, 5) :
scendseveritatis abstulit faculiatem : etl ita plenitudo inlelligat illa omnia , vel adjuvanle Domino perfici,
divinae proescienlisein alios roananle justitia, in vel deserente permitti; ut noverit tamen nolente Do-
alios gralia profluentecomplela est; ut pereunlibus mino nihil prorsus adroilti.
quos proescieratDeusesse periluros , et salvatis quos iturCAPUT XVI.—18. Sed reditur ad parvulos, red-
in illa secreta electione prsescicrat esse salvandos, ad geminos: partiinesl quod dixi, redilur ad nec-
toto orbe diffnsa multiplicaretur Ecclesia. dum natos, qui ct eodem concubitu seminati, et eo
CAPUT. XIV. — 16. Gratulare igiliir, o quicum- dem momentoinlucemfueranl proferendi. Eis discre-
que iUuminaluses , et gratiam quam non nierebaris pansdiversumquejudiciuiiidivinsevolunlatisapparen%
agnosce : geme, quicuraque indnratus es, cl jusiitiara sensiis hominum de volunlate Dei superbe niraium
confitere. Dic, qtticumque ab originali conlagio lava- dispntanies, magniludo quoestionisobturbat. Exalla
cro gratise le gralularis abluttim, Misericorsct misera- jam viribus vocem tuam , o injusle accusator justi;
tor Dominus, paiiens el mulim misericordiw(Psai. el dic mihi, quid illc mali commisit, quid boni ille
CXLIV,S). iVousectindutn peccata noslra fecil nobis, nieruit ? Et respondet tibi, non ego, sed Paulus apo-
nequesecundumimquilalesnoslrasrelribuilnobis (Psal. siolus, Nihil quidem ambo meruerunt, sed habetpo-
cn, 10). Dic, qu.icuiiiquedamuaris : Jtistuses, Domi- teslatemfigulus luli, ex eademmassafacere aliud qui-
ne, in omnibus qumfecisli nobis,el omniajudicia tua detn vas inlionoiein, aliud veroin coniumeliam.Dictu-
vera, quia in veritale et judicio superinduxisli omnia rus es, Quare? quae est judicii hujus tam confusa
Itmc,propier peccatanoslra (Dan. ni, 27, 28) : et noli diversitas? Rursus hanc prfesumptionemille confutet,
injustifioe Dei culpam luse indurationis adscribere. el dicat, 0 homo,lu quis esqui respondeasDeo (Rom.
Quia omnes vioeDomininiisericordiaet veritas (Psal. >x, 21, 20)? Maxime quia ad illam huinanorum
xxiv, 10): ut nec hi qui misericordiam fuerint con- acluura comparationem rursus inlenlio conversa rc-
secitli a Deo , judicio veriiatis de merilis suis aliquid spondet ,'injuslitiae non posse argui creditorem, qui
glorientur ; nec hi qui indurali alque damnali sunt, de duobus debitoribus tale voluerit habere judicium,
excusalionem culpaeex hoc habere possese credant, ut uni donet, ab alio exigat, quod ab utrisque debe-
quod nullam qua.converlefenlur , sint misericordiam tur. Et cerle in onroibus humanseconversalionisacti-
consecuti. Hanc ergo Pharao misericordiam non ac- bus atque contractibus ad discernendum aliquid.ac
cepit, el ideo ei ad perenndum liberum suffecit ar- dijudicandu))),hancqua videmur aliquid ' probareju-
bitrium : quem quidem nullus iia ignarus divinarum slitiam ex ineffabili divinae justiliae pleniludine in
Scriplurarum erit, qui audeatdicere illa omnia injuste humilitatis nostrsecorda manare manifestumest, bea-
esse perpessum. An forte si pie de Deosicut expedit lo Joanne hoc in Evangeliosuoconfirmanle: Quotitam
senliamus, eliam Pharaoni datam misericordiam re- omnesde pleniludineejusaccepimus(Joan. i, 16). Quod
periemus? Paiienfia enim Deivalere ei debuit ad sa- si ila est, qua landem iropudenlia homo de Deo, Ju-
lutera, qua differensjustum merilumque supplicium, tum de ligulojudicnbit, non solum dicens, Quid me
miraculorum vefbera crebra densabat. Numquid non fecisti sic? sed etiam de aliis damnabili curiositate
potuit, sicul flagelliscedens expulit populum, ila n)i- perscrulans ettlicens, Quare de eadem massa fecisli
raculis credens Deum tantse virtmis agnoscere? Si alium quidein sic, alium verosic?Si humanum ge-
dicitur jam Pharnonem non poluisse mulari, quia nus, quod crealum primitus conslat ex nihilo, non
eum praesciveratDeus non esse niulandum : respon- cum debito mortis et peccati origine nasceretur, et
detur, Dei praescicntiamnon cogere boniiiieniut lalis tamen ex eis Grealoromnipotens in oeternumnonnul-
sit, qualern praescivitDens ; sed proescirelalem fulu- los damnare vellet inlerilum ; quis omnipolenti Crea-
rum, qualis futurus esl, quamvis eum nonsic fecerit tori diceret, Quare fecisti sic ? Qui enim, cum non
Deus. Quem si cogerel esse, hoculique cogeretquod essent, esse donaverat, quo fine essent, habuit pote-
non est. Porro si hoc praescierat futurum esse quod stalero; nec dicerentcseteri, cur paribus omniumme-
non est, praescientianon est. Quod de Deo quam im- ritis divinum discreparel arbilrium : quia poteslalem
pie dicalur, advertit quisque qui peccatis suis inde Itabetfigulusluli ex eademmassa facere aliud quidem
hlandilur, quod Deus eum peccatorem futurum esse vas in honorem,aliud vero in conlumeliam.Nunc au-
praescierit. tem cum daninatis poenajusta reddalur, salvatis au-
CAPUT XV. — 17. Exisiere nihilominusfortasse tem gratia donetur indebila ; quis usque adeohumanae
aliquem reor, qui dicat, minus idoneam ad salutem conditionis oblitus, divini sensusarcana discutiat, ut*
viam, si nulla inlrinsecus vocaiione pulsalus, lanium cum ipsepoenammerito fueril conseculus , queratur
quispiam flagelletur. Unde Nabuchodonosor poeni- cur alius gratiam quoe non debebatur ei, accepe-
'•
tentiam meruit fructuosam (Dan. iv, 53, 34)? Nonne ril ?
post innumeras impietates flagellaluspoeniluit, et re- 19. Hanc iiaque divinam electionem non meritis
gnum quodperdideral, rursus accepit ? Pliaraoautem reddi, sed sola volenlis munificentiadonari homini-
ipsis flagellis est durior effcctus, et pcriit (Exod. xiv, bus, Moysescum jam tunc quamvis carnalem popu-
27). Hic mihi rationem reddat, qui divinum consi- lum docerei, oslendii. Sic enim evidenler in Deule-
lium nimium altum sapienti corde dijudicat, cur me- ronomio dicit ad populum : Ecce Domini Dei lui
dicamentum unius medici confeclum, alii ad inler- cmluntest, et cwlumcmli, terra el onvniaqumsunt in
itum, alii valuerit ad salutem : nisi quia Christi ea : verumlamenpalres vestroselcgil Dominusdiligere
bonus odor, aliis est odor vitae in vitam, aliis odor eos, el elegit semeneortim poslipsos, vos prw omnibus
mortis in mortem (II Cor. n, 15 ,16)? Quantura ad gentibus.Et adjecit: Circnmcidiminiergo a duriliacor-
naturam, ambo homines erant: quantum ad dignita- dis veslri, el cervkemvestram ne induretis amplius.
tem, ambo reges : quantum ad causaro, ambo capti- (Dent. x, 14-16). Sed lianc in eis mansisse duriliam
vum populum Dei possidentes : quanlum ad poeiiam, cordis, sieut supra jam diximus, beatus Stephanns
ambo flagellis clementer admoniti. Quid ergo Dnes cum Judoeosincreparet, ostendit, In Actibus enim
eorum .fecit esse diversos, nisi quod unus manum Aposlolorumipse sic dicit: Duta cerviceel incircum-
Dei sentiens, in recordalione proprioeiniquitnlis in- cisicorde el auribus, vos semperSpiritui sanctoresli-
gemuit, alter Ubero coritra Dei misericordissimam listis (Act.vn, 51). Unde dura cervix in illopopulo,
veritatem pugnavit arbitrio ? Hic quicumque respon- qui ex omnimundo electus esl, qni de servitute de-
det, illi ut mutarelur adfuisse divinum , huic ut indu-
raretur defuisse proesidium, et hoc contendit inju-
stum; propler quod rerum ipsarum fines in Dei 1 victoriniMss.,hanc quidam videnluraliquid.EdiU,
Iiancqua videmuraliquam.Einendaiilurex Mss.
1 MSS.. manente. * Fulg.,qumrat.
 ' DE HLEDESTINATIONE
1671 DEI,
cem miraculis meruit liberari, cui lex data est, cuj'us exclaroat, 0 altitudo divitiarum sapienliceet scienlias
saluti ora Prophetarum omnium militarunl, ex quo Dei! et inscrulabiles vias ejus, et inscrutabilia confi-
factus secuiiduracarnehi et ad quos missus esl Clifi- lens Dei esse judicia (Rom.xi,25, 33).Cum illo
ex
stus; nisi quia caecilas parte in Jsrael facla est, ergo, quando de talibusqueeritur, admiremur; etma-
donec Israel adoptatus ex plenitudine genlium, intra- nente sententia , quod noh sit ihiquitas apud Deum,
ret in regnum; et conclnsit in incredulitate omnes siquidem illud quod qurcriltir, modum noslri sensus
Dominus, ut omnes indigerent misericordia Salvato- excesserit, et intellectus nostri non dignalur angu-
ris?Cujus divini consilii sacramenla perstringens, et stias , in illa juslitiae , misericordise, proescienti;ieque
majestatis myslerium, quoequamvis magnitudine re- divinae pleniiudine permanere inconcussa oequiiate
velationiun noverat, laraen pro huniana infirniiiale faleamur : ne de superioribus divinas voluntaiis ar-
succumbens eliam ille qui prius persecutor et bla- canis aliter quam modus conditionis nostrae patitur
sphemus ' vas electionis meruit nominari, miralus dispulantes , Dei juslitiam relirtquamus, et noslram
1 Fulg. et Mss. Victorini,qui pro persecuiionibus,et statuere cupientes (ld: x , 3), in imam conlumaciae
blasphemiis. voraginem decidamus.

DE FRiEDESTINATIONE DEI,
LIBELLTJS IGNOTI AUCTORIS.

CAPUT PRIMUM. —- 1. De praedestinalione Dei Quare jnste facit?.Quia horao.peccavit. Ecce ex lio-
loculuri, anxielatibus quibusdam involvimur : quia mine peccalum, el in iioniine roprs..
dum conscienliam nostraa stoliditatis perscrutamur, 4. Est qui dicat : Quomodp possit esse peccatum
nb appetilu lam ardunedisputationis rcprimimur. Sed causa prsedcstinationis, cunvessel praedestinatioante-
dum ad omnipoteniiam blius qui per os asinaeirratio^ quam peccaret lioino? Ille audiat, quia onvniaante-
nalis, ralionali sessori verba volunlatis susemonstra- qtiam fiant, Deus quasi jam facta pertraclat; et sive
vit (Num. xxn, 28, 50), mentem reducimus, sub.sp.e Sjnt punienda , sive muneranda, in proescientia sua
superni adjutorii, ad audenduin vires accipimus; dijudicat. Ecce Iiomoinfelix alligatur morti, non per
scientes quia quidquid boni loquimur vel facimus, Dei proedeslinationeiiv,sed per suam offensionem.
non ex nobis hoc, sed ex Deo accipimus. Quamvis enim praedestinalio offensvonerapraecurrat
GAPCT II. — 2. In pririiis nefas est.dicere, Deum (empore , offeusio lamen prajdeslinaiioneni.pfaecodit
aliquid nisi bonum prsedestinarc. Sed prsedestinalio- offeclione.Nam praedeslinationon fieret, nisi offensio
mira aliae sunt alligalionis, alioe condilionis; istoe futura esset : qtiara offensionerivqui .proescivitesse,
snnt justitioe, illavpoientise. Ut Jucidius liat qupd di- offensipnis ultiqnem ut justus judex proedestinavjt.
cilur, quse sunf alliga.lioniset potentiae, quse condi- Ex prsescienlia igitur offeiision|s, praedesiinatioema-
tionis et j"ustitise,detnonstretuf. CreavilDeus coelum navit ultionis : sicul ex proescientia 'virtiilis, praede-
et lerram, solem et lunam, oiem et noctem; prsede- siinatio fieri solet remunerationis. Unde Apostoltis
sfinavit insuper ut ccelum seniper volvere.tur, terra ad Romanos: Qttos'prws.civit, hos et prmdestinant.
imraobiliscircumvolveniicoeloloco ceniri haberetpr; (Rom. vm, 29). . .-
sol etluna diei noclique praeessent; dies et nox cer- CAPUT IV. '— 5. Forlassis estqui dubitet ultio-
tis temporibus vicissim succedereni. Hse proedesiijia- nem offensionisa Deo esse, quia gravis est:etniaJa;
liones potentiae sunt et alligationis. Unuraquodque viriulis autem remuneralionem a Deo esse rnanifeste
enim eorum quae praediximus, sic alligalum eslsuo /uleatur, quia dulcis est et bona : cum Deus nullius
operi per praedestinalionem Dei,utabeo dimoyeri ; roali, sed toljus boni sit auclor. Huic dicendum est,
non possit. Creavil Deus homineni, et proedesiinavit quia tiltio offensionisetsi homini est mala, dum poe-
ut si obediens esset, ac a gusiu vetili pomi se absti- nam ingerit; apud Deunvest jusia , dum peccata pu-
neret, in vila permaneret; sin autem inobediens es- nit. Quod autero justuni est, bonum esl. Praedestina-
set, senteniiam moriis subirel. Haec praedesiinatio tio igiiur ultionis, quia jusia est, et bona. Unde fons
condiiiiuiisestet justitise. Non enim Deusante casnm et origo boni per Isaiani sic loquitur : Ego Dominus
liomiriissfc"eum per potentiahv alligationis praedesii- formans lucem et creatisJenebras; pacem faciens, et
navit nvoii, ut necessc esset eum mori; sed sub ea creatts malum (Isai. Lxy, 7). Quasi dicat : Ego Domi-
conditione , si peccaret. Quia igitur jieecavit homo, nus faciens pacear ex me, creaus maium ex te tibi.
jusium erat ut morcretur; si non peccaret, nullo vin- Pro peccalis enini tuis bellum tibi tribuo, quod me-
cujo praedestinaiionisdivinaeniorli alligaretur. _. reris : quod etsi apud me sit justura, ex lelamen libi
CAPUT 111. — 5. Moriis itaque praedestinatio fit malum; quia non ex me, sed exle peccasli; et
sub condilione fixa fuit iu Deo, propter casus huroani ,pro peccato poenam tibi creo, quseapud me est justa,
praescienliam: non tamen vim (aciens in honiine per tibi atilein mala. Htijusmodiergo malum creat Deus,
polentiam, ut duceret eum ad morlis senteiitiara, quod per se sibi sitjustum, ex-hominefil horaini ma-
Eigo prBedestiivatioliujusmodi non absoluie est causa lum. Una eademque resaliier atque aliter interhomi-
morlis, sedpeccalum causa prsedesiinationis et mor- ncs etiam accepta , bona est et mala : pt bellunv de
tis. Non eniro sic dicitur de hominis morte, ut de quo supra dixiraus, viclis est malum, vincentibus
coelivoiubUitate. lnlerroganti enim alicui, quarc C03r bonuro-Quapropter et mors, quae est uitio praevari-
Juni volvitur: respondemus, Quiii Deus pfoedesfina- calionis, et justa est et mala : justa quidem ex j"usto
vit. Hoeeresponsio absolula est, nec aljam qusefjt. judice , mala aiUemex misero peccatore. Hoecetiam
Si autem aliquis quoerit quare homo mbrilur : npn eademque mors quibusdam honvinibuse,st mala, qui-
absoiute respondere possurous, Quia Deus praedesti- busdanl autem bona : quia hos de ignominia ducit ad
liavit; non enim proedestinarel, nisi eam peccaturum gloriam , illos vero de gloria ad igriominianv. Jgnis
praesciret. Peccatum quippe in homine, ii) Deo inci- quoque lignis , slipulis, vestimentis est nociyus, cu-
tat zelum jusiitiae ; zelus vero jusliliae proedestin.aiio- pro autenv et argento et auro proficuus : quia hsec
neni; praedestinatioautera attrahit mortein. Et hujus excoquit et puriOra reddit, illa vero inflaromat et pe-
concaienationisinitium et finis in homine est. Quare nitus consumit. Cum havcita sint, non vereaniur di-
eninvJvomomorilur ? Quia Deus praedestinavit.Quare cere , mortem esse praedestinalam a Deo : quia etsi
Peus pracdesliaavit? Quia justus est, et juste lucit. nobis est roaja, a Deo lamen propter prajscientiam
1670 APPENDIClS PARS SECUNDA. 1680
praevaricationispraedestinata est justa. Unde et Psal- Deus non fecit. Caro tamen vixit post mortem animse,
mism : Quialureddit unicuiquejuxta opera tua (Psal. sed sub moriis exspectaiione. Mors ergo animse,pec-
LXI,13). Unde enim et bonisgloria perennis, el malis calum; mors carnis, dissolutio elementorum; .nors
mors ihfetix, nisi ab eo qui reddit unicuique secun- animaeel carnis, poenainfernalis. Sic et vita, alia est
dum opera sua ? Non tamen pure a Deo mors, sed fit carnis et animseanie peccalum, alia carnis post pec-
ex hominis prsevaricationeper justiliam Dei in homi- calum, alia animaeet carnis post dissolutionem ele-
nispcenam. Hocideo, quia sunl nonhulli qui diabo- mentoriim. Vita quidem omnis a Deo estjsicut et
ltmi sic ponunt mortis auctorem , quasi ullionis judi- mors farnis, quse esl dissolulio elemenlorum; et
cem. Auctor est quidem mortis per suggestioneni mors animseet carnis, qtiaeest ullio offensionis. Mor-
peccati , sed per potentiam relributionis nec auctor, tem aulem animae, quaeest cselerarum principium et
nec creator. Est et pcenarumcustos et exliibitor; nec causa, nunquam fecit Deus : quia scriptum esi, Qui
tamen ex propria potentia, sed ex concessione di- peccatumnon fecit (1 Petr. n, 22). Sed morlem animse
vina. non sic infelligas, ul mortem carnis. Moritur namque
CAPUT V. — 6. Sed iis quaeprsescripsimus qui- caro, solutionem sui patiendo : moritur autem anima
dam opponunt quod scriptum est, MortemDeus non non sic, sed vitam mutando.
fecit unquam (Sap. l, 15). Quibus non surda aure 7. Jam quse sint prsedestinationesalligationis, quae
prsetereundum est, quod alias scriplum est, Mors et condilionis; salis, ut reor, dictum est : sed earum
vitaaDeo est (Eccli. xi, 14). Nam opponenti, Mortem' quoeconditionis sunl, alise ad glpriam, alisead poe-
Deusnon fecilunquam, oppono, Morsel vila a Deo est. nam. Quos enim Deus suos fidei opere futuros csse
His quippe oppositionibus in liiteraiura nulla recon- prsenovit, hos pradesfinavit ad gloriam : quos absque
ciliatio est, in intelligentia nulla repugnanlia. Mors correctione diabolicse persuasioni mililaturos esse
eniin sicut et vita, non lantum dupliciter, sed eliam prsescivit, hos pro cerlo praedeslinavit ad poenam.
tripliciter intelligi potest. ln primo namque hohviiie Navis menlis nostrae, nisi exercitio bonsemediiaiionis
et animam et carnem Deuscreavil immortalem. Arite regalur, ventis vanarum cogitalionuroafflantibus, per
peccatum ergo vixit anima, vixit caro, non sub inte- diversa fluciuabit, et demum sub periculo demersio-
ritus limore, sed sub immortalitatis condilione. At nis conquatietur.
dum horao peccavit, aniraa obiit. Hoecest mors quam

DE LIBRO CUJUS INSCRIPTIO ERAT,

S. ATJEELHAUGCSTINI
HIPPONENSIS
EPISCOPI,
AD ARTICCLOS SIBI FALSO IMPOSITOS RESPONSIONES.
Iste liber, incipiens in lisecverba, Quidam chrislianoeac fraternm charitatis oblili, in tantum existimalionem
nostram quoquoinodottudent Iwdere, ut tuam te evertere nocendi cupidilalenon videanl, nomen Augustini in
veteribus aliquot manuscriplis codicibus praeferebal. Hinc errandi occasiodala primis Augustinianofum ope-
rum editoribus, Amerbachio et Erasmo, qui eum librum inter Augustini polemica opera contra Pelagianos,
ejusdem sancti Doctoris nomine proenotatum retulcrunt. Ipse omnino est liber Prosperi refellentis objcclio-
nes Viiicenlianas, qui suo loco in tertia parte hujus Appendicis exhibetur.

PARS SECUNDA,
CONTINENS

VARIA SCRIPTA ET MONUMENTA

AD PELAGIANORUMHISTORIAMPERTINENTIA;
Quonim comparatione polemicae in eosdem haereticos Augustini lucubrationes illustrantur.

GONADIUS, )NLiBROSCftlPTORUM Deum desideranti necessarias. Moralis siquidem in

ECCLES1ASTICORUM.
*
Pelagius Brito haeresiarches, antequam prode-
retur hsereticus , scripsit studiosis necessaria, libros
tres de flde Trinitatis, et pro acluali conversatione
Eulogiarum ex divinis Scripturis librum unum, capi-
tulorum indiciis in modum Cypriani marlyris praesi-
gnatum. Postquam vero hsereticus publicatus est,
scripsit haeresi suaefaventia.
ldem, ibidem.
Cceleslius antequam ad Pelagium concurreret,
imo adhuc adolescens, scripsit ad parentes suos de
monasterio epistolas in modum libellorum tres, omni
• in Gennadiieditis deerat, Brito.Exsiatin antiquissimo
Corbeieusiexemplari,sed geminataliltera< t, Britio.
eis dictio nihil ibi vilii postmodum proditi, sed totum
ad virtutis incitamentum tenuit.
INCIPIT COMMONITORIUM
ADVERSUS H^RESIMPELAGII ET COELESTII VELETIAM
SCRIPTA 1UL1AN1 AMARIO MERCATORESERVO CHR1STI.
1. Qusestio contra catliolicam fldem apud non-
nullos Syrorum, et praecipue in Cilicia a Theodoro
quondam episcopo oppidi Mansisteni (a) jamdudum
mota, nunc usque penes paucos eorum admodum
(a)Legendum,Mopsuesieni. Photiusin Biblioth.cod.177,
memorat quinque libros Theodori « contra asserentes
peccarehominemnatura, non voluntate :» re ipsa autem
scriptoscontra peccati originalisasserlores, Hieronymtim
etAugustinumaWquc cattiolieos.Namin adver^arJissuis
 1681 VARIASCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1683
roditur, nec ea palam profertur; sed ab ipsis qui de cjus commanipularibus placuere (a), etc.
ea fornicanlur', velut catholicis, inlra Ecclesias in-
terim relinelur : Progeniloresvidelicethumani generis EX LIBRO DEIUERESIBUS VULGATO PERSIRMONDUM SUB
AdamelEvam morlalesa Deo creatos, nec quemquam TITULO PRjEBESTlNATl.
poiterorumtuiprmvaricationeIransgressilmsisse,sedsibi 1. Oclogesimam el octavam l)acresim in Pelagio se
tanlum nocuisse,sequemandalireos apudDeum fecitse, invenisse Sedes apostolicasub papa sanclo lnnocenlio
atterum penitus nultum.
2. Hanc ineplam et non minus inimicam rectse docuil, diim Coelesiius Posse
Pelagii discipulus apud Car-
fidei quaestionem, sub sanctaerecordationis Anasta- thaginem doceret, hominessine peccato esse,
natura sibi sola httmana. Restitit ei quidam
sio RomanseEcclesise suramo Pontiflce (a) Ruflnus Paulinus sufficiente
quondam natione Syrus Romam primus invexit (b); diaconus, defensor et proeurator Ecclesiae
Mediolanensis: cuique in convento sacerdotum multa
et, ut erat argutus , se quidem ab ejus invidia mu- capitula objecit contra fidem catholicani; quse Coele-
niens, per se proferre non ausus, Pelagium gente stius damnare negle.vit,dicens, Non ad me perlinel de
Britannum monachum tunc decepit, eumque ad prse- his
diclam apprime imbuit atqiie instiluit impiam vanita- alienum. qum objkiiis, ubi meum nomen esl, et crimen
tem. Quique mox ausus in apostolum Paulum com- Tunc illi oblulerunt ei libros suos , ubi di-
mentarios condere, cum ad illum locum notissimum cebat, Ipsam: sibi hominis naturam ad perfeclionem
ad Romanos venisset Epistolse, ubi ita conlinetur, possesufficere hoc est, Tantam potest homo exercere
ut etiam sine peccalopossil esse si velil.Adam
Propterea sicut per unum hominem peccalum intravit justitiam,
in hunc mundum, et per peccalummors; et ita in om- morlalemesset
faclum, qui sive peccaret, sive non peccaret,
nes homines pertransiit (Rom. v, 12), etc., ibidem morilurus. Sic lex tnisit dd regnum, sicnl Evan-
« cos tantum reos > dicit, < atque obnoxiosilla prse- gelia. lnfanles in remissionempeccalorumbaplizandos
t varicatione teneri, qui hunc in proevaricandisDei esse ideo confitemur, propter regulamuniversalisEccte-
< mandatis voluerint imitari; non omnes qui ex ej'us sim. Nihil obfuisse generi hutnano peccalum Adm.
< sunt per successionum seriem semine generati. i Omnia hxc oppositionum genera ad damnandum
Coelestio.Sed illc dicebat, multa esse
Atque hinc latius de sequeniibus Jocis hujus Epislolae objiciebantur
in his quae leneret fldes ejus, et propler ipsa caetera
disputat; et pronunliat, < Nulliim hominum prorsus damnare
< per generationem lacsumfuisse, nec loediAdoepec- Afrorum non posse. Tunc ad relationem peneomniuni
< cati transgressione, sed imitatione.t inquit, < quia nem et episcoporum , papa Innocentius damnatio-
< prior ille in generehumano peccavit; et illumreum sive Pelagio et Coeleslio conscripsil. Hli autem,
< el obnoxium fieri, qui hunc propria volunlate, non sive antequam damnarentur ab universali Ecclesia,
< nascendo, sed pcccando fueril imitatus. > posieaquam damnati sunt, non cessaverunt scri-
5. Huic Pelagio adhacsit Coelestius, nobilis nalu bere , Posse hominem sine peccalo esse; et nihit
quidem , illius temporis auditorialis scbolaslicus (c), obfuisse Admn humano generi; et infantes non ideo
sed naturae vitio eunucbus malris utero edilus. Hic baptizandos,quia habere possinloriginale peccatum; et
a Pelagio praedicto institutus, sensuin istuiu impiis- naturam tam benefaclam a Deo, ut sibi sola sufficiatad
simum meracius imbibit, ac miiltos incredibili loqua- hoc2.utContra possitcarere peccalo.
hos suscepit sine scriplura quidani Con-
citatc ameniiae hujus suae participes et complices slantius tractalor. Post liunc autem, scripsit contra
fccit; aususque palam publiceque liis verborum sen- hos et
teiiliis ejusdem sensum passim disseminare per po- Auguslinus Hipponensis episcopus, et Hiero-
pulos : id est, Adam mortalemfaclum, qui sive pecca- nymus presbyter Beiblehemiies. Pelagiani lamen.seu
Coelestiani, catholicae plebi permixli sunl, qiiiaEc-
ret, sive non peccaret, fuisset morilurus. Quoniam clesiam alinm non habent: et ideo ubi eis evenerit,
peccatumAdw ipsum solum twsit, et non genus huma- communionem non renuunt. Dicunt enim unius
num. Quoniaminfantesqui nascunlur, in eostalu sunt, confessionis se esse in
in qno Adamfuilanle prmvaricationem.Quoniamneque conficitur : De bac parie, in qua Eucliarislia
per morlemAdmomne genus hominum moriatttr, quia nione discernimur. qumslioneenim, aiunt, non de commu-
nec per resurreclionemChrisli omne genus hominum Pro hoc austi, et a liostris , si
resttrgit. Quoniam infantes, etiamsi non baptizentur, deprehendantur, periculis subjacent, el asuis exse-
habeanl vitammlernam. Quse quinque capitula unam crationi habentur. suos.
Habent enim et presbyteros , et
impiissimamel nefandamsenlenliam generant. Adjecit episcopos 3. Ipse aulem Pelagius ita in Commentario suo ad
proeterea : Posse-esse hominemsine peccalo, et facile Romanos scribit, dum ageret illum locum quo ait
Dei mandata servare: quia el anle Christi adventum
Quoniamperunum hoininemin hunc mun-
fuerunt hominessitie peccato: et quoniam lex sk miltit Aposlolus,
dum peccatumintravit, et per peccalummors; el ila in
ad regnum cwlorum, sicut Evangelium.
i. Hsec alque hujusmodi eliam Juliano et cseteris omnes homines perlransiit, in quo omnes peccaverunt
(Rom. v, 12); tangens Coelestiumqui contra tradu-
1Garneriusex conjecturaemendat,cornicanlur. cem peccati primus scripsit, his verbis ait: Hi, in-
Tucodorusquinquehseccapitulaut errores reprehendit: quil, qui contra Iraducemveniunl, ila illam itnpugnare
I Hominesnalura,nonvoluntatepeccare; nalura, inquam, nitunlur : Si Adm peccatumeliam non peccantibttsob-
non ea qua condilusest Adam,sed ea quampostpeccatum fuil, ergo el Chrisli gratia eliamnon credenlibusprodesl.
adeptussit, quandoper praevaricationem atque peccatum, Addunt etiam hoc : Si baplismus tollit originale illud
malampro bona,mortalemquepro immortalicommutavit. peccatum, de duobusbaplizatis nali debent hoc carere.
II lnfantestametsi recens natos, peccati imtnunesnon peccato.Quomodoenim millunt ad poslerosquod ipsi in
esse, euin propter Adaepraevaricalionem nalurain peccatis se minimehabuerunt?Hoecsicut ab
ipso Pelagio sunt
constituta ad omnes ejus posteros peccatrix,ul ipsilo-
quuntur,natura propagetur.m SanclumBaptismasacrique scripla, posuiinus.
Corporiscontmunlonemin peccatorumremissionem,quin nem sinelioc iiaque quod>diclum est, < Posse
4. I)e homi-
etiam ipsis infantibusallata haecprsebere. IV Neminem peccaio esse, objeclum esl illis ila : Aut
praetereamortafiumessejustum.VKuptiaset concupiscen- potest, et adjutorium non quatril; aut non polest, ct
tiam,quibusgeuus humanum propagatur, perversae na- adjutorium A quocumque enim auxilium
in quaerii.
turaeopera esse asserunt; quamquidemper peccatum quaeritur, dicit se id quod vull facerc implere non
Adamdelapsusnaturse vitiomox malorumomQium examen
susceperit.» posse : alioquin irrisorie poscit, qui polest hoc solus,
creatus Romanae pro quo adjutorium postulat, adimplere. Verbi gra-
(o) Anastasius,innocentii prsecessor,.
Ecclesiaeepiscopusanno398: obiitanno 402. n. tia, decem pondocujuscumque rei si levare voluerim,
(b) Videsupra, librumde Peccatooriginali, 3, et hic et adjuiorium quseramridiculumvideorexhibere dum
infra ad excerptaex Hieronymo. posco. At vcro si ducenlas aut amplius velim levare
scholasticus,idemac forensis, ut intelli-
(c) Auditoriafis
gitur ex Augustino, lib. 2contraJulianum,n. 37, ct lib. 6,
n. 34, (o) scqiieuliarcpcriesinfra,ubide Jtiliano. \
1883 APPENDICISPARS SECUNDA. 1684
libras, quia id implere non possum, auxilium flagito, tem. Planum id est, inquit. Coelestianienim de cor-
et immensis precibus adjutorium quaaro, praecipuesi pore seo membris Christi, hoc est, de Ecclesia petu-
slalus vitav meae in hoc videtur pondere positus, ut lanter ista jactant : < Non Deum ipsum, id est
si pondus quod memoravi non Jevavero, ad vitam Spiritum sancuim, fidem ipsis, omniaque ad vitam,
pervenirenon possim. pielalera et salutem necessaria privatim dislribuere
5. De duobus autem baptizatis naluro nihil habere unicuique, prout velit, sed constitutam bominis hatu-
de fide parentum, hsee nos ratio docet; quoniam hi ram, > quseper transgressionemet pcccatum bealilu-
qui baptizali sunt duas habenl nalivitales, unam qua dine excidit, atque a Deo separala nvorli tradila est,
eos generavit caro, aliam qua eos generavit Spiritus < pro merilo voluntaiis riniuscnjusque Spiritum san-
sanctus : et ex his duabus generationibus naii, duas ctum et advocare et repellere. > Ncstoriani vero de
generationesadposterosmiltunt; unam de carne, con- ipso etiam corpofis capite Christo eadem senlire et
jtigii ministerio, aliam de spirilu, Baplismale conse-• affirmare audent. Asserunt enim, quandoquidem no-
crando. Hic ergo qui de baptizatis natus est, inter straB Cbristiis naturse^sit paniceps faclus, et Deus
rogo de qua re natus est : de carne, id est, de prima omnes bomines Similiier salvps tieri velit, unum-
generatiqne, an de spiritu, id est, de secunda genera- quemqi)e etian) per arbitrii sui libertatem proprium
tione. Si de spirilu nalus est, baptizari non debet. peccalum corrigere, et Deo dighunl se facere. Qua-
Quare? Qttia Spiritus sancfuseum fecitnasci, non li- propter non ipsunvVerbumesse ex Maria editum,-sed
cido conjugii. Sin autenv de conjugio carnali, id est, qui ex ea genitus est, ob naturalis voluntatis dignita-
de masculo et fenvina,restal ul unde sunt regenerali tem Verbum babere concomitans, el sola cunvYefbo
de Chrislo et Ecclesia, suaro iterum regenerent pro- commnnicareflliatiohis.digniiateet appellaiione.
lem. De primo enim est Adanvquod nascinvur; de se- 2. Porro bocc quidem Pelagiana seu Coelestiana
:
cundo aulem Adam quod ilerum recreamur dicente haeresis, in Oriente vigUit, sed in Occidenle quoque
sancto Apostolo, Factus csl primus homo Adam in propagala est, et Cartbagine in Africa ab Aurelio at-
mtimamviventem, novissimusAdcttnin spiritum vivifi- que Auguslino deprehensa et convicta variisque pu-
canlem. Sed non prius quod spiritualecst, sedquod ani- blice coriciliisdaronala. Qui vero sic sentirent, ejecti
male est; deinde, quod spirituale est. Prinms homode lanquam hseretici extra Ecclesiam , lemporibus epi-
ierra, terrenus; secundushomo de coelo,cmlestis.Ergo scoporum Theophili Alexandrise, et Innocentii urbis
sicul potiavimusimagineinlerreni, id est, sicut creavi- Ronvae,tam a Romanis, quam Africanis, caeterisque
nius Ulioscarnaliter, poiiemus el imaginemcmlestis,id OccidentisepiscOpis.
est, quos creavimus carnaliter, spiritualiter re- 3. Ipse quiderii Pelagius in Paloeslinasynodo, cui
creemus, aut ipsi qui carnaliter creati sumus nutu episcopi quaiuordecim aderant, absolutus fuii, cum
Crealoris, iterum ejus gralia spirilualiter recreemnr. alia quidem ol)jectorumcapitum, ut slulta, omnino
Hoc auletn dico, dixit Apostolus, quia caro et saitguis, abnegasset atqtie daronasset; alia vero a se quidem
id esi, prima tanlum generatione homines nali, nisi dicla confessus esset, non eo lamen sensu, quo accu-
graliam divinam meruerini adipisci, regnumDei inve- satores illa inlerpretarenlur, al proul cum Ecclesia
rtire non possunt, nequecorruptio incorruptionetnpos- catholica concordarenl. Accusatores erant Neporus et
sidebil (1 Cor. xv, 45-50). Lazarus, Gallicani episcopi, qui quoeslionide illo Iia-
TIMOTIIEUS bitse non interfuere, ob alterius eorum invaletudinem
veniam precati, ne se sisterent. Sic in iis quaoad Au-
PRESBVTER CONSTANTINOPOLITANUS , 1N OPUSCULO DE relium
RECEPTIONE H.-ERETICORUM (a). Carthaginis episcopum scripsit Augustinus,
De Pelagio el Cwleslio. prodil (De Gesiis Pelagii, n. 2).
4. Post sancti Auguslini mortem coeperuntquidam
Isti idem seiisernnt cum Nestorio vani sensus viro: in clero impium illud dogma asserere, maie eliam lo-
quandoquidem et in synodo Ephesina plura de ipsis qui de Angustino, alque adeo conviciis incessere,
mala prolulerunl, quasi vellel impius Nestorius Pela- tanquamarbilrii Iibertalem ablalam docuisset. Verum
gii et Coelestiidogmn renovare. Fcriur de illis, quod CoeJeslinusPonlifex Romanus de sancto viro, et
temporibus Theophili episcopi Alexandrini (b) Inno- contra eos qui hanc liseresimexsuscitarent, ejus re-
centiique Romani insurrexerint in Ecclesiam , quod gionis episcopis scribens, errorem iiuper revocatum
prscdicli anlistites multa certamina adversus eos sus- coliibuit. Cum temporvsdeiride progressu, sectie hu-
ceperinl, quodque scripto fuerinlcondemnali. Porro jus horaines per baeresis suooabjuralionem Ecclesise
hi duo haeretici, Pelagius et Ccelestius, quemndmo- resiiluti essent, iterutn malum ab illis renovalum
dum aiunt, nec episcopi, nec clerici, nec oninino ex fuit. At Seplimus l episcopus pestis renascentis cur-
ordine sacro fuerunt; al velut monachi vagabanlnr, siim repressit, dalis ad Leonem, Romseturii Sedem
coiispiranles adversus veritatem : sed el dogmata le- aposlolicam tenentem, litteris : qui Leo fervenli zelo
nebant impioruni Manicbaeorum(c). contra impiosdepugnavit. Posl non diu rursum veluli
PHOTIUS, IN BIBLIOTH. COD.54. existere aiqne renasci e mala radice impudentercum
Romoeetianvquidanvpro haeresilibere lo-
I. Lectus est liber conira Pclagiananvet Ccelestia- coepisset,
culi sunt: Prosper homo sane divinus libris ad-
nam hoeresim, cujiis hsec inscriptio : < Excmplar versus eos quos in edilis facile dissipavit; Leone,
actorum ab Occidentis episcopis adversus Nesloriuna qnem diximus,vulgus eliam tum Romanam Sedem occu-
dogmala. » Hic refert eamdem esse Nestoriananiel
Cesleslianam hseresiin : lcstemque laudat Cyrillimi panle. - 5. Hceceademhseresisanathemate iierum damnaia
Alexandrinum episcopum Tlieodosio imperatori quod est in sacra
Nestbriana et Coelestianahaeresis eadem sit scriben- AlcxandrinusEphesina synodo. Damnavit el Joannes
episcopus in apologiaad GelasiumRo-
matium episcopum, non solum Pefagianam baeresiiii,
(a) Ex Joannis BaplistaeCotelerii editione, in Eccles. elinin Pelagium ipsum, attjue Cceleslium,una
Graec.monuni.tomotertio, qui eumdemTimolheumaute veruin cum sectator deprehensus
Monothelitican) hseresim,quia eamsileatioprseleril,vixisse est Juliano, qui ipsorum
arbitratur. (a).
(b)verhis, si diceret, Theodoli/Mioclteni.Quiare ipsa PROSPER, IN LIBRO DE1NGRATIS.
Theodolus, tesle Mercatorein commonitoriosujier Coele-
slii noniine, synodum Anliochiasin causapelagii habuit I. Dogmaquodantiquisatiatumfelledraconis,
circiter annum 420; postque eam Pelagius,detecta ejus Pesl.iferovomuitcolubersermoneBritannus:
liaeresi,ab iilis parlibus ejeelus est. At vero Tkeophili Haeprimoshominescretosditioneferebat,
Alexandrinitempore ignotaerat Pelagianaliaeresis,quse L;tseu proeseriplum mandatumtransgrederentur, ,
eircilerinitiumaniri412, quo ille obiit, e ialebris erum-
pcre co?pitCarlliagine.Ccrrigeudusetiam Pliotius,Tinio- 1 liegiuscodex,seinpeimos.
thei erroremsccutusinfra,in Ribiioth.cod. Si. (a) Photiicodcx alius de pelagianisexhibeturinifa ad
(c) videlibrumde Gcstisrelagii.n. C2, syuod,cartliag.au. 418,
1686 VARIASCRIPTAAD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA.
Siveinculpati servatalege manerent,
itortemistamprorsus,qua carnemvita relinquit,
non
oppeterent:quae peccatoparta, ipso sed
. inslituenteDeocomesessetflxacreatis.
Progenitosigitur nuUumtraxissereatum illo
be patribus: nequedissimilesnttncnaseier
ortu primorum,qui libertatemaleusi
non
Peccarunt,formanocui, semine,proli.
Posseauteminsontesomnesvirtulisin arce
vitam agere, et mentiingenitumservare decorem:
Arbitrioquoniamsubsislatrecla volenlis
Naturalis honos,Iexqueinsitacordibusintus
Hocmoneat,quodscripta foris.Cutgraliachristi
Addita,perfugiumlapsisgeneraliter in se
Condiderit,sacrosi vellentfontenovari:
Dtsponteattractumveniasolventerealum
Sponte snain vires propriasnaturarediret:
Quoqueper errores esset spoliatavigore
Huncservaresemelpossetpurgatareceplum.
Tamdivesverohoc donum Bantismalis esse,
Ettammultahominiconferrifcederein isto,
Dtparviseliam,vilioquecarentibusomni
congruat,ul quisunt genilibene, sinl meliores,
Naturaeque bonumadjecloifluslreturhonore.
Kullumautemexcunctisexsortemmunerishujus
JudiciogenitumesseDei: sed quemquemereri
Libertatesua,ut capiatpromissavocantis.
Quaesintaversisindebita,debitarectis.
H.Taliacumdemenslate difliinderelerror,
commentisque rudes traheretlethalibusaures,
„ AdfiritexhortanteDeoprovisaper orbem
SBnctorum pia cura patrum,nondisparemofu
Conficiens dirosjaculiscoelestibusbostes.
HisdemnatnquesimuldecretisSpiritusunus
Intonuit.Pestemsubeuntemprimarecidit
sedes RomaPetri: quaepastoralishonoris
Factacapulmundo,quidquidnon possidelarmis
Refligione tenet. KonsegniorindeOrientis
Reclorum cura emicuit: captumquenefandi
Dogmatisauctoremconstrinxillege benigna
Convmentum damnaresuum, nisicorporeChrisli
Abjungi,et sanclomalletgrege dissociari.
Lenequidemhoc,nimiumquemalostolcrasse videlur
Judicium: sedsanctafidesexaminein ilfo
Vicitoborturamdirode semineproleni.
Prospectum namqueest, divinoet munerecautum,
Dtlicet instantemdeclinansbestiapceaam,
Perfidiseseeumsensustenuisseteosdem,
Ipsatamenpropriumgermendamaandonecaret,
Oremalamexstingttenssobolem, quamprolulitore.
TuncetiaxnBelhleipraeclarinominisUospes,
Hebraeosimulet graio,lalioquevenustus
Eloquio,morumexemplum,mundiavie magister
Hieronymus libris valdeexcellentibusbostem
Dissecuit:noseiquededil, quo turbineveram
Vellentexortaelueeniobscuraretenebrae.
Quidloquaret curam,magnaquamgessitinurbe
Consiantinopoli doclobonusore sacerdos
Atticus,antiqualegaloshaereticorum
Coafutando ftde-;de qua tuneimpiacorda
Quamvis se obductategerent velamincforma
Judiciiet tacitaetnlerauttormenlarepulsav?
Praetereoquanlofueritbene motatumullu
ClaraEphesos,nonpassasuis consisleretectis
vasa ira, et morbiflatus,et seminamortis.
QuaquefidetellusetiamTrinacriafervens
Agmenvipereumpropriisexegerit oris.
Tu causantficleiflagranlius,Atrica, nostrae
Exsequeris;lecumquesuumjungenlevigorem
Jttrisaposlolicisolio,feraviscerabelli
conflcis,et Iatoproslernislimitevictos.
Conveneretuide cunclistirbibusalmi
Ponlifices;geminoquesentimcefeberiimacootu,
DecernisquodRomaprobet,quodregnasequanlur.
Necsolaest illicsynodoruniexserla potesias,
Ceuquosnon possentrationeevincerenostri,
vi premerent:discussseartes, virusqueretectumest
Hserelici sensus; nullumqueomninoreliclum,
Doclafidesquodnondissolveretargumentum.
Condilasiint, elscrii ta manent,quaede cataractis . versos, qui bsecper populos disseminarent, misisset:
/EXevaifoatisfluxereundantemeatu,
Elter cenlenisproeerumsunteditalinguis:
Sicmoderanle suam legembonitatesevera,
Dtqui damnatovellentde errore reverti,
Acciperent pacem,pulsisqui pravalenerent.
Analiumin finempossetprocederesanclum
Concilium, cutdux Aurelius,ingenittmque
Augustinus erat? quemcbrisligratiacornu
1686
Dberiorerigans,nostrolumendedit aevo,
Accensumvero de lumine.Kamcibusilli,
El vita, et requies,Deusest; omnisquevoluptas
Dnusamorchristi est, unusCnrisliest honorilli:
Et dumnullasibi tribuitbona,fitDeusilli
Omnia,el in sancioregnatsapientiatemplo.
III.lsliusergo inter cunclos,quide grege sancto
insanaspepufereferas,induslriamajor,
Majusopus,totumpraeslantius imbuitorbem.
Namquocumquegradumconvertitcalfidushostis,
Quaquepcr ambagesanceis iter egit opertas,
Hujusaboccursuest praeventus, milleviarum
Insidiisaditumnonreperientibusullum.
Cumqueforisrabies avidorumexclusaIuporum
Frenderet,inqueomnesmendaciaverteret arles,
Nementesullarumoviumcorrumjiereposset,
Neudubiaobliquislurbarelcorda querelis,
Isliusore veri fecilDetts: istiusore
Fluininalibrormnmundumelfluxereper omuem,
Quaemileshumi'.ssquebiburit, campisqueanimorum
Certantvitalis doctrinaeimmittererivos.
EX EODEM PROSPERO, EPITAPH)UM n/ERESIS PELAGIAN^
ET NESTORIAN/E.
Nestoriana luessuccessiPelagianaa,
Qusetamenest ulero praegeneratameo.
Infelixmisersegenitrixet filianatae,
Prodiviex ipsoger-minequodpeperi.
Nam fundarearcemmerilispriororsa superbis,
Decapitcad corpusducere opusvolui.
Sed meadumprolesin summaarmalurabimis,'
Congruabellanditemporanonbabui.
Et consangttineae post tristiavulncrafraudis
Aspera conserui prseliafine pari.
Metamenuna deditvictamsenlentialelho,
illa volensiterumsurgere, biscecidit.
Mecumoritur,.mecummorilur, mecttmquesepulcrum
Intrat,et infernicarcerisimasubil:
Qtionospraecipites insanasuperbiamersit,
Exuiasdonis, et tumidasmeritis.
Namchrislum pietateoperumet mercede, volentes
Esse in
Deum, capiiisfoederenonsttttimus:
Sperantesqneanimi de liberlatecoronam,
Perdidimus quamdat ^ratiajustitiam.
Quiqueigilurgeminaeniiserarisbustaruinoe,
Ne nostroexilioconsociarecave.
Namsi, quaeDominidatamunerasero falemur,
Haechominicredisdebita,noster eris.
COMMON1TOR1UJI ALIUD
MERCATORIS CONTRA PELAGIANOS.
ExemplumCommonitorii,quod super nomine Ccclcslii
grsecosermonea Mercatoredatumest, nonsolumEccle-
sioeConslantinopolitanae, sed etiamplurimisreligiosissi-
misviris; oblatum quoque piissimopriucipiTbeodosio
semperAugusto;idipsumex gra»coin lalinumtransla-
tum per eumdemJlariumMercalorem Cliristiscrvum,in
consulatuFlorentiiet Dionysiivv.cc, perquodcommo-
nitoriumcognilofunestissimo errore, imperialipraecepto
tamJulianus defensoret sequaxejus cum caelerissociis
el parlicipibussuis, quam poslea idem Coelesliusde
Constantinopolitana urbe delrusi, in synodo quoque
Ephesiensiducentorumseptuaginiaquinque episcopo-
rum sententiaposlmodum m prsesentidamnatisunt.
1. Coelesliusquidameunuchus malris utero editus,
anle viginti plus minus annos (a) discipulus et audi*
tor Pelagii egressus ex urbe Romana , Cnrlliagineni
Africaelotius metropolim venit, ibique de infra scri-
piis capitulis apud Aurelium episcopum memoratse
urbis per lihelluma quodam Paulino diacono sanctae
memorioeAmbrosiiMediolanensisepiscopi est accu-1
satus, sicut gestorum confecliose habet, quibus idem;
libellus inserlus est (quorum gestorum exemplariaj
habemus in manibus), tanquam hsecnon solum ipsej
doceret, sed et per provincias conspirantes sibi di-*
id est, < Adam mortalem factum, qui sive peccaret,
sive non peccaret, moriturus fuisset. > Quoniam
t peccatum Adae ipsum solum Jaesit,et non genus
annumChristi4,10: quandoquidem da-
(a) Idest, circiter in consulatuFlorentiiet
tum praenotalurcommonitorium
Dionysii,qui inciditin annum 4-29.
1687 APPENDICISPARS SECUNDA. 5fj88
hiiiiiaiiiim. > Quoniam t parvuli qui nascuntur, ineo commentarios condere (a), et his ederc de quorum
«talu sunt, in quo Adam fuit aute praevaricalionem. > amicitia praesumebat. Explanare autem se pulavit
Quoniam < neque per mortem vcl procvaricationem singula Apostoli verba vel sensus. In Epistola igitur
Adaeomne genus lioininum moriaiur, neque per re- quae est ad Romanos, cum ad illa loca venisset, ubi
surre.ctionetn Christi omne horninum genus resur- Vas electionisita loquitur, Propterea sicul per unum
gat. > Quoniam < lex sic millit ad regnum coelorum horninemin huncmundumpeccatumintravit, el per pec-
quomodo et Evangelium. > Quoniani < et ante adven- catumtnors; el ita in omneshominesmors pertransiit;
tum Domini fuerunt iiomines impeccabiles, id est, hactenus credidit exponendum: quem Jibrum ejus ha-
sine pcccaio. > De quibus omnibus capitnlis supra bemus, et proferimus ad eonvincendum inimicum
scriptis septem paribus synodalium gesiorum pntres ejus errorem. Ita ergoidemait: < Per unttmhominem
et episcopi regionis illiusrestilerunt Coelcstio(a), et peccatum intravit in mundumet per peccalummors;
jusserunt ut eadem condemnaret, quia esscnt Juere- Exemplo, > inquit, < seu imagine usus est: quia sicut
tici sensus. Sed Coelestiusnullo modo acquiescens, , cum non esset peccatum , per Adam subintravit; sir
quinimo resislens actis iisdem quibus frequenler au- et cura non remansisset justitia apud aiiquem, vita ''•'
ditus est, ecclesiastica commnnione privatus est. per Chrislum reparala est. Et in ontneshominesmors
2. A qua senlenlia ad Roroani episcopi examen pertransiit: Cura sic, > inquit, < qui peccant, similiter
credidil appellandum. Qua mox idcm ipse appella- et moriuntur. Neque' enim aut in Abraham aut lsaac
tione neglecta, Ephesum Asiselirbem contendit, ibi- ant Jacob mors pertransiit, de quibus Dominus ait,
que aiisiis est per obreptionem locum presbyterii pe- Hi omnesvivunti(Luc. xx, 38).< Hic aulem, > inquit,
lerc. Inde posl aliquanlos annos, sub sancise memo- < proplerea dicit oranes mortuos, quoniam multitu-
riav Anico episcopo, urbem ConstanliiiopolUanam dine peccatofum non excipiuntur pauci justi : sicut
petiit; ubi in similibus detectus inagno studio sancli et ibi, > inquit, <Non esl qui faciat bonilatem,non esl
lllius viri.ex pricdicta alma urbe detrusus est, lilteris usque ad unum » (Psal. LII, 2, 4); et iterum illud, >
super ejus nomiiie el in Asiam et Thessalonicam et inquit, Omnis homo mendax (Psal. cxv , H). Aut
Cartliagiiicm ad episcopos missis, qiiarum exemplaria cerle in illos omnes perlransiil, > inquit, < qui hu-
habentes proferre sinnus paraii. mano ritu , non coelesli sunt conversaii. Et posl
5. Pravdictus lamen Coelestius eliam hinc ejeclus, pauca : Sed regnavitmors ab Adamusqtiead Moysen,
ad urbem Roinanam sub sanctie memoriauZosimo eliam in eos qui non peccaveruntin simililudinemprmva-
episcopo lota festinatione perrexit : ubi actis, quo- ricationis Adw: Sive cuin non esset, > inquil, < qui
rtim exemplnria habe.mus, inlerrogalus, cum ab illo inter justum et injustum discernerel, putabat mors
cognilore aliquatenus terreretui', crebris rcsponsioui- se omnium dominari; sive in eos qui mandalum tan-
buset prosecniionibus suis spein praeseminavit, con- quam Adam praevaricatisunt, lioc est, de filiis Noe,
demnare se illa capitula, de quibus apud Caribaginem quibus proeceptum est ut animam in sanguine non
fuerat accusalus, promitlens. ld enim el instantius manducarent, et de flliis Abraham, quibus circum-
jubebalur, ab eoque velienientius ut id facerct exspc- cisio mnndata est: sed et in eos qui prseler manda-
clabaliir, atque ob hoc ipsum nnnnulla illius sancli lum lcgem contempserant naluralem. Qui est forma
sacerdolis hnmaniiate diginis cst hnbiiiis ; el sic epi- futuri: Quoniam, > inquit, c sicut Adam prseler co-
stolam qunmdam beiiigniialisplenam ad Afros cjiisco- itum a Deo formatus est, sic et Christus ex virgino
pos meruit; qua ille abusus cst, vel adhuc abulitur fabricanle Spirilu sanclo processit : sive , sicut qui-
ad miillnriiin ignoraiitiuiii deeeplioncm. dain dicnnt, forma a conlrario, hoc est, ut sicul caput
4. Ehiscopis vero ex.Africa rescribeiiiibus, onv- ille peccali, sic iste capul juslitise est. Sed non sicut
nemi|iie cansam qu:e apud eos fncla luerat expo- delklum, ila el donum : Ne in forina, > inquit, < oequa-
nenlibus, missis etiam geslis exindc, qu.c fnerant lilas putaretur. Si enim in unius prwvaricalionemutti
tunc cum iilo vel de illo confecia (b); vocaius ad moriui sunt, mullo magis donum el gratia Dei per
audieutiani pleniorem , ul quic promiseral fesiina- unum hominem Chrislum in mullos abundavit (Rom.
ret implere,' id eu, ut damnalis procdictiscapitulis, v, 12-IS) : Plus valuit, inquit Aposlolus, gratia in
sentenlia Alrnrmn poutificum , qua fucrat commu- vivificando,quam peccatum in occidendo; quia Adam
nionc privalus, absolverelur, nmi soluni non adfuit, se solum et suos posteros interfecit, Chrislus vero ct
sed etiam ex ineinoiata Roniann urbe proliigit : at- eos qui tunc erant in corpore, et eos qui postea fu-
que ob lioca beal.e ineinori:<'pricdicto Zosimo epi- luri erant liberavit. >
scopo scriplis amplissimis vel loiigissimis perdamna- 6'. < Hic sollicituscatholicus lector nolet quid dicat,
tus est, in quibus et iosa capitula de quilms accusa- Adam non sibi soli, sed el posteris suis nocuisse. >
tus fueralcouliiieiilur,ct oinnis causa tnriide Coeleslio Tene superiorem definiiionem ejus. Posteros enim
supra scriplo, quam de Pelagio magisiro ejus pra- bic dicit, non omnes omiiino et ubique lolos homines
viore , videiur esse narrata; quorimi scripiorum et hesos illius peccato; sed illos tanlum qui per imita-
nos hic habemus exemplaria, et ad Orientales Eccle- lionem similiter suis peccatis et propriis facti sunl
sias j^Egypti dicecesim , ct Constantinoporim , et rei prsevaricationis,sicut Adam; qui sine dubio ii ipsi
Thessalonicam , et Jerosolyniam, similia cadeinque pronepoles ejus et posleri esse inveniunlur.
scripla ad episcopos transmissa esse suggerimus. 7. < Ili autera, > inquil, < qui contra traduceni
5. Ut aulem et Pelagius cum isto pariler damnare- peccali sentiunt, aliter l cos qui defendunt traduceii"
tur, istud in causa esi. Ausus est niemoratus ante impugnare conantur. Si peccalum, > inquiunt, < Adoe
vasiationem urbis Romoe (c) in apostolum Paulum eliam non peccantibus nocuil; crgo et Cbrisii justitia
hon credenlibus prodest: quoniam simililer, imo pltis
dicit Aposlolusper unum liberari, quam per unum
(a) tstelocusmendosuscreditusest, atqueaviriseruditis, perierunt. Deinde dicunt, > iuquit, < Si Raptis-
quiMercalorisCommonitorium priniivulgarunt,varie editus. ante
Velerumlibrorumleclionem,quiahic inter se consentiunt, inus muiidat anliquum illud velernosumque pecca-
reddiditclarissimusBaluzius.Kihil,opinamur,voluitaliud tnra, qui de duobus baplizalis nali fuerint, debent
Mercalof,nisiut intelligefemus,de septemcapitulisCnele- hoc carere peccato : noii enim potuerunt ad posteros
stii aliafuisse conlra.ipsumpari numero coadita: sicuti iransmiltere, quod ipsi minimehabuerunt. In hoc ad-
factumyidebiscontra Pelagium,in ea scriplionequamhic dunt, > inquit, < Quoniam si anima non est ex tra-
post biospofitanamsyaodum suhjieimus.Certe capilula duce, sicut nec est, sed sola caro habet traducem
Coelestiiseptemin alteroCommonitorio Mercatorisreferun-
tursupra,col.l681,n.3.Exiis unumhicomissuma Ubrariis, peccati,ul sola et poenam meretur (b). Injustum est
hodie nata anima non ex massa Adoe, tam
sciUcet,« Quoniamtnfantes,eliamsinon baplizentur,ha- enim,
bent vitamseternam.»
(b) vide LibrumsectntdiimcontraDuasEpislolasPelagia- 1 Garnerius,acriler.
noriiin)n, 5. (a) vide librum tertium de PeccatorumMeritis, n. 1
(b) vastationeinDrhiscam indical,quoeab AlaricoGotho- sqq. et libvumde Peccntooriginali, n. 34.
rum rege lactaest arrnochristi 410. (a) \'ide Augustiuiepislohun190,ad Optalum,u. 22,
1689 VARIASCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1690
antiquum peccatum portet alienum : quia nec ratio- curoentnm habemus in manibus.
nabiieest, ut Deus, qui propria peccata dimittit, 12. In ipsa antem accusatione capilulorum, quse
unum imputet alienum. > eidem tunc Pelagio objecta sunt", eliam hoc contine-
8. Et iterum in alio sermone suo idem Pelagius, balur, ciim aliis exsecrandis quae Ccelestius tanquam
f Si peccator, > inqtiit, < genuit peccatorem, ut par- ejus discipulus sentiebat; id est, < lnfantes, etiamsi
vulo ejus peccatnm originale in Bapiismi acceptione non baptizenlur, babere vitam aeternam. > IUud quo-
solvatur; justus crgo justum gignere debuit. Si pa- que quod superius posiium est capitulum senliri a
renles, > inquit, < post conversionem propria peccala Ccelestio,et esse consentaneum magistri sui doclrinse
non laedunt, mullo magis liliis eorum per cos nocere memoravimus, id esl, < Legemsic miltere ad regnum
non potuerunt. Si priorem honiinem conligit causam ccelorum sicul Evangelium, > Pelagius quibusdam
morlis fecisse, ergo per Chrisli advenltim mori jam scriptis suis aperle confirmat atque pronuntiat. De-
non oportebat. Si per peccalum Adsemors orta esset, nique libellus esl ejus, quem habemus in roanibus ad
nunquara post remissionem peccatorum, quam nobis quamdam Livaniam l viduam sermonem continens
liberator donavit,-moreremur. Plus ergo valuit pec- exhortatorium, in guo ita habetur: < Simplicilalem, >
catum Adseomnes omnino homines occidendo, quain inquit, < sequi Christi famulam decet; non hanc quac
Christi gratia in salvando, quaenon omnibus, sed lan- stultitia magis est qnam simplicitas, sed illam dequa
tum credentibus profuit. Neque enim omnes qui na- Scripturadicil, Bcnedktaanimaomnissimplex > (Prov.
scuntur ex Adam, 'Aetiam renascuntur in Christo : > xi, 25,sec. LXX): < dicente alibi Scriplura,Maledictut
et reliqua. omnishomoquinonpermanelin omnibusqttwscripla sunl
9. Quseomnia supra scripta capitula, ut jam su- iti libro legis, ul facialea > (Deut. xxvn, 26). < Hinc, >
perius dictum est, continet illa beatse memoriae epi- inquit, < oslendilur hanc esse simplicilatem veram ,
scopi Zosimiepistola, quoeTractoria dicitur, qua Coe- quae Dei mandata non insensnlasecuritale conteronit;
lestius Pelagiusque damnati suiil; qtise et Constanti- sed eam quaelegis proeccplasapienti timorc cnstodit.
nopolim, et per tolum orbem missa subscriplionibus Dicendocnini maledictnmeum esse, qui non peritia-
sanctorum Palrum est roborala : cui JuJianus el reli- net in his qu-.escripta sunl, a contrario benedictumesse
qui compiices ejus subscribere delreclanles, consen- non vull qui non omnia proecepia servaverit; et si
taneosque se nolentes iisdem patribus facere, non so- omnis simplex bencdiclns est, ergo simplex ille est
lum imperialibuslegibus, sedet sacerdotalibtis statutis qui omnia praecepialegis iropleveril. >
depositi atque exauctorati, ex omni Italia delurbati 13. Asserere liunc illud , quod loties jam superius
sunt; ex quibus plurimi resipiscenles, et a praediclo diclum est, <Ad regnum ccelorumlibros Moysisicut
errorecorrecti, regressi sunt supplices ad Sedem apo- Evangelium mittere, > nullus Catholicorum, qui hoc
slolicam, et suscepli suas Ecclesias receperunt. capitulum legerii, dubilat, ncc inteliigendo difficulta-
10. Proedictisane Coelestiuset Pelagius non tunc lem aliquam poterit suslinere. Et quia indiscrete Ie-
primo a sanctae memorise Zosimo videntur esse da- gem in eodem impiissimocapitulo nominavit, si Mo-
mnali, sed ab cjusdecessore sanctse recordationis In- saicam, cujus lesiimonium maledicli posuit, aperle
noccntio, a quo et Julianus fueral ordinatus, quique nos in Judaismum attrahere tentat. Quod si ad le-
post illorum damnalionetn usque ad prsedicti lnno- gendum se per fallaciam, legis nomine Evangelium
ceniii episcopi excessum e vita in ejus communione sedixerit nominasse, in eo quidem quod legem Evan-
permanens et perseverans in sincera senlenlia, ct gelium appellat, non errat;* sed in eo est impius, in
communicans damnalori prsedictorum, ipse quoque quo sub simili el ocquali nos malediclo qui sub
sine dubio Pelagium Coelestiumquedamnavit; et quid Evangelio sumus conslituere non pertimescit, exoe-
nunc desiderat, aut de quo queritur ignoramus. quans legi circumcisionis el omni Judaismo evange-
11. Ut autem a sanctse recordationis Innocenlio licam graiiam. Unde eiiam discipulus ejtis Ccelestius
damnarentur, talis exstitit causa. Post Romanaeurbis aperie ausus est pronuntiare, < Legem sic mittere ad
vastationem in Palseslina degebal Pelagius. Inventi regna coelorum sicuf Evangelium. > Manifeslum est
sunt a quibusdamstudiosis episcopis (a) libri cjus, in enira, secundum Pelagium,quia si snb eodem vel si-
quibus multa et varia adversus fidem caiholicam con- mili adhuc sumus vinculo, etiam sub Evangelii tem-
scripta esse videnlur. Hi cum litteris in AfricamPa- pore, ut si quid lanquam homines erraverimus, aut
tribus et episcopis missi sunt; ubi tribus conciliis unum de procceplisEvangelii non impleverimus, esse
congregatis(b), meroorati lecti sunl libri. Exinde re- nbs maledictos. Quod si itn esl, quod absit, lamcn ut
lalionibus Romam missis, ipsis quoquc libris pariter ille vult sit diclum, exoequatum est lcgi veieri Evan-
destinatis, apostolica sententia rescribentis ad pne- gelium : et ubi crit dictum Pauli apostoli, Chrisiusnot
dicla concilia emanavit, quse eosdem ipsos, toele- redemil de maledkto legis, faclus pro nobis maledktum
stium Pelagiumque ecclesiaslica communione priva- (Gcdat. ni, 13); quia scripium est, Maledictusomnis
vit: quorum scriptorum exeroplaria habemus in ma- homoqui non permanetin omnibusquw scripta sunl in
nibus. Adhuc etiam Jerosolymis constitutus Pelagius libro legis, ut facial ea? Quin etiam subdescendens
accusatus fuit apud synodura (c). Et primo quidem hunc ipsum sensum iatitis in eodem sermone libelli
tergiversando, ambiguis quibusdam se professionibus hujus cxsequitur, et lalius eum commendat. Post
legens, et prosequens dubia vel respondens, illam mulla enim ibi ail: < Odisse, maledicere, et invidere,
lunc videtur episcoporum audientiam delusisse. Sed menliri, detrahere, et detrahentibus credere, leve aut
postmodum evidenter deprehensus, insistentibus ac- nullum puiatur esse peccatum : sed hi qui hoc putant
cusatoribus a posleriore synodo, cui sanctacmemoriac obliti sunt, quoniam et levis prsecepli obnoxios ge-
Theodolus Antiochise prseseditepiscopus (d), atque hennaelegimus esse mancipandos. Dixisse enim, > in-
detectus, a sanctis quoque ac venerabilibusJerosoly- quit, < Dominum manifesluro est: Quicumquedixerit
morumlocis est deturbatus: ejusdemque sancti Theo- frairi suo , Fatue , vel, Racha , reus erit gehennmt
doti ad reverendissimum urbis Romaeepiscopura, et (Matlh. v,22).
sanclserecordationis PrayliiJerosolymitaniepiscopi(e) \4. Hos igitur in ejusmodi impiissimis erroribus
missa scripta lestantur; quorum exemplaria ad do- deprehensos, Pelagium scilicet et Coelestium, ad sa-
Heroteet Lazaro. lisfaclionemEcclesiaeJulianus et caeleri sui parlicipes
(a) Tresindead lnnocentium vel modo condemnent : et siquos confidunladversus
(b) scriptaesynodicaeepistolae,
quse inter Aogustinianas sunt ordine 175, 176, et 177 : calholicam fidem non recte sentire, nominatim desi-
quanquamhaecnon proprie synodica,sed familiarisest
epistola. 5 Sunt qui loco, Julianam, positumputent, livaniam,
(c) Diospolilanam.
(d) Theodolus Antiochiaepost Alexandrttmcreatus siveamanuensiumerrore, sivacerto quodamauctoriscon-
episcopusforle.annoChristi411, et mortutisanno427. sub silio.2 vir clarissimusBaluziusveterescodicesseculusedidit,
(e) JoanniPrayliusin Jerosolymitanasede successit
iniliuinaitm"417. tn quosttbsimililqlequalinos, ctc.
 1691 APPENDJCISPARS SECUNDA. '1692
gnare non dubitenl; et ccclesiastico ordine a nobis Idem, inepislotq 157, flrfHilqrium, n. 32.
acoipient pro nostra possibililate
' responsum, aut ab Coelestius in ejusdem civitatis ( Carthaginensis )
«ocerte quem dicnnt a sensu catholico deviare. Ecclesia jam ad presbyterii bonorem subrepere coe-
Sicut enim in supemis praefali sumus, jam roulli qni perat: sed fidelissimaJiberlate fralrum propter lias
Ccelesliume.t Pelagiumcum eo fuerantseculi, Juliani ipsas contra Cbristi gratiam dispiitationcs usque ad
quoque participcs ct socii facti, dereliclo eo, Pelagio- judicium episcopaleperductus est. Tamen coactus est
que damnato, Sedi aposlolicae se submitlentes, et confiteri, propter baptizandosparvulos, quod et ipsis
poenileresuper his quae inale senscrant profitentes, a rederopfio sit necessaria, etc. Sed quia magis convi -
sanctis Patribus digni habili miseralione sttscepti ctus et ab Ecclesia delestatus, quam correctus et pa-
sunt. catus, abscessit, elc.
DE PELAGIANAH/ERESI Idem, in librode Peccqlo Originali, nn. 2, 3.
De Geslis ecclesiasticis Carthaginensibus b.nec
EJUSQUE AUCTORE ACDEFENSORIBUS. ejus verba descripsimus : Aurelius episcopus dixii:
Prosper, in Chronico,ad annuin Cltrisli413. Sequenlia recilenUtr.Et recitatum est, Quod peccatutn
Hac tempeslale Pelagius Rrito dogma nominis Admipsisoli obfuerit, elnon gcneri humano. El cum
sui conira gratiam Christi, Coelestioct Juliano adju- recitqium csset, Cmleslifisdixit: Dixi de traduce pec-
Wribus exserit, muliosque in suum crforem trahil: icali diibium.meesse;ilq iamenul qui donavit Deusgra-
prsedicans,unumqttemquead jitstiliamvoluntatepropria tiam periliw consenliam;quia diversaab eis audiii, qui
rtgi: tanluntqueaccipere graliw, qttanlum meruerit: nliqtie inEcflesia cqtholicaconsliluli sunt presbyleri.
quia Admpeccalumipstimsoltim twserit, non eliam pb- Paulinus diaconus dixitl:ietc. (a)
steros ejtts obsirinxeril: tinde et volenlibiispossibilesil Idem, in libro de GestisPelagii, n, 23.
onttti carerepeccato: omnesquetam insontesnasci quam Hoecila objecla siint!, tit eiiam apud Carlhaginem
primus homo ante~ prmvciricalionemfttit : nec ideo renlur a Sanciitaie tua (b) etab aliis tecum episcopis dice-
baplizandos ul peccato exuanlttr, sed ut sacramenlo audita alque damnala. UJ)iquidera, utrecolis,
adoptionis hpnorenlur. ipse non.fui: sedposlea com venissem Carlhaginem,
NOTITIAM VENIT. eadem gesta recensui. ;
PELAGII HJERESIS 1NAUGCSTINI
Augustinus,inlibro de Dbno perseveranlim,n. 53. PELAGiANA bOGMATA CCMEORUM REFUTATIONE.
Cum etipsos (libros Conlessionnmmearum) cdide- Ex Hieromjmiepislola ad Ctesiphontem'-.
ririi (a) antequam Pelagiana hseresis exstiiissel; in
eis certe dixi Deo nostro, et saepedixi : Da quodju- 1. Non audacter, tit jfalsopulas, sed amanler stu-
bes, etijubequodvis. Qusemea verba Pelagius Romae, dioseque feCisti,.;ufante nbvaro mibi ex veteri mitleres
cuhiaqtiodam fratrecoepiscopo meo fuissenteopra*- qiiaes.tioriem,quae Jitleras tuas plerosque in
sente commemorata, ferre non potuit, etcontradicens Orientedecepit, ut per simulalam hurailitatenisuper-
hiam discerent, et dicerent cum. diabolO,In cwlum
aliquanto comrnolius, pene cum eo qui illa comme- ascendam,
moraveral liligavit. supracmlisidera ponam thronum meum, ero
Idem, in libro de Geslis Pelagii.n. 46. similisAltissimo(lsqi.x\y, 13, 14). Quseenim potest
Prius abseniis et Romaeconslituli Pelagii noinen admissa major esse temeritas, quam Dei sibi, non
cuii) niagna ejus lande cognovi : postca coepit ad nos dicam similitudinem, sed ocqualitatemvindicare, et
•fama perferre, quod adversus Dei gratiam disputaret; brevisenlentia oniniurohaerelicoruin venena comple-
quod licet dolerem, et ab eis mihi dicerelur, quibus cti, qusede philosophorum, et maxime Pythagoroeet
«rederem, ab ipso lamen tale aliquid, vel in ejus Zenonis principisSloicorumfonie manarunt? Jilienim
Grseci
aliquo libro, nosse cupiebara; ut si incipercm redar- quse appellant «^fcj, nos perturbationes possu-
mus dicere, oegritudinemvidelicet el gaudium, spem
guere, negare non posset. Poslea vero quamin Afri- et nieliim,
cam venit, me absente, nosiro, id est, Hipponensi quorum duo proesentia,et duo futura suni,
liltore exceptus est; ubi omnino, sicul comperi a no- asscruiu exstirpari posse de mentibus, el nullam fi-
bram radicemqtie vitibrum in liomineomnino reside-
stris, nihil ab illo hujusmodi auditum esl: quia ct re, meditatione ct assidiia exercitalione virluturo, etc.
cilius quam putabalur, inde profeclus cst. Postroodum Pulchre
ejus faciem Canhagine, quanium recolo, semel vel hmrelkorum, quidam nosirorumait: Philosophipatriarchw
ilerum vidi, quando cura Collationis, quam cron hoe- doctrina Ecclesim purilatem perversa mdculavere
reticis Donatistis liabiluri eramus (b), occupatissiimis de (Tertullianusjibrocontra Hermogenem,etlibro
fui: ijle vero elianvadtransmarina properavit, Inlerea Anim.a): ut nesciant illud diclum de huniana fra-
gilitate, Quid gloriark, terra et cinis (Eccli. x, 9)?
per ora eorum, qni ejus discipuli fercbanlur, dogmala proeserlimcum illud .quidem Apostolusdicat, Video
ista fervcbant : ita ut Ccelcsiius ad ecclesiasticum aliam in membris meis repugnantemlegi mentis
judicium perveniret, et reportarel dignam stia perver- mew, legem et ducenlemme in captivitatem;et ileruro, Nou
sitale sententiam.
cnimquodvolo, hoc ago; sed quod nolo, id operor
DE SYNODOCARTHAGINENSI (Rom. vn, 23, 19). Si quod non vult operalur, qno-
CONTRA COELEST)UM OUCA)NIT1UM AN.412 HABITA (c). modo stare potesl hoc quod diciltir, Posse hominem
sine peccaloesse, si velit?Qua ratione potest esse quod
Augustinus,in libro de GeslisPelagii,n. 62.
Ista hscresis cum plurimos decepissct, et fratres, non velil.cum Apostolusasserat , se quodcupiat implere
posse? Curoque ab eis quoerimus, qui sinl illi
quds non deeeperat; conturbaret; Goelestiusquidara quos ribsquepcccqiopulent; nova eludere cu-
lalia seniiens ad judicium Carlhaginensis Ecclcsiae piiinl verilatem, se non eosdicere stropha sinl vel fueriiil,
perductus, episcoporum sentcrilia coiidemnalusest. sed qtti esse possinl, etc. David qtii dicit, Ecce,eriim in
1 Substitutumfuerat, dicent; proqueltaclectioaecitaba- iniqttiialibusconceplutsttm (Psal. L, 7), eic. Et in alio
. tur Bellovacensiscodex, sed faiso, teste in
Baluzio,qui eo psahno, Non~ justificabkur in conspecluiuo omnis vi-
ipso cddicereperit, dicunl. vens (Psal. CXLII,2). Quod teslimoniumsub noroine
(a) Circiterannumchristt400. pielatis nova argumentaiione eludunt: aiunl enim ad
Anno4ili mensejunio.
(b)Primse Dei riullumesseperfeclum,etc.
(c) istius conlraPelagianamliaeresim. synoditem- comparationein
pus habemnsex alteriussynodicarthaginensis ad Imvoeen-
tium epistola,inter AugustiaiaQas ordioe nonagesima,illis _' In anliquisstmo Colbertiriocodicepraenotattir,ad Jte-
videlicelverbls: « unde faclumest ut fecensendumpe- siphonlemurbicum. Orosiusvero in Jerosolymilanocon-
teremtts quid ante ferme-quinquenniumsuper Coeleslii ventu, anno 415celebrato,eamad ciesiphonlein,seu Tesi-
»
nominebicfueritagilalum, etc. Scriplaftiit hae.cepistola plwntem datam dicit,et nuper edilamab Hieronymo.
synodicaanno 416. Synodusergo contra ccelestiumqua3 (a) Sequentiavide in libro de Peccalo Originali,nn,
fcrmequinquenniopraecesserat, aut anniest exeunlis411, 5 cl i.
aut ineuntisanni412. (b) Aureliumepiscopumcarthag, alloquilur,
 1693 VARIASCRIPTA AD HJSTORIAMPELAGIANORUMPERTJNENTIA. 1694
2. Nihilnovi asserunt, qui in hujuscemodiapplau- dicil, quam non excedit blasphemiam? quse haereti-
denles sibi perfidia simplicesquidem et indoctos de- corum venena non superal? Asserunt se per arbitrii
cipinnt, sed ecclesiaslicosviros, qui in lege Dei die ac libertatem nequaquam ullra necessarium habere
nocle meditnntur, decipere non valent. Pudeat ergo Denm, etc.
eos principum et sociorum suorum, qui aiunt, Posse 4. Quod autem sursum deorsum jaclilant, Liberum
hominemsine peccntoesse, si velit,quod Graecidicunt a nobis arbilriitm deslrui: audiant e contrario, eos
am/iAprrizeij. El qiiia hoc Eeclesiarum per Orienlem arbiirii liberlalem destruere, qui Kialeeo abutunlur
aures ferre non possunl, simulanl se, sine peccalo adversum beneficium largitoris, etc. Audite , quaeso,
qttidemdicere,seclim/xapryi-av dicerenon audere: qitstsi audite sacrilegum. Si, inquit, voluero curvare digi-
aliud sit sine peccalo, aliud Kv«/ti,oT/;Tov, et non grse- tum , movere nianum, sedere , slare , ambulare, dis-
cum isermoiiem,qui apud illoscomposilusest, duobtis currere , sputa jaccre, duobusdigiiulisnarium purga-
verbis scrnio lalinus expresserit. Si absque peccato menla decuterc, relevare alvum , urinam digerere ;
dicere te diffiteris, damna eos semper milti auxiliumDei erit necessarium? etc. Inju-
dicis, et o.-ia.ci.prr,zt»
ergo qui amij.Ap-rlTov proedicant. Sed non facis. Nosti riam libi fieri putas ct destrui arbitrii liberlatem , si
enim quid iulrinsecus discipulos luos doceas, aliud ad Deum semper auctorem recurras, si ex illius pen-
ore commemoraiis,etaliud celans conscientia; nobis- deas voluntale, ct dicas, Octtli mei semperad Domi-
que ajienis et indoctis loqueris per parabolas," luis num, quoniam ipse evellel de laqueopedes meos(Psal.
aulem mysteria confileris; et h:c juxla Scripluram xxtv, 15) ? Unde et audes Iingua prolerre temeraria ,
te facere jaclas, qnia diciuin est, Turbis Jesus in pa- Umtinquemquesuoarbiirioregi. Si suo rcgitur arbitrio,
rabolis loquebatur; et ad discipulos in donvo dicil, ubi esiauxilium Dei? si Chrislo rectore nonindiget,
Vobisciciltimeslscire mysteria regni cmlorum,illis au- quomodo scribil Jeremias, Noncst ihhomine via ejus
temnon est datitni(Mailh.xm, 10et 11). Sed, ut dicere (Jcrem. x , 23); et, A Dominogressushominisdiriguii'
cosperam, exponam breviler principiinvet sociorum -tnr(Psal. xxxvi, 23)?
luorum nomina, ut animadvertas qualium consortio 5. Faiilia dicis Dei esse mandala. Et tamen nullum
gloriaris. ManicliaeusEleclos suos, qiios inler apsidas proferre potes , qui universa corapleverit, etc. Soletis
.' Platonis in ccelcstibuscollocat, dicit omni carere et hoc dicere : Aui possibiliaesse mandata, et recle a
peccato, nec si velint posse peccare. Ad lanta enim Deo data; aul impossibilia, et nonin iis esseculpamqui
eos virtulum culmiria transcendisse, ut carnis operi- accepere mandata, sed in eo qui dedit impossibilia.
hus illudant Priscillianus in Hispaniapars Manichoei, Numquidpraecepitmihi Deus, ut essem quod Deus
de lurpitudine cujus te discipuli diligunt piuriinuro, esl; ut niliil inter me essel et Dominumcreatorem ,
vcrbum perfectionis et scientisesibi temere vindican- ut majoressem Angeloriim fastigio, uthaberem quod
tes, elc. Unde et vos asserilis , Eos qui absque legis Angeli non habent? De illo scriptum est quasi pro-
scieniia sint, peccaia vilare non posse : etc. Evagrius prium, Qui peccalumnon fecil (I Pelr. u, 22), etc.
lberila 2, etc, edidit libruin etsenlentiaS7t£ptajt«eefe;, Alioquin per se lua sententia deslruelur. Asseris,
quaranos impassibilitafemvel imperturbationem pns- Possehominem«ise sine peccato, sivelil: et post gra-
«umus dicere, etc. Hujns libros per Orientem grsccos, vissimum somnuni ad decipiendas rudes ahimas fro-
ei inlerpretanie discipulo ejus Rufraolatinos plerique stra conaris adjnngere, non absqueDei gratia. Si enim
in Occidente leclilanl, etc. Vis adhuc el alium.nosse semel per se Iiomo potest esse sine peccalo, quid
tui errbris principem? Docirina tua Origenis ramu- necessaria est Dei gratia? Sin autemsine illius graiia
sculus est, etc. Necerubescas de socielate lalium, rc- -nihil potest facere, quid neccsse fuit dicere posse
nuens eorum nomina quorum blaspliemiis jungefis. quod non potesf ? Potest, inquil, esse sine peccato ,
Joviniani secunda quoestio, lui ingenii disciplina poleslesse perfectus, si voluerit.Quisenim Chrisliano-
esi. Quidquidilli responsum est, libi responsnm cre- rtim non vult esse sine peccalo ? aul quis perfeclio-
dilo, etc. nem recusat?ctc. Possibilia, inquit, mandata dedit
3. Illudvero quodad decipiendos homines quosqtie Dctts. Et quis boc negat ? Sed qupmodo lioecinlelli-
postea buic sentenliaecoaplarunt, < Non absque Dei genda sit sentenlia, Vas electionis apertissime do-
gralia, > cum prima legenles fronte decipiat, inlro- cet, etc.
spectum el diligenlissinie ventilatum, decipere non 6. Rcclamabiset dices, Mankhmorum dogma nos
potesl. < Ita > enim < Dei gratiam > ponnut, « ut sequi, el eorutn qui de diversis naturis Ecclesimbella
non per singula opera ejus nitamur el regamur auxi- concinnant, asserenlium malam esse naturam qui iin-
lio, sed ad liberunvreferant arbilriuro , et ad proe- mttlari nulloinodo possit. El hoc non milii, scd Apo-
crpla iegis : > ponenles illud Isalce, Legnmenimin stolo impula, qui novitaliud esse Deum, aliud homi-
adjuloritimdedil eis Deus (Isai. vni, 20 , sec. LXX); iicm ; aliam carnis fragilitalcm, aliain spiritus forti-
«(in eo Deo referendmsint gratim, quod tales nos con- tudiiicin. Caro enim desiderat conlra spiritum, et
dideril, qui nostro cirbitriopossimus el eligerebona et spirilus contra carnem; et boec invicem sibi advcr-
vilaremala. Et non inlclligunt isla dicenies, quod sanlur, ut non quoe volumus, illa faciamus (Galat. v,
per os eorum inlolerabilem blasphemiam diabolus si- 17). A me nunquam audies, malam esse naluram : sed
bilet, etc. Unus discipulorumejus, imo jam magister quomodo sit carnis fragililas disserenda, ipso qui
et totius ductor exercitus, el conlra Apostolum vas scripsit docentediscamus, elc.
perditionis, persoloecismorum,elnon.utsuijaclilant, 7. Frustra blaspliemas, et ignorantium auribus in-
syllogismorum, spinela decurrens, sicphilosophalur geris, nos liberum arbitrium condemnare.Damnclur
et disputal : Si nihil ago absqueDei auxilio, cl per sin- ille qui damnat. Caeterumnos ex eo differimusa bru-
gulaoperaejus estomttcquodgessero; ergo non ego qui tis animalibus, quod Jiberi nrbilrii condili sumus:
iaboro, sedDeiin tnecoronabilurauxilium; frustraque sed ipsum liberum, ul dixinms, arbitrium Dei nititur
dedil arbitrii polcslalem,quam implere non possum, auxilio , illiusque per singula ope indiget : qnod vos
nisi ipse me semperadjuverit.Deslruilurenimvolunlas, non vullis; ul qui semel liabeilibertim arbitrium, Deo
qumallerius ope indigel. Sed liberumdedit arbitrium adjutore non egeal.
Deus, quodaliler libcrumnon erit, nisi feceroquodvo- 8. lllud quoque argumenluiri veslrum ferre quis
lutro. Ac per hoc , aut ulor semel polcslate qummihi possil ? Dicilisbis verbis': Aliud esl esse, uliud esse
dala est, ul liberumservelur arbilrium : aut si alterius posse.Esse nonest in nostra posilum poteslqle: esse
ope indigeo, libetiasin me arbilrii deslruelur. Qui hoec qutempossegeneralilerdici; quodlkelalius nonfuerit,
iamen possit esse qui essevoluerit. Rogo, quavest ista
* Editi, inleranimas.At nonnulli vetustissimicodices, argumeniatio, posse esse quod nunquam 1'ueril?etc.
inter apsidas: quo nominecireulosin stellis appellatosa 9. Loquere quod credis, bublice proedicaquod se-
Graecisieslatur Plinius,l ibro 2 Hist.nat.,cap. lo. crelo discipulis loqueris. Qui dicis te habere arbitrii
3 QuidamMS.,Hebionita.Ahus, iborila.EdilioEr., ny- libertatcm, quare non libere
quod senlis loqueris ?•
perboritq. Aliud audiunl cubiculoruin tuorum secreta, aliud
 1695 APPENDICISPARS SECUNDA. 1996
rostrorum populi: etenim vulgns indoctum non potest est carpere. Cui duobus respondi libris, quse iste
arcanorum tuorum onera suslenlare, nec capere so- quasi sua profert, ejalio jam calumnianle purgala
lidiim cibum, quod infantioe lacte contentum est. siiiit : ut praeiereamcontra Jovinianum volumina, in
Necdum scripsi, et comminaris tnilii rescriptorum quibusdolet virginitatem nupliis, el nuptias digamiae,
tuorum fulmina; ut scilicet lioc timore perterritus digamiampolygamiaeesse proelatam. Nec recordatur
non audeam ora reserare : et non animadverlis,_ id- stolidissimuset Scotorum pultibus praegravatus(a),
circo nos scribere, ut vos respondere cogamini, et nos in ipso dixisseopere : Non damno digamos, tmo
apertc aliquando dicere, quod prolempore, personis, ttec trigamos,et si fieri potest,octogamos: plus aliquid
et locis, vel loquimini, vel lacetis. Nolovobis liberum inferam, eliamscorlatorem recipiopmnitenlem: quict-
esse ricgare quod semel scripseritis. Ecclesiae viclo- quid wqualitertkel, aquali lance pensandumest. Legat
ria est, vos aperle dicere quod scntilis. Aut enim ejusdem operis apologiam,quam anteannos pluriinos
idem responsuri estis, quod el nos loquimur; et ne- adversus magistrumejus gaudens Roma suscepit: «l
quaquam eritis adversarii, sed amici: aut si contra- tunc animadvertet alienis se vocibnsblasphemare, et
ria nostro dogmati dixerilis, in eo vincemus, quod iri tantum esse imperitum, ut ne maledicta quidem
omnes cognoscentEcclesisequid sentiatis. Senlenlias habeat propria, sed inimicorumetiam olira sepulto-
vestras prodidisse, superasse est. Patet prima fronte rum conlra nos utatur rabie.
blaspbemia : non necesse habct convinci, quod sua Ejutdem Prmfatio iibri2 in Jeremiam.
slatim professioneblasphemum est, etc. Eunomiani, Secundum, frater Eusebi, in Jcremiam librum ce-
Ariani, Macedoniani, nominibus separati, impietale leri sermone dictamus, avertenies parumper aures,
concOrdes, nullum nobis laborem faciunt: loquuntur ne_ audiamus judicium sanguinis, et inlerfcctorum
enim quod senliunt. Sola haec hseresis est, quse pu- animas deploremus; qui opinione virtutum quolidie
hlice erubescit Joqui, quod secreto docere non me- corrunnt in superbiam, et Deosc similes arbilranlur:
tuit, magislrorum silentia profert rabies discipulo- ut avqualitalem,quam impia Arianorum haeresis in
rum : quod audierunt in cubiculis, in tectis prscdi- Filio negat, cunctis hominibus tribuant; et ponant
caht; ut si placuerit audiloribus quod dixerint, refe- in ccelumos suum ; et nibil futursesanctorum beati-
ratur ad gloriam tiiagistrorum; si displicuerit, culpa tudini amplius derelinquant. Quorum furori respondi-
sit discipuli, non roagistri, elc. mus, ut potuimus: et si Dominus vitam dederit,
10.Nulliusinhocopusculonoroen proprie langitur: plenius responsuri sumus.
adversus roagistrum perversi dogmatis locuti sumus. Idem, in Prwfdtionelibri 3 in Jeremiam.
Quisiiratus fuerilatquerescripserit, suo quasi nius Non est passus diabolus, me oplata quicle conten-
prodetur indicio, ampliora in vero cerlarnine vulnera lum, Scripturarum sanclarum explanationi insisterc,
suscepturus, etc. Ergo, doctor egregie, aut defende et hominibus linguaemese, HebraeorumGraecorumque
qubd loculus es, et senleritiarum acuroinaastruc elo- eruditionem tradere : sed id agit diebus el noctibus,
. quio subsequenli; ne, quando libi placuerii, neges el aperte et pcr insidias, veris falsa miscendo, imo
qnod locutus es.: aut si cerle errasti quasi homo, li- universa mendacia subdolo melle circumliniens ; ut
liere confilere, et discordantium inler se redde con- qui audit verborum dulcedinem, venena pectoris non
cordiam. Jn menlem tibi veniat, lunicam Salvatoris formidel. Pacem pollicetur, ul grayiora bella exer-
nec ac militibus fuisse conscissam. Fratrum inter se ceat: ridel, ut mordeat: roanum offert, ut ex impro-
cernis jurgia : et rides atque Isetaris, quod alii tuo viso simplicem inlerficiat Abher. Niminim hoc illud
nomine, alii Christi. appellentur. Imitare Jonam, et cst quod el Apostolus loquebatur : Non enim ejut
dicilo : Si propter me isla tempeslas,tolliteme et mit- igitorainits astulias (II Cor. n,U). Hic lacel, alibi
tile in mare (Johmi, 12), etc. criininatur ; mitlit in universum orbero epislolas bi-
11. Quod aulem in Scripturis sanctis justi appellan- blinas, prius aurifcras, nunc maledicas, et patientiam
lur, ut Zacharias, et Elisabeth, Job, Josaphat, et nostram de Christi hiimilitate venientem, malsecon-
Josias, el miilli quorum nominibus sacra Scriptura scientiaesignum l interpretatur : ipseque n)utus , lalrat
contexfa est: quanquam in promisso opere plenius , per Albinum canem,; grandem et corpulentum , et
si graliam DomJnusdederit, dicturus sim, tamen in qui calcibusmagis possit ssevirequam dentibus: habct
praesenti epistola hoc breviter persirinxisse sufficiat, enim progeniem Scolicacgentis, de Britannornm vici-
quod justi appellentur, non quod omni vitio caream, nia : qui juxla fabulas poetarum , inslar Cerberi, spi-
sed ex majori parte virlutum, etc. riluali perculiendus esf clava, ut aeterno cura suo
12. Illud quod te per sanctae et illustris domus magislro Plulonc sileniio conticescal.
conciliabulumprecoratque commoneo, ne perunum, Ejusdem Prmfalio libri 4 in Jeremiam.
aiit iit mulluro, tres homunculossuscipiant taritarum Semper diabolns bono operi imminet, ubique gra-
faeceshsereseon, aut ut parum dicam, infamiam : ut dienlibus ponit laqueos, etc. Multis el de toto Jiuc
ubi primum virtus el sanctitas Jaudabatur, ibi prse- orbe confluenliumturbis, et sanclorum fratrum mo-
suraptionis diabolicoeel sordidissimsesocielatis turpi- nasteriique curis occupalus, commentarios in Jere-
ludo vefsetur. Sciantque qui hujuscemodi horainibus raiam per inleryaUa diclabam; ut quod deerat otio ,
opes suggerunt, hserelicorum mulliludinem congre- superesset induslriae: cum subito lioeresisPylliagorse
gare, et Christi Iiosles facere, etenulrire adversarios et Zcnonis «TiafciV.s r.v.1«.'mixapzy^ias,id est, impassi-
ejus, frustraque aliud Jingua prselendere, cum nianu bilitatis el impeccantioc,quoeolim in Origene, et du-
aliud sentire comprobelur. dum in discipulis cjus, Grunnio, EvagrioquePontico,
»E PELAGIO. et Joviniano jugulata est, coepitreviviscere, et non
Hieronymus, in Prwfationt libri 1 in Jeremiatn. solum in Occidentis, sed et in Orientis partibiis sibi-
Nuper indoclus calumniator erupit, qui Commen- lare, et in quibusdam insulis, praecipuequeSiciliaeet
tarios meos inEpistoIam Pauli ad Ephesiosreprehen- Rhodi, maculare plerosque, ct crescere per dies sin-
dendospulat. Nec intelligit, nimia stertens vecordia , grilos, dum secreto docent, et publice negant. Cui
Jeges coiiunenlariorum; in quibus multoediversorum respondere, diu laccns et dolorem silentio devorans,
ponuntur opiniones, vel tacitis, vel expressis aucto- soremfuissePelagii,proditMercatorin commonitorio, n. 2,
rum nominibus; ut lectoris arbilrium sit, quid potis- col. 1681.
simum :eligere debeat, decernere. Quanquam et in supra, 1 Editi,Jlpinum.vetuscodex Cigirannensis,Jlbinum:
primo ejusdem operis Jibro praefalus sim, me vel
idem forte quodBritannum;quia Britanniainsulaex albis
propria vel aliena dicturum , et ipsos commenlarios rufiibusolim ilbionappellataest.
.tam veterum scriptorum esse, quam noslros. Qnod (a) PeJagius s cificet,
q uem infradicit,habere progeniem
nori videns pfsecursor ejus Grunnius (a), olim nisus scoticaegentisde Britannorum vicinia. In eumPaulusOro-
sius in Apologeticolibro, cap. 27: « Balneis,» inqtr.t,
(o) RufinumAquileiensemhoc vocahulonotare solet « epulisquenulritus, latos humeros gestasrobuslamque
Uieronymus, diversuma Rufinosyro, quem eliampraecur- cervicem,praeferensetiam in ffonfopinguedincm.»
 1897 VARIA SCRIPTA AD HISTORJAMPELAGIANORUMPERTINENTIA, 1698
crebra fralrum exposlulatione compulsus sum : nec sus Ecclesiam, quod miserum est, el quod multo mi •
tamen huc usque prorupi, ut autorum nomina pone- serius est, in Ecclesia palam sibilant, impiique ser-
rem-; malens eos corrigi quam infamari. Nec enim pentes vibrantibus infecta linguis ora Jambenies, dum
hominum, sed erroris inimicus sum : qui mihi ul vi- sanctam et niunitissimam sedem, cui subliiiter irre-
cem taUoniset genuinumsui doloris illiderent, veteres psere obsident; cunclos fideles, ne ad illud firmissi-
magistrorum suorum calumnias concinnantes, in lan- mum quondam in Sion refugium convolemus, ex-
tum elingues et miseri demonstrati sunt, ut ne male- terrent. Fetor siquidem oris eorum longe lateque
dicere quidem suis verbis potuerint. Quorum lunc diffusum virus, omnium , quibus odor viiae in vitam
temporis, ediiis adversus eos libris, naeniaeconfutalse erat, odorem vertit in mortem. Conlralmnc serpen-
sunt: quos quJ legere voluerint, liquido pervidebunt tem suffocanlemquehalitum multa utique beatissimi,
canes eos juxta lsaiam esse mutos, qtti latrare ne- quos supra memoraviraus, viri, et multifaria suave-
sciant (Isai. LVI, 10); habentes quidem voluntatem olentia Scripturarum unguenta conficiuiit, et ad refi-
et rabiem mentiendi, sed artem lingendi et lalrandi cienda scstuantiqmcorda populorum, fragrantissimum
non habentes. Quibus loquar compendio : Aut bona thymiama cum oblatione orationis incendunt. Sed hoc
sunt qusedocetis, aut mala. Si bona, defendite libere; parum est, incerto propemodum auctore contendere,
si mala, quid occulte miseros errore jugulalis, recta- el conlraria substituendo contrariis , infectum pesti-
que fidei ad decipiendos simplices quosque lactatis fero halitu aerem temperare, nisi ipsi in medium
expositione *? quae si vera est, cur absconditur? si protrahantur proteranturque serpentes. Qui cum
falsa, cur scribiiur ? Rogo, quaeest isla insania ? Prae- tuendi solius capitis causa reliquum concisioni atquc
cipiente apostolo, ut parali simus ad satisfaciendum injuriae corpus exponunt, nihil damni arbilrantur, ea
omni poscemi.nos ralionem de ea quoein nobis cst tantum sui parte a periculo libera, quae multirnodas
sue (I Petr. ui, 15); el propheta clamante, Loquebar venenatasque in se obtinel linguas, si etiam membris
de testimoniistuis in conspecturegum , et non confun- omnibus amputentur: nobis sulficere videtur, tempe-
debar (Psal. cxvm, 46): isli publicum fugiunt, et rando saltem putori salisfacere, ipsos autem a pene-
susurrant ui angulis perditorum ; dolentque quasi pro tralibus non movere, quasi ullus exhalalionis fetidae
suis, quse sua metuunt confiteri. Curaquegeneraliter fmis sit, nisi auctore finilo. Et inler baec illud Salo-
adversum vitia quid ct hsereticos dixeriraus, se peti roonis testimonium nunc occurrit: Unus
querunlur : malumque conscienlioe dissimulata diu aiius destruens, quis eorum proficietnisi labor mdificans,
(Eccli.
indignalione pronuntiant. Quod si cavendum nobis xxxiv, 28)? Stat etiam immanissimus superbia Go-
est, ne veterem laederevideamur necessitudinem, si liath, carnali potentia lumidus, omnia se per se posse
superbissiroam hoercsim spirituali mucrone trunce- confidens; caput, manus, iotum| insuper corpus plu-
mus: ergo sustinendse erunt nobis cruces proditcc rimo apparatu vestitus, habens post se armigerum
fidei, et dicendum cum propheta: Versatus sum in suum: qui elsi ipse non dimicat, cuncta tamen aeris
miseria, dum mihi infigilur spina (Psal. xxxi, 4). Quin et ferri suffragia subministrat. Et non mirum est, si
potius audiant illud apostolicum, ObedireDeo magis compelenler lnrac Jocumprovidens Scripiura pronun-
oportet, quam hominibus(Acl. v, 29); et ilerum, Si tiat, ubi ait, Philisliim stabant mper monlemex hac
hominibusplacerem, Christitervut non essem(Galat. parte(l Reg. xvn, 3). AbEcclesia siquidem bsereseos
i, 10). Verum hsec in proprio, nisi tacuerint, opere impugniiior expellitur, et nutriri in sinu Ecclesiae
plenius exsequemur. hoereticus invenitur : et propler hoc per Spiritum
DE JEROSOLYMITANOCONVENTU sanctum inde Israel stare pronuntiatur, hinc hostis.
IN CAUSA Et hoc saepe. Nam et rex David usque ad impium
PELAGllPERJOANNEM EPISCOPUIil HABITO IN filium pius
FlNEJULll, ANNO CHRISTI 415 (a). paler ab Jerusalem deposito regis habilu
fugatur: ubi protinus Absalon tyrannus ingredilur.
Ex Pauli Orosii Apologeticolibro, cap. 2-4. Stat ergo Goliath, proh dolor! ex hac parte, id est,
1. Mihinecessiias est injuriam raanifestare, quam in Ecclesia : et non solum stat, verum et provocat;
passus sum; cunctis pateal quid fecerunl. Dei enim simulque per dies pluiimos sanctum Israel manifesli
et voluntas et ordinatio est, nt malum quod per pn- limoris exprobrat.
tientiam tolerabatur, necessarie proderetur, ct per 2. Ne, quseso,bealissimi sacerdotes, quisquam me
contentionem furoris eorum ipsis dignam roercedem arbitretursub prsetexlu speciei Goliath, David nomine
quam oporiuit erroris sui recipientibus, non solum gloriari. Vos me parlicipem cerlaminis vestri esse
pessimorum denotatio iieret dogmatum, sed corri- voluistis, ut auxilialor, non auctor accederem. Late-
piendarum manifestatio personarum. Patres enim et bam siquidem in Bethlehem, ignotus, advena, pau-
qui jam quieverunt marlyres et concordes a, Cypria- per. Quid roiser ego sic Joquor, iterum forsitan
nus, Hilarius, et Ambrosius, et quibus eliam nunc jactantioe notandus ? Quoniam quidem et ipse David,
permanere adliuc in carne necessariura est, qui sunt et lalis, et inde processit. Latebam ergo in Beihlehem
columnseet firmamenta Ecclcsicccatholicse,Aurelius, traditus a patre Augusiino, ut timorem Domini disce-
Augustinus, et Hieronymus, multajam adversus banc rem, sedens ad pedes Hieronymi: inde Jerusalem
nefariam baeresimabsque designatione nominum hse- vobis accersientibus vocatus adveni. Dehinc in con-
relicorum scriptis probatissimisediderunt; quanquam ventura vestrum una vobiscum, Joanne episcopo proe-
et haecvenenatissimorumdograatum abominatiohabet cipiente, consedi. lllico a pusillitate mea postulastis
etiam njuncviventes morluos , mortuosque viventes. universi, ut si quid super liac hoeresi,quam Pelagius
NamOrigenes et Priscillianus et Jovinianusolim apud el Ccelestiusseminarunl, in Africa gestum esse cogno-
se mortui, in his vivunt; et non solum vivunt, verum scerem, fideliter ac simpliciter indicarem. Exposui
etiam loquunlur. Nunc vero Pelagius el Ccelestius, si coronae vesirse brcviter, ut pofui, Coelestiumjam ad
in his perseveraverint, viventes mortui: ecce adver- honorem presbyterii subrepentem, apud Carihaginem
plurimis episcopis judicanlibus proditum, audilum,
1 sicMss.At conviclum, confessnm, delestaluraqueab Ecclesia, ex
edil\,rectmquefidei...jaclatisexposilionem.Africa
1 Forte,confessores. profugisse : conlra librum vero Pelagii bealum
(a) Hujusconventus, qui apud Joannem Jerosolymila- Augustinum, discipulis ipsius Pelagii prodenlibus ac
numepiscopumanle Oiospolitanam synodum habitus fuit, petentibus (a), plenissime respondere. Exstareeliam
mentionemfacit Augustinus in libro de Gestis Pelagii. in manibus meis epistolam supra memorati episcopi,
Pertinet conventus ille ad annum 415, quo videiicet quam nuper ad Siciliam ordinasset, in
annoPaulnsOrosius,qui ad ipsumconvenlumvocatusest, qua muhas
in Palaestinam yernatempestateappulerat.Diemconventus quiestiones hoereticoruniretulit (b): quam eliam ibt-
infra notat Orosius,quadragesimumseptimumante pri- dem ut legerem prsecepislis; et legi. Ad haecJoaituus
imim Encaeniorum diem, quidem Encaeniorumdies
erat seplembris quartusqui decimus, tesle Hicephoro, (a) Timasioet Jacobo.
Historiaelibro8, cap.50. (b) Augustiuiepist. 157,ad HjlariumSyracusauum.
 im APPENDlCIS PARS SECUNDA. 17«
episcopus, ut Pelagius coram iniromitlerelnr expetiit. adjutorio -Dei, > vos quid dicitis ? An forte vos Dei
• Cul et propter Paternitatis ipsius reverenliam, et adjutorium denegatis? Cui respondi ego : Testibus
propteraclionis utilitatem, diim praesentem ab epi- et teslificantibusetiam nunc vobis et supra memora-
scopo reclius crederetis confulandura, intromiitcndi tisviris, analhemaseiiqui negai adjuloritim Oei. Ego
-conniventia.proestila est. liilromissum Eelagium una- certe nonnego: prsecipue cum e contrario in haere-
Dimiteromiies interrogastis, an hoecquibus Atigusti- tieos iconfularim. Deihde cura.iniellectojudice, et
>hns episcopus/fespondisset, se docuisse cognosceret. inlerprete prodito, clamaremus Latinum esse haereti-
-IJlicoille respondit: < Et quis est mihi Atigustinus? > cum, nos Latinos, havresim Latinis magis panibus
Gumqne-universi acclariiarent, blasphemanlem in nolam Latinis judicibus differendam: ac se-pene im-
•episcOptim, ex ctijus -ore:Dominus universae Africae pudenter ad jiidicandum, cum quidem nos accusato-
~uriitatis;indulser'itsanilatem , non solura a iconventu res non essemus, et uiitis esset suspectus, ingeferet;
-ilJO,;verurii ab omni Ecclesia pelleridum : episco-" dici a pluribus necessafium fiiit, Non potest quisqnam
pus ioannes lllico eum, horoinero videlicet laicum in idem et haerelicusesse, et advocalus, et judex. MuJ-
iconsessu presbyterbrum, reum hoeresepsliianifestae lisque aljis actitatis, Joannes episcopus novissimam
rin^mediO/oalhblicprum sedere proecepit; et deinde • senlenliam prottilit, cpnfirnians tandem poslulaiio-
-ait, Augustinus ego suhi: ut scilicet persona quasi nem intentionerivquencislran), ut ad beaUimInuo-
'praeseriirs>assumpta,liberius ex aucioritaite ejus -qui centium papam Roroarium fratres et epistolseroitte-
Isedebatur ignosceret, e"tdolentium :anihios•lempefa- rentur, universi.quod illedecerneret secuturi. Sed ut
*et.;Cui mox a nobis dicium est: Si Augustini pefso- •hserelicus Pelagius invposilosibi eatenus silenfiox:pri-
nam sumis, Aivgusliriisequere senlentiariv.Tunc idem licescerel, et ut nostri ab insultatione convicti Joan-
-episcopus npbis omnibusait: Hsecquaeleguntur,-In nis confusiquetemperarent, universi in lianc sente.ii-
alios dicta isuntyaut de Pelagio suggefenduin pulatis ? tiam consensimus: gratiarum aclione celebrata, pace
ln 1jisum ergo Pelaglum-quid dicntis expromite, Ego facta, et cousunimata\ad pacis testimoniunvorytione
autem vobisaniiuentibusdixi: Pelagiusmiliidixi), do- discessimusi
cere sej'<flominein posse esse sine peceato, et manda- 4. Ntinc autem post dies quadraginta et sepfem,
-taDeifacilecnslbd.ire, si velit. > Respondit Pelagius cum primo Encseniorunidie, ut solitus eram, quand.o
audientibus vobis : <Hoc et dixisse me etdicere, ne- aderam, ad obsequiurtiJoannis episcopi cucurfisseii),
•gare nori possum. > Ego illico proseeutus sum : Hoc staiim ab eonolam falsi ;criminis pro graiia saluiaiio-
•Jh.Coelestioi Africana synodus detestata est; Iioc A-ugu- iiis^accepi. Ait enim roiiii: Quare adme venis, homo
!-StJnusepiscopus scfiptis suis, sicutaudistis, exhorruit; ' qui blasphemasti? Vbleiis, ut credo.intelligi, Nrili.me
•Iioc in ipsius nunc Pelagii scriptis sua fespdnsiOne tarigere, quia mnndus sum et absque peccato (isafi.
coridemriat; hoc et beatus Hieronymus, cujus elo- LXV,5). Ategomhilmjhi conscius, interrogaviquando
quium urtiyersusOccidens, sicut ros in vellus, exspe- aut quo audiente, aut; cujusiriodi illud est dictum,
1
ctat (mrilti enim jaiii haeretici cum dogmatibus suis quod blasphemiae possiladscribi ? Episcopusrespon-
ipso oppugnanle supplosi sunt), in epistola sua, quam dit iEgo te audivi dixisse, quia nec cum Del .adjuto-
nuper ad "Ctesiphontem'edidit, cohdemnavif. Simi- rio possit esse bomo sine peccato. Ego quidera, bga-
-liier et in libro quera nunc scribit, cOllatain iiiodum ; iissimi sacerdotes, sicnt et vos testes estis, el uni-
dialogi aliercalione, confutat. Hoc est enim lubricum ver-sa fraterniias, et praeterea sancii viri qui htiic
'iii ancistro draconem lenere, ne possit effugere(Job. testimonio amore veritatis assistunt, statim lestilica-
•xL,:#,*ec. LXX). tus suin, dicens-qtiia ejusmodi verburo, quod nunc a
'3. Porro autero episcopus Joannes nibil horum au- me dielum episcppus ihlenderit, nunquani de oreaieo
•diens, a nobis exlgere conabatur, ut accusaiores nos antea processissel : quanquam hanc inconiinentiam
-ipso judice faleremur. Responsum ssepissiroeest ab miseraefajsifatis ruminare saepiuscrebra expositione,
.universis : Nos accusatbres bujus non Stiraus, sed non lam probasse me, quam alium videar prodidisse.
qtiid fratres tui patres nostri senserint et decreveriht Concedo enim, Ulqualeeumque dictum illud estdixe-
super lvac hoeresi, quam nunc laicus vulgo prsedicoit, rim, quoniodo Latintiiii expers laiinitalis Grsecusau-
intiroamus; ne Ecclesiam luam prsesertim, ad cujus divit? Aut si audivit sacrilegum vcrbum, cur no,n
sipum convolaviinus, te ignorante conturbet. At ille staiim coargnit blaspliemantem, vel ul lenius ageret
cum soepenosdocendi simulatione in aliquam profes- quasi incautumfiliumpius pater de cohibenda licen-
sionis Speciem teritaret inducere, diceris quia ad ' lia periculosi serroonis adroonuit? Scd contrario post
Abrahahi dictum esset a Domiiio, Ambulqcoram me, plurimariv,magni tempoiis oblivioneni ipse per se ac-
eieslo sirie mncula (Gen. xvn, 1); et-Zachariam et cusationerii iritiilU,Ipse testimonium perhibuit, ipse
Elisabeth pronuntiatos esse justos ambos antc Donii- judiciiim proroulgavit1, omnium scelerunv officia in
num, incedentes in Oinnibusjustificationibus Domini suoe personse auctoritatem suscipiens : prcetertim
•sine querela (Luc. 1; 6) : quod quidem abOrigene evangelica lectione diligenter instruclus, Dominum
dictum-, ab eo proferri compluribus nobis notum nosiruro Jesum nisi iestimonioprincipis no'n fmsse
efat. Cui respoiisum per me est : Nos.filii Ecclesise daranatum. Ex alio mihi lafere lfatres mei assiste-
catlidlicaisumus; nori exigas a nobis, pater , ul do- banl, ex alJofalsi fratf.es. Deinde in consessu eodepi,
ctoressuper doctores esse audeamus, aut judicessu- ex una iiiecum parte conscderant Avilus et VitaJis
per judices. Patres quos uriiversa2per orbem Ecclesia presbyferi, ex alia nescio quis ignotus interpres, et
probatj quorum commrinioninos adhaerere gandetis, deinde probati et sseculoet Deoviri Passerius presby-
; damhabilia haecesse dogthata decreverunt: illis pro- ter et Dominus exduce : qui ambo ut pro expefieniia
•haniibus, nos obed.ife dignum est. Cur interrogas ac fide sua adesse inierpretes dignarentur, ipso;.c.pn-
filios quid sentiant, cum patres audias quid decer- veniente episcopo JOanne a corona vesira-CQqrogati
nant ? Ad quod ille diu disputans, el nosiris propter deductique convenerant. Medius quoque vobis ipse
iniperiiinm ignoli nobis iiiterprelis, qoem saepissime fuil, quem in illa lunc circumslantia non minus au-
viri primarii el religiosi Passerius et Avilus presby- disse, quaro vidisse iviirandumest, quomodosermo
teri et Donlinus ex duce, vel prave interpretantem , dimissus lantos adversario's, collegas, audiloresque
:vel plura supprimeritem, vel alia ex aliis suggerenlem •praeterierit, et inscias aureS gnari auditoris inlrave-
.COnfutaverunt;nostris, ut dixi, actionibus vel inler- rit. Sed ego calore veritatis 3 impulsus satis urgepr :
polalisplerumqUe vel tacitis : episcopus Joannes ait, excedo professionismOdiira:Concedendumest magLs,
Si sine ,adjulorio Dei boc hominera posse diceret, ut interpres errasse dicendo, quani episcopus au-
;pessimum et damnabile erat; nuric autem cum adji- diendo finxisse videatur, el nunc advicem mercedis
'ciat, < Posse liominem esse sine peccato, non sine
1 In Germ.rMs.,Tesiphontem. 1 GermanensisMs.,
sdlvawris,
* Forte, vos.vel injfastatim,gaudenms. 3 ldenscodexomittit,verilatis.
ITOI VARIA SCRIPTA AD HlSTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1761
quam liaereticispraestilitexigendae, falsos in adjulo- ATT.Da ergo qui majorum nostrorum plene volue-
rium sui lesles quscrere. rint, et potuerint.
PELAGII DOGMATA CRIT.Hoc quidem non facile est ostendere. Neque
enim quando dico, posse hominem sine peccato esse
SUBC1UTOBOL] NOMINE PROFERUNTUR, ET ABATTICO si velit,
CATHOLICORCM CAUSAM AGENTE DISCUTIUNTUR. posse essesi aliquos fuisse contendo : sed simpliciler,
velit. Aliud namqueestesse posse.quod
Ex Hieronymidialogo conlra Pelagianos prhno (a). groecedicitur Sim/j.iS,aliud est esse, quod ipsi appel-
ATTICUS. Dic milii, Crilobole, verura esl quod ate lant evlp/eiav.Possum esse medfcus, sed interim non
scripturo audio , < Posse hominem sine peccaio esse, sum : possura esse faber, sednecdumdidici.Quidquid
si veUt, el faciUaDei esse praecepta? > igilur possum, licet necdum sim, tamen ero si vo-
CRITOBOLUS. Vertim , etc. Dixi, bominem posse luero, etc. Oro te, hoe mihi respondeas : Possibilia
absque peccato esse, si velit: non ut quidam male- Deus mandala dcderit, an impossibilia? etc. Quando
dici calumniantur, absque Dei gratia, quod eliam co- dicit [Dominus],Si vis perfectusesse, vendeomniaquw
gilare sacrilegium est; sed simpliciler posse, si velit, habes, et da pauperibus; et veni, sequere me (Matllf.
ut subaudiatur, cum Dei gratia, eic. Qui Dei lollit xix, 21), ostendit, hominem, si voluerit et fecerit
gratiam, errat : quin poiius arbitrandus est iropius; quae pracepta sunt, posse esse perfectum, eic. Nonne
cum Dei nutu omnia gubernentur, et hoc quod sumus in his duobus teslimoniis tibi imponetur silentium.in
el habcmus appelitum proprise voluniatis, Dei condi- quibus Job et ZachariasEIisabelhquelaudantur ? etc.fi
loris sil benefJcium. Ut enim liberum possideamus [Job] verus Deicultor est, et iimnaculatus ac sine cri-
arbitrium , et vel ad bonam vel ad roalaro pariem de- mine (Job i, 1) ; ef[Zacharias et Elisabeth] qui am-
clinemus propria voluntate, ejus est gratiae, qui nos bulant in cunctis justificationibusDomini,jiisti sunt in
ad iinaginem el similitndinem sui tnles condidii. conspecluejus (Ltic. \, 6); puioquod peccato careant,
ATT. Sed quaero, hoc ipsum quod Dei asseris gra- et nulla rc indigeant, quaead justiliam periioet, ete.
liae, utrum ad condilionis referas beneficium, an in Quid respondebis ad illud exemplum quod poirit
sihgulis rebus pules esse quas geiimus, etc. evangelisla Joannes? Scintus quoniam omnis qui na-
CRIT.A me utriiniquc dicitur, ut et Dei gratice sit tus esi ex Dep, non peccat (I Joan. v, 18), elc. Moyses
quod tales conditi suinus, et per singula opera illius Joquiliir ad populum : Perfecti estole in conspecluDo-
adminiculo fulciamur? miniDei veslri (Deut. xvni, 13). Et Salvator a'dApo-
ATT. Male ergo sentiunl, qui per singulas resquas stoJos : Esiole perfecti sicut Paler veslercmlestis per-
agirons, Dei auferunt adjutorium, etc. feclus est (Mallh. v, 48). Aufenim possibile est au-
CRIT.Si in siiigulis rebus quas gerimus, Dei ulen- dieutibus facere quod Moyses et Dominus prsecepe-
diim esl adjutorio : ergo et calamum temperare ad runt; aut si impossibile, non est culpa eorum qqi
scribendum, et temperatum pumice lerere manumque obedire non possunt,sed ejus qui impossibilia prae-
apta.re lilteris, lacere, loqni, sedere, slare, ambulare, cepit, elc. Neque ego hominem Deo comparo, sed
currere, comcdere , jejunare, flere, ridere, et cac- aliis hoiiiiiiibus, quorum collatioiie, qui studium de-
tera istiusmodi, nisi Deus juverit, non polerimus, elc. derit, polest esse perfectus. Ac per hoc, quando di-
In quo igitur liberum babemus arbilrium, et Dei in cilur, Uomo potest esse sine peccato, si voluerit;;
nosgraliacustodilur, si ne hoc quidera absque Deo juxla mensuram hominis, non juxla Dei dicilur maje-
possumus facere. sialcm, cujus comparalione nulla creatura potest esse
ATT.Numquidsic donata est liberi arbilrii gralia, perfecta.
ut Dei per singula tollatur adminicuium? ATT.Et ego hoc sentio, ntillam crcaturam, se-
CRIT.Non lollitur Dei adjutoritmi, ctim creaturae cundum veram consummatamque justitiam, posse
hsec semel datiliberi arbilrii gratia conservclur *. Si esseperfectam. Caeterumaliunv differre alio *, et.di-
enim absque Deo , et nisi per singuia ille mojuve- versas esse in hominibus justilias, nihil dubiuni
ril, nihil posstim agere; necpro bonis me juste ope- est,CRIT.Eteic.
ribus coronabit, nec affligel pro malis, sed in utroque quomodo, Attice, ad perfectionem divi.nus
suum vel recipiel vel damnabit auxilium, etc. Quo- sermo provocat?
modo in «aeleriserealuris conditionis ordo servatur : ATT. Hac ratione qua dixi, ut seeundttm vires no-
sic concessa semel liberi arbitrii polestale, noslroe stras unusquisque * quantum valuerit exlendatur;-si
volunlati omnia derelicla sunt, etc. quo modo possit pervenire e.t comprehendere bra-
ATT.Dic niihi, si libi videtnr, hoc quod cum Dei vium supernae vocalionis, etc. Quamdiu habemuf
adjutorio paulo anle dicebas, posse hominem non thesaurum istum in vasis fictilibus, et fragili carne
peccare, si velil, in perpetuum dicas , an ad lempus circiimdaraur, imo morlali etcorruptibili, beatos esse
breve. nos credimus, si in sjngulis virtutibus parlibusque
CKIT.Ego hoc assero, qui potest unodie abslinere a virtulum Deo subjecli sunius. Cum autem raoriale
peccalo, posse et altcro; quiduobus, posseel tribus; hoc indutumfuerit immorlalilate, etc.6, tunc Deusefit
qui tribus, pbsse et triginla , atque lioc ordine posse omnia in oronibus; ut non sit tantum in Salomone
trecenlis, ct Iribus millibus , et quamdiucuraque se sapienlia, in David animi mansueludo, in Elia et
voluerit observare 2. Phinees zelus, in Abraham fides, in Petro cui dictum
ATT.Qiiomodocum velim el satis cupiam non pec- est, Sinwn Joqnnis, qmqs me(Joan. xxi, 15)? perfecta
care delinquo? dileclio, in electionisVase studium praedicandi, et
CRIT. Qiiia voluntas imperfecta est. Si euim vere in cseteris vel bina, vel terna; sed ut totus in cunctis
velles, vere utiquenon peccarcs. sit, et omni viftnturo choro sanctorum numerus glo-
ATT. Ergo qui me arguis non vere cupere, sine rietur, et sit Deusomnia in omnibus.
peccato es, quia vere cupis? CR)T.Nullus ergp sanctorum, quamdiu in isto eor-
CRIT.Quasi ego de roe dicam quein peccalorem pusculo esl, cunctas potest habere virlntes ? etc. Et
esse confiteor, et non de paucis et raris, si qui vo- quomodo legimus,Qui unam habuerit, omnes habere
Juerint noii peccare. virtntes ?
ATT.Quomodoigilur quod uterque volumus, uter- ATT. Participatione, non proprietale. Necesseest
que non possumus? enim ut singuli excellant in quibusdam. Bt tanven
CMT.Quia plene non volumus. hoc quod legisse le dicis, ubi scriplum sit nescio.
CRIT. Ignoras hanc phiiosophorum. csse senten*
• Alias,creaturmex gratiaconserventur. liara?
3 Alias,abstinere.
(a)OrosiusinApologiasupra,col. 1699,n. 2, circafinem, 4 Alias,qbalio.
Hieionymum laudat huie operi scribendo tunc temporis 3 Aliasadditur,nosirorum.
incumbentem, id est, annocbxisti415,
1703 APPENDICISPARS SECUNDA. 1704
' Illud vero
ATT. Sed non ApostoJorum. Neque enim ciirae Jegiset liberi arbilrii polestatem. quod in
mihi est quid Aristoteles, sed quid Paulus doceat. consequeitli ponis capilulo, < ln die judicii iniquis et
CRIT.Obsecro te, nonne Jacobus apostolus scribit, peccatoribus non pardendum, sed aeierniseos ignibus
Qui in uno offenderit, esse omnium reum (Jacobiu, cxurendos, >ferre qiiis possit, et interdicere le mi- -
10) ? etc. Esto, ut nulliisinsanctorum omnes virtutes sericordiain Dei, et anle diem judicii de sententia
habeal: hoc certe dabis, eo quod potest facere, si judicis judicare, ut si;voltierit iniquis el peccatoribus
fecerit, esse perfectuni. parcere, te praescribente non possit? Dicisenim :
ATT. Non tenes quid supra dixerim? <Scriptum est in cenlesirao lertio Psalmo, Deficiant
CmT.Quidnam illud est? peccaloresa terra el ihiqui, ita ui non sint (Psnt. cm,
ATT.Perfectum esse in eoquod fecit, et imperfe- 55). Et in Isaia, Corhburenluriniquieipeccaioressimut, '
clumiin eo quod facere non potuit. el qui reliquerunt Dothinumconsummabunlurt (Isai. i,
CRIT.Sed sicut perfectus est in eo quod fecit, quia 28). Et non intelligis, comminationem Dei inierdum
facere voluil : ila et in eo per quod imperfectus est, sonare clementiam? Nonenim dicit eos selernis igni-
quia non fecit, perfectum esse potuisse, si iaeere vo- bus cxurendos, sed a terra deficere et iniuuos esse
luisset, elc. Nimius es in una alquc eadem quavslione, cessare; eic. Si auteriv Origenes omnes rationabiles
ut persuadere coneris, hominem universa simul ha- creaturas dicit non esse perdendas, et diabolo tribuit
bere non posse, quasi aul inviderit, aul non potuciit poenitentiam; quid ad nos , qui ct diabolum el satel-
Deus procsiareimagini et simililudini suae,ul in omni- lites ejus omnesque impios et preevaricaloresdicimus
bus suo respondeal Crealori, etc. perire perpetuo; et Christianos , si in peccalo 3 proe-
ATT. Nisi fallor, de possibilibus nvandalis dilata venli fuerint salvandos esse post pcenas? Jungis
responsio est. Pone igitur ut volueris. praeterea duo capitula inter se discrepantia, quaesi
CRIT.Aul possibiha Deus mandata dedit, aul im- vera sunt, os aperire non poteris-, tSapienliam el in-
pbssibilia. Si possibilia, in nostranecestinpotestate ea fa- lelleclum Scriplurarum, nisi qui didicerit, seire non
cere si volumus: si impossibilia, hoe rei sumus, posse : >s Et iterum, < Scientiam legis non usurpare
sinonfaciiiiusquodimplerenon possumus. Acperhoc, debere indoctum, > etc. Nec hoc sufficit : sed re-
sive possibilia dedit Deus mandala, sive impossibilia, pcnte mutaris irt Stoicum , et de Zenouis nobis tonas
4
potest homo sine peccato esse, si velit, etc. SiJudas non supercilio, < Chrislianum illius debere esse patien-
potest homo esseEi sine peccato, quomodo tiae, ut si quis sua ayferre voluerit, gralanter amit-
scfibit aposlolus, aulem qui potens est vos conser- tat,> clc. Adjungis, <Gloriam vestiunietornamento-
vare sine peccato, el consliluereanle Conspcclumglorim rum Deo esse conlrafiam.> Quaesuut, rogo, inimici-
sum immaculatos(Judm 24)? etc. Non dico, hominem lioeconlra Deuiri, si tunicam habuero mundiorem? si
esse sine peccato, quod tibi forsilan impossibile videa- episcopus, presbyter, diaconus, et reliquns ordo ec-
tur; sed posse esse, si velii. Aliud est enim esse, clesiasticus in admiriislratione sacrificiorum can-
aliud posse. Esse quserit exemplum, posse ostendit dida vesle processerint ? elc. 5 Audiamus ctcaetera.
imperii veritatem, elc. < Inimicos ut proximos diligendos : > slatimque op-
ATT.Libet sententias luas parumper discutere, ut pressus gravissimo letbargo ponis ac dicis, 6 <lnimico
inlelligant sectatorestui, quam divinum in le rairen- nunquam esse credendum; > quod sibi esse contra-
tur ingenium. Dicis , <Sine peccato esse non posse, rium, etiam me silente, perspicuum est: etc.' Addis
nisi qui scientiam legis babucrit: > per quod magnam prseterea, < Regnum coelorum eliam in Teslamenlo
partem Christianorum excludis a jtistiiia; et qui Veteri repromitti; > ponisque teslimonia dc apocry-
praedicator es impeccanliae, omnes prope peccatores pbis : cunv perspicuum sit regnum coelorum primum
esse pronuntias, elc. Verum tu tantae es liberalitaiis, in Evangelio proedicari per Joannem Baptisiam , et
ut favorem libi apud Amazonas tuas concilies, ut in Dominum Salvalorem , et Apostolos , elc. Tu autem
alio loco scripseris, < Scienliaiu legis etiam feminas nos Manichaeosvpcas, quia legi Evangelium proefe-
habere debere : > cum Apostolus dicnt, lacendum rentes, in illa unibram, in hoc veritatcm esse dica-
esse mulieribus in ecclcsia (I Tim. u, 12), etc. Nec mus, etc. Centesimus litujus est, < Posse hominem
sufficit tibidedisse agmini luo scientiamScripiurarum, sine peccato esse, el Dei mandala facile custodire, si
nisi earum voce et cnnticis delecteris, Jungis enim et velit > (de quo abunde dictum est) : cumque se imi-
ponis in lilulo, < Quod et feminse Deo psallere de- latorem, imo explelbrem operis heali martyris Cy-
beant. > Quis eniin ignorat, psallendum essefeminis priaiii scribentis ad Quirinuro esse fateatur, non in-
in cubiculis suis, et absque virorum ' frequentia et lelligit in eo opere ei dixisse contraria. llle cnim iu
congregalione lurbarum? etc. oreAddis sed proeterea, quinquagesimoquarto lilulo tertiilibri ponit, <Nemi-
< Servum Dei nihil amarum de suo, seraper nem sine sorde et sinc peccato esse 8, >elc. Tu e di-
> Et
quod dulce et suave est debere proferre. quasi versoasseris, <Possehominemsine pcccaloesse,> etc.
alius sit servus Dei, alius doctor et sacerdos Eccle- Atque ut hoc augeas, et magniludinem tuse virtulis
ponis in alio titulo % ostendas, quo scilicel de bono conscientiaelliesauro
siae, oblitus prioris senlenliseoinnium
<Sacerdotem sive doctorem aclus speculari eructuare credaris, ponis in titulo 9, <Ne leviler qui-
debere, et fiducialiier corripere peccanles; de ne pfo dera esse peccandum. > El quid sic hoc <leviler, > ne
iisdem rationem reddat, et eorum sanguis suis forle in opere te aliquis dixisse sestimarel, anneclis,
manibus requiratur. > Nec semel dixisse contentus, 10 iMalum neccogitanduro. > Neque illius sententiae
idipsum replicas et inculcas :s <sed Sacerdotem sivedo- recordaris, Delicta quis intelligil ? Ab occultis meis
audenter omnes munda me, Domine, el ab alienisparce servotuo (Psal.
ctorem neniini adulari debere,
corripere, ne et se et eos qui eum audiunt per- xviu, 15,14.) Cura Ecclesia etiam ea quaeper igno-
dat ,> etc. IlJud vero quod in alio ponis loco, lOmnes rantiam delinquimus, et sola cogitalione peccamus,
voluntate propria regi; > quis Christianorum possit
audire? etc. Qua sententioe temeritate aufers Dei
omne prsesidium : el quodin alioloco frustra conaris 1 Hic ediii addunt, septuagesimosecundotitulo.
adjungere, < non absque Dei gratia,dum > quomodo sen- 3 Hiceditiaddunt, vigesitrioprimotitido.
tire velis, ex hoc loco iulelligitur, graliam cjus 3 Hicediti addunl,vigesimotituto.
4 septuagesimoterlio tiXulo.
non ad singula refers opera, sed ad condilionis ac Hic editi
8 Hic editi addunt,
addunt, centesimosexagesinwquarto li-
tulo.
1 Bicediti addunt, decimoguarlo tituto : addunt et 6 Hicedili addunt,centesimosexagesimoprimotilulo.
' Hicediti addunt, centesimovigesimotertiotitulo.
alios infra certis locisnumerostitulorum,quosinua intar 8 Editi, posseesse. Abest, posse,a Corbeiensi manu-
variantes lectionosremittimus,quia absunt ab antiquis-
BimocodiceCorbeiensi. scripto.
9 Editiaddunt, centesimongesimoterlio.
3 Hiceditiaddunt,vigestmosecundo..
3 Biceditiaddunt, trigesimoprimo titulo. " Hicediti addunt,fentesvmtrigesimoprimolitu(o.
1705 VARIA SCRIPTA AD UISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1706
delicta essefateatur, in lantum ut hoslias pro errore decrastino, etc. (Matth. vi, 34). Vos de crastino non
jubeat offerri, elc. cogitatis, et inslar avjum praesenlibusconlenti estis?
CRIT.Obsecrote, nonne legisti, Qui videril mulie- quorum epislolse biblinse volilant trans flumina
rem ad concupiscendumeam , jain mmchatus esl eam JElhiopiae,ul inter simias et pavos nova de Ophir
in cordesuo (Matth. v, 28)? Non ergo solus aspectus Salomonidona raitlaiiiur, elc. Jesus filius Joiedech,
et incentiva vitiorum reputanlur in peccalum; sed quod interpretatur Justus Domini, sacerdos magnus,
et quibus tribuimus assensum. Aut enim vitare pos- indutus describitur vestibus sordidis, etc; dicilurquc
sumus malam cogilationem, et consequenter possu- ad eum post pugnamatque victoriam, Auferte vesli-
mus carere peccalo : aut si vitare non possumus , menla sordida ab eo; el, Ecce abstuli a le iniquitatcm
non reputalur in peccalum quod caveri non po- tuam (Zach. ni, 3, 4). Et hacresJoviniani loqtiitur :
lest. < Sine omni omnino peccalo sum, sordida veslimen-
Ex dialogoHieronymieontra Pelagianos secundo.. ta non habeo, proprio regor arbitrio, major Apostoio
CRITOBOLUS. Multa quidem de Scripturis sanctis sum.JUe facil quod non vult, el quod vult non facit:
memoriter copioseqne dixisti, etc. Sed quid ad rem ? ego facio quod volo, et quod nolo non fncio. Pracpa-
His enim cunclis testimoniis videris hominum accu- rata sunt mihi regna coelorum : irao ipse ea roihi
sare naluram, ac per hoc invidiam referre ad Deum, meis virlutibusprae|)aravi. ln quo Adain leneturob-
si tales hominescondidil, ut oblivione et ignorantia noxius, el alii qui reos se putaut in similitudinem
et peccatocarere non possint. Ex quo perspicuuin prsevaricationisAdse,ego soius cum mea caterva non
est, borainem posse, si voluerit, non peccare, Id teneor. Aliiclausis cellulis el feminas noi) videntes ,
enim fecii.quod vitare non potuit. Ubi' auiem aufer- quia miseri sunt et verba mea non audiunl, torquen-
tur pbssibilitas, auferlur et vitium. Nemo enim in eo tur desideriis : ego etiamsi mulierum valler agmini-
condemnatur, quod facere non poiuit, elc. Da lesti- bus, nullam babco concupiseentiam. De me enim
moiiium novi Instrumenti ubi error et ignorantia et dictum est, Lapides suncti volvuntur super lerram
impossibilitasmandatitenealur in crimine. (Id. ix, 16, sec. LXX). Et idcirco non seniio , quia
ATTICUS. Vas eleclionis perspicue loquittir? Con- liberi arbitrii polestale Chrisli tropseacircumfero, >
sentioenimlegi Dei juxla inieriorein hominem: video elc Hlud autcni quod Daniel in craiione sua loqui-
autemaiiam legetnin membrismeis , repugnantcmlegi lur, Peccavimus,iniqueegimits,injusle gessinttis, et
menlis mew, el captivantemme in legepeccati, quw esl recessitnus a mandatis et justiliis tuis, et caelera
in membrismm. Miser ego homo,quis me liberabitde istiusmodi, soletis dicere, < quod cl. Daniclet omnes
eorporemortishujus? Gratia Dei per Jesum Christum prophetse,non pro se qtti sancti erant, sed ex perso-
Dominumnostrum. na populi sint locuti. > Advcrsus quam opinionem
CRIT.Prolulisli teslimonium quod pro me facit. ipse respondebil et dicet, Cum adltuc orarem, ct con-
Liberali ergo de corpore liujus mortis per gratiam filerer peccalatnea el peccalapopuli mei Israel (Dan.
Domininoslri JesuChristi, nequaquam ultra peccare ix, 5,20), eic Quceris < ubiAbel, ubi Enoch, ubi
dehemus. Jesus filiusNave , ubi Elisoeuscocierique sanclorum
ATT. Liberali quidem Siiiv.us Baptismo Salvato- peccaverint. >Non necesseest nodum inscirpo quse-
ris l: sed mihi edissere quare dixerit, Vtdeo aliam rere : ulinam possem et maiiifesla reticere pecca-
legemin tnembrismeis, etc. Audi enim eumdenv apostolum ta, elc.
aperlissime proedicaniem: Quod operor nonco- Ex dialogoejnsdemtertio.
gnosco: non enim guod volo , hoc operor;sed quod CRITOBOLUS. Certe hoc fateberis , cos qui Chrisli
odi, illudfacio (Rom. vn, 22-25,15), eic. Baplisma consecuii sunt, non liabere peccatum : et
CRIT.Mirorte hominem prudentem sic intelligere siabsque peccalo sunt, jusios esse : curiique seniel
Aposlolum,ut eum ex persona sua, el non ex alio- justi fueiint, si egerint sollicile, posse in seropiter-
rum hoecdicere senlias, etc. Ergo non ex sua perso- numjustitiam cuslodire, ac per hocomne vitarepec-
na haecdicit, sed ex persona genefis humnni, quae calum.
viliis subjacetob camis fragililatem, etc, ex persona ATTICUS. Non erubescis, explosam atque damna-
peccaloris. lam Joviniani sententiam loqui? Et ille enim bis
ATT.Et quis libihoc concedet, ut ex persona pec- leslimoriiis tuisque nililur argumentis : imo lu il-
catoris hoecloquatur Apostolus? elc. lius inventa sectaris, in Oriente docere desiderans,
CRIT.Saltem lioc mihi concedes , juslos in Scri- quoeolim Romce, et dudum in Africa condemnata
pturis plurimos appellari. sunl, ctc -
ATT.Non solum plurimos, sed et innumerabi- CR)T.Frustra ergo dantur praecepta, si ea im-
lcs. plere non possumtis, etc. Argumentare ut libet, nun-
CRIT.Si innumerabiles jusli sunt, et Iioc negari quam mihi liberum extorquebis arbilrium , quod se-
non potesi; quid mali Iocutus sum, posse hominem mel concessit Deus; nec valebis auferre, quod milii
sinepeccatoesse sivel.it? etc. tribuil posse si voluero, etc. Oninis dispuiaiio tua il-
ATT.Justos esse cohccdo; sine omni autem omni- luc delabitur, ul naturam accuses, et culpam referas
no peccato, non assentior. Etenim absque vitio, quod ad Deum, qui talem condidit, etc. Hocdoleo, cur viri
groece dicitur xa/.ta, hominem posse esse aio : ecclesiastici, et qui magistrorum sibi usurpnnt voca-
etva/AacnsTov,id est, sine peccalo esse nego. ld cnim bulum, tollant libernm arbitrium , quo sublato Ma-
soli Deo competit 5, omiiisquecreaiura peccalo sub- nichccisecla construitur, etc
jacet, et indiget misericordia Dei, Scriptura dicenle, ATT. Uoc Jonga disputalione conclusum est, ut
MisericordiaDomini plena esl lerra (Psql. xxxn, 5), gratia sua Dominus, qua nobis liberum concessit ar-
etc. Ridiculam illam exposiiionem Demosthenis ve- bilrium, in singulis operibus juvct-alque susten-
stri, < non dixisse Job, Quis erit mundus a peccalo ? tet, elc.
sed, Quis mundusn sorde >( Job xiv, 4, sec. LXX )? CRIT.Ergo si non fecimus quod prcecepil, autvo-
praetereo : qua probare conalur, < sordes pannoruin Juitnos adjuvare Deus, aut noluit.Si voluit etadju-
significariin infanlia, non vitia peccalorum. > Auf vit, et tamen fecimus quod noluimus , non nos,
certe si non sic inteUigit, dicile vos quid sentiat.. sed ille superatus est. Sin autem noluif adjuvare,
Tam enim involulus dictor est, et nimio verborum nonestculpa ejus qui voluit facere, sed illiusqui ad-
squalore coopertus, ut suspicionem magis qnam in- juvare poluit, et noluit facere. |
lelligentiamlecloriprsebeat; elc. Responde, quaeso, ATT.Non iivtelligisdilemma tuum in grande bla-
ubi sunt facilia mandata? Nolile, inquit, essesollkili spheraiarum decidere barathrum, ulex ulraque parte '
aut invalidussit Deus aut invidus, et non tantum ei
1 CorbeiensisMs.,salutqri. laudissit quod bonorum auctor esl et adjutor, quan-
3idemcorbeiensisMS.,quodgrwcedicilur,anamarleton, lum vituperationisquod mala non coercuit? etc.
toli Deocompetit;omissisverbisintermediis. CRIT.Tota argumentatio tua huc tcndit, ut qtiod
SAHCT.AUGUST.X- (Cinqmnte-quatre.J
1707 APPENDICISPARS SECUNDA. 1708
1
Gfavcidicunt ab*4meioi, et nos liberum appellamus pus Augustinus ad Marcellinum, qui postea sub invi-
arbitrium, vocabulo tfibuas, te aufleras.Tu eftimau- dia tyraniiidis Heraclianseab lisereticis(a) innoceris
ctorem peccatorurii facis Deum,dum assefis nihilho- csesus est, duos libros de infanlibus baplizandis
minem per se posse facere, sed adminiculo Dei, cui contra hsercsem vestram, per qnam vultts asserere,
impulelur omne quod facimus, etc. « Baplizari infanles, non in remissionem pecCatOrum,
ATT.Hocmodo etiamsi ipse non adjuvat, tamen sed in regna ccelornm; juxfa illud quod scrlpttini est
juxta teauctorerit malorum; quiapotuit prohibere , in Evangelio, Nisiquis renatus fuerit ex aqua el Spi-
et non prohibuil, etc. ritti, non poiesl intrtire in regna cwlorum. > Tertium
CRIT.Appareldispulationem tuam noriex fontibus ad eiimderoMarcellinnro,conira eosqui dicunt
idest vos), < Posse hoininerilsine peccalo esse, si vc-
veritatis et christiana simplicitate, sed ex philoso- ?[uoqne
phorum minuliis el arte descendere. lit, absque Dei gralia '. » El quarlum nuper ad Hi-
ATT.Vis igitur me Scripturarum uti rursum lesti- larium contra doclriiiain luam multa perversa fingen-
moniis ? Et quomodojactanl discipuli lui, nullum tem. Alios quoque spccialilcr tuo nomine cudere
argumentationi luse posse et probjemalibus respon- dicitur, qni nonclum in nostras venere manus. Unde
dere? etc. superscdenduni buic labori censeo, ne dicatur nvihi
CRIT.Eslo, utnullus potuerit omne viiare pecca- illitd Horatii, < ln silvani ne ligna feras > (Salirarum
tlim in pueritia , adolcscentia , juventute : numquid tibro 1, sat. 10, vers. .34). Anlenim eadem diceremus
negare poles pJurimosJuslos et sancios viros posl vi- ex stiperfluo : aut si nova voluefimus dicere, a
tia omni se advirtutes animo coniulisse, et per has clnrissimo iugenio occupaia sunt meliora.
caruissepeccato? etc.Et quare in Scripturis saaclis DE PALJiSTINA SYNODO
ad perfectara juslitiaroprovocamur? elc. APUDDIOSPOLIM IN CAUSA PELAGII CELEBRATA MENSE
ATT. Si imraaculalus est ilie atque perfectus qui DECEMBRI, ANNO CHRISTl 415 (b).
adliuc ambulat in via et graditur in lege, quid plus
liabebit ille qui ad lenninutn viaelegisque pervenerit? Aitguslinus,iniibro 2 Retractationum,cqp. 47.
elc Audire meremini cum Corinlhiis : Jam perfecti In Orienle, hoc est inSyria Palaeslina, Pelagius a
estis^jam diviles facti estis, ete. De hoc superbiae tti- quibusdam callvolicis fratrlbus ad epiScopaliaGesta
niore et illa orandi prorumpit audacia, qtia scribens perductus, eisque absenlibus quinon de illo libellum de-
ad vidnam quoniodo saiicti debeant orare pronuulias. derant, quoniam addiemsynodi potuerunl occur-
< lile eiiim,»inquis, <ad Deum meriio exlollit nsanus, rcre, ab episcopisquatuordecim auditus est, ubi eum
ille pveces bona conscienlia fundit, qui poiest dicere, dogmata ipsa. damnaniera, quae inimica gralise Dei
Tu enim tiosti, Dorainc, quam sanctae, quam innocen- adveistis eum de libello legebanlur, calholicum pro-
les, quain purae sint ab oinni Iraudeet injuria el ra- nunliarunt,
piua, quas adteexpando manus; quam justa, quam ldem, in libro de Gesiis Pelagii, nh. % 5.
immactilnta Jabia et ab onini mendacio libera, quibus Denique in Ivis quae de libelio quem dederant
>
tibi, ni milii .miserearis, preces iundo. Ciirisliani sancii fralres Reros el Lazarus, qui propter gravem
hoece4, an Pliariscei superbienlis oraiio ? etc. Eidein (sieut postea probabilius comperimus) unius eorum
adulans'viduse non erubescis dicere, pielalem qucc cegiitudinem , prcesehtes esse minime poiuefunt,
nusquam rcperiatur in lerra,et vcritatcm quae ubi- recitata sunt objecia Pelagio, illud est primum,
que peregrina sit. in illa potissimum commorari, eic. quod in Jibro stio quodam scribit, < Non pbs.se esse
Laudasque eam Dei vocibus, et dicis : < 0 te fclicenv sine peccato, -nisi qui legis seientiatrt habuerit. >
nimium, o beatam, si jusliiia quse esse jam nonnisi Quo reciiato Synodus dixit: < Tu hoc edidisli, Pe-
in coslocreditur apud ic solara inveninlur in lerris! > lagi? i At ille respondit : < Ego quidenl dixi, sed
Docere esl hoc, an occidere? etc. Quce duo capitula non sicut illi iiitelligunt : hon dixi, non possc
oralionis et laudis, soles cum tuis jurare discipulis, peccarequi scientiam legishabueril; sedadjuvari per
non esse lua : cuin perspicue in eis stili lui splendor legis scientiam ad non peccandum, sicnt scriptum est,
ekiceat, el tanta sit venustns eloquii Tulliani, ut testu- Legemin adjulorium dedil illis » (Isai. vm, 20, sec.
dineo incedens gradu, quce secreto doces, mittisque LXX). Hoc audito Synodus dixit-: < Non sunt alie-
venalia, pnblice non audeas profiteri. 0 le felicem, na ab Ecclesia quae dicta sunt a Pelagio. > Legatur
cujus proeter discipulos nemo deseribit libros, ut aliud capitulum. Et: leclum est in eodem librO suo
quidquid viderjs displiccre, non luum, sed alienum posuisse Pelagium, <r Omnes yoluntate propria regi
esse conlendas! -Ef quis ille tanli eril ingenii; ut le- ('«),'etc.
porcm sermonis tui possil imilari ? etc Idem, in libro conlra Julianum primo, n. 19.
CRIT.Oro te, quid infantnli peccaverunt ? Nec con- Habemus alios orienfales episcopos quatuordecim,
scientia eis delicti impuinri polest, nec ignorantia; Joannem, Ammonianum,Porphyrium, Ea-
Jonam prophelam, manum dexteram Eulogium,
qui jtixla Fidum, Zoninum, Zoboennum,
nesciunt et sinistram (Jonm iv, 11). Peccare non tohium, Porphyrium, Chfoniatium, Jovinum, Eleulherium,
possunt, et possunt perire? Genua labant, yagitus Nymphidium, quos in uno loco simul inventos in islum
verba non explicant, balbntiens lingua videtur, et Clemalium,
concessum introducere valearnus; illos ipsos qui Pe-
avterni cruciatus miseris proeparanlurl
. ATT. Nimium diserius esse coepisti, ul non dicam 1 Locusad corbiens.restitulus.
eloquens, postquam discipuli tui versi sunt in ma- (a) Donalistis.
gistros, eic. Noli igitur mihi oraloriim et non tuis (b) Locumtempttsquehabitae synodi prodit Lucianus
iloribus ludere* etc. preSDyterin epistolade Revelatione et Translalidnecorpo-
CRIT.Concede mihi, saltem eos esse absqne pec- ris stephanimartyris,quam in tomiseptimiAppendice de-
cato, qui peccare non possunt. dimus. lbi, n. 2 : ctSexlaferia,» inqviit,«quaeesttertio
«nonasdecembris,consulaluuonorit decieset Theodosii
ATT.Concedam,si in Christo fuerint bnptiznli, ctc. «sexies Augustocum, adveniente noetedormiehs....qtiasi
CRIT. Cogis me ut ad inyidiosum illud veniam, et «in ecstasieffectussemivigilans vidivirum,B etc. Postea,
dicarii tibi, Quid enim peccaverunl? ul statim in me n. 8 : « Statimergo renunliaviepiscopo,»JoanniJerosoly-
popiilorum lapides conjicias, et quero viribus noii mifano,«cumeSsetin Lyddajqduosalios uaeest Diospolis,synodum
poles, voluntale interficias, elc Si nos scitis hsereli- Kagens. Quiassnmpsitsecum de Sebasteet episeopos,Eleu-
cos, cuf non accusatis ? «therium (vefius Eutonium), Eieutherium
ATT. Quia Apostoius me docet, bsereticum post «de Jericho, et verieruntad locum,» elc. Tandem,n. 9,
unanvet secundam correptionem devitare (Tii. ni, scribit: «Translatae sunt autem reliquiseipsius Martyris
etc. «septimo kalendasjanuarias.» Inaliis aulem exemplari-
10), noii acctisare, bus ejusdem epistolae,ri. 8 : « Aderantenim tunc Ut illo
CR)T.Dic, quaeso, et me omni libera quaeslione, « temporeepiscopi, joannesJerosofymilanus, et Eustonius
quare vnfanluli baptizenlur. « episcopusde sebasti civiUle,el EleutlteriusJerichontinus
ATt. Ut eis peccnta in Bapiismale dimittantur, «cumomnidero.
eic. Scripsii dudum vir sanclus el eloquens episco- (c) Reliquayide supra, in librode GeslisPclagii,n. a.
1709 VARIA SCRIPTA AD HISTORIAM.PELAGIANORUMPERTJNENTIA. «ID
lagio jndices pracsederunt, etiriique ut homines, niiJIo; cenl, thesaurizchtsibi fuhdamehtitmbonumirifnturiim^
ex aitera parle urgente adversario putanlcs cnllioli- ut apprehendant reram 'vilain(I Tiin. vi; 17-19) : nott
ciim, lanqunm calholicum pronunliaruni. NiSi enim eos regno Dei posse privari. 7° UtfateatnrgratiamDei
in eoruin; conspectu auditnque daranasset eos qui et adjuioriuroetiam ad singulosaclus dnri; 8° Eamqiie
dicunt, < qnod peccatum Adae ipsunv solum lscserit, non dari secundum merila nostra, ut vera sit gralia,
et iioii genus humanum; etquod infanles nuper nati id est, gralis data, pcr ejus misericordiam qui dixit :
in eo statu sint, in quo Adam fuit ante peccaium; Misereborcui misertus ero,el miserkordiam prtestabo
el infantes eliamsi non baptizmilur, habere vitany ctd misericorsfuero (Rom. ix, 1S).9°UI fateatuf:filios
anernam;') nullo modo inde nisi damnatus exisset. Dei vocari posse illos qui quotidie diciinl, Dimiite
nobisdebiia noslra (Matllt. vi, 12) : q.uoduiique non
SCRIPTIO CONTRA PELAGII ERRORES, veraciter dicereni, si essent omnino absqiie peccafO;
EXAUGUSTINI EPISTOLA 186, HS. 31-33, ADPAULlNUMy10° Ul fatealur esse libertim arbitriunv, etiamsi di-
DECERPTA. vino indiget auxilio. 11° Ut faleatiir, qiinndo conlra
KecnonaKicolaoCarbachioex Moguntiensi AIS.anno 1523, tcntationes concupiscenliasque illicitas diroicartiiis,
postquea JacoboSirmondovulgata ex Corbeiensicodice, quamvis etillic babeamus proprinm voluniatem <
uhi exstatsub hocce titulo CAPITCLA EXCEHPTA EXGESTIS non lamen cx illa, sed ex adjutorio Dei nostram
HABITIS CONTBA PELAGIUM HJERETICUM, et alia de libellis provenire victoriam. Non enim aliier veinm erit
ejus,quaein PALJJSTINA STKODO sibi objeclaipsedanmare quod Aposlolus ait : Non voletrtis; heqtie curreniis,
compulsiisest. sed miserentis est Dei (Rom. ix', 16). 12° Ul l'a-
nolenterii filios suos '
Qutid ad Jerusalem colligi teaiur secundum graiiam et miseficordiam Dei
Dominns clamabal, hoc nos clamamiis advcrsus veniam pnenitentibusdari, non secundum nveriiaeo-
cos qni filios Ecclesicc colligi. holunl; nee sallem rum; qiiaiidoquidemetiamipsam pceiiiientiarildonum
posl judicium quod de ipso Pelagio in Palaeslina Dei dixit Apostolus, ubi aitde quibusdam, Ne forte
fnctnm est, eorriguriltir; de quo damnatus exissel, det illis Deus pmniientiam(II Tiiri. n, 25). llccc oninia
jiid objecla sibi conlragratiam Dei dicta, quocobscu- simpliciter sine ullis fateaiur ambagibus, si quis in
rare non potuit, ipse damnasset. aucioriiaierti catholicaih et-in ipsiiis Pelagii expressa
PrSler illa enim quoe quomodo pOtuit, ausus ecclcsiasticis geslis verba consenlit. Neque enim illa,
est qualicumque ratipne defendere , objecla suni quce his snnt contraria, vernciter anailiematizata essci
qtioedani,qnoenisiremotaoiririilergiversalione analJie- credendiimcsl,nisihaecqnibus sunt contraria, fide et
matizasset, ipse anathema factus esset. Objeclum corde leneantur, et aperla confessione promantur (a).
est enim euro dicCre : < 1" Adam mortalem faclum, DE CATIIOLICORUM
qtii sive peccasset, sive non peccassei, niorilurus QUISURCURAniERONYMI VIVEBANT VEXATIONE
esset..2° Et quod peccaturoejus ipsum soluro l;cse- INCREDI-
rit, el hon genus huriianum.3° Et quod infanles nupef ' RILI,APELAGII FAUTORIBUS, POSTILLIUS1NJUDIC10
riati in ilio stalu sint, iri qtio Adam fuit aiile pfceva- PAL.ESTIN0 DAMNATIONEM FACTA.
ricaiiOnein.4" Et quod neque per iriortem vel per Auguslinus, ih fine iibri de Geslis Pelagii, n. 66,
praevaricalionem Adse ontne genns humaritim riio-
riatur, nequeper resurrectioiicm Chfisti oniiie-genus De bis aiiteri) quoeposl hoc judiciiim ibi a nescio,
huinanum resufgat. 5° Et infantes, eliamsi non ba- quo ctineo peidiiorum, qui valde in perversum per-
plizenlur, liabere vitnm oeternain.6° Et divites baplii- hibentur dicnnfur, 1'elagio suffragari, incredibili aiidacia per-
ul liei servi et ancvllcoad Curahr
zatos,' riisi oiiiriibiis abrenunlierit, si cjuid bdrii visi pelraia
fuerint facere, non repulari iljis, nec eos habere sanclt Hieroiiyniiprcsbyteri periinentes, scelcratis-
posseregnura Dei. 7° Et gratiam Dei atque adjutorium siran cocdeaflicereniur,diaconus occideretar, avdifieia
noii ad stngulosaclus dari, sedvn libero arbiirio cssev nionastcrioruni incenderenlur, vix ispuin ab hoc im-
vcl in legeatque doclrina. 8' Et Dei graliam secundum petu ai(|ue incursu impioruni in Dei inisericordia
meriia nostra dari. 9° Et filios Dei non posse vocaii, tnriis rounilior tiieretur ; taccndum nobis polius vi-;
nisi omni modoabsque peccalo fuerint cffecli. I0P Et deo, et exspeclandum qnid illic fratrcs noslri episcopi
non esse liberum arbitrium, si Dei indiget auxilio ; de his tantis nmlis ageiidum exislinient, a quibus eos
quoniamin propria voluntatehabet unusquisquefacere dissiiiiulare posse, quis crcdaf? Impiaquippe dogmata
liomiiiunia quibuslibet Calholicis, etiam
aiiquid aul non facere. 11° Et vicloriam nostiam.non hujuscemodi
ex Dci adjnioilo esse, sed ex Iibero afbitrio. 12° "Et qiii ab illis terrislonge absunt, rcdarguenda suht; ne
nocere possint, quo pervenire poluerint:
quod poenitentibusveuia non dclur secundum gratiam ubicumque
cl uiiserlcordiam Dei, sed secnndum merilum et lnbp- impia vero fncia, quornm coercitio ad episcopalem
rem eorum, qui per [loeriitenliamfueriul digni miseT; perlinet disciplinara, ubi coinmiiluiilur, ibi potissi-
ricordia. > ..'•....' muriva praesenlibus vel in proximo constiliilis, dili-
H:cc omnia Pelagius sic analhemaiizavit, quod gcntia pastorali et pia severitate pleclenda sunl.
satis Gesta ipsa teslantur, ut nibil ad ea qtioquo modo DEEADEM, UTCREDITUR, VEXATIONE CATH0LICORUM A
defendenda disputalionis atluleril; unde iit conse- PELAGIANIS.
. quens, ut quisquis sequiiur illi.usepiscopalis auctori- Innocenlius papa, Joarini episcopOJerosblymiiano.
taiem judicii et ipsius Pelagii coafessionem, hsec Direptiones; cscdes, incendia, omne facinus extre-
te;iere debeal, quoesemper tenuil calbblica Ecelesia: mce demenlicc,generosissimsesanclae Eusio-
l°Quod Adclin,nisi peccasset, non fuissct tnpriturus.. chiuni et Paula deploraverunt in Iocisvirgines Ecclesiae inoe
2° Quod peccalum ejus non ipsuni soluni lseScrit, sed P'i-fpetrassediabolum: i)omeneniml)omihis,causam-
cl genus huinanum 5° Quod infanlcs niiper nati nqri, qne feticueruiil. Quod elsi ambigUuhinori sit"a
sint in illo slatu, in quo Adam fuit anle pravafi- quo
commissum, lamen cuslodire Germanilaicm
calionem. 4° Ui ad ipsos periineal eliam quod bealus luani, etgregioportuil illius sollicitius providere, rie quid hti-
ail Apostolus: Per uttumliominemmors, elper uitumho- jtismodioriretur, quod cnh) aliorutri tuaia-
mineinresitrrecliomorluorum.SicuteniminAdamomnes cessit hegligeniia admitlere in gregempericulo Domini, e.t.ta-
nwriuiitur, ita el in Chrisloomnes vivificantur(1 6'of., Jes agnas incendio, armis et perseculionibus nudas,
xv,21,22.5" Unde fit ut infainesnon baplizali, uon so- debiles, post suorum ccedeset mortes vix vivefe au-
luniregiiunicoelorum,verunieliam vitatn oeiernaroha- divimus. Niliil movet pieiatein iliam sacerdolii tui de
bere non possint. 6°Ut confiteatur etiain divites bapti-. tania diaboli in le atquc in ttiOSpotestate adinissa :
znlos, eliamsi divitiissuis non careanl, et sbit tales
quales" ad Timotheui)) dcscribit Apostolus dicens, HancAugusliniScriptionem,ex ipsius epistola 186,
Priicipe divilibushujusmundi, non superbesapere ne- ad. (a) Paulinum,decerplam,eo locidescribimusjuxta PP.Be-
qtte sperare in incerto diviliaruinsuarttm, sed in Deo nediclinos,qui lextuni hujus epistolaereferentes in non-
vivo, quiprwstal nobk omnia abundanlerad fruendum; nullisbiciinmutarunt.Fragmenlumilludreperie» lom. -, 2i
divitettinl in opeributbonii,facite tribuanl, eommttm- col. 827-829. M.
 i7H APPENDICISPARS SECUNDA. 1712
in te, inquam; prorsus cnim sacertfotis gravifatem al) eis dccepti sunt, vel decipi possunt, cognita sen-
condemnat tantum nefas in Ecclesia fuisse comple- tenlia qunein eos lala est, sanitas procurelur.
tum. Ubi provisiones tuse? ubi certe, si casus eve- 2. Hoc ilaqiie gestum, domine fraler, sanctseCha-
nerant, auxilia vel consolationes? Cum plus sc ad- rilali luae inlimandum duximus, ut slatutis noslrse
huc meluere dicant, quam conquerunlur esse per- mediocritatis etiam apostolicae Sedis adhibeatur au-
pessas. Altius censerem, si essent aliquid de hac re ctoritas, pro tuenda salute multorum, et quorumdam
mecum apertius colloculae.Vide, frater, anliqui ho- perversilate eliam corrigenda. Id enim agunt isti
stis insidias; et spiritu boni recloris pervigila, ul hsec, daronabilibus disputalionibus suis, ut non defenden-
quse ad nos opinione magis quam accusatione mani- do, sed potius in superbiam sacrilegam exiolleiido
lesla delata sunl, vcl corrigantur, vel retundantur; liberum arbitrium, nullum relinquant locum gratise
ne jus ecclesiasticumde labefactatiscausis eum qui Dei, qua Christiani sumus, qua et ipsum nostrcevo-
non defenderit, praestare compellat. luntatis arbitrium vere fit liberum, dum a carnalium
ldem, Hieronymo presbylero. concupiscentiarum dominalione liberatur, etc Cre-
Nunquam boni aliquid conientionem fecisse in "briuseos patimur in nos, et audacius insurgenles.
Ecclesia teslalur Apostolus : et ideo hsereticorum 3. Si ergo Pelagius episcopalibus geslis, quae in
correptiones primum fieri jubet (Til. m, 9, 10), ma- Oriente confecla dicunlur, etiam tuae Venerationi
gisque diutuma duci collalione. Quaeregula dum ne- jusle visus fuerit ahsolutus; error lamen ipse et im-
gligcnter aspicilur, malum non vilalur, quod caven- pietas, quaejam multos asserlores liabet, perdiversa
dum est; sed augetur. Taroen quoniam dolor gemi- dispersos, etiam aucloritate apostolicseSedis anathe-
tusque luus ila quatit viscera nostra, ut ralio non manda est, etc.
traclandi consulendiquesil; primum constantisetuoe 4. Parvulos etiam, propler salutem quaeper salva-
alloquor fidem. Pro veritale quisque injuria, aut, ut torem Christum dalur, baptizandosnegant, ac sic eos
dicis, periculopercelletur, qui exspectatbeatitudinem, morlifera ista doctrina in oelernumnecant, etc. Quan-
multis saepe narraslis, et tuse verbis praedicntionis quam per Baptismum Chrisli etiam parvulorum fieri
foene memorera commonemus. Ilaque excilati lanla redemplionem, libellosuoCoelesliusin Carthagineivsi
malorum scena, arripere auclorilatem Sedis aposto- Ecclesiajam confessusest: sed mulii qui eorum per-
licae ad omne comprimendum nefas festinavimus: liibentur esse vel fuisse discipuli, hxc mala, quibus
sed in quem insnrgeremus, nec nomine appellatum fundamenta cbristianae fidei evertere conantur, qua-
legimus, nec criminis aliqua ratione taxalum. Quod cumque possunt, affirmare non cessant.
ergo possuinus, condolemus. Si deposueris autem 5. Unde etiamsi Pelagius Coelestiusque correcti
aperiam manifeslamque in liomines nliquos accusa- sunt, vel se isla nunquam sensisse dicunt, et quae-
lionein, aut judices competenles tribuam ; aul si ali- cumquescripta contra eos prolata fuerint sua esse
qiiid urgentius solliciliusquea nobis Jieri poiest, non negant, necest quemadmodumde mendacioconvin-
retardabo , fili dilectissime : tamen episcopo fralri cantur : generaliter tamen quicunique dogmatizal et
meo Joanni scripsi, tit circumspeclius agat, ne quid aflirmat, humanam sibi ad vitanda peccata ct Dei
circa Ecclesiamsibi credilam adhuc tale aliquid liat, mandatafaciendasuffieereposse naturam, et eomodo
quale praevidereet propellere ne accideret, vel ne gratiae Dei, quae saiictorum evidentius orationibus
accidat, eliam ipsi fit et postea molestissimum. declafalur, adversafius invenitur ; et quicumque ne-
SYNODICARTHAGINENSIS, gat parvulos per Baptismum Christi a perditione Ji-
CONTRA PELAGIIAC COELESTII ERRORES ABEPISCOPISberari, et salutem pefcipere sempiternam, anaihema
PLUSSEXAGINTA NOVEM , AURELIO , NUMIDIO , ETC, sit.
CELEBRATjE, EPISTOLA ADINNOCENTIUM (a) SCRIPTA SYNODIMILEVITANJE,
ANNO 416 (b). CONTRA EAMDEM PELAGU ET COELESTII n.ERESIM EODEM
i. Cum ex more ad Carlhaginensem Ecclesiam so- ANNO 416 HABITJ3, ASEXAGINTA ET UNOEPJSCOPtS,
lemniler venissemus, aique ex diversis causis con- SILVANO, VALENTINO, ETC, EPISTOLA ADINNOCENTIUM
gregata ex nobis synodus liaberetur, corapresbyter PAPAM (a).
noster Orosius nobis lilteras sanctorum fratrum et 1. Quia te Dominus gratiae suse proecipuomuuerc
consacerdotum nostrprum dedit, Herotis et Lazari, in Sede apostolica collocavit, talemque nostris tem-
quarumlbrmam his constituimusesse subdendam.His poribtis prsestitit, ut nobis potius ad culpam negligen-
ergo leclis Pelagium et Ccelestium auclofes argui tise valeat, si apudluam Venerationem, quce pro
nefarii prorsus et ab omnibus nobis analhemandi er- Ecclesia suggercnda sunt, tacuerimus, quam ca tu
roris advertimus. Unde faclum est, ut recensendum possis vel laslidiose vel negligcnter accipere ; magnis
pelefemus, quid antc ferme quinquenniumsuper Coe- periculis inlirmorum membrorum Christi pastoralem
lestii nomine bic apud Carlhaginem fuerit agitatum. diligentiam, quaesumus,adbibere digneris.
Quo recilato, sicut ex subditis advertere poterit San- 2. Nova quippe hoeresisel niri)iumperniciosa ten-
ctitas lua, quamviset judicatio manifesta constaret, tat assurgere inimicorumgratioeChrisli, etc
qua illo teinpore episcopali judicio excisum hoc tan- 3. Hujus aulem perniciosissimierroris auctores es-
tum vulnus ab Ecclesia viderelur : nihilominus ta- se perhibentur Pelagitis et Coelestius,quos quidem in
men id communideliberatione censuiinus, hujusmodi Ecclesia sanari malumus , quam desperala salute ab
persuasionis attctores, q^iamvis et ad presbyterium Ecclesia resecari, si necessitasnulla compellat. Quo-
Mem Coelestius postea pervenissc dicatur, nisi hsec rum unus, id est Cceleslius,etiam ad presbyteriuniin
apertissime anathemaverint, ipsos anathemari opor- Asia dicitur pervenisse, elc Pelagius vero, sicul a
lere; ut si ipsorum non poluerit, sallem eorum qui quibusdam ffalribus noslris missae loquuntur'epislo-
lsc , Jerosolymis conslitulus nonnullos fallere asseri-
(a) Epist.175inter Augustinianas. tum tur : verumiamen mullo plures qui ejus sensus dili-
; (fti Anno416 adscribiturh sec synodus, quia Orosius indagare potuerunt, adversus eum pro gratin
. presbyter,per quemepiscopisCartbaginead eam congre- genlius calholic;c fidei veritale sed
i gatis titteraeHerotiset LazaricontraPelagiumallataesunt, Cbrisii et sanctus filius tuus, fralcr etconfligunl;
compresbyter
rediitex Palaestina hoc ipso anno416, verna tempestate; praeciptte
lum quia Innocentiiepistola,ad eamdemCarthaginensem hosler Hieronymus.
synodumrespondentis, consignatursextokalendasfebrua- 4. Haccad Sanctitatem lunm de concilio Numidioe
rias, post consulatumTheodosiiAugustiseplies, et Junit scripta direximus, imitantes Caribnginensis Ecclesice
Qriartiviriclarissimi;id est, die vigesimoseptimojannarii et CnrlhaginensisprovincioccocpiscoposnOslros,quos
anni iif. Adidem tempusrevocandaesubsequeniesepi- ad Sedem apostolicain,quam bcatus illuslras, de hac
stote synodiMilevitanae, et quinqueepiseoporuni per eum- causa scripsisse cuniperinius, elc
demperlatoremJuliumepiscopum simulInnocentioredditae,
quibus ipse Innocentiuseodemdie vigesimosep)>nioja-
nuarii dictianni417, responsttmdedit. («) Epist 176mter Augustinianas. t
1713 VARIASCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1714
QUINQUEEPISCOPORUM 1NNOCENTJJ EPISTOLA (n)
AURELIl, ALVPll, ACGUSTIM, EVODII ETPOSSIDH, EPISTO- AURELIO ETCETERIS EPISCOPIS CARTHAGINENSIS CONCILII
LAADEUMDEM INNOCENTIUM (<t),SCRIPTA EODEII TEM- RESCRIPTA DIE 27 JAN. AN. 417.
PORE. 1. In requirendo de his rebus, quas omni cum sol-
1. Deconciliis duobus, provinciseCarthaginensis liciludine decet a sacerdotibus, maximeque a vero
atque Numidirc, ad tuam Sanctitatem a non parvo justoque et calholicotractari concilio, antiquoetradi-
episcoporumnumero subscriptas lilleras misimuscon- lionis exempla servantes, et ecclesiaslicaememores
l.ra immicos gratiaeChristi, qui confidunt in virlule disciplinse,nostrccreligionisvigoremnon niinus nunc
sua, et Creaiori nostro quodammodo dicunt, Tu nos in consulendo, quam anlea cura pronuntiaretis, vera
fecisti homines, justos autem ipsi nos fccimus, etc. ratione firmastis, qui ad nostrum referendum appro-
Familia ergo Christi quaedicit; Quandoinfirmor, lunc basfis esse judicium , scientes quid apostolicaeSedi,
fortistum (II Cor. xn, 10); et cui dicit Dominusejus, cum omnes hoc loco posili ipsum sequi desideremus
Salustua egosum (Psat. xxxiv, 3); suspenso corde, Apostoluro, debeatur, a quo ipse episcopalus el lota
cum timoreet tremore adjulorium Dominieliam per auctorilas nomiiiishujus emersii, etc.
chariiatem tuseVeneralionisexspectat. 2. Gratulor igilur, fratres charissimi, quqd per
- 2. Audivimusenim esse in urbe Roma, ubi ille(n) fralrem el coepiscopum noslrum Juliuro litteras ad
diu vixit, nonnullos qui diversis causis ei faveant; rios destinasiis, elc.
quidam scilicet quia eis talia persuasisseperbibetur; 3. Quisquis ergo huic assentiens videtur esse sen-
plures vero qui eum lalia sentire non credunt; prae- lentioe, qua dicat adjutorio nobis non opus esse divi-
sertim quia in Oriente, ubi degit, gesta ecclesiaslica no, inimicurase catholicaefidei el Dei beneficiispro-
facta esse jactanfur, quibus putalur esse purgalus : fiteiur ingratum. Nam nec nostra communione sunt
ubi quidemsi episcopieum catholicum pronunliarunt, digni, quam prsedicandotaliter polluerunt, etc Qui
non ob aliud factumesse credcndura est, nisi quia se avellendi sunl longius, et ab Ecclesiavprocul remo-
dixit Dei gratiam coiifileri, elc vendi visceribus, ne diu inultus multa occupans, in-
3. Nonagitur de uno Pelagip,quijam forlecorreclus sanabilis post error increscat, etc. Separetur ergo a
est.quod utinam ila sit;seddetam multis, qnibuslo- sano corpore vulnus insanum, etc.
quaciter contendentibus, et infirmas aque ineruditas Benevalete, ffatres.
animasvelutvinctastrahentibus, firraas autem elinfide Data sexlo kalendas februarias (b), post consula-
staDJlesip:>aconlenlionefatigaiitibiis, usquequaqucjam lum Theodosii Augusli septies, et Junii Quarti viri
plenasuntomnia. Aut ergo a luaYeneraiioneacciendus clarissimi.
est Romam, et diligenler interrogandus, quam dicat
gratiam,qua fateatur, si tamen jam faleatur, ad non EJUSDEM ET
EPISTOLA
CiETERIS
RESCRIPTA SILVANO SENI,VALENTINO,
peccandumjusteque vivendumhoraines adjuvari; aut EPISCOPIS SVNODl MlLEVITANdi (c).
hoc ipsum cum eo per Iilleras agendura : et cuni in- 1. Iiiler cceteras RomanaeEcclesise curas et apo-
yentus fuerit hanc dicere, quani docet ecclesiaslica stolicoeSedis occupationes, quibus diversorum con-
et apostolicaveritas, lunc sine ullo scrupulo Eccle- sulta fideli ac medica disceplatione
sise, sine lalibulo ambiguitatis ullius absolvendusest, et coepiscopnsnoster Julius Dilectionis tractamus, fraicr
lunc est revera de ejtts purgatione gaudendum, etc vestravlitte-
ex Milevilano
4. MisimusReverentiae.tuoelibrum, quem dederunt ras, quas
misistis, mihi
conciliocura fidei propensiore
inopinanler
quidam religiosi et bonesti adolescenles, servi Dei, eliam synodi querelaeparilis ingessit; Carthaginensis
scripta suhjuiigens, elc.
quorum eliamnomina non tacemus; nam Timasiuset 2. Novavhoereseos nimirum fugiantur auctores.
Jacobusvocanlur: qui, sicut audivimus, et etiam nos- Quid enim acerbius in Deum
«e dignaris., ipsius Pelagii exhorlalione, spem quani cum fingerepotuerunt, quam
adjuloria divina cassarent, causamquequotidia-
habebanl in sseculoreliquerunt, et nunc continenles nos precationis anferrenl? Hocest dicere, Quid inihi
Deoserviunt. Qui cum eodemerrore landein aliquan- est Deo? elc.
do per qualeracumqueoperam nostram Dominoin- opus 3. Illud vero quoiJ eos veslra Fraternilas asserit
spirante caruissent, protulerunt eumdem librura, Pe- pravdicare,pnrvnlos oeternsevitaeproemiisetiam sine
lagii esse dicenles, et ut ei responderetur, impendio Bapiismatis gratia posse donari, perfaiuum est. Nisi
rogayerunl. Facttim est; ad eosdem rescripta est ipsa enim manducaverintcarnero Filii hominis et biberint
responsio : agcntes gratias rescripserunt. Ulrumque sanguinem ejus, non habebuni vitam in semelipsis
misimus, et cui responsum est, ct quod responsum (Joan. vi, 54). Qui autem hanc eis sine
esl: et ne nimium essemus onerosi, signa fecimus his ne defendunt, videntur mihi regeneratio-
locis, ubi petimus iuspicere non graveris, quemad- cassare, cum prcedicanthos habere, ipsum baptismum velle
modum sibi objectaqusestione,quod gratiam Dei ne- ditur nonnisi Baptismale conferendum, quod in eos cre-
etc
garel, ila respondit, uteara esse non diceret, nisi na- 4. Quare PelagiumCoelestvumque,id est, inven-
turam in qua nos condidit Deus, etc tores vocunv
5. Unde et ad ipsum scriptam ab uno nostrum aedificalionisnovarum , quse, e.!CUt dixit Apostolus,
sed magis vanissimasconsueve-
ad orientalem diaco- niliil,
epislolam, quem per quemdam runt parere quastiones (II rim. n, 25), ecclesiastica
num, civemautem Hipponensem, tanquam purgatio- corarounione privari, apostolici vigoris auctoritale
nis suse qusedam scripta iransmisit, tuse Bealitudini censeraus, etc. Simul autem
prsecipiraus,ut quicum-
potins credidimus dirigendam, meliiis judicantes et que id pertinacia simili defensare iiilimiur, par eos
pelentes, ut cam ei mittere ipse digneris : sic enim . vindicta consiringat, elc Hnecigilur
cam legercpotius non dedignabitur,magis in illa eum simi, in supra dictos maneal fixa , fratresetc. charis-
sententia,
qui misit, quam qui scripsit allendens. : 5. Bene valete, Ifatres. Datum sexto kalendas fe-
6. Uludvero quod dicunt, possehominum esse sine bruaria
(d) Honorio et Constanlio viris clarissimis
peccalo, et mandata Deifacilecustodire si velit, elc, consulibus.
quoquo modo se habeat ista quacstio, quia eisi non
inveniiur homo in hac vila sine peccalo, id lamen di- EJUSDEM EPISTOLA RESCRIPTA QUINQUE EPISCOPIS, AU-
citur posse fleri per adjuloriumgratiaeet SpirilusDei, RELIO, ALVPIO, AUGUSTINO, EVODIO ET POSSIDIO (e).
quod ul fiat couandum atque poscendum est, tolera- 1. Fraternitatis vestroeliileras,plenas fidei,totoque
bililer in co quisque falUtur,nec diabolica impietas,
sed error liumanus est, elaboranda et optanda affir-
mare, etiamsiquod affirmatnon possit oslendere : id (a) Episl.181inter Auguslinianas.
eiiim credit fieri posse, quod certe laudabileest velle, (b) AnnoChristi417.
eic. (c) Epist.182inter Augustinianas.
(a) Epist.177inter Augustinianas, (d) AnnoChrisli417.
(b) Pelagius. (e) Epist,183inter Auguslinianas.
 1715 APPENDICISPARS SECWNDA, m
religioniscalhorieaevigore firnialas, a duobus missas famare conantur : unum, quod nogel parvulis Ba-
concilii.sper fralrera et coepiscopuninosirumJiilium ptismi sacramentum, et absque redemplione Christi
pergratb suscepinnisaiiiiiio, quod earuiiv lunor om- nliquib.iisccelorum regna promitlal'; aliud, qiiodita.
nisque coiitexlid iii eonsiderationequolidianccgratise dicat pdsse IvomJnemvitare peccatum, ul Deie.vclu-
Deij et in eoruni correciionequi contra scnliunf, iiite- datauxilium;.et in lantum libero confidatarbilrio, ut
graratione consisitt; ut et iliis omiicm lollcre possit gratiae repudiet adjutorium, i elc Sed ab his litteris
crroreri),et idoneum dato quovis nostrae legis exem- Pelagiusad fidei suaelibrum vult transire lectoreni...
plo, queni sequi debeanl, dignum possint prcebere in quoeade qiiibus non interrogabalur, nvultadis-.
doctorem, eic seruit,,.. Cum enim ab unitate Trinitalis risque ad
Nam si Pelagius,qiiociiraqiie reslitit loco, eorum resurrectipnem carnis, quod ab illo rienio quoerebat,
anjinps, qui facile vel sini])liciler credorent dispU-J disputatiorieniqunhtam yoluit terroinasset: < Et Ba^
lanti, hac affirniaiione deccpit : seu bac illi in nfbe ptis.ma,»inquit, < unum tenemus, quod iisdemsacra^
sini(qiios nescienles nec manifeslare possumns,liec menti verbis in infnnlibus, quibus eliaroin majoribus
ncgnre; cuin etsi suni lulcanl, ncc ajiqunndoaudcant dieimus esse celebrandum, > etc Sed de adjutorio
vcl illiroi prcedicanlemista defendcic, vel"tnlinaliquo gratioepotius,etiam in libello fideisuse,qnem Romam
hoslroriiin prasciiiejactnre, iiccin inntn populiroulti: misit.qui.dPelagiussenseritaltendamiis. <Liberiim,»
ttidine deprcJiendi aliquis fncile, nec alicnbi possit inquit, < sic confitemur arbilrium, ut dicamus nos
ngnosci),siveiiiqtiovislerrarum Iecodega.nl;Deinostri indigere Dei senjper auxilio. >
niisericordia gratiaque credimus quod facile corri- Idem, in libro de PeccaloOriginali, nn. 19, 24.
gnntur, aiidila ejus clnmnniionoq.uifucrit pertinax ei Qnomodo aulem Pelagius tentaverit obrepere ad
resistoris luijus;dogmatis nucior iivvenliis,elc fallendumeliam aposlolicaeSedis episcopalejudicium
2. Nubis laineu nec persunderi polcst, eurn esse in liac ipsa quseslionede Baplismate parvulorum,
purgaiuin ; qiiamyisnd nos a nescio qnibus laicis siiit diligenter attendile. In litlcris eiiira, quas Romnm
Gcsia pcrlaia, quibus ille ct audiluni so crederot et misit ad bealaememoriae papam Innoceiiliun),quo-
.tbsoliiiuin : quae n.truni vera sint dtibitninus, cic. niara in corpore e.umnon invenerunt, et sancto papso
Verum ciim sini aliqua in ipsis posita Gcstis, quce Zosimo dane sunl, atque ad nos inde dirceiae, dicit
objecla pariim illeviinndo suppressil,panim hiullaiii i se ab hominibus infaniari, quod neget pnrvulis
se verbn rctorr|iieiidololn,obscuriiaicconftidil;aliqna Bnptismisacranieniuni,etabsque redemplioneChristi
inagis.1'al.MS argumeniis qnam vera ralione, ut ad aliquibus coeloruniregna promitiat, > etc Jam vero
tenipiis poicrai videri, purgavit, negando alia, alia in libro lidei suoe, quem Romam cum ipsis lilteris
falsa inteiprctaiione verlendn, elc. Unde n.onpo.s-u- inisit ad eumdent papam Innoceiiuum, ad quem
mus illorii.m,nec culpare, nec approbare judiciurn, etiain epislolamscripserat, multoevidentiusse i])sura
cum nescianiiis iitrimi vera sini Gesia, aut si vera lcgendonudavit, dicens : <Baptisma ununi lenemus,
suiit, illini)constet nvagissubterfugisse,qiiain se tuta quod iisdem sacramenli verbisin infanlibtis, quibus
verilate purgasse, etc. eiiam in majoribus diciriiusesse celebraiidum, > etc;
3. Librum sane, qui i-jus esse dicerelur, nobis a tariquam infanlibus reroissio peceatorun) veiborum
vcstra Cbaritnle tran.smissum, evolvimus: in quo sonilu dicerelur, non rerum ageretur effectu. Visus
niulla conlra Dei graiiaro legimus e^se coiiscripla, cst lamen nd lempus, aiiquiddicere quod fideicatho-
multa blasphcma,' nibil quod piacerel, et niliil pene Jicoe conveniret : sed illam sedem usque in finem
quod non peniius.dispUccret,,a quovis damnantlinn fallere non praevaluit.
alquc calcanduin:cujussiinilia,;nisiqui ista scripserat, LIBELLUSFIDEl PELAGII,
iieiiio alier jn menfem reciperet, aiqne seniiret,
etc. Aiiathchiaiizet ergo isla quoe"sensil, etc. ADINNOCENTIUM AB1PS0UISSUS, Z0S1U0 REDDITUS (u).
4. Densvos incoluuiescustodiat,Jfalres charissimi, 1. Ci-edimusinDeuro Patrera omnipolentem, cun*
Data sexto kalendas lebrnarias (a), post consulatiini ctoruivivisibilinmcl invisibiliumconditorem.
gloriusissiiniTheodosiiAugusli sep,iies,elJuniiQuaiti 2. Credimusel in Doroihumnostrum Jesum Chri-
Palladii viri clarissimi. stiiui, per quem creata sunt omnia, yerum Deum,
BEPELAGIANIS ABAPOSTOLICA SEDEDAMNATIS. iiiiigenitum, et verum Dei Filium, non factum, non
Gennadius,in libro de Scriptoribusecclesiqslicis. adoplivnm; sed genitum, et unius cum Palre sub-
Innoceniius iiibisRoincecpiscopusscripsitdcQretum siantioe,quod Groecidicunl b/j-ovawj, atque ita perom-
Oceidenlaliume.lOricnlaliuiii Ecclesiis adversusPc- nia serpialeinDeo Palri, ut nec lempore, nec gradu,
lngiuro dalum. Post (|uem successor ejus papa Zosi- nec poteslaie possit esse inferior : lanlumque confi-
iiius ialius prooiulgavil. temur esse illuni qui esl genilus, quanlus est ille qui
Prosper, in Chronko, nd mmum 416 (b). gcnuit. Non autem quia dicimus genilum a Palre
Romanae EcQlesiueepiscopatiu)) t.rigesimusnonus Filiuni divina et ineffabili generalione, aliquod ei
suscipit Zosirous,anno uno, mensibusnovem.dicbus tempus adseribinius; sed nec Palrem aliquando coe-
novem. Quotempore Pelagianisja.ma papa Innoceii- pisse, nec Filium. Nec cnim aliter conliteri possumus
iip prccdaranalis, Afroriim vigore cl niaxime Augu- oeiernumPatrem, nisi confiteamureliam coseternum
sliii}episcopi scienlia' resisiebaiur. Fiiiuro : cx Filib enim Pater dicitur, et qui sempcr
DE PELAGIILITTERIS paler fuit^semper Filium liabuit.
3. Credimus et in Spirilum sanctum, verum Deum
CUMUBELLOFIDEIAD INNOCENTIUM PAPAM ABIPS0 ex Patre pfbcederiicm,oequalemper oiiiniaPairi et
MISSIS,SEDZOSIMO REDDITIS. FUio voluntale, potestaie, oelernitate,substantia.Nec
est prorsiis aliquis in Trinitate gradus, nihil quod
A«(7!isli?i!is,t» libro de GrqtiaChrisli, nn. 32, 35, 36. inferius superiusye dici possit, sed lota Deitas sui
Pelagius et litleras nuper et libellura Uoinarafidei perleciiorie ceqiialisest; ut exceplis vocabulis quoe
sucomisit, scribens ad beaisememorioepapan) Innpr- proprieiitiehi persbnarum indicanl, quidquid de una
ceniium, quem deluncmin esse nesciebat (c). In Jiis persona diciltir, de tribus dignissimepossit intelligi.
ergo litteris dicit, « Esse de quibus eum homines in-
1 Alias,industrict.
(q) AnnoChristi417, (a) in vetere codiceVaticanoreperlus est cumsequen-
(b) Lapsushic est iibrairius,id in annum416transfe- libuslitterisZosiini,et a Baroniorelalusin Annalesadan-
rens, quodad amium 417manifeste pertinebat: aliasnon num417.Jamaute exslabatin sermoneinter Augusiinia-
unotantumanno,veVfermeduobus,utnotatur, sedtribus nos olimceritesimononagesimoprimodc T&ffipore,nunc
annisnomanamEcclesiam rexisset zosimus. autemAppendicis ducenlesimoirigesimosexto, necnonin-
(c) Defunetusestlnnocciiliusdieduodecimo marlii,anno ter Hiero.nymi opera sub hoctitulo: « Symboliexplanatk)
Christi417, &aduanvasuni, <>
*7tT VARIA SCRIPTA AD HISTQRIAMPELAGJANORUMPERTINENTIA. \m
Atque ut confutantes Arium unam eamderaque dici- iiiuin, sed praemia pro labore diversa;: e conirario
mns Trinitatis esse substanliam, et unum in tribus pro modo delictorum, peceatorum quoque esse sup-
personis confitemiir Deum; ita impietalem Sabellii plicia. ..-.•: .
declinantes, tres personas expressa sui proprietafe 7. Baptisma unum lenemus, quod iisdem sacra-
distinguimus, non ipsum sibi Palrem, ipsuni sibi menti verbis in infaniibiis,quihus etiam in roajoribus,
Filium, ipsumsibi Spiritum sanctum esse dicentes; asserimus esse celebrandum. Ilominem, si post Bapti»
sed aliam Patris, aliara Filii, aliam Spiritus sancti smum lapsus fuerit, per poenitenliam credinius posse
esse personam ; nonenim nomina lantummodq,.sed salvari.
etiam nominum proprietates, id est, personas, vel,:ut 8. Novum et Vetus Testaroenlum recipimus jn eo
Grseciexprimunl, u7toffT(Sw«ts,ho.c esl, subsistentias, librorum numero, quem sanctse calJiolic» EccJesias
confitemur, Nec Paier Filii aut Spirilus sancti per- tradit auctoritas, <
sonam aliquando excludit; nec rursus Filius aut Spi- 9. Animas a Deo dari credimus, qwas ab ipso fa^
rjtus sanclus Patris nomen personamque suscipit: ctas dicimus; anatberaatizantes eos qui an.iro.nsquasi
sed Paler semper Pater est, Filius semper Fi.liusestj pnriem divinoedicunt esse substaniioe.Eoruin quoque
Spiritus sanctus semper Spiritus sanctus cst. liaque condemnamus errorem, qui eas ante peccasse; vel in
subslanlia unum sunl, personis ae nomiinbus distin- coelisconversatas fuvssedicunt, quara in oorpora miitT
guunfur. terentiir. ;
4. lpsum autem DeiFilium, qui absque initio ajlerr 10. Exsecramus eliam eorura bJasp.heniiam, qui
nilatem cum Patre et Spifitu sancto possedit, dicimus dicunt, iropossibilealiquid homini a Deo privcepfuro
in fine saeculorum perfectum nostrae naturse homi- essc, et mandata Dei non a singul.is,,sed ab omni-
nem suscepisse ex Maria semper virgine; et Verbum bus in coinmune posse servari : vel qni primas
carnem esse factum, assumendo hominera, non per- nuptias cum Manicbaeo,vel secundas cum Calaplirygis
mutando Deiiatem; necutquidam sceleratissime opi- damnant.
uantur, Spiritum sanctiim dicimus fuisse pro semine, 11. Anathematizamus eliam illos qui Dei Filiuni
sed potentia ae viriute Creatoris operatum. Sic autem necessitate carnis mcntitum esse dicunl, et euni pro»
confitemur in Chrislo unam Filii esse personam, ut pter assiimptum hominem non omnia faccre potuisse
dicarous duas esse perfectas atque inlegras subsian- quse voluit.
lias, id esi, Deitatis ct iiumanitatis, quoe ex aniraa 12. Joviniani quoqne daronanius hmresim, qui dicit
continetur et corpore. Atqueut condemnamus Plio- nullam in fuiuro meriloruni esse dislantia))), nosque
tinum, qui solum el nudum in Cbrislo hominem eas ibi habituros essc virliiles, quas hic babere he-
confitelur; ila anathemalizamus ApolJinarem et ejus glexerimus. .
similes, qui dicunt Dei FiUuin niinus aliquid de hu- 15. Liberum sic cohfitemur arbilrium;, ttt dica-
mana suscepisse nalura, etvel in canse, vel in auima, mus nos semper Dci indigere ainilio; et lap) illos
vel in sensu .assumplum liominem his, propler quos errare qui cum Manichanisdicunt h.omincm pecealum
assuraptus est, fuisse dissimilem, qnein absque sola vitara non posse, quani illos qui cuni Joviniano asse-
peccati macula, quse naluralis non csi, nobis confi- lit runt hominem non posse peccare; uterque enira lol-r
temur esse conformem. Ulorum quoque siniiliter ex- liberiatem arbilrii. Nos vero dicimus, Jiominein
secramur blasphemiam, qui novo sensu asserere co- semper et peccare, et nonpeccare posse; u.t seroper
nanlur, a lempore suceplse carnis, omnia quae erant nos liberi confiteamur esse arbiirii.
Deilalisin hominem demigrasse; et rursuin quaeerant 14. Hoecest fides, papa bealissime, quaro in Ecclef
huroanitaiis in Deum esse transfusa : nt (quod nulla sia catholica didicimus, quamque seinper lenujmus
unquam hoeresisdicere ausa esl) videalur bac confu- ct tcneraus. In qua si minus perite, aut parum caut?
sione utraque exinanita snbstanlia, Deitalis scilicet aliquid forte positum esl, emendaricupimus a le, qui
et humauitatis, el a proprio statu in aliud esse mu- Petri et fidem el sedeui tenes. Sin auiem lucc nostra
tata : qui tam Deum iinperfecfum in Filio, quam ho- confessio Apostolatus tui judicio c impiobattir; qui-
m.inem confitentnr; ul nec Deum verum, nec lvomi- curoqiie me inaculare voluerit, se imperitum, yel ina-
nen) tenere cyedantur. levolum, vel etianvnon catboiicuin, non me Jisereli--
5, JVosaulem dicirous siisceplum ita a Deo Filio cum comprobabit.
passibile noslruni, ut Deitas iropassibilis permaneret, DE CQELESTIILIBELLO,
Passus est enim Dei Fjlius non putative, sed vere,
omnia quaeScriptura lestatur, id est, esuriem, silim, (JUEM ROM^)ZOSlMO DEDIT,
lassitudinem, dolorem, mortetn, et coetcrahujusmodi.
Secundum illud passus esl, quod pali poterat, id est, Augustintts,in libro de Peccalo Origihali; n. 26,
non secundumillamsubstantiamquam assumpsit, sed et nn. 5, 7.
secundumillam quseassumpta est. lpse enimDei Filius
secundumDivinitalemimpassibilisestul Pater, iiicom- 1. In libello quem Romoededit, cum fidem suam
prehensibilis ut Pater, invisibilis ut Pater, iriconverti- a Trinitaie uniiis Deiiatis usque ad resurreclionem
bilis ulPater. Et quamvispropria persona Filii, id est, quaiis futura est mortuorum, de qujbus eum nuUuS
DeiVerbum snscepil passibijero bominem; ita tamen interrogaverat, et-unde illi nulla quoestiomovebatur,,
ejus habitatione seeundum suanv substantiani Deitas quantum dicere Ubuit, explicasset; ubi ad id quod
Verbi nihil passa esi, ut tota Trinitas, quam impas- agebalur ejus sermo per.vcnit.: Si quw vero, inquit,
sibilem confiteri necesse est. Mortuus est ergo Dei prwter fidem qumstionesnotmsunl, de quibusesselintcr
Filius secundum Scripluras, secundum id quod mofi plerosqae contentio; non ego qnasi auctor alicujus
poteraf. Resurroxit tertja die. Ascendit in coeluin. dogmatisdefinita hwc auclorilale stului, sed ea qum de
Sedel ad dexteram Dei. Patris, manente eadem na- Prophetarum el Apostolorumfonte suscepi, vestri Apo-
tura carnis, in.qua lialus et passus est, in qua etiam stolattis offerimusprobanda essejudkio; tu si forteut
resurrexit: non enim exinanita est humanitaiis sub- hominibus quispiam ignorantim error obrepsit, Veslrq
stantia, sed gloriJicala, et in seternum cum Deitate senlentiacorrigatur, Neinpe perspicilis id eunv egisse
mansura. Accepta ergo a Patre oronium potestale bac pnelocutione prseniissa, ut si quid in Ulo appa-
quaein coelosunt et in terra, yenturus est ad judicium ruisset erroris, non in fide, sed in quocstionibusquae
vivorura ac mortuorum, ut el justos remuneret, et sunt praeter fidem, videretur errasse.
2. In libello aulem rjuem ltoma; edidit, qui gestis
' puniat peccatores.
6. Resurrectionemeliam carnis confitemur et cre- ibi ecclesiasticis allegatus esi... verbn ejus isla snnt:
dimus, ul dicamtts, nos in cadenv in qua. nunc sumus lnfantes autem, inquit, deberebapihari in remissionem
veriiate membrorum esse reparandos; qualesque se-j peccatorum,secundumreguiamuniversalisEcclesiw,et
mel post resurrectionem luerimus affecti, in perpe-, secundumEvangeliisententiamcoiiftie)tiur;iquiqrDt))iimv.s
luum permansuros. Unam esse vilam sanctorum onj- statuit regnumccelorumnonnisibaptizatispotseconfefrii
1719 APPENDICISPARS SECUNDA. 1720
quod quia vires nalurm non habent, conferri necesseest vorem fidei praefeslinatumesse, promptissimum est.
per gratimlargitalem. Sed cum de liis interrogaretur, asseruit niillum sibi
3. Coslestius adjungit etdicit: In remissioneman- de talibus contentionibus unquam cum ante dictis
iem peccatorumbaptizdndosinfantes non idcirco dixi- fuisse sermonem; nec ante sibi, quam de se scribe-
mus, ut peccatum ex traduce firmare videamur: quod rent, visufuisse comperlos; Lazarum sane in transitu
longeacatholico sensu alienumest. Quia peccalumnon cognilum; Herolem vero, etiam satisfaclione inler-
cum homine nascilur, quod poslmodum exercelur ab posita, quod secus de; ignoto et absenie sensisset,
homine: quia non naturm deliclum, sed voluntatisesse cum graiia recessisse. Tam caduco ac nullo funda-
moristratur.Et illud ergo coiifilericongruum,ne diversa mine eriminalionis ignplx, procul dubio e re fuil1,
Baptismatisgenera facere videamur; et hoc prwmunire ut de persona talium, quae tam ventosa.et levis exsti-
necessariumest, ne per myslerii occasionem,ad Crea- lerat, quaereretur, si saliem illis loci sui ratio vilaeque
toris injuriam malum, anlequam fiat ab hoinine, tradi constaret, ut fides absentibus in absentes debuerit
di.caturhomini per naturam, elc. Sed mullum miseri- adhiberi, tanlumque ppndus in litteris eorum esset,
cors memoratae (Romanoe) Sedis antistes (a), ubi ut auctoritatem testinionii mererentur. Patuit hos
eum vidit ferri tanta proesumptioneproecipitero,tan- inobservatis ordinationibus, plebe cleroque conlra-
quam furentem, donec si fieri posset, resipisceret, dicenle, ignolos, alienigenas, intra Gallias sacerdotia
maluit eum seosim suis inlerrogationibus et illius vindicasse, quibtis sc ipsi propria abdicavere sen-
responsionibus colligare, qiiara dislricta feriendo tentia; nosque, licct et alia, taroen eorum de se
senteniia in illud abruptum, quo jam propendere pceniludinein secnti sacerdolali eos loco et omni
videbatur, impellere. Ideo autem non dixi aperte, communione submovimus. Satis urgel causam a la-
ceciderat; sed, propendere videbatur ; quia su- libus processisse per lilleras, iu absentis ejus accusa-
perius in eodem libello suo de hujusmodi quseslio- lionem, qui se praesenstuetur, qui exponit fidem,qui
nibus loculurus anle praedixerat : Si foiie ut homi- provocat aceusantem.
nibus quispiamignoranliwerror obrepsit,vestrasenlenlia 4. Nunquam piguit in melius relorsisse jiidicium.
corrigalur. Adolescens et sancti Spiritus exsecutor, Susannara
ZOSIMIPAP.E EPISTOLA seniorum falsitate damnatam invenit innocentem: re-
ADAFRICANOS EPISCOPOS DECAUSA ducitur a suppliciis casla per puerum, quaeper gran-
COELESTII. doevosfingiturimpudica(Dan. xm,46). Nonergoomni,
ZOSIMUS, AURELIO et universis episcopis per Africam sicut cautum est, spirilni credendum (1 Joan. iv, 1):
" conslitiiiis, dilectissimis fratribus, in Domino sa- sed diu appensius examinandura est, proesertim de
lutem. fide hominis, ubi statuS ejus et vita perpetua est. Nec
1. Magnum pondus examlnis magna desideranl, Salomonemfefelliiinpuerperiirixamenlis indago: non
lit non sil rebus ipsis quae geruntur, inferior libra enim duabtis feminis inler se jurgantibus , unum pi-
judicii. His accedit apostolicoe Sedis auclorilas, cui gnus induxit; sed ibi arbiler fide cunctabundns inve-
in honorem bealissimi Pelri Patrum decreta pecu- nit, ubi veroepietaiis alfeclum intellexit (III Reg. HI,
liarem quamdam sanxere reverenliam. Orandum 16-28). Per quam rarum sit, ut longa el castigata
igitur, et incessanter orandum, vit continua gralia cunclatio non ad veri cubile pervenial. Opiimoemenlis
perennique adjulorio Dei, ex hoc fonle in lotum indicium est, prava difficiliuscredere : nam plerique
orbem pax fidei et cntholicse societatis nullis nu- quorum de se bonceconfessioni pigrius adhibetur fv-
bibtts interfuscata miilatur : charitas enim, quoe, des, in illius erroris abruplum necessilate coguntur;
sictit scriptum est, Deus est (I Joan. iv, 8), per- et irremediabile vulnus eflicitur, quod desperalur
fecla plenitudinis abundantia gratulatur, cum, si quid sanari.
suspicionis Jiabuerit, vel fidei intenlione sollicita, vel 5. Unde in prcesenti causa nihil praecox immatu-
in longnm producla contentione, aut emendaiione rumque censuimus, sed innotcscere Sanctitati veslrae,
corrigitur. super absoluta Coelestiifide, nostrum examen : cui
2. Ccelestius presbyler noslro se ingessil examini, etiam prior libellus ab eo inlfa Africam testimonio
expetens ea quae de se apostolicoeSedi aliter qunm" apud vosesse debuisset, ne inexploratis famaqueja-
oporluit essent inculcala, purgari. Et licet muilce clantibus lam facile crederelur. Quare inlra secun-
occupationes majoribus vinculis ecclesiasticortimne- dum mensem aut veniant, qui prcesentemredarguant
gotiorum curam nostram solliciludinemque
1
distrahe- aliter sentire, qtiam libellis et confessione contexuil;
rent: tamen ne Fraterniiatis veslrae de adveniu ac aut nibil, posl hsec lam aperta et manifesla quaepro-
discussione prsedicti diutius penderet exspectatio, tulil, dubii Sanctilasveslraresedisse cognoscat. Ipsum
posthabilis omnibus, die cognilionis resedimus in sane Cceleslium, et quoscunique qui eo lempore ex
sancli Clementis basilica (quippe qui imbutus beaii diversis regionibus aderant sacerdotes, adinonui, has
Petri apostoli disciplinis tali magislerio veteres tendiculas ciuccslioniirqet inepta cerlamina, quce non
emendasset errores, tantosque profectus habuisset, sedificant, sed magis destruunt, ex illa curiositatis
ut fidem, quam didiceral et docuerat, eliam martyrio contagioneprofluere, dtim unusquisque ingenio suo et
consecraret), scilicet ut ad saluiiferam castigatio- intemperanli eloquentia, seu scfiptura abutilur, cura
nem, lanti sacerdolis aucloritas prcesenti cognitioni in hpc etianv nvagnorum virortim nonnunquam, cum
esset exemplo. ipsis auctoribus, scripla periclitenlnrpost permullam
3. Oinnia igitur, quse prius fuerant acla discussi- lemporttm seriem inlerpretantis arbitrio, ut divinc
mus, sicul Gestorum huic epistolaecohccrentium in- prsedictum sil, Ex multiloquio non vitari peccalum
siructione discetis. Inlromisso Co3lestio,libellumejus, (Prov. x, 19 ) : el sanclus David postularel circum-
qttem dederat, fecimus recitari: nec hoc contenti, stantiam labiis suis, orique custodiam (Psal. CXL,3).
utrum hoecquoe scripsisset, corde loquerelur, an la- 6. Ghariiateni veslram tam aposlolicaeSedis aucto-
biis, saepenumero exploravimus; cura de occultis ritate, quam mutua amqris affectione commoneo, ut
animorum solius Dei nostri possit esse judicium, cui jam ingenia veslra se sanctarum omnium Scriptura-
non tanturo cogilata, sed cogitanda jara prseslo sunt. rum quoe secundum traditionem Patrum alque majo-
Quid voces ejus conlineanl, compendiosius duximus rum pravscriptccsunl, proeceptisobservalionibusque
a Sanctitate vestra legendo cognosci. Unum sane subjiciant. Quid illic non abundans? quid non Dei spi-
movet nos, ut cum in prsesenti ibi Coslesliumhabue- riin et vocibus plenum sit? nisi libet unumquemque
ritis, nihil Jiquidojudicatum sit. Ad Jitleras Herotis plus sibi credere, suoque de se uti judicio. Data
et Lazari priori relatioiie destinatas, equidem ob fer-
1 SicjuxtaMorel,Elem.Crit., pagg. 109,110.In h.,pro-
1 Alias,Paternitalis. cul dubtoirm ftiit, et ad marginem, proculdubiojustitim
(a) zosimus. fuit. M.
 1721 VARIASCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1722
Hcnorio Auguslonndecies etFlavio Constant. consu- licaeSedi in litteris suis et confessionibussuis praesto
libus(a), sunt. Ubi Heros? ubi Lazarus? erubescenda faclis et
ZOSIMlPAPJE EPISTOLA damnationibus nomina (a). Ubi illi adolescentes, Ti-
ADAFRICANOS EPISCOPOS DECAUSA PELAGII. masius ct Jacobus, qui scripta qusedam, ut assereba
ZOSIMUS epscopus, AURELIO et universis episcopis per tur, prolulerunl? Vos conjicite, si qui lalia in Sede
Africam constilutis, dilectissimis fralribus, in Do- apostolica confitentur, illa quoede iisdem a pravis ac
mino salutem. levibus aucloribus, ac dubio rumore jactata sunt,
1. Postquama nobisCoelestiuspresbyler auditus est, oporteat credi. Amate pacem, diligite cbaritatem,
et quid de fide sentiret evidenter expressit, eadem- studele concordiav.Nahi scriptum est : Diliges proxi-
que, qusein libellocontulerat repetitis crebro profes- mum tuum lanquam te ipsum (Malth. xix, 19). Qui
sionibusroboravit, de ejus nomine pleniusad Dilectio- magis alter alleri proximi sumus quam omnes qui in
nem vestram scripta direximus. Ecce epistolam Jero- Chrislo unum esse debemus?Non Omnis qui aures
solymilaniepiscopiPraylii (6), qui in locum quondam vestras venlus ingreditur, nuntius est veri. Ideoque
sanctiJoannis (c) episcopus est ordinatus, accepiraus, animo prcesule et in excubiis constituto semper opus
qui causse Pelagii enixius aslipulalor intervenil.:Lit- esl, ne totum famae, totum testibus Jiceat. Recensete
teras quoque suas idem Pelagius purgationem conli- sacras Lilleras et divina tabularia; maximam parlem
nentes abundantissime misit, quibus ct professionis falsi testes occupavere, ubi sanctorum aul accusatio-
suse fidem quid sequeretur, quidve damnaret, sine nem aut pericula reperimus.: riiaximam dico, imo
aliquo fuco , ut cessarent totius inlerpretntionis insi- lotam, cum in ipsum Dominumnostrum Salvatorem,
. dioe,cumulavit. Harum recitatio publica fuit: omnia totius mundi hostiam et pontificem salufarem, falsi
quidem paria, et eodem sensu sententiisque formata, testes insurrexerint, qui se ejus blasphemiam audisse
qtiscCoelestiusanle protulerat, conlinebant. Utinam confragerent. ^lstimate quid jam possit prceterire
ullus vestrum, dilectissimi fralres, recilationi litlera- fallacia, quce in Deum fidei, imo in ipsam lidem ac
rum interesse potuisset. Quod sanclorum virorum qui veritatem perjuriis impetum fecit.
aderant gaudium fuit? quae admiratio singulorum? 3. Hcccideo scripsimus, ut de coetero, si qui ab-
Vix fletu quidam se et lacrymis temperabant, tales sentes minusque noti de quoliliet talia ex libidine
etiam absolulaefidei infamari potuisse. Estne ullus mentientur, fixi sint pedes veslri adversus arietem
locus, in quo Dei gratia vel adjutorium prceicrmissnm frauduleniisc. Unde et lucernam pedibus suis ac lu-
sit? quod quisquis polest prseterea dicere, vel mente men semilis suis vir sanclus exorat (Psal. cxvm,
concipere; nec itli supemae sentenlise subjectus, 103): scilicet ne inter fallaces tcnebras sint cxca
qtiaede sancto Spiritu lala est, quod neque hic, neque nobis et errabunda vestigia. Et in Evangelio : Num-
in futuro venia vel reraissionedonetur (Malth. XII, quid lex noslra judkttt hominem,nisi ab ipso audierit
32). prius et cogitaverit (Joan.vn, 51)? Eliara in Yeteri
2. Video eliam hunc Pelagium , Herote et Lazaro Tesiamento : JVoncredasauditui vano, et non consen-
scribentibus, infamari. Itane, fralres dileclissimi, ad seriscum iniquofieri leslisinjuslus. El ne forte mulli-
aures veslras, qui sint isti lurbines Ecclesicevel pro- ludini delrahentium anie examinationem judicii cre-
celiae, nec opinione pervenit? Ilane vos latuit vita deretur,addit dicens : iVoneris cutn pluribusin malilia,
horura atque damnatio? Sed quanquamspecialis illos el non accipiesper eos peccaium(Exod. xxui, 1, 2, sec.
apostolicaaSedis auclorilas omni communionesubmo- LXX). Et iterum alibi : Priusquaminlerroges, nevitu-
veril, discite et in hacepistola, licet strictim, homi- petes quemquam; et cum inlerrogaveris,corripe jusle
num mores. Vetus Lazaro consuetudo est innocen- (Eccli. xi, 7). Et iterum : Qumviderintoculitui loquere
tiamcriminandi. Permultaconcilia insancinm Rritium (Prov.xxy, S,sec. LXX). Et in Actibus Apostolorum
coepiscopum nostrum Turonic.e civiiatis diabolicus adversus principes sacerdotum et seniores Juda:o-
accusator invenlusest. AProculo Massiliensiin syno- rum posiulantes absentis Pauli aposloli damnalio-
do Taurini oppidi senleiitiam calumnialoris excepit. nem, justissimani sententiam genlilis Feslus tri-
Ab eodem Proculo fit post multos annos sacerdos ly- bunus protulit, quam convenil etiam nos in faciem
rannici judicii defensor ciyitaiis Aquensiuni, cum credenlium objicere ad verecundiam, dfcens: Aron
contrairet affiiclo, in Jipsum penetrale et sacerdotale csl consueludo Romanis, damnare aliquem hominem,
solium sanguine innocentis pene respersum irrupit: priusqucimis qui uccusatur, prmsentes habeat accu-
stelitque in eo hactenus umbra sacerdotii donec in satores, locumque defendehdi accipiat ad abluenda
tyranno (d) imago slaret imperii : quo loco post in- crimina (Act. xxv, 16). Si hanc igitnr moderaiio-
ternecionem palroni sponte se exuit et propria ces- nem exira septum fidei nostroepositus tenult; conlra
sione damnavit. De Herote vero omnia similia (e), socerdolalem pudoreni; indigna oniiiiiiocredulilns est
idem tyrannus (f) paironus, caedes tiirba1, presbyle- absentibus in absenles. Quotusqiiisqueimmunis invc-
rorum confradicentiumvincula et cuslodiao,el tolius nielur a vulnere, si ad oranein ferienlis ictum credu-
civitatis affliclioa, similis pcenitenlia de abdicatione ium pectus aperilur? Doceat nos lerrena moderatio,
sacerdotii. quae ssecularibus arbilriis et causis primum de ipsis
2. Mirum est, si isti laicum virum ad bonam fru- judicibus eligendis repudiandisque sit ct quanta cun-
gem longaerga Deum servilule niienlem falsis litteris ctatio. Quot inlerpositse dilationes? quoties adhibila
percellere noluerunt, qui in fratres et coepiscopos comperendinalio, etiam sub ipso fine certaminis am-
tanla machinati sunt, qui lot tempeslates Ecclesiae pliare judicia concessit innocenti reo? Confugilur ad
reddiderunt. Non decet episcopalem auctoritaiem et mare et exlrahiarina documenta, ul fides qucein proo-
prcecipueprudentiam vestram ad levium susurronum senti plerumque arclioribus strangulntur angusiiis,
scripta pendere. Ecce Pelagius Coelestiusqueaposto- saltem eminus veniat. Hcecomnia menlior, nisi in
1 Ahas,additio. patrocinium tuendae innocenlisereperta sinl. Tolera-
(a) AnnoCbristi417. biliusest enim iiinocentemqucniUbettardius inveniri-
(b) vide supra, in Mercatoriscommonitorio,col. 1689, quam cito pro nocentedamnari.
circafinemn.11. 4. Grave fuit Lazaro el Heroti, lillerarum suaruro
(c) obiitJoannesinilioanni417. pedissequos esse. An nescieba>itDilectionetnveslram
(d) Constamino, qui imperiumin Galliisinvaserat. certo calumnioe
(e) Prosperin Cbronicoad annum Christi 412 scribit: adSedem aposlolicamrelaluram?Huc
« EodemtemporeHerosvir sanctus et bcali siartinidisci- compendio navigassenl. Ubi de episcopalu abdicando
« pulus,cumArelatensioppidoepiscopuspraesideret; apo- agiiur, raaria terraque lustrantur, nec ulla suffragia
« puloipsiuscivitatisinsonset nullis insimulationibusob- prsetermittunt. Ubivero innocentiumfama percellitur.
« noxiuspulsusest, inque ejus locum Patroclusordinatttr otiosi el delicati, sive accusalores, sive tesles (in
« amicuset familiarisConstantiimagistrimilitum,cujusper in cubi-
« ipsumgraliaquaerebatur: eaque res inler episcoposre- utroque enim fallenlibus nomen infame est)
« gionisiiliusmagnarumdiscordiarum materiafuit.» (a) Hos lamenbonosfratvesvocat Augustinusin libro
(/) constantiniis. de Gestis1'elagii,nn. 2, E>3.
 im APPENDICISPARS SECUNDA. 1714
libus et leclulis suis lilferis abuluntur; et totam Afri- jcentiumde beatissimi'apostoli Pctri Sede pfolatam
cam , univ.crsnmquetranquilluni catholicaeserenitntis manere senteniiam, donec apertissima confessione
innnbilani ad libidines suas duoepesles. Ante tribu- < faleaniur, gratia Dei per Jesum Christum Doininuin
nal Cliristi omnes stabimus : nemo illie abesse pote- <noslruro, non solum ad cognoscendam, verumeiiam
rit, nec Domini, cujus immensitas omnibus locis ac < ad fnciendamjusiiiiam, uos per aclus singnlos ad-
rebus interyenit, declinare judicium, <juvari; ita ul sitie illa nihil verae sancloequepietatis
5. Si Deo npstroxordi fuit, propler oves perdilas, < habere, cogiiare , dicere, agere valeamus. >
Verlnimcarnem lierj> et ex IJominoformam servien- Prospet, inChronico, ad annum 418.
tis induere, ut diu inlerceptam redderet libertatem: IIoc tempore Constantius (o) servus Christi ex vi-
sil yobis gaudiura, eos quos falsi judkes eriminaban- cario Romoe habitans, et pro grntia Dei devotissime
,fur, agnosijero,a nbstro corpore et cafhoiica yeritate Pelagianis resistens, factione eorumdem miilta perlu-
, njqnquam fuisse divulsos. Cerle hoc quod noslra ex- lit, quaeiiluni sanctis confessorilnissociaverunf. Con-
spectatio desiderabat eluxit, ut damnanda damnarent cilio apud Carthaginein habilo ducentorum qualuor-
: el sequenda sequerenlur. Si paterlarailias rcditu filii decim episcoporum ad papam Zosiinumsynodalia de-
' gratulnbatur, qui mortuus fuerat, et revixit; perierat, creta perlata : quibiisprobatis (b) per totum niundum
el iiiveiiiiis est; el jubebat in usum ejus stolam mun- hseresis Pelagiana damnaia est.
daro, hop est, iflsigiiecandidaemenlis afferri et vitu- PAULINI DIACONILIBELLUS
lum saginatum(Luc. xv, 22-24): quaniuni hcccube-
rior exsultalio estfidei, nonmortuosesse, necperiisse, ZOSIMO PAP^E OBLATUS CONTRA COELESTIUM (c).
de quibus falsa vulgata sunt? Misimus igitur ad Dile- 1. Bealiludinis liiaejiistitiam obsecro, domine Zo-
ciionem vestram exemplaria scripturarum, quas Pe- venerabilis. Nunquam fides vera turbaiur,
lagius misit: qiiarum leciionem non ainbigimuspa- sinve,papa
riiuram csse vobis in Domino de alisolula ejus fide et maximeutiii Ecclesia aposlolica, inita qua pravaefidei
veraeiier pu-
lsetitiam. Daia undecimokalendas octobris. dociores, deprehendunlur facile,
niuulur, ut morianlur in illis, nisi correxerint, quod
PE ERRORE PAL^ESTINORUMEPISCOPORUM deterius perpetraranl; ut in iilis vera sit fides, quam
ET )PSIUSZOSIMI VkPMIN JUDICIO PELAGII Apostoli docuerunt et Romnna cum omnibus caiholi-
SIVECOELESTII. cae iidei docloribus lenet Ecclesia. Quod si, ut coeteri
Facundus episcopttsHermianensis, lib. 7, cqp. 3. auctores hoereseos,qui, jamdudum ab apostolicaSede
vcl a Patribus judicali, et exlra sinum matris catlio-
Invenient etiam Pelagiura haeresiarchain,a quo Pe- iicaeEcclesise morie pereunt; etiam
lagiarii diciiiilnr, in judicio Pal;cslinorum cpiscopo- lii qui nunc effecti, perpetua
runi.quae conlia Christigraliam senticbat operieniem, deprel)ensi sunt vel deprehendentur, in
sna permanent; spiriluali gladio, quo interi-
prayasque senlentias snas versntia inlerprelaniem, pcrfidia mantur , tradanlur : ut nnnc Pelagius Coelestiusque,
per eanidem igiioranllam absolulum. lnvenient po- qui a beatne roemorice praecessore luae Beatiludinis
siremo beaium quoque Zosiraura apostolicce Sedis
antistitem, conlra" sancli Innoceniii decessoris sui papa Innocentio (si reciam respuant fidem, et in sua
doctrina perdurenl) damnali siinl.
senteriliam, qui primus Pelngianam haeresiiii conde- p.erversa 2. Cujus sententiam secuia Beaiitudo tua, Coele-
mnavlt, fidem ipsius P.elagii, ejusqtie complicis Coe- slio, ciim a Sede apostolica audiretur, inler csclera
leslii, quem in Ecclesia Carlhaginensi convictum, prsecepit his verbis : < Damnas illa omnia quoe
atque appcllaiiieni apostolicaroSedein , et ipse gestis « in libello Paulini coriiinenlnr, ergo hoc est, de quoestio-
discusseral, taiiquam v,erametcatholicam laudantem, < nibus? > Ei in alio loco : <
insuper eiiam Afri.canosculpantem episcopos, qtiod ii lerns dederit Sedes Apostolica Cognovisiiquales litte-
ab illis havrelici credereniur : cum, necduni ipsis < ad fratres et coepi-
Africanis episcopis dolos eorum mullo manifestius <scopos Alricaiiceprovinciae?)Etadjectum : < Damnas
illa onroia qusedamnavimus,ct tenes quaelenemns?)
deiegenlibus, menioratos Pelagium et Ccelesliumpu- Et ilerum : <
faret orlhodoxos. Et tamei).... nec illos Paloesiiuos < nomine tuo?Illa omnia damnas, quaejaciata sunt de
el Zosimum hccrelicoscredit > Et ilerum : < Vel ea quae in libello
episcopos Ecclesia, quia < suo exposuit Paulimis? > Et cnm me, diceret, posse
de bcerelicis benc senserunl; sed potius pro merilo ex his quce illi objecla sunt, haereticum approbari:
suceTujeicalholicos judicat et honorat: quoniain non snncto
debetcriiiiini depulari simplicium non inielleclavef- iiisanientis replelusSpiriiu; apostolicaauctoritate respuisti
sutia maligiiorum. et calumniantis verba, hujusmodi profe-
rendo sententiam, qtia ipsc caiholicus approbarer,
DE AFRICANO CONCILIO (fl) illum si sanari vellet, curares ; quae hujusmodi est:
DUCENTORUM QUATUORDECIM EPISCOPORUM CONTRA H«- < Nolo nos circuitu ducas : damnas ea omnia quoe
RESIMPELA.GII ET COELESTII , HABITO, UTCREDITUR, < tibi objecta a Paulino, sive per famamjactatasunt?»
SUBFINEM AUTUMNl ANNl 417. Cui lioi)sufficititasenteniia? Quis hanc lam salubrem,
tam amplectibilera, tam piam respueret alius, nisi qui
Prosper, in libro Responsionuinad Objecla Gallorum, a fide devius est ? Et ille qui superiusprofessusfuerat,
ad objecl. 8. se qiiaecumque illi objecta fuerant, si contra fidem
Et cura ducenlis quatuordeeim sacerdolibus , quo- vindicares, esse damnaturum ; audit, Damnatelnon
rum consiiiDiionemconlra inimicos graiiac Dei totus solum non damnat, sed ad injuriam tantain Sedis
mundus aniplcxus esl, veraci, profcssione, quemad,- cont.endit. Unde non ignorat jam Ecclesia Romana
modunv ipsorum babet sermo, dicamus, gratiaro reum suum, qui tam audaci spirilu ausus est contra-
Dei per Jesum Chrislum Dominum, non solum ail dicere, et non damnare quse Beatitudo tua damnari
cognoscendam, verum eiiam ad faciendarojustiiiam, decrevit.
nos per actus singulos adjttvare ; ita ut sine illa 5. tamen Deo et Chrislo Domino gratias ago,
niliiJ yernosanctaequepietatishaberc, cogijare, dicere, quod Ego Ecclesioesusecausam ila agi voluit, ut Sedes
agere vnleainus. apostolica, a qua oportuit ore duorum Ponlificum
, Idem, in libro coitlra Collqtorem, n. 1S. hseresim condemnari, ea damnanda praecepit,quoea
Erraverunt (secundnm te) ducenli quatuordecira me Coelestiofuerant objecta : nujus ego non damna-
in
sacerdotes, qui epistola quam suis conslilutionibus
ila Sedis aritistitem beatuni tionert), sed cofrectionem semper optavi et opto : cui
proetuierunl, apostolieae
Zosimum sunl alloculi : < Coiistiluimus in Pelagium m LausiacaBistorialaudatura PaUadio,«Conslantius
Ccejesiium ven.erabiiem episcopum Inno- (a)
atque per assessorpraefectorum Italicn.»
(b) Probataquidema zosimodecrelaanno418;sed anno,
(a) Carthagineqtiidemha!)itumest, sed Afrieanunv yo- ut putant,419,conditainAfricano ducentorumquatuordecim
care solet Augustinus, in episLofa 215,n. 2, ct ia librode episcoporum concilioCarthaginecelebrato.
reccato originali,nn, 8, 9, 21. (c) AnnoCliristi417.
 1723 VARIA SCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUM PERTINENTIA. 1728
nunc jam non mecura, sed cum univcrsa DeiEcclesia ciret; par poteslatis dala coaditio in eos qui Sedis
causa esl, sicut data ad Beatitudinem luam scripta hasredilatem,ipso annuenle, meruissent. Habet cnim
testanlur; cum contra aposlolicnm senleiitiamvenire ipse, cum omniiim Ecclesiarum, liim bujus ninxime
nitilur, negando originale peccatum, quod in omnes ubi sederat, curam, nec patilur aliquid privilegii aut
hoininespertransiil, ct usque ad (iiiem mundi tenct aliqua tiiubare aura sententise, cui ipsa sui noroinis
hserediialcmAdceillius,qui primus peccavit: quod in firma et nullis Jiebctata inolibus consiituit funda-
infantibusnisi per sacranvenlumBaplismi dimitlitur, menta, et quaesine suo periculo lemere nullus inces-
vitam aeternamet regnum coelorum babere non pos- set. Cum ergo lantse auctoritatis Pelrus capul sit, et
sunt. Contra qusc etiam magister suus litigat Pela- scqueniia omnium majoruro studia firmaverit, ut inin
gius, qui illa ipsa datunavit in judicio Orienlali, quce humanis quam divinis legibiis et disciplinis omnibus
iste in Sedis apostolicoecoetuconalur astruere. Habet lirmeiur Romana Ecclesia, cujus locuro nos rege)'e et
adversnmse etiam veteres Ecclesiarnm doctores ca- potestatem nominis oblinere non latet vos, sed no-
tholicos plurimos , orientales et occidentales, meri- stis, Iralrescliarissimi, et queroadmodumsacerdoies,
dianoepartis ct septenlrionalis, qui in Jibris suis illtim scire debetis : lamen cum tantiim nobis esset aucio-
de originalipeccato (si sanari desiderat) possnnl do- ritatis ut nullus de nostra possit relraclare sentcnlia ;
cere. Ilnbet bealum Cyprianum marlyrem, beatura nihil egimus, quod non ad veslram notitiam nosiris
Ambrosiumconfessorem, Gregorium Nazianzenum, ultro litteris referremus; dantes haec fraterniiaii, ut
beatura papam IroiocentiuH).Habetelinm nunc, qui in in commune consulentes, non quia quid deberct fieri
corpore sibi colliictenlur, si ille tamen hos lanlo ncsciremus, aul faceremus aliquid quod contra utiii-
certamini habiles judicat, aut certe qui vos sequi de- talem Ecclesiaeveniens displiceret; sed paritcrvobis-
heat, si vult inagis recta discere, quam prava docere, cunvvoluimus habere traclalum de illo qui apud vos
liabet (quod priinum est) Beatiludinero tuam, cnjus (sicut ipsi per Jillcras dicitis) fuerit accusatus, el ad
illunv oportucrat obedire senlentice, cum audiret, iifislrain qui sc assererel innocentcm, non refugiens
Damna. Habet poslremo ipsos Jaclenlcs, qnibus mi- judicium ex appellatione pristina, venerit Sedein;
sereri debeat, si sibi non vtill; quibus, ut verbis raar- accusaloressuos ullro dcposcens, et quoein se criinina
lyrisutar, 11011 proprin, sed aliena dimittunlur pecca- per runiorcmfalsodicebat illata condemnans.Omnem
ta (Cyprianus,Episl. 64, ad Fidum). ejus petitionem prioribus litteris, quas vobis mi-
4. Unde oro beatunvApostolatinn tuum, ttl hunc simus, putavimus ac novimus explicatam; satisque
roeum libelliim suscipi jubeas, t|tio gralias referam illisscriptis, quaead illas rescripseralis, credimus esse
lantoeSedi, et senlcntiis juslissiniis pro parte mea responsum.
lalis : quem idcirco direxi, quia ine licet' sermone 2. Sed post missae per Marcelliiiumsubdiaconuih
Rasiliscussubdiaconus a lua Bealitudinecum Gestis vesirum episfoloeomne volumen volvirous: quo ali-
Sedis aposloliccedireclis, Carthagiiie convenit quarlo quando perlecto, ita totum lilterarum comprehendi-
nonas uovenihrisdie, ul adessem ad aposlolicamSe- slis textum, quasi nos Coelesliocommodaverimusin
dera, el tuae judicio Sanciitatis : ad quara me fugisse, oninibus fidem, verbisque cjus non discussis, ad
suggesium est; nec defuturum fore, promittere, si omnem, m ila clicam,syllabam proebuerimusassen-
adversum me el non pro me fuisset lata senientia. sum. Niiiiquamlemere, quoesunl diu tracianda, St-
Ubi lunc igitur nihil agere polui, quia is qui ad Sedem nmitur; nec sine roagna deliberaivone staluendum
apostolicnm provocavcrat, defuit, quem oportuerat est, quod summo dcbet disceplari judicio. Idcirco no-
utique merila suce appellationis aslruere : maxime verit vestra Fraternilas, nihil nos posl illas quas su-
cum nihil agente appellalore, secundum eliam liuma- perius vel litleras' veslras accepimusimmulasse, sed
nas leges, superior cst seraper ille qui vicit. Quid i» eodem cuncla reliquisse stalu, in quo dud.un)fue-
enimjam mea intererat, ut eliam apud veslram Re- rant, cum hoc nosiris liueris vestroe indicavimus
verentiaro pravce ejus doclrinoeastipulator existerct, Sanctitati, ut illa quae a vobis ad nos missa erat ob-
de quo congaudere possem , si damnatis liis quoeilli lestatio, remaneret. Subscripsi. Bene valele. Data
a me objecia fueranl, sic ea per apostolicaeScdis ju- dnodecimokalendas apriles, Honorio Augusto duode-
dicium roborari, meruissct absolvi, nec prius se or- cies consule. Accepla tertio kaleiidas maias.(«)'.
dinariquam purgari paleretur? Sed vulpecula fraudi- SACRUMRESCRIPTUM(b)
bus fuit semper sludens , ingenium stium mutare
nescit. Non se credidit posse depiehendi; qnOniam CONTRA PELAGIUM ETCOELESTIUM.
confidentiam semper in foveis hnbuii, in quibus de- ImperatoresHoNORiusetTHEODOSiusAugusti,PALLADio
mersum capulconscienticesuceniliiuroccultare. Quod proelectoprsetorio.
jam diuliusJalerenon polttil; sedmanifesliiis puDlica- 1. Ad conturbandaro cafholicscsimplicifalis lucem
ttira, spirimali per tuam Bealiludinem gladio reseca- puro semper splendore radiantem, dolosae.artis inge-
tur, neampUusferinisdentibusgrex Dominiseceturin nio novam subito emersis.se' versutiam pervulgala
partes, quero paslorbonussollicita etpervigili cautela opinione cognovimus : quce fallacis scienliae obum-
cusiodis, Huncauleni libellum direxi Beaiiludiniluse brnta meiidaciisel furioso tantunv dehaccliata est lu- "
per MiircellinunisubdiaconuroEcclesiae Carthaginen- ciamine, ut stabilem quietem coslesiis attreclaret f>-
sis. Dat. sexlo idus novembris. dei, dum novi criminis commenta invenii, insignem
ZOSIMlPAPJE EPISTOLA nolaro plebeise aestiroansvilitaiis senlire cum cun-
ADAFRICANOS EPISCOPOS DECAUSA COELESTII. ctis 3, ac prudentiaesingujaris palmain fore cororou-
niter approbala destruere; Cujus inipiae comrocnta-
ZOSIMUS, AURELIO ac cseteris qui in concilio Cartha- tionis auciores Pelagium Coelestiumquepercrebujt
ginensiadfuerunl,dileclissimisfratiibns, in Domino
salutem. 1 Alias,vel nunclitleras.
3 Afias,emicuisse.
1. Quamvis Palrtim traditio apostolicseSedi aucto- 8 Alias, dumnoviacuminiscommendata ventoinsignem
ritatem tantam tribuerit, ut de ejns judicio disceptare tolam
nuUus auderet, idque per canones semper regulasque plebeimmslimatvilitatis.
(a) Anno Christi418.
servaverit, et currens adhuc suis legibus ecclesiastica (b) In codicecanoaumEcclesiae Romanae inscribitur,«Sa-
disciplinaPelri noniini, a quo ipsa quoque descendil, «crumRescriptumacceplissynodisupra dictseGestis.»Et
rcverentiam quain debet exsolvat: tantaro enira huic quidemproprieuescriptumesse, nonnudamConstitutionem
apostolocanonica antiquitas per 2 senlentias omnium miuime postulatam,inteUigiturex bis Augustiniverbis,
Julianumlib. 5, n. 1: «Sane,ut dicis, si pro vobis
voluit esse potenliam, ex ipsa quoque Christi Dei no- contra
« poliusab Imperaloreresponsumest.» Geslaveroilla qui-
stri promissione, ut et ligata solveret, el soluta vin- bus acceptisreddilumest, synodiAiricanse esse vidontur;
non illius([useanno4I8,die primomaii,habitaest,quando-
• scilicel,juxla More!,Eloment. Critic, pag. 231. M. quidemipsum uescripluiiidie trigesimoajjrilisconsignatur,
3 Garnerius,super. sedsuperiorisqucead finemautumniaoni 417perfuvet.
 1727 APPENDICISPARS SECUNDA. 1728
exstitisse. Hi parenti cnnctarum rcrum Deo praeci- iierum prcefectiprsetorio edixerunt (a). In Pelagium
puaequesemper majestati, imermine potenli, el ulfra atque Coelesliumcalholici dogmatis fidemscsevisira-
omne principium transeunti, lam irucem inclemen- ctalibusdestruentes sentenlia principaiisincaluit', ut
tiarii scsevsevolunlatis assignaiit, rit cum formandi venerabili urbe submoti bonorum cnncilio mulclaren-
mundi opificcmcuram sumeret, qiialitatemquehomi- tur. Hoc igilur omnes admoneri oportet edicto, ne
nis struendi profunda spirilus conc.eptionelibraret, quis sinislravpersuasionis erroribus credulum prccslet
fundali muneris foedumanleferret exordium et nvdr- . assensum. Et si sit Uleplebeius ac clericus qui in ca-
tern promitteret nasciluro 1. Non hanc insidiisvetiti Iiginis.hujusobscena recidcrit, a qtiocuinqiieiraclus
lluxisse peccali, sed egisse penilns legeni immutabilis ad judicem sine accusatricisdiscrelione personoe, fa-
conslituii: ad declinandum lelhi exilialis incursum cullatum publicalione nudatus, irrevocabile pafietur
nihil prodesse abslineniiartideliiiquendi,cujus yisvta exsiliura. Nam superna roajestas,ut colligit ex secreti
putaretiir adscripfa, ut iion possit aboleri deinceps. . ignoratione reverenliain, ila ex ineptsedisputalionis
Primitivi hominis errorem, in quem caplae menlis praesuraptioneinjuriam.
inops ralionis caecitasirruisset, delapsumad posteros CONCILIUMAFRICE UNIVERSALE
iion fuisse; tanlumqiie apud eum, quen) malesuadse CARTHAGINE HABITUM ANSO418 CONTRA ILERESIH
gralise infelix rapuisset illecebra , trahsgressionem PELAGII ET COELESTII.
interdicii exstitisse discriminis : cura evidenscatho- Gloriosissimisimperaloribus Honorioduodccicset
iiccelegis omnifaria tesleltir auclOritas, illum interi- Tbeodosiooclies consulibus, calendis maiis, Carihn-
lus omnium fuisse veslibulum, quem divinoepraece- gine in secretario BasilicaeFausli, cum Aurelius epi-
ptionis sedulum liquet corrupisse mandatum; aliaque scopus in universali concilioconsedissets, aslanlibus
quam pltirima, quae sermo respuit, lex refuiat, quse diaconis, placuit omnibusepiscopis, quorum nomina
perlaesuni sit recordari, eliam sub dispositioneple- et subscriptiones indictse sunt, in sancta synodo Car-
clendi,Qusemaluratoremedioet celeritale festinaopor- thaginensis Ecclesiseconstitutis.
tet inlercipi; ne corroborato usu nequiliceadolescen- 1° Ut quicumque dixerit, Adam primum hominem
lesvix valeant cocrceri. Siquidemaures mansuetudi- mortalem factum, ila ut, sive peccaret, sive non pec-
nis nostrsereccns fama perstrinxerit, intra sanctissi- caret, moreretur in corpore, hocesf, decorpore exi-
mam urbem noslram, aliaque loca, iia pestiferum ret, non peccati merilo, sed necessitate naturae, ana-
virus quorumdam inolevisse pecloribus,ul interruplo tbema sit.
dircctse credulitatis tramite scissis in parles studiis 2° Item placuit, ut quicumque parvulos recenles
asserejidi, materia impacaioedissensionisindncta sit; ab uleris matrura baplizandos negat, aut dicit in re-
novoque scandalifomiie concilato, bcalissimoeECcle- missionem quidem peccatorum eos haptizari, sed
sisenutet attenlata * franquillitas, aliis id, aliis aliud nibil ex Adam trahere originalis peccati, quod lava-
ancipili interpretatione seclanlibus : ct absoluta san- cro regenerationis expietur, unde sit consequens ut
clorum apicum claritas, ac dilucide qtiid sequi uni- in eis forma Baptismatis in remissionem peccaiorum
versitas debeat explanans, pro captu versipellisinge- iion vera, sed falsa intelligaliir, analhema sit. Quo-
nii coiilnrbat, quibusdara novorum auclorum profa- niam non aliler rotelligendumest, quod ait Aposlolus,
nam rivoventibusquoestiohem: Palladi parens charis- Per unutti hominempeccaluminlravil in mundum, et
sime atque amanlissime. per peccatummors; et iia in omneshominesperlransiit,
2. Ob quam rem illus.trisauctorilas lua , victura in in quo omnespeccaverunt(Ront. v, 12) , nisi quemad-
omneaeytimlcge nos staluisse cognoscat, ut pulsis ex modumEcclesia calholica ubique diffusa semper in-
urbe prirtvituscapitibus dogmatis exsecrandi, Coele- tellex.it.Propter hanc enini regulam fidei eliara par-
stio atque Pelagio, si qui hujusce de cseterosacrilegii vuli, qui nihil peccatorum in semetipsis adhuc com-
seclatores quibuscuraquelocis potuerint reperiri, aut mittere potuerunt, ideo in remissionem peccalorum
; de pravitate damnataadaliquem proferre sermonem; a veraciter baptizantur, ut in eis regeneratione munde»
quocumquecorrepli compelentemjudicem proira- tur, quod generaiione traxerunt.
"hantur. Quos, sive clericus, sive laicus fuerit, dcfe- 5°lleiii placuit3, ut si quis dicit.ideo dixisse Domi-
rendi habeat potestalem, et sine proscriptionealiqua niinum, In domo Patris tnei mansionesntultw sunl
perurgendi, quos relicla communisscientioelucenovae (Joan. xiv, 2j, ut intelligatur,quia in regno coelorum
disputationis tenehrasinlroferre deprebenderit contra eril aliquis rocdius, aut ullus alicubi locus, ubi beate
aposlolicani scilicel disciplinamevangelicamquecla- vivant parvuli, qui sine Baptismo ex hac vita migra-
rara el sine errore sententiaro, vafra rudis sectoecal- runt, sitie quo in regnum ccelorum, quod est vila
lidilate.pugnantes, involvenlesquesplendentemfidem aeterna, inlrare non possunt, anathema sit. Nam cura
veri ambagibus disserendo. Hos ergo feperlos ubi- Dominusdicat, Nisi quis renalus (ueril ex aqua el Spi-
scelcre conferente, a ritu sanclo, non inlrabit in regnum cwlorum(Id. m,
:cumque de hoc tam nefando
quibuscumquejubemus corripi, deductosque ad au- 5); quis calholicus dubilet, participem fieri diaboli
dientiam publicampromiscueabomnibns accusari; ita euin, qui cohaeresesse non meruil Christi? Qui enim
ut probalionemconvicticriminis slilus publicus inse- 1 Alias,mvaluil. <
quatur, ipsis inexorali exsilii deportatione damnatis. 3 In codiceGandavensi EcclesiaeS.Bavonis
Decet eniin originemyitii a conycntu publico seque- «thagine legitur : «Car-
in BasilicaFausti,cum Aureliusepiscopus simul
strari, nec in communieos celebritale consistere, qui «cumDonatiano Teleptensiprimae s edis episcopoprovinciae
non soium faclo nefafib delestandi, veriim etiam « Byzacense et aliisducentistribuscoepiscopissuislam ex
exemplo venenati spiritus sunt cavendi. Juvat atitem « provinciaByzacena, quamMaurilania Silifensi,Tripolitana,
per omne impefium nostrum, qua mundus exlendi- « Niiraidia,Mauritania C aesariensiet Hispaniain concilio
tur 3, hujusmodi promulgala diifundi.- ne scienliae «consedisset. » Sicetiamin codice canonumEcclesiaa Eo
manae.
fortasse dissimiilaliopaslum praesteterrori alque im- . 3 HoccanonecarentnonnuUi
codices; eumveroet ha-
pune se quisquamputel audere, quod condemnaium bentaliiplures,el ipsetertioloco recenset photius.Augu-
vigore publico se finxerit ignorare. Dalum pridie ka- sUnuseliamin libro2 de Orig. animae,cap.12, scribit:
lendas maias, Ravennse D. D. N. N. Honorio duode- « Novelloshaereticos pelagianosjustissimeconciliorumca-
cies, et Theodosio octies, Augustis consulibus (a). «tholicorum et Sedisapostoliecedamnavitaucloritas, eo
EXEJIPLAR EDICTl JUNIIQUARTI PALLADIl. « quodausifuerintnonbaptizatisparvulisdare quielis et
»
Junius Quartus Palladius, Monaxius,et Agricola «salutislocum etiamprseterregnumcoelorum.
1 Alias,finemanteferretexordio,el morlemprwmilleret dice (a) Monaxiuspraefectuserat praetorioorientis ex co-
Theodosiano,lib. 16, 1.de Episcopis, Ecclesiis, elc.
nascituro. Agricola autem prccfectuspraetorioGalliarum,ex litteris
3 Alias,Ecclesim acla putelet attentaia. Honoriiad ipsumdatis decimoquinlo kalendasmaii, de
3 Alias,per omnempene mttndum,qtta itnperiumno- agendosingulisannisArelateeonventuseptemprovincia-
strumexlendilur. rum,uli observatHenricusKorisius,HistoricePelagianae
(a) Anno418,die 30aprilis. li))ro1, cap. 15.
 1729 VARIASCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUM PERTINENTIA. '1730
dexlera caret, sinistramprocul dubio parlem incurret. orationis, ubi dicimus, Dimillenobis debitanoslra, ita
4° Ilem placuit, ut quicumquedixerit, gratiam Dei, volunt a sanclis dici, ut bumiliter, non veraciter hoc
qua justificamurper Jesum Chrislum Dominumno- dicatur, anailiema sil. Quis enim ferat orantcro, ct
strum, ad solamremissionempeccatorumvalere, quse non hominibus, sed ipsi Dominomeniienlem, qui la-
jam commissasunt, . n.onetiara ad adjulorium ut non biis sibi dicit dimitli velle, et corde dicit, qnae sib)
commiltanlur, anatliemasit. dimiltaniur, debiia uou iiabere?
5° Item, quisquisdixeril, eamdem gratiam Dei per DEEODEM CARTHAGINENSI CONCILlO.
Jesum Chrislum Dominumnostrum propter hoc lan- Pltolius, in Ribliollteca,cod.l>'5.
tum nos adjuvaread non peccandum, quia per ipsam 1. Lectus liber seu Synodus adversus Pelagium et
nobis revclalur.et aperitur intelligenlia mandatortim, CcalestiumCanhagine in inagna ecdesia Fausti liaa
ut sciamusquid appetere, et quid viiarc debeamus , bita , Ilonorio Occidentis imperii clavum tenenle,
non autem per illam nobis proestari, ut quod facien- Prseseditin ea Aurelius episcopus et Dotianus Pten-
dum cngnoverimus, eliam facere diligamus, atque tesii' primse sedis Byzacenaeprovincise: quiitus ad-
valeamus, anathema sit. Cum enim dicatAposlolus, fueruru variis e provinciis episcopi numero ducenli
Scientiainflat, charitasvero mdificat(I Cor. vin, 1) ; quatuor et viginti. Damnat haec synodus analbemale
valde impium est ut credamus , ad eam quse inflat, eos qui assererenl, Adamummortalemesse conditum,
nos habere graliam Christi, et ad eam quaesedificat, non aulem proevaricationiscausa morle mulctatum;
non habere; cum sit utrumque donum Dei, etscire Similiter et eos qui recens natos infantes Baptismo
quid faceredebeamus,et diligere ut faciamus,ut oedi- non indigere dicerent, quod illos peccato originis ex
iicanle charitale scientia non possit inflare. Sicut Adamo non pnlarenfobnoxios. Eos quoque qui affir-
aulem de Deo scripium est, Qui docethominemsckh- marent medio quodamloco paradisum inler et inferos
tiam (Psal, xcm, 10); ila eliam scriplum est, Chari- non baptizatosinfanles beale vivere. Sex item alia
tas ex Deo,est (1 Joan. IV, 7)-. his affinia capita, qiiae Pelagianis et Coeiestianisfa-
6° Item placuil, ut quicumque dixerit, ideo nobis vent, anathemalizat.
gratiamjustificationis dari, ut quod facere per libe- 2. Scripseriint vero et Theodosiuset Honoriusim-
rum jubemur arbilrium, facilius possimus implere peratores conlra eosdemhaerelieosad Aurelium epi-
per graliam , tanquam elsi gralia non daretur, non scopum. Post haec etiain Constantinus', Placidise
quidera facile, sed tamen possimus etiam sine illa conjux, Valentinianiminoris pater, de Ccelestiohae-
implere divina mandata, analhema sit. ubi De fruclibus relico in exsilium pellendo scripsit decrelum ad. Vo-
enim mandatorum DoniinusJoquebatur, non ait, Iusianuni Urbis prsefeclum.Qui quidem Volusianus
Sine me difficilitispotestis facere; sed ait, Sine me sanctaeMelense3patruus, cum genlibus quidem lunc
nihil poleslisfacere (Joan.xy, 5). senliebat, sed dum eum mors legatum Conslanlino-
. 7° Item placuit, quod ait S. Joannes apostolus, Si poli agenlem invaderet, ad ortliodoxam fidem trans-
dixerimusquia peccalumnon habemus,nos ipsos sedu- iil, baptizalusqucesl a lieatoProclo Constaniinopoli-
cimus, et veritas innobis non est: quisquis sic acci- lano : quo item lempore illamsanctam niulicreroforte
piendum putaverit, ut dicat propter humilitatem non conveiiit, curoipsa e.xJerosolymisin reginam urbium
oportere dici, nos non habere peccatum, non quia advenisset.
vere ita est, anathema sit. Sequitur enim Apostolus, 5. Scripsit el LeoRomanorum pontifexde Pelagia-
et adjungit: Si.aulemconfessifuerimuspeccalanostra, nislis conversis, oportere, si jam redeuntes recipi
fidelit esl el justus, qui remiltatnobis peccata, et mun- velinl, scriptis labulis errorem suura deteslari. lu
del nos ubomni iniquitale(I Joan. i, 8, 9). Ubi satis epistola quoqueCoelesliniRomani pontificisad Nesto-
appnret, hoc non lantum lvumiliter,sed eliam vera- rium, iidem hsereiici reprehenduntur. Scripsit idem
citer dici. Poteral enim Apostolus dicere, Si dixeri- et ad Galliarum episcoposde fidc beali Augustini, et
mus quia non habemus peccatum, nos ipsos exlolli- conlra eos qui hseresislicenlia nimis elati insolesce-
mus, et bumililas in nobis nonesl: sed cum ail, Nos rent. Scripsit eliam Hieronymus presbyler ad Clesi-
ipsos decipintus,et veritasin nobis non esi: salis oslen- phontem contra asserentes amifleiKv (id est impassibi-
dit etim qui dixerit se non habere peccatum, non Jitalem vel imperturbationem), seu contra Pelagium.
verum loqui, sed falsum. : Hic nutcm Pelagius monachus fuit Ccelesiiumdisci-
8* Item placuit, ut quicumque dixerit, in oralione pulum nactus.
doniinica ideo dicere sanelos, Dimittenobis debita DE ZOSIMISENTENTIA
noslra (Mallh. vi, 12), ut non pro se ipsis hoc dicant, ATQUE TRACTORIA CONTRA PELAGIUM ET
quia non est eis jam necessaria ista pelitio , sed pro COELESTIUM (a).
aliis, qui sunt in suo populo peccatores : et ideo non Auguslimis,in Episl. 190, ad Oplaium,n. 23.,
dicere tinumquemquesanclorum, Dimiitemiliidebita' Nam ut jam yerbis utar, quse in ipsa epistola bea-
mea, sed, Dimiltenobisdebilanoslra; ul hoc pro aliis lissimi anlislilis Zosimileguntur : Fidelis.Dominusin
polius, qna») pro se justus petere inielligatur, ana- verbissuis, ejusqueBaplismusre tic verbis,id est, ope^
lliema sil. Sanctus enim et juslus erat aposlolusJa- re, confessione,el remissioneverq peccqtorum,in omni
cobus, ciini dicebat, In mttliisenimoffendimusomnes sexu, wtate, conditionegeneris humanieanidempleni-
(Jacobi III, 2). Nara quare addiluin est, oimies; nisi tudinemlenet. Nutlus enim, nisi qui peccaliservusesl -,
ut isla sentenlia convenirel et Psalmo, ubi Jcgilur, liber efficitur,nec redemplus dici polest, nisi qui vere
JVoninlres in judkium cum servo Itto, qiioniam non per peccalumfuerit ante caplivus,sicut scriplum esl:
jtistificabiturin conspecluluoomnis vivens(Psat. CXLII, < Si vos Filius liberaverit, vere liberi erilis i (Joan.
2): el in oralione sapienlissimiSaloraonis , Non esl viu, 36). Per ipsum enim renascimurspiritnaliler,per
homoqui non peccel(Eccle. vn,"21): et in Ubro Job, ipsumcrucifigimurmundo.Ipsius mortemorlis ab Adain
ln mnnuomnishominissignal, ulsciat onwishomoin- omiiibusnobis inlroduclw alque iransmisswuniversm
firmitatemsuam (Job xxxvn , 7) ? Unde eliam Daniel animwin illud propagine conlraclumcltirographumrum-
sancius et juslus, cum in oratione pluraliter diceret, pitttr, quo nullus omnino natorutn, antequam pcr
Peccavimus, iniquilatemfecimus; et caetera, quseibi Baplistnutnliberelur, non lenelurobnoxins.In.his ver-
veraciler, et humiliter confitelur,ne putaretnr (quem- bis apostolicaeSedis tam anliquaatque fundata, certa
adniodumquidaro seniiuni) haecnOnde suis, sed de el clara est catholicafides , ttt nefas sil deilla dubi-
populi sui potius dixisse peccalis, poslea dixit, Cum tare cbristiano.
, orarem, et conftiererpeccata mea , el peccala populi Prosper,in libroconlra Cotlalorem,n.lS.
'i mei DoininoDeosed meo (Dan. IX, 5, 20) : noluit dicere, Sacrosanctnbeali Pelri Sedes nd iuiiversuinorbem
peccata nostra, populi sui dixit, ct sua, qttia fu- 1 Lege,et Donalianus
lurosistos, qui lam male intelligunl, tanquam pro- 3 Lege, constantius. Tcleplensis.
phela proevidit. 3 Lege,melaniw.
9° Item placuit, ut quicumqueipsa verba dominicse (a) Videsupra,MercatorisCommonitorium, nn. 4, 8.
1751 APPENDICISPARS SEGUNDA. 1732
papac Zosimi sic ore loquitur: JVOStamen instinciu corum damnatione omnium vestriitn fuerit integrata
Dei (omnia enim bona ad attclorem sttum referenda subscriptio, nihil Omnino sil, unde ulliiis dissimula-
sunl, unde nascitnlur), ad frairum et coepiscoporum tionis, vel negligeriiiic,vel occultse forsilan pravita-
nostrorttmconscienliamomttia retuUmus.Africani epi- lis nliqua videatur nierito remansisse suspicio.
scopi ad eunidem papam Zosimum rescribenies;, mores. Eialia manu: Oplo frnires, bene vivalismei me-
eumque in scnlenlise bujus salubrilaie landanles, Daia kalendis augusii, Carlhagme, Monaxio
aiunl : Illud vero quod in litteris tuis, qttcisacluniver- elPliiitacousulibus (a). .
sos curasli essemillendas, posuisti, dicens, Nos citttem LIBELLUS FIDEI S. J. C. (b)
inslincluDet
' (omnia enimbona ttclattctoremsuiini re- SCRIPTCS , UT VIDETUR, A JUL1AN0
, ET \D APOSTOLI-
ferendaturit, imdenascitntttr), ad fratrum et coepisco- CAMSEDEM MISSUS (c), NOMINEEPISCOPORUM QUIPF,-
poriim nostrorum conscienliam universa rctulimus; LAGII A O COELESTII DAMNA.TIONISUBSCRIBERE DE-
sicaccepiniusdictum, ulillvs qui conlra Dei cidjutoritiin TRECTANTES PROVOCANT ADPLENARIAM STNODUM.
exlollunl liumuni arbitrii liberlatem, clislriclogladio 1. Crediinus in Deiin) Patrcm omnipotenlem,
veritalis velnt cursim transiens amptttares. Quid enini omnium visibiliumet invisibiliiirocondiloiem.
tam liberofecisli arbilrio, qttam qnod universain no- 2. Et in Doininum iiosirum Jesmn Chrislum Fi-
strm Ituiiiilitaiis cbiisckntiamrclulisti? Et lainen in- lium Dei vivi, per qiiera creala snnt omnia ; noh
stinclu Dei factum esse, fidelilersctpienlerquevidisti, exlrinsecus iiatuii)aul fnclum,sed de Palris snbstan-
veracilerftdenlerquedixisli. idco ulique, gtiiaprmparq- tia generatum, ex Deo vero vernm Deiim: ut hoc
ttir voitinlasa Dotnino; eiul boni aliquid aganl, pa- sit ille quigenilus cst, quod est ille qui gentiil. Et
ternis inspiralionibiissttoruinlanijilipsecorda filiorum. quin P.iter Deus sinc ullo sibi palre, idcirco Filius
Quotquoteniin Spirilu Dei agunttir, hi filiiel sutil Dei: de liocPalreprogenitus Palrciiifcrioressenon potuil;
ul nec nostrum sentiamus deesse arbilrium, in bonts non liabens iniliumFiliiis, qnianec Paterprofectum.
quibusqtieac votunlatishttmanmsingulismolibusmagis 3. Credimuscl inSpirilum saneluro, Deuin verum,
illhts valerenon diibileinusattxiliuin (a). ex Patre procedcntcm, a:qiia!emper oronia Palri et
lbidem, n, 57. Filio, voluntate, opeialione, perpetuitaie, substanlia.
Africanorum concilioium decretis beatccrecorda- El ilislinguenicspersonasin proprictniibus noiiiinnin,
lionjs papa Zosimus scnlcntue suscrobur annexuil, et Deilalemtamen Trinitnlis inseparabileiiiconfitemur:
ad impiorum delruncntionem gladio Petri dexieras nibilque esse in Triiiilale credimus, quod superius
onvniumarmavil amisiilnm. infcriusve dieatur ; quia lota Trinilns poieslnie Dei-
EPISTOLA 1MPERULIS tatis et siibstaniiaiuiitlnie conjunciaest.
ADAUREL1UM CARTHAGINENSEM EPISCOPUM (b). 4. In pleniludine vefo leinporuro missus Filius
Imperalores HoNomuset THEODOSIUS, AURELIO episco- Dei, non mnjoris imperio potestatis, sed Communio-
po, salulem. ne volunialis, fil Yerbuiri caro : non ut per conver-
Duduin;quidem fuerat constiluium, nt Pelagius ni- sionem Deusessc desinerct, sed per nssmnplionein
que Coelestius nefandi dogmaiis rcperlores aburbe carnis inciperet lioino esse, quod non crat; et ul
Roma , veluti qtiaedam catholiccc verilntis contagia ascenderet ad Deumhomo, Deus descendit ad homi-
pellerentur; ne ignoranliuni mcntes scoeva pcrsuar ncni. Nasciliir ergo nobis ex Spiritu sanclo ctMaria
siOneperverterent.il) quo secula est clemenliano- semper virgine, qui secundnm Divinitatemnunquam
sti-ajudicium Sanctitatis tuce, qiioconstnt eos ab uni- defuit Pairi. Ex duabus igilur substantiis pleiiissi-
versis jttsla sentenlioe examinatione damnaios , eic, mis atquc perfcciis, Dei et hominis, Jesnm Chrisiiim
Data qiiinlo iduiim juniarum, RavcnnsD, Monaxio Filium Dei accepimus, quem tam secundum Deiia-
el Plintn consulibus (c). Eoderoicnore cliam ail san- lem Patri, qunro secundum humanUateii)nobis con-
ctum Auguslihiimepiscopumdnln. filemurfuisse conforniem, absque sola peccaiimacu-
EPISTOLA AURELII la qnae naluralis non est. Illa videlicei ralione, ut
CARTHAGINENSIS EPISCOPI ADUNIVERSOS EPISCOPOS PER uiiiversumrounduma peccalis, et exemplo revocaret,
BVZACENAM ETARZUGITANAM PROVINCIAB CONSTITHTOS, et patiendo redimeret: dum peccatum,etquasi Deus
.»EDAMNATIONE PELAGII ETCOELESTII. ignoscendoanfert, et quasi homoper natursesimililu-
Dileetissraiis ac desiderabilibus frntribus ct cousa- dinem qiiemadmodnmde c:ctero vinci possit,ostendit.
cerdoiibus, DONATIANO primocsedis; JANUARIO, FE- 5. Incipiens a biptismnte Joannis, quo baptizatus
LICI,PALATINO, PRIMIANO, GAIANO , et alii GAIANO, est, dandi exempli graiia,_non sui, sicul quidam vo-
JANUARIO, VICTORINO , et cccteris per iractum luiit, causa peccati, sicul ipse ait ad Joannem, Sine
provinciccByzacenccet Arzugitanoeconstitutis, Au- modo; sk enimopOrtelhhplerebmnemjitstiliam(Mattlt.
nEDUsepiscopus. iii, 1S ): Subjecitse omnibus passionibus caruis, fe-
Super Coslestii ct Pelagii damnatione, eorumque rendo esuriem.siiim, lassitudirtem,dolorem,mortem,
dogmalibus, parlicipem se saKcta Dilectio vesira in et cceterahujusmodi; factus obedieus usqne ad mor-
plenario concilio fuisse coinmcniiiiit, dilectissimiac lem, morlem atilera prucis ( Philipp. n, 8 ). Secun-
desidefabiles fratres. Sed quoniam pro honore Dei, dura quod nos beaius Petrus edocuit dieens : Chri-
in cujiis manu cor regis esl consliitilnm, gloriosissi- sttts passtis esl pro nobis, nobisrelinquens exemplum,
morurii principum christianorum fidem reclam et ul sequcttnurveslicjiaejus ; qui peccatumnon fecit, nec
catholicam custodieiiliiini accessit auctoriias, quam dolus invenlusesl in ore ejus (1 Pelr. u, 21, 22 ).
universis meis cocpiscopis
per humiliiatcm nieara honorabilem 6. Uuiic igitur credimusob nostram salulem secun-
voluit intimari'. idcirco Fraternitaiein dum carnera passnmet scpiillum, terlia die restirre-
vesiranl nvissisexemplaribus instruere fcstinavi; ne xisse, et ut morlem destrueret, el ut nohis viam re-
!n aiiqtia parle provincioe, shpva dictorum serpenti. surreclionis nperiret. Ascendens iu coelossedct ad
na persuasio, ab uhiversali Ecclesia loiius orbis ex- dexieram Palris, hnmanilalis manente snbstanlia,
lam necessaria qux non estexinanita, sed glorificala,et in oeternum
cliisa, fortasse subrcpat. Ad hoc ergo Cliaritatem
r.oiisiitinio christianorum principtini ver AnnoCbristi419.
stramlatere n<mdebuit, el ad me ab eis dat;e litierae (a) In
(b) veronensicodice,undelibellumSirmonduseruit,
vobiS niUli debuere : quartim siinul exemplaribus nibilsuperestlituliloco,praeterquasdamevanescentium lit-
leciis, queriiadmodiiinsubscribere uinisquisque ve- terarumfiguras,quas ille sic expressit,IV U, forle pro,
striroi debeat, Dilectip veslra cognoscat, sive quorum «incipitlibellusfidei: » quandoquidem in Unelegebatur,
«
in synodalibiis gestis stibscriptio jam leiieltir, sive resExplicitlibellusfideiS. LC.» tlosee«siculorum:
verotres characle-
totius Africcccon- pdstremosGarneriusinlerpreiatur, » lorte
qni non potuislis cidem plenario Jesu Christi.» Haud-
cilio inleressc : quo cum de supra dictorum hoereli- melius inlerpreleris, «SactirdoLum
quaquamenimcrederepar esl, pelagiaaosantistiles,quo-
vide infra epislolamCoeleslini ad episcoposGalliae. ruin princepsJulianustuissel, Itatus uimirumepiscopus,
(a) GListoIa estiater Augustinianas. Siculosse dixisse.
ducentesimaprima
c) AnooChrisli419.
Sb) (c) Fortesub finemarini418.
 1735 VARIA SCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1734
cum Daitate mansnra. Quem venturunl credimiisad et dixit: Propier hoc relinquelhomopatrem etmatrem,
vivosel morluos judicandos. Cujus viflute et exem- el adhmrebiluxori sum, el erunt duo in carneuna. Et ne
plo oninem lmmnnam carnem in eadem membrorum quis erranliuni diceret, Usurpandum id prsedixit po-
veritnte, qua a Deo faela est, credirous susciiandani, lius, quam proceepit; addidit, Quod ergo Deus con
ut it peccatores pcetias, et jusli gloriam consequan- junxit, homonon separet (Mallh. xix, 4-8, el Marc. x,
tur. Unanivilam sanctorum omniiim fore ; sed prav- 4-8). Saiiclus quoque Apostolus Christi magisteriutn
min pro labore diversa, et e contrario pro modo de^ sequens dicit: Honorabile connubiumel thorus imma-
iicioriimpeccaniiumquoque csse supplicia. culalus; fornicatoresautem et adullerosjudicabit Domi-
7. Bnpiisnia secunduro exemplum Ecclesioeet prse- nus (Hebr. xm, 4). El alibi: Qui dat virginemsuamnu-
ceplura f)ei, unum falerour, quod omnibus simul ptttm , bene facit; et qui non dal, melius fqcit (I Cor.
cclalihusnecessarium veraciler et tradimus, et lene- vii, 38).Hine eninvlaudanda virginitas est, quia nu-
mus ;.et veniam peccalorum, ac regnum coelorum ptiis, quse bonoesnnt, prneferlur: propria enim digni-
dicimus invenire neminem posse, nisi qui Baplisnvunv tale caret quidquid mali coroparatione laudatur.
fuerit consecutus. Etun qui post Bapiismum pecca- 12. Quoniara igilur proemisimusde bono naturce ,
veril, per poeniieniiamcredimus posse salvari. et benedictione, et honore conjugii, consequenter
8. Novum el Vetus Testamenlum rccipimus in rcnuimus naturale peccatum, vel si quoalio vocabulo
illo librorura nuraero, quem catholicac Ecclcsiae ira- nuncupatur; ne creaiori Deo omniumirrogcmus inju-
dit auctoritas. riam, duni aliquid ab illo cum peccalo fieri potuisse
9. DivinoeJegis mandatn, ob Dcijusliiiam, possi- contendimus: el testinionia Scripturarum ejusfalsita-
bilia dicimus; et fatemur universa posse compleri lis arguatnns, quce dicunt in veieri Testamento: Non
per graiiamCbrisli, quoBOinnibusbonis aciibusadju- morienturpatres pro filiis, et filii non morientur pro
tri.v seraper et comes est, et per liberuin arbilriura palribus; singulipro suodelictomorientur(Jerem. XXXI,
hominis, quod el ipsum donum Dei est. Quam lamen 50). Et alius propheta : Quid vobis pqraboia ista in
graiiam Dei ita accipimus, ut nec scquaiur noleniem, lerra Isruel, dicenlibus, Patres munducaverunt uvam
nec deslituat obsequenlem. Ut vcro alter sit justus, acerbam, et denles fitiorum obslupuerunl? Vivoego,
aller injustus, hoc non divina voluntate, sed vitio dicit Doininus, si amplius dicetur parabola hwc in
fieri arbiiramur humano. Diversitalemenira hancne- lsrael : quoniam omnesanimm mewsunl; quemadmo-
gavit ex Deo esse.qni dixit, quia Deusoinneshotnines dum anima palris, ila el anitna filii, omnes mewsunt;
vuitsalvosfieri, el ad agnilionemverilalisvenire (1 iTtiii. animaqum peccaverit,ipta morielur. Item illic : Filius
n, 4 ). Si ergo Deus vult onincs snlvare, et noii est non accipiet iitjustiliampatris sui, nec paler accipiet in-
personarum acceplio apud Deum (Rom. n, 11); jusliliqtn filii sui; jusiiiiq jusli super ipsum erit. Iiem
jusiissime per liberuni arbilriuni impuiabilur uni- illic : Unumquemquesecundum viqth ipsius judkabo
cuique pecealum, secundum quod scriptum cst, Anle vos, domus lsrqel, dicil Dominus (Ezech. xviii, 2-4,
hominembonumet malum, vila el mors ; quod placue- 20, 50). Et Aposlolus: Omnesnos manifestari oporlet'
rit ei, dabitur illi ( Eccli. xv, 18 ). Consequens ergo anle iribunal Christi, ut referut unusquisque propria
esl, ut confileamurquod pecealorcs ideo suinus, non corporis, prout gessil, sive bonum, sive malum (II Cor.
quia nonvalerous, sed quia negligimus vitare pecca- v, 10). Item idem : Unusquisqiie.nostrumproseratio-
tum. Ideoque statuta judicii dies est, tit et bonus de nem reddet Deo (Rom. xiv, 12). El alibi: Uriusquis-
Iabore proemiumcapiat, et de contemptu maJus sup- que noslrumsuuin onns portabil (Galal. vi, 5).
plicium nonevadat. 15. Sanctos auteni veteris Testamenii a Deojusii-
10. Naluram hominis bonain elintegram, ulpotc a ficalos, el ejus judicio soepe laudatos accusare non
bono Deo factam, esse teslamur, Et omnem hominem possumus, dicente Aposlolo, Quis accusctbiladversus
a Deo fieri confitemur, dicente palriarclia, Nutnquid eleclosDei ? Deus qui justificat, quis esl qtd condemnat
pro Deoego sum, ul dem tibi filios (Gen. xxx, 2) ? et (Rom. viu, 55, 54) ? et Domirto in Evangelio conie-
sic p/oplieta nihiloniinus coiilestante, Elnunc,Do- stante, Exquireluravobisonntissanguisjuslut;quieffu-
mitte, Abraham nescimus; lu enim es pater noster, el sits est super terram, a sanguine Abeljusli usque ad
opera manuumluarumnos omnes(Isai. LXIV,8). Unde sanguinem Zachariw (Malth. xxm, 25). Unde et in
et Deus ad Jereroiam dicil: Priusquam le formaremin alio loco ipse Dominus cum Prophelarum exemplo
utero matrisluw, novite (Jerem.i, 5). llera in iibro Ma- Apostolos ad palientiam roboraret: Gaudeie, ait, et
chabscorum : Nescio, inquit, qualiter in ulero meo exsullale,quia mercesvestramagnaestin ccelis;sic enim
apparuislis;neque enim ego spirilum donavi vobis, sed perseculisuntetPropltetas, qui fuernnt anle vos(ld.,[y,
etsingulorummembrqlurqmnonipsacompegi(II Machab, 12). Quodque his raajus est, deos illos a David pro-
vn, 22). Jobquoque et ipsum concepli horainis exor- phela dictos suo testimonio comprobavit, dicens :
dium ad Deum refert, et sic ail: Nonne sicut tac me Ergo si illos dixil deosad qttossermofiebalDei, el non
mulsisli, et sicutcaseummecoagulasti, ossibuset nervis potest solvi Scriplura; quemPater sanclificavil,et misit
inseruisti me, cute desuperOperuistime, vitamel miseri- in hunc ntundum, vos dicitis, Blaspheinas; quia dixi,
cordiam dedisli mihi (Job x, 10-12) ? Sed et omnes Filius Dei suin (Jomt. x, 15, 36). Constat namque eos
divinaeScripturae bujusnvodilestimoniissuiilrefertae, per laborem proprium et Clnisli fidem juslificatos,
quae nnnc causa brevilatis oroisimus. Ad iinaginem siquidem proevideruntDeumin cariieesseventurulii;
quoque Deinon solum faclum hominem, sed el fieri sicut Dominusipse asseril dicens : Abraham pater ve-
confitemur, dicenie Donvino ad Noe : Qui e/jitderit ster exsullavittit videreldiemmeum, et vidit, el gavisus
sanguiiiemhominis, pro sanguine illius effundelttrsan- esl (Id. vni,56).Et Apostolusait: El hi omnestestiiuo-
guis ejus, quia ad imagitiemDei fecil hominem (Gen. nio fidei probali sunl. El iterum : Fide Moysesgrandis
ix, 6). Et Pauto aposlolo similiter asserenlc : Vir au- factus negavitse esse filium filiw Phardonis , etigens
tem non debelvelare caput, quoniamimagoel gloriaDei afjligicum poputoDei, quam lemporalispeccali hubere
est(I Cor.xi, 7). Jacoboquoqueapostolo proclamante; jitcundiialein; majores exislimunsdivitias ilmquro
Itt ipsa lingua benedkimusDeum, el in ipsa maiedici- JEgypliorum improperium Christi: qspkiebql enim in
mus Iwmines,qui adimuginemel simililudinemDei facli remuneralionem(llebr. xi, 59, 24-26). Unde et alius
sunt (Jacobim, 9). aposlolus : De qua, inquit, saluie inquisierttnt,quiante
11. Nuplias Deoauctore dicimusesse condilas alque 7ios fuerunt, quw Proplielm scrulanles, in quod vei
conjunctas, dicenle Deo ad Noe : Vosautem crescite, quale lentpusqnnunliqreteis Spiritus Christi eas, qttm
el niultiplkamini,et impletelerram. Et ne quis allego- in Cluislo sunl, passiones,et poslerioresglorias (I J*isir.
rise nebulis simplicem obumbrare velit liistoriam, i, 11). Regnuro quoque illos adepturos coelorumipse
adjecit: El multi estolesuper eain (Gen. )x, 7). Unde Dominusprobat, cuni dicit : Multi venieiit ab Oriente
et Dominus in EvangelioJudseis de repudio inierro- et Occidenle,el recumbenlcum Abraham, Isaac, et Ja-
gantibus respondil : Moyses propler dttriiiem cordis cobin regno cmlorum;filii attlem regni liujttsmittentitr
vestri scripsitvobisprmceplumhoc : abinitio uulemnon itttenebras exleriores(Matth. vin, 11, 12). Igilur eligi-
(uil tic. Qui enimfecit, masculumet Ummuti (eeiieos, musdicerecum prophela, AfiAiouknthim» itetmifi-
1735 APPENDICISPARS SECUNDA. 1736
eati sunlamici tui, Deus, nimis confortali sunl princi- Priusquam interroges, ne vilnperes quemquam(Eccli.
patuseorum (Psal. cxxxvm, 17) : qiianiciim erranii- xi, 1). Et ilerum : Qum viderunt oculi lui, loquere
bus, el sanciorum merilis et testimonio Dei ore le- {Prbv. xxv, 8, sec. LXX). Item in Evangelio : Nolite
roerarjo derogare. judicare, ul non judicemini; nolile condemnare, ul
ii. His omhibus secundum regulam fideicalholicse, non condemnemini.lnquo enimjiidicio judicaverilis,
et auelorilalem divinarum Scripturarum rile confes- judicabitur de vobis; el qua mensnra mensi fueritis,
sis, consequenter onines hserelicos condemnamus: remelielurvobis (Mallli. vn, 1, 2). Item in alio, evan-
ei prsecipuequl apud Latinos lam nomine proprio gelista etiam Judsei faleniur, quod lex noslra non
quam;errore comperli sunt, quosque impieiato sua; judicet hominem, nisi ab ipso audierit et cognoverit
assertionis horremus, idest, Arianos divinam sub- quid faciat (Joan. vn, 51). Elin Aclibus Aposlolorum
stantiam impie dividentes : Sabellianos personarum per genliles Fesli similes prolata sententia est, quod
proprielalem sceleratius confundenles : Eunomianos non sit consuetudo Romanis damnare aliquem, prius-
Filium Deifaclumesse nullis exslanlibus asserentes1: quam qui accusalur, prsesenles habeat accusatores,
Macedonianos Deilatem sanclo Spirilui denegantos : locumque defendendi accipiat ad abluendum crimina
Apollinaristas, eorumque similes, qui dicunt Dei Fi- (Act. xxv, 16). Unde et sanclus apostolus Paulus ju-
lium minus aliquid humansesuscepisse naluroe: No- dicandi regulam episcopis sanciensait: Adversuspre-
vatianos lapsis pcenitenliam denegantes : Joviniani- sbylerumaccusalionemnolirecipere,nisisub duobusaut
slas.quidicunt hominemposlBaptismum nullomodo tribus leslibus(I Tim. v, 19). His igitur etcseleris lesti-
posse:peccare : Manichoaosetiam duo principia asse- moniisconfirmatf metuimusin absenlum el nobisinau-
rentes, id est, boni et mali; quique ex bono dicunt ditorum capita diclare sententiam, nisicum prsesentes
essc animam , ex malo vero carnem, et ob !ioccom- fuerint confutati. Quamvis igitur sacerdotalis officii
pugnanlia semperesse in ulramque naturani. Eorum sit, et christianse charilatis, eos qui se libellis pur-
quoque similes, qui sub assertione naiuralis peccati gant, catholicos conlitentur.etdamnabilia sibiobjecla
asserunt, nuptias abauclore diabolo exstilisse. el illa- condemnant, libera auctorilale defendere, et in dubiis
rum filios diabolicseesse arboris fruclus. Quique di- rebus de unoquoque meliora sentire : tamen dudum
cunt usque ad passionem Dominiomnes, propter id, promissam sequalilaiislibram mediam interulrumque
quod malrimonii voluptaie suscepii sunt, a diabolo servanles, nec damnamus inaudilos, nec defensamus
jure sequissimoesse possessos. Vel qui Filium Dei a absentes. Certum sit igilurapudSanclilatemveslram,
tempore passionis tanlunimodo generi humano di- quia quantumlibet hoc mare ventis flanlibus intume-
cunt;coepisse prodesse. Quique asserunt in Baptismo scat, et amaris in nos fluclibusefferalur, nunquam in-
non peiiitus peccala deleri. Vel sanctos veteris Tesla- tcgri jndicii domum, quse supra justitiam Christifun-
menli.cum peccato de hac luce migrassc conlirmant. data est, polerit «ommovere.
Qui eliam dicunt, hominem in peccatum necessiiaie 18. Illud eliam, sancte ac venerabilis fraler et pater
praecipilari. Sed el illud similiter exsecramur. Salva- Augustine1, necessario repetendum puiavimus, quod
lorem necessitate carnis fuisse menlilum; el quod beaise memoriaeepiscopum Joannem in epistola San-
propter impedimenlum carnis non omnia potuerit fa- ciitatis tuse rectissime collaudasli, non solum non
cere, quse volebat. Quiqueprimas nuptias cum Mani- destruxisse Ecclesias, sed etiam confirmasse.ls-nam-
chseis, secundas cum Calaphrygis damnant. Qui que ad Neophytos in libelln.quid.de Baptismale in-
etiam, nec cum gratia Dei dicunt peccala posse vi- fantium sentiret, ipsius verbis subdidimus; ut eiiam
tari, vos, o sancle frater 2, prsedicii viri super hac re sen-
15. Sed et si quis dicit homines sine Dei gratia tcntiam cognoscatis. € Benediclus Deus, i inquit, i ile-
vel adjutorio posse peccata vilare, graviter deiesta- rum dicamus, qui fecil mirabilia solus; qui fecit
mur. Vel qui hegat parvulos Baptismo indigere , aut universa et converlil universa. Ecce liberlatis sere-
aliis Sacramenli verbis asserit, quam in majoribus , nitate perfruuntur, qui tenebantur paulo ante captivi;
debere celebrari. Si quis etiam dicit de duobus bapti- et cives Ecclesise sunt, qui fuerant in peregrinationis
zalis nalum, vel de muliere baptizata pronaium Ba- errore; et justitise in sorte versantur, qui fueranl in
plismaiis gratia non egere. Vel quieumque asserit, confusione3 peccati. Non enim tanlum sunt liberi,
quod neque per Adamomne genus bominum moria- sed et sancli; non tantum sancti, sed et jusii; non
tur, neque per Chrisium omne genns resurgat. Vcl si solum jusli, sedet filii; non solum filii, sed elhse-
qua sunt alia, quse vel conlra fidem caiholicam ve- redes; non solum hseredes, sed et fralres Christi; non
nianl, vel ad indisciplinalas pertineant quassiiones, tanlum fratres Chrisli, sed et cohseredes; non laninm
simili exsecralione damnamus. Hsecaulem omnia de cohseredes, sed et membra; non membra tantum,
quibus nunc agitur, id est, quse in fine damnavimus, sed et lemplum; non tantum templum, sed el organa
ipsi eliam.dequibus isia jactaniur, falso sibi objecta Spiritus. Benedictus Deus , qui fecit mirabilia soius.
teslanles, libellis propriis damnaverunt. Vides quot sint Baplismatis largilaies. El nonnullis
16. Hsec, ut nobis secundum catholicam regu- quidem videtur ccelestemgraliam in peccalorum lan-
lam visum esl, veslrse Sanclitati conscripta transmi- lum reniissione consislere: nos autem bonores com-
simus: quse si aliter pulaiis lenenda, rescribite ; sin putamus decem. Hac de causa eiiam infantulos ba-
aulem coniradici istis non polest, el tamen aliquis plizamus, cum non sint coinquinali peccatis; ut eis
voluerit contra nos scandalum concitare, certa sit addatur sanctitas, justitia, adoptio, hsereditas, frater-
Sanctitas vestra nos ad audienliam plenarise synodi nitas Chrisli, ut ejus membra sint, ut Spiritus inha-
provocare. bilalio fiant» (Joan. Chrysost.Homil.ad Neophylos).
. 17. Illud autem Sanclitatem veslram specialiter ad- 19. Hsecigitur divinis et sacerdotalibus exemplis
monemus, ne ad vestrara reprehensionem factuiripu- edocti, vesirse suggessimus Sanctilati. Vestrumest,
tetis, quod sic absenium damnalionem ob Dei limo- considerato judicio Dei, omnia diligenli examinatione
rem subscribere non audemus, docti per Scripturas, perpendere: ut pax, quam nos a Christo Domino
humanam volunlatem:pr3ecepiisDeinon debere prse- commendatam servare suscepimus, ullo scandalo in -
ferri, dicenlis : Noncredes audiluivano, nec consenties terveniente solvatur.
cnmtniquofieri teslis injustiis. Et ne, muliitudini quis DE JULIANOEPISCOPO ECLANfiNSI,
credendum pntarel adjunxit : Non eris cum pluribus PELAGIANJE n.«RESISDE)ENSORE.
in malitia (Exod. xxni, 1, 2, sec. LXX). Et ilerum : Gennadius, in libro de Scriptoribus ccdesiaslicis, ad
1 Sic editioBenediclinaAntuerpisecusa anuo 1703; at veleremcodicemCorbeiensemcasliyatus.
Garneriusin JppendiceAuguslinianaeidem edilioni suf- Julianus vir acer ingenio, in divinis Scripluris
fixa hunclocumita restituit ex codicevernensi quempro-
pria maiiuexaraveratSirmondus: Eunomiarws Filiumi>ei 1 videturcorrigendum,zosime.
faciumexinonexstantibusasserentes.in B., Eunomianos fi^ 8 Alias,6 sancti fratres.
ttumPeifactumestnullisexttQMibusawrcnles. M. » Alias,confessione.
1737 VARIASCR1PTAAD HISTORIAMRELAGIANORUMPERTINENTIA. 1738
doctus, grsecaet latina liiigua seholaslicus. Prius crgo lise cum summa impielaie operam impendisse, etc.
quam impielaiem Pelagii in se aperiret, clarus in 4. Tune sanctse ac bealie recordationis Mernoris
docloribus Ecclesise fuit: postea vero cum haercsim episcopi lilius? tu Julianaeprimarise feminae, el qua
Pelagii defenderet, scripsit adversus beatum Augusti- nihil honestius inter reverentissimas matronas inve-
nura impugnatorem iliius libros qualuor; el ilernni nias, utero edilus ? Absit, absit, ut tibi istud credere
libros octo. Est et liber allcrcalioiiis amborum partes ausim. Vernularum I* eorum poiius crediderim filium,
suas defendenlium («). Hic Julianus eleemosynam supposilumque illis, ut saepe dicitur faclum, etquod lu
lempore famis et angusiiseindigentibus pracrogans, potius lanta oris lui petulantia et obscenitate appro-
nmlios miseralionis specie, prsecipue religiosorum, bas: aut si id non erit, degenerasse illos in te, nulli
illiciens, hacresi suse sociavit. Morilur Valentiniano dubium erit, qui sanctos illorum hominum mores,
Constanlii lilio imperante. sanctam vitam, inslitutumqne noverunt, luumque
MERCATOB , INCOHHONITORIO SUBNOTATIO.NCM1NSCRIPTA sermonem in scriplis hisce prudenter inspexerint.
JCLIANl Quorum sane post obitumsanclorum hominum meriio
(b). lu duas sorores tuas talihus disciplinis lui oris erudisti.
1. Hsecatque ejusmodi [capitula Pelagiana] etiam Novimus, novimus quid tibi una earum, cum tu nimis
Juliano, et cseteris ejus commanipularibus placuere: severus in ejus ruinam pudoris insurgeres, objecerit
quse cum cognita atque detecla, ecclesiastica fuissent vel exprobraveril; alque lu mutus illico non ausus
cum praefatispersonis [Pelagioet Ccelestio]auctoritate es ulterius censursetuaeullas dolori ejus inferre mo-
damnala, librorum quoque numerosilate ab eodem lestias, etc.
Juliano defensa sunt, placuitque ei cum Pelagio et 5. Audi nunc et lu , et qui me et le dignanter ha-
Ccelesiioin damnatione lerlium numerari. buerint legere , quid contra hunc sensum luum im-
2. Tunc contra pueriles ansus ejus sanctse recor- piissimum, pravissimum, impudentissimum, petulan-
dalionis Auguslinus episcopus diversis temporibus tissimum, quse olim ipse pronunliaveris, in episiola
diversos condidit libros, ex quibus ornnibus Julianus videlicet tua , quam ad Sedem apostolicam illo lem-
unum de duobus primo lempore ad Valerium editis pore ausus es millere, quando convenius delrcciasti
elegil, cui quatuor libris a se ad Turbantium absolutis cum universa Ecclesia per toium orbem Pelagium
conlradiceret (c): sequeuli vero uni oclo ultimis vo- Cofilestiumquedamnare; qusc antequam in manus
luminibus ad Florum emissis respondisse se jactat(d); sanctae illius RomanoeEcclesise veniret antistitis, te
fingens multos ejus sancti viri super hac re alios agente a nonnullis a te deceptis per totam pene Iia-
elaboratos penilus ignware. Quibus oclo ultimis hor- liam circumlata esl, et lanquam magniim aliqnid
rida loquacitaie evagatus, disertum semagis ostenlare multorum auribus insinuala cognoscitur. Ibi namque
el sciolum volens, posl innumerabilia conviciorum inier cselera ita ais :« Qui est igitur assertor, quod
probra , quse in sanctum supra dictum virum est ja- neque per mortem Ada; omne genus hominum mo-
culatus, hsecimpudenter, imo jam impie defendere riaiur, neque per resurrectionem Cbristi omne genus
ausus est, quse a Pelagio Ccelestioqueeum in perni- hominum resurgat, contra Apostolum sentit dicen-
niciem suam didicissesuperius menioravimus: quan- tem, Sicul in Adam omnesmoriuntur; ita el in Ckrislo
quam , sicut jam prioribus quatuor libris, eadem et omnes vivificabunlur>(1 Cor. xv, 22). Hic qua fraudc
semper eadem volvens, et nullum prudenter inveniens et quo dolo quos omnes dicas et sentias, novimus et
exilum, injuriis et contumeliis magis membranas lenemus, vidclicet non omnes omnino homines, hoc
seu charlas, quam nlla fidei recta ratione complevit. est, lottim genus hunianum, sed hos omnes qui imi-
Et cum h.Tecsummabrevitate elScripturarum sancla- taiores Adie esse voluerinl: el i per resurreciionem
rum atque divinarum aucloritale essel quKSlioper- Christi, > quod ille Aposlolus dixit, lomnes restirro
traclanda, plurimam sibi distortam el omnino non cturos, > similitcr sinc dubio dicas neccsse est. uon
necessariam loquacilatis conscripsit materiam , de omne prorsus genus hiimanum resurrcciiiruni (;.»se,
qua et impia cuderet, et prorsus ageret nihil. Nihil sed lantummodo juslos et sancios , qui Cbristi jusii-
liam el sanclitatcm fuerinl iinitali; cum constet omnes
enim agit, qui impietali operam navat.
3. Sanctus tainen siepe diclus episcopus Auguslinus oninino rcsurreciuros esse per Chrislum, qnainvis
sex suis libris quatuor illius priores everlit (e), oclo alios ad regniim, alios ad judicium.
quoque posteriores singulis responsionibus suis ad tenliie 6. Et addis : «Jure igitur improbatur, qui huic sen-
singula capitula subjectis (/), ac sic vanos ejus ac hominem contradicil, qnacait, Per hominemmors, el per
plumbeospngiones malleo catholicsevcrilalis obtudit, resurrecliomortuorum(Ibid. 21). Ilem, Quod
imo confregit. Quqd ulriusque opus cum in nostras peccatum Adseipsum solum lsesii, et non genus hu-
manus venisset, quia tola summa inepli et mngis manum. Et hscc sentenlia, > inquis, i a nobis merilo
impii Juliani laboris ad unam pravam redigi videiur refellitur. Non enim soli>ipsi, sed generi humano
sententiam , «Adse> videlicet «et Evse transgressio- obfuisse credendum esi. El hic quid agas, salvo
nem eos non fecisse-mortales; nec noxam eorum ad libi, ut putas, sensu tuo pravissimo et lorluosissimo,
posleros originaria successione transisse, sola autem latere nos noninpotuisti: quia ipsi, ut vis docere,
imitatione illorum qui divina mandata contempserit, quamvis paiici comparaliohe totius generis, huma-
effici reum : > hoc ergo, ut dixi, lolum opus cum num sunt genus.
studiosiusperlegissem, breviler pro nostrarum virium 7. ltem , « Quod infantes , > inquis , « in eo siatu
facullate subnoiationibus ex libris cjus, ubi ubi op- sinl, in quo Adam fuit ante prsevaricationem, inter
porlunilas exegit, apposilis, ego quoque respondi: indiciplinatas, > ais , « repuio qusesliones.Non enim
quo lector post tanli Patris et magistri lubam, no- peromnia fuit in eo slalu sunt, qui nascunlur hodie, in
slram eiiam palearem fislulam non aspernaius assu- quo Adam ante peccatum; quamvis et istos opus
mere, tola inlelligat brevitale Juliantim in elaborandis Dei esse, sicut ct ille, negari non possit. > Quem et
numerosissimislibrisinanem et plenam potius jactan- hic stalum dicas el senlias, salvo, ul arbitraris libi,
sensu tuo, optime novimus, non Adse videlicet anie
peccatum, sed exiguitatis et parvitalis in qua nascun-
(a) Ipsumesl AugustiniOpusimperfectum,quo refellit tur8.infanles, etc.
Item subneciis, Adam etiam mortalem faclum,
sex prioresex supra diclislibrisoeto.Juliaui.
(b) Videexordium supra, col. 1680-1682. qui sive peccaret, sive non peccaret, fuisset moritu-
(c) Julbni opusprimumlibrosquatuorconlinensscriplos rus : nec hoc esse > dixisti « ratione subnixum. Cre-
contralibrumprimumda Nupliiset Concupiseentia. dendtim esl enim, > inquis, « immortalem quidem
(d) opusejusdempostremumlibrorumoclocontralibrum factum, sed qui si non peccasset, per gusluuf ligni
secundumde Nuptiisel Concujiiseanlia. vilsc virlutem possct immortalitatis adipisci. Male
(e) Augustiniopus i.rimuniconlraJulianum.
(f) opus secundumcoalra eumclem,quoJ reliquil im- igilur dkiiiin est,> sive peccarel, sive non pecearct,
pertectum. fuisse moiiuirum, ctc.
SANCT.APGUST. X. (&nqumite*einf./ H
 1739 APPENDICISPARS SECUNDA. 1740
9. Meminimus.enim,tempore quo prsesens in urbe reticum Pelagianum seu Coelestianum,hunc secutum
Roma cum principihus * hujus ameniissimi erroris esse Theodorum , ad quem peragralis terris et exa-
tui in nonnullis simplicioribtis Ecclesiam ventilabas, raio mari alque Orieute lusirato, cum sociis et par-
qualiierinterrbgabas ;« Quid est peccatum,»inquiens? ticipibus el ™vT«).«(5iwpot; suis, .nagno nisu, lanquam
«Malumne aliquid ,-an bonum? > Malumutique , ad cbristianoruni dogmatnm pradrcatum magislriim
respondebaiurtibi. Ad bsec addebas : « Deusnehujus lelendit, ut de hseresi Pelagiana seu Crelesiiana ,
riiali aucloretopifex? > Absil, absil, exclamaiur libi; et
quam defendendam sequendam suscepit, ab ipso
longe, quam longe s.il ista demeniia : hoc nec impiis- confirmaretnr; atque inde velul instructior, octo
simus profileri ausus est Manjcliseus,qui mali aucto- contra fidem calholicam potius, quam conlra sanctse
rem Deum non senlil nec prolitetur, sed id proprium memoriceAuguslinum, volumina illa, ut pulat, pru-
habere a seinpiierno principium , propriain essen- dentissima conderel. Agnoscal igitur supradicttis
tiam, prOpriamque naturam scelestissime flagiiat; Julianus ex bac translatione, si legere non fastitlierit,
ubi mox tuncipse quserondum esse dicebas, ulrum manente apud memoralum Tlieodorum illa, qua eum
peccalum substaotia essel, an nalura,an res ahqua diximus mala fide secum Nestoriuni decepisse, etiam
accidens. Ubi cum paululuin hsereret christiana sim- sibi magis suoque dogmati, de quo male turgidus et
plicitas, laliter inferebas : t Peccatum nullo modo male saiitts libros confecit, esse conlrarium; seque
posse esse subslanliam vel naturam : quia si hoc eliam post de Cilicia abscessum ab eo in episcopo-
est, « aiebas, « Deuni habet opificem et auctorem. runi provinciae suse conventii anathemate esse dam-
Nulla enim est natura, quam non condidit Deus. Sed naluniv Non itaque irascatur vel succenseal nobis, si
quia supra constiiit auclorem Deum mali non esse: eum ciun Theodoro, cujus in libris suis infinilas lau-
non est ergo substanlia vel natura peccatum , quod des exsequitur, cujusque se niii auctoritate senleniia,
nialum esse aperlissime clarnit. Et quod substantia in suo errore. gloriatur, alienum a fide caiholica csse
non esi, tinquis, « in substanliam seu naturam,qtiod jiisteque damnalum delegimus, convincimus atquc
homo est, transire nullo jtire , nulla ralione credeii- deflemus : quia magis deflendus est, quam ul!o odio
dum est. < Atque concludebas : > Male igitur et slulte persequendus.
traducianum ex Adam creditur esse peccatum, > JULIANI SENTENTI^,
etc.
10. In epistola tua, qtise, utmemoravimus, ad san- EXPRESS/E EX EIDSOPOSCDLIS, CDMILLARDM
ctjememorise papam Zosimummissa est displicet libi, UEFDTATIONE.
etimque condeinnas, qui sentit, i Adam morlalem VenerabilisBeda presbyter, in prmfalionelibri in
faclum, qui sive peccaret, sive non peccarel, fuisset Cantica canlicorum.
rnorilurtis; »et ais, « nec hoc esse ralione subnixum. CAPUT PRIMIM. — i. Scripturus, ju.vantegra-
Credo enim esse, > inquis, « immorlalem quidem fa- lia superna , in Cantica Canticorum , prinio admo-
cium, sed qui si non peccassel, per gusium ligni vitse nendum ptitavi leclorem, ut opuscula Juliani Cela-
posset virtuiem immortalilatis adipisci. » Adjungis nensis episcopi a Campania , quse in euindem librum
etiam, «jure improbandum, qui prsedicanli Aposlolo confecit, caulissime legat: ne per copiam eloquen-
contradicil dicenli, Siculin Adam omnesmoriunlur; liac blandientis, in coenuriiincidat doclrinaenocentis :
ila omnesin Christovivificabuntttr.t Moxquehoe aliud sed, ul dici solet, ila carpat botrum, ut ei spinam ca-
teslimonium subdis, « Per hominemmors, el per ho- veai, id est, in dictis ejus sanos sensus scrutelur et
mineni resurreciio mortuorum. > Qu;e cum simplex eligat, ut iion minus vilet insanos. Vel potius illud
chrislianus audit, nihil doli, nihil credens afferri faciat Maronis,
fallacisc, more quo ab Apostolis doceri solita est Quilegilis floreset huminasceniiafraga,
Ecclesia, optimum el suum arbitratur magistrum, in- Frigidus, o pueri, fugitehinc, latelanguisin herba.
teniusque ad reliqua ejusdem aposloli, quse iu liac (Ecloy.o, vers. 92, 93.)
cansaprosequeris, atidienrtadecernil. Attualiud clau- Hoc
sum in pectore, aliud proinptum habens in lingua, est, ab ejus se per omnia lecttone compescat,
novus atque egregius dispulalor, id nunc in islo opere cum habet cns, qui eumdem librum et sanis sensibus,
tuo post lam longum lempuselaborato in Ciliciaingeris. el simplicioribusverbis exposuerunt. listenim homo,
Necessaria igitur capiluli repetitione, quid niari exa- ul rhcior peritissimus , iia graliac Dei posl Pelagium
rato et Oriente lustrato novum inauditumque inde impugnator acerrimus: ut apertius scripta ejus, qui-
alluleris, denuo perscruiemiir. « Intravit igilur, > bus contra strenuissimum ejusdem gratise propugna-
inquis, « secundum Aposlolum, per unum hominem lorem Augustinum insariivit, oslendunt. Cujus causa
peccatum in hunc mundum , et per peccatum niors : duelli, priiniim de Amore iibellum composuit, sub
quoniam illuni et reum , et damnationi morlis per- obtenlu, quasi hiiuc a foedissirna foret volupiatc se-
petuse destinalum mundus aspexit, > etc. Ltgentibus crelurus, re autem vera suam confirmaturus hsere-
te igittir, sed Christianis ct prudenlibus quid de va- sim : qua (ut breviter plura constringaulur) docet,
nitate lua sentire debeanl permillaiiius. Quis enim te « nos per arbitrium iiber.e voluntalis, posse bona
in snperiore sententia lua vel suspicari posset aliud facere quae volumus, quamvis per auxilium gratise
senlire, quam illi omnes , qui sanctacmemoiise papa Dei faciiius ea perficere queanius; > quomodo vian-
Zosimo prsesidente Dei sacerdoies Pelagium Coele- tes, iter el pedibus quidem peragere valemus , sed
stiumque, teque damnariint, super his omnibus de bns minore (absque dubio) labore cuni nobis equi qui-
Adam capitulis, quse a le antea imprnbata sunt et vehamur adfuerint. Immemor apostolicse admo-
condemriata, et nunc lariquain recollecta et recon- nitionis , qua dicil : Cum melu el Iremoreveslramsa-
dita , in fidem tuam recipi merucruni ? eic lutem operamini.Deusesl enim qui operalur in nobisel
Ejusdem Mercatoris pmfatio ad refulalionemsymooli vclle el perficere( Pliilipp. n, 12 el 13). Et quod est
a TheodoroMopsuestenoedili. gravius, impugnator ejus , qui non ait, Sine me mo-
Graecus serino Tbeodori est, quoudain episcopi dicum quid poteslis : sed, Sine me, inquit, nihil pole-
oppidi Mopsuesieni, proviucise Cilicise. Hunc ergo, slis2.facere (Joan. xv, 5).
pro facullale qua valeo, in laiinum sermoaem ver- Docel, « Clausa legis sacramenla solos intueri
buin de verbo transferre conatussum; pravum ejus posseeos, quos oculalos et eruditio reddidisset et
de dispensatione dominica et a lide catliulicaalienum pielas : > oblilus gralise Dei, quas eliam iHilteratis
ac saiis exlorrem sensum , quo Nestorium Consian- el idiolis Scripuiraruni arcana rcvelavil; dicenle
tinopolitanse urbis quondam episcopum secum male Evangelisla, Tnne averuit illis sensum ul intelligerent
decepil, latinis volens auribus insinustre, cavendum Scripturas ( Lv.c. xxiv, 45).Quos idiolas iuisse tesla-
modis omnibus, non sei|uendum. Simul adivtonere lur ideni cvangelista , cum ait-: Videnles autem,Petri
volens, Julianum exepiscopuinoppidi Eclanensis, hae- conslanliam et Joannis, el comperlo quod hominet
essent sine iiueris el idiolw, admirabanlur (Act.
1 Kigberius,parlicipibus. IV, 15).
1741 VARIA SCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTJNENTIA. 1742
3. Dicit, t Sancium nobis ac generosum amorem, immunem, ita etiam liberlate gaudentem? > Veruni
ab ipso lucis cxordio natura conciliante insitum, et canit Psalmista, qui ait: A Dominogressushominisdi'
ad ultimam usque seneclutem solis viribus animi in- rigitur, et viam ejus cupii nimis. Cum cecideriljustus
nixum t sine ullo damno sui persistere vigoris : » non conturbabiiur,quia Dominusconfirmulmanum ejus-
incredulus profecto Domini sententise, Quia sine illo (Psal. xxxvi, 23, 24). Ubi aperte designat, quia nec
nihil possumus facere : sed et apostolici sermonis, intra crebra dominicseprotectionis auxilia a perlurba-
Quia in multis offendimusDeum omnes (Jacobi m,. tione viiiorum esse valemus inimunes; neqne in omni-
2). Et mirum ubi didicerit Julianus, c Sanctum nobis bus actuum noslrorum gressibus, de naturse libertate,
ac generosum amorem, ab ipso lncis exordio natura sed de diviua debemus directione gaudere. Frtistra
concilianleinsitum :.» cum naius de Patriarcharum autem Julianus, « genilalem > vult exceplam t volu-
slirpe Apostolusdicat, Fuimusel nos aliquandonatura ptatem, quse sola ad animi nostri non moveatur arbi-
/ilii irce(Epltes. n, 3 ). Quomodo autem natura, nisi Irium : > quasi non iracundi:e, vel superbiae,philargi-
quia peccanle primo homine ac sanctum deserenle riae, gastrimargise, cenodoxise, cteteraque hnjiismodi
amorem, vitium pro natura adolevit? Mirum ubl.in- rabies, multo laboriosiusquam libidinis incentiva de-
venerit, vel inveniri posse putaverit Julianus homi- vincantur. Quai et aote teinpora pubertatis nostrum
w.m, saltem unnm, in quo « amor sanctus, solis animiim perturbatura adveniurit; et edomita sbepevel
animi viribus innixus , usque ad senium sirie damrio per naturatn cessanie libidine nihilominus ipsa nos
sui persisteret vigoris : » cum ille qui prae amore impugnare non ccssant.
praecipuodignus erat in sui Condiloris sinu recum- CAPUTII. — 6. Dicil, « Adjutorium sancli Spiritus
bere, inler eosqui ejus gralia fruuntur , invenire.po- prsecedentibus noslris studiis ac merilis dari, atque
luil nnlluin; quin polius humili confessione lesta- ad lioc dari, ut genus humanum arctius diligamus. >
lus sit, Si dixerimus quia peccatum non habemus, Quod ipsius verbis ponere per ordinem libuil. < Cum
ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non est igitur, > inquit, « sapientis animtis, qui voluptalem
(I Joan. i, 8 ). snbjicit dignitali amoris, et incitalei ordinat appeti-
i. Dicit, < Amorem nostrum, sicul de corpore lum, nunquam fines iransit officii, sed ad eam magni-
trahere quod est perturbalus et rapidus, itadeanimo, tudinem atque pulchriiudinem studiis procedit ac me-
quod sit sublimis atque continuus. » Quod etiam ritis, ul generosum ejus ignem gratia sancti Spiritus
utrumque veritaii probatur esse contrarium. Si au- incipiat ventilare : tunc fit iila charitas, quse non pro-
tem < amor nosler de corpore > et non de animo pinqnos solum aut cives, sed ipsum genus humanum
potius « traheret quod est perlurbatus et rapidus ; » gremio suo conatur amplecti. > In qua una sententia
non diceret Dominus , Ab inlus enim de corde homi- quot et qunnlaj sinl blasphemiae, facile catholicus le-
num cogilalionesmalceprocedunl, adulleria, fornicalio- ctor animadvertit. Patet eniin quid humanae arbilrio
nes, homicidia,furta, avarilim,nequilim, dolus, impu- liberlatis, quid gralise iribuat spirituali: qiiia animum
dicilice, oculus malus, blasphemia, superbia, sluttiiia. liominis per se sapientem fieri, per se dignitalem san-
Omniaautem mala ab intus procedunt, el coinquinant cli et generosi amoris habere, per se huic amori vo-
hominem ( Marc. vn, 21-25). Et rursuro, si noster luptatem stibjicere carnis, per sese et incitare ad vir-
amor, non de quotidiana Dei gralia, sed de « nalura » tutes, et ordinare appelitum posse testatur; in tanluni,
vel < viribus animi haberet ut esset sublimis alque utnunquam finestiaiiseat officiiilLius,quo idem amor
continuus, > non diceret Aposlolus de suis sanctis la- excolendus est. Qui ipsum animum suis sludiis ac me-
boribus, qnibtis utique per amorem sublimem atque ritis, ad eam magniludinem ac pulchriliidinem proce-
eontinuum insistebat, Sed abundantius illis omnibus dere dicit, ut sancti Spiritus sit dignus auxilio. Cujus
laboravi; non autem ego, sed gralia Deimecum (I Cor. videlicet Spiritus advenlu, non ita ait juvari animuni,
xv, 10 ) : et iterum, Non quod sufpcientessimus cogi- quomodoflamma vel fax, cum accenditur, caliginosam.
lare aliquid a nobis quasi ex nobis, sed sufficienliano- juval domum quam illustrat; sed ita polius, quomodo
stra exDeo esl (II Cor. iu , 5). Sed etsi non a Do- ardentem , sive lucentem venttis juvat ignem ut am-
mino, verum a se ipso bona sua opera, in quibus plius clarescat: qui quidem et sine afflatu venti accendi
absque ulla conlradictione ainor sublimis atque eon- atque ardere, ac magnam consumere silvam polerat;
tinuus arcem tenet, habebai, fruslra Domino pro bis, sed tamen vento iinpellente, magis magisque flamme-
quaenon dedit, gratias egit, dicens, Deo quleni gra- scit. Hocenim significatdicendo, « ut generosum ejus
tias, qui nos semper triumphat in Clirislo Jesu ignem gratia sancli Spiriius incipiat ventilare. s Tanta
(ld.U,U). aniini bona proemiserat, et post omnia haec, incipere
5. Dicit, < Eumdem, quamdiu nihil de genilalitalis in ea gratiam sancti Spirilus dicit quasi supervenien-
voluptaie desiderat, quasi ad solius animi moveri ar- tem auxilialricem, ct non prsevenientem inspiralri-
biirium, et in actibus suis habere jucundiialein, ut cem, alque auclorem in nobis studiorum merilorum-
perlurbalionis immunem , ita eliam liberlale gauden- que bonorum. Qua lamen ejus venlilatione, quid in
lem. > Quod est aperte dicere, quia exceplis quaead generoso animi sapienlis igne agi credat, intuere..
carnis stimulos pertinent, in arbitrio sit animi iiostri « Tum fit illa, > inquit, « charilas qusenon propinquos
situm, cui se amori, vel quanlum subdiderit, quodque solum aut cives, sed et ipsum genus humanum gremio
idem amor, solo aninii motu dispensanie, id est, nulla suo conatur amplecli. >Videsergo, qui tantum virium
Dei gralia actus, operum quoque bonorum perfectlo- nostro animo tribuit, quid spiritui grati.setribuat, quam
nem liberam, et nulli obnoxiam perlurbaiioni possi- et sero in auxilium ipsi animo advenire, et lunc ei non
deat. Quod quanluni a vero dislel, patenter quisque illam charitatem qua Deus, sed illam solumniodo qua
prudens intelligit.Quare enim tanla mullitudpfidelium genus humanum diligatur, infundere dicit: oblitus vel
diligercquserens Conditorem, ex loto corde, tota ani- incuriosus apostolicse fidei, qusedicit, Quia charitas
ma, tola virlute, et proximum quemque ul se ipstnn Dei diffusaestin cordibusnostris per Spirilum sanclum,
(Jif«H/i.xxii,37e«59),non semper hoe quod cupit ob- qui datuseslnobis.Prolixi est operi.scunctas ejus, quas
tinel; nisi quia amor idem non ad animi movelur ar- in libro hoc posoit, ineptias in medium.proferre, ac
bilrium, ul Julianus existimavit, sed, ut novit Paulus, testimoniis refellere veritalis. Sufficiant hsec-pauca
ckaritasDeidijfundilur incordibus nostrisper Spiritum exempli gratia posuisse, ex quibus possunt caetera
sanctum, qui datus est nobis (Rom.v, 5)? ldeoque.non quam sint deteslanda conjici.'
in
aequalisest omnibus, quia babemus singuli dona- CAPUT1H. — 7. Post hsecautem et hujusmodi in^
tiones gratise,quscdalsesunl, differentes. Quare autem numera, quibus primum librum contra gratiam Dei
lantis ssepe, non solum de foris, sed et de ipsa meule dispuiando complevil, non minore secundum librum
nascentibus prsepedimuradversis, nec onmia quaede- ejusdem hseresis peste commaculavit. Denique expo-
sideramus bona valemus-perficere; nisi quia fallitur nens quod dictum est, Quia meliorasunt uberalua vino
qui dicit, < Amorem noslrum pro solo animi arbitrio, (Canlic. l, 1), de natura laclis foedissimephildsopha-
)Baclibus suis habere jucunditatem ut perturbationis tus cst : nioxque foetliusmulto, qualitaiem naturae il-
 1743 APPENDICISPARS SECUNDA. 1744
Hus ad confirmationeihsui erroris transferre conatus. tius hseresissuse virus evomuit, quia dicit, venieutem
Quod quia tolum ponerc, et horrori et nimis longum in carne Dominumnpn dona nobis, sed exemplacon-
esl, partem ponere satis duximus. lnserens se ergo tulisse viriulis. Undodicit posl modicum,«De ipsius,»
personis eorum, contra quos sub nomine Manichseo- inquam, < susceptionecarnis, morum peccata damna-
rum pugnabat, ait inler caetera: < Asserebat namque vit: non naiuram videlicet carnis, sed opera commu-
opiniones nostrasad hos prorsus spumanlium seslus tando, ut justificatiolegis sub exemplo ipsius com-
errorum ducere, ut calumniam verteremus in ipsum plereiur in nobis.»
auctorem, et levandi realus gratia, quem crimina ni- CAPUTIV. — 8.i Item in expositione versiculi,
mirum voluntatis urebant, ipsam naturam corporis Collumtuumsicut monilia(Cantic.i, 9). Cum pulchra,
subdebamus infamise, incapaces boniiatis, ct plenos inquil, pernaiuram cervixgemmaruminsigniturornatu,
iniquitaiis in lucem istam nos venire jurando; dcnique felkilalem sinedubioaugel industria; etquasi se digna
' nulltim fere ad justitiam, quid dico ralionc, sed ne conveniunt,honor videlicetmoniliumet cervicumvenu-
sacrsc quidem legis instilulione perduci. Depretiabat stas. Sic ergo el in le, cujus generositatemdoctrina
nempe hsec opinio naturam carnis et sangninis. Sed componit,ul virltitesquas nalnra inchoel,disciplinacon-
posiquam salutare mysterium Dei et hominum Me- summet.Pro eo ut diceret, Gratia incboel, gratia con-
jdiaior arripuit, ut consummalissimsevirtutis daturus summet, gratia coronet. Item post innumera hujus-
I cxeniplumnaluram hominismortalisassumeret, osten- modi, quaein ipsis ejns opusculispius lector facillime
dit omnia crimina morum fuisse, non seminum. De- deprehendet, in explanalione versiculi, qno diclura
nique volunlaiibus ad meliora conversis, non solum esl, Apprehendamte, et inducamin domummatrismex,
legis, sed etiam evangelicaprseceptaposse compleri.» ibi me docebis(Id. vm, 2); patenlius quaecontra fidem
Quibus sermonibus ejus breviler respondendum.Quia vesana scntiret, intimavit, dicens de Domino : Jam
nequaquam in auctorem naturce noslrse calumniam in ipsa infanlia mulla qucediscere debeamusoslendit.
verlimus, cum nos in iniquiia,tibusconceptos, et esse Primo, ipsum esse opificemunhersorumex masculi et
in deliclis natos dicimus; sed fatemur quia in primis feminceconjunctionenascenlium,qui sibi sine minisle-
naturse nostraeparenlibus ad ejus simililudinem facli rio viri corpus ex virgine fabricasset.Deinde, nullum
somus, ul immortales et sine peccato, in deliciis pa- peccatumesse homini congenitum: quandoquidemille
radisi juvante gralia ejus viveremus : quarii videlicet et carnisverilalecircumdatus,et maculceimmunisexsti-
beaiissiiuam vilaeprimitivae mundiliam, si custodire terit. Postremo,originemnoslram non posse nisi impie
curareiit ipsi proloplasii, el non magis hosti credercnt diaboli operibusadscribijquce'Deoveronon solumcon-
quam auctori, usque hodie progenies ex eis sancta et ditore, sed eliam habilatore congauderet.Non solum
impollula, delicias paradisi, moriis simul et peccati auiem hacc dicendoerrorem struit, sed hbc ipsum
nescia, incoleret. At dum nulla necessilate naiurse, etiam interveniente agit exemplo. Nam peccatumesse
verum sola vagacmenlis incuria peccato consensere, homini congenitum testalur Scripiura, quae dicit:
moxquejusto Condiiorisjudiciode loco paradisi volu- Gratiejugum super filios Adam,a die exitusde ventre
ptatis exclusi, ac morte mulctaii, peccali quod temere matriseorum,usqueindiemsepulturcein tnatremomnium
contraxerant, stirpi generique suo reliquere conta- (Eccli. XL,1). Imo hoc ab ipsa conceptionecsse ho-
gium; facium est ut peccati, quod ipsi sponie commi- mini cosevumtestatiir beatus Job, cum Dominosup-
serunt, ffos etiani nolenies reatu cOnstringeremiir: plicans ait : Quis polest [acere mundumde immundo
ila ut ne parvuli quidem qui nil boni vel mali velle conceplumsemine?Nonne lu qui soluses (Job xiv, 4)?
possunt, ab hoc possint inimunes exislere, nisi do- Et quse poterit esse consequeniia, ut ideo dicatur
ntinie gralia Dei per Jesum Clirisluin Dominumno- nullum peccalum hominibus ex masculi et feminae
slrum. Unde probalur falli Julianus, cum dicit, < Rea- cpnjunctione nascenlibus esse congenitum, quoniam
tum nobissolocrimine voluntatisaccensum: >et sicut Filius Dei qui sibi sine ministerio viri corpus ex vir-
post apertius suiiin sensum aperuit dicens, < Omnia gine fabricavit, et carnis veritate circumdatus,jel ma-
crimina morum esse, non seminum. >Seminumsunt culie immunis exstiiit? Quseest ratio consequens, ut
namque, quse ex Adam originalia traximus : morum ' homo purus innoceriliamsusenaiivitalis astrual exem-
vero, sive volunlatum, seu fragililalis el ignoranliae, plo nati in carne MediatorisDei et hominum, cum de
quseipsi per nos criminaaddimus. Probatur falli, cum illius nativitatedixerii virgiui matri archangelus,Spi-
reprehendit eos qui naturam nostri corporis, non eam rilus sanclussupcrvenielin le, et virlusAltissimiobum-
quaeprotoplasti sancia et immortalis creata est, sed brabit tibi;ideoqueel quod nascelurex te Sanctum, vo-
illam qusepost eorum prsevaricationemvitiosa effecla cabilur Filius Dei (Luc. i, 35) : nostrceautem parenii
est, subdunt infamise,dicenles, Scto quod non habitat post realum prsevaricatioms dixerit justus judex,
in me, hoc est, in carne mea, bonum(Rom. vu, 18) : Multiplicabocerumnastuas, et conceptusluos : in do-
ci quod idem apostolus ail, Caro concupiscitadversus lore pariesfilios,et subviri polestaleeris (Gcn.m, 16)?
spiritum, spirilus autemadversuscamem: hcectanlum Sed neque hoc quod dicit, originemnostramnon posse
sibi invicemadversanlur,ut non qucevultis, illa facialis nisi impie diaboli operibus adscribi, quce Deo vero
(Galat. v, 17). Probatur falli, cum viluperat eos, qui non solum conditore, sed eliam habitalore gauderel,
< nos in luccm istam incapaces bonilalis, ct plenos aut calholice aut consequenter fecit. Quia nimirumf
iniquilaiis venire lestantur. > Vere enim profitemur diabolus etsi peccatum protoplaslis intulit, nec tamcni
omnes homines iri lucern istam plcnos iniquilatis ex cis naturalis procursum benediclionis abstulil, quaj
reatu primse prsevaricationisvenire : incapacesautem audierant, Cresciteet multiplicamini,et replete lerranr
bonitalis, absit ut nos nasci juremus. Sed hxrelicus, (Id. i, 28). Non ergo illa impietaie decipimur, quam
ut arlificiosius deciperei infirmos, junxit mendacio nobis improperat Julianus, ut origiuem noslram dia-
perfidise veritatem catholicse professionis. Probatur boli operibus adscribamns, quam primordialis opero
falli, cum < jurare nos > dicil, < nullum ad jusliliam, benedictionisa Deocondiiam scimus. Absitautem ul
non solum ratione, sed ne sacrac quidem legis insti- originem noslram post prscvaricationis malum, Deo
tutione perduci. > Quin imo falemur, etratione, ct dicamus esse gavisam, ante remedium secundse re-
doctrina sanctselegis, ad juslitiam nos auxiliante Do- generationis quse fit ex aqua et Spiritu sancio, do-
mino perduci : absque gratia vero illius nec per na- nante gralia Dei per Jesum Christum Dominum no-
tursilis siibsidia rationis, nec per divinse legis scita, strum.
nos possejuslificari; Aposlololesle, Quia litlera occi- .CAPUT V. .—'9. Pauca haecde pluribus, ex proe-
dit, Spiritus aulemvivi/tcat(II Cdr. m, 6). Id esl Lit- fato opere Juliani ad cautelani legenlium annolasse
tera prsecipiens occidit, si non adsit Spirilus, qui necessarium duximus : quorum admonili exemplis,
prsecepta lillerscdonet impleri : et Spiritus vivificat, vigilantius in reliqua ejus lectione, quae non minus
donanclout perfici litlera possit. Quod aulem ait de noxia saepesaluiaribusdicla inlerserit, circumspiciant.
Domino, <ut consummatissimsevinutis datiirus exem- Nam et in aliis opusculis eamdem suam haeresim,
plum naiuram hominis mortalis assumeret; > secre- quamvis mulium reclamante sanclissimo ac- doclis-
 1745 VARIA SCRIPTA AD HiSTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1746
siino antistile Angustino, affirmare non dubilat. De- et suavilas eloquentisedemulcentis, et haereseosper-
nique in libro, quem de Bono constantisescripsit, bo- versitas scducenlis manifeste probat hoc illius opu-
num naturaelibertatemque noslri arbitrii, ut ipse au- sculum non esse. Quin polius ipse fidem ejus, vel
tumat, contra perfidiam Manichaeimagna insiantia magis perfidiam in dialogo Attici et Critobnli, quem
defendit; ut autem verilas prdbat, magna pervicacia vivente Pelagio edidit, cum adhuc Julianus ab co pue-
conira fidem coelestisgralisedurat. Hcec namque est, rulus, quasi in caverna colubri, nutriebaiur regulus,
iuquit idem, conslantia, quce maxime asserit arbilrii divinis expugnarit ac protriveril eloquiis. In hoc ergo
potestatemac bonum, ejusque nalurm et humani animi Julianus libro , et in aliis se opusculis eamdem suam
motus liberos, dum ostenditomnemenlis bonumvolun- haeresim conQrmassedeclarat, ita scribens : Quoties
larium, nec utli unquamcasui obnoxium.Molusautem mihi de inslitutionemorumet sanclmvitmconversatione
me non solum carnis, sed nec animi habere liberos dicendumesl, soleo prius humanmnalurm vim quulila-
docenl, non aposlolicaetanlum Litterae, verum eliam temquemonslrare, et quid efficerepossil ostendere. Et
jpsae mesecogitationes, quse volenlem me ssepissime, paufo post: Quemergo, inquit, exhortalionisordinem,
conantemque (ut de caeleris taceam) fixa menle ac cumin aliis quoqueopusculistenuerim, tumhic maxime
desiderio infatigabili, devotioni orationis incumb,erc servandumpulo, ubi eo pleniusbonumnaturmdeclarari
non sinunt. Qui, si motus animi liberos haberem, iia debet, quo vita instiluenda perfeclior (Epist. ad Deme-
vellem continue tempore oralionis animum precibus triadem, cap. 2). Item in processu libri ejusdem :
intentum retinere, quomodo membra corporis facil- Quamenim, inquil, mullosphilosophorumet audivimus,
lime soleo, quoties volo, quocumque vel situ vel loco el legimus, el ipsi vidimuscastos, patientes, modestos,
oralionis componere. Et paulo post : Ipsa enim ar- liberales, abstinentes, benignos, honores simul mundi
mat, inquit idem , egregiumcujusque el accendit ani- ac delicias respuenles, el amalores justitice non mi-
mum , dumillum libertatis sucesempcr admonel, dum- nus quam sapienlim. Vnde, qumso, hominibus alie-
que omnesab eo repellit melus. Quanlo enim melius nis a Deoisla , qum Deo placent? Unde hwcillis bona,
expugnaret Manichseum, si diceret, Quia gratia Dei nisi de naturm bono? Et cum isla, qum dixi, vel
fecit egregium cujusque electi animum, et accendit unum simul omnia , vel singulu singulos habere videa-
ad sludia virlutum , dum illum infirmilatis suaesem- mus, cumque omnium una natura sit, exemplo suo
per admonet, et quia sine ipsa nihil facere potest; invicemoslenduntonmia in omnibusesseposse,qum vel
dumque omnem ab eo fiduciamsuse repellit virtulis, singnla inveniunturin singulis. Quod si eliamsine Deo
ac Dee canere suadet, Fortitudinem meam ad te cu- homines ostendunl quales a Deo facti sunt; vide quid
stodiam (Psal. LVIH, 10) ? Et iterum post mulla, qui- Chrislianipossinl,quorumin meliusin Chrisloinstaurala
bus Iiberiatem nostraevoluntatis praedicat, ait: Et- natura est, et qui divinmgratimjuvantur auxilio(Ibid.,
enim, si ut prceclarea doclissimisalque orthodoxis dis- cap.3).Et postmulla hujusmodiloquens debeato Job :
putatum est, neminivereunquamnoceri nisiinvilus a se ipso 0 virum, inquit, ante Evangeliaevangelkum,et Aposlo-
potest, nec est prorsusaliquid quo quisquam fiat lorum ante apostolicaprmcepladiscipulum! quiaperiens
miser; quid landem virlus timebil, nisi defectum sui, oecultasnaturm divitias, et in mediumproferens; ex se,
quo homini in celernum nocetur? Qnae nequaquam quid omnespossemus,ostendit(Ibid., cap. 6). Ilem post
stare senlcnlia nisi apud haerelicos potesl; quia con- pauca : Neque nos, inquit, ita defendimusnaturm bo-
slat nimirum, quodpeccatum Adsecunctis hominibus num, ut eam dicamus malum facere non posse, quam
nocet : non quidem a se ipsis , verum ab illo qui ulique boni ac mali capacem eliam profilemur : sed ab
primi facinore realus totum genus humanum, nisi hac eam lanlummodo injuria vindicamus,ne ejus vitio
quem gralia Chrisli liberat, perpeiuo damnavit. No- ad malum videamurimpelli, qui nec bonumsinevolun-
cet hserelicorum malitia illis, quos catholicam scire tate, nec malum faciamus; el quibus liberumest unum
ac lenere fidemdesiderantes, in interiium nescientes semper agere, cum semper utrumque possumus. Unde
nolentesque detrahit. Yerum timens Julianus, ne si enimalii judicaluri sunl, alii judicandi, nisi quia in ea-
in lanto hoc volumine totum quod recte viveremus, dem natura dispar voluntasesl; et quia cumomnesidem
liberlati nostrae voluntatis tribueret, quasi aperlus possimus,diversa faciamus-? Et paulo post, Adam de
gratise Dei bostis detestaretur atque analhematizare- paradisoejeclum,Enoch raplum de mundoessecomme-
tur ab omnibus, fecit et hujus hoc in loco mentio- morans, adjecil: Nec enim ajuslo Deo, auiille puniri
nem : elhoc iia oceulle, ut non omnes eam viriules meruissetaul hic eligi, nisi uterque ulrumquepoluissel.
dare, sed unam in nobis solummodojuvare diceret et Hoc de Cain et Abelfratribus, hoc etiamde Esau et Ja-
firmare conslanliam : Divinceenim graiim est, in- cobgeminisintelligendumest, ac sciendumsolam volun-
quiens,juvare et firmare constanliam, qumcmleraspos- tatis esse causam, cum in eadem nalura merila diversa
sit custodirevirtutes, et conlra omniaqumresistunt, de- sunt. Et rursum post pauca; Neque vero, inquit, alia
fendere virlutem.Ubi et caulissimousus est verbo, ut causa nobis quoquedifjkultutembenevivendifacil, quam
non diceret eam donare, quasi antea non habilam, longa vitiorumconsueludo,qitmnos cum inficita parvo,
nobis constanliam : sed potius', juvare ac firmare, paulatimque per mnlios corrumpit annos, ita postea
quasi a nobis jam exortam; ul ventus flammamignis, obligatossibi el addictos lenet, ul vim quamdam vi-
quam non ipse accendit, scd aliunde accensam , ut dealur habere naturm (Ibid., cap. 8). Item post mul-
clarius flammeseat,adjuvat, et ne exsiingui debeat, ta, quibus optime virginem Deo dicalam insliluil:
llando confirmat: sicut in ipso libro de Amore ple- (et revera mullum uiile ac salubre opus perficeret,
nius sensum suum dilucidasse monstravimus. Circa si eam divinse gratiae in omnia suffragia flagilare,
hujus autem libelli fincm manifesle prodit ipse Julia- et non animi sui liberlale viribusque fidere dbceret;
nus, qua inlentione in hujusmodi assertionibus per quomodo etiam in illo, quem de Bono constanlke
cuncta quse considerat opuscula laboraret: Scanda- scriptum ab eo diximus librum, mulium prodesset
\' lum, inquiens, Manichmoest, eo quod commenlilum, virlutum studiosis, si non virulenla inlermisceret vilia
id est,-abneganlesDominumnoslrum, qui esl verus, fa- errorum : sed si modiciun fermenlum, Aposiololesle,
temur, offendit ', quia naturam bonam, quia liberum tolam massam corrumpit, qtianto magis venenum
hominisasserimusarbilrium. quam maximum?) Adscribimus, inquil, iniquitatem
I 10. Sed et iu libro, quem ad Demetriadem virgi- justo, pio crudelilatem,dum eum primo impossibileali-
jnem Christi de instiluiionc virginis scripsit (a), hsec quid prmcepisseconquerimur.Proinde pro his daninan-
' eadem de polentia liberi arhitrii, quomodo senliat dum ab eo pulamus Iwminem,qum vilare non poluil. Et
pandit. Quem videlicel librum nonnulli nostrum stu- paulo post : Nec impossibilealiquid potuit imperare
diose legentes, sancti et catholici doctoris Hieronymi qui juslus est; nec dammalurusest hominemobea qux
, esse lemere arbiiranlur : minime pervidenles , quod non poluitvitare, qui pius est (lbid., cap. 16).
4 11. In his singulis, quas ex uno ejus excerpsi li-
1Alias,fatemuroffendere. bello, sententiis, quanti sinterrorcsfacile cuivis docto
(n) videAugosl,-toiu.2 Append.,epist. 17. palcl. Quia ideo lam multas coaccrvatim posui, ut
1747 APPENDICISPARS SECUNDA. 1718
pluribus errorum probamentis convincerenlur hi, qui peccati(Rom.vn, 25). Quoddlcit, « Non alinnde alios
fiunc librum a catholico beaii Hieronymi calamo judicare, alios judieari, nisi quia in eadem nalura
scriplum contendunt; caulioresque erga ejus leclio- dispar voluntas sit, eLquia , cnm omnes idem possi-
tiem redderentur, quem baereiicumesse didicissenl. nius, diversa faciamus; » conlradicil caiholicsefidei,
Quibus eliam senlentiis pariter omnibus strictim quse etiam parvulos esse judicandos confitetur eo%
respondere commodum duxi, uipote qtiaecunctis, ut qul in eadeni natura positi, priusquani aliquid boni
dixi, clarius luce quam sinl nefan.dsepalescant. Quod malive facere aut velle aut saltem nosse poierani,
ergo dicit, « Mullospliilosophorumpalientiam, casii- sine Baplismo rapti sunl. Quod < Esau et Jacob,
talem , modestiam , aliasque de nalurae bonohabere caeterosquetales, sola voluntatiscausa » dicii < csse
virlutes; > constai quia quicumqite philosophorum discretos, ut in eadem natura merila haberenl di-
Cliristnm Dei virlutem et Dei sapienliam nescierunt, vei'sa; > coniradicit Aposlolo, quide eisdem loquens
ln nullam veram Virlutem, nec ullam veram sapien- aii, Cum enimnecdum nali fuissenl, aut aliquid egis-
liam habere poluerunl. ln quanlum vero vel gustum sent bonum aul malum, ut secundumeleclionempro-
aliquem sapieniisecujuslibet, vel virlutis imaginem positumDei maneret, non cx operibns, sed ex vocanle
habebant, tolum hoc desuper acceperunt, non solum diclumesl ei, Quia mqjor servkl minori: siculscriptitm
niunere prinrse condilionis, verum eliam quotidiana esl, Jacob dilexi, Esau autem odio habui (Id. IX,
ejus gratia, qui creaiuram suam nec se deserenlem 11-13). Quod dicit, « Non aliam causani nooisdiffi-
deserens, donasua,proutipsejudicaverit, homiiiibus, cultaiem benc vivendiJacere, quam longam viiiorum
ret magna magnis, et parva largitur parvulis. Quod constietudinem; > contradicit Scriplurse, quaedicit,
Tero dicit, < Omnia in omnibus posse esse, qu;e vel Gravejugum super filios Adama die exilusde ventre
singula inveniuntur ki singulis; > coniradicil Scri- matris eorum(Eccli. XL, 1). Quod dicit, < Dominum
plurae quse ait, Omnia aulem membranon eumdem non impossibilealiquid praecepisse,qui justus est; >
factumhabent: et nmlti unum corpus sumusin Christo, vcrum profeclo dicit, si ad ejus respicit auxilium,
singuli aulem aller alterius membra; habentes dona- cui catliolica vox supplicai, Deducme in semilaman-
tiones secundumgratiam qum dala est nobis differenles datorum luorum (Psal. cxvin, 35) : si vero viribus
(Rom. xil, 4-6). A.l cum mortale hoc induerit im- animi sui fidit, refellil enm veridica ejusdem justi
mortalilatem , tunc demum possunt esse omnia in Condiloris sententia, qua <lic.it,Sineme niliil polestis
omnibiis bona virtutum : et ne tunc quidem de na- facere (Joan. \v\ 5). Quoddicit, < Eum qui pins est,
turse bono, sed per gratiam ejus , de quo scriptum non damnaiurum esse bomineni pro eo qnod yiiare
est, Ut sit Deus omniain omnibus (I Cor. xv, 54, 28). non poluit: » coniradicit ejusdem ;pii Rcdemploris
Sed et quolidiana nostrae fragililatis documenia pro- et jusli Judicis sententise, <juaetiam de parvulis ait,
bant, non omnia in omnibus esse posse : ubi lam Nisi quis renalus fueril ex aqua el Spiriltt, non potcsl
mulli inveniuntur, qui summa nitentes inslantia, ne- videreregnum Deifld. ni, 5). Quamvis, ut sanctus
quaquam ad eas quas alios videnl babere, possunt Auguslinus ait, mitissima prorsns poenavel damna-
pervenire viriutes. Quod « bomines sine Deo > dicit tio erit omnium, qui prseterpeccaiumquod originale
« ostendere , quales a Deo factisunt; > adco longe traxerunl, nuilum insnper addiderunt (ConlraJu-
a veriiate abest, ul nec homines Deo proximi valeant lianum, lib. 5, n. 44). Nectamen tales a damnalione
oslendere in hac duntaxat vila quales a Deo proio- prorsus esse possunt immunes , cum manifeste dicat
plaslo '.facti sunl. Quis enim sapientia vel viia major Aposlolus, Quia regnavit mors ab Adam usque ad
esse poteril, eo qui priusquam carnis debilum sbl- Moysen, ciiam in eos qui non peccaverunl.Et quasi
veret, usque in paradisum , vel lertii coeliad adyta qtisererelur, quare regnaveral in omnes -quinon pec-
rapius , civium supernorum el conver.saiionemcon- caverunt; mox rationem reddit adjungens, In simili-
lemplatus esl, el audivil colloquia (II Cor. xn, 4)? tudinem prmvaricalionisAdm (Rom. v, 14) : id est,
qui lamen dicit, Condeleclorenim legi Deisecundum non propter sua propria peccata, sed quia sui similes
inlerioremIwminem,videoautemaliam legemin mem- genuit prsevaricatorAdam. Dicendum ergo nobis in
bris meis, repugnantem legi mentis mem (Rom. vn, hac parte qusestionis, quod dixisse audivimuseum-
22,23). Quod parenles generis humani, quamdiu dem apostolum Paulum, qui de Esau et Jacob gemi-
naturae bonum intemeratum custodiere , conslal di- norum ex uno concubitu nascentium dispari sorte
cere non potuisse. Quod « Chrisiianorumnaliiram in dispulans ait, Quid ergo dicemus? numquidiniquilas
melius » dicit « inslauralain esse per Clirisium ; > apud Deum? Absil. Moysesenimdicil : Misereborcai
et « eos divinsegralisejuvari anxilio : >si de his so- miserebor,el misericordiamprmslabocui miserlusfue:o.
lummotlo, quaein remissione peccaiorumper Bapli- lgilur non volentisnequecurrentis, sed miserentisDei
sma nobis donata sunt, vull intelligi, hsereticumest; est(ld. ix, 14-16), etc; usquedum plurimumhacquse-
si aulem et de quotidiana ejus gralia, qua nos in slione lassatus ila conclusit : 0 aliitudo diviiiarum
menle el corpore inslaurare el. juvare non cessat, sapienlimel scienlimDei! quam incomprehensibilia sunt
caiholicum est. Quod dicit, « Bealum Job aperuisse judkia ejus, et invesligabilesvimejus (ld. xi, 33)! Hscc
in viriulibns suis eximiis occultas nalurse divilias, de opusculisJtiliani ad cautelam legeniiumpraelibare,
etexsequid omnes possemus oslendere; » quanto commodumrali sumus.
melius diceret, quod aperuil ineffabilesdivinaegra- DEANXIANO PSEUDODIACONO CELEDENSl.
tiae divilias, et inse, quia hajcomnibusquibuscumque el Alypio scribenssub finem
vellet, dare posset, ostendcrct? Quoddicit, « Nos Hieronymus Auguslino anni 419 (a).
vitio naiurae ad malum non impelli, qui nec bonum
sine volunlate nec inaluni faciamus; » repugnat 1. Cooperatoribus et aucioribus vobis haeresisCcc-
Apostolo dicenli , Scio quia twnhabital in me, Iwcest lestiana jugiilata esl : quse ita infecit corda mullo-
in carne mea, bonum: nam velleudjacet milti, perfi- rum, ut cum superaios damnalosqueesse se sentiant,
cere aulem bonum non invenio: non enim quod volo lamen venena mentium non omillant; el, quod so-
bonum, hoc facio; sed quod nolo malum, hoc ago lum possunt, nos oderint, per quos pulant se liber-
(Ibid., ISel 19). Quod dicit,« liberumnobisesse unum tatem docendsehsereseosperdidisse.
semper agere, cum seniper ulrumque possimus; » 2. Quod aulem qu:erilis, iitrum rescripserim contra
conlradicii prnpheisc, qui Deo supplex loquiiur di- libros Anniani pseudodiaconiCeledensis, qui copio-
cens, Scio , Doinine, quia non sil hominisvia ejus, sissime pascilur, ul aliense (ft) blasphemiae verba
nec viri est ut ambulelet dirigat gressus suos (Jerem. («) Epistola202inter Auguslinianas.
•x, 25). Sed el Apostolomajorem se facit, qui dixil, (A)Pelagiinimirumhseretici,cujusarmigerumproplerea
j Ego igituripse menteservio legi Dei, carne aulem legi dictumputant illum ipsum Anniaiumi, iu ApologiaOrosii,
, col. 1698. Porro ApologiamScribente orosio,
1iiixta Morel,Elem. Critic, p. ^39-260,legendumhic, supva
scriliebatHicroaymusDialogoruin
M. opusconlraPelagianos:
\pivtovlasti. luncvero lemporis(tcslcBeda,supra,col. J746,n. 10)jam
 1749 VARIA SCRIPTAAD HISTORIAMPELAGIANORUM PERTINENTIA. 1750
frivola snbministret : sciatis me ipsos libros in sche- nuum divinaegratiaeauxilium commendat, ut nec stu-
dulis missos a sanclo fratre Eusebio presbytcro dia voluntatisinlerimat, etc.
suscepisse non ante multum lemporis; et exinde vel EX EJUSDEM ANNIANI ADEVANGELDM PRESBVTERUM EPI-
ingruehtibus morbis, veldormilione sanctseetvene- ST0LA,H0MILIIS JOANNK CHRVSOSTOMI DE LAUDIBDS
rabilis filiaevestrse Eustochii, ita doluisse , ut pro- PADLI P R^EFIXA.
pemodum contemnendos ptitarem. In codem enim
luio hsesilat, et exceptis verbis linnulis atque emen- Beatus Joannes Paulum altius intuendo, dilucide-i
dicatis, nihil aliudloquitur. Tamen mulfum egimus, que in medium proferendo, ipsas mihi videtur inspe-
ut dum epistolaeniese respondere conalur, apertitis xisse venas, ac medullas virtulum expressisse : quse
se proderet, et blasphemiassuas omnibus paleface- ila omnes in ista laudatione vivunt, ila floribus suis
ret. Quidquidenim in illa niiserabili synodo Diospo- decoranltir et fructibus, ut eas prope non minus ab
litana (a) dixisse se denegat, in hoc opere profitelur; hoc tam sublimiler explicalas,quam ab Aposiolofor-
nec grandc est ineptissimis naeiiiis respondere. Si lasse miremur. Qtiodquidemopus eo esse apud te ama-
autcm Dominus vitam iribuerit, et nolariorum ha- bilius debet et gratins, quo de sanctarum Scriplura-
boerimus copiam,• paticis lucubratiunciilis respon- rum luce rutilans, clarissimi sideris viee noctem Ma-
debimus : non ul convincamushseresini emortuam ; nichseierroris (a) cxagitat. Quanlumenim nobiscon-
sed ul imperiliam alque blasphemiamejus noslris solalionis exoritur, cum cernimus tam erudito, tam-
sermoiiibus confutemus: meliusque hoc faceret San- queilluslri Orienlis magistro,eam quam innobisTra-
clitas vestra; ne compellamurcontra haereticumno- ducianus (b) oppugnat,adstrui veritatem?quam certe
stra laudare. bealus Joannes, ut in omnibus librissuis, ila hicqoo-
EJBSDEM ANNIANI DICTA , EXILLIUSADORONTIDM EPI- que ab omni munitamlatere cuslodit, armat, accen
SCOPUM EPISTOLA ,' QD/EHOMILIIS JOANNIS CHRYSO-dit, ut videatur non tafn prsesentes.informasse:disci-
STOMI INMATT&EDAI PILEFIXA EST. pulos, quam nobis conlra versefidei oppugnalionem
Piissimi palris affeclumel sapienlissimiartem ma- auxilia prseparasse. Quanlus enim ille adversus ne-
cessitaiem? quantus pro libero stirgil arbitrio ? Quam
gisiri in me pariter exeriees,queni inter has quas pro nostrorum libris
fidei vobiscumamore perpetimur, tentationum pro- ubiqueconcinens,voluntatisjure ser-
divinaegratiaeprausidiacommendat? quam con-
cellas, et a mcerore simul el a torpOresubducis, ani- vato,tra omniumviliorum lenebras, quam pro cunclarum
roumque anxietaie marcentem ad studium Scriptiira- speculo virtulum splendidissimnm vas eleclionis op-
rum remitlis. Jtibes enim, bealissime, ut commenta-
rium sancli Joannis Constanlinopolitani episcopi , ferendo ponit? Primo, bealumPaulum libelloet omnibusprae-
qnem in Matthseoevangelisla nonaginia et uno libro virlutibus sanctis, et Angelis conferendo. Secundo, ex
explicuii, in latinanijingiiam, quopossim sermone , turae, etc. ejus alque sentenths bonum asserendo na-
transfundain. Quod utinam lamanobis commode fie- Sexto, solvendoomnes illas quaestiones,
ri possit, quama te et opporlune el utiliter imperatur. quibus Traducianusobnitens beatumPaulumviliorum
Quidenim vel ad prudentiain erudilius, vel ad exerci- obfuscationecommaculal; ntscilicet fidelibussuisapo-
talionem ignitius, vel ad dogmapurgatius nostrorum stolico exemplo peccala conciliet. Septimo, ignem zeli
auribus ofieratur, quam praeclara hscclam ihsigriis tus ejus in Christum, et ante honorem quoque apostola-
animi ingeniique monumenta? Et hoc maxime tem- tis fervoremdocendi supra caeterosefferendo; ut sa-
pore, quo per occasionem quarumdam nimis diffici- tatem, liquido clareat, exstinctam esse peccaiidi necessi-
lium qusestionum.sedificationi morumalqueecclesias- deprseliatur quam adversus Manichseoset doctrina Apostoli
ticae disciplinsesalis insolenler obstrepitur : pro qua et viia, ctc.
certe beatus Joannes, cum in aliis operibus, lum in DECRETUMCONSTANTIIIMPERATORIS,
hoc quoque tanlus fere ubique, tamque alaeer assur- PATRIS VALENTINIANI AUGDSTI III, AD
ul
gil, Evangelislse dicta inlerpretando pro evangelica VOLUSIANUM P. U. DATDM ANNO CHRISTI 421 (c).
perfeclionenobiscumpugriare videatur. Quid enim ille Fl. CONSTANTIUS, Pius, Felix, Augustus,
magis hominibusinculcat, quam naiuraesusenobilila- Imperalor Vicior, VOLUSIANO praefecloUrbi (d).
tem, quae adversus Manichseirabiem omniiim recta
sapienliumconsensu concenluque laudaiur?Laudalur naQuae cum praeteritaesuperstitionis,tum recentis ple-
anlem vel in admirabilis gloriam Condiloris, vel ob vanilatis jamdudumcorrigi jusseramus, quotidia-
conciiandastudia virtulis, vel ad casiiganda vitiavo- nis insinuaiionibus majora fieri nunlianiur. Et quo-
luptalis. Quid,inquam, pressius ille commendai,quam niam discordia animoscommovel populorum; ea quae
ingenitaenobis a Deoliberlatis decus; cujns confessio jamdudum jusseramus, praecipiniusiterari. Unde liis
prsecipuum inter nos Gerililesquediscrimen est, qui lectis, Eximielas lua,etomnes qui Dei invidenl pietati,
fiominem ad imaginem Dei condilum tam iufeliciler diligenler inquirat, eos faciat stalim e muris Ur-
fati violenliaet peccandipulanl necessilatedevincium, bis expelli; il.i tamen , iit ne inlra centesimumqui-
nl is etiam pecoribus invidere cogalur? Quid ille ad- dem Iapidem habeant licentiam consistendi. Ccele-
versus eosdem magistros poiius insinuat, quam Dei stium quoque inagis ac magis ex Urbe pellimanda-
esse possibiliamandata, el hominem lolius, vel quse mus. Consiat enim , iisdem e medio sublalis, gra-
jubetur, vel qusesuadetur a Deo,capacem esse virtu- tiam et concordiamtenere veterem firmitalem. Sane
tis?Quoquidem solo etiniquilasab imperanle propel- deinceps si tale quidquam fuerit nuntiatum, officium
lilur, et prsevaricanlireatus affigilur.Jam veroisle ern- Praeslaniiaetuaecapilalisentenliscsubdendumesse co-
dilorum decus, cum de Dei gratia disserit, quanla il- griosce. Noiienim patimur impunitum esse, praece-
lam uhertate, quanla eiiam caulione concelebrat?Noh pia noslra exsecutionisnegligentia prolelari. Vale ,
enim est in alterulro aut incaulus aut nimius, sed in parens charissime alque amanlissime.Et itdjecta sub-
utroque moderatus. Sic liberas osiendit bominumvo- scriptio:Implealtir quodjussimus; quia hoc famaetuse
lunlates, ut ad Deilamen mandatafaciendadivinsegra- expedit.
lite necessariumubique fatealur auxilium : sic conti-
(«) calholicum dogmade gratia et originalipeccatovo-
inhserebatPelagioJulianus.tn hunc etiam Augustinus, cat Manichseum sic errorem.
liliro2 Operisimperfecti,cap. 51, dixit, «Adeceptismi- (b) Auguslinus passimappellatus a Juliano. vlde
« serispascerisotiosus:» et similiaqusedamlibro3, capp. librumlertiumOperisimperfecti, num.93.
1, 44.prselereaJulianusdicendirationeconvenitplanecum tium (c) IpsoannoClirisli421, die octavotebruarii,Constan-
eo quisubjectashic epistolasOrontioet Evangeloscripsit: valentiuianii.atremimperiumobtinuisse,ex Theo-
atqueut OrontiumAnnianus patremac beaassinium,ita JU- phaue discimus,neque eo politumnisisex menses,quem
j lianusFloruminlibris ipsinuncupalis,quanquamtuncepi- videlicet pleurilide exstinctumseplimoimperii mense
scopus,soletbeatissimum patremappelfare,nonfratrern. Olympiodorus prodit.
(«) in(juaPelagiuserrores suos tegens absolulusest, col. '(d) Meminit Pholiusin Bibliotheca,cod.33. Videsupr»,
»nnoChrisli415'. 1729-1750.
1751 APPENDICISPARS SECUNDA. 1752
EDICTUM insaniam prorumpentes, dicerent Dominumnostrum
PROPOSITUM A VOLUSIANO PRVEFECTO URBI. Jesum Christum hunc in mundumnon ad prsestandam
humano generi redeniptionem, sed ad prsebenda bo-
VOLUSIANUS prsefectus Urbi edixit: norum actuum exempla venisse ; videlicet ut disci-
Hactenus Ccelesliumdivinoe (idei et quielis publicse plinam ejus sequenles homines, dum per eamdem
turbatprem judiciis, amica reis secrela subduxerunt. virtutis viam incederent, ad eadem virlutum prsemia
Jam leges et jam edicla perseqnentur absentem. Cui, pervenirent: evacuantes, quanlum in ipsis fuit, omne
quod primum est, aeternae Urbis negalur habiialio ; sacri adveulus donum, et omneindivinse redemplio-
ut si vel in proxirais fuerit diversaius, debitum non nis gratiam; cum idem dicerent homines consequi
evaclat exilium. Pro merilo etiam temeritalis aique posse vivendo, quod prscstiiisset Deus pro humana
ausus sui cunctos hujus edicli caulione prscmonemus, salute moriendo.
ne quisihiquus noxiolatebram pulel esse prsebendam: DE LEPORIO.
ne cum hujusmodi sit posita pcena, supplicium ac sti- Cassianus,ibid., cap. 4.
lum necessesit proscriptionisincurrere, quisquis reum Leporius tunc modo presbyter, qui ex
divinis humanisque legibus apud se puiaverit occul- Pelagii, ut supramonachus, diximus, inslilutione, vel polius
tandum. pravitate descendens, apud Gallias assertor prsedictse
CONSTITUTIOVALENTINIANIIII, hsereseos, aut inter primos, aut intcr maximos fuit,
AD ASIACIDM PP. GALLIARUM , DE CONVENIEN»IS PER a nobis admonitus, a Deo emendalus, ila male con-
PATROCLDM ARELATENSEM EPISCOPIS QDIBDSDAM PE- ceptam persuasionem magnifice condemnavit, ut non
LAGIANIS. minus pene admiranda sit correctio illius, quam il-
lsesa multorum fides : quia primum est, errorem pe-
Imperatores THEODOSIUS et VALENTINIANCS Csesar, nitus non incurrere; secundum, bene repudiare. Is
AMACIO V. inl. PP. Galliarum. ergo in se reversus, non solum in Africa, ubi lunc
1. Privilegia Ecclesiarum, vel clericerum omnium, erat (a), alque nunc est, lam errorem suum cum do-
quse saeculonostro tyrannus inviderat, prona devo-. lore, quam sine pudore confessus cst; sed etiam ad
lione revocamus, elc. omnes admodum Galliaecivitates, flebilesconfessionis
2. Diversos vero episcopos nefarinm Pelagiani et ac plancius sui lilteras dedit, scilicet ut ubi deviatio
Coelcsliaiii dogmatis errorem sequeules, per Pairo- ejus prius cognita erat, illic etiam emendatio nosce-
Clumsacrosanclse legis aiitistitem prsecipimusconve- reiur ; et qui testes erroris antea fueranl, iidem po-
niri : quos quia confidimus emendari, nisi intra vi- siea corrcciionis essent.
ginli dies ex conventionis lempore, inlra quos deli- De eodem Gennadius, in libro de Scriploribusecclesia-
beraudi iribiiiiniiSjfaculiaiem,errata correxerint, se- sticis, cap. 59.
seque catholicte fidci reddiderint, Gallicanis regioni- Leporius adliuc monachus, postea presbyter, prae-
bns expelli, alque in eorum loco sacerdolium fidelius sumens de puritate vitse quam arbilrio tantum et
subrogari : quaienus prsesenlis erroris macula de conatu proprio, non Dei se adjulorio obtinuisse credi-
populorum animis tergealur, et fuluraebonum disci - deral, Pelagianum dogma cceperatsequi: sed a Galli-
plinsejusiioris iusiilualur. canis docioribus admonitus, et in Africa pcr Augusti-
3. Ssine qnia religiosos populos nullis decet super- num a Deo emendatus, scripsit emendationis suae
slilionibus depravari, Manichaeosomnesque hsereti- libellum, in quo et satisfacit de errore, et gralias agit
cosvel schismaticos sivematbemalicos omnemque se- de emendatione.
ciam Caiholicis inimicam ab ipso aspeclu urbiiim di- De se ipse Lepdrius, in libelloEmendalionis.
versaruni extenninari debere praecipimus,ut necprse- Illud eiiam minime reticendum censeo, quod in
sentise quidem criininosoruni coniagione fced ntur. eadem epistola siniili devians errore subjunxi, Chri-
Jtidseis quoque vel Paganis causas agendi, vel mili - stum Dominumnostrum sic omnia quse erant passio-
tandi licentiam denegamus; quibus Cliristianse legis num implesse, ut in nullo, quasi pcrfectus liomo, a
nolumus servire personas, ne occasione dominii se- divinitalis auxilio juvaretur : volens scilicet, ita in
ctam venerandse religionis immulent. Omnes igitur Chrisio hominem assignareperfectum, quo et alienum
personas erroris infausti jubemus excludi, nisi his ab his passionibus Verbum Patris assererem, el s«-
emendaiiomali.irasubvenerit. Dala seplimo idus julii, Itim per se hoininem egisse hsccomnia possibilitaie
Aquileiae, coss. Theodosio Augusto undecies et Va- naluraemortalis sine siliquodeiialis adjulorio probare
lentiniano Gaesare (a). - conabar.
DE H^ERESI APUD BELIGARUMURBEM DE PELAGIANISITALIA EJECTIS,
EXPELAGIANO ERRORE DERIVATA. ETDEBRITANNIIS EORUM ERRORE ETC, CURA
LIBERATIS,
COELESTINI PAPJE.
Cassianus,in libro 1 de Incarnalione, capp. 2 et 3.
Nuper quoque, id est, in diebus nosiris emersisse Prosper, in libro conlra Collalorem,capp. 41, 42.
hseresim venenosam, etmaximeBeligarumurbe^con- 1. Venerabilis memoriae pontifex Ccelestinus(b),
speximus , cerli erroris, incerli nominis, etc. Illud cui ad catholicse Ecclesiie praesidium multa Dominus
sane unum prselereundum non arbitramur, quod pe- graiise suse dona largitus esi, sciens damnatis non
culiare ac proprium supra dictaeilUus haereseos, quae examen judicii, sed solum pcenitentiaercmedium esse
ex Pelagiano errore descenderat, fuit : quod dicentcs pnestandum, Ccelestium,quasi non discusso negotio,
quidam solilarium hominemJesum Christum sine ulla audientiam postulantem , totius Ilalise finibus jussit
peecaii contagione vixisse, eo progressi sunt, ut asse- exlrudi (c): adeo et prsecessorum suorum slaluia et
rerent, homines, si velint, sine peccato esse posse. decrela synodalia invioiabiliter servanda censebat, ut
Consequens enim existimabanl, ut si homo solitarius quod semcl meruerat abscindi, nequaquam admilte-
Jesus Chrislus sine pcccalo fuisset, omncs quoque ho- rel retraciari.
mines sine Dei adjulorio esse possint, quidquid ille 2. Nec vero segniore cura ab hoc eodem morbo
homo solitarius sine consortio Dei esse potuissct. Ac Britannias liberavil, quando quosdam inimicosgratise
sic nullam fucerent inier omnem hominem ac Domi- solum suse origiuis occupantes, etiam ab illo secreio
num noslrum Jesum Christum esse distantiam : cum exclusit Ocearii; et ordinato Scolis episcopo, dum
idem utique homo nisu atque industria sua mereri Romanam insulam siudet servare catholicam, fecit
possit, quod Chrislus studio ac labore meruisset. Quo etiam barbaram clirisiianam.
factum est, ut in majorem quoque ac monstruosiorem
(a) Circiterannum
Bonifacio
Christi423aut 428.
(b) coelestinussuccessitannoChristi423,crea-
1 Atias,ex maxima reliqarum urbe tus Romanus pontifexdie lertio novembris; obiit vero
anno 452,die sexto aprilis.
(a) AnnoChrisU Wi, die nonojulii. (c) circiler auuumchristi i2-l>.
 1753 VARIASCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA 175*
3. Per hunc virum inlra Gallias isiis ipsis, qui Conslantius,in VitaS. GermaniepiscopiAniissiodoren-
sanctse memorise Aiiguslini scripta reprehendunt, sis, lib. 2, cap. 1-4.
raaleloquenliacest adempta libertas, quando consul- Interea cx Biilanniis nuntiatiir Pelagianam pewer-
tanlium aclione suscepia, el librorum qui erranlibus. silaiem iterato paucis aucloribus dilatari. Rursumque
displicebantpielate laudata, quid oporlerel de eorum ad bcatissimumGermanum preces omnium deferun-
auclnrilate sentiri, sanclo nianifeslavil eloquio, evi- tur, ul causam Dei, quam prius oblinuerat, Intaretur.
denler pronuntians, quanlum sibi prsesumplionis Quorum peiilioni feslinus occurrit, dum et laboribus
isiius novilas displiccret, qua auderent quidam adver- deleclatur, et Christo se gratanler impendit. Cessit
sus anliquos magistros insolenter insurgere, el indi- tandem inimici invidia vicla virtulibus, nec tentare
sciplinata calumnia praedicationivcrilatis obslreperc. ausus est, quem Dei amicuin jam senserat. Adjuncto
in ad annum Christi 429. itaqne Severo cpiscopo, lolius sanctitatis viro, qui
Prosper, Chronico, lunc Treviris ordinalus episcopus, etc. Praedicalioad
AgricolaPelagianus Sevcriani Pelagiani (iliusEccle- plebem de praevaricalionisemendatione convertitur,
siaslliberniae dogmalis sui insinuatione corrupit. Sed omniumque senlentia praviiatis auctores expulsi ab
actione Palladii diaconi papa Ccelestinus Germanum Insula, sacerdotibus adducuntur, ad mediterranea
Antissiodorensemepiscopumvice sua mittit, uldetur- deferendi; ut et regio absolutione, el illi emenda-
balis haerelicisBriiannosad calholicam fidem dirigat. lione fruerentur.
Constanlius,in Vita GermaniepiscoptAnlmiodorensis, DE PELAGIANISEXPOSTULANTIBUS
lib. 1, capp. 19,23 et 24. DE SUAEX OCCIDENTALI ECCLESIA EJECTIONE.
1. Eodem tempore ex Britanniis directa legatio
Gallicanis episcopis nuntiavit Pelagianamperversi- Neslorius, in epistolaad Coelestinum.
talem in locis suis lale populos occupasse, et quam Julianus quidam, et Florus, et Oronlius, el Fabius,
primum fidei caiholicse debere succurri. Ob quam dicenles se occidenlalium parlium episcopos, saepeet
causam synodus numerosa collecta est, omniumque piissimum ei pradicatissimum Imperatorem adie-
judicio duo pracclara religionis lumina universorum runt (a), ac suas causas defleverunt, tanquam orlho-
precibus ambiuntur, Germanus ac Lupus, apostolici doxi lemporibns orthodoxis persecutionem passi,
sacerdotes, lerram corporibus, coalummeritis possi- ssepe eadem et apud nos lamentantes, ac saapercje-
dentes. Et quanto laboriosior necessitas apparebal, cti, eadem facere non desierunt: sed insistunt per
tahto eam prompiius heroes devolissimi susceperunt, dies singulos, implentes aures omniumvocibus
celeriiatem negotii fidei stimulis maturanles. lacry-
mosis. His quidem ad eos sermoriibus, quibus opor-
2. Laiebant abditi sinistrae persnasionis auctores, tuit, usi sumus, cum negotii eorum veram fidem nc-
et more maligui spirilus gemebant pcrire sibi populos sciremus. Sed quoniam aperliore nobis de causis
evadenies. Ad exlremum diuturna medilatione con- eorum notitia opus est, ne piissimus et christianissi-
cepta prsesumunt inire conflicium, etc. Aderat popu- mus imperator nosler molestiam ssepe ab his susli-
lus speetaior et fulurus iudex, astabant partes dispari neat; ne nos ignoranles eorum causas circa negotii
conditione dissimiles : hinc divina auctoritas, inde definitionem dividamur; dignare notitiam nobis tle
humana prsesumplio; hinc fides, inde perfidia ; hinc his largiri, ne vel quidem ignorandojuslitiam verita-
Chrislus, inde Pelagius auctor. Primo in loco beatis- tis, imporluna miseratione conlurbenlur; vel canoni-
simi sacerdoies prsebuerunt adversariis copiam dispu- cam indignationem Beatiludinis tuse, quse contra eos
tandi, qusesola verborum ruditate diu inaniter et au- pro sectis religionis forte probata est, aliud quiddam
res occupavil et tempora. Deinde antistites venerandi quam hoc sestimenl, etc.
lorrentes eloquii sui cum apostolicis et evangelicis Idem, in altera ad eumdemepistola.
tonitruis profuderunt. Miscebatursermo proprius cum
divino, et assertiones violenlissimas lectionum testi- Saepe scripsi Beatitudini tuse propter Julianum,
el qui sibi usorpant episcopalem
monia sequcbanlur. Cnnvinciturvaniias, perfidia con- Orontium, ctcteleros, creberrimam aditionera apud piissi-
futatur, ita ut ad singulas verborum objectiones reos dignitatem,
mum et prsedicalissimumImperatorem faciunt, nos-
se, cum respondere nequeunt, faterentur. Populus concidunt frequentibus lamentaiionibus, lanquam
arbiter vix manus continet: judicium cum clamore que temporibus orthodoxis de Occidente projecli. At huc-
lesiaiur.
3. Cum subito vir tribunitise potestaiis cum con- mus usque scripla de his a lua veneratione non suscepi-
filiam : quse si haberem, possem eis respondere, da-
in
jnge procedit medium, decem annorum cse-
cam sinibus ingerens sacerdotum : quam illi oflerri remque compendiosum responsum luclibus eorum.
Nunc enim ab incertis dictis eorum non habet qtiis
adversariis praeceperunt.Sed illi conscientia puniente ad quod se convertat, aliis haerelicoseos vocautihus,
deterriti, jungunlcum parentibus preces, etcurationem el ideo de occidcntalibus parlibus projectos esse di-
parvulse a sacerdmibus precanlur. Qui exspecialio- centibus; ipsis vero jurantibus calumniam se susii-
nem populi et inclinaios adversarios intuemes, ora- nuisse, et periculum pro orthodoxafideex subreptione
tionem breviier fundunl. Ac deinde Germanus plenus perpessos. Quorumutrum certum sit, nobis gravis est
Spirilu sancto, sanctam invocat Trinilatem, et pro- ignorantia. Nam condolere eis, si vere hsereiici sunl,
linus adhsereniem lateri suo capsulam, cum sancto- crimen est: et ilerum non condolere, si calumniam
rum reliquiis collo avulsam manibus comprehendit, sustinent, durum et impium est. Dignetur igitur
eamque in conspectu omnium puellse oculis applica- amantissima Dei anima tna informare nos, qui ad
vit. Quos statim evacuatos lenebris, lumine veritatis ulrumque momentum hucusque dividimur, id est, ci
implevit. ad odium, et ad miseralionem eorum. Doceri autcm
AuctorVilm sancti Lupi episcopiTrecensis, apud Su- volumus, quam de his sententiam teneamus. Deii-
rium, ad diem29 julii. nemus enim eosdera viros per dies singulos dissimu-
lantes spe et exspectatione Beatitudinis tuse.
Cumessetpollens ingenio, clarus eloquio, sanctitate Cmlestinus,in epislolaad Nestoriumrescripla.
prsecipuus, cum S. Germano totius perfeclionis et Aliquanlis diebus vitse nostrse, post nefandum et
gratise spiritualis pleno, conlrainhseresim
Brilanniam
Pelagianam, ssepe damnatum dogma Pelagii atque Ccelestii,calho
qusesanamoppugnabat fidem, profecius lica fides quietem habuit, quando eos cum suse opi
est. Qui uno spiritu juncli et pari volunlate concor- nionis sequacibus telis unilaesententiaeOriens Occi
des, lerribiles Oceani fluctus lemporibus hibernis
inexplorato mari se commitlenles, orationum guber- (a) Hocipsotempore, annoscilicetChristi429, Mariua
naculis miligarunt, etc. Denique omnes ad sansefidei Mercatoreidem imperaioriTheodosioet Constantinopoli-
confessionem ab errore revocarunt, cum jam totam tanteEcclesiajdeditcontraJulianumejiisque socios com-
fere Britanniam Pclagiana pestis occupasscl. monilorium,quod exhibetursupra,col. 1(586,sijq.
m-s> APPENDICISPARS SECUNDA. 1756
'
3fensque percussit. Deriique sanctae recordationis CAPUT PRIMUM.--2. Filiinoslri prscseritesPro-
Atlicus, calholicaemagisler fidei, et vere beati Joan- sperct Hilarius, quoruni circa Deum nostrum sollici-
Ifls eiiaraad isia succeskor, eos ita persecuius est pro liido laudanda est, tanlum nescio quibus presbyleris
^j^.tommuni, ut necsiandi quidem illicicopia prse- illic licere, qui dissensioriiEcclesiarum sttidearit, simt
Stareiur, etc. llqs qdoijue haereiicos, de quibus nos, apud nps proseCuii,iit iirilisciplinalas quaiSlionesvo-
^^al^him^^aB^^si^^utit' ncscius, coiisulere vo- Caritesiri mediiini,:periinaciter eos dicanl prsedicare
Itnsti, .sedibiis siiis ; jnjnsta dicentes, expulit justa adversaniia yeriiali. Sedyeslra» dileciioni juslius im-
flahmatio.'^QuOsiilic inyenisse requiem noh puiamus piitamus, qiianiio illi supra vos habent copiam dispu-
jesse Thirandom.TriveneTurit.eiiim impiam praedicatio- Iandi. Legimus, supraiihagislrum non esse discipu-
3new», feujris;comparatimie se sesiimerit inhocentes. lum (Litc. vi, 40), noc fesi,non sibi debere quemquam
;llocloc0,quia bpptotiirrrias sermonis exposcit, tacere in in)uriam dociOrum vi^dieare docirinam. ISam et
Won possuriius 'fjuodslupenilts. Legimtis quam berie hog ipsos a Dominp nostro posilos npvimus ad do-
ipsam natriram cendurii^ cuin sit, diceiile Apostolo, cis leriius locus
\teiii»'$''brigiha1c''''p'etc^iriiri',qualiterrrierito
Wsserisdebitrieerii, et eiiih debitum reddere, irilra Ecolesiamdeputandus (I Cor. xn, 28). Quid illic
ijui deScendit' de genere debiioris : quid icciim fa- spei est, ubi inagisliis tabenlibushi loquuntur, qui, si
ciunt;'qtii siint hsecriegando damriati? Nunqriamsine itii est, eonim discipiili iibri fuerunt? Timeo necon-
suspicione, ea quic.sibi sunt adversa , converiiuiit. "nivere,sil lioo lacere :"tiriicorie magis ipsi loquantur,
Ejicerenjtur denique, si iibi quoque similitertjisplice- sqniperniitiunt illis taliter loqui. In ialibus causisiloii
rent. Cur lamen ea, quscin hos lunc sunt acta qua3- caret suspicione laciiurriiias : quia occurrerel veritas,
runtur; cunieertunisit, illinc ad'nos a caihblico lunc si falsitas displicerel.Merito namque causa.nps respi«
antisliie.Attico gestadirecta ? Cur npii sanctse memo- cit, si cum sileniip faveiimuserrori. Ergo cprripian-
rise Sisiiiius ista quaesivit?Quia utiqiie sub decessore tur liiijusmodi: non sit liis liberum habere pro voliin-
suo prolJayeraieos jure tiamnaios. Deflearitinfelices, iate sermonem. Desinat,';si itaTCssnni^a), incessere
'fepe.se homioum fiiisse deceplos, qiiibus jarri potirit noviias veinstaiem; desinat Ecclesiartim quielem in-
propter comhiuriwnem' spla poeniteniia subvenire. . quietudo turbare. Conanlurssepe naufragiOmergere,
Eecescirede his ihcipis ', si qiia ante riescivisli, etc. quos intra portum stantes siatio facit fida securos.
Daia;terlloiiliis«ugusti, .Theodosio iredecies elVa- Fida quippe cst omnium slatio, quorum perfeclis
lehliriiaiioier Augustis eohsulibus (a). gressibus vesiigia non moyenlur. Recurrerunt ad
'DE AUGCStlM SjposlolicanipraedictiSe4Gm* nobis quselen-
OBITU, "tal perturbatip, conquererites.l>a:cipsa
Habeloie, fratres cha-
Prgsper, in Chronico,ad annum€hrisli 430. rissimi, pro caihojic* plebis pacelraclaium : sciant
Augitslinus episcopus per omiiia excellenlissimiis se,si tamen censeiUur presbyteri, dignitaie vobisesse
morilur qiiinloialendas ;sepiembris, libris Juliani in- subjectos; scianl quod sibi, omnes qui male dpcent,
terirnjietns-obsidentiuin Vandalorum,in ipso dierum discere inagis ac lnagis cpmpelat, quam docere; iNam
in
suoriumfine respoiideris(*), ietgloriose defensione qiiid in Ecclesiisyps agiiis, si illi Tsuinmamteneaiit
ichristianse;gratiseperseverans. prsedicandi? Nisi,forte lliud pbsislatvqtiod non aucto-
COELESTINlPAP^l, ritate, «on adliiic rratione colligitur, ut aliqui eira-
; trurri riumero, nuper de.Jaicorum consortio iu colle-
*80 r»OSRERO ET HILARIO ,. SE» PROIPSO AUGUSTINO, gi.nmnostruin fortassis odmissi, nesciant quid sibi
D'E«RATIADEI, EPISTOLA («) , AD GALLIARUM EPI- debeant vindicare. Super his .multa jam dicia sunt
scopps. ,eo lempore;,;Kiiioad fiatris Tuentii ;dedimus scripta
Dileclissimis fratribus VENERIO , MARINO 1, LEONTIO, responsum : nunc tamen repetenies saepiusadmone-
ACXONIO, ARCADIO, FILTANIO , et cseieris Galliarum miis, ut vilenlur htijusmodi, qui laboraut perterram
eplscbpis, GOELESTINDS. aliud, qoam ille rioster jussit agricola, seminarei Nec
1. PR^FATIO.—Aposlolici verba prseceptisunt, apud tamen inirari possumusj,si hsccerga vivenles hi nunc
tentare audenl, qui niluntur eliam quiesceniium.fra-
Judseos atque Genliles sine offeiisione.nos esse debe- Iru.m'piemoiiam dissipare,
re (I Cor. 3t-i32): hocquisquis christianus esl, toia uAPUT 11.—-3. Augustinumsanctaerecordalionis
animi virtute custodit. Quod cum ita sit, non parum vinnn, pro vila sua atque meritis, in nosira cpmmu-
periculi illum manere poterit ante Deum,qui hoc nos de- nione
semper habuimus, nec unquam biinc sinistrse
trectal etiam fidelibus exliibere. Nam qualiter suspicionissaltemrumoraspcrsU : quem tanlie sciert-
.qni neminem perire volumus, ista contristenl, quse lise olim fuisse meminimus, ut inier magistros opti-
tfliicioribus clirislianis percellunt animo.s christianos, .mos ' eliarn a meis seniper dece.ssoribusbabereiur.
dominicus in Evangeliosernlo testatur. Ait enim ipse Bene ergo de eo omnesj in commune senserunl-, ul-
Salvatpr, quod expediat scandalizanli unum de pusil- pote qui ubique cuneiis et amori fuerit, ct honori.
lis, iri maris profunda deriiergi( Malth. xvm, 6 ): et U IJnde resisiatur lalibus, quos male crescere videmus.
jdeo gusesit ejus jam pcena quseramus, cui lale sup- Nefas esl haec pati religipsas animas : quariim affli-
pliciiim legimus expedire. Clioue,quia inembra nostra sunt, nps quoqueconvenit
inacerari; qnainvis manjeat hps bealiludo promissa ,
1 iMitiquidam, Mario.-AtMss.,marino;. quorum item quicumqueprobanturpersecuiionera propter justitiam
aucloritateirifraprO,pliiltalio>,restiliiimus,Filtanio. .sustinere, quibusquid promillal Dominusiri iuturuni,
(a) Anno.Christi 430,'dieundeciinoaugusti. scqueiis sermo declafai'.ptiattlt. v, 10). Non estagen-
(h) Respoilbio;'est coritraJtilianumsecunda; vulgoita- timii causa solorum : universaiis Ecciesia quaciimque
perfectumopus. noviiale pulsatur. lntclligamus bsec ipsa vobis , quae
forteanno
(C)Scripta post:Augustini obitun>,duosveteres Christt nobis iion piiicenl, displicere, QuOdita demuih pro-
431. Recognitaper nos ad.Gorbeienses podi- bare poterimus, si iihposilo improbis silenlio, de lali
ces canonum colleclionis a DionysioExiguo concinnatae : re
collectbrex ipsa epistolaet annexisde gratia constilu- inposlcriiin querela cessabii. Deusvos incolumes
qui fratrcs cliarissiiiii.
lionibusfecitpriora tredecim « Coelestiiiipapsedecreta.» cusiodiat,
PrirriOdeereto tituluminscripsil, «T)eProsperoetHilario CAPCT lll. —'4. Quia rionriulliqui catholico rio-
«^ui quosdamGallisepreshyteros accusantPelagii secta-
«tdres.» Secundo; «be sancloepiscopoAugustinotoira 1 veteres librinoh habejit;oplimos.
«laudis assertio.» Tertio : « PraeteritorumSedis aposto-
«licse episcoporumauctoritatesde GratiaDei.» Quarto: (a)' HuncloeumvincenliusUrine&sissub Commonitorii
« QuodAdamomneshorninesteserit; nec quemquamnisi finemsica verosensuconlTaProsperumet Hilariumdetor-
« Christigratia pOssesalvari, » etc. Eamdemepistolamci- quet, tit ipse haud iujuria;in erroris semipelagianisuspi-
taris PeUfusdiacoriusin Ubellbde incarnationeet Gratia, cionemveniat : «Sequiiur enini, » ail, « Desinal, si ita
n. 7, irifra,col. 1773-1776, dicil lerminariad illa verba, « res esl, id est, si ila est, ut apud me quidamurbes et
« quodapparuerit praefixissententiisesse contrarium.» «.provinciasvcslrascrmiiriaulur.»
 1757 VARIASCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANfJRUMPERTINENTIA. 17o8
mine glorianlur, in damnatis haerelicorum stnsibus referenda sirit; quia nemo aliunde ei placeat, nisiex
seu pravifate sive imperiiia demorantes, piissimis eo quod ipse donaverit :in quam nos senteiltiam di-
disputatoribus obviare prsesumunt, et cum Pelagium rigit beatse recordationis papaeZosimi regularis aii-
atque Coelesiitimaiiathematizare non dubitent,;magi- cloritas, cum seribens ad totius briiis episcopos 4ii,
slris lamen noslris, tanquam necessarium modtim < Nos autem instinctu Dei (omriia eriim obna ad au-
excesserint, obloquuiitur,eaque laniiimmodo sequi et etorerh suum referenda sunt, undenasciinlur) ad fra-
probare profilenlur, quae sacratissima beati apostoli trum et coepiscoporum noslrorum cbiisciehti.iniuiii-
Pelri Sedes conlra inimicos gratise Dei per ministe- versa relulimus >(o).H,infcautem serrftonemsincoiis-
rium prsesulum suOrum sanxit, et docuit.: riecessa- simae veritatis luce radiantem tantb AfrT fepiscopi
rium fuit diligenler inquirere, quid rectores Romanae honore verieraiisunt, ut ita ad eilmdem virom scrj-
Ecclesiaede hseresi, quae eOTUriitemporibus exorta 'berenl: < Illud vei'0 qiiod in litteris, qbas i'ri hriiversas
fuerat, judicarint, et conlra nocehtlssimos liberi arbi- provincias curasti esse mitieriiias, postiisii dicens,
trii defensores quid de gratia Dei sentiendum esse Nos lamen instinctu Dei, etc, sic accepimus diclum,
cerisuerint; ita ut eliam Africanorum conciliorum ut illos qui contra Dei adjutorium .extoliuht hiiiriani
quasdam sentenliasjungeremus, quas utique.suas fe- arbilrii libertatem, dislricto gladio 'veiltatis, veiiit
cerunt apostolici anlistites, cnm probarunt. Ut ergo cursim transiens, amputares. Quid eriim lam libero
plenius, qui in aliquo dubitant, inslruaniur, constilu- fecisti arbilrio, quam quod universa in hostrse hiimi-
tiones sanctorum palrumfeompendibso manifestamus litatis conscientiam relulisti, et lamen iristinetu Dei
indiculo, quo, si quis non nimium est conientiosus , factum esse fideliter sapienterque vidlsti, veracller
agnoscat omnium disputalionum connexionem ex hac fidentcrque dixisti? Ideo tiiiqtie',quia praeparaiur vO-
subditarum anctbriiatum brevitate pendere, riullain- luntas a Domino (Prov. yiu, sec. LXX), et iitfiorii ali-
qrie sibi coiiiradiciiorils superesse rationem , si Cum (Jiiidagant, paternis inspirationibus siiorum ipse tan-
calholicis credat, et dicat. git corda filiorum '. Qnolquotenim spiritu Dei agiiri-
CAPUT IV. — S. In prscvaricatione Adse omnes tur, hi filii Dei sunt (Rom. vm, 14) :>ut nec nosiruin
homiues naturalem possibililatemet inuocentiam per- deesse sentiamus arbitrium, et in bbhis qulbusque
didisse, et heminem de profundo iilius ruinse per li- voluntalis liumansesingiilis motibus magis illius va-
lierum arbilrium posse consurgere, nisi etim gratia lere non dubiiemus'auxiiium. »
Dei miserantis erexerit, pronuntianiebeatsememorisc CAPUT IX. — 10. Quod ita Deus iii cordibus ho-
papa Innocentio, atque dicenie in epistola sua ad minum, atque in ipsO liberp opereiur arbitrio, ul
Carlhagiiiense concilium : * Liberum enim arbitrium sancla cogitaiio, pium consilium, Oirinisque liioius
ille perpessus, dum suis inconsuliius utitur bonis, ca- bon;e voluniatis ex Dco sit: quia per illuih aliquid
dens -in praevaricationis profunda demersus est; et boni possumus, siiie quo nihil ppssutrius. Ad haiic
nihil, quemadmodum exinde surgere posset invenit; enini nos professionem ide.n doctor iristitiiit, qiii
suaque in selernum liberfate decepius hujus ruinae Cumad toiius orbis episcopos de divinaegriitiseopitu-
latuisset oppressu^ nisi eum post Ghrisli pro sua latione lOquereiur : t QuOdergo, » ait, < iempus hi-
gralia relevasset adventus, qui per nOvseregeneratio-
! tervenit, quo cjus non egeamus auxilio? ln omnibos
nis purificationem omne prseterilum vilium sui Ba- igitur actibiis, causisque, cogilatiohibiis,motibus, ad-
ptismatis lavacro purgavit. » jutor et protecior orandus est. Siiperbiim esl enim ,
CAPUT V.— 6.'Neminem esse per semetipsnm «I quidquam sibi hutnana natura prsesuhiat, clamanie
bonum, nisi participationeriisui ille donet, qui solus Apostolo, Non est nobis colluctatioadversiiscarnemet
est bonus: quod in eisdem scriplis ejusdem Ponlificis sanguinein,sed contra principes el potestates aeris liu-
sententia proteslalur, dicens : < Nam quid nos de jus, contra spirilualia nequiiimin cmlestibus(Ephes. vi,
eorum posthac rectum mentibus aestimemus,qui sibi 12). Et sicul ipse ilerum dicit, Ihfelix ego homo,quis
se putant debere quod boni sunt, nec illum conside- me liberabil de corpore mortis hujus? Gratia Dei per
rant, cujus quotidie gratiam consequuntur, qui sine Jesum ChristumDominumnoslrum(Roin. vn, 24, 25):
illo tantum se assequi posse confidunl? » et iteruni, Gratia Dei sumid quodsum, et gralia ejus in
CAPUT VI. — 7. Neniiiieni etiam. Baptismalis ine vacua non fuit, sed plus illis omnibuslaboravi; non
gratia renovalum idoneumesse ad superandas diaboli ego aulem, sed gralia Dei mecum» (I Coi. xV, 10).
ihsidias, et ad vincendas carnis coneupiscenlias, nisi CAPUTX. —' 11. Illud etiam, quod intra Cartlia-
per quoiidianiimadjulorium Dei perseverantiam bo- ginensis synodi decreta constitutum est, quasi prO-
nse Conversationisacceperil: quod ejusdem antistitis prium apostolic:» Sedis amplectiniiir, quod scilicct
in iisdem paginis docirina confirmat dicens : < Nam lerlio capituloa definilum esl: < Ct guicunique dixc-
quamvis hominem redemerit a prselcrilis iile pecea- ril, graliam Dei.qua justificaniur per Jesiim Cliristum
lis; lamen sciens illum iterum posse peccare, ad re- Dominum noslrum, ad solam remissionehi peccato-
paralionem sibi, quemadmodum posset illuriiet post rum valere, qusc jam connnissa sunt, iioii eliam ad
ista cOrrigere, multa servavit: quotidiana praestat ille adjulorium, ul non committaniur, anailieiha sit. » Et
remedia, quibris nisi freii confisique nitamur, nulla- iteruni quarlo capitulo :« Utquisquis dixerit, graliam
tenus humanos vincere poterimus errores. Necesse Dei per Jc.stimChristnm propter hoc lanltim nos ad-
est enim, ut quo auxiliante vincimus, eo iterum non juvare ad non peccandum, quia per ipsum 8 nobis re-
adjuvante vincamur t (Inter AuguslinianasEpist. 181, yelamr et aperiiur intelligenlia inahdatprum Dei, ut
nn. 7, 4). sciamus quid appetere, et quid vitare deiieamtis; rion
CAPUT VII. — 8. Quodnemo, nisi per Chri- aulem per illain nobis praestari, ut qtiod faciehduin
slum, libero bene utatur arbitrio, idem magister in cognovimus, etiam facere diligamus, atque valeamus,
epistola ad Milevitanumconcilium dala prsedicat, di- anaihema sit. Ciim enim dicat Apbstolus, Scienliain-
cens : < Adverte landem, o pravissimarum menlium flal, charitas veromdifwal(Id. ynj, l);j valde irirpium
perversa doclrina, quod primum hominem ita liber- cst ut credamus, ad eam quoeitiuat, hbs liabere gra-
tas ipsa decepit, ut dum indulgeniius frenis ejus uti- tiam Christi, et ad eam quse aedificat non habere;
lur, in prsevaricationem prsesumpiione concideret, cum sit utrumque doiium Dei, et scire quid facere
nec ex hac potuit erui, nisi ei providentia regenera-
tionis statum pristina".liberlalis Christi Dominirefor- 1 Editi,fidelium.AptiusMss.,filiorum
masset adventus » (Ibid., Epist. 182, n. 5). . 3
CAPUT VIII. — 9. Quod omnia studia el oninia concilio Quodhic tertium diciturcapilulum, quartum est in
Africseuniver^ali,supra, col. 1728.ltem paulo in-
ppera ac merita sahctorum ad Dei gloriam laudemque fracitatur quarlum et quinlumcapitulurn,ubi in cOncilio
Africsehabescapitulumquinlumet capitulumsextum. M.
1 SicMss.et editioanni 1524. Alisequseiiameditiones, 3 Carthag.concil.,ipsam.
ruinajacuissetoppresstts. (a) Nonexstathseccpistola,neque subsequensAfrorum
»in Mss.,prwiefilivilium. episcoporum.
 1759 APPENDICISPARS SECUNDA. 1760
debeamus, et diligere ut faciamus, ut sedificantecha- et nos cooperatores simus gratiae Dei; ac si quid in
riiale scientia non possit ihflare. Sicut autem de Deo nobis ex nostra viderimus remissione Ianguescere,
scripturii est, Qui docethominemscienliam(Psal. xcni,t ad illuni sollicite recurramus, qui sanat omnes lan-
•10); ita etiarii scriptum est,' Charilas<exDeo esi guores hpstrps, et redimit de inieritu vilam nostrara
(1 Joan. iv, 7). Item quinto capilulo : Ut quisquis (Psal. Cii,3, 4): et ciii quolidie dicimus, Ne inducas
' dixerit, ideo riobis gratiam jusiificationis dari, ut nos in tentationem, sed libera nos a malo (Maith.
quod facere per liberum jubemur arbitrium, facilius vi, 13).
possimus implere per graliam; laiiquam eisi gratia CAPUT XIII, —15. Profundiores vero difficiliores-
non darelur, non quidem facile, sed tamen possemus que partes incurrentium quaeslionumquas Iatius per-
etiam sine illaimplere divina mandata, analhema sit. traclarunt, qtii hserelicis resiilerunt, sicut non aude-
De fruciibus enim mandatorum Dominus loquebalur, mus conleinnere, ita non necesse habemus asiruere.
ubi non ait, Sine me difficiliuspolestis facere; sed ait, Quia ad confitendam graliam Dei, cujus operi ac di-
Sine menihil poteslisfdcere >(Joan. xv, 5) (o). gnationi nihil penitus subtrahendum est, satis sufficere
CAPUTXI. —12. Prseter beatissimseet aposlolicse credimus, quidquid secundum praedictas regulas apo-
Sedis inviolabiles sanctiones, quibus nos piissimi stolicae Sedis nos scripta docuerunt, ut prorsus non
patres pesliferse nevitatis elatione dejecta, et bonae opinemur catholicum, quod apparuerit praefixissen-
voluntatisexordia, etincrementa probabilium sludio- tentiis esse contrarium.
rum, et in eis usque in finem perseveranliam ad DE SifNODIEPHESINJB SENTENTIA
Chrisii gratiam referre docuerunt, obsecrationum INPELAGIANOS.
quoque sacerdotalium sacramenla respiciamus, quae
ab Apostolis tradita in toto niundo alque in omni ca- Ex actione quinta kabila post consulatum Theodosii
tholica Ecclesia uniformiter celebrantur; ut legem xni el Vatentiniani 111, decimo sexlo kalendas
credendi lex statuat supplicandi. Cum enim sancta- augusti (a).
rum plebium prsesules mandala sibimet legalipne Analhematizamus autem et Apollinarium, et
fungantur apud divinam clementiam, humani gcneris Arium, etc. Kt praeter hos insuper novarum blasphe-
agunl causam, et tota securii Ecclesia congemisceiiie miarum inventorem Nestorium , et qui ei communi-
postulant et precaritur, ut infidelibus donetur fides, cant et consentiunt; et eos qui Ccelestiivel Pelagii
ut idololalrseab impietatis siiaeliberenlur erroribus, ut placiia sequunlur, quorum dogmata nuuquam susce-
Judseis ablato cordis velamine lux verilatis1 appareat, pimus.'-
ut haereticicaiholicae fidei perceplione resipiscant, Ex epistola synodica ad Coelestinum,in ead. acl. 5.
ut schismatici spiritum redivivaecharilalis accipiaht, 1. Joannes cpiscppus Antiochenus.... congregaiis
ut
ut lapsis poenitentiseremedia conferantur, deniqtie quibusdam, qui cum!Nestorio simul recesserant, etc,
calechumenis ad regeneralionis sacramenta perductis ac veluti collecto collegio hominum circiter iriginta
coelestis misericordiseaula reseretur. Hsecaulem non nuinero, qui.nomen habehant episcoporum, ex quibus
perfunctorie neque inaniter a Domino peti, rertim alii erant exiorres, oiiosi, Ecclesiisque carenles; alii
ipsarum monstrat eflfectus: quandoquideni ex omni quoque ante multos annos ob graves culpas a suis
errorum genere plurimos Deus dignatur atlraherc, melropolilanis depositi; cum ipsis etiam Pelagiani et
quos erulos de potestate lenebrarum transferat iu re- Coslcstiani (b), ac nonnulli dc iis qui ex Thessalia
gnum Filii charitatis suae (Coloss. i, 13), et ex vasis ejecti fuerunt; rem ausus est impiam, elc.
irae faciat vasa misericordiac(Rom. IX,22,.25). Quod 2. Porro aulem perlectis in sancla synodo com-
adeo tolum divini operis esse senlilur, ut liacc effi- menlariis aclorum in depositione impiorum Pela-
cienti Dep gratiarum semper aclio.laudisque confes- gianorumetCcelestianoruni, Cceleslii,Pelagii,Juliani,
sio pro iliuminalione talium vel correciione refe- Persidii, Flori, Marcellini, Oronlii, el eadem cuin
rantur. illis sentientiuin , quse a Pietate tua de ipsis decrela
CAPUT XII. — 13. Illud etiam quod circa bapti- el consiilula sunt, judicavimus et nos ea solida firma-
zandos in universo mundo sancla Ecclesia uniformi- que permanere detiere, et idem lecum omnes statui-
ter agit, non otioso contemplemur inluilu, cum sive mus, eos pro depositis habentes.
parvuli, sive juvenes ad regenerationis veniunl Sa- Ex actione septima.
cramenlum, iion piius fontem vitse adeuiit, qiiam CANON 1. Si quispiam metropoliia provinciscdere-
exorcismis et exsulflalionibus clericorum spiritus ab licta sancla et oecumenica synodo, aut accessit ad
eis inimuridusabigatur; ut tunc vere appareat, quo- illorum defectionis consessimi, aul accedet in poste-
inodo princeps mundi hujus niitlatur foras (Joan. xn, rum , sive cum Ccelestio sensit aut senliet, ipse....
31), et quomodo prius alligelur fortis, et deinceps a synodo totius ecciesiaslicsecommunionis expers sit
vasa ejus diripiantur (Mattlt. xn , 29), in possessio- factus, elc.
nem translala vicloris, qui captivam ducit captiviia- CANON 4. Si qui aulem clericorum defecerint, et
tem etdat dona hominibus (Psal. LXVII , 19; Epltes. ausi, fuerint vel priyatim, vel publice, quae sunt
iv, 8). Neslorii aut Coelestii sapere, sancilum csl asancta
14. His ergo ecclesiasticis regulis, et ex divina synodo istos quoque depositos esse.
sumplis auctorilale documenlis, ila adjuvante Doraino 1NEOSDEM HJERETICOS PELAGIANOS.
conformali sumus , ut omnium bonorum aflecluum, Cmlestinuspapa, in epislola ad synodum Ephesinam.
atqueoperum et omnium sludiorum, omniumquevir- post Nestorii damnationem scripta idibus martiis,
tulum, quibus ab initio fidei ad Deum tenditur , Aelioel Valeriocoss. (c).
Deum prOfiteamurauclorem, ct non dubiiemus ab De his autem qui cura Neslorio videntur pari ini-
ipsius gratia omnia hoininis merita praeveniri, per pielate sensisse, quique se socios ejus sceleribus ad-
quem fit ul aliquid boni et velle incipiamus. et facere.
Quo ulique auxilio et munere Dei, non aufertur libe- (a) AnnoChristi451, die decimoseptimojulii.
rum arbilrium, sed liberatur , ut de tenebrosn luci- (b) Eamdemvero, quod ad Pelagianosad communionem
dum, de pravo reclum, de languido sanum, deimpru- admissospertinet, crimidalionemCyrilloet sociisvicissim
dente sit providum. Tanfa enim est erga omncs ho- iutendebant episcopi JoanniAnliocheno adhserenles,qui ad
mines boniias Dei, ut nostra velit esse merita, quae lturum Thessalouieensemscribunt: « Namqui a diversis
sunt ipsius dona, et pro his quse largilus est, selcrria «« dioecesibus atqneprovinciisexcommunicatione perculsi
fuerunt, illos ipsi statimiin communionem receperunt.
pnemia sit donalurus. Agit quippe iniiobis, ut quod « Aliospraeterea dediversiseliamhseresibusaccusatos,ea-
vuit, et verimus, el agamns : nec otiosa esse in nobis « demquesenlientescumCoeleslio et Pelagio....et obid a
eccle-
paiitur, quse exercenda, non negligenda donavil; ut « suo dioecesano vel metropolitanoexcommunicatos,
«siasticadisciplinacontempta,communioni restituerunt.»
> m Mss.,perfectione. Efstat epislolainconciliabulo Ephesino.
(a) videsupra, col. 1728. (c) Diedecimo quintomarlii,anno432.
1761 VARIA SCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTlNENTlA. 1762
didemnt, quanquam legatur in eos vestra sententia , nunquam in fundamenloapostolico permanere. Quo-
tameii nos quoque decernimus quod videlur. Multa niam qui nullodiscussi examine, nullo sunt praejudicio
* sunt in talibus causis , quse aposlotica suae professionis obstricli, htinc maxime expetunt
perspicienda
bedes seraper aspexit. Quod loquimur, Ccelesliano- fructum, ut sub velamentocommunionisplures domos
rum testantur exempla, quod spem de synodo lmc- adeanl, et per falsinominissciemiam multorum,corda
usqne gesserunt. corrumpant. Quod utique efficere non possent, si
Jdem, in epistolaMaximianoin Nestoriilocum suffecto Ecclesiarum praesules necessariam diligenliam in ta-
data eodemdie decimoquinlo martii, anno 432. lium receptioneservassenl, ne cuiquameorum evagari
Locum impietas novella non habeat, et compresso in diversa licuisset.
olim per totum orbem sua daranatione noto Ccele- CAPUTII. — 2. Ne ergo hoc ulterins audeatur ,
sliano errori a lua vigilantia resistatur; ut quicum- ncve per quorumdani negligentiam iniroducta perni-
quehujus dogmatis sunt sequaces, ab omni societate cies, ad cversiouemmultarura tendat animarum ; hac
hominumrepellantur. Obsislat illis per le Spiritus nostri auclorilate prsecepti, induslriae tuae Fraterni-
sanctus his in oranibus, qui ad has quascumque co- talis indicimus , ut congregata apud vos synodo pro-
nantur provincias pervenire, ne eorum impia praedi- vincialium sacerdotum , omncs sive presbyteri, sive
catio resurgat; obsisle eis. lla enim, ut damnentur, diaconi, sive cujusque ordinis clerici, qui de Pela-
quocumqueperveniunt, innotescunt; el tanquam non gianorum Ccelestianorumqueconsoriio , in commu-
illis senientia loties repetila sufficiat, longinquas nionem catholicam ea imprudentia sunt recepti, ut
terras remotasque provincias inquielant: sed eos ille non prius ad damnationemsui coarclarenlur erroris,
persequilur, cujus fidem sua pravitale persequi nile- iiuiicsallem , posteaquam bypocrisis eorum ex qua-
bantur, et quo se abscondant, ad quas latebras dam parle detegitur , ad veram correctionem , quse
confugiant, sua se impietate prodentes invenire non et ipsis prodesse, et nullis possit nocere, cogantur.
possunt. Damnent aperlis professionibus suis superbi erroris
die auclores , et quidquid in doctrina eorum universalis
ldem, in epittola ad Constantinopolitanos eodem Ecclcsia exhorruit, deteslenlur: omniaque dccreta
data.
synodalia , quaead excisionem hujus Iuereseos apo-
Audivimushunc (Nestorium ) agentem contra le- stolicaeSedis confirmavit auctoritas , amplecti se, et
gem et iniquum quse sint solatia prosecuta : adfue- in omnibus approbare, plenis , et apertis, ac propria
runt inler alios, nec deseruerunt eum Coelestiani manu subscriptis protesialionibiis eloquantur. Nihil
iniquilatis operarii, quos Hymnidicinostri persequi- in verbis eorum obscurum , nihil invenialur ambi-
lur manifesta sententia : jamdudum quippe inimici guum. Quoniam novimus hanc istorum esse versu-
Dei dispergunlur et pereunt* qui operantur iniquiia- tiani, ul in quacumquc parlicula dogmalis exsc-
tera (Psal. xci, 10); sicut idera dicit, velut cibum crandi, quam a damnandorum stolidilale discreve-
panis plebem dominicamdevorabant ( Psal. xin, 4). rint, nihil sibi sensuum suorum cxistiment esse non
Habuit ergo secumsui magistros exsilii, habuit liujus- salvum.
ce rei perfecios tiro doctores. Nam separare difiicile CAPUTIII. — 3. Cumqueomnes definiliones suas
est, quos scelera sola junxerunt; quia majore ligan- ad subrependi facilitatemimpro.barese simulenlalque
tur glulino foedera viliorum. deponere , hac ibi lola arle fallendi, nisi inlelligan-
DE JULIANO lur, excipiunl, ut < gratia Dei secundum merilum
1NECCLESliE COMMUNIONEM dari accipienlium » senliatur. Quse utique nisi gratis
FRAUDULENTER
1RREPERE MOLIENTE, detur, non est gratia , sed merces, retribulioque
merilorum, dicente bealo Apostolo : Gralia salvifacti
Prosper, in Chronko ad annum 439. estis per fidem, et hoc non ex vobis; Dei enim donum
Hac tempestate Julianus Ecianensis jaciantissimus est; non ex operibus, ne forle quis extoltatur. Ipsius
Pelagiani erroris asserlor, quem dudum amissi epi- enim sumusfigmenlum,creatiin ClirisloJesu, in ope-
scopatus intemperans cupido exagitabat, mullimoda ribus bonis,quw prmparavilDeus, ut in illis ambule-
arle fallendi correctionis speciem praeferens, molitus mus (Ephes. n, 8,10). Omnis ilaque bonorum
est in communionemEcclesiaeirrepere. Sed his insi- operum donatio, divina prseparatioest: nec propria
diis Xyslus papa diaconi Leonis hortatu vigilanter quisquam * jusiificatur virtule , quoniamgratia unicui-
occurfens, nullum adilum pestiferis conatibus patere qne principium juslitiae, et bonorum fons, atque
permisil: et ita omnes Catholicostunc de rejeclione fal- origo merilorum est. Sed ab istis ideo per naturalein
lacis besliae gaudere fecit, quasi primum su- induslriam dicilur prseveniri, ut quae ante gratiam
perbissimam hseresim apostolicus gladius delrunca- proprio clara sit sludio , nullo videatur peccali origi-
visset. nalis vulnere sauciata : falsumque sit quod Veriias
DE PELAGIANIS ait, Quoniara Filius hominisvenit qucerereel salvare
INCOMMUMONEH, NISIFACTAABIIS ERRORIS ABJCRA- quod perierat (Luc. xix , 10 ).
TIONE , NONRECIPIENDIS , EPISTOLA LEONIS PAPiE , CAPUT IV. — 4. Cavendum ergo Dileclioni tuae
ADAQUILEIENSEM EPISCOPUM (fl). est, magnaque diligentia providendum, ne per
CAPUT PRIMUM. 1. — Relatione sancti fratris et hujusmodi homines exstincla dudum scandala susci-
coepiscopinostri Septimii, quse in subditisac habetur, tentur : el de excisoolim dogmatealiquod in provin-
agnovimusquosdampresbyleros, diaconos, diversi cia lua ejusdem mali germen orialur; quod non solum
ordinis clericos, quos Pelagiana sive Coelestianahse- in radicibus suis crescal, sed eliam sanctaeEcclesise
resis habuit implicalos, ita in veslra provincia ad sobolem veneno sui odoris inliciat. Qui correctos se
communionemcatholicampervenisse, ut nulla ab eis videri volunt, ab omni suspicione se purgent; et
damnatio proprii exigerelur erroris , et pastoralibus obediendo nobis, probent se esse nostros. Quorura si
excubiis nimium dormitantibus (Matlh. xiu, 25), quisquam salubribuspraeceplissatisfacere delreclarit,
lupos ovium pellibus tectos in ovile dominicum, non sive ille clericus, sive sit laicus, ab Ecclesisesocie-
depositisbestialibus animis, introisse (Id. vn, 15): tale pellatur , nc perditor animacsuae, saluti insidie-
et quod per auctoritalem canonum decretorumque turaliense.
noslrorum ne insonlibus quidem conceditur, usur- CAPUTV.—5. Illam quoque parlem ecclesiasticae
passe, til reliclis Ecclesiis , in quibus clericatum aut disciplinae, qua olim a sanciis patribus, et a nobis
acceperant, aut receperant, inslabilitate sua per di- sscpe decrelum est, ut nec in presbyteratus gradu ,
versa circumfcrantur, amantes semper errare, et nec in diaconalus ordinc, nec in subsequenli officio
1 Alias,prospicienda.
* Forte,qui sicut.
1Alias,quianonprius quisquamjustificaturvirtutequam
(a) tnter Leonisepistolasolim86, nunc6. Scriplacirclter*
ar»urachristi444. gratia, qumunicuique,etc.
17W APPENDICISPARS SECUNDA. 176*
etericonim ab Ecclesiaad Ecclesiamcuiqgam trarisire affligeret. Nuntiaium nobis est eriim, in regibnibus
sii Bberiim,,ut iftintegrum revoces, admonemus.Et Dalmatiarutnquosdaftirecidiya Pelag)ari£e.pestiszlza-
Hnuequisqueripn ambitione iilecitis, non cupidilate nia sehiiriasse; rantumque illijc: ebruni praevalere'
geductus, non persuasipne honiinuni depravalus, iibi blaspliemiaTii,ut siriiplicesquesque niortiferi furoris
ordinatus est, perseveret: ila ut si quis sua quae- insinuatibnftdecipiani. Est quidem erroi ipse nefarius
rens', noii. quse Jesu Ghristi ( Philipp. n, 21), ad* lanto perniciosiorad subrependum.,quarifoad;faflehi
plebeirt el Ecclesiam suam redire neglexeril; et ab dum vert ^imiliiudiniscoIbre:versutibr : ^praestante
honoris privilegio, et acOmmunionisvinculo habea- Domino, adcst fidei cathoiicaepura veriias concor-
lur extraneus. Non autem dubitet Pilectip lua , nos, dibtis uriiversorumPatruriidepromptasententia , quse
si.( qiibdnonarbitramur) Begleeiafuerint, qusepro et sublile virus furieslseJpravitaiis expbriat, et liu-
cusiodia canoBiim, etpfo fidei iiuegriiaie decemi- maho generi salvandb coriferatde Scriptiirarum con-
niiis:, vehenientius commovendos: quia iiiferiorum feclione inedicinam. Nuilatemis igiiur discreiionem
ordinurii. culpse ad hullos magis referendae sunt, rerum rioiidumabundantia corda contiirbel', doiiecet
qiian» i»ddesides , negligentesque reclores , qui miil- occultuin vulrins appareat, et salvalib singnlaris elu-
tam saepe nuiriunl pestilentiam, dum austeriorera ceat: quoniiim quaiilaKbetarte fallacisespiriius per-
dissihiutant adhibere medicinam. dilionis armetur ; sancto gradioSpiritus principaliset
EPISTOLA EJUSDEM, detegiturieinecaiur^
ADSEPTJMIUM. EPISCOPUM ALTINUM 2. Quapfopter p.cr Dilectionemtuam cunclos ibi-
(a). deni DoniiiirsaceraoiesfraiernocommonemusarTectu,
LEOepiscopus, SEPTIHIO episcopo, salulem. ut qui cuiii erudiente vos Domiiio contra novitios
Lectis Fraternitatis tuaelitieris, vigoremfidei tuse, pugneiis errores ; oTrin pcrversitatcm toto orbe da-
quam olim hoveramiis, agnbvimus :"congralulantes mrialam,esse necipsOsfeciperedebeatis: ant quod temere
ii.bi, qupd ad custodiam gfegum Christi paslbralem pulalur faciendum , quse non hicresis majbribus
curarii vigilanter exseqiierisHne lupi, qui sub specie hostris convcnieiiler exsiiucla rnrstis. provocare,noa
ovium subintrarunt,(Matih. vit ,15), bestiali saevi- audeal, et palam nbvis fcsunipiis vifibus aperieque
ifa simpRcesquosque dilacerent; et non solum ipsi confligai?Numquidiiamljcel iiobjs a venerandispalri-
nulla correetione proficiant, sed etiam ea , quse sunt bus damnala dissblvere, el ab iliis excisa riefafia
saria., cbfrumpant. Quod'nie vipereapossit obliriere dogmaia retractare ? Quid'est ergo:, quod magnbpbre
fatiacia, ad metropolilarium episcoprim provinciae praecavemus, rie cujtislibet hseresis semel dejecta
Verietisescripta direximus: quibus ad slatus sui peri- pefiiiciesadexamen deriuo yenireconlendat; si qute
culum cogriosceretpertinere, si quisqtiam de Pela- anliquitus a nostris iiiajorihiiscoghila; discussa , i;e-
gianorunV et Ccelestianofum consoriio veniens, in fniaia suijt, resia.uraiidajriitamHr/T.iibnhe'. ipsi nosf
cbinmunipnecalholica sine professione legitimae sa- (quod abSh ,;et quod nuniiuanicniliblicapatietnr Ec-
lisfactioriis habeatur. Saluberrimum enim est, et clesia ) adversariis -veriialis tiiiiversis contra nos:
spirilualis. medicinaeutilitate plenissimum, ut sive resnrgendi proponinius iexemplurh? Ubi est, quod
pfcsbyleri, sive diacoiii, sivealii cujuslibct ordinis scriptiim est, Terminpspatrum luorumnbn transgre-
clerici, qu.i.se correclos videfi vblunt, efrorem dieris (Prov. xxii, 28 );'el, lnterroga pdtres tuos , et
suum , et ipsps erroris auctores damnari a se sihe annuniiabunllibi; et.seniorestuoS, etdicerittibi(Deut.
amlDiguilalefateantur : ut sensibus
* pravis ct dudiiiii XXXII , 7 )? Quid ergo-tendimus ullra definita majo-
pereniplis, niilla spiraridi supersit occasio, ne rtim ? aut cur lipbisvnpijsufficit, si quid ignorames
ullum merhbfumEcclesiselaliiim possit socieiate vio^ discere cupiamus, qiialitcr ab orthodoxispaii-ibuset
lari, cum per omni.a iliis professio propria cceperit senioribus singula quseq^evel viianda prseceptasunt,
obviare. Circa quos eliam illam canOnumconslittiiio- vel aptanda catholicseverilati ? crir non his probantur
nempraecipimus cusiodiri, ne ab his Ecclesiis, ad esse decreta? Numquid aut sapienliores illis snmus ,
quas proprie pertinent, sinanlur abscedere , et pro aut poterimus firma slabiliiate conslare, si ea qrias
suo afbilfio ad loca sibi non deputala transire. Quod ab illis consiituta sunt, subruaraus?
ctim recte fion pefmittitur inculpatis , multo minus 3. Arifortasse nescitis hanc haeresim, de qua lo-
debet; licefe srispeetis. Proinde Dileclio;lua , cujiis qtiiniur^ et ab apostolicadudum Sede per beatseme-
dievotionegaudemiis , jungat curam siiam dispositior mbrise Ihnocentium, ac deinde Zosimuin, Bonifa-
nibus nostris , et cum sUpradicto meiropoliiario det ciUni, Coelestihum; Siitum; Leonem, continuis et
operai», ut circumspecte ac velociter impleantrirea, incessabilibussenientiis ftiisse proslratam ; nectan-
quse ad lotiris Ecclesiseincolumiialemet laudabiiiter tum Ecclesioe catbolicae legibus, sed principim
siml gesta', et salubriler ordinata. quoijue Romanorum eo lenores damnatam , utnec
CONTRAPELAGjANAMHiERESIM usquam lerrarum vivendilocum seelatoresejus haberc
sinerenlur? Quacomnia tam gestis Ecclesise per sin-
INDALMATIA RENASCENTEM , EPISTOLA GELASJI PAPJE , gtilas quasque
: ADHpNPRlUM EPISCOPUM DALMAT1.J5. regiohesfdeeorumpravitnteconfectis,
(I)). quani cerisarse publicaesanctionibus edocentur. Ecce
Dileclissimofralri HONORIP , GELASIUS. quorum libet aures catholicas audire doctriuam,
1; Licet.iriter varias teniporum difficultaiesconli- qndeslionesaceipere, traietare lendiculas.,etblasphe-
nuis bccupatlonlbus implicati, vi.x respirare valea- niias patienter adiuitlere. 0 si studerentadversus eos
mus ; prb Sedis tainen apostolicsemoderaminetotius majorum noslrnrum libros responsaque cognoscere !
ovilisdominici curamNsinecessatiorietractarites, quae illic niodis omnibus cefneretur, nihil, esse prorsus ,
beato Petro Salvatoris.ipsiiis ilostri voce delegata est, qriod rion et.al) islis ftierit ventilaiuni:, elab illis ma-
Et tu cbnversusconfirmafratrestuos(Luc. xxii,-32); ghilica verilate contritum : sicque de cunctis,eorum
et item , Petre , amas me ? Pasce ovCsmeas (Joan. neqUiliis refulandis fideles quique redderentur in-
xxi, 17): dissimuliire n'ec'possuriius, nec debemus, structi, lit nihil amplius qusereretnr. sensibtis Sed si foisilan
quse nbslrarii sollicitudinem forma perstririgat; cum ineruditos animos qusedam de eorum propo-.
beato' Paulo apostolo sentierites, atque dicentes , sita coriiriioverunt; ilai Venerabiiiunipalruin «loctri-
Quis infir.matur, el ego non infirmor? quis scandaliza- nis,et oninis eorinn •publicalur insania , el quibus
rtif, et egonon urot ( WCor. xi, 29)? lta quippe:no.s remediis cijretur, ostcnditur, ut ex his Deo prce--
repenie tristis , hbrrenda, et vix-credibilis qbnfecit siante prsevisis, cuncla quse.db el eorum:serie texue
opinio, ui meritem riostrain cOnfuriderel, sauciafet; runi, etpericulbsa sectaniibus, siulta.deprclien-
4 Alias,sperandi. , dentibus esse videantur : ita ut si quis exisiimet
* Alias,suggesta. reluclandum, non tanien veterum senlentiis conlra-
(a) olimordine8S, nunc7. scriplacirciterannumChri- J Forleaddendum,sed.
sti 444.
(b) InterGelasiiepistolasordine5. ' Alias,tempore.
1765 VARIASCRIPTAAD KiSTORIAMPELAGIANORUM PERTINENTIA. 1766
dictor existat; sed humansesaluii, catholicaequedoc- tua consulcre fiducialiler' omitlat, ul Dominigraiia
irinaepalam se aperieque profiteatur inimicum; quo minisiranlc, loiiiis discutiat obscuritalis ambiguum
magis alteiilittspervigilcura pastoriim a sacris gre- fiaierna collaiio.
gibus luporum debet arcere saeviliam.Nam qnidqtiid DE SENE, NOMINESENECA,
ovibus sanclis acciderit delrimenli, prsesulum( quod INPELACIANAM HdiRESIM LAPSO, CUM REFUTATIONE TRIUM
absii). dainnel incuriani; sicul a regeneratis agrnini- ERRORUM QUOS ILLEPR/ESERTIM SUSCEPEHAT APELA-
bus nocenliuni depulsio besiiarum , cusiodum prsc- GIAMS, EPISTOLA EJUSDEM GELASli («), ADOMNES EPI--
miis perpeluumprocurabit augmeiilum. Cerie si, ut SCOPOS PERPICENUM.
magis optamus, falsis hsec rumoribus sinl relala , GELASIUS
episcopus, universis episcopis per Pice-
quanlociusdesideramus agnoscere; ut qui membro- num, in Dominosalutem.
rum Christivexaiione trepidamus, multo magis de
eornni stabililate lsetemur. Dala (|uinto calendas au- 1. Barbaricis hactenus dolebamus incursibus, m.a,-
gusii, Albino fauslo, viro clarissimo, consule (a). xime vicinas Urbi provincias, el bellorunis;eva tein-
jieslale vastari : sed quanlum inler ipsa receutiura
EPISTOLAEJUSDEMALTERA, calamitalum ferventia pericula comperimtis, pernii-
ADEUMDEM HQN0R1UM (b). ciosiorem diabolus Chrisiianprum iiieiiiibns labem,
Dilcclissitiiofrairi HONOHIO, GELASILS. quam corporibushostilis feriias irrogavit. Quodma-
lum principalilerillaruin.regibntimrespic.itsacerdotes,
1. Miramurdilectioneoi tuam fuisse miratam.,cu- qui lanla scgniiic , tantaque miiiisterii dissimulatione
rarn Sedis apostolicse,qusemore majorum cunciis per susccpli, commissarumsibi uegliguntregiineiiauima-
mundum debelur Ecclesiis, pro vesirseqtioqueregio- rum, ut eas eiiam ab exiguisquibusqiiebestiolislace*-
nis lide fuisse sollicitam: cumque ad eam perlaium rari sub conspeciibus snis impune paliaumr : quin
esset, quodquidamper Dalmatiasinlegriialemcatlio- imo subrepenies nequilias coniovendo,el depravato-
licam viliare nitereniur, et divinis bnmanisquelegi- ribus acquiesceudofidelium, non soluiu eas.minime
bus anle damnalpmPelagiamepestitentia:denuovirus retrahani, sed ipsi magis prtebeantpiopriaiiutiimcnia
inferre; non putaverimusullatenusdifferenduni,quo- perditionisexeriiplo. Quid auleni lales esseut aciuri
rainus hsec diligentius iuquirenles , aul si fonasse pouiifices, si (quodahsit): vel aliqua ifo.vapestis et
snbiepserant, de proximosanarentur, aul auxielateni primitus ignorataprorumperet, vel ingeniisacrioribus
nostram , si fnlso probarenlur jactnta , relevarent; sensibusqueversutis aut aliqua saiculariumdoclrina'
sestimaiiiesnielius nos videri impulienliustalia inve- rum peritia callidis, sacrilega blasplieniiyriinidicla
sligare voluisse, quam cresccrc dissimulandopemi- promereiilur,quilam veieris erroris delriia coromenta,
ciem. Neque enim vel silentio |)renierc oausas liujus- t.imqucmajoribusEcclesiarumniagistris,quam etiam
modi, vel differendofovere debercmus: cum, dicente noslia aitale convicta noii recoluut, nec reliitant,
MagistroGentium, Sqllicitudinenon pigri; atqne ile- atque ab iniperitis siuUisque prolata non respuunt?
riim, Qui prmest in sollkiludinc (Rom.xn, 11 etS); Cratias oniiiipoienli Deo aginius, quoniam suorum
reos procul dubio nos , nisi continuo quscreremus, co.rdaper hujusmodipersoijasexamiiiat^qui lioc ip-
etiamsi inaniter esseut vulgata,convincerent.Nec in- suiii virus nesciuut, quod loquantur.:Nairiquid face»
teresf per quos ad aures nostras eadem pcrvenis- rent populortimprsesules sub astutioribus inimicis,
sent, dum quomodolibelisla refereutibus , posiquain qui se subjiciunt lUjenlcr indoctis? Quaudo. ulique
nostram conscienliam perietrarent, in his vcraciler etiamsi tanla eratin rectoribus dominicigregis pror-
indagandispastorales excubiasesse non oporluerit sns ignavia, ut ne lam vilem liebetemquepersonam
negligciiles; quatenus vel et vesiigio possetlupis in- possintvel inteiligerevel freuare, potiuspastoralicura
hianlibus obviari, velnullis exisienlibusferis, oviuni clebuerinia nobis cogrioscendaperquirere quam sua-
cuslodiasecura persisteret. Ab his qui essenl Cblocs, sionibusinconsideranier absurdis facilem subniittere
Corinlbioruiiise dissensionesagnovisseleslatur Apo- volutitatem.
siolus (I Cor. i, 11), confesiiinque scribere non 2. Oblatus est enim nobis miscrabilis scnex Seneca
omillit; ut vcl nascenlibus jurgiis pius medicator nomine, qui non modo lotius est eruditionisalienus %
occurreret, vcl de eorum comperia mox incolumilate sed ipsius quoque intelligentise conimunis prorsus
gauderel: quod nos quoque reiiiinisciiiiur:
litteris, qusesuper hac, exiraneus, in P-elagiansevoraginis coeno, sicut de
parle direclsesunt, indicasse ut scili- quibusdamin Apocalypsilegimus, velut una ranarumi
cet aul irrepentibusobsisteremusinsaniis, aut si nibil impudenier immersus(Apoc.xvi, 13), inque illa facce
liorum penilus accidisset,de calholicseveriialis inte- horribiliter volulaius, nullatenus inde qualiter emer-
grilate lselaremur.Quaproplernon soltimDilecliotua gere posscl inveniens; quia puritateni relinquens
noslra non debet vigilantiapeniioveri; sed prscsentis calholicaevcritatis , quanto se per lubricum falsitaiis
colloquiisalulatione percepta, nobisr.unipotius indu- conaiur atlollere, tanto magis ejus lutosis fbveiscir-p'
slriam propriae sociare solerliac, quatenus vel sive ctimclususobruitur: de illis untisexistens, de quibus
tenlata sint lalia, protinus corrigantur, vel ne quali- Peirus dicit aposlolus, Hi verovetutirralionabiliape-
bel obreptione tenlenlur, attentius prsecaveiido, cora naluraliterin captionemetin pernkiem,in hisquce
subintrare non valeant. ignoranlblasphemantes, in corruplionesua peribunl,
2. De quibus anlem ii, quos lua Charitas destina- recipienlesmercedeminjustkiai (II Pelr. n, 12, 15).
vit, si pleuius instrui voluerint, sequenies tituli cum Revera enim sic ejus stoiidus et oblunsusest aniraus,
suis responsionibus intimabunt : et quoniam se his ut de his venenis, quscmalc hausit et vomuit, ntillam
acquiescere prsefati ealenus stmt professi, ut eadem ralionem vel accipere valeat omiiino, vel reddere :'
se el primitus tenuisse firmarent, sed anle ullius in sed induraius obcsecalionediabolica, sibiquejam tra-.
quaestionemvbcata vellent-manifesliusexpediri; slu- diius cordis sui funesta sit obstinaiione damnaius;;
duimus,quantum inter occupaiionesfieri potuit, quse nihilque supersil ei, nisi.ul Deus nosicr , qui dixit,'
nos minime respirare paiiuntur , largiente Domino, quaehominibus impossibiliavidenlur, apud se esse.
sequentespaterna vesligia,de talibus, quaecepimusl facilia , hujusmodi mentem poienli coinpunctione
nbn silere : quam regulam sobrie sentiendi quisquis transfigat; ul sectindumbealurn aposlolum Paulum ,
fidelicorde sectaiur, inler orthodoxosmerito deheat resipiscat a diaboli laqueis, quibuscaptivus detjnetur
sesiimari.Quisquisvero puiaverit abnuenda, ab app- senieniia divini judicii. Multa illi qusede Pclagiaiiis,
stolicissesc non ambigat exsulare doctrinis. Certe si sensibus nec in somnis omnino contigeraut, nos nia-
quidesl quod valeat animum permovere, Fraiernitas gispatefaclaprodidimus,eaquedudumcbnviclafuisse
monslravimus.Haecetiam ipsa, qusc idem prplerre
1 Forle,accepimus.
1 Forte addendum,non.
(a) Die vigesimooctavojulii, annoChristi493.
(*) interGelasiiepistolasordjne6. (a) tnter ipsiusepistolasordiue7.
176? APPENDICISPARS SECUNDA. 1768
videbatur, blim et ab hasreticisPelagianis in medium admodum antemqualiias intHiiorappelemli valet ini-
producia docuimus, el a. catholicis praedicaioribus mulare naturam, divinas le;ilonis aucioritaie firma-
competenter elisa : Pelagium, Cceleslium,Julianum, tur : sic denique pascenti Jacob couiraissusille grex
cseterosquecomplures oralorisefaciindiaeviros in hac ovium, supposita canalibus varietaie virgarum dum
asserlione probavimusfuisse convictos, et lam cccle- potat, illectus affeciionalideleciaiione, concepil quod
siasticis constitutis, quam imperialibuseliam percus- non habuit in natura, el molitum ' sensibus transfu-
sos ftiisse pneceptis : proinde islum ferre non posse dit in prolem, quod in- creatione non sumpsit (Gen.
firmavimus, in qnibus illi tales tantique prostrati xxx, 37-39) : quod lunc ulique figuraliter gestum, et
sunl, qui nec ipsa quaeab iilis sunt disputala vel in- in ecclesiasticis significivit gregibus hoc futurum, et
tellecta capere, vel eloquio simili possit asiruere. PelagianorumDeusprsevidenscalumnias,et excitandas
Sed, ul diCtum est, diabolica mens inspiratione pos- fidelibussuis decertaliones, intelligentiamprseparavit.
sessa, in profundum veniensjam malorum, ad remc- 4. Docent divina teslimonia, et ipsa ecclesiasiica
dia nulla consentit. sacramenta, et abipsoDominoSalvatorecalholicorum
3. Quapropter de innumeris blasphemiarumgene- tradilio magistrorum, humansegencrationis decolo-
ribus, quas auctpres Pelagianaehseresis ediderunt, rata primordia. Hinc est quod clamat prophela, Quis
tria , quaesibi prsccipuehic senex lugendus ascivit, gloriabitur castum se habere cor, aul mundumesse a
credidimus non tacenda; ut reserata nianifeslius peccatis(Prov. xx, 9) ? Nec infans, cujus est uniusdiei
panderentur, ct Deo destruenle facilius viderenlur vila super terram (Job. xiv, 4, sec. LXX). Hinc cst
eversa : < In uleris, > inquiunt; <matrum opere di- quod item dicit Scriptura, Quispotest faceremmidntn
vino creantur infantes; propterea justum videri non de immundoconceplumsemine?Nonne tu qui solus es
putant, quod factura Dei sine ullis propriis actioni- (Ibid.juxta Vulgatam)? £t alibi, quia scmen,inquit,
bus cuiquampeccato gignatur obstricta; injiistumqne eral maledklum (Sap. xn, 11). Necnon eiiam David
Deumfaciunt, si rei eflicianlur, antequam nati. > Hoc proplieta teslatur, /« iniquilatibusconceptussum, el
velut acutissimum sui dogmatis exserunt argumen- in deliclispeperit me mater mea (Psal. L, 7). Et si hoc
trim, non advertentes quia primi illi parentcs generis ille dicit, quis aliler se asserat procrealum ? Beatus
humani de nullis uiique genitoribus, sed de innoxia aposlolus quoque Paulus asseril, Et nos aliquando
limi materia jprocreali, et pure alque sincere polen- eramus natura filii irm, sicul et cmteri(Ephes. n, 3).
ter arte divina' compacli, factique rationales, propria De qua ira in Evangelio dicil, Qui credideritet bapti-
voluntate seductorem secuti diabolum, pravis cupidi- xatus fuerit, habebilvilam mternam; qui autem non
taiibus per excessum prsevaricationisinfecli sunl. In crediderit,'jam judicatus est, ei ira Deimanetsupereum
quibiis utique humana natura peccavit, et humana (Joan. m, 36, 18) : illa utique, de qua dicluin esi,
esi facla nalura viliosa , receptrix sine dubio mali, Morte morieris (Gen. n, 17). Ipse Dominus Jesus
qtiod ante nescierat, quaea beno rectoque deficiens*, Chrisius ccelesli voce pronumiat, Qni non manduca-
in affectummali pravique recidere, ipso rerum con- verilcarnem Filii hominis ct biberit sanquinemejus,
sequenlium tramile manifestum est. Tales igitur effe- non liabebilvilamin semelipso(Joan. vi, 54) : uhi uti-
cti principes nostracsubstantise,semelipsospassibiles que nemiuem videmus exceptum; nec ausus est ali-
et corruptibiles reddiderunt; in lantuin conditiOne quis dicere, parvulum sine hoc Sacramenlo salutari
divinsedona violanles, ut morlis fuerint ultione pu- ad x-ternam vitam posse perduci : sine illa auiem
niti. Hac enim die fuisse mortuos,qua mortales efiecli vila, in perpelua futurum morte non dubium est. Cur
sunt, ambiguum non habetur. Proinde qnidquid isti igitur infans hac sorte concludilur, si nullum habet
genilores de suo germine prolulerunt, opus quidem omnino peccatum? Magisque videbitur (qupd absil)
Dei est, secundum institutionem nalurse; sed non injuslus Dcus, si illic-iiifligaliirpcena, ubi nulla sit
absque conlagio illius mali, quod sua prsevaricationc culpa. Unde cum de propriis actibus nullo reatu te-
traxerunt : et ulique hoc idem ipsius mali conta- neatur obstrictus; nibil restat, nisi ut sola sit viliosa
gium, cerlum est opus non esse divinum. Itaque non nativiiate pollutus; et si non fueril mysterii chrisliani
ex crealione Dei est viiium, quod voluntario moiu participatione mundatus, ad vitam non potest perve-
natura coliegit; sed etiam de vitiata per semetipsam nire perpeluam. Hinc est qaod exsufflantur, ei caie-
naiura Deusinstitulionera suam quidem suse creatio- chizantur infantes : et quia in opere Dei, quod ' in
nis exsequitur: sed creatio proferl vitium, quod non auctore suo bene sunl instituti, opus diabolica; ma-
cx instilutione Creatoris accepit, sed quod ipsa per l.ignitalis accessit, eruti de potestale lenebrarum,
lapsum transgressionis susc assumpsit. Nam si ipsi sicut docet Apostolus, ad filii Dci sortem purgatio-
pfimi liomincs ex nullis, ut dictum est, parenlibus iiemque Iegilimamtransferuntur (Coloss.t, 13«H2).
nali, ct sine ullo formati contagio, per ambitumprsc- Nisi aulem prima generailo, quam bonam Deusinsii-
sumptionis illicitae semetipsosdepravarc potuerunt, luit, prsevarieationeveriisset in cnlpam, et reproba-
et in opere Dei opus diabolicse fraudis anneclere; bilis esset effecta; secunda generatio subroganda non
quid mirum, si iidem depravali protulcrunt sobolem fuerat. Propter qupd dicit bealus Paulus aposlolus,
depravatam ? Nonne etiam cuin Deus utique liberam Sicul per unumhominempeccaluminiravit in mundum,
condiderit humanamsua crealione subslanliam, etiam et per peccatum mors; el ila in omneshominesper-
apud hurnanas lamen leges exlrinsecus accedens ser- iransiit, in quo omnes peccaverunt: et pauloposl ,
vitus natiiraliler eam redditobslrictam ct obnoxiam? igilur sicut per unius delktum in omnes homines in
Origine generantur obnoxii, et ex conditione servili condemnalionem , sk et per unius juslitiam in omnes
glgnuntur addicti; et nascende fiunt prius obligali, hominesin justificatiqnemvilm(Rom.v, 12,18). Sicut
quam genili. Si hoc agilur de rcbus exlra naturam aulem omnes in condemnalionem dicit, tiiiqiiequi de
positis, quanto magisde his provenire non mirum est, Adam parenle sunt geniti; sic omnesinjustificationem
quibus ipsa humana substanlia depravata cognosci- vitcenon nisi illos astruit, qui in Christi rnystcrio sunt
tur? Ac per hoc, sicut se ipsa humana substanlia de renati. Iiinumeris lalibus instrtimentis haeresisPela-
instilulione sincera actuuni reproborum rea fecit vo- gianae doclrina morlifera, el a nostris est convicta
iunlate pollulam; sic edidit sobolem aiquc proge- majoribus, et nunc eprom copiosa potest eruditinne
riiem naturaesuae cx actuum suorum rea voluntaie convinci : nec debenfsimplices animos ista turbarc,
maculosam; quia hujusmodi genuit prolein, cujus- quibus, qu;e non intclligunt, secundum ccclesiasticam
niodi se ipsa reddidit prsevaricalioniscxces.-u.Ideo fdrniani credidisse snfliciet, aul si quis nosse desi-
noii solumde se proferl quod bene Deus insiiiu.il,sed dera.t, interrogare conveniet,
eiiam quod male ipsaiinconsequeiiler adjecii. Quein- 5. De parvtilis autem quod asserit, sine sacro Ra-
ptismale pro solo origiiialipeccatonon possedamnaii,
1 Forte, potentiaquedivina.
• verborumstructuraposlulatut legaturhic, quam 1 Forte,inolilum.
• Forte, quo.
defkUntum. M.
1769 VARIASCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPEUTINENTIA. 177Q
satis impia, satis profana propositio est. Quamvis riani fuerai dejecla superbiam, inslaurelur reparala
enim recentesab ulero nialrum, in remissionem pec- per gratiam ; muluaque vice, humansevoluntatis ar-
calorum baplizari nullus cbristianus ignoral : quod bitrium, sicut sequendo diabolum, caplivitatem me-
utique non lallaciter, sed veraciter calholica celebrat ruerat sempiternam, sic reforraalae subsequendo li-
Ecclesia, ne in sacramentiscceleslibus(quod absil) bertaiis auctorem, amissum rediret ad praemium.
nienlita videalur : proinde quia propria nonhabeant Ilinc est quod ipse Dominusait, Cumvos Filius libe-
ulla peccata , conslat eis sola prorsus originaliare- raveril, lunc vereliberi erilis (Joan. viu, 36). Et apo-
laxari. ltaque omnibusetiam solis remissis vilam per stolus beattis Paulus exsequilur, Cum servi essetis
Baptismum consequumur aetcrnam; consequens est peccati, liberi fuisiis justitim, id est, alieni a justilia :
ut solis eiiam non remissis, ad seternam vilam per- liberaliautem a peccalo,servi facli estisjustilia; (Rom.
venirenon possint. Uiide et Dominus, sicut superius vi, 20, 18). Et iierum idem ipse , Libertate, inquit,
diximus,ail (quodutique nisi baptizatisnonconvenii), qua vosChrislus liberavil (Galat. iv, 31). Nonne ipse
Qui non manducavcrilcarnemvilamin Filii hominis,et biberit Vas electionis affirmat et dicit, Deus est qui operatur
sanguinem ejus, non habebit semetipso.Sine in vobis et velleel per/icere, pro bona voluntate(Phi-
vita autem esse perpelua quid est, nisi in sem|iilerna tipp. 11,13), ne etiam in mala volunlate et velle et
morte constitui? Quahivis idem sit regnum ccelorum perlicere Deus putaretur operari ?
quod aeiernavita : tamen ut providentia Dei omnes 7. Illud auteni Pelagianorum peculiare virus est,
Pelagianorumnequiiias ampntaret, non solum dictum olimque detritum, quo piuant <gratiam Dei secun-
est, Qui non fuerit renatus ex aqua et Spiritu sanclo, dum merita homiuuqiposse conferri: > quod absit a
non intrabit in regnum ccelorum(Joan. m, 5); sed menlibus chrislianis, cum lesietur Apostolus, Gratia
eliam pariler diclum esl, Qui non mandttcaverilcar- cst quse gratis dalur : alioquin si ex operibusgratia,
nem Filii hominis, el biberit sanguinemejus, non ha- jam non esl gratia (Rom. xi, 6); quia merces reddi-
bebitvilam in semetipso.De viia auiem seterna hoc tur, non graiis, unde gralia nomen accepit, impendi-
dictum nullus addubilat, quoniam mulli non mandu- tur. Quis autem audeat dicere cbristianus aliquid
canles hoc Sacramenium, vilam liabere videantur habere boni sine gralia; quando Magister Gentium
praeseniem.Nihil est ergo quod ire non renaii infantes clamat, cuncla breviterin sedona concludens, Gralia
tantummodoin regnum ccelorum non valeant, non Dei sum id quod sum, el gralia ejus in me vacuanon
auiem perpelua dainuationepunianlur; dum sine Ba- fuit; ut ostenderet, quia donum gratise non ipse
ptismale corpus et sanguinem Christi nec edere va- prsccesserit, sed fuerit subsecutus: uique monstraret
leanl, nec potare : sine autem lioc, vitam in semet- cooperalorem se esse graiiae subsequendo, Sed plus
ipsis habere non possint; sine in vita vero nonnisi omnibus,inquit, illis laboravi; ac rursus, veritus ne
morlui sinl ftiluri. Dicant igitur, morte perpetua de se prsesumereviderelur, adjunxit, nan ego, sed
constiluti, si non scsiimenlur essc damnati. Tollant gratia Dei mecum(I Cor. xv, 10)? Non dixit, Ego et
ergo de medio nescio quem ipsi lertium, qucm deci- gratia Dei mecum; sed prseposuitgraliam praeceden-
piendisparvtilisfaciunllocum. Etquia nonnisidexlram lem se, atque subjunxit. Quid autem haberi possit
non sine graiia, cum sit fidcs ipsa per gratiam, eodem.
pariem legimus et sinislram (Matth. xxv, 53),
illos faciant in sinislra regione sineBaptismate rema- aposlolo nos docente, Miserkordiamconsecutussumut
nere, scd bapiizaios sinant ad dexiram salularem fidelisessem(ld. vn, 25)? Nec aliud esl misericordia
sacra regeneratione transferri. divina quam gralia. Audiamus etiam quemadmodum
6. Teiiio capitulo jam loto iniuido cogni.laatque informal Ecclesiam: Gratia, inquit, s«/t>ifacti eslis
convicia Pelagianoruni deliramenla circumferre l, per fidem: ul principium salutis et fidei a gratia cce-
quibas dicunt, quodhomoper liberum arbilrium, quod pisse dissereret; sicut seculus annectit, Et hoc non
corrupit, fcedavit, ac perdidit, bono suffraganle na- ex vobis,sed Veidonumesl; non ex operibus, ne quis
turm beatus cfficiatur: cum de bealitudine paradisi, exlollalur(Ephes.11,8, 9).Idem ipsealibi generaliler
uhi bona fuerat conslituia subslantia, nisi suo amisso el absoluie pronuntiat, dicens : Quid enim habes
borio nullatenus potuissct expelli; unde mortalis quod non accepisti?aut si accepisli,quidgloriarisquasi
effecta, quia de bono iuique prsevaricaiioneiransisset non acceperis(\Cor. iv, 7)? Quis sufliciet singula re-
ad malum, et a participaiione divina ad diabolica censere? Quibus evidenter apparet, non naturalis 1H
semel facinora coniulisset; ideo deccptori suo, cui bertalis arbitrium graliam promereri, sed potius per
AOICIIS assenserat, compelentcr addictus ; ideo de fe- gratiam recipere, ul a servilute, quam peccandomeT
licitatis sua; cliaritate seclusus,atque ad spinas et tri- rueral, misericordiler absolutum esset, hujus sacra^
bulos miseriasque mulliplices ccelcslivocc damnaius menii redemptione ante mundi principium sempi-
cst (Gen.ni, 18) : quse utique poenajusti judicii tam lerna providenlia praeparaii, sive nondum prolata
gravis et aspera in bono persevcranti nuilatenusesscl lege, seu sub observaiione legali, figuralibus signis
inflicta, et nisi malo non convenienter illata proba- alque sacrificiisoniuium sanclorum virorum femina-
retur. Ecce sine divino suflVagio(quod in illa beati- rtimque sanciarum velus origo mundala est, univer-
luiline positus nunquam legiiur expetisse) 11021 soluin sisquejustis per gratiac spiriium hoc de longe ado-
homini naiurale bonum prodessc 11011 poiuit, 11011
so- rando myslcrio salulis aeiernaeremedia conligerunt,
lum 11011 effecit bealum; sed cum hoc solo confidit, cujus in Christo manifestata gentibus plenitudo,
aique ad cjus 11011 reverlitur largiloreni, etbeatitu- mundum purgat, et renovat, bealiludinisque perpe-
dinem polius ainisit, et nialoruin omnitim sumpsit luse vere facit esse parlicipes.
exordium. Quod autem libero arbitrio beatiiudinera 8. Quapropter nimis incusamus fratres et coepi-
consequatur,quo malc ustis in perpeluam reciditser- scopos nostros, maxime per Piceni provincias Eccle-
vituteni, sicut scriptum est, Qui facit peccalum,servus siam Dominigubenianles, qui non solura ineptissimi
est peccati(Joan. vm, 34); Aquo quis superalur, huic senis abjectaequepersonae pravum non delerruere
ti servus addicilur (II Petr. 11, 19) : iionne haecest colloquium, verum et suo nulrivere consensu. Quis
lla prsesumplionaiuralis, qusead deteslandsecapti- audiat, quis ferat, passos esse pontifices, ut cadaver
vitaiisjura descendit; quam Scriplura sancla sic me- nescio quod indignum, presbylerum sibi non acquie-
moral : Cravejugum super filiosAdam, a die exilusde scenicm audire, communione privarel 1? Quomodo
ventremalris eorum, usque in diem sepulturwin ma- talis vel susceptus ab aliquo, vel patienter auditus
trem omnium(Eccle. XL,1) : de qua genus humanum est? Qui insuper leges dedit, libenter exceptus, ut
nonnisi solus Dominusnosier Jesus Chrislus coin- servi Dei cum puellis sacris congregationededecoris-
mercio suaeredemil passionis , et mulala nalivilate sima miscereniur. Nam ctim spirituales animi, eliam
nos eruil? Solus utique venit qumrereel salvarequod cum desint isia consortia, imaginariisinicsteniur il-
verierat (Luc. xix, 10), ut libcrtas, quaeper temera-
* Forte,circumfert. 1 Forte, auderel communiom privare.
SAJTCT.AUGCST.X. ( Cinqucmte-si»./
 1771 APPENDICISPARS SECUNDA. 1772
lecebris; quemadmodum allerni sexus intuitu, qni similem faclum : non quod irrationabilis sit effecius,
illicite nolcntes' non vehemenlius incitentur? Adlmc sed quia rationalis vigor ejus carnali delectatione est
eiajus sceltis accrescit, ut sub conspectu et prseseniia obligatus. Seusit denique mbx inobedientiic nierito
! sacerdotum, beatse meniorise Hieronymiim atque Au- legem conlrariam iu propriis membris, rcpuguanicin
gnstinum, ecclesiasticorum lumiiia magisirorum, legi mentis suse, captivanlem se in lcge peccui
.mitscamorilura, sicut scriplum est, exterminansoleum (Rom. vn, 23). Qtiod maltim et pcanani mali in uni-
sufiviimis {Eccle. x, 1), lacerare conleiideret. Sed versum credimus iransisse genus Iiuraanmn : m:c
qnid miremiir Ecclesiarum prsesules ista negligere, enim morieni corporis lanluni, qua?.pcena peccali csi,
quos, sicut a multis audivinws, contra canones omnia sicul quidani dicere volunt; sed et aculcum -moriis,
gerere, et contra apostolicam disciplinam passim hoc esi, peccalum ingressum in niunduni. Quia mn
cuncta miscere, rnanifestuni est; non servatis rcgu- istis, sed Apostolo potius ncquiescimus, qui ei pcc-
lis ordinare, liciteque non solum monachos, sed cattim et morlciii in omnes homines pertransisse le-
etiam niinistros Ecclesise cum feminis ad peregrina staiur dicens : Per unum hominem peccutumimravii
. mi«ranies remeare rursus, ei ab aliis episcopis in in mundum, cl per peccalummors; et ita in omnesl,-o-
militiam provehi clericalem? Quse cum singula lole- mines mors perlransivil, in quo omnes peccavmtnl
randa non sint, quis suslineat lot el talia facinora (l.d. \, 12). Propleroa recentes ab ulero parvuios,
perpelrari, quibus speciaculurnGeniilibus, Judseis, ct non tanluni tit adopiionem jnereantur filiorum, aut
hserelicis noii immerito prsebenles, in ipsum (quod propler regiium cceloruni, sicul Pelagii, el Cceleslii,
absit) tendere videalur religionis excidium? Digne- sive Theodori Mopstiesleni discipuli, qui unum et
que isia facientibus aptabitur illa sententia dieentis idem nalurale el orjginale peccatum esse affirmare
Apbstoli: Nonmn enim Dei per vos blaspliematur in conantur; sed in reiiiissionem peccaioruiii eos cre-
Gentibus(Rom.n, 24). dimus baptizari, tie pereant in seternum.
:9. Sufficialigitur hactenus fuisse hrec comniissa, 5. Inariiialus igilur naturse vigor per malum pr;«-
et ut placetur Deus liuinaiiis rebus, solliciiius divina varicalionis, nullatenus valuit per semeiipsum inde
curenlur. Nusquam loci prorsus inveniatur prsefaise resurgere, quo per propriam volunlalem eral lapsus.
pestis asseTior, nec accessum proisus Ecclesi:c, vel .Quaproptcriiullum ab Adam nunc usque per naturse
usquam participalionemmavult catholicae communionis in- vigorern crediinus esse salvalum,' nisi dono gralise
veniat, qui hserelicorum subsequi nefaria pro- Spirilus sancii, iu fide nominis Jesu. Quia non est
fessione consortium; et hi ciini qujbus-amea proba- aliud nomen daium Iiominibussub coelo,in quo opor-
bilur noxium miscuisse colloquium, nisi resipiscunt, teat nos salvos fieri (Act. iv, 12), nisi iu noiuiue Jesu
et ab ejus socieiale 2disceduni, ab ecclesiasiico re- Chrisli. Liberum aulem nalurale arbitriuin ad nihil
jnoli servitio, devoia uliione plectantur, qua cseleris aliud valerecredimus, nisiad discernendatanlum eide-
cavendi minislrelur exemplum; nullum adeat, nec sideranda carnalia, sivessecularia,qusenon apud Deum,
usqtiam loqui damnalie olim blasphemiscjam sinan- sed apud homines possiint forlassis videri gloriosa :
tur. Discreta suis habitalionibus virorum atque fcini- ad ea vero quse ad vilam seternam perlinent, nec co-
narum sicul sanctum proposilum decel, exerceaiur gilarc, nec velle, nec desiderare, nec perficere posse,
circumspecta devotio. Conlra canonum conslitula hisi per infusionemel inoperaiioneni inlrinsecus Spi-
nullusadecclesiaslicum perinitlatur officium : non rilus sancli, qui esi eliam Spiriltis Christi. Spiritum
ignoraluris provinciae uniuscujusque rectoribus, nec eiiim Chrisliquinon habul, hicnou est ejus (Rom. vm,
dc prseterilis se veniam reperturos erroribus, sidein- 9). Quod si quis credil in Chritto, jam Cbristi est:
ceps dissimulaverint vilare paielactos si: nec excu- sicul el vertim esl, non utique pcr donum nalurae,
sationis de csetero relinquetur occasio, post prae- sed per Spiritum sancium esl, qui Christi est. Qui
cepta praesenlia, quse perRomulum diaeonum, cujus jaifl credit in cum qui justificat impiura (ld. iv, 5), ut
solerliam pro fide cafliolica ei pro religione vigi- confiteatur quia Domiimsest Jesus \(Id. x, 9); quod
laiitiam gratissime comprobainus, duximus desti- nemo poiesi diccre nisi in Spiritu sancto (iCor. xn,
nanda, quisqiiis super his omnibus aut conlemptor 3). Quaproplcr'anaihemalizamus eosqui naiurale attt
aut .negligensdeprehendetur antisies. Sicut enim ad subslantiam aliquam dicunt esse peccalum. Ahomi-
Sedis apostolicse moderamiiia peninel, cunctis sol- nanles ciiani eos qui conlra vocem Aposloli audent
liciiudineiiidehilani minislrare congruenter Ecclesiis : dicere, Nostruni est velle, Dei vero perficere. Cum
ila necesse est ut in eonlumaees el desides iraditain idem doclor et velle et perficere donuni lestetur esse
«ibi divinitus non dissimulet polesiatem. Dat. kalen- divininn, ipso dicenle : Deus enim esl qui operatur in
dis-novembris, Albino, viro clarissinio, consule (a). vobis et velle. el perficere, pro bona votuntate (Plii-
SCVTliARUMMONACHQRUM lipp. n, 13). Credcules eliam oiiines ab Abel usque
PELAGIANOS. ad Christum, si qui salvati suni, ea graiia, qua et nos,
DE.GRATJA DEI PROFESSIO GONTRA csso salvalos; sccundum vocem beati aposloli Pelri
kx libellonomineJoMiKis MAXENin elsociorum dato LEGATIS dicentis, Quid lentalis Deiim, imponerejuguin super
HOBWSD^papse apud constantinopolim annoChrisli S 19. cervk.esdiscipulorum,quod neque palres noslri, neque
1. His ita se habentibus, beatissimi, nuiic quid nos porlare potuimus? sed per gralhun Domini Jesu
iam'de.graiia Dei, nou qua creamur, breviler sed de ea qua credimussalvari, quemadnwdiimilli(Acl. xv, 10el II),
recreamur el renovamuf, «enUamus, cxpo- EX EPISTOLAPETRI DIACONI
nentes, Sanctilaii vcstrse necessario credimus facere ET SOCIORUII
: eo etiam in hac , QL'lOB QU.ESTIOXES PiDElEX ORIENTE
debere manifeslum quod parle ROMAM MISSI FOERUNT, SCRIPTAADEPiSCOPOS AFRICA-
id
inimici gratise Dei, est, Pelagii et Ccelestu sectato- IS
NOS. SARDIMA EXSIILES («).
res nimiuni nobis infesti esse videntur. De graliaChrisliquid cum ipsisuuiverSTOrieulisEcclesise
2. Igitur confitemur rectum in omnibus a Deo sentiant,et conlrahseretieosdefendant.
creatum Adam, non niortalem, nec immortalem, scd saiictissimiset Cinnoinni vencraiionenomi-
habenlem in facultate Poniinis
utrjusque capacem; proprii nandis , DATIANO, FORTUNATO, ALBANO, ORONTIO ,
arbitrii, et velle et posse ad omnia, hoc est, et ad ei cscteris
BOETHO, FULGE.NTIO, JANUARIO, episcopis
bonum et ad malum. Hunc callidi serpentis deceptum el in Cbrisii confessinne decoraiis, cxigui 1'ETRUS
astutia, propria sponle prsevaricalorem exslitisse di- diaconus , JOANNES , LEONTIUS , alitis JOANNES , et
vini prsecepti; aique ob hoc justo judicio Dei, non csKlerifratrcs in causa fidei Roniamdirecti.
solum morli corporis, verum eliam animse effecium CAPUTPRIMUM. — 1. Utile el perncccssarinm
obnoxium; et pristinp honorc nudatiim, junienlis sanclisiiue Dei Ecclesiis specialiler credimus profu-
» Siejuxla Morel, Element. Crilic, pagg. 192, 195. ln lurum, ca qu.e de Incariiaiinne et dispensalione
B.,» quiUlicilenolenlesnonvelismenlius incitentur. M. diviua nobisciini nniversa: sanctte EcclesiacOrienta-
Forte, debila. christi
. 4!to.
(c) CircilerannmuChrisli520.
(a) Dieprimonoyembris, anno
1773 VARIA SCRIPTA AD IIISTORIAMPELAGtANORUMPERTINENTIA. 1774
Jium contra iiserelicosdefendunl (qui praVisel ihiqtiis formam servi (Philipp. ii, 7 ).'Hiiie esi , qliod dicit
a.rgumenlisantiquam Ecclesiae fideni inquielafe iiOri ad Judseos , Tnnc vere liberieritis?sivosFitius libefa-
ccssant.), Sanclilali veslrae suggcrere , atquc de his veril (Joan. vin, 56).'Putabanl'feiiini se vore iibeibs ,
consensum veslrse Bealitudinis suppliciter pronie- qui humanis oectipaliohibus iiiteniiorie vaiiissima
reri. Quia in nullo sanclam gloriosamque corifes- serviebant. Ut crgo falsa liberU!s'fieret':v'era'libeftas,
sionem veslram crediniusdissenlire : pracserlim cum Id esl, ut humana libefilis fldret fchristlriiialibbflas,
uiio tibique Sjiiritu sanciam Dei Ecclesiam vegelari eadem liberlas liberatore indigbii,.qiitf iyissfet per
niinimc dubilenms.Non eriini parva , imo poiius riia- ejus gratiam ab occupatibhibiis iibiilaiiis ':ivSrsa, ea
gna lsetiliauniversi replebunlur Orienlales, si Sancti- cogitare el desiderare (piaepeftiiient ad vilsiiii seter-
talcirivestram snis imo magis calholicis noverint in nain. Siue hac igittir gratia polest qiiidein, cogUare
omnibus conscniire dogmaiibus. Unde suppliciter et desiderare humana; non auleiii poiest cogitafe aut
pelimus el obsecramus Bcaiitudincmvestram , qua- velle seu desiderare divina. Qupfi.tiii priiiiu.niest et
lenus diligenti examiuaiione, ca qusc inferius cohii- prseciputtm fundamenlum , et Srepido qliodiiii)tilodo
iienlur discuiienles, ut dccel verissimos et inlrepidos sive oiniiium bonorum origo , crddere' in Doniinum
Cbrisii prsedkatpres, scriplis sententiam veslfam gloriie crucifiximi. Quod utique'noii'est ex naturalis
nobis patefieri jubealis (o) : ut si Deo proesianle afbilrii libertaie; qnia nori hnc cai-o fet sanguis , sed
calholicse lidei conveniens , et apostolicis IradiliOrii- Pater ccelesiis revelal cui yolhcrit (Matth. xvi, 17),
bus nosira apud vos (sicut non diffidimus) fuerit ad veram eum atlrahcns 'lilieriaicm , lion violenla
cxposilio comprobata , et facile lantorum virorum necessilale, sed infundendo siiavilalcm per Spiritiiin
probaiissimorumque sacerdoium auctoritate munili , sanctuin , til mox crederiles dicanlUs, qiiia Dominus
iniqua loqucnliiim ora obs-trnere valcamus, et in cst Jesus : qnod ricino per naluralenrarbiirii liberia-
(ide sanclorum Patrtmi perseverarites, Deo qui vos tem polest dicere nisi in Spiritu sancto ( 1 Cor. xn,
sanctimonii sui confessioneglorifieavit, gralias refe- 5). Fruslra crgo garriunt, qui dicunt, Meunicst vcile
ramns, Dominisanclissimi et Deo dignissimi. Nunc eredere , Itei auleni gratise csl adjuvare ; cuin etiam.
ea quse sequuntur , diligentius pelimus exploretis, ipsum credere, quod cst coiisensuinpraebere verilati,
elc. (b). hobis a Deo dari testetur Apostolus, diccns, Vobis
CAPUT VI. —2. Post hsec consequens esl ,'eiiam enim datum esta Christo, nan solutiint in eitm credulis,
qualilcr de Chrisli gratia senliamus, qua nos eruilde verumeliamut pro ilto patiamini(Pltilipp. i, 29).
poteslate satanse(Coloss. 1, 15), secundum quod no- CAPUT VII. — L Sed diciint: Si nolenies Deus
bis est tradilum, veslrse Beatitudini declarare : quia facit ut vclinlcredere, nullus autetii est qui naltirali-
eliam in hac parte aucloriias vestra nobis valde est tcr, ut dicitis , possit credere aiii aliqiiid boni Veile,
neccssaria. Credimus ilaque bonum et sine uila car- quod periinel ad vitam aeternani; cuf ergo riou fncit
nis impugnalione a Deo Creatore omnium factum onincs velle, cum non sit personafuni acceplio apud
Adam, niagnaque prsedilumlibertate, ita ut et bonura Deum ( Rom. u, 11), prseserliin cum do ipso scripium
facere in propria iacullale haberct, et malumsi vel- sit, Qui vult otnnesIwminessalvos fieri, et ad agnitio-
lel posset admitlere. Eralque inors et immortalitas ih nem verilatisvenire(I Tim. n ,4)? Aut eiiiui vult ct
ejus posila quodam modo arbitrii liberlate. Capax iion potest, aut meniilur Scrtjittira divina. Qtiod si
enim eral ulriusque rei , ut si servaret prseceptuin, boruni quodlibet scntire esi impiiiin ; restat ut non'
sine experienlia mortis fieret imtriorlalis :.si vero ille excilet voluniatcm huriiiinani, sed eam exspectet
conlemneret, mors conlinuo subseqtieretur. Itaque ab homine, ul seqiiumsil.in voTentibusprscmium, in
serpentis aslutia depravatus, sponte divinselegis prse- nolentibus aiiiein jusia damiiaiio. Hxc si ila siint, ut
varicalor effectusest-.el ideo secundum quod ei prae- lisereticijactitant, comprchensa sunt ab ipsis inscru-
dictum fueraljusto judicio Dei, mortis pcenadamna- tabilia, et incomprehensibilia Dei judicia. Si enim,
lur, totusque, id est, secundum corpus et secundum ut ipsi vpluiu, nolentes daninat, salvat auleni vo-
animani in delerius commutatus , amissa libertale lentes; iiiliil cst omniiiOquod qtiSeratur ultefius. Et
propria , sub peccali seivilio mancipatur. Ex hoc quanluin ad ipsos, fallit Scripttira diviiia, quse in-
iiulliis est hominum, qui non hnjiis peccali vinculo comprehensibilia Dei testatur jndicia ( Rom. xi, 55).
nascaiur asiriclus , proeler eum qui ad hoc viiiculuui Nos auieiii incomprehensibilia credehtes el demon-
peccali solvendumnovo generationis modo natus est, stranlcs judicia Dei, ex una massa pcrdiiionis alios
Medialor Dei et hominum homo Chrisius Jesus sahari diciinus bpnilate el gralia Dei, alios justo et
( I Tim. n , 5 ). Quid enim aliud jtotuit aul poiest occulto judicio derelinqui. AliOquilidicaiit, si pos-
nasci ex servo , nisi servus? Neque enim ctini csset sunt, hi qui hoc divinsejuslhiae et bonitaii contrarium
libcr Adam filios procreavil, sed poslquam servus- lestiinant, cur is qui omnes hominesvult salvosfieri,
peccati Tactusest. Ideo sicut omnis homo ab illo esl, el ad agnilioncmveritaiisvenire, tiim multas viftules
iia et Omnishomo servuspeccali per ipsutn esl. Ilinc fecit in Corozaim el Bcl.hsaida,el riiiilarii hafum in.
ct Aposiolns, Ex uno, inquit, in omnes homines in Tyro el Sidoncfacere voluit,ubi sl faclcefiiissent(sicut
condemnalionem: ct rursus , Per unum iiominem ipse teslalur ), forsitan in cinereel ciliciopmnitenliam
peccatnm intravil in Itunc munduiii, et per peccalum egissent( Mattli. xi, 21) ? au.t ctir' in Asia el Bhhynia
mors; el ila in omneshominesniors perlransiil, in quo Apostolunivetuit verbum salutisarinuntiare(Aci. xvi,
oinnes peccaverunl(Rom. v, 18 ,12). Failuntur ergo (ieil)l Quod si ista nequeuntcomprehehdi; redeant
omiii modo , qui dicunt mortem solam, rion eiiam ad se, et invenienies se homihes, desinant quserere,
pcccaitimIransiisse in genus humanum;cum Aposto- cur alios salvel gramiio dono, alips derelinquat justo
lus el peccatum el nioriem raundo per eum leslelur el occulio judieio, qui polestaicmhabetex eademmassa
illalum. aliildvasfacerein Iwnorem,aliitdin conlumeliain(Rom.
5. Ab hac igitur damnatione et morle nttllus om- ix, 21) : et clamenl una iiobiscuhi, iirib juxla Apo-
iiiuo liberatur , nisi gralia Redemptoris. Qui cum stolum, 0 allitudo divitiarumsapienliceel scientimDei!
e-set Dominus, utpoie Deus , ut nos a servitute per- quam inscruttibiliasuntjudicia ejus , el investigubiles
petua, el potestate diaboli liberaret, alque ad versinj vimejus! Quis eiiimcognovilSeiisumDoniini? aut quis
Lberlatem reduceret, faclus est, servus, accipiens consiliarius ejus fuil ? aut quis prior cledil ei,, cl re-
tribuetur ilti ? Quonimn ex ipSo, et per ipsum , el in
(a) ResponditFulgentiusnomineepiscoporumcuriiipso ipso sunt omnia, ipsi gloriainsaicula smculorum.Amen
quindecim,scriplo libro de incarnationeel Gratia,ciijus ( Id. xi, 55-56 ). Manifeste ergo non nobis , sed
exordiumest: « Beatusfraler noster Joannesdiaconusa
« vestrasocietatedirectus,litterasnobisquasmisislisexhi- ApostOloomnino resistil, qui dicit, Nisi cgo prius
«buit: quibusrecensitis,vestram simulalacres et lidem voluero, gratkt ad me non venit. Quod omniiio nihil
« cognovmius,et salutem; uuo in agiiitionefidei vestra aliud est diccre, nisi prius dare Deo , ut relribuatur
«nobissalusinnotuit.» yii.
(b) omittunturqualuorcapitade lncarnatione. CAPUT Vlll. — 5. Sed nos sequerites eumdciu
I77S APPENDICISPARS SECUNDA. 1776
Apostolum , omnem bonarum cpgilatipnum originem auclorilate documentis,ita adjuvante DominoDeo con-
consensionemque earum et voluntatein exhominiira Deo, et firmati sumiis, et omnium bonorum effecluum alque
per Deum , et in Deo dicimus , qui pravas operum, et omninmstudiorum, omniumquevirtutum
voluntates et terrenis aclibus implicalns, per infu- quibusab inilio fidei ad Deum lenditur, Deum profitea-
sionem et inoperatienem intrinsecus sancti Spiritus mur auctorem; et non dubitemusab ipsius gratia omnis
absolvit, et corrigit, sicut scriptum est, Prmparatur hominismerila prceveniri, per quem fit ut aliquid boni
voluntasa Domino(Prov. vni,55,sec.LXX). Hinc etiarii el velle incipiamus, et -facere. Quo utique auxilio et
heatus BasiliusCsesariensisepiscopus in Ofationeinier sacri munere Dei non aufertur liberumurbilrium, sed libera-
allaris, quam pene universus frequenlat Oriens, lur, ut de tenebrosolucidum, de pravoreclum, de lan-
caetera: Dona, inquit, Domine, virlutem ac luiamen- guidosanum, de imprudente sit providum. Terminat
tum, malos, qumsumus,bonoselfacilo, bonosin bonilate aulem idem magisler lianc ipsam epistolam , atque
conserva: omniaenim potes, non esl qui conlradkal concludil ita dicens : Quia ad confiiendamgraliam I)ei,
tibi; cum enim volueris salvas, et nullus resislit votun- cujus operi ac dignationi nihil penitus subtraliendum
taii iucb. Ecce quam breviter , quamque dislricle, est, satis su/ficerecredimus, quidquid secundumprm-
doctor egregius olim huic controversisefinem posuit, dklas regulas aposlolkceSedis nos scripta docuerunl,
docens per hanc prccem , non a se ipsis, sed a Deo ul prorsus non opinemurcalholicum, quod appamerit
malos homines bonos fieri, nec sua virtute, sed prmfixissententiisessecontrarium.
divinsegratiae adjulorio in ipsa boniiate perseverare. 8. Hsec, sanclissimi, non quasi ignorantibus sug-
6. Similiter beattis Innocenlius apostolicae Sedis gerereneccssariuin sesliinaviraus,seil adconfutandam
antistes , in epistola ad concilium Milevitanum : eorum amentiam, qui ea ul nova dogmata, ct penitus
Omnin, inquit, sludia el omnia opera ac merita sancto- Ecclesiis inaudila refugiunt, huic parviialis noslr.-c
rum , ad Dei gloriam laudemquereferenda sunl; quia libelle inserereulile consideravimus.Quorumoinnium
nemo aliunde eiplacet, nisi exeo quodipsedonaverit(a). sanctorum Palruni imbuii doclrihis, analhemaii/.a-
Quod diligentius maiiifesliusquc in epislola sua ad mus Pelagium et Ccelestium, simulque eliam Julia-
Papam Zosimum replieaiido, ipsius Papae senleniiam num Eclanensein ', ctqui illis similia sapiunt; prse-
explicant Africanaadconcilia dicendo : Illud aulemquod cipue libros Fausli Galliarura episcopi, qui de
in lilleris, quas universas provincias curasti csse monaslerio Lirinensi proveclus est, quos conlra prae-
mitlendas, posuisti dicens, Nos lamen inslinclusttnt Dei deslinationis senteiiliam scriptos esse non dubiura
( omnia enim bona ad auctorem suutn referenda esi. ln quibus non solum contra horum omnium san-
unde nascuntur) ad fratrum et coepiscoporumnoslro- ctorum Pairum, verum etiam conlra ipsius Apostoli
rum conscienliam universa relulimus: sic accipimits traditioncm veniens, humano labori subjungilgralise
dklum, ut illos qui conlra Dei adjuloriumvelut extollunl adjulorium, alque lotam omnino Cbrisli evacuans
arbilrii liberlatem, districio gladio veriialis, cur- gratiam, antiquos sanclos non ea gratia qua ct nos,
sim transiens, amputares. Quid enim tam libero fecisti secundum quod docet bealissimus Petrus apostolus,
arbitrio, quam quod universa in liumililalis noslrm sed natursc possibilitaie salvalos (Act. xv, 11) impie
conscientiamretulisti ? Et tamen instinclu Dei factttm prolitelur.
fidelitersapienterquevidisti, veraciter fidenlerquedixisti;
a Domino el ul
PETRUS misericordia Dei diaconus subscripsit.
ideo utique quia prmparaiur volunlas , JOANNES misericordia Dei nionaclius subscripsit.
boni aliqitidaganl, palernis inspirationibussuorum ipse LEONTIUS misericordia Dei monachus subscripsit.
tangil corda fitiorum. Quolquot enim Spirilu Dei JOANNES lcclor misericordia Dei subscripsit.
14); ut nec no •
aguntur , hi filii sunt Dei (Rom. vni, ANATHEMATISMP
strum deessesenliamusarbilrium, el in bonis qtiibusque CONTRA PELAGIANOS ASCVTUIS MONACIIIS ADIIORMISDAH
voluntatis humanm singulis molibus magis iltius prceve- PAPAM LEGATIONE
: ita Deus in cordi- MISSIS,ROM/E(LT PUTANT) EDITI
nirel non dubitemusgraliam quod ANNO 520.
bus hominumalque in ipso libero operelur arbitrio , ut 1. Si quis non confitctur originale peccatum per
sancta cocjilaliopium consilium , omnisque molusbonce
praevaricaiionem Adae in niundiiin, se-
volunlatis ex Deo sit; quia per illum aliquid boni possu- cundum Apostoli vocemihgressnni dicenlis, Per unum hominem
mvs, sine quo nihil possumus. peccalum intravilin mundum (Rom. v, 12), clc, ana-
7. His congriie beatissimus Ccelestinus in epislola tliema sit,
ad Gallos data : Cum enim, inqiiit, sanctarum plebium 2. llcm analliemalizamus omnem sensum Pelagii
prmsules mandala sibi legatione funguntur apud divinam et Coeleslii,et omnimiiqui illis similia sapiunl, susci-
clementiam, huniani generisagunl causam, et lota se- omnia quse in diversis locis contra ipsos acla
cum Ecctesiacongemiscentepostulant el precantur, ul pienles sunt et scripta a praesulibusapostolicscSedis , id est,
infidelibus donelur fides, ut idololalrm ab infidetilatis
sttm liberentur erroribus, ut Judmis ablalo cordis vela- Allico Innocenlio, Bonifacio, Zosimo, Ccelcstino, Leone,
etiam Conslanlinopolilano, Augusiino el Afri-
mine iux verilalis appareat, ut hmretki catlwlicmfidei canae previnciaeepiscopis.
perceplioneresipiscant,ut schismatki spiritum redivivm DE LIBRIS FAUSTI
cliaritatis accipiant, ut lapsis pmnilentimremediacon-
EPISCOPI REIENSIS 1NGALLIA.
feranlur, ut deniqnecalecliumenisad regeneralionis Sa-
cramenta perducliscceleslismiserkordimaula reserelur. Epistola PossessorisepiscopiAfricani ex Constantino-
Hcecautem non perfunclorieneque inaniler a Domino politana urbe ad Hormisdampapam missa.
peli, rerum ipsarum monslrat cffectus; qudndoquidem Domino beatissimo.... pnpse HORMISD^E, POSSESSOR
ex omni errorum genere plurimos dignalur atlrahere, episcopus, in Doininoseternam salulem.
Decet et expedit ad capilis recurrere medicamen-
quos eruensde poleslatetenebrarumtransfert in regnum tum,
Filii charitalis surn(Coloss.l, 15), el ex vasis irm facit quoties agiiur de sanitate raenibrorum. Quis
vasa miserkordim: quod adeo lolum divini operis esse enim majorem circa subjectos solhcitudinem gerit,
senlitur, ut hmc efficienli Deo gratiarum semperactio aut a quo magis est nutaiilis fidei slabiliias cxspe-
laudisqueconfessiopro illuminalionetalium vel corre- ctanda, quam ab ejus Sedis prseside, cujus primus a
ciione referatur (Cap.ii). Rursus post pauca : His Chrislo reclor audivit, Tu es Petrus, et super hanc pe-
ergo, inquil, ecclesiaslicisregulis et ex divina sumplis bitror tram mdificaboEcclesiammeam [Matlh. xvi, 18)? Ar-
veslram Bealitudinem noii lalere, quantis in
* Ccelestinus,valere. Constantinopolitanaurbe Ecclcsia laboret insidiis, et
(a) i.egilursententiahi capitulooclavoepisiolsecoelesti- ad morem veieris morbi insanicni vulnus iterura
ni, supra, col. 1757,proximo quidemlocopost mnocentii quaeralerumpere, quod obductum creditur cicatrice.
ad
verba, sed miniinelamen ipsuropertinens. Rursuniin- Unde cum quorumdara fralrum aninius de codice
fra ,ad fmem prsesentisn. 6, simili prorsuserrore inilium
capituli9 ejusdemepistolsecoelestini, proverbisAfrieano- > Alias,Edanensem.
ruraautistjtumacceperunt.
1777 VARIA SCRIPTA AD HI3T0KIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1778
Fausti cujusdam natione Galli (a), Reginse civitatis sed sequentes. Quod si ita non esset, nunquam doctor
episcopi,qui de diversis rebus et frequentius de gra- ille Genlium acquievisset nuntiare fidelibus, Omnia
tia Deidiserte visus est dispulare, in scandalum mo- quod bonum esl tenele (Thess. v, 21), elc.
veretuf; aliis, ut se habent liumana sludia, in con- Srobale, [on improvide veneranda patrum sapienlia fideli po-
trarium renitenlibus; me crediderunt de hoc ambiguo testale quaeessent calbolica dogmaia definiii; cerla
cnnsulendum.Dixiquidemea, quse a tractatoribus pro librorum etiam veterura in auctorilaleni rccipienda,
captu proprii ingenii dispulanlur, non ut canonica sancio Spirilu instruenie prsefigens; ne opinioni suse
recipi, aut ad synodalium vicem pro lege servari: lector indulgens, non quod sedificationiecclcsiasticae
sed habere nos certa, scilicetquae veteri lege vel conveniret, sed quod voluptas sua concepisset, asse-
nova conscripla, et generalibus sunt patrum decreia rerel. Quid ergo calumniantibus opus erat extra con-
judiciis ad fundamentura fidei ac religionis inlegram sliluios Ecclesise terminos porrigere quaistipnes, et
firmitalem: haecautem quseaiilisliies diversiconscri- de his quse habentur dicla, quasidicla non sinl, mo-
pserunt, pro qualitate sui sine praejudiciofidei solere" vere certamina; cuni Christianafides canouicis Libris,
censeri. Sed cum haec, quanlum in eorum frequenli etsynodalibus prseceptis, et palrum regularibus con-
posiulatione persensimus, magis eis excusatio vide- siitutis, stabili et inconcussotermino limitetur? De
retur: vel pro eorum prece, vel pro obsequii occa- arbitrio tamen libero et gratia Dei, quid Romana,
sione reddendi aposiolalui vesiro, per Juslinum dia- hoc est calholica, sequatur el asseveret Ecclesia, li-
conum meum prsesumpsiapices parvilatis meaein- cel iu variis libris beati Augustini, el maxime ad Ili-
gerere, quibus principaliler oralionnm veslrarum larium ct Prosperum , possil cognosci (a); tamen in
munimen exposcens, quseso ut consulentes quid de scriniis ccclesiasticis expressa capitula conlinentur,
prsefaii aucloris dictis videatur, auctoritale aposlo- quaesi libi desuht, et necessaria creditis, destinabi-
licse responsionis agnoscanl: maxime quod filii quo- nrus. Quanquam qui diligenter Aposloli dicta consi-
que magislri mililumVitalianuset Juslinianus praeci- derat, quid scqui debeat, evidenter cognoscat. Data
puesuper hac rerescripto Beatiiudinisvestrsesimiliter idibus augusti (b).
informaridesiderant, elc. Acccpla decimo quinto ka- EX JOANNISMAXENTH
lendas augusti, Rustico, viro clarissimo, consule (b).
EPISTOLA HORMISDJE(c) PAP^E CONTRA SUPERIOREM F.PISTOLAM SCRIPTIONE.
ADPOSSESSOREM. 1. ferlur ab inimicis nbiqueepi-
1. Sicutrationi congruit, ut consulant arnbigentes , slola,Quoniamqusedam
qiiasi a Roraano episcopo desiinala, in qua
ita par est respondere consultos; quia ipse impellit nnilta inaniter contra Scyiharum raonachos digesta
in errorem, qui non instruit ignorantem, etc. necessario consideravi ipsins cpislolsc
2. Ubi non variae tenlationis aculei? Quales per reperiuntur;
dictis respondere, eosdemque monachos omni hujus-
liunc fere jugem annum quorumdam Scytharum, qui niodi culpa liberos approbare, clc. Non est facilecre-
monachos praese ferebanl, specie, non veriiale, pro- dendum hanc ejus esse episiolam, cujus feriur noniinc
fessione, non opere, subtili tectas calliditate versu- tilulaia, prseserlim cum in ea nihil, ut diximus, ralio-
tias, et sub religionis obtentu famulantiaodiis suis nis aul consequenlisereperiaiur, sed lota criminatio-
venena pertulimus ; studenles eos ab inlerno vulnere nibus obtreciationibusquevanis, qucesolentcx rancore
medicabilispalientiaemoderamine sanare, beali Pauli adversantis procedere animi, videatur refcrla , clc.
monita non lacentes : Noli verbisconlendere;ad nihil 2. An forte non est calholicum , Chrisuim Filiura
enimulile est, nisi ad subversionemaudientium (IITmi. Dci vivi unum confileri cx sancta ct individuaTrini-
n, 14), elc. Hsecideo Dilectionivestrae indicanda sub late? Pro hac eienim sola sententia Scylhariira mo-
occasionc credidimus, nesi illuc fuerintforte dilati, nachos conslat ad Ronianumfuisse profcctoscpisco-
ignoranles queniadmodumse in urbe Romanatracta- pum,sicut omnibus pene, non soluni in hac rcgia
verint, sub aliqua verborum simulalione dcciperent. urbe (c), veium eliam in univcrsa lialia calholicis
3. Hi vero, quos vos de Fausti cujusdam Galli an- nolum est. Nam ct ipsi hserclici, ul supcrius dicium
listilis dictis consuluisse , litlcris indicastis , id sibi est, ad hoc ubique hanc ipsam, cui rcspondciniis,cpi-
responsum habeant : neque illum recipi (d); neque stolam proferuni, quatcnus cl saepe diclis iiionachis
quemquam quos in auctoritate palrum non recipit invidiam conciient, el omnes quasi cx auctorilaie
examen catholicaefidei, aut ecclesiaslicaedisciplinse ejusdem Romani episcopi prohibeanlur Clirislum Fi-
ambiguitatem posse gignere, aut religiosis praejudi- lium Dei unnm confileri ex Trinilale, eic. Sed ahsit ut
cium comparare. Fixa sunt a palribus quse fideles ex qualibet parte calholictc profcssioni RonianusEpi-
sectari debeant insliluta : sive inlerpretatio, sive scopus contradicat. Nunquam cteriim Scylharum rao-
prsedicalio, seu verbum populi sedilicalioni composi- nachos, quos non simplici sermone, scd ciiain scri-
tum , si cum fide recta et doctrina sana concordat, plis, Cbrisium Filium Dei unum cx Trinitatc novc-
admiltitur; si discoi-dat, abolelur. Unum est funda- rat confilcri, pcr qualuordecim penc nienscs, quam-
mentum, exlra quod qusclibet fabrica si consurgit, diu cos ibi deiinuit, sibi comraunicarc permisissct,
inliraia est : super illud quisquis sedificat, sive vilia, si, ut haereticivolunt, hanc prsedicaiionemcatholicse
sive preliosa, consideret. Errat auiem a via, qui ab fidei contrariam judicarel, etc. Unde quis facile cre-
eo quod patrum electio monslravil exorbilat. Nec la- dcre audeat, hanc a memoratoviro, ut sscpediximus,
iiieii improbalur diligenlia per mulla discurrens, sed direclam epistolam? nisi forte, quod de lanlo antislile
animus a verilate declinans. Saepede his necessaria credere importunum esl, a memorato Dioscoropostca
providelur, de quibus ipsi semuli convincantur, in- depravatus conlra suam ipsius sentcnliam lisec scri-
strucllo. Nec vitio dari polesl, nosse quod fugias : at- psisse credendus est, etc.
que ideo, non legentes incengrua in culpam veniunt, 5. Mulla et non necessaria de'libris Fausti cujus-
dam Galli episcopi in consequentibus lequilur, etc.
(a) FalliturPossessor:nani Faustusse nalione Britan- Verumtairien quia ecs librps, quos B. Augustinusepi-
num prodilmultislocis.;
(b) Diedecimooclavojulii, anno Christi520. scopus ad Hilarium scripsit et Prosperum in finc hu-
(c) Interilhus epislolasordine70. jus epislolseRonianam lesiatur suscipere Ecclcsiam,
(d) RespicitadGelasiipapseDecretum
«
in Romanasynodo et quid de gralia Deiet Iibero humano arbitrio eadcm
anno4S4confeclum,quo ipsa opusculaFaustiRhegiensis teneat el servet Ecclesia, ex ipsis libris abunde posse
«Galliarum apocrypha » censentur,subhocsimulcumhse- sciri asserit; omittentes ea quaesuperflue et prolixe
reticorumhbristitulocomprehensa: « CseteraquaBab hse-
« reticissive schismalicisconscriptavel praedicatasunt,
«nullatenusretsipitcatholicaetapostolicaRomanaEcclesia, (a) PrseclaradoclrinseAugustiniconfirmatio,nec ohscura
« e quibuspauca...credimus esse subdenda.»De quibus ipsitis Fausti,qui ali illa m suis libris discessit,conde-
etiamin Decretifine pronuritialur: «Nonsolumrepudiata, mnatio,
« verumeliam...sul) auatuematisindissolubilivinculoin (()) Dicdecimolerlio augusli,anno520. *
« seternuniconfilemui' essedamnala.>) (c) coiistanliiiopolitana.
 1779 APPENDICIS PARS SECUNDA. 1780
in ipsa digesta probanlur epistola, conveniens credidi moribus suis chrisliansevitce iion tenel institutum.
aliqua, lam de Fausti quam de ante diclis libris ejus- Hoc quippe-agitin homine gratia divinilus dala, ut
dem sancli Augusiini, cerla capitula decerpere, et animus dono fidei charilatisque pereepto, et sermo-
huie npstro opusculo inserere, ut ciim in brevi collala nem bonuin proferat, e.tsludip bonseoperaiionis insi-
ad invicem, contraria sibi reperta fuerini, evidenter stat. Quod fidelibus
clareat libros Fausti esse hserelicos: sicque confun- et p.oppscitApostolus, divinjtus dari beatus et ostendit,
dicens : Ipse autem Dominus
danltir omnes, qui eos hactenns defeiidunt calholi- nosler Jesus Christus.et Deusel Pater noster, dilexil
cos; quorum princeps et auctor est Possessor Africa- nOs,el dedit consoUliompimiernam,el spemqui bonamin
nus episcopus, etc. gratia, exhorielur,corda~veslra,.el confmnel in omni
EPISCOPORUMAFRICANORUM opere bono elsermone{\X.TJiess..\\,\$cl\()).
1NSARDINIA EXSULCM ADJOANNEM, ET VENERICM, ET CAPUT IIK — 3. A Deo itaque nobis est omnis
ALIOS , EPISTOJ.A SYNODICA (d) DEGRATIA DElETHU- gratia boni. sermonis et.operis, a quo nobis eiiam
MANO ARB1TRI0. ipsius cogitationisbonae nianifeslum cst sufficieniiam
iribui : iit discat lioiiio nbnin.se, sed in Dominoglo-
D.ci gralia plurjmum amplectendis sanclis fralribus, riari. Diyjnscquippe .graiise bpnam ho-
JOANMI presbytero et arcbiiiiandritse (b), et VENE- minis beatus assigiiabat:Aposlolus,cogitationem quando dicebat,
RIOdiaep.no, et fidelibus viris, quorum in vestra Fiduciam autein tqlem habemusper Clmslumad
FORTDNA- non quod suficienles siiiius cogitare Deum,
epislpla subscriptio contineiur, DATIANDS, a nobis
TUS, BOETHUS, VlCTOR,SCHOLASTICUS, ORONTIUS , qitasi ex nobis, sed sufficknlianostraex aliquid
Deoesl (II Co-
VINDICIANUS, VICTOR, JANDARIUS, VICTORIANUS, PHO- rinlh. m, 4, 5).
. TINCS,QUODVULTDEUS, famuli Chrisii, in Domino CAPUT IV. —-4. Proinde, etsi quidam gratiam
saliiteni. iiecdum habenles, non se intelligunt non habere : illi
CAPUT PRIMIJM.—1. Quantum membra ectiesia- lamen qui gratiam diyinitus acceperunt, eo magis de-
slici corporis per Christi gratiam in unitale fidei com- bent iu ipsitis gratise asserlione firmari, quo eam vi-
pages reijnet cliarilalis, lantuni; necesse esl ut pro dent non omnibus tribui. Necesse est autem, nt ab
invicem sollicita sitil membra, ut repulso cujuslibet eis quibus non tribuilur, ignorelur; el ab eis agnosca-
pravi dogmaiis niorbo, non solum servandse, verum lur, quibus dkina largiiale donatur. Testatur enim
eiiam reparandte sanitati jugis atque ihdefessa tani Aposiolus, dona Spiritus sancti ejusdem Spiritus san-
sernioiiis qiiam orationis impendatur insUintia. Sic cti acceptione cognosci.-Ideoait : Nos autemnon spi-
enihi fit, ul dum sollicitudofraieriise puritatis invigi- rilum liujiis mundi accepimus, sed spirilum qui ex Deo
lat, ipse Spiritus sanctus, per quem-cliarilas Dei dif- est, ul sciamusqum a Deo donalasunl nobis: qumet lo-
fusa est in-cordibus nostris, diligeniibus Deum el in quimur, non in doclishumanmsapientimverbis, sed in
Dep. proximum, omnia cooperetur in bonum. Quia si- doclrinaspirilus,spirilualibus spiritualia compqranles.
cut ipsara;dileciionerii dono graliae spiriltialis accipi- ; Aimnalisaulcmliomononpercipit ea quce•sunt Spirilus
mus; ita dum pro fralr.ibussollicili sumus, non soluin Dei; stultitia eslenim illi, el non polestinleltigere,quia
divinani inesse nobisgraliam demohslfamus*, verum spirituali.ter dijudicalur : spirilualis autem judicat
etiam, quaiilo magis a nobis purilas cliaritatis impen- omnia, el ipse a neminejtidkatur ( 1 Cor. n , 12-15 ).
ditur, tanlo magis gratia nobis divinse retribulionis Per sanctum ergo Spiritum gratiam accipimus, quo
augelur. Spirilu acceplo fit.iu nobis, ut quod accepimus nove-
CAPUT II. — 2. Accepimus itaque vestrse Chari- riiiius,
lalis epislolam, quse nostrum ex parie relevavit, ex CAPUT V. — 5. Proinde scienda esl, dilectissimi
parle veroincesliiicavilexsiliuiii (c). Gaudemus enini, fralres, et recto tenore verae fidei profitenda, tam
quia rectam teneiis de gratia Dci sentcnliam, cujiis liumani arbitrii
2
iiiunere illuminatur, ct juvaminc gubemalur libe- indeficiens egena paupertas, quam divinaegratise
rum liumansemenlis arbitrium. Sed quadam sumus largitas. Quid enim liabes, ait Aposlolus,
non accepisti? Si aulem accepisli,quid gloriaris ,
nebula moeroris affecii, quia signilicastis cpiosdam quod non acceperis
fraires in qui^stione de gratia Dei et htimanoarbitrio quasi iest in bomine (Id. iv, 7) ? Anie largitatem quippe
non recium lenere fidei catholicae iramitem, sed ad- gratise quideiii liberum arbitiium, sed
non bonum, qtiia non illuminalum. Proinde, nisigra-
versus Dei gratiam elevare velle huinani arbitrii li- tia detur, bonum arbitrium non habeiur. Sic
berlalem. Ubi- prirauin , dilectissimi liatres, debetis liamque est ipsum ipsum liberum honiinis arbilrium absque
agnoscere, imo vos non ambigimusagnovisse, ad hoc dono sicut est Oculus sine lumine. Nam et
divinitus isla pcrnviili, hinc divinse graliic viitus oculusgralise,
ul ad videndnmfactus est: sed nisi lunien acce-
documento possil iudicii-manifcsiiorisinleHigi.Quan- non videbit. llla autem esl lux vera, qumiltumi-
nisi de- peril,
doquidem ipsa graliannllateiins agnoscitur, nat omnem hominemvenienteminhxtncmundum(Joan.
lur : qusequamdiu non est in liomiiie, lanidiuneccsse i,
esl ul e'i aut sermone rcpi.ignetaul opere. Nam ser- 9) : illuminat aulem hominem, se ipsam dando.per
liione repugnat, graiiae Dei, qui sensum gerii lidei gratiam. Sicutergo corporis ocultis seinper indigellu-
clirisiiansccpntrarium : repugnat aulem opere, qui in men accipere, ut ipsuni lnmen possitaspicere:sicet
libero arbilrio homiriisnulla potesigralisestiffragarico-
gnitio.nisideturipsiusgratiaespirilualisinfusio.Proinde
1 m Mssv,divinmtectionisinessenobisgratiam. ut de iis qusevestris lilleris indidistis, quid habeal ca-
s Alias,litmine. tholici dogmatis veritas intimemus, singula breyiler
(«.)scripta aniioChristi523. definire ctiravimus, sequentes donum ejusdem gra-
(b)Joaunesarchimandritaidemesl,utputanl,cumJraxen- lise, quod sancloruni patrum cordibus et linguisipsa
lio abiiate,cujussunt.opusculasuprain Excerptisexbibita, de se dicciidiim dignala est infundere.
col.1778. CAPUT VI. —r,6..:Dixislis, ilaque, quod vobis di-
(c) In exsilio recegerunt epistolamJoanniset venerii: ccntibus quod Esau el Jacob, necdum natis, Jacob
iis
hancvero vesponsioiierii nonnisi post finitumexsiliuin gratuiiam eiigitur; Esau auieni
reddiderunt.Kaffi;cap.18, laudanttres libros de vefilate per mjscricprdiam
L"°«destmationis et gratiss,quosFulgentiiis,utin ipsiusvi- opiginaii pcccato. detenlus,: justo judicio Dei esl odio
a, cap. 29,legitur,:((jamreversusde exsjlioconfecit.»Ab habii.-us(Itom, ix, 11-13) illi e coiilrario dicunl, in
exsilioeos Hildericus,'rrasamundoregi, qui die vigesimo Esau figuramesse.populi Judseoruiii, ex futuris malis
octavomaii, anno Cbristi.525 obiil,su.ccessurus,. curavit operibus coiidejnnandi; in Jacob vero figurarn.esse
Etatiirirevocandbs: « Hic enim,» ut Turonensisscribit, popu.li'Geulium,ex fn.turis pperibiis. bojiis salvandi.
«sacrame.ntoa decessore suoTrasamundobbstricliis, ne Iisec duo, qusesinguli propoiiilis, bonum est ul catliQr.
«Catholicisin regn.o.suoaut ecclesiasaperiret,aut privile- lica coiiseiisione jungatis : sic enim et ab iilis Dei
« gia resliluercl; priusquamregnarct, ne sacramentiier-
« minos iirajterirct, prsecopilet sacerdotescatholicosab gratia competciiler agrioseitur, et a vobis propheti-
* exsilioredire, et ecclesiasaperiri.» cum mysieritim non negatur. hi illis namqiie duobus
 1781 VARIA SCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1782
fratribus digne accipitur duorum significalio populo-- CAPUT IX. — 9. De gralia vero non dignesemit,
rum : prsesertim cum ipsi RebeccseDominuuiconsu quisquis eam pulat omnibus homiriibus dari : cum
lenti duo prscniuiiieniur populi, ab ejus utero sepa- non solum non omniumsit fides (H Thess. m, 2), sed
randi (Gen. xxv, 22«t23). Verumtamen agnoscenda adhuc nonnullse genles inveniantur, ad quas fidei
est in illa discretione, et gratuita bonitas, el justa prsedicalio non pervenit. Bealus autem Apostolus
severitas. Nam quia omnedalum optimum, et omne dicit, Quomodoinvocabunlin quem non crediderunl?
donum perfectum desursum esl, descendensa Pqlre aul quomodocredentci, quem non audierunt? quomodo
liiminutn(Jacobi i, 17) : el gratia discernuntur, qui- aulemaudienl sine prmdkante(Rom. x, 14) ? Non iia-
cunique salvanlur : profecto non sunt elecla neque que gratia onmibus datur. :' quaiidoquidem ipsius
dilecla in Jacob humana opera, sed dona divina. gralia; parlicipes esse non possunt,. qui fideles non
Rursus quia iniquitas nostrajusliliam Dei contmendat smit; nec possunt crederc, ad quos inveiiuur ipse1
(Rom. 111,5); procul dubioInin Esau humanse iniqui- fidei auditus minime pervenisse. Ipsa vero gratia
taiis'est damnata nequitia. eo quippe gratuilum in quibuscumquedalur, non sequaliier datur, sed.secun-
Jacob Deusostendit beneficium misericordircsuse, in dum nicnsuram donationisChrisii (Ephes. iv, 7), pt
quo eum graiia gralis dignatus esi adoptare : nec unicuique sicut Deus divisit mensuraiii fidei (Rom.
eum pro meriiis futurse cnjusquam bonseoperationis xii, 3):qui non hominum personas accipit, sed
elegit, cui se ipsum, et fidem, et bona operaAbrahse donatu- oniiiia operalur unus atque idem Spiritus, dividens
rum esse prsescivil. Inde est quod seniini , propria singulisprout vult (I Cor. xn, 11).
cujus in Jacob figura pr&cessit, beatus Apostolus CAPUT X. — 10. Qupd autem vos dicilis solaDei
dicit, Cratia salvi facti estis per fidem. Ut oslenderet misericordia salvari hominem ; illi aulem dicunt, nisi
fidem non aliquibus bonis meritis dari, sed ipsius quis propria voluntate concurrerii, et elaboraverit,
fidei dono omne bonum.meriliira inchoari, ipsamque salvus esse non poterit: digne utrumque tenetur, si
donum Dei esse, seculus adjunxit, Et hoc non ex vo- rectus ordo servelur divinsemisericordiaeet volunla-
bis, sed donumDeiesl. Ac ne quisquam sibi quorum- lis huinanse, ut illa prseveniat, haec sequatur; sola
libel bonorum operum andeal meritum vindicare, et Dei misericordia initiimi salutis conferal, cui deinde
pro quibuscumque operibus fidem se seslimet acce- volunlas hominis cooperatrix suaesalutis existat: ut
pisse, subjecit, Non ex operibus, ne quisglorietur. Ut misericordia Dei praeveniens,voluntatis humanaedi;
auteni osienderet non solum fidem, sed etiam bona rigal cursum ; et humana voluntas obediens, eadeni
opera divinilus tribui, coniinuo subdidil, Ipsius enim misericordia subsequeme, secnndum inlentionem
facturasumus,creati in ChristoJesu,abin operibus bonis: currat ad braviuni (Id. IX, 24). Ae per hoc liumana
quae non solum a Deo doiiala, sed ipso ctiam pra> Vpluntas, in eo quod currit ulililer et laborat, ex
parala leslatur dicens, qum prmparavit Deus, ut in Dei misericordia sibi esse doiiuni cursus a.c laboris
illis ambulcmus(Ephes. n, 8-10). Gratia itaque Jacob agnoscat, nec sjt ingrata misericordiae, per quani'
salvus faclus est per fidem, gratia coiiseculus estbo- salutis accipit initium, ut per ipsam perveniat ad ple-
nortim operum facullatem. num senipileiiise salutis effeclum : quia tunc erit
CAPUTVU.—7.Quocirca,quiacerlumest Esaufuisse boria, si Dei prseveniaturdono ; et tuhc pcrmanebit
vas irae, Jacob aulcm vas misericordke; cerlissinie bona, si cjus non destituatur auxilio. Errat autem ,
tenendum est quod et ille ut damnaretur, iramjusle quisquis pulat sic a Deotribui graliam, velut si quis
meruit; Non eniminjuslus Deus, qui iram inferl : et accepio idoneo pignore pecuniam det : cum Dominus
iste ut salvarelur, gratis donum misericordiaeprseve^ ulique el pignus Spiritus sancti (II Cor. v, S)ipse
nientis accepit. Jacob ilaque jusiificatus gratis per quibus vult conferat, et pecuniam suam nummulariis
gratiam Dei, factus est vas misericordiae per iodebi- expendendani, sicut ipse loquitur in Evangelio, ser-
tam graliam, et per ipsam misericorditer est prsepa- vorum suoruin curse oflicioque distribuat (Mailh.
ratus ad gloriam : Esau vero per iram jusiam juste xxv, 27).
esl praeparatus ad pcenam : lniquitas auleni nqsim OAPUT XI. —11. Illa vero Apostoli sententia,
juslitiam Dei commendat (Rom. ni, 5). Deus ergo.in vult miserelur, et quem vult
in Esau vero qua dicilur, Ergo cujtts
Jacob misericordiamgraluitae bonilalis, obditrat, melius qiiidem ex persona confirmanlis acci-
osiendit.
judicium justae severitalis die secunduni Qui sacramento
circumcisionis octavo tenorem pitur : quam si quis uon vult cx-persona confirmantis
quidem accipere, illud sine contentione aliendat, quod stib-
divinse conslilulionis acceplo (Gen. xvn, 12), realu dicitur, Annon habel polestatemfigulusluii,
sed cordis sequenter
peccati originalis caruit: per nequiliam ex eadem massa facerectlind quidem vas in hoiwrem,
m hominis lerreni vetuslate permansit; illius ibi ju- aliud vero in conlumdiam(Rom. ix. 18, 21)? Et cuiil
dicio derelictus, qui gralis salvat, justequecondemnat. in. ulroque vase faciendo figuli cognoverit potesla-
ln cujus persona significati sunt, non illi tantum qui lem, in vase bonoris indebitain graiiam Dei miseran-
fidemnegant: sed et illi qui usque in finein vilsesuae lis inlelligat, el in vase contumelisedcbitum judicium
intra Ecclesiainposiii, in malis operibus perseveranl; Dei obdnranlis, id esl, deserentis agnoscat. Deus
de quibus Apostolusait, Quoniamqui taiia agunt, re- atitem obdurare dicitur, non quia ad iniquitatem
gnum Dei non consequcntur(Galal. v, 21). Nam sicut compellit, sed cuin ab iniquitate non eripil : quod,
ille circumcisus peri.il, quia dilexil tenebras niagis quia justus est, jusie facit, Deo ergo miseranle,,
quam luccm (Joan. in, 19) : sic omnis qui non depo- sine suis merilis homo salvaiur : obdurante autem ,
secundum
suerit velerera hominem, qui corrumpitur recipit quod meretur. Deus quippe dono boni-
desideria erroris (Ephes. iv, 22), condemnabilur in juste tntis salvat, judicio severilatis obdural.
usus est
judicio; quia non condigne veteremBaptismatis sa-
honiinem CAPUT XII. —12. Illud etiam quod vos dicitis ,
cramento. Atleumdem quippe per- Deus est enim-quioperulicrinvobiselvelle et operari,
tinent non solum illi, qui ignorant Deum;. sed eii.uii bona votuntale; illi aulem dicunt, Sivoluerilis et
illi de quibus dicit se nosse pro
Apostolus, Confitenlur audicrilis me, bona letrm comedelis(Isai. i, 19) : si
autem
Deum, factis — negani(Tit. i, 16). sicul oporlet, animus in.fide IranquiHusi
vero indubiiantcr uirumque,
CAPUT VIII. 8. De parvulis accepcril, nulla de gratia Dei et huraano, arbjlrio |
tenenda caiholicae regula veritalis : Quia parvulus remanebii. Jubet emm Deus hoinini, ut veliit;
Dei bonitate salvalur : quieslio
qui sed Deus in hoiiiine operalur et velle: jubet, ut
qui bapiizalur, gratuita ori-
vero sine Baptismate niorilur, propler peccalum facial, sed operatur et facere. Ideo utrumque jungit
ginale damnaiur. Nec dicendus est Dei benefi-
aliquo beatus Aposlolus, dicens:: Cum limore el tremoresq-
ciofutur;e impielali praereplus, qui absque juslifica- tutcm veslramoperamini; Deus est enim qui operatur
lionis gratia mortuus est, impiorum consortio depu- in vobisel velleet perfwere,pro bona voluntate(Pliilipp.
talus : a qua impielale sive parviilus, sive nwjoris ii,I2 eM3).Uleigocuiiilimoreet treniore suaroquisr|ue
setaiis, solo quisque remedio eripilur, si Cbrisli san- operclur saliiltmi,opus cstvolentis hominis : sed hoc
guine redimatur.
1785 APPENDICISPARS SECUNDA. 1784
ipsumDominus opcraliirinsuis. Acperhoc, quoiiiam fuit in primo homine sanum ante peccatum, nunc in
liabet hoiiioliberum arbiirium, auditprsecepta, qusnfa- filiis Dei, propria quidem infirmitate conculitur, sed
ciat :sedadiiiiplendapr.Tccpta liberumarbitrium ido- majore divini muneris gratia sublevatur.
neum nullateniiseff!citur,nisidivinitusadjuvetur. lta fit CAPUT XVI. — 16. Quseslionemvero animarum
titseoperaridebcre homocognoscat, dum pracceptum aut lacitam debemus reliuquere, aul sine contentione
accipit : etDeo se scial semper emne bonum debere, traclare : quia sive ex propagine veniant, sive novse
quod vu!t ac facit, quem teslc Apestolo cognoscit singulis corporibus liant; quod sanctarum Scriptura-
Operari in liomine et vclle et perficere, pro hona vo- rum auctoritas non manifeste pronuniiat, cum cau-
iunlate ; qtii suis fidelibus hanc dignatus est gratiam tela debel inquiri; maximequod sine fideidetrimento
proniiltcre per Prophetam dicens, Spiritum meum potesta fidelibtis ignorari. Illud prsecipue observan-
dabo in vobis, et faciam ut in juslificationibits meis diim est el teiieiidiim,nascentium parvulorum animas
ambulelis,et judicia mea observeliset faciatis (Exech. nexupeccali originalis obstrictas; omnibnsque neces-
xxxvi, 27). CumergoDeus in homine opcraricceperit sarium esse sancli Baplismalis sacramenlum , quo
velle, lunc homo ad Deum converliliir, el eodem in disrumpitur peccati originalis vinculum, el amissa in
se operante, unde ipsi placeat, operatur. De Deoenim primo homine, per secundum hominem recipitur
dicil Apostolus, Aptet vos in omni bono l, ut facialis adoplio filiorum.
volunlalemejits, faciens in vobisquod placeat coramse CAPUT XVII. — 17. Vos itaque, dileclissimifra-
(Hebf. xni, 21). Ad vilam quoque in lantum potest tres, per gratiam Dei estole stabiles el immobiles;
homo nianum porrigere, in qtiantum habuerit Domi- ac tenenles veram firiem, exbibete fralribus aliter
num proteclionem suam super maiium dexieram suam sentientibus cbaritatem ; nec de aliquo desperelis ;
(Psal. cxx, 5). — quia qui hodie veritalem in allquo non agnoscit, po-
CAPUT XIII. 13. Nimis autem absurdum est, lest cras Deo revelante eognoseere. Deo eiiim subest,
illos putare vasa misericordise, qui vel saeculareiii cum volei, posse (Sap. xu, 18). Oremus ergo pro
habenl, vel ecclesiaslicam digniiaiem ; vasa vero eis , ul Deus operelur in eis. Exhibeamus eis bonam
conliiinelise,clericos acmonachos et laicos sesiimare: voluntateni, dc qua nos possumushaberc mercedem :
cuin uiique Aposlolus vasa misericordise illa dicat, scientes quoniain-in conspectu Dei quisquis de nu-
quaepneparavit Deus in gloriam (Rom. ix, 23), non mero pnvdesiinalorum fuerit, non peribit; et inomni-
prsesenlemuliqtie , sed futuram; quibus dicil, Cum bus voluntas omnipoientis implehitur, ut pergiatiam
Christus apparucrit, vita veslra, tunc et vos apparebilis salvi liant, et ngnitiouem veritatis Deo illuniinaiite
cum ipso in gloria. Ideo paulo superius eis ail, Qum percipiant. Prae onniibus studium gerite libros sancli
siirsum sunt sapite, non qumsuper terram (Coloss.m, Auguslini, qnos ad Prpsperum et Hilarium scripsil,
4, 2). Vasa quippe misericordiaesunt qtiibus dicilur, memoratis fratribus legendos ingerere. Quorum men-
Venile, benedkli Patris mei, percipite regnum : vasa tionem beatse memorise Hormisda Sedis aposlolicse
vero contumelisesunt, quibus diciiur, lte, maledkti, gloriosus antistes in epistola, quam consulenli se
in ignem mternum,qui prceparalusest diabolo et angelis sancto fralri consacerdolique nostro Possessori re-
ejus (Matth. xxv , 34, 41). Vasa ilaque misericordise scripsil, cum magno prseconiocatholicselaudis inse-
non ecclesiasiica, vel saicularis dignilas, sed in Ec- ruit. Cujus ba'c verba sunl : < De arbitrio tamen
clesia spirilualis charitas facil. Quapropter in qua- libero, et gralia Dei, quid Romana, hocest, eallioiica
cumque professione lenuerit honio (idem, quae per sequatur et servet Ecclesia, licet in variis libris beaii
charitalem operalur (Galat. v, 6), eril vas in honorem Augustini, et niaxime ad Prosperum et Hilarium
sanclificalum, et ulile Domino, ad omne opus bonmn abunde possil agnosci, lamen et in scriniis ecclesia-
paraium (II Tim.— u, 21). sticis expressa capitula conlineniur. i
CAPUT XIV. 14. Conlra prrrdestinalionem vero CAPUT XVIII. — 18. Ha:c ilaque, dileclissimi
sanciorum magnsepervicaciseest aliquem vel parare fralres, interroganlibus vobis breviter communi vo-
vel habere conflictum ; cum aposiolicicprsedicationi luimus respondere rescriplo. Cselerumuiuis ex no-
nullus audeat relragari, qua non solum dicitur de bis (o), in quanluni Dominusservis suis recli graliam
Deo , Quosaulem prmscivitel prmdcstinavilconformes dignutur donarc sermonis, illis omnibtis, quaemenio-
fieri imaginisFilii ejus (Rom. viu, 29); ct alio loco, raios fratres adversus gratiam et praedestinalionem
Prcedeslinavilnos in'adoplionem filiorum per Jesum intimastis vel senlire, vel dicere, tribus libris vestro
Christumin ipsum (Ephes. i, 5) : verum eliam ipsum nomine dedicatis, sufficienti disputalione respondit:
caput noslrum, ipsum primogenitum in multis fratri- quique'
adversus duos libros Fausti Galli (b) scptera
bus^flom. vin, 29) beatus Paulus prsedestinatum bros edhlit; quos ciini recensueritis, agnoscelis
confidenter prsedicat dicens, Qitifactus esl ei ex se- prolinus qiieinadmodtim meniorati Fausti commenla
mine David secundum carnem, qui prwdestinatusest verilaii conlraria, catholicsc fidei penilus inimica,
FiliusDei in virlute, secundum Spiritum sanclificatio- discussio prodidit, raiio manifesta convicit, auclori-
nis (Id.i, "bei4). Quisquisergo prsedesliiialumChri- tas divina compressil, cl pisecedeiitimiiPalrum con-
stum et sanctos ejus negat, aposlolicani fidem per- sona prorsus allestatio confutayit. Speramus aulem
versus oppugnat. Omnesaulem praedestiiiatiipsisunt, in Domino, qiioiiiam gralhe suse ita subsidium lar-
quos vull salvbsfieri, el ad agnitionemverilatis venire gietur, ut et bcne sentienlibus tribual augnientuni ',
(I Tim. n, 4) : qui propterea omnesdicuntur, quia in et aliler quam oportet credenlibus donet verilalis
utroque sexu ex omni hominum genere, gradu,
selale, et conditione salvantur. Semper quippe volun-
tas Dei omnipolentis impletur : quia potestas ejus 1 QuidamMss.,sanclmscienlimtribuat aiigmenlmn.
nullatenusvincilur. Ipseest enim qui omnia quaecum- (a) Fulgenliusvidelicet episcopusUuspensis, qui opus
que voluit fecit in ccelo et in terra, in mari el in illud, « de Veritate praedestinationis et graliffiDeis prae-
omnibus abyssis (Psal. cxxxiv, 6) : et cujus volun- notaluma verbisistis incboavit: «Deograliasago, sancti
tati.nemo resislit (Rom, ix, 19). Verum naraqne est, «fratres, Joannes presbyter, et veneri diacone, cujus
quod de se teslalus est Filius, quia quos vull vivifiaat «« ope lales estis, ut progratia quasalvamur, magno s;.i-
rilu ac fervoreeertelis. »
(Jaan. v, 21) : quia in vivificandis nullum iiiitium (b) Hsecadversus FaustumlucubratioFttlgentiimagno-
liumahaevoluntatis exspeclat; sed ipsam voluntaicm pere laudaturab auctorevitae ipsius, cap. 28, qui euni
bona faciendo vivificat. Hoc in majoribus : parvulos plus laborassedicil, ut exponeret, quamut couvinceret.
in
autem, quibus necdum potest bona voluntas fieri, « Quiadubios,» inquit, « sermones ejus exponere, ho?
solius gratise facit operatione salvari. «erat delirantisargumenlaconvincere.» Additqueconti-
CAPUT XV. — 15. Liberum vero arbitrium, quod nenter : « siagnusplane hujusoperislabor mereedemde-
« bitarn citosuscepit: mox enimut est dictatioipsius fi-
« nita, prolinus est lorigissimsecaplivitatiscatena dis-
1 AliquolMss.,in' omniopere bono,jrixla grsecum. « rttpta.»
1785 "VARIASCRIPTA AD HISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1786
agnoscendse subsidium '. lpse enim facit gralise suse Quod Deus, ut a peccatopurgemur, volunlatemnoslram
parlicipes, quos pr;edesiinavit ad vilam ; ut in 0111111- non exspeclet,sed prmparet.
btis bonis suis humansc arbilrium voluntalis gralisc IV. Si qnis, ul a peccaio purgemur, voluntatera
Dei subjicianl,' el ab ipso sibi cognoscanl dcscendere noslram Deuni exspectare contendit, non aulem ut
omne datuni optimum, et onine donum perfectum etiam purgari velimus, persancli Spiritus infusionem
(Jacobi i, 17) : sciaiit etiam ab ipso exspectandum et opcraiionem in nobis fieri confiletur ; resistit
semper auxilium,qui praedcstinalis suis el graliam ipsi Spirilui sancto, per Salomoiiem dicenli, Prmpa-
el perseveranliam donat; nlgraliam pro gratia (Joan. ratitr volunlasa Domino( Prov. vin, 3S, sec. LXX );
i, 16) donum vitas perennis accipiant. • et Aposiolo salubriter prsedicanti, Deus esl qui opera-
CONCILIUMARAUSICANUMII. lur in vobiset velle et perficere, pro bona voluntale
( Pliitipp. n, 13).
i)EGRATIA ET LIDERO A RBITRIO a. Quod inilium fideinon ex nobis, sed ex gratia Dei
In dedkalione basilicma Liberio palrkio constructm sil («). , ]
celebralum quinlo nonas julias, DecioJttniore, viro V. Si quis sicutaiigmentiim, ila eiiam inilinm fidei,
clarissimo,consulc; id est, cinnoChrisli S29, Felicis ipsumque credulitatis affeclum, quo in eum credi-
1 V papm anno lerlio. mus qui justificat iinpium, et ad regenerationem sa-
PR/EFATIO. — Cumad dedicalionem basilicse,quam cri Baptisinatis pervenimus, non per graliaj donum,
illustrissimus praefcctusct patricius lilius nosier Li- id esl, per inspirationem Spiritus sancli corrigentera
berius in Arausicaeivilale fidelissimadevolionecon- volunlatem noslram ab infidelitale ad fidem, ab im-
slruxit, Deo propUianle et ipso invitante conveiiisse- pielale ad pietatem, sed naluraliter nobis inesse
nius, el de rebus quoe ad ecclesiaslicam regulam dicit; Paulo apostolicisdogmalibus adyersarius approbafur,
perlinent, inter nos fuisset spirilualis oborla colla- bealo dicenle, Confidimusquia qui cmpilin vo-
tio ; pervenil ad nos, csse aliquos , qui de gralia el bisbonumopus, perficietusquein diem Domini noslri
Iibero arbilrio per simplicilatem niinus cauie, et npn Jesu Clirisli ; el illud, Vobis datum esl pro Chrislo,
secundum fidei catholicse regulam sentire velinl. non solum ul in eum credalis, sed eliam ul pro illo pa-
Unde id nobis secundum aucioritatem et admonitio- tiamini( Id. r, 6, 29 ) ; et, Gratia salvi facli estis
nem Sedis apostolicsejustum et ralionabile visum est, per fidem, el lioc non ex vobis; Dei enim donumest
ul pauca capitula , ab apostolica nobis Sede trans- ( Epltes. n, 8). Qui enim fidem, qua in Deum cre-
missa, quse ab aniiquis Palribus de sanctarum dimus, dicunt esse naturalem, omnes eos qui ab
Scriplurarum voluminibus in hac prsecipue causa defiuiunt. Ecclesia Chrisli alieni sunt, quodaniraodo fidelesesse
collata sunt, ad docendos eos , qui aliler quam opor-
tel sentiunl, ab omnibus observanda proferre, el raa- Quodsine grulia Dei credenlibus et pelentibus miseri-
nibus noslris subscribere deberemus. Quibus leclis, cordia non conferalur, cum graticiipsa facial ul cfe-
quihucusqu.e non sicut oporlebat, de gralia etlibero damus el pelqmus(b). - ,
arbitrio credidil, ad ea quse fidci catholicse conve- VI. Si quis sine gratia Dei, credenlibus, volenlibus,
niunt, animum suum inclinare non differat. desiderantibus, conanlibus, laborantibus, vigilanti-
Quod per peccatumAdmnoii solum corpus, sed anima bus, studenlibus, petentibus, qua?rentibus, pulsanli-
etiam Imsa fueril (a). biis nobis misericordiam dicit conferri divinitus, non
alitem ht credamus, velimus, vel hscc omnia sicut
I. Si nuis per offcnsam praevaricalionis Adsenori oporlet agere valeamus, per infusionem el inspira-
tolum, id ost, secundum eorpns et animani, in dele- lioneni sancli Spiritus in nobis fieri confitetur; et
rius dicil hoiiiinenl coiiimiilaiuni; scd anirnaeliber- aut hnmilitati, atit obedientise humanse subjungit
late ilkcsa durante , corpus taiilunimodo corruplioni gralise adjiitorium, nec ut obedienles et humiles si-
credil obnoxiimi : Pelagii errore deceplus , adver- nius ipsius gratiie donum esse consentit; resistit
salur Scriiiiuroedicenti, Anima qum peccaverit,ipsa Aposlolo dicenli, Quid liabesquod non accepisli(I Cor.
morielitr (Ezech. xvui,20) ; ct, Nescilis quoniamcui iv, 7)? et, Gralia Dei suniid quod sum (Id. xv, 10).
exliibetisvosservos ctdobeiiendum, servi eslis ejus cui Quod viribus nalurm bonum
obeditis(Rom. vi, 16) ? et, A quo quis superalur, ejus aliquod, qitod ad salulem
et servitsaddicilur (11Pelr. n, 19). perlineat, cogttare aut eligere sine gralia non ppssi-
mus (c). .
Quod peccalumAdmnon ipsi solum nocuit, sed ad po- VII. Siquisper naturse vigorem bonum aliquod,
sleros quoque iransiil (b).
quod ad salulem pertinet vitae«ternse, cogilare ut
II. Si quis soli Adse prsevaricalionem suam , non expedit, aut eligere, sive salulari, id est, evangelicae
el ejus pvopagini, asserit nocuisse; aut certe morlem praedicaiioniconsenlire posse confirmat, absque illu-
i:\ntum corporis , quse pcena peccati est, non autem minatione et inspiralione Spiritus sancli, qui dat
ci peccaluni, quod niors est animoe, per unum ho- omnibus suavitaiem in consentiendo et credendo ve-
inioeni in omne genus humanum transisse testatur; rilali; hseretico fallitur spiritu, non intelligens vocern
injustitiam Deo dabil, conlradicens Apostolo dicenti, Dei in Evangelio dicenlis, Sine me niliil polcslisfa-
Per unum hominempeccatumintravil in mnndwn, et cere ( Joan. xv, 5 ) ; et illud Aposloli, JVonquod ido-
per peccalummors; el ila in omnes hominesmors per- nei siinuscogitare aliquid a nobis, quasi ex nobis, sea
iransiit, in quo omnespeccaverunt(Rom. v, 12). sufficientianostra ex Deo est (II Cor. ni, 5).
Quod gralia Dei non ad invocalionemdetur, sed ipsa Quod per liberumarbitrium ad gratktm Raplismiper-
faciat ut invocelur. venirenullus possil(d).
III. Si quis invocalione humana graliam Dei dicit VIII. Si quis alios misericordia, alios vero per li-
posse conferri; non autera ipsani graliam facere, ut berum arbitrium ( quod in omnibus qui de prsevari-
invocetur a nobis ; conlradicit Isaise prophelse , vel calione primi hominis naii siirit, consiat esse vitia-
Aposlolo idem dicenti, Inventus sum a nqn qumren- tum ) lide ad graliam Baptismi posse venire contendit; a
iibus me, palam apparui his quimenon interrogabant recta probatur alienus. Is enim non omnium ii-
(Isai. LXV,1, elRom. x, 20). berum arbitrium per peccalum primi hominis asscrit
1 Alias,inluilum. ' (a) Videlib.de Praedest.sanctorum,a cap.1usque ad 9.
s mvetere codiee Lugdunensiinscriptioest : constitu- (b) vide lib.de Donoperseverantise,cap.23, et Prosper
iio Episcoporum in civitawArausicana,de gralia el libero conlra collatorem,cap. 6.
arbitrio. (c) videlib. de Gratiachrisli, cap.26.
(a) videlib. 2 do Nuptiiset Concupiscentia,cap. 54. (ri) Prospi:r.coniracollatorem,capp. lo, 58, et Respons.
(o) Exlib.i contraDtiasF.pislolas Pelagiaiiorum,cap. i. addefiiiil.Ocassiani.
 4387 APPENDICISPARS SECUNDA. 1788
iniirmatum ; aut certe ita laesum putat, ut tamen qui- gal, ant vere non habet, autjd quod habet, auferetur
dsfmvaleant, sihe revelatione Dei, mysterium salulis abeo (Malth. xxv, 29).
seternsc per senietipsos conquirere : quod quam sit De fortitudinechrisliana(a).
eohlrariuni, ipse Dominus probal, qui non aliquos,
nisi XVII. Forliiudinem Gentilium niundana cupidilas,
sed neminem ad se venire posse teslaiur, quem forlitudinem aulem Christianorum Deicliarilas facit,
Paier atlraxerit ( Joan. vi, 44 ). Sicnt el Pelro dicit, quaediffusa est in cordibus nosiris, non per volun-
Beatus;es, SimonRar-Joiia, quia caro et sanguis non latis arbitritim qtiod cst a nobis, sed per Spirilum
revelaviltibi, sed Pciter meus qui in cmlis esl ( Matlh. sancium
xvi, 17 ); et Aposlolus. Nemopotestdkere, Dominus qui dalus estnobis ( Rom. v, 5 ).
Jesus, nisi in Spiritu sancto (l Cor. xn, 3 ). Nullis merilisgratiamprwveniri(b).
De adjutorio Dei per quod bonaoperamur (a). XVIII. Debetur merces bonis operibus, si fiant
IX. Diviui esl nmneris, cum et recte cogitamus, et sed gralia, quse non dcbetur, praeceditul fiant.
pedes nostros a falsilale elinjuslitia coiitinemus.Quo- Neminemnisi Deomiserantesalvari (c).
lies enimbonaagimus, Deusin nobis alque iiobiscum, XIX. Natura humana , eliamsi in illa inlegritale,
ut opercmur, operalur ( Philipp.w, 13). in qua est conditsi,permaneret, nullo mndo se ipsam
De adjutorio Dei omnibus semperimplorando(b). Crealore suo non adjuyante, servaret. Undecuni si-
'
X. Adjutorium Deietiam renatis ac sanclis sem- nc gralia Dei salutem non ppssit custodire quam
per est iinplorandnm, ut ad finem bonum pervenire, accepit, quomodo sine gratiai Dei poterit reparare
vel in;bqno possint opere pprdurare. quam perdidit ?
De obligationevolorum(c). Niliil boni hominemposse sine Deo (d).
XI. Nemo quiilqnam Dominorccte voverel, nisi ab XX. Mulla Deus facit in liomine bona, quac non
illp acciperel quod voveret; sicut legitiir, Qum de facit homo : nulla vero facit homo bona, quae rion
mqnu lua accepimus,damuslibi ( I Paral. xxix, 14). Deus prsestat, ut faciat homo.
Qualesnos diligat Deus (d). De nalura el gralia(e).
XII. Tales nos amat Deus, quales futuri sumus
XXI. Sicut eis qui volenles in lege juslificari, a
ipsius dono, non quales sumus nostro meriio. graiia exciderunt, verissime dicit Apostolus, Si ex
De reparatione liberiarbilrii (e).
a legejustilia est, ergo Chrislus gralis morluusest : sic
XIII. Arbilrium voluntatis in primo homine infir- ei his quj graliam quam conimendat ei percipit fides
maium, nisi per gratiam Baptismi, non potest repa- Christi, putant psse. naturam, vcrissime diciiur, Si
rar.i : quod amissum, nisi a quopotuit dari, non po- ex nalura justitia, ergo Christus graiis mortuus est.
„ test reddi. Unde ipsa Veriias dicit, -Si vos Filius li- Jam hic enim erat lex, el non justificabat; jam hic
beraveril,luncvere tiberi eritis ( Joah. vni, 36 ). erat et natura, et non justificabat. Ideo Chrisitis non
Quod ul liber.einura miseria, miserkordia Dei prmve- gratis mortuus est, ut et lex per illum impleretur,
niamur (f). qui dixit, Nonveni legemsolvere,sed adimplere(Matth.
v, 17 et natura Adam perdita,per illum repa-
XIV. NuUusmiserde quacumque miseria liberaiur, raretur,) ;qui dixil, per
nisi qui Dei miserieordia pracvenitur, sicut dicit perierat Luc. xix, venisse 10 ).
se qumrereet salvarequod
Psalinisla, Cito anlkipel nos misericordiqtua, Domine (
(Psal. Lxxviii, 8) ; et illud, Deus meus, miserkordia Dehis qumhominumpropiia sunt (f).
ejnsprcevenietme,(Psal. LVIU,11). XXII. Nemo habet de suo, nisi mendacium et pec-
Quod pergratiam Dei in meliusmuletur fidelis(g). catum. Si quid autem habet homo veritaiis aique
XV. Abeo quod formavilDeus, mutaius est Adam, juslitioe, ab illo fontc est, quera debemus silire in hac
s'ed i.n p.eju.s,per iniqu.iialem suam: ab eo quod ope- ererao, ul ex eo quasi gultis quibusdara irrorati, non
rala est iniquitas, niutatur fidelis, sed in melius, deficiamusinvia-
pergraliara Dei. Illa ergo mutatio, fiiit" proevaricato- De votunlaleDei et hominis(g).
ris primi; haec, secundum Psalmistam, mulatio est
UexteimExcelsi( Psal. LXXVI,11 ). XXIII. Suam voluntatem homines faciunt, non
Dei , quando id agunl quod Deo displicet : quan-
sit
Quod exeo quod hab^musnon gloriandum,cum ex do auiera ita faciunt quod volunt, ut divinse ser-
Deo sil(h). viant voluntati, quamvis volentes aganlquod agunt,
illius tamen voluntas est , a quo et prscparatur ct
XVI. Nemo ex eo, quod videtur habere, glonelur, volunt.
lanquani nOn acceperit; aut ideo se putet accepisse, jubetur quod
quia littera exlrinsecus vel ul legeretur apparnit, vel De palmitibus vilis (h).
iit.audiretur insonuit. Nam, sicut Apostolus dicit, Si XXIV. Ila sunt in vitepalmites, ut vili nihil con-
per legemjustilia, ergo Clirisliis gratis mortuus est ferant, sed inde
( Galat. n, 21). Porro autem si non gratis iiiorluus lis esl in palmitibus, accipiant unde vivanl. Sic quippe vi-
esl, ascendens iii altum, caplivam duxit captivitatem, stret eis, non sumat ahuteis. vitale alimentum submini-
dedit dom lwminibus( Ephes. iv , 8 ). Inde babet, in se habere Ac per hoc et manentem
quicumque habet- Quisquis auleni inde se habere ne- pu.lis.prodestCbristum, el non nianere in Chrislo, disci-
Christo. Nam prseciso
uirumqne,
paimite, pbtest de viva radice alius pullulare : qui au-
1 DUO tcm prxcisus est, non polestsine radice vivere.
manuscripti, s cilicet et
Lugdunensii Remensis, a c
sanatis,
a Npnnullijnanuscripti,arbilriumlibertatii. (a) Lib.1 Operisimperfecti,eap.8, et Prosperisent. 295.
(d) .ProsperiSent.22. (b) Lib. 1 operis imperfecti,cap. 133, et Prosperi
Prbsper,
<b)Ex cbntra collatoreni,oap. 24. sent. 297.
(c) lib.,17 de civitate et
Dei,cap.4, Prosperisent. S 4. (c) Augustiniepist. 186, n. 57, et Prosperisent. 508.
(d) Pfospefisent.- 56. (a) Lib,2 conlra duas EpistolasPelagianorum,eap.8,
(e) Lib. 14 de Civitate Dei, cap. H, et Prosperi et Prosperisent. 312,
sent. 152. (e) Lib.de Gratiaet libero Arbitrio,cap. 15, et Prosperi
(f) Prosperi seut. 211. sent. 515.
10) Exserm. in lituiumPsalmi L XVIU. (f) Tract.5 in .ioan., ct Prosperisent. 525.
(«) Lib. de et et
spirilu Littera,cap.28, Prospcri sent. (g) Tract.19in 3oan.,el Prosperisenl.556.
259. (/i) Tract.81 in Joan., et Prosperisent. 36*. i
1789 VARIA SCRIPTS AD IIISTORIAMPELAGIANORUMPERTINENTIA. 1790
De dileclionequa diligimus Deum (d). viri, qui nobiscum ad praefatam festivttatem cpnyene-
XXV. Prorsus donum Dei est, diligere Deum. Ipse runt, propria manti subscriberent,.,.
non dileclus dilexit. C.ESARIUS in Christi nomine epjscppus, consiitu-
utdiligerelur dedii, qui Displi- lionem noslram et subnbtans^siibscripsi,
cenles amati sumus, iit fieret in nobis unde placere- quinio nonas julii,relegij Decip Juniore, virp,. clarissimo,
mus. Diffundit enim charilatem in cordibus nostris consule. ,.
Spiritus Patris elFilii, qucm cum Patre amamus et JULIANUS AMARTOLUS episcepus, relegi et subscri-
Filio.
- Ae sicsecundum snpra scriptas sanctarum Scriplu- psi.
CONSTANTIUS in Chrisli nomine episcopus, consensi
rarum sententias , vel antiquorum Palrum definilio-
nes, hoc, Deo propitiante, et prae.dicaredebemus et etsubscripsi.
CVPRIANUS.... episcopus.... subscripsi.
credere, quod per peccatum primi hominis ila EUCHERIUS.... episcopus.... subscripsi.
ihclinatnmet attenuatum fuerit liherum arbitrium, ut Item EIICHERICS....
nullus postea aut diligere Deum sicut oportuit, aut episcopus.... subscripsi. .
credere in Deum, aut operari propter Deura quod HERACLIUS.... episcopus.... stibscripsi,
PRINCIPIUS.... episcopus.... subscripsi.
bonum est, possit, nisi gralia eum et misericordia PBILAGRICS....
divina prsevenerit. Unde Abel justo, et Noe, et Abra- episcopus.... subscripsi.
MAXIMUS.... episcopus.... subscripsi. ,
bse, et Isaac, el Jacob, omnique anlinnorum sanclo- PR.JSTEXTATUS.... episcopus.... subscripsi,
rum multitudihi, illam prseclaram fidem, quam in ALETHIUS....
ipsorum laude pracdicat apostolus Paulus , non per episcopus.... subscripsi.
bonnm naturse, quod prius in Adam datum fuerat, LUPERCIANUS.... episcopus.... subscripsi.
VINDEMIALIS.... episcopus.... subscripsi, .
sed per gratiam Dei credimus fuisse collatam : quam PETRUSMARCELLINUS vir clarissK
EELJXLIBERIUS,
graliam etiam post advenlum Doraihi, omnibns qui mus et illuslris prsefeclus Pratortf Galliarum atque
baptizari desiderant non in libero arbitrio haberi, sed patricius, conseniiens subscripsi.
Cbristi novimus simul et credimus largitale conferri, SYAGRIUS vir illustris CQnseiilienssuhscripsi,.
seciindum illud quod jam supra dictum est, ct prse- OPILIO vir illustris cons. -
dicat aposlolus Pauhis, Vobisdonatum est pro Chrislo subscripsi.
PANTAGATHUS vir illustris cons, subscripsii
non solum ut in eum credalis, sed eliamut pro illo pa- DEODATUS vir illustris cons.;subs'cripsU
liamini; et illud , Deiisquicmpit in vobisbonum opns, CARUTTHO vir illuslris cons. subscribsi.
perficiet itsque in diem Domini noslri Jesu Christi MARCELLUS vir illustris cons. subscrinsi.
(Philipp. i, 29, 6); el illud, Gratia salvi facli estis per NAMATIUS vir illustris cons. subscripsi,
fidem, el hoc non exvobis; Deienim donum esl (Ephes.
et
ii, 8); quoddese ipso ait Apostolus, Misericordiam BONIFACIIII PAPvE
consecutussum, ul fidelis essem(I Cor. vn, 25) : non EPISTOLA ADC.42SARIUM ARELATEI<,SEM,i CPJCSRPGATH
dixit.Quia eram; sed, ut essem;ei illud, Quid habes EA
COJiFIRMAT QBM SVNODO IN ARAIISICANA, II, FCE-i
quodnon accepisli (ld. iv, 7)? et illud, Omnedalum RUNTDEFINITA (a),
bonumel omnedonum perfeclumdesursum esl, descen-
dens a Patrc tuminnm (Jacobi i, 17) ; et illud, Nemo Dilectissimo fratri CASARIO,BONIFACIUS.
habet quidqnam boni, nisi illi dalum fuerit desuper l.Per filium nostrum Armenium pfesbyterum et
(Joari. ni, 25). Innumerabilia sunt sanctarum Scri- abbatera, lilleras tuoe Fraiernilatis
pturaruhi testimonia, quse possunt ad probandam ad nos'sub ea accepimus, quas
graiiam proferri, sed brevitatis sludio proeiermissa ras: qua in Deo lenemur charitate djrexe-
quibus credideras postuiandum, ul-id qtiod a
sum; quia et revera cui pauca non siifficiunt, plura beatoerecordaiionis
non prbderunt. decessore nostro.Papa Felicepro
Hoc eiiam secundum fidem catholicam credimus, calholiese iidei poposceras firmilate, mea explicare-
quod accepla per Baplismum gfatia ', omnes bapli- lur inslanlia. Sed quia id voluntas snperna disposuit,
zati, Christo auxiliante et cooperante, quae ad snlu- ut qiiod per nos ab illo speraveras,- a nobis polius
lerii periinent, possint, et debeanl, si fideliter labo- impetrares; pelitioni luae, quam laudabili fidei solli-
rare voluerint, adimplere. Aliquos vero ad malum citudine concepisli, caiholicuiii non distulimus dare
divina potestate prsedestinatos esse , non solum non responsum. Indicas enim quod aliqui episcopi Gallia-
credimus, sed etiam si sunt, qui lanluin maliiin cre- rum, ciim caeiera jam bona ex Dei aequieverini gralia
dere velint, cum onini detestatione illis anaihema provenire, fidem lanlum, qua in Clirislo credimus,
dicimus. Hocetiam salubriler profitemnr et credimu-s, naturaj esse dici velint, non gratise; el horainibus ex
Adani, quod nefas est, in libero arbilriorenian-,
quod in omni opere bono, non nos incipinius, et po- sisse, non etiam nunc in singulis misericordiic divinae'
stea per Dei misericordiam adjuvamur; sed ipse no- conferri: postulans ut pro ambiguilate lol-
bis nullis praecedentibusbonis meritis, el fidemet amo- largilateconfessioneni
rem sui prius inspirat, ut et Baptismi sacrainenta lenda, veslram, qua vos e diverso fidem
fideliler requiramus, et post Baplismum cnm ipsius reclamcalholicam in Chrislo, lotiusque bonse volunlalis inilium,
verilalem per prsevenientem Dei
adjutorio ea quoe sibi sunt placita implere possihius. juxta
Unde manifeslissime. credendum est, quod ct illius gratiam singulorum definitis sensibus inspirari, au-
lalronis, quem Dominus ad paradisi patriam revoca- ctoriiate Sedis aposlolicoefirmaremus.
2. Atque ideo, ctim de hac re mulli Palres, et prse
vit, etCornelii cenlurionis, ad quem angelus Domini cseterisbeata: recordalionis Auguslinus episcopus, sed
missus est, et Zaccbsei,qui ipsiim Dominumsusci-
pcre nteruit, illa tam admirabilis fides non fuit de et majorcs nosiri aposlolicseSedis antislilcs, ita ra-
naiura, sed divinselargitalis donum 2 (b). tione probentur disseruisse latissima, ut nulli ulterius
Et quia definitionem antiqnomm Patrum, noslram- 1
que, quse supra scripta est, non solum religiosis, sed niusvetus in
exemplar valicanum,quod a se visumHolste-
nolis ad synodum BonifaciiII testatur, hoc loco
eiiam laicis, medicamcntum esse, et desideramus, et tit apparet inscius adliuc sacerdotii mihi com-
cupimus; placuil ut eam eliam illustres ac magnifici addit, missi.
(a) Epislolaista in codicibusmanuscriptisFossatensi et
Laudunensi,quibus ususest Jacobus Sirmondus,prsepone-
1 codexLugdtmensis,postacceptamsaptismi graliam. batur concilioArausicano;epistolsevero prsefixaerat hsec
1 idemcodex, sed gratimlargilatedonata. Reriiensiset adnotatio: « m hoccodicecontinelursynodus Arausicana,
Bellovacensis, sedde divinmlargitatisdono. « quamper auclorilatemsanctus papa Bonifacius confirma-
«vit. Et ideo quicumquealiter de gratia et libero arbitrio
(a) Tract.102in ,Toan.,et Prosperisent. 368.
Cassianum.
« crediderit, quam vel ista auctoritascontinet, velin illa
(b) Contra Conferinft'a librum Prospericon- « synodoconstitulumest, contrariumse Sediapostolicse,
tra Collatorem,cap. 7, col. 1809. «et universaeper totummundumEcclesise esse cognoscat.»
1791 APPENDICISPARS SECIJSDA. VARIA SCRIPTA, ETC. 1792
deberet esse ambiguum, fidem quoque nobis ipsam tre luminum (Jacobi l, 17). Et ipsi fatentur, ut dicis,
venire de gratia: supersedendum duximus responsio- dona cceteradonari per graliam; ipsa autera bona fide
ne mnltiplici; maxime cum secundum eas, quas ex subsistere non aqibigunt. Universa ergo necessario
Apostolo direxisti senlentias, quibus dicii, Misericor- fides erit gralise depulanda, a qua bonura quod gra-
diam consecutussum, ul fidelis essem (I Cor. vn, 25); tise tribuunt, separare non possunt.
el alibi, Vobisdatum est pro Cliristo, non sqlttmut in 4. His itaque breviter assignatis, contra reliquas
eum credatis, verumetiain ul pro eo patiamini(Pltilipp. Pelagiani erroris iiieptias, quas illa videtiir episiola
i, 29); evidenler appareal, fidem qua in Cbristo cre- coiitinere, quam a quodam tibi mandasii sacerdote
dimus, sicut et omnia bona, singulis Iiominibus ex transmissain, responderidumnon duximus : quia spe-
dorhisupernse venire graliae, non ex humanse pote- ranius de misericordia divina, quod ila per ministe-
stale nalurae. Quod etiam Fratcrnitaiem luam, habita rium liiaj Fraternitatis atquedoctrinam, in omnium,
collationc ctim quibusdam sacerdblibus Galliarum, quos dissentire mandasti, dignabitur cordibus operari,
juxla fidcm gaudemus sensisse catholicam : in bis utcx lioc omnem boham voluniaiem non ex se, sed
scilicct, in quibus uno, sicut indicasti, consensu de- ex divina credant gratia proficisci, cum se senserint
finicrunl fideni,-qua in Cbrislo crcdimus, gratia divi- id jam velle defendere, quod nilebantur periinaciter
nitatis proQvenienieconferri; adjicienles eiiam, nihil impugnare. Scriptura esl enim, Prmparatur volunlasa
esse prorsiisseciindtim Deuin boui, quod sineDeiquis Domino(Prov. vm, 35, sec. LXX): el alibi, Scio quia
gratia aut velle, aut incipere, atil perficere possit, non possum esse continens, nisi Deus dederit; et hoc
dicente ipso Salvatore noslro, Sine me niltil potestis ipsum erat sapienlim, scire cujns esset donum (Sap.
facere (Joan. xv, 5). Cerlum est enim atque catlio- VIII,21). Deus te incolumem cuslodiat, frater charis-
licum, quia in omnibus bonisquorum capul esl fides, sime. Data octavo kalendas februarias, Lampadio et
nolenlcs nos miscricordia divina proeveniat, ut in fide Oresle, viris clarissimis, consulibus (a).
duremus, sicul David prophetn dicil, Deus meus, mi- CVPUIANUS IN C/ESARU VITA,LIR. 1, N. 35.
sericordia ejus prmvenielme (Psal. LVIII,11) : et ite- Multi quidem aemuli surrexerunt, qui ejus resi-
rnm, Misericordia mea cuin ipso est (Psal. LXXXVIII, sterent doctrinse degratia.Sed o felicitastemulanda !
25) : et alibi, Misefkordia ejus subsequitur me (Psal. Elenim susurris et mala interpretalione qn.orumdam
xxn, 6). Simililer et beatus Paulus dicit, Aut quis oboritur in Galliaruni partibus contra prsedicationera
prior dedit ei, el relribuelur illi? quoniam ex ipso, el bominis Dei frusira sinistra suspicio, Ob hoc antisii-
per ipsum, et in ipso sunt omnia (Rom. xi, 35 et 56). les Christi ultra Iseram consistenles charitalis amore
Unde nimis eos qui contra seniiunt, adniirainur, usque collecti in Yalentina civitaie conveniunt. Ubi eliara
eo velusli erroris adhuc reliquiis prsngravari, ut ad beatus Cuesarius,infirrailatis solilae causa, sicut dis-
Christum non credanl Dei beneficio, sed naiurai ve- posuerat, properare non potuit. Misil tamen pra>
niri; et ipsius naturoe bonum, quod Adsepeccato no- staniissimos viros de episcopis, cum presbyteris et
scilur depravalum, aiiciorem nostroe fideidicant raa- diaconibus. Inter quos etiam sanctus Cyprianus To-
gis esse qtiain Chrisliim; nec inielligant se dominicae lonensis anlistes magnns et clarus enituil, omuia quae
reclamare seiitenlise dicenii, Nemo venit ad me, nisi dicebat de divinis uiique Scripturis firmans, ct de
datuin fueril illi a Patre meo (Joan. vi, 44 ) : sed et antiquissimis Palrum< instituiioiiibus probans, nihil
bealo Paulo simul obsisicre clamanti ad Hebrseos, per sein divinis profectibus quemquam arriperepos-
Curramus ad proposilum nobisceriamcn, aspicientesin sc, uisi fuerit pnmitus Dei gratia prsevenienle voca-
auctofemfideiel consummatoremJesum Chrislum(Ilebr. tus. Sed diim snam justitiam quserebant slaluere,
xn, 1 e«2). Quse ctim ita sinl, invenire nonpossumus, jusiitke Dei non erant subjecii: non reminiscenies
quid ad credendum in Cbristo, sine Deigralia, huma- Dominum dixisse, Sine me niliil potestis facere; et,
nscdepulent voluhtali; cum Christus auctor consum- Ego voselegi, non vos nte (Joan. xv, 5, 16); et, Nemo
matorque sit fidei. Itabet quidquam, nisi illi dalum fuerit desuper(Id. m,
3, Quapro|i'ter affeclu congruo salutanles, supra 25) ;"et apostolum Paulum, Gratia Dei sum id quod
scriptaiii confessionem veslram consentaneam catho- snm (iCor. xv, 10); et alium, Omnedaium optimum
licis Palrum rcgulis approbnmus. Ulos autem qui desursumest (Jacobi i, 17); et prophetam, Graliam et
prsecedenlefidc, c*tera, sicut indicas,volunt graliai gioriam dftbil Dominits (Psal. LXXXIII,12). Et quod
deputare, sua professione constringimus, ut multo tunc vere liberum hoinoresumet arbiirium, cum fue-
magis donb graiise eiiam fidein coganiur adscribere, ril Chrisli liberatione redemptus, sub qua absolutione
prseter quam nihil est, boni, quod secundum Deum valeat consequi perfeciionis effectum. Quoruin inten-
qnilibel valeat operari, sicnt beaius Apostolus dicit, lionibtis honio Dei dedit veram el evidenlem ex Ira-
Omne quod ex ftde non esl, peccatum est (Rom. xiv, ditione aposlotica raiionem. Nam et beatse memoriae
25). Quod cuiii ita sit, atit ntillum bonuni gralise de- Bi)iiil'aciiisRomanse Ecclesiaepapa eadem collucla-
pulabunl, si ei fidem subtrahere moliunlur; aut si tione comperla, calcala inlenlioue jurgantium, pro-
quod honum esse dicunt de gralia, ipsa necessario seciilioneiii sancti (^scsarii apostolica auctoritate fir-
fides erit gratise dcpulaiida. Si eiiim nibil boni est sine mavit. ita, donante Chrislo, paulatim Ecclesiarum
fide, fides autem ipsa venire negeitir ex gratia; nul- antistites receperunt quod optaverat diabolus repen-
lum, qund absit, bonum eril gratise deputaudum. Ait liua animosilale cessare.
eniiii Jacobus Aposlolus, Omne donum bonum, el
omite donum perfeclumdesursnmest, descendensa Pa- («) Dievigesimoquinlojanuarii, annochristi530.
 PARS TERTIA.
PROSPEEI AQUITANI
CONTHA DOCTRIN.E
INIQUOS ILLIUSPE GRATIAET PR^EDESTINATIONE
REPREHENSORES
APOLOGETICA
EXHIBENTUR,NECNONEJUSDEMPROSPERlLIBERSENTENTIARUM
PROSPERI
AD RUFINUM
EPISTOLA DE GRATIA ET
Dorainofratri •' dilectissimo in Christo, et mcrito ve-
nerabili RUFINO, PROSPER sciernam saluleni dicii.
PROLOGUS. — 1. Acccpi per comniunem amicum
fraternae erga nie solliciiudinis tuae signa, et curam
sincerissimsecharitatis gratulanter agnovi. Ac ne quid
raaligni rumores, in quantum se auribus tuis sublra-
here nequeunt, formidinis tibi aut anxielalis inferrenl;
absolvere te ab omni scrupulo, quanlum epistolari
licuil sermone, curavi in lanium : sludcns omnia ple-
nissima veritate libi pandere , ul quia non poluisii in
lolum, quaeab adversanlibus disseminantur, audire;
per me ipsum queas quidquid de nobis ad inaneni in-
vidiam fertur referturque cognoscere. Sed insinuanda
prius Sanctilali luse esi qualitas quacslionis, de qua
isia nascuntur : quo libi magis palcat falsitas oblo-
queniium; el videas quam lucein quibus tenebris co-
nentur obducere.
CAPUT PRIMUM.— 2. Pelagiana igilur bseresis,
quo dogmate calholicam fidem destruere adorla sil,
et quibus impietalum venenis viscera Ecclesisc,atque
ipsa vitalia corporis Chrisli voluerit occupare, notiora
suni, quam ut opere narrationis indigeanl. Ex his ia-
nien una esl blaspliemia, nequissimura ct subtilissi-
mum germen aliarura, qua dicunt, Graiiam Dei se-
cundum racriia hominum dari. Ctini enim primum
lanlam naturseliuinansevellenl astruere sanitalem, ut
per solum liberum arbitrium. possel assequi Dei rc—
gnum : eo quod tam plene ipso conditiouis suse prae-
sidio juvarelur, ul habens naturaliler ralionalem in-
tellectum, facilc bonum eligeret, nialumque vitarel;
et ubi in utraque parie iibera esseni opera volinilaiis,
non facullalem bis qui mali sunt ad bonum deesse,
sed studium : cum ergo, ut dixi, lolam justitiain ho-
minis ex naturali vellenl reciitudine ac possibiliiale
suhsistere, atque hanc definition.eni doctrina sana
respueret; damnatum a Caiholicissensum, el muliis
postea haerelicscfraudis varietatibus coloralum , hoc
apud se ingenio servavcrunt, ut ad incipiendum, et
ad proficiendum, et ad perseverandum in bono ne-
cessariam liomini Dei graiiam proliterentur.
CAPUT II. — 3. Sed in bac professione, quod 2
dolo vasa irse molirenlur in-epere, ipsa Dei graiia
vasis misericordiserevelavil'(flo«i. IX, 22, 25). Ihlel-
leclum est enim, saluberrimeque perspcclum, hoc
1Epistolaper nosrecognitaest ad anliquissimum exem-
hoclocoproB-
plar Remensisabbatiavsanctittemigii,quod
teril, fratri: sedsubDnemtamen cuni editis consenlieus
s Sicveneranlisdine
habet, imhifroler.
Remigianus Ms.Ediliaulem,qttomodo.
(a) scri|iiaviventeAuguslino,circiter anuumClirisii429.
PRO AUGUSTINO
OPUSCULA
EX AUGCSTINO.
AQUITANI
LIBERO ARBITRIO W.
ianlnm eos de gralia confiteri, qnod quaedamlibero
arbitrio sit magislra, seque per cohortationes , per
legem, per doclrinam, per cre.iturarum contempiatio-
nem ', pcr miracula , perque terrores extrjnsecus ju-
dicio ejus ostendel 3, quo unusquisque secundum vo-
luniatis su.c motum si qusesierii, inveniat; si petierit,
recipiat; si pulsaveril, introeal. Quia scilicet graiiae
ipsius vocaiio, hoc primum circa nos agat, ul nostrac
facultalis arbitrium adntoneat; nec aliud sit gratia,
quam lex, quam prophela, qiiam doclqr, cui circa
omnes homines per universum munduni commune et
generale sit sludiuin, ulqui voluerint credanl; el qui
crediderint, juslificationem merito fidei et bonte vo-
lunlalis accipiant : ac sic gralia Dei secnndum homi-
num meritum iribuatur; atque hoc modo gialia non
sit gratia : quia si meritis redditur, et non ipsa est
bonorum creatrix , frusira gratia nominalur.
CAPUT III. — 4. Has autem versutias, quibus se
filii lenebrariim in siiiiilitudinemfiliorum lucis trans-
figurare voluerunt, cuiii et orientaliurn episcoporum
judicia , et aposlolicseSedis auciorilas, et Africanb-
rum conciliorum vigilantia deprehenderit: beatissi-
mus quoque Auguslinus,prsccipuaulique in hoc tem-
pore poriio Dominisacerdotum , copiose et pulchre,
in mnltis voluiiiiniimdisputationibus destruxit 3; ut-
pote inler multa bei dona, quibus illum abundan-
tissime Spiriius veritatis iniplevit, habens eiiam hanc
scienliae et sapienlise ex Dei charitale virlutein, ut
non solum istam adhuc in suis detruncaiionibus pal-
pitaniem, sed eliam mullas prius heeresesinvictoverbi
gladio debellaret. Cui inter tot cerlaminum palmas,
inter tol triumphornm coronas, ad illuminatioiiem
Ecclesiae, et ad gloriam Christi, qua ipse illuslratus
esi, perfulgenti, quidam nostrorum (quod de ipsis
mulium dolendiim esl) occultis, sed non inccgnilis
siisurralionibus obloquuntur : el prout sibi obnoxias.
aliquorum aurcs opporiunasque repererint, scripta
ejus, quibus error Pelagianorum impugnatur, inla-
mant, dicentes, eum liberum arbilriumpeniius sub
inovere, el subgratise nomine necessitatem prsedicaie
fatalem. Adjicientes etiam, duas illum humani ge-
neris massas, et duas credi velle naturas : ut scilici:-
lantie pielatis viro Paganortim el Manichajorum ad-
scribattir impielas. Quoe si vera sunl, cur ipsi lani,
negligentes, ne dicam, lam irnpii sunl ut tam abru-
1 Editi,per crealuram,per conlemptatumem.
2 Editi,oitendat.— Juxia norei, ostentet.vide Elemant-
Critic, pag.102. M.
3 nemigianus , -
,. voltmur
MS.:copiosaet putclira tn nudtts
numdisputationsdeslruxit.
1795 APPENDICISPARS TERTIA. 1596
ptam perniciem ab Ecclesia non repellant, tam insanis bus suis, in spem vitse aelernse: qui aulem haecfacere
prsedicationibus non resislant, nec saltem aliquibus noluerint, sua culpa careant salute; quam si voluis-
scriplis eum, a quo talis cmanat doclriria, conyeniaiji? sent, potuerant oblinere. Sed audiant et dictum a
Magna enim gloria sua humauo generi consulueririt, Dominblibero arbilrio utentibus, Sine me nihil pote-
si Augustinum ab errore revocaverint. Nisi forte mo- stis facere (Joan. xv, 5); et, Nemo venil ad me, nisi
desti homines novique censores, magnoruni prius me- Pater, qui misil me, allraxeril eum ; et, Nemo polest
rilorum seni honorabililer ac misericorditer parcunt, veniread me, nisi dalum ei fuerit a Patre meo (Id. vi,
et securi quia libfos ejus nerao usquam recipial, con- 44, 66); et,-Sicut Pater vivificatmortuos,ila el Filius
quiescunt: alque ignoverini, imo noverint, non solum quos vult vivificatUd. v, 21); et, Nemonovit Fitium
Romanara Africanamquc Ecclesiam, et per omnes nisi Paler, nequePalrem quis novitnisi FUius, el cui
mundi partes uhiversos proniissionis filios Cum do- voluerit Fitius revelare (Luc. x, 22). Quaeomnia cuin
ctrina hujus viri, sicut in tota fide, ita in gralise coh- sint inimutabilia, et;riequealit ulla inlerpretatione in
fessione congruere; sed etiam in bis ip.sis locis, in sensum alium detorqueri; quis ambigat lunc liberura
quibus adversus eum querimonia conciiaiur, esse, pro- arbilrium cohortationi vocantis obedirt', cum in illo
pitio Deo, plurimos, qui ad perceplionem evangelicae gratia Dei affectum credendi obediendique gencra-
apostolicsequedoclrinae saluberrimis ejus disputaiio- verit ? Alioquiu sufficeret nioneri homincm , non
nibus imbuuntur, et quotidie in membris corporis eliam in ipso novam fieri voluntatem; sicut scriptuui
Christi, in quanium ca ipse multiplicat, dilatantur. Si est, Prmparaiur voluntas a Doinino (Prov. vm, 35,
recie reprehendimur, cur non constanter arguimur? juxta LXX); etsicut ait Apostolus, Deusesl enimqtti
Si arguendi non suraus, cur occulia obtrecialione operalur in vobisel velleel perficere, pro bona volun-
mordemur? lale (Philipp. n, 13). Pro qua bona volunlale, nisi
CAPUT IY. — 5. Sed quis nescit, cur isla privatim qiiam in ipsis operalus est Deus; ut quod donaverat
de slomaoho garriant, et publice de consilio contice- velle, donaret et facere ?
scant? Volentesenim in sua justitia magis, quam in CAPUT VJ. — 7. Dicunt etiam ad demonslran-
Dei gratia gloriari (Jerem. ix, 23, 24, et II Cor. x, 17), dam liberi arbitrii facullatem, magnum in centurione
moleste ferunl, quod his quseadversum excellentissi- Cornelio exstare documenlum : eo quod ante gratiae
mae auctorilatis viriim inter mullas collaiiones as- perceptionem timens atque.orans Deum, eleemosynis
seruerefn) ,resistimus. Nec dubitant, si quam hinc ei jejuniis, et orationi, sponianeo studio fuerit inten-
moverint qusestiorieiii,in qualibet frequentia sacerdo- lus; atque obhoc divino lesiimonio laudatus, donum
lurii, in;qualibet congregsitionepopuiorum, centenis regenerationis acceperit. Neque intelligunt, omiiem
sibi beatissimiAugustihivoluminibusobviandutn.Quse illam praeparalionemCornelii per Dei graliam fuisse
cum cordibus audientiuin manifestare cceperinl po- collatam. Siquidem cum sancttis Pelrus pcr visionem
lenlissimam chrislianse fidei veritaiem, el de fontibus emne genus animalium, de baptizando Cornelio, ac
divini eloquii prscsentiumanimos inundare; quis fide- perinde de omnibus genlibris doceretur, atque ille
lium , quis piorum , recognilis et commendatis sibi immundum el indiscreluin cibumJudaica observanlia
salulis suse causis, amaritudiiiem islam volei fimioSoe recusaret, trina ad euin vox facia sit dicens , Quce
recipere vanitalis? Ego qtiidem eliam boc de divitiis Deus mundavil,lune cominunedixeris(Acl.x, 15)Quo
misericordise Dei spero, quod quos nunc libero falli satisaperteosienditur,omniabona opera qua: in Cor-
afbitrio suo, et ab huniililalis via palitur evagari, noh nelio proecesserunt, Dei gratiam ad emundaiioncm
usquequaque lieque in finem sil inlelligenlia frauda- ipsius inchoasse (a) : ut cui Dominus jam imperlie-
turus : sed hunc ipsum in longiiiquior.i progresstim, rat hocdonum, non dubilaret Apostolus conferre Sa-
ideo ab eo lardius revocari, tll opus gratiee ejus ma- craiiientuni: ne novse et necduni revelataevocationis
sibi eliam advcrsantium vacillaret exordium, nisi per ipsa indicia pneceden-
jore ^loria celebretur, cumviritiium
corda subdiderit, quibus de stutlio exortum tium sludiorum, Deum in assumendis constaret ope-
est periculuin, et de iiiorum probitalc discrimen. Non ratum. Non enim omniumest fides (II Thess. m, 2);
quia quisqnam carere his debeat : scd quia miserri- nec omnes creduiit Evangelio (Rom.x, 16). Sed qui
m.iisoorum usus est, cum ex naiurali putantur facul- credunl, Dci agunlur Spirilu : qui iion credunt, libero
tate pfodisse; aut ex largilate quidem gfaiise, sed avertuntur arbitrio. Conversio ergo nosira ad Deum
aliquo vel boni operis, vcl bonse voluntaiis merito iion ex nobis, sed ex Deo est: sicut Apostolus dicit,
pracedenle venisse. Gralia salvi facti eslis per fidem,et hoc non ex vobis,
CAPUT V. — 6. Asserunt qnidem haecquibusdam sed Dei donum est; non ex operibus, ne quis glorielur
sanctarum Scriplurarum testimoniis, sed non ralio- (Ephes. n, 8, 9).
iiabiliter assumplis. Ad deiensionem enim alicujus CAPUT VII.— 8. Agnoscal se buniana debilitas,
definilionis ea pronienda sunt, quse alteri intellectui, el in primo homine universaruni generalionum da-
a quo videtur. defiuilio dissonare, non cedant, et mnaia successio; etcuinmortui vivilicantur, cum coeci
cam regulam, cui suni aptata, non deserant. Dictum illtiminantur, cum impii justificanlur, confiteaniur
ergo aititii libero arbilrio utentibus : Venilead me, vitam, et lunien, et justiliam stiam Jesum Cbrisium :
omnesqui laboralis et onerali estis, el egovos reficiam: et qui gloriatur, in Domino glorietttr (I Cor. i, 51),
tollilejugum meutn super vos, el discilea me quoniam noii in se; qui cum esset impius, et caocus, et mor-
mitis sum et humiliscorde ; el invenietisrequiemani - luus, a liberatore suo gratis accepit et justiliam , et
mabusveslris : jugum enim meum sttave est, et onus lunien, el vitam. Non eniin juste' agebat, el aucia
leve meum(Matth. xi, 28-30). Quod ad omnes homi- cst justiiia ejus; nec ad Deum gradiebatur, et con-
nes volunt pertinere, Iaborantes in incerto istius firniaius est cursus ejus; nec diligebat Deum, et
vilse oneratosque peccatis, ut qui voluerint mansue- inilammata esl charilas ejus : sed cuni essel sine fidc,
tudinem et humililalem Salvaloris imitari, et jugum ac proinde impius, accepit spiriturn fidei, et factus
niandalorum ejus subire, inveniant requiem anima- est jusms : Justus aulem ex fide vivil (Rom.l, 17); et,
Sine fide nemo polesl placere Deo (Hebr. xi, 6); ei,
(a) collationesPatrum intelligit, a JoanneCassiaaopre- Omnequod non esl ex fide, peccatumest (Rom. xiv,
sbyteroeditasannofere quadringentesimo vigesimosexlo. 25): ut scilicet intelligal, justiliam infideliura non
E-irumscilicel ille.classem secundam, quoe ab unde- esse juslitiam ; quia sordet nalura sine gratia.
cima Collationeincipit, Honoratoet Eucherio inscripsit CAPUT VIII. — 9. Amissa quippe naturali inno-
nondumepiscopis;quandoquidemeos in praifationetra- ceniia hoino exsul ac perditus, ambulans sine via,
tres appellat: ipse autemHonoralusArelatensemepisco-
palumdiclo anno qUadringentesimo vigesimosexto obti- profuudiorcs iutrabat errores : sed qusesilus, et in-
nuit. Definitionibusporro lertisEdecimsecollalionisAugu-
stinocontrariisProspervoceac sermoneprimum, deinde 1 IncodiceMs.deest,jusle.
vero post Augusliniobitumscriptovolumino, quod«Con-
« tra collaloieni»vocant, resistendumexistimavit. ,(n) vide supra,synodumArausicanam.
 VJ97 EPISTOLA AD RUFINUM. 1788
venlns, el repoiialus est, et in via quse veriias el vila una erat cum eo quem rogaverat operalio. Sed ne
est ifitroductus; ac dilectione in Deum ', qui illam libero arbitrio videretur starc, qui de se magna pro-
non diligenteiii prior dilexiifignitus est: sicut dicit miserat, permilliiur periclilari; ut conluf.baiumac
beatus apostolusJoannes, Non qttasi nos dilexerimus deficientem ille rcspicial et reficiat, sine quo nenio
Dcum , sed qtioniamipse dilexil nos; et ilerum, Nos consisiii, neino persistit.
ergo diligamttsDeain,\quoniamDeus prior dilexilnos ; CAPUT XI. — 12. Ab hac aulem confessionegra-
elidem dicil, Clturissitni,diligamtts invicem,quoniam LicrtDei ideo quidam resiliunl, ne ciim eam lalem
charilas ex Deo est: et omnisqui diligit, ex Deo natus confessi fuerint, qualis djvino eloquio proedicatur,
esl, cl cognoscit Deum. Qtti non diligil, non novit et qualis opere suse polestaiis agnoscilur, etia.mhoc
Deum : qitia Deus cliaritas esl (I Joan. IV, 10, 19, ' necesse habeant confileri, quod ex oinni nuinero
7, 8). Cui bealus Paulus congruit, diceus, ln Chrislo honiinuin per ssecula cuncla natorum, certus apitd
Jesu, nequecircumcisio,nequeprceputiumvalctaiiquid; Deum definitusqiiesil numerus jiroedestinatiin vilam
sed fides qumper dilectionemoperalur (Galat. v, 6). ceternam populi, ei secundum proposilum Dei vocan-
Unde babeiur bsecfidcs connexa charilaii, nisi uude lis electi. Qu;id quidcm lani impium est negare,
eam ipse monsirat accepiam, dicens, Quia vobisdo- quam ipsi gialioe conlraire. Ncque enim remotum
natnm est pro Chrislo, non solum ul in eum credatis, est ab iuspeciione commuiii, quot saeculis, qiiara
sed eliam itt pro ipso patiainini(Philipp. i, 29) ? quod iiinuniera honiinum millia, erroribus suis impieta-
utique fieri sine magna cbarilate non poleral. El tibusquc dimissa, sine ulla veri Dei cognitione deie-
iterum : Charitas Dei diffusa est in cordibus noslris cerint. Sicut etiam in Actibus Aposiolorum Pauli
per Spirilitm sanctuin, qui datus esl nobis(Rom.v, 5). et B.irnaboeverba declarant, diceiilium Lycaoniis *:
Sine qua charitate Aposlolus quaulam fidem, quan- Viri fratres, quid hmc fucilis? El nos morlalcssufnus,
lamque scientiani, quas virlutes, qusc sludia, quos similesvobishomines,aniiunlianiesvobisul ab his vahis
labores, nibil prodesse tesiaiur (1 Cor. xin , 1-3)? coiivertaminiad Deumvivum,qui fecit cmlumel lerram,
Quia scilicel mulia laudabilia atijue iniranda possunt mare, e! ontnia qtimin eis sunl; qui in prmlerilisgene-
in homine reperiri, quoesiue charilatis medullis ha- rationibasdiiuisit oinnes genles ingredi vias suas. Et
beni quidem pielatis siiiiililudineni, sed non habent quidem non sine teslimonioa semelipsumrclinquens,
• veritaiem. benefacienseis, de ccelodans pluviam',et lempora
CAPUT IX. — 10. Hoc ergo lanlo et tam ineffa- clifera, implenscibo et lcelilia corda veslra3 (Acl. fru-
xiv,
bili bono, nemo inventus esl dignus : sed qniciimque 14-16). Cum utique si eis vel naluralis intelligentia,
electus est a Deo, facius est dignus; sicut dicil Apo- vel iisus heneficioruin Dei ad capessendanl vilam
Slolus , Gralias agentes Patri, qui dignos nos fecil in aiternaiu sufliccre poluisset, nostro eliam lempore
partem soriis sanctorumin lumine, qui eripuil nos de ratioualis nos coniempiaiio, et temperies aeris, et
poleslatetenebrarum,et translulil in regitumFilii dile- fiuciuuiii copia ciborumqiie salvarel : quia scilicet
ciionissum(Coloss.t, 12,13). El idem ad Timoiheum: inelius naitira ulenles, Creatorem nostruni propter
Coltabora, inquit, Evangeliosecundum virltiiemDei, quotidiana ipsitis dona coleremus.
qui nos liberavitel vocavitvocaiionesancla; non sccun- CAPUTXII. —13. Sed absil ab animis piorum et
dum opera nostra , sed secundumsuum pi opositum, et Cbrisli sanguine redeiiiptoriim, slulta tiimiuniet per-
graliam, qttmdata esl nobis in ChrisloJesu ctnlelein- niciosa 4 persuasio. Naiuram liuinaiiani nalura huma-
pora smcularia(II Tim. i, 8, 9). Et ad Tilum : Eramus, na noii liberat ; extra unum inediaioreniDci et ho-
inquit, et nos aliquandoinsipienlesel incrednli, erran- ininimi hoiiiineinChrislum Jesum, neniini salus est.
tes, el servienlesdesideriis et volupiatibus variis, in Sicut ipse fecit nos, ei non ipsi nos ; ita ipse reficit
malitia el invidiaagentes, odibiles, odientes invicem: nos, el non ipsfnos. Ac ne sibi faculias honiinis pfe-
cum autem behignitasel humanilas apparuit Salvaioris lium reparatiouis hujus, vel post reslituliohem shi,
nostri, non ex operibusjustilim qumfecimus,sed secun- per opeia videretur jusiitise repensare ; effuderunt sb
dum suam misericordiamsalvosnos (ccil(Tit. m, 3-5). diviti;e'boniiatis Dei in ipsa quoiuiiidam primordia
Gratia igitur Dei quoscumquejustificat, non ex boriis parvulorum , in quibus nec prsecedenseligilur, nec
meliores, sed ex malis bonos facit; postea per pro- seculura devotio ; non obedientia, non discretio, non
fectum, ex bonis factura meliores ; non adeinpto voluntas. De his eniin loquor, qui mOxutnati sunt,
libero arbilrio, sed liberato : quod donec sine Deo renascuiitur, et rapti ab hac vita seicrnsebeatiludini
solum fuil, morluum fuit juslitise, vixitque peccalo; deputanlur. Cum lanien inniimcrabilismultiludo,eju-
ubi aulem ipsum illuminavil misericordia Christi, sdem naturse, eju^dem conditionis infanlium , sine
erutum esi a regno diaboli, el factum est regnuni 1'egeneraiioiiedecedat ; de qua diibitari non poteSt
Dei: in quo ut peumanerepossit, ne ea quidem lacul- quod parlem in Dei civitate non habcat.
lale sufficit sibi, nisi inde accipiat perseveranliam, CAPCT Xlll.—14. Et ubi est illud, qriod nobis
unde accepil indusiriam s. ' quasi contrarium, a non intelligentibussemper oppo-
CAPUT X.— ll.Quoniam et ipsins sancti Pelri nilur ; quod Deus omnes Itominesvelil salvosfieri, et
ardenlissima fides in tenlalionibus defecisset, nisi ad agiiitionemverilatisvenirc(I Tim. n, 4) ? Numquid
pro eo Dominussiipplicassel; sicut evangelista mani- nOii sunt de omnibus hominibus, qui a prseteritis
festat, dicens:Dixit autemJesusPetro : Simon,Simon, generaiionibiis usque in hoc tempus sine Dei cogni-
ccceSalanas poslutavit,ul voscribrarel velutIrilicum; tiorieperierunt ? Et.si majoribus natii (quod nonrecte
cgo autem rogavi pro le, ne deficiat fides lua: elHu dicitur) iinila opera, qu* iibero afbiirio commise-
tandem conversus,confirma fralres tuos ; et roga, ne rant, obfueruiil; quasihoni, non inali' gratia liberen-
intrelisin tenlalionem(Luc. xxn, 31, 52). Et ut magis tur : inter salvatos parvulos ci non salvatos parvulos
probaretur liberum arbilrium nihil posse sine gralia: quoemcritoruni potuit essediscretio? quid istos intro-
cui dicium fuerat, Confirmafralres luos, et roga, ne duxit in reguuiii Dei? quid islos exclusita Dei regno?
intrelis in teniaiionetn; quique responderat, Utiijue Equidcm si merilum consiJeres, non una pars salvari
ex libero arbilrio, Domine, tecuin paraias sum el in nieruil, sed ulraqtie damnari: quia omnibus in Adse
carceremet in nwrtemire (Ibid., 33): cidcm prsedici- proevaricationeprostralis , nisi quqsdam assumeret
tur, quod priusquam gallus canlct, ler Doniinum misericors gratia, maneret super universos inculpata
negalurus sil (Ibid., 34 ; Matlh. xxvi, 54; Marc. xiv, jusiitia. Quse autem sit discrelionis istius in secreto
30). Quod quid est aliud, quam quod in fide defectu- consilioDeicausa vel ratio, el supra facultatero hu>
rus sil ? Certe rogaverat pro eo Dominus, ne defice- nianoecoguitionis iriquirilur, et sine fidei diminutione
ret fides ipsius : nec ulique fruslra rogaverat, cujus 1 Edili,lconiis.
s Remigianuscodex, et quidemsine
testimonio;omisso,
non-
1 Editi,iiitrodiicliisad dileclionemin Deum, 3 Editi,cordaeorum.
9rorle,justitiam. > Ineditisdeerat,naluraItumana.
 1799 APPENDlCISPARS TERTIA. 1800
'
' nescilur : modo confiteamnr neminem immerito per- LXXV, 2) ; futura geritiuni lalebat eleclio, et posi.mo-
di, neihihem meriln liberari ; ei omiiipoicniissiinam dum innoluit, quod revelaliun ante nou fuerat : sicul
' Domini bonitateni omnes salvare, et omnes ad agni- dicit Aposlolus, Quod aliis geueratioiiibusnon est agni-
tioiieni veritatis imbuere, quos vult oninessalvosfieri tum ftliis hominum, skul nunc revelalumesl sunctis
veriiatis venire. Nisi enim ipso vo- Aposlolisejus, el Propltelisin Spiritu, essegenlescohw-
"et ad agniiionem
cante, docente, salvanle, nemo venit, nemo eruditur, redes , et concorporqtes, et comparlicipesproimnsioitis
nemosalvatur. Quia etsi indifferenter omnibus bomi- in Christo Jesu ( Eplies. ni, 5, 6 ). El in Aclilms
nibus jubenlur prsedicare doctores, et semen verbi Aposlolorum : Obstupuerunl, inqiiit, ex circumcisiotte
ubique disserere ; lamen neque qui plantal, nequequi fideles,qui venerantcum Petro, quia el in nationesgra-
rigat esl aliquid, sed qui incremenlumdal Deus (I Cor. tia Spirilus sancii effusa cst (Act. x, 45 ). Si enim hoc
Hi,7). . consilium vocationissuse Doniiiius, quamdiu voluii,
CAPUT XIV: —15. Unde cum Apostoligentibus abscondit ac distulit; et quando voluil, revelavii ;
Evangelium prsedicare ccepissent, de parte quadam nosiraeobesse sanciisque ejus ignorantia isla non nocuii : cur spei
eorum qui audierant, Scriptura commemorat, dieens : ciedimus, si in quo nuniero, quibusve
Audienles autem genles"gavisce sunl, el glorificabant hominibus vasa misericordia: in gloriam praqiaran-
verbumDomini, et crediderunlquolquoteranl prmordi- tur , occulitur ? Cum .lamcn conslet, regnura cceln-
natiad vitam ceternam( Aet. xui, 48). El alibi, cum rum omnes ingressuros bonos, boc eis donanle Dei
niultse mulieres audireiil Paulum docentem : Qumdam, gratia : et nullos ingressuros raalos , hoc ipsoruin
inquit, mulier nomineLydia, purpuraria civitalisTliya- inerente nequilia.
tirorum , colensDeuin, ciudivit,cujtis Dominusaperuit CAPUTXVII.—18. Nimiumvero ineple, nimiuin-
cor ut inlenderclhis qumdicebanlura Paulo (ld. xvi, que inconsiderate ab adversaniibus diciiur, qu;'d per
14). Et rtirsum eo ipso tempore, quo ad omnes gentes hanc Dei graliam libcro nihil relinquaiur arbitrio.
prsedicatio Evangelii raitiebatur, quoedam loca Apo- Quamvis eniin in parvulis Bapiismum transeunlibus,
sloli adire probibenlur ab eo, qiti vult omneshomines nianifeslissime niilluni opus nullusque appelitus eo-
salvos fieri, et ad agnilionemverilaiisvenire: multis uli- rum volunlalis exislat, et plerosque ulentes quideni
que in illa relardalis atque aversis Evangelii (a) mora libero arbitrio, sed aversos a vero Deo , vitamque in
sine agniiione verilalis et sine regeneralionis conse- flagitiis exigenies, liberatrix regeneratio in ipsn ex-
cralione moritnris. Dicat ergo Scriptura quod gestum halandi spirilus fiue sanclificel: lamen si eam filio-
est : Transeuntesautem , inquil, Plmjgiamel Galatim rum Dei parlcm , quse ad pietatis opera reservalur ,
a sancto Spirilu loqui verbumin pio consideremus intuilu, nonne in eis non perein-
regioncm, veltli sunlctulem
Asia. Cum venissent in Mysiam, tenlabant ire in ptum invenierrinslibertim arbilrium , scd renatum ?
Rithyniam,et non permisitsiillos Spiriius Jcsu (lbid., C , Quod utique cum solum esset, sibique perraissuni,
7). Quid autem mirum, inier ipsa cvangelicscprse- nonnisi in suain perniciem movebatur. Ipsum enim
dicalionis exordia, non polerant ire Apostoli, nisi quo se excaecaverat, et ipsura se illuniinare non poterat.
eos Spiritus Dei ire voluisset; cum videamus ple- Nuncautem idem arbiiriiim conversum ' est, nou ever-
rasque gentes modo primum christianse gratise ficri sum ; et donatum est ei aliter velle , aliter sapere ,
ccepisse participes , alias? autem nullum adhuc odo- aliter agere, et iiicolumilatemsuam non in se, sed in
medico collocare : quia necdum lani perfecta ulitur
rem boni istius alligisse
CAPUT XV.— 16. An dicendum est, voluiilali sanitate, ut ea quse ei nocuerant, nequeant jani no-
Dei humaiias obsistere voluniaies, el tam feros lam- cere ; aut ab insalubribus possit jam , viribus suis ,
que intractabiles borimi hominuin .esse mores, ut teniperare. Proinde homo, qui in libero arbitrio fuit
Evangeliumideo non audiant, quia prsedicalioniimpia niajus, in ipso libero arbiirio factus est bonus : sed
corda non pnteanl ? El quis islis corda mulavit, nisi per se malus, per Deuin bonus : qui euin ita in il-
qui finxil singillatim corda eorum ( Psal.xs.xn , 15 ) ? lum initialem honorem alio inilio reformavit, ut ei
quis hujus rigoris duritiem ad obediendi mollivit af- non solum culpani malaevoluniaiis ct aclionis remil-
feclum nisi qui potensest de tapidibus Abraltmjilios leret, sed etiain bene velle, bene agcre, alque in his
? el quis dabit prsedicanlibus permanere donaret. Omneenim, inquit aposiolus Ja-
excilare\ Mallh. m, 9 ) constanliam
intrepidam illoesaniqiie , nisi ille qui ait cobus, dalum oplimum, el omnedonum perfectutnde-
Paulo , Noli lintere, sed loquere, el ne laCeas; propler sursum esl, descendensa Palre luminum(Jacob. i, 17).
quod ego sum lecum, est el nemo apponelurtibi ut noceat Qui quale sit libefum arbitrium quod huniano spiritu
te : qiionictmpopulus milti mullus fn hac civilale agilur, et quale sit quod a Deo regilur, evidenler
( Acl. xvm, 9, 10)?Pulo auteni quod neino audeat ostendil, dicens : Quod si zetum amarum habetis et
dicere ullam mundi genlem, ullam tcrrse prselermit- contenlionesin cordibusvestris, nolile gloriari adversum
tendaiii esse regionein, in qua non sint Ecclesioela- verilalem, el mendacesesse : non eslista sapieniia de-
bernacula dilatanda , dicenle Deoad Filitim , Postula sursum descendens,sed terrena, animalis,diabolka. Ubi
ame.etdabo tibi genleshcereditatem tuam, et possessio- enimzelus el conlenlio, ibi inconstantia el omne opus
nein' utam terminos terrm ( Psal. n , 8) ; et iterum, pravnm. Qum aittem desursum est sapienlia, primum
/teniiniseenfur et converteiitar ad Dominum nniversi Cjuidempudicu est, deinde pacifica, modesla,suadibilis,
fthes lerrm, el adorabunt in28conspectu ejus oninespa- plena miserkordiaet fruclibusbonis,nondijudkans, sine
irim gentium ( Psal. xxi, ) ; dicenie quoque ipso siinulalione(Id. m , 14-17 ). Quicumqueergo his vir-
Dnmiiio,PrmdicabilurhocEvangetium in mhversomun- lutibus siudent atque inhserent, non sua, sed su-
do, in lestiinoniumontnibusgentibui; eltunc veniel finis perna sapienlia illuslrali sunl : Quonium Domimis
(Mutth. xxiv, 14). Qua-.cumqueergo gentes nondum clal sapientiam, el a facie ejus scienlia et intellecttis
audicrunt, audient Evangelium, et credent quolquot ( Prov. II, 6). Et liacceorum verissima gloria esl, si
ex eis prseordinalisunl in vitam sclerunm.Non enim non in se. sed in Domino glorianiur.
alii venieiil in consorlium hoeredilalis Christi, quam CAPUT XVIII. — 19. lia autem quse de falo, et
mundi elecii suni, el prsede- de duabus massis, duabusque naluris sluliissimonien-
qui ante coiistilulioiiemsecundum
siinali atque praescili, propositum ejits qui dacio, in tanli viri injuriam jactiianiur 2, neque ip-
pmnia operalur secundum consilium voluntalis sum. suni quidem onerant, in cujus libris copiosissinie
(Ephes. l, 14). hujusinodi desiruuutur errores ((() ; nec nos pertur-
CAPIJT XVI. —17. Confileamur igiiur opera Do-
iiiini, et glorificemusmisericordias ejtis : ncc impa- 1 Exvetere Ms.addidimus, alitervetle.
lienter fcramus , quod, qtiseaulquanla sint electionis * Edili, inlenli viri iujuricejaclil inl. F.mendanturad
vasa , non novimus. Quia et in anlerioribus sieculis, veterem codicem, nisi quod, jacilantttr, babet pro,
quando de unius gentis populo dicebatur, Notus in
jaclitanlur.
Judma Deus, in lsrael magnum nomen ejus ( Psal. (a) vide Aug., lib. 2 contraDuasEpistolasPeiagianoruill,
(a) Forte,retardati atqueaversiEvangelii. capp. 6 et7; aclib. 4contraJulianum,cap. 8.
1201 LIBER CONTRACOLLATOREM.
banl, qui tales opiniones cum suis auctoribus exse-
cramur. Sed videant quomodo se a dedecore istius
exuant falsitatis, qui possunt tam inepta confin-
gere, si hi quorum abuluntur auribus, aliquantulum
diligenlise ad coguoscenda ea quae praestanlissimus
minister gratise dispulavit, inlenderint: licet orariem
istius inquisitionismoram ipsi, qui hsec loquuntur,
praeveniredebercnt, proferendo atque explicandoli-
bros, ullanive eorum particulamdemonstrando,quam
per dubium sallera intellectum tali interpretalioni
obnoxiumVir sanctusediderit. Sed prorsus nihil apud
nos tale audierunt, nih.illale legerunt. Quia non fato
quidquamgeri, sed omnia Dei judicio novimusor-
dinari. Nec ex duabus massis, duabusve natiiris ; sed
ex una massa, quae est caro primi hominis, unam
scimus omnium bominum creatam , crearique natu-
ram, et eamdem per ipsius primi hominis liberum
arbiirium, in quo omnes peccaverunt (Rom. v, 22),
esse proslralam : nec ullomodo ab seternseraortisde-
bito liberam, nisi eam ad imaginem Dei secundse
creationis Christi gratia reformaverit, liberumque
ejus arbitrium agendo, spirando ', auxiliando, et us-
que in finemprseeundoservaverit.
•* SicMs.Editiautem,sperando.
PROSPEM
PRO AUGUSTINO
LIBER GONTRA
ExcutitduodecimdefinitionesJoanniscassiani de gratia et liberoarbitrio, contentasCollationeipsius tertia decima
easque, ttna exceptaprima, omninoa catholicaveritatedissideredocet: demonstransAugustinireprehensores; et vana
objicere, et reeta impugnare, et pravadefendere, ipsisquePelagianorum
moventes,Scripturisdivinissimulet ecclesiasticisimperatoriisque
CAPUTPRIMUM.— i. Gratiam Deiqua christiani
sumus, quidam dicere audent a sanctaememoriaeAu-
gustino episcopo non recte esse defensam; librosque
ejus contra errorem Pelagianum conditos, immode-
ratis calumniis impetere non quiescunt.Quorumintus
interslrepens domestica malignitas non minus sper-
nenda esset, quara foris latrans hseretica loquacitas,
nisi cjectis extra ovile dominicumIupis, qui sub no-
mine ovium sunt suffragarentur,essenlque ejusmodi,
ut nec ordoeorum in Ecclesia, nec ingeniadespicienda
Videantur.Siquidem habentes speciempietatis in slu-
dio, cujus virtutem diffiteniurin sensu, irahunl ad se
multos ineruditos, et non habentia spirituum discre-
liones* corda conturbant: atque in eum statum de-
dueere eausam Ecciesise moliuntur, ut dum nostros
affirmantnon veraciler pro gratia fuisse loculos, ini-
micos gratiaepersuadeant injusle esse damnatos. Non
ergo negligendum est hoc malum , quod ab occultis
parvisqueseminibus augetur quotidie, ct ab ortu suo
lalius longiusque distenditur : sed studendum est, in
quantum Dominus adjuvat, ut fallacium calumniato-
rum bypocrisisdelegatur, qui ex ipsa injurisemagni-
1 Lovaniensiseditioet Anluerpiensis,spiritum discre-
tionis.At Moguntiensis omniumprima,quseanno 1524,ex
manuscriptoexemplafiBenedictinorum monlisS.Jacobi
prodiit,habet spirituumdiscrelumes : nec aliter *is.Cor-
beiensis.AlluditProsperad i cor. xn, 10.
"*uiantiouissimo Corbeiensicodiceanteannosferenon-
gentosscripto,titulusopusculihujusest, liber sanclipro-
speriproprmaicctoribus gralimDeiconlralibrumcassiani
presbhlen,quiprmnolatur, De ProtectioneDei; id est, con-
traCollalionem tertiamdecimam, habitamcumabbateChse-
remone.
SANCT.ACGUST X.
1802
EPILOGUS. —20. Unde quia perspicit Sanctitas tua
(si tamen sermonis mei non obsistit obscuritas), fru-
stra quosdam de nobis conqueri, et omnes illas in-
eptas criminationes, ad exasperandos avertendosque
aniraos eorum quibus aliud volunt persuadere, con-
texi; confido ego in virtute misericordise Dei, qao-
niam haecconiradiciio , sicut in aliis mundi parlibus,
ita et in his regionibus conquiescet : ut praedicatio
summi hoc terapore in Ecclesia viri, etiam ab his a
quibus ad praesensrcpellitur ', adjuvetur. Tu aulem,
dilectissimeet venerandissimemihi frater, si vere de
his quaestionibusinsirui desideras, sicut desiderare
le convenit; ipsis beati Augustinidisputalionibus co-
gnoscendisimpende curam, ut in confitenda Deigra-
tia defaecalissimamac saluberrimam evangelicseapo-
stolicsequedoctrinse inlelligentiam consequaris. Gra-
tia Dei, et pax Domini noslri Jesu Christi custodiat
le in omni tempore, et per viam verilatis dirigat in
vitam seternam.
1SicMs.Editi,revellitur.
AQUITANI
GOLLATOREM .
c
jam peremptorumarmisintestinumbellum
onstitutionilius
rebellare.
tudine, quam m uno cunctis, ac praecipueapostolicse
Sedis pontificibus iniulerunt, ab indoctis et parum
cautis excellentioris scientise-judicantuf, et misero
perversoque successu facilem.mendacio consensum
eliciunt, quia reverenliamsibi pracsumpiionepepere-
runt. Nec enim, cum sint bonse opinionis viri cre-
dunlur ullo modo larditate intelligentiae,aut temeri-
tate judicii, in superfluse querelse conclamationera
potuisse prorumpere; ac non potius magno. ingeni»
et vehementi studio laborasse, ut subtilissimi tracta-
toris disputationibus comprehensis, censura nunc
districtior et inspeclio sagacior inveniret, quod antea
securus favor et benignitas incuriosa non viderat
2. Unde ergo hsecdiligentialam severi emersit exa-
minis? unde in hanc austerilaicm supercilium.se te-
tricsefrontis armavit, ut mensuras sensuum, pondera
loculionum, numeros syllabarnminsidiosus scruiator
eventilct, magnumque se aliquid conficereprassumat
si catholico praedicatorinolam crroris affigat' quasf
incognitum aliquod opus, et quod haclenus latuerit
impelalur; ac non illa his morsibus doctrinalanietur'
quae novorum haereticorum commenta disjecit, et
diabolicum tumorem Pelagianaeelationis elisit. Yi-
ginti amplius anni sunt, quod » conira inimicos gra-
tise Dei catholica acies hujus viri ductu pugnat et
vincit (a). Et vincit, dico , quia non patitur respirare
1 ita Corbeiensismanuscriptuset editio
Moguntiensis
At posterioresedilioneshabent, annis; et omithmtT sunC
quod.
(a) Augustinuscontra Pelagianam hseresimpugnare
annoChristiquadringentesimo duodecimoajpit,scriptisad
Marcellinum librisde Peccatorummeritiscac de Baptismo
parvulorum. iste ergo Prosperi Hber viginti et- amplius
(Cinquante-sept.J
 .J803 APPENDICISPARS TERTIA. -1804
cunctorum semen seminanti, el panem ad manducandumprcesla-
quos vicit, et in quorura excidium unam 4
isaesijdoituffl
" mann senlentiam scripsU. Pulsi pontifi- •bit,elcrescerefacielfructusjuslhim vestrm»(B Cor. IX,
icio,«tieommunione privati, queranlurdenostrsefe- 40). Hic ne quis ptitaret, njliil superesse quod per
jioilate vicioriae,ret armentinnos linguas snas, qui liberum ageretur ar-bilrium, «on lrralioriabiliter ad-
Sxsulare a veritate, .quam cives esse Ecclesise raalue- jecit quo prbbaret, hon auferri illud his donis, sed
runt: noslri autem eoncorporales , et comparticipes polius roborari, nisi revolutum ad iniquitates suas ah
gratise Chrisli, cur de his armis, quibus communis auxilio Deise mallel averlere. Nostrumvero est, in-
lidcs est defensa, causantur? cur bellum confeeUim quil, jjuotidie allrahehtemnos gratiam Dei ut humiiiler
r&lraelant, et muiiiliones secur*. dudum pacis tanta- infir- subsequamur,vel certe dura cerviceel incircumcisis,ul
roant? An vicloresidisplicent, el vicli placent; scriptum est, tturibiis eidem resislentes (Act. vn, 51),
ul pravitatis per Jeremiammereamuraudire , « Numquidqui cadit,
que insolentia damnaii foventur errores, ? an* non resurgel? aut qui aversusest, non reverieiur?Qtuire
invidia et aticlores nostri pulsenlur, et judicestem-
vero ita se noyorum eeiisornm norma exactior ergo aversus esl popuius iste in Jerusalem aversione
iperavit; ut el nulia eorum quse excisa sunt asserat, et contentiosa? Induraverunt cervkes suas, el noluerunt
qusedanaex liis quaedefensa sunt respuat ? Ecce salva reverli» (Jerein. vjn, 4, S). Item infra, cum omnia vir-
tatholicse pace vjciorise, salva indissolubilium reve- tutum studia Dei gratia indigere docuissel, proba-
r.entiadecretorum , parali sumus palfonos doctrinse •biliter addidit, dicens : Quce omnia, skut desiderari a
emeiidatioris audire, et circumcisas ab omni:errore nobis jugitef absque divina inspiratione non possunl,
liiieas subiilissimse discrelionis agnoscere con- ila ne perfici quidem sine ejus auxilio utlatenus queunl
stituatur in medio, quod de novis emersit inge-
niis (a). 5. In seplimo aulem capitulo S generalem volens
CAPUT II. — 3. Et ne ad obscurandam scientiam ostendere.gratiamOhristi, quae nullum usquequaque
docliorum, ea exagilare videamur, quse vulgus igno- hominem 2 prsetermiltat, et rebelles quoirae adversos-
Jbile, et proeax ineptorum loquacilas inlemperanter que non deserat: Adestigitnr, inquit, inseparabiliter
effundit, unius polissimum delinitiones, quem nou nobisdivinaproteclio,tqnlaque est erga creaturamsuam
dubium est illis omnibus in sanclarura Scriplurarum pietas Crealoris, ul non solum comkeluream, sed eliam
sludio ^prsestare,reier.emus. Quas etiam ob hoc solas wmcedat jugiler providentia. In quo polest videri, ob
inlerini in disceplalionem oporlet assumi!, quia hoe comilem dixisse providenliam, quia eliam dese-
utrum ila se haheant, non potest dubitari. Serijjtse r.enles se ..plerum.quenon deserat; vel quia onines
?
enim sunt, et aucloris sui editione publicatae : iiec quos praeyenit,epiderii isubsequatur.Sequitur autem,
jani, an sint, quoerendum est; sed quid doceant, de- dicens : Qui cumin nobisortumquemdambonmvotun-
monslrandum. Igilur in libro cujus prsenoiatio esj, talis inspexerit, illuminal eam confeslim,alqueconfor-
De proteclioneDei, vir qnidain sacerdotalis *, qtii dis- tat,et incitat ad salulems, incremenlum tribuens ei,
putandi usu inter eos, quibuscum degit, excellit, .quam vstJpse plaulavil, veljmsixp cmuiu viderit emer-
abbaiem quemdam introducit de gratiaDei et ;de iisse. Et liic pptestadhuc dieefie,ilii.usse orlum bonse
libero arbitrio disserentem, cujus se per oninia pro- Voluniatis signiGcasse, cujus a Dep sint planlaia vel
basse ac suscepisse ostendit senteniiam : ut jam non in.sjiirata principia : quia ab illuminatis jam cordibus
cum illo nobis sit negotium , qui forie tales opiniones possint salubres prodire conatus, qui ideo ipsius ho-
suas aut negando refutaret, aut corrigendo dilueret; iiiinis proprii esse dicuntur, quia jam iionoruui cona-
sed cum jsto qui ad instrumentum inimicorum gratisc luum acceperit facultatem, eoroinque-seniiBaadsuum
Dei laleiu sluduit proferre doctrinam. referantur auctorem.
4. Qui tamen inter initia disputationis a veritaiis 6. Sed in capitulo nono subdit, et dicit t Unde non
pieiale non dissonat, et justo honorari proeconio me- facile huinana ratione discernitur, quemadmodumDo-
rerelur, nisi proecipitilsevoqueprogressu ab inchoata minus pelenlibustribuat, a qumrenlibusinvenialur, ape-
rectitudine deviaret. Namposl comparationem agri- riaigue, pulsunljbus: ,et rursus, invenialur tt ndn qum-
coloe,,'ciAifprniam sub ,gralia ac fidelabof viveniis aptavit, rentibus se, palam appareal inter iliosquiiilminonm-
et' eujjis iiifructuosum esse dixil em, nisi per lerrpgabqnl; lota die expandat mtmus smSud tpopulum
bmiiia Dei auxilio juvaretur, intulit definitionemca- non credenlemsibiel \contradit\enlem(Jisai. nxv, 1, 2),
thpTicissimam, dicens (Collal. 15, cap, verum. 3): Quibus resislentesac longepositosjiocet, iiwilosatlrahat ad sa-
mahifesle colligkur, non solum acluum, etiqm lutem,ipeccare.cup&entibus explendmcopiam subirahai.
: quino- volunlalis'1,ad nequitiampropenantibusbenignus
cogitationumbonarum.exDco esseprincipium obsistat.
6is el initia sanctmvolunlatisinspirat, el virtulemaique . Jani hicquasiper inscrutahilem di.versiialieminlrodu-
ppporiuniiatem eorum qumrecte cupimus, tribuit per- cilur definilio, qua docelur miiltos ad graliam venire
agendi. Omneenimdatum boiiuin, et omne donumper- sinegraiia, et liunc affectum petendi, quserendi, pul-
feciuni desursumest, descendens a Patre luminum(Ja- sandi, habere quosdam de vigilantia liberae volunta-
pqbi i, 17): qui el inci,pilqucehona mni, et:exsequiiur, lis : quse tamen inaliis tanta aversioneobcaDcataper-
el consummat in nobis, dicenle Apostolo « ^ui dat liibelur, ut nuliis cohortationibussit revocabilis, nisi
per vjm trahenlis inviia ducatur. Quasi non toto mul-
abliincannis editus, merito refertur in annumcirciter liformis graliae opere hoc in omnium agatur animis,
quadringentesimum trigesimum secundum. utex nolentibus fiant volentes; aui quisquam ex his
1Edilio Mogunliensissequentemserilenliamcumprae- qui jamjudiciorationis uluntur, possil fidera nisi vo-
cedente, ceu duo unius sentenliai membra connectit, ' lunlate suscipere. Unde tam ineptum esl dicere quod
et loco, querqnlur, arment ; habet, queruntur, ar- quisquam ad participalionem gralise tendat invitus ,
tnant.
a ln editioneMog.: cujus decreta obhocsoluminterim quam asserere quod ullus ad eam non Spirilu Dei ve-
oportel*nmediumadduc.i.Hassumi ocipsumest etiamin Ms.Corb., iiiat incitatus.
', sed insertum.posljiopoiitet : in eoque codiceanle, 7. Cilo ergo hic disputator praemissaedefinitionis
guas etiam ob hocsolqs; pfsefixaegtparticula,qlibi, qua oblitus est, cito a senlenlia sua instabili levitate dis-
indicatur allerumex jllis duobus,dicijsahunde asoitnm seiisit 6. Dixerat enim regulariter, Non solunt actuum,
fuisse. .'"':'' etiamcogilalionumbonarumex Deo esse princi-
3 Ms.Corb.,purgatm.EditioMog.,purgafa: referendoad, veruinEt
deoreta. .• pium.r ne hoc de doctrina extrinsecus adhibila de-
4Posterioreseditionesaddunt,ordinis.AberataCorb.et 1 Nuncest capitulumoctavum.
Mog; ?;Ms.Corb.,aversosque.EditioMog.,perversosque.
(a) 3amtum forte emerserantauditu varisecontraAugustinum 3iCorb.et Mog.,iliuminateam,atqueconfortat,ac dirigil
quaestiones: sed qqia solo eas .accqperat,ntmbx ad saluiem.
videtur,idcir.coiflisinlerim
n. 3, .et infra, n.;SS,,sigiilficare 4',Corb.el Mog.,voluptatis.
dissimulatis,refelleridassuscipit cassianipolissiHaim deli- 6a^osterioreseditiones, inslabilitateet levUateditces*
nitiones,qusestiloeditseiii vuiguserant. sit.
 4805 LIBER CPNTM COLLATOREM. im
beret inlelligi, vjgilanter .addideral: Qiti nqbis etini- .bitrii; quiai elitmtsuis interdummotibusItqmo adtiir-
tiasanctcu volunlalisinspirat, et virtutemqtqueppppr- . tulum appetUuspossit exlendi,-*seinper «grp $ Dqmino
tuniialemearum qum recle cupimus, tribuit pereigendi. indigeat adjuvari. Et ubi est, quod reg.itlari defini-
Omneenim datum bonum, et omne donum perfepfum tione prsemissumest, Non solum aciuuni, verumetipm
desursumest, descendensa Patre lummtim : gui et in- cogitationumbonarum ex Deo essefriitcipium; quiet
cipil qumbona sunt, etcur exsequitur,et consummalin no- incipit qumbona sunt, ,ef exsecjuilw,elconsummal in
bis. Doctorcatholice, professionem tuam deseris ? nobis? Ecce hic etiamsi boniseoeptis necessarium Dei
curad fumosam 1 falsitatis caliginem relicta serenis- faleris auxilium :. ipsos taraen laudabiles motus ap-
simae,veriiatis luee devolveris ? Qupd jn pelentibus, peiitusque virtutum, rerapla gratia Dei nudse liber.tati
1qnaerentibiis,pulsanlibusquemiraris,cur.noneidemgra- adscribis arbitrji: ut boni salubresque conatus ne-
tiae, qusedesideratur, adscribis? V.idesbpiioscppatus, queant quidem prpiice.re, nisi Deus adjuvet; possjnt
rioiia Deo inspireiitiir, incipere.
pia studia, et dubitas esse Dei dona ? Latuerit o,pus tameii, eiiamsi—
11- Peind.e,-ut evidenjius defmias,
gralioe, donec fides insiia cogitalionis claudebaiur ar- . CAPUT IV-
cano : at ubi suppLexoratio , ubi diligens inquisitio, quid homo ex libero arbilrio habeat, quid sumafex
nbi apparcl crebra pulsatio; quare non ex qualitale gratia, addis, et dicis : Nec enim cum volueril quis,
operis subministrationem intelligis incilantis ? sanilate perfruilur, attl de mgritudinismorbo pro arbi-
CAPDT IU. — 8. El satis te armas contra Pela- trii sui desiderioliberatur. Doces ergo, non posse qui-
gianorum calumniass, idsi quodinin universilale voca- . dem homineoi per semetipsum apprehender.esanita-
torum seniiendum est, no.bis portione concedas : tem, sed habere cum a semetipso desiderium sanita-
. sed nec cum haurelicis libi, nec cum Catholicis plena tis ; et sua tantum spoiile venire ad medicum, non
concordia est. Illi in omnibus juslis hominum operi- , etiara hoc ipsum medici esse , quod veniat. Quasi
bus liberse voluntatis tuenlur exordia : nos bonarum vero anima ipsa non langueat, et corpori suo reme-
cogiiationumex Deo semper crediraus etprodire prin- dium sana prospiciat. Atqui tolus honio ex ipsa et
cipia : lu informe nescio quidtertium, utiqueparli cura ipsa iri profundum miseriaesuoedecidit, ubi eam,
inconveniens reperisli, quo nec inimicorum conscn- priusquam a medieo notitiam suae calamitalis acci-
Sum acquireres, nec in nostroruin inlelligentiaperma- pial, jacere delectat, amantem semper errores suos,
neres. Quombdo autem non advertis, le in illud da- et amplee.tentem falsa pro veris. Cujus prima saius
mnatum incidcre , quod , velis nolis , convinceris est, ut sibi incipiat displicere', et vetuslatem suaede-
dicere, Gralium Da. secuiidummerita noslra dari; bilitatis odisse : sequens vero est, ut et sanari desi-
cum aliquid praicedere honi .operis ex ipsis homini- deret, et a quo sananda sit noverit. Quse curalioiiem
bus propter fluod gratiam cpnsequantur , affirmas? ipsius sic prsecedunt, ut ei ab illo.qui segram sana-
Konenim iiullius ineriti haberi polest pelentis lides, turus est, inserantur :ne, cum ei nullo modo hsecfru-
^userentis pietas, pulsantis instantia-; prsecipuecum stra inesse possint%,meritovidealur salvata, non gratia.
omnes hujusmodi et accipere, et invenire, et inlrare 12. Deinde adjicis (Cap. 9) : Ut autemevidentius
dicanlur (Malth*vn,7,8). In quo superfluum , imo clareal, eiiain per naturce bonum, quod benefkioCrea-
impium est, sic velle non roeritis ante graliam existenti- toris indulium est, nonnunquambonarum voluntatum
bus.locum facere, ut ex toto verum sit quod ait prodire principia, qum lamen, nisi a Deo dirigantut,
Bominus, Nemo venitad me, nisi Pater , qui misil me, - ad consummalionemvirlulum pervenire non possunt,
altraxerit eum (Joan. vi, 44); si cujusquam hominis Apostolustestis est, dicens, « Velleenimadjacet mihi,
sine Dei illurainalione esset credenda conversio, aut perficere aulem bonum non ihvenio» (Rom. vn, 18).
«llo modo se volunlas honiin.is ad Deum sine Deo Falso ergo secundum hanc definilionem ante dixisti,
posset extendere : qui eum vocatum ad Filium irahit; ' Non solum actuum , verumeliam cogilationumbona-
non resistentem invilumque compellit: sed ex invito rum ex Deo esse principium; qui el incipit qum bona
volentem facil, el quibuslibel modis infidelitatemre- sunt, et exsequilur, et consuinmatin nobis, Sed hbc
sistentis inclinat, ul cor audiienfis, obediendi in se nullo modo ex aliqua parie poles.t esse falsum : cui
dclectalione generata, ibi surgat, ubi premebaiur; ibi nequaquam iiiferricontrariadebueruiit, utquodreCte;
discat, ubi ignorabat; inde fidat, unde diffidebai; professus es ex gratia incipere, id postea confirmares
inde velit, unde nolebat. Etenim Dominusdabil sua- per naturse bonum el per liberura arbitrlum nos ba-
vitalem, et terra noslra dabit fructum suum (Psal. bere. Dixit quidem bealus Apostolus, Velle.enim ad-
LXXXIV, 13). jacet milii, perficere autem bonurrinon invenio-.sed
9. Sed videamus qualia subsequanlur : Cui autem idem dixit, Non quia idonei sumus cogilarealiguid a
facile paleal, quomodosalulis sumina nostro tribualur nobis quasi ex nobis ipsis, sed sufficienlidnoslra ex Deo
arbitrio? De quo dicitur, i Si votueritis, et audieritis est (II Cor. m, 5); et idem dixit, 3Deus est enim, qui
tne, qum bona sunl terrm manducabilis•>(Isai. ,j , 19). operatur in vobiset velleet operari , pro bona volun-
Et quonwdo« non volenlis,nequecurrenlis,sedmiseren- tate (Philipp. n, 13). Non ergo Appstolus sibi contra-
tis est Dei t (Rom. IX , 16)? Quid eliamsil illud, quqd rius est. Sed cum donatum nobis fuerit bonum velie,
Deus «reddet•unkuiquesecundumopem ejus»{Mallh. non statim jnvenimus et facere, nisi pelenlibus, quae-
xvr, 27): et, J DeusesiquiPperatur in vobiselvelleelper- renlibus , atque pulsantibus, qui dedit desideriurri,
ficere,pro bona volunlatevestra 3» (Philipp. n, 13): et praestet effectum. Vox ista dicenlig, Velleenim adja-
«lioc non ex vobis,sed Dei donum est; nonex operibus, cet mihi, perficereautem bonum non invenio'; vocati
ut ne quis glorielur > (Ephes. u, 8 , 9). Etcoetera quoe est et jam sub gralia constituti, qui cbndelectalur
collecla deScripturis, quasi alterno sibi sensu adversa quidem legi Dei secundum inleriorem hominem, sed
sludium humansecommittat videt aliam legem in membris suis,. repugnantem
collegit, ut donis gralise omnium
-industrise; et hominum divisione facta, alii le«i menlis suse, et caplivantem se in lege peccali
sinl quos gralia Dei salvet, alii quos lex et nalura ju- (iiom. vn, 18, 22, 23) : et quamvis accepefit scien-
stificet. Sed lex potest, nequid mali fiat, jubere: a tiam recte volendi, virtutem tainen in se npninvenit
malo autem non polest liberare. Nolum faciiinanda- eorum quse optat opeiandi; dpnec probona voluntale
tum, sed obediendi non praestat affectum : nisi quod quam sumpsit, virtutum mereatur facultatem inve-
esl occidens p*erimperium lillerse , fiat vivificansper ' nire quam quserit*.
spiritumgratiae. CAPUTV. —15- P°>f U*c ponis plunma tesliino'
10. Post hsec concludit dicens : Nisi quod in his
omnibuset gratia Dei, el liberlasnostri declaratur ar- 1 Posterioreseditiones,ei quia. Abest, ett ah antiquiora
1 SicMs.Corb.Ateditiones,/amosom. editioneMog.et a Ms.corb.
* SicMs.corb. et editioMoguntiensis. At posterioresedi- 2 na MS.Corb.et editioMog.Posterioresvero edittones,
tiones, £t satiste contra Petagianorumcatumniasprmca- cum eiullomodohmcinessepossint.
tere existimas,si, etc. 8 posterioreseditiones,pgrficere,nabentj loeo,operan.
» sic MS.corbeiensiset editioMogunUensiB. Fodteriores-
*Hic,i^a,addJOiiiiU9avicti)i'UateMS.corb,etedit,Mog.
 1807 APPENDICISPARS TERTIA. 1808
nia, qtiibus hunc validiim, mmc infirmumliberum themalizarc conipiilsus esl (a). Erraverunt Africana
arbitrium deraonsiretur : quasi quidam sint, qui pro- episcbporum concilia, quaedecretis suisconstiluerunl
prlis viribus impleant, quod alii facere riisi Deo adju- cohiiliurii, canone4 seu 5), Utrumque
vante iipnpossunt; aut ob aliud homo accipiat prse- SCarlhaginense
)ei donitmesse, el scirequid facefe debeamus,et dili-
ceptum, riisi ut divinum quaeratauxilium. Concludis gere ul faciamus; ut cedificanlecharitate, scientianon
efgo, et dicis : Eiita sunt hmcquodammodoindiscrele possitinflare : quiascienliamsicul de Deoscriplumesl, « llle ett
permixta atque confnsa, ut quid ex quo pendeat, inter qui docethominem i (Psat. xcm, 10); ita scri-
tnultos magna qumstionevolvalur: id est, ulrum, quia ptum est, i Charitas ex Deo est i (I Joan. iv, 7).- Erra-
initium bonmvoluntaiisprmbuerimus,miserealurnoslri verunt ducenti quaiuordecim sacerdoies, qui in epi-
Deiis; an quia Deus misereaiur', consequamurbonm stola, quam suis consiitutionibusprsctulerunl', ila
voluntatisinilium. Mutti enim singula hmccredentes, ad apostolicseSedis antislitem beatiim Zosimum sunt
ac justo amplius asserentes, variis sibique conlrariis locuti : Constiluimus, in Pelagium atque Cmleslium
tunt erroribusinvoluii (Cap. 11). Ecce, ut libi videlur, per venerabilemepiscopumlnnocenlium de bealissimi
quse erant permixta, discrela sunt; et quseexplicari apostoliPetri Sede prolalam manereserilentiam,donec
non poterant, absoluia. Duosenim esse sibi contra- aperlissimaconfessionefateanlur , gralia Dei per Jesum
rios delinis errores, quibus qui inter liberum arbi- ChristumDominumnoslrum, non solttmad cognoscen-
trium ct graliamquid tenendum sitnesciunt, impli- dam, verum etiam ad faciendamjustitiam, nos per
cenlur. El in uno constiluis eos qui dicunt, ideo no- aclus singulosadjuvari; ita ut sine illa nihil vcrmsan-
stri misereri Deum, quia ex nobis pramiia sint bonse ctmquepielalis habete , Cogitare, dicere, agere valea-
inilia vohralatis; significans sine dtibio Pelagiani do- mus. Erravit sacrosancta beali Pelri Sedes, quscad
ginaiis seclatores, qui dicunt gratiam Dei secundura universumorbeni papseZosimi ore sic loquiiur : Nos
meriia nostra dari: in alio autem illos ponis, qui di- tamen instinclu Dei (omnia enim bona ad auclorem
curit, ex misericordia Deibonarumvoluntatum pfodire suum referendasunt, unde nascuntur), ad fralrum et
principia , eos intelligi volens, qui inimicos gratiac coepiscoporumnoslrorumconscientiamuniversaretuli-
debellarunt. Si d*gr>error est, inilia bonsevoluntatis mus. Erraverunt Afri episcopiad eumdem papam Zo-
non ^adjuto divinitus homini adscribere, et error est simtrai rescribentes, eumque in sententiaesuaeliujus
confitefi quoniam proeparaturvolunlasa Domino; quo salubrilate iaudantes, icum aiunt : llludvero, quod
dirigendi suraus, ut utruraque vitemus? in lilleris luis, quas ad universasprovinciascurasti este
14. Si ulrumque, inquis, sequamur, nos riulli er- mitlendat, posuisli, dicens. Nos tameninslinctuDei
rori.acquiescimus.Tu nos subdis duobus, et geminas, (omnia enini bona ad quctoremsuum referendasunt,
sicul intelligis, pravitates dividendo damnas, mi- unde nascuntur), ad fralrum et coepitcoporumnoslro-
scendo justificas. Hac lege, hac regula poteris praedi- rum conscientiamuniversaretulimus; sic accepimusdi-
care, quod tam errent qui dicunt ,.sernper esse fal- clum , ul illos qui conlraDei adjuloriumexlollunthu-
lendum, quani qui definiiint, nunquam esse fal- mani arbilrii libertatem, dislriclogladio veritatis, velut
lendtim ; sed ut in neutro peccetur, ulrumque se- cursim transiens, ampulares. Quid enimtam liberofe-
ctandum ; quia nec semper declinanda falsilas, nec cisli arbitrio , quamquoduniversain nostrcehumilitalis
senipcr negligenda sit veritas. Fallit le prorsus opi- conscientiamrelulisti? El. tamen inslinclu Dei faclum
nio tua : de duobus malisunum iieri bonuni non po- esse, fidelitersapienterquevidisti, -veraciterfidenlerque
test : unam virtulem duo vitia non gignunt: unum dixisli. ldeo ulique, quoniam prmparatur voluntqs a
verum dtio falsa non faciunl. Quse enim merito paria Domino, el ut bonialiquidagant, palernisinspiralioni-
sunt, non minnuniur coeundo, sed crescunt. Non bus suorum ipse tangil corda filiorum. Quotquotenim
. itaque oportuit eos, qui bonarum volunlalum inilia Spirilu Dei aguntur, hi filii sunt Dei (Rom. vm, 14).
ex Dei asserunt inspiratione generari, ea senlenlia VI nec nostrumdeetsesentiamus arbitrium, et in bonit
*
reprehendi, qua arguunlur, qui ad hsec liberum arbi- quibusquevoluntatis Itumanwsingulismotibus, magis
trium putant sibi sine ope graliacposse sufficere. Ha- illius valere non dubitemusauxilium. Videsne regulas
rum enim definitionum una ab Ecclesia expiignata tuas invictarum conslilulionum soliditale confractas,
est, alia defensa : nec eis ullomodo hujus novi fce- et in fidei structura pravas ruinosasque 3 juncturas,
deris congruit pactum, quo catholica fit corruptior, velut Jericlionlinosmuros ad sacerdotalium tubarum
quam Pelagiana correciior. ruisse conceiitum(Josue vi, 20) ?
15. Multi, inquis, singula hcvccredenlesi,acjutlo CAPUTVI. — 16. Cum enim de sanctarum origine
amplius;asserentes, variis sibiquecontrafiissunl erro- volunlatum, et fidei charitaiisque principiis, inler
ribus involuti. Placet igilur libi, cum haereliclsCa- nostros et Pelagianos qusestioversaretur, non anci-
Ihoiicos, cum victis damnafe victores ; et eos erroris pili victoria, nec dubio direraptum est fine certa-
nola adurere, qui errorem ab Ecclesia depulerunt ? men; ut adhuc nobis de nequissima hujus fcederis
Secundum tuam.quippe censuram , qua sanctafurn et tui pace tractandum sit. Prostraia est inimicaacies ,
fidelium volunialum non in omnibus lioininibus cx bellum confectum est, viclores sumus per ilium qui
Deo vis essc principium.(quasimultum gratiaetribuas, fecit polenliani in brachio suo, qui dissipavit super-
si hbc eam in quoruriidain operari mentibus acquie- bos mente cordis ipsoruni,; deposuit potentcs dc sede,
scas), erravil beatus papa Innocenlius et Pelri Sede et exallavit humiies, esurienies implevit bonis,.et
dignissimus, qrii cum de istis Ioquereiur, qui in li- divites dhnisit inanes (Luc. i, 51-53) : per illura qui
liero arhilrib gloriantur : Nam quid, inquit, nos de faciens misericordiam cum patribus nostris, meraor
eorutn poslhac reclummeniibusmslimemus,qui sibi se fuit teslaraenti sancli sui, et jurisjurandi quodjura-
pulant deberequod bonisunl?El iterum, cum de primi vit ad Abraham palrem riostrum , dalurum se nobis,
honiinis scHberet lapsu : Liberunieniin, inquit, arbi- ut sine timore.de manu inimicoruin liberaii, iervia-
trium olim ille perpessus, dum suisinconsulliusulitur mus illi in sanctitale et justilia in conspeclu ejus
bohis, cadens in prcevaricdlionisprofunda demersus, omnibus diebus npstris (lbid., 72-75) : per illum qui
nihil. quemddmoduhiexinde surgere posset, invenit, dedit nobis victoriam per Jesum ChristumDoininum
suaqueih ceternum.libertatedeceptus, hujus rUinm la- noslrum (I Cor. ny , 57): pcr illum a quo non spiri-
tuisset oppfessu', nisi eum post Christi pfo sua gralia tumhujus mundi accepiinus, sed SpirilumquiexDeo
retevasseladventtts(Epist. 181 iriler Augustinianas, n. esl, ul seiamus quse a Deo donata sunt nobis (Id.
7), Erraveruht brientales episcopi, iri quOfuni judi-
cio Pelagius, eos qui dicunt gratiam Dei secundum
nierita nostra dari, ut catholicus pbssel videri, ana- 1 Ms.Corb.,prolukrunt.
autem editiones.ppst,quam sumpsit, ferebant, mereatur * Editiones,ac volunlatis.Parliculam,ac, non habet
invenirequi faciat.
1 Sic in M.s,:corbeiensi.At in editione Mog.,jacuissel Ms.Corbeiensis.
3 corb. et Mog.,rimosasque.
oppressu.tn pos.terioribuseditibuibus,jacuisselopprestus. (a) videlibrumde GestisPelagii,capp.11, 33 el35.
 LIBER CONTRACOLLATOREM. «810?
n, 12). Quid de elisarum argumentalionum ratiuncu- deleclationes l Quamdutcia enim faucibusmei$etoquia
lis fracta studes arma colligere? Quid cineres exstin- tua! super mel el favumori meo(Psal. cxvni, 103).
cti dogmatis refovendo, deficientisfumi nidorem in El quis perspicere aut enarrare possit, per quos af-
redivivam dainmam conaris accendere? Non est pe- fectus visilatio Dei animuin ducat humanum, ut quae
riculum liberi arbitrii ex gratia Dei, nec voluntas au- fugiebat sequatur; quseoderat, diligat; quse faslidie-
ferlur , cum in ipsa bene veUegeneralur. Namsi ideo bat, estirial : ac' subilo commutatione mirabili, quse
non pulanda esl noslra, quia formatur, regitur, or- clausa ei fuerant, fiant aperta; quseonerosa, sint le-
dinatur, imbuitur; spolianlur libcrlate filii Dei, qui via ; quse amara , sinl dulcia; quse obscura, sint lu-
aguntur Spirilu Dei; perdunt vigorem rationalis animi cida? llmc autem omniaoperalur unus atque idemSpi-
et omni voluntarisedevolionis laude privantur, qui- rilus, dividens singulis proul vult (l Cor. xn, H).
bus datur Spiritus sapienlise et inlelleclus, consilii QuoniamDeus qui dixit de tenebrislumensplendescere,
el fortitudinis, scientise ac pietatis, el timoris Do- illuxit in cordibus noslris, ad illuminalionemscienlia:
inini (Isai. xi, 2, 3). Prorsus qui his reformationi- claritalis Dei, in facie J Christi Jesu (II Cor. iv, 6): id
bu.sse non putant indigere, de veleris morbi consue- est, in manifestatione Filii sui, qui est in gloria Pa-
tudine in phrenesim transierunt; respuunt remedium, tris a.
clamant, insaniunt, reluctanlur. Sed si promissionis 19. Quiergo illuxit in corde Mallhseipublicani.et
sunt filii, quiescent, el sanabuntur. Pauli lunc Ecclesiam persequentis , ipse et in corde
—
CAPUT VII. 17. Sed jam videamus quid infe- Zacchsei, ct in corde crucifixi cum Dominolatronis
rat sobrietas disputantis : qui ut vitium vilio pelleret, illuxit : nisi forte oliosa Domini vox fuit, cuuv.Zac-
et errorem errore curaret, conlrarias sibi definitiones chseum, qui quserebatvidere Jesum quis esset»com-
nova arte confudit; ulque hoc composilionissusepo- pellare dignatus est, dicens : Zacchme,festinq, de-
culum securis auditorihus propinaret, exemplis voluit scende; quoniam hodiein domo lua me oportel ma*
colorare quod miscuit. Ail cnim : Si enim dixerimus, nere; et non sibi proeparavitejus animum, cujus elegit
nostrum esse bonmprincipium voluntalis; quid fuil in bospitium. Denique cum niurmurarent onines, cur
persecutorePaulo, quid in publkano Maithmo:quo- ad virum peccaiorem inlroisset hospitari; el Zac-
rum unus cruori ac supplkiis innocentum,alius violen- cbaeus jam posnitcntiam agens, dimidio bonorum
liis ac rapinis publkis incubansaltrahitur ad salulem? suorum in pauperes erogato, redditurum se in qua-
Sin vero graiia Dei semperinspirari bgnm voluntalis druplum fraudata promjtteret, Dominus ait : Hodie
principiadixerimus;quidde Zacchmifide,quid de illius salus huk domui facta est, quiaet liicest filiusAbrahm.
in crucelatronis pietatedicimus: qui desideriosuovim Et ne lalcret causa hujus salutis, adjecit: Venitau-
quamdam regnit cmleslibusinferentesfspecialia voca- temFilius hominissalvumfacere et qumrerequod per-
tionismohitaprcevenerunl(Cap. 11). ierat (Luc. xix, 2-10). Ut quem agnoscebaraussal-
'
18. Per istam ergo bonorum principiorum dissi- vum factum, sciremus a quserenle prseventum. In
militudinemprobare nitilur, hoc posse quosdamper laironis quoque justificatione , etiamsi nulla operan-
liberumarbitrium sine adjutorio Dei, quod quidam tis gratiseiiitelligerenturindicia, nonne cum omnihus
nisi Deo cooperante non possint: el hoc vult de quo- credentibus etiam ipsum accipererausattractum, di-
rumdam lardiore obedienlia el quorumdam sequa- cenie Domino, Omnia mihi tradiia sunl a Palre nteo
ciore?consensu intelligi. Quasi ubi dura infidelitas (Id. x , 22) : et, Cum exallatus fuero a lerra, omnia
Deo subditur, et Evangelio , quod diu impugnavit, traliam ad me (Joan. xn, 32)? Inter omnia autem ,
repente succumbit, ibi mulationem hominis dextera hrinc vel tradilum esse, vel iraclum, etiam ipsius
operetur Excelsi (Psal. txxvi, 11): ubi autem tran- confessiodocet : qui cum aliquandiu blasphemasset
quillam' cohortationemsolumve rumorem sine hsesi- in Jesum Christum, repente est mutatus, et dixit:
latione diffidenlisedocilis auditor ampleclilur, bo- Domine, memoreslo mei, cum venerisin regnuin tuum
num talis conversionis huraanoe sit tanlumraodo (Luc. xxiu, 42).Sed uude in uno homine lania com-
voluntaiis. Quasi vero potentia Dei 3 eos lanlum ad pugnantium vocum sit orta diversiias, instruat nos
Filium trahat, quos aut voce increpaverit, aut poena beatus apostolus Paulus , et dicat: iVemoin Spirilu.
obtriverit, aut terrore tremefecerit, illorum autem Dei loquens,dicit anathetnaJesu; et nemopotesl dicere.
mentibus nifiil suaevirlutis admoveal.qui ad pro- DominumJesum, nisi in Spiritu sanclo(lCor. xn, 3).
missiones Redemploris sui spe alacri et avido desi- Ut non dubitemus in ejusdem hominis volunlale, et
derio cucurrerunt. Sed Veritas dicil, Nemo venitad de proprio fuisse quod blasphemavit, et de Spiritu
tne, ni»iPaier, qui misit me , truxeril eum(Joan^ vi, sapcto fuisse quod credidit. Frusira igitur dispulator
44). Si ergo nemo venit, nisi aitractus; omnes qui iste ad inscrulabilem unius gratiae varietatem argu-
quocumque modo veniunt, allrahuntur. Trahit ilaque mentum definitionissusevoluit aptare, ui porlio ju-
ad Deumcontemplatioelemenlorum,omniumquequse stificalorum solius voluntatis suse motibus ad Cini-
in eis sunt, ordinaiissima pulchriludo. Invisibilia slum venire' credatur; portio autem reluctans trahi,
enim ejus, a crealura mundi, per ea quai facla sunt, et invita compelli : cum Deussit qui operatur omnia
intellecla conspiciunlur(Rom. i, 20). Trahunt rerum4 in oranibus (lbid., 6), sive alios sic, alios aulcra sic
gestarum relatores; animum audientis inftammant atlrahere velit; ad quem nerao, nisi aliquo modo at-
narranles laudesDomini et virtules ejus, et mlrabilia trahatur, venit.
ejus quaefecit (Psal. LXXVII , 4). Trahit timor : Prin- CAPUTVIII. — 20. Post bsec subjecit teslimonia
cipiuni enim sapientim, timor Domini(Prov. i,7 ). sacrse historioe, quiljus oslendit, obseivantiamman-
Trahit lEetitia: quoniam, Lmtatussum in his qumdi- datorum Dei, consummalionemquevirlulum divinm
cta sunt mihi, In domumDomini ibimus( Psal. cxxi, gratimdepulandam: quod et nos promptissimeconii-
: 1). Trahit desiderium : quoniam, Concupiscitet defi- teraur. Et commemoratisexemplis de Dalaam, quem
ctt animain atria Domini (Psal. LXXXIU, 3). Trahunt volcntem lsraeli malediccre, Deus in benedictionis
verba transtulerit (Num.;xxm); el de Abimelech,qui
1Loco,bonorum,posterioreseditioneshabent,quorum- peccare non permissus sit in Rebeccam4(Gen. xxvi);
dom. et de Joseph a fratribus vendito, quorum raalam vo-
• sic MS.corb. et ediiioMog.Atposterioreseditiones, lunlatem in bonum Deusverterit (ld. xxxvn-t): re-
posltranquillamcohortationem solumverosmoressineulta currit ad confirmalionem definitionis suae, ut libe-
hmsitatione, elc.
» Posterioreseditiones,potenliagralimDeu Abest,gra- rum arbilrium, quod graliacse dicil jungere, a parte
a Ms.corb. et edit. Mog. quadam huraani generis, quantum in ipso est aufe*
tke,* Sicvelus codex corbeiensis,nec dissentiteditioMo- rat, et in quadam parte consliluat, dicens; Hmc
habet; non, relatores.At 1 Posterioreseditiones,Trahit delectatiokctionis.
gunliensis,nisi quod,relationes, * Ms.corb. et edit. Mog.,in faciem.
posterioresedilionesferebant, Traltitrerum gestarumco- 3 Posterioreseditiones,insinu palris.
gnilio,et divinorumoperumrelaturmanimumaudientisin- 4 Poslerioresediliones,Saram. • ">
flammcml, elc.
mt APPENDICIS1>ARSffift-Pt*. 181*
esimdttctyid estpvet grhtia fveilibefuin urbitriunisjW atqiieecMfomiyI'M:«Mrii > iJHnKf''climirtituista-i
quideminvicemvidentur adversa; sed uifaque coricot-) v iirriW Mdieril, fespondebri'tittiJr(1M. *xx( 19) •' et,
ddrit ittutraquerios.paritet debete suscipere, pklatii (<Invoett-the, Hriqriit, tth die tributdtidnis tum, et
rationdrcolHgrmns;neunum lidrum honiini subltalieh- «-eripiM 1e, ei glorificWs' irie.i (Pscil. XLIX,15).
tes, ecclesiasticai fidei fegulam excississe videairiur Quis T*6iivideat, qtrod hsec doctfiria meriium Bbefo
(CopHl): * a§sigriat: afbitfiby. rfab . ptoevbriia graiia, quse ei
-21. Ecclesiaslicae fidei regula est pVsedica-rite faninlelrir • jedderig';ijripiwaiynpii cbnferens donum?
Apdstolo : iNeriiopolest dkeie DotninmriJesurii ClirV- Quse delirirtio' iri; iepiscoi^rurii Piisestihae syripdo,
r
stuni'i niti itt Spitilu sdncia (I Cor. xii, 3). Ecclesia- eliarri Pelagio; aMfheiriatizaijtei,darrinata est. Iri eo
stica regflla est: Quid auterii habes, quod rioriaccepi^; enirii qiii bbriiim iricipitvelie,et.cUpit ab iniquitate
stiiSiaVletnacdepislijquid gloridris qiigsi noriacce^ atqpe efrefe discedere, gratiam Dei hoc ipsuth pro-
perislld. IV, 7) ? Eccfesiastica regulsi est: Grdiia Det fiteriiuf bpefari. Qhbniaim:'iiDomino gtessus hominis
suriiidqudd suiri, el graiia ejui iri me vacua nori fuii, ditigUhlut, et vidiriijus; volel (Psat. xxivr, 23); et,
sedftmi 'oniriibus illis labofavi; non duleiri ego, sed Omntsuif videtui sibijustus; JDifigitduiemcorda Dq-
gralia Dei mecutn(ld. xv, 10);Id.el, Miserkqrdiqht mirius(Prov.Jxxi',,2); et, A Dominodiriguhtur gressus
cdiiseetUU^iufri', itfidelis esserii( viiv 25): Eccle-. viii; mofiaiU tiuiehi 'qubhiodoihtetligii vias saqs(ld.
siastica regttta est: Habemusihesaufumislutiiin vasts xx,„24)?. et quod ait Apostolus, Non enim accepistis
fictilibUs,ut sublimilas eirtiitis sitDei, etnori ex hbbis spiiitum seiviiMsiieruniiritimorem*; sed dccepistis
(H'{JbriBrv7). Ecclesisisiicaregtiia esfDei : Graiia sdlvaii spifiltmiadoptidriis filioium, iri quo"cldmamus, Abba,
estisp&r fidem, elhdp non exvobis;exlollaiur eitirndonurii Pater(liom.yni,tS),
est; noit exopefibui, ne forlequis ln (Epltes. 24. Pbstlioec sequilur, et dicit : Nec enim ialem
li; 8» 9). Ecclesiaslica iegulaest: nuilo tetreamini Deus hominenifecisse crederidus esl, qui hec velit un-
abdSfiersdriiS;'quceest iiiis caiisa perditionis, vobisau- cjuam,hec poMi boriiiiri!Alioquih hec liberuriiei pet-
teWsaltitiiiJeXhdcd Deo :'quia vobisdoriatumesi pfo niisii drbitiium, si ci iariiumniodornalum ut vetil et
Chrisioj hdritotutniit in eum ctedatis, sed eiiamnl pa- possil, bbnuiii verd iiec [velle nec posse concessit.Et
tkCmimproed (Philipp. i, 28). Eeeiesiastica regula est':'. quomqdoSidbililld Domini posl pfmvarkalioneriiprimi
Cumiimbte et trerrioteveslram ipsorumsalulem operd- horiiinis latd sehteiitia, « Ecce Adam faclus esi skut
triirii; Deusehirhest[qui dperdiut in nobis el velie et « uiius ex riobis, sciens bonum el malttm i (Gen. m,
operdfiipfo bbridvbturiiate (Id. n, 12). Ecclesiastica 22)? Ndn enini talis dnie fiiisse pnlandus esl, qui boni
Tegulaesti iNoriquia idonei suriius cogitaiealiquid d esset prdrsiis igridfus, Alioquinvelui quoddum irralxo-
nobU,]qudsi exriobis, sed sufficiehtianosira ex Deq nabile atqueirisensalumqtiimal eum falendiimest fuisse
es"«(II Gof. nl, 5). Haiic regulam fifmat Dominus di- formatum: quod saiis absUrdum,aique a caiholica fide
c6ris; Neriio potest vetiiread me, nisi datumveiiitadfuerii ei a oiniiiriiodisalientimest. Quin imo secundumsenteiitiam
Pdiretneo : ct, OmrtequodddliriihiPdter, rite sdpientissimiSai6monis,Afecit DeushominemrecCum»
' trie nihHpoiestis facete: (Eccle. yiij;30);' id esl,uilantum bomscientiajugiter
(Jbari. yi, 66, 37): et, Sine
et,; Nori vos irie elegisiis, Sedego elegivos (Id. xv, 5, fruerelur :' sed ipsi qumsiprunl cogiiationes mitltas.
16) : et, NerrionovitFitiuiri nisi Paiet, neque Patreiri t Fgcti enini surii, i ut dictum esl, « scienlesbonuifiet
hpvit riisi Filius,,el cui voluerit Fitius revetafi mdtum. t Concepil ergo.Adam post prmvaricaiionem,
?mi JfSMft.xii 27): et, Sicut Paler vivificalmotluos , ild qham non habuerat, scientiam mali; bohi vero,quani
tt FiRus quos viilt vivificat(Joan. v, ^l): et, Reatus acceperai, scienlianinoHaimsil(Gap. 12).
ei, SitrioriBar-Jona, quoniamcaro et sanguis npn reve- 25. Recium alque oriini vitio carentem crealum
lavitiibi, ted Pater meusqui incmlis est (Maiih. xvi, esse primum horainem, in quo omnium hominum
tf). concreata riatura esl, dubitare fas non est; eumque
22. Hac regula nulll hominum aiifertur voluntas : lal.eaccepisse liberum |arbitrium, ut si auxiliantem
qtria viftus gfatise rion hoc inborisevPluritatibus pperaiur sibi Deurij non deserer^t, posset in bonis quaenatu-
vi ribh sint, setl ut ex malis ,. et ex infidelibus ralitei aicceperat perseyerare quia vellet; et merito
sirit fidelbs; et quse in semetipsis erant tenebrse, lux vpluntarise perseverantise in eam beaiitudioem per-
efficiaritur in Domino : qilod moftilum erat, vivifi- venire, u't. hec veljet depidere iri deieriora, nec pos-
catur; qliod jabebat, erigitur; quod perierat,efuun- irive- sel. Sed ipso libero arbitrio, quo quamdiu Voluit
nitur. HPCin omriibusprorsiis hominibus, qrii bonus mansit, a proposita sibi lege discessit; nec
tuf de potestate tenebfarum, et tfahsferiintur in denuntiataesibi mortis suppjicium forniidavit, dese-
reenum Filii dilectibnis Dei, slne ciijusquam exce- rens Deum, et sequen^ diabpium, rebellis Doniino
ptidlie' pefsonae., agere cfedim.us gratiam Salvatofis. sefvatori, et iniinico obediens peremptori. Fuit ergo
Ojuia, siciit hic idem pfoba~biliter, sed non slabiliter. Adam, et in illo fuimtis-omnes; periil Adam, et in
defiriivit, dicinius atqhe defendiraus: Non solum a- ilto perkrunt omnes (Ambrosius,tib. 7 i» Luc. xv).
cluitrri,pefuirieiiarricogilqtioriuiribohdruriiex Deo esse Quod iia ijpn falso dixii beatus Ambrosius, sicut non
pfincipium; qui hdbiset initia sanclcccofum voluntaiisinspi- falso etiam jpsa yeritas ait, Venil Filius hominis
rdl, eivitlutem atqiie opporiiinitdtem daturii qumrecle qumrereet salvqre quo4 perierqt,(Luc. xix, :10). Na-
euj»mus,tribuit,peragendi. Omneenim descendens bonum, turaeenim humanse,injilla universalis praevaricalio-
etomiiedoriuhi peifectum desufsuiri.est, q nis ruina, liecsubstaril.ia erepta est« riee vqluntas;
Patfe lumiriitrii'(J.acpMi, i7);",«yai ei.incipitqum bona sed lumen decusque yirlulum; qnibus fraude invi-
suhi, etexsequitur etconsummaiin hobis.In qua sen- dentis exula est. Perditis autem per qrisead seternam
tepitia si auctbf ipsius permanerel, ecciesiasticam atque inamissibilem cprporis animique incorruptio-
reguiainribn excederet; neque simul et libero arbi- nem polerat pervenire, quid ei remansit, iiisi quod
trio infensus *, et gratise Dei esset irigratus : quo- ad temporalem pertinet vitain, quse lota est damna-
rum diiorurii dufti uriuih iii Paiilb et Malthaeo, aliud tionis et poense?. Propter quod natos.i.n Adam re-
jn'Zacchaeoet latforie dicit operatum, nori inlelligit nasci Ppbrtet iri Christb; ne ih illa quis iiiVeriiatur
inillis se liberum afbitrium , in istis gratiam sustu- generatipne,. quseperiit, Nam sippsteri Adse in illis
llSSB*:'*'' ". virtutibus naliiraliter agerent, in quibus Adam fuit
.CAPTJTIX. — 23. Dehide adjecil: Natn cum anle peccatura; non essent natura filii irse (Ephes.
viderii nos ad borium velie flectete3, occurrit, dirigit, II,-5); rioriesseht tenebt£e(W. V, 8), nec sub pole-
* Pdsteriofeseditiones,Eccksiastka regulaest. i state tenebrarum (Coloss.i, 13) : Salvaloris denique
s Esedetiieditiones, offensus.Meliuscorb. et Mog.,iri- gratia hon egerehi; qnia"nbn ffustra boni essenl,
ferisus: qui videlicet liberum arbitrium,'quantumIn ipso * MS.Corb.,magnificabis.
est, auferre videatur. ' Editioaes,i» imwre.AtMS.corb., tn timorem;juxU
3 ita corb. et editio Mog;At posteriores editiones,
defkctere. gra^cum,eis pltobon.
 1813 LIBER CONTRA COLLATOREM. 1814
nec jtrstitifeprsemiofraudarenlur, habentes ea bona, tatem : nee potuit ulla illic pOrtioresidefe TirtniinWi-
quorum amissione primi patres de paradiso exsulare qiio tanla irruperat turba vitiortim.Neriidemm pdtest*
mefuerunt. Nunc autem, cum sine Sacramento rege- duobus dominisservire (Luc. xVi, 13): et, Qui facit1
neralionis aeternam morfem' nenio possit evadere; peccalrim, servus esl peccaii (Joari. vm, 34): et, A
norineex ipsius remedii singularitatc aperlissime pa- quo quis superatusest ei el servusaddiciusesl (II Pctr.
tet, in quam prolundum malum totius humani gene- li, 19). Nemo atitem servit, nisi cum siliqualiberlate;
ris natura demersa sit, illius praevaricalione,in quo et nemo Eber esl 1, nisi cum aliqua servitute : di-
omnes peccaverunt, et quidquid ille perdidit perdi- cente Aposlolo, Cv.menim servi essetis peccati, libefi
derunt? Perdidit autem primitus fidem, perdidit con- fuislisjuslilim. Queiriergo fructum habuistislitnc, iri
tineniiam, perdidit chafitalem, spoliatus est sapienlia quibus nunc erubescitis? nam ftnis illorum iiiors est.
et imellectu, cafuit consilio et fortiludine, et impie Nunc vero liberdiia peccato,servi auiem fatii Dei, lut-
altiora sectando, a veritalis Scientiaet ab obedientiae betis fruclum in sanctificatione,finemvero 'vilainmtet-
pietaie dejeclus est: nec ipso salte.m limoresibi reli- nam (Rom. vi, 20-22). Qui itaque servit diaboio, libef
quo, nt ab interdictis yel metu' caveret pcenae, qui est Deo : qui autem liberatus servit Deo, liber est
nbn abstiheret ambre justitise1. Liberum ergo arbi- diabolo. Ut appareat malam libertatem potiiisse ha-
irium, id est, rei sibi plaeilse sponlaneus appetilus, beri ex humanse8
vohintatis defeclu : bonam autem
ubi usuni bonorum quseacceperat fastidivit, et Vile- libertatera non potuisse recipi sihe liberaloris
scenllbus sibi felicitatis siiaepraesidiisinsanara Cupi- auxilio.
ditateraad experientiam proevariealionisintehdit, bi- CAPUT X. — 28. Sed ne haec primi hohiinis ca-
bit omnium vitiorum venemim, et tolariv naturam lamitas in progeniehiejus transisse videalur; quam
hominis intemperantiaestiseebrietate madefecit.Inde, integro sit omnium homiiium natura judicio, exem-
priosquam edendo carnem Filii hominis et bibendo plo gentium probaturns hic doctor addit, et dicit
sanguinem ejus lelhalem digerat cruditalem, labat* (Cap. 13) : Deniquenonamisissegenus liumanumpost
memoria, errat judicio, riuiat incessu; neque ullo prmvaricalianemAdm scienliumbditi, etiam Aposloli
modo idoneusest ad illud bonum eligendum et con- senlenlia evidentissimedeclaratnr, qui dicil : « Cum
cupiscendura,quo se sporiteprivavit: quia non sicut enim gentes qum legem non habenl, naluraliier quce
potuit Deo non impellerite corruere, ita potesl Deo legis sunt faciunt; hi legem non habehtes, ipsi sibi
non erigertle consurgere. sunl lex, qtti oslenduniopus legisscripliim in cordibus
26. Non igitur recte dictum est: Nec epim ta- suis, testimoniumreddenle eis conscieniiaipsorum, et
tem Detts hominemfecissecredendusesl, qui riefi velit inter se invicemcoqilationibusaccusantibus,aut eliant
tmquam,nec possit bonum,Quasi nos istaiii hominis defendenlibus,in die quojudicabit Deus occullahomi-
debilitatem a Creatore dicamus coriditam,et noh pec- num i (Rom. n, 14, 15).
cati merito ab homine contraclam. Qui ergo putat 29. Si de his Apostolusioquitur, qui ex praeputio
consequensesse, ut si liberum arbitrium obcsecatum sunt vocali, et cum essent longe, facti sunt prope'
esse dtcaiur, obcaecaiioipsa ad naturse referatur au- (Epltes. II, 15), credentes in euni, qui quornm ali-;
clofem; vult persuadere, qiiod tarrisanuirisil in Adae quando non misertus est, nunc autem miserelur'
posteris liberum arbiiriiim, quam iri Adam fttit ante (I Petr. n, 10), et justificans circumcisionemex fide*
peccatum : quod satis alienum a catliolica fide duci- el proeputiumper fideni (Rom. m, 30), duos corididif
irius. Quid enim peccato lsesum est, si id lsesumnon in semelipso,deslructoque pariele inimicitiseJudseo-
est, unde peccalum est? Nisi forte dicatur in Adse rum et Gentium, in uno novo homine fecit pacetht
posteros pcenam transisse, non culpam : quod om- (Ephes. II , 14-17); concludens omnia in increduli-
nino falsum dicitur, et ob hoc forte non dicitur. Ni- taie, ut promissio ex fide Jesu Cliristi daretur cre-
mis enim impium est, hoc de Dei sentire juslitia, dentibus (Galat. m, 22): si, inquarn, de his Aposto-
auod a prsevaricationeliberos cum reis volucrit esse lus loquitur, in quorum cordibus Deus digito suo, id
damnatos. Patet ergo culpa ubi non latet pcena, et est, Spiritu sancto scribit novum Testamenlum, ut
societas peccati corivinciturde comniunionesuppli- legis plenitudinem et opera charilalis naluraliter ex-
cii; utquod est huraanoemisefiae,non de institutione sequantur, reformata scilicet renovataque riatura;
Creatoris, sed de relributione sil judicis. qnid hinc superbissimi sensus novitas adjuvatur,
27. Ulud etiam inepte positiimest, et conlra sen- cum reconciliatio inimicorum non pOssit nisi gratiae
sum omnium tractatorum, qiiod ad probandam liberi Mediatorisadscribi? Omnesenim peccaverttnt,el egent
arbitrii incolumitalemcOnnexuit,diccns: Et quoriiddd gloria Dei, juslificali graiis per graliam ipsius (Rom.
stabitUlaDominipostprmvaricationem primihominislala HI,23, 24). Ergo graiia gloria Dei est, non meritirai
senlentia,«EcceAdamfactuseslsicutunusexnobis,sciens liberati. Quis cnim prior dedil ei, ut ietribuerelui'
bonumet malum? i QuasidiabolusAdsevera promiserit, illi (ld. xi, 55)? Nihil boni operis ex mortuis, nihil
et Adamtransgrediendo mandalum Dei profecerit in justitiseprocedit ex impiis : omnis ipsorum salns gra-
similitudinemDei,et hoc ei fuissecollatum pronuntia- luita est; et ideo gloria Dei est, ul qui gloriatuf, in
verit Deus : cumin liis verbis significalumsit polius illo cujtis gloria eguit, glorielur.
quid non fuerit asseculus;quisuperbioeingressusviam, 30. Sin atitem (quod magis vult hic disputator in-
quod habebat amisit, dumquod rionacceperat concupi- lelligi) de illis ista dicuntur, qui alienia gralia chri-
vii.Non minusautemih ipsa hujus Sensus condusione stiana, qnsedamad similitudinemlegalium mandato^
peccatum est, dum dicilur : Coriiepitergo Adamposl rum proprio judicio sanciebant, inlelligentes mores
prmvaricalionem,quam nori kabuerat, scientiqmmali; civitaluni concordiamqiiepopiiloruninOn posse aliter
boni vero,'quamacceperai, scientiamnonariiisit.Scien- contincri, nisi et recte faciispraemia.et peccatis pce-
tiam boni Adam tunc habebat, quando bonurii san- nse decernerenlur; sicut dictum est abipsa Sapientia
ctumque raandatum Dei fidelicorde servabat, et erat Deo, Ego ex ore Altissimiprodivi, ei in omnigentepri-
juslus manens in imagine Creatoris siii, legisque ejus matum tenui,•'reqttiemqumsiviiri Jacob, et inveni*i1
rion obliviscens. Posiquam autem se, hoc est iraagi- {Eccli. xxiv, 5-11): ergo quis amhigal, hanc sapien-
riera et templumDei, deceptori suo vendidit3, per- tiam huniano generi ad temporalis vitse ulililatera i
didit boni scientiara, quia perdidit bonam conscien- ex naiuraea DeOcOnditaesuperesse reliquiis? Si enint
tiam. Justitiam enim iniquilas depulit, humilitaiem nec ad ista terrena ordinanda ralionalis animi vigeret
superbia d.eslruxit,continentiam concupiscerilia.eli- ingenium, non viliata esset, sed exslincta natura.
sit, iiifideiitas rapuit lidem, captivitas abslulit liber-
1 ita cbrb. et editioMog. At posterioresedilibhes,' 1 MS.corb.et editioMog.,libertateliberest.
ttbstinebat q ui 2
'' AHas,amote
tabilur.
justitim;
• absqueneganteparlicula. 8
Corb.etMog.,voluntatem.
Auctoritatemex Ecclesiasticilibfo hic aillatampra3'<
3 Posteriores editiones,subdidit. .'.., tcreunt posterioresediliones,HabentCorb,etMog.
181K APPENDICISPARS TERTIA; 1816
Qu» tamen etiamsicxcellenlissimisarlibus, et cunctis bono semper prare. Alqiie ita consequens erit ut m
mortalium eruditionum polleat disciplinis, juslificari Dei muneribus nullum meritum esse credendum sil;
ex se non potesl :;quia bonis suis male utitur, in qui- quandoquidemsine riieriio sit, quem Deus semper in
bus sine cultu veri Dei impietatis immunditiaeque omnibus adjuverit: aut si etiam in his qnae Deustri-
convincilur, et unde se defendi seslimai, accusalur. buit, aliqna merita cpllocantur, constet etiam ipsa
Cum ergo Apostolusdefiniat, quod ex operibus legis prbpria acquiri facultalepotuisse; et ideoin aliquibus
non justificatur omnis caro (Rom. w, 20) ; et quoi oporteat nos adjuvari, ut possibilius fiat per graiiam,
niamin Christo Jesu neque circumcisio, neque prse- quodnon erat imppssibileper naturam. Ecce jam in
putium valeat aliquid, scd nova creatura (Galat. islapaucorum breviiate verborum, non duarum lan-
vi, 15): qiud iste impiam inlideliumlibertatem natu- tum, sed niultarum iinpjetalum numerosa connexio
ralibus inslruit bonis, et propriis vult jusiificare prin- est: qusesi scrupulosiorisdiligentisediscielione trac-
1
cipiis? Quid ad renovalionem lacessitae vetustalis letur, in nulloa damnatierroris catena absolutamon-
idoneam definit pracvaricatricis scientise nudilatem? strabitur.
Quasi isla scientia vel ex naturaeopibusresidua con- CAPUTXH. — 33. Sed ne suspicionibusagere vi-
secula», vel ex legalis doctrinae eruditione qusesita, deamur, et latebras sensuumultra verba rimari, quid
possit sui perceplione praestare, ut quod faciendum accrescat cognitis, doceant quse seqiiuntur. Qui ergo
noverimus, etiara facere diligamus: aut ullussit bonse inter principia dispulatlonis siiaedixerat, < Non so-
volunlalis niotus, nisi queni creavit diffusseper Spi- lum actuum, verum eliain cogitationumbonarura ex
ritum sanctum charilatis afflatus. Sine fide enim im- Deo esse principiura; qui nobis et iniiia sanclsevolun-
possibileest placerea(Hebr. xi, 6): et, OmneIn quod non tatis inspirat, et virtulem atque opporlunilatem eo-
est ex fide, peccalumest (Rom.xiv, 25): et, Christo rum quae recte cupimus, tribuit peragendi; > nunc
Jesu neque circumcisioaliquid valel, nequeprmputium; volens probare, quod religipssecogitationeset sancia
sed fidesqnmper dilectionemoperalur (Galat. v, 6). consilia nulla Dei inspiraiione concepta de nalurali
CAPUTXI— 31. Post haec, in coneliisionetesli- possint prodire sapientia, ponitverba Salomonis, di-
moniorum, quibus probare voluil quod hiqui per in- centis : VoluitqueDavid pater meusmdificaredomum
crepationem propheiicam surdi appellaiilur et caeci, nomini Domini Deilsrael : et ait Dominusad David
possint ex facultate naturae et aures suas aperire ad patrem meum, Quod cogitasli in corde tuo, cedificare
audiendum, et oculos suos ad videnduni (quasi non ddmumnomtnimeo, bene fecisti, hoc ipsum menteper-
de iisdem dicat Dominus, Dabo eis cor.aliua, el spi- Itactans ; verumtamennon tu mdificabisdomumnomtui
ritum novumdaboeis; el evellamcoriapideumde carne meot (lllReg.vm, 17-19). Deindeut ostendat, quo-
eorum, et ddbo eis cor carneum; ut in prmceptismeis modo hoc intelligendumjsit, infert ipse tractator:
ambulent, el juslificationestneas observenl,el faciant «Hsecergo cogilatio, alque iste traciatus regis David,
eas [Ezech. xi, 19, 20, et xxxvi, 26, 27]), addit, et utrumne bonus et ex Deo, an malus et ab homine
dicit: « Denique ut possibilitatcmboni eis inesse si- fuisse diCendusest? Si enim bona et ex Deo fuit illa
gnificaret, increpans Pharisaeos: Quid auiem, inquit,* cogilaiio, cur ab eo a quo inspirata est, eidem nega-
eliam ex vobismetipsisrion judkatis quod bonumest tur effectus?si autem mala, et ex horaine fuil, cur
(Luc. xii, 57)? Quodutique non eis dixisset, nisi eos laiidatur a Domino? Restat ergo ut et bona, et ex
judicio naturali quod aequumest scisse,lposse discer- homine fuisse credatur. In quem modum etiam no-
nere. » Jara non sblnra volumatem honi, sed etiani stras quotidiecogilationespossumusjudicare : neque
possibilitatera libero adscribit arbitrio: tanquam ideo enimaut soli Davidbonuriiex semetipsocogiiarecon-
ab eis exigatur intelligentia, ideo juslitia'reposcatur, cessum est, aut nobis nequid boni unquam sapereaut
quia possint hsecsine Dei donis de naturae proferre cogitare possimusnaturaliter, denegatur > (Cap. 12).
bonis. Imperanlur autem isla hoiniiii, ut ex ipso prse- 54. Nullo modo boc teslimonio aique argumento
cepto, quo ei hoc quodaccepit indicitur, agnbscaise probari potest, quod pisecogitationesex solo libero
ipsum id suo vitio perdidisse : et non ideodebet iniquam arbitrio, et non ex Dei inspiralione nascantur. Non
ido- euim ideo voluntas David, quaeutique bona erat, non
esse exactionem, quia ad reddendura quod
neus non est; sed a liltcra occidente confugiat ad ex Deo fuisse credenda esl, quia templum sibi Domi-
'•
spiritum vivificanlem,et facultalem quam non in- nus nonab eo sediucari,sed a filio ipsius voluit. Quai-
venit in naiura, quseratex gratia. Quodsi facit, magria rendum ergo est, de quo spiritu processeril afleclus
estmisericordia Dei: snion facit,justaest pcenapeccati. isiius volunlalis; nempe de illo Dei, in quo dicebat,
32. TJenique ad pleiiitudincm prseriiissscdispuia- St inlroiero in labernaculumdomutmem,si ascendero
iipriis, regulari sentcntia pronunliat, dicens :« Unde in leclumstralus mei; si dederosomnumoculis tneis,
cavendum riobis est, ne ita ad Deumomriia sancto- aul palpebrismeisdormitationem,aut requiemtempori-
rum merita referamus, ut nihil nisi id quod malum busmeis, donec inveniqm locum Domino, tabernacu-
alque perversum est, humanseadscribaraussecundum naturse i lumDeoJacob (Psal. cxxxi, 5-5). QubdcumPfophela
(Cap. 12). Quid evidenlius,quidexpressius concupisceret, non ignorabat verum illud perfectum-
Pelagii Coelesliiquecommenlum ab ullo eorum di- que templum ab illo esse condendum, qui cum esset
scipulo potuit definiri? Illidicunt, « Graliam Dei se- Filius Dei, factus est etiam filius David; quique cum
cundum merila nbslra dari; >et iidem dicunt, « Gra- videret lemplum a Salomone constructum, dicebal,
tiam Dei non ad singulos actus dari : > hic intra Solvite templumhoc, et in triduo suscilaboillud. Dice-
unam sentenliam blasphemiam utramque conclusit, bat aulemde leriiplocorporissui (Joan. u, 19, 21). Ut
dicens : « Cavendurii nobis esse, ne ita ad Deum ergo hoc terriplumpraeiiguraretur, quod in Chrislo et'
orania sanclorum merita referamus, ut nihil nisi quod iii Ecclesia disponebatur, merito ad instructionem
malum atque perversum est, humanae adscribamus ejus non Davideligitur, sed filiusDavid: ut per filiuni
naturse. > Vult ergo esse mulla propria hominum me- hominis significaretur Filius Dei et hominis; et pcr
rita, quse non sint graliselargilate collata, quibusmu- ad tcmplum dissolubile indicaretur tabernaculumincor-
augendas naturales divitias quaedam desursum ruplibile; ad cujus conderidamimaginem et voluntas
nera debeanlur. Vult nos gratiam Dei non ad singu- Davidprobala est, et opus in eum trarislatumest, cu-
los aclus accipere : ac perinde non pro omni opere jus persona magis eidem imagini congruebat. Atque
1 posteriofes editiones,miserm. ita et ex Deo erat lioc velle David, et ex Deo erat hoc
• '* verbumjconsecuta,hic adjiciturex Ms.Corbeiensiet facere Salomonem.
editione Moguntiensi. 53; Quod ut exemplismagis elucescat, requiramus
3 Posteriores,editiones,placereDed. Abest,Deo, ab ubifieriDeus noluerit, qiiod homines facere Deovo-
a Ms.
Gorbeiensiet editioneMoguntiensi;soletqueinterdum lente voluerunt. Dominus Apostolisprsecepit, dicens,
Augustino pfaeteriri,nec est graecaedictionis
Apostoli.
* Corb.etMog., quodjustumest.
' «iHoclocbpostenores editionesaddunt,cmte; sedhac 1 posterioreseditiones,dd exstructionem. Corb.Ms.el
particulacarentCorb,et Mog. editio Mog.,«dirntructionem.
 1817 LIBER CONTRACOLLATOREM. 1818
Euntet ite, el docele omnes gentes, baptizantes eos in Pastoris, apertissime docet, iri truoduo arigeliunicui-
nominePatris, et Filii, et Spirilus sancti, et docentes que nostrum adhaefere dicuntur, id est bonus ac raa-
tot servare omnia qumcumquetnandavi vobis(Matth. lus : in hominis vero optione consistere, ut eligat
xxvni, 19, 20). Quodcum Apostoliaudirent, sinedu- quem sequalur. Et idcirco manet in homine liberum
bionon verba nuda per corporaiessonos exterioribus1 semper arbilrium, quod gratiam Dei possit vel negli-
tantum auribus accepefurit, sed virtute vivenlisVerbi gere, vel amare > (Cap. 12). Si dubitari non potest,
accensa esl in cordibus eorum inexslinguibilis flam- < inesse amni animse naluraliler virtutum scmina,
ma charitatis , qua ardentissime vellent Evangelium beneficioCreatoris inserta : > solus Adam prsevarica-
Christi oranibus genlibus prsedicare. Sed cum vetiti tus est, et in peccato ejus nemo peccavit (iiom. v,
sunt loqui verbum in Asia, ct cum tenlarentJ ire in 12); in nullis iniquilalibus concepti sumus, et in nul-
Bilhyniam, prohibiti sunt ab Spiritu Jesu (Act. xvi, lis nos matres nostraepeperere delictis ( Psal. L, 7 );
6 et 7); numquid non ex Deo hanc voluntatem habe- non fuimus natura fiiii irae (Ephes. u, 3), nec fuimus
bant, quod etiam istorum optabant ad fidem corda sub potestate tenebrarura (Coloss.i, 13); qui manen-
converlere, quos occulto judicio Deus Evangelium tibus in nobis naturaliter virtulibus, filiipolius nati su-
lnnc nolebat audire ? Aut quod Ecclesia quotidie pro mus pacis et lucis. Absit ab animis piorum fallacisdo>
inimicissuis orat, idest, pro his qtii necduni Deo cre- ctrinae insidiosa deceplio. Virlutes cum viiiis habitare
diderunt, numqnid non ex Spiritu Dei facil ? Quis hoc non possunt. Qumenim pqtlicipatio,inquit Aposlolus,
dixerit, nisi qui hoc non facit, aut qui putat fidem justitim cum iniquilate? aul qum societasluci ad tene-
non esse Dei donum ? Et taraen quod pro omnibus btas (II Cot. vi, 14) ? Virtusnamque priricipaliter Deus
pelilur, npn pro omnibusobtinetur. Nec esl iniquitas est: cui non aliud est habere virtutem , quam esse
apud Deurii, qui ssepe postulaia non tribuit, qusc po- virtutem. Hujus cum participes sumus, habilat Chri-
stulare donavit. stus in nobis, qui est Dei virtus et Dei sapientia
36. Bonam igitur voluntatem, eam scilicet qua ad- (I Cot. i, 24): habitat fides, spes, chariias, continen-
hseretur Deo, nec negandum est.hominis esse pro- lia, intellectus, consiliura, fortitudo, caeleTSRque vir-
priam, et confitendumest Deo inspirante conceptam. lutes. Cum vero ab hoc bono recedimus, omnia nobis
Nam cum nemo sit bonus, nisi solus Deus (Luc. e contrario oriuntur ex nobis. Discedente enim pul-
xvni, 19); quale erit bonum, quod auctorem non ha- cbritudine, quid succedat nisi deformilas? abeunle
bet bonum? Naturae quippe lnimanse, cujus crealor sapienlia, quid resideat nisi insipientia? non regnante
est Deus, etiam post praevaricationemmanet substan- juslilia, quid dominelur nisi iniiiuitas?
lia, manet forma, manet vita, et sensus, el ratio, 38. Virtulum itaque semina, quse beiieficioCreato-
caeteraque corporis atque animi bona, quae etiam ris inserla sunt, prsevaricationeprimi parentis eversa
malis vitiosisque non desunt: sed non in his habet sunt; nec haberi queunt, nisi eo restiiuente qui de-
veri boni perceplionem, quse mortalem vitam hone- derat. Reformabilis enim est natura humana forma-
stare possunt, aeternamautem conferre non possunt. tori suo, et eorum bonorum quse hahuit capax est:
Neque enim ignotum est, quantum Grsecse" scholse, ut per mediatorem Dei et hominum hominem Chri-
Romana eloquenlia et tolius mundi inquisitio circa stum Jesum, in eo ipso quod ei remansit, possil re-
inveniendum summum bnnura, acerrimis studiis, cuperare quod perdidit. Remansit autem ei raiionalis
excellentissimis ingeniis laborando nihil egerint, nisi aniraus, qui non virius, sed virtutis habitaculum est.
ut evanescerent in cogilalionibus suis, et obscurare- Ex participatione enim sapicntioeet justitise et mise-
turcor insipiens eorum (Rom. 1,21), qui ad cogno- ricordise, non sapieniia neque juslitia neque miseri-
scendam veritatem semetipsis ducibus utebantur. Si cordia, sed sapientes et jusii et misericordes sumus.
ergo quis de aerumnosisvanitatibus et insaniis falla- Qusebona, quamvis rationale nostrum vitiis occupa-
cibus erubescens, tenebras esse et morlem quidquid tnm sit, el prscvaricanlibusnobis Dei lcmplum spiri-
pro lumine ac vita ampleclebatur intelligit, et ab his tus immundus invaserit, possunt laineii rursus in
se conatur abstrahere; non est ab ipso, quamvisnon ipsum raiionale confluere, per eum qni niundi prin-
sine ipso sit ista conversio ; nec propria virlute ad cipem foras miltit ( Joan. xn, 31), el liguns forlein ,
principia salutis enititur : sed agit haec occnlla et vasa cjus rapit (Marc. ni, 27 ), fugatoqueniundi hu-
potens gralia Dei, quseremotis terrenarum opinio- jus spiritu, dat Spiritura qui ex Deo est, iit sciamus
num et operum mortuorum favillis, torrem obruti quae a Deo donala sunt nobis (I Cor. n, 12 ). Qui au-
cordis exagitat, et desiderio veritatis inflammat; non lem Spirilum Christi non habet, liic non esl ejus
ut invitumhominem subigat, sed ut subjectioniscu- (Rom. vm, 9).
pidum faciat; nec ut ignoranlem Irahat, sed ut inlel- 39. Pulo aulem isium veri simililudine decipi, et
ligentem sequentemque prsecedat. Manens enim li- in specie falsarum errare virlulum, diim ca bona,
berum arbitrium, quod utique4cum ipso homine qusc non pbssunt nisi ex Dei munere haberi, eliain iii
Deus condidit, a vanitatibus elcupiditalibus suis, in impiorum animis aeslimatreperiri; ideo scilicet, quia
quas neglecta Dei lege defluxit, non a se ipso, sed a mullieorum sint "justitise,temperantioe/continentioe,
Creatore mutatur; ut quidquid in eo in melius refici- el benevolentise sectalores : quae omnia non frustra
tur, nec sine illo sit qui sanalur, nec nisi ab illo sit quidem, neque inutiliter' habent, multuinque ex cis
qui medetur; cujus sumus nova creatura novumque in hac vita honoris et glorioecbnsequunturjsed quia
iigmenlum,creati in Christo Jesu in operibus bonis, in iis studiis non Deo, sed diabolo serviunt, licet ha-
quae oraeparavit Deus, ut in illis ambulemus (Ephes. beant temporalem de vana laude mercedem, ad illara
ii, 10"). tamen beatarum virlutum non pertinent veritatem.
—
CAPUTXIII. 37. Nunp jam videamus, quo dis- Et ita manifestissimepatet, in impiorum anirais nul-
pulantis progredialur intentio : « Dubilari ergo, > lam habitare virtutem : sed omnia opera eorum im-
inquit, < non potest, inesse quidem omni animsena- munda esse atque polluia, habeniium sapieriliamnon
luraliter virtutum semina, beneficioCreaioris inserla: spirilualem, sed aniraalera; non ccelestcm, sed terre-
sed nisi hsec opilulatione Dei fuerint excitala, ad in- nam; non chrislianam, sed diabolicam; non a Patre.
crementum perfeelionis non polerunt pervenire; quia luminum, sed a principe lenebrarum : dum et ipsa
secundum beatum Apostolum , nequequi plantat est quse non haberent nisi danle Deo, subdunt eia qui
aliquid, nequequi rigat; sed qui incrementumdat Deus primns recessit a Deo.
(ICor. ni, 7). Adjacere autem homini in quamlibet 40. Qui ergo dicit, « sineullo opere gralice nalura-
parlcm arbitrii liberlatem, etiam liber ille qui dicitur liter omni animsesemina inesse virlulum; > quid la-
1 ita Corb.et Mog. At posterioresediliones,jubentis 1 Posterioreseditiones,nequeuiiliter.
rerbi. Corb, et edit. CasliganturadMs.
1 Corb.omitlit,cttmtentarenl. 2 SicMs.corb. Mog.
8 Mog.,quodarmcm. corb., qttcmtum et editioMog.At posteriores editiones,
Grmcia. dutnper ea ipsa qumnonhaberentntsi danle Deo,subdun»
* corb. etMog.,unkttique. tur et, elc.
1819 APPENDlGiSPARS TERTIA. 18fj
boratostenderei*isrde istis seriiinibt«(Ji»^am;^ermi- angeli' cbritrarias sriasloiies,;iti briTnem,n6^fflie|o
na i prsccedehtiniriDpi gratiam puMare ftiefitwurii? riatrirali jridicio et pfopfi* disCretibniesse.cPnimia-
Denique ut viderelur aliquid graliseif ibiiissg:« Ad1 sum, nt ei nori plus;.aT>ebjf»r«isidi],(pjain;a diabul&
perfectionis, > ait, « incremenlum seiYiiritf-tec*fsef- sit pcricnii} addidit defitiitiohisriai fegufafh,,.dibeiis^
venire non polefiiht, riisi bpilulalitfwe'-Dei friefim) < Et idcifcb mfihet in, honiine l'ibeftim:serapef:afbi-
excitala : > lit scilicet opiiulatio Dei sil cblrortatid tfiurii, qiiod gratiam' Dei ppsSt yel negligere, Vel
atque doctrina, mensautem, qusfcyif itVtutiiest opii- ama*e. >rn qiia,seritentiaetiariihocqucd ait,«iri ho-
lenta seminibus, utalur faciillaib qu&riipossidef; ad fhiriercinanefe semperljiberumarbiiflririi, >,exahqua
hoc taiitum juvanda, nt eafurii viftiituih apprenendat parie rioncpnstai.- siqiiiilemmuliamiiiia iriTariiiumin
culmina, quarum sibi scit iness* priricipia. Igitiif se* fegnum Dei dskumptorupi; aril a fegnp Dei extraneo-
cilriduraIstum huniana aninia sic sedificarjitufin Dei rtim, sine ullins siiae ybluntatisafbilriP gratiam Dei
temphim, ul non accipiat fundamerituiripfsefef -quofl aut sjccipianf, aut amittani; niultique excbfdes ad
aliud nerho potestponerej quod est t^fislus Jesris.; bmnia prprsusfei faluj, pef Sacfaifteiitiiriiregeriera-
(1 Cor; iii, 11). Quarido auteni hbc friridarrierifum iipnisi.a;b:^acferriaempfiis Vinculis^^
erusintiir.Aceipjamus
in
incipilurV nisi quarido fides aiidierilis.cordegerie^ tamen iia hoe ,^ictum, ut ad ebs pfoprie perlineat
ratuf ? Quie si naluralitef inerat, hon cceptiirriibi est hgeddefiiiitip, qui uii .posSuntiibera voluntate. Itane
aliquid, sed supersiructiihi. StipefQiieefgo infidelis iibefa est;istii libef(as, ijt larilum' ex se habeatfa.sti-
videbaliir^qiiifidem habebat aritequariicrederei. Hbc dij, ut.riegiigat gfaiiam^Dei: iaritum ex se haheat
auteiri el de aiiafum virluturii priricipiis pblest dicr, deiectatioiiisl ut diligat?'Ttarieillum veluslscinfideli-
quas grajia augefe debeat quia!sunt, non dbnare quia tatis glabialerririgbrefiiiiullus meridiani calorlsspiri-
desunt. Sed aliud nos orriniasanciaruiriScfiplurarum tris felaxavit.et tbfpof riieniisobslrictse de suo al-
eloquia docerit. Legimus prracipium' esse sapieriiiai; gore cpncaluit; el djcen.leDomino,.lgnem vemmittere
timorem DOmini(Prdv. i, 7) : et legimusdonuni Dei in ierrcim(Luc. xii, 49), nulla ad cor frigidum scin*
hanc esse virtutem. Tiriwi, iriquit, Deituper amniate iilla perVenit, et cinis niortuuS ex seinetipso in flam-
superpdSUit; beaiuslioriidciii ddnalnmesi Iinbefelimo- iriahi cliaritalis 3 exarsit? Niliil iale in istius graliae
tem Dei(Eccli. xxv, 14 et 15). Ciiitt ergb titnpr Dei aniatpribiis faclnm esi, quale illi experlisiinl, qui
principiilm sit sapienljse; quoo Viflus liaberi potest dicebant, Nonne cornoslrumerat ardens, cinnessemut
siiiesapiehtia.Cui bx liriiore prmcipium estf r)ea'tu:£ cithi iUojn:via,, etaperiret npbisScnpturas (W.,xxiv>
aposlolus Pelriis : Gtaita vobis, intjiiit',\el pax adiih- 32)?Sed nec illud.in eisdeni actum esi, quod de Ly-
pleatutirirecdgriitidrieDominiitoslri Jesu ChriSli, qui. dia, civjtatis Thjalirorum purpuraria, quae.inler iriu-
nuric omriiaridbisdivina virtule sua i qumad vitqmei lieres, quibus illic Appstolus prapdicabat, sola luiic
pieiateritpefiincnt,ddnavil (MPelr. l, 2-4). Nuraquid pslendilur credidisse : Cujus, inquil, coraperu.itDeus-,
ait; QriivirliiUimsemina, qusenatriraliter habebanius ut inlendereihisqucea Paulo dkebantur (Act.xvi, 14)?
iiisena, opiiulatione sua excitavii in nobis? Sed ait, Et lanta esl seeundumislum libcri arbiirii incolumi-
Qriiriuiicomnia nobis, qucead vitani et pietaiemperti- tas ei faculias, ut charilalem, qua; iri oinnram arce
neritdonavit."Quoddicendo, cujus virlulis iiiilium in virtulum est, nenex Deimunere, sedex spla habeanl*
nalura posuit, quod nori ab eo cpllatum sit, qrii cun- voluntalelQuid ergb iiianima a suo aedificatorere-
cta donavit ? Propier quod et beatns. Pauliis: Qitid paraiur,•; aii.iqua largitate gratise fiet ornaiior, siilla
eriiriihabes, inquit, quod non accepisti?Si auiemacce- Runtci.prppria, sine quibus non possunt prodessed©.
pisli, qtiid gtotiatis, quasi nori accepetis(I Cof. iv,,7)? nata? Sed Apostolus, qui profilelur, siive charilate
• 44.. Ergo omnia quaead vilam et pictatem perti- rion bperationes miracuiorum, non scienliara, non fi-
nciit, non per naturam, qusevitiala est, haberiiiis; dcm, non prophetiam, 'non erogationes diviiiarum,
sed per gratiarii, qua natura reparatur, accepimus.L non ipsam saevissimorum suppliciorura prodesse lo*
Nec ideo seslimaredebemiis, in natufalibus thesauris lerantiani (I Cpr.xnr, 2et5); unde habealur ipsa cha-
prihcipia esse virtutuhi, quia mulla lsiudabiliarepe- rilas non tacel: Quoniumcharilas, inquil, D.eidiffusa
rinntur eliam in ingeniis impioruni: quae ex natura est in cordibus nostris per Spiritutn sanClum,qUidalut
quidem prodeunt, sed quoniarii ab eb qui naluram eslnqbis (Rom.v, 5); et, Paa:, inquit, fratrtbtttcum
condidil rbcesserunt, viftutes csse hoii possunt. Quod cliartiate el fide a peo PatreelBoniinoJetuiihritto
friim vero illiiminaltimest luriiine,luriieriesf, et quod (Ephes. vi, 23); Sanctiigcliam Joannes apostolus in-
eoilem lurnirie caret, nox est. QiiiS sapientia hujus struat nos, unde hujus boni cceperimusesse parlicipes.
mundi stultitia est apud Deum (Id.m, 19).Ac sicvi- Charistimi,inquil, diiigamusnos invicem,quiadilectio
liitmest, qriodpUtaturesse virius: qnaiidoquidemstul- ex Deo csi. Et ne possemus opinari, ideo dilectionem
titia est, quod pulatuf esse sapientia. Quando autem dictamex Deo, quia in natura homuiis hic satus 6 es-
fiefi polest, ut qui in naturalium viriiitum seminibus, set affectus; paulo postail, Noriquod nos dilexerimui
quse istse magnificat, gloriatur 3,ipsas virlutes suasei, Deum, sed quoniamipse dilexitnosret itefnm, Not
dbctripse subjiciant proveliendas, .qux dicil, Si quit ciiligamusDeum,quiaprior ditexilnos (\ J oan.\y,1,elc).
videturintet vossapiens esse, slitliusfiat itt sit sapiens Agnoscatergo hnmanaegestas, hoc quod de qnibns-i
(Ibid., 18); et, Quia iri sapkntia Dei non cogriovilhic lihet bonis recle dicilw, multo.rectius sibi dici de
tiiunduSpet sapieritiamDeuiri,ptacuilDeoper stulliliam eo, sine qtio bona cuncta non prosunt: Quid enirit
ptcedicatiohissdivosfacete ctederites(ld. i, 21) ? Quid habesquod nori accepisti? Siaulem accejhsli,quid glo-
illfi scientisesapieritisequeprxsumplio iriagisinepium riatis quasi non acceperis(I Cor. iv, 7)?
esso ceriseat, magisque ridendum i nisi Spirilus Dei . CAPUT-XIV,— 43;;Postliaec autem, eumtantum
asperhationem subegerit supertorurii, raiipnesque il- iioiniiiiliibiiisset anlegraiiam, quantum ci fruciuosis-
las, qripeigfiotseveritati cariinafacundia repugiiabanl, simurii est babere pef igraliam; addidit quscdamper-
graiise siiae vlflule deSlfuxefit; ut semen yerbi prse- plcxaaique confusa, ad vigoremliberiarbitrii denion-
*
sulcata cordis. terra cOricipiat, et digrios aelernis
hoffeis fructuS Dei agri cultura producat?
r42i/Post illjid atilern. riullius aiictoritaiis iestimo- \ Addimus,angeli,ex corb. et Mog.vide supra, iL37.
nium , qubd disptitationi suoe de libeilo Pastoris in- iltaCorb. efMog. Posterioresautemeditiones,ulquan-
seruit, ex quo ostendere voluit, inler boni et mali iiim. .;'.
3 posterioreseditiones,datnnatotibus.Atcorb: etMog.,
1 Cofb.et Mog.,semina. in isiis gratimatnatoribys: ut hancsententiamet proxime
&3 Editio;Mog.,:accipiiuf. sequenies,non simpliciter,sed ligurale dielas accipiamus
Sic m. corb. et editioMt^. At posteriorcseditioiies',' per4 interrogationem.
ufis qidinnatufaliumvirtulitmsemmibus exuberarese jnir Posterioreseditiones,habeat.
tat^quasipsemagnificas essegloriatur. » itacorh. et Mog.At posterioreseditioiies,pdrabiliiK
4 corb. et Mog.,prcesulcati. 6 corb., saltttSi
 mt LIBER CONTRACOLLATOREM. 1823
donatis sibi viribus * etiam.suisinlerdum molibus homp advirtutuni
stfaridum; et- de his quae jam ap^
facit, vult illa munire quseeiDei nafuraliler inesse definit; petitus possit extendi, semper vero a Domino indigeat
tft quod est pef adjulorium perfecisse, hoe sit >
ex adjuvari: et iteruni dicendo, « Eliam per natursb
arbitrii Iibertate ccepisse. Verum hsec nt tolerabiiiai bonum, quod bencficioCreatoris indultum est, non-
transeamus; quia et nos ideo liberum afbitrium dici- nunquam bonarum voluntatumprodire principia: quse
mus, bonse voluntatis affeclum fideique, principium tamen nisi a Dominodirigantur, ad consummationem
dperante gratia concepisse, ut ea per hsec quseilli nullb virtutum pervenire non possint. > Et post hsec, ut
merito prseeunle donata sunt, quse operaturo sunt quosdam prseveniri a gratia ostenderes , in quorum-
promissa mereatur; ab illoSine semper petens posse ali- dam aulera praeeuntibus meritis causam percipiendse
qirid boni facere, qui ait, tiie niliil pofestisfdcete. gralise collocares, clixisti, « Quid ex q«o pendeat du-
i (Joan. xv, 5): his itaque prsetermissis",idAiteiiim: qiiod de' bitari, id est, utrum quia iiiitiura bonae volunlalis
sancti Tob passionibiisposuit, relractemos. proebuerimus, misereatur noslri Deus; ari quia Deus
« Quod-etiam in Job probaiissimo aihlelasub, Cum raisereatur, consequamur bonsevolurilatis iniliunr^ >
eum diabblus expetisset ad siiigiilare certariien, divi- Quas duas regulas ne in ambiguo relinqueres, utrara-
riam legimus providisse justitiam. Si eriim contra ini- que exemplis, ut libi visum esl idoneis, muiiire cu-
micum rion sua virtute, sed Dei solius fuisset gfatia rasii; unain de Pauliet Maithaeicoactitia convcrsione
protegente ccngressus,et absque ulla virtute patientiae' confirmaiis; aliam de Zacchaei et:laironis.volunlaria
suse divina tanlum opitulatione sufftillus, muliiplicps, fide roborans : quorum deSiderium tam violentum
illas ac tota inimici.crudelilale qusesitas lenlaiiOrium. dicisfuisse, « ut ad invadendum regrium ccelorurri
moles et exitia pertulisset; quoniodo non illamcaluni- specialia vocalionis rnonita prseveriirent. > Deinde
niosam diabolus, quara prius emiserat vocem, adVer- progressu dispulationis, ul incolumitatem inlerioris
sus eura justius iterasset: Numquid Job gralis colil lioniinis patefacias; ipsuni « Adam concepisse qui-
Deum? Noriiielu vallasii eum, ac domuiriejus, el uni- dem, quam non babebat scienliam mali; sed qriam
vetsamsubslanliam ejus pet citcuilum? Sed aufet ma- acceperat boni scienliam , non amisisse > confirmas.
tium tuatn; hoc est, Sine eurn suis riieciim viribus Cumque hoc eiiani ex comparatione impiorum pro-
deceriare; hisi in faciem luam benedixeril libi (Job j, hare voluisses ; in id hsque prolapsus es , ut procla-
f9-H)? Sed cum nullara hujuscemodi querimoniam raares, « Cavendum nobis esse, ne ita ad Dominum
calumniosus hoslis post coiiflictum audeat ilerare, omnia sanctorum merila referamus, ut nihil nisi quod
non Dei, scd illius s'e viclum Viribusconfiletur. Licet malum est, humanae.adscribamus nalurse. > El ne
eliam gralia Dei non in tptum illi defuisse credenda hancnaturam illas in proevaricatione.Adse credere-
sit, quse iantam tentatori tribuit polestatem, quantam mus amisisse virtules, definisli tam incolumes esse
etillum resistendi nOveralhabere virliitem : non cum omninmhominum animas naturaliter, quam fuit primi
ab illius impugnalione sic protegens, ut nullum vir- hominis ante peccatum, dicendo, « Dubitari ergo noiv
tuti bumanaerelinqueret locum ; sed boc tanium pfo- polest, inesse omni animse natuialiter viriutuni se-
curans, ne violentissimusinimicus animam eum ejus amen- niina beneficio Creatoris inserta. > Consideratis ergo
tem faciens et impolem sensu, iriipari alque his definilioiiibui tuis, non est occultum, quanium ab
> (Cop. 14). illius senteutioe sanilate desciveris , in-qua quod Iri-
iniquo cerlaminis pondere prsegraVaret
44. Quis hsee praedicaria catholicis inlef catholicos buendum eral gralise, fallaciter prsedicando, catholi-
crederet, nisi qusein collocutionibusa domesticis ssepe carum tibi aurium judicia conciliafe voluisti; quibus
defensasunt, etiam scriplalegerenlur?Itaneinoihni- de praeniissaeprofessionis* fronte securis, facile se-
bus hominibus inlelligentise caligat oljlutus^ et; a quentia irreperent, si prima placuissent.
cunctis Ecclesiaefiliis spiritus scientiaeet pietatis abs- CAPUTXV. —45. Sed hactenrishein lotum vide-
cessit, ut non erubescant ingerere s&judiciis legen- refis a proelixaregula disereparfevita virtutum me^
tium tam inanes fabulas 3, tam inhonesla meudacia ? ritorumque principia a alibero arbitrlo ad graliam
Vir gravis *, doctor sapiens, verax magisler, redde transtulisii, ul ipsorum bonorum desideriorura vo-3
npbis catholicam definitionem, qua inler initia dispu- luntarios motus sineauxilio Dei necprovehifalerefis
lationis tuse aures nostras meniesque cepisti. Pro- posse, nec perlici: nunc vero remoio longiuslibero Deo,
nuntiaveras fidem christiana voce ecclesiasticam ", et a suslentaiioiie hominis separalo, laiHam
« Non solum actuum, verum etiam cogitationum bp- arbitrio poteniiam tribuis,.ut non solum amissionerrt
narum ex Deo esse principiura : qui nobis et iriiiia multiplieium facullatum et toiiiis simul familioeac ne-
sanctse voluniatis inspirat, et virlutem atque oppor- cessiiudinum acerbissimum finem constanter sequani-
tunitatem eorum quserecte cupimus tribuit peragendi, miterque suscipiat; sed ipsius quoque corporis pro-
Omne enim dalum optimum, et omnePatre donum perfe- prii ineffabiles cruciatus proposito nudae voluiiiatis
ctum desursum est, descendens a luminum evincat. Et ul dubitari hinc disputante te nequeat,
(Jacobi i, 17); qui el inspirat quaebona sunt, etexse- sarieti Job constituis exemplum, qui adversum illam
quitur et consummat "uinobis : » et hujus senteiiliae insignem diabolicse SscvitiseCrudelitatera sine Dei
soliditate omnia hostilium reliquiarum machinamenta prsesidio decertafit: et afgumento probare niteris,
deslruxisti quod ipse cfuentissimus inimicus confessus sit j non
confregeras. Cur professione mutala,? quod
aedificas; quod luebaris, impugnas cur inviclissimse Domini, sed Job se virtute Superalum,-ih eo quod sibi
vefitalis arce deserta gradatim ad prsecipilia Pela- in graviore confliclu graliam Dei obstitisse noh dixit:
giana decurris ? Qui enim definieras, neque sanctarum quasi vir ille in damnis atque brbiiaiibiis debuerit su-
cogitationum, neque piarum volunlatum neque bono- perna protectione circumtegi, in carriis autem suse
rum acluum ex nobis esse principia ; sed inspiralione aninisequetormenlis non eguefit adjuvari. Si ergo hac
Dei gratiaequeejus auxilio bona in nobis cuncta gene- niagnitudine animi, quam illata per singulosomiiesque *
e*tad profectum perfectionemque;perduci: paulo artus tot morliuiri pceria non supiiTatj hihil inler
rari,
post ccepisti donis gratise liberi arbitrii aequare cona- sanctorum palraas iriemOrabilius,riihil invenitiir illu-
lus; ut principia quse Deo assignaveras, posse <homi- slrius; eamque asseris, ex humana tanlum virtute
nem a semetipso habere monstrares, dicendo, Quia siibsistefe: quid erit laudis ac tneriti, quodinter studia \
1 EditioMog.,virtulibus. quietis et pacis nequeat arbitrii obtiriereliberlas, quam
ViribuScbrohasti ?
in tanti fine certamiriis de suis
s KaCorb.et Mog.posteriores vero editiones,collucta- 46. Qusero igitur abs te, videaturne tibi vir iste,
timibus.
s in posterioribuseditionibusomissumest, tam inanes 1 corb. etMog.,promissibnis.
* EditioMog., erubescatingererejudicio leqeritiurii..... s ita
fabutas. corb. et Mog.posterioresautem editiones,ad me-
etc. rum arbilrhmvagratia transtulistijut ipsos,etc-
mendaciavir
* ita corb.getravis,
Mog.At posterioreseditiones,fidemahtU
a posterioreseditiones,paterensi
* codexcorb., nihitplttsirilra, etc.
Stimmvoceecclmtitica,
 1823 APPENDICISPARS TERTIA. 1824
cum illis qnaelegimus supplieiisprobaretur, habuisse intelligcndamnon penitus recessisse, quod tentaton
irisc Spintuni sanctum. Si habuisse dicis;certum est ejus (antam Deustenlandi dederit polestalem, quan-
quia Deus, qliem non deseruit, adjuvit. Si aulem re- tara et illum resislendi noverat hahere virluteni: >
cessisse ab eo Spirilum sancttiindixeris; propheticus nOnne rectius veraciusqueloquereris, si ubi dixisli,
te ejusdem scrmo convincit, dicens : Sciorenimquod < quantam et illumresistendi noverat habere virtu-
Redemptormeusvivat, et in novissimodie de terra sut- tem; > diceres polius, Quantam et illi resistendi no-
recturus sim; et rutsus circutndaborpelle mea, etin verat se dedisse virtutem? Unius enim verbi correc-
cufne mea videboDeum, quemvisurussum ego ipse, et lio, totam istam gloriara,quam humanis viribus assi-
ocuiimei conspecturisunt, et non aliiis: reposita esl gnare voluisti, sobrielate aliqua temperasset1, utilla
hmcspes mea m sinu meo (Job xix, 23-27), Quod si mirabilis in lanta afflictione paiieiuia, et Dei adjuto,-
de iricarnaiioneDomininoslri Jesu Chrisli, ac resur- rio et libero hominisadscriberetur arbilrio. Sed ve-
reclione ejus qui est primilisedormientium, et dc spe ritus es naturaehumanaeminuere laudem, si ei pro-
redernptionisquae in ipso reposita est omnibus san- fiteris a Deo datam esse virlutem; ideo cbnllicius
ctis, recte inlelligitur prophelatum ; manifeste appa- illius atque viclorise non vis credi cooperatorem
ret, non discessisse a lemplo suo graliam Dei; et Dciunfuisse, sed lanlunimodo spectalorem : ul cui
fecisse jam tunc Dominumin hoc sancto suo , quod persuadere potueris, per naturalem liberi arbitrii fa-
postea in Aposloliset mariyribus suis spondebat esse cultatem tara arduumceriamen victum, dubitare non
faciendum, dicens : Cumaulem tradent vos, nolite co- audeatin levioribus causismultoliberioresessebonae
gitare quoinodoaut quid loquamini; dabiturenimvobis voluntatis effectus; alque ita in illiusdamnataesen-
in illa hora quid loquamini: iwn enimveseslis qui lo- tentioefoveamcadat*, qua dicitur, Ideo nobis gra-
quimini,sed Spirilut Palris veslri qui loquitur in vobis tiam juslificationisdari, ut quod facere per libertim
(Maith.it , 19, 20). Quid? cum idem sanclus ineptis jubemur arbitrium, facilius possiraus implere per
consolatoribus responderet, nonne in Dei fidebat graliam; tanquametsi gratia non daretur, non qui-
auxilio, dicens, Qui deridetur ab amico suo, sicut ego, dem facile, sed tamen possemus eliam sine illa im-
invocabitDotninufn,et exaudieteum? Aul nesciebatex plere divina mandata. Quod quia calholici pontilices
illo se habere quod habebat, de quo aii, Apud ipsum dignum analhematc censuerunt, ulendum nobis est
est sapkntia et forliludo,ipse habet consiliumel intelli- eo, quo usisunttestimonio, dicentes (Carlhag. con-
gentiam : et de quo dicit, In cujus manuanimaomnis cil. can. 6, supra, col. 1729) : « De fructibus enim
vivenlis',ei spirilusuniveismcatnis hominis(Job xn , mandalorum Dominus loquebatur, ubi non ait, Sine
4,13,10): et iterum, Exspecto,inquit, donecveniat me difficilius poteslis facere; sed ait, Sineme nihil
immulatiomea : vocabis, et egorespondebolibi; operi poteslisfacere> (Jdan. xv, 5).
manuuintuarum porrigesdexteram : tu quidemgressus CAPUT XVI. —49. His autem definitionibus
*
meos dinumerasti, sed parcis peccalis mcis: signasti tuis, quas credidisti idorieaauctoritate munitas, tan-
quasi in sacculo deticta mea, sed curasti iniquitalem quamdeconsensulegentium securus adjungis, Solere
meam (Id. xiv, 14-17) ? Nou ergo deseruerat Domi- inlerdum Deum ad fidem nosiram probandam plus
nus, quem curabat; neque opem suam abslulerat ab offerre quam sufficit, ui quam firma 3 sit credentium
eo, cui purificaloriaremedia, quibus clarius nilesce- fides, possit agnosci. Ethoc exemplo illius Cenlurio-
ret, admovebat. nis oslendis, qui cum pueri sui posceret curationem,
47. Ad hanc passionum toleranliam, in qua hic Dominusquese ad domumejus iturum esse promiite-
sanctus emicuit, ctiam ille erat prseparalus a Do- ret, respondcrit, Non stim dignus utinlres sub lectuni
niino, qui dicebat, Nam etsi ambuleminlumedio um- meum;seddic tantum verbo, el sanabitur puer tneus.
brm mortis, non timebomala, quoniam mecutnes In quoeum Dominustali admiratione laudaverii, ut
(Psai. xxn, 4) : et illud, Saltts justorum a Domino, pronuntiaret, non se invenisse tanlam fidem in
et protectoreotum est in lempote ttibutationis ( Psal. Israel (Matih. vhi, 5-10). Et exigua conclusionepene
xxxvi, 39). Ad han"ctolerantiara etiam ille erat prse- totum Peiagianura dogma confirmas, dicendo: « Nul-.
paralusa Domino,qui etcredere in Chrislum, etpro liusenim laudis essetac meriti, si id in eo Cliristus,
Chrislo pati referebal ad Christum, dicens, Justificati quodipse donaverat,"praetulissel> (Cap. 14).. Falso
igilur ex fidcpacemhabeamusad Deum per Dominum ergo scriptum est, Quia riemo poiesl esse contiiiens,
nostrumJesutn Chrisium; per quemct accessumhabe- nisi Deus del (Sap. vui, 21) : falso praedicavit Apo-
mus ' in gtatiam istam, in qua stamus,et gloriamurin stolus, cum de eadcm virtute loqueretur, dicens,
spe glorimfiliorumDei: non solumuutem, sed et gto- Voloautem omnes hptriinesessesicul me ipsum : scd
riamur in tribulalionibus;scientesquod iribulalio pa- unusquisqueproprium habet donuma Deo; alius sic,
tientiamoperqlur,patientiaaulemprobationem,probq- alius verosic (1 Cor. vn, 7): falso docuit et ille qui
tio vero.spem,tpes aulemnon confundil: quia chariias dixit, Si quis indigetsapientia, postuleta Deo, ct da-
Dei diffusaeslin cordibus iwstris per Spirilum san- biturei. Nec secundum verilatem diclum est, Omne
clttni, qui dalus esl nobis (Rom. v, 1-5) : ct ilerum, daluin optimum,et omne donum perfectumdesursum
Quisnos separabit acharitate Chrisii? tribulatio?an est, descendehsa Patre liiminum(Jacobi i, 5,17) : et,
cmgusiiq? an persecutio? an fames ? an nuditas? an pe- Neino potestaccipere quidquam, nisi ci dalum fucril
riculum?an gladius? sicut seriptumesl, Quia propter decmlo (Joan. ni, 27). An dieendumesl, omnes qui-
te morlificamurtota die, mslimqlisumustkul ovesoc- dem virtules inier Dei doria numerandas;'sed in illis
cisionis: sed in his omnibussuperamus, per eumqui hominem, quas de proprio habuerit, esse laudabi-
dilexitnqt(ld. yin, 35-37). Hujus lolerantiseforliludo Iem; eiibi esse meriia, ubi Dei dona non fuerint?
uride desceiideril, beaius Pelrus, et in illo oranis Igitur secundumregulam tuam, quibus donatiini est,
Ecclesia, Vefitatis ipsius voce disccbat, dicentis, ut non solum crederent in Chrislum, sed etiam ut
Ecce salunasposlulavitul cerneret vpsvslut iriticum : paterenlur pro ipso, etlaiudem et meritum perdide-
egoautem rogavi pro te,,Pelre, tie deficiat fidesnon tua runt; nec habent yeram gloriam, qui non in se, sed
(Luc. xxn, 31). Quisquisigitur in tri.bulationibus in Dominogloriantur.Sed reclius audimusprophelara
deficit, ab illp se non dubitet adjuvari, ad quein quo- dicentem, Maledictushohioqui spemhabetin homine,
tidie corda universorum lidellum claniant: Neinfe- et firmat carnembrachiisui, et a Dominodiscedit cor
ras nos in tentalionem,sed libera nps dmalo (Matih. ejus(Jetem. xvn, 5) : et illum qui ait, Diligam le,
yi, 13). Quoniam custodii Ddmihusanimas servorum
suorum, de; manu peccatorum liberabit eos (Psal.
xcvi, 10). 1 corb.et Mog.,inejus enimvetbicotteclione....'.lem-
48. Quod autem dicis, «Gratiam Dei ab Job ex eo perasses. . cadat.
,
* Mogunt.,in illiusdamndtamsententiam
' Corb.etMog.,parcens. 3 posterioreseditiones,irifitma.Castigantur
ex corb. et ,
1 HiceditioMog.addit,per fidem. MOg.
 1825 LIBER CONTRACOLLATOREM. 1826
Domine virlus mea (Psal. xvn, 2); et, ln Domino erroris evadas, summamsalutis negas in fidei nostrce
laudabituranima tnea (Psal. xxxm, 3); et, Fortitudd diiione consistere : cum omni modo salus nisi ex
meaet latidatiomeaDominus(Psal. cxvn, 14). Ut raa- fide esse non possit. Juslus enim ex fide vivit (Rom.
nifeslissimenoverimus, nec laudem eos ullam ha- I, 17). QuoniamVeriias dicit, Amen,amendico vobis,
bere, nec meritum, in quibus non inveniuntur, quae quoniamqui audil verbummettmet credil in eum qui me
nisi Dominusdederit non habentur. . misit, habelvilam mlcrnam,et in iudiciumnon veniet,.
50. Sic autem putasli de testimonio laudalae fidei sed transibitde morlein vilam (Joan. v, 24) : ct ite-
prsejudiciumdonis gratise posse generari, quasi fides, rum, Hcecest aulem voluntas Pqtris mei, ut omnis qui
ubi ostenderelur laudata, non doceretur esse donata. videl Filium et credit in eum, habeai vitam mternam;
Laudat ApostolusRomanorumfidem,et pro hoc bono el ego resuscilemeum in novissimodie (Id. vi, 40) : et
eorum agit gratias Deo, dicens : Primum quidemgra- ilerum, llmc est aulgm vita mterna, ut cognoscant le
tias ago Deomeo per Jesum Cfitislumpto omnibusvo- solum verum Deum, el quem misisti Jesum Christum
bis, quia fides vesita annunlialut in univetsomundo (ld. xvn, 3).Cum itaque huic fidei, quam ideo rae-
(Rom.i, 8). Ad Corinlhios quoque 'simili scribit af- rilis et laudibus honorasli, quia mavis eam inter li-
lectu, dicens .*Gtatiasago Deomeo sempet pto vobis, beri arbitrii bona, quam inler Dei dona numerari,
in gtalia Dei, qumdala est vobisin Chtislo Jesu; quia selernam beatamque vitam conslet esseprseparatam :
in omnibusdivilesfacti estis in illo, in omni verbo, el quomodohoc vuliius declinabis, quo te ipse configis,
in omniscientia(I Cor. i, 4, 5). Numquidagendo gra- pronuntiando eos profanos, qui gratiam dispensari
tias Deo, credentibus suslulit iaudem? aul laudando secundum mcrila humana definiant; et asserendo
credentes, meritis negavit auctorem ? De Ephesiorum quod nec laudem constet habere nec meritura cos,
etiam fide quid senliat, audiamus : Propterea, inquit, qui ex donp graliaesint fideles? Quoquoversumergo
el ego audiens fidemvestram,quceest in DominoJesu, te conferasVa temctipso ct vinceris, et vinciris. Si
et dileclionemin omnessanclos, non cessogtatias agens enim graliam merila non praecedunt, et fides non
pto vobis,memotiamvestti faciens in oralionibusmeis, polest esse sine merilis; fides gratiam non praecedit,
ut DeusDomini nosiri Jesu Chrisli Pater glorim, det ct orani modo ex gratia habelur ', quidquid illud est
vobis Spirilumsapientimet revelationis, in agnitione ex quo merilum nascilur, quod anle gratiam non iia-
ejus illuminatosoculoscordis veslri (Ephes. i, 15-18). betur.
Habebant ergo isti fidem, habebant et opera charila- CAPUT XVIII. — 52. Ut igitur definilionum tua-
lis, quae nec laude poterant carere, nec merito : sed rum absurditas non sibi repugnare videatur, inconve-
pro his virtulibus Apostolusgratias Deo agere non nienlia miscere conaris, el unitatem membrorum
cessat, sciens a Palre luminum haecdona venisse; a corporis Christi in duobus generibus lidelium nova
quo se eliam petere protestatur, ut quibus dedit lidem, prsesumptione constiiuis : in uno scilicet, ad quod
quse pcr dileciionemoperatur, det Spiritum sapien- perlineat illud, quod in principio dixisti, <Non solum
tise et intelleclus : et inde se Ephesii noverint acce- acluura, sedeliara cogitationura bonarumex Deoesse
pisse quod habent, a quo discunt sperare quod non principium ; qui et incipit quae bona sunl, et exse-
liabent. Pro Philippensibus quoque similes Deo gra- quilur et consummatin nobis; > in alio autem, cui
tias agit, el meritum eorum laudemque non suppri- congruat regula isla, qua dicis, « Centurionem nec
mit, dicens: Gralias ago Deo meo in omni memdria laudem ullam habiturura fuisse, nec meritum, si id
veslri, semperin. cunctisoralionibus meis pro omnibus in eo Dominus, quod ipse donaverat, praetulisset. >
vobiscum gaudiodeprecationemfaciens super commu- Et licet lotum disputationis tuse textum ad has duas
nkalione veslra in Evangetid,a prima die usque nunc; formulas, quaenullo modo conformes possunt esse,
confidenshoc ipsum, quia qui ccepitin vobis opus bo- produxeris ; nunc lamen dislinclius atque expressius
nuin, perficiet usque in diem Jesu Chrisli (Philipp. i, quid volueris firmare pronuntias, dicens: « Per haec
3-6).Cujus hic humanaelaudis ac meriii nunc in Deo igitur exerapla, qusede evangelicisprolulimus monu-
causa suspensaestl ? quid virlutis aut pietaiis exce- meiilis, evidenlissimepoterimus advertere, diversis
ptum est, quod non cx gratise fonte profluxerit, ubi ab alque innumeris modis et inscrulabilibus viis Dcum
lnitio usque ad iinem et inchoatio el perfeclio boni salulem buniani generis procurare : et quorumdam
opcris Dominodeputatur ? Cui canilur de sanctis suis, quidem volentiumac sitientium cursum ad majorem
Domine, in tumine vultus tui ainbulabunt,el in noinine incitare flagranliam; quosdam vero eliam nolentes
tuo exsuitabunttota die s, el in tua juslilia exaltabun- invilosquecompellere : et nunc quidem, ut implean-
tur; quoniam glaria virlttfis eorum tu es (Psal. tur ea, quse utiliter a nobis desiderata conspexerit,
lxxxvm, 16-18). adjuvare; nunc vero eiiam ipsius sancti aesiderii
CAPUT XVII. — 51. Considerandumsane est, in inspirare principia, el vel initium boni operis, vel
hac senteutia lua quantum adjuves eos qui dicunt, perseverantiam donare. Inde est quod Orantes, non
«Gratiam Dei secundum merita noslra dari: > quos solum proteclorem ac salvatorem, sed etiam adjuto-
lamen, ut catholicaefidei defendaris umbraculo, pro- rem ac susceptorem Dominum proclamamus. In eo
fanse opinionis esse profiteris, dicens, « Nemoautem enim quod prior advocat, et ignoranles nos atque in-
sestimet haec a nobis ob lioc fuisse prolala, ut nita- vitos atirahil ad salutem, prolectoratque salvator est:
mur astruere, summam salulis in nostraefidei ditione in eo autcm quod anniienlibus nobis opem ferre, re-
consistere, secundum quorumdam profanam opinio- fugientesquesuscipere ac munire consuevit, susce-
nem, qui totum libero arbitrio depulantes, graliam plor ac refugiura nominatur. >
Dei dispensari secundummeritum uniuscujusque de- 53. Hacergo diseretioneprsescriptaerit, uldefinis,
finiunl. > Sed miror valde, quomodo non vides, aut in una Ecclesiaista diversitas; ut Dominusnosler Je-
ab aliis seslimas non videri, quod te ipsum luo ore sus Christus, de quo dictum esl, El vocabis nomen
condemnas.Dicendoenim quod«Ceniurio, cujus fides ejus Jesum; ipse enimsalvumfaciet populum suum a
Dominivoce laudala est, nullius laudis esset ac me- peccaiiseorum(Matth. i, 21); et de quo dictum est,
riti, si id in eo Deus, quod ipse donaverat, prsetulis- Nec enim est aliud nomen sub cmlo dalum hominibus,
set: > definistiCenlurionem iflum non donalam fidem in quo oporlealnos salvosfieri (Act. iv, 12); non pin-
habuisse, sed propriara, ac perinde nihil ejus princi- nium Christianoruin, sed quorumdam salvator, quo-
piis collatum fuisseper gratiam; in eadem aulemfide rumdam vcro susceptor sit: ut hi lanlum salvati,
causam fuissecl laudis et merili, quorum neuirum quos ad suscipiendamgratiam Deus aversos ' relu-
haberet, si id, cui et lausdebetur etmeritum, Domi- ctanlesque compulerit; hi autem suscepli sint, qui
nus conlulisset. Frustra ergo, ut invidiam damnali vocationem spontanei cursus fervore prsevenerint:
1 sic Ms.corb. et editioMog.At posterioreseditiones,
humanalaudisacmeritinonhic causasuspensaest. 1 corb. et Mog.,progratia habetur.
cujus
> Corb.et Mog.omiltunt,totadie. * corb. etMog.,«dwrm.
1827 APPENDICISPARS TERTI.A, 1828
et illis quidem conferatur gratuitum: donura, istis ve- num, hominem J^esumChris.tum, qui ipsam yolujita-
rp debitiim praemiurii rependatur illi nullius sint tem ab eo quod perverse yolebat, avertit, et in id
laudis ac meriti, qui nihil boni habeant nisi quod ac- quod ei bonum esset velle, convertit: ut delectatione
et remune- alfecla, fide mundata, spe erecta, cliaritaie accensn,
«eperiiit; isti autem et gloria abundent,
ratione ditescant, qui propria facultale devoti, quod liberalem susciperet ; serviiutem, el servilem abjiceret
non aceeperaht4oblulerunt. Alque ila Jesus Christus libertatemJ.
alios liberalos inveneril, alioS' liberarit: et non ad CAPUT.XIX. — 5;5.;Ex his igilur definitionibus,
omnes pertineat quod ait, Non vos me elegistis,cum sed quas hactenus queedamproclermittendo discussimus,
ego elegi vos (Joan. xv, 16); si sunt a quibus, non obscurum atque ambiguum est, quid de gratia
eos non elegisset, electus est: non ad omnes perii- Dei senliant s, qui 'sincerissimis ejus defensoribus
iieat, Nemopotest veniread me, nisi datum fuerit ei a obloquuiitur; et pacem victricis Ecclesise,resumplis
Palre meb (td. vi, 66); si sunt qui non danle Palre dedamnaloruni schola qusestiunculis,inquietanl; quas
ad Filium venire potuerunl: non ad omnes perlineat, si, ut audivimus, retexamus, fiet sermonis nostri im-
quod ait evangelista, Erat lumenhunc verum, quod illumi- moderala prolixilas : cum dehis quoede ipsorum slilo
natomnem homineirivenientemin munduin (Id. i, innotuerunt ',* facile pius lector intelligat, ad qua?
9); sisuntqui aut ita. in ila hunc mundiim veneruiii, ut praecipiliaperveniaiur liis callibus, et in istam Iuiu-
non essent lenebrae; aul lux esse cceperunt, ut il- ieniorum rivorum ccenosam uliginemcujus voraginis
luminatione veri luininis non egeant:' nec de omni- humor exsudet. Necessarium sane seslimo, ante con-
bus adoptalis accipiendum sit, quod ait Apostolus, clusioncm voluminis.eaquseosteiidimiisnon congruere
Qui eruii rios de poteslate tenebrarum, et transiulii in calholicse veritati, breviier conjunctimque digerere :
regnum Filii dilecliqtiissum (Coloss.i, 13); siquidem ut quseinlerjeclis responsionibiis noslris possint re-
cordationem legeiilis effugere, fidelius simul decursa
ipsi rumpant vincula sua, etjugoin veteijl caplivitalis
Dei libera recolantiir.
excusso, a domhiaiione diaholi regniimintra
alacriiate iranscurrant. Hsec si poSsunt unam Prima ergo definitione dictum est : « Non solum
Ecclesiam praedicari, ut neulra opinio alieri cedat, acluum, ver.umeliam cogitalionuni bonarum ex Deo
sed invicem sibi ulraque succumbat; potest fieri ut esse principium ; qui riobiset iijilja sanctse volunlatis
recipiamus qubd Pelagiani lenent, et Pelagiani reci- iiispirat, et virtutem aique opporlunitatem eorum quse
piant quod tenemus. Sed ho.c modo non tani illica- recte cupimus, tribuit peragendi, Omne enini dalum
thplici, quam nos erimus (quodabsit) Pelagiani. Con- optiniuni, et onine donum perfeclum desursum est,
trariorum eriim permixtio meliorum defeclio est: descendens a Patre liiminum (Jacdbit, 47) : qui et
quia cum virtus vitium recipit, non a vitio, sed a in incipit quse bona supt, et exsequilur, et consunimat
nobis. » Quo.det: nos valde ampleclimur calboli-
virlute disceditur.
5JL Niillo igilur modo christiana corda suscipiunt, cumque esse prolitemur.
qupd persuadere conatus es, eos quigratia Dei sunt Secunda deftnitioriedicttiin est: « Adest igitur in-
quod sunt, nec laudem ullam habere, nec meritum, separabiliier nobis djvina protectio; tantaque est erga
et ah eo, qui venit salvare quod perierat, partem creaturam suam pietas Crealoris, ul non solum co-
Chfistianorqm salvatam, partem vero esse susce- mitetur eam, sed etiara praecedatjugiter providen-
plarii : quoniam' discipuji evangelicse apostolicseque tia : quam expei'tus Pi opheta confiieiur, dicens,
dpctfinse, nbn altasapientes, sed humilibus consen- Deus meus,miserkordiaejus pmvenkt me (Psal. jtvjir,
tientes, .insaiiiamistariisuperbse elationis horrescunt. 11). Qui cum in nobis prliim queradam bonaevolun-
In loio qriippe Ecclesiae corpore, atque in singulis talis inspexerit, illuminat eam, atque confortal, et
.mcjnbfis, qubd niortuuin erat, vivificatum est; quod incitat ad saluiem, incremenium fribuens ei, quam
capVivumerat, redcmplum est; qupd csecalum erat, vel ipse plantavii, vel nostro conatu viderit emer-
iilumiiialiini est; quod perieral, qusesjtum est; quod sisse. > 'J.arabic a prsemissa deftnitione disceditur,
errabal, inventum est. Nec secUjiduirinovam istam el quod tolum gratioe datura fuerat, ex parte nunc
parititipiiemaliorum salvator, aliorum susceptor : sed libero arbitrio deputatur.
bmnfiirousquequaque fidelium et salvator et susce- Tertia defiiiilione diciura est: « Nisi quod in liis
ptor estChristus'. Nec nierilo ac' laude privaiitur, qui omnibus, et graiiaiDei, ,el Jibertas declaraturarbitrii,
unde seteriia bona mereantur acpiplurit : tantoque qua etiam suis inierdura'nipiibus honio ad yirtulum
jj,eatioresfiurit, quaiito pauciora habuerint quseipso- appetilus possit extendi, semper verb a Dominpindi-
rum.sunt, et quarito plura qiioeDei sunt. Non enim geat adjuvari. Nec enim cum volu.eril quis, sanilaie
cpplurbat nos superbiehtium inepla querimonia, qua porfruitur, aul de segritudinismorbo pro arbitrii sui
liberura.arbilrium causantur auferri, si et principia, desiderio liberatur. >Quasi medicus noster n.onetiam
et pf.ofectiis,et perseveranlia in bonis usquein finem, hoc donet morbidis, ut el verarii desiderent sani-
Dei dona esse djcantur : quoniam bpitulaliones di- taiem.
yinse gratiae, stabilimenta sunt voluntaiis humanoe. Quarta definitioije diclum est: < TJt aulera evi-
Vbleriles pramus ,: et lamen misit Deus Spirilum in dentius clareat, etiam per naturse bonuiii, quod be-
:cordanostra clam.antem, Abba, Palerest (Galat. iv, 6). neficio Creatoris indultum esi, noniiunquambonarum
Volentes loquiniur : et lamen si pium quod loqui- vjiluiitaluni prodire principia, quse lamen nisi a Do-
mur, non sumus nos loquenles, sed Spiritus Patris mino diriganLur, ad cpnsummatipnem virlutum per-
nosiriqui lbquitur in nobis (Matth. x, id 20). Volentes veiiire iion possunt, Apostolus testis est, dicens,
pperamur sal.utemnbstram : eltamen in nobis ipsuni velle Velleenim qdjqcet milti, perficere aulem boiium non
iatque oper.ari Deus est qui operalur '(PAi- invenioh > (Rom. vn, 18). Quasi Aposlolusexnaturali
iipp.n, 1.3). Volenlesdiligimus Deum, etproxinium : affectu, et non ex gratiae dono bonamhabpat volun-
et taraen fihafitas ex Deo est (I Jpan. iv, 7), diffusa in talem, qui profitelur ex Deo ^ibi esse sufiicienliam
cordibus npstris per Spirilum sanctum, qui datus est etiam cogitandi (flCor. m, 5).
nobis (Rtmi. v, 5). Hbc de.fide, hocde lolerantiapas- Quinta definitione dictiim est: «Et ila stint hsec
sioiium, hoc de pudicitia conjugali, hocdecontinentia quodam modo indiscrete permixta atque confusa, ut
virginali pmnibusque virluiibus sine exceptione pro-
fiteinur; quod nisi dpnatse essent nobis, non inveni- 1 ItaCorh. et Mog..At posteriores ediliones,amilteret
reiilur in iiobis. El quod liberum arbilrium, natura-
liler homini indituni, maneat in natura, sed qualiiate libertdtem.
2 Corb.el Mog;,quodde gralia dissenliant.
el cynditione mulata per jnediaiorem Dei et hoini- 3 Posterioreseditiones,qucbipsorumscholceinnoluerunU
AtCorb. etwog., qumde tpsorumstiloymoiuenmt.
* IiaCorb.et Mog.Atposterioreseditiones,iiberas. * corb. et Mog.,non pesmrn.
J829 LIBER GQNTRACOLLATOREM. 1830
guid ex quo pendeat, inter multos magiia quaestione qum lantam tenlatari ientandi tribuit pptestqtem,quan-
volv.atur; idest, utrum quia initium bonae volu.ptatis tqm el illumresistendinovej-athabete virtuiem.Si Deus
prsebu:,rimus,miserealur noslri Dcus; an quia peus scivit lanlummodo quidJob possel, nonetiamdonavit
miseretur, consequamur bonse voluntalls iniliura. utpossal; erit testis pailentise ejus, ijon auxilialor fuit.
M.ultienlm singula hsec credentes, acjustp amplius Et in quo necessarium gratiae adjutbrium , si hu-
asserentes, variis sibique contrariis sunl errofibus jmanis solis viribus tanta illa est parta victoria ?
involuii. Si enim dixerimus, nostrum esse bonse Undecima definitione dictunj est de Centurionis
principium voluntalis; quid fuid in persecutore Pau- fide : Miralur ex eum Dominus alque coliqudgt, cunctis-
lo, quid in publicano Matthseo : quorum upus cruori que illis,« qui Israelis populo crediderant, prmfert
ac snppliciisinnocentum, alius violentiis ac rapinis .dkens: Atnendico vobis, non invenitantam fidemin
publicis incubans, altrahitur ad salutem? Sin vero lsrael >siidineo (Malili. vin, 10). Nullius enim laudis essel at
gratia Dei semper inspirari bonse vQluntaiis princi- tnerili, Dominus, quodipsedonaverat,prmlu-
pia dixerimus: quid de Zacchsei fide, quid de illius iisset. Impius sensus, qui putai beatiorem esse homi-
in cruce laironis pietale dicemus : qni desiderio suo nem, cui Dcus nihil dederit, quam cui universs con-
vimquamdam regnis ccelestibusinlerenles, specialia tuleril.
vocatipnis monila prseveiieruni? > In errore esse Duodecimadefinitione diclum astiJnde est,quod
dicitur, et is qui ex gralia nasci bonam vpluntatem, qranles, non solumproteclorem.,sed eliam susceplorem
et is qui dicil graliam ex bona volunlate pendere : et Dominumproclamamus.Jneo -eniniguod pxior advpcal,
lamen utraque senleiitia siiscipienda decernitur, dum etignoranles nos alqite invitosaHrahtf ad salutem, pto-
unius in Paulo et Matthoeo, alterius in Zacchaeo et leclot alque salvator esl: in eo quieniquod qnnitenlibus
latrone forma prsefigilur. , nobis opem fcrre, refugientesquesuscipere ac mumre
Sexla definiiionedicliini est: IImc ergo duo, idest, consuevit,susceptorac refugittm npniinqtur. Huie sen-
grqtia velliberumarbilrium, sibi quideminvicemnos viden- leuliae ispotest prsebere conseusura, qui se a Christo
tur adversa,sed ulraque concordanl,el ttlraque ,pa- non vull esse salvatum.
riler deberesusciperepietatisralionecolligimus;neunutn CAPUT XX. — 56. His itaque definitionibus hoc
horum haniini sublralienles, ecclesiasticmfidei regulqm docetur, Jiocscribilur, hoc editisdisputationibusprse-
excessissevideamur.Quasi ila utrumque recipiendum dicatur: Qiiod Adam peccante, anima ejus Isesanon
sit, ul Iri aliis hominibus voluntas gratiam, in aliis fueril, sanumque in eo manserit unde peccavit: si-
gratia prseveniat voluntatem ; et non ita ui in omni- rjiiidem scientiam boni, quam acceperat, non amiserit;
bus voluntas gratiam subsequatur. Quoniam secun-. nec potuerint posteri ejus id perdere, cujus damnum
dum ipsos, si auferlur liherum arbilrium cum gratia nec illepertulerit. Inesse autemomnianLmsenaturali-
prsevenitur, aulertur gralia cum libero arbilrio proe- ter virtutnm seinitia beoeficio Cnealoris jnserta, ut
venilur. possit qui voltieril, judicio naturali Dei graiiani prae-
Septimadefinilionedictum est: Concepitergo Adam venire, et adjulorium ejus, quo lacilius ad perfectio-
posl prmvarkalioneni, quam non habueral, scietuiam nem perveniat, promereri: quia nullius sit laudisac
mali : boni vero, quara acceperal, scienliamnonamisit. nieriti, qui donatis bonis, non propriis adoj-natur.
Cum utrunique sil falsum : quia et a quanto nialo Cavenduiii quoque esse, ne ila ad Deum omnia san-
Adam cavere deberet, Deomonente prscdidicU; et.in vClorummerita rcferanttir, quasiper se:n|hil ,bonipos-
quanto bono esset constiluius, dumscientia
diabplo.credidi't, sil agere ipsa liumana iiatura : cuniilaiita sit yirium
oblitus est. Sicut autem pessima mali est, ejus integritas, uteoniraipsum.diabolum ssevitiamque
malumesse : ita pessima ignoranlia boni esl, bonum cjus usqucadexlrema supplicia sineauxilio Dei valeat
non' esse. dimicare. Hancautem possibilitatem ih omaibus esse
Octavadefiniiionedictum est : Unde cavendumm hominibus naturalem, sed non omnes ingeneratis sibi
bis est, ne ila ad Deum onmiasanclorummetila refera- uii velle virtuiibus. Taniam autem cirea miiversos
mus, ut niliilnisi id quod tnalumesl, humanmadscriba- Jiomines bouilatem esse Creatoris, ut alii ab eo, quia
mus naturm. Quasi natura anle gratiam uon 'sit in sponle veniant, suscipianlur laudali; alii quia resi-
damnalione, non sit in coeciiate,non sit in vulnere : slunl, altrahanlur invili : atque ideo volentium sus-
aulnongratis justificatisint,quoruininde suntmerita, ceptor, nolentiiim vero salvatorsit. Et cuin pars JEc-
unde justilia. clcsiae ex gratia, pars aulem ex libero justificeiur
Nona delinilione dictum est: Dubilari cr.gonon pp- arbitrio; gloriosiores sinl, quos iiatura iprovexerit,
test, inesse oinni animm naturaliier virluluin sentina, quam quos gratia liberarit: quia ad omne opus io-
beneficio Creatoris inserla : sed nisi hmc opitulatione num lam libera sil voluntas in Adseposteris, quam in
Dei fuerint excitata, ad incremenlumperfectionis '
non Adam fueril anle peccatuni.
polerunt pervenire,.Quasi de spirjtualibus bonis nihil CAPUT XXI. — 57. Kn cujus dogmatis sqnt ma-
Adara prsevaricando perdideril; et virtus 11011 ut ha- gistri, qui ut calholicarum meniiuni castitatem gra-
beatrir danda, sed ut facilius perfectionemappreheu- tiaedcfensoribuscalumuiandocorrumpant, prsecipuum
dat, hortanda sit. in nostro tempore in doctrina ccclesiastica virura ra-
Deciraa definitione dictum est: Quod eliam in Jpb bido ore discerpunl 4, creduntque seomnia auclorita-
probalissimo alhieta suo, cum eum diabolusexpeliisset 4um miinimina posse convellere, si liane ipastoralis
adsingulare certamen, divinamtegimusprovidisse jusli- speculaevalidissimamlurremcrebra Pelagiani arielis
tiam. Si enimcotitrainimkum non sua viriule, sed Jbei illisione pulsaverint. Fjrmum quidem fundaraentum
solius fuisset gratia prolegente congressus; et absque Dei stat ( H Tim. n, 1'9): sed coiigruenter isti non
ulla virlute palientim sum, divina lantum opitulutione desunt patribussuis. Dignum-quippe est, utquorum
tuffullus, mulliplices illas, ac tola inimici crudetilale sequunlursententiaiii, imitenlur insaniam. Nec enim
qumsitastenlalionummoles, et exitia .perlulissel;guo- possunt alia dicere, quam quae damnatorum querelis,
modo non illain catumniosam diabolus, quam prijis et procacissiriiiJuliani sunt vulgata conviciis. Paria
emiserat, vocemadversuseumjustiusilerasspt: « Num- suni unius seminis gefraina, et quod latebat in radi-
quid Job gratis colit Deum? .Nonne tu valtasli eum ,et cibus, maiiifeslatur in irnctibus. Non ergo cum isiis
uniiiersam substantiam ejus per circuitum? Sed aufer hova acie dimicandum est; nec ijuasi conira ignotos
manum tuam ; >id est, Sine eum suis mecumviribus hostes specialia sunt ineunda certamina : tunc isto-
decettare; < nisi in faciem luam benedixerit iibi > •rummachinse fractsesunt,tunciiii superbiaesua?sociis
(Job i, 9-11)? Sedcum nullam hujuscemodiquerimo- ac principibus corruerunt, quando beatse memorioe
niam calv.mniosushoslisposi conjliclumaudeat iterare; liinocentiusnefantli erKpriSsCapitatapostpiico.mucrone
tioit Dei, sed illhis se vklum viribus cpnfileiur.Licet percussit: quando Pelagium ad proferendani iu.se
etiam gratia Dexttonin tolum illi defuissectedenda sit,
* Hic,bonk,restituinws,ex Corb,et Mog. * corb. etMog.,«m^rpMn/.
 im APPENDICISPARS TERTIA. 4852
suosque sentelitiam, Palsestinorumepiscoporum syn- Pontificem, emissaepaginse recurrantur (a). Ad san-
odus coarctavit: qiiando Africanorum conciliorum Clum Pinianum (b), ad Valerium cbmitem (c), ad
decrelis beatserecofdalionis papa Zosimus sententiae servos Chrisli Timasium et Jacobum (d), dislinclim
suaerobur annexuit, et ad impioruradetruncationem edita volumina revolvanlur. Sex Iibri priores conira
gladio Pelri dexteras omnium armavit antistilum : Julianum : unus ad sancltim Aurelinm Canhaginis
quando sanetaememorisepapa Bonifaciuspiissimorum episcopum de Gestis Palsestinis(e) : alius ad Paulum
imperatorum calholica devoiione gaudebat, et contra ct Eutropium sacerdoies, contra Pelagii et Coelestii
inimicos graiise Dei 11011 solum aposlolicis, sed eliam qusesliones(f) : et ad;beatoememorix papam Bonifa-
regiis utebatur edictis; et quando idem , cum esset cium qualuor voliiminarecenseantur (17).Et si inhis
doctissimus, adversum libros tamen Pelagianorum omnibus operibus niultisque aliis qiise enumerare
beati Augustini episcopi responsa poscebat. longUinesl, idem doctrin;e spiritus, cadem praedica-
58. Unde et venerabilis memoriae ponlifex Coele- lionis forma prseccssit; agnoscant calumnialores, su-
slinus, cui ad catholicaeEcclesise praesidiummulia perfluose objicere, qubd his libris non spcciale neque
Doriiiritisgratise suse dona largitus est, sciens dani- discrelum testimonium sit perhibitiim, quorum in
natis non examen judicii, sed solum pcenitentisere- cunctis voluminibusnormalaudatur. Apostolicaenim
medium ' esse prsestandum, Ccelestium, quasi non Sedes, quod a praecognitissibi nOn discrepal, cum
' discusso
negolio audicntiampostulanlem, toiius Italise praecognilisprobal; et quod judiciojungit, laude non
firiibusjrissit extrudi: adeo et prsecessorum suorum dividit. Qui ergo hos proxime editos libros refulant,
statuta, et decreta synodalia inviolabiliter servanda anteriofibus acquiescant, et iis qusepro gratia Chri-
censebat, utquod semel nierueral abscidi,nequaquam stiana priussunf conscripta consentianl. Sed non fa-
admitteret retractari. Nec vero segniore cura ab hoc ciunt : sciunt enim omnia Pelagianisesse conlraria ',
eoderii iriorbo Brilannias liberavit, quando quosdam et nihil sibi posse conipelere ad consequemium re-
inimicos gratisesolum suseoriginis occupantes, eiiam solutionein, si conUteantiirin prsecedenlibusconsi-
ab illo secreto exclusit Oceani, et ordiiiato Scoiis stere veritalem.
episcopo(a), dum Romariaminsulam studet servare 60. Igilur hujusmodi hominum pravitati, non lam
catliolicam, fecit etiam barbaram christianam. Per disputalionumstudio, quam auctoritatura privilegio
hunc virum etiam orientales Ecclesise gemina pesle resistendum est; ut de proslrati dudum dogmatiscor-
purgatse sunt, quando Cyrillo Alexandfinseurbis an- pore nullummembrurnsinaiur assurgerc. Quianotum
tistiti, gloriosissimofidei catholicscdcfensori, ad ex- est, ita falsitatisistius
* haberi versutias, ut si ei liceat
secandam Nestorianam irapieialem, apostolico auxi- proetenta correclionis imaginealiquod sibi faven-
lialus est gladio : quo eliam Pelagiani, dum cognatis lium radicis suse germen excipere, lotamse possit in
confoederantur erroribus, ilerum prosternerentur. exigua sui parte reparare. Ubi enim non aliud habet
Per hunc virum intra Gallias islis ipsis, qui sanclse sunima quam portio, uon estdevotionis dcdisse prope
memorise Auguslini scripta reprebetiduiii, malelo- totum, sed fraudis retinuisse vel minimum. Qubd ne
«luentiseest adempta liberlas, quando consulemium hypocritarum obiineaiur insidiis, confidimusDomini
aclione suscepia, et librorum, qui erranlibus displice- proleclioneprsesiandurii;ut quodoperatus.estin Inno-
bant, pietate laudata, quid oporteret de eorum aucto- centio, Zosimo, Bonifacio,Coelestino,opcretur et in
rilale sentiri, sancto manifestavit eloquio; evidenter Sixto (h); el in cuslodiadominicigregis haccsit pars
pronuiilians,quanlumsibi praesumplionis isiiusnovitas gloriaehuic servata pastori, ut sicut illi lupos abegere
displiceret, qua auderent quidam adversum anliquos manifeslos, ila.hic depellat occultos : illo auribus
magistros insoleuter insurgere, et indisciplinala ca- suisdociissirai seriis insonanteserraone, quo collabo-
lumniapraedicationiveriialis obstrepere : Augustinum, rantein secumhortatus est, dicens, Sunt enimquidam,
inquiens, sancta recordatidnit virum, pro vita sua, quijustksime damnatas impielatesadliuc liberius de-
atquepro meritit, innotita sempercommunioneliabui- fendendasputanl : el sunl qui occulliuspenelranl do-
mus ; ncc unquam hunc sinitlrm suspicionissallemru- mds, el qued in aperlo clamarejam metuunt,in secreto
'.mor aspersii, quem lantm scientimolirrifuisseinemi- teminarenon quiescunt.Sunt autem qui omninosilue-
nimus, utinter magistrosoplimdseliam a meis semper runt, magno limorecompressi, sed adhuc cordereti-
decessoribushaberetur.Rene etgo de eo omncsin com- nentes quod ore jam proferre non audeiil; qui tamen
munesenserunt; utpoleaui ubiquecunctisel amorifue- essefralribus possunt ex priore ipsius dagmalisdefen-
rit, et honoti ( Epist. Cmlestinipapm, n. 3, supra, sionenolissimi.Proinde alii severiuscoercendi,alii vi-
eol. 1756, cap. 2). gilantius vestigandi; alii tractandi quidem lenius,
3
sed
59. Cbntra istam clarissimie laudationis tubam, non segniussunl docendi,ul si no» limenlur ne per-
contra istam sacratissimiteslimoniidignilatem,audet danl, non lariiennegliganturne pereant.
quisquam malignoeinlerpretationis murmur emittere, CAPUTXXII. — 61. Sufflcienter,utarbilror,de-
et perspicusesincerissimaequesentenlisc nubem ohli- moiistratum est, reprehensores sancti Augustini et
quse ambiguilaiis obtendere? ut scilicet, qriia in epi- vana objicere, el recla iinpugnare, et prava defcn-
stola Papaolibrorum, pro quibus aclum est, non ex- dere, perempiorumque armis intesiinurii bellum mo-
pressus esl titulus, hinc eos appareat non probalos, ventcs, dictis divinis alque humanis conslitulionibus
et istam in sanctum Augustinumlaudalionempro an- rebellare. Quorumtamcn, dum adhuc non sunt a fra-
teriorum scriptorum meritis fuisse collalam. Maneat lerna societale diyisi, toleranda magisesl intentio,
ljbrorum no- quam desperanda cbrrectio : ul donec Domirius per
plane, maneat isla conditio,inut borunicausa
vilas repudiata videalur, si eadem ejusdem
viridissentit antiquitas; etaulinulileautiiicongruum 1 Pbstertoreseditiones, pelayianasibi esse contraria.
judiceiur, quod ab his, quaeUt contra Pelagianos condi- Emendanturex Corb.et Mog.
dit, dissonans invenilur. ilaque omiltamus ea »lta Corb.etMOg.At posterioreseditiones,itase falsi-
in
volumina, quibus ab exordio episcopatus sui multo talisistius habere versutids,ut si eisliceatprmtentm,etc.
exsurgerent, pro 8 Posterioreseditiones,non liment;yel, non timeant.
prius quam impugnatores gratiae Marcellinumipsius Casliganturad Corb. Mog. et ad epistolam194 Augu-
gralia dispulavit: legantur tres adNolanum
libri (6). Ad sanctuin Paulinum episcopum . stini.
epistola (c) relractetur. Adbeatissimumquoque apo- Epist.194.
(a) DeGratia
(b) De christi et de PeccatoOriginali.
siolicse Sedis tunc presbylerum Sixtura, nunc vero Nuptiiset concupiscentia.
(c) DeKatura et Gralia.
(d)
1 Mcm \ihri, sentenlimremedium;et in sequenteversu, (e) DeGeslisPelagii.
nondiscussineqotii. (f) DePerfeclionejustitia?hominis.
ScilicetPalladio. (g) cbntraDuasEpistolas Pelagianorum.
b) De Peccatorummeritisetremissione. (fi) sixlus ccelestino successitanno Cbristi431,die vl«
ia)c) Epist. 186. gesimosexloaprilis.
1833 RESPONSIONESAD CAPITULAGALLORUM. 1834 ,.,'
Ecclesise principes et legilimos judiciorum suorum ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia : ipsi glo-
ministros, haecquaeper paucorum superhiam et quo- ria in ssccula.Amen '. .
rumdam imperitiam siinl turbala, coraponal; nobis . »
m vetere corbeiensiexemplarisubjicitur: Explkit li-
Deo adjuvante sit sludium, quiela modcsiaque patien- ber sancli
prospericontratibrumabbalisquondamcassiani,
lia odiis dileclionera reddere, et ineploruin vilare qui prmnotatur, De protectioneDei: sive adversus dogma
conflictus,veritatem non deserere, nec cum falsitale Pelagiiel cmleslii,nefandi dogmatisrepeitoresac defenso-
cerlare, semperque a Deo petere, ut in omnibus co- res, et inimkosgratimDeiet DomininoslriJesu Chrisli, et
gitaiionibus, in oranibus voluntatibus, in omnibus in defensionem sanctarum Romanorum episcoporum,et
sernionibus atque actionibus nostris, ipse teneat pri- sanctiepiscopiAuguslini,asserensviritatem de tibrisejus
malum, qui dixit se esse principium. Quoniam ex contrasupra diclbshmreticos.Deogratias.

PROSPERI AQUITANI
PRO ADGUSTINO

RESPONSIONES AD CAPITULA
*
CALUMNIANTIUM GALLORUM.

PR,EFATIO. Doctrinam, quam sanctaememoriseAu- per graliam Domini noslri Jesu Chrisli, prseparatamet
gustinus episcopuscontra Pelagianos, inimicosmullos praedeslinatamin aeternoconsilio Dei ante constilutio-
gralise
Christi et liberi arbilrii decompiores', per nem mundi.
aunos apostolice asseruit, litierisque mandavit, qui- OBI. II. Quod ab eis qui non sunt prsedestinati
busdam visum est, aut non intelligendo, aut intelligi ad vilam, non auferat percepta Bapiismi gratia origi-
eam nolendo, reprehendere : et hoc quasi compen- nale peccatura.
dium cognitionis bis qui judicio eorum ducebantur, RESP.Omnis homo qui credens in Patrem, et Fi-
afferre; ut quae in libris praedictiviri daranabilia seliurn ei Spiritum sancium regeneratur in
reperisse jaclabant, brevium capitulorum tam a propriis peccatis quaemala voluntate Baptisnio,
indiculis et aclione
publicarent : talique commenlo etet ab delestationcmconlraxit, quamaboriginali quod a parentibus traxii,
his qu;e in-
ejus, quem impe'lerent, obtinerent; averterent. absolvilur. Sed relapsum posl Baptismumad infide-
famassent, curam exterriti lectoris Ne
Iit.itcm et impios mores , qui negat originali peccato
ergo hanc persuasionem lemere quisinesse recipiat, ct ta-
fuisse purgatum, tam falsa opinatur, quam qui eum-
lem puiet sensum scriptis calholici dem asserit non aeterna morte esse damnandum. Qui
Doctoris,
qualem eum, qui frustra calumniantur, enim recedit a Christo et alienus f a gralia hiiit hane
damnalionis tilulo aoslfcntant;
vilam, quid nisiin perditionem cadil? Sed non in quod
prsenola-.
singulis capitulis, quse
runt, brevi et absoluta professione respondeo; in remissum csl, recidit, nec in priginali peccaio damna-
nullo recedens a tramite earum definitionuin, quse in bitur : qui tamen propter postreraa crimina ea morte
sancti viri disputaiionibus continentur : ut facile vclafficieiur, quseei propter illa qusc remissa sunt debe-
lenuis diligeniiae advertat inspeclor, quani injustis balur. Quod quia Dei prsescientiamnec latuit, nec fe-
opprobriis calholici Praedicatorismemoria carpatur ;ellit; sine dubio talem nunquam elegit, nunquam
et in quod peccatum cadant, qui aliena prsedestinavii, et perilurum nunqtiam ab aeterna per-
iustigaiione
commoti, scriptorem celeberrimi nominis ditione discrevit.
proraplius
habeant culpare, quam nosse. OBJ. III. Quod noii pra:destinati ad vilam, etiam
OBJECTIO PRIMA.Quod ex praedestinatioiie Dei, si fuerint in Christo per fiaplismum regenerati, et
velul falali necessitale, homines ad peccata compulsi, piejusteque vixerint, nihil eis prosit; sed lamdiu
coganlur in raortera. reserventur, donec ruant et pereant; nec ante eos ex
RBSPONSIO. Praedeslinationem Dei nullus catholi- hac vila, quam hoc eis contingat, auferri.
cus negal: falalem aulem necessitatem multi etiam RESP.A sanctilate ad immunditiam, a juslitia ad
non christiani refutant. Peccatum ergo ad mortem iniquitaiem, a fide ad impielalem plerosque transire
irahit: sed ad peccandumneminem Deus cogit. Ne- non dubium est : et tales ad pracdeslinalionemfilio-
mini enim mandavilimpieagere (Eccli. xv, 21) : et, runi Dei, cohseredumChristi, npn pertinere, certis-
Odisti, Domine, omnesqui operantur iniquilatem;per- simum est. Quod ergo hujusmodi in hsecprolapsi ma-
des eos qui loquunturmendacium(Psal. v, 7). Proinde la, sine correclione pcenilenlise defeceruni, non ex
qui pracdcstinaiionis nomine fatifatum prsedicat, tam eo necessitatem pereundi habuerunt, quia prsedesti-
non esl probandus , quam qui nomine veriiatem nali iioii sunt : sed ideo praedestinati non sunt, quia
prsadestinalionisjnfamat. Faii enim opinio vana tales fuluri ex voliinlaria praevaricalionepraescilisunt.
est,
et de falsitale concepla : praedestinaiionis autem A-
Quod autera illos non eo lempore, quo in fide recla
des, multa sanctarum auctoritate Scripturarum mu- et bonis moribus erant, ab hac viia Deus abstulit;
nita est; cui nullo modo fas est ea quaeab hominibus ad occulta ejus judicia ,-quaelamen nunquam sunt in-
male aguntur, adscribi : qui in prbclivitatem cadendi justa, referendura est. Quis enim nesciat intra unam
non ex conditioneDei, sed ex primi patris praevarica- conditionera morlalitaiis hurnanoe, ab unius horsein-
tione venerunt. De cujus pcena nemo liberatuf, riisi faniia, usque ad annosissimam senectutem, exitus
morientium impari oetatis fine variari; neque cujus-
1 vetus codexRemigianus, deceplores,a primanianuha- quam animani vel cilius vel tardius quam Deus vo-
a defensores. luerit, a corpore quod vivifical, abscetlere? Si ergo
* Itasecundavero,
buit, At
codexRemigiauus. editi, rationis lituld. aliquis in vitscstiaelongiludine deseruit Deum; bono,
* Titulo,caiiimntonliMm,
addimusex vetefe codice«e-
mensisabbatises. Remigii,ante anuos fere nongentos 1 in eodemcodice Remigiauoaniiqua manu correctun*
trripto. est, alienatus.
SANCT.ACGDST.X. (Cinquante-huit.J
 1835 APPENDICISPARS TERTIA. \m
quod erat cx Decvmale usus est. Nam longaevitasnon OBJ.VI. Qnodlliberum arbitrium in hornine nimt-
est nisi ex Deo. Et quod ex Deo est, nonnisi bontun sit: sed sive ad honum , sive ad malum, prsedesli-
est : el quod bonum esl, mali causa non est. Non ita- naiio Dei in hominibusoperelur.
que recte opinatur * qui.putat prorogatorem vitae, la- RESP.Liberum arbilrium nihil esse, vel non esse,
psufis auctorem.esse peccati: cura utique nonetiam pecca- pefpbram dicitur : sed anle illuminationeinfideiinte-
tiiiu sil diu tfivere, sed male vivere; quod in nebrisilludet in umbra mortis agere, non recte ne-
paucorum annoruriiaetatefieri potest. Jgitur sicut bo- gai.Br.iQiioniampriusquam a dominatione diaboliper
na opera ad inspiraiorera eorum Deum , ita raala ad Dei graiiam liberelur, in illo profundo jacel, in quod
eos sriiHi-elcreiidaquipeccant. Non enim reliclisunta sesua iibertate demersit. Amat ergo languores suos ,
Deb, iif felinquereni .Deum;se.d reliquerunt, et relicli et pro sanit.ale habel, quod segretare se nescit, do-
sunt, et ex bono in nialuni propria volumate rautati nec prima hsccmedela conferalur segrolo, ul incipiat
suiit •.:Alque abioc Jjeel fuerint renati, fuerintjusli- nossequod langueat, et possit opem medici deside-
ficali; ab eo taraen qui illos tales prsescivit, non sunt rare qua surgat. Justificatus ilaque homo, id esl, ex
i *r iinpio pius factus , nullo prsecedente bono merito ac-
prsedeslinati.
OBJ.IV. Quod non omnec luxirines voeentur «d. crpiijdonum,quodono^aequirat ct merilura : utquod
gratiam. in illo inchoaluniest per graliam Christi, eliam per
RESP.Non omnes vocari ad gratiam eos, qiiibus iudustriam liberi augealur arbitrii; nunquam remoto
omnibus Evangelium prsedicatur, non reclc dicilur ; adjulorio Dei, sine quo nec proficere, nec permanere
Cliamsisint.quiEvangelio non obaudiant: nisiad.eos ijli bono quisquam potest. Prscdesliuationem auiem
respicitur, ^iiibiis siiipjdums^crarjie.o.ium crufcisXlhri* -Deisive-ad'bonum,sive ad .malum,in hominibus ope-
sii, et redempilb"saiiguiriisejus innotuit. Quia etiam- . ran, ineptlssimedicitur, ut ad ulrumquehorainesquae-
si constarel quod jam in universis fla.ijAiiibusjet.i5m- ^amnebessitasvideatur impellere : curn in bonis vo-
nibus finibus terrse tolus mundus Evangelium rcce- liintas. sit intelligenda de graiia, iu malis autem vo-
pissel (quod utique fulurum verissime prsentinliatum Huiiiasijitelligendasine gratia.
esl), non esset lamen dubium, a lemporefuisse resurreclib- OBJ.Vll. Quod Deus quibusdam filiis suis, quos
nis Domini usque ad praeseniemsctatem lnnni- i»genei-avit in Christo, quibus fidem, spera, dile-
nes, qui ab hac vita sine Evangelii cognilione irans- clionem dedit, ob hoc non det perseverantiain, quia
ierini.;,de quibus idici pjBfasU,., quod voeatimon siirt-, noi)auriltt massa perditiojiisprocscienliaDei et prae-
quia nec spein vocatiojjis audieiiiit.Quodsi qiusquam destinatibne discreti.
hanc vocatioriis pienariam generalitalem ilasemper BESP;Ex regeneratis in Christo Jesu, quosdamre-
asserit eelebralam, ut;ab ascensione Doniiniin coe- licta 'fideet-piis moribus aposlatare a Deo, el impiam
luiri, ,ne urius.quidem annu.s effhixerit., inlra quem vilam in sua aversione finire, multis (quod dolendum
ribn ad oirines praedicaiio missa pervenerit : ivideat est) prbbaiur exemplis. Sed horum iapsum Deo ad-
' quompdo tunc Asiapps ypqatpsprobet, quando Apo- scribere, immodicsepravitatis est : quasi ideo ruinse
sipll, sicuVscripiiini est., vetiii sml a .Spkitu sancta , ipsoruin impulsor alque auclor sit, quia illos ruitu -
loguiverbiimDei in Asia;,et aut :Bilhynios,fldquos iidem ros propria ipsorum ybluiitate prsescivit, et ob hoc *
Apostoli lentahaiit ire:, mon permisit eos Spirilus filiis pefditioiiis nulla proedeslinatioiiediscrevit. Kam
Jesu'i,Acl. xvi,, ,6,3). Yideal etiani;iquomodo tuea- quomodo eos haberetprseordinata in Chrislo electio,
tuf deriuniiatibiiem ipsius Yerilatis,, dicenlis, Prm- quos discedentes a Christo habilura erat justa da«
dkdbitur ItocEvqngeliumregni,in Jiniiifimo or.be, in te- miialio?Cum aulem dubiumnon sits, doniim Dei esse
stiihqriiumpnmibus,geritibus,;Jel luncvenielfinis (Mattli. perseverantiam in bono usque ad finem , quam istos
xxiv, i4).'Nuiat nain.que(quod dici nefas est)iides ex eo ipso guod non perseveraverunt, non habuisse
verbi., ii arile;quadrii)ge.iilpsannos Evangelioimple- manifestum est: non est-calumniandum Deo, quare
tus,^l.'jiiiAnduy/eV.a^huc.Doniipi-diflfir.iur.ad:veniu8.islis non dederit, quod:aliis dedit; sed confitendum
PpsVreriiprespiciantur eliam inier chrisiianos popu- est, elmisericorditef 'euriijdedisse quod dedit, etjuste
lqs ,'ipt' riiiljia parvulorura , qui ab iiac vila sineBa- non dedisse quod non dcdit': ne queiiiadmodumex li-
ptishwlransierunt; et aliqup modonec probentur vocati, bero afbilrio oritur causa labendi, ita ex ipso orifiyi-
quihus nec plautator prsedieare, rigator ;potuil deatur et slandi; cum.illridhumano fiat opere, lipcdi-
sribvenire. vino impleaiur ex munerc.
OBJ.V. Quodqui vocati sunt, non oequalitersint vo- OBJ.VIII. Quod -non' omnes homines velit Deus
cati,:sedaliiutcrfidereiit, alilutnoncredcrent. salvos fieri , sed certum numerum prsedesiinato-
,RESP."Siybcati.ojii^Eyangeliiianlum praidicalionealiis
rum.
inielligatur, jaoiv veraiyter idici.lur, quod atque •RESP.iSi circa universitatem ^eneris humanisal"
aliis, '.aliler. .atque.afiter.prsedicetiir : cura unus sit vandam el in agnUionemveritalis vocandam, Ha in-
Deiis, iina iides., uria regeneraiip, una promissio. Si differensperomnia sseculaasserenda est voluntas Dei,
autem ad effe.cttimplantationis et riS3li°niS:aspicitur, ut usquequaque neminem hominum prsetermisisse
aliud aci.umest cum eis, quorum exteriores auresicor- nionstretur; impenetrabilis judiciorum Dei altitudo
poraUv.pce.jpulsatsesunt; aliud in eis, quorum inte- pulsatur. Quare ehim in prseteritis sseculisdimiserft
libfeiriseiisum Deus aperuit, elin quorum corde po- Deus omnes gentes ingredi vias suas, quando Jacob
smVSdei.fiiiidamentuni dileciionisquefervorem. Quosr elegit sibi Dominus".(Psaf.cxxxiv, i); et non fecrt
dairi-4uterii:ideovocalos dicere, ut npn crederent, ni- taliter omnj ualioni, et judicia sua non manifesiavU
liiislabsurdurii est, quasi vocatip eis ,causa;inlideliialis eis (Psal. CXLVII , '20.) : .ct cur qui aliquando non po-
e^siiteriV, et.prsedicaiio lidei fecerit jnlideles. Quam- sic- pulus; nunc- autem populus Dei sit; et quorum ali-
visenirii dispensatbres yerbi Dei qujbusdam sim, quando non misertus est, nunc autem misercaiur; ei
ul' scriptum esl', odor mprtis ad mprtem: Deoita- ubi dictum est, Non plebs-meavos, ibi voceniur tilii
menrboiius Clirjsti sunt odor (ll,Cor. jj, lfi, 15), qiii Dei vivi (Oseen, 24 yRom. n, 26, et IPetr. n, 10):
pficdicaiit Cnristum crucifixuiii,Jndseis i|uidem scan- et, quarequod quaerebatIsrael n.on sitConsecutus ,
stultiliam, ipsis autem vo^ electio aulem conseciita est; csetefivieroexcsecatisurrt
daluiii./Geiiiibus.auteniCliristuiiiDei
caiis iridaJis.eVGraecis yirtuteiii et Dei (Rom. xi, 7) : impossibile est comprehendere, iet pe^.
i,, 23, 24).. Quod ergo prsedicatus ricuIbsK curiositatis est quserere : cum tamen, quod
saipieiitiaiii,'(l',Co,i;.
Cliristiis crucitixus, Judseis erat scandalum,, et Gen-
tibus siultiiia, hunianoevplunlatis faciebal aversio: 1 sic MS.nemigianus.Atediti,quo-tnedio.
qtibd yero ipsisvbcatisJudoeis et Grsecis Christuserat
* Editi,pmdeslinatainchristoelectio, cumdubvtmmon
Dei virtus et Dei sapientia, divinsegralioe praestabat elc. Locusredintegra-
sil; omissisverbis,<7KOS discedentes,
opefatio. tuf exfide Remigianimaiiuscripti,ubi tamen codex 'ille
ftin-Ms.iBemigianoantiquainanu adjicilur,odor viicead caruitprimuinvoce,justa : quse postea(ecogoitorisanU-
vUant,quibusdcmt autem. qtiistilo adjeciaest.
1837 RESP0NS10NES AD CAPlTULA GALLORUM. mt.
nuila.sitapud Deum iniquitas (II Par.. xix , 7), ne- clor esl, per condilioneni jani hsec conlulisse vj-.
minilicieai.ignprare; nec alia gratia', aut alia ifide, deatnr. Quia dedit quidem ab hiiiip liane 'Iiomjni.fij-
queihrraamnpniinum, sive aiileTegeiri,sive legisilem- cullalem : sed pmnes eam in.Jllo ,amisinius, in quo
ppre,, .juslificatum esse \credendum sii,, quatii haq o.mnespeccavinius,.Unde.alia {LpeafJ.oiiej:a1io.qiie.-pri«-.
eadem.,' per,quam Dqmin.usnosier.Jesus Cljrisfusser cipio renovari egemus in Cbristo : in qti,o sumus
cundum consilium voluntalis suoe,b) fine saee.uiprum iinva crcalura iipyuni.quefigmenium; et per.qugm
venit quserere et salyare quodperierat. Causas vero nobis, nuliis bOnis, et .niutiis malis meriiis prae-
operuni et judiclorumpei, quiexiolo ad bumanasvo- cedentibus, doiialur u,tsjmus ex vasisirse, vasa mi-
luntates ei aciipnes refert, quas lamen in parvulorum sericordise.
adoptione, aufabdicalione non invenit, etdispepsa- OBJ. IX,. Quod non prp to.tius mundi redem.piione
lionesBei ex liberi arhilrii vult riuitabililaie variari, Salvalor sit crucilixus.
prbfiletur sibi scrutabilia judieja Dei et vestigabjies RESP. Nulltis omniiio est ex ^mnibus Iiominibus ,
vias' ejus; et quod doclbr Gentium Paiilbs non aude- cujus naltira in Christo Domino nostro suscepta non
•ba.taitinger* (Rom. xi, 33),, hic se existimat'resera- fuerit : quamvis ille jialus sit in. similitudine carnis
tum posse yulgare : quoclqtienon ininoris impietatis peceali (Rom. vin , 3), omnis autem homo nascatur
est, ipsam gratiain , qua salvamur, aut bonis inerilis in carne peccati, Deus ergp Dei Filius mortalitalis
docei rependi, aut malis affirmat arceri. Rernplbergp humanoeparticeps factus abgque peccato , hoc pecca-
obscurarum turbine qusestionum,ad reyelatsenos gra- toribus et nioi;talibus,contuli;t, ut quj nalivitalis ejus
lise latitudinnm couferamus; dicatiiusque ctim Apo- consortes fuissenl, viiiculuin;peccati et morlis evade-
stolo, QuoniamDeus vuli omnesliomines salvosfieri, rent. Sicut ilaque non sufficit hpminuni renovationi,
et inagnilionem veritatisvenire (1 Tim. u, 4) : et iie- naluin esse hominem, Jesuni Christum, nisi in ipso
rum dicaraus cum.Apostolo, Qui esi salvalor omniuin, eodem, dequo ijise ortus est, Spiritu renascanliir :
mqximefideliutn(l'd. IV, 10). El audiamus Dominum sic non sufficil hpniinnni redemplioni, crucifixuniesse
dicenteiriApostolis suis, Euntes ergodocete,omnesgen- Dominum Christum , jiisi iCpnimorJanlurei el conse-
tes, baplizanieseosin nominePalris el F.iiii et Spiritus pelian.iur in Baplismp. Alioqpin nalo Salvatore in
'
sancli, docenleseos qumcumquemandcivivobis(Mallh. carne subsianliue nostrse, et crucifixo ,pro omnibus
xxvui, 19, 20). Audiamus quoque ad Abraham pro- nobis, lioii fuerat ne.cessariu.mnt renasceremur, et
missibnemDei diceritis, Insemineiuo benedkenlurom- siinililudini iiiortis ejps cpniplanlaremur. Sed cum
iies tribus terrm (Gen. xxn, 18). Et si filii proniissip- sine boe Sacramento nemp .hominumconsequatur vir
nis.suriius, nph boesilemusdiffidenlia, ,sed cuin paire tani selernam; non est salvatus cruce Christi, qui non
npsirb .Abraham deriius gloriaiii Deo , et plenissime est crucifixus in Christp. Non est autem.crucifixus in
credanius/quoniam quod proniisii,, poteiis est et fa- Cbristo, qui npn est lnembrura corporis Cbristis nec
cere.(Bom. iv, 20, 21). Audiamus payid prophutaji- est membrum cbrporis Christi 1, qui non per aquam
tem, Conunemorabuniur,el converleniurqd Doininum cl Sjiiritum sanclum induit Christum. Qui ideo in in<-
uhiversifines terrm, el adorabuntin conspectuejus om- lirmitate noslra communiQnemsubiit morlis, ut nos
nes palrim genliutn{Psal. ,xxi,, 28,) : et alibi, Benedi- in virtute ejus habereraus consortiura resurrectionis.
cenitirin ipso omnesiribus.terrm, omiiesgentesmqgni- Cum iliique rectissime di.calur Salvaior pro totius
ficabunteum (PsaliLZW , 11) : el alibi, Omnesgen- niiindiredemptioiiecruoilixus,;prpplerveram humanoe
tes quascumguefeculi, venieni, el adorabunt cprqm ie:, natur;e susceptipnem, et propter c.omniunemin rprirao
Domine,el glorificabuntnpmen tuum (Psal. LXXXV, 9J. homiiie omniurn.perditionem ; potest tamen dici pro
Quse promissiones, quia verissimse sirat, nec possunt his-lauium crucifixus, qutbus mors ipsins profuit. Di-
ex ulla parte nutare, in ,his implentur qui salvi fiunt cil enim Evangelisla , Quia Jgsus inoiituruspral pr.o
per universos fines terrsc,: qubniam quod prpnijsit gente; et non tanlum pto gente,.sed,eii.amut filios D,ei
polensest etfacere. fisec ergo estiila.iotius.hqinaiii dispersos congregaretin umm (Joan. xi, 51-52). ln
generis assumptib, liaec filiorum Dei adoptip,, hi»c sua enim venit, ei sui eum npn receper.unl. Quoiquot'.
geiuium plenitudo, prsescila el prsedesiinata iii Chri- aut.emreceperunleum,,dedileis polestctiemfiliosfiei fie-
sto anle cbnstitutionemimundi. H;ec est .J.erjisiilem ri; qtti non ex sanguiiiibus^neqtte e.xvotuntaleparriis, :.
«jiiaeab inliib risque in finem lapidibus vhis et,electis neqit.eex voluiitaieviri, sed ex D,eonaii sxtnt. Divefsa
sedificatur (I Petr. »,, 5)„ ul civilas fundata jn ipso ergo ab istis sor.s,eoruni:est,,qui;jn.lerillos.Censentur,
angulari lapide Ciiristp Jesu,, in quo oninis redificaijp de quibus dioilur, Mundusmm nqn cdgiwvit2 (ld. i,
conslrucla, crescit in iemplum sanctum in Dominp 10-15).Ut possilsecuadumhoe.diciredem.plor mundi:
(Ephes. n, 20, 21). De bis lapidibtis nihil ejicitur, dedit pro mundo sanguinem suum, et mundus redimi
nihii miniiiiur, nihil rapilur. Veritas enim dicit, Omne noluit; quia lticem tenebrse non. recepcrunl,; et tene-
quod dat milii Paiei•', ad meveniel,; el eum qmvenerit brse receperunt, quibus dicit Apostolus ,,Fuistis ali-
adme, nonejiiiam forqs{Joan. vi,, 5.7) : ,ct iterum , quqndo lenebrm,nuncnuletn luxinDomino,(Ephes.y,
Non creiiiiis.,quia non pstis depvibus meis : ovespiem 8). Ipse vero Dominus Jesus, qni dixit se venisse
voceinmeairi audiunt, et etjo povi i(last, el sequunlur quserere et salvare qttod perierat;(i/Mc.xix, 10J,: Non
me, ei ego,vilqmmternam,rfoillisj et non per.ibunt.in, veni,' inqu.it, nisi ctd .oves.qumperteranl dqmus Isrctel
mternum;nec quisquamrapiil eas aemanu ineq (id. x, (Matth. xv, 24). Sed quaesint istseoves domus Israel,
26-28). Oiii.niumprgo hominura cura est Deo': etne- apostolus Paulus expbnat.idicens : Non omnesqui ex
mo est quem non aut evangelica prsedicalio..aiii.je- Israel, lii sunt Israel"; nequequia sunl senten Abrahm,
gis lestificatio, aut ipsa etiam .natura conveniat. Sed cnnnesfilii, sed inlsaac vocabiturlibi setnen: id est, non
infidelitaiemhorajnum, ipsis adscribamus hominibus : qui filii carnis,-hi filii Dei;sedqui filii promissionis,
lideni autem horainiim, donum iDei.esse.fateamur,. mslintanlur in semine (Rom. ix, (5-8). Tn isiis ergo
sine.cujusjgralia neiii.OiCurrit.ad graliam. Et pum du- sunl illi, de quibus diclum supra memoravimus : Quia •
cenlis quatuprdecini sacei-dptibus, quprum cohs.titiJr; Jesus morituruseral pro.gente;.etiitoniantumpro gente,
lionem cpnira jninijcps graliiB Dei tolus muiidus;anir sed etiatn nt filios Dei dispersoscongregaretintmum.
plexus'est,^-Vvera$iprpfessione,qii.eriia.dmodumipsor Quia non solum ex Judajis, sed'etiam ex gentibus,
IUJIIhabei; sernib,.dicarau.s : Gmtiq Dei per fesum, per eum qui vocat quse non sunt, tanquam quoesunt,
Chrislum.Doniinuin,,npnjpj,uin ad cqgnoscendani, ve- et qui dispersos Israel congregat, filii ;Deifilii pro-
ruijtelium adjqciendginjusliiiam nos peractussingulos. missionis in uiiam Ecclesiam congreganlur: ut im-
adjuvari; ila ut sine illa niliil verm sanctcequepieluAs pleatur quod promissum est Abrahse, cui dictum esl,
habere, cogitare, dkere, agere valeamus(Vide supra , 1 Remigianicodicisauctoritate addimus,nec est mem-
tib...contruCqUatorem,, n. 15). Nei}ue bagcdonatitaex
Deb csseopineniur, ut quia ipse iiaturs nostrse au-. brum chrisli.
2-incorporis
r.emigianoS!s.loco,Munduseumnoncognovil;ve-
'ife in Remigiauo-manuscripto additumest a secuuda rba Usec ieguniur, t.ux Incel intencbris, et leuebrmeam
{uanu,tervareomnia. noncomprelienderunt.
1839 APPENDICISPARS TERTlA. 1840
quod in semine ejus behedicendaeessent omnes tri- ejus occideretur, impleta est. Inspiciatur Apostolo-^
bus terrse (Geri. xxn, 18). rum gloriosa toleranlia, inter persequenlium freraiius
OBJ.X. Quod quibusdam Evangelii prsedicalio a unianimi' ad Deum voce clamantium : Convenerunt
Domiho subtrahatur, ne percepla Evangelii praedica- - enim vere in civitqle ista, adversus sanclum puerum
tione salvenlur. tuumJesum, quemunxisli; Herodeset Pontius Pilatus,
RESP.Si probari potest, quod ex quo Evangelium cum geniibuset populis lsrael, ut facerenl qum manus
proedicatur, nemo prorsus fuerit, cui chrisliana gra- tita et cdnsilium prmdestinqvilfieri (Acl. iv, 27, 28).
lia annUnliata nbn fuerit; non recte dicitur taciluin, Irispiciantur demque innumerabilium martyrum pal-
qtiod oslenditur praedicalum.Si autem aliquo modol mse, quibus de crudelissima infidelium saevitia felix
inveniunlur homines, quibus -Evangeliumnon fuerit est collata victoria. Audiatur eiiam Apostolus Eccle-
praidicatum; noh potest dici sine judicio Dei factum : siara Dei ad persevcrantiam pielalis institiiens. In
quod riefas est ideo reprehendi, quia non polesl coin- nullo , inqriit, lerrearniniab adversariis, qumest illis
prehendi. causa perditionis, vobisautem salulis, et hoc a Deo.
OBJ. XI. Quod per potentiam Deus homines ad Vobis enim donalum esl pro Christonon solumui in
peccala corapellat. eum credatis, sed etiamui pro illo patiamini (Philipp.
RESP. Nulliis catholicorum dixit aut dicil, quod i, 28, 29). De illis quoque erroribus consulens nobis
Deus homines pie recteque viventes, par polentiam Dei boniias sentiatur, qiios Deus in Ecclesia contra
in peccata compellai, et innocenliaehumanaepotestas Ecclesiam permisit exsurgere : non utique eos creans
divina vim faciat.ut eama proposilo bonseconversa- aut fovens, sed per ipsos tliligenliam filiorunisuortim
tionis excutiat. Non sunt Dei opera isla, sed diaboli; ad inquisitionemet custodiam vcriiatis exercens; di-
cujus gaudium est ruina sanctorum : sed allevat Do- cenle Apostolo, Oportelhqiresesesse, ut probati mani-
minus omnes qui corruunt, et erigit omries elisos festi fiant in vobis(I Cor. xi, 19 ) Quis aulem respi-
(Psfl/.cxuv, 14); quibus dat pcenitentiam, ut resipi- ' ciens ad lenebras impior.um, ct ad illuminationem
scanl a diaboli laqueis, a quo captivi tenebanlur ad filiorum , non ad gratias agendas Deo , ex ipsa fiat
ipsius voluntaieiri (II Tim. n, 25, 26). Cura vero ali- collalioneferventior ; ct in ruina pereunlium discat,
quos a Deo aut traditos desideriis suis (Rom. l, 24), in qusemala per liberum iirbilriuin rueret, nisi ei per
aut obduratos legimus, aut relictos; raagnis peccatis Dominuranoslrum Jesum Cliristum Dei graiia subve-
suis hoc ipsosnieruisseprofitemur : quia talia eorum niret?
crimina prsecesserunt, ut ipsi.sibi pcenas debuerint 1, OBJ.XIV. Quod qui evangelicaeprsedicaiioni non
quaeeis eliam supplicium verterent in reatum. Atque credunt, cx Dei prsedeslinalionenon credant: et quod
ita neC de judicio Dei.querimur, quo deserit meritos Deus ita definierit, ut quicumque non credunt, ex ip-
deseri; et misericordiseejus gratias agimus, qua li- sius conslitutione non credant.
berat nori meritos liberari. RESP.Infidelitasnon credenlium Evangelio nequa-
OBJ.XII. Quod quibusdam vocatis, et pie jusleque quam ex Dei prsedeslinatione generatur. Bonorum
viventibus obedientia subtrahatur, ut obedire desi- enim Deus auctor cst, non malorum. Proedesiinatio
stant. igitur Dei semper in bono est, aut ad retributionein
RESP.Si Deus hominem sibi obedientem a pietate juslitioe, aut ad donationeni perlinens gratise. Uni-
deturbat, et bene currentem cadere facit; ergo pro versse enim vioe Domini misericordia et veritas
bonis mala relribuit, et injusie punit, quod ut fiat (Psal. xxiv, 10). Proinde jnfidelilas non credentium,
impellit. Quid tam perversum, quid lam insanum di- non ad constiiutionem Dei, sed ad prsescientiamre-
ci aut cogitari polesl? Sed in talem sensum trahun- ferenda est. Quoenon ided necessitatcm non credendi
tur, qui pulant in omnibus boc esse praescientiam inlulil, quia lalli de ea , qusefutura crat, infidelitate
Dei, quod et volunlalera : cum voluntas ejus nunquam non potuit. Fides autein et chariiatis opera, atque in
velit nisi bona; prsescienlia autem et horia rtoveril et eis usque in finem perseverantia , quia homini per
mala : sed bona, quaeaul ipse faciat, aut etiam ut nos Dei graiiam conferuntur, recte et ipsa , et quae eis
faciamus, impertit'; mala aulem , quae omnino ipse relfibuenda sunl, prsedestinaladicuntur, ex auctori-
non fecit, neque fieri suasit, aut impulit. Vires iiaque tate Aposloli, qui ait ••Gralia Dei salvi facli eslis per
obedientise non ideo cuiquam sublraxit, quia cum fidem; et hocnonex vobis, sed Dei donum est: nou
non prsedestinavit: sed ideo eum non prscdestinavit, ex dperibus, ne forle quis exldilatur. Ipsius enimsu-
quia recessurum ab ipsa obedientia esse praevidit. tnits fwmentum,creati in. dperibus bonis, qumprmpa-
OBJ. XIII. Quodquidam homines non ad lioc a Deo ravil Deus, ut in illis ambulemus (Ephes. n, 8-10).
creali sunt, ut vitam adipiscerentur selernam; sed ut Tam ergo in errore est, qui infideliiatera impiorum
habilum tanlummodo sseculi prscsentis ornarent, et ad Dei constitutionem refert; quam qui fidei justi-
ad utiliialem nascerenlur aliorum. tiseque sanctorum, non Deum proiiletur auclorera.
a
RESP. Universos homines iion ignoramus Deo Qui enim quod aci;eperat perdidit, non indc id reci-
singillatim crearj, et de liac universitate alios da- pit ilnde perdidil; sed ah illo recipit quod habeat,
mnandos.cumdiabolo, alios regnaturos essecum Chri- a quo quod amisit acceperat.
sto. Quod ergo eliam hi creaiilur, qui seternaevitse OBJ.XV. Quod idem sit prsescientia, quod prsede-
participes non crunl, nulla est culpa Crealoris, qui sliriatio. i
naturse auctor est, non; vitii quod natura contraxit. RESP.Qui praescientiamDei in nulloab ipsius prse-1
Ornari autem eiiam laliuin condilione raundi hujus deslinatione discernit, quod iribuendum est Deo de
varietatem , quis non intelligat, qui videat studiis et bonis, hoc ei eiiam de malis coriatur adscribere. Sed
operibus quoruriidam impiorum tol commoda vilee cuin bona ad largitorem cooperaloremque eorum
praesentis ihstructa in inventione arlium, in exstru- Deum, mala autem ad voluntariam ralionalis crea-
ctione urbium.in constitutione legum, in confcedera- turae nequitiam referenda sint: dubium non est, sine
lione populorurn? Quod si quseritur, an de islis, quos ulla temporali differenlia Deumet prsescissesimul, et
a vera religione impius error averiit, aliquid boni praedestinasse,quaeipso erant auclore facienda, vel
profectibus sanclorum et incremcniis Ecclesiseprovi- quae malis meritis jusio erant judicio reiribuenda ;
dentia divina contulerit: inspiciaturprimum ipsa crux praescisse autem laniummodo, non eliam praedesti-
Chrisli j in qua magno scelere Judseorummisericors nasse, quse non ex ipso erant causam operalionis ha-
voluutas Dei, ul pfo redemplione nostra unicus Filius bitura. Potest iiaque sine praedeslinaiioneesse prse-
scientia : prsedestinatioaritem sine praescientia esse
1 BemigianusMs. ab antiqua manu correctus, ali- non potest.
quando. (o) Quamvis ergo ad omncs ohjecliones seu
a idem codexcorrectus, pmnafieri debuerint. 1 Editi,hac cmimi.MeliusRemig.m., tmianimi.
3'Editi,imperal.castiganturad manuscriptumRemigia- (a) singulisobjectionuuicapitulissingulasopponitseu-
tentias.
 1841 RESPONSIONESAD CAPITULA GALLORUM. 1842
querulae imperitiae, seu fallacis invidioe, planissi- 4); et voluntalis suse propositum in eis implet, quos
me ac plenissime, quanlum Dominus dedit, exisli- proescilos prxdesiinavit, praedestinatos vocavit, vo-
:
inem esse responsum professionera tamen sensus catos jusliiicavit, justificatos glorilicavit (Rom. vm,
liostri etiam in brevia coarclemus ; ut sub paucorum 29, 30) : nihil amittens de plenitudine gentium , et
verborum simplicitate magis magisque appareat, nos de omni semiuelsrael, cui proeparalumest in.Chri-
quod de supra scriptis capilulis inleiligimus , nulla sto regntim seternum ante consiiiutionem mundi
iircumloquendi arte prsetexere, sed absoluie ac li- (Matth. xxv, 34). Ex loio enim mundo totus mundus
bere et prava respuere, et consensum probabilibus cligilur, et ex oinnibus iiominibus omnes bomines
non negare. adoplaniur. Nec potest ullo -modo per infuleliiatem
I. Quisquisigitur cx praedestinaiione Dei, vclut atque inobedienliam mullorura, Dei promissio vacil-
fatali necessitale, homines in peccata compulsos cogi lare, dicentis ad Abraham, ln seminetuo benedken-
dicit in raortem, non est calholicus. Nullo enim modo lur omnesgentes(Gen. xxn, 18; xxvi, 4). Quodauteni
praedestinatio Dei iniquos facitj neque cujusquam promisit Deus, potens esl et facere (Rom. iv, 21) :
' omnino esl causa peccati. ut et qui salvantur, ideo salvi sinl, quia illos voluit
Deus salvos fieri; et qui pereunt, ideopereant, quia
II. llem, qui dicit quod ab his qui non sunt proe- perire meruerunt.
destinati ad vitam , non auferat percepia Bapiismi IX. Item, qui dicit quod non pro totius mundi
gralia originale peccalum, non est catholicus. Sacra-
menlum enim Baplismatis, quo orania prorsus pec- menti redemplione Salvator sit crucifixus, non ad sacra-
cala deleniur , etiam in eis verum est, qui non sunt cum virtutem , sed ad infideliunirespicit parlem : •
in veriiale mansuri, et ob hoc ad vilam veram non lius mundi sanguis Doraini nostri Jesu Chrisli pretium lo-
sunt praedeslinali. sil; a quo prelio extranei sunt, qui aut
deleclati captivitale, redimi noluerunt, aut post re-
III. Item, qui dicitquod non prsedestinaliadvitain, demptionem adeamdem sunt servitutem reversi. Non
eliamsi fuerint in Christo per Baptismum regenera- autem excidit verbum Domini, neque evacuata est
ti, et pie justeque vixerint, nibil eis prosit, sed. mundi redemplio. Quia elsi non cognovit mundus
tamdiu reservenuir, donec ruant; nec ante eos ex Deum in vasis iroe,cognovit tamen mundus Deum in
hac vita, quam hoc eis conlingal, auferri, tanquam vasis misericordioo: qnse Deus nullis eorum bonis
ad conslitutionem Dei talium hominum ruina refe- meritis prsecedentibus, eruit de poteslate tenebra-
renda sit: non est catholicus. Quia non ideo Deus rum, et Iranslulit in regnum Filii dilectionis suae
tempus aetatis cuiquam prolongavit, ut diu vivendo (Coloss.1,13).
corrueret, et a fide recta in sua longaevitaledefice- X. Item, qui dicitquod quibusdam Evangelii prae-
ret : cum inler beneficia Dei numeranda sit ipsa dicatio a Domino subtrahalur, ne percepta Evan-
longaevilas, qua homo melior debuit esse , non gelii prsedicaiionesalventur; potest objectionis invi-
pejor. diam declinare palrocinio ipsius Salvatoris, qui apttd
IV. Ilem, qui dicit quod non omnes vocentur ad quosdam, qnos ait fuissc crediiuros, si mirabilium
graliam , si de his ioquitur quibus Chrislus annun- ejus signa vidissent (ilutth, xi, 21; Luc. x, 13), no-
tiatus non est, non polest reprebendi. Quia scimus luit operari; et quibusdam populis vetuit Apostolos
quidem in omnes finesterrse Evangelium destinatum ; evangelizare (Acl. xvi, 6, 7); et nunc aliquas adhuc
sed non puiamus jam in omnibus lerrse finibus prse- gentes palitur extra gratiara suam degere : cum ta-
dicatum: nec possumus dicere quod ibi sil graiise men consiantissimafide perceptum habeamus, in om- -
vocaiio , ubi matris Ecclesiae adhuc nulla est rege- nes mundi parles Ecclesiam dilatandam ( Psal. xvni,
ueralio. 5; xxi, 28; LXXI,8; Isai. xi, 9,10 ; xxvn, 6 , etc.);
V. Item, qui dicit quod qui vocati sunt, non nec anle esse hoc sseculum fiiiiendum, quam in uni-
aequalitervocati sunl, sed alii ut crederent, alii ut versos fines lerroe Evangelium dirigatur, et omnis
non crederent, quasi cuiquam vocalio causa fuerit lingua confiteaiur quoniam Jesus in gloria Dei Pa-
non credendi; non recle dicit. Quamvis enim fides tris esl (Philipp. n, 11).
non sit nisi ex Dei dono, et hominis voluntaie; in- XI. Item, qui dicit quod per potentiam Deus homi-
fidcliias tamen non est nisi ex sola hominis volun- nes in peccata compellat, merito repreheridilur. Nec
tate. enim Deus, qui jusliiioe et bonitatis auctorest, et
VI. Item, qui dicit quod liberum arbitrium in ho- cujus oninia statuta et niandaia contra peccatum
mine niliil sit, sed sive ad bonum sive ad malura sunl, quemquam ad peccandum cogere, et ab inno-
praedestinatio Dei in hominibus operetur; non est' ceniia in facinora prsecipitare credendus est. Si qui
catliolicus. Arbitrium enim hominis gratia Dei non aulem tam profundseimpietatis sunt, ut extra reme-
abolet, sed adolet; et ab errore in viam revocat ac dium correclionis babeantur; non a Deoincrementa
reducil : ut quod sua liberiate eral pravum , Spirilu iniquilatis accipiunt, sed per semetipsos deteriores
Deiagenle sitrectum. Proedeslinatio quoqueDei sera- fiunt : quia relinqui a Deo , et sibi ac deceploribus
per in bono esl : quae peccalum, sola hominis volun- suis tradi propter prsecedcntia peccata mernerunt,
tale commissura , aut remillendum novit cum laudfr ut cis peccatum sit ipsa eliam poena peccati.
misericordise,aut pleclendum cum laude justiiise. XII. Iiem, qui dicit quod quibusdam vocatis, et pie
VII. Item, qui dicit qnod Deus quibusdam filiis suis justeque viventibtis, obedientia subtrahatur, ut obe-
quos regeneravit in Christo, quibus fidem, spem , di- dire desistant; male opinaiur de bonitate Dei alque
lectionem dedit, ob hoc non dederit perseveranliam, jusiitia , ut videalur ad impietatem pios cogere , et
quia non snnt a massa perditionis praescientia Dei et innocentiam bonis adimere : cum ipse sit pielalis at-
prsedestinalionediscreti : si hoc vult firmare, quod que iniiocenlise et largitor et custos. Qui ergo Deo
Deushujusmodi homines in bonis quse donaverat no- adhaeret, Spiritu Dei agitur : qui autem a Deo rece-
luerit permanere, et ipse eis causa aversioiiisexsii- dit, propria volunlate obedire desistit.
lerit; contra justitiam Dei sentit. Quamvis enimom- XIII. llem, qui dicit quod quidara bomines non ad
nipotenlia Dei potuerit vires standi praebere lapsu- hoc a Deo creati sunt, ut vilam adipiscercntur oeter-
ris ; gratia lamen ejus non prius eos deseruit, quam nam, sed ut habilum tantummodo sseculi prsesentis
ab eis desereretur. Et quia hoc ipsos volunlaria fa- ornarent, et ad utilitatem nascerenlur aliorum; me-
cluros defectione praevidit, ideo in prsedestinalipnis lius loqueretur dicens, quod Deus, qui creator est
cleclione iilos non habuit. omnium, non frustra eliam eos condat, quos prse-
: Deus VIII.Item,qui dicit quodnon omnes homines velit- vidii vitse seternse participes non futuros : quia etiam
salvos fieri, sed cerlum numerum prsedestinato- in malis hominibusbonum Dei opus est ipsa nalura ,
riiin; durius loquilur, quam loquendum est, de altitu- et laudabilis est in impiorumdamnalione juslitia. Non
dine inscrulabilis gralise Dei: qui ct omnes vult salvos poicst autcui merilo rcprchendi, qui dicit, qnod
lieri, atquein agiiilioneni verilalis vcnire(I Timoth, n, ctiani laliuin condilionc inundusorneiur; ct quod hi,
 1845 APPENDICISPARS TERTIA. 1844
qui sibi sua- iriiquitate nocituri sunt, ad utililatem stilutio Dei non est. Quia Deus pcenas crihiinumno-
nascantur alibrutri. Neque enim quamlibet innume- vit ordinare, non crimina ; non consequens est ut
fabifis miiltiludo impiorum indecora est niundo, aut quod non remiserit, ipse commiserit. Prsedestinatus
intililis Dei regiio:cuni etiam per ipsorum veniat ilaque vivit ex fide sibi donala : non prsedestinatus
propaginein regeiieralida gcneratio, et in eis tole- peril infidelitate volUnlaria, noh coacta.
ralidis ac diligendis populus Dei fiai illusirior; di- XV. Item, quidicit quod idem sit proesciehtiaquod
'
sceris bonitatem et patieniiam ab illo, qui pluit su- proedestinalio, in bonis sine dubio nostris
per juslos et injustos, et solem siium oriri facilsuper duo ista pwmiscet. Quoeenim ex Deioperibus
raunere habe-
bonos el malos (Malth. v, 45). mus, elquse dicuntur, nonpossunt non esse
XIV. Iiem, qui dicit quod qui evangelicoeprsedi- proedeslinalaprscscita
: el quseprsedestinaia appcllantur, non
cationi nbri credunt, ex Dei prsedesiinatione non possunt non esse proescila. In inalis autera operibus
cfedant; et quod Deus ita definierit, ul quicumque iiostrissola prsescienllaDei intelligendaest.Quia sicnt
non credunt, ex ipsius cbnstilulione non credant; quoeipse facit, el ut.facc-
iion cst ealholicus. Sicut eniin fides, quoe per dile- prsescivitetpraedesiinavit
remus dedil; ila -prsescivittantum, non eliam proe-
ctibnem operalur, Dei donuni csl; ila inlidelitas con- desiiriavit, quse nec ipse fecit, nec ut faceremus
1 SicReniigiaruis
Ms.Editi,ducens. exegili

PROSPERI AQUITANI
PRO AUGUSTimDOCTRINA

RESFONSIONES AD GaPITULA
OBJECTIONUM VINCENTIANARTJM *.

PR^EPATIO. Quidam christianseac fraternse charita-
tis obliti, in tantura existimaiionem noslram quoquo
modo student lsedere, ut suam se evertere nocendi
cupiditate non videant. Contexunt enim, et qualibus
possunt senienliis compreliendunl ineptissimaruiii
quarumdam blasphemiaruni prodigiosa mendacia;
eaque ostendcnda el ingerenda mullis publice priva-
tihiqiie circumferiint; asserentes talia in nostro sensu
esse, qualia diabolicocontinentur indiculo : quaefalso
in nos ad excitandam invidiam jaclilari, facilecl suf-
ficienter subscriplioiieuiiiusprobaremus analliematis;
njsi malig..iitaseortnn, qui se gravari putanl, si de
nclis bene seniiatur, ipsam subscriptionis noslrai
breviialcm suspectam esscl.habitura. Unde nehujiis
querelse inveniretur occasio, necessarium conve-
liiensquecredidimus.nlsiveadcalumiiianliuiiiatiimos
miligandos, sive ad eos quortim auiibus tale aliquid
insonuit instruendos, quantum adjtivanle Dorninofieri
potuerit, plene dilucideque pandamus, quid de per-
versis definitionibus judicetnus. Proposilis igilur
siiigillalim sedecim capilulis , sub unoquoqne eornni,
sensus nostri et fidei quam conlra Pelagianos ex
aposlolicseSedis auctoritate defendinius, verba pnne-
mns : ul qui paululum se ad lcgenda boecdignali fue-
rint occupare, evidenter agnoscanl, impiarum pro-
fanarumque opinioniiin nulliira cordibus nostris in-
hoesissevestigium,; et blasphemiasquasperspexeriiit
noslra professionedamnari,inearumdem rcpertoribus
censeant debero ptiniri.
. OBJECTIO PRIMA. Quia Dominusnosier Jesus Christiis
non pro omniuiii hominunisalule et redemptione sit
passus.
* quos salVare,eliamsisalvari velirit; nisi aliqusecausoe
Remigianuscodex,ante annosplus minus octingenlos
scriplus,habuit a prima manu,rincenliarum; a secunda
vero jam olim correctus, iiroefert(ut in finelibri absque
correctione.legitur) viriceritianarum;Lovanieuses obser-
vant, esse qui arbilreritur,Objectionumscriptoremviuccn-
tium Lerinensemillunifuisse,cujiiscxstat adversusprola-
Iias liEeresumnovitatesComnionitorium, scriplnmcirciter
aiiiiumCbtisti quadriugenlcsimunitrigcsimumquarlum,
seu, ut ipse auctorin capilo quadragesimosecundotesta-
tur, posttrienoiumferrnea cclcbralocoulraNestoriumcon-
cilioEphesiuo.
RESPONSIO. Contra vulnus origirialis peccati quo in
Adam omnium hominum corrnpta ct mortificata na-
tura est, et nndeomniurii concupiscentiarum morbus
inolevit, verum et potens ac singulare remedium est
mors Filii Dei Domini nostri Jesu Christi : qui liber
a morlis debilo, et solus absque peccalp, prn pecca-
toribus et debitoribusmoriisl esl inoiiutis. Quodergo
ad magiiiludiriemet potenliam pretii,et quodad unam
pertinet causam generis humani, sanguis Clirisli re-
demptio est tolius mundi. Sed qui hoc sonculumsine
fide Christietsineregnefaiionis Sacramentoperlfans-
cunt, redeniptionis alieiii siint. Cum ilaque propter
unani omniiun naturarii, et unani omnium causam a
Domino nosiro in veritate suscepiam , recte omnes
dicanttir rcdempti, et lariien non omnes a captivilale
sint eruti; rederaptionis proprietas liaud dubie penes
illos esl, de quibus princeps nmndi raissus esl foras,
et jam non vasa diaboli, sed niembra sunt Chrisli.
Cujus mors non ita impensa est hnmano generi, ut ad
redempiionem ejus etiam qui regnerandi non erant
pertinerent : sed ila, ut quod per unicum exempliim
geslum estpro universis, per singulare sacramcnliim
celebfarettir in singulis. Poculum quippe immorlaH-
taiis, quod confecium est de infirinitate riostra et
virtute divina, habet quidem in se ul omiiibusprosil;
sed si npn bibilur, non medelur.
OBJ.II. Quia Deus nolit omnes salvare, etiamsi
omnes salvari veliut.
RESP.Gum Veritas dicat; Si vos cutn siiis mali,
nostisbona claladare filiis veslris, quanto niagisPaler
vestercmlesiisdabit bona pelenlibusse(Mrilih.vn, H) ?
qui fieri potest, ut Deus, qui eiiam illos- salvat, de
quibusdici rion polestquod salvari velint, nolit ali-
exislarit, de quibus, quamvissirit nobis incognoscibi-
les, ille tanieii bene judicat, de quo dici non polest,
aliter eum quidquam facere ddbuisse, qiiani fecerii.?
Reranla crgo"liac discretiorie, quam divina scienlia
iutra secfeltim justiti;» su;e conlisiel, sinCerissime
cretlendum aique profiiendum est, Deum velle ut
omiies bominessalvi iiani. SiquiileuiApostoius,cujus
1 uic,mortis,addimus,ex Reiuig.Ms.
 1S4S RESP0NSI0NES AD OBJECTIONKSVINCENTIANAS. 1846
fsia sententia est, sollicitissime praecipit, quod in induil, quando illiim fide obedientiaqueprivalum, in
omiiihusEcclesiis piissime custodilur, ut Deo pro suas promissionesdiabolusa Deilegetraduxit, omnia-
ofhriibnshominibus supplicetur(I Tim. n, 1-4) : ex que sibi posteritatis ejus germina, per condiiionem
qiiibusqubd mulli pereunt, pereuntiUmestmeritum ; depravatsestirpis, obstrinxit. Unde:si qua in Christo
qiiod multi salvantuf, salvanlis est donum. Ut enim nova crealura est, libera fit a diabolo.el subjicitur
reus damnetur,inculpabilisDei'juslitia est,: ut autem Deo, reformata a deformilatesua ad imagiuemejus
reus jnsiificetur, ineffabilisDei gratia est. qui creavit eam. Qiiod nisi (iat, remanet in illo in
Onl. III. Quia Deus majorem parlem gencris hu- quo omnes moriuritur, nonhabens.sortemin eo inquo
marii ad hot creet, uf illam perdat in scternum. omnes vivificabuntur.Non igitur cujusquam peceati
RESP.Oniniumquidcm honiiiiumCreaiorest Deus: aucior Deus, sed. liaturoccreator est. Qusecum pov-
sed nemo ab eo ideo creatus est, ut periret. Qniaalia lestatem liabuerit non delinnuendi, sponte deliquit,
eslcausa nascendi, etalia est caiisa pereundi. U;t Ot deceptori suo propria vtamuale se subdidil. Nec
eifimnascaiitur homines, Coriditorisest beneficium: nalurali, sed captivo motu versatur in vitio, donec
ritaiilem pereanl,prsevaficatorisestmeritum,InAdam moriatur peccato et vivat Dep .: quod sine graiia Dei
qiiippe,in quoortiniumhorainum prseformata:natiira facere non potest; quialiberlalem quam libertaie per-
est, omnes peccavefunt; eademque sententia, quam -didil, nisiChristoliberanle non recipit. Nonest eiiiin
ille excepit, Obstricti;sunt. Neque ab hoc vinculo, aliud iiomensub ceelodalum-hominibus,in quo opor-
•etiamsi propfiispeccatis careant, resolvunlur, nisi in teat salvos lieri (Aci. iv, 12).
Sacramenlomortis et resurreciionis Cliristi pef Spi- OBJ.VI. Quia Deuslale in hominibusplasraet arbi.
fitiim sarictum fenasCantur. Nimis ergo impiriset Irium, qualeesidsemonum, quod proprio motu nihil
iiidoctus est, qui viiium naturse non discernit ab alind possilvelle,nisi maluni.
auctore naturse : a quo prbrsus aiienum est, quidquid UESP.Totus qiiidemmioidus,sicut ail Joannes apo-
ih unoquoquedamnandum est. Creat enim honiines, stolus, in malignoposilusesl (I Joan. v, lfl): et mul-
Ht sint homines: nec mulliplicandis generationum torum hommuin talis estmalitia, qualisetdopmonmn.
snccessiohibtisopificium;siium sublrahit, secundum Qualibus dicebat Doniimis, Progeniesviperarum,quo-
c^risiliumborisevoluiiintissuae reparaturus in mullis modo poteslis bona loqui,cum siiis mali (Matlh. xn,
'qiibd-ipse feeit, puiiilufUS'inmuliis quodipse non fe- 34) ? et, Vos de diabola patre nali eslis, et concupi-
cit. SiCiitenimper-inobedientiamuniushominis pec- scenliaspatris vestri facerevullis(Jottn. vnis,H). Sed
'•caipfescbrislltuli sunt mulli; ila et per. unius homi- hpc inter malos homines disiateldaMiioncs,quod ho-
IMS-obedieritiahljdsliconstiluunlur multi (Rom. v, minibus etiain valdemalis supere.st,si Deusmiserea-
K719). tur, reconciliatio : dscinonibus,autem nulla est in
OBJ.IV. Quihmajor pars generis humani ad;hoc aiternuniservaia conversio.Siculergo prsevaricatori-
creelur a Deo, ut non Dei, sed diaboli faciat bus angelis non Deus indidit illam, qu:e in verilate
voluritatem-. nou sletii, voluntatem : ita nec hominibus hunc affe-
RESP.liisarium omnino et eoritra ralionera est, di- ctum, quo diabolum iinilarentur, inseruit. Mendax
;«»re, voluntalem Dei exDei voluntate non fieri; el enim de proprio loquitur; et liber a mendacio non
darimaloremdiaboliejusquefamulorum, velleutdia^ -erii, nisi eum verilas liberaverit (Ibid., 36)i
riblo, serviaturi Sed boc Catholicis Pelagiaiiiconse- OBJ.VII. Quia Iisecsit voluntas Dei,ut magna pars
"quenier se objicere existimant,: qui Adae'peccatum Clirisiianorurasalvaesse nec velit, nec possit.
tfansiisse in omnes diffitcntur quoniam si priniam RESP.Si dehis hoc dicilur, qui pietalem christianse
nalivitatem originalisculpa non obliget, non sint ob- conversationiset fideideserentes, in profanoserrores,
rioxiidiabolo parvuli; nec indigeant erui depoiestate atit iu damnabiles raores irrevocabililer transierunt;
teiiebrarum, qui nuriquama suoauclore discesserint. non dubium est quod talem Voluiitatem habentes
Nbs autcm, qui omhes in Adam periisse profilemur salvi esse nolunt; et quamdiusalviiesseiiolunt, salvi
(yenitenim Filius hominis quaerere et salvare qnod esse non possunt. Sed nnllo modo credendum est,
periefal [Luc: xix, 10]), necideo dicimus creariquem- hiijusraodi bomines in hanc desper.itioriemex Dei
"qnani hoininem, ut diaboli facial voluntatem; et volunlate cecidisse; cum potius allevet Dominus
' agnoscimhsomnem hominemnon redemptum, diaboli omnes qui corruunl, et erigal omnes elisos (Psal.
essecaptivUiri.Prsevaricaiioenimhominumdispositie CXLIV, 14). Nerao enini nisi illius gratiaerigitur, nenio
a sxculis creationis ofdinem lurbarc nonpotuit,et riisiillius graiia stabilitur. Deiergo volunlas est ul in
nierito creatura peccatrix pcenalem dominationem bona voluntate maneatur : qui et priusquanv desera-
illius patilur, cui, relicto vero Domino, sponte se tur, neniinera deserit;- el raultos desenores ssepe
vendidit. Hxc quippe servitus non instilutio est Dei, convertit.
sed judicium; quo fraus deceptoris diaboii facta est OBJ.VIII.Quianolit Deus utomnes Gaiboliciin fide
decepto et male credulo homini De
poenapeccati. qua catholica perseverent, sed velit ut magna exinde pars
nemo efuilur, nisi per mediatoreinDei et hominum apostalet.
hominem Chrislum Jesum ; cujus gratuita gratia et
multorum malis meritis non tribuitur, et nullorum tas,RESP.Non est dissimilisblasphemiaehujus impie-
a proecedenle senieritia : quod ergo ad illam,
ioriis mcrilis praevenilur.
OBJ.V. Quiapeccatorumnostrorumauctorsit Deus, hbc eiiamsit. ad islam, quoe in ntillo esl diversa, re-
eo quod malam faciat voluntatem bomihumplasmet sponsuin
substanliam quse nalurali rootu nihil possit nisi OBJ:IX. Quia velit Deusut magna pars sancioruni
peccare. a sanctilalis proposilo ruat.
RESP.Hujusquoque objectionisvanitas de illa pfo- RESP.Nec hujus definitionisirisania aliud sonat,
in
cedil scbola, qua natura humana immunis a pec- quam geinina objeetioproBloculaest. Unde mifandum
caio Adae, et illsesadefenditur; ut quia omnes ho- est, objicientemlerlio repctiisse, quod semel dixisse
mines praevaricatlonisreos et damnationi obnoxios suffecerat: sed, utresesl,numerum crimi»iationisau-
nasci, periiurosque riisiin Christo renascanluf asse- gere voluit, quia sensbm variare rionpoluiC
rimus, eumdem videamur dicere auctorem eulpae, OBI.X. Quiaadulleria etcorruplelse.virginumsa-
quem profitemur condilorem esse naturse. Quod nOs
ideo conlingant, quia illas Deus ad.hoc proe-
a sensu noslro penitus abdicamus, qui Deumjuslum crarum ut caderent.
et bonum sic humanaesubstantiaeet interior.umexte- destinavit
riorumque sensuumnovimus creatorem,et utprorsus RESP.Deiestandaet abominandaopinio, qnaeDeum
ab illo sitquidquid pertinetad naturam, prorsus ab cujusqiiam malse voluntatis aut malseaclionis credit
illo iionsit quidquid conlra nalnram esl. Peccalum auctorem; cujus prsedeslinationunquam extra boni-
auiemcontra nalurain esl, de*quomors et omnia quse tatem, nunquam exlra justitiam cst: universseenim
suiit roortis oriunlur. Quibus malis lunc se horao vise Dominimisericordia et verilas (Psal. xxiv, 10).
 1847 APPENDICISPARS TERTIA. 1848
Adulteria igitur maritatarum *, et corruplelas virgi- videntur; sed ipsius vitii causa est divina procdesli-
lium nbn inslituere iiovit sancta divinilas, sed damna- natio, quan illis latenter snbtraliit bonas voluntates.
re; tiec dispbnere, sed punire. Quaemala hominescum RESP.Idem hlaspliemiaruni spiriius perseverat, et f
admitluril, SUis concupiscentiis et cupidiiatibus ser- a pnecedentibus riiendaciis subsequens inipielas non |
viunt, quas ab illa prima volunlarioe prtevaricalionis recedit: quam pforsus yera ratio reprpbat, ct incun-
labe traxerunl: cum autem declinant a malo, et fa- cfantef sana doctrina condemnai. Quia omnibus qui-
ciunt bonuiii, a Donlinogressus horninisdiriguntur, et dem a fide ad iiifidelitatera, a.sanciiiate ad turpitudi-
viam ejus volet (Psal. xxxvi, 27, 23). Propterquod nem relapsis , et ante finem vitoenulla emendalione
dicit Apostolus: Oramusaulemad Denm, utnihilmali purgalis, nihil aliud quam mors oeternadebetur : sed
facidtis; nonut nos prdbatiappareamus,Non sedul vosquod nefas est Deo adscribere causas talium ruinarura,
boriumest faciatis (II Cor. xm, 7). ergo casus qui etsi ex ceterna scieiitia proecognitumhabet qpid
ruenlium, neC nialignitalem iniquorum, neque cupi- uniuscujusque meritis relributurus sit, nemini tamen
dilales peccanlium procdestinalio Dei atit excitavit, per hoc quod falli non potest, aut necessilatem, aut
aut suasit, aut impulil: sed plane proedesihiaviljudi^ voluntatem inlulit defmqueiidi. Si ergo a justitia et
cium suum, qnb unicuique retribtilurus est proulges- pielate quis deficit, suo in prseceps fertur arbitrio,
sit, sive bonum, sive raalum. Quodjudicium fulurum sua concupiscentia trahitur, sua persuasioncdecipi-
omnino noti essei, si homines Dei voluntate pecca- lur. Nibil ibi Pater, nihil Filius, nihil agit Spirilus
rent. Erit autein manifestissiriie:et omnishomoquem sanclus; nec lali negotio quidquam divinsevoluntatis
discrelio divinsescieniioein sinistra constituerit parte, intervenit: cujus opere multos scimus, ne labereniur,
damnabilur; quia non Dei, sed suam exsecutus est retenlos; nullos autem, ut laberenlur, impulsos.
volunlatem. OBJ.XIV. Quia magna pars illa Christianorumca-
OBJ.XI. Quiaquandoincestantpatresfilias,etma- tholicorum, fideliumatque sanctorum,qusead ruinam
tres filios, vel quando servi dominos occidunt, ideo cl perditioncm prsedestinatacst, etiarasi petat a Deo
fiat, quia ila Deus pfoedesiinavit,ut fieret. sanclitalis perseverantia.m, non impetrabit: co quod
. RESP.Si diabolo bbjiceretur, quod lalium facinb- rauiari iion polest divina praedestinatio, qure illos
rum ipse auctor, ipse esset incentor; pulo quod ali- praeordinavit, praeparavit, praeaplavilut caderent. .
qua ratione exonerare se hac posset invidia, el talium RESP.Ad prsevaricationemlegis, ad neglectum re-
sceleriim patralores de ipsorum voluniate convince- ligionis, ad corruplelam disciplinae,ad deseriionem
ret; quia etsi deleclalus est furore peccanlum, pro- fidei, ad perpetrationem qualiscumquepeccali, nulla
baret tamen se non intulisse vimcriniinum. Quaergo omnino est proedestinalibDei: nec fieri potest ut per
insipienlia, quave dementia definilur, ad Dei referen- quem a talibus malis surgilur, per eum in talia deci-
dum esse consilium, quod nec diaboloin lolum ad- daiur. Si ergo in sanctitate vivitur, si in virtule pro-
scribi potest, qui in peccantum flagiliis illecebrarum ficilur, si in bonis studiis permanetur; manifestum
adjulor, rion voluntalum credendus est esse genera- munus est Dei, sine quo nullius boni operis frnclus
tor? Niliil ergo talium negotiorumDeusprsedestinavit acquiriiur : si autera ab iis receditur, et ad vilia ac
ut fieret: nec illam animam nequiter tiirpiterque vi- peccata transilur;.nihil ibi Deusmalse lentationisiin-
cturam, ad hoc ut taliler viveret, prseparavit; sed mittit, et recessurum non deserit antequam deserat;
talem fulufam non ignoravit, et de lali jusle se judi- el facit plerumque,,ne doserat, aut eiiam, si discessil,
caturum esse praescivit.Afque ita ad proedeslinatio- ut redeat.7 Cur autem illura retincat, illum non reti-
nem ejus niliil aliud referri pntest, nisi qnod aul ad neal; nec possibile est comprehendere, nec Iicitum
debilam justilioerelribulionera, aut ad indebilaraper- vestigare; cum scire sulficiat, et ab illo csse quod
tinel gratioelargilateirt. slatnr, et non ab illo esse quod ruilur.
OBJ. XII. Quia Dei prsndestinalione efficiarilur OBJ.XV. Quia omnes;illi fideles el sancti, qui ad
de filiis Dei filii diaboli, et de lemplp sancti Spiri- octernammoriem pr*destinaii sunt, posteaquamce-
lus templa dsemonum,et dc membris Cliristi inembra ciderint, sica Deo dispensentur, ne possint vel velint
meretricis. . per pceniientiaraliberari.
RESP.Prsedestinatio Dei, elsi apud nos, dura in RESP.Non veraciler, nec sapienter hoc dicilur. Qui
praesenlis vitoepericiilis versamur, incefta est; apud enim a fide et sarictitate exciderunt, sicut voluntate
illum tamen, qui fecil quoe fulura sunt, inconimula- prolapsi sunt, ita voluntaie non surgunt, el domina-
bilis permanel. Nec qu:e illuminavit, obca:c.rii;nec lum coDcupiscentiaruiii,qiiibns succubuerunt, sponte
quse oediflcavit,destruil; nec quaeplantavit, evellit. paliunlur. Si qui autem captivilalem suam geinunt,
Sine pcenilenliaenim sunt dona etvocatio Dei (Rom. et judicantessemelipsos, ad misericordiamDei rnulato
xi, 29) : et firmum fundamentum Dei slat, habens corde confugiunt; non sine spiriiu divinsevisilationis
signaculum hoc; cognovit Dominus qui sunt ejus lioccfaciunt.Hsecenim.mutaliodexlerseExcelsi (Psal.
n, 19). Nullo igitur modo Dei pfocdcstinatio LXXVI, II): qui innumcris lapsis dat pcenitenliamut
acil ut aliqui ex filiis Dei filii sint diaboli, aut ex .resipiscant a diaboli laqueis,a quo captivi lenebantur
iUTim.
templo sancti Spiritus templa sint dsemonura,aut ex ad ipsiusvolunlaleni(II Tim.n,26). NeininiautemDeus
menibrisChrisli fiant merabra meretricis: sed polius correctionis adimii Viani,,nec quemquam boni possi-
praedeslinaliofacit ut ex filiis diaboli fianl filii Dei, et bililale dispoliat. Qtiia qui se a Deo avertit, ipse et
ex lemplo dseraonumtemplum sint Spirilus sancti, et vellc quod bonum est, et posse sibi sustulit. Non est
ex membris merelricis merabra sint Christi. Quia ergb consequens, sicut puiant-qui talia objiciunt, ut
ipse alligat fortcra, et vasa ejus rapit (Marc. ni, 27), Deus, quibus pcenitenliariinon dederit, resipiscenliam
eruens ea de potestate tenebrarum, et transferensde abslulerit; et quos non levarit, alliserit: cum aliud sit
contumelia in gloriam (Coloss.i, 13). Hi autem de insontem in crimen egisse, quod alienum est a Deo;
qnibus dicilur, Ex nobis exierunl, sed non fuerunt ex aliud criminosoveniam non dedisse, quod de pecca-
nobis; sienim fuissentex nobis, mansissentutiqtteno- toris esl merilo.
biscum(lJoan. n, 19): voluntate exierunt, voluntale OBJ.XVI. Quia raagnapars illa fidcliumaique san-
ceciderunt. Elquia proescitisuntcasuri, non sunt proe- ctorum, quoc ad seleniam mortem prscdestinata est,
destinati. Essent autem proedestinati,si essentrever- quando dicil Deo in oratione dorainica, Fiat volnntas
suri, et in sanclitate ac veritate mansuri. Ac per hoc , lua (Matth.vi, 10); nibil alind quam contra se peiai,
prsedestinatioDei, multis estcausa siaridi, neminiest id est, ut cadant et ruant; quia voluntas Dei lnec est,
causa laberidi. ut seterna niorte pereant.
OBJ.XIII. Quia omnes illi fideles et sancfi, qui ad RESP.Non hoc Yeritas dicit, quod hxc sil voluntas
seteriiani morlem prsedestinatisunt, quando ad vomi- Dei, ut fideleset saneti a fide atque innocenlia rtiant,
tura suum relabuntur, vitio quidem SUQhoc facere et pereant in seternum: sed Veriias dicit, llmc cst ,
volunlasejus qni me misit Patris , ttl ontiteqitod dedit
* RemigiapsMs.,mtrilorum. milti, non perclamex eo quklquam,scd rcsuscilemillnd
 1849 RESPONSIONESAD GENUENSIUMEXCERPTA. 1850
in novissimodie (Joan. vi, 39). Quod ergo Pater Filio quod divinse volunlalis esse non dubium est; ut sci-
dedit, Filius omnino non perdit. Idem enim dicit: licel, cura venerit Filius hominis in niajestate sua, et
Omnequod dat mihi Pater, venii ad me, el non ejkiain sederil snper tlironum glorioesuse, coiigregenturante
foras ( Ibid., 37 ). Quod si per generalitatem voca- eura onines gentes, et separet eos ab invicem , alios
tionis, et pcr abundanliam bonitatis Dei, etiam non ad dexteram, alios statuens ad sinislram , el audiarit
perseveraturi perseveraluris admixli sunl; hi cum a eum dextri dicenlem , Venite, benedkti Palrismei,
pietate deficiunt, non ex Dei opere, sed ex sua volun- possideleparalum vobisregnttma constilutionemundi:
tate deficiunl; nec impelluntur uf cadant, neceji- audiant et sinisiri, Disceditea me, maledicli,in ignem
ciuntur ut deserant: casuri tamen et recessuri, ab eo miernum, quem paravit Paler meus diabolo el angelis
qui falli non poiesl, proesciuntur.Quamdiu itaque in ejus (Maltli. -xxv,54 , 41). Igitnr qui facluri non sunt
Oratione Dominicadicunt, Fiat volunlas tua (Malth. voltintatem Dei, et petunt ut (iat voluntas Dei, in eo
vi, 10); non hoc contra se petunt, quod Deusnullo quod Dei voluniate faciendum cst, audiiintiir, ul ihii-
modo ulla ratione facturus est, id est, ut cadant et tatores diaboli cum diabolo judicentur. Qui enim vo-
ruant: ipsorum enim hoc nequitia, ipsorura est con- lunlatcm Dei spreverunt invitantcm, volunlatem Dei
summaiura libertas. Sed plane illud conlra se pelunt, sentienl vindicaniem.

PROSPERI AQUITANI
PRO AUGUSTINO

RESPONSIONES AD EXGERPTA
QUiE DE GENUENSI CIVITATE SUNT MISSA.

CAMILLO et THEODOBO » venerabilibus presbyteris ,
PROSPER.
Inlibris beatse memoriseAugustini episcopi, quo-
rum lilulus est, De Pmdestinalione Sanclorum, quse-
dam sanctitatem veslram vel insolita aut minus clara
moverunt, quse ad humilitatem meam de contextu
dispulalionis excerpia misistis; ut quo intelleclu ,
quove judicio ea acciperem, nosceretis : quasi plus
in me, quam in vobis ad hoecintrospicienda esset in-
genii; ac non magis in hoc examine vestraa faculia-
lis debueritis exercere mensuram, et si aliqua vos
morabatur obscurilas, decurrere ad Palrem luminura,
a quo descendit omne datum oplimum , et omne do-
iiura perfectum (Jacobii, 17), et a quo datur Spiritus
sapienlise et iniellectus. Verumtamen pnecepiis ve-
slris obsequium menmnon subtraham, et adjuvanle
Domino-, qui sapientiam proestal parvulis (Psal.
xvin, 8), de capiiulis isiis, quid cum sanctis et eru-
iliiis fiatribus sentiam, breviter indicabo; petens, ne
ubi esi simplicitasobedienlise,praesumplionempute-
lis esse doctrinse. De excerplis itaque hocc prima
proposuistis, in quibus verba sunt sancti Augustini
cpiscopi.
EXCERPTIM PRIMUM. « Jacob dilexi, hsau odio ha-
bui » (Rom. IX, 13; Malach. l, 3). Ad Iwc perduxi
rctiiocinaiionem,ut dicerem: Non ergo elegit Deits
operacujusquamqttmipse dalurtts stl; seclfidemelegit'
in prmscientui,itt quem sibi crediiuruinesse prmsciret,
ipsum elegeril, cui sanclum Spiritum darel; ttl bona
operandoeliam vitain mlernamconseqtterettir.Nondttm
diliqenliusqumsieratn,necadliuc invenerain,qualis es-
seleleclio gralim(De Prmdest. Sancl., n. 7).
Exc. II. Ac deindesubjuitxi : Quod ergo credimus,
noslrumest; qnod autem bona overamtir, illius esl, qtti
credenlibusdat Spiritum sancluin; quod profeclo^non
dkerem, si jam sciremeliam ipsam fideminler Deimu-
nera reperiri, qum dalur in eodent Spiritu. Vlrunique
nostrumesl, propter arbilrium voluntatis,-ulrumqueta-
men datum est, propter spiritum fidei el charitatis
(Ibid).
Exc. III. Ac per hoc, quod etiam postea dixi, Quia
nequevellepossumits,nisi vocemur: et cttm post voca-
tionemvoluerimus,non sufficilvolunlas noslra el cur-
1 codexKemigianus,Theudtdo.
tus nosler , nisi Deus et vires credenlibusprmbeat, et
ducat quo vocal; ac deinde subjunxi, Manifestum esl
ergo , non voienlis, neque currentis, sed misereniisDei
esse (Rom. ix, 16) quod bene operamut: omnino veris-
simum esl. Sed parum de ipsa vocalionedisserui, qum
fil sectmdum propositum Dei: non enim omnium qui
vocantur talis esl, sed lantum eleclorum (De Prmdest.
Sancl., n. 7J.
RESPONSIO. In liis tribus capiiulis, licet divisa sint
a disputationis corpore, et eo ipso obscuriora sint
facta, quod et proccedeniibus, et mcdiis , et subse-
queniibus non cohsereiit : intelligo tamen quod unam
alquc eamdem causani scriptor exsequitur, de eis lo-
quens , qui dicebant cum primo conversionis suse
tempore meliora sensisse, quando seslimabat, quod
fides qua clirisliani sumus, non esset ex gfatia, nec
ex dono haberetur Dei, sed esset ex ipso homine, et
ex arbitrii libertate; modo autem crrare eum , qui
assercrel ipsam etiam fidem, Dei esse donum, et ad
banc quoque pertinerc quod diclum est, Quict autem
habes ijuod non accepisti(I Cor. IV, 7) ? Neque recle
eum nunc electioncm Jacob ad proposiltim Dei re-
ferre , quam prius ad praescieniiam reiulisset. Ad
hanc ergo objeclionemrespondet, se aniequamcogno-
sceret gratia?.veritalem, et anleqnam regendseprse-
poneretur Ecclesisc, in hac opinione ignoranler er-
rasse : sed in ipso episcopatus sui exordio, a sancioe
memoria: SimplicianoMediolanensianlisiite de Jacob
electione et de Esau rejeclione consulium, totam
qusestionem ad hos gerainos pertinenlem sagaciore
diligcnlia veniilasse , et ornnibus ratiocinandi viribus
hoc indubitanter agnovisse, quod eleclionem gratise
nulla merita liumana prsncedant; et quod fides, unde
incipiunt omnia merila, doriumsit Dei: ne graiia non
sil graiia (Rom. xi, 6), si aliquid eam, propler qtiod
Iribualur , anievenii. Ilaque in eo quod diciuin est,
Jacob dilexi, ostensum esse quid homini dpnaieiur :
etin eo quod dictum est, Esau autem odiohabui (Id.
ix, 13), ostensum esse quid homini deberetur. Iloc
autem se in libro Retracialionum secundo (Cap. 1)
suo opere studiose recoluisse; el cum omnes opinio-
nes suas censoria gravitate discuteret, islam, quam
obtrectatores ejus eligunt, improbasse, quam ante
Pelagiancchseresis ortum fuluro errori amicam esse
 1851 APPENDICISPARS TERTIA. : 1852
praevidit, et reyelata sibi gratiie veritate rejecit. Quse ciih auiem comecutaest, cceterivero excmtatisunt, sic-
Igitur ralio est,. iil hanc viri hujus professionem non ui scfiplum esi, DVditillisspitituin compunctidnis,ocu-
appfobeiiius, qua nos ad casiigandas opiniones 110- tos ul hori videdht, et aures ui non audiant, usquein
stras, si quas forte imprudenter incidimus, cxemplo hodiernumdiem. ElDavid dicit, Fiatmensa eorumin
suse correctibnis ihstituit; et qua docet a Deo nOs laqueum, et ih venationem, el in scdndalum, et in re-
accipere, quod ut aecipiamusjubenmr orare? Si eniin Iribulidnemiltis : obscurenlurdculi edrum, nevideant,
considefenius Pelagianse argumenta perfidise, quid ei dorsum eoruin semperincurva. t Ecce miseriCdrdiam
inagis riililur obtinere , quam ul videatur gralia Dei et judkium : misericoriiiain eieciionem,qumconsecuta
sec.undummerila nostra dari, ut in eo ipso, i» quo esljustiliam Dei; judieium veroin cmleros, quiexcm-
graliam necessariam confitelur, merilis eam humanse cflii srint ':, el tanien illi quia voluerunt, crediderunl;
vblunlalis enervet ? Quam perversiiatem omnino in- ilii quianoltierunt, horicrediderunt.Misericprdiaigitur
currit, qui fidem ad Dei munera non ptital pertinere : el judicium iri ipsis vdluniatibiisfdcta sunt. Eleclio
aut ideo eam se jaclilat ad Deuni relerre , quia ab quippe istd gratice esl, non itlique merilorum. Supeiius
ipso sit creala natura, cui rationabilem inseruerit eriimdixerat, « Sic eniritin lioc temporereliquimper
liberiatcm, per quam unusquisque et credere et non electionemgralim salvcefaclte sunt. Si autem gralia ,
credere in sua habeat potesiale; et de hoc nalurali jam non ex operibus; alioquingralia,jam non est gra-
bono quod nullis proecedentibusmeritis, cum crearc- tia t (Rom. xi, 5-10).. Gralia ergo consecutaest, quod
tur, accepit, cselera dona mereatur. Hoc aulefii qui conseculaesl eleclio.Non prmcessileorumaliquid,quod
asserit, faletur, credo, nobiscum, quod in primo priores darent, el relribuereturiltis : « pro nihilosal-
Adara omnium.hominura natura viliata sit; nec nc- vos fecil eos i (Psal. LV,8). Cmterisautem qui excmcati
gat eam in illo lapsu suas amisisse virlules, quas nisi stuit, skut ibi non lacilum est, in retributione factum
per graliam recipial, habere non possit. Quid est au- esl. « Universm vice Dqmini misericordiael verilas
lem, quod eidem naturse solam fidem non vult esse (Psai. xxiv,. 10). lnvestigabiles » sunt dutein « vim
prareptam, quam nisi primnm amisisset, coeterisbo- ipsius >(Rom. xi, 33). Itivestigabilis igilur et miseri-
nis omnibus non careret ? Credendo enim Adam dia- cordia qua gratis liberat, et veritasquajuslejudical (De
bolo, non credidit Deo : et cum spiritu superbi* in- Prmdest. Sanct., nn. 10, 11). Hoecomnia apud pium
ebrialusesset, discessit a Doniinocor ejus; el factiis calholicumque lectorem , quid offensionis pariunl?
est servus aposlalse, dum liber vull esse juslilise. qriid conlradictionis incurrunt ? Numquid falsum est,
Cum itaque non haberemus conlineiitiani, nisi Deus quod proeparatur volunlas a Domino (Prov. vm, sec.
daret (Sap. vin , 21); nec haheremus dilectionem LXX) ? Numquid noii quotquot Spiritu Dei agunttir,
sanciain, nisi charilas Dei diflunderetur in cprdibus hi filii sunt Dei (Roni,, vm „ 14) ? Numiiuidliominem
nd^tris per Spirilum saiictum, qui dalus est nobis ab homirie nalufa discernit, ac non poiius graiia ab
(Rom. v, 5); ciim poslremo nemo baberet sapientiam infideli fidelem? Numquid potest ullus dicere habere
ct irilcllecium, consilium el forlitudinem , scienliain se; quod nonaccepit? aut quasi de non aceepto, sed
cl pictalem ac timorem Domini, nisi has virtules Spi- projjrio gloriari; qupd si npnaccepiss.et, ulique non
riius sanclus darcl (Isai. xi, 2 , 5); quomodo fides haberet? Numquid dubiura est,, cum verburii verilalis
' in Adam perdita, in quoquam filiorum ejusinvenire- prsedicatur, alios voluntate credere, alios voluntaie
ttir, nisi eam idem Spirilus , qui' omnia in oninibus non credere ? Sed cuni illorura cor Deus aperuerit, II-
operamr (I Cor. xn , 6) infunderei ? Unde si quod lorura aulem non aperuerit, disceriiendum est quid
Adani perdidit, pbsteritas non amisil ;.ipsum solum veniat de niisericordiii, quid de judicio. Post conime-
Iscsit peeealum ejiis, et nou genus hiiinairam. Scd moralionem auiera apostolicse senlentise, quam pro-
omnes in.uno peccaverunt (Rom. v, 12), el prsevari- plieiicis teslimoniis asiruit, quod justitiam Dei, quam
caliohis merito lola ejus propago daiiiiiala est. Omnes Israel quoerensconsecuius non est, electio sit conse-
igitur quodAdain perdidit, perdiderunt. Perdidil au- cuta per gfaliam , cseieris ex retributione coecalis,
tein primitus fidem; quam onines, quia primam po- numquid non verissiirie diclum est : Ecce miserkor-
luimus amitlere , priinam egemus accipere. Placeat dia et judkium : tnisericordiain electionemqum con-
ergo hobis hsec gratise prsedicalib , qua fides donum secuta est justitiam Dei; judiciumvero in cfeierosqui
Dei esse defetiditur ; et in nullP nobis poteriuPela- excmcatisunt? Et paulo post : Grafis erqo consecuta
gianus err.or,illudere, qui ut graliam persuadeat de- esl, quod conseculaesl eleciio. Non prmcessit aliquid
bilam; fidem non vult esse donatam. Quia ergo nec eorum, quod priores darent, ei relribuerelur illis :
justa, nec rationabilis inlelligitur eorum fuisse pef- « pro nihilo sitlvosfecil eos. » Cmlerisaulem , qui ex-
suasio, qui hujus viri scientiam tot incrementorum cmcali sunt, sicul ibi non laciluiriest, in retribuliohe
profectibus sedificaiam, tol annorum siudiis expoli- faclum est. Quis hic locus querimonioe,nisi apud ini-
tam , ad adolescentiserudimenta revocabant, ut ma- micos gralise : qtii nisi ad retribtitionein referatur
jfis sulfragaretur hxreticis, quod inler initia conver- quod graiis datur , ad iniquitatera volunt periinere
sionis suoeimperile seriserat, quam prodesset Catho- quod reddiiur? Deibde quod de pfoplielicis iniulit
licis, quod pontilicali diligenliie verilas revelarat : vcrbis, Universm vice Domini miserkordiael veritas
merito illos hoc proejudicio ulenies , et in his qiue (Psal. xxlv, 10), quis negavit ? Aul quod de aposto-
dudurri abdicata fueranl iinnioranies, pii doctoris gra- lico annexuit sensu : « lnvesligabiles » sunl attlem
vitas nolat; quod qui curaverunt oinncs sensus ipsius « viceipsius « (Rom. xi, 33). Invesligabilesigitursunl,»
indagare, lioluerinl cura ejus eruditione proficere. et miserkordia qua gratis liberal, el verilas:qua jusle
Sed jaiii consideremus quale sit, quod de subsequen- judicat. Non est ergo sanafum iiientium , ista repre-
libiis adnoiaslis. hendere : et irivesiigabilesvias Domini,hoc est dona
i Exc. IV. Non quia crederevel non credere non est misericordiav el judicia verilaiis , Pelagiahorum ela-
' \n arbilrio volunlalishumanw, sed in electisprmpara- lioni
penetrabilia depulare. Quia secuiidura ipsos
l \ur voltmtasa Domiho(De Prmdesl. Sancl., n. 10/. iiuii lalel consiliuin Dei, nec in occulio est divinoe
Jurigamusquod sequilur , ut quod proposi- ratio voluntatis, si erga oniriem hpminem lam gfalia
tiun- est, de connexo sermone sit clarius. Ideo ad Dei, quam et ira de inerito est. Post hsec posuistis
SRESP.
• tpsiim quoque fidem, qum in volunlaleesl, periiitet, quod infra dictum est :
t Quisenitri te discernit? Quidaulem ltabes,quod non Exc. V. Fides igiltir, elinclioatu, el perfecta donum
. uccepiiti » (I Cor.iv, 7) ? ait Apostoiiis.Multi audiunl Dei est : et hoc donuni dari, quibusdamnon
verbumveriiali»: sed tilii credunti alii conlradicunt. dari, non dubilet, quiquibusdatn
non vult manifeslissithissacris
i Vciiwilisti ergo credere:, nolunt aulein illi. Quis hoc liileris tepugnare (De Prmdeslinatione
• igtuiret? quis hob neget?Sed cum ctliis prmparelur, n. 16). Sanctbrum,
cljis nonprmpctreturvolunlasa Domino; disoerneridiim RESP.Iloc qui non recipil, cujus videlur esse sen-
csl ulique, qttid venialde misericordki,quid dejudkio. lcnlioc, nisi diccnlis : Fides pcr quam justilicor ex ine
« Quod quwrcballsrael, hoc non esl consecutus: ele- esi; ei hoc bonuin ex qtto juslus vivit (llabac, H, 4),
 1853 RESPONSIONESAD GENUENSIUMEXCERPTA. 185«
nbn accepi per gratiam, sed habeo per natiiram? Si nexuislis etiam qubd postniulla disserensait:
ergo fides donum Dei nbn est, frustra Ecclesia pfo Exc. VII. Estergo inmalorkm potestate peccare:ut
non credentibus orat ut credant, etsufficitimpiisma- aulempeccando liocvel hociiin malitia facianl, non est
gisterium legis adhiberi, de qua diclum est, Si ex ifteornm poteslate,sed Dei dividenlistembtas, el otdi-
iege est justitia, ergo Chrisius grniis mortuus est (Gu- nantis eas ; uiltine etiam qiwd faeiunt conita volunta-
tat. n, 21) : quod similitterdici potest etiara d'e na- tem Dei, non impleatur nisi voluniasDei (D'ePrmdesti-
tura. Frustra eliam Apostolus graiias agit Deo pro natione Sanclorutn; n, 35).
his qui Eyangeliumrecepenint (H Thess. n, \% 13); RESP.Quod cum sit aperiissimaj veritaiis, miror
curo hoc secundum Peliigianos non Dei sit proestitum inter obsctira decerptum ,' quasi non ex cohserentibUs
munere, sed ex sola haheatur hominnm voluntaie : potiierit omnis hsesilalio lectofis absolvi. Inspicile
et frusira quibusdam precatur idem Apostolus, ot sit ergo quod sequilur. Legimus, inquit, in AciibusApo-
eis pax et charitas cran fide a Deo Patre et Domiiio stolorum , quod cnm dimissi a Judmis Aposloti venis-
Jesu Chrislo (Ephes. vi, 23); ut jani non solrinide sent ad suos , et indicassentquanla eis saccrdoleset se-
fide, sed ctiam•pace et charitate, superbia hsereiicb- niores fecerunl, levaverunlilli vacemuniammes omnes
rnm convincatur dicere de proprio se has habere vir- ad.Dominnm, el dixerunt: « Domine, tu es qui fecisli
lutes. Quod si hoecex liomine sunt; quid obest, Ut cmlumet terram , el onntia qtimin eis sunl, qui per os
non ex semelipso habeat et csetera bona quai infe- palris nostri David , sancli pueri tui, dixisti, Qttare
riora sunt; cum audeat Sibi depittare qrise suriima fremuerunlgentes, el poputi meditatisuhtiriania; asti-
sunt, et sine quilHisalia, quamvis mulia et clara non teruttt reges lertm , et principes conveneriintiri unum ,
prosunt? Non pbtesl itaque mefilo refutari quod di- adversus Dominum et advefsusChrislum ejus? Conve-
clum est, Fides igiticret inchaata, et perfecta, ddnurii nerunt enimin verilctte, in civitaleista , adversnssan-
Dei est: quia eadem et Apostoli vox est, dicentis, clum puerttm tuum Jesum, quem unxisii, Herodes et
Gratia salvi faeti estis pet fidein, et Iwc non ex vobis; Pitatns el populus lsrael, facere quanta manus lua el
Dei enim ddriuritest; non ex- operibus, ne forie quis consitiumprmdestinavilfierii (Act. iv,23-28). Si ergo
exloltattir(Id. n, 8', 9); et, Vdbisdditalumestpro Cliri- quoeper os pairis nostri David sanctus Spiritus pro-
sto, nonsolum ut in eumeredatis, sed eliairi ut palia- phetavit, aliier intelligi ullo modo, quam ab Aposto-
mini pra eo (Philipp. i, 29); el iterum , Per patkn- lis strat intellecla, nOn possunt, et Hetodes ac Pila-
tiam curramusad proposilumtidbiscertamen, aspkien- tus et populus Israel fecerunt quanta liianus Dei et
ies iri ituclorcmfidei et consummatoremJesuin (Ilebr. consilium prsedestinavit fieri; quid inconveniens ait
m, i, 2). Quibos el pliirimis aliis testimoniis divi- adinirabilis disputator : Est, inquiens , in malorum
narum Scripturarum indubitantef agnoscittir, qimniam poleslale peccare; ut autem peccando Iwc vel hoc illa
sicnt ab lioc viro defiriituni'est, Fides et inchoata, et malitia facianl, non eSlin eorum potestate , sed Dei di-
perfecta, doriumest Dei : et lioc donum , inquit, qui- videniislenebraset ordinantis eas : ut Itinc eliam quod
busdamdari, quibusdamnon dari, omninonon dubitcit, faciunt contra voluntalemDei, nori impleatur nisi vo-
qui riqn vull manifestissimissacris Litteris repugriare. lunias Dei? Male enim velle lacillimum est malis : ct
Non potemus hoc veracilerdiclum, si oranes homines eorum damnabilem volunlatem non dubiuriiest a Dei
fideles surit: sedcum alii credant, alii vero non cre- potesiate concludi, ut effeclura cupiditalis suse, nisi
dant; dicalque Apostolus , Non enim omniumesl fidcs ille permiseril, babcre non possint. Uti auiem sapicii-
(II Thess: ni, 2) : quis non videat fidem, quani acce- tiam et justitiam Dei eliain nialoriim operibus, qu:n
periint qui habent, non accepisse qui non habent ? ex ipsoruin prodennl appelitu , ad iriiplfeiidaConsilia
Exc. VI. Deiiuleail : Cnr.flKfcHi rionomnibusdelur, eljudicia sua, nullus vel tenullef secuildum pietatem
fideiemmoverenon debel, f/tricredilex uno oriinesisse doctus ignorat, qui videt Dei Piilris opilmain voiiin-
in condeinnotidnem,sine dubitalioilejustissimum: ita latem, noii parcentis Filio suo, sed pro nPbis omiii-
ut nulla essetDeijusta reprehensio, eiiamsi nullas inde bus tradentis eum , pessima tradiloris l Judie et Ju-
liberaretur. Unde conslat, magnam esse graliam, quod dteorum voiimiaie complelam : et qui in evangelicis
plurinii liberanlur; el quiclsibi deberetur, in eis qui non paginis legil, dicenle Pilato ad Jesum, Mildnon lo-
tiberaiilur ngnoscunl;tit, qui gloriatnr,noninsuis nie- queris? Nescis quia polestatemhabeo.crucifigereie, et
iitis, qtimparia videl essedariinalis,sed in Domino glo- potestatemItctbeodimitlendite ? respondisse DOiniituni,
rietur. Cur dutemislum poliusquam islum liberet; in- Non haberesin me potestatemullam, nisi essel tibi da-
scrulabiliasuriljudicia ejus, et invesligabilesviai ipsius lumdesuper (Joan. xtx , 10', 11). Dividil itaque. Deus
(Rorii. xi, 33). Melittseriimel liicaudimus , atit clici- inler lucein et tenebras : nec ideo' inculpabiles sirat
iitus, « 0 homo, Iti quis es qui respondeasDeo » (ld. tenebrse, quia eis bene nlitur Deus, qui etiam de
ix, 20)? quam dicereaudeamus,quasi noverimus, quod opere ipsarum, quod filiis lucis in bonurii procederet,
bccaiium esse voluit, qui lamen aliquid injuslum velle ordinavil : tantum progredi sinens malitiani nocere
non potuit(De PtmdestinationeSanctorum,nAix). cupientium, qnanlum eam sanctis suis veicastigandis
'- RESP.Hoecomnia si non recie dicia sunt, scrutabi- novit utilem, vel probandis; ut hinc etiam, qnod fii-
lia sunt judicia Dei, et vestigabiles vioe ejus; nec oc- ciunt contrii voluntatem Dei, non impleatur nisi vo-
cullum est, quare ille potius quam isle salvalur; et luntas Dei. Sequitur deinceps quod in libro invenilur
ih se non in Doniino gloriabilur, qui aliis vitio sno secundo.
pereuntibus electioue dignus irivenlusesi. Ac sic ju- Exc. VIII. An quisquam dicere audebit, Deum non
sliiia quidein erit, quod plurimi damnantur : sed non prmscisse quibus esset datttrus nt crederent, aul quds
eril gratia , quod plurimi liberantur. Absii hsec a ca- datttrus esset Filio suo , ul Cxeis rion perderet quem-
tholicis cordibus, absit tnlis impielas , ut quemquarii quam (Joan. xvm, 9)? Qum utique si prmscivit, pro-
putemus meritis suis erni de potestaie lenebrarum, feclo beneficiasua, quibus nos dignaturiiberare, prm-
et in regnura Filii Dei debita, non graluiia adbptione scivil.Hmcprmdestinaliosanctorumnihil aliud est quam
transferri. Magnopeccato periil Adain, et in illo oni- prmscientiascilicelel prmparatiobeneficiorumDei, qui-
nes perierunt. Quia omiii bomini damnala nativitate bus certissime iiberanlur, quicumquelibefanlur. Gmleri
genilo, hoc in Adam dehelur, ut pereal. Etsiciit non aulem ubi, nisi in ntassa perdilionis,justo divinojudi
possumus conqueri de eo quod in prseleritis soeculis dkio relinquunlur : ubi Tyrii reticti sunt ei Sidonii
dimisit omries gentes ingredi vias suas; ila jusiam ( Mallh. xi, 21 ), qui ctiamcredere poluerunt, si mira
-non haberemus querelam, si cuni eis, cum quibus illa Chrisli signa vidisseiit: sed- quoniam ui crederenl
inobisfiiitcausa cOminunis,cessante adbuc gratiii per- non eis erat dalum, eliam uride ctederent esl negatum
jremus. Quuelameri sicrit lunc de omni mundo eruit (De Dono Perseverantiw,n. 35).
:paucos; ita nunc de universo genere hominum salvat RESP. Qui istis resislunl, boc sen.tire a.perlissi,iiie
-innumeros;nonsecundum opera iiostra.sedsecunduin
simm; propositnm et gratiam , quaodala est nobis ih
Chrisio Jesu ante tempora oclerna (II Tim. i, 9). Sub- 1 Editi,tradilorum.Meliusuemigianuscod,,traditoris.
1853 APPENDICISPARS TERTIA. »856
probanlur, quod fides non sit donum Dei; et quod scimns, et verum esse quod dixit, et justum esse qiiod
gratia non prseveniat liberum arbitrium, sed sCqua- fecit: et non solum Tyrios et Sidonios , sed etiam
tur; et quodgratia Deisecundum merita nostra detur. Corozain et Reihsaida potuisse converli, et fideles ex
Nam si aliquid conferri homini per gratiam confiten- infidelibus fieri, si hoc in eis Dorainusvoluisset ope-
lur, et id non accipit nisi fides, quoeaccepta non est; rari. Neque enim ulli falsum videri potest quod Veri-
in ipsa est meritum, cui non donum dalur, sed debi- tas ail, Nemo potesl veniread me, nisi fuerii ei datum
lum reddilur. In hac senteniia positi, consequenter a Patre meo (Joan. vi, 66) : et, Vobisdalum esl nosse
sapiunt, eos csse prsedestinatos in vitam selernam, imjstcriutn regni. cmloruin, iitis aule.m non esl dalum
qubs per libersevolunlalis arbilrium fideles futuros (Mattli. xni, 11) : et, IVemonovil Fitium, nisi Paler;
procscieritDeus; ut ipsa electorum prsedestinalio non iieque Patrem quis novit, nisi Filius , et cui voluerit
sit nisi retributio : atque ila, in his qui proedestinali Filius revelare (ld. xi, 27): et, Sicut Paler vivificat
sunt secundum proposittim ejus qui universa opera- morluos, ila el Filius quos vult vivifkal (Joan. v, 21):
tur, non operetur Deus fidem; nec ulla sint hominis et, Nemo polesl dicereDominumJesum, nisiin Spiritu
merila, si Deus operalur universa. Vere qui ita sen- sancio (I Cor. xn, 3). His divinarum vocum auciori-
tiunt, fideni 11011 acceperunt, aut quam acceperant latibus eruditi, graiias agamus Deo, qui dedit nobis
perdiderunt, sequendo vanissimam Pelagianorum su- spiritum fidei et virlulis, continenlise et charilatis ,
perbiam, et in se, non in Dorainogloriando, qui ope- sapientioeet intellectns, consilii et fortiludinis, scien-
ratur omnia in omnibus ; bona profecto, non raala : tise et pieiatis , ac timoris sui. Quse bona si non de-
et si omnia bona , ulique et fidem, sine qua nemo. disset nobis, qui omnia operatur in oinnibus, prorsus
placere potest (tiebr. i, 6), et quse esl virlutum non haberenius in nobis : el cum his, qui non cogno-
omnium lundamenluni. Quale est aulem, ut cum Dei veruntDeum, aut cum cognovissent, non sicul Deura
sit sedificalio,et nisi Dominusoedificaveritdomum, in glorificaverunt, aul gratias egerunt, scd hoc ipsum
vanura laborent qui sedificanteam ( Psal. cxxvi, 1), suse sapientise deputanlcs, stulti facti et obscurato
aut iiolinl isli fundanientuni ad sedificiumperliuere, corde evanuerunt in cogitationibus suis (Rom. i, 21,
aut se velint inehoare, quod Dominus possit exstrue- 22); cum his , inquam , sederemus in tenebris et in
re?Non erit ergo illis principium Filius Dei, non umbra mortis, nec querelam habentes de poena, nec
fundabunlur in ipso angulari lapide Christo Jesu, nec excusationemdeignoranlia, nec prsesidiumde nalura.
de eis dictuni est, Finnum autem fundamentum Dei Nunc jam quod sequilur quale sit videamus.
stat (I Tim. n, 1!<): quia totam electioiiem ' suam Exc. IX. Sed aiunl, ut scribilis, Neminem posse
solubili arenoeet succiduocineri superponunt. Agno- correplionisslimuits excitari, si dkatur in convenluEc-
scanius itaque sapienler, pieque faieamur, proescisse clesimaudientibus mullis : Ila se habet de prmdestina-
incommntabiliter Deum quibus esset daturus ut cre- tione definila sententia voluntalisDei, ut alii ex vobis
derent, aut quos dalurus esset Filio suo, ut ex eis de infidelilale, accepiaobediendivolunlate, venerilisad
non perderet quemquam : el si hscc proeseivil,bene- fidem, vel accepla perseverantia permaneatisin fide:
ficia sua illum, quibus nos dignatur liberare , proe- cmleri vero qui in peccalorumdelecialioneremoramiui,
scisse : ei hanc esse prsedestinationera sanctorum , ideo nondum surrexistis, quia necdum vos adjulorium
prsescientiam scilicet el prsppai-alionemgralise Dei , graiim miserantiserexit. Verumlamensi qui eslis non-
qua cerlissinie liberantur (a). Cseterosautem quicum- dum vocali, quos gralia sua prmdeslinaveriteligendos,
que noii liberantur, quos a generali pcrditione hiimani accipklis eamdemgratiam qua velitis, el sitis elecli? et
generis gratia non exemit, justo noveciinus judicio si cjttiobtditis, si prmdeslinatieslis rejkkncli, subtra-
non exemptos : et quid nobis remissum sit, in eis di- henlur obediendi vires , ul obedire cesselis (De Dono
scamus, de quorum queri damnatione non possumus. Perseveranlim,n. 38).
Non est enira iniquitas apud Deum (II Par. xix, 7), RESP. Sltipeo Sanctilatem vestram, objectionem
neque quisquam subjudicio ejus innocens perii. Sicut• calumnianiium, a persona defensoris gralioe non po-
enim hic ipse insignis gratia; proedicaioralibi ait luisse discernere; et verba obtrectantium ei ipsi, qui
Reddil omniiidDeus et mala prd malis, quoniamjusitts oblrcclaloribus suis respondet, aplasse. Hoecenim de
est; et bona pro malis, quoniam bonusesl; el bonapro doctrina caiholici viri quidam nequiter et nugatorie
bonis, quoniam jusius et bonus est: tanlummodomala jaclilabanl, quod qui talem Dei gratiam proedicaret,
pro bonisnon reddil, quoniam injitsliisnon est. Reddit ut fides el obedientia cseleroequevirtuies, et in eis
ergo mala pro malis, pomani pro injustitia; et reddil usquein finem perseveranlia, nonnisi exdono Dei ha-
bondpro malis , graliam pro iniuslilia; et reddit bona beriposse credantur, consequens esse ut talibus verbis
pro bonis, graliam pro gratia (De Gralia el LiberoAr- uterelur ad populum, et hujusmodi denuniialioiiibus
bilrio, n. 45). Cura aliqui pereunl, non dubitemus omnem liberi arbilril evitaret induslriain. Quod quia
ipsorum meritis deputari quod pereunt; quos utique piissimus doctor litteris eoriim, ad quos scribit, agno-
posset Deus misericordiler liberare, si vellet. Et cura vcrat; ideo ait: Sed aiunt, ut scribiiis; el postea, Isla
aliqui liberanlur,, non audeamus definire quod digni cum dicunt. Ex hoc ergo potuislis adverlere, non
fucrint liberari; quos utique posset Deus juste da- ipsum hsec dicere; sed eos, de quibusdixit, Sed
ninare, si vellel. Quare aulem non omnes, aul quare aiunt, ut scribitis; el, Ista cum dicunl. Quod similiter
illos poiius quam illos liberet, nec necessarium esl Apostolusail, Sicut aiunt nos quidatndicere, Faciamus
quserere, nec possibilereperire : cum omissis discre- mala, ut veniant bona (Rom. m, 8). Inferius autem ubi
lionis istius causis, scire sufficiatquod nec miseri- plenius ad ista respondet, mullo manifeslius patet,
cordia justitiam, nec justilia auferat raisericordiam quam hsec ab ipso nunquam taliler dicta sinl, et
apud euro, a quo iiemo nisi juste damnaiur, neino quantum ei htijusmodipncdicationis forma displiceat;
nisi misericorditer liberatur. De Tyriis vero et Si- quam corrigens et raundans atque emendans, tolera-
doniis quid aliud possumus dicere, quam non esse biliorem audientibus facit, qusevera sunt lemperans,
eis datum ut crederent, qtios eiiam credituros fuisse qusefalsa sunt resecans, et post multa adjiciens : Jam
ipsa Veriias dicil, si talia, qualia apud non credenles vero quod illis verbisconnectiliir,miror si ullo modo
facta sunt, virtuluin signa vidissent (Mallh. xi, 21) ? poleslin populo chrisliano quisquaminfirmus palknter
Quare aulem lioc eis negalum liierit, dicant, si pos- audire, cum dicitur eis: lil si qui obedilis,si prmdesli-
sunl, qui calumniantur : et oslendaut, cur apud eos nati eslis rejkiendi, sublrahenltir obedientimvires , ut
Dominus mirabiiia, qiiibus profulura non erant, fece- obedirecessetis.Hoc eniin dicere, quid videlur aliud
rit; el apud eos quibus erant profutnra , non fecerit. esse, qnam matedkere, aid mala quodammodoprophe-
Nos eiiamsi raiionem facti et profundiiatem judicii tare (De Dono Perseveranlim,n. 61). Etpost hscccum
ejus penetrare non possumus, raanifestissinielamen diceret, qualiter de bis loquendum esset in popu|o,
1 Remigianus proprii sensus verba connexuit, dicens : Illum eiiam
Ms.,elationem. modum, quo utendumessein prmdeslinalionisprmdica-
(a) Forle addendum,qukumqueliberanlur. tionenos diximus, tdquentiad poputttmnon existimode-
1857 ADMONlTtOIN SUBSEQUENTEMLIBRUM. 185$
bere sufficere,niti hoc, vel aliquid hujusmodiaddat, ul ptia : Nempe, inquit, hocverissimumest, ita sane, sed
dicat. Vosilaque etiam ipsamobediendiperseveranliain improbissimum,importunissimunt,incongruenlissinium ;
a Patreluminum,a quodescenditomne dalum optimum, non falso eloquio, sed nonsalubrilervaletudinihumanm
et omne donum perfeclum(Jacobi l, 17), sperare de- infirmilalis apposilo(De Dono Perseverantim,n. 61).
betis, et quoiidianisorqiioriibusposcere, alque hoc fa- Non igitur necesse est dc his rationem reddere, quoe
ciendoconfidere,non vos essea prmdestinationepopuli et ab aliis dicla, elab ipso ostendiraus improbata: iia
ijus uliepos; quia etiam Iwc, ul faciaiis, ipse largitur. lamen, ut nihil sibi per falsorumadmixlionem praeripi
Absilautctn a vobisideo desperare de vobis, quoniam pateretur ex veris. Quamvis enim nunqtiam tam in-
spem veslram in ipso habere jubemini, non in vobis. sipienter locutus sil ad populum chrislianum, et id
Maledklus enim omnis qui spem habel in Itoinine(Je- quod mendax obtrectatio ineplissime finxil, horrue-
rem. xvii, 5): el bonumest confiderein Domino,quam rit: pia tamen constanlique doclrina abundanler pro-
confiderein hontine (Psal. cxvn , 8); quoniambeali bavit,proedicandamesseEcclesiseetproedestinationem,
omnet qui confidunlin eum. Hanc spem tenentes, ser- in qua est gralioeproeparalio; et graliam , in qua est
viteDomhwin linwre, etexsultaleei in tremore(Psal. n, proedestinationiseffectus; et proescientiam Dei, qua
11). Quoniamde vila mierna, quam filiis promissionis ante soeculaseterna quibus esset collalurus sua dona
promisitnon mendaxDeusanle lempora ceterna, nenw prrescivit. Cujus praedicalionisquisquis est impugna-
poiest essesecurus,nisiconsuimnalafueril isla vita, qum lor, apertissimus est Pelagianseelationis adjutor. Hoc
lentatio est super terram (Job vn , 1) : sed faciet nos autem quod in fine posuistis , superiori capitulo , ubl
perseverarein se usquead hujus vitmfmem, cui quotidie Tyriorum et Sidoniorura raentio facta est, debuit co-
dkimus, « Ne nos inferas in lenlalionem » (De Dono pulari: quia eliam in libri corpore, eidem causoe, sine
Perseverantimn. 62). Videlisne,obsecro, quanlura di- cujusquam diversoe disputationis interjectione, con-
siet hic sermo ab eoquem composuitmalignitas oblo- nexum est. Unde el responsio , quam prsecedentibus
queiiiium; qui studuerunt etiara ea quse rectedicit, subdidi, potest eliam ad ista sufficere : in quibus
exqnisila verborum fraude corrumpere? Dequoidem nulla est obscuritas , si de fide proedeslinaiionis et
doeior rectissiine ait: Dolosiautemvel imperitimedici gralioe Dei, ex qua est omniura bonorum origo per-
est, etiainulile medkamentumsk alligare, ul aut non severantiaque merilorum , hoc tenealur, quod liabet
prosii,aut obsii(Ibid., n. 57). Etiterum de simili ine- veritas.

PROSPERI AQUITANI
IN AUGUSTINI OBTRECTATOREM
EPIGRAMMA.

ContraAuguslinuninarratur serpere quidam QUD3 conceptafovet,promat;quseparturit, edat:

Seriptor,quem dudum livor adussitedax: Seuvetere armaturdogmate,sive novo.
QiScaput ohscuris contectuniutcumquecavernts, ln quoscumquesinus spirarum
.Tollere'humomiserumperpulitanguiculum. Etfallaxmulta contegalartetorqueatorbes,
caput;
Aulhuncfrugesua sequoreipavere Britanni(a), Currenlematlritossuper aspidaset basiliscos
Authuiccampanograminecordatument(b). Declinaresenemviperanon polerit.
IN EUMDEM,AUT ALIUMQUEMPIAMOBTRECTATOnEM.
Quidamdoctiloquilibrossenis Augustini Dumquedocesquantumvaleatmens libera, monstras
carpere, etadversum condereferlur opus. Vefletuumtibimetsufficereut pereas.
Usqueadeone bonum ingenium, et facundia
dives verte gradum,fugeperniciem, rebelles
ostentare artemnonaliter poluit, Orisapostolicifulmineubiquestratosque
vide.
Innovaprostratasaeiesnisibella cieret, Necte mutatodefendinominecredas:
Impiaque exslinctishostibusarmadaret? Sipastoremoviumladere vis, lupus es.
Haecpugna,incenlor,morsesttua ; te slilusisto
Conficit,et verbisperderisipse luis.
(o) PelagiusBrito. — (b) Juliania Campama.

ADMONITIO
IN SDBSEQUENTEM LIBRDM.

Sententias in editis codicibus trecentas et nonaginla compleclitur. Priores triginta seplem, alioequcinter
subsequentesperpaucoe,decerploe sunt ex ipsius Prosperi Commenlariis in Psalmos : cseterseautem ex ope-
ribus Auguslini; cujus sancti Doctoris cum verba nonnunquam rautata esse deprehendamus, eam ob causam
optimum factu judicamus, si moneamus ut inspiciantur ea loca, e quibus niens Augustini magis est expressa
quam dictio. Id vero prsnslamus, hujus generis sentenliis subscriplo verbo , Vide. Colberiinus codex nolalus
393 (quod unum istius libri exemplar manu scriptum reperire nobis licuit, nec ipsum admodum vetus) , sen-
tenlias sepluaginla sex, non plures, repraesentat; scilicet oclodecim primas, et, omissa decima nona, vigesi-
mam, vigesimamprimam, et alias ex subsequeniium serie seleclas ; cum hacce ad illas prscvia adnotatione :
Prosper isle Equitaneusfuil Tolonensiscivis, qui relklis rebus smcularibus,ad divinase omninonegoliatranstulit,
et quasdamex beali Augustinisententiis carpens, istttin librum coinposuit, etc. Plures ex hoc libro sententise
inter Arausicani secundi concilii canones relatse sunt; et permultse sub nomine Prosperi cilantur a Floro
scu Beda vulgato in Paulum. Quibusdara eliam ex his sententiis usus est ille , qui Zephyrini, Callisti I et
aliorum Roraanorum Ponlificum decrelales epistolas,confixit.
 PROSPEM
SENTENTIM EX AITGUSTIJVODELIBATM.
%mx
\. Qum sit verainnocentia.
Innoeentia vera est, qusenec sibi, nec alteri nocet.
Quoriiamqui diligit iiiiqiiitaieni, odil animam suam.
Etnemonon prius in se qitam in alterum peccat (a).
II. De liomiiiibusdiligendis.
Sic ditigendi sunt homines, ut eortim non diligan-
lurerrores : quia aliud est araare quod facti sunl,
aliud odisse quod fae.iunt(b).
111.De verawlernitate.
Vera seternitas el vera inimutabiliias non est nisi
mdeitate Trinitatis, cui quod est esse, perpetuum est:
{uia natura initio carens , incremeiito nonindigens,
HCUInulluin liiiem, ita nullam recipit miilabilitatem.
KreatursDautem illse, quibus Deus seternitateiii dedil,
rcTdaturus est, non penitus omnis fiiiis aliense siint;
quia non sunt extra conimutationera, dum firiisillis
est et temporalis inslitutio, et localis moiio, et ipsa
in augmentum sui facta mutatio (e).
IV. De palknlia Dei.
Patienlia Dei, qua parcil coniemptus, parcit etiam
negatus, et magis vult vilam peccaloris quam mortem,
eruditio est poeniiu.dbiiset oblatio correctionis : nec
ulla ipsius opera misericordia vacanl; quando homini
et indulgenlia consulit et flagello(d).
V. De ullioneDei.
Divinabonitas ideo maxiiiieirascitur in hoc sseculo,
ne irascalur in futuro; et inisericordiler adhibet lem-
poralem severitatem, ne aHeinam jusle inferat ultio-
nem (e).
VI. De vera Dei laudatione.
Vera est confessio benediceniis, cum idem sonus
esi el oriset cordis. Beneautem loqui, el male vivere,
nihil aliud est, quam sua se vocedaranare (f).
Vll. De virtule charitalis.
DilectioDei et proximi propria el specialis virtus
cst piorum atqne sanctorum ; cum coetersevirlutes et
bonis et malis possint esse conimunes (g) .
VIII. De doclrina apostolica.
Doclrina apostolica salubris alque vitalis esl, ut pro
capacitate ulentium neminemsui relinqual cxsortem :
quia sive parvuli sive magni, sive inlirmi sive fortes,
habeiit in ea et unde alanlur, cl unde salienlur (/().
IX. De qucerendoDeo.
Deum quajrens, gaiidiumquserit. Sic ergo quseral,
ut non in se, sed in Dominogaudeat. Accedendoenim
ad Deum, illuniinatur ignorantia ipsius, el corrobo-
ratur infirraitas, data sibi el intelligentia qiia videat,
et charitaie qua ferveat (i).
X. De faslidiospiriiuali.
Sicut corpori noxium est, corpoream escam non
possepercipere; ila animsepericulosumest, spiriliia-
les delicias fastidire(j).
XI. De bonorumet malorum finibus.
\ Nunquammulti sunt, qui ad non esse leiidunl. Quid
1 virluiura, quo gradiuntur pauperes Christi, ampluni
(a) Ex Prosp.expositionein Psal.c, 2. vide Aug.in
eumdemPsal.,n. 4.
(6) Prosp.in eunidemPsal.c, 5. vide Aug. iu eumdem
Psal.jii.S.
(p) ITosp. iniPsal.cn, 28.
(d) Id. in Psal. cn, 8. videAug.in eumdemPsai.,n.16.
V (e) Prosp.in Psal. cu, 9.
I (Qibid.21.in
•f (0)*Prosp. psalrau,3. VideAug. in eumdeniPsal.,
* serm.
4,. n. 9.
(h) Prosp.ui P6al.cm,11.
id. in psal. civ, i.
ii) ld.
(s) in Psal,ovr,18.
AQUITAM
m\\$.
enim tam est obnoxuim paucitati, quara quod esl de-
bilum perdiliorii (a)?
XII. De tranquillitaleuilionisDei.
Non eoncupiscil Deus poenam reorum, lanquam sa-
turari ultione desiderans : sed quod jiistum est, cum
franquilliiaie decernil, et recta voluntale disponit: ut
etiam mali non sint inordinati (b).
XIII. Debono intellectu.
Bonum intellectum habet, qui quod faciendumrecte
inielligit, facit. Alioqui lalisestsine opere intelligen-
tia, qualis sine limore sapientia : cum scriplum sit,
Initium sapientimtimor Domini (Psal. cx, 10 ) (c).
XIV. De teqttieadhuc in carne vivenlis.
Ilabet et in hac Vita requiem ;suam anima, qusede
morte infidelitalis exeinpla est; et non ab operibus
justilise, sed ab ii.iiquitalisse abs.linet aclione : ul vi-
vens Deo, et mortua mundo, in humilitatiset rnan-
suetudinis placitfa iranquilliiate requiescal (d)
,XV. De vovendoDeo.
Quisqnisbene cogitai quid voveat Deo, ct queevoia
persolvat, se ipsura voveat et reddat. iioc exigitur,
hoc debelur. Imago Clsesarisreddatur Csesari; imago
Dei reddalur Deo. Sed sicul videndumest, quid ofle-
ras, et cui olferas; ila etiam considerandum est, ubi
offeras : quia veri sacrificiiextra calholicainEcclesiara
locus non cst(e).
XVI. De jitsiilia et gratia.
Duse sunl retribuliones jusliihc, cum aut bona
pro bonis, aul mala redduntur pro malis. Tertia est
relributio gralioe, cum per regenerationera remittuu-
ttiriiiala, elretribtiiinlur bona. Atque iia manifeslatiir,
quia universse vioe Domini misericordia et verilas.
lllam autcm relribulionem impiorum , qua pro bonis
mala retribuuniur, Deusnescit: qui nisi relribueret
bona pro malis, non essent quibus reiribueret bona
pro bonis (f).
XVII. De supernmpalriwcivibus.
Oninis qui ad supernam pertinet civitalem, per-
egrinus est miindi; et dum temporali ulitur vita, in
patiia vivil aliena : ubi inler multa illecebrosa et
nmlta fallacia Deum nosse et amare paucorum est,
quibus prscceptnra Domini sit lucidum , iiluininans
oculos, ul nec in Dei, nec in proximi fallainm-dile-
clione (3).
XVIII.De carnis cupiditalevincenda.
Nemp esl cnjtis aniniam corrupiibile corpus et
inhabilalio lerrena non aggravel. Sed adnitenilum
est, ut carnis cupiditales spiritus vigore superen-
tur; el interior homo, qui semper sibi seutit re-
sisli , semper se divino auxilio exspeciet adju-
vari (h).
XIX. De angusla vilmvia.
Angusta esl via, quse ducit ad vitam : et lamcn
per ipsam nisi dilatato corde non curriiur. Quia iler
est fideliumspei, eliamsi arcium sit infideliumvani-
laii. (i).
Prosp.in psal. cvi, 39.
(a) Id.inpsal.
(6) Jd.inPsal. cvui,S.
(c) Id. in Psal.cx,-,10.:
'(a) id. in cxiv, 8.
ie) Psal.cxv, 18.
(l) Id. in Psal.cxvni,17; ex August.serm.7 in eumdeoi
Psal.,n. 1.
(q) Prosp.in Psal.cxvm,19,
(A)tIbid..2o.
m Ibid.35.
 1861 .SENTENTIiE.iEX MiGUSTTNODEWBATJE.
XX. De prmmiochristiatUB r.eligionis. XXXI. DeadjutorioMei.
Hocaffectu et desiderip eolendus e.st Deus, ut »$ui Ad ccelestisJerusfllem non ascenduBt'CoriSortinm,
cultus ipse sit raerces. Nam qui Deum ideo coiit, ut nisi qui loto corde tprofitentitr, non pr.op»iioponis,;
aliud magis quam ipsum promereaiur; non Deumco- sed divini esse muneris quod ascei)dnni:(a). ,
lit, sed iilud quod assequi concupiscit (a). XXXU. Deodiismundi.inChristianos.
XXI. De ccculiisnanjudicandis. Onines qui in Chrislo pie voiunl vivere,,Tiecesseest
De occuitis cordis alieni temere judicare, pecca- rit ab impiis et .dissimilibus patiantur opprobria; et
tura est; et eum, cujus non videntur opera nisi bona, despicianlur lanquam stulti et insani, qui proesentia
iniquura est ex suspicionereprehendere : cum eorum, bona perdant, el invisibUiasibi ac futtira promittant.
Sed hsec despectio el irrisio in impios retorquebilnr,
quse boininisunt abscondita, solus Deus judex sit ju- cum et abundantia eorum hi egestatem ,iet.superl)ia
slus, qui etinspector est verus (b).
XXII. De adjutorio-Dei. transicril in confusioneui(b). .
Diviuiest muneris, cum et recta cogilamus, et pe- XXXIII. De patientia fidelium.
des nostros a falsitate el injustiiia contiiiemiis. Quoties eum Tota fidelium salus, tota patientise foriimdo, ^ad
cnira bona agimus, Deus in nobis atque nobiscum, ut qui in sanctis suis ;est mirabilis, referenda est t
opereinur, operatur (c). quia nisi in illis Dominus essel, furori impiorum fra-
XXIII. De passionibussanctorum. giliias huniana succumberet (c).
Juslo jud.icioDei datur plerumque peccaloribuspo- XX.XiV.Dedbsequiisdebitis.
testas, qua sanctos Jpsius persequanlur : ul illi qui Ita el a plebibus principes, et a servis domini sunt
Spiritu Deijuvantur et aguntur, fianl per laborum ferendi, ut sub exercitaiione toleranlise sustiiieanlur
exercilia clariores (d). temporalia, et sperenlur selemia. Augetenini me-
XXIV. D.e scientia boiii. ritum virlutis, quod proposilum non vioiat reli-
Non.est vera scientia bou, nisi ad hoc eompre- gionis (d).
bendalur, ut agalur. Non enini uliliter inedilalur le- XXXV. De tolerandavarietalemundana.
gem Dei, quilaborai ut niemoria tcneat, quod aetione Recti corde de prseceptis Dei et constiiutionibus
lion implet(«). ' non quertiniur : quia jiistiim est omnia xquanimiler
XXV. De amore legis. accipi, quoejudicaturus voluit lolerari (e).
Qui Jegem Dei diligit, probat sc in hominibus XXXVI. PemdificalionedomusDei.
iniquis id quod contra legem est odisse, 11011 homi- Oinnis sancti Gediliciisialus, sicut Deo operante x
nes (/). proficit, ita Deo cuslodienle consisiit Quoiiiamliinc
XXVI. Descrulandis mctndalisDet. ulilis pneposilorum cuslodia est, cum Spirilus Dei
Maudala Dei scrutari, nisi quiela inens, non po- populo suo proesidet,et non solum greges, sed eiiam
lest. Ul ergo religiosum exerceatur studium, abigenda ipsos dignalur custodire paslorcs (/).
stiirt jurgia malignorum (g). XXXVII. De mlernisgaudiis.
XXVII. Deproficiendo. jEternse civitalis oelernasunt gaudia, et stanlium :
Nemo tam erudilus, nemo tani doctus esl, qui su- dierum pcrpes infinitas nec variabilur, nec labetur :
inconimutabili pace potifirtur , qiioruni omninni
perna illustralione non egeai. Non enim ila ulla divi- quia
norum bonorum augmenta sufficiunt, ut noii semper eril iionum, quod foJiritctiain singulorum (9).
XXXVIII. Deiege charitalisv
supersit quod mens ralionalis et iiitelligciidtimdesi- Lex Chrisii perlectio cbaritatis est, qua Dnus proxi-
dcrel, «t gerendum (li).
XXVIII. De duptki opere Dei. musque diligitur.-et per quain dicitur Conditori legis,
Si omnes homines simul consideremus, quorum Dimille nobisdebita noslra, sicut el nos dimittimusde-
alii misericordia salvi fiunt,, alii verilate dairinantur; biloribusnosiris (Matili. iv, 12). Bene enim exspeclat
universse vioe Doraini, id est misericordia et ve- fruslra proroissionemDei, qui mandata cjus exseqiiitur : iiec
rilas , suo fine distinctse sunt. Si aulem solos saii- sperat parcendum peccalis^suis, qui ignoscit
ctos inlueamur, non discernuntur hse vioe Domini: afienis (h).
individua enirii ibi est et a misericordia verilas , XXXIX. DejussiohibiisDei.
etaverita lemisericordia; quiaJjeatitudosanciorumiei Niliil Deusjubet quod sibi prosit, sed illi cuijubet.
de munere gralise.est, etde retributionejustilise (i). Ideo verus est Dominus,qui servo non indiget, et quo
XXIX. De observantiapacis. servus indiget (i). . ;
Chrislianse perfeclionis est, pacificum esse eliam XL. De lemporaliscieniia. .
cum pacis inimicis , spe correctionis , non consensu Id quod in lempore iiovuin est, ;aon est novum
Deum , qui condidit lempora , et.^ine lempore
malignitatis : ut si necexemplum, nec cohorlalionem apud
dilectionis sequantur; causas lamen non habeant, habet omnia, quse suis quibusque lemporibus pro eo-
rum varietate dislribuit (;).
quibus odisse nos debeant (j). XLI. De provideniiaDei.
XXX. Dc custodiaDei.
Cuslodit nos Dominusab omni malo, non ut niliil Mutabiliura dispositionein immutabilis ratio conti-
patiamur adversi, sed ut ipsis adversitaiibus anima net, ubi sine lempore simul sunt, quse in tem-
noii kcdalur. Cuni cniin tentatio adest, fit quidain in poribus non simul liuut, quiatempora non simulcur-
id quod nos irapugnat, iniroitus : etciim bono line, runl (k).
id est, sine vulnere anirase, tentaiio consummatur; XLII. De impunilalepeccanlium.
ad .Teternamrequiem de profundo lemporalis laboris Niliil infelicius est felicitate peccantiiim, qua;p.ee-
exilur (k). nalis nutritur impunilas, et mala volunias veiul ho-
slis inlerior roboratur (/). .
| (a) Prosp,hiPsal.cxvm,56. vide Aug.in eumdempsal. 1 colbertinusMs.,cooperante.Acinfra,loco,
custodiaest,
| serm.'U, ri. i6. habet, ordoest.
(b) Prosp. n PsaLcxviu,;39; et legitur in Epist.1 <ze- (a) Prosp.inPsal.cxxi, 4.
phirmipapse. (b) Id. inpsal. cxxii,5.
in
:(c) Prospe Esal. cxvul,89, et est canon 9 concilii (c) id. in Psal.cxxni, 3.
Arausic.u. (d) Id.in p.sal.cxxiv, 3.
M) Prosp.inPsal.cxvrn.:62. (e) Ibid.4.
(e) Ibid.71,.77. (n Id. in Psal.cxxvi, 1.
(f) Ibid. m. (g) id. in Psal. cxxvn,S.
(q) Ibid. US. (ii) Id.in Psal.cxxix, 4.
(h) Ibid. 125. (i) Augustinus, Epist.138,ad Marcellinum, n. 6,
(t) Ibid. 131. n.
(j) tbid. 7.
II) Id. in Psal. cxix, 7. (k) tbid.n. 8.
(h) id. in Psal.cxx, 7. (0 Ibid.n. 14.
1863 APPENDICISPARS TERTIA. 1864
XLIII. De tegis litlera. LIV. De obtationevolorum.
Legis liltera, quse docet non esse peccandum, si Nemo quidquam Dominorecte voverel, nisi ab-ipso
spiritus vivificans desit, occidit: scire eiiim pecca- acciperet quod voveret (a).
tum facil potius quam caveri; et ideo magis augeri LV. De essentia Deitatis
quam minui, quia maloe concupiscentise etiain proe- et Omnis substaniia quoeDensnon est, creaiura esl;
varicatio legis accedil (a). quoecreatura non est, Deus est. Nulla erg<>dilfe-
XLIV. De lege et graiia. rentia est in deitale Trinilatis : (]uoniamquod Oeo
Lex data est, ut gralia qusereretur : graliadata esl, rainus esi, Deusnon est (b).
ut lex impleretur. Neque enim suo vitio non imple- |LVI. Qualesnos diligal Deus.
batur , sed vitio prudenlioe carnis : quod viiium Tales nos amat Deus, quales futuri sumtis ipsius
per legem denioiisirandum, per gratiam sanandum dono; non quales sumus nostro nierilo.
fuit (b). LVII. De lemporaliopere Dei.
XLV. De promissioneDei. Ordo temporum in oeterna Dei sapienlia sine tem-
Hoc promitiit Deus, quod ipse facit. Non e.nimipse pore est, nec aliqua sunt apud illum nova, qui fecit
promiltit, et alius facit: quodjam non est promiitere, qusefiitura sunt.
sed proedicere.Ideo non ex operibus, sed ex vocante: LVIII. De principalirerum omniumcausa.
ne ipsorum sit, .nori Dci; et merces non imputelur Volunias Dei est prirna et summa causa omnium
secundum gratiam, sed secundum debitum ; alque ita corporalium spirilualiumqne moiionum. Niliil enim
gralia jam non sit gratia (c). lit visibiliter et sensibiliter, quod non de invisibili
XLVI. De fideliumculpis, et infideliumbonis. et inlelligibili sumrai imperatoris aula aut juheatur,
Sicut non impediunt ab seterna vita juslum quoe- aul permiltatur, secundum ineffabilenijustitiara prae-
dam peccata venialia, sine quibus hoecvita non duci- liiiorum atque poenarum,gratiarum et retributionum,
lur; sic ad salutem seternam nihil prosunt impio ali- in ista totins creaiuroe ainplissimaquadam iromensa-
qua bona opera, sine quibris difficillimevita cujusli- que republica (c)'.
bel pessimi hominis invenitur (d). LIX. De superbia diaboli, et Cluisli humilitaie.
XLVII. De malmvolnntaliseffeclu. Diabolussuperbus hominem superbientemperduxit
Cum voluntas mala polestalem accipil, nt efficiat ad mortem: Chrislus humilis hominem obedientem
quod cupit; ex judicio Dei venit, apud quera non est rcduxit ad vitam: quia sicut ille elatus cecidit, el de-
iniquiias. Punit enim eliam islo raodo : nec ideo in- jecit consentieniem; sic isle humiliatus surrexit, et
juste, quia occulle. Cselerum iniquus puniri se igno- erexit credentem (d).
rat, nisi cuni manifesio supplicio senserit nolens, LX. De spiriluaitbusauginentis.
quanlum mali sit quod perpetravit volens (e). In rebus spirilualibus cum minor niajori adhoeret,
XLVIII. De superbia. sicul Crealori crealura, illa fil inajor quam erat, non
Omniavitia in malefaclis tanttimniodovalent: sola ille: et hoc est majus esse, quodest melius esse; quia
superbia etiam in recte factiscavenda est (f). adha;rcns crealura Crcatori, non mole auctior, sed
XLIX. De impare usu [orlunm. virluie fit major (e).
Interesl plurimum qualis sit usus, vel earum rerum LXl. De ineffabiliexcellentiadeilalis.
quaeprosperse,vel earum qusedicuntur adversoe.Nam Excedil superemineniia deiiatis non soluni usilaii
bonus teinporalibus nec bonis exlollitiir, nec raalis cloquii nostri, sed etiam intelligenliicfacultalem.Ve-
frangiiur : malus auiem ideo hujusmodi infeliciialc rius enim cogitatur Deus, quam diciturjet veriusest,
punitur, quia felicitale corrumpilur (g). quam cogilalur. Nonparva autem nolilioepars est, si
L. De morte sanctorum. aniequam scire possumusquid sit Deus, possirausscire
quid non sit (f).
Mala mors pulanda non est, quam bona vita proe-
cesserit. Non enim facit malam mortem, nisi quod LXH. De vera beatiludine.
sequilur niortem. Non itaque inullum curandum ne- Omnes beati habent quod volunt; quamvis non
cessario morituris quid accidat ut moriantur, sed omnes qui habent quod volunt, conlinuo sinl beali.
moriendo quo ire coganlur (h). Continuo autein sunt miscri, qui vel non habent
LI. De puritalequam non perdit invilus. quod volunf, vel id habent quod non recte volunt.
Ita non amillitur corporis sanclitas manente animi adeplaPropior ergo bealitudini voluntas recta, etiam non
quod eliamsi quod cupit
sarictitate, etiam corpore oppresso; sicut amiltitur obtinuit (g). cupit, quam prava,
sanctilas corporis violata aiiimi puriiate, etiam cor- LXHI. Quid sil essecum Deo.
pore inlacto (i).
LII. De fortitudinetolerantim. Magna hominis miseria est, cum illo non esse,
sine quo non poiest esse. In quo est enim, sine du-
Majoraniraus merito dicendus esl, qui vilam oeru- bio sine illo non est: et lamen si ejus non meini-
mnosam magis eligitfcrre quamfugere; el humanum nit, eumque non inlelligil, neque diligit, cum eo non
judicium, maxiraeque vulgare, quod plerumque cali- est (h).
gine erroris involvitur, proc conscientiaj luceac puri- LXIV. De incariialioneVerbiDei.
late coniemnerefj).
DivinitasVerbi oequalisPatri, facia esl particeps
LIII. De humililatejustorum, mortaliiaiis nosirse, non de suo, sed de noslro: ut ct
Justis quidquid raaloriim ab iniquis dominis irroga-
tur, non pcenaesl criminis, sedvirtutis exanien. Nam 1 HoclocoMs.cod.Colbertinussententiamillamaddit,
bonus eliamsi serviai, liber e-t : malus aiitem , etsi
regnet, servus est; necunius hominis, sed, qtiodgra- sumptam ex libro Epigrammatum Prosperi,cap.59, De
finibusmalontmiu et bonofum:
vius, lol doiniiioruni, quol viliorum (k). Scirevolens qua rerum sis parte Iocandus,
(a) Auguslinus, de Spirituel Liltera,capp. 5, 14. Disculequidtimeas,quidvesit id quodamas.
(b) Ibid. cap. 19. (a) Ex libro 17 de CivitaieDei,cap.4, etest canon 11
(c) Ibid. cap. 24. conciliiArausic.n.
(d) lbid. cap. 27. (b) Exlibro 14de civitateDei,cap. 11, et est canon12
ibid. cap. 30. coriciliiArausic.u.
f) id. de Katuraet Gralia,cap. 21. (c) Ex libro5de Trinitate,cap. 4.
o) Id. ex libro1de CivilaleDei,cap.8. (d) ibid.ex libro4, cap.10.
fi) ibid. cap.11.
!e) (e) Ibid.ex libro 6, cap.8.
(i) Ibid. cap. 18. (() Ibid. ex libro8, cap.2.
h) lbid. cap. 22. (g) Ibid.ex libro13,cap. 5.
(fc)id. ex libro4 de civitateDei,cap, 5. (Jt) Ibid, ex libro14,cap. 12.
1865 SENTENTIiE EX AUGUSTINODELIBAT./E. 1866
nos efficeremurparticipes divinitatis ejus, nori de no- tem in bonis aclibus permanens, nunquamreiicetejus
stro, sed de ipsius (a). gloriam, quem in se gaudet operari (o).
LXV. Quo odio odiendi sunl mali. LXXVII. Dc limore.
Perfectum odium est, quod nec justitia, nec scien- Omnia quse limentur, rationabiliter declinantur:
tia caret: id est, ut nec propler vitia hoinines oderis, Deus sic timendus est, ut ab ipso ad ipsum confugia-
nec vitia propter homines diligas. Recle ergo in malis lur1^).
odimus malitiam, el diligimuscreaturam: ut nec pro- LXXVIII. De recta sollicitudine.
pter vilium natura damnetur, nec proplcr naluram Sicut prseposlerasecurilasin periculum impellit; ila
vitium diligatur(b). ordinala sollicitudosecuriiaiem paril (c).
LXVI. De labore fingentiummendacia. LXXIX. De virginilate.
Difficiliaet laboriosa sunt figmenla mendacii. Qui VirginitascarniSjCorpusintaclum:virginitasanimoc,
autem verumvull dicere, non laborat: quielioresenim fides incorrupta (d).
sunt boni, quam mali; el absolnliora sunt verba ve- LXXX. De modohabendi.
ridicorum, quam commentafallacium (c). Multa nos in facultaiibus nostris superflua habere
LXVII. De divinisScripluris. probabimur, si necessaria sola relinearaus. Namvana
Bonsesunt in Scripturis sanclis mysieriorum pro- qusercntibusnihil sufficit, et alienorum quodammodo
funditates, quse ob hoc leguntur, ne vilescanl; ob hoc retentor est, qui profulura pauperibus inutililer ha
quoeruntur,ut exerceant; ob hoc autem aperiuntur, bet(e).
uipascant(rf-) LXXXI. De cogilalionibus.
LXVIH. De oralione Domini. Quomodoaures noslrse ad voccs noslras, sic au-
Orans cum sudore sanguineo DominusJesus Chri- res Dei ad cogitationes nostras. Non potest autein
slus, significabatde toio corpore, quod est Ecclesia, fieri, ul in roala opera exeant cogitaliones bonse :
emanaluras marlyrum passiones (e). quoniam hoc aclione promitur, quod corde concipi-
LXIX. Desacramentorumperceptione. tur(f).
Sacramenlum pietalis in judiciuro sibi sumit indi- LXXXII. De canliconovo.
gnus. Bene enimesse non polest male accipientiquod Sicut vcleris horainis velus canlicum ad tempora-
bonum est (f). lia, sic novi hominis novum canticum pertinet ad
LXX. De laudandoDeo. seterna; et ila unusquisque cantat, ut vivit. Novurn
Qui laudat Deum in miraculis beneficiorum, lau- auiem canticum, carmen est fidei quoeper dileclionem
det etiam in terroribus ultionum. Nam et blandilur. operatur (g).
et minatur. Si non blandirelur, nulla esset exhorlatio: LXXXIII. De vera humilitate.
si non minaretur, nulla esset correclio (g). Vera fidelium humilitas est, in nullo superbire, in
LXXI. De accelerandaconversione. nullo murmurare; nec ingraium esse, nec querulum;
Remedia conversionis ad Deum, nullis sunt cun- sed in omnibus Deijudiciis gratias Deo agere, Deum-
clationibus dilferenda; ne tempus correctionis per- que laudare, cujus omnia opera aut justa sunt, aut
eat tarditate. Qui enim poenUenii promisit indul- bcnigna.
genliam, dissimulanli diem craslinum non spopon- LXXXIV. De desperaniibus.
dit (h). Nimis miser est, qui non sperat in Deo, et de se
LXXII. De humililate orandi. sibi secunda promiltit: cum ex eo ipso quod non
in
Rectus est, el bene invocat Deum, qui omnibus quooratDei auxilium, ab omni spe verse salutis exci-
malis quse patitur, se accusat, non Deum; et in bonis derit (h).
quse facit, non se laudat, sed Dcum. Sicut enim re- LXXXV.De divitiis.
pellit Deus peccata sua defendenlem, sic recipit con- In magna egeslate sunt, qui de iuiquilate sunt di-
filentem(i) vileSjjustiiiseopeselsapienlise thesauros non habent'.
LXXHI. De admiralionecreaturarum. qui aulem Dominoserviunt, ea bona acquirunt, qusc
Mirabilis esl fabrica mundi, sed mirahilior fabri- perire non possunt (»).
cator. Et male occupaiur creatis, qui a Creatore clis- LXXXVI. De vera bonilate.
cedit : qui si hseserit superiori, inferiora calcabit;ne Non sufficit abslinere a malo, nisi fiat quod bo-
quod dilexcrit contra naturam, convertatur in pce- num est; ct parum est neinini noccre, nisi sludcas
nam (j). rnullis prodesse (j).
LXXIV. De animainordinata. LXXXVII. De mali impunilale.
Animaralionalis superioribus inferiora proeponens, Peccator qui peccat, non ideo a Dominonon vi-
:
non potest regere quod regebat quia regi noluit, a detur, quia male agenlis pcena differtur: gravius au-
quoregebatur(fc). lem in eum decernitur, cui etiam ipsa correctio de-
LXXV. De pmnapeccati. negatur (k).
Corpus carnis nostrae ornamentura nobis fuit: pec- LXXXVIII. De bonohumilitatis.
cavimus, et compedes inde acccpimus, ut vinculis Non acceditur ad altitudinem Dei, nisi per humili-
mortalitatis omnis humanarum aclionum cursus prse- tatem : et cui propinqual subditus, longe ab eo recedit
pediretur (/). elatus (/).
LXXVI. De ralione psallenlium. LXXXIX. De sepullura.
Recle in Dei laudem psailit, cujus opera cum voce Sicul peccatoribus divitibus nihil prosunl exse-
concordant. Nam finito carmine, vox tacet: vita au-
• colbertinuscodex illud addit, quod est initiumPro-
73 :
(a) VideAug.in Psal.cxvm,serm. 16, n. 6, et serm. 19, speriani Epigrammatis
utile prudentiestmundanaadversacavere.
n. 6. in Psal.CXLVI,
n. %
(b)Prosp. in Psal.cxxxvui,22. Conferlib. 14de civitale (a) vide Aug.n.
Dei,cap.6. (b) videibid. 20.
n. 3.
Aug.in Psal.cxxxrx,n. 13. Ex
(c) Aug. in Psal. CXLVII,
(c) Vide (d) Ibid.n.in
10.
(d) Id. in Psal.CXL,n. 1.
ie) Videibid.n. 4, et in Psal. LXXXV, n. 1. (e) Prosp. Psal.cxuv, 5; hausit «st Aug.serm.in
m Aug.inPsal.cxm, n. 16. Psal. CXLVII,
• n. 12.
b; ex Aug.in etimdemPsal. Ex Aug.in Psal. CXLVDI, n. 2.
(o) Prosp. in Psal.CXLIV, (f) vide
n. 8. (0) Aug.in Psal.CXLIX, n. 1.
vide Attg.,ibid.n. 11.
(h) Vide (h) vide Aug.in Psal.xxxui, Enarr.% n,13.
(»')Videibid.inn.Psal.
22. (i) Videibid.n. 15.
(j) Aug. CXLV,n. 5. (j) Videibid.n. 19.
(K)Aug.ibid. (k) Videibid.n. 21.
(i)Jbfcl.n.17. (1) Videibid.n. 23,
SANCT.AUGUST.X, (Cinqwnte-neuf.J ..*"";'
.1867 APPENDICISPARS TERTIA. 1868
quisesumptuosaj; ila nihil nocenl aut viles, aut nul- diiioni suhjacet moriis, labores toleret vetusia'
lse sahcibfuiripauperum sepultursc(d). tis («).
XC. De gaudio recio. CIV. Quod imagoDei homd sil ttunc obridxiavanilali.
Noripptest iinquamfraudari deleclationibus Suis , lmago quidera Dei est homo , el qui per juslitisc
cut Chrislus est gaudium. JElerna enim exsullatio amhulatvias, ad simililudinerasui lendil aucioris : ct
est, quse bono lsetatur a:ierno. tameii dumin hac vila degit, conturbationes vanitalis
XCl. Quid hominemDeojttngat. incurrit (b).
Deo, qui ubique esl, non locis , sed actionibus , CV. De eruditionediviria.
aut longinqui, aul proximi sumus : quia sicut Prima divini muneris gralia est, ul erudiat hos ad
separat dissimililudo, ita nos illi conjungit imita- nostroehumilitaiis confessionfcm,el agnoscere faciat,
tio (b). quod si quid boni agimus, per illum possuinus , sine
XCII. De bonoprmlio. quo nibil possunius (c).
Humanoeagriuidinis est, in carne morlali delecla- CVl. Quod tota infideliumviiapeccatumsit.
tionem habere peccandi : sed discipulus amatorque Omnis inlidelium vila peccaliim esl; ernihil esl
virluihm, non pacem huic concupiscenli;e iribuere , boinim sine suirimo bono. Ubi enim deest agnitio
sed bellum debet indicere (c). oelern:eet incommutabilis veritatis, falsa viitus esl,
XClll. De spe fidelium. etiam in optimis moribus,
Non te terreat, chrisiiane, quod cfedita differun- CVII. De fundatnentospirituaii.
tur : licet in abscondilosit promissio, in spe lamen Sicul fundamentiimcorporese fabricsein imo esl;
perseveret oralio. Exercere operibus, cresce virtuli- i(a fundamenium fabricoe spiritualis in summo esl.
bus. Dum fideiconstanlia probamr, gloria relributio- TerrCna sedilicalioa lefra incipit, coelestisexslruclio
nis augetur. a supcrno crescitexordio.
XCIV. De tempdribus. CVIH.Quod recdrdatiovel obttvionoricadant
Omhe tempus malofum pUsillum est. Quid enim in Deum.
lam exiguum, quam quod in hoc tendit, ut non Tunc dicilur Deus meminisse, quando facit: tunc
sit? oblivisci, quandonoii facil. Nara neque oblivio cadit
XCV. De cltarilalisaugmenlo. in Deum, quia niillo modo iiiutiitur; neque recorda-
Crescit semper charilalis facultas, dum usu ma- tio, quianihil obliviscilur(rf).
jor, et largilate fit ditior. CIX. QttiDei miiacutavidearit.
XCVI. De defeclumalorunu Hi vident mirabilia Dei, quibus prosunt. Nam
Malorumimpielateraperire necesse esl, aut pro- quod non iritelligilur, Vel unde noii pfoficittif, non
prio jndicio, aut sententia Dei. Nulla enim iniqui- videlur(e).
tas permanet, cui finem aut. correciio, aut damnatio CX. De miserkdrdidel veriiatejungendis.
iacit. Non auferatvefilas misericordiam , nec misericor-
XCVII. UiideadlimreqlurDeo. dia impediat veritalem. Si enim pro misericordia
Adhserens Deoet semper ejus faciens voluntatem , judicaveris coiilra veriiatera, aut quasi rigida veri-
nunquam a suo habitatore deseritnr : etsi quscdam lale oblilusfueris inisericordiain, rion ambnlabis in
dura atque adversa patiatur, non relinquilur, Sed pro- viaDomini, inqua misericordia et veritas obviave-
balur. runl sibi (Y).
XCVHI. Dejuslilia. CXI.-DeleniaiioneelimitalioneChtisti.
Tota justitise ralioest, ul declinenlur mala, et Tenlalio Christi, eruditio clirisiiani est. lmitalo-
fiant bona : cujus observanti;e inier quaslibet ad- res enim magistri debehl esse discipuli ; non in fa-
versitates forma servanda est; quia hoc solura ciendis miraculis, quseneino exigil, sed in cuslo-
niraquara ainittilur, qtiod operi pietalis impendi- dienda liuraitilate aique patienlia, ad quoehos Domi-
tur. nus suo invilaviiexempio (g).
XCIX. De toletanlia. CXil. De cupidilaleel chariiate.
Tolefenlurpfajsenliamala, donecveniat beaiiludo Quomodo radix oniiiiuin inaloruiii Cupidiias esl,
promissa. Suslineanlur a fidelibus inlideles, et exor- sic radix Omniuinbonofuhi est ciiafitas (h).
toriim hiler frumenia ziziaiiioruui.avulsio differaiur. CXIII. Degaudio chtisliarii.
Quantumlibet saeviantimpii, melior est etiam iri hoc Chrisiiano recte gaudendi causa non praisens
temppre causa justoruin, qui quanlo acrius impelun- sseculiun, sed fulriruhi est: et ila est utendiim tem-
trir; tanto gloriosiuscprouantur (d). poralibris, ne obsirii ieiefnis; ut in via, qua pere-
C. Quid sil clamor ad Deum. grini ambulanti, JiPc placeat quod ducit ad pa-
Clamor ad Deuin est inienlio cordis, ct flagran- Iriam.
tia dilectionis : quia seniper pelilur, quod sempcr CXIViDe subbmo.
optatur. Hoc autem Deo abscondilum non esl ; Malecelebfalsabbatura,quiab operibus bbhis va-
quoniain ad ipsum redit, quod ab ipso proces- cal. Olium autem ab iiiiquitate debet esse perpe-
sit(e). luum : quia boha coiiscienlia noii inquicium , sed
CI. De confitendopeccalo. traiiquilium facit (i).
Bona est peccaiiconfessio,si et curatio consequa- CXV. Roriunicuriigarididesl faciendum.
tur. Nam quid prodest detegere plagani, et non adhi- Cum bonum operaris, bilaris bperare. Nam si
bere raedicinam(() 1 qnid boni trislis feccris, fit de le magis, quani
Cll. De perfectione. facis (j).
In hac vita, quse tbla tenlalio est, eliam in subli- CXVl. Quddndti hdmiries, sed Iwminum sil fugienda
mlssimis sanctis non apprehenditur illa perfectib, cui pervetsilas.
non supersit aScehsio. Si in mores malorum non transeant boni, eliam
Clll. Delaboribus prmsentisvilm.
Dum proesentisviiiu cursus agilur, eliamsi valde
proficiai cujus exlerior homo corrumpittir, et in- VideAug.in Psal.xxxviu,nn. 8 et 9.
terior renovatur; necesse est taiiien , ut dum con- b) vide ibid.n. 11.
c) Aug.ibid.n. 18.
ia)d) ExEnarr.in Psal.LXXXVII, n. 5.
VideAug.in Psal.xxxni,Enarr.2, n. 2o. (e) Videibid.n. 10. '
(a) Vide inPsal.
ib) Aug. xxxiv,serm. 2, n. 6. (f) Exserm. 1 in Psal.xxxxvm,n. 25.
Vide in Psal. 6.
lc) VideAug. in Psal.xxxv, n.serm. (g) Videserm. 1 in Fsal. xc, n. 1.
fo) Aug. xxxvi, 3, n. 17. \h) Ibid.n. 8.
(e) vide Aug.in Psal.xxxvn,n. 14. (i) VideEnarr.in Psal.xci, n. 2.
(f) Videibid. n. 24. fj) Aug.ibid.n. 5.
I SENTENTLE EX AUGUSTINODELIBATJE. 1870
inler cohabitanles magna divisio est. Non ergo lio- bonum facil; rion id ariiare, quod decipit (a).
mines, qui raeliorum exemplo corrigi queunt, sed CXXXI. De dttobusriomsgralim.
hominumest fugienda iniquiias. Sicut duo stint officia inedieiiise,unum quo sanatur
CXVH. Quodsint vilandupeccqlanon timore pmnm, infirmitas, aliud quo cusiodiiur sanilas : ita duo sunt
sed amorejusliiim. dona graiise; uuuni qtiod aufert carnis ciipidiiatem ,
Eam Deus innncenliam probat, qua homo rion aliud quod facit auinii perseverare virlulem (b).
metu pcensefit innocens , sed amore jnsiiliae. Narii CXXXII.De laboris fine.
quiiimore uon peccat, quaravis non noceat cui Non poterit liominislabor liniri, nisi hoc diligat ,
.vult nocere, sibj lamen pluriraum nocet; et absli- quod ei non possil auferri (c).
nens 3b iniquo opere, sola lamen reus esl volun- CXXXIII.De iniquilalisImsione.
lale (a). Impossibile est ul iniquiias prius lsedal hominem
CXVIH. De Pharismoet Publicano. justum in quem tendit, quam cor injusium unde pro-
Mcliorest in niaiis factis htimilis confessio, quam cedil (d).
-in bonis superba gloriatio (6). CXXXIV.De miracnlis.
CXIX. Quod iniqiii malilia prosil bonis. Visibile miraeuluniad illuminationemvocat • invi-
De malilia niali flagellatur bonus , et de servo sibile autem, eum qui vocatus veuit, illuminat. Omnia
emendatur filius (c). ergo narrat mirabilia Dei, qui credens visibilibusad
CXX. De mundana iniquitate. intelligenda invisibiljairansitum facit (e).
Sicul slellas cceli non exslinguit nox : sic mentes CXXXV.De fugienlibusdiabotum.
. fidelium, adhoerentesfirmamenlo sanctse Scriplurae, Meliorcausa esteorum qui diabolum persequenlem
non obscuralniundana iniquitas(d). fugiunt, quam qui prseeuntem sequuntur : quia ulilius
CXXI. Dc propria facullale. est eum hostem habere, quain principem (/").
. Ad peccandumliomoabuudat propria faciiltale: ad CXXXVI.De prdvis cupiditalibus.
agendum aulem bonum non sibi sufficit, nisi ab illo Orhnes pravse cupidilates sunt portse inferi, per
-jusiificetur,qui solus justus est (e). TfussitUr in mortem : cujus dominalum subit, qui
CXXIi. De contrariismoribus.,, '--"' • 'adeplUni se ad peifruendtim lselalur, qnod perdile
Magnusbononiiri lal/orestjmbres lolerareconlra- "concupivit(g).
frios:q"uibus qui non olfendilur, parqm proficit.-Tan- CXXXVH.De adulalione.
-tiim euim lorquet justura iniquitas aliena, quanlum Adulanlium linguse alligant aniraas in peccatis:
-recedita<sua (f).-' deleclat enim ea facere, in qnibus non solum non
CXXIII. Qualileraceedalur ad Deum , vel recedalur a meluitur reprehensor, sed etiam laudalur auditor (ti).
Deo. CXXXVIU.De male conscidanimo.
Non locorum intervallis accediiur ad Deum , vel Animus male sibi conscius dum videtur sibi nul-
recediturab eo : sed simililudo facit proximum , dis- lam poenampati, credit quia non judicel Deus : cum
similitudo longinquum. Et nimia miseria est, ab eo abuii patienlia Dei, el non intelligere parcenlis be-
bono longe esse, quod ubique est (g). nigniiaiem, jam sit magna darauaiio (i).
CXXIV. De verdliberlale. CXXXIX. Quod prior sil ttalura, quam vilium.
Libera sempcr est servitus apud Deuro,cui non ne- - In crcalura, quse arbiirio suo peccat, prior esl iia-
eessiias servii, sed charitas (h). lura quam vitium : qnod ita contra naluram est, ut
. CXXV. De tolerantia. non possit nisi nocere naturse.Non ilaque esset \ilium
Qui ideo neroinemvulthoniinempati, quia multum, recedere a Deo, nisi naturse, cujus noc vitium est, -
ut arbilraiur, proficit per hoc ipsum quod alios non polius compeleret esse cum Deo (j).
.tolerat, Oslendil quod potius non prolicil (i). CXL. De angeliset hominibus.
CXXVI.De arlifice sitmtno. Nullum Dcus vel angelorum, vel hbminumcrearet,
Tolum boiuim quod habemus, ab arlifice nostro "quemmalura fulurum esse prsescisset, nisi pariter
Iiahemus. Sed si hoc in nobis est quod ipsi fecimus, nosselquibus eos bonoruin usibus comniodaret :
-inde.damnabimur : si aulem hoc quod Deus feeil, alque ita ordinem sseculorum,qtiasi ptilclierrinium
•inde coronabimur (j). 'carinen , etiam ex quibusdain anlithetis honesta-
CXXVJL De Verbo Dei. rel (k).
Verbum Dei, per quod facta sunt omnia, tempus CXLLDe conditionecrealurm,
pracordinavit, quo susciperel carnem : non lempori Tria qusedam nobis maxime scienda de conditione
-cessit, qub verterelur in carnem. Homo quippe Deo creaturoe oportuit iiitimari : quis eam fecerit, pcr
accessil, non Deus a se recessit (k). quid fecerit, quare fecerit. Dixit Deus, inquit, Fiat
CXXVHI.De fide el inlellectu. iux, et facla esl lux; el vidit Deus lucem quod bona
Intelleclui fidesviam aperit, infidelitas claudil.(i). essel(Gen. I, 3, 4). Si ergo quserinius, quis fecerit :
CXXIX. De homineviclo. Dcusesl. Si, per quid fecerit : Dixit, el facta esl. Si,
- Quo primum vjtio superalus esl homo, hoc ullimum xjuare fecerit: quia bona est. Nec auctor excellentior
vincit. Cum eiiim omnia peccata superaverit, manet est Deo, nec ars eflieacior Dei verbo; nec causa me-
periculum,-ne bene sibi mens conscia, in se polius, lior, quani ul bonum crearelur a bono (/).
quam in Dominoglorietur (m). CXLll. De bono et malo atnore.
CXXX. De perfeclionedesideriorum. Est amor, quo amatur et quod amandum non est:
Finis curarura peifcclio est desideriorum; et in id et istum auiorem odil in se, qui illum diligit, quo
quisque lendit ac nititur, ut ad illud perveriiatquo in amaiur quod ainandum est. Possunt enim ambo esse
delectatur. Sapienlis ergo est, hoc appelere, quod uno lioniiue : el hoc bonuin csl bomini, ul illo
proficientequo bene vivimus, iste deficiat quo male
(a) ExEnarr.in Psal.xan, n. 1.
(Mlbid.n. 13. (a) ExEnarr.in Psal. vn, n. 9.
(cj Ibid.n.23. (b) Ibid.n. 10.
Ibid.n. 29, et legitur in epistola1 Zephyrinipapse.
(d) Ex (c) Ibid.n. 16.
(e) Enarr.inPsal. xcvin,n. 7. (V)Ibid.n. 17.
(f) Ibid.n. 12. (e) ExEnarr.in Psal. ix, n. 2
(g) ExEnarr.in Psal.xcix, n. S. n. 4.
(ft lbid.n. 14.
(h) Ibid.n. 7. (g) lbid.
(i) Ibid.n. 9. (ii) Ibid.n.21.
Ibid.n. 13.
(j) Ex Ibid.n. 23.
(k) epist. 137,n. 10. j) Exlibro11de civitateDei,cap. 17.
U) Ihid.n. 13. Ex eodemlibro,cap. 18
fc)Ex
(M)ExEnarr.in Psal.vu, n. 4. ii)/) eodemlibrocap. 21.
 1871 APPENDICISPARS TERTIA. 1872
VivimuS;donec ad perfectum sanclur, et in bonum vitiis peccatisque noh scrvil. Tale datum est a Deo ,
commulelur omne quod vivimus (a). quod araissum , nisi a quo poluit dari, non potest
CXLHI.De bonocreaturm. reddi. Unde Veritas dicit: Si vos Filius libetavetit,
Creaturoe ratibnalis vel intellectualis bonum, quo lunc vete libeti erilis (Joan. vm, 36) (a).
beata sit, non est nisi Deus : quod ei non ex se ipsa CLIIL Quodcot ad Deumsil habendum.
est, quia ex nihilo cfeata est;fit sed ex illo, amissoa quo Bonum est sursum habere cor, non lamen ad se-
creata est. Hoc enim adepto beata, quo ipsum, quod est superbise; sed ad Deum, quod est
misera (b). obedientise. Plris autem appetendo niinus esl, qtii j
CXLIV. De vitio nalurm. dum se sibi sufficereconfiditjab eo qui vere ei sufficit
Vitium esse nec in sumrao potest bono, nec nisi deficit (b).
in aliquo bono. Sola ergo hona alicubi esse possunl; CLIV. De vita beala.
sola autem mala nusquam. Quoniam naturae etiam Beata viia si non amatur, non babetur. Porro si
illoe,quoeex malse voluntalis inilioinvitiatoe sunt, in amatur,ethabelur; cseterisomnibusrebus necesseest
quanlum vitiossesunt, malsesunt: quantum autem ut excellenlius diligatur : quoniam propter hocaman-
naturse sunt, bonoesunt (c). dum est, quidquid aliud est amandum. Quia vero
CXLV. Quid credi debeal. beatus esse non potest, nisi qui eam, ut dignum
Non est fas credere, aliter afficiDeum cum vacat, esl, amat: consequensesl ut eam seternamvelit; quse
aliler cum operalur : quia riecaffici dicendus esl, tan- tuncvere beata erit, quando lerminumnon habebil (c).
anle non fue- CLV. Solus Deusbonus.
quam in ejus nalura fial aiiquid,etquod.
rit. Palitur quippe qui afficilur; mutabile est omne Non omnes quidem mali in hoc prbficiuntut sint
quod patitur. Non ergo in Deoaut pigra vacatio, aut boni: neino lamen est, nisi ex malo, bonus (rf).
laboriosa cogitetur industria : quia novit et quiescens CLVL De civibusietrenis.
agere, et agens quiescere; non et quod in operibus prius Cives terrenoocivilatis parit peccato vitiata natura,
quidem cst, aul posterius, ad facientcm, sed ad qui sunt vasa irse. Cives vero ccelestispatrioeparil a
facta referenduni est. ^Elema enini est et incoramu- peccalo naiuram liberans gratia, qui sunl vasa misc-
tabilis voluntas ejus, neccoiisilioaliernante varialur : ricordioe(e).
in qua simul est quidquid in rebus creandis vel ordi- CLVIl. De ira Dei.
nandis, aut prsecessit, aut sequitur (d). Ira Dei non perlurbatio est ejus, sed judicium quo
CXLVl. QuodDcus ianlumest creator. irrogaiur poana peccato. Cogiialio vero ipsius, et re-
Nullius, quamvis minimaenaiuroc,nisi Deum crea- cogilatio, mutandarum rerum est incommulabilisra-
lorem credi aut dici licet ab aliquo. Quia eliam si tio. Neque enim sicul hominem,ila Dcuincujusquain
Angeli jussi vel permissi adhibeantoperationem suam facii sui pcenitet,cujusdeomnibusomninorebus tam
rebus,-qusegignuiUur in muiido, tam non sunt crea- fixa sententia, quam cerla est prsescienlia (f).
tores animaliura, quam nec agricolsefrugum alquc CLVIII. De persequenlibusEcclesiam.
aiborum (e). InimiciEcclesisequolibet errore csecenlur,vel ma-
CALVH.De prima condilione morlis. lilia depraventur, si accipiantpolesialem corporaliler
De prima corporis morle dici polesl, quod honis affligendi,exercent ejus palienliam : si lantummodo
bona sit, malis mala. Secunda vero sine dubio, sicut male senliendo advefsantur, exercenl ejus sapien-
nullbrum bonorum est, ita ntilli bona (f). '..'- tiam : et ut eiiam iriimici diliganlur, exercent ejus
CXLVIII.De morle piorum. benevolentiam: quia Deus liis qui eum diligunt,
Mors etiam piorura, pcena peccati esl : sed ideo oniiiiacooperaiur in bonum (g).
bona ipsis dicitur, quia illa bene utuntur, quibus finis CLIX. De fine boniet mali.
est ad roala temporalia, et Iransitus ad vilamtanlum seter- Finis boni est, non quo consutnatur ut non sit,
nain, Sicul enim injuslitia male iititur non sed quo perficialur ut plenum sit. El finis mali
malis, verum etiam bonisiila etiam eiiam juslitia bene uli- est, non quo csse desiriat, sed quousque nocendo
tur non lantum bonis, verirai malis (g). perducat. Unde unum esl sumraum bonum, aliud
CXLIX.De martyribushonbaplizqtis. aulem summuro roaluro : illud, propler quod ap-
Qui rtondum percepto regcnerationis lavacro pro pelenda sunt bona coetera,ipsum autem propler se
valet ad ipsuni; hoc, propter quoddeclinanda sunt inala cseic-
Cliiisli confessione nioriuiilur, tantiim eis fbnle
aboleBdapeccata, quanlum si abluerentur Ba- ra, ipsum autem proplcr summum (li).
plismatis (li). omne CLX.De nalura.
CL. Quod peccalum sit mendacium. Est nalura in qua nullum malum est, vtl ctiam nul-
Cum homo secundum se vivit, non secundum lum malum esse potest. Esse auteni naiura, in n,ua
Deum, similis est diabolo : quia nec angelo secun- nullum bonum sit, non potest (i).
dum angelum, sed secundum Deum vivendum fuit, CLXI. De animi mquilate.
ut staret in veritale, et verilalem de illius, non de Melior cst animi sequitas,quam corporis saniias :
suo mendacio loqueretur. Unde non fruslra dicitur , el convenientiusinjustus dolet in supplicio,quam lse-
omne peccalum esse mendacium : quia noif pecca- taius esl in delicio (j).
lur, nisi ea vblunlale, quse conlraria cst verilati, id CLXII. De prmceplocharilalis.
. esl, Deo (i). In prseceptociiaritatis tria iuvenii homo quse dili-
i' CLl.Dediversavalunlateaffeclionum. gat: Deum, et se, et proximum. Et quia ille in sui di-
Diversilas humanse afieciionis, ex diversitate est leclione non errai, qui Deuin diligit; consequensest
voluntatis : qusesi prava esl, perversis crit moribus ul proximo ad diligendumDeumconsulat, quemjube-
inquieta ; si autem recla, non solum non culpabilis tur diligere sicut se ipsuni-(k).
alfeclio hominis, sed etiam Iaudabilis erit (j). CLXIII. De concordiael obedienlia.
CLII. De arbilrii libertate vera. Pax donieslica, cst ordinata cohabiiantiuin impe-
Arbilrium volunlalis tunc est vere liberura, cum
(a) Exlibro14decivitaleDei,cap. U.
11de civilateDei,cap.28. (b) lbid.cap. 13.
(a) Exlibro
Exlibro12de CivitateDei,cap. 1. (c) Ihid.cap.23.
(b) ibid. 3. (d) Ex libro13de CivitateDei,cap: 1.
(c) cap. (e) Ibid.cap. 2.
ld) lbid. cap. 17. (f) ibid. cap.23.
(e) lbid. cap. 24.
Exlibro13de CivitateDei,cap. 2.
(/) Ibid. (g) Exlibro18de CivilateDei,cap 31.
ig) cap.3. («) Exlibro19de CivilateDei,cap.1.
ih) ibid. cap.7. (i) Ibid.cap. 13.
ii) vide lib. 14de CivitaleDei,cap.4. (j)Ibid.
(k) lbid.cap. 14.
(j) ibid. cap.6.
 1875 SENTENTLE EX AUGUSTINODELIBATJG. 1874
randi obediendique concordia. Imperant enim qui niicum propter Deum. Solus enim nullum charum
consnlunt; sicut vir uxori, parenles filiis, domini ser- ainiitit, cui omiies in illo chari suot, qui nunquam a
vis. Obediunlautem quibus consulilur; sicut mulieres non dimiltente amittiiur (a). i
maritis, filii parentibus, servi dominis. Sed in domo CLXXV.iDenon corrumpendis.
jusii viventis ex fide, et ab illa adhuc civitate peregri- Manifestumest quoniam bona sunl quse corrum-
nantis, eiiam qui imperant, serviunt eis quibus viden- puntur; quse neque, si summa bona essent, corrumpi
- turimperare: quia non dominandicupidilate imperant, possenl : quia si sumraa bona essent, incorruptibilia
sed officioconsulendi; nec principandi superbia, sed essent; si auiem nulla bona essent/quid in eis cor-
providendi beneficentia (a). rumperetur non essel (b).
CLXIV. De conditioneservitutis. CLXXVl.DeincommutabiliDeo.
Nomen, el conditionem servilutis culpa genuit, non Cum Deus iiieommutabilUerbonus omnes crealuras
nalura; et prima hujus subjectionis causa peccatum fecerit bonas, nec ulla omnino nisi ab ipso sit creala
est, quia sicut scriptura est, Omnis qui facit peccatum, natura; nulla esl substantia mali : quia quod aucto-
scrvus est peccaii (Jaan. vm, 34). Undemelior ejus rem Deum non habet, non est: ita vitium corrupiio-
slaius est, qui famulalur homini, quam qui suoeser- nis niliil est aliud, quam inordinatoevel desideriuni
vit cupiditati (b). vel actio volunlatis (c).
CLXV. De prmlatis. CLXXVH.Quodjuslilia iniquis odidsasit.
Veri palresfamiliassubditis suis, tanquam filiis, ad Sicut palalo non sano pcena esl cibus, qui sano
colendum et promerendum Deum consulunt, deside- suavis est; et oculis segrisotliosa lux, qua incolumis
rantes venire ad coelestemdomum, ubi imperandi ne- gaudet oblutus : ila displicet iniquis justitia Dei, cui
cessarium non sit officium: quo donec veniatur, ma- si subjicerentur, non conturbareniur1 (d).
gis debent palres quod dominanlur, quam servi tole- CLXXVIII.De cegritudineanimi.
rare quod serviunt (c). jEgritudo aiiimi ralionalis est, cum bonisinferiori-
CLXVl. De regiminepopuli. - bus delectatus, superiora ex parte appetit, el ex parle
Locus superior, sine quo regi populus non polest, non appetit. Ideoque in duas dividitur volunlates :
eliarasi ita sit lenendus atque administrandus, ut de- cumque una est, tota non est; el hoc adesluni, quod
cet; tainen indecenlerappelilur. Unde otiumsanclum deest alteri (e).
quserit dileclio veriiatis : negotium justtim suscipiat CLXXIX.De homine retigioso.
necessitas dilectionis (d). Homini benigno parum esse debel inimicilias alio-
CLXVII. De vita animm. rum non excitare vel augere male loquendo, nisi eas
Sicut non est a carne, sed supra carnem, quod eiiam exslinguere bene loquendo studeat (f).
eam facilvivere; sic non est ab anima, sed supra CLXXX. De verilate odiosa.
animaro, quod eam facit beate vivere : quia ut viia Beata vita est gaudium de veritate, quod Deus est:
carnis anima est, iia beala vita hominis Deus est (e). sed mnllis verilas odiosa est, quam audire noluntdo-
CLXVIH.De venia. cenlem; et nolenles falli, volunt mendacia sua veri-
Juslilia noslra quamvis vera sit, propter vcrum tatem videri. Quibus jusle retribuilur, ut ipsi verila-
boni finem, ad quem referlur; lamen tanta est in hac lem non lateanl, ipsos autein lateat verilas (g).
vita, ut polius remissione peccalorum conslet, quam CLXXXI.De forti patienlia.
perfectione virtulum (f). Nemo quod tolerat amat, etianisi tolerare amat :
CLXIX. De plena pace. quia aliud est fortis patientia, aliud secura feliciias ;
Quamdiu vitiis repugnatur, plena pax non cst : nec ejusdem est temporis labor pugnce, et beatitudo
quia el illa quaeresistunt, periculoso debellanlur prse- viclorioe(A).
lio; el illa quse victa sunl, liondum^sccuro trium- CLXXXII.De copiosaegeslate.
pbaniur olio, sed adhuc sollicito premuutur impe- ldeo plerurnque in sermone copiosa est egestas
rio(s). humanoe intelligentise, quia plus loquitur inquisilio,
CLXX. De prima et secunda motie. quam inventio; et longiorest pelitio, quam impetra-
Prima mors animam nolenlem pellit e corpore, se- lio (i). '::.!(«'.
cuuda aniraam nolenlem tenet in corpore. Ab utra- CLXXXIlL^Demtcrnilale.
que morte communiter id habetur, ut quod iion vult Vera selernilas Dekest, qui solus habel immortali-
anima de suo corpore patiatur (h). tatera : qiioniam ex nulla specie raoluve rautatur,.jiec
CLXXI. De causis incdgniiis. temporalis est voluiitatis. Non enim immortalisj/est
Incognitiscausis operum divinorum, nonnihil novi- voluntas, quse alia, ct alia est (j). ':'¥•-
mus, cum scimus non sine ratione Omnipotentem fa- CLXXXIV.De non desperandispeccaloribus.
cere, uude infirmus humanus animus rationem non Non est desperandum de malis; sed pro ipsis, ut
potest reddere (i). boni fiant, studiosius supplicandum : quia numerus
CLXXII. De negligentiis. sanclorum de numero semper est auctus impio-
Frustra sibi homo posthoc corpus promiltit, quod in rum (k).
hoc corpore comparare neglexit. Nemo invitus bene CLXXXV. Qualiter pax a Deo qumralur.
facit, etiamsi bonumesl quod facit: quia nihil prodest Qnserens a Deo pacera, sit sibi ipse pacatus ; ne
Spiritus timoris, ubi non est spiritus charilalis (j). aliud in professione oris, aliud sit in cordis arcano.
CLXXIH. De humana societale. Nilrilenim prodest hoc esse in corde quod verum est,
Sicut in potestatibus societalis humanoemajor po- si hoc dicitur voce quod falsura esl: quia veritas et
testas minori ad obediendum procponilur; ita Deus credenda est, el loquenda (/).
omuibus (k).
CLXXIV. De diligendoDeo. 1 Alias,minuercntur.
Beatus qui diligit Deum, ct amicum in Dco, ct ini- '
(a) Exlibro4 confessionum, cap. 6.
(a) Exlibro19de civitate Dei,cap. 14. (b) Exlibro7 confessionum, cap. 12.
(b) Ibid.cap. 13. (c) videibid.
(c) Ibid.cap. 16. (d) lbid. cap. 16.
(d) Ibid. cap. 19. (e) Exlibro8 confessionum, cap«9.
(e) Ibid. cap. 23. (f) Exlibro9 confessionum,cap.9, n. 21, et legiturtn
(/) Ibid.cap. 27. epistola1CallistiI papse.
(g) Ihid. (g) Ex libro10 coniessionuni,cap. 23.
(Ii)Exlibro 21de CivitateDei,cap. 3. (/))Ibid.cap. 28.
(t) Ibid.cap. 3. (i) Exlibro 12 Confessionum, cap. 1.
(j) Vide Enchirid.cap. 110. Ex libro1 Confessibnum, (/) ibid. cap. 11.
cap. 12. (k) ExEnarr.in Psal,xxxix,n. 8.
(fc)Exlibro3 Confessionum, cap.8. (/) ibidtn,16. ';'lil;'
1875 APPENDICISPARS TERTIA. 1876
GLXXXVI.Ne jusfe flagellalut doieat. losiora sunt animo secimda, quam corpori adversa :
Nori CPnqueralurhomo. quando in his quse juste prius enim corrumpunt prospera, ut inveniant ad-
habet, palitur aliquas adversitaies : per amaritudi- vefsa quod frangant (a).
nem enira inferiorum docetur airiare meliora; ne CC. De remediis pcenitentice.
viator lendens ad palriam, slabulum pro dorao di- Prima salus est, declinare peccalum : secunda est,
ligat. (aj-. non desperare de venia. Nam ipse se in guernum
CLXXXYII.Ut peccatorsibi displkeat. perimit, qui apnd misericordera judicem ad pceni-
Bene currit ad remissiohem peccatorum, qui dis- tentioeremedia non recurrit (b).
plicel sibi. Apudjudicem enim justum et misericor- CCI. De bonis occultissanctorum.
dem qui se accusat, excusat (b). Boni latent, quia bonum ipsorura in occulto est:
CLXXXVIII.De qumrendisprmsidiis. nec visibile enim est, nec corporale, quod diligunt;
In tranquillitate pacis comprehendenda est doctri- et tam merila eorum sunt in abscondiio constituta,
na sapientise, quse inter tribulalionmn lurbines diffi- quam prsemia(c).
cnlter agnoscitur: nec facile inveniuntur in adversi- CCILDe inimkis bohorum.
tate prscsidia,quoenon fuerint in pace qusesita (c). Nullus bonorum ininucum habet, nisi malura :
CLXXXIX.De allari Dei. qui ideo esse permittiiur, ut aut corrigalur, aut
Ad aliare Dei invisibile, quo non accedit injustus, per ipsum bonris exerceatur. Oranduin est ergo
ille pervenit, qui ad hoc proesensjustilicatus accedit. pro inimicis, ut aut obtinealur eorum conver-
Inveniet enim illic vitam suam, qui hic discreverit sio, aut in nobis divitise bouitatis invenialur irai-
causam suam (d). talio(rf).
CXG. De lege. _ . CCIII. De vigore fidei christianm.
Finis legis Christus est in quo lex juslilise non con- Vigor fidei christiaiioetribus lemporibus iniliatur :
sumilur, sed implelur. Omnis enim perfeclio in JJJSO vespere, mane, et meridie. Vespere enim Dorainus
est: ultra quem non esl, quo se spes fidei eVchtffl*»- in cruce, mane in resurrectione, meridie in ascen-
tis extendat (e). .^jpT ^bne. Uiiumad paiienliam occisi, aliud ad vilam re-
>
CXCI. De mala conscientia. &*W&?Y' '^tscilaii, tertium ad gloriam pertinct majestaiis in
Nulloepcensegraviores sunt, quam maloeeoiiscien- Palris dextera consedentis (e).
tise: inquacumDeusrion habetur.consblaiio iioninve- CCIV. De purgandis cleclis.
nilur: et ideo invocandus est liberalor, ut quBm tri- Ad hoc exagitanlur homines tribulationibus, ut
bulatio exercuit ad confessionem, confessio perducat vasa eleciionis evacueritur nequilia, et iinpleanlur
adveniam(f). - - gratia (f).
CXCII. Dexmgro. CCV. De bonis qum nemoamittit invilut.
Quod gravius peccalum segri, quam medici inter- Potesl homo inviius amitiere lemporalia bona :
feclio? Sed cum in Baplismo hoc dimittilur, quid non nunquam vero, nisi volens, perdit oeterna (g).
dimiltitur (g)l CCVI. De finefidelium.
CXCIII.De ruminanteverbumDei. • Finis fidelinm Clirislns est, ad quem cum per-
'
Anditor verbi similis debet esse animalibus, quae ;venerit currentis inienlio, non habet quod possit
ob.hoc quia ruminant, munda esse dicuntur : ut non •Smplius invenire, sed habet in quo debeat perma-
sit piger de his cogilare; quae in alvo cordis accepit: nere (h).
et cum audit, sit similisedenti; curii vero auditalMn _ CCVILDe tristitia.
memoriara revocat, sit similis ruminanlr^Jil"-'-''''''j Melior est tristiiia iniqua patienlis, quam Isclitia
CXCIV.De aniitidfaiionkli. V. . iniqua facientis(i).
Rationalis ariima doraitfa f*st:•eorji5W«;JttK}«quse CQVllI.De peccalisprmteritis.
inferiori non bene irtiperilbif| 'nisi' SBfttrjbti%eDeo Revocandusesi aninius a recordandis cura quadam
tola charitatis subjectioiiessejvierlctefl 8 *'-' delectatiOne prstteriiis, ne subrcpente concupiscenlia
'
CXGV.De $^mmw$M redeamus corde in JEgyptum (/).
Sicut terra de ccelo exspeclatpUJviam, et lucem : CCIX.De veritate.
sic homo ex Deo debei efep^cU6«4B)sfericordiain,et Bonum est a yerilate vinci. Ad correptionem
veritatem (i). '• !«s nsiuos .tr.tif,- - superet veritas voieniem: nam et invitum ipsasupe-
^ CXCVI.DebeniMi^rMmifiliis. rabit (k). i
i^fcldendiim esl bonis EcctesW4lii*, qaod in discrO- CCX.De iinpunitalepeccalorum.
IMK eorufn non falliiur dwkai jusiitia. Sed non Peccaia sive parva, siVemagna, inipunita esse <non
lerriere dividant, congregatos : qtiia ipsorum
' est velle possunt: quia aut liomine pcenitenle, aui Deo judi-
colligefe, Domini separare (k). cante plectuntur. Gessat atiiem vimlicia divina, si
CXCVH.De ietteno amote. conversio proecurrat liuiiiana.Amat eniin Deus confi-
Dominus est rerum quas habet, qui ntilla cupidi- lentibus parcere,; et eos, qui semelipsos judicant,
tate irrelilur. Nam qui lerrenorum amore obstringi- ;non judicare (/).
lur, non possidet, sed possidetur.(/). GCXI.De misero.
•CXCVIII.De hmredttaleChtisli. Nullus miser dequaniacumque miseria liberatur, <>.
Hsereditas, in qiia cohseredes Cbristi sumus, nisiqui Dei misericordia prxvenitur (m).
non minuilur rouliiludine filiorum, nec fitangustiof CCXII.Dereinediisiribulaiionuin.
numerosilale cohaeredum : sed lanta «st inultis, Fideliter supplicans Deo pro necessilatibus .hu-
quanta paucis; tanta singulis, quanta omnibus (m). ijus vitse, el niiserieordiler auditur., el misericordiler
CXCIX. De felkilate.
(o) ExEnarr.in Psal.L, n. 4.
Nunquam debet secura esse felicilas; quia pericu- (b) Vide ibid.n. S.
Enarr.inPsal. XL,n. 3. (c) Vide Enarr.in Psal.LUI,n. 7.
(a) Ex
Ex Enarr.in Psal. XLI,n. 12.
(b) videibid. (d) ExEnarr. in Psal. LIV,n. 4, et Iegilurin epistola 1
(c) Ex Enarr.inn. 16. CaUistiI papse.
Psal.XLII,n. 3. (e) Vide Enarr.in psal. LIV,n. 18.
(a) VideEnarr.inPsal. n. 1. ExEnarr.in Psal.LV,n. 13.
(e) videibid.n. 2. XLV, (f) vide
(n fiiid.n. 4. (g) Videibid.n. 19;
Enarr.in psal. LVI,n. 2.
(fl) (li)
(n) Ex Enarr. inpsal. XLVI, n. 1. (i) ExEnarr.in eumdempsal. n. 14.
videibid.n. 10.
(i) ibid.n. (?) In Psal. LVU. n. 10.
13. (k) Ibid. n. 20.
(;') ExEnarr. in Psal.XLVII, n. 11. VideEnarr.inpsal. serm. 1, n. 13.
(k) il) vide serm.41 in LVHI,
U) ExEnarr.in Psal.XLVID, serm. 1, n. 2; f (ni) eumdempsal.,u.ll. EstArausicaui
(m)ExEnarr, in Psal.xiix, n, 2. ,^"; ronciUicanon.14,
1877 SENTENTIyEEX AUGUSTINODELIBATiE. 1878
non auditur. Quid enim infirmo sit ulile, magis CuXXIV.De operibusbonit.
novit medicus quam oegrolus. Si aulem id postu- Non sunt bona opera, nisi quoe per fidem et diie
lal, quod Deus et prsecipit et promillit, fiet omnino Ciionem(iunt: quia alierurn siiie alleronulliusvirtuiis
quod poscit : quia accipit charitas, quod parat fruclum parii (a).
veritas (a). CCXXV.De lapsu Adam.
CCXIII.De provectu bdndrum. Ab eo quod formavit Deus, mulalusest Adam; sed
Proveclus fideliumsine tenlalione non evenit; nec in pejus, per iiiiqiiitatem Miam: ab eo quod opiT.Ua
sibi quisquam innotescit, nisi probalionis examine : esl iniquilas, muiamur lidcles; sed in meliUs, per
nec coronabitur, nisi qui vicerit; nec vincet, riisi qui gratiam Dei. Ula ergo mutaiio fuil proevaricatoris
certaverit. Quis autero ceriat, nisi inimicum habens, primi, hoecmuiatio dexterseest Excelsi (b).
et tentalioni resistens (b)t CCXXVI.De lentporalibusdeliciis.
CCXIV.De prdpheliisimplendis. In prsesenli vita el delicise temporales dulces sunt,
Slultus est, qui non credit denuntiationibus Pro- et tribiilationes temporales amaroesunl: sed quis non
phetarum in paucis quoe restant; cum videat lam bibat tribulationis pocultim, meluens ignemgehcnna-
roulta completa, quse tunc non erant, quando prsedi- rum? et quis non contemnat dulcedinein soeculi,in-
cebantur implenda (c). hians bonis seteniievitse(c)?
CCXV.De iddlis. CCXXVII.De Trinitale.
Sic sunt qui colunt idola, quomodo qui in sqm- In Trinilate divina tanla est substanliseunitas, ut
nis vident vana. Si autem evigilet anima ipsorum, sequaliialem leneat, pluralitalem non recipiat (d).
intelligit a quo facta sit, et non colit quod ipsa CCXXVHI.Nultam mali esse naturam.
fecit (d). Omnia per Verbum facla siuil, et sine ipso faclum
CCXVI.De cdrpdribushumanis. est nibil. Cum ilaque universse naturse per Verbum
Omnia corporis noslri, quse discerpla, vel putre- Dei factsesnnt, iuiquilas per ipsuin facta non est, quia
facla, vel eiiam concremala, in quasdara dissolvuntur Juiiquitas nulla subsiautiaest: et peccatumnon natura
faviUas,Deoperire non possunt. In illa enini elemerjla iest, sedyitium naturse, id appelentis quod non est
mundi eunl, unde sumpla sunt illa mariu, quse tejiet ordinis sui (e).
oronia (e). • '<\ CCXXIX.De iniquilalediaboli.
CCXVII.De sili bo>ia. Sublaluraest diabuloiniquiiate sua vincto, non quod
Qui Deo siliunt, lola sua debent sitire subslan- habebat proprium, sed quod rapueral alienum. Au-
lia, id est, et aniroa ct carne : quia et animoeDeus dat ferendo enim Christtis qusede magna ejus domo peri-
panem suum, id est, verbum veriiatis; el carni ne- eranl, non furtuni fecit, scd fnrlum 'recepit (/).
cessaria Deus proebet : quia utraque ipse facil, qui CCXXX.De profunditaleiniquiiatis.
ulraque fecit (f). Tunc hominem concludit profundilas iniquilatis,
CCXVHI.De tnedilalionefidelium. quando non soliim immer.sus peccatis jacel, sed
Qui otiosuset quielus non cogilat Detim; quomodo eiiam volens ea defendere, perdit adilura confessio-
inter aclus multos el laboriosa negotia de illo poterit his. (g).
cogitare? Mediletur ergo qtise Dei sunt fidelis, cum CCXXXI.De auxtlio Dei.
vacat : et bene operandi substantiam quoerat, ne in Cura Deuspermitlit.autfacii, ut aliqua trihulaiione '
actiorte deflciat(fir). vexemur, eiiam lunc raisericors est: quia excitansli-
CCXlX.Desimulala innoceniia. ,dem, et difl):rensopem, nOnauxilium negal, sed de-
Simulala innocentia, non est innocenlia; simulata sideriuniniqyet ' ' (h).
sequilus,non est sequitas: sed duplicaturpeccatum, in 4sCCXXXII.De Chrislianis.
quo est et iniquitas, et simulaiio (h). . ,W>i\aif}s fllj^istiaiiii si veri chrisliani sunt, prorsus
CCXX.De lumine. patipereiiSunis et in comparaiionemccelesliumbono-
Anima recedens a luce justiiisc, quanto magis rum, quse sperant, on.ijijefanrumsuum arenam depu-
quserit quod inveniat conlra juslitiam, tanlo plus tant: quia ib,t.qtiisque;lieib.et divitias suas ubi delecia.-
repellitur a lumine verilatis, et in tenebrosa deraer- tionem(i). Rtiw.d jciiKJfy
gilur(i). j^CJltXIJI.:&e fide Abrahm.
CCXXI. Deduabuscivilatibus. Fides Abrahie, semeriest Abrabse.Proinde qui per-
Duas in loto muudo civilates faciunt duo amores : tinent ad creduJitstissiiuiiUudineni,ipsi periiijeut ad
Jerusalem facit amor Dei, Bubyloniam,atnor sseculi. JioeredumprornissSbBbin (;'). MP
lnlerrogel ergo sequisque quidamet, etinveniet unde CCXXXlV.ijlileperseverantiain bono. HR'
sitcivis(j). Nemo fidelium, quanivis muliuin profecerit, di-
CCXXII.De piwceploDei. cat, Sufficitmihi. Qui enim dixerit, remansii, el hse-
Omne prseceplumDeileveest amanti: nec ob aliud sit in via ante finem, qui non perseverabit usque in
inlelligiiur dictum, Onustneumleveest(Matlh-xi, 50), finem (k).
nisi qiiia dat Spirilum sanctum, per quem diffunditur CCXXXV.De Deo.
cliaritas in cordibus noslris, ut diligendo liberaliter Nullus in Deo locus est, nec est quo fugialur ab
faciamus, quod qui limendo facit",serviliter facit: nec ipso, nisi ad ipsum. Qui vult evadere offerisiun, con-
est amicus recli, quando mallet, si fieri. posset, id fugiat ad placatum (/).
quod rectum est, non juberi (k). CCXXXVI.Deduabus vitis.
CCXXUI.Decharilate. Dusevitse sunt; una csl corporis, allera animse.Sir
Plenitudo legis chariias est; quia per charilalem cut viia corpuris, anima; ita vita animse, Deus : et
lex impletur, non per limorem. In tantum enim fiunt quomodo sianima deserat, moriiur corpus; sic anima
mandata justitise, in quantum adjuvat spiriluSgra-
(o) Enarr.in Psal.LXVUI, n. 41, et lib. de Gratiachristi,
tise{/). cap. 26.
(«) videEnarr. in psal. ux, n. 7. (b) ExEnarr.in Psal,LXVIII, serm. 1, n. 2, et estArausi-
Ex Enarr.in emndempsal., n. 2.
\b) ExEnarr.inPsal. caniconciliicanon13.
(c) ibid.n. 4. LXIH, n. 1. (c) Aug.in eodemsermone,n. 3.
• (d) (cl)Ibid., n. 3.
(e).ibid.n.6. (e) Urid.
(f) Ibid.n. 7. (f) Ibid., n. 9.
(a) vide ibid.,n. 13. (g) EXEnarr.in eumdemrsal. LXVIU, - serm.2, n. 1.
•"-'• ,
(H) ExEnarr. in Psal. LXUI, n. 11. (ft)ibid. ' ' "' '.
(i)ibid. (i) lbid.n. 14. • ' •, • . •' -'' [
(j) ExEnarr.in Psal. LXIV, n. 2. (j) Videibid., n.21. : '/". ' ,
(k) ExEnarr.in psal. LXVH, n. 18. (k) ExEnarr.in Psal. LXIX, n. 8: '':'"' ,'' •'
.(/)lbid. n. 24. (/) ExEnarr.in Psal. hxx, sown. 1,-nf3.'-'
itro APPENDICISPARS TERTIA. 1880
moritur, si deserat Deus(«). affeclus.Iter luum volunlastua est; amando accedis,
CCXXXVll-De homine. riegligendoreccdis : constitutus in terra Deo junge-
A quo habethorao ht sit, apud illum habet ut ei ris, quia quse Deo chara sunt diligis (a).
fcene sit (b). CCLIl. De petilionibusconlrariis Deo.
CCXXXVIII.Deobedientia. Deus cum aliquid male poscilur, dando irascilur,
Perfecte Deus evidenterque raonstravit, quantura non dando miseretur (b).
sit bonum obedienlia : cum hominem.in paradiso po- CCLIII. De mendqcio.
situm ab ea rc prohibuil, quoenon erat mala. Sola ibi Incredibile est non mentiri hominem, ne capialur;
obedienlia potuit lenere palinam : sola inobedientia qui mentitur, ut capiat (c).
incidil 1 poenam(c). CCLlV. Item de mendacio.
CCXXXIX.Quompdoerudianturboni. Quamvis omnis qui mentitur, velit celare quod
Inlerdum Deus per maios erudit bonos, et per tem- verum est; non tamen omnis qni vult celare verum,
poralenipotenliara damnandbrumexercet disciplinam mentitur. Plerumque enimverum non faUendooccu^
liberaiidorura (d). limus, sed lacendo. Neque enim menlilusest Domi- ,
CGXL. De confessione. nus, cum ait: Mulla habeovobisdkere, sed non po-
Apud misericordiam Dei plurimum valet confessio lestit illa porlare modo (d) [Joan. xvi, 12]. I
'
poeiiilentis,qiienifacit peccator confitendopropitium, CCLV. De liberoarbilrio.
-quemnegando non facit nescium (e). In primo homine patuil quid hominisarbitriumva-
CCXLl.Descknlia. leret ad morlem : in secundo aulem, quid Dei adju-
Humilium virtus est, de scientia non gloriari: torium valerel ad vilam. Primus enim homo, nonnisi
quia coramunis est omnibus, sicut lucis, ila parlici- iiomo: secundusvero homo, Deusel homo. Pcccatum
patio verilatis (f). ergo factum cst relicto Deo : justitia non iit sine
CCXLII.Qualilerregantur corpora. Deo (e).
Non caret regia potestate, qui corpori suo noverit CCLVI. De lege et peccalo.
ralionaliler impcrare. Veredominator est lerrse, qui Legis littera quse docel non esse peccandum, si
«amem suam regit legibusdisciplinoe(g). spiritus vivificator desit, occidit. Scire enim pecca-
CCXLUI.De pmnaeljustitia. tum polius facil, quam cavere; et ideoroagisaugeri,
Quantumad.opera altinet quse forinseeus agunlur, quaro minui: quia roalseconcupiscentiseeliam proe-
et qui tiinet pcenam, et qui araat jusliliam, non facit varicatio legis accedit (f).
«oiilra mandalum : et ideo pares quidem sunt manu, CCLVH. De mandato Deiel iimore.
•seddispares corde; similes aclione, dissimiles vo- MandatumDci si limorefit pcenae,nonamorc jusii-
lunlate (li). tise, serviliier fit, non liberaliter; et ideo nec fit. Non
CCXLIV.Quid diligatur. enim bonus fruclus est, qui non de charilatis radice
Hoc ab honiine colitur, quod diligit. Unde quia procedit (g).
Deus omnihus rebus majbr et melior invenitur, plus CCLVIII. De lege.
emnibus diligendusest, ut colalur (»'). Lex Dei secundum naturam esl, cum horainesquse
CCXLV.De corde. legis sunt faciunt, naturaliler faciunt, superalo viiio,
Rectum cor cum Deo est, qtiando propter Deum quod nec prsesidiura legis abslulerat. Cum itaque
quaeritur Deus (j). per gratiam Iex Dei in cordibus scribilur, quoelegi6
CCXLVl.De benevolenlia. sunt naiuraliter fiunt : non quia per naturam prse-
De benevolenlia est, non de inalitia, cum lsclatur venta sitgratia, sed quia per gratiam reparata na-
]ustus in impiosprocessissevindictam: qnia non pec- tura (h).
caloris cxilium placet, qtiemvoluit corrigi; sed jusli- CCLIX. De gloria non habendanisi in Deo.
tia Dei, qua scil multos possc converti (fc); Nemo ex eo quod videtur habere glorietur, tan-
CCXLYII.De simtilalione. quam non accepcrit; aut ideo putel se accepisse,
Non vincil in bono malum, qui in superficie bonus quia litlera cxtrinsecus, vel ut legerelur apparuit, vel
est, et in.alto malus; opere parcens, corde soeviens; utaudiretur insonuit.Nam si per legemjustitia, ergo
manu milis, voluntatecrudelis (l). Chrislus gratis inortuus est. Porro aulem si non gra-
CCXLVHI.Deatnoreellimore. tis mortuus est, ascendehs in altum caplivam duxit
Ad omne opus bonum anior ducit et timor Dei: captivitatem,dedit dona hominibus. Inde habet qui-
ad ornmpeccatuni artior ducit et limor inuiidi. Ut cumque habet. Quisquisaulem inde habere se negat,
ergo J|pprehendalur bonum, et declinelur maliim; aut non habet, aut id quod habet, auferetur ab
«Jiscernendumest,quid etdiligi debeat, et limeri (m). eo(i).
":".:.' CCXLIX. De feiicilate. CCLX. De homineel superbia.
"Nullainfelicitas frangit, quem felicilas nulla cor- Homo factus erat immortalis. Deus esse voluit:
rumpit (n). non perdidit quod homo erat, sed perdidit quod im-
CCL..De divile paupere. mortalis eral; et de inbbedienlisesuperbia conlracta
Dives qui jalis est, ut contenraat in se quidquid est pcenanalurse.
illud est, un.dc inflari superbia solct, pauper est CCLXI. Delaude fidei.
Dei (o). Laus fidei est, nonvisa credere : prsemium erit,
CCLI. De gradibus pietatis. creditorum adeplionegaudere.
Ascensionura ad Deum sunt gradus, pielatis CCLXIL Desapienlia.
1 Augustinus, Sicut lac npn transit nisi per carnem, ut parvu-
mveml. lum pascat qui panem edere non potest: sic nisi
(o) ExEnarr.in Psal. ixx, serm. 2, n. 3. est Angclorum, ad homines
n.6. saplenlia Dei, qusepanis
(A)ibid. digiiaretur venire per carnem, nemo ad Verbi con-
le) ibid.n. 7.
n. 8. templandam divinitalem posset accedeje, Quia ergo
(a) ExEnarr.inPsal.LXXUI,
(e) ExEnarr.in Psal.LXXIV, n. 3.
!
(f) Vide Enai-r.inPsal. LXXV, n. 17. (a) ExEnarr.in Psal.LXXXV, n. 6,
(0) vide ibid., n. 18. (b) Videibld. nn.8el9.
(h) ExEnarr.in Psal. LXXVH, n. 11. (c) Exlibro contraMendacium, cap.4.
(j)lbid. n. 20. id) lbid. cap. 10. ;
(Jilbid. n. 21. Ex ad
ie) Aug.epist.187, Dardanum,n. 30. /
(k) ExEnarr.ia Psal. Lxxvm, n . 14. r<- . Ex lihrode
(f) firid. et
Spiritu Littera,cap, S.
ibid. • « .' ' cap. 14.
(1) •--«
'-'-" -' • (g) videibid.
Im) ExEnarr.in Psal. LXXIX,n. 15. . (h) cap. 27.
(») ExEnarr.inpsal.LXXXUI, n. 3. --:— • -.' (i) Ex eodemlibro cap. 29, et est canon16 conoli»
(o) ExEnarr,inPsal. ixxxv, n. 3. ._,, ; -• • • -.^- ArausicaniU.
 1881 SENTENTIiE EX AUGUSTINODELlBATiE. 1882
lux a tenebris non polerat comprehendi, ipsa hix scet armis : qnidquid feceril, quantillum erit ad
raorlalitatem subiit tencbrarum, et per similitudinem illud quod accepturi suraus? Appendo quod patior
carnis peccati, participalionemdedit luminis veri (a). contra id quod spero : hoc quidem senlio, illud
CCLXIII. De bena fama. spero; et tamen incomparabiliier majus est quod
Odorbonus fama bona est, quam quisque bonas speralur, quam quod inferlur. Quidquid est quod
viUeoperibus haurit : dum Christi vesligia sequitur, conlra Christi nomen soevit,si potest vinci, tolerabilc
pedesquodammodoejus pretioso unguenli odore per- est: si non potest, proficitprsemio citius consequen-
fundit(i>). do, et finis temporalis mali transit in perceplionem
CCLXIV. De cupidilale. seterni boni (a).
Non est in carendo difficullas, nisi cum est in ha- CCLXXIII.De charilate.
bendo cnpidilas : et ideo id solum recle diligilur, Cum duobus prseceptischaritaiis lola Lex pendeat
quod nunquam bene amiltilur (c). et Prophelse, quanto magis est Evangelium,quo lex
CCLXV. De elaquentiainsipienlis. non solvilur, sed adimpletur; et de quo Doniinus di-
Qui affluil insipienti eloquenlia, tanto magis cit, Mandatumnovumdo vobis, ut vosinviccmdiligatis
cavendus est, quanlo magis ab eo, in his quse au- (Joan. xin, 34) ? Charitas enim innovat homines; et
dire inuiile est, deleclatur audilor; et eura quera sicut maligniias veteres, ita dileclio novos facit.
ornale dicere audit, eliam vere dicere existi- CCLXXIV. Deflagello.
mat (d). Quando corripil Deus genus humanum, et flagellis
CCLXYI. De ingenia. pisccasligalionisexagilat, exercet ante judiciumdisci-
*
Bonorum ingeniorum clara est indolcs, in verbis plinam, et plerumque diligit quem flagellat, nolens
disserentium verum amare, non verba. Quid enira mvenire quem damnet. Flagellat aulein simul et
prodest clavis aurea, si aperire quod volumus non justos et injustos; quia nemo est qui possit gloriari
poiesi? aut quid obest lignea, si hoc potest? quando caslura se habere cor, aut mundumse esse a peccato.
nihil quoeriraus,nisi palere quod clausum est (c). Ita de gratia misericordiseejus veniunl etiam coronoe
CCLXVII.Dc Iwminepeecatore. justorum.
Omnis peccaior in quanlum peccalor, non est dili- CCLXXV.De passionibusfidelium.
gendus : et omuis liomo in quanlum hoino diligendus Labor piorum exercitatio est, non damnatio. Ncc
est propter Deum : Deus vero propter sc ipsum, a cnim conturbari debemus, cura aliquis sanclus gravia
quo habenl onines qui eura diligunt, et quod sunt, et et indigna perpelilur, si oblili non sumus quse perlu-
quod eum diligunl (/). lerit Justus justorum Sanctusque sanclorum ; cujus
CCLXVIILDeincommutabilibono. passio omnes superat passiones : qnia cum auclore
Dominus ail, Ego sum via, veritas , et vita (Joan. universitalis iiulla cujusquamesl comparatiocrealuroe.
xiv, 6). Hoc esl, Per me venitur, ad me pervenitur, CCLXXVi.De originalipeccato.
in me manctur. Cum enim ad ipsum pervenitur, eiiam Miseriagencris humani, cujus nullum homimira ab
ad Patrem pervenilur : quia per sequalem, ille cui exorlu usque ad obitum videmus alienum, non perli-
oequaiisest, cognosciiur ; vinciente atque glutinante nerel ad justum Omnipolentisjudiciura, si non essct
nos Spiritu sancto, ut in surarao alque incommutabili originale peccatum (b).
bono sine finemanearaus (g). CCLXXVU.De providentiaDei semperoperanlis.
CCLXIX. De mendacioet fallacia. Crealoris omnitenenlis omnipoteniiacausa esl sub-
Multos invenimus, qui fallere velint: qui autem sislendi.omni creaturoe : qux virlus si ab eis, qusc
falli, neminem. Cum vero hoc alius sciens faciat, condidit, regendis aliquando cessaret, simul omnium
alius nesciens palialur : saiis apparet, in una eadem- rerum species et natura concideret. Proinde quod Do-
que re, illum qui fallilur, eo qui mentilur esse me- niinus ail, Pater meus usque nunc eperalttr (Joan. v,
liorem; quandoquidera pati melius est iniquilalera, 17); coiilinualionemquamdam operis ejus, qua simul
quam facere (h). oninia continet alque adminislral, ostendit. In quo
CCLXX. De dilectionemlernorumbonorum. opere etiam sapienlia ejus perseverat, de qua dicilur,
Inler lemporalia aique seterna hoc interest, quod Pertingit a fine tisquein finemforliler, el disponilomnia
temporale plus diligilur anlequam habetur, vilescit suaviler (Sap. vm, 1). Idem etiam Aposlolus sentil,
autem cum advenerit; non eiiim satiat animum, nisi cuni Alliciiiensibusproedicansail, ln quo vivimus,mo-
iiicorruptibilis gatidii vera ei certa oeterniias : seter , vemur, el sumus (Act. xvn, 28). Qui si opus suura rc-
num vero ardentius diligitur adeplum, quam desi- bus crealis sublraheret, nec vivere, nec movefi|!!riec
deralum. Nemo enim plus de illo scstimat quam de esse possemus. Et ideo sic Deus intelligendus esf re-
se habet, ut fiat vilius, quia speralum est amplius : quievisse ab omnibus opcribus suis, ut jam nullani
sed tania est ibi excellenlia, ut multo pluSadeplura novamconderet creaturam; non ut condilas conlinere
sit charitas, quam vel fides credidit, vel spes deside- et gubernare cessaret (c).
ravit (i). CCLXXVHI.De vero sabbala.
CCLXXI. De fameet inediaspiriluali. Observatione sabbati, quoevacatione unius dici fi-
Qui in Scripturis sanclis non inveniunt veritatem gurabatur, ablala, perpetuum sabbatum observat, qui
quam quocrunt, fame Iaborant: qui aulcra non quoe- spe futursequieiis sanclis esl operibus inlentus; nec
runl quod in promptu habent, fastidii languore mar- ipsis bonis actibus suis quasi de propriis et de liis qusc
cescunt, et par utrorumque periculum est, dum non acceperit, gloriatur; illum in se operari cogno-
sapientia; cibum et illis obcsecaiio, et his inedia sub- scens, qui simul operatur el quietus est (d).
trahit (j).. CCLXXIX.De requieDei.
CCLXXII. De laboribus peccalorum. Reqnics Dei recte intelligentibus ea est, quse nul-
Non sunt condigusepassiones hujus temporis ad lius indiget bono. Et ideo cerla requies nobis in illo
siipcrventuram gloriam, quse revelabitur in nobis. est, quia bealificamur bono quod ipse est : non ipsc
Sseviat ct fremat muiidus, increpet linguis, coru- eo quodnos sumus. Namet nos aliquid bonum ab ipso
sumus, qui fecit omnia bona valde, in quibus fecit ct
(a) videserm.de1 in Psal.xxxm, n. 6. nos. Porro alia res bona prseter ipsum nulla est, quam
(6) Exlibro3 Doctrinachrisliana,cap. 12. ipse non fecil: ac per hoc nullo bono alieno egct, qui
(c) Ibid. cap.57.
3.
bono quod fecit non egct (e).
(d) Ex libro4 de Doctrinachristiana,cap. 1 Alias,non eligit.
(e) lbid. cap. 11.
Ex libro 1de Doctrinachristiana,cap. 27.
(f) ibid. (a) Ex Aug.serm. 279,de Pauloapostolo,n. 4.
io) cap. 34. (b) Exlibro1 Operisimperf.,cap. 5.
(fi)ifJid.cap. 36. (c) Exlibro4 de Genesiad litteram,cap. 12.
(i)lbid.cap. 58- , . . (d) Ibid.cap. 13.
.(j)Exlibro2deDoctrin9,christiana. cap, 6, -—~- (e) Ibid.cap. 16.
.*
 1883 APPENPICIS J>ARSTERTIA, \m
CCLXXX. De initio tempdrunt. .-,. CCLXXXVJJI,Dp potestafenocendi.
Pacioecreatuke motibUscoeperiintcurrere iempora. •Nocendi cupiditns pqlesl esse a suo cuique animo
Unde ante creatufanj fruslia tenipora requiruntur, praya,; Non,esl .aulem pbfeslas nisi a Deo, el jisee aliT,
(juasi possinl inveniri ante vel lenipora, Motus enim si dita altaque ejus judicia; quoniam no;ii est iriiquiias
nullus esset vel spjritualis, corporalis crealuroe, apudDeum' («).
quo per proesenspraiierilis futura succedereiit, tero- JCGLXXXIX.. Qnafebpnumsit Deus.
pus nulluni omuino esset. Moveriauiem preafura uti-. - LQuanluroel quale jjoflum sitDeus, etiam ex hcc
que non posset, si non esset. Poliu.s ergo lerapus a. evidenler ostendiiur, quod nrilli ab eo recedenti bene
creatura, quam crcatura ccepit a lempore. Uilrumque; est: qnia et qu.i-«audenl in mortiferis voluplalibus ,
aulem ex Deo. Ex ipso.cuim, et per ipsum, ' et' in ipso suie doloris liniore esse non ppssunt; et qui, oninino
sunt omnia (a). '" maJu.ro;des^rlionissiisemajore superbioe;si,upprenoii
;
CCLXXXl.Omnia Dei arbilrio regi., . # t sentiuiii, aliis, qui hqecdiscernere noverunt, fjuam^
- fium Salvator dicii, unum passer.eiiinon cadere ins miseria premaiilur apparel: utsinolinlrecipere me-
terram sine voluntale D.ei(Maiih. *, 29), etquod fe-> dicinamrtalia deyitandi, valeant ad 'exempliira quo
num agri, quod post paululuui raluendiim.est in.,C1H possinlMtaliadevilari (b).
banum, ipse tamen formet, ac vestiat (Id.vi, 50) ::.. GC%Q.,Quodnulla c/eqlurq mala sil }n natura.
nonne confirmat, non solum istara ibitindi parlem re- ..gicqt yera j-alip.docet ,m,eiiorjem,essecreaiuram,
bris iiiortalibiis et cOTrupiibilibusidepjjtatiim;, vertim quam prorsus nihii deleclat illicituni : ita eadem ra-
eiiam vilissimas ;ejus abjectihsiniastjiie:pariiculas dirr tio docet etiam ilfam .bonani esse, quse in potestaie
vina provideiilia regi; ne fofluitis perturbariiipolibus, ba.betil.ljcitam':deiectaiionem ita cohibere, ut non
ea, quorum causas compfebendere non possuraus,! soiuro.de caeteris.licjl.isrecleque.faclis, verura eliani
sesiimemus (b)1 r . • •-.'< ;•<•: -.'":; •_,H I :: de jpsjus praveadelectaiionis coercitione loelelur (c).
CCLXXXII.D.eanimqvatiomilici>.-.,-.• -; .' ,.,;: ;- iCCXCI.JJe piagnisoperibus Domini.
Anima rationalis.iii ea jiebei erigi; fluie;i!i;spiri:luw MagnajpperarDeinini,exquisila in omnes volunlates
lium nattira niaxinie excellunt; ul quse sursfiiiiisijnt ejus. Prsevid.et.bonosfuluros, et creat: prsevidet fu-
sapiat, non qiiofis.upef lefram (2.)-.'' 7.7.]'') tufosnialoSj.etcreat: se ipsura ad fruendum prsebens
GCLXXXIU.Demimeiilisiiatvmlibus.: i bonis, iiitilta iiinneriiii)suotum largiens etiara nialis;
Naturaruni cohditor Deusiiihifiiiiriiiracillis^contr:» Hiisericorditerignoscens, juste ulciscens; ilemque mi-
naturani facit, nec quod iibvUm.esteoii&uetiidiiiei; re* sericqrdiier ulciscens, jusie ignoscens; nihil nie.tuej)s
pugnans est rationk Nohis:ergO:}VJdi;niur.coiitr.a nia-i : de ciijusqiiahi nialilia, nihil indigens de cujusquam
turam insolita , quibiisaliter iiaturoecursusJ.B.noI.uit t justitia; n.iJiil sibi coiisuleiis de operibus bonorum ,
non auiem Deo , cui Jioc estiiiatiiraiqiiod feGfifil.;(rf),!j elbonis consulens eliam de poenis malorum (d).
CCLXXXIV.De ihcommuiubili.iatidne operum Dei. ,- . CCXCII.De superbia.
-Oninecorpus in emrie cofpus pOsse rou.iafi--cre.tii- , Gum superbia sit amor excellenlioepropriae, in-
bile est: quodlibei autem.corp.us liii;Siiimara ration.a^ videnlia vero sil odium felicitatis alienae; quid unde
lem posse iconveiiti,:cj'edereabsiirdiun iest.Quoiiiani uascaiur in proraptu est. Amando enim quisque excel-
Deus sic est omiiipotens, ut liuiiLjiianiSULC rationu* leniiara suani, vel paribus invidet, quod ei cosequcn-
instituta coiivellatfe).*. •.,;•.•.
V. \ !;..;;•' : ; ; tur; vel iriferioribus, ne sibi coxquenlur; vel supe-
CCLXXXV.De merilovalunlatis;.: ; , rioribus, quod^s non cosequetur. Superbiendo ergo
Sicut aef ex: pra:serite:Iumine noinfactuSjCStJuci- quisque invidij^non iifvidendo superbfs est (e).
dus, sed fitjquia: si factusesset^ ;iion::au.tepi;:jj.eretj CCXCHI.De pleniludinedivinitatisin Chrislo.
eiiam abseiite lurtihie IueiduSipermancreU.^icJioine - PlenituUo divinitatis in Christo dicta est corpbrali-
Deo prsesente illimiinaiur.-.abseiiteauieniltenebraiur; ter.habitare, noii quja divinUascorpus cst : sed quia
a quo non Iboornm iiiiefvailis:, sed v;oliiiitatis;ave.r,- sacramenia Veteris Testameiili appellaniur umbraefu-
sione disceditiir'(/:)..;.':: - •:-.;-. : .. : i turi, prbpler umbrarum comparatioiiemcorporaliier
"; CCLXXXVI.Deopbedieridum, .; > dicla. esl in Chrislo pleniludo divinitalis habiiare,
Magriaesi'.htilitaS-liominis, juhenliiD.eoveliani;inr quod in illo impleantur omnia, qua; illis umbris ligu-
cogriitajussioijis rationeserviiteVJiihendoenirii iD.eus raia sunt; ac sic quodam modo urabrarum praeceden-
uale-facit:, quidquid jiibereivoluerit i.ide tjiio'metrienr ilium ipse sil corpus, lioc esl, figurarum et significa-
dum nbii est, iiemiin^jrofiitura.pijtecipiai^nee fier-j tionum illarum,ipse sit veritas (f).
potestut volunlas prbpria'noiigraiidiirHiBSc.pondere CCXCIV.De vitiis espugnandis.
supfer horiiiiierii cadat.if eanii.viiluntatisuperioiis Aciio in hac vita pia.est, Deum colere, et in ejus
extolleiido pfoeporiat(ji).:. ,"- ;:.'....) .'; ; gratia contra vilia interna pugnare, eisque usque ad
;CCLXXXVI:I;Da-bmo iiumctnm.ndiurm. illiciia instiganiibus cogeniibusve non cedere; et ubi
Quam excellens bonum.sit^iatura^ hutnana, hoc ceditur, indulgentiam, atque ut non cedalur, adjuto-
niaxiriieappiireti quoddalhmiJpsJCsituitvpossitsurami ritini Dei, aifeclu religiossepieiatis exposcere. lu pa-
elJncohimutabilis boni adheererejiatura?; Quod si no- radiso aiitem, si neino peccasset, non esset actio pie-
loerit.boiio se:p'rivai,^ethoc eianalum esl: unde per tatisiexpugnare vitia; quia fcliciuttis esset perniansio,
jtistitiam Dei etiam CfuciatoSxoiKequitur.^Juid enim vilia iion babere (g).
taiii iriiquuni, quani ut benffsjtdesefiori boni? Ali- CCXGV.De fortiludinechrisliana el Genlitium.
qiiandb autem aiiijssi-siiperioriBhorijiionsentilurma- Fortitudinem Genliliuni mnndana cupiditas, forii-
luin, durt'habeiur%uod:'esl amaiuui inferius bonum. tudineui aulem Chri.slianorumDei charitas facit, quse
Sed divina jnsiitia est, u't qui Ivbliiritateamisit quod difiusa est in cordibus nostris, non per volunlalis
aihafb debiiil, aniiltafciiiii' dolore :quod ;ainavit, et arbitrium, quod est a jnobis; sed per Spirjtura san-
nalurarum creator: tfbiquedaiideturi Adhoc eniin ho- ctum, qni datus esl nobis (h).
riiira e*t:,'qilod dolet amisstim bonum. Nam riisi ali- CCXCVI.Vitiumnisi in aliquo bonoessenon polest.
quid bonuriiremansisset ib natura, nullius amissi boni Non potest esse niluriimalum, nisi in aliquo bonp :
: Mor esseVih'peeha(ft)-' : - quia non potest esse nisi in aliqua natura; omnis

(a) Ex libro3 de Genesj(ad ' Htteram,

- cap. S. (o) Ex libro 11deGenesiad litteram,cap. 4.
(b) Ibid. cap. 3..
c) Exlibro 6 de Genesiad litteratii,"cap, 18. (c) lbid. cap. 7.
d) tbid.-cap'.13; •:'-:,'. (rf)Ibid.cap. 11.
e) Ex libro 7 de Cenesiad lilterani,cap. 12et 20. (e) ibid. cap. 14, Genesiad
() ibfdlex'lib,'«, cap. 12.:
!f))lbid.capp.2let22. (f) Ex libro12de litteram,cap.7.
Ibid. cap. 13.
(q) ibid. ' (g) Exlibro1 Operis imperl'.,cap. 70.
(«) cap. 14. . . , (Ji)ibid. cap. 83, et est canon17Arausicunconcilii.
1885 SENTENTIJE EX AUGUSTINODELIBATJE. *88jj
autem natura in quanlum natura, bona est (a). de quo diclum est, EcceAgmtsDei, eccequi tollit pec-
CCXCVII. Nultis meiitis graliam prceveniri. cata mundi (Joan. i, 29): cui iitillum bonum hominis
Debeturmerces bonis operibus, si fiant: sed gratia, impossibile, nullum malum est insanabiie (a).
'
quse non debelur, prsrcedit, ut fiant (b). CCCVII.De gratia Dei.
CCXCVIII. De circumcisiane el Raptisnw. Non ad merita homiroim,sed ad Dei misericordiam
Circurncisio carnis lege prsecepta esl; quia non pertinel, cum ex illa massa primi hominis, cui merito
posset melius perChristum significari regenerationis mors debeiur, quisque liberatur. Non est enim ini-
auclorem lolli originale peccaium. Cum pra-putio quitas apud Denm: quia neque remiltendo, neque
quippe omnis homo nascittir, quemadmodiim cuni exigendo quod debetur, injusius esl; et ibi gratuita
originali peccalo. Et oclavo die lex circumcidi car- esl indulgentia, ubi justa posset esse vindicta (b).
nem praecepit: quia Chrisius die dominico resurrexit, CCCVIII.Neminem,nisi Deo misetanle, satvati.
qui post septimum sabbali octavus est. Et circumci- Natura humana, etiamsi in illa integritate, in quj
sus praputiatum gignil, trajiciens in illum, quo ipse est condita, permaneret, nullo modo se ipsarnf
jam caruit: sicut baptizatus in filium quein generat Creatore suo non adjuvante, servaret. Unde cura sine
carne, reatura tamen trajicit originis , a quo ipse jam Dei gratia salutem non posset custodire quam accepitj
liber esi (c). quomodo sine Deigraiia potest recuperare ' quara per*
De
CCXCIX. Adam primo et secundo.
Primus homo Adam sic olim defunctus est, ut ta- didU(ej? CCCIX.Nihil excusationiscompeterepeccatori.
men posl illum secundus homo sit Christus, cum lot Inexctisabilisesl omnis peccator vel reatu originisi
hominum millia inler illumet htinc orta sint: et ideo vel additamenlo etiam proprise voluntatis, slve qui
manifeslumest, pertinere ad illum omnem qui ex illa novil, sive qni ignorat; sive qni judicat, sive qiii noii
successionepropagatus nascitur; sicul ad istum per- judicat. Quia et ipsa ignoranlia m eis qui intclligere
linel omnis qui gralise largitate in illo renascilur. nolueruni, sine dubitalione pecc.itum est: in eisau-
Unde fit ut loium genus bumanum quodammodosint tem qui non potueruiit, poenapeccaii. Ergo in ulris-
homines duo, primus el secundus (d). que non est excusalio, sed jnsla daranatio (d).
De
CCC. judkiis Dei. CCCX.De his qui Spiritu Dei aguntur.
Nullo modo judiciis hominum comparanda sunt ju- PIus est procul dubio agi, quam regi. Qui enimrer
dicia Dei: quem non dubilandum est esse justum, gitur, aliquid agil; et ideo regilur, ut recte agal; qui
etiam quando facit quod hominibus videtur inju- autem agiiur, agere ipse aliquid vix intelligitur. Et
stum (e). lamen lanttim prsestat voluntaiibus nostris gralia Sal-
CCCI. De nalivitatejustorum. vatoris, ut liondubilet Apostolusdicere, QuoiquotSpi-
Justus ex Deo, non ex hominibiis nascilur : quo- ritu Deiagunlnr, hi filiisunt Dei(Rom.vm,14). Nec ali-
niain renascendo, non nascendo, fit jusius. Unde etiam quid in nobisliberavolunlas melins agere potest,quam
renati * filii Dei vocanlur (f). ul illi se commeiidet, qui raala agere non potest (e).
CCCII.De naltirmliumanmqualitate. CCCXl.De resurrectione.
Nalura humana etsi mala esl, quia viiiala esl; non Liberari a corpore moriis bujus, omni sanalo lan-
lamen malum esl, quia natura esi. Nulla enim nalu- guore concupiscentia;carnis, est non ad pcenam cor-
ra, in quantum naiura est,- maluiii est: sed prorsus pus recipere, sed ad gloriain (f).
bonum, sinequo bono ullum esse non potest vitium; CCCXII. Niltil IwminempossesineDeo.
quamvis sine vitio possit esse vel nunquam viliala , Mulla Deus facit in liomine bona,quoe non facit
vel sanala naliira (g). JJ Iiomo: nulla vero facit homo, quoenon Deus facit ut
CCCHI.De morle peccatorum. facial boino (g).
Jusium Dei judicium est, ut peccato suo quisque CCCXIII.De vera juslilia.
pereat, cum peccalum Deusnon facial: sicut mortem Justilia secunduni quara juslus ex fide vivit, quo-
noii fecit, el tamen quem morte dignuni sensit, occi- •niamper spirituin gralise homini ex Deo esl, vera ju-
dil; unde legitur, Mors et vita a Deo esl (Eccli. xi, slilia esl : quoelicel non immerilo in aliquibus justis
14). Qua; duo inter se non esse contraria profecto pro hujus vilie capacilale perfecta dicatur; parva la-
videl, quisquis ab operibus divinis judicia divinadis- men est ad illam magnani, quara capil suqualilasAn-
cernil: quia aliud est creando non instituisse mor- geloium : quara qui nonduiii habebat, et propter
talera, aliud judicando plectere peccatorera (/)). illam quse j:im ineral, perfeclum, et propler istani
CCCIV.De pmnapeccali. quoeadhuc deerat, imperfeetum se esse dicebat: Sed
Deus quidem mundura feeit, et corpora prorsus plane minor isla justitia facit meriium : niajor.rilla
orania. Sed ut corpus corrupiibile aggravet aniraam, iacit prsemium. Unde qui istara non sequitur, illam
et caro conciipiscat adversus spiritura , non est prse- non assequelur (h).
cedens natura hominis inslituti, sed consequenspcena CCCXIV.De morlalitateChrisli secundumcarnem.
damnali (i). De uno solo mediatore Dei el hominum homine
CCCV.De opere in quacumquenaiura. Christo Jesu lides calholica novit, quod.pro nobis
Quantislibetviliis turpelur quaecumqiienalura, in- mortem , id est, peccati pcenam sine peccato subire
slitutio ejus semper est bona. Nam sicut instilutio dignatus est. Sicut ciiim solus ideofaclus est hoininis
•corporisbona est, etiam quando nascilur morbidus; lilitis, ut nos per illura Dei filii fiereraus: iia solus
et institutio animi bona est, etiam quaudo nascitur suscepit sine malis merilis pceiiam, sicut nos per il-
fatuus : sic institulio ipsius hominis bona est, qtiando liim sinc meritis graliam. Quia sicul nobis non de-
nascitur peccaii originalis obnoxius (j). hebalur aliquid boni, ita nec illi aliquid mali. Com-
CCCVT. D e aboliiione peccati. mendans ergo dileciioneiii suam iri ebs, quibus dalu-
Sicut quidam parenles aggravant originale pecca- rus erat indebilam vilam, pati pro eis indebilara
tum, ita quidam relevant; sed nullus lollit, nisi ille
1 Alias,regenerati. (a) Exlibro4 de Operisimperfecti,cap. 152.
(a) Exlibro 1 Operisimperf.cap. 114. (b) Ex epist, Augustini186ad Paulinum,n. 16.
cap. 135, estque canon18 Arausicaniconcilii. (c) lbid.n. 37, estque Arausicani conciliicanon19.
(b) Ibid. n. 27.
(c) Exlibro2 operis impeff.cap.73. (d) Ex epistola194Augusliniad Sixtum,
(d) ibid. cap. 163. (e) Exlibro de GestisPelagii,cap.5.
(e) Exlibro3 operisimperf.cap. 24. (f) Ex libroprimoconlraDuasEpistolasPelagianorum,
(f) lbid. cap.206.
81. cap. 11.
(o) Ibid.cap. (g) ExlibrosecundocontraDuasEpistolas Pelagianoruni,
(ft) Ibid. 4
Exlibro operis imperf.cap. 32. cap. 8, et est canon20Arausicani concilii.
(i) cap. 67. (h) Ex libfo tertioeonlraDuasEpisiolas.Pelagianonmif
(/) Ibid. cap. 11S. cap.7.
1887 APPENDICISPARS TERTIA. 1888
morlem voluit (a). quod Christus cum Patre facit, Paler facit : nec
CCCXV.De nalura et gralia. seorsum aliquid agit inseparabilis charilas, majeslas,
Sicnt cis qui volentes in lege justificari, a gratia potestas : sicut ipse Dorainusdicil, Ego elpalerunum
sumus (Joan. X, 30) (a).
cxciderunt, verissime dicit Aposlolus, Si ex legeju-
slilia est, ergo Chrislusgralis mortuusest (Galal. n, CCCXXV.Ctii prosilRapiismi sacramenlum. I
21): sic eis, qui gratiam quam commendat et perci- Regeneralionisgraliaro ita etiam hi non rainuunl,
vcrissime di- gui ejus dona non servant; sicul lucis nitorcm loca
pit fides Christi, puiant esse naturani, Chrisius
citur, Si per naturam justitia est, ergo gratis immunda non polliiunt. Qui crgo gaudes Baplismi
mortuus est. Jam hic enini erat lex, et non justifica- perceplione, vive in novi hominis sanclilale; et te-
bat: jam hic erat et nalura, et non juslificabat. ideo nens ffdem quseper dilectionenioperatur, liabe bo-
Chrislus non gratis mortuus est, ul et lex per illum num quod nondum habes, ul prosit libi honum quod
'•
implerelur, qui dixit, Non venisotverelegem,sed ad- habes (b).
implere(Matth.y, 17); etnatura per Adam perdita , CCCXXVLDe veritate.
per illum repararetur, qui dixii, venisse se qumrere Sic est verilas Chrislus, ut loium verum accipia-
et salvate quod perierql (Luc. xix, 10) (b) lur in Cliristo : verum Verhum Dei, Deus sequalis
CCCXvI. De miserkordiaet iudicio. Patri; vera anima , vera caro, verus homo, verus
Posse habere fidem, sicut posse habere charitatem, Deus, vera nativiias , vcra passio , vcra mors, vera
naturse est hominum : habere aulem fidem, quemad- resurrectio. Si aliquid horum dixeris falsum , inlrat
modum babere charilatem, gratioeesl iidelium. Sed putredo : de venerio serpenlis nascunlur vermes men-
cum voluntas credendi aliis prseparelur, aliis non daciorum , et nihil integrura remancbit; quia ubi
praeparetur a Domino; discernendum esi,quid veniat fuerit falsi alicujus corrupiio, ibi verilatis integrilas
de misericordia ejus, quid de judicio. Universoeenim non eril (c).
viae Domini misericordia et veriias. Investigabiles CCCXXVH.De charitate.
autem suntvioe ipsius. Invesligabiles igilursunt, et Quania cst cliaritas , quoesi desit, fruslra habcu-
misericordia qua gratis liberat, et veritas qua juste tur coelera; si adsit, habenlur omnia (d)!
judicat (c). CCCXXVHI.QuomodoClnistusreliqueritPatrem et
CCCXVll.De auxitiando. tnatrem.
Nemo erigit quidquaraad id in quo ipse est, nisi Reliquit Chrislus Patrem; quia cura iii forma Dei
aliquantum ad id in quo est ille, descendat (d). esset, non rapinam arbilratus esl esse se scqualem
CCCXVIIl.De contemnendamundi gloria. Deo, sed semetipsum exinanivit, formam servi acci-
Quas vires nocendi habeat humanse glorise amor, piens- Hoc est enim, Reliquil Patrem ; non quia de-
non senlit, nisi qui ei bellum indixerit. Quia clsi cui- seruit, ei recessit a Paire : sed quia non in ea forma
qiianv facile est laudem non cupere, duin negatur; apparuit honiinibus, in qua ocqualisesl Palri. Reli-
difficile est ea non deleclari, curn ofleriur (e). quit autem matrem, relinquendo Synagogam Judoco-
CCCXIX.De lemporalibusbonis relinquendis. rum, de qua secundumcarnem natus est; el in-
Oranesmundi opes conlemiiit, qui non solum quan- hserendo Ecclesise,quam ex omnibusgenlibuscongre-
tum potuit, sed etiam quaiitura voluit habere, con- gavit(e).
temnit. In quo cavendum est, ne subrepat elalio. CCCXXIX.De compqralioneprimi Adam et secundi.
Utilius cnim terrena opulentia humiliter tenelur, Dormit Adam , ul fiat Eva : moritur Cbrislus , ut
qriamsuperbe relinquitur (f). fiat Ecclesia. Dormiente Adam , fit Eva de latere :
CCCXX.De cohibendaira. mortuo Christo, lancea perforalur latus, ut profluant
Nulli irascenli ira sua videtur injusta. Unde ab Sacramenta, quibus forinettir Ecclesia. Unde merilo
omni indignationccito redeundum est ad mansuetu- Apostolus ipsum Adam dicit formam fultiri. Quia si-
dinis leuiiatem. -Nampertinax motus facile in ejus cut oranes in Adam nidriuiitur, ita ct inChristo om-
odium Iransit, cui non celeriter ignoscitur (g). ncs vivificabuntur (f).
CGCXXI.De lege el gratia. CCCXXX.De incantaiioneVerbi.
- Qui dedit legem, ipse dedit et gratiam : sed legem Deus homo factus est : quid futtirus est homo,
per servum raisit, cura gratia ipse descendit: ut propter quem Deus facius est homo (g) ?
quia Iex ostendit peccata , non lollit; volentesadlegem CCCXXXI.De duabusnativilatibusIwminum.
suis viribus exsequi, nec valentes, cogantur gra- Una est nativitas de terra , alia de ccelo ; una est
tiam, quoeet irapossibilitatismorbum, et inohedien- de carne, alia de spirilu; una est de sclernilate,
tiseaufert rcalum (h). alia de mortaliiate; una est de masculo ct femina ,
CCCXXII.De sabbalo. alia de Deo et Ecclesia. Sed ipsse duoe singulares
Verum sabbatum christianus observat, abslinens sunt: quomodo enim riterus non poiest repeli, sic
ab opere servili, id est, a peccato : quoniamqui facil nec Baptismus iterari (h).
peccatum , servus est peccaii (i). CCCXXXIJ.De diversitatebonorum.
CCCXXIII.De Itis qumhominunipropria sunt. Si visibilia atlendas, nec panis est Deus, nec.aqua
Nemohabel de suo, nisi mendaciumet peccatum. cst Deus, nec lux ista esl Deus, nec vestis est Deus,
Si quid auiem habet homo veritatis atque justitise, ab ncc domus ista est Deus : omnia enim hsec visibilia
illo fonle est, quem debemus siiire in haceremo; ut suni, etsingula sunl. Quod enim est panis, non hoc
ex eo quasi quibusdam gullis irrorati, non deficia- est aqua, et quod est vestis, non hoc cst domus; et
mus in via (j). quod sirot ista, iion hoc est Deus : visibilia eiiiin
CCCXXIV.De inseparabiliopere Pairis et Fitii. sunt. Deus aulem totura tibi est, quod rccte desidc-
Quod Paier _cum Cbristo facit, Chrislus lacit: et ras, et omnium bbriorum varielas uno fonle pro-
(o) Exlibro quartocontraDuasEpistolasPelagianorum, funditur. Quoniam cum sua tribuit, se ipsum sub
caj).4, el estcanon2 Arausicaniconcilii. diversis munerum suorum nominihus impcrlil (i).
(b) Ex libro de Graliaet libero arbitrio, cap. 13, et est
carion21 Arausicani concilii.
(c) Exlibroprimode PrsedestinationeSanctorum,cap. concilii. (a) ExTract.b in Joan. n. 1, estque22canonArausicaui
o, o. ibid.n. 15.
Ex epistola11, ad Nebridium,n. 4.
(d) Ex (b) vide 8in Joan.n. S.
(e) epistola22, ad Aureliuni,n. 8. (c) ExTract.
ad Faulinua,n. 5.
(f) Ex epistola31,ad (d) ExTract.9in Joan.n. 8.
(g) Videepist.38, Proiuturum,n. 2. (e) lbid.n. 10.
(«) ExTract.3 in JoannisEvangeiium,n. 2. (/Ilbid. 1.
(i) Ibid.n. 19. (fl)ExTract.10in Joan.n.
0') ExTract.b in joau, n. 1, estque22 canouArausicani (h) ExTract.11in Joan.n. 6.
concilii. (i) ExTract.13in.Joan.n. 5.
1889 SENTENTI^EEX AUGUSTINODELIBAT^. 1890
CCCXXXIII.De inlelleclu. Verbi doclrinam homo in carne constilutus posset
Anima carnalia appetens feminoecomparatur non accedere ; Verbumcaro . faclum'est, et habitavit in
habenii reciorem virum, qui est intelleclus, cujus nobis (Joan. i, 1, 3, 14) (a). •,•
eam oportet sapienlia gubernari: 11011 quasi aliud sit CCCXL.De corporeChrisli.
quam anima ; sed quia obtutus quidam occultus sit Caro Chrisli fidelium vila est, si corpus ipsius esse
animse. Sicut enim exteriorcs octtli quiddam sunt non negligant. Fiant ergo corpus Christi, si volunt
carnis : ila mens quiddam esl animi, quod in eo se- vivere de spiritu Christi; de quo non vivit, nisi cor-
cundum pariicipaiionem divinae ralionis excellit. Et pusChristi (b).
tunc oronibus moiibus suis bene prscsidet, cum CCCXLI.Qui edunl corpus Chrisli.
superna luce radialur, ut sit in ea lumen verum , Escamvitse accipit, el aelernitatis poculum bibit,
qtiod illuiriinat omnera hominem venientem in hunc
inundum (a). qui in Cbrislo manet, et cujus Christus habiiator est.
Nam qui discordat a Christo, nec carnem ejus mau-
CCCXXXIV. De locooralidnis. ducal, nec sanguinem bibit: eiianisi tantoerei Saera-
Qui supplicaturus Deo locum aptum et sanclum mentum ad judiciuni suoe prsesumpiionis quolidie
requiris, inleriora lua munda, et omni inde mala cu- indifferenter accipiat (c).
pidilate depulsa, prsepara libi in cordis tui pace se- CCCXLII.De malorumfelkilale.
creium. Volens in tcmplo orare , in le ora : et ila Vellet mundana sapienlia , ul nunquam permit-
age semper, ut Dei templum sis. Ibi enim Deus exau- teret Deus eos qui mali sunt esse felices : quod uii-
dit, ubi habital (b). que noii sinit; sed ideo mali cum habent quod
CCCXXXV.De homine interiore. volunt, felices putantur, quia quid sit felicilas igno-
Sensus corporis corporalia, nuntiant cordi. El non ranl' (d).
omnium facultaseadem : quia non inde videtur, unde CCCXLIII. De mulationecordis.
audilur; nec unde sapor, inde et odor capitur : nec Aliud est migrare corpore, aliud corde. Migrat cor-
hi minisirisine lactu ad laevia et aspera, calida et pore, qui molu corporis mulal locnm : migrat corde,
frigida , humida et sicca, discernenda sufliciiint. In- qui motu cordis hiutat alfccluro. Si aliud amas, aliud
corporea vero animus suo tantura scnsu dijudicat, et amabas; non ibi es. ubi eras (e).
omnes varietates uno motu atiingit, et quidquid dis- CCCXLIV.De chrismate.
creliunis inter boua et niala, jtisla et injusia ralio- Chrisli nomen a cbrismate est, id est, ab unctione.
nabiliter invenil, iinus est inlerilionis affectus : ulibi Quia ideo omnis chrislianus sanclilicalur, ut inielli-
imago Dei appareat, ubi unura ideraquc esl quod gat se non solum sacerdotalis et regioedignitatis esse
mens potest quanlum potesl (c). consortem , sed etiam contra diabolum fieri luclalo-
CCCXXXVl.De vita Filii Dei. rem (/").
Dei Filitis Deus vilam habere in semetipso, sicut CCCXLV.De lumine.
liabe.tPater, non pariicipando adeptus esl, sed na- Sequamur Clirislum lumen verum, ne ambulemus
scendo. Vilam enim genuit Pater vita ; nec dilfert in in lenebris. Tenebrscauiem mettiendaesunt morum ,
aliquo essentia gigncntis el gonili; cuni sie ex Patre non oculorum : et si oculorum, non exicriorum,
sit Filius, utconsempiternneoequalitalisnon una qui- unde discernitur, nonalbum et nigruhi, sedjuslum et
dem persona, sed una sit deitas (d). injustum (g).
CCCXXXVH.Dejudkio. CCCXLVI.De incarnatiane Veibi.
Calholica fides DominumJesum Cliristumel verum
Quamvis nunquam recedat a FilioPater; ad judi- Deum et verum hominem credit, et prxdicat. Ulrura-
eandos tamen vivos et morluos non ipse dieiiur, sed enim scriptum est, et utrumque verum est. Qui
Filius adfuturus : quia ibi nec Patris, ncc Filii deilas, que
sed illa fbrma videbitur Filii, qnam sibi per sacra- Deum lantummodo asscrit Chrislum, medicinam ne-
mentum incamalionis univit. Ipsa ergo erit judex , gat qua sanatus esl: qui horoinem tanlummodo as-
serii Clirislum, polentiam negai, qoa creatus est.
quse sub judice steiit; ipsa judicabii, quoc judicala Utrumque
cst: ut videant inipil ejus gloriam , in cujus inan- Deus Christns ergo, anima fidelis ac recta, suscipe : et
suetudinera fremuerunt'. Talis ergo apparebit ju- Chrislus ? est, et homo Chrislus est. Qualis Deus
dex, qualis videri possit, et ab eis quos coronatu- homo Chrisius? ^Equalis Palri, unum cura Patre. Qualis
rus, et ab eis quos damnaturus esl. Paier aulem mortalilatem, nonVirginis filitis, trabens de Iioinine
non apparebit; quia forma scrvi non est indulus: traliens iniquitaiem (li).
sed Filio, qui eliam liomo faclus csl, dedil judicii CCCXLVH.De missione Verbi.
Missusest Dominus Chrislus a Patre, non recessit
potestatem (e). a Paire. Missio ejus incarnatio fuit, el invisibili dei-
CCCXXX.VHI. DevolunlateDeiellwminis. tati hoc fuit in hunc mundum venire, quod apparere.
Suam voluntalem homines faciuiil, non Dei, Quod si cilo caperelur, non opus erat ut crederelur.
id
quando agunt quod Deo displicet. Qtiando aulera Credendo ergo capitur, quod nisi credatur, nunquam
ila- faciunl quod volunl, ul divinoe servianl volunlali: inlelligitur (i).
quamvis volentes agant quod agunt; illius tamen vo- CCCXLVIII.De Patre el Filio.
luntas est, a quo ct prseparatur , el jubetur quod Ut recle credatur Pater et Filius, ipse Filius au-
volunt (f). diendus est, dicens, Ego et Paier unum sumus (Joan.
CCCXXXIX. De doctrina Palris pcr Verbum. x, 30). Duobusenim verbis dusc simul hserescs de-
Si illum docet Pater, qui audil Verbum ejus; t.runcantur. Nam per id quod ail, uuum, Arium per-
quid sil Christus, el invenies Verbum ejus, culil; per illud quod ail, suinus, Sabellium slravit:
n principio eral Verbum(Joan. i, 1) : non aiilem , quia nec, sumus, de uno; ncc, unum, diceret de di-
?usere
In principio Deus fecit Verbum ; sicul, ln principio verso (j).
Deus fecil cmlumel teitam (Gen. i, 1). Yerbuin enim
Dei Deus est, non crealura : nec factum inter oronia, 1 Auguslinus,ic/noralur.
sed per quod facta sunl omnia. Ut crgo ad lalis (a) Ex Tract.26in Joan.n. 8.
(b) Ibid.n. 13.
1 Alias,smvierunt. (c) Videibid. n. 18.
vide Tract.28in Joan.n. 7.
(d)
videTract.15in Joan.n. 19.
(a) Ibid.n. (e) Ex Tract.52in Joan.n. 1.
(b) 25. (f) videTracl.33in Joan.n. 3.
VideTract.18in Joan.nn. 3, 10. (o) Ex Tract.35in Joan.n. 4. l -.
Tract.19inJoan.nn. 12,13. (fti ExTract. 36inJoan.n. 2.
Ibid.n. 16. (i)Ibid. n. 7.
lbid.
tvide n, 19, et est 23
canon Arausicaniconcilii. (j) Ibid.n. 9.
1891 APPENDICIS.PARSTERTiA. 1892
CCGXLIX.De Deo el IwmineJcsu Ghtisld. tur veritas, quam prscdicatur.Quoniam cum doctrina
Utrumque oporlet noverimus in Christo, et uiide recipitur, liumililascusloditur : cum autem dispula-
sequalis Paiii est, et unde illo major estillud Pater. Illud tio placet, yix est utdisserenlem non pulsel quanlu-
Verbum est, illud caro; illud Deus est, homb : iacunjque...jaclanlia(a)::.
sed unusest Christus Deus et homo (a). CCCLyiU-!De laude qua se prmdkal Deus.
CCGL. De unilatedivinmTrinitalis. - Perieuiqsum est borriiiiisibi placerc, cui cavendum
Mtiliorum liominum multoesine dubio animse, ct est superbire. Deusautem qiianfumcumquese laudct,
multa sunl corda : sed ubi per dileclibnem fidemque non se exlollil cxcelsus, nec vult se sua videri ma-
adhsereantDeo, fiunt omnes una anima, el cor unum. jestale majorem. ,Sed cum homini loqiijlur potenliam
Si ergo charilas Dei, qure dilfttsa estin cordibus no- suam , non hoc agit, iit. glofiosinr ipse, sed ut ille
slris pef Spifitum sarictum, qui dalus est nobis, tan- melior fiat et doctior. Nobis enim prodest auctorem
tam unilatem mullarum' aniinaruni et mullorum cor- noslrum agnoscere, el ei qui esl super bmnia, subja-
diuiit facit; quaiito magis certiusque in Paire et Filio cere : nec de qiio non possumus comprehendcre quid
et Spiritu sancio seierna et incqmmuiabilis unilas est, possumus sentire quod non cst (b).
manet, ubi indifferensTriniias urius Deus est, unuin CCCLIX. De temittendispeccatis.
lumen, unumque print'ipium(i)? Christiana observantia ad perfeclse pieiatis profe-
CCCLI. De dactiina Patris ad Filium. ctum, per mutuaiii raaxime pcrvenit indulgentiam
Non sic docuit Pater Filium, quasi indoctum ge- peccatorum, dante nobis Dominosuoebonitatis exem-
nucrit, et scienliam coniulerit nescienli: sed terapo- plum. Namsi ille, in qiio nulliim omniiiofuit pecca-
ralis doctrina est interaporalis essentia; et lioc esl a lum, intefpellat pro peccalis noslris; quanto magis
Paire doceri, quod esl a Patre generari: quia sim- •hos inviceiii pro propriis orare debemus? Ampleclen-
plici veritatis naturae esse cl nosse, non esl aliud at- da qnippe eslhomini, quj uon omni polest carere
•que aliud, sed ipsiira (c). peccatb, lairi benigna cbnditio; ut diroiltendo delicla
CCCLIl. De fide el verilate. aiiena, diluat Sua (c). '••/.
Fides sempef prsevenit visionem.Credimus enim, CCCLX. Deceietnitafesanctbtum.'.,-'-.
ut cognoscamus: non cognoscimuS, ul credamtis. Justoruni desideriortamsocietoti lunc nibil deeril,
Fides ergo est, quodnOft vides, credere: veritas, quando Deus omnia in illis omnibus erit. Ad qiiam
quod credidisli, videre (d). bealitudinem hi perveniunt, qui huic saeciiloanfe s©-
CCCLHI.De bonoodore Christi. animajcarne moriunlur, nec in eis iiive-
' Borius-Chrisii odor est prsedicaiio-Veritatis: quo paratioiiem niurilur cupiditatibus, quas sola superat dilectio Dei;:
odore vilam capit, qui Evangelio bonis operibus * ut et id paliamr iniquilas, quod elegii; et eo bono
servif et congrnit; morlem autcm incurrit, cujus.ab fruatur juslilia, quod aniavil (d).
bis quse bene Ioquilur,,vita disseritit. Quse condiiio CCCLXI. De confitendohomineJesu Chrislo.
•etiam audiiores obstringU, cum recla proedicatioah Qui sic confitelur Cliristum Deum, ut cumdem ho-
,aliis per incredulitaiem audiliir in morlem-, ab aliis ,mineiii negel verum, habentem scilicel unilam sihi
per fideriisuscipiiur in salulem (e). noslroe cafnis aniniaeqne naiuram : non est pro illo
. GCCLIV. De facultate credendi. mprtuus Chrislus; quia secundum hominem morluus
Fides Cbrisli est, credere in eum qui justifical irn- esi Christus. Nou reconeilialur per raediaiorem
pium : credere in Medialoremsine qub venit nullus recon- Dco : unus enim Deus et unus est mediator T)ei et
' ciliatur Deo, credere in Salvaiorem qui quocrere hominura., bomo Clirislus Jcsus. Non jusiificatiir
et salvare quod pcrierat, credere in eum qui dixil, : pcr ipsiim : quia siput per inobcdientiam unius
Sine me nihil polestis facere (Joan. xv, 5),.Sed hanc horiiinis peccatores constituti sunt roulti, ita per
- fidemiion qui ignorans Deijiistiliam qua lobcdieuiiairi unius liominis justi constiluentur mnlti.
apprehendit,
-justificatur lmpius, sriam vull consliluere qua convin- Non rcsurget".i'ii'resurrectiohe Vitae: quia per liomi-
calur siiperbus. Tali.a enim sentieiites sua elalione .ncm niors, et pef Jibrtilrierii resurrectio mortuo-
obdurantur, et excaecariliir: quia negando Dei gra- rum; sicul iriim in ;AdiiIii\Oiniies.jiibriuritur, iia
liain rion adjuvantur (fV.: _el in Chrislo .'pirnneB'Vivjfi6a:b'.u'A'iur.;;N(^..iiilus
se
. GCCLV.De vera diteclione. > . jieafi Petri defeiidat exeiriplo, qui se rtniltislacrymis
Charilatem haliens, quse esl de cOrdepuro et con- , el accusayii, et lavit: ut pfihcipem suum Ecclesia,
scientia bonael fidenbri ficta, diligit Deum el.proxi- non negatioiiis,, sed pflenilentiseiiiiitatione sequere-
mum sicut se ipsurii. Amator enim Dei, amaior est lur (e). ' CCCLXll. De mlernitate.
sui : et non diligens Deum, non diligit pioximiim;
iquianon diligit se ipsum. Pro hac auteriVdilectione In quibusdam.oeteriiis potest.aliqua esse distaniia :
patienter etiaro mundi odia sunt loleranda : necesse ipsa auterri oeternitasabsque diversitate mensuraeesl.
esl enim ul nos odcrit, quos videt odisse quod dili- Mullse quippe rriansibrieSiri una viia vafias mefilo-
K'»l(9)- rum sigiiificantdignitates. Sed ulDeus oinnia in om-
CCCLVI. De bipartita mundi significalione. nibus erit, fiet eiiam in dispari clarilale pef gaudium,
Duo hominura geiiera sub uno miiiidi iioininenun- ut quod habeht sihguli, comtnunesit omnibus. Quo-
cupanlur. Sicut enim dicilur mundus iu impiis, ila niam per connexionenidileciionis, a gloria capitis
dicilur mundus in sanctis- Unde cum loius a se- nulla eril aliena pars corporis'(A.
melipso el in odio el in amore discordet, nos eum et CGCLXIIl. Defide.
odisse jubemur et amare, cum diciiur nobis, Nolite Fides eoruin qui Deum visuri sunt, -quod non
diligere mundum(I Joan. n, 15); et cum dicitur, Di- videt credit : nam si videt, non est fides. Cre-
tigile inimieosveslros(Matlli. v, 4): nt quorum exse- *
deiui pollicetur meritum : videnli redditur prae-
cramur iniquilatem,optemussaIulem (h). mium (g).
CCCLYII. De viianda scienlim glotia. CCCLXIV.De petitionecontraria.
Ad vilandam lentalioiiem vanse glorioe, melior est Male usurus eo quod vult accipere, Deo potius
discentis conditio, quam docentis. Tutius enim audi- miserante noh accipit. Proinde si hoc ab eo peti-
1 Alias,moribus.
Ex Tract.37 in Joan.n. 10. * Alias,colligitur.
(a) ExTract.39in Joan.n. 5. Ex Tract.57 in Joan.n. 2.
(b) ExTract.40in Jban.n. 5. (a) Ex
(c) (b) Tract.58in Joan. n. 3.
(d)Ibid. n.9. (c)lbid.n.5.
n. 8.
(e) vide Tract.50in Joan.n. 10. vide Tract.6$ m Joan. n. 1.
ia) ExTract.
Ex Tract.53in Joan. 66in Joan.n. 2.
(e) Ex Tract67in
(f) ExTract.
(o) 87 in Joan.nn. 1 et 2. (/) Tract.68ia Joan.n.
Joan. S.
n.
2.
Wfl»d.n.4. &)Ei
1893 SENTENTLE EX AUGlSTTNODELIBATJE. 1894
ttir, unde homo cxaudilus lsedalur; dare magis meliien- varialur; qni per nulla esse potuit aut potest aut
dum est, ne quod possil Deus non propilius, polerit tempora, vera de illo dicuntiir cnjuslibel lem-
det iralus (a). poris verba. Semper itaque audit Spiriius sanclus,
CCfXXV. De dileclione. quia sempcr scit : el scire, etaudirn, hoc illi est, quod
Qiti diligit me, inquit Dofninus , diligelur a Palre semper esse. Semper vero illi est esse.de Patre pro-
mco; el egodiligam eum, et manifeslabaci me ipsum cedere. Nemo autem potest dicere, quod non sit viia
(Joan. xiv, 21). Quidnoii est, diligam? tauqiiain lunc Spiritus sanctus : cuni vita Patef, vita sit Filius. Ac
dileciurus sit, et ntinc diligat? Absit. Quomodo per hoc sicut Pater , cum habeat vilam in semelipso,
eiiim nos Paler sinc Filio , aul Filius sine Palre diU- dedit el Filio babere vilam in semetipso : sic Spiritui
geivt? cum inseparabiliieradoperenliir, quomodo sancio dedit vitam procedere de illo, sicnl procedit
separabiliicr diligimt? Sed hoc diligam eum, ad el de ipso («).
qiiod seiiuiuir : Et mimifestabo eime ipsum. Diligam, CCCLXX.De dileclionequa diligimusDeunt.
el maitifestabo, id esl, ad hoc diligam , ut maniie- Prorsus donuiii Dei est, diligere Ueum. Ipse ut •
sicm. Niuic enim ad hoc dilexit, ut credafnus, et diligeretur dedit, qui non dilecius dilexii : displiccn-
niaiidatuui ejus ' leneamus : tunc ad hoc diliget, les amati sunius, ut fierct in nobis unde placercmus.
ut videamus, el ipsam visionem mercedem fideica- Diffuditeiiira charilalem in cordibus nostris Spiritus
piamus. Quiii ct nos nunc diligimus credendo quod Patris ct Filii, qucm cum Palre amaraus et Filio (b).
videbiraus : lunc autem diligemus videndo quod cre- CCCLXXI.De pace Cltrisli.
didimus (b). Pax Chrisli fiiieni temporis non habet, et ipsa est
CCCLXVI.De palininbus vitts. omnis pise iutentionis actionisque perfectio. Propter
Ila sunt in vite palmiles , ut viti nihil conferant, hanc Sacramenlis ejns inibuimur : propter hanc mi-
sed inde accipianl unde vivant. Sic quippe vitis est rabilibus ejus operibus el sernionibus erudiniur:
in p.ilmitibus, ul vitale alinientum subininistrel eis, propter hanc Spirilus sancli pignus acceplmus : pro-
iion sumat ab eis. Ac per hoc et manentein in se pter hanc in eum credinius et speramus, et amore
hahcre Christum , et manere in Cbrislo, discipulis ipsius, quantum donat, accendimur : propter hanc
non Clirislo. Nam prsecisopal- denique oninem Iribulaiionem forliter loleramus,
prodest utruinque, radice
iniie poiest de viva alius pullulare : qui autem ui in ca feliciter sine tribulatione regnemus. Vera
praxisus est, sine radice non poiest vivere (c). enim pax unitatem facit: quoniam qui adhseret Deo,
CCCLXVII.De humaiimjusliiim nwdo. unus spirilus est (c).
Divinitusdicliim esl : Noli essejusius mulium (Ec- CCCLXXH.De lemporibus.
clc. vu, 17). Quo nolaia non est justitia sapieutis, sed Omne lempus ab illo est disposilum, qui lempori
supcrbia prsesumenlis. Qui ergo fil nimisjustus, ipso subditus non est. Quoniam quse futura erant per*
niinio fil injuslus. Quis est autem qui se facit jtistum, singula teinpora , in Dei sapientia habent eflicaccs.
nisi qui dicit se non haberc peccatum (d) ? causas, in qua ntilla suiii tempora. Non ergo creda-
CCCLXVIll.De simplicitate. tur hora passionis Dominifalo urgenle venisse, sed
Niillius, eliam incorporesccreaturse, vere simplex Deo polius ordinanle. Non enim siderea necessilas
subsiaiitia esl, cui non lioc est essc , quod nosse ; Chrislo intulit crucem; nec sidera coegerunt ftiori
potcsl eram esse, nec nosse hahet.: at illa divina non po- siderum condilorera : qui inleraporalis cuiii Patre,
lcst, quia idipsum cst quod Ac per hoc noh sic tempus qtio carne morereiur , quemadmodum et
sic liabct scientiani, ut aliud sit illi scientia qua scit, quo de matre nasceretur, elegit (d).
aliud essenlia qua est, sed utrumque unum : quam- CCCLXXHI.De unitale Trinilatis.
vis non lilrumque dicendum sit, quod verissimesira- In eo quod dicitnr , Hmcest autem vita mtema, ut
piex et unum est. Habet enim Pater viiam in semet- cognoscanllesolumverum Deum,el quemmisisliJesum
ipso nec aliud est ipse quam vila quse in illo csl: Cluistum(Joan. xvn, 3); ordo verborum est, Ul le, ei
et dedit Filiohabere viiam in seraetipso; hoc est, ge- quem misisii Jesum Chrislura, cognoscanl soluin
niiii Filium qui el ipse vila esl. Sic itaque debeinus Deum verum. Consequenter enim intelligilur et
accipere, quod de Spirilused sanclo dicturo est : Non Spiriius sanctus : quia Spiritus est Patris el Filii,
ciiiinloqtlelur a semelipso, qumcutitqueaudkril lo- lanquam cliarilassubstaniialiset consubstaniialisani-
qiietiir(Joan.x\i.l3) ; ul intclligamus, non eum esse borum. Quoniam non duo dir, Pater et Filius ; nec
a «cmciipso.Pater quippe solus de alio non est. Nara tres dii, Pater et Filius et Spiritus sanclus : sed ipsa
cf filius de Palre natus est; et Spiriius sanctiis Triniias unus solus verus Dens. Nec idem lamcn Pa-
de Patre procedit. Paler autem nec nalusestde alio, ler, qui Filius; nec idem Filius, qui Palcr; nec idem
rcc procedit. Nec ideo sane aliqua dispariliias in Spiriius sanctus, qui Paler aut Eilius : quoniam tres
siimnia illa Trinitale cogilationi occurrat humanse: simt, Pater, et Filius, et Spiriius sanctus : sed ipsa
el sanclus Trinitas unus est Deus (e),
quia el Filius ei de quo naluseslesl, Spiritns CCCLXXIV.Quid dedit Palet Filio.
cf de quo procedit, sequalis (e). detlalis.
CCCLXIX.De inleinporalttate Quidquid Dcus Pater Deo Filio^ledil, gignendo
Qtiamvis notura incoinmutabilis non accipiat Fuit dedii. lta enim dedil Filio Paler, sine quibus Filius
etErit sed lantum , Esi : ipsa enim lamen veraciter est, esse non possel, sicut ei dedit ut esset. Nam quomodo
quia aliter quam esl, esse non potesl: propler Verbo verba daret aliqua, in quo ineffabiliter dixit
versaiur noslra omnia (f)'!
rmiiabiSitatemleroporura, in qiubus non mendaciter di-
monalitas et noslra mutabililas, CCCLXXV.De cuslodiaDei, qua suos servat.
cimus ctFuit.et Est, elErit : fuit in prseiento.estin Cuslodiamcirca nos Dei, non lain carnaliler debe-
praiseiitibus,erilinfuturis.Fuilquippe.quianiinquam mus acciperc, velut vicissim nos servent Pater et
dcfuit crit, quia nunquaradeeril: est, qmasemper est. Filius, amborum in nobis servandi allemante custo-
Nemiecniinveiulquijani non sit, cuni proclerilisoccidit; dia, quasi alius alio discedenlesuccedat. Simul enim
am cum prsesentibus,tanquam non nianeat, labilur; custodiunt Paler el Filius et Spirilus sanctus, qui est
aul cum luturis (anquamnon fuerit, onetur. Proinde unus verus Deus. Sed Scriptura nos non leval, nisi
cmn sccundum'voluminalemporum loculio humana descendal ad nos. Sicut Verbumcaro faclumdescen-
1 Alias,efftcienles.
1 Alias,fidei. (a) ExTrac.99in Joan.n. 5,9.
ExTract.73in Joan.n. 1. (b) ExTract.102in Joan.n. 5, est el canon25 Aranst»
(a) in Joan.n. 5. caniconcilii.
(b) EXTract.7581 Joan. n. canon 24 (c) Ex'rracl.104in Joan.n. 6.
(c) Ex Traet. in 1, esique
Arausicani concilii. (d) lbid.n. 2.
5in Joan.2. . ExTract.103inJoan.n-3.
(e) ExTract.106in
(</)EXTract.989in Joan.n. 4. (f) Joan.n. 7.
(e) E*Tracl.
 1893 APPENDICISPARS TERTIA. 4896
dit, ut relevaret: non cecidit, ut jaceret. Sidescen- meminitfecit: ilaDeusomniaquorumipse auctorest, prst-
denlem cbgnovimus, cum levahle surgamus : et in- rumautem scit,nec tamenomniumquoe prsescit,ipse auctorest. Quo-
nonest malus auctor,justus estultor(a).
telligamus.cum ita loquitur,personaseum dislinguere, .CCCLXXXH. De cognoscendis creaturis nonviaenlur.
uon scparare naluras (a). ilumanaaniroanaturaliterdivinisex quce quibuspendet con-
CCCLXXVI.De gratia Dei, qua omnehominismerilum nexa rationibus,cumdicit,Meliusfierethoc quamillud;si
prccvenitur. verumdicit, etvidetquoddicit,in illis supernis rationibus
Si naturam cogitemus, in qua creati sumus; cum videt. Credatergo Deumfecisse,quod recto intellecluab
omnes veritas creaverit, quis non est ex vcritate ? nonvidet. eo faciendumfuissecogrioscit,eliamsi hocin rebus factis
Sed iion omnes sunl, quibus, ut audiant verilalem et tamenratione Quiaetiamsi ccelumoculisviderenon posset,et
vera lale aliquidfaciendumfiiissecolligeret,
credant, ex ipsa veritale prseslattir , nullis procul credere debuitfactumfnisse, quamvisid oculisnon viderit.
dubio prsecedenlibusmeritis, negratia nonsit gralia. Nonenimcogitationecerneret factumfuisse, nisi his ra-
. Si enim dixisset, Omnis qui audit vocem meam , ex tionibus,in quibusfactasuntomnia.Quod autemibi non
verilate cst : ideo dieius ex veritate pularelur, quia tamnemopotestvera cogitalioneviderequamnon est est, (b).
obtemperat veriiali. Non autem hocait: sed, Omnis, . CCCLXXXHI. OKO remidio vutnera humana curenlur.
inquit, 9111 est ex veritate, audil vocem meam (Joan. Quidlam dignuramisericordiaquammiser? et quidlam
xvni, 37J. Ac per hoc, non ideo est ex verilate, quia indignum ctum est
misericordia,quamsuperbusmiser? Ex quo fa-
ut illudDeiVerbum,per quod facta sunl omnia,
cjus audit vocem : sed ideo audit, quia ex veriiate et
hoc illi donum cx veriiaie collaium quo fruituromnisangelicabealitudo,usque ad miseriam
est; id esi, quia noslram porrigeretclemenliamsuam; et verbumcaro fic-
est: quod quidest aliud, quam , donante Christo cre- ret, et habitaretin nobis.Sic enimposset panemAngclo-
dit in Christnm (b) ? rumhomo manducare nondumAngelisadsequatus,si panis
CCCLXXVH.De amore, quo Deutn amare debemus. ipse Angelorumhominibusdignarelursequari.Necsic de-
scenditad
Quisquis se ipsum, nnn Deum amat, non se amat: integernobis; nos, ut illos desereret: sed simulinteger illis,
se ipsuro amat, ipse se aroat. est; nos forinsecus illosinlrinsecuspaseens,per id quodDeus
et quisquis Deum, 11011 admonens,per id quod nossumus:'et
Qui enim non potest vivere de se , moritur ulique idoneosfacit per fidem,quos per speciem pascat sequa-
araando se. Cum vero ille diligiiur de quo vivilur; liler (c). '
11011 se diligendo magis diligit, qui proterea se non CCCLXXXIV. Nullumnalurmvitium qb auctoreesse.
diligit, ut eum diligat de quo vivit (c). Dubium non est, contranaturamessebmnevitium,otiam
CGCLXXVHl.De indivisoPatris et.Filii opere. fei est
ejus cujus viliumirjuapropler,quoniamin quacum-
Quidquid illud est quod oporletFilium Patrem agere ad que re non vituperalurnisi vilium,ideo autemvitiumest,
: ad ipsum quia conlranaturamejus rei est, [cujusest vitium]nullius
Filium, non fit nisi per euradem rei recte vituperaturvilium,nisicujusnalura laudatur.Kon
scilicel, quia iilius horainis est, et 1'aciusest inter enimin vitiodisplicet, nisi quod corrumpitquodin natura
oraiiia : per ipsum autem, quia Filius Dei est, et per placet(d).
illum fiunt a Palre oronia (d). CCCLXXXV. Depamapeccati.
De
CCCLXXIX. subjectione Filii. Omni p eccanti animse d uo suntpcenalia,ignorantiaetdif-
Non est mirum diccre Aposlolum, eliam in ftituro ficultas. E x ignorantia depravat' error: ex difficullatecru-
ciatus Sed approbarefalsa pro veris, ut erret invi-
sseculoPalri Filium subjecium fulurum, ubi ail, Tunc tus, etallligil. resistente
et ipse subjecluserit ci, qui illi subjecilomnia : quan- ab iHicitisx)peribus repugnationecarnalisvinculi,non posse
forma hiimana mansura temperare; non est naturainslitutiho-
doquidem in Filio cst, qua minis,sed poenadamnaii(e).
sempcr major est Pater. Quamvis non defuerint, qui ccci.xxxvi. De varistateremediorum.
illam tunc Filii subjectionemipsius humanoeformse in Ut ars medicinse,cum eademmaueat, neque ulloniodo
divinam substantiam commutalionem inlclligcndam ipsa mutetur, mutat tamen prseceptalanguentibus;quia
pularunt, tanquam hoc cuiquerei subjicialur,quod in mulabilisest nostravaletudo: ila divinaprovidentia,cum
eam vcrtitur el niulalur. Sed intelligi polest, ideo sit varie
ipsa omninoiiicommiitabilis, mulabilitamencreaturse
subvenit;et pro diversitatemorborumaliisaliajubet,
magis dixisse Apostolum , etiam tunc Patri Filium autvetat: ul a vilio,unde morsincipit,et ab ipsa morle,
subjeclum futurum, ne qnis in eo putaret spirilum ad naturamsuamet essentiamea qusedeficiunt,id est, ad
et corpus humanum conversione aliqua consumen- nihilumtendunt,reducatet firmet(f).
duni : ul sil Deus omnia, non laiilum in illius forma CCCLXXXVU. De pfimalionunisprcevarkatipne.
Primum
hominis, sed in omnibus(1 Cor. xv, 28); quando ca- qusevetat summaralionalis animse vitiumest, voluntasea faciendi
et intima vcritas.ita homode paradisoin
pitis gloria universuni corpus implebit (e).
CCCLXXX.Nihil in quibusctimquecreaiurisa Creatore hocsseculum depulsusest, id est, ab seternisad temporalia,
a copiosisad egena, a firmitatead infirma.Kon a bono
itwrdinalumrelinqui: subslantialiad malumsubstantiale;quia nullaergo substantia
Quantacumqiie bona, quainvis magna, quaravis nialumest: sed a bono aeterno,ad bonumtemporale; a
minima , nisi ex Deo esse 11011 possunt. Quid cnim bonospirituali,ad honumcarnale; a bono intelligibili,ad
majus in'creaturis, quain vita inlelligens? aut quid bonum sensibile;a bonosummo,ad bonum infimum.Esl
minus potest esse, quam corpus? Quoeqiiantumlibet igilur quoddambonum, qriodsi diligilanimarationalis,pec-
deficianl, et inTd tcndant ut non siul; lamcn aliquid cat, quia infraillamordjnalumest. Quareipsumpeccatum
malumest, non ea subslantia,qusepeccandodiligitur(g).
formsc illis reroanet, ut quoquo modo sinl. Quid- CCCLXXXVIU. De magislraomniumartiumveritate.
quid anlem formoe cujuspiam rei deficieniis rema- Lexoniniumartiumcumsilomninoincommutabilis, mens
nel, ex illa forriia est quse nescit deficere; molusque vero humana,cuitalem legem videre concessumest, mu-
ipsos rerum deficientium vel proficientium exce- tabilitatem pati possiterroris; salisapparet supra mentem
dere numerorum suorum leges non sinit. Quidquid nostramesselegem,quaeveritas dicitur.Necjamilludambi-
igitur laudabile adverlitur iii reriim natura, sive exi- gcndumest, incommutabilem naturam,qusesupraanimam
gua, sive: ampla, quod laude dignum judiceiur, ad rationalem sit, Deum esse : etibi esse primamvilam,et
excellenlissihiam et ineffabilcnilaudem referendum incommulabilis primamessentiam,iibi estpfimasapientia.Kamlisecest illa
est Condiloris (/). veritas, quselex omniuriiartiumrecle di-
et ars
CCCLXXXI. QuodprcescunhaDetnemiiiempeccarecompeltat. citur, sentiat nec
omnipotentisarlificis.Itaque cumse anima
corporumspeciemmotumquojudicare secun-
NeminemDeusad peccandumcogit: praevidetlameneos dumse ipsam: simulbportetcognoscat,prseslaresuamna-
qui pfopriavolunlatepeccabunt.cur ergo nonvindicetju- luram ei naiurae, de quajudicat;praestareautemsibi eam
stus, quai fieri non cogit praescius?Sicutenimnemome- naturam,secundumquam judicat,et de qua nullo modo
nioriasua cogif facla esse, quse prseierierunt: sic Deus judicarepotest(h).
prsescieniiasuanon cogitfacienda,qusefuttirasunt. Etsic-
ut homoquaedam qusefecitmerninit,riectamen omniaquae
1Alias,dehonestat-
(fl)ExTract.107in Joan.n. 6.—(b)ExTract.115inJoan. (fl)Ex libro5 delibero Arbilrio,cap. 4.—(b) lbid., cap..
n. 4.—(c) ExTract.123 in Joan. 11. 5.—(d) Vide librum 1 S.—(c) Ibid., cap. 10.—(d) i bid., cap. 13. — (e) ibid., cai).
de Trimtate,cap.7.---(e)vide ibid.,cap.8,—(f) Exlibro2 18. — (() Exlib.de vera Religione,cap. 17. ~ (g) tbid.,
de LiberoArbitrio,cap. 17. cap.20. — (h)lbid.,capp.30,31
1897 INDEX RERUM. 1893
CCCLXXXIX. Quoincitelurcor ad discendum. tibi ab hominibusdeferuntur:respice^teipsum,quia mor-
Addiscendum necessariodupliciterducimur,auctoritate taiis es;ante
et quia lerra es, etin terram ibis, Circumspice
atqueratione.Temporeauctoritas", re autem ratio priorest. eos qui te similibussplendoribusfulsere. Ubi suiil
Aliudest enim quod ia agendo anteponitur, aliud quod quosambiebantciviumpotentatus?ubi insuperabilesim-
plurisin appetendoaestimalur.Quia ergoad pnncipiumsa- peratores? ubi qui conventusexerciiuum
disponebantet festa? ubi
nienlitetimorDomini,et per humilitatem subbmiagra- equorum splendidiinvectores,1, duces,satrapae,
dus est; incedathumanaignorantiaper fidem,ut mereatur lyranni ? Konomnia pulvis?nonomnia non in pau-
favillae?
lidesviderequodcredit(a). cisossibuseorumvitaememoriaest? Uespicesepulcra, et
CCCXC. Dedivttiis. vide quis servus, quisdominus,quis pauper, quis dives.
Divitiisflores,et majorumnobilitatete jactas; et exsul- Discerne, si potes, victuma rege, lortema debili,pulcbrmn
a detbrmi.Memorilaque nalurae,nonextollarisaliquando.
las de patria,et pulchritudinecorporis,el Uonoribusqui Memor autem eris, si te ipsumrespexeris.
(a) De ordine,lib. 2, cap. 9. 1 Alias,nutritores.

INDEX RERUM

QU;E 1N HOC DECIMOVOLUMINECONTINENTUR.

b TOJIUM DEC1MUM PRJEFATlO. 9-10 accedit. 123 -

EXACGUSTINI LIBRO DEIlERESIBtJS ADQGODVCI.TDECM. XXI.Inscrulabile,cur infantesaliidiscedantJfustrati
ILERESIS88. 107-108 baptismo,aliinon. 12S ~
S. AUBELII AUGUSTKI, HIPPOSENSIS EPISCOPI, DE XXU.Refelliteos qui putantanimasob delicta alibi
PECCATORUM MERITIS ET REMISSIOKE, ETDEBA- commissa,in corporameritissuis convenienliade-
PT1SMO P ARVULORUM , AD MARCELLWUM LIBRI trudi, in iisquemagisminusveaffligi. 120
TRES. 109-110 XXIII.Christusetiam infanliumsalvalor et redem-
UIIER pRiacs. — e
Refellit os qui dicunt Adam, e tiamsi ptor. 128 —
nonpeccasset,fuissemoriturum;nec ex ejuspec- XXIV.Baptismussalus, Eucharistiavita vocaturaPu-
catoquidquamad ejusposterospropagalionetrans- nicisCliristianis. ibid.
iisse. Morlemhominisprobatconsecutamnonne- XXV.Parvulosmoxnatosilluminariquidamperperam
cessitale nalurae,sed merilo peccati: lum etiam colligebantex Evangelio. 129
peccato Adse tolam ejus stirpem obligalam esse XXVI. Concluditpeccatooriginisomnesobnoxios. 154
docet, ostendens parvulos obid u l
baptizari, origi- XXVII. Congerit t estimoniaScripturarum. 131
nalispeccatiremissionemaccipiant. Jbid. XXYTII. o
Colligit mnes egere morte r it
Christi, salven-
CAPCTPRIMCM. Prselatio. Ibid. tur. Parvulinon baplizatiindamnatione erunlcum
H. Adamsi non peccasset, non fuisse moriturum. Ibid. diabolo. Quomodoomnes per Adamad condemna-
III. Aliudesse mortalem,aliudessemortiobnoxium.lbid. tionem, omnesper cbristum ad justiflcationem.
et
IV. Morsetiamcorporisex peeeato. 111 NemocumDeoreconcilialurnisi per Cliristum. 140
v. Mortale,mortuum acmoriturum. ibid. XXlx.Bonumconjugiiquid. Boni «t maliusus qua-
VI.Quomodo corpusmortuumob peccalum. 112 tuordifferentiae. m
VII.vita corporissperanda,praecedentejamvila spi- XXX.Baptismum ad quidinfanlibusnecessariumvo-
rilus. .113 luerint Pelagiani.
VIII.verba Pauli quo sensu intelligenda. Ibid. XXXI. Christuscapnt et corpus. Christusob personae 142
IX.Pecatumpropagatione, non hnitatione tantum unitatemet in coelomanebatet in terra deambula-
transissein omnes. 114 bat. UnusChristusquomodoascendatin cceluni.
X. Adualiset originalispeccalidislinctio. 115 Caputet corpusunus Christus. 144
XI. RegnummorlisquidapudApostolum. 116 XXXII. Serpens in deserto exaltatusChristumin cru-
XII.Unumpeccatumomnibuscommune. 117 ce pendenlemfiguravit.Parvulietiam ipsi serpen-
XUI.Quomodo per unummorset per unumvila. 118 tis morsuvenenati.
XIV.Kemonisichrislusjustificat, Ibid. XXXIII.Kemopotest reconciliariTiho,nisi per.Chri- 143
XV.Confirmat ex propagationepeccalumesse,quem- slum. . . ibia,
admodumet juslitianiex regeneratione.Quomodo :? XXXIV.Baptismiforma,seu ritus. Exorcismus.Du-
et omnesper Adampeccatores,el omnesper Chri- plex de parvuliserror. :[{(,
stumiusti. 119 XXXV.In parvulisnon esse peccatumproprisevita;. 147
XVI.lnianlesnon baptizatilenissimequidem,sedta- XXXVI. Deinfantiumignorantia,et unde sit.
mendaninantur. P cena peccatiAdse, graliacorpo- XXXVU. Si Adamnon talis est creatus quales na- 143
ris amissa. 120 scimur,curChristusexpers peccatiinfansnalusest
XVII.Konesse infantibuspersonale peccatumtri- etimbellis? HQ
buendum. 121 XXXVIII. ignorantiaet infirmitasinfantis. 150.
XVili.Refelliteos qui baplizariparvulosvolunlnon XXXIX.Quatenusevacuetur peccatum per Bapli-
inpeccati remissionem,sed ad obtiiiendunire- smum (n parvulis,similiteret in adultfs, et quid
gnumeoeloruni. ibid. indeconsequalurutilitatis. Ibid.•
xix. mfantesut lideles, ita et poenitentesdicunlur. LIBER SECCNDCS. —DisputatAugustinuscontraeosquj
Peccalasolainter Deumet hominesseparant. 122 dicunt,quod in hac vita sint, fuerintet fuluri sint
XX,Ad mensara Domini n emo rite uisi baptizatus homiaesnuUumhabemes omninopeccatum: qua
gANCT.AUGDST.X. fSoixante.)
 $m -4* INDEX RERflM. / 1^00
de>e propositisqusestionibusdocet i»imo, bomi- suoproponit.
ineimfiiihacivMiwiie peccato*sse posse per Dei IV. JesusetiaminfantiumJesus est.Ostenditveteres ^88
gvatiamet liberumipsiusarbitrium.Posteaprfibat nihildubitassede originaliinfanliumpeocato. 189
nonesse tamen quemquamin bac vita degentem V. Testimonium Cypriani. iso
fSmeuUopfVwsus^peecatoL-Teitio.JideO nori esse, VI. Corisensusomnium.circa peccatumoriginale. 192
quia hembest qui tantumvelitqiiantumresexigit, •^n. Joviniaaierror. Tjisputatorum quorumlibetsen-
aum vef latet squofl: justumest,-velfaeferehon dele- tentiseiiOa tanquamaiicloritascanonica. Peccatum
ctatJ'Quartotoco,bullumprorsus,«xceptounome- originale quomodo. aUerium. birihes in Adamuaus
diatofe;christo, vel esse, vel ftiisse,velfulurum homofuimus. • ! ' 193
essehominemah einnipeccatoiriimunem. 151-132 •Vffl.'Undeerrores. Similitudoa praepuliocircumciso-
CAPCT PMMCM. Quidhactenusperactum,quidvehoc rum. Et palea frumentipetita. 194
librotractaridum. ibid. IX. Konsemper ChrisiianiChristianos,neque mun-
II. Liberoarbitrioquidamnimiumtribuunt. Ignoran- dali mundatosgignunt. 193
lia et infirmitas. lbid. X. Animanum ex traduce. 196
III. Quomodo Deus nibil praecipitimpossibile.Opera XI. Aculeusmortisquis. ibid.
misericordise remediasunt ad abolendapeqcaja. ibid. XH.^»eeOeplum de menstruatamulierenonatlingen-
IV. concupiscenliaquatenus in nobis.Baptizatjsnon da, non est figurate accipiendum.Sacramentorum
ipsa concupiscentia,sed solus in eam conserisus necessitas. 198
nocet. ibid. XIII.Epilqgus.Sollicitosesse oportetut baptizenlur
Y. voluntashominiseget ope Dei. 153 infarites. 499
VI. Quatuorde juslitiaeperfectionequaestiones.Pri- S. MjRELti AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, DESPI-
ma quaestio,an homosine peccatopossit esse in RITUETLITTERA AD MARCELLINUM LIBERUNUS.
hac vita. 155 —Mareellinoscribente se permotumeo quod in
VII. secundaquaestio,an sit aliquis homosine pec- superiore opere legisset fieriposseut sit homoin
catoinhacvita. Ibid. hacvitasine peccato, si velit, adjutusa Deo; nec
'Vni. Perfectioquando. 137 ulluuitamen usquamin hominibustam perfectae
K. ObjectioPelagianorum,Quare justus non gignat justltiaeexemplumexstare; hancAugustinusarri-
juslum. 138 ^itoccasionem dispulandicontrapelagianosde ad-
X. ConciliatScripturas. ibid. jutarfegrjitiseDei,ostendilquenonineonosdivini-
XI. Job ad
praeviditchristum passionemventururn. toadjuvari ad operandamjustitiam, quodlegem
Humililalisratio in perfectis. 161 Deusdeditplenambonissanctisquepraeceplis;sed
XII.Neuiojuslus in oranibus. ibid. quodipsa volunlasnostra, sine qua operaribonum
Xin. Perfectajustiliahumanaiinperfectaest. 162 non possumus,adjuveturet erigaturimperlitopsi-
XIV.Abomnibusorandumut sibi dimittatur. 164 ritu graliae,sine quoadjutoriodoclrmalegis liltera
XV.objeeliopelagianorum.Perfecliosecuudumquid- estoccidens, quia reos potiusprsevaricatiouis le-
dajn. Perfectusin justitia recte dicilur,qui multum net,<quam justificatimpios.mde ad propositam
irfea profecit. ibid. quseslionem,quamsolvereincipitin principiolibri,
XVI.CurDeuspraecipit,quodscitnonobservandum. 163 rediens iterumin fine, demonstratmullaesse ne-
Xvll. Tertiaqusestio,cur nemosit in hac vita sine ininediffileiitepossibiUaotun Dei auxilio, quorum
peccato. 167 nullum usquamexstet exemplum':atque ita sine
>XVIII. Voluntasbonaa Deo. 168 exemploesse in hominibusperfectamjustiliam,et
XIX.Per gratiamet cognitioboni et delectatio. 170 tamen impossibilemnon esseconeludit. 199-^02
jcx. Adquartamquaestioiiem respondet,nullum, ex- CAPnT.MMCM. Occasio scribendlhujoslibri.Aliquid
ce-ptochristo, ftiissevel esse posse, qui nullum possefieri, tametsi factumsit nunquam. 201
habeat peccatum. 171 II. Erroreorumqui dicuiitviverehic hominemsine
XXI.Adahiet Eya. obedientia bomini vehementer peocato,minus perriieiosus.Errornegantiumgra-
coiHmendala siDeo. tbid. tiamnecessariamgraviOret acerrimeconfatandus.Xbid.
XXII.status hominisaotiepeccatuwi. 172 Bl. Craliavera donumSpiritussancti,quofit in animo
XXIII.Naturaecorruptioper peccatum,et renovatio delectatioet dilectioboni. 293
per christum., , 175 IV. Doctrina legis sinevivificante spiritu, littera est
XXIV.Incarnationeverbi quodnobiscollatumsiitoe- occidens. ibid.
neficium.NativitasChristidecarne inquo faostrae V.Quidhic tractandum. S)4
similiset dissimUis.Fidelinmetiamfiliibaptizandi. 174 VI. Abundantia delictiper legem. 203
XXY.ObjectioPelagianorum. 173 VII. Bonaoperaexquoforitemanent. 206
XXVI.Sanctificatiomultiplex. sacramentum catechu- VIII. o bservatio legis. Judaeorum gloriatioqualis. Ti-
meuorum. ' 176 iriorpcenae.Circumcisiocordis. Pelagiariiin quo
xxvii, Quarebaptizeriturqui jam de baptizatisna- Deumnostrsejustificatibnisauctoremagnoscunt. 207
scuntur. 477 JX.JustitiaDeinianlfestataperLegemet prophetas. 208
XXVIII.Lexpeecati dicta peccatum. concupiseentia X.Quomodojustonon positaestlex." 209
quomodoinbaptizatisperemptoejusnialoniaaeat. 178 XI.Pielatemesse sapiemtam. l ustitiaDei dicta quam
XXIX.omnes praedestiiialiper unum Jiiedistorem Deusfacit. 211
ehristumet per unain eamdemquefidem.ssdvantur. Xn. cognitioDeiper creaturas.Lex sine gfatia. ibid.
Parvulorum<juoque salvator Christus. iGhristus xm. tex operum et lex fidei. 213
el
etiam infansignorantiacaruit aiiimiirifirmitate. 179 XIV. Decalogusquoqueoccidit, nisi adsitgralia. 213
ad
XXX.Respondet objectionemPelagianorum. 180 XV.Gratiain VetereTeslamento iatens, inNovore-
XXXI.Cur nonsimul per Baptismumcutn peccatis velalur. 217
mors etiamipsa aboleatur. 181 xw. Spirilussanctuscur diclussit spiritusDei. 218
XXXII.Curchrisluspost resurrectionempraesentiani XVU.LegisMosaicae et noyae
1 comparafio. ibid.
suammundosubduxerit. . 182 X^TII. Vetuslex mortem, Novajustitiamministrat. 219
XXXHI,RespondetadiobjectioneBi Pelagianorum. ibid. XIX.Fideschrislianade adjutoriogratise. prophelia
XXXIV.Crirremissopeccalopcenaadhucexigatur. 183 Jeremiaede NovoTestamenlo.Lex.Gratia. 220
XXXV.NondecHnandu«fiihdextramautJri sinistram. 184 XX.Lexvetus.Lexnova^ 221
•xxxvi. Ananunaex traduce. In rebus obscurisubl XXI.Lexscriptaiiicordibus. 222
ScripturaenoriadUivMrt,cavenda'Judioanditeme- XXII.Mercesaeterna. Ibid.
ritas. Scripturaeclaraein his quaead salutem ne- XXuT. Heformatioquaeiiunc agitur collatacumperTe-
cessariasunt. 183 ctionefuturaevitae. 225
iLIBER TERTlDS , SeilADECMDEM MXBCEELWCM EPISTOLA. XXIV.iEternamercesNoviTestamentipropriaprae-
—AugustinusBelagiicircaquaestionemde pecca- dicta per prophetam.Quomodoomniumerit illa
torummeritiset de parvulorumBaptismoerrores, merces.Apostolusvehemensdefensorgratiae.Lex
'sive nonnullascontrapecealumoriginale,quasille scripta in cordihuset ;mercesaeternaecontempla-
suis in Paulumexpdsitionibusinsperserat,,igu- tionispertinet ad TestamentumKovum.Minoreset
mentationesiKedarguit. 185-186 majoresin beatisquinam. Ibid.
CATOT
' PH.IMUM. pelagiusexistimatusvir sanclus. Ejus xxv. Distaritiavetehs et NoviTestamenti. -226
expositionesin Paulum. ibid. xxvi. Quaestio inlocumApostoU de Gentibusquaena-
B. ObjecfioPelagii.Parvuliincredentiuraetfidelium turajiter facerelegem, eamquehabere scriptamin
nutnerodeputati. ibid. cordibusdicuntur. ibid.
ni. Pelagiusilaudatusa nonnuliis.Argumeniacontra XXVB.Legemlieriiiaturaliter,idem quodsecuridum
peccatumoriginis, qvta;pelagius ia Commentario naturamgratiarepaiatam. 23$
 1901 INDEX RERUM. 1902
xxvul. unagoDeinon omniriodeleta in infidelibus. seipso.Justisqusecaiisatimendi. 261
Peccatavenialia. 230 XXVIII. Deserit aliquantumDeus, ne supefbiainus. 262
XXIX.Justitiaex dorioDei. 231 XXIX. N onomne peccatum superbia est. superbia
XXX.Anevacueturliberumarbitriumper gratiam. 233 quomodoomnispeccaliinitium. 265-
XXXI. Fidesan sit in.nostrf^potestate. k 234 XXX. Q uomodo suum est hominis peccatutti, licet
xxxii. Quaefideslaiidanda, 233 gratiaindigeatut sanelur ejus inlirmitas. lbid.
XXXIII. voluritascredendiunde. 237' XXXI. Superbiamipsam cur Deus non cito sainet:
XXXIV. Voluntascredendia Deo. 240 Quamocculteinsidietursuperbia. ibid.
XXXV. Conclusiooperis. 241 XXAU. Superbia etiamin recle factiscavenda.Libe-
xxxvi. Praeceptum cfilectionisquando perfecte im- rum arbitrium non tollilurcum gratiapraedicatur. 264
plebitur. Ignoranliaepeceata. Justilia hujus vitae. Xxxtii. Essesine ulloomnino peccatonondumaequat
Sinepeccatoquaiisponipossit.Perfectajustitiaelsi hominem Deo. 265
hic non inveniatur,non-tamenimpossibilis. 242 xxxiv. verissimedicimus nos nonessesine peccato.
ADMONITIO IHUBRCM D ENATCRA ET GRATIA. 245-246 Kecmodestise c ausa mentiendum. Laushumilitatis
i. AUREUIAUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, DE in parte nonest ponenda falsitatis. ibid.
NATURA ET GRATIA, ADTIMASIUM ET JACOBUM, XXXV.Quorumdamcur scripta peccata.Desperalio
CONTRAPELAGIUM LIBER UNUS. — Principioponitur in peccatis perdere se putat si quid non fecerit
quidde naturaet gralia exploratum sit. Naturam quoinstigatlibido.Ansanctimortuisuntsine pec-
scilicetex Adaeprsevaricatoris carne propagatam, cato. 266
quiajam non qualem Deus primituscondiderat, i n- xxxvi. sancta virgo Mariasine ullo vixit peccato.
et
culpabilem sanam,gratiaeatlxilio,quo et ab ira Nullus prseterea sanctorum absquepeccato. 267
Dei redimatur, et ad jusiitiamperficiendamrega- xxxvn. Curnonomniapeccalascriptura commemo-
lur, indigere.Katrifae pcenalevitiumad vindtclarh raverit. ibid.
justissimamperlinere; ipsam autem gratiam non Xxxviii. cain ex Evamatre genuissecur putatum a
meritisreddi, sed gratisdari; qui et non per eam quibusdam fiierit.Peccata juslorum; et justus quis
liberantiir,justedamnari. MOX Pelagii eidem nalu- esseet siriepeccato non esse potest.Siquid minus
raecontragratiampairocinantisliber, responsisad est charitatis,ex vitioest. , 268
singulos apices redditis confutatur; inter alia XXXIX. Deeodemargumento. 269
praecipueqhodposseesse hominemsine peccato, XL.christum ad quidnecessariumnobisfuisseputa-
suadereeupiens, naluramper peccatumdebilita- vit Pelagius. 270
tamet mutatamnon esse contendat; alioquinma- XLI.QuomodoaccipiendavOx,oinnes,in verbis Apo-
teriam peccati (quod absurdumputat) vindictam stoli, de quibusmoveturquaestio. ibid.
fore,siadhocpeccatorinfirmatusest, ut plurapec- XLII.Potesthomosine peccalo esse, sed auxiliante
caret. Praetereaquodcommemoratis justiscumve- gratia. Possibilitasin sanctissimulcum etfectuprc-
teris tum KoviTestamenti, quospeccato caruisse venit. 271
non
sentit, dieatpossibilitatem peccandi, hominia XUii. Deusnon jubet impossibilia. ibid.
naturairiesse;eamqueideogratiseDeitrfbuendam, XLlv.status quaestionisinter Pelagianoset Catholi-
quiailliusnaturaeDeusauctorest, cui ea non pec- cos. Antiquijusti eadem qua noschristi fidesal-
candipossibilitasinseparabiliterinsitasit. veterum vati. 272
denique,quaspro se Pelagiusadducit, acnomina- XLV. A lisesimilitudines e t ratiocinalionesPelagii. ibid.
iimHilarii,Ambrosii,ipsiusquoqueAugustini, sen- XLVI. K ecessitas non pugnat cum arbitrio volunta-
tentiseexpenduntur. 247-248 tis. 273
CAPCT PRTMCM. occasioedendihujus opusculi.Justi- XLVH.Deeodemargumento. ibict.
tia Deiquae. Md. XLVIII. Gratise adjutoriumin naturaintegra. 274
U. Fidesin christumad salutemnecessarianon est, XLix.OmnipolentiaeDeinihil adimitquod nec pecca-
si homosineilla potestjusle vivere. ibid. re, necmori, nec seipsum occidere potest. ibid.
ni. Katurasanacondita,peccatoest posteacorrupla. 249 L. Etiama piis ac Dcurritimentibusgratia impugna-
iv. Gratiagratuita. ibid. tur. 275
v. Justitiaeerat damnariomnes. 230 LI. possjbilitatemnon peccandi quo sensu Pelagius
VI.Pelagianorumingeniafortissimaet celerrima. ibid. Dei gratisetribuerit. ibid.
VII. Aggreditur libri Pelagii refutationem. Inter LII. Deeodemargumento. 276
esse et possedistinctioPelagii. ibid. Liu.De qua hic gratia Deidisseratur.Moriensimpius
Vffl.Damoanluret ii quijuslificarinon potuerunt, 231 a concupisceatia nonliberatur. ibid.
IX.Justificarinon potuit qui crucemcliristi, nomen Llv. Dialogismus. 277
nonaudivit.CrucemChristievacuare. ibid. LV.Corpusmortisdevitiononde substantiadiclum. 279
X. versute gratiamconfiteturpelagius. 232 LVi,LVU,LVUI,LIX.De eodemargumento. 280-281
XI.Degratiacum disputalur, non de ea loquimur LX.An in
aliquishae vitasine peceato. 281
quseadnaturaepertiuet institulionem, repara- sed LXI. a d
Respondet catholjcorumscriptorumtestimo-
tionem. ibid. nia quaePelagiuspro se protulerat: Lactantii,Hi-
XJJ.Scopusminarumlegis.perfectiviatores. 233 larii, Ambrosiiet Hieronymi. 282
xm. sequiturPelagiirefutalio. ibid. LXH. F acere ei perficerejustitiam. 283
XIV.Konomniascripta sunt. Ibid. .LXUI,LX1V, LXV. D eeodem argumento. 284-286
XV.corrumpitPelagiusJacobiapostoli locum addita LXVI.Quaedam peccandi necessitas. 286
mterrogationis nota. 234 LXVU. Duobus m odisut morbi, ila et peccata caven-
XVI.EvolviluridemJacobilocus. ibid. tur. ibid.
XVII.m carne esse qui dicantur.Ignoranliaepeccata. LXVIU. Quomodo a dhortandi adfidem, ad pceriiten-
Quibuspetentibus detur a Deo sapientia. 235 ad
tiam, profectum. 288
xviu. Quam orationem pelagius necessariam admise- LXIX. NihilimpossibileDeusprseeipit, quiaomniafa-
rit. 236 cilia charitati. ibut.
xtx. KegatPelagiusuaturamhumanampeccatode- LXX.charitatisgradusfaciuritet justitisegradus. 290
pravatamautcorruplam. lbid. ADMONITIO m tniROM DEPERFECTIO»E JCSTIH«HOM-
XX. Peccato,et si substantianon sit, quomodo vitiari NIS. 289-290
natura poluerit. 237 S. AURELU AUGUSTWI, HIPPONENSIS EPISCOPI, AD
XXI.AdamChristimisericordialiberatus. Ibid. EPISCOPOS EUTROPIUM ET PAULUM EPISTOLA sive
XXII.Idempeccalumet p«enapeccati. 238 LlBERDE PERFECTIONE JUSTITLE HOMINIS. — Dala
xxm. Nondeserit DeUsnisi dignos deseri. Adpec- sibi chartuladefinitionum,quaeccelestii esse dice-
a d
candumnobisipsi sufficimus; juslitiani verout banlur,Augustinusratiocinationesprimumsingu-
redeamus, non item. Mors pcenaest, noncausa las, quibus ille, vel si quis alius erroris socius,
peccati. 239 perperam definiebatposse hominemhicsine pec-
XXiv.christusniortuuspotestate.EtiammalaDeimi- cato esse, dissolvitbrevihusresponsis,docensper-
sericordiaprosunt. 260 fectionempleniludineinquejustitiaeillam,qua ho-
XXV.Errantiumingenium. Cum haereticisquibusdam mo sine ullo prorsus peccatosit, necsine gratia
nontam disputalionibusquam orationibus agen- possibilemper vires nalura?, praesertimVitialae,
dum. ibid. nec unquamesse praesentishujusvitse.Pergjtinde
XXVI,similitudoqua inteUigiturDeigratiamfaciendo ad auctoritates,quas eadem chariulade Scripturis '
cuivisoperibono necessariam. 261 corrogatascontinebat,aliasquibushominipraecipi-
XXVH. Peccatumpeccato toHilur.sanandi ordinem tur ut sit immaculaluset perfectiis, alias quibus
ooeleslismedicusnon al) segrotoaccipit, sed a commemoraturnonesse graviaDeimandata,aiias
 1903 INDEX RERUM. 1904
tandemquasi his, quaea CatholiciscontraPelagia- dicitiaquae vera. virginitaset pudicitianon vera,
nosproferrisoierent,auctoritatUius contrarias. 291-292 nisiquaeversefidetmancipatur. 4ig
1ADMONITIO raXTBRCM DEGESTIS PELAGII. 317-318 V. Ubidinisvituperationon est damnatlonuptiarum.
S AUREUI AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI, DEGE- Pudorin corporehuirianounde. Adamet Evanon
STISPELAGU ADAURELIUM EPISCOPUM LIBER UNUS. sunlcsecicreali. Apertiooculoruminprimisparen-
Singula errorum capitapelagioadapud Palaestinam tilius quid. 41Q
synodumobjecta,cumejusdem illa responsioni- VI. Carnissuse inobedientiahominijuste retribula.
bus, minutatimexcutiuntur. Quanquam aufemah- Erubescentiade inobedierilibusmembris. 417
sdlutionema synodoPelagiusconseculussit, in eo VII.Libidinis malumnon tollitnuptiarunibonum. »418
tamenresidere adhuc suspicionemhaereseos, mon- VIII. Morbus concupiscentiae iifnuptiis,nonsit volun-
strat Augustinus;ac denique hominemsynodisen- tatis, sed necessitatis.Quaefideliumin usu matri-
tentia sicesse absolutum,ut ipsahaeresis,propter moniidebeat esse volunlas.Concupiscentiae malo
ouamin iudiciumvenit,iueunclanterdamnataiue- quisuli, et nop vinciexistimandus.Sancli patres
nt. 319-320 qtiomodoolimconjugibus.usi, ibid.
S. AUREUIAUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISGOPl, DE IX. Cur viro pluresaliquandouxores, nunquamau-
GRATIA CHRISTI ETDE PECCATO ORIGINALl CON- tem feminse plures viros habere permissum. 419
TRA-PELAGICM ETCOELESTIUM LIBRIDUO. 359-360 X. Sacramentumnuptiarum. Malrimonium indissolu-
I.IBER pRiMcs,DEGBATIA CHRISTI,—Pelagiufn gratiae bile. Lex sseculiquoaddivortiumaliaa lege Evan-
confessibnefucumfacereostendit:quippequigra- gelii. 420
tiamvel in natura et libero arbitrionoriat,vel in XI. Mutuum continentiaevotum conjugiumnondiri-
:
lege atqne doctrina qui praetefea divina gratia mit. <verum conjugiuminter Mariamet JosepU.
solamvoluntatiset actionispossibilitatem,ut vo- Josephquomodopater Chrisli.In matrimonioMa-
cat, non ipsam voluntalemet actionem adjuvari riaeet Josephomniafuere conjugiibona. ibid.
dicat; etilfam insuper adjuvantemgratiama Deo XII. Omnisqusede concubitunascitur,caro peccali
secundum merita hominumdari, atque adid solum est. 421
ut
juyare Cosputet, praecepta loca possintfacihus im- Xiu. Ante Christum tempus nubendi, postchristum
plere^ Expendit Augustinus opusculorum continenditempusest. 422
ipsius,quibusille Dei graliam diserte a se com- XIV. Intemperantiaquaedaminconjugibustoleranda.
mendatam jaclabat; et haecde legeac doctrina, UsusmalrimoniiObsolamlibidinisvoluptatemnon
seu de divina revelatione ac de Christi exemplo, caret culpa, sed propterriuptiasveniali. 423
qusead doelrinam aequerevocantur, aut de pecca- XV.lnusu conjugisquid sine culpa,quidcum veniali
torum remissione interpretari posse demonstrat, culpa,quid cummorlali. ! lbid.
. nec apparere omninoan vere chrislianamgra- XVI.Infirmitasincontinentiae, ne cadatin ruinamfla-
tiam, id est, adjutoriumbene agendi adjunclum gitiorum,excipialurhonestatenuiHiarum. 424
naluraeatque doctrinseper inspirationemflagran- XVII. Nuptialia b ona. r lbid.
tissinise et luminosissimae charitalis agooscat Pela- XVIII. C ure sancto conjugionascanturfiliiirae. 425
gius: qui postremoAmbrosium, ab
tantopere ipso XIX.lla ex justis nascuntur peccatores, ut oleastri
Taudatum,praeclaraquaedam in commendationem exoleis. ibid.
divinaegratiaedicentemaudirejubetur. ibid. XX.Eliaminfantesnon baptizatosesse in diabolipo-
S. AURELU AUGUSTIM, HIPPONEKSIS EPISCOPI, DE testate. Exorcismusin parvuUs,et renuntiatiodia-
GRATIA CHRISTI ETDEPECCATO ORIGINAU CONTRA bolo.• . 1.. 426
PELAGIUM ETCOELESTIUM LIBRI DUO. 385-386 XXI- - Ex bonis conjugii non esse ortum peccatum.
LlBER SECCNDCS. DEPECCATO ORIGMALI. — OStendil .,- Connuliii s acramentumiri Christoet Ecclesiama-
Auguslinus, pelagiumin quaestionede originalipec- , gnum,in viroet uxore minimum. 427
catoac de parvulorumBaptismate,nihilreipsadis- XXII.Libidoet pudorex peccato.Lex peccati.Impu-
senlire a discipuloipsius Ccelestio,qui peccatum dentia cynicorum. ibid.
originaleconfilerinolens, vel eliam aperte negare XXIII. in
Concupiscentia regeneratis sine consensu
ac
ausus,carthaginepfius, postea Romae,episco- 11011 est peccatum. peccatiimquo sensu concupi-
palibus judiciis damnatusest. Quaestionem enim seentiavocelur.Quidquidperconcupiseenliam na-
istamnonearum esse,ut hsereticiiidemvolebant, scitur,nonimmeritosubjugaridiabolopropterpec-
in quibuspraeter fidei periculum errare contingit: catum. DiabOlusgravius quam homines punien-
imohunc eorum errorem ipsa omninofidei chri- dus. / 428
stianaepefere fundamenla.Refellitpostea eos qui XXiv.Per Iibidinemtraducitur peccatumoriginale.
originalisvitiidogmatenuptiarumbonitatidetrahi, i Peccatavenialiain conjugibus.Concupiscentia car-
Deoqueipsi, hominisqui per nuptias generatur nis, pecciti filiaet maler. 429
conditoriinjuriam fieri contendebant. Ibid, XXV.Concupiscentia renmnetpost Baptismumvelul
ADMONITIO IN LIBROS DENcpins ET CONCCPISCEN- languorpost sanatum niorbum.COncupiscenlia iii
TU. -: 409-410 iu
proficientibusminuitur,! incontinentibusauge-
EPISTOLA ADVALERICM COMITEM , cui Auguslinus t rans- tur. Md.
mittitnuncupalumipsilibrumprimumde Nuptiiset XXVI.Quomodo concupiscentiain baptizatismaneat
Concupiscentia. 411-412 actu,praetereatrealu. 430
S. AURELU AUGUSTINI, BETONENSIS EPISCOPl, »E XXVII.Concupiscentiae- desideria mala. Ut non sint
NUPTHS ET CONCUPISCENTIA ADVALERIUM COMI- velle debemus. MJ.
TEM UBRl D UO. 413-414 Xxvm. Quis dicere possit, Jam npn ego operor
UBERPRIMCS. — Nuptiarumpropriaet naturaliabona illud. 431
exponit.ui illisbonisnoncomputandanicarnis con- XXIX.Bonumquandoperficialur. ibid.
cupiscentiamprobat: hanc enim omninoessema- XXX. Concupiscenlia quomodocaplivabatapostolum.
liim, quodnon de nuptiarumnaturavenit, sed ex LexpeccatiApostoloquid. 432
antiquopeccalonupfiis accidit : quotamen malo XXXI.Caro,carnisafleclus. ibid.
nuplisebene utuntur; a d liberorum procr eationem. XXXII. L ex peccati cumreatu in non
parvulis bapli-
Pfopler fianc vero cdncupiscentiMn f ieri ut etiam zatis. Peccato Adae h unianum genus oleaslrumfa-
de legitihoishuptiisfiiiorumDei,nonfiliiDei, sed ctumesl. 454
filii sajculinasoantur,qui peccativinculo,licet ab XXXUI.Baptismoomnis peccatorumremissio; ple-
eo pef gratiam.liberatisparentibus,obstrictisunt, . naque in resurreciionesanatio,acceplareferride-
atque sub diaboli potestate captivi, nisieademsi- : oet. Quotidiana mundatio. ibid.
mititerChristigfatia libereutur. F.xplicatquomodo XXXIV. Baptismi sanctilale non solum peccata, sed
concupiscentia iri baptizatisjnaneat aclii, non rea- malaprorsusomnia tollenda.Ecclesianondumca-
tu. Baptisriiisanctitatenorilimiclantunimodoorigi- ret omnimacula. 435
nalenl reatuni, sed peccata afia et omnia prorsus XXXV.Carnisconcupiscentiam,velut naturale bo-
hominilmmalaauferendaesse docet.Tandemcon- num laudaniesPelagiani, refeUunturaucloritate
cupiscentiae matuma nuptiafum bonitate distin- B.Ambrosii. 436
guendurii esse, Ambrosii a uctoritate confirmat. lbid. LIBER SECCNDCS.—Sententias Juliani,ex primolibro-
CAPCT pRiMCjf. De hujiisoperisargumento. ibid. rum qualuor,quosille contralibrumdeNuptiiset
II. Cur opus advalefium scripserit. ibid. Concupiscenliapriorem ediderat, incerti auctoris
III. PiidicitiaconjugalisdonumDei.Deinfideliumpu- manudecerptas,et sibixomileValeriocuranteal-
dicitiadilficultas.Pudicusverusnonnisifidelis. 415 lalas, refellitAugustinusposterioreboclibro : ca-
IV. Nuptiarumbonum naturale. omnissocietasnatu- tholicumdogmade originalimalo vindicalab ad-
ralifer frauduleritum socium refugit.Conjugalis pu- versarii caliuiuiiiset argutiis, atque in priojisid a
1905 INDEX RERUM. 190«
Manichaeorum nefariabseresiproculabesse demon- opus,etc. 56'j
strat. 457-438 XIX. initiumbonae d
voluntalis, onum gratiae.Venire
ADMONITIO INLIBROS DEANIMA ETEJCS ORIGINE. 473-474 ad Christum,est credere. vis gratiae. 567
5. AUREUI AUGUSTLM, HHTOKENSIS EPISCOPI, DE XX.GratiaeDeivisdemonstralur. 568
AMMA ETEJUSORIGISE LlBRlQUATUOR. 475-476 XXI. Quinta Juliani antithesis,dejusiisVeterisTesta-
UBER PRISHJS, ad Renatummonacbum. — Acceplis a menti. 569
RenatoduobuslibrisvincenliiVictoris,qui Augu- XXII.sexta antilhesis,de gratiaomnibusnecessaria
stini sententiamde animaenatura, et ejusdemde et de Baptismoparvulorum. 570
ipsiusorigine cunctalionemimprobahat,ostendit XXIII.septimaantitbesis,de baptismieffectu. ibid.
Augustinus, juvenem arroganter de se ipsosen- XXIV.JulianiEpistolae conclusionem refellit. ibid.
ut re
lientem, de lamabdiladecideret, in errores UBER SECUNDCS. —EpistolamPelagianorumaltoram,
inlolerandosincurrisse.Tum deindeScriplurarum calumniisin catholicosinslar primaereferlam,quse
testimonia,quibusprobarese Victorexislimabat, octodecimepiscoporumnomineThessalonicam ab
aiiimasa Deo,non ex propagine fieri, sed novas ipsis missaest, exculiendamsuscipit.Acprimoca-
singulisnascentibusinsuitlari, demonstralambi- tholicosbaudquaquamincidere in Manicha^orum
gua esse, atque ad hanc ipsiusopinionemconfir- errores, dumpelagianorumdogmatadetestanlur,
mandamminimeidonea. lbid. hserelicisiisdeminter se collatisostendit.Calum-
LIBER SECCNDCS —
, ad Petrum presbyterum. Petrum niamprsevaricationis in posteriorePelagiiCwlestii-
admonetAugustinus ne commiltatut librosde ani- que sub zosimodamnationeadmissaepropulsata
mae Originea vincentiovictore ad eum scriptos Romanis clericis,ostendensPelagianadogmatanun-
laudandoapprobasse,aut quae temere ille scripsit quam romae approbata,tametsi zosimi clemenlia
fideichristianaeconlraria,pro dogmatibuscathoU- lenius aliquanaiuactumsit cumCcelestio, ut adcor-
cis habere existimetur. Errores victoris varios, rigendoserrores suos adduceretur.Gratiaenomine
eosquegravissimosnotat, et verbis confulalpau- nec fatumasseria catholicis,nec personarumac-
cis.Petrodemum ipsi suadet, ut Victoremad eos ceplionemDeo tribui: quamvisrevera Dei gra-
corrigendosadducat. 495-496 tiamnonsecundummerita hominumdari dicant,et
UBER TERTIUS, ad vincentiumVictorem.—Vincenlio boni cupiditatemprimaminspiraria Deo, ila ut
victorimonslratquaenecesse est in suis de Ori- omninonon incipiathomoex maloin bonumcom-
gineanimaelibris emendet,sivultessecatbolicus: mutari,nisihoc in illoagal indebilaet graluita mi-
eaquesuperioribuslibrisad Renatumet ad Petrum sericordiaDei. 571-572
jamrefutata,hoclertioad victorem ipsumscripto CAPUT PRIMCM. PelagianicalbolicosManichaeorum no-
perstringitbreviler Auguslinus,el ad undecimer- minecriminantur. ibid.
rorumcapilarevocat. 509-510 II. Manichaeorum et Pelagianorum hseresessibimultio
LIBER —
tCARTns,ad eumdem. Primumcunctalionem adversseel sequea catbolica Ecclesiareprobalse.
suamde animarumorigine immeritorepre.hendi, Manichsei et Pelagianiquatenus errore conjuncti,
vincenliovicloridemonstrat,et se ab eo, quianihil quateuusseparali. lbid.
hincdefinireaususest, injuria pecoribuscompa- III. CalumniaPelagianorumadversusRomana^ Eccle-
rari. Deindevero quod incunctanterdixit, ani- siseclericos. 575
mamspiritumesse, noncorpus, hoctemere eliam IV. Deeodem argumento. 575
redargui a victore, ut animamcorporeamnalura V. Respondelad Pelagianorumcalumnias.Quidlibe-
et ab iu
sua, spirilum ipsa hominibus, d islinctum rum arbitriumsine gralia. Quidsentiant catholici
statuere conetur. Quem re!'ellens Augustinus, de lato. 577
posteaquamea diligenter excussit, quibus pro- VI.Fati criminalioretorquelurin adversarios. 578
bare ille nitebalur corpoream esse aniinam: VII. Re!'ellilcalumniamde personarumacceplione. 580
ostenditbancipsamspiriluriietiam vocariin Scri- VIII.Bonietinm imperfecticupiditasdonum graliae
pturis, quamvisrevcra islo nomine proprie, id est; alioquingraliasecundummeritadaretur. 583
ipsius animae,quo ratiocinamuret intelligimus, IX. Scriplurasiulerpretatur,quibus abutunturPela-
nuncupetur. . 523-524 giani. 585
ADMONITIO m opnsCONTRA DOAS EPIST.PELAG. 547-548 X. Secundum cujuspropositumvocenturelecti. 586
S. AUREUl AUGUSTINl, HlPPONENSIS EPISCOPI, CON- LIBER —
TERT. Pergilrefutarecseteraquaecalumniose
TRADUAS EPISTOLAS PELAGIANORUM, ADBOMFA- a Pelagianisin eademEpistolaThessalonicam missa
CIUM,ROM.MME ECCLESUE PRESBYTF.RUM, LIBRI objeclanlur; exponitquecontra eorum haeresim
QUATUOR. 549-550 vere catholicidicautde Legisutilitate, quid
LIBER PRIMOS. —F.pistol*a Juliano,ul ferebatur,Ro- 3uid
e Eaptismieffectuet virlute doceaul, quid de
mam missaerespondetAugustinus:ac primumca- utriusqueTeslamenti, veteris ac Novidiscrepan-
tholicamdoctrinamvindicatab illius calunmiis; tia, quidde Frophetarumet Apostolorum justitia et
tum pelagianorumhaerelicumsensumin ea fidei perfeclione, quid de peccatiin Cbristoappella-
professione,quamEpistolae auctorcalholicisoppo- tione,cumin simililudinecarnispeccalidepeccalo
nebat,latenlemrategitetrefellit. Ibid. damnassepeccatumdicitur, vellactusipse pecca-
CAPDT PRIMDM. Exorditura Romaniepiscopatuspraee- tum; quidposlremode praeceptorum in futuravila
minentia. ibid. implelioneprofileantur. 587-588
U. Julianumimpugnatasserentemliberumarbilrium CAPOT PRIMCM. Exordium. ibid.
peccaloAdseperiisse. 551 II. Pelagianorum calumnia,de usu veterisLegis. ibid.
JU. Gralianonsecundummeritadalur. 552 III. Calumnia d e effectuBaptismi. 589
IV. Pelagianipraecipitalores liberiarbitrii. 534 IV.calumniadeVeteriTestamentoel antiquisjuslis.
V. Altera.lulianicalumnia,Nuptiasnon a Deoinslitu- vetus TestamentumfiguraNovi.sanctiveteris Te-
tasdici.Tertiacalumnia,Damnariconjugalemcon- stamentiad Kovumpertinent. 591
gressum. ibid. V.Calumnia d e Propbelarumet Apostolorum juslilia. 597
VI. pelagianorumconsiliumin laudandaconjugalis vl. De peccatoin Christo. 599
commixlionis innocenlia. 553 VII.De impletionepraeceptorumiri futura vila. 600
VII. Quartacalumnia,sanctosveteris Testamentinon vui. Tria praecipuahaeresisPelagianae capila.Kebulae
a peccalisliberosdici. Ibid. Pelagiaiiorum,el calumniarumcapitaquinque. "606
VIII.Quinlacalumnia,Paulumet caelerosapostolos IX.Ostenditcatuolicorum sentenliaminler Manicbaeo-
libidinepollutosfuissedici. 556 rumel Pelagianorum mediam,utramquerefellere. 607
IX.voluntatepeccatquisolotimorenon peccat. 558 X. pelagiani latendi locummoliunturadhucinjecta
X. XI. Sequilurde verbis Apostoli. 559 nonnecessariade animaeonginequaestione. 608
XII.Sexlacalumuia,NecChristuma peccalisliberurii LIBER QCARTCS. — Postquamconjeclas in catholicos
fuisse. 562 crimin&tiones diluitsuperioribuslibris, hicjamAu-
XIII.Septimacalumnia,In Baptismononremiltipec- gustinusaperit insidias,quaereliqua parleEpistolae
calaomnia. ibid. secundoa in
Pelagianornm quinque doctrinse eorum
Xiv.Criminaet peccatavenialia. 563 capitibuslalent,inlaudescilicelcrealurae,laudenu-
XV.Julianussuorumfidem caihoUcorum,sententiis ptiarum, laude legis, laudeUberiarbitrii,et laude
opponit. Antithesisprima, de libero arbilrio.Se- sanctorum:penesquaecapitanon magisManicbaeis
cuoda,de nuptiis.Tertia,de conjugalicommixtione.564 quam cathoficisrepugnare se Pelagianimaligne
XVI.Perizomataquaesibi Adam et Evaconsuerunt. jaclaul: cum illa quinquead hoc referre noscan-
AperliooculorumAdaeet Evae.Pudornudilalis. ibid. tur, ut iriplicemerroremsuumobtrudant;nempe
Xvn.Anlibidoante peccaluminparadisoessepotuerit. 565 duo priora,ul uegentoriginalepeccatum;duo se-
XVIII,Quarta Juliani antilbesis,quod homo sit Dei quenlia, ul graliam statuant secundummcrita
1907 JNDEXRERUM,
tteri; quintum,ut sanctosinhac vita peccatumnon dictismalamostendilibidinem: qijippe aui PI^L.
habuissedicant.ostenditAugustinusutrasque fiae- nied.a contraeamagnoscat,et ratioKnart ea^
reses, Manichaeorurri etPelagianorumhincindeop- veht, ac demque dicat|gloriosain insamJ,
P^ma J£?
positaset pariter exosas fideicatholicae,qua profi- nentibusexercericertamlria. cont'- ^
temurprimum, bonarhessenaturama Deo bono UBER -
QCARTCs.Libro Juliani secnndo resriohJ»
conditam; sedeamtameii salvatoreindigere pro^ Augustmus,dicta ipsiusiut in primi libriSl
pter originalepeccalum, quod ex pririil hominis tiouefecit, smguU excutiens, iis tantum'S^
praevaricatione in onmes pertransiit; tum deinde praetermissis,quaealiquero nodumqutestionfsS
bonasesse nuptias,vere a Deoinstitut8s;;sed;ma- rem pertinentisrion habent. AtqrieLc duo w
lam ipsamcoricupiseentiahH quseniiptiisacciditex serlun probat: unumquidem, virtutes
peocato: bonarriquoqiie esseDeilegem, sedita veras non esse; alterum vero, riialuminfideSeSe mn
ut peccatumostendatsolummodoinoritollat: li- cupiscentiam, quodipsiseliamGentiliumsentenMu"
berumcertearbilriumnatursehominisinsitumesse; praebente occasionem;adversario,commonS
nunctarrieriita captlvattim,ut ad facieridamjusti- crca mediumlibri paricisobiter aoceHuS'
tiam non vafeat,riisicunifuerit pefgraliamUbera- gratianon secundummeritadetur, nectamenhi&*
lum: sanctosautemseuNoviseu VeterisTestamenti tumsit referenda;atqueintelligendumquod
fuissequidemvera jnstitiaprseditos,noiiperfecta ADOSI
lusdicit,Deumvelleomneshommessa1vosfieri ra 738
tamen, nec tam plena, utcaruerintomnipeccato. LiBER:QciNTus,r AggreditUr: librum .lulijf tertium
In fineproferlCyprianiet Ambrosiitestimoiiiapro docetqueprimumcur npvam hseresim,aui W
catholicafide, quaedamde originalipeccato,aliadc catum origmisrejicit, detestetur multiiudochri"
gratiaeadjutorio,ultimade prtesentisjustitise im- sttana; quia nimirumvidet imaginemDei tanfas
perfectiorie. ' 609^610 hicmparvubs cruciatuspati, et °si absque SacS
CAPCT PRIMDM. LatebrsePelagianonlmquiftque. Ibid. mentoregeneratiomsintereant,novitexcludiare
II. Laus creaturaj; laus nuptiafum; laus legis; laus gno Dei.penzomataa parenlibusprimisob DU(w
liberi arbitrii; laussanctorum. ibid. rem expeccatovenientemassumpLfuisse
III.catholicinaturam,nuptias, legem, liberumarbi- Peccatumposseesse prsecedentispeccati pcenam probat•
trium et sanctossic laudant, ut Pelagianossimul veluu cuniDeusimpiostraditin
et Manichseos damnent. 611 iit facmnt-quae non conveniunt. reprobumSum'
Ex eadem enbr!
IV.De laudecreaturse.Pelagiani,Manichaa. ibid. damnaUoms massapeccatoresaliosesse gratis e ?
V.De laudenujtiarum,Delaude legis. 615 ctos et praedestmatos, quos per
VI.Delaudeliberiarbilrii. inscriilabilisquaslio. misericordeni
n tateraadducitad pcenitentiam,aliosvasaira ^.
617 T
VU.De laude sanctorum.Ecclesiahujusteftlporisnori ctos,quos secundumjustum judiciumnon addudt"
est sinemaculael rriga.insidiaePelagianorum. 621 Concnpiscentiam non ideo laudedignam,quod"n£
VIII.TestimoniaveterumadversusPelagianos. 623 eani hommis inobedientiapuniatur; sed vilinm
IX.Cyprianitestimoniade gratia Dei. 626 esse, atque m eis etiam^qui pravis insiusmoS
X. Cyprianiteslimoniade justitise noslrae imperfe- non consentiunt,sempermalum. QuomK elH
ctione. 629 gendumApostolidictum,otsciatunusqithq„„\
XJ.Ambrosii contraPelagianostestimonia,de originali vaspossidete,elc.verumsineconcubituesle S
peccato,de gratiaDei et de praesentisjustitiaeini- Manascum.losephnjit,;conjugium.FruTtraffi
perfecliorie. 632 aum ex Anstoteliciscateeorhsarguerewntra ne?
XII.HseresisPelagianairiultopost Ambrosium exorta. catumex parentibustraductum.ostenditquid^
Fidescatholicasempervigilansad repellendumer- Cbnstia caeterorumbominumcarne peccatidisloi
rorem. synodicongregalioad haeresesdamuandas Mamchaeis m.nimefavere Catholicos, dum libidink
non sempernecessaria. 636 maltim el ongmalepeccatumagrioscunt, sed Pela
ADMONITIO INLTBROS CONTRA JULIAKCM. 637-638 gianospolius,cmndeeareqiimapeccatoliberaest
ACGCSTINI EPISTOLA CCVH. 639-640 dicuntpeccalanonnasci.Passimvero monstratin'
S. AURELII AUGUSTINL, IUPPONEKS1S EPISCORI, CONTRA cassummtiadversarium,utpro sealiquidexipsius
JULIANUM, H-SRESIS
' PELAGIAN.E DEFENSOREM, LIBRI senlenlnsquasiintersecontrariiseliciat. 781783
SEX. 641-642 LIBER SEXTDS. —LibroJtilianiqnarto,ejusquein relfc
LIBER PRIMC$.— Catholicamsenlentiam de originali quampartempriorislibrideNuptiisetConcui.iscen-
de
peccatoa se in primolibrb Nuptiiset Concupi- lia cavillatiombuset calumniisrespondet. Nasci
scefttia explicaiamsuscipit defendendamcontra hominemcumpeccatoconfirmatex Baptismonar-
Juliamim,qmeam qnatuorgrandioribuslibrisinse- vulorum,ex Apostoliverbisad Romanoset ad Co-
ctari atisus,iu ejus defensoresManicliaeorum nun- nntlnos, ex ntu exorcismiet exsuffiationis auje lit
cupationern conferrenonvereatur. Hanc exsecrabi- cum parvuh baptizantur^ o stendit oleaaet oleaslri
.iemcriminationemin clarissimosquosquePalrum exemplumappositedatum,ut intelligaturqtiomodo
tamgfaecorumquarn latinorumrecidereostendilAu- ' ex parenhbiis regeneratisac justisnascantiirfflii
stinus, allatis in eam rem ipsorumtestimoniis, peccatoreset regenerandi.Peccatumoriginale in
cumresponsionead illarioniinatimBasiliiet Joan- pnmis parentibusvoluntariumesse, ac nobis nui-
nis Clirysoslomi loca, qliaesuffragarisibi Julianits dem alienum proprietateactionis,nostrumtamen
putat. Extremaparte libri monstrat,Manichseorum contagionepropaginis.Hujuspeccati meritofleri,
hseresimtemerariis quibusdam Juliani ipsius sen- ut tantis ab infantia miseriisatteratur genushu-
:tentiisplurimumadjuvari. ibtd. manum, utque parvuli sine regeneralionisgratia
LIBER SECCNDCS. —pelagianoruhicontraoriginalepec- morientesexcludarittira regno Dei. Sanctiflcalio-
catum'argumentaquinqueconvellitauctpritateac nem per Ba])tismuni ijuric et animaeet ipsi corpo-
sententiiscathblicoriim docldrumquiaftteiriEcclesia ri conferri,non tanienauferriiiacin vita corruptio-
claruerunl, episcoporumscilicet illuslriumdecem, nem corporis, qute ipsam quoque aggravat ani-
Irenaii,Cypriani,Reticii, oljmpii,Hilarii,GregOrii mam. Docetquomodoconcupiscentiamaneatactu
Naziaiizeni,Ambrosii,Basilii, J oannis Constafttino- prsetefeat reatii. Paiiliapostolitestimoniaperverse
jpolitani, et iiinocentii; necnonpresbyferiHiefo- a Jtilianoexposita,revocat ad catholicumintelle-
nymi, virisanctiac pereruditi. 671-672: clum. AdextremumEzecbiehsaiictoritatemqua
IJBER TERTIUS.—.luUattus deincepsearatiotie acdi- ille abutebalur, secnndumlegitimumsensumin-
«igenliaconfulandus,ut ad singiilosquatudfipsius terprelalur. 821-822
.ibrosseorsimrespoodeatursingtillstotidenilibfis, ADGCSTIM ADVALENTTNCM ETCCMnpo MONACHOS
floc itaque.tertio suo Augustinusprimiim.luliani AD-
librumrefellit, id agetisut liquidoappafeat, cum RCMETINOS EpISTOL^;DCiE:SIMCL CCM LIBRO DEGRA-
TIA ETL1BF.R0 ARRITRIO TRANSMISS^. 873-876
Deusyerus et boniissit homimimcoftdilor,honae-
que sifttmiptiseet ab ipsoinslilulae,nialamtamen i. AURELII AUGUSTIM, H1PP0NENSIS EPISCOPI,DEGRA-
esse coribiipiscentiam, qiia caro coiitra spiritufti TI.4ETIJBERO ARBITRIO ADVALENTOTJM ETCLW ILLO
concupiscit.Hocmalohene uti pudicitiairi conjuga- MONACHOS UBERUNUS.—r Docetcavendumesse, ne
lem, meliusquenonufi eo continefttiam sarictio" velgratianegatoliberoarbiu-io,vel negata gratia
rem. Malriniaiitem istud'non ex alia suhstanlia liberumarbitriumdefendatuf:nani Ifberum volunta-
quam noriDeus condiderit, utManichaeus insanit, tis arbitriumincsse homiui, c onstare ex Scripturarutri
nobisesse permixfum;sed per Adae inobedientiam de
ieslimoniis; ij.sa eliani gralia Dei, sine qua
fexortuhiatquetraduclum,et per Christiobedien- nillil boni agere possunius,data esse in iisdem
tiam expiandumatqite sanandum: cujusmaliobli- !5criptunsdivinadocumenta.i>rsteacontra Pelagia-
' gaiioneimplicatdebitap.cena nascentem,solvilin- nos (irobatgratiam nbh secuildummerila nostra
.aeMtagratiarenascentem. Ex ipsisquoqueJuliani dun. Explicaiquomodovila seterna, au;e bonis
1909 INDEX RERUM. 1910
operibusredditur,yeresit gratia.Tumvero moii- alianumerandamesse opera,quibus Deigratiam
stral quodriequescieiitialegis, neque nalura, ne- praevenirinegat ApostolUs, cumdieit,son ,ex ope-
que spla remissiopeccalofum sit jlla graliaquae
sed
ribus.Graliaduritiamcordis auferri; et ad chri-
noslrum
per jesumt4ristujri„IJ0muii«ii ut natura datur, slum venire omnesqui a Patre docenturut ve~
ipsagratia.feciatjitlex iinpleaiur, libe- niant: quos aulenidocet,misericordiadocere; et
xetur, rie .peccaujnidoniinetur.Expugnatyanuni quos non docet, judicio non docere..Locume%
illudvelagianorumperfugium,quodicunt,graliam, ipsiusepistola102,quaesl.2, de leinporediristiai-
etsi non secimdum merilabonorum operuindetur, nae religionis, qui a Semipelagianisallegatur,
tatrien dari secmdumnteritahonmvqluntqtis,qum posse recte salvagratiaeac praedestinationis do-
prcecedit credenlisetorantU. inciditinqusestionein, ctrina explicari. Docet quid inter gratiam in-
curpeusjubel quodipse daturusest; et an jubeat tersit et prsedeslinationem. Porroprsedestinatione
aliquaquaenonpossumus.Charitatem, sinequaprae- Deuni ea prsescivissequaefuerat ipse facturus.
non
cepta implentur, non ia uobis nisiex ipso ijeo Praedestinationis adversarios,qui ad ineertumvo-
esse convincit.OsleuditoperariDeum in cordibus luntatisDeideducise nolledicuntur,miralurmalle
hominumad inclinandaseorumvolunlat.es quocum- * seipsosinlirmitatisuae,cruamflrniitalipromissionis
que volueril,sive adbona prosuamisericordja, sive Deicommittere.Eosdemliac aucloritale,Si credide-
admalapro merilis eorum,judieioutique suo ali- ris, salvuseris, abuticommonslrat.Gratjseac prae-
quandoaperto,aliquandoocculto, semper tanien deslinationis verilaiemrelucerein parvulisqui sal-
justo.TandemgraluitaegratiaBnec meritis redditse vantur, nullis suis meritisdiscretia caelerisqui
luculentumexemplumsuppetereiniis parvulisqui pereunt.Noneniminter eosdiscerniex prsescientia
salvantur,dumalii unamcum ipsiscausam habenles meritorum,quaesi diuliusviverent,fuerantbabi-
pereunt. 881-882 turi. Abadversariisilludinjuriatanquamrioncano-
VALENTINI ADAUGCSTINCM POSTLUJRDM DEGRAIIA ^T nicumteslimoniumrespui,quodin eam reriiattu-
LD3ERO ARBITR10 ETSDPER10RES EJCS LITTERA-S RESCRI- lit, Raplus esi ne matitia, eic. Prseclarissimum
BENTIS EPISTOLA. 911-912 exemplumpraedestinationis et graliaeesse ipsum
B.AURELU AUGUSTIM, HIPPONENSIS EPISCOPI, DECOR- salvatorem,in quo homo,ut a verboPatricoseter-
REPTIONE ETGRATIA, ADEUMDEM VALENTltVUM ET 110in unitatempersonaeassumptussalvatoretFi-
CUM1I.LOMQNACHOS /VDRUMliriSOS, LIBER UNUS. lius Deiunigenitusesset, nullispraecedentibus vel
dicit
—Princjpio quaenam sit catholica f ldes de lege, operum vel fidei meritis comparavit.Praedesti-
de liberoarbitrioet de gratiauGratiamDei.perJe- natosvocaricerla quadamelectorum propriavoca-
sumChristumeamesse docet, qua sola homines tione; atque antemundiconslitulionem electoses
liberantura malo, et sine qua nullum prorsus ta- se, non quia credituri prsesciebantur et futuri san-
ciunt bonum, nonsoluni m onstrante ipsa quid la- cti, sed ut tales essent per ipsam electionemgra-
ciendumsil, sed eliamprsestanteipsa ut id cum tiae,etc. 939-960
dilectionelaciant,cumiisJJeusinspiralionembonae ADMONHTO INLIBRCM DEDosoPERSEVERANILE.991-992
*oluntatisatqueoperislargialur.correptionemho- S. AUREUI AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI.DE DONO
minummalorum,qui hanc non
gratiam acceperunt, PERSEVERANTLE LIBER A DPROSPERUM ETHILARIUM
Becinjustamesse;curii sua voluntalemaU sint; SECUNDUS. — Prima parte libri probat perseveran-
«ec inutUem, tametsi fatendum est nonnisi per tiam illani,qua m Christo perseveraturusque in
Deumfleriut prosit. Perseveraatiamin bonoma- finem,esse donumDei. Hocenim a Deoirrisorie
gnum revefa esse Dei munus; nec tamenideo peti, si a Deodari non credilur. Porro domihica
ejusquinonperseveraverit, negUgendam essecor- oraiionenilril pene aliudposci quam perseveran-
reptionem;et qui non acceptolioceum donofueritsua
non
liam, juxta Cyprianirnartyrisexpositionem:qua
vOluntaterelapsusinpeccatum; corre- quidem expositioneipsi gratiae inimici convicti
ptionetanlum, sed si usque ad mortem inmalo per- suntantequamnati. Perseverandigratiamnon se-
mauserit,etiam aeternadamnalionedignumesse. ' cundumaccipientium merita, sed auisDei miseri-
ille
Curhocdonum accipiat, ille non accipiat, e sse cordia dari, aliisiusto ejusjudicionon daridocet.
Ex
inscrutabile. jiraedestinatis nulluni perireposse: cur ex adultisillepotiusquamiste vocetur,quem-
acsubiBdeperseverantiam, quamnonomnesacci- admodumet ex duobus parvuUscur iste assuma-
piuntquihic filiiDei.appelianiur,iis oniiiibiisdari tur, ille relinquatur,inscrutabile.InscrutabiUiis ve-
qui vere lilii sunt prsescienlia et praedestinatione ro, curex duobus piis, huic e
perseveraf' donetur,
Bei. Respondetad qusestionemquaede Adamose non illi : sed illudtamen certissimum huncesse
-effert,quomodoipse non perseverandopeccavit, ex praedestinatis, illumnon esse. Praedestinatipnis
non
qui perseyerantiam accepit. o slendittale pri- mysterium dominicis v erbis de Tyriiset Sidoniissi
mumipsi dalumesse adjutoriuni,sinequo non pos- eademapudillosquaeapud chorozain signa facta
set inhonopermaneresi yeilet, nonquofieret ut essent, poenitenliam acturis, monstrari observat.
vellet: nunc vero per Christumdari, non solom Exemptumparvulorumad praedestinationis ,et gfa-
sinequopermanere in bono non possumus, etiamsi tiaein majonbns verilatem urmaudain v alereosten-
velimus, verum etiamtantum ac tale, quo fiat ut dit: alque ad locum l.ihfl sui de libero Arbitrjo
velimus.Praedestinatorum,quibus.propriumest tertii ab adversariismale huc allatumrespondet.
mrjusmodi doriutn,probatcertumessenumerumne- Alteraposteaoperishujus parte refellit quodilli
cpieaugendum, nequeminuendum:et cumigno- aiunt,praedestmationis definitionem utililatiexhor-
tumsit quisad eum nuincruin pertineat,quis non tationis et correptionisadversam.Asseritcontra
pertineat, medicinalemoorreptionemadhibendam praedestinalionem utiliterprsedicari,ut homo non
esseomnibuspeccantibus,pe vel ipsipereantvel in se ipso,sedin Dominoglorietur.Quaeautemab
aliosperdant.Concluditdemuni, necgratiaprohiberi illis adversuspraedestinationem objectantur, ea-
correptionem, nec correptione n egari gratiam. 913-3-16 demnon absimilitervel adversus Dei praescien-
ADIJBROS DEPB-SDESTINATIONE SANCTOBCM ET DE Doso tiam, vel adversus grafiamlUam,quamad caelera
MSRSEVERANTliE ADMONITIO. 943-946 bona (exceplo initio fideiet cperseverantiae perfe-
EPISTOLAPROSPERIINTER AOGCSTISIAKAS CCXXV. 947-948 ctione)necessariamesse consentiunt,posse tor-
EPISTOLA HILARII, INTER ACGCSTIKIANAS CCXXVL 933-934 queri. Praedeslinationem quippe sanctorum nihil
S.AURELU AUGUSTINI, HIPPONENSIS EPISCOPI, OEPRiE- siliudesse quam et
prsescientiam praeparationem
DESTTNATIONE SANCTORUM UBER AOPROSPERUM ET beneficiorumDei, quibuscertissimeliberanturqui-
HULARIUM PRIMUS.—In hoc libropraedestinationis cumque liberanlur.Verumprasdestinaiionem con-
«itgratiaeveritaspropugnatur conlra Semipelagia- grua ratione praedicarijubet, acnon eo modout
nos, Uomines v idelicet a Pelagiana haeresi o mnino apud imperilammultitudinemredareui ipsa sua
nequaquanirecedenles,dumsalutisiuitiuni acfidei praedicationevideatur. postfemo iflustrissimum
ex nobisipsisesse volunt, ut hoctanquammerito praedestinationis exemplumnobisposiiumob QCU-
praecedente caetera bonadono Dei consequantur. losDomiuum Jesum commeudat. 9.93-994
OstenditAugustinus, donum Dei esse, non solum ADMOSITIO IN OPCS IMPERFECTCM, CONTRA SECDNDAM Jc-
liricrementupi, sed ipsumquoque et in initium fldei.Hac LIANI RESPONSIONEM. 1033-1036
de re se alitersensissealiquando, opuscuUs DEJOLIANO ETEICSSCRIPTIS. ibid.
antesuumepiscopatum scciptiserrassenondiffite- DESCBSEQOENTE OPERE. 1043-1044
, tur, velut iri illaquamobjectantExpositionepro- S. AURELU AUGUSTINI, HIPFONENSIS EPISCOPI, CONTRA
positionum ex Epistola a d Romanos. At postea con- SECUNDAM JULIANI RESPONSIONEM iMPERFECTUM
victumse indieathocpraecipiie testimonio,Qttidau- OPUS,SEXUBROS COMPLECTENS. 1049-103tt
temluibesquoanon accepisti? quodtestimoBium de PRBFATIO. ibid^
ipsa etiam flde accipiendum prolvat. Fiileminter UBER P RIMCS. —Liliro JuUahi a d Florum primorespon-
 1911 INDEXRERUM. 19«
detur. QuoprimoUhfOJfllianus,Augustino,fideique seuxn, 33, perperamabusumesse. Quodcap. 28 f'
catholicae, qua peaatnm^ofiginaleconfltemur, ca- asseruit, malum seu voluntatem malam ideo
lumniasinstruit.e$tfipUcipraesertimcapite; con- ex opere Dei bondorlri .potuisse, quia ipsum
tendens : Prjiriiiiri,siquidemjustus esl Deus, non quanquambonum,de riihifofactum est, non de
posseab eo peecatumalienumparvulisimputari. Deo.Acpostremoquodicap. 17docuit, sic Deum
,'Deinde,cu&V peccatumnihil aliud sit quammala creare malos,quandopabcitet nutritmalos. 1431-1432
ivoluntas,cuiessetliberumab eo quodpraveappe- LTBER SEXTCS. —OstenditAugustinus Julianumfrustra'
liitabstinere; nonergo in nascentibus esse pecca- librosuo sextodispularecontra id quodlib. 2 de '
tum.inqiiibus vdluntatis u susnon possit inveniri. Nuptiiset concupiscenlia,cap. 34, asserlum est,
;Tertium, l iberlatem arbilrii, quse homini conceisa primihominispeccatonaturamhumanamfuissein ,
est, in admittendipeccati et abslinendia peccato deteriuscommutatam, ita ut nonsolumfactasit pec-
possibilitateconsistere;itaqueUberumarhilrium catrix, sed etiamgenuefitdeincepspeccatores.Li- ,-
negari ab his qui dicunt peccata esse naturalia. beri arbitriivires, quibusintegrispoterathomo,et ,'
Qiisedam verointer haec,tum ex primispartibusli- recteagerecumveUet,utnonpeccare,'sinollet,pec- '
bri secundide Nuptiiset Concupiseentia, tumex candoeumperdidissedocet:iUamautemprorsusim-
capitesecuudolibri primicontraduas EpistolasPe- probatdefioitionem libeftatis,quaepassimobjectari,
maledicodente
' lagianoriim, defensione carpere; auctoritates ab adversario solet, sciUcet,possibilitaspeccandi '
etiam,quaein gratiae Dei nos a servitu- et non peccandi,etc.Doloresparturienlium,spinas,
te et a darrinatione liberanliscitantur,scilicetEvan- labores,sudores, casterasquemortaliumaerumnas
gelii Joaririis8, et Ajposloli ad Romanos 6, 7, 9, et probat pcenasesse peccali; sed ipsam imprimis
secundseEpistolae adTimotheum2, secundumPela- mortempoenalemesse homini,qui sicdivinitusin-
gianumdogriia interprelarimolitur. 1031-1032 stitutus fuerat, ut nisipeccaret, non moreretur.
LIBER SECCNDCS. — Refellilurliber Julianiad Florum Extremaparte libri expositionemin illudApostoli,
secundus,qui de illis est Apostoliverbis Roma- ad I Cor.xv,-22,skutin Adamonmesnwriuntur,et in
nos v, Per unumhomineinpeccatumin huncmun- sequentia ejusdemcapitisdicta,aiJulianoprolatam
duminlravit,et per peccatummors; el ita in om- expenditet refellit.Taudemper totumlere libriim
nes homines,elc. JuUanumhic rejecto calholico dogmacathoUcum de originalivitio, quod Julianus
-sensu (secundumquemAuguslinusin lib. 2 de Nu- ad Manichaeam hseresimtrabere ubique enititur,
ptiis et Concupisceutia, cap. 27, ea verba de Adae nonmodo abesselongeabillahseresi,sedetiamhae-
peccatogenerationein]omnesipsius posteros trans- resimillam demonstratnunquam a Pelagianisposse
missoexposuit)fruslralaborare, ut secundumPe- nisi calholici ipsiusdogmatisauxilioet professione
lagianamhaeresimde exemplopeccati,non in om- superari. 1507-1308
,nesposteroS;sedin peccantes tantum imitatione APPENDIX TOMlDECIMI OPERUM S. AUGUSTINI, HIP-
transeuntis,l— ntelligantur. 1141-1142 PONENSIS EPISCOPI. 1609-1610
[LIBER TERTICS.Exculitur lertius liber Juliaui: ac PARSPRIMA, continensopusculaquaedamsubdititia. ibid.
primum ostenditur eum, Scrinturaruni lestimouiis, ADMONITIO IN HVPOMNESTICON. Ibid.
Deuteroriomii scilicet cap. 24, lib. 4 Reg.cap. 14, HYPOMSESTICON CONTRA PELAGIANOS ET COELESTIANOS,
et Ezech.cap. 18,perverseahuti,ut suadere cone- •' VUlgO LTBRIITiTOGNOSTICON. 1611-1612
tur, parentumpeccata DUisnon Deo a ulla impu- PREFATIO. ibid.
Itari.ipsumdeinde iucassum laborare, ut ab eo se LIBER PRIMCS.—Pelagianorum primumdogmaconvel-
jexpUcet loco ad
Epislolae Hebraeos,cap. 11, per Utur. 1613-1614
quem evertenda foret in
responsio,qua superiore LIBER SECCNDCS. — Refellitur secundum dogma pela-
i librotantopereinculcavit,ideoab Apostolo dictum gianorum. — .; ; 1617-1618
esse unum,per quemtransivitpeccatum, gene- n e LIRER TERTIOS.Adversustertium " dogmaPelagiano-
ralio sineretur inteUigi. Postea reversumaddicta rum. 1621-1622
libri 2de Nuptiiset concupiscentia,inique agere LJBER QCARTUS. —Contraquartum dogmaPelagiano-
iciimAugustino eumdemJuhanum,quiab illoet ho- rum. 1639-1640
,minisliberumarbitriumet Deum naseentium con- LIBER —
QUINTCS.AdversusquinlumdogmaPelagia-
'jdiloremiiegari, denuo queritur; quique insuper norum. 1647-1648
j! ctim-illius d ictishaereticam quamdamManichsei epi- LIBER SEXTUS. — De prsedestinatiorie contra Pelagianos
stolamcompararis, non alia quamquae apud Mani- disputatur. 1637-1638
cliseumleguntur ai-gumentorum vice objectaria ADMONITIO IS LIBRUM DEPREDESTINATIONE ET GRA-
ab
S. Doctore, eoque perinde atque a Manichaeo TIA. 1663-1666
^naturamhominummalam pronuntiari calumnia- DEPRJEDESTISATIOSE ETGRATIA suspeetiauctorisliber.ibid.
tur. 1247-1248 DEPREDESTISATIONE DEIlibellusignotiauctoris.1677-1678
LIBER QDARTCS. — Julianumquartosuolibro disputan- Delibrocujusinscriptioerat,S.AureliiJuqusdniHip-
tem adversus ea dictalibri 2 de Nuptiiset Concu- ponensisepiscopi,ad arliculossibi falsoimpositos
piscentia,qusea cap.4 ad llcomprehenduntur, r e- £ responsiones. 1679-1680
.iellerepergit Augustinus.cohcupiscentiaihcarnis APPENDICIS PARSSECCNDA, continensvaria scriplaet
'malamesse,neque hominifuissea Deo conditore monumentaad Pelagianorumhistoriampertineniia,
indilam,propugnatdoceri eo ipso loco,quem in quorumcomparationepolemicse in eosdimhaereli-
jhanc rem adhibuit,ex Joannis Epist.1, cap. 2, £. cos Augustini l ueubratiOnes illustrantur. 1679-1680
16, omne quod est in mundo,concupiscenlia carnis APPESDICIS PARS in
TERTIA,qua ProsperiAquitanipro
'est... qnmnonest ex Patre, etc. Atqueillani qui- Augustino c ontra iniquos doclrinseillius de Gratia
demadnalurampecoris,sedad ipsiustamenpoenam et Prsedeslinatione reprehensoresopusculaapolo-
hominis pertinere. Pttdoremmembrorumnounisi geticaexhibentur,necnonejusdemProsperiliber
jiostpeccatum accidisse oblibidinis r ebeUes motus. Sententiarum ex Auguslino. 1793-1794
Porrone in CbrislouUa prorsusfuisseputeturcar- PROSPERI AQOITASI ADROFINUM EPISTOLA DEGRATIA ET
nis concupiscentia,vehementercertat contra Ju- LIBERO ARBITRIO. - 'lbid.
lianum parvulos oriainali culpaenasci obnoxios, PROSPERI AQCLTASI PROACGCSTISO LD3ER CONTRA COLLA- "
.. non.per propriaevoluntatisarbilrium, sed per TOREM. 1801-1802
jcontagium a
peccati primoparente voluntate com- PROSPERIAQCITANIPRO ACGOSTINO RESPONSIONES ADCA-
missi.Locumvero ase ex sapientiaelibro,cap.12, PITCLA CALUMNIANTICM GALLORCM, LIBER CNOS. i833-1834
iy. Jt. 10et 11,prolatum,scilicet,Nonignoransquo- PROSPERI AQCITANI PROAOGCSTINI DOCTRINA RESPOSSIO-
\niamnequam estnalioillorum,etc, adid etiam va- SES ADCAPITCLA OBJECTIOSCM VINCENTIANARCM. 1843-1844
.Jlere, ut nostrseoriginisvitium demonstretur.1337-1338 PROSPERI PRO
AQCITANIACGCSTINO RESPONSIONES ADEX-
JLIBER QCINTUS. —Confirmat Auguslinus, et a Juliani CERPTA QCiE DE GENCENSI C1V1TATE SCNT MISSA, LIBER
calunlriiisviridicaleaquaain lib. 2deNuptiisetCon- csos. 1849-1850
'cubiscentia,cap.12 et quibusdam sequentibusscri- PROSPEIU AQOITANI m ACGCSTIM OBTRECTATOREM EPI-
"jpsit,in.primisvidelicetquod eam commixtionem GRAMMA. 1857-1838
"'
sive-crimijri0tl6netii pudendam membrorum nonha- In einndemautaliumquenipiamoblrectalorem. ibid.
hefet riatufasaua, quam habet nattira;vitiata: ac ADMOSITIO in senlentiasex AugustinodehtiHnt^- ibid.
perhoc quodisquilnderiascitur, indjgeatrenasci. PROSPERI AQOITANI SENTENTI^ EXAu<aSHiw5>j^]«ujte,
(Deindequod ibi capp.14,20,26,contendit,Julianum LroERCNcs. fi^:j-^~—'-'.'uOT-i8G0
lapostolicis duobustestimoniis,I Cor.xv,36,38, et ADDENDA ADAPPENDIGEM TOMI U. /C?/ - '"•"' <oS%1898
Rom.i, 27,sententiaqueevangeKcaMatth.vn, 17,
EXPWCIT TOMI DEGIMI PARS ALTERA.